Wikipedia hawiki https://ha.wikipedia.org/wiki/Babban_shafi MediaWiki 1.39.0-wmf.23 first-letter Media Special Talk User User talk Wikipedia Wikipedia talk File File talk MediaWiki MediaWiki talk Template Template talk Help Help talk Category Category talk TimedText TimedText talk Module Module talk Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk Hausawa 0 2449 164967 154941 2022-08-09T07:44:42Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Nigerian Traditional Rulers.jpg|thumb|sarkin Musulmi da sarkin Kano da wasu masu sarautar gargajiya a cikin Hausawa]] [[File:Hausa Tribe Traditional building.jpg|thumb|ginin Hausawa na gargajiya da yanɓu]] [[File:Hausawa a yayin da suka sallaci sallah eidi da kalan shigarsu.jpg|thumb|shigar hausawa a ranar idin sallah]] [[File:Hausa Traditional bed.jpg|thumb|Gadon hausawa na gargajiya]] [[File:Rataya.jpg|thumb|Rataya, ma'ajiyar hausawa ce ta al'adu]] '''Hausa''' al'umma ce dake zaune a arewa maso yammacin tarayyar Nijeriya.da kudu maso yammacin jamhuriyyar Nijar. Al'umma ce mai ɗimbin yawa, sun bazu a cikin ƙasashen [[Afirka|Afirka.]] da ƙasashen [[Larabawa]], kuma a al'adance masu matukar hazaƙane, aƙalla akwai sama da mutane miliyan hamsin wadanda harshen Hausa shi ne asalin yarensu. A tarihi ƙabilar Hausawa na tattare a salasalar birane watau alqarya. Hausawa dai sun sami kafa daularsu ne tun daga shekarun 1300's, sa'adda suka sami nasarori da dauloli kamar su daular [[Mali]], Songhai, [[Borno]], da kuma [[Fulani]], a karni na 19 Hausawa suna amfani da [[Doki]] ne domin yin sifiri da balaguro.<ref>http://www.saudiaramcoworld.com/issue/200301/agadez-sultanate.of.the.sahara.htm</ref> Mutane kimanin sama da miliyan 50 ne ke magana da yaren hausa a Najeriya, Nijar, Arewacin Gana da kuma wasu al’umma daga yankin Kaolack a senigal har zuwa khartum dake ƙasar sudan, Asalin inda zuciyar hausawa take shine garin Kano, Katsina da Sokoto.<ref>Furniss, Graham. (1996). ''Poetry, prose and popular culture in Hausa''. International African Institute. Edinburgh.p.1</ref> Asalin hausawa maguzawa ne, a ƙarƙashin mulkin sarakunan Haɓe, wanda suke yin bori da tsubbace-tsubbace, zuwan Shehu Usman Ɗan Fodio ne yasa ya jaddada addinin ƙasar hausa, ta hanyar yaƙar maguzawa da sarakunansu na haɓe a Gobir, Zazzau da wasu yankunan ƙasar hausa. Wanda wannan jihadin ne yasa Usman Ɗan Fodio ya kafa Daular Khalifanci na Hausa Fulani a ƙasar hausa, kuma da yawan hausawa suka karba musulunci a ƙasar hausa. Hakan yasa masarautun ƙasar hausa sun kasance a ƙungiyar Tuta ɗaya na Usman Ɗan Fodio.<ref>Furniss, Graham. (1996). ''Poetry, prose and popular culture in Hausa''. International African Institute. Edinburgh.p.2</ref> Hausawa suna kiran al’adunsu da al’adan gargajiya, wacce sukeyi duk shekara, ko a talabijin ko Bidiyo, ko kuma aikace cikin al’amuran yau da kullum.<ref>Furniss, Graham. (1996). ''Poetry, prose and popular culture in Hausa''. International African Institute. Edinburgh.p.11</ref> Na daga cikin rubutun hausawa, suna yin rubutu ne asali da [[Ajami]], rubutu ne da haruffan larabci amman a luggar hausa, kuma suna rubutawa ne a fallen takarda.<ref name=":10">Furniss, Graham. (1996). ''Poetry, prose and popular culture in Hausa''. International African Institute. Edinburgh.p.12</ref> == Tarihi == A farko-farkon karni na 1900''',''' a sa'adda kabilar [[Hausa]] ke yunkurin kawar da mulkin Aringizo na [[Fulani]], sai Turawan Mulkin Mallaka na [[Birtaniya]] suka mamaye arewancin [[Nijeriya|Najeriya]], da kuma kafa manufofin mulkin bayan gida, a bisa karkashin mulkin [[Birtaniya]], 'yan mulkin mallaka sai suka marawa [[Fulani]] baya na cigaba da manufofin Aringizon siyasarsu, har yanzu dai mulkin gamin gambiza tsakanin Hausawa da [[Fulani]] shi ne yayi kane-kane a arewacin [[Nijeriya|Najeriya]]. Kodayake, Hausawa na farko-farko maharba ne, amma da zuwan [[Addinin Musulunci]] da kuma karbarsa da hannu bibbiyu ya sanya labari ya sha bambam. Daura Kasace wacce a kasani mai dadewa da tarihi a kasar Hausawa.A ƙabilun [[Fulani]] majiɓinta hausawa akwai Sulluɓawa, Mallawa Yolawa,Jobawa, Danejawa, Dambazawa da Modibawa. bahaushe yakan ce “ Bahaushe mai ban haushi. Kaso mutum ka rasa abinda zaka bashi”.<ref>Miles, William F. S. (1994). ''Hausaland divided : colonialism and independence in Nigeria and Niger''.p.42.</ref> Miles a cikin littafin shi ya kawo ma'aunan da Hausawa suke la'akari da shi a hankalce wajen gane cikakken bahaushe, suna duba wadannan abubuwan kamar haka * Addini * Garin Haihuwa * Ancestral * Jama’a * Ƙasa * Ƙabila * Birni Ko Gari * Launin Fata .<ref>Miles, William F. S. (1994). ''Hausaland divided : colonialism and independence in Nigeria and Niger''.p.48</ref> === Bayajidda === Bayajidda: Sunanshi Abu Yazidu. ya auri sarauniyar [[Daurama]] na wannan lokacin, sun haifi yara biyu. yaronsu mai suna Bawo ya Haifa Bakwai na Halas, sune Daurawa, Kanawa, Gobirawa, Ranawa, Zazzagawa, Katsinawa da kuma Birmawa, sannan kuma ya haifa yaran Banza guda Bakwai sune.<ref name=":9">Miles, William F. S. (1994). ''Hausaland divided : colonialism and independence in Nigeria and Niger''.p.45</ref> Hausa sun cakuɗe da wasu yare, ta yanda suke da ƙabilu kamar su: * Hausa Fulani * Hausa Kanuri, * Hausa Buzu .<ref name=":7">Miles, William F. S. (1994). ''Hausaland divided : colonialism and independence in Nigeria and Niger''.p.46</ref> * Hausa Beri-Beri.<ref>Miles, William F. S. (1994). ''Hausaland divided : colonialism and independence in Nigeria and Niger''.p.410-22</ref> Hausa: musulunci yana da matuƙar muhimmanci da tasiri a wajen Hausa, ta yanda hakan Hausawa suke kallon duk wanda bahaushe ne amma ba musulmi ba kamar ba bahaushe bane.<ref>Paden,1973.p.378-380)</ref><ref name=":7" /> === Fatauci, Ci rani da almajiranci === Hausawa sun shahara a fannin kasuwanci da safarar haaja zuwa wurare masu nisa. Kuma sunyi shahara ne wajen kutsa kai zuwa wasu ƙasashe, domin yaɗa addini ko neman aiki. Kusan ma ace afirka tsawonta da faɗinta babu inda basu buga ba. Tun ƙarni na goma sha ɗaya (11) hausawa ke hudɗa da ƙasashen larabawa. Suna ƙetara hamadar rairayi ta sahara, suna zuwa Maghrib (watau maroko da Aljeriya da Tunis) da lubayya ko Turabulus (watau Libiya). Kuma suna ƙetara chadi zuwa Sudan da Masar da Ƙasar Makka (Saudi Arebiya). Suna kai musu fatu, da ƙiraga da bayi, su kuma suna sayo tufafi da makamai. Wajen kudu da yamma kuwa, hausawa suna kutsa kai cikin ƙasar yarbawa, da Gwanja, da Dogomba, da AShanti a Ghana, a nan babban abin safarar su  shine Goro da Gishiri. Su kuma sukan kai musu kanwa.<ref>{{Cite book|title=Zaman hausawa|url=https://www.worldcat.org/oclc/702639483|publisher=Islamic Publications Bureau p.4-5|date=1980-1982|location=Lagos|isbn=978-2470-25-2|oclc=|others=Zarruk̳, Rabi'u Muhammad.|last=Alhassan, Habib.}} </ref> Bauta da Baranci a wurin bahaushe ba munanan abubuwa bane, musamman abinda ya shafi koyan sana’a, bawa yana fansar kansa ne ta hanyar sana’a kuma mai koyan sana’a yana yin barance ne a gidan mai koya masa ne. Irin wannan almajirancin ana kiransa  bauta. Duk mai wata sana’a. Ko dan kasuwa, ko malami, yana alfaharin ace ga wasu sun koya a wurinsa har su n ƙasaita, kuma sun fishi.<ref>Alhassan, Habib. (1980-1982). ''Zaman hausawa''. Zarruk̳, Rabi'u Muhammad. Lagos: Islamic Publications Bureau. p.7. [[International Standard Book Number|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/978-2470-25-2|978-2470-25-2]].</ref><gallery> File:Hausa man-1900.jpg|Wani bahaushe a shekarar 1900 File:Kano man-1902.jpg|Hotan wani bahaushe a shekarar 1902 File:Four Hausa Gun Carriers of the South Nigerian Regiment by Sir (John) Benjamin Stone cropped.jpg|Hausawa sanye da kayan al'ada </gallery> === Hausawa a ƙarni na 16 (1500) === === Hausawa a ƙarni na 19 (1800) === === Hausawa a ƙarni na na 20 (1900) === === Hausawa a ƙarni na na 21 (2000) === == Kasar Hausa == Asalin kasafin Hausa tana yankin Afrika ta yamma, tsakanin hamadar sahara da kuma tekun atalantika, daga kudu da arewa, daga yamma da gabas kuma iyakar kwara. Ƙasar Hausa na iyakan layi na 15N zuwa 18N na arewa. Tana kuma tsakanin layi na (8E) da goma sha biyu (12W) a gabas<ref>Alhassan, Habib. (1980–1982).''Zaman hausawa''. Zarruk̳, Rabi'u Muhammad. Lagos: Islamic Publications Bureau. P-1. [[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/978-2470-25-2|<bdi>978-2470-25-2</bdi>]]. &nbsp;</ref> A bisa bayanin shaihu Mahdi Adamu,ƙasar Hausa ta asali ta faro ne  tundaga lalle da Asodu, A can arewa maso gabas da agadas. Daga nan ne Gobirawa suka taso, da kaɗan-kaɗan har suka zo inda suke a yau a Nijeriya. A yanzu kuwa, hausa tana yaɗuwa ne. Tana ƙoƙarin komawa har zuwa gidanta na jiya ƙarshen iyakar ƙasar hausa a kudu kuwa shine, Yawuri, Zariya da inda Bauchi Tayi iyaka da kano. Gurin gabas (watau birom) itace iyakar ƙasar hausa daga gabas. A yamma kuwa bakin ta Filigue. Ƙasar hausa ita ce inda ba a buƙatar naɗa sarkin hausawa watau wannan bayani ya ware duk wasu zango zango, inda ake magana da hausa<ref>Alhassan, Habib. (1980–1982).''Zaman hausawa''. Zarruk̳, Rabi'u Muhammad. Lagos: Islamic Publications Bureau.p.p 1-2. [[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/978-2470-25-2|<bdi>978-2470-25-2</bdi>]]. &nbsp;</ref> Daura a ƙarni na 12, masrautar Daura tana sarautar fiye da garuruwa sittin. === Raba Nijar da Najeriya === Ƴardaji da Yekuwa karo na farko an raba su a dalilin mulkin mallaka na [[Faransa]] da turawan [[Birtaniya]], inda yekuwa ta faɗa ɓangaren [[Nijar]] a ƙarƙashin mulkin mallakan faransa, inda kuma dukkanin Daura, Ɓaure da kuma Zango suka faɗa Najeriya ƙarƙashin mulkin mallakan turawan ingila.<ref>Miles, William F. S. (1994). ''Hausaland divided : colonialism and independence in Nigeria and Niger''.p.p. 72-73 Ithaca: Cornell University Press.</ref> Turawa sun zo Ƙasar [[Hausa]] sun zo ƙasar hausa ne a ƙarshen ƙarni na 17.<ref>Miles, William F. S. (1994). ''Hausaland divided : colonialism and independence in Nigeria and Niger''.p.67</ref> A shekara ta1906 zuwa shekara ta 1908, Kaptin Tilho da kuma Majo O’shee’ sune suka saka turaka 148 a matsayin shaida akan inda Najeriya ta tsaya zuwa inda Nijar ta fara.<ref name=":8">Miles, William F. S. (1994). ''Hausaland divided : colonialism and independence in Nigeria and Niger''.p.73</ref> Turaka 63 suna da tsawon ƙafa 15, wanda aka turke a cikin ƙasa, abisa nisan ƙafa 4-5.<ref name=":8" /> A tsakanin turaka na 93 da 94 aka samar da iyakan Nijar da Najeriya, wanda ya raba ƴardaji dake Najeriya da yekuwa dake Nijar.<ref>Miles, William F. S. (1994). ''Hausaland divided : colonialism and independence in Nigeria and Niger''.p.74</ref> == Harshe == [[Hausa|Harshen Hausa]] shi ne mafi girma da kuma mafi sanayyar harshe a nahiyar [[Afirka]], harshen hausa ya aro wasu kalmomi daga wasu harsuna musamman [[Larabci]] kana kuma harshen na tafiya tare da yanayin mu na zamani bisa al'adar cudeni-in cudeka. Harshen [[Hausa]] dai ya zama harshen yau da kullum ga miliyoyin jama'a da ba Hausawa bane a nahiyar Afirka. == Mutane == sune suka fi kowane ƙabila yawa a Afrika maso yamma.<ref>Miles, William F. S. (1994). ''Hausaland divided : colonialism and independence in Nigeria and Niger''.p.43</ref> Hausa Bakwai sune * Daurawa, * Kanawa, * Gobirawa, * Ranawa, * Zazzagawa, * Katsinawa * Birmawa.<ref name=":9" /> Zaria: yawancin mutanen dake zaria ba asalin tsatsan hausawa bane a mahanga ta tarihi, yawancinsu mutane ne ƴan asalin ƙabilar fulani, da kuma mutanen da sukayi hijira zuwa zaria.<ref>Barkon 1976<sup>(p862)</sup></ref> {| class="wikitable sortable" !Country !Population |- |Côte d'Ivoire | style="background:#c0c0ff;" align="right" |1,035,000<ref>{{cite web|url=https://joshuaproject.net/people_groups/12070/IV|title=Hausa in Cote d'Ivoire|author=Joshua Project}}</ref> |- |Benin | style="background:#c0c0ff;" align="right" |1,028,000<ref name="auto" /> |- |Sudan | style="background:#c0c0ff;" align="right" |500,000<ref name="auto1">{{cite web|last1=Information on members of hausa tribe in Sudan(1991)|title=Refworld|url=http://www.refworld.org/docid/3ae6ac183e.html|language=en}}</ref> |- |Cameroon | style="background:#c0c0ff;" align="right" |386,000<ref>{{cite web|url=http://www.peoplegroups.org/Explore/groupdetails.aspx?peid=12616|title=PeopleGroups.org - Hausa|work=PeopleGroups.org}}</ref> |- |Chad | style="background:#c0c0ff;" align="right" |287,000<ref>{{cite web|url=https://joshuaproject.net/people_groups/12070/CD|title=Hausa in Chad|author=Joshua Project}}</ref> |- |Ghana | style="background:#c0c0ff;" align="right" |281,000<ref>{{cite web|url=http://joshuaproject.net/people_groups/12070/GH|title=Hausa in Ghana|author=Joshua Project}}</ref> |- |Central African Republic | style="background:#c0c0ff;" align="right" |33,000<ref>{{Cite web|url=https://joshuaproject.net/people_groups/12070/CT|title=Hausa in Central african republic|website=Joshua project}}</ref> |- |Eritrea | style="background:#c0c0ff;" align="right" |30,000<ref name="auto3" /> |- |Equatorial Guinea | style="background:#c0c0ff;" align="right" |26,000<ref>{{Cite web|url=https://joshuaproject.net/people_groups/12070/EK|title=Hausa in Equatorial Guinea|website=Joshua project}}</ref> |- |Togo | style="background:#c0c0ff;" align="right" |21,000<ref>{{cite web|url=http://www.peoplegroups.org/Explore/groupdetails.aspx?peid=14358|title=PeopleGroups.org - Hausa|work=PeopleGroups.org}}</ref> |- |Congo | style="background:#c0c0ff;" align="right" |12,000<ref>{{Cite web|url=https://joshuaproject.net/people_groups/12070/CF|title=Hausa in Cong, Republic of the|website=Joshua project}}</ref> |- |Gabon | style="background:#c0c0ff;" align="right" |12,000<ref>{{Cite web|url=https://joshuaproject.net/people_groups/12070/GB|title=Hausa in Gabon|website=Joshua project}}</ref> |- |Algeria | style="background:#c0c0ff;" align="right" |11,000<ref>{{Cite web|url=https://joshuaproject.net/people_groups/12070/AG|title=Hausa in Algeria|website=Joshua project}}</ref> |- |Gambia | style="background:#c0c0ff;" align="right" |10,000<ref>{{Cite web|url=https://joshuaproject.net/people_groups/12070/GA|title=Hausa in Gambia|website=Joshua project}}</ref> |} === Maza === === Mata === <gallery> File:Hausa Fulani women.jpg </gallery> == Addini == Yawancin Hausawa Musulmai ne mabiya [[Sunna]], suna bin mazhabin [[Malikiyya]], wanda shine mazhabin da'aka basu tin a jihadin [[Usman Dan Fodiyo]], Musulunci ya kasan ce a kasar Hausa tin kimanin karni na 11th, wanda akan iya bada tarihin Wali Muhammad dan Masani (d.1667) da kuma Wali Muhammad dan Marna (d. 1655) na jihar [[Katsina]], wanda masu fatauci suke yada addinin zuwa garuruwan Hausawa, amman a karni na 11, yawan cin Hausawa na wannan lokacin [[Maguzawa]] ne. A farkon karni na 19th ne aka yi jihadi domin jaddada addinin musulunci a kasar Hausa, inda aka yaka sarkin [[Gobir]] mai suna [[Yunfa]], sannan aka kafa daular musulunci ta farko a garin [[Sokoto]] a shekarar 1804.<ref>Robinson, David, ''Muslim Societies in African History'' (Cambridge, 2004), p141</ref> Hausawa sun taka rawan gani sosai wajen yada musulunci a cikin kasar Hausa, da kuma [[Afirka ta Yamma]], suna kiran sarakunan su da wakilai na Musulunci, amman sarkin Sakkwato shine [[Sarkin Musulmi]].<ref>Robinson, David, ''Muslim Societies in African History''(Cambridge, 2004), p141</ref> Karatun Alƙur’ani yana da matuƙar muhimmanci a ƙasar hausawa, wanda tunda ada da yanzu sukeyi.<ref>Miles, William F. S. (1994). ''Hausaland divided : colonialism and independence in Nigeria and Niger''.140</ref> Mafi akasarin hausawa musulmai ne, sabili da haka galibin al’dunsu da suka shafi aure da haifuwa da mutuwa, duka sun ta’allaƙa ne da wannan addini. Sai ɗan abinda ba a rasawa na daga al’adunsu na gargajiya, musamman wajen maguzawa.<ref name=":2" /> musulunci yana da matuƙar muhimmanci da tasiri a wajen Hausawa, ta yanda hakan Hausawa suke kallon duk wanda bahaushe ne amma ba musulmi ba kamar ba bahaushe bane.<ref>Paden,1973.<sup>(p378-380)</sup></ref><ref>Miles, William F. S. (1994). ''Hausaland divided : colonialism and independence in Nigeria and Niger''.p.46</ref> [[Aikin Hajji]] Yana ɗaya daga cikin [[Rukunnan Musulunci]] guda biyar Hausawa suna zuwa aikin Hajji sosai zuwa makka, musamman ma mutanen [[Kano]], [[Sokoto]], da [[Katsina]], Hausawa su kance ''Alhaji'' suna nufin wanda yaje [[Makkah]] ya yi [[Aikin Hajji]], Jam’in sa shine ''Alhazai'', mace kuma Hajiya.<ref>Miles, William F. S. (1994). ''Hausaland divided : colonialism and independence in Nigeria and Niger''.p.257</ref> Hakan ya samo asali ne tin a karni na 19 a kasar Hausa, amman a karni na 21, kalman Alhaji da Hajiya yana daukan ma'anar mutum mai kudi, koda ko bai taba zuwa aikin Hajji ba. == Al'adu == Ginshikokin al'adun Hausawa na da mutukar jarunta, kwarewa da sanayya fiye da sauran al'ummar dake kewayenta. Bugu da kari, akwai cincirindon al'ummar Hausawa a manyan biranen [[yammacin Afirka]] da '''arewacin Afirka''' da kuma yankunan cinikayyar al'ummar Hausawa da kuma yankunan da Hausawa suka jima suna bi a hanyar ta zuwa aikin [[Hajji]]. Akwai kuma rubutattun adabi masu zurfi da kasidodi da kuma rubuce-rubuce a rubutun ajami da aka buga tun kafin zuwan Turawa 'yan mulkin mallaka na [[Birtaniya]]. Har ila yau, kuma wani tsarin rubutu a [[ajami]] da aka kirkiro tun kafin zuwan Turawa, da ba kasafai ake amfani da shi ba yanzu.<ref>https://web.archive.org/web/20160303224410/http://www.esthergarvi.org/2010/03/28/horse-talk-breeding-in-niger/</ref><ref>http://www.tlfq.ulaval.ca/axl/monde/famarabe.htm</ref> Hausawa mutane ne masu tsananin riƙon al’adunsu na gargajiya, musamman wajan tufafi, da abinci, da al’amuran da suka shafi aure. Ko haifuwa, ko mutuwa, da sha’anin mu’amala  tsakanin dangi da abokai da shuwagabanni da sauransu da kuma ala’amuran sana’a ko kasuwanci ko neman ilimi.<ref name=":2">{{Cite book|title=Zaman hausawa|url=https://www.worldcat.org/oclc/702639483|publisher=Islamic Publications Bureau. p.6|date=1980-1982|location=Lagos|isbn=978-2470-25-2|oclc=|others=Zarruk̳, Rabi'u Muhammad.|last=Alhassan, Habib.}}</ref> Tun daga zuwan turawa har zuwa yau, hausawa suna cikin alummomin da basu saki tufafin su na gargajiya sun ari na baƙi ba. Yawanci adon namiji a hausa baya wuce babban riga, da wando musamman tsala. Da takalmin fata ko ƙafa ciki da hula ƙube ko ɗankwara, ko dara. Idan kuma basarake ne ko malami ko dattijo, yakan sa rawani. Adon yamma kuwa, zane ne, da gytton yafawa, watau gyale da kallabi, da ƴan kunne da dutsan wuya watau sarƙa.<ref>{{Cite book|title=Zaman hausawa|url=https://www.worldcat.org/oclc/702639483|publisher=Islamic Publications Bureau. p.7|date=1980-1982|location=Lagos|isbn=978-2470-25-2|oclc=|others=Zarruk̳, Rabi'u Muhammad.|last=Alhassan, Habib.}}</ref> Mai Gari: A ƙasar Hausa shugaban ƙauye ko unguwa shi ake kira da Mai-gari.<ref>Miles, William F. S. (1994). ''Hausaland divided : colonialism and independence in Nigeria and Niger''.p.146-147</ref> === Auran Hausawa === Aure ya rabu kashi-kashi. Akwai auren soyayya, da auren dole/tilas da auren zumunta, da auren sadaka, da auren ɗiban wuta, da auren dangana-sanda, da auren gayya, da auren ɗiban haushi ko ɗiban takaici, da ɗiban tsiwa ko kece raini, da kashin ƙwarnafi, da sauran ire-irensu.<ref name=":5">Alhassan, Habib. (1980-1982). ''Zaman hausawa''. Zarruk̳, Rabi'u Muhammad. Lagos: Islamic Publications Bureau. p.15. [[International Standard Book Number|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/978-2470-25-2|978-2470-25-2]].</ref> Aure: Asalin al’adar hausawa a aure sune kwana Bakwai ne a shagali, kwana ukun farko za ayi ne a gidan Amarya. Sauran kwanakin kuma a gidan ango.<ref>Trimingham 1980, <sup>(p72 and p258)</sup></ref><ref>Dimokiraɗiyya.<sup>(p276)</sup></ref> * Auren soyayya shi aure na soyayya aure ne wanda saurayi ke ganin budurwa yace yana santa da aure,itakuma sai ta amince masa, iyayenta ma su yarda da maganar, kana sai azo ayi niyyar daurin aure<ref name=":5" /> * Auren dole/Tilas A nan saurayi ya kan ga yarinya ne yace yana sonta da aure, amma ita bata amince masa ba. Iyayenta kuma su zaratar da hukunci, watau ko suna so, ko suna ƙi. Har ma akan bada yarinya ga wanda yake sa’an mahaifinta ne. Ko kuma sa’an kakanta, alhali kuma bata so, tana da wanda take so, kuma akan nemawa saurayi budurwa ba tare da  yana so ba, saboda wata alaƙa ko yarjejeniya da yake tsakanin iyayensu.<ref name=":5" /> * Auren zumunta Wannan aure ne wanda ake nema wa yaro ko yarinya daga cikin dangin uwa ko dangi na uba ba tare da an shawarci yaron ko yarinyar ba. Irin wannan auren, ana yinsa don ƙara danƙon zumunta tsakanin ƴan uwa.<ref name=":5" /> * Auren Sadaka Shi auren sadaka aure ne da ake bayar da yarinya ga wani, saboda neman tubarriki, kamar irin sadakar da ake ba malamai, almajiransu, musamman idan yarinya ta girma bata samu mashinshini da wuri ba. Ana yin auren sadaka don gudun kada ta jawo wa iyayenta abin kunya wani lokaci kuma idan mutum bai sami haihuwa da wuri ba, yakanyi alƙawarin cewa, zai bada ita sadaka in ya samu, yakan ba wani, yace in ya sami Ana yin auren sadaka don gudun kada ta jawo wa iyayenta abin kunya wani lokaci kuma idan mutum bai sami haihuwa da wuri ba, yakanyi alƙawarin cewa, zai bada ita sadaka in ya samu, yakan ba wani, yace in ya sami ƴa’ har ta rayu zai sadaka da ita.<ref name=":5" /> * Auren kashe wuta Wannan auren yana kasancewa bayan miji ya saki mace saki uku, alhali kuwa matan tana son  mijinta, shima yana son ta, dole sai ta auri wani mutum, kafin ta samu damar komawa zuwa ga mijinta na farko. To, auren nan da tayi, da ƙudurin cewa zata dawo wurin mijinta na da, wannan shine auren ɗiban wuta ko kashe wuta.<ref name=":5" /> * Auren dangane sanda Mutum ya kan auri matar dake zaune a gidan kanta. Sai ya zamana baza ta iya tasowa tazo gidansa ba, saboda waɗansu dalilai. Hakazalika shima ba zai iya zuwa gidanta ya zauna ba. Sai dai ya riƙa zuwa cen gidanta yana kwana. Irin wannan aure, dalilin da yasa ake kiransa dangana-sanda, saboda mai gida yana dangana sandarsa a bakin ƙofar ɗakinta ne, sannan ya shiga ya kwana. <ref name=":6">Alhassan, Habib. (1980-1982). ''Zaman hausawa''. Zarruk̳, Rabi'u Muhammad. Lagos: Islamic Publications Bureau. p.16. [[International Standard Book Number|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/978-2470-25-2|978-2470-25-2]].</ref> * Auren gayya Idan matar mutum ta fita, alhali kuwa yana sonta, ya dai sake ta ne don ta addabe shi, to sai yayi sauri yayi wani aure kafin ya sake ta, ko kafin ta gama idda. Ba don komai zai yi wannan auren ba sai don kawai ya fanshe haushinsa, ko kuma don kada matar ta rigashi yin wani aure.<ref name=":6" /> * Auren diban haushi Ana kuma kiransa auren ɗiban takaici, ko auren tsiwa, ko na kece raini da kashin ƙwarnafi. Idan matar mutum ta dame shi da fitina, yakan yi takanas ya auri wata mace mai kyau ko dukiya ko asali ko addini, fiye da wacce take gidansa, ko wacce ya saki, ana yin wannan auren don kawai fanshe haushi ko ɗebe takaici ko don a gusar da wulaƙanci da raini da kuma tsiwa na ba gaira ba dalili. <ref name=":6" /> === Mu'amala === Hakazalika wajen mu’amala da iyaye ko dangi ko abokai, ko shuwagabanni ko maƙwapta ko wanin wadannan. Galibinsu na musulunci ne haka kuma sha’anonuwan sana’a da harkar kasuwanci da kuma neman ilimi, duk a jikin musulunci suka rataya.<ref>Alhassan, Habib. (1980-1982). ''Zaman hausawa''. Zarruk̳, Rabi'u Muhammad. Lagos: Islamic Publications Bureau. p.7. [[International Standard Book Number|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/978-2470-25-2|978-2470-25-2]].</ref> karamci da girmama baƙo yana ɗaya daga cikin al’ada da addinin Hausawa, kuma shine alfaharin Hausawa girmama baƙo.<ref>Miles, William F. S. (1994). ''Hausaland divided : colonialism and independence in Nigeria and Niger''.p.291</ref> Bahaushe ya kanyi [[Karin magana]] yace “ Baƙon ka Annabinka”. ma'ana ka girmama shi matukar girmamawa. === Ranar Sallah === === Neman aure === Matakan neman aure sune kyautar da yaro ko iyayensa sukan kai gidansu yarinyar da yaro yake so ya nema. Sabili da haka yakan ba diyar wani abu taɓawa. Ko mkuma ya kai kyautar wurin iyayenta, ko wasu waɗanda suke da dangantaka da ita, yadda zata gane cewa ana sonta. Ko kuma akwai wani abu mai muhimmanci gidansu, kamar kayan na gani ina so bayan waɗannan ake ƙunshewa a ba wata tsohuwa ko wani mutum, ya kai daga nan kuma sai a bashi dama ya ruƙa zuwa yana magana da yarinyan a gidansu, ko gidan wani ɗan uwanta makusanci, inda ba a yadda za ayi wata munaƙisha  ko wani abu na ashhsa ba. A nan ne yake zuwa shi ko kuma tare da abokansa su zauna su tattauna tare da yarinyar.<ref>{{Cite book|title=Zaman hausawa|url=https://www.worldcat.org/oclc/702639483|publisher=Islamic Publications Bureau. p. 8|date=1980-1982|location=Lagos|isbn=978-2470-25-2|oclc=|others=Zarruk̳, Rabi'u Muhammad.|last=Alhassan, Habib.}}</ref> === Sadaki === kuɗi ne wanda mace take ayyanawa a bisa ƙa’idar aure. Kuɗin da ake iya bayarwa a matsyin sadaki, ya tashi tun daga zumbar goma, watau sule da taro ko kwabo goma sha biyar, har zuwa abinda ya ninninka wannan. A wannan kuɗin yau  lissafi ya kama daga kwabo goma sha biyu da rabi.<ref name=":3">Alhassan, Habib. (1980-1982). ''Zaman hausawa''. Zarruk̳, Rabi'u Muhammad. Lagos: Islamic Publications Bureau. p. 9. [[International Standard Book Number|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/978-2470-25-2|978-2470-25-2]].</ref> === Waliyyay === waliyyan aure sune dangi na ma’auran nan biyu, akasari iyaye ne ko WALIYYAN AURE: waliyyan aure sune dangi na ma’auran nan biyu, akasari iyaye ne ko ƴa’ƴa ko ƙanne, waɗanda suke wakiltar sashen yaro da sashen yarinya wajen ɗaurin aure. Baz a ɗaura aure ba sai da su.<ref name=":3" /> === Shaidu === Ba a daurin aure a sakaye. Dole sai mutane sun shaida. To, mutanen da suke halartar wajen ɗaurin aure, sune shaidu. Lokacin da za ayi fatiha an faɗa a kunnensu sun saurara ko sunji sun shaida cewa, an bada wance ga wane.<ref name=":3" /> === Goro da Kudin daurin Aure === Goro da kuɗi, waɗanda ake rabawa a wajen ɗaurin auren ana baiwa dukkan waɗnda suka halarta ɗaurin auren ne.  Ana bayar da kuɗin zaure,  da kuɗin liman, da kuɗin tauba, sai da kakanni. Kuma ana fitar da kuɗin maroƙa da na ƙattan gari. Ana raba kuɗin ne yayin da aka taru za a shafa fatiha. Akan aikawa kan aikawa ƴanuwa da masoya, da kuma abokan arziƙi za a ɗaura auren wane da wance a gidan wane. Saboda haka ana gayyatarsu ran kaza a watan kaza da lokaci kaza.<ref>Alhassan, Habib. (1980-1982). ''Zaman hausawa''. Zarruk̳, Rabi'u Muhammad. Lagos: Islamic Publications Bureau. p. 10. [[International Standard Book Number|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/978-2470-25-2|978-2470-25-2]].</ref> === Lefe === Tufafi ne kayan shafe-shafe, da takalma, da sauran kayayyakin adon mata, sun ɗan kunne, da sarƙar wuya, da tsakin lefe, a haɗa a sa a cikin lefe, ko fantimoti. Ko kwalla ko akwati, a ba wasu mata sukai gidansu yarimya. Wani lokacin kuma akan tara lefe da yawa na masu so daban daban a ajiya har sa’ar da aka tabbatar da wanda aka ajiye har sa’ar da aka tabbatar da wanda aka ga ya dace ya aureta sa’annan a mayarwa sauran nasu, a basu hakuri da zarar yaji an tabbatar masa sai ya aika da neman sa ranan biki.<ref>{{Cite book|title=Zaman hausawa|url=https://www.worldcat.org/oclc/702639483|publisher=Islamic Publications Bureau. p. 9|date=1980-1982|location=Lagos|isbn=978-2470-25-2|oclc=|others=Zarruk̳, Rabi'u Muhammad.|last=Alhassan, Habib.}}</ref> === Zaman lalle === Amarya takan yi ƴan kwanaki biyu ko fiye da haka tana cikin lalle, ana kaita gida-gida ana yi mata gargaɗi, a ja kunnenta kuma a riƙa koya mata waɗansu abubuwa na addini da yadda ake zamantakewan rayuwa. Kuma ƴanuwa suna yi mata hidima don ganin damarsu da kuma son ransu, kafin ta koma zuwa gidansu ko gidan wani.<ref>Alhassan, Habib. (1980-1982). ''Zaman hausawa''. Zarruk̳, Rabi'u Muhammad. Lagos: Islamic Publications Bureau. p. 11. [[International Standard Book Number|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/978-2470-25-2|978-2470-25-2]].</ref> === Jere === Wasu daga cikin makusantan amarya, sune zasu ɗauki ɗawainiyar gyara ɗakin amarya,suyi jere, da kafin gado, da ƙawace ɗaki, da yin wasu al’adu kamar kafi (Tsari) ko kuma addu’o’i na gargajiya,saboda fatan samun zaman lafiya da kuma kare kai.A rannan ne akan ja kunnen amarya da barin wasu munanan ɗabi’u da yin kyawawansu da dai nisantar aikata abinda zai kawo rashin jituwa a tsakaninsu<ref>Alhassan,Habib. (1980-1982). ''Zaman hausawa''. Zarruk̳, Rabi'u Muhammad. Lagos: Islamic Publications Bureau.p. 15. [[International Standard Book Number|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/978-2470-25-2|978-2470-25-2]].</ref>. === Budan kai === Wani ɗan bulaguro ne wanda amarya take yi zuwa gidansu, bayan kwana hudu, ko biyu, ko kuma ma mako ɗaya, saboda azo ayi mata jeren ɗaki, takanyi wannan ƴar ƙaura don a sami damar yi mata wasu ƴan gyare-gyare, kamar su kitso, da aski da shirye shiryen zama da mijinta.<ref>Alhassan, Habib. (1980-1982). ''Zaman hausawa''. Zarruk̳, Rabi'u Muhammad. Lagos: Islamic Publications Bureau. p. 11. [[International Standard Book Number|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/978-2470-25-2|978-2470-25-2]].</ref> === Aure === Aure na da alaƙa ce ta haliccin zaman tare tsakanin namiji da kuma mace. Ana yinsa ne saboda abinda aka haifa ya samu asali, da mutunci da kiwon iyaye. Kuma shine maganin zina da “ƴaƴa marasa iyaye”. Aure muhimmin abu ne ga al’umma. Sabili da haka akwai hanyoyi ayyanannu na tabbatar dashi.<ref>{{Cite book|title=Zaman hausawa|url=https://www.worldcat.org/oclc/702639483|publisher=Islamic Publications Bureau. p.8|date=1980-1982|location=Lagos|isbn=978-2470-25-2|oclc=|others=Zarruk̳, Rabi'u Muhammad.|last=Alhassan, Habib.}}</ref><ref>Alhassan, Habib. (1980-1982). ''Zaman hausawa''. Zarruk̳, Rabi'u Muhammad. Lagos: Islamic Publications Bureau. p. 9. [[International Standard Book Number|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/978-2470-25-2|978-2470-25-2]].</ref> === Sayen baki === Bayan ƴanmata sun watse, sai abokan ango su zo don a sayi bakin amarya, sabida baza ta yi musu magana ba sai an biya. Kuma a nan ne samari sukanyi ta wasa ƙwaƙwalwa da sauran magana kala-kala. Sayen baki yakan kasance da daddare ne, a inda ake sakewa ana darawa da kuma nishaɗi.<ref name=":4">Alhassan, Habib. (1980-1982). ''Zaman hausawa''. Zarruk̳, Rabi'u Muhammad. Lagos: Islamic Publications Bureau. p. 11. [[International Standard Book Number|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/978-2470-25-2|978-2470-25-2]].</ref> === Tarewa === Daga nan kuma sai shirya tarewarta a gidan miji. A ranar tarewa, sai ƴanuwan miji mata su zo gidansu amarya suna neman a basu matarsu, har su bada wani kuɗi na sayen amaryar, sannan a naɗa wata yarinya amaryar boko, bayan tsofaffi mata sun kai amarya ta gaskiya gidan mijinta. Sai a sa wata yarinya ta zama kamar itace amarya. Har a kaita gidan miji ana ta waƙe-waƙe na addini ko na batsa, saboda gudun wata makida ko makirci ko maƙarƙashiya wanda yakan faru daga wasu.<ref name=":4" /> === Haihuwa === Daga zarar iyaye su tabbatar da samuwan ciki, sukan fara shirye-shirye saboda zuwan jaririn, uba yakan fara siyan itatuwa da tukunya domin wankan jariri da mahaifiyarsa. Yawancin lokuta akan samu tsohuwar mace wacce aka fi sani da Unguwar Zoma wacce take kula da lafiyar jariri da mahaifiyarsa, ta hanyar gyaran cibiyan jaririn da kuma tabattar da cewa mahaifiyar tayi wanka da ruwan zafi na aƙalla kwana bakwai kamar yadda al'ada ya tanadar.<ref name=":0">Madauci, Ibrahim. (1968). ''Hausa customs''. Isa, Yahaya., Daura, Bello. [Zaria]: Northern Nigerian Pub. Co. p.5 <nowiki>ISBN 978-169-097-6</nowiki>. </ref> Sinadaran yin wanka sun ƙunshi: * Ruwan zafi * Ganyuen dalbejiya * Cheɗiya * Runhu.<ref name=":0" /> Bayan kwanaki kamar uku da haihuwa, uban jaririn yakan siyo nama "yawanci kan shanu kokuma kan rago" wanda ake yiwa mahaifiyar yaro farfesu dashi sannan a rabawa sauran ƴanuwa da maƙwapta. Sannan akan yi kunu yawanci kunun kanwa wanda mahaifiyar yaron zata rika sha domin samun isasshen nono da zata baiwa yaro.A lokacin da jaririn ya kai watanni bakwai, ana fara bashi abinci mai ruwa ruwa da nono har ya kai shekara 2 zuwa 2 ½.<ref name=":0" /> === Suna === Ɗan da aka haifa Namiji ko Mace, ana raɗa masa suna ne bayan kwanaki bakwai da haihuwa a bisa al’ada. A wannan lokacin uban jaririn zai sayo rago da goro wanda za a rabawa baƙi da aka gayyata wajen taron raɗin sunan.<ref name=":3">Madauci, Ibrahim. (1968). ''Hausa customs''. Isa, Yahaya., Daura, Bello. [Zaria]: Northern Nigerian Pub. Co. p.p. 6-7 <nowiki>ISBN 978-169-097-6</nowiki>.</ref> A ranar raɗin sunan akan gyara gida, ayi shara, a tsaftace gida sosai, ayi shimfiɗu a ƙofar gidan saboda baƙi masu zuwa taron sunan. Gabanin a soma walima, akan kira malami na unguwa ya yanka ragon da aka siyo domin raɗin sunan ayi kiran sallah cikin kunnen yaron tare da sanar dashi sunansa bayan kiran sallan.<ref name=":3" /> Wasu daga cikin sunayen da ake baiwa yaro a ƙasar hausa: {| class="wikitable sortable" |+ !s/n !Maza !Mata |- | |Isa |Aisha |- | |Musa |Khadija |- | |Yusuf |Amina |} <ref name=":3" /> === Kaciya === Akan yi kachiya ga yara maza a bisa al'ada lokacin da suka kai shekaru 8-9 da haihuwa. Kuma akan bari sai lokacin hunturu saboda ƙananun ciwo da zasu iya yin lahani ga kachiyar sunyi ƙaranci a wannan lokacin. Yawanci iyaye sukan bar alamarin kaciyar a matsayin sirri ga yaran saboda gudun kar yaran su samu firgici gabanin lokacin da za'ayi musu kaciyan.<ref>Madauci, Ibrahim. (1968). ''Hausa customs''. Isa, Yahaya., Daura, Bello. [Zaria]: Northern Nigerian Pub. Co. p. 11 <nowiki>ISBN 978-169-097-6</nowiki>.</ref> == Dangantaka == Dangantaka a kasar hausa ya kunshi en uwa daga dangin guda biyu wata uwa da uba. Wasu daga cikin *  Kaka * Uba * Uwa * Baba * Kawu * Goggo * Inna * Ɗan uwa * Ƴar uwa * Wa *  Ƙane * Ya <ref>Madauci, Ibrahim. (1968). ''Hausa customs''. Isa, Yahaya., Daura, Bello. [Zaria]: Northern Nigerian Pub. Co. p. 26 <nowiki>ISBN 978-169-097-6</nowiki>.</ref> * Ƙanwa * Jika – Jikanya * Tattaɓa kunne * Ɗan uba – ƴar uba * Agola * Uwar Gida, Amarya, Ango * Mowa (matar da miji yafi so) * Bora (matar da miji bai so sosai * Suruki – suruka * Ƴaya * Iya<ref>Madauci, Ibrahim. (1968). ''Hausa customs''. Isa, Yahaya., Daura, Bello. [Zaria]: Northern Nigerian Pub. Co. p.27 <nowiki>ISBN 978-169-097-6</nowiki>. </ref> == Ilimi == Asali garin Katsina sune cibiyar addinini musulunci a kasar Hausa, amman zuwa Shehu Usman Dan Fodio yasa cibiyar karatun addinin [[Musulunci]] ya tashi daga Katsina ya koma [[Daular Sokoto]], a karkashin jagorancin Shehu Usman Dan Fodio da mukarraban sa.<ref>http://www.gamji.com/article6000/NEWS6032.htm</ref> Hausawa suna kiran al’adansu da al’adan gargajiya, wacce sukeyi duk shekara, ko a talabijin ko Bidiyo, ko kuma aikace cikin al’amuran yau da kullum.<ref>Furniss, Graham. (1996). ''Poetry, prose and popular culture in Hausa''. International African Institute. Edinburgh.p.11</ref> Na daga cikin rubutun hausawa, suna yin rubutu ne asali da “ajami”, rubutu ne da haruffan larabci amman a luggar hausa, kuma suna rubutawa ne a fallen takarda.<ref name=":10" /><gallery> File:مصحف نيجيري مطبوع بالمطبعة الحجرية بخط هاوساوي ٢.jpg|Rubutun [[Ajami]] na Hausawa a Najeriya a farkon karni na 20th, daga Suratul Hud. </gallery> === Muhammadiyya === === Boko === == Arziki == === Noma === Noma na ɗaya daga cikin ƙusar tattalin arzuƙi a ƙasar hausa kusan duk inda mutum ya duba a wannan hanya da yabi, babu daji, daga gona sai saura kuma ana noma iri biyu ne na abinci da na kasuwa. Ga kuma gero ga dawa, ga masara, ga wake, ga gyaɗa, ga auduga, ga sauran abubuwan masarufi, kamar su gwaza da dankali. Bugu da ƙari, galibi bishiyoyin da akak bari ko aka dasa a cikin gonakin na amfani ne. Misalin tsamiya da kuka, da ɗorawa, da sauran ire-irensu. Tun daga katsina har kano. Bacin haka kuma mafi yawancin hausawa suna kiwon dabbobi, kamar awaki, da tumaki, da shanu, da kaji, da agwagi. Kiwon a wurinsu kamar asusu ne. Mutum na riƙe da “ƴan dabbobi, duk sa ar da wata buƙata ta samu a sayar dasu abiya buƙatar<ref>Alhassan, Habib. (1980–1982).''Zaman hausawa''. Zarruk̳, Rabi'u Muhammad. Lagos: Islamic Publications Bureau. p. 4 [[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/978-2470-25-2|<bdi>978-2470-25-2</bdi>]].&nbsp;</ref> Sana'ar noma ita ce babbar sana'ar Hausawa, sabo da ingancin noma; Hausawa ke wa sana'ar [[noma]] kirari da cewa, '''"na duke tsohon ciniki kowa ya zo duniya kai ya tarar"''', akwai kuma wasu sana'o'in kamar su sha'anin jima watau harkar fatu, rini, sa'a da kira, fannonin dake mutukar samun cigaba a harkokin sana'o'in Hausawa. Hausawa dai sun jima da shahara wajen harkar fatauci kana kuma masu arziki na taka rawa a sha'anin yau da kullum, tare da masu mulki da masa.<ref>{{Cite book|title=Zaman hausawa|url=https://www.worldcat.org/oclc/702639483|publisher=Islamic Publications Bureau. p.4|date=1980-1982|location=Lagos|isbn=978-2470-25-2|oclc=|others=Zarruk̳, Rabi'u Muhammad.|last=Alhassan, Habib.}}</ref> === Rini === <gallery> File:Workers at a Kano Dye pit 01.jpg File:Kofar Matar Dye Pit, Kano.jpg File:Kofar Mata Dye pit workers beating dye clothes.jpg </gallery> == Mulkin Sarauta == <gallery> A takaice daga sarki sai waziri a tsarin mulkin hausawa sai kuma ragowar mukamai dai dai da ya kamata == Kasashen da Hausawa suka yadu == Hausawa sun yadu a kasashe da yawa a cikin Afirka da kasashen [[Larabawa]] sune wadannan :-<ref>http://www.gumel.com/hausa/kasar-hausa/farkon-hausawa.htm</ref> * kasar [[Burkina faso]] * kasar [[Kameru]] * kasar [[Aljeriya]] * kasar [[Benin]] * kasar [[Cadi]] * kasar [[Gambiya]] * kasar [[Ghana]] * kasar [[Togo]] * kasar [[Gine-Bisau]] * kasar [[Mali]] * kasar [[Sierra Leone]] * kasar [[Gabon]] * kasar [[afirka ta tsakiya]] * kasar [[Libya]] * kasar [[Ethiopia]] * kasar Kwango (JDK) * kasar [[sudan]] * kasar [[Saudiyya]] <gallery> File:Zaria Emir's palace gate.jpg File:Kanogate.jpg File:Old Hausa ancient building.jpg File:Kofar Nasarawa - Kano City Gate.jpg </gallery> == Ire-Iren 'Yaren Hausa == [[Image:Hausa language niger.png|thumb|245x245px]] [[Image:Afro asiatic peoples nigeria.png|thumb|244x244px]] Yaren [[Hausa]] yana da ire-ire da yawa gabashin Hausa su ne :- ===Gabashin Hausa=== * [[Kanawa]] * Kataguwa * Hadejawa * Gumelawa * Katsinawa === Yammacin Hausa === [[File:Emir-480x405.jpg|thumb|Daurawa wato saarkin daura|139x139px]] * Daurawa [[File:Front of Sokoto Sultan Palce.jpg|thumb|Sarautar sokoto]] * Sakkwatawa * Katsinawa * Kurfayawa * Gobirawa *Adarawa * Kebbawa * Zamfarawa == Arewacin [[Hausa]] == * Arewa * Arawa Hausa ajami wanda suka fita daga kasashen Hausa suka shiga kasashen Larabawa shekaru aru-aru harma sun isa kasashen Turai kuma sunada sarkin Hausawan Turai nafarko wato Sarki Sirajo Jan Kado:- * [[Sudan]] * [[Saudiya]] * [[Libya]] * [[Aljeriya]] == Al'ada == Hausawa suna da al'adu daban daban, kaman hawan sallah, hawan daba, bikin kamin kifi a Argungun, kalankuwa da wasanni irin su dambe dadai sauransu. === Aure === Aure a ƙasar hausa baya yiwuwa har sai miji ya biya sadaki, mafi ƙanƙanchin sadaki shine ¼ na Dinari.<ref name=":1">Madauci, Ibrahim. (1968). ''Hausa customs''. Isa, Yahaya., Daura, Bello. [Zaria]: Northern Nigerian Pub. Co. p.13 <nowiki>ISBN 978-169-097-6</nowiki>. OCLC 489903061.</ref> Akwai matakai wanda lallai sai an cika su sannan aure ya tabbata: 1-    Yardan juna tsakanin miji da mata 2-    Yarda da ɗawainiyar mata daga ɓangaren miji 3-    Nema ma matan wajen zama (muhalli) 4-    Yi mata kayan sawa (tufafi) 5-    Waliyyin mata 6-    Shaidu.<ref name=":1" /> Ya kasance gabanin zuwan musulunci, mazaje suna auren mata iya yawan da suke so, amma musulunci ya taƙaita zuwa mata 4 kaɗai kuma ba ƙwarƙwara.<ref name=":1" /><gallery> File:Hausa emire dress code 01.jpg|Bikin nadin sarauta a Kaduna File:Hausa horseman1.jpg|Bahaushe mahayin doki a yayin gudanar Bikin Hausawa File:Hausa warrior.jpg|Shigan mayaka a lokacin hawan daba File:Hausa warrior outfit for durba.jpg|Mayakin a lokacin hawan daba File:Traditional Hausa Horse trapping on saddle.jpg| Kayan kwalliya na Doki </gallery> == Tufafi == <gallery> File:Hausa royal dressing 07.jpg|Shigan Hausawa (Rawani da babban riga) kallo daga baya File:Hausa royal dressing 06.jpg|Shigan Hausawa (Rawani da babban riga) kallo daga gaba File:Hausa royal dressing 05.jpg|Cikakkiyar shiga ta al'adan Hausawa File:Hausa royal dressing 04.jpg|Sanya kaya a al'adan Hausawa File:Four Hausa Gun Carriers of the South Nigerian Regiment by Sir (John) Benjamin Stone cropped.jpg|Shiga irin ta Hausawa magidanta tun a dauri </gallery> == Abinci == cusama hausawa cin taliya ta hanyar fina finan su dalilin fadin haka kuma shine duk fim dinsu sai kaga sun nuna irin abincin su wanda mu bama yin haka kuma abincin mu da kuma abin shan mu sun hada da, Tuwon dawa,Tuwon masara,Tuwon shinkafa. Alkubus, Dambu, Ɗan wake, Fate da dai sauransu. Ko wani kasa da irin abincin su da take ci amma duk da haka manyan kasa she na duniya sukan tallata abincin su ta hanyar fina finan su a siyasan ce da kuma zahiran ce kasar chana da kuma italiya sun yi nasarar Wasa. Sinasir. Waina wato masa. Fankasau. Alale. Da dai sauran su abin sha kuma sun hada da, Koko da kosai. Kunun kanwa. Kunun shinkafa. Kunun tsamiya. Kunun zaki. Kunun Acca. Da dai sauran su.<ref>Abdalla Uba, 1956-, Adamu, Yusuf Muhammad., Jibril, Umar Faruk. ''Hausa home videos : technology, economy and society''. Adamu, Kano, Nigeria: Center for Hausa Cultural Studies. 2004. p. p-473-475- [[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/978-36906-0-4|<bdi>978-36906-0-4</bdi>]].</ref><ref>Abubakar Aliyu Mohammed. Cultural Torism. p. 1-2</ref><ref>https://www.muryarhausa24.com.ng/2019/10/karanta-jerin-abincin-hausawa-kafin-zuwan-yar-thailand-kafin-zuwan-shinkafa-yar-kasashen-waje-girke-girken-gargajiya-sunayen-abincin-gargajiya-abincin-zamani-filin-girke-girke-abincin-zamani-filin-girke-girke.html</ref>. Galibin abincin hausawa kuwa, ana yinsa ne da gero ko dawa ne. Sai kuma sauran abubuwan haɗawa, da kayan marmari, kamar irin su wake da shinkafa da alkama. Da makamantansu<ref name=":2" /> <gallery> File:Hausa Food Dan wake 01.jpg|Dan wake da mai da yaji File:Hausa Food Dan wake 02.jpg|Dan wake zalla File:Hausa Food Fanke.jpg|Fanke da siga File:Hausa Food Kosai.jpg|Kosai </gallery> == Addini == Yawancin Hausawa musulmai ne, wanda yawan su yakai kashi 90 cikin 100 na duka yawan Hausawan duniya, akwai kiristoci da kuma maguzawa, amman basu kai kashi 15 ba cikin 100 na yawan Hausawa ba.<gallery> File:Sultan bello mosque by Anasskoko 08.jpg|Daya cikin Masallatan Hausawa dake cikin garin [[Kaduna (birni)|Kaduna]] File:Sultan bello mosque 03.jpg|Hasumiyar masallacin Sultan Bello File:Sultan bello mosque by Anasskoko 03.jpg|Masallacin da yamma File:Quranic Copying culture in northern Nigeria.jpg|Dadaddiyar hanyan rubuta Alkur'ani a kasar Hausa, wata alama da zata nuna yadda Hausawa suka karbi addinin Musilunci </gallery> == Shahararrun Hausawa == *[[Nasiru Gawuna]] *[[Mamman Shata]] == Duba nan == == Bibiliyo == * Adamu, Yusuf Muhammad., Jibril, Umar Faruk. ''Hausa home videos : technology, economy and society''. Adamu, Abdalla Uba, 1956-, Kano, Nigeria: Center for Hausa Cultural Studies. 2004. [[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/978-36906-0-4|<bdi>978-36906-0-4</bdi>]].OCLC&nbsp;61158034 *Abubakar Aliyu Mohammed. Cultural Torism. [[ISBN]]:978-978-087-937-2 *Madauci, Ibrahim. (1968). ''Hausa customs''. Isa, Yahaya., Daura, Bello. [Zaria]: Northern Nigerian Pub. Co. <nowiki>ISBN 978-169-097-6</nowiki>. OCLC 489903061. * Bivins, Mary Wren. ''Telling Stories, Making Histories: Women, Words, and Islam in Nineteenth-Century Hausaland and the Sokoto Caliphate'' (Portsmouth, New Hampshire, Heinemann, 2007) (Social History of Africa). * {{Cite book|publisher=Brill|isbn=9789004185425|others=Anne Haour, Benedetta Rossi (eds.)|title=Being and becoming Hausa: interdisciplinary perspectives|location=Leiden ; Boston|series=African social studies series|date=2010}} * {{Cite book|publisher=University Press of America|isbn=9780761847243|last=Salamone|first=Frank A.|title=The Hausa of Nigeria|location=Lanham, MD|date=2010}} *Robinson, David, ''Muslim Societies in African History''(Cambridge, 2004) *Hamman, Mahmoud, 1950- (2007). ''The Middle Benue region and the Sokoto Jihad, 1812-1869 : the impact of the establishment of the Emirate of Muri''. Kaduna: Arewa House, Ahmadu Bello University. <nowiki>ISBN 978-125-085-2</nowiki>. OCLC 238787986. *Asma'u, Nana, 1793-1865. (1999). ''The collected works of Nana Asma'u, daughter of Usman dan Fodiyo, (1793-1864)''. Boyd, Jean., Mack, Beverly B. (Beverly Blow), 1952- (Nigerian ed ed.). Ibadan, Nigeria: Sam Bookman Publishers. <nowiki>ISBN 978-2165-84-0</nowiki>. OCLC 316802318. *Miles, William F. S. (1994). ''Hausaland divided : colonialism and independence in Nigeria and Niger''. Ithaca: Cornell University Press. <nowiki>ISBN 978-0-8014-7010-3</nowiki>. OCLC 624196914. *Tarihi, Hukumar Binciken. (1996). ''Danwaire : gwanki sha bara''. Hukumar Binciken Tarihi da Kyautata Al'adu ta Jihar Katsina. Katsina: [Dab'in Lamp?]. <nowiki>ISBN 978-2105-93-7</nowiki>. OCLC 59226530. *Kabir, Hajara Muhammad,. ''Northern women development''. [Nigeria]. <nowiki>ISBN 978-978-906-469-4</nowiki>. OCLC 890820657. *Bobboyi, H., Yakubu, Mahmood.The Sokoto Caliphate : history and legacies, 1804-2004. (1st ed ed.). Kaduna, Nigeria: Arewa House. 2006. <nowiki>ISBN 978-135-166-7</nowiki>. OCLC 156890366. *{{Cite book|title=Zaman hausawa|url=https://www.worldcat.org/oclc/702639483|publisher=Islamic Publications Bureau|date=1980-1982|location=Lagos|isbn=978-2470-25-2|oclc=702639483|others=Zarruk̳, Rabi'u Muhammad.|last=Alhassan, Habib.}} *Miles, William F. S. (1994. ''Hausaland divided : colonialism and independence in Nigeria and Niger''. Ithaca: Cornell University Press. <nowiki>ISBN 978-0-8014-7010-3</nowiki>. OCLC 624196914. *·''Warfare in the Sokoto Caliphate : historical and sociological perspectivesISBN0-521-21069-0OCLC2371710'' *·Ahmed, Umaru Balarabe,. ''The Hausa World of Rudolf Prietze being the complete collection of the Scholar in the Hausa and German originals and the English versions. Volume 2''. Zaria. <nowiki>ISBN 978-125-653-2</nowiki>. OCLC 992986877. * == Manazarta == {{reflist|3}} [[Category:Hausawa]] Gidan Fasaha 5l2hnr72avim0djjh3b5ajkw1bow0ww Maiduguri 0 2603 164845 160417 2022-08-08T21:06:37Z Umar Ahmad2345 13400 ɢʏᴀʀᴀ wikitext text/x-wiki {{databox}} [[File:Locator Map Maiduguri-Nigeria.png|thumb|taswirar maiduguri]] [[File:ETH-BIB-Maiduguri aus 200 m Höhe-Tschadseeflug 1930-31-LBS MH02-08-0739.tif|thumb|Maiduguri a wasu shekaru da suka wuce]] [[File:Childrens From Kanuri tribe In Maiduguri.jpg|thumb|Yara a Maiduguri]] '''Maiduguri''' shine babban birnin [[Borno|Jihar Borno]] dake arewa maso gabashin [[Nijeriya|Najeriya]]. Maiduguri ita ce birnin da tafi kowane birni wajen girma da yawan jama'a a arewa maso gabashin Najeriya. Aƙalla birnin yanada jama'a fiye da miliyan ɗaya. Birnin Maiduguri da sabon birni ne kuma an kafa shine a shekara ta alif da ɗari tara da bakwai (wato 1907). Maiduguri ta ƙunshi unguwar Yerwa (Yerwa yana nufin alheri a harshen kanuri) ta yamma da kuma tsohuwar Maiduwuri datake ta bangaren gabas. ==Mulki == Birnin Maiduguri a nan ne fadar mai martaba Shehun Borno take kuma ita ce babban birnin jihar inda fadar gwamnatin jihar Borno take. == Kasuwanci da tattalin arziki == [[File:Member of the CJTF Maiduguri December 2013.jpg|thumb|Sojan sakai a maiduguri]] [[File:Business in Africa.jpg|thumb|Yan kasuwa]] Babban kasuwan dake Maiduguri ita ce kasuwar litinin(kasuwan Monday) wadda take a tsakiyar birnin Maiduguri. Abubuwan cinikinsu sun haɗa da tufafi, kayan masarufi, kayan abinci, tukwane, ɓangaren motoci da babura, kaseti na CD da DVD, akwatin kallo, tangaraho, takalma da sauransu. Kananan kasuwanni a Maiduguri sun hada da kasuwan kwastam wanda yake tsakanin unguwar Gamboru da Gwange, kasuwar Budum, kasuwar tashan Baga wanda yayi suna wurin cinikayyan kifi da ake komawa a garin [[Baga]] wanda yake dabda tafkin [[Cadi]]. [[File:Camel Kilishi Maiduguri.jpg|thumb|kilishin rakumi Wanda ake yi a maiduguri]] [[File:Ansel Adams - Farm workers and Mt. Williamson.jpg|thumb|Manoma]] Yawancin mutanen dake garin Maiduguri dai manoma ne amma akwai yan kasuwa da dama da kuma ma'aikatan gwamnati. Manyan masana'antun Maiduguri sun hada da Maiduguri Flour Mills, kamfanin sarrafa Dalaram (wanda a halin yanzu ta dur'kushe), kamfanin Coca Cola, Borno Aluminium company, Kamfanin Alewa ta Haske da kuma kamfanin sarrafa takalma ta Natel. Akwai bankuna masu yawa a Maiduguri a kan titin Shehu Laminu Way. Yawancin bankunan suna da akwatin daukan kudi da kanka wato ATM. == Zirga-zirga == [[File:Dornier Aviation Nigeria Dornier 228 Makinde-2.jpg|thumb|Jirage]] [[File:Civilian Joint Force members patrol in Maiduguri.jpg|thumb|Manyan Tituna]] Maiduguri tana da filin jirgin sama wanda ake kira [[Filin jirgin saman Maiduguri]]. Jiragen sama kan tashi a kowace rana daga Maiduguri zuwa [[Abuja]] da [[Lagos (birni)|Lagos]] da sauran garuruwa dake cikin kasa da waje. Akwai kuma jiragen da suke jigilan ɗaukan Musulmai zuwa [[Saudiya]] lokacin aikin Hajji. Ta fannin jiragen 'kasa kuwa Maiduguri tana da Makeken tashan jirgin ƙasa wanda aka fi sani da Railway Terminus Maiduguri. Tashan jirgin ƙasan tana dab da inda rikicen Boko Haram ya Ɓarke a sʜᴇᴋᴀʀᴀ ᴛᴀ 2009 a unguwar goni damgari bayan kwatas. Ɗaukan kayan noma kamar [[gyada]], Wake, da kuma dabbobi kamar Raƙuma, [[shaniya|saniya]] daga Maiduguri zuwa kudancin Najeriya yana daya daga cikin manyan dilalan kafa layin jirgin 'kasa a Maiduguri. [[File:Border Bound Trucks, Maiduguri 2.jpg|thumb|Manyan Titunan Mota]] Maiduguri tana da manyan titunan mota kamar su Sir Kashim Ibrahim Road, Shehu Laminu Way, Bama Road, Jos Road da Baga Road. Hanyoyin motan sun hada Maidguri da sauran Birane kamar Yola, Kano da Bauchi. Akwai kuma hanyoyi zuwa kasashen waje kamar Chadi, Nijar da Kamaru. == Ilimi da makarantu == Akwai jami'a a birnin Maiduguri wanda ake kira da [[Jami'ar Maiduguri]]. Jami'an yana kan Bama Road. Kosakosen da ake karantarwa a jami'ar sun hada da ilmi aikin likita, ilmin injiniyarin, ilmin watsa labarai, ilmin harshen turanci da kuma ilmin addini da al'adu. Jami'ar Maiduguri tana da Asibitin koyarwa na Univesity of Maiduguri Teaching Hospital. Sa'annan akwai makarantar politeknik a Maiduguri mai Suna Ramat Polytechnic. Sauran Makarantu zirfin ilmi sun hada da College of Agriculture, Sir Kashim College of Education da Mohammed Goni College of Islamic and Legal Studies. Sa'annan akwai makarantun sakandare da dama a Maiduguri. == Masaukin baki == Wuraren saukan ba'ki a Maiduguri sun hada da Lake Chad Hotel, Dujima Hotel, Deribe Hotel, Ali Chaman Guest Inn da kuma Maiduguri International Hotel. == Nishadi da wuraren bude ido == [[File:Maiduguri Open Garden.jpg|thumb|wurin shakatawa]] [[File:Conakry railway station (4373011404).jpg|thumb|wajajen tarihi da shakatawa]] Ba'ki a Maiduguri sukan iya ziyartan makeken kasuwan litinin, fadan mai girma shehun Borno da kuma gidan zoo na Kyarimi Park wanda yake tsakiyan birni Maiduguri. == Addini == Yawancin mazauna birnin Maiduguri Musulmai ne. Amma akwai mabiya addinin kirista da dama a garin. Akwai manyan majami'o'i a garin kamar babban majami'an dake kan titin Kiri Kasamma. Maiduguri yayi suna kwarai wajen karatun alkur'ani a inda dalibai dake dukkan fadin Najeriya suke zuwa garin don neman ilmi. Manyan masallatai a garin sun hada da masallachin Mai Deribe, masallacin Madinatu, Masallacin Kofar Shehu, Masallacin Indimi da Masallacin Ibrahim Saleh. Akwai shahararrun malaman addinin Musulunci da dama a Maiduguri. A shekara ᴛᴀ 2009, wani malamin addinin Muslunci wanda aka fi sani da Mohammed Yusuf ya tada fitina a garin a inda yake ikirarin ya'ki da gwamnati da kuma ilmin boko wanda a ganinsa yana lalata al'umma. Sanda aka yi wajen mako guda ana fafatawa tsakanin sojoji da 'yan sanda da kuma magoya bayan Mohammed Yusuf. Wannan tarzoma tayo sanadiyyar rasa rayuka da dama. Daga karshe jami'an gwamnati sun ci galaba a kan Mohammed Yusuf wanda sojoji suka cefke kuma suka dan'ka shi a hannun 'yan sanda. A hannun 'yan sandan Mohammed Yusuf ya rasu. 'Yan sanda sun yi ikirarin cewa ya rasu ne a yayin da ake bindige shi lokacin da yake kokarin kubucewa. Masu bin hakkin bil Adama sun yi harsashen cewa kisan gilla a kayi masa. {{DEFAULTSORT:Maiduguri}} [[Category:Biranen Najeriya]] [[Category:Kananan hukumomin jihar Borno]] ifep787ywavr1fhcntxn4mqrijvsu5i Gogori 0 5800 164906 140947 2022-08-09T06:15:42Z El-Abdallaah 17926 Gyara wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Gogori''' wani gari ne da ke a karamar hukumar [[Ɓagwai]] a arewacin jahar [[Kano]] [[Najeriya]]. Gogori ta kafune ga wani mutumi bamaguje da ake kiran sa da kaccha yana da ɗa guda ana ce masa goiri,ya kasan ce bahause ne.haka shi kaccha mutum ne mai goro har tsufar da, ya manyan ta babu hakora a bakin sa. sai dansa gori ya rika yi masa dubara ta goga masa goron don yasa a bakin sa, duk lokaci da ya buƙaci goron sai ya ce wa ɗan nasa gori gogo mana,a haka ne aka samu sunan garin GOGORI.wanan garin yana da fadin ƙasa wanda takai da ya fidda garu ruwa guda uku (3) daga cikinta 1. garin Kadamu dake karamr hukumar shanono 2. Sare sare dake karaamar hukumar Bagwai da Liringo da ke wannan karamar hukuma ta bagwai kai har izuwa yau akwai gonar gandu dake a Kadmu ta gogori wanda Madaki Abdullahi Muahammad Sambi ya bibiya ya ganota Gogori tana da rafuka guda biyu (2) da ka yamma akwai kigi sannan kuma daga arewa akwai Watari wanda tana daya daga rafuka da ake dasu duk a jihar kano.da ƙasa baki daya.wannan gari akwai tarin albarka acikin sa,da haka muka zaƙulo muku wannan tarihin garin GOGORI. Sanan muka bincika kafa a wannan gari na GOGORI ba'a taba cinsa da yaki ba,duk lokacin da kazo da zummar yaki a cikin sa, sai garin sai kaga ya zama kufai, ko kuma kaga rafin watari ya cika makil da gini ya ta gudu.wannan gari shine mutum da yayi yaƙe-yaƙe da kuma samun nasara. adamu a yakin a wannan garin na gogori a kwai wani Maciji daka arewa maso yamma a gindin wata kuka anace masa Nazimu kuma yana fitowa ne duk kusan kwana bakwyawaada zaga rin da daddare ko da yamma ba ruwa sa da kowa inzai fitosun san shi,donuna sanji don zaka rika jin motsin fitowar sa inori alo Saniin madakisani shine a kaba rikon garin Bagwai na tsawo skakara uku salamakon wasu abubuwa dake nna a a gari. na sarau.tar gargajiya Gogori na daya daga ciki mazabu goma da ke a karamar hukumar [[Bagwai]], Kuma daya daga masarautun dagaci dake yankin masarautar hakimin [[Bagwai]] a [[Bichi|Masarautar Bichi]]. == Unguwanni a Gogori == * Kofar Yamma * zango * kofar Kudu * dafka * [[Gwanki]] * Dankwari * Kodo * Rura * Tudun budu *umbawa *katsage == Sarakunan Garin Gogori == * Madaki Muhammadu Harusu * Madaki Muhammadu Sani * Madaki Muhammadu Sambo * Madaki Abdullahi * madaki Shehu Muhammad '''Filin jirgin sama mafi kusa da Gogori''' Mal. Aminu Kano International Airport, Kano. 59km '''BIRANE MAFIYA KUSA DA GOGORI''' [[Kano]] 58km [[Katsina]] 149.8km [[Zariya]] 155.1km [[Kaduna]] 229.5m ==Manazarta== {{reflist}} 1z7kqy0fr2obh9ov6ogxsh6tfirl879 164910 164906 2022-08-09T06:17:42Z El-Abdallaah 17926 Gyara wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Gogori''' wani gari ne da ke a karamar hukumar [[Ɓagwai]] a arewacin jahar [[Kano]] [[Najeriya]]. Gogori ta kafune ga wani mutumi bamaguje da ake kiran sa da kaccha yana da ɗa guda ana ce masa goiri ya kasan ce bahause ne,haka shi kaccha mutum ne mai goro har tsufar da, ya manyan ta babu hakora a bakin sa. sai dansa gori ya rika yi masa dubara ta goga masa goron don yasa a bakin sa, duk lokaci da ya buƙaci goron sai ya ce wa ɗan nasa gori gogo mana,a haka ne aka samu sunan garin GOGORI.wanan garin yana da fadin ƙasa wanda takai da ya fidda garu ruwa guda uku (3) daga cikinta 1. garin Kadamu dake karamr hukumar shanono 2. Sare sare dake karaamar hukumar Bagwai da Liringo da ke wannan karamar hukuma ta bagwai kai har izuwa yau akwai gonar gandu dake a Kadmu ta gogori wanda Madaki Abdullahi Muahammad Sambi ya bibiya ya ganota Gogori tana da rafuka guda biyu (2) da ka yamma akwai kigi sannan kuma daga arewa akwai Watari wanda tana daya daga rafuka da ake dasu duk a jihar kano.da ƙasa baki daya.wannan gari akwai tarin albarka acikin sa,da haka muka zaƙulo muku wannan tarihin garin GOGORI. Sanan muka bincika kafa a wannan gari na GOGORI ba'a taba cinsa da yaki ba,duk lokacin da kazo da zummar yaki a cikin sa, sai garin sai kaga ya zama kufai, ko kuma kaga rafin watari ya cika makil da gini ya ta gudu.wannan gari shine mutum da yayi yaƙe-yaƙe da kuma samun nasara. adamu a yakin a wannan garin na gogori a kwai wani Maciji daka arewa maso yamma a gindin wata kuka anace masa Nazimu kuma yana fitowa ne duk kusan kwana bakwyawaada zaga rin da daddare ko da yamma ba ruwa sa da kowa inzai fitosun san shi,donuna sanji don zaka rika jin motsin fitowar sa inori alo Saniin madakisani shine a kaba rikon garin Bagwai na tsawo skakara uku salamakon wasu abubuwa dake nna a a gari. na sarau.tar gargajiya Gogori na daya daga ciki mazabu goma da ke a karamar hukumar [[Bagwai]], Kuma daya daga masarautun dagaci dake yankin masarautar hakimin [[Bagwai]] a [[Bichi|Masarautar Bichi]]. == Unguwanni a Gogori == * Kofar Yamma * zango * kofar Kudu * dafka * [[Gwanki]] * Dankwari * Kodo * Rura * Tudun budu *umbawa *katsage == Sarakunan Garin Gogori == * Madaki Muhammadu Harusu * Madaki Muhammadu Sani * Madaki Muhammadu Sambo * Madaki Abdullahi * madaki Shehu Muhammad '''Filin jirgin sama mafi kusa da Gogori''' Mal. Aminu Kano International Airport, Kano. 59km '''BIRANE MAFIYA KUSA DA GOGORI''' [[Kano]] 58km [[Katsina]] 149.8km [[Zariya]] 155.1km [[Kaduna]] 229.5m ==Manazarta== {{reflist}} my4hrds3jpn9x759uifdbm9bgzdn627 164913 164910 2022-08-09T06:20:22Z El-Abdallaah 17926 Gyara wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Gogori''' wani gari ne da ke a karamar hukumar [[Ɓagwai]] a arewacin jahar [[Kano]] [[Najeriya]]. Gogori ta kafune ga wani mutumi bamaguje da ake kiran sa da kaccha yana da ɗa guda ana ce masa goiri ya kasan ce bahause ne,haka shi kaccha mutum ne mai goro har tsufar da, ya manyan ta babu hakora a bakin sa. sai dansa gori ya rika yi masa dubara ta goga masa goron don yasa a bakin sa, duk lokaci da ya buƙaci goron sai ya ce wa ɗan nasa gori gogo mana,a haka ne aka samu sunan garin GOGORI.wanan garin yana da fadin ƙasa wanda takai da ya fidda garu ruwa guda uku (3) daga cikinta 1. garin Kadamu dake karamr hukumar shanono 2. Sare sare dake karaamar hukumar Bagwai da Liringo da ke wannan karamar hukuma ta bagwai kai har izuwa yau akwai gonar gandu dake a Kadmu ta gogori wanda Madaki Abdullahi Muahammad Sambi ya bibiya ya ganota Gogori tana da rafuka guda biyu (2) da ka yamma akwai kigi sannan kuma daga arewa akwai Watari wanda tana daya daga rafuka da ake dasu duk a jihar kano.da ƙasa baki daya.wannan gari akwai tarin albarka acikin sa,da haka muka zaƙulo muku wannan tarihin garin GOGORI. Sanan muka bincika kafa a wannan gari na GOGORI ba'a taba cinsa da yaki ba,duk lokacin da kazo da zummar yaki a cikin sa, sai garin sai kaga ya zama kufai, ko kuma kaga rafin watari ya cika makil da gini ya ta gudu.wannan gari shine mutum da yayi yaƙe-yaƙe da kuma samun nasa. a yakin a wannan garin na gogori a kwai wani Maciji daka arewa maso yamma a gindin wata kuka anace masa Nazimu kuma yana fitowa ne duk kusan kwana bakwyawaada zaga rin da daddare ko da yamma ba ruwa sa da kowa inzai fitosun san shi,donuna sanji don zaka rika jin motsin fitowar sa inori alo Saniin madakisani shine a kaba rikon garin Bagwai na tsawo skakara uku salamakon wasu abubuwa dake nna a a gari. na sarau.tar gargajiya Gogori na daya daga ciki mazabu goma da ke a karamar hukumar [[Bagwai]], Kuma daya daga masarautun dagaci dake yankin masarautar hakimin [[Bagwai]] a [[Bichi|Masarautar Bichi]]. == Unguwanni a Gogori == * Kofar Yamma * zango * kofar Kudu * dafka * [[Gwanki]] * Dankwari * Kodo * Rura * Tudun budu *umbawa *katsage == Sarakunan Garin Gogori == * Madaki Muhammadu Harusu * Madaki Muhammadu Sani * Madaki Muhammadu Sambo * Madaki Abdullahi * madaki Shehu Muhammad '''Filin jirgin sama mafi kusa da Gogori''' Mal. Aminu Kano International Airport, Kano. 59km '''BIRANE MAFIYA KUSA DA GOGORI''' [[Kano]] 58km [[Katsina]] 149.8km [[Zariya]] 155.1km [[Kaduna]] 229.5m ==Manazarta== {{reflist}} o394u0e59jhh6mp90ntvv8wy7jtfpa2 164916 164913 2022-08-09T06:23:40Z El-Abdallaah 17926 Gyare-gyaren wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Gogori''' wani gari ne da ke a karamar hukumar [[Ɓagwai]] a arewacin jahar [[Kano]] [[Najeriya]]. Gogori ta kafune ga wani mutumi bamaguje da ake kiran sa da kaccha yana da ɗa guda ana ce masa goiri ya kasan ce bahause ne,haka shi kaccha mutum ne mai goro har tsufar da, ya manyan ta babu hakora a bakin sa. sai dansa gori ya rika yi masa dubara ta goga masa goron don yasa a bakin sa, duk lokaci da ya buƙaci goron sai ya ce wa ɗan nasa gori gogo mana,a haka ne aka samu sunan garin GOGORI.wanan garin yana da fadin ƙasa wanda takai da ya fidda garu ruwa guda uku (3) daga cikinta 1. garin Kadamu dake karamr hukumar shanono 2. Sare sare dake karaamar hukumar Bagwai da Liringo da ke wannan karamar hukuma ta bagwai kai har izuwa yau akwai gonar gandu dake a Kadmu ta gogori wanda Madaki Abdullahi Muahammad Sambi ya bibiya ya ganota Gogori tana da rafuka guda biyu (2) da ka yamma akwai kigi sannan kuma daga arewa akwai Watari wanda tana daya daga rafuka da ake dasu duk a jihar kano.da ƙasa baki daya.wannan gari akwai tarin albarka acikin sa,da haka muka zaƙulo muku wannan tarihin garin GOGORI. Sanan muka bincika kafa a wannan gari na GOGORI ba'a taba cinsa da yaki ba,duk lokacin da kazo da zummar yaki a cikin sa, sai garin sai kaga ya zama kufai, ko kuma kaga rafin watari ya cika makil da gini ya ta gudu.wannan gari shine mutum da yayi yaƙe-yaƙe da kuma samun nasa.a wannannnan garinGOGORIgori a kwata Macijiciji daka arewa maso yamma a gindin wata kuka anace masa Nazimu kuma yana fitowa ne duk kusan kwana bakwyawaada zaga rin da daddare ko da yamma ba ruwa sa da kowa inzai fitosun san shi,donuna sanji don zaka rika jin motsin fitowar sa inori alo Saniin madakisani shine a kaba rikon garin Bagwai na tsawo skakara uku salamakon wasu abubuwa dake nna a a gari. na sarau.tar gargajiya Gogori na daya daga ciki mazabu goma da ke a karamar hukumar [[Bagwai]], Kuma daya daga masarautun dagaci dake yankin masarautar hakimin [[Bagwai]] a [[Bichi|Masarautar Bichi]]. == Unguwanni a Gogori == * Kofar Yamma * zango * kofar Kudu * dafka * [[Gwanki]] * Dankwari * Kodo * Rura * Tudun budu *umbawa *katsage == Sarakunan Garin Gogori == * Madaki Muhammadu Harusu * Madaki Muhammadu Sani * Madaki Muhammadu Sambo * Madaki Abdullahi * madaki Shehu Muhammad '''Filin jirgin sama mafi kusa da Gogori''' Mal. Aminu Kano International Airport, Kano. 59km '''BIRANE MAFIYA KUSA DA GOGORI''' [[Kano]] 58km [[Katsina]] 149.8km [[Zariya]] 155.1km [[Kaduna]] 229.5m ==Manazarta== {{reflist}} a1i0bedn1q1g1urgr80itz6hicputso Baskin-Robbins 0 6007 164999 54664 2022-08-09T09:00:09Z BnHamid 12586 /* External links */ wikitext text/x-wiki '''Baskin-Robbins''' jerin [[mahaluži ice cream|ice cream shop]] [[Burt Baskin]] da [[Irv Robbins]] fitar sabõda ice cream, kafa a 1953, ta rufe muhalli, duniya [[Glendale, California]]. Kamfanin yana da 5800, shi ne a sana'a da'irori na duniya ice cream da aka sanya a cikin 2,800 rassan a [[Amurka]] da shi. Baskin-Robbins ice cream rarraba a fiye da kasashe 30 a duniya. Kamfanin wanda ke da hedkwatarsa a [[Canton, Massachusetts]]. ==Hanyoyin waje== * [http://www.baskinrobbins.com Baskin-Robbins na aikin site] ==Manazarta== [[Category:Kamfanoni]] [[Category:Gidajen cin abinci]] 74e9c1ik2y7je0euhrvm2hwp287ycyq Borno 0 6198 164788 137195 2022-08-08T14:40:03Z Umar Ahmad2345 13400 Gyara wikitext text/x-wiki {{databox}} [[File:Borno state contingent.jpg|thumb|jiha mai dumbin mutane da kuma al'adu]] [[File:ASC Leiden - NSAG - van Dis 4 - 117 - The market of Maiduguri. A group of curious boys - Maiduguri, Borno State, North East Nigeria - 11 January 1962.tif|thumb|People of Borno]] [[File:Nachtigal Umar Borno.jpg|thumb|Umar Borno]] '''Jihar Borno''' Jiha ce a Arewa maso gabashin [[Najeriya]]. Tana da faɗin ƙasa kimanin arabba'i na kilomita 57,799 da yawan jama’an da suka kai kimanin mutane 5,925,668 (a ƙiddidigar ƙidaya ta shekara ta 2006).Babban birnin jihar shi ne [[Maiduguri]]. [[Babagana Umara Zulum]] shi ne gwamnan jihar tun bayan zabensa da aka yi a shekara ta 2019 har zuwa yau. Mataimakin gwamnan kuwa shi ne [[Usman Mamman Durkwa]]. Dattijai daga jihar sun haɗa da: [[Yusuf Buratai]], [[Baba Garba]], [[Ali Madu Sheriff]], [[Muhammad Indimi]], [[Abba Kyari]], [[Mohammed Ali Ndume]] da sauransu. Mutanen garin Borno mutane ne masu son al'ada da kokarin riko da addini da fafutuka wajen neman ilimi. Daga cikin al'adunsu akwai zaman mai gida wuri daya tare da iyalensa domin cin abinci a cikin faranti/kwano daya. Mutane ne masu son mu'amala da turare sannan matan su suna yawan yin kwalliya, lalli wato dayes da dai sauransu. Akan samu yaruka mazauna Borno kamar irin su Kanuri, Babur, margi, da dai sauransu. [[File:Lake Chad (Baga site) borno state.jpg|thumb|ruwan baga dake jihar borno]] Jihar Borno tana da iyaka da jihohi guda uku ne: [[Adamawa|Jihar Adamawa]] daga kudanci, [[Gombe|Jihar Gombe]] daga kudu maso yamma kuma da [[Yobe|Jihar Yobe]] daga yammaci, sannan ta yi iyaka da kasashen [[Nijar|Jamhoriyar Nijar]], [[Kamaru]] da kuma [[cadi|Chadi]]. <ref>https://www.britannica.com/place/Bornu-historical-kingdom-and-emirate-Nigeria</ref> <ref>https://www.hurstpublishers.com/book/history-borno/</ref> ==Ƙananan Hukumomin Borno== Jihar Borno:jiha ce da take da [[Kananan hukumomin Najeriya|kananan hukumomi]] guda ashirin da bakwai (27) Su ne kamar haka:<ref>{{Cite book | edition = Millennium | publisher = Federal Ministry of Information | isbn = 9780104089 | volume = 2, State Surveys | last = Nigeria | title = Nigeria: a people united, a future assured | location = Abuja, Nigeria | date = 2000 | page = 106 }}</ref> # [[Abadam]] # [[Askira/Uba]] # [[Baga]] # [[Bama]] # [[Bayo]] # [[Biu]] # [[Chibok]] # [[Damboa]] # [[Dikwa]] # [[Gubio]] # [[Guzamala]] # [[Gwoza]] # [[Hawul]] # [[Jere]] # [[Kaga]] # [[Kala/Balge]] # [[Kwaya kusar]] # [[Konduga]] # [[Kukawa]] # [[Mafa]] # [[Magumeri]] # [[Maiduguri]] # [[Marte]] # [[Mobbar]] # [[Monguno]] # [[Nganzai]] # [[Shani]] ==Shahararrun Malamai== [[Ibrahim Ibn Al-hussaini]] == Manazarta == <references/> {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Borno}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] nx4pnmc8bsty2yw4lc70rsj0vd7nxj8 Benue (jiha) 0 7451 164844 137714 2022-08-08T21:03:54Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]]. Tana da yawan filin kasa kimanin kilomita araba’i 34,059 da yawan jama’a miliydaan huɗu da dubu dari biyu da hamsin da uku da dari shida da arba'in da ɗaya (4,253,641) (ƙidayar yawan jama'a shekara 2006). Babban birnin tarayyar jihar ita ce [[Makurdi]]. [[Samuel Ortom]] shi ne gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2015 har zuwa yau. Mataimakin gwamnan shi ne [[Benson Abounu]]. Dattijan jihar su ne: [[David Mark]], [[George Akume]] da [[Barnabas Andyar Gemade]]. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] Jihar Benue tana da iyaka da misalin jihohi shida, su ne: [[Cross River]], [[Ebonyi]], [[Enugu (jiha)|Enugu]], [[Kogi]], [[Nasarawa]] da kuma [[Taraba]]. ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 0dq3ganfao5nk7loz4ho2orpzt1xt3h 164846 164844 2022-08-08T21:10:25Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar [[List of Nigerian states by population|2006]]. Tana da yawan filin kasa kimanin kilomita araba’i 34,059 da yawan jama’a miliydaan huɗu da dubu dari biyu da hamsin da uku da dari shida da arba'in da ɗaya (4,253,641) (ƙidayar yawan jama'a shekara 2006). Babban birnin tarayyar jihar ita ce [[Makurdi]]. [[Samuel Ortom]] shi ne gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2015 har zuwa yau. Mataimakin gwamnan shi ne [[Benson Abounu]]. Dattijan jihar su ne: [[David Mark]], [[George Akume]] da [[Barnabas Andyar Gemade]]. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] Jihar Benue tana da iyaka da misalin jihohi shida, su ne: [[Cross River]], [[Ebonyi]], [[Enugu (jiha)|Enugu]], [[Kogi]], [[Nasarawa]] da kuma [[Taraba]]. ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] b1ohtec413nlh2xfyd4sp4b8y1p59cy 164849 164846 2022-08-08T21:11:24Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976. Tana da yawan filin kasa kimanin kilomita araba’i 34,059 da yawan jama’a miliydaan huɗu da dubu dari biyu da hamsin da uku da dari shida da arba'in da ɗaya (4,253,641) (ƙidayar yawan jama'a shekara 2006). Babban birnin tarayyar jihar ita ce [[Makurdi]]. [[Samuel Ortom]] shi ne gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2015 har zuwa yau. Mataimakin gwamnan shi ne [[Benson Abounu]]. Dattijan jihar su ne: [[David Mark]], [[George Akume]] da [[Barnabas Andyar Gemade]]. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] Jihar Benue tana da iyaka da misalin jihohi shida, su ne: [[Cross River]], [[Ebonyi]], [[Enugu (jiha)|Enugu]], [[Kogi]], [[Nasarawa]] da kuma [[Taraba]]. ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] mtijvrid98grhow4vy0mhe1fskb1anc 164850 164849 2022-08-08T21:11:40Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976.<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> Tana da yawan filin kasa kimanin kilomita araba’i 34,059 da yawan jama’a miliydaan huɗu da dubu dari biyu da hamsin da uku da dari shida da arba'in da ɗaya (4,253,641) (ƙidayar yawan jama'a shekara 2006). Babban birnin tarayyar jihar ita ce [[Makurdi]]. [[Samuel Ortom]] shi ne gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2015 har zuwa yau. Mataimakin gwamnan shi ne [[Benson Abounu]]. Dattijan jihar su ne: [[David Mark]], [[George Akume]] da [[Barnabas Andyar Gemade]]. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] Jihar Benue tana da iyaka da misalin jihohi shida, su ne: [[Cross River]], [[Ebonyi]], [[Enugu (jiha)|Enugu]], [[Kogi]], [[Nasarawa]] da kuma [[Taraba]]. ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] erlwa7i2k64vv5s9dugdg18diy3r7qi 164851 164850 2022-08-08T21:12:26Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Tana da yawan filin kasa kimanin kilomita araba’i 34,059 da yawan jama’a miliydaan huɗu da dubu dari biyu da hamsin da uku da dari shida da arba'in da ɗaya (4,253,641) (ƙidayar yawan jama'a shekara 2006). Babban birnin tarayyar jihar ita ce [[Makurdi]]. [[Samuel Ortom]] shi ne gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2015 har zuwa yau. Mataimakin gwamnan shi ne [[Benson Abounu]]. Dattijan jihar su ne: [[David Mark]], [[George Akume]] da [[Barnabas Andyar Gemade]]. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] Jihar Benue tana da iyaka da misalin jihohi shida, su ne: [[Cross River]], [[Ebonyi]], [[Enugu (jiha)|Enugu]], [[Kogi]], [[Nasarawa]] da kuma [[Taraba]]. ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] e2y25badzjgm6brg72r2x0s61mwiysx 164852 164851 2022-08-08T21:13:21Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)]]. Tana da yawan filin kasa kimanin kilomita araba’i 34,059 da yawan jama’a miliydaan huɗu da dubu dari biyu da hamsin da uku da dari shida da arba'in da ɗaya (4,253,641) (ƙidayar yawan jama'a shekara 2006). Babban birnin tarayyar jihar ita ce [[Makurdi]]. [[Samuel Ortom]] shi ne gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2015 har zuwa yau. Mataimakin gwamnan shi ne [[Benson Abounu]]. Dattijan jihar su ne: [[David Mark]], [[George Akume]] da [[Barnabas Andyar Gemade]]. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] Jihar Benue tana da iyaka da misalin jihohi shida, su ne: [[Cross River]], [[Ebonyi]], [[Enugu (jiha)|Enugu]], [[Kogi]], [[Nasarawa]] da kuma [[Taraba]]. ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] tcv0myj917pnn3mr4ew8rq0drfas0pl 164853 164852 2022-08-08T21:13:54Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]]. Tana da yawan filin kasa kimanin kilomita araba’i 34,059 da yawan jama’a miliydaan huɗu da dubu dari biyu da hamsin da uku da dari shida da arba'in da ɗaya (4,253,641) (ƙidayar yawan jama'a shekara 2006). Babban birnin tarayyar jihar ita ce [[Makurdi]]. [[Samuel Ortom]] shi ne gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2015 har zuwa yau. Mataimakin gwamnan shi ne [[Benson Abounu]]. Dattijan jihar su ne: [[David Mark]], [[George Akume]] da [[Barnabas Andyar Gemade]]. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] Jihar Benue tana da iyaka da misalin jihohi shida, su ne: [[Cross River]], [[Ebonyi]], [[Enugu (jiha)|Enugu]], [[Kogi]], [[Nasarawa]] da kuma [[Taraba]]. ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] thw00v71bqxpaj44863vk4m8rgitqmi 164854 164853 2022-08-08T21:14:43Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya. Tana da yawan filin kasa kimanin kilomita araba’i 34,059 da yawan jama’a miliydaan huɗu da dubu dari biyu da hamsin da uku da dari shida da arba'in da ɗaya (4,253,641) (ƙidayar yawan jama'a shekara 2006). Babban birnin tarayyar jihar ita ce [[Makurdi]]. [[Samuel Ortom]] shi ne gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2015 har zuwa yau. Mataimakin gwamnan shi ne [[Benson Abounu]]. Dattijan jihar su ne: [[David Mark]], [[George Akume]] da [[Barnabas Andyar Gemade]]. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] Jihar Benue tana da iyaka da misalin jihohi shida, su ne: [[Cross River]], [[Ebonyi]], [[Enugu (jiha)|Enugu]], [[Kogi]], [[Nasarawa]] da kuma [[Taraba]]. ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 6aanz2y6tpl2v9mv0vpf42rfmgnxabm 164855 164854 2022-08-08T21:14:58Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Tana da yawan filin kasa kimanin kilomita araba’i 34,059 da yawan jama’a miliydaan huɗu da dubu dari biyu da hamsin da uku da dari shida da arba'in da ɗaya (4,253,641) (ƙidayar yawan jama'a shekara 2006). Babban birnin tarayyar jihar ita ce [[Makurdi]]. [[Samuel Ortom]] shi ne gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2015 har zuwa yau. Mataimakin gwamnan shi ne [[Benson Abounu]]. Dattijan jihar su ne: [[David Mark]], [[George Akume]] da [[Barnabas Andyar Gemade]]. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] Jihar Benue tana da iyaka da misalin jihohi shida, su ne: [[Cross River]], [[Ebonyi]], [[Enugu (jiha)|Enugu]], [[Kogi]], [[Nasarawa]] da kuma [[Taraba]]. ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] pa3l4u5hvplgjmjusyrkndhak7q7m9q 164856 164855 2022-08-08T21:16:09Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Tana da yawan filin kasa kimanin kilomita araba’i 34,059 da yawan jama’a miliydaan huɗu da dubu dari biyu da hamsin da uku da dari shida da arba'in da ɗaya (4,253,641) (ƙidayar yawan jama'a shekara 2006). Babban birnin tarayyar jihar ita ce [[Makurdi]]. [[Samuel Ortom]] shi ne gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2015 har zuwa yau. Mataimakin gwamnan shi ne [[Benson Abounu]]. Dattijan jihar su ne: [[David Mark]], [[George Akume]] da [[Barnabas Andyar Gemade]]. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] Jihar Benue tana da iyaka da misalin jihohi shida, su ne: [[Cross River]], [[Ebonyi]], [[Enugu (jiha)|Enugu]], [[Kogi]], [[Nasarawa]] da kuma [[Taraba]]. ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 8n0ovu7k7pz703qt7cvn0m2m8xb2pou 164857 164856 2022-08-08T21:16:41Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus, Tana da yawan filin kasa kimanin kilomita araba’i 34,059 da yawan jama’a miliydaan huɗu da dubu dari biyu da hamsin da uku da dari shida da arba'in da ɗaya (4,253,641) (ƙidayar yawan jama'a shekara 2006). Babban birnin tarayyar jihar ita ce [[Makurdi]]. [[Samuel Ortom]] shi ne gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2015 har zuwa yau. Mataimakin gwamnan shi ne [[Benson Abounu]]. Dattijan jihar su ne: [[David Mark]], [[George Akume]] da [[Barnabas Andyar Gemade]]. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] Jihar Benue tana da iyaka da misalin jihohi shida, su ne: [[Cross River]], [[Ebonyi]], [[Enugu (jiha)|Enugu]], [[Kogi]], [[Nasarawa]] da kuma [[Taraba]]. ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 7aoc5fbfmwm8ocw7tom6j02ag963ki1 164858 164857 2022-08-08T21:17:29Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa State|Nasarawa]] daga arewa, Tana da yawan filin kasa kimanin kilomita araba’i 34,059 da yawan jama’a miliydaan huɗu da dubu dari biyu da hamsin da uku da dari shida da arba'in da ɗaya (4,253,641) (ƙidayar yawan jama'a shekara 2006). Babban birnin tarayyar jihar ita ce [[Makurdi]]. [[Samuel Ortom]] shi ne gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2015 har zuwa yau. Mataimakin gwamnan shi ne [[Benson Abounu]]. Dattijan jihar su ne: [[David Mark]], [[George Akume]] da [[Barnabas Andyar Gemade]]. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] Jihar Benue tana da iyaka da misalin jihohi shida, su ne: [[Cross River]], [[Ebonyi]], [[Enugu (jiha)|Enugu]], [[Kogi]], [[Nasarawa]] da kuma [[Taraba]]. ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] bqqds10aaqijcpogs7av0nkz2vm6ucm 164860 164858 2022-08-08T21:20:02Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu. Tana da yawan filin kasa kimanin kilomita araba’i 34,059 da yawan jama’a miliydaan huɗu da dubu dari biyu da hamsin da uku da dari shida da arba'in da ɗaya (4,253,641) (ƙidayar yawan jama'a shekara 2006). Babban birnin tarayyar jihar ita ce [[Makurdi]]. [[Samuel Ortom]] shi ne gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2015 har zuwa yau. Mataimakin gwamnan shi ne [[Benson Abounu]]. Dattijan jihar su ne: [[David Mark]], [[George Akume]] da [[Barnabas Andyar Gemade]]. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] Jihar Benue tana da iyaka da misalin jihohi shida, su ne: [[Cross River]], [[Ebonyi]], [[Enugu (jiha)|Enugu]], [[Kogi]], [[Nasarawa]] da kuma [[Taraba]]. ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] n3ckl8slysvj4pcbw4iwz8m17r6cy0x 164861 164860 2022-08-08T21:21:00Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]]. Tana da yawan filin kasa kimanin kilomita araba’i 34,059 da yawan jama’a miliydaan huɗu da dubu dari biyu da hamsin da uku da dari shida da arba'in da ɗaya (4,253,641) (ƙidayar yawan jama'a shekara 2006). Babban birnin tarayyar jihar ita ce [[Makurdi]]. [[Samuel Ortom]] shi ne gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2015 har zuwa yau. Mataimakin gwamnan shi ne [[Benson Abounu]]. Dattijan jihar su ne: [[David Mark]], [[George Akume]] da [[Barnabas Andyar Gemade]]. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] Jihar Benue tana da iyaka da misalin jihohi shida, su ne: [[Cross River]], [[Ebonyi]], [[Enugu (jiha)|Enugu]], [[Kogi]], [[Nasarawa]] da kuma [[Taraba]]. ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 1iy5f8kzy06wsuhr3m0bah1uggd4qib 164863 164861 2022-08-08T21:21:26Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Tana da yawan filin kasa kimanin kilomita araba’i 34,059 da yawan jama’a miliydaan huɗu da dubu dari biyu da hamsin da uku da dari shida da arba'in da ɗaya (4,253,641) (ƙidayar yawan jama'a shekara 2006). Babban birnin tarayyar jihar ita ce [[Makurdi]]. [[Samuel Ortom]] shi ne gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2015 har zuwa yau. Mataimakin gwamnan shi ne [[Benson Abounu]]. Dattijan jihar su ne: [[David Mark]], [[George Akume]] da [[Barnabas Andyar Gemade]]. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] Jihar Benue tana da iyaka da misalin jihohi shida, su ne: [[Cross River]], [[Ebonyi]], [[Enugu (jiha)|Enugu]], [[Kogi]], [[Nasarawa]] da kuma [[Taraba]]. ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 8cbpfeynw7g75goc28ulmrg4k7o1y07 164864 164863 2022-08-08T21:21:39Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Tana da yawan filin kasa kimanin kilomita araba’i 34,059 da yawan jama’a miliydaan huɗu da dubu dari biyu da hamsin da uku da dari shida da arba'in da ɗaya (4,253,641) (ƙidayar yawan jama'a shekara 2006). Babban birnin tarayyar jihar ita ce [[Makurdi]]. [[Samuel Ortom]] shi ne gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2015 har zuwa yau. Mataimakin gwamnan shi ne [[Benson Abounu]]. Dattijan jihar su ne: [[David Mark]], [[George Akume]] da [[Barnabas Andyar Gemade]]. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] Jihar Benue tana da iyaka da misalin jihohi shida, su ne: [[Cross River]], [[Ebonyi]], [[Enugu (jiha)|Enugu]], [[Kogi]], [[Nasarawa]] da kuma [[Taraba]]. ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] gmpfx0wzo6ppenl6oz4b2x7v0nxg79q 164865 164864 2022-08-08T21:53:54Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv people|Tiv]], [[Idoma people|Idoma]], [[Igede]] da [[Etulo language|Etulo]] ke zaune a jihar. Tana da yawan filin kasa kimanin kilomita araba’i 34,059 da yawan jama’a miliydaan huɗu da dubu dari biyu da hamsin da uku da dari shida da arba'in da ɗaya (4,253,641) (ƙidayar yawan jama'a shekara 2006). Babban birnin tarayyar jihar ita ce [[Makurdi]]. [[Samuel Ortom]] shi ne gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2015 har zuwa yau. Mataimakin gwamnan shi ne [[Benson Abounu]]. Dattijan jihar su ne: [[David Mark]], [[George Akume]] da [[Barnabas Andyar Gemade]]. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] Jihar Benue tana da iyaka da misalin jihohi shida, su ne: [[Cross River]], [[Ebonyi]], [[Enugu (jiha)|Enugu]], [[Kogi]], [[Nasarawa]] da kuma [[Taraba]]. ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] h8bnm3mugcqj432wp5aa5wr74c5rb6n 164867 164865 2022-08-08T21:59:18Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma]], [[Igede]] da [[Harshen Etulo]] ke zaune a jihar. Tana da yawan filin kasa kimanin kilomita araba’i 34,059 da yawan jama’a miliydaan huɗu da dubu dari biyu da hamsin da uku da dari shida da arba'in da ɗaya (4,253,641) (ƙidayar yawan jama'a shekara 2006). Babban birnin tarayyar jihar ita ce [[Makurdi]]. [[Samuel Ortom]] shi ne gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2015 har zuwa yau. Mataimakin gwamnan shi ne [[Benson Abounu]]. Dattijan jihar su ne: [[David Mark]], [[George Akume]] da [[Barnabas Andyar Gemade]]. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] Jihar Benue tana da iyaka da misalin jihohi shida, su ne: [[Cross River]], [[Ebonyi]], [[Enugu (jiha)|Enugu]], [[Kogi]], [[Nasarawa]] da kuma [[Taraba]]. ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] t8h0rz6gr2bcnwn9znne02p0rxrhuca 164868 164867 2022-08-08T22:00:05Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Tana da yawan filin kasa kimanin kilomita araba’i 34,059 da yawan jama’a miliydaan huɗu da dubu dari biyu da hamsin da uku da dari shida da arba'in da ɗaya (4,253,641) (ƙidayar yawan jama'a shekara 2006). Babban birnin tarayyar jihar ita ce [[Makurdi]]. [[Samuel Ortom]] shi ne gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2015 har zuwa yau. Mataimakin gwamnan shi ne [[Benson Abounu]]. Dattijan jihar su ne: [[David Mark]], [[George Akume]] da [[Barnabas Andyar Gemade]]. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] Jihar Benue tana da iyaka da misalin jihohi shida, su ne: [[Cross River]], [[Ebonyi]], [[Enugu (jiha)|Enugu]], [[Kogi]], [[Nasarawa]] da kuma [[Taraba]]. ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] bq5mpichgzvme43ky9b3nutukhpd5a1 164869 164868 2022-08-08T22:00:47Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]]. Tana da yawan filin kasa kimanin kilomita araba’i 34,059 da yawan jama’a miliydaan huɗu da dubu dari biyu da hamsin da uku da dari shida da arba'in da ɗaya (4,253,641) (ƙidayar yawan jama'a shekara 2006). Babban birnin tarayyar jihar ita ce [[Makurdi]]. [[Samuel Ortom]] shi ne gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2015 har zuwa yau. Mataimakin gwamnan shi ne [[Benson Abounu]]. Dattijan jihar su ne: [[David Mark]], [[George Akume]] da [[Barnabas Andyar Gemade]]. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] Jihar Benue tana da iyaka da misalin jihohi shida, su ne: [[Cross River]], [[Ebonyi]], [[Enugu (jiha)|Enugu]], [[Kogi]], [[Nasarawa]] da kuma [[Taraba]]. ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 3xa20of9ww0b6a0ij259yimhuikdrkv 164870 164869 2022-08-08T22:05:37Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]]. Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro]], [[Dankali]], [[Rogo]], [[Waken suya]], [[Dawa]], [[Doya]], [[Riɗi]], [[Shinkafa]], [[Gyaɗa]] da kuma kwakwan manja. Tana da yawan filin kasa kimanin kilomita araba’i 34,059 da yawan jama’a miliydaan huɗu da dubu dari biyu da hamsin da uku da dari shida da arba'in da ɗaya (4,253,641) (ƙidayar yawan jama'a shekara 2006). Babban birnin tarayyar jihar ita ce [[Makurdi]]. [[Samuel Ortom]] shi ne gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2015 har zuwa yau. Mataimakin gwamnan shi ne [[Benson Abounu]]. Dattijan jihar su ne: [[David Mark]], [[George Akume]] da [[Barnabas Andyar Gemade]]. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] Jihar Benue tana da iyaka da misalin jihohi shida, su ne: [[Cross River]], [[Ebonyi]], [[Enugu (jiha)|Enugu]], [[Kogi]], [[Nasarawa]] da kuma [[Taraba]]. ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] n1bso6pmiempy1pzkc8e1csm97u94kh 164871 164870 2022-08-08T22:07:16Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]]. Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Tana da yawan filin kasa kimanin kilomita araba’i 34,059 da yawan jama’a miliydaan huɗu da dubu dari biyu da hamsin da uku da dari shida da arba'in da ɗaya (4,253,641) (ƙidayar yawan jama'a shekara 2006). Babban birnin tarayyar jihar ita ce [[Makurdi]]. [[Samuel Ortom]] shi ne gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2015 har zuwa yau. Mataimakin gwamnan shi ne [[Benson Abounu]]. Dattijan jihar su ne: [[David Mark]], [[George Akume]] da [[Barnabas Andyar Gemade]]. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] Jihar Benue tana da iyaka da misalin jihohi shida, su ne: [[Cross River]], [[Ebonyi]], [[Enugu (jiha)|Enugu]], [[Kogi]], [[Nasarawa]] da kuma [[Taraba]]. ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] t6vs9x8a629dyk3wlipuk7mkvj0t52l 164872 164871 2022-08-08T22:10:21Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]]. Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]]. Tana da yawan filin kasa kimanin kilomita araba’i 34,059 da yawan jama’a miliydaan huɗu da dubu dari biyu da hamsin da uku da dari shida da arba'in da ɗaya (4,253,641) (ƙidayar yawan jama'a shekara 2006). Babban birnin tarayyar jihar ita ce [[Makurdi]]. [[Samuel Ortom]] shi ne gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2015 har zuwa yau. Mataimakin gwamnan shi ne [[Benson Abounu]]. Dattijan jihar su ne: [[David Mark]], [[George Akume]] da [[Barnabas Andyar Gemade]]. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] Jihar Benue tana da iyaka da misalin jihohi shida, su ne: [[Cross River]], [[Ebonyi]], [[Enugu (jiha)|Enugu]], [[Kogi]], [[Nasarawa]] da kuma [[Taraba]]. ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 8kw35xg5j5ywk40e0bxfnv9p7jxatkp 164873 164872 2022-08-08T22:10:48Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]]. Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. Tana da yawan filin kasa kimanin kilomita araba’i 34,059 da yawan jama’a miliydaan huɗu da dubu dari biyu da hamsin da uku da dari shida da arba'in da ɗaya (4,253,641) (ƙidayar yawan jama'a shekara 2006). Babban birnin tarayyar jihar ita ce [[Makurdi]]. [[Samuel Ortom]] shi ne gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2015 har zuwa yau. Mataimakin gwamnan shi ne [[Benson Abounu]]. Dattijan jihar su ne: [[David Mark]], [[George Akume]] da [[Barnabas Andyar Gemade]]. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] Jihar Benue tana da iyaka da misalin jihohi shida, su ne: [[Cross River]], [[Ebonyi]], [[Enugu (jiha)|Enugu]], [[Kogi]], [[Nasarawa]] da kuma [[Taraba]]. ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] d762bpulp89pcp1gq4mgz7dziih2p33 164874 164873 2022-08-08T22:12:53Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]]. Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)]]. Tana da yawan filin kasa kimanin kilomita araba’i 34,059 da yawan jama’a miliydaan huɗu da dubu dari biyu da hamsin da uku da dari shida da arba'in da ɗaya (4,253,641) (ƙidayar yawan jama'a shekara 2006). Babban birnin tarayyar jihar ita ce [[Makurdi]]. [[Samuel Ortom]] shi ne gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2015 har zuwa yau. Mataimakin gwamnan shi ne [[Benson Abounu]]. Dattijan jihar su ne: [[David Mark]], [[George Akume]] da [[Barnabas Andyar Gemade]]. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] Jihar Benue tana da iyaka da misalin jihohi shida, su ne: [[Cross River]], [[Ebonyi]], [[Enugu (jiha)|Enugu]], [[Kogi]], [[Nasarawa]] da kuma [[Taraba]]. ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 5npa99r36kklwe7dr6gy74w2y7e756e 164875 164874 2022-08-08T22:13:33Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]]. Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]]. Tana da yawan filin kasa kimanin kilomita araba’i 34,059 da yawan jama’a miliydaan huɗu da dubu dari biyu da hamsin da uku da dari shida da arba'in da ɗaya (4,253,641) (ƙidayar yawan jama'a shekara 2006). Babban birnin tarayyar jihar ita ce [[Makurdi]]. [[Samuel Ortom]] shi ne gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2015 har zuwa yau. Mataimakin gwamnan shi ne [[Benson Abounu]]. Dattijan jihar su ne: [[David Mark]], [[George Akume]] da [[Barnabas Andyar Gemade]]. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] Jihar Benue tana da iyaka da misalin jihohi shida, su ne: [[Cross River]], [[Ebonyi]], [[Enugu (jiha)|Enugu]], [[Kogi]], [[Nasarawa]] da kuma [[Taraba]]. ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] c5i1d8zo11j77sgbwx4ghhmukmhryr9 164876 164875 2022-08-08T22:14:08Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]]. Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Tana da yawan filin kasa kimanin kilomita araba’i 34,059 da yawan jama’a miliydaan huɗu da dubu dari biyu da hamsin da uku da dari shida da arba'in da ɗaya (4,253,641) (ƙidayar yawan jama'a shekara 2006). Babban birnin tarayyar jihar ita ce [[Makurdi]]. [[Samuel Ortom]] shi ne gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2015 har zuwa yau. Mataimakin gwamnan shi ne [[Benson Abounu]]. Dattijan jihar su ne: [[David Mark]], [[George Akume]] da [[Barnabas Andyar Gemade]]. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] Jihar Benue tana da iyaka da misalin jihohi shida, su ne: [[Cross River]], [[Ebonyi]], [[Enugu (jiha)|Enugu]], [[Kogi]], [[Nasarawa]] da kuma [[Taraba]]. ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 1vy2wj6t0cim7kq34o1eqa0xavfinih 164877 164876 2022-08-08T22:14:36Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Tana da yawan filin kasa kimanin kilomita araba’i 34,059 da yawan jama’a miliydaan huɗu da dubu dari biyu da hamsin da uku da dari shida da arba'in da ɗaya (4,253,641) (ƙidayar yawan jama'a shekara 2006). Babban birnin tarayyar jihar ita ce [[Makurdi]]. [[Samuel Ortom]] shi ne gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2015 har zuwa yau. Mataimakin gwamnan shi ne [[Benson Abounu]]. Dattijan jihar su ne: [[David Mark]], [[George Akume]] da [[Barnabas Andyar Gemade]]. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] Jihar Benue tana da iyaka da misalin jihohi shida, su ne: [[Cross River]], [[Ebonyi]], [[Enugu (jiha)|Enugu]], [[Kogi]], [[Nasarawa]] da kuma [[Taraba]]. ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] jzqbc1i5h163ktoyelivtrtaltpl5dw 164879 164877 2022-08-08T22:20:14Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] e793y2j39iin1aj0r8t2k68sca6u1s6 164880 164879 2022-08-08T22:23:14Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] s3kovxcf6xngegmgm65ysof3yykvmeg 164882 164880 2022-08-08T22:24:47Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] mnze12z8835ziutl82ro9kf9u5jzb4w 164883 164882 2022-08-08T22:25:29Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] fl0iwvhi4l2hnxfjtj287euqhxzn40m 164884 164883 2022-08-08T22:26:52Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya". [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] pnlwgr9lrz43jny69pt76w06rv6qhxz 164885 164884 2022-08-08T22:27:54Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]] [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] bplzp3361jh5ygsubclhwda4vbi0edo 164886 164885 2022-08-08T22:31:04Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye". [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 12xfjcphpxr3goycc9nik23erwk3smh 164887 164886 2022-08-08T22:31:25Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] jw7namv364sqvx06k9n778xvhike790 164888 164887 2022-08-08T22:32:19Z Uncle Bash007 9891 /* Kananan Hukumomi */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] awtgrtu6labgososdppq4tcpmwlbdbl 164889 164888 2022-08-08T22:33:16Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] dcynd2f0kell48bmk5iom970v817r2b 164890 164889 2022-08-08T22:33:39Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] oa4pxpbkfq5fece468r5hupmzu65h2x 164898 164890 2022-08-09T06:06:06Z Uncle Bash007 9891 /* Tarihin Jihar Benue */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] i89kmlmcth1pf9wgm8glalfj9894j4w 164899 164898 2022-08-09T06:08:05Z Uncle Bash007 9891 /* Tsarin mutane da yaduwarsu */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 1nuabyhpglg7svsakjuvti6j6sc4rir 164900 164899 2022-08-09T06:09:31Z Uncle Bash007 9891 /* Tsarin mutane da yaduwarsu */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2.</sup> [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] eenh9ayj416f3wnv3jtlw82sgnkwtfo 164901 164900 2022-08-09T06:10:49Z Uncle Bash007 9891 /* Tsarin mutane da yaduwarsu */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 2jmfqj0u04a3gmvctgozn1em0ke3yyn 164902 164901 2022-08-09T06:12:16Z Uncle Bash007 9891 /* Tsarin mutane da yaduwarsu */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 2snn9tfeon51oltu6mndmn9xmo0punm 164903 164902 2022-08-09T06:12:30Z Uncle Bash007 9891 /* Tsarin mutane da yaduwarsu */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] p1ttwpfg5vpvahqkr6jospf8b13b79k 164904 164903 2022-08-09T06:13:48Z Uncle Bash007 9891 /* Tsarin mutane da yaduwarsu */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]]. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] fvd4xuh2x5uv5yvlk89w8cd6mnny0py 164905 164904 2022-08-09T06:15:00Z Uncle Bash007 9891 /* Tsarin mutane da yaduwarsu */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] j2x6cnpmys2ne052iwn85hqcbuz3q8x 164907 164905 2022-08-09T06:15:47Z Uncle Bash007 9891 /* Tsarin mutane da yaduwarsu */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km2. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] lckdt2s4vh7i68qj80uus2g6bv05xow 164908 164907 2022-08-09T06:16:05Z Uncle Bash007 9891 /* Tsarin mutane da yaduwarsu */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] m8yjf7ngs1jlqt4r1hqhjoezl2ojhe0 164909 164908 2022-08-09T06:17:12Z Uncle Bash007 9891 /* Tsarin mutane da yaduwarsu */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] aysbwovmq1746lxznhv568w8vzwc8cg 164911 164909 2022-08-09T06:17:57Z Uncle Bash007 9891 /* Tsarin mutane da yaduwarsu */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] qff4xzr2znlkwddfdf8xsygcw3pfsi1 164912 164911 2022-08-09T06:19:00Z Uncle Bash007 9891 /* Tsarin zamantakewa da habakar birane */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 4ypsf6us584qkmymqy1edlk6tfdccb3 164914 164912 2022-08-09T06:20:27Z Uncle Bash007 9891 /* Tsarin zamantakewa da habakar birane */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu da sauransu. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] gigtwt8y7rc8u2gc27pcsxu2zetag6r 164915 164914 2022-08-09T06:21:17Z Uncle Bash007 9891 /* Tsarin zamantakewa da habakar birane */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 712aion99qb5a54z6cslzo4umtz239v 164917 164915 2022-08-09T06:23:55Z Uncle Bash007 9891 /* Tsarin zamantakewa da habakar birane */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] difg4oynofkdu8x4dr6s5ahbur5u288 164918 164917 2022-08-09T06:24:42Z Uncle Bash007 9891 /* Tsarin zamantakewa da habakar birane */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] jki5kiw9xno90gvvkiy791mwcg155wl 164919 164918 2022-08-09T06:25:18Z Uncle Bash007 9891 /* Tsarin zamantakewa da habakar birane */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] tknuh3l1a5i3qq3hbldca8w447hppu2 164920 164919 2022-08-09T06:28:05Z Uncle Bash007 9891 /* Tsarin zamantakewa da habakar birane */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] l4da08cez1ftdzlyfjr3i5cvonigwjy 164921 164920 2022-08-09T06:29:14Z Uncle Bash007 9891 /* Tsarin zamantakewa da habakar birane */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]]. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] s2n6mp05ynfd5ypi8l22u8fohmp7b3s 164922 164921 2022-08-09T06:30:33Z Uncle Bash007 9891 /* Tsarin zamantakewa da habakar birane */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]]. Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 4lf8zpnqdvcma6ah7ecof933kgg14sq 164923 164922 2022-08-09T06:32:11Z Uncle Bash007 9891 /* Tsarin zamantakewa da habakar birane */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin sabbin kananan hukumomi da gundumomi ne). [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] ntmp6tfy3owqifc6e9xhm826l551rv9 164924 164923 2022-08-09T06:34:53Z Uncle Bash007 9891 /* Tsarin zamantakewa da habakar birane */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 6fjbmmakn5jvuycqth4oxaevmzye326 164925 164924 2022-08-09T06:36:28Z Uncle Bash007 9891 /* Tsarin zamantakewa da habakar birane */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] nw33cholw3mjed61fyfmct0n0fyr5o0 164926 164925 2022-08-09T06:39:55Z Uncle Bash007 9891 /* Tsarin zamantakewa da habakar birane */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 96ngq8pn8vp13e6o6yf20rc0kukwl5c 164927 164926 2022-08-09T06:42:09Z Uncle Bash007 9891 /* Tsarin zamantakewa da habakar birane */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]]. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] aqp8dxwxduj6ghrwrjnm4gai1akdktc 164928 164927 2022-08-09T06:42:59Z Uncle Bash007 9891 /* Tsarin zamantakewa da habakar birane */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] hdby2ufynax5k0cdlbwmfeb3tz732m3 164929 164928 2022-08-09T06:43:44Z Uncle Bash007 9891 /* Tsarin zamantakewa da habakar birane */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 80vhumch7fv4npd8dpsr66iui6tyvat 164930 164929 2022-08-09T06:44:54Z Uncle Bash007 9891 /* Tsarin zamantakewa da habakar birane */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 253l84sc4usxfkjwy0e4bb7tcoornns 164931 164930 2022-08-09T06:45:43Z Uncle Bash007 9891 /* Tsarin zamantakewa da habakar birane */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] nsgo8f2aie76xn2nnjlk6u6z25d8g9p 164932 164931 2022-08-09T06:47:14Z Uncle Bash007 9891 /* Yanayin kasa da muhalli */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] sezj94itlokn6dexauzmxq9xpcsak0z 164933 164932 2022-08-09T06:47:57Z Uncle Bash007 9891 /* Yanayin kasa da muhalli */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] jxh9949k5ka5lzxfq7n4q9avw4s769h 164934 164933 2022-08-09T06:48:37Z Uncle Bash007 9891 /* Yanayin kasa da muhalli */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 19lt2yzs7m3m3ma8xq7qaxyyhsoz05o 164935 164934 2022-08-09T06:49:29Z Uncle Bash007 9891 /* Yanayin kasa da muhalli */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] fw13qijx5pghlvbua9xue6y496zndaq 164936 164935 2022-08-09T06:50:14Z Uncle Bash007 9891 /* Yanayin kasa da muhalli */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] qfr737w7kqpgaprauo3ja4kl57z8jep 164937 164936 2022-08-09T07:02:05Z Uncle Bash007 9891 /* Yanayin kasa da muhalli */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 1rcqi6h7dbxeu2pnjatw94xtmda8hp6 164938 164937 2022-08-09T07:03:49Z Uncle Bash007 9891 /* Tsarin kasa */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 8h0jv46o3hslkzl3c8s6zkyv2zrt0p0 164939 164938 2022-08-09T07:05:18Z Uncle Bash007 9891 /* Tsarin kasa */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] djrd2dk34kf3bnx6kiqh0fwelmkp76u 164940 164939 2022-08-09T07:06:09Z Uncle Bash007 9891 /* Tsarin kasa */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 76xrap61lwv6lw31473qvrfjr4pe6ks 164941 164940 2022-08-09T07:06:49Z Uncle Bash007 9891 /* Tsarin kasa */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] bqijkdx93sps3t5om3p5baj3xhnwicd 164942 164941 2022-08-09T07:07:57Z Uncle Bash007 9891 /* Tsarin kasa */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. Yankin gabashin jihar kusa da tsaunin Obudu-Cameroun na fuskantar sanyi fiye da kowanne sashi na jihar (irin sanyin Plateau Jos). [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 32tpsfr6uw9as9c2g0okfd6pgn9a3tq 164943 164942 2022-08-09T07:08:16Z Uncle Bash007 9891 /* Tsarin kasa */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. Yankin gabashin jihar kusa da tsaunin Obudu-Cameroun na fuskantar sanyi fiye da kowanne sashi na jihar (irin sanyin Plateau Jos). === Ma'adinai === [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 2f5jqfq6yt11n4dew70ofm64o1hbums 164944 164943 2022-08-09T07:12:43Z Uncle Bash007 9891 /* Ma'adinai */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. Yankin gabashin jihar kusa da tsaunin Obudu-Cameroun na fuskantar sanyi fiye da kowanne sashi na jihar (irin sanyin Plateau Jos). === Ma'adinai === Ana kiran Jihar Benue da "kwandon abincin jiha" saboda arzkin noma da take dashi yayinda ake noma [[Doya]], [[Shinkafa]], [[Wake]], [[Rogo]], [[Dankali]], [[Masara]], [[Waken suya]], [[Gero]], [[Dawa]], [[Riɗi]], cocoyam da dai sauransu. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] bjuaq1y8njx6087fryesvc9gw5e4s77 164945 164944 2022-08-09T07:13:05Z Uncle Bash007 9891 /* Ma'adinai */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. Yankin gabashin jihar kusa da tsaunin Obudu-Cameroun na fuskantar sanyi fiye da kowanne sashi na jihar (irin sanyin Plateau Jos). === Ma'adinai === === Arzikin kasa === Ana kiran Jihar Benue da "kwandon abincin jiha" saboda arzkin noma da take dashi yayinda ake noma [[Doya]], [[Shinkafa]], [[Wake]], [[Rogo]], [[Dankali]], [[Masara]], [[Waken suya]], [[Gero]], [[Dawa]], [[Riɗi]], cocoyam da dai sauransu. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] px7y3vgzaakgbrlvf6zmmgl6ngpb9l2 164946 164945 2022-08-09T07:14:05Z Uncle Bash007 9891 /* Ma'adinai */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. Yankin gabashin jihar kusa da tsaunin Obudu-Cameroun na fuskantar sanyi fiye da kowanne sashi na jihar (irin sanyin Plateau Jos). === Ma'adinai === Jihar na da arzikin ma'adinai iri-ri, wanda ke wanzuwa a kananan hukumomi daban daban na jihar. === Arzikin kasa === Ana kiran Jihar Benue da "kwandon abincin jiha" saboda arzkin noma da take dashi yayinda ake noma [[Doya]], [[Shinkafa]], [[Wake]], [[Rogo]], [[Dankali]], [[Masara]], [[Waken suya]], [[Gero]], [[Dawa]], [[Riɗi]], cocoyam da dai sauransu. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] qfudehm8gufsdxiajl9r9nh51yuauls 164947 164946 2022-08-09T07:15:30Z Uncle Bash007 9891 /* Arzikin kasa */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. Yankin gabashin jihar kusa da tsaunin Obudu-Cameroun na fuskantar sanyi fiye da kowanne sashi na jihar (irin sanyin Plateau Jos). === Ma'adinai === Jihar na da arzikin ma'adinai iri-ri, wanda ke wanzuwa a kananan hukumomi daban daban na jihar. Ana samun farar kasa a yankin Tse-Kucha kasa da [[Gboko]], [[Kaolinite]] a [[Otukpo]]. === Arzikin kasa === Ana kiran Jihar Benue da "kwandon abincin jiha" saboda arzkin noma da take dashi yayinda ake noma [[Doya]], [[Shinkafa]], [[Wake]], [[Rogo]], [[Dankali]], [[Masara]], [[Waken suya]], [[Gero]], [[Dawa]], [[Riɗi]], cocoyam da dai sauransu. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] qoh4bpb0kort1r62pothn45ynmf0fal 164948 164947 2022-08-09T07:16:03Z Uncle Bash007 9891 /* Ma'adinai */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. Yankin gabashin jihar kusa da tsaunin Obudu-Cameroun na fuskantar sanyi fiye da kowanne sashi na jihar (irin sanyin Plateau Jos). === Ma'adinai === Jihar na da arzikin ma'adinai iri-ri, wanda ke wanzuwa a kananan hukumomi daban daban na jihar. Ana samun farar kasa a yankin Tse-Kucha kasa da [[Gboko]], [[Kaolinite]] a [[Otukpo]]. Sauran ma'adinai sun hada da; [[Baryte]], [[Gypsum]], [[Feldspar]], [[Wolframite]], [[Kaolinite]], mineral salt da kuma [[Gemstone]]. === Arzikin kasa === Ana kiran Jihar Benue da "kwandon abincin jiha" saboda arzkin noma da take dashi yayinda ake noma [[Doya]], [[Shinkafa]], [[Wake]], [[Rogo]], [[Dankali]], [[Masara]], [[Waken suya]], [[Gero]], [[Dawa]], [[Riɗi]], cocoyam da dai sauransu. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 03zfrwj9xwm260z3muc9n786d09wti5 164949 164948 2022-08-09T07:17:01Z Uncle Bash007 9891 /* Arzikin kasa */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. Yankin gabashin jihar kusa da tsaunin Obudu-Cameroun na fuskantar sanyi fiye da kowanne sashi na jihar (irin sanyin Plateau Jos). === Ma'adinai === Jihar na da arzikin ma'adinai iri-ri, wanda ke wanzuwa a kananan hukumomi daban daban na jihar. Ana samun farar kasa a yankin Tse-Kucha kasa da [[Gboko]], [[Kaolinite]] a [[Otukpo]]. Sauran ma'adinai sun hada da; [[Baryte]], [[Gypsum]], [[Feldspar]], [[Wolframite]], [[Kaolinite]], mineral salt da kuma [[Gemstone]]. === Arzikin kasa === Ana kiran Jihar Benue da "kwandon abincin jiha" saboda arzkin noma da take dashi yayinda ake noma [[Doya]], [[Shinkafa]], [[Wake]], [[Rogo]], [[Dankali]], [[Masara]], [[Waken suya]], [[Gero]], [[Dawa]], [[Riɗi]], cocoyam da dai sauransu. Jihar ta kwashe kaso 70% na yawan waken suya da ake nomawa a Najeriya. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] hdksjt3zotm886f8527ig009dkfs0uj 164950 164949 2022-08-09T07:17:53Z Uncle Bash007 9891 /* Arzikin kasa */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. Yankin gabashin jihar kusa da tsaunin Obudu-Cameroun na fuskantar sanyi fiye da kowanne sashi na jihar (irin sanyin Plateau Jos). === Ma'adinai === Jihar na da arzikin ma'adinai iri-ri, wanda ke wanzuwa a kananan hukumomi daban daban na jihar. Ana samun farar kasa a yankin Tse-Kucha kasa da [[Gboko]], [[Kaolinite]] a [[Otukpo]]. Sauran ma'adinai sun hada da; [[Baryte]], [[Gypsum]], [[Feldspar]], [[Wolframite]], [[Kaolinite]], mineral salt da kuma [[Gemstone]]. === Arzikin kasa === Ana kiran Jihar Benue da "kwandon abincin jiha" saboda arzkin noma da take dashi yayinda ake noma [[doya]], [[shinkafa]], [[wake]], [[rogo]], [[dankali]], [[masara]], [[waken suya]], [[gero]], [[dawa]], [[riɗi]], cocoyam da dai sauransu. Jihar ta kwashe kaso 70% na yawan waken suya da ake nomawa a Najeriya. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] qg4qa33wz1oy2lqdgtglzoki36ls433 164951 164950 2022-08-09T07:19:03Z Uncle Bash007 9891 /* Arzikin kasa */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. Yankin gabashin jihar kusa da tsaunin Obudu-Cameroun na fuskantar sanyi fiye da kowanne sashi na jihar (irin sanyin Plateau Jos). === Ma'adinai === Jihar na da arzikin ma'adinai iri-ri, wanda ke wanzuwa a kananan hukumomi daban daban na jihar. Ana samun farar kasa a yankin Tse-Kucha kasa da [[Gboko]], [[Kaolinite]] a [[Otukpo]]. Sauran ma'adinai sun hada da; [[Baryte]], [[Gypsum]], [[Feldspar]], [[Wolframite]], [[Kaolinite]], mineral salt da kuma [[Gemstone]]. === Arzikin kasa === Ana kiran Jihar Benue da "kwandon abincin jiha" saboda arzkin noma da take dashi yayinda ake noma [[doya]], [[shinkafa]], [[wake]], [[rogo]], [[dankali]], [[masara]], [[waken suya]], [[gero]], [[dawa]], [[riɗi]], cocoyam da dai sauransu. Jihar ta kwashe kaso 70% na yawan waken suya da ake nomawa a Najeriya. Noma shine muhimmin tattalin arzikin jihar, inda kusan kashi 75% na manoman jihar sun dogara da shi. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 38wkl1dlm51pkt9rmln0xvmmw988ldw 164952 164951 2022-08-09T07:19:47Z Uncle Bash007 9891 /* Arzikin kasa */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. Yankin gabashin jihar kusa da tsaunin Obudu-Cameroun na fuskantar sanyi fiye da kowanne sashi na jihar (irin sanyin Plateau Jos). === Ma'adinai === Jihar na da arzikin ma'adinai iri-ri, wanda ke wanzuwa a kananan hukumomi daban daban na jihar. Ana samun farar kasa a yankin Tse-Kucha kasa da [[Gboko]], [[Kaolinite]] a [[Otukpo]]. Sauran ma'adinai sun hada da; [[Baryte]], [[Gypsum]], [[Feldspar]], [[Wolframite]], [[Kaolinite]], mineral salt da kuma [[Gemstone]]. === Arzikin kasa === Ana kiran Jihar Benue da "kwandon abincin jiha" saboda arzkin noma da take dashi yayinda ake noma [[doya]], [[shinkafa]], [[wake]], [[rogo]], [[dankali]], [[masara]], [[waken suya]], [[gero]], [[dawa]], [[riɗi]], cocoyam da dai sauransu. Jihar ta kwashe kaso 70% na yawan waken suya da ake nomawa a Najeriya. Noma shine muhimmin tattalin arzikin jihar, inda kusan kashi 75% na manoman jihar sun dogara da shi. Har wayau, jihar na takama da daya daga cikin manyan rafuka dake Najeriya. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 9kkif7q7pqeppjd3q56ajycntlv2sll 164953 164952 2022-08-09T07:21:00Z Uncle Bash007 9891 /* Arzikin kasa */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. Yankin gabashin jihar kusa da tsaunin Obudu-Cameroun na fuskantar sanyi fiye da kowanne sashi na jihar (irin sanyin Plateau Jos). === Ma'adinai === Jihar na da arzikin ma'adinai iri-ri, wanda ke wanzuwa a kananan hukumomi daban daban na jihar. Ana samun farar kasa a yankin Tse-Kucha kasa da [[Gboko]], [[Kaolinite]] a [[Otukpo]]. Sauran ma'adinai sun hada da; [[Baryte]], [[Gypsum]], [[Feldspar]], [[Wolframite]], [[Kaolinite]], mineral salt da kuma [[Gemstone]]. === Arzikin kasa === Ana kiran Jihar Benue da "kwandon abincin jiha" saboda arzkin noma da take dashi yayinda ake noma [[doya]], [[shinkafa]], [[wake]], [[rogo]], [[dankali]], [[masara]], [[waken suya]], [[gero]], [[dawa]], [[riɗi]], cocoyam da dai sauransu. Jihar ta kwashe kaso 70% na yawan waken suya da ake nomawa a Najeriya. Noma shine muhimmin tattalin arzikin jihar, inda kusan kashi 75% na manoman jihar sun dogara da shi. Har wayau, jihar na takama da daya daga cikin manyan rafuka dake Najeriya, wana ke da amfani ta fuskar sana'ar kifi, busashen kifi, noman rani, da kuma hanyoyin sufuri na ruwa. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] hhgk8embt5bwkx7xsbua61n10clxspn 164954 164953 2022-08-09T07:22:44Z Uncle Bash007 9891 /* Arzikin kasa */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. Yankin gabashin jihar kusa da tsaunin Obudu-Cameroun na fuskantar sanyi fiye da kowanne sashi na jihar (irin sanyin Plateau Jos). === Ma'adinai === Jihar na da arzikin ma'adinai iri-ri, wanda ke wanzuwa a kananan hukumomi daban daban na jihar. Ana samun farar kasa a yankin Tse-Kucha kasa da [[Gboko]], [[Kaolinite]] a [[Otukpo]]. Sauran ma'adinai sun hada da; [[Baryte]], [[Gypsum]], [[Feldspar]], [[Wolframite]], [[Kaolinite]], mineral salt da kuma [[Gemstone]]. === Arzikin kasa === Ana kiran Jihar Benue da "kwandon abincin jiha" saboda arzkin noma da take dashi yayinda ake noma [[doya]], [[shinkafa]], [[wake]], [[rogo]], [[dankali]], [[masara]], [[waken suya]], [[gero]], [[dawa]], [[riɗi]], cocoyam da dai sauransu. Jihar ta kwashe kaso 70% na yawan waken suya da ake nomawa a Najeriya. Noma shine muhimmin tattalin arzikin jihar, inda kusan kashi 75% na manoman jihar sun dogara da shi. Har wayau, jihar na takama da daya daga cikin manyan rafuka dake Najeriya, wana ke da amfani ta fuskar sana'ar kifi, busashen kifi, noman rani, da kuma hanyoyin sufuri na ruwa. Daji ya mamaye sashin kudancin jihar, wanda ke samar da bishiyoyi don yin timba, kuma ta samar da muhalli ga wasu dabbobi da dangunan su. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] jgo6fc0bjazy91ykgxtwyoi24zzzcac 164955 164954 2022-08-09T07:23:47Z Uncle Bash007 9891 /* Arzikin kasa */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. Yankin gabashin jihar kusa da tsaunin Obudu-Cameroun na fuskantar sanyi fiye da kowanne sashi na jihar (irin sanyin Plateau Jos). === Ma'adinai === Jihar na da arzikin ma'adinai iri-ri, wanda ke wanzuwa a kananan hukumomi daban daban na jihar. Ana samun farar kasa a yankin Tse-Kucha kasa da [[Gboko]], [[Kaolinite]] a [[Otukpo]]. Sauran ma'adinai sun hada da; [[Baryte]], [[Gypsum]], [[Feldspar]], [[Wolframite]], [[Kaolinite]], mineral salt da kuma [[Gemstone]]. === Arzikin kasa === Ana kiran Jihar Benue da "kwandon abincin jiha" saboda arzkin noma da take dashi yayinda ake noma [[doya]], [[shinkafa]], [[wake]], [[rogo]], [[dankali]], [[masara]], [[waken suya]], [[gero]], [[dawa]], [[riɗi]], cocoyam da dai sauransu. Jihar ta kwashe kaso 70% na yawan waken suya da ake nomawa a Najeriya. Noma shine muhimmin tattalin arzikin jihar, inda kusan kashi 75% na manoman jihar sun dogara da shi. Har wayau, jihar na takama da daya daga cikin manyan rafuka dake Najeriya, wana ke da amfani ta fuskar sana'ar kifi, busashen kifi, noman rani, da kuma hanyoyin sufuri na ruwa. Daji ya mamaye sashin kudancin jihar, wanda ke samar da bishiyoyi don yin timba, kuma ta samar da muhalli ga wasu dabbobi da dangunan su. Jihar ta haka, na da damar habaka daji da gandun daji. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] b9h4ufkzvrrmirqux3b6xewhmdk89ny 164956 164955 2022-08-09T07:24:11Z Uncle Bash007 9891 /* Arzikin kasa */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. Yankin gabashin jihar kusa da tsaunin Obudu-Cameroun na fuskantar sanyi fiye da kowanne sashi na jihar (irin sanyin Plateau Jos). === Ma'adinai === Jihar na da arzikin ma'adinai iri-ri, wanda ke wanzuwa a kananan hukumomi daban daban na jihar. Ana samun farar kasa a yankin Tse-Kucha kasa da [[Gboko]], [[Kaolinite]] a [[Otukpo]]. Sauran ma'adinai sun hada da; [[Baryte]], [[Gypsum]], [[Feldspar]], [[Wolframite]], [[Kaolinite]], mineral salt da kuma [[Gemstone]]. === Arzikin kasa === Ana kiran Jihar Benue da "kwandon abincin jiha" saboda arzkin noma da take dashi yayinda ake noma [[doya]], [[shinkafa]], [[wake]], [[rogo]], [[dankali]], [[masara]], [[waken suya]], [[gero]], [[dawa]], [[riɗi]], cocoyam da dai sauransu. Jihar ta kwashe kaso 70% na yawan waken suya da ake nomawa a Najeriya. Noma shine muhimmin tattalin arzikin jihar, inda kusan kashi 75% na manoman jihar sun dogara da shi. Har wayau, jihar na takama da daya daga cikin manyan rafuka dake Najeriya, wana ke da amfani ta fuskar sana'ar kifi, busashen kifi, noman rani, da kuma hanyoyin sufuri na ruwa. Daji ya mamaye sashin kudancin jihar, wanda ke samar da bishiyoyi don yin timba, kuma ta samar da muhalli ga wasu dabbobi da dangunan su. Jihar ta haka, na da damar habaka daji da gandun daji. === Tudu da kwari === [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] dzjtfaoinxkcpestko0eu3gktugytm5 164957 164956 2022-08-09T07:24:51Z Uncle Bash007 9891 /* Tudu da kwari */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. Yankin gabashin jihar kusa da tsaunin Obudu-Cameroun na fuskantar sanyi fiye da kowanne sashi na jihar (irin sanyin Plateau Jos). === Ma'adinai === Jihar na da arzikin ma'adinai iri-ri, wanda ke wanzuwa a kananan hukumomi daban daban na jihar. Ana samun farar kasa a yankin Tse-Kucha kasa da [[Gboko]], [[Kaolinite]] a [[Otukpo]]. Sauran ma'adinai sun hada da; [[Baryte]], [[Gypsum]], [[Feldspar]], [[Wolframite]], [[Kaolinite]], mineral salt da kuma [[Gemstone]]. === Arzikin kasa === Ana kiran Jihar Benue da "kwandon abincin jiha" saboda arzkin noma da take dashi yayinda ake noma [[doya]], [[shinkafa]], [[wake]], [[rogo]], [[dankali]], [[masara]], [[waken suya]], [[gero]], [[dawa]], [[riɗi]], cocoyam da dai sauransu. Jihar ta kwashe kaso 70% na yawan waken suya da ake nomawa a Najeriya. Noma shine muhimmin tattalin arzikin jihar, inda kusan kashi 75% na manoman jihar sun dogara da shi. Har wayau, jihar na takama da daya daga cikin manyan rafuka dake Najeriya, wana ke da amfani ta fuskar sana'ar kifi, busashen kifi, noman rani, da kuma hanyoyin sufuri na ruwa. Daji ya mamaye sashin kudancin jihar, wanda ke samar da bishiyoyi don yin timba, kuma ta samar da muhalli ga wasu dabbobi da dangunan su. Jihar ta haka, na da damar habaka daji da gandun daji. === Tudu da kwari === Kasar jihar kwari ce (matsakaicin mitotci 100m-250m) [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 6i96lu32v7rad1ffye4ws6le0yeylir 164958 164957 2022-08-09T07:25:28Z Uncle Bash007 9891 /* Tudu da kwari */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. Yankin gabashin jihar kusa da tsaunin Obudu-Cameroun na fuskantar sanyi fiye da kowanne sashi na jihar (irin sanyin Plateau Jos). === Ma'adinai === Jihar na da arzikin ma'adinai iri-ri, wanda ke wanzuwa a kananan hukumomi daban daban na jihar. Ana samun farar kasa a yankin Tse-Kucha kasa da [[Gboko]], [[Kaolinite]] a [[Otukpo]]. Sauran ma'adinai sun hada da; [[Baryte]], [[Gypsum]], [[Feldspar]], [[Wolframite]], [[Kaolinite]], mineral salt da kuma [[Gemstone]]. === Arzikin kasa === Ana kiran Jihar Benue da "kwandon abincin jiha" saboda arzkin noma da take dashi yayinda ake noma [[doya]], [[shinkafa]], [[wake]], [[rogo]], [[dankali]], [[masara]], [[waken suya]], [[gero]], [[dawa]], [[riɗi]], cocoyam da dai sauransu. Jihar ta kwashe kaso 70% na yawan waken suya da ake nomawa a Najeriya. Noma shine muhimmin tattalin arzikin jihar, inda kusan kashi 75% na manoman jihar sun dogara da shi. Har wayau, jihar na takama da daya daga cikin manyan rafuka dake Najeriya, wana ke da amfani ta fuskar sana'ar kifi, busashen kifi, noman rani, da kuma hanyoyin sufuri na ruwa. Daji ya mamaye sashin kudancin jihar, wanda ke samar da bishiyoyi don yin timba, kuma ta samar da muhalli ga wasu dabbobi da dangunan su. Jihar ta haka, na da damar habaka daji da gandun daji. === Tudu da kwari === Kasar jihar kwari ce (matsakaicin mitotci 100m-250m) da tuddai kanana kamar [[List of inselbergs|inselbergs]], [[Hillock|Knoll]], [[Laterite]] da dai sauransu. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 4fjbbj5d7cj4a1wpqd5y5ugz71a3u7u 164959 164958 2022-08-09T07:27:32Z Uncle Bash007 9891 /* Tudu da kwari */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. Yankin gabashin jihar kusa da tsaunin Obudu-Cameroun na fuskantar sanyi fiye da kowanne sashi na jihar (irin sanyin Plateau Jos). === Ma'adinai === Jihar na da arzikin ma'adinai iri-ri, wanda ke wanzuwa a kananan hukumomi daban daban na jihar. Ana samun farar kasa a yankin Tse-Kucha kasa da [[Gboko]], [[Kaolinite]] a [[Otukpo]]. Sauran ma'adinai sun hada da; [[Baryte]], [[Gypsum]], [[Feldspar]], [[Wolframite]], [[Kaolinite]], mineral salt da kuma [[Gemstone]]. === Arzikin kasa === Ana kiran Jihar Benue da "kwandon abincin jiha" saboda arzkin noma da take dashi yayinda ake noma [[doya]], [[shinkafa]], [[wake]], [[rogo]], [[dankali]], [[masara]], [[waken suya]], [[gero]], [[dawa]], [[riɗi]], cocoyam da dai sauransu. Jihar ta kwashe kaso 70% na yawan waken suya da ake nomawa a Najeriya. Noma shine muhimmin tattalin arzikin jihar, inda kusan kashi 75% na manoman jihar sun dogara da shi. Har wayau, jihar na takama da daya daga cikin manyan rafuka dake Najeriya, wana ke da amfani ta fuskar sana'ar kifi, busashen kifi, noman rani, da kuma hanyoyin sufuri na ruwa. Daji ya mamaye sashin kudancin jihar, wanda ke samar da bishiyoyi don yin timba, kuma ta samar da muhalli ga wasu dabbobi da dangunan su. Jihar ta haka, na da damar habaka daji da gandun daji. === Tudu da kwari === Kasar jihar kwari ce (matsakaicin mitotci 100m-250m) da tuddai kanana kamar [[List of inselbergs|inselbergs]], [[Hillock|Knoll]], [[Laterite]] da dai sauransu. Sannan yankunan kananan hukumomi [[Kwande]] da [[Oju, Nigeria|Oju]] na kan matsakaicin tudu. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 3s6rva4jjjulcrk3t40a5fxv74ks4s1 164960 164959 2022-08-09T07:28:34Z Uncle Bash007 9891 /* Tudu da kwari */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. Yankin gabashin jihar kusa da tsaunin Obudu-Cameroun na fuskantar sanyi fiye da kowanne sashi na jihar (irin sanyin Plateau Jos). === Ma'adinai === Jihar na da arzikin ma'adinai iri-ri, wanda ke wanzuwa a kananan hukumomi daban daban na jihar. Ana samun farar kasa a yankin Tse-Kucha kasa da [[Gboko]], [[Kaolinite]] a [[Otukpo]]. Sauran ma'adinai sun hada da; [[Baryte]], [[Gypsum]], [[Feldspar]], [[Wolframite]], [[Kaolinite]], mineral salt da kuma [[Gemstone]]. === Arzikin kasa === Ana kiran Jihar Benue da "kwandon abincin jiha" saboda arzkin noma da take dashi yayinda ake noma [[doya]], [[shinkafa]], [[wake]], [[rogo]], [[dankali]], [[masara]], [[waken suya]], [[gero]], [[dawa]], [[riɗi]], cocoyam da dai sauransu. Jihar ta kwashe kaso 70% na yawan waken suya da ake nomawa a Najeriya. Noma shine muhimmin tattalin arzikin jihar, inda kusan kashi 75% na manoman jihar sun dogara da shi. Har wayau, jihar na takama da daya daga cikin manyan rafuka dake Najeriya, wana ke da amfani ta fuskar sana'ar kifi, busashen kifi, noman rani, da kuma hanyoyin sufuri na ruwa. Daji ya mamaye sashin kudancin jihar, wanda ke samar da bishiyoyi don yin timba, kuma ta samar da muhalli ga wasu dabbobi da dangunan su. Jihar ta haka, na da damar habaka daji da gandun daji. === Tudu da kwari === Kasar jihar kwari ce (matsakaicin mitotci 100m-250m) da tuddai kanana kamar [[List of inselbergs|inselbergs]], [[Hillock|Knoll]], [[Laterite]] da dai sauransu. Sannan yankunan kananan hukumomi [[Kwande]] da [[Oju, Nigeria|Oju]] na kan matsakaicin tudu. Kogin Benue na daga cikin muhimmin wuri a jihar. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 48tqv4ra3z3ng3pqlplms4ucgeljp44 164961 164960 2022-08-09T07:35:52Z Uncle Bash007 9891 /* Tudu da kwari */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. Yankin gabashin jihar kusa da tsaunin Obudu-Cameroun na fuskantar sanyi fiye da kowanne sashi na jihar (irin sanyin Plateau Jos). === Ma'adinai === Jihar na da arzikin ma'adinai iri-ri, wanda ke wanzuwa a kananan hukumomi daban daban na jihar. Ana samun farar kasa a yankin Tse-Kucha kasa da [[Gboko]], [[Kaolinite]] a [[Otukpo]]. Sauran ma'adinai sun hada da; [[Baryte]], [[Gypsum]], [[Feldspar]], [[Wolframite]], [[Kaolinite]], mineral salt da kuma [[Gemstone]]. === Arzikin kasa === Ana kiran Jihar Benue da "kwandon abincin jiha" saboda arzkin noma da take dashi yayinda ake noma [[doya]], [[shinkafa]], [[wake]], [[rogo]], [[dankali]], [[masara]], [[waken suya]], [[gero]], [[dawa]], [[riɗi]], cocoyam da dai sauransu. Jihar ta kwashe kaso 70% na yawan waken suya da ake nomawa a Najeriya. Noma shine muhimmin tattalin arzikin jihar, inda kusan kashi 75% na manoman jihar sun dogara da shi. Har wayau, jihar na takama da daya daga cikin manyan rafuka dake Najeriya, wana ke da amfani ta fuskar sana'ar kifi, busashen kifi, noman rani, da kuma hanyoyin sufuri na ruwa. Daji ya mamaye sashin kudancin jihar, wanda ke samar da bishiyoyi don yin timba, kuma ta samar da muhalli ga wasu dabbobi da dangunan su. Jihar ta haka, na da damar habaka daji da gandun daji. === Tudu da kwari === Kasar jihar kwari ce (matsakaicin mitotci 100m-250m) da tuddai kanana kamar [[List of inselbergs|inselbergs]], [[Hillock|Knoll]], [[Laterite]] da dai sauransu. Sannan yankunan kananan hukumomi [[Kwande]] da [[Oju, Nigeria|Oju]] na kan matsakaicin tudu. Kogin Benue na daga cikin muhimmin wuri a jihar. Akwai kuma [[Kogin Katsina Ala]] wanda shine babban sashin Kogin Benue, sannan akwai kananan rafuka kamar Mkomon, [[Amile]], [[Duru]], Loko Konshisha, Kpa, [[Okpokwu]], Mu, Be, Aya, Apa Ogede da kuma [[Ombi]]. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] h9mhq3e30k1k6rh2a95kvq8qx2oxd8b 164962 164961 2022-08-09T07:37:03Z Uncle Bash007 9891 /* Tudu da kwari */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. Yankin gabashin jihar kusa da tsaunin Obudu-Cameroun na fuskantar sanyi fiye da kowanne sashi na jihar (irin sanyin Plateau Jos). === Ma'adinai === Jihar na da arzikin ma'adinai iri-ri, wanda ke wanzuwa a kananan hukumomi daban daban na jihar. Ana samun farar kasa a yankin Tse-Kucha kasa da [[Gboko]], [[Kaolinite]] a [[Otukpo]]. Sauran ma'adinai sun hada da; [[Baryte]], [[Gypsum]], [[Feldspar]], [[Wolframite]], [[Kaolinite]], mineral salt da kuma [[Gemstone]]. === Arzikin kasa === Ana kiran Jihar Benue da "kwandon abincin jiha" saboda arzkin noma da take dashi yayinda ake noma [[doya]], [[shinkafa]], [[wake]], [[rogo]], [[dankali]], [[masara]], [[waken suya]], [[gero]], [[dawa]], [[riɗi]], cocoyam da dai sauransu. Jihar ta kwashe kaso 70% na yawan waken suya da ake nomawa a Najeriya. Noma shine muhimmin tattalin arzikin jihar, inda kusan kashi 75% na manoman jihar sun dogara da shi. Har wayau, jihar na takama da daya daga cikin manyan rafuka dake Najeriya, wana ke da amfani ta fuskar sana'ar kifi, busashen kifi, noman rani, da kuma hanyoyin sufuri na ruwa. Daji ya mamaye sashin kudancin jihar, wanda ke samar da bishiyoyi don yin timba, kuma ta samar da muhalli ga wasu dabbobi da dangunan su. Jihar ta haka, na da damar habaka daji da gandun daji. === Tudu da kwari === Kasar jihar kwari ce (matsakaicin mitotci 100m-250m) da tuddai kanana kamar [[List of inselbergs|inselbergs]], [[Hillock|Knoll]], [[Laterite]] da dai sauransu. Sannan yankunan kananan hukumomi [[Kwande]] da [[Oju, Nigeria|Oju]] na kan matsakaicin tudu. Kogin Benue na daga cikin muhimmin wuri a jihar. Akwai kuma [[Kogin Katsina Ala]] wanda shine babban sashin Kogin Benue, sannan akwai kananan rafuka kamar Mkomon, [[Amile]], [[Duru]], Loko Konshisha, Kpa, [[Okpokwu]], Mu, Be, Aya, Apa Ogede da kuma [[Ombi]]. Magunansu na da kududdufai da kuma koramu wanda ake amfani dasu wajen noman rani. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] jr2yw3p5io5qgt0hwq5v4ikh82ghofb 164963 164962 2022-08-09T07:38:12Z Uncle Bash007 9891 /* Tudu da kwari */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. Yankin gabashin jihar kusa da tsaunin Obudu-Cameroun na fuskantar sanyi fiye da kowanne sashi na jihar (irin sanyin Plateau Jos). === Ma'adinai === Jihar na da arzikin ma'adinai iri-ri, wanda ke wanzuwa a kananan hukumomi daban daban na jihar. Ana samun farar kasa a yankin Tse-Kucha kasa da [[Gboko]], [[Kaolinite]] a [[Otukpo]]. Sauran ma'adinai sun hada da; [[Baryte]], [[Gypsum]], [[Feldspar]], [[Wolframite]], [[Kaolinite]], mineral salt da kuma [[Gemstone]]. === Arzikin kasa === Ana kiran Jihar Benue da "kwandon abincin jiha" saboda arzkin noma da take dashi yayinda ake noma [[doya]], [[shinkafa]], [[wake]], [[rogo]], [[dankali]], [[masara]], [[waken suya]], [[gero]], [[dawa]], [[riɗi]], cocoyam da dai sauransu. Jihar ta kwashe kaso 70% na yawan waken suya da ake nomawa a Najeriya. Noma shine muhimmin tattalin arzikin jihar, inda kusan kashi 75% na manoman jihar sun dogara da shi. Har wayau, jihar na takama da daya daga cikin manyan rafuka dake Najeriya, wana ke da amfani ta fuskar sana'ar kifi, busashen kifi, noman rani, da kuma hanyoyin sufuri na ruwa. Daji ya mamaye sashin kudancin jihar, wanda ke samar da bishiyoyi don yin timba, kuma ta samar da muhalli ga wasu dabbobi da dangunan su. Jihar ta haka, na da damar habaka daji da gandun daji. === Tudu da kwari === Kasar jihar kwari ce (matsakaicin mitotci 100m-250m) da tuddai kanana kamar [[List of inselbergs|inselbergs]], [[Hillock|Knoll]], [[Laterite]] da dai sauransu. Sannan yankunan kananan hukumomi [[Kwande]] da [[Oju, Nigeria|Oju]] na kan matsakaicin tudu. Kogin Benue na daga cikin muhimmin wuri a jihar. Akwai kuma [[Kogin Katsina Ala]] wanda shine babban sashin Kogin Benue, sannan akwai kananan rafuka kamar Mkomon, [[Amile]], [[Duru]], Loko Konshisha, Kpa, [[Okpokwu]], Mu, Be, Aya, Apa Ogede da kuma [[Ombi]]. Magunansu na da kududdufai da kuma koramu wanda ake amfani dasu wajen noman rani. Mafi akasarin ruwayen jihar Benue na gudana ne dangane da lokaci (rani ko damuna). [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] shp54xkt4z36e6j0wmc6w0e75gp5ilg 164964 164963 2022-08-09T07:39:09Z Uncle Bash007 9891 /* Tudu da kwari */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. Yankin gabashin jihar kusa da tsaunin Obudu-Cameroun na fuskantar sanyi fiye da kowanne sashi na jihar (irin sanyin Plateau Jos). === Ma'adinai === Jihar na da arzikin ma'adinai iri-ri, wanda ke wanzuwa a kananan hukumomi daban daban na jihar. Ana samun farar kasa a yankin Tse-Kucha kasa da [[Gboko]], [[Kaolinite]] a [[Otukpo]]. Sauran ma'adinai sun hada da; [[Baryte]], [[Gypsum]], [[Feldspar]], [[Wolframite]], [[Kaolinite]], mineral salt da kuma [[Gemstone]]. === Arzikin kasa === Ana kiran Jihar Benue da "kwandon abincin jiha" saboda arzkin noma da take dashi yayinda ake noma [[doya]], [[shinkafa]], [[wake]], [[rogo]], [[dankali]], [[masara]], [[waken suya]], [[gero]], [[dawa]], [[riɗi]], cocoyam da dai sauransu. Jihar ta kwashe kaso 70% na yawan waken suya da ake nomawa a Najeriya. Noma shine muhimmin tattalin arzikin jihar, inda kusan kashi 75% na manoman jihar sun dogara da shi. Har wayau, jihar na takama da daya daga cikin manyan rafuka dake Najeriya, wana ke da amfani ta fuskar sana'ar kifi, busashen kifi, noman rani, da kuma hanyoyin sufuri na ruwa. Daji ya mamaye sashin kudancin jihar, wanda ke samar da bishiyoyi don yin timba, kuma ta samar da muhalli ga wasu dabbobi da dangunan su. Jihar ta haka, na da damar habaka daji da gandun daji. === Tudu da kwari === Kasar jihar kwari ce (matsakaicin mitotci 100m-250m) da tuddai kanana kamar [[List of inselbergs|inselbergs]], [[Hillock|Knoll]], [[Laterite]] da dai sauransu. Sannan yankunan kananan hukumomi [[Kwande]] da [[Oju, Nigeria|Oju]] na kan matsakaicin tudu. Kogin Benue na daga cikin muhimmin wuri a jihar. Akwai kuma [[Kogin Katsina Ala]] wanda shine babban sashin Kogin Benue, sannan akwai kananan rafuka kamar Mkomon, [[Amile]], [[Duru]], Loko Konshisha, Kpa, [[Okpokwu]], Mu, Be, Aya, Apa Ogede da kuma [[Ombi]]. Magunansu na da kududdufai da kuma koramu wanda ake amfani dasu wajen noman rani. Mafi akasarin ruwayen jihar Benue na gudana ne dangane da lokaci (rani ko damuna). A dalilin haka ana samun karancin ruwa a lokacin rani a kananan hukumomi kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Okpokwu]], [[Ogbadibo]], [[Gwer West]] (Naka, Najeriya) da kuma [[Oju, Nigeria|Oju]]. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 1eqeawmssf6z9nck2hgbrl4ddglcaho 164965 164964 2022-08-09T07:39:29Z Uncle Bash007 9891 /* Tudu da kwari */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. Yankin gabashin jihar kusa da tsaunin Obudu-Cameroun na fuskantar sanyi fiye da kowanne sashi na jihar (irin sanyin Plateau Jos). === Ma'adinai === Jihar na da arzikin ma'adinai iri-ri, wanda ke wanzuwa a kananan hukumomi daban daban na jihar. Ana samun farar kasa a yankin Tse-Kucha kasa da [[Gboko]], [[Kaolinite]] a [[Otukpo]]. Sauran ma'adinai sun hada da; [[Baryte]], [[Gypsum]], [[Feldspar]], [[Wolframite]], [[Kaolinite]], mineral salt da kuma [[Gemstone]]. === Arzikin kasa === Ana kiran Jihar Benue da "kwandon abincin jiha" saboda arzkin noma da take dashi yayinda ake noma [[doya]], [[shinkafa]], [[wake]], [[rogo]], [[dankali]], [[masara]], [[waken suya]], [[gero]], [[dawa]], [[riɗi]], cocoyam da dai sauransu. Jihar ta kwashe kaso 70% na yawan waken suya da ake nomawa a Najeriya. Noma shine muhimmin tattalin arzikin jihar, inda kusan kashi 75% na manoman jihar sun dogara da shi. Har wayau, jihar na takama da daya daga cikin manyan rafuka dake Najeriya, wana ke da amfani ta fuskar sana'ar kifi, busashen kifi, noman rani, da kuma hanyoyin sufuri na ruwa. Daji ya mamaye sashin kudancin jihar, wanda ke samar da bishiyoyi don yin timba, kuma ta samar da muhalli ga wasu dabbobi da dangunan su. Jihar ta haka, na da damar habaka daji da gandun daji. === Tudu da kwari === Kasar jihar kwari ce (matsakaicin mitotci 100m-250m) da tuddai kanana kamar [[List of inselbergs|inselbergs]], [[Hillock|Knoll]], [[Laterite]] da dai sauransu. Sannan yankunan kananan hukumomi [[Kwande]] da [[Oju, Nigeria|Oju]] na kan matsakaicin tudu. Kogin Benue na daga cikin muhimmin wuri a jihar. Akwai kuma [[Kogin Katsina Ala]] wanda shine babban sashin Kogin Benue, sannan akwai kananan rafuka kamar Mkomon, [[Amile]], [[Duru]], Loko Konshisha, Kpa, [[Okpokwu]], Mu, Be, Aya, Apa Ogede da kuma [[Ombi]]. Magunansu na da kududdufai da kuma koramu wanda ake amfani dasu wajen noman rani. Mafi akasarin ruwayen jihar Benue na gudana ne dangane da lokaci (rani ko damuna). A dalilin haka ana samun karancin ruwa a lokacin rani a kananan hukumomi kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Okpokwu]], [[Ogbadibo]], [[Gwer West]] (Naka, Najeriya) da kuma [[Oju, Nigeria|Oju]]. == Mutane da al'adu == [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] m4vsonvy00xthrzm1hh00aefcbx1qo8 164966 164965 2022-08-09T07:43:27Z Uncle Bash007 9891 /* Mutane da al'adu */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. Yankin gabashin jihar kusa da tsaunin Obudu-Cameroun na fuskantar sanyi fiye da kowanne sashi na jihar (irin sanyin Plateau Jos). === Ma'adinai === Jihar na da arzikin ma'adinai iri-ri, wanda ke wanzuwa a kananan hukumomi daban daban na jihar. Ana samun farar kasa a yankin Tse-Kucha kasa da [[Gboko]], [[Kaolinite]] a [[Otukpo]]. Sauran ma'adinai sun hada da; [[Baryte]], [[Gypsum]], [[Feldspar]], [[Wolframite]], [[Kaolinite]], mineral salt da kuma [[Gemstone]]. === Arzikin kasa === Ana kiran Jihar Benue da "kwandon abincin jiha" saboda arzkin noma da take dashi yayinda ake noma [[doya]], [[shinkafa]], [[wake]], [[rogo]], [[dankali]], [[masara]], [[waken suya]], [[gero]], [[dawa]], [[riɗi]], cocoyam da dai sauransu. Jihar ta kwashe kaso 70% na yawan waken suya da ake nomawa a Najeriya. Noma shine muhimmin tattalin arzikin jihar, inda kusan kashi 75% na manoman jihar sun dogara da shi. Har wayau, jihar na takama da daya daga cikin manyan rafuka dake Najeriya, wana ke da amfani ta fuskar sana'ar kifi, busashen kifi, noman rani, da kuma hanyoyin sufuri na ruwa. Daji ya mamaye sashin kudancin jihar, wanda ke samar da bishiyoyi don yin timba, kuma ta samar da muhalli ga wasu dabbobi da dangunan su. Jihar ta haka, na da damar habaka daji da gandun daji. === Tudu da kwari === Kasar jihar kwari ce (matsakaicin mitotci 100m-250m) da tuddai kanana kamar [[List of inselbergs|inselbergs]], [[Hillock|Knoll]], [[Laterite]] da dai sauransu. Sannan yankunan kananan hukumomi [[Kwande]] da [[Oju, Nigeria|Oju]] na kan matsakaicin tudu. Kogin Benue na daga cikin muhimmin wuri a jihar. Akwai kuma [[Kogin Katsina Ala]] wanda shine babban sashin Kogin Benue, sannan akwai kananan rafuka kamar Mkomon, [[Amile]], [[Duru]], Loko Konshisha, Kpa, [[Okpokwu]], Mu, Be, Aya, Apa Ogede da kuma [[Ombi]]. Magunansu na da kududdufai da kuma koramu wanda ake amfani dasu wajen noman rani. Mafi akasarin ruwayen jihar Benue na gudana ne dangane da lokaci (rani ko damuna). A dalilin haka ana samun karancin ruwa a lokacin rani a kananan hukumomi kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Okpokwu]], [[Ogbadibo]], [[Gwer West]] (Naka, Najeriya) da kuma [[Oju, Nigeria|Oju]]. == Mutane da al'adu == Jihar na da mutane da al'adu iri iri, kamar su: [[Tiv people|Tiv]], [[Idoma people|Idoma]], [[Igede language|Igede]], [[Etulo language|Etulo]], Abakpa, [[Jukun people (West Africa)|Jukun]], [[Hausa people|Hausa]], [[Igbo people|Igbo]], Akweya da kuma Nyifon. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] hfkr99wwznjqdkroxgoxq6kgc18vk70 164968 164966 2022-08-09T07:47:08Z Uncle Bash007 9891 /* Mutane da al'adu */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. Yankin gabashin jihar kusa da tsaunin Obudu-Cameroun na fuskantar sanyi fiye da kowanne sashi na jihar (irin sanyin Plateau Jos). === Ma'adinai === Jihar na da arzikin ma'adinai iri-ri, wanda ke wanzuwa a kananan hukumomi daban daban na jihar. Ana samun farar kasa a yankin Tse-Kucha kasa da [[Gboko]], [[Kaolinite]] a [[Otukpo]]. Sauran ma'adinai sun hada da; [[Baryte]], [[Gypsum]], [[Feldspar]], [[Wolframite]], [[Kaolinite]], mineral salt da kuma [[Gemstone]]. === Arzikin kasa === Ana kiran Jihar Benue da "kwandon abincin jiha" saboda arzkin noma da take dashi yayinda ake noma [[doya]], [[shinkafa]], [[wake]], [[rogo]], [[dankali]], [[masara]], [[waken suya]], [[gero]], [[dawa]], [[riɗi]], cocoyam da dai sauransu. Jihar ta kwashe kaso 70% na yawan waken suya da ake nomawa a Najeriya. Noma shine muhimmin tattalin arzikin jihar, inda kusan kashi 75% na manoman jihar sun dogara da shi. Har wayau, jihar na takama da daya daga cikin manyan rafuka dake Najeriya, wana ke da amfani ta fuskar sana'ar kifi, busashen kifi, noman rani, da kuma hanyoyin sufuri na ruwa. Daji ya mamaye sashin kudancin jihar, wanda ke samar da bishiyoyi don yin timba, kuma ta samar da muhalli ga wasu dabbobi da dangunan su. Jihar ta haka, na da damar habaka daji da gandun daji. === Tudu da kwari === Kasar jihar kwari ce (matsakaicin mitotci 100m-250m) da tuddai kanana kamar [[List of inselbergs|inselbergs]], [[Hillock|Knoll]], [[Laterite]] da dai sauransu. Sannan yankunan kananan hukumomi [[Kwande]] da [[Oju, Nigeria|Oju]] na kan matsakaicin tudu. Kogin Benue na daga cikin muhimmin wuri a jihar. Akwai kuma [[Kogin Katsina Ala]] wanda shine babban sashin Kogin Benue, sannan akwai kananan rafuka kamar Mkomon, [[Amile]], [[Duru]], Loko Konshisha, Kpa, [[Okpokwu]], Mu, Be, Aya, Apa Ogede da kuma [[Ombi]]. Magunansu na da kududdufai da kuma koramu wanda ake amfani dasu wajen noman rani. Mafi akasarin ruwayen jihar Benue na gudana ne dangane da lokaci (rani ko damuna). A dalilin haka ana samun karancin ruwa a lokacin rani a kananan hukumomi kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Okpokwu]], [[Ogbadibo]], [[Gwer West]] (Naka, Najeriya) da kuma [[Oju, Nigeria|Oju]]. == Mutane da al'adu == Jihar na da mutane da al'adu iri iri, kamar su: [[Tiv people|Tiv]], [[Idoma people|Idoma]], [[Igede language|Igede]], [[Etulo language|Etulo]], Abakpa, [[Jukun people (West Africa)|Jukun]], [[Hausawa]], [[Igbo people|Igbo]], Akweya da kuma Nyifon. Kabilar Tiv sun mamaye kananan hukumomi 14, inda yarukan Etulo, Jukun, [[Idoma people|Idoma]], [[Igede language|Igede]], [[Igbo people|Igbo]], Akweya da Nyifon suka mamaye kananan hukumomi 9. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] fdxqs63ubflachuuodz5psjsn1fd1me 164970 164968 2022-08-09T07:48:20Z Uncle Bash007 9891 /* Mutane da al'adu */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. Yankin gabashin jihar kusa da tsaunin Obudu-Cameroun na fuskantar sanyi fiye da kowanne sashi na jihar (irin sanyin Plateau Jos). === Ma'adinai === Jihar na da arzikin ma'adinai iri-ri, wanda ke wanzuwa a kananan hukumomi daban daban na jihar. Ana samun farar kasa a yankin Tse-Kucha kasa da [[Gboko]], [[Kaolinite]] a [[Otukpo]]. Sauran ma'adinai sun hada da; [[Baryte]], [[Gypsum]], [[Feldspar]], [[Wolframite]], [[Kaolinite]], mineral salt da kuma [[Gemstone]]. === Arzikin kasa === Ana kiran Jihar Benue da "kwandon abincin jiha" saboda arzkin noma da take dashi yayinda ake noma [[doya]], [[shinkafa]], [[wake]], [[rogo]], [[dankali]], [[masara]], [[waken suya]], [[gero]], [[dawa]], [[riɗi]], cocoyam da dai sauransu. Jihar ta kwashe kaso 70% na yawan waken suya da ake nomawa a Najeriya. Noma shine muhimmin tattalin arzikin jihar, inda kusan kashi 75% na manoman jihar sun dogara da shi. Har wayau, jihar na takama da daya daga cikin manyan rafuka dake Najeriya, wana ke da amfani ta fuskar sana'ar kifi, busashen kifi, noman rani, da kuma hanyoyin sufuri na ruwa. Daji ya mamaye sashin kudancin jihar, wanda ke samar da bishiyoyi don yin timba, kuma ta samar da muhalli ga wasu dabbobi da dangunan su. Jihar ta haka, na da damar habaka daji da gandun daji. === Tudu da kwari === Kasar jihar kwari ce (matsakaicin mitotci 100m-250m) da tuddai kanana kamar [[List of inselbergs|inselbergs]], [[Hillock|Knoll]], [[Laterite]] da dai sauransu. Sannan yankunan kananan hukumomi [[Kwande]] da [[Oju, Nigeria|Oju]] na kan matsakaicin tudu. Kogin Benue na daga cikin muhimmin wuri a jihar. Akwai kuma [[Kogin Katsina Ala]] wanda shine babban sashin Kogin Benue, sannan akwai kananan rafuka kamar Mkomon, [[Amile]], [[Duru]], Loko Konshisha, Kpa, [[Okpokwu]], Mu, Be, Aya, Apa Ogede da kuma [[Ombi]]. Magunansu na da kududdufai da kuma koramu wanda ake amfani dasu wajen noman rani. Mafi akasarin ruwayen jihar Benue na gudana ne dangane da lokaci (rani ko damuna). A dalilin haka ana samun karancin ruwa a lokacin rani a kananan hukumomi kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Okpokwu]], [[Ogbadibo]], [[Gwer West]] (Naka, Najeriya) da kuma [[Oju, Nigeria|Oju]]. == Mutane da al'adu == Jihar na da mutane da al'adu iri iri, kamar su: [[Tiv]], [[Idoma people|Idoma]], [[Igede language|Igede]], [[Etulo language|Etulo]], Abakpa, [[Jukun people (West Africa)|Jukun]], [[Hausawa]], [[Igbo people|Igbo]], Akweya da kuma Nyifon. Kabilar Tiv sun mamaye kananan hukumomi 14, inda yarukan Etulo, Jukun, [[Idoma people|Idoma]], [[Igede language|Igede]], [[Igbo people|Igbo]], Akweya da Nyifon suka mamaye kananan hukumomi 9. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] i4mjdazkdemlc8514kbgu55v33rhvkt 164975 164970 2022-08-09T07:52:40Z Uncle Bash007 9891 /* Mutane da al'adu */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. Yankin gabashin jihar kusa da tsaunin Obudu-Cameroun na fuskantar sanyi fiye da kowanne sashi na jihar (irin sanyin Plateau Jos). === Ma'adinai === Jihar na da arzikin ma'adinai iri-ri, wanda ke wanzuwa a kananan hukumomi daban daban na jihar. Ana samun farar kasa a yankin Tse-Kucha kasa da [[Gboko]], [[Kaolinite]] a [[Otukpo]]. Sauran ma'adinai sun hada da; [[Baryte]], [[Gypsum]], [[Feldspar]], [[Wolframite]], [[Kaolinite]], mineral salt da kuma [[Gemstone]]. === Arzikin kasa === Ana kiran Jihar Benue da "kwandon abincin jiha" saboda arzkin noma da take dashi yayinda ake noma [[doya]], [[shinkafa]], [[wake]], [[rogo]], [[dankali]], [[masara]], [[waken suya]], [[gero]], [[dawa]], [[riɗi]], cocoyam da dai sauransu. Jihar ta kwashe kaso 70% na yawan waken suya da ake nomawa a Najeriya. Noma shine muhimmin tattalin arzikin jihar, inda kusan kashi 75% na manoman jihar sun dogara da shi. Har wayau, jihar na takama da daya daga cikin manyan rafuka dake Najeriya, wana ke da amfani ta fuskar sana'ar kifi, busashen kifi, noman rani, da kuma hanyoyin sufuri na ruwa. Daji ya mamaye sashin kudancin jihar, wanda ke samar da bishiyoyi don yin timba, kuma ta samar da muhalli ga wasu dabbobi da dangunan su. Jihar ta haka, na da damar habaka daji da gandun daji. === Tudu da kwari === Kasar jihar kwari ce (matsakaicin mitotci 100m-250m) da tuddai kanana kamar [[List of inselbergs|inselbergs]], [[Hillock|Knoll]], [[Laterite]] da dai sauransu. Sannan yankunan kananan hukumomi [[Kwande]] da [[Oju, Nigeria|Oju]] na kan matsakaicin tudu. Kogin Benue na daga cikin muhimmin wuri a jihar. Akwai kuma [[Kogin Katsina Ala]] wanda shine babban sashin Kogin Benue, sannan akwai kananan rafuka kamar Mkomon, [[Amile]], [[Duru]], Loko Konshisha, Kpa, [[Okpokwu]], Mu, Be, Aya, Apa Ogede da kuma [[Ombi]]. Magunansu na da kududdufai da kuma koramu wanda ake amfani dasu wajen noman rani. Mafi akasarin ruwayen jihar Benue na gudana ne dangane da lokaci (rani ko damuna). A dalilin haka ana samun karancin ruwa a lokacin rani a kananan hukumomi kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Okpokwu]], [[Ogbadibo]], [[Gwer West]] (Naka, Najeriya) da kuma [[Oju, Nigeria|Oju]]. == Mutane da al'adu == Jihar na da mutane da al'adu iri iri, kamar su: [[Tiv]], [[Mutanen Idoma]], [[Igede]], [[Harshen Etulo]], Abakpa, [[Jukunawa]] [[Hausawa]], [[Inyamurai]], Akweya da kuma Nyifon. Kabilar Tiv sun mamaye kananan hukumomi 14, inda yarukan Etulo, Jukun, [[Idoma people|Idoma]], [[Igede language|Igede]], [[Igbo people|Igbo]], Akweya da Nyifon suka mamaye kananan hukumomi 9. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] axzlvdsz1jswn5jok9sceav43mmto7y 164979 164975 2022-08-09T07:54:01Z Uncle Bash007 9891 /* Mutane da al'adu */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. Yankin gabashin jihar kusa da tsaunin Obudu-Cameroun na fuskantar sanyi fiye da kowanne sashi na jihar (irin sanyin Plateau Jos). === Ma'adinai === Jihar na da arzikin ma'adinai iri-ri, wanda ke wanzuwa a kananan hukumomi daban daban na jihar. Ana samun farar kasa a yankin Tse-Kucha kasa da [[Gboko]], [[Kaolinite]] a [[Otukpo]]. Sauran ma'adinai sun hada da; [[Baryte]], [[Gypsum]], [[Feldspar]], [[Wolframite]], [[Kaolinite]], mineral salt da kuma [[Gemstone]]. === Arzikin kasa === Ana kiran Jihar Benue da "kwandon abincin jiha" saboda arzkin noma da take dashi yayinda ake noma [[doya]], [[shinkafa]], [[wake]], [[rogo]], [[dankali]], [[masara]], [[waken suya]], [[gero]], [[dawa]], [[riɗi]], cocoyam da dai sauransu. Jihar ta kwashe kaso 70% na yawan waken suya da ake nomawa a Najeriya. Noma shine muhimmin tattalin arzikin jihar, inda kusan kashi 75% na manoman jihar sun dogara da shi. Har wayau, jihar na takama da daya daga cikin manyan rafuka dake Najeriya, wana ke da amfani ta fuskar sana'ar kifi, busashen kifi, noman rani, da kuma hanyoyin sufuri na ruwa. Daji ya mamaye sashin kudancin jihar, wanda ke samar da bishiyoyi don yin timba, kuma ta samar da muhalli ga wasu dabbobi da dangunan su. Jihar ta haka, na da damar habaka daji da gandun daji. === Tudu da kwari === Kasar jihar kwari ce (matsakaicin mitotci 100m-250m) da tuddai kanana kamar [[List of inselbergs|inselbergs]], [[Hillock|Knoll]], [[Laterite]] da dai sauransu. Sannan yankunan kananan hukumomi [[Kwande]] da [[Oju, Nigeria|Oju]] na kan matsakaicin tudu. Kogin Benue na daga cikin muhimmin wuri a jihar. Akwai kuma [[Kogin Katsina Ala]] wanda shine babban sashin Kogin Benue, sannan akwai kananan rafuka kamar Mkomon, [[Amile]], [[Duru]], Loko Konshisha, Kpa, [[Okpokwu]], Mu, Be, Aya, Apa Ogede da kuma [[Ombi]]. Magunansu na da kududdufai da kuma koramu wanda ake amfani dasu wajen noman rani. Mafi akasarin ruwayen jihar Benue na gudana ne dangane da lokaci (rani ko damuna). A dalilin haka ana samun karancin ruwa a lokacin rani a kananan hukumomi kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Okpokwu]], [[Ogbadibo]], [[Gwer West]] (Naka, Najeriya) da kuma [[Oju, Nigeria|Oju]]. == Mutane da al'adu == Jihar na da mutane da al'adu iri iri, kamar su: [[Tiv]], [[Mutanen Idoma]], [[Igede]], [[Harshen Etulo|Etulo]], Abakpa, [[Jukunawa|Jukun]] [[Hausawa]], [[Inyamurai]], Akweya da kuma Nyifon. Kabilar Tiv sun mamaye kananan hukumomi 14, inda yarukan Etulo, Jukun, [[Idoma people|Idoma]], [[Igede language|Igede]], [[Igbo people|Igbo]], Akweya da Nyifon suka mamaye kananan hukumomi 9. Mafi akasarin mutanen Tiv manoma ne, wadanda ke kusa da ruwa kuma suna harkokin kamun kifi. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 0jqmty6iw07y84i8bxc0nf09fk4uz6f 164981 164979 2022-08-09T07:54:51Z Uncle Bash007 9891 /* Mutane da al'adu */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. Yankin gabashin jihar kusa da tsaunin Obudu-Cameroun na fuskantar sanyi fiye da kowanne sashi na jihar (irin sanyin Plateau Jos). === Ma'adinai === Jihar na da arzikin ma'adinai iri-ri, wanda ke wanzuwa a kananan hukumomi daban daban na jihar. Ana samun farar kasa a yankin Tse-Kucha kasa da [[Gboko]], [[Kaolinite]] a [[Otukpo]]. Sauran ma'adinai sun hada da; [[Baryte]], [[Gypsum]], [[Feldspar]], [[Wolframite]], [[Kaolinite]], mineral salt da kuma [[Gemstone]]. === Arzikin kasa === Ana kiran Jihar Benue da "kwandon abincin jiha" saboda arzkin noma da take dashi yayinda ake noma [[doya]], [[shinkafa]], [[wake]], [[rogo]], [[dankali]], [[masara]], [[waken suya]], [[gero]], [[dawa]], [[riɗi]], cocoyam da dai sauransu. Jihar ta kwashe kaso 70% na yawan waken suya da ake nomawa a Najeriya. Noma shine muhimmin tattalin arzikin jihar, inda kusan kashi 75% na manoman jihar sun dogara da shi. Har wayau, jihar na takama da daya daga cikin manyan rafuka dake Najeriya, wana ke da amfani ta fuskar sana'ar kifi, busashen kifi, noman rani, da kuma hanyoyin sufuri na ruwa. Daji ya mamaye sashin kudancin jihar, wanda ke samar da bishiyoyi don yin timba, kuma ta samar da muhalli ga wasu dabbobi da dangunan su. Jihar ta haka, na da damar habaka daji da gandun daji. === Tudu da kwari === Kasar jihar kwari ce (matsakaicin mitotci 100m-250m) da tuddai kanana kamar [[List of inselbergs|inselbergs]], [[Hillock|Knoll]], [[Laterite]] da dai sauransu. Sannan yankunan kananan hukumomi [[Kwande]] da [[Oju, Nigeria|Oju]] na kan matsakaicin tudu. Kogin Benue na daga cikin muhimmin wuri a jihar. Akwai kuma [[Kogin Katsina Ala]] wanda shine babban sashin Kogin Benue, sannan akwai kananan rafuka kamar Mkomon, [[Amile]], [[Duru]], Loko Konshisha, Kpa, [[Okpokwu]], Mu, Be, Aya, Apa Ogede da kuma [[Ombi]]. Magunansu na da kududdufai da kuma koramu wanda ake amfani dasu wajen noman rani. Mafi akasarin ruwayen jihar Benue na gudana ne dangane da lokaci (rani ko damuna). A dalilin haka ana samun karancin ruwa a lokacin rani a kananan hukumomi kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Okpokwu]], [[Ogbadibo]], [[Gwer West]] (Naka, Najeriya) da kuma [[Oju, Nigeria|Oju]]. == Mutane da al'adu == Jihar na da mutane da al'adu iri iri, kamar su: [[Tiv]], [[Mutanen Idoma]], [[Igede]], [[Harshen Etulo|Etulo]], Abakpa, [[Jukunawa|Jukun]] [[Hausawa]], [[Inyamurai]], Akweya da kuma Nyifon. Kabilar Tiv sun mamaye kananan hukumomi 14, inda yarukan Etulo, Jukun, [[Idoma people|Idoma]], [[Igede language|Igede]], [[Igbo people|Igbo]], Akweya da Nyifon suka mamaye kananan hukumomi 9. Mafi akasarin mutanen Tiv manoma ne, wadanda ke kusa da ruwa kuma suna harkokin kamun kifi a matsayin sana'arsu na farko ko muhimmin sana'a na biyu. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] lu75rnz6mcr5tgd3yx0it3uwc3kwxge 164982 164981 2022-08-09T07:55:35Z Uncle Bash007 9891 /* Mutane da al'adu */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. Yankin gabashin jihar kusa da tsaunin Obudu-Cameroun na fuskantar sanyi fiye da kowanne sashi na jihar (irin sanyin Plateau Jos). === Ma'adinai === Jihar na da arzikin ma'adinai iri-ri, wanda ke wanzuwa a kananan hukumomi daban daban na jihar. Ana samun farar kasa a yankin Tse-Kucha kasa da [[Gboko]], [[Kaolinite]] a [[Otukpo]]. Sauran ma'adinai sun hada da; [[Baryte]], [[Gypsum]], [[Feldspar]], [[Wolframite]], [[Kaolinite]], mineral salt da kuma [[Gemstone]]. === Arzikin kasa === Ana kiran Jihar Benue da "kwandon abincin jiha" saboda arzkin noma da take dashi yayinda ake noma [[doya]], [[shinkafa]], [[wake]], [[rogo]], [[dankali]], [[masara]], [[waken suya]], [[gero]], [[dawa]], [[riɗi]], cocoyam da dai sauransu. Jihar ta kwashe kaso 70% na yawan waken suya da ake nomawa a Najeriya. Noma shine muhimmin tattalin arzikin jihar, inda kusan kashi 75% na manoman jihar sun dogara da shi. Har wayau, jihar na takama da daya daga cikin manyan rafuka dake Najeriya, wana ke da amfani ta fuskar sana'ar kifi, busashen kifi, noman rani, da kuma hanyoyin sufuri na ruwa. Daji ya mamaye sashin kudancin jihar, wanda ke samar da bishiyoyi don yin timba, kuma ta samar da muhalli ga wasu dabbobi da dangunan su. Jihar ta haka, na da damar habaka daji da gandun daji. === Tudu da kwari === Kasar jihar kwari ce (matsakaicin mitotci 100m-250m) da tuddai kanana kamar [[List of inselbergs|inselbergs]], [[Hillock|Knoll]], [[Laterite]] da dai sauransu. Sannan yankunan kananan hukumomi [[Kwande]] da [[Oju, Nigeria|Oju]] na kan matsakaicin tudu. Kogin Benue na daga cikin muhimmin wuri a jihar. Akwai kuma [[Kogin Katsina Ala]] wanda shine babban sashin Kogin Benue, sannan akwai kananan rafuka kamar Mkomon, [[Amile]], [[Duru]], Loko Konshisha, Kpa, [[Okpokwu]], Mu, Be, Aya, Apa Ogede da kuma [[Ombi]]. Magunansu na da kududdufai da kuma koramu wanda ake amfani dasu wajen noman rani. Mafi akasarin ruwayen jihar Benue na gudana ne dangane da lokaci (rani ko damuna). A dalilin haka ana samun karancin ruwa a lokacin rani a kananan hukumomi kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Okpokwu]], [[Ogbadibo]], [[Gwer West]] (Naka, Najeriya) da kuma [[Oju, Nigeria|Oju]]. == Mutane da al'adu == Jihar na da mutane da al'adu iri iri, kamar su: [[Tiv]], [[Mutanen Idoma]], [[Igede]], [[Harshen Etulo|Etulo]], Abakpa, [[Jukunawa|Jukun]] [[Hausawa]], [[Inyamurai]], Akweya da kuma Nyifon. Kabilar Tiv sun mamaye kananan hukumomi 14, inda yarukan Etulo, Jukun, [[Idoma people|Idoma]], [[Igede language|Igede]], [[Igbo people|Igbo]], Akweya da Nyifon suka mamaye kananan hukumomi 9. Mafi akasarin mutanen Tiv manoma ne, wadanda ke kusa da ruwa kuma suna harkokin kamun kifi a matsayin sana'arsu na farko ko muhimmin sana'a na biyu. An san mutanen jihar da wasa da kuma tarar baki da kuma al'adu na arziki. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] kj9one6zxkmjalke7fzfxsymgwtwegt 164983 164982 2022-08-09T07:56:12Z Uncle Bash007 9891 /* Mutane da al'adu */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. Yankin gabashin jihar kusa da tsaunin Obudu-Cameroun na fuskantar sanyi fiye da kowanne sashi na jihar (irin sanyin Plateau Jos). === Ma'adinai === Jihar na da arzikin ma'adinai iri-ri, wanda ke wanzuwa a kananan hukumomi daban daban na jihar. Ana samun farar kasa a yankin Tse-Kucha kasa da [[Gboko]], [[Kaolinite]] a [[Otukpo]]. Sauran ma'adinai sun hada da; [[Baryte]], [[Gypsum]], [[Feldspar]], [[Wolframite]], [[Kaolinite]], mineral salt da kuma [[Gemstone]]. === Arzikin kasa === Ana kiran Jihar Benue da "kwandon abincin jiha" saboda arzkin noma da take dashi yayinda ake noma [[doya]], [[shinkafa]], [[wake]], [[rogo]], [[dankali]], [[masara]], [[waken suya]], [[gero]], [[dawa]], [[riɗi]], cocoyam da dai sauransu. Jihar ta kwashe kaso 70% na yawan waken suya da ake nomawa a Najeriya. Noma shine muhimmin tattalin arzikin jihar, inda kusan kashi 75% na manoman jihar sun dogara da shi. Har wayau, jihar na takama da daya daga cikin manyan rafuka dake Najeriya, wana ke da amfani ta fuskar sana'ar kifi, busashen kifi, noman rani, da kuma hanyoyin sufuri na ruwa. Daji ya mamaye sashin kudancin jihar, wanda ke samar da bishiyoyi don yin timba, kuma ta samar da muhalli ga wasu dabbobi da dangunan su. Jihar ta haka, na da damar habaka daji da gandun daji. === Tudu da kwari === Kasar jihar kwari ce (matsakaicin mitotci 100m-250m) da tuddai kanana kamar [[List of inselbergs|inselbergs]], [[Hillock|Knoll]], [[Laterite]] da dai sauransu. Sannan yankunan kananan hukumomi [[Kwande]] da [[Oju, Nigeria|Oju]] na kan matsakaicin tudu. Kogin Benue na daga cikin muhimmin wuri a jihar. Akwai kuma [[Kogin Katsina Ala]] wanda shine babban sashin Kogin Benue, sannan akwai kananan rafuka kamar Mkomon, [[Amile]], [[Duru]], Loko Konshisha, Kpa, [[Okpokwu]], Mu, Be, Aya, Apa Ogede da kuma [[Ombi]]. Magunansu na da kududdufai da kuma koramu wanda ake amfani dasu wajen noman rani. Mafi akasarin ruwayen jihar Benue na gudana ne dangane da lokaci (rani ko damuna). A dalilin haka ana samun karancin ruwa a lokacin rani a kananan hukumomi kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Okpokwu]], [[Ogbadibo]], [[Gwer West]] (Naka, Najeriya) da kuma [[Oju, Nigeria|Oju]]. == Mutane da al'adu == Jihar na da mutane da al'adu iri iri, kamar su: [[Tiv]], [[Mutanen Idoma]], [[Igede]], [[Harshen Etulo|Etulo]], Abakpa, [[Jukunawa|Jukun]] [[Hausawa]], [[Inyamurai]], Akweya da kuma Nyifon. Kabilar Tiv sun mamaye kananan hukumomi 14, inda yarukan Etulo, Jukun, [[Idoma people|Idoma]], [[Igede language|Igede]], [[Igbo people|Igbo]], Akweya da Nyifon suka mamaye kananan hukumomi 9. Mafi akasarin mutanen Tiv manoma ne, wadanda ke kusa da ruwa kuma suna harkokin kamun kifi a matsayin sana'arsu na farko ko muhimmin sana'a na biyu. An san mutanen jihar da wasa da kuma tarar baki da kuma al'adu na arziki. === Shugabanni na gargajiya === [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 4jkcpydf3n5lmfbum5evep9t8f15vfr 164985 164983 2022-08-09T07:58:35Z Uncle Bash007 9891 /* Shugabanni na gargajiya */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. Yankin gabashin jihar kusa da tsaunin Obudu-Cameroun na fuskantar sanyi fiye da kowanne sashi na jihar (irin sanyin Plateau Jos). === Ma'adinai === Jihar na da arzikin ma'adinai iri-ri, wanda ke wanzuwa a kananan hukumomi daban daban na jihar. Ana samun farar kasa a yankin Tse-Kucha kasa da [[Gboko]], [[Kaolinite]] a [[Otukpo]]. Sauran ma'adinai sun hada da; [[Baryte]], [[Gypsum]], [[Feldspar]], [[Wolframite]], [[Kaolinite]], mineral salt da kuma [[Gemstone]]. === Arzikin kasa === Ana kiran Jihar Benue da "kwandon abincin jiha" saboda arzkin noma da take dashi yayinda ake noma [[doya]], [[shinkafa]], [[wake]], [[rogo]], [[dankali]], [[masara]], [[waken suya]], [[gero]], [[dawa]], [[riɗi]], cocoyam da dai sauransu. Jihar ta kwashe kaso 70% na yawan waken suya da ake nomawa a Najeriya. Noma shine muhimmin tattalin arzikin jihar, inda kusan kashi 75% na manoman jihar sun dogara da shi. Har wayau, jihar na takama da daya daga cikin manyan rafuka dake Najeriya, wana ke da amfani ta fuskar sana'ar kifi, busashen kifi, noman rani, da kuma hanyoyin sufuri na ruwa. Daji ya mamaye sashin kudancin jihar, wanda ke samar da bishiyoyi don yin timba, kuma ta samar da muhalli ga wasu dabbobi da dangunan su. Jihar ta haka, na da damar habaka daji da gandun daji. === Tudu da kwari === Kasar jihar kwari ce (matsakaicin mitotci 100m-250m) da tuddai kanana kamar [[List of inselbergs|inselbergs]], [[Hillock|Knoll]], [[Laterite]] da dai sauransu. Sannan yankunan kananan hukumomi [[Kwande]] da [[Oju, Nigeria|Oju]] na kan matsakaicin tudu. Kogin Benue na daga cikin muhimmin wuri a jihar. Akwai kuma [[Kogin Katsina Ala]] wanda shine babban sashin Kogin Benue, sannan akwai kananan rafuka kamar Mkomon, [[Amile]], [[Duru]], Loko Konshisha, Kpa, [[Okpokwu]], Mu, Be, Aya, Apa Ogede da kuma [[Ombi]]. Magunansu na da kududdufai da kuma koramu wanda ake amfani dasu wajen noman rani. Mafi akasarin ruwayen jihar Benue na gudana ne dangane da lokaci (rani ko damuna). A dalilin haka ana samun karancin ruwa a lokacin rani a kananan hukumomi kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Okpokwu]], [[Ogbadibo]], [[Gwer West]] (Naka, Najeriya) da kuma [[Oju, Nigeria|Oju]]. == Mutane da al'adu == Jihar na da mutane da al'adu iri iri, kamar su: [[Tiv]], [[Mutanen Idoma]], [[Igede]], [[Harshen Etulo|Etulo]], Abakpa, [[Jukunawa|Jukun]] [[Hausawa]], [[Inyamurai]], Akweya da kuma Nyifon. Kabilar Tiv sun mamaye kananan hukumomi 14, inda yarukan Etulo, Jukun, [[Idoma people|Idoma]], [[Igede language|Igede]], [[Igbo people|Igbo]], Akweya da Nyifon suka mamaye kananan hukumomi 9. Mafi akasarin mutanen Tiv manoma ne, wadanda ke kusa da ruwa kuma suna harkokin kamun kifi a matsayin sana'arsu na farko ko muhimmin sana'a na biyu. An san mutanen jihar da wasa da kuma tarar baki da kuma al'adu na arziki. === Shugabanni na gargajiya === Gwamnatin Jihar Benue na girmama shugabanni na gargajiya dangane da muhimman rawar da suke takawa a matsayin jagorori kuma silar cigaban jihar. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] idmcsjf5rfym2cp3foisksgt283i1fz 164986 164985 2022-08-09T07:59:48Z Uncle Bash007 9891 /* Shugabanni na gargajiya */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. Yankin gabashin jihar kusa da tsaunin Obudu-Cameroun na fuskantar sanyi fiye da kowanne sashi na jihar (irin sanyin Plateau Jos). === Ma'adinai === Jihar na da arzikin ma'adinai iri-ri, wanda ke wanzuwa a kananan hukumomi daban daban na jihar. Ana samun farar kasa a yankin Tse-Kucha kasa da [[Gboko]], [[Kaolinite]] a [[Otukpo]]. Sauran ma'adinai sun hada da; [[Baryte]], [[Gypsum]], [[Feldspar]], [[Wolframite]], [[Kaolinite]], mineral salt da kuma [[Gemstone]]. === Arzikin kasa === Ana kiran Jihar Benue da "kwandon abincin jiha" saboda arzkin noma da take dashi yayinda ake noma [[doya]], [[shinkafa]], [[wake]], [[rogo]], [[dankali]], [[masara]], [[waken suya]], [[gero]], [[dawa]], [[riɗi]], cocoyam da dai sauransu. Jihar ta kwashe kaso 70% na yawan waken suya da ake nomawa a Najeriya. Noma shine muhimmin tattalin arzikin jihar, inda kusan kashi 75% na manoman jihar sun dogara da shi. Har wayau, jihar na takama da daya daga cikin manyan rafuka dake Najeriya, wana ke da amfani ta fuskar sana'ar kifi, busashen kifi, noman rani, da kuma hanyoyin sufuri na ruwa. Daji ya mamaye sashin kudancin jihar, wanda ke samar da bishiyoyi don yin timba, kuma ta samar da muhalli ga wasu dabbobi da dangunan su. Jihar ta haka, na da damar habaka daji da gandun daji. === Tudu da kwari === Kasar jihar kwari ce (matsakaicin mitotci 100m-250m) da tuddai kanana kamar [[List of inselbergs|inselbergs]], [[Hillock|Knoll]], [[Laterite]] da dai sauransu. Sannan yankunan kananan hukumomi [[Kwande]] da [[Oju, Nigeria|Oju]] na kan matsakaicin tudu. Kogin Benue na daga cikin muhimmin wuri a jihar. Akwai kuma [[Kogin Katsina Ala]] wanda shine babban sashin Kogin Benue, sannan akwai kananan rafuka kamar Mkomon, [[Amile]], [[Duru]], Loko Konshisha, Kpa, [[Okpokwu]], Mu, Be, Aya, Apa Ogede da kuma [[Ombi]]. Magunansu na da kududdufai da kuma koramu wanda ake amfani dasu wajen noman rani. Mafi akasarin ruwayen jihar Benue na gudana ne dangane da lokaci (rani ko damuna). A dalilin haka ana samun karancin ruwa a lokacin rani a kananan hukumomi kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Okpokwu]], [[Ogbadibo]], [[Gwer West]] (Naka, Najeriya) da kuma [[Oju, Nigeria|Oju]]. == Mutane da al'adu == Jihar na da mutane da al'adu iri iri, kamar su: [[Tiv]], [[Mutanen Idoma]], [[Igede]], [[Harshen Etulo|Etulo]], Abakpa, [[Jukunawa|Jukun]] [[Hausawa]], [[Inyamurai]], Akweya da kuma Nyifon. Kabilar Tiv sun mamaye kananan hukumomi 14, inda yarukan Etulo, Jukun, [[Idoma people|Idoma]], [[Igede language|Igede]], [[Igbo people|Igbo]], Akweya da Nyifon suka mamaye kananan hukumomi 9. Mafi akasarin mutanen Tiv manoma ne, wadanda ke kusa da ruwa kuma suna harkokin kamun kifi a matsayin sana'arsu na farko ko muhimmin sana'a na biyu. An san mutanen jihar da wasa da kuma tarar baki da kuma al'adu na arziki. === Shugabanni na gargajiya === Gwamnatin Jihar Benue na girmama shugabanni na gargajiya dangane da muhimman rawar da suke takawa a matsayin jagorori kuma silar cigaban jihar. Har ila yau, ana girmama matsayinsu na tabbatar da zaman lafiya da aminci daga tushen zamantakewa. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] o8p9i1uyn3gq30khcpp06a8kekfrovh 164992 164986 2022-08-09T08:02:44Z Uncle Bash007 9891 /* Shugabanni na gargajiya */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. Yankin gabashin jihar kusa da tsaunin Obudu-Cameroun na fuskantar sanyi fiye da kowanne sashi na jihar (irin sanyin Plateau Jos). === Ma'adinai === Jihar na da arzikin ma'adinai iri-ri, wanda ke wanzuwa a kananan hukumomi daban daban na jihar. Ana samun farar kasa a yankin Tse-Kucha kasa da [[Gboko]], [[Kaolinite]] a [[Otukpo]]. Sauran ma'adinai sun hada da; [[Baryte]], [[Gypsum]], [[Feldspar]], [[Wolframite]], [[Kaolinite]], mineral salt da kuma [[Gemstone]]. === Arzikin kasa === Ana kiran Jihar Benue da "kwandon abincin jiha" saboda arzkin noma da take dashi yayinda ake noma [[doya]], [[shinkafa]], [[wake]], [[rogo]], [[dankali]], [[masara]], [[waken suya]], [[gero]], [[dawa]], [[riɗi]], cocoyam da dai sauransu. Jihar ta kwashe kaso 70% na yawan waken suya da ake nomawa a Najeriya. Noma shine muhimmin tattalin arzikin jihar, inda kusan kashi 75% na manoman jihar sun dogara da shi. Har wayau, jihar na takama da daya daga cikin manyan rafuka dake Najeriya, wana ke da amfani ta fuskar sana'ar kifi, busashen kifi, noman rani, da kuma hanyoyin sufuri na ruwa. Daji ya mamaye sashin kudancin jihar, wanda ke samar da bishiyoyi don yin timba, kuma ta samar da muhalli ga wasu dabbobi da dangunan su. Jihar ta haka, na da damar habaka daji da gandun daji. === Tudu da kwari === Kasar jihar kwari ce (matsakaicin mitotci 100m-250m) da tuddai kanana kamar [[List of inselbergs|inselbergs]], [[Hillock|Knoll]], [[Laterite]] da dai sauransu. Sannan yankunan kananan hukumomi [[Kwande]] da [[Oju, Nigeria|Oju]] na kan matsakaicin tudu. Kogin Benue na daga cikin muhimmin wuri a jihar. Akwai kuma [[Kogin Katsina Ala]] wanda shine babban sashin Kogin Benue, sannan akwai kananan rafuka kamar Mkomon, [[Amile]], [[Duru]], Loko Konshisha, Kpa, [[Okpokwu]], Mu, Be, Aya, Apa Ogede da kuma [[Ombi]]. Magunansu na da kududdufai da kuma koramu wanda ake amfani dasu wajen noman rani. Mafi akasarin ruwayen jihar Benue na gudana ne dangane da lokaci (rani ko damuna). A dalilin haka ana samun karancin ruwa a lokacin rani a kananan hukumomi kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Okpokwu]], [[Ogbadibo]], [[Gwer West]] (Naka, Najeriya) da kuma [[Oju, Nigeria|Oju]]. == Mutane da al'adu == Jihar na da mutane da al'adu iri iri, kamar su: [[Tiv]], [[Mutanen Idoma]], [[Igede]], [[Harshen Etulo|Etulo]], Abakpa, [[Jukunawa|Jukun]] [[Hausawa]], [[Inyamurai]], Akweya da kuma Nyifon. Kabilar Tiv sun mamaye kananan hukumomi 14, inda yarukan Etulo, Jukun, [[Idoma people|Idoma]], [[Igede language|Igede]], [[Igbo people|Igbo]], Akweya da Nyifon suka mamaye kananan hukumomi 9. Mafi akasarin mutanen Tiv manoma ne, wadanda ke kusa da ruwa kuma suna harkokin kamun kifi a matsayin sana'arsu na farko ko muhimmin sana'a na biyu. An san mutanen jihar da wasa da kuma tarar baki da kuma al'adu na arziki. === Shugabanni na gargajiya === Gwamnatin Jihar Benue na girmama shugabanni na gargajiya dangane da muhimman rawar da suke takawa a matsayin jagorori kuma silar cigaban jihar. Har ila yau, ana girmama matsayinsu na tabbatar da zaman lafiya da aminci daga tushen zamantakewa. Domin inganta gudummuwarsu acikin harkokin jihar, gwamnatin jihar ta tsara majalisu uku na shuwagabannin gargajiya da suka hada da: ''Local Government Area Traditional Councils, Area Traditional Councils'' da kuma ''the State Council of Chiefs'' [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] gq597xki1ugi70sz3i7wujtfsqyi6sm 164994 164992 2022-08-09T08:03:19Z Uncle Bash007 9891 /* Shugabanni na gargajiya */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. Yankin gabashin jihar kusa da tsaunin Obudu-Cameroun na fuskantar sanyi fiye da kowanne sashi na jihar (irin sanyin Plateau Jos). === Ma'adinai === Jihar na da arzikin ma'adinai iri-ri, wanda ke wanzuwa a kananan hukumomi daban daban na jihar. Ana samun farar kasa a yankin Tse-Kucha kasa da [[Gboko]], [[Kaolinite]] a [[Otukpo]]. Sauran ma'adinai sun hada da; [[Baryte]], [[Gypsum]], [[Feldspar]], [[Wolframite]], [[Kaolinite]], mineral salt da kuma [[Gemstone]]. === Arzikin kasa === Ana kiran Jihar Benue da "kwandon abincin jiha" saboda arzkin noma da take dashi yayinda ake noma [[doya]], [[shinkafa]], [[wake]], [[rogo]], [[dankali]], [[masara]], [[waken suya]], [[gero]], [[dawa]], [[riɗi]], cocoyam da dai sauransu. Jihar ta kwashe kaso 70% na yawan waken suya da ake nomawa a Najeriya. Noma shine muhimmin tattalin arzikin jihar, inda kusan kashi 75% na manoman jihar sun dogara da shi. Har wayau, jihar na takama da daya daga cikin manyan rafuka dake Najeriya, wana ke da amfani ta fuskar sana'ar kifi, busashen kifi, noman rani, da kuma hanyoyin sufuri na ruwa. Daji ya mamaye sashin kudancin jihar, wanda ke samar da bishiyoyi don yin timba, kuma ta samar da muhalli ga wasu dabbobi da dangunan su. Jihar ta haka, na da damar habaka daji da gandun daji. === Tudu da kwari === Kasar jihar kwari ce (matsakaicin mitotci 100m-250m) da tuddai kanana kamar [[List of inselbergs|inselbergs]], [[Hillock|Knoll]], [[Laterite]] da dai sauransu. Sannan yankunan kananan hukumomi [[Kwande]] da [[Oju, Nigeria|Oju]] na kan matsakaicin tudu. Kogin Benue na daga cikin muhimmin wuri a jihar. Akwai kuma [[Kogin Katsina Ala]] wanda shine babban sashin Kogin Benue, sannan akwai kananan rafuka kamar Mkomon, [[Amile]], [[Duru]], Loko Konshisha, Kpa, [[Okpokwu]], Mu, Be, Aya, Apa Ogede da kuma [[Ombi]]. Magunansu na da kududdufai da kuma koramu wanda ake amfani dasu wajen noman rani. Mafi akasarin ruwayen jihar Benue na gudana ne dangane da lokaci (rani ko damuna). A dalilin haka ana samun karancin ruwa a lokacin rani a kananan hukumomi kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Okpokwu]], [[Ogbadibo]], [[Gwer West]] (Naka, Najeriya) da kuma [[Oju, Nigeria|Oju]]. == Mutane da al'adu == Jihar na da mutane da al'adu iri iri, kamar su: [[Tiv]], [[Mutanen Idoma]], [[Igede]], [[Harshen Etulo|Etulo]], Abakpa, [[Jukunawa|Jukun]] [[Hausawa]], [[Inyamurai]], Akweya da kuma Nyifon. Kabilar Tiv sun mamaye kananan hukumomi 14, inda yarukan Etulo, Jukun, [[Idoma people|Idoma]], [[Igede language|Igede]], [[Igbo people|Igbo]], Akweya da Nyifon suka mamaye kananan hukumomi 9. Mafi akasarin mutanen Tiv manoma ne, wadanda ke kusa da ruwa kuma suna harkokin kamun kifi a matsayin sana'arsu na farko ko muhimmin sana'a na biyu. An san mutanen jihar da wasa da kuma tarar baki da kuma al'adu na arziki. === Shugabanni na gargajiya === Gwamnatin Jihar Benue na girmama shugabanni na gargajiya dangane da muhimman rawar da suke takawa a matsayin jagorori kuma silar cigaban jihar. Har ila yau, ana girmama matsayinsu na tabbatar da zaman lafiya da aminci daga tushen zamantakewa. Domin inganta gudummuwarsu acikin harkokin jihar, gwamnatin jihar ta tsara majalisu uku na shuwagabannin gargajiya da suka hada da: ''Local Government Area Traditional Councils, Area Traditional Councils'' da kuma ''the State Council of Chiefs'' tare da Sarkin Tivi a matsayin chiyaman. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] j5x6z66ktkumnjkm5b9uaz9gqmmyobv 165052 164994 2022-08-09T11:37:58Z Uncle Bash007 9891 /* Shugabanni na gargajiya */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. Yankin gabashin jihar kusa da tsaunin Obudu-Cameroun na fuskantar sanyi fiye da kowanne sashi na jihar (irin sanyin Plateau Jos). === Ma'adinai === Jihar na da arzikin ma'adinai iri-ri, wanda ke wanzuwa a kananan hukumomi daban daban na jihar. Ana samun farar kasa a yankin Tse-Kucha kasa da [[Gboko]], [[Kaolinite]] a [[Otukpo]]. Sauran ma'adinai sun hada da; [[Baryte]], [[Gypsum]], [[Feldspar]], [[Wolframite]], [[Kaolinite]], mineral salt da kuma [[Gemstone]]. === Arzikin kasa === Ana kiran Jihar Benue da "kwandon abincin jiha" saboda arzkin noma da take dashi yayinda ake noma [[doya]], [[shinkafa]], [[wake]], [[rogo]], [[dankali]], [[masara]], [[waken suya]], [[gero]], [[dawa]], [[riɗi]], cocoyam da dai sauransu. Jihar ta kwashe kaso 70% na yawan waken suya da ake nomawa a Najeriya. Noma shine muhimmin tattalin arzikin jihar, inda kusan kashi 75% na manoman jihar sun dogara da shi. Har wayau, jihar na takama da daya daga cikin manyan rafuka dake Najeriya, wana ke da amfani ta fuskar sana'ar kifi, busashen kifi, noman rani, da kuma hanyoyin sufuri na ruwa. Daji ya mamaye sashin kudancin jihar, wanda ke samar da bishiyoyi don yin timba, kuma ta samar da muhalli ga wasu dabbobi da dangunan su. Jihar ta haka, na da damar habaka daji da gandun daji. === Tudu da kwari === Kasar jihar kwari ce (matsakaicin mitotci 100m-250m) da tuddai kanana kamar [[List of inselbergs|inselbergs]], [[Hillock|Knoll]], [[Laterite]] da dai sauransu. Sannan yankunan kananan hukumomi [[Kwande]] da [[Oju, Nigeria|Oju]] na kan matsakaicin tudu. Kogin Benue na daga cikin muhimmin wuri a jihar. Akwai kuma [[Kogin Katsina Ala]] wanda shine babban sashin Kogin Benue, sannan akwai kananan rafuka kamar Mkomon, [[Amile]], [[Duru]], Loko Konshisha, Kpa, [[Okpokwu]], Mu, Be, Aya, Apa Ogede da kuma [[Ombi]]. Magunansu na da kududdufai da kuma koramu wanda ake amfani dasu wajen noman rani. Mafi akasarin ruwayen jihar Benue na gudana ne dangane da lokaci (rani ko damuna). A dalilin haka ana samun karancin ruwa a lokacin rani a kananan hukumomi kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Okpokwu]], [[Ogbadibo]], [[Gwer West]] (Naka, Najeriya) da kuma [[Oju, Nigeria|Oju]]. == Mutane da al'adu == Jihar na da mutane da al'adu iri iri, kamar su: [[Tiv]], [[Mutanen Idoma]], [[Igede]], [[Harshen Etulo|Etulo]], Abakpa, [[Jukunawa|Jukun]] [[Hausawa]], [[Inyamurai]], Akweya da kuma Nyifon. Kabilar Tiv sun mamaye kananan hukumomi 14, inda yarukan Etulo, Jukun, [[Idoma people|Idoma]], [[Igede language|Igede]], [[Igbo people|Igbo]], Akweya da Nyifon suka mamaye kananan hukumomi 9. Mafi akasarin mutanen Tiv manoma ne, wadanda ke kusa da ruwa kuma suna harkokin kamun kifi a matsayin sana'arsu na farko ko muhimmin sana'a na biyu. An san mutanen jihar da wasa da kuma tarar baki da kuma al'adu na arziki. === Shugabanni na gargajiya === Gwamnatin Jihar Benue na girmama shugabanni na gargajiya dangane da muhimman rawar da suke takawa a matsayin jagorori kuma silar cigaban jihar. Har ila yau, ana girmama matsayinsu na tabbatar da zaman lafiya da aminci daga tushen zamantakewa. Domin inganta gudummuwarsu acikin harkokin jihar, gwamnatin jihar ta tsara majalisu uku na shuwagabannin gargajiya da suka hada da: ''Local Government Area Traditional Councils, Area Traditional Councils'' da kuma ''the State Council of Chiefs'' tare da Sarkin Tivi a matsayin chiyaman. == Al'adu == [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] dnmnvauo5cafsm73prg92sp56t9x7tq 165053 165052 2022-08-09T11:39:49Z Uncle Bash007 9891 /* Al'adu */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. Yankin gabashin jihar kusa da tsaunin Obudu-Cameroun na fuskantar sanyi fiye da kowanne sashi na jihar (irin sanyin Plateau Jos). === Ma'adinai === Jihar na da arzikin ma'adinai iri-ri, wanda ke wanzuwa a kananan hukumomi daban daban na jihar. Ana samun farar kasa a yankin Tse-Kucha kasa da [[Gboko]], [[Kaolinite]] a [[Otukpo]]. Sauran ma'adinai sun hada da; [[Baryte]], [[Gypsum]], [[Feldspar]], [[Wolframite]], [[Kaolinite]], mineral salt da kuma [[Gemstone]]. === Arzikin kasa === Ana kiran Jihar Benue da "kwandon abincin jiha" saboda arzkin noma da take dashi yayinda ake noma [[doya]], [[shinkafa]], [[wake]], [[rogo]], [[dankali]], [[masara]], [[waken suya]], [[gero]], [[dawa]], [[riɗi]], cocoyam da dai sauransu. Jihar ta kwashe kaso 70% na yawan waken suya da ake nomawa a Najeriya. Noma shine muhimmin tattalin arzikin jihar, inda kusan kashi 75% na manoman jihar sun dogara da shi. Har wayau, jihar na takama da daya daga cikin manyan rafuka dake Najeriya, wana ke da amfani ta fuskar sana'ar kifi, busashen kifi, noman rani, da kuma hanyoyin sufuri na ruwa. Daji ya mamaye sashin kudancin jihar, wanda ke samar da bishiyoyi don yin timba, kuma ta samar da muhalli ga wasu dabbobi da dangunan su. Jihar ta haka, na da damar habaka daji da gandun daji. === Tudu da kwari === Kasar jihar kwari ce (matsakaicin mitotci 100m-250m) da tuddai kanana kamar [[List of inselbergs|inselbergs]], [[Hillock|Knoll]], [[Laterite]] da dai sauransu. Sannan yankunan kananan hukumomi [[Kwande]] da [[Oju, Nigeria|Oju]] na kan matsakaicin tudu. Kogin Benue na daga cikin muhimmin wuri a jihar. Akwai kuma [[Kogin Katsina Ala]] wanda shine babban sashin Kogin Benue, sannan akwai kananan rafuka kamar Mkomon, [[Amile]], [[Duru]], Loko Konshisha, Kpa, [[Okpokwu]], Mu, Be, Aya, Apa Ogede da kuma [[Ombi]]. Magunansu na da kududdufai da kuma koramu wanda ake amfani dasu wajen noman rani. Mafi akasarin ruwayen jihar Benue na gudana ne dangane da lokaci (rani ko damuna). A dalilin haka ana samun karancin ruwa a lokacin rani a kananan hukumomi kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Okpokwu]], [[Ogbadibo]], [[Gwer West]] (Naka, Najeriya) da kuma [[Oju, Nigeria|Oju]]. == Mutane da al'adu == Jihar na da mutane da al'adu iri iri, kamar su: [[Tiv]], [[Mutanen Idoma]], [[Igede]], [[Harshen Etulo|Etulo]], Abakpa, [[Jukunawa|Jukun]] [[Hausawa]], [[Inyamurai]], Akweya da kuma Nyifon. Kabilar Tiv sun mamaye kananan hukumomi 14, inda yarukan Etulo, Jukun, [[Idoma people|Idoma]], [[Igede language|Igede]], [[Igbo people|Igbo]], Akweya da Nyifon suka mamaye kananan hukumomi 9. Mafi akasarin mutanen Tiv manoma ne, wadanda ke kusa da ruwa kuma suna harkokin kamun kifi a matsayin sana'arsu na farko ko muhimmin sana'a na biyu. An san mutanen jihar da wasa da kuma tarar baki da kuma al'adu na arziki. === Shugabanni na gargajiya === Gwamnatin Jihar Benue na girmama shugabanni na gargajiya dangane da muhimman rawar da suke takawa a matsayin jagorori kuma silar cigaban jihar. Har ila yau, ana girmama matsayinsu na tabbatar da zaman lafiya da aminci daga tushen zamantakewa. Domin inganta gudummuwarsu acikin harkokin jihar, gwamnatin jihar ta tsara majalisu uku na shuwagabannin gargajiya da suka hada da: ''Local Government Area Traditional Councils, Area Traditional Councils'' da kuma ''the State Council of Chiefs'' tare da Sarkin Tivi a matsayin chiyaman. === Al'adu === Jihar Benue ta gaji al'adu da dama wadanda suka kunshi kaya masu launuka iri iri, dodannin maskured, raye-raye da wake-wake. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] s1t8lisdh2k7xpzhw6di2iv9lqcotfp 165054 165053 2022-08-09T11:40:48Z Uncle Bash007 9891 /* Al'adu */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. Yankin gabashin jihar kusa da tsaunin Obudu-Cameroun na fuskantar sanyi fiye da kowanne sashi na jihar (irin sanyin Plateau Jos). === Ma'adinai === Jihar na da arzikin ma'adinai iri-ri, wanda ke wanzuwa a kananan hukumomi daban daban na jihar. Ana samun farar kasa a yankin Tse-Kucha kasa da [[Gboko]], [[Kaolinite]] a [[Otukpo]]. Sauran ma'adinai sun hada da; [[Baryte]], [[Gypsum]], [[Feldspar]], [[Wolframite]], [[Kaolinite]], mineral salt da kuma [[Gemstone]]. === Arzikin kasa === Ana kiran Jihar Benue da "kwandon abincin jiha" saboda arzkin noma da take dashi yayinda ake noma [[doya]], [[shinkafa]], [[wake]], [[rogo]], [[dankali]], [[masara]], [[waken suya]], [[gero]], [[dawa]], [[riɗi]], cocoyam da dai sauransu. Jihar ta kwashe kaso 70% na yawan waken suya da ake nomawa a Najeriya. Noma shine muhimmin tattalin arzikin jihar, inda kusan kashi 75% na manoman jihar sun dogara da shi. Har wayau, jihar na takama da daya daga cikin manyan rafuka dake Najeriya, wana ke da amfani ta fuskar sana'ar kifi, busashen kifi, noman rani, da kuma hanyoyin sufuri na ruwa. Daji ya mamaye sashin kudancin jihar, wanda ke samar da bishiyoyi don yin timba, kuma ta samar da muhalli ga wasu dabbobi da dangunan su. Jihar ta haka, na da damar habaka daji da gandun daji. === Tudu da kwari === Kasar jihar kwari ce (matsakaicin mitotci 100m-250m) da tuddai kanana kamar [[List of inselbergs|inselbergs]], [[Hillock|Knoll]], [[Laterite]] da dai sauransu. Sannan yankunan kananan hukumomi [[Kwande]] da [[Oju, Nigeria|Oju]] na kan matsakaicin tudu. Kogin Benue na daga cikin muhimmin wuri a jihar. Akwai kuma [[Kogin Katsina Ala]] wanda shine babban sashin Kogin Benue, sannan akwai kananan rafuka kamar Mkomon, [[Amile]], [[Duru]], Loko Konshisha, Kpa, [[Okpokwu]], Mu, Be, Aya, Apa Ogede da kuma [[Ombi]]. Magunansu na da kududdufai da kuma koramu wanda ake amfani dasu wajen noman rani. Mafi akasarin ruwayen jihar Benue na gudana ne dangane da lokaci (rani ko damuna). A dalilin haka ana samun karancin ruwa a lokacin rani a kananan hukumomi kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Okpokwu]], [[Ogbadibo]], [[Gwer West]] (Naka, Najeriya) da kuma [[Oju, Nigeria|Oju]]. == Mutane da al'adu == Jihar na da mutane da al'adu iri iri, kamar su: [[Tiv]], [[Mutanen Idoma]], [[Igede]], [[Harshen Etulo|Etulo]], Abakpa, [[Jukunawa|Jukun]] [[Hausawa]], [[Inyamurai]], Akweya da kuma Nyifon. Kabilar Tiv sun mamaye kananan hukumomi 14, inda yarukan Etulo, Jukun, [[Idoma people|Idoma]], [[Igede language|Igede]], [[Igbo people|Igbo]], Akweya da Nyifon suka mamaye kananan hukumomi 9. Mafi akasarin mutanen Tiv manoma ne, wadanda ke kusa da ruwa kuma suna harkokin kamun kifi a matsayin sana'arsu na farko ko muhimmin sana'a na biyu. An san mutanen jihar da wasa da kuma tarar baki da kuma al'adu na arziki. === Shugabanni na gargajiya === Gwamnatin Jihar Benue na girmama shugabanni na gargajiya dangane da muhimman rawar da suke takawa a matsayin jagorori kuma silar cigaban jihar. Har ila yau, ana girmama matsayinsu na tabbatar da zaman lafiya da aminci daga tushen zamantakewa. Domin inganta gudummuwarsu acikin harkokin jihar, gwamnatin jihar ta tsara majalisu uku na shuwagabannin gargajiya da suka hada da: ''Local Government Area Traditional Councils, Area Traditional Councils'' da kuma ''the State Council of Chiefs'' tare da Sarkin Tivi a matsayin chiyaman. === Al'adu === Jihar Benue ta gaji al'adu da dama wadanda suka kunshi kaya masu launuka iri iri, dodannin maskured, raye-raye da wake-wake. Raye-rayen gargajiya na Jihar Benue sun samu yabo a tarukan kasa da na duniya baki daya. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] bjkrmqzcglblhfby5oju1vgfafvg2lb 165055 165054 2022-08-09T11:41:42Z Uncle Bash007 9891 /* Al'adu */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. Yankin gabashin jihar kusa da tsaunin Obudu-Cameroun na fuskantar sanyi fiye da kowanne sashi na jihar (irin sanyin Plateau Jos). === Ma'adinai === Jihar na da arzikin ma'adinai iri-ri, wanda ke wanzuwa a kananan hukumomi daban daban na jihar. Ana samun farar kasa a yankin Tse-Kucha kasa da [[Gboko]], [[Kaolinite]] a [[Otukpo]]. Sauran ma'adinai sun hada da; [[Baryte]], [[Gypsum]], [[Feldspar]], [[Wolframite]], [[Kaolinite]], mineral salt da kuma [[Gemstone]]. === Arzikin kasa === Ana kiran Jihar Benue da "kwandon abincin jiha" saboda arzkin noma da take dashi yayinda ake noma [[doya]], [[shinkafa]], [[wake]], [[rogo]], [[dankali]], [[masara]], [[waken suya]], [[gero]], [[dawa]], [[riɗi]], cocoyam da dai sauransu. Jihar ta kwashe kaso 70% na yawan waken suya da ake nomawa a Najeriya. Noma shine muhimmin tattalin arzikin jihar, inda kusan kashi 75% na manoman jihar sun dogara da shi. Har wayau, jihar na takama da daya daga cikin manyan rafuka dake Najeriya, wana ke da amfani ta fuskar sana'ar kifi, busashen kifi, noman rani, da kuma hanyoyin sufuri na ruwa. Daji ya mamaye sashin kudancin jihar, wanda ke samar da bishiyoyi don yin timba, kuma ta samar da muhalli ga wasu dabbobi da dangunan su. Jihar ta haka, na da damar habaka daji da gandun daji. === Tudu da kwari === Kasar jihar kwari ce (matsakaicin mitotci 100m-250m) da tuddai kanana kamar [[List of inselbergs|inselbergs]], [[Hillock|Knoll]], [[Laterite]] da dai sauransu. Sannan yankunan kananan hukumomi [[Kwande]] da [[Oju, Nigeria|Oju]] na kan matsakaicin tudu. Kogin Benue na daga cikin muhimmin wuri a jihar. Akwai kuma [[Kogin Katsina Ala]] wanda shine babban sashin Kogin Benue, sannan akwai kananan rafuka kamar Mkomon, [[Amile]], [[Duru]], Loko Konshisha, Kpa, [[Okpokwu]], Mu, Be, Aya, Apa Ogede da kuma [[Ombi]]. Magunansu na da kududdufai da kuma koramu wanda ake amfani dasu wajen noman rani. Mafi akasarin ruwayen jihar Benue na gudana ne dangane da lokaci (rani ko damuna). A dalilin haka ana samun karancin ruwa a lokacin rani a kananan hukumomi kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Okpokwu]], [[Ogbadibo]], [[Gwer West]] (Naka, Najeriya) da kuma [[Oju, Nigeria|Oju]]. == Mutane da al'adu == Jihar na da mutane da al'adu iri iri, kamar su: [[Tiv]], [[Mutanen Idoma]], [[Igede]], [[Harshen Etulo|Etulo]], Abakpa, [[Jukunawa|Jukun]] [[Hausawa]], [[Inyamurai]], Akweya da kuma Nyifon. Kabilar Tiv sun mamaye kananan hukumomi 14, inda yarukan Etulo, Jukun, [[Idoma people|Idoma]], [[Igede language|Igede]], [[Igbo people|Igbo]], Akweya da Nyifon suka mamaye kananan hukumomi 9. Mafi akasarin mutanen Tiv manoma ne, wadanda ke kusa da ruwa kuma suna harkokin kamun kifi a matsayin sana'arsu na farko ko muhimmin sana'a na biyu. An san mutanen jihar da wasa da kuma tarar baki da kuma al'adu na arziki. === Shugabanni na gargajiya === Gwamnatin Jihar Benue na girmama shugabanni na gargajiya dangane da muhimman rawar da suke takawa a matsayin jagorori kuma silar cigaban jihar. Har ila yau, ana girmama matsayinsu na tabbatar da zaman lafiya da aminci daga tushen zamantakewa. Domin inganta gudummuwarsu acikin harkokin jihar, gwamnatin jihar ta tsara majalisu uku na shuwagabannin gargajiya da suka hada da: ''Local Government Area Traditional Councils, Area Traditional Councils'' da kuma ''the State Council of Chiefs'' tare da Sarkin Tivi a matsayin chiyaman. === Al'adu === Jihar Benue ta gaji al'adu da dama wadanda suka kunshi kaya masu launuka iri iri, dodannin maskured, raye-raye da wake-wake. Raye-rayen gargajiya na Jihar Benue sun samu yabo a tarukan kasa da na duniya baki daya. Raye-rayen da sukayi fice sun hada da Ingyough, [[Ange]], Anchanakupa, Swange da Ogirinya da dai sauransu. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] am92i3nyuk57624sob3cemha5q9n6zz 165056 165055 2022-08-09T11:42:53Z Uncle Bash007 9891 /* Al'adu */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. Yankin gabashin jihar kusa da tsaunin Obudu-Cameroun na fuskantar sanyi fiye da kowanne sashi na jihar (irin sanyin Plateau Jos). === Ma'adinai === Jihar na da arzikin ma'adinai iri-ri, wanda ke wanzuwa a kananan hukumomi daban daban na jihar. Ana samun farar kasa a yankin Tse-Kucha kasa da [[Gboko]], [[Kaolinite]] a [[Otukpo]]. Sauran ma'adinai sun hada da; [[Baryte]], [[Gypsum]], [[Feldspar]], [[Wolframite]], [[Kaolinite]], mineral salt da kuma [[Gemstone]]. === Arzikin kasa === Ana kiran Jihar Benue da "kwandon abincin jiha" saboda arzkin noma da take dashi yayinda ake noma [[doya]], [[shinkafa]], [[wake]], [[rogo]], [[dankali]], [[masara]], [[waken suya]], [[gero]], [[dawa]], [[riɗi]], cocoyam da dai sauransu. Jihar ta kwashe kaso 70% na yawan waken suya da ake nomawa a Najeriya. Noma shine muhimmin tattalin arzikin jihar, inda kusan kashi 75% na manoman jihar sun dogara da shi. Har wayau, jihar na takama da daya daga cikin manyan rafuka dake Najeriya, wana ke da amfani ta fuskar sana'ar kifi, busashen kifi, noman rani, da kuma hanyoyin sufuri na ruwa. Daji ya mamaye sashin kudancin jihar, wanda ke samar da bishiyoyi don yin timba, kuma ta samar da muhalli ga wasu dabbobi da dangunan su. Jihar ta haka, na da damar habaka daji da gandun daji. === Tudu da kwari === Kasar jihar kwari ce (matsakaicin mitotci 100m-250m) da tuddai kanana kamar [[List of inselbergs|inselbergs]], [[Hillock|Knoll]], [[Laterite]] da dai sauransu. Sannan yankunan kananan hukumomi [[Kwande]] da [[Oju, Nigeria|Oju]] na kan matsakaicin tudu. Kogin Benue na daga cikin muhimmin wuri a jihar. Akwai kuma [[Kogin Katsina Ala]] wanda shine babban sashin Kogin Benue, sannan akwai kananan rafuka kamar Mkomon, [[Amile]], [[Duru]], Loko Konshisha, Kpa, [[Okpokwu]], Mu, Be, Aya, Apa Ogede da kuma [[Ombi]]. Magunansu na da kududdufai da kuma koramu wanda ake amfani dasu wajen noman rani. Mafi akasarin ruwayen jihar Benue na gudana ne dangane da lokaci (rani ko damuna). A dalilin haka ana samun karancin ruwa a lokacin rani a kananan hukumomi kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Okpokwu]], [[Ogbadibo]], [[Gwer West]] (Naka, Najeriya) da kuma [[Oju, Nigeria|Oju]]. == Mutane da al'adu == Jihar na da mutane da al'adu iri iri, kamar su: [[Tiv]], [[Mutanen Idoma]], [[Igede]], [[Harshen Etulo|Etulo]], Abakpa, [[Jukunawa|Jukun]] [[Hausawa]], [[Inyamurai]], Akweya da kuma Nyifon. Kabilar Tiv sun mamaye kananan hukumomi 14, inda yarukan Etulo, Jukun, [[Idoma people|Idoma]], [[Igede language|Igede]], [[Igbo people|Igbo]], Akweya da Nyifon suka mamaye kananan hukumomi 9. Mafi akasarin mutanen Tiv manoma ne, wadanda ke kusa da ruwa kuma suna harkokin kamun kifi a matsayin sana'arsu na farko ko muhimmin sana'a na biyu. An san mutanen jihar da wasa da kuma tarar baki da kuma al'adu na arziki. === Shugabanni na gargajiya === Gwamnatin Jihar Benue na girmama shugabanni na gargajiya dangane da muhimman rawar da suke takawa a matsayin jagorori kuma silar cigaban jihar. Har ila yau, ana girmama matsayinsu na tabbatar da zaman lafiya da aminci daga tushen zamantakewa. Domin inganta gudummuwarsu acikin harkokin jihar, gwamnatin jihar ta tsara majalisu uku na shuwagabannin gargajiya da suka hada da: ''Local Government Area Traditional Councils, Area Traditional Councils'' da kuma ''the State Council of Chiefs'' tare da Sarkin Tivi a matsayin chiyaman. === Al'adu === Jihar Benue ta gaji al'adu da dama wadanda suka kunshi kaya masu launuka iri iri, dodannin maskured, raye-raye da wake-wake. Raye-rayen gargajiya na Jihar Benue sun samu yabo a tarukan kasa da na duniya baki daya. Raye-rayen da sukayi fice sun hada da Ingyough, [[Ange]], Anchanakupa, Swange da Ogirinya da dai sauransu. Wadannan al'adu na addinai da zamantakewa da raye-raye da kaloli na da amfani ga masu yawan bude idanu, [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] sg1hi7d2wazmj1j29mczu25jcbpfbdb 165057 165056 2022-08-09T11:44:59Z Uncle Bash007 9891 /* Al'adu */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. Yankin gabashin jihar kusa da tsaunin Obudu-Cameroun na fuskantar sanyi fiye da kowanne sashi na jihar (irin sanyin Plateau Jos). === Ma'adinai === Jihar na da arzikin ma'adinai iri-ri, wanda ke wanzuwa a kananan hukumomi daban daban na jihar. Ana samun farar kasa a yankin Tse-Kucha kasa da [[Gboko]], [[Kaolinite]] a [[Otukpo]]. Sauran ma'adinai sun hada da; [[Baryte]], [[Gypsum]], [[Feldspar]], [[Wolframite]], [[Kaolinite]], mineral salt da kuma [[Gemstone]]. === Arzikin kasa === Ana kiran Jihar Benue da "kwandon abincin jiha" saboda arzkin noma da take dashi yayinda ake noma [[doya]], [[shinkafa]], [[wake]], [[rogo]], [[dankali]], [[masara]], [[waken suya]], [[gero]], [[dawa]], [[riɗi]], cocoyam da dai sauransu. Jihar ta kwashe kaso 70% na yawan waken suya da ake nomawa a Najeriya. Noma shine muhimmin tattalin arzikin jihar, inda kusan kashi 75% na manoman jihar sun dogara da shi. Har wayau, jihar na takama da daya daga cikin manyan rafuka dake Najeriya, wana ke da amfani ta fuskar sana'ar kifi, busashen kifi, noman rani, da kuma hanyoyin sufuri na ruwa. Daji ya mamaye sashin kudancin jihar, wanda ke samar da bishiyoyi don yin timba, kuma ta samar da muhalli ga wasu dabbobi da dangunan su. Jihar ta haka, na da damar habaka daji da gandun daji. === Tudu da kwari === Kasar jihar kwari ce (matsakaicin mitotci 100m-250m) da tuddai kanana kamar [[List of inselbergs|inselbergs]], [[Hillock|Knoll]], [[Laterite]] da dai sauransu. Sannan yankunan kananan hukumomi [[Kwande]] da [[Oju, Nigeria|Oju]] na kan matsakaicin tudu. Kogin Benue na daga cikin muhimmin wuri a jihar. Akwai kuma [[Kogin Katsina Ala]] wanda shine babban sashin Kogin Benue, sannan akwai kananan rafuka kamar Mkomon, [[Amile]], [[Duru]], Loko Konshisha, Kpa, [[Okpokwu]], Mu, Be, Aya, Apa Ogede da kuma [[Ombi]]. Magunansu na da kududdufai da kuma koramu wanda ake amfani dasu wajen noman rani. Mafi akasarin ruwayen jihar Benue na gudana ne dangane da lokaci (rani ko damuna). A dalilin haka ana samun karancin ruwa a lokacin rani a kananan hukumomi kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Okpokwu]], [[Ogbadibo]], [[Gwer West]] (Naka, Najeriya) da kuma [[Oju, Nigeria|Oju]]. == Mutane da al'adu == Jihar na da mutane da al'adu iri iri, kamar su: [[Tiv]], [[Mutanen Idoma]], [[Igede]], [[Harshen Etulo|Etulo]], Abakpa, [[Jukunawa|Jukun]] [[Hausawa]], [[Inyamurai]], Akweya da kuma Nyifon. Kabilar Tiv sun mamaye kananan hukumomi 14, inda yarukan Etulo, Jukun, [[Idoma people|Idoma]], [[Igede language|Igede]], [[Igbo people|Igbo]], Akweya da Nyifon suka mamaye kananan hukumomi 9. Mafi akasarin mutanen Tiv manoma ne, wadanda ke kusa da ruwa kuma suna harkokin kamun kifi a matsayin sana'arsu na farko ko muhimmin sana'a na biyu. An san mutanen jihar da wasa da kuma tarar baki da kuma al'adu na arziki. === Shugabanni na gargajiya === Gwamnatin Jihar Benue na girmama shugabanni na gargajiya dangane da muhimman rawar da suke takawa a matsayin jagorori kuma silar cigaban jihar. Har ila yau, ana girmama matsayinsu na tabbatar da zaman lafiya da aminci daga tushen zamantakewa. Domin inganta gudummuwarsu acikin harkokin jihar, gwamnatin jihar ta tsara majalisu uku na shuwagabannin gargajiya da suka hada da: ''Local Government Area Traditional Councils, Area Traditional Councils'' da kuma ''the State Council of Chiefs'' tare da Sarkin Tivi a matsayin chiyaman. === Al'adu === Jihar Benue ta gaji al'adu da dama wadanda suka kunshi kaya masu launuka iri iri, dodannin maskured, raye-raye da wake-wake. Raye-rayen gargajiya na Jihar Benue sun samu yabo a tarukan kasa da na duniya baki daya. Raye-rayen da sukayi fice sun hada da Ingyough, [[Ange]], Anchanakupa, Swange da Ogirinya da dai sauransu. Wadannan al'adu na addinai da zamantakewa da raye-raye da kaloli na da amfani ga masu yawan bude idanu. Bikin iyaye da kakanni na Alekwu na mutanen Idoma misali, suna dauka cewa iyayensu da kakanninsu na zuwa don saduwa da masu rai ta hanyar dodunan maskured. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] pbkbkxtzrn205qklavusvmc2qw5gq5q 165058 165057 2022-08-09T11:47:26Z Uncle Bash007 9891 /* Al'adu */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. Yankin gabashin jihar kusa da tsaunin Obudu-Cameroun na fuskantar sanyi fiye da kowanne sashi na jihar (irin sanyin Plateau Jos). === Ma'adinai === Jihar na da arzikin ma'adinai iri-ri, wanda ke wanzuwa a kananan hukumomi daban daban na jihar. Ana samun farar kasa a yankin Tse-Kucha kasa da [[Gboko]], [[Kaolinite]] a [[Otukpo]]. Sauran ma'adinai sun hada da; [[Baryte]], [[Gypsum]], [[Feldspar]], [[Wolframite]], [[Kaolinite]], mineral salt da kuma [[Gemstone]]. === Arzikin kasa === Ana kiran Jihar Benue da "kwandon abincin jiha" saboda arzkin noma da take dashi yayinda ake noma [[doya]], [[shinkafa]], [[wake]], [[rogo]], [[dankali]], [[masara]], [[waken suya]], [[gero]], [[dawa]], [[riɗi]], cocoyam da dai sauransu. Jihar ta kwashe kaso 70% na yawan waken suya da ake nomawa a Najeriya. Noma shine muhimmin tattalin arzikin jihar, inda kusan kashi 75% na manoman jihar sun dogara da shi. Har wayau, jihar na takama da daya daga cikin manyan rafuka dake Najeriya, wana ke da amfani ta fuskar sana'ar kifi, busashen kifi, noman rani, da kuma hanyoyin sufuri na ruwa. Daji ya mamaye sashin kudancin jihar, wanda ke samar da bishiyoyi don yin timba, kuma ta samar da muhalli ga wasu dabbobi da dangunan su. Jihar ta haka, na da damar habaka daji da gandun daji. === Tudu da kwari === Kasar jihar kwari ce (matsakaicin mitotci 100m-250m) da tuddai kanana kamar [[List of inselbergs|inselbergs]], [[Hillock|Knoll]], [[Laterite]] da dai sauransu. Sannan yankunan kananan hukumomi [[Kwande]] da [[Oju, Nigeria|Oju]] na kan matsakaicin tudu. Kogin Benue na daga cikin muhimmin wuri a jihar. Akwai kuma [[Kogin Katsina Ala]] wanda shine babban sashin Kogin Benue, sannan akwai kananan rafuka kamar Mkomon, [[Amile]], [[Duru]], Loko Konshisha, Kpa, [[Okpokwu]], Mu, Be, Aya, Apa Ogede da kuma [[Ombi]]. Magunansu na da kududdufai da kuma koramu wanda ake amfani dasu wajen noman rani. Mafi akasarin ruwayen jihar Benue na gudana ne dangane da lokaci (rani ko damuna). A dalilin haka ana samun karancin ruwa a lokacin rani a kananan hukumomi kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Okpokwu]], [[Ogbadibo]], [[Gwer West]] (Naka, Najeriya) da kuma [[Oju, Nigeria|Oju]]. == Mutane da al'adu == Jihar na da mutane da al'adu iri iri, kamar su: [[Tiv]], [[Mutanen Idoma]], [[Igede]], [[Harshen Etulo|Etulo]], Abakpa, [[Jukunawa|Jukun]] [[Hausawa]], [[Inyamurai]], Akweya da kuma Nyifon. Kabilar Tiv sun mamaye kananan hukumomi 14, inda yarukan Etulo, Jukun, [[Idoma people|Idoma]], [[Igede language|Igede]], [[Igbo people|Igbo]], Akweya da Nyifon suka mamaye kananan hukumomi 9. Mafi akasarin mutanen Tiv manoma ne, wadanda ke kusa da ruwa kuma suna harkokin kamun kifi a matsayin sana'arsu na farko ko muhimmin sana'a na biyu. An san mutanen jihar da wasa da kuma tarar baki da kuma al'adu na arziki. === Shugabanni na gargajiya === Gwamnatin Jihar Benue na girmama shugabanni na gargajiya dangane da muhimman rawar da suke takawa a matsayin jagorori kuma silar cigaban jihar. Har ila yau, ana girmama matsayinsu na tabbatar da zaman lafiya da aminci daga tushen zamantakewa. Domin inganta gudummuwarsu acikin harkokin jihar, gwamnatin jihar ta tsara majalisu uku na shuwagabannin gargajiya da suka hada da: ''Local Government Area Traditional Councils, Area Traditional Councils'' da kuma ''the State Council of Chiefs'' tare da Sarkin Tivi a matsayin chiyaman. === Al'adu === Jihar Benue ta gaji al'adu da dama wadanda suka kunshi kaya masu launuka iri iri, dodannin maskured, raye-raye da wake-wake. Raye-rayen gargajiya na Jihar Benue sun samu yabo a tarukan kasa da na duniya baki daya. Raye-rayen da sukayi fice sun hada da Ingyough, [[Ange]], Anchanakupa, Swange da Ogirinya da dai sauransu. Wadannan al'adu na addinai da zamantakewa da raye-raye da kaloli na da amfani ga masu yawan bude idanu. Bikin iyaye da kakanni na Alekwu na mutanen Idoma misali, suna dauka cewa iyayensu da kakanninsu na zuwa don saduwa da masu rai ta hanyar dodunan maskured. Akwai kuma bikin Doya na I''gede-Agba Yam Festival'' wanda mutanen Igede na karamar hukumar [[Oju, Nigeria|Oju]] da [[Obi, Nigeria|Obi]] ke yi a duk zagoyar watan Satumba. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] okayy75o76mkowgf4zp02nsxjgt0ubn 165059 165058 2022-08-09T11:49:13Z Uncle Bash007 9891 /* Al'adu */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. Yankin gabashin jihar kusa da tsaunin Obudu-Cameroun na fuskantar sanyi fiye da kowanne sashi na jihar (irin sanyin Plateau Jos). === Ma'adinai === Jihar na da arzikin ma'adinai iri-ri, wanda ke wanzuwa a kananan hukumomi daban daban na jihar. Ana samun farar kasa a yankin Tse-Kucha kasa da [[Gboko]], [[Kaolinite]] a [[Otukpo]]. Sauran ma'adinai sun hada da; [[Baryte]], [[Gypsum]], [[Feldspar]], [[Wolframite]], [[Kaolinite]], mineral salt da kuma [[Gemstone]]. === Arzikin kasa === Ana kiran Jihar Benue da "kwandon abincin jiha" saboda arzkin noma da take dashi yayinda ake noma [[doya]], [[shinkafa]], [[wake]], [[rogo]], [[dankali]], [[masara]], [[waken suya]], [[gero]], [[dawa]], [[riɗi]], cocoyam da dai sauransu. Jihar ta kwashe kaso 70% na yawan waken suya da ake nomawa a Najeriya. Noma shine muhimmin tattalin arzikin jihar, inda kusan kashi 75% na manoman jihar sun dogara da shi. Har wayau, jihar na takama da daya daga cikin manyan rafuka dake Najeriya, wana ke da amfani ta fuskar sana'ar kifi, busashen kifi, noman rani, da kuma hanyoyin sufuri na ruwa. Daji ya mamaye sashin kudancin jihar, wanda ke samar da bishiyoyi don yin timba, kuma ta samar da muhalli ga wasu dabbobi da dangunan su. Jihar ta haka, na da damar habaka daji da gandun daji. === Tudu da kwari === Kasar jihar kwari ce (matsakaicin mitotci 100m-250m) da tuddai kanana kamar [[List of inselbergs|inselbergs]], [[Hillock|Knoll]], [[Laterite]] da dai sauransu. Sannan yankunan kananan hukumomi [[Kwande]] da [[Oju, Nigeria|Oju]] na kan matsakaicin tudu. Kogin Benue na daga cikin muhimmin wuri a jihar. Akwai kuma [[Kogin Katsina Ala]] wanda shine babban sashin Kogin Benue, sannan akwai kananan rafuka kamar Mkomon, [[Amile]], [[Duru]], Loko Konshisha, Kpa, [[Okpokwu]], Mu, Be, Aya, Apa Ogede da kuma [[Ombi]]. Magunansu na da kududdufai da kuma koramu wanda ake amfani dasu wajen noman rani. Mafi akasarin ruwayen jihar Benue na gudana ne dangane da lokaci (rani ko damuna). A dalilin haka ana samun karancin ruwa a lokacin rani a kananan hukumomi kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Okpokwu]], [[Ogbadibo]], [[Gwer West]] (Naka, Najeriya) da kuma [[Oju, Nigeria|Oju]]. == Mutane da al'adu == Jihar na da mutane da al'adu iri iri, kamar su: [[Tiv]], [[Mutanen Idoma]], [[Igede]], [[Harshen Etulo|Etulo]], Abakpa, [[Jukunawa|Jukun]] [[Hausawa]], [[Inyamurai]], Akweya da kuma Nyifon. Kabilar Tiv sun mamaye kananan hukumomi 14, inda yarukan Etulo, Jukun, [[Idoma people|Idoma]], [[Igede language|Igede]], [[Igbo people|Igbo]], Akweya da Nyifon suka mamaye kananan hukumomi 9. Mafi akasarin mutanen Tiv manoma ne, wadanda ke kusa da ruwa kuma suna harkokin kamun kifi a matsayin sana'arsu na farko ko muhimmin sana'a na biyu. An san mutanen jihar da wasa da kuma tarar baki da kuma al'adu na arziki. === Shugabanni na gargajiya === Gwamnatin Jihar Benue na girmama shugabanni na gargajiya dangane da muhimman rawar da suke takawa a matsayin jagorori kuma silar cigaban jihar. Har ila yau, ana girmama matsayinsu na tabbatar da zaman lafiya da aminci daga tushen zamantakewa. Domin inganta gudummuwarsu acikin harkokin jihar, gwamnatin jihar ta tsara majalisu uku na shuwagabannin gargajiya da suka hada da: ''Local Government Area Traditional Councils, Area Traditional Councils'' da kuma ''the State Council of Chiefs'' tare da Sarkin Tivi a matsayin chiyaman. === Al'adu === Jihar Benue ta gaji al'adu da dama wadanda suka kunshi kaya masu launuka iri iri, dodannin maskured, raye-raye da wake-wake. Raye-rayen gargajiya na Jihar Benue sun samu yabo a tarukan kasa da na duniya baki daya. Raye-rayen da sukayi fice sun hada da Ingyough, [[Ange]], Anchanakupa, Swange da Ogirinya da dai sauransu. Wadannan al'adu na addinai da zamantakewa da raye-raye da kaloli na da amfani ga masu yawan bude idanu. Bikin iyaye da kakanni na Alekwu na mutanen Idoma misali, suna dauka cewa iyayensu da kakanninsu na zuwa don saduwa da masu rai ta hanyar dodunan maskured. Akwai kuma bikin Doya na I''gede-Agba Yam Festival'' wanda mutanen Igede na karamar hukumar [[Oju, Nigeria|Oju]] da [[Obi, Nigeria|Obi]] ke yi a duk zagoyar watan Satumba. Sannan akwai ranar mutanen Tivi (Tiv Day), biki ne na daure-dauren aure da gasar rawa (misali, rawar Swange) na da kayatarwa sosai. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 402h3eggfglu5htsop6vcf2dvlbfdqq 165060 165059 2022-08-09T11:49:58Z Uncle Bash007 9891 /* Al'adu */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Benue-State-University makurdi.jpg|thumb|Jami'ar Makurdi Benue]] [[File:Benue state contingent 1.jpg|thumb|Al'ummar Benue a bukukuwan al'ada]] '''Jihar Benue''' (ko Binuwai) jiha ce dake yankin [[Arewa ta Tsakiya (Najeriya)|Arewa ta Tsakiya]] a [[Najeriya]], dake da yawan mutane kimanin mutum 4,253,641 bisa kidayar 2006. An kirkiri jihar ne a shekarar 1976<ref>"Benue at 46: Like Winston Churchill, like Samuel Ortom". ''TheCable''. 4 February 2022. Retrieved 18 March 2022.</ref> tare da sauran jihohi 7 da aka kirkira a wancan lokacin. Jihar ta samo sunanta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]] wanda itace kogi na biyu a girma a Najeriya.<ref>"Historical Background – I am Benue". Retrieved 7 February 2022.</ref> Sunan Benue ta samo asaline daga kalmar Bantoid "Beer Noræ. Ma'ana, ruwa na dabbar Hipopotamus. Jihar ta hada iyaka da Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas.<ref>"Benue State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 14 June2021.</ref> Mutanen [[Tiv]], [[Mutanen Idoma|mutanen Idoma]], [[Igede|mutanen Igede]] da [[Harshen Etulo|mutanen Etolu]] ke zaune a jihar. Babban birnin jihar itace [[Makurdi]].<ref>"Makurdi | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 19 April 2019.</ref> Benue jiha ce mai albarkar noma, yawancin abubuwan da ake shukawa a jihar sun hada da: lemu, [[Mangoro|mangoro]], [[Dankali|dankali]], [[Rogo|rogo]], [[Waken suya|ken suya]], [[Dawa|dawa]], [[Doya|doya]], [[Riɗi|ridi]], [[Shinkafa|shinkafa]], [[Gyaɗa|yaɗa]] da kuma kwakwan manja. Jihar Benue ta yau ta samo asaline daga wani sashi da aka ciro daga [[Yankin Arewacin Najeriya]] a farkon karni na 20. A da anan kiranin yankin da suna Gundumar Munshi, kafin shekarar 1918, lokacin aka fara kiranta da sunan dawwamammen al'amari na yankin wato [[Benue (kogi)|Kogin Benue]].<ref>"Benue | Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 15 June 2021.</ref> Jihar Benue ta samo asalin sunan ta ne daga [[Benue (kogi)|Kogin Benue]], kuma an kirkire ta ne daga cikin [[Jihar Benue-Plateau]] a shekarar 1976. A cikin shekara ta 1991 ne aka yanke wasu yankuna daga Jihar Benue (yawancin yankunan yaren Ighala) da kuma sassan Jihar Kwara wajen kirkirar sabuwar Jihar [[Kogi]]. Ana samun Inyamurai a yankunan dake iyakar jihar kamar kananan hukumomin [[Obi, Nigeria|Obi]], [[Oju, Nigeria|Oju]] da dai sauransu. Ana kiranta da "Zuciyar Yankin Tsakiyar Najeriya" ko kuma "Wurin shakatawar Yankin Tsakiyar Najeriya" dake arewacin [[Neja (kogi)|Kogin Neja]]. Birinin [[Otukpo]], babban birnin al'adu da gudanarwa na [[mutanen Idoma]] ana kiranta da "zuciyar zaki kuma kasar gwarzaye".<ref>"Idoma International Carnival gradually revving into cultural hub". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 28 January 2018. Retrieved 2 August 2021.</ref> [[Samuel Ortom]] ne gwamnan jihar, tare da [[Benson Abounu]] a matsayin mataimakinshi. Dukkaninsu an zabe su ne a karkashin jam'iyyar APC, amma daga baya sun sauya sheka zuwa jam'iyyar PDP. == Tarihin Jihar Benue == === Tsarin mutane da yaduwarsu === Jihar Benue wacce ke yankin Arewa ta Tsakiya na da yawan mutane kimanin 4,253,641 dangane da kidayar shekara ta 2006, tare da yaduwar mutane na mutum 99 a duk km<sup>2</sup>. Hakan yasa jihar ta zamo ta tara a yawan jama'a a Najeriya. Duk da haka, akwai bambanci tsakanin yawan mutane dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>National Population Commission. "National Population Census Statistics". ''National Population Commission''.</ref> Akwai yankunan dake da karancin yaduwar mutane kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Gwer East]], [[Ohimini]], [[Katsina-Ala]], [[Apa, Nigeria|Apa]], [[Logo, Nigeria|Logo]] da kuma [[Agatu]], duka suna kasa da mutum 70 a duk bayan km<sup>2</sup>. Karamar hukumar Makurdi na da fiye da mutum 380 a duk bayan km<sup>2</sup>. Maza na da kaso 49.8% na yawan jama'ar jihar, yayin da su kuma mata ke da kaso 50.2%. === Tsarin zamantakewa da habakar birane === Jihar Benue ta rasa al'ummar ta musamman tun lokacin cinikayyar bayi. Maf akasari jihar kauye ce tare da kwararan gidaje yawanci masu kananan harabu wanda yawansu ke kai mutum 630 kuma mafi akasarinsu manoma ne. Cigaban birane a jihar bata da alaka da lokacin turawan mulkin mallaka. Tsirarun yankunan da suka cigaba lokacin mulkin mallaka sun kasance kanana (kasa da mutum 30,000) har zuwa lokacin da aka kirkiri Jihar Benue a 1976. Ana iya kasa Jihar Benue zuwa gida uku dangane da yawan mutane. Kashi na farko suna da yawan mutane kimanin 80,000 zuwa 500,000, kamar [[Makurdi]] babban birnin jiha, da kuma [[Gboko]] da [[Otukpo]], cibiyoyin manyan kabilu guda biyu masu yawan mutane kimanin mutum 125,944 da 88,958. Kashi na biyu sun hada da birane masu yawan mutane tsakanin 20,000 zuwa 50,000, kamar su [[Katsina-Ala]], [[Ukum|Zaki-Biam]], [[Ukum]], da kuma [[Kwande|Adikpo, Kwande]] (wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi ne). Kashi na uku kuma sun hada da yankuna masu yawan mutane tsakanin mutum 10,000 zuwa 19,000, kamar su [[Vandeikya]], Lessel, Ihugh, [[Naka Benue Nigeria|Naka]], Adoka, Aliade, Okpoga, [[Igumale]], [[Oju, Nigeria|Oju]], Utonkon, Ugbokolo, Wannune, Ugbokpo, [[Otukpa]], [[Ugba]] da Korinya ((wadannan sun kasance cibiyoyin kananan hukumomi da gundumomi na dan baya-bayan nan). Wasu daga cikin sabbin kananan hukumomi sun hada da mutane kasa da 10,000, kamar su Tse-Agberaba, Gbajimba, [[Buruku]], Idekpa, Obagaji da kuma Obarikeito. Yawancin yankunan kauyuka suna dogara ne akan noma, da kuma sauran muhimman hidimominsu sun ta'allaka ne da biranen jihar. Jihar Benue bata da matsalar tsayayyar babban birni, hasali ma, yankuna uku suke aiwatar da muhimman harkokin sarrafe sarrafe da kasuwanci, sune: [[Makurdi]], [[Gboko]] da [[Otukpo]]. Sun kasance tsaffin birane kuma suna cigaba fiye da sauran kananan yankunan. An kirkiri Jihar Benue a ranar 3 ga watan Febrerun 1976, kuma an kirkire ta ne a lokacin mulkin soja na [[Murtala Mohammed|General Murtala Mohammed]], wanda ya kara yawan jihohi daga 13 zuwa 19. An sauya iyakokinta bayan kirkirar sabuwar jihar [[Kogi]]. Jihar Benue a yau na da kananan hukumomi 23 wanda gundumomin kananan hukumomi ke gudanar da su. === Yanayin kasa da muhalli === Jihar Benue na zaune a kasar Kogin Benue da ke tsakiyar kasar Najeriya. Lambobinta na wuri sune longitude 7° 47' da kuma 10° 0' Gabas, Latitude 6° 25' and 8° 8' Arewa. Kuma ta hada iyakoki da jihohi biyar Jihar [[Nasarawa]] daga arewa; Jihar [[Taraba]] daga gabas, Jihar [[Kogi]] daga yamma, Jihar [[Enugu (jiha)]] daga kudu maso yamma; Jihar [[Ebonyi]] da Jihar [[Cross River]] daga kudu, da kuma iyaka ta kasa da kasa da kasar [[Kamaru]] daga kudu maso gabas. Benue ta mamaye filin kasa 34,059sqkm. === Tsarin kasa === Dangane da kasafin yanayi na Köppen, Jihar Benue ta fada cikin kasafin AW, kuma tana fuskantar lokuta guda biyu, lokacin rani da lokacin damina. Lokacin damina na kasancewa tsakanin watannin Aprelu da Oktoba, tare da ruwa mai yawan 100-200mm a duk shekara. Lokacin rani kuwa na farawa ne daga watan Nuwamba ya kare a watan Mayu. Yanayin zafi/sanyi na faduwa tsakanin 21 – 37 degrees Celsius duk shekara. Yankin gabashin jihar kusa da tsaunin Obudu-Cameroun na fuskantar sanyi fiye da kowanne sashi na jihar (irin sanyin Plateau Jos). === Ma'adinai === Jihar na da arzikin ma'adinai iri-ri, wanda ke wanzuwa a kananan hukumomi daban daban na jihar. Ana samun farar kasa a yankin Tse-Kucha kasa da [[Gboko]], [[Kaolinite]] a [[Otukpo]]. Sauran ma'adinai sun hada da; [[Baryte]], [[Gypsum]], [[Feldspar]], [[Wolframite]], [[Kaolinite]], mineral salt da kuma [[Gemstone]]. === Arzikin kasa === Ana kiran Jihar Benue da "kwandon abincin jiha" saboda arzkin noma da take dashi yayinda ake noma [[doya]], [[shinkafa]], [[wake]], [[rogo]], [[dankali]], [[masara]], [[waken suya]], [[gero]], [[dawa]], [[riɗi]], cocoyam da dai sauransu. Jihar ta kwashe kaso 70% na yawan waken suya da ake nomawa a Najeriya. Noma shine muhimmin tattalin arzikin jihar, inda kusan kashi 75% na manoman jihar sun dogara da shi. Har wayau, jihar na takama da daya daga cikin manyan rafuka dake Najeriya, wana ke da amfani ta fuskar sana'ar kifi, busashen kifi, noman rani, da kuma hanyoyin sufuri na ruwa. Daji ya mamaye sashin kudancin jihar, wanda ke samar da bishiyoyi don yin timba, kuma ta samar da muhalli ga wasu dabbobi da dangunan su. Jihar ta haka, na da damar habaka daji da gandun daji. === Tudu da kwari === Kasar jihar kwari ce (matsakaicin mitotci 100m-250m) da tuddai kanana kamar [[List of inselbergs|inselbergs]], [[Hillock|Knoll]], [[Laterite]] da dai sauransu. Sannan yankunan kananan hukumomi [[Kwande]] da [[Oju, Nigeria|Oju]] na kan matsakaicin tudu. Kogin Benue na daga cikin muhimmin wuri a jihar. Akwai kuma [[Kogin Katsina Ala]] wanda shine babban sashin Kogin Benue, sannan akwai kananan rafuka kamar Mkomon, [[Amile]], [[Duru]], Loko Konshisha, Kpa, [[Okpokwu]], Mu, Be, Aya, Apa Ogede da kuma [[Ombi]]. Magunansu na da kududdufai da kuma koramu wanda ake amfani dasu wajen noman rani. Mafi akasarin ruwayen jihar Benue na gudana ne dangane da lokaci (rani ko damuna). A dalilin haka ana samun karancin ruwa a lokacin rani a kananan hukumomi kamar [[Guma, Nigeria|Guma]], [[Okpokwu]], [[Ogbadibo]], [[Gwer West]] (Naka, Najeriya) da kuma [[Oju, Nigeria|Oju]]. == Mutane da al'adu == Jihar na da mutane da al'adu iri iri, kamar su: [[Tiv]], [[Mutanen Idoma]], [[Igede]], [[Harshen Etulo|Etulo]], Abakpa, [[Jukunawa|Jukun]] [[Hausawa]], [[Inyamurai]], Akweya da kuma Nyifon. Kabilar Tiv sun mamaye kananan hukumomi 14, inda yarukan Etulo, Jukun, [[Idoma people|Idoma]], [[Igede language|Igede]], [[Igbo people|Igbo]], Akweya da Nyifon suka mamaye kananan hukumomi 9. Mafi akasarin mutanen Tiv manoma ne, wadanda ke kusa da ruwa kuma suna harkokin kamun kifi a matsayin sana'arsu na farko ko muhimmin sana'a na biyu. An san mutanen jihar da wasa da kuma tarar baki da kuma al'adu na arziki. === Shugabanni na gargajiya === Gwamnatin Jihar Benue na girmama shugabanni na gargajiya dangane da muhimman rawar da suke takawa a matsayin jagorori kuma silar cigaban jihar. Har ila yau, ana girmama matsayinsu na tabbatar da zaman lafiya da aminci daga tushen zamantakewa. Domin inganta gudummuwarsu acikin harkokin jihar, gwamnatin jihar ta tsara majalisu uku na shuwagabannin gargajiya da suka hada da: ''Local Government Area Traditional Councils, Area Traditional Councils'' da kuma ''the State Council of Chiefs'' tare da Sarkin Tivi a matsayin chiyaman. === Al'adu === Jihar Benue ta gaji al'adu da dama wadanda suka kunshi kaya masu launuka iri iri, dodannin maskured, raye-raye da wake-wake. Raye-rayen gargajiya na Jihar Benue sun samu yabo a tarukan kasa da na duniya baki daya. Raye-rayen da sukayi fice sun hada da Ingyough, [[Ange]], Anchanakupa, Swange da Ogirinya da dai sauransu. Wadannan al'adu na addinai da zamantakewa da raye-raye da kaloli na da amfani ga masu yawan bude idanu. Bikin iyaye da kakanni na Alekwu na mutanen Idoma misali, suna dauka cewa iyayensu da kakanninsu na zuwa don saduwa da masu rai ta hanyar dodunan maskured. Akwai kuma bikin Doya na I''gede-Agba Yam Festival'' wanda mutanen Igede na karamar hukumar [[Oju, Nigeria|Oju]] da [[Obi, Nigeria|Obi]] ke yi a duk zagoyar watan Satumba. Sannan akwai ranar mutanen Tivi (Tiv Day), biki ne na daure-dauren aure da gasar rawa (misali, rawar Swange) na da kayatarwa sosai. Har ila yau, akwai kuma wasan mutanen Tiv mai kayatarwa wato [[Kwagh-Hir]]. [[File:Tiv Traditional drummers.jpg|thumb|Makadan gargajiya a Benue]] [[File:Benue mission field.jpg|thumb|yan makaranta a benue]] ==Kananan Hukumomi== Jihar Benué nada [[Kananan hukumomin Nijeriya| Kananan Hukumomi]] guda ashirin da uku(23). Sune: {| class="wikitable" |- ! Karamar Hukuma !! Cibiya |-are | [[Ado, Nigeria|Ado]] || Igumale |- | [[Agatu]] || Obagaji |- | [[Apa, Nigeria|Apa]] || Ugbokpo |- | [[Buruku]] || Buruku |- | [[Gboko]] || Gboko |- | [[Guma, Nigeria|Guma]] || Gbajimba |- | [[Gwer ta Gabas]] || Aliade |- | [[Gwer ta Yamma]] || Naka |- | [[Katsina-Ala]] || Katsina-Ala |- | [[Konshisha]] || Tse-Agberagba |- | [[Kwande]] || Adikpo |- | [[Logo, Nigeria|Logo]] || Ugba |- | [[Makurdi]] || Makurdi |- | [[Obi, Nigeria|Obi]] || Obarike-Ito |- | [[Ogbadibo]] || Otukpa |- | [[Ohimini]] || Idekpa |- | [[Oju, Nigeria|Oju]] || Anyuwogbu-ibilla |- | [[Okpokwu]] || Okpoga |- | [[Otukpo]] || Otukpo |- | [[Tarka, Nigeria|Tarka]] || Wannune |- | [[Ukum]] || Sankera |- | [[Ushongo]]|| Lessel |- | [[Vandeikya]] || Vandeikya |- |} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Benue}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] snak8scnum5vsjv13q34pp6ktkw3yk9 User:GerardM/Members of the House of Representatives of Nigeria 2 7491 164881 89198 2022-08-08T22:23:52Z CommonsDelinker 75 Removing [[:c:File:Hon_Olatoye_Temitope_Sugar.jpg|Hon_Olatoye_Temitope_Sugar.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Howcheng|Howcheng]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Ilobanafor Cletus Sunday|]]. wikitext text/x-wiki This list is not ready for use on Wikipedia because a Members of the House of Representatives of Nigeria who was a member twice does not show twice. {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item WHERE { ?item wdt:P39 wd:Q21290864 } |section= |sort=P39/Q21290864/P580 |sort_order=desc |columns=label:Article,description,P27:Country,P39/Q21290864/P580:Start date,P39/Q21290864/P582:End date,P18:Image |thumb=128 |min_section=2 }} {| class='wikitable sortable' style='width:100%' !Article !description !Country !Start date !End date !Image |- | ''[[:d:Q77224538|Ifeanyi Chudy Momah]]'' | | | | | |- | ''[[:d:Q69541035|David Idris Zacharias]]'' | | | | | [[File:David Idris Zacharias.jpg|center|128px]] |- | ''[[:d:Q65929260|Mohammed Umar Bago]]'' | | | | | |- | ''[[:d:Q60737309|Tony Nwulu]]'' | | | | | |- | ''[[:d:Q56798462|Fateema Mohammed]]'' | | | | | |- | ''[[:d:Q56229557|Dorathy Mato]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | ''[[:d:Q56229525|Joseph Bamgbose]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | ''[[:d:Q56229522|Bauchi Tongo]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | ''[[:d:Q48816896|Justina Eze]]'' | | | | | |- | ''[[:d:Q42563987|Barry Mpigi]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | ''[[:d:Q35539342|Adamu Kamale]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | ''[[:d:Q35539211|Solomon Adaelu]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | ''[[:d:Q35538817|Sodaguwo Festus-omoni]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | ''[[:d:Q35538337|Dapo Lam Adesina]]'' | | [[Indiya]] | | | [[File:Dapo Lam Adesina.jpg|center|128px]] |- | ''[[:d:Q35538247|Muhammed Gudaji]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | ''[[:d:Q35537766|Binta Bello]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | ''[[:d:Q35537525|Akeem Adeyemi]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | ''[[:d:Q35537499|Ochepo Adamu]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | ''[[:d:Q35537427|Tarkighin Dickson]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | [[File:Dickson profile.jpg|center|128px]] |- | ''[[:d:Q35536858|Aliyu Ahman-Pategi]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | ''[[:d:Q35536761|Asabe Bashir]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | ''[[:d:Q29834852|Abdulrahman Shuaibu Abubakar]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | [[File:Abdulrahman Shuaibu Abubakar.jpg|center|128px]] |- | ''[[:d:Q28967996|Samuel Ikon]]'' | | | | | |- | ''[[:d:Q28839608|Olatoye Tempitope Sugar]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | ''[[:d:Q28051589|Samaila Suleiman]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | [[Abubakar Kyari]] | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | [[File:Abubakar kyari.png|center|128px]] |- | ''[[:d:Q24668829|Abdussamad Dasuki]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | [[File:Abdussamad Dasuki.jpg|center|128px]] |- | ''[[:d:Q23304614|Yusuf Sulaimon Lasun]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | [[File:YussuffLasun.jpg|center|128px]] |- | ''[[:d:Q22087359|Chukwuemeka Ujam]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | ''[[:d:Q22005748|Kayode Oladele]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | ''[[:d:Q20740791|Alhassan Doguwa]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | ''[[:d:Q19957516|Dogara Yakubu]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | [[File:3R3A5379.jpg|center|128px]] |- | ''[[:d:Q19604976|Raphael Nomiye]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | ''[[:d:Q19560093|Binta Garba]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | ''[[:d:Q19518229|Saviour Friday Udoh]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | ''[[:d:Q18618880|Usman Shehu Bawa]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | [[Khadija Bukar Ibrahim]] | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | ''[[:d:Q16230616|Aliyu Ibrahim Gebi]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | [[File:Honorable Aliyu Ibrahim Gebi.jpg|center|128px]] |- | ''[[:d:Q16196905|Bimbo Daramola]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | ''[[:d:Q16194615|John Dyegh]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | ''[[:d:Q16189427|Olajumoke Okoya-Thomas]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | ''[[:d:Q16106000|Eddie Mbadiwe]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | ''[[:d:Q13651011|Mudasiru Oyetunde Hussein]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | [[Usman Bayero Nafada]] | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | ''[[:d:Q7668102|T. A. Doherty]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | ''[[:d:Q7495678|Shettima Ali Monguno]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | ''[[:d:Q7299041|Raymond Njoku]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | [[File:Raymond Njoku.jpg|center|128px]] |- | ''[[:d:Q6983832|Nduese Essien]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | ''[[:d:Q6967190|Nasiru Sule Garo]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | ''[[:d:Q6708540|Lynda Chuba-Ikpeazu]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | ''[[:d:Q6380072|Kawu Sumaila]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | ''[[:d:Q6309967|Julius Momo Udochi]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | ''[[:d:Q6283021|Joseph Fadahunsi]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | [[Femi Gbajabiamila]] | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | [[Farouk Lawan]] | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | ''[[:d:Q5423303|Eziuche Ubani]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | ''[[:d:Q5393316|Ernest Ikoli]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | ''[[:d:Q5261085|Ahmed Idris Wase]]'' | | | | | |- | ''[[:d:Q5238181|David Obadiah Lot]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | ''[[:d:Q5116059|Chukwuemeka Ngozichineke Wogu]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | ''[[:d:Q5116055|Chukwuemeka Chikelu]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | [[Aminu Waziri Tambuwal]] | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | [[File:Aminu Waziri Tambuwal at VOA.jpg|center|128px]] |- | ''[[:d:Q4746476|Aminu Safana]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | [[Aminu Kano]] | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | ''[[:d:Q4727557|Aliyu Musa]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | ''[[:d:Q4670499|Abubakar Rimi]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | [[File:Seal of Kano.png|center|128px]] |- | [[Abike Dabiri]] | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | ''[[:d:Q4665254|Abdul Ahmed Ningi]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | [[File:Abdul Ningi.jpg|center|128px]] |- | ''[[:d:Q3510785|Nenadi Usman]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | |- | [[Rabi'u Musa Kwankwaso|Rabiu Kwankwaso]] | | [[Nijeriya|Najeriya]] | | | [[File:Dr Rabiu Musa Kwankwaso.jpg|center|128px]] |- | ''[[:d:Q35539072|Hassan Saleh]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | 2017-03-22 | 2017-03-22 | |- | ''[[:d:Q35536670|Ossy Prestige]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | 2015-06-09 | | |- | ''[[:d:Q28606434|Philip Shaibu]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | 2015-06 | 2016-03 | |- | ''[[:d:Q16207418|Nnenna Elendu Ukeje]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | 2007-05-29 | | |- | [[Henry Dickson]] | | [[Nijeriya|Najeriya]] | 2007 | 2012 | |- | [[Ifeanyi Ugwuanyi]] | | [[Nijeriya|Najeriya]] | 2003 | 2015 | |- | ''[[:d:Q30673985|Ned Nwoko]]'' | | [[Nijeriya|Najeriya]] | 1999 | 2003 | |} {{Wikidata list end}} s1amdjdbz6j5ybz6osw4ddjlr1wd0ax Filin jirgin saman Maiduguri 0 8704 164847 162925 2022-08-08T21:10:35Z Umar Ahmad2345 13400 ɢʏᴀʀᴀ wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Filin jirgin saman Maiduguri''' itace babban filin tashin jirgin sama dake Jihar [[Borno]], kuma itace babban a yankin arewa masu gabas ta [[Nijeriya]], tana da kamfanonin jiragen sama daban daban dake yin aikin sufuri a fadin Kasar Nijeriya dama sauran kasashe na duniya. ==Tasgaro== Sai dai filin yasamu tasgaro na rashin yin aiki a lokacin da yan ta'addan [[Boko Haram]] suke ganiyan yaki a yankin ta arewa maso gabas, sai dai daga bisani filin yadawo da cigaba da aikinsa, kamar yadda akasani filayen jiragen sama a Nijeriya sukan cika da al'ummah a yayin fara aikin [[Hajji]] itama filin jirgin ba'a barta a baya ba dan itama na daga cikin filayen jirage masu jigɪlaɴ mahajjata zuwa kasar ᴍᴀɪ ᴛsᴀʀᴋɪ [[Saudiya]]. {{DEFAULTSORT:Maiduguri, Filin jirgin saman}} [[Category:Filayen jirgin sama a Najeriya]] 7cdmxjdtfvcrwthk7o615hs9dnofs73 Kashim Shettima 0 9072 164797 158863 2022-08-08T15:25:26Z Umar Ahmad2345 13400 Gyara wikitext text/x-wiki {{Databox}} Alhaji '''Kashim Ibrahim Shettima ''' An haife shi a ranar 2 ga watan satumba shekarara ta 1966 a garin [[Maiduguri]], babban birnin [[Jihar Borno]], [[Nijeriya]]. shi ne dan takarar mataimakin shugaban kasa na jam’iyyar a zaben shugaban kasa a shekara ta 2023 da ke takara tare da Bola Tinubu kashim ibrahim shettima yayi gwamna a jahar borno a shekara ta (2011 zuwa shekara ta 2019) shettima yarike manaja abanki maisuna zenith bank, cikekken dan siyasane a borno state kashim sanata ne a borno ta tsakiya {{Stub}} {{DEFAULTSORT:Shettima, Kashim}} [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category: Yan Siyasan Nijeriya]] [[Category:Hausawa]] qqf40u53aajza6nfsvlzv7byjefklus Bebeji 0 9146 164989 160745 2022-08-09T08:01:31Z DonCamillo 4280 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Bebeji''' [[Ƙananan hukumomin Najeriya|karamar hukuma]] ce a [[Kano (jiha)|jihar Kano a]] [[Najeriya]] . Hedkwatar ta tana cikin garin Bebeji. Yana da yanki na 717&nbsp;km2 da yawan jama'a {{Sup|2}} a ƙidayar 2006. Lambar gidan waya na yankin ita ce 711. == Geography == Garin Bebeji yana 45&nbsp;kilomita kudu maso yammacin [[Kano (birni)|Kano]], mai yawan jama'a 350,346. Kusa da madatsar ruwa ta Bagauda da ke samar da mafi yawan ruwan sha na Bebeji, a kwanakin baya ne gwamnatin tarayya ta amince da wani dam a Bebeji domin karawa madatsar ruwa ta Bagauda wani lokaci da aka sani da gazawa. Bebeji kuma shi ne wurin da masallacin Habe ya ke, wanda aka ayyana wani abin tarihi a shekarar 1964. An san garin yana da babban abin da ya faru na ilmenite, wani ma'adinin maganadisu mai rauni mai ɗauke da titanium oxide. [[Alhassan Dantata|Alhaji Alhassan Dantata fitaccen]] dan kasuwa ne a farkon shekarun 1990, kuma uba ga hamshakan ‘yan kasuwa a tsohuwar birnin [[Kano (birni)|Kano]] da suka hada da marigayi Alhaji Sanusi Dantata da Alhaji Aminu Dantata a garin Bebeji a shekarar 1877. Daga cikin fitattun mutanen da suka zauna kuma suka mutu a garin akwai: Alhaji Sani Babanyaya, Alhaji Amadu Dankofa da dai sauransu. == Hotuna == Wasu hotuna (da za a loda) a nan. == Gwamnati == Wakilin tarayya na yanzu shine Dr, Abdulmumin Jibrin Kofa tsohon kwamishina a jihar Kano. Shugaban karamar hukumar Bebeji Kantoma Bebeji. An kafa karamar hukumar Bebeji a shekarar 1990 lokacin gwamnatin Janar Ibrahim Babangida. == Nassoshi == {{Reflist}}{{Kananan Hukumomin Jihar Kano}} jeue4svmcvztffqfofm03z8fo8tivig North Dakota 0 10301 164817 147167 2022-08-08T20:24:06Z Mrymaa 13965 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''North Dakota''' ko '''Dakota ta Arewa''' jiha ne daga jihohin ƙasar [[Tarayyar Amurka]], a Arewacin ƙasar. Jihar Tarayyar Amurka ne daga shekara ta alif1889. Babban birnin jihar North Dakota, [[Bismarck]] ne. Jihar North Dakota yana da yawan fili kimanin kilomita arabba’i 183,843, da yawan jama'a 760,077. Gwamnan jihar North Dakota [[Doug Burgum]] ne, daga zaben gwmanan a shekara ta 2016. == Hoto == <gallery> File:Flag of the Governor of North Dakota.svg|Tutar North Dakota File:File:Map of North Dakota highlighting Grant County.svg|Taswiran North Dakota File:Main street. Michigan, North Dakota.tif|Babban hanya a da a jihar North Dakota File:US Post Office, Minot, North Dakota.jpg|Ofishin bayanai a North Dakota File:Corn train in Napoleon, North Dakota.jpg| Masana'anta a North Dakota </gallery> {{DEFAULTSORT:North Dakota}} [[Category:Jihohin Tarayyar Amurka]] 6tmh6ori52bfz42m5asl8pn3tfxg518 Abdul Fatah el-Sisi 0 10354 164820 115797 2022-08-08T20:31:47Z Mrymaa 13965 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Abdul Fattah Saeed Hussein Khalil El-Sisi''' (da larabci|'''عبد الفتاح سعيد حسين خليل السيسى''', ''lafazi|'''ʿAbdel-Fattāḥ Saʿīd Ḥesēn Khalīl es-Sīsi''''' furucci|'''''ʕæbdel.fætˈtæːħ sæˈʕiːd ħeˈseːn xæˈliːl ɪsˈsiːsi'''''|: an haife shi a 19 ga watan Nuwamba shekarar ta alif1954) dan siyasan kasar [[Misra]] ne, wanda shine [[Jerin shugabannin kasar Misra|shugaban kasar Misra na shida]] ya kama aiki tun a shekarar 2014. Ya kuma fara shugaban ci a watan Fabrairu 10, shekarar 2019,<ref. name=afpyahoo>cite news|url=https://www.yahoo.com/news/kagame-steps-down-egypt-takes-helm-african-union-043943631.html|title=Kagame steps down, Egypt's Sisi takes helm at African Union|author=Nicolas Delauney, [[Agence France-Presse|AFP]]|publisher=[[Yahoo News]]|date=February 10, 2019|accessdate=February 10, 2019</ref><ref. name=nationspeaks>cite news|url=https://www.nation.co.ke/news/africa/Kagame-hands-over-AU-chair-Sisi/1066-4975658-125x86/index.html|title=As Kagame steps down, Egypt takes helm at African Union|author=Charles Omondi|publisher=[[Daily Nation]]|date=February 10, 2019|accessdate=February 10, 2019</ref><ref>cite news|url=http://www.egypttoday.com/Article/1/64156/AU-official-African-countries-keen-on-promoting-cooperation-with-Egypt|title=AU official: African countries keen on promoting cooperation with Egypt|publisher=Egypt Today|date=2 February 2019|access-date=8 February 2019</ref><ref>cite news|url=http://www.zbc.co.zw/just-in-pres-mnangagwa-leaves-for-au-summit/|title=Pres Mnangagwa leaves for AU Summit|publisher=Zimbabwe Broadcasting Corporation|date=February 8, 2019|accessdate=February 8, 2019</ref> na [[Shugaban Kungiyar Afirka]].<ref name=afpyahoo /><ref name=nationspeaks /><ref>cite news|url=http://english.ahram.org.eg/NewsContent/1/64/325225/Egypt/Politics-/Egypts-Sisi-to-travel-to-Ethiopia-on-Saturday-to-a.aspx|title=Egypt's Sisi to travel to Ethiopia on Saturday to assume 2019 AU chairmanship|publisher=Ahram Online|date=February 8, 2019|accessdate=February 8, 2019</ref><ref>cite web|url=https://sputniknews.com/africa/201801291061144778-egypt-sisi-chair-african-union/ |title=Egypt's President to Chair African Union in 2019 |website=[[Sputnik (news agency)|Sputnik]] |date=January 29, 2018 |accessdate=February 8, 2019</ref> [[Field Marshal]] Sisi an haife shi a birnin [[Cairo]] sannan bayan ya shiga aikin soja, yarike mukami a kasar [[Saudiya]] kafin ya shiga makarantar Egyptian Army's Command and Staff College. A shekarar 1992, Sisi ya samu horo a [[Joint Services Command and Staff College]] a [[Watchfield]], [[Oxfordshire]], a [[United Kingdom]], sannan a shekarar 2006 yakara samun horo a [[United States Army War College]] dake Carlisle, [[Pennsylvania]]. Sisi yayi aiki a matsayin kwamanda na mechanized infantry sannan kuma yazama darekta na [[military intelligence]]. Bayan [[Juyin-juya halin Misra na shekarar 2011]] da zaben [[Mohamed Morsi]] amatsayin shugaban kasar Misra, Yanada Sisi [[Jerin Mistocin Tsaro na Misra|Ministan tsaro]] a 12 ga watan Augusta shekarar 2012, da sake fasalin Mubarak-era [[Mohamed Hussein Tantawi|Hussein Tantawi]]. Amatsayin sa na Ministan tsaro, kuma shugaban kwamandoji na [[Egyptian Armed Forces]], Sisi yashiga cikin [[2013 Egyptian coup d'état|juyin mulki]]n da ska tunbuke Morsi daga shugabanci a July 3, shekarar 2013, dan mayar da martani akan [[Zanga-zangar Misra a June 2013]], wanda yakira amatsayin juyin gwamnati daga yan'cikinta. Ya rushe [[Kundin Dokar Misra na shekarar 2012]] sannan yasabunta, tareda wasu manyan yan'adawa da malaman addini, wani sabon dokar gudanar da siyasar kasar, wanda yahada da yin zabe game da sabon kundin kasar, da zaben yan'majalisa da gwamnoni. An maye Morsi da shugaba [[Adly Mansour]], wanda ya zabi [[Beblawi Cabinet|sabbin kabinet]]. Gwamnatin ta afkawa [[Muslim Brotherhood]] da mabiyansu a watan da ya biyo baya, sannan kuma da wasu yan'adawa akan tunbuke gwamnatin Morsi. A 14 ga watan Augusta shekarar 2013, yan'sanda sun gudanar da [[August 2013 Kisan Rabaa]], da kashe da ruruwan fararen hula da jikkata dubbai, wanda ya janyo suka daga kasashen duniya.<ref name=bbc2014election>cite news|last1=Bowen |first1=Jeremy |title=Egypt election: Sisi secures landslide win |url=https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:3TdSxtUojegJ:www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-27614776&hl=en&gl=us&strip=1&vwsrc=0 |accessdate=31 August 2015 |publisher=BBC News |date=29 May 2014</ref> A 26 ga watan Maris shekarar 2014, dan amsawa masu son yanemi shugaban cin kasar, sai Sisi yayi ritaya daga aikin soji, kuma ya bayyana cewar zaiyi takarar shugaban cin kasar a [[Zaben Shugaban kasar Misra, 2014|2014]].<ref name=ao26mar>cite web |url=http://english.ahram.org.eg/NewsContent/1/64/97612/Egypt/Politics-/Egypts-ElSisi-bids-military-farewell,-says-he-will.aspx|title=Egypt's El-Sisi bids military farewell, says he will run for presidency|publisher=Ahram Online|date=26 March 2014|accessdate=26 March 2014</ref> Zaben, ya gudana daga 26 zuwa 28 ga watan Mayu, da dan'hamayya daya, [[Hamdeen Sabahi]],<ref name="bbc.com"> cite web|title=Egypt election: Sisi secures landslide win|url=https://www.bbc.com/news/world-middle-east-27614776|publisher=BBC|date=29 May 2014|accessdate=29 July 2014</ref> inda akasamu kashi 47% na masu kada kuri'u, wanda Sisi yayi nasara da fiye da kashi 97% na kuri'un da aka kada.<ref name="bbc.com"/><ref name="EgyptianElection">cite news|title=Former army chief scores landslide victory in Egypt presidential polls|url=https://www.theguardian.com/world/2014/may/29/abdel-fatah-al-sisi-sweeps-victory-egyptian-election|accessdate=29 May 2014|work=The Guardian</ref><ref>Cite news|url=http://www.france24.com/en/20140529-poll-egypt-sisi-landslide-win-president/|title=Egypt's Sisi set for landslide win in presidential vote|agency=France24|date=29 May 2014|accessdate=2 June 2014</ref> An rantsar da Sisi amatsayin [[Shugaban kasan Misra]] a 8 ga watan Yuni 2014. Gwamnatin Sisi ta baiwa hukumar sojin Misra karfin da bata bincike,<ref name="foreignpolicy">cite web |url=https://foreignpolicy.com/2015/05/22/egypts-sisi-is-getting-pretty-good-at-being-a-dictator/ |title=Egypt's Sisi Is Getting Pretty Good … at Being a Dictator |last=Cambanis |first=Thanassis |date=22 May 2015 |website=Foreign Policy |access-date=2017-07-25</ref> hakan yasa wasu jaridu suka kira shi da [[dictator]] kuma [[Mutum Mai-karfi (siyasa)|mai karfa-karfa]], da danganta shi da tsoffin dictators din kasar.<ref name="foreignpolicy" /><ref name="theanondic">cite news |url=http://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&db=pwh&AN=89930743&site=pov-live |title=The Anonymous Dictator |last=Giglio |first=Mike |date=16 August 2013 |work=Newsweek Global |access-date=25 July 2015 |last2=Dickey |first2=Christopher |issue=29 |volume=161 |issn=0028-9604 |last3=Atef |first3=Maged |last4=Jones |first4=Sophia |author-link2=Christopher Dickey |via=EBSCOhost |url-access=subscription |quote=That Egypt has a new strongman is no longer in doubt. Since the Egyptian military ousted the democratically elected President Mohamed Morsi last month following protests across the country, posters of Egypt's ''de facto'' leader, Gen. Abdel Fattah al-Sisi, have become more ubiquitous on Cairo streets than Sphinx souvenirs. The head of the Army stares out from café walls and the windows of government buildings, the red and the gold of his uniform remaining bright, even as the features of his face fade under the relentless sun. "He is the one we can trust," read some of the posters. Others call him "the eagle of the Arabs."</ref> A [[Zaben Shugaban kasar Misra, 2018|zaben shugaban kasar Misra na 2018]], Sisi yayi hamayya ne kawai a wurin tsaida dan'takara (wanda tare suka kafa gwamnati dashi, wato [[Moussa Mostafa Moussa]]) bayan sojoji sun kama [[Sami Anan]] da kuma guduwarsa bayan nan,<ref>cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2018/jan/23/former-egyptian-general-arrested-by-military-after-announcing-presidential-bid-sami-anan|title=Egypt arrests ex-general who stood for election against Sisi|last=|first=|date=|website=|access-date=</ref><ref>cite web|url=http://abcnews.go.com/International/wireStory/egypts-brotherhood-offers-support-presidential-hopeful-52542489|title=Egypt's military arrests ex-general running for president|last=|first=|date=|website=|access-date=</ref><ref>cite web|url=https://www.madamasr.com/en/2018/01/24/news/u/sami-anans-whereabouts-unknown-son/|title=Sami Anan's whereabouts unknown: Son|last=|first=|date=|website=|access-date= </ref> da tsoratar da [[Ahmed Shafik]] da tsohon tuhumarsa da akayi masa na cin-hanci da kuma [[sex tape]],<ref> Cite web|url=https://www.reuters.com/article/us-egypt-politics/egyptian-ex-pm-ahmed-shafik-says-wont-run-for-presidency-idUSKBN1EW0MV|title=Egyptian ex-PM Ahmed Shafik says won't run for presidency|last=|first=|date=|website=|access-date=}}</ref><ref>cite web|url=http://www.middleeasteye.net/news/egypt-ahmed-shafiq-sisi-smear-campaign-772732588|title=Shafiq quit Egypt election bid after threats of 'sex tape' and corruption slurs: Sources|last=|first=|date=|website=|access-date=}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.nytimes.com/2018/01/07/world/middleeast/egypt-ahmed-shafik.html|title=Egypt's Presidential Race Loses Popular Candidate|last=|first=|date=|website=|access-date= </ref> da kuma janyewar [[Khaled Ali]] da Mohamed Anwar El-Sadat a dalilin karuwar matsaloli da kinbin tsari da masu gudanar da zaben kasar sukayi.<ref>cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2018/jan/24/khaled-ali-withdraws-egyptian-presidential-race-abdel-fatah-al-sissi|title=Khaled Ali withdraws from Egyptian presidential race|last=|first=|date=|website=|access-date= </ref><ref>cite web|url=https://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/egypt-presidential-elections-latest-abdel-fattah-al-sisi-challengers-khaled-ali-saddam-hussein-a8177681.html|title=Egypt elections: Abdel Fattah al-Sisi's challengers liken President to Saddam Hussein as they drop out of race|last=|first=|date=|website=|access-date= </ref><ref>cite web|url=https://www.telegraph.co.uk/news/2018/01/15/anwar-sadats-nephew-backs-egypt-presidential-election/|title=Anwar Sadat's nephew backs out of Egypt presidential election|last=|first=|date=|website=|access-date=</ref>. == Manazarta == <references/> {{DEFAULTSORT:el-Sisi, Abdul Fatah}} [[Category:Shugabannin ƙasar_Misra]] [[Category:Shugabannin_Afirka]] [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:'Yan siyasan ƙasar Misra]] [[Category:Shugabanni Musulmai]] 43xutvzwk9ee5idkafbfoilu6kk2ppw CNN 0 10386 164818 108509 2022-08-08T20:24:10Z CommonsDelinker 75 Removing [[:c:File:CNN.svg|CNN.svg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Rubin16|Rubin16]] because: [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1]]). wikitext text/x-wiki {{databox}} '''CNN''' chanel ɗin talajin ne a ƙasar Amurka. An kafa shi ne a shekarar 1980. ==Manazarta== *[http://www.cnn.com/ CNN -Amurka] [[Category:Gidajen Talabijin]] isoc76lh4mqdzwrkuqccxn86fzl4mh4 164819 164818 2022-08-08T20:27:27Z Mrymaa 13965 Karmin gyara wikitext text/x-wiki {{databox}} '''CNN''' chanel ɗin talajin ne a ƙasar Amurka. An kafa shi ne a shekarar ta alif 1980. ==Manazarta== *[http://www.cnn.com/ CNN -Amurka] [[Category:Gidajen Talabijin]] kaxw07mcye84fzd2gupo0y1fuvlof8d Joseph Edet Akinwale Wey 0 10413 164806 157461 2022-08-08T17:21:18Z ABRAHAMOBI1987 18535 Barawo wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Vice Admiral Joseph Edet Wey''' (ya rayu daga Mayu 6, 1918 zuwa Disamba 12, 1991)<ref name="AC">Cite news|last1=Aginam|first1=Arthur-Martins|title=For Whom The Bell Tolls - Nigeria's first naval chief dies at 73|publisher=African Concord|date=December 1991</ref> ya kasance hafsan sojin Ruwa ne a [[Nijeriya]], yayi aiki a lokuta daban-daban, a matsayin sa na shugaban [[Nigerian Navy]] (wato [[Chief of Naval Staff (Nigeria)|Chief of Naval Staff]]),<ref name="gamji2">Cite web |url= http://www.gamji.com/article6000/NEWS7030.htm|title=Aburi: The "Sovereign National Conference" That Got Away |accessdate=2007-06-16 |work= Gamji|last=Siollun|first=Max|publisher=</ref> da kuma [[Ministan Harkokin Waje, (Nijeriya)|Ministan Harkokin waje]] na wucin gadi,<ref name="time2">Cite web |url= http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,904219,00.html|title=An Attentive Listener|accessdate=2007-06-16 |date=1970-03-02 |work= [[Time (magazine)|Time]]|publisher=[[Time Warner]]</ref> sannan kuma ya zama Chief of Staff na ''Supreme Headquarters'',<ref name="nvs222">Cite web |url= http://www.nigeriavillagesquare1.com/Records/2004/08/murtala-muhammeds-first-address-to.html|last=Mohammed|first=Murtala |title=Murtala Muhammed's First Address to Nigeria |accessdate=2007-06-16 |work=Nigeriavillagesquare.com |publisher=Nigerian Village Square</ref> haka yasa ya zama ''[[de facto]]'' [[Mataimakin Shugaban Nijeriya]] lokacin janar [[Yakubu Gowon]]. ==Rayuwa da karatunsa== An haife shi a birnin Calabar a watan Maris shekarar 1918 a gidan [[Mutanen Yarbawa|Yarbawa]] da [[Mutanen Ibibio|Ibibiyo]]/[[Mutanen Efik|Efik]] wato mahaifinsa da mahaifiyar sa, Admiral Wey yayi karatunsa na farko a [[Calabar]], [[Cross River State]] makarantar firamare na Methodist, [[Ikot Ekpene]] a [[Jihar Akwa Ibom]] a yanzu; sannan ya cigaba da karatunsa a Jihar [[Lagos]]. Ya fara aikin sa na farko a ''Marine Department'' a matsayin cadet kuma mai koyon zama injiya a 1940. A karshen koyon aikin sa a 1945, yayi aiki a dukkanin sea-going vessels dake a ''Marine Department''. Lokacin da aka kirkiri Nigerian Navy a shekarar 1956, an maida shi bangaren Navy a matsayin sub-lieutenant. A 1962, an nada shi hafsa mai bada umurni na base da naval officer da ke rike da yankin Apapa, Lagos. A 1966, an nada shi Federal Commissioner na Establishment kuma ya zama mamba a federal Executive Council. An masa Karin girma da dama inda ya kai har zuwa matsayin vice-admiral. ==Mukamai== mukaman da ya rike a soja sune: *Marine engineer, 1950 *Sub-lieutenant and engineer, 1956 *Lieutenant, 1958 *Lieutenant commander, 1960 *Captain, 1963 *Commodore, 1964 *Rear-admiral, 1967 *Vice-admiral, 1971 ==Aje aiki/ritaya== Yayi ritaya a 1975 bayan samun juyin mulki da ta kawo [[Murtala Mohammed]] a shugaban cin kasa <ref name="nvs222"/>, wacce ta maye gurbin mulkin gwamnatin janar Yakubu Gowon. Ya rasu a 12 December 1991.<ref name="AC" /> == Manazarta == {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Wey, Joseph Edet Akinwale}} 0b2jaj8d765wqlzcnngf8xxsif0knco Badou Ndiaye 0 11256 164761 99722 2022-08-08T13:47:29Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Papa Alioune Ndiaye''' wanda aka sani da '''Badou Ndiaye''' (An haife shi a shekarar ta 1990) a babban birnin kasarsa [[Dakar]], a ƙasar [[Senegal]]) shi ne ɗan wasan [[ƙwallon ƙafa]] ta ƙasar [[Senegal]]. Ya buga wasan ƙwallo ma Ƙungiyar ƙwallon ƙasar Senegal daga shekara ta 2015. {{Stub}} {{DEFAULTSORT:Ndiaye, Badou}} ==Manazarta== [[Category:'Yan wasan ƙwallon ƙafa ta ƙasar Senegal]] jj9vtyjx8xio2fs7o288nozvudi4ol9 164762 164761 2022-08-08T13:48:32Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Papa Alioune Ndiaye''' wanda aka sani da '''Badou Ndiaye''' (An haife shi a shekarar ta 1990) a [[Dakar]] babban birnin kasar [[Senegal]]. shi ne ɗan wasan [[ƙwallon ƙafa]] ta ƙasar [[Senegal]]. Ya buga wasan ƙwallo ma Ƙungiyar ƙwallon ƙasar Senegal daga shekara ta 2015. {{Stub}} {{DEFAULTSORT:Ndiaye, Badou}} ==Manazarta== [[Category:'Yan wasan ƙwallon ƙafa ta ƙasar Senegal]] arhg7v5f1pfvz5jfvg07m7tat35g6on Babagana Umara Zulum 0 11344 164785 121263 2022-08-08T14:27:45Z Umar Ahmad2345 13400 Gyara wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Babagana Umara Zulum''' An haife shi ne a ranar 26 ga watan Agusta, a shekara ta 1969 a garin [[Mafa]], gwamnan [[jihar Borno]] ne daga shekara ta 2019 (bayan [[Kashim Shettima]]).Babagana Umar zulum yakasance gwanna ne jajirtace wanda a bangaren siyasan dimukradiyya da yasa a sawun gaba.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://punchng.com/breaking-apc-wins-borno-gov-poll-with-1-175-440-votes/|title=APC’s Zulum wins Borno Gov poll with 1,175,440 votes|website=Punch Newspapers|language=en-US|access-date=2019-03-13}}</ref><ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.dailytrust.com.ng/just-in-zulum-wins-borno-governorship-election.html|title=JUST IN: Zulum wins Borno governorship election|last=Abubakar|first=Uthman|last2=Omirin|first2=Olatunji|date=2019-03-11|website=Daily Trust|language=en-GB|access-date=2019-03-13}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://guardian.ng/tag/babagana-umara-zulum/|website=guardian.ng|access-date=2020-05-28}}</ref> == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Zulum, Babagana Umara}} [[Category:'Yan siyasan Najeriya]] [[Category:Gwamnonin jihar Borno]] apv8gjkk9yp0sybnlwn1daf1bus3i0y Filin wasa na Muhammad Dikko 0 11513 164754 61188 2022-08-08T13:11:27Z DonCamillo 4280 Redirected page to [[Filin wasan Kwallon Kafa na Muhammadu Dikko]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Filin wasan Kwallon Kafa na Muhammadu Dikko]] 0cdsko3pj8pgglt7sybl2ipkva35qh9 Bankin Union ta Najeriya 0 11518 164774 121363 2022-08-08T14:07:55Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki '''Bankin Union Bank Plc'''. An kafa shi a cikin shekarar ta alif dubu daya da dari tara da shaba kwai (1917) inda daga baya aka jera shi acikin kasuwar hada hadar hannayen jari ta [[Najeriya]] a shekarar ta alif 1971, Union [[Bank]] of Nigeria Plc. ==Tarihi== A karshen shekarar (2012), aka nada sabon kwamitin Daraktoci da kungiyar Gudanar da Zartarwa ga bankin Union sannan a shekarar (2014) bankin ya fara aiwatar da shirin canji don sake tabbatar da shi a matsayin babban mai ba da gudummawa ga ayyukan samar da kudade masu inganci a kasar Najeriya.<ref>https://www.unionbankng.com/who-we-are/our-history/</ref> Bankin a halin yanzu yana ba da sabis na banki daban-daban ga kowane mutum da kuma abokan cinikayar kamfanoni, Sunan tanadi da sabis na asusun ajiyar ko canja kuɗi Naira zuwa kudin kasashen waje. Babban bankin Najeriya ya ba Union bank daman yi amfani da [[ATM]], [[POS]] da banki wayar hannu. ==Rassa== Bankin amintacce ne kuma sananne ne a Najeriya, yana da yawan cibiyoyin sadarwa kusan darin uku (300) fadin kasar Najeriya. ==Duba Kuma== * [[Bankunan Najeriya]] ==Manazarta== [[Category:Bankuna]] ozdc4ac3yj4nfi2lnpjbjuxk9531y4y Inyamurai 0 13072 164973 155897 2022-08-09T07:52:04Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Inyamurai''' Turanci: / i b oʊ / EE -boh, <small>kuma</small> US : / ɪ ɡ b oʊ /. Kuma tattaɓa kalma '''Ibo''' da kuma da har ila yau ''Iboe'', ''Ebo'', ''Eboe'', <ref name="jamaicaigbo"></ref> ''Eboans'', ''Heebo'' ; ƙasa {{Lang|ig|'''Ṇ́dị́ Ìgbò'''}} [ìɡ͡bò] ( </img> ne a meta-ƙabilanci da 'yan qasar zuwa ba-rana kudu-tsakiya da kuma kudu maso gabashin [[Najeriya]] . Ana samun yawancin kabilun Ibo a [[Kamaru]], [[Gabon]], da [[Gini Ikwatoriya|Equatorial Guinea]], har ma da wajen Afirka. An yi ta ce-ce-ku-ce sosai game da asalin kabilar Ibo, kasancewar ba a san takamaiman yadda ƙungiyar ta fara ba. A yanayin kasa, ƙasar Igbo ta kasu zuwa ɓangarori biyu da ba daidai ba a gefen [[Neja (kogi)|Kogin Neja]] - gabas (wacce ta fi girma daga su biyun) da kuma ɓangaren yamma. Kabilar Ibo na daga cikin manyan ƙabilun Afirka. Harshen [[Harshen Ibo|Igbo]] wani ɓangare ne na dangin harsunan Nijar-Congo . Ya kasu kashi zuwa yaruka da yawa na yanki kuma ana iya fahimtar juna tare da babbar ƙungiyar "Igboid". Ƙasar Ibo ta ratsa ƙananan Kogin Neja, gabas da kudu na ƙungiyoyin Edoid da Idomoid, da yamma na ƙungiyar Ibibioid (Cross River). Kafin zamanin Turawan mulkin mallaka na Biritaniya a karni na 20, ƙabilar Ibo kungiyar siyasa ce da ta wargaje, tare da wasu manyan sarakuna kamar Nri, Aro Confederacy, Agbor da [[Onitsha]] . [[Frederick Lugard|Frederick Lugard ya]] gabatar da ''tsarin Eze'' na "shugabanni masu bada umarni". Ba tare da yakin Fulani ba da yaɗuwar addinin Musulunci a Najeriya a cikin karni na 19, suka zama Krista da yawa a karkashin mulkin mallaka. Dangane da mamayar mulkin mallaka, Ibo sun sami karfi na nuna bambancin kabila. A lokacin yakin basasar Najeriya na shekarar 1967-1970, yankunan Ibo suka balle a matsayin Jamhuriyar Biafra wacce ba ta daɗe ba. Kungiyar 'Movement for Actualization of the Sovereign State of Biafra', ƙungiyar 'yan ɗarikar da aka kafa a shekarar 1999, na ci gaba da gwagwarmaya ba tashin hankali don neman kasar Igbo mai cin gashin kanta. == Ma'ana da karamin rukuni == "Igbo" a matsayin asalin kabilanci ya bunƙasa kwatankwacin kwanan nan, a cikin tsarin mulkin mallaka da kuma Yaƙin basasar Najeriya. Al’ummomin da ke magana da harshen Ibo daban-daban sun kasu kashi biyu bisa tarihi kuma an rarraba su; a ra'ayin marubucin littattafan nan na [[Chinua Achebe]], ya kamata a sanya asalin Ibo a wani wuri tsakanin "kabila" da "ƙasa". Tun lokacin da aka kayar da Jamhuriyyar Biafra a shekarar 1970, wani lokacin ana yiwa ƙabilar Igbo kallon " kasa mara kasa ". == Tarihi == === Tarihi === Harsunan Igboid suna da tarin a cikin Volta – Niger phylum, mai yuwuwa an hada su da Yoruboid da Edoid . <ref>Williamson & Blench (2000) 'Niger–Congo', in Heine & Nurse, ''African Languages''.</ref> Babban bambanci tsakanin kungiyar Igboid shine tsakanin Ekpeye da sauran. Williamson (2002) yayi iƙirarin cewa bisa ga wannan tsarin, ƙaura zuwa Igbo-ƙaura zai sauko da Nijer daga wani yankin arewa mai nisa a cikin savannah kuma ya fara zama kusa da yankin Delta, tare da cibiyar sakandare ta Igbo mafi dacewa zuwa arewa, a yankin [[Awka]] . <ref>Kay Williamson in Ebiegberi Joe Alagoa, F. N. Anozie, Nwanna Nzewunwa (eds.), ''The Early History of the Niger Delta'' (1988) [https://books.google.com/books?id=MJ7KylvsgYEC&pg=PA92 92f].</ref> Nazarin kwayar halitta ya nuna Igbo su kasance cikin kusanci da sauran mutanen da ke magana da yaren Nijar-Congo. Babban haplogroup na Y-chromosmoal shine E1b1a1-M2 . An samo tukwane tun daga kusan 3,000-2,500 BC wanda ke nuna kamanceceniya da aikin Igbo daga baya aka samo shi a yankin [[Nsukka]] da Afikpo na Igboland a shekarun 1970s, tare da tukwane da kayan aiki a Ibagwa da ke kusa; al'adun dangin Umueri suna da asalin kwarin Anambara . A cikin shekarun 1970s bangarorin [[Owerri]], [[Okigwe]], [[Orlu (Nijeriya)|Orlu]], [[Awgu]], Udi da [[Awka]] sun ƙudurta zama "Igboasar Ibo" daga shaidar harshe da al'adu. A yankin Nsukka na ƙassr Igbo, an tono shaidar narkewar baƙin ƙarfe da wuri, wanda ya fara zuwa shekara ta 750 kafin haihuwar Yesu a wurin Opi da 2,000 BC a wurin Lejja . === Masarautar Nri === [[File:Bronze_head_and_ram%27s_head.jpg|left|thumb| Tagulla daga garin Igbo Ukwu na karni na tara, yanzu a Gidan Tarihi na Burtaniya ]] Mutanen Nri na ƙasar Ibo suna da tatsuniyoyin ƙirƙira halitta wanda ɗayan ɗayan tatsuniyoyin kirkirar halittu ne da ake samu a sassa daban-daban na ƙasar Igbo. Mutanen Nri da Aguleri suna cikin yankin ƙabilar Umueri waɗanda suka gano asalinsu daga asalin sarki mai martaba Eri . Asalin Eri bashi da tabbas, kodayake an bayyana shi da "sama" wanda Chukwu (Allah) ya aiko. Ya kasance mutum ne wanda ya fara ba da umarnin jama'a ga mutanen [[Anambra]] . Masanin tarihi Elizabeth Allo Isichei ya ce "Nri da Aguleri kuma wasu daga cikin dangin Umueri, [ƙungiya ce] ta ƙungiyoyin ƙauyukan Ibo waɗanda suka samo asalinsu zuwa sama da ake kira Eri." Shaidun archaeological sun nuna cewa tasirin Nri a cikin Igboland na iya komawa har zuwa ƙarni na 9, kuma an binne kabarin masarauta akalla zuwa ƙarni na 10. Eri, mai kama da allahn wanda ya kafa Nri, an yi imanin cewa ya daidaita yankin a kusan 948 tare da wasu al'adun Ibo masu alaƙa da shi bayan ƙarni na 13. Eze Nri na farko (Sarkin Nri) Ìfikuánim ya bi shi kai tsaye. Bisa ga al'adar gargajiya ta Ibo, mulkinsa ya fara ne a shekarar 1043. Aƙalla wani masanin tarihi ya sanya mulkin Ìfikuánim daga baya, kusan 1225 AD. <blockquote>Kowane sarki yana gano asalinsa ne tun daga kakannin da suka kafa, Eri. Kowane sarki al'ada ce ta Eri. Tsarin farawa na sabon sarki ya nuna cewa tsarin al'ada na zama Ezenri (Nri firist-king) yana bin hanyar da jarumi ya bi a cikin kafa masarautar Nri. : - E. Elochukwu Uzukwu </blockquote> [[File:Igbo_ichi_marks.jpg|thumb| Wani ɗan Ƙabilar Ibo mai fama da raunin fuska, wanda aka fi sani da ''ichi'', a farkon karni na 20 ]] Masarautar Nri ta kasance mai bin addini da addini, wani nau'in tsarin mulki, wanda ya bunkasa a tsakiyar yankin yankin Ibo. Nri yana da nau'ikan taboo guda bakwai waɗanda suka haɗa da mutum (kamar haihuwar tagwaye ), dabba (kamar kisan ko cin abincin alloli), abu, na ɗan lokaci, na ɗabi'a, magana da wurin taboos. Anyi amfani da dokoki game da waɗannan abubuwan koyarwar don ilimantar da kuma sarrafa batutuwan Nri. Wannan yana nufin cewa, yayin da wasu Igbo zasu iya zama a karkashin mulki daban daban, duk masu bin addinin Ibo dole suyi biyayya ga dokokin imani kuma suyi biyayya ga wakilin ta a duniya, Eze Nri. === Al'adun gargajiya === Ƙungiyar siyasa ta gargajiya ta Ibo ta ginu ne bisa tsarin jamhuriya irin ta dimokiradiyya. A cikin al'ummomin da ke da haɗin kai, wannan tsarin ya ba da tabbaci ga 'yan ƙasa daidaito, sabanin tsarin fandarewa tare da sarki mai sarauta kan batutuwa. Wannan tsarin mulkin ya sami halarta daga Turawan Fotigal wadanda suka fara zuwa suka hadu da mutanen Ibo a karni na 15. Ban da wasu sanannun garuruwan Ibo kamar [[Onitsha]], wanda ke da sarakuna da ake kira Obi da wurare kamar Masarautar Nri da Arochukwu, waɗanda ke da sarakuna firistoci; Ƙungiyoyin Ibo da gwamnatocin yanki sun sami rinjaye ta hanyar majalisar tuntuba ta jamhuriya ta talakawa. Usuallyungiyoyin galibi galibi majalisar dattawa ce ke iko da su. [[File:A_proud_trio.png|left|thumb| Matan Igbo uku a farkon ƙarni na 20 ]] Kodayake ana girmama masu riƙe da muƙami saboda nasarorinsu da iyawarsu, ba a girmama su a matsayin sarakuna amma galibi suna yin ayyuka na musamman da irin waɗannan majalisun suka ba su. Wannan hanyar mulkin ta bambanta da yawancin al'ummomin Yammacin Afirka kuma Ewe ne kawai na [[Ghana|Ghana ke]] raba su. ''Umunna'' wani nau'i ne na kakannin uba wanda Igbo suka kula dashi. Doka tana farawa ne da ''Umunna'' wacce ita ce layin maza daga asalin kakanni (wanda a wasu lokuta ake kiran layin da sunan) tare da rukunin mahaɗan da ke ƙunshe da dangin da ke kusa da juna wanda babban ɗan dangi ke jagoranta. Ana ''iya ganin Umunna'' a matsayin babbar ginshiƙan al'ummar Ibo. Hakanan al'ada ce wacce aka sake gina jinsi kuma aka aiwatar da ita bisa larurar zamantakewa, “inda jinsi da jima'i ba su dace ba. Maimakon haka, jinsi ya kasance mai sassauci kuma mai ruwa, yana ba mata damar zama maza kuma maza su zama mata ” Lissafi a cikin 'yan asalin Ibo na bayyane a cikin kalandar su, tsarin banki da kuma wasan ''caca da'' ake kira Okwe. A cikin kalandar asalinsu, mako guda yana da kwana huɗu, wata yana da makonni bakwai, kuma ana yin watanni 13 a shekara. A cikin watan da ya gabata, an kara ranar. Wannan kalandar har yanzu ana amfani da ita a ƙauyuka da ƙauyuka na ƙabilar Ibo don ƙayyade ranakun kasuwa. Sun sasanta al'amuran doka ta hanyar masu shiga tsakani, kuma tsarin bankin su na lamuni da tanadi, wanda ake kira Isusu, ana amfani dashi har yanzu. Sabuwar shekarar Igbo, farawa da watan ''Ọ́nwạ́ M̀bụ́'' ( Igbo ) yana faruwa a mako na uku na Fabrairu, kodayake farkon gargaɗin shekara ga yawancin al'ummomin Ibo yana kusa da lokacin bazara a ''́́nwạ́ Áarshi'' (Yuni). Amfani da matsayin bukukuwan rubutun da sirrin jama'a, da Igbo da wani 'yan asalin bayanin kimiyyar sa na alamomin kira Nsibidi, yana da asali daga makwabciyar [[Mutanen Ekoi|Ejagham]] mutane. Mutanen Ibo sun samar da tagulla tun daga farkon karni na 9, wasu daga cikinsu an same su a garin Igbo Ukwu, [[Anambra|Jihar Anambra]] . Tsarin bautar mara izini ya kasance tsakanin Ibo kafin da bayan gamuwa da Turawa. Olaudah Equiano ne ya bayyana ayyukan cikin gida a yankunan Igbo a cikin tarihin sa . Ya bayyana yanayin bayi a yankinsa na Essaka kuma ya nuna bambanci tsakanin yadda ake kula da bayi a ƙarƙashin Igbo a Essaka da wadanda ke hannun Turawa a Yammacin Indiya:<blockquote>... amma yaya yanayinsu ya bambanta da na bayi a Yammacin Indiya! Tare da mu, ba sa yin aiki kamar sauran membobin al'umma, ... har ma da maigidansu; ... (sai dai ba a ba su izinin cin abinci tare da wadancan ... haihuwar ba;) kuma akwai karancin wani bambanci tsakanin su ga cikin waɗannan bayi suna da ... bayi a karkashin su a matsayin dukiyoyin su ... don amfanin su. </blockquote>Kogin Neja ya zama yankin da ake hulɗa tsakanin 'yan kasuwar Afirka da Turai a 1434. Mutanen Fotigal ne suka fara yin hulɗa da mutanen Ibo. A wannan lokacin a cikin tarihi, an fi mai da hankali kan kasuwanci sabanin ginin daula; saboda haka, Turawan Fotigal sun tsunduma cikin fataucin bayin Igbo. Daga nan sai Yaren mutanen Hollan suka shigo cikin hoton, kuma daga karshe Turawan Ingila . Cinikin bayi ya ƙare a shekara ta 1807, don haka turawan suka fara karkata akalar su daga kasuwanci zuwa masana'antu. Musamman Turawan ingila, sun nemi faɗaɗa ikonsu na mulkin mallaka zuwa ƙasar Igbo. Kafin tuntuɓar Bature, hanyoyin cinikin Ibo sun miƙe har zuwa [[Makkah|Makka]], [[Madinah|Madina]] da [[Jeddah]] a nahiyar. === Cinikin bayi na gida da kuma ƙasashen waje === Chambers (2002) yayi ikirarin cewa yawancin bayin da aka karɓo daga Bight of Biafra a fadin hanyar wucewa sun kasance Igbo. Waɗannan bayin galibi kungiyar ta Confederacy ce ke sayar da su ga Turawan, wadanda suka sace ko suka sayi bayi daga kauyukan Igbo da ke yankin na bayan kasa. Mayila bayin Ibo ba su sha wahala daga yaƙe-yaƙen ɓarnatar da bayi ko balaguro ba amma wataƙila bashi ko kuma 'yan kabilar Ibo da suka aikata laifuka a cikin al'ummominsu. Tare da burin neman 'yanci, bautar Igbo mutane da aka sani zuwa Turai planters matsayin kasancewa m da ciwon high kudi na kunar bakin wake a kubuta bauta. Akwai shaidar cewa yan kasuwa sun nemi matan Igbo. An haɗu da matan Ibo tare da maza na Coromantee ( [[Mutanen Akan|Akan]] ) don su rinjayi maza saboda imanin cewa matan suna ɗaure ne zuwa asalin 'ya'yansu na fari. An yi zargin cewa an ba da labarin dillalan bayi na Turai game da kabilun Afirka da yawa, abin da ya haifar da masu bautar da wasu 'yan kabilun da masu gonakin suka fi so. Saboda haka wasu ƙabilun da ake so saboda haka suka zama masu karko sosai a wasu sassa na Amurka. An warwatsa Igbo zuwa yankuna kamar [[Jamaika|Jamaica]], <ref name="jamaicaigbo"></ref> [[Cuba]], Saint-Domingue, [[Barbados]], Amurka ta Mulkin Mallaka, [[Belize]] da [[Trinidad da Tobago]], da sauransu.<ref>{{cite book|title=Igbo Worlds: An Anthology of Oral Histories and Historical Descriptions |page=113 |first=Elizabeth Allo |last=Isichei |publisher=Macmillan |date=1977 |isbn=978-0-333-19836-0 |url= https://books.google.com/books?id=Bwh1AAAAMAAJ |access-date=2008-12-18}}</ref> == Fitattun Inyamurai == <gallery class="center" caption="Notable people"> File:Blessed Cyprain Iwene Tansi.jpg|[[Cyprian Michael Iwene Tansi]]<br /><span style="font-size:90%">Trappist Monk of the Catholic church</span> File:Chinua Achebe - Buffalo 25Sep2008 crop.jpg|[[Chinua Achebe ]]<br /><span style="font-size:90%"> Novelist, poet, professor</span> File:Chimamanda Ngozi Adichie 9374.JPG|[[Chimamanda Ngozi Adichie]]<br /><span style="font-size:90%">Novelist, short story writer, feminist </span> File:COLLINS NWEKE PROFILE - DD2013.jpg|[[Collins Nweke]]<br /><span style="font-size:90%">Municipal Legislator in Belgium, social economist, management consultant </span> File:Card. Francis Arinze.jpg|[[Francis Arinze]]<br /><span style="font-size:90%">Cardinal of the [[Roman Catholic]] church</span> File:Dr. Nnamdi Azikiwe.jpg|Dr. [[Nnamdi Azikiwe|Nnamdi Azikwe]] 1st [[President of Nigeria]] File:1 nwankwo kanu 2017 (edited).jpg|[[Nwankwo Kanu]]<br /><span style="font-size:90%">[[Soccer]] player, African Best Player 1996 and 1999</span> File:Olaudah Equiano - Project Gutenberg eText 15399.png|[[Olaudah Equiano]]<br /><span style="font-size:90%">Explorer, writer, merchant, abolitionist</span> File:Ken Olisa 6.jpg|[[Ken Olisa]]<br /><span style="font-size:90%">[[Lord-Lieutenant of Greater London]]</span> File:P Square US Canada Tour 2010.jpg|[[P-Square]]<br /><span style="font-size:90%">Recording artistes, performers, dancers</span> File:Okonjo-Iweala, Ngozi (2008 portrait).jpg|[[Ngozi Okonjo Iweala]]<br /><span style="font-size:90%">Economist, member [[Twitter]] board, nominee President of [[World Bank]]</span> File:TonyIwobi.jpg|[[Toni Iwobi]]<br /><span style="font-size:90%">Member of Italian Senate 2018–present</span> File:Chiwetel Ejiofor by Gage Skidmore.jpg|[[Chiwetel Ejiofor]]<br /><span style="font-size:90%">Film and television actor</span> File:Match legends 2017 CC (1).jpg|[[Jay-Jay Okocha]]<br /><span style="font-size:90%">[[Soccer]] legend </span> </gallery> ==Manazarta== [[Category:Kabila]] [[Category:Al'ummomin Nijeriya]] [[Category:Al'ummomi]] [[Category:Al'umma]] [[Category:Al'adun ƙasashen]] c0jod7tplwy4f2z0l3h3wi0ln1z1z2f Amira Mohamed Ali 0 13301 164894 57742 2022-08-08T23:23:14Z Ibrahim Sani Mustapha 15405 wikitext text/x-wiki [[File:Amira_Mohamed_Ali_Rheda.jpg|thumb| Amira Mohamed Ali (2019) ]] '''Amira Mohamed Ali''' (an haife ta a ranar 16 ga watan Janairu shekara ta alif 1980 a [[Hamburg]] ) yar siyasa ce ta kasar Jamus ( Die Linke ) wacce ta kasance memban kungiyar ta Bundestag tun shekarar 2017. Tun daga ranar 12 ga watan Nuwamba na shekarar 2019, ta kasance shugabar majalisar dokoki na Die Linke a cikin Bundestag, tare da Dietmar Bartsch . == Rayuwa == Amira Mohamed Ali ta girma ne a Hamburg-Fuhlsbüttel . Mahaifinta daga [[Misra|Masar ne]] kuma mahaifiyarta [[Jamus|Jamusanci ce]] . <ref>[https://www.sueddeutsche.de/politik/linke-amira-mohamed-ali-1.4680663 ''Amira Mohamed Ali: Erfrischend unverkrampft in ihrer neuen Chefrolle''], sueddeutsche.de, 13 November 2019</ref> Bayan kammala karatunta daga Gelehrtenschule des Johanneums a Hamburg-Winterhude a alif 1998, Mohamed Ali ta karanci shari'a a jami'o'in Heidelberg da Hamburg, inda ta fara da kammala karatun ta. Ta kammala karatunta na lauya a Kotun Yankin lardin Oldenburg tsakanin shekarar 2005 da 2007. An dauke ta a wata mashaya a shekarar 2008 kuma tayi aiki a matsayin lauya na gidan mai kula da kwangila na mai siyar da motoci har zuwa shekarar 2017. Ita memba ce ta IG Metall da Germanungiyar Kula da dabbobi ta Jamusawa. Mohamed Ali tana da aure kuma tana zaune a Oldenburg tun 2005. == Aikin siyasa == Mohamed Ali ya kasance memba na kwamitin Oldenburg / Ammerland na ƙungiyar Die Linke a cikin ƙananan Saxony tun daga shekara ta 2015. Ta shiga neman mukamin siyasa ne a karon farko a zaben kananan hukumomi na shekarar 2016 a jerin masu lamba 2 a gundumar zabe VI na garin Oldenburg. A wannan zaben, Jam'iyyar hagu ta cimma kyakkyawan sakamakorta a zaben karamar hukuma tun daga tushe. Mohamed Ali ya yi takara a matsayin dan takarar kai tsaye ga gundumar Oldenburg-Ammerland a zaben tarayya na shekarar 2017 . An zabe ta mai lamba 5 a jerin 'yan jam’iyyarta ta Lower Saxony kuma an zabe ta ga Bundestag ta wannan jerin. A cikin 19 na Bundestag, ita memba ce a Kwamitin Kula da Shari'a da Kare Mabiya da Kwamitin Abinci da Aikin Noma. Ta kasance mai magana da yawun kariyar masu amfani da kariya ga dabbobi ta bangaren majalisar dokoki ta hagu a cikin Bundestag. A ranar 12 ga watan Nuwamban shekarar 2019, an zabe ta a matsayin magajin Sahra Wagenknecht - tare da Dietmar Bartsch – a matsayin shugaban kwamitin majalisar. Mohamed Ali ya samu nasara a zaben Caren Lay, inda ya samu kuri'u 36 zuwa 29. === Matsayoyin siyasa === Mohamed Ali, kamar magabacinsa Wagenknecht, ana ɗaukarsa ɓangare ne na ɓangaren hagu na ƙungiyarta. Ya bambanta da Wagenknecht, duk da haka, a bayyane take a bayyane ga yiwuwar haɗuwa da jan-jan-kore . <ref>[https://www.zeit.de/politik/deutschland/2019-11/amira-mohamed-ali-linke-fraktion-buendnis-spd-gruene ''Neue Chefin der Linksfraktion ist offen für Bündnis mit Grünen und SPD.''] </ref> == Hanyoyin haɗin waje == * [https://www.bundestag.de/abgeordnete/biografien/M/-/522090 Tarihin rayuwa] a Bundestag * [https://www.abgeordnetenwatch.de/profile/amira-mohamed-ali Amira Mohamed Ali] a abgeordnetenwatch.de * [https://www.amira-mohamed-ali.de/ueber-mich/ Yanar gizon hukuma] * [https://www.linksfraktion.de/fraktion/abgeordnete/profil/amira-mohamed-ali/ Bayanan martaba a shafin yanar gizo na theungiyar Partyungiyar Baguda da ke cikin Bundestag] * Jung &#x26; amp; Naiv: Interview mit Amira Mohamed Ali == Manazarta == <references></references> 8j55c276in0taj6r541wxcpkf1haq40 Bilkisu Musa 0 15044 165034 155176 2022-08-09T09:51:24Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Balkisu Musa''' (an haife ta a shekara ta 1970) ita ƴar wasan ɗaukar nauyi ce a Najeriya. Ta lashe lambar tagulla a Gasar Cin Kofin Duniya ta Kiwon Duniya a shekara 1999 ajinn nauyi +75 kilogiram. ==Matsayi na hudu== Bilkisu Musa ce ta zo ta huɗu a Gasar Cin Kofin Duniya na Gwanin Kiwon Lafiya ta Mata a cikin nauyin kilogram 83 na Mata. Ta lashe lambobin zinare uku a wasannin All-Africa na shekara 1999 a Afirka ta Kudu. A Gasar Weightlifting World Championship ta shekara 1999,Bilkisu Musa ta daga Kilogiram 252.5 (jimilla), ta lashe lambar tagulla a rukunin + Kilogiram 75. Lokacin da aka saka daukar mata a wasannin Olympics a karon farko a wasannin bazara na shekara 2000, Musa bai cancanta da shan kwayoyin kara kuzari ba. An dakatar da ita tsawon shekara biyu gaba ɗaya. A Gasar Cin Kofin Duniya ta 2003, Musa ya kasance na 23 a rukunin + 75 kg, ya daga jimillar kilo 215. A shekarar 2017, wasu masu daukar nauyi masu nauyi su shida 'yan Najeriya da Musa ya horar sun halarci Gasar Cin Kofin Nauyin Matasa na Afirka. ==Manazarta== {{DEFAULTSORT:Musa, Bilkisu}}. oraxjufxz0v8ogu98t8qcfi0lgg5wc9 Benedicta Ajudua 0 15689 165014 68150 2022-08-09T09:18:04Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Benedicta Ajudua''' (an haife ta ranar 10 ga watan Yuli, 1975). `ƴar tseren [[Nijeriya]] ce wanda ta ƙware a cikin tseren mita 100. ==Matsayi== Ta kare a matsayi na bakwai a gasar tseren mita 4 x 400 a gasar Olympics ta bazara ta 2000 tare da abokan aikinta Glory Alozie, Mercy Nku da Mary Onyali. == Manazarta == [[Category:Ƴan tsere a Najeriya]] jeopzmynw21o78bdrg9qzsiphvs42xf Betty Abah 0 15707 165026 68187 2022-08-09T09:39:14Z BnHamid 12586 gyara wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Betty Abah''' (an haife ta ranar 6 ga watan Maris, 1974). [[Ɗan jarida|'yar jaridar]] Najeriya ce, marubuciya kuma mai rajin kare hakkin mata da yara. Ita ce ta kirkiro kuma Babban Darakta na CEE HOPE, kungiyar kare hakkin ‘ya mace da ci gaban kungiyar ba da riba da ke [[Lagos (jiha)|Jihar Legas]].<ref>https://web.archive.org/web/20160817151213/http://wrm.org.uy/oldsite/bulletin/152/Nigeria.html</ref> == Rayuwar farko == An haifi Betty a [[Otukpo]], [[Benue (jiha)|jihar Benuwe]], yankin Middle Belt na Najeriya. Ta samu digiri na farko a fannin Turanci da Nazarin Adabi daga Jami’ar Calabar sannan ta kuma yi digiri na biyu a Jami’ar Legas . == Ayyuka == Betty ta fara aiki da ''Jaridar Voice'' a [[Makurdi]], Jihar Benuwai, sannan kuma ''Newswatch'' da ''Tell Magazine'', kafin ta ci gaba da aiki tare da ''Rocky Mountain News'' a matsayin 'yar uwan Alfred Friendly Press Fellowships. A matsayinta na 'yar jarida, ta yi aiki tare da ''The Voice Newspaper'', ''Newswatch'', ''Tell Magazine'' sannan kuma ta kasance tare da ''Rocky Mountain News'' a [[Denver]], [[Colorado]], [[Tarayyar Amurka|Amurka]] . Ita ce marubucin ''Soundarar Broarnayen sarƙoƙi'', ''Tafi Ga Sarkinmu'' kuma ''Uwar Jama'a'' . Betty tayi aiki tare da Kungiyar Kare Hakkin Muhalli; Abokan Duniya na Najeriya kafin saita kafa CEE-HOPE a watan Disamba 2013. == Kunnawa == Abah ya shiga cikin kararraki da dama, yana kare shari'ar take hakkin dan adam. Wasu daga cikinsu sun hada da yakin neman a sako ‘ yan matan Chibok da‘ yan ta’addan [[Boko Haram|Boko Haram suka]] sace a Arewa maso Gabashin Najeriya, yakin neman kare hakkin muhalli na matan Neja Delta, batun azabtar da mata uku a Ejigbo, Lagos da wasu ‘yan banga suka yi. kungiyar, batun satar Ese Oruru, da sauransu. == Kyaututtuka, fahimta da kuma abokan tarayya == {| class="wikitable" |+ style="text-align: left;" |'''Kyaututtuka daga Betty Abah''', ! scope="col" | Shekara ! scope="col" | Class ! scope="col" | Nau'i ! scope="col" | Jikin bayarwa |- ! scope="row" | 2001 | Darajojin Jiha | Ayyukan Al'umma | Bautar Matasa na Kasa Najeriya |- ! scope="row" | 2003 | Mai ba da rahoto na Shekara | Aikin jarida | Kyautar Kafafen Yada Labarai ta Kasa ta ba wa Najeriya |- ! scope="row" | 2006 | Zumunci | ƙwarewa | Alfred Friendly Press Fellowships, Amurka |- ! scope="row" | 2006 | Zumunci | Aikin jarida | Kungiyar Knight Journalism Press Fellowship, Amurka |- ! scope="row" | 2006 | Zumunci | Aikin jarida | The Kaiser Family HIV / AIDS Fellowship, Amurka |- ! scope="row" | 2008 | Mai ba da Labarin Childan Yara na Shekara | Aikin jarida | Kwarewar Media |- ! scope="row" | 2010 | Kasancewa | Shirin Shugabanci | Shirin Shugabancin Taba Taba sigari na Duniya, Jami'ar Johns Hopkins, Amurka. |- ! scope="row" | 2012 | Ambaton girmamawa | Kyautar waka | Ofungiyar Marubutan Nijeriya |- ! scope="row" | 2014 | Ambaton girmamawa | Aikin jarida | [[Wole Soyinka]] Kyautar Rahoton Bincike |- ! scope="row" | 2016 | Buga Jaridar Jarumai | Aikin jarida | Kyautar Kyautar Media a Najeriya. |- ! scope="row" | 2019 | Ziyartar Zumunci | 'Yancin Dan Adam | Shipungiyar Kare Hakkin Dan-Adam, Jami'ar York, Ingila. |}<ref>https://www.york.ac.uk/cahr/defenders/protective-fellowship/past/betty/</ref> == Manazarta == {{Reflist}} [[Category:Haifaffun 1974]] [[Category:Mata]] [[Category:Ƴan Najeriya]] gs8vq2dzldat4v2i1qvvflam3jpjmje Michelle Dede 0 16127 164749 123257 2022-08-08T13:08:19Z DonCamillo 4280 typo wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Michelle Dede''' yar [[Nijeriya|Najeriya ce]] mai gabatar da shirye-shiryen talabijin kai tsaye kuma' yar fim ce. Ta shirya fim din mai suna ''Flower Girl'' sannan kuma ta fito a cikin shirin talabijin na ''<nowiki/>''Desperate Housewives Africa'' da kuma fim din shekarar 2017 mai cike da kayatarwa mai suna ''Abin da ke Ciki.''<ref>http://ynaija.com/leading-ladies-africa-michelle-dede/</ref><ref>http://pulse.ng/movies/michelle-dede-9-things-you-should-know-about-multilingual-tv-host-actress-id4838132.html</ref> == Rayuwar Farko da Ilimi == An haife ta ne a [[Jamus]], Dede ta girma ne a cikin dangi masu tasiri, mahaifinta shine Brownson Dede, wani jami'in diflomasiyyar Najeriya a [[Itofiya|Habasha]].<ref>https://thenationonlineng.net/toyin-abraham-rita-dominic-return-to-set-for-the-therapist/</ref> Tana da karatunta na farko a [[Brazil]], makarantar sakandare da sakandare ta kammala a [[Asturaliya|Australia]] da [[Itofiya|Habasha]] bi da bi. Daga baya ta tafi [[Birtaniya|kasar Burtaniya]] don karantar Zane da Tallace-tallace a Kwalejin Amurka da ke Landan, Burtaniya Haka kuma ta yi digiri na biyu a fannin Sadarwa da kuma PR daga wannan cibiyar.<ref>http://www.vanguardngr.com/2010/07/our-father-taught-us-to-respect-everyone%E2%80%94-najite-mitchelle-dede/</ref> == Ayyuka == Ayyukanta sun fara biyo bayan hutu a Najeriya kuma hakan ya sanya ta shiga cikin nishaɗin nishaɗi. A shekarar 2006, tare da Olisa Adibua, ta dauki nauyin gabatar da fim din ''Big Brother Nigeria'', wanda aka fara gabatarwa, wani shirin talabijin na Najeriya wanda ya danganci shirin Big Brother. Ta daga baya co-samar da 2013 film ''Flower Girl'' kafin ta tafi a kan wa star kamar yadda Tari Gambadia a cikin fim ''Matsananciyar uwayen gida Afirka''. Ta ambaci Oprah Winfrey a matsayinta na mai gabatar da shirye-shiryen TV. A cikin shekarar 2017, Dede ya fara fitowa a fim mai kayatarwa na Najeriya ''Abin da ke Ciki'' tare da Paul Utomi, [[Kiki Omeili]] da Tope Tedela.<ref>https://dailytimes.ng/entertainment/tope-tedela-produces-first-movie/</ref> A cikin shekarar 2018 ta yi fice a cikin ''uwaye a Yaƙin''. <ref name="Pulse">July 24, 2018 [https://www.pulse.ng/entertainment/movies/moms-at-war-heres-when-omoni-obolis-new-film-will-be-released-in-cinemas/mevk6zr Here's when Omoni Oboli's new film will be released in cinemas], ''Pulse Nigeria''</ref> == Filmography == * ''Yarinyar Flower'' (2013) * ''Matan Afirka masu raunin gaske'' (2015) * ''Abin da ke kwance a cikin'' (2017) * ''Iyaye a Yaƙi'' (2018) == Rayuwar mutum == Dede 'yar uwa ce ga shahararren dan wasan barkwanci Najite Dede kuma jakadiyar alama ce ta kamfani kwararriya kan kwalliyar Emmaus Beauty. == Manazarta == {{Reflist|30em}} == Hanyoyin haɗin waje == * Michelle Dede on IMDb [[Category:Mata]] [[Category:Ƴan Najeriya]] [[Category:Rayayyun mutane]] qijnrelxyv1u6f0oe8so8a7orvmiqco Zuwaira Gambo 0 16195 164789 141095 2022-08-08T14:44:39Z Umar Ahmad2345 13400 Gyara wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Zuwaira Gambo''' ita ce Kwamishina mai kula da harkokin mata da ci gaban al’umma, a [[Borno|jihar Borno]].<ref>"Maiduguri, Olatunji Omirin (31 July 2019). "Borno: See Full list of commissioners appointed by Gov. Zulum". ''Daily Trust''. Retrieved 19 November 2020. </ref><ref>"Borno State reintegrates 132 ex-Boko Haram members". ''The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News''. 6 October 2019. Retrieved 19 November 2020.</ref><ref>"News, The Next Edition (25 June 2020). "Borno Govt Rehabilitates 2,000 ex Boko Haram Combatants – Commissioner". ''The Next Edition''. Retrieved 19 November 2020.</ref><ref>"Borno Women Affairs Commissioner, Zuwaira Gambo Commends Zulum Over Citing Of New Ultra Modern Market In Kwaya Kusar". ''Observers Times''. 6 October 2020. Retrieved 19 November 2020.</ref> == Farkon rayuwa da ilimi == An haife ta a wani gari da ake kira Kwaya Kusa da cikin jihar Borno inda ta yi karatun firamare, daga nan ta koma Kwalejin Gwamnatin Tarayya ta mata, Benin, sannan kuma zuwa jami'ar [[Jami'ar Bayero|Bayero University Kano]] don [[Jami'ar Bayero|Digirinta]] na farko a farnin sadarwa, sannan ta yi digiri na biyu a harkar gwamnati daga Jami’ar. na Calabar.<ref name=":0">"Women in Politics : Zuwaira Gambo". ''Chiomah's Blog''. 23 January 2019. Retrieved 19 November2020.</ref> == Aiki == Ta na aiki da Sashen Jami’ar Fasaha ta Tarayya, Minna a matsayin Edita, sannan da Daily Times Group a matsayin marubuciya da Edita, ta zama Sakatariyar Tsaro ta Sifeta Janar na ’Yan sanda na baya Alhaji Ibrahim Coomassie.<ref name=":0" /> == Haɗin waje  == * [https://twitter.com/BornoWomendev?s=09 Ma’aikatar Harkokin Mata ta Jihar Borno da Wulakantar da Jama’a] a [[Twitter|shafin Twitter]] == Manazarta == {{Reflist|3}} [[Category:Mutanen Nijeriya]] [[Category:Mata]] [[Category:Ƴan Najeriya]] 5xgg1oo7eq61orsjoys9xlr6xa5z65b Bandy Kiki 0 16256 164770 70595 2022-08-08T14:00:28Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Bandy Kiki''' (An haife ta ranar 20 ga watan Faburairu, 1991). marubuciya ce yar [[Kamaru]], mai fafutuka ta LGBT kuma yar kasuwa ce da ke zaune a Burtaniya Ita ce ta kirkiro Blog din Kinnaka, wani babban shafin yanar gizo mai magana da Ingilishi a Kamaru don labarai da nishadi. Ta kasance mutum mai yawan cece-kuce saboda ra'ayinta na siyasa da gwagwarmayar LGBT, kuma ana kiranta "Mafi abun kyama daga Anglophone A Social Media a Kamaru." == Bayan Fage == An haifi Kiki Emily Kinaka Banadzem a ranar 20 ga Fabrairu, 1991 a Jakiri [[Kamaru]] .  <sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" data-ve-ignore="true" style="white-space:nowrap;">&#x5B; ''<nowiki><span title="This claim needs references to reliable sources. (March 2018)">ana bukatar</span></nowiki>'' &#x5D;</sup> == Ayyuka == Kiki ta fara aikinta ne a matsayin mai rubutun ra'ayin yanar gizo a [[Birtaniya|Burtaniya]], a cikin wani shafin yanar gizo da ake bugawa a yanar gizo ''Kinnaka's Blog'' da ''TV na Kinnaka'', wanda aka kaddamar a shekarar 2015. Shafinta shine ɗayan waɗanda 'yan Kamaru ke yawan amfani da su. A shekarar 2016, kamfanin Avance Media, CELBMD Afirka da abokan hulda sun sanya ta cikin matasa 50 'yan asalin kasar Kamaru da ke da matukar tasiri.   <sup class="noprint Inline-Template" style="white-space:nowrap;">&#x5D;</sup> Kiki ta sami kambi mafi kyawu na Kameroon Kamaru CAMEEA a 2015 kuma ta ci "Best 2016 Blogger" daga kyaututtukan nishaɗin Diasporaasashen waje. Kiki shi ne kakakin kungiyar ta Rainbow Equality Hub, wata kungiya mai zaman kanta da ke tallafa wa mutanen LGBT a Kamaru. A cikin 2017, an zaba ta don mafi kyawun kyautar Blogger ta Afirka ta AWA. A cikin wata hira ta Mayu 2017, Kiki ta sanar cewa za ta taimaka wa Irène Major tare da Gidauniyar Gay a Afirka. Ta kuma ba da hira ga Humen Online Hungary magazine magazine, wanda kuma ana samun shi a cikin Hangari. <sup class="noprint Inline-Template" data-ve-ignore="true" style="white-space:nowrap;">&#x5B; ''<nowiki><span title="The material near this tag may rely on an unreliable source. (March 2018)">tushe mai dogaro?</span></nowiki>''</sup> == Rikici da suka == She was criticized for her controversial post on her blog following the ongoing 2016–2017 Cameroonian protests. She received extensive abuse online, including the spread of unsubstantiated rumors claiming Kiki was HIV-positive and that she is an agent of the [[Kamaru|Cameroon]] government attempting to sabotage the ongoing crisis. Kiki has denied those claims. Kiki has been criticized for being gay and supporting LGBT rights in Cameroon. In one example, film producer Agbor Gilbert Ebot stated that <nowiki>''.</nowiki>..If I catch you for Cameroon, I go 'rape' you well well so that di demon of lesbianism go comot for your body…I get plans to give you belle..." She has been the subject of death threats. == Rayuwarta == A 2017, Kiki ta sanar da zawarcinta da Becky, 'yar Kamaru mai shekaru 26–27 ke zaune a Burtaniya. == Duba kuma == * Jerin 'Yan wasan Kamaru * Cinema na Kamaru == Manazarta == {{Reflist}} == Haɗin waje == * Official website * Bandy Kiki's channel on YouTube * Bandy Kiki Speaks On Kinnaka TV, French Colonization of Cameroon, Unity & Self Hate on YouTube m79hrly0jzo7m3cpt3b74nqenwkx9sq Bella Agossou 0 16269 165010 70298 2022-08-09T09:13:56Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{Infobox person|name=Bella Agossou <br>بيلا أجوسو|resting_place=|footnotes=|website=|awards=|children=|spouse=|party=|years_active=2002–present|education=|nationality=[[Beninese]]|resting_place_coordinates=<!-- {{coord|LAT|LONG|display=inline,title}} -->|death_cause=|other_names=|death_place=|death_date=|birth_place=[[Savalou]], [[Benin]]|birth_name=|birth_date=1981|caption=|alt=|image_size=|background=|image=|occupation=Actress}} '''Bella Agossou''' ( [[Larabci]] : بيلا أجوسو. An haife ta 1981) ne a Benin `yar wasan kwaikwayo ce a masana`antar Spanish cinema. == Ayyuka == Agossou ta fara aikinta ne a Benin a matsayin 'yar wasan kwaikwayo tare da kamfanin "Sonangnon" wanda ta kirkira kuma ta haɓaka. Koyaya, bayan shekaru 4 da kirkirar kamfanin, sai ta koma Spain a 2002. Sannan ta koyi yarukan Catalan da Spanish don neman aiki a matsayin yar wasan kwaikwayo. Ta yi fim din ''Un cuento de Navidad'' (Kirsimeti Labari) tare da jagorantar rawar da matar da 'yan sanda ke nema saboda rashin takardu a matsayin baƙon doka. Daga baya, ta taka rawa sosai a cikin finafinan Afirka da na duniya da yawa ciki har da ''Los Nuestros'', ''Moranetta'', ''A cuento na Nadal'' da ''Palmeras en la Nieve'' . A ranar 13 ga Yulin 2017, Agossou ya gabatarwa da manema labarai wani shago da ake kira "NOK". == Fina-finai == {| class="wikitable" !Shekara ! Fim ! Matsayi ! Bayanan kula ! Ref. |- | 2008 | ''El Cor de la Ciutat'' | | | |- | 2009 | ''Abincin Nadal'' | Mariya | Gida fim | |- | 2010 | ''Johan Primero'' | Doris | | |- | 2010 | ''Catalunya über alles!'' | | | |- | 2011 | ''Alakrana'' | Traductora Embajada | mini jerin | |- | 2011 | ''Catalunya über alles!'' | Dona cobrador | | |- | 2012 | ''Tengo Ganas de Ti'' | Boxeadora | | |- | 2013 | ''Kubala, Moreno i Manchón'' | | | |- | 2013 | ''Un cuento de Navidad'' | | Gida fim | |- | 2013 | ''Haihuwa'' | | | |- | 2014 | ''Palmeras en la Nieve'' | Oba | | |- | 2014 | ''Los Nuestros'' | | | |- | 2015 | ''Kubala, Moreno i Manchón'' | Rut | jerin talabijan | |- | 2016 | ''Jar Wando'' | | | |- | 2017 | ''El Cuaderno de Sara'' | Masira | | |- | 2019 | ''Manual de supervivència'' | Kai | TV shirin gaskiya | |- | 2020 | ''Caronte'' | | jerin talabijan | |- | 2020 | ''Baƙin Baƙi'' | Bebe | | |- | 2020 | ''Adu'' | Safí | | |- | 2020 | ''Birananan Tsuntsaye'' | Fifi | jerin talabijan | |} == Manazarta == {{Reflist}} == Haɗin waje == * Bella Agossou * [https://ecranbenin.net/quand-bella-agossou-revele-le-benin-outre-mer/ Quand Bella Agossou révèle le Bénin Outre-mer] p8tdmcyqlgfft12soxxldymzqz6zmp0 Ma'aikatar Muhalli, Kimiyya, Fasaha da Bidi'a (Ghana) 0 16497 164747 71124 2022-08-08T13:06:47Z DonCamillo 4280 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Ma'aikatar Muhalli, Kimiyya, Fasaha da Bidi'a''' ita ce ma'aikatar Ghana da ke da alhakin ci gaban muhalli da kimiyya a cikin kasar.<ref name=":0">{{cite web|url=http://www.ghana.gov.gh/|title=Archived copy|accessdate=2014-06-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140608124233/http://www.ghana.gov.gh/|archivedate=2014-06-08}}</ref> == Hangen nesa == Ma'aikatar ta yi tunanin ci gaba da ci gaba ta hanyar amfani da kimiyya, fasaha da kirkire-kirkire don bunkasar tattalin arziki da kyakkyawan yanayin waje ta hanyar ci gaba da ingantaccen tattalin arziki.<ref name=":1">{{Cite news|url=http://mesti.gov.gh/profile-2/|title=Profile {{!}} Ministry of Environment, Science, Technology & Innovation|work=Ministry of Environment, Science, Technology & Innovation|language=en-US}}</ref> == Ofishin Jakadancin == Manufar wannan Ma'aikatar ita ce ta ci gaba da bunkasa ta hanyar sanya matakai don karfafa kasuwannin bincike da ci gaba (R&D) don yanayin waje masu dacewa, kimiyya, fasaha da kirkire-kirkire ta hanyar fahimtar juna, kawance da kuma aiki tare.<ref name=":1">{{Cite news|url=http://mesti.gov.gh/profile-2/|title=Profile {{!}} Ministry of Environment, Science, Technology & Innovation|work=Ministry of Environment, Science, Technology & Innovation|language=en-US}}</ref> == Hukumomi == * [[Majalisar don Nazarin Kimiyya da Masana'antu - Ghana|Majalisar don Nazarin Kimiyya da Masana'antu]] * Hukumar Makamashin Atom ta Ghana * Hukumar Kare Muhalli * Hukumar Amfani da Kasa da kuma Tsarin Sarari * Hukumar Kula da Lafiyar Kasa * Hukumar Kula da Nukiliya, Ghana<ref name=":1">{{Cite news|url=http://mesti.gov.gh/profile-2/|title=Profile {{!}} Ministry of Environment, Science, Technology & Innovation|work=Ministry of Environment, Science, Technology & Innovation|language=en-US}}</ref> == Manufofi == * Karfafa aikin aikace-aikace na amintattu da amintattun ayyukan muhalli; * Ci gaba da haɓaka al'adun kimiyya da fasaha a duk matakan al'umma. * Ci gaban ɓangaren isar da isassun kayan isar da sako a cikin kula da albarkatun ɗan adam, ababen more rayuwa da shuka / kayan aiki ta hanyar ingantattun manufofi da dokoki. * Inganta bukatun jama'a don samfuran kimiyya da kere-kere da aiyuka; * Karfafawa da ƙarfafa bin ƙa'idodin ƙauyukan mutane a cikin al'ummomi; * Karfafa haɗin kai tare da hukumomin haɗin gwiwar cikin gida da na ƙasa da ƙasa; * Gabatarwa, aiki tare da kimantawar ayyukan bincike da ci gaba;<ref name=":0">{{cite web|url=http://www.ghana.gov.gh/|title=Archived copy|accessdate=2014-06-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140608124233/http://www.ghana.gov.gh/|archivedate=2014-06-08}}</ref> == Ayyuka == * Karfafa ayyukan da ake buƙata don tallafawa matakan da manufofin da ake buƙata don ƙaddamarwa da aiwatar da ingantaccen ayyukan ci gaban kimiyya da fasaha; * Tabbatar da rabe-raben, saka idanu, kimantawa da kuma kula da ayyukan Muhalli, Kimiyya, Fasaha da Kirkira yayin kirkirar fa'idodin tattalin arziki. * Tabbatar da dacewa da ingantaccen shugabanci da gudanar da muhalli. * Tabbatar da tsarin da ya dace na duk shirye-shiryen da aka tsara da kuma duba kasafin kudi a fannin muhalli, kimiyya, fasaha da bangaren kere-kere na tattalin arziki da nufin samun tsarin bai daya na gudanarwa.<ref>{{Cite news|url=http://mesti.gov.gh/functions/|title=Functions {{!}} Ministry of Environment, Science, Technology & Innovation|work=Ministry of Environment, Science, Technology & Innovation|language=en-US}}</ref> == Hanyoyin haɗin waje == * [[:en:Council_for_Scientific_and_Industrial_Research_–_Ghana|Council for Scientific and Industrial Research – Ghana]] * [[:en:Ghana_Atomic_Energy_Commission|Ghana Atomic Energy Commission]] * [[:en:Ghana_Environmental_Protection_Agency|Ghana Environmental Protection Agency]] == Nassoshi == gqt62vnk4mgn4753cmcelgzvwoy6zzi Benjamin Hauwanga 0 17328 165017 133605 2022-08-09T09:24:54Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Benjamin Hauwanga''', shine wanda aka fi sani da '''BH''', (An haife shi ranar 24 ga watan Satumba, 1961) a Tsumeb, Oshikoto. ɗan kasuwar [[Namibiya]] ne. Iyayensa sun rabu yayin da yake saurayi; mahaifiyarsa ita kadai ta goya shi, kodayake mahaifinsa yakan ziyarci gidan a kai a kai. Yana da kannai takwas.<ref>Benjamin Hauwanga. (2021, ga Faburairu, 7). ''Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta''. Retrieved 17:01, Oktoba 22, 2021 from <nowiki>https://ha.wikipedia.org/w/index.php?title=Benjamin_Hauwanga&oldid=74430</nowiki>.</ref> ==Tarihin Kasuwanci== Ya kasance yana da matukar sha’awar kasuwanci tun yana karami; san nan tun yana yaro ya sayar da abinci na asali bayan makaranta don bayar da gudummawa ga kuɗin gida yayin da mahaifiyarsa ke aiki a matsayin mai aikin gida. Kamar yadda yake a kowane kasuwanci, kuɗi shine mabuɗi kuma babbar manufa: Duk lokacin da ya samu, yakan yi amfani da canjin ne don siyo kayan zaki kuma ya siyar dasu a makaranta don samun ƙarin kuɗi da haɓakar kasuwanci. Tun yana dan shekara tara (9), ya fara aikin tsabtace yadi kuma ana biyan shi kowane mako. Wannan babban kwarin gwiwa ne a gareshi amma daga baya ya fahimci cewa kudin da suke shigowa duk sati basu isa su sayi kayan da zasu biya bukatar kayan (kayan zaki) a makaranta ba. Ya shirya karbar kudin karshen wata; wanda ya inganta canjin kuɗi da matakan hannun jari. Yayin da aka samu karin kudi, sai ya sayi keke don tsawaita ayyukansa. Keken ya dauke shi shekara uku ya biya. Shagonsa na farko shine kwali-kwali a gaban gidan mahaifiyarsa a cikin baƙar fata, wanda ake kira "Wuri". Mista Watyako Mumbala daga Elim Omunda gwambala shi ne wanda ya kafa Wamu Group of Companies == Kasuwancin sa == Hauwanga ya buɗe shagon sa na farko a cikin Ongwediva, yana sayar da sassan mota. Ya bunkasa wannan kasuwancin ne daga masu samar da kayayyaki a cikin [[Windhoek]] da [[Johannesburg]] sannan kuma zuwa duniya. Yana da ayyuka da yawa a cikin ƙasar kuma ya faɗaɗa zuwa makwabciyar [[Angola]] . Ayyukansa a Angola ci gaban ƙasa ne; ya kammala ayyuka da yawa a Angola. Biliyaminu "BH" yana da rassa na rukunin kamfanonin BH a duk faɗin [[Namibiya|Namibia]] tare da rassa a Kavango, Oshana, Omusati, Khomas da Ohangwena . Benjamin Hauwanga ya haɗu da wasu fitattun ofan kasuwar Namibiya wajen mallakar jirgin sama na kashin kansa. Jirgin sa na Beechcraft 55 Baron ana tsammanin kudin sa ya kai kimanin [[dala]] miliyan 3. Ya ce ya saya shi ne don inganta yanayin tsarin ayyukan kasuwancinsa. Ya siye shi ne daga Rami Barnes, ɗan kasuwar [[Afirka]] ta Kudu. Hauwanga shine mamallakin Bennies Entertainment Park da Lodge a Ongwediva . == Rigima == A cikin shekara ta 2008, Hauwanga ya shiga cikin shari'ar doka tare da wani fitaccen ɗan kasuwa, Harold Pupkewitz . Zanga-zangar shari’ar da ta barke ta kasance ne kan kudin da ‘yan kasuwar BH ke ikirarin sun yi asara a cikin umarnin da babu su da kuma kayan da aka shigo da su daga Pupkewitz: kudin da aka tattauna a kai ya kai $ 4 947 250.60. Rikicin ya samo asali ne daga biyan kudaden da BH Motor Spares ke zargin sun yi wa Pupkewitz na kayayyakin da ba su umarce su ba kuma ba su karba ba daga mashahurin mai motocin. BH ta yi ikirarin cewa Pupkewitz ya biya kuma ya tara kuɗi don umarnin. Jimlar N $ 4 947 250.60 daidai ne, saboda kuma wanda ake kara zai biya wa mai karar wanda ya biya, wanda ake tuhumar, duk da bukatar, ya gaza da / ko kin biyan mai kara. Hauwanga ya samu wakilcin Sisa Namandje lauya yayin da Pupkewitz ya samu wakilcin kamfanin Lorentz Hangula Inc. A shekarar 2009, BH shima ya shiga cikin rikici tare da jikan tsohon shugaban kasar Sam Nujoma . Joseph Nakanyala, jikan Nujoma, ya yi ƙoƙari ya karɓi Hauwanga ta hanyar amfani da wayar salula ta Nujoma a watan Yuni yana mai cewa shi tsohon shugaban ne. A cikin SMS, Nakanyala yayi barazanar kashe Hauwanga idan bai bashi kudi ba. Nakanyala ya shiga hannun ‘yan sanda ne yayin da ya saci jaka dauke da kudi daga gidan Nujoma sannan daga baya ya yi ikirarin cewa Hauwanga ne ya aiko shi.{{Citation needed|date=July 2012}} Ta sosai da bincike da aka kammala da cewa Nakanyala sanya, duk labarun da har a wani ƙoƙari don su samu Hauwanga. Nakanyala ya janye ikirarin nasa kuma ya nemi afuwar Hauwanga a bainar jama'a ta hannun lauya Sisa Namandje.{{Citation needed|date=July 2012}} A wata sanarwa da Nakanyala ya sanya wa hannu, ya amince da yin wadannan zarge-zargen yana mai cewa: "Ba ni da tushe da kuma daidai a lokacin da nake irin wannan zargin na tuhumar Mista Benjamin Hauwanga. Na yarda kuma na fahimci cewa zarge-zargen da na yi sun bata suna da sunan Mr Hauwanga, kuma ba tare da wani sharadi ba kuma babu gaira babu dalili ina neman afuwa a gare shi, danginsa, abokansa da duk wadanda abin ya shafa da wadanda ba su dace da zargin karya da na yi ba " sanarwa karanta kara. Hannun biyu suka yi musafaha suka rungumi juna bayan Nakanyala ta gama karanta uzurin nasa. == Daraja == A shekarar 2011, Hauwanga ya sami digirin girmamawa na digirgir a fannin kasuwanci (honisis causa) daga Jami'ar Gudanarwa ta Duniya (IUM). Ya karɓi Kyautar Gwarzon Junarami a Kasuwanci a shekara ta 2008. == Manazarta == [[Category:Pages with unreviewed translations]] hcurdthlyr3tehmgwqa4jnzd6skvpzi Bilkis Dadi 0 17341 165033 74640 2022-08-09T09:50:23Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Bilkis Dadi''', '''Shaheen Bagh Dadi''' Asalin sunan ta, '''Bilkis Bano''' (An haife ta a shekarar 1938). Ta kuma kasan ce 'yar gwagwarmaya ce' yar [[Indiya]]. Ta yi zanga-zangar adawa da CAA da gwamnatin tsakiyar [[Indiya]] ta zartar. Ta kasance a sahun gaba na zanga-zangar Shaheen [[Bagh]] a [[Delhi]] kuma ta zauna tare da ɗaruruwan mata a ƙarƙashin tanti a wurin zanga-zangar adawa da CAA / NRC na tsawon watanni uku. A wata hira da aka buga a cikin livemint.com, ta ce ra'ayin ra'ayin jam'i ne na '''Indiya''' da ita da mijinta da suka mutu suka girma tare da ita yake fafutikar, "duk da cewa akwai matsala. . . Sun zartar da hukuncin Masri, [[Masallaci]] uku, talauci, aljanu, ba mu ce komai ba, amma ba za mu tsaya kan wannan rarrabuwa ba ” A lokacin zanga-zangar manoman Indiya na 2020-2021, Bilkis Bano ta yi kokarin shiga zanga-zangar amma ‘yan sanda suka yi mata rakiya. == Ganewa == A 23 ga watan Satumban 2020, ta hada a Lokaci mujallar ta [[Time 100|''Lokaci'' 100]] jerin daga cikin 100 mafi tasiri mutane a shekarar 2020 a cikin icons category. A bayananta, 'yar jarida kuma marubuciya Rana Ayyub ta bayyana ta da cewa' muryar wadanda aka ware '. A watan Nuwamba na 2020, BBC ta sanya Bilkis Dadi a cikin mata 100 masu kwazo da tasiri a [[duniya]] daga 2020. BBC ta nakalto tana cewa: An gabatar da ita a cikin fitowar 2021 a The Muslim 500: Musulmai 500 da suka Fi Kowa Tasiri a Duniya<nowiki></i></nowiki> wanda ya sanya mata suna Shekarar. == Duba kuma == * Zanga-zangar Dokar Samun ensan ƙasa * Zanga-zangar Shaheen Bagh * [[Time 100|Lokaci 100]] * Mata 100 (BBC) == Manazarta == tqs20p63gb6i37qd3iucyj4b0030hy7 Billy Connolly 0 17608 165037 75580 2022-08-09T09:55:57Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''William''' "'''Billy'''" '''Connolly, Jr.''' (An haife shi ranar 24 ga watan Nuwamba,1942). mawakin [[Tarayyar Amurka]] ne. ==Manazarta== {{DEFAULTSORT:Connolly, Billy}} [[Category:Mawaƙan Tarayyar Amurka]] ng63p04ip0n6qlaz4itbg7qk5peqtdo Salman bin Abdulaziz Al Saud 0 17679 164821 115051 2022-08-08T20:42:51Z Ibrahim Sani Mustapha 15405 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Salman bin Abdulaziz Al Saud''' <ref>{{Lang-ar|سلمان ابن عبد العزيز آل سعود}}, ''{{transl|ar|ALA|Salmān bin ʻAbd al-ʻAzīz Āl Saʻūd}}'', <small>[[Najdi Larabci|Najdi Arabic]] pronunciation:</small> <span class="IPA" title="Representation in the International Phonetic Alphabet (IPA)">[[wikipedia: IPA don larabci|[sælˈmæːn ben ˈʢæbd ælʢæˈziːz ʔæːl sæˈʢuːd]]]</span></ref> an haife shi a ranar 31 ga watan Disamba shekara ta alif 1935) shi ne Sarkin [[Saudi Arebiya|Saudiyya]], Mai kula da Masallatai Masu Tsarki Guda Biyu tun daga shekarar 2015. Ya kasance Ministan Tsaro tun daga shekarar 2011, kuma ya kasance Gwamnan Lardin Riyadh daga alif 1963 zuwa shekarar 2011. Salman ya zama sarki ne a ranar 23 ga watan Janairun shekara ta 2015 bayan mutuwar dan uwansa, Sarki Abdullah. A matsayin Sarki na Bakwai, cikakkun 'yan uwansa sun haɗa da sarki Fahd, da manyan sarakunan Sultan da Nayef. == Manazarta == {{Reflist}} [[Category:Saudiyya]] [[Category:Larabawa]] [[Category:Musulmai]] 2oyf5vc1co529o1m35p3281zmwl1hsp Salman Khan 0 17705 164828 163433 2022-08-08T21:01:28Z Ibrahim Sani Mustapha 15405 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Salman Khan''' (lafazi) : [səlˈmaːn ˈxaːn] '''Abdul Rashid Salim Salman Khan,''' An haife shi a ranar 27 ga watan Disamba,a shekara ta alif 1965) jarumin [[Indiya]] ne, furodusa, mai gabatar da fim ta talabijin, kuma mai son taimakon jama'a.salma Khan yana aiki a fina-finan harshen [[Harshen Hindu|Hindi]] da shirye-shiryen talabijin. An yanke wa Salman Khan hukuncin ɗaurin shekaru biyar a ranar 6 ga watan Mayu, na shekara ta 2015 daga fara T-Series, ya rutsa da mutane 5, ya kashe mutum daya da motarsa. A ranar 8 ga watan Mayu, na shekarar 2015, ba a ba da belin salman Khan ba. An haifi Salman Khan a garin [[Indore]], [[Madhya Pradesh]], Indiya. Iyayensa tsofaffin mata ne na farko '''Sushila Charak''' (daga baya ta koma sunan Salma Khan) da kuma Salim Khan.<ref>>https://starsunfolded.com/salman-khan</ref> == Finafinai == {| class="wikitable sortable" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 100%;" ! scope="col" |Year ! scope="col" |Title ! scope="col" |Role(s) ! class="unsortable" scope="col" |Notes |- |1988 |''[[:en:Biwi Ho To Aisi|Biwi Ho To Aisi]]'' |Vicky Bhandari |Debut film |- |1989 |''[[:en:Maine Pyar Kiya|Maine Pyar Kiya]]'' |Prem | |- |1990 |''[[:en:Baaghi: A Rebel for Love|Baaghi: A Rebel for Love]]'' |Saajan Sood | |- |1991 |''[[:en:Sanam Bewafa|Sanam Bewafa]]'' |Salman Khan | |- |1991 |''[[:en:Patthar Ke Phool|Patthar Ke Phool]]'' |Suraj Verma | |- |1991 |''[[:en:Kurbaan (1991 film)|Kurbaan]]'' |Akash | |- |1991 |''[[:en:Love (1991 film)|Love]]'' |Prithvi | |- |1991 |''[[:en:Saajan|Saajan]]'' |Akash Varma | |- |1992 |''[[:en:Suryavanshi (film)|Suryavanshi]]'' |Vicky / Suryavanshi Vikram Singh | |- |1992 |''[[:en:Ek Ladka Ek Ladki|Ek Ladka Ek Ladki]]'' |Raja | |- |1992 |''[[:en:Jaagruti|Jaagruti]]'' |Jugnu | |- |1992 |''[[:en:Nishchaiy|Nishchaiy]]'' |Rohan Yadav / Vasudev Gujral | |- |1993 |''[[:en:Chandra Mukhi|Chandra Mukhi]]'' |Raja Rai | |- |1993 |''[[:en:Dil Tera Aashiq|Dil Tera Aashiq]]'' |Vijay | |- |1994 |''Andaz Apna Apna'' |Prem Bhopali | |- |1994 |''[[:en:Hum Aapke Hain Koun..!|Hum Aapke Hain Koun..!]]'' |Prem | |- |1994 |''[[:en:Chaand Kaa Tukdaa|Chaand Kaa Tukdaa]]'' |Shyam Malhotra | |- |1994 |''[[:en:Sangdil Sanam|Sangdil Sanam]]'' |Kishan | |- |1995 |''[[:en:Karan Arjun|Karan Arjun]]'' |Karan / Ajay | |- |1995 |''[[:en:Veergati|Veergati]]'' |Ajay | |- |1996 |''[[:en:Majhdhaar|Majhdhaar]]'' |Gopal | |- |1996 |''[[:en:Khamoshi: The Musical|Khamoshi: The Musical]]'' |Raj | |- |1996 |''[[:en:Jeet (1996 film)|Jeet]]'' |Raju | |- |1997 |''[[:en:Judwaa|Judwaa]]'' |Raja / Prem Malhotra | |- |1997 |''[[:en:Auzaar|Auzaar]]'' |Inspector Suraj Prakash | |- |1997 |''[[:en:Dus (1997 film)|Dus]]'' |Captain Jeet Sharma | |- |1998 |''[[:en:Pyaar Kiya To Darna Kya (1998 film)|Pyaar Kiya To Darna Kya]]'' |Suraj Khanna | |- |1998 |''[[:en:Jab Pyaar Kisise Hota Hai|Jab Pyaar Kisise Hota Hai]]'' |Suraj Dhanrajgir | |- |1998 |''[[:en:Bandhan (1998 film)|Bandhan]]'' |Raju | |- |1998 |''Kuch Kuch Hota Hai'' |Aman Mehra | |- |1999 |''[[:en:Jaanam Samjha Karo|Jaanam Samjha Karo]]'' |Rahul | |- |1999 |''[[:en:Biwi No.1|Biwi No.1]]'' |Prem | |- |1999 |''[[:en:Hum Dil De Chuke Sanam|Hum Dil De Chuke Sanam]]'' |Sameer <ref>https://www.amazon.com/Salman-Khan/e/B00DIE8GXS%3Fref=dbs_a_mng_rwt_scns_share</ref> | |- |1999 |''[[:en:Hello Brother (1999 film)|Hello Brother]]'' |Hero | |- |1999 |''[[:en:Hum Saath-Saath Hain: We Stand United|Hum Saath-Saath Hain: We Stand United]]'' |Prem | |- |2000 |''[[:en:Dulhan Hum Le Jayenge|Dulhan Hum Le Jayenge]]'' |Raja Oberoi | |- |2000 |''[[:en:Chal Mere Bhai|Chal Mere Bhai]]'' |Prem Oberoi | |- |2000 |''[[:en:Har Dil Jo Pyar Karega|Har Dil Jo Pyar Karega]]'' |Raj / Romi | |- |2000 |''[[:en:Kahin Pyaar Na Ho Jaaye (2000 film)|Kahin Pyaar Na Ho Jaaye]]'' |Prem Kapoor | |- |2001 |''[[:en:Chori Chori Chupke Chupke|Chori Chori Chupke Chupke]]'' |Raj Malhotra | |- |2002 |Tumko Na Bhool Paayenge |Veer Singh Thakur / Ali | |- |2002 |''[[:en:Hum Tumhare Hain Sanam|Hum Tumhare Hain Sanam]]'' |Suraj | |- |2002 |''[[:en:Yeh Hai Jalwa|Yeh Hai Jalwa]]'' |Raj 'Raju' Saxena / Raj Mittal | |- |2003 |''[[:en:Tere Naam|Tere Naam]]'' |Radhe Mohan | |- |2003 |''[[:en:Baghban (film)|Baghban]]'' |Alok Raj | |- |2004 |''[[:en:Phir Milenge|Phir Milenge]]'' |Rohit Manchanda | |- |2004 |''[[:en:Garv: Pride and Honour|Garv: Pride and Honour]]'' |ACP Arjun Ranavat | |- |2004 |''[[:en:Mujhse Shaadi Karogi|Mujhse Shaadi Karogi]]'' |Sameer Malhotra | |- |2004 |''[[:en:Dil Ne Jise Apna Kahaa|Dil Ne Jise Apna Kahaa]]'' |Rishabh | |- |2005 |''[[:en:Lucky: No Time for Love|Lucky: No Time for Love]]'' |Aditya | |- |2005 |''[[:en:Maine Pyaar Kyun Kiya?|Maine Pyaar Kyun Kiya?]]'' |Dr. Samir Malhotra | |- |2005 |''[[:en:No Entry|No Entry]]'' |Prem | |- |2005 |''[[:en:Kyon Ki|Kyon Ki]]'' |Anand | |- |2006 |''[[:en:Shaadi Karke Phas Gaya Yaar|Shaadi Karke Phas Gaya Yaar]]'' |Ayaan | |- |2006 |''[[:en:Jaan-E-Mann|Jaan-E-Mann]]'' |Suhaan Kapoor | |- |2006 |''[[:en:Saawan... The Love Season|Saawan... The Love Season]]'' |Sameer | |- |2006 |''[[:en:Baabul|Baabul]]'' |Avinash Kapoor | |- |2007 |''[[:en:Salaam-e-Ishq: A Tribute To Love|Salaam-e-Ishq: A Tribute To Love]]'' |Rahul <ref>https://www.bollywoodhungama.com/celebrity/salman-khan/box-office/</ref> | |- |2007 |''[[:en:Partner (2007 film)|Partner]]'' |Prem | |- |2007 |''[[:en:Marigold: An Adventure in India|Marigold: An Adventure in India]]'' |Prem | |- |2008 |''[[:en:God Tussi Great Ho|God Tussi Great Ho]]'' |Arun Prajapati (A.P) | |- |2008 |''[[:en:Heroes (2008 film)|Heroes]]'' |Balkar Singh / Jassvinder Singh | |- |2008 |''[[:en:Yuvvraaj|Yuvvraaj]]'' |Deven Yuvvraaj | |- |2009 |''[[:en:Wanted (2009 film)|Wanted]]'' |Radhe / Rajveer Shikhawat | |- |2009 |''[[:en:Main Aurr Mrs Khanna|Main Aurr Mrs Khanna]]'' |Samir Khann | |- |2009 |''[[:en:London Dreams|London Dreams]]'' |Mannu (Manjit Khosla) | |- |2010 |[[:en:Veer (film)|''Veer'']] |Veer / Veera | |- |2010 |''[[:en:Dabangg|Dabangg]]'' |Inspector Chulbul Pandey <br /><br />(Robinhood Pandey) | |- |2011 |''[[:en:Ready (2011 film)|Ready]]'' |Prem Kapoor | |- |2011 |''[[:en:Bodyguard (2011 Hindi film)|Bodyguard]]'' |Lovely Singh | |- |2012 |''[[:en:Ek Tha Tiger|Ek Tha Tiger]]'' |Tiger / Manish Chandra / Avinash Singh Rathod | |- |2012 |''[[:en:Dabangg 2|Dabangg 2]]'' |Inspector Chulbul Pandey<br /><br />(Robinhood Pandey) | |- |2014 |''[[:en:Jai Ho (film)|Jai Ho]]'' |Major Jai Agnihotri .<ref>https://wikibio.in/salman-khan</ref> | |- |2014 |[[:en:Fugly (film)|Fugly]] |Himself |Special appearance |- |2014 |''[[:en:Kick (2014 film)|Kick]]'' |Devi Lal singh/Devil | |- |2014 |''Being Bhaijaan'' |Himself |Documentary film |- |2015 |''[[:en:Bhajhrangi Bhaaijaan|Bhajhrangi Bhaaijaan]]'' |Pawan Kumar Chaturvedi | |- |2015 |''[[:en:Hero (2015 Hindi film)|Hero]]'' |— |Producer and playback singer for song "Main Hoon Hero Tera" |- |2015 |''[[:en:Prem Ratan Dhan Payo|Prem Ratan Dhan Payo]]'' |Prem Dilwale / Yuvraj Vijay Singh | |- |2016 |''[[:en:Sultan (2016 film)|Sultan]] '' |Sultan Ali Khan | |- |} ===MANAZARTA=== 1l1tllepa1seg20gdp24ei20t43y9t2 Mohammad bin Salman 0 18070 164862 76944 2022-08-08T21:21:08Z Ibrahim Sani Mustapha 15405 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Mohammad Bin Salman Al Saud''' ( {{Lang-ar|محمد بن سلمان بن عبد العزيز آل سعود}} ; an haife shi a ranar 31 ga watan Agusta shekara ta alif 1985) shi ne Yariman Masarautar Saudiyya, Mataimakin Firayim Minista na farko na Saudi Arabia kuma shi ne ƙaramin Ministan tsaro a duniya. Mohammad kuma shine shugaban gidan masarautar gidan Saud, kuma shugaban majalisar harkokin tattalin arziki da ci gaba. An bayyana shi a matsayin mai iko a bayan kursiyin mahaifinsa, Sarki [[Salman bin Abdulaziz Al Saud|Salman]] . <ref>[http://www.economist.com/saudi_interview?fsrc=scn%2Ftw_ec%2Ftranscript_interview_with_muhammad_bin_salman Transcript: Interview with Muhammad bin Salman] ''The Economist'', 6 January 2016.</ref> An nada Mohammad a matsayin Yarima mai jiran gado a watan Yunin 2017 bayan shawarar da ta yanke daga Muhammad bin Nayef don cire kansa daga dukkan mukamai, wanda ya sa Mohammad ya zama magajin sarauta. A watan Oktoban 2018, Mohammad ya samu kururuwa a duniya saboda zargin da ake yi masa cewa yana da hannu a kisan dan ''jaridar The Washington Post din'' [[Jamal Khashoggi]] amma wanda ke da alhakin kisan Jamal Khashoggi yana gidan yari. == Manazarta == [[Category:Sarakunan Saudiyya]] [[Category:Sarakuna]] [[Category:Larabawa]] pzlymc5wrhcw1vfixmder1055jv9kjb Ayaan Hirsi Ali 0 18334 164995 137424 2022-08-09T08:04:51Z Maryam Abdulkarim 18464 Gyara wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Ayaan_Hirsi_Ali_by_Gage_Skidmore.jpg|thumb| Ayaan Xirsi Ali a cikin 2016.]] '''Ayaan Hirsi Ali''' ( an haife ta a ranar 13 ga watan Nuwambar 1969) yar Dutch - [[Amurkawa|Amurka]] himmar aiki wanda aka haifa a [[Somaliya|ƙasar Somaliya]] . An san ta da yin suka game da kaciyar mata a [[Musulunci]] . Ita ɗiya ce ga ɗan siyasan Somalia, Xirsi Magan Isse . A shekarar 2005 mujallar Times Magazine ta saka Hirsi a jerin mutane 100 mafiya tasiri a duniya. Xirsi Ali ta zama Ba’amurkiya a shekarar 2013. Ta auri masanin tarihin Burtaniya kuma mai sharhi kan jama'a Niall Ferguson . == Rayuwar farko == An haifi Xirsi Ali a matsayin '''Ayaan Xirsi Magan''' a shekarar 1969 a [[Mogadishu]], Somalia. An saka mahaifinta Xirsi Magan Ciise a kurkuku lokacin da Xirsi Ali ke jaririya. anyi mata kaciya lokacin da take 'yar shekara biyar. <ref>[http://www.thedailybeast.com/articles/2010/05/20/ayaan-hirsi-ali-on-injustice-of-female-genital-mutilation.html www.thedailybeast.com]</ref> Gidan dangin Ali sunyi ƙaura zuwa [[Saudi Arebiya|Saudi Arabiya]] sannan kuma [[Itofiya|Habasha]] . A 1980 suka sake komawa [[Nairobi]], [[Kenya]] . Xirsi Ali tayi karatu a wata Makarantar Sakandiren Mata ta Musulmai. == Rayuwa a cikin Netherlands da Amurka == A shekarar 1992 Xirsi Ali ta koma Netherlands. Tsakanin 1995 da 2001 ta yi aiki a matsayin mai fassara. Ta fara aiki a matsayin mai bincike na Gidauniyar Wiardi Beckman a 2001. A 2002 ta zama mara [[Mulhidanci|addini]] . Ta zama memba a majalisar Dutch a 2003. Xirsi Ali ce mai rubuta rubutun wani gajeren fim wanda Theo Van Gogh ya bada umarni mai suna ''Submission'' . An sake shi a cikin 2004. Mohammed Bouyeri ya kashe Van Gogh a ranar 2 ga Nuwamba 2004. Ya bar rubutu a jikin Gogh. Bayanin ya kasance barazanar mutuwa ga Xirsi Ali. A cikin 2006 littafin Xirsi Ali na biyu da aka fassara cikin Turanci, ''The Caged Virgin: An Emancipation Proclamation for Women and Islam'', an buga shi. A cikin 2013 Xirsi Ali ta zama ƴar ƙasar Amurka. A shekarar 2014 Jami'ar Brandeis ta yanke shawarar ba wa Xirsi Ali digirin girmamawa . Sannan ba a ba ta digirin ba saboda wani kamfen. == Ra'ayin Siyasa == Xirsi Ali na goyon bayan [[Isra'ila|Isra’ila]] a rikicin Isra’ila da Falasdinu . == Gidauniyar AHA == A 2007 Xirsi Ali ya fara gidauniyar AHA . Gidauniyar ita ce don 'yancin mata. [[Category:Mutane]] [[Category:Mata]] [[Category:Mutanen Saudiyya]] 7tzpgr85mxl9suuxdual7qrospwitbw Aliyu Magatakarda Wamakko 0 18877 164977 118332 2022-08-09T07:53:10Z Maryam Abdulkarim 18464 Gyara wikitext text/x-wiki {{Databox}}'''Aliyu Magatakarda Wamakko''' (an haife shi a ranar 1 ga watan Maris, na shekarar 1953)kuma ɗan siyasa da aka zaɓe shi a matsayin gwamnan [[Sokoto (jiha)|jihar Sakkwato]] da ke shiyyar arewa maso yammacin ƙasar [[Nijeriya]] a watan Afrilun shekara ta 2007, a ƙarƙashin jam'iyyar PDP.<ref>"Governor Aliyu Magatakarda Wamakko of Sokoto State". Nigeria Governors Forum. Retrieved 2009-12-05.</ref> == Tarihin Rayuwa == An haifi Aliyu Wamakko na jihar Sakkwato a ranar 1 ga watan Maris na shekara ta 1953 a [[Wamako|Wamakko]], Jihar Sakkwato. Ya yi shekara biyar (1968-1972) a makarantar Kwalejin Malamai ta Sakkwato. Bayan kammala karatun, ya yi aiki a matsayin malami daga shekara ta 1973 zuwa shekara ta 1977 kafin a ba shi damar shiga Jami’ar Pittsburgh da ke [[Tarayyar Amurka|Amurka]] . Ya kamala karatun sa ne a jami’ar B.Sc. a watan Agustan shekara ta 1980. Da ya dawo Nijeriya, ya yi koyarwa a Kwalejin Malamai ta Sakkwato.<ref>"Sent Packing". The News. April 22, 2008. Retrieved 2009-12-05.</ref> Wamakko ya fara aiki a matsayin Mataimakin Babban Sakatare na Karamar Hukumar [[Zurmi]] (LGA), daga baya aka daga shi zuwa Mukaddashin Sakatare. Ya yi aiki a [[Kaura-Namoda|Karamar Hukumar Kaura Namoda]], kuma an nada shi Shugaban Karamar Hukumar ta [[Sokoto (birni)|Sakkwato daga shekara ta 1986-1987.]] Ya zama Janar Manaja, Hukumar Gudanar da Otal da Kula da Yawon Bude Ido, Sakkwato. A watan Maris na shekara ta 1992, an kara masa girma zuwa Darakta-Janar, Ayyuka na Musamman a Ofishin Gwamnan Sokoto a watan Maris din shekara ta 1992. An zabe shi a matsayin mataimakin gwamnan jihar Sokoto ga gwamna [[Attahiru Bafarawa]] a cikin shekara ta 1999, a karkashin inuwar All Nigeria Peoples Party (ANPP). Ya sake zama Mataimakin Gwamna a karo na biyu a cikin watan Afrilun shekara ta 2003. Ya yi murabus daga matsayin Mataimakin Gwamnan Jihar Sakkwato a ranar 15 ga watan Maris na shekara ta 2006.<ref>"ADMINISTRATIVE SET-UP". Sokoto State Government. Archived from the original on July 26, 2009. Retrieved 2009-12-05.</ref> == Gwamnan jihar Sakkwato == [[File:NigeriaSokoto.png|thumb|200x200px| Yankin Jihar Sakkwato a Najeriya]] A 2007, Wamakko ya ƙaddamar da Hukumar Rage Talauci ta Jihar (SPORA) don gudanar da shirye-shirye kamar shirin ƙwarewar matasa. A watan Satumbar shekara ta 2009, ya roki a ba su haƙuri sama da rukunin gidaje 2,000 da ke gab da kammala, yana mai cewa an gina su ne don mutanen jihar, suna da iyaka kuma ba za su iya zagawa ba. Ya kuma bayyana cewa gwamnatin jihar ba za ta kafa bankin Micro-finance ko masana'antu ba, amma za ta tallafawa duk wani mutum da ke son yin hakan. A watan Oktoban sgekara ta 2009, Kwamishinan Shari’a na Jihar Sakkwato ya ce jihar na gab da gurfanar da magabacin Wamakko Attahiru Bafarawa da wasu mutane biyar bisa zargin karkatar da Naira biliyan 2 da miliyan 919. Bafarawa ya ce Wamakko ne ya kafa kwamitin binciken na Sokoto don kawai a bata masa suna. Ya ce Wamakko shi ne mataimakinsa wanda majalisar ta kusan cire shi saboda halaye na cin hanci da rashawa, kuma ya ce "Idan da irin wannan cire kudade da kuma cire kudi ba bisa ka'ida ba, to ya kamata ya kasance a cikin yanayi mai kyau don amsa su. Bafarawa ya nemi hukumar da ta gayyaci Wamakko domin ya bayar da shaida da ya bayyana wasu batutuwa, amma an ki amincewa da bukatarsa a kan cewa yin hakan ya fi karfin hukumar. == Duba kuma == * Jerin sunayen Gwamnonin Jihar Sakkwato == Manazarta == {{Reflist}} [[Category:Mutane]] [[Category:Haifaffun 1953]] [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Gwamnonin Jihar Sokoto]] [[Category:Musulman Najeriya]] [[Category:Pages with unreviewed translations]] jr2t5ig4y7cyzhkfthc0vzhaev6ugph Kamal Habib 0 18949 164897 121176 2022-08-09T05:56:31Z Ibrahim Sani Mustapha 15405 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Dr Kamal Habib''' [[Misra|masanin]] siyasa ne na Kasar Masar, malamin kimiyyar siyasa kuma memba na Majalisar Koli ta Aikin Jarida a Masar [[Egypt]]. Dr Kamal Habib mai sharhi ne na yau da kullun, galibi ana gabatar da shi a cikin shirye-shiryen rediyo da talabijin kuma yana yin rubutu a kai a kai a cikin jaridar Al-Youm al-Sabaa. Shi ma tsohon memba ne na [[Jihadin Islama a Masar|Jihadin Islama]] na Masar. Dr Kamal Habib masanin farfesa ne a fagen zamantakewar al'umma da [[Musulunci|addinin Musulunci]], kuma galibi ana kiran sa yayi muhawara ta kafofin yada labarai don nazarin rawar ƙungiyoyin islamiyya da ƙungiyoyi. Dr Kamal Habib ya kammala digirinsa na biyu a fannin kimiyyar siyasa, sannan a shekara ta 2006 ya kammala karatun digirin digirgir a fannin kimiyyar siyasa daga jami’ar Alkahira, inda ya yi nazarin jam’iyyun siyasa da na Musulunci a Kasar [[Turkiyya]] . == Manazarta == {{Reflist|2}} == Hanyoyin haɗi na waje == {{IMDb name|2108858}} [[Category:Mutane]] [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Pages with unreviewed translations]] 2intx3u1mmlxndef01celmsn4e68ybb Ilia Chavchavadze 0 19543 164756 80903 2022-08-08T13:13:55Z DonCamillo 4280 wikitext text/x-wiki {{databox}} {{Hujja}} [[File:Portrait_of_Ilia_Chavchavadze.jpg|thumb|Ilia Chavchavadze]] '''Yarima Ilia Chavchavadze''' (Yar Jojiya: ილია ჭავჭავაძე; 8 ga Nuwamba 1837 - 12 ga Satumba 1907) ya kasance ɗan ƙasar Georgia, ɗan jarida, mai wallafa, marubuci da marubuci wanda ya taka rawa wajen ƙirƙirar ƙungiyoyin fararen hula na Georgia yayin mulkin Rasha na Georgia. An kira shi "Gwarzo mafi girmamawa ga duniya". == Tarihi == Ya kasance shugaban ƙungiyar ilimantar da matasa mai suna "Tergdaleulebi". Ilia Chavchavadze ta kafa jaridu 2 na zamani: Sakartvelos Moambe da Iveria. Ya taka muhimmiyar rawa wajen ƙirƙirar tsarin kuɗi na farko a Georgia - Bankin Banki na Tbilisi. A cikin shekaru 30 ya kasance shugaban wannan Bankin, wanda ke ba da kuɗi da haɓaka yawancin al'adu, ilimi, tattalin arziki da abubuwan sadaka waɗanda suka gudana a Georgia. Ilia Chavchavadze ta shiga cikin kafuwar "Al'umma don Yada Ilimi a tsakanin 'yan Georgia" - ita ce kungiya ta farko mai kama da kungiyoyi masu zaman kansu wacce ta kafa makarantu a kusa da Georgia, sun yi kokarin yin yaren Georgia a cikin kasar. Sun koya wa mutane rubutu da karatu. Wannan ita ce hanya don yaƙi da manufofin Rushewa na Daular Rasha a Georgia. An kashe shi a shekarar 1907. == Manazarta == 4ugwfor6fmxqfpohqmk20azvwcqoi47 Bawa Muhaiyaddeen 0 19930 165002 120210 2022-08-09T09:02:38Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Muhammad Raheem Bawa Muhaiyaddeen''' wanda aka fi sani da ''Bawa'' (ya rasu 8 Disamban 1986). ya kasance malami mai magana da yaren Tamil <ref>Malik and Hinnells, p. 90.</ref> kuma [[Sufiyya|Sufi]] sufi daga [[Sri Lanka]] wanda ya zo Amurka a shekara ta 1971, <ref>''Divine Luminous Wisdom'', p. 254.</ref> ya kafa mabiya, ''Muhaiyaddeen Fellowship'' a [[Philadelphia]] . Ya haɓaka rassa a Amurka, Kanada, <ref name="Malik and Hinnells, p. 93">Malik and Hinnells, p. 93.</ref> Ostiraliya da Burtaniya &#x2014; yana ƙarawa zuwa ƙungiyoyin da ke akwai a [[Jaffna]] da Colombo, <ref name="Malik and Hinnells, p. 91">Malik and Hinnells, p. 91.</ref> Sri Lanka. An san shi da koyarwarsa, jawabai, waƙoƙi, da zane-zane. == Rayuwar farko == Ko da yake ba a san komai game da rayuwarsa ta farko ba, aikin Bawa Muhaiyaddeen ya fara ne a kasar Sri Lanka a farkon shekara ta 1940s, lokacin da ya fito daga dajin arewacin Sri Lanka. Bawa ya sadu da mahajjata waɗanda ke ziyartar wuraren bauta a arewa, kuma sannu-sannu ya zama sananne sosai. Akwai rahotanni game da mafarki ko haɗuwa da Bawa waɗanda suka gabaci saduwa da jiki. <ref name="Malik and Hinnells, p. 91">Malik and Hinnells, p. 91.</ref> A cewar wani lissafi daga shekara ta 1940, Bawa ya dau lokaci a ' Kataragama ', wani wurin bauta a dajin kudu da tsibirin, da kuma a cikin 'Jailani', wani wurin ibada na tsauni da aka keɓe wa ' [[Abdulƙadir Gilani|Abd al-Qadir al-Jilani]] na Baghdad, wani tarayyar da ke alakanta shi da tsarin [[Ƙadiriya|Qadiriyya]] na Sufanci. Yawancin mabiyansa waɗanda ke zaune a kewayen arewacin garin Jaffna 'yan Hindu ne kuma sun yi masa magana a matsayin swami ko guru, inda ya kasance mai warkarwa da imani na &#x2014; kuma ya warkar da mallakar aljanu . Bayan haka, mabiyansa sun kafa ashram a Jaffna, da gona a kudu da garin. Bayan ya sadu da matafiya daga kudu, an gayyace shi ya ziyarci Colombo, babban birnin Sri Lanka, a lokacin ''Ceylon.'' Zuwa shekara ta v1967, 'erenalibai ɗaliban Colombo waɗanda galibinsu Musulmai ne suka kafa' Serendib Sufi Study Circle ' A farkon shekara ta 1955, Bawa ya kafa harsashin ginin 'gidan Allah' ko [[masallaci]] a garin Mankumban, a gabar arewa. Wannan sakamakon sakamakon "gogewa ta ruhaniya tare da Maryamu, mahaifiyar Yesu." <ref name="Malik and Hinnells, p. 92">Malik and Hinnells, p. 92.</ref> Bayan shekaru 20, ɗalibai daga Amurka waɗanda ke ziyarar Jaffna ashram suka gama ginin. <ref>Malik and Hinnells, p 92.</ref> An buɗe ta a hukumance kuma an sadaukar da ita a shekarar 1975. <ref>''The Tree That Fell to the West'', p. 171.</ref> Bawa ya koyar ta amfani da labarai da tatsuniyoyi, wanda ya nuna asalin ɗalibin ko mai sauraren sa kuma ya haɗa da Hindu, Buddha, Bayahude, Kirista, da al'adun addinan musulmai; da kuma maraba da mutane daga dukkan al'adu da al'adu. <ref name="Malik and Hinnells, p. 92">Malik and Hinnells, p. 92.</ref> == Yi aiki a Amurka == [[File:Fellowship-small.JPG|thumb| Bawa Muhaiyaddeen Zumunci]] A cikin shekara ta 1971, an gayyaci Bawa zuwa kasar Amurka kuma daga baya ya koma Philadelphia, <ref name="Malik and Hinnells, p. 92">Malik and Hinnells, p. 92.</ref> kafa mabiya, kuma ya kafa Bawa Muhaiyaddeen Fellowship a cikin shekara ta 1973. Gidan taron zumunci ya gabatar da taron jama'a na mako-mako. Kamar yadda yake a kasar Sri Lanka, Bawa ya sami cigaba tsakanin mabiya addinai, zamantakewa da ƙabila daban-daban, waɗanda suka zo Philadelphia don sauraron maganarsa A cikin Amurka, kasar Kanada da Ingila, malaman addini, 'yan jaridu, malamai da shugabanni sun amince da shi.  <sup class="noprint Inline-Template" style="white-space:nowrap;">&#x5D;</sup> Mataimakin Sakatare Janar na Majalisar Dinkin Duniya, Robert Muller, ya nemi jagorar Bawa a madadin 'yan adam yayin ganawa a shekara ta 1974. <ref>''To Die Before Death'', p. xix.</ref> A lokacin rikicin garkuwa da mutanen Iran na shekara ta 1978-1980, ya rubuta wasika zuwa ga shugabannin duniya da suka hada da [[Khomeini]] na Iran, Firayim Minista Begin, [[Anwar Sadat|Shugaba Sadat]] da Shugaba Carter don karfafa sasanta rikicin cikin lumana. <ref>Haddad and Smith, p 103.</ref> <ref>''The Truth and Unity of Man: Letters in Response to a Crisis''</ref> Mujallar Times, a lokacin rikicin a shekarar 1980, ta ambato Bawa yana cewa lokacin da Iraniyawa suka fahimci Kur'ani "za su saki wadanda aka yi garkuwar da su nan take." <ref>Article ''Is the Ayatullah a Heretic?'' in the April 28, 1980 issue of ''Time Magazine''</ref> Tattaunawa da Bawa sun bayyana a cikin ''Psychology A yau'', <ref>Article ''The Mind is in the Heart'' by [[Sam Keen]] in April, 1976 issue.</ref> ''Harvard Divinity Bulletin'', <ref>Harvard Divinity Bulletin. Harvard University Divinity School. December 1982 – January 1983, Volume XIII, Number 2</ref> da kuma a ''cikin Filadelfia Inquirer'' <ref>Haddad and Smith, p 104.</ref> da kuma ''Pittsburgh Press'' . Ya ci gaba da koyarwa har zuwa rasuwarsa a ranar 8 ga Disamba, 1986. == A Bayansa == A watan Mayu, na shekara ta 1984, an kammala Masallacin Shaikh MR Bawa Muhaiyaddeen a kan kayan Philadelphia na Bawa Muhaiyaddeen Fellowship, a kan Overbrook Avenue. Ginin ya ɗauki watanni 6 kuma kusan dukkanin aikin membobin ƙungiyar ne suka yi shi ƙarƙashin jagorancin Bawa. <ref>Bawa Muhaiyaddeen Fellowship web-site.</ref> [[File:Mazar-small.JPG|thumb| Mazar na MR Bawa Muhaiyaddeen]] Bawa Muhaiyaddeen Fellowship Farm ( {{Convert|100|acre|km2}} ne a Chester County, Pennsylvania, kudu da Coatesville da prominently siffofi Bawa ta kabarin, ko Mazar . Ginin ya fara jim kaɗan bayan mutuwarsa kuma an kammala shi a cikin shekara ta 1987. Wuri ne na mabiya addinai. <ref>Xavier, M. Shobhana. "An American Sufi Shrine, Bawa’s Mazar in Coatesville, Pennsylvania." Object Narrative. In Conversations: An Online Journal of the Center for the Study of Material and Visual Cultures of Religion (2016). doi:10.22332/con.obj.2016.5 http://mavcor.yale.edu/conversations/object-narratives/american-sufi-shrine-bawa-s-mazar-coatesville-pennsylvania</ref> Bawa ya kafa cin ganyayyaki a matsayin ƙa'idar mabiyansa <ref>''God, His Prophets and His Children'', pgs. 150–157</ref> kuma ba a ba da izinin kayan nama a cibiyar tarayya ko gona ba. <ref>Bawa Muhaiyaddeen Fellowship web-site Farm page</ref> Bawa ya kirkiro zane-zane da zane wanda ke nuna alaƙar da ke tsakanin mutum da Allah, yana mai bayyana aikin fasaharsa a matsayin "aikin zuciya." <ref>Acknowledgments page, ''Wisdom of Man''</ref> Misalai guda biyu an sake buga su a cikin littafinsa na ''Hikimar Mutum'' <ref>[https://books.google.com/books?id=Kb6ylcICnGIC&pg=PA8 ''Wisdom of Man'', pg. 8]</ref> <ref>[https://books.google.com/books?id=Kb6ylcICnGIC&pg=PA28 ''Wisdom of Man'', pg. 28]</ref> wani kuma shine bangon gaban littafin na ''Matakai Hudu zuwa Tsarkake Iman'' . <ref>[https://books.google.com/books?id=4lyRWUR0WyQC&printsec=frontcover ''Four Steps to Pure Iman'', front cover].</ref> A cikin 1976, Bawa ya yi rikodin kuma ya fitar da kundin faifai na tunani, a kan Folkways Records mai taken, ''Cikin Sirrin Zuciya daga Guru Bawa Muhaiyaddeen.'' <ref>[https://folkways-media.si.edu/liner_notes/folkways/FW08905.pdf "Smithsonian Folkways recording FW08905"].</ref> A Amurka, daga shekara ta 1971 zuwa shekara ta 1986, Bawa ya wallafa littattafai sama da ashirin da biyar, <ref>''Islam and World Peace'', pg.173.</ref> wanda aka kirkira daga sama da awanni 10,000 na rikodin sauti da bidiyo na jawabansa da wakokinsa. Wasu taken sun samo asali ne daga Sri Lanka kafin isowarsa Amurka kuma an sake rubuta su daga baya. Baungiyar Bawa Muhaiyaddeen tana ci gaba da karatu da kuma yada wannan ma'ajiyar koyarwar tasa. Ba ta sanya sabon shugaba ko Sheik don maye gurbin matsayinsa na malami da jagorar kansa ba. == Laqabinsa da girmamawa == Bawa Muhaiyaddeen ana kiransa Guru, Swami, [[Shehu|Sheikh]] ko ' Mai Martaba ' ya danganta da asalin mai magana ko marubucin. Ya aka ma jawabi kamar yadda ''Bawangal'' da wadanda Tamil jawabai da suke kusa da shi, shi da wanda ya so ya yi amfani da wani m adireshin.Ya sau da yawa kira kansa a matsayin 'tururuwa mutum', <ref>''The Tree That Fell to the West'', p. 165.</ref> watau, wani sosai kananan rayuwa a cikin halittar Allah. Bayan isowarsa Amurka, ana kiransa da ''Guru Bawa'' ko kuma kawai ''Bawa'', kuma ya kafa ƙungiyar. Zuwa shekara ta 1976, ya ji cewa wasu waɗanda ba malamai na gaske ba sun wulaƙanta taken 'guru' kuma ya bar taken ''Guru'', tare da ƙungiyar ta zama ''Bawa Muhaiyaddeen Fellowship'' . <ref>''Truth and Light'', p. 10.</ref> Ya zuwa shekara ta 2007, ɗalibansa sun yi amfani da Kutb mai daraja a cikin wallafe-wallafen maganganun nasa. <ref>''The Point Where God and Man Meet'', p. xi.</ref> Qutb yana nufin sanda ko axis, kuma yana nuna cibiyar ruhaniya. <ref>''Resonance of Allah'', p. 716.</ref> Sunan Muhaiyaddeen na nufin 'mai rayarwa zuwa imani na gaskiya' kuma an danganta shi da Kutub da suka gabata. == Bayanansa == * "Sallolin da kuke yi, ayyukan da kuke yi, sadaka da kauna da kuke bayar daidai yake da digo ɗaya. Amma idan kuka yi amfani da wannan digo guda, ku ci gaba da aikinku, kuma ku ci gaba da tonowa a ciki, to sai mabudin falalar Allah da halayensa za su gudana a yalwace. ” <ref>''Sheikh and Disciple'', p. 63.</ref> * "Mutanen da suke da hikima sun san cewa yana da muhimmanci su gyara kuskurensu, yayin da mutane ba tare da hikima ba suke ganin ya zama dole a nuna kuskuren wasu. Mutanen da ke da ƙaƙƙarfan bangaskiya sun san cewa yana da mahimmanci a tsabtace zukatansu, yayin da waɗanda ke da bangaskiya mara ƙarfi suna neman ɓata cikin zukatan wasu da addu'o'insu. Wannan ya zama dabi'a a rayuwarsu. Amma wadanda suka roki Allah da imani da azama da yakini sun san cewa mafi muhimmanci a rayuwa shi ne mika zukatansu ga Allah <ref>''Islam and World Peace'', p. 3.</ref> * "Abubuwan da suka canza ba shine ainihin rayuwar mu ba. A cikinmu akwai wani jiki, wani kyau. Na wannan hasken haske ne wanda baya canzawa. Dole ne mu gano yadda ake cudanya da shi kuma mu zama ɗaya da wannan abin da ba ya canzawa. Dole ne mu gane kuma mu fahimci wannan taskar gaskiya. Don haka ne muka zo duniya <ref>'' Questions of Life Answers of Wisdom, Vol.1'', p. 220.</ref> * "Loveaunar ku, yayana. Kadan ne cikin mutane zasu yarda da maganin hikima. Hankali ya ƙi hikima. Amma idan kun yarda da yarda da shi, za ku sami alherin, kuma lokacin da kuka sami wannan alherin, kuna da halaye masu kyau. Lokacin da kuka sami halaye masu kyau, zaku san ƙauna ta gaskiya, kuma idan kuka karɓi soyayya, za ku ga haske. Lokacin da kuka karɓi haske, za ku ga ƙyalli, kuma idan kuka karɓi wannan ƙyallen, dukiyar duniyan nan uku za ta cika a cikinku. Da wannan cikakkiyar, za ku karɓi mulkin Allah, kuma za ku san Ubanku. Idan kuka ga Mahaifinku, duk alaƙar ku da karma, yunwa, cuta, tsufa zai bar ku. ” <ref>''Come to the Secret Garden'', p. 188.</ref> * Jikokina, wannan shine yadda abubuwa suke da gaske. Dole ne muyi komai tare da kauna a cikin zukatanmu. Allah na kowa ne. Ya ba da gama gari ga dukan halittunsa, kuma kada mu ɗauka da kanmu. Kada mu dauki fiye da rabonmu. Dole ne zukatanmu su narke da kauna, dole ne mu raba komai da wasu, kuma dole ne mu bayar da kauna don sanya wasu cikin lumana. Sa'annan zamuyi nasarar kyan mu na gaske da kuma kwatowar ruhin mu. Da fatan za a yi tunani a kan wannan. Addu'a, halayen Allah, ayyukan Allah, imani da Allah, da kuma bautar Allah su ne falalar ku. Idan kana da wadannan, Allah zai zama naka kuma arzikin lahira zai zama naka. Jikokina, ku fahimci hakan a rayuwar ku. Ka yi la’akari da rayuwarka, ka nemi hikima, ka nemi ilimi, ka kuma nemi wannan kaunar Allah wanda yake ilmin Allah ne, ka kuma bincika halayensa, da kaunarsa, da ayyukansa. Hakan zai yi kyau. Amin. Ya Rabbal-'alamin. Haka abin ya kasance. Ya Sarkin talikai. Allah Ya ba ku wannan. ” <ref>''My Love you My Children; p. 466.''</ref> * "Allah yana da gida a cikin zuciyarmu. Dole ne mu sami gida a cikin gidan Allah a cikin zuciyarmu "- Bawa Mahaiyaddeen ya raba shi cikin tattaunawa tare da mai ba da shawara ga marasa gida a yankin Muhaiyaddeen da ke Philadelphia - 1986. == Rubutunsa da Dalibansa da Sauransu == Littattafan mabiyansa da wasu game da MR Bawa Muhaiyaddeen sun hada da: * ''Littafin Mai Mallaka ga Beingan Adam'' ta Mitch Gilbert, mai buga Haske mai haske, 2005,  * ''Hasken Haske: Sallah ta Sau 5 na Sufaye'' na Coleman Barks da Michael Green, mai wallafa Ballantine Wellspring, 2000,  . A cewar mawallafin, littafin "ya gabatar da gabatarwa mai gamsarwa game da hikima da koyarwar masoyinka Sufi na wannan zamani Bawa Muhaiyaddeen, wanda ya kawo sabuwar rayuwa ga wannan al'adar ta sihiri ta hanyar bude hanya zuwa ga zurfinta, hakikanin duniya. Ayyuka ne na ƙauna na sanannun ɗalibai biyu na Bawa, Coleman Barks da Michael Green, waɗanda kuma suka ƙirƙira ''Hasken Hasken Rumi'' . " * ''Wata Waƙa: Wani Sabon Haske mai Rumi'' na Michael Green, Mawallafin Gudanar da Labarai, 2005,  * ''Shekaruna Na tare da Kutub: Tafiya a Aljanna'' daga Farfesa Sharon Marcus, mawallafin Sufi Press, 2007,  * ''Hotunan MIRROR da Tunani kan Rayuwa tare da MR Bawa Muhaiyaddeen (Ral.) Na'' Chloë Le Pichon da Dwaraka Ganesan da Saburah Posner da Sulaiha Schwartz, waɗanda Chloë Le Pichon suka buga a ɓoye, 2010,  . Pageaukar hoto mai girma mai shafuka 237 tare da sharhi daga masu ba da gudummawa 78. * ''Rayuwa tare da Guru'' ta Dr. Art Hochberg, mai wallafa Kalima, 2014,  * ''Elixir na Gaskiya: Tafiya a kan Tafarkin Sufanci, Juzu'i na ɗaya'' daga Musa Muhaiyaddeen, Shaida A cikin mawallafi, 2013,  * ''Neman Hanyar Gida'' ta Dr. Lockwood Rush, Ilm House m, 2007,  * ''GPS don Rai: Hikimar Jagora'' ta Dana Hayne, BalboaPress m, 2017,  Coleman Barks, wani mawaƙi kuma mai fassara zuwa Turanci na ayyukan mawaƙin Musulmin Sunni na ƙarni na 13 [[Rumi|Jalāl ad-Dīn Muḥammad Rūmī]], ya bayyana haɗuwa da Bawa Muhaiyaddeen a cikin mafarki a cikin shekara ta 1977. <ref name="Rumi p. 140">''Rumi: the Book of Love'', p. 140.</ref> Bayan wannan kwarewa ya fara fassara baitocin Rumi. Daga karshe Coleman ya hadu da Bawa Muhaiyaddeen a watan Satumba, na shekara ta 1978 kuma ya ci gaba da yin mafarki inda zai sami koyarwa. Coleman ya kamanta Bawa Muhaiyaddeen da Rumi da Shams Tabrizi, abokin Rumi. Artist Michael Green yayi aiki tare da Coleman Barks don samar da fasali na ayyukan Rumi. <ref>Xavier, M. Shobhana. "From Illuminated Rumi to the Green Barn: The Art of Sufism in America." Object Narrative. In Conversations: An Online Journal of the Center for the Study of Material and Visual Cultures of Religion (2016). doi:10.22332/con.obj.2016.4 http://mavcor.yale.edu/conversations/object-narratives/illuminated-rumi-green-barn-art-sufism-america</ref> <ref>Xavier, M. Shobhana. "Interview with American Sufi Artist Michael Green." Interview. In Conversations: An Online Journal of the Center for the Study of Material and Visual Cultures of Religion (2016). doi:10.22332/con.int.2016.1 http://mavcor.yale.edu/conversations/interviews/interview-american-sufi-artist-michael-green</ref> A cikin "Shaidan Mai Shuɗi", Michael Muhammad Knight yayi ƙoƙari ya karɓi saƙo daga Bawa a cikin mafarki, a wata hanyar Sufi da ake kira istikhara . Yana tafiya zuwa mazar ɗin kuma ba tare da nasara ba yayi ƙoƙari ya yi bacci a kan matasai, amma mai tsaron filayen ne ya tashe shi. <ref>"Blue-Eyed Devil", pg. 86-88.</ref> Kun bincika koyarwar Bawa a cikin kundin waƙoƙin su na huɗu, Duk Hauka ne! Duk Karya Ne! Duk Mafarki Ne! Yayi kyau . Labarin malamin na "The Fox, the Crow, and Cookie" daga Loveaunar Ku Mya Childrenana: Labari na 101 ga Yara an faɗi shi da labarinsa game da "Sarki Beetle" daga Hikimar Allah mai Haskakawa wanda ke Warwatsa Duhu. == Duba kuma == * [[Sufiyya|Sufi]] * Jerin Sufaye   == Manazarta == {{reflist}} == Hanyoyin haɗin waje == * [[wikiquote:Bawa Muhaiyaddeen|Shafin Wikiwaote Bawa Muhaiyaddeen]] * [http://www.bmf.org/ Bawa Muhaiyaddeen Yanar Gizo] * [http://www.bawafarm.org/ Bawa Muhaiyaddeen Gidan Yanar Sadarwar Gona] * [https://sites.google.com/view/serendib-sufi-study-circle/ Bawa Muhaiyaddeen Serendib Sufi Karatun Yanar Gizo] '''Labarin Malami da Bayanan karatu''' * [https://books.google.com/books?id=K0LMZqtRpCcC&pg=PA75&dq=Yvonne+Yazbeck+Haddad,+Jane+Idleman+Smith&source=gbs_toc_s&cad=1&sig=Uaq2YUQNxDUo_HEXdc0VYEyYx_U Al'adar Gargajiya da Bidi'a a Zamanin Addinin Addinin Musulunci na Amurka: Bawa Muhaiyaddeen Fellowship - Babi na 4 na ''Muslimungiyoyin Musulmai a Arewacin Amurka''] na Gisela Webb, Farfesa na Nazarin Addini a Jami'ar Seton Hall * [http://library.oapen.org/bitstream/id/9ba74b78-527f-4f3a-999d-384131071321/1006007.pdf#page=96 Wave Sufism Na Uku a Amurka da Bawa Muhaiyaddeen Fellowship - Fasali na 4 na ''Sufanci a Yammacin''] Gisela Webb, Farfesan Nazarin Addini a Jami'ar Seton Hall * [https://books.google.com/books?id=oG1NAwAAQBAJ&lpg=PA233&pg=PA223#v=onepage&q&f=false Da yake magana da Sufis - Fasali na 11 na ''Tattaunawar Addinai da Canjin Al'adu''] daga Frank J. Korom, Farfesa na Addini da Anthropology a Jami'ar Boston * [https://books.google.com/books?id=UQNADQAAQBAJ&lpg=PA96&dq=november%2027%201982%20bawa%20muhaiyaddeen&pg=PA77#v=onepage&q&f=false Doguwa da kasancewa a wata tsarkakakkiyar bauta ta Su abroadasashen waje - Fasali na 4 na ''Islama, Sufanci da Siyasar Yau da kullun game da Kudancin Asiya''] ta Frank J. Korom, Farfesa na Addini da Anthropology a Jami'ar Boston * [http://scholars.wlu.ca/cgi/viewcontent.cgi?article=2856&context=etd Masjids, Ashrams da Mazars: Sufancin nasashen waje da Bawa Muhaiyaddeen Fellowship] Wilfrid Laurier University Ph.D. takaddar M. Shobhana Xavier * [https://digital.library.temple.edu/digital/api/collection/p245801coll10/id/461176/download Bawa Muhaiyaddeen: Nazarin] Makaranta Addini a Jami'ar Haikali Ph.D. Bayanin daga Saiyida Zakiya Hasna Islam, Agusta 2017 * [https://ufdcimages.uflib.ufl.edu/UF/E0/01/78/02/00001/UFE0017802.pdf Shin Sufaye Suke Mafarkin Shehunan lantarki?] [https://ufdcimages.uflib.ufl.edu/UF/E0/01/78/02/00001/UFE0017802.pdf Matsayin Fasaha a tsakanin Religungiyoyin Addini na Amurka] Jami'ar Florida MA rubuce rubuce daga Jason Ladon Keel * [http://thesis.haverford.edu/dspace/bitstream/10066/610/1/2003SnyderB.pdf ZANGO: Theungiyar Bawa Muhaiyaddeen da theabi'ar Unity] Haverford Takardar Kwalejin Benjamin Snyder '''Littattafan Layi da Bidiyo''' * [https://books.google.com/books?q=+inauthor:%22M.+R.+Bawa+Muhaiyaddeen%22&source=gbs_authrefine_t Littattafan MR Bawa Muhaiyaddeen akan layi a Littattafai.] [https://books.google.com/books?q=+inauthor:%22M.+R.+Bawa+Muhaiyaddeen%22&source=gbs_authrefine_t Google.] [https://books.google.com/books?q=+inauthor:%22M.+R.+Bawa+Muhaiyaddeen%22&source=gbs_authrefine_t Com] * [https://sites.google.com/view/serendib-sufi-study-circle/the-pearl-of-wisdom "Lu'u-lu'u na Hikima (Guru Mani)", Serendib Sufi Nazarin Da'irar littafin maganganu daga 1940s da aka fassara zuwa Turanci kuma aka buga Janairu, 2000.] * [https://sites.google.com/view/serendib-sufi-study-circle/wisdom-of-the-divine "Hikimar Allahntaka Kashi Na 5", Serendib Sufi Study Circle bazawa.] * [https://www.youtube.com/watch?v=up-CUjh4NsI Maganganun bidiyo "Loveauna ta Gaskiya", Fabrairu 9, 1980, Philadelphia, 55 min.] * [https://www.youtube.com/watch?v=WdGrl8NwKt0 Maganganu na bidiyo "Gaskoki Na Gaskiya na Dhikr", (mai yin zikirin Allah koyaushe), Lex Hixon Interview, 18 ga Mayu, 1975, gidan rediyon WBAI Radio, Birnin New York, 60 min.] * [https://www.youtube.com/watch?v=nl6DPgiFDZs Enaddamar da jawabai da karatuttuka "Loveaunar Duk Rayuwa a Matsayinku", jawaban da aka rubuta a watan Nuwamba 9,1980 da Satumba 30,1983, 28 min.] * [https://www.youtube.com/watch?v=ieuRORUoKFQ Tattaunawar Bidiyo "Koyon Wani Mutum Tururuwa" 18 ga Mayu, 1975, Cocin St. Peter, Birnin New York, 83 min.] * [http://www.humanmedia.org/catalog/program.php?products_id=111 Ganawa tare da Bawa Muhaiyaddeen a Philadelphia a Kindred Spirits jama'a rediyo show by David Freudberg] '''Sauran Hanyoyin Sadarwar Waje''' * [http://www.mysticsaint.info/2007/05/coleman-barks-vision-of-bawa.html Mafarkin Coleman Bark na Bawa Muhaiyaddeen] * [http://www.folkways.si.edu/albumdetails.aspx?itemid=1594 ''Guru Bawa Muhaiyaddeen ya shiga cikin Sirrin Zuciya'' a Smithsonian Folkways]  [[Category:Musulman Sri lanka]] [[Category:Sufi]] [[Category:Sufaye]] [[Category:Pages with unreviewed translations]] dmgugl6c9pjmqdnd34ytw7qmza8gfhc 165003 165002 2022-08-09T09:03:57Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Muhammad Raheem Bawa Muhaiyaddeen''' wanda aka fi sani da '''Bawa''' (An haife shi a shekarar 1900-ya rasu 8 Disamban 1986). ya kasance malami mai magana da yaren Tamil <ref>Malik and Hinnells, p. 90.</ref> kuma [[Sufiyya|Sufi]] sufi daga [[Sri Lanka]] wanda ya zo Amurka a shekara ta 1971, <ref>''Divine Luminous Wisdom'', p. 254.</ref> ya kafa mabiya, ''Muhaiyaddeen Fellowship'' a [[Philadelphia]] . Ya haɓaka rassa a Amurka, Kanada, <ref name="Malik and Hinnells, p. 93">Malik and Hinnells, p. 93.</ref> Ostiraliya da Burtaniya &#x2014; yana ƙarawa zuwa ƙungiyoyin da ke akwai a [[Jaffna]] da Colombo, <ref name="Malik and Hinnells, p. 91">Malik and Hinnells, p. 91.</ref> Sri Lanka. An san shi da koyarwarsa, jawabai, waƙoƙi, da zane-zane. == Rayuwar farko == Ko da yake ba a san komai game da rayuwarsa ta farko ba, aikin Bawa Muhaiyaddeen ya fara ne a kasar Sri Lanka a farkon shekara ta 1940s, lokacin da ya fito daga dajin arewacin Sri Lanka. Bawa ya sadu da mahajjata waɗanda ke ziyartar wuraren bauta a arewa, kuma sannu-sannu ya zama sananne sosai. Akwai rahotanni game da mafarki ko haɗuwa da Bawa waɗanda suka gabaci saduwa da jiki. <ref name="Malik and Hinnells, p. 91">Malik and Hinnells, p. 91.</ref> A cewar wani lissafi daga shekara ta 1940, Bawa ya dau lokaci a ' Kataragama ', wani wurin bauta a dajin kudu da tsibirin, da kuma a cikin 'Jailani', wani wurin ibada na tsauni da aka keɓe wa ' [[Abdulƙadir Gilani|Abd al-Qadir al-Jilani]] na Baghdad, wani tarayyar da ke alakanta shi da tsarin [[Ƙadiriya|Qadiriyya]] na Sufanci. Yawancin mabiyansa waɗanda ke zaune a kewayen arewacin garin Jaffna 'yan Hindu ne kuma sun yi masa magana a matsayin swami ko guru, inda ya kasance mai warkarwa da imani na &#x2014; kuma ya warkar da mallakar aljanu . Bayan haka, mabiyansa sun kafa ashram a Jaffna, da gona a kudu da garin. Bayan ya sadu da matafiya daga kudu, an gayyace shi ya ziyarci Colombo, babban birnin Sri Lanka, a lokacin ''Ceylon.'' Zuwa shekara ta v1967, 'erenalibai ɗaliban Colombo waɗanda galibinsu Musulmai ne suka kafa' Serendib Sufi Study Circle ' A farkon shekara ta 1955, Bawa ya kafa harsashin ginin 'gidan Allah' ko [[masallaci]] a garin Mankumban, a gabar arewa. Wannan sakamakon sakamakon "gogewa ta ruhaniya tare da Maryamu, mahaifiyar Yesu." <ref name="Malik and Hinnells, p. 92">Malik and Hinnells, p. 92.</ref> Bayan shekaru 20, ɗalibai daga Amurka waɗanda ke ziyarar Jaffna ashram suka gama ginin. <ref>Malik and Hinnells, p 92.</ref> An buɗe ta a hukumance kuma an sadaukar da ita a shekarar 1975. <ref>''The Tree That Fell to the West'', p. 171.</ref> Bawa ya koyar ta amfani da labarai da tatsuniyoyi, wanda ya nuna asalin ɗalibin ko mai sauraren sa kuma ya haɗa da Hindu, Buddha, Bayahude, Kirista, da al'adun addinan musulmai; da kuma maraba da mutane daga dukkan al'adu da al'adu. <ref name="Malik and Hinnells, p. 92">Malik and Hinnells, p. 92.</ref> == Yi aiki a Amurka == [[File:Fellowship-small.JPG|thumb| Bawa Muhaiyaddeen Zumunci]] A cikin shekara ta 1971, an gayyaci Bawa zuwa kasar Amurka kuma daga baya ya koma Philadelphia, <ref name="Malik and Hinnells, p. 92">Malik and Hinnells, p. 92.</ref> kafa mabiya, kuma ya kafa Bawa Muhaiyaddeen Fellowship a cikin shekara ta 1973. Gidan taron zumunci ya gabatar da taron jama'a na mako-mako. Kamar yadda yake a kasar Sri Lanka, Bawa ya sami cigaba tsakanin mabiya addinai, zamantakewa da ƙabila daban-daban, waɗanda suka zo Philadelphia don sauraron maganarsa A cikin Amurka, kasar Kanada da Ingila, malaman addini, 'yan jaridu, malamai da shugabanni sun amince da shi.  <sup class="noprint Inline-Template" style="white-space:nowrap;">&#x5D;</sup> Mataimakin Sakatare Janar na Majalisar Dinkin Duniya, Robert Muller, ya nemi jagorar Bawa a madadin 'yan adam yayin ganawa a shekara ta 1974. <ref>''To Die Before Death'', p. xix.</ref> A lokacin rikicin garkuwa da mutanen Iran na shekara ta 1978-1980, ya rubuta wasika zuwa ga shugabannin duniya da suka hada da [[Khomeini]] na Iran, Firayim Minista Begin, [[Anwar Sadat|Shugaba Sadat]] da Shugaba Carter don karfafa sasanta rikicin cikin lumana. <ref>Haddad and Smith, p 103.</ref> <ref>''The Truth and Unity of Man: Letters in Response to a Crisis''</ref> Mujallar Times, a lokacin rikicin a shekarar 1980, ta ambato Bawa yana cewa lokacin da Iraniyawa suka fahimci Kur'ani "za su saki wadanda aka yi garkuwar da su nan take." <ref>Article ''Is the Ayatullah a Heretic?'' in the April 28, 1980 issue of ''Time Magazine''</ref> Tattaunawa da Bawa sun bayyana a cikin ''Psychology A yau'', <ref>Article ''The Mind is in the Heart'' by [[Sam Keen]] in April, 1976 issue.</ref> ''Harvard Divinity Bulletin'', <ref>Harvard Divinity Bulletin. Harvard University Divinity School. December 1982 – January 1983, Volume XIII, Number 2</ref> da kuma a ''cikin Filadelfia Inquirer'' <ref>Haddad and Smith, p 104.</ref> da kuma ''Pittsburgh Press'' . Ya ci gaba da koyarwa har zuwa rasuwarsa a ranar 8 ga Disamba, 1986. == A Bayansa == A watan Mayu, na shekara ta 1984, an kammala Masallacin Shaikh MR Bawa Muhaiyaddeen a kan kayan Philadelphia na Bawa Muhaiyaddeen Fellowship, a kan Overbrook Avenue. Ginin ya ɗauki watanni 6 kuma kusan dukkanin aikin membobin ƙungiyar ne suka yi shi ƙarƙashin jagorancin Bawa. <ref>Bawa Muhaiyaddeen Fellowship web-site.</ref> [[File:Mazar-small.JPG|thumb| Mazar na MR Bawa Muhaiyaddeen]] Bawa Muhaiyaddeen Fellowship Farm ( {{Convert|100|acre|km2}} ne a Chester County, Pennsylvania, kudu da Coatesville da prominently siffofi Bawa ta kabarin, ko Mazar . Ginin ya fara jim kaɗan bayan mutuwarsa kuma an kammala shi a cikin shekara ta 1987. Wuri ne na mabiya addinai. <ref>Xavier, M. Shobhana. "An American Sufi Shrine, Bawa’s Mazar in Coatesville, Pennsylvania." Object Narrative. In Conversations: An Online Journal of the Center for the Study of Material and Visual Cultures of Religion (2016). doi:10.22332/con.obj.2016.5 http://mavcor.yale.edu/conversations/object-narratives/american-sufi-shrine-bawa-s-mazar-coatesville-pennsylvania</ref> Bawa ya kafa cin ganyayyaki a matsayin ƙa'idar mabiyansa <ref>''God, His Prophets and His Children'', pgs. 150–157</ref> kuma ba a ba da izinin kayan nama a cibiyar tarayya ko gona ba. <ref>Bawa Muhaiyaddeen Fellowship web-site Farm page</ref> Bawa ya kirkiro zane-zane da zane wanda ke nuna alaƙar da ke tsakanin mutum da Allah, yana mai bayyana aikin fasaharsa a matsayin "aikin zuciya." <ref>Acknowledgments page, ''Wisdom of Man''</ref> Misalai guda biyu an sake buga su a cikin littafinsa na ''Hikimar Mutum'' <ref>[https://books.google.com/books?id=Kb6ylcICnGIC&pg=PA8 ''Wisdom of Man'', pg. 8]</ref> <ref>[https://books.google.com/books?id=Kb6ylcICnGIC&pg=PA28 ''Wisdom of Man'', pg. 28]</ref> wani kuma shine bangon gaban littafin na ''Matakai Hudu zuwa Tsarkake Iman'' . <ref>[https://books.google.com/books?id=4lyRWUR0WyQC&printsec=frontcover ''Four Steps to Pure Iman'', front cover].</ref> A cikin 1976, Bawa ya yi rikodin kuma ya fitar da kundin faifai na tunani, a kan Folkways Records mai taken, ''Cikin Sirrin Zuciya daga Guru Bawa Muhaiyaddeen.'' <ref>[https://folkways-media.si.edu/liner_notes/folkways/FW08905.pdf "Smithsonian Folkways recording FW08905"].</ref> A Amurka, daga shekara ta 1971 zuwa shekara ta 1986, Bawa ya wallafa littattafai sama da ashirin da biyar, <ref>''Islam and World Peace'', pg.173.</ref> wanda aka kirkira daga sama da awanni 10,000 na rikodin sauti da bidiyo na jawabansa da wakokinsa. Wasu taken sun samo asali ne daga Sri Lanka kafin isowarsa Amurka kuma an sake rubuta su daga baya. Baungiyar Bawa Muhaiyaddeen tana ci gaba da karatu da kuma yada wannan ma'ajiyar koyarwar tasa. Ba ta sanya sabon shugaba ko Sheik don maye gurbin matsayinsa na malami da jagorar kansa ba. == Laqabinsa da girmamawa == Bawa Muhaiyaddeen ana kiransa Guru, Swami, [[Shehu|Sheikh]] ko ' Mai Martaba ' ya danganta da asalin mai magana ko marubucin. Ya aka ma jawabi kamar yadda ''Bawangal'' da wadanda Tamil jawabai da suke kusa da shi, shi da wanda ya so ya yi amfani da wani m adireshin.Ya sau da yawa kira kansa a matsayin 'tururuwa mutum', <ref>''The Tree That Fell to the West'', p. 165.</ref> watau, wani sosai kananan rayuwa a cikin halittar Allah. Bayan isowarsa Amurka, ana kiransa da ''Guru Bawa'' ko kuma kawai ''Bawa'', kuma ya kafa ƙungiyar. Zuwa shekara ta 1976, ya ji cewa wasu waɗanda ba malamai na gaske ba sun wulaƙanta taken 'guru' kuma ya bar taken ''Guru'', tare da ƙungiyar ta zama ''Bawa Muhaiyaddeen Fellowship'' . <ref>''Truth and Light'', p. 10.</ref> Ya zuwa shekara ta 2007, ɗalibansa sun yi amfani da Kutb mai daraja a cikin wallafe-wallafen maganganun nasa. <ref>''The Point Where God and Man Meet'', p. xi.</ref> Qutb yana nufin sanda ko axis, kuma yana nuna cibiyar ruhaniya. <ref>''Resonance of Allah'', p. 716.</ref> Sunan Muhaiyaddeen na nufin 'mai rayarwa zuwa imani na gaskiya' kuma an danganta shi da Kutub da suka gabata. == Bayanansa == * "Sallolin da kuke yi, ayyukan da kuke yi, sadaka da kauna da kuke bayar daidai yake da digo ɗaya. Amma idan kuka yi amfani da wannan digo guda, ku ci gaba da aikinku, kuma ku ci gaba da tonowa a ciki, to sai mabudin falalar Allah da halayensa za su gudana a yalwace. ” <ref>''Sheikh and Disciple'', p. 63.</ref> * "Mutanen da suke da hikima sun san cewa yana da muhimmanci su gyara kuskurensu, yayin da mutane ba tare da hikima ba suke ganin ya zama dole a nuna kuskuren wasu. Mutanen da ke da ƙaƙƙarfan bangaskiya sun san cewa yana da mahimmanci a tsabtace zukatansu, yayin da waɗanda ke da bangaskiya mara ƙarfi suna neman ɓata cikin zukatan wasu da addu'o'insu. Wannan ya zama dabi'a a rayuwarsu. Amma wadanda suka roki Allah da imani da azama da yakini sun san cewa mafi muhimmanci a rayuwa shi ne mika zukatansu ga Allah <ref>''Islam and World Peace'', p. 3.</ref> * "Abubuwan da suka canza ba shine ainihin rayuwar mu ba. A cikinmu akwai wani jiki, wani kyau. Na wannan hasken haske ne wanda baya canzawa. Dole ne mu gano yadda ake cudanya da shi kuma mu zama ɗaya da wannan abin da ba ya canzawa. Dole ne mu gane kuma mu fahimci wannan taskar gaskiya. Don haka ne muka zo duniya <ref>'' Questions of Life Answers of Wisdom, Vol.1'', p. 220.</ref> * "Loveaunar ku, yayana. Kadan ne cikin mutane zasu yarda da maganin hikima. Hankali ya ƙi hikima. Amma idan kun yarda da yarda da shi, za ku sami alherin, kuma lokacin da kuka sami wannan alherin, kuna da halaye masu kyau. Lokacin da kuka sami halaye masu kyau, zaku san ƙauna ta gaskiya, kuma idan kuka karɓi soyayya, za ku ga haske. Lokacin da kuka karɓi haske, za ku ga ƙyalli, kuma idan kuka karɓi wannan ƙyallen, dukiyar duniyan nan uku za ta cika a cikinku. Da wannan cikakkiyar, za ku karɓi mulkin Allah, kuma za ku san Ubanku. Idan kuka ga Mahaifinku, duk alaƙar ku da karma, yunwa, cuta, tsufa zai bar ku. ” <ref>''Come to the Secret Garden'', p. 188.</ref> * Jikokina, wannan shine yadda abubuwa suke da gaske. Dole ne muyi komai tare da kauna a cikin zukatanmu. Allah na kowa ne. Ya ba da gama gari ga dukan halittunsa, kuma kada mu ɗauka da kanmu. Kada mu dauki fiye da rabonmu. Dole ne zukatanmu su narke da kauna, dole ne mu raba komai da wasu, kuma dole ne mu bayar da kauna don sanya wasu cikin lumana. Sa'annan zamuyi nasarar kyan mu na gaske da kuma kwatowar ruhin mu. Da fatan za a yi tunani a kan wannan. Addu'a, halayen Allah, ayyukan Allah, imani da Allah, da kuma bautar Allah su ne falalar ku. Idan kana da wadannan, Allah zai zama naka kuma arzikin lahira zai zama naka. Jikokina, ku fahimci hakan a rayuwar ku. Ka yi la’akari da rayuwarka, ka nemi hikima, ka nemi ilimi, ka kuma nemi wannan kaunar Allah wanda yake ilmin Allah ne, ka kuma bincika halayensa, da kaunarsa, da ayyukansa. Hakan zai yi kyau. Amin. Ya Rabbal-'alamin. Haka abin ya kasance. Ya Sarkin talikai. Allah Ya ba ku wannan. ” <ref>''My Love you My Children; p. 466.''</ref> * "Allah yana da gida a cikin zuciyarmu. Dole ne mu sami gida a cikin gidan Allah a cikin zuciyarmu "- Bawa Mahaiyaddeen ya raba shi cikin tattaunawa tare da mai ba da shawara ga marasa gida a yankin Muhaiyaddeen da ke Philadelphia - 1986. == Rubutunsa da Dalibansa da Sauransu == Littattafan mabiyansa da wasu game da MR Bawa Muhaiyaddeen sun hada da: * ''Littafin Mai Mallaka ga Beingan Adam'' ta Mitch Gilbert, mai buga Haske mai haske, 2005,  * ''Hasken Haske: Sallah ta Sau 5 na Sufaye'' na Coleman Barks da Michael Green, mai wallafa Ballantine Wellspring, 2000,  . A cewar mawallafin, littafin "ya gabatar da gabatarwa mai gamsarwa game da hikima da koyarwar masoyinka Sufi na wannan zamani Bawa Muhaiyaddeen, wanda ya kawo sabuwar rayuwa ga wannan al'adar ta sihiri ta hanyar bude hanya zuwa ga zurfinta, hakikanin duniya. Ayyuka ne na ƙauna na sanannun ɗalibai biyu na Bawa, Coleman Barks da Michael Green, waɗanda kuma suka ƙirƙira ''Hasken Hasken Rumi'' . " * ''Wata Waƙa: Wani Sabon Haske mai Rumi'' na Michael Green, Mawallafin Gudanar da Labarai, 2005,  * ''Shekaruna Na tare da Kutub: Tafiya a Aljanna'' daga Farfesa Sharon Marcus, mawallafin Sufi Press, 2007,  * ''Hotunan MIRROR da Tunani kan Rayuwa tare da MR Bawa Muhaiyaddeen (Ral.) Na'' Chloë Le Pichon da Dwaraka Ganesan da Saburah Posner da Sulaiha Schwartz, waɗanda Chloë Le Pichon suka buga a ɓoye, 2010,  . Pageaukar hoto mai girma mai shafuka 237 tare da sharhi daga masu ba da gudummawa 78. * ''Rayuwa tare da Guru'' ta Dr. Art Hochberg, mai wallafa Kalima, 2014,  * ''Elixir na Gaskiya: Tafiya a kan Tafarkin Sufanci, Juzu'i na ɗaya'' daga Musa Muhaiyaddeen, Shaida A cikin mawallafi, 2013,  * ''Neman Hanyar Gida'' ta Dr. Lockwood Rush, Ilm House m, 2007,  * ''GPS don Rai: Hikimar Jagora'' ta Dana Hayne, BalboaPress m, 2017,  Coleman Barks, wani mawaƙi kuma mai fassara zuwa Turanci na ayyukan mawaƙin Musulmin Sunni na ƙarni na 13 [[Rumi|Jalāl ad-Dīn Muḥammad Rūmī]], ya bayyana haɗuwa da Bawa Muhaiyaddeen a cikin mafarki a cikin shekara ta 1977. <ref name="Rumi p. 140">''Rumi: the Book of Love'', p. 140.</ref> Bayan wannan kwarewa ya fara fassara baitocin Rumi. Daga karshe Coleman ya hadu da Bawa Muhaiyaddeen a watan Satumba, na shekara ta 1978 kuma ya ci gaba da yin mafarki inda zai sami koyarwa. Coleman ya kamanta Bawa Muhaiyaddeen da Rumi da Shams Tabrizi, abokin Rumi. Artist Michael Green yayi aiki tare da Coleman Barks don samar da fasali na ayyukan Rumi. <ref>Xavier, M. Shobhana. "From Illuminated Rumi to the Green Barn: The Art of Sufism in America." Object Narrative. In Conversations: An Online Journal of the Center for the Study of Material and Visual Cultures of Religion (2016). doi:10.22332/con.obj.2016.4 http://mavcor.yale.edu/conversations/object-narratives/illuminated-rumi-green-barn-art-sufism-america</ref> <ref>Xavier, M. Shobhana. "Interview with American Sufi Artist Michael Green." Interview. In Conversations: An Online Journal of the Center for the Study of Material and Visual Cultures of Religion (2016). doi:10.22332/con.int.2016.1 http://mavcor.yale.edu/conversations/interviews/interview-american-sufi-artist-michael-green</ref> A cikin "Shaidan Mai Shuɗi", Michael Muhammad Knight yayi ƙoƙari ya karɓi saƙo daga Bawa a cikin mafarki, a wata hanyar Sufi da ake kira istikhara . Yana tafiya zuwa mazar ɗin kuma ba tare da nasara ba yayi ƙoƙari ya yi bacci a kan matasai, amma mai tsaron filayen ne ya tashe shi. <ref>"Blue-Eyed Devil", pg. 86-88.</ref> Kun bincika koyarwar Bawa a cikin kundin waƙoƙin su na huɗu, Duk Hauka ne! Duk Karya Ne! Duk Mafarki Ne! Yayi kyau . Labarin malamin na "The Fox, the Crow, and Cookie" daga Loveaunar Ku Mya Childrenana: Labari na 101 ga Yara an faɗi shi da labarinsa game da "Sarki Beetle" daga Hikimar Allah mai Haskakawa wanda ke Warwatsa Duhu. == Duba kuma == * [[Sufiyya|Sufi]] * Jerin Sufaye   == Manazarta == {{reflist}} == Hanyoyin haɗin waje == * [[wikiquote:Bawa Muhaiyaddeen|Shafin Wikiwaote Bawa Muhaiyaddeen]] * [http://www.bmf.org/ Bawa Muhaiyaddeen Yanar Gizo] * [http://www.bawafarm.org/ Bawa Muhaiyaddeen Gidan Yanar Sadarwar Gona] * [https://sites.google.com/view/serendib-sufi-study-circle/ Bawa Muhaiyaddeen Serendib Sufi Karatun Yanar Gizo] '''Labarin Malami da Bayanan karatu''' * [https://books.google.com/books?id=K0LMZqtRpCcC&pg=PA75&dq=Yvonne+Yazbeck+Haddad,+Jane+Idleman+Smith&source=gbs_toc_s&cad=1&sig=Uaq2YUQNxDUo_HEXdc0VYEyYx_U Al'adar Gargajiya da Bidi'a a Zamanin Addinin Addinin Musulunci na Amurka: Bawa Muhaiyaddeen Fellowship - Babi na 4 na ''Muslimungiyoyin Musulmai a Arewacin Amurka''] na Gisela Webb, Farfesa na Nazarin Addini a Jami'ar Seton Hall * [http://library.oapen.org/bitstream/id/9ba74b78-527f-4f3a-999d-384131071321/1006007.pdf#page=96 Wave Sufism Na Uku a Amurka da Bawa Muhaiyaddeen Fellowship - Fasali na 4 na ''Sufanci a Yammacin''] Gisela Webb, Farfesan Nazarin Addini a Jami'ar Seton Hall * [https://books.google.com/books?id=oG1NAwAAQBAJ&lpg=PA233&pg=PA223#v=onepage&q&f=false Da yake magana da Sufis - Fasali na 11 na ''Tattaunawar Addinai da Canjin Al'adu''] daga Frank J. Korom, Farfesa na Addini da Anthropology a Jami'ar Boston * [https://books.google.com/books?id=UQNADQAAQBAJ&lpg=PA96&dq=november%2027%201982%20bawa%20muhaiyaddeen&pg=PA77#v=onepage&q&f=false Doguwa da kasancewa a wata tsarkakakkiyar bauta ta Su abroadasashen waje - Fasali na 4 na ''Islama, Sufanci da Siyasar Yau da kullun game da Kudancin Asiya''] ta Frank J. Korom, Farfesa na Addini da Anthropology a Jami'ar Boston * [http://scholars.wlu.ca/cgi/viewcontent.cgi?article=2856&context=etd Masjids, Ashrams da Mazars: Sufancin nasashen waje da Bawa Muhaiyaddeen Fellowship] Wilfrid Laurier University Ph.D. takaddar M. Shobhana Xavier * [https://digital.library.temple.edu/digital/api/collection/p245801coll10/id/461176/download Bawa Muhaiyaddeen: Nazarin] Makaranta Addini a Jami'ar Haikali Ph.D. Bayanin daga Saiyida Zakiya Hasna Islam, Agusta 2017 * [https://ufdcimages.uflib.ufl.edu/UF/E0/01/78/02/00001/UFE0017802.pdf Shin Sufaye Suke Mafarkin Shehunan lantarki?] [https://ufdcimages.uflib.ufl.edu/UF/E0/01/78/02/00001/UFE0017802.pdf Matsayin Fasaha a tsakanin Religungiyoyin Addini na Amurka] Jami'ar Florida MA rubuce rubuce daga Jason Ladon Keel * [http://thesis.haverford.edu/dspace/bitstream/10066/610/1/2003SnyderB.pdf ZANGO: Theungiyar Bawa Muhaiyaddeen da theabi'ar Unity] Haverford Takardar Kwalejin Benjamin Snyder '''Littattafan Layi da Bidiyo''' * [https://books.google.com/books?q=+inauthor:%22M.+R.+Bawa+Muhaiyaddeen%22&source=gbs_authrefine_t Littattafan MR Bawa Muhaiyaddeen akan layi a Littattafai.] [https://books.google.com/books?q=+inauthor:%22M.+R.+Bawa+Muhaiyaddeen%22&source=gbs_authrefine_t Google.] [https://books.google.com/books?q=+inauthor:%22M.+R.+Bawa+Muhaiyaddeen%22&source=gbs_authrefine_t Com] * [https://sites.google.com/view/serendib-sufi-study-circle/the-pearl-of-wisdom "Lu'u-lu'u na Hikima (Guru Mani)", Serendib Sufi Nazarin Da'irar littafin maganganu daga 1940s da aka fassara zuwa Turanci kuma aka buga Janairu, 2000.] * [https://sites.google.com/view/serendib-sufi-study-circle/wisdom-of-the-divine "Hikimar Allahntaka Kashi Na 5", Serendib Sufi Study Circle bazawa.] * [https://www.youtube.com/watch?v=up-CUjh4NsI Maganganun bidiyo "Loveauna ta Gaskiya", Fabrairu 9, 1980, Philadelphia, 55 min.] * [https://www.youtube.com/watch?v=WdGrl8NwKt0 Maganganu na bidiyo "Gaskoki Na Gaskiya na Dhikr", (mai yin zikirin Allah koyaushe), Lex Hixon Interview, 18 ga Mayu, 1975, gidan rediyon WBAI Radio, Birnin New York, 60 min.] * [https://www.youtube.com/watch?v=nl6DPgiFDZs Enaddamar da jawabai da karatuttuka "Loveaunar Duk Rayuwa a Matsayinku", jawaban da aka rubuta a watan Nuwamba 9,1980 da Satumba 30,1983, 28 min.] * [https://www.youtube.com/watch?v=ieuRORUoKFQ Tattaunawar Bidiyo "Koyon Wani Mutum Tururuwa" 18 ga Mayu, 1975, Cocin St. Peter, Birnin New York, 83 min.] * [http://www.humanmedia.org/catalog/program.php?products_id=111 Ganawa tare da Bawa Muhaiyaddeen a Philadelphia a Kindred Spirits jama'a rediyo show by David Freudberg] '''Sauran Hanyoyin Sadarwar Waje''' * [http://www.mysticsaint.info/2007/05/coleman-barks-vision-of-bawa.html Mafarkin Coleman Bark na Bawa Muhaiyaddeen] * [http://www.folkways.si.edu/albumdetails.aspx?itemid=1594 ''Guru Bawa Muhaiyaddeen ya shiga cikin Sirrin Zuciya'' a Smithsonian Folkways]  [[Category:Musulman Sri lanka]] [[Category:Sufi]] [[Category:Sufaye]] [[Category:Pages with unreviewed translations]] 39vne4irk64yst0oj522uywvc822yhz 165004 165003 2022-08-09T09:04:36Z BnHamid 12586 /* Manazarta */ wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Muhammad Raheem Bawa Muhaiyaddeen''' wanda aka fi sani da '''Bawa''' (An haife shi a shekarar 1900-ya rasu 8 Disamban 1986). ya kasance malami mai magana da yaren Tamil <ref>Malik and Hinnells, p. 90.</ref> kuma [[Sufiyya|Sufi]] sufi daga [[Sri Lanka]] wanda ya zo Amurka a shekara ta 1971, <ref>''Divine Luminous Wisdom'', p. 254.</ref> ya kafa mabiya, ''Muhaiyaddeen Fellowship'' a [[Philadelphia]] . Ya haɓaka rassa a Amurka, Kanada, <ref name="Malik and Hinnells, p. 93">Malik and Hinnells, p. 93.</ref> Ostiraliya da Burtaniya &#x2014; yana ƙarawa zuwa ƙungiyoyin da ke akwai a [[Jaffna]] da Colombo, <ref name="Malik and Hinnells, p. 91">Malik and Hinnells, p. 91.</ref> Sri Lanka. An san shi da koyarwarsa, jawabai, waƙoƙi, da zane-zane. == Rayuwar farko == Ko da yake ba a san komai game da rayuwarsa ta farko ba, aikin Bawa Muhaiyaddeen ya fara ne a kasar Sri Lanka a farkon shekara ta 1940s, lokacin da ya fito daga dajin arewacin Sri Lanka. Bawa ya sadu da mahajjata waɗanda ke ziyartar wuraren bauta a arewa, kuma sannu-sannu ya zama sananne sosai. Akwai rahotanni game da mafarki ko haɗuwa da Bawa waɗanda suka gabaci saduwa da jiki. <ref name="Malik and Hinnells, p. 91">Malik and Hinnells, p. 91.</ref> A cewar wani lissafi daga shekara ta 1940, Bawa ya dau lokaci a ' Kataragama ', wani wurin bauta a dajin kudu da tsibirin, da kuma a cikin 'Jailani', wani wurin ibada na tsauni da aka keɓe wa ' [[Abdulƙadir Gilani|Abd al-Qadir al-Jilani]] na Baghdad, wani tarayyar da ke alakanta shi da tsarin [[Ƙadiriya|Qadiriyya]] na Sufanci. Yawancin mabiyansa waɗanda ke zaune a kewayen arewacin garin Jaffna 'yan Hindu ne kuma sun yi masa magana a matsayin swami ko guru, inda ya kasance mai warkarwa da imani na &#x2014; kuma ya warkar da mallakar aljanu . Bayan haka, mabiyansa sun kafa ashram a Jaffna, da gona a kudu da garin. Bayan ya sadu da matafiya daga kudu, an gayyace shi ya ziyarci Colombo, babban birnin Sri Lanka, a lokacin ''Ceylon.'' Zuwa shekara ta v1967, 'erenalibai ɗaliban Colombo waɗanda galibinsu Musulmai ne suka kafa' Serendib Sufi Study Circle ' A farkon shekara ta 1955, Bawa ya kafa harsashin ginin 'gidan Allah' ko [[masallaci]] a garin Mankumban, a gabar arewa. Wannan sakamakon sakamakon "gogewa ta ruhaniya tare da Maryamu, mahaifiyar Yesu." <ref name="Malik and Hinnells, p. 92">Malik and Hinnells, p. 92.</ref> Bayan shekaru 20, ɗalibai daga Amurka waɗanda ke ziyarar Jaffna ashram suka gama ginin. <ref>Malik and Hinnells, p 92.</ref> An buɗe ta a hukumance kuma an sadaukar da ita a shekarar 1975. <ref>''The Tree That Fell to the West'', p. 171.</ref> Bawa ya koyar ta amfani da labarai da tatsuniyoyi, wanda ya nuna asalin ɗalibin ko mai sauraren sa kuma ya haɗa da Hindu, Buddha, Bayahude, Kirista, da al'adun addinan musulmai; da kuma maraba da mutane daga dukkan al'adu da al'adu. <ref name="Malik and Hinnells, p. 92">Malik and Hinnells, p. 92.</ref> == Yi aiki a Amurka == [[File:Fellowship-small.JPG|thumb| Bawa Muhaiyaddeen Zumunci]] A cikin shekara ta 1971, an gayyaci Bawa zuwa kasar Amurka kuma daga baya ya koma Philadelphia, <ref name="Malik and Hinnells, p. 92">Malik and Hinnells, p. 92.</ref> kafa mabiya, kuma ya kafa Bawa Muhaiyaddeen Fellowship a cikin shekara ta 1973. Gidan taron zumunci ya gabatar da taron jama'a na mako-mako. Kamar yadda yake a kasar Sri Lanka, Bawa ya sami cigaba tsakanin mabiya addinai, zamantakewa da ƙabila daban-daban, waɗanda suka zo Philadelphia don sauraron maganarsa A cikin Amurka, kasar Kanada da Ingila, malaman addini, 'yan jaridu, malamai da shugabanni sun amince da shi.  <sup class="noprint Inline-Template" style="white-space:nowrap;">&#x5D;</sup> Mataimakin Sakatare Janar na Majalisar Dinkin Duniya, Robert Muller, ya nemi jagorar Bawa a madadin 'yan adam yayin ganawa a shekara ta 1974. <ref>''To Die Before Death'', p. xix.</ref> A lokacin rikicin garkuwa da mutanen Iran na shekara ta 1978-1980, ya rubuta wasika zuwa ga shugabannin duniya da suka hada da [[Khomeini]] na Iran, Firayim Minista Begin, [[Anwar Sadat|Shugaba Sadat]] da Shugaba Carter don karfafa sasanta rikicin cikin lumana. <ref>Haddad and Smith, p 103.</ref> <ref>''The Truth and Unity of Man: Letters in Response to a Crisis''</ref> Mujallar Times, a lokacin rikicin a shekarar 1980, ta ambato Bawa yana cewa lokacin da Iraniyawa suka fahimci Kur'ani "za su saki wadanda aka yi garkuwar da su nan take." <ref>Article ''Is the Ayatullah a Heretic?'' in the April 28, 1980 issue of ''Time Magazine''</ref> Tattaunawa da Bawa sun bayyana a cikin ''Psychology A yau'', <ref>Article ''The Mind is in the Heart'' by [[Sam Keen]] in April, 1976 issue.</ref> ''Harvard Divinity Bulletin'', <ref>Harvard Divinity Bulletin. Harvard University Divinity School. December 1982 – January 1983, Volume XIII, Number 2</ref> da kuma a ''cikin Filadelfia Inquirer'' <ref>Haddad and Smith, p 104.</ref> da kuma ''Pittsburgh Press'' . Ya ci gaba da koyarwa har zuwa rasuwarsa a ranar 8 ga Disamba, 1986. == A Bayansa == A watan Mayu, na shekara ta 1984, an kammala Masallacin Shaikh MR Bawa Muhaiyaddeen a kan kayan Philadelphia na Bawa Muhaiyaddeen Fellowship, a kan Overbrook Avenue. Ginin ya ɗauki watanni 6 kuma kusan dukkanin aikin membobin ƙungiyar ne suka yi shi ƙarƙashin jagorancin Bawa. <ref>Bawa Muhaiyaddeen Fellowship web-site.</ref> [[File:Mazar-small.JPG|thumb| Mazar na MR Bawa Muhaiyaddeen]] Bawa Muhaiyaddeen Fellowship Farm ( {{Convert|100|acre|km2}} ne a Chester County, Pennsylvania, kudu da Coatesville da prominently siffofi Bawa ta kabarin, ko Mazar . Ginin ya fara jim kaɗan bayan mutuwarsa kuma an kammala shi a cikin shekara ta 1987. Wuri ne na mabiya addinai. <ref>Xavier, M. Shobhana. "An American Sufi Shrine, Bawa’s Mazar in Coatesville, Pennsylvania." Object Narrative. In Conversations: An Online Journal of the Center for the Study of Material and Visual Cultures of Religion (2016). doi:10.22332/con.obj.2016.5 http://mavcor.yale.edu/conversations/object-narratives/american-sufi-shrine-bawa-s-mazar-coatesville-pennsylvania</ref> Bawa ya kafa cin ganyayyaki a matsayin ƙa'idar mabiyansa <ref>''God, His Prophets and His Children'', pgs. 150–157</ref> kuma ba a ba da izinin kayan nama a cibiyar tarayya ko gona ba. <ref>Bawa Muhaiyaddeen Fellowship web-site Farm page</ref> Bawa ya kirkiro zane-zane da zane wanda ke nuna alaƙar da ke tsakanin mutum da Allah, yana mai bayyana aikin fasaharsa a matsayin "aikin zuciya." <ref>Acknowledgments page, ''Wisdom of Man''</ref> Misalai guda biyu an sake buga su a cikin littafinsa na ''Hikimar Mutum'' <ref>[https://books.google.com/books?id=Kb6ylcICnGIC&pg=PA8 ''Wisdom of Man'', pg. 8]</ref> <ref>[https://books.google.com/books?id=Kb6ylcICnGIC&pg=PA28 ''Wisdom of Man'', pg. 28]</ref> wani kuma shine bangon gaban littafin na ''Matakai Hudu zuwa Tsarkake Iman'' . <ref>[https://books.google.com/books?id=4lyRWUR0WyQC&printsec=frontcover ''Four Steps to Pure Iman'', front cover].</ref> A cikin 1976, Bawa ya yi rikodin kuma ya fitar da kundin faifai na tunani, a kan Folkways Records mai taken, ''Cikin Sirrin Zuciya daga Guru Bawa Muhaiyaddeen.'' <ref>[https://folkways-media.si.edu/liner_notes/folkways/FW08905.pdf "Smithsonian Folkways recording FW08905"].</ref> A Amurka, daga shekara ta 1971 zuwa shekara ta 1986, Bawa ya wallafa littattafai sama da ashirin da biyar, <ref>''Islam and World Peace'', pg.173.</ref> wanda aka kirkira daga sama da awanni 10,000 na rikodin sauti da bidiyo na jawabansa da wakokinsa. Wasu taken sun samo asali ne daga Sri Lanka kafin isowarsa Amurka kuma an sake rubuta su daga baya. Baungiyar Bawa Muhaiyaddeen tana ci gaba da karatu da kuma yada wannan ma'ajiyar koyarwar tasa. Ba ta sanya sabon shugaba ko Sheik don maye gurbin matsayinsa na malami da jagorar kansa ba. == Laqabinsa da girmamawa == Bawa Muhaiyaddeen ana kiransa Guru, Swami, [[Shehu|Sheikh]] ko ' Mai Martaba ' ya danganta da asalin mai magana ko marubucin. Ya aka ma jawabi kamar yadda ''Bawangal'' da wadanda Tamil jawabai da suke kusa da shi, shi da wanda ya so ya yi amfani da wani m adireshin.Ya sau da yawa kira kansa a matsayin 'tururuwa mutum', <ref>''The Tree That Fell to the West'', p. 165.</ref> watau, wani sosai kananan rayuwa a cikin halittar Allah. Bayan isowarsa Amurka, ana kiransa da ''Guru Bawa'' ko kuma kawai ''Bawa'', kuma ya kafa ƙungiyar. Zuwa shekara ta 1976, ya ji cewa wasu waɗanda ba malamai na gaske ba sun wulaƙanta taken 'guru' kuma ya bar taken ''Guru'', tare da ƙungiyar ta zama ''Bawa Muhaiyaddeen Fellowship'' . <ref>''Truth and Light'', p. 10.</ref> Ya zuwa shekara ta 2007, ɗalibansa sun yi amfani da Kutb mai daraja a cikin wallafe-wallafen maganganun nasa. <ref>''The Point Where God and Man Meet'', p. xi.</ref> Qutb yana nufin sanda ko axis, kuma yana nuna cibiyar ruhaniya. <ref>''Resonance of Allah'', p. 716.</ref> Sunan Muhaiyaddeen na nufin 'mai rayarwa zuwa imani na gaskiya' kuma an danganta shi da Kutub da suka gabata. == Bayanansa == * "Sallolin da kuke yi, ayyukan da kuke yi, sadaka da kauna da kuke bayar daidai yake da digo ɗaya. Amma idan kuka yi amfani da wannan digo guda, ku ci gaba da aikinku, kuma ku ci gaba da tonowa a ciki, to sai mabudin falalar Allah da halayensa za su gudana a yalwace. ” <ref>''Sheikh and Disciple'', p. 63.</ref> * "Mutanen da suke da hikima sun san cewa yana da muhimmanci su gyara kuskurensu, yayin da mutane ba tare da hikima ba suke ganin ya zama dole a nuna kuskuren wasu. Mutanen da ke da ƙaƙƙarfan bangaskiya sun san cewa yana da mahimmanci a tsabtace zukatansu, yayin da waɗanda ke da bangaskiya mara ƙarfi suna neman ɓata cikin zukatan wasu da addu'o'insu. Wannan ya zama dabi'a a rayuwarsu. Amma wadanda suka roki Allah da imani da azama da yakini sun san cewa mafi muhimmanci a rayuwa shi ne mika zukatansu ga Allah <ref>''Islam and World Peace'', p. 3.</ref> * "Abubuwan da suka canza ba shine ainihin rayuwar mu ba. A cikinmu akwai wani jiki, wani kyau. Na wannan hasken haske ne wanda baya canzawa. Dole ne mu gano yadda ake cudanya da shi kuma mu zama ɗaya da wannan abin da ba ya canzawa. Dole ne mu gane kuma mu fahimci wannan taskar gaskiya. Don haka ne muka zo duniya <ref>'' Questions of Life Answers of Wisdom, Vol.1'', p. 220.</ref> * "Loveaunar ku, yayana. Kadan ne cikin mutane zasu yarda da maganin hikima. Hankali ya ƙi hikima. Amma idan kun yarda da yarda da shi, za ku sami alherin, kuma lokacin da kuka sami wannan alherin, kuna da halaye masu kyau. Lokacin da kuka sami halaye masu kyau, zaku san ƙauna ta gaskiya, kuma idan kuka karɓi soyayya, za ku ga haske. Lokacin da kuka karɓi haske, za ku ga ƙyalli, kuma idan kuka karɓi wannan ƙyallen, dukiyar duniyan nan uku za ta cika a cikinku. Da wannan cikakkiyar, za ku karɓi mulkin Allah, kuma za ku san Ubanku. Idan kuka ga Mahaifinku, duk alaƙar ku da karma, yunwa, cuta, tsufa zai bar ku. ” <ref>''Come to the Secret Garden'', p. 188.</ref> * Jikokina, wannan shine yadda abubuwa suke da gaske. Dole ne muyi komai tare da kauna a cikin zukatanmu. Allah na kowa ne. Ya ba da gama gari ga dukan halittunsa, kuma kada mu ɗauka da kanmu. Kada mu dauki fiye da rabonmu. Dole ne zukatanmu su narke da kauna, dole ne mu raba komai da wasu, kuma dole ne mu bayar da kauna don sanya wasu cikin lumana. Sa'annan zamuyi nasarar kyan mu na gaske da kuma kwatowar ruhin mu. Da fatan za a yi tunani a kan wannan. Addu'a, halayen Allah, ayyukan Allah, imani da Allah, da kuma bautar Allah su ne falalar ku. Idan kana da wadannan, Allah zai zama naka kuma arzikin lahira zai zama naka. Jikokina, ku fahimci hakan a rayuwar ku. Ka yi la’akari da rayuwarka, ka nemi hikima, ka nemi ilimi, ka kuma nemi wannan kaunar Allah wanda yake ilmin Allah ne, ka kuma bincika halayensa, da kaunarsa, da ayyukansa. Hakan zai yi kyau. Amin. Ya Rabbal-'alamin. Haka abin ya kasance. Ya Sarkin talikai. Allah Ya ba ku wannan. ” <ref>''My Love you My Children; p. 466.''</ref> * "Allah yana da gida a cikin zuciyarmu. Dole ne mu sami gida a cikin gidan Allah a cikin zuciyarmu "- Bawa Mahaiyaddeen ya raba shi cikin tattaunawa tare da mai ba da shawara ga marasa gida a yankin Muhaiyaddeen da ke Philadelphia - 1986. == Rubutunsa da Dalibansa da Sauransu == Littattafan mabiyansa da wasu game da MR Bawa Muhaiyaddeen sun hada da: * ''Littafin Mai Mallaka ga Beingan Adam'' ta Mitch Gilbert, mai buga Haske mai haske, 2005,  * ''Hasken Haske: Sallah ta Sau 5 na Sufaye'' na Coleman Barks da Michael Green, mai wallafa Ballantine Wellspring, 2000,  . A cewar mawallafin, littafin "ya gabatar da gabatarwa mai gamsarwa game da hikima da koyarwar masoyinka Sufi na wannan zamani Bawa Muhaiyaddeen, wanda ya kawo sabuwar rayuwa ga wannan al'adar ta sihiri ta hanyar bude hanya zuwa ga zurfinta, hakikanin duniya. Ayyuka ne na ƙauna na sanannun ɗalibai biyu na Bawa, Coleman Barks da Michael Green, waɗanda kuma suka ƙirƙira ''Hasken Hasken Rumi'' . " * ''Wata Waƙa: Wani Sabon Haske mai Rumi'' na Michael Green, Mawallafin Gudanar da Labarai, 2005,  * ''Shekaruna Na tare da Kutub: Tafiya a Aljanna'' daga Farfesa Sharon Marcus, mawallafin Sufi Press, 2007,  * ''Hotunan MIRROR da Tunani kan Rayuwa tare da MR Bawa Muhaiyaddeen (Ral.) Na'' Chloë Le Pichon da Dwaraka Ganesan da Saburah Posner da Sulaiha Schwartz, waɗanda Chloë Le Pichon suka buga a ɓoye, 2010,  . Pageaukar hoto mai girma mai shafuka 237 tare da sharhi daga masu ba da gudummawa 78. * ''Rayuwa tare da Guru'' ta Dr. Art Hochberg, mai wallafa Kalima, 2014,  * ''Elixir na Gaskiya: Tafiya a kan Tafarkin Sufanci, Juzu'i na ɗaya'' daga Musa Muhaiyaddeen, Shaida A cikin mawallafi, 2013,  * ''Neman Hanyar Gida'' ta Dr. Lockwood Rush, Ilm House m, 2007,  * ''GPS don Rai: Hikimar Jagora'' ta Dana Hayne, BalboaPress m, 2017,  Coleman Barks, wani mawaƙi kuma mai fassara zuwa Turanci na ayyukan mawaƙin Musulmin Sunni na ƙarni na 13 [[Rumi|Jalāl ad-Dīn Muḥammad Rūmī]], ya bayyana haɗuwa da Bawa Muhaiyaddeen a cikin mafarki a cikin shekara ta 1977. <ref name="Rumi p. 140">''Rumi: the Book of Love'', p. 140.</ref> Bayan wannan kwarewa ya fara fassara baitocin Rumi. Daga karshe Coleman ya hadu da Bawa Muhaiyaddeen a watan Satumba, na shekara ta 1978 kuma ya ci gaba da yin mafarki inda zai sami koyarwa. Coleman ya kamanta Bawa Muhaiyaddeen da Rumi da Shams Tabrizi, abokin Rumi. Artist Michael Green yayi aiki tare da Coleman Barks don samar da fasali na ayyukan Rumi. <ref>Xavier, M. Shobhana. "From Illuminated Rumi to the Green Barn: The Art of Sufism in America." Object Narrative. In Conversations: An Online Journal of the Center for the Study of Material and Visual Cultures of Religion (2016). doi:10.22332/con.obj.2016.4 http://mavcor.yale.edu/conversations/object-narratives/illuminated-rumi-green-barn-art-sufism-america</ref> <ref>Xavier, M. Shobhana. "Interview with American Sufi Artist Michael Green." Interview. In Conversations: An Online Journal of the Center for the Study of Material and Visual Cultures of Religion (2016). doi:10.22332/con.int.2016.1 http://mavcor.yale.edu/conversations/interviews/interview-american-sufi-artist-michael-green</ref> A cikin "Shaidan Mai Shuɗi", Michael Muhammad Knight yayi ƙoƙari ya karɓi saƙo daga Bawa a cikin mafarki, a wata hanyar Sufi da ake kira istikhara . Yana tafiya zuwa mazar ɗin kuma ba tare da nasara ba yayi ƙoƙari ya yi bacci a kan matasai, amma mai tsaron filayen ne ya tashe shi. <ref>"Blue-Eyed Devil", pg. 86-88.</ref> Kun bincika koyarwar Bawa a cikin kundin waƙoƙin su na huɗu, Duk Hauka ne! Duk Karya Ne! Duk Mafarki Ne! Yayi kyau . Labarin malamin na "The Fox, the Crow, and Cookie" daga Loveaunar Ku Mya Childrenana: Labari na 101 ga Yara an faɗi shi da labarinsa game da "Sarki Beetle" daga Hikimar Allah mai Haskakawa wanda ke Warwatsa Duhu. == Duba kuma == * [[Sufiyya|Sufi]] * Jerin Sufaye   == Manazarta == {{reflist|4}} == Hanyoyin haɗin waje == * [[wikiquote:Bawa Muhaiyaddeen|Shafin Wikiwaote Bawa Muhaiyaddeen]] * [http://www.bmf.org/ Bawa Muhaiyaddeen Yanar Gizo] * [http://www.bawafarm.org/ Bawa Muhaiyaddeen Gidan Yanar Sadarwar Gona] * [https://sites.google.com/view/serendib-sufi-study-circle/ Bawa Muhaiyaddeen Serendib Sufi Karatun Yanar Gizo] '''Labarin Malami da Bayanan karatu''' * [https://books.google.com/books?id=K0LMZqtRpCcC&pg=PA75&dq=Yvonne+Yazbeck+Haddad,+Jane+Idleman+Smith&source=gbs_toc_s&cad=1&sig=Uaq2YUQNxDUo_HEXdc0VYEyYx_U Al'adar Gargajiya da Bidi'a a Zamanin Addinin Addinin Musulunci na Amurka: Bawa Muhaiyaddeen Fellowship - Babi na 4 na ''Muslimungiyoyin Musulmai a Arewacin Amurka''] na Gisela Webb, Farfesa na Nazarin Addini a Jami'ar Seton Hall * [http://library.oapen.org/bitstream/id/9ba74b78-527f-4f3a-999d-384131071321/1006007.pdf#page=96 Wave Sufism Na Uku a Amurka da Bawa Muhaiyaddeen Fellowship - Fasali na 4 na ''Sufanci a Yammacin''] Gisela Webb, Farfesan Nazarin Addini a Jami'ar Seton Hall * [https://books.google.com/books?id=oG1NAwAAQBAJ&lpg=PA233&pg=PA223#v=onepage&q&f=false Da yake magana da Sufis - Fasali na 11 na ''Tattaunawar Addinai da Canjin Al'adu''] daga Frank J. Korom, Farfesa na Addini da Anthropology a Jami'ar Boston * [https://books.google.com/books?id=UQNADQAAQBAJ&lpg=PA96&dq=november%2027%201982%20bawa%20muhaiyaddeen&pg=PA77#v=onepage&q&f=false Doguwa da kasancewa a wata tsarkakakkiyar bauta ta Su abroadasashen waje - Fasali na 4 na ''Islama, Sufanci da Siyasar Yau da kullun game da Kudancin Asiya''] ta Frank J. Korom, Farfesa na Addini da Anthropology a Jami'ar Boston * [http://scholars.wlu.ca/cgi/viewcontent.cgi?article=2856&context=etd Masjids, Ashrams da Mazars: Sufancin nasashen waje da Bawa Muhaiyaddeen Fellowship] Wilfrid Laurier University Ph.D. takaddar M. Shobhana Xavier * [https://digital.library.temple.edu/digital/api/collection/p245801coll10/id/461176/download Bawa Muhaiyaddeen: Nazarin] Makaranta Addini a Jami'ar Haikali Ph.D. Bayanin daga Saiyida Zakiya Hasna Islam, Agusta 2017 * [https://ufdcimages.uflib.ufl.edu/UF/E0/01/78/02/00001/UFE0017802.pdf Shin Sufaye Suke Mafarkin Shehunan lantarki?] [https://ufdcimages.uflib.ufl.edu/UF/E0/01/78/02/00001/UFE0017802.pdf Matsayin Fasaha a tsakanin Religungiyoyin Addini na Amurka] Jami'ar Florida MA rubuce rubuce daga Jason Ladon Keel * [http://thesis.haverford.edu/dspace/bitstream/10066/610/1/2003SnyderB.pdf ZANGO: Theungiyar Bawa Muhaiyaddeen da theabi'ar Unity] Haverford Takardar Kwalejin Benjamin Snyder '''Littattafan Layi da Bidiyo''' * [https://books.google.com/books?q=+inauthor:%22M.+R.+Bawa+Muhaiyaddeen%22&source=gbs_authrefine_t Littattafan MR Bawa Muhaiyaddeen akan layi a Littattafai.] [https://books.google.com/books?q=+inauthor:%22M.+R.+Bawa+Muhaiyaddeen%22&source=gbs_authrefine_t Google.] [https://books.google.com/books?q=+inauthor:%22M.+R.+Bawa+Muhaiyaddeen%22&source=gbs_authrefine_t Com] * [https://sites.google.com/view/serendib-sufi-study-circle/the-pearl-of-wisdom "Lu'u-lu'u na Hikima (Guru Mani)", Serendib Sufi Nazarin Da'irar littafin maganganu daga 1940s da aka fassara zuwa Turanci kuma aka buga Janairu, 2000.] * [https://sites.google.com/view/serendib-sufi-study-circle/wisdom-of-the-divine "Hikimar Allahntaka Kashi Na 5", Serendib Sufi Study Circle bazawa.] * [https://www.youtube.com/watch?v=up-CUjh4NsI Maganganun bidiyo "Loveauna ta Gaskiya", Fabrairu 9, 1980, Philadelphia, 55 min.] * [https://www.youtube.com/watch?v=WdGrl8NwKt0 Maganganu na bidiyo "Gaskoki Na Gaskiya na Dhikr", (mai yin zikirin Allah koyaushe), Lex Hixon Interview, 18 ga Mayu, 1975, gidan rediyon WBAI Radio, Birnin New York, 60 min.] * [https://www.youtube.com/watch?v=nl6DPgiFDZs Enaddamar da jawabai da karatuttuka "Loveaunar Duk Rayuwa a Matsayinku", jawaban da aka rubuta a watan Nuwamba 9,1980 da Satumba 30,1983, 28 min.] * [https://www.youtube.com/watch?v=ieuRORUoKFQ Tattaunawar Bidiyo "Koyon Wani Mutum Tururuwa" 18 ga Mayu, 1975, Cocin St. Peter, Birnin New York, 83 min.] * [http://www.humanmedia.org/catalog/program.php?products_id=111 Ganawa tare da Bawa Muhaiyaddeen a Philadelphia a Kindred Spirits jama'a rediyo show by David Freudberg] '''Sauran Hanyoyin Sadarwar Waje''' * [http://www.mysticsaint.info/2007/05/coleman-barks-vision-of-bawa.html Mafarkin Coleman Bark na Bawa Muhaiyaddeen] * [http://www.folkways.si.edu/albumdetails.aspx?itemid=1594 ''Guru Bawa Muhaiyaddeen ya shiga cikin Sirrin Zuciya'' a Smithsonian Folkways]  [[Category:Musulman Sri lanka]] [[Category:Sufi]] [[Category:Sufaye]] [[Category:Pages with unreviewed translations]] kkhxc889147qmj27fo01ozz133oktis Heineken Lokpobiri 0 20223 164793 156210 2022-08-08T15:09:48Z Sufie Alyaryasie 13902 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1086888294|Heineken Lokpobiri]]" wikitext text/x-wiki   '''Heineken Lokpobiri''' (an haife shi a ranar 3 ga Maris 1967) ɗan [[Ɗan siyasa|siyasan]] Najeriya ne wanda aka zabe shi a matsayin Sanata a watan Afrilun 2007 a jam'iyyar [[Peoples Democratic Party|People's Democratic Party]] (PDP) a [[Bayelsa|jihar Bayelsa]], a mazabar Bayelsa ta Yamma . A halin yanzu shi ne karamin ministan [[noma]] da raya karkara na Najeriya . == Rayuwar farko da ilimi == Heineken Lokpobiri ya sami LL. B (Hons) a 1994 daga [[Jami'ar Jihar Ribas|Jami'ar Kimiyya da Fasaha ta Jihar Rivers]], [[Port Harcourt]], BL Fabrairu 1995. Kwararre ne a kan Hakkokin [[Biophysical environment|Muhalli]] da Dokar Muhalli, yayi adigirin digirgir na Ph.D a Jami'ar Leeds Beckett, Burtaniya a 2015 == Sana'ar siyasa == Lokpobiri ya kasance dan majalisar dokokin [[Bayelsa|jihar Bayelsa]] daga 1999-2003, kuma kakakin majalisar daga Yuni 1999 - Mayu 2001. === Wa'adin majalisar dattawa na farko === An zabe shi [[Majalisar Dattijai ta Najeriya|dan majalisar dattawan Najeriya]] mai wakiltar mazabar Bayelsa ta yamma a shekarar 2007 kuma an nada shi kwamitocin wasanni, asusun jama'a, harkokin 'yan sanda, [[Niger Delta]] da muradun karni . Bayan da [[Najeriya]] ta taka rawar gani a gasar cin kofin nahiyar Afirka da aka yi a [[Ghana]] a shekarar 2008, kwamitin wasanni na majalisar dattawa wanda Lokpobiri ya kasance shugabanta ya fitar da wani rahoto da ya dora laifin rashin gudanar da mulki da rashin samun hadin kai daga babban daraktan hukumar wasanni ta kasa Dr. Amos Adamu . Lokpobiri ya kasance shugaban Kwamitin Ad-hoc na Majalisar Dattawa kan harkar Sufuri. A watan Yunin 2009, bayan da wasu tsagerun [[Niger Delta|Neja Delta]] suka sake yin zagon kasa a gidajen mai, ya yaba da afuwar da gwamnatin tarayya ta yi, yana mai cewa "A cikin yarjejeniyar afuwa da aka yi a halin yanzu, na yi imanin cewa bangarorin biyu za su koma gida mai gamsarwa kuma 'yan kwangilar za su yi aiki cikin kwanciyar hankali. kuma hakan zai kara saurin aikin gina tituna a yankin." A watan Yulin 2009, majalisar dattijai ta zartar da dokar ''hukumar kula da tsofaffi ta kasa'', wanda Lokpobiri ya dauki nauyinsa, wanda zai ba da tallafi na shari'a, jin dadi da wuraren shakatawa ga tsofaffi a kasar. A watan Satumban 2009, hukumomin Hukumar Raya Babban Birnin Tarayya (FCDA) da Majalisar Zartarwa ta Tarayya (FEC) sun sanar da amincewa da sabon cajin filaye a [[Abuja]], Babban Birnin Tarayya. Sanata Lokpobiri ya fara wata muhawara mai zafi lokacin da ya zargi hukumomi da aikata ba bisa ka’ida ba ta hanyar kin fara amincewar Majalisar Jihohin kasar. === Wa'adin majalisar dattawa na biyu === Lokpobiri ya sake tsayawa takarar Sanatan Bayelsa ta Yamma a zaben watan Afrilun 2011, a jam’iyyar PDP, kuma da farko an bayyana shi a matsayin wanda ya lashe zaben. Sai dai [[Hukumar Zaɓe mai zaman kanta ta ƙasa|Hukumar Zabe Mai Zaman Kanta ta Kasa]] (INEC) ta janye shawarar da ta yanke, inda ta bayyana cewa zaben yana cike da matsaloli. Bayan ‘yan mintoci da sanarwar, jami’an tsaron jihar sun kama Lokpobiri. Lokpobiri ya kalubalanci hukuncin [[Hukumar Zaɓe mai zaman kanta ta ƙasa|INEC]] . Hukumar ta INEC ta shirya sake gudanar da zaben a [[Sagbama|kananan hukumomin Sagbama]] da [[Ekeremor]] a ranar 28 ga watan Afrilun 2011, amma wata babbar kotu a [[Yenagoa]] ta bayar da umarnin hana INEC gudanar da zaben har sai an shawo kan kalubalen. Lokpobiri ya hau kujerar sa a majalisar dattawa a ranar 29 ga watan Mayun 2011 kuma an nada shi shugaban kwamitin kula da albarkatun ruwa kuma mamba a kwamitin kula da ma’adanai masu karfi. A watan Agustan 2011, an ruwaito cewa ‘yan sanda ba sa gurfanar da Lokpobiri da sauran wadanda ake zargi da laifukan zabe tun da hukumar INEC ta amince da duk wani mataki da aka dauka. Hukumar ta INEC ta ce ba ta da hurumin gurfanar da masu laifi gaban kuliya. A watan Maris na shekarar 2012, Lokpobiri ya gabatar da dokar da za ta yi wahala ga kungiyoyin kwadago su janye yajin aikin. Za a buƙaci katin jefa ƙuri'a kafin a fara aikin masana'antu. Lokpobiri ya ce, “Wannan yana taimakawa wajen cimma matsaya ta tabbata ga mambobin kungiyar ta hanyar amfani da kayan zabe. Hakanan ana ba da gaskiya da bayyana gaskiya da rikon amana a matsayin abin alfahari a cikin makircin abubuwa.” Sauran Sanatocin dai ba su yarda ba. Sanata [[Joshua Dariye]] ya ce, “Ma’aikatun da aka fi samun dimokuradiyya a duniya, ita ce kungiyoyin kwadago, su ne kawai fatan al’umma, idan muka yi musu kaca-kaca, ina tsoron za a yi ta kiraye-kirayen a kawo zaman lafiya. A shekarar 2015, ya sauya sheka daga jam'iyyar PDP mai mulki zuwa [[All Progressives Congress|jam'iyyar]] APC. Daga baya jam’iyyar APC ta Buhari ta nada shi karamin minista a ma’aikatar noma da raya karkara” == Kebantacciyar Rayuwa == Lokpobiri ta yi aure cikin farin ciki kuma tana da ‘ya’ya hudu. == Manazarta == [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Haifaffun 1967]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] fohp2p6n88s56e9j22zg6ww7yo41k6a 164795 164793 2022-08-08T15:16:54Z Sufie Alyaryasie 13902 wikitext text/x-wiki  {{Databox}} '''Heineken Lokpobiri''' (an haife shi a ranar 3 ga Maris 1967) ɗan [[Ɗan siyasa|siyasan]] Najeriya ne wanda aka zabe shi a matsayin Sanata a watan Afrilun 2007 a jam'iyyar [[Peoples Democratic Party|People's Democratic Party]] (PDP) a [[Bayelsa|jihar Bayelsa]], a mazabar Bayelsa ta Yamma . A halin yanzu shi ne karamin ministan [[noma]] da raya karkara na Najeriya.<ref>https://www.vanguardngr.com/tag/heineken-lokpobiri/</ref> == Rayuwar farko da ilimi == Heineken Lokpobiri ya samu zama LL. B (Hons) a 1994 daga [[Jami'ar Jihar Ribas|Jami'ar Kimiyya da Fasaha ta Jihar Rivers]], [[Port Harcourt]], BL Fabrairu 1995. Kwararre ne a kan Hakkokin [[Biophysical environment|Muhalli]] da Dokar Muhalli, yayi digirin digirgir na Ph.D a Jami'ar Leeds Beckett, Burtaniya a 2015 == Sana'ar siyasa == Lokpobiri ya kasance dan majalisar dokokin [[Bayelsa|jihar Bayelsa]] daga 1999-2003, kuma kakakin majalisar daga Yuni 1999 - Mayu 2001.<ref>https://www.premiumtimesng.com/tag/heineken-lokpobiri</ref> === Wa'adin majalisar dattawa na farko === An zabe shi [[Majalisar Dattijai ta Najeriya|dan majalisar dattawan Najeriya]] mai wakiltar mazabar Bayelsa ta yamma a shekarar 2007 kuma an nada shi kwamitocin wasanni, asusun jama'a, harkokin 'yan sanda, [[Niger Delta]] da muradun karni .<ref>https://thenationonlineng.net/lokpobiri-governorship-aspirant-condemn-murder-of-bayelsa-apc-chief/</ref> Bayan da [[Najeriya]] ta taka rawar gani a gasar cin kofin nahiyar Afirka da aka yi a [[Ghana]] a shekarar 2008, kwamitin wasanni na majalisar dattawa wanda Lokpobiri ya kasance shugabanta ya fitar da wani rahoto da ya dora laifin rashin gudanar da mulki da rashin samun hadin kai daga babban daraktan hukumar wasanni ta kasa Dr. Amos Adamu . Lokpobiri ya kasance shugaban Kwamitin Ad-hoc na Majalisar Dattawa kan harkar Sufuri. A watan Yunin 2009, bayan da wasu tsagerun [[Niger Delta|Neja Delta]] suka sake yin zagon kasa a gidajen mai, ya yaba da afuwar da gwamnatin tarayya ta yi, yana mai cewa "A cikin yarjejeniyar afuwa da aka yi a halin yanzu, na yi imanin cewa bangarorin biyu za su koma gida mai gamsarwa kuma 'yan kwangilar za su yi aiki cikin kwanciyar hankali. kuma hakan zai kara saurin aikin gina tituna a yankin." A watan Yulin 2009, [[majalisar dattijai]] ta zartar da dokar ''hukumar kula da tsofaffi ta kasa'', wanda Lokpobiri ya dauki nauyinsa, wanda zai ba da tallafi na shari'a, jin dadi da wuraren shakatawa ga tsofaffi a kasar. A watan Satumban 2009, hukumomin Hukumar Raya Babban Birnin Tarayya (FCDA) da Majalisar Zartarwa ta Tarayya (FEC) sun sanar da amincewa da sabon cajin filaye a [[Abuja]], Babban Birnin Tarayya. Sanata Lokpobiri ya fara wata muhawara mai zafi lokacin da ya zargi hukumomi da aikata ba bisa ka’ida ba ta hanyar kin fara amincewar Majalisar Jihohin kasar. === Wa'adin majalisar dattawa na biyu === Lokpobiri ya sake tsayawa takarar Sanatan Bayelsa ta Yamma a zaben watan Afrilun 2011, a jam’iyyar PDP, kuma da farko an bayyana shi a matsayin wanda ya lashe zaben. Sai dai [[Hukumar Zaɓe mai zaman kanta ta ƙasa|Hukumar Zabe Mai Zaman Kanta ta Kasa]] (INEC) ta janye shawarar da ta yanke, inda ta bayyana cewa zaben yana cike da matsaloli. Bayan ‘yan mintoci da sanarwar, jami’an tsaron jihar sun kama Lokpobiri. Lokpobiri ya kalubalanci hukuncin [[Hukumar Zaɓe mai zaman kanta ta ƙasa|INEC]] . Hukumar ta INEC ta shirya sake gudanar da zaben a [[Sagbama|kananan hukumomin Sagbama]] da [[Ekeremor]] a ranar 28 ga watan Afrilun 2011, amma wata babbar kotu a [[Yenagoa]] ta bayar da umarnin hana INEC gudanar da zaben har sai an shawo kan kalubalen. Lokpobiri ya hau kujerar sa a majalisar dattawa a ranar 29 ga watan Mayun 2011 kuma an nada shi shugaban kwamitin kula da albarkatun ruwa kuma mamba a kwamitin kula da ma’adanai masu karfi. A watan Agustan 2011, an ruwaito cewa ‘yan sanda ba sa gurfanar da Lokpobiri da sauran wadanda ake zargi da laifukan zabe tun da hukumar INEC ta amince da duk wani mataki da aka dauka. Hukumar ta INEC ta ce ba ta da hurumin gurfanar da masu laifi gaban kuliya. A watan Maris na shekarar 2012, Lokpobiri ya gabatar da dokar da za ta yi wahala ga kungiyoyin kwadago su janye yajin aikin. Za a buƙaci katin jefa ƙuri'a kafin a fara aikin masana'antu. Lokpobiri ya ce, “Wannan yana taimakawa wajen cimma matsaya ta tabbata ga mambobin kungiyar ta hanyar amfani da kayan zabe. Hakanan ana ba da gaskiya da bayyana gaskiya da rikon amana a matsayin abin alfahari a cikin makircin abubuwa.” Sauran Sanatocin dai ba su yarda ba. Sanata [[Joshua Dariye]] ya ce, “Ma’aikatun da aka fi samun dimokuradiyya a duniya, ita ce kungiyoyin kwadago, su ne kawai fatan al’umma, idan muka yi musu kaca-kaca, ina tsoron za a yi ta kiraye-kirayen a kawo zaman lafiya. A shekarar 2015, ya sauya sheka daga jam'iyyar PDP mai mulki zuwa [[All Progressives Congress|jam'iyyar]] APC. Daga baya jam’iyyar APC ta Buhari ta nada shi karamin minista a ma’aikatar noma da raya karkara” == Kebantacciyar Rayuwa == Lokpobiri ta yi aure cikin farin ciki kuma tana da ‘ya’ya hudu. == Manazarta == [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Haifaffun 1967]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] o9px19kxsf99d2tsy365ba551cld962 Aliyu Mai-Bornu 0 20937 164893 89557 2022-08-08T23:15:17Z Ibrahim Sani Mustapha 15405 wikitext text/x-wiki {{databox}} Malam '''Aliyu Mai-Bornu''' (an haife shi a shekara ta alif 1919 - ya mutu a ranar 23 ga watan Fabrairun shekara ta alif 1970) [[Ɗan Nijeriya|masanin tattalin arzikin kasa ne na Nijeriya]], kuma ɗan asalin asalin [[Babban Bankin Najeriya|Babban Bankin Nijeriya]] . == Rayuwa == === Rayuwar farko da ilimi === An haifi Mai-Bornu a garin [[Yola]] ga iyayen [[Mutanen Kanuri|Kanuri na]] gado. Mahaifinsa dan majalisa ne a Hukumar 'Yan Asalin Lamido kuma da farko ya yi adawa da halartar Mai-Bornu a makaranta har sai da Lamido suka shawo kansa ya ba Mai-Bornu dama. Mai-Bornu ya halarci makarantar firamare ta Yola, Yola Middle School, sannan aka shigar da shi [[Kwalejin Barewa|Kwalejin Kaduna]] a shekara ta alif 1938, ya kammala a shekara ta alif 1942 a matsayin malamin koyar da Turanci. Ya fara aikin koyarwa a makarantar almajiransa, Yola Middle School daga alif 1942-1946 kafin ya zarce zuwa wani daga cikin almajiran nasa, Kwalejin Kaduna a alif (1946 - 1952) kuma ba da daɗewa ba ya shiga Teungiyar Malaman Arewa. A shekara ta alif 1952, ya sake komawa Yola a matsayin mataimakin shugaban makarantar Yola Middle School sannan daga baya ya bar Yola ya zama mai koyar da gida a makarantar dabbobi a Vom na tsawon watanni biyar. Ya sami tallafin karatu na gwamnati don zuwa kasashen waje kuma ya karanci ilimin tattalin arziki a jami'ar Bristol da ke kasar Ingila ya kammala a shekara ta 1957.<ref>{{cite web |url=http://allafrica.com/stories/200704230312.html |title=Those Tribal Marks On Naira Notes |work=ThisDay |author=Yushau Shuaib |date=22 April 2007 |accessdate=2010-03-02}}</ref><ref name=cbank/> == Ayyuka == Mai-Bornu ya dawo Najeriya kuma ya sami mukamin a matsayin Jami'in Gudanarwa na Ma'aikatar Gwamnati ta [[Arewacin Najeriya]] (1957-1959) yana aiki a Hukumar Ma'aikatan Gwamnati da Ma'aikatar Kudi da Kasuwanci. Lokacin da Babban Bankin ya fara aiki a shekara ta alif 1959, ya sami goyon baya ga Babban Bankin Najeriya a matsayin Mataimakin Sakatare. Cikin hanzari ya tashi daga mukamai daga mataimakin sakatare zuwa mataimakin sakatare, sannan sakatare. A shekarar 1962, ya zama dan Najeriya na farko da aka nada Mataimakin Gwamna. A ranar 25 ga Yulin, shekara ta 1963, an nada Mai-Bornu a matsayin Gwamnan Babban Bankin (1963-1967). Bayan ya bar bankin, an nada shi Darakta da Janar Manaja na Kamfanin Taba Taba Na Nijeriya (1967-1969). Ya yi aiki a Hukumar Daraktocin kamfanin har zuwa rasuwarsa a ranar 23 ga Fabrairu, shekara ta 1970. Hotonsa na hoto a kan takardar [[Naira|kudi ta Naira]] dubu da aka watsa a ranar 12 ga Oktoba, shekara ta 2005.<ref name=cbank/><ref>{{cite web |url=http://allafrica.com/stories/200909290748.html |title=A Brief History of Naira |author=Adekunle Adesuji |date=29 September 2009 |work=Daily Champion |accessdate=2010-03-02}}</ref> == Manazarta == [[Category:Musulman Najeriya]] [[Category:Haifaffun 1919]] [[Category:Mutuwan 1970]] [[Category:Ma'aikatan banki]] [[Category:Bankunan Najeriya]] [[Category:Babban Bankin Najeriya]] [[Category:Pages with unreviewed translations]] f5gw4yryhm2xhx8a9hqdknkdo1hbsp8 Beni Hammad Fort 0 21734 165015 122460 2022-08-09T09:21:21Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Beni Hammad Fort''', wanda ake kira '''Al Qal'a na Beni Hammad''' (Larabci: قلعة بني حماد) birni ne mai kagara a Algeria. Yanzu ya zama kango, a cikin karni na 11, ya zama babban birni na farko na daular Hammadid. Yana cikin tsaunukan Hodna arewa maso gabas na M'Sila, a tsawan mita 1,418 (4,652 ft), kuma yana karɓar ruwa mai yawa daga tsaunukan da ke kewaye. Beni Hammad Fort yana kusa da garin Maadid (wanda aka fi sani da Maadhid), kimanin kilomita 225 (mil 140) kudu maso gabashin Algiers, a cikin Maghreb. ==Ayyana shi== A cikin 1980, UNESCO ta sanya shi a matsayin Tarihin Duniya, kuma an bayyana shi a matsayin "ingantaccen hoto na birni mai ƙarfi na Musulmai". Garin ya hada da dogon layi mai tsawon kilomita 7 (4 mi) mai tsawo. A cikin ganuwar akwai rukunin gidaje guda huɗu, kuma mafi girman masallaci da aka gina a Aljeriya bayan na Mansurah. Ya yi daidai da zane kamar Babban Masallacin Kairouan, tare da minaret mai tsayi, mita 20 (66 ƙafa). Gano ƙasa ya fito da terracotta, lu'u-lu'u, tsabar kudi da kayan karafa masu yawa da ke ba da shaidar babban wayewa a ƙarƙashin daular Hammadid. Hakanan daga cikin kayan tarihin da aka gano akwai maɓuɓɓugan kayan ado da yawa waɗanda suke amfani da zaki azaman motif. Ragowar gidan sarki, wanda aka fi sani da Dal al-Bahr, sun hada da gidaje uku daban da lambuna da rumfuna suka ware. == Dar al-Bahr, Fadar Tekun == An yi wa gidan sarautar Dar al-Bahr suna don wurin wanka na murabba'i mai kusurwa huɗu, wanda aka auna mita 67 da 47 (220 da 154 ft). An yi amfani da gangaren hawa a ƙarshen ƙarshen tafkin don ƙaddamar da jiragen ruwa. Nassoshi game da nuni na ruwa a cikin wannan tafkin ya bayyana a cikin asusun baƙi na wannan lokacin. Wurin ya kewaye shi da farfajiya, kuma an shiga ta ƙofar faɗuwa a gefen gabas. Yammacin tafkin farfajiya ce mai tsayi kuma tsakar gida tare da lambuna. A bangon bangon fadar, lambuna sun fadada gabas zuwa yamma a duk fadin garin, kuma zuwa zurfin kusan mita 100 (330 ft). Har yanzu gwanayen ba masu binciken kayan tarihi sun bincika su ba, kodayake an gano maɓuɓɓugan kayan ado. == Tarihi == Hammad ibn Buluggin, ɗan Buluggin ibn Ziri, wanda ya kafa Algiers ne ya gina sansanin soja a 1007. Birnin ya zama babban birnin Hammadid Berbers, kuma ya ci gaba da kewayewa daga Zirid a cikin 1017. A cikin 1090 an yasar da shi cikin barazanar Banu Hilal, kuma Almohads sun lalata wani ɓangare a cikin 1152. ==Hotuna== <gallery> File:Maquette de Kalaa de Beni Hammad.jpg File:Kalaa des Beni Hammad.1.jpg File:Kalaa des Beni Hammad.2.jpg File:Kalâa des Béni Hammad.1.jpg File:Kalâa des Béni Hammad.2.jpg File:Kalâa des Béni Hammad.3.jpg File:Kalâa des Béni Hammad.4.jpg File:Kalâa des Béni Hammad.5.jpg File:Kalâa des Béni Hammad.6.jpg File:Kalâa des Béni Hammad.7.jpg File:Kalâa des Béni Hammad.8.jpg File:Kalâa des Béni Hammad.9.jpg File:Kalâa des Béni Hammad.10.jpg File:Kalâa des Béni Hammad.11.jpg File:Kalâa des Béni Hammad.12.jpg File:Kalâa des Béni Hammad.13.jpg Image:Kalaa des Beni Hammad.5.jpg File:Maadid.jpg File:Al Qal'a of Beni Hammad-108942.jpg </gallery> == Duba kuma == [[:en:History_of_Medieval_Arabic_and_Western_European_domes|Tarihin tarihin Larabawa na Larabawa da na Yammacin Turai]] == Manazarta == * [[:en:D._Fairchild_Ruggles|D. Fairchild Ruggles]], ''Islamic Gardens and Landscapes''. University of Pennsylvania Press, 2008, pg. 165. * UNESCO Website for Al Qal'a of Beni Hammad == Hanyoyin haɗin waje == * [https://whc.unesco.org/en/list/102 Wurin UNESCO na Al Qal'a na Beni Hammad] * [https://whc.unesco.org/download.cfm?id_document=105216 Tsarin shafin] dfrqh6ex8yvkeq1d2b2h5apzr4k0tqe Wikipedia:Sabbin editoci 4 21908 164843 164583 2022-08-08T21:03:33Z AmmarBot 13973 Sabunta shafin sabbin editoci wikitext text/x-wiki Wannan shafin ya na ƙunshe da sabbin editocin da sukayi rajista a Hausa Wikipedia. Robot yana sabunta wannan shafin duk bayan wasu sa'o'i. Kada ku gyara wannan shafin, duk chanjin da akayi, robot zaya yi overwriting din shi a lokacin sabunta shafin. {| class="wikitable sortable" !Numba !Edita !Gudummuwa !Lokacin rajista |- |1 |[[User:Aidan9382-Bot|Aidan9382-Bot]] |[[Special:Contributions/Aidan9382-Bot|Gudummuwa]] |Alhamis, 4 ga Augusta 2022 |- |2 |[[User:Rsaawah|Rsaawah]] |[[Special:Contributions/Rsaawah|Gudummuwa]] |Alhamis, 4 ga Augusta 2022 |- |3 |[[User:Pearl Mbewe|Pearl Mbewe]] |[[Special:Contributions/Pearl Mbewe|Gudummuwa]] |Alhamis, 4 ga Augusta 2022 |- |4 |[[User:Alexander achie004|Alexander achie004]] |[[Special:Contributions/Alexander achie004|Gudummuwa]] |Jumma'a, 5 ga Augusta 2022 |- |5 |[[User:ZeusGuy|ZeusGuy]] |[[Special:Contributions/ZeusGuy|Gudummuwa]] |Jumma'a, 5 ga Augusta 2022 |- |6 |[[User:Zxche|Zxche]] |[[Special:Contributions/Zxche|Gudummuwa]] |Jumma'a, 5 ga Augusta 2022 |- |7 |[[User:XMC.PL-Master|XMC.PL-Master]] |[[Special:Contributions/XMC.PL-Master|Gudummuwa]] |Jumma'a, 5 ga Augusta 2022 |- |8 |[[User:Donald24077|Donald24077]] |[[Special:Contributions/Donald24077|Gudummuwa]] |Jumma'a, 5 ga Augusta 2022 |- |9 |[[User:Jrcourtois|Jrcourtois]] |[[Special:Contributions/Jrcourtois|Gudummuwa]] |Jumma'a, 5 ga Augusta 2022 |- |10 |[[User:Rishiraj007|Rishiraj007]] |[[Special:Contributions/Rishiraj007|Gudummuwa]] |Jumma'a, 5 ga Augusta 2022 |- |11 |[[User:Telshad|Telshad]] |[[Special:Contributions/Telshad|Gudummuwa]] |Asabar, 6 ga Augusta 2022 |- |12 |[[User:Moh.sa.khe|Moh.sa.khe]] |[[Special:Contributions/Moh.sa.khe|Gudummuwa]] |Asabar, 6 ga Augusta 2022 |- |13 |[[User:Ashiru Daninna|Ashiru Daninna]] |[[Special:Contributions/Ashiru Daninna|Gudummuwa]] |Asabar, 6 ga Augusta 2022 |- |14 |[[User:ABUBAKAR DIBBONCY|ABUBAKAR DIBBONCY]] |[[Special:Contributions/ABUBAKAR DIBBONCY|Gudummuwa]] |Asabar, 6 ga Augusta 2022 |- |15 |[[User:Aidan9382|Aidan9382]] |[[Special:Contributions/Aidan9382|Gudummuwa]] |Asabar, 6 ga Augusta 2022 |- |16 |[[User:Haidar sani|Haidar sani]] |[[Special:Contributions/Haidar sani|Gudummuwa]] |Asabar, 6 ga Augusta 2022 |- |17 |[[User:Muhammad mustafa sulaiman|Muhammad mustafa sulaiman]] |[[Special:Contributions/Muhammad mustafa sulaiman|Gudummuwa]] |Asabar, 6 ga Augusta 2022 |- |18 |[[User:Abdulrahman S Adam|Abdulrahman S Adam]] |[[Special:Contributions/Abdulrahman S Adam|Gudummuwa]] |Asabar, 6 ga Augusta 2022 |- |19 |[[User:Ibraheem y Aliyu|Ibraheem y Aliyu]] |[[Special:Contributions/Ibraheem y Aliyu|Gudummuwa]] |Asabar, 6 ga Augusta 2022 |- |20 |[[User:Malam Sarki|Malam Sarki]] |[[Special:Contributions/Malam Sarki|Gudummuwa]] |Asabar, 6 ga Augusta 2022 |- |21 |[[User:Misund|Misund]] |[[Special:Contributions/Misund|Gudummuwa]] |Asabar, 6 ga Augusta 2022 |- |22 |[[User:SofiaChanUwU|SofiaChanUwU]] |[[Special:Contributions/SofiaChanUwU|Gudummuwa]] |Asabar, 6 ga Augusta 2022 |- |23 |[[User:Muhammad sa'adiya Rabiu|Muhammad sa'adiya Rabiu]] |[[Special:Contributions/Muhammad sa'adiya Rabiu|Gudummuwa]] |Asabar, 6 ga Augusta 2022 |- |24 |[[User:Umar SI DK|Umar SI DK]] |[[Special:Contributions/Umar SI DK|Gudummuwa]] |Lahadi, 7 ga Augusta 2022 |- |25 |[[User:Suvodip Mondal|Suvodip Mondal]] |[[Special:Contributions/Suvodip Mondal|Gudummuwa]] |Lahadi, 7 ga Augusta 2022 |- |26 |[[User:Ubandawaki|Ubandawaki]] |[[Special:Contributions/Ubandawaki|Gudummuwa]] |Lahadi, 7 ga Augusta 2022 |- |27 |[[User:Maijalalaini|Maijalalaini]] |[[Special:Contributions/Maijalalaini|Gudummuwa]] |Lahadi, 7 ga Augusta 2022 |- |28 |[[User:Jimitori|Jimitori]] |[[Special:Contributions/Jimitori|Gudummuwa]] |Lahadi, 7 ga Augusta 2022 |- |29 |[[User:Buhari A Aliyi|Buhari A Aliyi]] |[[Special:Contributions/Buhari A Aliyi|Gudummuwa]] |Lahadi, 7 ga Augusta 2022 |- |30 |[[User:Halliru sulaiman|Halliru sulaiman]] |[[Special:Contributions/Halliru sulaiman|Gudummuwa]] |Lahadi, 7 ga Augusta 2022 |- |31 |[[User:Buhari Abdullahi Aliyu|Buhari Abdullahi Aliyu]] |[[Special:Contributions/Buhari Abdullahi Aliyu|Gudummuwa]] |Lahadi, 7 ga Augusta 2022 |- |32 |[[User:Sidafo|Sidafo]] |[[Special:Contributions/Sidafo|Gudummuwa]] |Lahadi, 7 ga Augusta 2022 |- |33 |[[User:Hasrogo04|Hasrogo04]] |[[Special:Contributions/Hasrogo04|Gudummuwa]] |Lahadi, 7 ga Augusta 2022 |- |34 |[[User:BIbikolo|BIbikolo]] |[[Special:Contributions/BIbikolo|Gudummuwa]] |Lahadi, 7 ga Augusta 2022 |- |35 |[[User:عادل طيار|عادل طيار]] |[[Special:Contributions/عادل طيار|Gudummuwa]] |Lahadi, 7 ga Augusta 2022 |- |36 |[[User:Makossabase|Makossabase]] |[[Special:Contributions/Makossabase|Gudummuwa]] |Lahadi, 7 ga Augusta 2022 |- |37 |[[User:Musa Namadi|Musa Namadi]] |[[Special:Contributions/Musa Namadi|Gudummuwa]] |Lahadi, 7 ga Augusta 2022 |- |38 |[[User:Bashir Hamza|Bashir Hamza]] |[[Special:Contributions/Bashir Hamza|Gudummuwa]] |Lahadi, 7 ga Augusta 2022 |- |39 |[[User:Isa Magaji|Isa Magaji]] |[[Special:Contributions/Isa Magaji|Gudummuwa]] |Lahadi, 7 ga Augusta 2022 |- |40 |[[User:Bashir Jafar|Bashir Jafar]] |[[Special:Contributions/Bashir Jafar|Gudummuwa]] |Lahadi, 7 ga Augusta 2022 |- |41 |[[User:Alhassan Mohammed Awal|Alhassan Mohammed Awal]] |[[Special:Contributions/Alhassan Mohammed Awal|Gudummuwa]] |Lahadi, 7 ga Augusta 2022 |- |42 |[[User:Asturrulumbo|Asturrulumbo]] |[[Special:Contributions/Asturrulumbo|Gudummuwa]] |Lahadi, 7 ga Augusta 2022 |- |43 |[[User:Mc zelani|Mc zelani]] |[[Special:Contributions/Mc zelani|Gudummuwa]] |Lahadi, 7 ga Augusta 2022 |- |44 |[[User:Overcomers Child|Overcomers Child]] |[[Special:Contributions/Overcomers Child|Gudummuwa]] |Lahadi, 7 ga Augusta 2022 |- |45 |[[User:Yaromaigausiyya|Yaromaigausiyya]] |[[Special:Contributions/Yaromaigausiyya|Gudummuwa]] |Lahadi, 7 ga Augusta 2022 |- |46 |[[User:Tarane TT|Tarane TT]] |[[Special:Contributions/Tarane TT|Gudummuwa]] |Lahadi, 7 ga Augusta 2022 |- |47 |[[User:Excelling|Excelling]] |[[Special:Contributions/Excelling|Gudummuwa]] |Litinin, 8 ga Augusta 2022 |- |48 |[[User:Mariobanana|Mariobanana]] |[[Special:Contributions/Mariobanana|Gudummuwa]] |Litinin, 8 ga Augusta 2022 |- |49 |[[User:Alhaj Darajaati|Alhaj Darajaati]] |[[Special:Contributions/Alhaj Darajaati|Gudummuwa]] |Litinin, 8 ga Augusta 2022 |- |50 |[[User:Ruky Wunpini|Ruky Wunpini]] |[[Special:Contributions/Ruky Wunpini|Gudummuwa]] |Litinin, 8 ga Augusta 2022 |- |51 |[[User:Achiri Bitamsimli|Achiri Bitamsimli]] |[[Special:Contributions/Achiri Bitamsimli|Gudummuwa]] |Litinin, 8 ga Augusta 2022 |- |52 |[[User:Bowie18763|Bowie18763]] |[[Special:Contributions/Bowie18763|Gudummuwa]] |Litinin, 8 ga Augusta 2022 |- |53 |[[User:טרול המתים|טרול המתים]] |[[Special:Contributions/טרול המתים|Gudummuwa]] |Litinin, 8 ga Augusta 2022 |- |54 |[[User:هيكا من مصر|هيكا من مصر]] |[[Special:Contributions/هيكا من مصر|Gudummuwa]] |Litinin, 8 ga Augusta 2022 |- |55 |[[User:Leemerht yusuf|Leemerht yusuf]] |[[Special:Contributions/Leemerht yusuf|Gudummuwa]] |Litinin, 8 ga Augusta 2022 |- |56 |[[User:Sarki-elite|Sarki-elite]] |[[Special:Contributions/Sarki-elite|Gudummuwa]] |Litinin, 8 ga Augusta 2022 |- |57 |[[User:Masasidan|Masasidan]] |[[Special:Contributions/Masasidan|Gudummuwa]] |Litinin, 8 ga Augusta 2022 |- |58 |[[User:Jpgordon|Jpgordon]] |[[Special:Contributions/Jpgordon|Gudummuwa]] |Litinin, 8 ga Augusta 2022 |- |59 |[[User:Abdul A.D|Abdul A.D]] |[[Special:Contributions/Abdul A.D|Gudummuwa]] |Litinin, 8 ga Augusta 2022 |- |60 |[[User:Anas a Garba|Anas a Garba]] |[[Special:Contributions/Anas a Garba|Gudummuwa]] |Litinin, 8 ga Augusta 2022 |- |61 |[[User:ABRAHAMOBI1987|ABRAHAMOBI1987]] |[[Special:Contributions/ABRAHAMOBI1987|Gudummuwa]] |Litinin, 8 ga Augusta 2022 |- |62 |[[User:Noambarsh|Noambarsh]] |[[Special:Contributions/Noambarsh|Gudummuwa]] |Litinin, 8 ga Augusta 2022 |- |63 |[[User:Spitzmauskc|Spitzmauskc]] |[[Special:Contributions/Spitzmauskc|Gudummuwa]] |Litinin, 8 ga Augusta 2022 |- |} 73l8helau2qmn02d8u9oi9xdp5ygnge Bako 0 22597 164764 98510 2022-08-08T13:51:40Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki [[File:House-of-strangers-trailer.jpg|thumb|hoton gidan baki]] '''Bako''' shine [[mutum]]in DA ya je [[gari]]n DA ba'asanshiba KO Saba dashiba. Mutum yana iya zama bako ta hanyar Fara aiwatar DA wani Abu misali, Ana cewa wane babone a harka kaza. harma wani Karin magana akeyi cewa wane sabon yankan [[rake]] ne. Ma'ana bokone a wani abu e3hf6mmahvmcr1ibi1hrv5py4q1ffw2 Keteke 0 23548 164744 105615 2022-08-08T13:06:08Z DonCamillo 4280 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''''Keteke''''' (Akan: Jirgin kasa) fim ne na wasan kwaikwayo na Ghana na 2017 wanda Peter Sedufia ya shirya, ya shirya kuma ya shirya. == Plot == An shirya fim ɗin a cikin shekarun 1980, lokacin da Atswei mai ciki ([[Lydia Forson]]) da mijinta Boi (Adjetey Anang) ke ƙoƙarin isa ƙauyen Atswei don ta haihu. Tushen hanyar sufuri shine jirgin ƙasa na mako -mako da suka rasa, yana tilasta su neman madadin sufuri da ƙaddamar da su cikin balaguron da ba ta dace ba ta cikin ƙauyukan Ghana.<ref>{{Cite web|url=http://www.thenewblackmagazine.com/view.aspx?index=4017|title=Keteke: Shaping Ghanaian Film Excellence|website=www.thenewblackmagazine.com|access-date=2019-01-14}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/entertainment/Keteke-to-be-premiered-on-March-4-508233|title=Keteke to be premiered on March 4|website=www.ghanaweb.com|language=en|access-date=2018-11-15}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/entertainment/Keteke-the-movie-was-solid-517346|title='Keteke', the movie, was solid|website=www.ghanaweb.com|language=en|access-date=2018-11-15}}</ref><ref>{{Citation|last=Pulse Ghana|title=Keteke Movie Premier With Kalybos, Lydia Forson, Adjetey Anang and Ahuofe Patri {{!}} Pulse Events|date=2017-03-07|url=https://www.youtube.com/watch?v=wiXvQF7eMiM|access-date=2018-11-15}}</ref> == Kyaututtuka == ''Keteke'' ya wakilci Ghana a bikin Khouribja na Afirka na shekara -shekara da ake yi a Morocco, Disamba 2018<ref>{{Cite web|url=http://www.ccm.ma/en/festival.php?id=7|title=:: CENTRE CINEMATOGRAPHIQUE MAROCAIN ::|website=www.ccm.ma|access-date=2018-12-15}}</ref> inda ta sami lambar yabo ta Musamman ta Jury.<ref>{{Cite web|url=http://ytainment.com/peter-sedufia-lydia-forson-the-keteke-family-take-home-the-jury-special-mention-prize-at-the-khouribja-africa-film-festival-in-moroccosee-all-the-photos/|title=Peter Sedufia, Lydia Forson & the 'KETEKE' family take home the JURY SPECIAL MENTION prize at the KHOURIBJA AFRICA FILM FESTIVAL in Morocco…see all the photos|last=Editor|first=Senior|website=Ytainment Arena|language=en-US|access-date=2019-01-14}}</ref> == 'Yan wasa == * ''Edwin Acquah'' * ''Fred Nii Amugi'' * ''Adjetey Anang'' * ''[[Lydia Forson]]'' * ''Jeneral Ntatia'' * ''Edmund Onyame'' * ''Joseph Otsi'' * ''Raymond Sarfo'' * ''Clemento Suarez'' == Manazarta == p4h1256cm48vdvmdqqqxfon1dzbn9we Baƙaƙen daidaitacciyar hausa 0 23603 165006 158086 2022-08-09T09:09:42Z BnHamid 12586 gyara wikitext text/x-wiki Bincike yagano cewa akwai '''baƙaƙe''' har guda talatin da hudu a '''''daidaitacciyar hausa''''' daga ciki wannan adadin kuma talatin da biyu zanan kansu sukeyi, biyu kuwa suna zaman wani naƙinne. ==Ire-irensu== Ga wadannan baƙaƙe kamar haka; */b/ - baba */ɓ/ - ɓera */m/ - maraya */f/ - fata */fy/ - fyacewa */t/ -taro */d/ - dabino */ɗ/ - ɗinya */i/ - iska */r/ - hira */s/ -safa */n/ - nama */z/ - zaure */ts/ -tsada */c/ - ciyawa */j/ - jaki */sh/ - shayi */r/ - rake */y/ - yunwa */k/ - kaka */ƙ/ - saƙo */g/ - giwa */ky/ -kyauta */ƙy/ - ƙyaure */gy/ - gyra */kw/ - kwakwa */ƙwa/ -ƙwaƙwa */gw/ - gwarzo */w/ - gawayi */'/ - 'aku */h/ - hawaye */'y/ - 'ya'ya Sannan kuna wadanda suna wakiltar wannan harafin (n) sune na masu lanƙwasa kamar haka. /ŋ/- tiŋkiya, naŋ, saŋƙo, gaŋga ds. <ref>littafin daidaitacciyar hausa, na farfes abba rufa'i malami a sashin nazarin harsuna</ref> /ɲ/- haɲya, kuɲya, shaɲya ds.<ref>http://aflang.humanities.ucla.edu/language-materials/chadic-languages/hausa/hausa-online-grammar/pronunciation-writing/vowels/</ref><ref>https://www.iaaw.hu-berlin.de/en/africa/linguistik-und-sprachen/african-languages/hausa</ref> ==Manazarta== {{reflist}} f2qxq25xcesmc762spud2iq3evmydsx Bing Zhang 0 23823 165038 107246 2022-08-09T09:57:40Z BnHamid 12586 gyara wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Bing Zhang''' masanin ilimin taurari ne na ƙasar Sin kuma farfesa a Jami'ar Nevada, Las Vegas . An san shi sosai saboda bincikensa a cikin fashewar gamma-ray, fashewar rediyo mai sauri, da sauran abubuwan mamaki na astrophysical. Shi ne marubucin littafin ''The Physics of Gamma-Ray Bursts'' . <ref name=":Z18">Zhang, B., "The Physics of Gamma-Ray Bursts", [https://www.cambridge.org/core/books/physics-of-gammaray-bursts/6B74CFAD4209686DBCAA17D3A7B6E407 2018, Cambridge University Press]</ref> == Rayuwa == An haifi Bing Zhang a shekarar 1968 a Shanxi, China. Ya karɓi BS (1991), MS (1994), da Ph.D. (1997) daga Jami'ar Peking . Bayan abokan karatun digiri na biyu a NASA Goddard Space Flight Center da Jami'ar Jihar Pennsylvania, ya shiga Jami'ar Nevada, Las Vegas a 2004 inda yake riƙe da matsayi na koyarwa. == Sana'a == Zhang masanin ilmin taurari ne da ke aiki tare da masu sa ido. Dangane da Tsarin Bayanan Kimiyyar Ilimin Taurari ya buga fiye da shigarwar 700, gami da fiye da takaddun alkalanci har zuwa 2021. An san shi da aikin ka'idar sa akan batutuwa da yawa a fagen fashewar gamma-ray (GRBs): misali, canonical afterglow lightcurve da fassarar, <ref name=":Z06">Zhang, B. et al. "Physical Processes Shaping Gamma-Ray Burst X-Ray Afterglow Light Curves: Theoretical Implications from the Swift X-Ray Telescope Observations", [[bibcode:2006ApJ...642..354Z|The Astrophysical Journal, vol. 642, pp. 354-370 (2006)]]</ref> samfurin ɓarna da sauri yana kiran haɗuwar cikin gida wanda ya haifar da haɗin maganaɗisu, <ref name=":Z11">Zhang, B. & Yan, H. "The Internal-collision-induced Magnetic Reconnection and Turbulence (ICMART) Model of Gamma-ray Bursts", [[bibcode:2011ApJ...726...90Z|The Astrophysical Journal, vol. 726, id. 90, 23pp. (2011)]]</ref> a injin tsakiyar magnetar <ref name=":Z01">Zhang, B. & Mészáros, P. "Gamma-Ray Burst Afterglow with Continuous Energy Injection: Signature of a Highly Magnetized Millisecond", [[bibcode:2001ApJ...552L..35Z|The Astrophysical Journal Letters, vol. 552, pp. L35-L38 (2001)]]</ref> jirgin sama mai tsari na duniya, <ref name=":Z02">Zhang, B. & Mészáros, P. "Gamma-Ray Burst Beaming: A Universal Configuration with a Standard Energy Reservoir?", [[bibcode:2002ApJ...571..876Z|The Astrophysical Journal Letters, vol. 571, pp. 876-879 (2002)]]</ref> tsarin rarrabuwa ta jiki, <ref name=":Z09">Zhang, B. et al. "Discerning the Physical Origins of Cosmological Gamma-ray Bursts Based on Multiple Observational Criteria: The Cases of z = 6.7 GRB 080913, z = 8.2 GRB 090423, and Some Short/Hard GRBs", [[bibcode:2009ApJ...703.1696Z|The Astrophysical Journal, vol. 703, pp. 1696-1724 (2009)]]</ref> da sauransu. An sami aikinsa yana da amfani wajen fassara rukunin GRB da ke haɓaka cikin sauri, kuma hasashe da yawa sun tabbatar da sahihancin sa. Tare da Peter Mészáros da Pawan Kumar, Zhang ya rubuta labaran bita biyu masu tasiri a cikin filin GRB. <ref name=":ZM04">Zhang, B. & Mészáros, P. "Gamma-Ray Bursts: progress, problems & prospects", [[bibcode:2004IJMPA..19.2385Z|International Journal of Modern Physics A, vol. 19, pp. 2385-2472 (2004).]]</ref> <ref name=":KZ15">Kumar, P. & Zhang, B. "The physics of gamma-ray bursts & relativistic jets", [[bibcode:2015PhR...561....1K|Physics Reports, Volume 561, p. 1-109 (2015).]]</ref> Ya kuma rubuta cikakken littafin, shafi 579 akan kimiyyar lissafi na GRBs, <ref name=":Z18">Zhang, B., "The Physics of Gamma-Ray Bursts", [https://www.cambridge.org/core/books/physics-of-gammaray-bursts/6B74CFAD4209686DBCAA17D3A7B6E407 2018, Cambridge University Press]</ref> wanda ke aiki azaman babban littafin karatu don ɗaliban da suka kammala karatun digiri kuma a matsayin nassi ga masu bincike a fagen GRBs. Zhang ya shiga yakin neman zaɓe da dama tare da haɗin gwiwar masu sa ido. Wasu manyan abubuwan da Zhang ya ba da gudummawa masu mahimmanci sun haɗa da: gano ɗan gajeren ginshiƙi na GRB, <ref name=":G05">Gehrels, N. et al. "A short γ-ray burst apparently associated with an elliptical galaxy at redshift z = 0.225", [[bibcode:2005Natur.437..851G|Nature, Volume 437, Issue 7060, pp. 851-854 (2005).]]</ref> gano hasken X-ray bayan GRBs, <ref name=":B05">Burrows, D. N. et al. "Bright X-ray Flares in Gamma-Ray Burst Afterglows", [[bibcode:2005Sci...309.1833B|Science, Volume 309, Issue 5742, pp. 1833-1835 (2005).]]</ref> gano farkon tashin hankali na tashin hankali, <ref name=":B11">Burrows, D. N. et al. "Relativistic jet activity from the tidal disruption of a star by a massive black hole", [[bibcode:2005Sci...309.1833B|Nature, Volume 476, Issue 7361, pp. 421-424 (2011).]]</ref> gano X -rayuwa mai wucewa yana alamar haihuwar magnetar, <ref name=":X19">Xue, Y. Q. et al. "A magnetar-powered X-ray transient as the aftermath of a binary neutron-star merger", [[bibcode:2019Natur.568..198X|Nature, Volume 568, Issue 7751, p.198-201 (2019).]]</ref> da yin haɗi tsakanin fashewar rediyo mai sauri da magnetar Galactic. <ref name=":L20">Lin, L. et al. "No pulsed radio emission during a bursting phase of a Galactic magnetar", [[bibcode:2020Natur.587...63L|Nature, Volume 587, Issue 7832, p.63-65 (2020).]]</ref> Zhang mai ba da shawara ne ta amfani da fasahar Breakthrough Starshot don yin nazarin "tauraron ɗan adam mai alaƙa". <ref name=":ZL18">Zhang, B. & Li, K. "Relativistic Astronomy", [[bibcode:2018ApJ...854..123Z|The Astrophysical Journal, Volume 854, Issue 2, article id. 123, 7 pp. (2018).]]</ref> Ya kuma ba da shawarar cewa fasahar sadarwa ta Intanet (CETI) na iya amfani da siginar fashewar rediyo mai sauri don sadarwa, kuma mutum zai iya amfani da masu duba rediyo na sama don sanya ƙuntatawa akan ƙimar siginar CETI. <ref name=":Z20">Zhang, B. "A quantitative assessment of communicating extra-terrestrial intelligent civilizations in the galaxy and the case of FRB-like signals", [[bibcode:2020FrPhy..1554502Z|Frontiers of Physics, Volume 15, Issue 5, article id.54502 (2020).]]</ref> == Matsayi == Zhang wani zaɓaɓɓen memba ne na Ƙungiyar Jiki ta Amurka (2014). Yana rike da muƙamin Farfesa na Musamman a Sashen Kimiyyar Jiki da Ilmin Taurari, tare da zama Mataimakin Dean na Binciken Kwalejin Kimiyya a Jami'ar Nevada, Las Vegas . == Kyaututtuka da nasarori == * 2020 - "Babban Nasara Goma na Shekara" a 2020 wanda ''Kimiyya'' da "Gano Goma Goma daga 2020" wanda Nature ya zaɓa (mujallar) . * 2014 - Aboki, Ƙungiyar Jiki ta Amurka . * 2009-Thomson Reuters kimiyyaWATCH: jerin marubutan da aka ambata sosai a fagen fashewar gamma a lokacin 1999-2009. * 2007 - Kyautar Bruno Rossi (wanda aka raba tare da Neil Gehrels da ƙungiyar Swift). * 2007 - Mawallafin farko na "Sabuwar Takarda Mai zafi" a fagen Kimiyyar Sararin Samaniya da aka gano ta Mahimman Manuniyar Kimiyya a cikin Yuli 2007. <ref name=":Z06">Zhang, B. et al. "Physical Processes Shaping Gamma-Ray Burst X-Ray Afterglow Light Curves: Theoretical Implications from the Swift X-Ray Telescope Observations", [[bibcode:2006ApJ...642..354Z|The Astrophysical Journal, vol. 642, pp. 354-370 (2006)]]</ref> * 2005 - "Manyan Goma Goma na Shekara" a 2005 wanda ''Kimiyya'' ta zaɓa. * 1998 - Kwamitin Bincike na Ƙasa (NRC) Fellowship Associate Research. ==Iyali== Zhang ya auri Chaohui Huang tare da yara biyu, Rachel C. Zhang da Raymond M. Zhang. == Hanyoyin waje == * {{Official website}} ==Manazarta== [[Category:Mutanen Sin]] [[Category:Sin]] jcgbo82gpx3994tcjfcsn354c06zubs 165039 165038 2022-08-09T09:58:21Z BnHamid 12586 /* Manazarta */ wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Bing Zhang''' masanin ilimin taurari ne na ƙasar Sin kuma farfesa a Jami'ar Nevada, Las Vegas . An san shi sosai saboda bincikensa a cikin fashewar gamma-ray, fashewar rediyo mai sauri, da sauran abubuwan mamaki na astrophysical. Shi ne marubucin littafin ''The Physics of Gamma-Ray Bursts'' . <ref name=":Z18">Zhang, B., "The Physics of Gamma-Ray Bursts", [https://www.cambridge.org/core/books/physics-of-gammaray-bursts/6B74CFAD4209686DBCAA17D3A7B6E407 2018, Cambridge University Press]</ref> == Rayuwa == An haifi Bing Zhang a shekarar 1968 a Shanxi, China. Ya karɓi BS (1991), MS (1994), da Ph.D. (1997) daga Jami'ar Peking . Bayan abokan karatun digiri na biyu a NASA Goddard Space Flight Center da Jami'ar Jihar Pennsylvania, ya shiga Jami'ar Nevada, Las Vegas a 2004 inda yake riƙe da matsayi na koyarwa. == Sana'a == Zhang masanin ilmin taurari ne da ke aiki tare da masu sa ido. Dangane da Tsarin Bayanan Kimiyyar Ilimin Taurari ya buga fiye da shigarwar 700, gami da fiye da takaddun alkalanci har zuwa 2021. An san shi da aikin ka'idar sa akan batutuwa da yawa a fagen fashewar gamma-ray (GRBs): misali, canonical afterglow lightcurve da fassarar, <ref name=":Z06">Zhang, B. et al. "Physical Processes Shaping Gamma-Ray Burst X-Ray Afterglow Light Curves: Theoretical Implications from the Swift X-Ray Telescope Observations", [[bibcode:2006ApJ...642..354Z|The Astrophysical Journal, vol. 642, pp. 354-370 (2006)]]</ref> samfurin ɓarna da sauri yana kiran haɗuwar cikin gida wanda ya haifar da haɗin maganaɗisu, <ref name=":Z11">Zhang, B. & Yan, H. "The Internal-collision-induced Magnetic Reconnection and Turbulence (ICMART) Model of Gamma-ray Bursts", [[bibcode:2011ApJ...726...90Z|The Astrophysical Journal, vol. 726, id. 90, 23pp. (2011)]]</ref> a injin tsakiyar magnetar <ref name=":Z01">Zhang, B. & Mészáros, P. "Gamma-Ray Burst Afterglow with Continuous Energy Injection: Signature of a Highly Magnetized Millisecond", [[bibcode:2001ApJ...552L..35Z|The Astrophysical Journal Letters, vol. 552, pp. L35-L38 (2001)]]</ref> jirgin sama mai tsari na duniya, <ref name=":Z02">Zhang, B. & Mészáros, P. "Gamma-Ray Burst Beaming: A Universal Configuration with a Standard Energy Reservoir?", [[bibcode:2002ApJ...571..876Z|The Astrophysical Journal Letters, vol. 571, pp. 876-879 (2002)]]</ref> tsarin rarrabuwa ta jiki, <ref name=":Z09">Zhang, B. et al. "Discerning the Physical Origins of Cosmological Gamma-ray Bursts Based on Multiple Observational Criteria: The Cases of z = 6.7 GRB 080913, z = 8.2 GRB 090423, and Some Short/Hard GRBs", [[bibcode:2009ApJ...703.1696Z|The Astrophysical Journal, vol. 703, pp. 1696-1724 (2009)]]</ref> da sauransu. An sami aikinsa yana da amfani wajen fassara rukunin GRB da ke haɓaka cikin sauri, kuma hasashe da yawa sun tabbatar da sahihancin sa. Tare da Peter Mészáros da Pawan Kumar, Zhang ya rubuta labaran bita biyu masu tasiri a cikin filin GRB. <ref name=":ZM04">Zhang, B. & Mészáros, P. "Gamma-Ray Bursts: progress, problems & prospects", [[bibcode:2004IJMPA..19.2385Z|International Journal of Modern Physics A, vol. 19, pp. 2385-2472 (2004).]]</ref> <ref name=":KZ15">Kumar, P. & Zhang, B. "The physics of gamma-ray bursts & relativistic jets", [[bibcode:2015PhR...561....1K|Physics Reports, Volume 561, p. 1-109 (2015).]]</ref> Ya kuma rubuta cikakken littafin, shafi 579 akan kimiyyar lissafi na GRBs, <ref name=":Z18">Zhang, B., "The Physics of Gamma-Ray Bursts", [https://www.cambridge.org/core/books/physics-of-gammaray-bursts/6B74CFAD4209686DBCAA17D3A7B6E407 2018, Cambridge University Press]</ref> wanda ke aiki azaman babban littafin karatu don ɗaliban da suka kammala karatun digiri kuma a matsayin nassi ga masu bincike a fagen GRBs. Zhang ya shiga yakin neman zaɓe da dama tare da haɗin gwiwar masu sa ido. Wasu manyan abubuwan da Zhang ya ba da gudummawa masu mahimmanci sun haɗa da: gano ɗan gajeren ginshiƙi na GRB, <ref name=":G05">Gehrels, N. et al. "A short γ-ray burst apparently associated with an elliptical galaxy at redshift z = 0.225", [[bibcode:2005Natur.437..851G|Nature, Volume 437, Issue 7060, pp. 851-854 (2005).]]</ref> gano hasken X-ray bayan GRBs, <ref name=":B05">Burrows, D. N. et al. "Bright X-ray Flares in Gamma-Ray Burst Afterglows", [[bibcode:2005Sci...309.1833B|Science, Volume 309, Issue 5742, pp. 1833-1835 (2005).]]</ref> gano farkon tashin hankali na tashin hankali, <ref name=":B11">Burrows, D. N. et al. "Relativistic jet activity from the tidal disruption of a star by a massive black hole", [[bibcode:2005Sci...309.1833B|Nature, Volume 476, Issue 7361, pp. 421-424 (2011).]]</ref> gano X -rayuwa mai wucewa yana alamar haihuwar magnetar, <ref name=":X19">Xue, Y. Q. et al. "A magnetar-powered X-ray transient as the aftermath of a binary neutron-star merger", [[bibcode:2019Natur.568..198X|Nature, Volume 568, Issue 7751, p.198-201 (2019).]]</ref> da yin haɗi tsakanin fashewar rediyo mai sauri da magnetar Galactic. <ref name=":L20">Lin, L. et al. "No pulsed radio emission during a bursting phase of a Galactic magnetar", [[bibcode:2020Natur.587...63L|Nature, Volume 587, Issue 7832, p.63-65 (2020).]]</ref> Zhang mai ba da shawara ne ta amfani da fasahar Breakthrough Starshot don yin nazarin "tauraron ɗan adam mai alaƙa". <ref name=":ZL18">Zhang, B. & Li, K. "Relativistic Astronomy", [[bibcode:2018ApJ...854..123Z|The Astrophysical Journal, Volume 854, Issue 2, article id. 123, 7 pp. (2018).]]</ref> Ya kuma ba da shawarar cewa fasahar sadarwa ta Intanet (CETI) na iya amfani da siginar fashewar rediyo mai sauri don sadarwa, kuma mutum zai iya amfani da masu duba rediyo na sama don sanya ƙuntatawa akan ƙimar siginar CETI. <ref name=":Z20">Zhang, B. "A quantitative assessment of communicating extra-terrestrial intelligent civilizations in the galaxy and the case of FRB-like signals", [[bibcode:2020FrPhy..1554502Z|Frontiers of Physics, Volume 15, Issue 5, article id.54502 (2020).]]</ref> == Matsayi == Zhang wani zaɓaɓɓen memba ne na Ƙungiyar Jiki ta Amurka (2014). Yana rike da muƙamin Farfesa na Musamman a Sashen Kimiyyar Jiki da Ilmin Taurari, tare da zama Mataimakin Dean na Binciken Kwalejin Kimiyya a Jami'ar Nevada, Las Vegas . == Kyaututtuka da nasarori == * 2020 - "Babban Nasara Goma na Shekara" a 2020 wanda ''Kimiyya'' da "Gano Goma Goma daga 2020" wanda Nature ya zaɓa (mujallar) . * 2014 - Aboki, Ƙungiyar Jiki ta Amurka . * 2009-Thomson Reuters kimiyyaWATCH: jerin marubutan da aka ambata sosai a fagen fashewar gamma a lokacin 1999-2009. * 2007 - Kyautar Bruno Rossi (wanda aka raba tare da Neil Gehrels da ƙungiyar Swift). * 2007 - Mawallafin farko na "Sabuwar Takarda Mai zafi" a fagen Kimiyyar Sararin Samaniya da aka gano ta Mahimman Manuniyar Kimiyya a cikin Yuli 2007. <ref name=":Z06">Zhang, B. et al. "Physical Processes Shaping Gamma-Ray Burst X-Ray Afterglow Light Curves: Theoretical Implications from the Swift X-Ray Telescope Observations", [[bibcode:2006ApJ...642..354Z|The Astrophysical Journal, vol. 642, pp. 354-370 (2006)]]</ref> * 2005 - "Manyan Goma Goma na Shekara" a 2005 wanda ''Kimiyya'' ta zaɓa. * 1998 - Kwamitin Bincike na Ƙasa (NRC) Fellowship Associate Research. ==Iyali== Zhang ya auri Chaohui Huang tare da yara biyu, Rachel C. Zhang da Raymond M. Zhang. == Hanyoyin waje == * {{Official website}} ==Manazarta== {{Reflist|3}} [[Category:Mutanen Sin]] [[Category:Sin]] 5o3qyp8f1udjncbqd000lzpzek6k20v Patricia Appiagyei 0 23832 165045 107478 2022-08-09T11:29:46Z Saudarh2 14842 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Patricia Appiagyei''' (An haife ta 28 ga watan Nuwamba, shekarar 1956) 'yar siyasa ce 'yar ƙasar Ghana, mataimakiyar Ministar Yankin Ashanti sau ɗaya kuma mace ta farko Magajin Garin Kumasi Metropolitan Assembly.<ref>{{Cite web|title=Parliament of Ghana|url=https://www.parliament.gh/mps?mp=150|access-date=2021-08-11|website=www.parliament.gh}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.parliament.gh/parliamentarians/417|title=Members of Parliament {{!}} Parliament of Ghana|website=www.parliament.gh|access-date=2016-09-05}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://politics.myjoyonline.com/pages/news/201209/94114.php|title=Patricia Appiagyei shows class at campaign launch|last=Boateng|first=Michael Ofori Amanfo|access-date=2016-09-05}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.graphic.com.gh/news/politics/npp-primary-patricia-appiagyei-beats-kofi-jumah-at-asokwa-constituency.html|title=NPP Primary: Patricia Appiagyei beats Kofi Jumah at Asokwa Constituency - Graphic Online - {{!}} 2016|last=graphic.com.gh|language=en-GB|access-date=2016-09-05}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.ghana-news.adomonline.com/politics/2015/april-30th/patricia-appiagyei-is-just-a-caretaker-kofi-jumah-asserts.php|title=Ghana News - Patricia Appiagyei is just a caretaker – Kofi Jumah asserts|last=adomonline.com|website=www.ghana-news.adomonline.com|access-date=2016-09-05}}</ref><ref name="parl13">{{Cite web|url=https://www.parliament.gh/mps?mp=51|title=Parliament of Ghana|website=www.parliament.gh|access-date=2019-03-02}}</ref> Ita ce 'Yar Majalisar (MP) a Majalisar Bakwai ta Jamhuriya ta Hudu ta Ghana da kuma ta 8 a Jamhuriya ta Hudu ta Ghana, mai wakiltar Mazabar Asokwa. Ita mamba ce a New Patriotic Party a Ghana.<ref>{{Cite web|last=Leonard|first=Alex|date=2015-01-24|title=Kumasi Misinterpreted my Agenda-Patricia Appiagyei|url=http://www.ghanalive.tv/2015/01/24/kumasi-misinterpreted-agenda-patricia-appiagyei/|access-date=2016-09-05|website=Ghana Live TV}}</ref> == Rayuwar farko da ilimi == An haife Appiagyei a ranar 28 ga Nuwamba 1956 a Kumasi kuma ta fito daga Konongo/Asawase-Kumasi, a Yankin Ashanti na Ghana.<ref name="parl13" /><ref>{{Cite web|url=http://www.ghanamps.com/mps/details.php?id=5303|title=Ghana MPs - MP Details - Appiagyei, Patricia|website=www.ghanamps.com|access-date=2019-03-02}}</ref> Ta yi karatunta na sakandare a Babban Sakandare na St Louis a Kumasi sannan ta ci gaba zuwa Jami'ar Kimiyya da Fasaha ta Kwame Nkrumah, inda ta karanci BA Social Science Economics/Law a 1980. Ta ci gaba da yin digirin digirgir na Post-diploma- Tattalin Arziki a 1988. == Aiki == A baya Appiagyei ta yi aiki tare da Kamfanin City Investments Company Limited a matsayin Babban Daraktan Talla daga 1995 zuwa 2010.<ref name="parl13" /><ref name="details">{{Cite web|url=http://www.ghanamps.com/mps/details.php?id=2627|title=Ghana MPs - MP Details - Appiahgyei, Patricia|website=www.ghanamps.com|access-date=2019-03-09}}</ref> Kwamitoci - Kwamitin filaye da gandun daji Kwamitin Nadi == Siyasa == ta kasanc e mataimakiyar Minista a yankin Ashanti daga 2001 zuwa 2005 kuma an jima ba a nada mataimakiyar Ministar Yankin Ashanti a 2005. Daga 2005 zuwa 2009 ta yi aiki a matsayin Babban Darakta na Municipal na Kumasi. A yanzu ita ce 'yar majalisar (MP) mai wakiltar mazabar Asokwa bayan ta doke tsohon mataimakin karamin ministan karamar hukuma, Maxwell Kofi Jumah, don lashe zaben fidda gwani na jam'iyyar New Patriotic Party (NPP) sannan daga baya ta lashe kujerar majalisar yayin babban zaben kasar Ghana na 2016.<ref>{{Cite web|url=https://www.parliament.gh/mps?mp=51|title=Parliament of Ghana|website=www.parliament.gh|access-date=2019-03-09}}</ref><ref name="details" /><ref>{{Cite web|url=https://www.graphic.com.gh/component/search/?searchword=patricia%20appiagyei&searchphrase=all&Itemid=101|title=Search|website=Graphic Online|language=en-gb|access-date=2019-03-09}}</ref> Ta lashe babban zaben 2020 don wakiltar mazabar ta a majalisar 8 ta Jamhuriya ta Hudu ta Ghana. A 2017, Nana Akufo-Addo ce ta nada ta kuma majalisar ta amince da ita don ta zama mataimakiyar ministan muhalli, kimiyya da fasaha da kirkire-kirkire.<ref>{{Cite web|title=Parliament approves 17 deputy ministers designate|url=https://www.graphic.com.gh/news/general-news/parliament-approves-17-deputy-ministers-designate.html|access-date=2020-12-02|website=Graphic Online|language=en-gb}}</ref><ref>{{Cite web|date=2017-04-06|title=Parliament approves another set of deputy ministers|url=https://citifmonline.com/2017/04/parliament-approves-another-set-of-deputy-ministers/|access-date=2020-12-02|website=Citi 97.3 FM - Relevant Radio. Always|language=en-US}}</ref> == Rayuwar mutum == Appiagyei ta auri Dr K. K. Sarpong, tsohon Shugaban Kamfanin Kotoko FC da Kamfanin Man Fetur na Ghana, kuma tana da yara uku. Ita Kirista ce mai aikatawa. Ita Kirista ce mai aikatawa.<ref>{{Cite web|last=Newspaper|first=The Al-Hajj|date=2015-04-15|title=Patricia Appiagyei on her way out of parliament?|url=https://www.newsghana.com.gh/patricia-appiagyei-on-her-way-out-of-parliament/|access-date=2016-09-05}}</ref><ref>{{Cite web|last=VibeGhana|title=MP denies affair with Kufuor {{!}}|url=http://vibeghana.com/2013/08/22/mp-denies-affair-with-kufuor/|access-date=2016-09-05}}</ref> == Manazarta == sz1rd44q0vi329lw6uxiz4rrb56719t Moree, Ghana 0 24496 164988 109772 2022-08-09T08:01:04Z DonCamillo 4280 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Moree''' (wanda kuma ake kira ''Mouri'') birni ne da ke da ƙaramar bakin teku a gundumar Abura-Asebu-Kwamankese, gundumar a Yankin Tsakiya na kudancin Ghana. Kattai Asebu Amanfi da dan uwansa Farnyi Kwegya ne suka kafa Moree, kuma hamshakin mafarauci mai suna Adzekese. An yi imanin Asebu Amanfi da Farnyi Kwegya sun jagoranci rundunar da ta bi Isra’ila a lokacin hijira. Lokacin da mutanensu suka nutse a cikin teku, ba za su iya komawa wurin Fir'auna ba amma sun tsere daga Masar tare da danginsu a ƙetaren Tafkin Chadi zuwa Najeriya kuma a ƙarshe suka zauna a Moree, sannan ƙauye da ƙaramin wurin shakatawa na bakin teku a Ghana. Da isar su Moree, Kattai na Masar sun kafa masarautar su tare da ƙwararren mafarauci, Adzekese. An nada Asebu Amanfi a matsayin Sarkin farko na masarautar Asebu yayin da Nana Adzekese ta zama Cif na Moree na farko. Moree ya bunƙasa a kusa da [[Sansanin Nassau, Ghana|Sansanin Nassau]], wanda shine asalin sansanin a Garin su na Gold Coast wanda Kamfanin Yammacin Yammacin Indiya ya karɓa lokacin da aka kafa wannan a 1621.<ref>[http://aakda.ghanadistricts.gov.gh/?arrow=dnf&_=51&r=3&rlv=towns Abura/Asebu/Kwamankese District]</ref><ref name="Zook">{{cite journal|last1=Zook|first1=George Frederick|title=Early Dutch and English Trade to West Africa|journal=The Journal of Negro History|date=1919|volume=4|issue=2 (April 1919)|pages=136–142|jstor=2713535}}</ref> == Manazarta == 6h0hgi7fq079qtep4vvq31qlvqli170 Akwasi Boateng 0 24603 164743 119928 2022-08-08T12:45:10Z DaSupremo 9834 Added databox wikitext text/x-wiki {{Databox|item=Q105712680}} '''Akwasi Darko Boateng''' dan majalisa ne a mazabar Bosome Freho, Yankin Ashanti, Ghana. Ya kasance dan majalisa tun 7 ga Janairu 2021.<ref name=":0">{{Cite web|title=Parliament of Ghana|url=https://www.parliament.gh/mps?mp=133|access-date=2021-02-27|website=www.parliament.gh}}</ref> == Rayuwar farko da ilimi == An haifi Boateng a ranar Talata, 20 ga Yuni 1967. Shi Kirista ne. Ya sami Babban Jagora a Gudanarwa da jagoranci da Digiri na Digiri na Biyu a Gudanar da Kasuwanci a 2018. Ya kuma sami matakan Talakawa da Ci gaba a 1990 da 1993 bi da bi.<ref name=":0" /> == Aiki == Boateng ɗan siyasan Ghana ne. Ya kasance dan majalisa mai wakiltar mazabar Bosome Freho tun daga watan Janairun 2021. Kafin shiga majalisar, ya yi aiki da kamfanin Auto-Life Company Limited da Pescourt Hotel. == Siyasa == Boateng ya fito da nasara bayan ya fafata da wasu yan takara biyu masu neman tikitin shiga jam’iyyar New Patriotic Party (NPP) a lokacin zaben fidda gwani na majalisar da aka shirya don samun dan takarar da zai wakilci NPP a zaben 2020 na Disamba.<ref>{{Cite web|last=FM|first=Peace|title=2020 NPP Parliamentary Primaries Results|url=http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/npp_paliamentary_primaries_2020/index.php|access-date=2021-02-27|website=Ghana Elections - Peace FM}}</ref> 'Yan takarar biyu da ya fafata da su sune Hon Joyce Adwoa Akoh Dei da Mista Peter Adjei Agyemang. A cikin wakilai 415 da suka kada kuri'un, Boateng ya lashe zaben fidda gwanin da kuri'u 191 yayin da Agyemang wanda ya samu kuri'u 140 yayin da dan majalisa mai ci a lokacin, Dei ya zama na uku da kuri'u 76, an yi watsi da kuri'u 8.<ref>{{Cite web|title=NPP Primaries: Akwasi Darko Boateng Retires Incumbent MP In Bosome Fraho Constituency|url=https://www.modernghana.com/news/1010940/npp-primaries-akwasi-darko-boateng-retires-incum.html|access-date=2021-02-27|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> A ranar 7 ga Disamba, 2020 majalisar wakilai, Boateng ya sami kuri'u 20,401 wanda ke wakiltar kashi 73.10% daga cikin jimillar 27,910 da aka jefa. Dangane da sakamakon zaɓen 'yan majalisar an bayyana shi a matsayin ɗan majalisar da aka zaɓa a mazabar Bosome Freho na Yankin Ashanti, Ghana.<ref>{{Cite web|title=Parliamentary Results for Bosome-freho|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/ghanaelection2020/elections.constituency.results.php?mode=parliamentary&ID=301|access-date=2021-02-27|website=www.ghanaweb.com}}</ref> == Manazarta == 0ar2vkyqkbc3l6p5cbg7pyn4gw4khi4 164759 164743 2022-08-08T13:43:53Z Saudarh2 14842 wikitext text/x-wiki {{Databox|item=Q105712680}} '''Akwasi Darko Boateng''' dan majalisa ne a mazabar Bosome Freho, Yankin Ashanti, Ghana. Ya kasance dan majalisa tun 7 ga watan Janairu, shekarar 2021.<ref name=":0">{{Cite web|title=Parliament of Ghana|url=https://www.parliament.gh/mps?mp=133|access-date=2021-02-27|website=www.parliament.gh}}</ref> == Rayuwar farko da ilimi == An haifi Boateng a ranar Talata, 20 ga Yuni 1967. Shi Kirista ne. Ya sami Babban Jagora a Gudanarwa da jagoranci da Digiri na Digiri na Biyu a Gudanar da Kasuwanci a 2018. Ya kuma sami matakan Talakawa da Ci gaba a 1990 da 1993 bi da bi.<ref name=":0" /> == Aiki == Boateng ɗan siyasan Ghana ne. Ya kasance dan majalisa mai wakiltar mazabar Bosome Freho tun daga watan Janairun 2021. Kafin shiga majalisar, ya yi aiki da kamfanin Auto-Life Company Limited da Pescourt Hotel. == Siyasa == Boateng ya fito da nasara bayan ya fafata da wasu yan takara biyu masu neman tikitin shiga jam’iyyar New Patriotic Party (NPP) a lokacin zaben fidda gwani na majalisar da aka shirya don samun dan takarar da zai wakilci NPP a zaben 2020 na Disamba.<ref>{{Cite web|last=FM|first=Peace|title=2020 NPP Parliamentary Primaries Results|url=http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/npp_paliamentary_primaries_2020/index.php|access-date=2021-02-27|website=Ghana Elections - Peace FM}}</ref> 'Yan takarar biyu da ya fafata da su sune Hon Joyce Adwoa Akoh Dei da Mista Peter Adjei Agyemang. A cikin wakilai 415 da suka kada kuri'un, Boateng ya lashe zaben fidda gwanin da kuri'u 191 yayin da Agyemang wanda ya samu kuri'u 140 yayin da dan majalisa mai ci a lokacin, Dei ya zama na uku da kuri'u 76, an yi watsi da kuri'u 8.<ref>{{Cite web|title=NPP Primaries: Akwasi Darko Boateng Retires Incumbent MP In Bosome Fraho Constituency|url=https://www.modernghana.com/news/1010940/npp-primaries-akwasi-darko-boateng-retires-incum.html|access-date=2021-02-27|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> A ranar 7 ga Disamba, 2020 majalisar wakilai, Boateng ya sami kuri'u 20,401 wanda ke wakiltar kashi 73.10% daga cikin jimillar 27,910 da aka jefa. Dangane da sakamakon zaɓen 'yan majalisar an bayyana shi a matsayin ɗan majalisar da aka zaɓa a mazabar Bosome Freho na Yankin Ashanti, Ghana.<ref>{{Cite web|title=Parliamentary Results for Bosome-freho|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/ghanaelection2020/elections.constituency.results.php?mode=parliamentary&ID=301|access-date=2021-02-27|website=www.ghanaweb.com}}</ref> == Manazarta == 0rv9ea6tykstert6w8zrwna69wrxo9l Bernardo Cruz 0 24919 165022 157047 2022-08-09T09:32:17Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography|name=Bernardo|years8=2020|caps5=40|goals5=1|years6=2019–2020|clubs6=[[Granada CF|Granada]]|caps6=4|goals6=1|years7=2019–2020|clubs7=→ [[AD Alcorcón|Alcorcón]] (loan)|caps7=4|goals7=0|clubs8=→ [[CD Numancia|Numancia]] (loan)|years5=2017–2019|caps8=8|goals8=0|years9=2020–|clubs9=[[Córdoba CF|Córdoba]]|caps9=0|goals9=0|nationalyears1=|nationalteam1=|nationalcaps1=|nationalgoals1=|club-update=20 July 2020|clubs5=[[CD Lugo|Lugo]]|goals4=3|image=|clubs1=[[Córdoba CF B|Córdoba B]]|caption=|fullname=Bernardo Víctor Cruz Torres|birth_date={{birth date and age|1993|7|17|df=y}}|birth_place=[[Córdoba, Spain]]|height={{height|m=1.90}}|position=[[Defender (association football)#Centre-back|Centre back]]|currentclub=[[Córdoba CF|Córdoba]]|clubnumber=12|youthyears1=|youthclubs1=[[Córdoba CF|Córdoba]]|years1=2010–2014|caps1=89|caps4=75|goals1=3|years2=2011–2015|clubs2=[[Córdoba CF|Córdoba]]|caps2=15|goals2=0|years3=2014–2015|clubs3=→ [[Racing de Santander|Racing Santander]] (loan)|caps3=16|goals3=0|years4=2015–2017|clubs4=[[Sevilla Atlético|Sevilla B]]|nationalteam-update=}}'''Bernardo Víctor Cruz Torres''' (an haife shi a ragnar 17 watan Yulin 1993), wanda aka fi sani da '''Bernardo''', ɗan [[Kungiyar Kwallon Kafa|wasan ƙwallon ƙafa]] ne na ƙasar Sipaniya wanda ke buga wa Córdoba CF a matsayin mai [[Mai buga baya|tsaron gida na tsakiya]] . == Aikin kulob == An haife shi a Córdoba, Andalusia, Bernardo ya kammala ci gabansa a kulob ɗin Córdoba CF, yana yin babban halarta na farko tare da ajiyar su a 2010 - 11 . Ya fara buga wasan ƙungiya ta farko a ranar 6 ga watan Satumbar 2011, lokacin da ya zo a matsayin wanda ya maye gurbinsa a wasan da suka doke Real Murcia da ci 1-0 a zagaye na biyu na Copa del Rey.<ref>[https://archive.is/20131118154015/http://www.cordobadeporte.com/ruben-jugo-para-el-cordoba-0-1-17068-18 Rubén jugó para el Córdoba (0–1) (Rubén played for Córdoba (0–1))]; Córdoba Deporte, 6 September 2011 {{In lang|es}}</ref> Fitowar budurwarsa Segunda División ta zo bayan shekaru biyu, a cikin nasarar gida 3-1 akan CD Numancia. A ranar 15 ga watan Yuli 2014, bayan ba da gudummawa tare da wasanni 15 a cikin haɓakawa zuwa La Liga, Bernardo ya shiga Racing de Santander a kan aro. Bayan wannan sihirin, ya soke kwantiraginsa da Córdoba kuma ya sanya hannu tare da wata ƙungiyar ajiyar, Sevilla Atlético a Segunda División B. Bernardo ya kasance mai farawa wanda ba a musantawa ba a cikin shekaru biyu da ya yi, yana samun ci gaba a farkon kakar sa. Ya ci burinsa na farko a matsayin ƙwararre a ranar 1 ga Oktoba 2016, don taimakawa ƙungiyarsa ta sami maki ɗaya a Gimnàstic de Tarragona (1 - 1). A ranar 30 watan Yuni 2017, Bernardo ya amince da kwangilar shekaru biyu tare da CD Lugo . <ref>[http://www.cdlugo.com/noticia/bernardo-cruz-nuevo-jugador-del-cd-lugo Bernardo Cruz, nuevo jugador del CD Lugo (Bernardo Cruz, new player of CD Lugo)]; CD Lugo, 30 June 2017 {{In lang|es}}</ref> A cikin kasuwar canja wuri na Janairu 2019, duk da haka, ya koma tsohon kocin Sevilla B Diego Martínez a Granada CF, wanda shi ma ya fafata a matakin na biyu. A ranar 2 ga watan Satumba 2019, bayan da ya bayyana da wuya yayin da ƙungiyar ta sami ci gaba, an ba da Bernardo ga AD Alcorcón na shekara guda. Ranar 11 ga watan Janairu mai zuwa, ya koma Numancia shima a matakin na biyu kuma a cikin yarjejeniyar ta wucin gadi. Bernardo ya koma Córdoba a lokacin bazara na 2020, akan canja wuri kyauta. == Rayuwar mutum == Babban ɗan'uwan Bernardo, Francisco, shima ɗan ƙwallon ƙafa ne kuma mai tsaron gida. Dukansu an shirya su a Córdoba. == Hanyoyin waje == * Bernardo at BDFutbol * Bernardo at Futbolme (in Spanish) * {{Soccerway|bernardo-victor-cruz-torres/207329|Bernardo}} ==Manazarta== 8545kp3i19sp51xfvlo8qn8pe43kkoy Baguio Wong 0 25041 164763 111719 2022-08-08T13:49:59Z BnHamid 12586 /* Nassoshi */ wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Baguio Wong Bik Yiu''' ( Chinese ) tsohuwar 'yar wasan kwallon tebur ce [[Hong Kong|daga Hong Kong]] . Daga shekarata 1952 zuwa shekarata 1956 ta lashe lambobin yabo da yawa a cikin marasa aure, ninki biyu, da kuma abubuwan da suka faru a ƙungiyar a Gasar Wasannin Tennis na Asiya. ==Manazarta==   hwgpla7cbc6b7xwunzni4zntcbm0snr Baldassare Castiglione 0 25168 164769 111969 2022-08-08T13:58:03Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{Infobox writer|name=Baldassare Castiglione|image=Baldassare_Castiglione,_by_Raffaello_Sanzio,_from_C2RMF_retouched.jpg|caption=[[Portrait of Baldassare Castiglione]] by [[Raphael]]|imagesize=|birth_date=December 6, 1478|birth_place=near [[Marcaria|Casatico]], [[Margravate of Mantua]]|death_date={{Death date and age|1529|2|2|1478|12|6}}|death_place=[[Toledo, Spain|Toledo]], [[Spanish Empire]]|occupation=Courtier, diplomat, soldier, author|nationality=Italian|period=|movement=[[Renaissance]]|signature=}}'''Baldassare Castiglione''' ( Italian: [baldasˈsaːre kastiʎˈʎoːne] ; 6 ga Disamba, shekara1478 - 2 ga Fabrairu, shekara1529), ƙidayar Casatico, ɗan ƙaramin ɗan [[Italiya]] ne, jami'in diflomasiyya, soja kuma fitaccen marubucin Renaissance. VCastiglione rubuta ''Il Cortegiano'' ko ''The littafin courtier'', wani ladabi littafin rubutu da tambayoyi na Da'a da kuma koyarwar courtier . Ya yi tasiri sosai a cikin da'irar kotun Turai na ƙarni na shashidda16. <ref>Burke, Peter. ''The Fortunes of the Courtier: The European Reception of Castiglione's Cortegiano''. Penn State University Press, 1995</ref> ==Manazarta== 4n4ubrec98rqx7db4rnazarx2027da7 Barbell 0 25216 164775 118921 2022-08-08T14:09:41Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki [[File:Man_lifting_a_heavy_barbell.jpg|thumb| Wani mutum yana ɗaga agogo mai ɗauke da faranti masu nauyi huɗu a kowane ƙarshen]] '''Barbell''' wani yanki ne na kayan aikin motsa jiki da ake amfani da shi a cikin horar da nauyi, ginin jiki, ɗaga nauyi da ƙarfin ƙarfi, wanda ya ƙunshi doguwar mashaya, yawanci tare da ma'aunin nauyi a kowane ƙarshen. ==Siffa== Barbells yana da tsayi daga hudu {{Convert|4|ft|m}} zuwa sama datakwas {{Convert|8|ft|m}}, kodayake sanduna sun fi {{Convert|2.2|m|ft}} masu amfani da wutar lantarki ne ke amfani da su kuma ba gama gari bane. Babban ɓangaren mashaya ya bambanta a diamita daga milimitaashirindabiyar 25 (0.98&nbsp;a) zuwa milimitahamsin 50 (1.96&nbsp;a) (misali, Apollon's Axle), kuma galibi an zana shi tare da ƙirar crosshatch mai ƙyalli don taimakawa masu ɗagawa su riƙe madaidaiciyar riko. Faranti masu nauyi suna zamewa saman sassan mashaya don ƙaruwa ko rage jimlar nauyin da ake so. Ana amfani da ƙuƙwalwa don hana faranti yin motsi waje ba daidai ba don mai ɗagawa bai sami ƙarfin da ba daidai ba. == Yi amfani da nauyi a gasar Olympic == ==Manazarta== [[Category:Pages with unreviewed translations]] 2cywf5rm4ki9a4nctmm4xxufsiy4p8c Emily Pickering 0 25528 164978 114019 2022-08-09T07:53:33Z DonCamillo 4280 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Emily Jo Harner''' ( née Pickering ; an haife shi 1 ga watan Fabrairu,na shekara alif dari tara da sittin da uku) tsohon ɗan wasan [[Kungiyar Kwallon Kafa|ƙwallon ƙafa]] ne na Amurka, wanda ya taka leda a ƙungiyar ƙwallon ƙafa ta mata ta Amurka a shekarar 1985, ƙungiyar ƙwallon ƙafa ta mata ta Amurka ta farko a tarihi. Ta taimaka wa ƙwallon ƙafa ta farko, kuma ta ci ta biyu (duka a kan Denmark). An shigar da Pickering a cikin Babban Playeran Wasan ccan Wasan ƙwallon ƙafa na Long Island a cikin shekara ta 2015. == Duba kuma == * a ciikin shekara ta 1985 Ƙungiyar ƙwallon ƙafa ta mata ta Amurka == Nassoshi == == Kara karantawa == * Grainey, Timothawus (2012), ''Beyond Bend It Like Beckham: The Global Phenomenon of Women Soccer'', Jami'ar Nebraska Press,  * Lisi, Clemente A. (2010), ''Ƙungiyar Ƙwallon Ƙwallon Mata ta Amurka: Labarin Nasarar Amurka'', Scarecrow Press,  * Nash, Tim (2016), ''Ba ɗaukaka ba ce: Manyan Shekaru Talatin na Ƙwallon Ƙwallon Mata na Amurka, Lulu Press, '' 0han8mcaqyz2rj0e4grr61e34gav1hx Bashir Makhtal 0 26353 164997 158692 2022-08-09T08:58:02Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Bashir Ahmed Makhtal''' (Somali) (an haife shi a shekarar 1977). ɗan asalin kasar Kanada ne da aka tsare a gidan yarin Habasha, inda aka zarge shi da ta’addanci kuma ya fuskanci hukuncin kisa. Kungiyoyi da dama sun soki gwamnatin Kanada saboda rashin aiwatarwa da farko kan neman a saki Makhal, ciki har da [[Amnesty International]]. == Tarihin Rayuwa == An haifi Makhtal a ƙasar [[Itofiya|Habasha]] ga iyayen Somaliya, waɗanda suka tsere daga [[Somaliya|Somalia da]] yaki ya daidaita a 1972. Kakansa shi ne ya kafa kungiyar 'yan tawaye ta Ogaden National Liberation Front (ONLF), wadda Habasha ta ayyana a matsayin kungiyar [[Ta'addanci|' yan ta'adda]] . A shekara ta 1991, Bashir ya yi hijira zuwa [[Toronto]], [[Kanada]], inda ya karanci ilimin kwamfuta a Cibiyar Fasaha ta DeVry, daga baya ya kammala digirinsa na farko a [[Texas]] . A cikin shekara ta 1994 an ba shi izinin zama ɗan ƙasar Kanada, kuma Bankin Montreal da CIBC sun ɗauke shi aiki a matsayin mai tsara shirye -shiryen kwamfuta. <ref name="Two" /> A cikin shekara ta 2002, Makhtal ya yi balaguro zuwa Hadaddiyar Daular [[Hadaddiyar Daular Larabawa|Larabawa]], daga nan ya yi balaguro zuwa [[Jibuti (ƙasa)|Djibouti]], [[Kenya]], [[Eritrea]], da [[Somaliya|Somalia]], yana siyar da sutura don tallafa wa kansa. <ref name="Three" /> A shekara ta 2006, bayan tsoma bakin sojan Habasha a Somaliya, harkokin kasashen waje na Kanada sun shawarci mutanen Kanada da ke Somalia da su gujewa rikicin da ke tafe. <ref name="Four" /> Makhtal ya tashi zuwa makwabciyar kasar Kenya, amma an cafke shi a lokacin da jirgin ya tashi. Bayan shafe makonni uku a [[Nairobi]] kurkuku, Makhtal aka dada renditioned zuwa Habasha-goyon baya gwamnatin a [[Somaliya|Somalia]], wanda bude shari'ar da shi zuwa [[Itofiya|Habasha]] . An zargi Makhtal da kasancewa memba na kungiyar ta ONLF bisa ga kasancewar kakansa na farko, da kuma hada kai da kungiyar ta'adda ta Somaliya [[Al-Shabaab (ƙungiyar Mayaƙa)|al-Shabab]] . Gwamnatin Habasha ta musanta wakilcin Makhtal a kotu da lauyan sa na Canada, yana mai cewa tuni wani lauyan Habasha ya wakilci Makhtal. Kotun ta Habasha ta samu Makhtal da laifin kasancewa memba na kungiyar ta ONLF da kuma aiki tare da gwamnatin Eritrea wajen tsara kudade, daukar ma'aikata, da horar da mayakan kungiyar ta ONLF. Rahotanni da yawa sun yi iƙirarin cewa masu tambayoyi sun azabtar da Makhtal yayin da yake kurkuku, koda yake gwamnatin Habasha ta musanta hakan. A watan Yunin shekara ta 2007 ya sami damar isar da wasika ga danginsa. <ref name="Four" /> A duk lokacin da aka ɗaure Makhtal, mutane da yawa a Kanada, ciki har da dangin Makhal, sun yi kira da a sake shi. Matar Makhtal, Aziza Osman, ta yi fafutukar a sake shi da ta kawunta, wanda ya fuskanci irin wannan fassarar. A watan Agustan shekara ta 2009, Lauyan Makhtal na Kanada ya ba da sanarwar cewa zai tuhumi gwamnatin Kanada don tilasta mata dakatar da agajin da ake ba wa [[Itofiya|Habasha]] sai dai idan an saki Makhtal. A watan Disambar shekara ta 2009, bayan da Kotun Koli ta Habasha ta ki amincewa da rokon Makhtal, danginsa a Kanada sun nemi Firayim Ministan Kanada [[Stephen Harper|Stephen Harper da]] ya shiga cikin lamarin kai tsaye. A ranar 18 ga Afrilu, na shekara ta 2018, an saki Makhtal daga kurkuku, kuma ya koma [[Kanada]] ranar 21 ga Afrilu == Ayyukan == === Kanada === A lokacin da aka ɗaure Maktal, Jam'iyyar Conservative mai mulki ta zargi NDP da Jam'iyyar Liberal da rashin taimaka wa 'yan Kanada da ba fararen fata ba da aka daure a ƙasashen waje. Bayan an tabbatar masa da lafiyar Maktal a watan Maris na shekara ta 2008, gwamnatin Kanada ta aika da Deepak Obhrai, Sakataren Majalisa na Ministan Harkokin Waje, zuwa [[Itofiya|Habasha]] a watan Yuni don yin bincike kan halin da Maktal ke ciki. A watan Fabrairun shekara ta 2009, gwamnatin Kanada ta sanar da cewa za ta nemi a saki Makhtal. === Habasha === Da take mayar da martani kan zarge -zargen take hakkin ɗan adam, gwamnatin Habasha ta zargi ƙasashen Yammacin duniya da rashin yin Allah wadai da hare -haren kungiyar 'yanci ta Ogaden . == Duba kuma == * Haƙƙin ɗan adam a Habasha * Ƙungiyar 'Yancin Ƙasar Ogaden == Manazarta == [[Category:Haifaffun 1977]] [[Category:Mutane]] [[Category:Kungiyoyi]] mqoctg1sbeqoe6msakt84wbnu5sluk8 Benjamin Chaha 0 26373 165016 118248 2022-08-09T09:22:03Z BnHamid 12586 /* Nassoshi */ wikitext text/x-wiki '''Benjamin Chaha''' (an haife shi a shekara 1940) shine kakakin majalisar wakilai a jamhuriya ta biyu ta Najeriya, daga watan Oktoba shekarar 1983 zuwa watan Disamba shekarar 1983. <ref name="whoiswho" /> ==Manazarta==   nn71p3ardxuz1jmjknilms4xxic9szr Salman (name) 0 26382 164859 120109 2022-08-08T21:18:03Z Ibrahim Sani Mustapha 15405 wikitext text/x-wiki   Salmaan Fassara Arabic: [sʌlˈmaːn] Urdu [səlˈmaaːn] Gender Namiji Asali Maana "Safe or Secure" Region of origin Arabic '''Salmaan''' ( {{Lang-ar|سلمان}} , Har ila yau an fassara shi kamar '''Salman''' ko '''Selman''' ) sunan namiji ne da aka ba larabci wanda ya fito daga tushen SLM, wanda kuma shine tushen wasu kalmomi da yawa kamar Salaam da [[Musulunci]] .{{Ana bukatan hujja|date=June 2020}} == Sunan da aka ba == * [[Salman al-Farsi|Salmanul Farisa]], daya daga cikin sahabban Annabi Muhammadu(SAW) * [[Salman bin Abdulaziz Al Saud|Salman na Saudiyya]], Sarkin Saudiyya * Salman, Yariman Bahrain * Salman Abedi, dan ta'adda ne da ke da alhakin harin bam na Manchester Arena a shekarar 2017 * Salman Ahmad, mawaƙin Pakistan kuma memba na ƙungiyar Junoon * Selman Akbulut, masanin lissafi na Turkiyya * Salman Butt, dan wasan kurket na Pakistan * Salman Al-Farij, dan wasan kwallon kafar Saudiyya * Salman Irshad, dan wasan kurket na Pakistan * Salman Khan, Dan Siyasar Indiya * Salman Khan, mai ilimi * [[Salman Khan]], jarumin fina-finan Indiya * Salman Khurshid, ɗan siyasan Indiya * Salmaan King, dan kwallon Afrika ta Kudu * Salman Mazahiri (1946–2020), Malamin Musulmin Indiya * Salman Raduyev, shugaban 'yan awaren Checheniya * Selman Reis, Admiral na Daular Usmaniyya * Salman Rushdie, marubucin Burtaniya-Indiya * Salman bin Sultan Al Saud, masarautar Saudiyya kuma dan siyasa * Salman Shahid, dan wasan Pakistan * Selman Stërmasi, dan wasan ƙwallon ƙafa ta Albania * Salmaan Taseer (1944–2011), ɗan kasuwan Pakistan kuma ɗan siyasa * Salman Yusuff Khan, dan wasan Indiya kuma jarumi == Sunan mahaifi == * Ali Salman, malamin Shi'a na 'yan Shi'a goma sha biyu kuma babban sakataren kungiyar siyasa ta Al-Wefaq * Bart Selman, farfesa a kimiyyar kwamfuta a Jami'ar Cornell * David Salman (1936–2010), ɗan majalissar Amurka da aka sani da ɗaukar nauyin lissafin farko don amfani da tabar wiwi a New Mexico * Dulquer Salmaan (an haife shi a shekara ta 1986), ɗan fim ɗin Malayalam na Indiya kuma mawaƙin sake kunnawa yana aiki daga 2012 * Hussain Salman, dan kwallon Bahrain * Yaslyas Salman, ɗan wasan Turkiyya, darektan fim, marubuci, marubucin allo kuma mawaƙi * John Selman (rashin fahimta) * Karim Salman (an haife shi a shekara ta 1965–2020) shi ne ɗan wasan ƙwallon ƙafa ta ƙasar Iraqi * Saad Salman, darektan fina-finan Iraqi-Faransa * Marcus Sahlman, dan wasan ƙwallon ƙafa ta Sweden * Peyman Salmani, dan wasan ƙwallon ƙafa ta ƙasar Iran == Duba kuma == * Sunan Larabci * Sulemanu * Salomon * Zalman * Dukan shafuka da suka kunshi Salman tnfarsj9rlv7ikf8phidpn8uqg5i02c Barkewar Covid-19, Rashin Abinci 0 26495 164974 127858 2022-08-09T07:52:16Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki A yayin '''barkewar COVID-19''', rashin abinci ya tsananta a wurare da yawa-a cikin kwata na biyu na 2020 an yi gargadin yunwa da yawa daga baya a cikin shekarar. Dangane da hasashen farko, akwai yuwuwar daruruwan dubunnan mutane su mutu kuma miliyoyin ƙarin suna fuskantar yunwa ba tare da ƙoƙarin haɗin gwiwa don magance matsalolin samar da abinci ba. {{As of|2020|October}} , waɗannan ƙoƙarce-ƙoƙarcen na rage haɗarin yunwa mai yaɗuwa saboda barkewar COVID-19. Ana fargabar karancin abinci sakamakon koma bayan tattalin arziki na COVID-19 da wasu matakan da aka ɗauka don hana yaduwar [[Koronavirus 2019|COVID-19]].<ref name="correspondent2">{{Cite news|last=Harvey|first=Fiona|date=2020-04-21|title=Coronavirus crisis could double number of people suffering acute hunger – UN|language=en-GB|work=The Guardian|url=https://www.theguardian.com/world/2020/apr/21/global-hunger-could-be-next-big-impact-of-coronavirus-pandemic|access-date=2020-06-19|issn=0261-3077}}</ref><ref>{{Cite web|last=Welle (www.dw.com)|first=Deutsche|title=Rising hunger threatens famines as coronavirus crashes economies, leaves crops to rot in fields {{!}} DW {{!}} 11.06.2020|url=https://www.dw.com/en/rising-hunger-threatens-famines-as-coronavirus-crashes-economies-leaves-crops-to-rot-in-fields/a-53686031|access-date=2020-06-19|website=DW.COM|language=en-GB}}</ref>Bugu da ƙari, ɓarnar 2019–2021,<ref>{{Cite web|title=Famine risk for millions in second locust wave|url=https://phys.org/news/2020-05-famine-millions-locust.html|access-date=2020-06-19|website=phys.org|language=en}}</ref> yaƙe -yaƙe da rikice -rikicen siyasa a wasu ƙasashe suma ana ɗaukar su a matsayin abubuwan da ke haifar da yunwa. <ref>{{Cite news|last=Correspondent|first=Richard Spencer, Middle East|title=Coronavirus thrives in Yemen, already devastated by war and famine|newspaper=[[The Times]]|language=en|url=https://www.thetimes.co.uk/article/coronavirus-thrives-in-yemen-already-devastated-by-war-and-famine-lwbd0zp07|access-date=2020-06-19|issn=0140-0460}}</ref> A yayin bude taron Majalisar Dinkin Duniya na Gabatar da Tsarin Abinci a Rome, Firayim Ministan Italiya Mario Draghi ya ce "Rikicin kiwon lafiya (COVID-19) ya haifar da matsalar abinci," yana ambaton bayanan da ke nuna cewa rashin abinci mai gina jiki ya zama babban dalilin rashin lafiya. lafiya da mutuwa a duniya.<ref>{{cite web|url=https://www.reuters.com/world/europe/covid-19-crisis-has-lead-food-crisis-says-italys-draghi-2021-07-26/|title=COVID-19 crisis has led to food crisis, says Italy's Draghi|first=Maytaal|last=Angel|date=July 26, 2021|website=[[Reuters]]}}</ref> A cikin watan Satumbar 2020, David Beasley, babban darektan Shirin Abinci na Duniya, ya yi jawabi ga Kwamitin Tsaro na Majalisar Dinkin Duniya, inda ya bayyana cewa matakan da kasashen da ke bayar da agaji suka dauka cikin watanni biyar da suka gabata, gami da samar da dala tiriliyan 17.{{Ana bukatan hujja|date=February 2021}} a cikin kuɗaɗen kasafin kuɗi da tallafin babban bankin, dakatar da biyan bashin da IMF da ƙasashen G20 suka kafa don amfanin ƙasashe matalauta, da tallafin masu ba da gudummawa ga shirye -shiryen WFP, sun hana yunwa mai zuwa, ta taimaka wa mutane miliyan 270 cikin haɗarin yunwa. Koyaya, ya yi gargadin cewa, duk da cewa ya hana yunwa mai yawa a cikin ƙasashe matalauta, za a buƙaci ƙarin ayyukan masu ba da gudummawa don hana yunwa a cikin 2021 yayin da barkewar cutar da rikice -rikicen yanki ke ci gaba da raguwa.<ref name="wfpsep2">{{cite web|date=17 September 2020|title=WFP Chief warns of grave dangers of economic impact of Coronavirus as millions are pushed further into hunger|url=https://www.wfp.org/news/wfp-chief-warns-grave-dangers-economic-impact-coronavirus-millions-are-pushed-further-hunger|access-date=25 October 2020|publisher=[[World Food Programme]]}}</ref> == Bayan Fage == [[File:2019_Global_Hunger_Index_by_Severity.png|alt=|thumb|350x350px| Fihirisar Yunwa ta Duniya ta 2019 ta Girma]] === Ciwon fara === Tsarin yanayi na musamman a cikin 2018, gami da ruwan sama mai ƙarfi, ya haifar da haɓaka ƙimar yawan fararen hamada a Tsibirin [[Yankin Larabawa|Larabawa]] da Kahon Afirka yayin 2019.<ref>{{Cite web|date=2020-02-14|title=A plague of locusts has descended on East Africa. Climate change may be to blame.|url=https://www.nationalgeographic.com/science/2020/02/locust-plague-climate-science-east-africa/|access-date=2020-07-09|website=Science|language=en}}</ref> Farar fara yin yawa wanda daga nan ya ci gaba da lalata amfanin gona, yana rage wadataccen abinci ga dabbobi da mutane. Hukumar Abinci da Aikin Noma da [[Bankin Duniya|Bankin Duniya sun]] bayyana cewa kasashe 23 ne cutar ta fara kamawa kuma an kiyasta asarar dalar Amurka biliyan 8.5 na kadarori kadai.<ref name=":02">{{Cite web|title=The Locust Crisis: The World Bank's Response|url=https://www.worldbank.org/en/news/factsheet/2020/04/27/the-locust-crisis-the-world-banks-response|access-date=2020-07-09|website=World Bank|language=en}}</ref> An kiyasta kimanin mutane miliyan 24 a yankuna masu alaƙa da ƙarancin abinci a cikin Yuli 2020.<ref name=":02" /> Sabuwar guguwar ta fara yaɗuwa a duk faɗin [[Afirka]] a watan Yunin 2020 ita ma ta haifar da fargabar cewa ƙarancin wadata, musamman a ƙasashe kamar [[Siriya]], [[Yemen]], [[Indiya]] da [[Itofiya|Habasha]], na iya haɓaka yunwa a yankunansu.<ref>{{Cite web|title=UN seeks urgent funding for pandemic aid transport|url=https://uk.news.yahoo.com/un-seeks-urgent-funding-pandemic-231643096.html|access-date=2020-06-19|website=uk.news.yahoo.com|language=en-GB}}</ref><ref>{{Cite web|date=2020-05-27|title=World Food Programme pulls COVID-19 fundraising images after backlash|url=https://www.devex.com/news/sponsored/world-food-programme-pulls-covid-19-fundraising-images-after-backlash-97330|access-date=2020-06-19|website=Devex}}</ref><ref>{{Cite web|last1=May 29|first1=Geoffrey P. Johnston More from Geoffrey P. Johnston Published on|last2=May 29|first2=2020 {{!}} Last Updated|last3=Edt|first3=2020 10:08 Am|date=2020-05-29|title=Foodgrains bank working to prevent famine|url=https://www.thewhig.com/opinion/columnists/foodgrains-bank-working-to-prevent-famine|access-date=2020-06-19|website=The Kingston Whig-Standard|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2020-06-18|title=UN envoy warns: Famine could be knocking on Syria's door|url=https://www.middleeastmonitor.com/20200618-un-envoy-warns-famine-could-be-knocking-on-syrias-door/|access-date=2020-06-19|website=Middle East Monitor|language=en-GB}}</ref><ref>{{Cite web|date=2020-03-03|title=Famine risk in Syria, four million desperate people|url=https://www.infomigrants.net/en/post/23136/famine-risk-in-syria-four-million-desperate-people|access-date=2020-06-19|website=InfoMigrants|language=en}}</ref> === Annobar cutar covid-19 === Biyo bayan yaduwar cutar SARS-CoV-2 na coronavirus na duniya, kuma ta haka ne cutar [[Koronavirus 2019|coronavirus cuta ta 2019]], gwamnatocin ƙasashe da yawa sun aiwatar da kulle-kullen ƙasa da ƙuntatawa balaguron ƙasa don hana yaduwar cutar.<ref>{{Cite news|last1=Salcedo|first1=Andrea|last2=Yar|first2=Sanam|last3=Cherelus|first3=Gina|date=2020-05-08|title=Coronavirus Travel Restrictions, Across the Globe|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/article/coronavirus-travel-restrictions.html|access-date=2020-07-09|issn=0362-4331}}</ref> A sakamakon wadannan riƙi shirinsu da tsoro buying, karancin alaka da COVID-19 cutar AIDS da yawa tashi alhãli kuwa taimakon ceto damar da remittances daga high-samun kudin shiga al'ummai fadi. A lokaci guda, da yawa daga cikin matalautan ma’aikata a cikin ƙasashe masu ƙarancin kuɗi da na matsakaita ma sun rasa ayyukansu ko ikon yin noma sakamakon waɗannan kulle-kullen, yayin da yara ba za su iya samun abincin makaranta ba saboda rufe ilimin a duk faɗin duniya.{{Ana bukatan hujja|date=August 2021}} An tabbatar da 4,906,104 sun mutu kai tsaye daga COVID-19, amma Oxfam ya nuna a cikin rahoton su na Yuli 2020 cewa lokacin da ya haɗa da waɗanda suka mutu sakamakon rashin abinci, wannan adadin ya fi yawa.<ref name=":92">{{Cite web|date=2020-07-09|title=12,000 people per day could die from Covid-19 linked hunger by end of year, potentially more than the disease, warns Oxfam|url=https://www.oxfam.org/en/press-releases/12000-people-day-could-die-covid-19-linked-hunger-end-year-potentially-more-disease|access-date=2020-07-09|website=Oxfam International|language=en}}</ref> Oxfam ya yi hasashen a watan Yulin 2020 cewa zuwa ƙarshen shekara "mutane 12,000 a kowace rana na iya mutuwa daga COVID-19 da ke da alaƙa da yunwa",<ref name=":92" /> tare da [[Majalisar Ɗinkin Duniya|Majalisar Dinkin Duniya ta]] bayyana cewa jimillar mutane miliyan 265 ke fuskantar matsanancin rashin abinci-karuwar Mutane miliyan 135 sakamakon barkewar cutar.<ref name=":0">{{Cite web|title=Declaration on Food Security and Nutrition During the COVID-19 Pandemic {{!}} African Union|url=https://au.int/en/documents/20200427/declaration-food-security-and-nutrition-during-covid-19-pandemic|access-date=2020-07-09|website=au.int}}</ref><ref name="correspondent2" /> Shugaban shirin samar da abinci na duniya ya yi gargadin a cikin watan Afrilu na 2020 cewa ba tare da ci gaba da tallafin kuɗi daga ƙasashen yamma ba, mutane miliyan 30 da shirin ke tallafawa suna cikin haɗarin mutuwa sakamakon ƙarancin abinci a 2020.<ref>{{Cite web|title=UN food agency chief: World on brink of 'a hunger pandemic'|url=https://abcnews.go.com/US/wireStory/food-agency-chief-world-brink-hunger-pandemic-70269400|access-date=2020-06-19|website=ABC News|language=en}}</ref><ref>{{Cite news|title=World Food Programme warns at least 30 million people could die of starvation during pandemic|url=https://www.theglobeandmail.com/world/article-world-food-programme-warns-at-least-30-million-people-could-die-of/|access-date=2020-07-22}}</ref><ref>{{Cite web|date=2020-04-17|title=30 million people could die of starvation during pandemic : WFP|url=https://tbsnews.net/coronavirus-chronicle/30-million-people-could-die-starvation-during-pandemic-wfp-70339|access-date=2020-07-22|website=The Business Standard|language=en}}</ref> A ranar 9 ga watan Yuli, Oxfam ta fitar da wani rahoto da ke nuna fannoni goma na "matsananciyar yunwa" tare da "wuraren da ke fitowa" na yunwa, gami da yankuna a [[Amurka ta Kudu|Kudancin Amurka]], [[Afirka]], [[Gabas ta Tsakiya]] da Kudancin Asiya.<ref name=":92" /> A cikin kwata na uku, an sake maimaita damuwar a cikin [[New York Times]] kuma duka Shirin Abinci na Duniya da [[Hukumar Lafiya ta Duniya|Hukumar Lafiya ta Duniya sun]] buga bayanan lura da tasirin kulle-kullen COVID-19 akan rayuwar rayuwa da amincin abinci, tare da ''New York Times da ke'' cewa: "The bala'in da ke bayyana ya kasa yunwa [. . . ] Ana ci gaba da samun abinci a yawancin duniya, kodayake farashin ya hau a ƙasashe da yawa. Ã'a, tare da tattalin arzikin duniya da sa ran kwangilar kusan kashi 5 cikin dari a wannan shekara [...] aruruwan miliyoyin mutane dake fama da wani intensifying rikicin kan yadda za a amince da asali da ake ci bukatun.<ref>{{cite news|author=Goodman, Peter S.|display-authors=etal|date=11 September 2020|title=Hunger is a growing scourge in the pandemic|url=https://www.nytimes.com/2020/09/11/business/hunger-is-a-growing-scourge-in-the-pandemic.html|access-date=25 October 2020}}</ref><ref name="wfpsep2" /><ref>{{cite web|date=13 October 2020|title=Impact of COVID-19 on people's livelihoods, their health and our food systems|url=https://www.who.int/news/item/13-10-2020-impact-of-covid-19-on-people%27s-livelihoods-their-health-and-our-food-systems|access-date=25 October 2020|publisher=[[World Health Organization]]}}</ref> === Rikicin makamai === Da dama dauke da makamai rikice-rikice da kuma kawar da crises suna gudana, ciki har da wadanda dangantaka da Yemen yakin basasa, Syria yakin basasa, tayar da kayar baya a Maghreb, Russo-Ukrainian War kuma Afghanistan rikici . Samar da abinci da sufuri ta yankunan da ke fama da tashe -tashen hankula ba shi da kyau, kuma rikice -rikicen makamai da na siyasa yana haifar da manyan matsuguni ciki har da 'yan gudun hijirar yakin basasar Siriya da rikicin' yan gudun hijira na Venezuela . Sakamakon haka, wadannan yankunan sun fi fuskantar barazanar yunwa kuma karancin abinci ya yi yawa.{{Ana bukatan hujja|date=August 2021}} == Rahoton Duniya kan Rikicin Abinci == A ranar 21 ga Afrilu, Hukumar Abinci ta Majalisar Dinkin Duniya ta yi gargadin cewa ana tsammanin za a yi fama da yunwa "na ma'aunin Littafi Mai Tsarki" a sassa da dama na duniya sakamakon barkewar cutar.<ref>{{Cite news|first=Fiona|last=Harvey|url=https://www.theguardian.com/global-development/2020/apr/21/coronavirus-pandemic-will-cause-famine-of-biblical-proportions|title=Coronavirus pandemic 'will cause famine of biblical proportions'|date=21 April 2020|work=The Guardian|access-date=29 April 2020|language=en-GB|issn=0261-3077}}</ref><ref name="BBC Famine2">{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-52373888|title=World risks 'biblical' famines due to pandemic – UN|date=21 April 2020|work=BBC News|access-date=29 April 2020|language=en-GB}}</ref> [https://docs.wfp.org/api/documents/WFP-0000114546/download/ Sanarwar Rahoton Duniya] na 2020 game da Rikicin Abinci ya nuna cewa ƙasashe 55 suna cikin haɗari,<ref name="UN Food Report2">{{cite web|url=https://docs.wfp.org/api/documents/WFP-0000114546/download/|title=2020 GLOBAL REPORT ON FOOD CRISES|date=22 April 2020|website=WFP}}</ref> tare da David Beasley ya ƙiyasta cewa a cikin mafi munin yanayi "ƙasashe kusan dozin" za su faɗa cikin yunwa.<ref name="BBC Famine2" /><ref>{{cite news|url=https://www.cnn.com/2020/04/22/africa/coronavirus-famine-un-warning-intl/index.html|title=Coronavirus pandemic will cause global famines of 'biblical proportions,' UN warns|first=Rob|last=Picheta|website=CNN|access-date=29 April 2020}}</ref><nowiki></br></nowiki> Majalisar Dinkin Duniya ta yi hasashen cewa kasashe membobi masu zuwa za su sami manyan wurare tare da karancin wadataccen abinci wanda aka rarrabe a karkashin "danniya" ( IPC phase 2), "rikicin" ( IPC phase 3), "emergency" (IPC phase 4) ko "m gaggawa "(IPC phase 5) a 2020:<ref name="UN Food Report2" /> {{Columns-list|* {{flag|Afghanistan}}* * {{flag|Angola}} * {{flag|Burkina Faso}}* * {{flag|Cabo Verde}} * {{flag|Cameroon}} * {{flag|CAR}} * {{flag|Chad}}* * {{flag|Cote d'Ivoire}} * {{flag|DR Congo}} * {{flag|El Salvador}} * {{flag|Eswatini}} * {{flag|Ethiopia}}* * {{flag|Gambia}} * {{flag|Guatemala}} * {{flag|Guinea}} * {{flag|Guinea-Bissau}} * {{flag|Haiti}}* * {{flag|Honduras}} * {{flag|Iraq}} * {{flag|Kenya}} * {{flag|Lesotho}} * {{flag|Liberia}} * {{flag|Libya}} * {{flag|Madagascar}} * {{flag|Malawi}} * {{flag|Mali}}* * {{flag|Mauritania}}* * {{flag|Mozambique}} * {{flag|Myanmar}} * {{flag|Namibia}} * {{flag|Nicaragua}} * {{flag|Niger}}* * {{flag|Nigeria}}* * {{flag|Pakistan}} * {{flag|Rwanda}} * {{flag|Senegal}}* * {{flag|Sierra Leone}} * {{flag|Somalia}} * {{flag|South Sudan}}* * {{flag|Sudan}}* * {{flag|Syria}}* * {{flag|Uganda}} * {{flag|Tanzania}} * {{flag|Venezuela}}* * {{flag|Yemen}}* * {{flag|Zambia}} * {{flag|Zimbabwe}}|colwidth=15em}} Hakanan yana tayar da faɗakarwa a kusa:<ref name="UN Food Report2" /> {{Columns-list|* {{flag|Bangladesh}}, [[Rohingya refugees in Bangladesh|Rohingya Refugees]] in [[Cox's Bazar]] * {{flag|Colombia}}, amongst [[Venezuelan refugee crisis|Venezuelan* migrants and refugees]] * {{flag|Djibouti}} * {{flag|Ecuador}}, amongst [[Venezuelan refugee crisis|Venezuelan* migrants and refugees]] * {{flag|Lebanon}}, amongst [[Refugees of the Syrian Civil War|Syrian* refugees]] * {{flag|Palestine}} * {{flag|Turkey}}, amongst [[Refugees of the Syrian Civil War|Syrian* refugees]] * {{flag|Ukraine}}, in the [[Luhansk]] and [[Donetsk]] oblasts: ** {{flag|Donetsk People's Republic}} (not recognised by the UN) ** {{flag|Luhansk People's Republic}} (not recognised by the UN) <!-- The United States is NOT listed in this United Nations report, please do not add it (see talk page) -->|colwidth=30em}} Alamar (*) tana nuna cewa Oxfam tana ɗaukar ƙasar a matsayin "matsananciyar yunwa",<ref name=":92" /> kamar yadda aka nuna a cikin [https://www.oxfam.org/en/research/hunger-virus-how-covid-19-fuelling-hunger-hungry-world rahoton] Oxfam na Yuli 2020. Waɗannan muhimman wurare goma na "matsananciyar yunwa" waɗanda ke lissafin kashi 65% na jimlar yawan jama'a da ke fuskantar matsananciyar yunwa (IPC phase 3 ko sama) sun haɗa da [[Afghanistan]], [[Jamhuriyar dimokuradiyya Kwango|DR Congo]], [[Itofiya|Habasha]], [[Haiti]], [[Sudan ta Kudu]], [[Sudan]], [[Siriya]], [[Venezuela]], [[Yemen]] da Sahel [[Afirka ta Yamma|na Yammacin Afirka]] (da suka hada da Burkina Faso, Chadi, Mali, Mauritania, Nijar, Najeriya da Senegal).<ref name=":92" /><ref name=":12">{{Cite web|date=2020-07-09|title=World on the brink of a 'hunger pandemic': coronavirus threatens to push millions into starvation|url=https://www.oxfam.org/en/world-brink-hunger-pandemic-coronavirus-threatens-push-millions-starvation|access-date=2020-07-09|website=Oxfam International|language=en}}</ref>Har ila yau, ta lura da "wuraren da ke fitowa" na yunwa, tare da yankunan da ke fama da yunwa, a [[Brazil]], [[Indiya]], [[Yemen]], [[Afirka ta Kudu]] da Sahel.<ref name=":92" /><ref name=":12" /> Majalisar Dinkin Duniya ta yi “kiran gaggawa” don inganta nazarin bayanai a kasashe da dama wadanda ke iya fuskantar hadari, da suka hada da [[Jamhuriyar Kwango|Congo]], [[Koriya ta Arewa]], [[Eritrea]], [[Kirgistan|Kyrgyzstan]], [[Nepal]], [[Filipin|Philippines]] da [[Sri Lanka]],<ref name="UN Food Report2" /> == Tasiri ta yanki == === Amurka === ==== Brazil ====   [[Brazil|Kungiyar agaji ta Oxfam ta ayyana Brazil]] a matsayin <nowiki>'' tushen barkewar cutar ''</nowiki><ref name=":92" /> Mutane miliyan 38 a Brazil suna cikin ɓangaren tattalin arziƙin da ba na yau da kullun ba, tare da mafi yawan shiga aikin rashin aikin yi sakamakon kulle -kullen cikin gida.<ref name=":22">{{Cite news|date=2020-04-21|title=Specter of hunger rises in Brazil as coronavirus wrecks incomes|language=en|work=Reuters|url=https://www.reuters.com/article/us-health-coronavirus-brazil-hunger-feat-idUSKCN22320F|access-date=2020-07-11}}</ref> Favelas da yawa sun yanke ƙarancin samar da ruwa ko samar da ruwa yayin bala'in, wanda hakan ke ƙara tsananta damuwar samun abinci da ruwa.<ref>{{cite web|title=Moradores de comunidades do RJ sofrem com falta de água em meio à pandemia de coronavírus|url=https://g1.globo.com/rj/rio-de-janeiro/noticia/2020/03/17/moradores-de-comunidades-do-rj-sofrem-com-falta-de-agua-em-meio-a-pandemia-de-coronavirus.ghtml|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200319211134/https://g1.globo.com/rj/rio-de-janeiro/noticia/2020/03/17/moradores-de-comunidades-do-rj-sofrem-com-falta-de-agua-em-meio-a-pandemia-de-coronavirus.ghtml|archive-date=19 March 2020|access-date=19 March 2020|website=G1}}</ref> A cikin Maris 2020, Majalisar Kasa ta Brazil ta amince da tsarin biyan kuɗi na 600 reais (dalar Amurka 114) ga ma’aikata na yau da kullun. Koyaya, Caritas ya soki wannan, tare da babban daraktan Brazil ya bayyana "yanzu, kawai game da abinci ne".<ref name=":22" /> ==== Haiti ==== [[Haiti|Oxfam ta ware Haiti]] a matsayin "matsananciyar yunwa".<ref name=":92" /> Haiti ta kasance cikin koma bayan tattalin arziki na shekaru 1.5, tare da farashin shinkafa ya ninka tun shekarar 2019. <ref name=":32">{{Cite web|last=Post|first=The Jakarta|title=For Haitians, die of hunger today or coronavirus tomorrow?|url=https://www.thejakartapost.com/news/2020/05/04/for-haitians-die-of-hunger-today-or-coronavirus-tomorrow.html|access-date=2020-07-11|website=The Jakarta Post|language=en}}</ref> Raguwar kuɗin da ake aikawa, wanda ya kai kashi 20% na GDP na ƙasar, sakamakon karuwar rashin aikin yi a Amurka da sauran ƙasashen yamma tare ya ƙara tsananta rikicin. Rabin dukkan ayyukan Haiti suna aikin noma, wanda cutar ta yi wa illa. Kafin barkewar cutar, [[Majalisar Ɗinkin Duniya|Majalisar Dinkin Duniya ta]] yi hasashen cewa kashi 40% na mutanen Haiti za su dogara da taimakon kasa da kasa don abinci, kuma ana tsammanin wannan adadin zai karu.<ref name=":32" /> ==== Amurka ==== ===== Samun abinci ===== [[File:Cub_Foods_Damage_-_Minneapolis_Riots.jpg|thumb| Lalacewar kantin kayan abinci na Cub Foods da aka samu yayin tarzoma a Minneapolis, [[Minnesota]]]] Bayan zanga -zangar adawa da cin zarafin 'yan sanda da tashin hankalin jama'a, wasu biranen sun fuskanci karancin abinci. Wannan tashin hankalin na iya hanzarta tashiwar harkokin kasuwanci a wuraren da ake tsammanin yin aiki lafiya.<ref>{{Cite web|date=1 June 2020|title=Walmart, Target, CVS, Apple closing stores in some locations over George Floyd protests|url=https://abc7chicago.com/6224550/|website=ABC7 Chicago}}</ref> Alal misali, a [[Chicago]] 's Kudu Side al'ummomi, akwai' yan zabi ga sayar da kayayyakin lambu kamar yadda mafi Stores rufe domin hana looting.<ref>{{cite news|last1=Marissa Parra|title=Chicago's South Side Left With Few Food Options After Weekend Violence|url=https://chicago.cbslocal.com/2020/06/03/chicagos-south-side-left-with-few-food-options-after-weekend-violence/|access-date=7 June 2020|work=CBS Chicago|date=7 June 2020|quote=Chicago now has food deserts in places that weren’t food deserts before. "Bronzeville Mariano’s was looted, the Walmart on 47th was looted}}</ref> A Minneapolis lokacin da aka fara zanga -zangar adawa da ta'asar 'yan sanda, wasu unguwanni sun ga kwace da barna. Lake Street ta sha wahala daga hamada na abinci tare da kantunan kantin kayan miya kaɗan, kantin magani da sauran mahimman kasuwancin buɗe. Waɗannan batutuwan sun haɗu da kulle -kullen gida, tare da rufe kasuwanni da yawa saboda barkewar cutar.<ref>{{cite news|title=Neighborhoods where stores were destroyed become food deserts overnight|url=https://www.marketplace.org/2020/06/04/neighborhoods-where-stores-were-destroyed-become-food-deserts-overnight/|access-date=12 July 2020|work=Marketplace|date=4 June 2020}}</ref> ===== Masu aikawa da kudi ===== [[Tarayyar Amurka|Amurka]] ita ce babbar hanyar da ake tura kudi a duniya, kuma kudaden da ake aikawa daga ma’aikata a Amurka zuwa kasashen waje zuwa kasashe masu karamin karfi da matsakaita na da matukar muhimmanci ga tattalin arzikin kasashe masu karba.<ref>{{Cite web|title=Digital Remittances – United States {{!}} Statista Market Forecast|url=https://www.statista.com/outlook/332/109/digital-remittances/united-states|access-date=2020-07-12|website=Statista|language=en}}</ref><ref name=":72">{{Cite web|title=Remittances|url=http://migrationdataportal.org/themes/remittances|access-date=2020-07-12|website=Migration data portal|language=en}}</ref> A cikin 2019, aikawa daga Amurka da sauran ƙasashen yamma suna lissafin babban adadin darajar GDP na ƙasa, musamman [[Tonga]] (37.6%), Haiti (37.1%), [[Sudan ta Kudu]] (34.1%), [[Kirgistan|Kyrgyzstan]] (29.2%), da [[Tajikistan]] (28.2%).<ref>{{Cite web|title=Global Migration Data Portal|url=https://migrationdataportal.org/|access-date=2020-07-12|website=Migration data portal|language=en}}</ref> Koyaya, [[Bankin Duniya|Bankin Duniya ya yi]] hasashen cewa ana sa ran aikawar da ake fitarwa daga ƙasashen waje za ta ragu da kashi 19.7% zuwa dala biliyan 445, wanda ta ce tana wakiltar "asara mai mahimmancin kuɗaɗen rayuwa ga gidaje da yawa masu rauni" wanda ke buƙatar mutane da yawa su tura ajiyar nesa daga ilimi zuwa magance ƙarancin abinci.<ref>{{Cite web|title=World Bank Predicts Sharpest Decline of Remittances in Recent History|url=https://www.worldbank.org/en/news/press-release/2020/04/22/world-bank-predicts-sharpest-decline-of-remittances-in-recent-history|access-date=2020-07-12|website=World Bank|language=en}}</ref> Wataƙila wannan raguwar kuɗin yana da alaƙa da kulle -kullen da koma bayan tattalin arziƙin ƙasashen yamma, kamar Amurka, wanda ke haɓaka rashin aikin yi kuma yana hana mutane da yawa aikawa da kuɗi ga iyalai a ƙasashensu. Wannan yana iya ƙara ƙarin damuwa a yankunan da ke cikin haɗarin karancin abinci, musamman a cikin ƙasashen da ke fuskantar sauran rikice -rikice.<ref name=":72" /> ==== Venezuela ==== [[Venezuela|Oxfam ta ware Venezuela]] a matsayin "matsananciyar yunwa".<ref name=":92" /> Rikicin siyasa mai tsananin gaske da matsanancin karancin abinci ya haifar da rikicin 'yan gudun hijira mafi girma a Amurka. Duk wadanda ke cikin Venezuela da wadanda ke tserewa zuwa makwabtan kasashe, kamar [[Kolombiya|Colombia]] da [[Ecuador]], an gano cewa suna cikin hatsarin karancin abinci.<ref name="UN Food Report2" /> Majalisar Dinkin Duniya ta gano cewa akalla kashi daya bisa uku na sauran mutanen Venezuela da ba su da isasshen abincin da za su ci da kansu. <ref name=":42">{{Cite news|agency=Associated Press|date=2020-02-24|title=One in three Venezuelans not getting enough to eat, UN finds|language=en-GB|work=The Guardian|url=https://www.theguardian.com/world/2020/feb/24/venezuela-hungry-food-insecure-un-world-food-program|access-date=2020-07-11|issn=0261-3077}}</ref> Waɗannan ƙarancin sun haɓaka tattalin arziƙin ta hanyar faduwar farashin mai sakamakon yaƙin farashin mai na Rasha -Saudi Arabia na 2020.<ref>{{Cite news|last=Gibbs|first=Stephen|title=Venezuelans at risk of famine as price of oil sinks to $1 a barrel|newspaper=[[The Times]]|language=en|url=https://www.thetimes.co.uk/article/venezuelans-at-risk-of-famine-as-price-of-oil-sinks-to-1-a-barrel-7g3gbpdj8|access-date=2020-07-11|issn=0140-0460}}</ref> 74% na dangin Venezuelan sun karɓi dabarun magancewa don magance ƙarancin abinci, gami da cin ƙasa da karɓar abinci azaman biyan kuɗi.<ref name=":42" /> === Gabashin Afirka === Gabashin Afirka a matsayin shiyya na da matukar rauni saboda cinkoson fararen da suka addabi yankin kwanan nan. Kasashe irin su Habasha, Sudan, Sudan ta Kudu suna fama da matsalar karancin abinci tun lokacin da farawar fararen fararen fararen fararen hula na shekarar 2019-20 ta fara a watan Yunin 2019 kuma su ne wuraren "matsananciyar yunwa".<ref name=":92" /> Inaya daga cikin biyar na duk mutanen da ke fama da rashin wadataccen abinci suna zaune a yankin Ƙasashe na Ƙasashe.<ref name=":52">{{Cite web|title=Locusts are putting 5 million people at risk of starvation – and that's without COVID-19|url=https://www.weforum.org/agenda/2020/06/locusts-africa-hunger-famine-covid-19/|access-date=2020-07-11|website=World Economic Forum|language=en}}</ref> ==== Habasha ==== [[Itofiya|Kungiyar agaji ta Oxfam ta ayyana Habasha]] a matsayin "matsananciyar yunwa".<ref name=":92" /> Kusa da cunkoso da annoba, Habasha na fuskantar rashin tsaro saboda rikici, matsanancin yanayi da girgizar tattalin arziki mai ɗorewa.<ref name=":52" /> ==== Uganda ==== A cewar IPC statistics aka buga a watan Oktoba 2020, akwai fiye da 400,000 'yan gudun hijira a Uganda a rikicin yunwa matakan, tare da kara 90,000 fuskantar matsananci yunwa da 135,000 sa samun abinci mai gina jiki yara bukata da gaggawa magani, saboda lockdowns da sauran COVID-related hani da cewa sun yi mummunan tasiri a rayuwar, yayi dai -dai da rage tallafin abinci.<ref>{{cite news|url=https://www.theguardian.com/global-development/2020/oct/09/aid-cuts-and-covid-force-uganda-refugees-to-brink-of-starvation|title=Aid cuts and Covid force Uganda refugees to brink of starvation|author=Okiror, Samuel|work=[[The Guardian]]|date=9 October 2020|access-date=26 October 2020}}</ref> === Turai === ==== Ƙasar Ingila ==== Bankunan abinci a Burtaniya sun ba da rahoton karuwar haɓaka yayin bala'in a cikin 2020, musamman a tsakanin iyalai masu matsakaicin matsakaici a baya, bayan asarar aiki da gibi a cikin tsarin walwala.<ref>{{Cite web|date=2020-11-01|title=Growing numbers of 'newly hungry' forced to use UK food banks|url=http://www.theguardian.com/society/2020/nov/01/growing-numbers-newly-hungry-forced-use-uk-food-banks-covid|access-date=2021-04-30|website=the Guardian|language=en}}</ref> [[UNICEF]] kuma ta raba abinci a Burtaniya a karon farko a tarihin ta na shekaru 70.<ref>{{Cite web|date=2020-12-17|title=COVID-19: UNICEF to feed UK children for first time in 70-year history|url=https://www.euronews.com/2020/12/17/coronavirus-unicef-to-feed-hungry-children-in-the-uk-for-first-time-in-70-year-history|access-date=2021-04-30|website=euronews|language=en}}</ref> === Gabas ta Tsakiya === ==== Siriya ==== 'Yan Siriya na fuskantar matsanancin karancin abinci sakamakon yakin basasar Siriya, wanda aka fara a shekarar 2011. Kimanin mutane miliyan 17 a Siriya - sama da kashi 50% na sauran mutanen - ana ɗaukar su da ƙarancin abinci, tare da ƙarin miliyan 2.2 cikin haɗari.<ref name=":62">{{Cite web|last=Quinn|first=Robbie Gramer, Colm|title=In Syria, a Grim Trade-Off Between Tackling Pandemic and Famine|url=https://foreignpolicy.com/2020/07/07/pandemic-famine-syria-coronavirus-crisis/|access-date=2020-07-11|website=Foreign Policy|language=en-US}}</ref> 'Yan gudun hijirar yakin basasar Siriya suma suna cikin haɗarin haɗarin rashin wadataccen abinci, inda sansanonin' yan gudun hijira a maƙwabtancin Turkiyya da Lebanon suka nuna cewa Majalisar Dinkin Duniya na cikin haɗarin gaske.<ref name="UN Food Report2" /> A watan Yuni na 2020, taron masu ba da gudummawa na duniya ya tara dalar Amurka biliyan 5.5 don agajin jin kai a Siriya.<ref name=":62" /> ==== Yemen ==== Yemen na daya daga cikin kasashen da ke fama da karancin abinci a duniya, inda aka kiyasta kimanin yara miliyan 2 da ke kasa da shekaru biyar ke fama da matsananciyar yunwa. An zargi masu tayar da kayar baya da shiga ko toshe abinci ga fararen hula, mai yiwuwa sakamakon karancin albarkatu gaba daya.<ref>{{cite web|date=2016-01-31|title=Yemen: Houthis Block Vital Goods into Taizz|url=https://www.hrw.org/news/2016/01/31/yemen-houthis-block-vital-goods-taizz|access-date=2019-02-18|work=[[Human Rights Watch]]}}</ref><ref>{{cite web|date=2018-12-31|title=UN threatens to suspend aid to Yemen amid theft by Houthi rebels|url=https://www.telegraph.co.uk/news/2018/12/31/un-threatens-suspend-aid-yemen-amid-theft-houthi-rebels/|access-date=2019-02-18|work=[[The Daily Telegraph]]}}</ref> Har ila yau cutar ta fara shafar Yemen da barkewar cutar kwalara tare da cutar COVID-19. Haɗuwar illar waɗannan bala'o'i ya haifar da rikicin jin kai na musamman. Kafin barkewar cutar a cikin shekarar 2019, Majalisar Dinkin Duniya ta kiyasta 'yan Yemen miliyan 20 na fama da karancin abinci kuma wasu miliyan 10 na cikin hadarin gaske.<ref>{{Cite web|date=2019-03-26|title=10 million Yemenis 'one step away from famine', UN food relief agency calls for 'unhindered access' to frontline regions|url=https://news.un.org/en/story/2019/03/1035501|access-date=2020-07-11|website=UN News|language=en}}</ref> Majalisar Dinkin Duniya ta nemi dalar Amurka biliyan 2.4 don taimakawa hana yaduwar yunwa a Yaman, inda ake sa ran adadin wadanda suka mutu saboda yunwa zai zarce mutuwar da yaki, kwalara da COVID-19 suka haifar.<ref>{{Cite web|last=Karasapan|first=Omer|date=2020-06-15|title=Yemen and COVID-19: The pandemic exacts its devastating toll|url=https://www.brookings.edu/blog/future-development/2020/06/15/yemen-and-covid-19-the-pandemic-exacts-its-devastating-toll/|access-date=2020-07-11|website=Brookings|language=en-US}}</ref> === Sahel da Yammacin Afirka === Kungiyar agaji ta Oxfam ta bayyana a matsayin matsalar yunwa da ta fi saurin girma, da kuma "matsananciyar yunwa", yankin Sahel [[Afirka ta Yamma|na Yammacin Afirka]] yana da mutane miliyan 13.4 da ke buƙatar taimakon abinci na gaggawa.<ref name=":12" /> Barkewar cutar ta kara tsananta damuwar rashin abinci da tashin hankali ya haddasa a Maghreb da Sahel da kuma matsanancin yanayin yanayi.{{Ana bukatan hujja|date=August 2021}} A ranar 23 ga Yuli 2020, Bankin Raya Afirka (ADB), Babban Kwamishinan 'Yan Gudun Hijira na Majalisar Dinkin Duniya (UNHCR) da G5 Sahel sun sanya hannu kan yarjejeniya a Geneva, [[Abidjan]] da [[Nouakchott]] . A karkashin yarjejeniyar, kasashe biyar na yankin Sahel, [[Burkina Faso]], [[Cadi|Chadi]], [[Mali]], [[Muritaniya|Mauritania]] da [[Nijar (ƙasa)|Nijar]], za su karɓi dala miliyan 20 don ƙarfafa martanin cutar ta COVID-19.<ref>{{cite web|url=https://www.unhcr.org/news/press/2020/7/5f1993eb4/us20-million-sahel-drive-curb-covid-19.html|title=US$20 million for Sahel drive to curb COVID-19|access-date=23 July 2020|website=UNHCR}}</ref> === Kudu maso gabashin Asiya === ==== Kambodiya ==== A lokacin da Kambodiya ta kulle [[Phnom Penh]] a matsayin martani ga barkewar cutar a cikin kasar a watan Afrilu 2021, dubunnan mazauna babban birnin sun ba da rahoton neman agajin abinci na gaggawa, musamman a “jajayen yankunan” inda aka rufe kasuwannin abinci.<ref>{{Cite web|url=https://vodenglish.news/thousands-of-messages-seek-emergency-lockdown-food-aid-from-city-hall/|title=Thousands of Messages Seek Emergency Lockdown Food Aid From City Hall|access-date=2021-04-30|website=vodenglish.news}}</ref> Gwamnati ta gudanar da rabon abinci yana kokawa don biyan bukatar a cikin birni.<ref>{{Cite web|date=2021-04-29|title=Inside Cambodia's lockdown: If you leave the house, you could be beaten. If you stay home, you might starve|url=https://www.abc.net.au/news/2021-04-30/cambodians-desperate-for-food-as-harsh-lockdown/100103378|access-date=2021-04-30|website=www.abc.net.au|language=en-AU}}</ref><ref>{{Cite web|date=2021-04-30|title=Cambodians complain of lockdown hunger as outbreak takes toll on poor|url=https://www.reuters.com/world/asia-pacific/cambodians-complain-lockdown-hunger-outbreak-takes-toll-poor-2021-04-30/|access-date=2021-04-30|website=Reuters}}</ref><ref>{{Cite web|title=Cambodians plead for food as lockdown strictly enforced|url=https://asia.nikkei.com/Spotlight/Coronavirus/Cambodians-plead-for-food-as-lockdown-strictly-enforced|access-date=2021-04-30|website=Nikkei Asia|language=en-GB}}</ref> === Kudancin Asiya === ==== Afghanistan ==== Kungiyar Oxfam ta nuna Afghanistan a matsayin "matsananciyar yunwa".<ref name=":92" /> Daga tsakanin Janairu zuwa Mayu 2020, 'yan Afghanistan 84,600 sun tsere daga gidajensu sakamakon rikicin makamai a yankin, tare da wadannan' yan gudun hijirar da ke cikin mawuyacin hali na karancin abinci. Kusa da wannan, sakamakon barkewar cutar a kasashen makwabta ya haifar da bakin haure na Afganistan da ke komawa gida, tare da kiyasta bakin haure 300,000 da suka tsallaka kan iyaka daga [[Iran]], inda da yawa suka zama marasa aikin yi.<ref>{{Cite web|title=Afghanistan {{!}} Famine Early Warning Systems Network|url=https://fews.net/central-asia/afghanistan|access-date=2020-07-12|website=fews.net}}</ref> Waɗannan baƙin hauren kuma suna cikin haɗari kuma suna da ƙarancin wadataccen abinci. Barkewar cutar ta kuma yi tasiri kan dabaru da bayar da agaji wanda in ba haka ba za a iya kasancewa.{{Ana bukatan hujja|date=August 2021}} ==== Bangladesh ====   Kafin barkewar cutar, [[Bangladesh|an yi la'akari da Bangladesh]] a matsayin ƙasa mai ƙarancin wadataccen abinci, tare da mutane miliyan 40 da ake ganin ba su da abinci kuma mutane miliyan 11 suna fama da matsananciyar yunwa.<ref name=":82">{{Cite web|title=Bangladesh {{!}} World Food Programme|url=https://www.wfp.org/countries/bangladesh|access-date=2020-07-12|website=wfp.org}}</ref> Baya ga wannan, Shirin Abinci na Duniya ya ba da taimako ga 'yan Rohingya 880,000 da ke tserewa daga kisan kare dangi na Rohingya da ke gudana a [[Myanmar]],<ref name=":82" /> tare da Firayim Minista Sheikh Hasini ya kiyasta cewa aƙalla' yan gudun hijira miliyan 1.1 suka tsere zuwa Bangladesh.<ref name=":142">{{Cite web|date=2018-09-27|title=Bangladesh point finger at Myanmar for Rohingya 'genocide'|url=https://www.foxnews.com/world/bangladesh-point-finger-at-myanmar-for-rohingya-genocide|access-date=2020-07-12|website=Associated Press|language=en-US}}</ref> Yawancin waɗannan 'yan gudun hijirar suna dogaro ne da agajin abinci, ruwa, ilimi da mafaka waɗanda bala'in cutar coronavirus da barkewar fari suka jefa su cikin hadari, a cikin ƙasar da tuni ta dogara da taimakon waje ga yawan mutanen da ba su ƙaura ba. Rashin abinci mai gina jiki, tsaftar muhalli da samun ruwan sha mai tsafta matsaloli ne a yawancin waɗannan sansanin.<ref name=":82" /> Musamman, Majalisar Dinkin Duniya a cikin Rahotonta na Duniya kan Rikicin Abinci ya keɓe Cox's Bazar inda sansanonin 'yan gudun hijira na gwamnati guda biyu-sansanin' yan gudun hijira na Kutupalong da sansanin 'yan gudun hijira Nayapara.<ref name="UN Food Report2" /> ==== Indiya ==== [[File:Kolkata_slum_area_during_Covid-19_pandemic_01.jpg|thumb| Yankin marasa galihu na [[Kolkata|Kolkata a watan Mayu 2020]]]] Oxfam ta bayyana Indiya a matsayin "cibiyar barkewar yunwa".<ref name=":92" /> Kimanin yara miliyan 90 waɗanda a koyaushe za su sami abincin makaranta ba za su iya yin hakan ba bayan rufe ilimin a duk Indiya.<ref>{{Cite web|title=Global Monitoring of School Meals During COVID-19 School Closures.|url=https://cdn.wfp.org/2020/school-feeding-map/index.html|access-date=2020-07-12|website=cdn.wfp.org|language=en}}</ref> Ya zama ƙalubale na kayan aiki don isar da abinci, duk da cewa a cikin 2019 Indiya tana da tan miliyan 77.72 a cikin rarar hatsi.<ref name=":102">{{Cite web|title=Coronavirus Puts India On Highway To Hunger: Despite Bumper Harvest Why Food Riots Lurk {{!}} Outlook India Magazine|url=https://www.outlookindia.com/magazine/story/india-news-coronavirus-puts-india-on-highway-to-hunger-despite-bumper-harvest-why-food-riots-lurk/303042|access-date=2020-07-12|website=outlookindia.com}}</ref> TM Isaac Isaac, ministan kudi na [[Kerala]] ya bayyana cewa "cikakken ƙarancin" kayan masarufi na iya tasowa.<ref name=":102" /> Bangaren da ba na yau da kullun yana wakiltar kashi 81% na ma'aikata a Indiya, tare da yawancin waɗannan ma'aikatan na yau da kullun sun zama marasa aikin yi sakamakon kulle -kullen.<ref name=":112">{{Cite web|title=Coronavirus: Millions in India facing hunger during COVID-19 lockdown measures|url=https://news.sky.com/story/coronavirus-millions-of-indians-facing-hunger-during-covid-19-lockdown-measures-11978857|access-date=2020-07-12|website=Sky News|language=en}}</ref> Wannan ya sa da yawa sun kasa biyan kudin abinci don ciyar da iyalansu. Dangane da hakan, gwamnatin Indiya ta kafa “sansanonin agaji” don samar da mafaka da abinci ga ma’aikata na yau da kullun da baƙi. Koyaya, yawancin waɗannan sun cika da yawan mutanen da ke buƙatar abinci da mafaka.<ref name=":112" /> Samun damar shiga unguwannin marasa galihu don isar da muhimman ayyuka da taimako shima ya kawo cikas ga buƙatun [[Ma Aunin Bada Tazara Na COVID-19 pandemic|nisantar da jama'a]] . A cewar ''The Telegraph'', kusan kashi 90% na ma’aikatan Indiya ma’aikata ne na yau da kullun, waɗanda suka sami kansu ba tare da samun kuɗi ba a cikin watanni na kulle -kullen; don mayar da martani gwamnati ta bullo da wani shiri na fan biliyan 200 don samar da abinci kyauta ga 'yan kasar miliyan 800.<ref>{{cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/global-health/science-and-disease/first-coronavirus-now-starvation-hunger-stalks-millions-indians/|title=First coronavirus, now starvation: hunger stalks millions of Indians plunged into extreme poverty|author1=Wallen, Joe|author2=Alam, Mohammad Sartaj|work=[[The Daily Telegraph]]|date=15 October 2020|access-date=26 October 2020}}</ref> == Amsar masana'antu == Rahoton Oxfam na Yuli 2020 akan yunwa na coronavirus ya lissafa cewa tsakanin Janairu zuwa Yuli 2020, tafarkin barkewar cutar coronavirus, manyan kamfanonin abinci guda takwas ( The Coca-Cola Company, Danone, General Mills, Kellogg's, Mondelez, Nestlé, PepsiCo da Unilever ) ya bai wa masu hannun jarin dalar Amurka biliyan 18 a cikin ribar, ninki goma na girman ƙimar Majalisar forinkin Duniya don agajin da ake buƙata don rage ƙarancin abinci a yankunan da yunwa ta yi kamari.<ref name=":92" /> Da dama daga cikin wadannan kamfanoni, ciki har da Nestle da PepsiCo rubuta tare da Majalisar Dinkin Duniya da kuma da dama manoma ' yan kungiya da G20 ga goyon baya a abinci rarraba da kuma wadata abinci, to low albashi al'ummai.<ref name="Hungry Guardian2">{{Cite news|last=Harvey|first=Fiona|date=9 April 2020|title=Coronavirus could double number of people going hungry|language=en-GB|work=The Guardian|url=https://www.theguardian.com/world/2020/apr/09/coronavirus-could-double-number-of-people-going-hungry|access-date=29 April 2020|issn=0261-3077}}</ref> == Martanin kasa da kasa == === Na ƙwarai === * {{Flag|African Union}}: The Union issued a declaration, describing "deep concern" in the continent, urging member states to prioritise farmers and food production as essential services and called upon "UN agencies, multilateral development banks, donor countries and other partners to consider the emergency as urgent and step up and provide financial and other resources to help countries that do not have the resources to adequately respond to this crisis".<ref name=":0" /> * {{Flag|European Union}}: The EU supported the release of the Global Report on Food Crises by the UN, and said it was "working to address the root causes of extreme hunger" as part of an "international alliance".<ref>{{Cite web|title=Press corner|url=https://ec.europa.eu/commission/presscorner/home/en|access-date=2020-07-11|website=European Commission – European Commission|language=en}}</ref> * {{Flag|United Nations}}: Dominique Burgeon, director of the [[Kungiyar Abinci da Noma|Food and Agriculture Organization]] called for increased support for poorer and high-risk nations, stating "This is a matter of international solidarity, and humanity, but also a matter of global security... The world community needs to come together. We can avoid food shortages if we are able to support countries across the globe."<ref>{{Cite news|last=correspondent|first=Fiona Harvey Environment|date=2020-04-16|title='Race against time' to prevent famines during coronavirus crisis|language=en-GB|work=The Guardian|url=https://www.theguardian.com/global-development/2020/apr/16/race-against-time-to-prevent-famines-during-coronavirus-crisis|access-date=2020-07-09|issn=0261-3077}}</ref> === Na kasa === * {{Flag|United Kingdom}}: Foreign Secretary [[Dominic Raab]] announced a £119 million fund to tackle coronavirus and famine, stating "coronavirus and famine threaten millions in some of the world's poorest countries, and give rise to direct problems that affect the UK, including terrorism and migration flows."<ref>{{Cite news|date=2020-09-02|title=Foreign, Commonwealth and Development Office opens|language=en-GB|work=BBC News|url=https://www.bbc.com/news/uk-politics-53992500|access-date=2020-09-02}}</ref> == Duba kuma == * [[COVID-19 pandemic a Africa|Cutar COVID-19 a Afirka]] * Cutar COVID-19 a Asiya * Cutar COVID-19 a Kudancin Amurka * Sikelin yunwa * Duniya da cuta == Manazarta == [[Category:Covid-19]] [[Category:Pages with unreviewed translations]] 46ncxpyg6xupautgxsf3uvty0jt8uga Bikin Fina-finai na Marrakesh 0 26959 165031 157971 2022-08-09T09:46:49Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{databox}} A yayin rufe gasar, '''bikin fina-finai na Marrakech''' International Film Festival (FIFM) ana bayar da kyautuka daga cikin mafi kyawun fina-finai, masu shirya fina-finai da kuma ’yan wasan da suka taka rawar gani a gasar. Ana iya ko ba za a iya ba da waɗannan kyaututtukan kowace shekara ba. == Kyautar Golden Star (Étoile d'or)/Grand Prix == {| class="wikitable sortable" !Shekara ! Fim ! Darakta(s) ! National of Director<br /><br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> <small>(a lokacin fitowar fim)</small> |- | 2001 | ''In sha Allahu'' | Yamina Benguigui |</img> Faransa |- | 2002 | ''Tafi'' | Isa Yukisada |</img> Japan |- | 2003 | ''Gori vatra'' | Pjer Zalica |{{Flag|Bosnia and Herzegovina}}</img>{{Flag|Bosnia and Herzegovina}} |- | 2004 | ''Gefe'' | Alexander Payne |</img> Amurka |- | 2005 | ''Sarauta'' | Ernest Abdyshaparov |{{Flag|Kyrgyzstan}}</img>{{Flag|Kyrgyzstan}} |- | 2006 | ''Jan Cockatoo'' | Dominik Graf |</img> Jamus |- | 2007 | ''Kwallon Kaka'' | Veiko Õunpuu |</img> Estoniya |- | 2008 | ''Filin daji (Dikoe Pole)'' | Mikheil Kalatozishvili (1959-2009) |</img> Rasha |- | 2009 | ''Norteado'' | Rigoberto Pérezcano |{{MEX}}</img>{{MEX}} |- | 2010 | ''Jaridar Musan'' | Park Jung-bum |{{Flag|South Korea}}</img>{{Flag|South Korea}} |- | 2011 | ''Fita Daga Iyakoki'' | Frederikke Aspöck |</img> Denmark |- | 2012 | ''Harin'' | Ziad Doueri |{{Flag|Lebanon}}</img>{{Flag|Lebanon}} |- | 2013 | ''Han Gong-ju'' | Lee Su-jin |</img> Koriya ta Kudu |- | 2014 | ''Darasi na gyare-gyare'' | Ivan I. Tverdovsky |</img> Rasha</img> Jamus |} == Kyautar Jury == {| class="wikitable sortable" !Shekara ! Fim ! Darakta(s) ! National of Director<br /><br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> <small>(a lokacin fitowar fim)</small> |- | 2001 | ''The Unsaid'' | Tom McLoughlin |</img> Amurka |- | 2002 | ''Lanƙwasa shi kamar Beckham'' | Gurinder Chadha |</img> Ƙasar Ingila |- | 2003 | ''Wakilin Tasha'' | Tom McCarthy ne adam wata |</img> Amurka |- | rowspan="2" | 2004 | ''Inuwar Lantarki (Meng ying tong nian)'' | Xiao Jiang |{{CHN}}</img>{{CHN}} |- | ''Mooladé'' | Ousmane Sembene |</img> Senegal |- | rowspan="2" | 2005 | ''MAHAUKACI'' | Jean-Marc Vallée |</img> Kanada |- | ''Bab al-Makam'' | Mohammed Malas |</img> Tunisiya |- | 2006 | ''Takardar Za Ta Yi Shudi'' | Radu Muntean |</img> Romania |- | rowspan="2" | 2007 | ''Mai Taurin Zuciya'' | Alexei Mizgirev |</img> Rasha |- | ''Slingshot (Tirador)'' | Brillante Mendoza |</img> Philippines |- | 2008 | ''Shaft (Dixia de tiankong)'' | Chi Zhang |{{CHN}}</img>{{CHN}} |- | rowspan="2" | 2009 | ''Les baron'' | Nabil Ben Yadir |</img> Belgium |- | ''<nowiki/>'yata'' | Charlotte Lim Lay Kuen |</img> Malaysia |- | rowspan="2" | 2010 | ''Becloud'' | [[imdbname:1048978|Alejandro Gerber Bicecci]] |{{MEX}}</img>{{MEX}} |- | ''Bayan Steppes'' | Vanja d'Alcantara |</img> Belgium |- | 2011 | ''Snowtown'' | Justin Kurzel |</img> Ostiraliya |- | rowspan="2" | 2012 | ''A Hijacking'' | Tobias Lindholm ne adam wata |</img> Denmark |- | ''Tabur'' | Vahid Vakilifar |{{Flag|Iran}}</img>{{Flag|Iran}} |- | 2013 | " La Piscina " | Carlos M. Quintela |</img> Kuba |- | 2014 | ''Chriseg'' | Simon Jaquemet |</img>  Switzerland |- | 2015 | ''Thithi'' | Ramin Reddy |{{IND}}</img>{{IND}} |- |} == Kyautar Mafi kyawun Jaruma == {| class="wikitable sortable" !Shekara ! Yar wasan kwaikwayo ! Fim |- | 2001 |{{Flagicon|Morocco}}</img> [[Chaïbia Adraoui]] | ''Mona Sabar'' |- | 2002 |{{Flagicon|Israel}}</img> [[Clara Khoury]] | ''Bikin Rana'' |- | 2003 |{{Flagicon|Morocco}}</img> [[Najat Benssalam]] | ''Raja'' |- | 2004 |{{Flagicon|USA}}</img> [[Vera Farmiga]] | ''Kasa zuwa Kashi'' |- | 2005 |{{Flagicon|UK}}</img> [[Shirley Henderson]] | ''Daskararre'' |- | 2006 |{{Flagicon|France}}</img> [[Fatou N'Diaye]] | ''A ranar Lahadi a Kigali'' |- | 2007 |{{Flagicon|South Korea}}</img> [[Yoo Yeon-mi|Yau Yun-mi]] | ''Tare da Yarinyar Baƙin Ƙasa (Geomen tangyi sonyeo oi)'' |- | 2008 |{{Flagicon|USA}}</img> [[Melissa Leo]] | ''Ruwan daskarewa'' |- | 2009 |{{Flagicon|Netherlands}}</img> [[Lotte Verbeek]] | ''Babu wani abu na sirri'' |- | 2010 |{{Flagicon|Germany}}</img>[[Sibel Kekilli]] | ''mutu Fremde'' |- | 2011 |{{Flagicon|USA}}</img>[[Joslyn Jensen ne adam wata|Joslyn Jensen asalin]] | ''Ba tare da'' |- | 2012 |{{Flagicon|EST}}</img>[[Elina Reinold ne adam wata]] | ''Naman kaza'' |- | 2013 |{{Flagicon|Sweden}}</img>[[Alicia Vikander]] | ''Hotell'' |- | 2014 |{{Flagicon|FRA}}</img>[[Clotilde Hesme]] | ''Guduma ta Ƙarshe'' |} == Kyautar Mafi kyawun Jarumin == {| class="wikitable sortable" !Shekara ! Dan wasan kwaikwayo ! Fim |- | 2001 |{{Flagicon|France}}</img> [[Jacques Dutronc]] | ''Ka ga kenan'' |- | 2002 |{{Flagicon|Japan}}</img> [[Yusikhe Kebozuka]] | ''Tafi'' |- | 2003 |{{Flagicon|Bosnia and Herzegovina}}</img> [[Bogdan Diklić]] | ''Fuse (Gori Vatra)'' |- | 2004 |{{Flagicon|Russia}}</img> [[Bogdan Stupka]] | ''Namu (Svoi)'' |- | 2005 |{{Flagicon|USA}}</img> [[Daniel Day-Lewis]] | ''Ballad na Jack da Rose'' |- | 2006 |{{Flagicon|Germany}}</img> [[Max Riemelt]] | ''Red Cockatoo'' |- | 2007 |{{Flagicon|Finland}}</img> [[Tommi Korpela]] | ''Aikin mutum'' |- | 2008 |{{Flagicon|Finland}}</img> [[Ero Aho]] | ''Hawaye na Afrilu'' |- | 2009 |{{Flagicon|Denmark}}</img> [[Cyron Melville (dan wasan kwaikwayo)|Cyron Melville ne adam wata]] | ''Soyayya da Rage (Vanvittig forelsket)'' |- | 2010 | babu wanda aka bayar | |- | 2011 |{{Flagicon|Australia}}</img>[[Daniel Henshall]] | ''Snowtown'' |- | 2012 |{{Flagicon|DEN}}</img>[[Søren Malling]] | ''A Hijacking'' |- | 2013 |{{Flagicon|France}}</img>{{Flagicon|Morocco}}</img>Didier Michon & [[Slimane Dazi]] | ''Zazzabi (Fièvres)'' |- | 2014 |{{Flagicon|Switzerland}}</img>[[Benjamin Lutzke]] | ''Chriseg'' |} == Kyautar Jury ta Mafi Darakta == {| class="wikitable sortable" !Shekara ! Darakta(s) ! Fim |- | 2011 |{{Flagicon|Italy}}</img> Gianluca da Massimiliano De Serio | ''Ayyukan Jinƙai Bakwai (Italiya: Sette Opere di misericordia)'' |- | 2011 |{{Flagicon|India}}</img> Ramin Reddy | ''Tithi (Kanada: ತಿಥಿ)'' |} == Kyauta ta mafi kyawun fassarar == {| class="wikitable sortable" !Shekara ! Fim ! Darakta(s) ! National of Director<br /><br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> <small>(a lokacin fitowar fim)</small> |- | rowspan="2" | 2010 | ''Masarautar dabbobi'' | David Michel |</img> Ostiraliya |- | ''Lokacin da Muka Bar (Jamus: Die Fremde)'' | Feo Aladag |</img> Jamus |} == Kyautar Darakta Mafi Kyau == {| class="wikitable sortable" !Shekara ! Fim ! Darakta(s) ! National of Director<br /><br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> <small>(a lokacin fitowar fim)</small> |- | 2002 | ''Birnin Allah'' | Fernando Meirelles ne |{{BRA}}</img>{{BRA}} |- | 2003 | ''Zatoichi'' | [[Takeshi Kitano]] |</img> Japan |- | 2011 | ''Ayyukan Jinƙai Bakwai (Italiya: Sette Opere di misericordia)'' | Gianluca da Massimiliano De Serio |{{ITA}}</img>{{ITA}} |- | 2013 | ''Medias'' | Andrea Pallaoro |</img> Amurka |- | 2018 | ''Load'' | Ognjen Glavonić |</img> Serbia |} == Mafi kyawun Kyautar Masu tacewa == {| class="wikitable sortable" !Shekara ! Fim ! Darakta(s) ! National of Director<br /><br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> <small>(a lokacin fitowar fim)</small> |- | 2002 | ''Matir Moina (The Clay Bird)'' | Tareque Masud |</img> Bangladesh |- | 2003 | ''Kuka A'a'' | Narjiss Nejjar |</img> Faransa |} == Kyautar Golden Star Grand Prize Short Film == {| class="wikitable sortable" !Shekara ! Fim ! Darakta(s) ! National of Director<br /><br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> <small>(a lokacin fitowar fim)</small> |- | 2002 | ''Chiffons (Batang trapo)'' | Ramon Mez de Guzman |</img> Philippines |- | 2003 | ''Hymne à la gazelle'' | Stéphanie Duvivier |</img> Faransa |} == Gajeren Fim na Musamman na Jury Prize == {| class="wikitable sortable" !Shekara ! Fim ! Darakta(s) ! National of Director<br /><br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> <small>(a lokacin fitowar fim)</small> |- | 2002 | ''Malcolm'' | Baker Karim |</img> Sweden |- | 2003 | ''Haka'' | Tariq Teguia |</img> Faransa |} == Cinécoles Kyautar gajerun fina-finai == An ƙirƙiri lambar yabo ta Cinécoles Short Film Prize a cikin 2010 kuma tana mai da hankali kan sabbin ƙwararrun fina-finai kuma tana buɗe wa ɗalibai daga makarantun sinima da cibiyoyi na Maroko. Ta hanyar gasar, Gidauniyar FIFM ta ba da dama don ƙirƙirar fina-finai da ci gaban sana'a ga sababbin masu shirya fina-finai kuma a lokacin bikin ya haifar da dandalin tattaunawa. Gasar tana ba da dama don gabatar da fina-finai na ɗalibai a karon farko a Maroko da kuma cikin tsarin babban taron. Kyautar Cinécoles ta zo ne da tallafin dirhami 300,000, wanda mai martaba Prince Moulay Rachid, shugaban gidauniyar FIFM ya bayar, ta ɗalibin fim ]in ya yi gajeriyar fim ]in ta na biyu. Gidauniyar FIFM ce ke kula da shi kuma dole ne a yi amfani da shi wajen shirya wani sabon fim, wanda dole ne a kammala shi a cikin shekaru uku da suka biyo baya. Ta wannan hanyar, Gidauniyar FIFM tana tallafawa ƙirƙirar wannan aiki na biyu ta hanyar kulawa da hankali da shiga cikin matakai daban-daban na rubuce-rubuce, jagoranci da gyarawa. Mai shirya fina-finai na Moroko Nour Eddine Lakhmari ne ya jagoranci Shortan Fim ɗin Jury don bugu na 13 na bikin Fim na Duniya na Marrakech (2013) kuma ya haɗa da Astrid Bergès-Frisbey - Actress (Faransa), Jan Kounen - Darakta & marubucin allo (Faransa), Atiq Rahimi. - Mawallafin marubuci, darekta & marubucin allo (Afganistan) da Sylvie Testud - Jaruma, darekta, marubucin allo & marubuci (Faransa). {| class="wikitable sortable" !Shekara ! Fim ! Darakta(s) |- | 2010 | ''-'' | Mahassine El Hachadi |- | 2011 | ''L'Arroseur'' | Mohammed Auwal |- | 2012 | ''Mejor Une vie meilleure'' | Tarik Leihemdi |- | 2013 | ''Mummuna'' | Ayoub Lahnoud & Alaa Akaaboune |- | 2014 | ''Dalto'' | Essam Doukhou |} == Manazarta == [[Category:Sinima a Afrika]] r0d4ycuyjudg6r1nzclni30u9xsc08f 165032 165031 2022-08-09T09:47:27Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{databox}} A yayin rufe gasar, '''bikin fina-finai na Marrakech''' (International Film Festival (FIFM)). ana bayar da kyautuka daga cikin mafi kyawun fina-finai, masu shirya fina-finai da kuma ’yan wasan da suka taka rawar gani a gasar. Ana iya ko ba za a iya ba da waɗannan kyaututtukan kowace shekara ba. == Kyautar Golden Star (Étoile d'or)/Grand Prix == {| class="wikitable sortable" !Shekara ! Fim ! Darakta(s) ! National of Director<br /><br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> <small>(a lokacin fitowar fim)</small> |- | 2001 | ''In sha Allahu'' | Yamina Benguigui |</img> Faransa |- | 2002 | ''Tafi'' | Isa Yukisada |</img> Japan |- | 2003 | ''Gori vatra'' | Pjer Zalica |{{Flag|Bosnia and Herzegovina}}</img>{{Flag|Bosnia and Herzegovina}} |- | 2004 | ''Gefe'' | Alexander Payne |</img> Amurka |- | 2005 | ''Sarauta'' | Ernest Abdyshaparov |{{Flag|Kyrgyzstan}}</img>{{Flag|Kyrgyzstan}} |- | 2006 | ''Jan Cockatoo'' | Dominik Graf |</img> Jamus |- | 2007 | ''Kwallon Kaka'' | Veiko Õunpuu |</img> Estoniya |- | 2008 | ''Filin daji (Dikoe Pole)'' | Mikheil Kalatozishvili (1959-2009) |</img> Rasha |- | 2009 | ''Norteado'' | Rigoberto Pérezcano |{{MEX}}</img>{{MEX}} |- | 2010 | ''Jaridar Musan'' | Park Jung-bum |{{Flag|South Korea}}</img>{{Flag|South Korea}} |- | 2011 | ''Fita Daga Iyakoki'' | Frederikke Aspöck |</img> Denmark |- | 2012 | ''Harin'' | Ziad Doueri |{{Flag|Lebanon}}</img>{{Flag|Lebanon}} |- | 2013 | ''Han Gong-ju'' | Lee Su-jin |</img> Koriya ta Kudu |- | 2014 | ''Darasi na gyare-gyare'' | Ivan I. Tverdovsky |</img> Rasha</img> Jamus |} == Kyautar Jury == {| class="wikitable sortable" !Shekara ! Fim ! Darakta(s) ! National of Director<br /><br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> <small>(a lokacin fitowar fim)</small> |- | 2001 | ''The Unsaid'' | Tom McLoughlin |</img> Amurka |- | 2002 | ''Lanƙwasa shi kamar Beckham'' | Gurinder Chadha |</img> Ƙasar Ingila |- | 2003 | ''Wakilin Tasha'' | Tom McCarthy ne adam wata |</img> Amurka |- | rowspan="2" | 2004 | ''Inuwar Lantarki (Meng ying tong nian)'' | Xiao Jiang |{{CHN}}</img>{{CHN}} |- | ''Mooladé'' | Ousmane Sembene |</img> Senegal |- | rowspan="2" | 2005 | ''MAHAUKACI'' | Jean-Marc Vallée |</img> Kanada |- | ''Bab al-Makam'' | Mohammed Malas |</img> Tunisiya |- | 2006 | ''Takardar Za Ta Yi Shudi'' | Radu Muntean |</img> Romania |- | rowspan="2" | 2007 | ''Mai Taurin Zuciya'' | Alexei Mizgirev |</img> Rasha |- | ''Slingshot (Tirador)'' | Brillante Mendoza |</img> Philippines |- | 2008 | ''Shaft (Dixia de tiankong)'' | Chi Zhang |{{CHN}}</img>{{CHN}} |- | rowspan="2" | 2009 | ''Les baron'' | Nabil Ben Yadir |</img> Belgium |- | ''<nowiki/>'yata'' | Charlotte Lim Lay Kuen |</img> Malaysia |- | rowspan="2" | 2010 | ''Becloud'' | [[imdbname:1048978|Alejandro Gerber Bicecci]] |{{MEX}}</img>{{MEX}} |- | ''Bayan Steppes'' | Vanja d'Alcantara |</img> Belgium |- | 2011 | ''Snowtown'' | Justin Kurzel |</img> Ostiraliya |- | rowspan="2" | 2012 | ''A Hijacking'' | Tobias Lindholm ne adam wata |</img> Denmark |- | ''Tabur'' | Vahid Vakilifar |{{Flag|Iran}}</img>{{Flag|Iran}} |- | 2013 | " La Piscina " | Carlos M. Quintela |</img> Kuba |- | 2014 | ''Chriseg'' | Simon Jaquemet |</img>  Switzerland |- | 2015 | ''Thithi'' | Ramin Reddy |{{IND}}</img>{{IND}} |- |} == Kyautar Mafi kyawun Jaruma == {| class="wikitable sortable" !Shekara ! Yar wasan kwaikwayo ! Fim |- | 2001 |{{Flagicon|Morocco}}</img> [[Chaïbia Adraoui]] | ''Mona Sabar'' |- | 2002 |{{Flagicon|Israel}}</img> [[Clara Khoury]] | ''Bikin Rana'' |- | 2003 |{{Flagicon|Morocco}}</img> [[Najat Benssalam]] | ''Raja'' |- | 2004 |{{Flagicon|USA}}</img> [[Vera Farmiga]] | ''Kasa zuwa Kashi'' |- | 2005 |{{Flagicon|UK}}</img> [[Shirley Henderson]] | ''Daskararre'' |- | 2006 |{{Flagicon|France}}</img> [[Fatou N'Diaye]] | ''A ranar Lahadi a Kigali'' |- | 2007 |{{Flagicon|South Korea}}</img> [[Yoo Yeon-mi|Yau Yun-mi]] | ''Tare da Yarinyar Baƙin Ƙasa (Geomen tangyi sonyeo oi)'' |- | 2008 |{{Flagicon|USA}}</img> [[Melissa Leo]] | ''Ruwan daskarewa'' |- | 2009 |{{Flagicon|Netherlands}}</img> [[Lotte Verbeek]] | ''Babu wani abu na sirri'' |- | 2010 |{{Flagicon|Germany}}</img>[[Sibel Kekilli]] | ''mutu Fremde'' |- | 2011 |{{Flagicon|USA}}</img>[[Joslyn Jensen ne adam wata|Joslyn Jensen asalin]] | ''Ba tare da'' |- | 2012 |{{Flagicon|EST}}</img>[[Elina Reinold ne adam wata]] | ''Naman kaza'' |- | 2013 |{{Flagicon|Sweden}}</img>[[Alicia Vikander]] | ''Hotell'' |- | 2014 |{{Flagicon|FRA}}</img>[[Clotilde Hesme]] | ''Guduma ta Ƙarshe'' |} == Kyautar Mafi kyawun Jarumin == {| class="wikitable sortable" !Shekara ! Dan wasan kwaikwayo ! Fim |- | 2001 |{{Flagicon|France}}</img> [[Jacques Dutronc]] | ''Ka ga kenan'' |- | 2002 |{{Flagicon|Japan}}</img> [[Yusikhe Kebozuka]] | ''Tafi'' |- | 2003 |{{Flagicon|Bosnia and Herzegovina}}</img> [[Bogdan Diklić]] | ''Fuse (Gori Vatra)'' |- | 2004 |{{Flagicon|Russia}}</img> [[Bogdan Stupka]] | ''Namu (Svoi)'' |- | 2005 |{{Flagicon|USA}}</img> [[Daniel Day-Lewis]] | ''Ballad na Jack da Rose'' |- | 2006 |{{Flagicon|Germany}}</img> [[Max Riemelt]] | ''Red Cockatoo'' |- | 2007 |{{Flagicon|Finland}}</img> [[Tommi Korpela]] | ''Aikin mutum'' |- | 2008 |{{Flagicon|Finland}}</img> [[Ero Aho]] | ''Hawaye na Afrilu'' |- | 2009 |{{Flagicon|Denmark}}</img> [[Cyron Melville (dan wasan kwaikwayo)|Cyron Melville ne adam wata]] | ''Soyayya da Rage (Vanvittig forelsket)'' |- | 2010 | babu wanda aka bayar | |- | 2011 |{{Flagicon|Australia}}</img>[[Daniel Henshall]] | ''Snowtown'' |- | 2012 |{{Flagicon|DEN}}</img>[[Søren Malling]] | ''A Hijacking'' |- | 2013 |{{Flagicon|France}}</img>{{Flagicon|Morocco}}</img>Didier Michon & [[Slimane Dazi]] | ''Zazzabi (Fièvres)'' |- | 2014 |{{Flagicon|Switzerland}}</img>[[Benjamin Lutzke]] | ''Chriseg'' |} == Kyautar Jury ta Mafi Darakta == {| class="wikitable sortable" !Shekara ! Darakta(s) ! Fim |- | 2011 |{{Flagicon|Italy}}</img> Gianluca da Massimiliano De Serio | ''Ayyukan Jinƙai Bakwai (Italiya: Sette Opere di misericordia)'' |- | 2011 |{{Flagicon|India}}</img> Ramin Reddy | ''Tithi (Kanada: ತಿಥಿ)'' |} == Kyauta ta mafi kyawun fassarar == {| class="wikitable sortable" !Shekara ! Fim ! Darakta(s) ! National of Director<br /><br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> <small>(a lokacin fitowar fim)</small> |- | rowspan="2" | 2010 | ''Masarautar dabbobi'' | David Michel |</img> Ostiraliya |- | ''Lokacin da Muka Bar (Jamus: Die Fremde)'' | Feo Aladag |</img> Jamus |} == Kyautar Darakta Mafi Kyau == {| class="wikitable sortable" !Shekara ! Fim ! Darakta(s) ! National of Director<br /><br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> <small>(a lokacin fitowar fim)</small> |- | 2002 | ''Birnin Allah'' | Fernando Meirelles ne |{{BRA}}</img>{{BRA}} |- | 2003 | ''Zatoichi'' | [[Takeshi Kitano]] |</img> Japan |- | 2011 | ''Ayyukan Jinƙai Bakwai (Italiya: Sette Opere di misericordia)'' | Gianluca da Massimiliano De Serio |{{ITA}}</img>{{ITA}} |- | 2013 | ''Medias'' | Andrea Pallaoro |</img> Amurka |- | 2018 | ''Load'' | Ognjen Glavonić |</img> Serbia |} == Mafi kyawun Kyautar Masu tacewa == {| class="wikitable sortable" !Shekara ! Fim ! Darakta(s) ! National of Director<br /><br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> <small>(a lokacin fitowar fim)</small> |- | 2002 | ''Matir Moina (The Clay Bird)'' | Tareque Masud |</img> Bangladesh |- | 2003 | ''Kuka A'a'' | Narjiss Nejjar |</img> Faransa |} == Kyautar Golden Star Grand Prize Short Film == {| class="wikitable sortable" !Shekara ! Fim ! Darakta(s) ! National of Director<br /><br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> <small>(a lokacin fitowar fim)</small> |- | 2002 | ''Chiffons (Batang trapo)'' | Ramon Mez de Guzman |</img> Philippines |- | 2003 | ''Hymne à la gazelle'' | Stéphanie Duvivier |</img> Faransa |} == Gajeren Fim na Musamman na Jury Prize == {| class="wikitable sortable" !Shekara ! Fim ! Darakta(s) ! National of Director<br /><br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> <small>(a lokacin fitowar fim)</small> |- | 2002 | ''Malcolm'' | Baker Karim |</img> Sweden |- | 2003 | ''Haka'' | Tariq Teguia |</img> Faransa |} == Cinécoles Kyautar gajerun fina-finai == An ƙirƙiri lambar yabo ta Cinécoles Short Film Prize a cikin 2010 kuma tana mai da hankali kan sabbin ƙwararrun fina-finai kuma tana buɗe wa ɗalibai daga makarantun sinima da cibiyoyi na Maroko. Ta hanyar gasar, Gidauniyar FIFM ta ba da dama don ƙirƙirar fina-finai da ci gaban sana'a ga sababbin masu shirya fina-finai kuma a lokacin bikin ya haifar da dandalin tattaunawa. Gasar tana ba da dama don gabatar da fina-finai na ɗalibai a karon farko a Maroko da kuma cikin tsarin babban taron. Kyautar Cinécoles ta zo ne da tallafin dirhami 300,000, wanda mai martaba Prince Moulay Rachid, shugaban gidauniyar FIFM ya bayar, ta ɗalibin fim ]in ya yi gajeriyar fim ]in ta na biyu. Gidauniyar FIFM ce ke kula da shi kuma dole ne a yi amfani da shi wajen shirya wani sabon fim, wanda dole ne a kammala shi a cikin shekaru uku da suka biyo baya. Ta wannan hanyar, Gidauniyar FIFM tana tallafawa ƙirƙirar wannan aiki na biyu ta hanyar kulawa da hankali da shiga cikin matakai daban-daban na rubuce-rubuce, jagoranci da gyarawa. Mai shirya fina-finai na Moroko Nour Eddine Lakhmari ne ya jagoranci Shortan Fim ɗin Jury don bugu na 13 na bikin Fim na Duniya na Marrakech (2013) kuma ya haɗa da Astrid Bergès-Frisbey - Actress (Faransa), Jan Kounen - Darakta & marubucin allo (Faransa), Atiq Rahimi. - Mawallafin marubuci, darekta & marubucin allo (Afganistan) da Sylvie Testud - Jaruma, darekta, marubucin allo & marubuci (Faransa). {| class="wikitable sortable" !Shekara ! Fim ! Darakta(s) |- | 2010 | ''-'' | Mahassine El Hachadi |- | 2011 | ''L'Arroseur'' | Mohammed Auwal |- | 2012 | ''Mejor Une vie meilleure'' | Tarik Leihemdi |- | 2013 | ''Mummuna'' | Ayoub Lahnoud & Alaa Akaaboune |- | 2014 | ''Dalto'' | Essam Doukhou |} == Manazarta == [[Category:Sinima a Afrika]] gayc7q7ji975hzvplkcvxrcc7p7s1w1 Tunde Kelani 0 27106 164781 123539 2022-08-08T14:13:49Z DonCamillo 4280 wikitext text/x-wiki {{databox}}   [[Category:Articles with hCards]] '''Tunde Kelani''' (an haife shi a ranar 26 ga watan Fabrairun 1948), wanda aka fi sani da '''TK''', mai shirya [[Ɗan Nijeriya|fim ne dan Najeriya]], mai ba da labari, darakta, mai daukar hoto da bidiyo kuma furodusa.<ref name="TK IMDBb">{{cite web|title=Tunde Kelani Biography|url=https://www.imdb.com/name/nm0445391/bio|publisher=IMDb}}</ref> A cikin sana'ar da ta shafe fiye da shekaru arba'in, TK ya kware wajen shirya fina-finai masu inganta al'adun gargajiyar ta Najeriya da ke da tushe a cikin rubuce-rubuce da aka tattara aka kuma adana bayanai, ilimi, nishaɗi da inganta al'adu.<ref name=NaijaRules>{{cite web|title=Help, Our culture, language dying – Tunde Kelani|url=http://www.naijarules.com/xf/index.php?threads/help-our-culture-language-dying-tunde-kelani.39765/|publisher=Tayo Salami|accessdate=11 March 2011}}</ref> ''Ya kuma shahara da son Tanya'' kayan adabi actin fina-finansa domin galibin ayyukansa sun bi irin wannan salon shirya fina-finai da suka hada da ''Ko se Gbe'', Oleku, ''Thunder Bolt'', ''The Narrow Path'', ''White Handkerchief'', ''Maami'' da ''Dazzling Mirage''.<ref>{{cite web|title=Tunde Kelani|url=http://www.ama-awards.com/tunde-kelani|publisher=Africa Movie Academy Awards}}</ref><ref name=BFI>{{cite web|title=Interview with Tunde Kelani|url=http://spot.pcc.edu/~mdembrow/Kulani%20Interview.htm|publisher=MasterClass on Nollywood, British Film Institute}}</ref><ref>{{cite news|title=Zooming in on Kelani's World|url=http://www.thisdaylive.com/articles/zooming-in-on-kelani-s-world/111637/|accessdate=17 March 2012|newspaper=This Day Live}}</ref><ref>{{cite news|title=Tunde Kelani Exclusive – I relax by working|url=http://thenet.ng/2012/04/tunde-kelani-exclusive-i-relax-by-working/|newspaper=Nigerian Entertainment Today}}</ref> Tun yana karami, aka tura shi [[Abeokuta]], domin ya zauna da kakanninsa. [[Yarbawa|Al’adu da al’adun Yarabawa]] da ya samu a shekarunsa na farko, tare da gogewar da ya samu a Makarantar Fina-Finai ta Landan inda ya karanta fasahar shirya fina-finai, sun shirya shi akan abin da yake yi a yau.<ref>{{cite web|title=Juries Announced for Dubai International Film Festival's Prestigious Muhr Competition|url=http://dubaifilmfest.com/en/news/article/juries-announced-for-dubai-international-film-festivals-prestigious-muhr-co/year/2012|publisher=Dubai International Film Festival|accessdate=5 December 2012}}</ref><ref>{{cite web|title=Tunde Kelani, Cinematographer per excellence|url=http://www.mydailynewswatchng.com/2013/10/10/tunde-kelani-cinematographer-par-excellence/|publisher=Saturday Newswatch}}</ref> == Kuruciya == Tunde Kelani, watau TK an haife shi ne a Bihar [[Lagos (birni)|Legas]] amma lokacin da ya kai shekaru biyar, an aika shi ya zauna tare da kakansa a [[Abeokuta]] a jihar [[Ogun]]. Ya yi makarantar firamare ta Oke-Ona da ke Ikija, [[Abeokuta|Abeokuta,]] sannan ya yi makarantar sakandare a Abeokuta grammar school. A wannan lokaci, kakansa ya kasance Chif ne (sarautar Balogun na Ijaiye Kukudi), kuma ya alfahari cewa ya halarci asalin shirin al'adun Yoruba da yanayın rayuwarsu ta gargajiya, da addini Yarbawa, adabin Yarbawa, falsafan Yarbawa, muhallin yarbawa da kuma yadda Yarbawa ke kallan duniya a fuskar zane.<ref>{{cite web|title=We'll redefine African Cinema – Tunde Kelani|url=http://www.naijarules.com/xf/index.php?threads/we%E2%80%99ll-redefine-african-cinema-tunde-kelani.1948/|publisher=Nollywood Magazine|accessdate=10 April 2004}}</ref> An fara gabatar masa da [[Yarbawa|adabin Yarbanci]] tun farkon rayuwarsa, haka nan kuma yayı tesiri akan harkan wasan kwaikwayo sossar saboda Yarabawa suna da al'adar wasan tafiye-tafiye mai karfi a lokacin. Lokacin da yake makarantar sakandare, ya sami damar ganin yawancin manyan wasannin kwaikwayo na Yarbawa da suka hada da Palmwine Drinkard, Oba Koso, Kurunmi, Ogunde da sauransu.<ref name="Sunday News Watch">{{cite news|title=Tunde Kelani, Cinematographer per excellence|url=http://www.mydailynewswatchng.com/2013/10/10/tunde-kelani-cinematographer-par-excellence/|newspaper=Sunday News Watch}}</ref> Yana da sha'awar daukar hoto tun daga firamare. A tsawon karatunsa na sakandare, yana ba da kuɗi sosai kuma yana ɗaukar lokaci don koyon hoto. Don haka babu makawa sai ya zama mai daukar hoto bayan ya kammala karatun sakandare. Daga baya, ya samu horo a gidan Talabijin na Western Nigeria (WNTV) na lokacin sannan ya kara zuwa makarantar Fina-Finai ta Landan.<ref name="Africa is a Country">{{cite web|last=Moorman|first=Marissa|title=Not Nollywood: An Interview with Nigerian Filmmaker Tunde Kelani|url=http://africasacountry.com/not-nollywood-an-interview-with-nigerian-filmmaker-tunde-kelani/|publisher=Africa is a Country|accessdate=20 October 2013}}</ref> == Farkon aiki == A cikin shekarun 1970, Kelani ya yi aiki a matsayin wakilin BBC TV da Reuters, kuma a gidan talabijin na Najeriya. Kamfanin dillancin labaran reuters ya yi tattaki zuwa [[Itofiya|kasar Habasha]] domin yakar matsalar fari da kuma zuwa [[Zimbabwe|kasar Zimbabwe]] har sau uku domin samun ‘yancin kai a can. Bayan ya kammala makarantar Fina-Finai ta Landan, ya dawo Najeriya ya shirya fim ɗinsa na farko tare da Adebayo Faleti mai suna The Dilema of Rev. Baba Michael. (Idaamu Paadi Minkailu). Sauran furodusoshi sun haɗa da Alhaji Lasisi Oriekun, Wale Fanubi – abokin aikin sa daga Cinekraft, Yemi Farounbi da kuma wasan allo na Lola Fani-Kayode.<ref> name="shadow and act">{{cite web|last=Obenson|first=Tambay A.|title=Get To Know Veteran Nigerian Director Tunde Kelani in New Life/Career Profile w/ The Filmmaker|url=http://blogs.indiewire.com/shadowandact/get-to-know-veteran-nigerian-director-tunde-kelani-in-new-career-profile-w-the-filmmaker|publisher=IndieWire|accessdate=3 September 2013}}</ref> Tunde Kelani ya kuma yi aiki a kan mafi yawan fina-finan da ake shiryawa a Najeriya a matsayinsa na mai daukar hoto . Wasu daga cikin fina-finan 16mm da ya yi aiki a kansu sun hada da: ''Anikura''; ''Ogun Ajaye'' ; ''Iya Ni Wura'' ; ''Direban Tasi'' ; ''Iwa'' and ''Fopomoyo''. A cikin 1990, Kelani ya kasance mataimakin darekta kuma ɗan wasa a cikin fim ɗin 1990 ''Mister Johnson'', fim ɗin Amurka na farko da aka yi a [[Najeriya]].<ref>https://www.criterion.com/current/posts/3718-mister-johnson-off-the-beaten-track</ref> Tauraruwar Pierce Brosnan da Maynard Eziashi, fim ɗin ya dogara ne akan wani littafi na 1939 na Joyce Cary.<ref>{{cite web|last=Bada|first=Gbenga|title='I once acted as Piers Brosnan houseboy,' Tunde Kelani|url=http://momo.com.ng/news/i-once-acted-as-piers-brosnan-houseboy-tunde-kelani/|publisher=Movie Moments}}</ref><ref>{{cite web|title=Mister Johnson (1991)|url=http://www.rottentomatoes.com/m/mister_johnson/|publisher=Rotten Tomatoes}}</ref> == Daidaitawar adabi == TK ya aware wajen karatu tun yana ƙarami kuma sannan daga baya ya ci gaba zuwa rayuwar da yagi so. Farawa da ayyuka biyar na DO Fagunwa, waɗanda suka haɗa da Igbo Olodumare, Ogboju Ode Ninu Igbo Irunmale, Aditu Olodumare, Irinkerindo Ninu Igbo Elegbeje da Ireke Onibudo, ya nutsar da kansa a duk wani aiki na zahiri da zai iya samun hannunsa a cikin harsunan [[Yarbanci|Yoruba]] da Ingilishi. Da zarar ya gano alakar adabi da wasan kwaikwayo, sai ya dauki tsarin adabi a matsayin abin koyi ga yin fim dinsa. Ba wai kawai yana son littattafan ba, yana son marubutan kamar yadda koyaushe yake samun rataye a cikin su. Marubutan da ya fi so sun hada da Kola Akinlade, Pa Amos Tutuola, Cyprian Ekwensi, Akinwunmi Ishola, [[Adebayo Faleti]], Wale Ogunyemi da [[Wole Soyinka]] . Wasu daga cikin fina-finansa da suka yi nasara sun hada da: ''Koseegbe'', ''Oleku'', ''Thunderbolt'' (Magun), ''The White Handkerchief'', ''The Narrow Path'', ''Maami'' da kuma kwanan nan ''Dazzling Mirage'' . Ya yanke shawarar kula da wannan samfurin don fina-finai na gaba. == Kamfanin samarwa == A cikin 1991, Tunde Kelani ya kafa kamfaninsa na samar da fina-finai, Mainframe Films and Television Productions - Opomulero, don haka zai iya shirya fina-finai ba kawai ba da tallafin fasaha ba. Bayan ya fito daga duniyar wasan kwaikwayo da adabi, gyare-gyaren littattafai da wasan kwaikwayo na fina-finai su ne ginshiƙan aikin shirya fina-finai na Kelani kuma ta hanyar su ne yake ɗaukaka marubuta da ayyukansu zuwa ga abin da yake gani a matsayin jama'a da ke ƙasa da ƙasa. A Mainframe, ya shirya fina-finai irin su ''Ti Oluwa Nile'', ''Ayo Ni Mo Fe'', ''Koseegbe'', ''Oleku'', ''Thunderbolt (Magun)'', ''Saworoide'', ''Agogo Eewo'', ''The Campus Queen'', ''Abeni'', ''Narrow Path'', ''[[Arugba]]'' da ''Maami.'' Sabon aikinsa, ''Dazzling Mirage'', an tsara shi daga wani littafi na Olayinka Egbokhare, labari ne na soyayya na yadda mai ciwon sikila ke shawo kan kyamar jama'a, son zuciya da rashin kima, don samun nasara, aure da zama uwa. Ta hanyar fim ɗin, yana fatan kawo wayar da kan jama'a da kulawa da ake buƙata ga yanayin sikila da kuma taimaka wa mutane su yanke shawara mai kyau. == Filmography == {| class="wikitable" !Shekara ! Fim ! Bayanan kula |- | 1982 | ''Orun Mooru'' | a matsayin mai daukar hoto |- | rowspan="3" | 1993 | ''Ti Oluwa Nile 1'' |- | ''Ti Oluwa Nile 2'' |- | ''Ti Oluwa Nile 3'' |- | rowspan="2" | 1994 | ''Ayo Ni Mofe'' |- | ''Ayo Ni Mofe 2'' |- | 1995 | ''Koseegbe'' |- | 1997 | ''Ya Le Ku'' |- | 1999 | ''Saworoide'' |- | 2000 | ''Farin Hannu'' | |- | 2001 | ''Tsawa: Magun'' |- | 2002 | ''Agogo Eewo'' |- | 2004 | ''Sarauniya Campus'' |- | rowspan="2" | 2006 | ''Abeni'' |- | ''Tafarki Madaidaici'' |- | 2008 | ''Rayuwa a Slow Motion'' |- | 2010 | ''[[Arugba]]'' |- | 2011 | ''Maami'' | |- | 2015 | ''Mirage mai ban mamaki'' |- | 2021 | ''Ayinla'' |} == Duba kuma == * Jerin masu shirya fina-finan Najeriya == Magana ==   [[Category:Mutanen da sukayi karatu a makarantan Abeokuta Grammar School]] [[Category:Kyautar Lifetime achievement Award na fine final Afurka]] [[Category:Wanda such Samar da Gidan Telebijin a Najeriya]] [[Category:"yan Kasuwa na Najeriya a Karni na 21]] [[Category:'yan Kasuwa na Najeriya a karni na 20]] [[Category:Yarbawa 'yan kasuwa]] [[Category:Masu bada umurnin finan finai a harshen yarbanci]] [[Category:Tsaffin dalibai daga makaranta fina-finai ta Landan]] [[Category:'yan kasha daga Lagos]] [[Category:Yarbawa masu hada shiri]] [[Category:Masu daukan nauyin fina-finan yarbanci]] [[Category:Yarbawa masi bada umurnin shiri]] [[Category:Rayuwan mutane]] [[Category:Haihuwar 1948]] [[Category:Shafuka masu Fassarorin da ba'a duba ba]] e47byv9ilinjxdy0nb0ftjz3335msv0 The Island (2007 fim) 0 27655 164891 125656 2022-08-08T22:58:50Z Ibrahim Sani Mustapha 15405 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''''A Island''''' ( {{Lang-ar|الجزيرة|El-Gezeira}} [[Sinima a Misra|Fim]] ne na shekarar 2007 mai ban sha'awa a Masar, tare da Ahmed El Sakka, Mahmoud Yacine, Hend Sabri da Khaled Elsawy kuma Sherif Arafa ne ya bada umarni . A kasar Masar ta sama, yakin ƴan daba na neman shugabanci ya kai ga kisan kiyashi, inda aka kashe uwa da matar matashin shugaban kungiyar da galibin danginsa. Yakan rama musu, kuma ya mallaki duk tsibirin don cinikin makamai da muggan kwayoyi, yana yin mu’amala da ƴan sanda ba bisa ƙa’ida ba. == Makirci == Fim game da al'ummar Upper Masar mazauna mazauna El Gezira (Tsibirin). Suna da nasu tsarin dokoki, da'a da al'adu. Amma kuma suna shuka kwayoyi da sayen makamai daga Sudan. Jami'in da ke kula da yankin ya rufe ido kan wadannan abubuwan da ke faruwa, kuma tun da farko gwamnati ba ta kula da tsibirin. A farkon fim ɗin, mun shaida mutuwar tsohon 'Kabir el Gezira' (mai mulkin tsibirin), ya bar ƙasar ga ɗansa Mansour. Rabin farko ya biyo bayan Mansour ne yayin da yake karbar ragamar mulkin kasar kuma dole ne ya yi tir da gungun wasu masu kwadayi masu kwadayin karbe ikon tsibirin. Rabin na biyu na fim ɗin yana magana ne akan rikicin siyasa. Hakan ya biyo bayan bangaren gwamnati ne (wanda daga karshe ta yanke shawarar daukar mataki) a daidai lokacin da bangaren Mansour ke mayar da martani kan barazanar da juna ke yi, kuma rikicin ya kara kamari. == Yin wasan kwaikwayo == * Ahmed El Sakka a matsayin Mansour * Mahmoud Yacine a matsayin The old boss * Khaled El Sawy a matsayin Roshdy * Mahmoud Abdel Moghny a matsayin Tarek * Hend Sabry a matsayin Karima * Bassem Samra a matsayin Hassan * Asser Yassin a matsayin Mahmoud Nagih * Ashraf Meslehi a matsayin Hemdan * Zeina a matsayin Faiqa, matar Mansour * Abdel Rahman Abou Zahra a matsayin Janar na ƴan sanda Fouad * Mohamed Sharif Hassan as The Child Ali == Kyaututtuka da karramawa == Kyautar Kwalejin Kwalejin Masar ta Masar ta 2009 a hukumance ga nau'in fim ɗin Harshen Waje == Hanyoyin haɗi na waje == * [https://web.archive.org/web/20130523132027/http://elgezirafilm.info/ Gidan yanar gizon hukuma] * {{IMDb title|id=1173901}} * [http://www.elcinema.com/work/wk1001585/ Shafin Elgazira akan Database din Fina-finan Larabci] [[Category:Fina-finai]] [[Category:Finafinan Misra]] [[Category:Fina-finan Afirka]] p9peserj6f4ia31f3ojtjxchnv7mqrx Behind the Rainbow 0 27698 165009 125757 2022-08-09T09:12:13Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''''Bayan bakan gizo''''' wani fim ne na labarin gaskiya na 2009. == Takaitaccen bayani == ''Bayan da Rainbow'' duba miƙa mulki na African National Congress (ANC) daga da rawar a matsayin ƴancin kai ƙungiyar zuwa da wuri kamar yadda [[Afirka ta Kudu]] ' s jam'iyyar, ta hanyar juyin halitta daga cikin dangantakar da ke tsakanin biyu na ta fi shahararren shugabanni, Thabo Mbeki da [[Jacob Zuma]] . An yi gudun hijira a ƙarƙashin mulkin wariyar launin fata, ’yan’uwa maza da mata da ke bin jagorancin [[Nelson Mandela|Mandela]], sun yi aiki da aminci da aminci don gina ƙasa mara kabilanci. Yanzu sun zama abokan hamayya. Rikicin nasu dai na barazanar wargaza jam'iyyar ANC da ƙasar, a halin da ake ciki kuma talakawa na neman fatan samun sauyi da kuma fafutuka na fafutukar ganin an samu nasara. ==`Yan wasa== == Kyauta == * Fespaco 2009 == Hanyoyin haɗi na waje == *{{IMDb title|1391765}} ==Manazarta== [[Category:2009 films]] [[Category:Egyptian films]] [[Category:French films]] [[Category:South African films]] [[Category:Egyptian documentary films]] [[Category:French documentary films]] [[Category:South African documentary films]] [[Category:2009 documentary films]] [[Category:Documentary films about politics]] [[Category:African National Congress]] [[Category:Fina-finan Afirka]] [[Category:Fina-finai]] [[Category:Finafinan Misra]] 1gav51tc56adc5pyv4buzctsh0364a8 Bibo and Beshir 0 27709 165028 125786 2022-08-09T09:42:26Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''''Bibo da Beshir''''' ( Egyptian Arabic , fassara.&nbsp;Bibo We Beshir) wani fim ne na ƙasar Masar wanda Beshir ( Asser Yassin ) wani matashi dan Afirka dan asalin ƙasar Masar ne wanda ya yi abota da Bibo ( Menna Shalabi ) kuma yana soyayya da ita. Lamarin da ya tilasta masa ya samu kansa yana zaune da Bibo a gida ɗaya. == Hanyoyin haɗi na waje == * {{Official website|http://www.bibo-we-beshir.com}} ==Manazarta== [[Category:Fina-finan Afirka]] [[Category:Fina-finai]] [[Category:Finafinan Misra]] qao6aoswebdh47hkxk7b6ffdo4vfmy9 Berta Busquets Segalés 0 27839 165023 128092 2022-08-09T09:34:08Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Berta Busquets Segalés''' (Palau-solità i Plegamans, Vallès Occidental, Yuli 31, 1995) ita 'yar wasan hockey ce ta Catalan.<ref>{{Ref-web|títol=Entrevista Berta Busquets, jugadora HC Palau|url=https://www.alacarta.cat/en-joc-radio/noticia/entrevista-berta-busquets-jugadora-hc-palau|consulta=2020-12-14|editor=En Joc Ràdio|data=19-1-2020}}</ref> ==Horo== An horar da ta a Palau de Plegamans Hockey Club, ta fara halarta ta farko a gasar jihohi a kakar 2011-12. Tare da tawagar daga Vallès ta lashe gasar OK guda biyu (2014-15 da 2018-19) da kuma ta biyu a gasar cin kofin Turai a 2019. Bugu da ƙari, an zaɓe ta mafi kyawun 'yan wasa a cikin OK League na 2017-18 kakar.<ref>{{Ref-web|títol=Berta Busquets i Raül Marín, millors jugadors de l'OK Lliga|url=https://fosbury.cat/fosbudiary/hoquei-patins/berta-busquets-raul-marin-millors-jugadors-lok-lliga/|data=2018-06-13|consulta=2020-12-14|obra=Fosbury}}</ref> Ƙasashen waje tare da ƙungiyar hockey ta Spain tun daga 2014, ta lashe Gasar Cin Kofin Duniya guda uku (2016, 2017 da 2019, an zaɓi MVP na ƙarshe)<ref>{{Ref-web|títol=Mundial hockey patines: España se lleva el oro mundial en una final electrica contra Argentina|url=https://www.rtve.es/deportes/20190714/espana-se-lleva-oro-mundial-final-electrica-contra-argentina/1971500.shtml|data=2019-07-14|consulta=2020-12-14|llengua=es|editor=RTVE}}</ref> da Turai biyu (2015 da 2018). ==Kyaututtuka da karramawa== Daga cikin kyaututtukan, ta sami karramawar cibiyoyi daga Majalisar birnin Palau-solità i Plegamans saboda nasarar da ta samu a Gasar Hockey ta Duniya ta 2019.<ref>{{Ref-web|títol=L'Ajuntament fa un reconeixement institucional a la Berta Busquets Segalés per guanyar el Campionat del Món d'Hoquei Patins|url=http://palauplegamans.cat/pl117/serveis/esports/id3360/l-ajuntament-fa-un-reconeixement-institucional-a-la-berta-busquets-per-guanyar-el-campionat-del-mon-d-hoquei-patins.htm|consulta=2020-12-14|editor=Ajuntament de Palau-solità i Plegamans|data=13-9-2019}}</ref> ===Kyauta=== ; Kungiyoyi * 1 Gasar Hockey ta Mata ta Turai: 2020-21 * 3 Gasar Hockey ta Mata ta Sipaniya 3: 2014-15, 2018-19, 2020-21 * 1 Gasar Hockey ta Mata ta Catalan: 2020-21 ; tawagar Mutanen Espanya * Lambobin zinare 3 a Gasar Duniya ta Duniya ta Roller Hockey: 2016, 2017 da 2019 * Lambobin zinare 2 a Gasar Cin Kofin Hockey ta Mata ta Turai: 2015 da 2018 ; Mutum guda * Mafi kyawun ɗan wasa a cikin OK Women's League: 2017-18 == Manazarta == 1magrssgfpwdevnz7limuukxrnjn7lc Interlingue 0 28619 165041 159352 2022-08-09T10:30:18Z Caro de Segeda 11645 wikitext text/x-wiki '''Interlingue''' - ''"lingue international"'' Interlingue, wanda a baya aka sanshi da Occidental, harshe ne na taimakon duniya wanda [[Edgar de Wahl]] ya ƙirƙira a 1922. <div align=right> {| class="infobox" style="width: 22em; text-align: left; font-size: 88%; line-height: 1.5em;" | |- ! colspan="3" style="text-align: center; font-size: 125%; font-weight: bold; color: white; background-color: black;" | Interlingue |- ! style="vertical-align: middle;" | Symbol of Interlingue ! colspan="2" | [[File:Unde yelb.svg|120px|border]] |- ! Created by || [[:ie:Edgar de Wahl|Edgar de Wahl]] |- ! Date founded ||colspan="2" | 1922 |- ! Setting and usage | colspan="2"| [[:en:International auxiliary language|International auxiliary language]] |- ! Total speakers ||colspan="2" | 500 |- ! Category (purpose) || colspan="2" style="text-align: left; line-height: 100%;" | [[:en:Constructed_language|constructed language]] * [[:en:International_auxiliary_language|International auxiliary language]] * Esperanto |- ! Category (sources) || colspan="2" | Vocabulary from [[:en:Romance_languages|Romance]] and [[:en:Germanic_languages|Germanic languages]] |- ! [[:en:List_of_language_regulators|Regulated by]] || colspan="2"| [[:ie:Interlingue-Union|Interlingue-Union]] |- ! colspan="3" style="text-align: center; color: white; background-color: black;"| Language codes |- ! [[:en:ISO_639-1|ISO 639-1]] || colspan="2" | <tt>ie</tt> |- ! [[:en:ISO_639-2|ISO 639-2]] || colspan="2"| <tt>ile</tt> |- ! [[:en:ISO_639-3|ISO 639-3]] ||colspan="2" | <tt>[http://www.sil.org/iso639-3/documentation.asp?id=ile ile]</tt> |- ! colspan="3" class="boilerplate metadata" style="line-height: 10pt; padding: 0.5em;"| <small>'''Note''': This page may contain [[:en:Help:IPA|IPA]] phonetic symbols in [[:en:Unicode|Unicode]].</small></td> |}</div> == Tarihi == === Yadda Occidental (Interlinge) ya fara === De Wahl ya sanar da harshensa a cikin mujallar Kosmoglott a cikin 1922, kuma a nan ne ake iya ganin ayyukan Occidental. Duk da haka, de Wahl ya fara yin harshen tun kafin wannan. Tsakanin 1906 zuwa 1921 ya fara gwaji da harshensa, kuma ya canza da yawa. A lokacin ya kira shi Auli, ko "harshen taimako" (ma'anar taimako). Sauran sunan barkwanci na Auli shine proto-Occidental (wanda ke nufin "tsohon Occidental"). Lokacin da de Wahl ya sanar da harshensa a cikin 1922, kusan an yi shi amma ba a gama shi ba. Haƙiƙa ya so ya jira ɗan lokaci kaɗan, amma akwai babban labari a cikin 1921: Ƙungiyar Ƙasashen Duniya tana kallon ra'ayin harshen duniya. De Wahl ya aika da wasiƙa kuma ya sami amsa mai kyau daga Ƙungiyar Ƙungiyoyin Ƙasa a cikin Satumba 1921. Mutane sun fara amfani da Occidental saboda yana da sauƙin karantawa da fahimta, ko da ba tare da nahawu da ƙamus ba. Kosmoglott ya canza suna zuwa Cosmoglotta a cikin 1927 kuma ya fara inganta Occidental akan wasu harsuna. A cikin Janairu na wannan shekarar, sun koma ofishin Cosmoglotta zuwa Vienna a yankin Mauer (yanzu wani ɓangare na Liesing). Wannan ya taimaka wa Occidental samun nasara a wannan lokacin saboda ofishin yanzu yana tsakiyar wuri. Engelbert Pigal, wanda shi ma daga [[Austriya]], ya taimaka ma da labarinsa ''Li Ovre de Edgar de Wahl'' (Aikin Edgar de Wahl) wanda ya shawo kan wasu masu amfani da harshen Ido don gwada Occidental. A farkon 1930, mutane suna amfani da Occidental a Jamus, [[Austriya|Austria]], Sweden, Czechoslovakia, Switzerland, da kuma kwanan nan a Faransa. == Anazarci == * [https://occidental-lang.com/ Official website] [[Category:Harsuna]] [[Category:Interlingue]] ej37j2j3b4hy9lvxo4oy1xk8k8e7gz0 Kisan kiyashin Zamfara na 2022 0 28621 164791 163427 2022-08-08T14:58:42Z Umar Ahmad2345 13400 Gyara wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Kisan kiyashin Zamfara''' wanda ya faru daga ranar 4 zuwa 6 ga watan Janairun shekara ta 2022, 'yan bindiga sun kashe mutane sama da 200 a jihar Zamfara da ke Najeriya.<ref name="A">{{Cite web|title=At least 200 dead in bandit attacks in northwest Nigeria|url=https://www.aljazeera.com/news/2022/1/9/about-200-dead-in-bandit-attacks-in-northwest-nigeria-residents|url-status=live|access-date=9 January 2022|website=[[Al Jazeera]]|archive-date=9 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220109222824/https://www.aljazeera.com/news/2022/1/9/about-200-dead-in-bandit-attacks-in-northwest-nigeria-residents}}</ref> Wannan shi ne harin ta'addanci mafi muni a tarihin Najeriya na baya-bayan nan.<ref>{{Cite web|last=Egbas|first=Jude|date=8 January 2022|title=Terrorists kill more than 200 in Zamfara, Buhari fumes|url=https://www.pulse.ng/news/local/terrorists-kill-more-than-200-in-zamfara-buhari-fumes/st66rqc|access-date=10 January 2022|website=Pulse Nigeria|archive-date=9 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220109230416/https://www.pulse.ng/news/local/terrorists-kill-more-than-200-in-zamfara-buhari-fumes/st66rqc|url-status=live}}</ref> == Fage == Rikicin ‘yan bindiga a Najeriya, wanda aka kashe dubban mutane, ya faro ne a shekara ta 2011, kuma yana da alaka da rikicin manoma da makiyaya da kuma rikicin Boko Haram. Kungiyoyin ‘yan bindiga na kai hare-hare a wasu jihohin arewa maso yammacin kasar da suka hada da yin garkuwa da mutane da kuma kisan kiyashi. Hare-haren da aka kai a jihar Zamfara a shekara ta 2021 sun hada da sace ‘yan matan sakandare 279 a Jangebe a watan Fabrairu da kuma kisan kiyashin da aka yi wa sama da mutane 50 a garin Zurmi a watan Yuni.<ref>{{Cite web|date=9 January 2022|title=Hundreds killed in multiple gun raids in northwestern Nigeria|url=https://www.france24.com/en/africa/20220109-hundreds-killed-in-multiple-gun-raids-in-northwestern-nigeria|access-date=10 January 2022|website=France 24|archive-date=9 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220109224730/https://www.france24.com/en/africa/20220109-hundreds-killed-in-multiple-gun-raids-in-northwestern-nigeria|url-status=live}}</ref> Gabanin hare-haren, hare-haren da sojojin gwamnati suka kai a ranar 3 ga watan Janairu ya yi sanadin mutuwar 'yan bindiga sama da 100 tare da lalata sansanoni da dama.<ref name="B">{{Cite web|title=Authorities: Death Toll Surpass 200 in Attacks in Nigeria's North|url=https://www.voanews.com/a/authorities-death-toll-surpass-200-in-attacks-in-nigeria-s-north/6389068.html|access-date=10 January 2022|website=VOA|archive-date=9 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220109224134/https://www.voanews.com/a/authorities-death-toll-surpass-200-in-attacks-in-nigeria-s-north/6389068.html|url-status=live}}</ref> Hakan ya sa ‘yan bindigar suka ci gaba da tunzura zuwa yankin, inda suka kai harin ramuwar gayya.<ref>{{Cite web|title=Reprisal Attacks in Nigeria's Zamfara State Kill 200 Civilians|url=https://www.democracynow.org/2022/1/10/headlines/reprisal_attacks_in_nigerias_zamfara_state_kill_200_civilians|access-date=10 January 2022|website=Democracy Now!|archive-date=10 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220110160949/https://www.democracynow.org/2022/1/10/headlines/reprisal_attacks_in_nigerias_zamfara_state_kill_200_civilians|url-status=live}}</ref> Bayan 'yan kwanaki gwamnatin Najeriya ta sanya 'yan fashin a matsayin 'yan ta'adda.<ref>{{Cite web|date=9 January 2022|title=At least 200 villagers killed by bandits in north-west Nigeria|url=https://www.theguardian.com/world/2022/jan/09/hundreds-villagers-killed-by-bandits-in-north-west-nigeria|access-date=9 January 2022|website=the Guardian|archive-date=9 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220109172157/https://www.theguardian.com/world/2022/jan/09/hundreds-villagers-killed-by-bandits-in-north-west-nigeria|url-status=live}}</ref> == Kisan kiyashin == Jim kadan gabanin hare-haren, ‘yan bindigar sun kai farmaki kan wasu shanu 3,000, sai dai ‘yan banga na yankin sun yi taho-mu-gama da su, lamarin da ya kai ga fafatawa tsakanin bangarorin biyu. ‘Yan banga da suka fi yawa sun yi hasarar kuma da yawa daga cikinsu ‘yan bindiga sun kashe su, sannan aka fara kashe-kashen mutanen kauyen.<ref>{{Cite web|title=Armed bandits kill at least 30 in Nigeria's Zamfara state|url=https://www.jpost.com/breaking-news/article-691875|url-status=live|access-date=2022-01-13|website=The Jerusalem Post|language=en-US}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|date=8 January 2022|title=How Zamfara terrorists invaded our villages, killed over 200, burnt houses –Survivors|url=https://punchng.com/how-zamfara-terrorists-invaded-our-villages-killed-over-200-burnt-houses-survivors/|access-date=10 January 2022|website=Punch Newspapers|archive-date=9 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220109125021/https://punchng.com/how-zamfara-terrorists-invaded-our-villages-killed-over-200-burnt-houses-survivors/|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|date=7 January 2022|title=Bloodbath in Zamfara villages as bandits kill 200, scores missing|url=https://punchng.com/bloodbath-in-zamfara-villages-as-bandits-kill-200-scores-missing/|access-date=10 January 2022|website=Punch Newspapers|archive-date=10 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220110063341/https://punchng.com/bloodbath-in-zamfara-villages-as-bandits-kill-200-scores-missing/|url-status=live}}</ref> Tun da misalin karfe 12:45 na rana, a ranar Talata, 4 ga watan Janairu, wasu ‘yan bindiga a kan babura wadanda aka kiyasta adadinsu ya kai 300 zuwa 500,<ref>{{Cite web|last=Reporters|first=Our Correspondent Our|title=Banditry: Over 10,000 victims rendered homeless in Zamfara – FG|url=https://www.newtelegraphng.com/banditry-over-10000-victims-rendered-homeless-in-zamfara-fg/|access-date=10 January 2022|website=New Telegraph|archive-date=10 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220110055418/https://www.newtelegraphng.com/banditry-over-10000-victims-rendered-homeless-in-zamfara-fg/|url-status=live}}</ref> sun shiga cikin garin Kurfar Danya, lamarin da ya nuna an fara kai hare-hare a kauyukan Anka da Bukkuyum. kananan hukumomin Zamfara.<ref>{{Cite news|date=8 January 2022|title=Death toll in attacks in Nigeria's Zamfara state around 200 - residents|work=[[National Post]]|url=https://nationalpost.com/pmn/news-pmn/death-toll-in-attacks-in-nigerias-zamfara-state-around-200-residents|access-date=10 January 2022}}</ref><ref name="A" /><ref name=":2">{{Cite news|last=Reuters|date=8 January 2022|title=Armed bandits kill at least 30 in Nigeria's Zamfara state|work=Reuters|url=https://www.reuters.com/world/africa/armed-bandits-kill-least-30-nigerias-zamfara-state-2022-01-07/|access-date=10 January 2022|archive-date=9 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220109210244/https://www.reuters.com/world/africa/armed-bandits-kill-least-30-nigerias-zamfara-state-2022-01-07/|url-status=live}}</ref> ’Yan bangar sun harbe mutanen kauyen yayin da suke kwasar ganima tare da kona gidajensu kurmus.<ref>{{Cite web|title=More Than 100 Killed in Attack in Nigeria's North, Reports Say|url=https://www.voanews.com/a/more-than-100-killed-in-attack-in-nigeria-s-north-survivors-say-/6387731.html|access-date=9 January 2022|website=VOA|archive-date=9 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220109222828/https://www.voanews.com/a/more-than-100-killed-in-attack-in-nigeria-s-north-survivors-say-/6387731.html|url-status=live}}</ref> Kwanaki biyu ‘yan fashi da makami sun yi wa garuruwan Kurfa da Rafin-Gero kawanya ba tare da gwamnati ta sa baki ba.<ref>{{Cite news|date=7 January 2022|title=Armed Bandits Kill at Least 30 in Nigeria's Zamfara State|work=[[US News]]|url=https://www.usnews.com/news/world/articles/2022-01-07/armed-bandits-kill-at-least-30-in-nigerias-zamfara-state|access-date=10 January 2022|archive-date=10 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220110202620/https://www.usnews.com/news/world/articles/2022-01-07/armed-bandits-kill-at-least-30-in-nigerias-zamfara-state|url-status=live}}</ref><ref name=":2" /> Yan bindiga sun lalata matsugunai daban-daban guda biyar.<ref name=":0">{{Cite web|date=6 January 2022|title=Bandits burn down five Zamfara communities, kill many people|url=https://www.premiumtimesng.com/regional/nwest/504380-bandits-burn-down-five-zamfara-communities-kill-many-people.html|url-status=live|access-date=9 January 2022|website=[[Premium Times]]|archive-date=7 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220107091957/https://www.premiumtimesng.com/regional/nwest/504380-bandits-burn-down-five-zamfara-communities-kill-many-people.html}}</ref> Wani wanda ya tsira ya bayyana ‘yan fashi da harbi “duk wanda yake gani”.<ref name=":1">{{Cite web|last=|first=|title=Nigeria's president condemns killings in Zamfara state|url=https://www.dw.com/en/nigerias-president-condemns-killings-in-zamfara-state/a-60369729|url-status=live|access-date=9 January 2022|website=[[Deutsche Welle]]}}</ref> An kawo karshen kisan kiyashin ne a ranar Alhamis, 6 ga watan Janairu, bayan da dakarun soji suka kama ‘yan bindiga.<ref name="B" /><ref name=":2" /> An zargi wani shugaban ‘yan fashi da makami mai suna Bello Turji da alhakin kisan gilla.<ref name=":3">{{Cite web|date=7 January 2022|title=Zamfara Attacks: Over 50 dead bodies found as residents panic over rumour of Turji's relocation|url=https://www.premiumtimesng.com/regional/nwest/504549-zamfara-attacks-over-50-dead-bodies-found-as-residents-panic-over-rumour-of-turjis-relocation.html|access-date=9 January 2022|archive-date=7 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220107114900/https://www.premiumtimesng.com/regional/nwest/504549-zamfara-attacks-over-50-dead-bodies-found-as-residents-panic-over-rumour-of-turjis-relocation.html|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|date=10 January 2022|title=Endless massacres by Islamists in Nigeria: Boko, ISIS, Turji loyalists, Fulani, and others {{!}} Modern Tokyo Times|url=http://moderntokyotimes.com/endless-massacres-by-islamists-in-nigeria-boko-isis-turji-loyalists-fulani-and-others/|access-date=10 January 2022|archive-date=10 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220110034907/http://moderntokyotimes.com/endless-massacres-by-islamists-in-nigeria-boko-isis-turji-loyalists-fulani-and-others/|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|last=Gabriel|first=John|date=9 January 2022|title=Zamfara killings: You'll never know peace – University don curses bandits, sponsors|url=https://dailypost.ng/2022/01/09/zamfara-killings-youll-never-know-peace-university-don-curses-bandits-sponsors/|access-date=10 January 2022|website=Daily Post Nigeria|archive-date=9 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220109223034/https://dailypost.ng/2022/01/09/zamfara-killings-youll-never-know-peace-university-don-curses-bandits-sponsors/|url-status=live}}</ref><ref name=":6">{{Cite web|title=Lives valueless under Buhari's govt – Kingsley Moghalu - P.M. News|url=https://pmnewsnigeria.com/2022/01/09/lives-valueless-under-buharis-govt-kingsley-moghalu/|url-status=live|access-date=10 January 2022|website=[[P.M. News]]|archive-date=9 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220109124710/https://pmnewsnigeria.com/2022/01/09/lives-valueless-under-buharis-govt-kingsley-moghalu/}}</ref> '''Jerin matsugunan da aka tabbatar da niyya''' {| class="wikitable" !Suna !Kwanan wata hari !Cikakkun bayanai !Manazarta |- |Kurfar Danya |4 ga Janairu, Talata |Da farko da za a yi niyya; jama'a sun yi gudun hijira |<ref name=":0" /><ref name=":2" /><ref name=":4" /> |- |Rafin Danya |4 ga Janairu, Talata |An halaka |<ref name=":6" /><ref name=":4" /> |- |Barayar Zaki |4 ga Janairu, Talata | |<ref name=":4" /><ref>{{Cite web|date=8 January 2022|title=Bandits dare Nigerian military, return to Zamfara to massacre 218 civilians|url=https://gazettengr.com/bandits-dare-nigerian-military-return-to-zamfara-to-massacre-218-civilians/|access-date=10 January 2022|website=Peoples Gazette|archive-date=10 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220110234033/https://gazettengr.com/bandits-dare-nigerian-military-return-to-zamfara-to-massacre-218-civilians/|url-status=live}}</ref> |- |Rafin Gero |4 ga Janairu, Talata |An kewaye, halaka |<ref name=":4" /><ref name=":2" /><ref name=":5">{{Cite web|last=editing|date=6 January 2022|title=Bandits Attack Five Zamfara Communities, Kill Many Residents|url=http://saharareporters.com/2022/01/06/bandits-attack-five-zamfara-communities-kill-many-residents|access-date=10 January 2022|website=Sahara Reporters|archive-date=9 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220109024428/http://saharareporters.com/2022/01/06/bandits-attack-five-zamfara-communities-kill-many-residents|url-status=live}}</ref> |- |Waramu | | |<ref name=":3" /><ref>{{Cite web|last=Reporters|first=Our Correspondent Our|title=Buhari: Zamfara massacre, act of desperation by mass murderer|url=https://www.newtelegraphng.com/buhari-zamfara-massacre-act-of-desperation-by-mass-murderer/|access-date=10 January 2022|website=New Telegraph|archive-date=9 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220109021038/https://www.newtelegraphng.com/buhari-zamfara-massacre-act-of-desperation-by-mass-murderer/|url-status=live}}</ref> |- |Tungar Isa | |An halaka |<ref>{{Cite web|date=8 January 2022|title=Más de 200 muertos en ataques de bandidos en Nigeria|url=https://www.abc.es/internacional/abci-mas-200-muertos-ataques-bandidos-nigeria-202201081634_noticia.html|access-date=10 January 2022|website=abc|language=es|archive-date=8 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220108170048/https://www.abc.es/internacional/abci-mas-200-muertos-ataques-bandidos-nigeria-202201081634_noticia.html|url-status=live}}</ref><ref name=":5" /> |- |Kewaye | | |<ref name=":0" /><ref name=":5" /> |- |Tungar Na More | | |<ref>{{Cite web|last=Edokwe|first=Bridget|date=8 January 2022|title=Over 200 Residents Buried As Bandits Raze Zamfara Communities In Fresh Attacks|url=https://barristerng.com/over-200-residents-buried-as-bandits-raze-zamfara-communities-in-fresh-attacks/|access-date=10 January 2022|website=BarristerNG.com|archive-date=10 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220110230246/https://barristerng.com/over-200-residents-buried-as-bandits-raze-zamfara-communities-in-fresh-attacks/|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|last=Brown|first=Tamsin|date=9 January 2022|title=Hundreds killed in vicious bandit attacks on Nigerian villages|url=https://www.euroweeklynews.com/2022/01/09/hundreds-killed-in-vicious-bandit-attacks-on-nigerian-villages/|url-status=live|access-date=10 January 2022|website=[[EuroWeekly News]]|archive-date=9 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220109120320/https://www.euroweeklynews.com/2022/01/09/hundreds-killed-in-vicious-bandit-attacks-on-nigerian-villages/}}</ref> |} == Wadanda abin ya shafa == Hukumomin jihar Zamfara sun ce adadin wadanda suka mutu ya kai 58, amma hakan ya janyo cece-kuce.<ref>{{Cite web|date=9 January 2022|title=Nigerian locals, authorities give varying attack death tolls|url=https://www.cbs17.com/news/nigerian-locals-authorities-give-varying-attack-death-tolls/|url-status=live|access-date=10 January 2022|website=[[CBS17]]|archive-date=10 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220110042552/https://www.cbs17.com/news/nigerian-locals-authorities-give-varying-attack-death-tolls/}}</ref><ref>{{Cite web|last=CNN|first=Story by Reuters and Nimi Princewill|title=Scores killed in northwest Nigeria during reprisal attacks by armed bandits|url=https://www.cnn.com/2022/01/09/africa/northwest-nigeria-attacks-intl/index.html|access-date=10 January 2022|website=CNN|archive-date=10 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220110042052/https://www.cnn.com/2022/01/09/africa/northwest-nigeria-attacks-intl/index.html|url-status=live}}</ref> Wasu ‘yan gudun hijirar sun ce adadin wadanda suka mutu ya kai 154.<ref name=":1" /> Mai magana da yawun Sadiya Umar Farouq, ministar harkokin jin kai, ta ce an binne gawarwaki sama da 200,<ref name="A" /> kuma mazauna yankin sun amince da hakan.<ref>{{Cite news|date=8 January 2022|title=About 200 Dead in Attacks in Northwest Nigeria, Residents Say|work=[[US News]]|url=https://www.usnews.com/news/world/articles/2022-01-08/death-toll-in-attacks-in-nigerias-zamfara-state-around-200-residents|access-date=10 January 2022|archive-date=10 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220110202621/https://www.usnews.com/news/world/articles/2022-01-08/death-toll-in-attacks-in-nigerias-zamfara-state-around-200-residents|url-status=live}}</ref> Daga cikin wadanda kashe-kashen ya rutsa da su har da Gambo Abare, wani fitaccen shugaban kungiyar ‘yan banga na yaki da ‘yan bindiga.<ref name=":3" /><ref>{{Cite web|date=8 January 2022|title=Insecurity: Round-up Of Northwest Nigeria's Week Of Mixed Fortunes|url=https://humanglemedia.com/insecurity-round-up-of-northwest-nigerias-week-of-mixed-fortunes/|access-date=10 January 2022|website=HumAngle Media|archive-date=11 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220111103130/https://humanglemedia.com/insecurity-round-up-of-northwest-nigerias-week-of-mixed-fortunes/|url-status=live}}</ref> == Bayan haka == Sama da mutane dubu goma ne suka zama ‘yan gudun hijira da kuma kona kauyuka biyar.<ref name=":0" /><ref name="A" /> Mutane da yawa har yanzu ba a gansu ba.<ref>{{Cite web|last=AfricaNews|date=10 January 2022|title=Nigeria: bandits attacks kill at least 200, displacing thousands|url=https://www.africanews.com/2022/01/10/nigeria-bandits-attacks-kill-at-least-200-displacing-thousands/|url-status=live|access-date=10 January 2022|website=Africanews|archive-date=10 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220110191048/https://www.africanews.com/2022/01/10/nigeria-bandits-attacks-kill-at-least-200-displacing-thousands/}}</ref> An sace albarkatu da dama, inda aka yi kiyasin shanu 2,000 da 'yan fashi suka kwashe.<ref>{{Cite news|date=9 January 2022|title=Nigeria motorbike gang attack: Death toll rises to 200|work=BBC News|url=https://www.bbc.com/news/world-africa-59925413|access-date=10 January 2022|archive-date=9 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220109232046/https://www.bbc.com/news/world-africa-59925413|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|title=Nigeria: Armed assailants kill up to 200 civilians in attacks in Zamfara State Jan. 5-6|url=https://www.garda.com/crisis24/news-alerts/564141/nigeria-armed-assailants-kill-up-to-200-civilians-in-attacks-in-zamfara-state-jan-5-6|access-date=10 January 2022|website=GardaWorld|archive-date=10 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220110234900/https://www.garda.com/crisis24/news-alerts/564141/nigeria-armed-assailants-kill-up-to-200-civilians-in-attacks-in-zamfara-state-jan-5-6|url-status=live}}</ref> Hukumomin Najeriya sun isa gundumomin domin taimakawa wajen shirya jana'izar jama'a, kuma har yanzu suna ci gaba da aiki.<ref name=":1" /> Ana ci gaba da kokarin bayar da agaji.<ref>{{Cite web|last=AFP|date=10 January 2022|title=Nigeria attacks leave 200 dead, thousands displaced|url=https://www.dawn.com/news/1668608|access-date=10 January 2022|website=DAWN.COM|archive-date=10 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220110045503/https://www.dawn.com/news/1668608|url-status=live}}</ref> Gwamnatin Najeriya da ‘yan sandan kasar sun kaddamar da farautar wadanda suka aikata wannan aika-aika, tare da daukar jiragen yaki.<ref>{{Cite news|date=2022-01-07|title=Survivors: Over 100 killed in attack in Nigeria’s north|language=en-CA|work=The Toronto Star|url=https://www.thestar.com/news/world/africa/2022/01/07/survivors-over-100-killed-in-attack-in-nigerias-north.html|access-date=2022-01-13|issn=0319-0781}}</ref><ref>{{Cite web|date=2022-01-09|title=Death toll in Nigeria raids by gunmen climbs to 200, says official|url=https://english.alarabiya.net/News/world/2022/01/09/Death-toll-in-Nigeria-raids-by-gunmen-climbs-to-200-says-official|access-date=2022-01-13|website=Al Arabiya English|language=en}}</ref> Har yanzu dai ba a daina kai hare-hare na ‘yan bindiga ba, kuma a ranar 10 ga watan Janairu, ‘yan bindiga sun kai farmaki kauyen ‘Yar Kuka na Zamfaran, inda suka yi awon gaba da mutane goma sha biyu da suka hada da hakimin kauyen, da matarsa ​​da dan uwansa, da kuma wasu ma’aikatan hakar ma’adinai biyu daga Burkina Faso.<ref>{{Cite web|date=2022-01-13|title=Boko Haram still in control of 2 Borno LGAs, says Zulum|url=https://www.vanguardngr.com/2022/01/boko-haram-still-in-control-of-2-borno-lgas-says-zulum-2/|access-date=2022-01-13|website=Vanguard News|language=en-US}}</ref> Washegari ‘yan bindiga sun kai farmaki garin Kadauri a karamar hukumar Maru inda suka yi garkuwa da wasu mata shida.<ref>{{Cite web|date=2022-01-12|title=Bandits abduct village head, two foreigners, nine others in Zamfara|url=https://www.premiumtimesng.com/regional/nwest/505373-bandits-abduct-village-head-two-foreigners-nine-others-in-zamfara.html|url-status=live|access-date=2022-01-13|website=[[Premium Times]]|language=en-GB}}</ref> A ranar Talata, 11 ga watan Janairu, ‘yan bindiga sun kashe fararen hula 51 daga jihohin Filato da Neja a irin wannan lamari.<ref>{{Cite web|date=2022-01-13|title=Bandits kill 51, houses burnt in attacks on communities|url=https://thenationonlineng.net/bandits-kill-51-houses-burnt-in-attacks-on-communities/|access-date=2022-01-13|website=The Nation Newspaper|language=en-US}}</ref> A ranar 12 ga watan Janairu, gwamnan Zamfara Bello Matawalle ya sanar da cewa rashin tsaro ya zama “barazana” a jihar da kuma yankin Arewa maso yammacin Najeriya baki daya, ya kuma bukaci gwamnatin tarayya da ta kara sanya kanta cikin rikicin.<ref>{{Cite web|date=2022-01-12|title=Insecurity in North-west now an existential threat - Zamfara Governor|url=https://www.premiumtimesng.com/news/top-news/505548-insecurity-in-north-west-now-an-existential-threat-zamfara-governor.html|access-date=2022-01-13|language=en-GB}}</ref><ref>{{Cite web|title=Nigeria: Attacks leave at least 52 killed in Plateau and Niger states Jan. 11-12|url=https://crisis24.garda.com/insights-intelligence/intelligence/risk-alerts/wip1001347521/nigeria-attacks-leave-at-least-52-killed-in-plateau-and-niger-states-jan-11-12|access-date=2022-01-13|website=Nigeria: Attacks leave at least 52 killed in Plateau and Niger states Jan. 11-12 {{!}} Crisis24|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=2022-01-13|title=Newspaper Headlines: Bandits kill 51 in Plateau, Niger communities|url=https://www.thecable.ng/newspaper-headlines-bandits-kill-51-in-plateau-niger-communities|access-date=2022-01-13|website=TheCable|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite news|last=Bagudu|first=Mustapha|date=January 13, 2022|title=Bandits Kill 13 Villagers In Niger Communities|work=The Will Nigeria|url=https://thewillnigeria.com/news/bandits-kill-13-villagers-in-niger-communities/|access-date=January 13, 2022}}</ref> == Martani == === 'yan Najeriya === A ranar 8 ga watan Janairu, shugaban Najeriya Muhammadu Buhari ya yi tir da kashe-kashen da ake yi, inda ya kara da cewa Najeriya za ta nemi murkushe ta'addanci a kasar.<ref>{{Cite web|date=9 January 2022|title=Buhari condemns massacre of about 200 villagers in Zamfara|url=https://www.premiumtimesng.com/news/headlines/504758-buhari-condemns-massacre-of-about-200-villagers-in-zamfara.html|access-date=9 January 2022|archive-date=9 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220109222838/https://www.premiumtimesng.com/news/headlines/504758-buhari-condemns-massacre-of-about-200-villagers-in-zamfara.html|url-status=live}}</ref><ref name=":1" /> Tsohon sakataren gwamnatin tarayya Anyim Pius Anyim ya ce ya ji takaicin kashe-kashen da aka yi, inda ya yi tir da “lalata rayuka da dukiyoyi” da masu aikata ta’addancin ke yi.<ref>{{Cite web|date=9 January 2022|title=Zamfara killings: Anyim mourns, says people should not live in fear in their own home|url=https://punchng.com/zamfara-killings-anyim-mourns-says-people-should-not-live-in-fear-in-their-own-home/|access-date=10 January 2022|website=Punch Newspapers|archive-date=10 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220110024935/https://punchng.com/zamfara-killings-anyim-mourns-says-people-should-not-live-in-fear-in-their-own-home/|url-status=live}}</ref> Sarakunan Anka da Bukkuyum, Alhaji Attahir Ahmad da Alhaji Muhammad Usman, sun karfafa matakan tsaro a yankin. Nan take Bello Matawalle ya kai ziyara garuruwan da abin ya shafa, inda ya gana da wadanda suka tsira da rayukansu da kuma iyalansu. Ya soki kafafen yada labarai da cewa suna yin karin gishiri a kiyasin adadin wadanda suka mutu, yana mai cewa kafafen yada labarai sun “nakalto daban-daban alkaluma masu ban tsoro na mace-macen da suka taso daga hare-haren baya-bayan nan ta hanyar tserewa daga ‘yan bindiga.<ref>{{Cite web|date=9 January 2022|title=Killings: Zamfara emirs cry for help, Buhari vows to crush terrorists|url=https://punchng.com/killings-zamfara-emirs-cry-for-help-buhari-vows-to-crush-terrorists/|access-date=9 January 2022|website=Punch Newspapers|archive-date=9 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220109222836/https://punchng.com/killings-zamfara-emirs-cry-for-help-buhari-vows-to-crush-terrorists/|url-status=live}}</ref> Jam’iyyar All Progressives Congress ta yi Allah-wadai da lamarin, inda ta bayyana cewa za ta goyi bayan rundunar sojojin Najeriya a yunkurinta na zakulo wadanda suka aikata wannan aika-aika. John James Akpan Udo-Edehe ya mika sakon ta’aziyya ga iyalan wadanda suka rasa ‘yan uwa tare da jajantawa gwamnati da al’ummar jihar Zamfara a madadin jam’iyyar.<ref>{{Cite web|date=10 January 2022|title=Defeated bandits running from military onslaught in Zamfara, APC says|url=https://gazettengr.com/defeated-bandits-running-from-military-onslaught-in-zamfara-apc-says/|url-status=live|access-date=10 January 2022|website=[[Peoples Gazette]]|archive-date=10 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220110140518/https://gazettengr.com/defeated-bandits-running-from-military-onslaught-in-zamfara-apc-says/}}</ref><ref>{{Cite web|date=10 January 2022|title=Killings in Zamfara won't go unpunished, says APC|url=https://www.thecable.ng/killings-in-zamfara-wont-go-unpunished-says-apc|access-date=10 January 2022|website=TheCable|archive-date=10 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220110115219/https://www.thecable.ng/killings-in-zamfara-wont-go-unpunished-says-apc|url-status=live}}</ref> Kungiyar Kwadago ta Najeriya ta yi Allah-wadai da kisan kiyashi da kuma “mugunta da rashin mutuntaka” da ‘yan fashin suka yi.<ref>{{Cite web|date=10 January 2022|title=NLC condemns recent massacre in Zamfara|url=https://www.sunnewsonline.com/nlc-condemns-recent-massacre-in-zamfara/|url-status=live|access-date=10 January 2022|website=[[The Sun (Nigeria)]]|archive-date=10 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220110191332/https://www.sunnewsonline.com/nlc-condemns-recent-massacre-in-zamfara/}}</ref> Femi Fani-Kayode, wanda a baya ya taba rike mukamin ma’aikatar sufurin jiragen sama ta Najeriya, ya bayar da shawarar cewa Najeriya za ta iya hana kashe-kashen jama’a a nan gaba ta hanyar amfani da salon tayar da bama-bamai, lura da cewa a baya-bayan nan ne sojoji suka mallaki jiragen Tucano.<ref>{{Cite web|last=Silas|first=Don|date=9 January 2022|title=Zamfara massacre: Time to consider use of American Tucano jets – Fani-Kayode|url=https://dailypost.ng/2022/01/09/zamfara-massacre-time-to-consider-use-of-american-tucano-jets-fani-kayode/|access-date=9 January 2022|website=Daily Post Nigeria|archive-date=9 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220109222838/https://dailypost.ng/2022/01/09/zamfara-massacre-time-to-consider-use-of-american-tucano-jets-fani-kayode/|url-status=live}}</ref> Shi ma gwamnan jihar Kaduna, Nasir Ahmad el-Rufai, ya goyi bayan amfani da hanyar.<ref>{{Cite web|date=9 January 2022|title=BANDITS: El-Rufai's call for carpet-bombing raises dust|url=https://www.vanguardngr.com/2022/01/bandits-el-rufais-call-for-carpet-bombing-raises-dust/|access-date=9 January 2022|website=Vanguard News|archive-date=9 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220109222838/https://www.vanguardngr.com/2022/01/bandits-el-rufais-call-for-carpet-bombing-raises-dust/|url-status=live}}</ref> Suna kashe mutane a Sakkwato, ku tattara sojoji a can, ku fatattake su, su koma Kebbi, daga Kebbi idan aka tashi bam, sai su koma Kaduna. Abin da ya kamata a yi shi ne a yi musu bama-bamai ta sama, kasa, dakaru a kasa lokaci guda a duk jihohi biyar, shida na Arewa maso Yamma da Nijar. Kuma ana iya magance wannan matsala a ganina, cikin makonni. Na yi imani matakan rashin tsaro a yanzu sun kasance a wani wuri mai mahimmanci kuma wani abu ya kamata a bayar. Fatana shi ne abin da zai bayar shi ne karshen wannan ‘yan fashin har abada. Matsala ce.<ref>{{Cite web|date=2022-01-08|title=Carpet-Bombing: The collateral damage 'll be enormous — Pundit tells El-Rufai|url=https://www.vanguardngr.com/2022/01/carpet-bombing-the-collateral-damage-ll-be-enormous-pundit-tells-el-rufai/|access-date=2022-01-09|website=Vanguard News|archive-date=2022-01-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20220109222838/https://www.vanguardngr.com/2022/01/carpet-bombing-the-collateral-damage-ll-be-enormous-pundit-tells-el-rufai/|url-status=live}}</ref> -Nasir Ahmad el-Rufai === Ƙasashen Duniya === Ma'aikatar harkokin wajen Turkiyya ta mayar da martani tana "mai matukar bakin ciki da samun labarin cewa sama da fararen hula dari ne suka rasa rayukansu a wasu hare-hare da aka kai a jihar Zamfara."<ref>{{Cite web|title=Turkey condemns 'heinous' attacks in northwestern Nigeria|url=https://www.aa.com.tr/en/turkey/turkey-condemns-heinous-attacks-in-northwestern-nigeria/2469200|url-status=live|access-date=10 January 2022|website=[[Anadolu Agency]]|archive-date=11 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220111091928/https://www.aa.com.tr/en/turkey/turkey-condemns-heinous-attacks-in-northwestern-nigeria/2469200}}</ref><ref>{{Cite web|title=Dışişleri Bakanlığı'ndan Nijerya'daki saldırıya kınama|url=https://www.tgrthaber.com.tr/gundem/disislerinden-nijeryadaki-saldiriya-kinama-2808134|url-status=live|access-date=10 January 2022|website=[[TGRT Haber]]|language=tr|archive-date=10 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220110232030/https://www.tgrthaber.com.tr/gundem/disislerinden-nijeryadaki-saldiriya-kinama-2808134}}</ref> A ranar 10 ga watan Janairu, Sakatare-Janar na Majalisar Dinkin Duniya António Guterres ya bayyana kakkausar suka kan lamarin, inda ya ba da goyon baya ga ayyukan yaki da ta'addanci a Najeriya, yana mai shaidawa hukumomin Najeriya cewa "ba za su yi kasa a gwiwa ba wajen gurfanar da wadanda ke da alhakin wadannan munanan laifuka a gaban kuliya".<ref>{{Cite web|date=2022-01-11|title=UN chief condemns 'appalling' attacks in Nigeria|url=http://www.saudigazette.com.sa/article/615712/World/Africa/UN-chief-condemns-appalling-attacks-in-Nigeria|url-status=live|access-date=2022-01-11|website=[[Saudi Gazette]]glish|archive-date=11 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220111161909/https://www.saudigazette.com.sa/article/615712/World/Africa/UN-chief-condemns-appalling-attacks-in-Nigeria}}</ref> Guterres ya jaddada goyon bayan MDD ga kasar.<ref>{{Cite web|date=2022-01-11|title=Zamfara Attacks: UN scribe condemns killings, urges FG to arrest perpetrators|url=https://www.premiumtimesng.com/regional/nwest/505069-zamfara-attacks-un-scribe-condemns-killings-urges-fg-to-arrest-perpetrators.html|url-status=live|access-date=2022-01-11|website=[[Premium Times]]|archive-date=11 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220111211828/https://www.premiumtimesng.com/regional/nwest/505069-zamfara-attacks-un-scribe-condemns-killings-urges-fg-to-arrest-perpetrators.html}}</ref><ref>{{Cite web|date=2022-01-10|title=Zamfara: UN chief Guterres condemns massacre of over 200 people by bandits|url=https://gazettengr.com/zamfara-un-chief-guterres-condemns-massacre-of-over-200-people-by-bandits/|access-date=2022-01-11|website=Peoples Gazette|archive-date=10 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220110232034/https://gazettengr.com/zamfara-un-chief-guterres-condemns-massacre-of-over-200-people-by-bandits/|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|date=2022-01-10|title=Scores of civilians dead, UN chief condemns 'appalling' attacks in Nigeria|url=https://news.un.org/en/story/2022/01/1109482|access-date=2022-01-11|website=UN News|archive-date=11 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220111155556/https://news.un.org/en/story/2022/01/1109482|url-status=live}}</ref> Kungiyar Hadin Kan Musulunci ta yi tir da lamarin, inda ta nuna juyayi ga wadanda abin ya shafa.<ref>{{Cite web|date=2022-01-11|title=OIC condemns violence in Nigeria’s Zamfara|url=https://arab.news/4spvp|access-date=2022-01-13|website=Arab News|language=en}}</ref> Ma'aikatar harkokin wajen Masar ta aike da sakon ta'aziyya tare da yin Allah wadai da kisan kiyashin a matsayin harin ta'addanci.<ref>{{Cite web|date=2022-01-09|title=Egypt Offers Condolences to Nigeria over Victims of Zamfara Attacks - Sada El balad|url=https://see.news/egypt-offers-condolences-to-nigeria-over-victims-of-zam/|access-date=2022-01-13|language=en-US}}</ref> == Manazarta == [[Category:Ta'adanci]] [[Category:Rikici a Najeriya]] [[Category:Rikici]] [[Category:Satar mutane a najeriya]] [[Category:Rikicin Fulani da manoma]] 7ex4vxkhd5os31yp83ih882la57p9sa Dokar ingancin ruwa 0 29863 164777 138526 2022-08-08T14:12:17Z DonCamillo 4280 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Dokokin ingancin ruwa suna''' kula da kare albarkatun ruwa don lafiyar ɗan adam da muhalli. Dokokin ingancin ruwa ƙa'idodi ne na doka ko buƙatun da ke kula [[Inganchin ruwa|da ingancin ruwa]], wato, yawan gurɓataccen ruwa a cikin wasu ƙayyadaddun ƙarar ruwa. Irin waɗannan ƙa'idodi gabaɗaya a na bayyana su a zaman matakan ƙayyadaddun gurɓataccen ruwa (ko sinadarai, na zahiri, na halitta, ko na rediyo) waɗanda ake ganin an yarda da su a cikin ƙarar ruwa, kuma gabaɗaya an ƙirƙira su dangane da abin da aka yi niyyar amfani da ruwan - na amfanin ɗan adam, masana'antu ko amfani da gida, nishaɗi, ko matsayin wurin zama na ruwa. Bugu da ƙari, waɗannan dokokin suna ba da ƙa'idodi game da canjin [[Inganchin ruwa|sinadarai, jiki, radiyo, da halayen halittu na albarkatun ruwa]] . Ƙoƙari na tsari na iya haɗawa da ganowa da rarraba gurɓataccen ruwa, ƙididdige yawan gurɓataccen gurɓataccen ruwa a cikin albarkatun ruwa, da iyakance fitar da gurɓataccen ruwa daga maɓuɓɓugar ruwa. Wuraren da aka tsara sun haɗa da gyaran najasa da zubar da ruwa, sarrafa ruwan sharar masana'antu da noma, da sarrafa kwararar ruwa daga wuraren gine-gine da wuraren birane. Dokokin ingancin ruwa suna ba da tushe ga ƙa'idodi a cikin ma'aunin ruwa, saka idanu, dubawa da izini da ake buƙata, da aiwatarwa. A na iya canza waɗannan dokokin don biyan buƙatu na yanzu da abubuwan da suka fi dacewa. == Ruwan da aka ƙayyade == Ruwan ruwa na Duniya yana ko'ina, ruwa, da kuma haɗaɗɗun. A cikin zagayowar ruwa, [[ruwa]] na zahiri yana motsawa ba tare da la'akari da iyakokin siyasa tsakanin yanayin duniya, saman ƙasa, da ƙasa ba, ta hanyar tashoshi na halitta da na mutum. === Ruwan da aka ƙayyade === Dokokin ingancin ruwa sun bayyana ɓangaren wannan hadadden tsarin da ke ƙarƙashin kulawar tsari. Hukunce-hukuncen tsari na iya kasancewa tare da iyakoki na siyasa (misali, wasu nauyin yarjejeniya na iya shafi gurbatar ruwa a duk ruwan duniya ). Wasu dokoki na iya aiki ne kawai ga wani yanki na ruwa da ke cikin iyakokin siyasa (misali, dokar ƙasa wacce ta shafi ruwan saman da ake kewayawa kawai), ko ga wani nau'in ruwa na musamman (misali, albarkatun ruwan sha). === Ruwan da ba a ƙayyade ba === Yankunan da ruwan da aka kayyade bai rufe ba. Bugu da ƙari, ruwa mai tsattsauran ra'ayi na iya kasancewa ƙarƙashin yarjejeniyoyin ƙetare. Ko da a cikin hukunce-hukuncen hukunce-hukunce, sarƙaƙƙiya na iya tasowa inda ruwa ke gudana tsakanin ƙasa da ƙasa, ko kuma ya cika ƙasa ba tare da mamaye ta na dindindin ba. == Rabe-raben gurbataccen ruwa == Dokokin ingancin ruwa sun gano abubuwa da kuzari waɗanda suka cancanci a matsayin " gurɓataccen ruwa " don dalilai na ƙarin sarrafawa. Daga tsarin tsari, wannan yana buƙatar ayyana nau'ikan kayan da suka cancanci gurɓatawa, da ayyukan da ke canza abu zuwa gurɓataccen abu. Hukumomin gudanarwa na iya amfani da ma'anoni don nuna yanke shawara na manufofi, ban da wasu nau'ikan kayan aiki daga ma'anar gurbatar ruwa wanda in ba haka ba za a yi la'akari da shi a matsayin gurɓataccen ruwa. Misali, Dokar Tsabtace Ruwa ta Amurka (CWA) ta ayyana “ gurɓacewar ruwa” (watau gurɓataccen ruwa) a sarari don haɗawa da duk wani “wanda mutum ya yi ko ɗan adam ya jawo canjin sinadarai, na zahiri, na halitta, da na rediyo. ruwa." Koyaya, Dokar ta ayyana “masu gurɓatawa” da ke ƙarƙashin ikonta musamman, kamar yadda “ganin ɓarna, ƙazamin sharar gida, ragowar incinerator, tacewa baya, najasa, datti, sludge najasa, alburusai, sharar sinadarai, kayan halitta, kayan aikin rediyo [tare da wasu keɓancewa. ], zafi, tarkace ko kayan aikin da aka jefar, dutsen, yashi, dattin cellar da masana'antu, gundumomi, da sharar aikin gona da aka fitar cikin ruwa." Wannan ma'anar ta fara bayyana duka azuzuwan ko nau'ikan kayan (misali, sharar gida) da kuzari (misali, zafi) waɗanda zasu iya zama gurɓataccen ruwa, kuma yana nuna lokacin da in ba haka ba kayan amfani zasu iya canza su zuwa gurɓatawa don dalilai na tsari: lokacin. ana “zuba su cikin ruwa,” an ayyana su a wani wuri a matsayin “ƙara” na kayan zuwa ruwan da aka tsara. An keɓe ma'anar CWA don najasa da aka fitar daga wasu nau'ikan tasoshin, ma'ana cewa gurɓataccen ruwa na gama-gari kuma mai mahimmanci, a ma'anarsa, ba a ɗaukarsa gurɓatacce don dalilai na dokar ingancin ruwa ta farko ta Amurka. <ref name="NPDES definitions2" /> ( ''Dubi'' Dokar ƙazantar da jirgin ruwa a Amurka . ) Ko da yake gurɓataccen yanayi yana ƙarƙashin ƙa'ida a ƙarƙashin CWA, tambayoyin ma'anar sun haifar da ƙararraki, ciki har da ko ruwa da kansa zai iya cancanta a matsayin "ƙazanta" (misali, ƙara ruwan dumi zuwa rafi). [[Babban kotun Koli na Amurka|Kotun Koli ta Amurka ta]] yi magana game da waɗannan batutuwa a ''gundumar Kula da Ambaliyar Ruwa ta Los Angeles v.'' ''Majalisar Tsaron Albarkatun Kasa, Inc.'' (2013). == Matsayin ingancin ruwa == === Matsayin ingancin ruwa na yanayi === Ƙayyade ma'aunin ingancin ruwan da ya dace gabaɗaya yana buƙatar sabbin bayanai na kimiyya game da lafiya ko tasirin muhalli na gurɓataccen abu da ake bitar ta hanyar ma'aunin ingancin ruwa. Sharuɗɗan ingancin ruwa sun haɗa da saitattun alamomi waɗanda ke tantance ko ruwa ba shi da aminci ga lafiyar ɗan adam ko namun daji bisa bayanan kimiyya. Bayanan kimiyya sun haɗa da abubuwan da za a iya aunawa kamar zafin jiki, narkar da iskar oxygen, abinci mai gina jiki, sinadarai masu guba, gurɓataccen abu, ƙarfe mai nauyi, gurɓataccen ƙananan ƙwayoyin cuta, abubuwan rediyoaktif, da sediments. Ma'auni na ingancin ruwa na iya buƙatar lokaci-lokaci ko ci gaba da lura da jikin ruwa. Dangane da ma'auni, yanke shawara akan ƙa'idodin ingancin ruwa na iya canzawa don haɗawa da la'akari da siyasa, kamar tsadar tattalin arziki da fa'idodin yarda. Misali, {asar Amirka na amfani da ma'aunin ingancin ruwa a matsayin wani ~angare na ka'idojinta na ingancin ruwan saman qarqashin CWA. Shirin Ma'aunin ingancin Ruwa na ƙasa (WQS) yana farawa da jihohin Amurka waɗanda ke zayyana abubuwan da aka yi niyya (misali, nishaɗi, ruwan sha, wurin zama) don rukunin ruwan saman, bayan haka sun haɓaka ƙa'idodin [https://www.epa.gov/wqc/national-recommended-water-quality-criteria-tables ingancin ruwa] na tushen kimiyya. Ma'auni sun haɗa da iyakoki na gurɓataccen gurɓataccen abu, makasudin labari (misali, ba tare da furannin algae), da ma'auni na nazarin halittu ba (watau rayuwar ruwa wanda yakamata ya iya rayuwa a cikin ruwa). Idan jikin ruwa ya gaza ƙa'idodin WQS na yanzu, jihar ta haɓaka jimlar Matsakaicin Load na yau da kullun (TMDL) don ƙazantar damuwa. Ayyukan ɗan adam da ke tasiri ingancin ruwa sannan za a sarrafa su ta wasu hanyoyin da aka tsara don cimma burin TMDL. === Matsaya mai nasaba da fasaha === Dokar Tsabtace Ruwa ta Amurka kuma tana buƙatar aiwatar da matakan tushen fasaha, waɗanda aka haɓaka don nau'ikan masu fitar da kowane mutum dangane da ayyukan fasahar jiyya, maimakon ma'auni na tushen wuraren ruwa. An haɓaka waɗannan ƙa'idodi don duka masu fitar da masana'antu da masana'antun sarrafa najasa na birni: * Don nau'ikan masana'antu, EPA tana buga jagororin Effluent don kafofin da ake dasu, da kuma Sabon Ka'idodin Ayyukan Aiki . * Don tsire-tsire masu kula da najasa, ''Dokokin Jiyya na Sakandare'' shine ƙa'idodin ƙasa. Waɗannan ƙa'idodin suna ba da ƙaramin ƙaramin matakin buƙatun jiyya a cikin nau'in ƙasa baki ɗaya. Idan ana buƙatar ƙarin sarrafawa mai ƙarfi don wani ruwa na musamman, ana aiwatar da iyakoki na tushen ingancin ruwa. === Iyakantattun abubuwa === A cikin Amurka, ana buƙatar tushen tushen gurɓatawar don samun izinin fitarwa a ƙarƙashin Tsarin Kawar da Kayayyakin Ƙira ta Ƙasa (NPDES). Iyakoki masu lalacewa buƙatun doka ne waɗanda aka haɗa cikin izini daban-daban. Ƙayyadaddun ƙayyadaddun ƙayyadaddun ƙayyadaddun ƙayyadaddun ƙayyadaddun ƙazantattun ruwa waɗanda za a iya saki daga takamaiman tushe. Akwai hanyoyi da yawa don tantance iyakoki masu dacewa. === Matsayin ruwan sha === Ruwan da aka keɓe don amfanin ɗan adam azaman ruwan sha na iya kasancewa ƙarƙashin ƙayyadaddun ƙa'idodin ingancin ruwan sha . A cikin Amurka, alal misali, an samar da irin waɗannan ƙa'idoji ta hanyar EPA a ƙarƙashin Dokar Samar da Tsaftataccen Ruwan Sha, cewa wajibi ne akan tsarin samar da ruwan sha na jama'a, <ref>EPA. "National Primary Drinking Water Regulations." ''Code of Federal Regulations,'' [https://www.ecfr.gov/cgi-bin/text-idx?SID=f81767b53fe97d98825fc4fdee7cf0a2&mc=true&node=pt40.25.141&rgn=div5 40 CFR Part 141].</ref> kuma ana aiwatar da su ta hanyar ingantaccen tsarin kulawa da gyarawa. (Ba a kayyade akan rijiyoyin da ba na gwamnati ba a matakin tarayya. Amma wasu gwamnatocin jihohi da kananan hukumomi sun fitar da ka'idojin rijiyoyi masu zaman kan nasu).[[File:Dump_Truck_Dumping_Toxic_Medical_Waste.png|thumb| Yadda ake zubar da sharar Magunguna mai guba a cikin Kogin Huallaga a Peru]] == Izini, tattaro bayanai, da kuma shigarwa == === Izini === Izinin zubar da gurɓataccen abu a cikin ruwan ƙarƙashin takamaiman sharaɗi. Misali, an samar da hanyoyin tunkarar hakan da dama a kasar Amurka. Dokar samar da tsaftataccen ruwa na da bukatar Hukumar kula da Muhalli na kasar Amurka (EPA) da ta samar da dokokin zubar da gurbataccen abu akan kamfanoni masu samar da su don kayyadewa ta hanyar amfani da hanyoyi na ilimin fasaha. === Tattara Bayanai === == A faɗin duniya == === Dokokin ƙasa da ƙasa === Akwai manyan ƙungiyoyi masu zaman kansu guda biyu da suka yi babban ci gaba wajen inganta ingancin ruwa a duniya. Kungiyar Kungiyar Kasa (ILA) da Cibiyar Kasa da Kasa da Kasa (IIL) ta yi aiki tare da Majalisar Dinkin Duniya don samar da Helsinki da Berlin. Gurbacewar ruwa da na ruwa babbar barazana ce ga tekunan duniya. === Kanada === * [https://www.canada.ca/en/environment-climate-change/services/water-overview/governance-legislation/federal-policy.html Mulkin Ruwa] === Ƙasar Ingila === === Amurka === Dokar Tsabtace Ruwa ita ce dokar tarayya ta farko a Amurka da ke tafiyar da gurbatar ruwa, kuma EPA da hukumomin muhalli na jihohi ne ke gudanarwa. Ana kiyaye ruwan karkashin kasa a matakin tarayya ta hanyar: * Dokar kiyaye albarkatu da dawo da albarkatu, ta hanyar tsara yadda ake zubar da dattin datti da sharar gida mai haɗari . * Dokar Amintaccen Ruwan Sha (SDWA), ta hanyar daidaita rijiyoyin allura . * [https://www.epa.gov/laws-regulations/summary-comprehensive-environmental-response-compensation-and-liability-act Mahimman martanin Muhalli, ramuwa, da Dokar Lamuni (CERCLA)] ko Superfund, ta hanyar ƙa'ida a cikin tsabtace datti mai haɗari. * Dokar Kwari ta Tarayya, Fungicides, da Rodenticide Act (FIFRA), ta hanyar daidaita magungunan kashe qwari. * Dokar Kula da Abubuwa masu guba (TSCA), ta hanyar daidaita abubuwa masu guba. == Manazarta == {{Reflist}} == Mahaɗin zuwa waje == * [https://www.fda.gov/Food/ResourcesForYou/Consumers/ucm046894.htm US FDA - Gaskiyar Abinci: Ruwan kwalba] [[Category:'Yancin Dan Adam]] [[Category:Hakki]] [[Category:Yanci]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] b1aywcfuut43pddgpubbdwjswsqhgjo Sani Dangote 0 30650 164790 160518 2022-08-08T14:51:23Z Umar Ahmad2345 13400 Gyara wikitext text/x-wiki {{databox}} [[Alhaji]] '''Sani Dangot a shekara ta''' 1959/60 -ya mutu a ranar 14 ga watan Nuwambar shekara ta 2021) ɗan kasuwan Najeriya ne. Ya kasance kanin attajirin da ya fi kowa kudi a Afirka, [[Aliko Dangote]] kuma mataimakin shugaban iyali na [[Dangote Group|rukunin Dangote]] . Ya mutu a ranar 14 ga watan Nuwamban shekara ta 2021 a [[Tarayyar Amurka|Amurka]] daga [[Ciwon daji mai launi|ciwon daji]] na hanji. == Rayuwa ta sirri == Dangote yana da mata da ’ya’ya takwas, ban da ‘yan’uwa uku: [[Aliko Dangote|Aliko]], wanda ya fi kowa kudi a Afirka ; Bello, wanda ya mutu a hatsarin jirgin sama tare da dan [[Jerin shugabannin jihohin Najeriya|shugaban]] mulkin soja na mulkin soja [[Sani Abacha]] a shekara ta 1996; da Garba, wanda ya rasu a shekara ta 2013 bayan bugun jini.<ref name=funeral>{{cite news |work=BBC News Pidgin |language=pcm |title=Sani Dangote burial: Aliko Dangote brother funeral go take place for Kano Tuesday |url=https://www.bbc.com/pidgin/tori-59303387 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211116130352/https://www.bbc.com/pidgin/tori-59303387 |archive-date=16 November 2021 |url-status=live}}</ref><ref name=BBCdeath>{{cite news |date=15 November 2021 |work=[[BBC News Pidgin]] |language=pcm |title=Sani Dangote dies: Aliko Dangote brother Sani, Vice President of Dangote Group don die |url=https://www.bbc.com/pidgin/tori-59287292 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211115060645/https://www.bbc.com/pidgin/tori-59287292 |archive-date=15 November 2021 |url-status=live}}</ref><ref>{{cite web |last=Peter |first=Ola |date=19 March 2018 |work=Within Nigeria |title=How Abacha's Eldest Son, Ibrahim died with Dangote's Brother, Bello in a Presidential Jet Crash; Scandals Unveiled |url=https://www.withinnigeria.com/2018/03/19/how-ibrahim-abacha-died/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20191123151308/https://www.withinnigeria.com/2018/03/19/how-ibrahim-abacha-died/ |archive-date=23 November 2019 |url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |date=18 October 2013 |work=[[Encomium Magazine]] |title=Dangote loses brother |url=https://encomium.ng/dangote-loses-brother/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20131018122004/https://encomium.ng/dangote-loses-brother/ |archive-date=18 October 2013 |url-status=live}}</ref> == Matsalolin shari'a == A watan Satumban shekara ta 2014, wata babbar kotun jihar Legas ta dakatar da wasu asusun banki guda 20 na Dangote na wani dan lokaci bayan da ake zarginsa da kin biyan bashin Naira biliyan 5.2 da bankin tarayya ya baiwa kamfanonin sa na Dansa Foods Limited da Bulk Pack Services Limited. Bankin Union ya tabbatar da cewa ya dade yana matsawa bankunan lamba don girmama cak don rage kudaden tare da karkatar da su zuwa bankunan kasashen waje a [[Kanada|Canada]], [[Switzerland]] da [[Haɗaɗɗiyar Daular Larabawa|UAE]] don gujewa biyan bashin. A shekara ta 2015, bankin Union ya dauki matakin kwace Dansa Foods Limited da kadarorinsa. A shekara ta 2016 ne hukumar kula da kadarorin Najeriya ta karbe dukkan kamfanonin biyu domin su taimaka wajen biyan basussukan. A watan Agustan shekara ta 2018, Dangote yana da hannu a cikin karar da wani dan kwangila dan kasar Italiya ya shigar da kamfaninsa, MPS Nigeria Limited, bayan da ake zarginsa da karya kwangilar . Da ake zargin Dangote da aikata zamba, an zargi Dangote da cewa bai biya albashi ba kuma ya rike fasfo din dan kwangilar tsawon shekaru biyu. Kotu ta yi watsi da shari’ar saboda wasu hujjoji da ba su dace ba. An dawo da fasfo din dan kwangilar bayan watanni biyu a watan Oktoba bayan da [[Rundunar ƴan Sandan Najeriya|hukumomin Najeriya suka]] shiga tsakani. == Rashin lafiya da mutuwa == Kafin rasuwarsa, Dangote ya tafi [[Tarayyar Amurka|kasar Amurka]] domin karɓar maganin [[Ciwon daji mai launi|cutar kansar hanji]] . A ranar 14 ga Nuwambar shekara ta 2021, yana da shekaru 61, ya mutu daga rashin lafiya a Cleveland Clinic a Weston, Florida . An dage jana'izar sa da aka fara yi a ranar 16 ga watan Nuwamba a [[Kano (birni)|Kano]], <ref name="funeral" /> an dage har zuwa ranar 17 ga wata saboda al'amuran takarda da ya sa ba a dawo da gawarsa Najeriya ba. Bayan an gudanar da addu'o'i a fadar mai [[Majalisar Masarautar Kano|martaba Sarkin Kano]], an yi jana'izar shi a wani rukunin iyali da ke Kano. Wadanda suka halarci jana'izarsa sun hada da dan uwansa [[Aliko Dangote|Aliko]], shugaban majalisar dattawa na yanzu da na baya [[Ahmed Ibrahim Lawan|Ahmad Lawan]] da [[Bukola Saraki]] da [[Jerin Gwamnonin Jihar Borno|gwamnan jihar Borno]] [[Babagana Umara Zulum]] da dai sauransu.<ref>{{cite news |author=Pascal |date=16 November 2021 |work=The Nigerian Xpress |title=Dangote’s body arrives Kano |url=https://www.thexpressng.com/dangote-adesina-get-new-un-appointment-2/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20211116071533/https://www.thexpressng.com/dangote-adesina-get-new-un-appointment-2/ |archive-date=16 November 2021 |url-status=live}}</ref><ref name=funeral/><ref>{{cite news |last=Kyari |first=Hadiza |date=15 November 2021 |work=[[Voice of America]] Hausa |language=Hausa |title=Sani Dangote Ya Rasu |trans-title=Sani Dangote has died |url=https://www.voahausa.com/a/sani-dangote-ya-rasu/6313312.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20211115054211/https://www.voahausa.com/a/sani-dangote-ya-rasu/6313312.html |archive-date=15 November 2021 |url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |date=16 November 2021 |work=[[Sahara Reporters]] |title=Billionaire Dangote's Brother, Sani Set For Burial Wednesday As Documentation Delays Arrival From US |url=http://saharareporters.com/2021/11/16/billionaire-dangotes-brother-sani-set-burial-wednesday-documentation-delays-arrival-us |archive-url=https://web.archive.org/web/20211117044925/http://saharareporters.com/2021/11/16/billionaire-dangotes-brother-sani-set-burial-wednesday-documentation-delays-arrival-us |archive-date=17 November 2021 |url-status=live}}</ref>.<ref>{{cite news |last=Bukar |first=Muhammad |date=17 November 2021 |work=[[Daily Post (Nigeria)|Daily Post]] |title=Govs, Sirika, Lawan, others present as Dangote’s brother is buried in Kano |url=https://dailypost.ng/2021/11/17/govs-sirika-lawan-others-present-as-dangotes-brother-is-buried-in-kano/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20211118051409/https://dailypost.ng/2021/11/17/govs-sirika-lawan-others-present-as-dangotes-brother-is-buried-in-kano/ |archive-date=18 November 2021 |url-status=live}}</ref> == Manazarta == 8grthclkezpz1wypvhuvz6z0ecan4kv Bauta A Najeriya 0 30800 165000 142531 2022-08-09T09:01:03Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{databox}} Najeriya na da tarihin '''bauta''' kuma tana taka rawa sosai a cinikin bayi. <ref>https://www.icirnigeria.org/modern-slavery-nigeria-ranks-highest-in-africa/</ref> <ref name="auto5">Akor, Linus. “TRAFFICKING OF WOMEN IN NIGERIA: CAUSES, CONSEQUENCES AND THE WAY FORWARD.” Corvinus Journal of Sociology and Social Policy 2.2 (2011): 89–110. Print.</ref> Bauta a yanzu ta haramta a duniya da kuma a Najeriya. <ref name="auto5" /> Koyaya, sau da yawa ana yin watsi da halal tare da al'adun gargajiya daban-daban waɗanda suka rigaya sun kasance, waɗanda ke kallon wasu ayyuka daban. <ref name="auto5" /> A Najeriya, wasu al'adu da ayyukan addini sun haifar da "lalacewa tsakanin al'adu, al'ada, da addini da kuma dokokin kasa a yawancin jihohin Afirka" wanda ke da ikon yin amfani da ikon da ba bisa doka ba a kan rayuka da yawa wanda ya haifar da zamani. - bautar rana. <ref>Sarich, J., Olivier, M., & Bales, K. (2016). Forced marriage, slavery, and plural legal systems: An african example. Human Rights Quarterly, 38(2), 450-476,542-544.</ref> Hanyoyin bautar zamani da suka fi zama ruwan dare a Nijeriya, su ne fataucin mutane da aikin yara. <ref name="auto5" /> Domin da wuya a gane bautar zamani, ya yi wuya a iya magance wannan al’ada duk da ƙoƙarin da ƙasa da ƙasa ke yi. <ref name="auto5" /> == Tarihin bauta a Najeriya == Kasuwancin '''bayi na gargajiya a''' Kudancin Najeriya ya kasance kafin zuwan tasirin Turawa, kuma ya ci gaba a cikin gida tsawon lokacin da aka kawar da bautar a wasu ƙasashe da yawa. Da zuwan cinikin bayi daga Atlantika, ’yan kasuwar bayi na gargajiya a kudu maso gabashin Najeriya sun zama masu ba da bayi ga ’yan kasuwar bayi na Turai. Kodayake gwamnatin mulkin mallaka ta Burtaniya ta haramta bautar cikin gida a hukumance daga tsakiyar shekara ta 1880s, sun ba da izinin ci gaba da kyau a cikin shekara ta 1930s, ya ƙare gaba ɗaya kawai a cikin shekara ta 1940s. A cikin shekara ta 1961, sabuwar jamhuriya ta farko ta Najeriya ta amince da Yarjejeniyar Bauta ta 1926 . === Igbo === Ƙabilar Ibo sun kasance suna kiyaye tsarin addinin Odinani na Osu. Osu sun kasance mutanen da ake kallon su a matsayin marasa ruhi, kuma an ware su daga al'ummar Igbo na yau da kullun. An ajiye Osu a matsayin bayi ko kuma a sayar da su a cinikin bayi. {{As of|2020}} , Zuriyar Osu har yanzu suna fuskantar wariya a tsakanin ƙabilar Igbo. Masu fafutukar yaki da wariya na cikin gida sun haɗa kai da ƙungiyar Black Lives Matter ta duniya, inda suka kwatanta yadda ake mu’amala da ‘ya’yan bayi a Najeriya da yadda ake yi wa baƙaƙen fata a ƙasar Amurka. === Sokoto Caliphate === [[Daular Sokoto]] wata daular khalifancin Ahlus Sunna ce mai ƙarfi a ƙarni na 19 tare da babban birninta [[Sokoto (birni)|Sokoto]] dake arewacin Najeriya. Halifanci ya kawo ci gaban tattalin arziki shekaru da yawa a duk yankin. Kimanin bayi miliyan 1-2.5 ne wadanda ba musulmi ba aka kama a yakin [[Jihadin Fulani|Fulani]] . Bayi sun yi aikin gonaki amma watakila kuma an basu 'yanci bisa sharadin musulunta . A shekara ta 1900, Sokoto tana da "aƙalla miliyan 1 kuma ƙila har miliyan 2.5 bayi". <ref name="History_of_World_Societies-755" /> === Yarbawa === Bauta ta kasance a al'adance tsakanin [[Yarbawa|Yarabawa]] kafin a kawar da ita a hukumance a shekara ta 1893, lokacin mulkin mallaka na Burtaniya. An kama bayi a lokacin fadada yankuna da yaƙe-yaƙe na ciki da na ƙabilanci. <ref name="ey" /> Idan wani gari ya kama wani a yaƙi, mutanen da aka kama za su zama bayi ga waɗanda suka kama su. <ref name="ey" /> Bayi yawanci suna aiki ne don membobi masu ƙarfi na al'umma, kuma an ba su aikin noman gona, share ƙasa, ko wasu dalilai na sirri. <ref name="ey" /> Tuntuɓar Musulmi da Turawa ya ƙara shaharar bautar da ke tsakanin Yarabawa. Manya-manyan Yarabawa irin su mayaka, sarakuna masu ƙarfi, sarakuna, da attajirai sun fara shiga cinikin bayi domin yana samun riba mai riba. <ref name="ey" /> ’Yan kasuwan kasashen waje sun ba wa abokan kasuwancin Yarbawa makamai masu karfi a maimakon bayi. <ref name="ey" /> Yarabawa sun yi amfani da wadannan makamai wajen fatattakar abokan gaba da sayar da su zuwa cinikin bayi. <ref name="ey" /> Mallakar bayi alama ce ta matsayi a cikin al'ummar Yarbawa. ==== Rukunin bayi ==== Akwai nau'ikan bayi guda uku a cikin al'ummar Yarbawa; ''ìwọ̀fà'', fursunan yaƙi, da masu laifi. Kalmar ''ìwọ̀fà'' tana nufin bayi waɗanda dangi ɗaya suka miƙa da radin kansu ga wani a matsayin lamuni don biyan lamuni. Bawan yakan yi wa ubangijinsu aiki muddin ba a biya bashin ba. Masu ''awòfà'' na iya mallakar dukiya kuma su ziyarci danginsu, amma ƴancinsu ya rage a hannun iyayengijinsu. Wadanda aka kama yakin wani nau'i ne. Mayaƙa waɗanda suka yi nasara a yaƙi sukan kawo fursunoni ga manyan sarakuna da sarakuna, waɗanda suka bautar da su kuma suka tilasta musu yin aiki a gonakinsu ko yin sana’o’i. Mu'amalar bayi ta dogara ne da halayen iyayengiji, da kuma halayen bayi da kansu. [[Efunsetan Aniwura]], Iyalode na [[Ibadan]], an san shi a matsayin ubangidan bawa mai tsananin tausayi. A wasu yanayi, bayi sun zama shugabannin gidajensu ko kuma sun sami ’yanci. == Nau'in Bautar Zamani A Najeriya == === Fataucin mutane === Fataucin bil adama ya ƙunshi "aikin da yunƙurin daukar ma'aikata da jigilar mutane (maza da mata) a ciki ko ta kan iyakoki". <ref name="auto5">Akor, Linus. “TRAFFICKING OF WOMEN IN NIGERIA: CAUSES, CONSEQUENCES AND THE WAY FORWARD.” Corvinus Journal of Sociology and Social Policy 2.2 (2011): 89–110. Print.</ref> Fataucin mutane shine nau'in bautar da ke saurin girma. <ref name="auto4">Balarezo, C. A. (2013). Selling humans: The political economy of contemporary global slavery (Order No. 3648153). Available from Worldwide Political Science Abstracts.</ref> Yawancin waɗanda aka tilasta musu yin fataucin mutane ana tilasta su shiga cinikin jima'i na kasuwanci ko kuma aikin tilastawa. <ref name="auto4" /> Fataucin mutane yana haifar da illa ga tattalin arziki da zamantakewa a Najeriya. <ref name="auto7">Ahmed O Ogunwale. “The Nexus Between Perception and Human Trafficking Prevalence in Nigeria.” International Journal of Law, Psychology and Human Life 4.1 (2017): 1–7. Print.</ref> Akwai nau'ikan fataucin mutane Iri daban-daban a Najeriya. <ref name="auto7" /> Fataucin bil adama a Najeriya na ƙaruwa a cikin gida da waje. <ref name="auto7" /> Najeriya kuma ta zama hanyar wucewa ta hanyar da masu safara ke kai wadanda abin ya shafa zuwa wasu kasashe”. <ref name="auto7" /> ==== Dalilan Fataucin Bil Adama ==== Babu takamaiman ranar da aka fara fataucin mutane a Najeriya amma ya fara karuwa a Najeriya a farkon shekarun 1990 tare da karuwar fataucin miyagun kwayoyi da kuma Advanced Fee Fraud (419). <ref name="auto5">Akor, Linus. “TRAFFICKING OF WOMEN IN NIGERIA: CAUSES, CONSEQUENCES AND THE WAY FORWARD.” Corvinus Journal of Sociology and Social Policy 2.2 (2011): 89–110. Print.</ref> An sami matakai daban-daban na wayar da kan jama'a game da fataucin mutane da kuma banbance-banbance kan yadda kabilun Najeriya daban-daban ke amincewa da safarar mutane. <ref name="auto7">Ahmed O Ogunwale. “The Nexus Between Perception and Human Trafficking Prevalence in Nigeria.” International Journal of Law, Psychology and Human Life 4.1 (2017): 1–7. Print.</ref> Saboda bambance-bambancen fahimtar wannan al'ada, gwamnatin Najeriya ta sha wahala wajen "hada kayan aiki don kawar da barazanar da ke cikin kasar". <ref name="auto7" /> Haka kuma yana da matukar wahala a iya gano wadanda aka yi musu fataucin mutane saboda nau’ukan safarar mutane da kuma rashin horar da yadda ake gane wadanda abin ya shafa. <ref name="auto4">Balarezo, C. A. (2013). Selling humans: The political economy of contemporary global slavery (Order No. 3648153). Available from Worldwide Political Science Abstracts.</ref> ==== Fataucin Waje ==== Fataucin waje, ko fataucin ƙasa da ƙasa, ya haɗa da fataucin mutane a cikin "ƙasashen ƙasa, nahiya da kan iyakokin ƙasa don manufar yin jima'i, aikin yara da hidimar gida don musanyawa don samun ladan kuɗi" <ref name="auto5">Akor, Linus. “TRAFFICKING OF WOMEN IN NIGERIA: CAUSES, CONSEQUENCES AND THE WAY FORWARD.” Corvinus Journal of Sociology and Social Policy 2.2 (2011): 89–110. Print.</ref> A ko'ina cikin iyakokin kasa da kasa a kowace shekara, ana safarar mutane tsakanin shekara ta 800,000 zuwa shekara ta 4,000,000, tare da mata da yara ƙanana da aka fi fama da su. <ref name="auto12">Ngwe, J. E., PhD., & Elechi, O. O. (2012). HUMAN TRAFFICKING: THE MODERN DAY SLAVERY OF THE 21ST CENTURY. African Journal of Criminology and Justice Studies : AJCJS, 6(1), 103-119.</ref> Galibin mata da kananan yara ‘yan Najeriya da ake fataucinsu na safarar mutane ne zuwa ƙasashen Turai musamman Italiya. Gabas ta Tsakiya da Arewacin Amurka su ma wuri ne na gama-gari da masu fataucin su daga Najeriya su karewa “domin daukarsu, aikin gida da aikin gona, da kuma sayar da sassan jikinsu”. <ref name="auto12">Ngwe, J. E., PhD., & Elechi, O. O. (2012). HUMAN TRAFFICKING: THE MODERN DAY SLAVERY OF THE 21ST CENTURY. African Journal of Criminology and Justice Studies : AJCJS, 6(1), 103-119.</ref> Yara da ake fataucin mutane daga Najeriya galibi ana safarar su ne a Najeriya ko wasu kasashen Afirka. <ref name="auto12" /> Fataucin mutane babban laifi ne na ketare, wanda ake ganin yayi kama da cinikin bayi na zamani. <ref name="auto12" /> Mafi yawan abin da ya faru na fataucin ɗan adam daga waje don dalilai na amfani shine a Edo (20.4%), Rivers (8.6%), Cross River (7.1%), Anambra (6.8%), Delta (6.4%), Bayelsa (5.7%), Ebonyi (5.4%), da Imo (3.2%). <ref name="auto7">Ahmed O Ogunwale. “The Nexus Between Perception and Human Trafficking Prevalence in Nigeria.” International Journal of Law, Psychology and Human Life 4.1 (2017): 1–7. Print.</ref> Babban birnin tarayya (5.7%) da jihar Borno (5.0%). <ref name="auto7" /> ==== Fataucin Cikin Gida ==== Fataucin cikin gida, ko fataucin cikin gida shine "daukar ma'aikata da jigilar mutane a cikin iyakokin kasa, ko dai daga karkara zuwa birane ko daga wata jiha zuwa wata, don ayyukan jima'i, aikin yara, ko ayyukan gida". <ref name="auto5">Akor, Linus. “TRAFFICKING OF WOMEN IN NIGERIA: CAUSES, CONSEQUENCES AND THE WAY FORWARD.” Corvinus Journal of Sociology and Social Policy 2.2 (2011): 89–110. Print.</ref> An fi samun yawaitar fataucin bil adama na cikin gida a Benue (16.4%), Akwa Ibom (13.2%), Kogi (9.5%), Kano (4.1%), Jigawa (4.1%), Borno (3.6%), Edo (3.6), Kaduna (3.6%), Kwara (3.6%) da Niger (3.6%) jihohin. <ref name="auto7">Ahmed O Ogunwale. “The Nexus Between Perception and Human Trafficking Prevalence in Nigeria.” International Journal of Law, Psychology and Human Life 4.1 (2017): 1–7. Print.</ref> === Fataucin Mata === Ana fataucin matan Najeriya ne da nufin yin lalata da su. <ref name="auto8" /> Ana fataucinsu ne a waje. <ref name="auto8" /> Adadin ‘yan Najeriya da aka yi musu fataucin mutane na daya daga cikin mafi yawa a yammacin Turai. <ref name="auto8">Baarda, C.S. “Human Trafficking for Sexual Exploitation from Nigeria into Western Europe: The Role of Voodoo Rituals in the Functioning of a Criminal Network.” European Journal of Criminology 13.2 (2016): 257–273. Web.</ref> ==== Dalilan safarar Mata ==== Wannan matsalar fataucin da ake fama da ita a Najeriya na faruwa ne sakamakon abubuwan da suka shafi tattalin arziki. Addinin da ke da rinjayen Musulunci a Arewa, kuma Kirista ne ke da rinjaye a Kudu, shi ma ya taka rawar gani wajen tashe-tashen hankula a fadin Najeriya da ke haifar da fatara. ==== Juju ==== [[Juju]] yana tare a Najeriya tare da [[Kiristanci]] da [[Musulunci]] . <ref name="auto8">Baarda, C.S. “Human Trafficking for Sexual Exploitation from Nigeria into Western Europe: The Role of Voodoo Rituals in the Functioning of a Criminal Network.” European Journal of Criminology 13.2 (2016): 257–273. Web.</ref> Juju ya shafi fataucin dan Adam a Najeriya tunda da yawa sun yi imanin cewa "limamin cocin da ke da alaka da gidan ibada na voodoo yana da ikon sarrafa sakamako a rayuwar mutane". <ref name="auto8" /> Akwai iko da yawa akan mata ta hanyar al'adar juju. <ref name="auto8" /> Firistoci suna ba da haɗin kai ga masu aikata laifuka a Najeriya, kuma limamai da yawa ma masu laifi suna biyan . <ref name="auto8" /> Don haka, wannan yana haifar da samun ƙarfi a kan mata tun lokacin da mafia ke barazana ga waɗanda abin ya shafa da danginsu idan 'yan matan suka kasa ba da haɗin kai. <ref name="auto8" /> Mafia na Najeriya "suna rike da takardun tafiye-tafiye da jigilar kaya zuwa Turai" kuma daga nan ne magidanta suka sayi 'yan matan don aiki. <ref name="auto2">SIDDHARTH KARA. Modern Slavery: A Global Perspective. New York: Columbia University Press, 2017. Web.</ref> ==== Matsayin Madam ==== Galibin fataucin mata wasu mata ne ke kula da su. <ref name="auto3">Quirk, Joel., and Darshan. Vigneswaran. Slavery, Migration and Contemporary Bondage in Africa /[edited by] Joel Quirk and Darshan Vigneswaran. Trenton, NJ: Africa World Press, 2013. Print.</ref> Wadanda abin ya shafa sun fito daga ' madams ', wadanda ke aiki a matsayin 'yan iskan mata, kuma galibi tsoffin karuwai ne. <ref name="auto3" /> Wadannan Madam din sun mallaki 'yan mata har sai sun biya basussukan da ake binsu. <ref name="auto8">Baarda, C.S. “Human Trafficking for Sexual Exploitation from Nigeria into Western Europe: The Role of Voodoo Rituals in the Functioning of a Criminal Network.” European Journal of Criminology 13.2 (2016): 257–273. Web.</ref> Madam sun biya kudin safarar yarinyar da suke daukar aiki. <ref name="auto8" /> Wani abin ƙarfafawa ga waɗannan 'yan mata shine damar nan gaba na samun kudin shiga a matsayin uwargida, wanda ke haifar da sake zagayowar cin zarafi. <ref name="auto8" /> Wannan al’ada ce da ta shahara a Najeriya a yau, inda kashi daya bisa uku na matan wata uwargida ta tunkari su a baya. <ref name="auto2">SIDDHARTH KARA. Modern Slavery: A Global Perspective. New York: Columbia University Press, 2017. Web.</ref> ==== Boko Haram ==== [[Boko Haram|Kungiyar Boko Haram]] na taka rawa sosai wajen safarar mata a Najeriya ta hanyar sace 'yan mata tare da tilasta musu bauta. <ref>CNN, Stephanie Busari. "UNICEF: Boko Haram has kidnapped more than 1000 children in Nigeria". ''CNN''. Retrieved 2020-11-17.</ref> Kungiyar Boko Haram ta yi garkuwa da yara sama da 1000 a Najeriya tun daga shekarar 2013 a cewar UNICEF. Daya daga cikin manyan sace-sacen da aka fi sani da sace 'yan matan makarantar Chibok, ya faru ne a [[Borno|jihar Borno]] inda Abubakar Shekau ya fitar da wani faifan bidiyo yana mai cewa "zai sayar da 'yan matan Najeriya 276 zuwa bauta". === Bautar Yara === A Najeriya, akwai manyan nau'ikan bautar yara guda biyu: aikin tilastawa da yin lalata da kasuwanci . <ref name="auto4">Balarezo, C. A. (2013). Selling humans: The political economy of contemporary global slavery (Order No. 3648153). Available from Worldwide Political Science Abstracts.</ref> Yana da wuya a gano yadda ake bautar da yara a Najeriya saboda rashin fahimta tsakanin ayyukan aiki da ayyukan iyali. <ref name="auto">Okpalaobi, B. Nkechi. “Children and Modern Day Slavery.” African research review 10.1 (2016): 17–. Web.</ref> ==== Aikin Tilastawa ==== Ana tilasta wa yaran Najeriya aiki nau'ikan ayyukan da suka hada da aikin gona, “ bautar gida, yin katifi, yin kayan adon, yin tufafi, wasan raƙuma, da yaƙi (a matsayin yara soja). <ref name="auto4">Balarezo, C. A. (2013). Selling humans: The political economy of contemporary global slavery (Order No. 3648153). Available from Worldwide Political Science Abstracts.</ref> Haka kuma an tilastawa yaran Najeriya shiga aikin hakar ma'adanai inda ake jefa su cikin hatsarin gaske saboda tsananin aikin da ake bukata. <ref name="auto">Okpalaobi, B. Nkechi. “Children and Modern Day Slavery.” African research review 10.1 (2016): 17–. Web.</ref> ==== Cin Duri da Ilimin Jima'i ==== Da alama akwai babban alaƙa tsakanin "cin zarafin yara da karuwanci a Najeriya". <ref name="auto4">Balarezo, C. A. (2013). Selling humans: The political economy of contemporary global slavery (Order No. 3648153). Available from Worldwide Political Science Abstracts.</ref> Irin wannan bautar yara na iya haɗawa da "karuwanci, labarun batsa, yawon shakatawa na jima'i, zoben jima'i, rawa tsirara ko ƙirar ƙira, da cin zarafin yara masu bautar gida" <ref name="auto4" /> == Kokarin Yaki Da Bautar Zamani == Fataucin bil adama yana da wahala a iya yaƙi domin ba a iya gane shi cikin sauƙi. <ref name="auto4">Balarezo, C. A. (2013). Selling humans: The political economy of contemporary global slavery (Order No. 3648153). Available from Worldwide Political Science Abstracts.</ref> Duk da haka, an yi ƙoƙarin yaƙar bautar zamani. <ref name="Developing Nations 1992">"Developing Nations: Conference on Third World Women." Infobase, February 25, 1992. Accessed September 30, 2020.</ref> === Ƙoƙarin Cikin Gida === Gwamnatin Najeriya ta fahimci cewa "laifi na fataucin mutane yana haifar da babbar barazana ga ci gaban Najeriya da zaman lafiyarta, kuma hakan na kawo babbar barazana ga kimarta da tattalin arzikin kasa". <ref name="auto12">Ngwe, J. E., PhD., & Elechi, O. O. (2012). HUMAN TRAFFICKING: THE MODERN DAY SLAVERY OF THE 21ST CENTURY. African Journal of Criminology and Justice Studies : AJCJS, 6(1), 103-119.</ref> Don haka, an yi ƙoƙari da yawa don yaƙar wannan batu. An kirkiro Hukumar hana zirga-zirgar mutane ta kasa ( NAPTIP ) don yaki da fataucin mutane a shekarar 2003. <ref name="auto12" /> Wannan hukumar tana da hannu wajen ladabtar da masu safarar mutane, da binciken jami’ai, da kuma mayar da wadanda abin ya shafa cikin al’umma. <ref name="auto12" /> Yarjejeniyoyi na kasa da kasa da Najeriya ta rattabawa hannu sun hada da: Yarjejeniyar Majalisar Dinkin Duniya Kan Laifukan Kasa da Kasa, Yarjejeniyar Yaki da safarar bakin haure ta kasa, ruwa da iska, yarjejeniyar hana fataucin mutane, da kuma hukunta masu safarar mutane . Fataucin Makamai. <ref name="auto12">Ngwe, J. E., PhD., & Elechi, O. O. (2012). HUMAN TRAFFICKING: THE MODERN DAY SLAVERY OF THE 21ST CENTURY. African Journal of Criminology and Justice Studies : AJCJS, 6(1), 103-119.</ref> === Ƙoƙarin Ƙasashen Duniya === An yi wasu yunƙuri na duniya don magance matsalolin bautar zamani a Najeriya. <ref name="Developing Nations 1992">"Developing Nations: Conference on Third World Women." Infobase, February 25, 1992. Accessed September 30, 2020.</ref> A birnin Geneva na kasar Switzerland, sarakuna da matan shugabannin kasashe 70, tare da sauran manyan kasashen duniya da dama, sun halarci wani taro kan matsalolin da matan karkara ke fuskanta a kasashen duniya na uku, da fatan za a magance matsalolin da mata ke fuskanta. <ref name="Developing Nations 1992">"Developing Nations: Conference on Third World Women." Infobase, February 25, 1992. Accessed September 30, 2020.</ref> Bautar zamani na iya faruwa saboda yawan bashin da wasu kasashen Afirka ke da su ciki har da Najeriya. Yunkurin gyara hakan shi ne gwamnatin Bush ta soke basussukan kasashe 18 ciki har da Najeriya. <ref name="auto6">Woods, E. (2007). Slavery persists. (). Washington: Inter-Hemispheric Resource Center Press.</ref> Kungiyar Jubilee ta kuma soke basussukan kasashe 50 ko fiye da suka hada da Najeriya. <ref name="auto6">Woods, E. (2007). Slavery persists. (). Washington: Inter-Hemispheric Resource Center Press.</ref> == Manazarta == [[Category:Bautan dabbobi a Afurka]] [[Category:Ƙungiyoyi]] [[Category:Ƙungiyoyin kare hakkin ɗan'adam]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] o5eoou9hx1qwztnfn9dmsthqgtxrj8n 165001 165000 2022-08-09T09:01:44Z BnHamid 12586 /* Manazarta */ wikitext text/x-wiki {{databox}} Najeriya na da tarihin '''bauta''' kuma tana taka rawa sosai a cinikin bayi. <ref>https://www.icirnigeria.org/modern-slavery-nigeria-ranks-highest-in-africa/</ref> <ref name="auto5">Akor, Linus. “TRAFFICKING OF WOMEN IN NIGERIA: CAUSES, CONSEQUENCES AND THE WAY FORWARD.” Corvinus Journal of Sociology and Social Policy 2.2 (2011): 89–110. Print.</ref> Bauta a yanzu ta haramta a duniya da kuma a Najeriya. <ref name="auto5" /> Koyaya, sau da yawa ana yin watsi da halal tare da al'adun gargajiya daban-daban waɗanda suka rigaya sun kasance, waɗanda ke kallon wasu ayyuka daban. <ref name="auto5" /> A Najeriya, wasu al'adu da ayyukan addini sun haifar da "lalacewa tsakanin al'adu, al'ada, da addini da kuma dokokin kasa a yawancin jihohin Afirka" wanda ke da ikon yin amfani da ikon da ba bisa doka ba a kan rayuka da yawa wanda ya haifar da zamani. - bautar rana. <ref>Sarich, J., Olivier, M., & Bales, K. (2016). Forced marriage, slavery, and plural legal systems: An african example. Human Rights Quarterly, 38(2), 450-476,542-544.</ref> Hanyoyin bautar zamani da suka fi zama ruwan dare a Nijeriya, su ne fataucin mutane da aikin yara. <ref name="auto5" /> Domin da wuya a gane bautar zamani, ya yi wuya a iya magance wannan al’ada duk da ƙoƙarin da ƙasa da ƙasa ke yi. <ref name="auto5" /> == Tarihin bauta a Najeriya == Kasuwancin '''bayi na gargajiya a''' Kudancin Najeriya ya kasance kafin zuwan tasirin Turawa, kuma ya ci gaba a cikin gida tsawon lokacin da aka kawar da bautar a wasu ƙasashe da yawa. Da zuwan cinikin bayi daga Atlantika, ’yan kasuwar bayi na gargajiya a kudu maso gabashin Najeriya sun zama masu ba da bayi ga ’yan kasuwar bayi na Turai. Kodayake gwamnatin mulkin mallaka ta Burtaniya ta haramta bautar cikin gida a hukumance daga tsakiyar shekara ta 1880s, sun ba da izinin ci gaba da kyau a cikin shekara ta 1930s, ya ƙare gaba ɗaya kawai a cikin shekara ta 1940s. A cikin shekara ta 1961, sabuwar jamhuriya ta farko ta Najeriya ta amince da Yarjejeniyar Bauta ta 1926 . === Igbo === Ƙabilar Ibo sun kasance suna kiyaye tsarin addinin Odinani na Osu. Osu sun kasance mutanen da ake kallon su a matsayin marasa ruhi, kuma an ware su daga al'ummar Igbo na yau da kullun. An ajiye Osu a matsayin bayi ko kuma a sayar da su a cinikin bayi. {{As of|2020}} , Zuriyar Osu har yanzu suna fuskantar wariya a tsakanin ƙabilar Igbo. Masu fafutukar yaki da wariya na cikin gida sun haɗa kai da ƙungiyar Black Lives Matter ta duniya, inda suka kwatanta yadda ake mu’amala da ‘ya’yan bayi a Najeriya da yadda ake yi wa baƙaƙen fata a ƙasar Amurka. === Sokoto Caliphate === [[Daular Sokoto]] wata daular khalifancin Ahlus Sunna ce mai ƙarfi a ƙarni na 19 tare da babban birninta [[Sokoto (birni)|Sokoto]] dake arewacin Najeriya. Halifanci ya kawo ci gaban tattalin arziki shekaru da yawa a duk yankin. Kimanin bayi miliyan 1-2.5 ne wadanda ba musulmi ba aka kama a yakin [[Jihadin Fulani|Fulani]] . Bayi sun yi aikin gonaki amma watakila kuma an basu 'yanci bisa sharadin musulunta . A shekara ta 1900, Sokoto tana da "aƙalla miliyan 1 kuma ƙila har miliyan 2.5 bayi". <ref name="History_of_World_Societies-755" /> === Yarbawa === Bauta ta kasance a al'adance tsakanin [[Yarbawa|Yarabawa]] kafin a kawar da ita a hukumance a shekara ta 1893, lokacin mulkin mallaka na Burtaniya. An kama bayi a lokacin fadada yankuna da yaƙe-yaƙe na ciki da na ƙabilanci. <ref name="ey" /> Idan wani gari ya kama wani a yaƙi, mutanen da aka kama za su zama bayi ga waɗanda suka kama su. <ref name="ey" /> Bayi yawanci suna aiki ne don membobi masu ƙarfi na al'umma, kuma an ba su aikin noman gona, share ƙasa, ko wasu dalilai na sirri. <ref name="ey" /> Tuntuɓar Musulmi da Turawa ya ƙara shaharar bautar da ke tsakanin Yarabawa. Manya-manyan Yarabawa irin su mayaka, sarakuna masu ƙarfi, sarakuna, da attajirai sun fara shiga cinikin bayi domin yana samun riba mai riba. <ref name="ey" /> ’Yan kasuwan kasashen waje sun ba wa abokan kasuwancin Yarbawa makamai masu karfi a maimakon bayi. <ref name="ey" /> Yarabawa sun yi amfani da wadannan makamai wajen fatattakar abokan gaba da sayar da su zuwa cinikin bayi. <ref name="ey" /> Mallakar bayi alama ce ta matsayi a cikin al'ummar Yarbawa. ==== Rukunin bayi ==== Akwai nau'ikan bayi guda uku a cikin al'ummar Yarbawa; ''ìwọ̀fà'', fursunan yaƙi, da masu laifi. Kalmar ''ìwọ̀fà'' tana nufin bayi waɗanda dangi ɗaya suka miƙa da radin kansu ga wani a matsayin lamuni don biyan lamuni. Bawan yakan yi wa ubangijinsu aiki muddin ba a biya bashin ba. Masu ''awòfà'' na iya mallakar dukiya kuma su ziyarci danginsu, amma ƴancinsu ya rage a hannun iyayengijinsu. Wadanda aka kama yakin wani nau'i ne. Mayaƙa waɗanda suka yi nasara a yaƙi sukan kawo fursunoni ga manyan sarakuna da sarakuna, waɗanda suka bautar da su kuma suka tilasta musu yin aiki a gonakinsu ko yin sana’o’i. Mu'amalar bayi ta dogara ne da halayen iyayengiji, da kuma halayen bayi da kansu. [[Efunsetan Aniwura]], Iyalode na [[Ibadan]], an san shi a matsayin ubangidan bawa mai tsananin tausayi. A wasu yanayi, bayi sun zama shugabannin gidajensu ko kuma sun sami ’yanci. == Nau'in Bautar Zamani A Najeriya == === Fataucin mutane === Fataucin bil adama ya ƙunshi "aikin da yunƙurin daukar ma'aikata da jigilar mutane (maza da mata) a ciki ko ta kan iyakoki". <ref name="auto5">Akor, Linus. “TRAFFICKING OF WOMEN IN NIGERIA: CAUSES, CONSEQUENCES AND THE WAY FORWARD.” Corvinus Journal of Sociology and Social Policy 2.2 (2011): 89–110. Print.</ref> Fataucin mutane shine nau'in bautar da ke saurin girma. <ref name="auto4">Balarezo, C. A. (2013). Selling humans: The political economy of contemporary global slavery (Order No. 3648153). Available from Worldwide Political Science Abstracts.</ref> Yawancin waɗanda aka tilasta musu yin fataucin mutane ana tilasta su shiga cinikin jima'i na kasuwanci ko kuma aikin tilastawa. <ref name="auto4" /> Fataucin mutane yana haifar da illa ga tattalin arziki da zamantakewa a Najeriya. <ref name="auto7">Ahmed O Ogunwale. “The Nexus Between Perception and Human Trafficking Prevalence in Nigeria.” International Journal of Law, Psychology and Human Life 4.1 (2017): 1–7. Print.</ref> Akwai nau'ikan fataucin mutane Iri daban-daban a Najeriya. <ref name="auto7" /> Fataucin bil adama a Najeriya na ƙaruwa a cikin gida da waje. <ref name="auto7" /> Najeriya kuma ta zama hanyar wucewa ta hanyar da masu safara ke kai wadanda abin ya shafa zuwa wasu kasashe”. <ref name="auto7" /> ==== Dalilan Fataucin Bil Adama ==== Babu takamaiman ranar da aka fara fataucin mutane a Najeriya amma ya fara karuwa a Najeriya a farkon shekarun 1990 tare da karuwar fataucin miyagun kwayoyi da kuma Advanced Fee Fraud (419). <ref name="auto5">Akor, Linus. “TRAFFICKING OF WOMEN IN NIGERIA: CAUSES, CONSEQUENCES AND THE WAY FORWARD.” Corvinus Journal of Sociology and Social Policy 2.2 (2011): 89–110. Print.</ref> An sami matakai daban-daban na wayar da kan jama'a game da fataucin mutane da kuma banbance-banbance kan yadda kabilun Najeriya daban-daban ke amincewa da safarar mutane. <ref name="auto7">Ahmed O Ogunwale. “The Nexus Between Perception and Human Trafficking Prevalence in Nigeria.” International Journal of Law, Psychology and Human Life 4.1 (2017): 1–7. Print.</ref> Saboda bambance-bambancen fahimtar wannan al'ada, gwamnatin Najeriya ta sha wahala wajen "hada kayan aiki don kawar da barazanar da ke cikin kasar". <ref name="auto7" /> Haka kuma yana da matukar wahala a iya gano wadanda aka yi musu fataucin mutane saboda nau’ukan safarar mutane da kuma rashin horar da yadda ake gane wadanda abin ya shafa. <ref name="auto4">Balarezo, C. A. (2013). Selling humans: The political economy of contemporary global slavery (Order No. 3648153). Available from Worldwide Political Science Abstracts.</ref> ==== Fataucin Waje ==== Fataucin waje, ko fataucin ƙasa da ƙasa, ya haɗa da fataucin mutane a cikin "ƙasashen ƙasa, nahiya da kan iyakokin ƙasa don manufar yin jima'i, aikin yara da hidimar gida don musanyawa don samun ladan kuɗi" <ref name="auto5">Akor, Linus. “TRAFFICKING OF WOMEN IN NIGERIA: CAUSES, CONSEQUENCES AND THE WAY FORWARD.” Corvinus Journal of Sociology and Social Policy 2.2 (2011): 89–110. Print.</ref> A ko'ina cikin iyakokin kasa da kasa a kowace shekara, ana safarar mutane tsakanin shekara ta 800,000 zuwa shekara ta 4,000,000, tare da mata da yara ƙanana da aka fi fama da su. <ref name="auto12">Ngwe, J. E., PhD., & Elechi, O. O. (2012). HUMAN TRAFFICKING: THE MODERN DAY SLAVERY OF THE 21ST CENTURY. African Journal of Criminology and Justice Studies : AJCJS, 6(1), 103-119.</ref> Galibin mata da kananan yara ‘yan Najeriya da ake fataucinsu na safarar mutane ne zuwa ƙasashen Turai musamman Italiya. Gabas ta Tsakiya da Arewacin Amurka su ma wuri ne na gama-gari da masu fataucin su daga Najeriya su karewa “domin daukarsu, aikin gida da aikin gona, da kuma sayar da sassan jikinsu”. <ref name="auto12">Ngwe, J. E., PhD., & Elechi, O. O. (2012). HUMAN TRAFFICKING: THE MODERN DAY SLAVERY OF THE 21ST CENTURY. African Journal of Criminology and Justice Studies : AJCJS, 6(1), 103-119.</ref> Yara da ake fataucin mutane daga Najeriya galibi ana safarar su ne a Najeriya ko wasu kasashen Afirka. <ref name="auto12" /> Fataucin mutane babban laifi ne na ketare, wanda ake ganin yayi kama da cinikin bayi na zamani. <ref name="auto12" /> Mafi yawan abin da ya faru na fataucin ɗan adam daga waje don dalilai na amfani shine a Edo (20.4%), Rivers (8.6%), Cross River (7.1%), Anambra (6.8%), Delta (6.4%), Bayelsa (5.7%), Ebonyi (5.4%), da Imo (3.2%). <ref name="auto7">Ahmed O Ogunwale. “The Nexus Between Perception and Human Trafficking Prevalence in Nigeria.” International Journal of Law, Psychology and Human Life 4.1 (2017): 1–7. Print.</ref> Babban birnin tarayya (5.7%) da jihar Borno (5.0%). <ref name="auto7" /> ==== Fataucin Cikin Gida ==== Fataucin cikin gida, ko fataucin cikin gida shine "daukar ma'aikata da jigilar mutane a cikin iyakokin kasa, ko dai daga karkara zuwa birane ko daga wata jiha zuwa wata, don ayyukan jima'i, aikin yara, ko ayyukan gida". <ref name="auto5">Akor, Linus. “TRAFFICKING OF WOMEN IN NIGERIA: CAUSES, CONSEQUENCES AND THE WAY FORWARD.” Corvinus Journal of Sociology and Social Policy 2.2 (2011): 89–110. Print.</ref> An fi samun yawaitar fataucin bil adama na cikin gida a Benue (16.4%), Akwa Ibom (13.2%), Kogi (9.5%), Kano (4.1%), Jigawa (4.1%), Borno (3.6%), Edo (3.6), Kaduna (3.6%), Kwara (3.6%) da Niger (3.6%) jihohin. <ref name="auto7">Ahmed O Ogunwale. “The Nexus Between Perception and Human Trafficking Prevalence in Nigeria.” International Journal of Law, Psychology and Human Life 4.1 (2017): 1–7. Print.</ref> === Fataucin Mata === Ana fataucin matan Najeriya ne da nufin yin lalata da su. <ref name="auto8" /> Ana fataucinsu ne a waje. <ref name="auto8" /> Adadin ‘yan Najeriya da aka yi musu fataucin mutane na daya daga cikin mafi yawa a yammacin Turai. <ref name="auto8">Baarda, C.S. “Human Trafficking for Sexual Exploitation from Nigeria into Western Europe: The Role of Voodoo Rituals in the Functioning of a Criminal Network.” European Journal of Criminology 13.2 (2016): 257–273. Web.</ref> ==== Dalilan safarar Mata ==== Wannan matsalar fataucin da ake fama da ita a Najeriya na faruwa ne sakamakon abubuwan da suka shafi tattalin arziki. Addinin da ke da rinjayen Musulunci a Arewa, kuma Kirista ne ke da rinjaye a Kudu, shi ma ya taka rawar gani wajen tashe-tashen hankula a fadin Najeriya da ke haifar da fatara. ==== Juju ==== [[Juju]] yana tare a Najeriya tare da [[Kiristanci]] da [[Musulunci]] . <ref name="auto8">Baarda, C.S. “Human Trafficking for Sexual Exploitation from Nigeria into Western Europe: The Role of Voodoo Rituals in the Functioning of a Criminal Network.” European Journal of Criminology 13.2 (2016): 257–273. Web.</ref> Juju ya shafi fataucin dan Adam a Najeriya tunda da yawa sun yi imanin cewa "limamin cocin da ke da alaka da gidan ibada na voodoo yana da ikon sarrafa sakamako a rayuwar mutane". <ref name="auto8" /> Akwai iko da yawa akan mata ta hanyar al'adar juju. <ref name="auto8" /> Firistoci suna ba da haɗin kai ga masu aikata laifuka a Najeriya, kuma limamai da yawa ma masu laifi suna biyan . <ref name="auto8" /> Don haka, wannan yana haifar da samun ƙarfi a kan mata tun lokacin da mafia ke barazana ga waɗanda abin ya shafa da danginsu idan 'yan matan suka kasa ba da haɗin kai. <ref name="auto8" /> Mafia na Najeriya "suna rike da takardun tafiye-tafiye da jigilar kaya zuwa Turai" kuma daga nan ne magidanta suka sayi 'yan matan don aiki. <ref name="auto2">SIDDHARTH KARA. Modern Slavery: A Global Perspective. New York: Columbia University Press, 2017. Web.</ref> ==== Matsayin Madam ==== Galibin fataucin mata wasu mata ne ke kula da su. <ref name="auto3">Quirk, Joel., and Darshan. Vigneswaran. Slavery, Migration and Contemporary Bondage in Africa /[edited by] Joel Quirk and Darshan Vigneswaran. Trenton, NJ: Africa World Press, 2013. Print.</ref> Wadanda abin ya shafa sun fito daga ' madams ', wadanda ke aiki a matsayin 'yan iskan mata, kuma galibi tsoffin karuwai ne. <ref name="auto3" /> Wadannan Madam din sun mallaki 'yan mata har sai sun biya basussukan da ake binsu. <ref name="auto8">Baarda, C.S. “Human Trafficking for Sexual Exploitation from Nigeria into Western Europe: The Role of Voodoo Rituals in the Functioning of a Criminal Network.” European Journal of Criminology 13.2 (2016): 257–273. Web.</ref> Madam sun biya kudin safarar yarinyar da suke daukar aiki. <ref name="auto8" /> Wani abin ƙarfafawa ga waɗannan 'yan mata shine damar nan gaba na samun kudin shiga a matsayin uwargida, wanda ke haifar da sake zagayowar cin zarafi. <ref name="auto8" /> Wannan al’ada ce da ta shahara a Najeriya a yau, inda kashi daya bisa uku na matan wata uwargida ta tunkari su a baya. <ref name="auto2">SIDDHARTH KARA. Modern Slavery: A Global Perspective. New York: Columbia University Press, 2017. Web.</ref> ==== Boko Haram ==== [[Boko Haram|Kungiyar Boko Haram]] na taka rawa sosai wajen safarar mata a Najeriya ta hanyar sace 'yan mata tare da tilasta musu bauta. <ref>CNN, Stephanie Busari. "UNICEF: Boko Haram has kidnapped more than 1000 children in Nigeria". ''CNN''. Retrieved 2020-11-17.</ref> Kungiyar Boko Haram ta yi garkuwa da yara sama da 1000 a Najeriya tun daga shekarar 2013 a cewar UNICEF. Daya daga cikin manyan sace-sacen da aka fi sani da sace 'yan matan makarantar Chibok, ya faru ne a [[Borno|jihar Borno]] inda Abubakar Shekau ya fitar da wani faifan bidiyo yana mai cewa "zai sayar da 'yan matan Najeriya 276 zuwa bauta". === Bautar Yara === A Najeriya, akwai manyan nau'ikan bautar yara guda biyu: aikin tilastawa da yin lalata da kasuwanci . <ref name="auto4">Balarezo, C. A. (2013). Selling humans: The political economy of contemporary global slavery (Order No. 3648153). Available from Worldwide Political Science Abstracts.</ref> Yana da wuya a gano yadda ake bautar da yara a Najeriya saboda rashin fahimta tsakanin ayyukan aiki da ayyukan iyali. <ref name="auto">Okpalaobi, B. Nkechi. “Children and Modern Day Slavery.” African research review 10.1 (2016): 17–. Web.</ref> ==== Aikin Tilastawa ==== Ana tilasta wa yaran Najeriya aiki nau'ikan ayyukan da suka hada da aikin gona, “ bautar gida, yin katifi, yin kayan adon, yin tufafi, wasan raƙuma, da yaƙi (a matsayin yara soja). <ref name="auto4">Balarezo, C. A. (2013). Selling humans: The political economy of contemporary global slavery (Order No. 3648153). Available from Worldwide Political Science Abstracts.</ref> Haka kuma an tilastawa yaran Najeriya shiga aikin hakar ma'adanai inda ake jefa su cikin hatsarin gaske saboda tsananin aikin da ake bukata. <ref name="auto">Okpalaobi, B. Nkechi. “Children and Modern Day Slavery.” African research review 10.1 (2016): 17–. Web.</ref> ==== Cin Duri da Ilimin Jima'i ==== Da alama akwai babban alaƙa tsakanin "cin zarafin yara da karuwanci a Najeriya". <ref name="auto4">Balarezo, C. A. (2013). Selling humans: The political economy of contemporary global slavery (Order No. 3648153). Available from Worldwide Political Science Abstracts.</ref> Irin wannan bautar yara na iya haɗawa da "karuwanci, labarun batsa, yawon shakatawa na jima'i, zoben jima'i, rawa tsirara ko ƙirar ƙira, da cin zarafin yara masu bautar gida" <ref name="auto4" /> == Kokarin Yaki Da Bautar Zamani == Fataucin bil adama yana da wahala a iya yaƙi domin ba a iya gane shi cikin sauƙi. <ref name="auto4">Balarezo, C. A. (2013). Selling humans: The political economy of contemporary global slavery (Order No. 3648153). Available from Worldwide Political Science Abstracts.</ref> Duk da haka, an yi ƙoƙarin yaƙar bautar zamani. <ref name="Developing Nations 1992">"Developing Nations: Conference on Third World Women." Infobase, February 25, 1992. Accessed September 30, 2020.</ref> === Ƙoƙarin Cikin Gida === Gwamnatin Najeriya ta fahimci cewa "laifi na fataucin mutane yana haifar da babbar barazana ga ci gaban Najeriya da zaman lafiyarta, kuma hakan na kawo babbar barazana ga kimarta da tattalin arzikin kasa". <ref name="auto12">Ngwe, J. E., PhD., & Elechi, O. O. (2012). HUMAN TRAFFICKING: THE MODERN DAY SLAVERY OF THE 21ST CENTURY. African Journal of Criminology and Justice Studies : AJCJS, 6(1), 103-119.</ref> Don haka, an yi ƙoƙari da yawa don yaƙar wannan batu. An kirkiro Hukumar hana zirga-zirgar mutane ta kasa ( NAPTIP ) don yaki da fataucin mutane a shekarar 2003. <ref name="auto12" /> Wannan hukumar tana da hannu wajen ladabtar da masu safarar mutane, da binciken jami’ai, da kuma mayar da wadanda abin ya shafa cikin al’umma. <ref name="auto12" /> Yarjejeniyoyi na kasa da kasa da Najeriya ta rattabawa hannu sun hada da: Yarjejeniyar Majalisar Dinkin Duniya Kan Laifukan Kasa da Kasa, Yarjejeniyar Yaki da safarar bakin haure ta kasa, ruwa da iska, yarjejeniyar hana fataucin mutane, da kuma hukunta masu safarar mutane . Fataucin Makamai. <ref name="auto12">Ngwe, J. E., PhD., & Elechi, O. O. (2012). HUMAN TRAFFICKING: THE MODERN DAY SLAVERY OF THE 21ST CENTURY. African Journal of Criminology and Justice Studies : AJCJS, 6(1), 103-119.</ref> === Ƙoƙarin Ƙasashen Duniya === An yi wasu yunƙuri na duniya don magance matsalolin bautar zamani a Najeriya. <ref name="Developing Nations 1992">"Developing Nations: Conference on Third World Women." Infobase, February 25, 1992. Accessed September 30, 2020.</ref> A birnin Geneva na kasar Switzerland, sarakuna da matan shugabannin kasashe 70, tare da sauran manyan kasashen duniya da dama, sun halarci wani taro kan matsalolin da matan karkara ke fuskanta a kasashen duniya na uku, da fatan za a magance matsalolin da mata ke fuskanta. <ref name="Developing Nations 1992">"Developing Nations: Conference on Third World Women." Infobase, February 25, 1992. Accessed September 30, 2020.</ref> Bautar zamani na iya faruwa saboda yawan bashin da wasu kasashen Afirka ke da su ciki har da Najeriya. Yunkurin gyara hakan shi ne gwamnatin Bush ta soke basussukan kasashe 18 ciki har da Najeriya. <ref name="auto6">Woods, E. (2007). Slavery persists. (). Washington: Inter-Hemispheric Resource Center Press.</ref> Kungiyar Jubilee ta kuma soke basussukan kasashe 50 ko fiye da suka hada da Najeriya. <ref name="auto6">Woods, E. (2007). Slavery persists. (). Washington: Inter-Hemispheric Resource Center Press.</ref> == Manazarta == {{Reflist|3}} [[Category:Bautan dabbobi a Afurka]] [[Category:Ƙungiyoyi]] [[Category:Ƙungiyoyin kare hakkin ɗan'adam]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] 5xr2kyt9ss850x9a4m0dep3revvrq0u Yarjejeniya ta ƴanci 0 30826 164782 142686 2022-08-08T14:14:06Z DonCamillo 4280 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Yarjejeniya ta 'Yanci''' ita ce bayanin ainihin ka'idojin kawance Congress na Afirka ta Kudu, wanda ya kunshi jam'iyyar National Congress (ANC) da kawayenta: Majalisar Indiya ta Afirka ta Kudu, Majalisar Wakilan Afirka ta Kudu na Democrats da Majalisar Jama'ar Lauyoyin . Yana da alaƙa da buƙatunsa na buɗewa, "Jama'a za su yi mulki!" == Tarihi == Bayan kimanin shekaru goma na tsayin daka da bangarori daban-daban ga mulkin 'yan tsiraru farar fata, kuma a sakamakon yakin neman zabe na shekarata 1952, aikin samar da Yarjejeniya Ta 'Yanci ya kasance wani bangare na mayar da martani ga gwamnatin da ke kara danniya wacce ta himmatu wajen kawar da karin- rashin amincewar majalisa. A cikin shekarar 1955, ANC ta aika da masu aikin sa kai 50,000 zuwa garuruwa da karkara don tattara "buƙatun 'yanci" daga mutanen Afirka ta Kudu. An tsara wannan tsarin ne domin bai wa duk ‘yan Afirka ta Kudu ’yancin daidaitawa. Shugabanin ANC ciki har da ZK Mathews ne suka hada bukatu irin su "Filaye da za a ba wa duk wanda ba shi da kasa", "Ladan rayuwa da karancin sa'o'i na aiki", "Ilimi kyauta kuma na wajibi, Kuma ba tare da la'akari da launi, launin fata ko kasa ba" a cikin takardar karshe., Lionel "Rusty" Bernstein, Ethel Drus, <ref>[http://archivescollection.anu.edu.au/index.php/drus-ethel Ethel Drus]</ref> Ruth First da Alan Lipman (wanda matarsa, Beata Lipman, da hannu ta rubuta ainihin Yarjejeniya). An amince da Yarjejeniya a hukumance a ranar Lahadi 26 ga Yuni shekarata 1955 a taron kusan mutane 3,000, wanda aka fi sani da Congress of the People a Kliptown, Soweto . <ref>[http://www.news24.com/SouthAfrica/News/Father-of-Freedom-Charter-dies-20130128 "Father of Freedom Charter dies", Johannesburg Star, 28-01-13]</ref> ‘Yan sanda sun watse taron ne a rana ta biyu, duk da cewa a lokacin an gama karanta cikakken Yarjejeniyar. Sannan Kuma Jama'a sun yi ihun amincewa da kowane sashe tare da kukan "Africa!" and " Maybuye !" <ref>The Mayibuye Uprising was part of the Defiance Campaign in 1952.</ref> [[Nelson Mandela]] ya tsere daga 'yan sanda ta hanyar canza kansa a matsayin mai shayarwa, saboda an takaita motsinsa da mu'amalarsa ta hanyar hana umarni a lokacin. Takardar ta nuna babban hutu tare da al'adun gwagwarmayar da suka gabata; Wannan ba wata [[Ƙungiyar Kare Haƙƙin Ɗan Adam|fafutukar kare hakkin jama'a ba]] ce da ke neman a zaunar da ita a cikin tsarin al'umma da ake da su, sannan amma ya yi kira da a sake fasalin kowane bangare na al'ummar Afirka ta Kudu. Takardar ta yi fice ga bukatarta da kuma sadaukar da kai ga Afirka ta Kudu wadda ba ta kabilanci ba, kuma wannan ya ci gaba da kasancewa dandalin ANC. Sakamakon haka, 'yan jam'iyyar ANC da ke da ra'ayin goyon bayan Afirka sun fice daga ANC bayan ta amince da kundin tsarin mulki, inda suka kafa jam'iyyar Pan Africanist Congress . Yarjejeniya ta kuma yi kira ga [[Dimokaraɗiyya|dimokuradiyya]] da [[Hakkokin ɗan'adam|'yancin ɗan adam]], gyara ƙasa, [[Hakkokin Ma'aikata|'yancin ɗan adam]], da kuma mayar da ƙasa ƙasa . Bayan da aka yi Allah wadai da Majalisar a matsayin cin amanar kasa, gwamnatin Afirka ta Kudu ta haramtawa jam’iyyar ANC, tare da kama masu fafutuka 156, ciki har da Mandela, wadanda aka gurfanar da su a gaban shari’a a shari’ar cin amanar kasa a shekarar 1956, inda aka wanke dukkansu. Kuma Yarjejeniya ta ci gaba da yaduwa a cikin karkashin kasa na juyin juya hali kuma ta zaburar da sabbin matasan mayaka a shekarun 1980. Lokacin da ANC a karshe ta hau kan karagar mulki bayan zabukan dimokuradiyya a shekarata 1994, sabon kundin tsarin mulkin Afirka ta Kudu ya hada da da yawa daga cikin bukatun Yarjejeniya Ta ‘Yanci. Ya magance kusan duk buƙatun daidaiton launin fata da harshe. == Yarjejeniya Ta 'Yanci == Mu al'ummar Afirka ta Kudu, mun shelanta cewa duk kasarmu da Kuma duniya su sani cewa: Afirka ta Kudu ta duk wanda ke zaune a cikinta ne, bakar fata da baki, kuma babu wata gwamnati da za ta iya yin adalci idan ba ta dogara da son rai ba. dukan mutane; cewa an kwace wa al’ummarmu ‘yancinsu na haihuwa na kasa, sannan Kuma ’yanci da zaman lafiya ta hanyar tsarin gwamnati da aka kafa bisa zalunci da rashin daidaito; cewa kasarmu ba za ta taba samun ci gaba ko walwala ba har sai dukkan al’ummarmu sun rayu cikin ‘yan’uwantaka, suna cin moriyar hakkoki da dama; cewa kawai wata ƙasa ta dimokuradiyya, Kuma bisa ga nufin dukan mutane, sannan Kuma za ta iya tabbatar da duk haƙƙin ɗan adam ba tare da bambancin launi, launin fata, jinsi ko imani ba; Don haka, mu al’ummar Afirka ta Kudu, bakar fata da baki tare – daidaikun mutane, ’yan kasa da ’yan’uwa – mun dauki wannan Yarjejeniya Ta ‘Yanci. Kuma mun yi alƙawarin yin ƙoƙari tare, Kuma ba tare da ɓata ƙarfi ko jajircewa ba, har sai an sami nasarar sauye-sauyen dimokuradiyya a nan. === Jama'a za su yi mulki! === Kowane namiji da mace suna da hakkin su kada kuri'a kuma su tsaya a matsayin dan takara ga dukkan hukumomin da suka kafa dokoki;<nowiki></br></nowiki> Dukkan mutane za su sami damar shiga cikin harkokin mulkin kasar;<nowiki></br></nowiki> Haƙƙoƙin mutane su kasance iri ɗaya, ba tare da la'akari da kabila, launi ko jinsi ba;<nowiki></br></nowiki> Dukkan hukumomin marasa rinjaye, hukumomin ba da shawara, sannan majalisu da hukumomi za a maye gurbinsu da hukumomin mulkin demokraɗiyya na mulkin kai. === Duk Ƙungiyoyin Ƙungiyoyin Ƙasa Za Su Sami Daidaitaccen Hakki! === Za a samu daidaito a cikin hukumomin gwamnati, a kotuna da makarantu na kowane bangare na kasa da kasa;<nowiki></br></nowiki> Kowane mutum na da hakkin ya yi amfani da harsunansu, da kuma inganta al'adunsu da al'adunsu;<nowiki></br></nowiki> Doka ta kare dukkan kungiyoyin kasa daga cin mutuncin kabilarsu da kuma girman kasa;<nowiki></br></nowiki> Wa'azi da aiwatar da wariyar launin fata da wariya na ƙasa ko kabila ko launi za su zama laifi mai hukumci;<nowiki></br></nowiki> Dukkan dokoki da ayyukan wariyar launin fata za a yi watsi da su. === Jama'a Zasu Raba Dukiyar Kasa! === Dukiyoyin kasa na kasarmu, gadon dukkan 'yan Afirka ta Kudu, za a mayar wa jama'a;<nowiki></br></nowiki> Dukiyar ma'adinan da ke ƙarƙashin ƙasa, Kuma bankunan da masana'antar keɓancewa za a mayar da su ga mallakar jama'a gaba ɗaya;<nowiki></br></nowiki> Duk DA sauran masana'antu da kasuwanci za a sarrafa su don taimakawa rayuwar jama'a;<nowiki></br></nowiki> Duk mutane suna da haƙƙin daidaitawa don yin ciniki a inda suka zaɓa, yin ƙera da kuma shiga kowane irin sana'a, sana'a da sana'o'i. === Za'a Raba Kasa Cikin Masu Aiki! === Za a kawo karshen takunkumin mallakar filaye bisa kabilanci, kuma a raba kasar zuwa ga masu aiki da ita, don korar yunwa da yunwa;<nowiki></br></nowiki> Gwamnati za ta taimaki manoma da kayan aiki, iri, tarakta da kuma madatsun ruwa domin ceto kasa da taimakawa masu noma;<nowiki></br></nowiki> Za a ba da tabbacin 'yancin motsi ga duk wanda ke aiki a ƙasar;<nowiki></br></nowiki> Kowa na da hakkin ya mallaki ƙasar duk inda ya ga dama;<nowiki></br></nowiki> Ba za a yi wa mutane fashi da shanunsu ba, kuma za a soke aikin tilastawa da gidajen yari. === Duk Zasu Kasance Daidai Gaban Doka! === Ba wanda za a ɗaure, kora ko takura shi ba tare da wata shari'a ta gaskiya ba;<nowiki></br></nowiki> Ba wanda za a yi Allah wadai da umarnin kowane jami'in Gwamnati;<nowiki></br></nowiki> Kotuna za su zama wakilan dukan mutane;<nowiki></br></nowiki> Za a daure shi ne kawai don manyan laifuffukan da aka yi wa jama'a, kuma ya kamata a sake neman ilimi, ba daukar fansa ba;<nowiki></br></nowiki> Rundunar ‘yan sanda da sojoji za su kasance a bude ga kowa da kowa bisa daidaito, kuma su kasance mataimaka da masu kare al’umma;<nowiki></br></nowiki> Duk dokokin da suka nuna wariya bisa dalilin launin fata, launi ko imani za a soke su. === Duk Zasu Ci Gaba Da Haƙƙin Dan Adam Daidaici! === Shari’a za ta ba wa duk ’yancinsu na yin magana, shirya, taro, buga littattafai, wa’azi, bauta da tarbiyyar ’ya’yansu;<nowiki></br></nowiki> Doka ta kare sirrin gidan daga farmakin 'yan sanda;<nowiki></br></nowiki> Kowa ya kasance yana da 'yancin yin balaguro ba tare da hani daga ƙauye zuwa gari, sannan Kuma daga lardi zuwa lardi ba, da kuma daga Afirka ta Kudu a ƙasashen waje;<nowiki></br></nowiki> Ƙulla Dokoki, izini da duk wasu dokokin da ke tauye waɗannan ƴancin za a soke su. === Za A Yi Aiki Da Tsaro! === Duk wanda ke aiki sai ya sami yancin kafa ƙungiyoyin ƙwadago, da kuma zaɓen jami’ansu da kuma yin yarjejeniyar albashi da ma’aikatansu;<nowiki></br></nowiki> Jiha za ta amince da haƙƙi da haƙƙin kowa na yin aiki, Kuma da kuma zana cikakken fa'idodin rashin aikin yi;<nowiki></br></nowiki> Maza da mata na kowane jinsi za su sami daidaiton ladan aiki ɗaya;<nowiki></br></nowiki> Za a yi satin aiki na sa’o’i arba’in, da mafi karancin albashi na kasa, da biyan hutun shekara, da hutun jinya ga dukkan ma’aikata, da hutun haihuwa kan cikakken albashi ga duk uwayen da ke aiki;<nowiki></br></nowiki> Ma'aikatan hakar ma'adinai, ma'aikatan gida, ma'aikatan gona da ma'aikatan gwamnati za su sami haƙƙoƙi iri ɗaya da sauran waɗanda ke aiki;<nowiki></br></nowiki> Za a soke aikin yara, aikin haɗin gwiwa, tsarin tara kuɗi da aikin kwangila. === Za a Bude Kofofin Koyo Da Al'adu! === Gwamnati za ta gano, haɓakawa da ƙarfafa hazaka na ƙasa don haɓaka rayuwar al'adunmu;<nowiki></br></nowiki> Duk dukiyar al'adun ɗan adam za ta kasance a buɗe ga kowa, ta hanyar musayar littattafai, kuma ra'ayoyi da tuntuɓar wasu ƙasashe kyauta;<nowiki></br></nowiki> Manufar ilimi ita ce a koya wa matasa su so mutanensu da al'adunsu, girmama 'yan'uwantaka, 'yanci da zaman lafiya;<nowiki></br></nowiki> Ilimi ya zama kyauta, wajibi, duniya baki ɗaya kuma daidai ga dukan yara;<nowiki></br></nowiki> Za a bude babban ilimi da horar da fasaha ga kowa ta hanyar alawus-alawus na jihohi da kuma bayar da guraben karatu bisa ga cancanta;<nowiki></br></nowiki> Za a kawo karshen jahilcin manya da tsarin ilimi na jiha;<nowiki></br></nowiki> Malamai za su sami dukkan hakkokin sauran ƴan ƙasa;<nowiki></br></nowiki> Za a kawar da mashaya launi a rayuwar al'adu, wasanni da ilimi. === Za a Sami Gidaje, Tsaro da Ta'aziyya! === Duk mutane za su sami yancin zama a inda suka ga dama, a zaunar da su yadda ya kamata, da Kuma renon iyalansu cikin kwanciyar hankali da kwanciyar hankali;<nowiki></br></nowiki> Wurin zama da ba a yi amfani da shi ba don samar wa mutane;<nowiki></br></nowiki> Za a rage hayar haya da farashi, abinci mai yawa kuma ba wanda zai ji yunwa;<nowiki></br></nowiki> Jiha za ta gudanar da tsarin rigakafin rigakafi;<nowiki></br></nowiki> Za a ba da kulawar jinya kyauta da asibiti ga kowa, tare da kulawa ta musamman ga iyaye mata da yara ƙanana;<nowiki></br></nowiki> Za a ruguza guraren ƙarnuka, a gina sabbin unguwannin bayan gari inda kowa ke da sufuri, hanyoyi, fitilu, filayen wasa, ramuka da wuraren zaman jama'a;<nowiki></br></nowiki> Gwamnati za ta kula da tsofaffi da marayu da nakasassu da marasa lafiya;<nowiki></br></nowiki> Hutu, nishadi da nishaɗi su zama haƙƙin kowa;<nowiki></br></nowiki> Za a soke wuraren da aka katange shinge da lungu da sako, kuma a soke dokokin da suka wargaza iyalai. === Za a Samu Aminci Da Zumunci! === Afirka ta Kudu za ta zama kasa mai cikakken 'yancin kai, mai mutunta hakki da 'yancin kan dukkan kasashe;<nowiki></br></nowiki> Afirka ta Kudu za ta yi ƙoƙari don wanzar da zaman lafiya a duniya da kuma warware duk da wata takaddama ta kasa da kasa ta hanyar yin shawarwari - ba yaki ba;<nowiki></br></nowiki> Zaman lafiya da abota a tsakanin dukkan jama'armu za su kasance ta hanyar kiyaye hakki, dama da matsayi na kowa da kowa;<nowiki></br></nowiki> Al'ummar yankunan da ke kare-Basutoland, Bechuanaland da Swaziland-za su sami 'yanci su yanke wa kansu shawarar makomarsu;<nowiki></br></nowiki> ‘Yancin al’ummomin yankin Afirka na samun ‘yancin kai da kuma gudanar da mulkin kansu za a amince da su kuma su zama ginshikin hadin gwiwa. Bari duk masu son jama'arsu da kasarsu yanzu su ce, sannan kamar yadda muke cewa: 'WADANNAN 'YANCIN DA ZAMU YI YAK'A DASU, GEFE GEFE, ACIKIN RAYUWARMU, SAI MUN SAMU 'YANCI.' An karɓe shi a Majalisar Jama'a, Kliptown, Afirka ta Kudu, a ranar 26 ga Yuni shekarata 1955. == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * [https://web.archive.org/web/20110629074215/http://www.anc.org.za/show.php?id=72 Yarjejeniya Ta 'Yanci] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] ll7fxdbnks064982ov8k9wn60uwtxky Bethlehem Tilahun Alemu 0 30854 165024 142818 2022-08-09T09:35:38Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki '''Bethlehem Tilahun Alemu''' (an haife ta a shekara ta 1980) 'yar kasuwa ce ta Habasha, wacce ta kafa kuma babban darekta na soleRebels, "kamfanin takalman mafi sauri a Afirka". Alemu ta samu karramawa da yabo saboda hazakar kasuwanci da ta yi, da kuma kokarin da take yi na karkatar da jawabai kan [[Afirka]] daga fatara zuwa ruhin kasuwanci da zamantakewa da tattalin arzikin nahiyar. Alemu ta ƙaddamar da "Republic of Leather", tana ƙirƙira samfuran fata masu ɗorewa, da kantunan "Garden of Coffee" don haɓaka kofi na Habasha. == Rayuwar farko == An haifi Alemu a unguwar Zenebework a [[Addis Abeba|birnin Addis Ababa]]. Iyayenta suna aiki a wani asibiti na gida. Alemu ta halarci makarantun firamare da sakandare na gwamnati, sannan ya ci gaba da karatun lissafin kudi a jami’ar Unity, inda ya kammala a shekarar 2004. Alemu ita ce 'yar kasuwa mace ta farko 'yar Afirka da ta yi jawabi ga shirin Clinton Global Initiative kuma an ba ta lambar yabo ta Kasuwancin Afirka ta 2011. == Harkokin kasuwanci == A farkon 2005, Alemu ta kafa soleRebels don samar da ayyukan yi na muhalli da tattalin arziki ga al'ummarta. Ganin cewa ƙwararrun ƙwararrun ƙwararrun al’ummarta na Zenebework na fama da rashin aikin yi, ta so ta nuna gwanintarsu da ba da aiki ga waɗanda ke yankinta. An yi sawun takalmin daga tayoyin mota da aka sake sarrafa su. A yau, kamfanin yana da shaguna a duk faɗin duniya, ciki har da [[Itofiya|Habasha]], [[Singafora|Singapore]], [[Switzerland]] da Taiwan. Alemu tana matukar alfahari da samun damar ƙirƙirar samfuran duniya kamar soleRebels da Garden of Coffee. == Tarihi == Kamfanin ya fara ne daga wani taron bita kan wani fili mallakar kakar Alemu da ke Zenebework. [[File:SoleRebels_Bethlehem.png|thumb|Taya don takalma]] SoleRebels ya bunƙasa, yana girma zuwa ma'aikata 300 a [[Itofiya|Habasha]], tare da rarraba zuwa kasashe talatin a duniya, suna sayar da kasuwa ga masu cin kasuwa Whole Foods, Urban Outfitters da Amazon. An shirya bude shagunan mallakar kamfani da kamfanoni a [[Austriya|Austria]], [[Switzerland]], Taiwan, da kuma [[Birtaniya|Burtaniya.]] Alemu ta so ta samar da guraben ayyukan yi da ake biya masu kyau wanda zai iya samar da wadata ta hanyar amfani da basirar fasaha da albarkatun kasa na Habasha. Zaɓin takalma a matsayin samfurin ƙaddamar da kamfani ya zo daga baya. Alemu ta samu kwarin gwiwa daga seleate ko barabasso, takalmin taya na gargajiya da aka sake yin fa'ida a [[Itofiya|Habasha]], kuma takalmi ya zama wurin da ta zabi gina kamfanin.<ref name="thenextwomen.com" /> A cikin 2016 kamfanin ya sayar da takalma guda 125,000 kuma ya samar da ayyukan yi 1,200. [[File:SoleRebels_and_Garden_Coffee_Bethlehem_Tilahun_Alemu_(cropped).png|thumb|Garden Of Coffee a cikin 2017]] A cikin 2014, Alemu ta sanar da sabon kamfani na kasuwanci, Republic of Leather, ta hanyar bulogi na gidan yanar gizon soleRebels. Alemu ta bayyana masana'antar kayayyakin fata na alfarma a matsayin "sun cika don sake tunani gabaɗaya," daidai da abin da ta cim ma ta na soleRebels da masana'antar takalmi. Bayan ɗaukar manufa iri ɗaya na dorewar muhalli da tattalin arziƙi kamar soleRebels, Republic of Leather ta dogara ne akan ƙa'idodin zaɓin abokin ciniki - zaɓin abokin ciniki na ƙira, mai samarwa da karɓar sadaka na 5% na farashin da suke biya. A cikin 2017, an ƙara "Garden of Coffee" zuwa kamfanoninta. Yana farawa da kantuna a [[Addis Abeba|Addis Ababa]]. == Falsafa == [[File:SoleRebels_Bethlehem_Tilahun.png|thumb|Hira da gidan talabijin na Najeriya]] Alemu tana neman kalubalanci labarin al'ada game da [[Afirka]] da kuma musamman, [[Itofiya|Habasha]], "yana fama da shibboleth cewa Afirka da 'yan Afirka ba su san yadda za su haifar da hanyar su zuwa wadata ba." Alemu ta yi imanin cewa Habashawa dole ne su kwace ikon labarin nasu daga "mutane da manyan mutane da ke da sha'awar sanya [[Itofiya|Habasha]] a matsayin 'bukatar taimako' da kuma bukatar 'taimakon' da suke bayarwa," kamar yadda Alemu ta bayyana a cikin wata hira da ''The Next Woman.'' Nasarar duniya na kamfanoni kamar soleRebels yana taimakawa wajen kawar da waɗannan tsofaffin labarun kuma yana ba da damar Habashawa su tsara siffar su ta duniya.<ref name="TNW" /> == Girmamawa da yabo == * A shekarar 2011 Kungiyar Tattalin Arzikin Duniya ta zabi Alemu a matsayin Matashin Jagoran Duniya. * An jera Alemu a cikin Mata 20 mafi karancin iko a Afirka a mujallar Forbes a 2011 * A cikin 2012 Alemu ta kasance a cikin ''Forbes'' '100 Mafi Ƙarfi' kuma an bayyana shi a matsayin "Mace don Kalli." * A cikin 2012 ''Business Insider'' ya nada Alemu a matsayin daya daga cikin "manyan 'yan kasuwa mata 5 na Afirka." * A cikin 2012 magajin Bloomberg ya zaɓi Alemu a matsayin NYC Venture Fellow. * A cikin 2012 an zaɓi Alemu a matsayin ɗaya daga cikin "Matan Dynamic Women 100" na ''Arise'' Magazine, waɗanda ke tsara Afirka ta zamani. * A cikin 2013 Alemu an jera ta a matsayin #62 a cikin ''Fast Company's'' s "100 Most Creative People in Business 201." * A cikin 2013 Alemu ta kasance mai ba da shawara a taron matasa na duniya na wannan shekarar. * A cikin 2013 Alemu an saka ta a matsayin ɗaya daga cikin "Mafi Ƙarfin Matan Afirka 15" na ''Madame Figaro.'' * A cikin 2013 an zaɓi Alemu don shiga kwamitin ba da shawara na dandalin masana'antu Green, wanda Ƙungiyar Ci gaban Masana'antu ta Majalisar Dinkin Duniya da Shirin Muhalli na Majalisar Dinkin Duniya suka kira. * A cikin 2013 masu karatun ''The Guardian'' sun zabi Alemu a matsayin daya daga cikin "Masu Nasara Mata a Afirka." * A cikin 2014 Alemu an nada ta a matsayin daya daga cikin "'yan kasuwa mata 12 na CNN wadanda suka canza hanyar da muke kasuwanci." == Manazarta == {{Reflist|30em}} 8fwydxhoqs5ahd9g9qyx5rmpv45vs2w Kwalejin Shari'a da Addinin Musulunci ta Mohammed Goni 0 30968 164786 143859 2022-08-08T14:30:20Z Umar Ahmad2345 13400 Gyara wikitext text/x-wiki {{databox}} Makarant Kwalejin Shari'a da Addinin Musulunci ta Mohammed Goni wata makarantan sakandare ce ta gwamnatin jiha da ke [[Maiduguri]], [[Borno|Jihar Borno]], [[Najeriya]] . A halin yanzu Provost Ali Shettima.<ref>{{Cite web|last=editing|date=2021-03-07|title=Borno Governor, Zulum Discovers Camp With More Fake IDPs Than Genuine Ones|url=http://saharareporters.com/2021/03/07/borno-governor-zulum-discovers-camp-more-fake-idps-genuine-ones|access-date=2021-09-02|website=Sahara Reporters}}</ref><ref>{{Cite web|title=Mohammed Goni College of Legal and Islamic Studies|url=https://nigeriaschoolinfo.com/schools/mohammed-goni-college-of-legal-and-islamic-studies|access-date=2021-09-02|website=nigeriaschoolinfo.com|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=2021-03-07|title=Borno Govt uncovers fake IDPs in Maiduguri|url=https://www.premiumtimesng.com/news/top-news/447388-borno-govt-uncovers-fake-idps-in-maiduguri.html|access-date=2021-09-02|language=en-GB}}</ref><ref>{{Cite web|date=2021-03-08|title=Zulum storms camp at midnight for headcount over fake IDPs|url=https://www.vanguardngr.com/2021/03/zulum-storms-camp-at-midnight-for-headcount-over-fake-idps/|access-date=2021-09-02|website=Vanguard News|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|title=Zulum Approves N624m Scholarship For Borno Tertiary Institution Students|url=https://independent.ng/zulum-approves-n624m-scholarship-for-borno-tertiary-institution-students/|access-date=2021-09-02|website=Independent Newspaper Nigeria|language=en-GB}}</ref><ref>{{Cite web|last=Olowolagba|first=Fikayo|date=2021-03-07|title=Fake IDPs uncovered in Maiduguri|url=https://dailypost.ng/2021/03/07/fake-idps-uncovered-in-maiduguri/|access-date=2021-09-02|website=Daily Post Nigeria|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2021-03-07|title=Borno Govt uncovers fake IDPs in Maiduguri|url=https://thenationonlineng.net/borno-govt-uncovers-fake-idps-in-maiduguri/|access-date=2021-09-02|website=Latest Nigeria News, Nigerian Newspapers, Politics|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-02-01|title=Borno Islamic College matriculates 305 students|url=https://thenationonlineng.net/borno-islamic-college-matriculates-305-students/|access-date=2021-09-02|website=Latest Nigeria News, Nigerian Newspapers, Politics|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|last=Tide|first=The|title=Provost Wants Committee To Rehabilitate College|url=http://www.thetidenewsonline.com/2018/10/29/provost-wants-committee-to-rehabilitate-college/|access-date=2021-09-02|language=en-US}}</ref> == Tarihi == An kafa makarantar Mohammed Goni College of Legal and Islamic Studies a shekara ta 1981.<ref>{{Cite web|date=2020-01-01|title=List of Courses Offered at Mohammed Goni College Of Legal And Islamic Studies (MOGCOLIS)|url=https://nigerianscholars.com/school-news/mogcolis-courses/|access-date=2021-09-02|website=Nigerian Scholars|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2021-03-07|title=Borno Government uncovers fake IDPs in Maiduguri|url=https://guardian.ng/news/borno-government-uncovers-fake-idps-in-maiduguri/|access-date=2021-09-02|website=The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2021-03-07|title=Zulum discovers 'fake IDPs' in Maiduguri camp|url=https://www.thecable.ng/zulum-discovers-fake-idps-in-maiduguri-camp|access-date=2021-09-02|website=TheCable|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2021-03-07|title=Zulum discovers fake IDPs in Borno camp|url=https://punchng.com/zulum-discovers-fake-idps-in-borno-camp/|access-date=2021-09-02|website=Punch Newspapers|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2020-11-23|title=Mohammed Goni C.O.L.I.S Courses & Requirements|url=https://www.allschool.com.ng/mohammed-goni-college-of-legal-and-islamic-courses-requirements/|access-date=2021-09-02|website=Allschool|language=en-ZA}}</ref><ref>{{Cite web|date=2021-03-08|title=Zulum Uncovers 650 Ghost Households at IDP Camp|url=https://www.thisdaylive.com/index.php/2021/03/08/zulum-uncovers-650-ghost-households-at-idp-camp/|access-date=2021-09-02|website=THISDAYLIVE|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2021-03-07|title=Borno govt uncovers 550 fake IDPs in Maiduguri|url=https://tribuneonlineng.com/borno-govt-uncovers-550-fake-idps-in-maiduguri/|access-date=2021-09-02|website=Tribune Online|language=en-GB}}</ref><ref>{{Cite web|title=Insurgency: Provost Urges PCNI To Rehabilitate MOGOLIS|url=https://independent.ng/insurgency-provost-urges-pcni-to-rehabilitate-mogolis/|access-date=2021-09-02|website=Independent Newspaper Nigeria|language=en-GB}}</ref> == Darussa == Cibiyar tana ba da darussa kamar haka; <ref>{{Cite web|date=2020-01-01|title=List of Courses Offered at Mohammed Goni College Of Legal And Islamic Studies (MOGCOLIS)|url=https://nigerianscholars.com/school-news/mogcolis-courses/|access-date=2021-09-02|website=Nigerian Scholars|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|title=Official List of Courses Offered in Mohammed Goni College Of Legal And Islamic Studies (MOGCOLIS) - Myschool|url=https://myschool.ng/classroom/institution-courses/mohammed-goni-college-of-legal-and-islamic-studies|access-date=2021-09-02|website=myschool.ng|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|title=Mohammed Goni College Of Legal And Islamic Studies - Myschool|url=https://myschool.ng/institutions/mohammed-goni-college-of-legal-and-islamic-studies|access-date=2021-09-02|website=myschool.ng|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|title=2000 Students get certificate 20 years after graduation - P.M. News|url=https://pmnewsnigeria.com/2016/11/23/2000-students-get-certificate-20-years-after-graduation/|access-date=2021-09-02|website=pmnewsnigeria.com}}</ref><ref>{{Cite web|date=2021-03-14|title=Borno 650 ghost household: IDPs fault Zulum|url=https://www.sunnewsonline.com/borno-650-ghost-household-idps-fault-zulum/|access-date=2021-09-02|website=The Sun Nigeria|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|title=Zulum Storms IDP Camp At Midnight, Discovers 650 ‘Ghost Households’|url=https://www.channelstv.com/2021/03/07/zulum-storms-idp-camp-at-midnight-discovers-650-ghost-households/|access-date=2021-09-02|website=Channels Television}}</ref> * Ilimin Kula da Yara na Farko * Kanuri * Tarihi * Ilimin Firamare * Ilimin halitta * Kimiyyar Siyasa * Hausa * Turanci * Geography * Karatun Musulunci * Larabci == Manazarta == [[Category:Makarantu]] [[Category:Makaranta]] [[Category:Gine-gine]] [[Category:Ilimi a Najeriya]] [[Category:Ilimi]] kjeu3gxoubkqs4u9jpirs5ux1nu02x6 Bikin Dansa-Diawoura 0 32198 165030 149854 2022-08-09T09:45:48Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki '''Bikin Dansa-Diawoura''' ya gudana ne a Bafoulabé na kasar Mali, da kuma kauyukan da ke kewaye, daga ranar 8 zuwa 10 ga Afrilu, 2005 a gaban Cheick Oumar Sissoko, ministan al'adu kuma marubuci Doumbi Fakoly.<ref>(a Faransanci) Le président Touré à Bafoulabé : la voie largement ouverte vers le développement. M. COULIBALY, l'Essor n°15483 2005-06-28.</ref> ==Al`ada== “Dansa” da “diawoura” raye-rayen gargajiya ne na kasar Khasso. Bikin Dansa-Diawour ya ƙare a rana ta uku na "Mali Sadio", wanda ke tunawa da abokantaka tsakanin 'yan matan ƙauyen da kuma ɗan rago. A cikin Malinké, "Mali Tchadio" yana nufin "kwakwalwa mai launi biyu". Tchadio ta rikide zuwa Sadio. Wani Kanal Bafaranshe ne ya buge kwarin guiwa a lokacin mulkin mallaka na Faransa. == Manazarta == okwo4wpgljhoqkzxb4ip2lt55qptwf5 Akram Zuway 0 32313 164779 150299 2022-08-08T14:12:52Z DonCamillo 4280 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Akram Zuway''' ( {{Lang-ar|أكرم زوي}} ; an haife shi a ranar 24 ga Disamba 1991), ɗan wasan ƙwallon ƙafa ne na [[Libya]] [[Kungiyar Kwallon Kafa|wanda]] ke taka leda a Kazma a matsayin ɗan wasan gaba . == Ayyukan kasa da kasa == === Manufar kasa da kasa === : ''Maki da sakamako ne suka fara zura kwallaye a ragar Libya.'' {| class="wikitable" style="font-size:100%;" !A'a ! Kwanan wata ! Wuri ! Abokin hamayya ! Ci ! Sakamako ! Gasa |- | 1. | 31 ga Agusta, 2017 | Stade du 28 ga Satumba, [[Conakry]], [[Gini|Guinea]] |</img> Gini | align="center" | '''2-2''' | align="center" | 2–3 | 2018 FIFA cancantar shiga gasar cin kofin duniya |} == Girmamawa == === Al-Faisaly === * Jordan Premier League : 1 :: 2016-17 * Kofin FA na Jordan : 1 :: 2016-17 Gasar zakarun kulob na Larabawa 2017 a matsayi na biyu === Rubutun mutum ɗaya === * Babban wanda ya zira kwallaye Jordan Premier League '''2015-16''' ( kwallaye 12) == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * Akram Zuway at FootballDatabase.eu * Akram Zuway at Goalzz.com (also in Arabic at Kooora.com) [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] s8ls0irtj04krxhnj6awhsizz8x1tsn Anis Ben Slimane 0 32548 164780 158647 2022-08-08T14:13:20Z DonCamillo 4280 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Anis Ben Slimane''' ({{Lang-ar|أنيس بن سليمان}}; an haife shi a ranar 16 ga watan Maris 2001) ƙwararren ɗan wasan ƙwallon [[Kungiyar Kwallon Kafa|ƙafa]] ne ɗan asalin Tunisiya wanda ke taka leda a matsayin ɗan wasan tsakiya na ƙungiyar Danish Superliga Brøndby IF da kuma ƙungiyar ƙwallon ƙafa ta Tunisia. Slimane ya buga wasa a kungiyoyi daban-daban guda takwas a cikin shekaru goma sha biyu, amma a karshe ya zauna a AB inda ya fara halarta a karon a shekarar 2018. Karo na gaba, ya tafi Brøndby IF kuma an sanya shi a cikin ƙungiyar U19, amma zai mai da hankali sosai a cikin rabin na biyu na kakar 2019–20 yayin da ya kafa kansa a matsayin ɓangare na ƙungiyar farko.<ref>Lær [[Anis Slimane]] at kende-brondby.com" [[youtube.com]]. [[Brøndby]] IF Retrieved 24 April 2020.</ref> Slimane yana ɗan ƙasa biyu kuma ya buga wa Denmark U19 da Tunisiya U20. Yana wakiltar kungiyar kwallon kafa ta Tunisia. == Sana'a/Aiki == === Farkon aiki === An haifi Slimane a [[Kwapanhagan|Copenhagen]] kuma ya zauna a unguwar Vesterbro a lokacin ƙuruciyarsa. Ya fara wasa a ƙananan matakan kulob na Vesterbro BK Vestia yana da shekaru 7, wanda shine kulob din da ke kusa da gidansa. <refname="laeranisatkende"/> Bayan 'yan watanni ya koma KB Academy saboda wani abokin karatunsa yana wasa a can; tawagar mahaifin abokin karatunsa shima ya horar. <refname="slimane060220"/> Daga baya, Slimane da abokin karatunsa sun rattaba hannu tare da makarantar FA 2000, inda wasu hazikan ƴan wasa suka haɗa su. Saboda wasu kungiyoyi sun yi shakkar ƙirƙirar ƙungiyoyin farko da ƙungiyoyi na biyu, Slimane ya koma ƙungiyoyi daban-daban a Copenhagen, waɗanda ke da niyyar yin wasan ƙwallon ƙafa na matasa a matakin mafi girma. <ref name="laeranisatkende"/> A shekara mai zuwa, shi da abokin karatunsa sun koma Herfølge Boldklub, inda suka kasance na ɗan gajeren lokaci, kafin su fara tafiya zuwa B.93, inda suka sake haɗuwa tare da ƙungiyar ƙwararrun matasa masu fasaha daga FA 2000. <ref name="laeranisatkende"/> A lokacin da yake a B.93, Slimane ya taka leda a gasar cin kofin zakarun kulob na Turai na UEFA, inda ya burge shi kuma ya sanya hannu tare da makarantar Brøndby IF. Slimane yana ɗan shekara goma sha biyu lokacin da ya ƙaura zuwa Brøndby. Ya buga wa qungiyoyin makarantar su wasa tsawon shekara xaya da rabi kafin ya koma buga wa KB a matakin ‘yan qasa da 13 saboda yawan balaguron balaguro zuwa Brøndby bayan da shi da iyalinsa suka koma Høje Gladsaxe. Matsayi na biyu na Slimane a KB, duk da haka, bai yi nasara ba, don haka, ya fara taka leda a Lyngby Boldklub. Ya taka leda a matashin Lyngby na tsawon watanni shida kafin kulob din Akademisk Boldklub (AB) na cikin gida ya sanya hannu a matakin kasa da 14, inda ya sake haduwa da tsoffin abokan karatunsa. Slimane ya zauna a AB na tsawon shekaru hudu, inda ya kawo karshen aikinsa na matashi. <ref name="slimane060220"/> A can, ya buga wasa tsawon shekaru hudu, inda ya shiga kungiyar farko a lokacinsa na karshe a kulob din. A cikin wata hira da ya yi da gidan yanar gizon Brøndby IF, Slimane ya bayyana yadda ya kasance cikin manyan matasan Denmark a fagen kwallon kafa a cikin shekarunsa na farko na taka leda, amma waɗancan yanayi daban-daban na nufin dole ne ya yi yaƙi don samun nasara a fagen ƙwallon ƙafa. A wannan lokacin, ya kusa yin ritaya daga ƙwallon ƙafa amma goyon bayan danginsa da abokansa sun taimaka masa a cikin mawuyacin yanayi. A wani lokacin bazara, inda ya taka leda a makarantar matasa ta AB, ya sami ci gaba mai girma wanda ya kai 15 cm, wanda ya ba shi damar zama mafi rinjaye a jiki kuma ya taimaka masa ya ci gaba a matsayin dan wasa. <ref name="laeranisatkende" /> <ref name="slimane060220"/> A cikin watan Janairu 2018, Slimane ya bar gwajin mako guda tare da kulob din Bundesliga na Jamus SC Freiburg. Ya fara halartan rukunin farko na AB a ranar 7 ga Afrilu 2018 a cikin nasarar gida da ci 2 &#x2013; 1 a kan IF Lyseng, yana zuwa a matsayin wanda zai maye gurbin Nichlas Rohde na mintuna na 80. Slimane ya buga wasanni 18 a kungiyar AB jimilla inda ya zura kwallaye biyu. === Bøndby === ==== 2019-20 ==== Slimane ya shiga Brøndby IF a matakin ƙasa da 19 a watan Yuni 2019, bayan da ya burge ƙungiyar farko ta AB a cikin rukunin Danish na 2nd, matakin na uku na dala ƙwallon ƙwallon Danish. A cikin watan Janairu 2020, an zabe shi don shiga sansanin horo na farko na Brøndby a [[Portugal]], inda ya fara bayyanarsa a babban kungiyar a wasan sada zumunci da kungiyar IFK Norrköping ta Sweden, yana burgewa a gaban 'yan wasa daga [[Arsenal FC|Arsenal]] da [[Manchester United F.C.|Manchester United]].<ref>Brøndbyfans gav [[Sliman Ourak|Slimane]] en uforglemmelig debut:Jeg fik kæmpe kuldegysninger". tipsbladet.dk. Tipsbladet. 17 February 2020. Retrieved 18 February 2020.</ref> A ranar 16 ga Fabrairu 2020, Slimane ya fara wasansa na farko na ƙwararre a wasan waje da OB a cikin Danish Superliga a matsayin mai farawa, wanda Brøndby ya ci 2 &#x2013; 0. A mako mai zuwa, ya yi taimakonsa na farko, giciye a cikin akwatin wanda Samuel Mráz ya jefa gida a cikin rashin nasara 2–3 ga AaB. A ranar 8 ga Maris 2020, ya zira kwallonsa ta farko a Brøndby a wasan da suka tashi 2 &#x2013; 2 da FC Nordsjælland; wasan da aka buga a bayan ƙofofi a Dama to Dream Park saboda ƙa'idodin da hukumomin Danish suka aiwatar yayin bala'in COVID-19. Bayan kammala wasan, Slimane ya bayyana nadamarsa na rashin samun damar yin bikin kwallon da ya ci a gaban magoya bayansa.<ref>Helbo, [[Benjamin Alexander]] (6 February 2020). "18-årigt Brøndby-talent var tæt på karrierestop". bold.dk . bold.dk. Retrieved 24 April 2020.</ref> ==== 2020–21: Zakarun Danish Superliga ==== A 3 Yuli 2020, Slimane ya sanya hannu kan sabuwar kwangila tare da Brøndby, yana ci gaba da kasancewa a kulob din har zuwa 2024. Bayan ya yi gwagwarmayar neman hanyarsa ta fara jeri a farkon rabin kakar 2020-21, ya zira kwallon da ya ci nasara a ranar 13 ga Disamba a kan SønderjyskE bayan ya zo a matsayin wanda zai maye gurbin Simon Hedlund a cikin minti na 77.<ref>Hoffskov, Ole (1 October 2020). "Tunesien udtager [[Anis Ben Slimane]]-men Brøndby-spilleren eri tænkeboks" (in Danish). Tipsbladet. Retrieved 6 October 2020.</ref> A ranar 1 ga Fabrairu, 2021, an ci tarar Slimane kuma an cire shi na ɗan lokaci daga tawagar Brøndby bayan karya ka'idodin keɓewar coronavirus. A cewar Slimane, ya dauko wata kawarsaa ce a wajen wani biki kuma ‘yan sanda sun zo. Daga baya ya gwada rashin lafiya don COVID-19 sau biyu kuma an sake sanu shi cikin ƙungiyar farko a ranar 3 ga Fabrairu. Ya koma filin wasa ne a ranar 7 ga Fabrairu a matsayin dan wasa a wasan da suka tashi 1-1 gida da AaB. A ranar 24 ga Mayu, Slimane ya zura kwallo ta biyu a ragar Brøndby a wasansu da Nordsjælland da ci 2-0. Sakamakon ya tabbatar da Brøndby a matsayin zakaran Danish Superliga a karon farko cikin shekaru 16. ==== 2021-22 ==== Slimane ya fara buga wasansa na farko a Turai a ranar 17 ga Agusta 2021 a gasar cin kofin zakarun Turai ta UEFA Champions League wasan farko da Red Bull Salzburg, wanda ya ƙare da rashin nasara 1-2. Ya ci kwallonsa ta farko a kakar wasa a ranar 29 ga Agusta yayin da Brøndby ta doke Midtjylland da ci 2–0 nasararsu ta farko a kakar wasa ta bana. == Ayyukan kasa == Slimane ya wakilci kungiyar kwallon kafa ta Denmark ta 'yan kasa da shekaru 19, da kuma kungiyar kwallon kafa ta Tunisia ta kasa da shekaru 20. A ranar 1 ga watan Oktoba, 2020, an kira Slimane ga tawagar Mondher Kebaier ta Tunisiya don buga wasan sada zumunta da Sudan da [[Ƙungiyar ƙwallon ƙafar Najeriya|Najeriya]]. Ya zura kwallo a wasansa na farko, kwallo ta uku a wasan da suka doke Sudan da ci 3-0.<ref>[[Sliman Ourak|Slimane]] om debut: Det var en stor dag for mig". brondby.com Brøndby IF. 16 February 2020. Retrieved 17 February 2020.</ref> == Kididdigar sana'a/Aiki == === Kulob/Ƙungiya === {{Updated|match played 29 August 2021}} {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Bayyanar da burin ta kulob, kakar da gasar ! rowspan="2" | Kulob ! rowspan="2" | Kaka ! colspan="3" | Kungiyar ! colspan="2" | Kofin ! colspan="2" | Nahiyar ! colspan="2" | Jimlar |- ! Rarraba ! Aikace-aikace ! Buri ! Aikace-aikace ! Buri ! Aikace-aikace ! Buri ! Aikace-aikace ! Buri |- | rowspan="3" | AB | 2017-18 | Kashi na biyu | 2 | 0 | 0 | 0 | colspan="2" | - | 2 | 0 |- | 2018-19 | Kashi na biyu | 16 | 2 | 1 | 0 | colspan="2" | - | 17 | 2 |- ! colspan="2" | Jimlar ! 18 ! 2 ! 1 ! 0 ! colspan="2" | - ! 19 ! 2 |- | rowspan="4" | Brøndby | 2019-20 | Superliga | 16 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 16 | 1 |- | 2020-21 <ref name="SW" /> | Superliga | 27 | 3 | 2 | 0 | colspan="2" | - | 29 | 3 |- | 2021-22 <ref name="SW" /> | Superliga | 7 | 1 | 0 | 0 | 2 {{Efn|Appearances in the [[UEFA Champions League]]}} | 0 | 9 | 1 |- ! colspan="2" | Jimlar ! 50 ! 5 ! 2 ! 0 ! 2 ! 0 ! 54 ! 5 |- ! colspan="3" | Jimlar sana'a ! 68 ! 7 ! 3 ! 0 ! 2 ! 0 ! 73 ! 7 |} === Ƙasashen Duniya === {{Updated|7 September 2021}}<ref name="NFT"/> {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Fitowa da burin tawagar ƙasa da shekara ! Tawagar kasa ! Shekara ! Aikace-aikace ! Buri |- | rowspan="2" | Tunisiya | 2020 | 4 | 1 |- | 2021 | 7 | 3 |- ! colspan="2" | Jimlar ! 11 ! 4 |} {{Updated|match played 7 September 2021}} :''Scores and results list Tunisia's goal tally first, score column indicates score after each Slimane goal''.<ref name="NFT">{{NFT player|79738|accessdate=25 March 2021}}</ref> {| class="wikitable sortable" |+Jerin kwallayen kasa da kasa da Anis Ben Slimane ya ci ! scope="col" | A'a. ! scope="col" | Kwanan wata ! scope="col" | Wuri ! scope="col" | Abokin hamayya ! scope="col" | Ci ! scope="col" | Sakamako ! scope="col" | Gasa |- | align="center" | 1 | 9 Oktoba 2020 | Stade Olympique de Radès, Radès, Tunisia |</img> Sudan | align="center" | 3–0 | align="center" | 3–0 | Sada zumunci |- | align="center" | 2 | 25 Maris 2021 | Shahidai na Fabrairu Stadium, Benghazi, Libya |</img> Libya | align="center" | 4–2 | align="center" | 5-2 | 2021 neman cancantar shiga gasar cin kofin Afrika |- | align="center" | 3 | 15 ga Yuni 2021 | Stade Olympique de Radès, Radès, Tunisia |</img> Mali | align="center" | 1-0 | align="center" | 1-0 | Sada zumunci |- | align="center" | 4 | 7 ga Satumba, 2021 | Levy Mwanawasa Stadium, Ndola, Zambia |</img> Zambiya | align="center" | 2–0 | align="center" | 2–0 | 2022 cancantar shiga gasar cin kofin duniya ta FIFA (CAF) |} == Girmamawa == '''Brøndby''' * Danish Superliga : 2020-21 == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * Anis Ben Slimane at the Danish Football Association (in Danish) * {{Soccerway}} * [https://www.bold.dk/fodbold/danmark/superligaen/broendby-if/anis-ben-slimane/ Anis Ben Slimane] at bold.dk [[Category:'Yan wasan ƙwallon ƙafa ta ƙasar Tunisiya]] [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] 0l232pgqon8os63334tb4x79k04h7p0 Bikin Sasabobirim 0 32561 164776 151124 2022-08-08T14:11:49Z DonCamillo 4280 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Bikin Sasabobirim''' biki ne na shekara-shekara da sarakuna da al'ummar yankin gargajiya na Awuah-Domase ke yi a kusa da Sunyani a yankin Bono, a da yankin Brong Ahafo na Ghana. Akan yi bikin ne a watan Nuwamba.<ref>{{Cite web|title=Festivals Ghana - Easy Track Ghana|url=https://www.easytrackghana.com/cultural-overview-ghana_festivals.php|access-date=2020-08-25|website=www.easytrackghana.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=Quantum Tours - Brong Ahafo Region|url=http://www.quantumleaptravels.com/index.html/services/tour-services/brong-ahafo-region.html|access-date=2020-08-25|website=www.quantumleaptravels.com}}</ref><ref>{{Cite web|last=Boateng|first=Kwabena|date=2015-09-12|title=List of festivals in Ghana|url=http://ghanaculturepolitics.com/list-of-festivals-in-ghana/|access-date=2020-08-25|website=GhanaCulturePolitics|language=en-US}}</ref> Wasu kuma sun ce ana yin bikin ne a watan Satumba.<ref>{{Cite web|title=Festivals|url=https://www.nhoc.gov.gh/festivals|access-date=2020-08-25|website=www.nhoc.gov.gh}}</ref> == Biki == A lokacin bikin, ana maraba baƙi don raba abinci da abin sha. Mutanen sun sanya kayan gargajiya kuma akwai durbar na sarakuna. Akwai kuma raye-raye da buge-buge.<ref>{{Cite web|title=Major Festivals|url=http://www.ghanaembassyiran.com/en/page/majorfestivals|access-date=2020-08-21|website=www.ghanaembassyiran.com}}</ref> == Muhimmanci == Ana gudanar da wannan biki ne domin nuna wani lamari da ya faru a baya.<ref>{{Cite web|title=The Consulate General Of The Republic of GHANA in The United Arab Emirates (Dubai)|url=https://www.ghanaconsulatedubai.com/tourism.html|access-date=2020-08-21|website=www.ghanaconsulatedubai.com}}</ref> Wannan biki na tunawa da wani basarake da ya shiga Yaa Asantewaa don yakar Turawa.<ref>{{Cite web|title=Sasabobirim Festival - ghanagrio.com|url=https://ghananation.com/tourism/Sasabobirim-Festival.php|access-date=2020-08-25|website=ghananation.com|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|last=WhiteOrange|title=Festivals|url=https://www.ghana.travel/events-festivals/festivals/|access-date=2020-08-25|website=Ghana Tourism Authourity|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=2016-02-24|title=Festivals in Ghana|url=https://touringghana.com/festivals/|access-date=2020-08-25|website=touringghana.com|language=en-US}}</ref> == Manazarta == tho64xb15wv1f1tmbq5cdrx7jtagx88 Benjamin Ochan 0 32738 165018 159069 2022-08-09T09:26:58Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki   '''Benjamin Ochan''' kwararren dan wasan [[Kungiyar Kwallon Kafa|kwallon kafa]] ne dan [[Uganda|kasar Uganda]] wanda ke taka leda a KCCA FC a gasar Premier ta [[Uganda]] a matsayin mai tsaron gida. Hakanan memba ne na kungiyar kwallon kafa ta [[Uganda]]. Tun daga Oktoba 2021, yana aiki a matsayin kyaftin na KCCA FC.<ref>"[[Benjamin Ochan]]" .<ref><ref>ChimpSport's Complete List of January UPL Transfers". Chim Reports. Archived from the original on 2 April 2015. Retrieved 11 February 2014.</ref> == Sana'a/Aiki == '''Ochan''' ya buga wasa a kungiyoyi daban-daban kamar KCCA FC, Bloemfontein Celtic, Villa SC, Victoria University SC, Kabwe Warriors, AFC Leopards kuma a halin yanzu yana KCCA FC.<ref>[[https://allafrica.com/stories/200709250356.html</ref> === KCCA FC === A cikin watan 2015, ya shiga KCCA FC daga Jami'ar Victoria SC, kuma ya sanya hannu kan kwangilar shekaru 2.<ref>"TRANSFER; [[Uganda]] Cranes & KCCA FC Goalkeeper, [[Benjamin Ochan]] Joins [[Zambiya]] Premier League Club". 14 February 2018.</ref> Ya buga wasansa na farko da hukumar tara haraji ta Uganda.<ref>"LOCAL TRANSFER: [[Benjamin Ochan]] back at KCC FC, Olaki also near move to Lugogo". 13 January 2015.</ref><ref>"Francis Olaki Snubs Tusker for KCC FC, Lukooya also signs at Lugogo". 15 January 2015.</ref> Yana daya daga cikin 'yan wasa kadan a gasar da suka buga dukkan wasanni 15 a zagayen farko na gasar ta 2016/17 Uganda Premier League '''Ochan''' ya ci kwallaye 8 da 4 a zagayen farko yayin da sauran 4 suka zo a gasar. zagaye na biyu.<ref>"KCCA FC Shot Stopper Renews Contract" . 26 December 2016.</ref> A watan Disambar 2016, '''Ochan''' ya sake rattaba hannu kan wata kwangilar shekara 1 wadda ta ajiye shi a KCCA FC har zuwa Janairu 2018.<ref>"UPL Awards: Battle for the Golden Glove". 26 July 2017.</ref> Yayin da yake KCCA FC '''Ochan''' shine mataimakin kyaftin na biyu.<ref>"KCCA FC Shot Stopper Renews Contract". 26 December 2016.</ref> A kwanakinsa masu albarka kuma mafi kyawu a Lugogo su ne lokacin da KCCA FC ta samu gurbin shiga gasar kwallon kafa ta nahiyar bayan ta doke kungiyar Al-Masry ta Masar a bugun fanariti ta hanyar canza mai yanke hukunci a Masar.<ref>"Benjamin Ochan sings praises of Mike Mutebi|Swift Sports Uganda". 23 November 2018.</ref><ref>"[[Benjamin Ochan]] the hero as KCCA shocks Egyptian giants el Masry". 15 April 2017.</ref><ref>"Kavuma named new KCCA FC assistant captain". 30 March 2017.</ref> === Kabwe Warriors === A watan Janairun 2018, '''Ochan''' ya shiga Kabwe Warriors bayan gasar cin kofin kasashen Afirka ta 2018 da aka gudanar a [[Moroko|Morocco]] kuma ya sanya hannu kan kwantiragin shekaru 3.<ref>[[Uganda]] Cranes goalie Benjamin Ochan signs for Kabwe Warriors". 14 February 2018.</ref> A ranar 14 ga Yuli, 2019 Ochan ya bar Kabwe Warriors FC kan kwangilar amincewar juna.<ref>"Goalkeeper [[Benjamin Ochan]] departs [[Zambiya]]". 15 July 2019.</ref> == AFC Leopards == A ranar 16 ga Yuli 2019 ya koma AFC Leopards kan kwantiragin shekara guda.<ref>"Goalie Benjamin Ochan pens one year deal at Kenyan Club" . 16 July 2019.</ref><ref>"Benjamin Ochan contract: AFC Leopards deal expires" . 8 July 2021.</ref> == KCCA FC == Ochan ya koma KCCA FC kan kwantiragin shekaru biyu a ranar 13 ga Satumba, 2021.<ref>^ "Benjamin OCHAN" .</ref> Ya kasance kyaftin na KCCA FC tun Oktoba 2021.<ref>"Benjamin Ochan: KCCA FC Confirms New Club Captain | the SportsNation" .</ref> == Ayyukan kasa == '''Ochan''' ya fara buga wa tawagar kwallon kafar Uganda tamaula a ranar 30 ga Satumba, 2013 da kungiyar kwallon kafa ta Masar a wasan sada zumunta. A cikin Janairu 2014, kocin Milutin Sedrojevic, ya gayyace shi ya kasance cikin tawagar 'yan wasan kwallon kafa ta Uganda don gasar cin kofin Afirka na 2014.<ref>"[[Uganda]] makes changes in squad for 2014 Africa Nations Championship". xinhuanet.com. Retrieved 11 February 2014.</ref><ref>"[[Uganda]] Cranes Regroup For CHAN 2014 Preparations". kawowo.com. Archived from the original on 11 February 2014. Retrieved 11 February 2014.</ref> Tawagar ta zo ta uku a matakin rukuni na gasar bayan ta doke [[Burkina Faso]], ta yi kunnen doki da [[Zimbabwe]] da kuma rashin nasara a hannun [[Moroko|Morocco]].<ref>"[[Zimbabwe]] vs [[Uganda]] Preview". goal.com/. Retrieved 11 February 2014.</ref><ref>"Uganda's impressive CHAN start". espnfc.com. Retrieved 11 February 2014.</ref> == Girmamawa == Jami'ar Victoria * '''CECAFA Kofin Kogin Nilu :1''' :2014<ref>"Victoria University win regional Nile Basin title" .</ref> '''Kampala Capital City Authority FC''' * '''Super League na Uganda : 2''' :: 2015-16, 2016-17 * '''Kofin Uganda : 1''' :: 2016-17 == Hanyoyin haɗi na waje == * {{NFT player|53734|Benjamin Ochan}} * [https://www.youtube.com/watch?v=5FdUpQIsr5E] * [https://us.soccerway.com/players/benjamin-ochan/316848/] == Manazarta == {{Reflist}} [[Category:Rayayyun mutane]] c3q4j2c59kc3sdgehos6o66xhdxzb7k Mouctar Diakhaby 0 32933 164972 159444 2022-08-09T07:51:50Z DonCamillo 4280 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Mouctar Diakhaby''' (an haife shi a ranar 19 ga watan Disamban 1996) ƙwararren ɗan ƙwallon [[Kungiyar Kwallon Kafa|ƙafa ne]] wanda ke taka leda a Valencia a gasar La Liga. An haife shi a Faransa, yana buga wa tawagar kasar Guinea wasa. Ya kuma wakilci kungiyoyin matasa na kasar Faransa da suka fara daga kungiyar kwallon kafa ta [[Faransa]] ta kasa da shekaru 19.<ref>Acta del Partido celebrado el 18 de mayo de 2019, en Valladolid" [Minutes of the Match held on 18 May 2019, in Valladolid] (in Spanish). Royal Spanish Footbal. Retrieved 17 June 2019.</ref> == Aikin kulob/Ƙungiya == === Lyon === Diakhaby ya buga wasansa na farko a kungiyar Lyon a ranar 10 ga Satumba 2016 a gasar Ligue 1 da Bordeaux, ya buga wasan gaba daya a gida da ci 3-1.<ref>[[Lyon]] vs. [[Bordeaux]] 10 September 2016-Soccerway" . soccerway.com. Retrieved 10 September 2016.</ref> A ranar 30 ga watan Nuwamba 2016, ya zira kwallonsa ta farko a gasar Lyon a wasan farko da suka tashi 6-0 Ligue 1 na Nantes.<ref>[[Nantes]] vs. [[Olympique Lyonnais]]-30 November 2016-Soccerway" . soccerway.com. Retrieved 2 December 2016.</ref> A ranar 23 ga watan Fabrairu 2017, Diakhaby ya zira kwallo a raga (a cikin minti na 89th) a cikin shekarar 2016-17 Europa League zagaye na 32 na biyu 7-1 nasara a gida a kan AZ Alkmaar a yin rajistar aikinsa na farko na UEFA Europa League ko UEFA Champions League burin.<ref>[[Lyon]] rejoint les 8es de finale de Ligue Europa après un festival". L'Équipe. 23 February 2017.</ref> Ya kuma zura kwallo a raga a cikin kowane kafa biyu na 2016–17 Europa League zagaye na 16 da suka yi da Roma. === Valencia === A ranar 28 ga watan Yuni 2018, Diakhaby ya sanya hannu kan yarjejeniyar shekaru biyar tare da Valencia ta Spain.<ref>Valence officialise le recrutement de [[Mouctar Diakhaby]] (Lyon)". L'Équipe. 28 June 2017.</ref> == Ayyukan kasa == An haifi Diakhaby a Faransa kuma dan asalin kasar Guinea ne. Shi tsohon matashi ne na duniya a Faransa. Hower, a cikin 2022, ya yanke shawarar wakiltar ƙasar mahaifansa, Guinea kuma ya yi musu muhawara a kan Masar.<ref>Ligue 1-OL: [[Mouctar Diakhaby]] veut améliorer son jeu de tête" [Ligue 1-OL : Mouctar Diakhaby wants to improve his head game]. africatopsports.com (in French). Africa Top Sports. 15 November 2016. Retrieved 12 June 2020.</ref> == Kididdigar sana'a/Aiki == === Kulob/Ƙungiya === {{Updated|8 January 2022}}<ref>{{cite web|title=M. Diakhaby|url=https://int.soccerway.com/players/mouctar-diakhaby/325868/|website=Soccerway|accessdate=10 September 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.sofascore.com/player/mouctar-diakhaby/797306|title=Mouctar Diakhaby|website=SofaScore|accessdate=6 October 2019}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! rowspan="2" |Kulob ! rowspan="2" | Kaka ! colspan="3" | Kungiyar ! colspan="2" | Kofin kasa ! colspan="2" | Kofin League ! colspan="2" | Nahiyar ! colspan="2" | Sauran ! colspan="2" | Jimlar |- ! Rarraba ! Aikace-aikace ! Buri ! Aikace-aikace ! Buri ! Aikace-aikace ! Buri ! Aikace-aikace ! Buri ! Aikace-aikace ! Buri ! Aikace-aikace ! Buri |- | rowspan="3" valign="center" | Lyon | 2016-17 | rowspan="2" | Ligue 1 | 22 | 1 | 1 | 1 | 0 | 0 | 11 {{Efn|Three appearances in [[UEFA Champions League]], Eight appearances and Three goals in [[UEFA Europa League]]}} | 3 | 0 | 0 | 34 | 5 |- | 2017-18 | 12 | 1 | 3 | 0 | 1 | 0 | 5 {{Efn|Appearance(s) in UEFA Europa League}} | 1 | colspan="2" | - | 21 | 2 |- ! colspan="2" | Jimlar ! 34 ! 2 ! 4 ! 1 ! 1 ! 0 ! 16 ! 4 ! 0 ! 0 ! 55 ! 7 |- | rowspan="5" valign="center" | Valencia | 2018-19 | rowspan="4" | La Liga | 22 | 2 | 7 | 0 | colspan="2" | - | 9 {{Efn|Three appearances in UEFA Champions League, Six appearances and one goal in UEFA Europa League}} | 1 | colspan="2" | - | 38 | 3 |- | 2019-20 | 21 | 0 | 3 | 0 | colspan="2" | - | 5 {{Efn|Appearance(s) in UEFA Champions League}} | 0 | 0 | 0 | 29 | 0 |- | 2020-21 | 26 | 1 | 1 | 0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - | 27 | 1 |- | 2021-22 | 16 | 0 | 3 | 0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - | 19 | 0 |- ! colspan="2" | Jimlar ! 85 ! 3 ! 14 ! 0 ! colspan="2" | - ! 14 ! 0 ! 0 ! 0 ! 113 ! 4 |- ! colspan="3" | Jimlar sana'a ! 119 ! 5 ! 18 ! 1 ! 1 ! 0 ! 30 ! 5 ! 0 ! 0 ! 168 ! 11 |} == Girmamawa == '''Valencia''' * Copa del Rey : 2018-19<ref>[[Barcelona]] 1–2 [[Valencia]]" . BBC Sport. 25 May 2019. Retrieved 25 May 2019.</ref> == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * Mouctar Diakhaby at the French Football Federation (in French) * Mouctar Diakhaby at the French Football Federation (archived) (in French) * [http://www.olweb.fr/en/player/mouctar-diakhaby-2217.html OL profile] [[Category:Rayayyun mutane]] 6jkertk1e7e6t7cuqpjf1djc5s9u78c Bill Etheridge 0 32949 165035 152345 2022-08-09T09:53:01Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{databox}}  '''William Milroy Etheridge''' (an haife shi ranar 18 ga watan Maris, 1970). ɗan siyasa nena Ingila wanda a baya ya kasance memba a Majalisar Tarayyar Turai (MEP) na yankin West Midlands.<ref>"vote 2014 - West Midlands". BBC. Retrieved 26 May 2014.</ref> An zabe shi a cikin 2014 a matsayin dan takarar jam'iyyar Independence Party (UKIP), amma ya bar jam'iyyar a watan Oktoba 2018<ref>"Former UKIP leadership candidate Bill Etheridge resigns". ''BBC News''. 2 October 2018. Retrieved 3 October 2018.</ref> kuma ya shiga Jam'iyyar Libertarian. Ya shiga Jam'iyyar Brexit a 2019 <ref>[http://www.europarl.europa.eu/meps/en/124951/BILL_ETHERIDGE/home Bill Etheridge], The European Parliament</ref> amma ya koma UKIP a watan Satumba 2020. == Kuruciya == Etheridge ya sami ilimi daga Makarantar Sakandare ta Parkfield, Wolverhampton Polytechnic (yanzu Jami'ar Wolverhampton) da Kwalejin Dudley. Etheridge ya shiga Jam'iyyar Conservative a 2008. Shi da matarsa, Star, sun tsaya takarar kujerar majalisa a karkashin Conservative a zaɓen majalisar gundumar Dudley Metropolitan Borough a 2010, un basuyi nasara ba.<ref>[https://www.dudley.gov.uk/council-community/elections/results-of-elections/local-election-2010/ Local Election 2010], Dudley Borough Council. </ref> A watan Maris din shekarar 2011, sun yi murabus daga jam’iyyar Conservative bayan da aka dakatar da zama mambobinsu sakamakon korafe-korafen da ‘yan jam’iyyar suka yi na cewa an dauki hotonsu suna daukar hoton golliwogs a shafukansu na [[Fezbuk|Facebook]] a wani bangare na zanga-zangar adawa da siyasar siyasa . Sun shiga UK Independence Party kuma ya tsaya, bai yi nasara ba, a matsayin dan takarar UKIP a zaben majalisar Dudley a 2011 <ref>[https://www.dudley.gov.uk/council-community/elections/results-of-elections/election-results-2011// Local Election 2011], Dudley Borough Council. </ref> da 2012. <ref>[https://www.dudley.gov.uk/council-community/elections/results-of-elections/local-election-results-2012/ Local Election 2012], Dudley Borough Council. </ref> == Memba na UKIP: 2011-2018 == Etheridge ya tsaya takarar UKIP a zaben kananan hukumomi a shekara ta 2011. A cikin 2012, ya tsaya a zaben 'yan sanda da Kwamishinan Laifuka na West Midlands na UKIP; ya zo na hudu da kuri'u 17,563 (7.37%). A shekara ta 2014, kuma an zabe shi a Majalisar Tarayyar Turai, an kuma zabe shi a matsayin kansila na gundumar Sedgley a Majalisar Karamar Hukumar Dudley Metropolitan Borough Council. An kuma zabi matarsa, Star, a UKIP a gundumar Coseley East. Etheridge ya rasa kujerarsa a Dudley MBC a zaben kananan hukumomi na watan Mayu 2018.<ref>"Brown, Graeme; Preece, Ashley (8 May 2018). "Local Elections 2018: What is the result in Dudley?". ''Birmingham Mail''.</ref> A watan Agustan 2014 ne, Etheridge ya nuna salon magana na [[Adolf Hitler]] a yayin wani taron karawa juna sani na jama'a da ya ba mambobin kungiyar matasa na UKIP, ciki har da hatsarori da ya gabatar. A cewar Etheridge, shi ne "mafi magana da magana da ƙarfi a cikin tarihi"<ref name=":1">"Eleftheriou-Smith, Loulla-Mae (10 August 2014). "Hitler praised as 'magnetic and forceful speaker' by Ukip MEP". ''The Independent on Sunday''. Retrieved 18 May 2015.</ref> wanda "ya sami babban nasara" dangane da gamsar da mutane.<ref name=":0">"UKIP defends MEP's 'Hitler speech' advice". ''[[BBC News]]''. 10 August 2014. Retrieved 18 May2015.</ref> Wani mai magana da yawun UKIP ya ce: "Bill Etheridge ya ba da wani taron karawa juna sani kan magana da jama'a kuma ya bayyana manyan jawabai na baya, kamar Churchill, Blair, Martin Luther King da Hitler a matsayin mutanen da za a iya yin nazari kan salonsu, ba tare da abun ciki ba".<ref name=":0" /> Lokacin da aka tuntube ta ''The Independent on Sunday'', Etheridge ya bayyana cewa "Hitler da Nazis dodanni ne" kuma ya ce "A wani lokaci ban amince da Hitler ko wani ba".<ref name=":1" /> A zaben gama gari da aka yi a watan Mayu 2015, Etheridge ya tsaya a matsayin dan takarar majalisar dokokin UKIP na Dudley North . Ya zo na uku da kuri’u 9,113, wanda ya ninka na kuri’un da aka kada a shekarar 2010. A kashi 24% na ƙuri'un da aka jefa, hakanan yana wakiltar ninki biyu na ƙasa don UKIP. Etheridge, ya kasance kuma memba ne na Campaign for Real Ale (CAMRA), ya kasance mai aiki a cikin yakin UKIP na gaba; West Midlands Ajiye Gidan Wuta. Ya bukaci gwamnatin Conservative da ta kara karfin ikon kadarorin Al'umma, wanda aka kawo a matsayin wani bangare na Dokar Localism 2011 . Wannan zai baiwa al'ummomin yankin damar samun mashaya na gida. Wannan ya kai ga Etheridge yana ƙoƙarin ceton gidajen mashaya da yawa a cikin unguwarsa, ciki har da The Seven Stars.<ref>"UKIP MEP Bill Etheridge takes pub protection campaign to Westminster". ''Express and Star''.</ref> Etheridge ya rike matsayi a kwamitin raya yankin EU; imaninsa na cewa ya kamata a mayar da mulki ga al'ummomi ya sa ya fito a matsayin mai sukar hadakar hukumomi . Etheridge abokin hulda a Majalisar Musanya Dokokin Amurka (ALEC).<ref>"Alex Stevenson (5 November 2014). "Climate deniers: Ukip in bed with corporate America". ''Politics.co.uk''. Retrieved 15 July 2016.</ref> A watan Mayun 2017 ne, Etheridge ya kaddamar da littafinsa; ''Great Back In Britain'', tare da bayyanar baƙo daga Nigel Farage. A cikin littafin, Etheridge ya bayyana hangen nesansa na Burtaniya bayan Brexit. Etherridge ya shahara sosai{{Ana bukatan hujja|date=October 2018}} ɗan 'yancin Burtaniya kuma shine shugaban "The Indigo Group".<ref>"- Our team". ''www.theindigogroup.org''. Retrieved 28 June 2018.</ref> Ya kaddamar da tsarin manufofin 'yanci a cikin littafinsa na EFDD, ''Prosperous, Happy and at Peace'', wanda aka rubuta tare da Paul Brothwood. Etheridge ya ƙaddamar da wani littafi mai suna, ''The EU's engagement with the politics of international recognition'', wanda ya wallafa tare da Paul Brothwood, a wani taron EU game da [[Somaliland]] a ranar 6 Disamba 2018. === UKIP jagoranci tayi ===  A watan Yulin 2016 ne, Etheridge ya kaddamar da yunkurinsa na zama shugaban UKIP bayan murabus na Nigel Farage. Da yake kaddamar da yakin neman zabensa a mashaya tauraruwar taurari bakwai da ke Sedgley, Etheridge ya ce: "Ina so mu wakilci ra'ayin mutane game da kafuwar". Etherridge ya samu kashi 13.7% na kuri'un da aka kada, tare da kuri'u na uku da aka kada. Ya yi alkawarin yin aiki da goyon baya tare da sabon shugaba, Diane James,<ref>"Walker, Jonathan (20 July 2016). "UKIP leadership: Bill Etheridge calls for death penalty vote". ''[[Birmingham Mail]]''. Retrieved 21 July 2016.</ref> wanda ya kasance a takaice a cikin matsayi. Shawarwarinsa na manufofin sun haɗa da giya mai rahusa, mafi kyawun wakilci ga ubanni a cikin tsarin kotun iyali da kuri'ar raba gardama kan dawo da hukuncin kisa.<ref>"Wilkinson, Michael (6 August 2016). "Bill Etheridge: The pro-gay marriage, pro-Muslim schools, Shiraz drinking Ukip leadership candidate – who would bring back death penalty and ban burkas". ''The Daily Telegraph''. Retrieved 30 November 2016.</ref> Har ila yau, daga cikin shawarwarin manufofinsa sun hada da sake fasalin gidan yari da wani yunkuri na ceto gidan jama'a na Biritaniya ta hanyar sake dawo da shan taba ta hanyar amfani da ingantattun tsarin hakar kamar yadda ake amfani da shi a cikin Majalisar Tarayyar Turai kanta. Yayin da yake goyon bayan makarantun addinin musulmi da auren jinsi, ya bayar da shawarar haramta burka.<ref>"Wilkinson, Michael (6 August 2016). "Bill Etheridge: The pro-gay marriage, pro-Muslim schools, Shiraz drinking Ukip leadership candidate – who would bring back death penalty and ban burkas". ''The Daily Telegraph''. Retrieved 30 November 2016.</ref> A watan Oktoban 2016, Etheridge ya kaddamar da yunkurinsa na zama shugaban UKIP bayan Diane James ya ajiye aiki, bayan da ya bayyana cewa ba zai goyi bayan Steven Woolfe ba kuma ya tsaya kan kansa yayin wata hira da BBC ta ''Lahadi Siyasa'' . Ya janye a ranar 25 ga Oktoba, kuma ya amince da wanda ya ci nasara, Paul Nuttall . Bayan haka Etheridge ya kaddamar da takararsa ta uku a zaben shugabancin jam'iyyar Independence UK na 2017, wanda a baya ya tsaya a zabukan shugabannin UKIP a 2016. Babban rarrabuwar kawuna tsakanin 'yan takara shine tsakanin abin da ''The Guardian'' ya bayyana a matsayin "Masu 'yanci na tattalin arziki na Farage" kamar Etheridge da "mafi tsaurin ra'ayi, mai maida hankali kan Islama" Anne Marie Waters da Peter Whittle.<ref name=":2">Walker, Peter (2 July 2017). "Large influx of new Ukip members prompts fears of far-right takeover". ''The Guardian''.</ref> Etheridge ya bayyana cewa "duk wanda ya samu nasara, daya bangaren ba zai samu makoma a jam'iyyar ba".<ref name=":2" /> A ranar 26 ga watan Yuln 2017, kwanaki biyu kafin a rufe nadin, Etheridge ya janye takararsa.<ref>Goodliffe, Darrell (26 July 2017). "Bill Etheridge stands down". ''Kipper Central''. Retrieved 26 July2017. - "UKIP MEP Bill Etheridge drops out of leadership race". ''Sky News''. - "Bill Etheridge drops out of UKIP leadership race". ''ITV News''.</ref> Ya bayyana aniyarsa ta sake tsayawa takarar shugabancin jam'iyyar a zaben shugaban kasa da akayi a 2018, amma ya janye ya goyi bayan Gerard Batten.<ref>Madeley, Pete. "Bill Etheridge: It's my time to lead Ukip and make the Black Country a post-Brexit industrial powerhouse". ''Express and Star''. Retrieved 19 February 2018.</ref> Etheridge ya bar UKIP a watan Oktoban 2018, yana mai cewa masu kada kuri'a suna kallon jam'iyyar a matsayin "motar kiyayya ga Musulmai da kuma kungiyar yan luwadi". Ya ci gaba da zama wani bangare na kungiyar Turai of Freedom and Direct Democracy a majalisar Turai.<ref>"MEP Bill Etheridge quits UKIP over 'extreme nationalist' views". ''ITV News - Central''. 2 October 2018. Retrieved 3 October 2018.</ref> == Jam'iyyar Libertarian da Brexit == A taron Liberty Rising na ranar 6 Oktoba 2018, Etheridge ya sanar da cewa ya shiga Jam'iyyar Libertarian UK.<ref>"Bagdi, Annabal (8 October 2018). "Bill Etheridge joins Libertarian Party days after UKIP exit". ''[[Express & Star]]''. Wolverhampton. Retrieved 12 October2018.</ref> Ya zama mataimakin shugabanta. Koyaya, ya rasa wancan matsayin,<ref>"No". 14 February 2019</ref> a cikin Fabrairu 2019, ya tafi ya shiga Jam'iyyar Brexit.<ref>"MEP Tim Aker joins new Brexit Party". ''Your Thurrock''. 19 February 2019. Retrieved 30 November 2019.</ref> A cikin Satumba 2020 ya koma UKIP<ref>"Madeley, Peter (28 September 2020). "Bill Etheridge rejoins UKIP two years after quitting party". ''Express & Star''. Retrieved 16 October 2020.</ref> kuma ya zama kakakin tattalin arziki. == Manazarta == {{Reflist}}{{Brexit Party}} [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Haihuwar 1970]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] ehdbq31u7d5av0t2s94cqm1hhicwwip 165036 165035 2022-08-09T09:54:08Z BnHamid 12586 /* Manazarta */ wikitext text/x-wiki {{databox}}  '''William Milroy Etheridge''' (an haife shi ranar 18 ga watan Maris, 1970). ɗan siyasa nena Ingila wanda a baya ya kasance memba a Majalisar Tarayyar Turai (MEP) na yankin West Midlands.<ref>"vote 2014 - West Midlands". BBC. Retrieved 26 May 2014.</ref> An zabe shi a cikin 2014 a matsayin dan takarar jam'iyyar Independence Party (UKIP), amma ya bar jam'iyyar a watan Oktoba 2018<ref>"Former UKIP leadership candidate Bill Etheridge resigns". ''BBC News''. 2 October 2018. Retrieved 3 October 2018.</ref> kuma ya shiga Jam'iyyar Libertarian. Ya shiga Jam'iyyar Brexit a 2019 <ref>[http://www.europarl.europa.eu/meps/en/124951/BILL_ETHERIDGE/home Bill Etheridge], The European Parliament</ref> amma ya koma UKIP a watan Satumba 2020. == Kuruciya == Etheridge ya sami ilimi daga Makarantar Sakandare ta Parkfield, Wolverhampton Polytechnic (yanzu Jami'ar Wolverhampton) da Kwalejin Dudley. Etheridge ya shiga Jam'iyyar Conservative a 2008. Shi da matarsa, Star, sun tsaya takarar kujerar majalisa a karkashin Conservative a zaɓen majalisar gundumar Dudley Metropolitan Borough a 2010, un basuyi nasara ba.<ref>[https://www.dudley.gov.uk/council-community/elections/results-of-elections/local-election-2010/ Local Election 2010], Dudley Borough Council. </ref> A watan Maris din shekarar 2011, sun yi murabus daga jam’iyyar Conservative bayan da aka dakatar da zama mambobinsu sakamakon korafe-korafen da ‘yan jam’iyyar suka yi na cewa an dauki hotonsu suna daukar hoton golliwogs a shafukansu na [[Fezbuk|Facebook]] a wani bangare na zanga-zangar adawa da siyasar siyasa . Sun shiga UK Independence Party kuma ya tsaya, bai yi nasara ba, a matsayin dan takarar UKIP a zaben majalisar Dudley a 2011 <ref>[https://www.dudley.gov.uk/council-community/elections/results-of-elections/election-results-2011// Local Election 2011], Dudley Borough Council. </ref> da 2012. <ref>[https://www.dudley.gov.uk/council-community/elections/results-of-elections/local-election-results-2012/ Local Election 2012], Dudley Borough Council. </ref> == Memba na UKIP: 2011-2018 == Etheridge ya tsaya takarar UKIP a zaben kananan hukumomi a shekara ta 2011. A cikin 2012, ya tsaya a zaben 'yan sanda da Kwamishinan Laifuka na West Midlands na UKIP; ya zo na hudu da kuri'u 17,563 (7.37%). A shekara ta 2014, kuma an zabe shi a Majalisar Tarayyar Turai, an kuma zabe shi a matsayin kansila na gundumar Sedgley a Majalisar Karamar Hukumar Dudley Metropolitan Borough Council. An kuma zabi matarsa, Star, a UKIP a gundumar Coseley East. Etheridge ya rasa kujerarsa a Dudley MBC a zaben kananan hukumomi na watan Mayu 2018.<ref>"Brown, Graeme; Preece, Ashley (8 May 2018). "Local Elections 2018: What is the result in Dudley?". ''Birmingham Mail''.</ref> A watan Agustan 2014 ne, Etheridge ya nuna salon magana na [[Adolf Hitler]] a yayin wani taron karawa juna sani na jama'a da ya ba mambobin kungiyar matasa na UKIP, ciki har da hatsarori da ya gabatar. A cewar Etheridge, shi ne "mafi magana da magana da ƙarfi a cikin tarihi"<ref name=":1">"Eleftheriou-Smith, Loulla-Mae (10 August 2014). "Hitler praised as 'magnetic and forceful speaker' by Ukip MEP". ''The Independent on Sunday''. Retrieved 18 May 2015.</ref> wanda "ya sami babban nasara" dangane da gamsar da mutane.<ref name=":0">"UKIP defends MEP's 'Hitler speech' advice". ''[[BBC News]]''. 10 August 2014. Retrieved 18 May2015.</ref> Wani mai magana da yawun UKIP ya ce: "Bill Etheridge ya ba da wani taron karawa juna sani kan magana da jama'a kuma ya bayyana manyan jawabai na baya, kamar Churchill, Blair, Martin Luther King da Hitler a matsayin mutanen da za a iya yin nazari kan salonsu, ba tare da abun ciki ba".<ref name=":0" /> Lokacin da aka tuntube ta ''The Independent on Sunday'', Etheridge ya bayyana cewa "Hitler da Nazis dodanni ne" kuma ya ce "A wani lokaci ban amince da Hitler ko wani ba".<ref name=":1" /> A zaben gama gari da aka yi a watan Mayu 2015, Etheridge ya tsaya a matsayin dan takarar majalisar dokokin UKIP na Dudley North . Ya zo na uku da kuri’u 9,113, wanda ya ninka na kuri’un da aka kada a shekarar 2010. A kashi 24% na ƙuri'un da aka jefa, hakanan yana wakiltar ninki biyu na ƙasa don UKIP. Etheridge, ya kasance kuma memba ne na Campaign for Real Ale (CAMRA), ya kasance mai aiki a cikin yakin UKIP na gaba; West Midlands Ajiye Gidan Wuta. Ya bukaci gwamnatin Conservative da ta kara karfin ikon kadarorin Al'umma, wanda aka kawo a matsayin wani bangare na Dokar Localism 2011 . Wannan zai baiwa al'ummomin yankin damar samun mashaya na gida. Wannan ya kai ga Etheridge yana ƙoƙarin ceton gidajen mashaya da yawa a cikin unguwarsa, ciki har da The Seven Stars.<ref>"UKIP MEP Bill Etheridge takes pub protection campaign to Westminster". ''Express and Star''.</ref> Etheridge ya rike matsayi a kwamitin raya yankin EU; imaninsa na cewa ya kamata a mayar da mulki ga al'ummomi ya sa ya fito a matsayin mai sukar hadakar hukumomi . Etheridge abokin hulda a Majalisar Musanya Dokokin Amurka (ALEC).<ref>"Alex Stevenson (5 November 2014). "Climate deniers: Ukip in bed with corporate America". ''Politics.co.uk''. Retrieved 15 July 2016.</ref> A watan Mayun 2017 ne, Etheridge ya kaddamar da littafinsa; ''Great Back In Britain'', tare da bayyanar baƙo daga Nigel Farage. A cikin littafin, Etheridge ya bayyana hangen nesansa na Burtaniya bayan Brexit. Etherridge ya shahara sosai{{Ana bukatan hujja|date=October 2018}} ɗan 'yancin Burtaniya kuma shine shugaban "The Indigo Group".<ref>"- Our team". ''www.theindigogroup.org''. Retrieved 28 June 2018.</ref> Ya kaddamar da tsarin manufofin 'yanci a cikin littafinsa na EFDD, ''Prosperous, Happy and at Peace'', wanda aka rubuta tare da Paul Brothwood. Etheridge ya ƙaddamar da wani littafi mai suna, ''The EU's engagement with the politics of international recognition'', wanda ya wallafa tare da Paul Brothwood, a wani taron EU game da [[Somaliland]] a ranar 6 Disamba 2018. === UKIP jagoranci tayi ===  A watan Yulin 2016 ne, Etheridge ya kaddamar da yunkurinsa na zama shugaban UKIP bayan murabus na Nigel Farage. Da yake kaddamar da yakin neman zabensa a mashaya tauraruwar taurari bakwai da ke Sedgley, Etheridge ya ce: "Ina so mu wakilci ra'ayin mutane game da kafuwar". Etherridge ya samu kashi 13.7% na kuri'un da aka kada, tare da kuri'u na uku da aka kada. Ya yi alkawarin yin aiki da goyon baya tare da sabon shugaba, Diane James,<ref>"Walker, Jonathan (20 July 2016). "UKIP leadership: Bill Etheridge calls for death penalty vote". ''[[Birmingham Mail]]''. Retrieved 21 July 2016.</ref> wanda ya kasance a takaice a cikin matsayi. Shawarwarinsa na manufofin sun haɗa da giya mai rahusa, mafi kyawun wakilci ga ubanni a cikin tsarin kotun iyali da kuri'ar raba gardama kan dawo da hukuncin kisa.<ref>"Wilkinson, Michael (6 August 2016). "Bill Etheridge: The pro-gay marriage, pro-Muslim schools, Shiraz drinking Ukip leadership candidate – who would bring back death penalty and ban burkas". ''The Daily Telegraph''. Retrieved 30 November 2016.</ref> Har ila yau, daga cikin shawarwarin manufofinsa sun hada da sake fasalin gidan yari da wani yunkuri na ceto gidan jama'a na Biritaniya ta hanyar sake dawo da shan taba ta hanyar amfani da ingantattun tsarin hakar kamar yadda ake amfani da shi a cikin Majalisar Tarayyar Turai kanta. Yayin da yake goyon bayan makarantun addinin musulmi da auren jinsi, ya bayar da shawarar haramta burka.<ref>"Wilkinson, Michael (6 August 2016). "Bill Etheridge: The pro-gay marriage, pro-Muslim schools, Shiraz drinking Ukip leadership candidate – who would bring back death penalty and ban burkas". ''The Daily Telegraph''. Retrieved 30 November 2016.</ref> A watan Oktoban 2016, Etheridge ya kaddamar da yunkurinsa na zama shugaban UKIP bayan Diane James ya ajiye aiki, bayan da ya bayyana cewa ba zai goyi bayan Steven Woolfe ba kuma ya tsaya kan kansa yayin wata hira da BBC ta ''Lahadi Siyasa'' . Ya janye a ranar 25 ga Oktoba, kuma ya amince da wanda ya ci nasara, Paul Nuttall . Bayan haka Etheridge ya kaddamar da takararsa ta uku a zaben shugabancin jam'iyyar Independence UK na 2017, wanda a baya ya tsaya a zabukan shugabannin UKIP a 2016. Babban rarrabuwar kawuna tsakanin 'yan takara shine tsakanin abin da ''The Guardian'' ya bayyana a matsayin "Masu 'yanci na tattalin arziki na Farage" kamar Etheridge da "mafi tsaurin ra'ayi, mai maida hankali kan Islama" Anne Marie Waters da Peter Whittle.<ref name=":2">Walker, Peter (2 July 2017). "Large influx of new Ukip members prompts fears of far-right takeover". ''The Guardian''.</ref> Etheridge ya bayyana cewa "duk wanda ya samu nasara, daya bangaren ba zai samu makoma a jam'iyyar ba".<ref name=":2" /> A ranar 26 ga watan Yuln 2017, kwanaki biyu kafin a rufe nadin, Etheridge ya janye takararsa.<ref>Goodliffe, Darrell (26 July 2017). "Bill Etheridge stands down". ''Kipper Central''. Retrieved 26 July2017. - "UKIP MEP Bill Etheridge drops out of leadership race". ''Sky News''. - "Bill Etheridge drops out of UKIP leadership race". ''ITV News''.</ref> Ya bayyana aniyarsa ta sake tsayawa takarar shugabancin jam'iyyar a zaben shugaban kasa da akayi a 2018, amma ya janye ya goyi bayan Gerard Batten.<ref>Madeley, Pete. "Bill Etheridge: It's my time to lead Ukip and make the Black Country a post-Brexit industrial powerhouse". ''Express and Star''. Retrieved 19 February 2018.</ref> Etheridge ya bar UKIP a watan Oktoban 2018, yana mai cewa masu kada kuri'a suna kallon jam'iyyar a matsayin "motar kiyayya ga Musulmai da kuma kungiyar yan luwadi". Ya ci gaba da zama wani bangare na kungiyar Turai of Freedom and Direct Democracy a majalisar Turai.<ref>"MEP Bill Etheridge quits UKIP over 'extreme nationalist' views". ''ITV News - Central''. 2 October 2018. Retrieved 3 October 2018.</ref> == Jam'iyyar Libertarian da Brexit == A taron Liberty Rising na ranar 6 Oktoba 2018, Etheridge ya sanar da cewa ya shiga Jam'iyyar Libertarian UK.<ref>"Bagdi, Annabal (8 October 2018). "Bill Etheridge joins Libertarian Party days after UKIP exit". ''[[Express & Star]]''. Wolverhampton. Retrieved 12 October2018.</ref> Ya zama mataimakin shugabanta. Koyaya, ya rasa wancan matsayin,<ref>"No". 14 February 2019</ref> a cikin Fabrairu 2019, ya tafi ya shiga Jam'iyyar Brexit.<ref>"MEP Tim Aker joins new Brexit Party". ''Your Thurrock''. 19 February 2019. Retrieved 30 November 2019.</ref> A cikin Satumba 2020 ya koma UKIP<ref>"Madeley, Peter (28 September 2020). "Bill Etheridge rejoins UKIP two years after quitting party". ''Express & Star''. Retrieved 16 October 2020.</ref> kuma ya zama kakakin tattalin arziki. == Manazarta == {{Reflist|3}}{{Brexit Party}} [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Haihuwar 1970]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] bauhcsydo2dheegb3grceda4zq654qs Kenyan Women's Premier League 0 33310 164751 153652 2022-08-08T13:09:50Z DonCamillo 4280 duplicate wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Gasar Firimiyar Mata ta Kenya]] mqtd4dka8tuovwwxy7700l04ctdz0a2 Gasar Firimiyar Mata ta Kenya 0 33311 164750 160299 2022-08-08T13:09:30Z DonCamillo 4280 wikitext text/x-wiki {{databox}} Gasar '''Firimiyar Mata ta Kenya''' ita ce babbar gasar ƙwallon ƙafa ta mata a cikin [[Tsarin Gasar Kwallon Kafa ta Kenya|tsarin gasar ƙwallon ƙafa ta Kenya]]. Hukumar kwallon kafa ta Kenya ce ke sarrafa/gudanar da ita.<ref>Harambee starlets still struggling with football 3 decades on". Ghettoradio.co.ke. Archived from the original on 24 February 2014. Retrieved 5 February 2014.</ref> == Tarihi == An kafa gasar kwallon kafa ta mata ta farko a Kenya a shekarar 1985. A cikin shekarar 2010 babu gasar da ta sake gudana saboda matsalolin kudi. Sannan [[UNICEF]] da gwamnatin Kenya ne suka dauki nauyin sabon gasar. A cikin shekarar 2013 an kawo ƙarshen tallafin, wanda ya bar gasar ba a kammala ta ba a tsakiyar kakar wasan.<ref>Harambee starlets still struggling with football 3 decades on". Ghettoradio.co.ke. Archived from the original on 24 February 2014. Retrieved 5 February 2014.</ref> A cikin shekarar 2014, an sanya sunan gasar '''FKF Girls Premier League'''.<ref>Archived copy". Archived from the original on 2014-01-25. Retrieved 2014-02-05.</ref> == Gasa == * 2010: Matan MYSA<ref>[[Kenya]] Women 2010". Rsssf.com. Retrieved 27 April 2012.</ref> * 2011: ''Ba a sani ba'' * 2012 : Matu * 2013: ''aborted'' * 2014: Oserian (FKF Girls Premier League 2014)<ref>Futaa. "[[Kenya]]-FKF Girls Premier League 2014". Futaa.com. Retrieved 2017-11-24.</ref> * 2014-15: Thika Queens * 2016–17: Thika Queens<ref>Thika Queens crowned WPL champions -Capital Sports". Capitalfm.co.ke. 2017-02-04. Retrieved 2017-11-24.</ref> (FKF Women Premier League) * 2017: Vihiga Queens (FKF Women Premier League) * 2018: Vihiga Queens * 2019: Vihiga Queens * 2020-21: Thika Queens == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * [https://web.archive.org/web/20130219011330/http://www.futaa.com/football/kenya/fkf-girls-premier-league Gasar Firimiyar Mata ta Kenya] a Futaa.com rdf0sg1a0tgr6fy027tw9sf0m4hckyc Denzil Haoseb 0 33400 164987 160435 2022-08-09T08:00:27Z DonCamillo 4280 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Denzil Haoseb''' ɗan wasan ƙwallon ƙafa ne na [[Namibiya|Namibia]] [[Kungiyar Kwallon Kafa|wanda]] ke taka leda a matsayin mai [[Mai buga baya|tsaron baya]]<ref>Isaacs’ Warriors to impress in [[Botswana]] The [[Namibiya|Namibian]], 15 March 2011</ref> ga ƙungiyar ƙwallon ƙafa ta ƙasar Namibia. <ref>[https://web.archive.org/web/20110722234818/http://www.namibian.com.na/sport/local/full-story/archive/2011/march/article/isaacs-warriors-to-impress-in-botswana/ Isaacs’ Warriors to impress in Botswana] ''[[The Namibian]]'', 15 March 2011</ref> Haoseb ya fara buga wa babbar kungiyar kwallon kafa ta Namibia wasan sada zumunci da Botswana a Maun a ranar 16 ga watan Maris 2011.<ref>[[Namibiya|Namibia]], [[Botswana]] draw" . [[Namibiya|Namibia]] Sport. 16 March 2011. Archived from the original on 1 October 2011. Retrieved 8 August 2011.</ref> Ya kasance cikin tawagar Namibia a gasar cin kofin kasashen Afirka na 2019.<ref>Mannetti names final Afcon squad". The [[Namibiya]]. 10 June 2019. Retrieved 9 May 2020.</ref> == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * {{NFT player|41964}} * Denzil Haoseb at WorldFootball.net [[Category:Rayayyun mutane]] 11279u17wl47fny1m2i9zwk96wlvwh7 Bubacarr Sanneh 0 33428 164757 160563 2022-08-08T13:41:05Z Jidda3711 14843 wikitext text/x-wiki   '''Bubacarr Sanneh''' (an haife shi a ranar 14 ga watan Nuwamba shekara ta alif 1994) ƙwararren ɗan wasan ƙwallon ƙafa ne ɗan ƙasar [[Gambia]] [[Kungiyar Kwallon Kafa|wanda]] ke taka leda a matsayin mai [[Mai buga baya|tsaron baya]] ga kulob din Danish Superliga SønderjyskE da kuma ƙungiyar ƙwallon ƙafa ta [[Gambia]]. == Aikin kulob/ƙungiya == An haife shi a Serekunda, <ref name="SW">{{Soccerway|bubacarr-sanneh/312600|accessdate=18 May 2017}}</ref> Sanneh ya fara aikinsa na kwallon kafa tare da Real de Banjul. <ref name="NFT">{{NFT player|pid=50282|accessdate=8 May 2018}}</ref> A ranar 1 ga watan Satumba 2014 AC Horsens ta tabbatar, cewa sun rattaba hannu kan Sanneh kan yarjejeniyar lamuni na tsawon lokaci tare da zaɓin siye. Ya fara buga wasansa na farko a ranar 10 ga watan Nuwamba 2014 da Viborg FF, inda ya buga duka wasan kuma ya zura kwallo a raga. <ref name="SW">{{Soccerway|bubacarr-sanneh/312600}}</ref> AC Horsens sun yi amfani da zaɓi na siyan, kuma sun sanar da canja wuri a 22 Afrilu 2015.<ref>AC Horsens skriver kontrakt med [[Bubacarr Sanneh]]" (in Danish). AC Horsens. 22 April 2015. Archived from the original on 19 August 2016. Retrieved 18 May 2017.</ref> A ranar 5 ga watan Nuwamba 2017 Sanneh bisa hukuma sanya hannu tare da Midtjylland a kan yarjejeniyar shekaru hudu, tare da canja wuri a lokacin hunturu.<ref>Buba completes Anderlecht move!". www.gambiasports.com. 31 August 2018. Archived from the original on 20 June 2019. Retrieved 31 August 2018.</ref> A watan Agustan 2018, Sanneh ya rattaba hannu kan yarjejeniyar shekaru biyar tare da kulob din Anderlecht na Belgium kan farashin canja wuri da aka yi imanin ya kasance € 8m.<ref>Fin de prêt pour [[Bubacarr Sanneh]], toujours sous contrat à Anderlecht jusqu'en 2023". SitSportmagazine-FR28 January 2020.</ref> Ya buga wasansa na farko na gasa a kungiyar a wasan da suka tashi 1-1 a gida da Royal Antwerp kafin ya ci kwallonsa ta farko a wasan da suka doke Standard Liège da ci 2-1. A watan Agustan 2019, ya rattaba hannu a kulob din Göztepe na Turkiyya a matsayin aro kafin ya yanke kwangilar ta hanyar amincewar juna. Ya koma Belgium a watan Janairu 2020 don shiga Oostende a matsayin aro har zuwa karshen kakar wasa.<ref>SønderjyskE skriver med [[Bubacarr Sanneh]]-SønderjyskE". SønderjyskE (in Danish). 21 February 2022. Archived from the original on 21 February 2022.</ref> A ranar 25 ga watan Janairu 2021, an aika Sanneh kan lamunin watanni shida zuwa AGF. An soke kwantiraginsa na Anderlecht a ranar 31 ga watan Agusta 2021.<ref>FC [[Midtjylland]] tester [[Bubacarr Sanneh]]s lillebror, tipsbladet.dk, 21 November 2017</ref> A ranar 21 ga watan Fabrairu 2022, Sanneh ya koma Denmark kuma ya rattaba hannu kan yarjejeniya tare da kulob din Danish Superliga SønderjyskE har zuwa karshen kakar wasa.<ref>[[Bubacarr Sanneh]] kåret til Årets Fighter|AC Horsens" achorsens.dk</ref> == Ayyukan kasa == Ya buga wasansa na farko a duniya a Gambia a 2012. <ref name="NFT">{{NFT player|pid=50282|accessdate=8 May 2018}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.national-football-teams.com/player/50282.html "Bubacarr Sanneh"]. ''National Football Teams''. Benjamin Strack-Zimmermann<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">8 May</span> 2018</span>.</cite></ref> === Kwallayensa na kasa === : ''Maki da sakamako ne suka jera adadin kwallayen da Gambiya ta ci a farko, ginshikin maki ya nuna maki bayan kowacce kwallon Sanneh.'' {| class="wikitable sortable" |+Jerin kwallayen da Bubacarr Sanneh ya ci ! scope="col" | A'a. ! scope="col" | Kwanan wata ! scope="col" | Wuri ! scope="col" | Abokin hamayya ! scope="col" | Ci ! scope="col" | Sakamako ! scope="col" | Gasa |- | align="center" | 1 | Oktoba 9, 2019 | El Hadj Hassan Gouled Aptidon Stadium, [[Jibuti (birni)|Djibouti City]], Djibouti |</img> Djibouti | align="center" | 1-1 | align="center" | 1-1 | 2021 neman cancantar shiga gasar cin kofin Afrika |} Kanin Sanneh Muhammed shima kwararren dan wasan kwallon kafa ne. <ref>[https://www.tipsbladet.dk/nyhed/superliga/fc-midtjylland-tester-bubacarr-sannehs-lillebror FC Midtjylland tester Bubacarr Sannehs lillebror], tipsbladet.dk, 21 November 2017</ref> == Girmamawa == * Danish Superliga : 2017-18{{Ana bukatan hujja|date=January 2022}} '''Mutum''' * Gwarzon Dan Wasan Horsen na AC: 2014–15 == Manazarta == {{Reflist}} [[Category:Rayayyun mutane]] 02joqlssasvrnjfcbpr02h8pgojkv58 164760 164757 2022-08-08T13:47:14Z Jidda3711 14843 Inganta shafi wikitext text/x-wiki   '''Bubacarr Sanneh''' (an haife shi a ranar 14 ga watan Nuwamba shekara ta alif 1994) ƙwararren ɗan wasan ƙwallon ƙafa ne ɗan ƙasar [[Gambia]] [[Kungiyar Kwallon Kafa|wanda]] ke taka leda a matsayin mai [[Mai buga baya|tsaron baya]] ga kulob din Danish Superliga SønderjyskE da kuma ƙungiyar ƙwallon ƙafa ta [[Gambia]]. == Aikin kulob/ƙungiya == An haife shi a Serekunda, <ref name="SW">{{Soccerway|bubacarr-sanneh/312600|accessdate=18 May 2017}}</ref> Sanneh ya fara aikinsa na kwallon kafa tare da Real de Banjul. <ref name="NFT">{{NFT player|pid=50282|accessdate=8 May 2018}}</ref> A ranar 1 ga watan Satumba shekarar 2014 AC Horsens ta tabbatar, cewa sun rattaba hannu kan Sanneh kan yarjejeniyar lamuni na tsawon lokaci tare da zaɓin siye. Ya fara buga wasansa na farko a ranar 10 ga watan Nuwamba shekarar 2014 da Viborg FF, inda ya buga duka wasan kuma ya zura kwallo a raga. <ref name="SW">{{Soccerway|bubacarr-sanneh/312600}}</ref> AC Horsens sun yi amfani da zaɓi na siyan, kuma sun sanar da canja wuri a ranar 22 ga watan Afrilu shekarar 2015.<ref>AC Horsens skriver kontrakt med [[Bubacarr Sanneh]]" (in Danish). AC Horsens. 22 April 2015. Archived from the original on 19 August 2016. Retrieved 18 May 2017.</ref> A ranar 5 ga watan Nuwamba shekarar 2017 Sanneh bisa hukuma sanya hannu tare da Midtjylland a kan yarjejeniyar shekaru hudu, tare da canja wuri a lokacin hunturu.<ref>Buba completes Anderlecht move!". www.gambiasports.com. 31 August 2018. Archived from the original on 20 June 2019. Retrieved 31 August 2018.</ref> A watan Agustan shekarar 2018, Sanneh ya rattaba hannu kan yarjejeniyar shekaru biyar tare da kulob din Anderlecht na Belgium kan farashin canja wuri da aka yi imanin ya kasance € 8m.<ref>Fin de prêt pour [[Bubacarr Sanneh]], toujours sous contrat à Anderlecht jusqu'en 2023". SitSportmagazine-FR28 January 2020.</ref> Ya buga wasansa na farko na gasa a kungiyar a wasan da suka tashi 1-1 a gida da Royal Antwerp kafin ya ci kwallonsa ta farko a wasan da suka doke Standard Liège da ci 2-1. A watan Agustan shekarar 2019, ya rattaba hannu a kulob din Göztepe na Turkiyya a matsayin aro kafin ya yanke kwangilar ta hanyar amincewar juna. Ya koma Belgium a watan Janairu shekarar 2020 don shiga Oostende a matsayin aro har zuwa karshen kakar wasa.<ref>SønderjyskE skriver med [[Bubacarr Sanneh]]-SønderjyskE". SønderjyskE (in Danish). 21 February 2022. Archived from the original on 21 February 2022.</ref> A ranar 25 ga watan Janairu shekarar 2021, an aika Sanneh kan lamunin watanni shida zuwa AGF. An soke kwantiraginsa na Anderlecht a ranar 31 ga watan Agusta shekarar 2021.<ref>FC [[Midtjylland]] tester [[Bubacarr Sanneh]]s lillebror, tipsbladet.dk, 21 November 2017</ref> A ranar 21 ga watan Fabrairu shekarar 2022, Sanneh ya koma Denmark kuma ya rattaba hannu kan yarjejeniya tare da kulob din Danish Superliga SønderjyskE har zuwa karshen kakar wasa.<ref>[[Bubacarr Sanneh]] kåret til Årets Fighter|AC Horsens" achorsens.dk</ref> == Ayyukan kasa == Ya buga wasansa na farko a duniya a Gambia a 2012. <ref name="NFT">{{NFT player|pid=50282|accessdate=8 May 2018}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.national-football-teams.com/player/50282.html "Bubacarr Sanneh"]. ''National Football Teams''. Benjamin Strack-Zimmermann<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">8 May</span> 2018</span>.</cite></ref> === Kwallayensa na kasa === : ''Maki da sakamako ne suka jera adadin kwallayen da Gambiya ta ci a farko, ginshikin maki ya nuna maki bayan kowacce kwallon Sanneh.'' {| class="wikitable sortable" |+Jerin kwallayen da Bubacarr Sanneh ya ci ! scope="col" | A'a. ! scope="col" | Kwanan wata ! scope="col" | Wuri ! scope="col" | Abokin hamayya ! scope="col" | Ci ! scope="col" | Sakamako ! scope="col" | Gasa |- | align="center" | 1 | Oktoba 9, 2019 | El Hadj Hassan Gouled Aptidon Stadium, [[Jibuti (birni)|Djibouti City]], Djibouti |</img> Djibouti | align="center" | 1-1 | align="center" | 1-1 | 2021 neman cancantar shiga gasar cin kofin Afrika |} Kanin Sanneh Muhammed shima kwararren dan wasan kwallon kafa ne. <ref>[https://www.tipsbladet.dk/nyhed/superliga/fc-midtjylland-tester-bubacarr-sannehs-lillebror FC Midtjylland tester Bubacarr Sannehs lillebror], tipsbladet.dk, 21 November 2017</ref> == Girmamawa == * Danish Superliga : 2017-18{{Ana bukatan hujja|date=January 2022}} '''Mutum''' * Gwarzon Dan Wasan Horsen na AC: 2014–15 == Manazarta == {{Reflist}} [[Category:Rayayyun mutane]] rv5r5zm4425hcj1qmwh17cicc30hyjo Ebrima Colley 0 33438 164969 160615 2022-08-09T07:48:01Z DonCamillo 4280 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Ebrima Colley''' (an haife shi a ranar 1 ga watan Fabrairun 2000) ƙwararren ɗan wasan ƙwallon ƙafa ne ɗan ƙasar Gambia [[Kungiyar Kwallon Kafa|wanda]] ke taka leda a matsayin winger a kulob ɗin Seria A Spezia, a kan aro daga Atalanta, da kuma tawagar ƙasar [[Gambia]]. == Aikin kulob/aiki == Colley ya fara taka leda a kungiyar 'yan kasa da shekara 19 ta Atalanta a kakar 2017–18.<ref>Profile by TuttoCalciatori" (in Italian). TuttoCalciatori. Retrieved 25 March 2019.</ref> Ya buga wasansa na farko na ƙwararru a babbar ƙungiyar a cikin rashin nasarar 1–2 Seria A da Bologna a ranar 15 ga watan Disamba 2019.<ref>[[Bologna]] vs. [[Atalanta]]-15 December 2019". Soccerway</ref> A ranar 23 ga watan Satumban 2020, Colley ya koma Hellas Verona a matsayin aro na sauran kakar wasan.<ref>Ufficiale: [[Ebrima Colley]] ègialloblu" (Press release) (in Italian). Hellas Verona F.C. 23 September 2020. Retrieved 23 September 2020.</ref> A ranar 7 ga watan Agustan 2021, Colley ya shiga Spezia a kan aro.<ref>Ufficiale|[[Ebrima Colley]] è un nuovo calciatore dello Spezia" (Press release) (in Italian). Spezia Calcio. 7 August 2021. Retrieved 7 August 2021.</ref> == Ayyukan kasa == Colley ya fara buga wa kungiyar kwallon kafa ta Gambia tamaula a ranar 22 ga Maris 2019 a wasan neman tikitin shiga gasar cin kofin Afrika da Algeria, a matsayin wanda ya maye gurbin [[Ebrima Sohna]] na mintuna na 81.<ref>[[Algeria]] v The [[Gambia]] game report" . Confederation of African Football . 22 March 2019.</ref> == Kididdigar sana'a/aiki == {{Updated|match played 13 August 2021}}<ref name="sw">{{cite web|title=Ebrima Colley|url=https://int.soccerway.com/players/ebrima-colley/614188/}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Bayyanar da burin ta kulob, kakar da gasar ! rowspan="2" | Kulob ! rowspan="2" | Kaka ! colspan="3" | Kungiyar ! colspan="2" | Kofin kasa ! colspan="2" | Nahiyar ! colspan="2" | Jimlar |- ! Rarraba ! Aikace-aikace ! Buri ! Aikace-aikace ! Buri ! Aikace-aikace ! Buri ! Aikace-aikace ! Buri |- | Atalanta | 2019-20 | rowspan="3" | Serie A | 5 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 5 | 0 |- | Hellas Verona (layi) | 2020-21 | 23 | 1 | 2 | 1 | colspan="2" | - | 25 | 2 |- | Spezia (rance) | 2021-22 | 0 | 0 | 1 | 1 | colspan="2" | - | 1 | 1 |- ! colspan="3" | Jimlar sana'a ! 28 ! 1 ! 3 ! 2 ! 0 ! 0 ! 31 ! 3 |} == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * {{NFT player|73927}} * {{Soccerway|ebrima-colley/614188}} [[Category:Rayayyun mutane]] kib8h8qhvkb5qegz0r39rpveir9fvir Kungiyar Kwallon Hannu ta Mata ta DR Congo 0 33450 164746 154396 2022-08-08T13:06:29Z DonCamillo 4280 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Kungiyar kwallon hannu ta mata ta Jamhuriyar Demokradiyyar Kongo,''' ita ce kungiya ta kasar [[Jamhuriyar Dimokuraɗiyyar Kwango|Jamhuriyar Demokradiyyar Kongo]] ta kwallon hannu. Hukumar kwallon hannu ta Jamhuriyar Demokradiyyar Kongo ce take tafiyar da ita, kuma tana shiga gasar kwallon hannu ta kasa da kasa. == Sakamako == === Gasar Cin Kofin Duniya === * 2013-20 ga * 2015-24 ga * 2019-20 ga === Gasar Cin Kofin Kasashen Afirka === * 1992 - 8th (kamar Zaire) * 2002-8 ta * 2004-7 ga * 2006-6 ga * 2008-5 ta * 2010-8 ga * 2012 - 3rd * 2014 - 2nd * 2016-8 ta * 2018 - 3rd * 2021-6 ga == Tawagar == Squad don Gasar Kwallon Hannu ta Mata ta Duniya na 2019 . <ref>[https://www.ihf.info/sites/default/files/competitions/459525eb-a3b4-457d-94b9-ed7d6afd3491/pdf/COD.PDF 2019 World Women's Handball Championship squad]</ref> == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * {{Official website}} * [https://www.ihf.info/member-federations/democratic-republic-of-the-congo/5373 IHF profile] j4qcug9yeu3b8xfdn3lguioydjegj5h Baƙaken hausa 0 33489 165005 154741 2022-08-09T09:07:41Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki Menene baƙi a '''Baƙaken hausa''' ? '''Baƙi''' shine ƙwayar sautin a wajen furuchi ta wasu sassa na baƙin mutum kan taɓa juna ko kuma su matsu juna ana kiransu gaɓoɓin furuci.Gaɓoɓin furuci sun kama daga leɓɓa izuwa abin da ke cikin kogon baki da kuma maƙogwaro. ==Ire-iren Baƙaƙen Hausa== Baƙaƙe guda talatin da daya ne na ƙwayoyin furucin Hausa.Ga su kamar haka: /b/ /ɓ/ /c/ /d/ /ɗ/ /f/ /fy/ /g/ /gwa/ /gy/ /h/ /j/ /k/ /kw/ /ky/ /ƙ/ /m/ /n/ /r/ /r̃/ s/ /s'/ /t/ /w/ ?/ /y/ /'y/ sw5wbscojaxdu01bbum3o9g9rb67xv6 Joshua Dariye 0 33626 164803 155407 2022-08-08T16:38:57Z BnHamid 12586 Gyara wikitext text/x-wiki  {{Databox}} [[Category:Pages using infobox officeholder with unknown parameters|office3.Joshua Dariye]] [[Category:Pages using infobox officeholder with unknown parameters|office4.Joshua Dariye]] '''Joshua Chibi Dariye''' (an haife shi a ranar 27 ga Yuli 1957) ya zama gwamnan [[Plateau (jiha)|jihar Filato a]] [[Najeriya]] a ranar 29 ga Mayu, 1999 a lokacin zaben gwamnan jihar Filato a shekarar 1999 a karkashin [[Peoples Democratic Party|jam'iyyar People's Democratic Party]] (PDP). An sake zabe shi na tsawon shekaru hudu tun daga watan Mayun 2003, kuma an tsige shi a watan Nuwamba 2006 duk da cewa kotun daukaka kara ta Najeriya ta soke tsige shi a ranar 27 ga Maris, 2007, hukuncin da Kotun Koli ta amince da shi a wata mai zuwa ya dawo da kyau. Dariye ya koma ofis na sauran wa’adinsa.<ref>https://guardian.ng/tag/joshua-dariye/</ref> == Bayan fage == a Horop, Mushere, [[Bokkos|karamar hukumar Bokkos]] ta [[Plateau (jiha)|jihar Filato]] . Dariye ya kasance dan kasuwa kafin ya zama dan siyasa. Ya kasance mai jajircewa wajen zaben shugaban kasa [[Olusegun Obasanjo]] a jam’iyyar People’s Democratic Party Primaries a 1999 da kuma sake zaben Obasanjo a 2003. A matakin yanki, ya jagoranci taron gwamnonin jihohin Arewacin Najeriya. == Rayuwar Siyasa == === Gwamna === .During his time as governor, he was arrested in London, England on 20 January 2004, with large sums of money.<ref name="Profile2">BBC [http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/6908960.stm Profile: Joshua Dariye]</ref> Serving governors have immunity from criminal prosecution and the Economic and Financial Crimes Commission (EFCC), an anti corruption agency of the Federal Government of Nigeria established to check corrupt practices was waiting for 2007 when his term in office would end to charge him to court for money laundering. He was accused of stealing about $9m of public funds and of money laundering. <ref name="Profile2">BBC [http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/6908960.stm Profile: Joshua Dariye]</ref> <ref name="Profile">BBC [http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/6908960.stm Profile: Joshua Dariye]</ref> === Tsigewa === A farkon watan Oktoba na shekarar 2006, 8 daga cikin ‘yan majalisar jiha ashirin da hudu sun ba da sanarwar tsige Dariye. A nasa kariyar, ya bayyana cewa sanarwar bata da aiki, domin su takwas din ba su cika adadin majalissar ba kamar yadda doka ta tanada. Daruruwan magoya bayan Dariye ne suka yi kokarin hana 'yan majalisar shiga harabar majalisar dokokin jihar. Daga nan ne ‘yan sandan kwantar da tarzoma suka yi harbin kan mai uwa da wabi, inda suka kashe masu zanga-zangar mutum biyu. An tsige Dariye ne a ranar 13 ga Nuwamba, 2006. Mataimakinsa, [[Michael Botmang]], ya zama sabon gwamna. A ranar 10 ga Maris, 2007, bayan da wata kotun daukaka kara ta bayar da umarnin mayar da Dariye kan kujerar gwamna, gwamnatin [[Plateau (jiha)|jihar Filato ta]] bayyana aniyar ta na daukaka kara zuwa [[Kotun Koli Ta Najeriya|kotun koli]] . A ranar 27 ga Afrilu, 2007, [[Kotun Koli Ta Najeriya|Kotun Koli ta]] ki amincewa [[Plateau (jiha)|Gwamnatin Jihar Filato,]] kuma ta ba da umarnin a mayar da Dariye bakin aiki nan take. Bayan dawowarsa, wa’adin Dariye ya kare a matsayin Gwamnan Jihar Filato a ranar 29 ga Mayu 2007. === Sanata === A watan Afrilun 2011, an zabi Dariye a matsayin Sanata mai wakiltar Filato ta tsakiya a karkashin [[Nigeria Labour Party|jam'iyyar Labour Party]] . Ya samu kuri'u 189,140, inda ya doke Dawuda Gowon na PDP, kanin tsohon shugaban kasa [[Yakubu Gowon]], wanda ya samu kuri'u 160,106. A ranar 28 ga Maris, 2015, an sake zabarsa a matsayin Sanata mai wakiltar Filato ta tsakiya bayan ya samu kuri'u 189,150 == Shari'ar laifuka == Hukumar Yaki da Cin Hanci da Rashawa ta Najeriya, Hukumar Yaki da yi wa Tattalin Arzikin Kasa Ta’annati (EFCC), a shekarar 2007, tayi tuhume-tuhume 23 na karkatar da kudade da suka hada da karkatar da kimanin Naira biliyan 1.126 da gwamnatin Jihar Filato ta yi wa Dariye. An shigar da tuhumar ne a gaban wata babbar kotun birnin tarayya Abuja a kan Dariye. Ya ki amsa laifin da ake tuhumarsa da shi inda alkalin kotun, Justice [[Adebukola Banjoko]], ya sanya ranar 13 ga Nuwamba, 2007 don fara shari’ar. Sai dai kafin wannan ranar, Dariye ya shigar da kara, inda ya kalubalanci cancantar tuhumar da kuma hurumin kotun. Ya kara da cewa ya kamata a gurfanar da shi a gaban wata babbar kotun jihar Filato ba babbar kotun birnin tarayya Abuja ba. A ranar 13 ga Disamba, 2007, alkalin kotun ya saurare shi kuma ya yi watsi da bukatar Dariye na rashin cancanta. Dariye ya daukaka kara kan hukuncin da kotun ta yanke. Amma Sashen Kotun Daukaka Kara na Abuja ta tabbatar da hukuncin da Mai Shari’a Banjoko ya yanke. Daga baya Dariye ya daukaka kara zuwa kotun koli. Amma kotun koli, a ranar 27 ga Fabrairu, 2015, ta yi watsi da karar da Dariye ya shigar, ta kuma umurce shi da ya mika kansa domin yi masa shari’a. An dawo da shari’a Hukuncin da kotun koli ta yanke a ranar 27 ga watan Fabrairun 2015, an ci gaba da shari’ar tsohon gwamnan jihar Filato bayan shafe kimanin shekaru tara ana jinkiri a ranar 26 ga watan Janairun 2016. EFCC ta kira shaida ta farko mai gabatar da kara, Musa Sunday, wanda jami’in bincike ne a hukumar yaki da cin hanci da rashawa, wanda kuma ke da hannu wajen binciken Dariye kan aikata laifin. A ranar Lahadin da ta gabata, yayin da yake ba da shaida a gaban mai shari’a Banjoko, ya bayar da cikakken bayani kan rahoton binciken da tawagarsa ta yi, wanda ya nuna yadda aka karkatar da kudaden da Dariye ya samu a matsayin gwamnan jihar Filato a lokacin. <ref name=":0" /> === Hukunci === A ranar Talata, 12 ga watan Yuni, 2018, wata babbar kotun tarayya da ke zamanta a babban birnin tarayya, Gudu, Abuja, ta yanke wa Dariye hukuncin daurin shekaru 14 a gidan yari, bisa zarginsa da laifin cin amana da almubazzaranci da kudade (Naira biliyan 1.6) a lokacin yana Gwamnan Filato. jihar Daga nan ne aka daukaka kara kan hukuncin inda daga karshe kotun kolin ta yanke hukuncin daurin shekaru 10 a kan laifin da aka aikata. === Rage zaman gidan yari === Kotun daukaka kara da ke zamanta a Abuja a ranar Juma’a 16 ga watan Nuwamba, 2018 ta rage hukuncin daurin shekaru 14 da ake yi wa Dariye zuwa shekaru 10. Alkalin kotun mai shari’a Stephen Adah ya rage tuhume-tuhumen zuwa shekaru 10, yayin da aka rage wa’adin shekaru biyu zuwa shekara daya kowacce. Jumlolin za su gudana a lokaci guda. === Afuwa === A ranar 14 ga watan Afrilu ne gwamnatin tarayyar Najeriya ta bai wa Joshua Dariye da Jolly Nyame afuwar shugaban kasa. Kungiyoyin fararen hula da sauran jama'a sun soki matakin. ===Saki=== Biyo bayan afuwar da shugaban kasa Muhammad Buhari yayi hukumomin gidan yarin Kuje a Abuja babban birnin Najeriya sun saki tsohon gwamnan Jihar Taraba, Rabarand Jolly Nyame da tsohon gwamnan Jihar Filato, Joshua Dariye. Dariye dai an samu shi da laifin almundahanar N1.16 bn a shekarar 2018 inda a watan Yunin shekarar wata kotun Tarayya ta yanke masa hukuncin daurin shekaru 14 bayan samunshi da laifukan da suka shafi zamba da almubazzaranci. == Rayuwar sirri == Dariye ya auri Valentina kuma tare suna da ‘ya’ya hudu, Nanle, Joy, Ebenezer da Ruth. == Karin bayani == * Jerin Gwamnonin Jihar Filato == Manazarta == [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Haifaffun 1957]] [[Category:Jihar Platueu]] [[Category:Gwamnan Jihar plateau]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] nza906q4jzfy44hf88o7m7c53yxonqw 164804 164803 2022-08-08T16:47:34Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki  {{Databox}} [[Category:Pages using infobox officeholder with unknown parameters|office3.Joshua Dariye]] [[Category:Pages using infobox officeholder with unknown parameters|office4.Joshua Dariye]] '''Joshua Chibi Dariye''' (an haife shi a ranar 27 ga Yuli 1957) ya zama gwamnan [[Plateau (jiha)|jihar Filato a]] [[Najeriya]] a ranar 29 ga Mayu, 1999 a lokacin zaben gwamnan jihar Filato a shekarar 1999 a karkashin [[Peoples Democratic Party|jam'iyyar People's Democratic Party]] (PDP). An sake zabe shi na tsawon shekaru hudu tun daga watan Mayun 2003, kuma an tsige shi a watan Nuwamba 2006 duk da cewa kotun daukaka kara ta Najeriya ta soke tsige shi a ranar 27 ga Maris, 2007, hukuncin da Kotun Koli ta amince da shi a wata mai zuwa ya dawo da kyau. Dariye ya koma ofis na sauran wa’adinsa.<ref>https://guardian.ng/tag/joshua-dariye/</ref> == Bayan fage == a Horop, Mushere, [[Bokkos|karamar hukumar Bokkos]] ta [[Plateau (jiha)|jihar Filato]] . Dariye ya kasance dan kasuwa kafin ya zama dan siyasa. Ya kasance mai jajircewa wajen zaben shugaban kasa [[Olusegun Obasanjo]] a jam’iyyar People’s Democratic Party Primaries a 1999 da kuma sake zaben Obasanjo a 2003. A matakin yanki, ya jagoranci taron gwamnonin jihohin Arewacin Najeriya. == Rayuwar Siyasa == === Gwamna === .During his time as governor, he was arrested in London, England on 20 January 2004, with large sums of money.<ref name="Profile2">BBC [http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/6908960.stm Profile: Joshua Dariye]</ref> Serving governors have immunity from criminal prosecution and the Economic and Financial Crimes Commission (EFCC), an anti corruption agency of the Federal Government of Nigeria established to check corrupt practices was waiting for 2007 when his term in office would end to charge him to court for money laundering. He was accused of stealing about $9m of public funds and of money laundering. <ref name="Profile2">BBC [http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/6908960.stm Profile: Joshua Dariye]</ref> <ref name="Profile">BBC [http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/6908960.stm Profile: Joshua Dariye]</ref> === Tsigewa === A farkon watan Oktoba na shekarar 2006, 8 daga cikin ‘yan majalisar jiha ashirin da hudu sun ba da sanarwar tsige Dariye. A nasa kariyar, ya bayyana cewa sanarwar bata da aiki, domin su takwas din ba su cika adadin majalissar ba kamar yadda doka ta tanada. Daruruwan magoya bayan Dariye ne suka yi kokarin hana 'yan majalisar shiga harabar majalisar dokokin jihar. Daga nan ne ‘yan sandan kwantar da tarzoma suka yi harbin kan mai uwa da wabi, inda suka kashe masu zanga-zangar mutum biyu. An tsige Dariye ne a ranar 13 ga Nuwamba, 2006. Mataimakinsa, [[Michael Botmang]], ya zama sabon gwamna. A ranar 10 ga Maris, 2007, bayan da wata kotun daukaka kara ta bayar da umarnin mayar da Dariye kan kujerar gwamna, gwamnatin [[Plateau (jiha)|jihar Filato ta]] bayyana aniyar ta na daukaka kara zuwa [[Kotun Koli Ta Najeriya|kotun koli]] . A ranar 27 ga Afrilu, 2007, [[Kotun Koli Ta Najeriya|Kotun Koli ta]] ki amincewa [[Plateau (jiha)|Gwamnatin Jihar Filato,]] kuma ta ba da umarnin a mayar da Dariye bakin aiki nan take. Bayan dawowarsa, wa’adin Dariye ya kare a matsayin Gwamnan Jihar Filato a ranar 29 ga Mayu 2007. === Sanata === A watan Afrilun 2011, an zabi Dariye a matsayin Sanata mai wakiltar Filato ta tsakiya a karkashin [[Nigeria Labour Party|jam'iyyar Labour Party]] . Ya samu kuri'u 189,140, inda ya doke Dawuda Gowon na PDP, kanin tsohon shugaban kasa [[Yakubu Gowon]], wanda ya samu kuri'u 160,106. A ranar 28 ga Maris, 2015, an sake zabarsa a matsayin Sanata mai wakiltar Filato ta tsakiya bayan ya samu kuri'u 189,150 == Shari'ar laifuka == Hukumar Yaki da Cin Hanci da Rashawa ta Najeriya, Hukumar Yaki da yi wa Tattalin Arzikin Kasa Ta’annati (EFCC), a shekarar 2007, tayi tuhume-tuhume 23 na karkatar da kudade da suka hada da karkatar da kimanin Naira biliyan 1.126 da gwamnatin Jihar Filato ta yi wa Dariye. An shigar da tuhumar ne a gaban wata babbar kotun birnin tarayya Abuja a kan Dariye. Ya ki amsa laifin da ake tuhumarsa da shi inda alkalin kotun, Justice [[Adebukola Banjoko]], ya sanya ranar 13 ga Nuwamba, 2007 don fara shari’ar. Sai dai kafin wannan ranar, Dariye ya shigar da kara, inda ya kalubalanci cancantar tuhumar da kuma hurumin kotun. Ya kara da cewa ya kamata a gurfanar da shi a gaban wata babbar kotun jihar Filato ba babbar kotun birnin tarayya Abuja ba. A ranar 13 ga Disamba, 2007, alkalin kotun ya saurare shi kuma ya yi watsi da bukatar Dariye na rashin cancanta. Dariye ya daukaka kara kan hukuncin da kotun ta yanke. Amma Sashen Kotun Daukaka Kara na Abuja ta tabbatar da hukuncin da Mai Shari’a Banjoko ya yanke. Daga baya Dariye ya daukaka kara zuwa kotun koli. Amma kotun koli, a ranar 27 ga Fabrairu, 2015, ta yi watsi da karar da Dariye ya shigar, ta kuma umurce shi da ya mika kansa domin yi masa shari’a. An dawo da shari’a Hukuncin da kotun koli ta yanke a ranar 27 ga watan Fabrairun 2015, an ci gaba da shari’ar tsohon gwamnan jihar Filato bayan shafe kimanin shekaru tara ana jinkiri a ranar 26 ga watan Janairun 2016. EFCC ta kira shaida ta farko mai gabatar da kara, Musa Sunday, wanda jami’in bincike ne a hukumar yaki da cin hanci da rashawa, wanda kuma ke da hannu wajen binciken Dariye kan aikata laifin. A ranar Lahadin da ta gabata, yayin da yake ba da shaida a gaban mai shari’a Banjoko, ya bayar da cikakken bayani kan rahoton binciken da tawagarsa ta yi, wanda ya nuna yadda aka karkatar da kudaden da Dariye ya samu a matsayin gwamnan jihar Filato a lokacin. <ref name=":0" /> === Hukunci === A ranar Talata, 12 ga watan Yuni, 2018, wata babbar kotun tarayya da ke zamanta a babban birnin tarayya, Gudu, Abuja, ta yanke wa Dariye hukuncin daurin shekaru 14 a gidan yari, bisa zarginsa da laifin cin amana da almubazzaranci da kudade (Naira biliyan 1.6) a lokacin yana Gwamnan Filato. jihar Daga nan ne aka daukaka kara kan hukuncin inda daga karshe kotun kolin ta yanke hukuncin daurin shekaru 10 a kan laifin da aka aikata. === Rage zaman gidan yari === Kotun daukaka kara da ke zamanta a Abuja a ranar Juma’a 16 ga watan Nuwamba, 2018 ta rage hukuncin daurin shekaru 14 da ake yi wa Dariye zuwa shekaru 10. Alkalin kotun mai shari’a Stephen Adah ya rage tuhume-tuhumen zuwa shekaru 10, yayin da aka rage wa’adin shekaru biyu zuwa shekara daya kowacce. Jumlolin za su gudana a lokaci guda. === Afuwa === A ranar 14 ga watan Afrilu ne gwamnatin tarayyar Najeriya ta bai wa Joshua Dariye da Jolly Nyame afuwar shugaban kasa. Kungiyoyin fararen hula da sauran jama'a sun soki matakin. ===Saki=== Biyo bayan afuwar da shugaban kasa Muhammad Buhari yayi hukumomin gidan yarin Kuje a Abuja babban birnin Najeriya sun saki tsohon gwamnan Jihar Taraba, Rabarand Jolly Nyame da tsohon gwamnan Jihar Filato, Joshua Dariye.<ref>https://punchng.com/just-in-dariye-nyame-others-released-from-prison/</ref> Dariye dai an samu shi da laifin almundahanar N1.16 bn a shekarar 2018 inda a watan Yunin shekarar wata kotun Tarayya ta yanke masa hukuncin daurin shekaru 14 bayan samunshi da laifukan da suka shafi zamba da almubazzaranci. == Rayuwar sirri == Dariye ya auri Valentina kuma tare suna da ‘ya’ya hudu, Nanle, Joy, Ebenezer da Ruth. == Karin bayani == * Jerin Gwamnonin Jihar Filato == Manazarta == [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Haifaffun 1957]] [[Category:Jihar Platueu]] [[Category:Gwamnan Jihar plateau]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] nzuvotmoirx3i5be40p8s2mpporiz6q 164805 164804 2022-08-08T16:52:08Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki  {{Databox}} [[Category:Pages using infobox officeholder with unknown parameters|office3.Joshua Dariye]] [[Category:Pages using infobox officeholder with unknown parameters|office4.Joshua Dariye]] '''Joshua Chibi Dariye''' (an haife shi a ranar 27 ga Yuli 1957) ya zama gwamnan [[Plateau (jiha)|jihar Filato a]] [[Najeriya]] a ranar 29 ga Mayu, 1999 a lokacin zaben gwamnan jihar Filato a shekarar 1999 a karkashin [[Peoples Democratic Party|jam'iyyar People's Democratic Party]] (PDP). An sake zabe shi na tsawon shekaru hudu tun daga watan Mayun 2003, kuma an tsige shi a watan Nuwamba 2006 duk da cewa kotun daukaka kara ta Najeriya ta soke tsige shi a ranar 27 ga Maris, 2007, hukuncin da Kotun Koli ta amince da shi a wata mai zuwa ya dawo da kyau. Dariye ya koma ofis na sauran wa’adinsa.<ref>https://guardian.ng/tag/joshua-dariye/</ref> == Bayan fage == a Horop, Mushere, [[Bokkos|karamar hukumar Bokkos]] ta [[Plateau (jiha)|jihar Filato]] . Dariye ya kasance dan kasuwa kafin ya zama dan siyasa. Ya kasance mai jajircewa wajen zaben shugaban kasa [[Olusegun Obasanjo]] a jam’iyyar People’s Democratic Party Primaries a 1999 da kuma sake zaben Obasanjo a 2003. A matakin yanki, ya jagoranci taron gwamnonin jihohin Arewacin Najeriya. == Rayuwar Siyasa == === Gwamna === .During his time as governor, he was arrested in London, England on 20 January 2004, with large sums of money.<ref name="Profile2">BBC [http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/6908960.stm Profile: Joshua Dariye]</ref> Serving governors have immunity from criminal prosecution and the Economic and Financial Crimes Commission (EFCC), an anti corruption agency of the Federal Government of Nigeria established to check corrupt practices was waiting for 2007 when his term in office would end to charge him to court for money laundering. He was accused of stealing about $9m of public funds and of money laundering. <ref name="Profile2">BBC [http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/6908960.stm Profile: Joshua Dariye]</ref> <ref name="Profile">BBC [http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/6908960.stm Profile: Joshua Dariye]</ref> === Tsigewa === A farkon watan Oktoba na shekarar 2006, 8 daga cikin ‘yan majalisar jiha ashirin da hudu sun ba da sanarwar tsige Dariye. A nasa kariyar, ya bayyana cewa sanarwar bata da aiki, domin su takwas din ba su cika adadin majalissar ba kamar yadda doka ta tanada. Daruruwan magoya bayan Dariye ne suka yi kokarin hana 'yan majalisar shiga harabar majalisar dokokin jihar. Daga nan ne ‘yan sandan kwantar da tarzoma suka yi harbin kan mai uwa da wabi, inda suka kashe masu zanga-zangar mutum biyu. An tsige Dariye ne a ranar 13 ga Nuwamba, 2006. Mataimakinsa, [[Michael Botmang]], ya zama sabon gwamna. A ranar 10 ga Maris, 2007, bayan da wata kotun daukaka kara ta bayar da umarnin mayar da Dariye kan kujerar gwamna, gwamnatin [[Plateau (jiha)|jihar Filato ta]] bayyana aniyar ta na daukaka kara zuwa [[Kotun Koli Ta Najeriya|kotun koli]] . A ranar 27 ga Afrilu, 2007, [[Kotun Koli Ta Najeriya|Kotun Koli ta]] ki amincewa [[Plateau (jiha)|Gwamnatin Jihar Filato,]] kuma ta ba da umarnin a mayar da Dariye bakin aiki nan take. Bayan dawowarsa, wa’adin Dariye ya kare a matsayin Gwamnan Jihar Filato a ranar 29 ga Mayu 2007. === Sanata === A watan Afrilun 2011, an zabi Dariye a matsayin Sanata mai wakiltar Filato ta tsakiya a karkashin [[Nigeria Labour Party|jam'iyyar Labour Party]] . Ya samu kuri'u 189,140, inda ya doke Dawuda Gowon na PDP, kanin tsohon shugaban kasa [[Yakubu Gowon]], wanda ya samu kuri'u 160,106. A ranar 28 ga Maris, 2015, an sake zabarsa a matsayin Sanata mai wakiltar Filato ta tsakiya bayan ya samu kuri'u 189,150 == Shari'ar laifuka == Hukumar Yaki da Cin Hanci da Rashawa ta Najeriya, Hukumar Yaki da yi wa Tattalin Arzikin Kasa Ta’annati (EFCC), a shekarar 2007, tayi tuhume-tuhume 23 na karkatar da kudade da suka hada da karkatar da kimanin Naira biliyan 1.126 da gwamnatin Jihar Filato ta yi wa Dariye. An shigar da tuhumar ne a gaban wata babbar kotun birnin tarayya Abuja a kan Dariye. Ya ki amsa laifin da ake tuhumarsa da shi inda alkalin kotun, Justice [[Adebukola Banjoko]], ya sanya ranar 13 ga Nuwamba, 2007 don fara shari’ar. Sai dai kafin wannan ranar, Dariye ya shigar da kara, inda ya kalubalanci cancantar tuhumar da kuma hurumin kotun. Ya kara da cewa ya kamata a gurfanar da shi a gaban wata babbar kotun jihar Filato ba babbar kotun birnin tarayya Abuja ba. A ranar 13 ga Disamba, 2007, alkalin kotun ya saurare shi kuma ya yi watsi da bukatar Dariye na rashin cancanta. Dariye ya daukaka kara kan hukuncin da kotun ta yanke. Amma Sashen Kotun Daukaka Kara na Abuja ta tabbatar da hukuncin da Mai Shari’a Banjoko ya yanke. Daga baya Dariye ya daukaka kara zuwa kotun koli. Amma kotun koli, a ranar 27 ga Fabrairu, 2015, ta yi watsi da karar da Dariye ya shigar, ta kuma umurce shi da ya mika kansa domin yi masa shari’a. An dawo da shari’a Hukuncin da kotun koli ta yanke a ranar 27 ga watan Fabrairun 2015, an ci gaba da shari’ar tsohon gwamnan jihar Filato bayan shafe kimanin shekaru tara ana jinkiri a ranar 26 ga watan Janairun 2016. EFCC ta kira shaida ta farko mai gabatar da kara, Musa Sunday, wanda jami’in bincike ne a hukumar yaki da cin hanci da rashawa, wanda kuma ke da hannu wajen binciken Dariye kan aikata laifin. A ranar Lahadin da ta gabata, yayin da yake ba da shaida a gaban mai shari’a Banjoko, ya bayar da cikakken bayani kan rahoton binciken da tawagarsa ta yi, wanda ya nuna yadda aka karkatar da kudaden da Dariye ya samu a matsayin gwamnan jihar Filato a lokacin. <ref name=":0" /> === Hukunci === A ranar Talata, 12 ga watan Yuni, 2018, wata babbar kotun tarayya da ke zamanta a babban birnin tarayya, Gudu, Abuja, ta yanke wa Dariye hukuncin daurin shekaru 14 a gidan yari, bisa zarginsa da laifin cin amana da almubazzaranci da kudade (Naira biliyan 1.6) a lokacin yana Gwamnan Filato. jihar Daga nan ne aka daukaka kara kan hukuncin inda daga karshe kotun kolin ta yanke hukuncin daurin shekaru 10 a kan laifin da aka aikata. === Rage zaman gidan yari === Kotun daukaka kara da ke zamanta a Abuja a ranar Juma’a 16 ga watan Nuwamba, 2018 ta rage hukuncin daurin shekaru 14 da ake yi wa Dariye zuwa shekaru 10. Alkalin kotun mai shari’a Stephen Adah ya rage tuhume-tuhumen zuwa shekaru 10, yayin da aka rage wa’adin shekaru biyu zuwa shekara daya kowacce. Jumlolin za su gudana a lokaci guda. === Afuwa === A ranar 14 ga watan Afrilu, gwamnatin shugaban kasa [[Muhammadu Buhari]] ta yiwa Joshua Dariye da Jolly Nyame afuwa daga ɗaurin da suke a gidan yarin kuje. Kungiyoyin fararen hula da sauran jama'a sun soki matakin. ===Saki=== Biyo bayan afuwar da shugaban kasa Muhammad Buhari yayi hukumomin gidan yarin Kuje a Abuja babban birnin Najeriya sun saki tsohon gwamnan Jihar Taraba, Rabarand Jolly Nyame da tsohon gwamnan Jihar Filato, Joshua Dariye.<ref>https://punchng.com/just-in-dariye-nyame-others-released-from-prison/</ref> Dariye dai an samu shi da laifin almundahanar N1.16 bn a shekarar 2018 inda a watan Yunin shekarar wata kotun Tarayya ta yanke masa hukuncin daurin shekaru 14 bayan samunshi da laifukan da suka shafi zamba da almubazzaranci. == Rayuwar sirri == Dariye ya auri Valentina kuma tare suna da ‘ya’ya hudu, Nanle, Joy, Ebenezer da Ruth. == Karin bayani == * Jerin Gwamnonin Jihar Filato == Manazarta == [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Haifaffun 1957]] [[Category:Jihar Platueu]] [[Category:Gwamnan Jihar plateau]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] km2pn6jxpxzjsczu8tx6b8yujijhat9 Basil de Ferranti 0 33664 164998 155597 2022-08-09T08:59:20Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Basil Reginald Vincent Ziani de Ferranti''' {{Efn|This British person has the [[Double-barrelled name#British tradition|barrelled surname]] ''Ziani de Ferranti'', but is known by the surname ''de Ferranti''.}} (2 Yuli 1930 - 24 Satumba 1988) ɗan kasuwan Biritaniya ne kuma ɗan siyasa karkashin Jam'iyyar Conservative. Ya yi karatu a Eton and Trinity College, Cambridge, kuma jikan injiniyan lantarki ne kuma wanda ya kirkiro Sebastian de Ferranti kuma dan Sir Vincent Ziani de Ferranti . ==Siyasa== Ya kasance dan takarar da bai yi nasara ba a babban zaben 1955 na mazabar canjin Manchester Exchange ƙarƙashin jam'iyarLabour . A shekara ta 1958, an zabe shi a Majalisar Wakilai a matsayin dan majalisa mai wakiltar Morecambe da Lonsdale a zaben fidda gwani na 1958, bayan an karawa ta kwaransa matsayi na dan majalisar mazabar Conservative, Ian Fraser . Ya samu nasara matsayin kujerar ne a babban zaben 1959, amma ya tsaya takarar majalisar a zaben 1964. Ya rike mukamin minista ne Na dan lokaci, a matsayin Sakataren Harkokin Jiragen Sama daga Yuli zuwa Oktoba 1962. <ref>Who's Who, 1981</ref> Daga baya ya zama memba (1973-1979) kuma shugaban (1976-1978) na kwamitin tattalin arziki da zamantakewa na Turai. <ref>Who's Who, 1983</ref> Daga baya ya zama ɗan majalisar Turai (MEP), kuma mataimakin shugaban kasa daga 1979 zuwa 1982. <ref>[http://www.europarl.europa.eu/members/archive/term2/view.do;jsessionid=92FAE2521AFC208C87792E362D37D1A7.node2?language=EN&id=1673 European Parliament]</ref> Ya wakilci mazabar Hampshire West daga 1979 zuwa 1984, da Hampshire Central daga 1984 har zuwa mutuwarsa. == Bayanan kula == {{Notelist}} == Manazarta == {{Reflist}}{{S-start}} {{S-par|uk}} {{Succession box}} {{Succession box}} {{S-end}} [[Category:Mutuwar 1988]] [[Category:Haifaffun 1930]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] h9k14l1e46863yse0h0sdqk4aehv22b Ikechukwu Obichukwu 0 33686 164784 161080 2022-08-08T14:15:01Z DonCamillo 4280 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Ikechukwu Obichukwu''' dan wasan nakasassu ne kuma dan [[Najeriya]] ne.<ref>a b "[[Ikechukwu Obichukwu]] paralympic.org. [[International Federation for Human Rights|International]] Paralympic Committee. Retrieved 11 January 2020.</ref> Ya wakilci [[Najeriya]] a gasar wasannin nakasassu ta lokacin zafi a shekarar 2012 da aka gudanar a birnin Landan na kasar Birtaniya kuma ya lashe lambar azurfa a gasar tseren kilo 52 na maza.<ref>a b "[[Ikechukwu Obichukwu]] paralympic.org. International Paralympic Committee. Retrieved 11 January 2020.</ref> <ref name="paralympic_bio" /> Ya kuma wakilci Najeriya a gasar Commonwealth a shekarar 2010 inda ya lashe lambar tagulla a gasar 'yan jaridu ta maza ta Bude (men's Open bench).<ref>[[Ikechukwu Obichukwu]] paralympic.org. International Paralympic Committee. Retrieved 11 January 2020.</ref><ref>[[Ikechukwu Obichukwu]] at the International Paralympic Committee</ref> == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * Ikechukwu Obichukwu at the International Paralympic Committee [[Category:Rayayyun mutane]] dj7sh4wzxo7jpympq4bxeetqwdbb1vt Lamiaa Alzenan 0 33789 164976 161297 2022-08-09T07:53:08Z DonCamillo 4280 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Lamiaa Alzenan''' (an haife ta a ranar 23 ga watan Fabrairun 1991) 'yar wasan Judoka<ref>"[[Lamiaa Alzenan]]". JudoInside.com. Retrieved 19nDecember 2020.</ref> ce ta ƙasar [[Masar]]. Ita ce ta samu lambar tagulla a wasannin Afirka kuma ta samu lambar yabo sau biyu a gasar Judo ta Afirka. A cikin shekarar 2019, ta ci lambar azurfa a cikin mata 57&nbsp;kg taron gasar Judo ta Afirka da aka gudanar a birnin Cape Town na [[Afirka ta Kudu]].<ref>Etchells, Daniel (25 April 2019). "Home favourite Whitebooi strikes gold on opening day of African Senior Judo Championships". InsideTheGames.biz. Retrieved 27 December 2020.</ref><ref>"[[2019 African Judo Championships]]". African Judo Union. Archived from the original on 4 September 2019. Retrieved 20 August 2020.</ref> Ta kuma lashe lambar azurfa a gasar ta a shekarar 2018.<ref>"[[Lamia Zribi|Lamiaa]] ALZENAN / IJF.org". www.ijf.org. Retrieved 2021-01-31.</ref> == Nasarori == {| class="wikitable" !Shekara ! Gasar ! Wuri ! Ajin nauyi |- | 2018 | 2018 Judo Grand Prix Budapest | Shiga | -57&nbsp;kg |- | 2019 | Wasannin Afirka | align="center" bgcolor="cc9966" | 3rd | -57&nbsp;kg |} == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == [[Category:Rayayyun mutane]] lcfgginezexet5b0or38mtptcne91p4 Barry D. Adam 0 33794 164980 156357 2022-08-09T07:54:41Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki '''Barry Douglas Adam''' (an haife shi a shekara ta 1952 a Yorkton, Saskatchewan ) Babban Farfesa ne na Jami'a, Farfesan Emeritus a fannin Sociology a Jami'ar Windsor kuma daga 2008 zuwa 2019, Babban Masanin Kimiyya a Cibiyar Kula da Cutar Kanjamau ta Ontario a Toronto. Ya yi karatu a Jami'ar Simon Fraser (BAHon 1972) da Jami'ar Toronto (PhD 1977), shi ne marubucin: ''The Survival of Domination'', <ref>Barry D Adam. 1978. ''The Survival of Domination''. New York: Elsevier/Greenwood, 179 + xi.</ref> ''he Rise of a Gay and Lesbian Movement'' (1978, sake fasalin 1995), <ref>Barry D Adam. 1995. ''The Rise of a Gay and Lesbian Movement''. Revised Edition. Social Movements Past and Present Series. New York: Twayne Publishers, 221 + xiii,</ref> kuma tare da Alan Sears suka rubuta, ''Experiencing HIV''. <ref>Barry D Adam and Alan Sears. 1996. ''Experiencing HIV''. New York: Columbia University Press, 182 + xxiii.</ref> Daga baya ya kasance daga cikin editocin littafin ''The Global Emergence of Gay and Lesbian Politics'' (1999). <ref>Barry D Adam, Jan Willem Duyvendak and André Krouwel. 1999. ''The Global Emergence of Gay and Lesbian Politics''. Philadelphia: Temple University Press, 381 + vi.</ref> Yana da kundin bincike mai zurfi game da ƙarfin iko da ƙarfafawa, nazarin LGBT, rigakafin HIV, da batutuwan rayuwa tare da HIV da [[Kanjamau|AIDS]], kuma ya yi haɗin gwiwa da Kwamitin AIDS na Windsor, Ontario. ==Ayyuka== Ayyukan da ya yi kwanan nan an binne su a cikin ayyukan bincike na al'umma don fahimtar hanyoyin sadarwar zamantakewa a manyan sassan cutar HIV, don gano hanyoyin tattaunawa da hanyoyin tunani da ke yaduwa tsakanin al'ummomi masu rauni, da kuma yin aiki ga tsarin tsarin kiwon lafiya don inganta tsarin tunani. kiwon lafiya, addictions, da albarkatun kulawa na farko don magance yanayin rashin daidaituwa da amfani da sabbin fasahohin rigakafin. Abubuwan da suka dace na wannan aikin sun bayyana a cikin irin waɗannan takardu kamar: "Mai mulki, juriya, da kuma batun batun" a ''cikin Blackwell Companion to Social Inequalities'' (2005), <ref>Barry D Adam. 2005. “Domination, resistance, and subjectivity” in ''The Blackwell Companion to Social Inequalities'', edited by Mary Romero and Eric Margolis. Malden, MA: Blackwell, pp. 100-114. https://doi.org/10.1002/9780470996973.ch6</ref> "Layin Laifin Epistemic a cikin hanyoyin ilimin halittu da zamantakewa don rigakafin HIV," in ''Journal of the International AIDS Society'' (2011), <ref>Barry D Adam. 2011. “Epistemic fault lines in biomedical and social approaches to HIV prevention” ''Journal of the International AIDS Society'' 14 (Supplement 2):S2. https://doi.org/10.1186/1758-2652-14-s2-s2</ref> da kuma "Neoliberalism, namiji, da HIV hadarin" da aka buga a ''Jima'i Research and Social Policy'' (2016). <ref>Barry D Adam. 2016. “Neoliberalism, masculinity, and HIV risk” ''Sexuality Research and Social Policy'' 13 (4):321-329. https://doi.org/10.1007/s13178-016-0232-2</ref> ==Lambar yabo== A cikin shekara ta 2006, ya sami lambar yabo ta Career Scientist Award in Risk, Culture and Sexuality daga Cibiyar Kula da Cutar HIV ta Ontario sannan kuma a cikin 2007, ya samu lambar yabo ta Simon-Gagnon don ƙwararriyar nazari akan jima'i, wanda Sashen Ilimin zamantakewa na Jima'i na Amurka ta gabatar. Ƙungiyar zamantakewa. A cikin 2012, ya sami lambar yabo ta Abokan Abokan Hulɗa na Cibiyar Sadarwar Kanjamau ta Ontario, a cikin 2013 ya samu kyautar "Queen’s Diamond Jubilee Medal", a cikin 2015 lambar yabo ta Ma'aikata don ƙwararren gudunmawa da ya bada ga nazarin huldar HIV watau Sociology na HIV/AIDS, wanda masana ilimin zamantakewa AIDS suka gabatar. Cibiyar sadarwa ta Ƙungiyar Ƙwararrun Amirka, da kuma a cikin 2017 ya samu kyautar Anselm Strauss daga Majalisar Ƙasar Amirka kan Harkokin Iyali don labarin daya buga a cikin Mujallar ''Marriage and the Family.'' == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == Profile na Jami'ar [http://www.uwindsor.ca/people/adam/ Windsor]{{Authority control}} [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Haifaffun 1952]] [[Category:Mutanen LGBT a karni na 21]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] dp2e128fkb9ac7beuj1xtdji09rtb8n Bankin Musulunci a Saudi Arebiya 0 34007 164772 157704 2022-08-08T14:04:59Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki '''Bankin Musulunci a Saudi Arebiya''' Duk da yanayin da kasuwannin bankunan Saudiyya ke yi na komawa ga cikakken Bankin Musulunci, guda hudu ne kawai daga cikin bankuna 12 da ke da lasisi a matsayin bankunan Musulunci masu tsafta <ref>BINTAWIM Samar Saud S.,(2011). "Performance analysis of Islamic banking: Some evidence from Saudi Arabian banking sector", Asia Pacific University, MBA Thesis, page 28</ref> * Al-Rajhi Bank Saudi Arabia * Al Jazeera Bank * Al-Bilad Bank * Alinma Bank A cewar masanin harkokin kudi na kasa da kasa, Ibrahim Warde, manyan kungiyoyin bankin Musulunci guda biyu, ''Dar al-Maal al-Islami'' da al-Baraka Bank, ba su sami damar samun lasisin gudanar da bankunan kasuwanci a kasar Saudiyya ba, duk da cewa sun gaza samun lasisin gudanar da bankunan kasuwanci a kasar Saudiyya. duka mallakin fitattun mutanen Saudiyya ne. A shekarar 1985, Kamfanin Banki da Zuba Jari na al-Rajhi ya ba da izinin shiga banki mara riba, amma da sharadin ba zai yi amfani da kalmar "Musulunci" da sunan sa ba. <ref name="IFGE2010:216-17">[[Islamic banking in Saudi Arabia#IFGE2010|Warde, ''Islamic finance in the global economy'', 2010]]: p.216-17</ref><blockquote>Saudiyya ba ta amince da manufar bankin Musulunci a hukumance ba. Ma’anar ita ce, idan aka amince da banki daya a matsayin cibiyar Musulunci, to duk sauran, ta hanyar ma’ana, ba za su saba wa Musulunci ba. Layin hukuma shi ne cewa duk bankunan da ke aiki a Saudi Arabiya sun kasance a ma'anar Musulunci. <ref name="IFGE2010:216-17">[[Islamic banking in Saudi Arabia#IFGE2010|Warde, ''Islamic finance in the global economy'', 2010]]: p.216-17</ref></blockquote> == Duba kuma == * Jerin bankuna a Saudi Arabia * Bankin Musulunci da kudi == Manazarta == {{Reflist}} aw22jyagk8cq0hyetsnkmf2vr2yed4k Jabir ibn Abd Allah 0 34008 164971 157727 2022-08-09T07:51:38Z DonCamillo 4280 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Jabir bn Abdullah bn Amr bn Haram al-Ansari''' ( {{Lang-ar|جابر بن عبدالله بن عمرو بن حرام الأنصاري}} , ya rasu a shekara ta 697 Miladiyya/78H), ya kasance fitaccen [[Sahabban Annabi|sahabin]] Annabi [[Muhammad|Muhammadu]] . == Rayuwa == === Rayuwar farko === An haifi Jabir bn Abdullah al-Ansari a garin Yathrib (wanda a yanzu ake kiransa [[Madinah|Madina]] ) shekaru 15 kafin [[Hijira]] . Ya kasance dan gidan talakawan Madina. Shi dan kabilar Khazraj ne. Mahaifiyarsa ita ce Nasiba bint Uqba ibn Uddi. === Zamanin Annabi Muhammadu === An ce Jabir bn Abdullah Ansari ya musulunta yana dan shekara 7. Haka nan, an san shi a matsayin [[Sahabban Annabi|Sahabbai]] da mafi yawan hadisan da suka shafi aikin Hajji. Wasu masana tarihi sun yi tambaya game da halartarsa a [[Yaƙin Badar|yakin Badar]] ; An san ya yi yaqe-yaqe 19 (ciki har da Badar) a qarqashin jagorancin Annabi Muhammadu kuma ya kasance amintaccen Sahabi. Ya kasance a lokacin da aka [[Nasarar Makka|ci Makkah]] . ==== Yakin Uhudu ==== A [[Yaƙin Uhudu|yakin Uhud]], Jabir bn Abdullah mahaifinsa Abdullahi bai bar shi ya shiga [[jihadi]] ba . Jabir yana da ‘yan’uwa mata guda bakwai (wasu malaman tarihi sun ce tara) shi kuma Abdullahi ya so ya kula da iyalinsa. Don haka maimakon yaki, Jabir ya yi wa sojojin da kishirwa hidima. An kashe mahaifin Jabir, Abdullahi bn Amr bn Haram al-Ansari a [[Yaƙin Uhudu|yakin Uhud]] <ref>[[Sahih Bukhari]] [http://www.sacred-texts.com/isl/bukhari/bh4/bh4_39.htm 4:40]</ref> tare da surukinsa Amr bn al-Jamuh, dukkansu sun kai shekaru kusan 100 a duniya. ==== Mu'ujiza ta tarin dabino ==== Jabir ya ce: “Lokacin da lokacin fitar dabino ya zo, sai na je wajen Manzon Allah, na ce: “Ka san babana ya yi shahada a ranar Uhudu, kuma yana da dimbin bashi, kuma ina son masu lamuni su yi shahada. zan gan ki." Sai Annabi ya ce: Ku je ku tara kowane irin dabino. Na yi haka na kira shi (wato Annabi). Da masu bin bashi suka gan shi, sai suka fara neman bashin su daga gare ni a lokacin cikin tsanaki (kamar yadda ba su taba yi ba). To, da ya ga halinsu, sai ya zaga mafi girma na dabino har sau uku, sannan ya zauna a kai, ya ce: “Ya Jabir! Sannan ya cigaba da aunawa (da bada) ga masu bin bashi (hakkinsu) har Allah ya biya dukkan bashin mahaifina. Da na gamsu da cewa ba zan riƙe kome ba na waɗannan kwanakin ga 'yan uwana mata bayan Allah ya biya bashin mahaifina. Amma sai Allah ya tseratar da dukkan tsibin (na dabino), ta yadda idan na dubi tulin da Annabi ya ke zaune sai ya zama kamar ba a dauke shi ba.” <ref>Sahih al-Bukhari 4053 (https://sunnah.com/bukhari/64/99)</ref> === zamanin Ali bin Abi Talib === Ya yi yakin basasa duka guda uku a karkashin sayyadi [[Aliyu Ibn Abi ɗalib|Ali bn Abi Talib]] : Yakin Jamal, [[Yaƙin Siffin|Yakin Sifeen]] da Yakin Nahrawan . === Zamanin Ali bn Husaini (Ibn Ali) (Aqidar Shi'a) === Jabir ya yi tsawon rai kuma ya makance a lokacin da ya tsufa. A cewar ‘yan Shi’a, ya yi tsayuwar daka ya jira lokacin da zai hadu da Imami na biyar. Kullum da safe yakan fito daga gidansa ya zauna a gefen titi yana jiran sautin takun ya gane imami na biyar. Wata irin wannan rana yana jira a titin [[Madinah|Madina]], sai ya ji wani yana tafiya zuwa gare shi, sautin takun ya tuna masa yadda Annabi Muhammadu yake tafiya. Jabir ya mike, ya tsayar da mutumin, ya tambayi sunansa. Ya ce: “Muhammad”, Jabir ya ce, “Dan wane ne”? Sai ya ce: “ [[Ali ibn Husayn|Ali ibn Hussaini]] ”. Nan take Jabir ya gane mutumin da yake magana da shi shi ne Imami na biyar. Ya sumbaci hannayensa ya isar da sakon Annabi Muhammad. === Zamanin Abdulmalik da rasuwar Jabir === A wannan zamanin ne ya sake kawo [[Auren mut'ah|Hadisin maganar Umar na hana Mut'ah]] . Jabir ya dade. A cewar majiyoyin Shi'a Al-Hajjaj bn Yusuf ya sha guba ne a lokacin yana dan shekara 94, saboda biyayyarsa ga Ahlul Baiti kuma an binne shi a Madain kusa da [[Bagdaza|Bagadaza]] a gabar kogin [[Kogin Tigris|Tigris]] . Ya rasu a shekara ta 78 bayan hijira (697). == Legacy == [[File:Jabir_ibn_Abdullah's_tomb.jpg|right|thumb|200x200px| Kabarin Jabir bn Abdullah Al-Ansari]] Ya ruwaito kimanin Hadisai 1,547 (wasu malaman tarihi sun ce). Bayan rasuwar Annabi Muhammadu ya kasance yana gabatar da laccoci a Masjid Nabwi, Madina, [[Misra|Masar]], da [[Damascus|Dimashku]] . Irin manyan malaman Tabi’ai kamar irin su Amr bn Dinar da Mujahid da Atiyya bn Sa’ad da Ata’ bn Abi Rabah sun halarci karatunsa. Mutane suka taru a kusa da shi a Damascus da Masar don sanin Annabi Muhammadu da Hadisansa. Bayan bincike aka ce ya fara kuma ya aiwatar da al'adar Arbaeen shekaru 1300 da suka gabata. == Jerin hadisan da aka ruwaito == * Hadisin Annabi Isa Yana Addu'a Bayan Mahadi * [[Auren mut'ah|Hadisin Mut'ah]] da An-Nisa, 24 * Hadisin Ghadir Khumm * Hadith al-Thaqalayn * Hadisin Fatima tablet * Riwaya dangane da hana daukar ciki == Duba kuma == * [[Aliyu Ibn Abi ɗalib|Ali bin Abi Talib]] * [[Alhasan ɗan Ali|Hassan bin Ali]] * [[Alhusain ɗan Ali|Hussain bin Ali]] * [[Ali ibn Husayn|Ali bin Hussain]] * [[Al-Baqir|Muhammad bin Ali]] * [[Auren mut'ah|Mut'ah]] == Manazarta == {{Reflist}} [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] 13sotfnhbflh63htkq9zq4krf2uusqf Barry Seal (politician) 0 34181 164984 160519 2022-08-09T07:57:16Z BnHamid 12586 gyara wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Barry Herbert Seal''' (an haife shi ranar 28 ga watan Oktoba, 1937)<ref>"Home | MEPs | European Parliament".</ref> ɗan siyasan Jam'iyyar Labour ne na Biritaniya wanda ya rike mukami a Majalisar Tarayyar Turai. ==Farkon rayuwa da karatu== An haife shi a Halifax, West Yorkshire, Seal yayi karatu a makarantar Heath Grammar, Jami'ar Bradford, da Makarantar Kasuwancin Turai a Fontainebleau. Ya yi aiki a matsayin "chemical engineer, sannan ya zama mai ba da shawara a kan kwamfuta sannan kuma yana koyarwa ==Siyasa== Seal ya zama ma'aikaci a Jam'iyyar Labour, yana aiki a Majalisar Birni na Bradford daga shekara ta 1971 har zuwa shekarar 1979. A babban zaben Burtaniya na watan Oktoba shekarar 1974, bai yi nasara a zaben Harrogate ba.<ref name=":0">''BBC-Vacher's Biographical Guide 1996''. London: BBC Political Research Unit and Vacher's Publications. 1996. pp. 6–34. [[ISBN (identifier)|ISBN]] [[Special:BookSources/0951520857|<bdi>0951520857</bdi>]].</ref> ===Dan majalissa=== Ya kasance ɗan Majalisar Turai (MEP) don kujerar memba daya na mazaɓar Yorkshire West daga shekara ta 1979 zuwa shekarar 1999.<ref name=":0" /> Bai yi nasara ba don zaɓen sabon kujera mai wakilai da yawa na Yorkshire da Humber a zaɓen Turai na shekarar 1999.<ref>"Elections to the European Parliament 1979-99: England part 2". ''United Kingdom Election Results''. Archived from the original on 22 September 2017. Retrieved 24 October 2009.</ref> ===Jagora=== Seal ya yi aiki a matsayin Jagoran 'Yan majalisa karkashin Labour daga shekara ta 1988 har zuwa shekarar 1989, kuma ya yi aiki a matsayin Shugaban Kwamitin Tattalin Arziki da Kuɗi da kuma lokaci a matsayin shugaban wakilan majalisar zuwa Amurka. A cikin shekarar 2002 ya zama Shugaban Kirklees Primary Care NHS amana kuma a cikin shekarar 2007 ya zama Shugaban Kamfanin Kula da Kula da Gundumar Bradford.<ref>"Dr Barry Seal, Chairman". ''Bradford District NHS Care Trust''. Archived from the original on 22 October 2009. Retrieved 24 October 2009.</ref> ==Manazarta== {{Reflist}}{{S-start}} {{S-ppo}} {{Succession box|title=Leader of the [[European Parliamentary Labour Party]]}} {{S-end}} [[Category:Rayayyun mutane]] cvswxlr46a5xtsgb4y0ny0id4hqb1dc Ben Patterson (ɗan siyasa) 0 34200 165013 159813 2022-08-09T09:16:25Z BnHamid 12586 gyara wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''George Benjamin Patterson''' (an haife shi a ranar 21 ga watan Afrilun 1939) marubuci ne a Burtaniya kuma tsohon ɗan siyasa a ƙarƙashin Jam'iyyar Conservative. ==Tarihin rayuwa== An haifi Ben Patterson a garin Hemel Hempstead.<ref name=":0">"MEPs: (Ben) George Benjamin PATTERSON". European Parliament. Retrieved 28 May 2015.</ref> Ya fara aiki ne a matsayin malami a Kwalejin Conservative ta Swinton, yana koyar da Kasuwancin gama gari . ==Fagen Siyasa== Daga 1968 zuwa 1971 ya kasance Kansila a gundumar Hammersmith ta London.<ref>"The Conservative Party and Europe". La Librairie Européenne. Retrieved 28 May 2015.</ref> A shekara ta 1979, a farkon zaɓe na kai tsaye na Majalisar Turai, an zaɓi Patterson a matsayin ɗanmajalisa a TarayyarTurai (MEP) don wakiltar mazabar Kent ta Yamma. Ya kasance mataimakin shugaban kwamitin tattalin arziki da harkokin kudi da manufofin masana'antu daga watan Janairun 1992 har zuwa lokacin da aka sha kaye a zaben 1994 na Turai.<ref name=":0" /> == Littafi == Patterson ya rubuta littattafai da dama, wanda suka haɗa da:<ref>"Understanding the Eu Budget". Amazon. Retrieved 28 May 2015.</ref> * Direct Elections to the European Parliament (1974) * Powers of the European Parliament (1979) * Purse-Strings of Europe (1979) * Vredeling and All That (1984) * Europe and Employment (1984) * VAT: The Zero Rate Issue (1988) * European Monetary Union (1991) * A European Currency: on track for 1999? (1994) * Options for a Definitive VAT System (1995) * The Co-ordination of National Fiscal Policies (1996) * The Consequences of Abolishing Duty Free (1997) * Adjusting to Asymmetric Shocks (1998) * The Feasibility of a `Tobin Tax' (1999) * The Determination of Interest Rates (1999) * Exchange Rates and Monetary Policy (2000) * Tax Co-ordination in the EU (2002) * Background to the Euro (2003) * Public Debt (2003) * The Euro: Success or Failure? (2006) * Understanding the Eu Budget (2011) == Manazarta == {{Reflist}}{{Authority control}} [[Category:Rayayyun mutane]] 43bn7ihdhx65hkfhs1s691eru0rzo1n Balamorghab ambush 0 34210 164765 159851 2022-08-08T13:53:35Z BnHamid 12586 gyara wikitext text/x-wiki {{Campaignbox US war in Afghanistan}}'''Balamorghab''' Wani harin kwantan ɓauna ne daya faru ranar 27 ga watan Nuwamban shekarar 2008, lokacin da wasu [[Taliban|'yan ta'addar Taliban]] karkashin jagorancin Ghulam Dastagir suka kai wa motocin dake dauke da jami'an tsaron Afghanistan hari. An kai harin kwantan bauna a kusa da Balamorghab da ke lardin Badghis a arewa maso yammacin [[Afghanistan|Afganistan]], kuma ya yi sanadin salwantar da rayukan dakarun gwamnati. An bayyana shi a matsayin daya daga cikin hare-haren wulakanci da jami'an tsaron Afghanistan suka taba fuskanta. == Fage == Lardin Badghis ya ga karuwar ayyukan tada kayar baya, a shekarar 2007 an kiyasta adadin [[Taliban|mayakan Taliban]] zuwa 200, a shekarar 2008 ya karu zuwa sama da 2,000. A cikin Maris din 2008, wani aikin leken asirin Afghanistan ya yi nasarar kama Mawlawi Ghulam Dastagir, daya daga cikin manyan kwamandojin Taliban a Badghis. A watan Satumba wata tawagar dattawa daga Badghis ta gana da shugaban Afghanistan Hamid Karzai, kuma suka lallashe shi ya saki Dastagir, yana mai cewa "shi ba makiyin jihar ba ne". == Kwanto == A ranar 26 ga watan Nuwamba wani ayarin kayayyaki da sojoji 200 na sojojin Afghanistan (ANA) da 'yan sanda na Afghanistan (ANP) ke gadinsu sun bar Qala i Naw, babban birnin lardin Badghis, zuwa ƙauyen Balamorghab. Manufarsu ita ce samar da ofishin ‘yan sanda a kauyen, wanda ake ganin tungar ‘yan Taliban ne. A ranar 27 ga watan Nuwamba, ayarin motocin na tafiya ne a wani dan karamin kwazazzabo kusa da Balamorghab, lokacin da kananan bindigogi da harba gurneti suka same shi. An kona wata tankar mai da ta rufe titin, inda aka raba sassa daban-daban na ayarin motocin. Hare-haren na ‘yan tada kayar bayan sun dauki sa’o’i da dama, wanda ya kawo karshe bayan isowar kwamandojin Afghanistan cikin jirage masu saukar ungulu. A yayin wannan artabu, an kashe ‘yan sanda 5 da sojoji 9, an kuma jikkata jami’an tsaro 20 tare da kama 20. Bugu da kari an lalata motoci 19 tare da kama 5 daga hannun maharan. An yi kira ga rukunin sojojin Spain don neman taimako, amma sojojin Spain sun takura sosai da ka'idojin aiki don haka kawai sun sami damar ba da wuta daga nesa don tallafawa ayarin motocin yayin da suke ja da baya. An bayyana lamarin a matsayin daya daga cikin hare-haren wulakanci da jami'an tsaron Afghanistan suka taba fuskanta. Lokacin da aka yi hira da shi bayan harin Dastagir ya tabbatar da cewa shi ne ya jagoranci harin. == Bayan haka == An soki matakin da Karzais na sakin Dastagir ya sha suka, musamman bayan da wasu jami'ai suka yi ikirarin cewa dattawan da suka tabbatar da sakinsa na yin aiki ne bisa umarnin Taliban. An kuma soki rundunar ta ANA 207, saboda a baya rundunar ta sha asara a wasu larduna. A cikin shekaru uku da suka gabata, dakarun 'yan tawaye a Badghis sun karu daga kusan komai zuwa karfin da aka kiyasta ya kai dari da dama. A ranar 16 ga Fabrairun 2009 jami'an Afghanistan sun yi ikirarin cewa an kashe Dastagir da mataimakinsa a wani harin da aka kai ta sama a Balamorghab. Daga baya 'yan Taliban sun tabbatar da mutuwarsu. ==Manazarta== {{Reflist}} dwen7jrrmxvvkaxz17y3bjg5vzuk1d3 164767 164765 2022-08-08T13:56:39Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{Campaignbox US war in Afghanistan}}{{Campaignbox US war in Afghanistan}}'''Balamorghab''' Wani harin kwantan ɓauna ne daya faru ranar 27 ga watan Nuwamban shekarar 2008, lokacin da wasu [[Taliban|'yan ta'addar Taliban]] karkashin jagorancin Ghulam Dastagir suka kai wa motocin dake dauke da jami'an tsaron Afghanistan hari. An kai harin kwantan bauna a kusa da Balamorghab da ke lardin Badghis a arewa maso yammacin [[Afghanistan|Afganistan]], kuma ya yi sanadin salwantar da rayukan dakarun gwamnati. An bayyana shi a matsayin daya daga cikin hare-haren wulakanci da jami'an tsaron Afghanistan suka taba fuskanta. == Fage == Lardin Badghis ya ga karuwar ayyukan tada kayar baya, a shekarar 2007 an kiyasta adadin [[Taliban|mayakan Taliban]] zuwa 200, a shekarar 2008 ya karu zuwa sama da 2,000. A cikin Maris din 2008, wani aikin leken asirin Afghanistan ya yi nasarar kama Mawlawi Ghulam Dastagir, daya daga cikin manyan kwamandojin Taliban a Badghis. A watan Satumba wata tawagar dattawa daga Badghis ta gana da shugaban Afghanistan Hamid Karzai, kuma suka lallashe shi ya saki Dastagir, yana mai cewa "shi ba makiyin jihar ba ne". == Kwanto == A ranar 26 ga watan Nuwamba wani ayarin kayayyaki da sojoji 200 na sojojin Afghanistan (ANA) da 'yan sanda na Afghanistan (ANP) ke gadinsu sun bar Qala i Naw, babban birnin lardin Badghis, zuwa ƙauyen Balamorghab. Manufarsu ita ce samar da ofishin ‘yan sanda a kauyen, wanda ake ganin tungar ‘yan Taliban ne. A ranar 27 ga watan Nuwamba, ayarin motocin na tafiya ne a wani dan karamin kwazazzabo kusa da Balamorghab, lokacin da kananan bindigogi da harba gurneti suka same shi. An kona wata tankar mai da ta rufe titin, inda aka raba sassa daban-daban na ayarin motocin. Hare-haren na ‘yan tada kayar bayan sun dauki sa’o’i da dama, wanda ya kawo karshe bayan isowar kwamandojin Afghanistan cikin jirage masu saukar ungulu. A yayin wannan artabu, an kashe ‘yan sanda 5 da sojoji 9, an kuma jikkata jami’an tsaro 20 tare da kama 20. Bugu da kari an lalata motoci 19 tare da kama 5 daga hannun maharan. An yi kira ga rukunin sojojin Spain don neman taimako, amma sojojin Spain sun takura sosai da ka'idojin aiki don haka kawai sun sami damar ba da wuta daga nesa don tallafawa ayarin motocin yayin da suke ja da baya. An bayyana lamarin a matsayin daya daga cikin hare-haren wulakanci da jami'an tsaron Afghanistan suka taba fuskanta. Lokacin da aka yi hira da shi bayan harin Dastagir ya tabbatar da cewa shi ne ya jagoranci harin. == Bayan haka == An soki matakin da Karzais na sakin Dastagir ya sha suka, musamman bayan da wasu jami'ai suka yi ikirarin cewa dattawan da suka tabbatar da sakinsa na yin aiki ne bisa umarnin Taliban. An kuma soki rundunar ta ANA 207, saboda a baya rundunar ta sha asara a wasu larduna. A cikin shekaru uku da suka gabata, dakarun 'yan tawaye a Badghis sun karu daga kusan komai zuwa karfin da aka kiyasta ya kai dari da dama. A ranar 16 ga Fabrairun 2009 jami'an Afghanistan sun yi ikirarin cewa an kashe Dastagir da mataimakinsa a wani harin da aka kai ta sama a Balamorghab. Daga baya 'yan Taliban sun tabbatar da mutuwarsu. ==Manazarta== {{Reflist}} itfjpy38730vtrixgkxv0lr52rx3hs7 John Osborn (ɗan siyasa) 0 34223 164783 159919 2022-08-08T14:14:35Z DonCamillo 4280 wikitext text/x-wiki {{databox}}  '''Sir John Holbrook Osborn''' (14 Disamba 1922 - 2 Disamba 2015) ɗan siyasan ne na jam'iyyar Conservative a Biritaniya. Osborn yayi karatu a Makarantar Rugby da Trinity Hall, Cambridge. Ya kasance ɗan Majalisar Sheffield Hallam daga 1959 zuwa 1987, kafin Irvine Patnick . Sir John kuma dan Majalisar Tarayyar Turai ne daga 1975 zuwa 1979. An ba shi lamba yabo a wurin taron Girmama na Maulidin 1983 . <ref>{{London Gazette|date=10 June 1983}}</ref> <ref>{{London Gazette|date=20 September 1983}}</ref> An yi hira da Osborn a shekara ta 2012 a matsayin wani ɓangare na aikin tarihin baka na Tarihin dan Majalisa n. == Manazarta == {{Reflist}} * Jagorar Lokaci zuwa Majalisar Wakilai 1983 * [https://web.archive.org/web/20080607022521/http://www.leighrayment.com/commons.htm leighrayment.com] == Hanyoyin haɗi na waje == * Hansard 1803–2005: contributions in Parliament by John Osborn {{S-start}} {{S-par|uk}} {{Succession box}} {{S-end}} {{Authority control}} [[Category:Haifaffun 1922]] rmpn5pvhgbfmm0dnqjjn6pbri18j5m7 Bhaderwah 0 34410 165027 160905 2022-08-09T09:41:50Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=Bhaderwah|native_name=Bhadlayi <!-- Please do not add any Indic script in this infobox, per WP:INDICSCRIPT policy. -->|native_name_lang=|other_name=Bhaderkashi or Bhadrakashi (ancient name in [[Jammu and Kashmir (princely state)|princely state]])|settlement_type=[[Tehsil]]|image_skyline=Bhaderwah in Snow.jpg|image_alt=|image_caption=Bhaderwah in Snow|pushpin_map=India Jammu and Kashmir#India|pushpin_label_position=right|pushpin_map_alt=|pushpin_map_caption=Location in Jammu and Kashmir, India|coordinates={{coord|32.980033|N|75.713706|E|display=inline,title}}|subdivision_type=Country|subdivision_name={{flag|India}}|subdivision_type1=[[States and union territories of India|Union Territory]]|subdivision_name1=[[Jammu and Kashmir (union territory)|Jammu and Kashmir]]|subdivision_type2=[[Administrative divisions of India|Division]]|subdivision_name2=[[Jammu Division|Jammu]]|subdivision_type3=Region|subdivision_name3=[[Chenab Valley]]|subdivision_type4=[[Districts of Jammu and Kashmir|District]]|subdivision_name4=[[Doda district|Doda]]|established_title=<!-- Established -->|established_date=|founder=|named_for=|government_type=|governing_body=|unit_pref=Metric|area_footnotes=<ref name=Census2011-town_pop>{{cite report |url=https://censusindia.gov.in/2011census/PCA/A4.html |title=A-4 Towns And Urban Agglomerations Classified By Population Size Class In 2011 With Variation Since 1901 |work=Office of the Registrar General & Census Commissioner, Ministry of Home Affairs, Government of India}}<br>{{cite report |url=https://censusindia.gov.in/2011census/PCA/CLASS%20IV.xlsx |title=Class - IV Population of 10,000 and 19,999}}</ref>|area_rank=|area_total_km2=112.17|elevation_footnotes=|elevation_m=1613|population_total=75,376|population_as_of=2011|population_rank=|population_density_km2=auto|population_demonym=Bhaderwahi|population_footnotes=<ref name=Census2011-town_pop/>|demographics_type1=Languages|demographics1_title1=Official|demographics1_info1=[[Urdu#Official status|Urdu]]|demographics1_title2=Other Spoken languages|demographics1_info2=[[Kashmiri language|Kashmiri]] [[Bhaderwahi]], [[Urdu]], [[Dogri]]|timezone1=[[UTC+05:30|UTC +05:30 (Indian Standard Time)]]|postal_code_type=<!-- [[Postal Index Number|PIN]] -->|postal_code=182222|blank_name_sec1=ADC Bhaderwah|blank_info_sec1=Dilmeer Choudhary}} '''Bhaderwah''' ko '''Bhadrawah''' (tsohon Bhaderkashi aur Bhadrakashi) shima ''Bhaderwah Valley'' birni ne, tehsil da yanki (yankin yanki) a cikin gundumar Doda na Jammu Division na yankin [[Jihohi a Tarayyar Indiya|Tarayyar Indiya]] na Jammu da Kashmir . <ref>[http://jktourism.org/index.php/bhaderwah-town/ Bhaderwah Town], Department of Tourism, Jammu and Kashmir</ref> == Etymology == Kalmar ''Bhaderwah'' ta samo asali ne daga gunkin Hindu Bhadrakali kuma a da ana kiran wurin da sunan ''Bhaderkashi'' . Daga baya, an canza sunan wannan wurin zuwa ''Bhadarwah'', wanda yanzu ya zama gama gari kuma sunan wannan wurin. == Tsohon Tarihi == Bhadarwah birni ne kuma tehsil a gundumar Doda, a cikin Jahar Jammu da Kashmir. Yanzu an ba shi matsayin yanki. Majalisar yankin Sanarwa ce ke tafiyar da garin. Kwarin Bhadarwah yana cikin tsaunin tsaunukan Himalayan, kilomita 80 (mita 50) daga Batote. Ana yi wa garin lakabi, mini Kashmir. Garin yana da dazuzzuka da wasu kananan koguna da ke ratsa cikinsa. Bhaderwah kuma ana kiranta da Nagon ki bhoomi, wanda ke nufin "ƙasar macizai". Wurin da Mahanju Daru da Harappancivilization suke da shi a cikin tarihin Indiya, wuri guda tare da tarihin Dugha Nagar da wayewar Udha Nagar yana cikin tarihin Bhaderwah. Tare da babban birni a Garh na yau, Sungli, tsohuwar Bhaderwah ta kasance ƙasa mai iko da wadata. Shahararrun garuruwan da suka shahara sune Dugga Nagar da Udha Nagar, wanda yake inda ƙauyen Mounda da Sartingal suke a yau. A cewar Vasuki Puran, lokacin da Pandavas ke yin Ashumegh Yagna, an ɗauko dokin Samkaran da zai yi kiwo a wuraren da ke kewayen Sonabain daga Sawan sarkin Bhaderwah na lokacin. Har ila yau, an ce Jami'ar da ke da damar masauki da kuma kwana na dalibai kusan dubu goma ta kasance daidai inda aka gina harabar Jami'ar Bhaderwah. Amma kamar yadda gaskiyar duniya ta kasance, ɗaukakar Dugga Nagar da Udha Nagar ba su rayu har abada ba. Dukansu sun mutu a ƙarƙashin jan kayan zafi na dutsen mai aman wuta wanda ya barke a kusa da Dutsen Kailash. Amma dangin da ke mulki sun tsira. Bayan lalata dugga Nagar da Udha Nagar, sarki Bharat na lokacin ya kafa sabon birni kuma ya sanya masa suna Bhadarvart. YauBhadrote shine sunan da ba a kama ba na wannan birni. Amma bayan wani lokaci da sarakunan Bhaderwah suka zama masu rauni, sarakunan Bhadu Blawar da ke maƙwabtaka da su sun ci su tare da mamaye jihohin Bhaderwah da Basholi (A yau a gundumar Kathua ta lardin Jammu) don zama wani ɓangare na mulkinsu. Bayan unguwanni, an baiwa yarima Radhk jihar Bhaderwah kuma ya mulki ta yana kiransa da kansa Raja Lakshmi Dev. Wannan daular ta mallaki Bhaderwh har zuwa tsara na 16 tare da Pahar Chand a matsayin sarkinta na ƙarshe. A lokacin mulkin daular Paul wani sarki mai daraja mai suna Nag Pal ya burge Moughal King da ikonsa na ruhaniya da jajircewa. Tun daga lokacin ne ake bikin Mela Pat na noma a Khakhal mohalla na Bhaderwah kowace shekara don tunawa da wannan taron na tarihi. == Tarihin Zamani == A cikin 1841, Bhadarwah ya zama yanki na J&K jihar. Lokacin da Maharaja Partap Singh ya zama sarkin Jammu da Kashmir, ya baiwa Bhadarwah baiwa kaninsa Raja Amar Singh a matsayin "Jagir". Jagir ya ƙunshi Bhadarwah, Bhalessa da faɗin yankin da ya bar kogin Chenab daga Thathri har zuwa Kellani (Doda). {{Historical populations|1911|2,563|1921|2,603|1931|2,895|1941|2,989|1951|3,559|1961|4,129|1971|5,211|1981|6,075|2001|10,516|2011|11,084}} == Demography == {{Bar box}}{{Bar box|title=Religions in Bhaderwah Tehsil}}{{Pie chart}} == Yanayi == {{Weather box}} ==Manazarta== {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * [https://www.bhadarwahheavens.com/ Bhaderwah Development Authority] {{Municipalities of Jammu and Kashmir}} ealepnq5vcm4wjn1pfeil0lbnslx4bo Bibugn 0 34473 165029 161122 2022-08-09T09:43:16Z BnHamid 12586 /* Bayanan kula */ wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=|native_name={{lang|am|ቢቡኝ}}|image_flag=Flag of the Amhara Region.svg|type=[[Woredas of Ethiopia|Woreda]]|image_map=|subdivision_type=Zone|subdivision_name=[[Misraq Gojjam Zone|Misraq Gojjam]]|subdivision_type1=Region|subdivision_name1=[[Amhara Region]]|population_as_of=2012 est.|population_total=89,250|population_density_km2=auto|population_footnotes=<ref name=geohive/>|area_total_km2=399.79|area_footnotes=<ref name=geohive>[http://www.geohive.com/cntry/ethiopia.aspx Geohive: Ethiopia] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120805184429/http://www.geohive.com/cntry/ethiopia.aspx |date=2012-08-05 }}</ref>|official_name=|image_skyline=}} '''Bibugn''' ( Amharic : {{Lang|am|ቢቡኝ}} ) daya ne daga cikin gundumomi a yankin Amhara na [[Itofiya|kasar Habasha]] . Wani bangare na shiyyar Misraq Gojjam, Bibugn yana iyaka da kudu da Sinan, daga yamma kuma tana iyaka da gundumar Dega Damot a shiyyar Mirab Gojjam, daga arewa maso yamma da Goncha, daga gabas kuma tana iyaka da Hulet Ej Enese . Garuruwan da ke cikin Bibugn sun hada da Digua Tsion, Weyin Wuha da Wabirr . Digo tsion ( {{Lang|am|ድጎፅዮን}} ) ita ce cibiyar Bibugn area. Akwai sama da 15 kebel a Bibugn gundumar; Daga cikin wadannan, Debiresina na daya daga cikin kebel da aka samu a yankin arewa. == Tarihi == A shekara ta 2003 jam'iyyar adawa ta All Ethiopian Unity Party (AEUP) ta yi yunkurin bude ofishin reshe a Bibugn. A ranar 7 ga Fabrairu, AEUP ta sanar da jami’an gundumar shirinta tare da ba su jerin sunayen masu shirya AEUP, kamar yadda aka bukata. Bayan karbar jerin sunayen, jami’an gundumar sun sanar ta wayar tarho cewa kada mutane su yi tarayya da AEUP ko kuma su yi hayar gida ga mambobin AEUP na ofishin reshenta. A ranar 10 ga watan Nuwamba na wannan shekarar ne jami’an karamar hukumar da ‘yan bindiga suka bankawa gidan wani dan AEUP wuta a lokacin da yake barci da matarsa da yaronsa. Yayin da suka iya tserewa, sun yi asarar gidansu, da dabbobi, da abinci. <ref>[https://2001-2009.state.gov/g/drl/rls/hrrpt/2003/27727.htm "Ethiopia: Country Reports on Human Rights Practices: 2003 report"], Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor, US State Department (accessed 9 July 2009)</ref> A watan Oktoba na shekarar 2009, jami’an shiyyar sun sanar da cewa, an fara aikin titin kilomita 47 da zai hada Digua Tsion da Mota, tare da kasafin kudi sama da Bira miliyan 147, kuma ana sa ran kammala shi nan da Satumbar 2010. An kammala ginin a shekarar 2005 EC wanda ya hada Bibugne da garuruwan Motta da Bahirdar. Hanyar ginin na samar da damammaki masu kyau ga matafiya daga Debremaekos zuwa garuruwan Motta a takaice. == Alkaluma == Bisa kidayar jama'a a shekarar 2007 da hukumar kididdiga ta kasar Habasha (CSA) ta gudanar, wannan gundumar tana da jimillar jama'a 82,002, wanda ya karu da -1.48% bisa kidayar shekarar 1994, wanda 40,190 maza ne da mata 41,812; 6,241 ko 7.61% mazauna birane ne. Yana da fadin murabba'in kilomita 399.79, Bibugn tana da yawan jama'a 205.11, wanda ya zarce matsakaicin yanki na mutane 153.8 a kowace murabba'in kilomita. An ƙidaya gidaje 18,548 a wannan gundumar, wanda ya haifar da matsakaicin mutum 4.42 ga gida ɗaya, da gidaje 17,959. Yawancin mazaunan sun yi addinin Kiristanci na Orthodox na Habasha, tare da 99.13% suna ba da rahoton hakan a matsayin addininsu. Ƙididdigar ƙasa ta 1994 ta ba da rahoton jimillar yawan jama'a na wannan yanki na 83,231 a cikin gidaje 17,448, waɗanda 41,345 maza ne kuma 41,886 mata; 1,763 ko 2.12% na yawan jama'arta mazauna birni ne. Ƙabilar mafi girma da aka ruwaito a Bibugn ita ce Amhara (99.9%). Yawancin mazaunan sun yi addinin Kiristanci na Orthodox na Habasha, tare da 99.56% suna ba da rahoton hakan a matsayin addininsu. ==Manazarta== {{Reflist}}{{Coord|11|00|N|37|35|E|type:adm3rd_region:ET}}<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles>{{Coord|11|00|N|37|35|E|type:adm3rd_region:ET}}{{Districts of the Amhara Region}} 2pywhm83d7iym3rsgqry9lyt217bk5p Berehet 0 34489 165021 161144 2022-08-09T09:30:32Z BnHamid 12586 gyara wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=Berehet|native_name=በረኸት|image_flag=Flag of the Amhara Region.svg|type=[[Woredas of Ethiopia|Woreda]]|image_map=|map_caption=Berehet Woreda|subdivision_type=Zone|subdivision_name=[[Semien Shewa Zone (Amhara)|Semien Shewa]]|subdivision_type1=Region|subdivision_name1=[[Amhara Region]]|population_as_of=2012 est.|population_total=38,089 [https://web.archive.org/web/20120805184429/http://www.geohive.com/cntry/ethiopia.aspx]|population_density_km2=auto|population footnotes=<ref name=geohive/>|area_total_km2=791.44|area_footnotes=<ref name=geohive>[http://www.geohive.com/cntry/ethiopia.aspx Geohive: Ethiopia] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120805184429/http://www.geohive.com/cntry/ethiopia.aspx |date=2012-08-05 }}</ref>|seat_type=Largest city|official_name=|image_skyline=}} '''Berehet''' ( Amharic : bere ኸwt) ɗaya daga cikin gundumomi a yankin Amhara na [[Itofiya|Habasha]] . Wani yanki na shiyyar Semien shewa, Berehet yana iyaka da kudu da kogin Germama wanda ya raba shi da Menjarna Shenkora, daga yamma da [[Hagere Mariamna Kesem]], a arewa da Asagirt, daga gabas kuma da yankin Afar . Babban gari a cikin Berehet shine Metiteh Bila [Amharic:መጥteh-bla]. ==Wurin yaki== Berehet shine wurin yakin Bereket, wanda aka yi yaƙi a ranar 19 ga Nuwamba 1855. A wannan yakin, sarakunan Shewan na karshe da suka yi adawa da sarki Tewodros na biyu sun sha kaye a hannun Janar dinsa Ras Ingida, kuma ganin cewa sauran bijirewa ba ta da amfani, sai suka mika wuya ga matashin magajin Shewan, Menelik . <ref>Sven Rubenson, ''King of Kings: Tewodros of Ethiopia'' (Addis Ababa: Haile Selassie I University, 1966), p. 53</ref> Haka kuma a shekarar 1933 an yi gumurzu tsakanin 'yan kishin kasa da sojojin Italiya kusa da metiteh bila, daga karshe an kai musu harin bam. An haramta wannan yanki daga ayyukan noma na dogon lokaci kuma a ƙarshe an gina shi a cikin 2013. == Alkaluma == Bisa kidayar jama'a a shekarar 2007 da hukumar kididdiga ta kasar Habasha (CSA) ta gudanar, wannan gundumar tana da jimillar jama'a 34,810, wanda ya karu da kashi 13.07 bisa dari bisa kidayar shekarar 1994, wadanda 17,669 maza ne, mata 17,141; 3,978 ko kuma 11.43% mazauna birane ne. Tare da fadin murabba'in kilomita 791.44, Berehet yana da yawan jama'a 43.98, wanda bai kai matsakaicin yanki na mutane 115.3 a kowace murabba'in kilomita ba. An ƙidaya gidaje 7,658 a wannan gundumar, wanda ya haifar da matsakaicin mutum 4.55 ga gida ɗaya, da gidaje 7,221. Yawancin mazaunan sun yi addinin Kiristanci na Orthodox na Habasha, tare da 79.62% sun ba da rahoton cewa a matsayin addininsu, yayin da 20.19% na yawan jama'ar suka ce su musulmi ne . ===Kidayar 1994=== Ƙididdigar ƙasa ta 1994 ta ba da rahoton jimillar yawan jama'a na wannan yanki na 30,786 a cikin gidaje 5,741, waɗanda 15,789 maza ne kuma 14,997 mata; 1,328 ko 4.31% na yawan jama'arta mazauna birni ne. Ƙabilu biyu mafi girma da aka ruwaito a Berehet su ne Amhara (80.26%) da Argobba (19.47%); duk sauran kabilun sun kasance kashi 0.27% na yawan jama'a. An yi magana da Amharic a matsayin yaren farko da kashi 99.75%. Yawancin mazaunan sun yi addinin Kiristanci na Orthodox na Habasha, tare da 79.21% sun ruwaito cewa a matsayin addininsu, yayin da 20.75% Musulmai ne . ==Hanyoyin waje== ==Manazarta== {{Reflist}}{{Coord|9|20|N|39|30|E|type:adm3rd_region:ET}}<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles>{{Coord|9|20|N|39|30|E|type:adm3rd_region:ET}}{{Districts of the Amhara Region}} k4wdetn3gx4fzgfglc8b3n03crd0qjv Bensa 0 34503 165019 161166 2022-08-09T09:28:16Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki '''Bensa''' ɗaya ce daga cikin gundumomi a cikin al'ummai, al'ummai, da al'ummar Kudancin [[Itofiya|Habasha]] . Wani bangare na shiyyar Sidama wanda ya mamaye yankin Oromia kamar gabar teku, Bensa tana iyaka da kudu da arewa da yankin Oromia, da Bona Zuria a yamma, Arbegona a arewa maso yamma, Chere a gabas, Aroresa a kudu maso gabas. . Babban birni a Bensa shine Daye . A cewar wani rahoto na shekara ta 2004, Bensa tana da nisan kilomita 101 na dukkan hanyoyi na yanayin yanayi kuma ba ta da nisan kilomita na busasshen titin yanayi, ga matsakaicin yawan titin kilomita 125 a cikin murabba'in kilomita 1000. == Alkaluma == Dangane da kidayar jama'a ta shekarar 2007 da CSA ta gudanar, wannan gundumar tana da jimillar mutane 250,727, daga cikinsu 126,959 maza ne da mata 123,768; 11,588 ko kuma 4.62% na yawan jama'arta mazauna birni ne. Yawancin mazaunan Furotesta ne, tare da 92.8% na yawan jama'a sun ba da rahoton cewa imani, 2.67% Musulmai ne, kuma 1.89% na addinin Kiristanci na Orthodox na Habasha . ===Kidayar 1994== A cikin ƙidayar jama'a ta 1994 wannan gundumar tana da yawan jama'a 186,343, waɗanda 94,823 maza ne da mata 91,520; 5,897 ko 3.16% na yawan jama'arta mazauna birni ne. Manyan kabilu uku da aka ruwaito a Bensa sune Sidama (96.18%), Amhara (2.2%), da Oromo (0.96%); duk sauran kabilun sun kasance kashi 0.66% na yawan jama'a. Kashi 97.64% na mazaunan Sidamo ke magana a matsayin yaren farko, kashi 1.46% na Amharic, da kuma 0.77% Oromiffa ; sauran 0.13% sun yi magana duk sauran yarukan farko da aka ruwaito. Kashi 77.76% na al'ummar kasar sun ce Furotesta ne, kashi 7.59% na mabiya addinan gargajiya ne, kashi 5.58% Musulmai ne, kashi 3.21% na Orthodox ne na Habasha, kashi 2.51% kuma Katolika ne . Game da ilimi, 18.18% na yawan jama'a an dauke su masu karatu; 6.96% na yara masu shekaru 7-12 suna makarantar firamare; 1.70% na yara masu shekaru 13-14 sun kasance a karamar sakandare; kuma 0.93% na mazauna shekaru 15-18 sun kasance a babbar makarantar sakandare. Dangane da yanayin tsafta, kusan kashi 62.36% na gidajen birane da kashi 13.61% na dukkan gidaje sun sami tsaftataccen ruwan sha a lokacin da aka yi ƙidayar, yayin da kusan kashi 65.72% na birane da kashi 5.1% na duka suna da kayan bayan gida. ==Hanyoyin waje== ==Manazarta== <references group="" responsive="1"></references> {{Coord|6|30|N|38|50|E|type:adm3rd_region:ET}}<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles>{{Coord|6|30|N|38|50|E|type:adm3rd_region:ET}}{{Districts of the Sidama Region}} 3l5e4ckcbjc3yq59oxprjaikffai669 165020 165019 2022-08-09T09:28:32Z BnHamid 12586 /* =Kidayar 1994 */ wikitext text/x-wiki '''Bensa''' ɗaya ce daga cikin gundumomi a cikin al'ummai, al'ummai, da al'ummar Kudancin [[Itofiya|Habasha]] . Wani bangare na shiyyar Sidama wanda ya mamaye yankin Oromia kamar gabar teku, Bensa tana iyaka da kudu da arewa da yankin Oromia, da Bona Zuria a yamma, Arbegona a arewa maso yamma, Chere a gabas, Aroresa a kudu maso gabas. . Babban birni a Bensa shine Daye . A cewar wani rahoto na shekara ta 2004, Bensa tana da nisan kilomita 101 na dukkan hanyoyi na yanayin yanayi kuma ba ta da nisan kilomita na busasshen titin yanayi, ga matsakaicin yawan titin kilomita 125 a cikin murabba'in kilomita 1000. == Alkaluma == Dangane da kidayar jama'a ta shekarar 2007 da CSA ta gudanar, wannan gundumar tana da jimillar mutane 250,727, daga cikinsu 126,959 maza ne da mata 123,768; 11,588 ko kuma 4.62% na yawan jama'arta mazauna birni ne. Yawancin mazaunan Furotesta ne, tare da 92.8% na yawan jama'a sun ba da rahoton cewa imani, 2.67% Musulmai ne, kuma 1.89% na addinin Kiristanci na Orthodox na Habasha . ===Kidayar 1994=== A cikin ƙidayar jama'a ta 1994 wannan gundumar tana da yawan jama'a 186,343, waɗanda 94,823 maza ne da mata 91,520; 5,897 ko 3.16% na yawan jama'arta mazauna birni ne. Manyan kabilu uku da aka ruwaito a Bensa sune Sidama (96.18%), Amhara (2.2%), da Oromo (0.96%); duk sauran kabilun sun kasance kashi 0.66% na yawan jama'a. Kashi 97.64% na mazaunan Sidamo ke magana a matsayin yaren farko, kashi 1.46% na Amharic, da kuma 0.77% Oromiffa ; sauran 0.13% sun yi magana duk sauran yarukan farko da aka ruwaito. Kashi 77.76% na al'ummar kasar sun ce Furotesta ne, kashi 7.59% na mabiya addinan gargajiya ne, kashi 5.58% Musulmai ne, kashi 3.21% na Orthodox ne na Habasha, kashi 2.51% kuma Katolika ne . Game da ilimi, 18.18% na yawan jama'a an dauke su masu karatu; 6.96% na yara masu shekaru 7-12 suna makarantar firamare; 1.70% na yara masu shekaru 13-14 sun kasance a karamar sakandare; kuma 0.93% na mazauna shekaru 15-18 sun kasance a babbar makarantar sakandare. Dangane da yanayin tsafta, kusan kashi 62.36% na gidajen birane da kashi 13.61% na dukkan gidaje sun sami tsaftataccen ruwan sha a lokacin da aka yi ƙidayar, yayin da kusan kashi 65.72% na birane da kashi 5.1% na duka suna da kayan bayan gida. ==Hanyoyin waje== ==Manazarta== <references group="" responsive="1"></references> {{Coord|6|30|N|38|50|E|type:adm3rd_region:ET}}<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles>{{Coord|6|30|N|38|50|E|type:adm3rd_region:ET}}{{Districts of the Sidama Region}} ofrdwzlvtl04jzk6kuwcj18sniddo8q User talk:S.H Ningi 3 34517 164996 162271 2022-08-09T08:05:58Z DonCamillo 4280 + wikitext text/x-wiki == Infoboxes == Dear S.H Ningi, Thanks for your very useful contributions to the Hausa Wikipedia! Just a piece of information: when you translate articles, you cannot copy and paste infoboxes or templates, as most of the time they have not been translated yet into Hausa. It is easier to use the "databox" template, which will create and "infobox" using data from Wikidata, where a lot of information is already available in Hausa. To insert the "databox" template, you just need to add <nowiki> {{databox}} </nowiki> at the top of the page. Nagode sosai! Kind regards, –[[User:DonCamillo|DonCamillo]] ([[User talk:DonCamillo|talk]]) 14:30, 25 ga Yuli, 2022 (UTC) :Hello again, :As you can see for instance in [[Parkland Village|this article]], infoboxes generally do not work on the Hausa Wikipedia. Can you kindly use <nowiki> {{databox}} </nowiki> at the top of articles instead? Nagode sosai. –[[User:DonCamillo|DonCamillo]] ([[User talk:DonCamillo|talk]]) 12:58, 28 ga Yuli, 2022 (UTC) ::Hello again, ::Kindly read your messages. The articles you are creating seem to be the result of automatic translation and you do not seem to proofread them. See for instance [https://ha.wikipedia.org/w/index.php?title=Shields%2C_Saskatchewan&action=historysubmit&type=revision&diff=164993&oldid=164755 this]. It would be better to at least check the result of the translation and avoid using templates that are not available on the Hausa Wikipedia. Nagode sosai. –[[User:DonCamillo|DonCamillo]] ([[User talk:DonCamillo|talk]]) 08:05, 9 ga Augusta, 2022 (UTC) rgb9io3bce07d224iugak0ton7sb27i Birchcliff 0 34587 165040 161454 2022-08-09T09:59:30Z BnHamid 12586 /* Nassoshi */ wikitext text/x-wiki  {{Infobox settlement <!--See the Table at Infobox Settlement for all fields and descriptions of usage--> <!-- Basic info ---------------->|name=Birchcliff|official_name=Summer Village of Birchcliff|other_name=|native_name=|nickname=|settlement_type=[[List of summer villages in Alberta|Summer village]]|motto=<!-- images and maps ----------->|image_skyline=|image_caption=|pushpin_map=Alberta|pushpin_label_position=none<!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none -->|pushpin_map_caption=Location of Birchcliff in [[Alberta]]|pushpin_mapsize=220 <!-- Location ------------------>|subdivision_type=Country|subdivision_name=Canada|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Alberta]]|subdivision_type2=|subdivision_name2=|subdivision_type3=[[List of census divisions of Alberta|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 8, Alberta|No. 8]] <!-- Politics ----------------->|government_footnotes=<ref>{{AMOS}}</ref>|government_type=[[Municipal incorporation]]|leader_title=Mayor|leader_name=Roger Dufresne|leader_title1=Governing body|leader_name1=Birchcliff Summer Village Council|established_title=|established_date=|area_footnotes=&nbsp;(2021)<ref name=2021census/>|area_land_km2=0.97|population_as_of=2021|population_footnotes=<ref name=2021census/>|population_note=|population_total=211 <!-- 2021 StatCan census population only per [[WP:CANPOP]]; do not replace with latest municipal census population count; this municipal census population count can go in the population_blank1_title and population_blank1 parameters further below and can be noted in the article body (so long as it doesn't replace the 2021 StatCan census population in the body). -->|population_density_km2=216.6|population_blank1_title=|population_blank1=|population_density_blank1_km2=|population_density_blank1_sq_mi=|timezone=[[Mountain Time Zone|MST]]|utc_offset=−7|timezone_DST=MDT|utc_offset_DST=−6|coordinates={{coord|52.36110|-114.11666|region:CA-AB|format=dms|display=inline,title}}|elevation_footnotes=<!--for references: use<ref> </ref> tags-->|elevation_m=<!-- Area/postal codes & others -------->|postal_code_type=|postal_code=|area_code=|website={{official website|www.sylvansummervillages.ca/birchcliff.html}}|footnotes=}} '''Birchcliff''' ƙauyen bazara ne a cikin Alberta, Kanada. Tana kan gabar gabashin tafkin Sylvan, kudu da Lardin Jarvis Bay . == Alkaluma == A cikin ƙididdigar yawan jama'a na 2021 da Statistics Kanada ke gudanarwa, ƙauyen bazara na Birchcliff yana da yawan jama'a 211 da ke zaune a cikin 86 daga cikin jimlar gidaje 229 masu zaman kansu, canjin yanayi. 80.3% daga yawan jama'arta na 2016 na 117. Tare da filin ƙasa na 0.97 km2 , tana da yawan yawan jama'a 217.5/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a na 2016 da Kididdiga Kanada ta gudanar, ƙauyen bazara na Birchcliff yana da yawan jama'a 117 da ke zaune a cikin 44 na jimlar gidaje 98 masu zaman kansu, 4.5% ya canza daga yawan 2011 na 112. Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|1.03|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 113.6/km a cikin 2016. == Duba kuma == * Jerin al'ummomi a Alberta * Jerin ƙauyukan bazara a Alberta * Jerin ƙauyukan shakatawa a cikin Saskatchewan ==Manzarta== {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * {{Official website}} {{Subdivisions of Alberta|SV=yes}} ohonecgrg0p9vwxl9l3p1lic6svd34s Beaver Lake, Alberta 0 34619 165008 161765 2022-08-09T09:10:53Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Beaver Lake''' ƙauye ne a arewacin Alberta, Kanada tsakanin Lac La Biche County. Tana kan gabar tafkin Beaver, {{Convert|4|km}} gabas da Babbar Hanya 36, kusan kilomita {{Convert|116|km}} arewa maso yammacin tafkin Cold. == Alkaluma == A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2021 da Kididdiga Kanada ta gudanar, Beaver Lake yana da yawan jama'a 467 da ke zaune a cikin 179 daga cikin 198 na gidaje masu zaman kansu, canjin yanayi. -3.1% daga yawan jama'arta na 2016 na 482. Tare da yanki na ƙasa na 1.1 km2 , tana da yawan yawan jama'a 424.5/km a cikin 2021. A matsayin wurin da aka keɓance a cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2016 da Kididdiga Kanada ta gudanar, Beaver Lake yana da yawan jama'a 482 da ke zaune a cikin 171 daga cikin 192 na gidaje masu zaman kansu, canjin yanayi. -2.8% daga yawan jama'arta na 2011 na 496. Tare da filin ƙasa na {{Convert|1.25|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 385.6/km a cikin 2016. Ƙididdigar gundumar Lac La Biche ta 2016 ta ƙidaya yawan jama'a 527 a tafkin Beaver. == Duba kuma == * Jerin al'ummomi a Alberta * Jerin wuraren da aka keɓe a Alberta * Jerin ƙauyuka a Alberta ==Manazarta== {{Reflist}}{{Alberta|hamlets=yes}} 062fnkez19646jbdj2oyvdka93naxbw Bethune, Saskatchewan 0 34665 165025 161895 2022-08-09T09:37:10Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki  {{Infobox settlement|name=Bethune|official_name=Village of Bethune|native_name=<!-- for cities whose native name is not in English -->|other_name=|settlement_type=[[List of villages in Saskatchewan|Village]]|image_skyline=Bethune Saskatchewan.jpg|image_caption=Main Street Bethune|pushpin_map=Saskatchewan <!-- the name of a location map as per http://en.wikipedia.org/wiki/Template:Location_map -->|pushpin_map_caption=Location of Bethune in [[Saskatchewan]]|coordinates={{coord|50|43|N|105|13|W|region:CA-SK|display=inline,title}}|subdivision_type=[[Country]]|subdivision_name=[[Canada]]|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Saskatchewan]]|subdivision_type2=[[List of regions of Canada|Region]]|subdivision_name2=Southwest|subdivision_type3=[[Census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 6, Saskatchewan|6]]|subdivision_type4=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural Municipality]]|subdivision_name4=[[Dufferin No. 190, Saskatchewan|Dufferin No. 190]]|government_footnotes=|government_type=[[Municipal government|Municipal]]|leader_title=Governing body|leader_name=Bethune Village Council|leader_title1=[[Mayor]]|leader_name1=Derek Shaw<ref>[http://villageofbethune.com/administration-governance/ Administration & Governance]</ref>|leader_title2=[[Administrator of the Government|Administrator]]|leader_name2=Rodney Audette|leader_title3=[[List of House members of the 42nd Parliament of Canada#Saskatchewan|MP]]|leader_name3=|leader_title4=[[Legislative Assembly of Saskatchewan|MLA]]|leader_name4=|established_title=Post office Founded|established_date=1905-06-05|established_title2=[[Municipal corporation|Incorporated]] ([[Village]])|established_date2=1912|established_title3=|established_date3=|area_total_km2=1.04|elevation_footnotes=<!--for references: use<ref> </ref> tags-->|elevation_m=|population_footnotes=<ref name="census2011pop" >{{cite web | title = 2011 Community Profiles | work = Statistics Canada | publisher =Government of Canada | url =http://www12.statcan.ca/census-recensement/2011/dp-pd/prof/index.cfm?Lang=E | access-date = 2014-08-21}}</ref>|population_total=399|population_as_of=2016|population_density_km2=383.1|timezone=Central|utc_offset=-6|timezone_DST=|utc_offset_DST=|postal_code_type=[[Postal code]]|postal_code=S0G 0H0|area_code=306|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highways]]|blank_info={{jct|state=SK|Hwy|11}}<br>{{jct|state=SK|Hwy|642}}|blank1_name=[[Railway]]s|blank1_info=|website={{URL|http://www.villageofbethune.com/}}|footnotes=<ref>{{Cite web |last=National Archives |first=Archivia Net |title=Post Offices and Postmasters |url=http://www.collectionscanada.ca/archivianet/post-offices/001001-100.01-e.php |access-date=2014-08-21 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20061006045957/http://www.collectionscanada.ca/archivianet/post-offices/001001-100.01-e.php |archive-date=2006-10-06 }}</ref><ref>{{Cite web |last=Government of Saskatchewan |first=MRD Home |title=Municipal Directory System |url=http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/welcome.aspx |access-date=2014-08-21 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160115125115/http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/welcome.aspx |archive-date=2016-01-15 }}</ref>}} '''Bethune''' / ˈbɛ . _ j uː n / ( yawan 2016 : 399 ) ƙauye ne a lardin Saskatchewan na Kanada a cikin Karamar Hukumar Dufferin No. 190 da Sashen Ƙidaya Na 6 . Kauyen yana da shekaru 56&nbsp;kilomita arewa-maso-yamma na Regina akan Babbar Hanya 11 ( Louis Riel Trail). <ref>http://www.villageofbethune.com/</ref> [[Rural Municipality of Arm River No. 252|Kogin Arm]] yana gudana tare da kwarin kogin arewa da Bethune, wanda ke da wuraren zama, kuma kogin Qu'Appelle ɗan gajeren hanya ne zuwa kudu. Tafkin Dutsen Ƙarshe ko Tafkin Long yana arewa-maso-gabas da Bethune yayin da tafkin Buffalo Pound yana kudu maso yamma. An kafa ofishin gidan waya na Bethune, Assiniboia, NWT 5 ga Yuni 1905, watanni uku kafin Saskatchewan ya zama lardi. Ƙauyen ya karɓi suna daga CB Bethune, injiniyan jirgin ƙasa na farko da ya fara tafiya cikin layin dogo a 1887. <ref>[http://www.villageofbethune.com/ Village of Bethune]</ref> == Tarihi == An haɗa Bethune azaman ƙauye a ranar 2 ga Agusta, 1912. == Alkaluma ==   A cikin kididdigar yawan jama'a ta shekarar 2021 da Statistics Canada ta gudanar, Bethune tana da yawan jama'a 560 da ke zaune a cikin 180 daga cikin 189 na gidaje masu zaman kansu, canjin yanayi. 40.4% daga yawan jama'arta na 2016 na 399 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|2.38|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 235.3/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a na 2016, ƙauyen Bethune ya ƙididdige yawan jama'a 399 da ke zaune a cikin 158 daga cikin 181 na gidaje masu zaman kansu. -1.5% ya canza daga yawan 2011 na 405 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|2.38|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 167.6/km a cikin 2016. == Abubuwan jan hankali == Lardin Buffalo Pound da Grandview Beach suma suna 19&nbsp;km ko 12&nbsp;mi daga Bethune. Kedleston Beach yana da shekaru 15&nbsp;km da 9&nbsp;mi daga Bethune. Wani yanki na kiyayewa mai suna Regina Beach Recreation Site yana 19&nbsp;km ko 12&nbsp;mi daga Bethune. Bethune kuma yana da filin wasan skating, raye- raye, wurin shakatawa, makaranta, da lu'u-lu'u na baseball da ke bayan gari a McLean Park. Yana da kushin fantsama na filin wasa da lu'u-lu'u na ƙwallon baseball guda huɗu. Bethune gida ne ga Bethune Bulldogs na babbar babbar hanyar Hockey League . <ref>http://www.highwayhockey.ca/</ref> Gidan kayan tarihi na Gillis Blakley Bethune da Gundumar Heritage Museum mallakar Gado ne na Gundumomi akan Rijistar Kanadiya na Wuraren Tarihi . [[File:CXBE-Closup.png|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/CXBE-Closup.png/220px-CXBE-Closup.png|thumb| CXBE yanayin radar daga cibiyar sadarwar radar yanayin Kanada, kilomita 19 Kudancin ƙauyen.]] == Duba kuma == * Jerin ƙauyuka a cikin Saskatchewan * Jerin al'ummomi a cikin Saskatchewan * Jerin kananan hukumomin karkara a cikin Saskatchewan == Kara karantawa == * ''Hanyoyin wagon zuwa saman baki: Tarihin Bethune'' . An buga: Bethune, Sask. Bethune & District Historical Society. 1983. [[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-919845-12-6|0-919845-12-6]] . == Hanyoyin haɗi na waje ==  * {{Official website|http://www.villageofbethune.com}} {{Geographic location|North=[[Dilke, Saskatchewan|Dilke]]|West=[[Buffalo Pound Lake]]-[[Qu'Appelle River]]|Center=Bethune|East=[[Disley, Saskatchewan|Disley]]|South=[[Qu'Appelle River]]-[[Buffalo Pound Provincial Park]]}}{{Subdivisions of Saskatchewan|villages=yes}}{{SKDivision6}} ==Manazarta== {{Reflist}} cg9qb7xqibsz85h7auh0q0ektd275lu Belle Plaine, Saskatchewan 0 34698 165011 162162 2022-08-09T09:14:48Z BnHamid 12586 /* Nassoshi */ wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=Belle Plaine|official_name=Village of Belle Plaine|nickname=|settlement_type=[[List of villages in Saskatchewan|Village]]|motto=|image_skyline=Belle Plaine Saskatchewan 2014.jpg|imagesize=|image_caption=Main Street|image_flag=|image_seal=|image_map=|mapsize=|map_caption=|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=|pushpin_map=Canada Saskatchewan|pushpin_label_position=|pushpin_map_caption=Location of Belle Plaine in Saskatchewan|subdivision_type=[[Countries of the world|Country]]|subdivision_name=[[Canada]]|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Saskatchewan]]|subdivision_type2=[[List of regions of Canada|Region]]|subdivision_name2=South-central|subdivision_type3=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural Municipality]]|subdivision_name3=[[Pense No. 160, Saskatchewan|Pense]]|government_type=[[Municipal government|Municipal]]|leader_title=Governing body|leader_name=Belle Plaine Village Council|leader_title1=[[Mayor]]|leader_name1=Jeff Geiger|leader_title2=[[administrator]]|leader_name2=|leader_title3=[[Current members of the Canadian House of Commons|MP]] ([[Palliser (Saskatchewan electoral district)|Palliser]])|leader_name3=[[Ray Boughen]]|leader_title4=[[Legislative Assembly of Saskatchewan|MLA]] ([[Thunder Creek (1975–2016 electoral district)|Thunder Creek]])|leader_name4=[[Lyle Stewart]]|established_title=Post office Founded|established_date=1903-05-01|established_title2=[[Municipal corporation|Incorporated]] ([[Village]])|established_date2=1925|established_title3=|established_date3=|area_magnitude=9 =|area_total_sq_mi=|area_total_km2=|area_land_sq_mi=|area_land_km2=|area_water_sq_mi=|area_water_km2=|area_urban_sq_mi=|area_urban_km2=|area_metro_sq_mi=|area_metro_km2=|population_as_of=2016|population_note=|population_total=85|population_metro=|population_urban=|population_density_km2=|population_density_sq_mi=|timezone=|utc_offset=|timezone_DST=[[Central Standard Time|CST]]|utc_offset_DST=|coordinates={{coord|50|24|N|105|09|W|region:CA-SK|display=inline}}|elevation_m=|elevation_ft=<!-- Area/postal codes & others -------->|postal_code_type=Postal code|postal_code=S0G 0G0|area_code=306|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highways]]|blank_info={{jct|state=SK|Hwy|1}}|website=|footnotes=<ref>{{Citation |last=National Archives |first=Archivia Net |title=Post Offices and Postmasters |url=http://www.collectionscanada.ca/archivianet/post-offices/001001-100.01-e.php |access-date=2007-05-26 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20061006045957/http://www.collectionscanada.ca/archivianet/post-offices/001001-100.01-e.php |archive-date=2006-10-06 }}</ref><ref>{{Cite web |last=Government of Saskatchewan |first=MRD Home |title=Municipal Directory System |url=http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/welcome.aspx |access-date=2013-11-26 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160115125115/http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/welcome.aspx |archive-date=2016-01-15 }}</ref><ref>{{Citation |last=Canadian Textiles Institute. |title=CTI Determine your provincial constituency |year=2005 |url=http://www.textiles.ca/eng/nonAuthProg/redirect.cfm?path=IssPolContacts&sectionID=7601.cfm |access-date=2007-04-24 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070911025012/http://www.textiles.ca/eng/nonAuthProg/redirect.cfm?path=IssPolContacts&sectionID=7601.cfm |archive-date=2007-09-11 }}</ref>}} '''Belle Plaine''' ( yawan jama'a na 2016 : 85 ) ƙauye ne a lardin Saskatchewan na Kanada a cikin Karamar Hukumar Pense No. 160 da Rarraba Ƙididdiga Na 6 . Belle Plaine yana kan Babbar Hanya 1 (wanda kuma aka sani da babbar hanyar Trans Canada ), mai nisan kilomita 21 gabas da birnin Moose Jaw a kudu ta tsakiya Saskatchewan. Buffalo Pound Lardin Park da Regina Beach suna kusa da Belle Plaine. == Tarihi == Belle Plaine an haɗa shi azaman ƙauye a ranar 12 ga Agusta, 1910. == Alkaluma ==   A cikin kididdigar yawan jama'a ta shekarar 2021 da Statistics Canada ta gudanar, Belle Plaine tana da yawan jama'a 79 da ke zaune a cikin 32 daga cikin 37 na gidajen masu zaman kansu, canjin yanayi. -7.1% daga yawanta na 2016 na 85 . Tare da filin ƙasa na {{Convert|1.35|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 58.5/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a na 2016, ƙauyen Belle Plaine ya ƙididdige yawan jama'a 85 da ke zaune a cikin 33 daga cikin 43 na jimlar gidaje masu zaman kansu, a 22.4% ya canza daga yawan 2011 na 66 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|1.34|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 63.4/km a cikin 2016. == Kasuwanci == * Mosaic Potash Minne [[Hakar ma'adinai|a]] Belle Plaine * Hatsi na Terra Yana Haɓaka Kayan Ethanol * Yara Belle Plaine - masana'antar samar da taki == Abubuwan jan hankali == * Qu'Appelle River Dam == Kayan aiki == ; Sufuri * Hanyar 642 * Babbar Hanya 1 == Duba kuma == * Jerin al'ummomi a cikin Saskatchewan * Jerin ƙauyuka a cikin Saskatchewan ==Manazarta== {{Reflist}}{{Geographic location|||North=[[Bethune, Saskatchewan|Bethune]]|Northwest=[[Buffalo Pound Lake]], [[Buffalo Pound Provincial Park]]|Northeast=|West=[[Moose Jaw, Saskatchewan|Moose Jaw]]|Center=Belle Plaine|South=[[Drinkwater, Saskatchewan|Drinkwater]]|Southwest=[[Bushell Park, Saskatchewan|Bushell Park]]|Southeast=|East=[[Pense, Saskatchewan|Pense]], [[Grand Coulee, Saskatchewan|Grand Coulee]], [[Regina, Saskatchewan|Regina]]}}{{Subdivisions of Saskatchewan|villages=yes}}{{SKDivision6}}{{Coord|50|24|N|105|09|W|region:CA_type:city}}<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles>{{Coord|50|24|N|105|09|W|region:CA_type:city}} 4f9v2u4elrt3avcez0dsaupzdts9nzq Bangor, Saskatchewan 0 34780 164771 162915 2022-08-08T14:03:07Z BnHamid 12586 gyara wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Bangor''' ( yawan jama'a na 2016 : 38 ) ƙauye ne a lardin Saskatchewan na Kanada a cikin Karamar Hukumar Ƙididdiga ta 5. == Tarihi == Bangor ya zauna a cikin 1902 daga zuriyar dangin Welsh waɗanda suka yi ƙaura zuwa Patagonia a 1860. Rikici da hukumomin Argentina da ambaliyar ruwa a 1899 ya sa wasu 250 suka sake yin ƙaura. Da taimakon David Lloyd George da Evan Jenkins, ɗaya daga cikin ’yan’uwansu ’yan asalin ƙasar Wales da suka yi ƙaura zuwa Kanada da farko, suka ƙaura zuwa Saskatchewan. An haɗa Bangor azaman ƙauye ranar 8 ga Yuni, 1911. Grand Trunk Pacific Railway zai yi wa al'umma suna ''Basco'', amma mazauna Welsh sun shawo kansu su canza shi don a sanya masa sunan al'ummar Bangor a Wales. == Alkaluma ==   A cikin kididdigar yawan jama'a ta 2021 da Statistics Canada ta gudanar, Bangor yana da yawan jama'a 40 da ke zaune a cikin 11 daga cikin 12 na gidaje masu zaman kansu, canjin yanayi. 5.3% daga yawan jama'arta na 2016 na 38 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|1.57|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 25.5/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2016, ƙauyen Bangor ya ƙididdige yawan jama'a 38 da ke zaune a cikin 10 daga cikin 14 jimlar gidaje masu zaman kansu, a -21.1% ya canza daga yawan 2011 na 46 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|1.65|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 23.0/km a cikin 2016. == Duba kuma == * Jerin al'ummomi a cikin Saskatchewan * Ƙauyen Saskatchewan ==Manazarta== {{Reflist}}{{Canadian City Geographic Location|North=[[Yorkton, Saskatchewan|Yorkton]]|West=[[Waldron, Saskatchewan|Waldron]]|Center=Bangor|East=[[Atwater, Saskatchewan|Atwater]]|South=[[Stockholm, Saskatchewan|Stockholm]]}}{{Subdivisions of Saskatchewan|villages=yes}}{{SKDivision5}}{{Coord|50.482|N|102.203|W|type:city_region:CA_source:GNS-enwiki}}<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles>{{Coord|50.482|N|102.203|W|type:city_region:CA_source:GNS-enwiki}} 1n4k8xgt89cppvvj5ojzapvkf88o3pf George Boakye (dan siyasa) 0 34879 165049 163775 2022-08-09T11:34:15Z Saudarh2 14842 /* Rayuwar farko da ilimi */ wikitext text/x-wiki '''George Boakye''' dan siyasan Ghana ne wanda ya taba zama dan majalisa mai wakiltar mazabar Asunafo ta kudu.<ref name=":0">{{Cite web|title=Ghana MPs – MP Details – Boakye, George|url=http://ghanamps.com/mps/details.php?id=115|access-date=4 July 2020|website=ghanamps.com}}</ref><ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title="I Regret Being A Politician"|url=https://www.peacefmonline.com/pages/politics/politics/201003/40379.php|access-date=4 July 2020|website=Peacefmonline.com – Ghana news}}</ref><ref>{{Cite web|title=Former MP fights British High Commission|url=https://www.graphic.com.gh/news/general-news/former-mp-fights-british-high-commission.html|access-date=4 July 2020|website=Graphic Online|language=en-gb}}</ref> A halin yanzu shi ne ministan yankin Ahafo.<ref>{{Cite web|title=7 people electrocuted, 5 others injured at Amanfrom - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/7-people-electrocuted-5-others-injured-at-amanfrom/|access-date=2021-05-17|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> == Rayuwar farko da ilimi == An haife shi a ranar 6 ga watan Oktoba, Shekarar 1956. Ya fito daga Sankore wani gari a yankin Brong Ahafo na Ghana. Ya samu digirinsa na farko a fannin Kimiyyar Zamani a Jami'ar Kimiyya da Fasaha ta Kwame Nkrumah a shekarar 1992. Ya kuma sami digiri na biyu a fannin Ilimin Tsare-tsare da Gudanarwa daga Jami'ar Cape Coast a 2001.<ref name=":0" /> == Aiki == Masanin Ilimi ne. Ya yi aiki a matsayin mataimakin shugaban kwalejin horas da jami’ar St. Joseph da ke Bechem kafin shiga siyasa. == Siyasa == Shi mamba ne na New Patriotic Party. Ya kasance Hakimin gundumar Asunafo ta Kudu.<ref name=":0" /><ref name=":1">{{Cite web|date=4 April 2018|title=Former MCE responsible for my attack – Eric Opoku|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Former-MCE-responsible-for-my-attack-Eric-Opoku-640262|access-date=4 July 2020|website=www.ghanaweb.com|language=en}}</ref> Ya zama dan majalisar wakilai mai wakiltar mazabar Asunafo ta kudu a yankin Brong Ahafo na kasar Ghana a watan Janairun 2009 bayan ya lashe zabensa a babban zaben Ghana na shekara ta 2008 da kuri'u 16,574 daga cikin kuri'u 32,953 masu inganci.<ref name=":0" /><ref>{{Cite web|last=AfricaNews|date=2 April 2017|title=Ghana: UK blacklists 3 serving lawmakers over visa fraud|url=https://www.africanews.com/2017/04/26/ghana-uk-blacklists-3-serving-lawmakers-over-visa-fraud/|access-date=4 July 2020|website=Africanews|language=en}}</ref> [[Eric Opoku (dan siyasa)|Eric Opoku]] na NDC ne ya gaje shi.<ref name=":1" /> == Rayuwa ta sirri == Yana da aure da ‘ya’ya shida. Ya bayyana a matsayin Kirista kuma memba na Cocin Katolika.<ref name=":0" /> == Rigima == A cikin watan Afrilun 2017, Hukumar Burtaniya a Ghana ta zargi Boakye, [[Johnson Kwaku Adu]], [[Richard Acheampong]], da [[Benhazin Joseph Dahah|Joseph Benhazin Dahah]] da taimakawa 'yan uwansu shiga Burtaniya ba bisa ka'ida ba ta hanyar amfani da fasfo din diflomasiyya. Boakye ya nemi biza wa kansa da diyarsa daga baya ya bar ta a kasar Ingila wacce ta zauna tsawon shekaru 3 kafin ya koma Ghana.<ref>{{Cite web|date=2017-04-28|title=U.K. Accuses 4 Ghanaian MPs of Visa Fraud|url=https://face2faceafrica.com/article/ghana-mps-visa-fraud|access-date=2022-02-04|website=Face2Face Africa|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=2017-04-26|title=Four MPs barred from the UK for ‘visa fraud’|url=https://citifmonline.com/2017/04/four-mps-barred-from-the-uk-for-visa-fraud/|access-date=2022-02-04|website=Citi 97.3 FM - Relevant Radio. Always|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite news|last=Boakye-Yiadom|first=Nana|last2=Searcey|first2=Dionne|date=2017-04-27|title=Britain Accuses Ghana Lawmakers of Visa Fraud|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2017/04/27/world/africa/ghana-visa-fraud-parliament.html|access-date=2022-02-04|issn=0362-4331}}</ref><ref>{{Cite web|date=2017-04-27|title=4 MPs Busted For VIsa Fraud|url=https://dailyguidenetwork.com/4-mps-busted-visa-fraud/|access-date=2022-02-04|website=DailyGuide Network|language=en-US}}</ref> == Manazarta == [[Category:Rayayyun mutane]] 8208xbfr1ca70o8xqkmhzctu1fk2glm 165050 165049 2022-08-09T11:35:03Z Saudarh2 14842 /* Rigima */ wikitext text/x-wiki '''George Boakye''' dan siyasan Ghana ne wanda ya taba zama dan majalisa mai wakiltar mazabar Asunafo ta kudu.<ref name=":0">{{Cite web|title=Ghana MPs – MP Details – Boakye, George|url=http://ghanamps.com/mps/details.php?id=115|access-date=4 July 2020|website=ghanamps.com}}</ref><ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title="I Regret Being A Politician"|url=https://www.peacefmonline.com/pages/politics/politics/201003/40379.php|access-date=4 July 2020|website=Peacefmonline.com – Ghana news}}</ref><ref>{{Cite web|title=Former MP fights British High Commission|url=https://www.graphic.com.gh/news/general-news/former-mp-fights-british-high-commission.html|access-date=4 July 2020|website=Graphic Online|language=en-gb}}</ref> A halin yanzu shi ne ministan yankin Ahafo.<ref>{{Cite web|title=7 people electrocuted, 5 others injured at Amanfrom - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/7-people-electrocuted-5-others-injured-at-amanfrom/|access-date=2021-05-17|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> == Rayuwar farko da ilimi == An haife shi a ranar 6 ga watan Oktoba, Shekarar 1956. Ya fito daga Sankore wani gari a yankin Brong Ahafo na Ghana. Ya samu digirinsa na farko a fannin Kimiyyar Zamani a Jami'ar Kimiyya da Fasaha ta Kwame Nkrumah a shekarar 1992. Ya kuma sami digiri na biyu a fannin Ilimin Tsare-tsare da Gudanarwa daga Jami'ar Cape Coast a 2001.<ref name=":0" /> == Aiki == Masanin Ilimi ne. Ya yi aiki a matsayin mataimakin shugaban kwalejin horas da jami’ar St. Joseph da ke Bechem kafin shiga siyasa. == Siyasa == Shi mamba ne na New Patriotic Party. Ya kasance Hakimin gundumar Asunafo ta Kudu.<ref name=":0" /><ref name=":1">{{Cite web|date=4 April 2018|title=Former MCE responsible for my attack – Eric Opoku|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Former-MCE-responsible-for-my-attack-Eric-Opoku-640262|access-date=4 July 2020|website=www.ghanaweb.com|language=en}}</ref> Ya zama dan majalisar wakilai mai wakiltar mazabar Asunafo ta kudu a yankin Brong Ahafo na kasar Ghana a watan Janairun 2009 bayan ya lashe zabensa a babban zaben Ghana na shekara ta 2008 da kuri'u 16,574 daga cikin kuri'u 32,953 masu inganci.<ref name=":0" /><ref>{{Cite web|last=AfricaNews|date=2 April 2017|title=Ghana: UK blacklists 3 serving lawmakers over visa fraud|url=https://www.africanews.com/2017/04/26/ghana-uk-blacklists-3-serving-lawmakers-over-visa-fraud/|access-date=4 July 2020|website=Africanews|language=en}}</ref> [[Eric Opoku (dan siyasa)|Eric Opoku]] na NDC ne ya gaje shi.<ref name=":1" /> == Rayuwa ta sirri == Yana da aure da ‘ya’ya shida. Ya bayyana a matsayin Kirista kuma memba na Cocin Katolika.<ref name=":0" /> == Rigima == A cikin watan Afrilun, shekarar 2017, Hukumar Burtaniya a Ghana ta zargi Boakye, [[Johnson Kwaku Adu]], [[Richard Acheampong]], da [[Benhazin Joseph Dahah|Joseph Benhazin Dahah]] da taimakawa 'yan uwansu shiga Burtaniya ba bisa ka'ida ba ta hanyar amfani da fasfo din diflomasiyya. Boakye ya nemi biza wa kansa da diyarsa daga baya ya bar ta a kasar Ingila wacce ta zauna tsawon shekaru 3 kafin ya koma Ghana.<ref>{{Cite web|date=2017-04-28|title=U.K. Accuses 4 Ghanaian MPs of Visa Fraud|url=https://face2faceafrica.com/article/ghana-mps-visa-fraud|access-date=2022-02-04|website=Face2Face Africa|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=2017-04-26|title=Four MPs barred from the UK for ‘visa fraud’|url=https://citifmonline.com/2017/04/four-mps-barred-from-the-uk-for-visa-fraud/|access-date=2022-02-04|website=Citi 97.3 FM - Relevant Radio. Always|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite news|last=Boakye-Yiadom|first=Nana|last2=Searcey|first2=Dionne|date=2017-04-27|title=Britain Accuses Ghana Lawmakers of Visa Fraud|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2017/04/27/world/africa/ghana-visa-fraud-parliament.html|access-date=2022-02-04|issn=0362-4331}}</ref><ref>{{Cite web|date=2017-04-27|title=4 MPs Busted For VIsa Fraud|url=https://dailyguidenetwork.com/4-mps-busted-visa-fraud/|access-date=2022-02-04|website=DailyGuide Network|language=en-US}}</ref> == Manazarta == [[Category:Rayayyun mutane]] hl159v3l2q42umh4e0hecdv813zvfdm Richard Acheampong 0 34906 165051 163847 2022-08-09T11:35:38Z Saudarh2 14842 wikitext text/x-wiki {{Databox|item=Q61679882}} '''Richard Acheampong''' (an haife shi a watan Mayu 18, shekara ta alif 1970) ɗan siyasan Ghana ne kuma memba na Majalisar Bakwai na Jamhuriyyar Ghana ta huɗu mai wakiltar Mazabar Bia ta Gabas a Yankin Yamma a kan tikitin National Democratic Congress.<ref>{{Cite web|url=http://www.ghanamps.com/mps/details.php?id=5541|title=Ghana MPs - List of MPs|website=www.ghanamps.com|access-date=2019-02-15}}</ref> == Rayuwar farko da ilimi == An haifi Acheampong a ranar 18 ga Mayu, 1970. Ya fito ne daga Adabokrom, wani gari a yankin yammacin Ghana.<ref name=":0">{{Cite web|url=http://www.ghanamps.com/mps/details.php?id=5541|title=Ghana MPs - MP Details - Acheampong, Richard|website=www.ghanamps.com|access-date=2020-02-06}}</ref> Ya shiga Kwalejin Gudanarwa na Jami'ar Kumasi a shekarar 2011 kuma ya sami digiri na farko a fannin aikin dan Adam. Har ila yau, ya halarci Kwalejin Jami'ar Mountcrest, Kanda-Accra a 2016 kuma ya sami digiri na farko a fannin shari'a. == Aiki == Acheampong ma'aikacin banki ne. Ya kuma yi aiki a matsayin mataimakin manaja a Nfana Rural Bank Sampa.<ref name=":0" /> == Siyasa == Acheampong memba ne na National Democratic Congress (NDC). A shekarar 2012, ya tsaya takarar neman kujerar Bia ta Gabas a kan tikitin majalisar NDC ta shida a jamhuriya ta hudu kuma ya yi nasara.<ref name=":0" /> == Rayuwa ta sirri == Acheampong Kirista ne (Majalisun Cocin Allah). Ya yi aure (tare da yara biyar). == Rigima == A cikin watan Afrilun 2017, Hukumar Burtaniya a Ghana ta zargi Acheampong, [[George Boakye (dan siyasa)|George Boakye]], [[Johnson Kwaku Adu]], da [[Benhazin Joseph Dahah|Joseph Benhazin Dahah]] da taimakawa 'yan uwansu shiga Burtaniya ba bisa ka'ida ba ta hanyar amfani da fasfo din diflomasiyya. Ya yi amfani da fasfo dinsa na diflomasiyya don samun takardar bizar hutu ga matarsa ​​don hutun makonni biyu, ya ci gaba da zama a Burtaniya sama da shekara guda.<ref>{{Cite web|date=2017-04-28|title=U.K. Accuses 4 Ghanaian MPs of Visa Fraud|url=https://face2faceafrica.com/article/ghana-mps-visa-fraud|access-date=2022-02-04|website=Face2Face Africa|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=2017-04-26|title=Four MPs barred from the UK for ‘visa fraud’|url=https://citifmonline.com/2017/04/four-mps-barred-from-the-uk-for-visa-fraud/|access-date=2022-02-04|website=Citi 97.3 FM - Relevant Radio. Always|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite news|last=Boakye-Yiadom|first=Nana|last2=Searcey|first2=Dionne|date=2017-04-27|title=Britain Accuses Ghana Lawmakers of Visa Fraud|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2017/04/27/world/africa/ghana-visa-fraud-parliament.html|access-date=2022-02-04|issn=0362-4331}}</ref><ref>{{Cite web|date=2017-04-27|title=4 MPs Busted For VIsa Fraud|url=https://dailyguidenetwork.com/4-mps-busted-visa-fraud/|access-date=2022-02-04|website=DailyGuide Network|language=en-US}}</ref> == Manazarta == [[Category:Rayayyun mutane]] 4o0w6d9qb2t222isf1rhcifctl822mf Francisca Oteng-Mensah 0 34953 165046 164061 2022-08-09T11:31:13Z Saudarh2 14842 wikitext text/x-wiki {{Databox|item=Q20119890}} '''Francisca Oteng-Mensah''' (An haife ta 14 ga watan Fabrairu, shekarar 1993)<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.ghanastar.com/news/meet-youngest-mp-ms-oteng-mensah/|title=Meet Youngest MP, Ms. Oteng-Mensah|date=2017-02-17|website=GhanaStar.com|language=en-US|access-date=2019-03-02}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.parliament.gh/mps?mp=154|title=Parliament of Ghana|website=www.parliament.gh|access-date=2019-03-02}}</ref> 'yar majalisar dokoki ce ta New Patriotic Party mai wakiltar mazabar Kwabre East kuma an santa da 'yar majalisa mafi karancin shekaru a jamhuriya ta hudu ta Ghana a lokacin zabenta a shekarar 2016.<ref>{{cite web|title=Sir John attacks 22-year-old Francisca Oteng-Mensah|url=http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/artikel.php?ID=362590|website=www.ghanaweb.com|accessdate=2015-06-16}}</ref><ref>{{cite web|title=I won because of my message, not money – Francisca Mensah|url=http://citifmonline.com/2015/06/15/i-won-because-of-my-message-not-money-francisca-mensah/|website=citifmonline|accessdate=2015-06-16|first=Godwin Akweiteh|last=Allotey}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://kasapafmonline.com/2016/12/photos-meet-youngest-member-parliament-francisca-oteng-mensah/|title=PHOTOS: Meet the youngest Member of Parliament Francisca Oteng Mensah {{!}} Kasapa102.5FM|last=Acquah|first=Edward|website=kasapafmonline.com|language=en-US|access-date=2019-03-02}}</ref><ref>{{Cite web|title=Glitz top 100 inspirational women – Page 100 – Glitz Africa Magazine|url=https://www.glitzafrica.com/glitz-top-100-inspirational-women/100/|access-date=2022-05-28|language=en-US}}</ref> == Rayuwar farko == An haifi Francisca a asibitin Aboaso a Mamponteng,<ref name=":0" /> yankin Ashanti<ref>{{Cite web|url=http://ghanamps.com/mps/details.php?id=5334|title=Ghana MPs - MP Details - Oteng Mensah, Francisca|last=|first=|date=|website=ghanamps.com|archive-url=|archive-date=|access-date=2019-03-02}}</ref> a ranar 14 ga Fabrairu 1993. Ita diyar Mrs. Joyce Oteng<ref name=":0" /> da Dokta Kwaku Oteng<ref>{{Cite web|url=https://ghana.mom-rsf.org/en/owners/individual-owners/detail/owner/owner/show/dr-kwaku-oteng/|title=Dr. Kwaku Oteng|website=ghana.mom-rsf.org|language=en|access-date=2019-03-02}}</ref> likita kuma hamshakin dan kasuwa wanda shine C.E.O na kamfanin Angel Group of Companies. == Ilimi == Francisca ta halarci makarantu daban-daban guda uku a lokacin karatunta na farko da na firamare. Da farko ta halarci Makarantar Katolika ta Mamponteng, sannan zuwa Makarantar Preparatory Revival a Breman sannan daga karshe zuwa Supreme Savior International inda ta kammala firamare shida. Ta kammala Junior High Education a Angel Educational Complex. Daga nan ta ci gaba da zuwa St. Roses Senior High School don kammala babbar sakandare. Kokarin da ta yi na neman karin guraben karatu ya tilasta mata shiga Kwalejin Shari'a a Jami'ar Kimiyya da Fasaha ta Kwame Nkrumah (KNUST) inda ta karanta shari'a.<ref name=":0" /> Francisca ta kasance shekara ta biyu a fannin shari’a a Jami’ar Kimiyya da Fasaha ta Kwame Nkrumah a lokacin da ta tsaya takara a zaben 2016.<ref>{{cite web|title=Francisca Oteng-Mensah: I Had Wanted To Be A Politician Since Infancy|url=http://elections.peacefmonline.com/pages/politics/201506/244899.php|accessdate=2015-06-16|first=Michael|last=Boateng|archive-date=2015-07-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20150721113256/http://elections.peacefmonline.com/pages/politics/201506/244899.php|url-status=dead}}</ref> == Aiki == Kafin nada ta a matsayin ‘yar majalisa, ta yi aiki a matsayin Sakatariya a rukunin kamfanonin Angel da ke Kumasi.<ref name="ghanamps.com">{{Cite web|url=http://ghanamps.com/mps/details.php?id=5334|title=Ghana MPs - MP Details - Oteng Mensah, Francisca|website=ghanamps.com|access-date=2019-03-02}}</ref> A watan Disambar 2017 ne aka nada ta a matsayin shugabar hukumar kula da matasa ta kasa.<ref>{{Cite web|url=http://www.ghananewsagency.org/sports/francisca-oteng-mensah-heads-nya-governing-board-126639|title=Francisca Oteng Mensah heads NYA Governing Board|website=www.ghananewsagency.org|access-date=2019-03-09}}</ref> == Siyasa == Ta lashe kujerar majalisar wakilai a mazabar Kwabre ta gabas a yankin Ashanti na Ghana, bayan babban zaben Ghana na 2016.<ref>{{Cite web|url=https://ghanafuo.com/2016/12/meet-francisca-oteng-mensah-younges.html|title=Meet Francisca Oteng Mensah, the youngest parliamentarian in Ghana|last=davidmawuligh|date=2016-12-10|website=Ghanafuo.com|language=en-GB|access-date=2019-03-09}}</ref> A halin yanzu ita ce mace mafi karancin shekaru da za ta kasance a majalisar tana da shekaru 23. Nana Akuffo-Addo ne ya zabe ta a matsayin mataimakiyar ministar kula da jinsi da yara da zamantakewa.<ref>{{Cite web|last=Boakye|first=Edna Agnes|last2=Boakye|first2=Edna Agnes|date=2022-08-02|title=Nana Addo nominates Lariba Zuweira as Gender Minister-designate, Francisca Oteng as Deputy|url=https://citinewsroom.com/2022/08/nana-addo-nominates-walewale-mp-as-gender-minister-designate-francisca-oteng-as-deputy/|access-date=2022-08-04|website=Citinewsroom - Comprehensive News in Ghana|language=en-US}}</ref> == Addini == Francisca Kirista ce kuma abokantaka da Majami'ar Ikklisiya ta Allah.<ref name="ghanamps.com" /> == Manazarta == [[Category:Rayayyun mutane]] nq2m0lg0a1zcvendpztv5infyx57ltv 165047 165046 2022-08-09T11:31:46Z Saudarh2 14842 /* Rayuwar farko */ wikitext text/x-wiki {{Databox|item=Q20119890}} '''Francisca Oteng-Mensah''' (An haife ta 14 ga watan Fabrairu, shekarar 1993)<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.ghanastar.com/news/meet-youngest-mp-ms-oteng-mensah/|title=Meet Youngest MP, Ms. Oteng-Mensah|date=2017-02-17|website=GhanaStar.com|language=en-US|access-date=2019-03-02}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.parliament.gh/mps?mp=154|title=Parliament of Ghana|website=www.parliament.gh|access-date=2019-03-02}}</ref> 'yar majalisar dokoki ce ta New Patriotic Party mai wakiltar mazabar Kwabre East kuma an santa da 'yar majalisa mafi karancin shekaru a jamhuriya ta hudu ta Ghana a lokacin zabenta a shekarar 2016.<ref>{{cite web|title=Sir John attacks 22-year-old Francisca Oteng-Mensah|url=http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/artikel.php?ID=362590|website=www.ghanaweb.com|accessdate=2015-06-16}}</ref><ref>{{cite web|title=I won because of my message, not money – Francisca Mensah|url=http://citifmonline.com/2015/06/15/i-won-because-of-my-message-not-money-francisca-mensah/|website=citifmonline|accessdate=2015-06-16|first=Godwin Akweiteh|last=Allotey}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://kasapafmonline.com/2016/12/photos-meet-youngest-member-parliament-francisca-oteng-mensah/|title=PHOTOS: Meet the youngest Member of Parliament Francisca Oteng Mensah {{!}} Kasapa102.5FM|last=Acquah|first=Edward|website=kasapafmonline.com|language=en-US|access-date=2019-03-02}}</ref><ref>{{Cite web|title=Glitz top 100 inspirational women – Page 100 – Glitz Africa Magazine|url=https://www.glitzafrica.com/glitz-top-100-inspirational-women/100/|access-date=2022-05-28|language=en-US}}</ref> == Rayuwar farko == An haifi Francisca a asibitin Aboaso a Mamponteng,<ref name=":0" /> yankin Ashanti<ref>{{Cite web|url=http://ghanamps.com/mps/details.php?id=5334|title=Ghana MPs - MP Details - Oteng Mensah, Francisca|last=|first=|date=|website=ghanamps.com|archive-url=|archive-date=|access-date=2019-03-02}}</ref> a ranar 14 ga watan Fabrairu, shekarar 1993. Ita diyar Mrs. Joyce Oteng<ref name=":0" /> da Dokta Kwaku Oteng<ref>{{Cite web|url=https://ghana.mom-rsf.org/en/owners/individual-owners/detail/owner/owner/show/dr-kwaku-oteng/|title=Dr. Kwaku Oteng|website=ghana.mom-rsf.org|language=en|access-date=2019-03-02}}</ref> likita kuma hamshakin dan kasuwa wanda shine C.E.O na kamfanin Angel Group of Companies. == Ilimi == Francisca ta halarci makarantu daban-daban guda uku a lokacin karatunta na farko da na firamare. Da farko ta halarci Makarantar Katolika ta Mamponteng, sannan zuwa Makarantar Preparatory Revival a Breman sannan daga karshe zuwa Supreme Savior International inda ta kammala firamare shida. Ta kammala Junior High Education a Angel Educational Complex. Daga nan ta ci gaba da zuwa St. Roses Senior High School don kammala babbar sakandare. Kokarin da ta yi na neman karin guraben karatu ya tilasta mata shiga Kwalejin Shari'a a Jami'ar Kimiyya da Fasaha ta Kwame Nkrumah (KNUST) inda ta karanta shari'a.<ref name=":0" /> Francisca ta kasance shekara ta biyu a fannin shari’a a Jami’ar Kimiyya da Fasaha ta Kwame Nkrumah a lokacin da ta tsaya takara a zaben 2016.<ref>{{cite web|title=Francisca Oteng-Mensah: I Had Wanted To Be A Politician Since Infancy|url=http://elections.peacefmonline.com/pages/politics/201506/244899.php|accessdate=2015-06-16|first=Michael|last=Boateng|archive-date=2015-07-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20150721113256/http://elections.peacefmonline.com/pages/politics/201506/244899.php|url-status=dead}}</ref> == Aiki == Kafin nada ta a matsayin ‘yar majalisa, ta yi aiki a matsayin Sakatariya a rukunin kamfanonin Angel da ke Kumasi.<ref name="ghanamps.com">{{Cite web|url=http://ghanamps.com/mps/details.php?id=5334|title=Ghana MPs - MP Details - Oteng Mensah, Francisca|website=ghanamps.com|access-date=2019-03-02}}</ref> A watan Disambar 2017 ne aka nada ta a matsayin shugabar hukumar kula da matasa ta kasa.<ref>{{Cite web|url=http://www.ghananewsagency.org/sports/francisca-oteng-mensah-heads-nya-governing-board-126639|title=Francisca Oteng Mensah heads NYA Governing Board|website=www.ghananewsagency.org|access-date=2019-03-09}}</ref> == Siyasa == Ta lashe kujerar majalisar wakilai a mazabar Kwabre ta gabas a yankin Ashanti na Ghana, bayan babban zaben Ghana na 2016.<ref>{{Cite web|url=https://ghanafuo.com/2016/12/meet-francisca-oteng-mensah-younges.html|title=Meet Francisca Oteng Mensah, the youngest parliamentarian in Ghana|last=davidmawuligh|date=2016-12-10|website=Ghanafuo.com|language=en-GB|access-date=2019-03-09}}</ref> A halin yanzu ita ce mace mafi karancin shekaru da za ta kasance a majalisar tana da shekaru 23. Nana Akuffo-Addo ne ya zabe ta a matsayin mataimakiyar ministar kula da jinsi da yara da zamantakewa.<ref>{{Cite web|last=Boakye|first=Edna Agnes|last2=Boakye|first2=Edna Agnes|date=2022-08-02|title=Nana Addo nominates Lariba Zuweira as Gender Minister-designate, Francisca Oteng as Deputy|url=https://citinewsroom.com/2022/08/nana-addo-nominates-walewale-mp-as-gender-minister-designate-francisca-oteng-as-deputy/|access-date=2022-08-04|website=Citinewsroom - Comprehensive News in Ghana|language=en-US}}</ref> == Addini == Francisca Kirista ce kuma abokantaka da Majami'ar Ikklisiya ta Allah.<ref name="ghanamps.com" /> == Manazarta == [[Category:Rayayyun mutane]] 47cg9dxvm3s5ah4c0pxyc4cxhrvyw4u 165048 165047 2022-08-09T11:32:25Z Saudarh2 14842 /* Ilimi */ wikitext text/x-wiki {{Databox|item=Q20119890}} '''Francisca Oteng-Mensah''' (An haife ta 14 ga watan Fabrairu, shekarar 1993)<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.ghanastar.com/news/meet-youngest-mp-ms-oteng-mensah/|title=Meet Youngest MP, Ms. Oteng-Mensah|date=2017-02-17|website=GhanaStar.com|language=en-US|access-date=2019-03-02}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.parliament.gh/mps?mp=154|title=Parliament of Ghana|website=www.parliament.gh|access-date=2019-03-02}}</ref> 'yar majalisar dokoki ce ta New Patriotic Party mai wakiltar mazabar Kwabre East kuma an santa da 'yar majalisa mafi karancin shekaru a jamhuriya ta hudu ta Ghana a lokacin zabenta a shekarar 2016.<ref>{{cite web|title=Sir John attacks 22-year-old Francisca Oteng-Mensah|url=http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/artikel.php?ID=362590|website=www.ghanaweb.com|accessdate=2015-06-16}}</ref><ref>{{cite web|title=I won because of my message, not money – Francisca Mensah|url=http://citifmonline.com/2015/06/15/i-won-because-of-my-message-not-money-francisca-mensah/|website=citifmonline|accessdate=2015-06-16|first=Godwin Akweiteh|last=Allotey}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://kasapafmonline.com/2016/12/photos-meet-youngest-member-parliament-francisca-oteng-mensah/|title=PHOTOS: Meet the youngest Member of Parliament Francisca Oteng Mensah {{!}} Kasapa102.5FM|last=Acquah|first=Edward|website=kasapafmonline.com|language=en-US|access-date=2019-03-02}}</ref><ref>{{Cite web|title=Glitz top 100 inspirational women – Page 100 – Glitz Africa Magazine|url=https://www.glitzafrica.com/glitz-top-100-inspirational-women/100/|access-date=2022-05-28|language=en-US}}</ref> == Rayuwar farko == An haifi Francisca a asibitin Aboaso a Mamponteng,<ref name=":0" /> yankin Ashanti<ref>{{Cite web|url=http://ghanamps.com/mps/details.php?id=5334|title=Ghana MPs - MP Details - Oteng Mensah, Francisca|last=|first=|date=|website=ghanamps.com|archive-url=|archive-date=|access-date=2019-03-02}}</ref> a ranar 14 ga watan Fabrairu, shekarar 1993. Ita diyar Mrs. Joyce Oteng<ref name=":0" /> da Dokta Kwaku Oteng<ref>{{Cite web|url=https://ghana.mom-rsf.org/en/owners/individual-owners/detail/owner/owner/show/dr-kwaku-oteng/|title=Dr. Kwaku Oteng|website=ghana.mom-rsf.org|language=en|access-date=2019-03-02}}</ref> likita kuma hamshakin dan kasuwa wanda shine C.E.O na kamfanin Angel Group of Companies. == Ilimi == Francisca ta halarci makarantu daban-daban guda uku a lokacin karatunta na farko da na firamare. Da farko ta halarci Makarantar Katolika ta Mamponteng, sannan zuwa Makarantar Preparatory Revival a Breman sannan daga karshe zuwa Supreme Savior International inda ta kammala firamare shida. Ta kammala Junior High Education a Angel Educational Complex. Daga nan ta ci gaba da zuwa St. Roses Senior High School don kammala babbar sakandare. Kokarin da ta yi na neman karin guraben karatu ya tilasta mata shiga Kwalejin Shari'a a Jami'ar Kimiyya da Fasaha ta Kwame Nkrumah (KNUST) inda ta karanta shari'a.<ref name=":0" /> Francisca ta kasance shekara ta biyu a fannin shari’a a Jami’ar Kimiyya da Fasaha ta Kwame Nkrumah a lokacin da ta tsaya takara a zaben shekarar 2016.<ref>{{cite web|title=Francisca Oteng-Mensah: I Had Wanted To Be A Politician Since Infancy|url=http://elections.peacefmonline.com/pages/politics/201506/244899.php|accessdate=2015-06-16|first=Michael|last=Boateng|archive-date=2015-07-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20150721113256/http://elections.peacefmonline.com/pages/politics/201506/244899.php|url-status=dead}}</ref> == Aiki == Kafin nada ta a matsayin ‘yar majalisa, ta yi aiki a matsayin Sakatariya a rukunin kamfanonin Angel da ke Kumasi.<ref name="ghanamps.com">{{Cite web|url=http://ghanamps.com/mps/details.php?id=5334|title=Ghana MPs - MP Details - Oteng Mensah, Francisca|website=ghanamps.com|access-date=2019-03-02}}</ref> A watan Disambar 2017 ne aka nada ta a matsayin shugabar hukumar kula da matasa ta kasa.<ref>{{Cite web|url=http://www.ghananewsagency.org/sports/francisca-oteng-mensah-heads-nya-governing-board-126639|title=Francisca Oteng Mensah heads NYA Governing Board|website=www.ghananewsagency.org|access-date=2019-03-09}}</ref> == Siyasa == Ta lashe kujerar majalisar wakilai a mazabar Kwabre ta gabas a yankin Ashanti na Ghana, bayan babban zaben Ghana na 2016.<ref>{{Cite web|url=https://ghanafuo.com/2016/12/meet-francisca-oteng-mensah-younges.html|title=Meet Francisca Oteng Mensah, the youngest parliamentarian in Ghana|last=davidmawuligh|date=2016-12-10|website=Ghanafuo.com|language=en-GB|access-date=2019-03-09}}</ref> A halin yanzu ita ce mace mafi karancin shekaru da za ta kasance a majalisar tana da shekaru 23. Nana Akuffo-Addo ne ya zabe ta a matsayin mataimakiyar ministar kula da jinsi da yara da zamantakewa.<ref>{{Cite web|last=Boakye|first=Edna Agnes|last2=Boakye|first2=Edna Agnes|date=2022-08-02|title=Nana Addo nominates Lariba Zuweira as Gender Minister-designate, Francisca Oteng as Deputy|url=https://citinewsroom.com/2022/08/nana-addo-nominates-walewale-mp-as-gender-minister-designate-francisca-oteng-as-deputy/|access-date=2022-08-04|website=Citinewsroom - Comprehensive News in Ghana|language=en-US}}</ref> == Addini == Francisca Kirista ce kuma abokantaka da Majami'ar Ikklisiya ta Allah.<ref name="ghanamps.com" /> == Manazarta == [[Category:Rayayyun mutane]] heul4am7ekbbx9ro0xh4zf9u9d9f9iz Municipality of Killarney-Turtle Mountain 0 35031 164809 164445 2022-08-08T19:01:41Z 80.215.244.246 wikitext text/x-wiki [[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]][[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]][[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]][[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]] == Tarihi ==   An kafa RM a ranar 1 ga Janairu, 2007 ta hanyar haɗin gwiwar Ƙauyen Municipality na Tudun Kunkuru da Garin Killarney . == Al'umma == * Bannerman * Kasuwanci * Holmfield * Killarney * Lena * Ninga * Rhodes * Wakopa == Alkaluma == A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2021 da Kididdiga Kanada ta gudanar, Killarney - Turtle Mountain yana da yawan jama'a 3,520 suna zaune a cikin 1,446 daga cikin jimlar 1,689 na zaman gida, canjin 2.7% daga yawan jama'arta na 2016 na 3,429. Tare da filin ƙasa na 930.02 km2 , tana da yawan yawan jama'a 3.8/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar jama'a ta 2011, Gundumar Killarney-Turtle Mountain tana da yawan jama'a 3,233 da ke zaune a cikin 1,347 daga cikin jimillar gidaje 1,589, canjin -2.0% daga yawanta na 2006 na 3,299. Tare da yanki na {{Convert|925.13|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 3.5/km a cikin 2011. == Duba kuma == * St. John–Lena Border Ketare == Nassoshi == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * {{Official website|http://www.killarney.ca}} {{Geographic Location|Centre=Municipality of Killarney-Turtle Mountain|North=[[Rural Municipality of Prairie Lakes|R.M. of Prairie Lakes]]|East=[[Cartwright – Roblin Municipality]]|Southeast=[[Towner County, North Dakota]] ([[United States|USA]])|South=[[Rolette County, North Dakota]] ([[United States|USA]])|West=[[Municipality of Boissevain – Morton]]}}{{MBDivision5}}{{Manitoba|rural=yes}} qevn312njhd3k65k69lnunlm52u64ik 164810 164809 2022-08-08T19:02:14Z 80.215.244.246 wikitext text/x-wiki [[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]][[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]][[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]][[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]] [[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]][[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]] == Al'umma == * Bannerman * Kasuwanci * Holmfield * Killarney * Lena * Ninga * Rhodes * Wakopa == Alkaluma == A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2021 da Kididdiga Kanada ta gudanar, Killarney - Turtle Mountain yana da yawan jama'a 3,520 suna zaune a cikin 1,446 daga cikin jimlar 1,689 na zaman gida, canjin 2.7% daga yawan jama'arta na 2016 na 3,429. Tare da filin ƙasa na 930.02 km2 , tana da yawan yawan jama'a 3.8/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar jama'a ta 2011, Gundumar Killarney-Turtle Mountain tana da yawan jama'a 3,233 da ke zaune a cikin 1,347 daga cikin jimillar gidaje 1,589, canjin -2.0% daga yawanta na 2006 na 3,299. Tare da yanki na {{Convert|925.13|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 3.5/km a cikin 2011. == Duba kuma == * St. John–Lena Border Ketare == Nassoshi == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * {{Official website|http://www.killarney.ca}} {{Geographic Location|Centre=Municipality of Killarney-Turtle Mountain|North=[[Rural Municipality of Prairie Lakes|R.M. of Prairie Lakes]]|East=[[Cartwright – Roblin Municipality]]|Southeast=[[Towner County, North Dakota]] ([[United States|USA]])|South=[[Rolette County, North Dakota]] ([[United States|USA]])|West=[[Municipality of Boissevain – Morton]]}}{{MBDivision5}}{{Manitoba|rural=yes}} sfj83tvyxnfht1g8rmtrffu6dec4hfm 164811 164810 2022-08-08T19:02:25Z 80.215.244.246 wikitext text/x-wiki [[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]][[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]][[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]][[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]] [[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]][[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]] [[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]][[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]] == Alkaluma == A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2021 da Kididdiga Kanada ta gudanar, Killarney - Turtle Mountain yana da yawan jama'a 3,520 suna zaune a cikin 1,446 daga cikin jimlar 1,689 na zaman gida, canjin 2.7% daga yawan jama'arta na 2016 na 3,429. Tare da filin ƙasa na 930.02 km2 , tana da yawan yawan jama'a 3.8/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar jama'a ta 2011, Gundumar Killarney-Turtle Mountain tana da yawan jama'a 3,233 da ke zaune a cikin 1,347 daga cikin jimillar gidaje 1,589, canjin -2.0% daga yawanta na 2006 na 3,299. Tare da yanki na {{Convert|925.13|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 3.5/km a cikin 2011. == Duba kuma == * St. John–Lena Border Ketare == Nassoshi == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * {{Official website|http://www.killarney.ca}} {{Geographic Location|Centre=Municipality of Killarney-Turtle Mountain|North=[[Rural Municipality of Prairie Lakes|R.M. of Prairie Lakes]]|East=[[Cartwright – Roblin Municipality]]|Southeast=[[Towner County, North Dakota]] ([[United States|USA]])|South=[[Rolette County, North Dakota]] ([[United States|USA]])|West=[[Municipality of Boissevain – Morton]]}}{{MBDivision5}}{{Manitoba|rural=yes}} c862z4dpqup7aazp6yfm0jyyag8nify 164812 164811 2022-08-08T19:02:37Z 80.215.244.246 wikitext text/x-wiki [[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]][[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]][[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]][[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]] [[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]][[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]] [[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]][[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]] [[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]][[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]] == Duba kuma == * St. John–Lena Border Ketare == Nassoshi == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * {{Official website|http://www.killarney.ca}} {{Geographic Location|Centre=Municipality of Killarney-Turtle Mountain|North=[[Rural Municipality of Prairie Lakes|R.M. of Prairie Lakes]]|East=[[Cartwright – Roblin Municipality]]|Southeast=[[Towner County, North Dakota]] ([[United States|USA]])|South=[[Rolette County, North Dakota]] ([[United States|USA]])|West=[[Municipality of Boissevain – Morton]]}}{{MBDivision5}}{{Manitoba|rural=yes}} 9jiuuc5ma0mw4xcwqky7p9xvt57uwy4 164813 164812 2022-08-08T19:02:48Z 80.215.244.246 wikitext text/x-wiki [[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]][[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]][[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]][[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]] [[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]][[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]] [[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]][[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]] [[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]][[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]] [[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]][[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]] == Nassoshi == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * {{Official website|http://www.killarney.ca}} {{Geographic Location|Centre=Municipality of Killarney-Turtle Mountain|North=[[Rural Municipality of Prairie Lakes|R.M. of Prairie Lakes]]|East=[[Cartwright – Roblin Municipality]]|Southeast=[[Towner County, North Dakota]] ([[United States|USA]])|South=[[Rolette County, North Dakota]] ([[United States|USA]])|West=[[Municipality of Boissevain – Morton]]}}{{MBDivision5}}{{Manitoba|rural=yes}} 1owi9kktipdpfclgu884khpppv1l8nc 164814 164813 2022-08-08T19:02:58Z 80.215.244.246 wikitext text/x-wiki [[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]][[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]][[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]][[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]] [[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]][[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]] [[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]][[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]] [[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]][[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]] [[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]][[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]] [[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]][[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]] == Hanyoyin haɗi na waje == * {{Official website|http://www.killarney.ca}} {{Geographic Location|Centre=Municipality of Killarney-Turtle Mountain|North=[[Rural Municipality of Prairie Lakes|R.M. of Prairie Lakes]]|East=[[Cartwright – Roblin Municipality]]|Southeast=[[Towner County, North Dakota]] ([[United States|USA]])|South=[[Rolette County, North Dakota]] ([[United States|USA]])|West=[[Municipality of Boissevain – Morton]]}}{{MBDivision5}}{{Manitoba|rural=yes}} 93mfypip6taytb1stlvwuxgib6zltft 164815 164814 2022-08-08T19:03:07Z 80.215.244.246 wikitext text/x-wiki [[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]][[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]][[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]][[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]] [[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]][[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]] [[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]][[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]] [[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]][[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]] [[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]][[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]] [[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]][[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]] [[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]][[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]] 9bc7214ljq7w0dlsomel2ggifsd73gt 164816 164815 2022-08-08T19:04:00Z Syunsyunminmin 17374 Undid edits by [[Special:Contribs/80.215.244.246|80.215.244.246]] ([[User talk:80.215.244.246|talk]]) to last version by S.H Ningi wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=|official_name=Municipality of Killarney-Turtle Mountain|native_name=|native_name_lang=<!-- ISO 639-2 code e.g. "fr" for French. If more than one, use {{lang}} instead -->|settlement_type=[[List of rural municipalities in Manitoba|Rural municipality]]|image_skyline=|image_alt=|image_caption=|image_flag=|flag_alt=|image_seal=|seal_alt=|image_shield=|shield_alt=|nickname=|motto=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_map=Canada Manitoba|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|pushpin_map_caption=Location of Municipality of Killarney-Turtle Mountain in [[Manitoba]]|coor_pinpoint=|coordinates={{Coord|49|10|39|N|99|41|26|W|scale:1000000|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|coordinates_region=CA-MB|subdivision_type=Country|subdivision_name=Canada|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Manitoba]]|subdivision_type2=[[List of regions of Manitoba|Region]]|subdivision_name2=|subdivision_type3=|subdivision_name3=|established_title=Incorporated|established_date=|founder=|seat_type=|seat=|government_footnotes=|leader_party=|leader_title=|leader_name=|unit_pref=Metric|area_footnotes=<ref name=2016census/>|area_total_km2=|area_land_km2=926.14|area_water_km2=|area_urban_km2=|area_rural_km2=|area_metro_km2=|area_blank1_km2=|area_blank2_km2=|elevation_footnotes=|elevation_m=|population_footnotes=<ref name=2016census>{{cite web |url=http://www12.statcan.gc.ca/census-recensement/2016/dp-pd/hlt-fst/pd-pl/Table.cfm?Lang=Eng&T=302&SR=1&S=86&O=A&RPP=9999&PR=46 |title=Population and dwelling counts, for Canada, provinces and territories, and census subdivisions (municipalities), 2016 and 2011 censuses – 100% data (Manitoba) | publisher=[[Statistics Canada]] | date=February 7, 2018 | access-date=January 15, 2022}}</ref>|population_total=3429|population_as_of=[[2016 Canadian census|2016]]|population_density_km2=|population_demonym=|population_note=|timezone1=[[North American Central Time Zone|CST]]|utc_offset1=-6|timezone1_DST=[[North American Central Time Zone|CDT]]|utc_offset1_DST=-5|postal_code_type=[[Canadian postal code#Forward sortation areas|Postal code]]|postal_code=|area_code_type=[[North American Numbering Plan|Area codes]]|area_code=[[Area codes 204 and 431|204 and 431]]|iso_code=|website=<!-- {{official|example.com}} -->|footnotes=}} '''Killarney-Turtle Mountain''' birni ne na karkara (RM) da ke cikin Yankin Westman na Manitoba, Kanada. Tana can kusa da iyakar Kanada-Amurka kusa da Rollete da Towner Counties, [[North Dakota]] . == Tarihi ==   An kafa RM a ranar 1 ga Janairu, 2007 ta hanyar haɗin gwiwar Ƙauyen Municipality na Tudun Kunkuru da Garin Killarney . == Al'umma == * Bannerman * Kasuwanci * Holmfield * Killarney * Lena * Ninga * Rhodes * Wakopa == Alkaluma == A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2021 da Kididdiga Kanada ta gudanar, Killarney - Turtle Mountain yana da yawan jama'a 3,520 suna zaune a cikin 1,446 daga cikin jimlar 1,689 na zaman gida, canjin 2.7% daga yawan jama'arta na 2016 na 3,429. Tare da filin ƙasa na 930.02 km2 , tana da yawan yawan jama'a 3.8/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar jama'a ta 2011, Gundumar Killarney-Turtle Mountain tana da yawan jama'a 3,233 da ke zaune a cikin 1,347 daga cikin jimillar gidaje 1,589, canjin -2.0% daga yawanta na 2006 na 3,299. Tare da yanki na {{Convert|925.13|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 3.5/km a cikin 2011. == Duba kuma == * St. John–Lena Border Ketare == Nassoshi == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * {{Official website|http://www.killarney.ca}} {{Geographic Location|Centre=Municipality of Killarney-Turtle Mountain|North=[[Rural Municipality of Prairie Lakes|R.M. of Prairie Lakes]]|East=[[Cartwright – Roblin Municipality]]|Southeast=[[Towner County, North Dakota]] ([[United States|USA]])|South=[[Rolette County, North Dakota]] ([[United States|USA]])|West=[[Municipality of Boissevain – Morton]]}}{{MBDivision5}}{{Manitoba|rural=yes}} dvte3tbdcdoaq3kypqfbvi3kg0p48oo Charles Adu Boahen 0 35076 164742 164741 2022-08-08T12:11:15Z DaSupremo 9834 Added databox wikitext text/x-wiki {{Databox|item=Q34506514}} '''Charles Kofi Adu Boahen''' ɗan siyasan Ghana ne kuma ma'aikacin gwamnati. Shi mamba ne a New Patriotic Party kuma mataimakin ministan kudi a Ghana.<ref name="gog">{{cite web|url=http://www.ghana.gov.gh/index.php/governance/deputy-ministers|title=Deputy Ministers|publisher=Government of Ghana|accessdate=2 August 2017}}</ref><ref name="graph">{{cite web|url=http://www.graphic.com.gh/news/general-news/akufo-addo-releases-names-of-deputy-ministers-designate.html|title=Akufo-Addo releases names of 50 deputy and 4 more ministerial nominees|publisher=Graphic Ghana|date=15 March 2017|accessdate=2 August 2017}}</ref><ref name="yen">{{cite web|url=https://yen.com.gh/90398-list-akufo-addos-50-deputy-ministers-news-ministers.html|title=List of Akufo-Addo's 50 deputy ministers and four news ministers|publisher=Yen Ghana|date=15 March 2017|accessdate=2 August 2017}}</ref><ref name="citi">{{cite web|url=http://citifmonline.com/2017/03/15/akufo-addo-names-50-deputies-4-ministers-of-state/|title=Akufo-Addo names 50 deputies, 4 ministers of state|publisher=Cifi FM Online|date=15 March 2017|accessdate=2 August 2017}}</ref><ref name="ghaweb">{{cite web|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/religion/Akufo-Addo-picks-deputy-ministers-511811|title=Akufo-Addo picks deputy ministers|publisher=Ghana Web|date=20 February 2017|accessdate=2 August 2017}}</ref> Shi dan [[Albert Adu Boahen]] ne, mai rike da tutar Jam'iyyar Patriotic Party a babban zaben Ghana na 1992. A halin yanzu shi ne karamin minista a ma’aikatar kudi.<ref>{{Cite web|date=2021-06-02|title=COVID-19 cost Ghana GHS21 billion – Charles Adu Boahen|url=https://citinewsroom.com/2021/06/covid-19-cost-ghana-ghs21-billion-charles-adu-boahen/|access-date=2021-06-02|website=Citinewsroom - Comprehensive News in Ghana|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2022-03-24|title=‘Finance Minister, Charles Adu Boahen benefiting directly from our woes’ – Ablakwa|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Finance-Minister-Charles-Adu-Boahen-benefiting-directly-from-our-woes-Ablakwa-1498493|access-date=2022-08-07|website=GhanaWeb|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|last=Segbefia|first=Sedem|date=2021-11-05|title=Investors reassured of strong economy amid Eurobond selloff|url=https://thebftonline.com/2021/11/05/investors-reassured-of-strong-economy-amid-eurobond-selloff-2/|access-date=2022-08-07|website=The Business & Financial Times|language=en-GB}}</ref><ref>{{Cite web|date=2021-11-18|title=MoMo tax won’t affect about 40% of Ghanaians – Adu Boahen|url=https://citinewsroom.com/2021/11/momo-tax-wont-affect-about-40-of-ghanaians-adu-boahen/|access-date=2022-08-07|website=Citinewsroom - Comprehensive News in Ghana|language=en-US}}</ref> == Ilimi == Ya sami BSc a Injiniyan Kimiyya daga Jami'ar Kudancin California. Ya kuma sami MBA daga Makarantar Kasuwancin Harvard.<ref name=":0">{{Cite web|title=Charles Adu Boahen {{!}} Ministry of Finance {{!}} Ghana|url=https://www.mofep.gov.gh/team/ministers/charles-adu-boahen|access-date=2020-12-07|website=www.mofep.gov.gh}}</ref><ref>{{Cite web|title=Confirmed: Akufo-Addo nominates Charles Adu-Boahen as Minister of State at Finance Ministry|url=https://www.graphic.com.gh/business/business-news/confirmed-prez-akufo-addo-nominates-charles-adu-boahen-as-minister-of-state-at-finance-ministry.html|access-date=2022-08-07|website=Graphic Online|language=en-gb}}</ref> Ya halarci Makarantar Achimota inda ya sami O Level da Mfantsipim School inda ya sami matakin 'A'.<ref>{{Cite web|title=Charles Adu Boahen to be elevated to Minister of State|url=https://ghanaguardian.com/charles-adu-boahen-to-be-elevated-to-minister-of-state|access-date=2022-08-07|website=The Ghana Guardian News|language=en}}</ref> == Aiki == Ya kasance Darakta kuma Shugaban Yanki na Kasuwanci da Bankin Zuba Jari na SBSA. Ya kasance shugaban kamfanin Black Star Advisors, Primrose Properties Ghana, bankin zuba jari da kamfanin sarrafa kadarori, boutique da kamfanin raya gidaje.<ref name=":0" /> == Manazarta == [[Category:Rayayyun mutane]] n66cspwvlpaso9odfpwwqfgq7vhimaf Paddockwood, Saskatchewan 0 35077 164745 2022-08-08T13:06:23Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1082055699|Paddockwood, Saskatchewan]]" wikitext text/x-wiki  {{Infobox settlement|official_name=Paddockwood|other_name=|native_name=<!-- for cities whose native name is not in English -->|nickname=|settlement_type=Village<!--For Town or Village (Leave blank for the default City)-->|motto=|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|image_flag=|flag_size=|image_seal=|seal_size=|image_shield=|shield_size=|city_logo=|citylogo_size=|image_map=|mapsize=|map_caption=|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=|image_dot_map=|dot_mapsize=|dot_map_caption=|dot_x=|dot_y=|pushpin_map=<!-- the name of a location map as per http://en.wikipedia.org/wiki/Template:Location_map -->|pushpin_label_position=<!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none -->|pushpin_map_caption=|pushpin_mapsize=|subdivision_type=Country <!--Country-->|subdivision_name=[[Canada]] <!--the name of the country-->|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Saskatchewan]]|subdivision_type2=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural municipality]]|subdivision_name2=[[Rural Municipality of Paddockwood No. 520|Paddockwood]]|subdivision_type3=Federal Electoral District|subdivision_name3=Prince Albert|subdivision_type4=Provincial Constituency|subdivision_name4=Saskatchewan Rivers|government_footnotes=|government_type=|leader_title=Mayor|leader_name=Hintz Reg (2005)|leader_title1=<!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->|leader_name1=|leader_title2=|leader_name2=|leader_title3=|leader_name3=|leader_title4=|leader_name4=|established_title=Settled<!-- Settled -->|established_date=|established_title2=Incorporated (Village)<!-- Incorporated (town) -->|established_date2=|established_title3=<!-- Incorporated (city) -->|established_date3=|area_magnitude=|unit_pref=<!--Enter: Imperial, if Imperial (metric) is desired-->|area_footnotes=|area_total_km2=|area_land_km2=|area_water_km2=|area_total_sq_mi=|area_land_sq_mi=|area_water_sq_mi=|area_water_percent=|area_urban_km2=|area_urban_sq_mi=|area_metro_km2=|area_metro_sq_mi=|population_as_of=125 (2007)|population_footnotes=|population_note=|population_total=|population_density_km2=|population_density_sq_mi=|population_metro=|population_density_metro_km2=|population_density_metro_sq_mi=|population_urban=|population_density_urban_km2=|population_density_urban_sq_mi=|population_blank1_title=|population_blank1=|population_density_blank1_km2=|population_density_blank1_sq_mi=|timezone=Central|utc_offset=-6|timezone_DST=|utc_offset_DST=|coordinates={{coord|53|31|N|105|34|W|region:CA-SK|display=inline}}|elevation_footnotes=<!--for references: use <ref> </ref> tags-->|elevation_m=|elevation_ft=|postal_code_type=<!-- s0j 1z0, Postcode, Post code, Postal code... -->|postal_code=|area_code=|blank_name=|blank_info=|blank1_name=|blank1_info=|website=|footnotes=<ref>{{Citation|last=Government of Saskatchewan |title=Municipal Directory System |date=April 11, 2007 |url=http://www.municipal.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/muniDetails.aspx?cat=3&mun=2141 |access-date=2007-05-05 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20050319155715/http://www.municipal.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/muniDetails.aspx?cat=3&mun=2141 |archive-date=March 19, 2005 }}</ref>}} '''Paddockwood''' ( yawan jama'a 2016 : 154 ) ƙauye ne a lardin Saskatchewan na Kanada a cikin Karamar Hukumar Paddockwood Lamba 520 da Sashen Ƙididdiga na 15 . An ba shi suna bayan garin Paddock Wood a Kent, Ingila . A farkon shekarun 1900, Mista Fred Pitts ya yi hijira zuwa yankin katako na Kanada. Daga wani katako da ya gina a can a matsayin gida, ya kafa gidan waya, yana tattara wasiƙu da fakiti a kan doki ga mazauna wurin. Ya sanya wa yankin suna Paddockwood sunan kauyen da ya bari a Ingila. Paddockwood shi ne gidan asibitin Red Cross na farko a daular Burtaniya, kuma an kafa shi ne bayan [[Yaƙin Duniya na I|yakin duniya na farko]] . Paddockwood yana aiki da Laburaren Jama'a na Paddockwood da kuma filin wasan golf mai ramuka tara, Koyarwar Dajin Helbig. Paddockwood na gundumar Saskatchewan ne na kogin Saskatchewan da kuma gundumar Zaɓe ta Tarayya ta Prince Albert. == Tarihi == Paddockwood an haɗa shi azaman ƙauye a ranar 1 ga Janairu, 1949. == Alkaluma ==   A cikin kididdigar yawan jama'a ta shekarar 2021 da Statistics Canada ta gudanar, Paddockwood yana da yawan jama'a 118 da ke zaune a cikin 51 daga cikin 68 na gidajen masu zaman kansu, canjin yanayi. -23.4% daga yawanta na 2016 na 154 . Tare da filin ƙasa na {{Convert|0.65|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 181.5/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2016, ƙauyen Paddockwood ya ƙididdige yawan jama'a 154 da ke zaune a cikin 58 daga cikin 70 na gidaje masu zaman kansu. -5.8% ya canza daga yawan 2011 na 163 . Tare da filin ƙasa na {{Convert|0.65|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 236.9/km a cikin 2016. == Nassoshi == {{Reflist|2}} {| align="center" border="2" width="75%" | align="center" width="35%" | | align="center" width="30%" |'''Arewa:'''<nowiki> Kofar Dajin Lardin Arewa | Tafkin Rebitt McConechy Lake | Montreal</nowiki> | align="center" width="35%" | |- | align="center" width="10%" | '''Yamma:'''<nowiki> Arewa | </nowiki>[[Christopher Lake|Kogin Christopher]] Emma Lake | align="center" width="35%" | '''Paddockwood''' | align="center" width="30%" | '''Gabas:''' [[Meath Park, Saskatchewan|Meath Park]]<nowiki> | </nowiki>[[Weirdale, Saskatchewan|Weirdale]] Foxford |- | align="center" width="35%" | | align="center" width="30%" | '''Kudu:'''<nowiki> Albertville | Henribourg</nowiki> | align="center" width="35%" | |} {{Subdivisions of Saskatchewan|villages=yes}}{{SKDivision15}}{{Authority control}}{{Coord|53|31|N|105|34|W|region:CA_type:city_source:GNS-enwiki}}<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles>{{Coord|53|31|N|105|34|W|region:CA_type:city_source:GNS-enwiki}} 1755jshk66wgk5stkti7ioy9emft5xc Castle Island, Alberta 0 35078 164748 2022-08-08T13:07:42Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1085737064|Castle Island, Alberta]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement <!--See the Table at Infobox Settlement for all fields and descriptions of usage--> <!-- Basic info ---------------->|name=Castle Island|official_name=Summer Village of Castle Island|other_name=|native_name=|nickname=|settlement_type=[[List of summer villages in Alberta|Summer village]]|motto=<!-- images and maps ----------->|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|image_flag=|flag_size=|image_seal=|seal_size=|image_shield=|shield_size=|city_logo=|citylogo_size=|image_map=|mapsize=|map_caption=|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=|image_dot_map=|dot_mapsize=|dot_map_caption=|dot_x=|dot_y=|pushpin_map=Alberta|pushpin_label_position=none<!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none -->|pushpin_map_caption=Location of Castle Island in [[Alberta]]|pushpin_mapsize=220 <!-- Location ------------------>|subdivision_type=Country|subdivision_name=Canada|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Alberta]]|subdivision_type2=|subdivision_name2=|subdivision_type3=[[List of census divisions of Alberta|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 13, Alberta|No. 13]]|subdivision_type4=|subdivision_name4=<!-- Politics ----------------->|government_footnotes=|government_type=[[Municipal incorporation]]|leader_title=Mayor|leader_name=Cornelia Helland|leader_title1=Governing body|leader_name1=Castle Island Summer Village Council|leader_title2=|leader_name2=|leader_title3=|leader_name3=|leader_title4=|leader_name4=|established_title=|established_date=|established_title2=<!--Incorporated-->|established_date2=|established_title3=<!-- Incorporated (city) -->|established_date3=|area_footnotes=&nbsp;(2021)<ref name=2021census/>|area_land_km2=0.05|population_as_of=2021|population_footnotes=<ref name=2021census/>|population_note=|population_total=15 <!-- 2021 StatCan census population only per [[WP:CANPOP]]; do not replace with latest municipal census population count; this municipal census population count can go in the population_blank1_title and population_blank1 parameters further below and can be noted in the article body (so long as it doesn't replace the 2021 StatCan census population in the body). -->|population_density_km2=278.8|population_blank1_title=|population_blank1=|population_density_blank1_km2=|population_density_blank1_sq_mi=<!-- General information --------------->|timezone=[[Mountain Time Zone|MST]]|utc_offset=−7|timezone_DST=MDT|utc_offset_DST=−6|coordinates={{coord|53.70803|-114.34066|region:CA-AB|display=inline,title}}|elevation_footnotes=<!--for references: use <ref> </ref> tags-->|elevation_m=|elevation_ft=<!-- Area/postal codes & others -------->|postal_code_type=|postal_code=|area_code=|blank_name=|blank_info=|blank1_name=|blank1_info=|website={{official URL}}|footnotes=}} '''Castle Island''' ƙauyen bazara ne a cikin Alberta, Kanada. Tana kan wani ƙaramin tsibiri akan Lac Ste. Anne, kusa da bakin kogin Sturgeon . == Tarihi == Asalin da aka fi sani da "Tsibirin Constance", wannan tsibirin shine wurin da Wakilin Indiya, Charles de Caze ya zaɓa, don wani gida mai ban sha'awa na bazara. Daga baya tsibirin ya zama sananne da "Castle Island". == Alkaluma == A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2021 da Statistics Kanada ta gudanar, ƙauyen bazara na Tsibirin Castle yana da yawan jama'a 15 da ke zaune a cikin 9 daga cikin jimlar gidaje 18 masu zaman kansu, canjin yanayi. 50% daga yawan jama'arta na 2016 na 10. Tare da filin ƙasa na 0.05 km2 , tana da yawan yawan jama'a 300.0/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2016 da Statistics Kanada ta gudanar, ƙauyen bazara na Tsibirin Castle yana da yawan jama'a 10 da ke zaune a cikin 7 daga cikin 19 na gidaje masu zaman kansu. -47.4% ya canza daga yawan 2011 na 19. Tare da filin ƙasa na {{Convert|0.05|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 200.0/km a cikin 2016. == Duba kuma == * Jerin al'ummomi a Alberta * Jerin ƙauyukan bazara a Alberta * Jerin ƙauyukan shakatawa a cikin Saskatchewan * Lac Ste. Anne (Alberta) == Nassoshi == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * {{Official website}} {{Subdivisions of Alberta|SV=yes}} jumxsqkxv3lpgeiole6wshdhc2zlwne Drake, Saskatchewan 0 35079 164752 2022-08-08T13:10:08Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1095403578|Drake, Saskatchewan]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement||name=Drake|official_name=Village of Drake|other_name=|native_name=<!-- for cities whose native name is not in English -->|nickname=|settlement_type=[[List of villages in Saskatchewan|Village]]|motto=|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|image_flag=|flag_size=|image_seal=|seal_size=|image_shield=|shield_size=|city_logo=|citylogo_size=|image_map=|pushpin_map=Saskatchewan#Canada|pushpin_map_caption=Location of Drake|coordinates={{coord|51|44|50|N|105|00|41|W|region:CA-SK|display=inline,title}}|pushpin_label_position=none|pushpin_mapsize=200|mapsize=|map_caption=|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=|image_dot_map=|dot_mapsize=|dot_map_caption=|dot_x=|dot_y=|subdivision_type=Country|subdivision_name=Canada|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Saskatchewan]]|subdivision_type2=[[List of regions of Canada|Region]]|subdivision_name2=Central|subdivision_type3=[[Census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 11, Saskatchewan|11]]|subdivision_type4=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural Municipality]]|subdivision_name4=[[Usborne No. 310, Saskatchewan|Usborne No. 310]]|government_footnotes=|government_type=[[Municipal government|Municipal]]|leader_title=Governing&nbsp;body|leader_name=Drake Village Council<ref>[http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/muniDetails.aspx?cat=3&mun=1933 Drake Village Council]</ref>|leader_title1=[[Mayor]]|leader_name1=Peter Nicholson|leader_title2=[[Administrator of the Government|Administrator]]|leader_name2=Stuart Jantz|leader_title3=[[Member of the Legislative Assembly|MLA]]|leader_name3=|leader_title4=[[Member of Parliament|MP]]|leader_name4=|established_title=Post office Founded|established_date=|established_title2=[[Municipal corporation|Incorporated]] ([[Village]])|established_date2=|established_title3=Incorporated (Town)|established_date3=|area_magnitude=|unit_pref=<!--Enter: Imperial, if Imperial (metric) is desired-->|area_footnotes=|area_total_km2=0.72|area_land_km2=|area_water_km2=|area_total_sq_mi=|area_land_sq_mi=|area_water_sq_mi=|area_water_percent=|area_urban_km2=|area_urban_sq_mi=|area_metro_km2=|area_metro_sq_mi=|population_as_of=2016|population_footnotes=|population_note=|population_total=197|population_density_km2=275.2|population_density_sq_mi=|population_metro=|population_density_metro_km2=|population_density_metro_sq_mi=|population_urban=|population_density_urban_km2=|population_density_urban_sq_mi=|population_blank1_title=|population_blank1=|population_density_blank1_km2=|population_density_blank1_sq_mi=|timezone=[[Central Time Zone|CST]]|utc_offset=−06:00|timezone_DST=|utc_offset_DST=|elevation_footnotes=<!--for references: use <ref> </ref> tags-->|elevation_m=|elevation_ft=|postal_code_type=[[Postal code]]|postal_code=S0K 1H0|area_code=306|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highways]]|blank_info={{jct|state=SK|Hwy|20}}|blank1_name=[[Railway]]s|blank1_info=[[Canadian Pacific Railway]]|website=|footnotes=<ref>{{Citation |last=National Archives |first=Archivia Net |title=Post Offices and Postmasters |url=http://www.collectionscanada.ca/archivianet/post-offices/001001-100.01-e.php |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20061006045957/http://www.collectionscanada.ca/archivianet/post-offices/001001-100.01-e.php |archive-date=2006-10-06 }}</ref><ref>{{Citation|last=Government of Saskatchewan |first=MRD Home |title=Municipal Directory System |url=http://www.municipal.gov.sk.ca/index.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20081121083646/http://www.municipal.gov.sk.ca/index.html |archive-date=November 21, 2008 }}</ref><ref>{{Citation|last=Canadian Textiles Institute.|title=CTI Determine your provincial constituency|year=2005|url=http://www.textiles.ca/eng/nonAuthProg/redirect.cfm?path=IssPolContacts&sectionID=7601.cfm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20070911025012/http://www.textiles.ca/eng/nonAuthProg/redirect.cfm?path=IssPolContacts&sectionID=7601.cfm|archive-date=2007-09-11}}</ref><ref>{{Citation |last = Commissioner of Canada Elections |first = Chief Electoral Officer of Canada |title = Elections Canada On-line |year = 2005 |url = http://www.elections.ca/home.asp |url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20070421084430/http://www.elections.ca/home.asp |archive-date = 2007-04-21 }}</ref>}} '''Drake''' ( yawan jama'a 2016 : 197 ) ƙauye ne a lardin Saskatchewan na Kanada a cikin Karamar Hukumar Usborne No. 310 da Rarraba Ƙididdiga Na 11 . Ƙauyen yana yamma da Babbar Hanya 20, kusan {{Convert|11|km}} kudu da mahadar sa tare da babbar hanyar Yellowhead . == Tarihi == An haɗa Drake azaman ƙauye ranar 19 ga Satumba, 1910. == Alkaluma ==   A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2021 da Statistics Canada ta gudanar, Drake yana da yawan jama'a 197 da ke zaune a cikin 91 daga cikin 103 na gidaje masu zaman kansu, canjin yanayi. 0% daga yawan 2016 na 197 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|0.64|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 307.8/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a na 2016, ƙauyen Drake ya ƙididdige yawan jama'a na 197 da ke zaune a cikin 94 daga cikin jimlar gidaje masu zaman kansu 102, a -2.5% ya canza daga yawan 2011 na 202 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|0.72|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 273.6/km a cikin 2016. == Tattalin Arziki == Drake galibi al'ummar noma ce, wanda amfanin gonaki da dabbobin gonakin da ke kewaye ke tallafawa. Koyaya, manyan manyan kasuwancin cin nasara guda biyu, Drake Meat Processors <ref>[http://www.drakemeats.com/ Drake Meat Processors]</ref> da Bergen Industries, <ref>[http://www.bergenindustries.com/ Bergen Industries]</ref> an kafa su kuma suna aiki daga ƙauyen, suna kiyaye shi daga zama saƙon alakar gonaki. == Ilimi == Makarantar cikin gida, Makarantar Elementary Drake, ana amfani da ita ta daliban firamare daga Drake (da kuma wuraren da ke kewaye ba tare da nasu makarantar ba, kamar Lockwood). Bayan Grade 8, ɗalibai suna zuwa babbar makarantar Lanigan Central High School don kammala karatunsu na sakandare. Duk da raguwar rajista, DES ta sami tallafi mai ƙarfi a cikin al'umma; duk da haka, sauye-sauye na baya-bayan nan ga tsarin sashin makaranta a fadin Saskatchewan sun bar shakkun makomarta na dogon lokaci. == Wasanni == Drake gida ne ga Babban Hockey Saskatchewan Lardin C na 2018, zakarun League Hockey na Long Lake, Drake Canucks. <ref>http://longlakehockey.com/</ref> Wata ƙungiyar manyan maza ta Canucks ta kasance memba mai kafa a cikin 1965 na Babban Hockey League a tsakiyar Saskatchewan. == Fitattun mutane == Gidan tsohon dan wasan Hockey League na kasa Robin Bartel . == Duba kuma == * Jerin al'ummomi a cikin Saskatchewan * Ƙauyen Saskatchewan == Nassoshi == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * {{Official website|http://www.drake.ca/}} {{Subdivisions of Saskatchewan|villages=yes}}{{SKDivision11}} t51jmb7bn20f4vnqgmbu4nvb7lodad0 Warren Grove 0 35080 164753 2022-08-08T13:11:25Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1075166005|Warren Grove]]" wikitext text/x-wiki  {{Infobox settlement|name=Warren Grove|official_name=Municipality of Warren Grove|other_name=|native_name=<!-- for cities whose native name is not in English -->|nickname=|settlement_type=[[List of municipalities in Prince Edward Island#Communities|Community]]|motto=|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|image_flag=|flag_size=|image_seal=|seal_size=|image_shield=|shield_size=|city_logo=|citylogo_size=|image_map=|mapsize=|map_caption=|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=|pushpin_map=PEI|pushpin_label_position=none|pushpin_map_caption=Warren Grove in Prince Edward Island|pushpin_mapsize=220|coordinates={{coord|46.278|-63.219|region:CA-PE|display=inline,title}}|subdivision_type=Country|subdivision_name=Canada|subdivision_type1=Province|subdivision_name1=[[Prince Edward Island]]|subdivision_type2=[[Counties of Prince Edward Island|County]]|subdivision_name2=[[Queens County, Prince Edward Island|Queens County]]|subdivision_type3=[[Counties of Prince Edward Island|Parish]]|subdivision_name3=|subdivision_type4=[[Counties of Prince Edward Island|Lot]]|subdivision_name4=|government_footnotes=|government_type=|leader_title=Chairperson|leader_name=|leader_title1=Councillors|leader_name1=|leader_title2=CAO|leader_name2=|established_title=Incorporated<ref name=profile>{{cite web | url= http://www.gov.pe.ca/mapp/onemuni.php3?place=Warren%20Grove | title=Municipality of Warren Grove | publisher=Department of Finance, Energy and Municipal Affairs | access-date=February 7, 2015}}</ref>|established_date=1985|established_title2=|established_date2=|established_title3=|established_date3=|area_magnitude=|unit_pref=<!--Enter: Imperial, if Imperial (metric) is desired-->|area_footnotes=<ref name="census2016"/>|area_total_km2=|area_land_km2=10.18|area_water_km2=|area_total_sq_mi=|area_land_sq_mi=|area_water_sq_mi=|area_water_percent=|area_urban_km2=|area_urban_sq_mi=|area_metro_km2=|area_metro_sq_mi=|population_as_of=2016|population_footnotes=<ref name="census2016">{{cite web |title=Census Profile, 2016 Census: Warren Grove, Community [Census subdivision], Prince Edward Island |url=https://www12.statcan.gc.ca/census-recensement/2016/dp-pd/prof/details/page.cfm?Lang=E&Geo1=CSD&Code1=1102070&Geo2=PR&Code2=11&SearchText=warren%20grove&SearchType=Begins&SearchPR=01&B1=All&TABID=1&type=0 |publisher=Statistics Canada |access-date=October 9, 2019}}</ref>|population_note=|population_total=356|population_density_km2=35.0|population_density_sq_mi=|population_blank1_title=|population_blank1=|population_density_blank1_km2=|population_density_blank1_sq_mi=|timezone=[[Atlantic Standard Time Zone|AST]]|utc_offset=|timezone_DST=[[Atlantic Standard Time Zone|ADT]]|utc_offset_DST=|elevation_footnotes=<!--for references: use <ref> </ref> tags-->|elevation_m=|elevation_ft=|postal_code_type=Canadian postal code|postal_code=|area_code=[[Area code 902|902]]|blank_name=Telephone Exchange|blank_info=887|blank1_name=[[National Topographic System|NTS]] Map|blank1_info=|blank2_name=[[Geographical Names Board of Canada|GNBC]] Code|blank2_info=|website=|footnotes=}} '''Warren Grove''' birni ne wanda ke riƙe matsayin al'umma a Tsibirin Prince Edward, Kanada. An haɗa shi a cikin 1985. == Alkaluma ==   A cikin kididdigar yawan jama'a ta shekarar 2021 da Statistics Canada ta gudanar, Warren Grove yana da yawan jama'a 374 da ke zaune a cikin 137 daga cikin 141 na gidaje masu zaman kansu, canjin yanayi. 8.1% daga yawan jama'arta na 2016 na 346 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|10.16|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 36.8/km a cikin 2021. == Duba kuma == * Jerin al'ummomi a tsibirin Prince Edward == Nassoshi == {{Reflist}}{{PEI}} 8oqq2eni5r3sy6e0u0d5d9utxmdneug Shields, Saskatchewan 0 35081 164755 2022-08-08T13:13:11Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1081946339|Shields, Saskatchewan]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=Shields|official_name=Resort Village of Shields|settlement_type=[[List of resort villages in Saskatchewan|Resort village]]|image_skyline=Shields Village Sign.jpg|image_caption=Shields welcome sign|imagesize=200|image_map=|mapsize=200|map_caption=|pushpin_map=Saskatchewan <!-- the name of a location map as per http://en.wikipedia.org/wiki/Template:Location_map -->|pushpin_label_position=<!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none -->|pushpin_mapsize=|subdivision_type=Country|subdivision_name=Canada|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Saskatchewan]]|subdivision_type2=[[List of regions of Canada#Saskatchewan|Region]]|subdivision_name2=|subdivision_type3=[[List of census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 11, Saskatchewan|11]]|subdivision_type4=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural municipality]]|subdivision_name4=[[Rural Municipality of Dundurn No. 314|RM of Dundurn No. 314]]|subdivision_type5=[[Electoral district (Canada)|Federal riding]]|subdivision_name5=|subdivision_type6=[[List of Saskatchewan provincial electoral districts|Provincial riding]]|subdivision_name6=|government_footnotes=<ref name=MDS/>|leader_title=[[Mayor]]|leader_name=Angela Larson|leader_title1=Governing&nbsp;body|leader_name1=Resort Village Council|leader_title2=Administrator|leader_name2=Jessica Arguin|leader_title3=Clerk|leader_name3=|leader_title4=|leader_name4=|established_title=Founded|established_date=|established_title2=[[Municipal corporation|Incorporated]]<ref name=Incorporation/>|established_date2=January 1, 1981|established_title3=|established_date3=|established_title4=|established_date4=|established_title5=|established_date5=|area_footnotes=&nbsp;(2016)<ref name=2016censusSKmunis/>|area_land_km2=0.72 <!-- Use 2016 StatCan land area to accompany 2016 population -->|population_as_of=2016|population_footnotes=<ref name=2016censusSKmunis/>|population_total=288 <!-- 2016 StatCan population only per [[WP:CANPOP]]; do not replace with latest estimate; this estimate can be noted in the article body (so long as it doesn't replace the 2016 StatCan population in the body) -->|population_density_km2=400|timezone=[[Central Standard Time|CST]]|timezone_DST=[[Central Standard Time|CST]]|coordinates={{coord|51.82|N|106.405|W|region:CA-SK|display=inline,title}}<ref>{{cite web | url=https://www.nrcan.gc.ca/earth-sciences/geography/download-geographical-names-data/9245 | title=Download Geographical Names Data: Files to download by province and territory (Saskatchewan, CSV) | publisher=[[Government of Canada]] | date=April 8, 2020 | accessdate=May 29, 2020}}</ref>|postal_code_type=[[Postal code]]|postal_code=S7C|area_code=[[Area codes 306 and 639|306 and 639]]|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highway(s)]]|blank_info=|blank1_name=Railway(s)|blank1_info=|blank2_name=Waterway(s)|blank2_info=[[Blackstrap Provincial Park|Lake Blackstrap]]|website={{official|http://www.shields.ca}}|footnotes=}} '''Garkuwa''' ( yawan jama'a 2016 : 288 ) ƙauyen wurin shakatawa ne a lardin Saskatchewan na Kanada a cikin Sashin ƙidayar jama'a mai lamba 11 . Yana kan gabar tafkin Blackstrap a cikin Karamar Hukumar Dundun No. 314 . Gabas da garin Dundun . == Tarihi == Garkuwan da aka haɗa a matsayin ƙauyen shakatawa a ranar 1 ga Janairu, 1981. == Wasanni da nishaɗi == Garkuwan yana kan iyakar arewa maso yamma na tafkin Blackstrap. Akwai kwale-kwale, kamun kifi, ninkaya, da sauran wasannin ruwa. Garkuwa kuma yana da filin wasan golf mai riƙe da 9 kuma ɗan gajeren tuƙi ne daga Lardin Lardin Blackstrap, wanda ke gefen gabas na tafkin kuma yana nuna Dutsen Blackstrap, zango, picnicking, kwale-kwale, da kuma iyo. A gabar arewa maso gabas na tafkin akwai wani filin wasan golf, Lakeside Golf Resort, wanda aka buɗe ranar 1 ga Yuni, 2021. Gidan shakatawa na Lakeside Golf yana gaba da Garkuwa kai tsaye. == Alkaluma ==   A cikin ƙidayar jama'a ta 2021 da Statistics Kanada ta gudanar, Garkuwa tana da yawan jama'a 351 da ke zaune a cikin 150 daga cikin 204 na gidaje masu zaman kansu, canjin yanayi. 21.9% daga yawan jama'arta na 2016 na 288 . Tare da filin ƙasa na {{Convert|0.75|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 468.0/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2016 da Statistics Canada ta gudanar, Kauyen Garkuwa na Dabbobin Garkuwa sun ƙididdige yawan jama'a 288 da ke zaune a cikin 117 daga cikin 195 jimlar gidaje masu zaman kansu, a 30.9% ya canza daga yawan 2011 na 220 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|0.72|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 400.0/km a cikin 2016. == Gwamnati == Ƙauyen Dabbobin Garkuwa na Ƙauyen Ƙauyen yana ƙarƙashin zaɓaɓɓun majalisar karamar hukuma da kuma naɗaɗɗen gudanarwa wanda ke yin taro a ranar Litinin na uku na kowane wata. Magajin gari shine Eldon MacKay kuma mai kula da shi Jessie Williams. <ref name="MDS" /> == Duba kuma == * Jerin al'ummomi a cikin Saskatchewan * Jerin gundumomi a cikin Saskatchewan * Jerin ƙauyukan shakatawa a cikin Saskatchewan * Jerin ƙauyuka a cikin Saskatchewan * Jerin ƙauyukan bazara a Alberta == Nassoshi == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * {{Commons category-inline}} *  Canada portal * {{Official website|http://www.shields.ca}} {{Subdivisions of Saskatchewan|resortvillages=yes}}{{SKDivision11}} 1tg2ojcbb6l1k7f1p7lz7p1dq0e8mq6 164993 164755 2022-08-09T08:03:06Z DonCamillo 4280 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Shields''' ( yawan jama'a 2016 : 288 ) ƙauyen wurin shakatawa ne a lardin Saskatchewan na Kanada a cikin Sashin ƙidayar jama'a mai lamba 11 . Yana kan gabar tafkin Blackstrap a cikin Karamar Hukumar Dundun No. 314 . Gabas da garin Dundun . == Tarihi == Garkuwan da aka haɗa a matsayin ƙauyen shakatawa a ranar 1 ga Janairu, 1981. == Wasanni da nishaɗi == Garkuwan yana kan iyakar arewa maso yamma na tafkin Blackstrap. Akwai kwale-kwale, kamun kifi, ninkaya, da sauran wasannin ruwa. Garkuwa kuma yana da filin wasan golf mai riƙe da 9 kuma ɗan gajeren tuƙi ne daga Lardin Lardin Blackstrap, wanda ke gefen gabas na tafkin kuma yana nuna Dutsen Blackstrap, zango, picnicking, kwale-kwale, da kuma iyo. A gabar arewa maso gabas na tafkin akwai wani filin wasan golf, Lakeside Golf Resort, wanda aka buɗe ranar 1 ga Yuni, 2021. Gidan shakatawa na Lakeside Golf yana gaba da Garkuwa kai tsaye. == Alkaluma ==   A cikin ƙidayar jama'a ta 2021 da Statistics Kanada ta gudanar, Garkuwa tana da yawan jama'a 351 da ke zaune a cikin 150 daga cikin 204 na gidaje masu zaman kansu, canjin yanayi. 21.9% daga yawan jama'arta na 2016 na 288 . Tare da filin ƙasa na {{Convert|0.75|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 468.0/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2016 da Statistics Canada ta gudanar, Kauyen Garkuwa na Dabbobin Garkuwa sun ƙididdige yawan jama'a 288 da ke zaune a cikin 117 daga cikin 195 jimlar gidaje masu zaman kansu, a 30.9% ya canza daga yawan 2011 na 220 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|0.72|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 400.0/km a cikin 2016. == Gwamnati == Ƙauyen Dabbobin Garkuwa na Ƙauyen Ƙauyen yana ƙarƙashin zaɓaɓɓun majalisar karamar hukuma da kuma naɗaɗɗen gudanarwa wanda ke yin taro a ranar Litinin na uku na kowane wata. Magajin gari shine Eldon MacKay kuma mai kula da shi Jessie Williams. <ref name="MDS" /> == Duba kuma == * Jerin al'ummomi a cikin Saskatchewan * Jerin gundumomi a cikin Saskatchewan * Jerin ƙauyukan shakatawa a cikin Saskatchewan * Jerin ƙauyuka a cikin Saskatchewan * Jerin ƙauyukan bazara a Alberta == Nassoshi == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * {{Commons category-inline}} *  Canada portal * {{Official website|http://www.shields.ca}} {{Subdivisions of Saskatchewan|resortvillages=yes}}{{SKDivision11}} 5myss5d5tkykjj9tyyymfpgj2a5m8t0 Joyce Adwoa Akoh Dei 0 35082 164758 2022-08-08T13:43:28Z DaSupremo 9834 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1101357960|Joyce Adwoa Akoh Dei]]" wikitext text/x-wiki '''Joyce Adwoa Akoh Dei''' 'yar siyasa ce 'yar Ghana kuma mamba ce a New Patriotic Party (NPP). Ita ce 'yar majalisa mai wakiltar mazabar Bosome-Freho a yankin Ashanti na Ghana.<ref>{{Cite web|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/NPP-MP-DCE-fight-over-Common-Fund-696062|title=NPP MP, DCE fight over Common Fund|website=www.ghanaweb.com|language=en|access-date=2018-11-01}}</ref><ref name=":0">{{Cite web|url=http://www.ghanamps.com/mps/details.php?id=5316|title=Ghana MPs - MP Details - Akoh Dei, Joyce Adwoa|website=www.ghanamps.com|access-date=2018-11-01}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.graphic.com.gh/news/general-news/ashanti-northern-regions-elect-six-women-to-go-to-parliament.html|title=Ashanti, Northern regions elect six women to go to Parliament|last=Graphic|first=Daily|work=Graphic Online|access-date=2018-11-01|language=en-gb}}</ref> == Rayuwar farko da ilimi == An haifi Akoh Dei a ranar 12 ga Oktoba, 1965 a Asiwa, yankin Ashanti. Ta na da difloma a ma'aikatar Kirista,<ref name=":0" /><ref>{{Cite web|url=https://www.parliament.gh/mps?mp=89|title=Parliament of Ghana|last=Ghana|first=ICT Dept. Office of Parliament|website=www.parliament.gh|access-date=2018-11-01}}</ref> da NVQ Level 3 daga National Council for Vocational Qualifications and City and Guilds 7306 daga City and Guilds.<ref>{{Cite web|title=Joyce Adwoa Akoh Dei, Biography|url=https://www.ghanaweb.com/person/Joyce-Adwoa-Akoh-Dei-2902|access-date=2021-05-27|website=www.ghanaweb.com}}</ref> == Aiki == Joyce Adwoa Akoh Dei 'yar kasuwa ce kuma 'yar siyasar Ghana inda ta kasance a cikin New Patriotic Party (NPP).<ref>{{Cite web|url=http://www.ghanamps.com/mps/details.php?id=5316|title=Ghana MPs - MP Details - Akoh Dei, Joyce Adwoa|website=www.ghanamps.com|access-date=2019-03-02}}</ref> Tana da takardar shedar Karatun Malamai ta Level 3/ Manya da kuma ƙarin Ilimi. == Rayuwa ta sirri == Ita Kirista ce. An sake ta da yara uku.<ref name=":0" /> == Manazarta == [[Category:Rayayyun mutane]] oblxjrxqwpjg7hq46a5bbonmtnhan9u 164768 164758 2022-08-08T13:57:50Z DaSupremo 9834 Added databox wikitext text/x-wiki {{Databox|item=Q58100498}} '''Joyce Adwoa Akoh Dei''' 'yar siyasa ce 'yar Ghana kuma mamba ce a New Patriotic Party (NPP). Ita ce 'yar majalisa mai wakiltar mazabar Bosome-Freho a yankin Ashanti na Ghana.<ref>{{Cite web|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/NPP-MP-DCE-fight-over-Common-Fund-696062|title=NPP MP, DCE fight over Common Fund|website=www.ghanaweb.com|language=en|access-date=2018-11-01}}</ref><ref name=":0">{{Cite web|url=http://www.ghanamps.com/mps/details.php?id=5316|title=Ghana MPs - MP Details - Akoh Dei, Joyce Adwoa|website=www.ghanamps.com|access-date=2018-11-01}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.graphic.com.gh/news/general-news/ashanti-northern-regions-elect-six-women-to-go-to-parliament.html|title=Ashanti, Northern regions elect six women to go to Parliament|last=Graphic|first=Daily|work=Graphic Online|access-date=2018-11-01|language=en-gb}}</ref> == Rayuwar farko da ilimi == An haifi Akoh Dei a ranar 12 ga Oktoba, 1965 a Asiwa, yankin Ashanti. Ta na da difloma a ma'aikatar Kirista,<ref name=":0" /><ref>{{Cite web|url=https://www.parliament.gh/mps?mp=89|title=Parliament of Ghana|last=Ghana|first=ICT Dept. Office of Parliament|website=www.parliament.gh|access-date=2018-11-01}}</ref> da NVQ Level 3 daga National Council for Vocational Qualifications and City and Guilds 7306 daga City and Guilds.<ref>{{Cite web|title=Joyce Adwoa Akoh Dei, Biography|url=https://www.ghanaweb.com/person/Joyce-Adwoa-Akoh-Dei-2902|access-date=2021-05-27|website=www.ghanaweb.com}}</ref> == Aiki == Joyce Adwoa Akoh Dei 'yar kasuwa ce kuma 'yar siyasar Ghana inda ta kasance a cikin New Patriotic Party (NPP).<ref>{{Cite web|url=http://www.ghanamps.com/mps/details.php?id=5316|title=Ghana MPs - MP Details - Akoh Dei, Joyce Adwoa|website=www.ghanamps.com|access-date=2019-03-02}}</ref> Tana da takardar shedar Karatun Malamai ta Level 3/ Manya da kuma ƙarin Ilimi. == Rayuwa ta sirri == Ita Kirista ce. An sake ta da yara uku.<ref name=":0" /> == Manazarta == [[Category:Rayayyun mutane]] teyppf7gbhcncs4lt9u7f26trl26kak Template:Campaignbox US war in Afghanistan 10 35083 164766 2022-08-08T13:55:29Z BnHamid 12586 gyara wikitext text/x-wiki <noinclude> <templatedata> { "params": {}, "description": "Fadan US a kasar Afghanistan" } </templatedata> </noinclude> iv8nq5lkge2maeb84ybk0o6x0iiuqyn Okpekpewuokpe Torgbuiga Dagadu IX 0 35084 164773 2022-08-08T14:06:21Z DaSupremo 9834 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1092373780|Okpekpewuokpe Torgbuiga Dagadu IX]]" wikitext text/x-wiki '''Okpekpewuokpe Torgbuiga Dagadu IX''' (an haife shi '''Bernard Elikem Buachi''' a ranar 15 ga Oktoba 1986) shi ne Babban Hakimin Akipni Traditional Area, Kpando.<ref>{{Cite web|last=Starrfm.com.gh|date=2022-03-07|title=Kpando traditional Council outdoors new Paramount Chief — Starr Fm|url=https://starrfm.com.gh/2022/03/kpando-traditional-council-outdoors-new-paramount-chief/|access-date=2022-05-11|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|title=Broadcast journalist installed Paramount Chief of Kpando|url=https://ghanaguardian.com/broadcast-journalist-installed-paramount-chief-of-kpando|access-date=2022-05-11|website=The Ghana Guardian News|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=2022-03-02|title=Old Student of Bishop Herman to be Installed Kpando Paramount Chief - News Watch Ghana|url=https://newswatchgh.com/old-student-of-bishop-herman-to-be-installed-kpando-paramount-chief/|access-date=2022-05-11|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2022-03-08|title=Akpini residents hopeful of improved development after installation of new chief|url=https://citinewsroom.com/2022/03/akpini-residents-hopeful-of-improved-development-after-installation-of-new-chief/|access-date=2022-05-11|website=Citinewsroom - Comprehensive News in Ghana|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2022-03-07|title=Kumasi-based journalist installed Paramount Chief in Kpando - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/kumasi-based-journalist-installed-paramount-chief-in-kpando/|access-date=2022-05-11|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|title=40-year chieftaincy dispute settled: New Akpini paramount chief installed|url=https://www.graphic.com.gh/news/general-news/ghana-news-40-year-chieftaincy-dispute-settled-new-akpini-paramount-chief-installed.html|access-date=2022-05-11|website=Graphic Online|language=en-gb}}</ref> Tsohon dan jarida ne dan kasar Ghana kuma babban editan gidan yanar gizo na rawgist.com, gidan yanar gizo na kasar Ghana da ke buga labaran abubuwan da ke faruwa a Ghana da Afirka.<ref>{{Cite web|date=2018-10-14|title=Media Profile of Bernard Elikem Buachi » Ghana Gong|url=https://www.ghanagong.com/media-profile-of-bernard-elikem-buachi/|access-date=2022-05-11|website=Ghana Gong|language=en-US}}</ref> == Rayuwar farko da ilimi == An haifi Okpekpewuokpe Torgbuiga Dagadu IX a matsayin Bernard Elikem Buachi a ranar 15 ga Oktoba 1986 ga Mista Andrews Korku Buachi da Victoria Emefa Yawa Buachi. Ya fara karatun sa na farko a makarantar karamar sakandare ta Boso L/A da ke yankin Gabashin kasar Ghana. Ya halarci Kwalejin Bishop Herman da ke Kpando inda ya karanci Janar Science don karatunsa na sakandare a shekarar 2003 bayan ya samu Diploma a fannin Gudanar da Ma'aikata (June 2009) a Cibiyar Gudanar da Kasuwanci da ke Landan. Daga baya ya kammala karatunsa na digiri a fannin noma. Okpekpewuokpe Torgbuiga Dagadu IX tsohon dalibi ne a Jami’ar Kimiyya da Fasaha ta Kwame Nkrumah inda ya sami digiri na farko a fannin noma. == Aiki == Okpekpewuokpe Torgbuiga Dagadu shine babban editan rawgist.com. Ya fara aikin jarida ne a lokacin da ya shiga gidan rediyon Focus FM a jami’ar Kimiyya da Fasaha ta Kwame Nkrumah da ke Kumasi. Ya samu matsayi daga mai ba da rahoto, mai ba da labari, da mai gabatar da shirye-shiryen magana kuma a ƙarshe ya zama editan Labarai na tashar. A cikin 2006 Bernard Buachi ya shiga Asta FM, Techiman a yankin Brong Ahafo a matsayin Editan Labarai. == Rayuwa ta sirri == Okpekpewuokpe Torgbuiga Dagadu yana da aure da yara uku. == Manazarta == [[Category:Rayayyun mutane]] nnq8b70u7miv74ztwjil9a042yravv0 164778 164773 2022-08-08T14:12:37Z DonCamillo 4280 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Okpekpewuokpe Torgbuiga Dagadu IX''' (an haife shi '''Bernard Elikem Buachi''' a ranar 15 ga Oktoba 1986) shi ne Babban Hakimin Akipni Traditional Area, Kpando.<ref>{{Cite web|last=Starrfm.com.gh|date=2022-03-07|title=Kpando traditional Council outdoors new Paramount Chief — Starr Fm|url=https://starrfm.com.gh/2022/03/kpando-traditional-council-outdoors-new-paramount-chief/|access-date=2022-05-11|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|title=Broadcast journalist installed Paramount Chief of Kpando|url=https://ghanaguardian.com/broadcast-journalist-installed-paramount-chief-of-kpando|access-date=2022-05-11|website=The Ghana Guardian News|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=2022-03-02|title=Old Student of Bishop Herman to be Installed Kpando Paramount Chief - News Watch Ghana|url=https://newswatchgh.com/old-student-of-bishop-herman-to-be-installed-kpando-paramount-chief/|access-date=2022-05-11|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2022-03-08|title=Akpini residents hopeful of improved development after installation of new chief|url=https://citinewsroom.com/2022/03/akpini-residents-hopeful-of-improved-development-after-installation-of-new-chief/|access-date=2022-05-11|website=Citinewsroom - Comprehensive News in Ghana|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2022-03-07|title=Kumasi-based journalist installed Paramount Chief in Kpando - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/kumasi-based-journalist-installed-paramount-chief-in-kpando/|access-date=2022-05-11|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|title=40-year chieftaincy dispute settled: New Akpini paramount chief installed|url=https://www.graphic.com.gh/news/general-news/ghana-news-40-year-chieftaincy-dispute-settled-new-akpini-paramount-chief-installed.html|access-date=2022-05-11|website=Graphic Online|language=en-gb}}</ref> Tsohon dan jarida ne dan kasar Ghana kuma babban editan gidan yanar gizo na rawgist.com, gidan yanar gizo na kasar Ghana da ke buga labaran abubuwan da ke faruwa a Ghana da Afirka.<ref>{{Cite web|date=2018-10-14|title=Media Profile of Bernard Elikem Buachi » Ghana Gong|url=https://www.ghanagong.com/media-profile-of-bernard-elikem-buachi/|access-date=2022-05-11|website=Ghana Gong|language=en-US}}</ref> == Rayuwar farko da ilimi == An haifi Okpekpewuokpe Torgbuiga Dagadu IX a matsayin Bernard Elikem Buachi a ranar 15 ga Oktoba 1986 ga Mista Andrews Korku Buachi da Victoria Emefa Yawa Buachi. Ya fara karatun sa na farko a makarantar karamar sakandare ta Boso L/A da ke yankin Gabashin kasar Ghana. Ya halarci Kwalejin Bishop Herman da ke Kpando inda ya karanci Janar Science don karatunsa na sakandare a shekarar 2003 bayan ya samu Diploma a fannin Gudanar da Ma'aikata (June 2009) a Cibiyar Gudanar da Kasuwanci da ke Landan. Daga baya ya kammala karatunsa na digiri a fannin noma. Okpekpewuokpe Torgbuiga Dagadu IX tsohon dalibi ne a Jami’ar Kimiyya da Fasaha ta Kwame Nkrumah inda ya sami digiri na farko a fannin noma. == Aiki == Okpekpewuokpe Torgbuiga Dagadu shine babban editan rawgist.com. Ya fara aikin jarida ne a lokacin da ya shiga gidan rediyon Focus FM a jami’ar Kimiyya da Fasaha ta Kwame Nkrumah da ke Kumasi. Ya samu matsayi daga mai ba da rahoto, mai ba da labari, da mai gabatar da shirye-shiryen magana kuma a ƙarshe ya zama editan Labarai na tashar. A cikin 2006 Bernard Buachi ya shiga Asta FM, Techiman a yankin Brong Ahafo a matsayin Editan Labarai. == Rayuwa ta sirri == Okpekpewuokpe Torgbuiga Dagadu yana da aure da yara uku. == Manazarta == [[Category:Rayayyun mutane]] 3glgfztgsdvkcgqnv8bv8t4idxryzpy 164787 164778 2022-08-08T14:32:59Z DaSupremo 9834 Added databox wikitext text/x-wiki {{Databox|item=Q111961339}} '''Okpekpewuokpe Torgbuiga Dagadu IX''' (an haife shi '''Bernard Elikem Buachi''' a ranar 15 ga Oktoba 1986) shi ne Babban Hakimin Akipni Traditional Area, Kpando.<ref>{{Cite web|last=Starrfm.com.gh|date=2022-03-07|title=Kpando traditional Council outdoors new Paramount Chief — Starr Fm|url=https://starrfm.com.gh/2022/03/kpando-traditional-council-outdoors-new-paramount-chief/|access-date=2022-05-11|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|title=Broadcast journalist installed Paramount Chief of Kpando|url=https://ghanaguardian.com/broadcast-journalist-installed-paramount-chief-of-kpando|access-date=2022-05-11|website=The Ghana Guardian News|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=2022-03-02|title=Old Student of Bishop Herman to be Installed Kpando Paramount Chief - News Watch Ghana|url=https://newswatchgh.com/old-student-of-bishop-herman-to-be-installed-kpando-paramount-chief/|access-date=2022-05-11|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2022-03-08|title=Akpini residents hopeful of improved development after installation of new chief|url=https://citinewsroom.com/2022/03/akpini-residents-hopeful-of-improved-development-after-installation-of-new-chief/|access-date=2022-05-11|website=Citinewsroom - Comprehensive News in Ghana|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2022-03-07|title=Kumasi-based journalist installed Paramount Chief in Kpando - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/kumasi-based-journalist-installed-paramount-chief-in-kpando/|access-date=2022-05-11|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|title=40-year chieftaincy dispute settled: New Akpini paramount chief installed|url=https://www.graphic.com.gh/news/general-news/ghana-news-40-year-chieftaincy-dispute-settled-new-akpini-paramount-chief-installed.html|access-date=2022-05-11|website=Graphic Online|language=en-gb}}</ref> Tsohon dan jarida ne dan kasar Ghana kuma babban editan gidan yanar gizo na rawgist.com, gidan yanar gizo na kasar Ghana da ke buga labaran abubuwan da ke faruwa a Ghana da Afirka.<ref>{{Cite web|date=2018-10-14|title=Media Profile of Bernard Elikem Buachi » Ghana Gong|url=https://www.ghanagong.com/media-profile-of-bernard-elikem-buachi/|access-date=2022-05-11|website=Ghana Gong|language=en-US}}</ref> == Rayuwar farko da ilimi == An haifi Okpekpewuokpe Torgbuiga Dagadu IX a matsayin Bernard Elikem Buachi a ranar 15 ga Oktoba 1986 ga Mista Andrews Korku Buachi da Victoria Emefa Yawa Buachi. Ya fara karatun sa na farko a makarantar karamar sakandare ta Boso L/A da ke yankin Gabashin kasar Ghana. Ya halarci Kwalejin Bishop Herman da ke Kpando inda ya karanci Janar Science don karatunsa na sakandare a shekarar 2003 bayan ya samu Diploma a fannin Gudanar da Ma'aikata (June 2009) a Cibiyar Gudanar da Kasuwanci da ke Landan. Daga baya ya kammala karatunsa na digiri a fannin noma. Okpekpewuokpe Torgbuiga Dagadu IX tsohon dalibi ne a Jami’ar Kimiyya da Fasaha ta Kwame Nkrumah inda ya sami digiri na farko a fannin noma. == Aiki == Okpekpewuokpe Torgbuiga Dagadu shine babban editan rawgist.com. Ya fara aikin jarida ne a lokacin da ya shiga gidan rediyon Focus FM a jami’ar Kimiyya da Fasaha ta Kwame Nkrumah da ke Kumasi. Ya samu matsayi daga mai ba da rahoto, mai ba da labari, da mai gabatar da shirye-shiryen magana kuma a ƙarshe ya zama editan Labarai na tashar. A cikin 2006 Bernard Buachi ya shiga Asta FM, Techiman a yankin Brong Ahafo a matsayin Editan Labarai. == Rayuwa ta sirri == Okpekpewuokpe Torgbuiga Dagadu yana da aure da yara uku. == Manazarta == [[Category:Rayayyun mutane]] pvkfcs5ncmedxhxl29m82361m111yb8 Yaw Osei Adutwum 0 35085 164792 2022-08-08T15:00:54Z DaSupremo 9834 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1093084109|Yaw Osei Adutwum]]" wikitext text/x-wiki Dokta '''Yaw Osei Adutwum''' ɗan siyasan Ghana ne kuma ɗan majalisar dokoki ta bakwai a jamhuriya ta huɗu ta Ghana mai wakiltar mazabar Bosomtwe a yankin Ashanti akan tikitin New Patriotic Party.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.parliament.gh/mps?mp=90|title=Parliament of Ghana}}</ref> An san shi da ziyarar koyarwa ba tare da sanarwa ba a makarantu duk da cewa ba ya cikin aikin koyarwa.<ref>{{Cite web|title=Yaw Adutwum teaches Kwaso JHS students in an unannounced visit|url=https://www.myjoyonline.com/news/education/yaw-adutwum-teaches-kwaso-jhs-students-in-an-unannounced-visit/|access-date=2020-12-07|website=MyJoyOnline.com|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|last=|first=|date=14 May 2019|title=Leading by example: Dep Education Minister takes students through Maths class|url=https://www.myjoyonline.com/leading-by-example-dep-education-minister-takes-students-through-maths-class/|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=2020-12-30|website=MyJoyOnline.com|language=en-US}}</ref> A ranar 5 ga Maris 2021, Nana Akufo-Addo ya nada shi a matsayin Ministan Ilimi.<ref>{{cite web|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Akufo-Addo-swears-in-the-first-batch-of-Ministers-1196833|website=Akufo-Addo swears in the first batch of Ministers|access-date=19 March 2021|title=Akufo-Addo swears in the first batch of Ministers|date=5 March 2021}}</ref><ref>{{Cite web|date=2021-05-19|title=We're on course with TVET promotion – Education Minister|url=https://citinewsroom.com/2021/05/were-on-course-with-tvet-promotion-education-minister/|access-date=2021-05-21|website=Citinewsroom - Comprehensive News in Ghana|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|title=STEM education key feature in model schools — Education Minister|url=https://www.graphic.com.gh/news/education/ghana-news-stem-education-key-feature-in-model-schools-education-minister.html|access-date=2021-05-30|website=Graphic Online|language=en-gb}}</ref> == Rayuwar farko da ilimi == Ya fito daga Jachie a yankin Ashanti na Ghana.<ref name=":0">{{Cite web|title=Ghana MPs - MP Details - Osei Adutwum, Yaw|url=http://www.ghanamps.com/mps/details.php?id=5317|access-date=2020-12-07|website=www.ghanamps.com}}</ref> Dr. Yaw Osei Adutwum ya sami digiri na farko a cikin tattalin arzikin kasa (Gudanar da Kasuwanci tare da manyan a Real Estate) daga Jami'ar Kimiyya da Fasaha ta Kwame Nkrumah kafin ya yi ƙaura zuwa Amurka kuma yana da digiri na biyu a cikin Gudanar da Ilimi daga Jami'ar La Verne da PhD a cikin Manufofin Ilimi, Tsara da Gudanarwa daga Jami'ar Kudancin California.<ref name=":1" /><ref name=":0" /><ref name="Hon. Dr. Yaw Osei Adutwum">{{Cite web|url=http://moe.gov.gh/index.php/profile/hon-dr-yaw-osei-adutwum/|title=Hon. Dr. Yaw Osei Adutwum|website=Ministry of Education|language=en-US|access-date=2019-05-25}}</ref> Haka kuma tsohon dalibi ne a Makarantar Sakandare ta Kumasi da ke yankin Ashanti-Ghana, inda ya samu takardar shaidar kammala karatunsa.<ref>{{Cite web|date=2020-08-03|title=PERSONALITY PROFILE. CoEWJ Interview with Dr. Yaw Osei Adutwum, Deputy Minister for Education. MP, Bosomtwe Constituency. » Colleges of Education News Portal|url=https://coenewsportal.com/?p=972|access-date=2020-12-29|website=Colleges of Education News Portal|language=en-US}}</ref> == Aiki == Ya kafa New Designs Charter Schools amma kafin nan, ya yi aiki a matsayin malamin Lissafi da Fasahar Sadarwa a Makarantar Sakandare ta Manual Arts na tsawon shekaru goma kuma a cikin wannan lokacin, ya kafa Kwalejin Nazarin Kasa da Kasa wacce ta kasance karamar cibiyar koyo ga ɗalibai. don bunƙasa ilimi da zamantakewa. Ya kuma yi aiki a matsayin jagoran koyar da lissafi a cikin USC/ Manual Arts Neighborhood Academic Initiative (NAI). Hakanan ya kasance cikin rukunin aikin da Cibiyar Bincike ta Kasa da Fasaha ta kafa don haɓaka ƙirar ƙasa don aiki da ilimin fasaha a cikin Makarantar Sakandare da Kwaleji.<ref name="Hon. Dr. Yaw Osei Adutwum" /> == Siyasa == Shi ne dan majalisa mai wakiltar mazabar Bosomtwe a yankin Ashanti na Ghana. A zaben 2016, ya samu kuri'u 46,238 daga cikin jimillar kuri'u 54,144 da aka kada wanda ke wakiltar kashi 85.82% yayin da dan takararsa na kusa da shugaban gundumar Bosomtwe Veronica Antwi-Adjei na jam'iyyar National Democratic Congress (NDC) ya samu kuri'u 7,215. ya canza zuwa 13.39%.<ref name=":0" /><ref>{{Cite web|last=FM|first=Peace|title=2016 Election - Bosomtwe Constituency Results|url=http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2016/parliament/ashanti/bosomtwe/|access-date=2020-12-30|website=Ghana Elections - Peace FM}}</ref> Yana cikin kwamitin ayyuka da gidaje da kuma kwamitin dabarun rage talauci a majalisar dokoki ta 7 ta jamhuriya ta 4 ta Ghana.<ref name=":1" /> A watan Maris na 2017, [[Nana Akufo-Addo|Shugaba Nana Akufo-Addo]] ya nada Adutwum a matsayin mataimakin ministan ilimi.<ref>{{Cite web|date=2017-03-15|title=Akufo-Addo names 50 deputies, 4 ministers of state|url=https://citifmonline.com/2017/03/akufo-addo-names-50-deputies-4-ministers-of-state/|access-date=2020-12-30|website=Citi 97.3 FM - Relevant Radio. Always|language=en-US}}</ref> A halin yanzu yana rike da mukamin mataimakin ministan ilimi mai kula da ilimin gaba da sakandare.<ref>{{Cite web|last=Baidoo|first=Felix A.|date=11 September 2020|title=Govt to end double track system — Dep Education Minister|url=https://www.graphic.com.gh/news/education/govt-to-end-double-track-system-dep-education-minister.html|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=2020-12-30|website=Graphic Online|language=en-gb}}</ref><ref>{{Cite web|date=2020-11-28|title=There will be 'no review' of PTA's participation in Free SHS - Dr. Adutwum|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/There-will-be-no-review-of-PTA-s-participation-in-Free-SHS-Dr-Adutwum-1120862|access-date=2020-12-30|website=www.ghanaweb.com|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|title=Meet Dr. Yaw Osei Adutwum, A Renowned Educationist|url=https://www.modernghana.com/news/898129/meet-dr-yaw-osei-adutwum-a-renowned-educationist.html|access-date=2020-12-30|website=Modern Ghana|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|last=Cudjoe|first=Joyceline Natally|date=2020-02-24|title=Create enabling environment for children to unleash potential - Dr Adutwum|url=https://www.ghanaiantimes.com.gh/create-enabling-environment-for-children-to-unleash-potential-dr-adutwum/|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=2020-12-30|website=Ghanaian Times|language=en}}</ref> A cikin 2019 an zabe shi mafi kyawun Mataimakin Ministan Shekara ta shekara ta ƙungiyoyin bincike guda biyu: Alliance for Social Equity and Public Accountability (ASEPA) da FAKS Investigative Services.<ref>{{Cite web|last=Kale-Dery|first=Severious|date=27 January 2020|title=Adutwum voted Best Dep Minister 2019|url=https://www.graphic.com.gh/news/general-news/adutwum-voted-best-dep-minister-2019.html|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=2020-12-07|website=Graphic Online|language=en-gb}}</ref> == Rayuwa ta sirri == Ya yi aure tare da yaro. Shi Kirista ne kuma yana bauta a Cocin Fentikos.<ref name=":0" /> == Manazarta == [[Category:Rayayyun mutane]] gkssi2q5rhxrq1i63lhl7s9pidw67vw 164794 164792 2022-08-08T15:14:44Z DaSupremo 9834 Added databox wikitext text/x-wiki {{Databox|item=Q61694716}} Dokta '''Yaw Osei Adutwum''' ɗan siyasan Ghana ne kuma ɗan majalisar dokoki ta bakwai a jamhuriya ta huɗu ta Ghana mai wakiltar mazabar Bosomtwe a yankin Ashanti akan tikitin New Patriotic Party.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.parliament.gh/mps?mp=90|title=Parliament of Ghana}}</ref> An san shi da ziyarar koyarwa ba tare da sanarwa ba a makarantu duk da cewa ba ya cikin aikin koyarwa.<ref>{{Cite web|title=Yaw Adutwum teaches Kwaso JHS students in an unannounced visit|url=https://www.myjoyonline.com/news/education/yaw-adutwum-teaches-kwaso-jhs-students-in-an-unannounced-visit/|access-date=2020-12-07|website=MyJoyOnline.com|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|last=|first=|date=14 May 2019|title=Leading by example: Dep Education Minister takes students through Maths class|url=https://www.myjoyonline.com/leading-by-example-dep-education-minister-takes-students-through-maths-class/|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=2020-12-30|website=MyJoyOnline.com|language=en-US}}</ref> A ranar 5 ga Maris 2021, Nana Akufo-Addo ya nada shi a matsayin Ministan Ilimi.<ref>{{cite web|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Akufo-Addo-swears-in-the-first-batch-of-Ministers-1196833|website=Akufo-Addo swears in the first batch of Ministers|access-date=19 March 2021|title=Akufo-Addo swears in the first batch of Ministers|date=5 March 2021}}</ref><ref>{{Cite web|date=2021-05-19|title=We're on course with TVET promotion – Education Minister|url=https://citinewsroom.com/2021/05/were-on-course-with-tvet-promotion-education-minister/|access-date=2021-05-21|website=Citinewsroom - Comprehensive News in Ghana|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|title=STEM education key feature in model schools — Education Minister|url=https://www.graphic.com.gh/news/education/ghana-news-stem-education-key-feature-in-model-schools-education-minister.html|access-date=2021-05-30|website=Graphic Online|language=en-gb}}</ref> == Rayuwar farko da ilimi == Ya fito daga Jachie a yankin Ashanti na Ghana.<ref name=":0">{{Cite web|title=Ghana MPs - MP Details - Osei Adutwum, Yaw|url=http://www.ghanamps.com/mps/details.php?id=5317|access-date=2020-12-07|website=www.ghanamps.com}}</ref> Dr. Yaw Osei Adutwum ya sami digiri na farko a cikin tattalin arzikin kasa (Gudanar da Kasuwanci tare da manyan a Real Estate) daga Jami'ar Kimiyya da Fasaha ta Kwame Nkrumah kafin ya yi ƙaura zuwa Amurka kuma yana da digiri na biyu a cikin Gudanar da Ilimi daga Jami'ar La Verne da PhD a cikin Manufofin Ilimi, Tsara da Gudanarwa daga Jami'ar Kudancin California.<ref name=":1" /><ref name=":0" /><ref name="Hon. Dr. Yaw Osei Adutwum">{{Cite web|url=http://moe.gov.gh/index.php/profile/hon-dr-yaw-osei-adutwum/|title=Hon. Dr. Yaw Osei Adutwum|website=Ministry of Education|language=en-US|access-date=2019-05-25}}</ref> Haka kuma tsohon dalibi ne a Makarantar Sakandare ta Kumasi da ke yankin Ashanti-Ghana, inda ya samu takardar shaidar kammala karatunsa.<ref>{{Cite web|date=2020-08-03|title=PERSONALITY PROFILE. CoEWJ Interview with Dr. Yaw Osei Adutwum, Deputy Minister for Education. MP, Bosomtwe Constituency. » Colleges of Education News Portal|url=https://coenewsportal.com/?p=972|access-date=2020-12-29|website=Colleges of Education News Portal|language=en-US}}</ref> == Aiki == Ya kafa New Designs Charter Schools amma kafin nan, ya yi aiki a matsayin malamin Lissafi da Fasahar Sadarwa a Makarantar Sakandare ta Manual Arts na tsawon shekaru goma kuma a cikin wannan lokacin, ya kafa Kwalejin Nazarin Kasa da Kasa wacce ta kasance karamar cibiyar koyo ga ɗalibai. don bunƙasa ilimi da zamantakewa. Ya kuma yi aiki a matsayin jagoran koyar da lissafi a cikin USC/ Manual Arts Neighborhood Academic Initiative (NAI). Hakanan ya kasance cikin rukunin aikin da Cibiyar Bincike ta Kasa da Fasaha ta kafa don haɓaka ƙirar ƙasa don aiki da ilimin fasaha a cikin Makarantar Sakandare da Kwaleji.<ref name="Hon. Dr. Yaw Osei Adutwum" /> == Siyasa == Shi ne dan majalisa mai wakiltar mazabar Bosomtwe a yankin Ashanti na Ghana. A zaben 2016, ya samu kuri'u 46,238 daga cikin jimillar kuri'u 54,144 da aka kada wanda ke wakiltar kashi 85.82% yayin da dan takararsa na kusa da shugaban gundumar Bosomtwe Veronica Antwi-Adjei na jam'iyyar National Democratic Congress (NDC) ya samu kuri'u 7,215. ya canza zuwa 13.39%.<ref name=":0" /><ref>{{Cite web|last=FM|first=Peace|title=2016 Election - Bosomtwe Constituency Results|url=http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2016/parliament/ashanti/bosomtwe/|access-date=2020-12-30|website=Ghana Elections - Peace FM}}</ref> Yana cikin kwamitin ayyuka da gidaje da kuma kwamitin dabarun rage talauci a majalisar dokoki ta 7 ta jamhuriya ta 4 ta Ghana.<ref name=":1" /> A watan Maris na 2017, [[Nana Akufo-Addo|Shugaba Nana Akufo-Addo]] ya nada Adutwum a matsayin mataimakin ministan ilimi.<ref>{{Cite web|date=2017-03-15|title=Akufo-Addo names 50 deputies, 4 ministers of state|url=https://citifmonline.com/2017/03/akufo-addo-names-50-deputies-4-ministers-of-state/|access-date=2020-12-30|website=Citi 97.3 FM - Relevant Radio. Always|language=en-US}}</ref> A halin yanzu yana rike da mukamin mataimakin ministan ilimi mai kula da ilimin gaba da sakandare.<ref>{{Cite web|last=Baidoo|first=Felix A.|date=11 September 2020|title=Govt to end double track system — Dep Education Minister|url=https://www.graphic.com.gh/news/education/govt-to-end-double-track-system-dep-education-minister.html|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=2020-12-30|website=Graphic Online|language=en-gb}}</ref><ref>{{Cite web|date=2020-11-28|title=There will be 'no review' of PTA's participation in Free SHS - Dr. Adutwum|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/There-will-be-no-review-of-PTA-s-participation-in-Free-SHS-Dr-Adutwum-1120862|access-date=2020-12-30|website=www.ghanaweb.com|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|title=Meet Dr. Yaw Osei Adutwum, A Renowned Educationist|url=https://www.modernghana.com/news/898129/meet-dr-yaw-osei-adutwum-a-renowned-educationist.html|access-date=2020-12-30|website=Modern Ghana|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|last=Cudjoe|first=Joyceline Natally|date=2020-02-24|title=Create enabling environment for children to unleash potential - Dr Adutwum|url=https://www.ghanaiantimes.com.gh/create-enabling-environment-for-children-to-unleash-potential-dr-adutwum/|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=2020-12-30|website=Ghanaian Times|language=en}}</ref> A cikin 2019 an zabe shi mafi kyawun Mataimakin Ministan Shekara ta shekara ta ƙungiyoyin bincike guda biyu: Alliance for Social Equity and Public Accountability (ASEPA) da FAKS Investigative Services.<ref>{{Cite web|last=Kale-Dery|first=Severious|date=27 January 2020|title=Adutwum voted Best Dep Minister 2019|url=https://www.graphic.com.gh/news/general-news/adutwum-voted-best-dep-minister-2019.html|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=2020-12-07|website=Graphic Online|language=en-gb}}</ref> == Rayuwa ta sirri == Ya yi aure tare da yaro. Shi Kirista ne kuma yana bauta a Cocin Fentikos.<ref name=":0" /> == Manazarta == [[Category:Rayayyun mutane]] 59hikgi38z6mo1rqh0mni7rssvjh8dn Ahmed Alhassan Yakubu 0 35086 164796 2022-08-08T15:20:35Z DaSupremo 9834 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1085113362|Ahmed Alhassan Yakubu]]" wikitext text/x-wiki '''Ahmed Alhassan Yakubu''' (an haife shi 3 Disamba 1957)<ref name=":0">{{Cite web|title=Odekro {{!}} What has your MP done for you?|url=http://staging.odekro.org/person/ahmed-yakubu-alhassan/|access-date=2020-07-11|website=staging.odekro.org|archive-date=11 July 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200711121639/http://staging.odekro.org/person/ahmed-yakubu-alhassan/|url-status=live}}</ref> kyakkyawan Masanin Noma/Manomi ne kuma ɗan siyasar Ghana. Haka kuma dan majalisa na shida ne na jamhuriya ta hudu mai wakiltar mazabar Mion.<ref name="details">{{Cite web|url=http://www.ghanamps.com/mps/details.php?id=59|title=Ghana MPs - MP Details - Alhassan, Ahmed Yakubu (Dr)|website=www.ghanamps.com|access-date=2020-02-07|archive-date=13 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200113200734/http://www.ghanamps.com/mps/details.php?id=59|url-status=live}}</ref> == Rayuwa ta sirri == Yakubu Musulmi ne, kuma yana da aure tare da yara uku.<ref name="details" /> == Rayuwar farko da ilimi == An haifi Yakubu a ranar 3 ga watan Disamba 1957.<ref name=":0" /> Ya fito ne daga garin Sang, a yankin Arewacin Ghana.<ref name="details" /> Ya kammala karatunsa a Kwalejin Imperial, Jami'ar London, kuma ya sami digirin digiri na digiri a fannin aikin gona a 2000.<ref name="details" /> == Siyasa == Yakubu memba na National Democratic Congress ne. An fara zabe shi a matsayin dan majalisa a kan tikitin jam'iyyar National Democratic Congress a lokacin babban zaben Ghana na Disamba 2004 a matsayin dan majalisa mai wakiltar Mion. Ya samu kuri'u 10,568 daga cikin sahihin kuri'u 27,034 da aka kada wanda ke wakiltar kashi 39.10%.<ref>{{Cite web|author=Peace FM|title=Ghana Election 2004 Results - Mion Constituency|url=http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2004/northern/147/index.php|access-date=2020-07-10|website=Ghana Elections - Peace FM|archive-date=11 July 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200711004336/https://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2004/northern/147/index.php|url-status=live}}</ref> Ya lashe zabensa na sake tsayawa takara a shekarar 2008 da kuri'u 11,977 daga cikin sahihin kuri'u 27,118 da aka kada wanda ke wakiltar kashi 44.17%.<ref>{{Cite web|author=Peace FM|title=Ghana Election 2008 Results - Mion Constituency|url=http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2008/northern/147/index.php|access-date=2020-07-10|website=Ghana Elections - Peace FM|archive-date=12 July 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200712043106/https://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2008/northern/147/index.php|url-status=live}}</ref> Ya sake tsayawa takara a shekarar 2012 kuma ya samu kuri’u 9,931 daga cikin sahihin kuri’u 25,115 da aka kada wanda ke wakiltar kashi 39.54%.<ref>{{Cite web|author=Peace FM|title=Ghana Election 2012 Results - Mion Constituency|url=http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2012/northern/147/index.php|access-date=2020-07-10|website=Ghana Elections - Peace FM|archive-date=11 July 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200711005657/https://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2012/northern/147/index.php|url-status=live}}</ref> == Aiki == * Majalisar don Binciken Kimiyya da Masana'antu - Cibiyar Nazarin Aikin Noma ta Savanna<ref name="mps">{{Cite web|url=http://www.ghanamps.com/mps/details.php?id=2677|title=Ghana MPs - MP Details - Yakubu, Ahmed Alhassan (Dr)|website=www.ghanamps.com|access-date=2020-02-09|archive-date=14 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200114080409/http://ghanamps.com/mps/details.php?id=2677|url-status=live}}</ref> * Dan Majalisa (Janairu 2005 - Janairu 2017)<ref name="mps" /> * Manomi/masanin noma<ref name="mps" /> == Manazarta == [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Haifaffun 1957]] tr2feqeedv2y8dsti5qs25qdanb1b6y 164848 164796 2022-08-08T21:10:52Z DaSupremo 9834 Added databox wikitext text/x-wiki {{Databox|item=Q84413685}} '''Ahmed Alhassan Yakubu''' (an haife shi 3 Disamba 1957)<ref name=":0">{{Cite web|title=Odekro {{!}} What has your MP done for you?|url=http://staging.odekro.org/person/ahmed-yakubu-alhassan/|access-date=2020-07-11|website=staging.odekro.org|archive-date=11 July 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200711121639/http://staging.odekro.org/person/ahmed-yakubu-alhassan/|url-status=live}}</ref> kyakkyawan Masanin Noma/Manomi ne kuma ɗan siyasar Ghana. Haka kuma dan majalisa na shida ne na jamhuriya ta hudu mai wakiltar mazabar Mion.<ref name="details">{{Cite web|url=http://www.ghanamps.com/mps/details.php?id=59|title=Ghana MPs - MP Details - Alhassan, Ahmed Yakubu (Dr)|website=www.ghanamps.com|access-date=2020-02-07|archive-date=13 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200113200734/http://www.ghanamps.com/mps/details.php?id=59|url-status=live}}</ref> == Rayuwa ta sirri == Yakubu Musulmi ne, kuma yana da aure tare da yara uku.<ref name="details" /> == Rayuwar farko da ilimi == An haifi Yakubu a ranar 3 ga watan Disamba 1957.<ref name=":0" /> Ya fito ne daga garin Sang, a yankin Arewacin Ghana.<ref name="details" /> Ya kammala karatunsa a Kwalejin Imperial, Jami'ar London, kuma ya sami digirin digiri na digiri a fannin aikin gona a 2000.<ref name="details" /> == Siyasa == Yakubu memba na National Democratic Congress ne. An fara zabe shi a matsayin dan majalisa a kan tikitin jam'iyyar National Democratic Congress a lokacin babban zaben Ghana na Disamba 2004 a matsayin dan majalisa mai wakiltar Mion. Ya samu kuri'u 10,568 daga cikin sahihin kuri'u 27,034 da aka kada wanda ke wakiltar kashi 39.10%.<ref>{{Cite web|author=Peace FM|title=Ghana Election 2004 Results - Mion Constituency|url=http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2004/northern/147/index.php|access-date=2020-07-10|website=Ghana Elections - Peace FM|archive-date=11 July 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200711004336/https://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2004/northern/147/index.php|url-status=live}}</ref> Ya lashe zabensa na sake tsayawa takara a shekarar 2008 da kuri'u 11,977 daga cikin sahihin kuri'u 27,118 da aka kada wanda ke wakiltar kashi 44.17%.<ref>{{Cite web|author=Peace FM|title=Ghana Election 2008 Results - Mion Constituency|url=http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2008/northern/147/index.php|access-date=2020-07-10|website=Ghana Elections - Peace FM|archive-date=12 July 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200712043106/https://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2008/northern/147/index.php|url-status=live}}</ref> Ya sake tsayawa takara a shekarar 2012 kuma ya samu kuri’u 9,931 daga cikin sahihin kuri’u 25,115 da aka kada wanda ke wakiltar kashi 39.54%.<ref>{{Cite web|author=Peace FM|title=Ghana Election 2012 Results - Mion Constituency|url=http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2012/northern/147/index.php|access-date=2020-07-10|website=Ghana Elections - Peace FM|archive-date=11 July 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200711005657/https://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2012/northern/147/index.php|url-status=live}}</ref> == Aiki == * Majalisar don Binciken Kimiyya da Masana'antu - Cibiyar Nazarin Aikin Noma ta Savanna<ref name="mps">{{Cite web|url=http://www.ghanamps.com/mps/details.php?id=2677|title=Ghana MPs - MP Details - Yakubu, Ahmed Alhassan (Dr)|website=www.ghanamps.com|access-date=2020-02-09|archive-date=14 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200114080409/http://ghanamps.com/mps/details.php?id=2677|url-status=live}}</ref> * Dan Majalisa (Janairu 2005 - Janairu 2017)<ref name="mps" /> * Manomi/masanin noma<ref name="mps" /> == Manazarta == [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Haifaffun 1957]] tb2kyat72g9tnyygklnf7ndnhnpmpr9 Waƙar hip hop a Nijar 0 35087 164798 2022-08-08T15:35:47Z Yusuf Sa'adu 11340 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1079174752|Nigerien hip hop]]" wikitext text/x-wiki   '''Rap Nigeria''' salon waƙar hip hop ne wanda ya fara fitowa a [[Niamey]], [[Nijar (ƙasa)|Niger]], a ƙarshen shekarar 1998. [[File:Hip_hop_black_daps_niamey_2009.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Hip_hop_black_daps_niamey_2009.jpg/220px-Hip_hop_black_daps_niamey_2009.jpg|right|thumb| Black Daps yayi a [[Niamey]], Janairu 2009.]] == Rap dan Nijar == Rap Nijer harshe ne na harsuna daban-daban da ake magana da shi a [[Nijar (ƙasa)|Nijar]] . Samfurin kiɗan sau da yawa yana da laushi, kuma yana gauraye da kiɗan gargajiya, kodayake an gauraya salon raye-raye masu tsauri a ciki, suna nuna tasirin Faransanci, Amurkawa, da sauran salon wakar hip hop na Afirka ta yamma (musamman hip hop na Ivory Coast ). Wasan hip hop na Nijar ya girma tun daga farkon kaskanci ya mamaye yawancin kasuwannin wakokin Nijar. Matasa, 'yan Nijar da ba su gamsu ba, sun yi amfani da fom din suna magana kan abubuwan da ke fusata su - auren dole, aikin yara, rashawa, talauci da sauran matsaloli. <ref>[http://kinoks.org/spip.php?article179 Vernissae du 2E Album Groupe Wass-Wong. T-Nibon-C: un album très engagé]. Mahamadou Diallo "Le Républicain Niger": 4 July 2007.</ref> Ana sayar da rikodi na cikin gida akan kaset ɗin kaset da ƙananan fayafai, kamar yadda yake tare da mafi yawan nau'ikan shahararrun kiɗan [[Afirka ta Yamma|Afirka ta yamma]] . == Bayyanar == Kungiyoyin Hip hop sun fara fitowa da yin wasan kwaikwayo a [[Niamey|Yamai]] a shekarar 1998. Kundin hip hop na Nigeria na farko da aka sani shine Lakal Kaney 's 2000 " ''La voix du Ténéré'' ". <ref>Historique du Hip Hop Nigerien, Nigerap 12-04-2004</ref> Dan Nigeria Rap ya fara fitowa a cikin shirye-shiryen kade-kade na cibiyar al'adu na [[UNICEF]] yayin da makada ke yin nunin fa'ida da gasa. A cikin watan Agustan shekarar 2004, [[UNICEF]] ta buɗe "Scene Outerte Rap", inda sabbin ƙungiyoyi 45 suka shiga zaɓe tsakanin ƙungiyoyi 300 na yau da kullun. An gudanar da nune-nune a cibiyar Culturel Franco-Niger ( CCFN) ta birnin Niamey a watan Agustan shekarata 2004.{{Ana bukatan hujja|date=May 2021}} == A halin yanzu == CCFN ta kasance babban wurin taron hip hop na Nijar har zuwa shekarar 2008, inda ake gudanar da jerin gasa na yau da kullun da ake kira " ''Crash Party'' ".{{Ana bukatan hujja|date=May 2021}} Yawancin waɗannan ƙungiyoyin farko har yanzu suna aiki, gami da Tchakey, Kaidan Gasya, Almamy Koye & WassWong, da Goro G. Diara Z, dan kasar Ivory Coast mawaƙin hip hop, shi ma yana zaune a Yamai a lokacin kuma yana da tasiri a fagen rap na Yamai. Sauran kungiyoyi masu nasara sun hada da Black Daps, Berey Koy, Federal Terminus Clan, Haskey Klan, Kamikaz, Rass Idris, 3STM (Sels, Tataf et Mamoud), PCV (puissance, connaissance et verité) da Metafor .{{Ana bukatan hujja|date=May 2021}} == Manazartai == {{Reflist}} * [http://www.FofoMag.com Mujallar Fofo dalla-dalla - Culture et musique du Niger] : shahararriyar mujallar al'adu, wadda "Association culturelle de promotion de la culture nigérienne" ta shirya, wanda aka mayar da hankali tun a shekarun 1990 akan Hip-Hop. * [https://web.archive.org/web/20080114054441/http://www.nigerime.com/ nigerime.com] : Portail du Hip-Hop Nijar * [https://web.archive.org/web/20080612142037/http://www.rfi.fr/francais/radio/editions/072/edition_13_20060601.asp Nijar - Spéciale Hip Hop] . [[Radio France Internationale|Radio France International]], Yuni 1, 2006. * [https://web.archive.org/web/20080907115447/http://www.nigerime.com/Nouvelles/Hip-Hop-Niger/Historique-du-Hip-Hop-Nigerien.html Historique du Hip Hop Nijar, Nigerap 12-04-2004] . * [https://web.archive.org/web/20071203184237/http://www.parcourslemonde.com/articles/index.php?id=300 L'terview du groupe de Rap nigérien MTS Matassa] . parcourslemonde.com * [https://web.archive.org/web/20080416000234/http://vibrationsmusic.com/2007/04/30/film-le-festival-documentaire-visions-du-reel-en-musique/ Fim: le festival documentaire Visions du Réel en musique Fim] Vibrations Music: 30 Afrilu 2007. * [http://www.rfimusique.com/musiquefr/articles/067/article_15682.asp Da rappe da Nijar: Ƙungiyoyin Ƙungiyoyin Bugawa] . Mélanie Bosquet, [[Radio France Internationale|Radio France International]], Yamai : 26 ga Yuli, 2005. == Hanyoyin haɗi na waje == * [http://www.wasswong.com/finalwasswong.index.htm Wasswong site] * [http://www.wasswong.com/metaphorecrew.index.htm Metaphore Crew biography] . {{Genres of African popular music}} egqsk8qdq90d2lzp25h7valonuzc847 164799 164798 2022-08-08T16:11:59Z Em-mustapha 6594 Em-mustapha moved page [[Wakar hip hop a Nigeria]] to [[Wakar hip hop a Nijar]] without leaving a redirect wikitext text/x-wiki   '''Rap Nigeria''' salon waƙar hip hop ne wanda ya fara fitowa a [[Niamey]], [[Nijar (ƙasa)|Niger]], a ƙarshen shekarar 1998. [[File:Hip_hop_black_daps_niamey_2009.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Hip_hop_black_daps_niamey_2009.jpg/220px-Hip_hop_black_daps_niamey_2009.jpg|right|thumb| Black Daps yayi a [[Niamey]], Janairu 2009.]] == Rap dan Nijar == Rap Nijer harshe ne na harsuna daban-daban da ake magana da shi a [[Nijar (ƙasa)|Nijar]] . Samfurin kiɗan sau da yawa yana da laushi, kuma yana gauraye da kiɗan gargajiya, kodayake an gauraya salon raye-raye masu tsauri a ciki, suna nuna tasirin Faransanci, Amurkawa, da sauran salon wakar hip hop na Afirka ta yamma (musamman hip hop na Ivory Coast ). Wasan hip hop na Nijar ya girma tun daga farkon kaskanci ya mamaye yawancin kasuwannin wakokin Nijar. Matasa, 'yan Nijar da ba su gamsu ba, sun yi amfani da fom din suna magana kan abubuwan da ke fusata su - auren dole, aikin yara, rashawa, talauci da sauran matsaloli. <ref>[http://kinoks.org/spip.php?article179 Vernissae du 2E Album Groupe Wass-Wong. T-Nibon-C: un album très engagé]. Mahamadou Diallo "Le Républicain Niger": 4 July 2007.</ref> Ana sayar da rikodi na cikin gida akan kaset ɗin kaset da ƙananan fayafai, kamar yadda yake tare da mafi yawan nau'ikan shahararrun kiɗan [[Afirka ta Yamma|Afirka ta yamma]] . == Bayyanar == Kungiyoyin Hip hop sun fara fitowa da yin wasan kwaikwayo a [[Niamey|Yamai]] a shekarar 1998. Kundin hip hop na Nigeria na farko da aka sani shine Lakal Kaney 's 2000 " ''La voix du Ténéré'' ". <ref>Historique du Hip Hop Nigerien, Nigerap 12-04-2004</ref> Dan Nigeria Rap ya fara fitowa a cikin shirye-shiryen kade-kade na cibiyar al'adu na [[UNICEF]] yayin da makada ke yin nunin fa'ida da gasa. A cikin watan Agustan shekarar 2004, [[UNICEF]] ta buɗe "Scene Outerte Rap", inda sabbin ƙungiyoyi 45 suka shiga zaɓe tsakanin ƙungiyoyi 300 na yau da kullun. An gudanar da nune-nune a cibiyar Culturel Franco-Niger ( CCFN) ta birnin Niamey a watan Agustan shekarata 2004.{{Ana bukatan hujja|date=May 2021}} == A halin yanzu == CCFN ta kasance babban wurin taron hip hop na Nijar har zuwa shekarar 2008, inda ake gudanar da jerin gasa na yau da kullun da ake kira " ''Crash Party'' ".{{Ana bukatan hujja|date=May 2021}} Yawancin waɗannan ƙungiyoyin farko har yanzu suna aiki, gami da Tchakey, Kaidan Gasya, Almamy Koye & WassWong, da Goro G. Diara Z, dan kasar Ivory Coast mawaƙin hip hop, shi ma yana zaune a Yamai a lokacin kuma yana da tasiri a fagen rap na Yamai. Sauran kungiyoyi masu nasara sun hada da Black Daps, Berey Koy, Federal Terminus Clan, Haskey Klan, Kamikaz, Rass Idris, 3STM (Sels, Tataf et Mamoud), PCV (puissance, connaissance et verité) da Metafor .{{Ana bukatan hujja|date=May 2021}} == Manazartai == {{Reflist}} * [http://www.FofoMag.com Mujallar Fofo dalla-dalla - Culture et musique du Niger] : shahararriyar mujallar al'adu, wadda "Association culturelle de promotion de la culture nigérienne" ta shirya, wanda aka mayar da hankali tun a shekarun 1990 akan Hip-Hop. * [https://web.archive.org/web/20080114054441/http://www.nigerime.com/ nigerime.com] : Portail du Hip-Hop Nijar * [https://web.archive.org/web/20080612142037/http://www.rfi.fr/francais/radio/editions/072/edition_13_20060601.asp Nijar - Spéciale Hip Hop] . [[Radio France Internationale|Radio France International]], Yuni 1, 2006. * [https://web.archive.org/web/20080907115447/http://www.nigerime.com/Nouvelles/Hip-Hop-Niger/Historique-du-Hip-Hop-Nigerien.html Historique du Hip Hop Nijar, Nigerap 12-04-2004] . * [https://web.archive.org/web/20071203184237/http://www.parcourslemonde.com/articles/index.php?id=300 L'terview du groupe de Rap nigérien MTS Matassa] . parcourslemonde.com * [https://web.archive.org/web/20080416000234/http://vibrationsmusic.com/2007/04/30/film-le-festival-documentaire-visions-du-reel-en-musique/ Fim: le festival documentaire Visions du Réel en musique Fim] Vibrations Music: 30 Afrilu 2007. * [http://www.rfimusique.com/musiquefr/articles/067/article_15682.asp Da rappe da Nijar: Ƙungiyoyin Ƙungiyoyin Bugawa] . Mélanie Bosquet, [[Radio France Internationale|Radio France International]], Yamai : 26 ga Yuli, 2005. == Hanyoyin haɗi na waje == * [http://www.wasswong.com/finalwasswong.index.htm Wasswong site] * [http://www.wasswong.com/metaphorecrew.index.htm Metaphore Crew biography] . {{Genres of African popular music}} egqsk8qdq90d2lzp25h7valonuzc847 164800 164799 2022-08-08T16:14:56Z Em-mustapha 6594 Em-mustapha moved page [[Wakar hip hop a Nijar]] to [[Waƙar hip hop a Nijar]] wikitext text/x-wiki   '''Rap Nigeria''' salon waƙar hip hop ne wanda ya fara fitowa a [[Niamey]], [[Nijar (ƙasa)|Niger]], a ƙarshen shekarar 1998. [[File:Hip_hop_black_daps_niamey_2009.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Hip_hop_black_daps_niamey_2009.jpg/220px-Hip_hop_black_daps_niamey_2009.jpg|right|thumb| Black Daps yayi a [[Niamey]], Janairu 2009.]] == Rap dan Nijar == Rap Nijer harshe ne na harsuna daban-daban da ake magana da shi a [[Nijar (ƙasa)|Nijar]] . Samfurin kiɗan sau da yawa yana da laushi, kuma yana gauraye da kiɗan gargajiya, kodayake an gauraya salon raye-raye masu tsauri a ciki, suna nuna tasirin Faransanci, Amurkawa, da sauran salon wakar hip hop na Afirka ta yamma (musamman hip hop na Ivory Coast ). Wasan hip hop na Nijar ya girma tun daga farkon kaskanci ya mamaye yawancin kasuwannin wakokin Nijar. Matasa, 'yan Nijar da ba su gamsu ba, sun yi amfani da fom din suna magana kan abubuwan da ke fusata su - auren dole, aikin yara, rashawa, talauci da sauran matsaloli. <ref>[http://kinoks.org/spip.php?article179 Vernissae du 2E Album Groupe Wass-Wong. T-Nibon-C: un album très engagé]. Mahamadou Diallo "Le Républicain Niger": 4 July 2007.</ref> Ana sayar da rikodi na cikin gida akan kaset ɗin kaset da ƙananan fayafai, kamar yadda yake tare da mafi yawan nau'ikan shahararrun kiɗan [[Afirka ta Yamma|Afirka ta yamma]] . == Bayyanar == Kungiyoyin Hip hop sun fara fitowa da yin wasan kwaikwayo a [[Niamey|Yamai]] a shekarar 1998. Kundin hip hop na Nigeria na farko da aka sani shine Lakal Kaney 's 2000 " ''La voix du Ténéré'' ". <ref>Historique du Hip Hop Nigerien, Nigerap 12-04-2004</ref> Dan Nigeria Rap ya fara fitowa a cikin shirye-shiryen kade-kade na cibiyar al'adu na [[UNICEF]] yayin da makada ke yin nunin fa'ida da gasa. A cikin watan Agustan shekarar 2004, [[UNICEF]] ta buɗe "Scene Outerte Rap", inda sabbin ƙungiyoyi 45 suka shiga zaɓe tsakanin ƙungiyoyi 300 na yau da kullun. An gudanar da nune-nune a cibiyar Culturel Franco-Niger ( CCFN) ta birnin Niamey a watan Agustan shekarata 2004.{{Ana bukatan hujja|date=May 2021}} == A halin yanzu == CCFN ta kasance babban wurin taron hip hop na Nijar har zuwa shekarar 2008, inda ake gudanar da jerin gasa na yau da kullun da ake kira " ''Crash Party'' ".{{Ana bukatan hujja|date=May 2021}} Yawancin waɗannan ƙungiyoyin farko har yanzu suna aiki, gami da Tchakey, Kaidan Gasya, Almamy Koye & WassWong, da Goro G. Diara Z, dan kasar Ivory Coast mawaƙin hip hop, shi ma yana zaune a Yamai a lokacin kuma yana da tasiri a fagen rap na Yamai. Sauran kungiyoyi masu nasara sun hada da Black Daps, Berey Koy, Federal Terminus Clan, Haskey Klan, Kamikaz, Rass Idris, 3STM (Sels, Tataf et Mamoud), PCV (puissance, connaissance et verité) da Metafor .{{Ana bukatan hujja|date=May 2021}} == Manazartai == {{Reflist}} * [http://www.FofoMag.com Mujallar Fofo dalla-dalla - Culture et musique du Niger] : shahararriyar mujallar al'adu, wadda "Association culturelle de promotion de la culture nigérienne" ta shirya, wanda aka mayar da hankali tun a shekarun 1990 akan Hip-Hop. * [https://web.archive.org/web/20080114054441/http://www.nigerime.com/ nigerime.com] : Portail du Hip-Hop Nijar * [https://web.archive.org/web/20080612142037/http://www.rfi.fr/francais/radio/editions/072/edition_13_20060601.asp Nijar - Spéciale Hip Hop] . [[Radio France Internationale|Radio France International]], Yuni 1, 2006. * [https://web.archive.org/web/20080907115447/http://www.nigerime.com/Nouvelles/Hip-Hop-Niger/Historique-du-Hip-Hop-Nigerien.html Historique du Hip Hop Nijar, Nigerap 12-04-2004] . * [https://web.archive.org/web/20071203184237/http://www.parcourslemonde.com/articles/index.php?id=300 L'terview du groupe de Rap nigérien MTS Matassa] . parcourslemonde.com * [https://web.archive.org/web/20080416000234/http://vibrationsmusic.com/2007/04/30/film-le-festival-documentaire-visions-du-reel-en-musique/ Fim: le festival documentaire Visions du Réel en musique Fim] Vibrations Music: 30 Afrilu 2007. * [http://www.rfimusique.com/musiquefr/articles/067/article_15682.asp Da rappe da Nijar: Ƙungiyoyin Ƙungiyoyin Bugawa] . Mélanie Bosquet, [[Radio France Internationale|Radio France International]], Yamai : 26 ga Yuli, 2005. == Hanyoyin haɗi na waje == * [http://www.wasswong.com/finalwasswong.index.htm Wasswong site] * [http://www.wasswong.com/metaphorecrew.index.htm Metaphore Crew biography] . {{Genres of African popular music}} egqsk8qdq90d2lzp25h7valonuzc847 Wakar hip hop a Nijar 0 35088 164801 2022-08-08T16:14:56Z Em-mustapha 6594 Em-mustapha moved page [[Wakar hip hop a Nijar]] to [[Waƙar hip hop a Nijar]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Waƙar hip hop a Nijar]] 4ha9zeykr5wzj9klkv9yvem7jg1t9ir Munich 0 35089 164802 2022-08-08T16:26:35Z Sufie Alyaryasie 13902 Sabon shafi: '''Munich''' babban birnin kasar Bavaria (jiha), kudancin Jamus. Birni ne mafi girma a Bavaria kuma birni na uku mafi girma a Jamus (bayan Berlin da Hamburg). Munich, birni mafi girma a kudancin Jamus, yana da nisan mil 30 (kilomita 50) arewa da ƙarshen tsaunin Alps da kuma gefen kogin Isar, wanda ke ratsa tsakiyar birnin. Pop. (2011) 1,348,335; (2015 mai zuwa) 1,450,381.<ref>https://www.tripadvisor.com/Tourism-g187309-Munich_Upper_Bavaria_Bavaria-Vacations.html</re... wikitext text/x-wiki '''Munich''' babban birnin kasar Bavaria (jiha), kudancin Jamus. Birni ne mafi girma a Bavaria kuma birni na uku mafi girma a Jamus (bayan Berlin da Hamburg). Munich, birni mafi girma a kudancin Jamus, yana da nisan mil 30 (kilomita 50) arewa da ƙarshen tsaunin Alps da kuma gefen kogin Isar, wanda ke ratsa tsakiyar birnin. Pop. (2011) 1,348,335; (2015 mai zuwa) 1,450,381.<ref>https://www.tripadvisor.com/Tourism-g187309-Munich_Upper_Bavaria_Bavaria-Vacations.html</ref> ===Tarihi=== Munich, ko München ("Gidan Sufaye"), ya samo asali ne daga gidan sufi na Benedictine da ke Tegernsee, wanda an kafa shi a cikin 750 CE. A cikin 1157 Henry the Lion, Sarkin Bavaria, ya ba sufaye 'yancin kafa kasuwa inda hanyar Salzburg ta haɗu da Kogin Isar. An gina gada a Isar Saboda a Kara bunk as a kasuwar, kuma kasuwar ta kasance tana da ƙarfi.<ref>https://www.timeanddate.com/worldclock/germany/munich</ref> A 1255 Munich ta zama gidan dangin [[Wittelsbach]], wanda ya yi nasara zuwa duchy na Bavaria a 1180. Sama da shekaru 700 Wittelsbachs za su kasance da alaƙa ta kud da kud da makomar garin. A farkon karni na 14 na farkon layin Wittelsbach na sarakunan Romawa masu tsarki, Louis IV (Louis the Bavarian), ya fadada garin zuwa girman da ya kasance har zuwa karshen karni na 18. A karkashin zaɓen Bavarian Maximilian I (1597–1651), shugaba mai ƙarfi da inganci, Munich ta ƙaru cikin wadata da girma kuma ta ci gaba har zuwa Yaƙin Shekaru Talatin. Swedes ne suka mamaye shi a ƙarƙashin Gustav II Adolf (Gustavus Adolphus) a shekarar 1632, kuma a cikin 1634 annoba ta yi sanadin mutuwar kusan kashi ɗaya bisa uku na al'ummarta.<ref>https://www.germany.travel/en/cities-culture/munich.html</ref> Wittelsbach na uku wanda ya bar alamarsa a cikin al'umma shine Louis I, Sarkin Bavaria daga 1825 zuwa 1848. Louis ya tsara kuma ya kirkiro Munich ta zamani, kuma masu ginin gine-ginensa sun kafa halayen birnin a cikin gine-ginen jama'a da suka tsara. Karni na 19 shine mafi girman lokacin girma da ci gaba na Munich. Furotesta  sun zama 'yan ƙasa a karon farko a cikin abin da ya kasance har zuwa lokacin ƙauyen Roman Katolika. Yawan jama'ar birnin 100,000 a 1854 ya karu zuwa 500,000 zuwa 1900. Muhimmancin al'adun Munich a Turai ya kasance da ɗa Louis II, ta gwarzon mawakin Richard Wagner, ya farfado da shahararsa a matsayin birnin kiɗa da wasan kwaikwayo. ===Manazarta=== mxxipvvgg2iwntgb9yf27m848t6mew2 Nantalamaodps 0 35090 164807 2022-08-08T18:35:10Z 80.215.244.246 Sabon shafi: [[File:Bill Clinton.jpg|400px]] [[File:Maître Gims Cannes 2016 2.jpg|400px]] wikitext text/x-wiki [[File:Bill Clinton.jpg|400px]] [[File:Maître Gims Cannes 2016 2.jpg|400px]] 4qnvmtt6bn7bh0tybx0w2ilnknisfzc Zhervueng Jellinsrotshkov 0 35091 164808 2022-08-08T18:36:48Z 80.215.244.246 Sabon shafi: [[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]] [[File:Maître Gims Cannes 2016 2.jpg|400px]] wikitext text/x-wiki [[File:Donald Trump official portrait.jpg|400px]] [[File:Maître Gims Cannes 2016 2.jpg|400px]] bvdy2gnngd4gd3cmmdndi72y3ciy9w5 User talk:Spitzmauskc 3 35092 164822 2022-08-08T21:00:33Z AmmarBot 13973 Barka da zuwa! wikitext text/x-wiki == Barka da zuwa! == Ni Robot ne ba mutum ba. [[File:Wikipedia_mini_globe_handheld.jpg|thumb|300px|Hausa Wikipedia na buƙatar gudummuwarku domin ta bunƙasa!]] Barka da zuwa Hausa Wikipedia, Spitzmauskc! Mun ji daɗin [[Special:Contributions/Spitzmauskc|gudummuwarku]]. Kuma muna fatan zaku tsaya ku ci gaba da bada gudummuwa. Anan ƙasa ga wasu shafuka da zasu taimaka wajen fahimtar Hausa Wikipedia da yadda ake gyara ta: * [[Wikipedia:Gabatarwa|Gabatarwa]] * [[Wikipedia:Tutorial|Tutorial]] * [[Wikipedia:Cheatsheet|Cheatsheet]] * [[Wikipedia:Yadda_ake_rubuta_muƙala|Yadda ake rubuta muƙala]] * [[Wikipedia:Manufofi biyar|Manufofin Hausa Wikipedia]] * [[Wikipedia:Shawarwari_goma_akan_gyaran_Wikipedia|Shawarwari goma akan gyaran Wikipedia]] Zaku iya yin [[Wikipedia:Tutorial/Shafukan_tattaunawa#Shafin_tattaunawa_na_edita|sayinin rubutunku]] idan kuna akan [[Wikipedia:Shafin tattaunawa|shafukan tattaunawa]] ta hanyar alamar tilde guda huɗu, kamar haka (<nowiki>~~~~</nowiki>); yin hakan, zaisa sunanku da cikkaken kwanan wata. In kana buƙatar wani taimako, ku duba [[Wikipedia:Tutorial]]. Na gode. [[User:AmmarBot|AmmarBot]] ([[User talk:AmmarBot|talk]]) 21:00, 8 ga Augusta, 2022 (UTC) 8ms2qdqclo00flpo438klb2d5r756o3 User talk:Noambarsh 3 35093 164823 2022-08-08T21:00:43Z AmmarBot 13973 Barka da zuwa! wikitext text/x-wiki == Barka da zuwa! == Ni Robot ne ba mutum ba. [[File:Wikipedia_mini_globe_handheld.jpg|thumb|300px|Hausa Wikipedia na buƙatar gudummuwarku domin ta bunƙasa!]] Barka da zuwa Hausa Wikipedia, Noambarsh! Mun ji daɗin [[Special:Contributions/Noambarsh|gudummuwarku]]. Kuma muna fatan zaku tsaya ku ci gaba da bada gudummuwa. Anan ƙasa ga wasu shafuka da zasu taimaka wajen fahimtar Hausa Wikipedia da yadda ake gyara ta: * [[Wikipedia:Gabatarwa|Gabatarwa]] * [[Wikipedia:Tutorial|Tutorial]] * [[Wikipedia:Cheatsheet|Cheatsheet]] * [[Wikipedia:Yadda_ake_rubuta_muƙala|Yadda ake rubuta muƙala]] * [[Wikipedia:Manufofi biyar|Manufofin Hausa Wikipedia]] * [[Wikipedia:Shawarwari_goma_akan_gyaran_Wikipedia|Shawarwari goma akan gyaran Wikipedia]] Zaku iya yin [[Wikipedia:Tutorial/Shafukan_tattaunawa#Shafin_tattaunawa_na_edita|sayinin rubutunku]] idan kuna akan [[Wikipedia:Shafin tattaunawa|shafukan tattaunawa]] ta hanyar alamar tilde guda huɗu, kamar haka (<nowiki>~~~~</nowiki>); yin hakan, zaisa sunanku da cikkaken kwanan wata. In kana buƙatar wani taimako, ku duba [[Wikipedia:Tutorial]]. Na gode. [[User:AmmarBot|AmmarBot]] ([[User talk:AmmarBot|talk]]) 21:00, 8 ga Augusta, 2022 (UTC) fztll9uet6zad4gyk968zywdkisg3ya User talk:ABRAHAMOBI1987 3 35094 164824 2022-08-08T21:00:53Z AmmarBot 13973 Barka da zuwa! wikitext text/x-wiki == Barka da zuwa! == Ni Robot ne ba mutum ba. [[File:Wikipedia_mini_globe_handheld.jpg|thumb|300px|Hausa Wikipedia na buƙatar gudummuwarku domin ta bunƙasa!]] Barka da zuwa Hausa Wikipedia, ABRAHAMOBI1987! Mun ji daɗin [[Special:Contributions/ABRAHAMOBI1987|gudummuwarku]]. Kuma muna fatan zaku tsaya ku ci gaba da bada gudummuwa. Anan ƙasa ga wasu shafuka da zasu taimaka wajen fahimtar Hausa Wikipedia da yadda ake gyara ta: * [[Wikipedia:Gabatarwa|Gabatarwa]] * [[Wikipedia:Tutorial|Tutorial]] * [[Wikipedia:Cheatsheet|Cheatsheet]] * [[Wikipedia:Yadda_ake_rubuta_muƙala|Yadda ake rubuta muƙala]] * [[Wikipedia:Manufofi biyar|Manufofin Hausa Wikipedia]] * [[Wikipedia:Shawarwari_goma_akan_gyaran_Wikipedia|Shawarwari goma akan gyaran Wikipedia]] Zaku iya yin [[Wikipedia:Tutorial/Shafukan_tattaunawa#Shafin_tattaunawa_na_edita|sayinin rubutunku]] idan kuna akan [[Wikipedia:Shafin tattaunawa|shafukan tattaunawa]] ta hanyar alamar tilde guda huɗu, kamar haka (<nowiki>~~~~</nowiki>); yin hakan, zaisa sunanku da cikkaken kwanan wata. In kana buƙatar wani taimako, ku duba [[Wikipedia:Tutorial]]. Na gode. [[User:AmmarBot|AmmarBot]] ([[User talk:AmmarBot|talk]]) 21:00, 8 ga Augusta, 2022 (UTC) q2ms06tg65fqk7l5ppb72h1cvmjey6g User talk:Anas a Garba 3 35095 164825 2022-08-08T21:01:03Z AmmarBot 13973 Barka da zuwa! wikitext text/x-wiki == Barka da zuwa! == Ni Robot ne ba mutum ba. [[File:Wikipedia_mini_globe_handheld.jpg|thumb|300px|Hausa Wikipedia na buƙatar gudummuwarku domin ta bunƙasa!]] Barka da zuwa Hausa Wikipedia, Anas a Garba! Mun ji daɗin [[Special:Contributions/Anas a Garba|gudummuwarku]]. Kuma muna fatan zaku tsaya ku ci gaba da bada gudummuwa. Anan ƙasa ga wasu shafuka da zasu taimaka wajen fahimtar Hausa Wikipedia da yadda ake gyara ta: * [[Wikipedia:Gabatarwa|Gabatarwa]] * [[Wikipedia:Tutorial|Tutorial]] * [[Wikipedia:Cheatsheet|Cheatsheet]] * [[Wikipedia:Yadda_ake_rubuta_muƙala|Yadda ake rubuta muƙala]] * [[Wikipedia:Manufofi biyar|Manufofin Hausa Wikipedia]] * [[Wikipedia:Shawarwari_goma_akan_gyaran_Wikipedia|Shawarwari goma akan gyaran Wikipedia]] Zaku iya yin [[Wikipedia:Tutorial/Shafukan_tattaunawa#Shafin_tattaunawa_na_edita|sayinin rubutunku]] idan kuna akan [[Wikipedia:Shafin tattaunawa|shafukan tattaunawa]] ta hanyar alamar tilde guda huɗu, kamar haka (<nowiki>~~~~</nowiki>); yin hakan, zaisa sunanku da cikkaken kwanan wata. In kana buƙatar wani taimako, ku duba [[Wikipedia:Tutorial]]. Na gode. [[User:AmmarBot|AmmarBot]] ([[User talk:AmmarBot|talk]]) 21:01, 8 ga Augusta, 2022 (UTC) nmu21rlj8tfy4t8ltmszd9q1az345z2 User talk:Abdul A.D 3 35096 164826 2022-08-08T21:01:13Z AmmarBot 13973 Barka da zuwa! wikitext text/x-wiki == Barka da zuwa! == Ni Robot ne ba mutum ba. [[File:Wikipedia_mini_globe_handheld.jpg|thumb|300px|Hausa Wikipedia na buƙatar gudummuwarku domin ta bunƙasa!]] Barka da zuwa Hausa Wikipedia, Abdul A.D! Mun ji daɗin [[Special:Contributions/Abdul A.D|gudummuwarku]]. Kuma muna fatan zaku tsaya ku ci gaba da bada gudummuwa. Anan ƙasa ga wasu shafuka da zasu taimaka wajen fahimtar Hausa Wikipedia da yadda ake gyara ta: * [[Wikipedia:Gabatarwa|Gabatarwa]] * [[Wikipedia:Tutorial|Tutorial]] * [[Wikipedia:Cheatsheet|Cheatsheet]] * [[Wikipedia:Yadda_ake_rubuta_muƙala|Yadda ake rubuta muƙala]] * [[Wikipedia:Manufofi biyar|Manufofin Hausa Wikipedia]] * [[Wikipedia:Shawarwari_goma_akan_gyaran_Wikipedia|Shawarwari goma akan gyaran Wikipedia]] Zaku iya yin [[Wikipedia:Tutorial/Shafukan_tattaunawa#Shafin_tattaunawa_na_edita|sayinin rubutunku]] idan kuna akan [[Wikipedia:Shafin tattaunawa|shafukan tattaunawa]] ta hanyar alamar tilde guda huɗu, kamar haka (<nowiki>~~~~</nowiki>); yin hakan, zaisa sunanku da cikkaken kwanan wata. In kana buƙatar wani taimako, ku duba [[Wikipedia:Tutorial]]. Na gode. [[User:AmmarBot|AmmarBot]] ([[User talk:AmmarBot|talk]]) 21:01, 8 ga Augusta, 2022 (UTC) tuppmmi2hp2o44g7dxcrd8duaecb07t User talk:Jpgordon 3 35097 164827 2022-08-08T21:01:23Z AmmarBot 13973 Barka da zuwa! wikitext text/x-wiki == Barka da zuwa! == Ni Robot ne ba mutum ba. [[File:Wikipedia_mini_globe_handheld.jpg|thumb|300px|Hausa Wikipedia na buƙatar gudummuwarku domin ta bunƙasa!]] Barka da zuwa Hausa Wikipedia, Jpgordon! Mun ji daɗin [[Special:Contributions/Jpgordon|gudummuwarku]]. Kuma muna fatan zaku tsaya ku ci gaba da bada gudummuwa. Anan ƙasa ga wasu shafuka da zasu taimaka wajen fahimtar Hausa Wikipedia da yadda ake gyara ta: * [[Wikipedia:Gabatarwa|Gabatarwa]] * [[Wikipedia:Tutorial|Tutorial]] * [[Wikipedia:Cheatsheet|Cheatsheet]] * [[Wikipedia:Yadda_ake_rubuta_muƙala|Yadda ake rubuta muƙala]] * [[Wikipedia:Manufofi biyar|Manufofin Hausa Wikipedia]] * [[Wikipedia:Shawarwari_goma_akan_gyaran_Wikipedia|Shawarwari goma akan gyaran Wikipedia]] Zaku iya yin [[Wikipedia:Tutorial/Shafukan_tattaunawa#Shafin_tattaunawa_na_edita|sayinin rubutunku]] idan kuna akan [[Wikipedia:Shafin tattaunawa|shafukan tattaunawa]] ta hanyar alamar tilde guda huɗu, kamar haka (<nowiki>~~~~</nowiki>); yin hakan, zaisa sunanku da cikkaken kwanan wata. In kana buƙatar wani taimako, ku duba [[Wikipedia:Tutorial]]. Na gode. [[User:AmmarBot|AmmarBot]] ([[User talk:AmmarBot|talk]]) 21:01, 8 ga Augusta, 2022 (UTC) o56zowpoo9bo8xo60qch34i9lsz74pa User talk:Masasidan 3 35098 164829 2022-08-08T21:01:33Z AmmarBot 13973 Barka da zuwa! wikitext text/x-wiki == Barka da zuwa! == Ni Robot ne ba mutum ba. [[File:Wikipedia_mini_globe_handheld.jpg|thumb|300px|Hausa Wikipedia na buƙatar gudummuwarku domin ta bunƙasa!]] Barka da zuwa Hausa Wikipedia, Masasidan! Mun ji daɗin [[Special:Contributions/Masasidan|gudummuwarku]]. Kuma muna fatan zaku tsaya ku ci gaba da bada gudummuwa. Anan ƙasa ga wasu shafuka da zasu taimaka wajen fahimtar Hausa Wikipedia da yadda ake gyara ta: * [[Wikipedia:Gabatarwa|Gabatarwa]] * [[Wikipedia:Tutorial|Tutorial]] * [[Wikipedia:Cheatsheet|Cheatsheet]] * [[Wikipedia:Yadda_ake_rubuta_muƙala|Yadda ake rubuta muƙala]] * [[Wikipedia:Manufofi biyar|Manufofin Hausa Wikipedia]] * [[Wikipedia:Shawarwari_goma_akan_gyaran_Wikipedia|Shawarwari goma akan gyaran Wikipedia]] Zaku iya yin [[Wikipedia:Tutorial/Shafukan_tattaunawa#Shafin_tattaunawa_na_edita|sayinin rubutunku]] idan kuna akan [[Wikipedia:Shafin tattaunawa|shafukan tattaunawa]] ta hanyar alamar tilde guda huɗu, kamar haka (<nowiki>~~~~</nowiki>); yin hakan, zaisa sunanku da cikkaken kwanan wata. In kana buƙatar wani taimako, ku duba [[Wikipedia:Tutorial]]. Na gode. [[User:AmmarBot|AmmarBot]] ([[User talk:AmmarBot|talk]]) 21:01, 8 ga Augusta, 2022 (UTC) d1b3t1bkn4oa9i9on0rkp7ndzdrfm9t User talk:Sarki-elite 3 35099 164830 2022-08-08T21:01:43Z AmmarBot 13973 Barka da zuwa! wikitext text/x-wiki == Barka da zuwa! == Ni Robot ne ba mutum ba. [[File:Wikipedia_mini_globe_handheld.jpg|thumb|300px|Hausa Wikipedia na buƙatar gudummuwarku domin ta bunƙasa!]] Barka da zuwa Hausa Wikipedia, Sarki-elite! Mun ji daɗin [[Special:Contributions/Sarki-elite|gudummuwarku]]. Kuma muna fatan zaku tsaya ku ci gaba da bada gudummuwa. Anan ƙasa ga wasu shafuka da zasu taimaka wajen fahimtar Hausa Wikipedia da yadda ake gyara ta: * [[Wikipedia:Gabatarwa|Gabatarwa]] * [[Wikipedia:Tutorial|Tutorial]] * [[Wikipedia:Cheatsheet|Cheatsheet]] * [[Wikipedia:Yadda_ake_rubuta_muƙala|Yadda ake rubuta muƙala]] * [[Wikipedia:Manufofi biyar|Manufofin Hausa Wikipedia]] * [[Wikipedia:Shawarwari_goma_akan_gyaran_Wikipedia|Shawarwari goma akan gyaran Wikipedia]] Zaku iya yin [[Wikipedia:Tutorial/Shafukan_tattaunawa#Shafin_tattaunawa_na_edita|sayinin rubutunku]] idan kuna akan [[Wikipedia:Shafin tattaunawa|shafukan tattaunawa]] ta hanyar alamar tilde guda huɗu, kamar haka (<nowiki>~~~~</nowiki>); yin hakan, zaisa sunanku da cikkaken kwanan wata. In kana buƙatar wani taimako, ku duba [[Wikipedia:Tutorial]]. Na gode. [[User:AmmarBot|AmmarBot]] ([[User talk:AmmarBot|talk]]) 21:01, 8 ga Augusta, 2022 (UTC) 93noh5h4s3wf3wp5d6kb8r0a16wigdi User talk:Leemerht yusuf 3 35100 164831 2022-08-08T21:01:53Z AmmarBot 13973 Barka da zuwa! wikitext text/x-wiki == Barka da zuwa! == Ni Robot ne ba mutum ba. [[File:Wikipedia_mini_globe_handheld.jpg|thumb|300px|Hausa Wikipedia na buƙatar gudummuwarku domin ta bunƙasa!]] Barka da zuwa Hausa Wikipedia, Leemerht yusuf! Mun ji daɗin [[Special:Contributions/Leemerht yusuf|gudummuwarku]]. Kuma muna fatan zaku tsaya ku ci gaba da bada gudummuwa. Anan ƙasa ga wasu shafuka da zasu taimaka wajen fahimtar Hausa Wikipedia da yadda ake gyara ta: * [[Wikipedia:Gabatarwa|Gabatarwa]] * [[Wikipedia:Tutorial|Tutorial]] * [[Wikipedia:Cheatsheet|Cheatsheet]] * [[Wikipedia:Yadda_ake_rubuta_muƙala|Yadda ake rubuta muƙala]] * [[Wikipedia:Manufofi biyar|Manufofin Hausa Wikipedia]] * [[Wikipedia:Shawarwari_goma_akan_gyaran_Wikipedia|Shawarwari goma akan gyaran Wikipedia]] Zaku iya yin [[Wikipedia:Tutorial/Shafukan_tattaunawa#Shafin_tattaunawa_na_edita|sayinin rubutunku]] idan kuna akan [[Wikipedia:Shafin tattaunawa|shafukan tattaunawa]] ta hanyar alamar tilde guda huɗu, kamar haka (<nowiki>~~~~</nowiki>); yin hakan, zaisa sunanku da cikkaken kwanan wata. In kana buƙatar wani taimako, ku duba [[Wikipedia:Tutorial]]. Na gode. [[User:AmmarBot|AmmarBot]] ([[User talk:AmmarBot|talk]]) 21:01, 8 ga Augusta, 2022 (UTC) kh0248xvp2ikh9gz63kp72wo37vpe5c User talk:هيكا من مصر 3 35101 164832 2022-08-08T21:02:03Z AmmarBot 13973 Barka da zuwa! wikitext text/x-wiki == Barka da zuwa! == Ni Robot ne ba mutum ba. [[File:Wikipedia_mini_globe_handheld.jpg|thumb|300px|Hausa Wikipedia na buƙatar gudummuwarku domin ta bunƙasa!]] Barka da zuwa Hausa Wikipedia, هيكا من مصر! Mun ji daɗin [[Special:Contributions/هيكا من مصر|gudummuwarku]]. Kuma muna fatan zaku tsaya ku ci gaba da bada gudummuwa. Anan ƙasa ga wasu shafuka da zasu taimaka wajen fahimtar Hausa Wikipedia da yadda ake gyara ta: * [[Wikipedia:Gabatarwa|Gabatarwa]] * [[Wikipedia:Tutorial|Tutorial]] * [[Wikipedia:Cheatsheet|Cheatsheet]] * [[Wikipedia:Yadda_ake_rubuta_muƙala|Yadda ake rubuta muƙala]] * [[Wikipedia:Manufofi biyar|Manufofin Hausa Wikipedia]] * [[Wikipedia:Shawarwari_goma_akan_gyaran_Wikipedia|Shawarwari goma akan gyaran Wikipedia]] Zaku iya yin [[Wikipedia:Tutorial/Shafukan_tattaunawa#Shafin_tattaunawa_na_edita|sayinin rubutunku]] idan kuna akan [[Wikipedia:Shafin tattaunawa|shafukan tattaunawa]] ta hanyar alamar tilde guda huɗu, kamar haka (<nowiki>~~~~</nowiki>); yin hakan, zaisa sunanku da cikkaken kwanan wata. In kana buƙatar wani taimako, ku duba [[Wikipedia:Tutorial]]. Na gode. [[User:AmmarBot|AmmarBot]] ([[User talk:AmmarBot|talk]]) 21:02, 8 ga Augusta, 2022 (UTC) d9d3l308x787u49xjevudcbuulfi26o Arewa ta Tsakiya (Najeriya) 0 35102 164833 2022-08-08T21:02:12Z Uncle Bash007 9891 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1101853042|North Central (Nigeria)]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement <!-- See Template:Infobox settlement for additional fields and descriptions -->|name=North Central|native_name_lang=|settlement_type=|image_skyline=|image_alt=|image_caption=|motto=|image_map=|map_alt=|coordinates=|coordinates_footnotes=|subdivision_type=[[Country]]|subdivision_name={{flag|Nigeria}}|subdivision_type1=Federal territory|subdivision_name1='''[[Federal Capital Territory (Nigeria)|Federal Capital Territory]]'''|subdivision_type2=States|subdivision_name2={{plainlist| * '''[[Benue State]]''' * '''[[Kogi State]]''' * '''[[Kwara State]]''' * '''[[Nasarawa State]]''' * '''[[Niger State]]''' * '''[[Plateau State]]''' }}|subdivision_type3={{Nowrap|Largest city}}|subdivision_name3=[[Abuja]]|subdivision_type4={{Nowrap|Major cities}}|subdivision_name4={{plainlist| * [[Ilorin]] * [[Jos]] * [[Minna]] * [[Lafia]] * [[Okene]] * [[Makurdi]] * [[Mokwa]] * [[Suleja]] * [[Lavun]] * [[Bida]] * [[Gboko]] * [[Otukpo]] }} <!-- ALL fields with measurements have automatic unit conversion --> <!-- for references: use <ref> tags -->|unit_pref=Metric|area_footnotes=|area_total_km2=|area_land_km2=|area_water_km2=|area_water_percent=|area_rank=|area_note=|population_total=|population_as_of=|population_density_km2=|population_demonym=|timezone=[[West Africa Time|WAT]]|utc_offset=+1|timezone1_DST=|utc_offset1_DST=|blank_name_sec1=Major languages|blank_info_sec1={{Flatlist| * [[Bassa Nge people|Bassa Nge]] * [[Berom language|Berom]] * [[Boghom language|Boghom]] * [[Dibo language|Dibo]] * [[Ebira language|Ebira]] * [[Eggon language|Eggon]] * [[Fula language|Fula]] * [[Gade language|Gade]] * [[Gwari language|Gwari]] * [[Goemai language|Goemai]] * [[Gwandara language|Gwandara]] * [[Hausa language|Hausa]] * [[Kakanda language|Kakanda]] * [[Kamuku languages|Kamuku]] * [[Idoma language|Idoma]] * [[Idomoid languages]] * [[Igala language|Igala]] * [[Izere language|Izere]] * [[Jili language|Jili]] * [[Lela language|Lela]] * [[Mada language|Mada]] * [[Ngas language|Ngas]] * [[Nungu language|Nungu]] * [[Nupe language|Nupe]] * [[Ron language|Ron]] * [[Shingini language|Shingini]] * [[Tarok language|Tarok]] * [[Tiv language|Tiv]] * [[Vadi language|Vadi]] * [[Wapan language|Wapan]] * [[Yoruba language|Yoruba]] * [[Yiwom language|Yiwom]] }}|coordinates_region=}} '''Arewa ta tsakiya''' (wanda aka fi sani da '''Arewa-Tsakiya''' ) na daya daga cikin shiyyoyin siyasa shida na Najeriya wacce ke wakiltar mafi akasarin yankin tsakiyar kasar. Ta ƙunshi [[Jerin jihohi a Nijeriya|jihohi]] shida - [[Benue (jiha)|Benue]], [[Kogi]], [[Kwara (jiha)|Kwara]], [[Nasarawa]], [[Neja|Niger]], [[Plateau (jiha)|Plateau]] - da kuma babban birnin tarayyar Najeriya, Abuja. Yankin Arewa ta tsakiya ta mamaye fadin kasar baki daya, tun daga kan iyakar kasar da [[Kamaru]] zuwa na [[Benin]]. Dangane da mahalli, yankin ta mamaye gandun daji na Guinea-savanna mosaic, tare da ɓangaren yamma ta faɗo cikin yankin savanna na yammacin Sudan. Jihar Filato kuma ana kiranta da sunan [[Jos Plateau]], wacce ke daidai tsakiyar yankin gabas ta tsakiya. Yankin tana da yawan mutane kimanin miliyan 20, kusan kashi 11% na yawan al'ummar Najeriya. Babban birnin kasar [[Abuja]], dake cikin [[Babban Birnin Tarayya, Najeriya|babban birnin tarayya]], da kuma [[Ilorin]] da [[Jos]], sune biranen da suka fi yawan jama'a a yankin Arewa ta tsakiya, haka zalika kuma birnen yankin sune na [[Jerin birane a Nijeriya|shida, na bakwai da na takwas mafi yawan]] mutane a Najeriya. == Manazarta == {{Reflist}} [[Category:Rabe-rabe a Najeeriya]] ks9jbgu3ehhn1lkbhq3hnskepy5ok4w 164837 164833 2022-08-08T21:02:34Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Arewa ta tsakiya''' (wanda aka fi sani da '''Arewa-Tsakiya''' ) na daya daga cikin shiyyoyin siyasa shida na Najeriya wacce ke wakiltar mafi akasarin yankin tsakiyar kasar. Ta ƙunshi [[Jerin jihohi a Nijeriya|jihohi]] shida - [[Benue (jiha)|Benue]], [[Kogi]], [[Kwara (jiha)|Kwara]], [[Nasarawa]], [[Neja|Niger]], [[Plateau (jiha)|Plateau]] - da kuma babban birnin tarayyar Najeriya, Abuja. Yankin Arewa ta tsakiya ta mamaye fadin kasar baki daya, tun daga kan iyakar kasar da [[Kamaru]] zuwa na [[Benin]]. Dangane da mahalli, yankin ta mamaye gandun daji na Guinea-savanna mosaic, tare da ɓangaren yamma ta faɗo cikin yankin savanna na yammacin Sudan. Jihar Filato kuma ana kiranta da sunan [[Jos Plateau]], wacce ke daidai tsakiyar yankin gabas ta tsakiya. Yankin tana da yawan mutane kimanin miliyan 20, kusan kashi 11% na yawan al'ummar Najeriya. Babban birnin kasar [[Abuja]], dake cikin [[Babban Birnin Tarayya, Najeriya|babban birnin tarayya]], da kuma [[Ilorin]] da [[Jos]], sune biranen da suka fi yawan jama'a a yankin Arewa ta tsakiya, haka zalika kuma birnen yankin sune na [[Jerin birane a Nijeriya|shida, na bakwai da na takwas mafi yawan]] mutane a Najeriya. == Manazarta == {{Reflist}} [[Category:Rabe-rabe a Najeeriya]] 0znhxb5sm9u3ecuhzkupjclpk52oevo User talk:טרול המתים 3 35103 164834 2022-08-08T21:02:13Z AmmarBot 13973 Barka da zuwa! wikitext text/x-wiki == Barka da zuwa! == Ni Robot ne ba mutum ba. [[File:Wikipedia_mini_globe_handheld.jpg|thumb|300px|Hausa Wikipedia na buƙatar gudummuwarku domin ta bunƙasa!]] Barka da zuwa Hausa Wikipedia, טרול המתים! Mun ji daɗin [[Special:Contributions/טרול המתים|gudummuwarku]]. Kuma muna fatan zaku tsaya ku ci gaba da bada gudummuwa. Anan ƙasa ga wasu shafuka da zasu taimaka wajen fahimtar Hausa Wikipedia da yadda ake gyara ta: * [[Wikipedia:Gabatarwa|Gabatarwa]] * [[Wikipedia:Tutorial|Tutorial]] * [[Wikipedia:Cheatsheet|Cheatsheet]] * [[Wikipedia:Yadda_ake_rubuta_muƙala|Yadda ake rubuta muƙala]] * [[Wikipedia:Manufofi biyar|Manufofin Hausa Wikipedia]] * [[Wikipedia:Shawarwari_goma_akan_gyaran_Wikipedia|Shawarwari goma akan gyaran Wikipedia]] Zaku iya yin [[Wikipedia:Tutorial/Shafukan_tattaunawa#Shafin_tattaunawa_na_edita|sayinin rubutunku]] idan kuna akan [[Wikipedia:Shafin tattaunawa|shafukan tattaunawa]] ta hanyar alamar tilde guda huɗu, kamar haka (<nowiki>~~~~</nowiki>); yin hakan, zaisa sunanku da cikkaken kwanan wata. In kana buƙatar wani taimako, ku duba [[Wikipedia:Tutorial]]. Na gode. [[User:AmmarBot|AmmarBot]] ([[User talk:AmmarBot|talk]]) 21:02, 8 ga Augusta, 2022 (UTC) 5kbynfy8al16eqy2peoujajzizzfc41 User talk:Bowie18763 3 35104 164835 2022-08-08T21:02:23Z AmmarBot 13973 Barka da zuwa! wikitext text/x-wiki == Barka da zuwa! == Ni Robot ne ba mutum ba. [[File:Wikipedia_mini_globe_handheld.jpg|thumb|300px|Hausa Wikipedia na buƙatar gudummuwarku domin ta bunƙasa!]] Barka da zuwa Hausa Wikipedia, Bowie18763! Mun ji daɗin [[Special:Contributions/Bowie18763|gudummuwarku]]. Kuma muna fatan zaku tsaya ku ci gaba da bada gudummuwa. Anan ƙasa ga wasu shafuka da zasu taimaka wajen fahimtar Hausa Wikipedia da yadda ake gyara ta: * [[Wikipedia:Gabatarwa|Gabatarwa]] * [[Wikipedia:Tutorial|Tutorial]] * [[Wikipedia:Cheatsheet|Cheatsheet]] * [[Wikipedia:Yadda_ake_rubuta_muƙala|Yadda ake rubuta muƙala]] * [[Wikipedia:Manufofi biyar|Manufofin Hausa Wikipedia]] * [[Wikipedia:Shawarwari_goma_akan_gyaran_Wikipedia|Shawarwari goma akan gyaran Wikipedia]] Zaku iya yin [[Wikipedia:Tutorial/Shafukan_tattaunawa#Shafin_tattaunawa_na_edita|sayinin rubutunku]] idan kuna akan [[Wikipedia:Shafin tattaunawa|shafukan tattaunawa]] ta hanyar alamar tilde guda huɗu, kamar haka (<nowiki>~~~~</nowiki>); yin hakan, zaisa sunanku da cikkaken kwanan wata. In kana buƙatar wani taimako, ku duba [[Wikipedia:Tutorial]]. Na gode. [[User:AmmarBot|AmmarBot]] ([[User talk:AmmarBot|talk]]) 21:02, 8 ga Augusta, 2022 (UTC) hdnggmwryn6o4tw6884kxncmcpm6x2d User talk:Achiri Bitamsimli 3 35105 164836 2022-08-08T21:02:33Z AmmarBot 13973 Barka da zuwa! wikitext text/x-wiki == Barka da zuwa! == Ni Robot ne ba mutum ba. [[File:Wikipedia_mini_globe_handheld.jpg|thumb|300px|Hausa Wikipedia na buƙatar gudummuwarku domin ta bunƙasa!]] Barka da zuwa Hausa Wikipedia, Achiri Bitamsimli! Mun ji daɗin [[Special:Contributions/Achiri Bitamsimli|gudummuwarku]]. Kuma muna fatan zaku tsaya ku ci gaba da bada gudummuwa. Anan ƙasa ga wasu shafuka da zasu taimaka wajen fahimtar Hausa Wikipedia da yadda ake gyara ta: * [[Wikipedia:Gabatarwa|Gabatarwa]] * [[Wikipedia:Tutorial|Tutorial]] * [[Wikipedia:Cheatsheet|Cheatsheet]] * [[Wikipedia:Yadda_ake_rubuta_muƙala|Yadda ake rubuta muƙala]] * [[Wikipedia:Manufofi biyar|Manufofin Hausa Wikipedia]] * [[Wikipedia:Shawarwari_goma_akan_gyaran_Wikipedia|Shawarwari goma akan gyaran Wikipedia]] Zaku iya yin [[Wikipedia:Tutorial/Shafukan_tattaunawa#Shafin_tattaunawa_na_edita|sayinin rubutunku]] idan kuna akan [[Wikipedia:Shafin tattaunawa|shafukan tattaunawa]] ta hanyar alamar tilde guda huɗu, kamar haka (<nowiki>~~~~</nowiki>); yin hakan, zaisa sunanku da cikkaken kwanan wata. In kana buƙatar wani taimako, ku duba [[Wikipedia:Tutorial]]. Na gode. [[User:AmmarBot|AmmarBot]] ([[User talk:AmmarBot|talk]]) 21:02, 8 ga Augusta, 2022 (UTC) 3tgq01nvh6dk56dmrkj1rijhoc0cpkz User talk:Ruky Wunpini 3 35106 164838 2022-08-08T21:02:43Z AmmarBot 13973 Barka da zuwa! wikitext text/x-wiki == Barka da zuwa! == Ni Robot ne ba mutum ba. [[File:Wikipedia_mini_globe_handheld.jpg|thumb|300px|Hausa Wikipedia na buƙatar gudummuwarku domin ta bunƙasa!]] Barka da zuwa Hausa Wikipedia, Ruky Wunpini! Mun ji daɗin [[Special:Contributions/Ruky Wunpini|gudummuwarku]]. Kuma muna fatan zaku tsaya ku ci gaba da bada gudummuwa. Anan ƙasa ga wasu shafuka da zasu taimaka wajen fahimtar Hausa Wikipedia da yadda ake gyara ta: * [[Wikipedia:Gabatarwa|Gabatarwa]] * [[Wikipedia:Tutorial|Tutorial]] * [[Wikipedia:Cheatsheet|Cheatsheet]] * [[Wikipedia:Yadda_ake_rubuta_muƙala|Yadda ake rubuta muƙala]] * [[Wikipedia:Manufofi biyar|Manufofin Hausa Wikipedia]] * [[Wikipedia:Shawarwari_goma_akan_gyaran_Wikipedia|Shawarwari goma akan gyaran Wikipedia]] Zaku iya yin [[Wikipedia:Tutorial/Shafukan_tattaunawa#Shafin_tattaunawa_na_edita|sayinin rubutunku]] idan kuna akan [[Wikipedia:Shafin tattaunawa|shafukan tattaunawa]] ta hanyar alamar tilde guda huɗu, kamar haka (<nowiki>~~~~</nowiki>); yin hakan, zaisa sunanku da cikkaken kwanan wata. In kana buƙatar wani taimako, ku duba [[Wikipedia:Tutorial]]. Na gode. [[User:AmmarBot|AmmarBot]] ([[User talk:AmmarBot|talk]]) 21:02, 8 ga Augusta, 2022 (UTC) i53a0qbzhebtrkcnt3axefyxedqb5e5 User talk:Alhaj Darajaati 3 35107 164839 2022-08-08T21:02:53Z AmmarBot 13973 Barka da zuwa! wikitext text/x-wiki == Barka da zuwa! == Ni Robot ne ba mutum ba. [[File:Wikipedia_mini_globe_handheld.jpg|thumb|300px|Hausa Wikipedia na buƙatar gudummuwarku domin ta bunƙasa!]] Barka da zuwa Hausa Wikipedia, Alhaj Darajaati! Mun ji daɗin [[Special:Contributions/Alhaj Darajaati|gudummuwarku]]. Kuma muna fatan zaku tsaya ku ci gaba da bada gudummuwa. Anan ƙasa ga wasu shafuka da zasu taimaka wajen fahimtar Hausa Wikipedia da yadda ake gyara ta: * [[Wikipedia:Gabatarwa|Gabatarwa]] * [[Wikipedia:Tutorial|Tutorial]] * [[Wikipedia:Cheatsheet|Cheatsheet]] * [[Wikipedia:Yadda_ake_rubuta_muƙala|Yadda ake rubuta muƙala]] * [[Wikipedia:Manufofi biyar|Manufofin Hausa Wikipedia]] * [[Wikipedia:Shawarwari_goma_akan_gyaran_Wikipedia|Shawarwari goma akan gyaran Wikipedia]] Zaku iya yin [[Wikipedia:Tutorial/Shafukan_tattaunawa#Shafin_tattaunawa_na_edita|sayinin rubutunku]] idan kuna akan [[Wikipedia:Shafin tattaunawa|shafukan tattaunawa]] ta hanyar alamar tilde guda huɗu, kamar haka (<nowiki>~~~~</nowiki>); yin hakan, zaisa sunanku da cikkaken kwanan wata. In kana buƙatar wani taimako, ku duba [[Wikipedia:Tutorial]]. Na gode. [[User:AmmarBot|AmmarBot]] ([[User talk:AmmarBot|talk]]) 21:02, 8 ga Augusta, 2022 (UTC) hcsl4ndvi8xczff3l2fss8skkx1e8dd User talk:Mariobanana 3 35108 164840 2022-08-08T21:03:03Z AmmarBot 13973 Barka da zuwa! wikitext text/x-wiki == Barka da zuwa! == Ni Robot ne ba mutum ba. [[File:Wikipedia_mini_globe_handheld.jpg|thumb|300px|Hausa Wikipedia na buƙatar gudummuwarku domin ta bunƙasa!]] Barka da zuwa Hausa Wikipedia, Mariobanana! Mun ji daɗin [[Special:Contributions/Mariobanana|gudummuwarku]]. Kuma muna fatan zaku tsaya ku ci gaba da bada gudummuwa. Anan ƙasa ga wasu shafuka da zasu taimaka wajen fahimtar Hausa Wikipedia da yadda ake gyara ta: * [[Wikipedia:Gabatarwa|Gabatarwa]] * [[Wikipedia:Tutorial|Tutorial]] * [[Wikipedia:Cheatsheet|Cheatsheet]] * [[Wikipedia:Yadda_ake_rubuta_muƙala|Yadda ake rubuta muƙala]] * [[Wikipedia:Manufofi biyar|Manufofin Hausa Wikipedia]] * [[Wikipedia:Shawarwari_goma_akan_gyaran_Wikipedia|Shawarwari goma akan gyaran Wikipedia]] Zaku iya yin [[Wikipedia:Tutorial/Shafukan_tattaunawa#Shafin_tattaunawa_na_edita|sayinin rubutunku]] idan kuna akan [[Wikipedia:Shafin tattaunawa|shafukan tattaunawa]] ta hanyar alamar tilde guda huɗu, kamar haka (<nowiki>~~~~</nowiki>); yin hakan, zaisa sunanku da cikkaken kwanan wata. In kana buƙatar wani taimako, ku duba [[Wikipedia:Tutorial]]. Na gode. [[User:AmmarBot|AmmarBot]] ([[User talk:AmmarBot|talk]]) 21:03, 8 ga Augusta, 2022 (UTC) mygekikz0zfvara9jwrnac91agcd3h2 User talk:Excelling 3 35109 164841 2022-08-08T21:03:13Z AmmarBot 13973 Barka da zuwa! wikitext text/x-wiki == Barka da zuwa! == Ni Robot ne ba mutum ba. [[File:Wikipedia_mini_globe_handheld.jpg|thumb|300px|Hausa Wikipedia na buƙatar gudummuwarku domin ta bunƙasa!]] Barka da zuwa Hausa Wikipedia, Excelling! Mun ji daɗin [[Special:Contributions/Excelling|gudummuwarku]]. Kuma muna fatan zaku tsaya ku ci gaba da bada gudummuwa. Anan ƙasa ga wasu shafuka da zasu taimaka wajen fahimtar Hausa Wikipedia da yadda ake gyara ta: * [[Wikipedia:Gabatarwa|Gabatarwa]] * [[Wikipedia:Tutorial|Tutorial]] * [[Wikipedia:Cheatsheet|Cheatsheet]] * [[Wikipedia:Yadda_ake_rubuta_muƙala|Yadda ake rubuta muƙala]] * [[Wikipedia:Manufofi biyar|Manufofin Hausa Wikipedia]] * [[Wikipedia:Shawarwari_goma_akan_gyaran_Wikipedia|Shawarwari goma akan gyaran Wikipedia]] Zaku iya yin [[Wikipedia:Tutorial/Shafukan_tattaunawa#Shafin_tattaunawa_na_edita|sayinin rubutunku]] idan kuna akan [[Wikipedia:Shafin tattaunawa|shafukan tattaunawa]] ta hanyar alamar tilde guda huɗu, kamar haka (<nowiki>~~~~</nowiki>); yin hakan, zaisa sunanku da cikkaken kwanan wata. In kana buƙatar wani taimako, ku duba [[Wikipedia:Tutorial]]. Na gode. [[User:AmmarBot|AmmarBot]] ([[User talk:AmmarBot|talk]]) 21:03, 8 ga Augusta, 2022 (UTC) apkwgcgwahcdc4ae44t118chxy988fe User talk:Tarane TT 3 35110 164842 2022-08-08T21:03:23Z AmmarBot 13973 Barka da zuwa! wikitext text/x-wiki == Barka da zuwa! == Ni Robot ne ba mutum ba. [[File:Wikipedia_mini_globe_handheld.jpg|thumb|300px|Hausa Wikipedia na buƙatar gudummuwarku domin ta bunƙasa!]] Barka da zuwa Hausa Wikipedia, Tarane TT! Mun ji daɗin [[Special:Contributions/Tarane TT|gudummuwarku]]. Kuma muna fatan zaku tsaya ku ci gaba da bada gudummuwa. Anan ƙasa ga wasu shafuka da zasu taimaka wajen fahimtar Hausa Wikipedia da yadda ake gyara ta: * [[Wikipedia:Gabatarwa|Gabatarwa]] * [[Wikipedia:Tutorial|Tutorial]] * [[Wikipedia:Cheatsheet|Cheatsheet]] * [[Wikipedia:Yadda_ake_rubuta_muƙala|Yadda ake rubuta muƙala]] * [[Wikipedia:Manufofi biyar|Manufofin Hausa Wikipedia]] * [[Wikipedia:Shawarwari_goma_akan_gyaran_Wikipedia|Shawarwari goma akan gyaran Wikipedia]] Zaku iya yin [[Wikipedia:Tutorial/Shafukan_tattaunawa#Shafin_tattaunawa_na_edita|sayinin rubutunku]] idan kuna akan [[Wikipedia:Shafin tattaunawa|shafukan tattaunawa]] ta hanyar alamar tilde guda huɗu, kamar haka (<nowiki>~~~~</nowiki>); yin hakan, zaisa sunanku da cikkaken kwanan wata. In kana buƙatar wani taimako, ku duba [[Wikipedia:Tutorial]]. Na gode. [[User:AmmarBot|AmmarBot]] ([[User talk:AmmarBot|talk]]) 21:03, 8 ga Augusta, 2022 (UTC) 0o2pnzn701drxa18w68dwjtf34xgiku Harshen Etulo 0 35111 164866 2022-08-08T21:58:46Z Uncle Bash007 9891 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/998886195|Etulo language]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox language|name=Etulo|nativename=|region=[[Benue State]], [[Taraba State]]|states=[[Nigeria]]|speakers=10,000|date=1988|ref=e18|familycolor=Niger-Congo|fam2=[[Atlantic–Congo]]|fam3=[[Volta–Niger]]|fam4={{sm|noi}}|fam5=[[Idomoid languages|Idomoid]]|fam6=Etulo–Idoma|iso3=utr|glotto=etul1245|glottorefname=Etulo}} '''Etulo''' (Utur, Turumawa) harshe ne daga dangi yarukan Idomoid dake tsakiyar Najeriya. == Rarrabawa == Ana amfani da harshen Etolo a: * Karamar hukumar [[Katsina-Ala]], [[Benue (jiha)|Benue State]] * Karamar hukumar [[Wukari]], [[Taraba|Taraba State]] == Manazarta == {{Reflist}}{{Volta-Niger languages}} [[Category:Yarukan Idomoid]] 2hi9j3cxv745d3v7f0w0jjbrq3c39bu Jihar Benue-Plateau 0 35112 164878 2022-08-08T22:19:06Z Uncle Bash007 9891 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/995888659|Benue-Plateau State]]" wikitext text/x-wiki '''Jihar Benue-Plateau''' tsohuwar yanki ce a [[Najeriya]]. An kirkire ta ne a ranar 27 ga watan Mayun 1967 daga sassan Yankin [[Yankin Arewacin Najeriya|Arewa]] kuma ta wanzu har zuwa ranar 3 ga Fabrairun 1976, lokacin da aka raba ta zuwa jihohi biyu - [[Benue (jiha)|Benue]] da [[Plateau (jiha)|Plateau]]. Birnin [[Jos]] ne babban birnin jihar ta Benue-Plateau. == Gwamnonin Benue-Plateau == * Joseph Gomwalk (Mayu 1967 - Yuli 1975) * [[Abdullahi Mohammed]] (Yuli 1975 – Maris 1976) == Manazarta == {{Reflist}} [[Category:Jihohi da yankuna da aka kirkira a 1967]] a8utc54mfo4q5wvkr3gadkxdd7k434i Rural Municipality of Kelvington No. 366 0 35113 164892 2022-08-08T23:14:33Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1082595614|Rural Municipality of Kelvington No. 366]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=Kelvington No. 366|official_name=Rural Municipality of Kelvington No. 366|settlement_type=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural municipality]]|other_name=|motto=|image_skyline=|image_caption=|imagesize=200|image_map=SK RM 366 Kelvington.svg|mapsize=200|map_caption=Location of the RM of Kelvington No. 366 in [[Saskatchewan]]|subdivision_type=Country|subdivision_name=[[Canada]]|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Saskatchewan]]|subdivision_type2=[[List of regions of Canada#Saskatchewan|Region]]|subdivision_name2=|subdivision_type3=[[List of census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 14, Saskatchewan|14]]|subdivision_type4=[[Saskatchewan Association of Rural Municipalities|{{abbr|SARM|Saskatchewan Association of Rural Municipalities}} division]]|subdivision_name4=[[SARM Division No. 4|4]]|subdivision_type5=[[Electoral district (Canada)|Federal riding]]|subdivision_name5=|subdivision_type6=[[List of Saskatchewan provincial electoral districts|Provincial riding]]|subdivision_name6=|government_footnotes=<ref name=MDSprofile>{{cite web | url=http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/muniDetails.aspx?cat=10&mun=2429 | title=Municipality Details: RM of Kelvington No. 366 | publisher=Government of Saskatchewan | access-date=May 21, 2020}}</ref>|leader_title=[[Reeve (Canada)|Reeve]]|leader_name=Maurice Patenaude|leader_title1=Governing&nbsp;body|leader_name1=RM of Kelvington No. 366 Council|leader_title2=Administrator|leader_name2=Heather Elmy|leader_title3=Office location|leader_name3=[[Kelvington, Saskatchewan|Kelvington]]|leader_title4=|leader_name4=|established_title=[[Municipal corporation|Formed]] ({{abbr|LID|Local improvement district}})|established_date=|established_title2=[[Municipal corporation|Formed]]<ref name=ruralincorp/>|established_date2=January 1, 1913|established_title3=Name change|established_date3=|established_title4=Name change|established_date4=|established_title5=Amalgamated|established_date5=|area_footnotes=&nbsp;(2016)<ref name=2016censusSKmunis/>|area_land_km2=862.24 <!-- Use 2016 StatCan land area to accompany 2016 population -->|population_as_of=2016|population_footnotes=<ref name=2016censusSKmunis/>|population_total=398 <!-- 2016 StatCan population only per [[WP:CANPOP]]; do not replace with latest estimate; this estimate can be noted in the article body (so long as it doesn't replace the 2016 StatCan population in the body) -->|population_density_km2=0.5|timezone=[[Central Standard Time|CST]]|timezone_DST=[[Central Standard Time|CST]]|coordinates={{coord|52.334|N|103.626|W|region:CA-SK_type:adm3rd|display=inline,title}}<ref name=CGNDB>{{cite web | url=http://ftp.maps.canada.ca/pub/nrcan_rncan/vector/geobase_cgn_toponyme/prov_csv_eng/ | title=Pre-packaged CSV files - CGN, Canada/Province/Territory (cgn_sk_csv_eng.zip) | publisher=Government of Canada | date=July 24, 2019 | access-date=May 23, 2020}}</ref>|postal_code_type=[[Postal code]]|postal_code=|area_code=[[Area codes 306 and 639|306 and 639]]|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highway(s)]]|blank_info=|blank1_name=Railway(s)|blank1_info=|blank2_name=Waterway(s)|blank2_info=|website=|footnotes=}} Karamar Hukumar '''Kelvington No. 366''' ( yawan 2016 : 398 ) gundumar karkara ce (RM) a cikin lardin Kanada na Saskatchewan a cikin Sashin ƙidayar jama'a mai lamba 14 da Sashen <nowiki><abbr about="#mwt42" data-cx="[{&amp;quot;adapted&amp;quot;:true,&amp;quot;partial&amp;quot;:false,&amp;quot;targetExists&amp;quot;:true}]" data-mw="{&amp;quot;parts&amp;quot;:[{&amp;quot;template&amp;quot;:{&amp;quot;target&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Abbr&amp;quot;,&amp;quot;href&amp;quot;:&amp;quot;./Template:Abbr&amp;quot;},&amp;quot;params&amp;quot;:{&amp;quot;1&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;SARM&amp;quot;},&amp;quot;2&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Saskatchewan Association of Rural Municipalities&amp;quot;}},&amp;quot;i&amp;quot;:0}}]}" data-ve-no-generated-contents="true" id="mwHA" title="Saskatchewan Association of Rural Municipalities" typeof="mw:Transclusion mw:ExpandedAttrs">SARM</abbr></nowiki> mai lamba 4 . Tana yankin kudu maso gabas na lardin. == Tarihi == RM na Kelvington No. 366 an haɗa shi azaman gundumar karkara a ranar 1 ga Janairu, 1913. == Geography == === Al'ummomi da yankuna === Gundumomin birni masu zuwa suna kewaye da RM. ; Kauyuka * Kelington Hakanan yana kewaye da Yellow Quill 90 First Nations Reserve na Indiya . == Alkaluma ==   A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2021 da Statistics Canada ta gudanar, RM na Kelvington No. 366 yana da yawan jama'a 366 da ke zaune a cikin 168 daga cikin jimlar gidaje 220 masu zaman kansu, canjin -8% daga yawan 2016 na 398 . Tare da yanki na {{Convert|853.13|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 0.4/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a na 2016, RM na Kelington No. 366 ya ƙididdige yawan jama'a na 398 da ke zaune a cikin 176 daga cikin 237 jimlar gidaje masu zaman kansu, a -19.4% ya canza daga yawan 2011 na 494 . Tare da yanki na {{Convert|862.24|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 0.5/km a cikin 2016. == YGwamnati == RM na Kelvington No. 366 ana gudanar da ita ne ta hanyar zaɓaɓɓun majalissar ƙaramar hukuma da naɗaɗɗen gudanarwa wanda ke yin taro a ranar Alhamis ta biyu na kowane wata. Reve na RM shine Maurice Patenaude yayin da mai kula da shi shine Heather Elmy. Ofishin RM yana cikin Kelington. == Nassoshi == {{Reflist}}{{Subdivisions of Saskatchewan|rural=yes}}{{SKDivision14}} pdn14qvykuedvkbuabmbq375jarqnyt 164990 164892 2022-08-09T08:02:03Z DonCamillo 4280 wikitext text/x-wiki {{databox}} Karamar Hukumar '''Kelvington No. 366''' ( yawan 2016 : 398 ) gundumar karkara ce (RM) a cikin lardin Kanada na Saskatchewan a cikin Sashin ƙidayar jama'a mai lamba 14 da Sashen <nowiki><abbr about="#mwt42" data-cx="[{&amp;quot;adapted&amp;quot;:true,&amp;quot;partial&amp;quot;:false,&amp;quot;targetExists&amp;quot;:true}]" data-mw="{&amp;quot;parts&amp;quot;:[{&amp;quot;template&amp;quot;:{&amp;quot;target&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Abbr&amp;quot;,&amp;quot;href&amp;quot;:&amp;quot;./Template:Abbr&amp;quot;},&amp;quot;params&amp;quot;:{&amp;quot;1&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;SARM&amp;quot;},&amp;quot;2&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Saskatchewan Association of Rural Municipalities&amp;quot;}},&amp;quot;i&amp;quot;:0}}]}" data-ve-no-generated-contents="true" id="mwHA" title="Saskatchewan Association of Rural Municipalities" typeof="mw:Transclusion mw:ExpandedAttrs">SARM</abbr></nowiki> mai lamba 4 . Tana yankin kudu maso gabas na lardin. == Tarihi == RM na Kelvington No. 366 an haɗa shi azaman gundumar karkara a ranar 1 ga Janairu, 1913. == Geography == === Al'ummomi da yankuna === Gundumomin birni masu zuwa suna kewaye da RM. ; Kauyuka * Kelington Hakanan yana kewaye da Yellow Quill 90 First Nations Reserve na Indiya . == Alkaluma ==   A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2021 da Statistics Canada ta gudanar, RM na Kelvington No. 366 yana da yawan jama'a 366 da ke zaune a cikin 168 daga cikin jimlar gidaje 220 masu zaman kansu, canjin -8% daga yawan 2016 na 398 . Tare da yanki na {{Convert|853.13|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 0.4/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a na 2016, RM na Kelington No. 366 ya ƙididdige yawan jama'a na 398 da ke zaune a cikin 176 daga cikin 237 jimlar gidaje masu zaman kansu, a -19.4% ya canza daga yawan 2011 na 494 . Tare da yanki na {{Convert|862.24|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 0.5/km a cikin 2016. == YGwamnati == RM na Kelvington No. 366 ana gudanar da ita ne ta hanyar zaɓaɓɓun majalissar ƙaramar hukuma da naɗaɗɗen gudanarwa wanda ke yin taro a ranar Alhamis ta biyu na kowane wata. Reve na RM shine Maurice Patenaude yayin da mai kula da shi shine Heather Elmy. Ofishin RM yana cikin Kelington. == Nassoshi == {{Reflist}}{{Subdivisions of Saskatchewan|rural=yes}}{{SKDivision14}} avahw57pyw9vd9k2vx87lzsqjlsc7yu 164991 164990 2022-08-09T08:02:22Z DonCamillo 4280 wikitext text/x-wiki {{databox}} Karamar Hukumar '''Kelvington No. 366''' ( yawan 2016 : 398 ) gundumar karkara ce (RM) a cikin lardin Kanada na Saskatchewan a cikin Sashin ƙidayar jama'a mai lamba 14 da Sashen mai lamba 4 . Tana yankin kudu maso gabas na lardin. == Tarihi == RM na Kelvington No. 366 an haɗa shi azaman gundumar karkara a ranar 1 ga Janairu, 1913. == Geography == === Al'ummomi da yankuna === Gundumomin birni masu zuwa suna kewaye da RM. ; Kauyuka * Kelington Hakanan yana kewaye da Yellow Quill 90 First Nations Reserve na Indiya . == Alkaluma ==   A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2021 da Statistics Canada ta gudanar, RM na Kelvington No. 366 yana da yawan jama'a 366 da ke zaune a cikin 168 daga cikin jimlar gidaje 220 masu zaman kansu, canjin -8% daga yawan 2016 na 398 . Tare da yanki na {{Convert|853.13|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 0.4/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a na 2016, RM na Kelington No. 366 ya ƙididdige yawan jama'a na 398 da ke zaune a cikin 176 daga cikin 237 jimlar gidaje masu zaman kansu, a -19.4% ya canza daga yawan 2011 na 494 . Tare da yanki na {{Convert|862.24|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 0.5/km a cikin 2016. == YGwamnati == RM na Kelvington No. 366 ana gudanar da ita ne ta hanyar zaɓaɓɓun majalissar ƙaramar hukuma da naɗaɗɗen gudanarwa wanda ke yin taro a ranar Alhamis ta biyu na kowane wata. Reve na RM shine Maurice Patenaude yayin da mai kula da shi shine Heather Elmy. Ofishin RM yana cikin Kelington. == Nassoshi == {{Reflist}}{{Subdivisions of Saskatchewan|rural=yes}}{{SKDivision14}} 29nsrx5mnqbnqxkbpzfisceglxc33ue Wilcox, Saskatchewan 0 35115 165007 2022-08-09T09:10:08Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1091865151|Wilcox, Saskatchewan]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement||official_name=Wilcox|other_name=|native_name=<!-- for cities whose native name is not in English -->|nickname=|settlement_type=Village|motto=|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|image_flag=|flag_size=|image_seal=|seal_size=|image_shield=|shield_size=|image_map=|mapsize=|map_caption=|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=|image_dot_map=|dot_mapsize=|dot_map_caption=|dot_x=|dot_y=|pushpin_map=Saskatchewan#Canada <!-- the name of a location map as per http://en.wikipedia.org/wiki/Template:Location_map -->|pushpin_label_position=<!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none -->|pushpin_mapsize=|subdivision_type=[[Country]]|subdivision_name=[[Canada]]|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Saskatchewan]]|subdivision_type2=[[List of regions of Canada|Region]]|subdivision_name2=[[Saskatchewan]]|subdivision_type3=[[Census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 6, Saskatchewan|6]]|subdivision_type4=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural Municipality]]|subdivision_name4=[[Bratt's Lake No. 129, Saskatchewan|Bratt's Lake]]|government_footnotes=|government_type=|leader_title=[[Mayor]]|leader_name=Wayne Hoffart|leader_title1=Administrator|leader_name1=Tammi Ritchie|leader_title2=Governing&nbsp;body|leader_name2=[http://www.municipal.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/muniDetails.aspx?cat=3&mun=2289 Wilcox Village Council]|leader_title3=|leader_name3=|leader_title4=|leader_name4=|established_title=Post office Founded|established_date=1902-11-01|established_title2=Incorporated (Village)|established_date2=1907<ref name="Wilcok">{{cite web | title =Wilcok 100 Years | url =http://www.wilcox.ca/index.php | access-date =2013-05-19}}</ref>|established_title3=|established_date3=|area_magnitude=|unit_pref=<!--Enter: Imperial, if Imperial (metric) is desired-->|area_footnotes=|area_total_km2=1.48|area_land_km2=|area_water_km2=|area_total_sq_mi=|area_land_sq_mi=|area_water_sq_mi=|area_water_percent=|area_urban_km2=|area_urban_sq_mi=|area_metro_km2=|area_metro_sq_mi=|population_as_of=2001|population_footnotes=|population_note=|population_total=322|population_density_km2=218.2|population_density_sq_mi=|population_metro=|population_density_metro_km2=|population_density_metro_sq_mi=|population_urban=|population_density_urban_km2=|population_density_urban_sq_mi=|population_blank1_title=National Population Rank (Out of 5,008)|population_blank1=|population_density_blank1_km2=|population_density_blank1_sq_mi=|timezone=CST|utc_offset=|timezone_DST=|utc_offset_DST=|coordinates={{coord|50.092|-104.720|region:CA-SK|display=inline}}|elevation_footnotes=<!--for references: use <ref> </ref> tags-->|elevation_m=|elevation_ft=|postal_code_type=[[Postal code]]|postal_code=S0G 5E0|area_code=306|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highways]]|blank_info=[[Saskatchewan Highway 39|Highway 39]]|blank1_name=|blank1_info=|website=http://www.wilcox.ca/|footnotes=<ref>{{Citation |last=National Archives |first=Archivia Net |title=Post Offices and Postmasters |url=http://www.collectionscanada.ca/archivianet/post-offices/001001-100.01-e.php |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20061006045957/http://www.collectionscanada.ca/archivianet/post-offices/001001-100.01-e.php |archive-date=2006-10-06 }}</ref><ref>{{Citation |last=Government of Saskatchewan |first=MRD Home |title=Municipal Directory System |url=http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/welcome.aspx |access-date=2013-05-19 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160115125115/http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/welcome.aspx |archive-date=2016-01-15 }}</ref>|format=<ref>{{Citation |last=Canadian Textiles Institute. |title=CTI Determine your provincial constituency |year=2005 |url=http://www.textiles.ca/eng/nonAuthProg/redirect.cfm?path=IssPolContacts&sectionID=7601.cfm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070911025012/http://www.textiles.ca/eng/nonAuthProg/redirect.cfm?path=IssPolContacts&sectionID=7601.cfm |archive-date=2007-09-11 }}</ref><ref>{{Citation |last=Commissioner of Canada Elections |first=Chief Electoral Officer of Canada |title=Elections Canada On-line |year=2005 |url=http://www.elections.ca/home.asp |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070421084430/http://www.elections.ca/home.asp |archive-date=2007-04-21 }}</ref>}} '''Wilcox''' ( yawan jama'a 2016 : 264 ) ƙauye ne a lardin Kanada na Saskatchewan a cikin gundumar Karkara na tafkin Bratt's No. 129 da Rarraba Ƙididdiga Na 6 . Yana da kusan kilomita 41 (25&nbsp;mi) kudu da birnin Regina . Wilcox shine gidan Kwalejin Athol Murray na Notre Dame, makarantar kwana ga ɗalibai a maki 9-12. Kauyen kuma gida ne ga ƙungiyar wasan hockey na Notre Dame Hounds a cikin Saskatchewan Junior Hockey League . == Tarihi == A cikin 1902, ofishin gidan waya da aka kafa a gundumar wucin gadi na Assiniboia West na Arewa maso Yamma Territories da kuma gundumar zaɓe ta tarayya a lokacin mai suna Qu'Appelle. Saskatchewan ya zama lardi a cikin 1905. An haɗa Wilcox azaman ƙauye a ranar 20 ga Afrilu, 1907. Gidan makaranta mai ɗaki ɗaya mai suna Wilcox School District #1633 wanda aka kafa a Tsp 13 Rge 21 W na 2 Meridian. == Alkaluma ==   A cikin kididdigar yawan jama'a ta shekarar 2021 da Statistics Canada ta gudanar, Wilcox yana da yawan jama'a 261 da ke zaune a cikin 83 daga cikin jimlar gidaje 93 masu zaman kansu, canjin yanayi. -1.1% daga yawan 2016 na 264 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|1.43|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 182.5/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a na 2016, ƙauyen Wilcox ya ƙididdige yawan jama'a 264 da ke zaune a cikin 80 daga cikin jimlar gidaje 93 masu zaman kansu, a -28.4% ya canza daga yawan 2011 na 339 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|1.48|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 178.4/km a cikin 2016. == Fitattun mutane == * Jon Cooper, babban kocin NHL Tampa Bay Lightning * Ralph Goodale, tsohon Ministan Tsaron Jama'a na tarayya kuma tsohon dan majalisa mai wakiltar Regina-Wascana * Jason Kenney, Firayim Ministan Alberta * 'Yan'uwan Nick Metz da Don Metz na Toronto Maple Leafs duka sun fito ne daga Wilcox. * Uba Athol Murray wanda ya kafa Kwalejin Notre Dame na Prairies, 1919 * Jaden Schwartz (2011 - na yanzu) na NHL Seattle Kraken == A cikin fim == * Fim ɗin 1980, ''The Hounds na Notre Dame'', an harbe shi a ƙauyen. == Duba kuma == * Jerin al'ummomi a cikin Saskatchewan * Ƙauyen Saskatchewan == Nassoshi == {{Reflist}}{{Geographic Location|Northwest=|North=[[Dana, Saskatchewan|Dana]]|Northeast=[[Rouleau, Saskatchewan|Rouleau]]|West=[[Hearne, Saskatchewan|Hearne]]|Centre=Wilcox|East=[[Riceton, Saskatchewan|Riceton]]|Southwest=|South=[[Corinne, Saskatchewan|Corinne]]|Southeast=[[Milestone, Saskatchewan|Milestone]]}}{{Subdivisions of Saskatchewan|villages=yes}}{{SKDivision6}}{{Authority control}}{{Coord|50.092|N|104.720|W|type:city_region:CA_source:GNS-enwiki}}<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles>{{Coord|50.092|N|104.720|W|type:city_region:CA_source:GNS-enwiki}} bq7i6556st0rjhblq7xpn8lat4becqn Togo, Saskatchewan 0 35116 165012 2022-08-09T09:15:38Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1089575648|Togo, Saskatchewan]]" wikitext text/x-wiki   [[File:Togo-aerial.jpg|thumb| Duban iska na Togo]] '''Togo''' ( yawan jama'a na 2016 : 86 ) ƙauye ne a lardin Saskatchewan na Kanada a cikin gundumar Karkara ta Cote No. 271 da Sashen ƙidayar jama'a mai lamba 9 . Yana da{{Convert|1/2|mi|m}} da iyakar Manitoba kuma kusan {{Convert|45|mi|km}} arewa maso gabashin birnin Yorkton . A cikin 1906, lokacin yakin Russo-Japanese, sunaye biyu sun fito: Admiral Togo na jirgin ruwa na Japan da Admiral Makaroff na Rasha. A cikin 1906 an haɗa Pelly Siding a matsayin ƙauye kuma aka sake masa suna Togo bayan mai mulkin Jafananci, kuma al'umma ta gaba zuwa gabas akan layin CNR (mil 5) ana kiranta Makaroff (Manitoba) don girmama admiral na Rasha. Duk da ƙananan yawan jama'a, Togo tana da ofishin gidan waya, cocin Lutheran, raye-raye / skating, wurin shiga. Bayan noma, ayyukan gida sun haɗa da kamun kifi (duba: Lake of the Prairies ) ko wasan hockey . A da akwai lif ɗin hatsi da yawa dake kusa da titin jirgin ƙasa. Dan wasan NHL Ted Hampson daga ƙauye ne. Reginald John Marsden Parker daga Togo yayi aiki a matsayin Laftanar Gwamnan Saskatchewan . Tashar Togo tana karɓar sabis na Via Rail sabis. A cikin watan Afrilun 2013, wani jirgin fasinja ya kauce hanya kusa da ƙauyen. Babu wanda ya jikkata. == Tarihi == An haɗa Togo a matsayin ƙauye a ranar 4 ga Satumba, 1906. An kafa wannan ƙauyen ne bayan da Japanawa suka ci nasara da dama a yaƙin da suka yi da Rasha (Yaƙin Rasha da Japan 1904-05). Birtaniya ta yi kawance da Japan a wannan yakin kuma Japan ta kasance kasa mai farin jini a duk fadin daular Burtaniya. Garuruwa uku a cikin Saskatchewan tare da layin CN (Togo, Kuroki, Mikado), <ref>Barry, B. (October 2003) People Places: Contemporary Saskatchewan Place Names, 1-894022-92-0</ref> wurin shakatawa na yanki (Oyama), <ref>Barry, B. (October 2003) People Places: Contemporary Saskatchewan Place Names, 1-894022-92-0</ref> da CN Siding (Fukushiama) <ref>Russell, E.T., (1973) What's in a Name: The Story Behind Saskatchewan Place Names, 0-88833-053-7</ref> an ba su suna don girmamawa ga nasarorin Jafananci a cikin wannan yaƙin. == Alkaluma ==   A cikin kididdigar yawan jama'a ta shekarar 2021 da Statistics Canada ta gudanar, Togo tana da yawan jama'a 83 da ke zaune a cikin 46 daga cikin 62 na gidaje masu zaman kansu, canjin yanayi. -3.5% daga yawan jama'arta na 2016 na 86 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|1.44|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 57.6/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a a shekarar 2016, ƙauyen Togo ya ƙididdige yawan jama'a 86 da ke zaune a cikin 45 daga cikin 63 na gidaje masu zaman kansu. -1.2% ya canza daga yawan 2011 na 87 . Tare da filin ƙasa na {{Convert|1.5|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 57.3/km a cikin 2016. == Nassoshi == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * {{Official website}} {{Subdivisions of Saskatchewan|villages=yes}}{{SKDivision9}}{{Coord|51|24|13|N|101|35|04|W}}<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles>{{Coord|51|24|13|N|101|35|04|W}} 5ntznmho4i939kf9wbrsskzu1qul0x8 Nana Ayew Afriye 0 35117 165042 2022-08-09T10:38:00Z DaSupremo 9834 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1103228051|Nana Ayew Afriye]]" wikitext text/x-wiki '''Dr. Nana Ayew Afriye'''<ref>{{Cite web|title=Nana Ayew Afriye|url=https://dailyguidenetwork.com/wp-content/uploads/2022/03/Nana-Ayew-Afriye.jpg|access-date=2022-08-08|website=DailyGuide Network|language=en-US}}</ref> dan siyasan Ghana ne kuma dan majalisar dokoki ta bakwai a jamhuriyar Ghana ta hudu mai wakiltar mazabar Effiduase-Asokore a yankin Ashanti<ref>{{Cite web|last=GTonline|date=2022-07-22|title=Electorates venting spleen on MPs worrisome - Ayew Afriyie|url=https://www.ghanaiantimes.com.gh/electorates-venting-spleen-on-mps-worrisome-ayew-afriyie/|access-date=2022-08-08|website=Ghanaian Times|language=en-US}}</ref> akan tikitin New Patriotic Party.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.parliament.gh/mps?mp=110|title=Parliament of Ghana}}</ref><ref>{{Cite web|date=2020-06-21|title=NPP supporters in Effiduase-Asokore call for annulment of primaries - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/npp-supporters-in-effiduase-asokore-call-for-annulment-of-primaries/|access-date=2022-08-08|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> == Rayuwar farko da ilimi == An haifi Afriye a ranar 22 ga Janairun 1978 kuma ya fito ne daga Effiduase a yankin Ashanti na Ghana. A cikin 2004, ya sami digirin farko na likitanci da digirin digirgir daga Jami'ar Ghana sannan kuma ya sami shaidar kammala karatun digiri na biyu a fannin tattalin arziki na lafiya daga Jami'ar Oxford. A shekara ta 2009, ya kara samun digiri na biyu (MA) a fannin sarrafa manufofin tattalin arziki a jami'ar Ghana. A cikin 2011, ya sami MPH a fannin Tattalin Arziki Lafiya daga Jami'ar Leeds a Burtaniya.<ref name=":1">{{Cite web|title=Afriye, Nana Ayew|url=https://ghanamps.com/mp/afriye-nana-ayew/|access-date=2022-08-08|website=Ghana MPS|language=en-US}}</ref> == Aiki == Afriye shi ne shugaban asibitin St. Johns da haihuwa da ke Tantra Hills a Accra.<ref name=":1" /> Ya kuma kasance Shugaban Hukumar Kiwon Lafiyar Jama'a a Asibitin Ridge.<ref name=":0" /> == Siyasa == Afriye dan sabuwar jam’iyyar Patriotic Party ne kuma dan majalisa mai wakiltar mazabar Effiduase-Asokore a yankin Ashanti.<ref name=":0" /><ref>{{Cite web|date=2022-03-13|title=Ayew Afriyie suggests constitutional amendment for only MPs to be Speakers of Parliament|url=https://citinewsroom.com/2022/03/ayew-afriyie-suggests-constitutional-amendment-for-only-mps-to-be-speakers-of-parliament/|access-date=2022-08-08|website=Citinewsroom - Comprehensive News in Ghana|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|last=Starrfm.com.gh|date=2019-02-12|title=Election 2020: Ayew Afriyie to go unopposed in Effiduase/Asokore Constituency — Starr Fm|url=https://starrfm.com.gh/2019/02/election-2020-ayew-afriyie-to-go-unopposed-in-effiduase-asokore-constituency/|access-date=2022-08-08|language=en-US}}</ref> === Kwamitoci === Afriye shine shugaban kwamitin lafiya kuma memba ne a kwamitin kudi.<ref name=":0" /><ref>{{Cite web|title=Shield the Hippocratic Oath|url=https://www.modernghana.com/news/1165954/shield-the-hippocratic-oath.html|access-date=2022-08-08|website=Modern Ghana|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2022-07-25|title=‘Failed’ NPP doesn’t make NDC an option – Dr. Nana Ayew Afriyie|url=https://www.mynewsgh.com/failed-npp-doesnt-make-ndc-an-option-dr-nana-ayew-afriyie/|access-date=2022-08-08|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|title=Don’t interfere in Medical, Dental Council operations - MP warns politicians|url=https://www.graphic.com.gh/news/health/don-t-interfere-in-medical-dental-council-operations-mp-warns-politicians.html|access-date=2022-08-08|website=Graphic Online|language=en-gb}}</ref> == Rayuwa ta sirri == Afriye Kirista ne.<ref name=":0" /> == Manazarta == [[Category:Rayayyun mutane]] r7esu92o42yujwxjssfwxuyc2egp52x 165043 165042 2022-08-09T10:39:25Z DaSupremo 9834 Added databox wikitext text/x-wiki {{Databox|item=Q61694671}} '''Dr. Nana Ayew Afriye'''<ref>{{Cite web|title=Nana Ayew Afriye|url=https://dailyguidenetwork.com/wp-content/uploads/2022/03/Nana-Ayew-Afriye.jpg|access-date=2022-08-08|website=DailyGuide Network|language=en-US}}</ref> dan siyasan Ghana ne kuma dan majalisar dokoki ta bakwai a jamhuriyar Ghana ta hudu mai wakiltar mazabar Effiduase-Asokore a yankin Ashanti<ref>{{Cite web|last=GTonline|date=2022-07-22|title=Electorates venting spleen on MPs worrisome - Ayew Afriyie|url=https://www.ghanaiantimes.com.gh/electorates-venting-spleen-on-mps-worrisome-ayew-afriyie/|access-date=2022-08-08|website=Ghanaian Times|language=en-US}}</ref> akan tikitin New Patriotic Party.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.parliament.gh/mps?mp=110|title=Parliament of Ghana}}</ref><ref>{{Cite web|date=2020-06-21|title=NPP supporters in Effiduase-Asokore call for annulment of primaries - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/npp-supporters-in-effiduase-asokore-call-for-annulment-of-primaries/|access-date=2022-08-08|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> == Rayuwar farko da ilimi == An haifi Afriye a ranar 22 ga Janairun 1978 kuma ya fito ne daga Effiduase a yankin Ashanti na Ghana. A cikin 2004, ya sami digirin farko na likitanci da digirin digirgir daga Jami'ar Ghana sannan kuma ya sami shaidar kammala karatun digiri na biyu a fannin tattalin arziki na lafiya daga Jami'ar Oxford. A shekara ta 2009, ya kara samun digiri na biyu (MA) a fannin sarrafa manufofin tattalin arziki a jami'ar Ghana. A cikin 2011, ya sami MPH a fannin Tattalin Arziki Lafiya daga Jami'ar Leeds a Burtaniya.<ref name=":1">{{Cite web|title=Afriye, Nana Ayew|url=https://ghanamps.com/mp/afriye-nana-ayew/|access-date=2022-08-08|website=Ghana MPS|language=en-US}}</ref> == Aiki == Afriye shi ne shugaban asibitin St. Johns da haihuwa da ke Tantra Hills a Accra.<ref name=":1" /> Ya kuma kasance Shugaban Hukumar Kiwon Lafiyar Jama'a a Asibitin Ridge.<ref name=":0" /> == Siyasa == Afriye dan sabuwar jam’iyyar Patriotic Party ne kuma dan majalisa mai wakiltar mazabar Effiduase-Asokore a yankin Ashanti.<ref name=":0" /><ref>{{Cite web|date=2022-03-13|title=Ayew Afriyie suggests constitutional amendment for only MPs to be Speakers of Parliament|url=https://citinewsroom.com/2022/03/ayew-afriyie-suggests-constitutional-amendment-for-only-mps-to-be-speakers-of-parliament/|access-date=2022-08-08|website=Citinewsroom - Comprehensive News in Ghana|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|last=Starrfm.com.gh|date=2019-02-12|title=Election 2020: Ayew Afriyie to go unopposed in Effiduase/Asokore Constituency — Starr Fm|url=https://starrfm.com.gh/2019/02/election-2020-ayew-afriyie-to-go-unopposed-in-effiduase-asokore-constituency/|access-date=2022-08-08|language=en-US}}</ref> === Kwamitoci === Afriye shine shugaban kwamitin lafiya kuma memba ne a kwamitin kudi.<ref name=":0" /><ref>{{Cite web|title=Shield the Hippocratic Oath|url=https://www.modernghana.com/news/1165954/shield-the-hippocratic-oath.html|access-date=2022-08-08|website=Modern Ghana|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2022-07-25|title=‘Failed’ NPP doesn’t make NDC an option – Dr. Nana Ayew Afriyie|url=https://www.mynewsgh.com/failed-npp-doesnt-make-ndc-an-option-dr-nana-ayew-afriyie/|access-date=2022-08-08|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|title=Don’t interfere in Medical, Dental Council operations - MP warns politicians|url=https://www.graphic.com.gh/news/health/don-t-interfere-in-medical-dental-council-operations-mp-warns-politicians.html|access-date=2022-08-08|website=Graphic Online|language=en-gb}}</ref> == Rayuwa ta sirri == Afriye Kirista ne.<ref name=":0" /> == Manazarta == [[Category:Rayayyun mutane]] juj0swxuwub7g491sbtlvuc99nvswes 165044 165043 2022-08-09T11:28:24Z Saudarh2 14842 wikitext text/x-wiki {{Databox|item=Q61694671}} '''Dr. Nana Ayew Afriye'''<ref>{{Cite web|title=Nana Ayew Afriye|url=https://dailyguidenetwork.com/wp-content/uploads/2022/03/Nana-Ayew-Afriye.jpg|access-date=2022-08-08|website=DailyGuide Network|language=en-US}}</ref> Dan siyasan Ghana ne kuma dan majalisar dokoki ta bakwai a jamhuriyar Ghana ta hudu mai wakiltar mazabar Effiduase-Asokore a yankin Ashanti<ref>{{Cite web|last=GTonline|date=2022-07-22|title=Electorates venting spleen on MPs worrisome - Ayew Afriyie|url=https://www.ghanaiantimes.com.gh/electorates-venting-spleen-on-mps-worrisome-ayew-afriyie/|access-date=2022-08-08|website=Ghanaian Times|language=en-US}}</ref> akan tikitin New Patriotic Party.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.parliament.gh/mps?mp=110|title=Parliament of Ghana}}</ref><ref>{{Cite web|date=2020-06-21|title=NPP supporters in Effiduase-Asokore call for annulment of primaries - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/npp-supporters-in-effiduase-asokore-call-for-annulment-of-primaries/|access-date=2022-08-08|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> == Rayuwar farko da ilimi == An haifi Afriye a ranar 22 ga Janairun 1978 kuma ya fito ne daga Effiduase a yankin Ashanti na Ghana. A cikin 2004, ya sami digirin farko na likitanci da digirin digirgir daga Jami'ar Ghana sannan kuma ya sami shaidar kammala karatun digiri na biyu a fannin tattalin arziki na lafiya daga Jami'ar Oxford. A shekara ta 2009, ya kara samun digiri na biyu (MA) a fannin sarrafa manufofin tattalin arziki a jami'ar Ghana. A cikin 2011, ya sami MPH a fannin Tattalin Arziki Lafiya daga Jami'ar Leeds a Burtaniya.<ref name=":1">{{Cite web|title=Afriye, Nana Ayew|url=https://ghanamps.com/mp/afriye-nana-ayew/|access-date=2022-08-08|website=Ghana MPS|language=en-US}}</ref> == Aiki == Afriye shi ne shugaban asibitin St. Johns da haihuwa da ke Tantra Hills a Accra.<ref name=":1" /> Ya kuma kasance Shugaban Hukumar Kiwon Lafiyar Jama'a a Asibitin Ridge.<ref name=":0" /> == Siyasa == Afriye dan sabuwar jam’iyyar Patriotic Party ne kuma dan majalisa mai wakiltar mazabar Effiduase-Asokore a yankin Ashanti.<ref name=":0" /><ref>{{Cite web|date=2022-03-13|title=Ayew Afriyie suggests constitutional amendment for only MPs to be Speakers of Parliament|url=https://citinewsroom.com/2022/03/ayew-afriyie-suggests-constitutional-amendment-for-only-mps-to-be-speakers-of-parliament/|access-date=2022-08-08|website=Citinewsroom - Comprehensive News in Ghana|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|last=Starrfm.com.gh|date=2019-02-12|title=Election 2020: Ayew Afriyie to go unopposed in Effiduase/Asokore Constituency — Starr Fm|url=https://starrfm.com.gh/2019/02/election-2020-ayew-afriyie-to-go-unopposed-in-effiduase-asokore-constituency/|access-date=2022-08-08|language=en-US}}</ref> === Kwamitoci === Afriye shine shugaban kwamitin lafiya kuma memba ne a kwamitin kudi.<ref name=":0" /><ref>{{Cite web|title=Shield the Hippocratic Oath|url=https://www.modernghana.com/news/1165954/shield-the-hippocratic-oath.html|access-date=2022-08-08|website=Modern Ghana|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2022-07-25|title=‘Failed’ NPP doesn’t make NDC an option – Dr. Nana Ayew Afriyie|url=https://www.mynewsgh.com/failed-npp-doesnt-make-ndc-an-option-dr-nana-ayew-afriyie/|access-date=2022-08-08|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|title=Don’t interfere in Medical, Dental Council operations - MP warns politicians|url=https://www.graphic.com.gh/news/health/don-t-interfere-in-medical-dental-council-operations-mp-warns-politicians.html|access-date=2022-08-08|website=Graphic Online|language=en-gb}}</ref> == Rayuwa ta sirri == Afriye Kirista ne.<ref name=":0" /> == Manazarta == [[Category:Rayayyun mutane]] 2j2rrsj7c9sqqrfqubklyl9apj3bt78