Wikipedia hawiki https://ha.wikipedia.org/wiki/Babban_shafi MediaWiki 1.39.0-wmf.22 first-letter Media Special Talk User User talk Wikipedia Wikipedia talk File File talk MediaWiki MediaWiki talk Template Template talk Help Help talk Category Category talk TimedText TimedText talk Module Module talk Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk Bauchi (jiha) 0 2725 161957 152176 2022-07-27T22:25:07Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in 49,119 da yawan Jama’a Miliyan huɗu da dubu dari shida da hamsin da uku, da sittin da shida (4,653,066). (ƙidayar yawan jama'a a shekarar 2006). Babban birnin jahar Shi ne [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20) #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] ngwlaohkctbfaos291mvn66pc9tv5qo 161959 161957 2022-07-27T22:25:54Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in 49,119 da yawan Jama’a Miliyan huɗu da dubu dari shida da hamsin da uku, da sittin da shida (4,653,066). (ƙidayar yawan jama'a a shekarar 2006). Babban birnin jahar Shi ne [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20) #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] k58mkbbni2oqczys0c8unwshpeylyfo 161961 161959 2022-07-27T22:27:10Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in 49,119 da yawan Jama’a Miliyan huɗu da dubu dari shida da hamsin da uku, da sittin da shida (4,653,066). (ƙidayar yawan jama'a a shekarar 2006). Babban birnin jahar Shi ne [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20) #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] fjy9pc3wa80td279nfroqwiun26gqpo 161963 161961 2022-07-27T22:27:33Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in 49,119 da yawan Jama’a Miliyan huɗu da dubu dari shida da hamsin da uku, da sittin da shida (4,653,066). (ƙidayar yawan jama'a a shekarar 2006). Babban birnin jahar Shi ne [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20) #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] pevu5oy9xadd27y5oto7z79nvc5753q 161964 161963 2022-07-27T22:27:54Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in 49,119 da yawan Jama’a Miliyan huɗu da dubu dari shida da hamsin da uku, da sittin da shida (4,653,066). (ƙidayar yawan jama'a a shekarar 2006). Babban birnin jahar Shi ne [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20) #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] ctur492zktdzdp39xulie5v3rvwfcwu 161965 161964 2022-07-27T22:28:40Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in 49,119 da yawan Jama’a Miliyan huɗu da dubu dari shida da hamsin da uku, da sittin da shida (4,653,066). (ƙidayar yawan jama'a a shekarar 2006). Babban birnin jahar Shi ne [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20) #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] s8lgug5ao0gng7dozg3ws7bjaumwohz 161967 161965 2022-07-27T22:29:15Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in 49,119 da yawan Jama’a Miliyan huɗu da dubu dari shida da hamsin da uku, da sittin da shida (4,653,066). (ƙidayar yawan jama'a a shekarar 2006). Babban birnin jahar Shi ne [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20) #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 4fystsurn8yepu6ztr350vnchblgbxd 161968 161967 2022-07-27T22:29:47Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in 49,119 da yawan Jama’a Miliyan huɗu da dubu dari shida da hamsin da uku, da sittin da shida (4,653,066). (ƙidayar yawan jama'a a shekarar 2006). Babban birnin jahar Shi ne [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20) #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] g927by3wpav694a86rqb0k9qf87aq63 161969 161968 2022-07-27T22:30:36Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in 49,119 da yawan Jama’a Miliyan huɗu da dubu dari shida da hamsin da uku, da sittin da shida (4,653,066). (ƙidayar yawan jama'a a shekarar 2006). Babban birnin jahar Shi ne [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20) #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 8mn7x5635151gfxbhiklk1p381f4i4z 161971 161969 2022-07-27T22:31:55Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A da Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in 49,119 da yawan Jama’a Miliyan huɗu da dubu dari shida da hamsin da uku, da sittin da shida (4,653,066). (ƙidayar yawan jama'a a shekarar 2006). Babban birnin jahar Shi ne [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20) #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] lbfiiyj7vucmy1ufqify8mkscxjiovi 161972 161971 2022-07-27T22:33:20Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A da Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasa, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in 49,119 da yawan Jama’a Miliyan huɗu da dubu dari shida da hamsin da uku, da sittin da shida (4,653,066). (ƙidayar yawan jama'a a shekarar 2006). Babban birnin jahar Shi ne [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20) #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] b8hljvlp6oa6o27v37mzezjk3uh48qd 161974 161972 2022-07-27T22:34:23Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A da Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasa, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in 49,119 da yawan Jama’a 6,530,000 a bisa kidayar shekara ta 2016. Babban birnin jahar Shi ne [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20) #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] qwhn3m96f4t08xi13h51xp71kzp1vw7 161976 161974 2022-07-27T22:36:47Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A da Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasa, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in 49,119 da yawan Jama’a 6,530,000 a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna. Babban birnin jahar Shi ne [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20) #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] mfh0etokffs71f042qu048rz4v36r32 161977 161976 2022-07-27T22:38:00Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A da Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasa, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in 49,119 da yawan Jama’a 6,530,000 a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar. Babban birnin jahar Shi ne [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20) #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] h8h1e26hla6qnhfrqgw9mtxj3dbzu50 161978 161977 2022-07-27T22:38:31Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A da Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasa, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in 49,119 da yawan Jama’a 6,530,000 a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Babban birnin jahar Shi ne [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20) #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] fxcwa3wk8sf9k2jhxcsoqzsslzkn1rq 161981 161978 2022-07-27T22:40:00Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A da Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasa, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in 49,119 da yawan Jama’a 6,530,000 a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi. Babban birnin jahar Shi ne [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20) #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] nrys2hogxvjs0dllu27rtd168j4x5vu 161982 161981 2022-07-27T22:41:04Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A da Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasa, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in 49,119 da yawan Jama’a 6,530,000 a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa da dai sauransu. Babban birnin jahar Shi ne [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20) #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] cvmdiayp9htpz8f5q503dp4unpkgfzc 161983 161982 2022-07-27T22:42:09Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A da Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasa, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in 49,119 da yawan Jama’a 6,530,000 a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna da dai sauransu. Babban birnin jahar Shi ne [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20) #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 6wrtmprgye727bnvx5yascev4l93dcx 161984 161983 2022-07-27T22:42:37Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A da Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasa, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in 49,119 da yawan Jama’a 6,530,000 a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu. Babban birnin jahar Shi ne [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20) #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] e2jxrrixx7qs97e6401n1z55gd9nug4 161985 161984 2022-07-27T22:43:08Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A da Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasa, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in 49,119 da yawan Jama’a 6,530,000 a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Babban birnin jahar Shi ne [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20) #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 8lwdjvnilo2xnev91imytcvk52fz4j2 161987 161985 2022-07-27T22:43:48Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A da Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasa, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in 49,119 da yawan Jama’a 6,530,000 a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20) #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] kmg12fjf2pvctzt2y5250ap2jdir7q2 161989 161987 2022-07-27T22:44:26Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A da Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasa, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in 49,119 da yawan Jama’a 6,530,000 a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama Jihar Bauchi wadanda suka hada da; '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20) #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 7x71211qj7yzl7qt22z7tbmx2cdxy8l 161990 161989 2022-07-27T22:45:16Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A da Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasa, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in 49,119 da yawan Jama’a 6,530,000 a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da; '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20) #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] ahh378p19jig1ny3cjp20qqb0f8n32k 161992 161990 2022-07-27T22:45:48Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A da Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasa, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in 49,119 da yawan Jama’a 6,530,000 a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20) #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] h4bui91lhxulkygk3nhxf3mxjzbynt5 161994 161992 2022-07-27T22:46:30Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A da Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasa, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in 49,119 da yawan Jama’a 6,530,000 a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar. [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20) #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] j0ujitrekw5uknbvr3bwe2zyu08kh8y 161997 161994 2022-07-27T22:47:42Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A da Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasa, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in 49,119 da yawan Jama’a 6,530,000 a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20) #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 8a1llvh5zlckw7tpoysip8szcc59fhh 161998 161997 2022-07-27T22:48:23Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A da Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasa, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in 49,119 da yawan Jama’a 6,530,000 a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20) #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] mq5vya9ifd438hgblvwh2wa3pfvwwjj 162000 161998 2022-07-27T22:49:08Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A da Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasa, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in 49,119 da yawan Jama’a 6,530,000 a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20) #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] s7nwe6mwtzx6fywmmzlt9p8j1k7grru 162001 162000 2022-07-27T22:49:41Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A da Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasa, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in 49,119 da yawan Jama’a 6,530,000 a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20) #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] mhv3vj52rem6c5z50g7ouihfc9wdimn 162003 162001 2022-07-27T22:50:48Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A da Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasa, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in 49,119 da yawan Jama’a 6,530,000 a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma. Mafi akasarin mutanen gari (kaso 85%) musulmai ne, '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20) #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] t3gq2wcvw4lpq3ctdiuzlz9x1s7b4hm 162004 162003 2022-07-27T22:51:55Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A da Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasa, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in 49,119 da yawan Jama’a 6,530,000 a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma. Mafi akasarin mutanen gari (kaso 85%) musulmai ne, da karamin kaso kiristoci 6% da maguzawa 9%. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20) #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 2990n437ua7hf86rp3kazg3k0cxgde9 162005 162004 2022-07-27T22:52:24Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A da Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasa, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in 49,119 da yawan Jama’a 6,530,000 a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma. Mafi akasarin mutanen gari (kaso 85%) musulmai ne, da karamin kaso kiristoci 6% da maguzawa 9%.<ref>"Azare Town | Bauchi State". ''www.fmcazare.gov.ng''. Retrieved 27 February 2022.</ref> '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20) #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] svz91gkrfcqtoytbtnns99mjvbfrfs3 162028 162005 2022-07-28T06:51:38Z Abdulbasid Rabiu 16820 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A baya Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasar, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in (49,119) da yawan Jama’a (6,530,000) a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma. Mafi akasarin mutanen gari (kaso 85%) musulmai ne, da karamin kaso kiristoci 6% da maguzawa 9%.<ref>"Azare Town | Bauchi State". ''www.fmcazare.gov.ng''. Retrieved 27 February 2022.</ref> '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20) #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] tgjz7rauv0cjkkg3oumj42ercd3r04g 162056 162028 2022-07-28T07:54:52Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A baya Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasar, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in (49,119) da yawan Jama’a (6,530,000) a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma. Mafi akasarin mutanen gari (kaso 85%) musulmai ne, da karamin kaso kiristoci 6% da maguzawa 9%.<ref>"Azare Town | Bauchi State". ''www.fmcazare.gov.ng''. Retrieved 27 February 2022.</ref> A farkon shekarun 1800s, Fulani Jihadi sun kwace mafi akasarin garin birnin Bauchi na yau, '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20) #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] evf3aog66p5ypecftpusfecvyxlt23w 162059 162056 2022-07-28T07:56:04Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A baya Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasar, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in (49,119) da yawan Jama’a (6,530,000) a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma. Mafi akasarin mutanen gari (kaso 85%) musulmai ne, da karamin kaso kiristoci 6% da maguzawa 9%.<ref>"Azare Town | Bauchi State". ''www.fmcazare.gov.ng''. Retrieved 27 February 2022.</ref> A farkon shekarun 1800s, Fulani Jihadi sun kwace mafi akasarin garin birnin Bauchi na yau, sannan suka kafa Masarautar Bauchi a karkashin Daular Masarautar Musulunci na Sokoto. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20) #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] bpwocws7exaxw9ontok0y0w9lumugvh 162061 162059 2022-07-28T07:57:43Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A baya Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasar, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in (49,119) da yawan Jama’a (6,530,000) a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma. Mafi akasarin mutanen gari (kaso 85%) musulmai ne, da karamin kaso kiristoci 6% da maguzawa 9%.<ref>"Azare Town | Bauchi State". ''www.fmcazare.gov.ng''. Retrieved 27 February 2022.</ref> A farkon shekarun 1800s, Fulani Jihadi sun kwace mafi akasarin garin birnin Bauchi na yau, sannan suka kafa Masarautar Bauchi a karkashin Daular Masarautar Musulunci na Sokoto. A karni na 1900 ne Turawan mulkin mallaka suka mamaye Masarautar kuma suka hade ta a cikin yankin kulawar Turawa na Arewacin Najeriya. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20) #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 9dhne6drw2h7fasvajw8bzcxhwz0h72 162064 162061 2022-07-28T07:58:31Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A baya Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasar, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in (49,119) da yawan Jama’a (6,530,000) a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma. Mafi akasarin mutanen gari (kaso 85%) musulmai ne, da karamin kaso kiristoci 6% da maguzawa 9%.<ref>"Azare Town | Bauchi State". ''www.fmcazare.gov.ng''. Retrieved 27 February 2022.</ref> A farkon shekarun 1800s, Fulani Jihadi sun kwace mafi akasarin garin birnin Bauchi na yau, sannan suka kafa Masarautar Bauchi a karkashin Daular Masarautar Musulunci na Sokoto. A karni na 1900 ne Turawan mulkin mallaka suka mamaye Masarautar kuma suka hade ta a cikin yankin kulawar Turawa na Arewaci wacce daga bisani ta zamo Najeriya karkashin mulkin Turawa. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20) #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 9cd7q10lttp2xx45hq5xc5j58xl5ffy 162066 162064 2022-07-28T07:59:12Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A baya Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasar, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in (49,119) da yawan Jama’a (6,530,000) a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma. Mafi akasarin mutanen gari (kaso 85%) musulmai ne, da karamin kaso kiristoci 6% da maguzawa 9%.<ref>"Azare Town | Bauchi State". ''www.fmcazare.gov.ng''. Retrieved 27 February 2022.</ref> A farkon shekarun 1800s, Fulani Jihadi sun kwace mafi akasarin garin birnin Bauchi na yau, sannan suka kafa Masarautar Bauchi a karkashin Daular Masarautar Musulunci na Sokoto. A karni na 1900 ne Turawan mulkin mallaka suka mamaye Masarautar kuma suka hade ta a cikin yankin kulawar Turawa na Arewaci wacce daga bisani ta zamo Najeriya karkashin mulkin Turawa, kafin samun 'yanci a shekarar alif 1960. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20) #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] lrhl2pygymrgkoyepugbu33ws9yr7eh 162068 162066 2022-07-28T08:02:29Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A baya Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasar, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in (49,119) da yawan Jama’a (6,530,000) a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma. Mafi akasarin mutanen gari (kaso 85%) musulmai ne, da karamin kaso kiristoci 6% da maguzawa 9%.<ref>"Azare Town | Bauchi State". ''www.fmcazare.gov.ng''. Retrieved 27 February 2022.</ref> A farkon shekarun 1800s, Fulani Jihadi sun kwace mafi akasarin garin birnin Bauchi na yau, sannan suka kafa Masarautar Bauchi a karkashin Daular Masarautar Musulunci na Sokoto. A karni na 1900 ne Turawan mulkin mallaka suka mamaye Masarautar kuma suka hade ta a cikin yankin kulawar Turawa na Arewaci wacce daga bisani ta zamo Najeriya karkashin mulkin Turawa, kafin samun 'yanci a shekarar alif 1960. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20). Tun asali, yankin Jihar Bauchi a yau tana cikin Yankin Arewa bayan samun 'yanci har zuwa alif 1967 lokacin da aka raba yankin kuma jihar ta fada karkashin Yankin Kudu maso Gabashin Najeriya. #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] hdzeyssudi4ewe3cir60dvw2cyskbfz 162073 162068 2022-07-28T08:08:16Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A baya Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasar, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in (49,119) da yawan Jama’a (6,530,000) a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma. Mafi akasarin mutanen gari (kaso 85%) musulmai ne, da karamin kaso kiristoci 6% da maguzawa 9%.<ref>"Azare Town | Bauchi State". ''www.fmcazare.gov.ng''. Retrieved 27 February 2022.</ref> A farkon shekarun 1800s, Fulani Jihadi sun kwace mafi akasarin garin birnin Bauchi na yau, sannan suka kafa Masarautar Bauchi a karkashin Daular Masarautar Musulunci na Sokoto. A karni na 1900 ne Turawan mulkin mallaka suka mamaye Masarautar kuma suka hade ta a cikin yankin kulawar Turawa na Arewaci wacce daga bisani ta zamo Najeriya karkashin mulkin Turawa, kafin samun 'yanci a shekarar alif 1960. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20). Tun asali, yankin Jihar Bauchi a yau tana cikin Yankin Arewa bayan samun 'yanci har zuwa alif 1967 lokacin da aka raba yankin kuma jihar ta fada karkashin [[Jihar Arewa ta Gabas]]. #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] s3bu1cha897brhmnz8wdy1a2zill7w2 162076 162073 2022-07-28T08:11:35Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A baya Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasar, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in (49,119) da yawan Jama’a (6,530,000) a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma. Mafi akasarin mutanen gari (kaso 85%) musulmai ne, da karamin kaso kiristoci 6% da maguzawa 9%.<ref>"Azare Town | Bauchi State". ''www.fmcazare.gov.ng''. Retrieved 27 February 2022.</ref> A farkon shekarun 1800s, Fulani Jihadi sun kwace mafi akasarin garin birnin Bauchi na yau, sannan suka kafa Masarautar Bauchi a karkashin Daular Masarautar Musulunci na Sokoto. A karni na 1900 ne Turawan mulkin mallaka suka mamaye Masarautar kuma suka hade ta a cikin [[Yankin Mulkin Mallaka na Arewacin Najeriya]] wacce daga bisani ta zamo Najeriya karkashin mulkin Turawa, kafin samun 'yanci a shekarar alif 1960. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20). Tun asali, yankin Jihar Bauchi a yau tana cikin Yankin Arewa bayan samun 'yanci har zuwa alif 1967 lokacin da aka raba yankin kuma jihar ta fada karkashin [[Jihar Arewa ta Gabas]]. #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] fznrryuv2ck2wwneps6ah6yvwn5ufe4 162080 162076 2022-07-28T08:13:58Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A baya Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasar, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in (49,119) da yawan Jama’a (6,530,000) a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma. Mafi akasarin mutanen gari (kaso 85%) musulmai ne, da karamin kaso kiristoci 6% da maguzawa 9%.<ref>"Azare Town | Bauchi State". ''www.fmcazare.gov.ng''. Retrieved 27 February 2022.</ref> A farkon shekarun 1800s, Fulani Jihadi sun kwace mafi akasarin garin birnin Bauchi na yau, sannan suka kafa Masarautar Bauchi a karkashin Daular Masarautar Musulunci na Sokoto. A karni na 1900 ne Turawan mulkin mallaka suka mamaye Masarautar kuma suka hade ta a cikin [[Yankin Mulkin Mallaka na Arewacin Najeriya]] wacce daga bisani ta zamo Najeriya karkashin mulkin Turawa, kafin samun 'yanci a shekarar alif 1960. Tun asali, yankin Jihar Bauchi a yau tana cikin Yankin Arewa bayan samun 'yanci har zuwa alif 1967 lokacin da aka raba yankin kuma jihar ta fada karkashin [[Jihar Arewa ta Gabas]].<ref>"Bauchi State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 27 February 2022.</ref> '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20). #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] nmbf4m0cki08wujyq1b7f30cz6tt2e7 162082 162080 2022-07-28T08:15:53Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A baya Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasar, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in (49,119) da yawan Jama’a (6,530,000) a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma. Mafi akasarin mutanen gari (kaso 85%) musulmai ne, da karamin kaso kiristoci 6% da maguzawa 9%.<ref>"Azare Town | Bauchi State". ''www.fmcazare.gov.ng''. Retrieved 27 February 2022.</ref> A farkon shekarun 1800s, Fulani Jihadi sun kwace mafi akasarin garin birnin Bauchi na yau, sannan suka kafa Masarautar Bauchi a karkashin Daular Masarautar Musulunci na Sokoto. A karni na 1900 ne Turawan mulkin mallaka suka mamaye Masarautar kuma suka hade ta a cikin [[Yankin Mulkin Mallaka na Arewacin Najeriya]] wacce daga bisani ta zamo Najeriya karkashin mulkin Turawa, kafin samun 'yanci a shekarar alif 1960. Tun asali, yankin Jihar Bauchi a yau tana cikin Yankin Arewa bayan samun 'yanci har zuwa alif 1967 lokacin da aka raba yankin kuma jihar ta fada karkashin [[Jihar Arewa ta Gabas]].<ref>"Bauchi State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 27 February 2022.</ref> Bayan rarraba Jihar Arewa ta Gabas, an kafa Jihar Bauchi a ranar 3 ga watan Februrun 1976 tare da sauran jihohi goma. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20). #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 1mx4mbmdqj56tzwyq7tv4ikbls0mv23 162083 162082 2022-07-28T08:17:30Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A baya Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasar, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in (49,119) da yawan Jama’a (6,530,000) a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma. Mafi akasarin mutanen gari (kaso 85%) musulmai ne, da karamin kaso kiristoci 6% da maguzawa 9%.<ref>"Azare Town | Bauchi State". ''www.fmcazare.gov.ng''. Retrieved 27 February 2022.</ref> A farkon shekarun 1800s, Fulani Jihadi sun kwace mafi akasarin garin birnin Bauchi na yau, sannan suka kafa Masarautar Bauchi a karkashin Daular Masarautar Musulunci na Sokoto. A karni na 1900 ne Turawan mulkin mallaka suka mamaye Masarautar kuma suka hade ta a cikin [[Yankin Mulkin Mallaka na Arewacin Najeriya]] wacce daga bisani ta zamo Najeriya karkashin mulkin Turawa, kafin samun 'yanci a shekarar alif 1960. Tun asali, yankin Jihar Bauchi a yau tana cikin Yankin Arewa bayan samun 'yanci har zuwa alif 1967 lokacin da aka raba yankin kuma jihar ta fada karkashin [[Jihar Arewa ta Gabas]].<ref>"Bauchi State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 27 February 2022.</ref> Bayan rarraba Jihar Arewa ta Gabas, an kafa Jihar Bauchi a ranar 3 ga watan Februrun 1976 tare da sauran jihohi goma. Shekaru ashirin kuma bayan kafata, an hade wasu kananan hukumomi daga yammacin Jihar inda suka samar da Jihar Gombe. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20). #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 6ncb4qi1yrn7dv7rc7d50z3hj8vj5g0 162084 162083 2022-07-28T08:18:05Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A baya Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasar, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in (49,119) da yawan Jama’a (6,530,000) a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma. Mafi akasarin mutanen gari (kaso 85%) musulmai ne, da karamin kaso kiristoci 6% da maguzawa 9%.<ref>"Azare Town | Bauchi State". ''www.fmcazare.gov.ng''. Retrieved 27 February 2022.</ref> A farkon shekarun 1800s, Fulani Jihadi sun kwace mafi akasarin garin birnin Bauchi na yau, sannan suka kafa Masarautar Bauchi a karkashin Daular Masarautar Musulunci na Sokoto. A karni na 1900 ne Turawan mulkin mallaka suka mamaye Masarautar kuma suka hade ta a cikin [[Yankin Mulkin Mallaka na Arewacin Najeriya]] wacce daga bisani ta zamo Najeriya karkashin mulkin Turawa, kafin samun 'yanci a shekarar alif 1960. Tun asali, yankin Jihar Bauchi a yau tana cikin Yankin Arewa bayan samun 'yanci har zuwa alif 1967 lokacin da aka raba yankin kuma jihar ta fada karkashin [[Jihar Arewa ta Gabas]].<ref>"Bauchi State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 27 February 2022.</ref> Bayan rarraba Jihar Arewa ta Gabas, an kafa Jihar Bauchi a ranar 3 ga watan Februrun 1976 tare da sauran jihohi goma. Shekaru ashirin kuma bayan kafata, an hade wasu kananan hukumomi daga yammacin Jihar inda suka samar da Jihar [[Gombe (jiha)]]. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20). #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] cuqh10hjq6ua9140iib3h6fwzheefp3 162086 162084 2022-07-28T08:18:24Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A baya Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasar, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in (49,119) da yawan Jama’a (6,530,000) a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]],[[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma. Mafi akasarin mutanen gari (kaso 85%) musulmai ne, da karamin kaso kiristoci 6% da maguzawa 9%.<ref>"Azare Town | Bauchi State". ''www.fmcazare.gov.ng''. Retrieved 27 February 2022.</ref> A farkon shekarun 1800s, Fulani Jihadi sun kwace mafi akasarin garin birnin Bauchi na yau, sannan suka kafa Masarautar Bauchi a karkashin Daular Masarautar Musulunci na Sokoto. A karni na 1900 ne Turawan mulkin mallaka suka mamaye Masarautar kuma suka hade ta a cikin [[Yankin Mulkin Mallaka na Arewacin Najeriya]] wacce daga bisani ta zamo Najeriya karkashin mulkin Turawa, kafin samun 'yanci a shekarar alif 1960. Tun asali, yankin Jihar Bauchi a yau tana cikin Yankin Arewa bayan samun 'yanci har zuwa alif 1967 lokacin da aka raba yankin kuma jihar ta fada karkashin [[Jihar Arewa ta Gabas]].<ref>"Bauchi State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 27 February 2022.</ref> Bayan rarraba Jihar Arewa ta Gabas, an kafa Jihar Bauchi a ranar 3 ga watan Februrun 1976 tare da sauran jihohi goma. Shekaru ashirin kuma bayan kafata, an hade wasu kananan hukumomi daga yammacin Jihar inda suka samar da Jihar [[Gombe (jiha)|Gombe]]. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20). #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 9pw1w00jtl2h8q4tv1qkwmfcotqvw2q 162087 162086 2022-07-28T08:18:55Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A baya Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasar, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in (49,119) da yawan Jama’a (6,530,000) a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]], [[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma. Mafi akasarin mutanen gari (kaso 85%) musulmai ne, da karamin kaso kiristoci 6% da maguzawa 9%.<ref>"Azare Town | Bauchi State". ''www.fmcazare.gov.ng''. Retrieved 27 February 2022.</ref> A farkon shekarun 1800s, Fulani Jihadi sun kwace mafi akasarin garin birnin Bauchi na yau, sannan suka kafa Masarautar Bauchi a karkashin Daular Masarautar Musulunci na Sokoto. A karni na 1900 ne Turawan mulkin mallaka suka mamaye Masarautar kuma suka hade ta a cikin [[Yankin Mulkin Mallaka na Arewacin Najeriya]] wacce daga bisani ta zamo Najeriya karkashin mulkin Turawa, kafin samun 'yanci a shekarar alif 1960. Tun asali, yankin Jihar Bauchi a yau tana cikin Yankin Arewa bayan samun 'yanci har zuwa alif 1967 lokacin da aka raba yankin kuma jihar ta fada karkashin [[Jihar Arewa ta Gabas]].<ref>"Bauchi State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 27 February 2022.</ref> Bayan rarraba Jihar Arewa ta Gabas, an kafa Jihar Bauchi a ranar 3 ga watan Februrun 1976 tare da sauran jihohi goma. Shekaru ashirin kuma bayan kafata, an hade wasu kananan hukumomi daga yammacin Jihar inda suka samar da Jihar [[Gombe (jiha)|Gombe]]. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20). #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] fe6wlni9m3aotxlqxj0tzxivwmsyqen 162089 162087 2022-07-28T08:21:00Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A baya Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasar, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in (49,119) da yawan Jama’a (6,530,000) a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]], [[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma. Mafi akasarin mutanen gari (kaso 85%) musulmai ne, da karamin kaso kiristoci 6% da maguzawa 9%.<ref>"Azare Town | Bauchi State". ''www.fmcazare.gov.ng''. Retrieved 27 February 2022.</ref> A farkon shekarun 1800s, Fulani Jihadi sun kwace mafi akasarin garin birnin Bauchi na yau, sannan suka kafa Masarautar Bauchi a karkashin Daular Masarautar Musulunci na Sokoto. A karni na 1900 ne Turawan mulkin mallaka suka mamaye Masarautar kuma suka hade ta a cikin [[Yankin Mulkin Mallaka na Arewacin Najeriya]] wacce daga bisani ta zamo Najeriya karkashin mulkin Turawa, kafin samun 'yanci a shekarar alif 1960. Tun asali, yankin Jihar Bauchi a yau tana cikin Yankin Arewa bayan samun 'yanci har zuwa alif 1967 lokacin da aka raba yankin kuma jihar ta fada karkashin [[Jihar Arewa ta Gabas]].<ref>"Bauchi State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 27 February 2022.</ref> Bayan rarraba Jihar Arewa ta Gabas, an kafa Jihar Bauchi a ranar 3 ga watan Februrun 1976 tare da sauran jihohi goma. Shekaru ashirin kuma bayan kafata, an hade wasu kananan hukumomi daga yammacin Jihar inda suka samar da Jihar [[Gombe (jiha)|Gombe]]. A matsayinta na jihar da ta dogara da noma, tattalin arzkin Jihar sun ta'allaka ne akan dabbobi da hatsi. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20). #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] ikwe2n2v2x7vp5iskvwnrr7gcaapv0b 162091 162089 2022-07-28T08:22:49Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A baya Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasar, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in (49,119) da yawan Jama’a (6,530,000) a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]], [[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma. Mafi akasarin mutanen gari (kaso 85%) musulmai ne, da karamin kaso kiristoci 6% da maguzawa 9%.<ref>"Azare Town | Bauchi State". ''www.fmcazare.gov.ng''. Retrieved 27 February 2022.</ref> A farkon shekarun 1800s, Fulani Jihadi sun kwace mafi akasarin garin birnin Bauchi na yau, sannan suka kafa Masarautar Bauchi a karkashin Daular Masarautar Musulunci na Sokoto. A karni na 1900 ne Turawan mulkin mallaka suka mamaye Masarautar kuma suka hade ta a cikin [[Yankin Mulkin Mallaka na Arewacin Najeriya]] wacce daga bisani ta zamo Najeriya karkashin mulkin Turawa, kafin samun 'yanci a shekarar alif 1960. Tun asali, yankin Jihar Bauchi a yau tana cikin Yankin Arewa bayan samun 'yanci har zuwa alif 1967 lokacin da aka raba yankin kuma jihar ta fada karkashin [[Jihar Arewa ta Gabas]].<ref>"Bauchi State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 27 February 2022.</ref> Bayan rarraba Jihar Arewa ta Gabas, an kafa Jihar Bauchi a ranar 3 ga watan Februrun 1976 tare da sauran jihohi goma. Shekaru ashirin kuma bayan kafata, an hade wasu kananan hukumomi daga yammacin Jihar inda suka samar da Jihar [[Gombe (jiha)|Gombe]]. A matsayinta na jihar da ta dogara da noma, tattalin arzkin Jihar sun ta'allaka ne akan dabbobi da hatsi, kamansu [[Auduga]], [[Gyaɗa]], [[Dawa]], [[Tumatir]] da kuma [[Doya]]. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20). #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] cyoi9xbwr4jzlldgmlw0rd539x0j11q 162092 162091 2022-07-28T08:23:47Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A baya Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasar, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in (49,119) da yawan Jama’a (6,530,000) a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]], [[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma. Mafi akasarin mutanen gari (kaso 85%) musulmai ne, da karamin kaso kiristoci 6% da maguzawa 9%.<ref>"Azare Town | Bauchi State". ''www.fmcazare.gov.ng''. Retrieved 27 February 2022.</ref> A farkon shekarun 1800s, Fulani Jihadi sun kwace mafi akasarin garin birnin Bauchi na yau, sannan suka kafa Masarautar Bauchi a karkashin Daular Masarautar Musulunci na Sokoto. A karni na 1900 ne Turawan mulkin mallaka suka mamaye Masarautar kuma suka hade ta a cikin [[Yankin Mulkin Mallaka na Arewacin Najeriya]] wacce daga bisani ta zamo Najeriya karkashin mulkin Turawa, kafin samun 'yanci a shekarar alif 1960. Tun asali, yankin Jihar Bauchi a yau tana cikin Yankin Arewa bayan samun 'yanci har zuwa alif 1967 lokacin da aka raba yankin kuma jihar ta fada karkashin [[Jihar Arewa ta Gabas]].<ref>"Bauchi State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 27 February 2022.</ref> Bayan rarraba Jihar Arewa ta Gabas, an kafa Jihar Bauchi a ranar 3 ga watan Februrun 1976 tare da sauran jihohi goma. Shekaru ashirin kuma bayan kafata, an hade wasu kananan hukumomi daga yammacin Jihar inda suka samar da Jihar [[Gombe (jiha)|Gombe]]. A matsayinta na jihar da ta dogara da noma, tattalin arzkin Jihar sun ta'allaka ne akan dabbobi da hatsi, kamansu [[Auduga|auduga]], [[Gyaɗa|gyaɗa]], [[Dawa|dawa]], [[Tumatir|tumatiri]] da kuma [[Doya|doya]]. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20). #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 4izircyaeafbh99ehq5damdojbjm9ie 162093 162092 2022-07-28T08:24:58Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A baya Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasar, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in (49,119) da yawan Jama’a (6,530,000) a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]], [[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma. Mafi akasarin mutanen gari (kaso 85%) musulmai ne, da karamin kaso kiristoci 6% da maguzawa 9%.<ref>"Azare Town | Bauchi State". ''www.fmcazare.gov.ng''. Retrieved 27 February 2022.</ref> A farkon shekarun 1800s, Fulani Jihadi sun kwace mafi akasarin garin birnin Bauchi na yau, sannan suka kafa Masarautar Bauchi a karkashin Daular Masarautar Musulunci na Sokoto. A karni na 1900 ne Turawan mulkin mallaka suka mamaye Masarautar kuma suka hade ta a cikin [[Yankin Mulkin Mallaka na Arewacin Najeriya]] wacce daga bisani ta zamo Najeriya karkashin mulkin Turawa, kafin samun 'yanci a shekarar alif 1960. Tun asali, yankin Jihar Bauchi a yau tana cikin Yankin Arewa bayan samun 'yanci har zuwa alif 1967 lokacin da aka raba yankin kuma jihar ta fada karkashin [[Jihar Arewa ta Gabas]].<ref>"Bauchi State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 27 February 2022.</ref> Bayan rarraba Jihar Arewa ta Gabas, an kafa Jihar Bauchi a ranar 3 ga watan Februrun 1976 tare da sauran jihohi goma. Shekaru ashirin kuma bayan kafata, an hade wasu kananan hukumomi daga yammacin Jihar inda suka samar da Jihar [[Gombe (jiha)|Gombe]]. A matsayinta na jihar da ta dogara da noma, tattalin arzkin Jihar sun ta'allaka ne akan dabbobi da hatsi, kamansu [[Auduga|auduga]], [[Gyaɗa|gyaɗa]], [[Dawa|dawa]], [[Tumatir|tumatiri]] da kuma [[Doya|doya]] tare da cigaba a fannin noman rani na kara habaka samar da abinci tun zamanta jiha. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20). #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] bbwmdt0g6vmthv249ri0scdp39fv01a 162094 162093 2022-07-28T08:27:21Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A baya Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasar, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in (49,119) da yawan Jama’a (6,530,000) a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]], [[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma. Mafi akasarin mutanen gari (kaso 85%) musulmai ne, da karamin kaso kiristoci 6% da maguzawa 9%.<ref>"Azare Town | Bauchi State". ''www.fmcazare.gov.ng''. Retrieved 27 February 2022.</ref> A farkon shekarun 1800s, Fulani Jihadi sun kwace mafi akasarin garin birnin Bauchi na yau, sannan suka kafa Masarautar Bauchi a karkashin Daular Masarautar Musulunci na Sokoto. A karni na 1900 ne Turawan mulkin mallaka suka mamaye Masarautar kuma suka hade ta a cikin [[Yankin Mulkin Mallaka na Arewacin Najeriya]] wacce daga bisani ta zamo Najeriya karkashin mulkin Turawa, kafin samun 'yanci a shekarar alif 1960. Tun asali, yankin Jihar Bauchi a yau tana cikin Yankin Arewa bayan samun 'yanci har zuwa alif 1967 lokacin da aka raba yankin kuma jihar ta fada karkashin [[Jihar Arewa ta Gabas]].<ref>"Bauchi State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 27 February 2022.</ref> Bayan rarraba Jihar Arewa ta Gabas, an kafa Jihar Bauchi a ranar 3 ga watan Februrun 1976 tare da sauran jihohi goma. Shekaru ashirin kuma bayan kafata, an hade wasu kananan hukumomi daga yammacin Jihar inda suka samar da Jihar [[Gombe (jiha)|Gombe]]. A matsayinta na jihar da ta dogara da noma, tattalin arzkin Jihar sun ta'allaka ne akan dabbobi da hatsi, kamansu [[Auduga|auduga]], [[Gyaɗa|gyaɗa]], [[Dawa|dawa]], [[Tumatir|tumatiri]] da kuma [[Doya|doya]] tare da cigaba a fannin noman rani na kara habaka samar da abinci tun zamanta jiha. Sannan akwai masana'antu na sarrafa abinci da masana'antun sarrafa kayan abinci na gwan-gwani, '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20). #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] oeaho52ehiitjf4u99u4qre6b74p93p 162095 162094 2022-07-28T08:28:35Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A baya Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasar, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in (49,119) da yawan Jama’a (6,530,000) a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]], [[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma. Mafi akasarin mutanen gari (kaso 85%) musulmai ne, da karamin kaso kiristoci 6% da maguzawa 9%.<ref>"Azare Town | Bauchi State". ''www.fmcazare.gov.ng''. Retrieved 27 February 2022.</ref> A farkon shekarun 1800s, Fulani Jihadi sun kwace mafi akasarin garin birnin Bauchi na yau, sannan suka kafa Masarautar Bauchi a karkashin Daular Masarautar Musulunci na Sokoto. A karni na 1900 ne Turawan mulkin mallaka suka mamaye Masarautar kuma suka hade ta a cikin [[Yankin Mulkin Mallaka na Arewacin Najeriya]] wacce daga bisani ta zamo Najeriya karkashin mulkin Turawa, kafin samun 'yanci a shekarar alif 1960. Tun asali, yankin Jihar Bauchi a yau tana cikin Yankin Arewa bayan samun 'yanci har zuwa alif 1967 lokacin da aka raba yankin kuma jihar ta fada karkashin [[Jihar Arewa ta Gabas]].<ref>"Bauchi State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 27 February 2022.</ref> Bayan rarraba Jihar Arewa ta Gabas, an kafa Jihar Bauchi a ranar 3 ga watan Februrun 1976 tare da sauran jihohi goma. Shekaru ashirin kuma bayan kafata, an hade wasu kananan hukumomi daga yammacin Jihar inda suka samar da Jihar [[Gombe (jiha)|Gombe]]. A matsayinta na jihar da ta dogara da noma, tattalin arzkin Jihar sun ta'allaka ne akan dabbobi da hatsi, kamansu [[Auduga|auduga]], [[Gyaɗa|gyaɗa]], [[Dawa|dawa]], [[Tumatir|tumatiri]] da kuma [[Doya|doya]] tare da cigaba a fannin noman rani na kara habaka samar da abinci tun zamanta jiha. Sannan akwai masana'antu na sarrafa abinci da masana'antun sarrafa kayan abinci na gwan-gwani, da kuma hako ma'adanai kamar tin da columbite, '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20). #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 40ven2a0gn07sv3isrgv0nxkldhkeu7 162127 162095 2022-07-28T09:36:18Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A baya Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasar, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in (49,119) da yawan Jama’a (6,530,000) a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]], [[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma. Mafi akasarin mutanen gari (kaso 85%) musulmai ne, da karamin kaso kiristoci 6% da maguzawa 9%.<ref>"Azare Town | Bauchi State". ''www.fmcazare.gov.ng''. Retrieved 27 February 2022.</ref> A farkon shekarun 1800s, Fulani Jihadi sun kwace mafi akasarin garin birnin Bauchi na yau, sannan suka kafa Masarautar Bauchi a karkashin Daular Masarautar Musulunci na Sokoto. A karni na 1900 ne Turawan mulkin mallaka suka mamaye Masarautar kuma suka hade ta a cikin [[Yankin Mulkin Mallaka na Arewacin Najeriya]] wacce daga bisani ta zamo Najeriya karkashin mulkin Turawa, kafin samun 'yanci a shekarar alif 1960. Tun asali, yankin Jihar Bauchi a yau tana cikin Yankin Arewa bayan samun 'yanci har zuwa alif 1967 lokacin da aka raba yankin kuma jihar ta fada karkashin [[Jihar Arewa ta Gabas]].<ref>"Bauchi State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 27 February 2022.</ref> Bayan rarraba Jihar Arewa ta Gabas, an kafa Jihar Bauchi a ranar 3 ga watan Februrun 1976 tare da sauran jihohi goma. Shekaru ashirin kuma bayan kafata, an hade wasu kananan hukumomi daga yammacin Jihar inda suka samar da Jihar [[Gombe (jiha)|Gombe]]. A matsayinta na jihar da ta dogara da noma, tattalin arzkin Jihar sun ta'allaka ne akan dabbobi da hatsi, kamansu [[Auduga|auduga]], [[Gyaɗa|gyaɗa]], [[Dawa|dawa]], [[Tumatir|tumatiri]] da kuma [[Doya|doya]] tare da cigaba a fannin noman rani na kara habaka samar da abinci tun zamanta jiha. Sannan akwai masana'antu na sarrafa abinci da masana'antun sarrafa kayan abinci na gwan-gwani, da kuma hako ma'adanai kamar tin da columbite, da kuma wuraren bude idanu kamar [[Dajin shakatawa na Yankari]] '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20). #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] mzhut0zqg5x3ug80d9su5ath8b6vil3 162129 162127 2022-07-28T09:36:50Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A baya Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasar, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in (49,119) da yawan Jama’a (6,530,000) a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]], [[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma. Mafi akasarin mutanen gari (kaso 85%) musulmai ne, da karamin kaso kiristoci 6% da maguzawa 9%.<ref>"Azare Town | Bauchi State". ''www.fmcazare.gov.ng''. Retrieved 27 February 2022.</ref> A farkon shekarun 1800s, Fulani Jihadi sun kwace mafi akasarin garin birnin Bauchi na yau, sannan suka kafa Masarautar Bauchi a karkashin Daular Masarautar Musulunci na Sokoto. A karni na 1900 ne Turawan mulkin mallaka suka mamaye Masarautar kuma suka hade ta a cikin [[Yankin Mulkin Mallaka na Arewacin Najeriya]] wacce daga bisani ta zamo Najeriya karkashin mulkin Turawa, kafin samun 'yanci a shekarar alif 1960. Tun asali, yankin Jihar Bauchi a yau tana cikin Yankin Arewa bayan samun 'yanci har zuwa alif 1967 lokacin da aka raba yankin kuma jihar ta fada karkashin [[Jihar Arewa ta Gabas]].<ref>"Bauchi State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 27 February 2022.</ref> Bayan rarraba Jihar Arewa ta Gabas, an kafa Jihar Bauchi a ranar 3 ga watan Februrun 1976 tare da sauran jihohi goma. Shekaru ashirin kuma bayan kafata, an hade wasu kananan hukumomi daga yammacin Jihar inda suka samar da Jihar [[Gombe (jiha)|Gombe]]. A matsayinta na jihar da ta dogara da noma, tattalin arzkin Jihar sun ta'allaka ne akan dabbobi da hatsi, kamansu [[Auduga|auduga]], [[Gyaɗa|gyaɗa]], [[Dawa|dawa]], [[Tumatir|tumatiri]] da kuma [[Doya|doya]] tare da cigaba a fannin noman rani na kara habaka samar da abinci tun zamanta jiha. Sannan akwai masana'antu na sarrafa abinci da masana'antun sarrafa kayan abinci na gwan-gwani, da kuma hako ma'adanai kamar tin da columbite, da kuma wuraren bude idanu kamar [[Dajin shakatawa na Yankari]] da koramunta na Wikki springs. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20). #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] fetdzph6b4d4myla70pmiazy7reuacb 162130 162129 2022-07-28T09:37:06Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A baya Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasar, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in (49,119) da yawan Jama’a (6,530,000) a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]], [[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma. Mafi akasarin mutanen gari (kaso 85%) musulmai ne, da karamin kaso kiristoci 6% da maguzawa 9%.<ref>"Azare Town | Bauchi State". ''www.fmcazare.gov.ng''. Retrieved 27 February 2022.</ref> A farkon shekarun 1800s, Fulani Jihadi sun kwace mafi akasarin garin birnin Bauchi na yau, sannan suka kafa Masarautar Bauchi a karkashin Daular Masarautar Musulunci na Sokoto. A karni na 1900 ne Turawan mulkin mallaka suka mamaye Masarautar kuma suka hade ta a cikin [[Yankin Mulkin Mallaka na Arewacin Najeriya]] wacce daga bisani ta zamo Najeriya karkashin mulkin Turawa, kafin samun 'yanci a shekarar alif 1960. Tun asali, yankin Jihar Bauchi a yau tana cikin Yankin Arewa bayan samun 'yanci har zuwa alif 1967 lokacin da aka raba yankin kuma jihar ta fada karkashin [[Jihar Arewa ta Gabas]].<ref>"Bauchi State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 27 February 2022.</ref> Bayan rarraba Jihar Arewa ta Gabas, an kafa Jihar Bauchi a ranar 3 ga watan Februrun 1976 tare da sauran jihohi goma. Shekaru ashirin kuma bayan kafata, an hade wasu kananan hukumomi daga yammacin Jihar inda suka samar da Jihar [[Gombe (jiha)|Gombe]]. A matsayinta na jihar da ta dogara da noma, tattalin arzkin Jihar sun ta'allaka ne akan dabbobi da hatsi, kamansu [[Auduga|auduga]], [[Gyaɗa|gyaɗa]], [[Dawa|dawa]], [[Tumatir|tumatiri]] da kuma [[Doya|doya]] tare da cigaba a fannin noman rani na kara habaka samar da abinci tun zamanta jiha. Sannan akwai masana'antu na sarrafa abinci da masana'antun sarrafa kayan abinci na gwan-gwani, da kuma hako ma'adanai kamar tin da columbite, da kuma wuraren bude idanu kamar [[Dajin shakatawa na Yankari]] da koramunta na ''Wikki Springs''. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20). #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] i9k2gvc0n6fr6hk4bq2xw988j2x85us 162132 162130 2022-07-28T09:39:38Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A baya Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasar, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in (49,119) da yawan Jama’a (6,530,000) a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]], [[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma. Mafi akasarin mutanen gari (kaso 85%) musulmai ne, da karamin kaso kiristoci 6% da maguzawa 9%.<ref>"Azare Town | Bauchi State". ''www.fmcazare.gov.ng''. Retrieved 27 February 2022.</ref> A farkon shekarun 1800s, Fulani Jihadi sun kwace mafi akasarin garin birnin Bauchi na yau, sannan suka kafa Masarautar Bauchi a karkashin Daular Masarautar Musulunci na Sokoto. A karni na 1900 ne Turawan mulkin mallaka suka mamaye Masarautar kuma suka hade ta a cikin [[Yankin Mulkin Mallaka na Arewacin Najeriya]] wacce daga bisani ta zamo Najeriya karkashin mulkin Turawa, kafin samun 'yanci a shekarar alif 1960. Tun asali, yankin Jihar Bauchi a yau tana cikin Yankin Arewa bayan samun 'yanci har zuwa alif 1967 lokacin da aka raba yankin kuma jihar ta fada karkashin [[Jihar Arewa ta Gabas]].<ref>"Bauchi State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 27 February 2022.</ref> Bayan rarraba Jihar Arewa ta Gabas, an kafa Jihar Bauchi a ranar 3 ga watan Februrun 1976 tare da sauran jihohi goma. Shekaru ashirin kuma bayan kafata, an hade wasu kananan hukumomi daga yammacin Jihar inda suka samar da Jihar [[Gombe (jiha)|Gombe]]. A matsayinta na jihar da ta dogara da noma, tattalin arzkin Jihar sun ta'allaka ne akan dabbobi da hatsi, kamansu [[Auduga|auduga]], [[Gyaɗa|gyaɗa]], [[Dawa|dawa]], [[Tumatir|tumatiri]] da kuma [[Doya|doya]] tare da cigaba a fannin noman rani na kara habaka samar da abinci tun zamanta jiha. Sannan akwai masana'antu na sarrafa abinci da masana'antun sarrafa kayan abinci na gwan-gwani, da kuma hako ma'adanai kamar tin da columbite, da kuma wuraren bude idanu kamar [[Dajin shakatawa na Yankari]] da koramunta na ''Wikki Springs''. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20).<ref>"Bauchi - state, Nigeria". ''britannica.com''. Archived from the original on 18 October 2014. Retrieved 14 December 2021.</ref> #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] n7a5mh716uzh3xlrujr9e4304e1eges 162133 162132 2022-07-28T09:40:04Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A baya Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasar, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in (49,119) da yawan Jama’a (6,530,000) a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]], [[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma. Mafi akasarin mutanen gari (kaso 85%) musulmai ne, da karamin kaso kiristoci 6% da maguzawa 9%.<ref>"Azare Town | Bauchi State". ''www.fmcazare.gov.ng''. Retrieved 27 February 2022.</ref> A farkon shekarun 1800s, Fulani Jihadi sun kwace mafi akasarin garin birnin Bauchi na yau, sannan suka kafa Masarautar Bauchi a karkashin Daular Masarautar Musulunci na Sokoto. A karni na 1900 ne Turawan mulkin mallaka suka mamaye Masarautar kuma suka hade ta a cikin [[Yankin Mulkin Mallaka na Arewacin Najeriya]] wacce daga bisani ta zamo Najeriya karkashin mulkin Turawa, kafin samun 'yanci a shekarar alif 1960. Tun asali, yankin Jihar Bauchi a yau tana cikin Yankin Arewa bayan samun 'yanci har zuwa alif 1967 lokacin da aka raba yankin kuma jihar ta fada karkashin [[Jihar Arewa ta Gabas]].<ref>"Bauchi State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 27 February 2022.</ref> Bayan rarraba Jihar Arewa ta Gabas, an kafa Jihar Bauchi a ranar 3 ga watan Februrun 1976 tare da sauran jihohi goma. Shekaru ashirin kuma bayan kafata, an hade wasu kananan hukumomi daga yammacin Jihar inda suka samar da Jihar [[Gombe (jiha)|Gombe]]. A matsayinta na jihar da ta dogara da noma, tattalin arzkin Jihar sun ta'allaka ne akan dabbobi da hatsi, kamansu [[Auduga|auduga]], [[Gyaɗa|gyaɗa]], [[Dawa|dawa]], [[Tumatir|tumatiri]] da kuma [[Doya|doya]] tare da cigaba a fannin noman rani na kara habaka samar da abinci tun zamanta jiha. Sannan akwai masana'antu na sarrafa abinci da masana'antun sarrafa kayan abinci na gwan-gwani, da kuma hako ma'adanai kamar tin da columbite, da kuma wuraren bude idanu kamar [[Dajin shakatawa na Yankari]] da koramunta na ''Wikki Springs''.<ref>"Bauchi - state, Nigeria". ''britannica.com''. Archived from the original on 18 October 2014. Retrieved 14 December 2021.</ref> '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20). #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 3ot4ew9bm8c5td7vfzi7oe10eha6aw0 162218 162133 2022-07-28T11:39:56Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A baya Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasar, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in (49,119) da yawan Jama’a (6,530,000) a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]], [[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma. Mafi akasarin mutanen gari (kaso 85%) musulmai ne, da karamin kaso kiristoci 6% da maguzawa 9%.<ref>"Azare Town | Bauchi State". ''www.fmcazare.gov.ng''. Retrieved 27 February 2022.</ref> A farkon shekarun 1800s, Fulani Jihadi sun kwace mafi akasarin garin birnin Bauchi na yau, sannan suka kafa Masarautar Bauchi a karkashin Daular Masarautar Musulunci na Sokoto. A karni na 1900 ne Turawan mulkin mallaka suka mamaye Masarautar kuma suka hade ta a cikin [[Yankin Mulkin Mallaka na Arewacin Najeriya]] wacce daga bisani ta zamo Najeriya karkashin mulkin Turawa, kafin samun 'yanci a shekarar alif 1960. Tun asali, yankin Jihar Bauchi a yau tana cikin Yankin Arewa bayan samun 'yanci har zuwa alif 1967 lokacin da aka raba yankin kuma jihar ta fada karkashin [[Jihar Arewa ta Gabas]].<ref>"Bauchi State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 27 February 2022.</ref> Bayan rarraba Jihar Arewa ta Gabas, an kafa Jihar Bauchi a ranar 3 ga watan Februrun 1976 tare da sauran jihohi goma. Shekaru ashirin kuma bayan kafata, an hade wasu kananan hukumomi daga yammacin Jihar inda suka samar da Jihar [[Gombe (jiha)|Gombe]]. A matsayinta na jihar da ta dogara da noma, tattalin arzkin Jihar sun ta'allaka ne akan dabbobi da hatsi, kamansu [[Auduga|auduga]], [[Gyaɗa|gyaɗa]], [[Dawa|dawa]], [[Tumatir|tumatiri]] da kuma [[Doya|doya]] tare da cigaba a fannin noman rani na kara habaka samar da abinci tun zamanta jiha. Sannan akwai masana'antu na sarrafa abinci da masana'antun sarrafa kayan abinci na gwan-gwani, da kuma hako ma'adanai kamar tin da columbite, da kuma wuraren bude idanu kamar [[Dajin shakatawa na Yankari]] da koramunta na ''Wikki Springs''.<ref>"Bauchi - state, Nigeria". ''britannica.com''. Archived from the original on 18 October 2014. Retrieved 14 December 2021.</ref> == Asalin Suna == '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20). #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 1fwjaj8jmu402b0aovzzxivcuxnhmtl 162219 162218 2022-07-28T11:40:59Z Uncle Bash007 9891 /* Asalin Suna */ wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A baya Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasar, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in (49,119) da yawan Jama’a (6,530,000) a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]], [[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma. Mafi akasarin mutanen gari (kaso 85%) musulmai ne, da karamin kaso kiristoci 6% da maguzawa 9%.<ref>"Azare Town | Bauchi State". ''www.fmcazare.gov.ng''. Retrieved 27 February 2022.</ref> A farkon shekarun 1800s, Fulani Jihadi sun kwace mafi akasarin garin birnin Bauchi na yau, sannan suka kafa Masarautar Bauchi a karkashin Daular Masarautar Musulunci na Sokoto. A karni na 1900 ne Turawan mulkin mallaka suka mamaye Masarautar kuma suka hade ta a cikin [[Yankin Mulkin Mallaka na Arewacin Najeriya]] wacce daga bisani ta zamo Najeriya karkashin mulkin Turawa, kafin samun 'yanci a shekarar alif 1960. Tun asali, yankin Jihar Bauchi a yau tana cikin Yankin Arewa bayan samun 'yanci har zuwa alif 1967 lokacin da aka raba yankin kuma jihar ta fada karkashin [[Jihar Arewa ta Gabas]].<ref>"Bauchi State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 27 February 2022.</ref> Bayan rarraba Jihar Arewa ta Gabas, an kafa Jihar Bauchi a ranar 3 ga watan Februrun 1976 tare da sauran jihohi goma. Shekaru ashirin kuma bayan kafata, an hade wasu kananan hukumomi daga yammacin Jihar inda suka samar da Jihar [[Gombe (jiha)|Gombe]]. A matsayinta na jihar da ta dogara da noma, tattalin arzkin Jihar sun ta'allaka ne akan dabbobi da hatsi, kamansu [[Auduga|auduga]], [[Gyaɗa|gyaɗa]], [[Dawa|dawa]], [[Tumatir|tumatiri]] da kuma [[Doya|doya]] tare da cigaba a fannin noman rani na kara habaka samar da abinci tun zamanta jiha. Sannan akwai masana'antu na sarrafa abinci da masana'antun sarrafa kayan abinci na gwan-gwani, da kuma hako ma'adanai kamar tin da columbite, da kuma wuraren bude idanu kamar [[Dajin shakatawa na Yankari]] da koramunta na ''Wikki Springs''.<ref>"Bauchi - state, Nigeria". ''britannica.com''. Archived from the original on 18 October 2014. Retrieved 14 December 2021.</ref> == Asalin Suna == Dangane da tarihi na gargajiya, garin ya samo asali ne daga wani mafarauci mai suna Baushe. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20). #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 3gla5m3tybsifeajh08owscblnunkkv 162220 162219 2022-07-28T11:41:41Z Uncle Bash007 9891 /* Asalin Suna */ wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A baya Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasar, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in (49,119) da yawan Jama’a (6,530,000) a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]], [[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma. Mafi akasarin mutanen gari (kaso 85%) musulmai ne, da karamin kaso kiristoci 6% da maguzawa 9%.<ref>"Azare Town | Bauchi State". ''www.fmcazare.gov.ng''. Retrieved 27 February 2022.</ref> A farkon shekarun 1800s, Fulani Jihadi sun kwace mafi akasarin garin birnin Bauchi na yau, sannan suka kafa Masarautar Bauchi a karkashin Daular Masarautar Musulunci na Sokoto. A karni na 1900 ne Turawan mulkin mallaka suka mamaye Masarautar kuma suka hade ta a cikin [[Yankin Mulkin Mallaka na Arewacin Najeriya]] wacce daga bisani ta zamo Najeriya karkashin mulkin Turawa, kafin samun 'yanci a shekarar alif 1960. Tun asali, yankin Jihar Bauchi a yau tana cikin Yankin Arewa bayan samun 'yanci har zuwa alif 1967 lokacin da aka raba yankin kuma jihar ta fada karkashin [[Jihar Arewa ta Gabas]].<ref>"Bauchi State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 27 February 2022.</ref> Bayan rarraba Jihar Arewa ta Gabas, an kafa Jihar Bauchi a ranar 3 ga watan Februrun 1976 tare da sauran jihohi goma. Shekaru ashirin kuma bayan kafata, an hade wasu kananan hukumomi daga yammacin Jihar inda suka samar da Jihar [[Gombe (jiha)|Gombe]]. A matsayinta na jihar da ta dogara da noma, tattalin arzkin Jihar sun ta'allaka ne akan dabbobi da hatsi, kamansu [[Auduga|auduga]], [[Gyaɗa|gyaɗa]], [[Dawa|dawa]], [[Tumatir|tumatiri]] da kuma [[Doya|doya]] tare da cigaba a fannin noman rani na kara habaka samar da abinci tun zamanta jiha. Sannan akwai masana'antu na sarrafa abinci da masana'antun sarrafa kayan abinci na gwan-gwani, da kuma hako ma'adanai kamar tin da columbite, da kuma wuraren bude idanu kamar [[Dajin shakatawa na Yankari]] da koramunta na ''Wikki Springs''.<ref>"Bauchi - state, Nigeria". ''britannica.com''. Archived from the original on 18 October 2014. Retrieved 14 December 2021.</ref> == Asalin Suna == Dangane da tarihi na gargajiya, garin ya samo asali ne daga wani mafarauci mai suna Baushe, wanda ya zauna a yankin kafin zuwan sarkin yankin na farko wato Yakubu, '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20). #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 00y0znqjxrznosujfbpb0k24gkks8yp 162221 162220 2022-07-28T11:42:58Z Uncle Bash007 9891 /* Asalin Suna */ wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A baya Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasar, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in (49,119) da yawan Jama’a (6,530,000) a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]], [[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma. Mafi akasarin mutanen gari (kaso 85%) musulmai ne, da karamin kaso kiristoci 6% da maguzawa 9%.<ref>"Azare Town | Bauchi State". ''www.fmcazare.gov.ng''. Retrieved 27 February 2022.</ref> A farkon shekarun 1800s, Fulani Jihadi sun kwace mafi akasarin garin birnin Bauchi na yau, sannan suka kafa Masarautar Bauchi a karkashin Daular Masarautar Musulunci na Sokoto. A karni na 1900 ne Turawan mulkin mallaka suka mamaye Masarautar kuma suka hade ta a cikin [[Yankin Mulkin Mallaka na Arewacin Najeriya]] wacce daga bisani ta zamo Najeriya karkashin mulkin Turawa, kafin samun 'yanci a shekarar alif 1960. Tun asali, yankin Jihar Bauchi a yau tana cikin Yankin Arewa bayan samun 'yanci har zuwa alif 1967 lokacin da aka raba yankin kuma jihar ta fada karkashin [[Jihar Arewa ta Gabas]].<ref>"Bauchi State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 27 February 2022.</ref> Bayan rarraba Jihar Arewa ta Gabas, an kafa Jihar Bauchi a ranar 3 ga watan Februrun 1976 tare da sauran jihohi goma. Shekaru ashirin kuma bayan kafata, an hade wasu kananan hukumomi daga yammacin Jihar inda suka samar da Jihar [[Gombe (jiha)|Gombe]]. A matsayinta na jihar da ta dogara da noma, tattalin arzkin Jihar sun ta'allaka ne akan dabbobi da hatsi, kamansu [[Auduga|auduga]], [[Gyaɗa|gyaɗa]], [[Dawa|dawa]], [[Tumatir|tumatiri]] da kuma [[Doya|doya]] tare da cigaba a fannin noman rani na kara habaka samar da abinci tun zamanta jiha. Sannan akwai masana'antu na sarrafa abinci da masana'antun sarrafa kayan abinci na gwan-gwani, da kuma hako ma'adanai kamar tin da columbite, da kuma wuraren bude idanu kamar [[Dajin shakatawa na Yankari]] da koramunta na ''Wikki Springs''.<ref>"Bauchi - state, Nigeria". ''britannica.com''. Archived from the original on 18 October 2014. Retrieved 14 December 2021.</ref> == Asalin Suna == Dangane da tarihi na gargajiya, garin ya samo asali ne daga wani mafarauci mai suna Baushe, wanda ya zauna a yankin kafin zuwan jagoran masarutar na farko wato Yakubu (wacce aka samar a tsakanin alif 1800–10) '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20). #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] cc1w4r44vs4z1chmviakzu3qawty496 162222 162221 2022-07-28T11:43:15Z Uncle Bash007 9891 /* Asalin Suna */ wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A baya Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasar, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in (49,119) da yawan Jama’a (6,530,000) a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]], [[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma. Mafi akasarin mutanen gari (kaso 85%) musulmai ne, da karamin kaso kiristoci 6% da maguzawa 9%.<ref>"Azare Town | Bauchi State". ''www.fmcazare.gov.ng''. Retrieved 27 February 2022.</ref> A farkon shekarun 1800s, Fulani Jihadi sun kwace mafi akasarin garin birnin Bauchi na yau, sannan suka kafa Masarautar Bauchi a karkashin Daular Masarautar Musulunci na Sokoto. A karni na 1900 ne Turawan mulkin mallaka suka mamaye Masarautar kuma suka hade ta a cikin [[Yankin Mulkin Mallaka na Arewacin Najeriya]] wacce daga bisani ta zamo Najeriya karkashin mulkin Turawa, kafin samun 'yanci a shekarar alif 1960. Tun asali, yankin Jihar Bauchi a yau tana cikin Yankin Arewa bayan samun 'yanci har zuwa alif 1967 lokacin da aka raba yankin kuma jihar ta fada karkashin [[Jihar Arewa ta Gabas]].<ref>"Bauchi State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 27 February 2022.</ref> Bayan rarraba Jihar Arewa ta Gabas, an kafa Jihar Bauchi a ranar 3 ga watan Februrun 1976 tare da sauran jihohi goma. Shekaru ashirin kuma bayan kafata, an hade wasu kananan hukumomi daga yammacin Jihar inda suka samar da Jihar [[Gombe (jiha)|Gombe]]. A matsayinta na jihar da ta dogara da noma, tattalin arzkin Jihar sun ta'allaka ne akan dabbobi da hatsi, kamansu [[Auduga|auduga]], [[Gyaɗa|gyaɗa]], [[Dawa|dawa]], [[Tumatir|tumatiri]] da kuma [[Doya|doya]] tare da cigaba a fannin noman rani na kara habaka samar da abinci tun zamanta jiha. Sannan akwai masana'antu na sarrafa abinci da masana'antun sarrafa kayan abinci na gwan-gwani, da kuma hako ma'adanai kamar tin da columbite, da kuma wuraren bude idanu kamar [[Dajin shakatawa na Yankari]] da koramunta na ''Wikki Springs''.<ref>"Bauchi - state, Nigeria". ''britannica.com''. Archived from the original on 18 October 2014. Retrieved 14 December 2021.</ref> == Asalin Suna == Dangane da tarihi na gargajiya, garin ya samo asali ne daga wani mafarauci mai suna Baushe, wanda ya zauna a yankin kafin zuwan jagoran masarutar na farko wato Yakubu (wacce aka samar a tsakanin alif 1800–10).<ref>"Bauchi - state, Nigeria". ''britannica.com''. Archived from the original on 18 October 2014. Retrieved 30 April 2018.</ref> '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20). #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] lhvl4hbc06o89m5tv6oqdcer2jy8wtn 162223 162222 2022-07-28T11:44:52Z Uncle Bash007 9891 /* Asalin Suna */ wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A baya Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasar, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in (49,119) da yawan Jama’a (6,530,000) a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]], [[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma. Mafi akasarin mutanen gari (kaso 85%) musulmai ne, da karamin kaso kiristoci 6% da maguzawa 9%.<ref>"Azare Town | Bauchi State". ''www.fmcazare.gov.ng''. Retrieved 27 February 2022.</ref> A farkon shekarun 1800s, Fulani Jihadi sun kwace mafi akasarin garin birnin Bauchi na yau, sannan suka kafa Masarautar Bauchi a karkashin Daular Masarautar Musulunci na Sokoto. A karni na 1900 ne Turawan mulkin mallaka suka mamaye Masarautar kuma suka hade ta a cikin [[Yankin Mulkin Mallaka na Arewacin Najeriya]] wacce daga bisani ta zamo Najeriya karkashin mulkin Turawa, kafin samun 'yanci a shekarar alif 1960. Tun asali, yankin Jihar Bauchi a yau tana cikin Yankin Arewa bayan samun 'yanci har zuwa alif 1967 lokacin da aka raba yankin kuma jihar ta fada karkashin [[Jihar Arewa ta Gabas]].<ref>"Bauchi State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 27 February 2022.</ref> Bayan rarraba Jihar Arewa ta Gabas, an kafa Jihar Bauchi a ranar 3 ga watan Februrun 1976 tare da sauran jihohi goma. Shekaru ashirin kuma bayan kafata, an hade wasu kananan hukumomi daga yammacin Jihar inda suka samar da Jihar [[Gombe (jiha)|Gombe]]. A matsayinta na jihar da ta dogara da noma, tattalin arzkin Jihar sun ta'allaka ne akan dabbobi da hatsi, kamansu [[Auduga|auduga]], [[Gyaɗa|gyaɗa]], [[Dawa|dawa]], [[Tumatir|tumatiri]] da kuma [[Doya|doya]] tare da cigaba a fannin noman rani na kara habaka samar da abinci tun zamanta jiha. Sannan akwai masana'antu na sarrafa abinci da masana'antun sarrafa kayan abinci na gwan-gwani, da kuma hako ma'adanai kamar tin da columbite, da kuma wuraren bude idanu kamar [[Dajin shakatawa na Yankari]] da koramunta na ''Wikki Springs''.<ref>"Bauchi - state, Nigeria". ''britannica.com''. Archived from the original on 18 October 2014. Retrieved 14 December 2021.</ref> == Asalin Suna == Dangane da tarihi na gargajiya, garin ya samo asali ne daga wani mafarauci mai suna Baushe, wanda ya zauna a yankin kafin zuwan jagoran masarutar na farko wato Yakubu (wacce aka samar a tsakanin alif 1800–10).<ref>"Bauchi - state, Nigeria". ''britannica.com''. Archived from the original on 18 October 2014. Retrieved 30 April 2018.</ref> Jihohin Bauchi da Adamawa sun kasance kasashen 'yanci da kasuwanci ga mutanen Daular Fulani na Sokoto. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20). #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 9kdkxnk9fuk0ivlwc33ccga9dwwb8uu 162224 162223 2022-07-28T11:45:10Z Uncle Bash007 9891 /* Asalin Suna */ wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A baya Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasar, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in (49,119) da yawan Jama’a (6,530,000) a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]], [[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma. Mafi akasarin mutanen gari (kaso 85%) musulmai ne, da karamin kaso kiristoci 6% da maguzawa 9%.<ref>"Azare Town | Bauchi State". ''www.fmcazare.gov.ng''. Retrieved 27 February 2022.</ref> A farkon shekarun 1800s, Fulani Jihadi sun kwace mafi akasarin garin birnin Bauchi na yau, sannan suka kafa Masarautar Bauchi a karkashin Daular Masarautar Musulunci na Sokoto. A karni na 1900 ne Turawan mulkin mallaka suka mamaye Masarautar kuma suka hade ta a cikin [[Yankin Mulkin Mallaka na Arewacin Najeriya]] wacce daga bisani ta zamo Najeriya karkashin mulkin Turawa, kafin samun 'yanci a shekarar alif 1960. Tun asali, yankin Jihar Bauchi a yau tana cikin Yankin Arewa bayan samun 'yanci har zuwa alif 1967 lokacin da aka raba yankin kuma jihar ta fada karkashin [[Jihar Arewa ta Gabas]].<ref>"Bauchi State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 27 February 2022.</ref> Bayan rarraba Jihar Arewa ta Gabas, an kafa Jihar Bauchi a ranar 3 ga watan Februrun 1976 tare da sauran jihohi goma. Shekaru ashirin kuma bayan kafata, an hade wasu kananan hukumomi daga yammacin Jihar inda suka samar da Jihar [[Gombe (jiha)|Gombe]]. A matsayinta na jihar da ta dogara da noma, tattalin arzkin Jihar sun ta'allaka ne akan dabbobi da hatsi, kamansu [[Auduga|auduga]], [[Gyaɗa|gyaɗa]], [[Dawa|dawa]], [[Tumatir|tumatiri]] da kuma [[Doya|doya]] tare da cigaba a fannin noman rani na kara habaka samar da abinci tun zamanta jiha. Sannan akwai masana'antu na sarrafa abinci da masana'antun sarrafa kayan abinci na gwan-gwani, da kuma hako ma'adanai kamar tin da columbite, da kuma wuraren bude idanu kamar [[Dajin shakatawa na Yankari]] da koramunta na ''Wikki Springs''.<ref>"Bauchi - state, Nigeria". ''britannica.com''. Archived from the original on 18 October 2014. Retrieved 14 December 2021.</ref> == Asalin Suna == Dangane da tarihi na gargajiya, garin ya samo asali ne daga wani mafarauci mai suna Baushe, wanda ya zauna a yankin kafin zuwan jagoran masarutar na farko wato Yakubu (wacce aka samar a tsakanin alif 1800–10).<ref>"Bauchi - state, Nigeria". ''britannica.com''. Archived from the original on 18 October 2014. Retrieved 30 April 2018.</ref> Jihohin Bauchi da Adamawa sun kasance kasashen 'yanci da kasuwanci ga mutanen Daular Fulani na Sokoto. == Tarihi == '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20). #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 718kzve8b7cymjzar8lwa35xnezx4s9 162225 162224 2022-07-28T11:47:14Z Uncle Bash007 9891 /* Tarihi */ wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A baya Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasar, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in (49,119) da yawan Jama’a (6,530,000) a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]], [[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma. Mafi akasarin mutanen gari (kaso 85%) musulmai ne, da karamin kaso kiristoci 6% da maguzawa 9%.<ref>"Azare Town | Bauchi State". ''www.fmcazare.gov.ng''. Retrieved 27 February 2022.</ref> A farkon shekarun 1800s, Fulani Jihadi sun kwace mafi akasarin garin birnin Bauchi na yau, sannan suka kafa Masarautar Bauchi a karkashin Daular Masarautar Musulunci na Sokoto. A karni na 1900 ne Turawan mulkin mallaka suka mamaye Masarautar kuma suka hade ta a cikin [[Yankin Mulkin Mallaka na Arewacin Najeriya]] wacce daga bisani ta zamo Najeriya karkashin mulkin Turawa, kafin samun 'yanci a shekarar alif 1960. Tun asali, yankin Jihar Bauchi a yau tana cikin Yankin Arewa bayan samun 'yanci har zuwa alif 1967 lokacin da aka raba yankin kuma jihar ta fada karkashin [[Jihar Arewa ta Gabas]].<ref>"Bauchi State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 27 February 2022.</ref> Bayan rarraba Jihar Arewa ta Gabas, an kafa Jihar Bauchi a ranar 3 ga watan Februrun 1976 tare da sauran jihohi goma. Shekaru ashirin kuma bayan kafata, an hade wasu kananan hukumomi daga yammacin Jihar inda suka samar da Jihar [[Gombe (jiha)|Gombe]]. A matsayinta na jihar da ta dogara da noma, tattalin arzkin Jihar sun ta'allaka ne akan dabbobi da hatsi, kamansu [[Auduga|auduga]], [[Gyaɗa|gyaɗa]], [[Dawa|dawa]], [[Tumatir|tumatiri]] da kuma [[Doya|doya]] tare da cigaba a fannin noman rani na kara habaka samar da abinci tun zamanta jiha. Sannan akwai masana'antu na sarrafa abinci da masana'antun sarrafa kayan abinci na gwan-gwani, da kuma hako ma'adanai kamar tin da columbite, da kuma wuraren bude idanu kamar [[Dajin shakatawa na Yankari]] da koramunta na ''Wikki Springs''.<ref>"Bauchi - state, Nigeria". ''britannica.com''. Archived from the original on 18 October 2014. Retrieved 14 December 2021.</ref> == Asalin Suna == Dangane da tarihi na gargajiya, garin ya samo asali ne daga wani mafarauci mai suna Baushe, wanda ya zauna a yankin kafin zuwan jagoran masarutar na farko wato Yakubu (wacce aka samar a tsakanin alif 1800–10).<ref>"Bauchi - state, Nigeria". ''britannica.com''. Archived from the original on 18 October 2014. Retrieved 30 April 2018.</ref> Jihohin Bauchi da Adamawa sun kasance kasashen 'yanci da kasuwanci ga mutanen Daular Fulani na Sokoto. == Tarihi == Wurin da ake kira Bauchi ta kasance kafin shakarar alif 1976 gunduma a yankin Jihar Arewa maso Gabas. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20). #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] rbkdq1k6630b13gi8s4l0hv83cmyogb 162226 162225 2022-07-28T11:47:48Z Uncle Bash007 9891 /* Tarihi */ wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A baya Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasar, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in (49,119) da yawan Jama’a (6,530,000) a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]], [[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma. Mafi akasarin mutanen gari (kaso 85%) musulmai ne, da karamin kaso kiristoci 6% da maguzawa 9%.<ref>"Azare Town | Bauchi State". ''www.fmcazare.gov.ng''. Retrieved 27 February 2022.</ref> A farkon shekarun 1800s, Fulani Jihadi sun kwace mafi akasarin garin birnin Bauchi na yau, sannan suka kafa Masarautar Bauchi a karkashin Daular Masarautar Musulunci na Sokoto. A karni na 1900 ne Turawan mulkin mallaka suka mamaye Masarautar kuma suka hade ta a cikin [[Yankin Mulkin Mallaka na Arewacin Najeriya]] wacce daga bisani ta zamo Najeriya karkashin mulkin Turawa, kafin samun 'yanci a shekarar alif 1960. Tun asali, yankin Jihar Bauchi a yau tana cikin Yankin Arewa bayan samun 'yanci har zuwa alif 1967 lokacin da aka raba yankin kuma jihar ta fada karkashin [[Jihar Arewa ta Gabas]].<ref>"Bauchi State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 27 February 2022.</ref> Bayan rarraba Jihar Arewa ta Gabas, an kafa Jihar Bauchi a ranar 3 ga watan Februrun 1976 tare da sauran jihohi goma. Shekaru ashirin kuma bayan kafata, an hade wasu kananan hukumomi daga yammacin Jihar inda suka samar da Jihar [[Gombe (jiha)|Gombe]]. A matsayinta na jihar da ta dogara da noma, tattalin arzkin Jihar sun ta'allaka ne akan dabbobi da hatsi, kamansu [[Auduga|auduga]], [[Gyaɗa|gyaɗa]], [[Dawa|dawa]], [[Tumatir|tumatiri]] da kuma [[Doya|doya]] tare da cigaba a fannin noman rani na kara habaka samar da abinci tun zamanta jiha. Sannan akwai masana'antu na sarrafa abinci da masana'antun sarrafa kayan abinci na gwan-gwani, da kuma hako ma'adanai kamar tin da columbite, da kuma wuraren bude idanu kamar [[Dajin shakatawa na Yankari]] da koramunta na ''Wikki Springs''.<ref>"Bauchi - state, Nigeria". ''britannica.com''. Archived from the original on 18 October 2014. Retrieved 14 December 2021.</ref> == Asalin Suna == Dangane da tarihi na gargajiya, garin ya samo asali ne daga wani mafarauci mai suna Baushe, wanda ya zauna a yankin kafin zuwan jagoran masarutar na farko wato Yakubu (wacce aka samar a tsakanin alif 1800–10).<ref>"Bauchi - state, Nigeria". ''britannica.com''. Archived from the original on 18 October 2014. Retrieved 30 April 2018.</ref> Jihohin Bauchi da Adamawa sun kasance kasashen 'yanci da kasuwanci ga mutanen Daular Fulani na Sokoto. == Tarihi == Wurin da ake kira Bauchi ta kasance kafin shakarar alif 1976 gunduma a yankin [[Jihar Arewa ta Gabas]]. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20). #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] te7f4es2xa3lge3bvdyrls6m0nj7a2e 162227 162226 2022-07-28T11:49:47Z Uncle Bash007 9891 /* Tarihi */ wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A baya Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasar, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in (49,119) da yawan Jama’a (6,530,000) a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]], [[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma. Mafi akasarin mutanen gari (kaso 85%) musulmai ne, da karamin kaso kiristoci 6% da maguzawa 9%.<ref>"Azare Town | Bauchi State". ''www.fmcazare.gov.ng''. Retrieved 27 February 2022.</ref> A farkon shekarun 1800s, Fulani Jihadi sun kwace mafi akasarin garin birnin Bauchi na yau, sannan suka kafa Masarautar Bauchi a karkashin Daular Masarautar Musulunci na Sokoto. A karni na 1900 ne Turawan mulkin mallaka suka mamaye Masarautar kuma suka hade ta a cikin [[Yankin Mulkin Mallaka na Arewacin Najeriya]] wacce daga bisani ta zamo Najeriya karkashin mulkin Turawa, kafin samun 'yanci a shekarar alif 1960. Tun asali, yankin Jihar Bauchi a yau tana cikin Yankin Arewa bayan samun 'yanci har zuwa alif 1967 lokacin da aka raba yankin kuma jihar ta fada karkashin [[Jihar Arewa ta Gabas]].<ref>"Bauchi State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 27 February 2022.</ref> Bayan rarraba Jihar Arewa ta Gabas, an kafa Jihar Bauchi a ranar 3 ga watan Februrun 1976 tare da sauran jihohi goma. Shekaru ashirin kuma bayan kafata, an hade wasu kananan hukumomi daga yammacin Jihar inda suka samar da Jihar [[Gombe (jiha)|Gombe]]. A matsayinta na jihar da ta dogara da noma, tattalin arzkin Jihar sun ta'allaka ne akan dabbobi da hatsi, kamansu [[Auduga|auduga]], [[Gyaɗa|gyaɗa]], [[Dawa|dawa]], [[Tumatir|tumatiri]] da kuma [[Doya|doya]] tare da cigaba a fannin noman rani na kara habaka samar da abinci tun zamanta jiha. Sannan akwai masana'antu na sarrafa abinci da masana'antun sarrafa kayan abinci na gwan-gwani, da kuma hako ma'adanai kamar tin da columbite, da kuma wuraren bude idanu kamar [[Dajin shakatawa na Yankari]] da koramunta na ''Wikki Springs''.<ref>"Bauchi - state, Nigeria". ''britannica.com''. Archived from the original on 18 October 2014. Retrieved 14 December 2021.</ref> == Asalin Suna == Dangane da tarihi na gargajiya, garin ya samo asali ne daga wani mafarauci mai suna Baushe, wanda ya zauna a yankin kafin zuwan jagoran masarutar na farko wato Yakubu (wacce aka samar a tsakanin alif 1800–10).<ref>"Bauchi - state, Nigeria". ''britannica.com''. Archived from the original on 18 October 2014. Retrieved 30 April 2018.</ref> Jihohin Bauchi da Adamawa sun kasance kasashen 'yanci da kasuwanci ga mutanen Daular Fulani na Sokoto. == Tarihi == Wurin da ake kira Bauchi ta kasance kafin shakarar alif 1976 gunduma a yankin [[Jihar Arewa ta Gabas]]. Danagne da kidayar shekara ta 2006, Jihar tana da mutane kimanin 4,653,066. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20). #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] nfw62aup5f53yuokh764133ok4bg7ad 162228 162227 2022-07-28T11:51:16Z Uncle Bash007 9891 /* Tarihi */ wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A baya Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasar, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in (49,119) da yawan Jama’a (6,530,000) a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]], [[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma. Mafi akasarin mutanen gari (kaso 85%) musulmai ne, da karamin kaso kiristoci 6% da maguzawa 9%.<ref>"Azare Town | Bauchi State". ''www.fmcazare.gov.ng''. Retrieved 27 February 2022.</ref> A farkon shekarun 1800s, Fulani Jihadi sun kwace mafi akasarin garin birnin Bauchi na yau, sannan suka kafa Masarautar Bauchi a karkashin Daular Masarautar Musulunci na Sokoto. A karni na 1900 ne Turawan mulkin mallaka suka mamaye Masarautar kuma suka hade ta a cikin [[Yankin Mulkin Mallaka na Arewacin Najeriya]] wacce daga bisani ta zamo Najeriya karkashin mulkin Turawa, kafin samun 'yanci a shekarar alif 1960. Tun asali, yankin Jihar Bauchi a yau tana cikin Yankin Arewa bayan samun 'yanci har zuwa alif 1967 lokacin da aka raba yankin kuma jihar ta fada karkashin [[Jihar Arewa ta Gabas]].<ref>"Bauchi State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 27 February 2022.</ref> Bayan rarraba Jihar Arewa ta Gabas, an kafa Jihar Bauchi a ranar 3 ga watan Februrun 1976 tare da sauran jihohi goma. Shekaru ashirin kuma bayan kafata, an hade wasu kananan hukumomi daga yammacin Jihar inda suka samar da Jihar [[Gombe (jiha)|Gombe]]. A matsayinta na jihar da ta dogara da noma, tattalin arzkin Jihar sun ta'allaka ne akan dabbobi da hatsi, kamansu [[Auduga|auduga]], [[Gyaɗa|gyaɗa]], [[Dawa|dawa]], [[Tumatir|tumatiri]] da kuma [[Doya|doya]] tare da cigaba a fannin noman rani na kara habaka samar da abinci tun zamanta jiha. Sannan akwai masana'antu na sarrafa abinci da masana'antun sarrafa kayan abinci na gwan-gwani, da kuma hako ma'adanai kamar tin da columbite, da kuma wuraren bude idanu kamar [[Dajin shakatawa na Yankari]] da koramunta na ''Wikki Springs''.<ref>"Bauchi - state, Nigeria". ''britannica.com''. Archived from the original on 18 October 2014. Retrieved 14 December 2021.</ref> == Asalin Suna == Dangane da tarihi na gargajiya, garin ya samo asali ne daga wani mafarauci mai suna Baushe, wanda ya zauna a yankin kafin zuwan jagoran masarutar na farko wato Yakubu (wacce aka samar a tsakanin alif 1800–10).<ref>"Bauchi - state, Nigeria". ''britannica.com''. Archived from the original on 18 October 2014. Retrieved 30 April 2018.</ref> Jihohin Bauchi da Adamawa sun kasance kasashen 'yanci da kasuwanci ga mutanen Daular Fulani na Sokoto. == Tarihi == Wurin da ake kira Bauchi ta kasance kafin shakarar alif 1976 gunduma a yankin [[Jihar Arewa ta Gabas]]. Danagne da kidayar shekara ta 2006, Jihar tana da mutane kimanin 4,653,066. Jihar Bauchi ta sama cigaba iri-iri a cikin 'yan shekarun nan. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20). #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] d3wwrhx7ndqr4aermgia6ks8jgmer5r 162229 162228 2022-07-28T11:53:14Z Uncle Bash007 9891 /* Tarihi */ wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A baya Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasar, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in (49,119) da yawan Jama’a (6,530,000) a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]], [[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma. Mafi akasarin mutanen gari (kaso 85%) musulmai ne, da karamin kaso kiristoci 6% da maguzawa 9%.<ref>"Azare Town | Bauchi State". ''www.fmcazare.gov.ng''. Retrieved 27 February 2022.</ref> A farkon shekarun 1800s, Fulani Jihadi sun kwace mafi akasarin garin birnin Bauchi na yau, sannan suka kafa Masarautar Bauchi a karkashin Daular Masarautar Musulunci na Sokoto. A karni na 1900 ne Turawan mulkin mallaka suka mamaye Masarautar kuma suka hade ta a cikin [[Yankin Mulkin Mallaka na Arewacin Najeriya]] wacce daga bisani ta zamo Najeriya karkashin mulkin Turawa, kafin samun 'yanci a shekarar alif 1960. Tun asali, yankin Jihar Bauchi a yau tana cikin Yankin Arewa bayan samun 'yanci har zuwa alif 1967 lokacin da aka raba yankin kuma jihar ta fada karkashin [[Jihar Arewa ta Gabas]].<ref>"Bauchi State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 27 February 2022.</ref> Bayan rarraba Jihar Arewa ta Gabas, an kafa Jihar Bauchi a ranar 3 ga watan Februrun 1976 tare da sauran jihohi goma. Shekaru ashirin kuma bayan kafata, an hade wasu kananan hukumomi daga yammacin Jihar inda suka samar da Jihar [[Gombe (jiha)|Gombe]]. A matsayinta na jihar da ta dogara da noma, tattalin arzkin Jihar sun ta'allaka ne akan dabbobi da hatsi, kamansu [[Auduga|auduga]], [[Gyaɗa|gyaɗa]], [[Dawa|dawa]], [[Tumatir|tumatiri]] da kuma [[Doya|doya]] tare da cigaba a fannin noman rani na kara habaka samar da abinci tun zamanta jiha. Sannan akwai masana'antu na sarrafa abinci da masana'antun sarrafa kayan abinci na gwan-gwani, da kuma hako ma'adanai kamar tin da columbite, da kuma wuraren bude idanu kamar [[Dajin shakatawa na Yankari]] da koramunta na ''Wikki Springs''.<ref>"Bauchi - state, Nigeria". ''britannica.com''. Archived from the original on 18 October 2014. Retrieved 14 December 2021.</ref> == Asalin Suna == Dangane da tarihi na gargajiya, garin ya samo asali ne daga wani mafarauci mai suna Baushe, wanda ya zauna a yankin kafin zuwan jagoran masarutar na farko wato Yakubu (wacce aka samar a tsakanin alif 1800–10).<ref>"Bauchi - state, Nigeria". ''britannica.com''. Archived from the original on 18 October 2014. Retrieved 30 April 2018.</ref> Jihohin Bauchi da Adamawa sun kasance kasashen 'yanci da kasuwanci ga mutanen Daular Fulani na Sokoto. == Tarihi == Wurin da ake kira Bauchi ta kasance kafin shakarar alif 1976 gunduma a yankin [[Jihar Arewa ta Gabas]]. Danagne da kidayar shekara ta 2006, Jihar tana da mutane kimanin 4,653,066. Jihar Bauchi ta sama cigaba iri-iri a cikin 'yan shekarun nan. Akwai harshen [[Ajawa language|Ajawa]] da akayi amfani dashi a jihar Bauchi, amma daga bisani ya bace a tsakanin shekarun 1920 da 1940 inda asalin masu amfani da harshe suka sauya zuwa hausa. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20). #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 1ecj6wxz297vate42ai9qogzyi6cc1a 162230 162229 2022-07-28T11:53:40Z Uncle Bash007 9891 /* Tarihi */ wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A baya Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasar, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in (49,119) da yawan Jama’a (6,530,000) a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]], [[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma. Mafi akasarin mutanen gari (kaso 85%) musulmai ne, da karamin kaso kiristoci 6% da maguzawa 9%.<ref>"Azare Town | Bauchi State". ''www.fmcazare.gov.ng''. Retrieved 27 February 2022.</ref> A farkon shekarun 1800s, Fulani Jihadi sun kwace mafi akasarin garin birnin Bauchi na yau, sannan suka kafa Masarautar Bauchi a karkashin Daular Masarautar Musulunci na Sokoto. A karni na 1900 ne Turawan mulkin mallaka suka mamaye Masarautar kuma suka hade ta a cikin [[Yankin Mulkin Mallaka na Arewacin Najeriya]] wacce daga bisani ta zamo Najeriya karkashin mulkin Turawa, kafin samun 'yanci a shekarar alif 1960. Tun asali, yankin Jihar Bauchi a yau tana cikin Yankin Arewa bayan samun 'yanci har zuwa alif 1967 lokacin da aka raba yankin kuma jihar ta fada karkashin [[Jihar Arewa ta Gabas]].<ref>"Bauchi State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 27 February 2022.</ref> Bayan rarraba Jihar Arewa ta Gabas, an kafa Jihar Bauchi a ranar 3 ga watan Februrun 1976 tare da sauran jihohi goma. Shekaru ashirin kuma bayan kafata, an hade wasu kananan hukumomi daga yammacin Jihar inda suka samar da Jihar [[Gombe (jiha)|Gombe]]. A matsayinta na jihar da ta dogara da noma, tattalin arzkin Jihar sun ta'allaka ne akan dabbobi da hatsi, kamansu [[Auduga|auduga]], [[Gyaɗa|gyaɗa]], [[Dawa|dawa]], [[Tumatir|tumatiri]] da kuma [[Doya|doya]] tare da cigaba a fannin noman rani na kara habaka samar da abinci tun zamanta jiha. Sannan akwai masana'antu na sarrafa abinci da masana'antun sarrafa kayan abinci na gwan-gwani, da kuma hako ma'adanai kamar tin da columbite, da kuma wuraren bude idanu kamar [[Dajin shakatawa na Yankari]] da koramunta na ''Wikki Springs''.<ref>"Bauchi - state, Nigeria". ''britannica.com''. Archived from the original on 18 October 2014. Retrieved 14 December 2021.</ref> == Asalin Suna == Dangane da tarihi na gargajiya, garin ya samo asali ne daga wani mafarauci mai suna Baushe, wanda ya zauna a yankin kafin zuwan jagoran masarutar na farko wato Yakubu (wacce aka samar a tsakanin alif 1800–10).<ref>"Bauchi - state, Nigeria". ''britannica.com''. Archived from the original on 18 October 2014. Retrieved 30 April 2018.</ref> Jihohin Bauchi da Adamawa sun kasance kasashen 'yanci da kasuwanci ga mutanen Daular Fulani na Sokoto. == Tarihi == Wurin da ake kira Bauchi ta kasance kafin shakarar alif 1976 gunduma a yankin [[Jihar Arewa ta Gabas]]. Danagne da kidayar shekara ta 2006, Jihar tana da mutane kimanin 4,653,066. Jihar Bauchi ta sama cigaba iri-iri a cikin 'yan shekarun nan. Akwai harshen [[Ajawa language|Ajawa]] da akayi amfani dashi a jihar Bauchi, amma daga bisani ya bace a tsakanin shekarun 1920 da 1940 inda asalin masu amfani da harshe suka sauya zuwa [[Hausa]]. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20). #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] l8l6o2h62bp6tnn74p82kb10rnboytt 162231 162230 2022-07-28T11:54:21Z Uncle Bash007 9891 /* Tarihi */ wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A baya Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasar, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in (49,119) da yawan Jama’a (6,530,000) a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]], [[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma. Mafi akasarin mutanen gari (kaso 85%) musulmai ne, da karamin kaso kiristoci 6% da maguzawa 9%.<ref>"Azare Town | Bauchi State". ''www.fmcazare.gov.ng''. Retrieved 27 February 2022.</ref> A farkon shekarun 1800s, Fulani Jihadi sun kwace mafi akasarin garin birnin Bauchi na yau, sannan suka kafa Masarautar Bauchi a karkashin Daular Masarautar Musulunci na Sokoto. A karni na 1900 ne Turawan mulkin mallaka suka mamaye Masarautar kuma suka hade ta a cikin [[Yankin Mulkin Mallaka na Arewacin Najeriya]] wacce daga bisani ta zamo Najeriya karkashin mulkin Turawa, kafin samun 'yanci a shekarar alif 1960. Tun asali, yankin Jihar Bauchi a yau tana cikin Yankin Arewa bayan samun 'yanci har zuwa alif 1967 lokacin da aka raba yankin kuma jihar ta fada karkashin [[Jihar Arewa ta Gabas]].<ref>"Bauchi State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 27 February 2022.</ref> Bayan rarraba Jihar Arewa ta Gabas, an kafa Jihar Bauchi a ranar 3 ga watan Februrun 1976 tare da sauran jihohi goma. Shekaru ashirin kuma bayan kafata, an hade wasu kananan hukumomi daga yammacin Jihar inda suka samar da Jihar [[Gombe (jiha)|Gombe]]. A matsayinta na jihar da ta dogara da noma, tattalin arzkin Jihar sun ta'allaka ne akan dabbobi da hatsi, kamansu [[Auduga|auduga]], [[Gyaɗa|gyaɗa]], [[Dawa|dawa]], [[Tumatir|tumatiri]] da kuma [[Doya|doya]] tare da cigaba a fannin noman rani na kara habaka samar da abinci tun zamanta jiha. Sannan akwai masana'antu na sarrafa abinci da masana'antun sarrafa kayan abinci na gwan-gwani, da kuma hako ma'adanai kamar tin da columbite, da kuma wuraren bude idanu kamar [[Dajin shakatawa na Yankari]] da koramunta na ''Wikki Springs''.<ref>"Bauchi - state, Nigeria". ''britannica.com''. Archived from the original on 18 October 2014. Retrieved 14 December 2021.</ref> == Asalin Suna == Dangane da tarihi na gargajiya, garin ya samo asali ne daga wani mafarauci mai suna Baushe, wanda ya zauna a yankin kafin zuwan jagoran masarutar na farko wato Yakubu (wacce aka samar a tsakanin alif 1800–10).<ref>"Bauchi - state, Nigeria". ''britannica.com''. Archived from the original on 18 October 2014. Retrieved 30 April 2018.</ref> Jihohin Bauchi da Adamawa sun kasance kasashen 'yanci da kasuwanci ga mutanen Daular Fulani na Sokoto. == Tarihi == Wurin da ake kira Bauchi ta kasance kafin shakarar alif 1976 gunduma a yankin [[Jihar Arewa ta Gabas]]. Danagne da kidayar shekara ta 2006, Jihar tana da mutane kimanin 4,653,066. Jihar Bauchi ta sama cigaba iri-iri a cikin 'yan shekarun nan. Akwai harshen [[Ajawa language|Ajawa]] da akayi amfani dashi a jihar Bauchi, amma daga bisani ya bace a tsakanin shekarun 1920 da 1940 inda asalin masu amfani da harshe suka sauya zuwa [[Hausa]].<ref>Ajawa language at ''Ethnologue''</ref> '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20). #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] mm4yrb32390n0fqjxrlag2pbl5ag75y 162232 162231 2022-07-28T11:54:46Z Uncle Bash007 9891 /* Asalin Suna */ wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A baya Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasar, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in (49,119) da yawan Jama’a (6,530,000) a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]], [[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma. Mafi akasarin mutanen gari (kaso 85%) musulmai ne, da karamin kaso kiristoci 6% da maguzawa 9%.<ref>"Azare Town | Bauchi State". ''www.fmcazare.gov.ng''. Retrieved 27 February 2022.</ref> A farkon shekarun 1800s, Fulani Jihadi sun kwace mafi akasarin garin birnin Bauchi na yau, sannan suka kafa Masarautar Bauchi a karkashin Daular Masarautar Musulunci na Sokoto. A karni na 1900 ne Turawan mulkin mallaka suka mamaye Masarautar kuma suka hade ta a cikin [[Yankin Mulkin Mallaka na Arewacin Najeriya]] wacce daga bisani ta zamo Najeriya karkashin mulkin Turawa, kafin samun 'yanci a shekarar alif 1960. Tun asali, yankin Jihar Bauchi a yau tana cikin Yankin Arewa bayan samun 'yanci har zuwa alif 1967 lokacin da aka raba yankin kuma jihar ta fada karkashin [[Jihar Arewa ta Gabas]].<ref>"Bauchi State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 27 February 2022.</ref> Bayan rarraba Jihar Arewa ta Gabas, an kafa Jihar Bauchi a ranar 3 ga watan Februrun 1976 tare da sauran jihohi goma. Shekaru ashirin kuma bayan kafata, an hade wasu kananan hukumomi daga yammacin Jihar inda suka samar da Jihar [[Gombe (jiha)|Gombe]]. A matsayinta na jihar da ta dogara da noma, tattalin arzkin Jihar sun ta'allaka ne akan dabbobi da hatsi, kamansu [[Auduga|auduga]], [[Gyaɗa|gyaɗa]], [[Dawa|dawa]], [[Tumatir|tumatiri]] da kuma [[Doya|doya]] tare da cigaba a fannin noman rani na kara habaka samar da abinci tun zamanta jiha. Sannan akwai masana'antu na sarrafa abinci da masana'antun sarrafa kayan abinci na gwan-gwani, da kuma hako ma'adanai kamar tin da columbite, da kuma wuraren bude idanu kamar [[Dajin shakatawa na Yankari]] da koramunta na ''Wikki Springs''.<ref>"Bauchi - state, Nigeria". ''britannica.com''. Archived from the original on 18 October 2014. Retrieved 14 December 2021.</ref> == Asalin Suna == Dangane da tarihi na gargajiya, garin ya samo asali ne daga wani mafarauci mai suna Baushe, wanda ya zauna a yankin kafin zuwan jagoran masarutar na farko wato Yakubu (wacce aka samar a tsakanin alif 1800–10).<ref>"Bauchi - state, Nigeria". ''britannica.com''. Archived from the original on 18 October 2014. Retrieved 30 April 2018.</ref> Jihohin Bauchi da Adamawa sun kasance kasashen 'yanci da kasuwanci ga mutanen Daular Fulani na Sokoto.<ref>Johnston, Hugh A.S. (1967). ''The Fulani Empire of Sokoto''. [[Oxford University Press]]. p. 161. [[ISBN (identifier)|ISBN]] [[Special:BookSources/0-19-215428-1|<bdi>0-19-215428-1</bdi>]].</ref> == Tarihi == Wurin da ake kira Bauchi ta kasance kafin shakarar alif 1976 gunduma a yankin [[Jihar Arewa ta Gabas]]. Danagne da kidayar shekara ta 2006, Jihar tana da mutane kimanin 4,653,066. Jihar Bauchi ta sama cigaba iri-iri a cikin 'yan shekarun nan. Akwai harshen [[Ajawa language|Ajawa]] da akayi amfani dashi a jihar Bauchi, amma daga bisani ya bace a tsakanin shekarun 1920 da 1940 inda asalin masu amfani da harshe suka sauya zuwa [[Hausa]].<ref>Ajawa language at ''Ethnologue''</ref> '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20). #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] iy8kykta1q9voe2nq13qwc73zq94920 162234 162232 2022-07-28T11:55:58Z Uncle Bash007 9891 /* Tarihi */ wikitext text/x-wiki [[File:Top view of bauchi state capital Nigeria.jpg|thumb|bauchi]] [[File:Durba banner carrier.jpg|thumb|Al'ummar bauchi a wajen bukukuwan al'ada]] '''Jihar Bauchi''' jiha ce da ke Arewa maso gabashin ƙasar [[Najeriya]]. Ta hada iyaka daga arewa da Kano da Jigawa, jihar Taraba da Plateau daga kudu, Gombe da Yobe daga Gabas, sai kuma Kaduna daga Yamma. Jihar ta samo asalin sunanta ne daga tarihin masarautar Bauchi, wacce itace babban birnin jihar a yau. An kafa Jihar Bauchi a shekarar alif 1976, a yayin da aka rarraba tsohuwar Jihar Arewa maso Gabacin Najeriya. A baya Jihar Bauchi ta mamaye yankin Jihar Gombe, wacce daga bisani ta zamo jiha mai zaman kanta a 1996. Bauchi itace jiha ta biyar a fadin kasar, kuma ta bakwai a yawan jama'a. Ta na da yawan fili kimanin kilomita ar,ba’in (49,119) da yawan Jama’a (6,530,000) a bisa kidayar shekara ta 2016. Jihar ta rabu dangane da yanayin kasa zuwa kashi biyu, [[West Sudanian savanna]] daga kudu da kuma semi-desert sahel Savanna daga arewa, da kuma montane Jos Plateau daga kudu maso yammacin Jihar.<ref>"Bauchi | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 27 February 2022.</ref> Daga cikin kayatattun wurare a garin sun hada da, [[Yankari National Park]], wani katafaren wajen ajiye dabbobi ne dake kudancin jihar Bauchi inda akwai dabbobi kaman bijimai, burai, barewa zakuna, giwaye da dai sauransu.<ref>"Yankari Game Reserve". ''[[Wildlife Conservation Society|WCS]] Nigeria''. Retrieved 14 December 2021.</ref> Bauchi ne babban birnin jihar [[Bauchi (birni)|Bauchi]]. [[Bala Mohammed|Bala Abdulkadir Mohammed]] shi ne Gwamnan jihar tun zaben shekara ta 2019 har zuwa yau. Wasu daga cikin dattijan Jihar sun hada da: [[Abubakar Tafawa Balewa]], [[Isa Yuguda]], [[Isah Hamma Misau]], [[Nazif Gamawa]], [[Haruna Ningi]] da [[Ali Wakili]]. Akwai yaruka da dama a yankuna daban daban na Jihar wadanda suka hada da: [[Bole language|Bolewa]], Butawa, da [[Warji language|Warji]] daga yankunan tsakiyar jihar; [[Fula people|Fulani]], [[Kanuri people|Kanuri]], da [[Karai-Karai (language)|Karai-Karai]] daga arewacin garin; Fulani da [[Gera language|Gerawa]] acikin birnin Bauchi da kewayen ta; [[Saya language|Zaar (Sayawa)]] daga kudu; [[Tangale language|Tangale]] daga kudu maso gabas; da kuma Jarawa daga kudu maso yamma. Mafi akasarin mutanen gari (kaso 85%) musulmai ne, da karamin kaso kiristoci 6% da maguzawa 9%.<ref>"Azare Town | Bauchi State". ''www.fmcazare.gov.ng''. Retrieved 27 February 2022.</ref> A farkon shekarun 1800s, Fulani Jihadi sun kwace mafi akasarin garin birnin Bauchi na yau, sannan suka kafa Masarautar Bauchi a karkashin Daular Masarautar Musulunci na Sokoto. A karni na 1900 ne Turawan mulkin mallaka suka mamaye Masarautar kuma suka hade ta a cikin [[Yankin Mulkin Mallaka na Arewacin Najeriya]] wacce daga bisani ta zamo Najeriya karkashin mulkin Turawa, kafin samun 'yanci a shekarar alif 1960. Tun asali, yankin Jihar Bauchi a yau tana cikin Yankin Arewa bayan samun 'yanci har zuwa alif 1967 lokacin da aka raba yankin kuma jihar ta fada karkashin [[Jihar Arewa ta Gabas]].<ref>"Bauchi State". ''Nigerian Investment Promotion Commission''. 7 January 2019. Retrieved 27 February 2022.</ref> Bayan rarraba Jihar Arewa ta Gabas, an kafa Jihar Bauchi a ranar 3 ga watan Februrun 1976 tare da sauran jihohi goma. Shekaru ashirin kuma bayan kafata, an hade wasu kananan hukumomi daga yammacin Jihar inda suka samar da Jihar [[Gombe (jiha)|Gombe]]. A matsayinta na jihar da ta dogara da noma, tattalin arzkin Jihar sun ta'allaka ne akan dabbobi da hatsi, kamansu [[Auduga|auduga]], [[Gyaɗa|gyaɗa]], [[Dawa|dawa]], [[Tumatir|tumatiri]] da kuma [[Doya|doya]] tare da cigaba a fannin noman rani na kara habaka samar da abinci tun zamanta jiha. Sannan akwai masana'antu na sarrafa abinci da masana'antun sarrafa kayan abinci na gwan-gwani, da kuma hako ma'adanai kamar tin da columbite, da kuma wuraren bude idanu kamar [[Dajin shakatawa na Yankari]] da koramunta na ''Wikki Springs''.<ref>"Bauchi - state, Nigeria". ''britannica.com''. Archived from the original on 18 October 2014. Retrieved 14 December 2021.</ref> == Asalin Suna == Dangane da tarihi na gargajiya, garin ya samo asali ne daga wani mafarauci mai suna Baushe, wanda ya zauna a yankin kafin zuwan jagoran masarutar na farko wato Yakubu (wacce aka samar a tsakanin alif 1800–10).<ref>"Bauchi - state, Nigeria". ''britannica.com''. Archived from the original on 18 October 2014. Retrieved 30 April 2018.</ref> Jihohin Bauchi da Adamawa sun kasance kasashen 'yanci da kasuwanci ga mutanen Daular Fulani na Sokoto.<ref>Johnston, Hugh A.S. (1967). ''The Fulani Empire of Sokoto''. [[Oxford University Press]]. p. 161. [[ISBN (identifier)|ISBN]] [[Special:BookSources/0-19-215428-1|<bdi>0-19-215428-1</bdi>]].</ref> == Tarihi == Wurin da ake kira Bauchi ta kasance kafin shakarar alif 1976 gunduma a yankin [[Jihar Arewa ta Gabas]]. Danagne da kidayar shekara ta 2006, Jihar tana da mutane kimanin 4,653,066. Jihar Bauchi ta sama cigaba iri-iri a cikin 'yan shekarun nan. Akwai harshen [[Ajawa language|Ajawa]] da akayi amfani dashi a jihar Bauchi, amma daga bisani ya bace a tsakanin shekarun 1920 da 1940 inda asalin masu amfani da harshe suka sauya zuwa [[Hausa]].<ref>Ajawa language at ''Ethnologue''</ref> A lokacin mulkin Turawa har zuwa samun 'yanci, tana cikin yankin [[Plateau]] da Yankin Arewacin Najeriya. '''Jihar bauchi''' dake Arewa maso gabacin [[Nijeriya]] na da Ƙananan hukumomi guda Ashirin (20). #[[Bauchi]] #Tafawa Balewa #Dass #[[Toro]] #[[Bogoro]] #Ningi #[[Warji]] #[[Ganjuwa]] #[[Kirfi]] #[[Alkaleri]] #[[Darazo]] #[[Misau]] #[[Giade]] #Shira #Jama’are #Katangum #[[Itas/Gadau]] #[[Zaki]] #[[Gamawa]] #[[Damban]] <ref>{{Cite web|url=http://mycyberict.com/nigeria_zip_codes/bauchi-state/|title=Bauchi State List of Local Governments Zip codes &#124; Nigeria Zip Codes|website=mycyberict.com|accessdate=23 Sat, 2019}}</ref> <ref>https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Bauchi_State.html</ref> <ref>https://joshuaproject.net/people_groups/10738/NI</ref> <ref>https://www.bauchistate.gov.ng/history/</ref> Jihar Bauchi tana da iyaka da Jahohi bakwai, su ne: [[Jahar Gombe]], [[Jigawa]], [[Jahar Kaduna]], [[Jahar Kano]], [[Filato|Plateau]], [[Taraba]] da kuma [[Yobe]]. <br /> == Kananan Hukumomi == Jihar Bauchi nada adadin Kananan hukumomi ashirin (20). Sune: {| class="sortable wikitable" |- ! Karamar Hukuma ! Fadin kasa (km<sup>2</sup>) ! Adadin 2006<br> Mutane ! Cibiyar Karamar Hukuma ! Lambar aika<br>sako |- | [[Bauchi]] | align="right"|3,687 | align="right"|493,810 | [[Bauchi]] | 740 |- | [[Tafawa Balewa, Nigeria|Tafawa Balewa]] | align="right"|2,515 | align="right"|219,988 | [[Bununu, Nigeria|Bununu]] | 740 |- | [[Dass, Nigeria|Dass]] | align="right"|535 | align="right"|89,943 | [[Dass, Nigeria|Dass]] | 740 |- | [[Toro, Nigeria|Toro]] | align="right"|6,932 | align="right"|350,404 | [[Toro, Nigeria|Toro]] | 740 |- | [[Bogoro]] | align="right"|894 | align="right"|84,215 | [[Bogoro]] | 741 |- | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | align="right"|4,625 | align="right"|387,192 | [[Ningi, Nigeria|Ningi]] | 742 |- | [[Warji]] | align="right"|625 | align="right"|114,720 | [[Warji]] | 742 |- | [[Ganjuwa]] | align="right"|5,059 | align="right"|280,468 | [[Kafin Madaki]] | 742 |- | [[Kirfi]] | align="right"|2,371 | align="right"|147,618 | [[Kirfi]] | 743 |- | [[Alkaleri]] | align="right"|5,918 | align="right"|329,424 | [[Alkaleri]] | 743 |- | ''Southern region totals'' | align="right"|''33,161'' | align="right"|''2,497,782'' | | |- | [[Darazo]] | align="right"|3,015 | align="right"|251,597 | [[Darazo]] | 750 |- | [[Misau]] | align="right"|1,226 | align="right"|263,487 | [[Misau]] | 750 |- | [[Giade]] | align="right"|668 | align="right"|156,969 | [[Giade]] | 750 |- | [[Shira, Nigeria|Shira]] | align="right"|1,321 | align="right"|234,014 | [[Yana, Nigeria|Yana]] | 750 |- | [[Jama'are]] | align="right"|493 | align="right"|117,883 | [[Jama'are]] | 751 |- | [[Katagum]] | align="right"|1,436 | align="right"|295,970 | [[Azare]] | 751 |- | [[Itas/Gadau]] | align="right"|1,398 | align="right"|229,996 | [[Itas]] | 751 |- | [[Zaki, Nigeria|Zaki]] | align="right"|1,476 | align="right"|191,457 | [[Katagum]] | 752 |- | [[Gamawa]] | align="right"|2,925 | align="right"|286,388 | [[Gamawa]] | 752 |- | [[Damban]] | align="right"|1,077 | align="right"|150,922 | [[Damban]] | 752 |- | ''Northern region totals'' | align="right"|''15,035'' | align="right"|''2,178,683'' | | |} == Garuruwa == [[Kirfi]] Ta kasance Garine cikin Birnin Bauchi wanda keda aƙalla faɗin aƙalla 700 meters kewaye da gefenta ne rafin Gongola wanda ke isar da ruwa zuwa cikin garin. Wanda ya haɗe da babban kogin [[Benue]]. Gari ne mai tarin albarkoki, a ɓangaren [[Noma]] da [[Kiwo]].<ref name=":0">Haour, Anne., Rossi, Benedetta.p.165</ref> A al’adance ta kasance tana maraba ne kaɗai da mutanen da ake kira Kirfawa kuma ta faɗa ƙarƙashin gundumar [[Hausawa]]. Bincike akan garin Kirfi ya nuna cewa amsoshin da suka ƙunshi al’ada, da [[Addini]] da harkan [[Siyasa]] a ƙasar Hausa ana iya samun sa a garin Kirfi ta garin Bauchi.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Haour, Anne., Rossi, Benedetta (2010) ''Being and becoming Hausa : interdisciplinary perspectives.Leiden: Brill. [[ISBN]] 978-90-04-1854-25'' [[File:Sumu wildlife park 3.jpg|thumb|Gidan namun daji na bauchi]] [[File:Muhammed Abubakar.png|thumb|manyan mutane a bauchi, Tsohon gwamnan jihar Barr Muhammad Abubakar]] ==Manazarta== {{Reflist}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Bauchi}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] g8pnxv3zehwdldq2vxthx9sy6tpms3m Tsoron Allah 0 3696 162077 46311 2022-07-28T08:12:52Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki '''Tsoron Allah''', da larabci (''taqwa'') tsoron Allah yayi karanci a zukatanmu, mutana zamu mutu kuma zamu shiga kabari kuma Allah zai tambayemu. Abinda yasa na rubuta wannan bayani shine: Abin ban haushi abinda mukeji wai luwadi wai yanzu shine a cikin mu dan Allah duk mai wannan hali yaji tsoron Allah yadaina. saboda irin wannan aikin sabon yaja aka halakarda mutanen annabi lud (a.s) kuma musani Allah yana fushi da masu aikata irin wannan laipi,Allah yasa mudace {{Stub}} 275mhz3qaa7e7ue3o32lpwxz9fi72d6 Conductive tawada 0 5378 161915 28312 2022-07-27T19:56:43Z Bikhrah 15061 wikitext text/x-wiki 'Conductive tawada' shine tawada cewa sakamakon cikin wani buga abu wanda zai gudanar da wutar lantarki. Da canji daga ruwa tawada ga m bugu zai iya shafar bushewa warkarda ko dab tafiyar matakai. Wadannan inks iya klas aji as kora babban daskararru tsarin ko [[PTF]] [[polymer]] lokacin farin ciki fim tsarin da damar haihuwarka da za a kõma ko buga, a da dama [[substrate]] kayan kamar polyester zuwa takarda. Wadannan irin inks yawanci dauke da conductive kayan kamar powdered ko flaked azurfa da carbon kamar kayan, ko da yake polymeric madugu aka sanshi. [[File:Flexiproof.JPG|thumb|Flexiproof (conductive tawada)]] wannan hoto ne mai [[flexiproof]] bugu na'ura, amfani da [[flexiography]] bugu, conductive tawada tabbata kamar yadda azurfa tawada. Conductive tawada zai iya zama mafi tattali hanyar kwanta wani zamani conductive burbushi a lokacin da idan aka kwatanta da na gargajiya masana'antu matsayin irin su etching jan karfe daga jan karfe [[substrates]] ta samar da wannan conductive burbushi a kan dacewa substrates, kamar yadda bugu ne mai zalla ƙari tsari samar da kadan to babu sharar gida qarqashinsu wanda sai da za a dawo dasu ko bi da. Azurfa inks da mahara amfani a yau ciki har da bugu [RFID] tags a matsayin amfani da zamani sufuri tikiti, su za a iya amfani da su [[contrive]] ko gyara haihuwarka a buga kewaye allon. Kwamfuta [[keyboard]] dauke da membranes tare da buga kwallaye haihuwarka cewa ji a lõkacin da wata babbar aka guga man. Madubin mota na gaba [[deicer]] kunshi [[resistive]] burbushi amfani da gilashi ma buga. Mutane da yawa sabo-sabo motoci da conductive burbushi buga a kan wani raya taga. Bauta a matsayin rediyo eriya.Buga takarda da filastik zanen gado da matsala halaye, da farko sayii juriya da rashin [[inflexibility]] A juriya da muni ga yawancin kewaye hukumar aikin, da kuma wadanda ba ma yanayin da kayan izini ba a ke so sojojin da za a [[exerted]] a bangaren sadarwa, haddasa aminci matsaloli. Saboda haka irin wannan kayan da ake amfani kawai a cikin wani An ƙuntata kewayon aikace-aikace, yawanci inda sassauci da muhimmanci, kuma babu sassa aka saka a kan takardar. == Ka kuma duba == * [[kewaye magatakarda]] == Nassoshi == <References/> mxlfhz2ivchnkwkvdcz4fr6d4g0x2w5 Brazil 0 5949 162034 129924 2022-07-28T07:22:50Z Ibkt 10164 wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = State of Libya | common_name = Libya | native_name = República Federativa do Brasil<br/>''{{transl|ar|Jamhuriyar Tarayyar Brazil}}'' | image_flag = Flag of Libya.svg | image_coat = Seal of the Government of National Unity (Libya).svg | symbol_type = [[Emblem of Libya|Emblem]] | national_anthem = {{lang|ar|ليبيا ليبيا ليبيا}}<br />"[[Libya, Libya, Libya]]"<div style="padding-top:0.5em;" class="center">[[File:Libya, Libya, Libya instrumental.ogg]]</div> | image_map = Libya (centered orthographic projection).svg | map_width = 220px | map_caption = Location of Libya (dark green) in northern [[Africa]] | image_map2 = | map2_width = 250px | capital = [[Tripoli]]<ref>{{cite web|title=The World Factbook Africa: Libya|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/libya/|website=[[The World Factbook]]|publisher=[[CIA]]|access-date=28 May 2015|date=18 May 2015|archive-date=9 January 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210109235257/https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/libya|url-status=live}}</ref><!--"Libya is a recent construction, cemented into a single state by Italian occupiers in the 1930s. Tensions between the regions of Tripolitania in the west, Cyrenaica in the east, and Fezzan to the south are ever-present. To those is added Tripoli now being under the control of Libyan Dawn, with the newly elected government decamping to the city of Tobruk in Cyrenaica. Some in Cyrenaica think separation is the answer, noting that the region contains two-thirds of the oil of Libya, which holds the largest reserves in Africa. The government itself is determined to reconnect with the rest of the country, but it lacks the armed forces to take back Tripoli, making de-facto partition the present reality." [https://www.theguardian.com/world/2014/aug/29/-sp-briefing-war-in-libya] --- even through the current NATO-backed government is in Tobruk, a partition may lead to new countries with the aforementioned roman names, so leave this as Tripoli--> <br /> {{Coord|32|52|N|13|11|E|type:city}} | largest_city = capital | official_languages = [[Modern Standard Arabic|Arabic]]{{ref label|arabicnote|b|}} | languages_type = [[Spoken language]]s | languages = {{unbulleted list|[[Libyan Arabic]]|[[Berber languages|Berber]]|[[Teda language|Teda]]}} | languages2_type = | languages2 = | ethnic_groups = [[Arabs|Arab]]-[[Berbers|Berber]] 97%<ref name="Dickovick2012">{{cite book|author=J. Tyler Dickovick|title=Africa 2012|url=https://books.google.com/books?id=NdyYjQxd7uEC&pg=PA47|date=9 August 2012|publisher=Stryker Post|isbn=978-1-61048-882-2|page=47}}</ref><br>Others 3%<ref name="Dickovick2012" /> | religion = 97% [[Islam in Libya|Islam]] ([[Official religion|Official]])<br/>2.7% [[Christianity in Libya|Christianity]]<br/>0.3 Others | demonym = [[Demographics of Libya|Libyan]] | government_type = [[Unitary state|Unitary]] [[provisional government|provisional]] [[National unity government|unity government]] | leader_title1 = [[List of heads of state of Libya|Chairman]] of the [[Presidential Council (Libya)|Presidential Council]] | leader_name1 = [[Mohamed al-Menfi]]<ref name=y16mar>{{cite web|url=https://www.ynetnews.com/article/Hk2YqIRmu|title=Interim Libya government assumes power after smooth handover|work=[[Ynet]]|date=16 March 2021|access-date=16 March 2021|archive-date=26 May 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210526205611/https://www.ynetnews.com/article/Hk2YqIRmu|url-status=live}}</ref> | leader_title2 = [[Presidential Council (Libya)|Vice Chairman of the Presidential Council]] | leader_name2 = [[Musa Al-Koni]] | leader_title3 = [[List of heads of government of Libya|Prime Minister]] | leader_name3 = [[Abdul Hamid Dbeibeh]]<ref name=y16mar/> | leader_title4 = [[House of Representatives (Libya)|Speaker of the House of Representatives]] | leader_name4 = [[Aguila Saleh Issa]] | legislature = [[House of Representatives (Libya)|House of Representatives]] | sovereignty_type = [[History of Libya|Formation]] | established_event1 = [[Libu|Libu Kingdom]] | established_date1 = c. 13th century BC | established_event2 = [[Senussi|Senussi Order]] founded | established_date2 = 1837 | established_event3 = Independence from [[Italy]] | established_date3 = 10 February 1947 | established_event4 = [[Kingdom of Libya|Kingdom established]] | established_date4 = 24 December 1951 | established_event5 = [[1969 Libyan coup d'état|Coup d'état by Muammar Gaddafi]] | established_date5 = 1 September 1969 | established_event6 = [[Socialist People's Libyan Arab Jamahiriya]] | established_date6 = 2 March 1977 | established_event7 = [[2011 Libyan Civil War|Revolution]] | established_date7 = 17 February 2011 | area_km2 = 1,759,541 | area_rank = 16th | area_sq_mi = 679,359 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | percent_water = | population_estimate = 6,959,000<ref name="unpop">{{cite web|url=https://population.un.org/wpp/Download/Files/1_Indicators%20(Standard)/EXCEL_FILES/1_Population/WPP2019_POP_F01_1_TOTAL_POPULATION_BOTH_SEXES.xlsx|title=World Population Prospects 2019|author=United Nations|access-date=30 April 2020|archive-date=18 February 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200218054922/https://population.un.org/wpp/Download/Files/1_Indicators%20(Standard)/EXCEL_FILES/1_Population/WPP2019_POP_F01_1_TOTAL_POPULATION_BOTH_SEXES.xlsx|url-status=live}}</ref> | population_census = 5,670,688 | population_estimate_year = 2021 | population_estimate_rank = 108th | population_census_year = 2006 | population_density_km2 = 3.74 | population_density_sq_mi = 9.2 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | population_density_rank = 218th | GDP_PPP = $31.531&nbsp;billion<ref name="imf2">{{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2020/October/weo-report?c=512,914,612,614,311,213,911,314,193,122,912,313,419,513,316,913,124,339,638,514,218,963,616,223,516,918,748,618,624,522,622,156,626,628,228,924,233,632,636,634,238,662,960,423,935,128,611,321,243,248,469,253,642,643,939,734,644,819,172,132,646,648,915,134,652,174,328,258,656,654,336,263,268,532,944,176,534,536,429,433,178,436,136,343,158,439,916,664,826,542,967,443,917,544,941,446,666,668,672,946,137,546,674,676,548,556,678,181,867,682,684,273,868,921,948,943,686,688,518,728,836,558,138,196,278,692,694,962,142,449,564,565,283,853,288,293,566,964,182,359,453,968,922,714,862,135,716,456,722,942,718,724,576,936,961,813,726,199,733,184,524,361,362,364,732,366,144,146,463,528,923,738,578,537,742,866,369,744,186,925,869,746,926,466,112,111,298,927,846,299,582,487,474,754,698,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2018&ey=2020&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=subject&ds=.&br=1 |title=IMF Database |publisher=IMF |access-date=15 October 2020 |archive-date=25 February 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210225200728/https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2020/October/weo-report?c=512,914,612,614,311,213,911,314,193,122,912,313,419,513,316,913,124,339,638,514,218,963,616,223,516,918,748,618,624,522,622,156,626,628,228,924,233,632,636,634,238,662,960,423,935,128,611,321,243,248,469,253,642,643,939,734,644,819,172,132,646,648,915,134,652,174,328,258,656,654,336,263,268,532,944,176,534,536,429,433,178,436,136,343,158,439,916,664,826,542,967,443,917,544,941,446,666,668,672,946,137,546,674,676,548,556,678,181,867,682,684,273,868,921,948,943,686,688,518,728,836,558,138,196,278,692,694,962,142,449,564,565,283,853,288,293,566,964,182,359,453,968,922,714,862,135,716,456,722,942,718,724,576,936,961,813,726,199,733,184,524,361,362,364,732,366,144,146,463,528,923,738,578,537,742,866,369,744,186,925,869,746,926,466,112,111,298,927,846,299,582,487,474,754,698,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2018&ey=2020&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=subject&ds=.&br=1 |url-status=live }}</ref> | GDP_PPP_year = 2020 | GDP_PPP_rank = | GDP_PPP_per_capita = $4,746<ref name="imf2" /> | GDP_PPP_per_capita_rank = | GDP_nominal = $21.805&nbsp;billion<ref name="imf2" /> | GDP_nominal_year = 2020 | GDP_nominal_rank = 98 | GDP_nominal_per_capita = $3,282<ref name="imf2" /> | GDP_nominal_per_capita_rank = | Gini = <!--number only--> | Gini_year = | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = | Gini_rank = | HDI = 0.724 <!--number only--> | HDI_year = 2019<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite book|title=Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene|date=15 December 2020|publisher=United Nations Development Programme|isbn=978-92-1-126442-5|pages=343–346|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|access-date=16 December 2020|archive-date=15 December 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201215063955/http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|url-status=live}}</ref> | HDI_rank = 105th | currency = [[Libyan dinar]] | currency_code = LYD | time_zone = [[Eastern European Time|EET]] | utc_offset = +2 | drives_on = right | calling_code = [[Telephone numbers in Libya|+218]] | cctld = [[.ly]]<br />ليبيا. | footnote_a = {{note|unnote}} United Nations note concerning official name: "Following the adoption by the General Assembly of resolution 66/1, the Permanent Mission of Libya to the United Nations formally notified the United Nations of a Declaration by the National Transitional Council of 3 August changing the official name of the Libyan Arab Jamahiriya to "Libya" and changing Libya's national flag." | footnote_b = {{note|arabicnote}} The [[official language]] is simply identified as "[[Standard Arabic|Arabic]]" ([[Libyan interim Constitutional Declaration|Constitutional Declaration]], article 1). | footnote_c = {{note|indepnote}} The UK and France held a [[Condominium (international law)|joint condominium]] over Libya through the [[United Nations Trusteeship Council]]. | today = }} '''Brazil''', bisa hukuma Jamhuriyar Tarayya ta Brazil, ita ce babbar ƙasa a Kudancin Amurka da yankin [[Latin Amurka]], ta kasance ta biyar mafi girma a duniya a cikin yanki (daidai da 47.3% na yankin Kudancin Amurka), tare da 8 510 345,538 km² kuma na shida a yawan jama'a (tare da fiye da mutane miliyan 213). Ita kaɗai ce ƙasar Amurka inda ake magana da yawancin yaren [[Portugal]], kuma mafi girma a ƙasar da ake magana da harshen [[Portugal]] a doron ƙasa, ban da kasan cewarta ɗaya daga cikin ƙasashe masu al'adu daban-daban, saboda ƙaƙƙarfan ƙaura daga sassa daban-daban na duniya. Tsarin mulkinta na yanzu, wanda aka kafa shi a [[1988]], yana ganin Brazil a matsayin jamhuriyyar shugaban ƙasa na tarayya, wanda ƙungiyar jihohi 26, Gundumar Tarayya da ƙananan hukumomi dubu biyar da Dari biyar da saba’in (5,570)da aka kafa. An yi wa Tekun Atlantika wanka, Brazil tana da gabar teku mai nisan kilomita dubu bakwai da faru Hudu da chasa’in da daya (7,491) tana iyaka da duk sauran ƙasashen [[Amurka ta Kudu]], ban da [[Chile]] da [[Ecuador]], [[Venezuela]], [[Guyana]], [[Suriname]] da sashen [[Faransa]] na ketare na Faransa Guiana; arewa maso yamma ta [[Kolombiya]]; zuwa yamma ta Bolivia da [[Peru]]; zuwa kudu maso yamma ta [[Argentina]] da [[Paraguay]] sannan ta kudu ta [[Uruguay]]. Yawancin tsibirai sun zama wani ɓangare na yankin Brazil, kamar Atol das Rocas, Tsibirin São Pedro da São Paulo, Fernando de Noronha (wanda farar hula ke zaune kawai) da Trindade da Martim Vaz. Brazil ma gida ce ga dabbobin daji iri -iri, muhallin halittu da albarkatun kasa masu yawa a fannoni masu yawa na kariya. [[Portugal]] ɗin ya gano yankin da a halin yanzu ya kafa Brazil a hukumance a ranar 22 ga [[Afrilu]], 1500, a cikin balaguron da Pedro Álvares Cabral ya jagoranta. A cewar wasu masana tarihi kamar Antonio de Herrera da Pietro d'Anghiera, taron yankin zai kasance watanni uku da suka gabata, a ranar 26 ga Janairu, ta jirgin ruwa na [[Ispaniya]] Vicente Yáñez Pinzón, yayin balaguro a ƙarƙashin umurninsa. Yankin, sannan 'yan asalin ƙasar Amerindian da ke rarrabu tsakanin dubban ƙabilu da harsuna daban -daban, yana ƙarƙashin Yarjejeniyar Tordesillas ta [[Portugal]], kuma ya zama mulkin mallaka na Daular Portugal. Haɗin haɗin mulkin mallaka ya karye, a zahiri, lokacin da a cikin 1808 aka canza babban birnin masarautar daga Lisbon zuwa birnin Rio de Janeiro, bayan sojojin Faransa da Napoleon Bonaparte suka ba da umarnin mamaye yankin Portugal. A cikin 1815, Brazil ta zama wani yanki na haɗin gwiwa tare da [[Portugal]]. Dom Pedro I, sarki na farko, ya shelanta samun 'yancin siyasa na kasar a shekarar 1822. Da farko ya kasance mai cin gashin kansa a matsayin masarauta, a lokacin mulkin masarautar tsarin mulki ne na majalisa, Brazil ta zama jamhuriya a 1889, saboda juyin mulkin soji wanda Marshal Deodoro da Fonseca (shugaban farko), kodayake majalisar dokoki ta bicameral, wanda yanzu ake kira Babban Taron Ƙasa, ya wanzu tun bayan tabbatar da Tsarin Mulki na farko a 1824. Tun farkon lokacin jamhuriya, mulkin dimokuraɗiyya ya katse ta tsawon lokaci na gwamnatoci masu iko, har zuwa zababbiyar gwamnatin farar hula kuma ta demokradiyya ta karbi mulki a shekarar [[1985]], tare da kawo karshen mulkin kama -karya na sojoji. [[File:Proclamação da República by Benedito Calixto 1893.jpg|thumb|Sanarwar Jamhuriyar a Brazil, a cikin 1889.]] GDP na Brazil na GDP shine na goma sha biyu mafi girma a duniya kuma na takwas ta hanyar siyan madaidaicin iko a [[2020]]. Ƙasar tana ɗaya daga cikin manyan kwandunan burodi a duniya, kasancewar ita ce babbar masana'antar kofi a cikin shekaru 150 da suka gabata. Bankin Duniya da sabuwar kasa ta masana'antu, wanda ke da kaso mafi tsoka na arzikin duniya a Kudancin Amurka. Har ila yau, an rarrabe shi azaman ikon duniya mai tasowa kuma a matsayin mai ƙarfin iko ta manazarta da yawa. Duk da haka, har yanzu ƙasar tana riƙe da matakan cin hanci da rashawa, laifuka da rashin daidaiton zamantakewa. Memba ne wanda ya kafa Majalisar Dinkin Duniya, G20, BRICS, Community of Portuguese Language Countries, Latin Union, Organization of American States, Organization of Ibero-American States, Southern Common Market and Union of South American Nations. [[File:Living room of a typical rural house in northeast Brazil.jpg|thumb|Dakin kayan tarihi na birazil]] == Tarihi == [[File:Kitchen from Northeast Brazil.jpg|thumb|wasu kayayyakin tarihi a birazil]] <<== Mulki ==>> == Arziki == == Wasanni == == Fannin tsaro == == Kimiya == <<== Al'adu ==>> == Addinai == == Hotuna == [[File:Webysther 20190306142802 - Edifício Altino Arantes.jpg|thumb|Manyan gine gine na Brazil]] <gallery perrow="5"> File:Amazon CIAT (3).jpg|Ma'adanai File:Morro do Pai Inácio 01.jpg|Juji File:Prainha Arraial do Cabo.jpg|Bakin teku a kasar Birazil File:Golden Lion Tamarin Poco das Antas.jpg|Birin kasar Birazil File:Cataratas.jpg|Tabkin Cataratas File:São Paulo do Itália.jpeg|Sao Paulo File:Vista do Morro Dona Marta.jpg|Garin kasar Birazil File:Homologação do tombamento de obras do Niemeyer (34321040524).jpg File:Sao Paulo Stock Exchange.jpg|Kimiyya File:Feijoada 01.jpg|Abinci File:Carnival in Rio de Janeiro.jpg| Kayan Al'ada File:Conjunto arquitetônico e urbanístico de Ouro Preto.JPG|Gurbin zaman al'umma File:Nova 017.jpg|Birni a kasar Birazil File:Morro do Corcovado.jpg|Inda babban sassaken Jesus yake a Rio </gallery> [[Category:Brazil| ]] 6rs9rtkeeha4c7clcudoax2ovikxx5m 162035 162034 2022-07-28T07:23:42Z Ibkt 10164 wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = State of Libya | common_name = Libya | native_name = República Federativa do Brasil<br/>''{{transl|ar|Jamhuriyar Tarayyar Brazil}}'' | image_flag = Flag of Libya.svg | image_coat = Seal of the Government of National Unity (Libya).svg | symbol_type = [[Emblem of Libya|Emblem]] | national_anthem = {{lang|ar|ليبيا ليبيا ليبيا}}<br />"[[Libya, Libya, Libya]]"<div style="padding-top:0.5em;" class="center">[[File:Libya, Libya, Libya instrumental.ogg]]</div> | image_map = Libya (centered orthographic projection).svg | map_width = 220px | map_caption = Location of Libya (dark green) in northern [[Africa]] | image_map2 = | map2_width = 250px | capital = [[Tripoli]]<ref>{{cite web|title=The World Factbook Africa: Libya|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/libya/|website=[[The World Factbook]]|publisher=[[CIA]]|access-date=28 May 2015|date=18 May 2015|archive-date=9 January 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210109235257/https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/libya|url-status=live}}</ref><!--"Libya is a recent construction, cemented into a single state by Italian occupiers in the 1930s. Tensions between the regions of Tripolitania in the west, Cyrenaica in the east, and Fezzan to the south are ever-present. To those is added Tripoli now being under the control of Libyan Dawn, with the newly elected government decamping to the city of Tobruk in Cyrenaica. Some in Cyrenaica think separation is the answer, noting that the region contains two-thirds of the oil of Libya, which holds the largest reserves in Africa. The government itself is determined to reconnect with the rest of the country, but it lacks the armed forces to take back Tripoli, making de-facto partition the present reality." [https://www.theguardian.com/world/2014/aug/29/-sp-briefing-war-in-libya] --- even through the current NATO-backed government is in Tobruk, a partition may lead to new countries with the aforementioned roman names, so leave this as Tripoli--> <br /> {{Coord|32|52|N|13|11|E|type:city}} | largest_city = capital | official_languages = [[Modern Standard Arabic|Arabic]]{{ref label|arabicnote|b|}} | languages_type = [[Spoken language]]s | languages = {{unbulleted list|[[Libyan Arabic]]|[[Berber languages|Berber]]|[[Teda language|Teda]]}} | languages2_type = | languages2 = | ethnic_groups = [[Arabs|Arab]]-[[Berbers|Berber]] 97%<ref name="Dickovick2012">{{cite book|author=J. Tyler Dickovick|title=Africa 2012|url=https://books.google.com/books?id=NdyYjQxd7uEC&pg=PA47|date=9 August 2012|publisher=Stryker Post|isbn=978-1-61048-882-2|page=47}}</ref><br>Others 3%<ref name="Dickovick2012" /> | religion = 97% [[Islam in Libya|Islam]] ([[Official religion|Official]])<br/>2.7% [[Christianity in Libya|Christianity]]<br/>0.3 Others | demonym = [[Demographics of Libya|Libyan]] | government_type = [[Unitary state|Unitary]] [[provisional government|provisional]] [[National unity government|unity government]] | leader_title1 = [[List of heads of state of Libya|Chairman]] of the [[Presidential Council (Libya)|Presidential Council]] | leader_name1 = [[Mohamed al-Menfi]]<ref name=y16mar>{{cite web|url=https://www.ynetnews.com/article/Hk2YqIRmu|title=Interim Libya government assumes power after smooth handover|work=[[Ynet]]|date=16 March 2021|access-date=16 March 2021|archive-date=26 May 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210526205611/https://www.ynetnews.com/article/Hk2YqIRmu|url-status=live}}</ref> | leader_title2 = [[Presidential Council (Libya)|Vice Chairman of the Presidential Council]] | leader_name2 = [[Musa Al-Koni]] | leader_title3 = [[List of heads of government of Libya|Prime Minister]] | leader_name3 = [[Abdul Hamid Dbeibeh]]<ref name=y16mar/> | leader_title4 = [[House of Representatives (Libya)|Speaker of the House of Representatives]] | leader_name4 = [[Aguila Saleh Issa]] | legislature = [[House of Representatives (Libya)|House of Representatives]] | sovereignty_type = [[History of Libya|Formation]] | established_event1 = [[Libu|Libu Kingdom]] | established_date1 = c. 13th century BC | established_event2 = [[Senussi|Senussi Order]] founded | established_date2 = 1837 | established_event3 = Independence from [[Italy]] | established_date3 = 10 February 1947 | established_event4 = [[Kingdom of Libya|Kingdom established]] | established_date4 = 24 December 1951 | established_event5 = [[1969 Libyan coup d'état|Coup d'état by Muammar Gaddafi]] | established_date5 = 1 September 1969 | established_event6 = [[Socialist People's Libyan Arab Jamahiriya]] | established_date6 = 2 March 1977 | established_event7 = [[2011 Libyan Civil War|Revolution]] | established_date7 = 17 February 2011 | area_km2 = 1,759,541 | area_rank = 16th | area_sq_mi = 679,359 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | percent_water = | population_estimate = 6,959,000<ref name="unpop">{{cite web|url=https://population.un.org/wpp/Download/Files/1_Indicators%20(Standard)/EXCEL_FILES/1_Population/WPP2019_POP_F01_1_TOTAL_POPULATION_BOTH_SEXES.xlsx|title=World Population Prospects 2019|author=United Nations|access-date=30 April 2020|archive-date=18 February 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200218054922/https://population.un.org/wpp/Download/Files/1_Indicators%20(Standard)/EXCEL_FILES/1_Population/WPP2019_POP_F01_1_TOTAL_POPULATION_BOTH_SEXES.xlsx|url-status=live}}</ref> | population_census = 5,670,688 | population_estimate_year = 2021 | population_estimate_rank = 108th | population_census_year = 2006 | population_density_km2 = 3.74 | population_density_sq_mi = 9.2 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | population_density_rank = 218th | GDP_PPP = $31.531&nbsp;billion<ref name="imf2">{{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2020/October/weo-report?c=512,914,612,614,311,213,911,314,193,122,912,313,419,513,316,913,124,339,638,514,218,963,616,223,516,918,748,618,624,522,622,156,626,628,228,924,233,632,636,634,238,662,960,423,935,128,611,321,243,248,469,253,642,643,939,734,644,819,172,132,646,648,915,134,652,174,328,258,656,654,336,263,268,532,944,176,534,536,429,433,178,436,136,343,158,439,916,664,826,542,967,443,917,544,941,446,666,668,672,946,137,546,674,676,548,556,678,181,867,682,684,273,868,921,948,943,686,688,518,728,836,558,138,196,278,692,694,962,142,449,564,565,283,853,288,293,566,964,182,359,453,968,922,714,862,135,716,456,722,942,718,724,576,936,961,813,726,199,733,184,524,361,362,364,732,366,144,146,463,528,923,738,578,537,742,866,369,744,186,925,869,746,926,466,112,111,298,927,846,299,582,487,474,754,698,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2018&ey=2020&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=subject&ds=.&br=1 |title=IMF Database |publisher=IMF |access-date=15 October 2020 |archive-date=25 February 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210225200728/https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2020/October/weo-report?c=512,914,612,614,311,213,911,314,193,122,912,313,419,513,316,913,124,339,638,514,218,963,616,223,516,918,748,618,624,522,622,156,626,628,228,924,233,632,636,634,238,662,960,423,935,128,611,321,243,248,469,253,642,643,939,734,644,819,172,132,646,648,915,134,652,174,328,258,656,654,336,263,268,532,944,176,534,536,429,433,178,436,136,343,158,439,916,664,826,542,967,443,917,544,941,446,666,668,672,946,137,546,674,676,548,556,678,181,867,682,684,273,868,921,948,943,686,688,518,728,836,558,138,196,278,692,694,962,142,449,564,565,283,853,288,293,566,964,182,359,453,968,922,714,862,135,716,456,722,942,718,724,576,936,961,813,726,199,733,184,524,361,362,364,732,366,144,146,463,528,923,738,578,537,742,866,369,744,186,925,869,746,926,466,112,111,298,927,846,299,582,487,474,754,698,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2018&ey=2020&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=subject&ds=.&br=1 |url-status=live }}</ref> | GDP_PPP_year = 2020 | GDP_PPP_rank = | GDP_PPP_per_capita = $4,746<ref name="imf2" /> | GDP_PPP_per_capita_rank = | GDP_nominal = $21.805&nbsp;billion<ref name="imf2" /> | GDP_nominal_year = 2020 | GDP_nominal_rank = 98 | GDP_nominal_per_capita = $3,282<ref name="imf2" /> | GDP_nominal_per_capita_rank = | Gini = <!--number only--> | Gini_year = | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = | Gini_rank = | HDI = 0.724 <!--number only--> | HDI_year = 2019<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite book|title=Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene|date=15 December 2020|publisher=United Nations Development Programme|isbn=978-92-1-126442-5|pages=343–346|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|access-date=16 December 2020|archive-date=15 December 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201215063955/http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|url-status=live}}</ref> | HDI_rank = 105th | currency = [[Libyan dinar]] | currency_code = LYD | time_zone = [[Eastern European Time|EET]] | utc_offset = +2 | drives_on = right | calling_code = [[Telephone numbers in Libya|+218]] | cctld = [[.ly]]<br />ليبيا. | footnote_a = {{note|unnote}} United Nations note concerning official name: "Following the adoption by the General Assembly of resolution 66/1, the Permanent Mission of Libya to the United Nations formally notified the United Nations of a Declaration by the National Transitional Council of 3 August changing the official name of the Libyan Arab Jamahiriya to "Libya" and changing Libya's national flag." | footnote_b = {{note|arabicnote}} The [[official language]] is simply identified as "[[Standard Arabic|Arabic]]" ([[Libyan interim Constitutional Declaration|Constitutional Declaration]], article 1). | footnote_c = {{note|indepnote}} The UK and France held a [[Condominium (international law)|joint condominium]] over Libya through the [[United Nations Trusteeship Council]]. | today = }} '''Brazil''', bisa hukuma Jamhuriyar Tarayya ta Brazil, ita ce babbar ƙasa a Kudancin Amurka da yankin [[Latin Amurka]], ta kasance ta biyar mafi girma a duniya a cikin yanki (daidai da 47.3% na yankin Kudancin Amurka), tare da 8 510 345,538 km² kuma ta shida a yawan jama'a (tare da fiye da mutane miliyan 213). Ita kaɗai ce ƙasar Amurka inda ake magana da yawancin yaren [[Portugal]], kuma mafi girma a ƙasar da ake magana da harshen [[Portugal]] a doron ƙasa, ban da kasan cewarta ɗaya daga cikin ƙasashe masu al'adu daban-daban, saboda ƙaƙƙarfan ƙaura daga sassa daban-daban na duniya. Tsarin mulkinta na yanzu, wanda aka kafa shi a [[1988]], yana ganin Brazil a matsayin jamhuriyyar shugaban ƙasa na tarayya, wanda ƙungiyar jihohi 26, Gundumar Tarayya da ƙananan hukumomi dubu biyar da Dari biyar da saba’in (5,570)da aka kafa. An yi wa Tekun Atlantika wanka, Brazil tana da gabar teku mai nisan kilomita dubu bakwai da faru Hudu da chasa’in da daya (7,491) tana iyaka da duk sauran ƙasashen [[Amurka ta Kudu]], ban da [[Chile]] da [[Ecuador]], [[Venezuela]], [[Guyana]], [[Suriname]] da sashen [[Faransa]] na ketare na Faransa Guiana; arewa maso yamma ta [[Kolombiya]]; zuwa yamma ta Bolivia da [[Peru]]; zuwa kudu maso yamma ta [[Argentina]] da [[Paraguay]] sannan ta kudu ta [[Uruguay]]. Yawancin tsibirai sun zama wani ɓangare na yankin Brazil, kamar Atol das Rocas, Tsibirin São Pedro da São Paulo, Fernando de Noronha (wanda farar hula ke zaune kawai) da Trindade da Martim Vaz. Brazil ma gida ce ga dabbobin daji iri -iri, muhallin halittu da albarkatun kasa masu yawa a fannoni masu yawa na kariya. [[Portugal]] ɗin ya gano yankin da a halin yanzu ya kafa Brazil a hukumance a ranar 22 ga [[Afrilu]], 1500, a cikin balaguron da Pedro Álvares Cabral ya jagoranta. A cewar wasu masana tarihi kamar Antonio de Herrera da Pietro d'Anghiera, taron yankin zai kasance watanni uku da suka gabata, a ranar 26 ga Janairu, ta jirgin ruwa na [[Ispaniya]] Vicente Yáñez Pinzón, yayin balaguro a ƙarƙashin umurninsa. Yankin, sannan 'yan asalin ƙasar Amerindian da ke rarrabu tsakanin dubban ƙabilu da harsuna daban -daban, yana ƙarƙashin Yarjejeniyar Tordesillas ta [[Portugal]], kuma ya zama mulkin mallaka na Daular Portugal. Haɗin haɗin mulkin mallaka ya karye, a zahiri, lokacin da a cikin 1808 aka canza babban birnin masarautar daga Lisbon zuwa birnin Rio de Janeiro, bayan sojojin Faransa da Napoleon Bonaparte suka ba da umarnin mamaye yankin Portugal. A cikin 1815, Brazil ta zama wani yanki na haɗin gwiwa tare da [[Portugal]]. Dom Pedro I, sarki na farko, ya shelanta samun 'yancin siyasa na kasar a shekarar 1822. Da farko ya kasance mai cin gashin kansa a matsayin masarauta, a lokacin mulkin masarautar tsarin mulki ne na majalisa, Brazil ta zama jamhuriya a 1889, saboda juyin mulkin soji wanda Marshal Deodoro da Fonseca (shugaban farko), kodayake majalisar dokoki ta bicameral, wanda yanzu ake kira Babban Taron Ƙasa, ya wanzu tun bayan tabbatar da Tsarin Mulki na farko a 1824. Tun farkon lokacin jamhuriya, mulkin dimokuraɗiyya ya katse ta tsawon lokaci na gwamnatoci masu iko, har zuwa zababbiyar gwamnatin farar hula kuma ta demokradiyya ta karbi mulki a shekarar [[1985]], tare da kawo karshen mulkin kama -karya na sojoji. [[File:Proclamação da República by Benedito Calixto 1893.jpg|thumb|Sanarwar Jamhuriyar a Brazil, a cikin 1889.]] GDP na Brazil na GDP shine na goma sha biyu mafi girma a duniya kuma na takwas ta hanyar siyan madaidaicin iko a [[2020]]. Ƙasar tana ɗaya daga cikin manyan kwandunan burodi a duniya, kasancewar ita ce babbar masana'antar kofi a cikin shekaru 150 da suka gabata. Bankin Duniya da sabuwar kasa ta masana'antu, wanda ke da kaso mafi tsoka na arzikin duniya a Kudancin Amurka. Har ila yau, an rarrabe shi azaman ikon duniya mai tasowa kuma a matsayin mai ƙarfin iko ta manazarta da yawa. Duk da haka, har yanzu ƙasar tana riƙe da matakan cin hanci da rashawa, laifuka da rashin daidaiton zamantakewa. Memba ne wanda ya kafa Majalisar Dinkin Duniya, G20, BRICS, Community of Portuguese Language Countries, Latin Union, Organization of American States, Organization of Ibero-American States, Southern Common Market and Union of South American Nations. [[File:Living room of a typical rural house in northeast Brazil.jpg|thumb|Dakin kayan tarihi na birazil]] == Tarihi == [[File:Kitchen from Northeast Brazil.jpg|thumb|wasu kayayyakin tarihi a birazil]] <<== Mulki ==>> == Arziki == == Wasanni == == Fannin tsaro == == Kimiya == <<== Al'adu ==>> == Addinai == == Hotuna == [[File:Webysther 20190306142802 - Edifício Altino Arantes.jpg|thumb|Manyan gine gine na Brazil]] <gallery perrow="5"> File:Amazon CIAT (3).jpg|Ma'adanai File:Morro do Pai Inácio 01.jpg|Juji File:Prainha Arraial do Cabo.jpg|Bakin teku a kasar Birazil File:Golden Lion Tamarin Poco das Antas.jpg|Birin kasar Birazil File:Cataratas.jpg|Tabkin Cataratas File:São Paulo do Itália.jpeg|Sao Paulo File:Vista do Morro Dona Marta.jpg|Garin kasar Birazil File:Homologação do tombamento de obras do Niemeyer (34321040524).jpg File:Sao Paulo Stock Exchange.jpg|Kimiyya File:Feijoada 01.jpg|Abinci File:Carnival in Rio de Janeiro.jpg| Kayan Al'ada File:Conjunto arquitetônico e urbanístico de Ouro Preto.JPG|Gurbin zaman al'umma File:Nova 017.jpg|Birni a kasar Birazil File:Morro do Corcovado.jpg|Inda babban sassaken Jesus yake a Rio </gallery> [[Category:Brazil| ]] 6lvi0vyml98stxisomsqvq71x77on2s 162036 162035 2022-07-28T07:25:14Z Ibkt 10164 wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = State of Libya | common_name = Libya | native_name = República Federativa do Brasil<br/>''{{transl|ar|Jamhuriyar Tarayyar Brazil}}'' | image_flag = Flag of Libya.svg | image_coat = Seal of the Government of National Unity (Libya).svg | symbol_type = [[Emblem of Libya|Emblem]] | national_anthem = {{lang|ar|ليبيا ليبيا ليبيا}}<br />"[[Libya, Libya, Libya]]"<div style="padding-top:0.5em;" class="center">[[File:Libya, Libya, Libya instrumental.ogg]]</div> | image_map = Libya (centered orthographic projection).svg | map_width = 220px | map_caption = Location of Libya (dark green) in northern [[Africa]] | image_map2 = | map2_width = 250px | capital = [[Tripoli]]<ref>{{cite web|title=The World Factbook Africa: Libya|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/libya/|website=[[The World Factbook]]|publisher=[[CIA]]|access-date=28 May 2015|date=18 May 2015|archive-date=9 January 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210109235257/https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/libya|url-status=live}}</ref><!--"Libya is a recent construction, cemented into a single state by Italian occupiers in the 1930s. Tensions between the regions of Tripolitania in the west, Cyrenaica in the east, and Fezzan to the south are ever-present. To those is added Tripoli now being under the control of Libyan Dawn, with the newly elected government decamping to the city of Tobruk in Cyrenaica. Some in Cyrenaica think separation is the answer, noting that the region contains two-thirds of the oil of Libya, which holds the largest reserves in Africa. The government itself is determined to reconnect with the rest of the country, but it lacks the armed forces to take back Tripoli, making de-facto partition the present reality." [https://www.theguardian.com/world/2014/aug/29/-sp-briefing-war-in-libya] --- even through the current NATO-backed government is in Tobruk, a partition may lead to new countries with the aforementioned roman names, so leave this as Tripoli--> <br /> {{Coord|32|52|N|13|11|E|type:city}} | largest_city = capital | official_languages = [[Modern Standard Arabic|Arabic]]{{ref label|arabicnote|b|}} | languages_type = [[Spoken language]]s | languages = {{unbulleted list|[[Libyan Arabic]]|[[Berber languages|Berber]]|[[Teda language|Teda]]}} | languages2_type = | languages2 = | ethnic_groups = [[Arabs|Arab]]-[[Berbers|Berber]] 97%<ref name="Dickovick2012">{{cite book|author=J. Tyler Dickovick|title=Africa 2012|url=https://books.google.com/books?id=NdyYjQxd7uEC&pg=PA47|date=9 August 2012|publisher=Stryker Post|isbn=978-1-61048-882-2|page=47}}</ref><br>Others 3%<ref name="Dickovick2012" /> | religion = 97% [[Islam in Libya|Islam]] ([[Official religion|Official]])<br/>2.7% [[Christianity in Libya|Christianity]]<br/>0.3 Others | demonym = [[Demographics of Libya|Libyan]] | government_type = [[Unitary state|Unitary]] [[provisional government|provisional]] [[National unity government|unity government]] | leader_title1 = [[List of heads of state of Libya|Chairman]] of the [[Presidential Council (Libya)|Presidential Council]] | leader_name1 = [[Mohamed al-Menfi]]<ref name=y16mar>{{cite web|url=https://www.ynetnews.com/article/Hk2YqIRmu|title=Interim Libya government assumes power after smooth handover|work=[[Ynet]]|date=16 March 2021|access-date=16 March 2021|archive-date=26 May 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210526205611/https://www.ynetnews.com/article/Hk2YqIRmu|url-status=live}}</ref> | leader_title2 = [[Presidential Council (Libya)|Vice Chairman of the Presidential Council]] | leader_name2 = [[Musa Al-Koni]] | leader_title3 = [[List of heads of government of Libya|Prime Minister]] | leader_name3 = [[Abdul Hamid Dbeibeh]]<ref name=y16mar/> | leader_title4 = [[House of Representatives (Libya)|Speaker of the House of Representatives]] | leader_name4 = [[Aguila Saleh Issa]] | legislature = [[House of Representatives (Libya)|House of Representatives]] | sovereignty_type = [[History of Libya|Formation]] | established_event1 = [[Libu|Libu Kingdom]] | established_date1 = c. 13th century BC | established_event2 = [[Senussi|Senussi Order]] founded | established_date2 = 1837 | established_event3 = Independence from [[Italy]] | established_date3 = 10 February 1947 | established_event4 = [[Kingdom of Libya|Kingdom established]] | established_date4 = 24 December 1951 | established_event5 = [[1969 Libyan coup d'état|Coup d'état by Muammar Gaddafi]] | established_date5 = 1 September 1969 | established_event6 = [[Socialist People's Libyan Arab Jamahiriya]] | established_date6 = 2 March 1977 | established_event7 = [[2011 Libyan Civil War|Revolution]] | established_date7 = 17 February 2011 | area_km2 = 1,759,541 | area_rank = 16th | area_sq_mi = 679,359 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | percent_water = | population_estimate = 6,959,000<ref name="unpop">{{cite web|url=https://population.un.org/wpp/Download/Files/1_Indicators%20(Standard)/EXCEL_FILES/1_Population/WPP2019_POP_F01_1_TOTAL_POPULATION_BOTH_SEXES.xlsx|title=World Population Prospects 2019|author=United Nations|access-date=30 April 2020|archive-date=18 February 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200218054922/https://population.un.org/wpp/Download/Files/1_Indicators%20(Standard)/EXCEL_FILES/1_Population/WPP2019_POP_F01_1_TOTAL_POPULATION_BOTH_SEXES.xlsx|url-status=live}}</ref> | population_census = 5,670,688 | population_estimate_year = 2021 | population_estimate_rank = 108th | population_census_year = 2006 | population_density_km2 = 3.74 | population_density_sq_mi = 9.2 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | population_density_rank = 218th | GDP_PPP = $31.531&nbsp;billion<ref name="imf2">{{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2020/October/weo-report?c=512,914,612,614,311,213,911,314,193,122,912,313,419,513,316,913,124,339,638,514,218,963,616,223,516,918,748,618,624,522,622,156,626,628,228,924,233,632,636,634,238,662,960,423,935,128,611,321,243,248,469,253,642,643,939,734,644,819,172,132,646,648,915,134,652,174,328,258,656,654,336,263,268,532,944,176,534,536,429,433,178,436,136,343,158,439,916,664,826,542,967,443,917,544,941,446,666,668,672,946,137,546,674,676,548,556,678,181,867,682,684,273,868,921,948,943,686,688,518,728,836,558,138,196,278,692,694,962,142,449,564,565,283,853,288,293,566,964,182,359,453,968,922,714,862,135,716,456,722,942,718,724,576,936,961,813,726,199,733,184,524,361,362,364,732,366,144,146,463,528,923,738,578,537,742,866,369,744,186,925,869,746,926,466,112,111,298,927,846,299,582,487,474,754,698,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2018&ey=2020&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=subject&ds=.&br=1 |title=IMF Database |publisher=IMF |access-date=15 October 2020 |archive-date=25 February 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210225200728/https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2020/October/weo-report?c=512,914,612,614,311,213,911,314,193,122,912,313,419,513,316,913,124,339,638,514,218,963,616,223,516,918,748,618,624,522,622,156,626,628,228,924,233,632,636,634,238,662,960,423,935,128,611,321,243,248,469,253,642,643,939,734,644,819,172,132,646,648,915,134,652,174,328,258,656,654,336,263,268,532,944,176,534,536,429,433,178,436,136,343,158,439,916,664,826,542,967,443,917,544,941,446,666,668,672,946,137,546,674,676,548,556,678,181,867,682,684,273,868,921,948,943,686,688,518,728,836,558,138,196,278,692,694,962,142,449,564,565,283,853,288,293,566,964,182,359,453,968,922,714,862,135,716,456,722,942,718,724,576,936,961,813,726,199,733,184,524,361,362,364,732,366,144,146,463,528,923,738,578,537,742,866,369,744,186,925,869,746,926,466,112,111,298,927,846,299,582,487,474,754,698,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2018&ey=2020&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=subject&ds=.&br=1 |url-status=live }}</ref> | GDP_PPP_year = 2020 | GDP_PPP_rank = | GDP_PPP_per_capita = $4,746<ref name="imf2" /> | GDP_PPP_per_capita_rank = | GDP_nominal = $21.805&nbsp;billion<ref name="imf2" /> | GDP_nominal_year = 2020 | GDP_nominal_rank = 98 | GDP_nominal_per_capita = $3,282<ref name="imf2" /> | GDP_nominal_per_capita_rank = | Gini = <!--number only--> | Gini_year = | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = | Gini_rank = | HDI = 0.724 <!--number only--> | HDI_year = 2019<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite book|title=Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene|date=15 December 2020|publisher=United Nations Development Programme|isbn=978-92-1-126442-5|pages=343–346|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|access-date=16 December 2020|archive-date=15 December 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201215063955/http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|url-status=live}}</ref> | HDI_rank = 105th | currency = [[Libyan dinar]] | currency_code = LYD | time_zone = [[Eastern European Time|EET]] | utc_offset = +2 | drives_on = right | calling_code = [[Telephone numbers in Libya|+218]] | cctld = [[.ly]]<br />ليبيا. | footnote_a = {{note|unnote}} United Nations note concerning official name: "Following the adoption by the General Assembly of resolution 66/1, the Permanent Mission of Libya to the United Nations formally notified the United Nations of a Declaration by the National Transitional Council of 3 August changing the official name of the Libyan Arab Jamahiriya to "Libya" and changing Libya's national flag." | footnote_b = {{note|arabicnote}} The [[official language]] is simply identified as "[[Standard Arabic|Arabic]]" ([[Libyan interim Constitutional Declaration|Constitutional Declaration]], article 1). | footnote_c = {{note|indepnote}} The UK and France held a [[Condominium (international law)|joint condominium]] over Libya through the [[United Nations Trusteeship Council]]. | today = }} '''Brazil''', bisa hukuma Jamhuriyar Tarayya ta Brazil, ita ce babbar ƙasa a Kudancin Amurka da yankin [[Latin Amurka]], ta kasance ta biyar mafi girma a duniya a cikin yanki (daidai da 47.3% na yankin Kudancin Amurka), tare da 8 510 345,538 km² kuma ta shida a yawan jama'a (tare da fiye da mutane miliyan 213). Ita kaɗai ce ƙasar Amurka inda ake magana da yawancin yaren [[Portugal]], kuma mafi girma a ƙasar da ake magana da harshen [[Portugal]] a doron ƙasa, ban da kasance warta ɗaya daga cikin ƙasashe masu al'adu daban-daban, saboda ƙaƙƙarfan ƙaura daga sassa daban-daban na duniya. Tsarin mulkinta na yanzu, wanda aka kafa shi a [[1988]], yana ganin Brazil a matsayin jamhuriyyar shugaban ƙasa na tarayya, wanda ƙungiyar jihohi 26, Gundumar Tarayya da ƙananan hukumomi dubu biyar da Dari biyar da saba’in (5,570)da aka kafa. An yi wa Tekun Atlantika wanka, Brazil tana da gabar teku mai nisan kilomita dubu bakwai da faru Hudu da chasa’in da daya (7,491) tana iyaka da duk sauran ƙasashen [[Amurka ta Kudu]], ban da [[Chile]] da [[Ecuador]], [[Venezuela]], [[Guyana]], [[Suriname]] da sashen [[Faransa]] na ketare na Faransa Guiana; arewa maso yamma ta [[Kolombiya]]; zuwa yamma ta Bolivia da [[Peru]]; zuwa kudu maso yamma ta [[Argentina]] da [[Paraguay]] sannan ta kudu ta [[Uruguay]]. Yawancin tsibirai sun zama wani ɓangare na yankin Brazil, kamar Atol das Rocas, Tsibirin São Pedro da São Paulo, Fernando de Noronha (wanda farar hula ke zaune kawai) da Trindade da Martim Vaz. Brazil ma gida ce ga dabbobin daji iri -iri, muhallin halittu da albarkatun kasa masu yawa a fannoni masu yawa na kariya. [[Portugal]] ɗin ya gano yankin da a halin yanzu ya kafa Brazil a hukumance a ranar 22 ga [[Afrilu]], 1500, a cikin balaguron da Pedro Álvares Cabral ya jagoranta. A cewar wasu masana tarihi kamar Antonio de Herrera da Pietro d'Anghiera, taron yankin zai kasance watanni uku da suka gabata, a ranar 26 ga Janairu, ta jirgin ruwa na [[Ispaniya]] Vicente Yáñez Pinzón, yayin balaguro a ƙarƙashin umurninsa. Yankin, sannan 'yan asalin ƙasar Amerindian da ke rarrabu tsakanin dubban ƙabilu da harsuna daban -daban, yana ƙarƙashin Yarjejeniyar Tordesillas ta [[Portugal]], kuma ya zama mulkin mallaka na Daular Portugal. Haɗin haɗin mulkin mallaka ya karye, a zahiri, lokacin da a cikin 1808 aka canza babban birnin masarautar daga Lisbon zuwa birnin Rio de Janeiro, bayan sojojin Faransa da Napoleon Bonaparte suka ba da umarnin mamaye yankin Portugal. A cikin 1815, Brazil ta zama wani yanki na haɗin gwiwa tare da [[Portugal]]. Dom Pedro I, sarki na farko, ya shelanta samun 'yancin siyasa na kasar a shekarar 1822. Da farko ya kasance mai cin gashin kansa a matsayin masarauta, a lokacin mulkin masarautar tsarin mulki ne na majalisa, Brazil ta zama jamhuriya a 1889, saboda juyin mulkin soji wanda Marshal Deodoro da Fonseca (shugaban farko), kodayake majalisar dokoki ta bicameral, wanda yanzu ake kira Babban Taron Ƙasa, ya wanzu tun bayan tabbatar da Tsarin Mulki na farko a 1824. Tun farkon lokacin jamhuriya, mulkin dimokuraɗiyya ya katse ta tsawon lokaci na gwamnatoci masu iko, har zuwa zababbiyar gwamnatin farar hula kuma ta demokradiyya ta karbi mulki a shekarar [[1985]], tare da kawo karshen mulkin kama -karya na sojoji. [[File:Proclamação da República by Benedito Calixto 1893.jpg|thumb|Sanarwar Jamhuriyar a Brazil, a cikin 1889.]] GDP na Brazil na GDP shine na goma sha biyu mafi girma a duniya kuma na takwas ta hanyar siyan madaidaicin iko a [[2020]]. Ƙasar tana ɗaya daga cikin manyan kwandunan burodi a duniya, kasancewar ita ce babbar masana'antar kofi a cikin shekaru 150 da suka gabata. Bankin Duniya da sabuwar kasa ta masana'antu, wanda ke da kaso mafi tsoka na arzikin duniya a Kudancin Amurka. Har ila yau, an rarrabe shi azaman ikon duniya mai tasowa kuma a matsayin mai ƙarfin iko ta manazarta da yawa. Duk da haka, har yanzu ƙasar tana riƙe da matakan cin hanci da rashawa, laifuka da rashin daidaiton zamantakewa. Memba ne wanda ya kafa Majalisar Dinkin Duniya, G20, BRICS, Community of Portuguese Language Countries, Latin Union, Organization of American States, Organization of Ibero-American States, Southern Common Market and Union of South American Nations. [[File:Living room of a typical rural house in northeast Brazil.jpg|thumb|Dakin kayan tarihi na birazil]] == Tarihi == [[File:Kitchen from Northeast Brazil.jpg|thumb|wasu kayayyakin tarihi a birazil]] <<== Mulki ==>> == Arziki == == Wasanni == == Fannin tsaro == == Kimiya == <<== Al'adu ==>> == Addinai == == Hotuna == [[File:Webysther 20190306142802 - Edifício Altino Arantes.jpg|thumb|Manyan gine gine na Brazil]] <gallery perrow="5"> File:Amazon CIAT (3).jpg|Ma'adanai File:Morro do Pai Inácio 01.jpg|Juji File:Prainha Arraial do Cabo.jpg|Bakin teku a kasar Birazil File:Golden Lion Tamarin Poco das Antas.jpg|Birin kasar Birazil File:Cataratas.jpg|Tabkin Cataratas File:São Paulo do Itália.jpeg|Sao Paulo File:Vista do Morro Dona Marta.jpg|Garin kasar Birazil File:Homologação do tombamento de obras do Niemeyer (34321040524).jpg File:Sao Paulo Stock Exchange.jpg|Kimiyya File:Feijoada 01.jpg|Abinci File:Carnival in Rio de Janeiro.jpg| Kayan Al'ada File:Conjunto arquitetônico e urbanístico de Ouro Preto.JPG|Gurbin zaman al'umma File:Nova 017.jpg|Birni a kasar Birazil File:Morro do Corcovado.jpg|Inda babban sassaken Jesus yake a Rio </gallery> [[Category:Brazil| ]] d8m83o1ekoqavriupc8o8zjykyjd2av 162037 162036 2022-07-28T07:27:10Z Ibkt 10164 wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = State of Libya | common_name = Libya | native_name = República Federativa do Brasil<br/>''{{transl|ar|Jamhuriyar Tarayyar Brazil}}'' | image_flag = Flag of Libya.svg | image_coat = Seal of the Government of National Unity (Libya).svg | symbol_type = [[Emblem of Libya|Emblem]] | national_anthem = {{lang|ar|ليبيا ليبيا ليبيا}}<br />"[[Libya, Libya, Libya]]"<div style="padding-top:0.5em;" class="center">[[File:Libya, Libya, Libya instrumental.ogg]]</div> | image_map = Libya (centered orthographic projection).svg | map_width = 220px | map_caption = Location of Libya (dark green) in northern [[Africa]] | image_map2 = | map2_width = 250px | capital = [[Tripoli]]<ref>{{cite web|title=The World Factbook Africa: Libya|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/libya/|website=[[The World Factbook]]|publisher=[[CIA]]|access-date=28 May 2015|date=18 May 2015|archive-date=9 January 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210109235257/https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/libya|url-status=live}}</ref><!--"Libya is a recent construction, cemented into a single state by Italian occupiers in the 1930s. Tensions between the regions of Tripolitania in the west, Cyrenaica in the east, and Fezzan to the south are ever-present. To those is added Tripoli now being under the control of Libyan Dawn, with the newly elected government decamping to the city of Tobruk in Cyrenaica. Some in Cyrenaica think separation is the answer, noting that the region contains two-thirds of the oil of Libya, which holds the largest reserves in Africa. The government itself is determined to reconnect with the rest of the country, but it lacks the armed forces to take back Tripoli, making de-facto partition the present reality." [https://www.theguardian.com/world/2014/aug/29/-sp-briefing-war-in-libya] --- even through the current NATO-backed government is in Tobruk, a partition may lead to new countries with the aforementioned roman names, so leave this as Tripoli--> <br /> {{Coord|32|52|N|13|11|E|type:city}} | largest_city = capital | official_languages = [[Modern Standard Arabic|Arabic]]{{ref label|arabicnote|b|}} | languages_type = [[Spoken language]]s | languages = {{unbulleted list|[[Libyan Arabic]]|[[Berber languages|Berber]]|[[Teda language|Teda]]}} | languages2_type = | languages2 = | ethnic_groups = [[Arabs|Arab]]-[[Berbers|Berber]] 97%<ref name="Dickovick2012">{{cite book|author=J. Tyler Dickovick|title=Africa 2012|url=https://books.google.com/books?id=NdyYjQxd7uEC&pg=PA47|date=9 August 2012|publisher=Stryker Post|isbn=978-1-61048-882-2|page=47}}</ref><br>Others 3%<ref name="Dickovick2012" /> | religion = 97% [[Islam in Libya|Islam]] ([[Official religion|Official]])<br/>2.7% [[Christianity in Libya|Christianity]]<br/>0.3 Others | demonym = [[Demographics of Libya|Libyan]] | government_type = [[Unitary state|Unitary]] [[provisional government|provisional]] [[National unity government|unity government]] | leader_title1 = [[List of heads of state of Libya|Chairman]] of the [[Presidential Council (Libya)|Presidential Council]] | leader_name1 = [[Mohamed al-Menfi]]<ref name=y16mar>{{cite web|url=https://www.ynetnews.com/article/Hk2YqIRmu|title=Interim Libya government assumes power after smooth handover|work=[[Ynet]]|date=16 March 2021|access-date=16 March 2021|archive-date=26 May 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210526205611/https://www.ynetnews.com/article/Hk2YqIRmu|url-status=live}}</ref> | leader_title2 = [[Presidential Council (Libya)|Vice Chairman of the Presidential Council]] | leader_name2 = [[Musa Al-Koni]] | leader_title3 = [[List of heads of government of Libya|Prime Minister]] | leader_name3 = [[Abdul Hamid Dbeibeh]]<ref name=y16mar/> | leader_title4 = [[House of Representatives (Libya)|Speaker of the House of Representatives]] | leader_name4 = [[Aguila Saleh Issa]] | legislature = [[House of Representatives (Libya)|House of Representatives]] | sovereignty_type = [[History of Libya|Formation]] | established_event1 = [[Libu|Libu Kingdom]] | established_date1 = c. 13th century BC | established_event2 = [[Senussi|Senussi Order]] founded | established_date2 = 1837 | established_event3 = Independence from [[Italy]] | established_date3 = 10 February 1947 | established_event4 = [[Kingdom of Libya|Kingdom established]] | established_date4 = 24 December 1951 | established_event5 = [[1969 Libyan coup d'état|Coup d'état by Muammar Gaddafi]] | established_date5 = 1 September 1969 | established_event6 = [[Socialist People's Libyan Arab Jamahiriya]] | established_date6 = 2 March 1977 | established_event7 = [[2011 Libyan Civil War|Revolution]] | established_date7 = 17 February 2011 | area_km2 = 1,759,541 | area_rank = 16th | area_sq_mi = 679,359 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | percent_water = | population_estimate = 6,959,000<ref name="unpop">{{cite web|url=https://population.un.org/wpp/Download/Files/1_Indicators%20(Standard)/EXCEL_FILES/1_Population/WPP2019_POP_F01_1_TOTAL_POPULATION_BOTH_SEXES.xlsx|title=World Population Prospects 2019|author=United Nations|access-date=30 April 2020|archive-date=18 February 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200218054922/https://population.un.org/wpp/Download/Files/1_Indicators%20(Standard)/EXCEL_FILES/1_Population/WPP2019_POP_F01_1_TOTAL_POPULATION_BOTH_SEXES.xlsx|url-status=live}}</ref> | population_census = 5,670,688 | population_estimate_year = 2021 | population_estimate_rank = 108th | population_census_year = 2006 | population_density_km2 = 3.74 | population_density_sq_mi = 9.2 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | population_density_rank = 218th | GDP_PPP = $31.531&nbsp;billion<ref name="imf2">{{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2020/October/weo-report?c=512,914,612,614,311,213,911,314,193,122,912,313,419,513,316,913,124,339,638,514,218,963,616,223,516,918,748,618,624,522,622,156,626,628,228,924,233,632,636,634,238,662,960,423,935,128,611,321,243,248,469,253,642,643,939,734,644,819,172,132,646,648,915,134,652,174,328,258,656,654,336,263,268,532,944,176,534,536,429,433,178,436,136,343,158,439,916,664,826,542,967,443,917,544,941,446,666,668,672,946,137,546,674,676,548,556,678,181,867,682,684,273,868,921,948,943,686,688,518,728,836,558,138,196,278,692,694,962,142,449,564,565,283,853,288,293,566,964,182,359,453,968,922,714,862,135,716,456,722,942,718,724,576,936,961,813,726,199,733,184,524,361,362,364,732,366,144,146,463,528,923,738,578,537,742,866,369,744,186,925,869,746,926,466,112,111,298,927,846,299,582,487,474,754,698,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2018&ey=2020&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=subject&ds=.&br=1 |title=IMF Database |publisher=IMF |access-date=15 October 2020 |archive-date=25 February 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210225200728/https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2020/October/weo-report?c=512,914,612,614,311,213,911,314,193,122,912,313,419,513,316,913,124,339,638,514,218,963,616,223,516,918,748,618,624,522,622,156,626,628,228,924,233,632,636,634,238,662,960,423,935,128,611,321,243,248,469,253,642,643,939,734,644,819,172,132,646,648,915,134,652,174,328,258,656,654,336,263,268,532,944,176,534,536,429,433,178,436,136,343,158,439,916,664,826,542,967,443,917,544,941,446,666,668,672,946,137,546,674,676,548,556,678,181,867,682,684,273,868,921,948,943,686,688,518,728,836,558,138,196,278,692,694,962,142,449,564,565,283,853,288,293,566,964,182,359,453,968,922,714,862,135,716,456,722,942,718,724,576,936,961,813,726,199,733,184,524,361,362,364,732,366,144,146,463,528,923,738,578,537,742,866,369,744,186,925,869,746,926,466,112,111,298,927,846,299,582,487,474,754,698,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2018&ey=2020&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=subject&ds=.&br=1 |url-status=live }}</ref> | GDP_PPP_year = 2020 | GDP_PPP_rank = | GDP_PPP_per_capita = $4,746<ref name="imf2" /> | GDP_PPP_per_capita_rank = | GDP_nominal = $21.805&nbsp;billion<ref name="imf2" /> | GDP_nominal_year = 2020 | GDP_nominal_rank = 98 | GDP_nominal_per_capita = $3,282<ref name="imf2" /> | GDP_nominal_per_capita_rank = | Gini = <!--number only--> | Gini_year = | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = | Gini_rank = | HDI = 0.724 <!--number only--> | HDI_year = 2019<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite book|title=Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene|date=15 December 2020|publisher=United Nations Development Programme|isbn=978-92-1-126442-5|pages=343–346|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|access-date=16 December 2020|archive-date=15 December 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201215063955/http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|url-status=live}}</ref> | HDI_rank = 105th | currency = [[Libyan dinar]] | currency_code = LYD | time_zone = [[Eastern European Time|EET]] | utc_offset = +2 | drives_on = right | calling_code = [[Telephone numbers in Libya|+218]] | cctld = [[.ly]]<br />ليبيا. | footnote_a = {{note|unnote}} United Nations note concerning official name: "Following the adoption by the General Assembly of resolution 66/1, the Permanent Mission of Libya to the United Nations formally notified the United Nations of a Declaration by the National Transitional Council of 3 August changing the official name of the Libyan Arab Jamahiriya to "Libya" and changing Libya's national flag." | footnote_b = {{note|arabicnote}} The [[official language]] is simply identified as "[[Standard Arabic|Arabic]]" ([[Libyan interim Constitutional Declaration|Constitutional Declaration]], article 1). | footnote_c = {{note|indepnote}} The UK and France held a [[Condominium (international law)|joint condominium]] over Libya through the [[United Nations Trusteeship Council]]. | today = }} '''Brazil''', bisa hukuma Jamhuriyar Tarayya ta Brazil, ita ce babbar ƙasa a Kudancin Amurka da yankin [[Latin Amurka]], ta kasance ta biyar mafi girma a duniya a cikin yanki (daidai da 47.3% na yankin Kudancin Amurka), tare da 8 510 345,538 km² kuma ta shida a yawan jama'a (tare da fiye da mutane miliyan 213). Ita kaɗai ce ƙasar Amurka inda ake magana da yawancin yaren [[Portugal]], kuma mafi girma a ƙasar da ake magana da harshen [[Portugal]] a doron ƙasa, ban da kasance warta ɗaya daga cikin ƙasashe masu al'adu daban-daban, saboda ƙaƙƙarfan ƙaura daga sassa daban-daban na duniya. Tsarin mulkinta na yanzu, wanda aka kafa shi a [[1988]], yana ganin Brazil a matsayin jamhuriyyar shugaban ƙasa na tarayya, wanda ƙungiyar jihohi 26, Gundumar Tarayya da ƙananan hukumomi dubu biyar da Dari biyar da saba’in (5,570)da aka kafa. An yi wa Tekun Atlantika wanka, Brazil tana da gabar teku mai nisan kilomita dubu bakwai da faru Hudu da chasa’in da daya (7,491) tana iyaka da duk sauran ƙasashen [[Amurka ta Kudu]], ban da [[Chile]] da [[Ecuador]], [[Venezuela]], [[Guyana]], [[Suriname]] da sashen [[Faransa]] na ketare na Faransa Guiana; arewa maso yamma ta [[Kolombiya]]; zuwa yamma ta Bolivia da [[Peru]]; zuwa kudu maso yamma ta [[Argentina]] da [[Paraguay]] sannan ta kudu ta [[Uruguay]]. Yawancin tsibirai sun zama wani ɓangare na yankin Brazil, kamar Atol das Rocas, Tsibirin São Pedro da São Paulo, Fernando de Noronha (wanda farar hula ke zaune kawai) da Trindade da Martim Vaz. Brazil ma gida ce ga dabbobin daji iri -iri, muhallin halittu da albarkatun kasa masu yawa a fannoni masu yawa na kariya. [[Portugal]] ɗin ya gano yankin da a halin yanzu ya kafa Brazil a hukumance a ranar 22 ga [[Afrilu]], 1500, a cikin balaguron da Pedro Álvares Cabral ya jagoranta. A cewar wasu masana tarihi kamar Antonio de Herrera da Pietro d'Anghiera, taron yankin zai kasance watanni uku da suka gabata, a ranar 26 ga Janairu, ta jirgin ruwa na [[Ispaniya]] Vicente Yáñez Pinzón, yayin balaguro a ƙarƙashin umurninsa. Yankin, sannan 'yan asalin ƙasar Amerindian da ke rarrabu tsakanin dubban ƙabilu da harsuna daban -daban, yana ƙarƙashin Yarjejeniyar Tordesillas ta [[Portugal]], kuma ya zama mulkin mallaka na Daular Portugal. Haɗin haɗin mulkin mallaka ya karye, a zahiri, lokacin da a cikin 1808 aka canza babban birnin masarautar daga Lisbon zuwa birnin Rio de Janeiro, bayan sojojin Faransa da Napoleon Bonaparte suka ba da umarnin mamaye yankin Portugal. A cikin 1815, Brazil ta zama wani yanki na haɗin gwiwa tare da [[Portugal]]. Dom Pedro I, sarki na farko, ya shelanta samun 'yancin siyasa na kasar a shekarar 1822. Da farko ya kasance mai cin gashin kansa a matsayin masarauta, a lokacin mulkin masarautar tsarin mulki ne na majalisa, Brazil ta zama jamhuriya a 1889, saboda juyin mulkin soji wanda Marshal Deodoro da Fonseca (shugaban farko), kodayake majalisar dokoki ta bicameral, wanda yanzu ake kira Babban Taron Ƙasa, ya wanzu tun bayan tabbatar da Tsarin Mulki na farko a 1824. Tun farkon lokacin jamhuriya, mulkin dimokuraɗiyya ya katse ta tsawon lokaci na gwamnatoci masu iko, har zuwa zababbiyar gwamnatin farar hula kuma ta demokradiyya ta karbi mulki a shekarar [[1985]], tare da kawo karshen mulkin kama -karya na sojoji. [[File:Proclamação da República by Benedito Calixto 1893.jpg|thumb|Sanarwar Jamhuriyar a Brazil, a cikin 1889.]] GDP na Brazil na GDP shine na goma sha biyu mafi girma a duniya kuma na takwas ta hanyar siyan madaidaicin iko a [[2020]]. Ƙasar tana ɗaya daga cikin manyan kwandunan burodi a duniya, kasancewar ita ce babbar masana'antar kofi a cikin shekaru 150 da suka gabata. Bankin Duniya da sabuwar kasa ta masana'antu, wanda ke da kaso mafi tsoka na arzikin duniya a Kudancin Amurka. Har ila yau, an rarrabe shi azaman ikon duniya mai tasowa kuma a matsayin mai ƙarfin iko ta manazarta da yawa. Duk da haka, har yanzu ƙasar tana riƙe da matakan cin hanci da rashawa, laifuka da rashin daidaiton zamantakewa. Memba ne wanda ya kafa Majalisar Dinkin Duniya, G20, BRICS, Community of Portuguese Language Countries, Latin Union, Organization of American States, Organization of Ibero-American States, Southern Common Market and Union of South American Nations. [[File:Living room of a typical rural house in northeast Brazil.jpg|thumb|Dakin kayan tarihi na birazil]] == Tarihi == [[File:Kitchen from Northeast Brazil.jpg|thumb|wasu kayayyakin tarihi a birazil]] <<== Mulki ==>> == Arziki == == Wasanni == == Fannin tsaro == == Kimiya == <<== Al'adu ==>> == Addinai == == Hotuna == [[File:Webysther 20190306142802 - Edifício Altino Arantes.jpg|thumb|Manyan gine gine na Brazil]] <gallery perrow="5"> File:Amazon CIAT (3).jpg|Ma'adanai File:Morro do Pai Inácio 01.jpg|Juji File:Prainha Arraial do Cabo.jpg|Bakin teku a kasar Birazil File:Golden Lion Tamarin Poco das Antas.jpg|Birin kasar Birazil File:Cataratas.jpg|Tabkin Cataratas File:São Paulo do Itália.jpeg|Sao Paulo File:Vista do Morro Dona Marta.jpg|Garin kasar Birazil File:Homologação do tombamento de obras do Niemeyer (34321040524).jpg File:Sao Paulo Stock Exchange.jpg|Kimiyya File:Feijoada 01.jpg|Abinci File:Carnival in Rio de Janeiro.jpg| Kayan Al'ada File:Conjunto arquitetônico e urbanístico de Ouro Preto.JPG|Gurbin zaman al'umma File:Nova 017.jpg|Birni a kasar Birazil File:Morro do Corcovado.jpg|Inda babban sassaken Jesus yake a Rio </gallery> [[Category:Brazil| ]] fzcilgimrptz8sudb3k95yllv1m96ih 162038 162037 2022-07-28T07:30:17Z Ibkt 10164 wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = State of Libya | common_name = Libya | native_name = República Federativa do Brasil<br/>''{{transl|ar|Jamhuriyar Tarayyar Brazil}}'' | image_flag = Flag of Libya.svg | image_coat = Seal of the Government of National Unity (Libya).svg | symbol_type = [[Emblem of Libya|Emblem]] | national_anthem = {{lang|ar|ليبيا ليبيا ليبيا}}<br />"[[Libya, Libya, Libya]]"<div style="padding-top:0.5em;" class="center">[[File:Libya, Libya, Libya instrumental.ogg]]</div> | image_map = Libya (centered orthographic projection).svg | map_width = 220px | map_caption = Location of Libya (dark green) in northern [[Africa]] | image_map2 = | map2_width = 250px | capital = [[Tripoli]]<ref>{{cite web|title=The World Factbook Africa: Libya|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/libya/|website=[[The World Factbook]]|publisher=[[CIA]]|access-date=28 May 2015|date=18 May 2015|archive-date=9 January 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210109235257/https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/libya|url-status=live}}</ref><!--"Libya is a recent construction, cemented into a single state by Italian occupiers in the 1930s. Tensions between the regions of Tripolitania in the west, Cyrenaica in the east, and Fezzan to the south are ever-present. To those is added Tripoli now being under the control of Libyan Dawn, with the newly elected government decamping to the city of Tobruk in Cyrenaica. Some in Cyrenaica think separation is the answer, noting that the region contains two-thirds of the oil of Libya, which holds the largest reserves in Africa. The government itself is determined to reconnect with the rest of the country, but it lacks the armed forces to take back Tripoli, making de-facto partition the present reality." [https://www.theguardian.com/world/2014/aug/29/-sp-briefing-war-in-libya] --- even through the current NATO-backed government is in Tobruk, a partition may lead to new countries with the aforementioned roman names, so leave this as Tripoli--> <br /> {{Coord|32|52|N|13|11|E|type:city}} | largest_city = capital | official_languages = [[Modern Standard Arabic|Arabic]]{{ref label|arabicnote|b|}} | languages_type = [[Spoken language]]s | languages = {{unbulleted list|[[Libyan Arabic]]|[[Berber languages|Berber]]|[[Teda language|Teda]]}} | languages2_type = | languages2 = | ethnic_groups = [[Arabs|Arab]]-[[Berbers|Berber]] 97%<ref name="Dickovick2012">{{cite book|author=J. Tyler Dickovick|title=Africa 2012|url=https://books.google.com/books?id=NdyYjQxd7uEC&pg=PA47|date=9 August 2012|publisher=Stryker Post|isbn=978-1-61048-882-2|page=47}}</ref><br>Others 3%<ref name="Dickovick2012" /> | religion = 97% [[Islam in Libya|Islam]] ([[Official religion|Official]])<br/>2.7% [[Christianity in Libya|Christianity]]<br/>0.3 Others | demonym = [[Demographics of Libya|Libyan]] | government_type = [[Unitary state|Unitary]] [[provisional government|provisional]] [[National unity government|unity government]] | leader_title1 = [[List of heads of state of Libya|Chairman]] of the [[Presidential Council (Libya)|Presidential Council]] | leader_name1 = [[Mohamed al-Menfi]]<ref name=y16mar>{{cite web|url=https://www.ynetnews.com/article/Hk2YqIRmu|title=Interim Libya government assumes power after smooth handover|work=[[Ynet]]|date=16 March 2021|access-date=16 March 2021|archive-date=26 May 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210526205611/https://www.ynetnews.com/article/Hk2YqIRmu|url-status=live}}</ref> | leader_title2 = [[Presidential Council (Libya)|Vice Chairman of the Presidential Council]] | leader_name2 = [[Musa Al-Koni]] | leader_title3 = [[List of heads of government of Libya|Prime Minister]] | leader_name3 = [[Abdul Hamid Dbeibeh]]<ref name=y16mar/> | leader_title4 = [[House of Representatives (Libya)|Speaker of the House of Representatives]] | leader_name4 = [[Aguila Saleh Issa]] | legislature = [[House of Representatives (Libya)|House of Representatives]] | sovereignty_type = [[History of Libya|Formation]] | established_event1 = [[Libu|Libu Kingdom]] | established_date1 = c. 13th century BC | established_event2 = [[Senussi|Senussi Order]] founded | established_date2 = 1837 | established_event3 = Independence from [[Italy]] | established_date3 = 10 February 1947 | established_event4 = [[Kingdom of Libya|Kingdom established]] | established_date4 = 24 December 1951 | established_event5 = [[1969 Libyan coup d'état|Coup d'état by Muammar Gaddafi]] | established_date5 = 1 September 1969 | established_event6 = [[Socialist People's Libyan Arab Jamahiriya]] | established_date6 = 2 March 1977 | established_event7 = [[2011 Libyan Civil War|Revolution]] | established_date7 = 17 February 2011 | area_km2 = 1,759,541 | area_rank = 16th | area_sq_mi = 679,359 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | percent_water = | population_estimate = 6,959,000<ref name="unpop">{{cite web|url=https://population.un.org/wpp/Download/Files/1_Indicators%20(Standard)/EXCEL_FILES/1_Population/WPP2019_POP_F01_1_TOTAL_POPULATION_BOTH_SEXES.xlsx|title=World Population Prospects 2019|author=United Nations|access-date=30 April 2020|archive-date=18 February 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200218054922/https://population.un.org/wpp/Download/Files/1_Indicators%20(Standard)/EXCEL_FILES/1_Population/WPP2019_POP_F01_1_TOTAL_POPULATION_BOTH_SEXES.xlsx|url-status=live}}</ref> | population_census = 5,670,688 | population_estimate_year = 2021 | population_estimate_rank = 108th | population_census_year = 2006 | population_density_km2 = 3.74 | population_density_sq_mi = 9.2 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | population_density_rank = 218th | GDP_PPP = $31.531&nbsp;billion<ref name="imf2">{{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2020/October/weo-report?c=512,914,612,614,311,213,911,314,193,122,912,313,419,513,316,913,124,339,638,514,218,963,616,223,516,918,748,618,624,522,622,156,626,628,228,924,233,632,636,634,238,662,960,423,935,128,611,321,243,248,469,253,642,643,939,734,644,819,172,132,646,648,915,134,652,174,328,258,656,654,336,263,268,532,944,176,534,536,429,433,178,436,136,343,158,439,916,664,826,542,967,443,917,544,941,446,666,668,672,946,137,546,674,676,548,556,678,181,867,682,684,273,868,921,948,943,686,688,518,728,836,558,138,196,278,692,694,962,142,449,564,565,283,853,288,293,566,964,182,359,453,968,922,714,862,135,716,456,722,942,718,724,576,936,961,813,726,199,733,184,524,361,362,364,732,366,144,146,463,528,923,738,578,537,742,866,369,744,186,925,869,746,926,466,112,111,298,927,846,299,582,487,474,754,698,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2018&ey=2020&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=subject&ds=.&br=1 |title=IMF Database |publisher=IMF |access-date=15 October 2020 |archive-date=25 February 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210225200728/https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2020/October/weo-report?c=512,914,612,614,311,213,911,314,193,122,912,313,419,513,316,913,124,339,638,514,218,963,616,223,516,918,748,618,624,522,622,156,626,628,228,924,233,632,636,634,238,662,960,423,935,128,611,321,243,248,469,253,642,643,939,734,644,819,172,132,646,648,915,134,652,174,328,258,656,654,336,263,268,532,944,176,534,536,429,433,178,436,136,343,158,439,916,664,826,542,967,443,917,544,941,446,666,668,672,946,137,546,674,676,548,556,678,181,867,682,684,273,868,921,948,943,686,688,518,728,836,558,138,196,278,692,694,962,142,449,564,565,283,853,288,293,566,964,182,359,453,968,922,714,862,135,716,456,722,942,718,724,576,936,961,813,726,199,733,184,524,361,362,364,732,366,144,146,463,528,923,738,578,537,742,866,369,744,186,925,869,746,926,466,112,111,298,927,846,299,582,487,474,754,698,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2018&ey=2020&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=subject&ds=.&br=1 |url-status=live }}</ref> | GDP_PPP_year = 2020 | GDP_PPP_rank = | GDP_PPP_per_capita = $4,746<ref name="imf2" /> | GDP_PPP_per_capita_rank = | GDP_nominal = $21.805&nbsp;billion<ref name="imf2" /> | GDP_nominal_year = 2020 | GDP_nominal_rank = 98 | GDP_nominal_per_capita = $3,282<ref name="imf2" /> | GDP_nominal_per_capita_rank = | Gini = <!--number only--> | Gini_year = | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = | Gini_rank = | HDI = 0.724 <!--number only--> | HDI_year = 2019<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite book|title=Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene|date=15 December 2020|publisher=United Nations Development Programme|isbn=978-92-1-126442-5|pages=343–346|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|access-date=16 December 2020|archive-date=15 December 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201215063955/http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|url-status=live}}</ref> | HDI_rank = 105th | currency = [[Libyan dinar]] | currency_code = LYD | time_zone = [[Eastern European Time|EET]] | utc_offset = +2 | drives_on = right | calling_code = [[Telephone numbers in Libya|+218]] | cctld = [[.ly]]<br />ليبيا. | footnote_a = {{note|unnote}} United Nations note concerning official name: "Following the adoption by the General Assembly of resolution 66/1, the Permanent Mission of Libya to the United Nations formally notified the United Nations of a Declaration by the National Transitional Council of 3 August changing the official name of the Libyan Arab Jamahiriya to "Libya" and changing Libya's national flag." | footnote_b = {{note|arabicnote}} The [[official language]] is simply identified as "[[Standard Arabic|Arabic]]" ([[Libyan interim Constitutional Declaration|Constitutional Declaration]], article 1). | footnote_c = {{note|indepnote}} The UK and France held a [[Condominium (international law)|joint condominium]] over Libya through the [[United Nations Trusteeship Council]]. | today = }} '''Brazil''', bisa hukuma Jamhuriyar Tarayya ta Brazil, ita ce babbar ƙasa a Kudancin Amurka da yankin [[Latin Amurka]], ta kasance ta biyar mafi girma a duniya a cikin yanki (daidai da 47.3% na yankin Kudancin Amurka), tare da 8 510 345,538 km² kuma ta shida a yawan jama'a (tare da fiye da mutane miliyan 213). Ita kaɗai ce ƙasar Amurka inda ake magana da yawancin yaren [[Portugal]], kuma mafi girma a ƙasar da ake magana da harshen [[Portugal]] a doron ƙasa, ban da kasance warta ɗaya daga cikin ƙasashe masu al'adu daban-daban, saboda ƙaƙƙarfan ƙaura daga sassa daban-daban na duniya. Tsarin mulkinta na yanzu, wanda aka kafa shi a [[1988]], yana ganin Brazil a matsayin jamhuriyyar shugaban ƙasa na tarayya, wanda ƙungiyar jihohi 26, Gundumar Tarayya da ƙananan hukumomi dubu biyar da Dari biyar da saba’in (5,570)da aka kafa. An yi wa Tekun Atlantika wanka, Brazil tana da gabar teku mai nisan kilomita dubu bakwai da faru Hudu da chasa’in da daya (7,491) tana iyaka da duk sauran ƙasashen [[Amurka ta Kudu]], ban da [[Chile]] da [[Ecuador]], [[Venezuela]], [[Guyana]], [[Suriname]] da sashen [[Faransa]] na ketare na Faransa Guiana; arewa maso yamma ta [[Kolombiya]]; zuwa yamma ta Bolivia da [[Peru]]; zuwa kudu maso yamma ta [[Argentina]] da [[Paraguay]] sannan ta kudu ta [[Uruguay]]. Yawancin tsibirai sun zama wani ɓangare na yankin Brazil, kamar Atol das Rocas, Tsibirin São Pedro da São Paulo, Fernando de Noronha (wanda farar hula ke zaune kawai) da Trindade da Martim Vaz. Brazil ma gida ce ga dabbobin daji iri -iri, muhallin halittu da albarkatun kasa masu yawa a fannoni masu yawa na kariya. [[Portugal]] ɗin ya gano yankin da a halin yanzu ya kafa Brazil a hukumance a ranar 22 ga [[Afrilu]], 1500, a cikin balaguron da Pedro Álvares Cabral ya jagoranta. A cewar wasu masana tarihi kamar Antonio de Herrera da Pietro d'Anghiera, taron yankin zai kasance watanni uku da suka gabata, a ranar 26 ga Janairu, ta jirgin ruwa na [[Ispaniya]] Vicente Yáñez Pinzón, yayin balaguro a ƙarƙashin umurninsa. Yankin, sannan 'yan asalin ƙasar Amerindian da ke rarrabu tsakanin dubban ƙabilu da harsuna daban -daban, yana ƙarƙashin Yarjejeniyar Tordesillas ta [[Portugal]], kuma ya zama mulkin mallaka na Daular Portugal. Haɗin haɗin mulkin mallaka ya karye, a zahiri, lokacin da a cikin 1808 aka canza babban birnin masarautar daga Lisbon zuwa birnin Rio de Janeiro, bayan sojojin Faransa da Napoleon Bonaparte suka ba da umarnin mamaye yankin Portugal. A cikin 1815, Brazil ta zama wani yanki na haɗin gwiwa tare da [[Portugal]]. Dom Pedro I, sarki na farko, ya shelanta samun 'yancin siyasa na kasar a shekarar 1822. Da farko ya kasance mai cin gashin kansa a matsayin masarauta, a lokacin mulkin masarautar tsarin mulki ne na majalisa, Brazil ta zama jamhuriya a 1889, saboda juyin mulkin soji wanda Marshal Deodoro da Fonseca (shugaban farko), kodayake majalisar dokoki ta bicameral, wanda yanzu ake kira Babban Taron Ƙasa, ya wanzu tun bayan tabbatar da Tsarin Mulki na farko a 1824. Tun farkon lokacin jamhuriya, mulkin dimokuraɗiyya ya katse ta tsawon lokaci na gwamnatoci masu iko, har zuwa zababbiyar gwamnatin farar hula kuma ta demokradiyya ta karbi mulki a shekarar [[1985]], tare da kawo karshen mulkin kama -karya na sojoji. [[File:Proclamação da República by Benedito Calixto 1893.jpg|thumb|Sanarwar Jamhuriyar a Brazil, a cikin 1889.]] GDP na Brazil na GDP shine na goma sha biyu mafi girma a duniya kuma na takwas ta hanyar siyan madaidaicin iko a [[2020]]. Ƙasar tana ɗaya daga cikin manyan kwandunan burodi a duniya, kasancewar ita ce babbar masana'antar kofi a cikin shekaru 150 da suka gabata. Bankin Duniya da sabuwar kasa ta masana'antu, wanda ke da kaso mafi tsoka na arzikin duniya a Kudancin Amurka. Har ila yau, an rarrabe shi azaman ikon duniya mai tasowa kuma a matsayin mai ƙarfin iko ta manazarta da yawa. Duk da haka, har yanzu ƙasar tana riƙe da matakan cin hanci da rashawa, laifuka da rashin daidaiton zamantakewa. Memba ne wanda ya kafa Majalisar Dinkin Duniya, G20, BRICS, Community of Portuguese Language Countries, Latin Union, Organization of American States, Organization of Ibero-American States, Southern Common Market and Union of South American Nations. [[File:Living room of a typical rural house in northeast Brazil.jpg|thumb|Dakin kayan tarihi na birazil]] == Tarihi == [[File:Kitchen from Northeast Brazil.jpg|thumb|wasu kayayyakin tarihi a birazil]] <<== Mulki ==>> == Arziki == == Wasanni == == Fannin tsaro == == Kimiya == <<== Al'adu ==>> == Addinai == == Hotuna == [[File:Webysther 20190306142802 - Edifício Altino Arantes.jpg|thumb|Manyan gine gine na Brazil]] <gallery perrow="5"> File:Amazon CIAT (3).jpg|Ma'adanai File:Morro do Pai Inácio 01.jpg|Juji File:Prainha Arraial do Cabo.jpg|Bakin teku a kasar Birazil File:Golden Lion Tamarin Poco das Antas.jpg|Birin kasar Birazil File:Cataratas.jpg|Tabkin Cataratas File:São Paulo do Itália.jpeg|Sao Paulo File:Vista do Morro Dona Marta.jpg|Garin kasar Birazil File:Homologação do tombamento de obras do Niemeyer (34321040524).jpg File:Sao Paulo Stock Exchange.jpg|Kimiyya File:Feijoada 01.jpg|Abinci File:Carnival in Rio de Janeiro.jpg| Kayan Al'ada File:Conjunto arquitetônico e urbanístico de Ouro Preto.JPG|Gurbin zaman al'umma File:Nova 017.jpg|Birni a kasar Birazil File:Morro do Corcovado.jpg|Inda babban sassaken Jesus yake a Rio </gallery> [[Category:Brazil| ]] tmlivs4vx4edftqbx7r2wa6t6gzr5gt Ogun 0 6494 161905 161855 2022-07-27T18:53:51Z Uncle Bash007 9891 /* Sanannun mutane */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Ogun'''</font><br><font size="1">[[Jerin jihohin Nijeriya|Sunan barkwancin jiha]]: Jihar ƙofa.</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Ogun_State_map.png|200px|Wurin Jihar Ogun cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Yarbanci|Yoruba]], [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"|[[Ibikunle Amosun]] ([[All Progressive Congress|APC]]) |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1976]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Abeokuta]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"|16,980.55km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,751,140 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-OG |} [[File:Ogun river view from Olumo top in Abeokuta, Ogun State-Nigeria.jpg|thumb|Jihar Ogun]] [[File:Lafenwa road Abeokuta, Ogun state.jpg|thumb|mutanen Ogun]] [[File:Neuropsychiatric Hospital, Aro, Ogun state.jpg|thumb|Babbar asibitin ogun]] '''Jihar Ogun''' Jiha ce dake kudu maso yammacin [[Najeriya]]. Wacce aka kirkira a ranar 3 ga watan Febrerun 1976 daga yankin jihar yammacin Najeriya. Jihar Ogun tana da iyaka da jihar Lagos daga kudu, jihar Oyo da Osun daga arewa, jihar Ondo da kuma Jamhoriyar Benin daga yamma. Babban birnin jihar itace Abeokuta, kuma itace birni mafi girma ta fuskar yawan jama'a. Sauran muhimman birane sun hada da, [[Ijebu Ode]] babban birnin Daular Ijebu, sai kuma [[Sagamu]] (inda akafi samun goro a Najeriya).<ref>"Ogun | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-23.</ref> Ogun na da yanayi na ''rain forest'' da kuma manyan itace daga arewa maso yamma. Tana da yawan fili kimanin kilomita araba’in 16,980.55<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2021-12-10.</ref> da yawan jama’a 3,751,140 (a bisa ƙidayar 2006). Inda jihar ta zamo ta 16 a yawan jama'a a Najeriya.<ref>"Ogun State". ''Ogun Smart City''. Retrieved 2020-05-24.</ref> Gwamnan jihar shine [[Dapo Abiodun]] na jam'iyyar APC, wanda aka rantsar a ranar 29 ga watan Mayun, 2019 a babban filin wasan kwallo kafa na MKO Abiola Stadium dake Kuto, Abeokuta. Ana mata lakabi da "Mashigar Najeriy" wato (''Gateway of Nigeria''), kuma garin tayi fice da manyan gidajen masana'antu da kuma zama tushen kere-kere a Najeriya. Sanannun masana'antun jihar sun hada da [[Kamfanin Siminti na Dangote Plc|Kamfanin Simintin Dangote]] dake Ibese,<ref>"Ibese Cement Plant - Dangote Cement". ''dangote.com''. Archived from the original on 11 June 2016. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin [[Nestle Nigeria|Nestle]],<ref>"Nestlé Flowergate Factory, Ogun". ''Food Processing Technology''. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin siminti na Lafarge dake [[Ewekoro]], Kamfanin Memmcol dake Orimerunmu,<ref>"Electricity Meter Manufacturing Company". ''www.memmcol.com''. Retrieved Aug 6, 2020.</ref> Kamfanin Coleman Cables dake [[Sagamu]] da [[Arepo, Nigeria|Arepo]],<ref>"Coleman Wires and Cables". ''www.colemancables.com''. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin [[Procter & Gamble]] dake [[Ado-Odo/Ota|Agbara]]<ref>"P&G in Nigeria". ''www.pgcareers.com''. Retrieved 2020-05-24.</ref> da dai sauransu. Mafi akasarin mutanen Ogun Yarbawa ne,<ref>"OGUN STATE". ''Ogun State Government Official Website''. Retrieved 2021-03-07.</ref> inda suke amfani da harshen yarbanci a matsayin yaren garin. Addinai dake da mafi yawan mabiya sune Musulunci da Kiristanci, duk da akwai sauran mabiya addinan gargajiya a Jihar.<ref>"Oludare, Ishola (2021-08-15). "Declare public holiday for Ifa festival like Muslims, Christians – Traditionalists tell Abiodun". ''Daily Post Nigeria''. Retrieved 2021-12-08.</ref> Jihar Ogun tayi fice a wajen samar da [[Shinkafar Ofada.]] Har wayau, jihar Ogun ta kasance gida ga taurari da manyan mutane daban daban a Najeriya da sassan Afurka gaba daya. == Iyakoki == [[File:Compass Magazine, Ogun State.jpg|thumb|Manyan gine gine Ogun]] [[File:Ogun state Government house, Abeokuta, Ogun state.jpg|thumb|Gidan gwamnatin Ogun]] Jihar Ogun tana da iyaka da jihohi huɗu: [[Lagos (jiha)|Lagos]], [[Ondo]], [[Osun]] da kuma [[Oyo (jiha)|Oyo]]. [[File:Fountain at Olumo Rock in Abeokuta, Ogun State Nigeria.jpg|thumb|Dutsun osun masu dubar da ruwa]] [[File:Railway, Abeokuta ogun state.jpg|thumb|Hanyar jigin kasa ta abekuta ogun]] == Ƙananan Hukumomi == Jihar Ogun nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|ƙananan hukumomi]] guda ashirin (20). Sune: * [[Abeokuta ta Arewa]] * [[Abeokuta ta Kudu]] * [[Ado-Odo/Ota]] * [[Ewekoro]] * [[Ifo]] * [[Ijebu ta Gabas]] * [[Ijebu ta Arewa]] * [[Ijebu ta Arewa maso Gabas]] * [[Ijebu Ode]] * [[Ikenne]] * [[Imeko Afon]] * [[Ipokia]] * [[Obafemi Owode]] * [[Odogbolu]] * [[Odeda]] * [[Ogun Waterside]] * [[Remo ta Arewa]] * [[Sagamu]]<br>(Shagamu) * [[Yewa ta Arewa]]<br>(formerly Egbado North) * [[Yewa ta Kudu]]<br>(formerly Egbado South) Asalin yarukan Jihar Ogun sun hada da Ẹgba, the Ijebu, the Remo, the Egbado, the Awori da kuma Egun. Akwai kuma sauran kananan yaruka da kamar su Ikale, the Ketu, the Ohori da kuma Anago.<ref>"6 Important Facts about Ogun State You Probably Didn't Know". ''Vanguard News''. 2017-07-27. Retrieved 2021-12-06.</ref> Jihar Ogun ta rabu zuwa mazabu guda uku Ogun ta Tsakiya, Ogun ta Gabas da kuma Ogun ta Yamma. Ogun ta Tsakiya ta kunshi mutanen Egba wanda ta mamaye kananan hukumomi shida: Abeokuta ta Arewa (Akomoje), Abeokuta ta Kudu (Ake), Ewekoro (Itori), Ifo (Ifo), Obafemi owode (Owode ẹgba) da kuma Odeda (Odeda). Ogun ta Gabas ta kunshi mutanen Ijebu da kuma mutanen Remos wanda ta mamaye kananan hukumomi tara: Ijebu ta Gabas (Ogbẹrẹ), Ijebu ta Arewa (Ijebu Igbo), Ijebu ta Arewa maso Gabas (Attan), Ijebu ode (Ijebu ode), Ikenne (Ikenne remo), Odogbolu (Odogbolu), Ogun waterside (Abigi), Remo ta Arewa (Ilisan Remo) da kuma Sagamu (Sagamu). Ogun ta Yamma ta kunshi mutanen Yewa (wanda aka sani da mutanen Egbado a da) wacce ta mamaye kananan hukumomi biyar: Ado odo Ota (Otta), Imeko Afon (Imeko), Ipokia (Ipokia), Yewa ta Arewa (Ayetoro) da kuma Yewa ta Kudu (Ilaro). == Ruwa (kogi) == * [[Ogun River]] * [[Yewa River]] == Ilimi da gine-gine == Jihar Ogun tana da ma yan Makarantun sakandare na gwamnati Tarayya wanda suka hada da Federal Government Girls' College, Sagamu  da kuma [[Federal Government College, Odogbolu]] da Federal Science da kuma Technical College, Ijebu-Imushin. A Jihar Ogun akwai Jami'a ta Gwamnati Tarayya guda daya watau the [[Federal University of Agriculture, Abeokuta|Federal University of Agriculture]], Abeokuta (FUNAAB) da kuma kwalejin ilimi na Gwamnatin Tarayya guda daya, FCE Osiele wanda duka suna nan a karamar hukumar Odeda. Sannan akwai kwalejin ilimi ta jiha watau Tai Solarin College of Education (TASCE) wacce aka fi sani a da da Kwalejin Jihar Ogun. Akwai kuma [[Moshood Abiola Polytechnic]] (MAPOLY), wacce aka fi sani ada da Polytechnic ta jihar Ogun, Ojere, Abeokuta. Sai kuma Gateway Polytechnic Saapade, Remo (GAPOSA), Abraham Adesanya Polytechnic, Ijebu-Igbo (Aapoly) (wanda aka sani ada da 'The Polytechnic Ijebu-Igbo) Har wayau, akwai jam'oi ƙarƙashin Gwamnatin jihar Ogun: Jami'ar Olabisi Onabanjo, Ago Iwoye (wacce aka fi sani da Jami'ar Jihar Ogun), da kuma Jami'ar Tai Solarin University of Education (TASUED) Ijebu Ode. Jihar Ogun tana da Jami'oi har guda tara wadda suke da rijista da kungiyar jam'oin Najeriya, wanda haƙan yasa ta zamo jiha mafi yawan jami'i a Najeriya. Sannan akwai jami'oi masu zaman kansu da dama, kamar su [[Chrisland University]], Abeokuta [[Bells University of Technology]] a [[Ota, Ogun|Ota]], [[Covenant University]] da kuma [[Babcock University]] dake Ilisan-Remo, wa ce itace Jami'a ta yan kasuwa ta farko a Najeriya. Jihar tana da asibitoci da dama waɗanda suka hada dae [[Federal Medical Center, Abeokuta|Federal Medical Center]] dake babban birnin Abeokuta, da kuma [[Olabisi Onabanjo University Teaching Hospital]] a Sagamu. Har ila yau akwai wurin horar masu bauta kasa wato [[National Youth Service Corps]] ([[National Youth Service Corps|NYSC]]) wanda ke karamar hukumar Sagamu. == Makarantun gaba da sakandare == <!---♦♦♦ Only add a university or college to this list if it already has its own article on the English Wikipedia ♦♦♦---> <!---♦♦♦ Please keep the list in alphabetical order ♦♦♦---> *[[Babcock University]], Ilisan Remo * [[Bells University of Technology]], Ota * [[Chrisland University]], Abeokuta <ref>{{Cite web|url=https://www.chrislanduniversity.edu.ng/|title=Home - Chrisland University|website=www.chrislandtuniversity.edu.ng}}</ref> * [[Christopher University]], babban titin Lagos Ibadan Makun, Sagamu * [[Covenant University]], Ota <ref>{{Cite web|url=https://www.covenantuniversity.edu.ng/|title=Home - Covenant University|website=www.covenantuniversity.edu.ng}}</ref> * [[Crawford University]], Igbesa * [[Crescent University]], [[Abeokuta]] * [[Federal Polytechnic, Ilaro]] * [[Federal University of Agriculture, Abeokuta]] *[[Hallmark University, Ijebu-Itele|Hallmark University, Ijebu Itele]] * [[McPherson University]], Seriki-Sotayo <ref>{{Cite web|url=http://www.mcu-edu.ng/|title=McPherson University|date=Jul 15, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140715005117/http://www.mcu-edu.ng/|access-date=Aug 6, 2020|archive-date=2014-07-15}}</ref> * [[Moshood Abiola Polytechnic]], Ojere * [[Mountain Top University]], Babban titin Lagos-Ibadan * [[National Open University of Nigeria]], Kobape, [[Abeokuta]] * [[Ogun State College of Health Technology]], Ilese, [[Ijebu Ode]] * [[Olabisi Onabanjo University]], [[Ago Iwoye]] * [[Tai Solarin University of Education]], Ijagun, [[Ijebu Ode|Ijebu-Ode]] * [[Federal College of Eduation]], Osiele, [[Osiele|Abeokuta]] * [[Gateway ICT Polytechnic]], Saapade, [[Remo-North LG|Lagos- Ibadan Expressway, Ogun State.]] == Sanannun mutane == <!---♦♦♦ Only add a person to this list if they already have their own article on the English Wikipedia ♦♦♦---> <!---♦♦♦ Please keep the list in alphabetical order ♦♦♦---> {{Div col|colwidth=35em}} *[[Abraham Adesanya]] (1922-2008), ɗan siyasa *[[Adebayo Adedeji]] (1930-2018), ɗan kashwa *[[Adebayo Ogunlesi]] (b. 1953), lauya, ma'aikacin banki *[[Adegboyega Dosunmu Amororo II]], mai shirya fina-finai, Olowu na Daular Owu kingdom *[[Adewale Oke Adekola]] *[[Afolabi Olabimtan]] *[[Anthony Joshua]] *[[Babafemi Ogundipe]] *[[Babatunde Osotimehin]] *[[Bisi Onasanya]] *[[Bola Ajibola]] *[[Bola Kuforiji Olubi]] *[[Olu Oyesanya]] *[[Cornelius Taiwo]] *[[Dapo Abiodun]] *[[David Alaba]], ɗa ga George Alaba, yariman [Ogere Remo], wanj tsohon gari mai dadadden tarihi. *[[Dimeji Bankole]] *[[Ebenezer Obey]], [[jùjú]] mawaƙi *[[Ernest Shonekan]] *[[Fela Kuti]] (1938-1997), mawaƙi, shugaban gungun mawaƙa, makaɗi, mai fafutukar siyasa, mabiyin shirin Pan-African *[[Fireboy DML]], singer *[[Femi Okurounmu]], ɗan siyasa *[[Fola Adeola]]{{Dubious|Fola Adeola|date=February 2018}}, ɗan kasuwa kuma ɗan siyasa *[[Funmilayo Ransome-Kuti]] (1900-197 malami, mai fafutukar 'yancin mata *[[Funke Akindele]] (b. 1977), 'yar wansa kwaikwayo *[[Gbenga Daniel]] (b. 1956), ɗan siyasa *[[Hannah Idowu Dideolu Awolowo]] (1915-2015), 'yar kasuwa kuma 'yar siyasa *[[Hubert Ogunde]] (1916-1990), jarumin fim, marubucin shiri, manajan fage kuma mawaƙi. *[[Ibikunle Amosun]] (b. 1958), ɗan kasuwa, Sanata, tsohon Gwamnan Jihar Ogun tsakanin 2011-2019 *[[Idowu Sofola]] (1934-1982), alkali, Shugaban ƙungiyan Lauyoyin Najeriya daga 1980-1982 *[[Joseph Adenuga]] (b. 1982), wanda akafi sani da Skepta, mawakin burtaniya kuma mai shirya wakoki. *[[Jubril Martins-Kuye]] (b. 1942), ɗan siyasa *[[K1 De Ultimate]] (b. 1957), mawaƙin Fuji *[[Kehinde Sofola]] (1924-2007), alkali *[[Kemi Adeosun]] (b. 1967), tsohon ministan Kuɗi na Najeriya *[[Laycon]] (b. 1993), sananne ne mai suna Olamilekan Moshood Agbeleshe, dan wasan kwaikwayo na shirin talabijin, mawakin rap, mawaki kuma marubucin wakoki *[[Mike Adenuga]] *[[Moshood Abiola]] *[[Oba Otudeko]] (b. 1943), ɗan kasuwa *[[Obafemi Awolowo]] (1909-1987) *[[Ola Rotimi]] *[[Olabisi Onabanjo]] *[[Oladipo Diya]] *[[Olamide]] *[[Olawunmi Banjo]] *[[Olusegun Obasanjo]] *[[Olusegun Osoba]] *[[Paul Adefarasin]] *[[Peter Akinola]] *[[Salawa Abeni]] *[[Sara Forbes Bonetta]] *[[Tai Solarin]] (1922-1994), mai koyarwa, mawallafin littafai, mai fafutukar yancin 'yan kasa *[[Thomas Adeoye Lambo]] (1923-2004), malami, mai gudanarwa, masanin lafiyar kwakwalwa, mataimakin shugaban kungiyar World Health Organization *[[Tunde Bakare]] (b. 1954), Pasto Apostolika, ɗan siyasa *[[Tunji Olurin]] (b. 1944), genar mai ritaya *[[Wole Soyinka]] (b. 1934), 1986 mai lambar yabo na rubutu wato Nobel Prize for Literature laureate *[[Yemi Osinbajo]] (b. 1957), ɗan siyasa, lauya *[[Bosun Tijani]] (b. 1977), ɗan kasuwa {{Div col end}} == Wuraren ziyara a Jihar Ogun == * [[Olumo Rock]] * [[Olusegun Obasanjo Presidential Library]] == References == {{DEFAULTSORT:Ogun}} {{Jihohin Najeriya}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 6dzu3gout9uyyejqmfk9zyunq4g5x0m 161906 161905 2022-07-27T18:55:20Z Uncle Bash007 9891 /* Wuraren ziyara a Jihar Ogun */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Ogun'''</font><br><font size="1">[[Jerin jihohin Nijeriya|Sunan barkwancin jiha]]: Jihar ƙofa.</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Ogun_State_map.png|200px|Wurin Jihar Ogun cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Yarbanci|Yoruba]], [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"|[[Ibikunle Amosun]] ([[All Progressive Congress|APC]]) |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1976]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Abeokuta]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"|16,980.55km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,751,140 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-OG |} [[File:Ogun river view from Olumo top in Abeokuta, Ogun State-Nigeria.jpg|thumb|Jihar Ogun]] [[File:Lafenwa road Abeokuta, Ogun state.jpg|thumb|mutanen Ogun]] [[File:Neuropsychiatric Hospital, Aro, Ogun state.jpg|thumb|Babbar asibitin ogun]] '''Jihar Ogun''' Jiha ce dake kudu maso yammacin [[Najeriya]]. Wacce aka kirkira a ranar 3 ga watan Febrerun 1976 daga yankin jihar yammacin Najeriya. Jihar Ogun tana da iyaka da jihar Lagos daga kudu, jihar Oyo da Osun daga arewa, jihar Ondo da kuma Jamhoriyar Benin daga yamma. Babban birnin jihar itace Abeokuta, kuma itace birni mafi girma ta fuskar yawan jama'a. Sauran muhimman birane sun hada da, [[Ijebu Ode]] babban birnin Daular Ijebu, sai kuma [[Sagamu]] (inda akafi samun goro a Najeriya).<ref>"Ogun | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-23.</ref> Ogun na da yanayi na ''rain forest'' da kuma manyan itace daga arewa maso yamma. Tana da yawan fili kimanin kilomita araba’in 16,980.55<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2021-12-10.</ref> da yawan jama’a 3,751,140 (a bisa ƙidayar 2006). Inda jihar ta zamo ta 16 a yawan jama'a a Najeriya.<ref>"Ogun State". ''Ogun Smart City''. Retrieved 2020-05-24.</ref> Gwamnan jihar shine [[Dapo Abiodun]] na jam'iyyar APC, wanda aka rantsar a ranar 29 ga watan Mayun, 2019 a babban filin wasan kwallo kafa na MKO Abiola Stadium dake Kuto, Abeokuta. Ana mata lakabi da "Mashigar Najeriy" wato (''Gateway of Nigeria''), kuma garin tayi fice da manyan gidajen masana'antu da kuma zama tushen kere-kere a Najeriya. Sanannun masana'antun jihar sun hada da [[Kamfanin Siminti na Dangote Plc|Kamfanin Simintin Dangote]] dake Ibese,<ref>"Ibese Cement Plant - Dangote Cement". ''dangote.com''. Archived from the original on 11 June 2016. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin [[Nestle Nigeria|Nestle]],<ref>"Nestlé Flowergate Factory, Ogun". ''Food Processing Technology''. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin siminti na Lafarge dake [[Ewekoro]], Kamfanin Memmcol dake Orimerunmu,<ref>"Electricity Meter Manufacturing Company". ''www.memmcol.com''. Retrieved Aug 6, 2020.</ref> Kamfanin Coleman Cables dake [[Sagamu]] da [[Arepo, Nigeria|Arepo]],<ref>"Coleman Wires and Cables". ''www.colemancables.com''. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin [[Procter & Gamble]] dake [[Ado-Odo/Ota|Agbara]]<ref>"P&G in Nigeria". ''www.pgcareers.com''. Retrieved 2020-05-24.</ref> da dai sauransu. Mafi akasarin mutanen Ogun Yarbawa ne,<ref>"OGUN STATE". ''Ogun State Government Official Website''. Retrieved 2021-03-07.</ref> inda suke amfani da harshen yarbanci a matsayin yaren garin. Addinai dake da mafi yawan mabiya sune Musulunci da Kiristanci, duk da akwai sauran mabiya addinan gargajiya a Jihar.<ref>"Oludare, Ishola (2021-08-15). "Declare public holiday for Ifa festival like Muslims, Christians – Traditionalists tell Abiodun". ''Daily Post Nigeria''. Retrieved 2021-12-08.</ref> Jihar Ogun tayi fice a wajen samar da [[Shinkafar Ofada.]] Har wayau, jihar Ogun ta kasance gida ga taurari da manyan mutane daban daban a Najeriya da sassan Afurka gaba daya. == Iyakoki == [[File:Compass Magazine, Ogun State.jpg|thumb|Manyan gine gine Ogun]] [[File:Ogun state Government house, Abeokuta, Ogun state.jpg|thumb|Gidan gwamnatin Ogun]] Jihar Ogun tana da iyaka da jihohi huɗu: [[Lagos (jiha)|Lagos]], [[Ondo]], [[Osun]] da kuma [[Oyo (jiha)|Oyo]]. [[File:Fountain at Olumo Rock in Abeokuta, Ogun State Nigeria.jpg|thumb|Dutsun osun masu dubar da ruwa]] [[File:Railway, Abeokuta ogun state.jpg|thumb|Hanyar jigin kasa ta abekuta ogun]] == Ƙananan Hukumomi == Jihar Ogun nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|ƙananan hukumomi]] guda ashirin (20). Sune: * [[Abeokuta ta Arewa]] * [[Abeokuta ta Kudu]] * [[Ado-Odo/Ota]] * [[Ewekoro]] * [[Ifo]] * [[Ijebu ta Gabas]] * [[Ijebu ta Arewa]] * [[Ijebu ta Arewa maso Gabas]] * [[Ijebu Ode]] * [[Ikenne]] * [[Imeko Afon]] * [[Ipokia]] * [[Obafemi Owode]] * [[Odogbolu]] * [[Odeda]] * [[Ogun Waterside]] * [[Remo ta Arewa]] * [[Sagamu]]<br>(Shagamu) * [[Yewa ta Arewa]]<br>(formerly Egbado North) * [[Yewa ta Kudu]]<br>(formerly Egbado South) Asalin yarukan Jihar Ogun sun hada da Ẹgba, the Ijebu, the Remo, the Egbado, the Awori da kuma Egun. Akwai kuma sauran kananan yaruka da kamar su Ikale, the Ketu, the Ohori da kuma Anago.<ref>"6 Important Facts about Ogun State You Probably Didn't Know". ''Vanguard News''. 2017-07-27. Retrieved 2021-12-06.</ref> Jihar Ogun ta rabu zuwa mazabu guda uku Ogun ta Tsakiya, Ogun ta Gabas da kuma Ogun ta Yamma. Ogun ta Tsakiya ta kunshi mutanen Egba wanda ta mamaye kananan hukumomi shida: Abeokuta ta Arewa (Akomoje), Abeokuta ta Kudu (Ake), Ewekoro (Itori), Ifo (Ifo), Obafemi owode (Owode ẹgba) da kuma Odeda (Odeda). Ogun ta Gabas ta kunshi mutanen Ijebu da kuma mutanen Remos wanda ta mamaye kananan hukumomi tara: Ijebu ta Gabas (Ogbẹrẹ), Ijebu ta Arewa (Ijebu Igbo), Ijebu ta Arewa maso Gabas (Attan), Ijebu ode (Ijebu ode), Ikenne (Ikenne remo), Odogbolu (Odogbolu), Ogun waterside (Abigi), Remo ta Arewa (Ilisan Remo) da kuma Sagamu (Sagamu). Ogun ta Yamma ta kunshi mutanen Yewa (wanda aka sani da mutanen Egbado a da) wacce ta mamaye kananan hukumomi biyar: Ado odo Ota (Otta), Imeko Afon (Imeko), Ipokia (Ipokia), Yewa ta Arewa (Ayetoro) da kuma Yewa ta Kudu (Ilaro). == Ruwa (kogi) == * [[Ogun River]] * [[Yewa River]] == Ilimi da gine-gine == Jihar Ogun tana da ma yan Makarantun sakandare na gwamnati Tarayya wanda suka hada da Federal Government Girls' College, Sagamu  da kuma [[Federal Government College, Odogbolu]] da Federal Science da kuma Technical College, Ijebu-Imushin. A Jihar Ogun akwai Jami'a ta Gwamnati Tarayya guda daya watau the [[Federal University of Agriculture, Abeokuta|Federal University of Agriculture]], Abeokuta (FUNAAB) da kuma kwalejin ilimi na Gwamnatin Tarayya guda daya, FCE Osiele wanda duka suna nan a karamar hukumar Odeda. Sannan akwai kwalejin ilimi ta jiha watau Tai Solarin College of Education (TASCE) wacce aka fi sani a da da Kwalejin Jihar Ogun. Akwai kuma [[Moshood Abiola Polytechnic]] (MAPOLY), wacce aka fi sani ada da Polytechnic ta jihar Ogun, Ojere, Abeokuta. Sai kuma Gateway Polytechnic Saapade, Remo (GAPOSA), Abraham Adesanya Polytechnic, Ijebu-Igbo (Aapoly) (wanda aka sani ada da 'The Polytechnic Ijebu-Igbo) Har wayau, akwai jam'oi ƙarƙashin Gwamnatin jihar Ogun: Jami'ar Olabisi Onabanjo, Ago Iwoye (wacce aka fi sani da Jami'ar Jihar Ogun), da kuma Jami'ar Tai Solarin University of Education (TASUED) Ijebu Ode. Jihar Ogun tana da Jami'oi har guda tara wadda suke da rijista da kungiyar jam'oin Najeriya, wanda haƙan yasa ta zamo jiha mafi yawan jami'i a Najeriya. Sannan akwai jami'oi masu zaman kansu da dama, kamar su [[Chrisland University]], Abeokuta [[Bells University of Technology]] a [[Ota, Ogun|Ota]], [[Covenant University]] da kuma [[Babcock University]] dake Ilisan-Remo, wa ce itace Jami'a ta yan kasuwa ta farko a Najeriya. Jihar tana da asibitoci da dama waɗanda suka hada dae [[Federal Medical Center, Abeokuta|Federal Medical Center]] dake babban birnin Abeokuta, da kuma [[Olabisi Onabanjo University Teaching Hospital]] a Sagamu. Har ila yau akwai wurin horar masu bauta kasa wato [[National Youth Service Corps]] ([[National Youth Service Corps|NYSC]]) wanda ke karamar hukumar Sagamu. == Makarantun gaba da sakandare == <!---♦♦♦ Only add a university or college to this list if it already has its own article on the English Wikipedia ♦♦♦---> <!---♦♦♦ Please keep the list in alphabetical order ♦♦♦---> *[[Babcock University]], Ilisan Remo * [[Bells University of Technology]], Ota * [[Chrisland University]], Abeokuta <ref>{{Cite web|url=https://www.chrislanduniversity.edu.ng/|title=Home - Chrisland University|website=www.chrislandtuniversity.edu.ng}}</ref> * [[Christopher University]], babban titin Lagos Ibadan Makun, Sagamu * [[Covenant University]], Ota <ref>{{Cite web|url=https://www.covenantuniversity.edu.ng/|title=Home - Covenant University|website=www.covenantuniversity.edu.ng}}</ref> * [[Crawford University]], Igbesa * [[Crescent University]], [[Abeokuta]] * [[Federal Polytechnic, Ilaro]] * [[Federal University of Agriculture, Abeokuta]] *[[Hallmark University, Ijebu-Itele|Hallmark University, Ijebu Itele]] * [[McPherson University]], Seriki-Sotayo <ref>{{Cite web|url=http://www.mcu-edu.ng/|title=McPherson University|date=Jul 15, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140715005117/http://www.mcu-edu.ng/|access-date=Aug 6, 2020|archive-date=2014-07-15}}</ref> * [[Moshood Abiola Polytechnic]], Ojere * [[Mountain Top University]], Babban titin Lagos-Ibadan * [[National Open University of Nigeria]], Kobape, [[Abeokuta]] * [[Ogun State College of Health Technology]], Ilese, [[Ijebu Ode]] * [[Olabisi Onabanjo University]], [[Ago Iwoye]] * [[Tai Solarin University of Education]], Ijagun, [[Ijebu Ode|Ijebu-Ode]] * [[Federal College of Eduation]], Osiele, [[Osiele|Abeokuta]] * [[Gateway ICT Polytechnic]], Saapade, [[Remo-North LG|Lagos- Ibadan Expressway, Ogun State.]] == Sanannun mutane == <!---♦♦♦ Only add a person to this list if they already have their own article on the English Wikipedia ♦♦♦---> <!---♦♦♦ Please keep the list in alphabetical order ♦♦♦---> {{Div col|colwidth=35em}} *[[Abraham Adesanya]] (1922-2008), ɗan siyasa *[[Adebayo Adedeji]] (1930-2018), ɗan kashwa *[[Adebayo Ogunlesi]] (b. 1953), lauya, ma'aikacin banki *[[Adegboyega Dosunmu Amororo II]], mai shirya fina-finai, Olowu na Daular Owu kingdom *[[Adewale Oke Adekola]] *[[Afolabi Olabimtan]] *[[Anthony Joshua]] *[[Babafemi Ogundipe]] *[[Babatunde Osotimehin]] *[[Bisi Onasanya]] *[[Bola Ajibola]] *[[Bola Kuforiji Olubi]] *[[Olu Oyesanya]] *[[Cornelius Taiwo]] *[[Dapo Abiodun]] *[[David Alaba]], ɗa ga George Alaba, yariman [Ogere Remo], wanj tsohon gari mai dadadden tarihi. *[[Dimeji Bankole]] *[[Ebenezer Obey]], [[jùjú]] mawaƙi *[[Ernest Shonekan]] *[[Fela Kuti]] (1938-1997), mawaƙi, shugaban gungun mawaƙa, makaɗi, mai fafutukar siyasa, mabiyin shirin Pan-African *[[Fireboy DML]], singer *[[Femi Okurounmu]], ɗan siyasa *[[Fola Adeola]]{{Dubious|Fola Adeola|date=February 2018}}, ɗan kasuwa kuma ɗan siyasa *[[Funmilayo Ransome-Kuti]] (1900-197 malami, mai fafutukar 'yancin mata *[[Funke Akindele]] (b. 1977), 'yar wansa kwaikwayo *[[Gbenga Daniel]] (b. 1956), ɗan siyasa *[[Hannah Idowu Dideolu Awolowo]] (1915-2015), 'yar kasuwa kuma 'yar siyasa *[[Hubert Ogunde]] (1916-1990), jarumin fim, marubucin shiri, manajan fage kuma mawaƙi. *[[Ibikunle Amosun]] (b. 1958), ɗan kasuwa, Sanata, tsohon Gwamnan Jihar Ogun tsakanin 2011-2019 *[[Idowu Sofola]] (1934-1982), alkali, Shugaban ƙungiyan Lauyoyin Najeriya daga 1980-1982 *[[Joseph Adenuga]] (b. 1982), wanda akafi sani da Skepta, mawakin burtaniya kuma mai shirya wakoki. *[[Jubril Martins-Kuye]] (b. 1942), ɗan siyasa *[[K1 De Ultimate]] (b. 1957), mawaƙin Fuji *[[Kehinde Sofola]] (1924-2007), alkali *[[Kemi Adeosun]] (b. 1967), tsohon ministan Kuɗi na Najeriya *[[Laycon]] (b. 1993), sananne ne mai suna Olamilekan Moshood Agbeleshe, dan wasan kwaikwayo na shirin talabijin, mawakin rap, mawaki kuma marubucin wakoki *[[Mike Adenuga]] *[[Moshood Abiola]] *[[Oba Otudeko]] (b. 1943), ɗan kasuwa *[[Obafemi Awolowo]] (1909-1987) *[[Ola Rotimi]] *[[Olabisi Onabanjo]] *[[Oladipo Diya]] *[[Olamide]] *[[Olawunmi Banjo]] *[[Olusegun Obasanjo]] *[[Olusegun Osoba]] *[[Paul Adefarasin]] *[[Peter Akinola]] *[[Salawa Abeni]] *[[Sara Forbes Bonetta]] *[[Tai Solarin]] (1922-1994), mai koyarwa, mawallafin littafai, mai fafutukar yancin 'yan kasa *[[Thomas Adeoye Lambo]] (1923-2004), malami, mai gudanarwa, masanin lafiyar kwakwalwa, mataimakin shugaban kungiyar World Health Organization *[[Tunde Bakare]] (b. 1954), Pasto Apostolika, ɗan siyasa *[[Tunji Olurin]] (b. 1944), genar mai ritaya *[[Wole Soyinka]] (b. 1934), 1986 mai lambar yabo na rubutu wato Nobel Prize for Literature laureate *[[Yemi Osinbajo]] (b. 1957), ɗan siyasa, lauya *[[Bosun Tijani]] (b. 1977), ɗan kasuwa {{Div col end}} == Wuraren ziyara a Jihar Ogun == * [[Olumo Rock]] * [[Olusegun Obasanjo Presidential Library]] == Ma'adanan Jihar Ogun == *Clay *Limestone and Phosphate *Bitumen *Kaolin *Gemstone *Feldspar == References == {{DEFAULTSORT:Ogun}} {{Jihohin Najeriya}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 5ekap3mth7x53vqchdbv4wl9hoabbrn 161907 161906 2022-07-27T18:56:08Z Uncle Bash007 9891 /* Ma'adanan Jihar Ogun */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Ogun'''</font><br><font size="1">[[Jerin jihohin Nijeriya|Sunan barkwancin jiha]]: Jihar ƙofa.</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Ogun_State_map.png|200px|Wurin Jihar Ogun cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Yarbanci|Yoruba]], [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"|[[Ibikunle Amosun]] ([[All Progressive Congress|APC]]) |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1976]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Abeokuta]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"|16,980.55km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,751,140 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-OG |} [[File:Ogun river view from Olumo top in Abeokuta, Ogun State-Nigeria.jpg|thumb|Jihar Ogun]] [[File:Lafenwa road Abeokuta, Ogun state.jpg|thumb|mutanen Ogun]] [[File:Neuropsychiatric Hospital, Aro, Ogun state.jpg|thumb|Babbar asibitin ogun]] '''Jihar Ogun''' Jiha ce dake kudu maso yammacin [[Najeriya]]. Wacce aka kirkira a ranar 3 ga watan Febrerun 1976 daga yankin jihar yammacin Najeriya. Jihar Ogun tana da iyaka da jihar Lagos daga kudu, jihar Oyo da Osun daga arewa, jihar Ondo da kuma Jamhoriyar Benin daga yamma. Babban birnin jihar itace Abeokuta, kuma itace birni mafi girma ta fuskar yawan jama'a. Sauran muhimman birane sun hada da, [[Ijebu Ode]] babban birnin Daular Ijebu, sai kuma [[Sagamu]] (inda akafi samun goro a Najeriya).<ref>"Ogun | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-23.</ref> Ogun na da yanayi na ''rain forest'' da kuma manyan itace daga arewa maso yamma. Tana da yawan fili kimanin kilomita araba’in 16,980.55<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2021-12-10.</ref> da yawan jama’a 3,751,140 (a bisa ƙidayar 2006). Inda jihar ta zamo ta 16 a yawan jama'a a Najeriya.<ref>"Ogun State". ''Ogun Smart City''. Retrieved 2020-05-24.</ref> Gwamnan jihar shine [[Dapo Abiodun]] na jam'iyyar APC, wanda aka rantsar a ranar 29 ga watan Mayun, 2019 a babban filin wasan kwallo kafa na MKO Abiola Stadium dake Kuto, Abeokuta. Ana mata lakabi da "Mashigar Najeriy" wato (''Gateway of Nigeria''), kuma garin tayi fice da manyan gidajen masana'antu da kuma zama tushen kere-kere a Najeriya. Sanannun masana'antun jihar sun hada da [[Kamfanin Siminti na Dangote Plc|Kamfanin Simintin Dangote]] dake Ibese,<ref>"Ibese Cement Plant - Dangote Cement". ''dangote.com''. Archived from the original on 11 June 2016. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin [[Nestle Nigeria|Nestle]],<ref>"Nestlé Flowergate Factory, Ogun". ''Food Processing Technology''. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin siminti na Lafarge dake [[Ewekoro]], Kamfanin Memmcol dake Orimerunmu,<ref>"Electricity Meter Manufacturing Company". ''www.memmcol.com''. Retrieved Aug 6, 2020.</ref> Kamfanin Coleman Cables dake [[Sagamu]] da [[Arepo, Nigeria|Arepo]],<ref>"Coleman Wires and Cables". ''www.colemancables.com''. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin [[Procter & Gamble]] dake [[Ado-Odo/Ota|Agbara]]<ref>"P&G in Nigeria". ''www.pgcareers.com''. Retrieved 2020-05-24.</ref> da dai sauransu. Mafi akasarin mutanen Ogun Yarbawa ne,<ref>"OGUN STATE". ''Ogun State Government Official Website''. Retrieved 2021-03-07.</ref> inda suke amfani da harshen yarbanci a matsayin yaren garin. Addinai dake da mafi yawan mabiya sune Musulunci da Kiristanci, duk da akwai sauran mabiya addinan gargajiya a Jihar.<ref>"Oludare, Ishola (2021-08-15). "Declare public holiday for Ifa festival like Muslims, Christians – Traditionalists tell Abiodun". ''Daily Post Nigeria''. Retrieved 2021-12-08.</ref> Jihar Ogun tayi fice a wajen samar da [[Shinkafar Ofada.]] Har wayau, jihar Ogun ta kasance gida ga taurari da manyan mutane daban daban a Najeriya da sassan Afurka gaba daya. == Iyakoki == [[File:Compass Magazine, Ogun State.jpg|thumb|Manyan gine gine Ogun]] [[File:Ogun state Government house, Abeokuta, Ogun state.jpg|thumb|Gidan gwamnatin Ogun]] Jihar Ogun tana da iyaka da jihohi huɗu: [[Lagos (jiha)|Lagos]], [[Ondo]], [[Osun]] da kuma [[Oyo (jiha)|Oyo]]. [[File:Fountain at Olumo Rock in Abeokuta, Ogun State Nigeria.jpg|thumb|Dutsun osun masu dubar da ruwa]] [[File:Railway, Abeokuta ogun state.jpg|thumb|Hanyar jigin kasa ta abekuta ogun]] == Ƙananan Hukumomi == Jihar Ogun nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|ƙananan hukumomi]] guda ashirin (20). Sune: * [[Abeokuta ta Arewa]] * [[Abeokuta ta Kudu]] * [[Ado-Odo/Ota]] * [[Ewekoro]] * [[Ifo]] * [[Ijebu ta Gabas]] * [[Ijebu ta Arewa]] * [[Ijebu ta Arewa maso Gabas]] * [[Ijebu Ode]] * [[Ikenne]] * [[Imeko Afon]] * [[Ipokia]] * [[Obafemi Owode]] * [[Odogbolu]] * [[Odeda]] * [[Ogun Waterside]] * [[Remo ta Arewa]] * [[Sagamu]]<br>(Shagamu) * [[Yewa ta Arewa]]<br>(formerly Egbado North) * [[Yewa ta Kudu]]<br>(formerly Egbado South) Asalin yarukan Jihar Ogun sun hada da Ẹgba, the Ijebu, the Remo, the Egbado, the Awori da kuma Egun. Akwai kuma sauran kananan yaruka da kamar su Ikale, the Ketu, the Ohori da kuma Anago.<ref>"6 Important Facts about Ogun State You Probably Didn't Know". ''Vanguard News''. 2017-07-27. Retrieved 2021-12-06.</ref> Jihar Ogun ta rabu zuwa mazabu guda uku Ogun ta Tsakiya, Ogun ta Gabas da kuma Ogun ta Yamma. Ogun ta Tsakiya ta kunshi mutanen Egba wanda ta mamaye kananan hukumomi shida: Abeokuta ta Arewa (Akomoje), Abeokuta ta Kudu (Ake), Ewekoro (Itori), Ifo (Ifo), Obafemi owode (Owode ẹgba) da kuma Odeda (Odeda). Ogun ta Gabas ta kunshi mutanen Ijebu da kuma mutanen Remos wanda ta mamaye kananan hukumomi tara: Ijebu ta Gabas (Ogbẹrẹ), Ijebu ta Arewa (Ijebu Igbo), Ijebu ta Arewa maso Gabas (Attan), Ijebu ode (Ijebu ode), Ikenne (Ikenne remo), Odogbolu (Odogbolu), Ogun waterside (Abigi), Remo ta Arewa (Ilisan Remo) da kuma Sagamu (Sagamu). Ogun ta Yamma ta kunshi mutanen Yewa (wanda aka sani da mutanen Egbado a da) wacce ta mamaye kananan hukumomi biyar: Ado odo Ota (Otta), Imeko Afon (Imeko), Ipokia (Ipokia), Yewa ta Arewa (Ayetoro) da kuma Yewa ta Kudu (Ilaro). == Ruwa (kogi) == * [[Ogun River]] * [[Yewa River]] == Ilimi da gine-gine == Jihar Ogun tana da ma yan Makarantun sakandare na gwamnati Tarayya wanda suka hada da Federal Government Girls' College, Sagamu  da kuma [[Federal Government College, Odogbolu]] da Federal Science da kuma Technical College, Ijebu-Imushin. A Jihar Ogun akwai Jami'a ta Gwamnati Tarayya guda daya watau the [[Federal University of Agriculture, Abeokuta|Federal University of Agriculture]], Abeokuta (FUNAAB) da kuma kwalejin ilimi na Gwamnatin Tarayya guda daya, FCE Osiele wanda duka suna nan a karamar hukumar Odeda. Sannan akwai kwalejin ilimi ta jiha watau Tai Solarin College of Education (TASCE) wacce aka fi sani a da da Kwalejin Jihar Ogun. Akwai kuma [[Moshood Abiola Polytechnic]] (MAPOLY), wacce aka fi sani ada da Polytechnic ta jihar Ogun, Ojere, Abeokuta. Sai kuma Gateway Polytechnic Saapade, Remo (GAPOSA), Abraham Adesanya Polytechnic, Ijebu-Igbo (Aapoly) (wanda aka sani ada da 'The Polytechnic Ijebu-Igbo) Har wayau, akwai jam'oi ƙarƙashin Gwamnatin jihar Ogun: Jami'ar Olabisi Onabanjo, Ago Iwoye (wacce aka fi sani da Jami'ar Jihar Ogun), da kuma Jami'ar Tai Solarin University of Education (TASUED) Ijebu Ode. Jihar Ogun tana da Jami'oi har guda tara wadda suke da rijista da kungiyar jam'oin Najeriya, wanda haƙan yasa ta zamo jiha mafi yawan jami'i a Najeriya. Sannan akwai jami'oi masu zaman kansu da dama, kamar su [[Chrisland University]], Abeokuta [[Bells University of Technology]] a [[Ota, Ogun|Ota]], [[Covenant University]] da kuma [[Babcock University]] dake Ilisan-Remo, wa ce itace Jami'a ta yan kasuwa ta farko a Najeriya. Jihar tana da asibitoci da dama waɗanda suka hada dae [[Federal Medical Center, Abeokuta|Federal Medical Center]] dake babban birnin Abeokuta, da kuma [[Olabisi Onabanjo University Teaching Hospital]] a Sagamu. Har ila yau akwai wurin horar masu bauta kasa wato [[National Youth Service Corps]] ([[National Youth Service Corps|NYSC]]) wanda ke karamar hukumar Sagamu. == Makarantun gaba da sakandare == <!---♦♦♦ Only add a university or college to this list if it already has its own article on the English Wikipedia ♦♦♦---> <!---♦♦♦ Please keep the list in alphabetical order ♦♦♦---> *[[Babcock University]], Ilisan Remo * [[Bells University of Technology]], Ota * [[Chrisland University]], Abeokuta <ref>{{Cite web|url=https://www.chrislanduniversity.edu.ng/|title=Home - Chrisland University|website=www.chrislandtuniversity.edu.ng}}</ref> * [[Christopher University]], babban titin Lagos Ibadan Makun, Sagamu * [[Covenant University]], Ota <ref>{{Cite web|url=https://www.covenantuniversity.edu.ng/|title=Home - Covenant University|website=www.covenantuniversity.edu.ng}}</ref> * [[Crawford University]], Igbesa * [[Crescent University]], [[Abeokuta]] * [[Federal Polytechnic, Ilaro]] * [[Federal University of Agriculture, Abeokuta]] *[[Hallmark University, Ijebu-Itele|Hallmark University, Ijebu Itele]] * [[McPherson University]], Seriki-Sotayo <ref>{{Cite web|url=http://www.mcu-edu.ng/|title=McPherson University|date=Jul 15, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140715005117/http://www.mcu-edu.ng/|access-date=Aug 6, 2020|archive-date=2014-07-15}}</ref> * [[Moshood Abiola Polytechnic]], Ojere * [[Mountain Top University]], Babban titin Lagos-Ibadan * [[National Open University of Nigeria]], Kobape, [[Abeokuta]] * [[Ogun State College of Health Technology]], Ilese, [[Ijebu Ode]] * [[Olabisi Onabanjo University]], [[Ago Iwoye]] * [[Tai Solarin University of Education]], Ijagun, [[Ijebu Ode|Ijebu-Ode]] * [[Federal College of Eduation]], Osiele, [[Osiele|Abeokuta]] * [[Gateway ICT Polytechnic]], Saapade, [[Remo-North LG|Lagos- Ibadan Expressway, Ogun State.]] == Sanannun mutane == <!---♦♦♦ Only add a person to this list if they already have their own article on the English Wikipedia ♦♦♦---> <!---♦♦♦ Please keep the list in alphabetical order ♦♦♦---> {{Div col|colwidth=35em}} *[[Abraham Adesanya]] (1922-2008), ɗan siyasa *[[Adebayo Adedeji]] (1930-2018), ɗan kashwa *[[Adebayo Ogunlesi]] (b. 1953), lauya, ma'aikacin banki *[[Adegboyega Dosunmu Amororo II]], mai shirya fina-finai, Olowu na Daular Owu kingdom *[[Adewale Oke Adekola]] *[[Afolabi Olabimtan]] *[[Anthony Joshua]] *[[Babafemi Ogundipe]] *[[Babatunde Osotimehin]] *[[Bisi Onasanya]] *[[Bola Ajibola]] *[[Bola Kuforiji Olubi]] *[[Olu Oyesanya]] *[[Cornelius Taiwo]] *[[Dapo Abiodun]] *[[David Alaba]], ɗa ga George Alaba, yariman [Ogere Remo], wanj tsohon gari mai dadadden tarihi. *[[Dimeji Bankole]] *[[Ebenezer Obey]], [[jùjú]] mawaƙi *[[Ernest Shonekan]] *[[Fela Kuti]] (1938-1997), mawaƙi, shugaban gungun mawaƙa, makaɗi, mai fafutukar siyasa, mabiyin shirin Pan-African *[[Fireboy DML]], singer *[[Femi Okurounmu]], ɗan siyasa *[[Fola Adeola]]{{Dubious|Fola Adeola|date=February 2018}}, ɗan kasuwa kuma ɗan siyasa *[[Funmilayo Ransome-Kuti]] (1900-197 malami, mai fafutukar 'yancin mata *[[Funke Akindele]] (b. 1977), 'yar wansa kwaikwayo *[[Gbenga Daniel]] (b. 1956), ɗan siyasa *[[Hannah Idowu Dideolu Awolowo]] (1915-2015), 'yar kasuwa kuma 'yar siyasa *[[Hubert Ogunde]] (1916-1990), jarumin fim, marubucin shiri, manajan fage kuma mawaƙi. *[[Ibikunle Amosun]] (b. 1958), ɗan kasuwa, Sanata, tsohon Gwamnan Jihar Ogun tsakanin 2011-2019 *[[Idowu Sofola]] (1934-1982), alkali, Shugaban ƙungiyan Lauyoyin Najeriya daga 1980-1982 *[[Joseph Adenuga]] (b. 1982), wanda akafi sani da Skepta, mawakin burtaniya kuma mai shirya wakoki. *[[Jubril Martins-Kuye]] (b. 1942), ɗan siyasa *[[K1 De Ultimate]] (b. 1957), mawaƙin Fuji *[[Kehinde Sofola]] (1924-2007), alkali *[[Kemi Adeosun]] (b. 1967), tsohon ministan Kuɗi na Najeriya *[[Laycon]] (b. 1993), sananne ne mai suna Olamilekan Moshood Agbeleshe, dan wasan kwaikwayo na shirin talabijin, mawakin rap, mawaki kuma marubucin wakoki *[[Mike Adenuga]] *[[Moshood Abiola]] *[[Oba Otudeko]] (b. 1943), ɗan kasuwa *[[Obafemi Awolowo]] (1909-1987) *[[Ola Rotimi]] *[[Olabisi Onabanjo]] *[[Oladipo Diya]] *[[Olamide]] *[[Olawunmi Banjo]] *[[Olusegun Obasanjo]] *[[Olusegun Osoba]] *[[Paul Adefarasin]] *[[Peter Akinola]] *[[Salawa Abeni]] *[[Sara Forbes Bonetta]] *[[Tai Solarin]] (1922-1994), mai koyarwa, mawallafin littafai, mai fafutukar yancin 'yan kasa *[[Thomas Adeoye Lambo]] (1923-2004), malami, mai gudanarwa, masanin lafiyar kwakwalwa, mataimakin shugaban kungiyar World Health Organization *[[Tunde Bakare]] (b. 1954), Pasto Apostolika, ɗan siyasa *[[Tunji Olurin]] (b. 1944), genar mai ritaya *[[Wole Soyinka]] (b. 1934), 1986 mai lambar yabo na rubutu wato Nobel Prize for Literature laureate *[[Yemi Osinbajo]] (b. 1957), ɗan siyasa, lauya *[[Bosun Tijani]] (b. 1977), ɗan kasuwa {{Div col end}} == Wuraren ziyara a Jihar Ogun == * [[Olumo Rock]] * [[Olusegun Obasanjo Presidential Library]] == Ma'adanan Jihar Ogun == Ma'adanan da ake iya samu a Jihar Ogun sun hada da: *Clay *Limestone and Phosphate *Bitumen *Kaolin *Gemstone *Feldspar == References == {{DEFAULTSORT:Ogun}} {{Jihohin Najeriya}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] ta008ag0ms2bhwfwr9xq7gq23n0kuz3 161908 161907 2022-07-27T18:56:56Z Uncle Bash007 9891 /* Ma'adanan Jihar Ogun */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Ogun'''</font><br><font size="1">[[Jerin jihohin Nijeriya|Sunan barkwancin jiha]]: Jihar ƙofa.</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Ogun_State_map.png|200px|Wurin Jihar Ogun cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Yarbanci|Yoruba]], [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"|[[Ibikunle Amosun]] ([[All Progressive Congress|APC]]) |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1976]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Abeokuta]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"|16,980.55km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,751,140 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-OG |} [[File:Ogun river view from Olumo top in Abeokuta, Ogun State-Nigeria.jpg|thumb|Jihar Ogun]] [[File:Lafenwa road Abeokuta, Ogun state.jpg|thumb|mutanen Ogun]] [[File:Neuropsychiatric Hospital, Aro, Ogun state.jpg|thumb|Babbar asibitin ogun]] '''Jihar Ogun''' Jiha ce dake kudu maso yammacin [[Najeriya]]. Wacce aka kirkira a ranar 3 ga watan Febrerun 1976 daga yankin jihar yammacin Najeriya. Jihar Ogun tana da iyaka da jihar Lagos daga kudu, jihar Oyo da Osun daga arewa, jihar Ondo da kuma Jamhoriyar Benin daga yamma. Babban birnin jihar itace Abeokuta, kuma itace birni mafi girma ta fuskar yawan jama'a. Sauran muhimman birane sun hada da, [[Ijebu Ode]] babban birnin Daular Ijebu, sai kuma [[Sagamu]] (inda akafi samun goro a Najeriya).<ref>"Ogun | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-23.</ref> Ogun na da yanayi na ''rain forest'' da kuma manyan itace daga arewa maso yamma. Tana da yawan fili kimanin kilomita araba’in 16,980.55<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2021-12-10.</ref> da yawan jama’a 3,751,140 (a bisa ƙidayar 2006). Inda jihar ta zamo ta 16 a yawan jama'a a Najeriya.<ref>"Ogun State". ''Ogun Smart City''. Retrieved 2020-05-24.</ref> Gwamnan jihar shine [[Dapo Abiodun]] na jam'iyyar APC, wanda aka rantsar a ranar 29 ga watan Mayun, 2019 a babban filin wasan kwallo kafa na MKO Abiola Stadium dake Kuto, Abeokuta. Ana mata lakabi da "Mashigar Najeriy" wato (''Gateway of Nigeria''), kuma garin tayi fice da manyan gidajen masana'antu da kuma zama tushen kere-kere a Najeriya. Sanannun masana'antun jihar sun hada da [[Kamfanin Siminti na Dangote Plc|Kamfanin Simintin Dangote]] dake Ibese,<ref>"Ibese Cement Plant - Dangote Cement". ''dangote.com''. Archived from the original on 11 June 2016. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin [[Nestle Nigeria|Nestle]],<ref>"Nestlé Flowergate Factory, Ogun". ''Food Processing Technology''. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin siminti na Lafarge dake [[Ewekoro]], Kamfanin Memmcol dake Orimerunmu,<ref>"Electricity Meter Manufacturing Company". ''www.memmcol.com''. Retrieved Aug 6, 2020.</ref> Kamfanin Coleman Cables dake [[Sagamu]] da [[Arepo, Nigeria|Arepo]],<ref>"Coleman Wires and Cables". ''www.colemancables.com''. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin [[Procter & Gamble]] dake [[Ado-Odo/Ota|Agbara]]<ref>"P&G in Nigeria". ''www.pgcareers.com''. Retrieved 2020-05-24.</ref> da dai sauransu. Mafi akasarin mutanen Ogun Yarbawa ne,<ref>"OGUN STATE". ''Ogun State Government Official Website''. Retrieved 2021-03-07.</ref> inda suke amfani da harshen yarbanci a matsayin yaren garin. Addinai dake da mafi yawan mabiya sune Musulunci da Kiristanci, duk da akwai sauran mabiya addinan gargajiya a Jihar.<ref>"Oludare, Ishola (2021-08-15). "Declare public holiday for Ifa festival like Muslims, Christians – Traditionalists tell Abiodun". ''Daily Post Nigeria''. Retrieved 2021-12-08.</ref> Jihar Ogun tayi fice a wajen samar da [[Shinkafar Ofada.]] Har wayau, jihar Ogun ta kasance gida ga taurari da manyan mutane daban daban a Najeriya da sassan Afurka gaba daya. == Iyakoki == [[File:Compass Magazine, Ogun State.jpg|thumb|Manyan gine gine Ogun]] [[File:Ogun state Government house, Abeokuta, Ogun state.jpg|thumb|Gidan gwamnatin Ogun]] Jihar Ogun tana da iyaka da jihohi huɗu: [[Lagos (jiha)|Lagos]], [[Ondo]], [[Osun]] da kuma [[Oyo (jiha)|Oyo]]. [[File:Fountain at Olumo Rock in Abeokuta, Ogun State Nigeria.jpg|thumb|Dutsun osun masu dubar da ruwa]] [[File:Railway, Abeokuta ogun state.jpg|thumb|Hanyar jigin kasa ta abekuta ogun]] == Ƙananan Hukumomi == Jihar Ogun nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|ƙananan hukumomi]] guda ashirin (20). Sune: * [[Abeokuta ta Arewa]] * [[Abeokuta ta Kudu]] * [[Ado-Odo/Ota]] * [[Ewekoro]] * [[Ifo]] * [[Ijebu ta Gabas]] * [[Ijebu ta Arewa]] * [[Ijebu ta Arewa maso Gabas]] * [[Ijebu Ode]] * [[Ikenne]] * [[Imeko Afon]] * [[Ipokia]] * [[Obafemi Owode]] * [[Odogbolu]] * [[Odeda]] * [[Ogun Waterside]] * [[Remo ta Arewa]] * [[Sagamu]]<br>(Shagamu) * [[Yewa ta Arewa]]<br>(formerly Egbado North) * [[Yewa ta Kudu]]<br>(formerly Egbado South) Asalin yarukan Jihar Ogun sun hada da Ẹgba, the Ijebu, the Remo, the Egbado, the Awori da kuma Egun. Akwai kuma sauran kananan yaruka da kamar su Ikale, the Ketu, the Ohori da kuma Anago.<ref>"6 Important Facts about Ogun State You Probably Didn't Know". ''Vanguard News''. 2017-07-27. Retrieved 2021-12-06.</ref> Jihar Ogun ta rabu zuwa mazabu guda uku Ogun ta Tsakiya, Ogun ta Gabas da kuma Ogun ta Yamma. Ogun ta Tsakiya ta kunshi mutanen Egba wanda ta mamaye kananan hukumomi shida: Abeokuta ta Arewa (Akomoje), Abeokuta ta Kudu (Ake), Ewekoro (Itori), Ifo (Ifo), Obafemi owode (Owode ẹgba) da kuma Odeda (Odeda). Ogun ta Gabas ta kunshi mutanen Ijebu da kuma mutanen Remos wanda ta mamaye kananan hukumomi tara: Ijebu ta Gabas (Ogbẹrẹ), Ijebu ta Arewa (Ijebu Igbo), Ijebu ta Arewa maso Gabas (Attan), Ijebu ode (Ijebu ode), Ikenne (Ikenne remo), Odogbolu (Odogbolu), Ogun waterside (Abigi), Remo ta Arewa (Ilisan Remo) da kuma Sagamu (Sagamu). Ogun ta Yamma ta kunshi mutanen Yewa (wanda aka sani da mutanen Egbado a da) wacce ta mamaye kananan hukumomi biyar: Ado odo Ota (Otta), Imeko Afon (Imeko), Ipokia (Ipokia), Yewa ta Arewa (Ayetoro) da kuma Yewa ta Kudu (Ilaro). == Ruwa (kogi) == * [[Ogun River]] * [[Yewa River]] == Ilimi da gine-gine == Jihar Ogun tana da ma yan Makarantun sakandare na gwamnati Tarayya wanda suka hada da Federal Government Girls' College, Sagamu  da kuma [[Federal Government College, Odogbolu]] da Federal Science da kuma Technical College, Ijebu-Imushin. A Jihar Ogun akwai Jami'a ta Gwamnati Tarayya guda daya watau the [[Federal University of Agriculture, Abeokuta|Federal University of Agriculture]], Abeokuta (FUNAAB) da kuma kwalejin ilimi na Gwamnatin Tarayya guda daya, FCE Osiele wanda duka suna nan a karamar hukumar Odeda. Sannan akwai kwalejin ilimi ta jiha watau Tai Solarin College of Education (TASCE) wacce aka fi sani a da da Kwalejin Jihar Ogun. Akwai kuma [[Moshood Abiola Polytechnic]] (MAPOLY), wacce aka fi sani ada da Polytechnic ta jihar Ogun, Ojere, Abeokuta. Sai kuma Gateway Polytechnic Saapade, Remo (GAPOSA), Abraham Adesanya Polytechnic, Ijebu-Igbo (Aapoly) (wanda aka sani ada da 'The Polytechnic Ijebu-Igbo) Har wayau, akwai jam'oi ƙarƙashin Gwamnatin jihar Ogun: Jami'ar Olabisi Onabanjo, Ago Iwoye (wacce aka fi sani da Jami'ar Jihar Ogun), da kuma Jami'ar Tai Solarin University of Education (TASUED) Ijebu Ode. Jihar Ogun tana da Jami'oi har guda tara wadda suke da rijista da kungiyar jam'oin Najeriya, wanda haƙan yasa ta zamo jiha mafi yawan jami'i a Najeriya. Sannan akwai jami'oi masu zaman kansu da dama, kamar su [[Chrisland University]], Abeokuta [[Bells University of Technology]] a [[Ota, Ogun|Ota]], [[Covenant University]] da kuma [[Babcock University]] dake Ilisan-Remo, wa ce itace Jami'a ta yan kasuwa ta farko a Najeriya. Jihar tana da asibitoci da dama waɗanda suka hada dae [[Federal Medical Center, Abeokuta|Federal Medical Center]] dake babban birnin Abeokuta, da kuma [[Olabisi Onabanjo University Teaching Hospital]] a Sagamu. Har ila yau akwai wurin horar masu bauta kasa wato [[National Youth Service Corps]] ([[National Youth Service Corps|NYSC]]) wanda ke karamar hukumar Sagamu. == Makarantun gaba da sakandare == <!---♦♦♦ Only add a university or college to this list if it already has its own article on the English Wikipedia ♦♦♦---> <!---♦♦♦ Please keep the list in alphabetical order ♦♦♦---> *[[Babcock University]], Ilisan Remo * [[Bells University of Technology]], Ota * [[Chrisland University]], Abeokuta <ref>{{Cite web|url=https://www.chrislanduniversity.edu.ng/|title=Home - Chrisland University|website=www.chrislandtuniversity.edu.ng}}</ref> * [[Christopher University]], babban titin Lagos Ibadan Makun, Sagamu * [[Covenant University]], Ota <ref>{{Cite web|url=https://www.covenantuniversity.edu.ng/|title=Home - Covenant University|website=www.covenantuniversity.edu.ng}}</ref> * [[Crawford University]], Igbesa * [[Crescent University]], [[Abeokuta]] * [[Federal Polytechnic, Ilaro]] * [[Federal University of Agriculture, Abeokuta]] *[[Hallmark University, Ijebu-Itele|Hallmark University, Ijebu Itele]] * [[McPherson University]], Seriki-Sotayo <ref>{{Cite web|url=http://www.mcu-edu.ng/|title=McPherson University|date=Jul 15, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140715005117/http://www.mcu-edu.ng/|access-date=Aug 6, 2020|archive-date=2014-07-15}}</ref> * [[Moshood Abiola Polytechnic]], Ojere * [[Mountain Top University]], Babban titin Lagos-Ibadan * [[National Open University of Nigeria]], Kobape, [[Abeokuta]] * [[Ogun State College of Health Technology]], Ilese, [[Ijebu Ode]] * [[Olabisi Onabanjo University]], [[Ago Iwoye]] * [[Tai Solarin University of Education]], Ijagun, [[Ijebu Ode|Ijebu-Ode]] * [[Federal College of Eduation]], Osiele, [[Osiele|Abeokuta]] * [[Gateway ICT Polytechnic]], Saapade, [[Remo-North LG|Lagos- Ibadan Expressway, Ogun State.]] == Sanannun mutane == <!---♦♦♦ Only add a person to this list if they already have their own article on the English Wikipedia ♦♦♦---> <!---♦♦♦ Please keep the list in alphabetical order ♦♦♦---> {{Div col|colwidth=35em}} *[[Abraham Adesanya]] (1922-2008), ɗan siyasa *[[Adebayo Adedeji]] (1930-2018), ɗan kashwa *[[Adebayo Ogunlesi]] (b. 1953), lauya, ma'aikacin banki *[[Adegboyega Dosunmu Amororo II]], mai shirya fina-finai, Olowu na Daular Owu kingdom *[[Adewale Oke Adekola]] *[[Afolabi Olabimtan]] *[[Anthony Joshua]] *[[Babafemi Ogundipe]] *[[Babatunde Osotimehin]] *[[Bisi Onasanya]] *[[Bola Ajibola]] *[[Bola Kuforiji Olubi]] *[[Olu Oyesanya]] *[[Cornelius Taiwo]] *[[Dapo Abiodun]] *[[David Alaba]], ɗa ga George Alaba, yariman [Ogere Remo], wanj tsohon gari mai dadadden tarihi. *[[Dimeji Bankole]] *[[Ebenezer Obey]], [[jùjú]] mawaƙi *[[Ernest Shonekan]] *[[Fela Kuti]] (1938-1997), mawaƙi, shugaban gungun mawaƙa, makaɗi, mai fafutukar siyasa, mabiyin shirin Pan-African *[[Fireboy DML]], singer *[[Femi Okurounmu]], ɗan siyasa *[[Fola Adeola]]{{Dubious|Fola Adeola|date=February 2018}}, ɗan kasuwa kuma ɗan siyasa *[[Funmilayo Ransome-Kuti]] (1900-197 malami, mai fafutukar 'yancin mata *[[Funke Akindele]] (b. 1977), 'yar wansa kwaikwayo *[[Gbenga Daniel]] (b. 1956), ɗan siyasa *[[Hannah Idowu Dideolu Awolowo]] (1915-2015), 'yar kasuwa kuma 'yar siyasa *[[Hubert Ogunde]] (1916-1990), jarumin fim, marubucin shiri, manajan fage kuma mawaƙi. *[[Ibikunle Amosun]] (b. 1958), ɗan kasuwa, Sanata, tsohon Gwamnan Jihar Ogun tsakanin 2011-2019 *[[Idowu Sofola]] (1934-1982), alkali, Shugaban ƙungiyan Lauyoyin Najeriya daga 1980-1982 *[[Joseph Adenuga]] (b. 1982), wanda akafi sani da Skepta, mawakin burtaniya kuma mai shirya wakoki. *[[Jubril Martins-Kuye]] (b. 1942), ɗan siyasa *[[K1 De Ultimate]] (b. 1957), mawaƙin Fuji *[[Kehinde Sofola]] (1924-2007), alkali *[[Kemi Adeosun]] (b. 1967), tsohon ministan Kuɗi na Najeriya *[[Laycon]] (b. 1993), sananne ne mai suna Olamilekan Moshood Agbeleshe, dan wasan kwaikwayo na shirin talabijin, mawakin rap, mawaki kuma marubucin wakoki *[[Mike Adenuga]] *[[Moshood Abiola]] *[[Oba Otudeko]] (b. 1943), ɗan kasuwa *[[Obafemi Awolowo]] (1909-1987) *[[Ola Rotimi]] *[[Olabisi Onabanjo]] *[[Oladipo Diya]] *[[Olamide]] *[[Olawunmi Banjo]] *[[Olusegun Obasanjo]] *[[Olusegun Osoba]] *[[Paul Adefarasin]] *[[Peter Akinola]] *[[Salawa Abeni]] *[[Sara Forbes Bonetta]] *[[Tai Solarin]] (1922-1994), mai koyarwa, mawallafin littafai, mai fafutukar yancin 'yan kasa *[[Thomas Adeoye Lambo]] (1923-2004), malami, mai gudanarwa, masanin lafiyar kwakwalwa, mataimakin shugaban kungiyar World Health Organization *[[Tunde Bakare]] (b. 1954), Pasto Apostolika, ɗan siyasa *[[Tunji Olurin]] (b. 1944), genar mai ritaya *[[Wole Soyinka]] (b. 1934), 1986 mai lambar yabo na rubutu wato Nobel Prize for Literature laureate *[[Yemi Osinbajo]] (b. 1957), ɗan siyasa, lauya *[[Bosun Tijani]] (b. 1977), ɗan kasuwa {{Div col end}} == Wuraren ziyara a Jihar Ogun == * [[Olumo Rock]] * [[Olusegun Obasanjo Presidential Library]] == Ma'adanan Jihar Ogun == Ma'adanan da ake iya samu a Jihar Ogun sun hada da: *Taɓo *Limestone da Phosphate *Bitumen *Kaolin *Gemstone *Feldspar == References == {{DEFAULTSORT:Ogun}} {{Jihohin Najeriya}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 5idc7vixu07y4qus53e9us8wpb66ppy 161909 161908 2022-07-27T18:57:59Z Uncle Bash007 9891 /* Ma'adanan Jihar Ogun */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Ogun'''</font><br><font size="1">[[Jerin jihohin Nijeriya|Sunan barkwancin jiha]]: Jihar ƙofa.</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Ogun_State_map.png|200px|Wurin Jihar Ogun cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Yarbanci|Yoruba]], [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"|[[Ibikunle Amosun]] ([[All Progressive Congress|APC]]) |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1976]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Abeokuta]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"|16,980.55km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,751,140 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-OG |} [[File:Ogun river view from Olumo top in Abeokuta, Ogun State-Nigeria.jpg|thumb|Jihar Ogun]] [[File:Lafenwa road Abeokuta, Ogun state.jpg|thumb|mutanen Ogun]] [[File:Neuropsychiatric Hospital, Aro, Ogun state.jpg|thumb|Babbar asibitin ogun]] '''Jihar Ogun''' Jiha ce dake kudu maso yammacin [[Najeriya]]. Wacce aka kirkira a ranar 3 ga watan Febrerun 1976 daga yankin jihar yammacin Najeriya. Jihar Ogun tana da iyaka da jihar Lagos daga kudu, jihar Oyo da Osun daga arewa, jihar Ondo da kuma Jamhoriyar Benin daga yamma. Babban birnin jihar itace Abeokuta, kuma itace birni mafi girma ta fuskar yawan jama'a. Sauran muhimman birane sun hada da, [[Ijebu Ode]] babban birnin Daular Ijebu, sai kuma [[Sagamu]] (inda akafi samun goro a Najeriya).<ref>"Ogun | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-23.</ref> Ogun na da yanayi na ''rain forest'' da kuma manyan itace daga arewa maso yamma. Tana da yawan fili kimanin kilomita araba’in 16,980.55<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2021-12-10.</ref> da yawan jama’a 3,751,140 (a bisa ƙidayar 2006). Inda jihar ta zamo ta 16 a yawan jama'a a Najeriya.<ref>"Ogun State". ''Ogun Smart City''. Retrieved 2020-05-24.</ref> Gwamnan jihar shine [[Dapo Abiodun]] na jam'iyyar APC, wanda aka rantsar a ranar 29 ga watan Mayun, 2019 a babban filin wasan kwallo kafa na MKO Abiola Stadium dake Kuto, Abeokuta. Ana mata lakabi da "Mashigar Najeriy" wato (''Gateway of Nigeria''), kuma garin tayi fice da manyan gidajen masana'antu da kuma zama tushen kere-kere a Najeriya. Sanannun masana'antun jihar sun hada da [[Kamfanin Siminti na Dangote Plc|Kamfanin Simintin Dangote]] dake Ibese,<ref>"Ibese Cement Plant - Dangote Cement". ''dangote.com''. Archived from the original on 11 June 2016. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin [[Nestle Nigeria|Nestle]],<ref>"Nestlé Flowergate Factory, Ogun". ''Food Processing Technology''. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin siminti na Lafarge dake [[Ewekoro]], Kamfanin Memmcol dake Orimerunmu,<ref>"Electricity Meter Manufacturing Company". ''www.memmcol.com''. Retrieved Aug 6, 2020.</ref> Kamfanin Coleman Cables dake [[Sagamu]] da [[Arepo, Nigeria|Arepo]],<ref>"Coleman Wires and Cables". ''www.colemancables.com''. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin [[Procter & Gamble]] dake [[Ado-Odo/Ota|Agbara]]<ref>"P&G in Nigeria". ''www.pgcareers.com''. Retrieved 2020-05-24.</ref> da dai sauransu. Mafi akasarin mutanen Ogun Yarbawa ne,<ref>"OGUN STATE". ''Ogun State Government Official Website''. Retrieved 2021-03-07.</ref> inda suke amfani da harshen yarbanci a matsayin yaren garin. Addinai dake da mafi yawan mabiya sune Musulunci da Kiristanci, duk da akwai sauran mabiya addinan gargajiya a Jihar.<ref>"Oludare, Ishola (2021-08-15). "Declare public holiday for Ifa festival like Muslims, Christians – Traditionalists tell Abiodun". ''Daily Post Nigeria''. Retrieved 2021-12-08.</ref> Jihar Ogun tayi fice a wajen samar da [[Shinkafar Ofada.]] Har wayau, jihar Ogun ta kasance gida ga taurari da manyan mutane daban daban a Najeriya da sassan Afurka gaba daya. == Iyakoki == [[File:Compass Magazine, Ogun State.jpg|thumb|Manyan gine gine Ogun]] [[File:Ogun state Government house, Abeokuta, Ogun state.jpg|thumb|Gidan gwamnatin Ogun]] Jihar Ogun tana da iyaka da jihohi huɗu: [[Lagos (jiha)|Lagos]], [[Ondo]], [[Osun]] da kuma [[Oyo (jiha)|Oyo]]. [[File:Fountain at Olumo Rock in Abeokuta, Ogun State Nigeria.jpg|thumb|Dutsun osun masu dubar da ruwa]] [[File:Railway, Abeokuta ogun state.jpg|thumb|Hanyar jigin kasa ta abekuta ogun]] == Ƙananan Hukumomi == Jihar Ogun nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|ƙananan hukumomi]] guda ashirin (20). Sune: * [[Abeokuta ta Arewa]] * [[Abeokuta ta Kudu]] * [[Ado-Odo/Ota]] * [[Ewekoro]] * [[Ifo]] * [[Ijebu ta Gabas]] * [[Ijebu ta Arewa]] * [[Ijebu ta Arewa maso Gabas]] * [[Ijebu Ode]] * [[Ikenne]] * [[Imeko Afon]] * [[Ipokia]] * [[Obafemi Owode]] * [[Odogbolu]] * [[Odeda]] * [[Ogun Waterside]] * [[Remo ta Arewa]] * [[Sagamu]]<br>(Shagamu) * [[Yewa ta Arewa]]<br>(formerly Egbado North) * [[Yewa ta Kudu]]<br>(formerly Egbado South) Asalin yarukan Jihar Ogun sun hada da Ẹgba, the Ijebu, the Remo, the Egbado, the Awori da kuma Egun. Akwai kuma sauran kananan yaruka da kamar su Ikale, the Ketu, the Ohori da kuma Anago.<ref>"6 Important Facts about Ogun State You Probably Didn't Know". ''Vanguard News''. 2017-07-27. Retrieved 2021-12-06.</ref> Jihar Ogun ta rabu zuwa mazabu guda uku Ogun ta Tsakiya, Ogun ta Gabas da kuma Ogun ta Yamma. Ogun ta Tsakiya ta kunshi mutanen Egba wanda ta mamaye kananan hukumomi shida: Abeokuta ta Arewa (Akomoje), Abeokuta ta Kudu (Ake), Ewekoro (Itori), Ifo (Ifo), Obafemi owode (Owode ẹgba) da kuma Odeda (Odeda). Ogun ta Gabas ta kunshi mutanen Ijebu da kuma mutanen Remos wanda ta mamaye kananan hukumomi tara: Ijebu ta Gabas (Ogbẹrẹ), Ijebu ta Arewa (Ijebu Igbo), Ijebu ta Arewa maso Gabas (Attan), Ijebu ode (Ijebu ode), Ikenne (Ikenne remo), Odogbolu (Odogbolu), Ogun waterside (Abigi), Remo ta Arewa (Ilisan Remo) da kuma Sagamu (Sagamu). Ogun ta Yamma ta kunshi mutanen Yewa (wanda aka sani da mutanen Egbado a da) wacce ta mamaye kananan hukumomi biyar: Ado odo Ota (Otta), Imeko Afon (Imeko), Ipokia (Ipokia), Yewa ta Arewa (Ayetoro) da kuma Yewa ta Kudu (Ilaro). == Ruwa (kogi) == * [[Ogun River]] * [[Yewa River]] == Ilimi da gine-gine == Jihar Ogun tana da ma yan Makarantun sakandare na gwamnati Tarayya wanda suka hada da Federal Government Girls' College, Sagamu  da kuma [[Federal Government College, Odogbolu]] da Federal Science da kuma Technical College, Ijebu-Imushin. A Jihar Ogun akwai Jami'a ta Gwamnati Tarayya guda daya watau the [[Federal University of Agriculture, Abeokuta|Federal University of Agriculture]], Abeokuta (FUNAAB) da kuma kwalejin ilimi na Gwamnatin Tarayya guda daya, FCE Osiele wanda duka suna nan a karamar hukumar Odeda. Sannan akwai kwalejin ilimi ta jiha watau Tai Solarin College of Education (TASCE) wacce aka fi sani a da da Kwalejin Jihar Ogun. Akwai kuma [[Moshood Abiola Polytechnic]] (MAPOLY), wacce aka fi sani ada da Polytechnic ta jihar Ogun, Ojere, Abeokuta. Sai kuma Gateway Polytechnic Saapade, Remo (GAPOSA), Abraham Adesanya Polytechnic, Ijebu-Igbo (Aapoly) (wanda aka sani ada da 'The Polytechnic Ijebu-Igbo) Har wayau, akwai jam'oi ƙarƙashin Gwamnatin jihar Ogun: Jami'ar Olabisi Onabanjo, Ago Iwoye (wacce aka fi sani da Jami'ar Jihar Ogun), da kuma Jami'ar Tai Solarin University of Education (TASUED) Ijebu Ode. Jihar Ogun tana da Jami'oi har guda tara wadda suke da rijista da kungiyar jam'oin Najeriya, wanda haƙan yasa ta zamo jiha mafi yawan jami'i a Najeriya. Sannan akwai jami'oi masu zaman kansu da dama, kamar su [[Chrisland University]], Abeokuta [[Bells University of Technology]] a [[Ota, Ogun|Ota]], [[Covenant University]] da kuma [[Babcock University]] dake Ilisan-Remo, wa ce itace Jami'a ta yan kasuwa ta farko a Najeriya. Jihar tana da asibitoci da dama waɗanda suka hada dae [[Federal Medical Center, Abeokuta|Federal Medical Center]] dake babban birnin Abeokuta, da kuma [[Olabisi Onabanjo University Teaching Hospital]] a Sagamu. Har ila yau akwai wurin horar masu bauta kasa wato [[National Youth Service Corps]] ([[National Youth Service Corps|NYSC]]) wanda ke karamar hukumar Sagamu. == Makarantun gaba da sakandare == <!---♦♦♦ Only add a university or college to this list if it already has its own article on the English Wikipedia ♦♦♦---> <!---♦♦♦ Please keep the list in alphabetical order ♦♦♦---> *[[Babcock University]], Ilisan Remo * [[Bells University of Technology]], Ota * [[Chrisland University]], Abeokuta <ref>{{Cite web|url=https://www.chrislanduniversity.edu.ng/|title=Home - Chrisland University|website=www.chrislandtuniversity.edu.ng}}</ref> * [[Christopher University]], babban titin Lagos Ibadan Makun, Sagamu * [[Covenant University]], Ota <ref>{{Cite web|url=https://www.covenantuniversity.edu.ng/|title=Home - Covenant University|website=www.covenantuniversity.edu.ng}}</ref> * [[Crawford University]], Igbesa * [[Crescent University]], [[Abeokuta]] * [[Federal Polytechnic, Ilaro]] * [[Federal University of Agriculture, Abeokuta]] *[[Hallmark University, Ijebu-Itele|Hallmark University, Ijebu Itele]] * [[McPherson University]], Seriki-Sotayo <ref>{{Cite web|url=http://www.mcu-edu.ng/|title=McPherson University|date=Jul 15, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140715005117/http://www.mcu-edu.ng/|access-date=Aug 6, 2020|archive-date=2014-07-15}}</ref> * [[Moshood Abiola Polytechnic]], Ojere * [[Mountain Top University]], Babban titin Lagos-Ibadan * [[National Open University of Nigeria]], Kobape, [[Abeokuta]] * [[Ogun State College of Health Technology]], Ilese, [[Ijebu Ode]] * [[Olabisi Onabanjo University]], [[Ago Iwoye]] * [[Tai Solarin University of Education]], Ijagun, [[Ijebu Ode|Ijebu-Ode]] * [[Federal College of Eduation]], Osiele, [[Osiele|Abeokuta]] * [[Gateway ICT Polytechnic]], Saapade, [[Remo-North LG|Lagos- Ibadan Expressway, Ogun State.]] == Sanannun mutane == <!---♦♦♦ Only add a person to this list if they already have their own article on the English Wikipedia ♦♦♦---> <!---♦♦♦ Please keep the list in alphabetical order ♦♦♦---> {{Div col|colwidth=35em}} *[[Abraham Adesanya]] (1922-2008), ɗan siyasa *[[Adebayo Adedeji]] (1930-2018), ɗan kashwa *[[Adebayo Ogunlesi]] (b. 1953), lauya, ma'aikacin banki *[[Adegboyega Dosunmu Amororo II]], mai shirya fina-finai, Olowu na Daular Owu kingdom *[[Adewale Oke Adekola]] *[[Afolabi Olabimtan]] *[[Anthony Joshua]] *[[Babafemi Ogundipe]] *[[Babatunde Osotimehin]] *[[Bisi Onasanya]] *[[Bola Ajibola]] *[[Bola Kuforiji Olubi]] *[[Olu Oyesanya]] *[[Cornelius Taiwo]] *[[Dapo Abiodun]] *[[David Alaba]], ɗa ga George Alaba, yariman [Ogere Remo], wanj tsohon gari mai dadadden tarihi. *[[Dimeji Bankole]] *[[Ebenezer Obey]], [[jùjú]] mawaƙi *[[Ernest Shonekan]] *[[Fela Kuti]] (1938-1997), mawaƙi, shugaban gungun mawaƙa, makaɗi, mai fafutukar siyasa, mabiyin shirin Pan-African *[[Fireboy DML]], singer *[[Femi Okurounmu]], ɗan siyasa *[[Fola Adeola]]{{Dubious|Fola Adeola|date=February 2018}}, ɗan kasuwa kuma ɗan siyasa *[[Funmilayo Ransome-Kuti]] (1900-197 malami, mai fafutukar 'yancin mata *[[Funke Akindele]] (b. 1977), 'yar wansa kwaikwayo *[[Gbenga Daniel]] (b. 1956), ɗan siyasa *[[Hannah Idowu Dideolu Awolowo]] (1915-2015), 'yar kasuwa kuma 'yar siyasa *[[Hubert Ogunde]] (1916-1990), jarumin fim, marubucin shiri, manajan fage kuma mawaƙi. *[[Ibikunle Amosun]] (b. 1958), ɗan kasuwa, Sanata, tsohon Gwamnan Jihar Ogun tsakanin 2011-2019 *[[Idowu Sofola]] (1934-1982), alkali, Shugaban ƙungiyan Lauyoyin Najeriya daga 1980-1982 *[[Joseph Adenuga]] (b. 1982), wanda akafi sani da Skepta, mawakin burtaniya kuma mai shirya wakoki. *[[Jubril Martins-Kuye]] (b. 1942), ɗan siyasa *[[K1 De Ultimate]] (b. 1957), mawaƙin Fuji *[[Kehinde Sofola]] (1924-2007), alkali *[[Kemi Adeosun]] (b. 1967), tsohon ministan Kuɗi na Najeriya *[[Laycon]] (b. 1993), sananne ne mai suna Olamilekan Moshood Agbeleshe, dan wasan kwaikwayo na shirin talabijin, mawakin rap, mawaki kuma marubucin wakoki *[[Mike Adenuga]] *[[Moshood Abiola]] *[[Oba Otudeko]] (b. 1943), ɗan kasuwa *[[Obafemi Awolowo]] (1909-1987) *[[Ola Rotimi]] *[[Olabisi Onabanjo]] *[[Oladipo Diya]] *[[Olamide]] *[[Olawunmi Banjo]] *[[Olusegun Obasanjo]] *[[Olusegun Osoba]] *[[Paul Adefarasin]] *[[Peter Akinola]] *[[Salawa Abeni]] *[[Sara Forbes Bonetta]] *[[Tai Solarin]] (1922-1994), mai koyarwa, mawallafin littafai, mai fafutukar yancin 'yan kasa *[[Thomas Adeoye Lambo]] (1923-2004), malami, mai gudanarwa, masanin lafiyar kwakwalwa, mataimakin shugaban kungiyar World Health Organization *[[Tunde Bakare]] (b. 1954), Pasto Apostolika, ɗan siyasa *[[Tunji Olurin]] (b. 1944), genar mai ritaya *[[Wole Soyinka]] (b. 1934), 1986 mai lambar yabo na rubutu wato Nobel Prize for Literature laureate *[[Yemi Osinbajo]] (b. 1957), ɗan siyasa, lauya *[[Bosun Tijani]] (b. 1977), ɗan kasuwa {{Div col end}} == Wuraren ziyara a Jihar Ogun == * [[Olumo Rock]] * [[Olusegun Obasanjo Presidential Library]] == Ma'adanan Jihar Ogun == Ma'adanan da ake iya samu a Jihar Ogun sun hada da:<ref>"Natural Resources – Welcome To The Embassy of Nigeria". Retrieved 2021-12-19.</ref> *Taɓo *Limestone da Phosphate *Bitumen *Kaolin *Gemstone *Feldspar == References == {{DEFAULTSORT:Ogun}} {{Jihohin Najeriya}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 6wde9cdhxmfe8dio69digrwm9y6i6na 161910 161909 2022-07-27T18:59:29Z Uncle Bash007 9891 /* Sanannun mutane */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Ogun'''</font><br><font size="1">[[Jerin jihohin Nijeriya|Sunan barkwancin jiha]]: Jihar ƙofa.</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Ogun_State_map.png|200px|Wurin Jihar Ogun cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Yarbanci|Yoruba]], [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"|[[Ibikunle Amosun]] ([[All Progressive Congress|APC]]) |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1976]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Abeokuta]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"|16,980.55km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,751,140 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-OG |} [[File:Ogun river view from Olumo top in Abeokuta, Ogun State-Nigeria.jpg|thumb|Jihar Ogun]] [[File:Lafenwa road Abeokuta, Ogun state.jpg|thumb|mutanen Ogun]] [[File:Neuropsychiatric Hospital, Aro, Ogun state.jpg|thumb|Babbar asibitin ogun]] '''Jihar Ogun''' Jiha ce dake kudu maso yammacin [[Najeriya]]. Wacce aka kirkira a ranar 3 ga watan Febrerun 1976 daga yankin jihar yammacin Najeriya. Jihar Ogun tana da iyaka da jihar Lagos daga kudu, jihar Oyo da Osun daga arewa, jihar Ondo da kuma Jamhoriyar Benin daga yamma. Babban birnin jihar itace Abeokuta, kuma itace birni mafi girma ta fuskar yawan jama'a. Sauran muhimman birane sun hada da, [[Ijebu Ode]] babban birnin Daular Ijebu, sai kuma [[Sagamu]] (inda akafi samun goro a Najeriya).<ref>"Ogun | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-23.</ref> Ogun na da yanayi na ''rain forest'' da kuma manyan itace daga arewa maso yamma. Tana da yawan fili kimanin kilomita araba’in 16,980.55<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2021-12-10.</ref> da yawan jama’a 3,751,140 (a bisa ƙidayar 2006). Inda jihar ta zamo ta 16 a yawan jama'a a Najeriya.<ref>"Ogun State". ''Ogun Smart City''. Retrieved 2020-05-24.</ref> Gwamnan jihar shine [[Dapo Abiodun]] na jam'iyyar APC, wanda aka rantsar a ranar 29 ga watan Mayun, 2019 a babban filin wasan kwallo kafa na MKO Abiola Stadium dake Kuto, Abeokuta. Ana mata lakabi da "Mashigar Najeriy" wato (''Gateway of Nigeria''), kuma garin tayi fice da manyan gidajen masana'antu da kuma zama tushen kere-kere a Najeriya. Sanannun masana'antun jihar sun hada da [[Kamfanin Siminti na Dangote Plc|Kamfanin Simintin Dangote]] dake Ibese,<ref>"Ibese Cement Plant - Dangote Cement". ''dangote.com''. Archived from the original on 11 June 2016. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin [[Nestle Nigeria|Nestle]],<ref>"Nestlé Flowergate Factory, Ogun". ''Food Processing Technology''. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin siminti na Lafarge dake [[Ewekoro]], Kamfanin Memmcol dake Orimerunmu,<ref>"Electricity Meter Manufacturing Company". ''www.memmcol.com''. Retrieved Aug 6, 2020.</ref> Kamfanin Coleman Cables dake [[Sagamu]] da [[Arepo, Nigeria|Arepo]],<ref>"Coleman Wires and Cables". ''www.colemancables.com''. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin [[Procter & Gamble]] dake [[Ado-Odo/Ota|Agbara]]<ref>"P&G in Nigeria". ''www.pgcareers.com''. Retrieved 2020-05-24.</ref> da dai sauransu. Mafi akasarin mutanen Ogun Yarbawa ne,<ref>"OGUN STATE". ''Ogun State Government Official Website''. Retrieved 2021-03-07.</ref> inda suke amfani da harshen yarbanci a matsayin yaren garin. Addinai dake da mafi yawan mabiya sune Musulunci da Kiristanci, duk da akwai sauran mabiya addinan gargajiya a Jihar.<ref>"Oludare, Ishola (2021-08-15). "Declare public holiday for Ifa festival like Muslims, Christians – Traditionalists tell Abiodun". ''Daily Post Nigeria''. Retrieved 2021-12-08.</ref> Jihar Ogun tayi fice a wajen samar da [[Shinkafar Ofada.]] Har wayau, jihar Ogun ta kasance gida ga taurari da manyan mutane daban daban a Najeriya da sassan Afurka gaba daya. == Iyakoki == [[File:Compass Magazine, Ogun State.jpg|thumb|Manyan gine gine Ogun]] [[File:Ogun state Government house, Abeokuta, Ogun state.jpg|thumb|Gidan gwamnatin Ogun]] Jihar Ogun tana da iyaka da jihohi huɗu: [[Lagos (jiha)|Lagos]], [[Ondo]], [[Osun]] da kuma [[Oyo (jiha)|Oyo]]. [[File:Fountain at Olumo Rock in Abeokuta, Ogun State Nigeria.jpg|thumb|Dutsun osun masu dubar da ruwa]] [[File:Railway, Abeokuta ogun state.jpg|thumb|Hanyar jigin kasa ta abekuta ogun]] == Ƙananan Hukumomi == Jihar Ogun nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|ƙananan hukumomi]] guda ashirin (20). Sune: * [[Abeokuta ta Arewa]] * [[Abeokuta ta Kudu]] * [[Ado-Odo/Ota]] * [[Ewekoro]] * [[Ifo]] * [[Ijebu ta Gabas]] * [[Ijebu ta Arewa]] * [[Ijebu ta Arewa maso Gabas]] * [[Ijebu Ode]] * [[Ikenne]] * [[Imeko Afon]] * [[Ipokia]] * [[Obafemi Owode]] * [[Odogbolu]] * [[Odeda]] * [[Ogun Waterside]] * [[Remo ta Arewa]] * [[Sagamu]]<br>(Shagamu) * [[Yewa ta Arewa]]<br>(formerly Egbado North) * [[Yewa ta Kudu]]<br>(formerly Egbado South) Asalin yarukan Jihar Ogun sun hada da Ẹgba, the Ijebu, the Remo, the Egbado, the Awori da kuma Egun. Akwai kuma sauran kananan yaruka da kamar su Ikale, the Ketu, the Ohori da kuma Anago.<ref>"6 Important Facts about Ogun State You Probably Didn't Know". ''Vanguard News''. 2017-07-27. Retrieved 2021-12-06.</ref> Jihar Ogun ta rabu zuwa mazabu guda uku Ogun ta Tsakiya, Ogun ta Gabas da kuma Ogun ta Yamma. Ogun ta Tsakiya ta kunshi mutanen Egba wanda ta mamaye kananan hukumomi shida: Abeokuta ta Arewa (Akomoje), Abeokuta ta Kudu (Ake), Ewekoro (Itori), Ifo (Ifo), Obafemi owode (Owode ẹgba) da kuma Odeda (Odeda). Ogun ta Gabas ta kunshi mutanen Ijebu da kuma mutanen Remos wanda ta mamaye kananan hukumomi tara: Ijebu ta Gabas (Ogbẹrẹ), Ijebu ta Arewa (Ijebu Igbo), Ijebu ta Arewa maso Gabas (Attan), Ijebu ode (Ijebu ode), Ikenne (Ikenne remo), Odogbolu (Odogbolu), Ogun waterside (Abigi), Remo ta Arewa (Ilisan Remo) da kuma Sagamu (Sagamu). Ogun ta Yamma ta kunshi mutanen Yewa (wanda aka sani da mutanen Egbado a da) wacce ta mamaye kananan hukumomi biyar: Ado odo Ota (Otta), Imeko Afon (Imeko), Ipokia (Ipokia), Yewa ta Arewa (Ayetoro) da kuma Yewa ta Kudu (Ilaro). == Ruwa (kogi) == * [[Ogun River]] * [[Yewa River]] == Ilimi da gine-gine == Jihar Ogun tana da ma yan Makarantun sakandare na gwamnati Tarayya wanda suka hada da Federal Government Girls' College, Sagamu  da kuma [[Federal Government College, Odogbolu]] da Federal Science da kuma Technical College, Ijebu-Imushin. A Jihar Ogun akwai Jami'a ta Gwamnati Tarayya guda daya watau the [[Federal University of Agriculture, Abeokuta|Federal University of Agriculture]], Abeokuta (FUNAAB) da kuma kwalejin ilimi na Gwamnatin Tarayya guda daya, FCE Osiele wanda duka suna nan a karamar hukumar Odeda. Sannan akwai kwalejin ilimi ta jiha watau Tai Solarin College of Education (TASCE) wacce aka fi sani a da da Kwalejin Jihar Ogun. Akwai kuma [[Moshood Abiola Polytechnic]] (MAPOLY), wacce aka fi sani ada da Polytechnic ta jihar Ogun, Ojere, Abeokuta. Sai kuma Gateway Polytechnic Saapade, Remo (GAPOSA), Abraham Adesanya Polytechnic, Ijebu-Igbo (Aapoly) (wanda aka sani ada da 'The Polytechnic Ijebu-Igbo) Har wayau, akwai jam'oi ƙarƙashin Gwamnatin jihar Ogun: Jami'ar Olabisi Onabanjo, Ago Iwoye (wacce aka fi sani da Jami'ar Jihar Ogun), da kuma Jami'ar Tai Solarin University of Education (TASUED) Ijebu Ode. Jihar Ogun tana da Jami'oi har guda tara wadda suke da rijista da kungiyar jam'oin Najeriya, wanda haƙan yasa ta zamo jiha mafi yawan jami'i a Najeriya. Sannan akwai jami'oi masu zaman kansu da dama, kamar su [[Chrisland University]], Abeokuta [[Bells University of Technology]] a [[Ota, Ogun|Ota]], [[Covenant University]] da kuma [[Babcock University]] dake Ilisan-Remo, wa ce itace Jami'a ta yan kasuwa ta farko a Najeriya. Jihar tana da asibitoci da dama waɗanda suka hada dae [[Federal Medical Center, Abeokuta|Federal Medical Center]] dake babban birnin Abeokuta, da kuma [[Olabisi Onabanjo University Teaching Hospital]] a Sagamu. Har ila yau akwai wurin horar masu bauta kasa wato [[National Youth Service Corps]] ([[National Youth Service Corps|NYSC]]) wanda ke karamar hukumar Sagamu. == Makarantun gaba da sakandare == <!---♦♦♦ Only add a university or college to this list if it already has its own article on the English Wikipedia ♦♦♦---> <!---♦♦♦ Please keep the list in alphabetical order ♦♦♦---> *[[Babcock University]], Ilisan Remo * [[Bells University of Technology]], Ota * [[Chrisland University]], Abeokuta <ref>{{Cite web|url=https://www.chrislanduniversity.edu.ng/|title=Home - Chrisland University|website=www.chrislandtuniversity.edu.ng}}</ref> * [[Christopher University]], babban titin Lagos Ibadan Makun, Sagamu * [[Covenant University]], Ota <ref>{{Cite web|url=https://www.covenantuniversity.edu.ng/|title=Home - Covenant University|website=www.covenantuniversity.edu.ng}}</ref> * [[Crawford University]], Igbesa * [[Crescent University]], [[Abeokuta]] * [[Federal Polytechnic, Ilaro]] * [[Federal University of Agriculture, Abeokuta]] *[[Hallmark University, Ijebu-Itele|Hallmark University, Ijebu Itele]] * [[McPherson University]], Seriki-Sotayo <ref>{{Cite web|url=http://www.mcu-edu.ng/|title=McPherson University|date=Jul 15, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140715005117/http://www.mcu-edu.ng/|access-date=Aug 6, 2020|archive-date=2014-07-15}}</ref> * [[Moshood Abiola Polytechnic]], Ojere * [[Mountain Top University]], Babban titin Lagos-Ibadan * [[National Open University of Nigeria]], Kobape, [[Abeokuta]] * [[Ogun State College of Health Technology]], Ilese, [[Ijebu Ode]] * [[Olabisi Onabanjo University]], [[Ago Iwoye]] * [[Tai Solarin University of Education]], Ijagun, [[Ijebu Ode|Ijebu-Ode]] * [[Federal College of Eduation]], Osiele, [[Osiele|Abeokuta]] * [[Gateway ICT Polytechnic]], Saapade, [[Remo-North LG|Lagos- Ibadan Expressway, Ogun State.]] == Sanannun wuraren bauta == == Sanannun mutane == <!---♦♦♦ Only add a person to this list if they already have their own article on the English Wikipedia ♦♦♦---> <!---♦♦♦ Please keep the list in alphabetical order ♦♦♦---> {{Div col|colwidth=35em}} *[[Abraham Adesanya]] (1922-2008), ɗan siyasa *[[Adebayo Adedeji]] (1930-2018), ɗan kashwa *[[Adebayo Ogunlesi]] (b. 1953), lauya, ma'aikacin banki *[[Adegboyega Dosunmu Amororo II]], mai shirya fina-finai, Olowu na Daular Owu kingdom *[[Adewale Oke Adekola]] *[[Afolabi Olabimtan]] *[[Anthony Joshua]] *[[Babafemi Ogundipe]] *[[Babatunde Osotimehin]] *[[Bisi Onasanya]] *[[Bola Ajibola]] *[[Bola Kuforiji Olubi]] *[[Olu Oyesanya]] *[[Cornelius Taiwo]] *[[Dapo Abiodun]] *[[David Alaba]], ɗa ga George Alaba, yariman [Ogere Remo], wanj tsohon gari mai dadadden tarihi. *[[Dimeji Bankole]] *[[Ebenezer Obey]], [[jùjú]] mawaƙi *[[Ernest Shonekan]] *[[Fela Kuti]] (1938-1997), mawaƙi, shugaban gungun mawaƙa, makaɗi, mai fafutukar siyasa, mabiyin shirin Pan-African *[[Fireboy DML]], singer *[[Femi Okurounmu]], ɗan siyasa *[[Fola Adeola]]{{Dubious|Fola Adeola|date=February 2018}}, ɗan kasuwa kuma ɗan siyasa *[[Funmilayo Ransome-Kuti]] (1900-197 malami, mai fafutukar 'yancin mata *[[Funke Akindele]] (b. 1977), 'yar wansa kwaikwayo *[[Gbenga Daniel]] (b. 1956), ɗan siyasa *[[Hannah Idowu Dideolu Awolowo]] (1915-2015), 'yar kasuwa kuma 'yar siyasa *[[Hubert Ogunde]] (1916-1990), jarumin fim, marubucin shiri, manajan fage kuma mawaƙi. *[[Ibikunle Amosun]] (b. 1958), ɗan kasuwa, Sanata, tsohon Gwamnan Jihar Ogun tsakanin 2011-2019 *[[Idowu Sofola]] (1934-1982), alkali, Shugaban ƙungiyan Lauyoyin Najeriya daga 1980-1982 *[[Joseph Adenuga]] (b. 1982), wanda akafi sani da Skepta, mawakin burtaniya kuma mai shirya wakoki. *[[Jubril Martins-Kuye]] (b. 1942), ɗan siyasa *[[K1 De Ultimate]] (b. 1957), mawaƙin Fuji *[[Kehinde Sofola]] (1924-2007), alkali *[[Kemi Adeosun]] (b. 1967), tsohon ministan Kuɗi na Najeriya *[[Laycon]] (b. 1993), sananne ne mai suna Olamilekan Moshood Agbeleshe, dan wasan kwaikwayo na shirin talabijin, mawakin rap, mawaki kuma marubucin wakoki *[[Mike Adenuga]] *[[Moshood Abiola]] *[[Oba Otudeko]] (b. 1943), ɗan kasuwa *[[Obafemi Awolowo]] (1909-1987) *[[Ola Rotimi]] *[[Olabisi Onabanjo]] *[[Oladipo Diya]] *[[Olamide]] *[[Olawunmi Banjo]] *[[Olusegun Obasanjo]] *[[Olusegun Osoba]] *[[Paul Adefarasin]] *[[Peter Akinola]] *[[Salawa Abeni]] *[[Sara Forbes Bonetta]] *[[Tai Solarin]] (1922-1994), mai koyarwa, mawallafin littafai, mai fafutukar yancin 'yan kasa *[[Thomas Adeoye Lambo]] (1923-2004), malami, mai gudanarwa, masanin lafiyar kwakwalwa, mataimakin shugaban kungiyar World Health Organization *[[Tunde Bakare]] (b. 1954), Pasto Apostolika, ɗan siyasa *[[Tunji Olurin]] (b. 1944), genar mai ritaya *[[Wole Soyinka]] (b. 1934), 1986 mai lambar yabo na rubutu wato Nobel Prize for Literature laureate *[[Yemi Osinbajo]] (b. 1957), ɗan siyasa, lauya *[[Bosun Tijani]] (b. 1977), ɗan kasuwa {{Div col end}} == Wuraren ziyara a Jihar Ogun == * [[Olumo Rock]] * [[Olusegun Obasanjo Presidential Library]] == Ma'adanan Jihar Ogun == Ma'adanan da ake iya samu a Jihar Ogun sun hada da:<ref>"Natural Resources – Welcome To The Embassy of Nigeria". Retrieved 2021-12-19.</ref> *Taɓo *Limestone da Phosphate *Bitumen *Kaolin *Gemstone *Feldspar == References == {{DEFAULTSORT:Ogun}} {{Jihohin Najeriya}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] mllmyrup208gea8rrbj72002k4c7hdb 161911 161910 2022-07-27T19:00:40Z Uncle Bash007 9891 /* Sanannun wuraren bauta */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Ogun'''</font><br><font size="1">[[Jerin jihohin Nijeriya|Sunan barkwancin jiha]]: Jihar ƙofa.</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Ogun_State_map.png|200px|Wurin Jihar Ogun cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Yarbanci|Yoruba]], [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"|[[Ibikunle Amosun]] ([[All Progressive Congress|APC]]) |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1976]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Abeokuta]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"|16,980.55km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,751,140 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-OG |} [[File:Ogun river view from Olumo top in Abeokuta, Ogun State-Nigeria.jpg|thumb|Jihar Ogun]] [[File:Lafenwa road Abeokuta, Ogun state.jpg|thumb|mutanen Ogun]] [[File:Neuropsychiatric Hospital, Aro, Ogun state.jpg|thumb|Babbar asibitin ogun]] '''Jihar Ogun''' Jiha ce dake kudu maso yammacin [[Najeriya]]. Wacce aka kirkira a ranar 3 ga watan Febrerun 1976 daga yankin jihar yammacin Najeriya. Jihar Ogun tana da iyaka da jihar Lagos daga kudu, jihar Oyo da Osun daga arewa, jihar Ondo da kuma Jamhoriyar Benin daga yamma. Babban birnin jihar itace Abeokuta, kuma itace birni mafi girma ta fuskar yawan jama'a. Sauran muhimman birane sun hada da, [[Ijebu Ode]] babban birnin Daular Ijebu, sai kuma [[Sagamu]] (inda akafi samun goro a Najeriya).<ref>"Ogun | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-23.</ref> Ogun na da yanayi na ''rain forest'' da kuma manyan itace daga arewa maso yamma. Tana da yawan fili kimanin kilomita araba’in 16,980.55<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2021-12-10.</ref> da yawan jama’a 3,751,140 (a bisa ƙidayar 2006). Inda jihar ta zamo ta 16 a yawan jama'a a Najeriya.<ref>"Ogun State". ''Ogun Smart City''. Retrieved 2020-05-24.</ref> Gwamnan jihar shine [[Dapo Abiodun]] na jam'iyyar APC, wanda aka rantsar a ranar 29 ga watan Mayun, 2019 a babban filin wasan kwallo kafa na MKO Abiola Stadium dake Kuto, Abeokuta. Ana mata lakabi da "Mashigar Najeriy" wato (''Gateway of Nigeria''), kuma garin tayi fice da manyan gidajen masana'antu da kuma zama tushen kere-kere a Najeriya. Sanannun masana'antun jihar sun hada da [[Kamfanin Siminti na Dangote Plc|Kamfanin Simintin Dangote]] dake Ibese,<ref>"Ibese Cement Plant - Dangote Cement". ''dangote.com''. Archived from the original on 11 June 2016. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin [[Nestle Nigeria|Nestle]],<ref>"Nestlé Flowergate Factory, Ogun". ''Food Processing Technology''. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin siminti na Lafarge dake [[Ewekoro]], Kamfanin Memmcol dake Orimerunmu,<ref>"Electricity Meter Manufacturing Company". ''www.memmcol.com''. Retrieved Aug 6, 2020.</ref> Kamfanin Coleman Cables dake [[Sagamu]] da [[Arepo, Nigeria|Arepo]],<ref>"Coleman Wires and Cables". ''www.colemancables.com''. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin [[Procter & Gamble]] dake [[Ado-Odo/Ota|Agbara]]<ref>"P&G in Nigeria". ''www.pgcareers.com''. Retrieved 2020-05-24.</ref> da dai sauransu. Mafi akasarin mutanen Ogun Yarbawa ne,<ref>"OGUN STATE". ''Ogun State Government Official Website''. Retrieved 2021-03-07.</ref> inda suke amfani da harshen yarbanci a matsayin yaren garin. Addinai dake da mafi yawan mabiya sune Musulunci da Kiristanci, duk da akwai sauran mabiya addinan gargajiya a Jihar.<ref>"Oludare, Ishola (2021-08-15). "Declare public holiday for Ifa festival like Muslims, Christians – Traditionalists tell Abiodun". ''Daily Post Nigeria''. Retrieved 2021-12-08.</ref> Jihar Ogun tayi fice a wajen samar da [[Shinkafar Ofada.]] Har wayau, jihar Ogun ta kasance gida ga taurari da manyan mutane daban daban a Najeriya da sassan Afurka gaba daya. == Iyakoki == [[File:Compass Magazine, Ogun State.jpg|thumb|Manyan gine gine Ogun]] [[File:Ogun state Government house, Abeokuta, Ogun state.jpg|thumb|Gidan gwamnatin Ogun]] Jihar Ogun tana da iyaka da jihohi huɗu: [[Lagos (jiha)|Lagos]], [[Ondo]], [[Osun]] da kuma [[Oyo (jiha)|Oyo]]. [[File:Fountain at Olumo Rock in Abeokuta, Ogun State Nigeria.jpg|thumb|Dutsun osun masu dubar da ruwa]] [[File:Railway, Abeokuta ogun state.jpg|thumb|Hanyar jigin kasa ta abekuta ogun]] == Ƙananan Hukumomi == Jihar Ogun nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|ƙananan hukumomi]] guda ashirin (20). Sune: * [[Abeokuta ta Arewa]] * [[Abeokuta ta Kudu]] * [[Ado-Odo/Ota]] * [[Ewekoro]] * [[Ifo]] * [[Ijebu ta Gabas]] * [[Ijebu ta Arewa]] * [[Ijebu ta Arewa maso Gabas]] * [[Ijebu Ode]] * [[Ikenne]] * [[Imeko Afon]] * [[Ipokia]] * [[Obafemi Owode]] * [[Odogbolu]] * [[Odeda]] * [[Ogun Waterside]] * [[Remo ta Arewa]] * [[Sagamu]]<br>(Shagamu) * [[Yewa ta Arewa]]<br>(formerly Egbado North) * [[Yewa ta Kudu]]<br>(formerly Egbado South) Asalin yarukan Jihar Ogun sun hada da Ẹgba, the Ijebu, the Remo, the Egbado, the Awori da kuma Egun. Akwai kuma sauran kananan yaruka da kamar su Ikale, the Ketu, the Ohori da kuma Anago.<ref>"6 Important Facts about Ogun State You Probably Didn't Know". ''Vanguard News''. 2017-07-27. Retrieved 2021-12-06.</ref> Jihar Ogun ta rabu zuwa mazabu guda uku Ogun ta Tsakiya, Ogun ta Gabas da kuma Ogun ta Yamma. Ogun ta Tsakiya ta kunshi mutanen Egba wanda ta mamaye kananan hukumomi shida: Abeokuta ta Arewa (Akomoje), Abeokuta ta Kudu (Ake), Ewekoro (Itori), Ifo (Ifo), Obafemi owode (Owode ẹgba) da kuma Odeda (Odeda). Ogun ta Gabas ta kunshi mutanen Ijebu da kuma mutanen Remos wanda ta mamaye kananan hukumomi tara: Ijebu ta Gabas (Ogbẹrẹ), Ijebu ta Arewa (Ijebu Igbo), Ijebu ta Arewa maso Gabas (Attan), Ijebu ode (Ijebu ode), Ikenne (Ikenne remo), Odogbolu (Odogbolu), Ogun waterside (Abigi), Remo ta Arewa (Ilisan Remo) da kuma Sagamu (Sagamu). Ogun ta Yamma ta kunshi mutanen Yewa (wanda aka sani da mutanen Egbado a da) wacce ta mamaye kananan hukumomi biyar: Ado odo Ota (Otta), Imeko Afon (Imeko), Ipokia (Ipokia), Yewa ta Arewa (Ayetoro) da kuma Yewa ta Kudu (Ilaro). == Ruwa (kogi) == * [[Ogun River]] * [[Yewa River]] == Ilimi da gine-gine == Jihar Ogun tana da ma yan Makarantun sakandare na gwamnati Tarayya wanda suka hada da Federal Government Girls' College, Sagamu  da kuma [[Federal Government College, Odogbolu]] da Federal Science da kuma Technical College, Ijebu-Imushin. A Jihar Ogun akwai Jami'a ta Gwamnati Tarayya guda daya watau the [[Federal University of Agriculture, Abeokuta|Federal University of Agriculture]], Abeokuta (FUNAAB) da kuma kwalejin ilimi na Gwamnatin Tarayya guda daya, FCE Osiele wanda duka suna nan a karamar hukumar Odeda. Sannan akwai kwalejin ilimi ta jiha watau Tai Solarin College of Education (TASCE) wacce aka fi sani a da da Kwalejin Jihar Ogun. Akwai kuma [[Moshood Abiola Polytechnic]] (MAPOLY), wacce aka fi sani ada da Polytechnic ta jihar Ogun, Ojere, Abeokuta. Sai kuma Gateway Polytechnic Saapade, Remo (GAPOSA), Abraham Adesanya Polytechnic, Ijebu-Igbo (Aapoly) (wanda aka sani ada da 'The Polytechnic Ijebu-Igbo) Har wayau, akwai jam'oi ƙarƙashin Gwamnatin jihar Ogun: Jami'ar Olabisi Onabanjo, Ago Iwoye (wacce aka fi sani da Jami'ar Jihar Ogun), da kuma Jami'ar Tai Solarin University of Education (TASUED) Ijebu Ode. Jihar Ogun tana da Jami'oi har guda tara wadda suke da rijista da kungiyar jam'oin Najeriya, wanda haƙan yasa ta zamo jiha mafi yawan jami'i a Najeriya. Sannan akwai jami'oi masu zaman kansu da dama, kamar su [[Chrisland University]], Abeokuta [[Bells University of Technology]] a [[Ota, Ogun|Ota]], [[Covenant University]] da kuma [[Babcock University]] dake Ilisan-Remo, wa ce itace Jami'a ta yan kasuwa ta farko a Najeriya. Jihar tana da asibitoci da dama waɗanda suka hada dae [[Federal Medical Center, Abeokuta|Federal Medical Center]] dake babban birnin Abeokuta, da kuma [[Olabisi Onabanjo University Teaching Hospital]] a Sagamu. Har ila yau akwai wurin horar masu bauta kasa wato [[National Youth Service Corps]] ([[National Youth Service Corps|NYSC]]) wanda ke karamar hukumar Sagamu. == Makarantun gaba da sakandare == <!---♦♦♦ Only add a university or college to this list if it already has its own article on the English Wikipedia ♦♦♦---> <!---♦♦♦ Please keep the list in alphabetical order ♦♦♦---> *[[Babcock University]], Ilisan Remo * [[Bells University of Technology]], Ota * [[Chrisland University]], Abeokuta <ref>{{Cite web|url=https://www.chrislanduniversity.edu.ng/|title=Home - Chrisland University|website=www.chrislandtuniversity.edu.ng}}</ref> * [[Christopher University]], babban titin Lagos Ibadan Makun, Sagamu * [[Covenant University]], Ota <ref>{{Cite web|url=https://www.covenantuniversity.edu.ng/|title=Home - Covenant University|website=www.covenantuniversity.edu.ng}}</ref> * [[Crawford University]], Igbesa * [[Crescent University]], [[Abeokuta]] * [[Federal Polytechnic, Ilaro]] * [[Federal University of Agriculture, Abeokuta]] *[[Hallmark University, Ijebu-Itele|Hallmark University, Ijebu Itele]] * [[McPherson University]], Seriki-Sotayo <ref>{{Cite web|url=http://www.mcu-edu.ng/|title=McPherson University|date=Jul 15, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140715005117/http://www.mcu-edu.ng/|access-date=Aug 6, 2020|archive-date=2014-07-15}}</ref> * [[Moshood Abiola Polytechnic]], Ojere * [[Mountain Top University]], Babban titin Lagos-Ibadan * [[National Open University of Nigeria]], Kobape, [[Abeokuta]] * [[Ogun State College of Health Technology]], Ilese, [[Ijebu Ode]] * [[Olabisi Onabanjo University]], [[Ago Iwoye]] * [[Tai Solarin University of Education]], Ijagun, [[Ijebu Ode|Ijebu-Ode]] * [[Federal College of Eduation]], Osiele, [[Osiele|Abeokuta]] * [[Gateway ICT Polytechnic]], Saapade, [[Remo-North LG|Lagos- Ibadan Expressway, Ogun State.]] == Sanannun wuraren bauta == * Wurin bauta na Bilikisu Sungbo Shrine, Oke-Eiri, kusa da Ijebu-Ode. == Sanannun mutane == <!---♦♦♦ Only add a person to this list if they already have their own article on the English Wikipedia ♦♦♦---> <!---♦♦♦ Please keep the list in alphabetical order ♦♦♦---> {{Div col|colwidth=35em}} *[[Abraham Adesanya]] (1922-2008), ɗan siyasa *[[Adebayo Adedeji]] (1930-2018), ɗan kashwa *[[Adebayo Ogunlesi]] (b. 1953), lauya, ma'aikacin banki *[[Adegboyega Dosunmu Amororo II]], mai shirya fina-finai, Olowu na Daular Owu kingdom *[[Adewale Oke Adekola]] *[[Afolabi Olabimtan]] *[[Anthony Joshua]] *[[Babafemi Ogundipe]] *[[Babatunde Osotimehin]] *[[Bisi Onasanya]] *[[Bola Ajibola]] *[[Bola Kuforiji Olubi]] *[[Olu Oyesanya]] *[[Cornelius Taiwo]] *[[Dapo Abiodun]] *[[David Alaba]], ɗa ga George Alaba, yariman [Ogere Remo], wanj tsohon gari mai dadadden tarihi. *[[Dimeji Bankole]] *[[Ebenezer Obey]], [[jùjú]] mawaƙi *[[Ernest Shonekan]] *[[Fela Kuti]] (1938-1997), mawaƙi, shugaban gungun mawaƙa, makaɗi, mai fafutukar siyasa, mabiyin shirin Pan-African *[[Fireboy DML]], singer *[[Femi Okurounmu]], ɗan siyasa *[[Fola Adeola]]{{Dubious|Fola Adeola|date=February 2018}}, ɗan kasuwa kuma ɗan siyasa *[[Funmilayo Ransome-Kuti]] (1900-197 malami, mai fafutukar 'yancin mata *[[Funke Akindele]] (b. 1977), 'yar wansa kwaikwayo *[[Gbenga Daniel]] (b. 1956), ɗan siyasa *[[Hannah Idowu Dideolu Awolowo]] (1915-2015), 'yar kasuwa kuma 'yar siyasa *[[Hubert Ogunde]] (1916-1990), jarumin fim, marubucin shiri, manajan fage kuma mawaƙi. *[[Ibikunle Amosun]] (b. 1958), ɗan kasuwa, Sanata, tsohon Gwamnan Jihar Ogun tsakanin 2011-2019 *[[Idowu Sofola]] (1934-1982), alkali, Shugaban ƙungiyan Lauyoyin Najeriya daga 1980-1982 *[[Joseph Adenuga]] (b. 1982), wanda akafi sani da Skepta, mawakin burtaniya kuma mai shirya wakoki. *[[Jubril Martins-Kuye]] (b. 1942), ɗan siyasa *[[K1 De Ultimate]] (b. 1957), mawaƙin Fuji *[[Kehinde Sofola]] (1924-2007), alkali *[[Kemi Adeosun]] (b. 1967), tsohon ministan Kuɗi na Najeriya *[[Laycon]] (b. 1993), sananne ne mai suna Olamilekan Moshood Agbeleshe, dan wasan kwaikwayo na shirin talabijin, mawakin rap, mawaki kuma marubucin wakoki *[[Mike Adenuga]] *[[Moshood Abiola]] *[[Oba Otudeko]] (b. 1943), ɗan kasuwa *[[Obafemi Awolowo]] (1909-1987) *[[Ola Rotimi]] *[[Olabisi Onabanjo]] *[[Oladipo Diya]] *[[Olamide]] *[[Olawunmi Banjo]] *[[Olusegun Obasanjo]] *[[Olusegun Osoba]] *[[Paul Adefarasin]] *[[Peter Akinola]] *[[Salawa Abeni]] *[[Sara Forbes Bonetta]] *[[Tai Solarin]] (1922-1994), mai koyarwa, mawallafin littafai, mai fafutukar yancin 'yan kasa *[[Thomas Adeoye Lambo]] (1923-2004), malami, mai gudanarwa, masanin lafiyar kwakwalwa, mataimakin shugaban kungiyar World Health Organization *[[Tunde Bakare]] (b. 1954), Pasto Apostolika, ɗan siyasa *[[Tunji Olurin]] (b. 1944), genar mai ritaya *[[Wole Soyinka]] (b. 1934), 1986 mai lambar yabo na rubutu wato Nobel Prize for Literature laureate *[[Yemi Osinbajo]] (b. 1957), ɗan siyasa, lauya *[[Bosun Tijani]] (b. 1977), ɗan kasuwa {{Div col end}} == Wuraren ziyara a Jihar Ogun == * [[Olumo Rock]] * [[Olusegun Obasanjo Presidential Library]] == Ma'adanan Jihar Ogun == Ma'adanan da ake iya samu a Jihar Ogun sun hada da:<ref>"Natural Resources – Welcome To The Embassy of Nigeria". Retrieved 2021-12-19.</ref> *Taɓo *Limestone da Phosphate *Bitumen *Kaolin *Gemstone *Feldspar == References == {{DEFAULTSORT:Ogun}} {{Jihohin Najeriya}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] maukr2ddnw3nehm8jysx5zju7hjus29 161912 161911 2022-07-27T19:09:20Z Uncle Bash007 9891 /* Sanannun wuraren bauta */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Ogun'''</font><br><font size="1">[[Jerin jihohin Nijeriya|Sunan barkwancin jiha]]: Jihar ƙofa.</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Ogun_State_map.png|200px|Wurin Jihar Ogun cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Yarbanci|Yoruba]], [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"|[[Ibikunle Amosun]] ([[All Progressive Congress|APC]]) |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1976]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Abeokuta]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"|16,980.55km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,751,140 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-OG |} [[File:Ogun river view from Olumo top in Abeokuta, Ogun State-Nigeria.jpg|thumb|Jihar Ogun]] [[File:Lafenwa road Abeokuta, Ogun state.jpg|thumb|mutanen Ogun]] [[File:Neuropsychiatric Hospital, Aro, Ogun state.jpg|thumb|Babbar asibitin ogun]] '''Jihar Ogun''' Jiha ce dake kudu maso yammacin [[Najeriya]]. Wacce aka kirkira a ranar 3 ga watan Febrerun 1976 daga yankin jihar yammacin Najeriya. Jihar Ogun tana da iyaka da jihar Lagos daga kudu, jihar Oyo da Osun daga arewa, jihar Ondo da kuma Jamhoriyar Benin daga yamma. Babban birnin jihar itace Abeokuta, kuma itace birni mafi girma ta fuskar yawan jama'a. Sauran muhimman birane sun hada da, [[Ijebu Ode]] babban birnin Daular Ijebu, sai kuma [[Sagamu]] (inda akafi samun goro a Najeriya).<ref>"Ogun | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-23.</ref> Ogun na da yanayi na ''rain forest'' da kuma manyan itace daga arewa maso yamma. Tana da yawan fili kimanin kilomita araba’in 16,980.55<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2021-12-10.</ref> da yawan jama’a 3,751,140 (a bisa ƙidayar 2006). Inda jihar ta zamo ta 16 a yawan jama'a a Najeriya.<ref>"Ogun State". ''Ogun Smart City''. Retrieved 2020-05-24.</ref> Gwamnan jihar shine [[Dapo Abiodun]] na jam'iyyar APC, wanda aka rantsar a ranar 29 ga watan Mayun, 2019 a babban filin wasan kwallo kafa na MKO Abiola Stadium dake Kuto, Abeokuta. Ana mata lakabi da "Mashigar Najeriy" wato (''Gateway of Nigeria''), kuma garin tayi fice da manyan gidajen masana'antu da kuma zama tushen kere-kere a Najeriya. Sanannun masana'antun jihar sun hada da [[Kamfanin Siminti na Dangote Plc|Kamfanin Simintin Dangote]] dake Ibese,<ref>"Ibese Cement Plant - Dangote Cement". ''dangote.com''. Archived from the original on 11 June 2016. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin [[Nestle Nigeria|Nestle]],<ref>"Nestlé Flowergate Factory, Ogun". ''Food Processing Technology''. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin siminti na Lafarge dake [[Ewekoro]], Kamfanin Memmcol dake Orimerunmu,<ref>"Electricity Meter Manufacturing Company". ''www.memmcol.com''. Retrieved Aug 6, 2020.</ref> Kamfanin Coleman Cables dake [[Sagamu]] da [[Arepo, Nigeria|Arepo]],<ref>"Coleman Wires and Cables". ''www.colemancables.com''. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin [[Procter & Gamble]] dake [[Ado-Odo/Ota|Agbara]]<ref>"P&G in Nigeria". ''www.pgcareers.com''. Retrieved 2020-05-24.</ref> da dai sauransu. Mafi akasarin mutanen Ogun Yarbawa ne,<ref>"OGUN STATE". ''Ogun State Government Official Website''. Retrieved 2021-03-07.</ref> inda suke amfani da harshen yarbanci a matsayin yaren garin. Addinai dake da mafi yawan mabiya sune Musulunci da Kiristanci, duk da akwai sauran mabiya addinan gargajiya a Jihar.<ref>"Oludare, Ishola (2021-08-15). "Declare public holiday for Ifa festival like Muslims, Christians – Traditionalists tell Abiodun". ''Daily Post Nigeria''. Retrieved 2021-12-08.</ref> Jihar Ogun tayi fice a wajen samar da [[Shinkafar Ofada.]] Har wayau, jihar Ogun ta kasance gida ga taurari da manyan mutane daban daban a Najeriya da sassan Afurka gaba daya. == Iyakoki == [[File:Compass Magazine, Ogun State.jpg|thumb|Manyan gine gine Ogun]] [[File:Ogun state Government house, Abeokuta, Ogun state.jpg|thumb|Gidan gwamnatin Ogun]] Jihar Ogun tana da iyaka da jihohi huɗu: [[Lagos (jiha)|Lagos]], [[Ondo]], [[Osun]] da kuma [[Oyo (jiha)|Oyo]]. [[File:Fountain at Olumo Rock in Abeokuta, Ogun State Nigeria.jpg|thumb|Dutsun osun masu dubar da ruwa]] [[File:Railway, Abeokuta ogun state.jpg|thumb|Hanyar jigin kasa ta abekuta ogun]] == Ƙananan Hukumomi == Jihar Ogun nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|ƙananan hukumomi]] guda ashirin (20). Sune: * [[Abeokuta ta Arewa]] * [[Abeokuta ta Kudu]] * [[Ado-Odo/Ota]] * [[Ewekoro]] * [[Ifo]] * [[Ijebu ta Gabas]] * [[Ijebu ta Arewa]] * [[Ijebu ta Arewa maso Gabas]] * [[Ijebu Ode]] * [[Ikenne]] * [[Imeko Afon]] * [[Ipokia]] * [[Obafemi Owode]] * [[Odogbolu]] * [[Odeda]] * [[Ogun Waterside]] * [[Remo ta Arewa]] * [[Sagamu]]<br>(Shagamu) * [[Yewa ta Arewa]]<br>(formerly Egbado North) * [[Yewa ta Kudu]]<br>(formerly Egbado South) Asalin yarukan Jihar Ogun sun hada da Ẹgba, the Ijebu, the Remo, the Egbado, the Awori da kuma Egun. Akwai kuma sauran kananan yaruka da kamar su Ikale, the Ketu, the Ohori da kuma Anago.<ref>"6 Important Facts about Ogun State You Probably Didn't Know". ''Vanguard News''. 2017-07-27. Retrieved 2021-12-06.</ref> Jihar Ogun ta rabu zuwa mazabu guda uku Ogun ta Tsakiya, Ogun ta Gabas da kuma Ogun ta Yamma. Ogun ta Tsakiya ta kunshi mutanen Egba wanda ta mamaye kananan hukumomi shida: Abeokuta ta Arewa (Akomoje), Abeokuta ta Kudu (Ake), Ewekoro (Itori), Ifo (Ifo), Obafemi owode (Owode ẹgba) da kuma Odeda (Odeda). Ogun ta Gabas ta kunshi mutanen Ijebu da kuma mutanen Remos wanda ta mamaye kananan hukumomi tara: Ijebu ta Gabas (Ogbẹrẹ), Ijebu ta Arewa (Ijebu Igbo), Ijebu ta Arewa maso Gabas (Attan), Ijebu ode (Ijebu ode), Ikenne (Ikenne remo), Odogbolu (Odogbolu), Ogun waterside (Abigi), Remo ta Arewa (Ilisan Remo) da kuma Sagamu (Sagamu). Ogun ta Yamma ta kunshi mutanen Yewa (wanda aka sani da mutanen Egbado a da) wacce ta mamaye kananan hukumomi biyar: Ado odo Ota (Otta), Imeko Afon (Imeko), Ipokia (Ipokia), Yewa ta Arewa (Ayetoro) da kuma Yewa ta Kudu (Ilaro). == Ruwa (kogi) == * [[Ogun River]] * [[Yewa River]] == Ilimi da gine-gine == Jihar Ogun tana da ma yan Makarantun sakandare na gwamnati Tarayya wanda suka hada da Federal Government Girls' College, Sagamu  da kuma [[Federal Government College, Odogbolu]] da Federal Science da kuma Technical College, Ijebu-Imushin. A Jihar Ogun akwai Jami'a ta Gwamnati Tarayya guda daya watau the [[Federal University of Agriculture, Abeokuta|Federal University of Agriculture]], Abeokuta (FUNAAB) da kuma kwalejin ilimi na Gwamnatin Tarayya guda daya, FCE Osiele wanda duka suna nan a karamar hukumar Odeda. Sannan akwai kwalejin ilimi ta jiha watau Tai Solarin College of Education (TASCE) wacce aka fi sani a da da Kwalejin Jihar Ogun. Akwai kuma [[Moshood Abiola Polytechnic]] (MAPOLY), wacce aka fi sani ada da Polytechnic ta jihar Ogun, Ojere, Abeokuta. Sai kuma Gateway Polytechnic Saapade, Remo (GAPOSA), Abraham Adesanya Polytechnic, Ijebu-Igbo (Aapoly) (wanda aka sani ada da 'The Polytechnic Ijebu-Igbo) Har wayau, akwai jam'oi ƙarƙashin Gwamnatin jihar Ogun: Jami'ar Olabisi Onabanjo, Ago Iwoye (wacce aka fi sani da Jami'ar Jihar Ogun), da kuma Jami'ar Tai Solarin University of Education (TASUED) Ijebu Ode. Jihar Ogun tana da Jami'oi har guda tara wadda suke da rijista da kungiyar jam'oin Najeriya, wanda haƙan yasa ta zamo jiha mafi yawan jami'i a Najeriya. Sannan akwai jami'oi masu zaman kansu da dama, kamar su [[Chrisland University]], Abeokuta [[Bells University of Technology]] a [[Ota, Ogun|Ota]], [[Covenant University]] da kuma [[Babcock University]] dake Ilisan-Remo, wa ce itace Jami'a ta yan kasuwa ta farko a Najeriya. Jihar tana da asibitoci da dama waɗanda suka hada dae [[Federal Medical Center, Abeokuta|Federal Medical Center]] dake babban birnin Abeokuta, da kuma [[Olabisi Onabanjo University Teaching Hospital]] a Sagamu. Har ila yau akwai wurin horar masu bauta kasa wato [[National Youth Service Corps]] ([[National Youth Service Corps|NYSC]]) wanda ke karamar hukumar Sagamu. == Makarantun gaba da sakandare == <!---♦♦♦ Only add a university or college to this list if it already has its own article on the English Wikipedia ♦♦♦---> <!---♦♦♦ Please keep the list in alphabetical order ♦♦♦---> *[[Babcock University]], Ilisan Remo * [[Bells University of Technology]], Ota * [[Chrisland University]], Abeokuta <ref>{{Cite web|url=https://www.chrislanduniversity.edu.ng/|title=Home - Chrisland University|website=www.chrislandtuniversity.edu.ng}}</ref> * [[Christopher University]], babban titin Lagos Ibadan Makun, Sagamu * [[Covenant University]], Ota <ref>{{Cite web|url=https://www.covenantuniversity.edu.ng/|title=Home - Covenant University|website=www.covenantuniversity.edu.ng}}</ref> * [[Crawford University]], Igbesa * [[Crescent University]], [[Abeokuta]] * [[Federal Polytechnic, Ilaro]] * [[Federal University of Agriculture, Abeokuta]] *[[Hallmark University, Ijebu-Itele|Hallmark University, Ijebu Itele]] * [[McPherson University]], Seriki-Sotayo <ref>{{Cite web|url=http://www.mcu-edu.ng/|title=McPherson University|date=Jul 15, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140715005117/http://www.mcu-edu.ng/|access-date=Aug 6, 2020|archive-date=2014-07-15}}</ref> * [[Moshood Abiola Polytechnic]], Ojere * [[Mountain Top University]], Babban titin Lagos-Ibadan * [[National Open University of Nigeria]], Kobape, [[Abeokuta]] * [[Ogun State College of Health Technology]], Ilese, [[Ijebu Ode]] * [[Olabisi Onabanjo University]], [[Ago Iwoye]] * [[Tai Solarin University of Education]], Ijagun, [[Ijebu Ode|Ijebu-Ode]] * [[Federal College of Eduation]], Osiele, [[Osiele|Abeokuta]] * [[Gateway ICT Polytechnic]], Saapade, [[Remo-North LG|Lagos- Ibadan Expressway, Ogun State.]] == Sanannun wuraren bauta == * Wurin bauta na Bilikisu Sungbo Shrine, Oke-Eiri, kusa da Ijebu-Ode. * Cocin Lord (Aladura), Ogere Remo. == Sanannun mutane == <!---♦♦♦ Only add a person to this list if they already have their own article on the English Wikipedia ♦♦♦---> <!---♦♦♦ Please keep the list in alphabetical order ♦♦♦---> {{Div col|colwidth=35em}} *[[Abraham Adesanya]] (1922-2008), ɗan siyasa *[[Adebayo Adedeji]] (1930-2018), ɗan kashwa *[[Adebayo Ogunlesi]] (b. 1953), lauya, ma'aikacin banki *[[Adegboyega Dosunmu Amororo II]], mai shirya fina-finai, Olowu na Daular Owu kingdom *[[Adewale Oke Adekola]] *[[Afolabi Olabimtan]] *[[Anthony Joshua]] *[[Babafemi Ogundipe]] *[[Babatunde Osotimehin]] *[[Bisi Onasanya]] *[[Bola Ajibola]] *[[Bola Kuforiji Olubi]] *[[Olu Oyesanya]] *[[Cornelius Taiwo]] *[[Dapo Abiodun]] *[[David Alaba]], ɗa ga George Alaba, yariman [Ogere Remo], wanj tsohon gari mai dadadden tarihi. *[[Dimeji Bankole]] *[[Ebenezer Obey]], [[jùjú]] mawaƙi *[[Ernest Shonekan]] *[[Fela Kuti]] (1938-1997), mawaƙi, shugaban gungun mawaƙa, makaɗi, mai fafutukar siyasa, mabiyin shirin Pan-African *[[Fireboy DML]], singer *[[Femi Okurounmu]], ɗan siyasa *[[Fola Adeola]]{{Dubious|Fola Adeola|date=February 2018}}, ɗan kasuwa kuma ɗan siyasa *[[Funmilayo Ransome-Kuti]] (1900-197 malami, mai fafutukar 'yancin mata *[[Funke Akindele]] (b. 1977), 'yar wansa kwaikwayo *[[Gbenga Daniel]] (b. 1956), ɗan siyasa *[[Hannah Idowu Dideolu Awolowo]] (1915-2015), 'yar kasuwa kuma 'yar siyasa *[[Hubert Ogunde]] (1916-1990), jarumin fim, marubucin shiri, manajan fage kuma mawaƙi. *[[Ibikunle Amosun]] (b. 1958), ɗan kasuwa, Sanata, tsohon Gwamnan Jihar Ogun tsakanin 2011-2019 *[[Idowu Sofola]] (1934-1982), alkali, Shugaban ƙungiyan Lauyoyin Najeriya daga 1980-1982 *[[Joseph Adenuga]] (b. 1982), wanda akafi sani da Skepta, mawakin burtaniya kuma mai shirya wakoki. *[[Jubril Martins-Kuye]] (b. 1942), ɗan siyasa *[[K1 De Ultimate]] (b. 1957), mawaƙin Fuji *[[Kehinde Sofola]] (1924-2007), alkali *[[Kemi Adeosun]] (b. 1967), tsohon ministan Kuɗi na Najeriya *[[Laycon]] (b. 1993), sananne ne mai suna Olamilekan Moshood Agbeleshe, dan wasan kwaikwayo na shirin talabijin, mawakin rap, mawaki kuma marubucin wakoki *[[Mike Adenuga]] *[[Moshood Abiola]] *[[Oba Otudeko]] (b. 1943), ɗan kasuwa *[[Obafemi Awolowo]] (1909-1987) *[[Ola Rotimi]] *[[Olabisi Onabanjo]] *[[Oladipo Diya]] *[[Olamide]] *[[Olawunmi Banjo]] *[[Olusegun Obasanjo]] *[[Olusegun Osoba]] *[[Paul Adefarasin]] *[[Peter Akinola]] *[[Salawa Abeni]] *[[Sara Forbes Bonetta]] *[[Tai Solarin]] (1922-1994), mai koyarwa, mawallafin littafai, mai fafutukar yancin 'yan kasa *[[Thomas Adeoye Lambo]] (1923-2004), malami, mai gudanarwa, masanin lafiyar kwakwalwa, mataimakin shugaban kungiyar World Health Organization *[[Tunde Bakare]] (b. 1954), Pasto Apostolika, ɗan siyasa *[[Tunji Olurin]] (b. 1944), genar mai ritaya *[[Wole Soyinka]] (b. 1934), 1986 mai lambar yabo na rubutu wato Nobel Prize for Literature laureate *[[Yemi Osinbajo]] (b. 1957), ɗan siyasa, lauya *[[Bosun Tijani]] (b. 1977), ɗan kasuwa {{Div col end}} == Wuraren ziyara a Jihar Ogun == * [[Olumo Rock]] * [[Olusegun Obasanjo Presidential Library]] == Ma'adanan Jihar Ogun == Ma'adanan da ake iya samu a Jihar Ogun sun hada da:<ref>"Natural Resources – Welcome To The Embassy of Nigeria". Retrieved 2021-12-19.</ref> *Taɓo *Limestone da Phosphate *Bitumen *Kaolin *Gemstone *Feldspar == References == {{DEFAULTSORT:Ogun}} {{Jihohin Najeriya}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 1w1rmwewptjz0y44v4outg1eakdewwj 161913 161912 2022-07-27T19:10:32Z Uncle Bash007 9891 /* Sanannun wuraren bauta */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Ogun'''</font><br><font size="1">[[Jerin jihohin Nijeriya|Sunan barkwancin jiha]]: Jihar ƙofa.</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Ogun_State_map.png|200px|Wurin Jihar Ogun cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Yarbanci|Yoruba]], [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"|[[Ibikunle Amosun]] ([[All Progressive Congress|APC]]) |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1976]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Abeokuta]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"|16,980.55km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,751,140 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-OG |} [[File:Ogun river view from Olumo top in Abeokuta, Ogun State-Nigeria.jpg|thumb|Jihar Ogun]] [[File:Lafenwa road Abeokuta, Ogun state.jpg|thumb|mutanen Ogun]] [[File:Neuropsychiatric Hospital, Aro, Ogun state.jpg|thumb|Babbar asibitin ogun]] '''Jihar Ogun''' Jiha ce dake kudu maso yammacin [[Najeriya]]. Wacce aka kirkira a ranar 3 ga watan Febrerun 1976 daga yankin jihar yammacin Najeriya. Jihar Ogun tana da iyaka da jihar Lagos daga kudu, jihar Oyo da Osun daga arewa, jihar Ondo da kuma Jamhoriyar Benin daga yamma. Babban birnin jihar itace Abeokuta, kuma itace birni mafi girma ta fuskar yawan jama'a. Sauran muhimman birane sun hada da, [[Ijebu Ode]] babban birnin Daular Ijebu, sai kuma [[Sagamu]] (inda akafi samun goro a Najeriya).<ref>"Ogun | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-23.</ref> Ogun na da yanayi na ''rain forest'' da kuma manyan itace daga arewa maso yamma. Tana da yawan fili kimanin kilomita araba’in 16,980.55<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2021-12-10.</ref> da yawan jama’a 3,751,140 (a bisa ƙidayar 2006). Inda jihar ta zamo ta 16 a yawan jama'a a Najeriya.<ref>"Ogun State". ''Ogun Smart City''. Retrieved 2020-05-24.</ref> Gwamnan jihar shine [[Dapo Abiodun]] na jam'iyyar APC, wanda aka rantsar a ranar 29 ga watan Mayun, 2019 a babban filin wasan kwallo kafa na MKO Abiola Stadium dake Kuto, Abeokuta. Ana mata lakabi da "Mashigar Najeriy" wato (''Gateway of Nigeria''), kuma garin tayi fice da manyan gidajen masana'antu da kuma zama tushen kere-kere a Najeriya. Sanannun masana'antun jihar sun hada da [[Kamfanin Siminti na Dangote Plc|Kamfanin Simintin Dangote]] dake Ibese,<ref>"Ibese Cement Plant - Dangote Cement". ''dangote.com''. Archived from the original on 11 June 2016. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin [[Nestle Nigeria|Nestle]],<ref>"Nestlé Flowergate Factory, Ogun". ''Food Processing Technology''. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin siminti na Lafarge dake [[Ewekoro]], Kamfanin Memmcol dake Orimerunmu,<ref>"Electricity Meter Manufacturing Company". ''www.memmcol.com''. Retrieved Aug 6, 2020.</ref> Kamfanin Coleman Cables dake [[Sagamu]] da [[Arepo, Nigeria|Arepo]],<ref>"Coleman Wires and Cables". ''www.colemancables.com''. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin [[Procter & Gamble]] dake [[Ado-Odo/Ota|Agbara]]<ref>"P&G in Nigeria". ''www.pgcareers.com''. Retrieved 2020-05-24.</ref> da dai sauransu. Mafi akasarin mutanen Ogun Yarbawa ne,<ref>"OGUN STATE". ''Ogun State Government Official Website''. Retrieved 2021-03-07.</ref> inda suke amfani da harshen yarbanci a matsayin yaren garin. Addinai dake da mafi yawan mabiya sune Musulunci da Kiristanci, duk da akwai sauran mabiya addinan gargajiya a Jihar.<ref>"Oludare, Ishola (2021-08-15). "Declare public holiday for Ifa festival like Muslims, Christians – Traditionalists tell Abiodun". ''Daily Post Nigeria''. Retrieved 2021-12-08.</ref> Jihar Ogun tayi fice a wajen samar da [[Shinkafar Ofada.]] Har wayau, jihar Ogun ta kasance gida ga taurari da manyan mutane daban daban a Najeriya da sassan Afurka gaba daya. == Iyakoki == [[File:Compass Magazine, Ogun State.jpg|thumb|Manyan gine gine Ogun]] [[File:Ogun state Government house, Abeokuta, Ogun state.jpg|thumb|Gidan gwamnatin Ogun]] Jihar Ogun tana da iyaka da jihohi huɗu: [[Lagos (jiha)|Lagos]], [[Ondo]], [[Osun]] da kuma [[Oyo (jiha)|Oyo]]. [[File:Fountain at Olumo Rock in Abeokuta, Ogun State Nigeria.jpg|thumb|Dutsun osun masu dubar da ruwa]] [[File:Railway, Abeokuta ogun state.jpg|thumb|Hanyar jigin kasa ta abekuta ogun]] == Ƙananan Hukumomi == Jihar Ogun nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|ƙananan hukumomi]] guda ashirin (20). Sune: * [[Abeokuta ta Arewa]] * [[Abeokuta ta Kudu]] * [[Ado-Odo/Ota]] * [[Ewekoro]] * [[Ifo]] * [[Ijebu ta Gabas]] * [[Ijebu ta Arewa]] * [[Ijebu ta Arewa maso Gabas]] * [[Ijebu Ode]] * [[Ikenne]] * [[Imeko Afon]] * [[Ipokia]] * [[Obafemi Owode]] * [[Odogbolu]] * [[Odeda]] * [[Ogun Waterside]] * [[Remo ta Arewa]] * [[Sagamu]]<br>(Shagamu) * [[Yewa ta Arewa]]<br>(formerly Egbado North) * [[Yewa ta Kudu]]<br>(formerly Egbado South) Asalin yarukan Jihar Ogun sun hada da Ẹgba, the Ijebu, the Remo, the Egbado, the Awori da kuma Egun. Akwai kuma sauran kananan yaruka da kamar su Ikale, the Ketu, the Ohori da kuma Anago.<ref>"6 Important Facts about Ogun State You Probably Didn't Know". ''Vanguard News''. 2017-07-27. Retrieved 2021-12-06.</ref> Jihar Ogun ta rabu zuwa mazabu guda uku Ogun ta Tsakiya, Ogun ta Gabas da kuma Ogun ta Yamma. Ogun ta Tsakiya ta kunshi mutanen Egba wanda ta mamaye kananan hukumomi shida: Abeokuta ta Arewa (Akomoje), Abeokuta ta Kudu (Ake), Ewekoro (Itori), Ifo (Ifo), Obafemi owode (Owode ẹgba) da kuma Odeda (Odeda). Ogun ta Gabas ta kunshi mutanen Ijebu da kuma mutanen Remos wanda ta mamaye kananan hukumomi tara: Ijebu ta Gabas (Ogbẹrẹ), Ijebu ta Arewa (Ijebu Igbo), Ijebu ta Arewa maso Gabas (Attan), Ijebu ode (Ijebu ode), Ikenne (Ikenne remo), Odogbolu (Odogbolu), Ogun waterside (Abigi), Remo ta Arewa (Ilisan Remo) da kuma Sagamu (Sagamu). Ogun ta Yamma ta kunshi mutanen Yewa (wanda aka sani da mutanen Egbado a da) wacce ta mamaye kananan hukumomi biyar: Ado odo Ota (Otta), Imeko Afon (Imeko), Ipokia (Ipokia), Yewa ta Arewa (Ayetoro) da kuma Yewa ta Kudu (Ilaro). == Ruwa (kogi) == * [[Ogun River]] * [[Yewa River]] == Ilimi da gine-gine == Jihar Ogun tana da ma yan Makarantun sakandare na gwamnati Tarayya wanda suka hada da Federal Government Girls' College, Sagamu  da kuma [[Federal Government College, Odogbolu]] da Federal Science da kuma Technical College, Ijebu-Imushin. A Jihar Ogun akwai Jami'a ta Gwamnati Tarayya guda daya watau the [[Federal University of Agriculture, Abeokuta|Federal University of Agriculture]], Abeokuta (FUNAAB) da kuma kwalejin ilimi na Gwamnatin Tarayya guda daya, FCE Osiele wanda duka suna nan a karamar hukumar Odeda. Sannan akwai kwalejin ilimi ta jiha watau Tai Solarin College of Education (TASCE) wacce aka fi sani a da da Kwalejin Jihar Ogun. Akwai kuma [[Moshood Abiola Polytechnic]] (MAPOLY), wacce aka fi sani ada da Polytechnic ta jihar Ogun, Ojere, Abeokuta. Sai kuma Gateway Polytechnic Saapade, Remo (GAPOSA), Abraham Adesanya Polytechnic, Ijebu-Igbo (Aapoly) (wanda aka sani ada da 'The Polytechnic Ijebu-Igbo) Har wayau, akwai jam'oi ƙarƙashin Gwamnatin jihar Ogun: Jami'ar Olabisi Onabanjo, Ago Iwoye (wacce aka fi sani da Jami'ar Jihar Ogun), da kuma Jami'ar Tai Solarin University of Education (TASUED) Ijebu Ode. Jihar Ogun tana da Jami'oi har guda tara wadda suke da rijista da kungiyar jam'oin Najeriya, wanda haƙan yasa ta zamo jiha mafi yawan jami'i a Najeriya. Sannan akwai jami'oi masu zaman kansu da dama, kamar su [[Chrisland University]], Abeokuta [[Bells University of Technology]] a [[Ota, Ogun|Ota]], [[Covenant University]] da kuma [[Babcock University]] dake Ilisan-Remo, wa ce itace Jami'a ta yan kasuwa ta farko a Najeriya. Jihar tana da asibitoci da dama waɗanda suka hada dae [[Federal Medical Center, Abeokuta|Federal Medical Center]] dake babban birnin Abeokuta, da kuma [[Olabisi Onabanjo University Teaching Hospital]] a Sagamu. Har ila yau akwai wurin horar masu bauta kasa wato [[National Youth Service Corps]] ([[National Youth Service Corps|NYSC]]) wanda ke karamar hukumar Sagamu. == Makarantun gaba da sakandare == <!---♦♦♦ Only add a university or college to this list if it already has its own article on the English Wikipedia ♦♦♦---> <!---♦♦♦ Please keep the list in alphabetical order ♦♦♦---> *[[Babcock University]], Ilisan Remo * [[Bells University of Technology]], Ota * [[Chrisland University]], Abeokuta <ref>{{Cite web|url=https://www.chrislanduniversity.edu.ng/|title=Home - Chrisland University|website=www.chrislandtuniversity.edu.ng}}</ref> * [[Christopher University]], babban titin Lagos Ibadan Makun, Sagamu * [[Covenant University]], Ota <ref>{{Cite web|url=https://www.covenantuniversity.edu.ng/|title=Home - Covenant University|website=www.covenantuniversity.edu.ng}}</ref> * [[Crawford University]], Igbesa * [[Crescent University]], [[Abeokuta]] * [[Federal Polytechnic, Ilaro]] * [[Federal University of Agriculture, Abeokuta]] *[[Hallmark University, Ijebu-Itele|Hallmark University, Ijebu Itele]] * [[McPherson University]], Seriki-Sotayo <ref>{{Cite web|url=http://www.mcu-edu.ng/|title=McPherson University|date=Jul 15, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140715005117/http://www.mcu-edu.ng/|access-date=Aug 6, 2020|archive-date=2014-07-15}}</ref> * [[Moshood Abiola Polytechnic]], Ojere * [[Mountain Top University]], Babban titin Lagos-Ibadan * [[National Open University of Nigeria]], Kobape, [[Abeokuta]] * [[Ogun State College of Health Technology]], Ilese, [[Ijebu Ode]] * [[Olabisi Onabanjo University]], [[Ago Iwoye]] * [[Tai Solarin University of Education]], Ijagun, [[Ijebu Ode|Ijebu-Ode]] * [[Federal College of Eduation]], Osiele, [[Osiele|Abeokuta]] * [[Gateway ICT Polytechnic]], Saapade, [[Remo-North LG|Lagos- Ibadan Expressway, Ogun State.]] == Sanannun wuraren bauta == * Wurin bauta na Bilikisu Sungbo Shrine, Oke-Eiri, kusa da Ijebu-Ode. * Cocin Lord (Aladura), Ogere Remo. * Redemption Camp (babban titin Lagos zuwa Ibadan) == Sanannun mutane == <!---♦♦♦ Only add a person to this list if they already have their own article on the English Wikipedia ♦♦♦---> <!---♦♦♦ Please keep the list in alphabetical order ♦♦♦---> {{Div col|colwidth=35em}} *[[Abraham Adesanya]] (1922-2008), ɗan siyasa *[[Adebayo Adedeji]] (1930-2018), ɗan kashwa *[[Adebayo Ogunlesi]] (b. 1953), lauya, ma'aikacin banki *[[Adegboyega Dosunmu Amororo II]], mai shirya fina-finai, Olowu na Daular Owu kingdom *[[Adewale Oke Adekola]] *[[Afolabi Olabimtan]] *[[Anthony Joshua]] *[[Babafemi Ogundipe]] *[[Babatunde Osotimehin]] *[[Bisi Onasanya]] *[[Bola Ajibola]] *[[Bola Kuforiji Olubi]] *[[Olu Oyesanya]] *[[Cornelius Taiwo]] *[[Dapo Abiodun]] *[[David Alaba]], ɗa ga George Alaba, yariman [Ogere Remo], wanj tsohon gari mai dadadden tarihi. *[[Dimeji Bankole]] *[[Ebenezer Obey]], [[jùjú]] mawaƙi *[[Ernest Shonekan]] *[[Fela Kuti]] (1938-1997), mawaƙi, shugaban gungun mawaƙa, makaɗi, mai fafutukar siyasa, mabiyin shirin Pan-African *[[Fireboy DML]], singer *[[Femi Okurounmu]], ɗan siyasa *[[Fola Adeola]]{{Dubious|Fola Adeola|date=February 2018}}, ɗan kasuwa kuma ɗan siyasa *[[Funmilayo Ransome-Kuti]] (1900-197 malami, mai fafutukar 'yancin mata *[[Funke Akindele]] (b. 1977), 'yar wansa kwaikwayo *[[Gbenga Daniel]] (b. 1956), ɗan siyasa *[[Hannah Idowu Dideolu Awolowo]] (1915-2015), 'yar kasuwa kuma 'yar siyasa *[[Hubert Ogunde]] (1916-1990), jarumin fim, marubucin shiri, manajan fage kuma mawaƙi. *[[Ibikunle Amosun]] (b. 1958), ɗan kasuwa, Sanata, tsohon Gwamnan Jihar Ogun tsakanin 2011-2019 *[[Idowu Sofola]] (1934-1982), alkali, Shugaban ƙungiyan Lauyoyin Najeriya daga 1980-1982 *[[Joseph Adenuga]] (b. 1982), wanda akafi sani da Skepta, mawakin burtaniya kuma mai shirya wakoki. *[[Jubril Martins-Kuye]] (b. 1942), ɗan siyasa *[[K1 De Ultimate]] (b. 1957), mawaƙin Fuji *[[Kehinde Sofola]] (1924-2007), alkali *[[Kemi Adeosun]] (b. 1967), tsohon ministan Kuɗi na Najeriya *[[Laycon]] (b. 1993), sananne ne mai suna Olamilekan Moshood Agbeleshe, dan wasan kwaikwayo na shirin talabijin, mawakin rap, mawaki kuma marubucin wakoki *[[Mike Adenuga]] *[[Moshood Abiola]] *[[Oba Otudeko]] (b. 1943), ɗan kasuwa *[[Obafemi Awolowo]] (1909-1987) *[[Ola Rotimi]] *[[Olabisi Onabanjo]] *[[Oladipo Diya]] *[[Olamide]] *[[Olawunmi Banjo]] *[[Olusegun Obasanjo]] *[[Olusegun Osoba]] *[[Paul Adefarasin]] *[[Peter Akinola]] *[[Salawa Abeni]] *[[Sara Forbes Bonetta]] *[[Tai Solarin]] (1922-1994), mai koyarwa, mawallafin littafai, mai fafutukar yancin 'yan kasa *[[Thomas Adeoye Lambo]] (1923-2004), malami, mai gudanarwa, masanin lafiyar kwakwalwa, mataimakin shugaban kungiyar World Health Organization *[[Tunde Bakare]] (b. 1954), Pasto Apostolika, ɗan siyasa *[[Tunji Olurin]] (b. 1944), genar mai ritaya *[[Wole Soyinka]] (b. 1934), 1986 mai lambar yabo na rubutu wato Nobel Prize for Literature laureate *[[Yemi Osinbajo]] (b. 1957), ɗan siyasa, lauya *[[Bosun Tijani]] (b. 1977), ɗan kasuwa {{Div col end}} == Wuraren ziyara a Jihar Ogun == * [[Olumo Rock]] * [[Olusegun Obasanjo Presidential Library]] == Ma'adanan Jihar Ogun == Ma'adanan da ake iya samu a Jihar Ogun sun hada da:<ref>"Natural Resources – Welcome To The Embassy of Nigeria". Retrieved 2021-12-19.</ref> *Taɓo *Limestone da Phosphate *Bitumen *Kaolin *Gemstone *Feldspar == References == {{DEFAULTSORT:Ogun}} {{Jihohin Najeriya}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] s7096nfnotp36gvy3fof4i4ra4rhlwe 161914 161913 2022-07-27T19:11:48Z Uncle Bash007 9891 /* Sanannun wuraren bauta */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Ogun'''</font><br><font size="1">[[Jerin jihohin Nijeriya|Sunan barkwancin jiha]]: Jihar ƙofa.</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Ogun_State_map.png|200px|Wurin Jihar Ogun cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Yarbanci|Yoruba]], [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"|[[Ibikunle Amosun]] ([[All Progressive Congress|APC]]) |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1976]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Abeokuta]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"|16,980.55km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,751,140 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-OG |} [[File:Ogun river view from Olumo top in Abeokuta, Ogun State-Nigeria.jpg|thumb|Jihar Ogun]] [[File:Lafenwa road Abeokuta, Ogun state.jpg|thumb|mutanen Ogun]] [[File:Neuropsychiatric Hospital, Aro, Ogun state.jpg|thumb|Babbar asibitin ogun]] '''Jihar Ogun''' Jiha ce dake kudu maso yammacin [[Najeriya]]. Wacce aka kirkira a ranar 3 ga watan Febrerun 1976 daga yankin jihar yammacin Najeriya. Jihar Ogun tana da iyaka da jihar Lagos daga kudu, jihar Oyo da Osun daga arewa, jihar Ondo da kuma Jamhoriyar Benin daga yamma. Babban birnin jihar itace Abeokuta, kuma itace birni mafi girma ta fuskar yawan jama'a. Sauran muhimman birane sun hada da, [[Ijebu Ode]] babban birnin Daular Ijebu, sai kuma [[Sagamu]] (inda akafi samun goro a Najeriya).<ref>"Ogun | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-23.</ref> Ogun na da yanayi na ''rain forest'' da kuma manyan itace daga arewa maso yamma. Tana da yawan fili kimanin kilomita araba’in 16,980.55<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2021-12-10.</ref> da yawan jama’a 3,751,140 (a bisa ƙidayar 2006). Inda jihar ta zamo ta 16 a yawan jama'a a Najeriya.<ref>"Ogun State". ''Ogun Smart City''. Retrieved 2020-05-24.</ref> Gwamnan jihar shine [[Dapo Abiodun]] na jam'iyyar APC, wanda aka rantsar a ranar 29 ga watan Mayun, 2019 a babban filin wasan kwallo kafa na MKO Abiola Stadium dake Kuto, Abeokuta. Ana mata lakabi da "Mashigar Najeriy" wato (''Gateway of Nigeria''), kuma garin tayi fice da manyan gidajen masana'antu da kuma zama tushen kere-kere a Najeriya. Sanannun masana'antun jihar sun hada da [[Kamfanin Siminti na Dangote Plc|Kamfanin Simintin Dangote]] dake Ibese,<ref>"Ibese Cement Plant - Dangote Cement". ''dangote.com''. Archived from the original on 11 June 2016. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin [[Nestle Nigeria|Nestle]],<ref>"Nestlé Flowergate Factory, Ogun". ''Food Processing Technology''. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin siminti na Lafarge dake [[Ewekoro]], Kamfanin Memmcol dake Orimerunmu,<ref>"Electricity Meter Manufacturing Company". ''www.memmcol.com''. Retrieved Aug 6, 2020.</ref> Kamfanin Coleman Cables dake [[Sagamu]] da [[Arepo, Nigeria|Arepo]],<ref>"Coleman Wires and Cables". ''www.colemancables.com''. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin [[Procter & Gamble]] dake [[Ado-Odo/Ota|Agbara]]<ref>"P&G in Nigeria". ''www.pgcareers.com''. Retrieved 2020-05-24.</ref> da dai sauransu. Mafi akasarin mutanen Ogun Yarbawa ne,<ref>"OGUN STATE". ''Ogun State Government Official Website''. Retrieved 2021-03-07.</ref> inda suke amfani da harshen yarbanci a matsayin yaren garin. Addinai dake da mafi yawan mabiya sune Musulunci da Kiristanci, duk da akwai sauran mabiya addinan gargajiya a Jihar.<ref>"Oludare, Ishola (2021-08-15). "Declare public holiday for Ifa festival like Muslims, Christians – Traditionalists tell Abiodun". ''Daily Post Nigeria''. Retrieved 2021-12-08.</ref> Jihar Ogun tayi fice a wajen samar da [[Shinkafar Ofada.]] Har wayau, jihar Ogun ta kasance gida ga taurari da manyan mutane daban daban a Najeriya da sassan Afurka gaba daya. == Iyakoki == [[File:Compass Magazine, Ogun State.jpg|thumb|Manyan gine gine Ogun]] [[File:Ogun state Government house, Abeokuta, Ogun state.jpg|thumb|Gidan gwamnatin Ogun]] Jihar Ogun tana da iyaka da jihohi huɗu: [[Lagos (jiha)|Lagos]], [[Ondo]], [[Osun]] da kuma [[Oyo (jiha)|Oyo]]. [[File:Fountain at Olumo Rock in Abeokuta, Ogun State Nigeria.jpg|thumb|Dutsun osun masu dubar da ruwa]] [[File:Railway, Abeokuta ogun state.jpg|thumb|Hanyar jigin kasa ta abekuta ogun]] == Ƙananan Hukumomi == Jihar Ogun nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|ƙananan hukumomi]] guda ashirin (20). Sune: * [[Abeokuta ta Arewa]] * [[Abeokuta ta Kudu]] * [[Ado-Odo/Ota]] * [[Ewekoro]] * [[Ifo]] * [[Ijebu ta Gabas]] * [[Ijebu ta Arewa]] * [[Ijebu ta Arewa maso Gabas]] * [[Ijebu Ode]] * [[Ikenne]] * [[Imeko Afon]] * [[Ipokia]] * [[Obafemi Owode]] * [[Odogbolu]] * [[Odeda]] * [[Ogun Waterside]] * [[Remo ta Arewa]] * [[Sagamu]]<br>(Shagamu) * [[Yewa ta Arewa]]<br>(formerly Egbado North) * [[Yewa ta Kudu]]<br>(formerly Egbado South) Asalin yarukan Jihar Ogun sun hada da Ẹgba, the Ijebu, the Remo, the Egbado, the Awori da kuma Egun. Akwai kuma sauran kananan yaruka da kamar su Ikale, the Ketu, the Ohori da kuma Anago.<ref>"6 Important Facts about Ogun State You Probably Didn't Know". ''Vanguard News''. 2017-07-27. Retrieved 2021-12-06.</ref> Jihar Ogun ta rabu zuwa mazabu guda uku Ogun ta Tsakiya, Ogun ta Gabas da kuma Ogun ta Yamma. Ogun ta Tsakiya ta kunshi mutanen Egba wanda ta mamaye kananan hukumomi shida: Abeokuta ta Arewa (Akomoje), Abeokuta ta Kudu (Ake), Ewekoro (Itori), Ifo (Ifo), Obafemi owode (Owode ẹgba) da kuma Odeda (Odeda). Ogun ta Gabas ta kunshi mutanen Ijebu da kuma mutanen Remos wanda ta mamaye kananan hukumomi tara: Ijebu ta Gabas (Ogbẹrẹ), Ijebu ta Arewa (Ijebu Igbo), Ijebu ta Arewa maso Gabas (Attan), Ijebu ode (Ijebu ode), Ikenne (Ikenne remo), Odogbolu (Odogbolu), Ogun waterside (Abigi), Remo ta Arewa (Ilisan Remo) da kuma Sagamu (Sagamu). Ogun ta Yamma ta kunshi mutanen Yewa (wanda aka sani da mutanen Egbado a da) wacce ta mamaye kananan hukumomi biyar: Ado odo Ota (Otta), Imeko Afon (Imeko), Ipokia (Ipokia), Yewa ta Arewa (Ayetoro) da kuma Yewa ta Kudu (Ilaro). == Ruwa (kogi) == * [[Ogun River]] * [[Yewa River]] == Ilimi da gine-gine == Jihar Ogun tana da ma yan Makarantun sakandare na gwamnati Tarayya wanda suka hada da Federal Government Girls' College, Sagamu  da kuma [[Federal Government College, Odogbolu]] da Federal Science da kuma Technical College, Ijebu-Imushin. A Jihar Ogun akwai Jami'a ta Gwamnati Tarayya guda daya watau the [[Federal University of Agriculture, Abeokuta|Federal University of Agriculture]], Abeokuta (FUNAAB) da kuma kwalejin ilimi na Gwamnatin Tarayya guda daya, FCE Osiele wanda duka suna nan a karamar hukumar Odeda. Sannan akwai kwalejin ilimi ta jiha watau Tai Solarin College of Education (TASCE) wacce aka fi sani a da da Kwalejin Jihar Ogun. Akwai kuma [[Moshood Abiola Polytechnic]] (MAPOLY), wacce aka fi sani ada da Polytechnic ta jihar Ogun, Ojere, Abeokuta. Sai kuma Gateway Polytechnic Saapade, Remo (GAPOSA), Abraham Adesanya Polytechnic, Ijebu-Igbo (Aapoly) (wanda aka sani ada da 'The Polytechnic Ijebu-Igbo) Har wayau, akwai jam'oi ƙarƙashin Gwamnatin jihar Ogun: Jami'ar Olabisi Onabanjo, Ago Iwoye (wacce aka fi sani da Jami'ar Jihar Ogun), da kuma Jami'ar Tai Solarin University of Education (TASUED) Ijebu Ode. Jihar Ogun tana da Jami'oi har guda tara wadda suke da rijista da kungiyar jam'oin Najeriya, wanda haƙan yasa ta zamo jiha mafi yawan jami'i a Najeriya. Sannan akwai jami'oi masu zaman kansu da dama, kamar su [[Chrisland University]], Abeokuta [[Bells University of Technology]] a [[Ota, Ogun|Ota]], [[Covenant University]] da kuma [[Babcock University]] dake Ilisan-Remo, wa ce itace Jami'a ta yan kasuwa ta farko a Najeriya. Jihar tana da asibitoci da dama waɗanda suka hada dae [[Federal Medical Center, Abeokuta|Federal Medical Center]] dake babban birnin Abeokuta, da kuma [[Olabisi Onabanjo University Teaching Hospital]] a Sagamu. Har ila yau akwai wurin horar masu bauta kasa wato [[National Youth Service Corps]] ([[National Youth Service Corps|NYSC]]) wanda ke karamar hukumar Sagamu. == Makarantun gaba da sakandare == <!---♦♦♦ Only add a university or college to this list if it already has its own article on the English Wikipedia ♦♦♦---> <!---♦♦♦ Please keep the list in alphabetical order ♦♦♦---> *[[Babcock University]], Ilisan Remo * [[Bells University of Technology]], Ota * [[Chrisland University]], Abeokuta <ref>{{Cite web|url=https://www.chrislanduniversity.edu.ng/|title=Home - Chrisland University|website=www.chrislandtuniversity.edu.ng}}</ref> * [[Christopher University]], babban titin Lagos Ibadan Makun, Sagamu * [[Covenant University]], Ota <ref>{{Cite web|url=https://www.covenantuniversity.edu.ng/|title=Home - Covenant University|website=www.covenantuniversity.edu.ng}}</ref> * [[Crawford University]], Igbesa * [[Crescent University]], [[Abeokuta]] * [[Federal Polytechnic, Ilaro]] * [[Federal University of Agriculture, Abeokuta]] *[[Hallmark University, Ijebu-Itele|Hallmark University, Ijebu Itele]] * [[McPherson University]], Seriki-Sotayo <ref>{{Cite web|url=http://www.mcu-edu.ng/|title=McPherson University|date=Jul 15, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140715005117/http://www.mcu-edu.ng/|access-date=Aug 6, 2020|archive-date=2014-07-15}}</ref> * [[Moshood Abiola Polytechnic]], Ojere * [[Mountain Top University]], Babban titin Lagos-Ibadan * [[National Open University of Nigeria]], Kobape, [[Abeokuta]] * [[Ogun State College of Health Technology]], Ilese, [[Ijebu Ode]] * [[Olabisi Onabanjo University]], [[Ago Iwoye]] * [[Tai Solarin University of Education]], Ijagun, [[Ijebu Ode|Ijebu-Ode]] * [[Federal College of Eduation]], Osiele, [[Osiele|Abeokuta]] * [[Gateway ICT Polytechnic]], Saapade, [[Remo-North LG|Lagos- Ibadan Expressway, Ogun State.]] == Sanannun wuraren bauta == * Wurin bauta na Bilikisu Sungbo Shrine, Oke-Eiri, kusa da Ijebu-Ode. * Cocin Lord (Aladura), Ogere Remo. * Redemption Camp (babban titin Lagos zuwa Ibadan) * Cocin 'Living Faith Church Worldwide', (akan babban titin Abeokuta zuwa Ibadan, Gbonagun, Obantoko) == Sanannun mutane == <!---♦♦♦ Only add a person to this list if they already have their own article on the English Wikipedia ♦♦♦---> <!---♦♦♦ Please keep the list in alphabetical order ♦♦♦---> {{Div col|colwidth=35em}} *[[Abraham Adesanya]] (1922-2008), ɗan siyasa *[[Adebayo Adedeji]] (1930-2018), ɗan kashwa *[[Adebayo Ogunlesi]] (b. 1953), lauya, ma'aikacin banki *[[Adegboyega Dosunmu Amororo II]], mai shirya fina-finai, Olowu na Daular Owu kingdom *[[Adewale Oke Adekola]] *[[Afolabi Olabimtan]] *[[Anthony Joshua]] *[[Babafemi Ogundipe]] *[[Babatunde Osotimehin]] *[[Bisi Onasanya]] *[[Bola Ajibola]] *[[Bola Kuforiji Olubi]] *[[Olu Oyesanya]] *[[Cornelius Taiwo]] *[[Dapo Abiodun]] *[[David Alaba]], ɗa ga George Alaba, yariman [Ogere Remo], wanj tsohon gari mai dadadden tarihi. *[[Dimeji Bankole]] *[[Ebenezer Obey]], [[jùjú]] mawaƙi *[[Ernest Shonekan]] *[[Fela Kuti]] (1938-1997), mawaƙi, shugaban gungun mawaƙa, makaɗi, mai fafutukar siyasa, mabiyin shirin Pan-African *[[Fireboy DML]], singer *[[Femi Okurounmu]], ɗan siyasa *[[Fola Adeola]]{{Dubious|Fola Adeola|date=February 2018}}, ɗan kasuwa kuma ɗan siyasa *[[Funmilayo Ransome-Kuti]] (1900-197 malami, mai fafutukar 'yancin mata *[[Funke Akindele]] (b. 1977), 'yar wansa kwaikwayo *[[Gbenga Daniel]] (b. 1956), ɗan siyasa *[[Hannah Idowu Dideolu Awolowo]] (1915-2015), 'yar kasuwa kuma 'yar siyasa *[[Hubert Ogunde]] (1916-1990), jarumin fim, marubucin shiri, manajan fage kuma mawaƙi. *[[Ibikunle Amosun]] (b. 1958), ɗan kasuwa, Sanata, tsohon Gwamnan Jihar Ogun tsakanin 2011-2019 *[[Idowu Sofola]] (1934-1982), alkali, Shugaban ƙungiyan Lauyoyin Najeriya daga 1980-1982 *[[Joseph Adenuga]] (b. 1982), wanda akafi sani da Skepta, mawakin burtaniya kuma mai shirya wakoki. *[[Jubril Martins-Kuye]] (b. 1942), ɗan siyasa *[[K1 De Ultimate]] (b. 1957), mawaƙin Fuji *[[Kehinde Sofola]] (1924-2007), alkali *[[Kemi Adeosun]] (b. 1967), tsohon ministan Kuɗi na Najeriya *[[Laycon]] (b. 1993), sananne ne mai suna Olamilekan Moshood Agbeleshe, dan wasan kwaikwayo na shirin talabijin, mawakin rap, mawaki kuma marubucin wakoki *[[Mike Adenuga]] *[[Moshood Abiola]] *[[Oba Otudeko]] (b. 1943), ɗan kasuwa *[[Obafemi Awolowo]] (1909-1987) *[[Ola Rotimi]] *[[Olabisi Onabanjo]] *[[Oladipo Diya]] *[[Olamide]] *[[Olawunmi Banjo]] *[[Olusegun Obasanjo]] *[[Olusegun Osoba]] *[[Paul Adefarasin]] *[[Peter Akinola]] *[[Salawa Abeni]] *[[Sara Forbes Bonetta]] *[[Tai Solarin]] (1922-1994), mai koyarwa, mawallafin littafai, mai fafutukar yancin 'yan kasa *[[Thomas Adeoye Lambo]] (1923-2004), malami, mai gudanarwa, masanin lafiyar kwakwalwa, mataimakin shugaban kungiyar World Health Organization *[[Tunde Bakare]] (b. 1954), Pasto Apostolika, ɗan siyasa *[[Tunji Olurin]] (b. 1944), genar mai ritaya *[[Wole Soyinka]] (b. 1934), 1986 mai lambar yabo na rubutu wato Nobel Prize for Literature laureate *[[Yemi Osinbajo]] (b. 1957), ɗan siyasa, lauya *[[Bosun Tijani]] (b. 1977), ɗan kasuwa {{Div col end}} == Wuraren ziyara a Jihar Ogun == * [[Olumo Rock]] * [[Olusegun Obasanjo Presidential Library]] == Ma'adanan Jihar Ogun == Ma'adanan da ake iya samu a Jihar Ogun sun hada da:<ref>"Natural Resources – Welcome To The Embassy of Nigeria". Retrieved 2021-12-19.</ref> *Taɓo *Limestone da Phosphate *Bitumen *Kaolin *Gemstone *Feldspar == References == {{DEFAULTSORT:Ogun}} {{Jihohin Najeriya}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] gxceef91vn06xjviunhmafl2i0io19x 161936 161914 2022-07-27T22:13:31Z Uncle Bash007 9891 /* References */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Ogun'''</font><br><font size="1">[[Jerin jihohin Nijeriya|Sunan barkwancin jiha]]: Jihar ƙofa.</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Ogun_State_map.png|200px|Wurin Jihar Ogun cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Yarbanci|Yoruba]], [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"|[[Ibikunle Amosun]] ([[All Progressive Congress|APC]]) |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1976]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Abeokuta]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"|16,980.55km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,751,140 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-OG |} [[File:Ogun river view from Olumo top in Abeokuta, Ogun State-Nigeria.jpg|thumb|Jihar Ogun]] [[File:Lafenwa road Abeokuta, Ogun state.jpg|thumb|mutanen Ogun]] [[File:Neuropsychiatric Hospital, Aro, Ogun state.jpg|thumb|Babbar asibitin ogun]] '''Jihar Ogun''' Jiha ce dake kudu maso yammacin [[Najeriya]]. Wacce aka kirkira a ranar 3 ga watan Febrerun 1976 daga yankin jihar yammacin Najeriya. Jihar Ogun tana da iyaka da jihar Lagos daga kudu, jihar Oyo da Osun daga arewa, jihar Ondo da kuma Jamhoriyar Benin daga yamma. Babban birnin jihar itace Abeokuta, kuma itace birni mafi girma ta fuskar yawan jama'a. Sauran muhimman birane sun hada da, [[Ijebu Ode]] babban birnin Daular Ijebu, sai kuma [[Sagamu]] (inda akafi samun goro a Najeriya).<ref>"Ogun | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-23.</ref> Ogun na da yanayi na ''rain forest'' da kuma manyan itace daga arewa maso yamma. Tana da yawan fili kimanin kilomita araba’in 16,980.55<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2021-12-10.</ref> da yawan jama’a 3,751,140 (a bisa ƙidayar 2006). Inda jihar ta zamo ta 16 a yawan jama'a a Najeriya.<ref>"Ogun State". ''Ogun Smart City''. Retrieved 2020-05-24.</ref> Gwamnan jihar shine [[Dapo Abiodun]] na jam'iyyar APC, wanda aka rantsar a ranar 29 ga watan Mayun, 2019 a babban filin wasan kwallo kafa na MKO Abiola Stadium dake Kuto, Abeokuta. Ana mata lakabi da "Mashigar Najeriy" wato (''Gateway of Nigeria''), kuma garin tayi fice da manyan gidajen masana'antu da kuma zama tushen kere-kere a Najeriya. Sanannun masana'antun jihar sun hada da [[Kamfanin Siminti na Dangote Plc|Kamfanin Simintin Dangote]] dake Ibese,<ref>"Ibese Cement Plant - Dangote Cement". ''dangote.com''. Archived from the original on 11 June 2016. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin [[Nestle Nigeria|Nestle]],<ref>"Nestlé Flowergate Factory, Ogun". ''Food Processing Technology''. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin siminti na Lafarge dake [[Ewekoro]], Kamfanin Memmcol dake Orimerunmu,<ref>"Electricity Meter Manufacturing Company". ''www.memmcol.com''. Retrieved Aug 6, 2020.</ref> Kamfanin Coleman Cables dake [[Sagamu]] da [[Arepo, Nigeria|Arepo]],<ref>"Coleman Wires and Cables". ''www.colemancables.com''. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin [[Procter & Gamble]] dake [[Ado-Odo/Ota|Agbara]]<ref>"P&G in Nigeria". ''www.pgcareers.com''. Retrieved 2020-05-24.</ref> da dai sauransu. Mafi akasarin mutanen Ogun Yarbawa ne,<ref>"OGUN STATE". ''Ogun State Government Official Website''. Retrieved 2021-03-07.</ref> inda suke amfani da harshen yarbanci a matsayin yaren garin. Addinai dake da mafi yawan mabiya sune Musulunci da Kiristanci, duk da akwai sauran mabiya addinan gargajiya a Jihar.<ref>"Oludare, Ishola (2021-08-15). "Declare public holiday for Ifa festival like Muslims, Christians – Traditionalists tell Abiodun". ''Daily Post Nigeria''. Retrieved 2021-12-08.</ref> Jihar Ogun tayi fice a wajen samar da [[Shinkafar Ofada.]] Har wayau, jihar Ogun ta kasance gida ga taurari da manyan mutane daban daban a Najeriya da sassan Afurka gaba daya. == Iyakoki == [[File:Compass Magazine, Ogun State.jpg|thumb|Manyan gine gine Ogun]] [[File:Ogun state Government house, Abeokuta, Ogun state.jpg|thumb|Gidan gwamnatin Ogun]] Jihar Ogun tana da iyaka da jihohi huɗu: [[Lagos (jiha)|Lagos]], [[Ondo]], [[Osun]] da kuma [[Oyo (jiha)|Oyo]]. [[File:Fountain at Olumo Rock in Abeokuta, Ogun State Nigeria.jpg|thumb|Dutsun osun masu dubar da ruwa]] [[File:Railway, Abeokuta ogun state.jpg|thumb|Hanyar jigin kasa ta abekuta ogun]] == Ƙananan Hukumomi == Jihar Ogun nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|ƙananan hukumomi]] guda ashirin (20). Sune: * [[Abeokuta ta Arewa]] * [[Abeokuta ta Kudu]] * [[Ado-Odo/Ota]] * [[Ewekoro]] * [[Ifo]] * [[Ijebu ta Gabas]] * [[Ijebu ta Arewa]] * [[Ijebu ta Arewa maso Gabas]] * [[Ijebu Ode]] * [[Ikenne]] * [[Imeko Afon]] * [[Ipokia]] * [[Obafemi Owode]] * [[Odogbolu]] * [[Odeda]] * [[Ogun Waterside]] * [[Remo ta Arewa]] * [[Sagamu]]<br>(Shagamu) * [[Yewa ta Arewa]]<br>(formerly Egbado North) * [[Yewa ta Kudu]]<br>(formerly Egbado South) Asalin yarukan Jihar Ogun sun hada da Ẹgba, the Ijebu, the Remo, the Egbado, the Awori da kuma Egun. Akwai kuma sauran kananan yaruka da kamar su Ikale, the Ketu, the Ohori da kuma Anago.<ref>"6 Important Facts about Ogun State You Probably Didn't Know". ''Vanguard News''. 2017-07-27. Retrieved 2021-12-06.</ref> Jihar Ogun ta rabu zuwa mazabu guda uku Ogun ta Tsakiya, Ogun ta Gabas da kuma Ogun ta Yamma. Ogun ta Tsakiya ta kunshi mutanen Egba wanda ta mamaye kananan hukumomi shida: Abeokuta ta Arewa (Akomoje), Abeokuta ta Kudu (Ake), Ewekoro (Itori), Ifo (Ifo), Obafemi owode (Owode ẹgba) da kuma Odeda (Odeda). Ogun ta Gabas ta kunshi mutanen Ijebu da kuma mutanen Remos wanda ta mamaye kananan hukumomi tara: Ijebu ta Gabas (Ogbẹrẹ), Ijebu ta Arewa (Ijebu Igbo), Ijebu ta Arewa maso Gabas (Attan), Ijebu ode (Ijebu ode), Ikenne (Ikenne remo), Odogbolu (Odogbolu), Ogun waterside (Abigi), Remo ta Arewa (Ilisan Remo) da kuma Sagamu (Sagamu). Ogun ta Yamma ta kunshi mutanen Yewa (wanda aka sani da mutanen Egbado a da) wacce ta mamaye kananan hukumomi biyar: Ado odo Ota (Otta), Imeko Afon (Imeko), Ipokia (Ipokia), Yewa ta Arewa (Ayetoro) da kuma Yewa ta Kudu (Ilaro). == Ruwa (kogi) == * [[Ogun River]] * [[Yewa River]] == Ilimi da gine-gine == Jihar Ogun tana da ma yan Makarantun sakandare na gwamnati Tarayya wanda suka hada da Federal Government Girls' College, Sagamu  da kuma [[Federal Government College, Odogbolu]] da Federal Science da kuma Technical College, Ijebu-Imushin. A Jihar Ogun akwai Jami'a ta Gwamnati Tarayya guda daya watau the [[Federal University of Agriculture, Abeokuta|Federal University of Agriculture]], Abeokuta (FUNAAB) da kuma kwalejin ilimi na Gwamnatin Tarayya guda daya, FCE Osiele wanda duka suna nan a karamar hukumar Odeda. Sannan akwai kwalejin ilimi ta jiha watau Tai Solarin College of Education (TASCE) wacce aka fi sani a da da Kwalejin Jihar Ogun. Akwai kuma [[Moshood Abiola Polytechnic]] (MAPOLY), wacce aka fi sani ada da Polytechnic ta jihar Ogun, Ojere, Abeokuta. Sai kuma Gateway Polytechnic Saapade, Remo (GAPOSA), Abraham Adesanya Polytechnic, Ijebu-Igbo (Aapoly) (wanda aka sani ada da 'The Polytechnic Ijebu-Igbo) Har wayau, akwai jam'oi ƙarƙashin Gwamnatin jihar Ogun: Jami'ar Olabisi Onabanjo, Ago Iwoye (wacce aka fi sani da Jami'ar Jihar Ogun), da kuma Jami'ar Tai Solarin University of Education (TASUED) Ijebu Ode. Jihar Ogun tana da Jami'oi har guda tara wadda suke da rijista da kungiyar jam'oin Najeriya, wanda haƙan yasa ta zamo jiha mafi yawan jami'i a Najeriya. Sannan akwai jami'oi masu zaman kansu da dama, kamar su [[Chrisland University]], Abeokuta [[Bells University of Technology]] a [[Ota, Ogun|Ota]], [[Covenant University]] da kuma [[Babcock University]] dake Ilisan-Remo, wa ce itace Jami'a ta yan kasuwa ta farko a Najeriya. Jihar tana da asibitoci da dama waɗanda suka hada dae [[Federal Medical Center, Abeokuta|Federal Medical Center]] dake babban birnin Abeokuta, da kuma [[Olabisi Onabanjo University Teaching Hospital]] a Sagamu. Har ila yau akwai wurin horar masu bauta kasa wato [[National Youth Service Corps]] ([[National Youth Service Corps|NYSC]]) wanda ke karamar hukumar Sagamu. == Makarantun gaba da sakandare == <!---♦♦♦ Only add a university or college to this list if it already has its own article on the English Wikipedia ♦♦♦---> <!---♦♦♦ Please keep the list in alphabetical order ♦♦♦---> *[[Babcock University]], Ilisan Remo * [[Bells University of Technology]], Ota * [[Chrisland University]], Abeokuta <ref>{{Cite web|url=https://www.chrislanduniversity.edu.ng/|title=Home - Chrisland University|website=www.chrislandtuniversity.edu.ng}}</ref> * [[Christopher University]], babban titin Lagos Ibadan Makun, Sagamu * [[Covenant University]], Ota <ref>{{Cite web|url=https://www.covenantuniversity.edu.ng/|title=Home - Covenant University|website=www.covenantuniversity.edu.ng}}</ref> * [[Crawford University]], Igbesa * [[Crescent University]], [[Abeokuta]] * [[Federal Polytechnic, Ilaro]] * [[Federal University of Agriculture, Abeokuta]] *[[Hallmark University, Ijebu-Itele|Hallmark University, Ijebu Itele]] * [[McPherson University]], Seriki-Sotayo <ref>{{Cite web|url=http://www.mcu-edu.ng/|title=McPherson University|date=Jul 15, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140715005117/http://www.mcu-edu.ng/|access-date=Aug 6, 2020|archive-date=2014-07-15}}</ref> * [[Moshood Abiola Polytechnic]], Ojere * [[Mountain Top University]], Babban titin Lagos-Ibadan * [[National Open University of Nigeria]], Kobape, [[Abeokuta]] * [[Ogun State College of Health Technology]], Ilese, [[Ijebu Ode]] * [[Olabisi Onabanjo University]], [[Ago Iwoye]] * [[Tai Solarin University of Education]], Ijagun, [[Ijebu Ode|Ijebu-Ode]] * [[Federal College of Eduation]], Osiele, [[Osiele|Abeokuta]] * [[Gateway ICT Polytechnic]], Saapade, [[Remo-North LG|Lagos- Ibadan Expressway, Ogun State.]] == Sanannun wuraren bauta == * Wurin bauta na Bilikisu Sungbo Shrine, Oke-Eiri, kusa da Ijebu-Ode. * Cocin Lord (Aladura), Ogere Remo. * Redemption Camp (babban titin Lagos zuwa Ibadan) * Cocin 'Living Faith Church Worldwide', (akan babban titin Abeokuta zuwa Ibadan, Gbonagun, Obantoko) == Sanannun mutane == <!---♦♦♦ Only add a person to this list if they already have their own article on the English Wikipedia ♦♦♦---> <!---♦♦♦ Please keep the list in alphabetical order ♦♦♦---> {{Div col|colwidth=35em}} *[[Abraham Adesanya]] (1922-2008), ɗan siyasa *[[Adebayo Adedeji]] (1930-2018), ɗan kashwa *[[Adebayo Ogunlesi]] (b. 1953), lauya, ma'aikacin banki *[[Adegboyega Dosunmu Amororo II]], mai shirya fina-finai, Olowu na Daular Owu kingdom *[[Adewale Oke Adekola]] *[[Afolabi Olabimtan]] *[[Anthony Joshua]] *[[Babafemi Ogundipe]] *[[Babatunde Osotimehin]] *[[Bisi Onasanya]] *[[Bola Ajibola]] *[[Bola Kuforiji Olubi]] *[[Olu Oyesanya]] *[[Cornelius Taiwo]] *[[Dapo Abiodun]] *[[David Alaba]], ɗa ga George Alaba, yariman [Ogere Remo], wanj tsohon gari mai dadadden tarihi. *[[Dimeji Bankole]] *[[Ebenezer Obey]], [[jùjú]] mawaƙi *[[Ernest Shonekan]] *[[Fela Kuti]] (1938-1997), mawaƙi, shugaban gungun mawaƙa, makaɗi, mai fafutukar siyasa, mabiyin shirin Pan-African *[[Fireboy DML]], singer *[[Femi Okurounmu]], ɗan siyasa *[[Fola Adeola]]{{Dubious|Fola Adeola|date=February 2018}}, ɗan kasuwa kuma ɗan siyasa *[[Funmilayo Ransome-Kuti]] (1900-197 malami, mai fafutukar 'yancin mata *[[Funke Akindele]] (b. 1977), 'yar wansa kwaikwayo *[[Gbenga Daniel]] (b. 1956), ɗan siyasa *[[Hannah Idowu Dideolu Awolowo]] (1915-2015), 'yar kasuwa kuma 'yar siyasa *[[Hubert Ogunde]] (1916-1990), jarumin fim, marubucin shiri, manajan fage kuma mawaƙi. *[[Ibikunle Amosun]] (b. 1958), ɗan kasuwa, Sanata, tsohon Gwamnan Jihar Ogun tsakanin 2011-2019 *[[Idowu Sofola]] (1934-1982), alkali, Shugaban ƙungiyan Lauyoyin Najeriya daga 1980-1982 *[[Joseph Adenuga]] (b. 1982), wanda akafi sani da Skepta, mawakin burtaniya kuma mai shirya wakoki. *[[Jubril Martins-Kuye]] (b. 1942), ɗan siyasa *[[K1 De Ultimate]] (b. 1957), mawaƙin Fuji *[[Kehinde Sofola]] (1924-2007), alkali *[[Kemi Adeosun]] (b. 1967), tsohon ministan Kuɗi na Najeriya *[[Laycon]] (b. 1993), sananne ne mai suna Olamilekan Moshood Agbeleshe, dan wasan kwaikwayo na shirin talabijin, mawakin rap, mawaki kuma marubucin wakoki *[[Mike Adenuga]] *[[Moshood Abiola]] *[[Oba Otudeko]] (b. 1943), ɗan kasuwa *[[Obafemi Awolowo]] (1909-1987) *[[Ola Rotimi]] *[[Olabisi Onabanjo]] *[[Oladipo Diya]] *[[Olamide]] *[[Olawunmi Banjo]] *[[Olusegun Obasanjo]] *[[Olusegun Osoba]] *[[Paul Adefarasin]] *[[Peter Akinola]] *[[Salawa Abeni]] *[[Sara Forbes Bonetta]] *[[Tai Solarin]] (1922-1994), mai koyarwa, mawallafin littafai, mai fafutukar yancin 'yan kasa *[[Thomas Adeoye Lambo]] (1923-2004), malami, mai gudanarwa, masanin lafiyar kwakwalwa, mataimakin shugaban kungiyar World Health Organization *[[Tunde Bakare]] (b. 1954), Pasto Apostolika, ɗan siyasa *[[Tunji Olurin]] (b. 1944), genar mai ritaya *[[Wole Soyinka]] (b. 1934), 1986 mai lambar yabo na rubutu wato Nobel Prize for Literature laureate *[[Yemi Osinbajo]] (b. 1957), ɗan siyasa, lauya *[[Bosun Tijani]] (b. 1977), ɗan kasuwa {{Div col end}} == Wuraren ziyara a Jihar Ogun == * [[Olumo Rock]] * [[Olusegun Obasanjo Presidential Library]] == Ma'adanan Jihar Ogun == Ma'adanan da ake iya samu a Jihar Ogun sun hada da:<ref>"Natural Resources – Welcome To The Embassy of Nigeria". Retrieved 2021-12-19.</ref> *Taɓo *Limestone da Phosphate *Bitumen *Kaolin *Gemstone *Feldspar == References == {{DEFAULTSORT:Ogun}} {{Jihohin Najeriya}} b5a7pt2f54om4ueh9hud5sx8ybnm91f 161937 161936 2022-07-27T22:13:56Z Uncle Bash007 9891 /* References */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Ogun'''</font><br><font size="1">[[Jerin jihohin Nijeriya|Sunan barkwancin jiha]]: Jihar ƙofa.</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Ogun_State_map.png|200px|Wurin Jihar Ogun cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Yarbanci|Yoruba]], [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"|[[Ibikunle Amosun]] ([[All Progressive Congress|APC]]) |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1976]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Abeokuta]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"|16,980.55km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,751,140 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-OG |} [[File:Ogun river view from Olumo top in Abeokuta, Ogun State-Nigeria.jpg|thumb|Jihar Ogun]] [[File:Lafenwa road Abeokuta, Ogun state.jpg|thumb|mutanen Ogun]] [[File:Neuropsychiatric Hospital, Aro, Ogun state.jpg|thumb|Babbar asibitin ogun]] '''Jihar Ogun''' Jiha ce dake kudu maso yammacin [[Najeriya]]. Wacce aka kirkira a ranar 3 ga watan Febrerun 1976 daga yankin jihar yammacin Najeriya. Jihar Ogun tana da iyaka da jihar Lagos daga kudu, jihar Oyo da Osun daga arewa, jihar Ondo da kuma Jamhoriyar Benin daga yamma. Babban birnin jihar itace Abeokuta, kuma itace birni mafi girma ta fuskar yawan jama'a. Sauran muhimman birane sun hada da, [[Ijebu Ode]] babban birnin Daular Ijebu, sai kuma [[Sagamu]] (inda akafi samun goro a Najeriya).<ref>"Ogun | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-23.</ref> Ogun na da yanayi na ''rain forest'' da kuma manyan itace daga arewa maso yamma. Tana da yawan fili kimanin kilomita araba’in 16,980.55<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2021-12-10.</ref> da yawan jama’a 3,751,140 (a bisa ƙidayar 2006). Inda jihar ta zamo ta 16 a yawan jama'a a Najeriya.<ref>"Ogun State". ''Ogun Smart City''. Retrieved 2020-05-24.</ref> Gwamnan jihar shine [[Dapo Abiodun]] na jam'iyyar APC, wanda aka rantsar a ranar 29 ga watan Mayun, 2019 a babban filin wasan kwallo kafa na MKO Abiola Stadium dake Kuto, Abeokuta. Ana mata lakabi da "Mashigar Najeriy" wato (''Gateway of Nigeria''), kuma garin tayi fice da manyan gidajen masana'antu da kuma zama tushen kere-kere a Najeriya. Sanannun masana'antun jihar sun hada da [[Kamfanin Siminti na Dangote Plc|Kamfanin Simintin Dangote]] dake Ibese,<ref>"Ibese Cement Plant - Dangote Cement". ''dangote.com''. Archived from the original on 11 June 2016. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin [[Nestle Nigeria|Nestle]],<ref>"Nestlé Flowergate Factory, Ogun". ''Food Processing Technology''. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin siminti na Lafarge dake [[Ewekoro]], Kamfanin Memmcol dake Orimerunmu,<ref>"Electricity Meter Manufacturing Company". ''www.memmcol.com''. Retrieved Aug 6, 2020.</ref> Kamfanin Coleman Cables dake [[Sagamu]] da [[Arepo, Nigeria|Arepo]],<ref>"Coleman Wires and Cables". ''www.colemancables.com''. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin [[Procter & Gamble]] dake [[Ado-Odo/Ota|Agbara]]<ref>"P&G in Nigeria". ''www.pgcareers.com''. Retrieved 2020-05-24.</ref> da dai sauransu. Mafi akasarin mutanen Ogun Yarbawa ne,<ref>"OGUN STATE". ''Ogun State Government Official Website''. Retrieved 2021-03-07.</ref> inda suke amfani da harshen yarbanci a matsayin yaren garin. Addinai dake da mafi yawan mabiya sune Musulunci da Kiristanci, duk da akwai sauran mabiya addinan gargajiya a Jihar.<ref>"Oludare, Ishola (2021-08-15). "Declare public holiday for Ifa festival like Muslims, Christians – Traditionalists tell Abiodun". ''Daily Post Nigeria''. Retrieved 2021-12-08.</ref> Jihar Ogun tayi fice a wajen samar da [[Shinkafar Ofada.]] Har wayau, jihar Ogun ta kasance gida ga taurari da manyan mutane daban daban a Najeriya da sassan Afurka gaba daya. == Iyakoki == [[File:Compass Magazine, Ogun State.jpg|thumb|Manyan gine gine Ogun]] [[File:Ogun state Government house, Abeokuta, Ogun state.jpg|thumb|Gidan gwamnatin Ogun]] Jihar Ogun tana da iyaka da jihohi huɗu: [[Lagos (jiha)|Lagos]], [[Ondo]], [[Osun]] da kuma [[Oyo (jiha)|Oyo]]. [[File:Fountain at Olumo Rock in Abeokuta, Ogun State Nigeria.jpg|thumb|Dutsun osun masu dubar da ruwa]] [[File:Railway, Abeokuta ogun state.jpg|thumb|Hanyar jigin kasa ta abekuta ogun]] == Ƙananan Hukumomi == Jihar Ogun nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|ƙananan hukumomi]] guda ashirin (20). Sune: * [[Abeokuta ta Arewa]] * [[Abeokuta ta Kudu]] * [[Ado-Odo/Ota]] * [[Ewekoro]] * [[Ifo]] * [[Ijebu ta Gabas]] * [[Ijebu ta Arewa]] * [[Ijebu ta Arewa maso Gabas]] * [[Ijebu Ode]] * [[Ikenne]] * [[Imeko Afon]] * [[Ipokia]] * [[Obafemi Owode]] * [[Odogbolu]] * [[Odeda]] * [[Ogun Waterside]] * [[Remo ta Arewa]] * [[Sagamu]]<br>(Shagamu) * [[Yewa ta Arewa]]<br>(formerly Egbado North) * [[Yewa ta Kudu]]<br>(formerly Egbado South) Asalin yarukan Jihar Ogun sun hada da Ẹgba, the Ijebu, the Remo, the Egbado, the Awori da kuma Egun. Akwai kuma sauran kananan yaruka da kamar su Ikale, the Ketu, the Ohori da kuma Anago.<ref>"6 Important Facts about Ogun State You Probably Didn't Know". ''Vanguard News''. 2017-07-27. Retrieved 2021-12-06.</ref> Jihar Ogun ta rabu zuwa mazabu guda uku Ogun ta Tsakiya, Ogun ta Gabas da kuma Ogun ta Yamma. Ogun ta Tsakiya ta kunshi mutanen Egba wanda ta mamaye kananan hukumomi shida: Abeokuta ta Arewa (Akomoje), Abeokuta ta Kudu (Ake), Ewekoro (Itori), Ifo (Ifo), Obafemi owode (Owode ẹgba) da kuma Odeda (Odeda). Ogun ta Gabas ta kunshi mutanen Ijebu da kuma mutanen Remos wanda ta mamaye kananan hukumomi tara: Ijebu ta Gabas (Ogbẹrẹ), Ijebu ta Arewa (Ijebu Igbo), Ijebu ta Arewa maso Gabas (Attan), Ijebu ode (Ijebu ode), Ikenne (Ikenne remo), Odogbolu (Odogbolu), Ogun waterside (Abigi), Remo ta Arewa (Ilisan Remo) da kuma Sagamu (Sagamu). Ogun ta Yamma ta kunshi mutanen Yewa (wanda aka sani da mutanen Egbado a da) wacce ta mamaye kananan hukumomi biyar: Ado odo Ota (Otta), Imeko Afon (Imeko), Ipokia (Ipokia), Yewa ta Arewa (Ayetoro) da kuma Yewa ta Kudu (Ilaro). == Ruwa (kogi) == * [[Ogun River]] * [[Yewa River]] == Ilimi da gine-gine == Jihar Ogun tana da ma yan Makarantun sakandare na gwamnati Tarayya wanda suka hada da Federal Government Girls' College, Sagamu  da kuma [[Federal Government College, Odogbolu]] da Federal Science da kuma Technical College, Ijebu-Imushin. A Jihar Ogun akwai Jami'a ta Gwamnati Tarayya guda daya watau the [[Federal University of Agriculture, Abeokuta|Federal University of Agriculture]], Abeokuta (FUNAAB) da kuma kwalejin ilimi na Gwamnatin Tarayya guda daya, FCE Osiele wanda duka suna nan a karamar hukumar Odeda. Sannan akwai kwalejin ilimi ta jiha watau Tai Solarin College of Education (TASCE) wacce aka fi sani a da da Kwalejin Jihar Ogun. Akwai kuma [[Moshood Abiola Polytechnic]] (MAPOLY), wacce aka fi sani ada da Polytechnic ta jihar Ogun, Ojere, Abeokuta. Sai kuma Gateway Polytechnic Saapade, Remo (GAPOSA), Abraham Adesanya Polytechnic, Ijebu-Igbo (Aapoly) (wanda aka sani ada da 'The Polytechnic Ijebu-Igbo) Har wayau, akwai jam'oi ƙarƙashin Gwamnatin jihar Ogun: Jami'ar Olabisi Onabanjo, Ago Iwoye (wacce aka fi sani da Jami'ar Jihar Ogun), da kuma Jami'ar Tai Solarin University of Education (TASUED) Ijebu Ode. Jihar Ogun tana da Jami'oi har guda tara wadda suke da rijista da kungiyar jam'oin Najeriya, wanda haƙan yasa ta zamo jiha mafi yawan jami'i a Najeriya. Sannan akwai jami'oi masu zaman kansu da dama, kamar su [[Chrisland University]], Abeokuta [[Bells University of Technology]] a [[Ota, Ogun|Ota]], [[Covenant University]] da kuma [[Babcock University]] dake Ilisan-Remo, wa ce itace Jami'a ta yan kasuwa ta farko a Najeriya. Jihar tana da asibitoci da dama waɗanda suka hada dae [[Federal Medical Center, Abeokuta|Federal Medical Center]] dake babban birnin Abeokuta, da kuma [[Olabisi Onabanjo University Teaching Hospital]] a Sagamu. Har ila yau akwai wurin horar masu bauta kasa wato [[National Youth Service Corps]] ([[National Youth Service Corps|NYSC]]) wanda ke karamar hukumar Sagamu. == Makarantun gaba da sakandare == <!---♦♦♦ Only add a university or college to this list if it already has its own article on the English Wikipedia ♦♦♦---> <!---♦♦♦ Please keep the list in alphabetical order ♦♦♦---> *[[Babcock University]], Ilisan Remo * [[Bells University of Technology]], Ota * [[Chrisland University]], Abeokuta <ref>{{Cite web|url=https://www.chrislanduniversity.edu.ng/|title=Home - Chrisland University|website=www.chrislandtuniversity.edu.ng}}</ref> * [[Christopher University]], babban titin Lagos Ibadan Makun, Sagamu * [[Covenant University]], Ota <ref>{{Cite web|url=https://www.covenantuniversity.edu.ng/|title=Home - Covenant University|website=www.covenantuniversity.edu.ng}}</ref> * [[Crawford University]], Igbesa * [[Crescent University]], [[Abeokuta]] * [[Federal Polytechnic, Ilaro]] * [[Federal University of Agriculture, Abeokuta]] *[[Hallmark University, Ijebu-Itele|Hallmark University, Ijebu Itele]] * [[McPherson University]], Seriki-Sotayo <ref>{{Cite web|url=http://www.mcu-edu.ng/|title=McPherson University|date=Jul 15, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140715005117/http://www.mcu-edu.ng/|access-date=Aug 6, 2020|archive-date=2014-07-15}}</ref> * [[Moshood Abiola Polytechnic]], Ojere * [[Mountain Top University]], Babban titin Lagos-Ibadan * [[National Open University of Nigeria]], Kobape, [[Abeokuta]] * [[Ogun State College of Health Technology]], Ilese, [[Ijebu Ode]] * [[Olabisi Onabanjo University]], [[Ago Iwoye]] * [[Tai Solarin University of Education]], Ijagun, [[Ijebu Ode|Ijebu-Ode]] * [[Federal College of Eduation]], Osiele, [[Osiele|Abeokuta]] * [[Gateway ICT Polytechnic]], Saapade, [[Remo-North LG|Lagos- Ibadan Expressway, Ogun State.]] == Sanannun wuraren bauta == * Wurin bauta na Bilikisu Sungbo Shrine, Oke-Eiri, kusa da Ijebu-Ode. * Cocin Lord (Aladura), Ogere Remo. * Redemption Camp (babban titin Lagos zuwa Ibadan) * Cocin 'Living Faith Church Worldwide', (akan babban titin Abeokuta zuwa Ibadan, Gbonagun, Obantoko) == Sanannun mutane == <!---♦♦♦ Only add a person to this list if they already have their own article on the English Wikipedia ♦♦♦---> <!---♦♦♦ Please keep the list in alphabetical order ♦♦♦---> {{Div col|colwidth=35em}} *[[Abraham Adesanya]] (1922-2008), ɗan siyasa *[[Adebayo Adedeji]] (1930-2018), ɗan kashwa *[[Adebayo Ogunlesi]] (b. 1953), lauya, ma'aikacin banki *[[Adegboyega Dosunmu Amororo II]], mai shirya fina-finai, Olowu na Daular Owu kingdom *[[Adewale Oke Adekola]] *[[Afolabi Olabimtan]] *[[Anthony Joshua]] *[[Babafemi Ogundipe]] *[[Babatunde Osotimehin]] *[[Bisi Onasanya]] *[[Bola Ajibola]] *[[Bola Kuforiji Olubi]] *[[Olu Oyesanya]] *[[Cornelius Taiwo]] *[[Dapo Abiodun]] *[[David Alaba]], ɗa ga George Alaba, yariman [Ogere Remo], wanj tsohon gari mai dadadden tarihi. *[[Dimeji Bankole]] *[[Ebenezer Obey]], [[jùjú]] mawaƙi *[[Ernest Shonekan]] *[[Fela Kuti]] (1938-1997), mawaƙi, shugaban gungun mawaƙa, makaɗi, mai fafutukar siyasa, mabiyin shirin Pan-African *[[Fireboy DML]], singer *[[Femi Okurounmu]], ɗan siyasa *[[Fola Adeola]]{{Dubious|Fola Adeola|date=February 2018}}, ɗan kasuwa kuma ɗan siyasa *[[Funmilayo Ransome-Kuti]] (1900-197 malami, mai fafutukar 'yancin mata *[[Funke Akindele]] (b. 1977), 'yar wansa kwaikwayo *[[Gbenga Daniel]] (b. 1956), ɗan siyasa *[[Hannah Idowu Dideolu Awolowo]] (1915-2015), 'yar kasuwa kuma 'yar siyasa *[[Hubert Ogunde]] (1916-1990), jarumin fim, marubucin shiri, manajan fage kuma mawaƙi. *[[Ibikunle Amosun]] (b. 1958), ɗan kasuwa, Sanata, tsohon Gwamnan Jihar Ogun tsakanin 2011-2019 *[[Idowu Sofola]] (1934-1982), alkali, Shugaban ƙungiyan Lauyoyin Najeriya daga 1980-1982 *[[Joseph Adenuga]] (b. 1982), wanda akafi sani da Skepta, mawakin burtaniya kuma mai shirya wakoki. *[[Jubril Martins-Kuye]] (b. 1942), ɗan siyasa *[[K1 De Ultimate]] (b. 1957), mawaƙin Fuji *[[Kehinde Sofola]] (1924-2007), alkali *[[Kemi Adeosun]] (b. 1967), tsohon ministan Kuɗi na Najeriya *[[Laycon]] (b. 1993), sananne ne mai suna Olamilekan Moshood Agbeleshe, dan wasan kwaikwayo na shirin talabijin, mawakin rap, mawaki kuma marubucin wakoki *[[Mike Adenuga]] *[[Moshood Abiola]] *[[Oba Otudeko]] (b. 1943), ɗan kasuwa *[[Obafemi Awolowo]] (1909-1987) *[[Ola Rotimi]] *[[Olabisi Onabanjo]] *[[Oladipo Diya]] *[[Olamide]] *[[Olawunmi Banjo]] *[[Olusegun Obasanjo]] *[[Olusegun Osoba]] *[[Paul Adefarasin]] *[[Peter Akinola]] *[[Salawa Abeni]] *[[Sara Forbes Bonetta]] *[[Tai Solarin]] (1922-1994), mai koyarwa, mawallafin littafai, mai fafutukar yancin 'yan kasa *[[Thomas Adeoye Lambo]] (1923-2004), malami, mai gudanarwa, masanin lafiyar kwakwalwa, mataimakin shugaban kungiyar World Health Organization *[[Tunde Bakare]] (b. 1954), Pasto Apostolika, ɗan siyasa *[[Tunji Olurin]] (b. 1944), genar mai ritaya *[[Wole Soyinka]] (b. 1934), 1986 mai lambar yabo na rubutu wato Nobel Prize for Literature laureate *[[Yemi Osinbajo]] (b. 1957), ɗan siyasa, lauya *[[Bosun Tijani]] (b. 1977), ɗan kasuwa {{Div col end}} == Wuraren ziyara a Jihar Ogun == * [[Olumo Rock]] * [[Olusegun Obasanjo Presidential Library]] == Ma'adanan Jihar Ogun == Ma'adanan da ake iya samu a Jihar Ogun sun hada da:<ref>"Natural Resources – Welcome To The Embassy of Nigeria". Retrieved 2021-12-19.</ref> *Taɓo *Limestone da Phosphate *Bitumen *Kaolin *Gemstone *Feldspar == References == {{DEFAULTSORT:Ogun}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] a4j1tizlwvnib1vnu584tk7z8wip2pf 161940 161937 2022-07-27T22:16:51Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Ogun'''</font><br><font size="1">[[Jerin jihohin Nijeriya|Sunan barkwancin jiha]]: Jihar ƙofa.</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Ogun_State_map.png|200px|Wurin Jihar Ogun cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Yarbanci|Yoruba]], [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"|[[Ibikunle Amosun]] ([[All Progressive Congress|APC]]) |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1976]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Abeokuta]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"|16,980.55km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,751,140 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-OG |} [[File:Ogun river view from Olumo top in Abeokuta, Ogun State-Nigeria.jpg|thumb|Jihar Ogun]] [[File:Lafenwa road Abeokuta, Ogun state.jpg|thumb|mutanen Ogun]] [[File:Neuropsychiatric Hospital, Aro, Ogun state.jpg|thumb|Babbar asibitin ogun]] '''Jihar Ogun''' Jiha ce dake kudu maso yammacin [[Najeriya]]. Wacce aka kirkira a ranar 3 ga watan Febrerun 1976 daga yankin jihar yammacin Najeriya. Jihar Ogun tana da iyaka da jihar Lagos daga kudu, jihar Oyo da Osun daga arewa, jihar Ondo da kuma Jamhoriyar Benin daga yamma. Babban birnin jihar itace Abeokuta, kuma itace birni mafi girma ta fuskar yawan jama'a. Sauran muhimman birane sun hada da, [[Ijebu Ode]] babban birnin Daular Ijebu, sai kuma [[Sagamu]] (inda akafi samun goro a Najeriya).<ref>"Ogun | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-23.</ref> Ogun na da yanayi na ''rain forest'' da kuma manyan itace daga arewa maso yamma. Tana da yawan fili kimanin kilomita araba’in 16,980.55<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2021-12-10.</ref> da yawan jama’a 3,751,140 (a bisa ƙidayar 2006). Inda jihar ta zamo ta 16 a yawan jama'a a Najeriya.<ref>"Ogun State". ''Ogun Smart City''. Retrieved 2020-05-24.</ref> Gwamnan jihar shine [[Dapo Abiodun]] na jam'iyyar APC, wanda aka rantsar a ranar 29 ga watan Mayun, 2019 a babban filin wasan kwallo kafa na MKO Abiola Stadium dake Kuto, Abeokuta. Ana mata lakabi da "Mashigar Najeriy" wato (''Gateway of Nigeria''), kuma garin tayi fice da manyan gidajen masana'antu da kuma zama tushen kere-kere a Najeriya. Sanannun masana'antun jihar sun hada da [[Kamfanin Siminti na Dangote Plc|Kamfanin Simintin Dangote]] dake Ibese,<ref>"Ibese Cement Plant - Dangote Cement". ''dangote.com''. Archived from the original on 11 June 2016. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin [[Nestle Nigeria|Nestle]],<ref>"Nestlé Flowergate Factory, Ogun". ''Food Processing Technology''. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin siminti na Lafarge dake [[Ewekoro]], Kamfanin Memmcol dake Orimerunmu,<ref>"Electricity Meter Manufacturing Company". ''www.memmcol.com''. Retrieved Aug 6, 2020.</ref> Kamfanin Coleman Cables dake [[Sagamu]] da [[Arepo, Nigeria|Arepo]],<ref>"Coleman Wires and Cables". ''www.colemancables.com''. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin [[Procter & Gamble]] dake [[Ado-Odo/Ota|Agbara]]<ref>"P&G in Nigeria". ''www.pgcareers.com''. Retrieved 2020-05-24.</ref> da dai sauransu. Mafi akasarin mutanen Ogun Yarbawa ne,<ref>"OGUN STATE". ''Ogun State Government Official Website''. Retrieved 2021-03-07.</ref> inda suke amfani da harshen yarbanci a matsayin yaren garin. Addinai dake da mafi yawan mabiya sune Musulunci da Kiristanci, duk da akwai sauran mabiya addinan gargajiya a Jihar.<ref>"Oludare, Ishola (2021-08-15). "Declare public holiday for Ifa festival like Muslims, Christians – Traditionalists tell Abiodun". ''Daily Post Nigeria''. Retrieved 2021-12-08.</ref> Jihar Ogun tayi fice a wajen samar da [[Shinkafar Ofada.]] Har wayau, jihar Ogun ta kasance gida ga taurari da manyan mutane daban daban a Najeriya da sassan Afurka gaba daya. == Iyakoki == [[File:Compass Magazine, Ogun State.jpg|thumb|Manyan gine gine Ogun]] [[File:Ogun state Government house, Abeokuta, Ogun state.jpg|thumb|Gidan gwamnatin Ogun]] Jihar Ogun tana da iyaka da jihohi huɗu: [[Lagos (jiha)|Lagos]], [[Ondo]], [[Osun]] da kuma [[Oyo (jiha)|Oyo]]. [[File:Fountain at Olumo Rock in Abeokuta, Ogun State Nigeria.jpg|thumb|Dutsun osun masu dubar da ruwa]] [[File:Railway, Abeokuta ogun state.jpg|thumb|Hanyar jigin kasa ta abekuta ogun]] == Ƙananan Hukumomi == Jihar Ogun nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|ƙananan hukumomi]] guda ashirin (20). Sune: * [[Abeokuta ta Arewa]] * [[Abeokuta ta Kudu]] * [[Ado-Odo/Ota]] * [[Ewekoro]] * [[Ifo]] * [[Ijebu ta Gabas]] * [[Ijebu ta Arewa]] * [[Ijebu ta Arewa maso Gabas]] * [[Ijebu Ode]] * [[Ikenne]] * [[Imeko Afon]] * [[Ipokia]] * [[Obafemi Owode]] * [[Odogbolu]] * [[Odeda]] * [[Ogun Waterside]] * [[Remo ta Arewa]] * [[Sagamu]]<br>(Shagamu) * [[Yewa ta Arewa]]<br>(formerly Egbado North) * [[Yewa ta Kudu]]<br>(formerly Egbado South) Asalin yarukan Jihar Ogun sun hada da Ẹgba, the Ijebu, the Remo, the Egbado, the Awori da kuma Egun. Akwai kuma sauran kananan yaruka da kamar su Ikale, the Ketu, the Ohori da kuma Anago.<ref>"6 Important Facts about Ogun State You Probably Didn't Know". ''Vanguard News''. 2017-07-27. Retrieved 2021-12-06.</ref> Jihar Ogun ta rabu zuwa mazabu guda uku Ogun ta Tsakiya, Ogun ta Gabas da kuma Ogun ta Yamma. Ogun ta Tsakiya ta kunshi mutanen Egba wanda ta mamaye kananan hukumomi shida: Abeokuta ta Arewa (Akomoje), Abeokuta ta Kudu (Ake), Ewekoro (Itori), Ifo (Ifo), Obafemi owode (Owode ẹgba) da kuma Odeda (Odeda). Ogun ta Gabas ta kunshi mutanen Ijebu da kuma mutanen Remos wanda ta mamaye kananan hukumomi tara: Ijebu ta Gabas (Ogbẹrẹ), Ijebu ta Arewa (Ijebu Igbo), Ijebu ta Arewa maso Gabas (Attan), Ijebu ode (Ijebu ode), Ikenne (Ikenne remo), Odogbolu (Odogbolu), Ogun waterside (Abigi), Remo ta Arewa (Ilisan Remo) da kuma Sagamu (Sagamu). Ogun ta Yamma ta kunshi mutanen Yewa (wanda aka sani da mutanen Egbado a da) wacce ta mamaye kananan hukumomi biyar: Ado odo Ota (Otta), Imeko Afon (Imeko), Ipokia (Ipokia), Yewa ta Arewa (Ayetoro) da kuma Yewa ta Kudu (Ilaro). == Ruwa (kogi) == * [[Ogun River]] * [[Yewa River]] == Ilimi da gine-gine == Jihar Ogun tana da ma yan Makarantun sakandare na gwamnati Tarayya wanda suka hada da Federal Government Girls' College, Sagamu<ref>"Federal Government Girls College, Sagamu | School Website". ''www.fggcsagamu.org.ng''. Retrieved 2020-05-24.</ref> da kuma [[Federal Government College, Odogbolu]] da Federal Science da kuma Technical College, Ijebu-Imushin. A Jihar Ogun akwai Jami'a ta Gwamnati Tarayya guda daya watau the [[Federal University of Agriculture, Abeokuta|Federal University of Agriculture]], Abeokuta (FUNAAB) da kuma kwalejin ilimi na Gwamnatin Tarayya guda daya, FCE Osiele wanda duka suna nan a karamar hukumar Odeda. Sannan akwai kwalejin ilimi ta jiha watau Tai Solarin College of Education (TASCE) wacce aka fi sani a da da Kwalejin Jihar Ogun. Akwai kuma [[Moshood Abiola Polytechnic]] (MAPOLY), wacce aka fi sani ada da Polytechnic ta jihar Ogun, Ojere, Abeokuta. Sai kuma Gateway Polytechnic Saapade, Remo (GAPOSA), Abraham Adesanya Polytechnic, Ijebu-Igbo (Aapoly) (wanda aka sani ada da 'The Polytechnic Ijebu-Igbo) Har wayau, akwai jam'oi ƙarƙashin Gwamnatin jihar Ogun: Jami'ar Olabisi Onabanjo, Ago Iwoye (wacce aka fi sani da Jami'ar Jihar Ogun), da kuma Jami'ar Tai Solarin University of Education (TASUED) Ijebu Ode. Jihar Ogun tana da Jami'oi har guda tara wadda suke da rijista da kungiyar jam'oin Najeriya, wanda haƙan yasa ta zamo jiha mafi yawan jami'i a Najeriya. Sannan akwai jami'oi masu zaman kansu da dama, kamar su [[Chrisland University]], Abeokuta [[Bells University of Technology]] a [[Ota, Ogun|Ota]], [[Covenant University]] da kuma [[Babcock University]] dake Ilisan-Remo, wa ce itace Jami'a ta yan kasuwa ta farko a Najeriya. Jihar tana da asibitoci da dama waɗanda suka hada dae [[Federal Medical Center, Abeokuta|Federal Medical Center]] dake babban birnin Abeokuta, da kuma [[Olabisi Onabanjo University Teaching Hospital]] a Sagamu. Har ila yau akwai wurin horar masu bauta kasa wato [[National Youth Service Corps]] ([[National Youth Service Corps|NYSC]]) wanda ke karamar hukumar Sagamu. == Makarantun gaba da sakandare == <!---♦♦♦ Only add a university or college to this list if it already has its own article on the English Wikipedia ♦♦♦---> <!---♦♦♦ Please keep the list in alphabetical order ♦♦♦---> *[[Babcock University]], Ilisan Remo * [[Bells University of Technology]], Ota * [[Chrisland University]], Abeokuta <ref>{{Cite web|url=https://www.chrislanduniversity.edu.ng/|title=Home - Chrisland University|website=www.chrislandtuniversity.edu.ng}}</ref> * [[Christopher University]], babban titin Lagos Ibadan Makun, Sagamu * [[Covenant University]], Ota <ref>{{Cite web|url=https://www.covenantuniversity.edu.ng/|title=Home - Covenant University|website=www.covenantuniversity.edu.ng}}</ref> * [[Crawford University]], Igbesa * [[Crescent University]], [[Abeokuta]] * [[Federal Polytechnic, Ilaro]] * [[Federal University of Agriculture, Abeokuta]] *[[Hallmark University, Ijebu-Itele|Hallmark University, Ijebu Itele]] * [[McPherson University]], Seriki-Sotayo <ref>{{Cite web|url=http://www.mcu-edu.ng/|title=McPherson University|date=Jul 15, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140715005117/http://www.mcu-edu.ng/|access-date=Aug 6, 2020|archive-date=2014-07-15}}</ref> * [[Moshood Abiola Polytechnic]], Ojere * [[Mountain Top University]], Babban titin Lagos-Ibadan * [[National Open University of Nigeria]], Kobape, [[Abeokuta]] * [[Ogun State College of Health Technology]], Ilese, [[Ijebu Ode]] * [[Olabisi Onabanjo University]], [[Ago Iwoye]] * [[Tai Solarin University of Education]], Ijagun, [[Ijebu Ode|Ijebu-Ode]] * [[Federal College of Eduation]], Osiele, [[Osiele|Abeokuta]] * [[Gateway ICT Polytechnic]], Saapade, [[Remo-North LG|Lagos- Ibadan Expressway, Ogun State.]] == Sanannun wuraren bauta == * Wurin bauta na Bilikisu Sungbo Shrine, Oke-Eiri, kusa da Ijebu-Ode. * Cocin Lord (Aladura), Ogere Remo. * Redemption Camp (babban titin Lagos zuwa Ibadan) * Cocin 'Living Faith Church Worldwide', (akan babban titin Abeokuta zuwa Ibadan, Gbonagun, Obantoko) == Sanannun mutane == <!---♦♦♦ Only add a person to this list if they already have their own article on the English Wikipedia ♦♦♦---> <!---♦♦♦ Please keep the list in alphabetical order ♦♦♦---> {{Div col|colwidth=35em}} *[[Abraham Adesanya]] (1922-2008), ɗan siyasa *[[Adebayo Adedeji]] (1930-2018), ɗan kashwa *[[Adebayo Ogunlesi]] (b. 1953), lauya, ma'aikacin banki *[[Adegboyega Dosunmu Amororo II]], mai shirya fina-finai, Olowu na Daular Owu kingdom *[[Adewale Oke Adekola]] *[[Afolabi Olabimtan]] *[[Anthony Joshua]] *[[Babafemi Ogundipe]] *[[Babatunde Osotimehin]] *[[Bisi Onasanya]] *[[Bola Ajibola]] *[[Bola Kuforiji Olubi]] *[[Olu Oyesanya]] *[[Cornelius Taiwo]] *[[Dapo Abiodun]] *[[David Alaba]], ɗa ga George Alaba, yariman [Ogere Remo], wanj tsohon gari mai dadadden tarihi. *[[Dimeji Bankole]] *[[Ebenezer Obey]], [[jùjú]] mawaƙi *[[Ernest Shonekan]] *[[Fela Kuti]] (1938-1997), mawaƙi, shugaban gungun mawaƙa, makaɗi, mai fafutukar siyasa, mabiyin shirin Pan-African *[[Fireboy DML]], singer *[[Femi Okurounmu]], ɗan siyasa *[[Fola Adeola]]{{Dubious|Fola Adeola|date=February 2018}}, ɗan kasuwa kuma ɗan siyasa *[[Funmilayo Ransome-Kuti]] (1900-197 malami, mai fafutukar 'yancin mata *[[Funke Akindele]] (b. 1977), 'yar wansa kwaikwayo *[[Gbenga Daniel]] (b. 1956), ɗan siyasa *[[Hannah Idowu Dideolu Awolowo]] (1915-2015), 'yar kasuwa kuma 'yar siyasa *[[Hubert Ogunde]] (1916-1990), jarumin fim, marubucin shiri, manajan fage kuma mawaƙi. *[[Ibikunle Amosun]] (b. 1958), ɗan kasuwa, Sanata, tsohon Gwamnan Jihar Ogun tsakanin 2011-2019 *[[Idowu Sofola]] (1934-1982), alkali, Shugaban ƙungiyan Lauyoyin Najeriya daga 1980-1982 *[[Joseph Adenuga]] (b. 1982), wanda akafi sani da Skepta, mawakin burtaniya kuma mai shirya wakoki. *[[Jubril Martins-Kuye]] (b. 1942), ɗan siyasa *[[K1 De Ultimate]] (b. 1957), mawaƙin Fuji *[[Kehinde Sofola]] (1924-2007), alkali *[[Kemi Adeosun]] (b. 1967), tsohon ministan Kuɗi na Najeriya *[[Laycon]] (b. 1993), sananne ne mai suna Olamilekan Moshood Agbeleshe, dan wasan kwaikwayo na shirin talabijin, mawakin rap, mawaki kuma marubucin wakoki *[[Mike Adenuga]] *[[Moshood Abiola]] *[[Oba Otudeko]] (b. 1943), ɗan kasuwa *[[Obafemi Awolowo]] (1909-1987) *[[Ola Rotimi]] *[[Olabisi Onabanjo]] *[[Oladipo Diya]] *[[Olamide]] *[[Olawunmi Banjo]] *[[Olusegun Obasanjo]] *[[Olusegun Osoba]] *[[Paul Adefarasin]] *[[Peter Akinola]] *[[Salawa Abeni]] *[[Sara Forbes Bonetta]] *[[Tai Solarin]] (1922-1994), mai koyarwa, mawallafin littafai, mai fafutukar yancin 'yan kasa *[[Thomas Adeoye Lambo]] (1923-2004), malami, mai gudanarwa, masanin lafiyar kwakwalwa, mataimakin shugaban kungiyar World Health Organization *[[Tunde Bakare]] (b. 1954), Pasto Apostolika, ɗan siyasa *[[Tunji Olurin]] (b. 1944), genar mai ritaya *[[Wole Soyinka]] (b. 1934), 1986 mai lambar yabo na rubutu wato Nobel Prize for Literature laureate *[[Yemi Osinbajo]] (b. 1957), ɗan siyasa, lauya *[[Bosun Tijani]] (b. 1977), ɗan kasuwa {{Div col end}} == Wuraren ziyara a Jihar Ogun == * [[Olumo Rock]] * [[Olusegun Obasanjo Presidential Library]] == Ma'adanan Jihar Ogun == Ma'adanan da ake iya samu a Jihar Ogun sun hada da:<ref>"Natural Resources – Welcome To The Embassy of Nigeria". Retrieved 2021-12-19.</ref> *Taɓo *Limestone da Phosphate *Bitumen *Kaolin *Gemstone *Feldspar == References == {{DEFAULTSORT:Ogun}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] g4a24g7e8h5ydndb3g6nuyo2dzlqv4y 161941 161940 2022-07-27T22:17:17Z Uncle Bash007 9891 /* Ilimi da gine-gine */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Ogun'''</font><br><font size="1">[[Jerin jihohin Nijeriya|Sunan barkwancin jiha]]: Jihar ƙofa.</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Ogun_State_map.png|200px|Wurin Jihar Ogun cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Yarbanci|Yoruba]], [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"|[[Ibikunle Amosun]] ([[All Progressive Congress|APC]]) |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1976]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Abeokuta]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"|16,980.55km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,751,140 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-OG |} [[File:Ogun river view from Olumo top in Abeokuta, Ogun State-Nigeria.jpg|thumb|Jihar Ogun]] [[File:Lafenwa road Abeokuta, Ogun state.jpg|thumb|mutanen Ogun]] [[File:Neuropsychiatric Hospital, Aro, Ogun state.jpg|thumb|Babbar asibitin ogun]] '''Jihar Ogun''' Jiha ce dake kudu maso yammacin [[Najeriya]]. Wacce aka kirkira a ranar 3 ga watan Febrerun 1976 daga yankin jihar yammacin Najeriya. Jihar Ogun tana da iyaka da jihar Lagos daga kudu, jihar Oyo da Osun daga arewa, jihar Ondo da kuma Jamhoriyar Benin daga yamma. Babban birnin jihar itace Abeokuta, kuma itace birni mafi girma ta fuskar yawan jama'a. Sauran muhimman birane sun hada da, [[Ijebu Ode]] babban birnin Daular Ijebu, sai kuma [[Sagamu]] (inda akafi samun goro a Najeriya).<ref>"Ogun | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-23.</ref> Ogun na da yanayi na ''rain forest'' da kuma manyan itace daga arewa maso yamma. Tana da yawan fili kimanin kilomita araba’in 16,980.55<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2021-12-10.</ref> da yawan jama’a 3,751,140 (a bisa ƙidayar 2006). Inda jihar ta zamo ta 16 a yawan jama'a a Najeriya.<ref>"Ogun State". ''Ogun Smart City''. Retrieved 2020-05-24.</ref> Gwamnan jihar shine [[Dapo Abiodun]] na jam'iyyar APC, wanda aka rantsar a ranar 29 ga watan Mayun, 2019 a babban filin wasan kwallo kafa na MKO Abiola Stadium dake Kuto, Abeokuta. Ana mata lakabi da "Mashigar Najeriy" wato (''Gateway of Nigeria''), kuma garin tayi fice da manyan gidajen masana'antu da kuma zama tushen kere-kere a Najeriya. Sanannun masana'antun jihar sun hada da [[Kamfanin Siminti na Dangote Plc|Kamfanin Simintin Dangote]] dake Ibese,<ref>"Ibese Cement Plant - Dangote Cement". ''dangote.com''. Archived from the original on 11 June 2016. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin [[Nestle Nigeria|Nestle]],<ref>"Nestlé Flowergate Factory, Ogun". ''Food Processing Technology''. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin siminti na Lafarge dake [[Ewekoro]], Kamfanin Memmcol dake Orimerunmu,<ref>"Electricity Meter Manufacturing Company". ''www.memmcol.com''. Retrieved Aug 6, 2020.</ref> Kamfanin Coleman Cables dake [[Sagamu]] da [[Arepo, Nigeria|Arepo]],<ref>"Coleman Wires and Cables". ''www.colemancables.com''. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin [[Procter & Gamble]] dake [[Ado-Odo/Ota|Agbara]]<ref>"P&G in Nigeria". ''www.pgcareers.com''. Retrieved 2020-05-24.</ref> da dai sauransu. Mafi akasarin mutanen Ogun Yarbawa ne,<ref>"OGUN STATE". ''Ogun State Government Official Website''. Retrieved 2021-03-07.</ref> inda suke amfani da harshen yarbanci a matsayin yaren garin. Addinai dake da mafi yawan mabiya sune Musulunci da Kiristanci, duk da akwai sauran mabiya addinan gargajiya a Jihar.<ref>"Oludare, Ishola (2021-08-15). "Declare public holiday for Ifa festival like Muslims, Christians – Traditionalists tell Abiodun". ''Daily Post Nigeria''. Retrieved 2021-12-08.</ref> Jihar Ogun tayi fice a wajen samar da [[Shinkafar Ofada.]] Har wayau, jihar Ogun ta kasance gida ga taurari da manyan mutane daban daban a Najeriya da sassan Afurka gaba daya. == Iyakoki == [[File:Compass Magazine, Ogun State.jpg|thumb|Manyan gine gine Ogun]] [[File:Ogun state Government house, Abeokuta, Ogun state.jpg|thumb|Gidan gwamnatin Ogun]] Jihar Ogun tana da iyaka da jihohi huɗu: [[Lagos (jiha)|Lagos]], [[Ondo]], [[Osun]] da kuma [[Oyo (jiha)|Oyo]]. [[File:Fountain at Olumo Rock in Abeokuta, Ogun State Nigeria.jpg|thumb|Dutsun osun masu dubar da ruwa]] [[File:Railway, Abeokuta ogun state.jpg|thumb|Hanyar jigin kasa ta abekuta ogun]] == Ƙananan Hukumomi == Jihar Ogun nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|ƙananan hukumomi]] guda ashirin (20). Sune: * [[Abeokuta ta Arewa]] * [[Abeokuta ta Kudu]] * [[Ado-Odo/Ota]] * [[Ewekoro]] * [[Ifo]] * [[Ijebu ta Gabas]] * [[Ijebu ta Arewa]] * [[Ijebu ta Arewa maso Gabas]] * [[Ijebu Ode]] * [[Ikenne]] * [[Imeko Afon]] * [[Ipokia]] * [[Obafemi Owode]] * [[Odogbolu]] * [[Odeda]] * [[Ogun Waterside]] * [[Remo ta Arewa]] * [[Sagamu]]<br>(Shagamu) * [[Yewa ta Arewa]]<br>(formerly Egbado North) * [[Yewa ta Kudu]]<br>(formerly Egbado South) Asalin yarukan Jihar Ogun sun hada da Ẹgba, the Ijebu, the Remo, the Egbado, the Awori da kuma Egun. Akwai kuma sauran kananan yaruka da kamar su Ikale, the Ketu, the Ohori da kuma Anago.<ref>"6 Important Facts about Ogun State You Probably Didn't Know". ''Vanguard News''. 2017-07-27. Retrieved 2021-12-06.</ref> Jihar Ogun ta rabu zuwa mazabu guda uku Ogun ta Tsakiya, Ogun ta Gabas da kuma Ogun ta Yamma. Ogun ta Tsakiya ta kunshi mutanen Egba wanda ta mamaye kananan hukumomi shida: Abeokuta ta Arewa (Akomoje), Abeokuta ta Kudu (Ake), Ewekoro (Itori), Ifo (Ifo), Obafemi owode (Owode ẹgba) da kuma Odeda (Odeda). Ogun ta Gabas ta kunshi mutanen Ijebu da kuma mutanen Remos wanda ta mamaye kananan hukumomi tara: Ijebu ta Gabas (Ogbẹrẹ), Ijebu ta Arewa (Ijebu Igbo), Ijebu ta Arewa maso Gabas (Attan), Ijebu ode (Ijebu ode), Ikenne (Ikenne remo), Odogbolu (Odogbolu), Ogun waterside (Abigi), Remo ta Arewa (Ilisan Remo) da kuma Sagamu (Sagamu). Ogun ta Yamma ta kunshi mutanen Yewa (wanda aka sani da mutanen Egbado a da) wacce ta mamaye kananan hukumomi biyar: Ado odo Ota (Otta), Imeko Afon (Imeko), Ipokia (Ipokia), Yewa ta Arewa (Ayetoro) da kuma Yewa ta Kudu (Ilaro). == Ruwa (kogi) == * [[Ogun River]] * [[Yewa River]] == Ilimi da gine-gine == Jihar Ogun tana da ma yan Makarantun sakandare na gwamnati Tarayya wanda suka hada da Federal Government Girls' College, Sagamu<ref>"Federal Government Girls College, Sagamu | School Website". ''www.fggcsagamu.org.ng''. Retrieved 2020-05-24.</ref> da kuma [[Federal Government College, Odogbolu]] da Federal Science da kuma Technical College, Ijebu-Imushin.<ref>"Federal Science And Technical College, Ijebu Imushin | School Website". ''fstcijebuimusin.com''. Retrieved 2020-05-24.</ref> A Jihar Ogun akwai Jami'a ta Gwamnati Tarayya guda daya watau the [[Federal University of Agriculture, Abeokuta|Federal University of Agriculture]], Abeokuta (FUNAAB) da kuma kwalejin ilimi na Gwamnatin Tarayya guda daya, FCE Osiele wanda duka suna nan a karamar hukumar Odeda. Sannan akwai kwalejin ilimi ta jiha watau Tai Solarin College of Education (TASCE) wacce aka fi sani a da da Kwalejin Jihar Ogun. Akwai kuma [[Moshood Abiola Polytechnic]] (MAPOLY), wacce aka fi sani ada da Polytechnic ta jihar Ogun, Ojere, Abeokuta. Sai kuma Gateway Polytechnic Saapade, Remo (GAPOSA), Abraham Adesanya Polytechnic, Ijebu-Igbo (Aapoly) (wanda aka sani ada da 'The Polytechnic Ijebu-Igbo) Har wayau, akwai jam'oi ƙarƙashin Gwamnatin jihar Ogun: Jami'ar Olabisi Onabanjo, Ago Iwoye (wacce aka fi sani da Jami'ar Jihar Ogun), da kuma Jami'ar Tai Solarin University of Education (TASUED) Ijebu Ode. Jihar Ogun tana da Jami'oi har guda tara wadda suke da rijista da kungiyar jam'oin Najeriya, wanda haƙan yasa ta zamo jiha mafi yawan jami'i a Najeriya. Sannan akwai jami'oi masu zaman kansu da dama, kamar su [[Chrisland University]], Abeokuta [[Bells University of Technology]] a [[Ota, Ogun|Ota]], [[Covenant University]] da kuma [[Babcock University]] dake Ilisan-Remo, wa ce itace Jami'a ta yan kasuwa ta farko a Najeriya. Jihar tana da asibitoci da dama waɗanda suka hada dae [[Federal Medical Center, Abeokuta|Federal Medical Center]] dake babban birnin Abeokuta, da kuma [[Olabisi Onabanjo University Teaching Hospital]] a Sagamu. Har ila yau akwai wurin horar masu bauta kasa wato [[National Youth Service Corps]] ([[National Youth Service Corps|NYSC]]) wanda ke karamar hukumar Sagamu. == Makarantun gaba da sakandare == <!---♦♦♦ Only add a university or college to this list if it already has its own article on the English Wikipedia ♦♦♦---> <!---♦♦♦ Please keep the list in alphabetical order ♦♦♦---> *[[Babcock University]], Ilisan Remo * [[Bells University of Technology]], Ota * [[Chrisland University]], Abeokuta <ref>{{Cite web|url=https://www.chrislanduniversity.edu.ng/|title=Home - Chrisland University|website=www.chrislandtuniversity.edu.ng}}</ref> * [[Christopher University]], babban titin Lagos Ibadan Makun, Sagamu * [[Covenant University]], Ota <ref>{{Cite web|url=https://www.covenantuniversity.edu.ng/|title=Home - Covenant University|website=www.covenantuniversity.edu.ng}}</ref> * [[Crawford University]], Igbesa * [[Crescent University]], [[Abeokuta]] * [[Federal Polytechnic, Ilaro]] * [[Federal University of Agriculture, Abeokuta]] *[[Hallmark University, Ijebu-Itele|Hallmark University, Ijebu Itele]] * [[McPherson University]], Seriki-Sotayo <ref>{{Cite web|url=http://www.mcu-edu.ng/|title=McPherson University|date=Jul 15, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140715005117/http://www.mcu-edu.ng/|access-date=Aug 6, 2020|archive-date=2014-07-15}}</ref> * [[Moshood Abiola Polytechnic]], Ojere * [[Mountain Top University]], Babban titin Lagos-Ibadan * [[National Open University of Nigeria]], Kobape, [[Abeokuta]] * [[Ogun State College of Health Technology]], Ilese, [[Ijebu Ode]] * [[Olabisi Onabanjo University]], [[Ago Iwoye]] * [[Tai Solarin University of Education]], Ijagun, [[Ijebu Ode|Ijebu-Ode]] * [[Federal College of Eduation]], Osiele, [[Osiele|Abeokuta]] * [[Gateway ICT Polytechnic]], Saapade, [[Remo-North LG|Lagos- Ibadan Expressway, Ogun State.]] == Sanannun wuraren bauta == * Wurin bauta na Bilikisu Sungbo Shrine, Oke-Eiri, kusa da Ijebu-Ode. * Cocin Lord (Aladura), Ogere Remo. * Redemption Camp (babban titin Lagos zuwa Ibadan) * Cocin 'Living Faith Church Worldwide', (akan babban titin Abeokuta zuwa Ibadan, Gbonagun, Obantoko) == Sanannun mutane == <!---♦♦♦ Only add a person to this list if they already have their own article on the English Wikipedia ♦♦♦---> <!---♦♦♦ Please keep the list in alphabetical order ♦♦♦---> {{Div col|colwidth=35em}} *[[Abraham Adesanya]] (1922-2008), ɗan siyasa *[[Adebayo Adedeji]] (1930-2018), ɗan kashwa *[[Adebayo Ogunlesi]] (b. 1953), lauya, ma'aikacin banki *[[Adegboyega Dosunmu Amororo II]], mai shirya fina-finai, Olowu na Daular Owu kingdom *[[Adewale Oke Adekola]] *[[Afolabi Olabimtan]] *[[Anthony Joshua]] *[[Babafemi Ogundipe]] *[[Babatunde Osotimehin]] *[[Bisi Onasanya]] *[[Bola Ajibola]] *[[Bola Kuforiji Olubi]] *[[Olu Oyesanya]] *[[Cornelius Taiwo]] *[[Dapo Abiodun]] *[[David Alaba]], ɗa ga George Alaba, yariman [Ogere Remo], wanj tsohon gari mai dadadden tarihi. *[[Dimeji Bankole]] *[[Ebenezer Obey]], [[jùjú]] mawaƙi *[[Ernest Shonekan]] *[[Fela Kuti]] (1938-1997), mawaƙi, shugaban gungun mawaƙa, makaɗi, mai fafutukar siyasa, mabiyin shirin Pan-African *[[Fireboy DML]], singer *[[Femi Okurounmu]], ɗan siyasa *[[Fola Adeola]]{{Dubious|Fola Adeola|date=February 2018}}, ɗan kasuwa kuma ɗan siyasa *[[Funmilayo Ransome-Kuti]] (1900-197 malami, mai fafutukar 'yancin mata *[[Funke Akindele]] (b. 1977), 'yar wansa kwaikwayo *[[Gbenga Daniel]] (b. 1956), ɗan siyasa *[[Hannah Idowu Dideolu Awolowo]] (1915-2015), 'yar kasuwa kuma 'yar siyasa *[[Hubert Ogunde]] (1916-1990), jarumin fim, marubucin shiri, manajan fage kuma mawaƙi. *[[Ibikunle Amosun]] (b. 1958), ɗan kasuwa, Sanata, tsohon Gwamnan Jihar Ogun tsakanin 2011-2019 *[[Idowu Sofola]] (1934-1982), alkali, Shugaban ƙungiyan Lauyoyin Najeriya daga 1980-1982 *[[Joseph Adenuga]] (b. 1982), wanda akafi sani da Skepta, mawakin burtaniya kuma mai shirya wakoki. *[[Jubril Martins-Kuye]] (b. 1942), ɗan siyasa *[[K1 De Ultimate]] (b. 1957), mawaƙin Fuji *[[Kehinde Sofola]] (1924-2007), alkali *[[Kemi Adeosun]] (b. 1967), tsohon ministan Kuɗi na Najeriya *[[Laycon]] (b. 1993), sananne ne mai suna Olamilekan Moshood Agbeleshe, dan wasan kwaikwayo na shirin talabijin, mawakin rap, mawaki kuma marubucin wakoki *[[Mike Adenuga]] *[[Moshood Abiola]] *[[Oba Otudeko]] (b. 1943), ɗan kasuwa *[[Obafemi Awolowo]] (1909-1987) *[[Ola Rotimi]] *[[Olabisi Onabanjo]] *[[Oladipo Diya]] *[[Olamide]] *[[Olawunmi Banjo]] *[[Olusegun Obasanjo]] *[[Olusegun Osoba]] *[[Paul Adefarasin]] *[[Peter Akinola]] *[[Salawa Abeni]] *[[Sara Forbes Bonetta]] *[[Tai Solarin]] (1922-1994), mai koyarwa, mawallafin littafai, mai fafutukar yancin 'yan kasa *[[Thomas Adeoye Lambo]] (1923-2004), malami, mai gudanarwa, masanin lafiyar kwakwalwa, mataimakin shugaban kungiyar World Health Organization *[[Tunde Bakare]] (b. 1954), Pasto Apostolika, ɗan siyasa *[[Tunji Olurin]] (b. 1944), genar mai ritaya *[[Wole Soyinka]] (b. 1934), 1986 mai lambar yabo na rubutu wato Nobel Prize for Literature laureate *[[Yemi Osinbajo]] (b. 1957), ɗan siyasa, lauya *[[Bosun Tijani]] (b. 1977), ɗan kasuwa {{Div col end}} == Wuraren ziyara a Jihar Ogun == * [[Olumo Rock]] * [[Olusegun Obasanjo Presidential Library]] == Ma'adanan Jihar Ogun == Ma'adanan da ake iya samu a Jihar Ogun sun hada da:<ref>"Natural Resources – Welcome To The Embassy of Nigeria". Retrieved 2021-12-19.</ref> *Taɓo *Limestone da Phosphate *Bitumen *Kaolin *Gemstone *Feldspar == References == {{DEFAULTSORT:Ogun}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] r2qzeeco30a0lqns04rcsstqg3d5p8c 161942 161941 2022-07-27T22:17:38Z Uncle Bash007 9891 /* Ilimi da gine-gine */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Ogun'''</font><br><font size="1">[[Jerin jihohin Nijeriya|Sunan barkwancin jiha]]: Jihar ƙofa.</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Ogun_State_map.png|200px|Wurin Jihar Ogun cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Yarbanci|Yoruba]], [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"|[[Ibikunle Amosun]] ([[All Progressive Congress|APC]]) |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1976]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Abeokuta]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"|16,980.55km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,751,140 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-OG |} [[File:Ogun river view from Olumo top in Abeokuta, Ogun State-Nigeria.jpg|thumb|Jihar Ogun]] [[File:Lafenwa road Abeokuta, Ogun state.jpg|thumb|mutanen Ogun]] [[File:Neuropsychiatric Hospital, Aro, Ogun state.jpg|thumb|Babbar asibitin ogun]] '''Jihar Ogun''' Jiha ce dake kudu maso yammacin [[Najeriya]]. Wacce aka kirkira a ranar 3 ga watan Febrerun 1976 daga yankin jihar yammacin Najeriya. Jihar Ogun tana da iyaka da jihar Lagos daga kudu, jihar Oyo da Osun daga arewa, jihar Ondo da kuma Jamhoriyar Benin daga yamma. Babban birnin jihar itace Abeokuta, kuma itace birni mafi girma ta fuskar yawan jama'a. Sauran muhimman birane sun hada da, [[Ijebu Ode]] babban birnin Daular Ijebu, sai kuma [[Sagamu]] (inda akafi samun goro a Najeriya).<ref>"Ogun | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-23.</ref> Ogun na da yanayi na ''rain forest'' da kuma manyan itace daga arewa maso yamma. Tana da yawan fili kimanin kilomita araba’in 16,980.55<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2021-12-10.</ref> da yawan jama’a 3,751,140 (a bisa ƙidayar 2006). Inda jihar ta zamo ta 16 a yawan jama'a a Najeriya.<ref>"Ogun State". ''Ogun Smart City''. Retrieved 2020-05-24.</ref> Gwamnan jihar shine [[Dapo Abiodun]] na jam'iyyar APC, wanda aka rantsar a ranar 29 ga watan Mayun, 2019 a babban filin wasan kwallo kafa na MKO Abiola Stadium dake Kuto, Abeokuta. Ana mata lakabi da "Mashigar Najeriy" wato (''Gateway of Nigeria''), kuma garin tayi fice da manyan gidajen masana'antu da kuma zama tushen kere-kere a Najeriya. Sanannun masana'antun jihar sun hada da [[Kamfanin Siminti na Dangote Plc|Kamfanin Simintin Dangote]] dake Ibese,<ref>"Ibese Cement Plant - Dangote Cement". ''dangote.com''. Archived from the original on 11 June 2016. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin [[Nestle Nigeria|Nestle]],<ref>"Nestlé Flowergate Factory, Ogun". ''Food Processing Technology''. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin siminti na Lafarge dake [[Ewekoro]], Kamfanin Memmcol dake Orimerunmu,<ref>"Electricity Meter Manufacturing Company". ''www.memmcol.com''. Retrieved Aug 6, 2020.</ref> Kamfanin Coleman Cables dake [[Sagamu]] da [[Arepo, Nigeria|Arepo]],<ref>"Coleman Wires and Cables". ''www.colemancables.com''. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin [[Procter & Gamble]] dake [[Ado-Odo/Ota|Agbara]]<ref>"P&G in Nigeria". ''www.pgcareers.com''. Retrieved 2020-05-24.</ref> da dai sauransu. Mafi akasarin mutanen Ogun Yarbawa ne,<ref>"OGUN STATE". ''Ogun State Government Official Website''. Retrieved 2021-03-07.</ref> inda suke amfani da harshen yarbanci a matsayin yaren garin. Addinai dake da mafi yawan mabiya sune Musulunci da Kiristanci, duk da akwai sauran mabiya addinan gargajiya a Jihar.<ref>"Oludare, Ishola (2021-08-15). "Declare public holiday for Ifa festival like Muslims, Christians – Traditionalists tell Abiodun". ''Daily Post Nigeria''. Retrieved 2021-12-08.</ref> Jihar Ogun tayi fice a wajen samar da [[Shinkafar Ofada.]] Har wayau, jihar Ogun ta kasance gida ga taurari da manyan mutane daban daban a Najeriya da sassan Afurka gaba daya. == Iyakoki == [[File:Compass Magazine, Ogun State.jpg|thumb|Manyan gine gine Ogun]] [[File:Ogun state Government house, Abeokuta, Ogun state.jpg|thumb|Gidan gwamnatin Ogun]] Jihar Ogun tana da iyaka da jihohi huɗu: [[Lagos (jiha)|Lagos]], [[Ondo]], [[Osun]] da kuma [[Oyo (jiha)|Oyo]]. [[File:Fountain at Olumo Rock in Abeokuta, Ogun State Nigeria.jpg|thumb|Dutsun osun masu dubar da ruwa]] [[File:Railway, Abeokuta ogun state.jpg|thumb|Hanyar jigin kasa ta abekuta ogun]] == Ƙananan Hukumomi == Jihar Ogun nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|ƙananan hukumomi]] guda ashirin (20). Sune: * [[Abeokuta ta Arewa]] * [[Abeokuta ta Kudu]] * [[Ado-Odo/Ota]] * [[Ewekoro]] * [[Ifo]] * [[Ijebu ta Gabas]] * [[Ijebu ta Arewa]] * [[Ijebu ta Arewa maso Gabas]] * [[Ijebu Ode]] * [[Ikenne]] * [[Imeko Afon]] * [[Ipokia]] * [[Obafemi Owode]] * [[Odogbolu]] * [[Odeda]] * [[Ogun Waterside]] * [[Remo ta Arewa]] * [[Sagamu]]<br>(Shagamu) * [[Yewa ta Arewa]]<br>(formerly Egbado North) * [[Yewa ta Kudu]]<br>(formerly Egbado South) Asalin yarukan Jihar Ogun sun hada da Ẹgba, the Ijebu, the Remo, the Egbado, the Awori da kuma Egun. Akwai kuma sauran kananan yaruka da kamar su Ikale, the Ketu, the Ohori da kuma Anago.<ref>"6 Important Facts about Ogun State You Probably Didn't Know". ''Vanguard News''. 2017-07-27. Retrieved 2021-12-06.</ref> Jihar Ogun ta rabu zuwa mazabu guda uku Ogun ta Tsakiya, Ogun ta Gabas da kuma Ogun ta Yamma. Ogun ta Tsakiya ta kunshi mutanen Egba wanda ta mamaye kananan hukumomi shida: Abeokuta ta Arewa (Akomoje), Abeokuta ta Kudu (Ake), Ewekoro (Itori), Ifo (Ifo), Obafemi owode (Owode ẹgba) da kuma Odeda (Odeda). Ogun ta Gabas ta kunshi mutanen Ijebu da kuma mutanen Remos wanda ta mamaye kananan hukumomi tara: Ijebu ta Gabas (Ogbẹrẹ), Ijebu ta Arewa (Ijebu Igbo), Ijebu ta Arewa maso Gabas (Attan), Ijebu ode (Ijebu ode), Ikenne (Ikenne remo), Odogbolu (Odogbolu), Ogun waterside (Abigi), Remo ta Arewa (Ilisan Remo) da kuma Sagamu (Sagamu). Ogun ta Yamma ta kunshi mutanen Yewa (wanda aka sani da mutanen Egbado a da) wacce ta mamaye kananan hukumomi biyar: Ado odo Ota (Otta), Imeko Afon (Imeko), Ipokia (Ipokia), Yewa ta Arewa (Ayetoro) da kuma Yewa ta Kudu (Ilaro). == Ruwa (kogi) == * [[Ogun River]] * [[Yewa River]] == Ilimi da gine-gine == Jihar Ogun tana da ma yan Makarantun sakandare na gwamnati Tarayya wanda suka hada da Federal Government Girls' College, Sagamu<ref>"Federal Government Girls College, Sagamu | School Website". ''www.fggcsagamu.org.ng''. Retrieved 2020-05-24.</ref> da kuma [[Federal Government College, Odogbolu]] da Federal Science da kuma Technical College, Ijebu-Imushin.<ref>"Federal Science And Technical College, Ijebu Imushin | School Website". ''fstcijebuimusin.com''. Retrieved 2020-05-24.</ref> A Jihar Ogun akwai Jami'a ta Gwamnati Tarayya guda daya watau the [[Federal University of Agriculture, Abeokuta|Federal University of Agriculture]], Abeokuta (FUNAAB<ref>"Federal University of Agriculture, Abeokuta, teaching, learning, research". Retrieved Aug 6,2020.</ref>) da kuma kwalejin ilimi na Gwamnatin Tarayya guda daya, FCE Osiele wanda duka suna nan a karamar hukumar Odeda. Sannan akwai kwalejin ilimi ta jiha watau Tai Solarin College of Education (TASCE) wacce aka fi sani a da da Kwalejin Jihar Ogun. Akwai kuma [[Moshood Abiola Polytechnic]] (MAPOLY), wacce aka fi sani ada da Polytechnic ta jihar Ogun, Ojere, Abeokuta. Sai kuma Gateway Polytechnic Saapade, Remo (GAPOSA), Abraham Adesanya Polytechnic, Ijebu-Igbo (Aapoly) (wanda aka sani ada da 'The Polytechnic Ijebu-Igbo) Har wayau, akwai jam'oi ƙarƙashin Gwamnatin jihar Ogun: Jami'ar Olabisi Onabanjo, Ago Iwoye (wacce aka fi sani da Jami'ar Jihar Ogun), da kuma Jami'ar Tai Solarin University of Education (TASUED) Ijebu Ode. Jihar Ogun tana da Jami'oi har guda tara wadda suke da rijista da kungiyar jam'oin Najeriya, wanda haƙan yasa ta zamo jiha mafi yawan jami'i a Najeriya. Sannan akwai jami'oi masu zaman kansu da dama, kamar su [[Chrisland University]], Abeokuta [[Bells University of Technology]] a [[Ota, Ogun|Ota]], [[Covenant University]] da kuma [[Babcock University]] dake Ilisan-Remo, wa ce itace Jami'a ta yan kasuwa ta farko a Najeriya. Jihar tana da asibitoci da dama waɗanda suka hada dae [[Federal Medical Center, Abeokuta|Federal Medical Center]] dake babban birnin Abeokuta, da kuma [[Olabisi Onabanjo University Teaching Hospital]] a Sagamu. Har ila yau akwai wurin horar masu bauta kasa wato [[National Youth Service Corps]] ([[National Youth Service Corps|NYSC]]) wanda ke karamar hukumar Sagamu. == Makarantun gaba da sakandare == <!---♦♦♦ Only add a university or college to this list if it already has its own article on the English Wikipedia ♦♦♦---> <!---♦♦♦ Please keep the list in alphabetical order ♦♦♦---> *[[Babcock University]], Ilisan Remo * [[Bells University of Technology]], Ota * [[Chrisland University]], Abeokuta <ref>{{Cite web|url=https://www.chrislanduniversity.edu.ng/|title=Home - Chrisland University|website=www.chrislandtuniversity.edu.ng}}</ref> * [[Christopher University]], babban titin Lagos Ibadan Makun, Sagamu * [[Covenant University]], Ota <ref>{{Cite web|url=https://www.covenantuniversity.edu.ng/|title=Home - Covenant University|website=www.covenantuniversity.edu.ng}}</ref> * [[Crawford University]], Igbesa * [[Crescent University]], [[Abeokuta]] * [[Federal Polytechnic, Ilaro]] * [[Federal University of Agriculture, Abeokuta]] *[[Hallmark University, Ijebu-Itele|Hallmark University, Ijebu Itele]] * [[McPherson University]], Seriki-Sotayo <ref>{{Cite web|url=http://www.mcu-edu.ng/|title=McPherson University|date=Jul 15, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140715005117/http://www.mcu-edu.ng/|access-date=Aug 6, 2020|archive-date=2014-07-15}}</ref> * [[Moshood Abiola Polytechnic]], Ojere * [[Mountain Top University]], Babban titin Lagos-Ibadan * [[National Open University of Nigeria]], Kobape, [[Abeokuta]] * [[Ogun State College of Health Technology]], Ilese, [[Ijebu Ode]] * [[Olabisi Onabanjo University]], [[Ago Iwoye]] * [[Tai Solarin University of Education]], Ijagun, [[Ijebu Ode|Ijebu-Ode]] * [[Federal College of Eduation]], Osiele, [[Osiele|Abeokuta]] * [[Gateway ICT Polytechnic]], Saapade, [[Remo-North LG|Lagos- Ibadan Expressway, Ogun State.]] == Sanannun wuraren bauta == * Wurin bauta na Bilikisu Sungbo Shrine, Oke-Eiri, kusa da Ijebu-Ode. * Cocin Lord (Aladura), Ogere Remo. * Redemption Camp (babban titin Lagos zuwa Ibadan) * Cocin 'Living Faith Church Worldwide', (akan babban titin Abeokuta zuwa Ibadan, Gbonagun, Obantoko) == Sanannun mutane == <!---♦♦♦ Only add a person to this list if they already have their own article on the English Wikipedia ♦♦♦---> <!---♦♦♦ Please keep the list in alphabetical order ♦♦♦---> {{Div col|colwidth=35em}} *[[Abraham Adesanya]] (1922-2008), ɗan siyasa *[[Adebayo Adedeji]] (1930-2018), ɗan kashwa *[[Adebayo Ogunlesi]] (b. 1953), lauya, ma'aikacin banki *[[Adegboyega Dosunmu Amororo II]], mai shirya fina-finai, Olowu na Daular Owu kingdom *[[Adewale Oke Adekola]] *[[Afolabi Olabimtan]] *[[Anthony Joshua]] *[[Babafemi Ogundipe]] *[[Babatunde Osotimehin]] *[[Bisi Onasanya]] *[[Bola Ajibola]] *[[Bola Kuforiji Olubi]] *[[Olu Oyesanya]] *[[Cornelius Taiwo]] *[[Dapo Abiodun]] *[[David Alaba]], ɗa ga George Alaba, yariman [Ogere Remo], wanj tsohon gari mai dadadden tarihi. *[[Dimeji Bankole]] *[[Ebenezer Obey]], [[jùjú]] mawaƙi *[[Ernest Shonekan]] *[[Fela Kuti]] (1938-1997), mawaƙi, shugaban gungun mawaƙa, makaɗi, mai fafutukar siyasa, mabiyin shirin Pan-African *[[Fireboy DML]], singer *[[Femi Okurounmu]], ɗan siyasa *[[Fola Adeola]]{{Dubious|Fola Adeola|date=February 2018}}, ɗan kasuwa kuma ɗan siyasa *[[Funmilayo Ransome-Kuti]] (1900-197 malami, mai fafutukar 'yancin mata *[[Funke Akindele]] (b. 1977), 'yar wansa kwaikwayo *[[Gbenga Daniel]] (b. 1956), ɗan siyasa *[[Hannah Idowu Dideolu Awolowo]] (1915-2015), 'yar kasuwa kuma 'yar siyasa *[[Hubert Ogunde]] (1916-1990), jarumin fim, marubucin shiri, manajan fage kuma mawaƙi. *[[Ibikunle Amosun]] (b. 1958), ɗan kasuwa, Sanata, tsohon Gwamnan Jihar Ogun tsakanin 2011-2019 *[[Idowu Sofola]] (1934-1982), alkali, Shugaban ƙungiyan Lauyoyin Najeriya daga 1980-1982 *[[Joseph Adenuga]] (b. 1982), wanda akafi sani da Skepta, mawakin burtaniya kuma mai shirya wakoki. *[[Jubril Martins-Kuye]] (b. 1942), ɗan siyasa *[[K1 De Ultimate]] (b. 1957), mawaƙin Fuji *[[Kehinde Sofola]] (1924-2007), alkali *[[Kemi Adeosun]] (b. 1967), tsohon ministan Kuɗi na Najeriya *[[Laycon]] (b. 1993), sananne ne mai suna Olamilekan Moshood Agbeleshe, dan wasan kwaikwayo na shirin talabijin, mawakin rap, mawaki kuma marubucin wakoki *[[Mike Adenuga]] *[[Moshood Abiola]] *[[Oba Otudeko]] (b. 1943), ɗan kasuwa *[[Obafemi Awolowo]] (1909-1987) *[[Ola Rotimi]] *[[Olabisi Onabanjo]] *[[Oladipo Diya]] *[[Olamide]] *[[Olawunmi Banjo]] *[[Olusegun Obasanjo]] *[[Olusegun Osoba]] *[[Paul Adefarasin]] *[[Peter Akinola]] *[[Salawa Abeni]] *[[Sara Forbes Bonetta]] *[[Tai Solarin]] (1922-1994), mai koyarwa, mawallafin littafai, mai fafutukar yancin 'yan kasa *[[Thomas Adeoye Lambo]] (1923-2004), malami, mai gudanarwa, masanin lafiyar kwakwalwa, mataimakin shugaban kungiyar World Health Organization *[[Tunde Bakare]] (b. 1954), Pasto Apostolika, ɗan siyasa *[[Tunji Olurin]] (b. 1944), genar mai ritaya *[[Wole Soyinka]] (b. 1934), 1986 mai lambar yabo na rubutu wato Nobel Prize for Literature laureate *[[Yemi Osinbajo]] (b. 1957), ɗan siyasa, lauya *[[Bosun Tijani]] (b. 1977), ɗan kasuwa {{Div col end}} == Wuraren ziyara a Jihar Ogun == * [[Olumo Rock]] * [[Olusegun Obasanjo Presidential Library]] == Ma'adanan Jihar Ogun == Ma'adanan da ake iya samu a Jihar Ogun sun hada da:<ref>"Natural Resources – Welcome To The Embassy of Nigeria". Retrieved 2021-12-19.</ref> *Taɓo *Limestone da Phosphate *Bitumen *Kaolin *Gemstone *Feldspar == References == {{DEFAULTSORT:Ogun}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 16s9y2qnj4mu6o4uzgxxcplee0hr96o 161944 161942 2022-07-27T22:19:23Z Uncle Bash007 9891 /* Ilimi da gine-gine */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Ogun'''</font><br><font size="1">[[Jerin jihohin Nijeriya|Sunan barkwancin jiha]]: Jihar ƙofa.</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Ogun_State_map.png|200px|Wurin Jihar Ogun cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Yarbanci|Yoruba]], [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"|[[Ibikunle Amosun]] ([[All Progressive Congress|APC]]) |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1976]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Abeokuta]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"|16,980.55km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,751,140 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-OG |} [[File:Ogun river view from Olumo top in Abeokuta, Ogun State-Nigeria.jpg|thumb|Jihar Ogun]] [[File:Lafenwa road Abeokuta, Ogun state.jpg|thumb|mutanen Ogun]] [[File:Neuropsychiatric Hospital, Aro, Ogun state.jpg|thumb|Babbar asibitin ogun]] '''Jihar Ogun''' Jiha ce dake kudu maso yammacin [[Najeriya]]. Wacce aka kirkira a ranar 3 ga watan Febrerun 1976 daga yankin jihar yammacin Najeriya. Jihar Ogun tana da iyaka da jihar Lagos daga kudu, jihar Oyo da Osun daga arewa, jihar Ondo da kuma Jamhoriyar Benin daga yamma. Babban birnin jihar itace Abeokuta, kuma itace birni mafi girma ta fuskar yawan jama'a. Sauran muhimman birane sun hada da, [[Ijebu Ode]] babban birnin Daular Ijebu, sai kuma [[Sagamu]] (inda akafi samun goro a Najeriya).<ref>"Ogun | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-23.</ref> Ogun na da yanayi na ''rain forest'' da kuma manyan itace daga arewa maso yamma. Tana da yawan fili kimanin kilomita araba’in 16,980.55<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2021-12-10.</ref> da yawan jama’a 3,751,140 (a bisa ƙidayar 2006). Inda jihar ta zamo ta 16 a yawan jama'a a Najeriya.<ref>"Ogun State". ''Ogun Smart City''. Retrieved 2020-05-24.</ref> Gwamnan jihar shine [[Dapo Abiodun]] na jam'iyyar APC, wanda aka rantsar a ranar 29 ga watan Mayun, 2019 a babban filin wasan kwallo kafa na MKO Abiola Stadium dake Kuto, Abeokuta. Ana mata lakabi da "Mashigar Najeriy" wato (''Gateway of Nigeria''), kuma garin tayi fice da manyan gidajen masana'antu da kuma zama tushen kere-kere a Najeriya. Sanannun masana'antun jihar sun hada da [[Kamfanin Siminti na Dangote Plc|Kamfanin Simintin Dangote]] dake Ibese,<ref>"Ibese Cement Plant - Dangote Cement". ''dangote.com''. Archived from the original on 11 June 2016. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin [[Nestle Nigeria|Nestle]],<ref>"Nestlé Flowergate Factory, Ogun". ''Food Processing Technology''. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin siminti na Lafarge dake [[Ewekoro]], Kamfanin Memmcol dake Orimerunmu,<ref>"Electricity Meter Manufacturing Company". ''www.memmcol.com''. Retrieved Aug 6, 2020.</ref> Kamfanin Coleman Cables dake [[Sagamu]] da [[Arepo, Nigeria|Arepo]],<ref>"Coleman Wires and Cables". ''www.colemancables.com''. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin [[Procter & Gamble]] dake [[Ado-Odo/Ota|Agbara]]<ref>"P&G in Nigeria". ''www.pgcareers.com''. Retrieved 2020-05-24.</ref> da dai sauransu. Mafi akasarin mutanen Ogun Yarbawa ne,<ref>"OGUN STATE". ''Ogun State Government Official Website''. Retrieved 2021-03-07.</ref> inda suke amfani da harshen yarbanci a matsayin yaren garin. Addinai dake da mafi yawan mabiya sune Musulunci da Kiristanci, duk da akwai sauran mabiya addinan gargajiya a Jihar.<ref>"Oludare, Ishola (2021-08-15). "Declare public holiday for Ifa festival like Muslims, Christians – Traditionalists tell Abiodun". ''Daily Post Nigeria''. Retrieved 2021-12-08.</ref> Jihar Ogun tayi fice a wajen samar da [[Shinkafar Ofada.]] Har wayau, jihar Ogun ta kasance gida ga taurari da manyan mutane daban daban a Najeriya da sassan Afurka gaba daya. == Iyakoki == [[File:Compass Magazine, Ogun State.jpg|thumb|Manyan gine gine Ogun]] [[File:Ogun state Government house, Abeokuta, Ogun state.jpg|thumb|Gidan gwamnatin Ogun]] Jihar Ogun tana da iyaka da jihohi huɗu: [[Lagos (jiha)|Lagos]], [[Ondo]], [[Osun]] da kuma [[Oyo (jiha)|Oyo]]. [[File:Fountain at Olumo Rock in Abeokuta, Ogun State Nigeria.jpg|thumb|Dutsun osun masu dubar da ruwa]] [[File:Railway, Abeokuta ogun state.jpg|thumb|Hanyar jigin kasa ta abekuta ogun]] == Ƙananan Hukumomi == Jihar Ogun nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|ƙananan hukumomi]] guda ashirin (20). Sune: * [[Abeokuta ta Arewa]] * [[Abeokuta ta Kudu]] * [[Ado-Odo/Ota]] * [[Ewekoro]] * [[Ifo]] * [[Ijebu ta Gabas]] * [[Ijebu ta Arewa]] * [[Ijebu ta Arewa maso Gabas]] * [[Ijebu Ode]] * [[Ikenne]] * [[Imeko Afon]] * [[Ipokia]] * [[Obafemi Owode]] * [[Odogbolu]] * [[Odeda]] * [[Ogun Waterside]] * [[Remo ta Arewa]] * [[Sagamu]]<br>(Shagamu) * [[Yewa ta Arewa]]<br>(formerly Egbado North) * [[Yewa ta Kudu]]<br>(formerly Egbado South) Asalin yarukan Jihar Ogun sun hada da Ẹgba, the Ijebu, the Remo, the Egbado, the Awori da kuma Egun. Akwai kuma sauran kananan yaruka da kamar su Ikale, the Ketu, the Ohori da kuma Anago.<ref>"6 Important Facts about Ogun State You Probably Didn't Know". ''Vanguard News''. 2017-07-27. Retrieved 2021-12-06.</ref> Jihar Ogun ta rabu zuwa mazabu guda uku Ogun ta Tsakiya, Ogun ta Gabas da kuma Ogun ta Yamma. Ogun ta Tsakiya ta kunshi mutanen Egba wanda ta mamaye kananan hukumomi shida: Abeokuta ta Arewa (Akomoje), Abeokuta ta Kudu (Ake), Ewekoro (Itori), Ifo (Ifo), Obafemi owode (Owode ẹgba) da kuma Odeda (Odeda). Ogun ta Gabas ta kunshi mutanen Ijebu da kuma mutanen Remos wanda ta mamaye kananan hukumomi tara: Ijebu ta Gabas (Ogbẹrẹ), Ijebu ta Arewa (Ijebu Igbo), Ijebu ta Arewa maso Gabas (Attan), Ijebu ode (Ijebu ode), Ikenne (Ikenne remo), Odogbolu (Odogbolu), Ogun waterside (Abigi), Remo ta Arewa (Ilisan Remo) da kuma Sagamu (Sagamu). Ogun ta Yamma ta kunshi mutanen Yewa (wanda aka sani da mutanen Egbado a da) wacce ta mamaye kananan hukumomi biyar: Ado odo Ota (Otta), Imeko Afon (Imeko), Ipokia (Ipokia), Yewa ta Arewa (Ayetoro) da kuma Yewa ta Kudu (Ilaro). == Ruwa (kogi) == * [[Ogun River]] * [[Yewa River]] == Ilimi da gine-gine == Jihar Ogun tana da ma yan Makarantun sakandare na gwamnati Tarayya wanda suka hada da Federal Government Girls' College, Sagamu<ref>"Federal Government Girls College, Sagamu | School Website". ''www.fggcsagamu.org.ng''. Retrieved 2020-05-24.</ref> da kuma [[Federal Government College, Odogbolu]]<ref>"Federal Government College, Odogbolu | School Website". ''fgcodogbolu.com.ng''. Retrieved 2020-05-24.</ref> da Federal Science da kuma Technical College, Ijebu-Imushin.<ref>"Federal Science And Technical College, Ijebu Imushin | School Website". ''fstcijebuimusin.com''. Retrieved 2020-05-24.</ref> A Jihar Ogun akwai Jami'a ta Gwamnati Tarayya guda daya watau the [[Federal University of Agriculture, Abeokuta|Federal University of Agriculture]], Abeokuta (FUNAAB<ref>"Federal University of Agriculture, Abeokuta, teaching, learning, research". Retrieved Aug 6,2020.</ref>) da kuma kwalejin ilimi na Gwamnatin Tarayya guda daya, FCE Osiele wanda duka suna nan a karamar hukumar Odeda. Sannan akwai kwalejin ilimi ta jiha watau Tai Solarin College of Education (TASCE) wacce aka fi sani a da da Kwalejin Jihar Ogun. Akwai kuma [[Moshood Abiola Polytechnic]] (MAPOLY), wacce aka fi sani ada da Polytechnic ta jihar Ogun, Ojere, Abeokuta. Sai kuma Gateway Polytechnic Saapade, Remo (GAPOSA), Abraham Adesanya Polytechnic, Ijebu-Igbo (Aapoly) (wanda aka sani ada da 'The Polytechnic Ijebu-Igbo) Har wayau, akwai jam'oi ƙarƙashin Gwamnatin jihar Ogun: Jami'ar Olabisi Onabanjo, Ago Iwoye (wacce aka fi sani da Jami'ar Jihar Ogun), da kuma Jami'ar Tai Solarin University of Education (TASUED) Ijebu Ode. Jihar Ogun tana da Jami'oi har guda tara wadda suke da rijista da kungiyar jam'oin Najeriya, wanda haƙan yasa ta zamo jiha mafi yawan jami'i a Najeriya. Sannan akwai jami'oi masu zaman kansu da dama, kamar su [[Chrisland University]], Abeokuta [[Bells University of Technology]] a [[Ota, Ogun|Ota]], [[Covenant University]] da kuma [[Babcock University]] dake Ilisan-Remo, wa ce itace Jami'a ta yan kasuwa ta farko a Najeriya. Jihar tana da asibitoci da dama waɗanda suka hada dae [[Federal Medical Center, Abeokuta|Federal Medical Center]] dake babban birnin Abeokuta, da kuma [[Olabisi Onabanjo University Teaching Hospital]] a Sagamu. Har ila yau akwai wurin horar masu bauta kasa wato [[National Youth Service Corps]] ([[National Youth Service Corps|NYSC]]) wanda ke karamar hukumar Sagamu. == Makarantun gaba da sakandare == <!---♦♦♦ Only add a university or college to this list if it already has its own article on the English Wikipedia ♦♦♦---> <!---♦♦♦ Please keep the list in alphabetical order ♦♦♦---> *[[Babcock University]], Ilisan Remo * [[Bells University of Technology]], Ota * [[Chrisland University]], Abeokuta <ref>{{Cite web|url=https://www.chrislanduniversity.edu.ng/|title=Home - Chrisland University|website=www.chrislandtuniversity.edu.ng}}</ref> * [[Christopher University]], babban titin Lagos Ibadan Makun, Sagamu * [[Covenant University]], Ota <ref>{{Cite web|url=https://www.covenantuniversity.edu.ng/|title=Home - Covenant University|website=www.covenantuniversity.edu.ng}}</ref> * [[Crawford University]], Igbesa * [[Crescent University]], [[Abeokuta]] * [[Federal Polytechnic, Ilaro]] * [[Federal University of Agriculture, Abeokuta]] *[[Hallmark University, Ijebu-Itele|Hallmark University, Ijebu Itele]] * [[McPherson University]], Seriki-Sotayo <ref>{{Cite web|url=http://www.mcu-edu.ng/|title=McPherson University|date=Jul 15, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140715005117/http://www.mcu-edu.ng/|access-date=Aug 6, 2020|archive-date=2014-07-15}}</ref> * [[Moshood Abiola Polytechnic]], Ojere * [[Mountain Top University]], Babban titin Lagos-Ibadan * [[National Open University of Nigeria]], Kobape, [[Abeokuta]] * [[Ogun State College of Health Technology]], Ilese, [[Ijebu Ode]] * [[Olabisi Onabanjo University]], [[Ago Iwoye]] * [[Tai Solarin University of Education]], Ijagun, [[Ijebu Ode|Ijebu-Ode]] * [[Federal College of Eduation]], Osiele, [[Osiele|Abeokuta]] * [[Gateway ICT Polytechnic]], Saapade, [[Remo-North LG|Lagos- Ibadan Expressway, Ogun State.]] == Sanannun wuraren bauta == * Wurin bauta na Bilikisu Sungbo Shrine, Oke-Eiri, kusa da Ijebu-Ode. * Cocin Lord (Aladura), Ogere Remo. * Redemption Camp (babban titin Lagos zuwa Ibadan) * Cocin 'Living Faith Church Worldwide', (akan babban titin Abeokuta zuwa Ibadan, Gbonagun, Obantoko) == Sanannun mutane == <!---♦♦♦ Only add a person to this list if they already have their own article on the English Wikipedia ♦♦♦---> <!---♦♦♦ Please keep the list in alphabetical order ♦♦♦---> {{Div col|colwidth=35em}} *[[Abraham Adesanya]] (1922-2008), ɗan siyasa *[[Adebayo Adedeji]] (1930-2018), ɗan kashwa *[[Adebayo Ogunlesi]] (b. 1953), lauya, ma'aikacin banki *[[Adegboyega Dosunmu Amororo II]], mai shirya fina-finai, Olowu na Daular Owu kingdom *[[Adewale Oke Adekola]] *[[Afolabi Olabimtan]] *[[Anthony Joshua]] *[[Babafemi Ogundipe]] *[[Babatunde Osotimehin]] *[[Bisi Onasanya]] *[[Bola Ajibola]] *[[Bola Kuforiji Olubi]] *[[Olu Oyesanya]] *[[Cornelius Taiwo]] *[[Dapo Abiodun]] *[[David Alaba]], ɗa ga George Alaba, yariman [Ogere Remo], wanj tsohon gari mai dadadden tarihi. *[[Dimeji Bankole]] *[[Ebenezer Obey]], [[jùjú]] mawaƙi *[[Ernest Shonekan]] *[[Fela Kuti]] (1938-1997), mawaƙi, shugaban gungun mawaƙa, makaɗi, mai fafutukar siyasa, mabiyin shirin Pan-African *[[Fireboy DML]], singer *[[Femi Okurounmu]], ɗan siyasa *[[Fola Adeola]]{{Dubious|Fola Adeola|date=February 2018}}, ɗan kasuwa kuma ɗan siyasa *[[Funmilayo Ransome-Kuti]] (1900-197 malami, mai fafutukar 'yancin mata *[[Funke Akindele]] (b. 1977), 'yar wansa kwaikwayo *[[Gbenga Daniel]] (b. 1956), ɗan siyasa *[[Hannah Idowu Dideolu Awolowo]] (1915-2015), 'yar kasuwa kuma 'yar siyasa *[[Hubert Ogunde]] (1916-1990), jarumin fim, marubucin shiri, manajan fage kuma mawaƙi. *[[Ibikunle Amosun]] (b. 1958), ɗan kasuwa, Sanata, tsohon Gwamnan Jihar Ogun tsakanin 2011-2019 *[[Idowu Sofola]] (1934-1982), alkali, Shugaban ƙungiyan Lauyoyin Najeriya daga 1980-1982 *[[Joseph Adenuga]] (b. 1982), wanda akafi sani da Skepta, mawakin burtaniya kuma mai shirya wakoki. *[[Jubril Martins-Kuye]] (b. 1942), ɗan siyasa *[[K1 De Ultimate]] (b. 1957), mawaƙin Fuji *[[Kehinde Sofola]] (1924-2007), alkali *[[Kemi Adeosun]] (b. 1967), tsohon ministan Kuɗi na Najeriya *[[Laycon]] (b. 1993), sananne ne mai suna Olamilekan Moshood Agbeleshe, dan wasan kwaikwayo na shirin talabijin, mawakin rap, mawaki kuma marubucin wakoki *[[Mike Adenuga]] *[[Moshood Abiola]] *[[Oba Otudeko]] (b. 1943), ɗan kasuwa *[[Obafemi Awolowo]] (1909-1987) *[[Ola Rotimi]] *[[Olabisi Onabanjo]] *[[Oladipo Diya]] *[[Olamide]] *[[Olawunmi Banjo]] *[[Olusegun Obasanjo]] *[[Olusegun Osoba]] *[[Paul Adefarasin]] *[[Peter Akinola]] *[[Salawa Abeni]] *[[Sara Forbes Bonetta]] *[[Tai Solarin]] (1922-1994), mai koyarwa, mawallafin littafai, mai fafutukar yancin 'yan kasa *[[Thomas Adeoye Lambo]] (1923-2004), malami, mai gudanarwa, masanin lafiyar kwakwalwa, mataimakin shugaban kungiyar World Health Organization *[[Tunde Bakare]] (b. 1954), Pasto Apostolika, ɗan siyasa *[[Tunji Olurin]] (b. 1944), genar mai ritaya *[[Wole Soyinka]] (b. 1934), 1986 mai lambar yabo na rubutu wato Nobel Prize for Literature laureate *[[Yemi Osinbajo]] (b. 1957), ɗan siyasa, lauya *[[Bosun Tijani]] (b. 1977), ɗan kasuwa {{Div col end}} == Wuraren ziyara a Jihar Ogun == * [[Olumo Rock]] * [[Olusegun Obasanjo Presidential Library]] == Ma'adanan Jihar Ogun == Ma'adanan da ake iya samu a Jihar Ogun sun hada da:<ref>"Natural Resources – Welcome To The Embassy of Nigeria". Retrieved 2021-12-19.</ref> *Taɓo *Limestone da Phosphate *Bitumen *Kaolin *Gemstone *Feldspar == References == {{DEFAULTSORT:Ogun}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 8yjpgha2kdoxmz3jdee5vlywgoavn3v 161946 161944 2022-07-27T22:19:51Z Uncle Bash007 9891 /* Ilimi da gine-gine */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Ogun'''</font><br><font size="1">[[Jerin jihohin Nijeriya|Sunan barkwancin jiha]]: Jihar ƙofa.</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Ogun_State_map.png|200px|Wurin Jihar Ogun cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Yarbanci|Yoruba]], [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"|[[Ibikunle Amosun]] ([[All Progressive Congress|APC]]) |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1976]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Abeokuta]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"|16,980.55km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,751,140 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-OG |} [[File:Ogun river view from Olumo top in Abeokuta, Ogun State-Nigeria.jpg|thumb|Jihar Ogun]] [[File:Lafenwa road Abeokuta, Ogun state.jpg|thumb|mutanen Ogun]] [[File:Neuropsychiatric Hospital, Aro, Ogun state.jpg|thumb|Babbar asibitin ogun]] '''Jihar Ogun''' Jiha ce dake kudu maso yammacin [[Najeriya]]. Wacce aka kirkira a ranar 3 ga watan Febrerun 1976 daga yankin jihar yammacin Najeriya. Jihar Ogun tana da iyaka da jihar Lagos daga kudu, jihar Oyo da Osun daga arewa, jihar Ondo da kuma Jamhoriyar Benin daga yamma. Babban birnin jihar itace Abeokuta, kuma itace birni mafi girma ta fuskar yawan jama'a. Sauran muhimman birane sun hada da, [[Ijebu Ode]] babban birnin Daular Ijebu, sai kuma [[Sagamu]] (inda akafi samun goro a Najeriya).<ref>"Ogun | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-23.</ref> Ogun na da yanayi na ''rain forest'' da kuma manyan itace daga arewa maso yamma. Tana da yawan fili kimanin kilomita araba’in 16,980.55<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2021-12-10.</ref> da yawan jama’a 3,751,140 (a bisa ƙidayar 2006). Inda jihar ta zamo ta 16 a yawan jama'a a Najeriya.<ref>"Ogun State". ''Ogun Smart City''. Retrieved 2020-05-24.</ref> Gwamnan jihar shine [[Dapo Abiodun]] na jam'iyyar APC, wanda aka rantsar a ranar 29 ga watan Mayun, 2019 a babban filin wasan kwallo kafa na MKO Abiola Stadium dake Kuto, Abeokuta. Ana mata lakabi da "Mashigar Najeriy" wato (''Gateway of Nigeria''), kuma garin tayi fice da manyan gidajen masana'antu da kuma zama tushen kere-kere a Najeriya. Sanannun masana'antun jihar sun hada da [[Kamfanin Siminti na Dangote Plc|Kamfanin Simintin Dangote]] dake Ibese,<ref>"Ibese Cement Plant - Dangote Cement". ''dangote.com''. Archived from the original on 11 June 2016. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin [[Nestle Nigeria|Nestle]],<ref>"Nestlé Flowergate Factory, Ogun". ''Food Processing Technology''. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin siminti na Lafarge dake [[Ewekoro]], Kamfanin Memmcol dake Orimerunmu,<ref>"Electricity Meter Manufacturing Company". ''www.memmcol.com''. Retrieved Aug 6, 2020.</ref> Kamfanin Coleman Cables dake [[Sagamu]] da [[Arepo, Nigeria|Arepo]],<ref>"Coleman Wires and Cables". ''www.colemancables.com''. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin [[Procter & Gamble]] dake [[Ado-Odo/Ota|Agbara]]<ref>"P&G in Nigeria". ''www.pgcareers.com''. Retrieved 2020-05-24.</ref> da dai sauransu. Mafi akasarin mutanen Ogun Yarbawa ne,<ref>"OGUN STATE". ''Ogun State Government Official Website''. Retrieved 2021-03-07.</ref> inda suke amfani da harshen yarbanci a matsayin yaren garin. Addinai dake da mafi yawan mabiya sune Musulunci da Kiristanci, duk da akwai sauran mabiya addinan gargajiya a Jihar.<ref>"Oludare, Ishola (2021-08-15). "Declare public holiday for Ifa festival like Muslims, Christians – Traditionalists tell Abiodun". ''Daily Post Nigeria''. Retrieved 2021-12-08.</ref> Jihar Ogun tayi fice a wajen samar da [[Shinkafar Ofada.]] Har wayau, jihar Ogun ta kasance gida ga taurari da manyan mutane daban daban a Najeriya da sassan Afurka gaba daya. == Iyakoki == [[File:Compass Magazine, Ogun State.jpg|thumb|Manyan gine gine Ogun]] [[File:Ogun state Government house, Abeokuta, Ogun state.jpg|thumb|Gidan gwamnatin Ogun]] Jihar Ogun tana da iyaka da jihohi huɗu: [[Lagos (jiha)|Lagos]], [[Ondo]], [[Osun]] da kuma [[Oyo (jiha)|Oyo]]. [[File:Fountain at Olumo Rock in Abeokuta, Ogun State Nigeria.jpg|thumb|Dutsun osun masu dubar da ruwa]] [[File:Railway, Abeokuta ogun state.jpg|thumb|Hanyar jigin kasa ta abekuta ogun]] == Ƙananan Hukumomi == Jihar Ogun nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|ƙananan hukumomi]] guda ashirin (20). Sune: * [[Abeokuta ta Arewa]] * [[Abeokuta ta Kudu]] * [[Ado-Odo/Ota]] * [[Ewekoro]] * [[Ifo]] * [[Ijebu ta Gabas]] * [[Ijebu ta Arewa]] * [[Ijebu ta Arewa maso Gabas]] * [[Ijebu Ode]] * [[Ikenne]] * [[Imeko Afon]] * [[Ipokia]] * [[Obafemi Owode]] * [[Odogbolu]] * [[Odeda]] * [[Ogun Waterside]] * [[Remo ta Arewa]] * [[Sagamu]]<br>(Shagamu) * [[Yewa ta Arewa]]<br>(formerly Egbado North) * [[Yewa ta Kudu]]<br>(formerly Egbado South) Asalin yarukan Jihar Ogun sun hada da Ẹgba, the Ijebu, the Remo, the Egbado, the Awori da kuma Egun. Akwai kuma sauran kananan yaruka da kamar su Ikale, the Ketu, the Ohori da kuma Anago.<ref>"6 Important Facts about Ogun State You Probably Didn't Know". ''Vanguard News''. 2017-07-27. Retrieved 2021-12-06.</ref> Jihar Ogun ta rabu zuwa mazabu guda uku Ogun ta Tsakiya, Ogun ta Gabas da kuma Ogun ta Yamma. Ogun ta Tsakiya ta kunshi mutanen Egba wanda ta mamaye kananan hukumomi shida: Abeokuta ta Arewa (Akomoje), Abeokuta ta Kudu (Ake), Ewekoro (Itori), Ifo (Ifo), Obafemi owode (Owode ẹgba) da kuma Odeda (Odeda). Ogun ta Gabas ta kunshi mutanen Ijebu da kuma mutanen Remos wanda ta mamaye kananan hukumomi tara: Ijebu ta Gabas (Ogbẹrẹ), Ijebu ta Arewa (Ijebu Igbo), Ijebu ta Arewa maso Gabas (Attan), Ijebu ode (Ijebu ode), Ikenne (Ikenne remo), Odogbolu (Odogbolu), Ogun waterside (Abigi), Remo ta Arewa (Ilisan Remo) da kuma Sagamu (Sagamu). Ogun ta Yamma ta kunshi mutanen Yewa (wanda aka sani da mutanen Egbado a da) wacce ta mamaye kananan hukumomi biyar: Ado odo Ota (Otta), Imeko Afon (Imeko), Ipokia (Ipokia), Yewa ta Arewa (Ayetoro) da kuma Yewa ta Kudu (Ilaro). == Ruwa (kogi) == * [[Ogun River]] * [[Yewa River]] == Ilimi da gine-gine == Jihar Ogun tana da ma yan Makarantun sakandare na gwamnati Tarayya wanda suka hada da Federal Government Girls' College, Sagamu<ref>"Federal Government Girls College, Sagamu | School Website". ''www.fggcsagamu.org.ng''. Retrieved 2020-05-24.</ref> da kuma [[Federal Government College, Odogbolu]]<ref>"Federal Government College, Odogbolu | School Website". ''fgcodogbolu.com.ng''. Retrieved 2020-05-24.</ref> da Federal Science da kuma Technical College, Ijebu-Imushin.<ref>"Federal Science And Technical College, Ijebu Imushin | School Website". ''fstcijebuimusin.com''. Retrieved 2020-05-24.</ref> A Jihar Ogun akwai Jami'a ta Gwamnati Tarayya guda daya watau the [[Federal University of Agriculture, Abeokuta|Federal University of Agriculture]], Abeokuta (FUNAAB<ref>"Federal University of Agriculture, Abeokuta, teaching, learning, research". Retrieved Aug 6,2020.</ref>) da kuma kwalejin ilimi na Gwamnatin Tarayya guda daya, FCE Osiele wanda duka suna nan a karamar hukumar Odeda. Sannan akwai kwalejin ilimi ta jiha watau Tai Solarin College of Education (TASCE<ref>":::TASCE". ''tasce.edu.ng''. Retrieved Aug 6, 2020.</ref>) wacce aka fi sani a da da Kwalejin Jihar Ogun. Akwai kuma [[Moshood Abiola Polytechnic]] (MAPOLY), wacce aka fi sani ada da Polytechnic ta jihar Ogun, Ojere, Abeokuta. Sai kuma Gateway Polytechnic Saapade, Remo (GAPOSA), Abraham Adesanya Polytechnic, Ijebu-Igbo (Aapoly) (wanda aka sani ada da 'The Polytechnic Ijebu-Igbo) Har wayau, akwai jam'oi ƙarƙashin Gwamnatin jihar Ogun: Jami'ar Olabisi Onabanjo, Ago Iwoye (wacce aka fi sani da Jami'ar Jihar Ogun), da kuma Jami'ar Tai Solarin University of Education (TASUED) Ijebu Ode. Jihar Ogun tana da Jami'oi har guda tara wadda suke da rijista da kungiyar jam'oin Najeriya, wanda haƙan yasa ta zamo jiha mafi yawan jami'i a Najeriya. Sannan akwai jami'oi masu zaman kansu da dama, kamar su [[Chrisland University]], Abeokuta [[Bells University of Technology]] a [[Ota, Ogun|Ota]], [[Covenant University]] da kuma [[Babcock University]] dake Ilisan-Remo, wa ce itace Jami'a ta yan kasuwa ta farko a Najeriya. Jihar tana da asibitoci da dama waɗanda suka hada dae [[Federal Medical Center, Abeokuta|Federal Medical Center]] dake babban birnin Abeokuta, da kuma [[Olabisi Onabanjo University Teaching Hospital]] a Sagamu. Har ila yau akwai wurin horar masu bauta kasa wato [[National Youth Service Corps]] ([[National Youth Service Corps|NYSC]]) wanda ke karamar hukumar Sagamu. == Makarantun gaba da sakandare == <!---♦♦♦ Only add a university or college to this list if it already has its own article on the English Wikipedia ♦♦♦---> <!---♦♦♦ Please keep the list in alphabetical order ♦♦♦---> *[[Babcock University]], Ilisan Remo * [[Bells University of Technology]], Ota * [[Chrisland University]], Abeokuta <ref>{{Cite web|url=https://www.chrislanduniversity.edu.ng/|title=Home - Chrisland University|website=www.chrislandtuniversity.edu.ng}}</ref> * [[Christopher University]], babban titin Lagos Ibadan Makun, Sagamu * [[Covenant University]], Ota <ref>{{Cite web|url=https://www.covenantuniversity.edu.ng/|title=Home - Covenant University|website=www.covenantuniversity.edu.ng}}</ref> * [[Crawford University]], Igbesa * [[Crescent University]], [[Abeokuta]] * [[Federal Polytechnic, Ilaro]] * [[Federal University of Agriculture, Abeokuta]] *[[Hallmark University, Ijebu-Itele|Hallmark University, Ijebu Itele]] * [[McPherson University]], Seriki-Sotayo <ref>{{Cite web|url=http://www.mcu-edu.ng/|title=McPherson University|date=Jul 15, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140715005117/http://www.mcu-edu.ng/|access-date=Aug 6, 2020|archive-date=2014-07-15}}</ref> * [[Moshood Abiola Polytechnic]], Ojere * [[Mountain Top University]], Babban titin Lagos-Ibadan * [[National Open University of Nigeria]], Kobape, [[Abeokuta]] * [[Ogun State College of Health Technology]], Ilese, [[Ijebu Ode]] * [[Olabisi Onabanjo University]], [[Ago Iwoye]] * [[Tai Solarin University of Education]], Ijagun, [[Ijebu Ode|Ijebu-Ode]] * [[Federal College of Eduation]], Osiele, [[Osiele|Abeokuta]] * [[Gateway ICT Polytechnic]], Saapade, [[Remo-North LG|Lagos- Ibadan Expressway, Ogun State.]] == Sanannun wuraren bauta == * Wurin bauta na Bilikisu Sungbo Shrine, Oke-Eiri, kusa da Ijebu-Ode. * Cocin Lord (Aladura), Ogere Remo. * Redemption Camp (babban titin Lagos zuwa Ibadan) * Cocin 'Living Faith Church Worldwide', (akan babban titin Abeokuta zuwa Ibadan, Gbonagun, Obantoko) == Sanannun mutane == <!---♦♦♦ Only add a person to this list if they already have their own article on the English Wikipedia ♦♦♦---> <!---♦♦♦ Please keep the list in alphabetical order ♦♦♦---> {{Div col|colwidth=35em}} *[[Abraham Adesanya]] (1922-2008), ɗan siyasa *[[Adebayo Adedeji]] (1930-2018), ɗan kashwa *[[Adebayo Ogunlesi]] (b. 1953), lauya, ma'aikacin banki *[[Adegboyega Dosunmu Amororo II]], mai shirya fina-finai, Olowu na Daular Owu kingdom *[[Adewale Oke Adekola]] *[[Afolabi Olabimtan]] *[[Anthony Joshua]] *[[Babafemi Ogundipe]] *[[Babatunde Osotimehin]] *[[Bisi Onasanya]] *[[Bola Ajibola]] *[[Bola Kuforiji Olubi]] *[[Olu Oyesanya]] *[[Cornelius Taiwo]] *[[Dapo Abiodun]] *[[David Alaba]], ɗa ga George Alaba, yariman [Ogere Remo], wanj tsohon gari mai dadadden tarihi. *[[Dimeji Bankole]] *[[Ebenezer Obey]], [[jùjú]] mawaƙi *[[Ernest Shonekan]] *[[Fela Kuti]] (1938-1997), mawaƙi, shugaban gungun mawaƙa, makaɗi, mai fafutukar siyasa, mabiyin shirin Pan-African *[[Fireboy DML]], singer *[[Femi Okurounmu]], ɗan siyasa *[[Fola Adeola]]{{Dubious|Fola Adeola|date=February 2018}}, ɗan kasuwa kuma ɗan siyasa *[[Funmilayo Ransome-Kuti]] (1900-197 malami, mai fafutukar 'yancin mata *[[Funke Akindele]] (b. 1977), 'yar wansa kwaikwayo *[[Gbenga Daniel]] (b. 1956), ɗan siyasa *[[Hannah Idowu Dideolu Awolowo]] (1915-2015), 'yar kasuwa kuma 'yar siyasa *[[Hubert Ogunde]] (1916-1990), jarumin fim, marubucin shiri, manajan fage kuma mawaƙi. *[[Ibikunle Amosun]] (b. 1958), ɗan kasuwa, Sanata, tsohon Gwamnan Jihar Ogun tsakanin 2011-2019 *[[Idowu Sofola]] (1934-1982), alkali, Shugaban ƙungiyan Lauyoyin Najeriya daga 1980-1982 *[[Joseph Adenuga]] (b. 1982), wanda akafi sani da Skepta, mawakin burtaniya kuma mai shirya wakoki. *[[Jubril Martins-Kuye]] (b. 1942), ɗan siyasa *[[K1 De Ultimate]] (b. 1957), mawaƙin Fuji *[[Kehinde Sofola]] (1924-2007), alkali *[[Kemi Adeosun]] (b. 1967), tsohon ministan Kuɗi na Najeriya *[[Laycon]] (b. 1993), sananne ne mai suna Olamilekan Moshood Agbeleshe, dan wasan kwaikwayo na shirin talabijin, mawakin rap, mawaki kuma marubucin wakoki *[[Mike Adenuga]] *[[Moshood Abiola]] *[[Oba Otudeko]] (b. 1943), ɗan kasuwa *[[Obafemi Awolowo]] (1909-1987) *[[Ola Rotimi]] *[[Olabisi Onabanjo]] *[[Oladipo Diya]] *[[Olamide]] *[[Olawunmi Banjo]] *[[Olusegun Obasanjo]] *[[Olusegun Osoba]] *[[Paul Adefarasin]] *[[Peter Akinola]] *[[Salawa Abeni]] *[[Sara Forbes Bonetta]] *[[Tai Solarin]] (1922-1994), mai koyarwa, mawallafin littafai, mai fafutukar yancin 'yan kasa *[[Thomas Adeoye Lambo]] (1923-2004), malami, mai gudanarwa, masanin lafiyar kwakwalwa, mataimakin shugaban kungiyar World Health Organization *[[Tunde Bakare]] (b. 1954), Pasto Apostolika, ɗan siyasa *[[Tunji Olurin]] (b. 1944), genar mai ritaya *[[Wole Soyinka]] (b. 1934), 1986 mai lambar yabo na rubutu wato Nobel Prize for Literature laureate *[[Yemi Osinbajo]] (b. 1957), ɗan siyasa, lauya *[[Bosun Tijani]] (b. 1977), ɗan kasuwa {{Div col end}} == Wuraren ziyara a Jihar Ogun == * [[Olumo Rock]] * [[Olusegun Obasanjo Presidential Library]] == Ma'adanan Jihar Ogun == Ma'adanan da ake iya samu a Jihar Ogun sun hada da:<ref>"Natural Resources – Welcome To The Embassy of Nigeria". Retrieved 2021-12-19.</ref> *Taɓo *Limestone da Phosphate *Bitumen *Kaolin *Gemstone *Feldspar == References == {{DEFAULTSORT:Ogun}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] ph7wt1xo2pmf40fgbsvw0stpe5bww06 161947 161946 2022-07-27T22:20:15Z Uncle Bash007 9891 /* Ilimi da gine-gine */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Ogun'''</font><br><font size="1">[[Jerin jihohin Nijeriya|Sunan barkwancin jiha]]: Jihar ƙofa.</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Ogun_State_map.png|200px|Wurin Jihar Ogun cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Yarbanci|Yoruba]], [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"|[[Ibikunle Amosun]] ([[All Progressive Congress|APC]]) |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1976]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Abeokuta]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"|16,980.55km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,751,140 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-OG |} [[File:Ogun river view from Olumo top in Abeokuta, Ogun State-Nigeria.jpg|thumb|Jihar Ogun]] [[File:Lafenwa road Abeokuta, Ogun state.jpg|thumb|mutanen Ogun]] [[File:Neuropsychiatric Hospital, Aro, Ogun state.jpg|thumb|Babbar asibitin ogun]] '''Jihar Ogun''' Jiha ce dake kudu maso yammacin [[Najeriya]]. Wacce aka kirkira a ranar 3 ga watan Febrerun 1976 daga yankin jihar yammacin Najeriya. Jihar Ogun tana da iyaka da jihar Lagos daga kudu, jihar Oyo da Osun daga arewa, jihar Ondo da kuma Jamhoriyar Benin daga yamma. Babban birnin jihar itace Abeokuta, kuma itace birni mafi girma ta fuskar yawan jama'a. Sauran muhimman birane sun hada da, [[Ijebu Ode]] babban birnin Daular Ijebu, sai kuma [[Sagamu]] (inda akafi samun goro a Najeriya).<ref>"Ogun | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-23.</ref> Ogun na da yanayi na ''rain forest'' da kuma manyan itace daga arewa maso yamma. Tana da yawan fili kimanin kilomita araba’in 16,980.55<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2021-12-10.</ref> da yawan jama’a 3,751,140 (a bisa ƙidayar 2006). Inda jihar ta zamo ta 16 a yawan jama'a a Najeriya.<ref>"Ogun State". ''Ogun Smart City''. Retrieved 2020-05-24.</ref> Gwamnan jihar shine [[Dapo Abiodun]] na jam'iyyar APC, wanda aka rantsar a ranar 29 ga watan Mayun, 2019 a babban filin wasan kwallo kafa na MKO Abiola Stadium dake Kuto, Abeokuta. Ana mata lakabi da "Mashigar Najeriy" wato (''Gateway of Nigeria''), kuma garin tayi fice da manyan gidajen masana'antu da kuma zama tushen kere-kere a Najeriya. Sanannun masana'antun jihar sun hada da [[Kamfanin Siminti na Dangote Plc|Kamfanin Simintin Dangote]] dake Ibese,<ref>"Ibese Cement Plant - Dangote Cement". ''dangote.com''. Archived from the original on 11 June 2016. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin [[Nestle Nigeria|Nestle]],<ref>"Nestlé Flowergate Factory, Ogun". ''Food Processing Technology''. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin siminti na Lafarge dake [[Ewekoro]], Kamfanin Memmcol dake Orimerunmu,<ref>"Electricity Meter Manufacturing Company". ''www.memmcol.com''. Retrieved Aug 6, 2020.</ref> Kamfanin Coleman Cables dake [[Sagamu]] da [[Arepo, Nigeria|Arepo]],<ref>"Coleman Wires and Cables". ''www.colemancables.com''. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin [[Procter & Gamble]] dake [[Ado-Odo/Ota|Agbara]]<ref>"P&G in Nigeria". ''www.pgcareers.com''. Retrieved 2020-05-24.</ref> da dai sauransu. Mafi akasarin mutanen Ogun Yarbawa ne,<ref>"OGUN STATE". ''Ogun State Government Official Website''. Retrieved 2021-03-07.</ref> inda suke amfani da harshen yarbanci a matsayin yaren garin. Addinai dake da mafi yawan mabiya sune Musulunci da Kiristanci, duk da akwai sauran mabiya addinan gargajiya a Jihar.<ref>"Oludare, Ishola (2021-08-15). "Declare public holiday for Ifa festival like Muslims, Christians – Traditionalists tell Abiodun". ''Daily Post Nigeria''. Retrieved 2021-12-08.</ref> Jihar Ogun tayi fice a wajen samar da [[Shinkafar Ofada.]] Har wayau, jihar Ogun ta kasance gida ga taurari da manyan mutane daban daban a Najeriya da sassan Afurka gaba daya. == Iyakoki == [[File:Compass Magazine, Ogun State.jpg|thumb|Manyan gine gine Ogun]] [[File:Ogun state Government house, Abeokuta, Ogun state.jpg|thumb|Gidan gwamnatin Ogun]] Jihar Ogun tana da iyaka da jihohi huɗu: [[Lagos (jiha)|Lagos]], [[Ondo]], [[Osun]] da kuma [[Oyo (jiha)|Oyo]]. [[File:Fountain at Olumo Rock in Abeokuta, Ogun State Nigeria.jpg|thumb|Dutsun osun masu dubar da ruwa]] [[File:Railway, Abeokuta ogun state.jpg|thumb|Hanyar jigin kasa ta abekuta ogun]] == Ƙananan Hukumomi == Jihar Ogun nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|ƙananan hukumomi]] guda ashirin (20). Sune: * [[Abeokuta ta Arewa]] * [[Abeokuta ta Kudu]] * [[Ado-Odo/Ota]] * [[Ewekoro]] * [[Ifo]] * [[Ijebu ta Gabas]] * [[Ijebu ta Arewa]] * [[Ijebu ta Arewa maso Gabas]] * [[Ijebu Ode]] * [[Ikenne]] * [[Imeko Afon]] * [[Ipokia]] * [[Obafemi Owode]] * [[Odogbolu]] * [[Odeda]] * [[Ogun Waterside]] * [[Remo ta Arewa]] * [[Sagamu]]<br>(Shagamu) * [[Yewa ta Arewa]]<br>(formerly Egbado North) * [[Yewa ta Kudu]]<br>(formerly Egbado South) Asalin yarukan Jihar Ogun sun hada da Ẹgba, the Ijebu, the Remo, the Egbado, the Awori da kuma Egun. Akwai kuma sauran kananan yaruka da kamar su Ikale, the Ketu, the Ohori da kuma Anago.<ref>"6 Important Facts about Ogun State You Probably Didn't Know". ''Vanguard News''. 2017-07-27. Retrieved 2021-12-06.</ref> Jihar Ogun ta rabu zuwa mazabu guda uku Ogun ta Tsakiya, Ogun ta Gabas da kuma Ogun ta Yamma. Ogun ta Tsakiya ta kunshi mutanen Egba wanda ta mamaye kananan hukumomi shida: Abeokuta ta Arewa (Akomoje), Abeokuta ta Kudu (Ake), Ewekoro (Itori), Ifo (Ifo), Obafemi owode (Owode ẹgba) da kuma Odeda (Odeda). Ogun ta Gabas ta kunshi mutanen Ijebu da kuma mutanen Remos wanda ta mamaye kananan hukumomi tara: Ijebu ta Gabas (Ogbẹrẹ), Ijebu ta Arewa (Ijebu Igbo), Ijebu ta Arewa maso Gabas (Attan), Ijebu ode (Ijebu ode), Ikenne (Ikenne remo), Odogbolu (Odogbolu), Ogun waterside (Abigi), Remo ta Arewa (Ilisan Remo) da kuma Sagamu (Sagamu). Ogun ta Yamma ta kunshi mutanen Yewa (wanda aka sani da mutanen Egbado a da) wacce ta mamaye kananan hukumomi biyar: Ado odo Ota (Otta), Imeko Afon (Imeko), Ipokia (Ipokia), Yewa ta Arewa (Ayetoro) da kuma Yewa ta Kudu (Ilaro). == Ruwa (kogi) == * [[Ogun River]] * [[Yewa River]] == Ilimi da gine-gine == Jihar Ogun tana da ma yan Makarantun sakandare na gwamnati Tarayya wanda suka hada da Federal Government Girls' College, Sagamu<ref>"Federal Government Girls College, Sagamu | School Website". ''www.fggcsagamu.org.ng''. Retrieved 2020-05-24.</ref> da kuma [[Federal Government College, Odogbolu]]<ref>"Federal Government College, Odogbolu | School Website". ''fgcodogbolu.com.ng''. Retrieved 2020-05-24.</ref> da Federal Science da kuma Technical College, Ijebu-Imushin.<ref>"Federal Science And Technical College, Ijebu Imushin | School Website". ''fstcijebuimusin.com''. Retrieved 2020-05-24.</ref> A Jihar Ogun akwai Jami'a ta Gwamnati Tarayya guda daya watau the [[Federal University of Agriculture, Abeokuta|Federal University of Agriculture]], Abeokuta (FUNAAB<ref>"Federal University of Agriculture, Abeokuta, teaching, learning, research". Retrieved Aug 6,2020.</ref>) da kuma kwalejin ilimi na Gwamnatin Tarayya guda daya, FCE Osiele wanda duka suna nan a karamar hukumar Odeda. Sannan akwai kwalejin ilimi ta jiha watau Tai Solarin College of Education (TASCE<ref>":::TASCE". ''tasce.edu.ng''. Retrieved Aug 6, 2020.</ref>) wacce aka fi sani a da da Kwalejin Jihar Ogun. Akwai kuma [[Moshood Abiola Polytechnic]] (MAPOLY<ref>"Moshood Abiola Polytechnic". Retrieved Aug 6,2020.</ref>), wacce aka fi sani ada da Polytechnic ta jihar Ogun, Ojere, Abeokuta. Sai kuma Gateway Polytechnic Saapade, Remo (GAPOSA), Abraham Adesanya Polytechnic, Ijebu-Igbo (Aapoly) (wanda aka sani ada da 'The Polytechnic Ijebu-Igbo) Har wayau, akwai jam'oi ƙarƙashin Gwamnatin jihar Ogun: Jami'ar Olabisi Onabanjo, Ago Iwoye (wacce aka fi sani da Jami'ar Jihar Ogun), da kuma Jami'ar Tai Solarin University of Education (TASUED) Ijebu Ode. Jihar Ogun tana da Jami'oi har guda tara wadda suke da rijista da kungiyar jam'oin Najeriya, wanda haƙan yasa ta zamo jiha mafi yawan jami'i a Najeriya. Sannan akwai jami'oi masu zaman kansu da dama, kamar su [[Chrisland University]], Abeokuta [[Bells University of Technology]] a [[Ota, Ogun|Ota]], [[Covenant University]] da kuma [[Babcock University]] dake Ilisan-Remo, wa ce itace Jami'a ta yan kasuwa ta farko a Najeriya. Jihar tana da asibitoci da dama waɗanda suka hada dae [[Federal Medical Center, Abeokuta|Federal Medical Center]] dake babban birnin Abeokuta, da kuma [[Olabisi Onabanjo University Teaching Hospital]] a Sagamu. Har ila yau akwai wurin horar masu bauta kasa wato [[National Youth Service Corps]] ([[National Youth Service Corps|NYSC]]) wanda ke karamar hukumar Sagamu. == Makarantun gaba da sakandare == <!---♦♦♦ Only add a university or college to this list if it already has its own article on the English Wikipedia ♦♦♦---> <!---♦♦♦ Please keep the list in alphabetical order ♦♦♦---> *[[Babcock University]], Ilisan Remo * [[Bells University of Technology]], Ota * [[Chrisland University]], Abeokuta <ref>{{Cite web|url=https://www.chrislanduniversity.edu.ng/|title=Home - Chrisland University|website=www.chrislandtuniversity.edu.ng}}</ref> * [[Christopher University]], babban titin Lagos Ibadan Makun, Sagamu * [[Covenant University]], Ota <ref>{{Cite web|url=https://www.covenantuniversity.edu.ng/|title=Home - Covenant University|website=www.covenantuniversity.edu.ng}}</ref> * [[Crawford University]], Igbesa * [[Crescent University]], [[Abeokuta]] * [[Federal Polytechnic, Ilaro]] * [[Federal University of Agriculture, Abeokuta]] *[[Hallmark University, Ijebu-Itele|Hallmark University, Ijebu Itele]] * [[McPherson University]], Seriki-Sotayo <ref>{{Cite web|url=http://www.mcu-edu.ng/|title=McPherson University|date=Jul 15, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140715005117/http://www.mcu-edu.ng/|access-date=Aug 6, 2020|archive-date=2014-07-15}}</ref> * [[Moshood Abiola Polytechnic]], Ojere * [[Mountain Top University]], Babban titin Lagos-Ibadan * [[National Open University of Nigeria]], Kobape, [[Abeokuta]] * [[Ogun State College of Health Technology]], Ilese, [[Ijebu Ode]] * [[Olabisi Onabanjo University]], [[Ago Iwoye]] * [[Tai Solarin University of Education]], Ijagun, [[Ijebu Ode|Ijebu-Ode]] * [[Federal College of Eduation]], Osiele, [[Osiele|Abeokuta]] * [[Gateway ICT Polytechnic]], Saapade, [[Remo-North LG|Lagos- Ibadan Expressway, Ogun State.]] == Sanannun wuraren bauta == * Wurin bauta na Bilikisu Sungbo Shrine, Oke-Eiri, kusa da Ijebu-Ode. * Cocin Lord (Aladura), Ogere Remo. * Redemption Camp (babban titin Lagos zuwa Ibadan) * Cocin 'Living Faith Church Worldwide', (akan babban titin Abeokuta zuwa Ibadan, Gbonagun, Obantoko) == Sanannun mutane == <!---♦♦♦ Only add a person to this list if they already have their own article on the English Wikipedia ♦♦♦---> <!---♦♦♦ Please keep the list in alphabetical order ♦♦♦---> {{Div col|colwidth=35em}} *[[Abraham Adesanya]] (1922-2008), ɗan siyasa *[[Adebayo Adedeji]] (1930-2018), ɗan kashwa *[[Adebayo Ogunlesi]] (b. 1953), lauya, ma'aikacin banki *[[Adegboyega Dosunmu Amororo II]], mai shirya fina-finai, Olowu na Daular Owu kingdom *[[Adewale Oke Adekola]] *[[Afolabi Olabimtan]] *[[Anthony Joshua]] *[[Babafemi Ogundipe]] *[[Babatunde Osotimehin]] *[[Bisi Onasanya]] *[[Bola Ajibola]] *[[Bola Kuforiji Olubi]] *[[Olu Oyesanya]] *[[Cornelius Taiwo]] *[[Dapo Abiodun]] *[[David Alaba]], ɗa ga George Alaba, yariman [Ogere Remo], wanj tsohon gari mai dadadden tarihi. *[[Dimeji Bankole]] *[[Ebenezer Obey]], [[jùjú]] mawaƙi *[[Ernest Shonekan]] *[[Fela Kuti]] (1938-1997), mawaƙi, shugaban gungun mawaƙa, makaɗi, mai fafutukar siyasa, mabiyin shirin Pan-African *[[Fireboy DML]], singer *[[Femi Okurounmu]], ɗan siyasa *[[Fola Adeola]]{{Dubious|Fola Adeola|date=February 2018}}, ɗan kasuwa kuma ɗan siyasa *[[Funmilayo Ransome-Kuti]] (1900-197 malami, mai fafutukar 'yancin mata *[[Funke Akindele]] (b. 1977), 'yar wansa kwaikwayo *[[Gbenga Daniel]] (b. 1956), ɗan siyasa *[[Hannah Idowu Dideolu Awolowo]] (1915-2015), 'yar kasuwa kuma 'yar siyasa *[[Hubert Ogunde]] (1916-1990), jarumin fim, marubucin shiri, manajan fage kuma mawaƙi. *[[Ibikunle Amosun]] (b. 1958), ɗan kasuwa, Sanata, tsohon Gwamnan Jihar Ogun tsakanin 2011-2019 *[[Idowu Sofola]] (1934-1982), alkali, Shugaban ƙungiyan Lauyoyin Najeriya daga 1980-1982 *[[Joseph Adenuga]] (b. 1982), wanda akafi sani da Skepta, mawakin burtaniya kuma mai shirya wakoki. *[[Jubril Martins-Kuye]] (b. 1942), ɗan siyasa *[[K1 De Ultimate]] (b. 1957), mawaƙin Fuji *[[Kehinde Sofola]] (1924-2007), alkali *[[Kemi Adeosun]] (b. 1967), tsohon ministan Kuɗi na Najeriya *[[Laycon]] (b. 1993), sananne ne mai suna Olamilekan Moshood Agbeleshe, dan wasan kwaikwayo na shirin talabijin, mawakin rap, mawaki kuma marubucin wakoki *[[Mike Adenuga]] *[[Moshood Abiola]] *[[Oba Otudeko]] (b. 1943), ɗan kasuwa *[[Obafemi Awolowo]] (1909-1987) *[[Ola Rotimi]] *[[Olabisi Onabanjo]] *[[Oladipo Diya]] *[[Olamide]] *[[Olawunmi Banjo]] *[[Olusegun Obasanjo]] *[[Olusegun Osoba]] *[[Paul Adefarasin]] *[[Peter Akinola]] *[[Salawa Abeni]] *[[Sara Forbes Bonetta]] *[[Tai Solarin]] (1922-1994), mai koyarwa, mawallafin littafai, mai fafutukar yancin 'yan kasa *[[Thomas Adeoye Lambo]] (1923-2004), malami, mai gudanarwa, masanin lafiyar kwakwalwa, mataimakin shugaban kungiyar World Health Organization *[[Tunde Bakare]] (b. 1954), Pasto Apostolika, ɗan siyasa *[[Tunji Olurin]] (b. 1944), genar mai ritaya *[[Wole Soyinka]] (b. 1934), 1986 mai lambar yabo na rubutu wato Nobel Prize for Literature laureate *[[Yemi Osinbajo]] (b. 1957), ɗan siyasa, lauya *[[Bosun Tijani]] (b. 1977), ɗan kasuwa {{Div col end}} == Wuraren ziyara a Jihar Ogun == * [[Olumo Rock]] * [[Olusegun Obasanjo Presidential Library]] == Ma'adanan Jihar Ogun == Ma'adanan da ake iya samu a Jihar Ogun sun hada da:<ref>"Natural Resources – Welcome To The Embassy of Nigeria". Retrieved 2021-12-19.</ref> *Taɓo *Limestone da Phosphate *Bitumen *Kaolin *Gemstone *Feldspar == References == {{DEFAULTSORT:Ogun}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] h1cbpiotagq29iru4tc0ms2hdvisi9m 161948 161947 2022-07-27T22:20:48Z Uncle Bash007 9891 /* Ilimi da gine-gine */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Ogun'''</font><br><font size="1">[[Jerin jihohin Nijeriya|Sunan barkwancin jiha]]: Jihar ƙofa.</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Ogun_State_map.png|200px|Wurin Jihar Ogun cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Yarbanci|Yoruba]], [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"|[[Ibikunle Amosun]] ([[All Progressive Congress|APC]]) |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1976]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Abeokuta]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"|16,980.55km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,751,140 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-OG |} [[File:Ogun river view from Olumo top in Abeokuta, Ogun State-Nigeria.jpg|thumb|Jihar Ogun]] [[File:Lafenwa road Abeokuta, Ogun state.jpg|thumb|mutanen Ogun]] [[File:Neuropsychiatric Hospital, Aro, Ogun state.jpg|thumb|Babbar asibitin ogun]] '''Jihar Ogun''' Jiha ce dake kudu maso yammacin [[Najeriya]]. Wacce aka kirkira a ranar 3 ga watan Febrerun 1976 daga yankin jihar yammacin Najeriya. Jihar Ogun tana da iyaka da jihar Lagos daga kudu, jihar Oyo da Osun daga arewa, jihar Ondo da kuma Jamhoriyar Benin daga yamma. Babban birnin jihar itace Abeokuta, kuma itace birni mafi girma ta fuskar yawan jama'a. Sauran muhimman birane sun hada da, [[Ijebu Ode]] babban birnin Daular Ijebu, sai kuma [[Sagamu]] (inda akafi samun goro a Najeriya).<ref>"Ogun | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-23.</ref> Ogun na da yanayi na ''rain forest'' da kuma manyan itace daga arewa maso yamma. Tana da yawan fili kimanin kilomita araba’in 16,980.55<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2021-12-10.</ref> da yawan jama’a 3,751,140 (a bisa ƙidayar 2006). Inda jihar ta zamo ta 16 a yawan jama'a a Najeriya.<ref>"Ogun State". ''Ogun Smart City''. Retrieved 2020-05-24.</ref> Gwamnan jihar shine [[Dapo Abiodun]] na jam'iyyar APC, wanda aka rantsar a ranar 29 ga watan Mayun, 2019 a babban filin wasan kwallo kafa na MKO Abiola Stadium dake Kuto, Abeokuta. Ana mata lakabi da "Mashigar Najeriy" wato (''Gateway of Nigeria''), kuma garin tayi fice da manyan gidajen masana'antu da kuma zama tushen kere-kere a Najeriya. Sanannun masana'antun jihar sun hada da [[Kamfanin Siminti na Dangote Plc|Kamfanin Simintin Dangote]] dake Ibese,<ref>"Ibese Cement Plant - Dangote Cement". ''dangote.com''. Archived from the original on 11 June 2016. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin [[Nestle Nigeria|Nestle]],<ref>"Nestlé Flowergate Factory, Ogun". ''Food Processing Technology''. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin siminti na Lafarge dake [[Ewekoro]], Kamfanin Memmcol dake Orimerunmu,<ref>"Electricity Meter Manufacturing Company". ''www.memmcol.com''. Retrieved Aug 6, 2020.</ref> Kamfanin Coleman Cables dake [[Sagamu]] da [[Arepo, Nigeria|Arepo]],<ref>"Coleman Wires and Cables". ''www.colemancables.com''. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin [[Procter & Gamble]] dake [[Ado-Odo/Ota|Agbara]]<ref>"P&G in Nigeria". ''www.pgcareers.com''. Retrieved 2020-05-24.</ref> da dai sauransu. Mafi akasarin mutanen Ogun Yarbawa ne,<ref>"OGUN STATE". ''Ogun State Government Official Website''. Retrieved 2021-03-07.</ref> inda suke amfani da harshen yarbanci a matsayin yaren garin. Addinai dake da mafi yawan mabiya sune Musulunci da Kiristanci, duk da akwai sauran mabiya addinan gargajiya a Jihar.<ref>"Oludare, Ishola (2021-08-15). "Declare public holiday for Ifa festival like Muslims, Christians – Traditionalists tell Abiodun". ''Daily Post Nigeria''. Retrieved 2021-12-08.</ref> Jihar Ogun tayi fice a wajen samar da [[Shinkafar Ofada.]] Har wayau, jihar Ogun ta kasance gida ga taurari da manyan mutane daban daban a Najeriya da sassan Afurka gaba daya. == Iyakoki == [[File:Compass Magazine, Ogun State.jpg|thumb|Manyan gine gine Ogun]] [[File:Ogun state Government house, Abeokuta, Ogun state.jpg|thumb|Gidan gwamnatin Ogun]] Jihar Ogun tana da iyaka da jihohi huɗu: [[Lagos (jiha)|Lagos]], [[Ondo]], [[Osun]] da kuma [[Oyo (jiha)|Oyo]]. [[File:Fountain at Olumo Rock in Abeokuta, Ogun State Nigeria.jpg|thumb|Dutsun osun masu dubar da ruwa]] [[File:Railway, Abeokuta ogun state.jpg|thumb|Hanyar jigin kasa ta abekuta ogun]] == Ƙananan Hukumomi == Jihar Ogun nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|ƙananan hukumomi]] guda ashirin (20). Sune: * [[Abeokuta ta Arewa]] * [[Abeokuta ta Kudu]] * [[Ado-Odo/Ota]] * [[Ewekoro]] * [[Ifo]] * [[Ijebu ta Gabas]] * [[Ijebu ta Arewa]] * [[Ijebu ta Arewa maso Gabas]] * [[Ijebu Ode]] * [[Ikenne]] * [[Imeko Afon]] * [[Ipokia]] * [[Obafemi Owode]] * [[Odogbolu]] * [[Odeda]] * [[Ogun Waterside]] * [[Remo ta Arewa]] * [[Sagamu]]<br>(Shagamu) * [[Yewa ta Arewa]]<br>(formerly Egbado North) * [[Yewa ta Kudu]]<br>(formerly Egbado South) Asalin yarukan Jihar Ogun sun hada da Ẹgba, the Ijebu, the Remo, the Egbado, the Awori da kuma Egun. Akwai kuma sauran kananan yaruka da kamar su Ikale, the Ketu, the Ohori da kuma Anago.<ref>"6 Important Facts about Ogun State You Probably Didn't Know". ''Vanguard News''. 2017-07-27. Retrieved 2021-12-06.</ref> Jihar Ogun ta rabu zuwa mazabu guda uku Ogun ta Tsakiya, Ogun ta Gabas da kuma Ogun ta Yamma. Ogun ta Tsakiya ta kunshi mutanen Egba wanda ta mamaye kananan hukumomi shida: Abeokuta ta Arewa (Akomoje), Abeokuta ta Kudu (Ake), Ewekoro (Itori), Ifo (Ifo), Obafemi owode (Owode ẹgba) da kuma Odeda (Odeda). Ogun ta Gabas ta kunshi mutanen Ijebu da kuma mutanen Remos wanda ta mamaye kananan hukumomi tara: Ijebu ta Gabas (Ogbẹrẹ), Ijebu ta Arewa (Ijebu Igbo), Ijebu ta Arewa maso Gabas (Attan), Ijebu ode (Ijebu ode), Ikenne (Ikenne remo), Odogbolu (Odogbolu), Ogun waterside (Abigi), Remo ta Arewa (Ilisan Remo) da kuma Sagamu (Sagamu). Ogun ta Yamma ta kunshi mutanen Yewa (wanda aka sani da mutanen Egbado a da) wacce ta mamaye kananan hukumomi biyar: Ado odo Ota (Otta), Imeko Afon (Imeko), Ipokia (Ipokia), Yewa ta Arewa (Ayetoro) da kuma Yewa ta Kudu (Ilaro). == Ruwa (kogi) == * [[Ogun River]] * [[Yewa River]] == Ilimi da gine-gine == Jihar Ogun tana da ma yan Makarantun sakandare na gwamnati Tarayya wanda suka hada da Federal Government Girls' College, Sagamu<ref>"Federal Government Girls College, Sagamu | School Website". ''www.fggcsagamu.org.ng''. Retrieved 2020-05-24.</ref> da kuma [[Federal Government College, Odogbolu]]<ref>"Federal Government College, Odogbolu | School Website". ''fgcodogbolu.com.ng''. Retrieved 2020-05-24.</ref> da Federal Science da kuma Technical College, Ijebu-Imushin.<ref>"Federal Science And Technical College, Ijebu Imushin | School Website". ''fstcijebuimusin.com''. Retrieved 2020-05-24.</ref> A Jihar Ogun akwai Jami'a ta Gwamnati Tarayya guda daya watau the [[Federal University of Agriculture, Abeokuta|Federal University of Agriculture]], Abeokuta (FUNAAB<ref>"Federal University of Agriculture, Abeokuta, teaching, learning, research". Retrieved Aug 6,2020.</ref>) da kuma kwalejin ilimi na Gwamnatin Tarayya guda daya, FCE Osiele wanda duka suna nan a karamar hukumar Odeda. Sannan akwai kwalejin ilimi ta jiha watau Tai Solarin College of Education (TASCE<ref>":::TASCE". ''tasce.edu.ng''. Retrieved Aug 6, 2020.</ref>) wacce aka fi sani a da da Kwalejin Jihar Ogun. Akwai kuma [[Moshood Abiola Polytechnic]] (MAPOLY<ref>"Moshood Abiola Polytechnic". Retrieved Aug 6,2020.</ref>), wacce aka fi sani ada da Polytechnic ta jihar Ogun, Ojere, Abeokuta. Sai kuma Gateway Polytechnic Saapade,<ref>"List of NBTE approved State government owned Polytechnics in Nigeria". ''NBTE portal''.</ref> Remo (GAPOSA), Abraham Adesanya Polytechnic, Ijebu-Igbo (Aapoly) (wanda aka sani ada da 'The Polytechnic Ijebu-Igbo) Har wayau, akwai jam'oi ƙarƙashin Gwamnatin jihar Ogun: Jami'ar Olabisi Onabanjo, Ago Iwoye (wacce aka fi sani da Jami'ar Jihar Ogun), da kuma Jami'ar Tai Solarin University of Education (TASUED) Ijebu Ode. Jihar Ogun tana da Jami'oi har guda tara wadda suke da rijista da kungiyar jam'oin Najeriya, wanda haƙan yasa ta zamo jiha mafi yawan jami'i a Najeriya. Sannan akwai jami'oi masu zaman kansu da dama, kamar su [[Chrisland University]], Abeokuta [[Bells University of Technology]] a [[Ota, Ogun|Ota]], [[Covenant University]] da kuma [[Babcock University]] dake Ilisan-Remo, wa ce itace Jami'a ta yan kasuwa ta farko a Najeriya. Jihar tana da asibitoci da dama waɗanda suka hada dae [[Federal Medical Center, Abeokuta|Federal Medical Center]] dake babban birnin Abeokuta, da kuma [[Olabisi Onabanjo University Teaching Hospital]] a Sagamu. Har ila yau akwai wurin horar masu bauta kasa wato [[National Youth Service Corps]] ([[National Youth Service Corps|NYSC]]) wanda ke karamar hukumar Sagamu. == Makarantun gaba da sakandare == <!---♦♦♦ Only add a university or college to this list if it already has its own article on the English Wikipedia ♦♦♦---> <!---♦♦♦ Please keep the list in alphabetical order ♦♦♦---> *[[Babcock University]], Ilisan Remo * [[Bells University of Technology]], Ota * [[Chrisland University]], Abeokuta <ref>{{Cite web|url=https://www.chrislanduniversity.edu.ng/|title=Home - Chrisland University|website=www.chrislandtuniversity.edu.ng}}</ref> * [[Christopher University]], babban titin Lagos Ibadan Makun, Sagamu * [[Covenant University]], Ota <ref>{{Cite web|url=https://www.covenantuniversity.edu.ng/|title=Home - Covenant University|website=www.covenantuniversity.edu.ng}}</ref> * [[Crawford University]], Igbesa * [[Crescent University]], [[Abeokuta]] * [[Federal Polytechnic, Ilaro]] * [[Federal University of Agriculture, Abeokuta]] *[[Hallmark University, Ijebu-Itele|Hallmark University, Ijebu Itele]] * [[McPherson University]], Seriki-Sotayo <ref>{{Cite web|url=http://www.mcu-edu.ng/|title=McPherson University|date=Jul 15, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140715005117/http://www.mcu-edu.ng/|access-date=Aug 6, 2020|archive-date=2014-07-15}}</ref> * [[Moshood Abiola Polytechnic]], Ojere * [[Mountain Top University]], Babban titin Lagos-Ibadan * [[National Open University of Nigeria]], Kobape, [[Abeokuta]] * [[Ogun State College of Health Technology]], Ilese, [[Ijebu Ode]] * [[Olabisi Onabanjo University]], [[Ago Iwoye]] * [[Tai Solarin University of Education]], Ijagun, [[Ijebu Ode|Ijebu-Ode]] * [[Federal College of Eduation]], Osiele, [[Osiele|Abeokuta]] * [[Gateway ICT Polytechnic]], Saapade, [[Remo-North LG|Lagos- Ibadan Expressway, Ogun State.]] == Sanannun wuraren bauta == * Wurin bauta na Bilikisu Sungbo Shrine, Oke-Eiri, kusa da Ijebu-Ode. * Cocin Lord (Aladura), Ogere Remo. * Redemption Camp (babban titin Lagos zuwa Ibadan) * Cocin 'Living Faith Church Worldwide', (akan babban titin Abeokuta zuwa Ibadan, Gbonagun, Obantoko) == Sanannun mutane == <!---♦♦♦ Only add a person to this list if they already have their own article on the English Wikipedia ♦♦♦---> <!---♦♦♦ Please keep the list in alphabetical order ♦♦♦---> {{Div col|colwidth=35em}} *[[Abraham Adesanya]] (1922-2008), ɗan siyasa *[[Adebayo Adedeji]] (1930-2018), ɗan kashwa *[[Adebayo Ogunlesi]] (b. 1953), lauya, ma'aikacin banki *[[Adegboyega Dosunmu Amororo II]], mai shirya fina-finai, Olowu na Daular Owu kingdom *[[Adewale Oke Adekola]] *[[Afolabi Olabimtan]] *[[Anthony Joshua]] *[[Babafemi Ogundipe]] *[[Babatunde Osotimehin]] *[[Bisi Onasanya]] *[[Bola Ajibola]] *[[Bola Kuforiji Olubi]] *[[Olu Oyesanya]] *[[Cornelius Taiwo]] *[[Dapo Abiodun]] *[[David Alaba]], ɗa ga George Alaba, yariman [Ogere Remo], wanj tsohon gari mai dadadden tarihi. *[[Dimeji Bankole]] *[[Ebenezer Obey]], [[jùjú]] mawaƙi *[[Ernest Shonekan]] *[[Fela Kuti]] (1938-1997), mawaƙi, shugaban gungun mawaƙa, makaɗi, mai fafutukar siyasa, mabiyin shirin Pan-African *[[Fireboy DML]], singer *[[Femi Okurounmu]], ɗan siyasa *[[Fola Adeola]]{{Dubious|Fola Adeola|date=February 2018}}, ɗan kasuwa kuma ɗan siyasa *[[Funmilayo Ransome-Kuti]] (1900-197 malami, mai fafutukar 'yancin mata *[[Funke Akindele]] (b. 1977), 'yar wansa kwaikwayo *[[Gbenga Daniel]] (b. 1956), ɗan siyasa *[[Hannah Idowu Dideolu Awolowo]] (1915-2015), 'yar kasuwa kuma 'yar siyasa *[[Hubert Ogunde]] (1916-1990), jarumin fim, marubucin shiri, manajan fage kuma mawaƙi. *[[Ibikunle Amosun]] (b. 1958), ɗan kasuwa, Sanata, tsohon Gwamnan Jihar Ogun tsakanin 2011-2019 *[[Idowu Sofola]] (1934-1982), alkali, Shugaban ƙungiyan Lauyoyin Najeriya daga 1980-1982 *[[Joseph Adenuga]] (b. 1982), wanda akafi sani da Skepta, mawakin burtaniya kuma mai shirya wakoki. *[[Jubril Martins-Kuye]] (b. 1942), ɗan siyasa *[[K1 De Ultimate]] (b. 1957), mawaƙin Fuji *[[Kehinde Sofola]] (1924-2007), alkali *[[Kemi Adeosun]] (b. 1967), tsohon ministan Kuɗi na Najeriya *[[Laycon]] (b. 1993), sananne ne mai suna Olamilekan Moshood Agbeleshe, dan wasan kwaikwayo na shirin talabijin, mawakin rap, mawaki kuma marubucin wakoki *[[Mike Adenuga]] *[[Moshood Abiola]] *[[Oba Otudeko]] (b. 1943), ɗan kasuwa *[[Obafemi Awolowo]] (1909-1987) *[[Ola Rotimi]] *[[Olabisi Onabanjo]] *[[Oladipo Diya]] *[[Olamide]] *[[Olawunmi Banjo]] *[[Olusegun Obasanjo]] *[[Olusegun Osoba]] *[[Paul Adefarasin]] *[[Peter Akinola]] *[[Salawa Abeni]] *[[Sara Forbes Bonetta]] *[[Tai Solarin]] (1922-1994), mai koyarwa, mawallafin littafai, mai fafutukar yancin 'yan kasa *[[Thomas Adeoye Lambo]] (1923-2004), malami, mai gudanarwa, masanin lafiyar kwakwalwa, mataimakin shugaban kungiyar World Health Organization *[[Tunde Bakare]] (b. 1954), Pasto Apostolika, ɗan siyasa *[[Tunji Olurin]] (b. 1944), genar mai ritaya *[[Wole Soyinka]] (b. 1934), 1986 mai lambar yabo na rubutu wato Nobel Prize for Literature laureate *[[Yemi Osinbajo]] (b. 1957), ɗan siyasa, lauya *[[Bosun Tijani]] (b. 1977), ɗan kasuwa {{Div col end}} == Wuraren ziyara a Jihar Ogun == * [[Olumo Rock]] * [[Olusegun Obasanjo Presidential Library]] == Ma'adanan Jihar Ogun == Ma'adanan da ake iya samu a Jihar Ogun sun hada da:<ref>"Natural Resources – Welcome To The Embassy of Nigeria". Retrieved 2021-12-19.</ref> *Taɓo *Limestone da Phosphate *Bitumen *Kaolin *Gemstone *Feldspar == References == {{DEFAULTSORT:Ogun}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 3uj6tvom1alzj63rsrq9gqz9890di71 161951 161948 2022-07-27T22:21:26Z Uncle Bash007 9891 /* Ilimi da gine-gine */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Ogun'''</font><br><font size="1">[[Jerin jihohin Nijeriya|Sunan barkwancin jiha]]: Jihar ƙofa.</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Ogun_State_map.png|200px|Wurin Jihar Ogun cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Yarbanci|Yoruba]], [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"|[[Ibikunle Amosun]] ([[All Progressive Congress|APC]]) |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1976]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Abeokuta]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"|16,980.55km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,751,140 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-OG |} [[File:Ogun river view from Olumo top in Abeokuta, Ogun State-Nigeria.jpg|thumb|Jihar Ogun]] [[File:Lafenwa road Abeokuta, Ogun state.jpg|thumb|mutanen Ogun]] [[File:Neuropsychiatric Hospital, Aro, Ogun state.jpg|thumb|Babbar asibitin ogun]] '''Jihar Ogun''' Jiha ce dake kudu maso yammacin [[Najeriya]]. Wacce aka kirkira a ranar 3 ga watan Febrerun 1976 daga yankin jihar yammacin Najeriya. Jihar Ogun tana da iyaka da jihar Lagos daga kudu, jihar Oyo da Osun daga arewa, jihar Ondo da kuma Jamhoriyar Benin daga yamma. Babban birnin jihar itace Abeokuta, kuma itace birni mafi girma ta fuskar yawan jama'a. Sauran muhimman birane sun hada da, [[Ijebu Ode]] babban birnin Daular Ijebu, sai kuma [[Sagamu]] (inda akafi samun goro a Najeriya).<ref>"Ogun | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-23.</ref> Ogun na da yanayi na ''rain forest'' da kuma manyan itace daga arewa maso yamma. Tana da yawan fili kimanin kilomita araba’in 16,980.55<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2021-12-10.</ref> da yawan jama’a 3,751,140 (a bisa ƙidayar 2006). Inda jihar ta zamo ta 16 a yawan jama'a a Najeriya.<ref>"Ogun State". ''Ogun Smart City''. Retrieved 2020-05-24.</ref> Gwamnan jihar shine [[Dapo Abiodun]] na jam'iyyar APC, wanda aka rantsar a ranar 29 ga watan Mayun, 2019 a babban filin wasan kwallo kafa na MKO Abiola Stadium dake Kuto, Abeokuta. Ana mata lakabi da "Mashigar Najeriy" wato (''Gateway of Nigeria''), kuma garin tayi fice da manyan gidajen masana'antu da kuma zama tushen kere-kere a Najeriya. Sanannun masana'antun jihar sun hada da [[Kamfanin Siminti na Dangote Plc|Kamfanin Simintin Dangote]] dake Ibese,<ref>"Ibese Cement Plant - Dangote Cement". ''dangote.com''. Archived from the original on 11 June 2016. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin [[Nestle Nigeria|Nestle]],<ref>"Nestlé Flowergate Factory, Ogun". ''Food Processing Technology''. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin siminti na Lafarge dake [[Ewekoro]], Kamfanin Memmcol dake Orimerunmu,<ref>"Electricity Meter Manufacturing Company". ''www.memmcol.com''. Retrieved Aug 6, 2020.</ref> Kamfanin Coleman Cables dake [[Sagamu]] da [[Arepo, Nigeria|Arepo]],<ref>"Coleman Wires and Cables". ''www.colemancables.com''. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin [[Procter & Gamble]] dake [[Ado-Odo/Ota|Agbara]]<ref>"P&G in Nigeria". ''www.pgcareers.com''. Retrieved 2020-05-24.</ref> da dai sauransu. Mafi akasarin mutanen Ogun Yarbawa ne,<ref>"OGUN STATE". ''Ogun State Government Official Website''. Retrieved 2021-03-07.</ref> inda suke amfani da harshen yarbanci a matsayin yaren garin. Addinai dake da mafi yawan mabiya sune Musulunci da Kiristanci, duk da akwai sauran mabiya addinan gargajiya a Jihar.<ref>"Oludare, Ishola (2021-08-15). "Declare public holiday for Ifa festival like Muslims, Christians – Traditionalists tell Abiodun". ''Daily Post Nigeria''. Retrieved 2021-12-08.</ref> Jihar Ogun tayi fice a wajen samar da [[Shinkafar Ofada.]] Har wayau, jihar Ogun ta kasance gida ga taurari da manyan mutane daban daban a Najeriya da sassan Afurka gaba daya. == Iyakoki == [[File:Compass Magazine, Ogun State.jpg|thumb|Manyan gine gine Ogun]] [[File:Ogun state Government house, Abeokuta, Ogun state.jpg|thumb|Gidan gwamnatin Ogun]] Jihar Ogun tana da iyaka da jihohi huɗu: [[Lagos (jiha)|Lagos]], [[Ondo]], [[Osun]] da kuma [[Oyo (jiha)|Oyo]]. [[File:Fountain at Olumo Rock in Abeokuta, Ogun State Nigeria.jpg|thumb|Dutsun osun masu dubar da ruwa]] [[File:Railway, Abeokuta ogun state.jpg|thumb|Hanyar jigin kasa ta abekuta ogun]] == Ƙananan Hukumomi == Jihar Ogun nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|ƙananan hukumomi]] guda ashirin (20). Sune: * [[Abeokuta ta Arewa]] * [[Abeokuta ta Kudu]] * [[Ado-Odo/Ota]] * [[Ewekoro]] * [[Ifo]] * [[Ijebu ta Gabas]] * [[Ijebu ta Arewa]] * [[Ijebu ta Arewa maso Gabas]] * [[Ijebu Ode]] * [[Ikenne]] * [[Imeko Afon]] * [[Ipokia]] * [[Obafemi Owode]] * [[Odogbolu]] * [[Odeda]] * [[Ogun Waterside]] * [[Remo ta Arewa]] * [[Sagamu]]<br>(Shagamu) * [[Yewa ta Arewa]]<br>(formerly Egbado North) * [[Yewa ta Kudu]]<br>(formerly Egbado South) Asalin yarukan Jihar Ogun sun hada da Ẹgba, the Ijebu, the Remo, the Egbado, the Awori da kuma Egun. Akwai kuma sauran kananan yaruka da kamar su Ikale, the Ketu, the Ohori da kuma Anago.<ref>"6 Important Facts about Ogun State You Probably Didn't Know". ''Vanguard News''. 2017-07-27. Retrieved 2021-12-06.</ref> Jihar Ogun ta rabu zuwa mazabu guda uku Ogun ta Tsakiya, Ogun ta Gabas da kuma Ogun ta Yamma. Ogun ta Tsakiya ta kunshi mutanen Egba wanda ta mamaye kananan hukumomi shida: Abeokuta ta Arewa (Akomoje), Abeokuta ta Kudu (Ake), Ewekoro (Itori), Ifo (Ifo), Obafemi owode (Owode ẹgba) da kuma Odeda (Odeda). Ogun ta Gabas ta kunshi mutanen Ijebu da kuma mutanen Remos wanda ta mamaye kananan hukumomi tara: Ijebu ta Gabas (Ogbẹrẹ), Ijebu ta Arewa (Ijebu Igbo), Ijebu ta Arewa maso Gabas (Attan), Ijebu ode (Ijebu ode), Ikenne (Ikenne remo), Odogbolu (Odogbolu), Ogun waterside (Abigi), Remo ta Arewa (Ilisan Remo) da kuma Sagamu (Sagamu). Ogun ta Yamma ta kunshi mutanen Yewa (wanda aka sani da mutanen Egbado a da) wacce ta mamaye kananan hukumomi biyar: Ado odo Ota (Otta), Imeko Afon (Imeko), Ipokia (Ipokia), Yewa ta Arewa (Ayetoro) da kuma Yewa ta Kudu (Ilaro). == Ruwa (kogi) == * [[Ogun River]] * [[Yewa River]] == Ilimi da gine-gine == Jihar Ogun tana da ma yan Makarantun sakandare na gwamnati Tarayya wanda suka hada da Federal Government Girls' College, Sagamu<ref>"Federal Government Girls College, Sagamu | School Website". ''www.fggcsagamu.org.ng''. Retrieved 2020-05-24.</ref> da kuma [[Federal Government College, Odogbolu]]<ref>"Federal Government College, Odogbolu | School Website". ''fgcodogbolu.com.ng''. Retrieved 2020-05-24.</ref> da Federal Science da kuma Technical College, Ijebu-Imushin.<ref>"Federal Science And Technical College, Ijebu Imushin | School Website". ''fstcijebuimusin.com''. Retrieved 2020-05-24.</ref> A Jihar Ogun akwai Jami'a ta Gwamnati Tarayya guda daya watau the [[Federal University of Agriculture, Abeokuta|Federal University of Agriculture]], Abeokuta (FUNAAB<ref>"Federal University of Agriculture, Abeokuta, teaching, learning, research". Retrieved Aug 6,2020.</ref>) da kuma kwalejin ilimi na Gwamnatin Tarayya guda daya, FCE Osiele wanda duka suna nan a karamar hukumar Odeda. Sannan akwai kwalejin ilimi ta jiha watau Tai Solarin College of Education (TASCE<ref>":::TASCE". ''tasce.edu.ng''. Retrieved Aug 6, 2020.</ref>) wacce aka fi sani a da da Kwalejin Jihar Ogun. Akwai kuma [[Moshood Abiola Polytechnic]] (MAPOLY<ref>"Moshood Abiola Polytechnic". Retrieved Aug 6,2020.</ref>), wacce aka fi sani ada da Polytechnic ta jihar Ogun, Ojere, Abeokuta. Sai kuma Gateway Polytechnic Saapade,<ref>"List of NBTE approved State government owned Polytechnics in Nigeria". ''NBTE portal''.</ref> Remo (GAPOSA), Abraham Adesanya Polytechnic,<ref>"List of NBTE approved State government owned Polytechnics in Nigeria". ''NBTE portal''.</ref> Ijebu-Igbo (Aapoly) (wanda aka sani ada da 'The Polytechnic Ijebu-Igbo) Har wayau, akwai jam'oi ƙarƙashin Gwamnatin jihar Ogun: Jami'ar Olabisi Onabanjo, Ago Iwoye (wacce aka fi sani da Jami'ar Jihar Ogun), da kuma Jami'ar Tai Solarin University of Education (TASUED) Ijebu Ode. Jihar Ogun tana da Jami'oi har guda tara wadda suke da rijista da kungiyar jam'oin Najeriya, wanda haƙan yasa ta zamo jiha mafi yawan jami'i a Najeriya. Sannan akwai jami'oi masu zaman kansu da dama, kamar su [[Chrisland University]], Abeokuta [[Bells University of Technology]] a [[Ota, Ogun|Ota]], [[Covenant University]] da kuma [[Babcock University]] dake Ilisan-Remo, wa ce itace Jami'a ta yan kasuwa ta farko a Najeriya. Jihar tana da asibitoci da dama waɗanda suka hada dae [[Federal Medical Center, Abeokuta|Federal Medical Center]] dake babban birnin Abeokuta, da kuma [[Olabisi Onabanjo University Teaching Hospital]] a Sagamu. Har ila yau akwai wurin horar masu bauta kasa wato [[National Youth Service Corps]] ([[National Youth Service Corps|NYSC]]) wanda ke karamar hukumar Sagamu. == Makarantun gaba da sakandare == <!---♦♦♦ Only add a university or college to this list if it already has its own article on the English Wikipedia ♦♦♦---> <!---♦♦♦ Please keep the list in alphabetical order ♦♦♦---> *[[Babcock University]], Ilisan Remo * [[Bells University of Technology]], Ota * [[Chrisland University]], Abeokuta <ref>{{Cite web|url=https://www.chrislanduniversity.edu.ng/|title=Home - Chrisland University|website=www.chrislandtuniversity.edu.ng}}</ref> * [[Christopher University]], babban titin Lagos Ibadan Makun, Sagamu * [[Covenant University]], Ota <ref>{{Cite web|url=https://www.covenantuniversity.edu.ng/|title=Home - Covenant University|website=www.covenantuniversity.edu.ng}}</ref> * [[Crawford University]], Igbesa * [[Crescent University]], [[Abeokuta]] * [[Federal Polytechnic, Ilaro]] * [[Federal University of Agriculture, Abeokuta]] *[[Hallmark University, Ijebu-Itele|Hallmark University, Ijebu Itele]] * [[McPherson University]], Seriki-Sotayo <ref>{{Cite web|url=http://www.mcu-edu.ng/|title=McPherson University|date=Jul 15, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140715005117/http://www.mcu-edu.ng/|access-date=Aug 6, 2020|archive-date=2014-07-15}}</ref> * [[Moshood Abiola Polytechnic]], Ojere * [[Mountain Top University]], Babban titin Lagos-Ibadan * [[National Open University of Nigeria]], Kobape, [[Abeokuta]] * [[Ogun State College of Health Technology]], Ilese, [[Ijebu Ode]] * [[Olabisi Onabanjo University]], [[Ago Iwoye]] * [[Tai Solarin University of Education]], Ijagun, [[Ijebu Ode|Ijebu-Ode]] * [[Federal College of Eduation]], Osiele, [[Osiele|Abeokuta]] * [[Gateway ICT Polytechnic]], Saapade, [[Remo-North LG|Lagos- Ibadan Expressway, Ogun State.]] == Sanannun wuraren bauta == * Wurin bauta na Bilikisu Sungbo Shrine, Oke-Eiri, kusa da Ijebu-Ode. * Cocin Lord (Aladura), Ogere Remo. * Redemption Camp (babban titin Lagos zuwa Ibadan) * Cocin 'Living Faith Church Worldwide', (akan babban titin Abeokuta zuwa Ibadan, Gbonagun, Obantoko) == Sanannun mutane == <!---♦♦♦ Only add a person to this list if they already have their own article on the English Wikipedia ♦♦♦---> <!---♦♦♦ Please keep the list in alphabetical order ♦♦♦---> {{Div col|colwidth=35em}} *[[Abraham Adesanya]] (1922-2008), ɗan siyasa *[[Adebayo Adedeji]] (1930-2018), ɗan kashwa *[[Adebayo Ogunlesi]] (b. 1953), lauya, ma'aikacin banki *[[Adegboyega Dosunmu Amororo II]], mai shirya fina-finai, Olowu na Daular Owu kingdom *[[Adewale Oke Adekola]] *[[Afolabi Olabimtan]] *[[Anthony Joshua]] *[[Babafemi Ogundipe]] *[[Babatunde Osotimehin]] *[[Bisi Onasanya]] *[[Bola Ajibola]] *[[Bola Kuforiji Olubi]] *[[Olu Oyesanya]] *[[Cornelius Taiwo]] *[[Dapo Abiodun]] *[[David Alaba]], ɗa ga George Alaba, yariman [Ogere Remo], wanj tsohon gari mai dadadden tarihi. *[[Dimeji Bankole]] *[[Ebenezer Obey]], [[jùjú]] mawaƙi *[[Ernest Shonekan]] *[[Fela Kuti]] (1938-1997), mawaƙi, shugaban gungun mawaƙa, makaɗi, mai fafutukar siyasa, mabiyin shirin Pan-African *[[Fireboy DML]], singer *[[Femi Okurounmu]], ɗan siyasa *[[Fola Adeola]]{{Dubious|Fola Adeola|date=February 2018}}, ɗan kasuwa kuma ɗan siyasa *[[Funmilayo Ransome-Kuti]] (1900-197 malami, mai fafutukar 'yancin mata *[[Funke Akindele]] (b. 1977), 'yar wansa kwaikwayo *[[Gbenga Daniel]] (b. 1956), ɗan siyasa *[[Hannah Idowu Dideolu Awolowo]] (1915-2015), 'yar kasuwa kuma 'yar siyasa *[[Hubert Ogunde]] (1916-1990), jarumin fim, marubucin shiri, manajan fage kuma mawaƙi. *[[Ibikunle Amosun]] (b. 1958), ɗan kasuwa, Sanata, tsohon Gwamnan Jihar Ogun tsakanin 2011-2019 *[[Idowu Sofola]] (1934-1982), alkali, Shugaban ƙungiyan Lauyoyin Najeriya daga 1980-1982 *[[Joseph Adenuga]] (b. 1982), wanda akafi sani da Skepta, mawakin burtaniya kuma mai shirya wakoki. *[[Jubril Martins-Kuye]] (b. 1942), ɗan siyasa *[[K1 De Ultimate]] (b. 1957), mawaƙin Fuji *[[Kehinde Sofola]] (1924-2007), alkali *[[Kemi Adeosun]] (b. 1967), tsohon ministan Kuɗi na Najeriya *[[Laycon]] (b. 1993), sananne ne mai suna Olamilekan Moshood Agbeleshe, dan wasan kwaikwayo na shirin talabijin, mawakin rap, mawaki kuma marubucin wakoki *[[Mike Adenuga]] *[[Moshood Abiola]] *[[Oba Otudeko]] (b. 1943), ɗan kasuwa *[[Obafemi Awolowo]] (1909-1987) *[[Ola Rotimi]] *[[Olabisi Onabanjo]] *[[Oladipo Diya]] *[[Olamide]] *[[Olawunmi Banjo]] *[[Olusegun Obasanjo]] *[[Olusegun Osoba]] *[[Paul Adefarasin]] *[[Peter Akinola]] *[[Salawa Abeni]] *[[Sara Forbes Bonetta]] *[[Tai Solarin]] (1922-1994), mai koyarwa, mawallafin littafai, mai fafutukar yancin 'yan kasa *[[Thomas Adeoye Lambo]] (1923-2004), malami, mai gudanarwa, masanin lafiyar kwakwalwa, mataimakin shugaban kungiyar World Health Organization *[[Tunde Bakare]] (b. 1954), Pasto Apostolika, ɗan siyasa *[[Tunji Olurin]] (b. 1944), genar mai ritaya *[[Wole Soyinka]] (b. 1934), 1986 mai lambar yabo na rubutu wato Nobel Prize for Literature laureate *[[Yemi Osinbajo]] (b. 1957), ɗan siyasa, lauya *[[Bosun Tijani]] (b. 1977), ɗan kasuwa {{Div col end}} == Wuraren ziyara a Jihar Ogun == * [[Olumo Rock]] * [[Olusegun Obasanjo Presidential Library]] == Ma'adanan Jihar Ogun == Ma'adanan da ake iya samu a Jihar Ogun sun hada da:<ref>"Natural Resources – Welcome To The Embassy of Nigeria". Retrieved 2021-12-19.</ref> *Taɓo *Limestone da Phosphate *Bitumen *Kaolin *Gemstone *Feldspar == References == {{DEFAULTSORT:Ogun}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] tdsq9kkx56y2sjg4cxwyz8p0o0vc4nj 161952 161951 2022-07-27T22:21:55Z Uncle Bash007 9891 /* Ilimi da gine-gine */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Ogun'''</font><br><font size="1">[[Jerin jihohin Nijeriya|Sunan barkwancin jiha]]: Jihar ƙofa.</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Ogun_State_map.png|200px|Wurin Jihar Ogun cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Yarbanci|Yoruba]], [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"|[[Ibikunle Amosun]] ([[All Progressive Congress|APC]]) |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1976]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Abeokuta]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"|16,980.55km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,751,140 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-OG |} [[File:Ogun river view from Olumo top in Abeokuta, Ogun State-Nigeria.jpg|thumb|Jihar Ogun]] [[File:Lafenwa road Abeokuta, Ogun state.jpg|thumb|mutanen Ogun]] [[File:Neuropsychiatric Hospital, Aro, Ogun state.jpg|thumb|Babbar asibitin ogun]] '''Jihar Ogun''' Jiha ce dake kudu maso yammacin [[Najeriya]]. Wacce aka kirkira a ranar 3 ga watan Febrerun 1976 daga yankin jihar yammacin Najeriya. Jihar Ogun tana da iyaka da jihar Lagos daga kudu, jihar Oyo da Osun daga arewa, jihar Ondo da kuma Jamhoriyar Benin daga yamma. Babban birnin jihar itace Abeokuta, kuma itace birni mafi girma ta fuskar yawan jama'a. Sauran muhimman birane sun hada da, [[Ijebu Ode]] babban birnin Daular Ijebu, sai kuma [[Sagamu]] (inda akafi samun goro a Najeriya).<ref>"Ogun | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-23.</ref> Ogun na da yanayi na ''rain forest'' da kuma manyan itace daga arewa maso yamma. Tana da yawan fili kimanin kilomita araba’in 16,980.55<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2021-12-10.</ref> da yawan jama’a 3,751,140 (a bisa ƙidayar 2006). Inda jihar ta zamo ta 16 a yawan jama'a a Najeriya.<ref>"Ogun State". ''Ogun Smart City''. Retrieved 2020-05-24.</ref> Gwamnan jihar shine [[Dapo Abiodun]] na jam'iyyar APC, wanda aka rantsar a ranar 29 ga watan Mayun, 2019 a babban filin wasan kwallo kafa na MKO Abiola Stadium dake Kuto, Abeokuta. Ana mata lakabi da "Mashigar Najeriy" wato (''Gateway of Nigeria''), kuma garin tayi fice da manyan gidajen masana'antu da kuma zama tushen kere-kere a Najeriya. Sanannun masana'antun jihar sun hada da [[Kamfanin Siminti na Dangote Plc|Kamfanin Simintin Dangote]] dake Ibese,<ref>"Ibese Cement Plant - Dangote Cement". ''dangote.com''. Archived from the original on 11 June 2016. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin [[Nestle Nigeria|Nestle]],<ref>"Nestlé Flowergate Factory, Ogun". ''Food Processing Technology''. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin siminti na Lafarge dake [[Ewekoro]], Kamfanin Memmcol dake Orimerunmu,<ref>"Electricity Meter Manufacturing Company". ''www.memmcol.com''. Retrieved Aug 6, 2020.</ref> Kamfanin Coleman Cables dake [[Sagamu]] da [[Arepo, Nigeria|Arepo]],<ref>"Coleman Wires and Cables". ''www.colemancables.com''. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin [[Procter & Gamble]] dake [[Ado-Odo/Ota|Agbara]]<ref>"P&G in Nigeria". ''www.pgcareers.com''. Retrieved 2020-05-24.</ref> da dai sauransu. Mafi akasarin mutanen Ogun Yarbawa ne,<ref>"OGUN STATE". ''Ogun State Government Official Website''. Retrieved 2021-03-07.</ref> inda suke amfani da harshen yarbanci a matsayin yaren garin. Addinai dake da mafi yawan mabiya sune Musulunci da Kiristanci, duk da akwai sauran mabiya addinan gargajiya a Jihar.<ref>"Oludare, Ishola (2021-08-15). "Declare public holiday for Ifa festival like Muslims, Christians – Traditionalists tell Abiodun". ''Daily Post Nigeria''. Retrieved 2021-12-08.</ref> Jihar Ogun tayi fice a wajen samar da [[Shinkafar Ofada.]] Har wayau, jihar Ogun ta kasance gida ga taurari da manyan mutane daban daban a Najeriya da sassan Afurka gaba daya. == Iyakoki == [[File:Compass Magazine, Ogun State.jpg|thumb|Manyan gine gine Ogun]] [[File:Ogun state Government house, Abeokuta, Ogun state.jpg|thumb|Gidan gwamnatin Ogun]] Jihar Ogun tana da iyaka da jihohi huɗu: [[Lagos (jiha)|Lagos]], [[Ondo]], [[Osun]] da kuma [[Oyo (jiha)|Oyo]]. [[File:Fountain at Olumo Rock in Abeokuta, Ogun State Nigeria.jpg|thumb|Dutsun osun masu dubar da ruwa]] [[File:Railway, Abeokuta ogun state.jpg|thumb|Hanyar jigin kasa ta abekuta ogun]] == Ƙananan Hukumomi == Jihar Ogun nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|ƙananan hukumomi]] guda ashirin (20). Sune: * [[Abeokuta ta Arewa]] * [[Abeokuta ta Kudu]] * [[Ado-Odo/Ota]] * [[Ewekoro]] * [[Ifo]] * [[Ijebu ta Gabas]] * [[Ijebu ta Arewa]] * [[Ijebu ta Arewa maso Gabas]] * [[Ijebu Ode]] * [[Ikenne]] * [[Imeko Afon]] * [[Ipokia]] * [[Obafemi Owode]] * [[Odogbolu]] * [[Odeda]] * [[Ogun Waterside]] * [[Remo ta Arewa]] * [[Sagamu]]<br>(Shagamu) * [[Yewa ta Arewa]]<br>(formerly Egbado North) * [[Yewa ta Kudu]]<br>(formerly Egbado South) Asalin yarukan Jihar Ogun sun hada da Ẹgba, the Ijebu, the Remo, the Egbado, the Awori da kuma Egun. Akwai kuma sauran kananan yaruka da kamar su Ikale, the Ketu, the Ohori da kuma Anago.<ref>"6 Important Facts about Ogun State You Probably Didn't Know". ''Vanguard News''. 2017-07-27. Retrieved 2021-12-06.</ref> Jihar Ogun ta rabu zuwa mazabu guda uku Ogun ta Tsakiya, Ogun ta Gabas da kuma Ogun ta Yamma. Ogun ta Tsakiya ta kunshi mutanen Egba wanda ta mamaye kananan hukumomi shida: Abeokuta ta Arewa (Akomoje), Abeokuta ta Kudu (Ake), Ewekoro (Itori), Ifo (Ifo), Obafemi owode (Owode ẹgba) da kuma Odeda (Odeda). Ogun ta Gabas ta kunshi mutanen Ijebu da kuma mutanen Remos wanda ta mamaye kananan hukumomi tara: Ijebu ta Gabas (Ogbẹrẹ), Ijebu ta Arewa (Ijebu Igbo), Ijebu ta Arewa maso Gabas (Attan), Ijebu ode (Ijebu ode), Ikenne (Ikenne remo), Odogbolu (Odogbolu), Ogun waterside (Abigi), Remo ta Arewa (Ilisan Remo) da kuma Sagamu (Sagamu). Ogun ta Yamma ta kunshi mutanen Yewa (wanda aka sani da mutanen Egbado a da) wacce ta mamaye kananan hukumomi biyar: Ado odo Ota (Otta), Imeko Afon (Imeko), Ipokia (Ipokia), Yewa ta Arewa (Ayetoro) da kuma Yewa ta Kudu (Ilaro). == Ruwa (kogi) == * [[Ogun River]] * [[Yewa River]] == Ilimi da gine-gine == Jihar Ogun tana da ma yan Makarantun sakandare na gwamnati Tarayya wanda suka hada da Federal Government Girls' College, Sagamu<ref>"Federal Government Girls College, Sagamu | School Website". ''www.fggcsagamu.org.ng''. Retrieved 2020-05-24.</ref> da kuma [[Federal Government College, Odogbolu]]<ref>"Federal Government College, Odogbolu | School Website". ''fgcodogbolu.com.ng''. Retrieved 2020-05-24.</ref> da Federal Science da kuma Technical College, Ijebu-Imushin.<ref>"Federal Science And Technical College, Ijebu Imushin | School Website". ''fstcijebuimusin.com''. Retrieved 2020-05-24.</ref> A Jihar Ogun akwai Jami'a ta Gwamnati Tarayya guda daya watau the [[Federal University of Agriculture, Abeokuta|Federal University of Agriculture]], Abeokuta (FUNAAB<ref>"Federal University of Agriculture, Abeokuta, teaching, learning, research". Retrieved Aug 6,2020.</ref>) da kuma kwalejin ilimi na Gwamnatin Tarayya guda daya, FCE Osiele wanda duka suna nan a karamar hukumar Odeda. Sannan akwai kwalejin ilimi ta jiha watau Tai Solarin College of Education (TASCE<ref>":::TASCE". ''tasce.edu.ng''. Retrieved Aug 6, 2020.</ref>) wacce aka fi sani a da da Kwalejin Jihar Ogun. Akwai kuma [[Moshood Abiola Polytechnic]] (MAPOLY<ref>"Moshood Abiola Polytechnic". Retrieved Aug 6,2020.</ref>), wacce aka fi sani ada da Polytechnic ta jihar Ogun, Ojere, Abeokuta. Sai kuma Gateway Polytechnic Saapade,<ref>"List of NBTE approved State government owned Polytechnics in Nigeria". ''NBTE portal''.</ref> Remo (GAPOSA), Abraham Adesanya Polytechnic,<ref>"List of NBTE approved State government owned Polytechnics in Nigeria". ''NBTE portal''.</ref> Ijebu-Igbo (Aapoly) (wanda aka sani ada da 'The Polytechnic Ijebu-Igbo) Har wayau, akwai jam'oi ƙarƙashin Gwamnatin jihar Ogun: Jami'ar Olabisi Onabanjo, Ago Iwoye (wacce aka fi sani da Jami'ar Jihar Ogun), da kuma Jami'ar Tai Solarin University of Education (TASUED<ref>"Tai Solarin University of Education | The Premier University of Education". ''tasued.edu.ng''. Retrieved Aug 6, 2020.</ref>) Ijebu Ode. Jihar Ogun tana da Jami'oi har guda tara wadda suke da rijista da kungiyar jam'oin Najeriya, wanda haƙan yasa ta zamo jiha mafi yawan jami'i a Najeriya. Sannan akwai jami'oi masu zaman kansu da dama, kamar su [[Chrisland University]], Abeokuta [[Bells University of Technology]] a [[Ota, Ogun|Ota]], [[Covenant University]] da kuma [[Babcock University]] dake Ilisan-Remo, wa ce itace Jami'a ta yan kasuwa ta farko a Najeriya. Jihar tana da asibitoci da dama waɗanda suka hada dae [[Federal Medical Center, Abeokuta|Federal Medical Center]] dake babban birnin Abeokuta, da kuma [[Olabisi Onabanjo University Teaching Hospital]] a Sagamu. Har ila yau akwai wurin horar masu bauta kasa wato [[National Youth Service Corps]] ([[National Youth Service Corps|NYSC]]) wanda ke karamar hukumar Sagamu. == Makarantun gaba da sakandare == <!---♦♦♦ Only add a university or college to this list if it already has its own article on the English Wikipedia ♦♦♦---> <!---♦♦♦ Please keep the list in alphabetical order ♦♦♦---> *[[Babcock University]], Ilisan Remo * [[Bells University of Technology]], Ota * [[Chrisland University]], Abeokuta <ref>{{Cite web|url=https://www.chrislanduniversity.edu.ng/|title=Home - Chrisland University|website=www.chrislandtuniversity.edu.ng}}</ref> * [[Christopher University]], babban titin Lagos Ibadan Makun, Sagamu * [[Covenant University]], Ota <ref>{{Cite web|url=https://www.covenantuniversity.edu.ng/|title=Home - Covenant University|website=www.covenantuniversity.edu.ng}}</ref> * [[Crawford University]], Igbesa * [[Crescent University]], [[Abeokuta]] * [[Federal Polytechnic, Ilaro]] * [[Federal University of Agriculture, Abeokuta]] *[[Hallmark University, Ijebu-Itele|Hallmark University, Ijebu Itele]] * [[McPherson University]], Seriki-Sotayo <ref>{{Cite web|url=http://www.mcu-edu.ng/|title=McPherson University|date=Jul 15, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140715005117/http://www.mcu-edu.ng/|access-date=Aug 6, 2020|archive-date=2014-07-15}}</ref> * [[Moshood Abiola Polytechnic]], Ojere * [[Mountain Top University]], Babban titin Lagos-Ibadan * [[National Open University of Nigeria]], Kobape, [[Abeokuta]] * [[Ogun State College of Health Technology]], Ilese, [[Ijebu Ode]] * [[Olabisi Onabanjo University]], [[Ago Iwoye]] * [[Tai Solarin University of Education]], Ijagun, [[Ijebu Ode|Ijebu-Ode]] * [[Federal College of Eduation]], Osiele, [[Osiele|Abeokuta]] * [[Gateway ICT Polytechnic]], Saapade, [[Remo-North LG|Lagos- Ibadan Expressway, Ogun State.]] == Sanannun wuraren bauta == * Wurin bauta na Bilikisu Sungbo Shrine, Oke-Eiri, kusa da Ijebu-Ode. * Cocin Lord (Aladura), Ogere Remo. * Redemption Camp (babban titin Lagos zuwa Ibadan) * Cocin 'Living Faith Church Worldwide', (akan babban titin Abeokuta zuwa Ibadan, Gbonagun, Obantoko) == Sanannun mutane == <!---♦♦♦ Only add a person to this list if they already have their own article on the English Wikipedia ♦♦♦---> <!---♦♦♦ Please keep the list in alphabetical order ♦♦♦---> {{Div col|colwidth=35em}} *[[Abraham Adesanya]] (1922-2008), ɗan siyasa *[[Adebayo Adedeji]] (1930-2018), ɗan kashwa *[[Adebayo Ogunlesi]] (b. 1953), lauya, ma'aikacin banki *[[Adegboyega Dosunmu Amororo II]], mai shirya fina-finai, Olowu na Daular Owu kingdom *[[Adewale Oke Adekola]] *[[Afolabi Olabimtan]] *[[Anthony Joshua]] *[[Babafemi Ogundipe]] *[[Babatunde Osotimehin]] *[[Bisi Onasanya]] *[[Bola Ajibola]] *[[Bola Kuforiji Olubi]] *[[Olu Oyesanya]] *[[Cornelius Taiwo]] *[[Dapo Abiodun]] *[[David Alaba]], ɗa ga George Alaba, yariman [Ogere Remo], wanj tsohon gari mai dadadden tarihi. *[[Dimeji Bankole]] *[[Ebenezer Obey]], [[jùjú]] mawaƙi *[[Ernest Shonekan]] *[[Fela Kuti]] (1938-1997), mawaƙi, shugaban gungun mawaƙa, makaɗi, mai fafutukar siyasa, mabiyin shirin Pan-African *[[Fireboy DML]], singer *[[Femi Okurounmu]], ɗan siyasa *[[Fola Adeola]]{{Dubious|Fola Adeola|date=February 2018}}, ɗan kasuwa kuma ɗan siyasa *[[Funmilayo Ransome-Kuti]] (1900-197 malami, mai fafutukar 'yancin mata *[[Funke Akindele]] (b. 1977), 'yar wansa kwaikwayo *[[Gbenga Daniel]] (b. 1956), ɗan siyasa *[[Hannah Idowu Dideolu Awolowo]] (1915-2015), 'yar kasuwa kuma 'yar siyasa *[[Hubert Ogunde]] (1916-1990), jarumin fim, marubucin shiri, manajan fage kuma mawaƙi. *[[Ibikunle Amosun]] (b. 1958), ɗan kasuwa, Sanata, tsohon Gwamnan Jihar Ogun tsakanin 2011-2019 *[[Idowu Sofola]] (1934-1982), alkali, Shugaban ƙungiyan Lauyoyin Najeriya daga 1980-1982 *[[Joseph Adenuga]] (b. 1982), wanda akafi sani da Skepta, mawakin burtaniya kuma mai shirya wakoki. *[[Jubril Martins-Kuye]] (b. 1942), ɗan siyasa *[[K1 De Ultimate]] (b. 1957), mawaƙin Fuji *[[Kehinde Sofola]] (1924-2007), alkali *[[Kemi Adeosun]] (b. 1967), tsohon ministan Kuɗi na Najeriya *[[Laycon]] (b. 1993), sananne ne mai suna Olamilekan Moshood Agbeleshe, dan wasan kwaikwayo na shirin talabijin, mawakin rap, mawaki kuma marubucin wakoki *[[Mike Adenuga]] *[[Moshood Abiola]] *[[Oba Otudeko]] (b. 1943), ɗan kasuwa *[[Obafemi Awolowo]] (1909-1987) *[[Ola Rotimi]] *[[Olabisi Onabanjo]] *[[Oladipo Diya]] *[[Olamide]] *[[Olawunmi Banjo]] *[[Olusegun Obasanjo]] *[[Olusegun Osoba]] *[[Paul Adefarasin]] *[[Peter Akinola]] *[[Salawa Abeni]] *[[Sara Forbes Bonetta]] *[[Tai Solarin]] (1922-1994), mai koyarwa, mawallafin littafai, mai fafutukar yancin 'yan kasa *[[Thomas Adeoye Lambo]] (1923-2004), malami, mai gudanarwa, masanin lafiyar kwakwalwa, mataimakin shugaban kungiyar World Health Organization *[[Tunde Bakare]] (b. 1954), Pasto Apostolika, ɗan siyasa *[[Tunji Olurin]] (b. 1944), genar mai ritaya *[[Wole Soyinka]] (b. 1934), 1986 mai lambar yabo na rubutu wato Nobel Prize for Literature laureate *[[Yemi Osinbajo]] (b. 1957), ɗan siyasa, lauya *[[Bosun Tijani]] (b. 1977), ɗan kasuwa {{Div col end}} == Wuraren ziyara a Jihar Ogun == * [[Olumo Rock]] * [[Olusegun Obasanjo Presidential Library]] == Ma'adanan Jihar Ogun == Ma'adanan da ake iya samu a Jihar Ogun sun hada da:<ref>"Natural Resources – Welcome To The Embassy of Nigeria". Retrieved 2021-12-19.</ref> *Taɓo *Limestone da Phosphate *Bitumen *Kaolin *Gemstone *Feldspar == References == {{DEFAULTSORT:Ogun}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] momawanbtsf7konneqyhkle9wsvuf6d 161954 161952 2022-07-27T22:22:40Z Uncle Bash007 9891 /* Ilimi da gine-gine */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Ogun'''</font><br><font size="1">[[Jerin jihohin Nijeriya|Sunan barkwancin jiha]]: Jihar ƙofa.</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Ogun_State_map.png|200px|Wurin Jihar Ogun cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Yarbanci|Yoruba]], [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"|[[Ibikunle Amosun]] ([[All Progressive Congress|APC]]) |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1976]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Abeokuta]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"|16,980.55km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,751,140 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-OG |} [[File:Ogun river view from Olumo top in Abeokuta, Ogun State-Nigeria.jpg|thumb|Jihar Ogun]] [[File:Lafenwa road Abeokuta, Ogun state.jpg|thumb|mutanen Ogun]] [[File:Neuropsychiatric Hospital, Aro, Ogun state.jpg|thumb|Babbar asibitin ogun]] '''Jihar Ogun''' Jiha ce dake kudu maso yammacin [[Najeriya]]. Wacce aka kirkira a ranar 3 ga watan Febrerun 1976 daga yankin jihar yammacin Najeriya. Jihar Ogun tana da iyaka da jihar Lagos daga kudu, jihar Oyo da Osun daga arewa, jihar Ondo da kuma Jamhoriyar Benin daga yamma. Babban birnin jihar itace Abeokuta, kuma itace birni mafi girma ta fuskar yawan jama'a. Sauran muhimman birane sun hada da, [[Ijebu Ode]] babban birnin Daular Ijebu, sai kuma [[Sagamu]] (inda akafi samun goro a Najeriya).<ref>"Ogun | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-23.</ref> Ogun na da yanayi na ''rain forest'' da kuma manyan itace daga arewa maso yamma. Tana da yawan fili kimanin kilomita araba’in 16,980.55<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2021-12-10.</ref> da yawan jama’a 3,751,140 (a bisa ƙidayar 2006). Inda jihar ta zamo ta 16 a yawan jama'a a Najeriya.<ref>"Ogun State". ''Ogun Smart City''. Retrieved 2020-05-24.</ref> Gwamnan jihar shine [[Dapo Abiodun]] na jam'iyyar APC, wanda aka rantsar a ranar 29 ga watan Mayun, 2019 a babban filin wasan kwallo kafa na MKO Abiola Stadium dake Kuto, Abeokuta. Ana mata lakabi da "Mashigar Najeriy" wato (''Gateway of Nigeria''), kuma garin tayi fice da manyan gidajen masana'antu da kuma zama tushen kere-kere a Najeriya. Sanannun masana'antun jihar sun hada da [[Kamfanin Siminti na Dangote Plc|Kamfanin Simintin Dangote]] dake Ibese,<ref>"Ibese Cement Plant - Dangote Cement". ''dangote.com''. Archived from the original on 11 June 2016. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin [[Nestle Nigeria|Nestle]],<ref>"Nestlé Flowergate Factory, Ogun". ''Food Processing Technology''. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin siminti na Lafarge dake [[Ewekoro]], Kamfanin Memmcol dake Orimerunmu,<ref>"Electricity Meter Manufacturing Company". ''www.memmcol.com''. Retrieved Aug 6, 2020.</ref> Kamfanin Coleman Cables dake [[Sagamu]] da [[Arepo, Nigeria|Arepo]],<ref>"Coleman Wires and Cables". ''www.colemancables.com''. Retrieved 28 May 2017.</ref> Kamfanin [[Procter & Gamble]] dake [[Ado-Odo/Ota|Agbara]]<ref>"P&G in Nigeria". ''www.pgcareers.com''. Retrieved 2020-05-24.</ref> da dai sauransu. Mafi akasarin mutanen Ogun Yarbawa ne,<ref>"OGUN STATE". ''Ogun State Government Official Website''. Retrieved 2021-03-07.</ref> inda suke amfani da harshen yarbanci a matsayin yaren garin. Addinai dake da mafi yawan mabiya sune Musulunci da Kiristanci, duk da akwai sauran mabiya addinan gargajiya a Jihar.<ref>"Oludare, Ishola (2021-08-15). "Declare public holiday for Ifa festival like Muslims, Christians – Traditionalists tell Abiodun". ''Daily Post Nigeria''. Retrieved 2021-12-08.</ref> Jihar Ogun tayi fice a wajen samar da [[Shinkafar Ofada.]] Har wayau, jihar Ogun ta kasance gida ga taurari da manyan mutane daban daban a Najeriya da sassan Afurka gaba daya. == Iyakoki == [[File:Compass Magazine, Ogun State.jpg|thumb|Manyan gine gine Ogun]] [[File:Ogun state Government house, Abeokuta, Ogun state.jpg|thumb|Gidan gwamnatin Ogun]] Jihar Ogun tana da iyaka da jihohi huɗu: [[Lagos (jiha)|Lagos]], [[Ondo]], [[Osun]] da kuma [[Oyo (jiha)|Oyo]]. [[File:Fountain at Olumo Rock in Abeokuta, Ogun State Nigeria.jpg|thumb|Dutsun osun masu dubar da ruwa]] [[File:Railway, Abeokuta ogun state.jpg|thumb|Hanyar jigin kasa ta abekuta ogun]] == Ƙananan Hukumomi == Jihar Ogun nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|ƙananan hukumomi]] guda ashirin (20). Sune: * [[Abeokuta ta Arewa]] * [[Abeokuta ta Kudu]] * [[Ado-Odo/Ota]] * [[Ewekoro]] * [[Ifo]] * [[Ijebu ta Gabas]] * [[Ijebu ta Arewa]] * [[Ijebu ta Arewa maso Gabas]] * [[Ijebu Ode]] * [[Ikenne]] * [[Imeko Afon]] * [[Ipokia]] * [[Obafemi Owode]] * [[Odogbolu]] * [[Odeda]] * [[Ogun Waterside]] * [[Remo ta Arewa]] * [[Sagamu]]<br>(Shagamu) * [[Yewa ta Arewa]]<br>(formerly Egbado North) * [[Yewa ta Kudu]]<br>(formerly Egbado South) Asalin yarukan Jihar Ogun sun hada da Ẹgba, the Ijebu, the Remo, the Egbado, the Awori da kuma Egun. Akwai kuma sauran kananan yaruka da kamar su Ikale, the Ketu, the Ohori da kuma Anago.<ref>"6 Important Facts about Ogun State You Probably Didn't Know". ''Vanguard News''. 2017-07-27. Retrieved 2021-12-06.</ref> Jihar Ogun ta rabu zuwa mazabu guda uku Ogun ta Tsakiya, Ogun ta Gabas da kuma Ogun ta Yamma. Ogun ta Tsakiya ta kunshi mutanen Egba wanda ta mamaye kananan hukumomi shida: Abeokuta ta Arewa (Akomoje), Abeokuta ta Kudu (Ake), Ewekoro (Itori), Ifo (Ifo), Obafemi owode (Owode ẹgba) da kuma Odeda (Odeda). Ogun ta Gabas ta kunshi mutanen Ijebu da kuma mutanen Remos wanda ta mamaye kananan hukumomi tara: Ijebu ta Gabas (Ogbẹrẹ), Ijebu ta Arewa (Ijebu Igbo), Ijebu ta Arewa maso Gabas (Attan), Ijebu ode (Ijebu ode), Ikenne (Ikenne remo), Odogbolu (Odogbolu), Ogun waterside (Abigi), Remo ta Arewa (Ilisan Remo) da kuma Sagamu (Sagamu). Ogun ta Yamma ta kunshi mutanen Yewa (wanda aka sani da mutanen Egbado a da) wacce ta mamaye kananan hukumomi biyar: Ado odo Ota (Otta), Imeko Afon (Imeko), Ipokia (Ipokia), Yewa ta Arewa (Ayetoro) da kuma Yewa ta Kudu (Ilaro). == Ruwa (kogi) == * [[Ogun River]] * [[Yewa River]] == Ilimi da gine-gine == Jihar Ogun tana da ma yan Makarantun sakandare na gwamnati Tarayya wanda suka hada da Federal Government Girls' College, Sagamu<ref>"Federal Government Girls College, Sagamu | School Website". ''www.fggcsagamu.org.ng''. Retrieved 2020-05-24.</ref> da kuma [[Federal Government College, Odogbolu]]<ref>"Federal Government College, Odogbolu | School Website". ''fgcodogbolu.com.ng''. Retrieved 2020-05-24.</ref> da Federal Science da kuma Technical College, Ijebu-Imushin.<ref>"Federal Science And Technical College, Ijebu Imushin | School Website". ''fstcijebuimusin.com''. Retrieved 2020-05-24.</ref> A Jihar Ogun akwai Jami'a ta Gwamnati Tarayya guda daya watau the [[Federal University of Agriculture, Abeokuta|Federal University of Agriculture]], Abeokuta (FUNAAB<ref>"Federal University of Agriculture, Abeokuta, teaching, learning, research". Retrieved Aug 6,2020.</ref>) da kuma kwalejin ilimi na Gwamnatin Tarayya guda daya, FCE Osiele wanda duka suna nan a karamar hukumar Odeda. Sannan akwai kwalejin ilimi ta jiha watau Tai Solarin College of Education (TASCE<ref>":::TASCE". ''tasce.edu.ng''. Retrieved Aug 6, 2020.</ref>) wacce aka fi sani a da da Kwalejin Jihar Ogun. Akwai kuma [[Moshood Abiola Polytechnic]] (MAPOLY<ref>"Moshood Abiola Polytechnic". Retrieved Aug 6,2020.</ref>), wacce aka fi sani ada da Polytechnic ta jihar Ogun, Ojere, Abeokuta. Sai kuma Gateway Polytechnic Saapade,<ref>"List of NBTE approved State government owned Polytechnics in Nigeria". ''NBTE portal''.</ref> Remo (GAPOSA), Abraham Adesanya Polytechnic,<ref>"List of NBTE approved State government owned Polytechnics in Nigeria". ''NBTE portal''.</ref> Ijebu-Igbo (Aapoly) (wanda aka sani ada da 'The Polytechnic Ijebu-Igbo) Har wayau, akwai jam'oi ƙarƙashin Gwamnatin jihar Ogun: Jami'ar Olabisi Onabanjo, Ago Iwoye (wacce aka fi sani da Jami'ar Jihar Ogun), da kuma Jami'ar Tai Solarin University of Education (TASUED<ref>"Tai Solarin University of Education | The Premier University of Education". ''tasued.edu.ng''. Retrieved Aug 6, 2020.</ref>) Ijebu Ode. Jihar Ogun tana da Jami'oi har guda tara wadda suke da rijista da kungiyar jam'oin Najeriya, wanda haƙan yasa ta zamo jiha mafi yawan jami'i a Najeriya. Sannan akwai jami'oi masu zaman kansu da dama,<ref>"Ogun State". ''Ogun Smart City''. Retrieved 2022-02-25.</ref> kamar su [[Chrisland University]], Abeokuta [[Bells University of Technology]] a [[Ota, Ogun|Ota]], [[Covenant University]] da kuma [[Babcock University]] dake Ilisan-Remo, wa ce itace Jami'a ta yan kasuwa ta farko a Najeriya. Jihar tana da asibitoci da dama waɗanda suka hada dae [[Federal Medical Center, Abeokuta|Federal Medical Center]] dake babban birnin Abeokuta, da kuma [[Olabisi Onabanjo University Teaching Hospital]] a Sagamu. Har ila yau akwai wurin horar masu bauta kasa wato [[National Youth Service Corps]] ([[National Youth Service Corps|NYSC]]) wanda ke karamar hukumar Sagamu. == Makarantun gaba da sakandare == <!---♦♦♦ Only add a university or college to this list if it already has its own article on the English Wikipedia ♦♦♦---> <!---♦♦♦ Please keep the list in alphabetical order ♦♦♦---> *[[Babcock University]], Ilisan Remo * [[Bells University of Technology]], Ota * [[Chrisland University]], Abeokuta <ref>{{Cite web|url=https://www.chrislanduniversity.edu.ng/|title=Home - Chrisland University|website=www.chrislandtuniversity.edu.ng}}</ref> * [[Christopher University]], babban titin Lagos Ibadan Makun, Sagamu * [[Covenant University]], Ota <ref>{{Cite web|url=https://www.covenantuniversity.edu.ng/|title=Home - Covenant University|website=www.covenantuniversity.edu.ng}}</ref> * [[Crawford University]], Igbesa * [[Crescent University]], [[Abeokuta]] * [[Federal Polytechnic, Ilaro]] * [[Federal University of Agriculture, Abeokuta]] *[[Hallmark University, Ijebu-Itele|Hallmark University, Ijebu Itele]] * [[McPherson University]], Seriki-Sotayo <ref>{{Cite web|url=http://www.mcu-edu.ng/|title=McPherson University|date=Jul 15, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140715005117/http://www.mcu-edu.ng/|access-date=Aug 6, 2020|archive-date=2014-07-15}}</ref> * [[Moshood Abiola Polytechnic]], Ojere * [[Mountain Top University]], Babban titin Lagos-Ibadan * [[National Open University of Nigeria]], Kobape, [[Abeokuta]] * [[Ogun State College of Health Technology]], Ilese, [[Ijebu Ode]] * [[Olabisi Onabanjo University]], [[Ago Iwoye]] * [[Tai Solarin University of Education]], Ijagun, [[Ijebu Ode|Ijebu-Ode]] * [[Federal College of Eduation]], Osiele, [[Osiele|Abeokuta]] * [[Gateway ICT Polytechnic]], Saapade, [[Remo-North LG|Lagos- Ibadan Expressway, Ogun State.]] == Sanannun wuraren bauta == * Wurin bauta na Bilikisu Sungbo Shrine, Oke-Eiri, kusa da Ijebu-Ode. * Cocin Lord (Aladura), Ogere Remo. * Redemption Camp (babban titin Lagos zuwa Ibadan) * Cocin 'Living Faith Church Worldwide', (akan babban titin Abeokuta zuwa Ibadan, Gbonagun, Obantoko) == Sanannun mutane == <!---♦♦♦ Only add a person to this list if they already have their own article on the English Wikipedia ♦♦♦---> <!---♦♦♦ Please keep the list in alphabetical order ♦♦♦---> {{Div col|colwidth=35em}} *[[Abraham Adesanya]] (1922-2008), ɗan siyasa *[[Adebayo Adedeji]] (1930-2018), ɗan kashwa *[[Adebayo Ogunlesi]] (b. 1953), lauya, ma'aikacin banki *[[Adegboyega Dosunmu Amororo II]], mai shirya fina-finai, Olowu na Daular Owu kingdom *[[Adewale Oke Adekola]] *[[Afolabi Olabimtan]] *[[Anthony Joshua]] *[[Babafemi Ogundipe]] *[[Babatunde Osotimehin]] *[[Bisi Onasanya]] *[[Bola Ajibola]] *[[Bola Kuforiji Olubi]] *[[Olu Oyesanya]] *[[Cornelius Taiwo]] *[[Dapo Abiodun]] *[[David Alaba]], ɗa ga George Alaba, yariman [Ogere Remo], wanj tsohon gari mai dadadden tarihi. *[[Dimeji Bankole]] *[[Ebenezer Obey]], [[jùjú]] mawaƙi *[[Ernest Shonekan]] *[[Fela Kuti]] (1938-1997), mawaƙi, shugaban gungun mawaƙa, makaɗi, mai fafutukar siyasa, mabiyin shirin Pan-African *[[Fireboy DML]], singer *[[Femi Okurounmu]], ɗan siyasa *[[Fola Adeola]]{{Dubious|Fola Adeola|date=February 2018}}, ɗan kasuwa kuma ɗan siyasa *[[Funmilayo Ransome-Kuti]] (1900-197 malami, mai fafutukar 'yancin mata *[[Funke Akindele]] (b. 1977), 'yar wansa kwaikwayo *[[Gbenga Daniel]] (b. 1956), ɗan siyasa *[[Hannah Idowu Dideolu Awolowo]] (1915-2015), 'yar kasuwa kuma 'yar siyasa *[[Hubert Ogunde]] (1916-1990), jarumin fim, marubucin shiri, manajan fage kuma mawaƙi. *[[Ibikunle Amosun]] (b. 1958), ɗan kasuwa, Sanata, tsohon Gwamnan Jihar Ogun tsakanin 2011-2019 *[[Idowu Sofola]] (1934-1982), alkali, Shugaban ƙungiyan Lauyoyin Najeriya daga 1980-1982 *[[Joseph Adenuga]] (b. 1982), wanda akafi sani da Skepta, mawakin burtaniya kuma mai shirya wakoki. *[[Jubril Martins-Kuye]] (b. 1942), ɗan siyasa *[[K1 De Ultimate]] (b. 1957), mawaƙin Fuji *[[Kehinde Sofola]] (1924-2007), alkali *[[Kemi Adeosun]] (b. 1967), tsohon ministan Kuɗi na Najeriya *[[Laycon]] (b. 1993), sananne ne mai suna Olamilekan Moshood Agbeleshe, dan wasan kwaikwayo na shirin talabijin, mawakin rap, mawaki kuma marubucin wakoki *[[Mike Adenuga]] *[[Moshood Abiola]] *[[Oba Otudeko]] (b. 1943), ɗan kasuwa *[[Obafemi Awolowo]] (1909-1987) *[[Ola Rotimi]] *[[Olabisi Onabanjo]] *[[Oladipo Diya]] *[[Olamide]] *[[Olawunmi Banjo]] *[[Olusegun Obasanjo]] *[[Olusegun Osoba]] *[[Paul Adefarasin]] *[[Peter Akinola]] *[[Salawa Abeni]] *[[Sara Forbes Bonetta]] *[[Tai Solarin]] (1922-1994), mai koyarwa, mawallafin littafai, mai fafutukar yancin 'yan kasa *[[Thomas Adeoye Lambo]] (1923-2004), malami, mai gudanarwa, masanin lafiyar kwakwalwa, mataimakin shugaban kungiyar World Health Organization *[[Tunde Bakare]] (b. 1954), Pasto Apostolika, ɗan siyasa *[[Tunji Olurin]] (b. 1944), genar mai ritaya *[[Wole Soyinka]] (b. 1934), 1986 mai lambar yabo na rubutu wato Nobel Prize for Literature laureate *[[Yemi Osinbajo]] (b. 1957), ɗan siyasa, lauya *[[Bosun Tijani]] (b. 1977), ɗan kasuwa {{Div col end}} == Wuraren ziyara a Jihar Ogun == * [[Olumo Rock]] * [[Olusegun Obasanjo Presidential Library]] == Ma'adanan Jihar Ogun == Ma'adanan da ake iya samu a Jihar Ogun sun hada da:<ref>"Natural Resources – Welcome To The Embassy of Nigeria". Retrieved 2021-12-19.</ref> *Taɓo *Limestone da Phosphate *Bitumen *Kaolin *Gemstone *Feldspar == References == {{DEFAULTSORT:Ogun}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 80sc15xrroz7ietah1u0lhvod3ph19s Ibrahim Zakzaky 0 6525 162067 147505 2022-07-28T08:02:13Z Ibkt 10164 karin bayani wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Sheikh Zakzaky.jpg|thumb|Ibrahim Yakubu El-Zakzaky a shekarar 2013]] '''Ibrahim Yakubu El-Zakzaky''' malamin addinin [[musulunci]] ne, kuma shugaba a bangaren mabiya [[Shi'a]], Dan gwagwarmayar [[addini]]. Shi ya kafa kungiyar 'yan uwa [[musulmi]] a shekarar 1979 a jami'ar Ahmadu Bello Zaria, mutanen gari kuma na ce masu 'yan Shi'a ko ''''yan Burazas'''. ==Tarihin Ibrahim Zakzaky== ===Haihuwar Ibrahim Al'Zakzaky=== An haifi malam Ibrahim Al'zakzaky a garin [[Zariya]] na jihar [[Kaduna]] [[Najeriya]] a ranar 5 ga watan [[Mayu]] na shekarar 1953 dai-dai da (15 [[Sha'aban]] 1372 AH). Ya halarci makarantar Allo sannan sai ya wuce makarantar [[Larabci]] a (1969-1970), Sannan yayi makarantar larabci a garin [[Kano]] daga 1971-1976,inda ya samu iliminsa na grade II. Sai kuma jami'ar Ahmadu Bello (ABU) a garin [[Zariya]] (1976-1979),inda ya kammala karatun digirinsa a kan fannin ilimin Sanin tattalin arziki (''ECONOMICS'') inda ya samu kyakkyawan sakamako saboda ya kasance dalibi mai hazaka. A lokacin karatunsa na jami'a ne Malamin ya zama shugaban kungiyar dalibai [[Musulmai]] ta kasa wato ('''MSSN''').Daga bisani kuma ya zama mataimakin shugaban babbar kungiyar ta kasa mai kula da kasashen waje a (1979). [[File:Sheikh Zakzaky in 1990s.jpg | thumb | Zakzaky a shekarun 1990 alokacin yana bayani ga yan'uwansa ɗalibai]] Daga nan ne kuma Sheikh Zakzaky ya fara nuna goyon bayansa ga juyin juya halin da aka yi a kasar [[Iran]] a shekarar 1979.Daga nan kuma sai Zakzaky ya tafi kasar ta Iran, bayan dawowarsa ne ya ci gaba da yada Gwagwarmayar dawo ma [[addini]] a kasar har zuwa shekarun 1990 inda ya tara mabiya masu dimbin yawa akasari matasa ne masu kaunar [[addini]]. '''Kungiyar Yan'uwa Musulmi''' Ibrahim Al'Zakzaky ya kafa kungiyar da ake kira ''Islamic Movement in Nigeria'' wadda ada ake kira da Muslim brothers ko kuma 'yan uwa musulmi a hausance. ===Rikice-rikicen Kungiyar Yan'uwa Musulmi=== Wannan kungiya ta El-zakzaky ta sha fama da rikice-rikice da rigingimu tun daga farkon kafata har zuwa yanzu.Fitattu daga cikin rikicin da kungiyar ta fuskanta sun hada da wanda ya faru a 1998 da kuma na 2014 da na 2015. ===Rikicin Yan shi'a na 2014 a Zariya=== A ranar 25 na watan [[Yuli]] na shekarar 2014 ne aka samu tashin hankali tsakanin yan kungiyar 'yan uwa musulmi mabiya zakzaky da sojojin [[Najeriya]] a birnin [[Zariya]] inda mutane 35 suka rasa rayukansu ciki har da 'ya'yan Ibrahim Zakzaky guda uku. Rikicin da kungiyoyin kare hakkin bil Adama ta [[duniya]] da dama ciki har da babbar kungiyar kare hakkin bil Adama ta duniya. ===Rikicin kungiyar yan'uwa musulmi na 2015=== Hakama a birnin na [[Zariya]] ne a shekarar 2015 sakamakon 'yan kungiyar 'yan uwa musulmi mabiya Sheikh Ibrahim Zakzaky sun tare hanyar da babban Hafsan Sojojin Kasar wato ''Tukur Yusuf Buratai'' zai wuce a lokacin wata ziyara da yakai birnin na Zariya.Sai sojojin suka bude wuta akan yan Shi'ar wadanda suka tare hanyar. Lamarin da ya yi muni sosai inda har ya kai ga rushe muhallan ibadarsu da ma makabartar mabiya Shi'a din. Sannan daruruwan mabiya kungiyar sun rasa rayukan su.Haka nan dai lamarin ya yi sanadiyyar rasa rayukan na hannun daman malam Zakzaky wato '''Sheikh Muhammad Mahmud Turi''' da wasu daga 'ya'yan jagoran wato Ibrahimu Zakzaky. Shi ma da kansa Zakzaky da mai ɗakinsa Zinat sun samu munannan raunuka a lokacin tashin hankalin inda daga bisani jami'an tsaro sukayi awon gaba da su aka kai su gidan gyara hali hukumar kasar ta [[Najeriya]] na tsare da su har zuwa shekarar 2021 sannan aka sallamesu. Saidai kuma 'ya'yan kungiyar ta 'yan uwa musulmi sun yi ta gwagwarmaya da yin zanga-zanga a wasu daga biranen kasar domin ganin an sakar masu jagoran nasu. Saidai lamarin na zanga-zangar ya haddasa wadansu tashe tashen hankulan inda har aka samun rashin rayuka da dama. Amma sakamakon zaman wata kotu a kasar wanda tayi a ranan 2 ga [[Disamba]]r 2016, ta yanke hukuncin umartar hukumar [[Najeriya]] da ta gaggauta sakin malam zakzaky da matarsa tare da biyansa diyyar naira miliyar 50, tare da wadan su kudirorin. A watan [[Janairu]] na 2018 ne aka soma jin duriyar malamin inda ya gabatar da wani takaitaccen jawabi wanda ba a san ko wanne wajene ba. ===Rayuwar Zakzaky ta kashin kai=== Malam Alzakzaky ya auri matarsa Zeenah Ibrahim, suna da 'ya'ya tara tare da shi. Yanzu 'ya'yansu uku suka rage namiji daya da mata biyu.Uku daga 'ya'yan Zakzaky sun rasu ne a [[Zariya]] rikicin 'yan shi'a na 2014 yayin da sauran ukun suka mutu suma a rikicin na 2015. ==Sake Karanta== *[[Harkar Musulunci a Najeriya]] *[[Rikicin ranar Qudus a Zariya]] *[[Rikicin Zariya na 2015]] *[[Shi'a]] *[[Shi'a a Najeriya]] ==Manazarta== 0ijxm0chinnwm8dabct6guha3obc1wj 162069 162067 2022-07-28T08:03:08Z Ibkt 10164 /* Haihuwar Ibrahim Al'Zakzaky */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Sheikh Zakzaky.jpg|thumb|Ibrahim Yakubu El-Zakzaky a shekarar 2013]] '''Ibrahim Yakubu El-Zakzaky''' malamin addinin [[musulunci]] ne, kuma shugaba a bangaren mabiya [[Shi'a]], Dan gwagwarmayar [[addini]]. Shi ya kafa kungiyar 'yan uwa [[musulmi]] a shekarar 1979 a jami'ar Ahmadu Bello Zaria, mutanen gari kuma na ce masu 'yan Shi'a ko ''''yan Burazas'''. ==Tarihin Ibrahim Zakzaky== ===Haihuwar Ibrahim Al'Zakzaky=== An haifi malam Ibrahim Al'zakzaky a garin [[Zariya]] na jihar [[Kaduna]] [[Najeriya]] a ranar 5 ga watan [[Mayu]], shekarar 1953 dai-dai da (15 [[Sha'aban]] 1372 AH). Ya halarci makarantar Allo sannan sai ya wuce makarantar [[Larabci]] a (1969-1970), Sannan yayi makarantar larabci a garin [[Kano]] daga 1971-1976,inda ya samu iliminsa na grade II. Sai kuma jami'ar Ahmadu Bello (ABU) a garin [[Zariya]] (1976-1979),inda ya kammala karatun digirinsa a kan fannin ilimin Sanin tattalin arziki (''ECONOMICS'') inda ya samu kyakkyawan sakamako saboda ya kasance dalibi mai hazaka. A lokacin karatunsa na jami'a ne Malamin ya zama shugaban kungiyar dalibai [[Musulmai]] ta kasa wato ('''MSSN''').Daga bisani kuma ya zama mataimakin shugaban babbar kungiyar ta kasa mai kula da kasashen waje a (1979). [[File:Sheikh Zakzaky in 1990s.jpg | thumb | Zakzaky a shekarun 1990 alokacin yana bayani ga yan'uwansa ɗalibai]] Daga nan ne kuma Sheikh Zakzaky ya fara nuna goyon bayansa ga juyin juya halin da aka yi a kasar [[Iran]] a shekarar 1979.Daga nan kuma sai Zakzaky ya tafi kasar ta Iran, bayan dawowarsa ne ya ci gaba da yada Gwagwarmayar dawo ma [[addini]] a kasar har zuwa shekarun 1990 inda ya tara mabiya masu dimbin yawa akasari matasa ne masu kaunar [[addini]]. '''Kungiyar Yan'uwa Musulmi''' Ibrahim Al'Zakzaky ya kafa kungiyar da ake kira ''Islamic Movement in Nigeria'' wadda ada ake kira da Muslim brothers ko kuma 'yan uwa musulmi a hausance. ===Rikice-rikicen Kungiyar Yan'uwa Musulmi=== Wannan kungiya ta El-zakzaky ta sha fama da rikice-rikice da rigingimu tun daga farkon kafata har zuwa yanzu.Fitattu daga cikin rikicin da kungiyar ta fuskanta sun hada da wanda ya faru a 1998 da kuma na 2014 da na 2015. ===Rikicin Yan shi'a na 2014 a Zariya=== A ranar 25 na watan [[Yuli]] na shekarar 2014 ne aka samu tashin hankali tsakanin yan kungiyar 'yan uwa musulmi mabiya zakzaky da sojojin [[Najeriya]] a birnin [[Zariya]] inda mutane 35 suka rasa rayukansu ciki har da 'ya'yan Ibrahim Zakzaky guda uku. Rikicin da kungiyoyin kare hakkin bil Adama ta [[duniya]] da dama ciki har da babbar kungiyar kare hakkin bil Adama ta duniya. ===Rikicin kungiyar yan'uwa musulmi na 2015=== Hakama a birnin na [[Zariya]] ne a shekarar 2015 sakamakon 'yan kungiyar 'yan uwa musulmi mabiya Sheikh Ibrahim Zakzaky sun tare hanyar da babban Hafsan Sojojin Kasar wato ''Tukur Yusuf Buratai'' zai wuce a lokacin wata ziyara da yakai birnin na Zariya.Sai sojojin suka bude wuta akan yan Shi'ar wadanda suka tare hanyar. Lamarin da ya yi muni sosai inda har ya kai ga rushe muhallan ibadarsu da ma makabartar mabiya Shi'a din. Sannan daruruwan mabiya kungiyar sun rasa rayukan su.Haka nan dai lamarin ya yi sanadiyyar rasa rayukan na hannun daman malam Zakzaky wato '''Sheikh Muhammad Mahmud Turi''' da wasu daga 'ya'yan jagoran wato Ibrahimu Zakzaky. Shi ma da kansa Zakzaky da mai ɗakinsa Zinat sun samu munannan raunuka a lokacin tashin hankalin inda daga bisani jami'an tsaro sukayi awon gaba da su aka kai su gidan gyara hali hukumar kasar ta [[Najeriya]] na tsare da su har zuwa shekarar 2021 sannan aka sallamesu. Saidai kuma 'ya'yan kungiyar ta 'yan uwa musulmi sun yi ta gwagwarmaya da yin zanga-zanga a wasu daga biranen kasar domin ganin an sakar masu jagoran nasu. Saidai lamarin na zanga-zangar ya haddasa wadansu tashe tashen hankulan inda har aka samun rashin rayuka da dama. Amma sakamakon zaman wata kotu a kasar wanda tayi a ranan 2 ga [[Disamba]]r 2016, ta yanke hukuncin umartar hukumar [[Najeriya]] da ta gaggauta sakin malam zakzaky da matarsa tare da biyansa diyyar naira miliyar 50, tare da wadan su kudirorin. A watan [[Janairu]] na 2018 ne aka soma jin duriyar malamin inda ya gabatar da wani takaitaccen jawabi wanda ba a san ko wanne wajene ba. ===Rayuwar Zakzaky ta kashin kai=== Malam Alzakzaky ya auri matarsa Zeenah Ibrahim, suna da 'ya'ya tara tare da shi. Yanzu 'ya'yansu uku suka rage namiji daya da mata biyu.Uku daga 'ya'yan Zakzaky sun rasu ne a [[Zariya]] rikicin 'yan shi'a na 2014 yayin da sauran ukun suka mutu suma a rikicin na 2015. ==Sake Karanta== *[[Harkar Musulunci a Najeriya]] *[[Rikicin ranar Qudus a Zariya]] *[[Rikicin Zariya na 2015]] *[[Shi'a]] *[[Shi'a a Najeriya]] ==Manazarta== 75a7ms267ige8zege1cqhl5xj52n1va 162070 162069 2022-07-28T08:04:35Z Ibkt 10164 /* Haihuwar Ibrahim Al'Zakzaky */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Sheikh Zakzaky.jpg|thumb|Ibrahim Yakubu El-Zakzaky a shekarar 2013]] '''Ibrahim Yakubu El-Zakzaky''' malamin addinin [[musulunci]] ne, kuma shugaba a bangaren mabiya [[Shi'a]], Dan gwagwarmayar [[addini]]. Shi ya kafa kungiyar 'yan uwa [[musulmi]] a shekarar 1979 a jami'ar Ahmadu Bello Zaria, mutanen gari kuma na ce masu 'yan Shi'a ko ''''yan Burazas'''. ==Tarihin Ibrahim Zakzaky== ===Haihuwar Ibrahim Al'Zakzaky=== An haifi malam Ibrahim Al'zakzaky a garin [[Zariya]] na jihar [[Kaduna]] [[Najeriya]] a ranar 5 ga watan [[Mayu]], shekarar 1953 dai-dai da (15 [[Sha'aban]] 1372 AH). Ya halarci makarantar Allo sannan sai ya wuce makarantar [[Larabci]] a (1969-1970), Sannan yayi makarantar larabci a garin [[Kano]] daga 1971-1976,inda ya samu iliminsa na grade II. Sai kuma jami'ar Ahmadu Bello (ABU) a garin [[Zariya]] (1976-1979),inda ya kammala karatun digirinsa a kan fannin ilimin Sanin tattalin arziki (''ECONOMICS'') inda ya samu kyakkyawan sakamako saboda ya kasance dalibi mai hazakan gaske. A lokacin karatunsa na jami'a ne Malamin ya zama shugaban kungiyar dalibai [[Musulmai]] ta kasa wato ('''MSSN''').Daga bisani kuma ya zama mataimakin shugaban babbar kungiyar ta kasa mai kula da kasashen waje a (1979). [[File:Sheikh Zakzaky in 1990s.jpg | thumb | Zakzaky a shekarun 1990 alokacin yana bayani ga yan'uwansa ɗalibai]] Daga nan ne kuma Sheikh Zakzaky ya fara nuna goyon bayansa ga juyin juya halin da aka yi a kasar [[Iran]] a shekarar 1979.Daga nan kuma sai Zakzaky ya tafi kasar ta Iran, bayan dawowarsa ne ya ci gaba da yada Gwagwarmayar dawo ma [[addini]] a kasar har zuwa shekarun 1990 inda ya tara mabiya masu dimbin yawa akasari matasa ne masu kaunar [[addini]]. '''Kungiyar Yan'uwa Musulmi''' Ibrahim Al'Zakzaky ya kafa kungiyar da ake kira ''Islamic Movement in Nigeria'' wadda ada ake kira da Muslim brothers ko kuma 'yan uwa musulmi a hausance. ===Rikice-rikicen Kungiyar Yan'uwa Musulmi=== Wannan kungiya ta El-zakzaky ta sha fama da rikice-rikice da rigingimu tun daga farkon kafata har zuwa yanzu.Fitattu daga cikin rikicin da kungiyar ta fuskanta sun hada da wanda ya faru a 1998 da kuma na 2014 da na 2015. ===Rikicin Yan shi'a na 2014 a Zariya=== A ranar 25 na watan [[Yuli]] na shekarar 2014 ne aka samu tashin hankali tsakanin yan kungiyar 'yan uwa musulmi mabiya zakzaky da sojojin [[Najeriya]] a birnin [[Zariya]] inda mutane 35 suka rasa rayukansu ciki har da 'ya'yan Ibrahim Zakzaky guda uku. Rikicin da kungiyoyin kare hakkin bil Adama ta [[duniya]] da dama ciki har da babbar kungiyar kare hakkin bil Adama ta duniya. ===Rikicin kungiyar yan'uwa musulmi na 2015=== Hakama a birnin na [[Zariya]] ne a shekarar 2015 sakamakon 'yan kungiyar 'yan uwa musulmi mabiya Sheikh Ibrahim Zakzaky sun tare hanyar da babban Hafsan Sojojin Kasar wato ''Tukur Yusuf Buratai'' zai wuce a lokacin wata ziyara da yakai birnin na Zariya.Sai sojojin suka bude wuta akan yan Shi'ar wadanda suka tare hanyar. Lamarin da ya yi muni sosai inda har ya kai ga rushe muhallan ibadarsu da ma makabartar mabiya Shi'a din. Sannan daruruwan mabiya kungiyar sun rasa rayukan su.Haka nan dai lamarin ya yi sanadiyyar rasa rayukan na hannun daman malam Zakzaky wato '''Sheikh Muhammad Mahmud Turi''' da wasu daga 'ya'yan jagoran wato Ibrahimu Zakzaky. Shi ma da kansa Zakzaky da mai ɗakinsa Zinat sun samu munannan raunuka a lokacin tashin hankalin inda daga bisani jami'an tsaro sukayi awon gaba da su aka kai su gidan gyara hali hukumar kasar ta [[Najeriya]] na tsare da su har zuwa shekarar 2021 sannan aka sallamesu. Saidai kuma 'ya'yan kungiyar ta 'yan uwa musulmi sun yi ta gwagwarmaya da yin zanga-zanga a wasu daga biranen kasar domin ganin an sakar masu jagoran nasu. Saidai lamarin na zanga-zangar ya haddasa wadansu tashe tashen hankulan inda har aka samun rashin rayuka da dama. Amma sakamakon zaman wata kotu a kasar wanda tayi a ranan 2 ga [[Disamba]]r 2016, ta yanke hukuncin umartar hukumar [[Najeriya]] da ta gaggauta sakin malam zakzaky da matarsa tare da biyansa diyyar naira miliyar 50, tare da wadan su kudirorin. A watan [[Janairu]] na 2018 ne aka soma jin duriyar malamin inda ya gabatar da wani takaitaccen jawabi wanda ba a san ko wanne wajene ba. ===Rayuwar Zakzaky ta kashin kai=== Malam Alzakzaky ya auri matarsa Zeenah Ibrahim, suna da 'ya'ya tara tare da shi. Yanzu 'ya'yansu uku suka rage namiji daya da mata biyu.Uku daga 'ya'yan Zakzaky sun rasu ne a [[Zariya]] rikicin 'yan shi'a na 2014 yayin da sauran ukun suka mutu suma a rikicin na 2015. ==Sake Karanta== *[[Harkar Musulunci a Najeriya]] *[[Rikicin ranar Qudus a Zariya]] *[[Rikicin Zariya na 2015]] *[[Shi'a]] *[[Shi'a a Najeriya]] ==Manazarta== nzq17pk6hlbjwpiwn670q2aw8kout17 162071 162070 2022-07-28T08:05:40Z Ibkt 10164 /* Haihuwar Ibrahim Al'Zakzaky */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Sheikh Zakzaky.jpg|thumb|Ibrahim Yakubu El-Zakzaky a shekarar 2013]] '''Ibrahim Yakubu El-Zakzaky''' malamin addinin [[musulunci]] ne, kuma shugaba a bangaren mabiya [[Shi'a]], Dan gwagwarmayar [[addini]]. Shi ya kafa kungiyar 'yan uwa [[musulmi]] a shekarar 1979 a jami'ar Ahmadu Bello Zaria, mutanen gari kuma na ce masu 'yan Shi'a ko ''''yan Burazas'''. ==Tarihin Ibrahim Zakzaky== ===Haihuwar Ibrahim Al'Zakzaky=== An haifi malam Ibrahim Al'zakzaky a garin [[Zariya]] na jihar [[Kaduna]] [[Najeriya]] a ranar 5 ga watan [[Mayu]], shekarar 1953 dai-dai da (15 [[Sha'aban]] 1372 AH). Ya halarci makarantar Allo sannan sai ya wuce makarantar [[Larabci]] a (1969-1970), Sannan yayi makarantar larabci a garin [[Kano]] daga 1971-1976,inda ya samu iliminsa na grade II. Sai kuma jami'ar Ahmadu Bello (ABU) a garin [[Zariya]] (1976-1979),inda ya kammala karatun digirinsa a kan fannin ilimin Sanin tattalin arziki (''ECONOMICS'') inda ya samu kyakkyawan sakamako saboda ya kasance dalibi mai hazakan gaske. A lokacin karatunsa na jami'a ne Malamin ya zama shugaban kungiyar dalibai [[Musulmai]] ta kasa wato ('''MSSN''').Daga bisani kuma ya zama mataimakin shugaban babbar kungiyar ta kasa mai kula da kasashen waje a (1979). [[File:Sheikh Zakzaky in 1990s.jpg | thumb | Zakzaky a shekarun 1990 alokacin yana bayani ga yan'uwansa ɗalibai]] Daga nan ne kuma Sheikh Zakzaky ya fara nuna goyon bayansa ga juyin juya halin da aka yi a kasar [[Iran]] a shekarar 1979.Daga nan kuma sai Zakzaky ya tafi kasar ta [[Iran]], bayan dawowarsa ne ya ci gaba da yada Gwagwarmayar dawo ma [[addini]] a kasar har zuwa shekarun 1990 inda ya tara mabiya masu dimbin yawa akasari matasa ne masu kaunar [[addini]]. '''Kungiyar Yan'uwa Musulmi''' Ibrahim Al'Zakzaky ya kafa kungiyar da ake kira ''Islamic Movement in Nigeria'' wadda ada ake kira da Muslim brothers ko kuma 'yan uwa musulmi a hausance. ===Rikice-rikicen Kungiyar Yan'uwa Musulmi=== Wannan kungiya ta El-zakzaky ta sha fama da rikice-rikice da rigingimu tun daga farkon kafata har zuwa yanzu.Fitattu daga cikin rikicin da kungiyar ta fuskanta sun hada da wanda ya faru a 1998 da kuma na 2014 da na 2015. ===Rikicin Yan shi'a na 2014 a Zariya=== A ranar 25 na watan [[Yuli]] na shekarar 2014 ne aka samu tashin hankali tsakanin yan kungiyar 'yan uwa musulmi mabiya zakzaky da sojojin [[Najeriya]] a birnin [[Zariya]] inda mutane 35 suka rasa rayukansu ciki har da 'ya'yan Ibrahim Zakzaky guda uku. Rikicin da kungiyoyin kare hakkin bil Adama ta [[duniya]] da dama ciki har da babbar kungiyar kare hakkin bil Adama ta duniya. ===Rikicin kungiyar yan'uwa musulmi na 2015=== Hakama a birnin na [[Zariya]] ne a shekarar 2015 sakamakon 'yan kungiyar 'yan uwa musulmi mabiya Sheikh Ibrahim Zakzaky sun tare hanyar da babban Hafsan Sojojin Kasar wato ''Tukur Yusuf Buratai'' zai wuce a lokacin wata ziyara da yakai birnin na Zariya.Sai sojojin suka bude wuta akan yan Shi'ar wadanda suka tare hanyar. Lamarin da ya yi muni sosai inda har ya kai ga rushe muhallan ibadarsu da ma makabartar mabiya Shi'a din. Sannan daruruwan mabiya kungiyar sun rasa rayukan su.Haka nan dai lamarin ya yi sanadiyyar rasa rayukan na hannun daman malam Zakzaky wato '''Sheikh Muhammad Mahmud Turi''' da wasu daga 'ya'yan jagoran wato Ibrahimu Zakzaky. Shi ma da kansa Zakzaky da mai ɗakinsa Zinat sun samu munannan raunuka a lokacin tashin hankalin inda daga bisani jami'an tsaro sukayi awon gaba da su aka kai su gidan gyara hali hukumar kasar ta [[Najeriya]] na tsare da su har zuwa shekarar 2021 sannan aka sallamesu. Saidai kuma 'ya'yan kungiyar ta 'yan uwa musulmi sun yi ta gwagwarmaya da yin zanga-zanga a wasu daga biranen kasar domin ganin an sakar masu jagoran nasu. Saidai lamarin na zanga-zangar ya haddasa wadansu tashe tashen hankulan inda har aka samun rashin rayuka da dama. Amma sakamakon zaman wata kotu a kasar wanda tayi a ranan 2 ga [[Disamba]]r 2016, ta yanke hukuncin umartar hukumar [[Najeriya]] da ta gaggauta sakin malam zakzaky da matarsa tare da biyansa diyyar naira miliyar 50, tare da wadan su kudirorin. A watan [[Janairu]] na 2018 ne aka soma jin duriyar malamin inda ya gabatar da wani takaitaccen jawabi wanda ba a san ko wanne wajene ba. ===Rayuwar Zakzaky ta kashin kai=== Malam Alzakzaky ya auri matarsa Zeenah Ibrahim, suna da 'ya'ya tara tare da shi. Yanzu 'ya'yansu uku suka rage namiji daya da mata biyu.Uku daga 'ya'yan Zakzaky sun rasu ne a [[Zariya]] rikicin 'yan shi'a na 2014 yayin da sauran ukun suka mutu suma a rikicin na 2015. ==Sake Karanta== *[[Harkar Musulunci a Najeriya]] *[[Rikicin ranar Qudus a Zariya]] *[[Rikicin Zariya na 2015]] *[[Shi'a]] *[[Shi'a a Najeriya]] ==Manazarta== 8vexrq18z5grazfmr7f2grdwfetiq0b 162078 162071 2022-07-28T08:13:40Z Ibkt 10164 /* Rikicin Yan shi'a na 2014 a Zariya */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Sheikh Zakzaky.jpg|thumb|Ibrahim Yakubu El-Zakzaky a shekarar 2013]] '''Ibrahim Yakubu El-Zakzaky''' malamin addinin [[musulunci]] ne, kuma shugaba a bangaren mabiya [[Shi'a]], Dan gwagwarmayar [[addini]]. Shi ya kafa kungiyar 'yan uwa [[musulmi]] a shekarar 1979 a jami'ar Ahmadu Bello Zaria, mutanen gari kuma na ce masu 'yan Shi'a ko ''''yan Burazas'''. ==Tarihin Ibrahim Zakzaky== ===Haihuwar Ibrahim Al'Zakzaky=== An haifi malam Ibrahim Al'zakzaky a garin [[Zariya]] na jihar [[Kaduna]] [[Najeriya]] a ranar 5 ga watan [[Mayu]], shekarar 1953 dai-dai da (15 [[Sha'aban]] 1372 AH). Ya halarci makarantar Allo sannan sai ya wuce makarantar [[Larabci]] a (1969-1970), Sannan yayi makarantar larabci a garin [[Kano]] daga 1971-1976,inda ya samu iliminsa na grade II. Sai kuma jami'ar Ahmadu Bello (ABU) a garin [[Zariya]] (1976-1979),inda ya kammala karatun digirinsa a kan fannin ilimin Sanin tattalin arziki (''ECONOMICS'') inda ya samu kyakkyawan sakamako saboda ya kasance dalibi mai hazakan gaske. A lokacin karatunsa na jami'a ne Malamin ya zama shugaban kungiyar dalibai [[Musulmai]] ta kasa wato ('''MSSN''').Daga bisani kuma ya zama mataimakin shugaban babbar kungiyar ta kasa mai kula da kasashen waje a (1979). [[File:Sheikh Zakzaky in 1990s.jpg | thumb | Zakzaky a shekarun 1990 alokacin yana bayani ga yan'uwansa ɗalibai]] Daga nan ne kuma Sheikh Zakzaky ya fara nuna goyon bayansa ga juyin juya halin da aka yi a kasar [[Iran]] a shekarar 1979.Daga nan kuma sai Zakzaky ya tafi kasar ta [[Iran]], bayan dawowarsa ne ya ci gaba da yada Gwagwarmayar dawo ma [[addini]] a kasar har zuwa shekarun 1990 inda ya tara mabiya masu dimbin yawa akasari matasa ne masu kaunar [[addini]]. '''Kungiyar Yan'uwa Musulmi''' Ibrahim Al'Zakzaky ya kafa kungiyar da ake kira ''Islamic Movement in Nigeria'' wadda ada ake kira da Muslim brothers ko kuma 'yan uwa musulmi a hausance. ===Rikice-rikicen Kungiyar Yan'uwa Musulmi=== Wannan kungiya ta El-zakzaky ta sha fama da rikice-rikice da rigingimu tun daga farkon kafata har zuwa yanzu.Fitattu daga cikin rikicin da kungiyar ta fuskanta sun hada da wanda ya faru a 1998 da kuma na 2014 da na 2015. ===Rikicin Yan shi'a na 2014 a Zariya=== A ranar 25 na watan [[Yuli]] na shekarar 2014 ne aka samu tashin hankali tsakanin yan kungiyar 'yan uwa musulmi mabiya zakzaky da sojojin [[Najeriya]] a birnin [[Zariya]], a yayin gudanar da lumanar zanga zanga akan nuna goyon bayan mutnen falasdinu inda mutane 35 suka rasa rayukansu ciki har da 'ya'yan Ibrahim Zakzaky guda uku. Yayan shugaban kungiyar da aka kashe, biyu daga cikinsu daliban injiniyarin ne a wata jami'a dake china, dayan kuma dalibi ne jami'atu Mustapha dake Lebanon. Rikicin da kungiyoyin kare hakkin bil Adama na [[duniya]] da dama ciki har da babbar kungiyar kare hakkin bil Adama ta duniya. ===Rikicin kungiyar yan'uwa musulmi na 2015=== Hakama a birnin na [[Zariya]] ne a shekarar 2015 sakamakon 'yan kungiyar 'yan uwa musulmi mabiya Sheikh Ibrahim Zakzaky sun tare hanyar da babban Hafsan Sojojin Kasar wato ''Tukur Yusuf Buratai'' zai wuce a lokacin wata ziyara da yakai birnin na Zariya.Sai sojojin suka bude wuta akan yan Shi'ar wadanda suka tare hanyar. Lamarin da ya yi muni sosai inda har ya kai ga rushe muhallan ibadarsu da ma makabartar mabiya Shi'a din. Sannan daruruwan mabiya kungiyar sun rasa rayukan su.Haka nan dai lamarin ya yi sanadiyyar rasa rayukan na hannun daman malam Zakzaky wato '''Sheikh Muhammad Mahmud Turi''' da wasu daga 'ya'yan jagoran wato Ibrahimu Zakzaky. Shi ma da kansa Zakzaky da mai ɗakinsa Zinat sun samu munannan raunuka a lokacin tashin hankalin inda daga bisani jami'an tsaro sukayi awon gaba da su aka kai su gidan gyara hali hukumar kasar ta [[Najeriya]] na tsare da su har zuwa shekarar 2021 sannan aka sallamesu. Saidai kuma 'ya'yan kungiyar ta 'yan uwa musulmi sun yi ta gwagwarmaya da yin zanga-zanga a wasu daga biranen kasar domin ganin an sakar masu jagoran nasu. Saidai lamarin na zanga-zangar ya haddasa wadansu tashe tashen hankulan inda har aka samun rashin rayuka da dama. Amma sakamakon zaman wata kotu a kasar wanda tayi a ranan 2 ga [[Disamba]]r 2016, ta yanke hukuncin umartar hukumar [[Najeriya]] da ta gaggauta sakin malam zakzaky da matarsa tare da biyansa diyyar naira miliyar 50, tare da wadan su kudirorin. A watan [[Janairu]] na 2018 ne aka soma jin duriyar malamin inda ya gabatar da wani takaitaccen jawabi wanda ba a san ko wanne wajene ba. ===Rayuwar Zakzaky ta kashin kai=== Malam Alzakzaky ya auri matarsa Zeenah Ibrahim, suna da 'ya'ya tara tare da shi. Yanzu 'ya'yansu uku suka rage namiji daya da mata biyu.Uku daga 'ya'yan Zakzaky sun rasu ne a [[Zariya]] rikicin 'yan shi'a na 2014 yayin da sauran ukun suka mutu suma a rikicin na 2015. ==Sake Karanta== *[[Harkar Musulunci a Najeriya]] *[[Rikicin ranar Qudus a Zariya]] *[[Rikicin Zariya na 2015]] *[[Shi'a]] *[[Shi'a a Najeriya]] ==Manazarta== gsa4bcebjlo5s3ve7tce11fj4sf35p5 162081 162078 2022-07-28T08:14:52Z Ibkt 10164 /* Rayuwar Zakzaky ta kashin kai */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Sheikh Zakzaky.jpg|thumb|Ibrahim Yakubu El-Zakzaky a shekarar 2013]] '''Ibrahim Yakubu El-Zakzaky''' malamin addinin [[musulunci]] ne, kuma shugaba a bangaren mabiya [[Shi'a]], Dan gwagwarmayar [[addini]]. Shi ya kafa kungiyar 'yan uwa [[musulmi]] a shekarar 1979 a jami'ar Ahmadu Bello Zaria, mutanen gari kuma na ce masu 'yan Shi'a ko ''''yan Burazas'''. ==Tarihin Ibrahim Zakzaky== ===Haihuwar Ibrahim Al'Zakzaky=== An haifi malam Ibrahim Al'zakzaky a garin [[Zariya]] na jihar [[Kaduna]] [[Najeriya]] a ranar 5 ga watan [[Mayu]], shekarar 1953 dai-dai da (15 [[Sha'aban]] 1372 AH). Ya halarci makarantar Allo sannan sai ya wuce makarantar [[Larabci]] a (1969-1970), Sannan yayi makarantar larabci a garin [[Kano]] daga 1971-1976,inda ya samu iliminsa na grade II. Sai kuma jami'ar Ahmadu Bello (ABU) a garin [[Zariya]] (1976-1979),inda ya kammala karatun digirinsa a kan fannin ilimin Sanin tattalin arziki (''ECONOMICS'') inda ya samu kyakkyawan sakamako saboda ya kasance dalibi mai hazakan gaske. A lokacin karatunsa na jami'a ne Malamin ya zama shugaban kungiyar dalibai [[Musulmai]] ta kasa wato ('''MSSN''').Daga bisani kuma ya zama mataimakin shugaban babbar kungiyar ta kasa mai kula da kasashen waje a (1979). [[File:Sheikh Zakzaky in 1990s.jpg | thumb | Zakzaky a shekarun 1990 alokacin yana bayani ga yan'uwansa ɗalibai]] Daga nan ne kuma Sheikh Zakzaky ya fara nuna goyon bayansa ga juyin juya halin da aka yi a kasar [[Iran]] a shekarar 1979.Daga nan kuma sai Zakzaky ya tafi kasar ta [[Iran]], bayan dawowarsa ne ya ci gaba da yada Gwagwarmayar dawo ma [[addini]] a kasar har zuwa shekarun 1990 inda ya tara mabiya masu dimbin yawa akasari matasa ne masu kaunar [[addini]]. '''Kungiyar Yan'uwa Musulmi''' Ibrahim Al'Zakzaky ya kafa kungiyar da ake kira ''Islamic Movement in Nigeria'' wadda ada ake kira da Muslim brothers ko kuma 'yan uwa musulmi a hausance. ===Rikice-rikicen Kungiyar Yan'uwa Musulmi=== Wannan kungiya ta El-zakzaky ta sha fama da rikice-rikice da rigingimu tun daga farkon kafata har zuwa yanzu.Fitattu daga cikin rikicin da kungiyar ta fuskanta sun hada da wanda ya faru a 1998 da kuma na 2014 da na 2015. ===Rikicin Yan shi'a na 2014 a Zariya=== A ranar 25 na watan [[Yuli]] na shekarar 2014 ne aka samu tashin hankali tsakanin yan kungiyar 'yan uwa musulmi mabiya zakzaky da sojojin [[Najeriya]] a birnin [[Zariya]], a yayin gudanar da lumanar zanga zanga akan nuna goyon bayan mutnen falasdinu inda mutane 35 suka rasa rayukansu ciki har da 'ya'yan Ibrahim Zakzaky guda uku. Yayan shugaban kungiyar da aka kashe, biyu daga cikinsu daliban injiniyarin ne a wata jami'a dake china, dayan kuma dalibi ne jami'atu Mustapha dake Lebanon. Rikicin da kungiyoyin kare hakkin bil Adama na [[duniya]] da dama ciki har da babbar kungiyar kare hakkin bil Adama ta duniya. ===Rikicin kungiyar yan'uwa musulmi na 2015=== Hakama a birnin na [[Zariya]] ne a shekarar 2015 sakamakon 'yan kungiyar 'yan uwa musulmi mabiya Sheikh Ibrahim Zakzaky sun tare hanyar da babban Hafsan Sojojin Kasar wato ''Tukur Yusuf Buratai'' zai wuce a lokacin wata ziyara da yakai birnin na Zariya.Sai sojojin suka bude wuta akan yan Shi'ar wadanda suka tare hanyar. Lamarin da ya yi muni sosai inda har ya kai ga rushe muhallan ibadarsu da ma makabartar mabiya Shi'a din. Sannan daruruwan mabiya kungiyar sun rasa rayukan su.Haka nan dai lamarin ya yi sanadiyyar rasa rayukan na hannun daman malam Zakzaky wato '''Sheikh Muhammad Mahmud Turi''' da wasu daga 'ya'yan jagoran wato Ibrahimu Zakzaky. Shi ma da kansa Zakzaky da mai ɗakinsa Zinat sun samu munannan raunuka a lokacin tashin hankalin inda daga bisani jami'an tsaro sukayi awon gaba da su aka kai su gidan gyara hali hukumar kasar ta [[Najeriya]] na tsare da su har zuwa shekarar 2021 sannan aka sallamesu. Saidai kuma 'ya'yan kungiyar ta 'yan uwa musulmi sun yi ta gwagwarmaya da yin zanga-zanga a wasu daga biranen kasar domin ganin an sakar masu jagoran nasu. Saidai lamarin na zanga-zangar ya haddasa wadansu tashe tashen hankulan inda har aka samun rashin rayuka da dama. Amma sakamakon zaman wata kotu a kasar wanda tayi a ranan 2 ga [[Disamba]]r 2016, ta yanke hukuncin umartar hukumar [[Najeriya]] da ta gaggauta sakin malam zakzaky da matarsa tare da biyansa diyyar naira miliyar 50, tare da wadan su kudirorin. A watan [[Janairu]] na 2018 ne aka soma jin duriyar malamin inda ya gabatar da wani takaitaccen jawabi wanda ba a san ko wanne wajene ba. ===Rayuwar Zakzaky ta kashin kai=== Malam Alzakzaky ya auri matarsa [[Zeenah Ibrahim zakzaky]], suna da 'ya'ya tara tare da shi. Yanzu 'ya'yansu uku suka rage namiji daya da mata biyu.Uku daga 'ya'yan Zakzaky sun rasu ne a [[Zariya]] rikicin 'yan shi'a na 2014 yayin da sauran ukun suka mutu suma a rikicin na 2015. ==Sake Karanta== *[[Harkar Musulunci a Najeriya]] *[[Rikicin ranar Qudus a Zariya]] *[[Rikicin Zariya na 2015]] *[[Shi'a]] *[[Shi'a a Najeriya]] ==Manazarta== b9wqmp4mdmvfrnux3c4c2mtkdoobsc2 162088 162081 2022-07-28T08:19:17Z Ibkt 10164 /* Rayuwar Zakzaky ta kashin kai */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Sheikh Zakzaky.jpg|thumb|Ibrahim Yakubu El-Zakzaky a shekarar 2013]] '''Ibrahim Yakubu El-Zakzaky''' malamin addinin [[musulunci]] ne, kuma shugaba a bangaren mabiya [[Shi'a]], Dan gwagwarmayar [[addini]]. Shi ya kafa kungiyar 'yan uwa [[musulmi]] a shekarar 1979 a jami'ar Ahmadu Bello Zaria, mutanen gari kuma na ce masu 'yan Shi'a ko ''''yan Burazas'''. ==Tarihin Ibrahim Zakzaky== ===Haihuwar Ibrahim Al'Zakzaky=== An haifi malam Ibrahim Al'zakzaky a garin [[Zariya]] na jihar [[Kaduna]] [[Najeriya]] a ranar 5 ga watan [[Mayu]], shekarar 1953 dai-dai da (15 [[Sha'aban]] 1372 AH). Ya halarci makarantar Allo sannan sai ya wuce makarantar [[Larabci]] a (1969-1970), Sannan yayi makarantar larabci a garin [[Kano]] daga 1971-1976,inda ya samu iliminsa na grade II. Sai kuma jami'ar Ahmadu Bello (ABU) a garin [[Zariya]] (1976-1979),inda ya kammala karatun digirinsa a kan fannin ilimin Sanin tattalin arziki (''ECONOMICS'') inda ya samu kyakkyawan sakamako saboda ya kasance dalibi mai hazakan gaske. A lokacin karatunsa na jami'a ne Malamin ya zama shugaban kungiyar dalibai [[Musulmai]] ta kasa wato ('''MSSN''').Daga bisani kuma ya zama mataimakin shugaban babbar kungiyar ta kasa mai kula da kasashen waje a (1979). [[File:Sheikh Zakzaky in 1990s.jpg | thumb | Zakzaky a shekarun 1990 alokacin yana bayani ga yan'uwansa ɗalibai]] Daga nan ne kuma Sheikh Zakzaky ya fara nuna goyon bayansa ga juyin juya halin da aka yi a kasar [[Iran]] a shekarar 1979.Daga nan kuma sai Zakzaky ya tafi kasar ta [[Iran]], bayan dawowarsa ne ya ci gaba da yada Gwagwarmayar dawo ma [[addini]] a kasar har zuwa shekarun 1990 inda ya tara mabiya masu dimbin yawa akasari matasa ne masu kaunar [[addini]]. '''Kungiyar Yan'uwa Musulmi''' Ibrahim Al'Zakzaky ya kafa kungiyar da ake kira ''Islamic Movement in Nigeria'' wadda ada ake kira da Muslim brothers ko kuma 'yan uwa musulmi a hausance. ===Rikice-rikicen Kungiyar Yan'uwa Musulmi=== Wannan kungiya ta El-zakzaky ta sha fama da rikice-rikice da rigingimu tun daga farkon kafata har zuwa yanzu.Fitattu daga cikin rikicin da kungiyar ta fuskanta sun hada da wanda ya faru a 1998 da kuma na 2014 da na 2015. ===Rikicin Yan shi'a na 2014 a Zariya=== A ranar 25 na watan [[Yuli]] na shekarar 2014 ne aka samu tashin hankali tsakanin yan kungiyar 'yan uwa musulmi mabiya zakzaky da sojojin [[Najeriya]] a birnin [[Zariya]], a yayin gudanar da lumanar zanga zanga akan nuna goyon bayan mutnen falasdinu inda mutane 35 suka rasa rayukansu ciki har da 'ya'yan Ibrahim Zakzaky guda uku. Yayan shugaban kungiyar da aka kashe, biyu daga cikinsu daliban injiniyarin ne a wata jami'a dake china, dayan kuma dalibi ne jami'atu Mustapha dake Lebanon. Rikicin da kungiyoyin kare hakkin bil Adama na [[duniya]] da dama ciki har da babbar kungiyar kare hakkin bil Adama ta duniya. ===Rikicin kungiyar yan'uwa musulmi na 2015=== Hakama a birnin na [[Zariya]] ne a shekarar 2015 sakamakon 'yan kungiyar 'yan uwa musulmi mabiya Sheikh Ibrahim Zakzaky sun tare hanyar da babban Hafsan Sojojin Kasar wato ''Tukur Yusuf Buratai'' zai wuce a lokacin wata ziyara da yakai birnin na Zariya.Sai sojojin suka bude wuta akan yan Shi'ar wadanda suka tare hanyar. Lamarin da ya yi muni sosai inda har ya kai ga rushe muhallan ibadarsu da ma makabartar mabiya Shi'a din. Sannan daruruwan mabiya kungiyar sun rasa rayukan su.Haka nan dai lamarin ya yi sanadiyyar rasa rayukan na hannun daman malam Zakzaky wato '''Sheikh Muhammad Mahmud Turi''' da wasu daga 'ya'yan jagoran wato Ibrahimu Zakzaky. Shi ma da kansa Zakzaky da mai ɗakinsa Zinat sun samu munannan raunuka a lokacin tashin hankalin inda daga bisani jami'an tsaro sukayi awon gaba da su aka kai su gidan gyara hali hukumar kasar ta [[Najeriya]] na tsare da su har zuwa shekarar 2021 sannan aka sallamesu. Saidai kuma 'ya'yan kungiyar ta 'yan uwa musulmi sun yi ta gwagwarmaya da yin zanga-zanga a wasu daga biranen kasar domin ganin an sakar masu jagoran nasu. Saidai lamarin na zanga-zangar ya haddasa wadansu tashe tashen hankulan inda har aka samun rashin rayuka da dama. Amma sakamakon zaman wata kotu a kasar wanda tayi a ranan 2 ga [[Disamba]]r 2016, ta yanke hukuncin umartar hukumar [[Najeriya]] da ta gaggauta sakin malam zakzaky da matarsa tare da biyansa diyyar naira miliyar 50, tare da wadan su kudirorin. A watan [[Janairu]] na 2018 ne aka soma jin duriyar malamin inda ya gabatar da wani takaitaccen jawabi wanda ba a san ko wanne wajene ba. ===Rayuwar Zakzaky ta kashin kai=== Malam Alzakzaky ya auri matarsa [[Zeenah Ibrahim zakzaky]], suna da 'ya'ya tara tare da shi. Yanzu 'ya'yansu uku suka rage namiji daya da mata biyu.Uku daga 'ya'yan Zakzaky an kashe su ne [[Zariya]], a lokacin lumanar zanga zangar nuna goyon Falasdinu, sune Ahmad Ibrahim Zakzaky, Hamid Ibrahim Zakzaky da kuma Mahmoud Ibrahim Zakzaky. rikicin 'yan shi'a na 2014 yayin da sauran ukun suka mutu suma a rikicin na 2015. ==Sake Karanta== *[[Harkar Musulunci a Najeriya]] *[[Rikicin ranar Qudus a Zariya]] *[[Rikicin Zariya na 2015]] *[[Shi'a]] *[[Shi'a a Najeriya]] ==Manazarta== icnnenpcqocv2vphvfjx9p1ao7c2mfv 162090 162088 2022-07-28T08:21:44Z Ibkt 10164 /* Rayuwar Zakzaky ta kashin kai */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Sheikh Zakzaky.jpg|thumb|Ibrahim Yakubu El-Zakzaky a shekarar 2013]] '''Ibrahim Yakubu El-Zakzaky''' malamin addinin [[musulunci]] ne, kuma shugaba a bangaren mabiya [[Shi'a]], Dan gwagwarmayar [[addini]]. Shi ya kafa kungiyar 'yan uwa [[musulmi]] a shekarar 1979 a jami'ar Ahmadu Bello Zaria, mutanen gari kuma na ce masu 'yan Shi'a ko ''''yan Burazas'''. ==Tarihin Ibrahim Zakzaky== ===Haihuwar Ibrahim Al'Zakzaky=== An haifi malam Ibrahim Al'zakzaky a garin [[Zariya]] na jihar [[Kaduna]] [[Najeriya]] a ranar 5 ga watan [[Mayu]], shekarar 1953 dai-dai da (15 [[Sha'aban]] 1372 AH). Ya halarci makarantar Allo sannan sai ya wuce makarantar [[Larabci]] a (1969-1970), Sannan yayi makarantar larabci a garin [[Kano]] daga 1971-1976,inda ya samu iliminsa na grade II. Sai kuma jami'ar Ahmadu Bello (ABU) a garin [[Zariya]] (1976-1979),inda ya kammala karatun digirinsa a kan fannin ilimin Sanin tattalin arziki (''ECONOMICS'') inda ya samu kyakkyawan sakamako saboda ya kasance dalibi mai hazakan gaske. A lokacin karatunsa na jami'a ne Malamin ya zama shugaban kungiyar dalibai [[Musulmai]] ta kasa wato ('''MSSN''').Daga bisani kuma ya zama mataimakin shugaban babbar kungiyar ta kasa mai kula da kasashen waje a (1979). [[File:Sheikh Zakzaky in 1990s.jpg | thumb | Zakzaky a shekarun 1990 alokacin yana bayani ga yan'uwansa ɗalibai]] Daga nan ne kuma Sheikh Zakzaky ya fara nuna goyon bayansa ga juyin juya halin da aka yi a kasar [[Iran]] a shekarar 1979.Daga nan kuma sai Zakzaky ya tafi kasar ta [[Iran]], bayan dawowarsa ne ya ci gaba da yada Gwagwarmayar dawo ma [[addini]] a kasar har zuwa shekarun 1990 inda ya tara mabiya masu dimbin yawa akasari matasa ne masu kaunar [[addini]]. '''Kungiyar Yan'uwa Musulmi''' Ibrahim Al'Zakzaky ya kafa kungiyar da ake kira ''Islamic Movement in Nigeria'' wadda ada ake kira da Muslim brothers ko kuma 'yan uwa musulmi a hausance. ===Rikice-rikicen Kungiyar Yan'uwa Musulmi=== Wannan kungiya ta El-zakzaky ta sha fama da rikice-rikice da rigingimu tun daga farkon kafata har zuwa yanzu.Fitattu daga cikin rikicin da kungiyar ta fuskanta sun hada da wanda ya faru a 1998 da kuma na 2014 da na 2015. ===Rikicin Yan shi'a na 2014 a Zariya=== A ranar 25 na watan [[Yuli]] na shekarar 2014 ne aka samu tashin hankali tsakanin yan kungiyar 'yan uwa musulmi mabiya zakzaky da sojojin [[Najeriya]] a birnin [[Zariya]], a yayin gudanar da lumanar zanga zanga akan nuna goyon bayan mutnen falasdinu inda mutane 35 suka rasa rayukansu ciki har da 'ya'yan Ibrahim Zakzaky guda uku. Yayan shugaban kungiyar da aka kashe, biyu daga cikinsu daliban injiniyarin ne a wata jami'a dake china, dayan kuma dalibi ne jami'atu Mustapha dake Lebanon. Rikicin da kungiyoyin kare hakkin bil Adama na [[duniya]] da dama ciki har da babbar kungiyar kare hakkin bil Adama ta duniya. ===Rikicin kungiyar yan'uwa musulmi na 2015=== Hakama a birnin na [[Zariya]] ne a shekarar 2015 sakamakon 'yan kungiyar 'yan uwa musulmi mabiya Sheikh Ibrahim Zakzaky sun tare hanyar da babban Hafsan Sojojin Kasar wato ''Tukur Yusuf Buratai'' zai wuce a lokacin wata ziyara da yakai birnin na Zariya.Sai sojojin suka bude wuta akan yan Shi'ar wadanda suka tare hanyar. Lamarin da ya yi muni sosai inda har ya kai ga rushe muhallan ibadarsu da ma makabartar mabiya Shi'a din. Sannan daruruwan mabiya kungiyar sun rasa rayukan su.Haka nan dai lamarin ya yi sanadiyyar rasa rayukan na hannun daman malam Zakzaky wato '''Sheikh Muhammad Mahmud Turi''' da wasu daga 'ya'yan jagoran wato Ibrahimu Zakzaky. Shi ma da kansa Zakzaky da mai ɗakinsa Zinat sun samu munannan raunuka a lokacin tashin hankalin inda daga bisani jami'an tsaro sukayi awon gaba da su aka kai su gidan gyara hali hukumar kasar ta [[Najeriya]] na tsare da su har zuwa shekarar 2021 sannan aka sallamesu. Saidai kuma 'ya'yan kungiyar ta 'yan uwa musulmi sun yi ta gwagwarmaya da yin zanga-zanga a wasu daga biranen kasar domin ganin an sakar masu jagoran nasu. Saidai lamarin na zanga-zangar ya haddasa wadansu tashe tashen hankulan inda har aka samun rashin rayuka da dama. Amma sakamakon zaman wata kotu a kasar wanda tayi a ranan 2 ga [[Disamba]]r 2016, ta yanke hukuncin umartar hukumar [[Najeriya]] da ta gaggauta sakin malam zakzaky da matarsa tare da biyansa diyyar naira miliyar 50, tare da wadan su kudirorin. A watan [[Janairu]] na 2018 ne aka soma jin duriyar malamin inda ya gabatar da wani takaitaccen jawabi wanda ba a san ko wanne wajene ba. ===Rayuwar Zakzaky ta kashin kai=== Malam Alzakzaky ya auri matarsa [[Zeenah Ibrahim zakzaky]], suna da 'ya'ya tara tare da shi. Yanzu 'ya'yansu uku suka rage namiji daya da mata biyu.Uku daga 'ya'yan Zakzaky an kashe su ne [[Zariya]], a lokacin lumanar zanga zangar nuna goyon Falasdinu, sune Ahmad Ibrahim Zakzaky, Hamid Ibrahim Zakzaky da kuma Mahmoud Ibrahim Zakzaky, kuma hakan ya faru ne a 2014, a karkashin Gwamnatin Goodluck Ebele. rikicin 'yan shi'a na 2014 yayin da sauran ukun suka mutu suma a rikicin na 2015. ==Sake Karanta== *[[Harkar Musulunci a Najeriya]] *[[Rikicin ranar Qudus a Zariya]] *[[Rikicin Zariya na 2015]] *[[Shi'a]] *[[Shi'a a Najeriya]] ==Manazarta== 1uxvd3zxkfi4ua9h6x10xe1ha2z4fbb 162096 162090 2022-07-28T08:29:41Z Ibkt 10164 /* Rayuwar Zakzaky ta kashin kai */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Sheikh Zakzaky.jpg|thumb|Ibrahim Yakubu El-Zakzaky a shekarar 2013]] '''Ibrahim Yakubu El-Zakzaky''' malamin addinin [[musulunci]] ne, kuma shugaba a bangaren mabiya [[Shi'a]], Dan gwagwarmayar [[addini]]. Shi ya kafa kungiyar 'yan uwa [[musulmi]] a shekarar 1979 a jami'ar Ahmadu Bello Zaria, mutanen gari kuma na ce masu 'yan Shi'a ko ''''yan Burazas'''. ==Tarihin Ibrahim Zakzaky== ===Haihuwar Ibrahim Al'Zakzaky=== An haifi malam Ibrahim Al'zakzaky a garin [[Zariya]] na jihar [[Kaduna]] [[Najeriya]] a ranar 5 ga watan [[Mayu]], shekarar 1953 dai-dai da (15 [[Sha'aban]] 1372 AH). Ya halarci makarantar Allo sannan sai ya wuce makarantar [[Larabci]] a (1969-1970), Sannan yayi makarantar larabci a garin [[Kano]] daga 1971-1976,inda ya samu iliminsa na grade II. Sai kuma jami'ar Ahmadu Bello (ABU) a garin [[Zariya]] (1976-1979),inda ya kammala karatun digirinsa a kan fannin ilimin Sanin tattalin arziki (''ECONOMICS'') inda ya samu kyakkyawan sakamako saboda ya kasance dalibi mai hazakan gaske. A lokacin karatunsa na jami'a ne Malamin ya zama shugaban kungiyar dalibai [[Musulmai]] ta kasa wato ('''MSSN''').Daga bisani kuma ya zama mataimakin shugaban babbar kungiyar ta kasa mai kula da kasashen waje a (1979). [[File:Sheikh Zakzaky in 1990s.jpg | thumb | Zakzaky a shekarun 1990 alokacin yana bayani ga yan'uwansa ɗalibai]] Daga nan ne kuma Sheikh Zakzaky ya fara nuna goyon bayansa ga juyin juya halin da aka yi a kasar [[Iran]] a shekarar 1979.Daga nan kuma sai Zakzaky ya tafi kasar ta [[Iran]], bayan dawowarsa ne ya ci gaba da yada Gwagwarmayar dawo ma [[addini]] a kasar har zuwa shekarun 1990 inda ya tara mabiya masu dimbin yawa akasari matasa ne masu kaunar [[addini]]. '''Kungiyar Yan'uwa Musulmi''' Ibrahim Al'Zakzaky ya kafa kungiyar da ake kira ''Islamic Movement in Nigeria'' wadda ada ake kira da Muslim brothers ko kuma 'yan uwa musulmi a hausance. ===Rikice-rikicen Kungiyar Yan'uwa Musulmi=== Wannan kungiya ta El-zakzaky ta sha fama da rikice-rikice da rigingimu tun daga farkon kafata har zuwa yanzu.Fitattu daga cikin rikicin da kungiyar ta fuskanta sun hada da wanda ya faru a 1998 da kuma na 2014 da na 2015. ===Rikicin Yan shi'a na 2014 a Zariya=== A ranar 25 na watan [[Yuli]] na shekarar 2014 ne aka samu tashin hankali tsakanin yan kungiyar 'yan uwa musulmi mabiya zakzaky da sojojin [[Najeriya]] a birnin [[Zariya]], a yayin gudanar da lumanar zanga zanga akan nuna goyon bayan mutnen falasdinu inda mutane 35 suka rasa rayukansu ciki har da 'ya'yan Ibrahim Zakzaky guda uku. Yayan shugaban kungiyar da aka kashe, biyu daga cikinsu daliban injiniyarin ne a wata jami'a dake china, dayan kuma dalibi ne jami'atu Mustapha dake Lebanon. Rikicin da kungiyoyin kare hakkin bil Adama na [[duniya]] da dama ciki har da babbar kungiyar kare hakkin bil Adama ta duniya. ===Rikicin kungiyar yan'uwa musulmi na 2015=== Hakama a birnin na [[Zariya]] ne a shekarar 2015 sakamakon 'yan kungiyar 'yan uwa musulmi mabiya Sheikh Ibrahim Zakzaky sun tare hanyar da babban Hafsan Sojojin Kasar wato ''Tukur Yusuf Buratai'' zai wuce a lokacin wata ziyara da yakai birnin na Zariya.Sai sojojin suka bude wuta akan yan Shi'ar wadanda suka tare hanyar. Lamarin da ya yi muni sosai inda har ya kai ga rushe muhallan ibadarsu da ma makabartar mabiya Shi'a din. Sannan daruruwan mabiya kungiyar sun rasa rayukan su.Haka nan dai lamarin ya yi sanadiyyar rasa rayukan na hannun daman malam Zakzaky wato '''Sheikh Muhammad Mahmud Turi''' da wasu daga 'ya'yan jagoran wato Ibrahimu Zakzaky. Shi ma da kansa Zakzaky da mai ɗakinsa Zinat sun samu munannan raunuka a lokacin tashin hankalin inda daga bisani jami'an tsaro sukayi awon gaba da su aka kai su gidan gyara hali hukumar kasar ta [[Najeriya]] na tsare da su har zuwa shekarar 2021 sannan aka sallamesu. Saidai kuma 'ya'yan kungiyar ta 'yan uwa musulmi sun yi ta gwagwarmaya da yin zanga-zanga a wasu daga biranen kasar domin ganin an sakar masu jagoran nasu. Saidai lamarin na zanga-zangar ya haddasa wadansu tashe tashen hankulan inda har aka samun rashin rayuka da dama. Amma sakamakon zaman wata kotu a kasar wanda tayi a ranan 2 ga [[Disamba]]r 2016, ta yanke hukuncin umartar hukumar [[Najeriya]] da ta gaggauta sakin malam zakzaky da matarsa tare da biyansa diyyar naira miliyar 50, tare da wadan su kudirorin. A watan [[Janairu]] na 2018 ne aka soma jin duriyar malamin inda ya gabatar da wani takaitaccen jawabi wanda ba a san ko wanne wajene ba. ===Rayuwar Zakzaky ta kashin kai=== Malam Alzakzaky ya auri matarsa [[Zeenah Ibrahim zakzaky]], suna da 'ya'ya tara tare da shi. Yanzu 'ya'yansu uku suka rage namiji daya da mata biyu.Uku daga 'ya'yan Zakzaky an kashe su ne [[Zariya]], a lokacin lumanar zanga zangar nuna goyon Falasdinu, sune Ahmad Ibrahim Zakzaky, Hamid Ibrahim Zakzaky da kuma Mahmoud Ibrahim Zakzaky, kuma hakan ya faru ne a 2014, a karkashin Gwamnatin Goodluck Ebele. Har ila yau an kara kashe wasu yayasnsa maza ukku a ranar 12 ga watan Disamban 2015, wanda suka hada da Ali Haidar Ibrahim Zakzaky, Humaid Ibrahim Zakzaky da kuma Hammad Ibrahim Zakzaky. Kuma hakan ya faru ne a karkashin Gwamnatin Muhammadu Buhari. ==Sake Karanta== *[[Harkar Musulunci a Najeriya]] *[[Rikicin ranar Qudus a Zariya]] *[[Rikicin Zariya na 2015]] *[[Shi'a]] *[[Shi'a a Najeriya]] ==Manazarta== ipi2okjwvwjhyixdkk3ey3assw4rbc8 Abdullahi Umar Ganduje 0 6670 161979 136419 2022-07-27T22:38:44Z Ibkt 10164 wikitext text/x-wiki {{databox}} [[File:GG Family.jpg| An haifi Abdullahi Umar a kauyen Ganduje da ke karamar hukumar [[Dawakin Tofa]] ta jahar Kano a cikin kasar Najeriya a shekarar 1949. Ya fara karatun Kur'ani da Islamiyya a kauyensa inda ya samu ilimin addini. Daga nan kuma ya shiga makarantar firamare ta Dawakin Tofa daga shekarar 1956 zuwa shekarar 1963. Ganduje ya fara makarantar sakandaren Birnin Kudu daga shekarar 1964 kuma ya kammala ta a shekarar 1968. Bayan nan, Ganduje ya shiga makarantar horar da malamai da ke Kano tsakanin shekara ta 1969 zuwa shekarar 1972 inda ya shiga Jami'ar Ahmadu Bello da ke Zaria a jahar Kaduna. Ya kammala karatun jami'a a fannin ilimi cikin shekarar ta 1975. A shekarar 1979 ne kuma ya kammala digirinsa na biyu daga Jami'ar Bayero ta Kano sannan ya kara komawa Ahmadu Bello daga shekarar 1984 zuwa shekara ta 1985 don karantar ilimin tafiyar da gwamnati. A shekara ta 1993 ne ya samu digirin-digirgir daga Jami'ar Ibadan. Siyasa Ganduje ya shiga jam'iyyar NPN a jamhuriyya ta biyu sannan ya zama mataimakin sakatare na jahar Kano daga shekara ta 1979 zuwa shekarar 1980. Ya tsaya takarar wakiltar Kano a zauren majalisar wakilai a shekarar 1979 a jam'iyyar NPN amma bai yi nasara a zaben ba. A shekarar 1998 ya shiga jam'iyyar PDP inda ya nemi jam'iyyar ta tsayar da shi takarar gwamna, amma bai yi nasara ba bayan da PDPn ta tsayar da Rabi'u Musa Kwankwaso. An zabi Ganduje a matsayin mataimakin Gwamna Rabi'u Musa Kwankwaso tsakanin shekarar 1999 zuwa 2003. Baya ga haka, an nada shi a matsayin kwamishinan kananan hukumomi. Daga shekarar 2003 zuwa 2007, ya rike mukamin mai bai wa ministan tsaro shawara na Najeriya, wato Rabi'u Kwankwaso, An zabi Ganduje a matsayin shugaban kwalejin fasaha a Ado Ekiti a 2008 daga nan kuma aka nada shi a matsayin babban sakataren Hukumar Kula da Tafkin Chadi da ke Ndjamena. Ya kuma kasance daga cikin wadanda suka halarci taron yi wa tsarin siyasa a Najeriya garambawul a 2006. Kwankwaso da Ganduje sun kuma yi rashin nasara a zaben da suka nemi ta-zarce inda Malam Ibrahim Shekarau ya samu nasara. An sake zabar Kwankwaso da Ganduje ranar 27 ga watan Afrilun 2011 inda aka rantsar da su ranar 29 ga Mayun 2011 domin karasa zangon mulkinsu na biyu.<ref name="TNO">{{cite web|last1=Kolade|first1=Adeyemi|title=Ganduje scales screening in Kano governorship race|url=http://thenationonlineng.net/ganduje-scales-screening-kano-governorship-race/|publisher=The Nation|accessdate=16 October 2018|date=2 December 2014}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.punchng.com/news/kwankwasos-deputy-ganduje-wins-kano-gov-election/|title=Archived copy|accessdate=2015-05-24|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150413065558/http://www.punchng.com/news/kwankwasos-deputy-ganduje-wins-kano-gov-election/|archivedate=13 April 2015|df=dmy}}.</ref> ==Badakalar cin hanci== Ganduje na fuskantar tuhuma daga al'umma daban-daban a kan wani bidiyo da wata jaridar yanar gizo, wato 'Daily Nigerian' ta fitar, inda aka ga Gandujen na karbar daloli daga hannun wani ɗan kwangila yana tura su aljihun babban rigarsa, ɗan kwangilan na fadi masa cewar kaga haka yafi rufin asiri. Amma gwamnati ta yi mirsisi ba tare da tace komai ba akan hakan, sai majalisar jahar ta nemi shugaban jaridar Ja.afar Ja.afar da ya gurfana a gabanta dan tabbatar da sahihancin bidiyon daya fitar, daga nan sukai watsi da batun, kuma da akwai wani lauya Mai zaman kansa wato [[Audu Bulama Bukarti]] wanda a lokacin da abun ya faru Yana kasar Ingila wanda ya fada cewa ya tambayi mukaddashin hukumar EFCC wato Ibrahim Magu Kuma ya tabbatar mai da wannan bidiyon na gaskiya ne. {{Gwamnonin Jihar Kano}} == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Ganduje, Abdullahi Umar}} [[Category:Mutanen Afirka]] [[Category:Kano (jiha)]] [[Category:Jihar Kano]] [[Category:Mutane Jihar kano]] [[Category:Mutane Kano]] [[Category:Gwamnonin jihar Kano]] [[Category:'Yan siyasan Najeriya]] <references /> [[Category:Fulani]] 1jvic7j1k96zg9io7s8eyckg2nndwov 161980 161979 2022-07-27T22:39:06Z Ibkt 10164 wikitext text/x-wiki {{databox}} [[File:GG Family.jpg| An haifi Abdullahi Umar a kauyen Ganduje da ke karamar hukumar [[Dawakin Tofa]] ta jihar Kano a cikin kasar Najeriya a shekarar 1949. Ya fara karatun Kur'ani da Islamiyya a kauyensa inda ya samu ilimin addini. Daga nan kuma ya shiga makarantar firamare ta Dawakin Tofa daga shekarar 1956 zuwa shekarar 1963. Ganduje ya fara makarantar sakandaren Birnin Kudu daga shekarar 1964 kuma ya kammala ta a shekarar 1968. Bayan nan, Ganduje ya shiga makarantar horar da malamai da ke Kano tsakanin shekara ta 1969 zuwa shekarar 1972 inda ya shiga Jami'ar Ahmadu Bello da ke Zaria a jahar Kaduna. Ya kammala karatun jami'a a fannin ilimi cikin shekarar ta 1975. A shekarar 1979 ne kuma ya kammala digirinsa na biyu daga Jami'ar Bayero ta Kano sannan ya kara komawa Ahmadu Bello daga shekarar 1984 zuwa shekara ta 1985 don karantar ilimin tafiyar da gwamnati. A shekara ta 1993 ne ya samu digirin-digirgir daga Jami'ar Ibadan. Siyasa Ganduje ya shiga jam'iyyar NPN a jamhuriyya ta biyu sannan ya zama mataimakin sakatare na jahar Kano daga shekara ta 1979 zuwa shekarar 1980. Ya tsaya takarar wakiltar Kano a zauren majalisar wakilai a shekarar 1979 a jam'iyyar NPN amma bai yi nasara a zaben ba. A shekarar 1998 ya shiga jam'iyyar PDP inda ya nemi jam'iyyar ta tsayar da shi takarar gwamna, amma bai yi nasara ba bayan da PDPn ta tsayar da Rabi'u Musa Kwankwaso. An zabi Ganduje a matsayin mataimakin Gwamna Rabi'u Musa Kwankwaso tsakanin shekarar 1999 zuwa 2003. Baya ga haka, an nada shi a matsayin kwamishinan kananan hukumomi. Daga shekarar 2003 zuwa 2007, ya rike mukamin mai bai wa ministan tsaro shawara na Najeriya, wato Rabi'u Kwankwaso, An zabi Ganduje a matsayin shugaban kwalejin fasaha a Ado Ekiti a 2008 daga nan kuma aka nada shi a matsayin babban sakataren Hukumar Kula da Tafkin Chadi da ke Ndjamena. Ya kuma kasance daga cikin wadanda suka halarci taron yi wa tsarin siyasa a Najeriya garambawul a 2006. Kwankwaso da Ganduje sun kuma yi rashin nasara a zaben da suka nemi ta-zarce inda Malam Ibrahim Shekarau ya samu nasara. An sake zabar Kwankwaso da Ganduje ranar 27 ga watan Afrilun 2011 inda aka rantsar da su ranar 29 ga Mayun 2011 domin karasa zangon mulkinsu na biyu.<ref name="TNO">{{cite web|last1=Kolade|first1=Adeyemi|title=Ganduje scales screening in Kano governorship race|url=http://thenationonlineng.net/ganduje-scales-screening-kano-governorship-race/|publisher=The Nation|accessdate=16 October 2018|date=2 December 2014}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.punchng.com/news/kwankwasos-deputy-ganduje-wins-kano-gov-election/|title=Archived copy|accessdate=2015-05-24|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150413065558/http://www.punchng.com/news/kwankwasos-deputy-ganduje-wins-kano-gov-election/|archivedate=13 April 2015|df=dmy}}.</ref> ==Badakalar cin hanci== Ganduje na fuskantar tuhuma daga al'umma daban-daban a kan wani bidiyo da wata jaridar yanar gizo, wato 'Daily Nigerian' ta fitar, inda aka ga Gandujen na karbar daloli daga hannun wani ɗan kwangila yana tura su aljihun babban rigarsa, ɗan kwangilan na fadi masa cewar kaga haka yafi rufin asiri. Amma gwamnati ta yi mirsisi ba tare da tace komai ba akan hakan, sai majalisar jahar ta nemi shugaban jaridar Ja.afar Ja.afar da ya gurfana a gabanta dan tabbatar da sahihancin bidiyon daya fitar, daga nan sukai watsi da batun, kuma da akwai wani lauya Mai zaman kansa wato [[Audu Bulama Bukarti]] wanda a lokacin da abun ya faru Yana kasar Ingila wanda ya fada cewa ya tambayi mukaddashin hukumar EFCC wato Ibrahim Magu Kuma ya tabbatar mai da wannan bidiyon na gaskiya ne. {{Gwamnonin Jihar Kano}} == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Ganduje, Abdullahi Umar}} [[Category:Mutanen Afirka]] [[Category:Kano (jiha)]] [[Category:Jihar Kano]] [[Category:Mutane Jihar kano]] [[Category:Mutane Kano]] [[Category:Gwamnonin jihar Kano]] [[Category:'Yan siyasan Najeriya]] <references /> [[Category:Fulani]] enpo5oughx3j2uygb9x9i2chrl5se95 161986 161980 2022-07-27T22:43:08Z Ibkt 10164 gyara wikitext text/x-wiki {{databox}} [[File:GG Family.jpg| An haifi Abdullahi Umar a kauyen Ganduje da ke karamar hukumar [[Dawakin Tofa]], [[jihar Kano]] a cikin kasar Najeriya a shekarar 1949. Ya fara karatun Kur'ani da Islamiyya a kauyensa inda ya samu ilimin addini. Daga nan kuma ya shiga makarantar firamare ta Dawakin Tofa daga shekarar 1956 zuwa shekarar 1963. Ganduje ya fara makarantar sakandaren Birnin Kudu daga shekarar 1964 kuma ya kammala ta a shekarar 1968. Bayan nan, Ganduje ya shiga makarantar horar da malamai da ke Kano tsakanin shekara ta 1969 zuwa shekarar 1972 inda ya shiga Jami'ar Ahmadu Bello da ke Zaria a jahar Kaduna Ya kammala karatun jami'a a fannin ilimi cikin shekarar ta 1975. A shekarar 1979 ne kuma ya kammala digirinsa na biyu daga Jami'ar Bayero ta Kano sannan ya kara komawa Ahmadu Bello daga shekarar 1984 zuwa shekara ta 1985 don karantar ilimin tafiyar da gwamnati. A shekara ta 1993 ne ya samu digirin-digirgir daga Jami'ar Ibadan. Siyasa Ganduje ya shiga jam'iyyar NPN a jamhuriyya ta biyu sannan ya zama mataimakin sakatare na jahar Kano daga shekara ta 1979 zuwa shekarar 1980. Ya tsaya takarar wakiltar Kano a zauren majalisar wakilai a shekarar 1979 a jam'iyyar NPN amma bai yi nasara a zaben ba. A shekarar 1998 ya shiga jam'iyyar PDP inda ya nemi jam'iyyar ta tsayar da shi takarar gwamna, amma bai yi nasara ba bayan da PDPn ta tsayar da Rabi'u Musa Kwankwaso. An zabi Ganduje a matsayin mataimakin Gwamna Rabi'u Musa Kwankwaso tsakanin shekarar 1999 zuwa 2003. Baya ga haka, an nada shi a matsayin kwamishinan kananan hukumomi. Daga shekarar 2003 zuwa 2007, ya rike mukamin mai bai wa ministan tsaro shawara na Najeriya, wato Rabi'u Kwankwaso, An zabi Ganduje a matsayin shugaban kwalejin fasaha a Ado Ekiti a 2008 daga nan kuma aka nada shi a matsayin babban sakataren Hukumar Kula da Tafkin Chadi da ke Ndjamena. Ya kuma kasance daga cikin wadanda suka halarci taron yi wa tsarin siyasa a Najeriya garambawul a 2006. Kwankwaso da Ganduje sun kuma yi rashin nasara a zaben da suka nemi ta-zarce inda Malam Ibrahim Shekarau ya samu nasara. An sake zabar Kwankwaso da Ganduje ranar 27 ga watan Afrilun 2011 inda aka rantsar da su ranar 29 ga Mayun 2011 domin karasa zangon mulkinsu na biyu.<ref name="TNO">{{cite web|last1=Kolade|first1=Adeyemi|title=Ganduje scales screening in Kano governorship race|url=http://thenationonlineng.net/ganduje-scales-screening-kano-governorship-race/|publisher=The Nation|accessdate=16 October 2018|date=2 December 2014}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.punchng.com/news/kwankwasos-deputy-ganduje-wins-kano-gov-election/|title=Archived copy|accessdate=2015-05-24|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150413065558/http://www.punchng.com/news/kwankwasos-deputy-ganduje-wins-kano-gov-election/|archivedate=13 April 2015|df=dmy}}.</ref> ==Badakalar cin hanci== Ganduje na fuskantar tuhuma daga al'umma daban-daban a kan wani bidiyo da wata jaridar yanar gizo, wato 'Daily Nigerian' ta fitar, inda aka ga Gandujen na karbar daloli daga hannun wani ɗan kwangila yana tura su aljihun babban rigarsa, ɗan kwangilan na fadi masa cewar kaga haka yafi rufin asiri. Amma gwamnati ta yi mirsisi ba tare da tace komai ba akan hakan, sai majalisar jahar ta nemi shugaban jaridar Ja.afar Ja.afar da ya gurfana a gabanta dan tabbatar da sahihancin bidiyon daya fitar, daga nan sukai watsi da batun, kuma da akwai wani lauya Mai zaman kansa wato [[Audu Bulama Bukarti]] wanda a lokacin da abun ya faru Yana kasar Ingila wanda ya fada cewa ya tambayi mukaddashin hukumar EFCC wato Ibrahim Magu Kuma ya tabbatar mai da wannan bidiyon na gaskiya ne. {{Gwamnonin Jihar Kano}} == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Ganduje, Abdullahi Umar}} [[Category:Mutanen Afirka]] [[Category:Kano (jiha)]] [[Category:Jihar Kano]] [[Category:Mutane Jihar kano]] [[Category:Mutane Kano]] [[Category:Gwamnonin jihar Kano]] [[Category:'Yan siyasan Najeriya]] <references /> [[Category:Fulani]] oikm9cjw9nnjalhr45ykkcuvl2430gn 161988 161986 2022-07-27T22:44:02Z Ibkt 10164 wikitext text/x-wiki {{databox}} [[File:GG Family.jpg| An haifi Abdullahi Umar a kauyen Ganduje da ke karamar hukumar [[Dawakin Tofa]], [[jihar Kano]] a cikin kasar Najeriya a shekarar 1949. Ya fara karatun Kur'ani da Islamiyya a kauyensa inda ya samu ilimin addini. Daga nan kuma ya shiga makarantar firamare ta Dawakin Tofa daga shekarar 1956 zuwa shekarar 1963. Ganduje ya fara makarantar sakandaren Birnin Kudu daga shekarar 1964 kuma ya kammala ta a shekarar 1968. Bayan nan, Ganduje ya shiga makarantar horar da malamai da ke Kano tsakanin shekara ta 1969 zuwa shekarar 1972 inda ya shiga Jami'ar Ahmadu Bello da ke Zaria a jahar Kaduna Ya kammala karatun jami'a a fannin ilimi cikin shekarar ta 1975. A shekarar 1979 ne kuma ya kammala digirinsa na biyu daga Jami'ar Bayero ta Kano sannan ya kara komawa Ahmadu Bello daga shekarar 1984 zuwa shekara ta 1985 don karantar ilimin tafiyar da gwamnati. A shekara ta 1993 ne ya samu digirin-digirgir daga Jami'ar Ibadan. Ganduje ya shiga jam'iyyar NPN a jamhuriyya ta biyu sannan ya zama mataimakin sakatare na jahar Kano daga shekara ta 1979 zuwa shekarar 1980. Ya tsaya takarar wakiltar Kano a zauren majalisar wakilai a shekarar 1979 a jam'iyyar NPN amma bai yi nasara a zaben ba. A shekarar 1998 ya shiga jam'iyyar PDP inda ya nemi jam'iyyar ta tsayar da shi takarar gwamna, amma bai yi nasara ba bayan da PDPn ta tsayar da Rabi'u Musa Kwankwaso. An zabi Ganduje a matsayin mataimakin Gwamna Rabi'u Musa Kwankwaso tsakanin shekarar 1999 zuwa 2003. Baya ga haka, an nada shi a matsayin kwamishinan kananan hukumomi. Daga shekarar 2003 zuwa 2007, ya rike mukamin mai bai wa ministan tsaro shawara na Najeriya, wato Rabi'u Kwankwaso, An zabi Ganduje a matsayin shugaban kwalejin fasaha a Ado Ekiti a 2008 daga nan kuma aka nada shi a matsayin babban sakataren Hukumar Kula da Tafkin Chadi da ke Ndjamena. Ya kuma kasance daga cikin wadanda suka halarci taron yi wa tsarin siyasa a Najeriya garambawul a 2006. Kwankwaso da Ganduje sun kuma yi rashin nasara a zaben da suka nemi ta-zarce inda Malam Ibrahim Shekarau ya samu nasara. An sake zabar Kwankwaso da Ganduje ranar 27 ga watan Afrilun 2011 inda aka rantsar da su ranar 29 ga Mayun 2011 domin karasa zangon mulkinsu na biyu.<ref name="TNO">{{cite web|last1=Kolade|first1=Adeyemi|title=Ganduje scales screening in Kano governorship race|url=http://thenationonlineng.net/ganduje-scales-screening-kano-governorship-race/|publisher=The Nation|accessdate=16 October 2018|date=2 December 2014}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.punchng.com/news/kwankwasos-deputy-ganduje-wins-kano-gov-election/|title=Archived copy|accessdate=2015-05-24|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150413065558/http://www.punchng.com/news/kwankwasos-deputy-ganduje-wins-kano-gov-election/|archivedate=13 April 2015|df=dmy}}.</ref> ==Badakalar cin hanci== Ganduje na fuskantar tuhuma daga al'umma daban-daban a kan wani bidiyo da wata jaridar yanar gizo, wato 'Daily Nigerian' ta fitar, inda aka ga Gandujen na karbar daloli daga hannun wani ɗan kwangila yana tura su aljihun babban rigarsa, ɗan kwangilan na fadi masa cewar kaga haka yafi rufin asiri. Amma gwamnati ta yi mirsisi ba tare da tace komai ba akan hakan, sai majalisar jahar ta nemi shugaban jaridar Ja.afar Ja.afar da ya gurfana a gabanta dan tabbatar da sahihancin bidiyon daya fitar, daga nan sukai watsi da batun, kuma da akwai wani lauya Mai zaman kansa wato [[Audu Bulama Bukarti]] wanda a lokacin da abun ya faru Yana kasar Ingila wanda ya fada cewa ya tambayi mukaddashin hukumar EFCC wato Ibrahim Magu Kuma ya tabbatar mai da wannan bidiyon na gaskiya ne. {{Gwamnonin Jihar Kano}} == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Ganduje, Abdullahi Umar}} [[Category:Mutanen Afirka]] [[Category:Kano (jiha)]] [[Category:Jihar Kano]] [[Category:Mutane Jihar kano]] [[Category:Mutane Kano]] [[Category:Gwamnonin jihar Kano]] [[Category:'Yan siyasan Najeriya]] <references /> [[Category:Fulani]] q6up5b5a9ros0cnhr6g5ogh9m2pw5gt 161991 161988 2022-07-27T22:45:20Z Ibkt 10164 wikitext text/x-wiki {{databox}} [[File:GG Family.jpg| An haifi Abdullahi Umar a kauyen Ganduje da ke karamar hukumar [[Dawakin Tofa]], [[jihar Kano]] a cikin kasar Najeriya a shekarar 1949. Ya fara karatun Qur'ani da Islamiyya a kauyensa inda ya samu ilimin addini. Daga nan kuma ya shiga makarantar firamare ta Dawakin Tofa daga shekarar 1956 zuwa shekarar 1963. Ganduje ya fara makarantar sakandaren Birnin Kudu daga shekarar 1964 kuma ya kammala ta a shekarar 1968. Bayan nan, Ganduje ya shiga makarantar horar da malamai da ke Kano tsakanin shekara ta 1969 zuwa shekarar 1972 inda ya shiga Jami'ar Ahmadu Bello da ke Zaria a jahar Kaduna Ya kammala karatun jami'a a fannin ilimi cikin shekarar ta 1975. A shekarar 1979 ne kuma ya kammala digirinsa na biyu daga Jami'ar Bayero ta Kano sannan ya kara komawa Ahmadu Bello daga shekarar 1984 zuwa shekara ta 1985 don karantar ilimin tafiyar da gwamnati. A shekara ta 1993 ne ya samu digirin-digirgir daga Jami'ar Ibadan. Ganduje ya shiga jam'iyyar NPN a jamhuriyya ta biyu sannan ya zama mataimakin sakatare na jahar Kano daga shekara ta 1979 zuwa shekarar 1980. Ya tsaya takarar wakiltar Kano a zauren majalisar wakilai a shekarar 1979 a jam'iyyar NPN amma bai yi nasara a zaben ba. A shekarar 1998 ya shiga jam'iyyar PDP inda ya nemi jam'iyyar ta tsayar da shi takarar gwamna, amma bai yi nasara ba bayan da PDPn ta tsayar da Rabi'u Musa Kwankwaso. An zabi Ganduje a matsayin mataimakin Gwamna Rabi'u Musa Kwankwaso tsakanin shekarar 1999 zuwa 2003. Baya ga haka, an nada shi a matsayin kwamishinan kananan hukumomi. Daga shekarar 2003 zuwa 2007, ya rike mukamin mai bai wa ministan tsaro shawara na Najeriya, wato Rabi'u Kwankwaso, An zabi Ganduje a matsayin shugaban kwalejin fasaha a Ado Ekiti a 2008 daga nan kuma aka nada shi a matsayin babban sakataren Hukumar Kula da Tafkin Chadi da ke Ndjamena. Ya kuma kasance daga cikin wadanda suka halarci taron yi wa tsarin siyasa a Najeriya garambawul a 2006. Kwankwaso da Ganduje sun kuma yi rashin nasara a zaben da suka nemi ta-zarce inda Malam Ibrahim Shekarau ya samu nasara. An sake zabar Kwankwaso da Ganduje ranar 27 ga watan Afrilun 2011 inda aka rantsar da su ranar 29 ga Mayun 2011 domin karasa zangon mulkinsu na biyu.<ref name="TNO">{{cite web|last1=Kolade|first1=Adeyemi|title=Ganduje scales screening in Kano governorship race|url=http://thenationonlineng.net/ganduje-scales-screening-kano-governorship-race/|publisher=The Nation|accessdate=16 October 2018|date=2 December 2014}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.punchng.com/news/kwankwasos-deputy-ganduje-wins-kano-gov-election/|title=Archived copy|accessdate=2015-05-24|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150413065558/http://www.punchng.com/news/kwankwasos-deputy-ganduje-wins-kano-gov-election/|archivedate=13 April 2015|df=dmy}}.</ref> ==Badakalar cin hanci== Ganduje na fuskantar tuhuma daga al'umma daban-daban a kan wani bidiyo da wata jaridar yanar gizo, wato 'Daily Nigerian' ta fitar, inda aka ga Gandujen na karbar daloli daga hannun wani ɗan kwangila yana tura su aljihun babban rigarsa, ɗan kwangilan na fadi masa cewar kaga haka yafi rufin asiri. Amma gwamnati ta yi mirsisi ba tare da tace komai ba akan hakan, sai majalisar jahar ta nemi shugaban jaridar Ja.afar Ja.afar da ya gurfana a gabanta dan tabbatar da sahihancin bidiyon daya fitar, daga nan sukai watsi da batun, kuma da akwai wani lauya Mai zaman kansa wato [[Audu Bulama Bukarti]] wanda a lokacin da abun ya faru Yana kasar Ingila wanda ya fada cewa ya tambayi mukaddashin hukumar EFCC wato Ibrahim Magu Kuma ya tabbatar mai da wannan bidiyon na gaskiya ne. {{Gwamnonin Jihar Kano}} == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Ganduje, Abdullahi Umar}} [[Category:Mutanen Afirka]] [[Category:Kano (jiha)]] [[Category:Jihar Kano]] [[Category:Mutane Jihar kano]] [[Category:Mutane Kano]] [[Category:Gwamnonin jihar Kano]] [[Category:'Yan siyasan Najeriya]] <references /> [[Category:Fulani]] ne18zdzjfsyus3rsntcmki3riywkk8q 161993 161991 2022-07-27T22:46:11Z Ibkt 10164 wikitext text/x-wiki {{databox}} [[File:GG Family.jpg| An haifi Abdullahi Umar a kauyen Ganduje da ke karamar hukumar [[Dawakin Tofa]], [[jihar Kano]] a cikin kasar Najeriya a shekarar 1949. Ya fara karatun Qur'ani da Islamiyya a kauyensa inda ya samu ilimin addini. Daga nan kuma ya shiga makarantar firamare ta Dawakin Tofa daga shekarar 1956 zuwa shekarar 1963. Ganduje ya fara makarantar sakandaren Birnin Kudu daga shekarar 1964, kuma ya kammala ta a shekarar 1968. Bayan nan, Ganduje ya shiga makarantar horar da malamai da ke Kano tsakanin shekara ta 1969 zuwa shekarar 1972 inda ya shiga Jami'ar Ahmadu Bello da ke Zaria a jahar Kaduna Ya kammala karatun jami'a a fannin ilimi cikin shekarar ta 1975. A shekarar 1979 ne kuma ya kammala digirinsa na biyu daga Jami'ar Bayero ta Kano sannan ya kara komawa Ahmadu Bello daga shekarar 1984 zuwa shekara ta 1985 don karantar ilimin tafiyar da gwamnati. A shekara ta 1993 ne ya samu digirin-digirgir daga Jami'ar Ibadan. Ganduje ya shiga jam'iyyar NPN a jamhuriyya ta biyu sannan ya zama mataimakin sakatare na jahar Kano daga shekara ta 1979 zuwa shekarar 1980. Ya tsaya takarar wakiltar Kano a zauren majalisar wakilai a shekarar 1979 a jam'iyyar NPN amma bai yi nasara a zaben ba. A shekarar 1998 ya shiga jam'iyyar PDP inda ya nemi jam'iyyar ta tsayar da shi takarar gwamna, amma bai yi nasara ba bayan da PDPn ta tsayar da Rabi'u Musa Kwankwaso. An zabi Ganduje a matsayin mataimakin Gwamna Rabi'u Musa Kwankwaso tsakanin shekarar 1999 zuwa 2003. Baya ga haka, an nada shi a matsayin kwamishinan kananan hukumomi. Daga shekarar 2003 zuwa 2007, ya rike mukamin mai bai wa ministan tsaro shawara na Najeriya, wato Rabi'u Kwankwaso, An zabi Ganduje a matsayin shugaban kwalejin fasaha a Ado Ekiti a 2008 daga nan kuma aka nada shi a matsayin babban sakataren Hukumar Kula da Tafkin Chadi da ke Ndjamena. Ya kuma kasance daga cikin wadanda suka halarci taron yi wa tsarin siyasa a Najeriya garambawul a 2006. Kwankwaso da Ganduje sun kuma yi rashin nasara a zaben da suka nemi ta-zarce inda Malam Ibrahim Shekarau ya samu nasara. An sake zabar Kwankwaso da Ganduje ranar 27 ga watan Afrilun 2011 inda aka rantsar da su ranar 29 ga Mayun 2011 domin karasa zangon mulkinsu na biyu.<ref name="TNO">{{cite web|last1=Kolade|first1=Adeyemi|title=Ganduje scales screening in Kano governorship race|url=http://thenationonlineng.net/ganduje-scales-screening-kano-governorship-race/|publisher=The Nation|accessdate=16 October 2018|date=2 December 2014}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.punchng.com/news/kwankwasos-deputy-ganduje-wins-kano-gov-election/|title=Archived copy|accessdate=2015-05-24|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150413065558/http://www.punchng.com/news/kwankwasos-deputy-ganduje-wins-kano-gov-election/|archivedate=13 April 2015|df=dmy}}.</ref> ==Badakalar cin hanci== Ganduje na fuskantar tuhuma daga al'umma daban-daban a kan wani bidiyo da wata jaridar yanar gizo, wato 'Daily Nigerian' ta fitar, inda aka ga Gandujen na karbar daloli daga hannun wani ɗan kwangila yana tura su aljihun babban rigarsa, ɗan kwangilan na fadi masa cewar kaga haka yafi rufin asiri. Amma gwamnati ta yi mirsisi ba tare da tace komai ba akan hakan, sai majalisar jahar ta nemi shugaban jaridar Ja.afar Ja.afar da ya gurfana a gabanta dan tabbatar da sahihancin bidiyon daya fitar, daga nan sukai watsi da batun, kuma da akwai wani lauya Mai zaman kansa wato [[Audu Bulama Bukarti]] wanda a lokacin da abun ya faru Yana kasar Ingila wanda ya fada cewa ya tambayi mukaddashin hukumar EFCC wato Ibrahim Magu Kuma ya tabbatar mai da wannan bidiyon na gaskiya ne. {{Gwamnonin Jihar Kano}} == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Ganduje, Abdullahi Umar}} [[Category:Mutanen Afirka]] [[Category:Kano (jiha)]] [[Category:Jihar Kano]] [[Category:Mutane Jihar kano]] [[Category:Mutane Kano]] [[Category:Gwamnonin jihar Kano]] [[Category:'Yan siyasan Najeriya]] <references /> [[Category:Fulani]] 48fv2dshkdg5pbjllpozqvgykhlruvq 161995 161993 2022-07-27T22:46:58Z Ibkt 10164 wikitext text/x-wiki {{databox}} [[File:GG Family.jpg| An haifi Abdullahi Umar a kauyen Ganduje da ke karamar hukumar [[Dawakin Tofa]], [[jihar Kano]] a cikin kasar Najeriya a shekarar 1949. Ya fara karatun Qur'ani da Islamiyya a kauyensa inda ya samu ilimin addini. Daga nan kuma ya shiga makarantar firamare ta Dawakin Tofa daga shekarar 1956 zuwa shekarar 1963. Ganduje ya fara makarantar sakandaren Birnin Kudu daga shekarar 1964, kuma ya kammala ta a shekarar 1968. Bayan nan Ganduje ya shiga makarantar horar da malamai da ke Kano, tsakanin shekara ta 1969 zuwa shekarar 1972 inda ya shiga Jami'ar Ahmadu Bello da ke Zaria a jahar Kaduna Ya kammala karatun jami'a a fannin ilimi cikin shekarar ta 1975. A shekarar 1979 ne kuma ya kammala digirinsa na biyu daga Jami'ar Bayero ta Kano sannan ya kara komawa Ahmadu Bello daga shekarar 1984 zuwa shekara ta 1985 don karantar ilimin tafiyar da gwamnati. A shekara ta 1993 ne ya samu digirin-digirgir daga Jami'ar Ibadan. Ganduje ya shiga jam'iyyar NPN a jamhuriyya ta biyu sannan ya zama mataimakin sakatare na jahar Kano daga shekara ta 1979 zuwa shekarar 1980. Ya tsaya takarar wakiltar Kano a zauren majalisar wakilai a shekarar 1979 a jam'iyyar NPN amma bai yi nasara a zaben ba. A shekarar 1998 ya shiga jam'iyyar PDP inda ya nemi jam'iyyar ta tsayar da shi takarar gwamna, amma bai yi nasara ba bayan da PDPn ta tsayar da Rabi'u Musa Kwankwaso. An zabi Ganduje a matsayin mataimakin Gwamna Rabi'u Musa Kwankwaso tsakanin shekarar 1999 zuwa 2003. Baya ga haka, an nada shi a matsayin kwamishinan kananan hukumomi. Daga shekarar 2003 zuwa 2007, ya rike mukamin mai bai wa ministan tsaro shawara na Najeriya, wato Rabi'u Kwankwaso, An zabi Ganduje a matsayin shugaban kwalejin fasaha a Ado Ekiti a 2008 daga nan kuma aka nada shi a matsayin babban sakataren Hukumar Kula da Tafkin Chadi da ke Ndjamena. Ya kuma kasance daga cikin wadanda suka halarci taron yi wa tsarin siyasa a Najeriya garambawul a 2006. Kwankwaso da Ganduje sun kuma yi rashin nasara a zaben da suka nemi ta-zarce inda Malam Ibrahim Shekarau ya samu nasara. An sake zabar Kwankwaso da Ganduje ranar 27 ga watan Afrilun 2011 inda aka rantsar da su ranar 29 ga Mayun 2011 domin karasa zangon mulkinsu na biyu.<ref name="TNO">{{cite web|last1=Kolade|first1=Adeyemi|title=Ganduje scales screening in Kano governorship race|url=http://thenationonlineng.net/ganduje-scales-screening-kano-governorship-race/|publisher=The Nation|accessdate=16 October 2018|date=2 December 2014}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.punchng.com/news/kwankwasos-deputy-ganduje-wins-kano-gov-election/|title=Archived copy|accessdate=2015-05-24|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150413065558/http://www.punchng.com/news/kwankwasos-deputy-ganduje-wins-kano-gov-election/|archivedate=13 April 2015|df=dmy}}.</ref> ==Badakalar cin hanci== Ganduje na fuskantar tuhuma daga al'umma daban-daban a kan wani bidiyo da wata jaridar yanar gizo, wato 'Daily Nigerian' ta fitar, inda aka ga Gandujen na karbar daloli daga hannun wani ɗan kwangila yana tura su aljihun babban rigarsa, ɗan kwangilan na fadi masa cewar kaga haka yafi rufin asiri. Amma gwamnati ta yi mirsisi ba tare da tace komai ba akan hakan, sai majalisar jahar ta nemi shugaban jaridar Ja.afar Ja.afar da ya gurfana a gabanta dan tabbatar da sahihancin bidiyon daya fitar, daga nan sukai watsi da batun, kuma da akwai wani lauya Mai zaman kansa wato [[Audu Bulama Bukarti]] wanda a lokacin da abun ya faru Yana kasar Ingila wanda ya fada cewa ya tambayi mukaddashin hukumar EFCC wato Ibrahim Magu Kuma ya tabbatar mai da wannan bidiyon na gaskiya ne. {{Gwamnonin Jihar Kano}} == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Ganduje, Abdullahi Umar}} [[Category:Mutanen Afirka]] [[Category:Kano (jiha)]] [[Category:Jihar Kano]] [[Category:Mutane Jihar kano]] [[Category:Mutane Kano]] [[Category:Gwamnonin jihar Kano]] [[Category:'Yan siyasan Najeriya]] <references /> [[Category:Fulani]] jbd9ncv86iigm26alh4h04zvuby60t1 161996 161995 2022-07-27T22:47:33Z Ibkt 10164 wikitext text/x-wiki {{databox}} [[File:GG Family.jpg| An haifi Abdullahi Umar a kauyen Ganduje da ke karamar hukumar [[Dawakin Tofa]], [[jihar Kano]] a cikin kasar Najeriya a shekarar 1949. Ya fara karatun Qur'ani da Islamiyya a kauyensa inda ya samu ilimin addini. Daga nan kuma ya shiga makarantar firamare ta Dawakin Tofa daga shekarar 1956 zuwa shekarar 1963. Ganduje ya fara makarantar sakandaren Birnin Kudu daga shekarar 1964, kuma ya kammala ta a shekarar 1968. Bayan nan Ganduje ya shiga makarantar horar da malamai da ke Kano, tsakanin shekara ta 1969 zuwa shekarar 1972 inda ya shiga Jami'ar Ahmadu Bello da ke Zaria a jahar Kaduna Ya kammala karatun jami'a a fannin ilimi cikin shekarar ta 1975. A shekarar 1979 ne kuma ya kammala digirinsa na biyu daga Jami'ar Bayero ta Kano sannan ya kara komawa Ahmadu Bello daga shekarar 1984 zuwa shekara ta 1985 don karantar ilimin tafiyar da gwamnati. A shekara ta 1993 ne ya samu digirin-digirgir daga Jami'ar Ibadan. Ganduje ya shiga jam'iyyar NPN a jamhuriyya ta biyu sannan ya zama mataimakin sakatare na jihar Kano daga shekara ta 1979 zuwa shekarar 1980. Ya tsaya takarar wakiltar Kano a zauren majalisar wakilai a shekarar 1979 a jam'iyyar NPN amma bai yi nasara a zaben ba. A shekarar 1998 ya shiga jam'iyyar PDP inda ya nemi jam'iyyar ta tsayar da shi takarar gwamna, amma bai yi nasara ba bayan da PDPn ta tsayar da Rabi'u Musa Kwankwaso. An zabi Ganduje a matsayin mataimakin Gwamna Rabi'u Musa Kwankwaso tsakanin shekarar 1999 zuwa 2003. Baya ga haka, an nada shi a matsayin kwamishinan kananan hukumomi. Daga shekarar 2003 zuwa 2007, ya rike mukamin mai bai wa ministan tsaro shawara na Najeriya, wato Rabi'u Kwankwaso, An zabi Ganduje a matsayin shugaban kwalejin fasaha a Ado Ekiti a 2008 daga nan kuma aka nada shi a matsayin babban sakataren Hukumar Kula da Tafkin Chadi da ke Ndjamena. Ya kuma kasance daga cikin wadanda suka halarci taron yi wa tsarin siyasa a Najeriya garambawul a 2006. Kwankwaso da Ganduje sun kuma yi rashin nasara a zaben da suka nemi ta-zarce inda Malam Ibrahim Shekarau ya samu nasara. An sake zabar Kwankwaso da Ganduje ranar 27 ga watan Afrilun 2011 inda aka rantsar da su ranar 29 ga Mayun 2011 domin karasa zangon mulkinsu na biyu.<ref name="TNO">{{cite web|last1=Kolade|first1=Adeyemi|title=Ganduje scales screening in Kano governorship race|url=http://thenationonlineng.net/ganduje-scales-screening-kano-governorship-race/|publisher=The Nation|accessdate=16 October 2018|date=2 December 2014}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.punchng.com/news/kwankwasos-deputy-ganduje-wins-kano-gov-election/|title=Archived copy|accessdate=2015-05-24|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150413065558/http://www.punchng.com/news/kwankwasos-deputy-ganduje-wins-kano-gov-election/|archivedate=13 April 2015|df=dmy}}.</ref> ==Badakalar cin hanci== Ganduje na fuskantar tuhuma daga al'umma daban-daban a kan wani bidiyo da wata jaridar yanar gizo, wato 'Daily Nigerian' ta fitar, inda aka ga Gandujen na karbar daloli daga hannun wani ɗan kwangila yana tura su aljihun babban rigarsa, ɗan kwangilan na fadi masa cewar kaga haka yafi rufin asiri. Amma gwamnati ta yi mirsisi ba tare da tace komai ba akan hakan, sai majalisar jahar ta nemi shugaban jaridar Ja.afar Ja.afar da ya gurfana a gabanta dan tabbatar da sahihancin bidiyon daya fitar, daga nan sukai watsi da batun, kuma da akwai wani lauya Mai zaman kansa wato [[Audu Bulama Bukarti]] wanda a lokacin da abun ya faru Yana kasar Ingila wanda ya fada cewa ya tambayi mukaddashin hukumar EFCC wato Ibrahim Magu Kuma ya tabbatar mai da wannan bidiyon na gaskiya ne. {{Gwamnonin Jihar Kano}} == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Ganduje, Abdullahi Umar}} [[Category:Mutanen Afirka]] [[Category:Kano (jiha)]] [[Category:Jihar Kano]] [[Category:Mutane Jihar kano]] [[Category:Mutane Kano]] [[Category:Gwamnonin jihar Kano]] [[Category:'Yan siyasan Najeriya]] <references /> [[Category:Fulani]] 806f6nkz6t6gy1oj6881k7x4ulwzing 161999 161996 2022-07-27T22:48:52Z Ibkt 10164 karin bayani wikitext text/x-wiki {{databox}} [[File:GG Family.jpg| An haifi Abdullahi Umar a kauyen Ganduje da ke karamar hukumar [[Dawakin Tofa]], [[jihar Kano]] a cikin kasar Najeriya a shekarar 1949. Ya fara karatun Qur'ani da Islamiyya a kauyensa inda ya samu ilimin addini. Daga nan kuma ya shiga makarantar firamare ta Dawakin Tofa daga shekarar 1956 zuwa shekarar 1963. Ganduje ya fara makarantar sakandaren Birnin Kudu daga shekarar 1964, kuma ya kammala ta a shekarar 1968. Bayan nan Ganduje ya shiga makarantar horar da malamai da ke Kano, tsakanin shekara ta 1969 zuwa shekarar 1972 inda ya shiga Jami'ar Ahmadu Bello da ke Zaria a jahar Kaduna Ya kammala karatun jami'a a fannin ilimi cikin shekarar ta 1975. A shekarar 1979 ne kuma ya kammala digirinsa na biyu daga Jami'ar Bayero dake Kano. Sannan ya kara komawa Ahmadu Bello daga shekarar 1984 zuwa shekara ta 1985 don karantar ilimin tafiyar da gwamnati. A shekara ta 1993 ne ya samu digirin-digirgir daga Jami'ar Ibadan. Ganduje ya shiga jam'iyyar NPN a jamhuriyya ta biyu sannan ya zama mataimakin sakatare na jihar Kano daga shekara ta 1979 zuwa shekarar 1980. Ya tsaya takarar wakiltar Kano a zauren majalisar wakilai a shekarar 1979 a jam'iyyar NPN amma bai yi nasara a zaben ba. A shekarar 1998 ya shiga jam'iyyar PDP inda ya nemi jam'iyyar ta tsayar da shi takarar gwamna, amma bai yi nasara ba bayan da PDPn ta tsayar da Rabi'u Musa Kwankwaso. An zabi Ganduje a matsayin mataimakin Gwamna Rabi'u Musa Kwankwaso tsakanin shekarar 1999 zuwa 2003. Baya ga haka, an nada shi a matsayin kwamishinan kananan hukumomi. Daga shekarar 2003 zuwa 2007, ya rike mukamin mai bai wa ministan tsaro shawara na Najeriya, wato Rabi'u Kwankwaso, An zabi Ganduje a matsayin shugaban kwalejin fasaha a Ado Ekiti a 2008 daga nan kuma aka nada shi a matsayin babban sakataren Hukumar Kula da Tafkin Chadi da ke Ndjamena. Ya kuma kasance daga cikin wadanda suka halarci taron yi wa tsarin siyasa a Najeriya garambawul a 2006. Kwankwaso da Ganduje sun kuma yi rashin nasara a zaben da suka nemi ta-zarce inda Malam Ibrahim Shekarau ya samu nasara. An sake zabar Kwankwaso da Ganduje ranar 27 ga watan Afrilun 2011 inda aka rantsar da su ranar 29 ga Mayun 2011 domin karasa zangon mulkinsu na biyu.<ref name="TNO">{{cite web|last1=Kolade|first1=Adeyemi|title=Ganduje scales screening in Kano governorship race|url=http://thenationonlineng.net/ganduje-scales-screening-kano-governorship-race/|publisher=The Nation|accessdate=16 October 2018|date=2 December 2014}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.punchng.com/news/kwankwasos-deputy-ganduje-wins-kano-gov-election/|title=Archived copy|accessdate=2015-05-24|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150413065558/http://www.punchng.com/news/kwankwasos-deputy-ganduje-wins-kano-gov-election/|archivedate=13 April 2015|df=dmy}}.</ref> ==Badakalar cin hanci== Ganduje na fuskantar tuhuma daga al'umma daban-daban a kan wani bidiyo da wata jaridar yanar gizo, wato 'Daily Nigerian' ta fitar, inda aka ga Gandujen na karbar daloli daga hannun wani ɗan kwangila yana tura su aljihun babban rigarsa, ɗan kwangilan na fadi masa cewar kaga haka yafi rufin asiri. Amma gwamnati ta yi mirsisi ba tare da tace komai ba akan hakan, sai majalisar jahar ta nemi shugaban jaridar Ja.afar Ja.afar da ya gurfana a gabanta dan tabbatar da sahihancin bidiyon daya fitar, daga nan sukai watsi da batun, kuma da akwai wani lauya Mai zaman kansa wato [[Audu Bulama Bukarti]] wanda a lokacin da abun ya faru Yana kasar Ingila wanda ya fada cewa ya tambayi mukaddashin hukumar EFCC wato Ibrahim Magu Kuma ya tabbatar mai da wannan bidiyon na gaskiya ne. {{Gwamnonin Jihar Kano}} == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Ganduje, Abdullahi Umar}} [[Category:Mutanen Afirka]] [[Category:Kano (jiha)]] [[Category:Jihar Kano]] [[Category:Mutane Jihar kano]] [[Category:Mutane Kano]] [[Category:Gwamnonin jihar Kano]] [[Category:'Yan siyasan Najeriya]] <references /> [[Category:Fulani]] 5rhr59tjx3pgoec7znyvareyz48vv0r 162002 161999 2022-07-27T22:50:28Z Ibkt 10164 karin bayani wikitext text/x-wiki {{databox}} [[File:GG Family.jpg| An haifi Abdullahi Umar a kauyen Ganduje da ke karamar hukumar [[Dawakin Tofa]], [[jihar Kano]] a cikin kasar Najeriya a shekarar 1949. Ya fara karatun Qur'ani da Islamiyya a kauyensa inda ya samu ilimin addini. Daga nan kuma ya shiga makarantar firamare ta Dawakin Tofa daga shekarar 1956 zuwa shekarar 1963. Ganduje ya fara makarantar sakandaren Birnin Kudu daga shekarar 1964, kuma ya kammala ta a shekarar 1968. Bayan nan Ganduje ya shiga makarantar horar da malamai da ke Kano, tsakanin shekara ta 1969 zuwa shekarar 1972 inda ya shiga Jami'ar Ahmadu Bello da ke Zaria a jahar Kaduna Ya kammala karatun jami'a a fannin ilimi cikin shekarar ta 1975. A shekarar 1979 ne kuma ya kammala digirinsa na biyu daga Jami'ar Bayero dake Kano. Sannan ya kara komawa Jami'ar Ahmadu Bello Zariya daga shekarar 1984 zuwa shekara ta 1985 don karantar ilimin tafiyar da gwamnati. A shekara ta 1993 ne ya samu digirin-digirgir daga Jami'ar Ibadan. Ganduje ya shiga jam'iyyar NPN a jamhuriyya ta biyu sannan ya zama mataimakin sakatare na jihar Kano daga shekara ta 1979 zuwa shekarar 1980. Ya tsaya takarar wakiltar Kano a zauren majalisar wakilai a shekarar 1979 a jam'iyyar NPN amma bai yi nasara a zaben ba. A shekarar 1998 ya shiga jam'iyyar PDP inda ya nemi jam'iyyar ta tsayar da shi takarar gwamna, amma bai yi nasara ba bayan da PDPn ta tsayar da Rabi'u Musa Kwankwaso. An zabi Ganduje a matsayin mataimakin Gwamna Rabi'u Musa Kwankwaso tsakanin shekarar 1999 zuwa 2003. Baya ga haka, an nada shi a matsayin kwamishinan kananan hukumomi. Daga shekarar 2003 zuwa 2007, ya rike mukamin mai bai wa ministan tsaro shawara na Najeriya, wato Rabi'u Kwankwaso, An zabi Ganduje a matsayin shugaban kwalejin fasaha a Ado Ekiti a 2008 daga nan kuma aka nada shi a matsayin babban sakataren Hukumar Kula da Tafkin Chadi da ke Ndjamena. Ya kuma kasance daga cikin wadanda suka halarci taron yi wa tsarin siyasa a Najeriya garambawul a 2006. Kwankwaso da Ganduje sun kuma yi rashin nasara a zaben da suka nemi ta-zarce inda Malam Ibrahim Shekarau ya samu nasara. An sake zabar Kwankwaso da Ganduje ranar 27 ga watan Afrilun 2011 inda aka rantsar da su ranar 29 ga Mayun 2011 domin karasa zangon mulkinsu na biyu.<ref name="TNO">{{cite web|last1=Kolade|first1=Adeyemi|title=Ganduje scales screening in Kano governorship race|url=http://thenationonlineng.net/ganduje-scales-screening-kano-governorship-race/|publisher=The Nation|accessdate=16 October 2018|date=2 December 2014}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.punchng.com/news/kwankwasos-deputy-ganduje-wins-kano-gov-election/|title=Archived copy|accessdate=2015-05-24|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150413065558/http://www.punchng.com/news/kwankwasos-deputy-ganduje-wins-kano-gov-election/|archivedate=13 April 2015|df=dmy}}.</ref> ==Badakalar cin hanci== Ganduje na fuskantar tuhuma daga al'umma daban-daban a kan wani bidiyo da wata jaridar yanar gizo, wato 'Daily Nigerian' ta fitar, inda aka ga Gandujen na karbar daloli daga hannun wani ɗan kwangila yana tura su aljihun babban rigarsa, ɗan kwangilan na fadi masa cewar kaga haka yafi rufin asiri. Amma gwamnati ta yi mirsisi ba tare da tace komai ba akan hakan, sai majalisar jahar ta nemi shugaban jaridar Ja.afar Ja.afar da ya gurfana a gabanta dan tabbatar da sahihancin bidiyon daya fitar, daga nan sukai watsi da batun, kuma da akwai wani lauya Mai zaman kansa wato [[Audu Bulama Bukarti]] wanda a lokacin da abun ya faru Yana kasar Ingila wanda ya fada cewa ya tambayi mukaddashin hukumar EFCC wato Ibrahim Magu Kuma ya tabbatar mai da wannan bidiyon na gaskiya ne. {{Gwamnonin Jihar Kano}} == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Ganduje, Abdullahi Umar}} [[Category:Mutanen Afirka]] [[Category:Kano (jiha)]] [[Category:Jihar Kano]] [[Category:Mutane Jihar kano]] [[Category:Mutane Kano]] [[Category:Gwamnonin jihar Kano]] [[Category:'Yan siyasan Najeriya]] <references /> [[Category:Fulani]] p7h4agw7en5hkzfw8m9j02tlnwmaqg0 162006 162002 2022-07-27T22:53:03Z Ibkt 10164 gyara wikitext text/x-wiki {{databox}} [[File:GG Family.jpg| An haifi Abdullahi Umar a kauyen Ganduje da ke karamar hukumar [[Dawakin Tofa]], [[jihar Kano]] a cikin kasar Najeriya a shekarar 1949. Ya fara karatun Qur'ani da Islamiyya a kauyensa inda ya samu ilimin addini. Daga nan kuma ya shiga makarantar firamare ta Dawakin Tofa daga shekarar 1956 zuwa shekarar 1963. Ganduje ya fara makarantar sakandaren Birnin Kudu daga shekarar 1964, kuma ya kammala ta a shekarar 1968. Bayan nan Ganduje ya shiga makarantar horar da malamai da ke Kano, tsakanin shekara ta 1969 zuwa shekarar 1972 inda ya shiga Jami'ar Ahmadu Bello da ke Zaria a jahar Kaduna Ya kammala karatun jami'a a fannin ilimi cikin shekarar ta 1975. A shekarar 1979 ne kuma ya kammala digirinsa na biyu daga Jami'ar Bayero dake Kano. Sannan ya kara komawa Jami'ar Ahmadu Bello Zariya daga shekarar 1984 zuwa shekara ta 1985 don karantar ilimin tafiyar da gwamnati. A shekara ta 1993 ne ya samu digirin-digirgir daga Jami'ar Ibadan. Ganduje ya shiga jam'iyyar NPN a jamhuriyya ta biyu sannan ya zama mataimakin sakatare na jihar Kano daga shekara ta 1979 zuwa shekarar 1980. Ya tsaya takarar wakiltar Kano a zauren majalisar wakilai a shekarar 1979 a jam'iyyar NPN amma bai yi nasara a zaben ba. A shekarar 1998 ya shiga jam'iyyar [[People Democratic Party (PDP)]] inda ya nemi jam'iyyar ta tsayar da shi takarar gwamna, amma bai yi nasara ba bayan da PDPn ta tsayar da Rabi'u Musa Kwankwaso. An zabi Ganduje a matsayin mataimakin Gwamna Rabi'u Musa Kwankwaso tsakanin shekarar 1999 zuwa 2003. Baya ga haka, an nada shi a matsayin kwamishinan kananan hukumomi. Daga shekarar 2003 zuwa 2007, ya rike mukamin mai bai wa ministan tsaro shawara na Najeriya, wato Rabi'u Kwankwaso, An zabi Ganduje a matsayin shugaban kwalejin fasaha a Ado Ekiti a 2008 daga nan kuma aka nada shi a matsayin babban sakataren Hukumar Kula da Tafkin Chadi da ke Ndjamena. Ya kuma kasance daga cikin wadanda suka halarci taron yi wa tsarin siyasa a Najeriya garambawul a 2006. Kwankwaso da Ganduje sun kuma yi rashin nasara a zaben da suka nemi ta-zarce inda Malam Ibrahim Shekarau ya samu nasara. An sake zabar Kwankwaso da Ganduje ranar 27 ga watan Afrilun 2011 inda aka rantsar da su ranar 29 ga Mayun 2011 domin karasa zangon mulkinsu na biyu.<ref name="TNO">{{cite web|last1=Kolade|first1=Adeyemi|title=Ganduje scales screening in Kano governorship race|url=http://thenationonlineng.net/ganduje-scales-screening-kano-governorship-race/|publisher=The Nation|accessdate=16 October 2018|date=2 December 2014}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.punchng.com/news/kwankwasos-deputy-ganduje-wins-kano-gov-election/|title=Archived copy|accessdate=2015-05-24|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150413065558/http://www.punchng.com/news/kwankwasos-deputy-ganduje-wins-kano-gov-election/|archivedate=13 April 2015|df=dmy}}.</ref> ==Badakalar cin hanci== Ganduje na fuskantar tuhuma daga al'umma daban-daban a kan wani bidiyo da wata jaridar yanar gizo, wato 'Daily Nigerian' ta fitar, inda aka ga Gandujen na karbar daloli daga hannun wani ɗan kwangila yana tura su aljihun babban rigarsa, ɗan kwangilan na fadi masa cewar kaga haka yafi rufin asiri. Amma gwamnati ta yi mirsisi ba tare da tace komai ba akan hakan, sai majalisar jahar ta nemi shugaban jaridar Ja.afar Ja.afar da ya gurfana a gabanta dan tabbatar da sahihancin bidiyon daya fitar, daga nan sukai watsi da batun, kuma da akwai wani lauya Mai zaman kansa wato [[Audu Bulama Bukarti]] wanda a lokacin da abun ya faru Yana kasar Ingila wanda ya fada cewa ya tambayi mukaddashin hukumar EFCC wato Ibrahim Magu Kuma ya tabbatar mai da wannan bidiyon na gaskiya ne. {{Gwamnonin Jihar Kano}} == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Ganduje, Abdullahi Umar}} [[Category:Mutanen Afirka]] [[Category:Kano (jiha)]] [[Category:Jihar Kano]] [[Category:Mutane Jihar kano]] [[Category:Mutane Kano]] [[Category:Gwamnonin jihar Kano]] [[Category:'Yan siyasan Najeriya]] <references /> [[Category:Fulani]] trn4ashdmy5w7umb3nmfb57oficydht 162007 162006 2022-07-27T22:53:45Z Ibkt 10164 gyara wikitext text/x-wiki {{databox}} [[File:GG Family.jpg| An haifi Abdullahi Umar a kauyen Ganduje da ke karamar hukumar [[Dawakin Tofa]], [[jihar Kano]] a cikin kasar Najeriya a shekarar 1949. Ya fara karatun Qur'ani da Islamiyya a kauyensa inda ya samu ilimin addini. Daga nan kuma ya shiga makarantar firamare ta Dawakin Tofa daga shekarar 1956 zuwa shekarar 1963. Ganduje ya fara makarantar sakandaren Birnin Kudu daga shekarar 1964, kuma ya kammala ta a shekarar 1968. Bayan nan Ganduje ya shiga makarantar horar da malamai da ke Kano, tsakanin shekara ta 1969 zuwa shekarar 1972 inda ya shiga Jami'ar Ahmadu Bello da ke Zaria a jahar Kaduna Ya kammala karatun jami'a a fannin ilimi cikin shekarar ta 1975. A shekarar 1979 ne kuma ya kammala digirinsa na biyu daga Jami'ar Bayero dake Kano. Sannan ya kara komawa Jami'ar Ahmadu Bello Zariya daga shekarar 1984 zuwa shekara ta 1985 don karantar ilimin tafiyar da gwamnati. A shekara ta 1993 ne ya samu digirin-digirgir daga Jami'ar Ibadan. Ganduje ya shiga jam'iyyar NPN a jamhuriyya ta biyu sannan ya zama mataimakin sakatare na jihar Kano daga shekara ta 1979 zuwa shekarar 1980. Ya tsaya takarar wakiltar Kano a zauren majalisar wakilai a shekarar 1979 a jam'iyyar NPN amma bai yi nasara a zaben ba. A shekarar 1998 ya shiga jam'iyyar [[People Democratic Party (PDP)]] inda ya nemi jam'iyyar ta tsayar da shi takarar gwamna, amma bai yi nasara ba bayan da PDP ta tsayar da Rabi'u Musa Kwankwaso. An zabi Ganduje a matsayin mataimakin Gwamna Rabi'u Musa Kwankwaso tsakanin shekarar 1999 zuwa 2003. Baya ga haka, an nada shi a matsayin kwamishinan kananan hukumomi. Daga shekarar 2003 zuwa 2007, ya rike mukamin mai bai wa ministan tsaro shawara na Najeriya, wato Rabi'u Kwankwaso, An zabi Ganduje a matsayin shugaban kwalejin fasaha a Ado Ekiti a 2008 daga nan kuma aka nada shi a matsayin babban sakataren Hukumar Kula da Tafkin Chadi da ke Ndjamena. Ya kuma kasance daga cikin wadanda suka halarci taron yi wa tsarin siyasa a Najeriya garambawul a 2006. Kwankwaso da Ganduje sun kuma yi rashin nasara a zaben da suka nemi ta-zarce inda Malam Ibrahim Shekarau ya samu nasara. An sake zabar Kwankwaso da Ganduje ranar 27 ga watan Afrilun 2011 inda aka rantsar da su ranar 29 ga Mayun 2011 domin karasa zangon mulkinsu na biyu.<ref name="TNO">{{cite web|last1=Kolade|first1=Adeyemi|title=Ganduje scales screening in Kano governorship race|url=http://thenationonlineng.net/ganduje-scales-screening-kano-governorship-race/|publisher=The Nation|accessdate=16 October 2018|date=2 December 2014}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.punchng.com/news/kwankwasos-deputy-ganduje-wins-kano-gov-election/|title=Archived copy|accessdate=2015-05-24|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150413065558/http://www.punchng.com/news/kwankwasos-deputy-ganduje-wins-kano-gov-election/|archivedate=13 April 2015|df=dmy}}.</ref> ==Badakalar cin hanci== Ganduje na fuskantar tuhuma daga al'umma daban-daban a kan wani bidiyo da wata jaridar yanar gizo, wato 'Daily Nigerian' ta fitar, inda aka ga Gandujen na karbar daloli daga hannun wani ɗan kwangila yana tura su aljihun babban rigarsa, ɗan kwangilan na fadi masa cewar kaga haka yafi rufin asiri. Amma gwamnati ta yi mirsisi ba tare da tace komai ba akan hakan, sai majalisar jahar ta nemi shugaban jaridar Ja.afar Ja.afar da ya gurfana a gabanta dan tabbatar da sahihancin bidiyon daya fitar, daga nan sukai watsi da batun, kuma da akwai wani lauya Mai zaman kansa wato [[Audu Bulama Bukarti]] wanda a lokacin da abun ya faru Yana kasar Ingila wanda ya fada cewa ya tambayi mukaddashin hukumar EFCC wato Ibrahim Magu Kuma ya tabbatar mai da wannan bidiyon na gaskiya ne. {{Gwamnonin Jihar Kano}} == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Ganduje, Abdullahi Umar}} [[Category:Mutanen Afirka]] [[Category:Kano (jiha)]] [[Category:Jihar Kano]] [[Category:Mutane Jihar kano]] [[Category:Mutane Kano]] [[Category:Gwamnonin jihar Kano]] [[Category:'Yan siyasan Najeriya]] <references /> [[Category:Fulani]] bhkshn1e45jqlx5rio33xwlesdpblsl Aliyu 0 8746 161916 116057 2022-07-27T20:14:46Z Bikhrah 15061 Gyara wikitext text/x-wiki '''Aliyu''' duka suna ne da sunan mahaifi.Fitattun mutane masu sunan sune kamar haka: Ana ma Aliyu inkiya da gadanga kusan yaki. == Sunan da aka ba: == * Aliyu Abubakar, dan siyasan Najeriya * Aliyu Abubakar (dan kwallon) (an haife shi a shekara ta alif 1996), dan wasan kwallon kafa ta Najeriya * Aliyu Attah, jami’in ‘yan sandan Nijeriya * Aliyu Babba (ya mutu a shekara ta alif 1926), Sarkin Kano * [[Aliyu Bawa]] (an haife shi a shekara ta alif 1991), ɗan wasan ƙwallon ƙafa ta Nijeriya * Aliyu Doma (an haife shi a Shekara ta alif 1942), ɗan siyasan Nijeriya * Aliyu Ibrahim, dan kwallon Najeriya * Aliyu Kama (an haife shi a Shekara ta alif 1949), janar din Najeriya * Aliyu Mohammed Gusau (an haife shi a shekara ta alif 1943), hafsan sojojin Nijeriya * Aliyu Mai-Bornu (1919-1970), masanin tattalin arzikin Nijeriya * Aliyu Musa (an haife shi a shekara ta alif 1957), ɗan siyasan Nijeriya * Aliyu Obaje (1920–22), basaraken gargajiyar Najeriya * Aliyu Okechukwu (an haife shi a 1995), dan wasan kwallon kafa ta Najeriya * Aliyu Modibbo Umar (an haife shi a 1958), ɗan siyasan Nijeriya * Sanata Aliyu Magatakarda Wamakko (an haife shi a 1953), ɗan siyasan Nijeriya == Sunan mahaifi == * Abdullahi Aliyu, ma'aikacin gwamnatin Najeriya * Akilu Aliyu (1918–1999), mawaƙin Nijeriya,marubuci, masani kuma ɗan siyasa * Dabo Aliyu (an haife shi a 1947),ɗan siyasan Nijeriya * [[Hadiza Aliyu Gabon ]] (an haife ta a shekara ta 1989), ’yar wasan kwaikwayo ta Nijeriya * Ibrahim Aliyu,janar din najeriya * Mohammed Goyi Aliyu (an haife shi a shekara ta 1993),ɗan wasan ƙwallon ƙafa ta Nijeriya * Mu'azu Babangida Aliyu (an haife shi a 1955), ɗan siyasan Nijeriya * Nasiru Aliyu (an haife shi a shekara ta 1990), ɗan wasan ƙwallon ƙafa ta Nijeriya [[Category:Suna]]. seq0hiicixil9hempw15qhugkjkan7q Abdulmumini Kabir Usman 0 8750 161868 146070 2022-07-27T15:30:29Z Yusuf Sa'adu 11340 wikitext text/x-wiki {{databox}}'''Sarki Abdulmumini Kabir Usman''' (An haife shine a shekara ta 1951) Shine sarkin Katsina mai ci, da ne kuma ga tsohon Sarki Muhammad Kabir, jika ne kuma ga Sarki Usman Nagogo da Muhammad Dikko. ==Gabatarwa== Alhaji [[Abdulmumini Kabir Usman]] shi ne sarki na arba’in a jerin sarakunan Katsina, sannan kuma sarki na goma (10) a jerin sarakunan Fulani, kuma sarki na huɗu a zuriyar Sulluɓawa. Alhaji Abdulmumini Kabir Usman, mutum ne mai matuƙar son karatu, a saboda haka ya kasance mai ilimin addini da na zamani kamar mahaifinsa. Haka nan kuma shi mutum ne mai son jama’arsa, wannan abu ne mai sauƙin tantancewa, da isar ka fadar [[Katsina]] ka ga yadda mutane ke kaiwa-da-komawa ba tare da wata fargaba ko ɗari-ɗari ba. Jagora ne shi kuma abin koyi, mutum ne mai fasaha, jarumtaka da kuma gogewa a harkar mulki. Shi ne sarkin [[Katsina]] na farko wanda ke da digiri a kansa. ==Haihuwa== Am haifi Alhaji Abdulmumini Kabir Usman a ranar 9 ga watan Janairun shekarar alif 1951. Shi ɗa ne ga sarkin Katsina Alhaji Muhammadu Kabir Usman, wanda shi kuma ɗa ne ga sarkin Katsina Usman Nagogo, shi kuma ɗa ga sarkin [[Katsina]] Alhaji Muhammadu Dikko ==Karatu== Alhaji (Dr.) Abdulmumini Kabir Usman, ya yi karatunsa na firamare a makarantar firamaren kwana (Dutsinma Boarding Primary School) ta Dutsinma, daga shekarar alif 1959 zuwa shekarar alif 1964. Daga nan kuma ya cigaba zuwa makarantar sakandiren gwamnatin Katsina (Government Secondary School, Katsina) wacce daga baya ta koma kwalejin gwamnati ta Katsina (Government College Katsina), daga shekarar alif 1965 zuwa shekarar alif 1969. Bayan kammala wannan makaranta ya samu zarcewa zuwa Jami’ar Ahmadu Bello da ke Zariya daga shekarar alif 1972 zuwa shekarar 1974. A ƙarshe ya samu nasarar samun digiri a fannin soshiyoloji (Bachelor's Degree in Sociology) daga Jami’ar Ɗanfodiyo da ke jihar Sakkwato. ==Gogayyar Aiki== Alhaji [[Abdulmumini Kabir Usman]] ya zama Magajin Garin [[Katsina]] Hakimin Birni da kewaye lokacin yana ɗan shekara 30 a duniya. Yana kan wannan muƙami na Hakimin Birni da kewaye wanda a lokacin Katsina tana matsayin ƙaramar hukuma a Jahar [[Kaduna]], sai aka ɗaukaka darajar Katsina zuwa jaha a shekarar 1987. Ya riƙe muƙamai da dama, daga ciki akwai zamowarsa shugaban Jami’ar Oba-Femi Awolowo tun daga shekarar 2008 har zuwa shekarar 2015 inda aka canja shi zuwa shugabancin Jami’ar Ilorin. Ya yi aiki a matsayin chairman na wasu ƙungiyoyi da ma’aikatun gwamnati da hukumomi da aka yarda cewa sun haura 71. ==Zamowarsa Sarki== A ranar 13 ga watan Maris na shekarar 2008 aka ayyana sunan Alhaji (Dr.) Abdulmumini Kabir Usman a matsayin sarkin Katsina, bayan da masu zaɓen sarki suka zaɓe shi a matsayin sabon sarkin Katsina bayan rasuwar mahaifinsa Alhaji Muhammadu Kabir Usman. An yi bikin naɗinsa aranar 5 ga watan Yuli na shekarar 2008. ==Gudunmawa== Mutum mai son jama’a da kuma yi musu hidima kamar Alhaji (Dr.) Abdulmumini Kabir Usman, abu ne mai wuya a iyakance irin gudunmawar da yake baiwa jama’a. Alƙaluma sun kasa ƙididdige ɗimbin mutanen daya ya samawa guraben karatu a jami’o’in ciki da wajen [[Nijeriya]]. Sakamakon irin ayyukan taimakon al’umma da yake yi, ya samu kyaututtuka na girmamawa, kamawa tun daga ƙaramar hukumar [[Katsina]], har zuwa matakin jaha har zuwa matakin tarayya inda aka bashi lambar yabo mai taken “Commander of the Federal Republic (CFR)”.<ref>https://www.myheritage.com/names/kabir_usman%20nagogo</ref> <ref>https://allafrica.com/stories/200803140804.html</ref> <ref>https://peoplepill.com/people/abdulmumini-kabir-usman/</ref> ===Manazarta=== {{Reflist}} {{DEFAULTSORT:Kabir Usman, Abdulmumini}} jyf3x243if10nvua30uuzgwf9wep2bu Muhammadu Kabir Usman 0 8795 161872 99700 2022-07-27T15:33:03Z Yusuf Sa'adu 11340 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Muhammadu Kabir Usman''' tsohon sarkin [[Katsina]] ne, kuma uba ne ga Sarki mai ci a yanzu wato Sarki [[Abdulmumini Kabir Usman]]. Sarki Muhammad Kabir ya zama sarki bayan rasuwan mahaifinsa '''Sarki Usman Nagoggo''' kuma yaya ne ga '''Janar Hassan Usman Katsina'''<ref name=":0">Sani Abubakar Lugga, 1950- (2006). ''Dikko dynasty : 100 years of the Sullubawa ruling house of Katsina, 1906-2006''. Katsina, Nigeria: Lugga Press. pp.50. [[ISBN (identifier)|ISBN]] [[Special:BookSources/978-978-2105-20-2|978-978-2105-20-2]].</ref> {{Stub}} == Tarihi == An haifeshi a shekarar 1928 a Katsina yayi karatu a makarantar Midil ta Katsina daga shekarar 1941 zuwa shekarar 1947. Sarki yayi kwas na shekara ɗaya a kwalejin ƴan-sanda na Kaduna, kuma an bashi manaja kofu a shekarar 1951, sannan ya zama muƙamin doka a shekarar 1953. Ya kuma yi kwas na ƴansandan ciki (CID) a Lagos, kuma a shekarar 1957 yaje Ingila ya ƙara yin wani kwas akan ƙanannan hukumomi a Midhurst. Sannan ya halarci cibiyar CID na Landon<ref name=":0" />. == Ilimi/Aiki == A shekarar 1959 an naɗa shi Kansikan En’en katsina, mai kula da ƴansanda da kurkuku da samar da ruwa a birane sannan an ƙara naɗa shi shugaban hukumar samar wa birane ruwa da kuma shugabancin ƙugiyar sikaut ta katsina. A shekara ta 1961 ya zama wakilin gaskiya coperation dake zaria, kuma yayi aiki a hukumomin bayar da shawarwari a makarantar, sannan ya zama shugaban club na wasan ƙwallon Gora a katsina a 1961<ref name=":1">Burji, Badamasi Shu'aibu G., 1968- (1997).''Gaskiya nagartar namiji : tarihin rayuwar Janar Hassan Usman Katsina''. Kano: Burji Publishers. pp.50-51. [[ISBN (identifier)|ISBN]] [[Special:BookSources/978-135-051-2|<bdi>978-135-051-2</bdi>]].</ref>. Alhaji muhammadu Kabir Usman ya samu Muƙamai masu yawa a shekarar 1963. A shekaran aka naɗa shi hakimi watau “Magajin Garin Katsina”. An naɗa shi shugaban ƙwallon ƙafa ta katsina, an zaɓe shi ɗn majalisar ƙwallon kafa ta katsina, an bashi zakaran wasan ƙwallon Doki na shekarar 1963. Kuma an bashi kyautar lambar girma ta sadaukin kwara (OON). A tsakanin 1964-1965 ya zama wakili a hukumar ilimi ta ƙaramar hukumar katsina.<ref name=":1" /> == Sarauta == Shekarar 1981, shekara ce mai muhimmanci ga tarihin Alhaji Muhammadu Kabir Usman (CON) domin a wannan shekaran ya zama sarki kuma ya gaji mulkinsu na iyaye da kakanni daga mahaifinsa Alhaji Usman Nagoggo, wanda yayi mulki daga shekarar 1944 zuwa shekarar 1981, shekaru 37<ref>Burji, Badamasi Shu'aibu G., 1968- (1997).''Gaskiya nagartar namiji : tarihin rayuwar Janar Hassan Usman Katsina''. Kano: Burji Publishers. pp.52. [[ISBN (identifier)|ISBN]] [[Special:BookSources/978-135-051-2|<bdi>978-135-051-2</bdi>]].</ref>. == Biblio == * Burji, Badamasi Shu'aibu G., 1968- (1997).''Gaskiya nagartar namiji : tarihin rayuwar Janar Hassan Usman Katsina''. Kano: Burji Publishers.[[ISBN (identifier)|ISBN]] [[Special:BookSources/978-135-051-2|<bdi>978-135-051-2</bdi>]]. OCLC 43147940. * Sani Abubakar Lugga, 1950- (2006). ''Dikko dynasty : 100 years of the Sullubawa ruling house of Katsina, 1906-2006''. Katsina, Nigeria: Lugga Press. [[ISBN (identifier)|ISBN]] [[Special:BookSources/978-978-2105-20-2|978-978-2105-20-2]]. [[OCLC (identifier)|OCLC]] 137997519. * ''Warfare in the Sokoto Caliphate : historical and sociological perspectivesISBN0-521-21069-0OCLC2371710'' * ''The Sokoto Caliphate : history and legacies, 1804-2004''. Bobboyi, H., Yakubu, Mahmood. (1st ed ed.). Kaduna, Nigeria: Arewa House. 2006. <nowiki>ISBN 978-135-166-7</nowiki>. OCLC 156890366. == Manazarta == {{DEFAULTSORT: Muhammad Kabir Usman'}} af2roev7k1yvll9cco68s00iytbw0rt Abu Kabir 0 8921 161871 154668 2022-07-27T15:32:09Z Yusuf Sa'adu 11340 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Abu Kabir''' (da Larabci ''ابو كبير''), wani kauye ne dake kewayen garin [[Jaffa]] wanda wasu yan kasar [[Misira]] suka samar da ita, sakamakon cin galabar da [[Ibrahim Pasha]] yasamu akan mayakan kasar Turkiya na [[Daular Usmaniya]] a waccan lokacin a yankin [[Falasdinu]]. Yayin yakin Falasdinu na shekarata 1948, an bar garin da kuma lalata ta, amma bayan kafa Kasar Israila a shekarar 1948, sai bangaren garin yazama daga cikin kudancin sabon garin [[Tel Abib]]. Wanda akayi wa suna da [[Giv'at Herzl]] (da harshen Hebrew kuma ''גבעת הרצל'', ma'anarsa shine ''Tsaunin [[Herzl]]''), sunan garin dake fuskantar yahudawa, sunan Abu Kabir an cigaba da amfani dashi, wanda bangaren garin Abu Kabir koma duka garin ansauya masa suna zuwa [[Tabitha]] daga Tel Aviv municipality a shekarar 2011. ==Tarihi== [[File:AbuNabut3.jpg|right|thumb|250px|[[Sabil Abu Nabbut]]]] ===Mulkin Misirawa=== Sojojin [[Misira]] na Shugaba [[Ibrahim Pasha of Egypt|Ibrahim Pasha]] sun kwace birnin Jaffa da kewayenta bayan wani gwabza yaki da sukayi da mayakan Daular Usmaniyya a 1832. Hakane yasa mulkin birnin karkashin Misirawan yacigaba har zuwa 1840, musulman kasar misira sun zauna a ciki da wajen garin Jaffa, inda suka kafa kauyen ''Sakhanat Abu Kabir'', da ''[[Al-Manshiyya, Jaffa|Sakhanat al-Muzariyya]]'', da sauransu.<ref name=Dumper/><ref name=Benvenistip102>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=7itq6zYtSJwC&pg=PA102&dq=%22abu+kabir%22+village&lr=#v=onepage&q=%22abu%20kabir%22%20village&f=false|page=102|title=Sacred landscape: the buried history of the Holy Land since 1948|authorlink=Meron Benvenisti|first1=Meron|last1=Benvenisti}}</ref> wani gari dake gabashin Jaffa, yawancin mutanen misira dake zaune aciki sun zo ne daga [[Tall al Kabir]] (ko [[Tell (archaeology)|Tel]] Abu Kabir), sai suka sama wurin sunan mazauninsu.<ref name=Dumper>{{cite book|first1=Michael|last1=Dumper|first2=Bruce E.|last2=Stanley|url=https://books.google.com/books?id=3SapTk5iGDkC|title=Cities of the Middle East and North Africa: a historical encyclopedia|ISBN=1-57607-919-8|year=2006|page=200}}</ref><ref name=Avneri>{{Citation | title = The claim of dispossession: Jewish land-settlement and the Arabs, 1878-1948 | url = https://books.google.com/books?id=8Teb4dKHQcoC&pg=PA14&lpg=PA14&source=bl&ots=-MqqnW7gb0&sig=BP5UM6Xc8yxMLzcRbzTRbuFYK6U&hl=en&ei=BF_USvarKc-MsAb6urnjCw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=6&ved=0CB8Q6AEwBTgU#v=onepage&q=&f=false | author = Avneri, Aryeh L. | page = 14 | accessdate = 2009-10-13}} </ref> ===Lokacin Usmaniya=== Jerin sunayen kauyukan Daular Usmaniyya da akasamu a 1870 yanuna ''Saknet Abu Kebir'' a matsayin wani "Sansanin Beduin", dake da gidaje 136 da yawan al'ummah 440, saidai yawan mutanen maza kawai aka irga.<ref>{{cite journal | author = Socin, A. | title = Alphabetisches Verzeichniss von Ortschaften des Paschalik Jerusalem | journal = Zeitschrift des Deutschen Palästina-Vereins | volume = 2 | pages = [https://archive.org/stream/zeitschriftdesde01deut#page/159/mode/1up 159] (135–163) | url = https://archive.org/details/zeitschriftdesde01deut | year = 1879}}</ref><ref>{{cite journal | last = Hartmann | first =M.| authorlink = Martin Hartmann | title = Die Ortschaftenliste des Liwa Jerusalem in dem türkischen Staatskalender für Syrien auf das Jahr 1288 der Flucht (1871) | journal = Zeitschrift des Deutschen Palästina-Vereins | volume = 6 | pages = [https://archive.org/stream/bub_gb_BZobAQAAIAAJ#page/n956/mode/1up 148], 102–149 | url =https://archive.org/details/bub_gb_BZobAQAAIAAJ | year = 1883}}</ref> A wani binciken na ''Yammacin Falasdinu'' (1881), an rawaito sunan da ''Sâknet Abu Kebîr'' wato fassara ta, "Mazaunan Abu Kebir p.n.; (great father)."<ref name=Stewardsonp136>{{cite book|url=https://archive.org/stream/surveyofwesternp00conduoft#page/216/mode/2up|title= The Survey of Western Palestine|author=Conder & Kitchener|publisher=Printed for the Committee of the Palestine Exploration Fund by Harrison & sons|year=1881|page=216}}</ref> [[Charles Simon Clermont-Ganneau]], the French archaeologist, ya ziyarci garin a 1873-1874, yana neman inda tsohuwar makabartar yahudawa take a Joppa (Jaffa). Ya bayyana "Saknet Abu K'bir" a matsayin hamlet, kuma yadanganta tafiya a cikin "extensive gardens that close in Jaffa on every side" to reach it.<ref name=Clermont-Ganneau/> ya fahimci cewar yayin Lokacin ruwan bazara, lanbunan dake tsakanin Jaffa da Saknet Abu Kabir na zama wani karamin tabki da ake kira ''al-Bassa'' daga mazauna garin, tareda sanin cewa wannan sunan yan Syria na amfani dashi ga tabkunan dake ciki duk season, da tunin sunan ''bissah'' dake [[Hebrew Bible]] shima na nufin pond ne, inda yanuna cewar kaman can Kalmar Larabci data Hebrew ya nuna cewa kalmar zai yiwu yarukan arosa sukayi daga wani harshen daya gabace su.<ref name=Clermontp157-158>Clermont-Ganneau, p. 157-8.</ref> Karkashin wani kasida mai suna ''The Jewish necropolis of Joppa'', Clermont-Ganneau yasanar da cewa bayan bincike dayayi da mazaunan [[fellahin]] (peasants) a Abu Kabir, an jagorance shi "tafiya kankanuwa" daga hamlet, "dake tsakiyar wasu poorly tilled gardens," inda yankauyen ke fashin duwatsun gini. Laid bare by their activities were, "sepulchral chambers hollowed out in the calcareous tufa." Yace makabartu irin wadannan ansame su a garuruwan dake tsakanin Abu Kabir har zuwa [[Mikveh Israel]] da makabartar katolika. Wasu fellahin sun gaya masa of finds a tsakanin Saknet Abu Kabir da Saknet al-'Abid, kuma wasu sun gaya masa artifacts da suka samu daga nan. Daya daga cikin artifact ankawo masa yasiya: karamin marble [[Titulus (inscription)|titulus]] with a four-line Greek inscription and a seven-branched candlestick (or [[Menorah (Temple)|menorah]]). Clermont-Ganneau identified this as Helleno-Jewish funeral epigraphy, ascribing it to [[Hezekiah]], and writes that it, "settled once and for all the nature of the burial ground I had just discovered."<ref name=Clermont-Ganneau>{{Citation | title = Archaeological Researches in Palestine 1873-1874 | url = https://archive.org/details/archaeologicalre02cler | author = Clermont-Ganneau, Charles Simon | page = 3 | accessdate = 2009-10-12}} </ref> A wani wasika da [[Palestine Exploration Fund]] suka wallafa, he expressed his hope to return noting, "We must at least find two or three more inscriptions of the same kind coming from the same neighbourhood." <ref name=Ganneauletter>{{cite web|url=https://archive.org/stream/quarterlystateme05pale/quarterlystateme05pale_djvu.txt|title=Letters from M. Clemont-Ganneau|year=1873|publisher=Quarterly Statement, [[Palestine Exploration Fund]]}}</ref> tareda nuna kaburburan a wani kewaye, "Ardh (ko Jebel) Dhabitha," yake nunin, "the great gardens outside Jaffa, bounded by a little hamlet called Abou K'bir* (Abu Kebir), and by the well of Aboa Nabbout ([[Sabil Abu Nabbut|Abu Nabbut]])."<ref name=Ganneauletter/> Yahudawa [[necropolis]] was looted mainly during the late 19th da farkon Karni na 20th. Dating the site is a challenge due to the lack of objects found ''in situ'', but estimates are that the tombs were used between the 3rd and 5th centuries AD. Yawancin necropolis na nanne yanzu a [[Russian Orthodox]] Saint Peter's Church compound.<ref name=Oslo>Cite web|url=http://www.khm.uio.no/utstillinger/doedskult/deadclassic/text_15.html |title=The Jews: Jewish Funeral Rites |publisher=Museum of Cultural History: University of Oslo |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110604183209/http://www.khm.uio.no/utstillinger/doedskult/deadclassic/text_15.html |archivedate=2011-06-04 |df= </ref> According to [[Mark LeVine]], the [[Biluim]] pioneers set up a [[commune]] among the orange and lemon groves of the Abu Kabir neighborhood between 1882 and 1884.<ref name=LeVinep38>{{cite book|title=Overthrowing geography: Jaffa, Tel Aviv, and the struggle for Palestine, 1880-1948|first1=Mark|last1=LeVine|edition=Illustrated|publisher=University of California Press|year=2005|isbn=978-0-520-23994-4 |url=https://books.google.com/books?id=pG8LmsJAUPcC&pg=PA38&dq=%22abu+kabir%22&lr=#v=onepage&q=%22abu%20kabir%22&f=false|page=38}}</ref> The house used by the commune members is now located in the Neve Ofer neighborhood of Tel Aviv. ===Lokacin Biritaniya Mandate=== [[File:GadnaHouse01.jpg|thumb|250px|Historic Arab house in Abu Kabir]] A 1921 yayin [[Rikicin Jaffa]], fadan yakai har Abu Kabir. Gidan Yitzker na yahudawa sun mallaki dairy farm a wajen garin neighborhood, wanda suke bayarda bayan Dakuna, a Lokacin rikicin, [[Yosef Haim Brenner]], daya daga cikin pioneers of modern Hebrew literature yana zaune anan. A watan Mayu 2, 1921, dukda gargadi Yitzker da Brenner sunki subar gonan haka yasa aka kashe su, tareda dan Yitzker's teenaged son, his son-in-law da wasu masu haya biyu.<ref name=Jpost>{{cite web|url=http://fr.jpost.com/servlet/Satellite?cid=1239710827940&pagename=JPArticle%2FShowFull|title=Another Tack: The May Day massacre of 1921|date=April 30, 2009|author=[[Sarah Honig]]|publisher=[[The Jerusalem Post]]|accessdate=2009-10-17 dead link|date=September 2017 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes}}</ref> Kamar yadda Jaffa ta fadada a 1920s da 1930s, Abu Kabir was incorporated within the municipal boundaries of Jaffa but retained much of its agricultural character.<ref name=Golan>Arnon Golan (2009), War and Postwar Transformation of Urban Areas: The 1948 War and the Incorporation of Jaffa into Tel Aviv, ''Journal of Urban History'', doi|10.1177/0096144209347104</ref> It consisted of a main built-up part bordering the Jewish sector of Jaffa from the south, and several small concentrations of houses within the surrounding citrus groves.<ref name=Golan/> Anfara yaki a gabar dake tsakanin Jaffa da Tel Aviv, Shugabannin Tel Aviv sun nemi hadin kan garuruwan yahudawa dake Jaffa dan komawa Tel Aviv. Sun shirya cewar dukkanin [[Al-Manshiyya, Jaffa|Manshiyya]], tareda [[Hassan Bey Mosque]], da mafi yawan Abu Kabir neighborhood, be transferred to the borders of the new Jewish city and state."<ref name=LeVinep114>{{cite book|last1=LeVine|first1=Mark|authorlink=Mark LeVine|url=https://books.google.com/books?id=pG8LmsJAUPcC&pg=PA114&lpg=PA114&dq=%22abu+kabir+neighborhood%22&source=bl&ots=bcJwJVk91J&sig=kRvOs7tWKQPBMp8ACIaKDDz4n1Y&hl=en&ei=XJjYSrmRMMWK4ga27ID1Bg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=5&ved=0CBIQ6AEwBA#v=onepage&q=%22abu%20kabir%20neighborhood%22&f=false|page=114|title=Overthrowing geography: Jaffa, Tel Aviv, and the struggle for Palestine, 1880-1948|edition=Illustrated|publisher=University of California Press|year=2005|isbn=978-0-520-23994-4}}</ref> A watan Augusta 23, 1944, British [[Criminal Investigation Department]] (CID) barracks dake Jaffa, da police stations dake Abu Kabir da [[Neve Sha'anan, Tel Aviv|Neve Shaanan]] yan [[Irgun]] sunfar masu domin sace makamai<ref name=Bellp120>{{cite book|title=Terror out of Zion: the fight for Israeli independence|first1=J. Bowyer|last1=Bell|edition=Reprint|publisher=Transaction Publishers|year=1996|isbn=978-1-56000-870-5 |url=https://books.google.com/books?id=mCfwnAn9uBYC&pg=RA1-PA120&dq=%22abu+kabir%22&lr=#v=onepage&q=%22abu%20kabir%22&f=false}}</ref> ===Yakin 1947 zuwa 1948=== [[File:Pravos 259.jpg|thumb|250px|Church in Abu Kabir]] A 1947, Abu Kabir na nan ne a mashigar Tel Aviv akan babbar hanyar zuwa [[Jerusalem]].<ref name=Shapira>[https://books.google.com/books?id=iogKjVDKRW4C&pg=PA182&dq=%22abu+kabir%22+village&lr=#v=onepage&q=%22abu%20kabir%22%20village&f=false Yigal Allon, native son: a biography], Anita Shapira and Evelyn Abelalong, p. 182.</ref><ref name=LeVinep212/> A 30 November 1947, rana daya bayan zaben UN akan [[Partition Plan]], wani balarabe maraji a Abu Kabir akai wa wata motar fasanja tareda yahudawa aciki farmaki, inda yakashe duka mutum ukun dake ciki. Yahudawa sun rama da kaddara da hari. A 2 December the [[Haganah]]'s [[Kiryati Brigade]] sun tarwatsa wani gidan Larabawa a Abu Kabir, and the [[IZL]] torched several buildings four days later, killing at least two persons.<ref name=Morris2004>{{citation | title = The birth of the Palestinian refugee problem revisited | url = https://books.google.com/books?id=uM_kFX6edX8C&pg=RA1-PA10&lpg=RA1-PA10&source=bl&ots=6L_o2jQfXr&sig=vEEMnIc7pvTe27k1kZUqKL9NREE&hl=en&ei=DhbSSubHHMjdsgaTlfGOBA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=4&ved=0CBIQ6AEwAw#v=onepage&q=&f=false | year = 2004 | author = Morris, Benny | accessdate = 2009-10-11 | page = 110 }}</ref> During Operation Lamed Hey (Hebrew for "35"), named for the 35 casualties of an attack on the [[Convoy of 35]], Abu Kabir was raided to "cleanse it of the forces acting there."<ref name=Talp60>{{cite book |last=Tal |first=David |authorlink=David Tal (historian)|title=War in Palestine, 1948: Strategy and diplomacy |url=https://books.google.com/books?id=dL29_RBATv0C&pg=PA62&dq=%22abu+kabir%22&lr=#v=onepage&q=%22abu%20kabir%22&f=false |pages=60&ndash;62|year=2004|isbn=0-7146-5275-X}}</ref> A daren 12–13 February 1948, the Haganah struck simultaneously at Abu Kabir, Jibalia, Tel a-Rish and the village of [[Yazur]]. At Abu Kabir, 13 Arabs were killed, including the [[Mukhtar]], and 22 injured. Kamar yadda "Palestine Post" suka ce, A 16 February 1948 The Haganah repulsed an Arab attack on Tel Aviv from Abu Kabir. <ref>{{cite web|title=Tel Aviv border Attack Repulsed|url=http://jpress.org.il/Default/Scripting/ArticleWin_TAU.asp?From=Search&Key=PLS/1948/02/17/1/Ar00106.xml&CollName=Palestine_1940_1950&DOCID=227783&PageLabelPrint=1&Skin=TAUHe&enter=true&Publication=PLS&AppName=2&Hs=advanced&AW=1398113135950&sPublication=PLS&tauLanguage=&sScopeID=DR&sSorting=IssueDateID%2casc&sQuery=efal&rEntityType=&sSearchInAll=false&sDateFrom=%2530%2534%2f%2530%2531%2f%2531%2539%2534%2537&sDateTo=%2530%2534%2f%2530%2531%2f%2531%2539%2534%2538&ViewMode=HTML|publisher=The Palestine Post|date=17 February 1948|quote="The Haganah repulsed an Arab attack from AbuKebir last knught, chasing the gangster as far as Kheria village, where it blew up a two story house that was used by snipers against the nearby Efal settlement "}}</ref> A second major attack on Abu Kabir was launched on 13 March, the objective of which was, "the destruction of the Abu Kabir neighborhood". By this time the neighborhood was mostly abandoned by its inhabitants and was guarded by a few dozen militiamen. Sappers blew up a number of houses and this was the first attack in which [[Yishuv]]-produced [[Davidka]] mortars were used to shell the neighborhood. Inaccurate and very loud, the mortars had a demoralizing effect claimed to have reached "as far as Gaza".<ref name=Morris2004/> Wata daya bayan kwato Abu Kabir, [[David Ben-Gurion]] yasamar da Israeli Provisional Government that Jaffa's Arab population should not be allowd to return: "If there will be [an] Abu Kebir again - this would be impossible. The world needs to understand we are 700,000 against 27 million, one against forty ... It won't be acceptable to us for Abu Kebir to be Arab again."<ref name=LeVinep212>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=pG8LmsJAUPcC&pg=PA38&dq=%22abu+kebir%22&lr=#v=onepage&q=%22abu%20kebir%22&f=false|title=Overthrowing geography: Jaffa, Tel Aviv, and the struggle for Palestine, 1880-1948|author=Mark LeVine|edition=Illustrated|publisher=University of California Press|year=2005|isbn=978-0-520-23994-4 |page=212}}</ref> [[Walid Khalidi]] ya rubuta cewar Haganah zasu kammala rushe Abu Kabir kafin March 31.<ref name=Khalidip317>{{cite book|title=Before their diaspora: a photographic history of the Palestinians, 1876-1948|first1=Walid|last1=Khalidi|publisher=Institute for Palestine Studies|location=Washington, D.C.|editor=[[Walid Khalidi]]|edition=Illustrated|year=1984|isbn=978-0-88728-143-3}}</ref> On April 19, 1948, ''[[The Palestine Post]]'' reported that "In the Abu Kebir area, the Haganah dispersed Arabs who tried to erect an emplacement facing the Aka factory in Givat Herzl. Two Arabs were shot as they approached the Maccabi Quarter."<ref name=PP>[http://jpress.huji.ac.il/Default/Scripting/ArticleWin_TAU.asp?From=Search&Key=PLS/1947/08/15/2/Ar00201.xml&CollName=Palestine_1940_1950&DOCID=212518&PageLabelPrint=2&Skin=TAUEn&enter=true&Publication=PLS&Hs=advanced&AW=1255640591703&sPublication=PLS&tauLanguage=&sScopeID=All&sSorting=Score%2cdesc&sQuery=%20%28%20Givat%20Herzl%20%29%20%20%3CAND%3E%20%28%20Abu%20Kebir%20%29&rEntityType=&sSearchInAll=false&RefineQueryView=&RefineQuery=%2541%2562%2575%2520%254b%2565%2562%2569%2572&ViewMode=HTML ''The Palestine Post'', April 19, 1948.]dead link|date=October 2016 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes </ref> ===Garin Kasar Israel=== [[File:AbuKebir027.jpg|thumb|Abu Kabir detention center]] After 1948, Abu Kabir was renamed [[Giv'at Herzl]],<ref name=Dumper/> although the Arabic name, Abu Kabir, is still used by the now largely [[Hebrew language|Hebrew]] speaking population.<ref name=zochrot>[http://www.zochrot.org/en/content/about-map-tel-aviv-and-its-palestinian-villages About the map of Tel Aviv and its Palestinian villages] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20120619061421/http://www.zochrot.org/en/content/about-map-tel-aviv-and-its-palestinian-villages |date=June 19, 2012 }}, [[Zochrot]]</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=aenaYBTw2UIC&pg=PA61&dq=abu+kabir+tel+aviv+2012&hl=en&sa=X&ei=YG36T7quLcn98gPE7p2CBw&redir_esc=y#v=onepage&q&f=true ''Life After Baghdad'', [[Sasson Somekh]]]</ref> The Tel Aviv Municipality offered Prof. Heinrich Mendelssohn, Director of the Biological-Pedagogical Institute, the option of moving the Institute to Abu Kabir, and it was moved into a structure originally planned as a hospital.<ref name="Zoological Garden 2016">{{cite web | title=History | website=Zoological Garden | date=2016-10-02 | url=http://zoo.tau.ac.il/eng/content/history | accessdate=2016-10-03}}</ref> [[Haim Levanon]], Deputy Mayor of Tel Aviv in the early 1950s and mayor from 1953–59 energetically campaigned for the founding of a university in Tel Aviv. The idea was realized on August 16, 1953, when the Municipal Council of Tel Aviv-Yafo decided to transform the Biological-Pedagogical Institute into the Academic Institute of Natural Sciences, under the leadership of Prof. Mendelssohn, which would "form the core of a future university." The Abu Kabir campus in southern Tel Aviv had 24 students in its first year. In 1954, the Academic Institute of Jewish Studies was established in Abu Kabir. A university library was also founded, new study tracks were opened, a teaching staff was formed, laboratories and classrooms were built, and an administration established for the campus.<ref>{{cite web|url=http://www.tau.ac.il/tau-history-eng.html |title=Archived copy |accessdate=2008-01-26 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071108214143/http://www.tau.ac.il/tau-history-eng.html |archivedate=2007-11-08 |df= }}</ref><ref name="University 1953">{{cite web | title=American Friends of Tel Aviv University | website=University | date=1953-08-16 | url=http://www.aftau.org/2013-redesign/pages/tau/university | accessdate=2016-10-03}}</ref> The [[L. Greenberg Institute of Forensic Medicine]], locally known as the [[Abu Kabir Forensic Institute]], was established that year. In 1956, the Academic Institutes were officially upgraded into the new "University of Tel Aviv". The Zoological Gardens became part of the University. The Zoological and Botanical Gardens were moved to the [[Ramat Aviv]] campus in 1981. The [[Nature Gardens]] still host the original facilities. The gardens at Abu Kabir are recommended in an Israeli guide to Tel Aviv as a destination for nature lovers.<ref name=Tourism>[http://www.tourism.gov.il/Tourism_Euk/Destinations/Tel+Aviv/General+Info+-+Tel+Aviv.htm Tel Aviv: General Info]</ref> In the tour book ''Israel and the Palestinian territories'' (1998), "the former village of Abu Kabir" is described as being located in a green space to the east of [[Jaffa]].<ref name=Jacobp86>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=JXoY2vCZ5AEC&pg=RA1-PA252&dq=%22abu+kabir%22+-prison&lr=#v=snippet&q=abu%20kabir&f=false|title=Israel and the Palestinian territories: the rough guide|first1=Daniel|last1=Jacobs|first2=Shirley|last2=Eber|first3=Francesca|last3=Silvani|editor=Daniel Jacobs|edition=2nd, illustrated|publisher=Rough Guides|year=1998|isbn=978-1-85828-248-0}}</ref> Salvage excavations were undertaken by Israeli archaeologists in the burial complex at "Saknat Abu Kabir" in 1991.<ref name=IsraelA>[https://books.google.com/books?id=QXZtAAAAMAAJ&q=%22abu+kabir%22&dq=%22abu+kabir%22&lr= Excavations and surveys in Israel, Volumes 11-14], ''Agaf ha-ʻatiḳot ṿeha-muzeʾonim'', Israel. p. 46.</ref> The [[Tel Aviv Detention Center]], known as the Abu Kabir Prison is also in the area.<ref>Yael Cohen, [http://findarticles.com/p/articles/mi_7190/is_200209/ai_n29868958/ Identifying dead, comforting the survivors at Abu Kabir], [[Cleveland Jewish News]], 27 September 2002</ref><ref>Judy Siegel, [http://www.highbeam.com/doc/1P1-38791183.html Foreign experts to inspect Abu Kabir forensic institute], [[Jerusalem Post]], 28 December 2000</ref> Israeli media reported in January 2011 that the part or all of the area in south Tel Aviv known as Abu Kabir, the hill or neighborhood, was given a new name, [[Tabitha]], by the Tel Aviv municipality's naming committee.<ref name=Segev>[http://www.haaretz.com/weekend/week-s-end/new-life-for-tabitha-1.338345 New life for Tabitha], [[Tom Segev]], ''[[Haaretz]], January 21, 2011</ref><ref>cite web |url= http://www.nrg.co.il/online/54/ART2/208/902.html |title=מקומי - תל אביב-יפו nrg - ...ת'א: סיפורה של הכנסייה הרוסית |work=nrg.co.il |year=2012 |accessdate=8 July 2012</ref> == Anazarci == {{reflist}} fr5ytwtqk8zeytg7meelcxy9h7zagkm Boss Mustapha 0 10034 162204 155234 2022-07-28T11:11:08Z Yusuf Sa'adu 11340 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Boss Gidahyelda Mustapha''' [[Dan Nijeriya]] ne, lauya, dan kasuwa, Dan'siyasa, kuma shine Sakataren Gwamnatin Tarayya a [[Nijeriya]], wato ''Secretary to the Government of the Federation'' (SGF). Kafin nan shine babban Darekta Maikula da ''Nigerian Inland Waterways Authority'' ya sauka bayan zaɓensa da akayi yazama '''SGF''' ga Shugaban kasa [[Muhammadu Buhari]] a 30 ga watan Oktoban shekarar 2017.<ref>{{cite web|url=https://www.premiumtimesng.com/features-and-interviews/247734-profile-boss-mustapha-nigerias-new-sgf.html |title=PROFILE: Boss Mustapha, Nigeria’s new SGF|author=Kemi Busari|date=30 October 2017|work=Premium Times|accessdate=14 January 2018}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2017/10/breaking-president-buhari-appoints-new-sgf/|title=Breaking: President Buhari appoints new SGF|author= Johnbosco Agbakwuru|work=Vanguard|date=30 October 2017|accessdate=14 January 2018}}</ref> == Anazarci == {{DEFAULTSORT:Mustapha, Boss}} [[Category:Mutanen Nijeriya]] [[Category:'Yan siyasan Najeriya]] ca7g2hkukc8tl7ps0dpelowkp500yzw Victor Herbert Cockcroft 0 10319 162116 46672 2022-07-28T09:17:50Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki '''Victor Herbert Cockcroft''' (an haife shi ranar 25 ga watan Febreru, 1941). kwararren ɗan wasan kwallon kafa ne, mai ritaya na kasar Engiland a rukunin wasannin garin Northampton da Rochdale. ==Aikin kwallo== An zabe shi a Engila a matakin matasa kuma yana barin garin Northampton alokacin manyan wasannin kungiyoyin kwallon kafar Engila.<ref>"Barry Hugman's Footballers – Vic Cockroft". hugmansfootballers.com. Retrieved 25 June 2018.</ref><ref> "FIRST DIVISION REUNION ON SATURDAY". Retrieved 25 June 2018.</ref> ==Manazarta== 8syjmbuqy9xuyqx8k7gqr0iop5bkn4b Washington (jiha) 0 10451 162052 47300 2022-07-28T07:49:42Z Ibkt 10164 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Washington ''' jiha ce daga jihohin ƙasar [[Tarayyar Amurka]], a Arewa maso Yammacin ƙasar. Jihar Tarayyar Amurka ne daga shekara ta 1889. Babban birnin jihar Washington, [[Olympia]] ne. Jihar Washington yana da yawan fili kimanin kilomita murabba’i 184,827, da yawan jama'a 7,535,591. Gwamnan jihar Washington [[Jay Inslee]] ne, daga zaben gwmanan a shekara ta 2012. {{DEFAULTSORT:Washington}} [[Category:Jihohin Tarayyar Amurka]] occia1fr8v37w7wj1istmow6ga5oubg Ali Mustapha Maiduguri 0 10924 162217 132123 2022-07-28T11:23:28Z Yusuf Sa'adu 11340 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Sheikh Dr. Ali Mustapha Maiduguri''' (1968-2019), Shahararren malamin addinin [[Musulunci]] ne wanda ya shafe rayuwar sa a fannin koyo da koyar da [[Ilimi]] na addinin Musulunci a [[Najeriya]]. == Farkon Rayuwar sa == An haifi Sheikh Dr. Ali Mustapha a anguwar Fezzan da ke birnin [[Maiduguri]] jihar [[Borno]] [[Arewacin Najeriya]] a shekara ta 1968. Mahaifin shi Alhaji Shettima Bukar Mustapha Konduga dan asalin karamar hukumar [[Konduga]] ne, mahaifiyar shi Hajiya Yakaka Bukar 'yar asalin karamar hukumar [[Dikwa]] duka a jihar ta Borno. == Tarihin karatun sa == Shi dai Dr. Ali Mustapha, ya fara karatun shi na farko a wurin mahaifin shi inda ya fara da karatun Tahiya, Sallah da Al-qunutu. Daga bisani ya shiga makarantar Allo (tsangaya) a wajen wani malami mai suna 'Mallam Awa' a nan unguwar Fezzan a shekarar 1972, ya yi karatu har zuwa lokacin da malamin nashi ya samu larurar tabin kwakwalwa sakamakon hatsarin mota. Hakan ya sa mahaifin shi yasa shi a makarantar Islamiya mai suna ''Madarasatul Nurul Atfan'' wadda a yanzu aka canja mata suna ''Usman Islamiya School'' a shekarar 1975. Bayan ya kammala aji biyar a wancan lokacin, sai Mallam ya garzaya zuwa makarantar ''High Islamic College Maiduguri'' a shekarar 1982, inda ya yi shekaru hudu a matakin sakandare, daga nan ya ci gaba da karatun Diploma a Fannin harsunan [[Hausa]] da [[Larabci]] da kuma ilimin [[Shari'a]] a wannan makarantar. Bayan ya gama a shekarar 1990, sai aka musu jarabawar daukan malamai inda ya samu nasarar zama malami a nan ''High Islamic college'' a mataki na ''grade ll teacher''. Malam ya kwashe shekaru bakwai yana karantarwa, daganan ya samu ci gaba zuwa Jami'ar Musulunci ta [[Madina]] a shekarar 1997, sakamakon jinya da ya yi wadda ta yi sanadiyyar jinkirin zuwa, hakan ya sa hukumar Makarantar ta ajiyeshi a Matakin Shu'ubah (remedial) inda ya yi shekara daya daga nan ya soma karatun shi a fannin Shari'a da harshen larabci a nan ma malam ya yi shekaru hudu. Kammalawar shi keda wuya, sai malam ya nemi damar ci gaba da karatun shi na digiri na biyu wato ''Masters degree'' a Fannin Usulul Fiqihi. A jarabawar da suka rubuta, malam ne ya zo na daya a cikin daliban da suka zo daga Najeriya a shekarar 2002, amma bai samu damar fara karatu a wannan shekarar ba sabo da mutum biyu kacal aka dauka a cikin mutane 27 da suka ci jarabawar daga kasashe daban - daban. Daga nan malam ya dawo gida Najeriya inda ya fara karatun babbar difiloma wato (''National Diploma'') a makarantar ''El kanemi College'' da ke Maiduguri a fannin Shari'a a shekarar 2003. A shekarar 2004 kuma, malam ya garzaya Jami'ar Jos a garin [[Jos]] inda ya yi karatun shi na digiri wato (''Masters degree'') a fannin larabci, kuma ya yi nasarar kammalawa a shekarar 2006. A shekarar 2015, malam ya fara karatun digirin digirgir wato (''PhD'') a fannin larabci a Jami'ar Jahar [[Nasarawa]] (''Nasarawa State University'') inda ya kammala a shekarata 2017. <ref> https://mobile.facebook.com/JibwisNig/posts/1835000553234533</ref> == Ayyukan da matsayin da ya rike == * Malam ya taba zama grade ll teacher a shekarar 1990 - 1997 * Limancin Sallolin Juma'a da na Idi na tsawon shekaru 25 * Malam ya yi aiki a matsayin Daraktan shari'ah a ma'aikatar harkokin addinai ta jihar [[Borno]] daga 2005 har zuwa rasuwarsa * A mataki na kungiya kuma, Malam shi ne shugaban Majalisar Malamai na farko a mataki na MMC, sannan shugaban majalisar malamai na jahar Borno. *Sheikh Ali Mustafa an zabe shi mamba na majalisar koli ta kasa shekaru da dama kafin Sheikh Dr. [[Abdullahi Bala Lau]] ya nada shi matsayin babban Sakataren Majalisar Malamai na kungiyar [[Izala]] ta kasa bayan rasuwar Sheikh Dr. Al Hassan Sa'id Jos. == Iyali == Sheikh Ali Mustafa ya bar mata daya da 'ya'ya 15. == Manazarta == [[Category:Malaman Musulunci a Najeriya]] [[Category:Mutanen Najeriya]] n64f4oh2dig05djr0qoxt35f9qtjhn5 Mahmud Shinkafi 0 11461 161875 111114 2022-07-27T15:35:17Z Yusuf Sa'adu 11340 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Mahmud Shinkafi ''' Haifaffen dan Najeriya ne kuma dan Siyasa. == Siyasa == An zabeshi a matsayin gwamnan [[jihar Zamfara]] a shekarar 2007, a karkashin jam'iyar All Nigerians People's Party (ANPP). Ya juya sheka a shekarar 2008 zuwa People's democratic party (PDP) mai alamar lema (bayan [[Ahmed Sani Yerima]]) zuwa shekara ta 2011 (kafin [[Abdul'aziz Abubakar Yari]]). Shi ne mutanen Zamfara suka zaɓa a matsayin gwamna na biyu a tarihin jihar.<ref>Kabir, Hajara Muhammad. ''Northern women development''. [Nigeria]. P.162 <nowiki>ISBN 978-978-906-469-4</nowiki>.</ref> == Bibilyo == * Kabir, Hajara Muhammad. ''Northern women development''. [Nigeria]. <nowiki>ISBN 978-978-906-469-4</nowiki>. == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Shinkafi, Mahmud}} [[Category:'Yan siyasan Najeriya]] [[Category:Gwamnonin jihar Zamfara]] [[Category:Hausawa]] 0434gow5hmeyy047s4fffnalsrro9p1 Tsáda 0 11767 162079 52644 2022-07-28T08:13:46Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki '''Tsáda''' An gina jama a a tsayin tsayin mita 615 kuma yana karban matsakaicin ruwan sama na 610 mm Jama'ar yankin kusan kilomita 10 ne daga garin Paphos. Saboda tsayin dakarsa, Tsada yana da yanayi mai laushi. Al’umma sun kunshi mazauna kusan 1000, yan gari da baki. Lardin Kallepia, (3.5 kilomita) a Letimbou, (6 kilomita) da Polemi (kilomita 8). Kudancin yana da alaka da kauyen Armou (6 km). Yankin kudu maso yamma yana da alaka da gidan Tala da na Agios Neophytos. qxikhqdl3kt9qobsx5gwqdlmstztceo Normandie 0 13175 162011 57347 2022-07-27T23:01:09Z Ibkt 10164 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Yankin Normandie''' (ko '''Normandiya''') ya kasance ɗaya daga cikin yankin gwamnatin kasar [[Faransa]]; babban biranen yanki, su ne [[Rouen]] (parepe) da [[Caen]] (fadan gwamnati). Bisa ga kimanta a shekarar 2017, jimilar mutane miliyan uku da dubu dari uku da talatin ne. Shugaban yanki [[Hervé Morin]] ne. {{Stub}} {{DEFAULTSORT:Normandie}} [[Category:Yankunan ƙasar Faransa]] b725r2yr32fy3x58mndi89hk9k8rxgz 162012 162011 2022-07-27T23:02:00Z Ibkt 10164 gyara wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Yankin Normandie''' (ko '''Normandiya''') ya kasance ɗaya daga cikin yankin gwamnatin kasar [[Faransa]]; babban biranen yankin, su ne [[Rouen]] (parepe) da [[Caen]] (fadan gwamnati). Bisa ga kimanta a shekarar 2017, jimilar mutane miliyan uku da dubu dari uku da talatin ne. Shugaban yanki [[Hervé Morin]] ne. {{Stub}} {{DEFAULTSORT:Normandie}} [[Category:Yankunan ƙasar Faransa]] 7yzryv1iyhody44ne1bdiw9ygn8wa6s 162013 162012 2022-07-27T23:02:35Z Ibkt 10164 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Yankin Normandie''' (ko '''Normandiya''') ya kasance ɗaya daga cikin yankin gwamnatin kasar [[Faransa]]; babban biranen yankin, sun hada da [[Rouen]] (parepe) da [[Caen]] (fadan gwamnati). Bisa ga kimanta a shekarar 2017, jimilar mutane miliyan uku da dubu dari uku da talatin ne. Shugaban yanki [[Hervé Morin]] ne. {{Stub}} {{DEFAULTSORT:Normandie}} [[Category:Yankunan ƙasar Faransa]] 4vzbec1ajon38r6ryle702uhx8kcav6 Farida Kabir 0 13922 161874 59700 2022-07-27T15:34:10Z Yusuf Sa'adu 11340 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Farida Kabir''' ta kasance ƙwararreya, kuma masaniyar kimiyyar a fannin kiwon lafiyar jama'a, tana aiki ne a Najeriya, kuma Farida ta kasance yar kasuwa ce mai fasaha, kuma tana cikin ƙungiyar da ke jagorantar Google Women TechMakers, kuma mai ba da shawara ga kungiyar cigaban Google Developmenter, Abuja. Har ila yau ita ce ta kafa wani kungiya mai suna OTRAC, kuma itace Shugaba a kungiyar ta OTRAC, tana amfani da tsarin e-health wajen gudanar Tsare tsaren Gudanar da Kiwon Lafiya (H-LMS) wanda ke ba da abubuwan da ke cikin girgije na likitocin likita. An ambaci Farida a cikin manyan matan Najeriya da suka yi fice, a cikin mata 100 na Najeriya, anyi hakan ne a shekarar 2019.<ref>https://www.f6s.com/faridakabir</ref> == Ilimi == Faridar Kabir ya yi karatu a [[Jami'ar Ahmadu Bello|Jami’ar Ahmadu Bello]], Zariya, Najeriya daga Janairu shekarata 2009 zuwa Afrilun shekarar 2014 tana karatun digiri a fannin Kimiyya a Kimiyyar kere-kere<ref>https://diasporaconnex.com/leading-ladies-africa-nigerias-100-most-inspiring-women-in-2019-the-guardian-nigeria-news/</ref> == Aiki == Farida Kabir tana aiki a fannin fasaha na kiwon lafiya. Ita mai haɓaka software ce, mai tsara UI / UX, mai magana da yawun jama'a, mai horar da 'yar kasuwa mai fasaha da ke mai da hankali kan ƙaddamar da fasaha a cikin ayyukan kiwon lafiya. Ita ce ta kafa, kuma Shugaba na OTRAC wanda yake shi ne tsarin kiwon lafiya na tsarin koyon lafiya (H-LMS) wanda ke ba da lamuran jinya ga likitocin musamman likitocin kiwon lafiya na Afirka. An kafa OTRAC a cikin 2017 kuma yana da masu biyan kuɗi sama da 8,000 waɗanda ke ba da darussan 27 tare da masu gudanarwa 32.Ita ce jagora a kungiyar Google Women TechMakers Abuja da kuma mai shirya taron Google Development Group, Abuja. Google Women TechMakers shiri ne wanda ke tallafawa da ƙarfafa womenarin mata don shiga cikin filin STEM, da kuma taimaka wa waɗanda suka riga mu gidan gaskiya. STEM na tsaye ne don Kimiyya, Fasaha, Injiniya da lissafi.Har ila yau, ita ce mai ba da shawara na ICT ga Sashen Harkokin Developmentasa da (asa (DFID) na Abokin Hulɗa da programaddamarwa, Canji, da Koyi (PERL). Wannan shiri ne na shekaru biyar wanda ke mayar da hankali kan karfafa cibiyoyin gwamnati da kuma kara yawan 'yan kasa. Wannan shirin ya hada gwamnatoci da kungiyoyin' yan kasa baki daya don magance kalubalen shugabanci don inganta samar da sabis. Bugu da kari, ta nemi shawarar sake yin, kungiyar da ke aiki tare da wakilai na canji a cikin gwamnati, da na farar hula, da kuma bayar da agaji don cimma burinsu na zamantakewa. Tana] aya daga cikin mata 100 da aka sanya wa suna a Leading Ladies Africa (LLA) 'Yan Mata 100 da suka fi yawan Inci a cikin Najeriyar na shekarar 2019. A shekarar 2016, ita ce kadai 'yar Najeriya a cikin' yan Afirka biyar da shugaban Faransa, Francois Hollande ya bayar da kyautar girmamawa ga ci gaban tattalin arzikinta a fannin Kasuwancin Kiwon lafiya. A yanzu haka ita ce mai ba da shawara ta Tarayya ICT ga shirin DFID-PERL. <ref>https://otrac.ng/about-us/</ref> <ref>https://guardian.ng/guardian-woman/im-very-passionate-about-access-to-quality-and-affordable-healthcare/</ref> <ref>https://businessday.ng/women-hub/article/women-in-business-farida-kabir/</ref> <ref>https://www.bellanaija.com/2019/06/bellanaijawcw-farida-kabir-is-simplifying-learning-for-healthcare-practitioners-with-otrac/</ref><ref>https://guardian.ng/guardian-woman/im-very-passionate-about-access-to-quality-and-affordable-healthcare/</ref> == Manazarta == tkzqdov8lmy79n66immk2dxvp4em350 Waziri 0 14050 162154 60115 2022-07-28T09:51:55Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki '''Waziri''' a kasar hausa, wani matsayi wanda ake bawa jinin saurauta a mafi yawan lokaci. Wannna wani matsayi ne na kamar mataimakin sarki. Wanda duk sanda sarki baya nan. Shine zai dinga gunadar da Sarauta har sai sarkin ya dawo. Shine kamar vice president a turance. snuqt21smoqeenow6pygnppkiztz0ul Yankuna na Ghana 0 14604 162171 65986 2022-07-28T10:21:18Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki '''Yankunan Ghana''' sune matakin farko na tsarin mulkin ƙasashe a cikin Jamhuriyar Ghana. A halin yanzu akwai yankuna goma sha shida, an sake rarraba su don dalilai na gudanarwa cikin gundumomi na gida 216. ==Asali== An kafa tsoffin iyakokin yankuna goma a hukumance a cikin 1987, lokacin da aka ƙaddamar da Yankin Yammacin Yammaci a matsayin sabon yankin gudanarwa na jihar. Kodayake gabatarwar a hukumance ta kasance ne a 1987, Yankin Yammacin Yamma ya riga ya yi aiki a matsayin yanki na gudanarwa tun bayan ballewar yankin na Upper Region a watan Disambar 1982, gabanin kidayar kasa ta 1984. An gudanar da zaben raba gardama kan kirkirar sabbin yankuna shida a ranar 27 ga Disamba, 2018 - an amince da dukkan sabbin yankuna da aka gabatar. {| class="wikitable sortable" !Tsohon Yanki !Babban birni !Sabon Yanki !Babban birni |- |[[:en:Ashanti_Region|Ashanti]] |[[:en:Kumasi|Kumasi]] |[[:en:Ashanti_Region|Ashanti]] |[[:en:Kumasi|Kumasi]] |- | rowspan="3" |[[:en:Brong_Ahafo_Region|Brong Ahafo]] Bono-Gabas Ahafo | rowspan="3" |[[:en:Sunyani|Sunyani]] Techiman Goaso |Yankin Bono |[[:en:Sunyani|Sunyani]] |- |Yankin Bono Gabas |[[:en:Techiman|Techiman]] |- |Yankin Ahafo |[[:en:Goaso|Goaso]] |- |Tsakiya |[[:en:Cape_Coast|Cape Coast]] |Tsakiya |[[:en:Cape_Coast|Cape Coast]] |- |Gabas |[[:en:Koforidua|Koforidua]] |Gabas |[[:en:Koforidua|Koforidua]] |- |Babban Accra |[[:en:Accra|Accra]] |Babban Accra |[[:en:Accra|Accra]] |- | rowspan="3" |Arewa Savannah Arewa maso Gabas | rowspan="3" |[[:en:Tamale,_Ghana|Tamale]] Damongo Nalerigu |Arewa |[[:en:Tamale,_Ghana|Tamale]] |- |[[:en:Savannah_Region|Savannah]] |[[:en:Damongo|Damongo]] |- |Arewa maso Gabas |[[:en:Nalerigu|Nalerigu]] |- |Gabas ta Gabas |[[:en:Bolgatanga|Bolgatanga]] |Yammacin Yamma |[[:en:Bolgatanga|Bolgatanga]] |- |Gabas ta Tsakiya |[[:en:Wa,_Ghana|Wa]] |Gabas ta Tsakiya |[[:en:Wa,_Ghana|Wa]] |- | rowspan="2" |[[:en:Volta_Region|Volta]] Yankin Oti | rowspan="2" |[[:en:Ho,_Ghana|Ho]] Dambai |Yankin Volta |[[:en:Ho,_Ghana|Ho]] |- |[[:en:Oti_Region|Yankin Oti]] |[[:en:Dambai|Dambai]] |- | rowspan="2" |Yamma Arewa maso yamma | rowspan="2" |[[:en:Sekondi-Takoradi|Sekondi-Takoradi]] Sefwi Wiawso |Yankin Yamma |[[:en:Takoradi|Takoradi]] |- |Arewa maso yamma |[[:en:Wiawso|Wiawso]]<ref>{{cite web|url=http://www.myjoyonline.com/politics/2019/February-15th/sefwi-wiaso-is-capital-of-western-north-region.php|title=Sefwi Wiaso is capital of Western North region|website=www.myjoyonline.com}}</ref> |} ==Manazarta== fnnylarcp8lgtwcu1fsm4kxngp783j1 Tukuba 0 14613 162104 65135 2022-07-28T08:37:53Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki '''Tukuba''' Wani karfe ne da aka sarrafa domin aiki dashi wurin gasa nama ko yin tsire. {{Stub}} l959u4yhyx617id8e5e8so3dvb0w1nl Zaure 0 14619 162189 65146 2022-07-28T10:57:05Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki '''Zaure''' Wani sashe ne na gida Wanda ake fara gani kafin shiga cikin tsakar gida. Zaure yakan Zama wuri na farko da ake tarban baki kafin a shigar da su cikin kuryan gida. mv9ul9fkin7qd0jhc1q41ty8jrezmts Zirga-Zirga 0 14624 162191 65215 2022-07-28T10:58:29Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki '''Zirga-Zirga''' na nufin sufuri na mutane da kaya daga wani wuri (gari ko qasa) zuwa wani wurin na daban wanda a turance akafi sanida suna <nowiki>[[transportation]]</nowiki>. Hanyoyin Zirga-Zirga sun kasu daban daban, se dai wanda akafi sani ko amfani dasu guda hudune (4), sune ta-ruwa (water transport), ta-iska (air transport), ta-titi ko kasa wacce akafi sanida (road transport), se kuma titin-jirgin kasa (rail transport). Sannan kuma akwai wata hanya wacce akafi sanida pipeline transport. '''Zirga-Zirga''' ('''Sufuri''') ta-Ruwa. j6nwa81iias6ix1eqina4mu16qwbnwa Ibrahim Garba 0 14734 161861 74933 2022-07-27T15:26:26Z Yusuf Sa'adu 11340 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Ibrahim Garba''' Wani mutum ne dan jihar kano Wanda ya rike [[jami'ar Ahmadu Bello]] dake [[Zaria]] daga shekarar 2016 zuwa shekara ta 2020. Farfesa ne a fannin Sanin [[ilimin]] ma'adanai. ==Manazarta== {{Stub}} sz2bn9i690bzhigkcr5wemzca8gwcom Yemisi Dooshima Suswam 0 15367 162180 67313 2022-07-28T10:44:28Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki '''Dokta Dooshima Yemisi Suswam''' (an haife ta ranar 30 ga watan Afrilu, 1967) a cikin dangin kirista na Chief Ayo Balogun na Emure, na Jihar Ekiti da Cif Mrs. Hannah Balogun (Nee Haliru Kaiama). ==Karatu== Karatunta na farko ta fara ne a makarantar St. Claire’s Nursery da Primary School, Oshogbo, jihar Osun tsakanin 1972 –1979. A wannan matakin ne malaman ta suka gano ƙwarewar shugabancin ta na asali, kuma aka sanya ta a matsayin prefect aji da Head girl a firamare 3 da 5 bi da bi. Tsakanin 1979 –1985, ta halarci Kwalejin Gwamnatin Tarayya ta Mata da ke Oyo. Kasancewarta an wasa da yawa masu hazaka da kuma taka rawa a cikin ayyukan motsa jiki a cikin makarantar, An sanya ta a matsayin Babban Jami'in Wasannin Makaranta a shekararta ta ƙarshe. Don karatun ta na gaba da sakandire, An shigar da ita Jami'ar Tarayya ta Fasaha, Minna, inda ta karanta Architecture. Ta kammala a 1992 tare da B.Tech Architecture da M.Tech Architecture a 1993. Yemisi Suswam daliba ce wanda ta kammala karatun digiri na biyu a shekarar 2009 a makarantar Harvard Kennedy na Babban Jami'in Ilimin Mata da Iko: Jagoranci a cikin sabuwar duniya. ==Hannun Jari== A shekarar 2019, ta zama daya daga cikin manya-manyan gine-gine a kasar biyo bayan saka hannun jarin ta a matsayin 'Yar kungiyar kwalejojin gine-ginen Najeriya (NIA). ==Manazarta== f3oa8woh3dh3xx20jwuggdxolgnrvbx Funke Opeke 0 15941 162046 157241 2022-07-28T07:41:26Z Ibkt 10164 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Funke Opeke''' wata injiniyar lantarki ce yar [[Najeriya]], wanda ta kirkiro Main Street Technologies kuma babbar Darakta na Main One Cable Company, wani kamfanin ayyukan sadarwa ne da ke jihar Legas, kudu maso yammacin Najeriya. Kamfanin nata mai suna MainOne shine mai ba da sabis na sadarwa a Afirka ta Yamma da kuma samar da hanyoyin magance hanyoyin sadarwa. == Ilimi da Rayuwar Farko == Funke Opeke ta halarci Makarantar Queens ('yan mata kawai) a [[Ibadan|garin Ibadan]], jihar Oyo, Najeriya. Ta girma ne a Ibadan, babban birnin [[Oyo (jiha)|jihar Oyo]], kodayake, ita 'yar asalin Ile-Oluji ce, [[Ondo (jiha)|jihar Ondo]]. An haifeta cikin dangi 9, mahaifinta shine daraktan Najeriya na farko na Cibiyar Binciken Cocoa na Najeriya yayin da mahaifiyarta ta kasance malamar makaranta. Opeke ta samu digiri na biyu da na biyu a fannin Injiniyan lantarki daga Jami’ar Obafemi Awolowo da Jami’ar Columbia . Bayan ta kammala karatu daga Jami'ar Columbia, sai ta fara aiki a cikin ICT a Amurka a matsayin babban darekta tare da babban kamfanin Verizon Communications a cikin [[New York (birni)|Birnin New]] York. A shekarar 2005, ta shiga kamfanin MTN na Najeriya a matsayin babban jami'in fasaha (CTO). Ta yi aiki a matsayin mai ba da shawara a Transcorp da kuma babban jami'in gudanarwa na NITEL na ɗan gajeren lokaci.<ref>https://techpoint.africa/2017/05/05/things-didnt-know-funke-opeke/</ref> == Aiki da MainOne Cable == Bayan ta koma gida Najeriya, Opeke ta fara MainOne a shekarar 2008, lokacin da ta lura da karancin hada-hadar intanet a Najeriya. MainOne sabis ne na [[Afirka ta Yamma|Yammacin Afirka]] <ref>https://techpoint.ng/2015/08/14/mainones-premier-tier-iii-data-center-receives-pci-dss-global-payment-license/ leading communications</ref> ba da mafita ta hanyar sadarwa. Jirgin ruwa na <ref>https://techpoint.ng/2015/09/16/main-one-mdx-i-lagos-tour/ company built</ref> na farko Afirka ta Yamma mai zaman kansa, bude hanya mai nisan kilomita 7,000 mai karfin ruwa a karkashin ruwa daga [[Portugal]] zuwa Yammacin Afirka tare da sauka ta hanyar [[Accra]] (Ghana), [[Dakar]] (Senegal) a 2019, [[Abidjan]] (Côte d'Ivoire) ) a cikin 2019 da [[Lagos (birni)|Lagos]] (Nijeriya). Burinta na ƙara darajar ƙasarta ya haifar da babban kamfanin kebul na Afirka. Bayan ta yi alkawarin duk abin da ta tara, fuskantar karin kalubale na tara jari don kasuwancin kebul na farawa, gudanar da ayyuka masu zurfin tushe, nazarin yiwuwar aiki, tsare-tsaren kasuwanci, da tsare-tsaren fasaha, Kamfanin Kamfanin Main One Cable ya zama abin azo a gani. A shekarar 2015, kamfanin ta ya fara aiki da MDXi wanda ake zaton shi ne Cibiyar Bayar da Bayanai ta Tier III mafi girma a Nijeriya, tare da fadada wani igiyar ruwa daga Lagos zuwa [[Kamaru]]. Nasarorin ta sun zama abin kwadaitar ga mutane da yawa. Funke shine mai kirkirar Mainstsreet Technologies, masu haɓaka kebul na MainOne, babban mai ba da hanyoyin samar da hanyoyin sadarwa a Afirka ta Yamma.<ref>http://www.vanguardngr.com/2016/07/shittu-ndukwe-ovia-others-enter-ds-ihub-hall-fame/</ref> == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗin waje == * [http://www.mainone.net/about-us/management/ Tashar yanar gizo] * [https://vimeo.com/119866200 Matan Mata Masu Gani] [[Category:Mata]] [[Category:Ƴan Najeriya]] 41t7whuzyn0u6qn3bkdnb11zmxscfpi 162047 162046 2022-07-28T07:42:57Z Ibkt 10164 karin bayani wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Funke Opeke''' wata injiniyar lantarki ce yar [[Najeriya]], wanda ta kirkiro Main Street Technologies kuma babbar Darakta na Main One Cable Company, wani kamfanin ayyukan sadarwa ne da ke jihar Legas, kudu maso yammacin Najeriya. Kamfanin nata mai suna [[Main One Cable Company]] shine mai ba da sabis na sadarwa a Afirka ta Yamma da kuma samar da hanyoyin magance hanyoyin sadarwa. == Ilimi da Rayuwar Farko == Funke Opeke ta halarci Makarantar Queens ('yan mata kawai) a [[Ibadan|garin Ibadan]], jihar Oyo, Najeriya. Ta girma ne a Ibadan, babban birnin [[Oyo (jiha)|jihar Oyo]], kodayake, ita 'yar asalin Ile-Oluji ce, [[Ondo (jiha)|jihar Ondo]]. An haifeta cikin dangi 9, mahaifinta shine daraktan Najeriya na farko na Cibiyar Binciken Cocoa na Najeriya yayin da mahaifiyarta ta kasance malamar makaranta. Opeke ta samu digiri na biyu da na biyu a fannin Injiniyan lantarki daga Jami’ar Obafemi Awolowo da Jami’ar Columbia . Bayan ta kammala karatu daga Jami'ar Columbia, sai ta fara aiki a cikin ICT a Amurka a matsayin babban darekta tare da babban kamfanin Verizon Communications a cikin [[New York (birni)|Birnin New]] York. A shekarar 2005, ta shiga kamfanin MTN na Najeriya a matsayin babban jami'in fasaha (CTO). Ta yi aiki a matsayin mai ba da shawara a Transcorp da kuma babban jami'in gudanarwa na NITEL na ɗan gajeren lokaci.<ref>https://techpoint.africa/2017/05/05/things-didnt-know-funke-opeke/</ref> == Aiki da MainOne Cable == Bayan ta koma gida Najeriya, Opeke ta fara MainOne a shekarar 2008, lokacin da ta lura da karancin hada-hadar intanet a Najeriya. MainOne sabis ne na [[Afirka ta Yamma|Yammacin Afirka]] <ref>https://techpoint.ng/2015/08/14/mainones-premier-tier-iii-data-center-receives-pci-dss-global-payment-license/ leading communications</ref> ba da mafita ta hanyar sadarwa. Jirgin ruwa na <ref>https://techpoint.ng/2015/09/16/main-one-mdx-i-lagos-tour/ company built</ref> na farko Afirka ta Yamma mai zaman kansa, bude hanya mai nisan kilomita 7,000 mai karfin ruwa a karkashin ruwa daga [[Portugal]] zuwa Yammacin Afirka tare da sauka ta hanyar [[Accra]] (Ghana), [[Dakar]] (Senegal) a 2019, [[Abidjan]] (Côte d'Ivoire) ) a cikin 2019 da [[Lagos (birni)|Lagos]] (Nijeriya). Burinta na ƙara darajar ƙasarta ya haifar da babban kamfanin kebul na Afirka. Bayan ta yi alkawarin duk abin da ta tara, fuskantar karin kalubale na tara jari don kasuwancin kebul na farawa, gudanar da ayyuka masu zurfin tushe, nazarin yiwuwar aiki, tsare-tsaren kasuwanci, da tsare-tsaren fasaha, Kamfanin Kamfanin Main One Cable ya zama abin azo a gani. A shekarar 2015, kamfanin ta ya fara aiki da MDXi wanda ake zaton shi ne Cibiyar Bayar da Bayanai ta Tier III mafi girma a Nijeriya, tare da fadada wani igiyar ruwa daga Lagos zuwa [[Kamaru]]. Nasarorin ta sun zama abin kwadaitar ga mutane da yawa. Funke shine mai kirkirar Mainstsreet Technologies, masu haɓaka kebul na MainOne, babban mai ba da hanyoyin samar da hanyoyin sadarwa a Afirka ta Yamma.<ref>http://www.vanguardngr.com/2016/07/shittu-ndukwe-ovia-others-enter-ds-ihub-hall-fame/</ref> == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗin waje == * [http://www.mainone.net/about-us/management/ Tashar yanar gizo] * [https://vimeo.com/119866200 Matan Mata Masu Gani] [[Category:Mata]] [[Category:Ƴan Najeriya]] 0vz1k7ikwzafuf9t8tmyuxivuf08q5o 162048 162047 2022-07-28T07:43:44Z Ibkt 10164 /* Ilimi da Rayuwar Farko */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Funke Opeke''' wata injiniyar lantarki ce yar [[Najeriya]], wanda ta kirkiro Main Street Technologies kuma babbar Darakta na Main One Cable Company, wani kamfanin ayyukan sadarwa ne da ke jihar Legas, kudu maso yammacin Najeriya. Kamfanin nata mai suna [[Main One Cable Company]] shine mai ba da sabis na sadarwa a Afirka ta Yamma da kuma samar da hanyoyin magance hanyoyin sadarwa. == Ilimi da Rayuwar Farko == Funke Opeke ta halarci Makarantar Queens ('yan mata kawai) a [[Ibadan|garin Ibadan]], [[jihar Oyo, Najeriya]]. Ta girma ne a Ibadan, babban birnin [[Oyo (jiha)|jihar Oyo]], kodayake, ita 'yar asalin Ile-Oluji ce, [[Ondo (jiha)|jihar Ondo]]. An haifeta cikin dangi 9, mahaifinta shine daraktan Najeriya na farko na Cibiyar Binciken Cocoa na Najeriya yayin da mahaifiyarta ta kasance malamar makaranta. Opeke ta samu digiri na biyu da na biyu a fannin Injiniyan lantarki daga Jami’ar Obafemi Awolowo da Jami’ar Columbia . Bayan ta kammala karatu daga Jami'ar Columbia, sai ta fara aiki a cikin ICT a Amurka a matsayin babban darekta tare da babban kamfanin Verizon Communications a cikin [[New York (birni)|Birnin New]] York. A shekarar 2005, ta shiga kamfanin MTN na Najeriya a matsayin babban jami'in fasaha (CTO). Ta yi aiki a matsayin mai ba da shawara a Transcorp da kuma babban jami'in gudanarwa na NITEL na ɗan gajeren lokaci.<ref>https://techpoint.africa/2017/05/05/things-didnt-know-funke-opeke/</ref> == Aiki da MainOne Cable == Bayan ta koma gida Najeriya, Opeke ta fara MainOne a shekarar 2008, lokacin da ta lura da karancin hada-hadar intanet a Najeriya. MainOne sabis ne na [[Afirka ta Yamma|Yammacin Afirka]] <ref>https://techpoint.ng/2015/08/14/mainones-premier-tier-iii-data-center-receives-pci-dss-global-payment-license/ leading communications</ref> ba da mafita ta hanyar sadarwa. Jirgin ruwa na <ref>https://techpoint.ng/2015/09/16/main-one-mdx-i-lagos-tour/ company built</ref> na farko Afirka ta Yamma mai zaman kansa, bude hanya mai nisan kilomita 7,000 mai karfin ruwa a karkashin ruwa daga [[Portugal]] zuwa Yammacin Afirka tare da sauka ta hanyar [[Accra]] (Ghana), [[Dakar]] (Senegal) a 2019, [[Abidjan]] (Côte d'Ivoire) ) a cikin 2019 da [[Lagos (birni)|Lagos]] (Nijeriya). Burinta na ƙara darajar ƙasarta ya haifar da babban kamfanin kebul na Afirka. Bayan ta yi alkawarin duk abin da ta tara, fuskantar karin kalubale na tara jari don kasuwancin kebul na farawa, gudanar da ayyuka masu zurfin tushe, nazarin yiwuwar aiki, tsare-tsaren kasuwanci, da tsare-tsaren fasaha, Kamfanin Kamfanin Main One Cable ya zama abin azo a gani. A shekarar 2015, kamfanin ta ya fara aiki da MDXi wanda ake zaton shi ne Cibiyar Bayar da Bayanai ta Tier III mafi girma a Nijeriya, tare da fadada wani igiyar ruwa daga Lagos zuwa [[Kamaru]]. Nasarorin ta sun zama abin kwadaitar ga mutane da yawa. Funke shine mai kirkirar Mainstsreet Technologies, masu haɓaka kebul na MainOne, babban mai ba da hanyoyin samar da hanyoyin sadarwa a Afirka ta Yamma.<ref>http://www.vanguardngr.com/2016/07/shittu-ndukwe-ovia-others-enter-ds-ihub-hall-fame/</ref> == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗin waje == * [http://www.mainone.net/about-us/management/ Tashar yanar gizo] * [https://vimeo.com/119866200 Matan Mata Masu Gani] [[Category:Mata]] [[Category:Ƴan Najeriya]] oldtl47oja8zdvk1ilehqc68xcgu4nw 162049 162048 2022-07-28T07:44:22Z Ibkt 10164 /* Ilimi da Rayuwar Farko */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Funke Opeke''' wata injiniyar lantarki ce yar [[Najeriya]], wanda ta kirkiro Main Street Technologies kuma babbar Darakta na Main One Cable Company, wani kamfanin ayyukan sadarwa ne da ke jihar Legas, kudu maso yammacin Najeriya. Kamfanin nata mai suna [[Main One Cable Company]] shine mai ba da sabis na sadarwa a Afirka ta Yamma da kuma samar da hanyoyin magance hanyoyin sadarwa. == Ilimi da Rayuwar Farko == Funke Opeke ta halarci Makarantar Queens ('yan mata kawai) a [[Ibadan|garin Ibadan]], [[jihar Oyo]], [[Najeriya]]. Ta girma ne a Ibadan, babban birnin [[Oyo (jiha)|jihar Oyo]], kodayake, ita 'yar asalin Ile-Oluji ce, [[Ondo (jiha)|jihar Ondo]]. An haifeta cikin dangi 9, mahaifinta shine daraktan Najeriya na farko na Cibiyar Binciken Cocoa na Najeriya yayin da mahaifiyarta ta kasance malamar makaranta. Opeke ta samu digiri na biyu da na biyu a fannin Injiniyan lantarki daga Jami’ar Obafemi Awolowo da Jami’ar Columbia . Bayan ta kammala karatu daga Jami'ar Columbia, sai ta fara aiki a cikin ICT a Amurka a matsayin babban darekta tare da babban kamfanin Verizon Communications a cikin [[New York (birni)|Birnin New]] York. A shekarar 2005, ta shiga kamfanin MTN na Najeriya a matsayin babban jami'in fasaha (CTO). Ta yi aiki a matsayin mai ba da shawara a Transcorp da kuma babban jami'in gudanarwa na NITEL na ɗan gajeren lokaci.<ref>https://techpoint.africa/2017/05/05/things-didnt-know-funke-opeke/</ref> == Aiki da MainOne Cable == Bayan ta koma gida Najeriya, Opeke ta fara MainOne a shekarar 2008, lokacin da ta lura da karancin hada-hadar intanet a Najeriya. MainOne sabis ne na [[Afirka ta Yamma|Yammacin Afirka]] <ref>https://techpoint.ng/2015/08/14/mainones-premier-tier-iii-data-center-receives-pci-dss-global-payment-license/ leading communications</ref> ba da mafita ta hanyar sadarwa. Jirgin ruwa na <ref>https://techpoint.ng/2015/09/16/main-one-mdx-i-lagos-tour/ company built</ref> na farko Afirka ta Yamma mai zaman kansa, bude hanya mai nisan kilomita 7,000 mai karfin ruwa a karkashin ruwa daga [[Portugal]] zuwa Yammacin Afirka tare da sauka ta hanyar [[Accra]] (Ghana), [[Dakar]] (Senegal) a 2019, [[Abidjan]] (Côte d'Ivoire) ) a cikin 2019 da [[Lagos (birni)|Lagos]] (Nijeriya). Burinta na ƙara darajar ƙasarta ya haifar da babban kamfanin kebul na Afirka. Bayan ta yi alkawarin duk abin da ta tara, fuskantar karin kalubale na tara jari don kasuwancin kebul na farawa, gudanar da ayyuka masu zurfin tushe, nazarin yiwuwar aiki, tsare-tsaren kasuwanci, da tsare-tsaren fasaha, Kamfanin Kamfanin Main One Cable ya zama abin azo a gani. A shekarar 2015, kamfanin ta ya fara aiki da MDXi wanda ake zaton shi ne Cibiyar Bayar da Bayanai ta Tier III mafi girma a Nijeriya, tare da fadada wani igiyar ruwa daga Lagos zuwa [[Kamaru]]. Nasarorin ta sun zama abin kwadaitar ga mutane da yawa. Funke shine mai kirkirar Mainstsreet Technologies, masu haɓaka kebul na MainOne, babban mai ba da hanyoyin samar da hanyoyin sadarwa a Afirka ta Yamma.<ref>http://www.vanguardngr.com/2016/07/shittu-ndukwe-ovia-others-enter-ds-ihub-hall-fame/</ref> == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗin waje == * [http://www.mainone.net/about-us/management/ Tashar yanar gizo] * [https://vimeo.com/119866200 Matan Mata Masu Gani] [[Category:Mata]] [[Category:Ƴan Najeriya]] qvez5onsibr8t95vmk2ed42l7isfld0 162050 162049 2022-07-28T07:45:01Z Ibkt 10164 /* Ilimi da Rayuwar Farko */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Funke Opeke''' wata injiniyar lantarki ce yar [[Najeriya]], wanda ta kirkiro Main Street Technologies kuma babbar Darakta na Main One Cable Company, wani kamfanin ayyukan sadarwa ne da ke jihar Legas, kudu maso yammacin Najeriya. Kamfanin nata mai suna [[Main One Cable Company]] shine mai ba da sabis na sadarwa a Afirka ta Yamma da kuma samar da hanyoyin magance hanyoyin sadarwa. == Ilimi da Rayuwar Farko == Funke Opeke ta halarci Makarantar Queens ('yan mata kawai) a [[Ibadan|garin Ibadan]], [[jihar Oyo]], [[Najeriya]]. Ta girma ne a Ibadan, babban birnin [[Oyo (jiha)|jihar Oyo]], kodayake, ita 'yar asalin Ile-Oluji ce, [[Ondo (jiha)|jihar Ondo]]. An haifeta cikin dangi 9, mahaifinta shine daraktan Najeriya na farko na Cibiyar Binciken Cocoa na Najeriya yayin da mahaifiyarta ta kasance malamar makaranta. Opeke ta samu digiri na biyu da na biyu a fannin Injiniyar lantarki daga Jami’ar Obafemi Awolowo da Jami’ar Columbia . Bayan ta kammala karatu daga Jami'ar Columbia, sai ta fara aiki a cikin ICT a Amurka a matsayin babban darekta tare da babban kamfanin Verizon Communications a cikin [[New York (birni)|Birnin New]] York. A shekarar 2005, ta shiga kamfanin MTN na Najeriya a matsayin babban jami'in fasaha (CTO). Ta yi aiki a matsayin mai ba da shawara a Transcorp da kuma babban jami'in gudanarwa na NITEL na ɗan gajeren lokaci.<ref>https://techpoint.africa/2017/05/05/things-didnt-know-funke-opeke/</ref> == Aiki da MainOne Cable == Bayan ta koma gida Najeriya, Opeke ta fara MainOne a shekarar 2008, lokacin da ta lura da karancin hada-hadar intanet a Najeriya. MainOne sabis ne na [[Afirka ta Yamma|Yammacin Afirka]] <ref>https://techpoint.ng/2015/08/14/mainones-premier-tier-iii-data-center-receives-pci-dss-global-payment-license/ leading communications</ref> ba da mafita ta hanyar sadarwa. Jirgin ruwa na <ref>https://techpoint.ng/2015/09/16/main-one-mdx-i-lagos-tour/ company built</ref> na farko Afirka ta Yamma mai zaman kansa, bude hanya mai nisan kilomita 7,000 mai karfin ruwa a karkashin ruwa daga [[Portugal]] zuwa Yammacin Afirka tare da sauka ta hanyar [[Accra]] (Ghana), [[Dakar]] (Senegal) a 2019, [[Abidjan]] (Côte d'Ivoire) ) a cikin 2019 da [[Lagos (birni)|Lagos]] (Nijeriya). Burinta na ƙara darajar ƙasarta ya haifar da babban kamfanin kebul na Afirka. Bayan ta yi alkawarin duk abin da ta tara, fuskantar karin kalubale na tara jari don kasuwancin kebul na farawa, gudanar da ayyuka masu zurfin tushe, nazarin yiwuwar aiki, tsare-tsaren kasuwanci, da tsare-tsaren fasaha, Kamfanin Kamfanin Main One Cable ya zama abin azo a gani. A shekarar 2015, kamfanin ta ya fara aiki da MDXi wanda ake zaton shi ne Cibiyar Bayar da Bayanai ta Tier III mafi girma a Nijeriya, tare da fadada wani igiyar ruwa daga Lagos zuwa [[Kamaru]]. Nasarorin ta sun zama abin kwadaitar ga mutane da yawa. Funke shine mai kirkirar Mainstsreet Technologies, masu haɓaka kebul na MainOne, babban mai ba da hanyoyin samar da hanyoyin sadarwa a Afirka ta Yamma.<ref>http://www.vanguardngr.com/2016/07/shittu-ndukwe-ovia-others-enter-ds-ihub-hall-fame/</ref> == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗin waje == * [http://www.mainone.net/about-us/management/ Tashar yanar gizo] * [https://vimeo.com/119866200 Matan Mata Masu Gani] [[Category:Mata]] [[Category:Ƴan Najeriya]] 7ji2o5h2k8p62tmfg4guk8k1fzvko75 Jerin Addinai 0 16594 162022 161137 2022-07-28T02:14:43Z Bilkisu Abdul 18385 Gyaran wikitext text/x-wiki Addinin Musulunci Addini ne da yake nufin yarda da mika wuya ga Allah (SWTA) shikadai amatsayin mahalicci kuma wandan ya can-canci abautawa tare dayimishi biyayya aduk abinda yayi umarni dakuma gujewa dukkanin abinda yayi hani tahanyar littafi mai tsarki da Allah yasaukarwa annabi Muhammad (SAW) dakuma koyarwar annabin. Addinin Musulunci yaginu akan karantar da Gaskiya amana zumunci tausayi zaman lafiya Jinkai kyautata wa da sauran dabiu masu kyau . == Addinin Dharmic == Addinan da suke da ra'ayin Dharma . === Jainanci === === Buddha === * Makarantun Nikaya (waɗanda a tarihi ake kiransu Hinayana a Yamma) ** Theravada *** Sri Lankan Amarapura Nikaya *** Sri Lankan Siam Nikaya *** Sri Lanka Ramañña Nikaya *** Bangaladash Sangharaj Nikaya *** Bangladesh Mahasthabir Nikaya *** Thai Maha Nikaya **** Makaungiyar Dhammakaya *** Thai Thammayut Nikaya *** Al'adar Gandun Dajin Thai * Mahayana ** Buddhist na 'yan Adam ** Madhyamika ** Addinin Buddha na Nichiren *** Soka Gakkai ** Kasa Tsarkakakkiya ** Tathagatagarbha ** Tiantai *** Tendai ** Zen *** Caodong *** Fuke Zen *** Makarantar Kwan Um ta Zen *** Sanbo Kyodan *** Sōtō *** Akubaku (makarantar Buddha) *** Rinzai * Vajrayana ** Shingon Buddhi yupa **** Dagpo Kagyu ***** Karma Kagyu ***** Barom Kagyu ***** Tsalpa Kagyu ***** Phagdru Kagyu ***** Drikung Kagyu ***** Drukpa Kagyu **** Shangpa Kagyu *** Nyingmapa *** Sakyapa **** Jonangpa * Navayana * Sabbin ƙungiyoyin Buddha ** Aum Shinrikyo (yanzu ana kiransa Aleph) ** Diamond Way ** Abokai na Dokar Buddha ta Yamma ** Sabuwar Al'adar Kadampa ** Raba Duniya ** Makarantar Buddha ta Gaskiya ** Motsa Vipassana === Addinin Hindu === * Agama Hindu Dharma * Tarurrukan Hindu * Lingayatism * Gyara ƙungiyoyi ** Arya Samaj ** Brahmo Samaj * Shaivism * Shaktism * Tantrism * Smartism * Vaishnavism ** Gaudiya Vaishnavism *** ISKCON ( Hare Krishna ) ; Manyan makarantu da ƙungiyoyin falsafar Hindu * Nyaya * Purva mimamsa * Samkhya * Vaisheshika * Vedanta (Uttara Mimamsa) ** Advaita Vedanta ** Haɗin Yoga ** Vishishtadvaita ** Dvaita Vedanta * Yoga ** Ashtanga Yoga ** Bhakti Yoga ** Hatha yoga ** Siddha Yoga ** Tantric Yoga === Sikh === * [[Sikh|Akhand Kirtani Jatha (AKJ)]] * [[Sikh|Amritdhari Sikh]] * Brahm Bunga Dogara (Dodra) * Bhaniara Bhavsagar * Bayan bayawale Jatha * Damdami Taksal (DDT) * Dera Sacha Sauda * Haripagni * Kahna Dhesian * Mahant Sikh * Minas (Mirharvan) * Namdhari Sikh (Kuka) * Nanakpanthi * Neeldhari Panth * [[Sikh|Distance Watsa-Nihang (Akali)]] * Nirankari Sikh * [[Sikh|Nirmala Panth]] * Nirvair Khalsa Daal * [[Sikh|Ba Kesdhari Ba na Addini ba]] * Farfesa Darshan Singh Khalsa (SGGS Academy) * Radhaswami Sikh * Ramraiyya (Ram Rai) * [[Sikh|Ravidassia Dharam]] * [[Sikh|Sanatan Sikh Sabha]] * Sant Mat Movement * [[Sikh|Sant Nirankari Ofishin Jakadancin]] * [[Sikh|Sehejdhari Daal]] * [[Sikh|Sikh Dharma International (SDI)]] * Sindhi Sikhi * [[Sikh|Tapoban Tat-Gurmat]] * [[Sikh|Udasi Sikh]] === Sauran === * Ayyavazhi == Addinan Ibrahim == Rukunin Addinai wadanda suke danganta kansu da Annabi [[Ibrahim]] . === Kiristanci === ==== Katolika ==== * Catholicungiyar Katolika ta Patasar Katolika (CPCA) * Ikklesiyoyin Katolika masu zaman kansu ** Cocin Katolika na Apostolic na Brazil ** Cocin mai zaman kansa na Philippine (A cikin tarayya da Cocin Anglican da Union of Utrecht ) ** Cocin Katolika na Yaren mutanen Poland ** Union of Utrecht (A cikin tarayya da Cocin Anglican ) * Tsohon Katolika ** Cocin Katolika na Liberal * Roman Katolika ** Sui iuris (gami da majami'u na Byzantine Rite ) ** Katolika na Gargajiya * Cocin Katolika na Gabas * Cocin Katolika na Syriac ==== Gabas da Gabas ta Tsakiya ==== * Gabas ta Tsakiya ** Cocin Orthodox na Girka ** Cocin Orthodox na Rasha * Gabas ta Tsakiya ** Cocin Orthodox na Coptic ** Cocin Orthodox na Habasha * Kiristanci na Siriya ** Cocin Assuriya na Gabas ** Cocin Orthodox na Indiya *** Cocin Siriya na Malankara Orthodox *** Cocin Orthodox na Syriac ** Cocin Mar Thoma ==== Furotesta ==== * Anglicanism ( '''''ta kafofin watsa labarai''''' tsakanin '''Cocin Roman Katolika''' da '''Furotesta''' ) ** Licungiyar Angilikan *** Cocin Ingila *** Cocin Ireland *** Cocin Wales *** Cocin Episcopal (Amurka) *** Cocin Episcopal na Scotland * Furotesta na pre-Lutheran ** Hussites ** Lollards ** Waldeniyas * Anabaptists ** Amish ** 'Yan'uwa cikin Kristi ** Cocin 'yan uwa ** Hutterites ** Mennonites ** Germanan’uwa ‘yan’uwan tsohuwar Jamusanci * Baptisma * 'Yan uwa * Cocin Katolika na Apostolic * Risarfin motsa jiki * Christadelphians * Cocin Kiristan Isra'ila * Sabuwar Matsayin Addini na Krista ** Cocin Unification (Moonies) ** Kimiyyar Kirista ** 'Ya'yan Allah ** Haikali na Jama'a * Kiristanci na Esoteric * Cocin Presbyterian na Ulster kyauta * Addinin Lutheranci * Tsarin Mulki * Addinin Yahudanci na Almasihu * Mai Tsarki Coci of Allah a cikin Kristi Yesu * Sabon Tunani * Pentikostalizim ** Kadaitaka Pentikostalizim * Bautar Allah ** Tsarkaka motsi * Ikklisiya da aka gyara ** Tsarkakewa ** Addinin Presbyterian ** Ikilisiyar ikilisiya * Societyungiyar Addini ta Abokai * Sihiri ** Espiritismo * Yaren mutanen Sweden ** Kiristanci na Krista * Haɗaɗɗiyar majami'u * Rashin hadin kai * Duniyar baki daya ==== Maidowa ==== * Adventism ** Millerites ** Sabbatarianism ** Ranar Adventists na kwana bakwai * Christadelphians * Cocin Yesu Kiristi na Ranar karshe s ** Cocin Kristi (Gidan Haikali) ** Ofungiyar Kristi ** Rigdonites ** Cocin Yesu Kiristi (Bickertonite) *** Cocin Islama na Yesu Kiristi na Waliyyai na terarshe ** Cocin Jesus Christ na Waliyyan Gobe (Strangite) * Iglesia ni Cristo * Sabuwar Ikilisiyar Apostolic * Shaidun Jehovah * Ƙungiyar Gyarawa === Gnosticism === ; Kiristancin kirista * Ebioniyawa * Cerdonians ** Marcionism (ba cikakkiyar Gnostic bane) * Masu launi * Simoniyawa ; Gnosticism na Farko * 'Yan Borborites * Kayinuwa * Kaftocin * Ophites * Hermeticism ; Gnosticism na Zamani * Cathars * Bogomils * Fasikanci * Tondrakians ; Gnosticism na Farisanci * Mandaeanism * Manichaeism ** Bagnoliyawa ; Gnosticism na Siriya da Masar * Sethians ** Basilidians ** Thomasines ** Valentines *** Bardesanites === Musulunci === ; Makarantun Kalam * Ash'ari * Kalam * Maturidi * Murji'ah * Mu'tazili ; Kawarijawa * [[Ibadi]] * Azraqi * Harūriyya * Sufri ==== Shi'anci ==== * Ismailis ** Nizari / Aga Khani ** Mustaali / Bohra * Jafari ** Ƴan sha biyu ** [[Alawites|Alawiyyawa]] ** Alevi / Bektashi * Zaiddiyah ; Sufanci * Bektashi * Chishti * Mevlevi * Naqshbandi * Tariqah * Quadiriyyah * Suhrawardiyya * Tijani * Sufanci na Duniya ** Rawan Aminci na Duniya ==== Sunniyanci ==== * [[Hanafiyya|Hanafi]] ** Berailvi ** Deobandi * [[Hanbaliya|Hanbali]] ** [[Wahhabiyya|Wahabiyanci]] * [[Malikiyya|Maliki]] * [[Shafi`iyya|Shafi'i]] ==== Maidowa ==== * Ghair muqallidism * [[Salafiyya]] * Muwahhidism * Qur'ani ; Kungiyoyin da a wani lokaci ana daukar su ba musulmai ba : ''Wadannan al'adun addinan ba a yarda da su a matsayin bangarorin Islama ta hanyar fiqhu na yau da kullun ba, amma suna ganin kansu a matsayin Musulmai.'' * [[Ahl-e Haqq]] (Yarsan) * Hadisin Ahl-e * Ahl-e Alkur'ani * [[Ahmadiyya]] * Druze * Ofasar Islama * Nazati Muslim * Haikalin kimiyya na Moorish * Submitungiyar Submitwararrun Internationalwararrun Internationalasa ta Duniya * Zikri === Addinin yahudanci === ; Addinin yahudanci na Rabbinci * Yahudanci masu ra'ayin mazan jiya ** Masorti ** Addinin Yahudanci na Conservadox *** Unionungiya don yahudawa na Gargajiya * Addinin yahudawa na Orthodox ** Addinin yahudanci mai yalwa ** Addinin Yahudanci na Hasidic ** Addinin yahudawa na zamani * Gyara Yahudanci * Addinin yahudawa na ci gaba ** Addinin yahudanci mai sassaucin ra'ayi ; Addinin yahudanci ba Rabbin ba * Addinin Yahudanci na dabam * Addinin yahudanci na 'yan Adam (ba koyaushe ake bayyana shi a matsayin addini ba) * Sabuntar Yahudawa * Addinin yahudanci na Karaite * Addinin Yahudanci mai sake ginawa ; Kungiyoyi masu tarihi * Essenes * Farisawa (kakannin addinin Yahudanci na Rabbinic) * Sadukiyawa * 'Yan tawaye ** Sicarii ; Sauran mazhabobi * Samariyawa * Ebioniyawa * Elkasites * Banazare * Sabbatewa ** Frankists === Saurann addinai === * Alevism * Manichaism * Druze * Shabakism * [[Bábi|Bábism]] ** Azali * [[Baha'i|Bangaskiyar Bahá'í]] * Mandaeism * [[Rastafari]] * Sabiyawan == Ƙa == == nanan sifofi da rikice-rikice na manyan addinai == * Sufancin kirista * Kiristanci na Esoteric * Kabbalah ( sufan yahudawa) * Kiristanci * [[Sufiyya|Sufanci]] ( [[Sufiyya|sufancin]] Islama) * Sufancin Hindu * Surat Shabd Yoga ** Tantra *** Ananda Marga Tantra-Yoga == Addinan Iran == * Manichaeism * [[Mazdak|Mazdakism]] * Yazdânism ** Alevi ** Yarsani ** [[Yazidi]] * [[Zoroastra|Zoroastrianism]] ** Zurvaniyanci == Addinan Asiya ta Gabas == * Cao Dai * Chondogyo * Addinin jama'ar kasar Sin * Confucianiyanci ** Neo-Confucianism ** Sabon Confucianism * Falun Gong * I-Kuan Tao * Jeung San Do * Doka * Mohism * Oomoto * [[Shinto]] * Taoism * Tenrikyo == Addinan asalin Afirkaka == Wadannan addinan sune al'adun [[Afirka]] wadanda suka zauna a wajen Afirka (mazauna kasashen waje ). Hakanan wasu lokuta ana kiransu addinin Creole . Sun haɗa da wasu addinai masu alaƙa da suka haɓaka a cikin [[Amurka]] tsakanin barorin Afirka da zuriyarsu a ƙasashe daban-daban na [[Karibiyan|Tsibirin Caribbean]] da Latin Amurka, da kuma wasu sassa na kudancin Amurka . Hadisai sun fito ne daga addinan gargajiya na Afirka, musamman na [[Afirka ta Yamma|Yamma]] da [[Afirka ta Tsakiya (yanki)|Afirka ta Tsakiya]] . * Batuque * Canomblé * Tarihin Dahomey * Tarihin Haiti * Kumina * Macumba * Mami Wata * Obeah * Oyotunji * Quimbanda * [[Rastafari]] * Santería (Lukumi) * Umbanda * Vodou * Winti == Addinan gargajiya na asali == A al'adance, waɗannan addinai duka an lasafta su a matsayin addinan arna, amma masana na zamani sun fi son kalmomin " 'yan asalin ", " [https://simple.wiktionary.org/wiki/primal primal] ", " folk ", ko " kabila ". === Afirka === ; Afirka ta Yamma * Tarihin Akan * Tarihin Ashanti (Ghana) * Tarihin Dahomey (Fon) * Tarihin Efik (Najeriya, Kamaru) * Tarihin Ibo (Najeriya, Kamaru) * Tarihin Isoko (Najeriya) * Tarihin Yarbanci (Najeriya, Benin) ; Afirka ta Tsakiya * Tarihin Bushongo (Congo) * Tarihin Lugbara (Congo) * Tarihin Mbuti (Congo) ; Gabashin Afirka * Tarihin Akamba (Gabashin Kenya) * Tarihin Dinka (Sudan) * Tarihin Lotuko (Sudan) * Tarihin Masai (Kenya, Tanzania) ; Afirka ta Kudu * Tarihin Khoikhoi * Tarihin Lozi (Zambiya) * Tarihin Tumbuka (Malawi) * Tarihin Zulu (Afirka ta Kudu) === Amurka === Addinan gargajiya na ativean Asalin Amurkawa . * Abenaki tatsuniya * Tarihin Anishinaabe * Tarihin Aztec * Tarihin Blackfoot * Tarihin Cherokee * Chickasaw tatsuniya * Choctaw tatsuniya * Tarihin Creek * Tarihin gungu * Addinin Eskimo * Rawar Fatalwa * Tarihin Guarani * Haida tatsuniya * Tarihin Ho-Chunk * Hopi tatsuniya * Tarihin Huron * Inca tatsuniya * Inuit tatsuniya * Tarihin Iroquois * Tarihin Kwakiutl * Lakota tatsuniya * Tarihin Lenape * Addini mai tsawo * Tarihin Maya * Midewiwin * Cocin 'Yan Asalin Amurka * Tarihin Navajo * Nootka tatsuniya * Tarihin Olmec * Pawnee labari * Tarihin Salish * Tarihin Seneca * Addini Selk'nam * Tsimshian tatsuniya * Urarina * Tarihin Ute * Tarihin Zuni === Asiyar Turai === ; Gabas * Tarihin kasar Sin * Tarihin Jafananci * Koshinto ; Siberiyan * Shamaniyancin Siberia * Tengriism * Tarihin Chukchi * Tarihin Aleut * Tarihin gargajiya * Tarihin Yukaghir ; Uralic * Tarihin Estonia * Tarihin Finnish da maguzancin Finnish * Addinin mutanen Hungary * Addinin Sami (gami da Noaidi ) * Tadibya === Oceania === * Tarihin Aboriginal na Australiya ** Mafarki * Imanin Austronesian ** Tarihin Balinese ** Akidun Javanese ** Tarihin Melanesian ** Tarihin Micronesian *** Modekngei *** Addini na asalin Nauruan ** Tarihin Philippine *** Anito *** Gabâ *** Kulam ** Tarihin Polynesia *** Addinin Hawaii *** Tarihin Maori **** Addinin Maori *** Tarihin Rapa Nui **** Moai **** Tangata manu *** Turancian tatsuniya ==== Ultsungiyoyin kaya ==== * John Frum * Johnson al'ada * Yariman Philip Movement * Vailala Hauka == Shirka na Tarihi == === Tsaffin dake Gabas === * Addinin Masarawa na da * Addinan Semitic na da * Tarihin Mesofotamiya ** Tarihin Larabawa ** Addinin Babila da Assuriya *** Tarihin Babila *** Tarihin Kaldiyawa ** Tarihin Kan'aniyawa *** Addinin Kan'aniyawa ** Tarihin Hittite ** Tarihin Farisanci ** Tarihin Sumerian === Indonesiyar Turau === * Addini-Indo-Iran addini ** [[Zoroastra|Zoroastrianism]] ** Addini na Veda na tarihi * Shirka Baltic * Basque tatsuniya * Shirka Celtic ** Tarihin Brythonic ** Tarihin Gaelic * Shirka ta Jamusawa ** Addinin Anglo-Saxon ** Norse addini ** Addinin Jamusawa na gari * Shirka na Girka * Shirka ta Hungary * Shirka ta Finland * Shirka ta Roman * Shirka na Slavic === Hellenistic === * Addinin asiri ** Asirin Eleussia ** Mithraism ** Orphism * Pythagoreanism * Kiristancin Farko * Addinin Gallo-Roman == Maguzanci == * Kemetism (Masarautar Neopaganism) * Rodnovery (Slavic neopaganism) * Dievturiba (Latvia neopaganism) * Bautar Jamusanci ** Asatru ** Odinism * Hellenic Polytheism (Girkawa-Roman neopaganism) * Druidry * Wicca == Addinan sihiri == * Freemasonry * Rosicrucianism ** Tsohuwar Sanarwar Sirri Rosae Crucis ** Umurnin Tsohon Rosicrucians ** Icungiyar Rosicrucian * Hermeticism ** Tsarin Hermetic na Dawn Golden * Thema === Addinan asiri na hagu-hagu === * Addinin Shaidan ** Alamar Shaidan *** LaVey Shaidanci ( Cocin Shaidan ) ** Yaudarar Shaidan *** Farincikin Shaidan *** Umurnin kusurwa tara ** Bautar Allahn da ba ya yarda da Allah *** Haikalin Shaidan ** Luciferianism * Setianism ( Haikalin Saiti ) * Vampirism ( Haikali na Vampire ) == Sihiri ko Tsafi == * Hoodoo ( ''Akidar'' ) ** New Orleans Voodoo * Kulam * Magick ** Hargitsi sihiri ** Enochian sihiri ** Demonolatry *** Goetia * Pow-wow * Seid (shamanic sihiri) * Vaastu Shastra * Maita == Sabbin addinai == * Anthroposophy * Eckankar * Meher Baba * Farin ciki Kimiyya * Kofar Sama * Raelism * Scientology == Addinin barkwanci == * Yawo Spaghetti Monster ko Pastafarianism * Discordianism * Cocin SubGenius * Dogeism * Itunƙwasawa * Cocin Volgograd * Aghori * Jedism * Shrekism * Silinism (Daular Aerican) * Cocin na Molossia * Cocin Jah * Willyism == Addinan kirkira == * Cocin Singularity na Injin Allah (Deus Ex: kindan Adam Ya Raba) * Haikali na Kotun (Tsoffin Litattafan) * Allah Guda tara (Tsoffin Littattafan) * Addini na Imperial (Dattijon ya nadadden takarda) * Addinin Nordic (Litattafan Dattijo) * Addinin Altmeri (Litattafan tsofaffi) * Addinin Bosmeri (Litattafan Dattijo) * Addinin Falmeri (Littattafan tsofaffi) * Addinin Dunmeri (Litattafan tsofaffi) * Addinin Yokudan (Litattafan Dattijo) * Addini na Bretony (Dattijon Dattijo) * Addinin Khajiiti (Littattafan tsofaffi) * Addinin Kothri (Dattijon ya tsufa) * Addini na Orcish (Litattafan tsofaffi) * Bautar Daedroth (Tsoffin Litattafan) * Cthulhu Mythos (HP Lovecraft) * Jedi ( ''Star Wars'' ) * Sith ( ''Star Wars'' ) * Je'daii (Star Wars) * Annabawa na Dark Side (Star Wars) * Ultungiyoyin reamingarar Ruwa (Star Wars) * Rayungiyar Krayt (Star Wars) * Addinin Mandalorian (Star Wars) * Sufancin Voss (Star Wars) * Zuciya masu tafiya (Star Wars) * Bangaskiya na Bakwai ( ''Waƙar Kankara da Wuta'' ) * Tsoffin Alloli na Daji ( ''Waƙar Kankara da Wuta'' ) * Bangaskiya na R'hllor ( ''Waƙar Kankara da Wuta'' ) * White Walkers / Babban Sauran (Waƙar Ice da Wuta) * Addinin Valyrian ( ''Waƙar Ice da Wuta'' ) * Addinin Ghiscari ( ''Waƙar Kankara da Wuta'' ) * Addinin Iron Iron ( ''Waƙar Kankara da Wuta'' ) * Addinin Qohorik ( ''Waƙar Kankara da Wuta'' ) * Addini na Dothraki ( ''Waƙar Kankara da Wuta'' ) * Addinin Lhazarene ( ''Waƙar Kankara da Wuta'' ) * Warlocks na Qarth ( ''Waƙar Kankara da Wuta'' ) * Zakin dare da Budurwa-mai Haske ( ''Waƙar Kankara da Wuta)'' * Mutanen da ba su da fuska ( ''Waƙar Kankara da Wuta'' ) * Cocin Fonz ( ''Guy na Iyali'' ) * Addini na Klingon ( ''Star Trek'' ) * Ilimin lissafi ( ''Futurama'' ) * Kwayar cuta ( ''Godspell'' ) * Jashincinci ( ''Naruto'' ) * Cocin na Hanzo (warfafawa) * Ultungiyar Imperial (Warhammer 40k) * [https://warhammer40k.wikia.com/wiki/Adeptus_Mechanicus Ultungiyar Cult] (Warhammer 40k) * Bautar Allah da ke Bomb (theasan Duniyar Birai) * Gumakan arna (The Wicker Man) * Manyan Mutane Biyu (Bill da Ted's Excellent Adventure) * Iyayen Kobol (Battlestar Galactica) * Addinin Cylonian (Battlestar Galactica) * Wanda ke Tafiya a bayan layuka ('Ya'yan Masara) * Eywa (Avatar) * Mabiya Mademoiselle (Shahidai) * Muad'Dib (Dune) * 'Ya'yan Atom (Fallout) [[Category:Addini]] ozsw1jvfpts6bkfbpvxwt82jqdshrqx 162023 162022 2022-07-28T06:16:17Z Abdulbasid Rabiu 16820 wikitext text/x-wiki Addinin Musulunci Addini ne da yake nufin yarda da mika wuya ga Allah (S W A) shikadai amatsayin mahalicci kuma wanda ya can-canci abauta masa shi kadai tare dayi mishi biyayya aduk abinda yayi umarni dakuma gujewa dukkanin abinda yayi hani tahanyar littafi mai tsarki da Allah yasaukarwa annabi Muhammad (S A W) dakuma koyarwar annabin. Addinin Musulunci yaginu akan karantar da Gaskiya, amana, zumunci, tausayi, zaman lafiya, Jinkai, kyautatawa da sauran dabiu masu kyau . == Addinin Dharmic == Addinan da suke da ra'ayin Dharma . === Jainanci === === Buddha === * Makarantun Nikaya (waɗanda a tarihi ake kiransu Hinayana a Yamma) ** Theravada *** Sri Lankan Amarapura Nikaya *** Sri Lankan Siam Nikaya *** Sri Lanka Ramañña Nikaya *** Bangaladash Sangharaj Nikaya *** Bangladesh Mahasthabir Nikaya *** Thai Maha Nikaya **** Makaungiyar Dhammakaya *** Thai Thammayut Nikaya *** Al'adar Gandun Dajin Thai * Mahayana ** Buddhist na 'yan Adam ** Madhyamika ** Addinin Buddha na Nichiren *** Soka Gakkai ** Kasa Tsarkakakkiya ** Tathagatagarbha ** Tiantai *** Tendai ** Zen *** Caodong *** Fuke Zen *** Makarantar Kwan Um ta Zen *** Sanbo Kyodan *** Sōtō *** Akubaku (makarantar Buddha) *** Rinzai * Vajrayana ** Shingon Buddhi yupa **** Dagpo Kagyu ***** Karma Kagyu ***** Barom Kagyu ***** Tsalpa Kagyu ***** Phagdru Kagyu ***** Drikung Kagyu ***** Drukpa Kagyu **** Shangpa Kagyu *** Nyingmapa *** Sakyapa **** Jonangpa * Navayana * Sabbin ƙungiyoyin Buddha ** Aum Shinrikyo (yanzu ana kiransa Aleph) ** Diamond Way ** Abokai na Dokar Buddha ta Yamma ** Sabuwar Al'adar Kadampa ** Raba Duniya ** Makarantar Buddha ta Gaskiya ** Motsa Vipassana === Addinin Hindu === * Agama Hindu Dharma * Tarurrukan Hindu * Lingayatism * Gyara ƙungiyoyi ** Arya Samaj ** Brahmo Samaj * Shaivism * Shaktism * Tantrism * Smartism * Vaishnavism ** Gaudiya Vaishnavism *** ISKCON ( Hare Krishna ) ; Manyan makarantu da ƙungiyoyin falsafar Hindu * Nyaya * Purva mimamsa * Samkhya * Vaisheshika * Vedanta (Uttara Mimamsa) ** Advaita Vedanta ** Haɗin Yoga ** Vishishtadvaita ** Dvaita Vedanta * Yoga ** Ashtanga Yoga ** Bhakti Yoga ** Hatha yoga ** Siddha Yoga ** Tantric Yoga === Sikh === * [[Sikh|Akhand Kirtani Jatha (AKJ)]] * [[Sikh|Amritdhari Sikh]] * Brahm Bunga Dogara (Dodra) * Bhaniara Bhavsagar * Bayan bayawale Jatha * Damdami Taksal (DDT) * Dera Sacha Sauda * Haripagni * Kahna Dhesian * Mahant Sikh * Minas (Mirharvan) * Namdhari Sikh (Kuka) * Nanakpanthi * Neeldhari Panth * [[Sikh|Distance Watsa-Nihang (Akali)]] * Nirankari Sikh * [[Sikh|Nirmala Panth]] * Nirvair Khalsa Daal * [[Sikh|Ba Kesdhari Ba na Addini ba]] * Farfesa Darshan Singh Khalsa (SGGS Academy) * Radhaswami Sikh * Ramraiyya (Ram Rai) * [[Sikh|Ravidassia Dharam]] * [[Sikh|Sanatan Sikh Sabha]] * Sant Mat Movement * [[Sikh|Sant Nirankari Ofishin Jakadancin]] * [[Sikh|Sehejdhari Daal]] * [[Sikh|Sikh Dharma International (SDI)]] * Sindhi Sikhi * [[Sikh|Tapoban Tat-Gurmat]] * [[Sikh|Udasi Sikh]] === Sauran === * Ayyavazhi == Addinan Ibrahim == Rukunin Addinai wadanda suke danganta kansu da Annabi [[Ibrahim]] . === Kiristanci === ==== Katolika ==== * Catholicungiyar Katolika ta Patasar Katolika (CPCA) * Ikklesiyoyin Katolika masu zaman kansu ** Cocin Katolika na Apostolic na Brazil ** Cocin mai zaman kansa na Philippine (A cikin tarayya da Cocin Anglican da Union of Utrecht ) ** Cocin Katolika na Yaren mutanen Poland ** Union of Utrecht (A cikin tarayya da Cocin Anglican ) * Tsohon Katolika ** Cocin Katolika na Liberal * Roman Katolika ** Sui iuris (gami da majami'u na Byzantine Rite ) ** Katolika na Gargajiya * Cocin Katolika na Gabas * Cocin Katolika na Syriac ==== Gabas da Gabas ta Tsakiya ==== * Gabas ta Tsakiya ** Cocin Orthodox na Girka ** Cocin Orthodox na Rasha * Gabas ta Tsakiya ** Cocin Orthodox na Coptic ** Cocin Orthodox na Habasha * Kiristanci na Siriya ** Cocin Assuriya na Gabas ** Cocin Orthodox na Indiya *** Cocin Siriya na Malankara Orthodox *** Cocin Orthodox na Syriac ** Cocin Mar Thoma ==== Furotesta ==== * Anglicanism ( '''''ta kafofin watsa labarai''''' tsakanin '''Cocin Roman Katolika''' da '''Furotesta''' ) ** Licungiyar Angilikan *** Cocin Ingila *** Cocin Ireland *** Cocin Wales *** Cocin Episcopal (Amurka) *** Cocin Episcopal na Scotland * Furotesta na pre-Lutheran ** Hussites ** Lollards ** Waldeniyas * Anabaptists ** Amish ** 'Yan'uwa cikin Kristi ** Cocin 'yan uwa ** Hutterites ** Mennonites ** Germanan’uwa ‘yan’uwan tsohuwar Jamusanci * Baptisma * 'Yan uwa * Cocin Katolika na Apostolic * Risarfin motsa jiki * Christadelphians * Cocin Kiristan Isra'ila * Sabuwar Matsayin Addini na Krista ** Cocin Unification (Moonies) ** Kimiyyar Kirista ** 'Ya'yan Allah ** Haikali na Jama'a * Kiristanci na Esoteric * Cocin Presbyterian na Ulster kyauta * Addinin Lutheranci * Tsarin Mulki * Addinin Yahudanci na Almasihu * Mai Tsarki Coci of Allah a cikin Kristi Yesu * Sabon Tunani * Pentikostalizim ** Kadaitaka Pentikostalizim * Bautar Allah ** Tsarkaka motsi * Ikklisiya da aka gyara ** Tsarkakewa ** Addinin Presbyterian ** Ikilisiyar ikilisiya * Societyungiyar Addini ta Abokai * Sihiri ** Espiritismo * Yaren mutanen Sweden ** Kiristanci na Krista * Haɗaɗɗiyar majami'u * Rashin hadin kai * Duniyar baki daya ==== Maidowa ==== * Adventism ** Millerites ** Sabbatarianism ** Ranar Adventists na kwana bakwai * Christadelphians * Cocin Yesu Kiristi na Ranar karshe s ** Cocin Kristi (Gidan Haikali) ** Ofungiyar Kristi ** Rigdonites ** Cocin Yesu Kiristi (Bickertonite) *** Cocin Islama na Yesu Kiristi na Waliyyai na terarshe ** Cocin Jesus Christ na Waliyyan Gobe (Strangite) * Iglesia ni Cristo * Sabuwar Ikilisiyar Apostolic * Shaidun Jehovah * Ƙungiyar Gyarawa === Gnosticism === ; Kiristancin kirista * Ebioniyawa * Cerdonians ** Marcionism (ba cikakkiyar Gnostic bane) * Masu launi * Simoniyawa ; Gnosticism na Farko * 'Yan Borborites * Kayinuwa * Kaftocin * Ophites * Hermeticism ; Gnosticism na Zamani * Cathars * Bogomils * Fasikanci * Tondrakians ; Gnosticism na Farisanci * Mandaeanism * Manichaeism ** Bagnoliyawa ; Gnosticism na Siriya da Masar * Sethians ** Basilidians ** Thomasines ** Valentines *** Bardesanites === Musulunci === ; Makarantun Kalam * Ash'ari * Kalam * Maturidi * Murji'ah * Mu'tazili ; Kawarijawa * [[Ibadi]] * Azraqi * Harūriyya * Sufri ==== Shi'anci ==== * Ismailis ** Nizari / Aga Khani ** Mustaali / Bohra * Jafari ** Ƴan sha biyu ** [[Alawites|Alawiyyawa]] ** Alevi / Bektashi * Zaiddiyah ; Sufanci * Bektashi * Chishti * Mevlevi * Naqshbandi * Tariqah * Quadiriyyah * Suhrawardiyya * Tijani * Sufanci na Duniya ** Rawan Aminci na Duniya ==== Sunniyanci ==== * [[Hanafiyya|Hanafi]] ** Berailvi ** Deobandi * [[Hanbaliya|Hanbali]] ** [[Wahhabiyya|Wahabiyanci]] * [[Malikiyya|Maliki]] * [[Shafi`iyya|Shafi'i]] ==== Maidowa ==== * Ghair muqallidism * [[Salafiyya]] * Muwahhidism * Qur'ani ; Kungiyoyin da a wani lokaci ana daukar su ba musulmai ba : ''Wadannan al'adun addinan ba a yarda da su a matsayin bangarorin Islama ta hanyar fiqhu na yau da kullun ba, amma suna ganin kansu a matsayin Musulmai.'' * [[Ahl-e Haqq]] (Yarsan) * Hadisin Ahl-e * Ahl-e Alkur'ani * [[Ahmadiyya]] * Druze * Ofasar Islama * Nazati Muslim * Haikalin kimiyya na Moorish * Submitungiyar Submitwararrun Internationalwararrun Internationalasa ta Duniya * Zikri === Addinin yahudanci === ; Addinin yahudanci na Rabbinci * Yahudanci masu ra'ayin mazan jiya ** Masorti ** Addinin Yahudanci na Conservadox *** Unionungiya don yahudawa na Gargajiya * Addinin yahudawa na Orthodox ** Addinin yahudanci mai yalwa ** Addinin Yahudanci na Hasidic ** Addinin yahudawa na zamani * Gyara Yahudanci * Addinin yahudawa na ci gaba ** Addinin yahudanci mai sassaucin ra'ayi ; Addinin yahudanci ba Rabbin ba * Addinin Yahudanci na dabam * Addinin yahudanci na 'yan Adam (ba koyaushe ake bayyana shi a matsayin addini ba) * Sabuntar Yahudawa * Addinin yahudanci na Karaite * Addinin Yahudanci mai sake ginawa ; Kungiyoyi masu tarihi * Essenes * Farisawa (kakannin addinin Yahudanci na Rabbinic) * Sadukiyawa * 'Yan tawaye ** Sicarii ; Sauran mazhabobi * Samariyawa * Ebioniyawa * Elkasites * Banazare * Sabbatewa ** Frankists === Saurann addinai === * Alevism * Manichaism * Druze * Shabakism * [[Bábi|Bábism]] ** Azali * [[Baha'i|Bangaskiyar Bahá'í]] * Mandaeism * [[Rastafari]] * Sabiyawan == Ƙa == == nanan sifofi da rikice-rikice na manyan addinai == * Sufancin kirista * Kiristanci na Esoteric * Kabbalah ( sufan yahudawa) * Kiristanci * [[Sufiyya|Sufanci]] ( [[Sufiyya|sufancin]] Islama) * Sufancin Hindu * Surat Shabd Yoga ** Tantra *** Ananda Marga Tantra-Yoga == Addinan Iran == * Manichaeism * [[Mazdak|Mazdakism]] * Yazdânism ** Alevi ** Yarsani ** [[Yazidi]] * [[Zoroastra|Zoroastrianism]] ** Zurvaniyanci == Addinan Asiya ta Gabas == * Cao Dai * Chondogyo * Addinin jama'ar kasar Sin * Confucianiyanci ** Neo-Confucianism ** Sabon Confucianism * Falun Gong * I-Kuan Tao * Jeung San Do * Doka * Mohism * Oomoto * [[Shinto]] * Taoism * Tenrikyo == Addinan asalin Afirkaka == Wadannan addinan sune al'adun [[Afirka]] wadanda suka zauna a wajen Afirka (mazauna kasashen waje ). Hakanan wasu lokuta ana kiransu addinin Creole . Sun haɗa da wasu addinai masu alaƙa da suka haɓaka a cikin [[Amurka]] tsakanin barorin Afirka da zuriyarsu a ƙasashe daban-daban na [[Karibiyan|Tsibirin Caribbean]] da Latin Amurka, da kuma wasu sassa na kudancin Amurka . Hadisai sun fito ne daga addinan gargajiya na Afirka, musamman na [[Afirka ta Yamma|Yamma]] da [[Afirka ta Tsakiya (yanki)|Afirka ta Tsakiya]] . * Batuque * Canomblé * Tarihin Dahomey * Tarihin Haiti * Kumina * Macumba * Mami Wata * Obeah * Oyotunji * Quimbanda * [[Rastafari]] * Santería (Lukumi) * Umbanda * Vodou * Winti == Addinan gargajiya na asali == A al'adance, waɗannan addinai duka an lasafta su a matsayin addinan arna, amma masana na zamani sun fi son kalmomin " 'yan asalin ", " [https://simple.wiktionary.org/wiki/primal primal] ", " folk ", ko " kabila ". === Afirka === ; Afirka ta Yamma * Tarihin Akan * Tarihin Ashanti (Ghana) * Tarihin Dahomey (Fon) * Tarihin Efik (Najeriya, Kamaru) * Tarihin Ibo (Najeriya, Kamaru) * Tarihin Isoko (Najeriya) * Tarihin Yarbanci (Najeriya, Benin) ; Afirka ta Tsakiya * Tarihin Bushongo (Congo) * Tarihin Lugbara (Congo) * Tarihin Mbuti (Congo) ; Gabashin Afirka * Tarihin Akamba (Gabashin Kenya) * Tarihin Dinka (Sudan) * Tarihin Lotuko (Sudan) * Tarihin Masai (Kenya, Tanzania) ; Afirka ta Kudu * Tarihin Khoikhoi * Tarihin Lozi (Zambiya) * Tarihin Tumbuka (Malawi) * Tarihin Zulu (Afirka ta Kudu) === Amurka === Addinan gargajiya na ativean Asalin Amurkawa . * Abenaki tatsuniya * Tarihin Anishinaabe * Tarihin Aztec * Tarihin Blackfoot * Tarihin Cherokee * Chickasaw tatsuniya * Choctaw tatsuniya * Tarihin Creek * Tarihin gungu * Addinin Eskimo * Rawar Fatalwa * Tarihin Guarani * Haida tatsuniya * Tarihin Ho-Chunk * Hopi tatsuniya * Tarihin Huron * Inca tatsuniya * Inuit tatsuniya * Tarihin Iroquois * Tarihin Kwakiutl * Lakota tatsuniya * Tarihin Lenape * Addini mai tsawo * Tarihin Maya * Midewiwin * Cocin 'Yan Asalin Amurka * Tarihin Navajo * Nootka tatsuniya * Tarihin Olmec * Pawnee labari * Tarihin Salish * Tarihin Seneca * Addini Selk'nam * Tsimshian tatsuniya * Urarina * Tarihin Ute * Tarihin Zuni === Asiyar Turai === ; Gabas * Tarihin kasar Sin * Tarihin Jafananci * Koshinto ; Siberiyan * Shamaniyancin Siberia * Tengriism * Tarihin Chukchi * Tarihin Aleut * Tarihin gargajiya * Tarihin Yukaghir ; Uralic * Tarihin Estonia * Tarihin Finnish da maguzancin Finnish * Addinin mutanen Hungary * Addinin Sami (gami da Noaidi ) * Tadibya === Oceania === * Tarihin Aboriginal na Australiya ** Mafarki * Imanin Austronesian ** Tarihin Balinese ** Akidun Javanese ** Tarihin Melanesian ** Tarihin Micronesian *** Modekngei *** Addini na asalin Nauruan ** Tarihin Philippine *** Anito *** Gabâ *** Kulam ** Tarihin Polynesia *** Addinin Hawaii *** Tarihin Maori **** Addinin Maori *** Tarihin Rapa Nui **** Moai **** Tangata manu *** Turancian tatsuniya ==== Ultsungiyoyin kaya ==== * John Frum * Johnson al'ada * Yariman Philip Movement * Vailala Hauka == Shirka na Tarihi == === Tsaffin dake Gabas === * Addinin Masarawa na da * Addinan Semitic na da * Tarihin Mesofotamiya ** Tarihin Larabawa ** Addinin Babila da Assuriya *** Tarihin Babila *** Tarihin Kaldiyawa ** Tarihin Kan'aniyawa *** Addinin Kan'aniyawa ** Tarihin Hittite ** Tarihin Farisanci ** Tarihin Sumerian === Indonesiyar Turau === * Addini-Indo-Iran addini ** [[Zoroastra|Zoroastrianism]] ** Addini na Veda na tarihi * Shirka Baltic * Basque tatsuniya * Shirka Celtic ** Tarihin Brythonic ** Tarihin Gaelic * Shirka ta Jamusawa ** Addinin Anglo-Saxon ** Norse addini ** Addinin Jamusawa na gari * Shirka na Girka * Shirka ta Hungary * Shirka ta Finland * Shirka ta Roman * Shirka na Slavic === Hellenistic === * Addinin asiri ** Asirin Eleussia ** Mithraism ** Orphism * Pythagoreanism * Kiristancin Farko * Addinin Gallo-Roman == Maguzanci == * Kemetism (Masarautar Neopaganism) * Rodnovery (Slavic neopaganism) * Dievturiba (Latvia neopaganism) * Bautar Jamusanci ** Asatru ** Odinism * Hellenic Polytheism (Girkawa-Roman neopaganism) * Druidry * Wicca == Addinan sihiri == * Freemasonry * Rosicrucianism ** Tsohuwar Sanarwar Sirri Rosae Crucis ** Umurnin Tsohon Rosicrucians ** Icungiyar Rosicrucian * Hermeticism ** Tsarin Hermetic na Dawn Golden * Thema === Addinan asiri na hagu-hagu === * Addinin Shaidan ** Alamar Shaidan *** LaVey Shaidanci ( Cocin Shaidan ) ** Yaudarar Shaidan *** Farincikin Shaidan *** Umurnin kusurwa tara ** Bautar Allahn da ba ya yarda da Allah *** Haikalin Shaidan ** Luciferianism * Setianism ( Haikalin Saiti ) * Vampirism ( Haikali na Vampire ) == Sihiri ko Tsafi == * Hoodoo ( ''Akidar'' ) ** New Orleans Voodoo * Kulam * Magick ** Hargitsi sihiri ** Enochian sihiri ** Demonolatry *** Goetia * Pow-wow * Seid (shamanic sihiri) * Vaastu Shastra * Maita == Sabbin addinai == * Anthroposophy * Eckankar * Meher Baba * Farin ciki Kimiyya * Kofar Sama * Raelism * Scientology == Addinin barkwanci == * Yawo Spaghetti Monster ko Pastafarianism * Discordianism * Cocin SubGenius * Dogeism * Itunƙwasawa * Cocin Volgograd * Aghori * Jedism * Shrekism * Silinism (Daular Aerican) * Cocin na Molossia * Cocin Jah * Willyism == Addinan kirkira == * Cocin Singularity na Injin Allah (Deus Ex: kindan Adam Ya Raba) * Haikali na Kotun (Tsoffin Litattafan) * Allah Guda tara (Tsoffin Littattafan) * Addini na Imperial (Dattijon ya nadadden takarda) * Addinin Nordic (Litattafan Dattijo) * Addinin Altmeri (Litattafan tsofaffi) * Addinin Bosmeri (Litattafan Dattijo) * Addinin Falmeri (Littattafan tsofaffi) * Addinin Dunmeri (Litattafan tsofaffi) * Addinin Yokudan (Litattafan Dattijo) * Addini na Bretony (Dattijon Dattijo) * Addinin Khajiiti (Littattafan tsofaffi) * Addinin Kothri (Dattijon ya tsufa) * Addini na Orcish (Litattafan tsofaffi) * Bautar Daedroth (Tsoffin Litattafan) * Cthulhu Mythos (HP Lovecraft) * Jedi ( ''Star Wars'' ) * Sith ( ''Star Wars'' ) * Je'daii (Star Wars) * Annabawa na Dark Side (Star Wars) * Ultungiyoyin reamingarar Ruwa (Star Wars) * Rayungiyar Krayt (Star Wars) * Addinin Mandalorian (Star Wars) * Sufancin Voss (Star Wars) * Zuciya masu tafiya (Star Wars) * Bangaskiya na Bakwai ( ''Waƙar Kankara da Wuta'' ) * Tsoffin Alloli na Daji ( ''Waƙar Kankara da Wuta'' ) * Bangaskiya na R'hllor ( ''Waƙar Kankara da Wuta'' ) * White Walkers / Babban Sauran (Waƙar Ice da Wuta) * Addinin Valyrian ( ''Waƙar Ice da Wuta'' ) * Addinin Ghiscari ( ''Waƙar Kankara da Wuta'' ) * Addinin Iron Iron ( ''Waƙar Kankara da Wuta'' ) * Addinin Qohorik ( ''Waƙar Kankara da Wuta'' ) * Addini na Dothraki ( ''Waƙar Kankara da Wuta'' ) * Addinin Lhazarene ( ''Waƙar Kankara da Wuta'' ) * Warlocks na Qarth ( ''Waƙar Kankara da Wuta'' ) * Zakin dare da Budurwa-mai Haske ( ''Waƙar Kankara da Wuta)'' * Mutanen da ba su da fuska ( ''Waƙar Kankara da Wuta'' ) * Cocin Fonz ( ''Guy na Iyali'' ) * Addini na Klingon ( ''Star Trek'' ) * Ilimin lissafi ( ''Futurama'' ) * Kwayar cuta ( ''Godspell'' ) * Jashincinci ( ''Naruto'' ) * Cocin na Hanzo (warfafawa) * Ultungiyar Imperial (Warhammer 40k) * [https://warhammer40k.wikia.com/wiki/Adeptus_Mechanicus Ultungiyar Cult] (Warhammer 40k) * Bautar Allah da ke Bomb (theasan Duniyar Birai) * Gumakan arna (The Wicker Man) * Manyan Mutane Biyu (Bill da Ted's Excellent Adventure) * Iyayen Kobol (Battlestar Galactica) * Addinin Cylonian (Battlestar Galactica) * Wanda ke Tafiya a bayan layuka ('Ya'yan Masara) * Eywa (Avatar) * Mabiya Mademoiselle (Shahidai) * Muad'Dib (Dune) * 'Ya'yan Atom (Fallout) [[Category:Addini]] 4wizm49kteicpqrn8zmulslw95b6fxm 162024 162023 2022-07-28T06:21:28Z Abdulbasid Rabiu 16820 wikitext text/x-wiki Addinin Musulunci Addini ne da yake nufin yarda da mika wuya ga Allah (S W A) shikadai amatsayin mahalicci kuma wanda ya can-canci abauta masa shi kadai tare dayi mishi biyayya akan aduk wani abunda yayi umarni dakuma gujema dukkanin abinda yayi hani tahanyar littafin sa mai tsarki wato (Al-qur'ani) da Allah yasaukarwa annabi Muhammad (S A W) dakuma koyarwar annabin. Addinin Musulunci yaginu akan karantar da Gaskiya, amana, zumunci, tausayi, zaman lafiya, Jinkai, kyautatawa da sauran dabiu masu kyau . == Addinin Dharmic == Addinan da suke da ra'ayin Dharma . === Jainanci === === Buddha === * Makarantun Nikaya (waɗanda a tarihi ake kiransu Hinayana a Yamma) ** Theravada *** Sri Lankan Amarapura Nikaya *** Sri Lankan Siam Nikaya *** Sri Lanka Ramañña Nikaya *** Bangaladash Sangharaj Nikaya *** Bangladesh Mahasthabir Nikaya *** Thai Maha Nikaya **** Makaungiyar Dhammakaya *** Thai Thammayut Nikaya *** Al'adar Gandun Dajin Thai * Mahayana ** Buddhist na 'yan Adam ** Madhyamika ** Addinin Buddha na Nichiren *** Soka Gakkai ** Kasa Tsarkakakkiya ** Tathagatagarbha ** Tiantai *** Tendai ** Zen *** Caodong *** Fuke Zen *** Makarantar Kwan Um ta Zen *** Sanbo Kyodan *** Sōtō *** Akubaku (makarantar Buddha) *** Rinzai * Vajrayana ** Shingon Buddhi yupa **** Dagpo Kagyu ***** Karma Kagyu ***** Barom Kagyu ***** Tsalpa Kagyu ***** Phagdru Kagyu ***** Drikung Kagyu ***** Drukpa Kagyu **** Shangpa Kagyu *** Nyingmapa *** Sakyapa **** Jonangpa * Navayana * Sabbin ƙungiyoyin Buddha ** Aum Shinrikyo (yanzu ana kiransa Aleph) ** Diamond Way ** Abokai na Dokar Buddha ta Yamma ** Sabuwar Al'adar Kadampa ** Raba Duniya ** Makarantar Buddha ta Gaskiya ** Motsa Vipassana === Addinin Hindu === * Agama Hindu Dharma * Tarurrukan Hindu * Lingayatism * Gyara ƙungiyoyi ** Arya Samaj ** Brahmo Samaj * Shaivism * Shaktism * Tantrism * Smartism * Vaishnavism ** Gaudiya Vaishnavism *** ISKCON ( Hare Krishna ) ; Manyan makarantu da ƙungiyoyin falsafar Hindu * Nyaya * Purva mimamsa * Samkhya * Vaisheshika * Vedanta (Uttara Mimamsa) ** Advaita Vedanta ** Haɗin Yoga ** Vishishtadvaita ** Dvaita Vedanta * Yoga ** Ashtanga Yoga ** Bhakti Yoga ** Hatha yoga ** Siddha Yoga ** Tantric Yoga === Sikh === * [[Sikh|Akhand Kirtani Jatha (AKJ)]] * [[Sikh|Amritdhari Sikh]] * Brahm Bunga Dogara (Dodra) * Bhaniara Bhavsagar * Bayan bayawale Jatha * Damdami Taksal (DDT) * Dera Sacha Sauda * Haripagni * Kahna Dhesian * Mahant Sikh * Minas (Mirharvan) * Namdhari Sikh (Kuka) * Nanakpanthi * Neeldhari Panth * [[Sikh|Distance Watsa-Nihang (Akali)]] * Nirankari Sikh * [[Sikh|Nirmala Panth]] * Nirvair Khalsa Daal * [[Sikh|Ba Kesdhari Ba na Addini ba]] * Farfesa Darshan Singh Khalsa (SGGS Academy) * Radhaswami Sikh * Ramraiyya (Ram Rai) * [[Sikh|Ravidassia Dharam]] * [[Sikh|Sanatan Sikh Sabha]] * Sant Mat Movement * [[Sikh|Sant Nirankari Ofishin Jakadancin]] * [[Sikh|Sehejdhari Daal]] * [[Sikh|Sikh Dharma International (SDI)]] * Sindhi Sikhi * [[Sikh|Tapoban Tat-Gurmat]] * [[Sikh|Udasi Sikh]] === Sauran === * Ayyavazhi == Addinan Ibrahim == Rukunin Addinai wadanda suke danganta kansu da Annabi [[Ibrahim]] . === Kiristanci === ==== Katolika ==== * Catholicungiyar Katolika ta Patasar Katolika (CPCA) * Ikklesiyoyin Katolika masu zaman kansu ** Cocin Katolika na Apostolic na Brazil ** Cocin mai zaman kansa na Philippine (A cikin tarayya da Cocin Anglican da Union of Utrecht ) ** Cocin Katolika na Yaren mutanen Poland ** Union of Utrecht (A cikin tarayya da Cocin Anglican ) * Tsohon Katolika ** Cocin Katolika na Liberal * Roman Katolika ** Sui iuris (gami da majami'u na Byzantine Rite ) ** Katolika na Gargajiya * Cocin Katolika na Gabas * Cocin Katolika na Syriac ==== Gabas da Gabas ta Tsakiya ==== * Gabas ta Tsakiya ** Cocin Orthodox na Girka ** Cocin Orthodox na Rasha * Gabas ta Tsakiya ** Cocin Orthodox na Coptic ** Cocin Orthodox na Habasha * Kiristanci na Siriya ** Cocin Assuriya na Gabas ** Cocin Orthodox na Indiya *** Cocin Siriya na Malankara Orthodox *** Cocin Orthodox na Syriac ** Cocin Mar Thoma ==== Furotesta ==== * Anglicanism ( '''''ta kafofin watsa labarai''''' tsakanin '''Cocin Roman Katolika''' da '''Furotesta''' ) ** Licungiyar Angilikan *** Cocin Ingila *** Cocin Ireland *** Cocin Wales *** Cocin Episcopal (Amurka) *** Cocin Episcopal na Scotland * Furotesta na pre-Lutheran ** Hussites ** Lollards ** Waldeniyas * Anabaptists ** Amish ** 'Yan'uwa cikin Kristi ** Cocin 'yan uwa ** Hutterites ** Mennonites ** Germanan’uwa ‘yan’uwan tsohuwar Jamusanci * Baptisma * 'Yan uwa * Cocin Katolika na Apostolic * Risarfin motsa jiki * Christadelphians * Cocin Kiristan Isra'ila * Sabuwar Matsayin Addini na Krista ** Cocin Unification (Moonies) ** Kimiyyar Kirista ** 'Ya'yan Allah ** Haikali na Jama'a * Kiristanci na Esoteric * Cocin Presbyterian na Ulster kyauta * Addinin Lutheranci * Tsarin Mulki * Addinin Yahudanci na Almasihu * Mai Tsarki Coci of Allah a cikin Kristi Yesu * Sabon Tunani * Pentikostalizim ** Kadaitaka Pentikostalizim * Bautar Allah ** Tsarkaka motsi * Ikklisiya da aka gyara ** Tsarkakewa ** Addinin Presbyterian ** Ikilisiyar ikilisiya * Societyungiyar Addini ta Abokai * Sihiri ** Espiritismo * Yaren mutanen Sweden ** Kiristanci na Krista * Haɗaɗɗiyar majami'u * Rashin hadin kai * Duniyar baki daya ==== Maidowa ==== * Adventism ** Millerites ** Sabbatarianism ** Ranar Adventists na kwana bakwai * Christadelphians * Cocin Yesu Kiristi na Ranar karshe s ** Cocin Kristi (Gidan Haikali) ** Ofungiyar Kristi ** Rigdonites ** Cocin Yesu Kiristi (Bickertonite) *** Cocin Islama na Yesu Kiristi na Waliyyai na terarshe ** Cocin Jesus Christ na Waliyyan Gobe (Strangite) * Iglesia ni Cristo * Sabuwar Ikilisiyar Apostolic * Shaidun Jehovah * Ƙungiyar Gyarawa === Gnosticism === ; Kiristancin kirista * Ebioniyawa * Cerdonians ** Marcionism (ba cikakkiyar Gnostic bane) * Masu launi * Simoniyawa ; Gnosticism na Farko * 'Yan Borborites * Kayinuwa * Kaftocin * Ophites * Hermeticism ; Gnosticism na Zamani * Cathars * Bogomils * Fasikanci * Tondrakians ; Gnosticism na Farisanci * Mandaeanism * Manichaeism ** Bagnoliyawa ; Gnosticism na Siriya da Masar * Sethians ** Basilidians ** Thomasines ** Valentines *** Bardesanites === Musulunci === ; Makarantun Kalam * Ash'ari * Kalam * Maturidi * Murji'ah * Mu'tazili ; Kawarijawa * [[Ibadi]] * Azraqi * Harūriyya * Sufri ==== Shi'anci ==== * Ismailis ** Nizari / Aga Khani ** Mustaali / Bohra * Jafari ** Ƴan sha biyu ** [[Alawites|Alawiyyawa]] ** Alevi / Bektashi * Zaiddiyah ; Sufanci * Bektashi * Chishti * Mevlevi * Naqshbandi * Tariqah * Quadiriyyah * Suhrawardiyya * Tijani * Sufanci na Duniya ** Rawan Aminci na Duniya ==== Sunniyanci ==== * [[Hanafiyya|Hanafi]] ** Berailvi ** Deobandi * [[Hanbaliya|Hanbali]] ** [[Wahhabiyya|Wahabiyanci]] * [[Malikiyya|Maliki]] * [[Shafi`iyya|Shafi'i]] ==== Maidowa ==== * Ghair muqallidism * [[Salafiyya]] * Muwahhidism * Qur'ani ; Kungiyoyin da a wani lokaci ana daukar su ba musulmai ba : ''Wadannan al'adun addinan ba a yarda da su a matsayin bangarorin Islama ta hanyar fiqhu na yau da kullun ba, amma suna ganin kansu a matsayin Musulmai.'' * [[Ahl-e Haqq]] (Yarsan) * Hadisin Ahl-e * Ahl-e Alkur'ani * [[Ahmadiyya]] * Druze * Ofasar Islama * Nazati Muslim * Haikalin kimiyya na Moorish * Submitungiyar Submitwararrun Internationalwararrun Internationalasa ta Duniya * Zikri === Addinin yahudanci === ; Addinin yahudanci na Rabbinci * Yahudanci masu ra'ayin mazan jiya ** Masorti ** Addinin Yahudanci na Conservadox *** Unionungiya don yahudawa na Gargajiya * Addinin yahudawa na Orthodox ** Addinin yahudanci mai yalwa ** Addinin Yahudanci na Hasidic ** Addinin yahudawa na zamani * Gyara Yahudanci * Addinin yahudawa na ci gaba ** Addinin yahudanci mai sassaucin ra'ayi ; Addinin yahudanci ba Rabbin ba * Addinin Yahudanci na dabam * Addinin yahudanci na 'yan Adam (ba koyaushe ake bayyana shi a matsayin addini ba) * Sabuntar Yahudawa * Addinin yahudanci na Karaite * Addinin Yahudanci mai sake ginawa ; Kungiyoyi masu tarihi * Essenes * Farisawa (kakannin addinin Yahudanci na Rabbinic) * Sadukiyawa * 'Yan tawaye ** Sicarii ; Sauran mazhabobi * Samariyawa * Ebioniyawa * Elkasites * Banazare * Sabbatewa ** Frankists === Saurann addinai === * Alevism * Manichaism * Druze * Shabakism * [[Bábi|Bábism]] ** Azali * [[Baha'i|Bangaskiyar Bahá'í]] * Mandaeism * [[Rastafari]] * Sabiyawan == Ƙa == == nanan sifofi da rikice-rikice na manyan addinai == * Sufancin kirista * Kiristanci na Esoteric * Kabbalah ( sufan yahudawa) * Kiristanci * [[Sufiyya|Sufanci]] ( [[Sufiyya|sufancin]] Islama) * Sufancin Hindu * Surat Shabd Yoga ** Tantra *** Ananda Marga Tantra-Yoga == Addinan Iran == * Manichaeism * [[Mazdak|Mazdakism]] * Yazdânism ** Alevi ** Yarsani ** [[Yazidi]] * [[Zoroastra|Zoroastrianism]] ** Zurvaniyanci == Addinan Asiya ta Gabas == * Cao Dai * Chondogyo * Addinin jama'ar kasar Sin * Confucianiyanci ** Neo-Confucianism ** Sabon Confucianism * Falun Gong * I-Kuan Tao * Jeung San Do * Doka * Mohism * Oomoto * [[Shinto]] * Taoism * Tenrikyo == Addinan asalin Afirkaka == Wadannan addinan sune al'adun [[Afirka]] wadanda suka zauna a wajen Afirka (mazauna kasashen waje ). Hakanan wasu lokuta ana kiransu addinin Creole . Sun haɗa da wasu addinai masu alaƙa da suka haɓaka a cikin [[Amurka]] tsakanin barorin Afirka da zuriyarsu a ƙasashe daban-daban na [[Karibiyan|Tsibirin Caribbean]] da Latin Amurka, da kuma wasu sassa na kudancin Amurka . Hadisai sun fito ne daga addinan gargajiya na Afirka, musamman na [[Afirka ta Yamma|Yamma]] da [[Afirka ta Tsakiya (yanki)|Afirka ta Tsakiya]] . * Batuque * Canomblé * Tarihin Dahomey * Tarihin Haiti * Kumina * Macumba * Mami Wata * Obeah * Oyotunji * Quimbanda * [[Rastafari]] * Santería (Lukumi) * Umbanda * Vodou * Winti == Addinan gargajiya na asali == A al'adance, waɗannan addinai duka an lasafta su a matsayin addinan arna, amma masana na zamani sun fi son kalmomin " 'yan asalin ", " [https://simple.wiktionary.org/wiki/primal primal] ", " folk ", ko " kabila ". === Afirka === ; Afirka ta Yamma * Tarihin Akan * Tarihin Ashanti (Ghana) * Tarihin Dahomey (Fon) * Tarihin Efik (Najeriya, Kamaru) * Tarihin Ibo (Najeriya, Kamaru) * Tarihin Isoko (Najeriya) * Tarihin Yarbanci (Najeriya, Benin) ; Afirka ta Tsakiya * Tarihin Bushongo (Congo) * Tarihin Lugbara (Congo) * Tarihin Mbuti (Congo) ; Gabashin Afirka * Tarihin Akamba (Gabashin Kenya) * Tarihin Dinka (Sudan) * Tarihin Lotuko (Sudan) * Tarihin Masai (Kenya, Tanzania) ; Afirka ta Kudu * Tarihin Khoikhoi * Tarihin Lozi (Zambiya) * Tarihin Tumbuka (Malawi) * Tarihin Zulu (Afirka ta Kudu) === Amurka === Addinan gargajiya na ativean Asalin Amurkawa . * Abenaki tatsuniya * Tarihin Anishinaabe * Tarihin Aztec * Tarihin Blackfoot * Tarihin Cherokee * Chickasaw tatsuniya * Choctaw tatsuniya * Tarihin Creek * Tarihin gungu * Addinin Eskimo * Rawar Fatalwa * Tarihin Guarani * Haida tatsuniya * Tarihin Ho-Chunk * Hopi tatsuniya * Tarihin Huron * Inca tatsuniya * Inuit tatsuniya * Tarihin Iroquois * Tarihin Kwakiutl * Lakota tatsuniya * Tarihin Lenape * Addini mai tsawo * Tarihin Maya * Midewiwin * Cocin 'Yan Asalin Amurka * Tarihin Navajo * Nootka tatsuniya * Tarihin Olmec * Pawnee labari * Tarihin Salish * Tarihin Seneca * Addini Selk'nam * Tsimshian tatsuniya * Urarina * Tarihin Ute * Tarihin Zuni === Asiyar Turai === ; Gabas * Tarihin kasar Sin * Tarihin Jafananci * Koshinto ; Siberiyan * Shamaniyancin Siberia * Tengriism * Tarihin Chukchi * Tarihin Aleut * Tarihin gargajiya * Tarihin Yukaghir ; Uralic * Tarihin Estonia * Tarihin Finnish da maguzancin Finnish * Addinin mutanen Hungary * Addinin Sami (gami da Noaidi ) * Tadibya === Oceania === * Tarihin Aboriginal na Australiya ** Mafarki * Imanin Austronesian ** Tarihin Balinese ** Akidun Javanese ** Tarihin Melanesian ** Tarihin Micronesian *** Modekngei *** Addini na asalin Nauruan ** Tarihin Philippine *** Anito *** Gabâ *** Kulam ** Tarihin Polynesia *** Addinin Hawaii *** Tarihin Maori **** Addinin Maori *** Tarihin Rapa Nui **** Moai **** Tangata manu *** Turancian tatsuniya ==== Ultsungiyoyin kaya ==== * John Frum * Johnson al'ada * Yariman Philip Movement * Vailala Hauka == Shirka na Tarihi == === Tsaffin dake Gabas === * Addinin Masarawa na da * Addinan Semitic na da * Tarihin Mesofotamiya ** Tarihin Larabawa ** Addinin Babila da Assuriya *** Tarihin Babila *** Tarihin Kaldiyawa ** Tarihin Kan'aniyawa *** Addinin Kan'aniyawa ** Tarihin Hittite ** Tarihin Farisanci ** Tarihin Sumerian === Indonesiyar Turau === * Addini-Indo-Iran addini ** [[Zoroastra|Zoroastrianism]] ** Addini na Veda na tarihi * Shirka Baltic * Basque tatsuniya * Shirka Celtic ** Tarihin Brythonic ** Tarihin Gaelic * Shirka ta Jamusawa ** Addinin Anglo-Saxon ** Norse addini ** Addinin Jamusawa na gari * Shirka na Girka * Shirka ta Hungary * Shirka ta Finland * Shirka ta Roman * Shirka na Slavic === Hellenistic === * Addinin asiri ** Asirin Eleussia ** Mithraism ** Orphism * Pythagoreanism * Kiristancin Farko * Addinin Gallo-Roman == Maguzanci == * Kemetism (Masarautar Neopaganism) * Rodnovery (Slavic neopaganism) * Dievturiba (Latvia neopaganism) * Bautar Jamusanci ** Asatru ** Odinism * Hellenic Polytheism (Girkawa-Roman neopaganism) * Druidry * Wicca == Addinan sihiri == * Freemasonry * Rosicrucianism ** Tsohuwar Sanarwar Sirri Rosae Crucis ** Umurnin Tsohon Rosicrucians ** Icungiyar Rosicrucian * Hermeticism ** Tsarin Hermetic na Dawn Golden * Thema === Addinan asiri na hagu-hagu === * Addinin Shaidan ** Alamar Shaidan *** LaVey Shaidanci ( Cocin Shaidan ) ** Yaudarar Shaidan *** Farincikin Shaidan *** Umurnin kusurwa tara ** Bautar Allahn da ba ya yarda da Allah *** Haikalin Shaidan ** Luciferianism * Setianism ( Haikalin Saiti ) * Vampirism ( Haikali na Vampire ) == Sihiri ko Tsafi == * Hoodoo ( ''Akidar'' ) ** New Orleans Voodoo * Kulam * Magick ** Hargitsi sihiri ** Enochian sihiri ** Demonolatry *** Goetia * Pow-wow * Seid (shamanic sihiri) * Vaastu Shastra * Maita == Sabbin addinai == * Anthroposophy * Eckankar * Meher Baba * Farin ciki Kimiyya * Kofar Sama * Raelism * Scientology == Addinin barkwanci == * Yawo Spaghetti Monster ko Pastafarianism * Discordianism * Cocin SubGenius * Dogeism * Itunƙwasawa * Cocin Volgograd * Aghori * Jedism * Shrekism * Silinism (Daular Aerican) * Cocin na Molossia * Cocin Jah * Willyism == Addinan kirkira == * Cocin Singularity na Injin Allah (Deus Ex: kindan Adam Ya Raba) * Haikali na Kotun (Tsoffin Litattafan) * Allah Guda tara (Tsoffin Littattafan) * Addini na Imperial (Dattijon ya nadadden takarda) * Addinin Nordic (Litattafan Dattijo) * Addinin Altmeri (Litattafan tsofaffi) * Addinin Bosmeri (Litattafan Dattijo) * Addinin Falmeri (Littattafan tsofaffi) * Addinin Dunmeri (Litattafan tsofaffi) * Addinin Yokudan (Litattafan Dattijo) * Addini na Bretony (Dattijon Dattijo) * Addinin Khajiiti (Littattafan tsofaffi) * Addinin Kothri (Dattijon ya tsufa) * Addini na Orcish (Litattafan tsofaffi) * Bautar Daedroth (Tsoffin Litattafan) * Cthulhu Mythos (HP Lovecraft) * Jedi ( ''Star Wars'' ) * Sith ( ''Star Wars'' ) * Je'daii (Star Wars) * Annabawa na Dark Side (Star Wars) * Ultungiyoyin reamingarar Ruwa (Star Wars) * Rayungiyar Krayt (Star Wars) * Addinin Mandalorian (Star Wars) * Sufancin Voss (Star Wars) * Zuciya masu tafiya (Star Wars) * Bangaskiya na Bakwai ( ''Waƙar Kankara da Wuta'' ) * Tsoffin Alloli na Daji ( ''Waƙar Kankara da Wuta'' ) * Bangaskiya na R'hllor ( ''Waƙar Kankara da Wuta'' ) * White Walkers / Babban Sauran (Waƙar Ice da Wuta) * Addinin Valyrian ( ''Waƙar Ice da Wuta'' ) * Addinin Ghiscari ( ''Waƙar Kankara da Wuta'' ) * Addinin Iron Iron ( ''Waƙar Kankara da Wuta'' ) * Addinin Qohorik ( ''Waƙar Kankara da Wuta'' ) * Addini na Dothraki ( ''Waƙar Kankara da Wuta'' ) * Addinin Lhazarene ( ''Waƙar Kankara da Wuta'' ) * Warlocks na Qarth ( ''Waƙar Kankara da Wuta'' ) * Zakin dare da Budurwa-mai Haske ( ''Waƙar Kankara da Wuta)'' * Mutanen da ba su da fuska ( ''Waƙar Kankara da Wuta'' ) * Cocin Fonz ( ''Guy na Iyali'' ) * Addini na Klingon ( ''Star Trek'' ) * Ilimin lissafi ( ''Futurama'' ) * Kwayar cuta ( ''Godspell'' ) * Jashincinci ( ''Naruto'' ) * Cocin na Hanzo (warfafawa) * Ultungiyar Imperial (Warhammer 40k) * [https://warhammer40k.wikia.com/wiki/Adeptus_Mechanicus Ultungiyar Cult] (Warhammer 40k) * Bautar Allah da ke Bomb (theasan Duniyar Birai) * Gumakan arna (The Wicker Man) * Manyan Mutane Biyu (Bill da Ted's Excellent Adventure) * Iyayen Kobol (Battlestar Galactica) * Addinin Cylonian (Battlestar Galactica) * Wanda ke Tafiya a bayan layuka ('Ya'yan Masara) * Eywa (Avatar) * Mabiya Mademoiselle (Shahidai) * Muad'Dib (Dune) * 'Ya'yan Atom (Fallout) [[Category:Addini]] 9qz7g27bg56fg6cs51xxnwoh2plpumm Umma Bayero 0 16621 162113 126886 2022-07-28T09:07:44Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki '''Umma Bayero''' (An haife ta a shekarar 1938), a zuri’ar Sarkin Kano Abdullahi Bayero.<ref name=":0">''Sultans of Sokoto : a biographical history since 1804''. Abba, Alkasum,, Jumare, I. M. (Ibrahim Muhammad),, Aliyu, Shuaibu Shehu,. Kaduna, Nigeria. p. p 257-578 ISBN&nbsp;<bdi>978-978-956-924-3</bdi>. &nbsp;</ref> == Karatu == Tayi makarantar Kofar Kudu Primary School da kuma Gidan Makama Boarding School. Tayi diploma a Birtaniya a tsakanin shekarar 1979 zuwa shekara ta 1978.<ref name=":0" /> == Rayuwar Aiki == Tayi aiki da Hukumar Zabe na Jihar Kano, tayi aiki da Hukumar Bada Tallafin Karatu na Jihar Kano. Member ce a ‘Jam’iyyar Matan Arewa’, tayi aure tana da yaya biyar (5) da kuma tarin jikoki da tattaba kunne.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * ''Sultans of Sokoto : a biographical history since 1804''. Abba, Alkasum,, Jumare, I. M. (Ibrahim Muhammad),, Aliyu, Shuaibu Shehu,. Kaduna, Nigeria. ISBN&nbsp;<bdi>978-978-956-924-3</bdi>. OCLC&nbsp;993295033. == Manazarta == 357nmcxgrmdgkfzynyx8ou5fp4jqfvq Amina ibrahim shekarau 0 16658 161877 157935 2022-07-27T15:36:27Z Yusuf Sa'adu 11340 wikitext text/x-wiki Hajiya '''Amina ibrahim shekarau''' (An haife ta ranar 11 ga watan Junen shekarar 1968) a Durumin Zungura Quarters, Kano.<ref name=":0">· Kabir, Hajara Muhammad,. ''Northern women development''. [Nigeria]. p.p 118-119 <nowiki>ISBN 978-978-906-469-4</nowiki>. </ref> == Karatu == Tayi Kurmawa a cikin shekarar 1974 zuwa 1980. Inda ta gama ta fara primary a 1980 ta gama a 1985. Inda ta wuce tayi sakandire dinta a shekarar 1985 zuwa 1989. Sannan tayi makarantar Unguwan Zoma a Kano, a shekarar 2001 zuwa 2003.<ref name=":0" /> == Ayyuka == Tayi aiki a matsayin Unguwan Zoma a Asibitin Murtala Muhammad a shekarar 1989 zuwa 1994. Tayi kuma aiki a Asabitin Muhammad Abdullahi Wase a Kano. Mata ce ga tsohon Gwamnan Kano Alhaji Ibrahim Shekarau.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Kabir, Hajara Muhammad,. ''Northern women development''. [Nigeria]. <nowiki>ISBN 978-978-906-469-4</nowiki>. OCLC 890820657. == Manazarta == [[Category:Hausawa]] okihoddt2pizttpft25qyx4un6lrl41 Muhammadu Gwarzo 0 16670 162053 115887 2022-07-28T07:50:17Z Ibkt 10164 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Muhammadu Gwarzo''' yana daya daga cikin marubuta na farko na Kasar Hausa. Inda ya rubuta littafinsa mai suna [[‘Idon Matambayi’]]. Ba kamar yadda su Abubakar Imam da su Bello Kagara suka rubuta littattafan su ba. Shi Muhammadu Gwarzo ya bada labarin mugayen mutane ne da rayuwarsu da yanda suke karewa a rayuwarsu.<ref name=":0">Furniss, Graham. (1996). ''Poetry, prose and popular culture in Hausa''. International African Institute. Edinburgh: Edinburgh University Press for the International African Institute. p.p 26-27 ISBN&nbsp;<bdi>978-1-4744-6829-9</bdi>.</ref> == Wallafa == * Idon Matambayi Idon Matambayi yazo da wani sabon salo ne a wannan lokacin inda ya bada labarin wani tawaye na barayi ba kamar yadda aka saba ba na jin labaran mutanen kirki. A cikin Idon Matambayi yazo ne da labaran barayi da karshen su da kuma hukuncin da suka fuskanta a rayuwarsu. Duk da cewa littafin bai samu daukaka ba kamar su Magana Jari Ce, da su Ruwan Bagaja amma littafin ya ilmantar.<ref name=":0" /> == Bibiliyo == * Furniss, Graham. (1996). ''Poetry, prose and popular culture in Hausa''. International African Institute. Edinburgh: Edinburgh University Press for the International African Institute. <nowiki>ISBN 978-1-4744-6829-9</nowiki>. OCLC 648578425. == Manazarta == [[Category:Marubuta]] [[Category:Hausawa]] tm72xh9k15ne3n8b6oqe9w5yzzp09gi Victor Atokolo 0 17455 162115 75116 2022-07-28T09:14:20Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki '''Victor Atokolo''' (an haife shi a shekara ta 1969) malamin addinin Kirista ne, malamin makaranta, malamin rediyo kuma marubuci.<ref>http://fieldsofgloryintl.org/missions-training-center/</ref> == Haihuwa == An haifi Victor Akogu Atokolo ne a garin Idah a ranar 18 ga Afrilun 1969 ga Dattijo James da Mrs Martha Atokolo (dukkansu daga karamar hukumar Idah ta jihar Kogi, Najeriya). Na 5 daga yara 7, yana da karatun firamare a Idah kafin ya zarce Kwalejin Gwamnatin Tarayya, Ugwolawo, Jihar Kogi. A 1991, ya sami digiri a fannin Akantoci daga fitacciyar Jami'ar Benin. Ya yi shekara guda (1992/1993) a Eruwa, wani gari a cikin jihar Oyo, don aikin bautar kasa na bautar kasa (NYSC). == Aikin coci == Rev. Victor Atokolo shine mai kula da Apostolic Overseer na Word Aflame Ministries International, kuma Babban Fasto na Word Aflame Family Church (WAFC) tare da hedikwata a Abuja (FCT) kuma tana da reshe a jihar Benuwe (Makurdi). Ya. Babban malami ne na asirin Fansa da Kalmar Imani, Kwararre ne a Tarihin Ikklisiya da Abubuwan karshen Lokaci, tare da zurfin fahimta mai amfani game da Harkokin Duniya. A cikin 1993, Rev. Atokolo ya shiga cikin Ma'aikatar tare da izini daga Allah don "Bayyana wa mutanensa Asirin Fansa kuma Ya koya musu yin Amfani da Bangaskiya". Wannan dokar ce ta haifar da kafa majami'ar '''Word Aflame''' wacce a yanzu ake kira da '''Word Aflame Family Church (WAFC)''' a shekarar 1994. A cikin shekarun da suka gabata, sauran bangarorin ma'aikatar sun samu ci gaba. Sun hada da Victor Atokolo Word Outreach (VAWO), Intercede Nigeria, Global Minister ’Connect, Kheh-sed Bible Training Center da Campus Aflame Fellowship (CAFEL).<ref>http://dailypost.ng/2016/11/09/us-election-anti-christ-taken-world-clinton-won-victor-atokolo/</ref> == Iyali == Ya auri Franca Onyeje a cikin Janairu 1999. Suna da 'ya'ya uku kuma suna zaune a Abuja == Manazarta == igw1d0v5gggb1zk5qm5i1d5g7nucs2r Mustapha Ekemode 0 17499 162213 157245 2022-07-28T11:17:57Z Yusuf Sa'adu 11340 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Mustapha Ekemode''' wani mai wa'azin addinin Islama ne a Nijeriya wanda ya kasance Babban Ofishin Jakadancin Ansar Ud Deen Society daga shekarar 1942 zuwa 1972. ==Rayuwa== An haifi Ekemode c. 1898 kuma ya halarci makarantar firamare ta Musulmai a Legas, daga nan ya zarce zuwa Eko Boys High School don makarantar sakandare. Bayan haka, ya halarci makarantar Arabiyya a Ibadan karkashin jagorancin Alfa Haruna, wanda daga baya ya zama Babban Limamin Ibadan. Daga 1920 zuwa 1942, Ekemode yayi aiki a matsayin mai karɓar kuɗi, magatakarda, tallace-tallace da samar da magatakarda na wasu kamfanoni ciki har da UAC. A shekarar 1942, ya zama dan mishan na kasa na Ansar ud Deen kuma ya rike mukamin har zuwa shekarar 1957, shekaru biyu bayan ya shiga aikin gwamnati. A shekarar 1957, ya zama shugaban yada labarai na addinin musulinci na kamfanin yada labarai na Najeriya. Daga 1955 zuwa 1972, ya kasance mai wa’azi na girmamawa na ƙungiyar Ansar ud Deen.<ref>{{cite web|url= http://www.ansaruddeenng.org/news_events/ansar-uddeen/5bfbe1828692167/Presidential_Speech_at_the_90th_Anniversary_Grand-Finale_(Book_Launch/90th_Anniversary_Merit_Award)|title= Nigerian Lawmaker|author=Ansar uddeen Ng}}</ref> ==Manazarta== {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Ekemode, Mustapha}} kdjtfnh5dnl5capy6oader4zy5otaq5 Ahmed Mu'azu 0 17569 161856 154190 2022-07-27T15:14:49Z Ibkt 10164 gyara wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Ahmed Tijani Mu'azu''', OON, (an haife shi a ranar 6 ga Satumban 1957), shi ne tsohon shugaban riko na Hukumar Zabe Mai Zaman Kanta ta Kasa. ==Tarihi== An haifi Mu'azu a garin Gombe na jihar Gombe. Yayi karatun sa a jihar Gombe, da jihar Kaduna da kuma jihar Borno tsakanin 1964 zuwa 1975. A watan Yunin 1976, ya shiga rundunar sojan sama ta Najeriya inda ya fara samun horon soji na farko a makarantar horas da sojoji ta Najeriya har zuwa watan Disamban 1979 kuma aka bashi mukamin hafsan sojan sama. Daga 1979 zuwa 1991, an tura shi zuwa ayyukan kula da zirga-zirgar jiragen sama a Filin jirgin saman Murtala Muhammed da na Filin jirgin sama na Malam Aminu Kano. A shekarar 1988, Mu'azu ya yi karamar koyarwa da kwasa-kwasansa a Kwalejin Sojoji da Kwalejin Ma'aikata, Jaji. Tsakanin 1991 da 1992, ya halarci babban kwamanda da kwasa-kwasan ma'aikata a Kwalejin Sojojin Ghana, Teshie, Accra Daga 2003 zuwa 2004, ya kasance memba na Kwalejin Yaƙin Kasa, Darasi na 12 a Kwalejin Yaƙin ta kasa ta lokacin. A cikin 2005, ya sami MSc a cikin ilimin dabarun daga Jami'ar Ibadan. Mu’azu ya zama mataimakin shugaban rundunar sojan sama a 2007 kuma ya yi ritaya bisa radin kansa a shekarar 2013. A shekarar 2016, shugaban Najeriya, Muhammadu Buhari ya nada shi Kwamishina na Hukumar Zabe Mai Zaman Kanta ta Kasa. ==Manazarta== https://www.premiumtimesng.com/news/top-news/425287-inec-appoints-muazu-as-acting-chairman.html https://www.thecable.ng/close-up-this-is-ahmad-muazu-the-man-in-charge-of-inec-logistics https://guardian.ng/news/yakubu-hands-over-to-ahmed-muazu-as-acting-inec-chairman jp1lhmczws1tqr7zkohxpz2qul4tghl 161857 161856 2022-07-27T15:15:25Z Ibkt 10164 /* Tarihi */ wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Ahmed Tijani Mu'azu''', OON, (an haife shi a ranar 6 ga Satumban 1957), shi ne tsohon shugaban riko na Hukumar Zabe Mai Zaman Kanta ta Kasa. ==Tarihi== An haifi Mu'azu a garin Gombe, na jihar Gombe. Yayi karatun sa a jihar Gombe, da jihar Kaduna da kuma jihar Borno tsakanin 1964 zuwa 1975. A watan Yunin 1976, ya shiga rundunar sojan sama ta Najeriya inda ya fara samun horon soji na farko a makarantar horas da sojoji ta Najeriya har zuwa watan Disamban 1979 kuma aka bashi mukamin hafsan sojan sama. Daga 1979 zuwa 1991, an tura shi zuwa ayyukan kula da zirga-zirgar jiragen sama a Filin jirgin saman Murtala Muhammed da na Filin jirgin sama na Malam Aminu Kano. A shekarar 1988, Mu'azu ya yi karamar koyarwa da kwasa-kwasansa a Kwalejin Sojoji da Kwalejin Ma'aikata, Jaji. Tsakanin 1991 da 1992, ya halarci babban kwamanda da kwasa-kwasan ma'aikata a Kwalejin Sojojin Ghana, Teshie, Accra Daga 2003 zuwa 2004, ya kasance memba na Kwalejin Yaƙin Kasa, Darasi na 12 a Kwalejin Yaƙin ta kasa ta lokacin. A cikin 2005, ya sami MSc a cikin ilimin dabarun daga Jami'ar Ibadan. Mu’azu ya zama mataimakin shugaban rundunar sojan sama a 2007 kuma ya yi ritaya bisa radin kansa a shekarar 2013. A shekarar 2016, shugaban Najeriya, Muhammadu Buhari ya nada shi Kwamishina na Hukumar Zabe Mai Zaman Kanta ta Kasa. ==Manazarta== https://www.premiumtimesng.com/news/top-news/425287-inec-appoints-muazu-as-acting-chairman.html https://www.thecable.ng/close-up-this-is-ahmad-muazu-the-man-in-charge-of-inec-logistics https://guardian.ng/news/yakubu-hands-over-to-ahmed-muazu-as-acting-inec-chairman 4qolcdd5kul7dx1vmxfgdv13q7hsg5z 161858 161857 2022-07-27T15:16:16Z Ibkt 10164 /* Tarihi */ wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Ahmed Tijani Mu'azu''', OON, (an haife shi a ranar 6 ga Satumban 1957), shi ne tsohon shugaban riko na Hukumar Zabe Mai Zaman Kanta ta Kasa. ==Tarihi== An haifi Mu'azu a garin Gombe, na jihar Gombe. Yayi karatun sa a jihar Gombe, da jihar Kaduna da kuma jihar Borno tsakanin 1964 zuwa 1975. A watan Yunin 1976, ya shiga rundunar sojan sama ta [[Najeriya]] inda ya fara samun horon soji na farko a makarantar horas da sojoji ta Najeriya har zuwa watan Disamban 1979 kuma aka bashi mukamin hafsan sojan sama. Daga 1979 zuwa 1991, an tura shi zuwa ayyukan kula da zirga-zirgar jiragen sama a Filin jirgin saman Murtala Muhammed da na Filin jirgin sama na Malam Aminu Kano. A shekarar 1988, Mu'azu ya yi karamar koyarwa da kwasa-kwasansa a Kwalejin Sojoji da Kwalejin Ma'aikata, Jaji. Tsakanin 1991 da 1992, ya halarci babban kwamanda da kwasa-kwasan ma'aikata a Kwalejin Sojojin Ghana, Teshie, Accra Daga 2003 zuwa 2004, ya kasance memba na Kwalejin Yaƙin Kasa, Darasi na 12 a Kwalejin Yaƙin ta kasa ta lokacin. A cikin 2005, ya sami MSc a cikin ilimin dabarun daga Jami'ar Ibadan. Mu’azu ya zama mataimakin shugaban rundunar sojan sama a 2007 kuma ya yi ritaya bisa radin kansa a shekarar 2013. A shekarar 2016, shugaban Najeriya, Muhammadu Buhari ya nada shi Kwamishina na Hukumar Zabe Mai Zaman Kanta ta Kasa. ==Manazarta== https://www.premiumtimesng.com/news/top-news/425287-inec-appoints-muazu-as-acting-chairman.html https://www.thecable.ng/close-up-this-is-ahmad-muazu-the-man-in-charge-of-inec-logistics https://guardian.ng/news/yakubu-hands-over-to-ahmed-muazu-as-acting-inec-chairman 82mquj6io5ecov7n6eypeuaku0t5gjk 161859 161858 2022-07-27T15:17:28Z Ibkt 10164 /* Tarihi */ wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Ahmed Tijani Mu'azu''', OON, (an haife shi a ranar 6 ga Satumban 1957), shi ne tsohon shugaban riko na Hukumar Zabe Mai Zaman Kanta ta Kasa. ==Tarihi== An haifi Mu'azu a garin Gombe, na jihar Gombe. Yayi karatun sa a jihar Gombe, da jihar Kaduna da kuma jihar Borno tsakanin 1964 zuwa 1975. A watan Yunin 1976, ya shiga rundunar sojan sama ta [[Najeriya]] inda ya fara samun horon soji na farko, a makarantar horas da sojoji ta Najeriya har zuwa watan Disamban 1979 kuma aka bashi mukamin hafsan sojan sama. Daga 1979 zuwa 1991, an tura shi zuwa ayyukan kula da zirga-zirgar jiragen sama a Filin jirgin saman Murtala Muhammed da na Filin jirgin sama na Malam Aminu Kano. A shekarar 1988, Mu'azu ya yi karamar koyarwa da kwasa-kwasansa a Kwalejin Sojoji da Kwalejin Ma'aikata, Jaji. Tsakanin 1991 da 1992, ya halarci babban kwamanda da kwasa-kwasan ma'aikata a Kwalejin Sojojin Ghana, Teshie, Accra Daga 2003 zuwa 2004, ya kasance memba na Kwalejin Yaƙin Kasa, Darasi na 12 a Kwalejin Yaƙin ta kasa ta lokacin. A cikin 2005, ya sami MSc a cikin ilimin dabarun daga Jami'ar Ibadan. Mu’azu ya zama mataimakin shugaban rundunar sojan sama a 2007 kuma ya yi ritaya bisa radin kansa a shekarar 2013. A shekarar 2016, shugaban Najeriya, Muhammadu Buhari ya nada shi Kwamishina na Hukumar Zabe Mai Zaman Kanta ta Kasa. ==Manazarta== https://www.premiumtimesng.com/news/top-news/425287-inec-appoints-muazu-as-acting-chairman.html https://www.thecable.ng/close-up-this-is-ahmad-muazu-the-man-in-charge-of-inec-logistics https://guardian.ng/news/yakubu-hands-over-to-ahmed-muazu-as-acting-inec-chairman lz7lkenphcll2a6cnu2zy1kfnprpg8b Yawon bude ido 0 17909 162178 131448 2022-07-28T10:36:43Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki [[File:Bureau of Land Management travel and tourism action plan to implement the national travel and tourism strategy for the United States, 2019 (IA bureauoflandmana00unse 1).pdf|thumb|yawon bude ido ]] '''Yawon Bude Ido''' ilimi ne dakan sanar da kuma ganin abunda mutum bai sani ba, ko yaji ana faɗa bai taba ganin shi ba, Yawon bude ido na karawa mutum ilimi akan abinda bai sani ba kuma ya bada nishaɗi da farin ciki a lokacin da aka gudanar da shi. A lokacin baya zamu iya cewa kusan turawa ne sukafi maida hankali wajen yawon buɗe ido to amman yanzun zamu iya cewa ko ina an maida hankali kan yawon buɗe ido. ==Ire-iren yawon buɗe ido== [[File:Mountains tourism trail transport.jpg|thumb|Yawon bude ido ]] * Akwai yawon bude ido gidam dabbobi * Akwai kuma na masarautu * Da kuma gidajen tarihi * Da Kuma na Kasashe * Da wasu mahimman gurare.<ref>https://www.britannica.com/topic/tourism</ref> ==Manazarta== g5fbyb9qkwrh05h2y601gkibfwqukne Zambo 0 17964 162188 130441 2022-07-28T10:55:58Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki '''Zambo''' ɗan uwan habaici ne sai dai shi zambo ya fi habaici tsanani dan haka zamu iya cewa zambo zagi ne na kaitsaye ana yinsa ne don a tozarta mutum a idan jama'a. Wajen yin sa a kan ɗauki wani hali na mutum ko sifa ko ɗabi'unsa a yi masa zambo da shi. Zambo a wani ƙaulin kalmomi ne irin na ɓatamin da ake yin amfani da su domin muzgunawa wasu ko tozartawa ta hanyar yin amfani da kwatanta kama ko hali ko ɗabi'a da wasu munanan hali ko sifa don tozarta mutum. ==Asalin Zambo== Asalin zambo daɗaɗden abu ne a cikin tarihin hausawan gargajiya kuma zambo ba ararriyar kalma ba ce domin ta samo asali ne tun a lokacin da al'umma suka kafu. Kalmar zambo bahaushiyar kalma ce ba arota aka yi ba zambo a cikin Larabci yana nuna ma'ana al amma kenan babu aro acikin kalmar zambo ==Dalilin yin zambo== #Rowa #Adawa #Husuma #Tsoratarwa #Raha #Domin hana shishshigi.<ref>https://www.amsoshi.com/2018/01/zambo-da-habaici-cikin-wasu-wakokin_17.html?m=1</ref> ==Manazarta== o8xjnghe24x5bx0548hgxhxhcait3bf Zumunci 0 17968 162199 129952 2022-07-28T11:07:26Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki [[File:Family Photo Of The Jhinkoo Family.png|thumb|zumunci]] '''Zumunci''' wata al`ada ce mai girma a tsakanin mutane wanda kan ƙara haɗa hulɗar, dangantaka da yarda da juna, zumunci kan ƙara ilimi a tsakanin masu sada shi kuma zumunci abu ne da addinanmu suka umarce mu da mu sada shi saboda falalar shi.<ref>https://kamus.com.ng/hausa/zumunci.html</ref> ==Dalilin zumunci== [[File:Mountains tourism trail transport.jpg|thumb|Tafiya zumunci ]] 1. Domin sada gaisuwa 2. Domin ƙara ilimi 3. Domin farin ciki 4. Kaucewa bala'i 5. Ƙara son juna 7.Domin biyayya ga umarnin Allah. 8.Domin samun babban rabo a lahira. Da dai sauran su. ==lokutan zumunci== [[File:ASC Leiden - Rietveld Collection - Nigeria 1970 - 1973 - 01 - 052 Sallah festivities in Bauchi. Rich horsemen in white, women in pink and blue.jpg|thumb|sada zumunci lokacin bikin sallah]] Akwai lokutan da galibi akan yi zumunci duk da za a iya yin shi a kowane lokaci 1. Lokacin bukukuwan sallah 2. Karshen shekara 3. Lokacin hutun makaranta 4. Lokacin bukukuwa 5. Kowane lokaci ==Manazarta== rhy28v4w6grwcxdhl25zykvdi4xkysi 162201 162199 2022-07-28T11:09:07Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki [[File:Family Photo Of The Jhinkoo Family.png|thumb|zumunci]] '''Zumunci''' wata al`ada ce mai girma a tsakanin mutane wanda kan ƙara haɗa hulɗar, dangantaka da yarda da juna, zumunci kan ƙara ilimi a tsakanin masu sada shi kuma zumunci abu ne da addinanmu suka umarce mu da mu sada shi saboda falalar shi.<ref>https://kamus.com.ng/hausa/zumunci.html</ref> ==Dalilin zumunci== [[File:Mountains tourism trail transport.jpg|thumb|Tafiya zumunci ]] #Domin sada gaisuwa #Domin ƙara ilimi #Domin farin ciki #Kaucewa bala'i #Ƙara son juna #Domin biyayya ga umarnin Allah. #Domin samun babban rabo a lahira. Da dai sauran su. ==lokutan zumunci== [[File:ASC Leiden - Rietveld Collection - Nigeria 1970 - 1973 - 01 - 052 Sallah festivities in Bauchi. Rich horsemen in white, women in pink and blue.jpg|thumb|sada zumunci lokacin bikin sallah]] Akwai lokutan da galibi akan yi zumunci duk da za a iya yin shi a kowane lokaci. #Lokacin bukukuwan sallah #Karshen shekara #Lokacin hutun makaranta #Lokacin bukukuwa #Kowane lokaci ==Manazarta== sjnhvc1hglxdel88rbx4k5ii6zv0l3b Alejo Carpentier 0 18034 162039 76986 2022-07-28T07:31:28Z Ibkt 10164 karin bayani wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Alejo Carpentier y Valmont''' (an haifeshi a ranar 26 ga watan Disamba, 1904 - 24 ga Afrilu, 1980) [[Cuba|marubucin Kuba]] ne, marubuci, kuma mawaƙin kida . Ya yi tasiri sosai ga adabin Latin Amurka a lokacin sanannen zamaninsa. Haifaffen garin Lausanne, [[Switzerland]], Carpentier ya girma ne a Havana, [[Cuba]] da [[Faris|Paris]] . Carpentier koyaushe yana cewa shi ɗan Cuba ne. Ya yi tafiye-tafiye da yawa, galibi a [[Faransa]], da [[Mexico (ƙasa)|Mexico]] . Ya kasance tare da ƙungiyoyin neman sauyi, irin su Fidel Castro na 'Yan kwaminisanci a Cuba a tsakiyar ƙarni. An ɗaure Carpentier kuma an yi masa bauta saboda falsafar siyasarsa ta hagu. Carpentier ya yi karatu kuma ya fahimci waƙa. Ya rubuta littafi ''La música en Cuba'' a cikin kiɗan Cuba. Ya sanya jigogin kiɗa da dabarun adabi a cikin rubutun nasa. Kodayake Carpentier ya rubuta rubuce-rubuce iri-iri, irin su aikin jarida, wasan kwaikwayo na rediyo, wasan kwaikwayo, labaran rubutu na ilimi, opera da libretto, amma an fi saninsa da littattafansa. Ya kasance cikin farkon waɗanda suka yi amfani da gaskiyar sihiri . Ya bincika kyawawan ingancin tarihin Latin Amurka da al'ada. Salon rubutu na Carpentier yayi amfani da salon Baroque wanda ya sake zama sananne. An kira shi ''Sabuwar Duniya Baroque'' . Salo ne da masu fasahar Latin Amurka suka ɗauka daga samfurin Turai. Carpentier ya kawo ka'idar Surrealist zuwa adabin Latin Amurka. Carpentier yana da ɓangarorin tarihin Siyasar Latin Amurka, kiɗa, rashin adalci na zamantakewa da fasaha a cikin rubuce-rubucensa. Rubuce-rubucensa sun rinjayi marubutan Latin Amurka da Cuba kamar Lisandro Otero, Leonardo Padura da Fernando Velázquez Medina. Carpentier ya mutu sakamakon [[Sankara|cutar kansa]] a cikin Paris a 1980. An binne shi a Maƙabartar Havana. == Manyan ayyuka == Manyan ayyukan Carpentier sun haɗa da: * ''Ceto-yamba-o!'' (1933) * ''La música en Cuba'' (1946) ( ''Kiɗan Kuba'' ), nazarin ƙabilar-kida na Cuba wanda ya faro daga ƙarni na sha shida, zuwan masu binciken Turai, har zuwa yau da aka buga shi, tsakiyar karni na ashirin. * ''El reino de este mundo'' (1949) ( ''Masarautar wannan Duniya'' ) * ''Los pasos perdidos'' (1953) ( ''Matakan Da Aka Rasa'' ) * ''El acoso'' (1956) ( ''Manhunt'' ) * ''Guerra del tiempo'' (1958) ( ''Yaƙin Lokaci'' ) * ''El siglo de las luces'' (1962) ( ''Fashewa a cikin Babban Katolika'' ) * ''El Recurso del método'' (1974) ( ''Dalilin Jiha'' ) * ''Concierto barroco'' (1974) ( ''Concierto barroco'' ; Turanci: ''Baroque Concert'' ), dangane da taron 1709 na Vivaldi, Handel da Domenico Scarlatti, tare da bayyanar da [[Richard Wagner|Wagner]] da Stravinsky suka yi, da kuma ƙagaggen labari daga sabuwar duniya waɗanda ke ba wa opera mai wasan Venet, ''Motezuma'' . * ''La consagración de la primavera'' (1978) ( ''The Rite of Spring'' ; ''Le Sacre du Printemps'', rawa ta Igor Stravinsky ) * ''El arpa y la sombra'' (1978) ( ''The Harp and the Shadow'' ) suna ma'amala da Columbus . [[Category:Marubuta]] [[Category:Waɗanda Suka Samu Kyautar Nobel]] egj6ju4i2yxaeviuguaz76xuilwrrm5 162040 162039 2022-07-28T07:32:11Z Ibkt 10164 karin bayani wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Alejo Carpentier y Valmont''' (an haifeshi a ranar 26 ga watan Disamba, 1904 kuma ya mutu a ranar 24 ga watan Afrilun 1980) [[Cuba|marubucin Kuba]] ne, marubuci, kuma mawaƙin kida . Ya yi tasiri sosai ga adabin Latin Amurka a lokacin sanannen zamaninsa. Haifaffen garin Lausanne, [[Switzerland]], Carpentier ya girma ne a Havana, [[Cuba]] da [[Faris|Paris]] . Carpentier koyaushe yana cewa shi ɗan Cuba ne. Ya yi tafiye-tafiye da yawa, galibi a [[Faransa]], da [[Mexico (ƙasa)|Mexico]] . Ya kasance tare da ƙungiyoyin neman sauyi, irin su Fidel Castro na 'Yan kwaminisanci a Cuba a tsakiyar ƙarni. An ɗaure Carpentier kuma an yi masa bauta saboda falsafar siyasarsa ta hagu. Carpentier ya yi karatu kuma ya fahimci waƙa. Ya rubuta littafi ''La música en Cuba'' a cikin kiɗan Cuba. Ya sanya jigogin kiɗa da dabarun adabi a cikin rubutun nasa. Kodayake Carpentier ya rubuta rubuce-rubuce iri-iri, irin su aikin jarida, wasan kwaikwayo na rediyo, wasan kwaikwayo, labaran rubutu na ilimi, opera da libretto, amma an fi saninsa da littattafansa. Ya kasance cikin farkon waɗanda suka yi amfani da gaskiyar sihiri . Ya bincika kyawawan ingancin tarihin Latin Amurka da al'ada. Salon rubutu na Carpentier yayi amfani da salon Baroque wanda ya sake zama sananne. An kira shi ''Sabuwar Duniya Baroque'' . Salo ne da masu fasahar Latin Amurka suka ɗauka daga samfurin Turai. Carpentier ya kawo ka'idar Surrealist zuwa adabin Latin Amurka. Carpentier yana da ɓangarorin tarihin Siyasar Latin Amurka, kiɗa, rashin adalci na zamantakewa da fasaha a cikin rubuce-rubucensa. Rubuce-rubucensa sun rinjayi marubutan Latin Amurka da Cuba kamar Lisandro Otero, Leonardo Padura da Fernando Velázquez Medina. Carpentier ya mutu sakamakon [[Sankara|cutar kansa]] a cikin Paris a 1980. An binne shi a Maƙabartar Havana. == Manyan ayyuka == Manyan ayyukan Carpentier sun haɗa da: * ''Ceto-yamba-o!'' (1933) * ''La música en Cuba'' (1946) ( ''Kiɗan Kuba'' ), nazarin ƙabilar-kida na Cuba wanda ya faro daga ƙarni na sha shida, zuwan masu binciken Turai, har zuwa yau da aka buga shi, tsakiyar karni na ashirin. * ''El reino de este mundo'' (1949) ( ''Masarautar wannan Duniya'' ) * ''Los pasos perdidos'' (1953) ( ''Matakan Da Aka Rasa'' ) * ''El acoso'' (1956) ( ''Manhunt'' ) * ''Guerra del tiempo'' (1958) ( ''Yaƙin Lokaci'' ) * ''El siglo de las luces'' (1962) ( ''Fashewa a cikin Babban Katolika'' ) * ''El Recurso del método'' (1974) ( ''Dalilin Jiha'' ) * ''Concierto barroco'' (1974) ( ''Concierto barroco'' ; Turanci: ''Baroque Concert'' ), dangane da taron 1709 na Vivaldi, Handel da Domenico Scarlatti, tare da bayyanar da [[Richard Wagner|Wagner]] da Stravinsky suka yi, da kuma ƙagaggen labari daga sabuwar duniya waɗanda ke ba wa opera mai wasan Venet, ''Motezuma'' . * ''La consagración de la primavera'' (1978) ( ''The Rite of Spring'' ; ''Le Sacre du Printemps'', rawa ta Igor Stravinsky ) * ''El arpa y la sombra'' (1978) ( ''The Harp and the Shadow'' ) suna ma'amala da Columbus . [[Category:Marubuta]] [[Category:Waɗanda Suka Samu Kyautar Nobel]] 4hf5weaat676012yupcfnwyku02es5c 162041 162040 2022-07-28T07:32:55Z Ibkt 10164 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Alejo Carpentier y Valmont''' (an haifeshi a ranar 26 ga watan Disamba, 1904 kuma ya mutu a ranar 24 ga watan Afrilun 1980) [[Cuba|marubucin Kuba]] ne, marubuci, kuma mawaƙin kida . Ya yi tasiri sosai ga adabin [[Latin Amurka]] a lokacin sanannen zamaninsa. Haifaffen garin Lausanne, [[Switzerland]], Carpentier ya girma ne a Havana, [[Cuba]] da [[Faris|Paris]] . Carpentier koyaushe yana cewa shi ɗan Cuba ne. Ya yi tafiye-tafiye da yawa, galibi a [[Faransa]], da [[Mexico (ƙasa)|Mexico]] . Ya kasance tare da ƙungiyoyin neman sauyi, irin su Fidel Castro na 'Yan kwaminisanci a Cuba a tsakiyar ƙarni. An ɗaure Carpentier kuma an yi masa bauta saboda falsafar siyasarsa ta hagu. Carpentier ya yi karatu kuma ya fahimci waƙa. Ya rubuta littafi ''La música en Cuba'' a cikin kiɗan Cuba. Ya sanya jigogin kiɗa da dabarun adabi a cikin rubutun nasa. Kodayake Carpentier ya rubuta rubuce-rubuce iri-iri, irin su aikin jarida, wasan kwaikwayo na rediyo, wasan kwaikwayo, labaran rubutu na ilimi, opera da libretto, amma an fi saninsa da littattafansa. Ya kasance cikin farkon waɗanda suka yi amfani da gaskiyar sihiri . Ya bincika kyawawan ingancin tarihin Latin Amurka da al'ada. Salon rubutu na Carpentier yayi amfani da salon Baroque wanda ya sake zama sananne. An kira shi ''Sabuwar Duniya Baroque'' . Salo ne da masu fasahar Latin Amurka suka ɗauka daga samfurin Turai. Carpentier ya kawo ka'idar Surrealist zuwa adabin Latin Amurka. Carpentier yana da ɓangarorin tarihin Siyasar Latin Amurka, kiɗa, rashin adalci na zamantakewa da fasaha a cikin rubuce-rubucensa. Rubuce-rubucensa sun rinjayi marubutan Latin Amurka da Cuba kamar Lisandro Otero, Leonardo Padura da Fernando Velázquez Medina. Carpentier ya mutu sakamakon [[Sankara|cutar kansa]] a cikin Paris a 1980. An binne shi a Maƙabartar Havana. == Manyan ayyuka == Manyan ayyukan Carpentier sun haɗa da: * ''Ceto-yamba-o!'' (1933) * ''La música en Cuba'' (1946) ( ''Kiɗan Kuba'' ), nazarin ƙabilar-kida na Cuba wanda ya faro daga ƙarni na sha shida, zuwan masu binciken Turai, har zuwa yau da aka buga shi, tsakiyar karni na ashirin. * ''El reino de este mundo'' (1949) ( ''Masarautar wannan Duniya'' ) * ''Los pasos perdidos'' (1953) ( ''Matakan Da Aka Rasa'' ) * ''El acoso'' (1956) ( ''Manhunt'' ) * ''Guerra del tiempo'' (1958) ( ''Yaƙin Lokaci'' ) * ''El siglo de las luces'' (1962) ( ''Fashewa a cikin Babban Katolika'' ) * ''El Recurso del método'' (1974) ( ''Dalilin Jiha'' ) * ''Concierto barroco'' (1974) ( ''Concierto barroco'' ; Turanci: ''Baroque Concert'' ), dangane da taron 1709 na Vivaldi, Handel da Domenico Scarlatti, tare da bayyanar da [[Richard Wagner|Wagner]] da Stravinsky suka yi, da kuma ƙagaggen labari daga sabuwar duniya waɗanda ke ba wa opera mai wasan Venet, ''Motezuma'' . * ''La consagración de la primavera'' (1978) ( ''The Rite of Spring'' ; ''Le Sacre du Printemps'', rawa ta Igor Stravinsky ) * ''El arpa y la sombra'' (1978) ( ''The Harp and the Shadow'' ) suna ma'amala da Columbus . [[Category:Marubuta]] [[Category:Waɗanda Suka Samu Kyautar Nobel]] p4w4rt7sm8prhw2ggzic6vvkl13x7lu 162042 162041 2022-07-28T07:34:18Z Ibkt 10164 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Alejo Carpentier y Valmont''' (an haifeshi a ranar 26 ga watan Disamba, 1904 kuma ya mutu a ranar 24 ga watan Afrilun 1980) [[Cuba|marubucin Kuba]] ne, marubuci, kuma mawaƙin kida . Ya yi tasiri sosai ga adabin [[Latin Amurka]] a lokacin sanannen zamaninsa. Haifaffen garin Lausanne, [[Switzerland]], Carpentier ya girma ne a Havana, [[Cuba]] da [[Faris|Paris]] . Carpentier koyaushe yana cewa shi ɗan Cuba ne. Ya yi tafiye-tafiye da yawa, galibi a [[Faransa]], da [[Mexico (ƙasa)|Mexico]] . Ya kasance tare da ƙungiyoyin neman sauyi, irin su [[Fidel Castro]] na 'Yan kwaminisanci a Cuba a tsakiyar ƙarni. An ɗaure Carpentier kuma an yi masa bauta saboda falsafar siyasarsa ta hagu. Carpentier ya yi karatu kuma ya fahimci waƙa. Ya rubuta littafi ''La música en Cuba'' a cikin kiɗan Cuba. Ya sanya jigogin kiɗa da dabarun adabi a cikin rubutun nasa. Kodayake Carpentier ya rubuta rubuce-rubuce iri-iri, irin su aikin jarida, wasan kwaikwayo na rediyo, wasan kwaikwayo, labaran rubutu na ilimi, opera da libretto, amma an fi saninsa da littattafansa. Ya kasance cikin farkon waɗanda suka yi amfani da gaskiyar sihiri . Ya bincika kyawawan ingancin tarihin Latin Amurka da al'ada. Salon rubutu na Carpentier yayi amfani da salon Baroque wanda ya sake zama sananne. An kira shi ''Sabuwar Duniya Baroque'' . Salo ne da masu fasahar Latin Amurka suka ɗauka daga samfurin Turai. Carpentier ya kawo ka'idar Surrealist zuwa adabin Latin Amurka. Carpentier yana da ɓangarorin tarihin Siyasar Latin Amurka, kiɗa, rashin adalci na zamantakewa da fasaha a cikin rubuce-rubucensa. Rubuce-rubucensa sun rinjayi marubutan Latin Amurka da Cuba kamar Lisandro Otero, Leonardo Padura da Fernando Velázquez Medina. Carpentier ya mutu sakamakon [[Sankara|cutar kansa]] a cikin Paris a 1980. An binne shi a Maƙabartar Havana. == Manyan ayyuka == Manyan ayyukan Carpentier sun haɗa da: * ''Ceto-yamba-o!'' (1933) * ''La música en Cuba'' (1946) ( ''Kiɗan Kuba'' ), nazarin ƙabilar-kida na Cuba wanda ya faro daga ƙarni na sha shida, zuwan masu binciken Turai, har zuwa yau da aka buga shi, tsakiyar karni na ashirin. * ''El reino de este mundo'' (1949) ( ''Masarautar wannan Duniya'' ) * ''Los pasos perdidos'' (1953) ( ''Matakan Da Aka Rasa'' ) * ''El acoso'' (1956) ( ''Manhunt'' ) * ''Guerra del tiempo'' (1958) ( ''Yaƙin Lokaci'' ) * ''El siglo de las luces'' (1962) ( ''Fashewa a cikin Babban Katolika'' ) * ''El Recurso del método'' (1974) ( ''Dalilin Jiha'' ) * ''Concierto barroco'' (1974) ( ''Concierto barroco'' ; Turanci: ''Baroque Concert'' ), dangane da taron 1709 na Vivaldi, Handel da Domenico Scarlatti, tare da bayyanar da [[Richard Wagner|Wagner]] da Stravinsky suka yi, da kuma ƙagaggen labari daga sabuwar duniya waɗanda ke ba wa opera mai wasan Venet, ''Motezuma'' . * ''La consagración de la primavera'' (1978) ( ''The Rite of Spring'' ; ''Le Sacre du Printemps'', rawa ta Igor Stravinsky ) * ''El arpa y la sombra'' (1978) ( ''The Harp and the Shadow'' ) suna ma'amala da Columbus . [[Category:Marubuta]] [[Category:Waɗanda Suka Samu Kyautar Nobel]] b4wcu1g3wrn9ymb5g15zzgt5lk46fn8 162043 162042 2022-07-28T07:36:40Z Ibkt 10164 gyara da kara jimloli domin samun ingantacciyar ma'ana wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Alejo Carpentier y Valmont''' (an haifeshi a ranar 26 ga watan Disamba, 1904 kuma ya mutu a ranar 24 ga watan Afrilun 1980) [[Cuba|marubucin Kuba]] ne, marubuci, kuma mawaƙin kida . Ya yi tasiri sosai ga adabin [[Latin Amurka]] a lokacin sanannen zamaninsa. Haifaffen garin Lausanne, [[Switzerland]], Carpentier ya girma ne a Havana, [[Cuba]] da [[Faris|Paris]] . Carpentier koyaushe yana cewa shi ɗan Cuba ne. Ya yi tafiye-tafiye da yawa, galibi a [[Faransa]], da [[Mexico (ƙasa)|Mexico]] . Ya kasance tare da ƙungiyoyin neman sauyi, irin su [[Fidel Castro]] na 'Yan kwaminisanci a Cuba a tsakiyar ƙarni. An ɗaure Carpentier kuma an yi masa bauta saboda falsafar siyasarsa ta hagu. Carpentier ya yi karatu kuma ya fahimci waƙa. Ya rubuta littafi ''La música en Cuba'' a cikin kiɗan Cuba. Ya sanya jigogin kiɗa da dabarun adabi a cikin rubutun nasa. Carpentier yayi rubuce-rubuce a fannoni da dama, irin su aikin jarida, wasan kwaikwayo na rediyo, wasan kwaikwayo, labaran rubutu na ilimi, opera da libretto, amma an fi saninsa da littattafansa. Ya kasance cikin farkon waɗanda suka yi amfani da gaskiyar sihiri . Ya bincika kyawawan ingancin tarihin Latin Amurka da al'ada. Salon rubutu na Carpentier yayi amfani da salon Baroque wanda ya sake zama sananne. An kira shi ''Sabuwar Duniya Baroque'' . Salo ne da masu fasahar Latin Amurka suka ɗauka daga samfurin Turai. Carpentier ya kawo ka'idar Surrealist zuwa adabin Latin Amurka. Carpentier yana da ɓangarorin tarihin Siyasar Latin Amurka, kiɗa, rashin adalci na zamantakewa da fasaha a cikin rubuce-rubucensa. Rubuce-rubucensa sun rinjayi marubutan Latin Amurka da Cuba kamar Lisandro Otero, Leonardo Padura da Fernando Velázquez Medina. Carpentier ya mutu sakamakon [[Sankara|cutar kansa]] a cikin Paris a 1980. An binne shi a Maƙabartar Havana. == Manyan ayyuka == Manyan ayyukan Carpentier sun haɗa da: * ''Ceto-yamba-o!'' (1933) * ''La música en Cuba'' (1946) ( ''Kiɗan Kuba'' ), nazarin ƙabilar-kida na Cuba wanda ya faro daga ƙarni na sha shida, zuwan masu binciken Turai, har zuwa yau da aka buga shi, tsakiyar karni na ashirin. * ''El reino de este mundo'' (1949) ( ''Masarautar wannan Duniya'' ) * ''Los pasos perdidos'' (1953) ( ''Matakan Da Aka Rasa'' ) * ''El acoso'' (1956) ( ''Manhunt'' ) * ''Guerra del tiempo'' (1958) ( ''Yaƙin Lokaci'' ) * ''El siglo de las luces'' (1962) ( ''Fashewa a cikin Babban Katolika'' ) * ''El Recurso del método'' (1974) ( ''Dalilin Jiha'' ) * ''Concierto barroco'' (1974) ( ''Concierto barroco'' ; Turanci: ''Baroque Concert'' ), dangane da taron 1709 na Vivaldi, Handel da Domenico Scarlatti, tare da bayyanar da [[Richard Wagner|Wagner]] da Stravinsky suka yi, da kuma ƙagaggen labari daga sabuwar duniya waɗanda ke ba wa opera mai wasan Venet, ''Motezuma'' . * ''La consagración de la primavera'' (1978) ( ''The Rite of Spring'' ; ''Le Sacre du Printemps'', rawa ta Igor Stravinsky ) * ''El arpa y la sombra'' (1978) ( ''The Harp and the Shadow'' ) suna ma'amala da Columbus . [[Category:Marubuta]] [[Category:Waɗanda Suka Samu Kyautar Nobel]] cg60yrmdpwub2e82u99zni66o7pwrwm Zube 0 18075 162195 104034 2022-07-28T11:03:47Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki [[File:Black book detective 193309.jpg|thumb|Kirkirarren littafi]] '''Zube''' shi ne rubutu irin na kagaggun labarai da ke bayyana wasu abubuwa da suka faru ko ake ƙaddara faruwar su, akan kuma shirya su daki-daki dan gabatarwa.<ref>https://www.rumbunilimi.com.ng/HausaRubutunZube.html</ref> ==Ma'anar zube== Abinda ake nufi da zube shi ne duk wani rubutun da akayi shi ba'a cikin siffar waƙa ba. Wato rubutu ne da ka zo kara zube, sakin layi bayan sakin layi, babu-bayan-babi batare da wani tsari na daban ba. Kenan zube na nufin tsagoron rubutu kai tsaye wanda akayi shi cikin shafi ko shafuka da sakin layi daban-daban a rubuce ko a magance. ==litattafan zube== #Ruwan Bagaja na Abubakar Imam #Ganɗoki na Bello Kagara #Shehu Umar na Abubakar Taɓawa Ɓalewa #Idon Matambayi na Muhammadu Gwarzo #Jiki Magayi na Tafida Ron. Da dai sauran su ==Manazarta== ikjl0nhwyipf1x8wtpnmjcb2q5hvopl Yawon gudu 0 18078 162179 79164 2022-07-28T10:37:46Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki '''Yawon gudu''' a bikin aure ==Tarihi== A rana ta farko akan fara da yawon gudu ne a inda amarya da sauran ƙawaye zasu fita domin zuwa yawon gudu. Sukanyi ta wannan yawon gudun har zuwa la'asar, sannan su dawo gida su wuce zuwa gidan ɓoyo. Da daddare kuma akan matan gidan ango da amaryar da nono ko turare, akan biya kuɗin buɗe ƙofa kafin ƙawayen amarya su buɗe ƙofar. Da an shiga wannan dakin za'a fesa ma amarya wannan turaren ko nono daganan kuma wannan tsohuwar zata goyata domin kaita gidan ƙunshi, ita kuma amarya da sauran ƙawaye su cigaba da kuka da kururuwa na juyayin dabuwa.<ref>https://www.academia.edu/39248587/AURE_DA_ZAMANTAKEWA_DAGA_FARKO_ZUWA_KARSHE_A_MAHANGAR_ZAMANI_DA_MUSULUNCI</ref> ==Manazarta== szebz9gngcgamdzzn90ajq7l1xb3gna Yinin biki 0 18080 162181 76971 2022-07-28T10:46:17Z BnHamid 12586 gyara wikitext text/x-wiki '''Yinin biki''' al`ada ce wacce hausawa ke gudanarwa lokacin biki. ==Shagali== A rana ta shida (6) ne akanyi yinin biki wato madundun anan ne ake cika a batse ayi komai isasshe kuma a fara kaɗe-kaɗe tun fitowar hantsi har maraice, da daddare kuma akanyi tuwon ɗaukar amarya domin kaiwa gidan iyayen amarya.<ref>https://www.rumbunilimi.com.ng/</ref> ==Manazarta== rvqhdya0akjwdn4px8agzvyy3sxzy1f Zobe 0 18121 162193 147199 2022-07-28T11:01:13Z BnHamid 12586 gyara wikitext text/x-wiki [[File:Two-gold wedding rings.jpg|thumb]] [[File:Rings on paper.jpg|thumb|zobe akan takarda]] '''Zobe''' wani dan ƙarfe ne ko kuma gwal ko zinare da ake ƙwalliya da shi a hannu, zobe abu ne da ake ƙwalliya da shi domin ƙara kyau ko domin tabbatar da soyayya a tsakanin masoya. ==Muhimmanci== Zobe nada matuƙar '''mahimmanci''' a wasu ƙasashen da suka ɗauke shi jigo sosai a cikin soyayya kamar India da wasu ƙasashen ==Ire-iren zobina== Akwai ire-iren zobe da ake amfani dasu da yawa. #Zobe na ƙarfe #Zobe na azurfa #Zobe na zinare #Zobe na roba<ref>https://hausa.premiumtimesng.com/2017/12/tambaya-menene-musulunci-ya-ce-akan-saka-zoben-azurfa-shin-yana-da-asali-tare-da-imam-bello-mai-iyali/</ref> ==Manazarta== cbvuesy4pf9wfhciu59qa0z4vnpnkhf Halilu Obadaki 0 18261 162085 114305 2022-07-28T08:18:22Z Sufie Alyaryasie 13902 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Halilu Obadaki'''(an haife shi a ranar 20 ga watan Disamba shekara ta 1993), shi ne ɗan [[Nijeriya|wasan]] ƙwallon [[Kwallan Kwando|ƙafa ta ƙasar]] Nijeriya wanda ya yi wasa a ƙungiyar Firimiya ta Nijeriya da ke [[Kwara United F.C.|Kwara United]],[[El-Kanemi Warriors F.C.|El-Kanemi Warriors FC]] kuma a halin yanzu yana tare da Crown FC don Wasannin Landan Najeriyar na 2017.<ref>https://globalsportsarchive.com/people/soccer/halilu-obadaki/183006/</ref> == Ayyuka == Halilu Obadaki ya fara wasansa na farko ne da Karamone inda aka gano shi kuma aka horar dashi kafin ya koma [[Kaduna United F.C.|Kaduna United FC]],Ranchers Bees FC da kuma [[Kwara United F.C.|Kwara United FC]],inda yake taka leda tun shekara ta 2010.Ya fara buga wasan kwallon kafa na farko tare da [[Kaduna United F.C.|Kaduna United FC]] a shekara ta 2007.Ya samu nasarar kungiyoyi biyu zuwa Firimiya Lig na Nigeria daga Pro-league Group A Winner tare da [[Kaduna United F.C.|Kaduna United FC]] a shekara ta 2007/2008 da Nigeria National Pro-league Group A Runners-up tare da Ranchers Bees FC a shekara ta 2009/2010. Ya zira kwallaye a raga ga duk ƙungiyar ƙwallon ƙafa da ya buga koda a ƙungiyar ƙasa.<ref>https://www.medianigeria.com/biography-of-halilu-obadaki-footballer/</ref> == Ayyukan duniya == Halilu Obadaki ya kasance memba na kungiyar matasa 'yan kasa da shekaru 20 ta Najeriya da ya samu damar zuwa Gasar Afirka ta U-20 ta 2013 da kuma Kofin Duniya na U-20 na FIFA.{{Ana bukatan hujja|date=August 2019}}.<ref>https://allfamousbirthday.com/halilu-obadaki/</ref> == Manazarta == == Hanyoyin haɗin waje == * [https://web.archive.org/web/20161107093127/http://www.sl10.ng/news/articles/categories/nigerian-premier-league/halilu-obadaki-dedicates-goal-to-coach-unuanel/201984] * [http://allafrica.com/stories/201507200446.html] [[Category:'Yan wasan ƙwallon ƙafa ta ƙasar Nijeriya]] [[Category:Haifaffun 1993]] [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Kwara United F.C. players]] [[Category:'Yan wasan Kaduna United F.C.]] [[Category:Pages with unreviewed translations]] c8tyvotdw2pnv4cc9um44q3pot25sud Mustapha Baba Shehuri 0 18374 162212 77799 2022-07-28T11:17:20Z Yusuf Sa'adu 11340 wikitext text/x-wiki {{Databox}}'''Mustapha Baba Shehuri''' (an haife shi a ranar 4 ga watan Yulin shekara ta 1961) ɗan siyasan Nijeriya ne wanda yake Ministan Tarayya na ma'aikatar noma da cigaban karkara. == Manazarta == {{Reflist}} [[Category:Haifaffun 1961]] [[Category:'Yan siyasan Arewacin Najeriya]] [[Category:'Yan siyasan Najeriya]] [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Pages with unreviewed translations]] b5321y24rgsm024mi2wf16ozhwvytp2 Siddika Kabir 0 18557 161869 156652 2022-07-27T15:31:17Z Yusuf Sa'adu 11340 wikitext text/x-wiki {{Databox}}'''Siddiqua Kabir''' (an haife shi a ranar 7 ga watan Mayun, shekara ta 1931, ya mutu a ranar 31 ga watan Janairun shekara ta 2012) ɗan Bangladesh ne masanin abinci mai gina jiki, ilimi, marubucin littafin girke-girke kuma mai ba da talabijin dafa abinci. Wani farfesa, Kabir ya karbi bako tare da baƙo a cikin shirye-shiryen telebijin da yawa waɗanda ke nuna kayan abinci na Bangladesh, gami ''da girke-girke na Siddiqua Kabir na'' NTV Bangla . == Rayuwar farko da ilimi == An haifi Kabir a [[Dhaka]], a ranar 7 ga watan Mayu, shekara ta 1931. Ita ce ta biyu a cikin yara shida. Ta rasa mahaifinta tana da shekara 17. Ta halarci kwaleji don ilimin lissafi kuma ta sami digiri na biyu a kan batun. Tare da samun tallafin karatu daga gidauniyar Ford, ta samu digiri na biyu a fannin abinci, abinci da kuma kula da cibiyoyi daga jami’ar jihar Oklahoma a shekara ta 1963. == Ayyuka == Kabir ta fara aikin koyarwa ne a shekara ta 1957 ta hanyar shiga bangaren ilimin lissafi na Kwalejin 'yan mata ta Eden da ke Azimpur, Dhaka . Ta shiga sashen abinci mai gina jiki na Kwalejin Tattalin Arzikin Gida, Azimpur, Dhaka, daga inda ta yi ritaya a matsayin shugabar makaranta a cikin shekarar 1993. Kabir ta fito a shirinta na girki na talabijin na farko a cikin shekara ta 1966, tana jagorantar dogon aiki a shirye-shiryen girke-girke da yawa a matsayin mai gabatarwa da kuma bako. Ta kuma wallafa littattafan girki, da suka hada da " ''Ranna Khaddya Pushti'' " da "Bangladesh Curry Cookbook." Aikinta ya ci gaba da ba da shawara ga manyan mashahuran kayan abinci na ƙasashen waje da Kasar Bangladesh, kamar Radhuni, Dano, da Nestlé . Kabir ya sami lambobin yabo da yawa daga masana'antar abinci da talabijin, gami da lambar yabo ta Sheltech a shekara ta 2009. == Rayuwar mutum da mutuwa == Kabir ya auri Syed Ali Kabir, dan jarida be, kuma tsohon Mataimakin Gwamnan Bankin Bangladesh . Tare suna da 'ya'ya mata biyu - Zarina Nahar Kabir da Shahanaz Ahmed Chandana. Jaruma Sara Zaker yar dan uwanta ce. Kabir ya mutu a Asibitin Square da ke Dhaka a ranar 31 ga watan Janairun shekara ta 2012, yana da shekaru 80. == Lambobin yabo == * Kyautar Anannya Top Goma (2004) == Manazarta == {{Reflist}} [[Category:Haifaffun 1931]] [[Category:Mutuwan 2012]] [[Category:Mutane daga Dhaka]] [[Category:Jami'ar Gwamnatin Jihar Oklahoma]] [[Category:Pages with unreviewed translations]] 8ts3oj2n6by4l0qcg7wfsh2jvfy0emv Yaji 0 18769 162170 79310 2022-07-28T10:18:16Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki '''Yaji''' dai abu ne da ake amfani da shi a cikin abinci domin ƙarawa ɗanɗanon abincin ɗaɗi, duk da aƙwai mutanen da basu damu da yaji ba, sai dai anyi ittafaƙin mata sune sukafi shan yaji. Yaji dai noma shi ake duk da abubuwan da ake nomawa masu yaji suna da yawa. ==Ire-iren yaji== #Barkono #Attarigu #Tattasai. Da dai sauran su<ref>https://www.recipevibes.com/suya-spice-recipe-yaji/</ref> ==Manazarta== qj0nl7lilfj1xe3xtjekp22zgevi233 Adamu Sidi Ali 0 18848 162062 119351 2022-07-28T07:57:44Z Sufie Alyaryasie 13902 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Adamu Muhammad Sidi-Ali''' (an haife shi a ranar 14 ga watan Mayun 1952) ɗan siyasan Nijeriya ne kuma manomi. Yayi takara cikin nasara ga ofisoshin Shugaban karamar hukumar (Abaji Area council) da kuma na Majalisar Wakilai tun daga farkon shekara ta 2000. A watan Disambar shekara ta 2014, ya sake fitowa a matsayin dan takarar Sanata na jam'iyyar [[All Progressives Congress]] a zaben shekara ta 2015. Shi dan asalin Karamar Hukumar Abaji ne a Babban Birnin Tarayya.<ref>https://peoplepill.com/people/adamu-sidi-ali</ref> == Bayan Fage == An haifi Sidi Ali a watan Mayun shekara ta 1952. Ya sami digiri a fannin mulki a [[Jami'ar Ahmadu Bello|Jami'ar Ahmadu Bello da]] [[Zariya|ke Zariya]] . Kafin ya shiga siyasa, Sidi Ali dan jarida ne. An zabe shi Shugaban Karamar Hukumar Abaji har karo biyu.<ref>https://allfamousbirthday.com/adamu-sidi-ali/</ref> A watan Afrilun shekara ta 2003, Sidi Ali ya kasance dan takarar All Nigeria Peoples Party (ANPP) na Majalisar Wakilai ta Najeriya a Mazabar Tarayyar Abuja ta Kudu, wanda ya shafi kananan hukumomin Gwagwalada, Kuje, Kwali da Abuja. Zaben ya kasance cikin rahotanni game da magudin zabe, rashawa da kuma wasu matsaloli. An tabbatar da zaben nasa bayan sakamakon farko wanda ya ba dan takarar na PDP nasara an daukaka kara tunda har yanzu ba a saka wasu kuri’un a kirga ba. Hakanan, PDP ta daukaka kara kan shawarar soke zaben dan takarar na su, wanda ya mutu watanni biyu bayan zaben, tana mai cewa ya kamata a sake yin zaben saboda mutuwarsa. Rokon nasu bai samu karbuwa ba.<ref>https://allfamousbirthday.com/adamu-sidi-ali/</ref> Bayan haka, Sidi Ali ya canza sheka zuwa [[Peoples Democratic Party|Jam’iyyar]] PDP. A yayin taron yakin neman zaben tutar jam'iyyar PDP kafin zaben watan Afrilun shekara ta 2007, ya shawarci abokan hamayyar siyasa da kada su yi amfani da 'yan daba don hargitsa zaben. == Ayyukan majalisar dattijai == [[File:NigeriaFederalCapitalTerritory.png|right|thumb|200x200px| Babban Birnin Tarayya, Najeriya]] Sidi Ali ya zama sanata na FCT biyo bayan sake zaben da aka sake yi a cikin shekara ta 2008. A watan Mayu na shekara ta 2008, an zabi Sidi Ali a matsayin memba na Kwamitin Hadin Kai na Majalisar Dokokin Kasar kan Sake Binciken Tsarin Mulki (JCCR). A watan Yunin shekara ta 2008, ya bi Sanata John Nanzip Shagaya a rangadin sansanin [[Bonny (Rivers)|sojan ruwa na Bonny]], kuma ya ji rokon neman karin jiragen ruwa ga ‘yan sanda hanyoyin ruwa da kuma dakile satar fasaha. A wata hira da aka yi da shi a watan Agusta na shekara ta 2008, Sanata Sidi Ali ya bayyana kwarin gwiwa cewa Majalisar Dattawa da bangaren zartarwa suna tafiyar da al'amuran kasafin kudi yadda ya kamata, kuma bangaren shari'a na yin rawar gani wajen magance yanke hukunci daga kotun zaben. A watan Yunin shekara ta 2009, Sanata Sidi-Ali ya ba da sanarwar shirin ba da tallafin karatu ga ɗaliban FCT marasa ƙarfi waɗanda ke karatun kimiyya a manyan makarantu. Sanata Sidi-Ali ya dauki nauyin wadannan kudade: '''1.''' Lissafi don aiki don samar da ikon sarrafa haya a cikin Babban Birnin Tarayya da Sauran Batutuwa masu Alaƙa a shekara ta (2010) SB410 '''2.''' Kudirin doka don aiki don samar da tsarin gudanarwa da siyasa na majalisun yankuna a Babban Birnin Tarayya da Don Sauran Batutuwa masu Alaƙa. '''3.''' Tarayyar Babban Birnin Tarayya, Sake Kulawa da Kulawa (Kafa da dai sauransu.) Lissafin a shekara ta 2010) SB409 '''4.''' Lissafi don aiki don samar da kafa Jami'ar Kimiyya da Fasaha ta Babban Birnin Tarayya, Abaji, da kuma don al'amuran da suka shafi shekara ta (2010) SB401. == Manazarta == [[Category:Jami'ar Ahmadu Bello]] [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Haifaffun 1951]] [[Category:Sanatocin Najeriya]] [[Category:Pages with unreviewed translations]] 4cykxpdlixy8ggd8x976sg6oc8k7dxk Badia a Settimo 0 19214 162054 158604 2022-07-28T07:53:33Z Ibkt 10164 gyara wikitext text/x-wiki [[File:Badia_a_settimo,_esterno_01,2.jpg|thumb|300x300px| The Badia a Settimo]] [[File:Badia_a_settimo_dentro.jpg|right|thumb|300x300px| Rana]] [[File:Sarcofago_cilla_gasdia.jpg|right|thumb|300x300px| Crypt: kabarin yankuna Cilla da Gasdia]] [[File:Badia_a_settimo,_antico_granaio_01.JPG|thumb|300x300px| Gidan abinci]] '''Badia a Settimo''' ko '''Abbazia dei Santi Salvatore e Lorenzo a Settimo''' ya kasance kuma shi ne Clbeyac Benedictine abbey a cikin ƙungiyar Scandicci, kusa da Florence a Tuscany, Italiya. An kafa shi a shekara ta 1004. A ranar 18 ga watan Maris, shekara 1236, bisa umarnin Paparoma Gregory IX, gidan ibadar ya wuce zuwa ga Cistercians na abbey na Galgano Guidotti . A cikin ɗakin sujada na San Jacopo na Badia, wanda ya samo asali zuwa (1315), akwai frescoes, an lalata su, waɗanda sune kawai aikin tsira wanda aka danganta da tabbaci mai ma'ana - na Ghiberti - ga Buffalmacco, wanda ainihin sunansa shine Bonamico ko Buonamico. <ref name="isa">Isa Belli Barsali (1972) [http://www.treccani.it/enciclopedia/buonamico-detto-buffalmacco_(Dizionario-Biografico)/ "Buonamico detto Buffalmacco"], in ''Dizionario Biografico degli Italiani - Volume 15''. Accessed February 2012.</ref> == Kara karantawa == * Giovanni Lami (1758) ''Sanctae Ecclesiae Florentinae Monumenta'' . Firenze: Tipografia Salutati. * Ildefonso da San Luigi (1770-1786) ''Delizie degli eruditi toscani'' . Firenze: Tipografia Cambiagi. * Emanuele Repetti (1833-1846) ''Dizionario geografico, fisico, storico del Granducato di Toscana'' . Renara wuta * {{long dash}}(1855) ''Dizionario corografico-universale dell'Italia sistematicamente suddiviso secondo l'attuale partizione politica d'ogni singolo stato italiano'' . Milano: Shirya Civelli. * Attilio Zuccagni-Orlandini (1857) ''Nuna topografico della Toscana Granducale'' . Firenze: Tipografia Polverini. * Cesare Paoli (1889) ''Il Libro di Montaperti (MCCLX)'' . Firenka: Viesseux. * Luigi del Moro (1895) ''Atti per la conservazione dei monumenti della Toscana compiuti dal 1 luglio 1893 al 30 giugno 1894; relazione a SE il Ministro della Pubblica Istruzione'' . Firenze: Tipografia Minori corrigendi. * {{long dash}}(1896) ''Atti per la conservazione dei monumenti della Toscana compiuti dal 1 luglio 1894 al 30 giugno 1895; relazione a SE il Ministro della Pubblica Istruzione'' . Firenze: Tipografia Minori corrigendi. * Guido Carocci (1906) ''Na dintorni di Firenze'' . Firenze: Tipografia Galletti e Cocci. * Mario Salmi (1927) ''Architettura romanica a Toscana'' . Milano; Roma: Bestetti & Tumminelli. * Pietro Guidi, Martino Giusti (1942) ''Hankalin Decimarum Italiae.'' ''Tuscia.'' ''Le yanke hukunci degli anni 1295-1304'' . Città del Vaticano: Biblioteca Apostolica Vaticana. * Enrico Fiumi (1950) ''La demografia fiorentina nelle pagine di Giovanni Villani'' . Renara wuta * Mario Salmi (1958) ''Chiese romaniche della campagna toscana'' . Milano: Electa. * {{long dash}}(1961) ''Chiese romaniche della Toscana'' . Milano: Electa. * Robert Davidsohn (1956–1968) ''Storia di Firenze'' . Firenze: Sansoni mai gyara. * Carlo Celso Calzolai (1970) ''La Chiesa Fiorentina'' . Firenze: Tipografia Commerciale Fiorentina. * Italo Moretti, Renato Stopani (1974) ''Architettura romanica religiosa nel contado fiorentino'' . Firenze: Salimbeni. * Renato Stopani (1979) ''Il contado fiorentino nella seconda metà del Duecento'' . Firenze: Salimbeni. * [marubuta daban-daban] (1980) ''Toscana paese per paese'' . Firenze: Bonechi. * Alessandro Conti (1983) ''I dintorni di Firenze: arte, storia, paesaggio'' . Firenze: La Casa Usher. * Giulio Villani Cirri (1993) ''La Chiesa Fiorentina.'' ''Storia Arte Vita ya wuce'' . Firenze: LEF. * Marco Frati (1997) ''Chiesa romaniche della campagna fiorentina.'' ''Pievi, abbazie e chiese yankunan karkara tra l'Arno e il Chianti'' . Empoli: Shirye-shiryen dell'Acero.  |. * Cristina Acidini (2000) ''I dintorni di Firenze'' . Milano: Mondadori. [[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/88-04-46793-2|88-04-46793-2]] . * [marubuta daban-daban] (2001) ''Firenze'' . Milano: Yawon shakatawa Club Italiano. [[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/88-365-1932-6|88-365-1932-6]] . == Manazarta == 0m24ehpvxnz2pyegz45nymscu881r59 Zaman majalissu 0 19286 162186 79957 2022-07-28T10:54:34Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki '''Zaman majalissu''' a cikin unguwa na kabilar hausawa zama ne dai da mutane suka saba domin fira da kuma zantawa akan wasu abubuwan na rayuwa. Zaman majalissun a yanzun dai ya fara zama tarihi a birane sai dai ƙarƙara, duk da har yanzun a wasu biranen akan samu mutanen da keyi. ==Abinda zaman majallisu ke haifarwa== #Zaman kashe wando #Gulma #Gulma. Da dai sauran su<ref>https://dalafmkano.com/?p=8873&utm_source=rss&utm_medium=rss&utm_campaign=matasa-an-daura-aure-a-majalisar-shan-shayi</ref> ==Manazarta== 339131oyrq2iioczshfqamg3y7pvjkh Hajar Ahmed Hajar 0 19441 162075 120013 2022-07-28T08:10:32Z Sufie Alyaryasie 13902 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Hajar Ahmed Hajar Al Binali''' ( {{Lang-ar|حجر أحمد حجر}} ; an haife shi a shekarar 1943) kwararren likitan [[zuciya]] ne dan [[Qatar]], mawaƙi kuma tsohon ministan gwamnati. Ya wallafa littafa da yawa, ciki har da ''diwani'' da rubuce-rubucen adabi. Haka nan ya buga littattafai da yawa a fannin ilimin likitancin zuciya. Ya rike mukamai na shugabanni a kungiyoyi da dama, wadanda suka hada da Hamad Medical Corporation da Gulf Heart Association, kungiyar da ya kafa a shekara ta 2002.<ref>https://allfamousbirthday.com/adamu-sidi-ali/</ref> == Karatu == Ya sami BA daga Jami'ar Colorado Boulder a shekara ta 1969 kuma ya sami digiri na MD daga makarantar likitancin jami'ar a shekara ta 1973.<ref>https://www.academia.edu/49528829/The_Blue_Girl</ref> == Ayyuka == === Adabi === Wakokin Hajar galibi suna mai da hankali ne kan batutuwan da suka shafi yarintarsa. Yana kallon waka a matsayin wata hanya ta kiyaye al'adun Qatar. Baya ga tattara diwani, ya kuma wallafa nazarin adabi kan cututtuka a cikin wakoki. Ya rubuta littattafan adabi guda biyu yana nazarin matsalolin lafiya na shahararrun mawakan Larabawa biyu ta hanyar wakokinsu. === Gwamnati === Ya yi aiki a matsayin Ministan Kiwon Lafiyar Jama’a daga shekara ta 1999 zuwa shekara ta 2005. Kafin nada shi a matsayin minista, ya kasance sakataren ma'aikatar daga shekara ta 1981 zuwa shekara ta 1993. An nada shi a matsayin mai ba da shawara kan kiwon lafiyar sarki na Qatar a shekara ta 2005. === Filin likita === Hukumar Lafiya ta Duniya ta amince da shi saboda aikinsa na hana shan sigari a Qatar a lokuta biyu, na farko shi ne na shekara ta 1992 sannan na biyun a shekara ta 2003. An zabe shi ne don ya gabatar da laccar bude taro a Taron Kasa da Kasa na Biyu kan Shan Taba sigarin Ruwa-bututu a shekara ta 2014. Hajar kuma an ba shi lambar girmamawa ta kasar Qatar a bangaren likitanci a shekara ta 2009. Nadinsa na farko a fannin likitanci ya kasance babban likitan zuciya na asibitin Rumeilah a cikin shekara ta 1978; damar da yayi aiki a cikin shekaru hudu. A yanzu haka shi ne shugaban sashen nazarin zuciya na Hamad Medical Corporation (HMC), tun da aka naɗa shi a wannan matsayin a cikin shekara ta 1982. An nada shi shugaban HMC a shekara ta 1998 kuma ya ci gaba da rike mukamin har zuwa shekara ta 2003. Ya taka rawa babba a kokarin bude Asibitin Zuciya a HMC. == Rayuwar Mutum == Hajar ya auri Rachel Querubin, likitan zuciya daga Philippines wanda ya sadu da shi yayin horo a kasar Amurka. Rachel ta kasance Darakta ce ta cututtukan zuciya a HMC, Doha, Qatar daga shekara ta 1981 zuwa shekara ta 2014, wanda ya kafa kuma babban edita a cikin Babban Ra'ayoyin Zuciya kuma a halin yanzu babban mai ba da shawara game da cututtukan zuciya da kuma Daraktan HH Publications da Babban Jami'in Gudanar da Bincike, Asibitin Zuciya, HMC, Doha, Qatar. Suna da yara biyar. == Manazarta == == Hanyoyin haɗin waje == * [http://www.drhajar.org/ Tashar yanar gizo] [[Category:Haifaffun 1843]] [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Pages with unreviewed translations]] kkxppla4mb8712o81qgkjwtrx9e1mls Étienne de La Boétie 0 19480 162205 80468 2022-07-28T11:11:41Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki '''Étienne de La Boétie''' marubuci ne kuma mawaƙi ɗan ƙasar Faransa, (An haife shi ranar 1 ga Nuwamba, 1530) a Sarlat, wani birni da ke kudu maso gabashin Périgord, kuma ya mutu a watan Agusta 18, 1563 a Germignan, a garin Taillan-Médoc, kusa da Bordeaux. La Boétie sananne ne ga Jawabinsa game da Hidimar Agaji. Daga 1558 ya kasance babban aminin Montaigne, wanda ya ba shi girmamawa bayan mutuwarsa a cikin Labarinsa<ref>https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k208058b.r=.langFR</ref><ref>https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb119102416</ref><ref>https://www.idref.fr/026955776</ref>. == Manazarta == <references/> 6n5ane5ce0n8dbgswsbsi1ar0fpuepc Dajin shakatawa na Yankari 0 19569 162124 133384 2022-07-28T09:35:24Z Uncle Bash007 9891 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1088700858|Yankari National Park]]" wikitext text/x-wiki   '''Wurin Shakatawa na Yankari''' babban wurin shakatawa ne na namun daji dake kudu maso tsakiyar [[Bauchi (jiha)|jihar Bauchi]], a arewa maso gabashin [[Najeriya]]. Dajin ta mamaye fili kimanin {{Convert|2244|km2|mi2}} kuma ta kunshi maɓuɓɓugan ruwa masu dumi tare da halittu da dama, da kuma nau'ikan flora da fauna iri-iri. Zaman yankin a tsakiyar yankin Savanna na yammacin Afirka ya santa ta zamo wuri na musamman ga masu yawon bude idanu da masu bukatar hutu don kallon namun daji a asalin muhallinsu. An kirkiri '''Yankari''' a matsayin wurin ziyara don wasanni a shekarar 1956, amma daga baya aka mayar da ita filin shakatawa na kasa kuma mafi girma a Najeriya a shekarar 1991. Ita ce wuri mafi shahara ga masu yawon bude ido a Najeriya, don haka, tana taka muhimmiyar rawa wajen cigaba da bunkasa harkokin yawon bude ido da yawon shakatawa a Najeriya. <ref name="Odunlami, S.S.S. 2000 pp 25">Odunlami, S.S.S. (2000): Parks: Vanguard of Ecotourism Promotion. The Host Magazine Vol 2, No 1 pp 25</ref> Hakanan ta kasance ɗaya daga cikin shahararrun wurare na musamman a [[Afirka ta Yamma|Yammacin Afirka]]. <ref>Olokesusi, F. (1990): Assessment of the Yankari Game Reserve, Nigeria: Problems and Prospects. Butterworth Heineman Ltd., pp 153–155</ref> == Tarihi == Budaddiyar kasa da kauyukan da ke kewaye da gandun dajin Yankari na dauke da manoma da makiyaya, amma sama da karni daya babu mutane mazauna dajin. Amma, duk da haka, akwai shaidar wanzuwar bil adama a baya a cikin wurin shakatawar, wanda suka hada da tsoffin wuraren narkar ƙarfe ko makeru da koguna. Makerun sun lalace saboda shekaru aru-aru da aka yi ana damun yankin, kodayake a ƙarshen 1990s akwai sama da hamsin da suka tsira a yankin Delimiri da Ampara. <ref>{{Cite journal|url-status=208–209}}</ref> A cikin shekarar 1934, kwamitin yankin Arewa ta ba da shawara ga Majalisar Zartaswa don samar da wurin ajiyar dabbobi a [[Masarautar Bauchi]]. Alhaji Muhammadu Ngeleruma minista a tsohuwar ma'aikatar noma da albarkatun kasa ta arewacin Najeriya ya goyi bayan hakan. A daidai wannan lokacinda ya ga abun burgewa a wani ziyarar da ya kai a wani wurin ajiyar dabbobi na kasar Sudan yayin da yake tafiya zuwa gabashin Afirka. Da ya dawo, ya karfafa yunƙurin kafa wani abu makamancin haka a Najeriya. <ref name="ecoclub.com">[http://ecoclub.com/library/epapers/7.pdf Odunlami, Samuel Segun, An Assessment of the Ecotourism Potential of Yankari National Park, Nigeria. Ecoclub.com E-Paper Series, Nr. 7, April 2003]</ref> A shekarar 1956, gwamnatin Arewacin Najeriya ta amince da tsare-tsaren samar da yankin Kulawa da dabbobi karkashin kulawar gwamnati. An bayyana Yankari a matsayin wani yanki na kudancin jihar Bauchi a lokacin inda namun daji masu yawa ke wanzuwa kuma ana iya kare su. A shekarar 1957 aka samar da wurin ajiyar dabbobin kuma an kafa yankin a matsayin gandun daji na Hukumar Bauci. <ref name="ecoclub.com">[http://ecoclub.com/library/epapers/7.pdf Odunlami, Samuel Segun, An Assessment of the Ecotourism Potential of Yankari National Park, Nigeria. Ecoclub.com E-Paper Series, Nr. 7, April 2003]</ref> An fara buɗe Yankari ga jama'a a matsayin filin wasa ta farko a ranar 1 ga watan Disamban 1962. Tun a wancan lokaci gwamnatin jihar Arewa maso Gabas sannan daga bisani kuma gwamnatin jihar Bauchi suke kula da gandun daji na Yankari. Gwamnatin tarayyar Najeriya ce ke kula da dajin a yanzu, ta hannun hukumar kula da dajin. <ref>Ubaru, J.I (2000): Review of Illegal Activities in Yankari National Park (1991–1999). Unpublished.</ref> A shekarar 1991 ne dajin ta zama a hukumance Wurin Shakatawa ta Kasa (National Park) ta hanyar doka ta 36 na Gwamnatin Tarayya. <ref>Falade, G.O. (2000): Understanding Tourism in Nigeria JIS Printing</ref> A ƙarshen karni na 1900s sashin gudanarwa na wurin shakatawar ta fara aikin samar da wuraren adana kayan tarihi a cikin gandun shakatawar don ƙarfafa yawon shakatawa na gado. <ref>{{Cite journal|url-status=209}}</ref> == Ecotourism == [[File:Yankari_park.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Yankari_park.jpg/220px-Yankari_park.jpg|thumb| Barka da zuwa wurin shakatawa na Yankari]] Ƙungiyoyin muhalli da ƙungiyoyin agaji da dama na duniya sun fifita yawon buɗe ido ko yawon buɗe idanu a matsayin hanyar samun ci gaba mai dorewa. Tana haɓaka kiyaye halittu iri-iri ta hanyar kare yanayin muhalli da kuma kayan al'adu na gargajiya, flora da fauna a matsayin manyan abubuwan jan hankali. Dajin Yankari ta cika wadannan ka'idoji. A shekara ta 2000, dajin Yankari ta karbi bakuncin masu yawon bude idanu sama da mutum 20,000 daga kasashe sama da 100. Wannan ya sanya ta zama wurin yawon bude ido mafi shahara a Najeriya, kuma idan aka sarrafa ta yadda ya kamata, za ta iya zama wani muhimmin bangare na ci gaba da bunkasa harkokin yawon bude idanu a fadin Najeriya. <ref name="ecoclub.com">[http://ecoclub.com/library/epapers/7.pdf Odunlami, Samuel Segun, An Assessment of the Ecotourism Potential of Yankari National Park, Nigeria. Ecoclub.com E-Paper Series, Nr. 7, April 2003]</ref> Tana daya daga cikin yankunan kadan da suka rage a yammacin Afirka inda ake kiyaye namun daji a wuraren da suke zaune. == Yanayin kasa == Yankari National Park ta fada cikin yanayin kasa na kudancin Sudan Savannah. Ta ƙunshi ciyayi na savannah tare da ingantaccen nau'ika na itace. Hakanan yanki ne na tuddai masu hauhawa, galibi tsakanin mita 200m zuwa 400m. Tudun Kariyo shine mafi girma da mita 640. Ruwan sama na shekara-shekara a wurin shakatawa na tsakanin 900mm zuwa 1,000mm. Lokacin damina yna farawa daga Mayu zuwa Satumba. Yanayin zafi/sanyi na tsakanin 18C da 35C. A lokacin rani, iskan harmattan ke kadawa daga sahara, sau da yawa kan sanya sararin sama tayi kura da sanyin dare ya yi kasa da 12C. Lokacin mafi zafi yana faɗawa a watan Maris da Afrilu yayin da yanayin zafi ka iya tashi har sama da 40C da rana. A lokacin rani, namun daji mafi girma a wurin shakatawa sun dogara da kogin Gaji da magudanan ruwa don tsira. Wannan kogin shine kadai ruwan da ya raba dajin gida biyu. Marshall ya kiyasta yankin kwarin Rafin Gaji da giwaye dake amfani da shi a lokacin rani a kusan {{Convert|40|km2|mi2}}. <ref>Marshall, P.J. (1985): A new method of censusing, Elephants and hippopotamus on Yankari Game Reserve. Nigeria Field 50: 5-11</ref> Wannan yana karuwa tare da yiwuwar ganin giwaye a wannan lokacin na shekara. Babban kofar shiga dajin yana kauyen Mainamaji, kimanin kilomita 29&nbsp;km daga Dindima. Tana nan a yankin gundumar Duguri, Pali da Gwana a [[Ƙananan hukumomin Najeriya|karamar hukumar]] [[Alkaleri]], [[Bauchi (jiha)|jihar Bauchi]] . Wannan karamar hukumar tana da yawan jama'a 208,202 wadanda ke mamaye fadin fadin kasa {{Convert|7457.78|km2|mi2}} . == Duwatsu == Daukakin wurin shakatawar ya ta'allaka ne akan [[Harshen Karai-Karai|samuwar Karai-Karai]], na shekarun Tertiary, wanda ya ƙunshi sandstones, siltstones, kaolinites da kuma grits. A karkashin wannan akwai samuwar shekarun Cretaceous na Gombe, wanda suka hada da sandstones da siltstones, da kuma ironstones. Kogin Gaji, Yashi da Yuli suna cike da Alluvium na kwanan nan. Akwai ajiyar turbaya da ƙasan yumbu na alluvium a yankunan kogin suna faruwa a cikin kwarin kogin Gaji, Yashi da Yuli. Gabashin kwarin Gaji kilomita 5–7 ne&nbsp; a faɗin ƙasa mai yashi mara kyau wanda ke goyan bayan samuwar savanna shrub <ref>Ubaru, J.I (2000): Review of Illegal Activities in Yankari National Park (1991 – 1999)</ref> == Dabbobin daji == [[File:Yankari_Elephants.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Yankari_Elephants.jpg/220px-Yankari_Elephants.jpg|thumb| Giwayen daji na Afirka a dajin Yankari]] [[File:Water_buck_(Kobus_ellipsiprymnus)_-Yankari_game_reserve,_Bauchi_State_(1).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Water_buck_%28Kobus_ellipsiprymnus%29_-Yankari_game_reserve%2C_Bauchi_State_%281%29.jpg/220px-Water_buck_%28Kobus_ellipsiprymnus%29_-Yankari_game_reserve%2C_Bauchi_State_%281%29.jpg|thumb| Water Buck ( ''Kobus ellipsiprymnus'' ) -Yankari game Reserve, Bauchi State (1)]] Yankari National Park na da muhimmiyar mafaka ga nau'ikan namun daji masu shayarwa sama da 50 da suka hada da giwayen dazukan Afirka, birai na [[Gwaggon biri|olive]], biran patas, biran Tantalus, [[Gwamki|roan antelope]], hartebeest na yamma, zaki na Afirka ta yamma, [[Ɓauna|bijimi na Afirka]], waterbuck, bushbuck da hippopotamus. Zakuna na gab da bacewa. Zakuna 2 ne kawai suka rage a wurin shakatawa a shekarar 2011. Ana tunanin damisa sun dade da bacewa a dajin, amma a watan Afrilun 2017, an samu hoton wani namiji guda ɗaya a tarkon kyamarar WCS. Akwai kuma nau'in tsuntsaye sama da 350 da ake iya samu a wurin shakatawan. Daga cikin wadannan, 130 mazauna wurin ne, 50 kuma ‘yan ci-rani ne na Falasdinu, sauran kuma ‘yan ci-rani ne na Afirka da ke zuwa gida Najeriya. Waɗannan tsuntsayen sun haɗa da [[Wuyan barauka|s]][[saddle-billed stork]], t[[Helmeted guineafowl|guinea fowl]], [[African grey hornbill|grey hornbill]], da kuma [[cattle egret]]. <ref>Olokesusi, F. (1990): Assessment of the Yankari Game Reserve, Nigeria: Problems and Prospects. Butterworth Heineman Ltd., pp 153 – 155.</ref> A cikin 'yan shekarun nan, ba a sake ganin nau'in White-backed Vultures ba a cikin Yankari kuma ana tunanin jinsunansu sun kare a cikin gandun. Ana ganin Yankari a matsayin daya daga cikin yankuna da sukafi yawan giwaye a yammacin Afirka, wanda aka kiyasta sama da 300 a shekara ta 2005. Yawan giwaye ya zama matsala ga kauyukan da ke kewaye a wasu lokutan yayin da dabbobin ke shiga gonakin gida a lokacin damina. Giwayen sun kuma kakkarya itacen kuka da dama daga dajin. Tun daga shekara ta 2005, ana ɗaukar yankin da ake karewa azaman Sashin Kula da Zaki tare da dajin Kasa na Kainji . == Siffofi == Saboda ayyukan da ake yi a karkashin kasa, gandun dajin Yankari yana da maɓuɓɓugan ruwan dumi guda huɗu. An ba wa sansanin suna ne dangane da sanannen wuri wato, Wikki Spring, daga yaren Duguri na gida tare da "Wikki" ma'ana "ina kuke?" . Wikki Warm Spring shine rafi mafi girma kuma yana da faɗin mita 13.0 da zurfin mita 1.9. A kullum yana kwarara lita miliyan 21,000,000 na fili, ruwan magudanar ruwa zuwa kogin Gaji. <ref name="Nihotours 2000 pp 8-9">Nihotours (2000): A Bulletin of the National Institute for Hospitality and tourism Studies, Kano, Nigeria. Vol 1, no 1 pp 8-9.</ref> Ruwan rafin na da dumi na kimanin 31.1&nbsp;°C duk shekara a cikin dare da rana kuma an inganta shi don nishaɗi. Sauran maɓuɓɓugan ruwan masu dumi sun hada da Dimmil, Gwana, da kuma Mawulgo. Ruwa na biyar, Tungan Maliki, wanda shine kadai ruwa mai sanyi a wurin shakatawar. === Shaidar matsugunan mutane na farko === * '''Rijiyoyin Dukkey''' - rijiyoyi 139 tare da ramukan da suka haɗe wanda ke wakiltar ingantaccen tsarin ajiyar ruwa. <ref name="Nihotours 2000 pp 8-9">Nihotours (2000): A Bulletin of the National Institute for Hospitality and tourism Studies, Kano, Nigeria. Vol 1, no 1 pp 8-9.</ref> * '''Kogunan Marshall''' - kogon gidaje guda 59 da aka tona a cikin duwatsun sandstones, wanda PJ Marshall ya gano a shekarar 1980. Akwai zane-zane na dutse da ane a cikin siffar zigzag da madaidaiciyar layi. <ref name="Nihotours 2000 pp 8-9" /> * '''Dutsen Tunga''' - dutsen da ke da zane fiye da kogon Marshall. Rubuce-rubucen da ake karantawa sun shafi wani yanki a kan dutsen mai tsayin kusan mita 4m a cikin kogin Dwall. Ana iya ganin rubuce-rubucen. Duk da haka, ba a tantance shekarunsu da ma'anarsu ba <ref>YNP. (2000) A Handbill of the Yankari National Park, Nigeria.</ref> * '''Makeru/wurin sarrafa karafa''' - ayyukan narka baƙin ƙarfe na shau shau wanda ke da kusan murhun wuta na tsaye guda 60, waɗanda aka yi imanin su ne mafi girman masana'antar tarihi na wancan zamanin a Yankin Yammacin Afirka <ref name="Odunlami, S.S.S. 2000 pp 25">Odunlami, S.S.S. (2000): Parks: Vanguard of Ecotourism Promotion. The Host Magazine Vol 2, No 1 pp 25</ref> === Siffofin yanki === * '''Tsaunin Kalban''' - ma'ana "wuri mai lebur" tudun mai shafaffen sama yana ba masu yawon bude ido ikon kallon wurin shakatawa gaba daya * '''Tsaunin Kariyo''' - wanda ke kusa da kogon Marshal kyakkyawan filin kallo ne * '''Tsaunin Paliyaram''' – sanannen sansanin farauta ne, wanda yake da nisan 10&nbsp;km daga Wikki. * '''Kwazazzabon Tonglong''' - wani kwazazzabo ne mai ban sha'awa tare da tuddai masu alaƙa, buttes da tarkacensu na nan a yammacin wurin shakatawar. == Duba kuma == * [[Gidan dabbobi na Sumu|Sumu Wildlife Park]] == Manazarta == {{Reflist}}{{Commonscat|Yankari National Park}}{{Protected areas of Nigeria}}{{Authority control}} [[Category:Jihar Bauchi]] [[Category:Wuraren shakatawa a Najeriya]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] esuoze6v93mpam5cy4gs9joh9q5361u 162138 162124 2022-07-28T09:43:41Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki   '''Wurin Shakatawa na Yankari''' babban wurin shakatawa ne na namun daji dake kudu maso tsakiyar [[Bauchi (jiha)|jihar Bauchi]], a arewa maso gabashin [[Najeriya]]. Dajin ta mamaye fili kimanin {{Convert|2244|km2|mi2}} kuma ta kunshi maɓuɓɓugan ruwa masu dumi tare da halittu da dama, da kuma nau'ikan flora da fauna iri-iri. Zaman yankin a tsakiyar yankin Savanna na yammacin Afirka ya santa ta zamo wuri na musamman ga masu yawon bude idanu da masu bukatar hutu don kallon namun daji a asalin muhallinsu. An kirkiri '''Yankari''' a matsayin wurin ziyara don wasanni a shekarar 1956, amma daga baya aka mayar da ita filin shakatawa na kasa kuma mafi girma a Najeriya a shekarar 1991. Ita ce wuri mafi shahara ga masu yawon bude ido a Najeriya, don haka, tana taka muhimmiyar rawa wajen cigaba da bunkasa harkokin yawon bude ido da yawon shakatawa a Najeriya.<ref name="Odunlami, S.S.S. 2000 pp 25">Odunlami, S.S.S. (2000): Parks: Vanguard of Ecotourism Promotion. The Host Magazine Vol 2, No 1 pp 25</ref> Hakanan ta kasance ɗaya daga cikin shahararrun wurare na musamman a [[Afirka ta Yamma|Yammacin Afirka]].<ref>Olokesusi, F. (1990): Assessment of the Yankari Game Reserve, Nigeria: Problems and Prospects. Butterworth Heineman Ltd., pp 153–155</ref> == Tarihi == Budaddiyar kasa da kauyukan da ke kewaye da gandun dajin Yankari na dauke da manoma da makiyaya, amma sama da karni daya babu mutane mazauna dajin. Amma, duk da haka, akwai shaidar wanzuwar bil adama a baya a cikin wurin shakatawar, wanda suka hada da tsoffin wuraren narkar ƙarfe ko makeru da koguna. Makerun sun lalace saboda shekaru aru-aru da aka yi ana damun yankin, kodayake a ƙarshen 1990s akwai sama da hamsin da suka tsira a yankin Delimiri da Ampara. <ref>{{Cite journal|url-status=208–209}}</ref> A cikin shekarar 1934, kwamitin yankin Arewa ta ba da shawara ga Majalisar Zartaswa don samar da wurin ajiyar dabbobi a [[Masarautar Bauchi]]. Alhaji Muhammadu Ngeleruma minista a tsohuwar ma'aikatar noma da albarkatun kasa ta arewacin Najeriya ya goyi bayan hakan. A daidai wannan lokacinda ya ga abun burgewa a wani ziyarar da ya kai a wani wurin ajiyar dabbobi na kasar Sudan yayin da yake tafiya zuwa gabashin Afirka. Da ya dawo, ya karfafa yunƙurin kafa wani abu makamancin haka a Najeriya. <ref name="ecoclub.com">[http://ecoclub.com/library/epapers/7.pdf Odunlami, Samuel Segun, An Assessment of the Ecotourism Potential of Yankari National Park, Nigeria. Ecoclub.com E-Paper Series, Nr. 7, April 2003]</ref> A shekarar 1956, gwamnatin Arewacin Najeriya ta amince da tsare-tsaren samar da yankin Kulawa da dabbobi karkashin kulawar gwamnati. An bayyana Yankari a matsayin wani yanki na kudancin jihar Bauchi a lokacin inda namun daji masu yawa ke wanzuwa kuma ana iya kare su. A shekarar 1957 aka samar da wurin ajiyar dabbobin kuma an kafa yankin a matsayin gandun daji na Hukumar Bauci. <ref name="ecoclub.com">[http://ecoclub.com/library/epapers/7.pdf Odunlami, Samuel Segun, An Assessment of the Ecotourism Potential of Yankari National Park, Nigeria. Ecoclub.com E-Paper Series, Nr. 7, April 2003]</ref> An fara buɗe Yankari ga jama'a a matsayin filin wasa ta farko a ranar 1 ga watan Disamban 1962. Tun a wancan lokaci gwamnatin jihar Arewa maso Gabas sannan daga bisani kuma gwamnatin jihar Bauchi suke kula da gandun daji na Yankari. Gwamnatin tarayyar Najeriya ce ke kula da dajin a yanzu, ta hannun hukumar kula da dajin. <ref>Ubaru, J.I (2000): Review of Illegal Activities in Yankari National Park (1991–1999). Unpublished.</ref> A shekarar 1991 ne dajin ta zama a hukumance Wurin Shakatawa ta Kasa (National Park) ta hanyar doka ta 36 na Gwamnatin Tarayya. <ref>Falade, G.O. (2000): Understanding Tourism in Nigeria JIS Printing</ref> A ƙarshen karni na 1900s sashin gudanarwa na wurin shakatawar ta fara aikin samar da wuraren adana kayan tarihi a cikin gandun shakatawar don ƙarfafa yawon shakatawa na gado. <ref>{{Cite journal|url-status=209}}</ref> == Ecotourism == [[File:Yankari_park.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Yankari_park.jpg/220px-Yankari_park.jpg|thumb| Barka da zuwa wurin shakatawa na Yankari]] Ƙungiyoyin muhalli da ƙungiyoyin agaji da dama na duniya sun fifita yawon buɗe ido ko yawon buɗe idanu a matsayin hanyar samun ci gaba mai dorewa. Tana haɓaka kiyaye halittu iri-iri ta hanyar kare yanayin muhalli da kuma kayan al'adu na gargajiya, flora da fauna a matsayin manyan abubuwan jan hankali. Dajin Yankari ta cika wadannan ka'idoji. A shekara ta 2000, dajin Yankari ta karbi bakuncin masu yawon bude idanu sama da mutum 20,000 daga kasashe sama da 100. Wannan ya sanya ta zama wurin yawon bude ido mafi shahara a Najeriya, kuma idan aka sarrafa ta yadda ya kamata, za ta iya zama wani muhimmin bangare na ci gaba da bunkasa harkokin yawon bude idanu a fadin Najeriya. <ref name="ecoclub.com">[http://ecoclub.com/library/epapers/7.pdf Odunlami, Samuel Segun, An Assessment of the Ecotourism Potential of Yankari National Park, Nigeria. Ecoclub.com E-Paper Series, Nr. 7, April 2003]</ref> Tana daya daga cikin yankunan kadan da suka rage a yammacin Afirka inda ake kiyaye namun daji a wuraren da suke zaune. == Yanayin kasa == Yankari National Park ta fada cikin yanayin kasa na kudancin Sudan Savannah. Ta ƙunshi ciyayi na savannah tare da ingantaccen nau'ika na itace. Hakanan yanki ne na tuddai masu hauhawa, galibi tsakanin mita 200m zuwa 400m. Tudun Kariyo shine mafi girma da mita 640. Ruwan sama na shekara-shekara a wurin shakatawa na tsakanin 900mm zuwa 1,000mm. Lokacin damina yna farawa daga Mayu zuwa Satumba. Yanayin zafi/sanyi na tsakanin 18C da 35C. A lokacin rani, iskan harmattan ke kadawa daga sahara, sau da yawa kan sanya sararin sama tayi kura da sanyin dare ya yi kasa da 12C. Lokacin mafi zafi yana faɗawa a watan Maris da Afrilu yayin da yanayin zafi ka iya tashi har sama da 40C da rana. A lokacin rani, namun daji mafi girma a wurin shakatawa sun dogara da kogin Gaji da magudanan ruwa don tsira. Wannan kogin shine kadai ruwan da ya raba dajin gida biyu. Marshall ya kiyasta yankin kwarin Rafin Gaji da giwaye dake amfani da shi a lokacin rani a kusan {{Convert|40|km2|mi2}}. <ref>Marshall, P.J. (1985): A new method of censusing, Elephants and hippopotamus on Yankari Game Reserve. Nigeria Field 50: 5-11</ref> Wannan yana karuwa tare da yiwuwar ganin giwaye a wannan lokacin na shekara. Babban kofar shiga dajin yana kauyen Mainamaji, kimanin kilomita 29&nbsp;km daga Dindima. Tana nan a yankin gundumar Duguri, Pali da Gwana a [[Ƙananan hukumomin Najeriya|karamar hukumar]] [[Alkaleri]], [[Bauchi (jiha)|jihar Bauchi]] . Wannan karamar hukumar tana da yawan jama'a 208,202 wadanda ke mamaye fadin fadin kasa {{Convert|7457.78|km2|mi2}} . == Duwatsu == Daukakin wurin shakatawar ya ta'allaka ne akan [[Harshen Karai-Karai|samuwar Karai-Karai]], na shekarun Tertiary, wanda ya ƙunshi sandstones, siltstones, kaolinites da kuma grits. A karkashin wannan akwai samuwar shekarun Cretaceous na Gombe, wanda suka hada da sandstones da siltstones, da kuma ironstones. Kogin Gaji, Yashi da Yuli suna cike da Alluvium na kwanan nan. Akwai ajiyar turbaya da ƙasan yumbu na alluvium a yankunan kogin suna faruwa a cikin kwarin kogin Gaji, Yashi da Yuli. Gabashin kwarin Gaji kilomita 5–7 ne&nbsp; a faɗin ƙasa mai yashi mara kyau wanda ke goyan bayan samuwar savanna shrub <ref>Ubaru, J.I (2000): Review of Illegal Activities in Yankari National Park (1991 – 1999)</ref> == Dabbobin daji == [[File:Yankari_Elephants.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Yankari_Elephants.jpg/220px-Yankari_Elephants.jpg|thumb| Giwayen daji na Afirka a dajin Yankari]] [[File:Water_buck_(Kobus_ellipsiprymnus)_-Yankari_game_reserve,_Bauchi_State_(1).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Water_buck_%28Kobus_ellipsiprymnus%29_-Yankari_game_reserve%2C_Bauchi_State_%281%29.jpg/220px-Water_buck_%28Kobus_ellipsiprymnus%29_-Yankari_game_reserve%2C_Bauchi_State_%281%29.jpg|thumb| Water Buck ( ''Kobus ellipsiprymnus'' ) -Yankari game Reserve, Bauchi State (1)]] Yankari National Park na da muhimmiyar mafaka ga nau'ikan namun daji masu shayarwa sama da 50 da suka hada da giwayen dazukan Afirka, birai na [[Gwaggon biri|olive]], biran patas, biran Tantalus, [[Gwamki|roan antelope]], hartebeest na yamma, zaki na Afirka ta yamma, [[Ɓauna|bijimi na Afirka]], waterbuck, bushbuck da hippopotamus. Zakuna na gab da bacewa. Zakuna 2 ne kawai suka rage a wurin shakatawa a shekarar 2011. Ana tunanin damisa sun dade da bacewa a dajin, amma a watan Afrilun 2017, an samu hoton wani namiji guda ɗaya a tarkon kyamarar WCS. Akwai kuma nau'in tsuntsaye sama da 350 da ake iya samu a wurin shakatawan. Daga cikin wadannan, 130 mazauna wurin ne, 50 kuma ‘yan ci-rani ne na Falasdinu, sauran kuma ‘yan ci-rani ne na Afirka da ke zuwa gida Najeriya. Waɗannan tsuntsayen sun haɗa da [[Wuyan barauka|s]][[saddle-billed stork]], t[[Helmeted guineafowl|guinea fowl]], [[African grey hornbill|grey hornbill]], da kuma [[cattle egret]]. <ref>Olokesusi, F. (1990): Assessment of the Yankari Game Reserve, Nigeria: Problems and Prospects. Butterworth Heineman Ltd., pp 153 – 155.</ref> A cikin 'yan shekarun nan, ba a sake ganin nau'in White-backed Vultures ba a cikin Yankari kuma ana tunanin jinsunansu sun kare a cikin gandun. Ana ganin Yankari a matsayin daya daga cikin yankuna da sukafi yawan giwaye a yammacin Afirka, wanda aka kiyasta sama da 300 a shekara ta 2005. Yawan giwaye ya zama matsala ga kauyukan da ke kewaye a wasu lokutan yayin da dabbobin ke shiga gonakin gida a lokacin damina. Giwayen sun kuma kakkarya itacen kuka da dama daga dajin. Tun daga shekara ta 2005, ana ɗaukar yankin da ake karewa azaman Sashin Kula da Zaki tare da dajin Kasa na Kainji . == Siffofi == Saboda ayyukan da ake yi a karkashin kasa, gandun dajin Yankari yana da maɓuɓɓugan ruwan dumi guda huɗu. An ba wa sansanin suna ne dangane da sanannen wuri wato, Wikki Spring, daga yaren Duguri na gida tare da "Wikki" ma'ana "ina kuke?" . Wikki Warm Spring shine rafi mafi girma kuma yana da faɗin mita 13.0 da zurfin mita 1.9. A kullum yana kwarara lita miliyan 21,000,000 na fili, ruwan magudanar ruwa zuwa kogin Gaji. <ref name="Nihotours 2000 pp 8-9">Nihotours (2000): A Bulletin of the National Institute for Hospitality and tourism Studies, Kano, Nigeria. Vol 1, no 1 pp 8-9.</ref> Ruwan rafin na da dumi na kimanin 31.1&nbsp;°C duk shekara a cikin dare da rana kuma an inganta shi don nishaɗi. Sauran maɓuɓɓugan ruwan masu dumi sun hada da Dimmil, Gwana, da kuma Mawulgo. Ruwa na biyar, Tungan Maliki, wanda shine kadai ruwa mai sanyi a wurin shakatawar. === Shaidar matsugunan mutane na farko === * '''Rijiyoyin Dukkey''' - rijiyoyi 139 tare da ramukan da suka haɗe wanda ke wakiltar ingantaccen tsarin ajiyar ruwa. <ref name="Nihotours 2000 pp 8-9">Nihotours (2000): A Bulletin of the National Institute for Hospitality and tourism Studies, Kano, Nigeria. Vol 1, no 1 pp 8-9.</ref> * '''Kogunan Marshall''' - kogon gidaje guda 59 da aka tona a cikin duwatsun sandstones, wanda PJ Marshall ya gano a shekarar 1980. Akwai zane-zane na dutse da ane a cikin siffar zigzag da madaidaiciyar layi. <ref name="Nihotours 2000 pp 8-9" /> * '''Dutsen Tunga''' - dutsen da ke da zane fiye da kogon Marshall. Rubuce-rubucen da ake karantawa sun shafi wani yanki a kan dutsen mai tsayin kusan mita 4m a cikin kogin Dwall. Ana iya ganin rubuce-rubucen. Duk da haka, ba a tantance shekarunsu da ma'anarsu ba <ref>YNP. (2000) A Handbill of the Yankari National Park, Nigeria.</ref> * '''Makeru/wurin sarrafa karafa''' - ayyukan narka baƙin ƙarfe na shau shau wanda ke da kusan murhun wuta na tsaye guda 60, waɗanda aka yi imanin su ne mafi girman masana'antar tarihi na wancan zamanin a Yankin Yammacin Afirka <ref name="Odunlami, S.S.S. 2000 pp 25">Odunlami, S.S.S. (2000): Parks: Vanguard of Ecotourism Promotion. The Host Magazine Vol 2, No 1 pp 25</ref> === Siffofin yanki === * '''Tsaunin Kalban''' - ma'ana "wuri mai lebur" tudun mai shafaffen sama yana ba masu yawon bude ido ikon kallon wurin shakatawa gaba daya * '''Tsaunin Kariyo''' - wanda ke kusa da kogon Marshal kyakkyawan filin kallo ne * '''Tsaunin Paliyaram''' – sanannen sansanin farauta ne, wanda yake da nisan 10&nbsp;km daga Wikki. * '''Kwazazzabon Tonglong''' - wani kwazazzabo ne mai ban sha'awa tare da tuddai masu alaƙa, buttes da tarkacensu na nan a yammacin wurin shakatawar. == Duba kuma == * [[Gidan dabbobi na Sumu|Sumu Wildlife Park]] == Manazarta == {{Reflist}}{{Commonscat|Yankari National Park}}{{Protected areas of Nigeria}}{{Authority control}} [[Category:Jihar Bauchi]] [[Category:Wuraren shakatawa a Najeriya]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] ffgqiww0f0g7my07r3ivynew7twweoj 162139 162138 2022-07-28T09:44:18Z Uncle Bash007 9891 /* Tarihi */ wikitext text/x-wiki   '''Wurin Shakatawa na Yankari''' babban wurin shakatawa ne na namun daji dake kudu maso tsakiyar [[Bauchi (jiha)|jihar Bauchi]], a arewa maso gabashin [[Najeriya]]. Dajin ta mamaye fili kimanin {{Convert|2244|km2|mi2}} kuma ta kunshi maɓuɓɓugan ruwa masu dumi tare da halittu da dama, da kuma nau'ikan flora da fauna iri-iri. Zaman yankin a tsakiyar yankin Savanna na yammacin Afirka ya santa ta zamo wuri na musamman ga masu yawon bude idanu da masu bukatar hutu don kallon namun daji a asalin muhallinsu. An kirkiri '''Yankari''' a matsayin wurin ziyara don wasanni a shekarar 1956, amma daga baya aka mayar da ita filin shakatawa na kasa kuma mafi girma a Najeriya a shekarar 1991. Ita ce wuri mafi shahara ga masu yawon bude ido a Najeriya, don haka, tana taka muhimmiyar rawa wajen cigaba da bunkasa harkokin yawon bude ido da yawon shakatawa a Najeriya.<ref name="Odunlami, S.S.S. 2000 pp 25">Odunlami, S.S.S. (2000): Parks: Vanguard of Ecotourism Promotion. The Host Magazine Vol 2, No 1 pp 25</ref> Hakanan ta kasance ɗaya daga cikin shahararrun wurare na musamman a [[Afirka ta Yamma|Yammacin Afirka]].<ref>Olokesusi, F. (1990): Assessment of the Yankari Game Reserve, Nigeria: Problems and Prospects. Butterworth Heineman Ltd., pp 153–155</ref> == Tarihi == Budaddiyar kasa da kauyukan da ke kewaye da gandun dajin Yankari na dauke da manoma da makiyaya, amma sama da karni daya babu mutane mazauna dajin. Amma, duk da haka, akwai shaidar wanzuwar bil adama a baya a cikin wurin shakatawar, wanda suka hada da tsoffin wuraren narkar ƙarfe ko makeru da koguna. Makerun sun lalace saboda shekaru aru-aru da aka yi ana damun yankin, kodayake a ƙarshen 1990s akwai sama da hamsin da suka tsira a yankin Delimiri da Ampara.<ref>{{Cite journal|url-status=208–209}}</ref> A cikin shekarar 1934, kwamitin yankin Arewa ta ba da shawara ga Majalisar Zartaswa don samar da wurin ajiyar dabbobi a [[Masarautar Bauchi]]. Alhaji Muhammadu Ngeleruma minista a tsohuwar ma'aikatar noma da albarkatun kasa ta arewacin Najeriya ya goyi bayan hakan. A daidai wannan lokacinda ya ga abun burgewa a wani ziyarar da ya kai a wani wurin ajiyar dabbobi na kasar Sudan yayin da yake tafiya zuwa gabashin Afirka. Da ya dawo, ya karfafa yunƙurin kafa wani abu makamancin haka a Najeriya.<ref name="ecoclub.com">[http://ecoclub.com/library/epapers/7.pdf Odunlami, Samuel Segun, An Assessment of the Ecotourism Potential of Yankari National Park, Nigeria. Ecoclub.com E-Paper Series, Nr. 7, April 2003]</ref> A shekarar 1956, gwamnatin Arewacin Najeriya ta amince da tsare-tsaren samar da yankin Kulawa da dabbobi karkashin kulawar gwamnati. An bayyana Yankari a matsayin wani yanki na kudancin jihar Bauchi a lokacin inda namun daji masu yawa ke wanzuwa kuma ana iya kare su. A shekarar 1957 aka samar da wurin ajiyar dabbobin kuma an kafa yankin a matsayin gandun daji na Hukumar Bauci. <ref name="ecoclub.com">[http://ecoclub.com/library/epapers/7.pdf Odunlami, Samuel Segun, An Assessment of the Ecotourism Potential of Yankari National Park, Nigeria. Ecoclub.com E-Paper Series, Nr. 7, April 2003]</ref> An fara buɗe Yankari ga jama'a a matsayin filin wasa ta farko a ranar 1 ga watan Disamban 1962. Tun a wancan lokaci gwamnatin jihar Arewa maso Gabas sannan daga bisani kuma gwamnatin jihar Bauchi suke kula da gandun daji na Yankari. Gwamnatin tarayyar Najeriya ce ke kula da dajin a yanzu, ta hannun hukumar kula da dajin. <ref>Ubaru, J.I (2000): Review of Illegal Activities in Yankari National Park (1991–1999). Unpublished.</ref> A shekarar 1991 ne dajin ta zama a hukumance Wurin Shakatawa ta Kasa (National Park) ta hanyar doka ta 36 na Gwamnatin Tarayya. <ref>Falade, G.O. (2000): Understanding Tourism in Nigeria JIS Printing</ref> A ƙarshen karni na 1900s sashin gudanarwa na wurin shakatawar ta fara aikin samar da wuraren adana kayan tarihi a cikin gandun shakatawar don ƙarfafa yawon shakatawa na gado. <ref>{{Cite journal|url-status=209}}</ref> == Ecotourism == [[File:Yankari_park.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Yankari_park.jpg/220px-Yankari_park.jpg|thumb| Barka da zuwa wurin shakatawa na Yankari]] Ƙungiyoyin muhalli da ƙungiyoyin agaji da dama na duniya sun fifita yawon buɗe ido ko yawon buɗe idanu a matsayin hanyar samun ci gaba mai dorewa. Tana haɓaka kiyaye halittu iri-iri ta hanyar kare yanayin muhalli da kuma kayan al'adu na gargajiya, flora da fauna a matsayin manyan abubuwan jan hankali. Dajin Yankari ta cika wadannan ka'idoji. A shekara ta 2000, dajin Yankari ta karbi bakuncin masu yawon bude idanu sama da mutum 20,000 daga kasashe sama da 100. Wannan ya sanya ta zama wurin yawon bude ido mafi shahara a Najeriya, kuma idan aka sarrafa ta yadda ya kamata, za ta iya zama wani muhimmin bangare na ci gaba da bunkasa harkokin yawon bude idanu a fadin Najeriya. <ref name="ecoclub.com">[http://ecoclub.com/library/epapers/7.pdf Odunlami, Samuel Segun, An Assessment of the Ecotourism Potential of Yankari National Park, Nigeria. Ecoclub.com E-Paper Series, Nr. 7, April 2003]</ref> Tana daya daga cikin yankunan kadan da suka rage a yammacin Afirka inda ake kiyaye namun daji a wuraren da suke zaune. == Yanayin kasa == Yankari National Park ta fada cikin yanayin kasa na kudancin Sudan Savannah. Ta ƙunshi ciyayi na savannah tare da ingantaccen nau'ika na itace. Hakanan yanki ne na tuddai masu hauhawa, galibi tsakanin mita 200m zuwa 400m. Tudun Kariyo shine mafi girma da mita 640. Ruwan sama na shekara-shekara a wurin shakatawa na tsakanin 900mm zuwa 1,000mm. Lokacin damina yna farawa daga Mayu zuwa Satumba. Yanayin zafi/sanyi na tsakanin 18C da 35C. A lokacin rani, iskan harmattan ke kadawa daga sahara, sau da yawa kan sanya sararin sama tayi kura da sanyin dare ya yi kasa da 12C. Lokacin mafi zafi yana faɗawa a watan Maris da Afrilu yayin da yanayin zafi ka iya tashi har sama da 40C da rana. A lokacin rani, namun daji mafi girma a wurin shakatawa sun dogara da kogin Gaji da magudanan ruwa don tsira. Wannan kogin shine kadai ruwan da ya raba dajin gida biyu. Marshall ya kiyasta yankin kwarin Rafin Gaji da giwaye dake amfani da shi a lokacin rani a kusan {{Convert|40|km2|mi2}}. <ref>Marshall, P.J. (1985): A new method of censusing, Elephants and hippopotamus on Yankari Game Reserve. Nigeria Field 50: 5-11</ref> Wannan yana karuwa tare da yiwuwar ganin giwaye a wannan lokacin na shekara. Babban kofar shiga dajin yana kauyen Mainamaji, kimanin kilomita 29&nbsp;km daga Dindima. Tana nan a yankin gundumar Duguri, Pali da Gwana a [[Ƙananan hukumomin Najeriya|karamar hukumar]] [[Alkaleri]], [[Bauchi (jiha)|jihar Bauchi]] . Wannan karamar hukumar tana da yawan jama'a 208,202 wadanda ke mamaye fadin fadin kasa {{Convert|7457.78|km2|mi2}} . == Duwatsu == Daukakin wurin shakatawar ya ta'allaka ne akan [[Harshen Karai-Karai|samuwar Karai-Karai]], na shekarun Tertiary, wanda ya ƙunshi sandstones, siltstones, kaolinites da kuma grits. A karkashin wannan akwai samuwar shekarun Cretaceous na Gombe, wanda suka hada da sandstones da siltstones, da kuma ironstones. Kogin Gaji, Yashi da Yuli suna cike da Alluvium na kwanan nan. Akwai ajiyar turbaya da ƙasan yumbu na alluvium a yankunan kogin suna faruwa a cikin kwarin kogin Gaji, Yashi da Yuli. Gabashin kwarin Gaji kilomita 5–7 ne&nbsp; a faɗin ƙasa mai yashi mara kyau wanda ke goyan bayan samuwar savanna shrub <ref>Ubaru, J.I (2000): Review of Illegal Activities in Yankari National Park (1991 – 1999)</ref> == Dabbobin daji == [[File:Yankari_Elephants.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Yankari_Elephants.jpg/220px-Yankari_Elephants.jpg|thumb| Giwayen daji na Afirka a dajin Yankari]] [[File:Water_buck_(Kobus_ellipsiprymnus)_-Yankari_game_reserve,_Bauchi_State_(1).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Water_buck_%28Kobus_ellipsiprymnus%29_-Yankari_game_reserve%2C_Bauchi_State_%281%29.jpg/220px-Water_buck_%28Kobus_ellipsiprymnus%29_-Yankari_game_reserve%2C_Bauchi_State_%281%29.jpg|thumb| Water Buck ( ''Kobus ellipsiprymnus'' ) -Yankari game Reserve, Bauchi State (1)]] Yankari National Park na da muhimmiyar mafaka ga nau'ikan namun daji masu shayarwa sama da 50 da suka hada da giwayen dazukan Afirka, birai na [[Gwaggon biri|olive]], biran patas, biran Tantalus, [[Gwamki|roan antelope]], hartebeest na yamma, zaki na Afirka ta yamma, [[Ɓauna|bijimi na Afirka]], waterbuck, bushbuck da hippopotamus. Zakuna na gab da bacewa. Zakuna 2 ne kawai suka rage a wurin shakatawa a shekarar 2011. Ana tunanin damisa sun dade da bacewa a dajin, amma a watan Afrilun 2017, an samu hoton wani namiji guda ɗaya a tarkon kyamarar WCS. Akwai kuma nau'in tsuntsaye sama da 350 da ake iya samu a wurin shakatawan. Daga cikin wadannan, 130 mazauna wurin ne, 50 kuma ‘yan ci-rani ne na Falasdinu, sauran kuma ‘yan ci-rani ne na Afirka da ke zuwa gida Najeriya. Waɗannan tsuntsayen sun haɗa da [[Wuyan barauka|s]][[saddle-billed stork]], t[[Helmeted guineafowl|guinea fowl]], [[African grey hornbill|grey hornbill]], da kuma [[cattle egret]]. <ref>Olokesusi, F. (1990): Assessment of the Yankari Game Reserve, Nigeria: Problems and Prospects. Butterworth Heineman Ltd., pp 153 – 155.</ref> A cikin 'yan shekarun nan, ba a sake ganin nau'in White-backed Vultures ba a cikin Yankari kuma ana tunanin jinsunansu sun kare a cikin gandun. Ana ganin Yankari a matsayin daya daga cikin yankuna da sukafi yawan giwaye a yammacin Afirka, wanda aka kiyasta sama da 300 a shekara ta 2005. Yawan giwaye ya zama matsala ga kauyukan da ke kewaye a wasu lokutan yayin da dabbobin ke shiga gonakin gida a lokacin damina. Giwayen sun kuma kakkarya itacen kuka da dama daga dajin. Tun daga shekara ta 2005, ana ɗaukar yankin da ake karewa azaman Sashin Kula da Zaki tare da dajin Kasa na Kainji . == Siffofi == Saboda ayyukan da ake yi a karkashin kasa, gandun dajin Yankari yana da maɓuɓɓugan ruwan dumi guda huɗu. An ba wa sansanin suna ne dangane da sanannen wuri wato, Wikki Spring, daga yaren Duguri na gida tare da "Wikki" ma'ana "ina kuke?" . Wikki Warm Spring shine rafi mafi girma kuma yana da faɗin mita 13.0 da zurfin mita 1.9. A kullum yana kwarara lita miliyan 21,000,000 na fili, ruwan magudanar ruwa zuwa kogin Gaji. <ref name="Nihotours 2000 pp 8-9">Nihotours (2000): A Bulletin of the National Institute for Hospitality and tourism Studies, Kano, Nigeria. Vol 1, no 1 pp 8-9.</ref> Ruwan rafin na da dumi na kimanin 31.1&nbsp;°C duk shekara a cikin dare da rana kuma an inganta shi don nishaɗi. Sauran maɓuɓɓugan ruwan masu dumi sun hada da Dimmil, Gwana, da kuma Mawulgo. Ruwa na biyar, Tungan Maliki, wanda shine kadai ruwa mai sanyi a wurin shakatawar. === Shaidar matsugunan mutane na farko === * '''Rijiyoyin Dukkey''' - rijiyoyi 139 tare da ramukan da suka haɗe wanda ke wakiltar ingantaccen tsarin ajiyar ruwa. <ref name="Nihotours 2000 pp 8-9">Nihotours (2000): A Bulletin of the National Institute for Hospitality and tourism Studies, Kano, Nigeria. Vol 1, no 1 pp 8-9.</ref> * '''Kogunan Marshall''' - kogon gidaje guda 59 da aka tona a cikin duwatsun sandstones, wanda PJ Marshall ya gano a shekarar 1980. Akwai zane-zane na dutse da ane a cikin siffar zigzag da madaidaiciyar layi. <ref name="Nihotours 2000 pp 8-9" /> * '''Dutsen Tunga''' - dutsen da ke da zane fiye da kogon Marshall. Rubuce-rubucen da ake karantawa sun shafi wani yanki a kan dutsen mai tsayin kusan mita 4m a cikin kogin Dwall. Ana iya ganin rubuce-rubucen. Duk da haka, ba a tantance shekarunsu da ma'anarsu ba <ref>YNP. (2000) A Handbill of the Yankari National Park, Nigeria.</ref> * '''Makeru/wurin sarrafa karafa''' - ayyukan narka baƙin ƙarfe na shau shau wanda ke da kusan murhun wuta na tsaye guda 60, waɗanda aka yi imanin su ne mafi girman masana'antar tarihi na wancan zamanin a Yankin Yammacin Afirka <ref name="Odunlami, S.S.S. 2000 pp 25">Odunlami, S.S.S. (2000): Parks: Vanguard of Ecotourism Promotion. The Host Magazine Vol 2, No 1 pp 25</ref> === Siffofin yanki === * '''Tsaunin Kalban''' - ma'ana "wuri mai lebur" tudun mai shafaffen sama yana ba masu yawon bude ido ikon kallon wurin shakatawa gaba daya * '''Tsaunin Kariyo''' - wanda ke kusa da kogon Marshal kyakkyawan filin kallo ne * '''Tsaunin Paliyaram''' – sanannen sansanin farauta ne, wanda yake da nisan 10&nbsp;km daga Wikki. * '''Kwazazzabon Tonglong''' - wani kwazazzabo ne mai ban sha'awa tare da tuddai masu alaƙa, buttes da tarkacensu na nan a yammacin wurin shakatawar. == Duba kuma == * [[Gidan dabbobi na Sumu|Sumu Wildlife Park]] == Manazarta == {{Reflist}}{{Commonscat|Yankari National Park}}{{Protected areas of Nigeria}}{{Authority control}} [[Category:Jihar Bauchi]] [[Category:Wuraren shakatawa a Najeriya]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] 8ugenqgi7afp2lxtgqhf1onysiipvo4 162140 162139 2022-07-28T09:44:31Z Uncle Bash007 9891 /* Tarihi */ wikitext text/x-wiki   '''Wurin Shakatawa na Yankari''' babban wurin shakatawa ne na namun daji dake kudu maso tsakiyar [[Bauchi (jiha)|jihar Bauchi]], a arewa maso gabashin [[Najeriya]]. Dajin ta mamaye fili kimanin {{Convert|2244|km2|mi2}} kuma ta kunshi maɓuɓɓugan ruwa masu dumi tare da halittu da dama, da kuma nau'ikan flora da fauna iri-iri. Zaman yankin a tsakiyar yankin Savanna na yammacin Afirka ya santa ta zamo wuri na musamman ga masu yawon bude idanu da masu bukatar hutu don kallon namun daji a asalin muhallinsu. An kirkiri '''Yankari''' a matsayin wurin ziyara don wasanni a shekarar 1956, amma daga baya aka mayar da ita filin shakatawa na kasa kuma mafi girma a Najeriya a shekarar 1991. Ita ce wuri mafi shahara ga masu yawon bude ido a Najeriya, don haka, tana taka muhimmiyar rawa wajen cigaba da bunkasa harkokin yawon bude ido da yawon shakatawa a Najeriya.<ref name="Odunlami, S.S.S. 2000 pp 25">Odunlami, S.S.S. (2000): Parks: Vanguard of Ecotourism Promotion. The Host Magazine Vol 2, No 1 pp 25</ref> Hakanan ta kasance ɗaya daga cikin shahararrun wurare na musamman a [[Afirka ta Yamma|Yammacin Afirka]].<ref>Olokesusi, F. (1990): Assessment of the Yankari Game Reserve, Nigeria: Problems and Prospects. Butterworth Heineman Ltd., pp 153–155</ref> == Tarihi == Budaddiyar kasa da kauyukan da ke kewaye da gandun dajin Yankari na dauke da manoma da makiyaya, amma sama da karni daya babu mutane mazauna dajin. Amma, duk da haka, akwai shaidar wanzuwar bil adama a baya a cikin wurin shakatawar, wanda suka hada da tsoffin wuraren narkar ƙarfe ko makeru da koguna. Makerun sun lalace saboda shekaru aru-aru da aka yi ana damun yankin, kodayake a ƙarshen 1990s akwai sama da hamsin da suka tsira a yankin Delimiri da Ampara.<ref>{{Cite journal|url-status=208–209}}</ref> A cikin shekarar 1934, kwamitin yankin Arewa ta ba da shawara ga Majalisar Zartaswa don samar da wurin ajiyar dabbobi a [[Masarautar Bauchi]]. Alhaji Muhammadu Ngeleruma minista a tsohuwar ma'aikatar noma da albarkatun kasa ta arewacin Najeriya ya goyi bayan hakan. A daidai wannan lokacinda ya ga abun burgewa a wani ziyarar da ya kai a wani wurin ajiyar dabbobi na kasar Sudan yayin da yake tafiya zuwa gabashin Afirka. Da ya dawo, ya karfafa yunƙurin kafa wani abu makamancin haka a Najeriya.<ref name="ecoclub.com">[http://ecoclub.com/library/epapers/7.pdf Odunlami, Samuel Segun, An Assessment of the Ecotourism Potential of Yankari National Park, Nigeria. Ecoclub.com E-Paper Series, Nr. 7, April 2003]</ref><ref>"Yankari Game Reserve". ''nigeria.wcs.org''. Retrieved 2022-02-09.</ref> A shekarar 1956, gwamnatin Arewacin Najeriya ta amince da tsare-tsaren samar da yankin Kulawa da dabbobi karkashin kulawar gwamnati. An bayyana Yankari a matsayin wani yanki na kudancin jihar Bauchi a lokacin inda namun daji masu yawa ke wanzuwa kuma ana iya kare su. A shekarar 1957 aka samar da wurin ajiyar dabbobin kuma an kafa yankin a matsayin gandun daji na Hukumar Bauci. <ref name="ecoclub.com">[http://ecoclub.com/library/epapers/7.pdf Odunlami, Samuel Segun, An Assessment of the Ecotourism Potential of Yankari National Park, Nigeria. Ecoclub.com E-Paper Series, Nr. 7, April 2003]</ref> An fara buɗe Yankari ga jama'a a matsayin filin wasa ta farko a ranar 1 ga watan Disamban 1962. Tun a wancan lokaci gwamnatin jihar Arewa maso Gabas sannan daga bisani kuma gwamnatin jihar Bauchi suke kula da gandun daji na Yankari. Gwamnatin tarayyar Najeriya ce ke kula da dajin a yanzu, ta hannun hukumar kula da dajin. <ref>Ubaru, J.I (2000): Review of Illegal Activities in Yankari National Park (1991–1999). Unpublished.</ref> A shekarar 1991 ne dajin ta zama a hukumance Wurin Shakatawa ta Kasa (National Park) ta hanyar doka ta 36 na Gwamnatin Tarayya. <ref>Falade, G.O. (2000): Understanding Tourism in Nigeria JIS Printing</ref> A ƙarshen karni na 1900s sashin gudanarwa na wurin shakatawar ta fara aikin samar da wuraren adana kayan tarihi a cikin gandun shakatawar don ƙarfafa yawon shakatawa na gado. <ref>{{Cite journal|url-status=209}}</ref> == Ecotourism == [[File:Yankari_park.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Yankari_park.jpg/220px-Yankari_park.jpg|thumb| Barka da zuwa wurin shakatawa na Yankari]] Ƙungiyoyin muhalli da ƙungiyoyin agaji da dama na duniya sun fifita yawon buɗe ido ko yawon buɗe idanu a matsayin hanyar samun ci gaba mai dorewa. Tana haɓaka kiyaye halittu iri-iri ta hanyar kare yanayin muhalli da kuma kayan al'adu na gargajiya, flora da fauna a matsayin manyan abubuwan jan hankali. Dajin Yankari ta cika wadannan ka'idoji. A shekara ta 2000, dajin Yankari ta karbi bakuncin masu yawon bude idanu sama da mutum 20,000 daga kasashe sama da 100. Wannan ya sanya ta zama wurin yawon bude ido mafi shahara a Najeriya, kuma idan aka sarrafa ta yadda ya kamata, za ta iya zama wani muhimmin bangare na ci gaba da bunkasa harkokin yawon bude idanu a fadin Najeriya. <ref name="ecoclub.com">[http://ecoclub.com/library/epapers/7.pdf Odunlami, Samuel Segun, An Assessment of the Ecotourism Potential of Yankari National Park, Nigeria. Ecoclub.com E-Paper Series, Nr. 7, April 2003]</ref> Tana daya daga cikin yankunan kadan da suka rage a yammacin Afirka inda ake kiyaye namun daji a wuraren da suke zaune. == Yanayin kasa == Yankari National Park ta fada cikin yanayin kasa na kudancin Sudan Savannah. Ta ƙunshi ciyayi na savannah tare da ingantaccen nau'ika na itace. Hakanan yanki ne na tuddai masu hauhawa, galibi tsakanin mita 200m zuwa 400m. Tudun Kariyo shine mafi girma da mita 640. Ruwan sama na shekara-shekara a wurin shakatawa na tsakanin 900mm zuwa 1,000mm. Lokacin damina yna farawa daga Mayu zuwa Satumba. Yanayin zafi/sanyi na tsakanin 18C da 35C. A lokacin rani, iskan harmattan ke kadawa daga sahara, sau da yawa kan sanya sararin sama tayi kura da sanyin dare ya yi kasa da 12C. Lokacin mafi zafi yana faɗawa a watan Maris da Afrilu yayin da yanayin zafi ka iya tashi har sama da 40C da rana. A lokacin rani, namun daji mafi girma a wurin shakatawa sun dogara da kogin Gaji da magudanan ruwa don tsira. Wannan kogin shine kadai ruwan da ya raba dajin gida biyu. Marshall ya kiyasta yankin kwarin Rafin Gaji da giwaye dake amfani da shi a lokacin rani a kusan {{Convert|40|km2|mi2}}. <ref>Marshall, P.J. (1985): A new method of censusing, Elephants and hippopotamus on Yankari Game Reserve. Nigeria Field 50: 5-11</ref> Wannan yana karuwa tare da yiwuwar ganin giwaye a wannan lokacin na shekara. Babban kofar shiga dajin yana kauyen Mainamaji, kimanin kilomita 29&nbsp;km daga Dindima. Tana nan a yankin gundumar Duguri, Pali da Gwana a [[Ƙananan hukumomin Najeriya|karamar hukumar]] [[Alkaleri]], [[Bauchi (jiha)|jihar Bauchi]] . Wannan karamar hukumar tana da yawan jama'a 208,202 wadanda ke mamaye fadin fadin kasa {{Convert|7457.78|km2|mi2}} . == Duwatsu == Daukakin wurin shakatawar ya ta'allaka ne akan [[Harshen Karai-Karai|samuwar Karai-Karai]], na shekarun Tertiary, wanda ya ƙunshi sandstones, siltstones, kaolinites da kuma grits. A karkashin wannan akwai samuwar shekarun Cretaceous na Gombe, wanda suka hada da sandstones da siltstones, da kuma ironstones. Kogin Gaji, Yashi da Yuli suna cike da Alluvium na kwanan nan. Akwai ajiyar turbaya da ƙasan yumbu na alluvium a yankunan kogin suna faruwa a cikin kwarin kogin Gaji, Yashi da Yuli. Gabashin kwarin Gaji kilomita 5–7 ne&nbsp; a faɗin ƙasa mai yashi mara kyau wanda ke goyan bayan samuwar savanna shrub <ref>Ubaru, J.I (2000): Review of Illegal Activities in Yankari National Park (1991 – 1999)</ref> == Dabbobin daji == [[File:Yankari_Elephants.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Yankari_Elephants.jpg/220px-Yankari_Elephants.jpg|thumb| Giwayen daji na Afirka a dajin Yankari]] [[File:Water_buck_(Kobus_ellipsiprymnus)_-Yankari_game_reserve,_Bauchi_State_(1).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Water_buck_%28Kobus_ellipsiprymnus%29_-Yankari_game_reserve%2C_Bauchi_State_%281%29.jpg/220px-Water_buck_%28Kobus_ellipsiprymnus%29_-Yankari_game_reserve%2C_Bauchi_State_%281%29.jpg|thumb| Water Buck ( ''Kobus ellipsiprymnus'' ) -Yankari game Reserve, Bauchi State (1)]] Yankari National Park na da muhimmiyar mafaka ga nau'ikan namun daji masu shayarwa sama da 50 da suka hada da giwayen dazukan Afirka, birai na [[Gwaggon biri|olive]], biran patas, biran Tantalus, [[Gwamki|roan antelope]], hartebeest na yamma, zaki na Afirka ta yamma, [[Ɓauna|bijimi na Afirka]], waterbuck, bushbuck da hippopotamus. Zakuna na gab da bacewa. Zakuna 2 ne kawai suka rage a wurin shakatawa a shekarar 2011. Ana tunanin damisa sun dade da bacewa a dajin, amma a watan Afrilun 2017, an samu hoton wani namiji guda ɗaya a tarkon kyamarar WCS. Akwai kuma nau'in tsuntsaye sama da 350 da ake iya samu a wurin shakatawan. Daga cikin wadannan, 130 mazauna wurin ne, 50 kuma ‘yan ci-rani ne na Falasdinu, sauran kuma ‘yan ci-rani ne na Afirka da ke zuwa gida Najeriya. Waɗannan tsuntsayen sun haɗa da [[Wuyan barauka|s]][[saddle-billed stork]], t[[Helmeted guineafowl|guinea fowl]], [[African grey hornbill|grey hornbill]], da kuma [[cattle egret]]. <ref>Olokesusi, F. (1990): Assessment of the Yankari Game Reserve, Nigeria: Problems and Prospects. Butterworth Heineman Ltd., pp 153 – 155.</ref> A cikin 'yan shekarun nan, ba a sake ganin nau'in White-backed Vultures ba a cikin Yankari kuma ana tunanin jinsunansu sun kare a cikin gandun. Ana ganin Yankari a matsayin daya daga cikin yankuna da sukafi yawan giwaye a yammacin Afirka, wanda aka kiyasta sama da 300 a shekara ta 2005. Yawan giwaye ya zama matsala ga kauyukan da ke kewaye a wasu lokutan yayin da dabbobin ke shiga gonakin gida a lokacin damina. Giwayen sun kuma kakkarya itacen kuka da dama daga dajin. Tun daga shekara ta 2005, ana ɗaukar yankin da ake karewa azaman Sashin Kula da Zaki tare da dajin Kasa na Kainji . == Siffofi == Saboda ayyukan da ake yi a karkashin kasa, gandun dajin Yankari yana da maɓuɓɓugan ruwan dumi guda huɗu. An ba wa sansanin suna ne dangane da sanannen wuri wato, Wikki Spring, daga yaren Duguri na gida tare da "Wikki" ma'ana "ina kuke?" . Wikki Warm Spring shine rafi mafi girma kuma yana da faɗin mita 13.0 da zurfin mita 1.9. A kullum yana kwarara lita miliyan 21,000,000 na fili, ruwan magudanar ruwa zuwa kogin Gaji. <ref name="Nihotours 2000 pp 8-9">Nihotours (2000): A Bulletin of the National Institute for Hospitality and tourism Studies, Kano, Nigeria. Vol 1, no 1 pp 8-9.</ref> Ruwan rafin na da dumi na kimanin 31.1&nbsp;°C duk shekara a cikin dare da rana kuma an inganta shi don nishaɗi. Sauran maɓuɓɓugan ruwan masu dumi sun hada da Dimmil, Gwana, da kuma Mawulgo. Ruwa na biyar, Tungan Maliki, wanda shine kadai ruwa mai sanyi a wurin shakatawar. === Shaidar matsugunan mutane na farko === * '''Rijiyoyin Dukkey''' - rijiyoyi 139 tare da ramukan da suka haɗe wanda ke wakiltar ingantaccen tsarin ajiyar ruwa. <ref name="Nihotours 2000 pp 8-9">Nihotours (2000): A Bulletin of the National Institute for Hospitality and tourism Studies, Kano, Nigeria. Vol 1, no 1 pp 8-9.</ref> * '''Kogunan Marshall''' - kogon gidaje guda 59 da aka tona a cikin duwatsun sandstones, wanda PJ Marshall ya gano a shekarar 1980. Akwai zane-zane na dutse da ane a cikin siffar zigzag da madaidaiciyar layi. <ref name="Nihotours 2000 pp 8-9" /> * '''Dutsen Tunga''' - dutsen da ke da zane fiye da kogon Marshall. Rubuce-rubucen da ake karantawa sun shafi wani yanki a kan dutsen mai tsayin kusan mita 4m a cikin kogin Dwall. Ana iya ganin rubuce-rubucen. Duk da haka, ba a tantance shekarunsu da ma'anarsu ba <ref>YNP. (2000) A Handbill of the Yankari National Park, Nigeria.</ref> * '''Makeru/wurin sarrafa karafa''' - ayyukan narka baƙin ƙarfe na shau shau wanda ke da kusan murhun wuta na tsaye guda 60, waɗanda aka yi imanin su ne mafi girman masana'antar tarihi na wancan zamanin a Yankin Yammacin Afirka <ref name="Odunlami, S.S.S. 2000 pp 25">Odunlami, S.S.S. (2000): Parks: Vanguard of Ecotourism Promotion. The Host Magazine Vol 2, No 1 pp 25</ref> === Siffofin yanki === * '''Tsaunin Kalban''' - ma'ana "wuri mai lebur" tudun mai shafaffen sama yana ba masu yawon bude ido ikon kallon wurin shakatawa gaba daya * '''Tsaunin Kariyo''' - wanda ke kusa da kogon Marshal kyakkyawan filin kallo ne * '''Tsaunin Paliyaram''' – sanannen sansanin farauta ne, wanda yake da nisan 10&nbsp;km daga Wikki. * '''Kwazazzabon Tonglong''' - wani kwazazzabo ne mai ban sha'awa tare da tuddai masu alaƙa, buttes da tarkacensu na nan a yammacin wurin shakatawar. == Duba kuma == * [[Gidan dabbobi na Sumu|Sumu Wildlife Park]] == Manazarta == {{Reflist}}{{Commonscat|Yankari National Park}}{{Protected areas of Nigeria}}{{Authority control}} [[Category:Jihar Bauchi]] [[Category:Wuraren shakatawa a Najeriya]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] 310wpa2l71bb7kl0bz5bo161ycz96vb 162141 162140 2022-07-28T09:45:19Z Uncle Bash007 9891 /* Tarihi */ wikitext text/x-wiki   '''Wurin Shakatawa na Yankari''' babban wurin shakatawa ne na namun daji dake kudu maso tsakiyar [[Bauchi (jiha)|jihar Bauchi]], a arewa maso gabashin [[Najeriya]]. Dajin ta mamaye fili kimanin {{Convert|2244|km2|mi2}} kuma ta kunshi maɓuɓɓugan ruwa masu dumi tare da halittu da dama, da kuma nau'ikan flora da fauna iri-iri. Zaman yankin a tsakiyar yankin Savanna na yammacin Afirka ya santa ta zamo wuri na musamman ga masu yawon bude idanu da masu bukatar hutu don kallon namun daji a asalin muhallinsu. An kirkiri '''Yankari''' a matsayin wurin ziyara don wasanni a shekarar 1956, amma daga baya aka mayar da ita filin shakatawa na kasa kuma mafi girma a Najeriya a shekarar 1991. Ita ce wuri mafi shahara ga masu yawon bude ido a Najeriya, don haka, tana taka muhimmiyar rawa wajen cigaba da bunkasa harkokin yawon bude ido da yawon shakatawa a Najeriya.<ref name="Odunlami, S.S.S. 2000 pp 25">Odunlami, S.S.S. (2000): Parks: Vanguard of Ecotourism Promotion. The Host Magazine Vol 2, No 1 pp 25</ref> Hakanan ta kasance ɗaya daga cikin shahararrun wurare na musamman a [[Afirka ta Yamma|Yammacin Afirka]].<ref>Olokesusi, F. (1990): Assessment of the Yankari Game Reserve, Nigeria: Problems and Prospects. Butterworth Heineman Ltd., pp 153–155</ref> == Tarihi == Budaddiyar kasa da kauyukan da ke kewaye da gandun dajin Yankari na dauke da manoma da makiyaya, amma sama da karni daya babu mutane mazauna dajin. Amma, duk da haka, akwai shaidar wanzuwar bil adama a baya a cikin wurin shakatawar, wanda suka hada da tsoffin wuraren narkar ƙarfe ko makeru da koguna. Makerun sun lalace saboda shekaru aru-aru da aka yi ana damun yankin, kodayake a ƙarshen 1990s akwai sama da hamsin da suka tsira a yankin Delimiri da Ampara.<ref>{{Cite journal|url-status=208–209}}</ref> A cikin shekarar 1934, kwamitin yankin Arewa ta ba da shawara ga Majalisar Zartaswa don samar da wurin ajiyar dabbobi a [[Masarautar Bauchi]]. Alhaji Muhammadu Ngeleruma minista a tsohuwar ma'aikatar noma da albarkatun kasa ta arewacin Najeriya ya goyi bayan hakan. A daidai wannan lokacinda ya ga abun burgewa a wani ziyarar da ya kai a wani wurin ajiyar dabbobi na kasar Sudan yayin da yake tafiya zuwa gabashin Afirka. Da ya dawo, ya karfafa yunƙurin kafa wani abu makamancin haka a Najeriya.<ref name="ecoclub.com">[http://ecoclub.com/library/epapers/7.pdf Odunlami, Samuel Segun, An Assessment of the Ecotourism Potential of Yankari National Park, Nigeria. Ecoclub.com E-Paper Series, Nr. 7, April 2003]</ref><ref>"Yankari Game Reserve". ''nigeria.wcs.org''. Retrieved 2022-02-09.</ref> A shekarar 1956, gwamnatin Arewacin Najeriya ta amince da tsare-tsaren samar da yankin Kulawa da dabbobi karkashin kulawar gwamnati. An bayyana Yankari a matsayin wani yanki na kudancin jihar Bauchi a lokacin inda namun daji masu yawa ke wanzuwa kuma ana iya kare su. A shekarar 1957 aka samar da wurin ajiyar dabbobin kuma an kafa yankin a matsayin gandun daji na Hukumar Bauci.<ref name="ecoclub.com">[http://ecoclub.com/library/epapers/7.pdf Odunlami, Samuel Segun, An Assessment of the Ecotourism Potential of Yankari National Park, Nigeria. Ecoclub.com E-Paper Series, Nr. 7, April 2003]</ref> An fara buɗe Yankari ga jama'a a matsayin filin wasa ta farko a ranar 1 ga watan Disamban 1962. Tun a wancan lokaci gwamnatin jihar Arewa maso Gabas sannan daga bisani kuma gwamnatin jihar Bauchi suke kula da gandun daji na Yankari. Gwamnatin tarayyar Najeriya ce ke kula da dajin a yanzu, ta hannun hukumar kula da dajin.<ref>Ubaru, J.I (2000): Review of Illegal Activities in Yankari National Park (1991–1999). Unpublished.</ref> A shekarar 1991 ne dajin ta zama a hukumance Wurin Shakatawa ta Kasa (National Park) ta hanyar doka ta 36 na Gwamnatin Tarayya.<ref>Falade, G.O. (2000): Understanding Tourism in Nigeria JIS Printing</ref> A ƙarshen karni na 1900s sashin gudanarwa na wurin shakatawar ta fara aikin samar da wuraren adana kayan tarihi a cikin gandun shakatawar don ƙarfafa yawon shakatawa na gado.<ref>{{Cite journal|url-status=209}}</ref> == Ecotourism == [[File:Yankari_park.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Yankari_park.jpg/220px-Yankari_park.jpg|thumb| Barka da zuwa wurin shakatawa na Yankari]] Ƙungiyoyin muhalli da ƙungiyoyin agaji da dama na duniya sun fifita yawon buɗe ido ko yawon buɗe idanu a matsayin hanyar samun ci gaba mai dorewa. Tana haɓaka kiyaye halittu iri-iri ta hanyar kare yanayin muhalli da kuma kayan al'adu na gargajiya, flora da fauna a matsayin manyan abubuwan jan hankali. Dajin Yankari ta cika wadannan ka'idoji. A shekara ta 2000, dajin Yankari ta karbi bakuncin masu yawon bude idanu sama da mutum 20,000 daga kasashe sama da 100. Wannan ya sanya ta zama wurin yawon bude ido mafi shahara a Najeriya, kuma idan aka sarrafa ta yadda ya kamata, za ta iya zama wani muhimmin bangare na ci gaba da bunkasa harkokin yawon bude idanu a fadin Najeriya. <ref name="ecoclub.com">[http://ecoclub.com/library/epapers/7.pdf Odunlami, Samuel Segun, An Assessment of the Ecotourism Potential of Yankari National Park, Nigeria. Ecoclub.com E-Paper Series, Nr. 7, April 2003]</ref> Tana daya daga cikin yankunan kadan da suka rage a yammacin Afirka inda ake kiyaye namun daji a wuraren da suke zaune. == Yanayin kasa == Yankari National Park ta fada cikin yanayin kasa na kudancin Sudan Savannah. Ta ƙunshi ciyayi na savannah tare da ingantaccen nau'ika na itace. Hakanan yanki ne na tuddai masu hauhawa, galibi tsakanin mita 200m zuwa 400m. Tudun Kariyo shine mafi girma da mita 640. Ruwan sama na shekara-shekara a wurin shakatawa na tsakanin 900mm zuwa 1,000mm. Lokacin damina yna farawa daga Mayu zuwa Satumba. Yanayin zafi/sanyi na tsakanin 18C da 35C. A lokacin rani, iskan harmattan ke kadawa daga sahara, sau da yawa kan sanya sararin sama tayi kura da sanyin dare ya yi kasa da 12C. Lokacin mafi zafi yana faɗawa a watan Maris da Afrilu yayin da yanayin zafi ka iya tashi har sama da 40C da rana. A lokacin rani, namun daji mafi girma a wurin shakatawa sun dogara da kogin Gaji da magudanan ruwa don tsira. Wannan kogin shine kadai ruwan da ya raba dajin gida biyu. Marshall ya kiyasta yankin kwarin Rafin Gaji da giwaye dake amfani da shi a lokacin rani a kusan {{Convert|40|km2|mi2}}. <ref>Marshall, P.J. (1985): A new method of censusing, Elephants and hippopotamus on Yankari Game Reserve. Nigeria Field 50: 5-11</ref> Wannan yana karuwa tare da yiwuwar ganin giwaye a wannan lokacin na shekara. Babban kofar shiga dajin yana kauyen Mainamaji, kimanin kilomita 29&nbsp;km daga Dindima. Tana nan a yankin gundumar Duguri, Pali da Gwana a [[Ƙananan hukumomin Najeriya|karamar hukumar]] [[Alkaleri]], [[Bauchi (jiha)|jihar Bauchi]] . Wannan karamar hukumar tana da yawan jama'a 208,202 wadanda ke mamaye fadin fadin kasa {{Convert|7457.78|km2|mi2}} . == Duwatsu == Daukakin wurin shakatawar ya ta'allaka ne akan [[Harshen Karai-Karai|samuwar Karai-Karai]], na shekarun Tertiary, wanda ya ƙunshi sandstones, siltstones, kaolinites da kuma grits. A karkashin wannan akwai samuwar shekarun Cretaceous na Gombe, wanda suka hada da sandstones da siltstones, da kuma ironstones. Kogin Gaji, Yashi da Yuli suna cike da Alluvium na kwanan nan. Akwai ajiyar turbaya da ƙasan yumbu na alluvium a yankunan kogin suna faruwa a cikin kwarin kogin Gaji, Yashi da Yuli. Gabashin kwarin Gaji kilomita 5–7 ne&nbsp; a faɗin ƙasa mai yashi mara kyau wanda ke goyan bayan samuwar savanna shrub <ref>Ubaru, J.I (2000): Review of Illegal Activities in Yankari National Park (1991 – 1999)</ref> == Dabbobin daji == [[File:Yankari_Elephants.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Yankari_Elephants.jpg/220px-Yankari_Elephants.jpg|thumb| Giwayen daji na Afirka a dajin Yankari]] [[File:Water_buck_(Kobus_ellipsiprymnus)_-Yankari_game_reserve,_Bauchi_State_(1).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Water_buck_%28Kobus_ellipsiprymnus%29_-Yankari_game_reserve%2C_Bauchi_State_%281%29.jpg/220px-Water_buck_%28Kobus_ellipsiprymnus%29_-Yankari_game_reserve%2C_Bauchi_State_%281%29.jpg|thumb| Water Buck ( ''Kobus ellipsiprymnus'' ) -Yankari game Reserve, Bauchi State (1)]] Yankari National Park na da muhimmiyar mafaka ga nau'ikan namun daji masu shayarwa sama da 50 da suka hada da giwayen dazukan Afirka, birai na [[Gwaggon biri|olive]], biran patas, biran Tantalus, [[Gwamki|roan antelope]], hartebeest na yamma, zaki na Afirka ta yamma, [[Ɓauna|bijimi na Afirka]], waterbuck, bushbuck da hippopotamus. Zakuna na gab da bacewa. Zakuna 2 ne kawai suka rage a wurin shakatawa a shekarar 2011. Ana tunanin damisa sun dade da bacewa a dajin, amma a watan Afrilun 2017, an samu hoton wani namiji guda ɗaya a tarkon kyamarar WCS. Akwai kuma nau'in tsuntsaye sama da 350 da ake iya samu a wurin shakatawan. Daga cikin wadannan, 130 mazauna wurin ne, 50 kuma ‘yan ci-rani ne na Falasdinu, sauran kuma ‘yan ci-rani ne na Afirka da ke zuwa gida Najeriya. Waɗannan tsuntsayen sun haɗa da [[Wuyan barauka|s]][[saddle-billed stork]], t[[Helmeted guineafowl|guinea fowl]], [[African grey hornbill|grey hornbill]], da kuma [[cattle egret]]. <ref>Olokesusi, F. (1990): Assessment of the Yankari Game Reserve, Nigeria: Problems and Prospects. Butterworth Heineman Ltd., pp 153 – 155.</ref> A cikin 'yan shekarun nan, ba a sake ganin nau'in White-backed Vultures ba a cikin Yankari kuma ana tunanin jinsunansu sun kare a cikin gandun. Ana ganin Yankari a matsayin daya daga cikin yankuna da sukafi yawan giwaye a yammacin Afirka, wanda aka kiyasta sama da 300 a shekara ta 2005. Yawan giwaye ya zama matsala ga kauyukan da ke kewaye a wasu lokutan yayin da dabbobin ke shiga gonakin gida a lokacin damina. Giwayen sun kuma kakkarya itacen kuka da dama daga dajin. Tun daga shekara ta 2005, ana ɗaukar yankin da ake karewa azaman Sashin Kula da Zaki tare da dajin Kasa na Kainji . == Siffofi == Saboda ayyukan da ake yi a karkashin kasa, gandun dajin Yankari yana da maɓuɓɓugan ruwan dumi guda huɗu. An ba wa sansanin suna ne dangane da sanannen wuri wato, Wikki Spring, daga yaren Duguri na gida tare da "Wikki" ma'ana "ina kuke?" . Wikki Warm Spring shine rafi mafi girma kuma yana da faɗin mita 13.0 da zurfin mita 1.9. A kullum yana kwarara lita miliyan 21,000,000 na fili, ruwan magudanar ruwa zuwa kogin Gaji. <ref name="Nihotours 2000 pp 8-9">Nihotours (2000): A Bulletin of the National Institute for Hospitality and tourism Studies, Kano, Nigeria. Vol 1, no 1 pp 8-9.</ref> Ruwan rafin na da dumi na kimanin 31.1&nbsp;°C duk shekara a cikin dare da rana kuma an inganta shi don nishaɗi. Sauran maɓuɓɓugan ruwan masu dumi sun hada da Dimmil, Gwana, da kuma Mawulgo. Ruwa na biyar, Tungan Maliki, wanda shine kadai ruwa mai sanyi a wurin shakatawar. === Shaidar matsugunan mutane na farko === * '''Rijiyoyin Dukkey''' - rijiyoyi 139 tare da ramukan da suka haɗe wanda ke wakiltar ingantaccen tsarin ajiyar ruwa. <ref name="Nihotours 2000 pp 8-9">Nihotours (2000): A Bulletin of the National Institute for Hospitality and tourism Studies, Kano, Nigeria. Vol 1, no 1 pp 8-9.</ref> * '''Kogunan Marshall''' - kogon gidaje guda 59 da aka tona a cikin duwatsun sandstones, wanda PJ Marshall ya gano a shekarar 1980. Akwai zane-zane na dutse da ane a cikin siffar zigzag da madaidaiciyar layi. <ref name="Nihotours 2000 pp 8-9" /> * '''Dutsen Tunga''' - dutsen da ke da zane fiye da kogon Marshall. Rubuce-rubucen da ake karantawa sun shafi wani yanki a kan dutsen mai tsayin kusan mita 4m a cikin kogin Dwall. Ana iya ganin rubuce-rubucen. Duk da haka, ba a tantance shekarunsu da ma'anarsu ba <ref>YNP. (2000) A Handbill of the Yankari National Park, Nigeria.</ref> * '''Makeru/wurin sarrafa karafa''' - ayyukan narka baƙin ƙarfe na shau shau wanda ke da kusan murhun wuta na tsaye guda 60, waɗanda aka yi imanin su ne mafi girman masana'antar tarihi na wancan zamanin a Yankin Yammacin Afirka <ref name="Odunlami, S.S.S. 2000 pp 25">Odunlami, S.S.S. (2000): Parks: Vanguard of Ecotourism Promotion. The Host Magazine Vol 2, No 1 pp 25</ref> === Siffofin yanki === * '''Tsaunin Kalban''' - ma'ana "wuri mai lebur" tudun mai shafaffen sama yana ba masu yawon bude ido ikon kallon wurin shakatawa gaba daya * '''Tsaunin Kariyo''' - wanda ke kusa da kogon Marshal kyakkyawan filin kallo ne * '''Tsaunin Paliyaram''' – sanannen sansanin farauta ne, wanda yake da nisan 10&nbsp;km daga Wikki. * '''Kwazazzabon Tonglong''' - wani kwazazzabo ne mai ban sha'awa tare da tuddai masu alaƙa, buttes da tarkacensu na nan a yammacin wurin shakatawar. == Duba kuma == * [[Gidan dabbobi na Sumu|Sumu Wildlife Park]] == Manazarta == {{Reflist}}{{Commonscat|Yankari National Park}}{{Protected areas of Nigeria}}{{Authority control}} [[Category:Jihar Bauchi]] [[Category:Wuraren shakatawa a Najeriya]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] 96yq1ah2vj4ow41ik6ovb0ki3yy161s 162143 162141 2022-07-28T09:45:40Z Uncle Bash007 9891 /* Ecotourism */ wikitext text/x-wiki   '''Wurin Shakatawa na Yankari''' babban wurin shakatawa ne na namun daji dake kudu maso tsakiyar [[Bauchi (jiha)|jihar Bauchi]], a arewa maso gabashin [[Najeriya]]. Dajin ta mamaye fili kimanin {{Convert|2244|km2|mi2}} kuma ta kunshi maɓuɓɓugan ruwa masu dumi tare da halittu da dama, da kuma nau'ikan flora da fauna iri-iri. Zaman yankin a tsakiyar yankin Savanna na yammacin Afirka ya santa ta zamo wuri na musamman ga masu yawon bude idanu da masu bukatar hutu don kallon namun daji a asalin muhallinsu. An kirkiri '''Yankari''' a matsayin wurin ziyara don wasanni a shekarar 1956, amma daga baya aka mayar da ita filin shakatawa na kasa kuma mafi girma a Najeriya a shekarar 1991. Ita ce wuri mafi shahara ga masu yawon bude ido a Najeriya, don haka, tana taka muhimmiyar rawa wajen cigaba da bunkasa harkokin yawon bude ido da yawon shakatawa a Najeriya.<ref name="Odunlami, S.S.S. 2000 pp 25">Odunlami, S.S.S. (2000): Parks: Vanguard of Ecotourism Promotion. The Host Magazine Vol 2, No 1 pp 25</ref> Hakanan ta kasance ɗaya daga cikin shahararrun wurare na musamman a [[Afirka ta Yamma|Yammacin Afirka]].<ref>Olokesusi, F. (1990): Assessment of the Yankari Game Reserve, Nigeria: Problems and Prospects. Butterworth Heineman Ltd., pp 153–155</ref> == Tarihi == Budaddiyar kasa da kauyukan da ke kewaye da gandun dajin Yankari na dauke da manoma da makiyaya, amma sama da karni daya babu mutane mazauna dajin. Amma, duk da haka, akwai shaidar wanzuwar bil adama a baya a cikin wurin shakatawar, wanda suka hada da tsoffin wuraren narkar ƙarfe ko makeru da koguna. Makerun sun lalace saboda shekaru aru-aru da aka yi ana damun yankin, kodayake a ƙarshen 1990s akwai sama da hamsin da suka tsira a yankin Delimiri da Ampara.<ref>{{Cite journal|url-status=208–209}}</ref> A cikin shekarar 1934, kwamitin yankin Arewa ta ba da shawara ga Majalisar Zartaswa don samar da wurin ajiyar dabbobi a [[Masarautar Bauchi]]. Alhaji Muhammadu Ngeleruma minista a tsohuwar ma'aikatar noma da albarkatun kasa ta arewacin Najeriya ya goyi bayan hakan. A daidai wannan lokacinda ya ga abun burgewa a wani ziyarar da ya kai a wani wurin ajiyar dabbobi na kasar Sudan yayin da yake tafiya zuwa gabashin Afirka. Da ya dawo, ya karfafa yunƙurin kafa wani abu makamancin haka a Najeriya.<ref name="ecoclub.com">[http://ecoclub.com/library/epapers/7.pdf Odunlami, Samuel Segun, An Assessment of the Ecotourism Potential of Yankari National Park, Nigeria. Ecoclub.com E-Paper Series, Nr. 7, April 2003]</ref><ref>"Yankari Game Reserve". ''nigeria.wcs.org''. Retrieved 2022-02-09.</ref> A shekarar 1956, gwamnatin Arewacin Najeriya ta amince da tsare-tsaren samar da yankin Kulawa da dabbobi karkashin kulawar gwamnati. An bayyana Yankari a matsayin wani yanki na kudancin jihar Bauchi a lokacin inda namun daji masu yawa ke wanzuwa kuma ana iya kare su. A shekarar 1957 aka samar da wurin ajiyar dabbobin kuma an kafa yankin a matsayin gandun daji na Hukumar Bauci.<ref name="ecoclub.com">[http://ecoclub.com/library/epapers/7.pdf Odunlami, Samuel Segun, An Assessment of the Ecotourism Potential of Yankari National Park, Nigeria. Ecoclub.com E-Paper Series, Nr. 7, April 2003]</ref> An fara buɗe Yankari ga jama'a a matsayin filin wasa ta farko a ranar 1 ga watan Disamban 1962. Tun a wancan lokaci gwamnatin jihar Arewa maso Gabas sannan daga bisani kuma gwamnatin jihar Bauchi suke kula da gandun daji na Yankari. Gwamnatin tarayyar Najeriya ce ke kula da dajin a yanzu, ta hannun hukumar kula da dajin.<ref>Ubaru, J.I (2000): Review of Illegal Activities in Yankari National Park (1991–1999). Unpublished.</ref> A shekarar 1991 ne dajin ta zama a hukumance Wurin Shakatawa ta Kasa (National Park) ta hanyar doka ta 36 na Gwamnatin Tarayya.<ref>Falade, G.O. (2000): Understanding Tourism in Nigeria JIS Printing</ref> A ƙarshen karni na 1900s sashin gudanarwa na wurin shakatawar ta fara aikin samar da wuraren adana kayan tarihi a cikin gandun shakatawar don ƙarfafa yawon shakatawa na gado.<ref>{{Cite journal|url-status=209}}</ref> == Ecotourism == [[File:Yankari_park.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Yankari_park.jpg/220px-Yankari_park.jpg|thumb| Barka da zuwa wurin shakatawa na Yankari]] Ƙungiyoyin muhalli da ƙungiyoyin agaji da dama na duniya sun fifita yawon buɗe ido ko yawon buɗe idanu a matsayin hanyar samun ci gaba mai dorewa. Tana haɓaka kiyaye halittu iri-iri ta hanyar kare yanayin muhalli da kuma kayan al'adu na gargajiya, flora da fauna a matsayin manyan abubuwan jan hankali. Dajin Yankari ta cika wadannan ka'idoji. A shekara ta 2000, dajin Yankari ta karbi bakuncin masu yawon bude idanu sama da mutum 20,000 daga kasashe sama da 100. Wannan ya sanya ta zama wurin yawon bude ido mafi shahara a Najeriya, kuma idan aka sarrafa ta yadda ya kamata, za ta iya zama wani muhimmin bangare na ci gaba da bunkasa harkokin yawon bude idanu a fadin Najeriya.<ref name="ecoclub.com">[http://ecoclub.com/library/epapers/7.pdf Odunlami, Samuel Segun, An Assessment of the Ecotourism Potential of Yankari National Park, Nigeria. Ecoclub.com E-Paper Series, Nr. 7, April 2003]</ref> Tana daya daga cikin yankunan kadan da suka rage a yammacin Afirka inda ake kiyaye namun daji a wuraren da suke zaune. == Yanayin kasa == Yankari National Park ta fada cikin yanayin kasa na kudancin Sudan Savannah. Ta ƙunshi ciyayi na savannah tare da ingantaccen nau'ika na itace. Hakanan yanki ne na tuddai masu hauhawa, galibi tsakanin mita 200m zuwa 400m. Tudun Kariyo shine mafi girma da mita 640. Ruwan sama na shekara-shekara a wurin shakatawa na tsakanin 900mm zuwa 1,000mm. Lokacin damina yna farawa daga Mayu zuwa Satumba. Yanayin zafi/sanyi na tsakanin 18C da 35C. A lokacin rani, iskan harmattan ke kadawa daga sahara, sau da yawa kan sanya sararin sama tayi kura da sanyin dare ya yi kasa da 12C. Lokacin mafi zafi yana faɗawa a watan Maris da Afrilu yayin da yanayin zafi ka iya tashi har sama da 40C da rana. A lokacin rani, namun daji mafi girma a wurin shakatawa sun dogara da kogin Gaji da magudanan ruwa don tsira. Wannan kogin shine kadai ruwan da ya raba dajin gida biyu. Marshall ya kiyasta yankin kwarin Rafin Gaji da giwaye dake amfani da shi a lokacin rani a kusan {{Convert|40|km2|mi2}}. <ref>Marshall, P.J. (1985): A new method of censusing, Elephants and hippopotamus on Yankari Game Reserve. Nigeria Field 50: 5-11</ref> Wannan yana karuwa tare da yiwuwar ganin giwaye a wannan lokacin na shekara. Babban kofar shiga dajin yana kauyen Mainamaji, kimanin kilomita 29&nbsp;km daga Dindima. Tana nan a yankin gundumar Duguri, Pali da Gwana a [[Ƙananan hukumomin Najeriya|karamar hukumar]] [[Alkaleri]], [[Bauchi (jiha)|jihar Bauchi]] . Wannan karamar hukumar tana da yawan jama'a 208,202 wadanda ke mamaye fadin fadin kasa {{Convert|7457.78|km2|mi2}} . == Duwatsu == Daukakin wurin shakatawar ya ta'allaka ne akan [[Harshen Karai-Karai|samuwar Karai-Karai]], na shekarun Tertiary, wanda ya ƙunshi sandstones, siltstones, kaolinites da kuma grits. A karkashin wannan akwai samuwar shekarun Cretaceous na Gombe, wanda suka hada da sandstones da siltstones, da kuma ironstones. Kogin Gaji, Yashi da Yuli suna cike da Alluvium na kwanan nan. Akwai ajiyar turbaya da ƙasan yumbu na alluvium a yankunan kogin suna faruwa a cikin kwarin kogin Gaji, Yashi da Yuli. Gabashin kwarin Gaji kilomita 5–7 ne&nbsp; a faɗin ƙasa mai yashi mara kyau wanda ke goyan bayan samuwar savanna shrub <ref>Ubaru, J.I (2000): Review of Illegal Activities in Yankari National Park (1991 – 1999)</ref> == Dabbobin daji == [[File:Yankari_Elephants.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Yankari_Elephants.jpg/220px-Yankari_Elephants.jpg|thumb| Giwayen daji na Afirka a dajin Yankari]] [[File:Water_buck_(Kobus_ellipsiprymnus)_-Yankari_game_reserve,_Bauchi_State_(1).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Water_buck_%28Kobus_ellipsiprymnus%29_-Yankari_game_reserve%2C_Bauchi_State_%281%29.jpg/220px-Water_buck_%28Kobus_ellipsiprymnus%29_-Yankari_game_reserve%2C_Bauchi_State_%281%29.jpg|thumb| Water Buck ( ''Kobus ellipsiprymnus'' ) -Yankari game Reserve, Bauchi State (1)]] Yankari National Park na da muhimmiyar mafaka ga nau'ikan namun daji masu shayarwa sama da 50 da suka hada da giwayen dazukan Afirka, birai na [[Gwaggon biri|olive]], biran patas, biran Tantalus, [[Gwamki|roan antelope]], hartebeest na yamma, zaki na Afirka ta yamma, [[Ɓauna|bijimi na Afirka]], waterbuck, bushbuck da hippopotamus. Zakuna na gab da bacewa. Zakuna 2 ne kawai suka rage a wurin shakatawa a shekarar 2011. Ana tunanin damisa sun dade da bacewa a dajin, amma a watan Afrilun 2017, an samu hoton wani namiji guda ɗaya a tarkon kyamarar WCS. Akwai kuma nau'in tsuntsaye sama da 350 da ake iya samu a wurin shakatawan. Daga cikin wadannan, 130 mazauna wurin ne, 50 kuma ‘yan ci-rani ne na Falasdinu, sauran kuma ‘yan ci-rani ne na Afirka da ke zuwa gida Najeriya. Waɗannan tsuntsayen sun haɗa da [[Wuyan barauka|s]][[saddle-billed stork]], t[[Helmeted guineafowl|guinea fowl]], [[African grey hornbill|grey hornbill]], da kuma [[cattle egret]]. <ref>Olokesusi, F. (1990): Assessment of the Yankari Game Reserve, Nigeria: Problems and Prospects. Butterworth Heineman Ltd., pp 153 – 155.</ref> A cikin 'yan shekarun nan, ba a sake ganin nau'in White-backed Vultures ba a cikin Yankari kuma ana tunanin jinsunansu sun kare a cikin gandun. Ana ganin Yankari a matsayin daya daga cikin yankuna da sukafi yawan giwaye a yammacin Afirka, wanda aka kiyasta sama da 300 a shekara ta 2005. Yawan giwaye ya zama matsala ga kauyukan da ke kewaye a wasu lokutan yayin da dabbobin ke shiga gonakin gida a lokacin damina. Giwayen sun kuma kakkarya itacen kuka da dama daga dajin. Tun daga shekara ta 2005, ana ɗaukar yankin da ake karewa azaman Sashin Kula da Zaki tare da dajin Kasa na Kainji . == Siffofi == Saboda ayyukan da ake yi a karkashin kasa, gandun dajin Yankari yana da maɓuɓɓugan ruwan dumi guda huɗu. An ba wa sansanin suna ne dangane da sanannen wuri wato, Wikki Spring, daga yaren Duguri na gida tare da "Wikki" ma'ana "ina kuke?" . Wikki Warm Spring shine rafi mafi girma kuma yana da faɗin mita 13.0 da zurfin mita 1.9. A kullum yana kwarara lita miliyan 21,000,000 na fili, ruwan magudanar ruwa zuwa kogin Gaji. <ref name="Nihotours 2000 pp 8-9">Nihotours (2000): A Bulletin of the National Institute for Hospitality and tourism Studies, Kano, Nigeria. Vol 1, no 1 pp 8-9.</ref> Ruwan rafin na da dumi na kimanin 31.1&nbsp;°C duk shekara a cikin dare da rana kuma an inganta shi don nishaɗi. Sauran maɓuɓɓugan ruwan masu dumi sun hada da Dimmil, Gwana, da kuma Mawulgo. Ruwa na biyar, Tungan Maliki, wanda shine kadai ruwa mai sanyi a wurin shakatawar. === Shaidar matsugunan mutane na farko === * '''Rijiyoyin Dukkey''' - rijiyoyi 139 tare da ramukan da suka haɗe wanda ke wakiltar ingantaccen tsarin ajiyar ruwa. <ref name="Nihotours 2000 pp 8-9">Nihotours (2000): A Bulletin of the National Institute for Hospitality and tourism Studies, Kano, Nigeria. Vol 1, no 1 pp 8-9.</ref> * '''Kogunan Marshall''' - kogon gidaje guda 59 da aka tona a cikin duwatsun sandstones, wanda PJ Marshall ya gano a shekarar 1980. Akwai zane-zane na dutse da ane a cikin siffar zigzag da madaidaiciyar layi. <ref name="Nihotours 2000 pp 8-9" /> * '''Dutsen Tunga''' - dutsen da ke da zane fiye da kogon Marshall. Rubuce-rubucen da ake karantawa sun shafi wani yanki a kan dutsen mai tsayin kusan mita 4m a cikin kogin Dwall. Ana iya ganin rubuce-rubucen. Duk da haka, ba a tantance shekarunsu da ma'anarsu ba <ref>YNP. (2000) A Handbill of the Yankari National Park, Nigeria.</ref> * '''Makeru/wurin sarrafa karafa''' - ayyukan narka baƙin ƙarfe na shau shau wanda ke da kusan murhun wuta na tsaye guda 60, waɗanda aka yi imanin su ne mafi girman masana'antar tarihi na wancan zamanin a Yankin Yammacin Afirka <ref name="Odunlami, S.S.S. 2000 pp 25">Odunlami, S.S.S. (2000): Parks: Vanguard of Ecotourism Promotion. The Host Magazine Vol 2, No 1 pp 25</ref> === Siffofin yanki === * '''Tsaunin Kalban''' - ma'ana "wuri mai lebur" tudun mai shafaffen sama yana ba masu yawon bude ido ikon kallon wurin shakatawa gaba daya * '''Tsaunin Kariyo''' - wanda ke kusa da kogon Marshal kyakkyawan filin kallo ne * '''Tsaunin Paliyaram''' – sanannen sansanin farauta ne, wanda yake da nisan 10&nbsp;km daga Wikki. * '''Kwazazzabon Tonglong''' - wani kwazazzabo ne mai ban sha'awa tare da tuddai masu alaƙa, buttes da tarkacensu na nan a yammacin wurin shakatawar. == Duba kuma == * [[Gidan dabbobi na Sumu|Sumu Wildlife Park]] == Manazarta == {{Reflist}}{{Commonscat|Yankari National Park}}{{Protected areas of Nigeria}}{{Authority control}} [[Category:Jihar Bauchi]] [[Category:Wuraren shakatawa a Najeriya]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] f78je7lpjz8v4h3e8rp04929t57kirb 162145 162143 2022-07-28T09:45:53Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki   {{Databox}} '''Wurin Shakatawa na Yankari''' babban wurin shakatawa ne na namun daji dake kudu maso tsakiyar [[Bauchi (jiha)|jihar Bauchi]], a arewa maso gabashin [[Najeriya]]. Dajin ta mamaye fili kimanin {{Convert|2244|km2|mi2}} kuma ta kunshi maɓuɓɓugan ruwa masu dumi tare da halittu da dama, da kuma nau'ikan flora da fauna iri-iri. Zaman yankin a tsakiyar yankin Savanna na yammacin Afirka ya santa ta zamo wuri na musamman ga masu yawon bude idanu da masu bukatar hutu don kallon namun daji a asalin muhallinsu. An kirkiri '''Yankari''' a matsayin wurin ziyara don wasanni a shekarar 1956, amma daga baya aka mayar da ita filin shakatawa na kasa kuma mafi girma a Najeriya a shekarar 1991. Ita ce wuri mafi shahara ga masu yawon bude ido a Najeriya, don haka, tana taka muhimmiyar rawa wajen cigaba da bunkasa harkokin yawon bude ido da yawon shakatawa a Najeriya.<ref name="Odunlami, S.S.S. 2000 pp 25">Odunlami, S.S.S. (2000): Parks: Vanguard of Ecotourism Promotion. The Host Magazine Vol 2, No 1 pp 25</ref> Hakanan ta kasance ɗaya daga cikin shahararrun wurare na musamman a [[Afirka ta Yamma|Yammacin Afirka]].<ref>Olokesusi, F. (1990): Assessment of the Yankari Game Reserve, Nigeria: Problems and Prospects. Butterworth Heineman Ltd., pp 153–155</ref> == Tarihi == Budaddiyar kasa da kauyukan da ke kewaye da gandun dajin Yankari na dauke da manoma da makiyaya, amma sama da karni daya babu mutane mazauna dajin. Amma, duk da haka, akwai shaidar wanzuwar bil adama a baya a cikin wurin shakatawar, wanda suka hada da tsoffin wuraren narkar ƙarfe ko makeru da koguna. Makerun sun lalace saboda shekaru aru-aru da aka yi ana damun yankin, kodayake a ƙarshen 1990s akwai sama da hamsin da suka tsira a yankin Delimiri da Ampara.<ref>{{Cite journal|url-status=208–209}}</ref> A cikin shekarar 1934, kwamitin yankin Arewa ta ba da shawara ga Majalisar Zartaswa don samar da wurin ajiyar dabbobi a [[Masarautar Bauchi]]. Alhaji Muhammadu Ngeleruma minista a tsohuwar ma'aikatar noma da albarkatun kasa ta arewacin Najeriya ya goyi bayan hakan. A daidai wannan lokacinda ya ga abun burgewa a wani ziyarar da ya kai a wani wurin ajiyar dabbobi na kasar Sudan yayin da yake tafiya zuwa gabashin Afirka. Da ya dawo, ya karfafa yunƙurin kafa wani abu makamancin haka a Najeriya.<ref name="ecoclub.com">[http://ecoclub.com/library/epapers/7.pdf Odunlami, Samuel Segun, An Assessment of the Ecotourism Potential of Yankari National Park, Nigeria. Ecoclub.com E-Paper Series, Nr. 7, April 2003]</ref><ref>"Yankari Game Reserve". ''nigeria.wcs.org''. Retrieved 2022-02-09.</ref> A shekarar 1956, gwamnatin Arewacin Najeriya ta amince da tsare-tsaren samar da yankin Kulawa da dabbobi karkashin kulawar gwamnati. An bayyana Yankari a matsayin wani yanki na kudancin jihar Bauchi a lokacin inda namun daji masu yawa ke wanzuwa kuma ana iya kare su. A shekarar 1957 aka samar da wurin ajiyar dabbobin kuma an kafa yankin a matsayin gandun daji na Hukumar Bauci.<ref name="ecoclub.com">[http://ecoclub.com/library/epapers/7.pdf Odunlami, Samuel Segun, An Assessment of the Ecotourism Potential of Yankari National Park, Nigeria. Ecoclub.com E-Paper Series, Nr. 7, April 2003]</ref> An fara buɗe Yankari ga jama'a a matsayin filin wasa ta farko a ranar 1 ga watan Disamban 1962. Tun a wancan lokaci gwamnatin jihar Arewa maso Gabas sannan daga bisani kuma gwamnatin jihar Bauchi suke kula da gandun daji na Yankari. Gwamnatin tarayyar Najeriya ce ke kula da dajin a yanzu, ta hannun hukumar kula da dajin.<ref>Ubaru, J.I (2000): Review of Illegal Activities in Yankari National Park (1991–1999). Unpublished.</ref> A shekarar 1991 ne dajin ta zama a hukumance Wurin Shakatawa ta Kasa (National Park) ta hanyar doka ta 36 na Gwamnatin Tarayya.<ref>Falade, G.O. (2000): Understanding Tourism in Nigeria JIS Printing</ref> A ƙarshen karni na 1900s sashin gudanarwa na wurin shakatawar ta fara aikin samar da wuraren adana kayan tarihi a cikin gandun shakatawar don ƙarfafa yawon shakatawa na gado.<ref>{{Cite journal|url-status=209}}</ref> == Ecotourism == [[File:Yankari_park.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Yankari_park.jpg/220px-Yankari_park.jpg|thumb| Barka da zuwa wurin shakatawa na Yankari]] Ƙungiyoyin muhalli da ƙungiyoyin agaji da dama na duniya sun fifita yawon buɗe ido ko yawon buɗe idanu a matsayin hanyar samun ci gaba mai dorewa. Tana haɓaka kiyaye halittu iri-iri ta hanyar kare yanayin muhalli da kuma kayan al'adu na gargajiya, flora da fauna a matsayin manyan abubuwan jan hankali. Dajin Yankari ta cika wadannan ka'idoji. A shekara ta 2000, dajin Yankari ta karbi bakuncin masu yawon bude idanu sama da mutum 20,000 daga kasashe sama da 100. Wannan ya sanya ta zama wurin yawon bude ido mafi shahara a Najeriya, kuma idan aka sarrafa ta yadda ya kamata, za ta iya zama wani muhimmin bangare na ci gaba da bunkasa harkokin yawon bude idanu a fadin Najeriya.<ref name="ecoclub.com">[http://ecoclub.com/library/epapers/7.pdf Odunlami, Samuel Segun, An Assessment of the Ecotourism Potential of Yankari National Park, Nigeria. Ecoclub.com E-Paper Series, Nr. 7, April 2003]</ref> Tana daya daga cikin yankunan kadan da suka rage a yammacin Afirka inda ake kiyaye namun daji a wuraren da suke zaune. == Yanayin kasa == Yankari National Park ta fada cikin yanayin kasa na kudancin Sudan Savannah. Ta ƙunshi ciyayi na savannah tare da ingantaccen nau'ika na itace. Hakanan yanki ne na tuddai masu hauhawa, galibi tsakanin mita 200m zuwa 400m. Tudun Kariyo shine mafi girma da mita 640. Ruwan sama na shekara-shekara a wurin shakatawa na tsakanin 900mm zuwa 1,000mm. Lokacin damina yna farawa daga Mayu zuwa Satumba. Yanayin zafi/sanyi na tsakanin 18C da 35C. A lokacin rani, iskan harmattan ke kadawa daga sahara, sau da yawa kan sanya sararin sama tayi kura da sanyin dare ya yi kasa da 12C. Lokacin mafi zafi yana faɗawa a watan Maris da Afrilu yayin da yanayin zafi ka iya tashi har sama da 40C da rana. A lokacin rani, namun daji mafi girma a wurin shakatawa sun dogara da kogin Gaji da magudanan ruwa don tsira. Wannan kogin shine kadai ruwan da ya raba dajin gida biyu. Marshall ya kiyasta yankin kwarin Rafin Gaji da giwaye dake amfani da shi a lokacin rani a kusan {{Convert|40|km2|mi2}}. <ref>Marshall, P.J. (1985): A new method of censusing, Elephants and hippopotamus on Yankari Game Reserve. Nigeria Field 50: 5-11</ref> Wannan yana karuwa tare da yiwuwar ganin giwaye a wannan lokacin na shekara. Babban kofar shiga dajin yana kauyen Mainamaji, kimanin kilomita 29&nbsp;km daga Dindima. Tana nan a yankin gundumar Duguri, Pali da Gwana a [[Ƙananan hukumomin Najeriya|karamar hukumar]] [[Alkaleri]], [[Bauchi (jiha)|jihar Bauchi]] . Wannan karamar hukumar tana da yawan jama'a 208,202 wadanda ke mamaye fadin fadin kasa {{Convert|7457.78|km2|mi2}} . == Duwatsu == Daukakin wurin shakatawar ya ta'allaka ne akan [[Harshen Karai-Karai|samuwar Karai-Karai]], na shekarun Tertiary, wanda ya ƙunshi sandstones, siltstones, kaolinites da kuma grits. A karkashin wannan akwai samuwar shekarun Cretaceous na Gombe, wanda suka hada da sandstones da siltstones, da kuma ironstones. Kogin Gaji, Yashi da Yuli suna cike da Alluvium na kwanan nan. Akwai ajiyar turbaya da ƙasan yumbu na alluvium a yankunan kogin suna faruwa a cikin kwarin kogin Gaji, Yashi da Yuli. Gabashin kwarin Gaji kilomita 5–7 ne&nbsp; a faɗin ƙasa mai yashi mara kyau wanda ke goyan bayan samuwar savanna shrub <ref>Ubaru, J.I (2000): Review of Illegal Activities in Yankari National Park (1991 – 1999)</ref> == Dabbobin daji == [[File:Yankari_Elephants.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Yankari_Elephants.jpg/220px-Yankari_Elephants.jpg|thumb| Giwayen daji na Afirka a dajin Yankari]] [[File:Water_buck_(Kobus_ellipsiprymnus)_-Yankari_game_reserve,_Bauchi_State_(1).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Water_buck_%28Kobus_ellipsiprymnus%29_-Yankari_game_reserve%2C_Bauchi_State_%281%29.jpg/220px-Water_buck_%28Kobus_ellipsiprymnus%29_-Yankari_game_reserve%2C_Bauchi_State_%281%29.jpg|thumb| Water Buck ( ''Kobus ellipsiprymnus'' ) -Yankari game Reserve, Bauchi State (1)]] Yankari National Park na da muhimmiyar mafaka ga nau'ikan namun daji masu shayarwa sama da 50 da suka hada da giwayen dazukan Afirka, birai na [[Gwaggon biri|olive]], biran patas, biran Tantalus, [[Gwamki|roan antelope]], hartebeest na yamma, zaki na Afirka ta yamma, [[Ɓauna|bijimi na Afirka]], waterbuck, bushbuck da hippopotamus. Zakuna na gab da bacewa. Zakuna 2 ne kawai suka rage a wurin shakatawa a shekarar 2011. Ana tunanin damisa sun dade da bacewa a dajin, amma a watan Afrilun 2017, an samu hoton wani namiji guda ɗaya a tarkon kyamarar WCS. Akwai kuma nau'in tsuntsaye sama da 350 da ake iya samu a wurin shakatawan. Daga cikin wadannan, 130 mazauna wurin ne, 50 kuma ‘yan ci-rani ne na Falasdinu, sauran kuma ‘yan ci-rani ne na Afirka da ke zuwa gida Najeriya. Waɗannan tsuntsayen sun haɗa da [[Wuyan barauka|s]][[saddle-billed stork]], t[[Helmeted guineafowl|guinea fowl]], [[African grey hornbill|grey hornbill]], da kuma [[cattle egret]]. <ref>Olokesusi, F. (1990): Assessment of the Yankari Game Reserve, Nigeria: Problems and Prospects. Butterworth Heineman Ltd., pp 153 – 155.</ref> A cikin 'yan shekarun nan, ba a sake ganin nau'in White-backed Vultures ba a cikin Yankari kuma ana tunanin jinsunansu sun kare a cikin gandun. Ana ganin Yankari a matsayin daya daga cikin yankuna da sukafi yawan giwaye a yammacin Afirka, wanda aka kiyasta sama da 300 a shekara ta 2005. Yawan giwaye ya zama matsala ga kauyukan da ke kewaye a wasu lokutan yayin da dabbobin ke shiga gonakin gida a lokacin damina. Giwayen sun kuma kakkarya itacen kuka da dama daga dajin. Tun daga shekara ta 2005, ana ɗaukar yankin da ake karewa azaman Sashin Kula da Zaki tare da dajin Kasa na Kainji . == Siffofi == Saboda ayyukan da ake yi a karkashin kasa, gandun dajin Yankari yana da maɓuɓɓugan ruwan dumi guda huɗu. An ba wa sansanin suna ne dangane da sanannen wuri wato, Wikki Spring, daga yaren Duguri na gida tare da "Wikki" ma'ana "ina kuke?" . Wikki Warm Spring shine rafi mafi girma kuma yana da faɗin mita 13.0 da zurfin mita 1.9. A kullum yana kwarara lita miliyan 21,000,000 na fili, ruwan magudanar ruwa zuwa kogin Gaji. <ref name="Nihotours 2000 pp 8-9">Nihotours (2000): A Bulletin of the National Institute for Hospitality and tourism Studies, Kano, Nigeria. Vol 1, no 1 pp 8-9.</ref> Ruwan rafin na da dumi na kimanin 31.1&nbsp;°C duk shekara a cikin dare da rana kuma an inganta shi don nishaɗi. Sauran maɓuɓɓugan ruwan masu dumi sun hada da Dimmil, Gwana, da kuma Mawulgo. Ruwa na biyar, Tungan Maliki, wanda shine kadai ruwa mai sanyi a wurin shakatawar. === Shaidar matsugunan mutane na farko === * '''Rijiyoyin Dukkey''' - rijiyoyi 139 tare da ramukan da suka haɗe wanda ke wakiltar ingantaccen tsarin ajiyar ruwa. <ref name="Nihotours 2000 pp 8-9">Nihotours (2000): A Bulletin of the National Institute for Hospitality and tourism Studies, Kano, Nigeria. Vol 1, no 1 pp 8-9.</ref> * '''Kogunan Marshall''' - kogon gidaje guda 59 da aka tona a cikin duwatsun sandstones, wanda PJ Marshall ya gano a shekarar 1980. Akwai zane-zane na dutse da ane a cikin siffar zigzag da madaidaiciyar layi. <ref name="Nihotours 2000 pp 8-9" /> * '''Dutsen Tunga''' - dutsen da ke da zane fiye da kogon Marshall. Rubuce-rubucen da ake karantawa sun shafi wani yanki a kan dutsen mai tsayin kusan mita 4m a cikin kogin Dwall. Ana iya ganin rubuce-rubucen. Duk da haka, ba a tantance shekarunsu da ma'anarsu ba <ref>YNP. (2000) A Handbill of the Yankari National Park, Nigeria.</ref> * '''Makeru/wurin sarrafa karafa''' - ayyukan narka baƙin ƙarfe na shau shau wanda ke da kusan murhun wuta na tsaye guda 60, waɗanda aka yi imanin su ne mafi girman masana'antar tarihi na wancan zamanin a Yankin Yammacin Afirka <ref name="Odunlami, S.S.S. 2000 pp 25">Odunlami, S.S.S. (2000): Parks: Vanguard of Ecotourism Promotion. The Host Magazine Vol 2, No 1 pp 25</ref> === Siffofin yanki === * '''Tsaunin Kalban''' - ma'ana "wuri mai lebur" tudun mai shafaffen sama yana ba masu yawon bude ido ikon kallon wurin shakatawa gaba daya * '''Tsaunin Kariyo''' - wanda ke kusa da kogon Marshal kyakkyawan filin kallo ne * '''Tsaunin Paliyaram''' – sanannen sansanin farauta ne, wanda yake da nisan 10&nbsp;km daga Wikki. * '''Kwazazzabon Tonglong''' - wani kwazazzabo ne mai ban sha'awa tare da tuddai masu alaƙa, buttes da tarkacensu na nan a yammacin wurin shakatawar. == Duba kuma == * [[Gidan dabbobi na Sumu|Sumu Wildlife Park]] == Manazarta == {{Reflist}}{{Commonscat|Yankari National Park}}{{Protected areas of Nigeria}}{{Authority control}} [[Category:Jihar Bauchi]] [[Category:Wuraren shakatawa a Najeriya]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] 3um8906s64g0uzqi0qcv5gba30baq0m 162146 162145 2022-07-28T09:47:36Z Uncle Bash007 9891 /* Dabbobin daji */ wikitext text/x-wiki   {{Databox}} '''Wurin Shakatawa na Yankari''' babban wurin shakatawa ne na namun daji dake kudu maso tsakiyar [[Bauchi (jiha)|jihar Bauchi]], a arewa maso gabashin [[Najeriya]]. Dajin ta mamaye fili kimanin {{Convert|2244|km2|mi2}} kuma ta kunshi maɓuɓɓugan ruwa masu dumi tare da halittu da dama, da kuma nau'ikan flora da fauna iri-iri. Zaman yankin a tsakiyar yankin Savanna na yammacin Afirka ya santa ta zamo wuri na musamman ga masu yawon bude idanu da masu bukatar hutu don kallon namun daji a asalin muhallinsu. An kirkiri '''Yankari''' a matsayin wurin ziyara don wasanni a shekarar 1956, amma daga baya aka mayar da ita filin shakatawa na kasa kuma mafi girma a Najeriya a shekarar 1991. Ita ce wuri mafi shahara ga masu yawon bude ido a Najeriya, don haka, tana taka muhimmiyar rawa wajen cigaba da bunkasa harkokin yawon bude ido da yawon shakatawa a Najeriya.<ref name="Odunlami, S.S.S. 2000 pp 25">Odunlami, S.S.S. (2000): Parks: Vanguard of Ecotourism Promotion. The Host Magazine Vol 2, No 1 pp 25</ref> Hakanan ta kasance ɗaya daga cikin shahararrun wurare na musamman a [[Afirka ta Yamma|Yammacin Afirka]].<ref>Olokesusi, F. (1990): Assessment of the Yankari Game Reserve, Nigeria: Problems and Prospects. Butterworth Heineman Ltd., pp 153–155</ref> == Tarihi == Budaddiyar kasa da kauyukan da ke kewaye da gandun dajin Yankari na dauke da manoma da makiyaya, amma sama da karni daya babu mutane mazauna dajin. Amma, duk da haka, akwai shaidar wanzuwar bil adama a baya a cikin wurin shakatawar, wanda suka hada da tsoffin wuraren narkar ƙarfe ko makeru da koguna. Makerun sun lalace saboda shekaru aru-aru da aka yi ana damun yankin, kodayake a ƙarshen 1990s akwai sama da hamsin da suka tsira a yankin Delimiri da Ampara.<ref>{{Cite journal|url-status=208–209}}</ref> A cikin shekarar 1934, kwamitin yankin Arewa ta ba da shawara ga Majalisar Zartaswa don samar da wurin ajiyar dabbobi a [[Masarautar Bauchi]]. Alhaji Muhammadu Ngeleruma minista a tsohuwar ma'aikatar noma da albarkatun kasa ta arewacin Najeriya ya goyi bayan hakan. A daidai wannan lokacinda ya ga abun burgewa a wani ziyarar da ya kai a wani wurin ajiyar dabbobi na kasar Sudan yayin da yake tafiya zuwa gabashin Afirka. Da ya dawo, ya karfafa yunƙurin kafa wani abu makamancin haka a Najeriya.<ref name="ecoclub.com">[http://ecoclub.com/library/epapers/7.pdf Odunlami, Samuel Segun, An Assessment of the Ecotourism Potential of Yankari National Park, Nigeria. Ecoclub.com E-Paper Series, Nr. 7, April 2003]</ref><ref>"Yankari Game Reserve". ''nigeria.wcs.org''. Retrieved 2022-02-09.</ref> A shekarar 1956, gwamnatin Arewacin Najeriya ta amince da tsare-tsaren samar da yankin Kulawa da dabbobi karkashin kulawar gwamnati. An bayyana Yankari a matsayin wani yanki na kudancin jihar Bauchi a lokacin inda namun daji masu yawa ke wanzuwa kuma ana iya kare su. A shekarar 1957 aka samar da wurin ajiyar dabbobin kuma an kafa yankin a matsayin gandun daji na Hukumar Bauci.<ref name="ecoclub.com">[http://ecoclub.com/library/epapers/7.pdf Odunlami, Samuel Segun, An Assessment of the Ecotourism Potential of Yankari National Park, Nigeria. Ecoclub.com E-Paper Series, Nr. 7, April 2003]</ref> An fara buɗe Yankari ga jama'a a matsayin filin wasa ta farko a ranar 1 ga watan Disamban 1962. Tun a wancan lokaci gwamnatin jihar Arewa maso Gabas sannan daga bisani kuma gwamnatin jihar Bauchi suke kula da gandun daji na Yankari. Gwamnatin tarayyar Najeriya ce ke kula da dajin a yanzu, ta hannun hukumar kula da dajin.<ref>Ubaru, J.I (2000): Review of Illegal Activities in Yankari National Park (1991–1999). Unpublished.</ref> A shekarar 1991 ne dajin ta zama a hukumance Wurin Shakatawa ta Kasa (National Park) ta hanyar doka ta 36 na Gwamnatin Tarayya.<ref>Falade, G.O. (2000): Understanding Tourism in Nigeria JIS Printing</ref> A ƙarshen karni na 1900s sashin gudanarwa na wurin shakatawar ta fara aikin samar da wuraren adana kayan tarihi a cikin gandun shakatawar don ƙarfafa yawon shakatawa na gado.<ref>{{Cite journal|url-status=209}}</ref> == Ecotourism == [[File:Yankari_park.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Yankari_park.jpg/220px-Yankari_park.jpg|thumb| Barka da zuwa wurin shakatawa na Yankari]] Ƙungiyoyin muhalli da ƙungiyoyin agaji da dama na duniya sun fifita yawon buɗe ido ko yawon buɗe idanu a matsayin hanyar samun ci gaba mai dorewa. Tana haɓaka kiyaye halittu iri-iri ta hanyar kare yanayin muhalli da kuma kayan al'adu na gargajiya, flora da fauna a matsayin manyan abubuwan jan hankali. Dajin Yankari ta cika wadannan ka'idoji. A shekara ta 2000, dajin Yankari ta karbi bakuncin masu yawon bude idanu sama da mutum 20,000 daga kasashe sama da 100. Wannan ya sanya ta zama wurin yawon bude ido mafi shahara a Najeriya, kuma idan aka sarrafa ta yadda ya kamata, za ta iya zama wani muhimmin bangare na ci gaba da bunkasa harkokin yawon bude idanu a fadin Najeriya.<ref name="ecoclub.com">[http://ecoclub.com/library/epapers/7.pdf Odunlami, Samuel Segun, An Assessment of the Ecotourism Potential of Yankari National Park, Nigeria. Ecoclub.com E-Paper Series, Nr. 7, April 2003]</ref> Tana daya daga cikin yankunan kadan da suka rage a yammacin Afirka inda ake kiyaye namun daji a wuraren da suke zaune. == Yanayin kasa == Yankari National Park ta fada cikin yanayin kasa na kudancin Sudan Savannah. Ta ƙunshi ciyayi na savannah tare da ingantaccen nau'ika na itace. Hakanan yanki ne na tuddai masu hauhawa, galibi tsakanin mita 200m zuwa 400m. Tudun Kariyo shine mafi girma da mita 640. Ruwan sama na shekara-shekara a wurin shakatawa na tsakanin 900mm zuwa 1,000mm. Lokacin damina yna farawa daga Mayu zuwa Satumba. Yanayin zafi/sanyi na tsakanin 18C da 35C. A lokacin rani, iskan harmattan ke kadawa daga sahara, sau da yawa kan sanya sararin sama tayi kura da sanyin dare ya yi kasa da 12C. Lokacin mafi zafi yana faɗawa a watan Maris da Afrilu yayin da yanayin zafi ka iya tashi har sama da 40C da rana. A lokacin rani, namun daji mafi girma a wurin shakatawa sun dogara da kogin Gaji da magudanan ruwa don tsira. Wannan kogin shine kadai ruwan da ya raba dajin gida biyu. Marshall ya kiyasta yankin kwarin Rafin Gaji da giwaye dake amfani da shi a lokacin rani a kusan {{Convert|40|km2|mi2}}. <ref>Marshall, P.J. (1985): A new method of censusing, Elephants and hippopotamus on Yankari Game Reserve. Nigeria Field 50: 5-11</ref> Wannan yana karuwa tare da yiwuwar ganin giwaye a wannan lokacin na shekara. Babban kofar shiga dajin yana kauyen Mainamaji, kimanin kilomita 29&nbsp;km daga Dindima. Tana nan a yankin gundumar Duguri, Pali da Gwana a [[Ƙananan hukumomin Najeriya|karamar hukumar]] [[Alkaleri]], [[Bauchi (jiha)|jihar Bauchi]] . Wannan karamar hukumar tana da yawan jama'a 208,202 wadanda ke mamaye fadin fadin kasa {{Convert|7457.78|km2|mi2}} . == Duwatsu == Daukakin wurin shakatawar ya ta'allaka ne akan [[Harshen Karai-Karai|samuwar Karai-Karai]], na shekarun Tertiary, wanda ya ƙunshi sandstones, siltstones, kaolinites da kuma grits. A karkashin wannan akwai samuwar shekarun Cretaceous na Gombe, wanda suka hada da sandstones da siltstones, da kuma ironstones. Kogin Gaji, Yashi da Yuli suna cike da Alluvium na kwanan nan. Akwai ajiyar turbaya da ƙasan yumbu na alluvium a yankunan kogin suna faruwa a cikin kwarin kogin Gaji, Yashi da Yuli. Gabashin kwarin Gaji kilomita 5–7 ne&nbsp; a faɗin ƙasa mai yashi mara kyau wanda ke goyan bayan samuwar savanna shrub <ref>Ubaru, J.I (2000): Review of Illegal Activities in Yankari National Park (1991 – 1999)</ref> == Namun daji == [[File:Yankari_Elephants.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Yankari_Elephants.jpg/220px-Yankari_Elephants.jpg|thumb| Giwayen daji na Afirka a dajin Yankari]] [[File:Water_buck_(Kobus_ellipsiprymnus)_-Yankari_game_reserve,_Bauchi_State_(1).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Water_buck_%28Kobus_ellipsiprymnus%29_-Yankari_game_reserve%2C_Bauchi_State_%281%29.jpg/220px-Water_buck_%28Kobus_ellipsiprymnus%29_-Yankari_game_reserve%2C_Bauchi_State_%281%29.jpg|thumb| Water Buck ( ''Kobus ellipsiprymnus'' ) -Yankari game Reserve, Bauchi State (1)]] Yankari National Park na da muhimmiyar mafaka ga nau'ikan namun daji masu shayarwa sama da 50 da suka hada da giwayen dazukan Afirka, birai na [[Gwaggon biri|olive]], biran patas, biran Tantalus, [[Gwamki|roan antelope]], hartebeest na yamma, zaki na Afirka ta yamma, [[Ɓauna|bijimi na Afirka]], waterbuck, bushbuck da hippopotamus. Zakuna na gab da bacewa. Zakuna 2 ne kawai suka rage a wurin shakatawa a shekarar 2011. Ana tunanin damisa sun dade da bacewa a dajin, amma a watan Afrilun 2017, an samu hoton wani namiji guda ɗaya a tarkon kyamarar WCS. Akwai kuma nau'in tsuntsaye sama da 350 da ake iya samu a wurin shakatawan. Daga cikin wadannan, 130 mazauna wurin ne, 50 kuma ‘yan ci-rani ne na Falasdinu, sauran kuma ‘yan ci-rani ne na Afirka da ke zuwa gida Najeriya. Waɗannan tsuntsayen sun haɗa da [[Wuyan barauka|s]][[saddle-billed stork]], t[[Helmeted guineafowl|guinea fowl]], [[African grey hornbill|grey hornbill]], da kuma [[cattle egret]]. <ref>Olokesusi, F. (1990): Assessment of the Yankari Game Reserve, Nigeria: Problems and Prospects. Butterworth Heineman Ltd., pp 153 – 155.</ref> A cikin 'yan shekarun nan, ba a sake ganin nau'in White-backed Vultures ba a cikin Yankari kuma ana tunanin jinsunansu sun kare a cikin gandun. Ana ganin Yankari a matsayin daya daga cikin yankuna da sukafi yawan giwaye a yammacin Afirka, wanda aka kiyasta sama da 300 a shekara ta 2005. Yawan giwaye ya zama matsala ga kauyukan da ke kewaye a wasu lokutan yayin da dabbobin ke shiga gonakin gida a lokacin damina. Giwayen sun kuma kakkarya itacen kuka da dama daga dajin. Tun daga shekara ta 2005, ana ɗaukar yankin da ake karewa azaman Sashin Kula da Zaki tare da dajin Kasa na Kainji . == Siffofi == Saboda ayyukan da ake yi a karkashin kasa, gandun dajin Yankari yana da maɓuɓɓugan ruwan dumi guda huɗu. An ba wa sansanin suna ne dangane da sanannen wuri wato, Wikki Spring, daga yaren Duguri na gida tare da "Wikki" ma'ana "ina kuke?" . Wikki Warm Spring shine rafi mafi girma kuma yana da faɗin mita 13.0 da zurfin mita 1.9. A kullum yana kwarara lita miliyan 21,000,000 na fili, ruwan magudanar ruwa zuwa kogin Gaji. <ref name="Nihotours 2000 pp 8-9">Nihotours (2000): A Bulletin of the National Institute for Hospitality and tourism Studies, Kano, Nigeria. Vol 1, no 1 pp 8-9.</ref> Ruwan rafin na da dumi na kimanin 31.1&nbsp;°C duk shekara a cikin dare da rana kuma an inganta shi don nishaɗi. Sauran maɓuɓɓugan ruwan masu dumi sun hada da Dimmil, Gwana, da kuma Mawulgo. Ruwa na biyar, Tungan Maliki, wanda shine kadai ruwa mai sanyi a wurin shakatawar. === Shaidar matsugunan mutane na farko === * '''Rijiyoyin Dukkey''' - rijiyoyi 139 tare da ramukan da suka haɗe wanda ke wakiltar ingantaccen tsarin ajiyar ruwa. <ref name="Nihotours 2000 pp 8-9">Nihotours (2000): A Bulletin of the National Institute for Hospitality and tourism Studies, Kano, Nigeria. Vol 1, no 1 pp 8-9.</ref> * '''Kogunan Marshall''' - kogon gidaje guda 59 da aka tona a cikin duwatsun sandstones, wanda PJ Marshall ya gano a shekarar 1980. Akwai zane-zane na dutse da ane a cikin siffar zigzag da madaidaiciyar layi. <ref name="Nihotours 2000 pp 8-9" /> * '''Dutsen Tunga''' - dutsen da ke da zane fiye da kogon Marshall. Rubuce-rubucen da ake karantawa sun shafi wani yanki a kan dutsen mai tsayin kusan mita 4m a cikin kogin Dwall. Ana iya ganin rubuce-rubucen. Duk da haka, ba a tantance shekarunsu da ma'anarsu ba <ref>YNP. (2000) A Handbill of the Yankari National Park, Nigeria.</ref> * '''Makeru/wurin sarrafa karafa''' - ayyukan narka baƙin ƙarfe na shau shau wanda ke da kusan murhun wuta na tsaye guda 60, waɗanda aka yi imanin su ne mafi girman masana'antar tarihi na wancan zamanin a Yankin Yammacin Afirka <ref name="Odunlami, S.S.S. 2000 pp 25">Odunlami, S.S.S. (2000): Parks: Vanguard of Ecotourism Promotion. The Host Magazine Vol 2, No 1 pp 25</ref> === Siffofin yanki === * '''Tsaunin Kalban''' - ma'ana "wuri mai lebur" tudun mai shafaffen sama yana ba masu yawon bude ido ikon kallon wurin shakatawa gaba daya * '''Tsaunin Kariyo''' - wanda ke kusa da kogon Marshal kyakkyawan filin kallo ne * '''Tsaunin Paliyaram''' – sanannen sansanin farauta ne, wanda yake da nisan 10&nbsp;km daga Wikki. * '''Kwazazzabon Tonglong''' - wani kwazazzabo ne mai ban sha'awa tare da tuddai masu alaƙa, buttes da tarkacensu na nan a yammacin wurin shakatawar. == Duba kuma == * [[Gidan dabbobi na Sumu|Sumu Wildlife Park]] == Manazarta == {{Reflist}}{{Commonscat|Yankari National Park}}{{Protected areas of Nigeria}}{{Authority control}} [[Category:Jihar Bauchi]] [[Category:Wuraren shakatawa a Najeriya]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] tlnyl5s5gdssrud3sertw15j50bb7zj 162148 162146 2022-07-28T09:48:15Z Uncle Bash007 9891 /* Namun daji */ wikitext text/x-wiki   {{Databox}} '''Wurin Shakatawa na Yankari''' babban wurin shakatawa ne na namun daji dake kudu maso tsakiyar [[Bauchi (jiha)|jihar Bauchi]], a arewa maso gabashin [[Najeriya]]. Dajin ta mamaye fili kimanin {{Convert|2244|km2|mi2}} kuma ta kunshi maɓuɓɓugan ruwa masu dumi tare da halittu da dama, da kuma nau'ikan flora da fauna iri-iri. Zaman yankin a tsakiyar yankin Savanna na yammacin Afirka ya santa ta zamo wuri na musamman ga masu yawon bude idanu da masu bukatar hutu don kallon namun daji a asalin muhallinsu. An kirkiri '''Yankari''' a matsayin wurin ziyara don wasanni a shekarar 1956, amma daga baya aka mayar da ita filin shakatawa na kasa kuma mafi girma a Najeriya a shekarar 1991. Ita ce wuri mafi shahara ga masu yawon bude ido a Najeriya, don haka, tana taka muhimmiyar rawa wajen cigaba da bunkasa harkokin yawon bude ido da yawon shakatawa a Najeriya.<ref name="Odunlami, S.S.S. 2000 pp 25">Odunlami, S.S.S. (2000): Parks: Vanguard of Ecotourism Promotion. The Host Magazine Vol 2, No 1 pp 25</ref> Hakanan ta kasance ɗaya daga cikin shahararrun wurare na musamman a [[Afirka ta Yamma|Yammacin Afirka]].<ref>Olokesusi, F. (1990): Assessment of the Yankari Game Reserve, Nigeria: Problems and Prospects. Butterworth Heineman Ltd., pp 153–155</ref> == Tarihi == Budaddiyar kasa da kauyukan da ke kewaye da gandun dajin Yankari na dauke da manoma da makiyaya, amma sama da karni daya babu mutane mazauna dajin. Amma, duk da haka, akwai shaidar wanzuwar bil adama a baya a cikin wurin shakatawar, wanda suka hada da tsoffin wuraren narkar ƙarfe ko makeru da koguna. Makerun sun lalace saboda shekaru aru-aru da aka yi ana damun yankin, kodayake a ƙarshen 1990s akwai sama da hamsin da suka tsira a yankin Delimiri da Ampara.<ref>{{Cite journal|url-status=208–209}}</ref> A cikin shekarar 1934, kwamitin yankin Arewa ta ba da shawara ga Majalisar Zartaswa don samar da wurin ajiyar dabbobi a [[Masarautar Bauchi]]. Alhaji Muhammadu Ngeleruma minista a tsohuwar ma'aikatar noma da albarkatun kasa ta arewacin Najeriya ya goyi bayan hakan. A daidai wannan lokacinda ya ga abun burgewa a wani ziyarar da ya kai a wani wurin ajiyar dabbobi na kasar Sudan yayin da yake tafiya zuwa gabashin Afirka. Da ya dawo, ya karfafa yunƙurin kafa wani abu makamancin haka a Najeriya.<ref name="ecoclub.com">[http://ecoclub.com/library/epapers/7.pdf Odunlami, Samuel Segun, An Assessment of the Ecotourism Potential of Yankari National Park, Nigeria. Ecoclub.com E-Paper Series, Nr. 7, April 2003]</ref><ref>"Yankari Game Reserve". ''nigeria.wcs.org''. Retrieved 2022-02-09.</ref> A shekarar 1956, gwamnatin Arewacin Najeriya ta amince da tsare-tsaren samar da yankin Kulawa da dabbobi karkashin kulawar gwamnati. An bayyana Yankari a matsayin wani yanki na kudancin jihar Bauchi a lokacin inda namun daji masu yawa ke wanzuwa kuma ana iya kare su. A shekarar 1957 aka samar da wurin ajiyar dabbobin kuma an kafa yankin a matsayin gandun daji na Hukumar Bauci.<ref name="ecoclub.com">[http://ecoclub.com/library/epapers/7.pdf Odunlami, Samuel Segun, An Assessment of the Ecotourism Potential of Yankari National Park, Nigeria. Ecoclub.com E-Paper Series, Nr. 7, April 2003]</ref> An fara buɗe Yankari ga jama'a a matsayin filin wasa ta farko a ranar 1 ga watan Disamban 1962. Tun a wancan lokaci gwamnatin jihar Arewa maso Gabas sannan daga bisani kuma gwamnatin jihar Bauchi suke kula da gandun daji na Yankari. Gwamnatin tarayyar Najeriya ce ke kula da dajin a yanzu, ta hannun hukumar kula da dajin.<ref>Ubaru, J.I (2000): Review of Illegal Activities in Yankari National Park (1991–1999). Unpublished.</ref> A shekarar 1991 ne dajin ta zama a hukumance Wurin Shakatawa ta Kasa (National Park) ta hanyar doka ta 36 na Gwamnatin Tarayya.<ref>Falade, G.O. (2000): Understanding Tourism in Nigeria JIS Printing</ref> A ƙarshen karni na 1900s sashin gudanarwa na wurin shakatawar ta fara aikin samar da wuraren adana kayan tarihi a cikin gandun shakatawar don ƙarfafa yawon shakatawa na gado.<ref>{{Cite journal|url-status=209}}</ref> == Ecotourism == [[File:Yankari_park.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Yankari_park.jpg/220px-Yankari_park.jpg|thumb| Barka da zuwa wurin shakatawa na Yankari]] Ƙungiyoyin muhalli da ƙungiyoyin agaji da dama na duniya sun fifita yawon buɗe ido ko yawon buɗe idanu a matsayin hanyar samun ci gaba mai dorewa. Tana haɓaka kiyaye halittu iri-iri ta hanyar kare yanayin muhalli da kuma kayan al'adu na gargajiya, flora da fauna a matsayin manyan abubuwan jan hankali. Dajin Yankari ta cika wadannan ka'idoji. A shekara ta 2000, dajin Yankari ta karbi bakuncin masu yawon bude idanu sama da mutum 20,000 daga kasashe sama da 100. Wannan ya sanya ta zama wurin yawon bude ido mafi shahara a Najeriya, kuma idan aka sarrafa ta yadda ya kamata, za ta iya zama wani muhimmin bangare na ci gaba da bunkasa harkokin yawon bude idanu a fadin Najeriya.<ref name="ecoclub.com">[http://ecoclub.com/library/epapers/7.pdf Odunlami, Samuel Segun, An Assessment of the Ecotourism Potential of Yankari National Park, Nigeria. Ecoclub.com E-Paper Series, Nr. 7, April 2003]</ref> Tana daya daga cikin yankunan kadan da suka rage a yammacin Afirka inda ake kiyaye namun daji a wuraren da suke zaune. == Yanayin kasa == Yankari National Park ta fada cikin yanayin kasa na kudancin Sudan Savannah. Ta ƙunshi ciyayi na savannah tare da ingantaccen nau'ika na itace. Hakanan yanki ne na tuddai masu hauhawa, galibi tsakanin mita 200m zuwa 400m. Tudun Kariyo shine mafi girma da mita 640. Ruwan sama na shekara-shekara a wurin shakatawa na tsakanin 900mm zuwa 1,000mm. Lokacin damina yna farawa daga Mayu zuwa Satumba. Yanayin zafi/sanyi na tsakanin 18C da 35C. A lokacin rani, iskan harmattan ke kadawa daga sahara, sau da yawa kan sanya sararin sama tayi kura da sanyin dare ya yi kasa da 12C. Lokacin mafi zafi yana faɗawa a watan Maris da Afrilu yayin da yanayin zafi ka iya tashi har sama da 40C da rana. A lokacin rani, namun daji mafi girma a wurin shakatawa sun dogara da kogin Gaji da magudanan ruwa don tsira. Wannan kogin shine kadai ruwan da ya raba dajin gida biyu. Marshall ya kiyasta yankin kwarin Rafin Gaji da giwaye dake amfani da shi a lokacin rani a kusan {{Convert|40|km2|mi2}}. <ref>Marshall, P.J. (1985): A new method of censusing, Elephants and hippopotamus on Yankari Game Reserve. Nigeria Field 50: 5-11</ref> Wannan yana karuwa tare da yiwuwar ganin giwaye a wannan lokacin na shekara. Babban kofar shiga dajin yana kauyen Mainamaji, kimanin kilomita 29&nbsp;km daga Dindima. Tana nan a yankin gundumar Duguri, Pali da Gwana a [[Ƙananan hukumomin Najeriya|karamar hukumar]] [[Alkaleri]], [[Bauchi (jiha)|jihar Bauchi]] . Wannan karamar hukumar tana da yawan jama'a 208,202 wadanda ke mamaye fadin fadin kasa {{Convert|7457.78|km2|mi2}} . == Duwatsu == Daukakin wurin shakatawar ya ta'allaka ne akan [[Harshen Karai-Karai|samuwar Karai-Karai]], na shekarun Tertiary, wanda ya ƙunshi sandstones, siltstones, kaolinites da kuma grits. A karkashin wannan akwai samuwar shekarun Cretaceous na Gombe, wanda suka hada da sandstones da siltstones, da kuma ironstones. Kogin Gaji, Yashi da Yuli suna cike da Alluvium na kwanan nan. Akwai ajiyar turbaya da ƙasan yumbu na alluvium a yankunan kogin suna faruwa a cikin kwarin kogin Gaji, Yashi da Yuli. Gabashin kwarin Gaji kilomita 5–7 ne&nbsp; a faɗin ƙasa mai yashi mara kyau wanda ke goyan bayan samuwar savanna shrub <ref>Ubaru, J.I (2000): Review of Illegal Activities in Yankari National Park (1991 – 1999)</ref> == Namun daji == [[File:Yankari_Elephants.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Yankari_Elephants.jpg/220px-Yankari_Elephants.jpg|thumb| Giwayen daji na Afirka a dajin Yankari]] [[File:Water_buck_(Kobus_ellipsiprymnus)_-Yankari_game_reserve,_Bauchi_State_(1).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Water_buck_%28Kobus_ellipsiprymnus%29_-Yankari_game_reserve%2C_Bauchi_State_%281%29.jpg/220px-Water_buck_%28Kobus_ellipsiprymnus%29_-Yankari_game_reserve%2C_Bauchi_State_%281%29.jpg|thumb| Water Buck ( ''Kobus ellipsiprymnus'' ) -Yankari game Reserve, Bauchi State (1)]] Yankari National Park na da muhimmiyar mafaka ga nau'ikan namun daji masu shayarwa sama da 50 da suka hada da giwayen dazukan Afirka, birai na [[Gwaggon biri|olive]], biran patas, biran Tantalus, [[Gwamki|roan antelope]], hartebeest na yamma, zaki na Afirka ta yamma, [[Ɓauna|bijimi na Afirka]], waterbuck, bushbuck da hippopotamus. Zakuna na gab da bacewa.<ref>"AfricaNews (2016-03-21). "Counting the last lions of Nigeria: A day in the life of a researcher". ''Africanews''. Retrieved 2021-12-14.</ref> Zakuna 2 ne kawai suka rage a wurin shakatawa a shekarar 2011. Ana tunanin damisa sun dade da bacewa a dajin, amma a watan Afrilun 2017, an samu hoton wani namiji guda ɗaya a tarkon kyamarar WCS. Akwai kuma nau'in tsuntsaye sama da 350 da ake iya samu a wurin shakatawan. Daga cikin wadannan, 130 mazauna wurin ne, 50 kuma ‘yan ci-rani ne na Falasdinu, sauran kuma ‘yan ci-rani ne na Afirka da ke zuwa gida Najeriya. Waɗannan tsuntsayen sun haɗa da [[Wuyan barauka|s]][[saddle-billed stork]], t[[Helmeted guineafowl|guinea fowl]], [[African grey hornbill|grey hornbill]], da kuma [[cattle egret]]. <ref>Olokesusi, F. (1990): Assessment of the Yankari Game Reserve, Nigeria: Problems and Prospects. Butterworth Heineman Ltd., pp 153 – 155.</ref> A cikin 'yan shekarun nan, ba a sake ganin nau'in White-backed Vultures ba a cikin Yankari kuma ana tunanin jinsunansu sun kare a cikin gandun. Ana ganin Yankari a matsayin daya daga cikin yankuna da sukafi yawan giwaye a yammacin Afirka, wanda aka kiyasta sama da 300 a shekara ta 2005. Yawan giwaye ya zama matsala ga kauyukan da ke kewaye a wasu lokutan yayin da dabbobin ke shiga gonakin gida a lokacin damina. Giwayen sun kuma kakkarya itacen kuka da dama daga dajin. Tun daga shekara ta 2005, ana ɗaukar yankin da ake karewa azaman Sashin Kula da Zaki tare da dajin Kasa na Kainji . == Siffofi == Saboda ayyukan da ake yi a karkashin kasa, gandun dajin Yankari yana da maɓuɓɓugan ruwan dumi guda huɗu. An ba wa sansanin suna ne dangane da sanannen wuri wato, Wikki Spring, daga yaren Duguri na gida tare da "Wikki" ma'ana "ina kuke?" . Wikki Warm Spring shine rafi mafi girma kuma yana da faɗin mita 13.0 da zurfin mita 1.9. A kullum yana kwarara lita miliyan 21,000,000 na fili, ruwan magudanar ruwa zuwa kogin Gaji. <ref name="Nihotours 2000 pp 8-9">Nihotours (2000): A Bulletin of the National Institute for Hospitality and tourism Studies, Kano, Nigeria. Vol 1, no 1 pp 8-9.</ref> Ruwan rafin na da dumi na kimanin 31.1&nbsp;°C duk shekara a cikin dare da rana kuma an inganta shi don nishaɗi. Sauran maɓuɓɓugan ruwan masu dumi sun hada da Dimmil, Gwana, da kuma Mawulgo. Ruwa na biyar, Tungan Maliki, wanda shine kadai ruwa mai sanyi a wurin shakatawar. === Shaidar matsugunan mutane na farko === * '''Rijiyoyin Dukkey''' - rijiyoyi 139 tare da ramukan da suka haɗe wanda ke wakiltar ingantaccen tsarin ajiyar ruwa. <ref name="Nihotours 2000 pp 8-9">Nihotours (2000): A Bulletin of the National Institute for Hospitality and tourism Studies, Kano, Nigeria. Vol 1, no 1 pp 8-9.</ref> * '''Kogunan Marshall''' - kogon gidaje guda 59 da aka tona a cikin duwatsun sandstones, wanda PJ Marshall ya gano a shekarar 1980. Akwai zane-zane na dutse da ane a cikin siffar zigzag da madaidaiciyar layi. <ref name="Nihotours 2000 pp 8-9" /> * '''Dutsen Tunga''' - dutsen da ke da zane fiye da kogon Marshall. Rubuce-rubucen da ake karantawa sun shafi wani yanki a kan dutsen mai tsayin kusan mita 4m a cikin kogin Dwall. Ana iya ganin rubuce-rubucen. Duk da haka, ba a tantance shekarunsu da ma'anarsu ba <ref>YNP. (2000) A Handbill of the Yankari National Park, Nigeria.</ref> * '''Makeru/wurin sarrafa karafa''' - ayyukan narka baƙin ƙarfe na shau shau wanda ke da kusan murhun wuta na tsaye guda 60, waɗanda aka yi imanin su ne mafi girman masana'antar tarihi na wancan zamanin a Yankin Yammacin Afirka <ref name="Odunlami, S.S.S. 2000 pp 25">Odunlami, S.S.S. (2000): Parks: Vanguard of Ecotourism Promotion. The Host Magazine Vol 2, No 1 pp 25</ref> === Siffofin yanki === * '''Tsaunin Kalban''' - ma'ana "wuri mai lebur" tudun mai shafaffen sama yana ba masu yawon bude ido ikon kallon wurin shakatawa gaba daya * '''Tsaunin Kariyo''' - wanda ke kusa da kogon Marshal kyakkyawan filin kallo ne * '''Tsaunin Paliyaram''' – sanannen sansanin farauta ne, wanda yake da nisan 10&nbsp;km daga Wikki. * '''Kwazazzabon Tonglong''' - wani kwazazzabo ne mai ban sha'awa tare da tuddai masu alaƙa, buttes da tarkacensu na nan a yammacin wurin shakatawar. == Duba kuma == * [[Gidan dabbobi na Sumu|Sumu Wildlife Park]] == Manazarta == {{Reflist}}{{Commonscat|Yankari National Park}}{{Protected areas of Nigeria}}{{Authority control}} [[Category:Jihar Bauchi]] [[Category:Wuraren shakatawa a Najeriya]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] m4ezw4w9b8vfr5sjnxow3pvdzt3qlt4 162149 162148 2022-07-28T09:48:59Z Uncle Bash007 9891 /* Namun daji */ wikitext text/x-wiki   {{Databox}} '''Wurin Shakatawa na Yankari''' babban wurin shakatawa ne na namun daji dake kudu maso tsakiyar [[Bauchi (jiha)|jihar Bauchi]], a arewa maso gabashin [[Najeriya]]. Dajin ta mamaye fili kimanin {{Convert|2244|km2|mi2}} kuma ta kunshi maɓuɓɓugan ruwa masu dumi tare da halittu da dama, da kuma nau'ikan flora da fauna iri-iri. Zaman yankin a tsakiyar yankin Savanna na yammacin Afirka ya santa ta zamo wuri na musamman ga masu yawon bude idanu da masu bukatar hutu don kallon namun daji a asalin muhallinsu. An kirkiri '''Yankari''' a matsayin wurin ziyara don wasanni a shekarar 1956, amma daga baya aka mayar da ita filin shakatawa na kasa kuma mafi girma a Najeriya a shekarar 1991. Ita ce wuri mafi shahara ga masu yawon bude ido a Najeriya, don haka, tana taka muhimmiyar rawa wajen cigaba da bunkasa harkokin yawon bude ido da yawon shakatawa a Najeriya.<ref name="Odunlami, S.S.S. 2000 pp 25">Odunlami, S.S.S. (2000): Parks: Vanguard of Ecotourism Promotion. The Host Magazine Vol 2, No 1 pp 25</ref> Hakanan ta kasance ɗaya daga cikin shahararrun wurare na musamman a [[Afirka ta Yamma|Yammacin Afirka]].<ref>Olokesusi, F. (1990): Assessment of the Yankari Game Reserve, Nigeria: Problems and Prospects. Butterworth Heineman Ltd., pp 153–155</ref> == Tarihi == Budaddiyar kasa da kauyukan da ke kewaye da gandun dajin Yankari na dauke da manoma da makiyaya, amma sama da karni daya babu mutane mazauna dajin. Amma, duk da haka, akwai shaidar wanzuwar bil adama a baya a cikin wurin shakatawar, wanda suka hada da tsoffin wuraren narkar ƙarfe ko makeru da koguna. Makerun sun lalace saboda shekaru aru-aru da aka yi ana damun yankin, kodayake a ƙarshen 1990s akwai sama da hamsin da suka tsira a yankin Delimiri da Ampara.<ref>{{Cite journal|url-status=208–209}}</ref> A cikin shekarar 1934, kwamitin yankin Arewa ta ba da shawara ga Majalisar Zartaswa don samar da wurin ajiyar dabbobi a [[Masarautar Bauchi]]. Alhaji Muhammadu Ngeleruma minista a tsohuwar ma'aikatar noma da albarkatun kasa ta arewacin Najeriya ya goyi bayan hakan. A daidai wannan lokacinda ya ga abun burgewa a wani ziyarar da ya kai a wani wurin ajiyar dabbobi na kasar Sudan yayin da yake tafiya zuwa gabashin Afirka. Da ya dawo, ya karfafa yunƙurin kafa wani abu makamancin haka a Najeriya.<ref name="ecoclub.com">[http://ecoclub.com/library/epapers/7.pdf Odunlami, Samuel Segun, An Assessment of the Ecotourism Potential of Yankari National Park, Nigeria. Ecoclub.com E-Paper Series, Nr. 7, April 2003]</ref><ref>"Yankari Game Reserve". ''nigeria.wcs.org''. Retrieved 2022-02-09.</ref> A shekarar 1956, gwamnatin Arewacin Najeriya ta amince da tsare-tsaren samar da yankin Kulawa da dabbobi karkashin kulawar gwamnati. An bayyana Yankari a matsayin wani yanki na kudancin jihar Bauchi a lokacin inda namun daji masu yawa ke wanzuwa kuma ana iya kare su. A shekarar 1957 aka samar da wurin ajiyar dabbobin kuma an kafa yankin a matsayin gandun daji na Hukumar Bauci.<ref name="ecoclub.com">[http://ecoclub.com/library/epapers/7.pdf Odunlami, Samuel Segun, An Assessment of the Ecotourism Potential of Yankari National Park, Nigeria. Ecoclub.com E-Paper Series, Nr. 7, April 2003]</ref> An fara buɗe Yankari ga jama'a a matsayin filin wasa ta farko a ranar 1 ga watan Disamban 1962. Tun a wancan lokaci gwamnatin jihar Arewa maso Gabas sannan daga bisani kuma gwamnatin jihar Bauchi suke kula da gandun daji na Yankari. Gwamnatin tarayyar Najeriya ce ke kula da dajin a yanzu, ta hannun hukumar kula da dajin.<ref>Ubaru, J.I (2000): Review of Illegal Activities in Yankari National Park (1991–1999). Unpublished.</ref> A shekarar 1991 ne dajin ta zama a hukumance Wurin Shakatawa ta Kasa (National Park) ta hanyar doka ta 36 na Gwamnatin Tarayya.<ref>Falade, G.O. (2000): Understanding Tourism in Nigeria JIS Printing</ref> A ƙarshen karni na 1900s sashin gudanarwa na wurin shakatawar ta fara aikin samar da wuraren adana kayan tarihi a cikin gandun shakatawar don ƙarfafa yawon shakatawa na gado.<ref>{{Cite journal|url-status=209}}</ref> == Ecotourism == [[File:Yankari_park.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Yankari_park.jpg/220px-Yankari_park.jpg|thumb| Barka da zuwa wurin shakatawa na Yankari]] Ƙungiyoyin muhalli da ƙungiyoyin agaji da dama na duniya sun fifita yawon buɗe ido ko yawon buɗe idanu a matsayin hanyar samun ci gaba mai dorewa. Tana haɓaka kiyaye halittu iri-iri ta hanyar kare yanayin muhalli da kuma kayan al'adu na gargajiya, flora da fauna a matsayin manyan abubuwan jan hankali. Dajin Yankari ta cika wadannan ka'idoji. A shekara ta 2000, dajin Yankari ta karbi bakuncin masu yawon bude idanu sama da mutum 20,000 daga kasashe sama da 100. Wannan ya sanya ta zama wurin yawon bude ido mafi shahara a Najeriya, kuma idan aka sarrafa ta yadda ya kamata, za ta iya zama wani muhimmin bangare na ci gaba da bunkasa harkokin yawon bude idanu a fadin Najeriya.<ref name="ecoclub.com">[http://ecoclub.com/library/epapers/7.pdf Odunlami, Samuel Segun, An Assessment of the Ecotourism Potential of Yankari National Park, Nigeria. Ecoclub.com E-Paper Series, Nr. 7, April 2003]</ref> Tana daya daga cikin yankunan kadan da suka rage a yammacin Afirka inda ake kiyaye namun daji a wuraren da suke zaune. == Yanayin kasa == Yankari National Park ta fada cikin yanayin kasa na kudancin Sudan Savannah. Ta ƙunshi ciyayi na savannah tare da ingantaccen nau'ika na itace. Hakanan yanki ne na tuddai masu hauhawa, galibi tsakanin mita 200m zuwa 400m. Tudun Kariyo shine mafi girma da mita 640. Ruwan sama na shekara-shekara a wurin shakatawa na tsakanin 900mm zuwa 1,000mm. Lokacin damina yna farawa daga Mayu zuwa Satumba. Yanayin zafi/sanyi na tsakanin 18C da 35C. A lokacin rani, iskan harmattan ke kadawa daga sahara, sau da yawa kan sanya sararin sama tayi kura da sanyin dare ya yi kasa da 12C. Lokacin mafi zafi yana faɗawa a watan Maris da Afrilu yayin da yanayin zafi ka iya tashi har sama da 40C da rana. A lokacin rani, namun daji mafi girma a wurin shakatawa sun dogara da kogin Gaji da magudanan ruwa don tsira. Wannan kogin shine kadai ruwan da ya raba dajin gida biyu. Marshall ya kiyasta yankin kwarin Rafin Gaji da giwaye dake amfani da shi a lokacin rani a kusan {{Convert|40|km2|mi2}}. <ref>Marshall, P.J. (1985): A new method of censusing, Elephants and hippopotamus on Yankari Game Reserve. Nigeria Field 50: 5-11</ref> Wannan yana karuwa tare da yiwuwar ganin giwaye a wannan lokacin na shekara. Babban kofar shiga dajin yana kauyen Mainamaji, kimanin kilomita 29&nbsp;km daga Dindima. Tana nan a yankin gundumar Duguri, Pali da Gwana a [[Ƙananan hukumomin Najeriya|karamar hukumar]] [[Alkaleri]], [[Bauchi (jiha)|jihar Bauchi]] . Wannan karamar hukumar tana da yawan jama'a 208,202 wadanda ke mamaye fadin fadin kasa {{Convert|7457.78|km2|mi2}} . == Duwatsu == Daukakin wurin shakatawar ya ta'allaka ne akan [[Harshen Karai-Karai|samuwar Karai-Karai]], na shekarun Tertiary, wanda ya ƙunshi sandstones, siltstones, kaolinites da kuma grits. A karkashin wannan akwai samuwar shekarun Cretaceous na Gombe, wanda suka hada da sandstones da siltstones, da kuma ironstones. Kogin Gaji, Yashi da Yuli suna cike da Alluvium na kwanan nan. Akwai ajiyar turbaya da ƙasan yumbu na alluvium a yankunan kogin suna faruwa a cikin kwarin kogin Gaji, Yashi da Yuli. Gabashin kwarin Gaji kilomita 5–7 ne&nbsp; a faɗin ƙasa mai yashi mara kyau wanda ke goyan bayan samuwar savanna shrub <ref>Ubaru, J.I (2000): Review of Illegal Activities in Yankari National Park (1991 – 1999)</ref> == Namun daji == [[File:Yankari_Elephants.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Yankari_Elephants.jpg/220px-Yankari_Elephants.jpg|thumb| Giwayen daji na Afirka a dajin Yankari]] [[File:Water_buck_(Kobus_ellipsiprymnus)_-Yankari_game_reserve,_Bauchi_State_(1).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Water_buck_%28Kobus_ellipsiprymnus%29_-Yankari_game_reserve%2C_Bauchi_State_%281%29.jpg/220px-Water_buck_%28Kobus_ellipsiprymnus%29_-Yankari_game_reserve%2C_Bauchi_State_%281%29.jpg|thumb| Water Buck ( ''Kobus ellipsiprymnus'' ) -Yankari game Reserve, Bauchi State (1)]] Yankari National Park na da muhimmiyar mafaka ga nau'ikan namun daji masu shayarwa sama da 50 da suka hada da giwayen dazukan Afirka, birai na [[Gwaggon biri|olive]], biran patas, biran Tantalus, [[Gwamki|roan antelope]], hartebeest na yamma, zaki na Afirka ta yamma, [[Ɓauna|bijimi na Afirka]], waterbuck, bushbuck da hippopotamus. Zakuna na gab da bacewa.<ref>"AfricaNews (2016-03-21). "Counting the last lions of Nigeria: A day in the life of a researcher". ''Africanews''. Retrieved 2021-12-14.</ref> Zakuna 2 ne kawai suka rage a wurin shakatawa a shekarar 2011. Ana tunanin damisa sun dade da bacewa a dajin, amma a watan Afrilun 2017, an samu hoton wani namiji guda ɗaya a tarkon kyamarar WCS. Akwai kuma nau'in tsuntsaye sama da 350 da ake iya samu a wurin shakatawan. Daga cikin wadannan, 130 mazauna wurin ne, 50 kuma ‘yan ci-rani ne na Falasdinu, sauran kuma ‘yan ci-rani ne na Afirka da ke zuwa gida Najeriya. Waɗannan tsuntsayen sun haɗa da [[Wuyan barauka|s]][[saddle-billed stork]], t[[Helmeted guineafowl|guinea fowl]], [[African grey hornbill|grey hornbill]], da kuma [[cattle egret]]. <ref>Olokesusi, F. (1990): Assessment of the Yankari Game Reserve, Nigeria: Problems and Prospects. Butterworth Heineman Ltd., pp 153 – 155.</ref> A cikin 'yan shekarun nan, ba a sake ganin nau'in White-backed Vultures ba a cikin Yankari kuma ana tunanin jinsunansu sun kare a cikin gandun. Ana ganin Yankari a matsayin daya daga cikin yankuna da sukafi yawan giwaye a yammacin Afirka, wanda aka kiyasta sama da 300 a shekara ta 2005. Yawan giwaye ya zama matsala ga kauyukan da ke kewaye a wasu lokutan yayin da dabbobin ke shiga gonakin gida a lokacin damina. Giwayen sun kuma kakkarya itacen kuka da dama daga dajin. Tun daga shekara ta 2005, ana ɗaukar yankin da ake karewa azaman Sashin Kula da Zaki tare da dajin Kasa na Kainji.<ref>IUCN Cat Specialist Group (2006). ''Conservation Strategy for the Lion West and Central Africa''. Yaounde, Cameroon: IUCN.</ref> == Siffofi == Saboda ayyukan da ake yi a karkashin kasa, gandun dajin Yankari yana da maɓuɓɓugan ruwan dumi guda huɗu. An ba wa sansanin suna ne dangane da sanannen wuri wato, Wikki Spring, daga yaren Duguri na gida tare da "Wikki" ma'ana "ina kuke?" . Wikki Warm Spring shine rafi mafi girma kuma yana da faɗin mita 13.0 da zurfin mita 1.9. A kullum yana kwarara lita miliyan 21,000,000 na fili, ruwan magudanar ruwa zuwa kogin Gaji. <ref name="Nihotours 2000 pp 8-9">Nihotours (2000): A Bulletin of the National Institute for Hospitality and tourism Studies, Kano, Nigeria. Vol 1, no 1 pp 8-9.</ref> Ruwan rafin na da dumi na kimanin 31.1&nbsp;°C duk shekara a cikin dare da rana kuma an inganta shi don nishaɗi. Sauran maɓuɓɓugan ruwan masu dumi sun hada da Dimmil, Gwana, da kuma Mawulgo. Ruwa na biyar, Tungan Maliki, wanda shine kadai ruwa mai sanyi a wurin shakatawar. === Shaidar matsugunan mutane na farko === * '''Rijiyoyin Dukkey''' - rijiyoyi 139 tare da ramukan da suka haɗe wanda ke wakiltar ingantaccen tsarin ajiyar ruwa. <ref name="Nihotours 2000 pp 8-9">Nihotours (2000): A Bulletin of the National Institute for Hospitality and tourism Studies, Kano, Nigeria. Vol 1, no 1 pp 8-9.</ref> * '''Kogunan Marshall''' - kogon gidaje guda 59 da aka tona a cikin duwatsun sandstones, wanda PJ Marshall ya gano a shekarar 1980. Akwai zane-zane na dutse da ane a cikin siffar zigzag da madaidaiciyar layi. <ref name="Nihotours 2000 pp 8-9" /> * '''Dutsen Tunga''' - dutsen da ke da zane fiye da kogon Marshall. Rubuce-rubucen da ake karantawa sun shafi wani yanki a kan dutsen mai tsayin kusan mita 4m a cikin kogin Dwall. Ana iya ganin rubuce-rubucen. Duk da haka, ba a tantance shekarunsu da ma'anarsu ba <ref>YNP. (2000) A Handbill of the Yankari National Park, Nigeria.</ref> * '''Makeru/wurin sarrafa karafa''' - ayyukan narka baƙin ƙarfe na shau shau wanda ke da kusan murhun wuta na tsaye guda 60, waɗanda aka yi imanin su ne mafi girman masana'antar tarihi na wancan zamanin a Yankin Yammacin Afirka <ref name="Odunlami, S.S.S. 2000 pp 25">Odunlami, S.S.S. (2000): Parks: Vanguard of Ecotourism Promotion. The Host Magazine Vol 2, No 1 pp 25</ref> === Siffofin yanki === * '''Tsaunin Kalban''' - ma'ana "wuri mai lebur" tudun mai shafaffen sama yana ba masu yawon bude ido ikon kallon wurin shakatawa gaba daya * '''Tsaunin Kariyo''' - wanda ke kusa da kogon Marshal kyakkyawan filin kallo ne * '''Tsaunin Paliyaram''' – sanannen sansanin farauta ne, wanda yake da nisan 10&nbsp;km daga Wikki. * '''Kwazazzabon Tonglong''' - wani kwazazzabo ne mai ban sha'awa tare da tuddai masu alaƙa, buttes da tarkacensu na nan a yammacin wurin shakatawar. == Duba kuma == * [[Gidan dabbobi na Sumu|Sumu Wildlife Park]] == Manazarta == {{Reflist}}{{Commonscat|Yankari National Park}}{{Protected areas of Nigeria}}{{Authority control}} [[Category:Jihar Bauchi]] [[Category:Wuraren shakatawa a Najeriya]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] gopcsxfgfaf61szkql9jtlexpncqjna 162150 162149 2022-07-28T09:49:15Z Uncle Bash007 9891 /* Siffofi */ wikitext text/x-wiki   {{Databox}} '''Wurin Shakatawa na Yankari''' babban wurin shakatawa ne na namun daji dake kudu maso tsakiyar [[Bauchi (jiha)|jihar Bauchi]], a arewa maso gabashin [[Najeriya]]. Dajin ta mamaye fili kimanin {{Convert|2244|km2|mi2}} kuma ta kunshi maɓuɓɓugan ruwa masu dumi tare da halittu da dama, da kuma nau'ikan flora da fauna iri-iri. Zaman yankin a tsakiyar yankin Savanna na yammacin Afirka ya santa ta zamo wuri na musamman ga masu yawon bude idanu da masu bukatar hutu don kallon namun daji a asalin muhallinsu. An kirkiri '''Yankari''' a matsayin wurin ziyara don wasanni a shekarar 1956, amma daga baya aka mayar da ita filin shakatawa na kasa kuma mafi girma a Najeriya a shekarar 1991. Ita ce wuri mafi shahara ga masu yawon bude ido a Najeriya, don haka, tana taka muhimmiyar rawa wajen cigaba da bunkasa harkokin yawon bude ido da yawon shakatawa a Najeriya.<ref name="Odunlami, S.S.S. 2000 pp 25">Odunlami, S.S.S. (2000): Parks: Vanguard of Ecotourism Promotion. The Host Magazine Vol 2, No 1 pp 25</ref> Hakanan ta kasance ɗaya daga cikin shahararrun wurare na musamman a [[Afirka ta Yamma|Yammacin Afirka]].<ref>Olokesusi, F. (1990): Assessment of the Yankari Game Reserve, Nigeria: Problems and Prospects. Butterworth Heineman Ltd., pp 153–155</ref> == Tarihi == Budaddiyar kasa da kauyukan da ke kewaye da gandun dajin Yankari na dauke da manoma da makiyaya, amma sama da karni daya babu mutane mazauna dajin. Amma, duk da haka, akwai shaidar wanzuwar bil adama a baya a cikin wurin shakatawar, wanda suka hada da tsoffin wuraren narkar ƙarfe ko makeru da koguna. Makerun sun lalace saboda shekaru aru-aru da aka yi ana damun yankin, kodayake a ƙarshen 1990s akwai sama da hamsin da suka tsira a yankin Delimiri da Ampara.<ref>{{Cite journal|url-status=208–209}}</ref> A cikin shekarar 1934, kwamitin yankin Arewa ta ba da shawara ga Majalisar Zartaswa don samar da wurin ajiyar dabbobi a [[Masarautar Bauchi]]. Alhaji Muhammadu Ngeleruma minista a tsohuwar ma'aikatar noma da albarkatun kasa ta arewacin Najeriya ya goyi bayan hakan. A daidai wannan lokacinda ya ga abun burgewa a wani ziyarar da ya kai a wani wurin ajiyar dabbobi na kasar Sudan yayin da yake tafiya zuwa gabashin Afirka. Da ya dawo, ya karfafa yunƙurin kafa wani abu makamancin haka a Najeriya.<ref name="ecoclub.com">[http://ecoclub.com/library/epapers/7.pdf Odunlami, Samuel Segun, An Assessment of the Ecotourism Potential of Yankari National Park, Nigeria. Ecoclub.com E-Paper Series, Nr. 7, April 2003]</ref><ref>"Yankari Game Reserve". ''nigeria.wcs.org''. Retrieved 2022-02-09.</ref> A shekarar 1956, gwamnatin Arewacin Najeriya ta amince da tsare-tsaren samar da yankin Kulawa da dabbobi karkashin kulawar gwamnati. An bayyana Yankari a matsayin wani yanki na kudancin jihar Bauchi a lokacin inda namun daji masu yawa ke wanzuwa kuma ana iya kare su. A shekarar 1957 aka samar da wurin ajiyar dabbobin kuma an kafa yankin a matsayin gandun daji na Hukumar Bauci.<ref name="ecoclub.com">[http://ecoclub.com/library/epapers/7.pdf Odunlami, Samuel Segun, An Assessment of the Ecotourism Potential of Yankari National Park, Nigeria. Ecoclub.com E-Paper Series, Nr. 7, April 2003]</ref> An fara buɗe Yankari ga jama'a a matsayin filin wasa ta farko a ranar 1 ga watan Disamban 1962. Tun a wancan lokaci gwamnatin jihar Arewa maso Gabas sannan daga bisani kuma gwamnatin jihar Bauchi suke kula da gandun daji na Yankari. Gwamnatin tarayyar Najeriya ce ke kula da dajin a yanzu, ta hannun hukumar kula da dajin.<ref>Ubaru, J.I (2000): Review of Illegal Activities in Yankari National Park (1991–1999). Unpublished.</ref> A shekarar 1991 ne dajin ta zama a hukumance Wurin Shakatawa ta Kasa (National Park) ta hanyar doka ta 36 na Gwamnatin Tarayya.<ref>Falade, G.O. (2000): Understanding Tourism in Nigeria JIS Printing</ref> A ƙarshen karni na 1900s sashin gudanarwa na wurin shakatawar ta fara aikin samar da wuraren adana kayan tarihi a cikin gandun shakatawar don ƙarfafa yawon shakatawa na gado.<ref>{{Cite journal|url-status=209}}</ref> == Ecotourism == [[File:Yankari_park.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Yankari_park.jpg/220px-Yankari_park.jpg|thumb| Barka da zuwa wurin shakatawa na Yankari]] Ƙungiyoyin muhalli da ƙungiyoyin agaji da dama na duniya sun fifita yawon buɗe ido ko yawon buɗe idanu a matsayin hanyar samun ci gaba mai dorewa. Tana haɓaka kiyaye halittu iri-iri ta hanyar kare yanayin muhalli da kuma kayan al'adu na gargajiya, flora da fauna a matsayin manyan abubuwan jan hankali. Dajin Yankari ta cika wadannan ka'idoji. A shekara ta 2000, dajin Yankari ta karbi bakuncin masu yawon bude idanu sama da mutum 20,000 daga kasashe sama da 100. Wannan ya sanya ta zama wurin yawon bude ido mafi shahara a Najeriya, kuma idan aka sarrafa ta yadda ya kamata, za ta iya zama wani muhimmin bangare na ci gaba da bunkasa harkokin yawon bude idanu a fadin Najeriya.<ref name="ecoclub.com">[http://ecoclub.com/library/epapers/7.pdf Odunlami, Samuel Segun, An Assessment of the Ecotourism Potential of Yankari National Park, Nigeria. Ecoclub.com E-Paper Series, Nr. 7, April 2003]</ref> Tana daya daga cikin yankunan kadan da suka rage a yammacin Afirka inda ake kiyaye namun daji a wuraren da suke zaune. == Yanayin kasa == Yankari National Park ta fada cikin yanayin kasa na kudancin Sudan Savannah. Ta ƙunshi ciyayi na savannah tare da ingantaccen nau'ika na itace. Hakanan yanki ne na tuddai masu hauhawa, galibi tsakanin mita 200m zuwa 400m. Tudun Kariyo shine mafi girma da mita 640. Ruwan sama na shekara-shekara a wurin shakatawa na tsakanin 900mm zuwa 1,000mm. Lokacin damina yna farawa daga Mayu zuwa Satumba. Yanayin zafi/sanyi na tsakanin 18C da 35C. A lokacin rani, iskan harmattan ke kadawa daga sahara, sau da yawa kan sanya sararin sama tayi kura da sanyin dare ya yi kasa da 12C. Lokacin mafi zafi yana faɗawa a watan Maris da Afrilu yayin da yanayin zafi ka iya tashi har sama da 40C da rana. A lokacin rani, namun daji mafi girma a wurin shakatawa sun dogara da kogin Gaji da magudanan ruwa don tsira. Wannan kogin shine kadai ruwan da ya raba dajin gida biyu. Marshall ya kiyasta yankin kwarin Rafin Gaji da giwaye dake amfani da shi a lokacin rani a kusan {{Convert|40|km2|mi2}}. <ref>Marshall, P.J. (1985): A new method of censusing, Elephants and hippopotamus on Yankari Game Reserve. Nigeria Field 50: 5-11</ref> Wannan yana karuwa tare da yiwuwar ganin giwaye a wannan lokacin na shekara. Babban kofar shiga dajin yana kauyen Mainamaji, kimanin kilomita 29&nbsp;km daga Dindima. Tana nan a yankin gundumar Duguri, Pali da Gwana a [[Ƙananan hukumomin Najeriya|karamar hukumar]] [[Alkaleri]], [[Bauchi (jiha)|jihar Bauchi]] . Wannan karamar hukumar tana da yawan jama'a 208,202 wadanda ke mamaye fadin fadin kasa {{Convert|7457.78|km2|mi2}} . == Duwatsu == Daukakin wurin shakatawar ya ta'allaka ne akan [[Harshen Karai-Karai|samuwar Karai-Karai]], na shekarun Tertiary, wanda ya ƙunshi sandstones, siltstones, kaolinites da kuma grits. A karkashin wannan akwai samuwar shekarun Cretaceous na Gombe, wanda suka hada da sandstones da siltstones, da kuma ironstones. Kogin Gaji, Yashi da Yuli suna cike da Alluvium na kwanan nan. Akwai ajiyar turbaya da ƙasan yumbu na alluvium a yankunan kogin suna faruwa a cikin kwarin kogin Gaji, Yashi da Yuli. Gabashin kwarin Gaji kilomita 5–7 ne&nbsp; a faɗin ƙasa mai yashi mara kyau wanda ke goyan bayan samuwar savanna shrub <ref>Ubaru, J.I (2000): Review of Illegal Activities in Yankari National Park (1991 – 1999)</ref> == Namun daji == [[File:Yankari_Elephants.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Yankari_Elephants.jpg/220px-Yankari_Elephants.jpg|thumb| Giwayen daji na Afirka a dajin Yankari]] [[File:Water_buck_(Kobus_ellipsiprymnus)_-Yankari_game_reserve,_Bauchi_State_(1).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Water_buck_%28Kobus_ellipsiprymnus%29_-Yankari_game_reserve%2C_Bauchi_State_%281%29.jpg/220px-Water_buck_%28Kobus_ellipsiprymnus%29_-Yankari_game_reserve%2C_Bauchi_State_%281%29.jpg|thumb| Water Buck ( ''Kobus ellipsiprymnus'' ) -Yankari game Reserve, Bauchi State (1)]] Yankari National Park na da muhimmiyar mafaka ga nau'ikan namun daji masu shayarwa sama da 50 da suka hada da giwayen dazukan Afirka, birai na [[Gwaggon biri|olive]], biran patas, biran Tantalus, [[Gwamki|roan antelope]], hartebeest na yamma, zaki na Afirka ta yamma, [[Ɓauna|bijimi na Afirka]], waterbuck, bushbuck da hippopotamus. Zakuna na gab da bacewa.<ref>"AfricaNews (2016-03-21). "Counting the last lions of Nigeria: A day in the life of a researcher". ''Africanews''. Retrieved 2021-12-14.</ref> Zakuna 2 ne kawai suka rage a wurin shakatawa a shekarar 2011. Ana tunanin damisa sun dade da bacewa a dajin, amma a watan Afrilun 2017, an samu hoton wani namiji guda ɗaya a tarkon kyamarar WCS. Akwai kuma nau'in tsuntsaye sama da 350 da ake iya samu a wurin shakatawan. Daga cikin wadannan, 130 mazauna wurin ne, 50 kuma ‘yan ci-rani ne na Falasdinu, sauran kuma ‘yan ci-rani ne na Afirka da ke zuwa gida Najeriya. Waɗannan tsuntsayen sun haɗa da [[Wuyan barauka|s]][[saddle-billed stork]], t[[Helmeted guineafowl|guinea fowl]], [[African grey hornbill|grey hornbill]], da kuma [[cattle egret]]. <ref>Olokesusi, F. (1990): Assessment of the Yankari Game Reserve, Nigeria: Problems and Prospects. Butterworth Heineman Ltd., pp 153 – 155.</ref> A cikin 'yan shekarun nan, ba a sake ganin nau'in White-backed Vultures ba a cikin Yankari kuma ana tunanin jinsunansu sun kare a cikin gandun. Ana ganin Yankari a matsayin daya daga cikin yankuna da sukafi yawan giwaye a yammacin Afirka, wanda aka kiyasta sama da 300 a shekara ta 2005. Yawan giwaye ya zama matsala ga kauyukan da ke kewaye a wasu lokutan yayin da dabbobin ke shiga gonakin gida a lokacin damina. Giwayen sun kuma kakkarya itacen kuka da dama daga dajin. Tun daga shekara ta 2005, ana ɗaukar yankin da ake karewa azaman Sashin Kula da Zaki tare da dajin Kasa na Kainji.<ref>IUCN Cat Specialist Group (2006). ''Conservation Strategy for the Lion West and Central Africa''. Yaounde, Cameroon: IUCN.</ref> == Siffofi == Saboda ayyukan da ake yi a karkashin kasa, gandun dajin Yankari yana da maɓuɓɓugan ruwan dumi guda huɗu. An ba wa sansanin suna ne dangane da sanannen wuri wato, Wikki Spring, daga yaren Duguri na gida tare da "Wikki" ma'ana "ina kuke?" . Wikki Warm Spring shine rafi mafi girma kuma yana da faɗin mita 13.0 da zurfin mita 1.9. A kullum yana kwarara lita miliyan 21,000,000 na fili, ruwan magudanar ruwa zuwa kogin Gaji.<ref name="Nihotours 2000 pp 8-9">Nihotours (2000): A Bulletin of the National Institute for Hospitality and tourism Studies, Kano, Nigeria. Vol 1, no 1 pp 8-9.</ref> Ruwan rafin na da dumi na kimanin 31.1&nbsp;°C duk shekara a cikin dare da rana kuma an inganta shi don nishaɗi. Sauran maɓuɓɓugan ruwan masu dumi sun hada da Dimmil, Gwana, da kuma Mawulgo. Ruwa na biyar, Tungan Maliki, wanda shine kadai ruwa mai sanyi a wurin shakatawar. === Shaidar matsugunan mutane na farko === * '''Rijiyoyin Dukkey''' - rijiyoyi 139 tare da ramukan da suka haɗe wanda ke wakiltar ingantaccen tsarin ajiyar ruwa. <ref name="Nihotours 2000 pp 8-9">Nihotours (2000): A Bulletin of the National Institute for Hospitality and tourism Studies, Kano, Nigeria. Vol 1, no 1 pp 8-9.</ref> * '''Kogunan Marshall''' - kogon gidaje guda 59 da aka tona a cikin duwatsun sandstones, wanda PJ Marshall ya gano a shekarar 1980. Akwai zane-zane na dutse da ane a cikin siffar zigzag da madaidaiciyar layi. <ref name="Nihotours 2000 pp 8-9" /> * '''Dutsen Tunga''' - dutsen da ke da zane fiye da kogon Marshall. Rubuce-rubucen da ake karantawa sun shafi wani yanki a kan dutsen mai tsayin kusan mita 4m a cikin kogin Dwall. Ana iya ganin rubuce-rubucen. Duk da haka, ba a tantance shekarunsu da ma'anarsu ba <ref>YNP. (2000) A Handbill of the Yankari National Park, Nigeria.</ref> * '''Makeru/wurin sarrafa karafa''' - ayyukan narka baƙin ƙarfe na shau shau wanda ke da kusan murhun wuta na tsaye guda 60, waɗanda aka yi imanin su ne mafi girman masana'antar tarihi na wancan zamanin a Yankin Yammacin Afirka <ref name="Odunlami, S.S.S. 2000 pp 25">Odunlami, S.S.S. (2000): Parks: Vanguard of Ecotourism Promotion. The Host Magazine Vol 2, No 1 pp 25</ref> === Siffofin yanki === * '''Tsaunin Kalban''' - ma'ana "wuri mai lebur" tudun mai shafaffen sama yana ba masu yawon bude ido ikon kallon wurin shakatawa gaba daya * '''Tsaunin Kariyo''' - wanda ke kusa da kogon Marshal kyakkyawan filin kallo ne * '''Tsaunin Paliyaram''' – sanannen sansanin farauta ne, wanda yake da nisan 10&nbsp;km daga Wikki. * '''Kwazazzabon Tonglong''' - wani kwazazzabo ne mai ban sha'awa tare da tuddai masu alaƙa, buttes da tarkacensu na nan a yammacin wurin shakatawar. == Duba kuma == * [[Gidan dabbobi na Sumu|Sumu Wildlife Park]] == Manazarta == {{Reflist}}{{Commonscat|Yankari National Park}}{{Protected areas of Nigeria}}{{Authority control}} [[Category:Jihar Bauchi]] [[Category:Wuraren shakatawa a Najeriya]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] 5bhfg1y8zo80y0lwiu23fcfibnyioji Muhammad Garba 0 20169 161860 85303 2022-07-27T15:25:45Z Yusuf Sa'adu 11340 wikitext text/x-wiki '''Muhammad Garba''' ɗan [[Ɗan Nijeriya|jaridar Nijeriya]] ne, <ref name="Platinumpost profile2">{{cite web|last1=Umar|first1=Salim|title=PROFILE: Muhammad Garba, the Kano State Government Imagemaker|url=https://platinumpost.ng/2020/01/10/profile-muhammad-garba-the-kano-state-government-imagemaker/|website=Platinum Post News|accessdate=19 March 2020|date=10 January 2020}}</ref> kuma ɗan siyasa daga jihar Kano wanda yake [[Kwamishina|Kwamishinan]] Yada Labarai. <ref name=":0">{{cite web|title=Kano: Ganduje retains some former commissioners in 'new cabinet'|url=https://www.dailytrust.com.ng/kano-ganduje-retains-some-former-commissioners-in-new-cabinet.html|website=Daily Trust|accessdate=19 March 2020|date=13 October 2019}}</ref> kuma memba ne na Kwamitin Gudanarwa na [[Federationungiyar ‘Yan Jaridu ta Duniya|Kungiyar ’Yan Jaridu ta Duniya]] .<ref name="Triumph2">{{cite web|last1=Triumphnews|first1=The|title=Meet Kano's New Commissioners (I)|url=https://thetriumphnews.com/meet-kanos-new-commissioners-i/|website=THE TRIUMPH|accessdate=19 March 2020|date=15 November 2019}}</ref> == Rayuwar farko da ilimi == An haifi Muhammad a ranar 22 Nuwamban shekarar 1964 a Yakasai Quarters a cikin [[Kano Municipal]] na [[Kano (jiha)|jihar Kano]] . Ya halarci makarantar firamare ta Kofar Nassarawa da Kwalejin Malamai, Sumaila ya sami Digiri na 1 da na 2 daga [[Jami'ar Bayero|Jami’ar Bayero ta Kano]] .<ref name="Kano State2">{{cite web|title=Malam Muhammad Garba|url=https://www.kanostate.gov.ng/muhammad-garba|website=Kano|publisher=Kano state Official website|accessdate=19 March 2020|date=13 June 2018}}</ref><ref>{{cite web|last1=Ibrahim|first1=Umar|title=The Journey of a Versatile Journalist to the Peak|url=https://platinumpost.ng/2020/03/02/the-journey-of-a-versatile-journalist-to-the-peak/|website=Platinum Post News|accessdate=19 March 2020|date=2 March 2020}}</ref> == Ayyuka == Muhammad ya fara aikin jarida ne a 1989 tare da kamfanin [[Umaddamar da umaukaka|Triumph Publishing]] Company Limited, Kano a matsayin dan rahoto kuma ya yi aiki a jihohi daban-daban na tarayyar a matsayin [[Mai ba da rahoto|wakili]] . Daga baya ya bunkasa a cikin aikinsa ya zama Sub-Edita, Chief Sub-Edita, Editan Labaran Rukuni, da [[Mataimakin Edita]] . <ref name="Kano State2" /> Ya kuma yi aiki a matsayin memban Hukumar Editocin Jaridun Kasa da yawa. Muhammed Garba ya rike mukamai daban-daban wadanda suka hada da [[Sakataren yada labarai|Sakataren]] yada labarai na Mataimakin Shugaban [[Majalisar Wakilai]] a 1993 sannan daga baya [[Sakataren yada labarai|Sakataren]] yada labarai na [[Mataimakin Gwamna|Mataimakin Gwamnan]] [[Kano (jiha)|Jihar Kano]] [[Abdullahi Umar Ganduje]] tsakanin 1999 da 2003. <ref name="Platinumpost profile2" /> <ref name=":0" />Ya fara gwagwarmayar kwadago a matsayinsa na Shugaban Chapel-The Triumph, wacce ke karkashin Kungiyar Hadin gwiwar 'Yan Jaridu ta Najeriya (NUJ), [[Kano (jiha)|Jihar Kano]] . Daga baya an zabe shi shugaban kungiyar karo na biyu na kungiyar kwadagon kuma ya kasance Mataimakin Shugabanta na kasa, sannan daga baya ya zama Shugaban kungiyar ’Yan Jaridun Najeriya NUJ a shekarar 2009. Muhammad ya kuma kasance Shugaban kungiyar 'Yan Jaridun Afirka ta Yamma (WAJA) wanda aka zaba a [[Bamako]], [[Mali]] kuma shi ne Shugaban [[Federationungiyar ‘Yan Jaridu ta Duniya|Tarayyar' Yan Jaridun Afirka]] (FAJ) wanda aka zaba a [[Kasabalanka|Casablanca]], [[Moroko|Morocco]] 2009. Muhammad memba ne na Kwamitin Gudanarwa na [[Federationungiyar ‘Yan Jaridu ta Duniya|Kungiyar 'Yan Jaridu ta Duniya]] (IFJ) wanda aka zaba a [[Dublin]], Ireland. An nada Muhammad [[Kwamishina|kwamishinan]] yada labarai na Dr [[Abdullahi Umar Ganduje]] a shekarar 2015.<ref>{{cite web|title=Ministry of Information & Internal Affairs|url=https://www.kanostate.gov.ng/?q=portfolio/ministry-information-internal-affairs|website=Kano|accessdate=19 March 2020|date=11 June 2019}}</ref><ref>{{cite web|title=Kwankwaso, others made Ganduje's commissioners list|url=https://m.guardian.ng/news/kwankwaso-others-made-gandujes-commissioners-list/|website=The Guardian Nigeria News – Nigeria and World News|accessdate=19 March 2020|date=4 November 2019}}</ref><ref>{{cite web|last1=Olowolagba|first1=Fikayo|title=Ganduje swears in new commissioners|url=https://dailypost.ng/2019/11/05/ganduje-swears-in-new-commissioners/|website=Daily Post Nigeria|accessdate=19 March 2020|date=5 November 2019}}</ref> == Manazarta == lt2hw5vj7c4r29nyp6c78gggpzbn1j3 Muhammad Yahuza Bello 0 20181 161899 109468 2022-07-27T17:19:42Z Ibkt 10164 /* Rayuwar farko da ilimi */ wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Muhammad Yahuza Bello''' [[masanin lissafi|wani masanin lissafi]] ne dan [[Ɗan Nijeriya|Najeriya]] wanda ya yi aiki a matsayin mataimakin shugaban jami'ar [[Jami'ar Bayero|Bayero ta Kano ta 10]] .<ref>{{citation|url=http://buk.edu.ng/?q=node/59|title=Backgrounder: Bio data of the new BUK VC|publisher=[[Bayero University Kano]]|accessdate=2016-05-26}}.</ref> == Rayuwar farko da ilimi == An haifi Yahuza a ranar 22 ga watan Janairu, shekarar 1959 a [[Nasarawa|jihar Nassarawa]] ya halarci makarantar firamare ta Giginyu, tsakanin shekarar 1966 da shekarar 1973, ya halarci makarantar Sakandiren Gwamnati, Gaya inda ya kammala a shekarar 1977, ya samu [[Digiri na ilimi|Digiri]] na daya da na biyu a Ilimin Lissafi daga [[Jami'ar Bayero|Jami'ar Bayero ta Kano]] . Yahuza halarci [[Jami'ar Arkansas|University of Arkansas]], karkashin kulawa na [[Naoki Kimura]] inda ya samu ya na uku [[Digiri na ilimi|digiri]] a ilimin lissafi tsakanin shekarar 1985 da kuma shekarar 1988. <ref>{{citation|url=http://www.premiumtimesng.com/features-and-interviews/188147-profile-meet-prof-muhammad-bello-new-vc-of-bayero-university-kano.html|newspaper=[[Premium Times]]|title=Meet Prof. Muhammad Bello, new VC of Bayero University, Kano|date=August 10, 2015}}.</ref><ref>{{mathgenealogy|id=40541}}</ref><ref>{{Cite web|last=Admin|date=2016-12-21|title=BELLO, Prof. Muhammad Yahuza|url=https://blerf.org/index.php/biography/bello-profmuhammad-yahuza/|access-date=2021-02-10|website=Biographical Legacy and Research Foundation|language=en-US}}</ref> == Ayyuka == Yahuza ya fara aiki a shekarar 1982 a matsayin [[malamin jami'a|Malami]] a [[Jami'ar Bayero|Jami'ar Bayero ta Kano]], bayan ya kwashe shekaru 19 yana aiki, Yahuza ya zama farfesa a Lissafi a shekarar 2001. Yahuza gudanar da dama administrative matsayi a [[Jami'ar Bayero|Jami'ar Bayero, Kano]], wanda sun hada da Shugaban Ilmin Lissafi Sciences Department, Sub-Dean, mataimakin Dean, kuma Dean, Faculty of Science, ya kasance kuma da [[Dean (ilimi)|Dean]], School of Postgraduate Nazarin, Director, Center for Information Technology; Mataimakin Mataimakin Shugaban Kwalejin (Ilimin Ilimi) Yahuza an zabi shi a matsayin mataimakin shugaban jami’ar na 10 ta hanyar taron Jami’ar <ref>{{Cite web|last=TheNEWS|date=2015-07-21|title=Yahuza Bello wins BUK race for vice-chancellorship -|url=https://www.thenewsnigeria.com.ng/2015/07/21/yahuza-bello-wins-buk-race-for-vice-chancellorship/|access-date=2021-02-10|website=The NEWS|language=en-US}}</ref> kuma an tabbatar da shi ta hanyar Hukumar Gudanarwar Jami’ar inda ya yi aiki tsakanin shekarar 2015 da shekarar 2020. <ref>{{Cite web|date=2020-08-12|title=USAID Collaboration with Nigeria’s Bayero University in Kano Strengthens Early Grade Reading in Nigeria {{!}} News {{!}} Nigeria {{!}} U.S. Agency for International Development|url=https://www.usaid.gov/nigeria/news/usaid-collaboration-nigeria%E2%80%99s-bayero-university-kano-strengthens-early-grade|access-date=2021-02-10|website=www.usaid.gov|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|title=professor Mohammad Yahuza Bello Archives|url=https://www.radionigeria.gov.ng/tag/professor-mohammad-yahuza-bello/|access-date=2021-02-10|website=FRCN|language=en-GB}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://guardian.ng/news/adamu-unveils-250-office-blocks-bayero-university-senate-building/|title=Adamu unveils 250 office blocks Bayero University Senate building|access-date=2021-02-10|website=guardian.ng}}</ref> Yahuza ya kula kuma ya yaye ɗalibai shida na [[Doctor of Falsafa|ilimin]] lissafi na [[Jagora na Kimiyya|PhD, 37 MSc na]] Lissafi da [[Jagora na Kimiyya|MSc na]] Kimiyyar Kwamfuta. Ya kuma kula da sama da ayyukan [[Digiri a kimiyya|BSc na]] Lissafi [[Digiri a kimiyya|50 da BSc]] Kimiyyar Kwamfuta ayyukan shekarar ƙarshe. <ref>{{Cite web|date=2015-08-10|title=PROFILE: Meet Prof. Muhammad Bello, new VC of Bayero University, Kano {{!}} Premium Times Nigeria|url=https://www.premiumtimesng.com/features-and-interviews/188147-profile-meet-prof-muhammad-bello-new-vc-of-bayero-university-kano.html|access-date=2021-02-10|language=en-GB}}</ref><ref>{{Cite web|title=Tribute to Professor J O C Ezeilo, CON|url=https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Extras/Ezeilo_tribute/|access-date=2021-02-10|website=Maths History|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|last=Nigeria|first=News Agency of|date=2017-10-13|title=NNPC, Bayero University pledge collaboration on frontier basins|url=https://www.today.ng/business/energy/nnpc-bayero-university-pledge-collaboration-frontier-basins-22267|access-date=2021-02-10|website=TODAY|language=en-US}}</ref> Yahuza masanin lissafi ne wanda yake da sha’awar kwmfuta, wanda hakan ya haifar da kafuwar karatun [[Kimiyyan na'urar kwamfuta|Kimiyyar Kwamfuta]] [[Jami'ar Bayero|a Jami’ar Bayero ta]] [[Kano (birni)|Kano]], a karkashin sashen ilimin lissafi a shekarar 1990 wanda a yanzu ya zama Kwalejin Kimiyyar Kwamfuta da sama da mutane 1500 da suka kammala karatu. <ref>{{Cite web|title=About the Faculty {{!}} Faculty of Computer Sciences and Information Technology|url=http://csit.buk.edu.ng/?q=node/1|access-date=2021-02-10|website=csit.buk.edu.ng}}</ref> An nada Yahuza a matsayin [[Pro-kansila|Pro-shugaban jami'ar]] Yusuf [[Jami'ar Yusuf Maitama Sule|Maitama Sule, Kano]] ta hanyar mai girma gwamnan [[Kano (jiha)|jihar Kano]] [[Abdullahi Umar Ganduje]] nan take bayan murabus din Alhaji [[Sule Yahya Hamma]] a shekarar 2020 <ref>{{Cite web|last=Abba|first=Hannatu Sulaiman|date=2020-08-03|title=Yahuza Bello becomes YUMSUK Pro-chancellor|url=https://primetimenews.com.ng/2020/08/03/yahuza-bello-becomes-yumsuk-pro-chancellor/|access-date=2021-02-10|website=Prime Time News|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|title=Ganduje appoints outgoing BUK VC as pro-chancellor of Kano varsity|url=https://dailytrust.com/ganduje-appoints-outgoing-buk-vc-as-pro-chancellor-of-kano-varsity|access-date=2021-02-10|website=Daily Trust|language=en}}</ref> == Manazarta == tv3a0pf2swvvlvenkwqjk96w1bst93m Kabir Mashi 0 20383 161866 87233 2022-07-27T15:29:34Z Yusuf Sa'adu 11340 wikitext text/x-wiki {{Infobox person |birth_place=[[Katsina]], [[Nigeria]] |birth_date={{birth date and age|mf=yes||||df=y}} |birth_name=Kabir Muhammad |image=File: |caption= |education=Digirin na biyu Mastas Digiri |nationality=[[Nigeria|Nigerian]] |residence=[[Katsina]], [[Nigeria]] |years_active= |awards= |children= |relatives={{unbulleted list|Maryam Mashi(sister)}} |spouse= |credits= |occupation= Tsohon Chairman na FIRS |alma mater=[[]] |networth= |website={{}}}} Engineer Kabir Ibrahim Mashi ya kasance tsohon shugaban kungiyar karban Haraji na Najeriya wato "Federal Inland Revenue Service" har zuwa shekarar 2015 lokacin mulkin shugaban kasa Goodluck Ebele Jonathan ya sauke shi, ya daura Samuel Ogungbesan. uma haifaffen jihar Katsina ne. Kuma Sarkin Katsina ya bashi sarautan "Kaigaman Katsina" a karkashin masarautar Katsina.<ref>https://www.jiosaavn.com/song/kabir-mashi-kaigaman-katsina/KQdSZ0ZvTWk</ref><ref>"Outgoing FIRS boss canvasses support for successor | Premium Times Nigeria". 2015-03-18. Retrieved 2021-06-01.</ref><ref name=":0">"7 facts about 'Kaigaman Katsina', Kabir Mashi – Buhari's new appointee from Katsina". ''K.atsina Post''. 2019-02-10. Retrieved 2021-06-01</ref><ref>"Alhaji Kabir Mashi Archives". ''Hope for Nigeria''. Retrieved 2021-06-02.</ref> == Farkon Rayuwa == An haifi Kabir Mashi a Karamar hukumar Mashi da ke jihar Katsina.<ref name=":0" /> == Ilimi == Kabir Mashi yayi karatunsa na digiri a jami'ar Ahmadu Bello da ke Zaria. Sannan ya zarce zuwa Jami'ar Knightsbridge University, dake United Kingdom inda ya gama digirinsa na Mastas a Business Administration.<ref name=":0" /> == Aiki == Engnr Kabir Mashi ya riqe matsayin Chairman na FIRS na wucin-gadi tsakanin shekara ta 2012 zuwa 2015.<ref>"PressReader.com - Your favorite newspapers and magazines". ''www.pressreader.com''. Retrieved 2021-06-01.</ref>An bashi sarautar ''Kaigaman Katsina'' a ranar 31 ga watan Mayu, shekarar 2015 a masarautar Katsina, wanda Sarki Abdulmuminu Usman ya nadashi. Alhaji Kabir Mashi memba ne na Chartered Institute of Taxation a Nigeria kuma har ila-yau yana cikin kungiyar "Association of National Accountants of Nigeria. Sannan ya kuma yi aiki a Water Board a Kaduna inda ya riqe matsayin Auditor General a 1984. Sannan yayi Chief Accoutant Pilgrims Welfare na Katsina a shekarar 1988. Sanan Director Finance & Supply a Ofishin Gwamnan Jihar Katsina a 1990. An bashi matsayin Director Board of Internal Revenue na Jihar Katsina a 1991, Chairman Katsina State Board of Internal Revenue.<ref name=":0" /> == Manazarta == hxmda4bui94fk7vac98yekpuub6g2i9 Mohammed Mustapha Namadi 0 20536 162215 87947 2022-07-28T11:20:25Z Yusuf Sa'adu 11340 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Farfesa''' '''Mohammed Mustapha Namadi''' shi ne tsohon kwamishinan ilimi na manyan makarantu kuma kwamishinan aikin gona da albarkatun kasa a [[Kano (jiha)|jihar Kano]], [[Najeriya]] . == Tarihin Rayuwa == == Karatu da Aiki == == Harkar Siyasa == * * * https://www.ajol.info/index.php/ijdmr/search/authors/view?givenName=Mohammed%20Mustapha&familyName=Namadi&affiliation=&country=&authorName=Namadi%2C%20Mohammed%20Mustapha [[Category:Mutanen Najeriya]] [[Category:Mutane daga jihar Kano]] [[Category:Yan siyasan Najeriya]] [[Category:Yan Najeriya]] 75yt043c5a7vrv0ngcye3cr1q5usn1r Hamza al-Mustapha 0 20589 162207 131702 2022-07-28T11:12:34Z Yusuf Sa'adu 11340 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Hamza al-Mustapha''' (an haife shi a ranar 27 ga watan Yulin, shekarar alif 1960), babban hafsan sojan Najeriya ne kuma jami’in leƙen asiri wanda ya yi aiki a matsayin babban jami’in tsaro ga mai mulkin soja Janar [[Sani Abacha]] daga shekarar alif 1993 zuwa shekarar alif 1998. == Rayuwar farko == Hamza al-Mustapha an haife shi kuma yayi karatu a garin [[Nguru]]. Ya yi rajista a asirce a matsayin jami'in jami'a, a Makarantar [[Jami'ar Tsaron Nijeriya|Koyon Tsaro ta Najeriya]] kuma an ba shi izini a cikin Sojojin Najeriya a matsayin Laftana ta biyu . == Aikin soja == Daga watan Agustan shekarar ta alif 1985, zuwa watan Agusta shekara ta alif 1990, Al-Mustapha ya kasance Mataimakin-de-Camp (ADC) din Shugaban hafsan soji, Janar Sani Abacha. Duk shugaban sa da kuma shugaban kasa, Janar [[Ibrahim Babangida]] yana da cikakkiyar dogaro da iyawarsa, kuma sun damka masa wasu iko na daban, wadanda suka fi sauran jami'an da suka fi shi girma. Wannan ya kara nuna shi a matsayin mai karfin fada aji na soja. === Jami'in leken asirin soja === An horar da Al-Mustapha a matsayin jami’in leken asiri na soja. Ya rike mukamai daban-daban na kwamandoji a Ma’aikatar Harkokin Cikin Gida, Kungiyar Tsaro ta Daraktan Leken Asirin Sojoji (SG-DMI), Runduna ta 82 da Hedikwatar Soja ; [[Ma'aikatar Tsaron Najeriya|Ma'aikatar Tsaro]] da [[Aso Rock Villa|Fadar Shugaban Kasa]] . Hakanan ya kasance cikin ayyukan ɓoye-bayanan sirri da aƙalla bincike biyu na yunƙurin juyin mulki; yadda yake gudanar da tambayoyi ya kawo shi ga Janar Sani Abacha. ya kuma gudanar da ayyuka a kasashen Chadi, Laberiya, Bakassi, Gambiya da Saliyo . == Zamanin Abacha == === Gabobin ta'addanci === An nada Al-Mustapha a matsayin Babban Jami'in Tsaro na Shugaban kasa (CSOHoS) tare da Rikicin Soja na Musamman a lokacin mulkin soja na Abacha (17 Nuwamba Nuwamba 1993 - 8 Yuni 1998). Sauran kayan tsaro a lokacin su ne Ofishin mai ba da shawara kan harkokin tsaro a karkashin [[Ismaila Gwarzo]] ; Hukumar Leken Asiri ta Kasa ; Daraktan Leken Asiri na Soja ; da kuma Hukumar Tsaron Jiha duk a karkashin al-Mustapha. Duk waɗannan rukunoni suna aikata kisan gilla ga mutanen da ake gani suna barazana ga tsarin mulki. Bayan an nada shi shugaban tsaro, Al-Mustapha ya kafa wasu kananan kayan tsaro wadanda aka debo daga sojoji da sauran kungiyoyin tsaro kuma aka horar da su a [[Isra'ila|Isra’ila]] da [[Koriya ta Arewa]] . Mai bai wa shugaban kasa shawara kan harkokin tsaro Ismaila Gwarzo da al-Mustapha ne aka ce su ke da alhakin yawancin “azabtarwa, kisa da satar dukiya” a lokacin mulkin Abacha. Al-Mustapha ya sanya irin wannan tsoron har ana cewa shi mala'ika ne na mashin din ta'addanci, tare da janar-janar na soja da 'yan siyasa ke tsoron sa baki daya.<ref>https://en.m.wikipedia.org/wiki/Hamza_al-Mustapha</ref> === Siyasar iko === <mapframe latitude="9.058702" longitude="8.525391" zoom="4" width="200" height="145" align="right"> { "type": "FeatureCollection", "features": [ { "type": "Feature", "properties": {}, "geometry": { "type": "Polygon", "coordinates": [ [ [ 9.7119140625, 7.2534960500695 ], [ 9.7119140625, 7.1663003819032 ], [ 9.68994140625, 7.2099003143688 ], [ 9.7998046875, 7.4278365287383 ], [ 9.580078125, 6.6427829003562 ], [ 9.77783203125, 7.2316987083671 ], [ 9.66796875, 7.1444988496473 ], [ 9.7998046875, 7.4931964701223 ], [ 9.7119140625, 7.3842578283093 ], [ 9.7998046875, 7.2752923363722 ], [ 9.73388671875, 7.297087564172 ], [ 9.84375, 7.2316987083671 ], [ 9.82177734375, 7.3624668655358 ], [ 9.77783203125, 7.1008926686237 ], [ 9.82177734375, 7.0790880260717 ], [ 9.73388671875, 7.0136679275666 ], [ 9.55810546875, 7.1663003819032 ], [ 9.84375, 7.1008926686237 ], [ 9.82177734375, 7.1444988496473 ], [ 9.7119140625, 7.1663003819032 ], [ 9.580078125, 7.1444988496473 ], [ 9.77783203125, 7.1663003819032 ], [ 9.64599609375, 7.1444988496473 ], [ 9.73388671875, 7.2752923363722 ], [ 9.60205078125, 7.0790880260717 ], [ 9.7119140625, 6.8391696263428 ], [ 9.7998046875, 6.7737162387535 ], [ 9.77783203125, 6.9700494172962 ], [ 9.55810546875, 6.9918591814837 ], [ 9.6240234375, 6.9264268470596 ], [ 9.580078125, 7.1008926686237 ], [ 9.580078125, 7.1663003819032 ], [ 9.66796875, 7.0136679275666 ], [ 9.84375, 7.1226962775183 ], [ 9.68994140625, 7.1008926686237 ], [ 9.6240234375, 7.0790880260717 ], [ 9.55810546875, 7.1663003819032 ], [ 9.898681640625, 6.9264268470596 ], [ 9.700927734375, 6.8173528226221 ], [ 9.656982421875, 6.6427829003562 ], [ 9.569091796875, 6.5554746022019 ], [ 9.437255859375, 6.7518964648434 ], [ 9.129638671875, 6.7737162387535 ], [ 8.887939453125, 7.0136679275666 ], [ 8.536376953125, 6.9918591814837 ], [ 8.470458984375, 6.8609854337637 ], [ 8.316650390625, 6.8609854337637 ], [ 8.074951171875, 6.8828002417676 ], [ 7.987060546875, 6.7082539686715 ], [ 7.899169921875, 6.7082539686715 ], [ 7.987060546875, 6.9046140472381 ], [ 7.833251953125, 6.9264268470596 ], [ 7.679443359375, 6.948238638117 ], [ 7.635498046875, 7.0790880260717 ], [ 7.547607421875, 7.188100871179 ], [ 7.305908203125, 7.188100871179 ], [ 7.086181640625, 6.8828002417676 ], [ 6.910400390625, 6.9046140472381 ], [ 6.756591796875, 6.8391696263428 ], [ 6.756591796875, 6.7300757071092 ], [ 6.668701171875, 6.8609854337637 ], [ 6.756591796875, 7.0790880260717 ], [ 6.778564453125, 7.188100871179 ], [ 6.778564453125, 7.3188817303668 ], [ 6.580810546875, 7.3842578283093 ], [ 6.383056640625, 7.5585466060932 ], [ 6.229248046875, 7.5585466060932 ], [ 6.119384765625, 7.6674414827261 ], [ 5.987548828125, 7.7109916554332 ], [ 5.899658203125, 7.7980785313553 ], [ 5.789794921875, 7.8633818053092 ], [ 5.767822265625, 7.993957436359 ], [ 5.679931640625, 8.1462428250344 ], [ 5.592041015625, 8.1462428250344 ], [ 5.372314453125, 8.2114903234207 ], [ 5.350341796875, 8.1244912908612 ], [ 5.130615234375, 8.0157159978691 ], [ 4.976806640625, 8.1027385777832 ], [ 4.779052734375, 8.1027385777832 ], [ 4.493408203125, 8.2114903234207 ], [ 4.361572265625, 8.450638800331 ], [ 4.295654296875, 8.7765107160524 ], [ 4.383544921875, 9.0153023334206 ], [ 4.207763671875, 9.0587021563921 ], [ 4.031982421875, 9.1671787329767 ], [ 3.834228515625, 9.2756221767921 ], [ 3.614501953125, 9.1671787329767 ], [ 3.394775390625, 8.9067800075202 ], [ 3.218994140625, 8.9067800075202 ], [ 2.955322265625, 8.6896390681277 ], [ 2.823486328125, 8.7113588754265 ], [ 2.823486328125, 8.9284870626655 ], [ 3.109130859375, 9.0804001041553 ], [ 3.218994140625, 9.2539361568145 ], [ 3.175048828125, 9.4273866150324 ], [ 3.394775390625, 9.6657383951887 ], [ 3.372802734375, 9.7956775828297 ], [ 3.636474609375, 9.8389793755793 ], [ 3.724365234375, 10.120301632174 ], [ 3.658447265625, 10.336536087083 ], [ 3.900146484375, 10.444597722835 ], [ 3.812255859375, 10.854886268472 ], [ 4.031982421875, 10.962764256387 ], [ 4.251708984375, 10.854886268472 ], [ 4.647216796875, 10.854886268472 ], [ 4.449462890625, 10.574222078333 ], [ 4.383544921875, 10.271681232947 ], [ 4.515380859375, 10.055402736564 ], [ 4.801025390625, 10.120301632174 ], [ 4.713134765625, 10.271681232947 ], [ 4.976806640625, 10.206813072485 ], [ 5.064697265625, 10.358151400944 ], [ 4.954833984375, 10.509416700846 ], [ 4.866943359375, 10.61741806795 ], [ 5.042724609375, 10.682200600084 ], [ 5.196533203125, 10.811724143276 ], [ 5.108642578125, 10.898042159726 ], [ 5.196533203125, 11.070602913978 ], [ 4.801025390625, 11.199956869622 ], [ 4.932861328125, 11.307707707765 ], [ 5.262451171875, 11.199956869622 ], [ 5.306396484375, 11.329253026617 ], [ 5.372314453125, 10.984335146102 ], [ 5.592041015625, 10.919617760255 ], [ 5.899658203125, 10.984335146102 ], [ 6.009521484375, 11.070602913978 ], [ 6.097412109375, 10.919617760255 ], [ 6.031494140625, 10.61741806795 ], [ 6.053466796875, 10.487811882057 ], [ 6.185302734375, 10.358151400944 ], [ 6.448974609375, 10.509416700846 ], [ 6.646728515625, 10.487811882057 ], [ 6.822509765625, 10.552621801949 ], [ 6.932373046875, 10.336536087083 ], [ 6.866455078125, 10.098670120603 ], [ 6.976318359375, 9.9688506085461 ], [ 7.152099609375, 9.9904908030703 ], [ 7.196044921875, 9.7740245658647 ], [ 7.174072265625, 9.5357489981336 ], [ 7.174072265625, 9.3623528220556 ], [ 7.459716796875, 9.2756221767921 ], [ 7.635498046875, 9.3623528220556 ], [ 7.767333984375, 9.1888700844734 ], [ 7.921142578125, 9.2973068563276 ], [ 8.074951171875, 9.123792057074 ], [ 8.360595703125, 9.1671787329767 ], [ 8.536376953125, 8.99360046428 ], [ 8.690185546875, 9.0804001041553 ], [ 8.778076171875, 9.2973068563276 ], [ 8.668212890625, 9.6007499322469 ], [ 8.778076171875, 9.903921416775 ], [ 8.778076171875, 10.271681232947 ], [ 8.909912109375, 10.250059987303 ], [ 8.997802734375, 9.9904908030703 ], [ 9.129638671875, 9.9904908030703 ], [ 9.239501953125, 9.7090570686182 ], [ 9.547119140625, 9.4707356741309 ], [ 9.744873046875, 9.4707356741309 ], [ 9.964599609375, 9.6007499322469 ], [ 10.030517578125, 9.7307143057569 ], [ 10.338134765625, 9.5790843358825 ], [ 10.513916015625, 9.3623528220556 ], [ 10.513916015625, 9.2105601076297 ], [ 10.360107421875, 9.0587021563921 ], [ 10.162353515625, 8.8633620335517 ], [ 10.074462890625, 8.6461956811819 ], [ 9.744873046875, 8.5158355612022 ], [ 9.635009765625, 8.4723722829091 ], [ 9.547119140625, 8.4289040928754 ], [ 9.349365234375, 8.3636926518358 ], [ 9.283447265625, 8.2114903234207 ], [ 9.393310546875, 8.1027385777832 ], [ 9.261474609375, 7.9721977143869 ], [ 9.085693359375, 7.9069116164693 ], [ 9.261474609375, 7.8198474261926 ], [ 9.635009765625, 7.8198474261926 ], [ 9.700927734375, 7.6892171277362 ], [ 9.832763671875, 7.5149809423959 ], [ 9.788818359375, 7.188100871179 ], [ 9.656982421875, 7.0572823529716 ], [ 9.613037109375, 6.8828002417676 ], [ 9.7119140625, 7.2534960500695 ] ] ] } }, { "type": "Feature", "properties": {}, "geometry": { "type": "Point", "coordinates": [ 6.514892578125, 9.0153023334206 ] } }, { "type": "Feature", "properties": {}, "geometry": { "type": "Polygon", "coordinates": [ [ [ 9.437255859375, 7.8851472834243 ], [ 9.547119140625, 8.0592296272002 ], [ 9.459228515625, 8.2549827048779 ], [ 9.766845703125, 8.3636926518358 ], [ 10.184326171875, 8.4941045375519 ], [ 10.272216796875, 8.7330774212116 ], [ 10.535888671875, 8.885071663469 ], [ 10.711669921875, 9.1020967387265 ], [ 10.623779296875, 9.4057100416 ], [ 10.865478515625, 9.5574173568413 ], [ 10.601806640625, 9.6224141429248 ], [ 10.294189453125, 9.7090570686182 ], [ 10.096435546875, 9.8389793755793 ], [ 9.920654296875, 9.7956775828297 ], [ 9.744873046875, 9.6873984307606 ], [ 9.591064453125, 9.7090570686182 ], [ 9.393310546875, 9.8173291870678 ], [ 9.327392578125, 10.077037154405 ], [ 9.173583984375, 10.206813072485 ], [ 8.975830078125, 10.358151400944 ], [ 8.887939453125, 10.531020008465 ], [ 8.931884765625, 10.768555807732 ], [ 8.887939453125, 10.984335146102 ], [ 9.063720703125, 11.135287077054 ], [ 9.261474609375, 11.264612212504 ], [ 9.503173828125, 11.178401873712 ], [ 9.744873046875, 11.178401873712 ], [ 9.898681640625, 10.941191793457 ], [ 10.206298828125, 10.919617760255 ], [ 10.382080078125, 11.027472194118 ], [ 10.491943359375, 11.221510260011 ], [ 10.360107421875, 11.286160768753 ], [ 10.140380859375, 11.350796722384 ], [ 10.008544921875, 11.415418041941 ], [ 9.942626953125, 11.587669416896 ], [ 9.898681640625, 11.781325296112 ], [ 9.744873046875, 11.824341483849 ], [ 9.964599609375, 11.931852326961 ], [ 10.162353515625, 11.974844752932 ], [ 10.272216796875, 12.14674581454 ], [ 10.360107421875, 12.340001834116 ], [ 10.601806640625, 12.382928338487 ], [ 10.733642578125, 12.597454504832 ], [ 10.689697265625, 12.747516274953 ], [ 10.579833984375, 12.897489183756 ], [ 10.426025390625, 12.961735843534 ], [ 10.250244140625, 13.090179355734 ], [ 10.074462890625, 12.983147716797 ], [ 9.788818359375, 12.854648905589 ], [ 10.052490234375, 13.175771224423 ], [ 10.382080078125, 13.239945499286 ], [ 10.821533203125, 13.325484885598 ], [ 11.260986328125, 13.325484885598 ], [ 11.678466796875, 13.304102866767 ], [ 12.008056640625, 13.154376055419 ], [ 12.425537109375, 12.983147716797 ], [ 12.667236328125, 13.132979019087 ], [ 12.864990234375, 13.325484885598 ], [ 13.150634765625, 13.475105944335 ], [ 13.370361328125, 13.603278132529 ], [ 13.634033203125, 13.624633438236 ], [ 13.875732421875, 13.389619591748 ], [ 14.139404296875, 12.876069959947 ], [ 14.139404296875, 12.382928338487 ], [ 14.512939453125, 12.275598890562 ], [ 14.556884765625, 12.103780891646 ], [ 14.556884765625, 11.910353555774 ], [ 14.644775390625, 11.587669416896 ], [ 14.249267578125, 11.307707707765 ], [ 13.985595703125, 11.350796722384 ], [ 13.765869140625, 11.049038346537 ], [ 13.634033203125, 10.854886268472 ], [ 13.480224609375, 10.595820834654 ], [ 13.502197265625, 10.271681232947 ], [ 13.282470703125, 10.185187409269 ], [ 13.172607421875, 9.8389793755793 ], [ 13.282470703125, 9.7090570686182 ], [ 13.172607421875, 9.6224141429248 ], [ 12.843017578125, 9.4924081537655 ], [ 12.843017578125, 9.2322487994187 ], [ 12.821044921875, 8.9067800075202 ], [ 12.689208984375, 8.7765107160524 ], [ 12.557373046875, 8.7330774212116 ], [ 12.381591796875, 8.7547947024356 ], [ 12.403564453125, 8.537565350804 ], [ 12.227783203125, 8.5158355612022 ], [ 12.249755859375, 8.276727101164 ], [ 12.139892578125, 8.1027385777832 ], [ 12.139892578125, 7.8851472834243 ], [ 12.030029296875, 7.7980785313553 ], [ 11.964111328125, 7.6021078747029 ], [ 11.854248046875, 7.4496242601978 ], [ 11.854248046875, 7.2099003143688 ], [ 11.700439453125, 7.1226962775183 ], [ 11.458740234375, 6.9700494172962 ], [ 11.568603515625, 6.7518964648434 ], [ 11.392822265625, 6.6209572703263 ], [ 11.195068359375, 6.6209572703263 ], [ 11.129150390625, 6.7955350257195 ], [ 10.997314453125, 6.7518964648434 ], [ 10.865478515625, 6.8609854337637 ], [ 10.887451171875, 7.035475652433 ], [ 10.689697265625, 7.1663003819032 ], [ 10.579833984375, 7.2752923363722 ], [ 10.469970703125, 6.9264268470596 ], [ 10.316162109375, 6.948238638117 ], [ 10.118408203125, 7.1008926686237 ], [ 9.986572265625, 6.9918591814837 ], [ 9.898681640625, 7.1226962775183 ], [ 9.964599609375, 7.297087564172 ], [ 9.942626953125, 7.5585466060932 ], [ 9.810791015625, 7.7980785313553 ], [ 9.700927734375, 7.8851472834243 ], [ 9.437255859375, 7.8851472834243 ] ] ] } }, { "type": "Feature", "properties": {}, "geometry": { "type": "Point", "coordinates": [ 11.590576171875, 10.595820834654 ] } }, { "type": "Feature", "properties": {}, "geometry": { "type": "Polygon", "coordinates": [ [ [ 4.119873046875, 13.453737213419 ], [ 4.339599609375, 13.496472765759 ], [ 4.515380859375, 13.645986814875 ], [ 4.888916015625, 13.752724664397 ], [ 5.086669921875, 13.752724664397 ], [ 5.262451171875, 13.752724664397 ], [ 5.526123046875, 13.880745842026 ], [ 6.119384765625, 13.624633438236 ], [ 6.405029296875, 13.603278132529 ], [ 6.844482421875, 13.111580118252 ], [ 7.042236328125, 12.940322128385 ], [ 7.239990234375, 13.068776734358 ], [ 7.415771484375, 13.068776734358 ], [ 7.833251953125, 13.282718960896 ], [ 8.162841796875, 13.218555949175 ], [ 8.360595703125, 13.00455774534 ], [ 8.558349609375, 13.047372256949 ], [ 8.690185546875, 12.876069959947 ], [ 8.953857421875, 12.811801316583 ], [ 9.722900390625, 12.726084296948 ], [ 9.942626953125, 12.726084296948 ], [ 10.140380859375, 12.91890657418 ], [ 10.294189453125, 12.811801316583 ], [ 10.557861328125, 12.683214911819 ], [ 10.426025390625, 12.533115357277 ], [ 10.228271484375, 12.533115357277 ], [ 10.074462890625, 12.125264218332 ], [ 9.678955078125, 11.931852326961 ], [ 9.613037109375, 11.759814674442 ], [ 9.788818359375, 11.630715737981 ], [ 9.920654296875, 11.415418041941 ], [ 10.316162109375, 11.178401873712 ], [ 10.140380859375, 11.178401873712 ], [ 10.140380859375, 11.070602913978 ], [ 9.986572265625, 11.092165893502 ], [ 9.898681640625, 11.243062041948 ], [ 9.700927734375, 11.307707707765 ], [ 9.591064453125, 11.307707707765 ], [ 9.327392578125, 11.436955216143 ], [ 9.107666015625, 11.393879232967 ], [ 8.887939453125, 11.286160768753 ], [ 8.756103515625, 11.135287077054 ], [ 8.756103515625, 10.854886268472 ], [ 8.843994140625, 10.703791711681 ], [ 8.690185546875, 10.574222078333 ], [ 8.756103515625, 10.336536087083 ], [ 8.624267578125, 10.141931686131 ], [ 8.602294921875, 9.947208977327 ], [ 8.602294921875, 9.7523701391733 ], [ 8.646240234375, 9.4490618268814 ], [ 8.602294921875, 9.2105601076297 ], [ 8.448486328125, 9.2756221767921 ], [ 8.250732421875, 9.2756221767921 ], [ 7.987060546875, 9.4273866150324 ], [ 7.877197265625, 9.4057100416 ], [ 7.701416015625, 9.5574173568413 ], [ 7.525634765625, 9.5140792627709 ], [ 7.349853515625, 9.5357489981336 ], [ 7.371826171875, 9.8606281453659 ], [ 7.349853515625, 10.141931686131 ], [ 7.152099609375, 10.120301632174 ], [ 7.020263671875, 10.16356027949 ], [ 7.064208984375, 10.444597722835 ], [ 6.932373046875, 10.61741806795 ], [ 6.690673828125, 10.703791711681 ], [ 6.405029296875, 10.682200600084 ], [ 6.207275390625, 10.531020008465 ], [ 6.163330078125, 10.660607953625 ], [ 6.229248046875, 10.941191793457 ], [ 6.009521484375, 11.199956869622 ], [ 5.767822265625, 11.113727282173 ], [ 5.570068359375, 11.092165893502 ], [ 5.460205078125, 11.372338792141 ], [ 5.328369140625, 11.480024648556 ], [ 5.240478515625, 11.372338792141 ], [ 5.042724609375, 11.393879232967 ], [ 4.757080078125, 11.372338792141 ], [ 4.691162109375, 11.199956869622 ], [ 4.801025390625, 11.135287077054 ], [ 5.086669921875, 11.070602913978 ], [ 5.020751953125, 10.962764256387 ], [ 4.998779296875, 10.833305983642 ], [ 4.866943359375, 10.811724143276 ], [ 4.822998046875, 10.595820834654 ], [ 4.954833984375, 10.466205555064 ], [ 4.976806640625, 10.314919285813 ], [ 4.822998046875, 10.401377554544 ], [ 4.669189453125, 10.401377554544 ], [ 4.625244140625, 10.271681232947 ], [ 4.691162109375, 10.185187409269 ], [ 4.515380859375, 10.336536087083 ], [ 4.559326171875, 10.531020008465 ], [ 4.691162109375, 10.682200600084 ], [ 4.735107421875, 10.898042159726 ], [ 4.625244140625, 11.027472194118 ], [ 4.471435546875, 11.027472194118 ], [ 4.273681640625, 11.092165893502 ], [ 4.075927734375, 11.135287077054 ], [ 3.878173828125, 11.070602913978 ], [ 3.768310546875, 11.286160768753 ], [ 3.592529296875, 11.415418041941 ], [ 3.614501953125, 11.566143767763 ], [ 3.834228515625, 11.824341483849 ], [ 3.724365234375, 11.910353555774 ], [ 3.790283203125, 12.082295837364 ], [ 3.768310546875, 12.232654837013 ], [ 3.746337890625, 12.468760144823 ], [ 4.053955078125, 12.640338306847 ], [ 4.163818359375, 12.811801316583 ], [ 4.185791015625, 13.132979019087 ], [ 4.119873046875, 13.453737213419 ] ] ] } }, { "type": "Feature", "properties": {}, "geometry": { "type": "Point", "coordinates": [ 6.492919921875, 11.824341483849 ] } }, { "type": "Feature", "properties": {}, "geometry": { "type": "Polygon", "coordinates": [ [ [ 8.250732421875, 6.1405547824503 ], [ 8.382568359375, 6.4681510126642 ], [ 8.294677734375, 6.7300757071092 ], [ 8.206787109375, 6.686431252652 ], [ 8.074951171875, 6.6209572703263 ], [ 7.987060546875, 6.5336451305675 ], [ 7.789306640625, 6.6209572703263 ], [ 7.833251953125, 6.7737162387535 ], [ 7.635498046875, 6.8391696263428 ], [ 7.503662109375, 6.9918591814837 ], [ 7.349853515625, 6.9918591814837 ], [ 7.261962890625, 6.8173528226221 ], [ 6.976318359375, 6.7737162387535 ], [ 6.910400390625, 6.6427829003562 ], [ 6.800537109375, 6.5118147063479 ], [ 6.734619140625, 6.4026484059639 ], [ 6.822509765625, 6.1624009215266 ], [ 6.756591796875, 5.8783321096743 ], [ 6.756591796875, 5.7034479821495 ], [ 6.690673828125, 5.5722498011139 ], [ 6.822509765625, 5.550380568998 ], [ 6.866455078125, 5.3535213553373 ], [ 7.108154296875, 5.2878874140113 ], [ 7.261962890625, 5.2878874140113 ], [ 7.371826171875, 5.1347146340145 ], [ 7.218017578125, 4.959615024698 ], [ 7.437744140625, 4.8939406089021 ], [ 7.503662109375, 5.1347146340145 ], [ 7.525634765625, 5.3316441534398 ], [ 7.613525390625, 5.4628955602096 ], [ 7.745361328125, 5.6378525987709 ], [ 7.899169921875, 5.5066396743549 ], [ 7.855224609375, 5.7471740766514 ], [ 7.921142578125, 5.9438995794256 ], [ 7.987060546875, 6.075011000682 ], [ 8.162841796875, 6.075011000682 ], [ 8.250732421875, 6.1405547824503 ] ] ] } }, { "type": "Feature", "properties": {}, "geometry": { "type": "Point", "coordinates": [ 7.393798828125, 6.2716180643149 ] } }, { "type": "Feature", "properties": {}, "geometry": { "type": "Polygon", "coordinates": [ [ [ 8.492431640625, 6.6646075621726 ], [ 8.690185546875, 6.7300757071092 ], [ 8.734130859375, 6.8609854337637 ], [ 9.019775390625, 6.7955350257195 ], [ 8.975830078125, 6.6209572703263 ], [ 9.217529296875, 6.5991306752072 ], [ 9.415283203125, 6.5336451305675 ], [ 9.327392578125, 6.4463177494576 ], [ 9.151611328125, 6.2279339302687 ], [ 8.997802734375, 6.075011000682 ], [ 8.822021484375, 5.9876068916583 ], [ 8.778076171875, 5.6815836834211 ], [ 8.887939453125, 5.5066396743549 ], [ 8.800048828125, 5.2878874140113 ], [ 8.624267578125, 4.9377242743025 ], [ 8.470458984375, 4.7844689665794 ], [ 8.316650390625, 4.8939406089021 ], [ 8.184814453125, 5.0252829086093 ], [ 8.096923828125, 4.8939406089021 ], [ 8.1436157226563, 4.9103598205323 ], [ 8.2150268554688, 4.828259746867 ], [ 8.2754516601563, 4.7844689665794 ], [ 8.3084106445313, 4.7242520745233 ], [ 8.3193969726563, 4.6421297143085 ], [ 8.2754516601563, 4.5764249358537 ], [ 8.1765747070313, 4.5764249358537 ], [ 7.9019165039063, 4.5435702793718 ], [ 7.6712036132813, 4.5107141256985 ], [ 7.5942993164063, 4.5326183939718 ], [ 7.5558471679688, 4.4833328616955 ], [ 7.4240112304688, 4.4614271114421 ], [ 7.2894287109375, 4.4449973697273 ], [ 7.1575927734375, 4.5107141256985 ], [ 7.1136474609375, 4.4888091967787 ], [ 6.9708251953125, 4.4230904779609 ], [ 6.6851806640625, 4.4011829382783 ], [ 6.4874267578125, 4.3464112753332 ], [ 6.1798095703125, 4.3135463640685 ], [ 5.9600830078125, 4.3573659279002 ], [ 5.7513427734375, 4.5435702793718 ], [ 5.5975341796875, 4.6968790268714 ], [ 5.5206298828125, 4.8501540785057 ], [ 5.4217529296875, 5.0800010938086 ], [ 5.5426025390625, 5.1784820885229 ], [ 5.4766845703125, 5.1784820885229 ], [ 5.4107666015625, 5.1347146340145 ], [ 5.3668212890625, 5.2769477448699 ], [ 5.5755615234375, 5.3972734076909 ], [ 5.6524658203125, 5.550380568998 ], [ 5.5645751953125, 5.5394456485468 ], [ 5.4986572265625, 5.4628955602096 ], [ 5.2789306640625, 5.4738318891928 ], [ 5.2349853515625, 5.5613152866518 ], [ 5.5426025390625, 5.6050521214048 ], [ 5.4876708984375, 5.6815836834211 ], [ 5.3778076171875, 5.6706512225666 ], [ 5.2239990234375, 5.6378525987709 ], [ 5.1470947265625, 5.7471740766514 ], [ 5.2349853515625, 5.8674034445987 ], [ 5.2459716796875, 5.9329722079457 ], [ 5.1690673828125, 5.9111168156317 ], [ 5.0811767578125, 5.8346161656101 ], [ 5.0042724609375, 5.9220446198833 ], [ 5.1361083984375, 6.1733236540151 ], [ 5.0482177734375, 6.3043787643258 ], [ 5.2020263671875, 6.5227300373354 ], [ 5.1361083984375, 6.6427829003562 ], [ 5.1470947265625, 6.7300757071092 ], [ 5.2569580078125, 6.7628064749715 ], [ 5.2899169921875, 6.8828002417676 ], [ 5.5206298828125, 6.8937072700142 ], [ 5.5096435546875, 6.8282613488251 ], [ 5.5645751953125, 6.7082539686715 ], [ 5.6414794921875, 6.6973427326644 ], [ 5.7733154296875, 6.7628064749715 ], [ 5.8282470703125, 6.959144154386 ], [ 5.8392333984375, 7.0463791309377 ], [ 5.9381103515625, 7.1663003819032 ], [ 5.9381103515625, 7.2861900827788 ], [ 6.0260009765625, 7.3624668655358 ], [ 5.9710693359375, 7.4931964701223 ], [ 6.0919189453125, 7.5585466060932 ], [ 6.0919189453125, 7.4278365287383 ], [ 6.1688232421875, 7.4278365287383 ], [ 6.2896728515625, 7.482303825233 ], [ 6.3336181640625, 7.3951529071373 ], [ 6.4324951171875, 7.3951529071373 ], [ 6.4984130859375, 7.3079847801639 ], [ 6.5313720703125, 7.2534960500695 ], [ 6.6192626953125, 7.2752923363722 ], [ 6.7181396484375, 7.1663003819032 ], [ 6.6741943359375, 7.0681853181458 ], [ 6.6082763671875, 6.8391696263428 ], [ 6.6522216796875, 6.7191649602832 ], [ 6.6412353515625, 6.5336451305675 ], [ 6.6522216796875, 6.3917304854815 ], [ 6.7510986328125, 6.1842461612806 ], [ 6.7071533203125, 6.075011000682 ], [ 6.6082763671875, 5.8346161656101 ], [ 6.6192626953125, 5.6815836834211 ], [ 6.6412353515625, 5.5175752008306 ], [ 6.7071533203125, 5.4628955602096 ], [ 6.7291259765625, 5.2988268898344 ], [ 6.8939208984375, 5.2003646811835 ], [ 7.0367431640625, 5.2222465132274 ], [ 7.2564697265625, 5.1675405079505 ], [ 7.2454833984375, 5.0800010938086 ], [ 7.1685791015625, 4.9815050493282 ], [ 7.1575927734375, 4.8939406089021 ], [ 7.2894287109375, 4.8829942439049 ], [ 7.4102783203125, 4.86110097831 ], [ 7.5201416015625, 4.8501540785057 ], [ 7.5421142578125, 5.0033943450221 ], [ 7.6080322265625, 5.1456567803005 ], [ 7.5860595703125, 5.2988268898344 ], [ 7.6629638671875, 5.3207052599439 ], [ 7.6629638671875, 5.4082109285908 ], [ 7.7398681640625, 5.4847680181413 ], [ 7.8936767578125, 5.3753977744747 ], [ 7.9925537109375, 5.3535213553373 ], [ 7.9486083984375, 5.550380568998 ], [ 7.9376220703125, 5.7143798192353 ], [ 8.0035400390625, 5.8564745653005 ], [ 8.0035400390625, 5.9876068916583 ], [ 8.2012939453125, 5.9438995794256 ], [ 8.2891845703125, 6.020385082456 ], [ 8.3221435546875, 6.1405547824503 ], [ 8.4429931640625, 6.2388553055363 ], [ 8.4320068359375, 6.3371373949885 ], [ 8.5308837890625, 6.4463177494576 ], [ 8.3551025390625, 6.6973427326644 ], [ 8.492431640625, 6.6646075621726 ] ] ] } }, { "type": "Feature", "properties": {}, "geometry": { "type": "Point", "coordinates": [ 6.2457275390625, 5.4300853769993 ] } }, { "type": "Feature", "properties": {}, "geometry": { "type": "Polygon", "coordinates": [ [ [ 2.8179931640625, 8.5918844057982 ], [ 2.9608154296875, 8.60274728477 ], [ 3.1585693359375, 8.7439362200841 ], [ 3.2794189453125, 8.7765107160524 ], [ 3.7188720703125, 8.9284870626655 ], [ 3.7738037109375, 9.1346392217168 ], [ 3.9056396484375, 9.1563325600468 ], [ 4.0045166015625, 9.0261527791461 ], [ 4.1802978515625, 8.971897294083 ], [ 4.2901611328125, 8.971897294083 ], [ 4.1802978515625, 8.8633620335517 ], [ 4.1693115234375, 8.7439362200841 ], [ 4.3560791015625, 8.3093414439176 ], [ 4.4439697265625, 8.157118149072 ], [ 4.5977783203125, 8.0918617801147 ], [ 4.8065185546875, 8.0483516575395 ], [ 4.9822998046875, 8.0483516575395 ], [ 5.1251220703125, 7.961317419189 ], [ 5.2679443359375, 7.9721977143869 ], [ 5.4327392578125, 8.0483516575395 ], [ 5.5096435546875, 8.0265948424896 ], [ 5.6085205078125, 8.0265948424896 ], [ 5.5535888671875, 7.8633818053092 ], [ 5.6854248046875, 7.7980785313553 ], [ 5.7843017578125, 7.7654230661722 ], [ 5.8502197265625, 7.645664723491 ], [ 5.9710693359375, 7.5694373362514 ], [ 5.9161376953125, 7.4278365287383 ], [ 5.9161376953125, 7.351570982365 ], [ 5.8502197265625, 7.1226962775183 ], [ 5.7733154296875, 7.0681853181458 ], [ 5.7623291015625, 6.8500776547855 ], [ 5.6744384765625, 6.8173528226221 ], [ 5.6304931640625, 6.8173528226221 ], [ 5.5755615234375, 6.948238638117 ], [ 5.2020263671875, 6.9046140472381 ], [ 5.1470947265625, 6.8173528226221 ], [ 5.0262451171875, 6.8064440481237 ], [ 5.0701904296875, 6.6973427326644 ], [ 5.1031494140625, 6.5663889798223 ], [ 5.1361083984375, 6.479067290763 ], [ 5.0262451171875, 6.4026484059639 ], [ 4.9822998046875, 6.31529853833 ], [ 5.0372314453125, 6.2388553055363 ], [ 5.0921630859375, 6.1842461612806 ], [ 4.9822998046875, 5.9985331743293 ], [ 4.8065185546875, 6.1405547824503 ], [ 4.5758056640625, 6.293458760394 ], [ 4.4879150390625, 6.3917304854815 ], [ 4.3780517578125, 6.4244835461807 ], [ 4.2791748046875, 6.5118147063479 ], [ 4.2352294921875, 6.6646075621726 ], [ 4.1253662109375, 6.6318702061727 ], [ 4.0594482421875, 6.7300757071092 ], [ 3.8836669921875, 6.6973427326644 ], [ 3.9825439453125, 6.500899137996 ], [ 3.7628173828125, 6.500899137996 ], [ 3.4661865234375, 6.500899137996 ], [ 3.1365966796875, 6.4899833326707 ], [ 2.8070068359375, 6.4463177494576 ], [ 2.7960205078125, 6.6209572703263 ], [ 2.7960205078125, 6.7518964648434 ], [ 2.7410888671875, 6.9264268470596 ], [ 2.7850341796875, 7.0681853181458 ], [ 2.7410888671875, 7.3842578283093 ], [ 2.8729248046875, 7.482303825233 ], [ 2.7630615234375, 7.62388685312 ], [ 2.7630615234375, 7.8089631205594 ], [ 2.7301025390625, 7.9177933526279 ], [ 2.8179931640625, 8.157118149072 ], [ 2.7301025390625, 8.3745619854728 ], [ 2.8179931640625, 8.5918844057982 ] ] ] } }, { "type": "Feature", "properties": {}, "geometry": { "type": "Point", "coordinates": [ 3.9715576171875004, 7.264394325339779 ] } } ] } </mapframe> Al-Mustapha ya lura da sake tsarin yankin baki daya na Najeriya zuwa shiyyoyi shida na siyasa, a cikin wannan ya samar da tarin 'yan leken asiri da masu ba da labarai a fadin tarayyar; * Arewa ta Tsakiya : [[Benue (jiha)|Jihar Benuwai]], da [[Kogi]], da [[Kwara (jiha)|Kwara]], da [[Nasarawa]], da [[Neja]], da [[Plateau (jiha)|Filato]] da Babban Birnin Tarayya, Nijeriya . * Arewa Maso Gabas : [[Adamawa|Jihar Adamawa]], da [[Bauchi (jiha)|Bauchi]], da [[Borno]], da [[Gombe (jiha)|Gombe]], da [[Taraba]] da [[Yobe]] . * Arewa maso Yamma : [[Jigawa|Jihar Jigawa, da Jihar]] [[Kaduna (jiha)|Kaduna]], da [[Kano (jiha)|Kano]], da [[Katsina (jiha)|Katsina]], da [[Kebbi]], da [[Sokoto (jiha)|Sokoto]] da [[Zamfara]] . * Kudu maso Gabas : [[Abiya|Jihar Abia]], da [[Anambra]], da [[Ebonyi]], da [[Enugu (jiha)|Enugu,]] da [[Imo]] . * Kudu Ta Kudu : [[Akwa Ibom|Jihar Akwa Ibom]], [[Bayelsa]], [[Cross River]], [[Delta (jiha)|Delta]], [[Edo]] da [[Rivers|Ribas]] . * Kudu maso Yamma : [[Ekiti|Jihar Ekiti]], da [[Lagos (jiha)|Lagos]], da [[Ogun]], da [[Ondo (jiha)|Ondo]], da [[Osun]] da kuma [[Oyo (jiha)|Oyo]] . Al-Mustapha ya kuma taka rawa wajen tsara farfaganda ta gwamnati da kuma ba da tallafi na Jiha ga Kungiyar Matasa ta Neman Abacha, wanda ya shirya Rikicin Mutum Miliyan 2 don nuna goyon baya ga Abacha. Ya kuma samu nasarar tsoratar da dukkan bangarorin siyasa wajen amincewa da Abacha a matsayin dan takarar shugaban kasa tilo. === Canja mulki === A watan Yunin 1998, bayan mutuwar Abacha, ba tare da bata lokaci ba aka cire al-Mustapha daga mukaminsa ta hanyar gwamnatin rikon kwarya karkashin jagorancin Janar [[Abdulsalami Abubakar|Abdulsalam Abubakar]] . == Kamawa da shiga ciki == === Kama === Bayan kamun nasa, da farko an tsare al-Mustapha kuma an yi masa tambayoyi a lokacin taron Oputa, sannan aka zarge shi da shirya akalla juyin mulki sau hudu daga gidan yari, kafin a koma da shi zuwa Kurkukun Kirikiri na Mafi Girma, inda aka azabtar da shi sama da shekara guda. Ya kasance cikin sarƙoƙi da tsare kansa shi kaɗai har tsawon shekara guda, an yarda da ƙoƙon ruwa kawai a kowace rana kuma yana fuskantar azabtar da hankali. Ma’aikatan gwamnati sun wawure masa gidaje na zaman kansa da ke Abuja, Kano da Yobe, an kona kayan wasan yaransa a gabansa don sanya tsoro, danginsa suna fuskantar barazana mai yawa, kuma a duk lokacin da yake aikin an bar shi ya ga iyayensa sau biyu kawai - wanda daga baya ya mutu. A watan Mayu na 2011, akwai jita-jita cewa an kashe al-Mustapha a Kurkukun Babban Gida na Tsaro inda ake tsare da shi, amma wadannan ba su da gaskiya. === Kashewa === A 2007, an yi roko don a saki al Mustapha ciki har da daga tsohon shugaban kasa na mulkin soja, [[Ibrahim Babangida]] . A ranar 21 ga Disambar 2010, an wanke al-Mustapha da sauran wadanda ake tuhuma da mafi yawan laifuka. Koyaya, har yanzu ba a wanke al-Mustapha daga zargin kisan Kudirat Abiola ba. A watan Yulin 2011, an sake shigar da karar. Hamza Al-Mustapha da abokin kararsa Lateef Sofolahan sun ba da shaidar rashin laifinsu game da tuhumar kisan kai. A ranar 30 ga Janairun 2012, daga baya Babbar Kotun Legas ta samu al-Mustapha da aikata kisan kuma an yanke masa hukuncin kisa ta hanyar rataya . A ranar 12 ga Yulin 2013, Kotun daukaka kara a Legas ta soke hukuncin babbar kotun tare da wanke al-Mustapha daga dukkan tuhumar kisan Kudirat Abiola. A yayin shari’ar ta shekara goma sha biyar, al-Mustapha ya bayyana a gaban alkalai daban-daban goma sha uku da magistoti biyu. === Saki daga horo === Bayan sakinsa, al-Mustapha ya koma [[Kano (birni)|Kano]] . A watan Janairun 2017, Gwamnatin Jihar Legas ta shigar da kara zuwa [[Kotun Koli Ta Najeriya|Kotun Koli ta Najeriya]], don kotun koli ta tabbatar da hukuncin da ya gabata ta hanyar rataya hukuncin da Babbar Kotun ta yanke. A shekarar 2017, ya shiga siyasar bangaranci tare da karfin gwiwar matasa da talakawa da ya kafa Green Party of Nigeria (GPN), daga baya ya zama dan takarar shugaban kasa na jam’iyyar Peoples Party of Nigeria (PPN) yayin zaben shugaban kasa na 2019 . == Tuhuma == === Niyyar kisa === A watan Oktoba 1998, an tuhume shi da kisan Kudirat Abiola na watan Yunin 1996, matar dan takarar shugaban kasa [[Moshood Abiola|MKO Abiola]] (wanda ya mutu a kurkuku a watan Yulin 1998). A wajen shari’ar wanda ya yi kisan, Sajan Barnabas Jabila, ya ce yana biyayya ga umarni daga babban sa, al-Mustapha. An kuma tuhumi Al Mustapha da wasu mutum hudu da yunkurin kisan kai a shekarar 1996, [[Alex Ibru]], mawallafin jaridar ''The Guardian'' da kuma Ministan Harkokin Cikin Gida na Abacha. An sake tuhumar al-Mustapha da yunkurin kisan tsohon Shugaban Sojojin Ruwa Isaac Porbeni . === Yunkurin kashe Obasanjo === A ranar 1 ga Afrilu 2004, an tuhume shi da hannu a wani yunkuri na kifar da gwamnati. Wai ya hada baki da wasu ne suka harbo helikofta dauke da Shugaba [[Olusegun Obasanjo]] ta amfani da makami mai linzami daga sama zuwa sama wanda aka shigo da shi kasar daga [[Benin]] . === Azabtar ta mata === A bisa umarnin Uwargidan shugaban kasa [[Maryam Abacha]], an kuma tuhumi al-Mustapha da tsarewa da azabtar da wasu mata da ake zargi budurwar Abacha ce. === Safarar miyagun kwayoyi === A matsayinsa na shugaban hukumar tsaro ta farin kaya (SSS), an kuma tuhumi al-Mustapha da hannu a fataucin muggan kwayoyi, ta hanyar amfani da jaka ta diflomasiyya wajen safarar magungunan. == Hanyoyin haɗin waje == * [https://www.youtube.com/watch?v=7KePIE_zgPI Yajin aiki Force Vs Maj.] [https://www.youtube.com/watch?v=7KePIE_zgPI Mustapha Hamza - Oputa Panel] * [https://www.youtube.com/watch?v=MJAAV_ae1Fw Manjo Mustapha cikin fushi yayi Magana game da Mutuwar Cif MKO Abiola - Oputa Panel] == Manazarta == * # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # [[Category:Sojojin Najeriya]] [[Category:Mutanen jihar Yobe]] [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Haifaffun 1960]] [[Category:Pages with unreviewed translations]] i3pr5zvwwhset2q6rp1d04jj32c2xo6 Mustapha Dinguizli 0 20821 162211 89060 2022-07-28T11:16:32Z Yusuf Sa'adu 11340 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Mustapha_dinguizli.jpg|thumb| Mustapha Dinguizli]] '''Mustapha Dinguizli''' (1865-1926) ɗan [[Tunisiya|siyasan Tunusiya]] ne. An haife shi a garin [[Tunis]] ; ya zama Firayim Minista na farko na Tunisia daga shekarar 1922 har zuwa rasuwarsa. == Tarihin rayuwa == Dinguizli an haife shi a [[Tunis]] ga dangin asalin asalin Baturke. <ref name="dico">Paul Lambert, ''Dictionnaire illustré de La Tunisie : choses et gens de Tunisie'', éd. C. Saliba aîné, Tunis, 1912, p. 157</ref> Yayi karatu a Collège Sadiki sannan a Ecole Normale de Versailles da École Normale Supérieure de Fontenay-Saint-Cloud. Kawun mahaifiyarsa, Sadok Ghileb, shi ne magajin garin Tunis wanda ya ba Dinguizli damar hawa mukamin zuwa gwamnan yankin kewayen garin Tunis tsakanin 1900 da 1912. Bayan mutuwar Ghileb, Dinguizli ya gaji kawunsa a matsayin shugaban ƙaramar hukumar Tunis tsakanin shekarun 1912 da 1915. An nada shi Grand Vizier na Tunisiya a cikin 1922, tare da yarjejeniyar Babban Janar na Faransa. Dangane da manufofin sasantawa tare da hukumomin masarautar Faransa ta Tunisia, Dinguizli ya ci gaba da kasancewa a mukaminsa har zuwa rasuwarsa a 1926. Yana cikin ministocin da aka binne a kabarin Tourbet el Bey wanda ke cikin madina ta Tunis . An uwansa Béchir Dinguizli ya zama musulmin Tunusiya na farko da ya zama likita a wannan zamani. == Manazarta == [[Category:Sarakuna]] [[Category:Haifaffun 1865]] [[Category:Mutane daga Tunusiya]] [[Category:Mutane daga Tunis]] [[Category:Mutuwan 1926]] [[Category:Minista]] [[Category:Maza]] pot2hrlqxo7aqlscqu5zcsaepa7gnc7 Taieb Hadhri 0 20838 161900 89142 2022-07-27T17:21:41Z Ibkt 10164 gyara wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Taieb Hadhri ya''' yi aiki a matsayin Ministan Tunusiya na Binciken Kimiyya da Fasaha, da Ci gaban Kwarewa a karkashin tsohon shugaban kasar Zine El Abidine Ben Ali . <ref>''A Directory of World Leaders & Cabinet Members of Foreign Governments: 2008-2009 Edition'', Arc Manor, 2008, p. 406 </ref> ya kasance daya ɗaya daga cikin ministoci sanannu a lokacin sa. == Tarihin sa == An haifi Taieb Hadhri a ranar 18 ga watan Agusta, 1957, a Monastir, [[Tunisiya|Tunisia]] . <ref name="resume">[http://ceae.colorado.edu/~krarti/T-HADHRI.htm Resume]</ref> Ya sami digiri a Injiniya daga Ecole Polytechnique da ke [[Faris|Paris]] a 1979, da Ecole Nationale des Ponts et Chaussées a 1981. <ref name="gobe">Éric Gobe, ''L'ingénieur moderne au Maghreb: XIXe-XXe siècle'', Maisonneuve et Larose, 2002, pp. 207-208 </ref> Ya kuma samu digirin digirgir a fannin ilimin lissafi daga Pierre da kuma jami’ar Marie Curie a 1981, wani digiri na uku a 1986. Daga 1982 zuwa 1986, ya kasance mataimakin farfesa a Jami'ar Fasaha ta Compiègne . Daga 1984 zuwa 1988, ya yi aiki a matsayin mai bincike na Cibiyar Nazarin Kimiyya ta National de la Recherche a Faris. Daga 1988 zuwa 1999, ya koyar a Ecole Nationale d'Ingenieurs de Tunis . A cikin 1993, ya koyar a Jami'ar Rutgers . A 1995, ya zama shugaban Ecole Polytechnique de Tunisie . == Aiki == Ya yi aiki a matsayin Ministan Binciken Kimiyya, Fasaha, da kuma Kwarewar Kwarewa a karkashin tsohon shugaban kasar Ben Ali daga watan Agusta 2005 zuwa Janairun 2007. == Manazarta == [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Haifaffun 1957]] 5gj0ee5mke2e6wzo747ct7cycf7heis 161901 161900 2022-07-27T17:22:55Z Ibkt 10164 gyara wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Taieb Hadhri ya''' yi aiki a matsayin Ministan Tunusiya na Binciken Kimiyya da Fasaha, da Ci gaban Kwarewa a karkashin tsohon shugaban kasar Zine El Abidine Ben Ali . <ref>''A Directory of World Leaders & Cabinet Members of Foreign Governments: 2008-2009 Edition'', Arc Manor, 2008, p. 406 </ref> ya kasance daya ɗaya daga cikin ministoci sanannu a lokacin sa. == Tarihin sa == An haifi Taieb Hadhri a ranar 18 ga watan Agustan 1957 a Monastir, [[Tunisiya|Tunisia]] . <ref name="resume">[http://ceae.colorado.edu/~krarti/T-HADHRI.htm Resume]</ref> Ya sami digiri a Injiniya daga Ecole Polytechnique da ke [[Faris|Paris]] a 1979, da Ecole Nationale des Ponts et Chaussées a 1981. <ref name="gobe">Éric Gobe, ''L'ingénieur moderne au Maghreb: XIXe-XXe siècle'', Maisonneuve et Larose, 2002, pp. 207-208 </ref> Ya kuma samu digirin digirgir a fannin ilimin lissafi daga Pierre da kuma jami’ar Marie Curie a 1981, wani digiri na uku a 1986. Daga 1982 zuwa 1986, ya kasance mataimakin farfesa a Jami'ar Fasaha ta Compiègne . Daga 1984 zuwa 1988, ya yi aiki a matsayin mai bincike na Cibiyar Nazarin Kimiyya ta National de la Recherche a Faris. Daga 1988 zuwa 1999, ya koyar a Ecole Nationale d'Ingenieurs de Tunis . A cikin 1993, ya koyar a Jami'ar Rutgers . A 1995, ya zama shugaban Ecole Polytechnique de Tunisie . == Aiki == Ya yi aiki a matsayin Ministan Binciken Kimiyya, Fasaha, da kuma Kwarewar Kwarewa a karkashin tsohon shugaban kasar Ben Ali daga watan Agusta 2005 zuwa Janairun 2007. == Manazarta == [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Haifaffun 1957]] 9pwqnewcfrp3jjb85ueyvdhfsxhsbnt 161902 161901 2022-07-27T17:24:14Z Ibkt 10164 /* Tarihin sa */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Taieb Hadhri ya''' yi aiki a matsayin Ministan Tunusiya na Binciken Kimiyya da Fasaha, da Ci gaban Kwarewa a karkashin tsohon shugaban kasar Zine El Abidine Ben Ali . <ref>''A Directory of World Leaders & Cabinet Members of Foreign Governments: 2008-2009 Edition'', Arc Manor, 2008, p. 406 </ref> ya kasance daya ɗaya daga cikin ministoci sanannu a lokacin sa. == Tarihin sa == An haifi Taieb Hadhri a ranar 18 ga watan Agustan 1957 a Monastir, [[Tunisiya|Tunisia]] . <ref name="resume">[http://ceae.colorado.edu/~krarti/T-HADHRI.htm Resume]</ref> Ya sami digiri a Injiniya daga Ecole Polytechnique da ke [[Faris|Paris]] a 1979, da Ecole Nationale des Ponts et Chaussées a 1981. <ref name="gobe">Éric Gobe, ''L'ingénieur moderne au Maghreb: XIXe-XXe siècle'', Maisonneuve et Larose, 2002, pp. 207-208 </ref> Ya kuma samu digirin digirgir a fannin ilimin lissafi daga Pierre da kuma jami’ar Marie Curie a 1981 kuma yayi digiri na uku a 1986. Daga 1982 zuwa 1986, ya kasance mataimakin farfesa a Jami'ar Fasaha ta Compiègne . Daga 1984 zuwa 1988, ya yi aiki a matsayin mai bincike na Cibiyar Nazarin Kimiyya ta National de la Recherche a Faris. Daga 1988 zuwa 1999, ya koyar a Ecole Nationale d'Ingenieurs de Tunis . A cikin 1993, ya koyar a Jami'ar Rutgers . A 1995, ya zama shugaban Ecole Polytechnique de Tunisie . == Aiki == Ya yi aiki a matsayin Ministan Binciken Kimiyya, Fasaha, da kuma Kwarewar Kwarewa a karkashin tsohon shugaban kasar Ben Ali daga watan Agusta 2005 zuwa Janairun 2007. == Manazarta == [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Haifaffun 1957]] mciuualkm2elac2tq2x663m0z0ykso1 Zakaria Ben Mustapha 0 20964 162208 113840 2022-07-28T11:13:28Z Yusuf Sa'adu 11340 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Zakaria Ben Mustapha''' (7 ga watan Yulin a shekarar,ta 1925 - 4 ga watan Yuni, 2019) ɗan siyasan Tunusiya ne. Ya yi aiki a matsayin Ministan Al'adu daga 1987 zuwa 1988 da Magajin Garin [[Tunis]] daga 1980 har zuwa 1986. == Mutuwa == Mustapha ya mutu a ranar 4 ga watan Yunin shekarata 2019, yana da shekara 94. == Manazarta == [[Category:Haifaffun 1925]] [[Category:Mutuwan 2019]] [[Category:Maza]] [[Category:Minista]] [[Category:Mutanan Tunusiya]] qvz8ui3kuec5fk95aa8i9sx3fw11u0o Saliu Mustapha 0 21157 162203 126224 2022-07-28T11:10:36Z Yusuf Sa'adu 11340 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Saliu Mustapha''' [[Najeriya|dan]] siyasan Najeriya ne kuma dan jam’iyyar [[All Progressives Congress]]. Ya kasance mataimakin shugaban Congress for Progressive Change, daya daga cikin rusassun jam’iyyun siyasa da suka hade suka kafa [[All Progressives Congress]].<ref>{{Cite web|date=2021-04-18|title=Mustapha, former CPC leader joins APC chairmanship race|url=https://thenationonlineng.net/mustapha-former-cpc-leader-joins-apc-chairmanship-race/|access-date=2021-04-19|website=Latest Nigeria News, Nigerian Newspapers, Politics|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|last=editor|date=2021-03-21|title=APC Chairmanship: Who Are the Candidates?|url=https://www.thisdaylive.com/index.php/2021/03/21/apc-chairmanship-who-are-the-candidates/|access-date=2021-04-19|website=THISDAYLIVE|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2013-02-07|title=Update: ACN, ANPP, APGA, CPC merge into new party, APC - Premium Times Nigeria|url=https://www.premiumtimesng.com/news/119162-update-acn-anpp-apga-cpc-merge-into-new-party-apc.html|access-date=2021-04-19|language=en-GB}}</ref> == Rayuwar farko da ilimi == An haifi Mustapha a ranar 25 ga watan Satumban, shekarar alif 1972 a jihar Ilorin, [[Kwara (jiha)|jihar Kwara]]. Ya halarci makarantar firamare ta Bartholomew da ke Zariya don karatunsa na firamare sannan ya zarce zuwa Makarantar Sakandare ta Command da ke Kaduna don karatunsa na sakandare. Yayi karatun injiniyan albarkatun kasa a kwalejin fasaha dake a jihar Kaduna. == Harkar siyasa == Rayuwar siyasa ta Mustapha ta fara ne a farkon karni na 21 lokacin da ya zama sakataren yada labarai na kasa na jam'iyyar Progressive Action Congress (PAC), rusasshiyar jam'iyyar siyasa da ta yi takara a zaben shugaban kasar Najeriya na shekarar 2003 . Ya zama memba na ANPP kuma ya dukufa ga burin shugaban kasa na [[Muhammadu Buhari]] . A shekara ta 2009, lokacin da wani bangare na jam’iyyar ANPP da ke karkashin jagorancin [[Muhammadu Buhari|Muhammadu Buhari ya]] kafa Congress for Progressive Change, Mustapha ya zama mataimakin shugaban jam’iyyar. Ya rike wannan mukamin har sai da jam’iyyar ta hade ta kuma kafa jam’iyyar [[All Progressives Congress]] .<ref>{{Cite web|title=Elections in Nigeria|url=https://africanelections.tripod.com/ng.html#2003_Presidential_Election|access-date=2021-04-19|website=africanelections.tripod.com}}</ref><ref>{{Cite web|last=editor|date=2021-04-12|title=Can Young Saliu Mustapha Make a Difference as APC National Chairman?|url=https://www.thisdaylive.com/index.php/2021/04/13/can-young-saliu-mustapha-make-a-difference-as-apc-national-chairman/|access-date=2021-04-19|website=THISDAYLIVE|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|last=Okocha|first=Chuks|date=2021-04-15|title=Nigeria: 'I Have Been Brought Up Under Buhari's Political Tutelage '|url=https://allafrica.com/stories/202104150314.html|access-date=2021-04-19|website=allAfrica.com|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=2021-04-16|title=Ilorin Emirate backs Mustapha's APC Nat'l Chairmanship bid {{!}} The Nation|url=https://thenationonlineng.net/ilorin-emirate-backs-mustaphas-apc-natl-chairmanship-bid/|access-date=2021-04-19|website=Latest Nigeria News, Nigerian Newspapers, Politics|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2021-04-06|title=Lying politicians responsible for insecurity, ethnic agitations in Nigeria - APC chieftain|url=https://www.premiumtimesng.com/news/top-news/453446-lying-politicians-responsible-for-insecurity-ethnic-agitations-in-nigeria-apc-chieftain.html|access-date=2021-04-19|language=en-GB}}</ref><ref>{{Cite web|date=2011-05-06|title=CPC stakeholders' meeting ends in chaos|url=https://www.vanguardngr.com/2011/05/cpc-stakeholders-meeting-ends-in-chaos/|access-date=2021-04-19|website=Vanguard News|language=en-US}}</ref> === Zaben fidda gwani na jihar Kwara a shekarar 2018 === Mustapha ya tsaya takara a zaben fitar da [[All Progressives Congress|gwani na jam’iyyar APC]] na jihar Kwara a shekara ta 2018 kuma ya samu goyon bayan yankin arewacin jihar. Ba shi da damar shiga tsakiyar zaben. Kwamitin Aiki na Kasa daga baya ya nemi afuwa kan dakatar da shi. == Tallafawa matasa da ci gaban al'umma == Mustapha yana da gidauniya a garin sa na sadaukar da kai domin taimakawa matasa. A cikin shekara ta 2019 da shekara ta 2020, kuniyar ta bayar da fom din JAMB na shekarar 2000 kyauta ga ɗaliban da aka zaɓa. == Manazarta == [[Category:'Yan siyasan Najeriya]] [[Category:Siyasan Najeriya]] [[Category:Siyasan Najeriya a karni na 21st]] [[Category:Siyasa]] [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Haifaffun 1972]] [[Category:Pages with unreviewed translations]] anpn6peelq8gjsk2yk7dw8hbghwl0it Susen Tiedtke 0 21324 162060 91147 2022-07-28T07:57:40Z Ibkt 10164 karin bayani wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Susen Tiedtke''' (an haife shi a ranar 23 ga watan Janairun 1969 a Gabas Berlin, Gabas Jamus ) ne a [[Jamus]] na da dogon jumper, wacce ta dauki kashi a biyu bugu na wasannin Olympics da kuma ta lashe azurfa da kuma tagulla a IAAF Duniya Na cikin gida Championships a da tsalle-tsalle a shekarar 1993 da kuma 1995 bi da bi. Tiedtke ta wakilci Jamus a cikin tsalle mai tsalle a wasannin Olimpik na 1992, inda ta kammala ta 8, da 2000 ta Wasannin Olympics, inda ta kare na 5. A wasannin 1992, Tiedtke da farko ya gama na tara, amma an daga shi zuwa na takwas bayan hana cancantar shan kwayoyi na Nijole Medvedeva . Wannan kuma zai faru ne a 2000 lokacin da aka ciyar da ita daga ta shida zuwa ta biyar bayan hana ƙwayoyi na Marion Jones . == Dabe == Bayan nasarar da ta samu na tagulla a Gasar Cin Kofin Duniya ta IAAF ta 1995, Tiedtke ya gwada tabbatacce ga Oral-Turinabol, kuma an dakatar da shi na shekara biyu. == Atisayi == Tiedtke ya lashe gasar zakarun gabashin Jamus a daidaitaccen katako a cikin 1982. == Wasa == Tiedtke ya fito a cikin watan Satumba na 2004 na ''Playboy'' mai taken ''Mata na wasannin Olympics'' . == Rayuwa ta sirri == Tiedtke ya auri Joe Greene, wani dogon tsalle Ba'amurke, a cikin Disamba 1993. Sun zauna a Dublin, Ohio . Ta canza sunanta zuwa Susen Tiedtke-Greene. Sun sake aure a 1998, kuma ta koma Jamus kuma ta koma zuwa sunan ta na asali. Ta yi aure ga tsohon ɗan wasan kwallon tennis Hendrik Dreekmann tun 28 Janairu 2005. == Nasarori == {| {{AchievementTable}} |- |1987 |[[European Athletics Junior Championships|European Junior Championships]] |[[Birmingham, England]] |bgcolor="cc9966" | 3rd |6.39 m (w) |- |1991 |[[1991 World Championships in Athletics|World Championships]] |[[Tokyo, Japan]] |5th |6.77 m |- |1992 |[[Athletics at the 1992 Summer Olympics|Olympic Games]] |[[Barcelona, Spain]] |8th |6.60 m |- |rowspan=2|1993 |[[1993 IAAF World Indoor Championships|World Indoor Championships]] |[[Toronto, Canada]] |bgcolor="silver" | 2nd |6.84 m |- |[[1993 World Championships in Athletics|World Championships]] |[[Stuttgart, Germany]] |9th |6.54 m |- |1995 |[[1995 IAAF World Indoor Championships|World Indoor Championships]] |[[Barcelona, Spain]] |bgcolor="cc9966" | 3rd |6.90 m |- |1997 |[[1997 World Championships in Athletics|World Championships]] |[[Athens, Greece]] |6th |6.78 m |- |1998 |[[1998 European Athletics Championships|European Championships]] |[[Budapest, Hungary]] |8th |6.62 m |- |1999 |[[1999 World Championships in Athletics|World Championships]] |[[Seville, Spain]] |7th |6.68 m |- |2000 |[[Athletics at the 2000 Summer Olympics|Olympic Games]] |[[Sydney, Australia]] |5th |6.74 m |- |} * w = taimakon iska == Duba kuma == * Jerin shari'oin doping a guje guje == Manazarta == [[Category:Haifaffun 1969]] [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Matan karni na 21th]] [[Category:Matan Jamus]] bkc2k2kaqjjz780w9455m2dqlcuzg52 162063 162060 2022-07-28T07:58:28Z Ibkt 10164 gyara wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Susen Tiedtke''' (an haife ta a ranar 23 ga watan Janairun 1969 a Gabas Berlin, Gabas Jamus ) ne a [[Jamus]] na da dogon jumper, wacce ta dauki kashi a biyu bugu na wasannin Olympics da kuma ta lashe azurfa da kuma tagulla a IAAF Duniya Na cikin gida Championships a da tsalle-tsalle a shekarar 1993 da kuma 1995 bi da bi. Tiedtke ta wakilci Jamus a cikin tsalle mai tsalle a wasannin Olimpik na 1992, inda ta kammala ta 8, da 2000 ta Wasannin Olympics, inda ta kare na 5. A wasannin 1992, Tiedtke da farko ya gama na tara, amma an daga shi zuwa na takwas bayan hana cancantar shan kwayoyi na Nijole Medvedeva . Wannan kuma zai faru ne a 2000 lokacin da aka ciyar da ita daga ta shida zuwa ta biyar bayan hana ƙwayoyi na Marion Jones . == Dabe == Bayan nasarar da ta samu na tagulla a Gasar Cin Kofin Duniya ta IAAF ta 1995, Tiedtke ya gwada tabbatacce ga Oral-Turinabol, kuma an dakatar da shi na shekara biyu. == Atisayi == Tiedtke ya lashe gasar zakarun gabashin Jamus a daidaitaccen katako a cikin 1982. == Wasa == Tiedtke ya fito a cikin watan Satumba na 2004 na ''Playboy'' mai taken ''Mata na wasannin Olympics'' . == Rayuwa ta sirri == Tiedtke ya auri Joe Greene, wani dogon tsalle Ba'amurke, a cikin Disamba 1993. Sun zauna a Dublin, Ohio . Ta canza sunanta zuwa Susen Tiedtke-Greene. Sun sake aure a 1998, kuma ta koma Jamus kuma ta koma zuwa sunan ta na asali. Ta yi aure ga tsohon ɗan wasan kwallon tennis Hendrik Dreekmann tun 28 Janairu 2005. == Nasarori == {| {{AchievementTable}} |- |1987 |[[European Athletics Junior Championships|European Junior Championships]] |[[Birmingham, England]] |bgcolor="cc9966" | 3rd |6.39 m (w) |- |1991 |[[1991 World Championships in Athletics|World Championships]] |[[Tokyo, Japan]] |5th |6.77 m |- |1992 |[[Athletics at the 1992 Summer Olympics|Olympic Games]] |[[Barcelona, Spain]] |8th |6.60 m |- |rowspan=2|1993 |[[1993 IAAF World Indoor Championships|World Indoor Championships]] |[[Toronto, Canada]] |bgcolor="silver" | 2nd |6.84 m |- |[[1993 World Championships in Athletics|World Championships]] |[[Stuttgart, Germany]] |9th |6.54 m |- |1995 |[[1995 IAAF World Indoor Championships|World Indoor Championships]] |[[Barcelona, Spain]] |bgcolor="cc9966" | 3rd |6.90 m |- |1997 |[[1997 World Championships in Athletics|World Championships]] |[[Athens, Greece]] |6th |6.78 m |- |1998 |[[1998 European Athletics Championships|European Championships]] |[[Budapest, Hungary]] |8th |6.62 m |- |1999 |[[1999 World Championships in Athletics|World Championships]] |[[Seville, Spain]] |7th |6.68 m |- |2000 |[[Athletics at the 2000 Summer Olympics|Olympic Games]] |[[Sydney, Australia]] |5th |6.74 m |- |} * w = taimakon iska == Duba kuma == * Jerin shari'oin doping a guje guje == Manazarta == [[Category:Haifaffun 1969]] [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Matan karni na 21th]] [[Category:Matan Jamus]] 086e2wr516y03gtwzqg70dh1ng4cmpc 162065 162063 2022-07-28T07:59:07Z Ibkt 10164 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Susen Tiedtke''' (an haife ta a ranar 23 ga watan Janairun 1969 a Gabas Berlin, Gabas Jamus ) ne a [[Jamus]] na da dogon jumper, wacce ta dauki kashi a biyu bugu na wasannin Olympics da kuma ta lashe azurfa da kuma tagulla a IAAF Duniya Na cikin gida Championships a da tsalle-tsalle a shekarar 1993 da kuma 1995 bi da bi. Tiedtke ta wakilci Jamus a cikin tsalle mai tsalle a wasannin Olimpik na 1992, inda ta kammala ta 8, da 2000 ta Wasannin Olympics, inda ta kare na 5. A wasannin 1992, Tiedtke da farko ta gama na tara, amma an daga shi zuwa na takwas bayan hana cancantar shan kwayoyi na Nijole Medvedeva . Wannan kuma zai faru ne a 2000 lokacin da aka ciyar da ita daga ta shida zuwa ta biyar bayan hana ƙwayoyi na Marion Jones . == Dabe == Bayan nasarar da ta samu na tagulla a Gasar Cin Kofin Duniya ta IAAF ta 1995, Tiedtke ya gwada tabbatacce ga Oral-Turinabol, kuma an dakatar da shi na shekara biyu. == Atisayi == Tiedtke ya lashe gasar zakarun gabashin Jamus a daidaitaccen katako a cikin 1982. == Wasa == Tiedtke ya fito a cikin watan Satumba na 2004 na ''Playboy'' mai taken ''Mata na wasannin Olympics'' . == Rayuwa ta sirri == Tiedtke ya auri Joe Greene, wani dogon tsalle Ba'amurke, a cikin Disamba 1993. Sun zauna a Dublin, Ohio . Ta canza sunanta zuwa Susen Tiedtke-Greene. Sun sake aure a 1998, kuma ta koma Jamus kuma ta koma zuwa sunan ta na asali. Ta yi aure ga tsohon ɗan wasan kwallon tennis Hendrik Dreekmann tun 28 Janairu 2005. == Nasarori == {| {{AchievementTable}} |- |1987 |[[European Athletics Junior Championships|European Junior Championships]] |[[Birmingham, England]] |bgcolor="cc9966" | 3rd |6.39 m (w) |- |1991 |[[1991 World Championships in Athletics|World Championships]] |[[Tokyo, Japan]] |5th |6.77 m |- |1992 |[[Athletics at the 1992 Summer Olympics|Olympic Games]] |[[Barcelona, Spain]] |8th |6.60 m |- |rowspan=2|1993 |[[1993 IAAF World Indoor Championships|World Indoor Championships]] |[[Toronto, Canada]] |bgcolor="silver" | 2nd |6.84 m |- |[[1993 World Championships in Athletics|World Championships]] |[[Stuttgart, Germany]] |9th |6.54 m |- |1995 |[[1995 IAAF World Indoor Championships|World Indoor Championships]] |[[Barcelona, Spain]] |bgcolor="cc9966" | 3rd |6.90 m |- |1997 |[[1997 World Championships in Athletics|World Championships]] |[[Athens, Greece]] |6th |6.78 m |- |1998 |[[1998 European Athletics Championships|European Championships]] |[[Budapest, Hungary]] |8th |6.62 m |- |1999 |[[1999 World Championships in Athletics|World Championships]] |[[Seville, Spain]] |7th |6.68 m |- |2000 |[[Athletics at the 2000 Summer Olympics|Olympic Games]] |[[Sydney, Australia]] |5th |6.74 m |- |} * w = taimakon iska == Duba kuma == * Jerin shari'oin doping a guje guje == Manazarta == [[Category:Haifaffun 1969]] [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Matan karni na 21th]] [[Category:Matan Jamus]] cyj65n8u4n2dgi0zjgp8e0yyiogc19v Abdelatif Bahdari 0 21536 162016 116740 2022-07-27T23:11:58Z Ibkt 10164 gyara wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Abdelatif Bahdari''' ( {{Lang-ar|عبد اللطيف البهداري}} ; an haife shi a ranar 20 ga watan Fabrairun shekarar 1984) ne a Palasdinawa masu sana'a kwallon da suka taka a matsayin [[Mai buga baya|cibiyar baya]] ga Markaz Balata . Daga shekarar 2007 zuwa shekara ta 2020, ya buga wa kungiyar kwallon kafa ta [[Falasdinu]] wasanni 71. == Klub din == === Al-Wehdat === Bahdari ya fara aikinsa na kwarewa sosai lokacin da ya koma gidan ruwa na Jordan Al-Wahdat a bazarar shekarar 2009. Gwaninsa da ikonsa sun gan shi ya zama mai farawa ta atomatik. A shekararsa ta farko, Bahdari da dan kasar Ahmed Keshkesh sun taimaka wa Al-Wahdat tabbatar da Kofin Kofin Jordan . A 2010-11 kakar sawa Bahdari tafi daga ƙarfi ga ƙarfinku a matsayin wani ɓangare na Al-Wahdat ta tarihi hudu lashe tawagar a karkashin shiryarwar [[Kroatiya|Croatian]] manajan Dragan Talajic . A gasar, Bahdari na daga cikin tsaron da aka ci kwallaye 16 cikin wasanni 20, shi ma ya yi nasa bangaren a daya gefen filin inda ya ci kwallaye biyu a gasar, sau daya a wasan dab da na karshe a karawar da Kfarsoum, kuma wanda ya yi nasara a gasar cin kofin AFC na 2011 zagaye na biyu da Shurtan Guzar . === Hajer === Kyakkyawan lokacin da Bahdari yayi ya gan shi ya jawo hankalin kungiyoyi da yawa a Yammacin Gabar Kogin, Kuwait, da Saudi Arabia. Da farko an yi tunanin cewa Bahdari zai hade da tsohon manajan Dragan Talajic a Kuwait SC . Hakanan ya kasance yana da alaƙa da ƙungiyar Al-Nasr ta Kuwaiti, daga ƙarshe ya sanya hannu tare da Shabab Al-Khaleel na Firimiya na West Bank amma kwangilar ta haɗa da batun fita idan Bahdari ya karɓi ƙwararren kwangila daga ƙungiyar da ke ƙasar waje. A ranar 1 ga watan Yulin shekarar 2011 Bahdari ya sanya hannu kan yarjejeniyar shekaru biyu tare da sabuwar kungiyar Hajer ta kungiyar kwararru ta Saudiyya . Albashin sa (wata jita-jita $ 280,000 / yr.) Zai sa ya zama mafi kyawun ɗan wasan Falasɗinawa. Bahdari ya shugabanci Hajer fiye da sau daya kuma yana da matukar mahimmanci a sake tabbatar da kaka a karo na biyu a saman jirgin saman Saudiyya ga kungiyar Al-Hasa . Dan wasan na Bahdari shine na biyu a jerin wadanda suka fi jefa kwallaye a gasar ta Hajer da kwallaye 3 a raga sannan shi ne na biyu, bayan Tawfiq Buhumaid a cikin mintocin da aka buga. Ba a taba maye gurbin Bahdari ba a wasannin sa 22 da ya buga. An dakatar da shi ne kawai daga wasannin lig-lig 4 saboda tarin kati, barazanar tara katin, ko rauni. == Ayyukan duniya == Abdelatif Bahdari shi ne kaptin din kungiyar kwallon kafa ta Falasdinu a wasansu na farko na neman zuwa gasar Kofin Duniya da Afghanistan a ranar 3 ga Yulin shekarar 2011 ba tare da kyaftin na yau da kullun Ramzi Saleh ba . Ya karɓi jagorancin a matsayin cikakken lokaci a cikin shekarar 2015 yayin cancantar Kofin Duniya na 2018 FIFA === Manufofin duniya === : ''Sakamako da sakamako sun lissafa burin Falasdinu da farko.'' {| class="wikitable plainrowheaders sortable" !Manufar ! Kwanan wata ! Wuri ! Kishiya ! Ci ! Sakamakon ! Gasa |- | 1. | 6 Satumba 2014 | Filin Tunawa da Rizal, [[Manila]], [[Filipin|Philippines]] |</img> Taipei na kasar Sin | align="center" | '''5''' –3 | align="center" | 7–3 | 2014 Philippine Cup Cup |- | 2. | 29 Maris 2016 | Filin wasa na kasa da kasa na Dora, Hebron, Palestine |</img> Timor-Leste | align="center" | '''7''' –0 | align="center" | 7-0 | Gasar cin Kofin Duniya ta FIFA ta 2018 |- | 3. | 10 Nuwamba 2016 | Filin wasa na Camille Chamoun, [[Beirut]], [[Lebanon]] |</img> Labanon | align="center" | '''1''' –1 | align="center" | 1–1 | Abokai |- | 4. | 5 Satumba 2017 | Filin wasa na Changlimithang, Thimphu, [[Bhutan]] | rowspan="4" |</img> Bhutan | align="center" | '''2''' –0 | align="center" | 2–0 | rowspan="4" | 2019 AFC gasar cin kofin Asiya |- | 5. | rowspan="3" | 10 Oktoba 2017 | rowspan="3" | Filin wasa na kasa da kasa na Dora, Hebron, Palestine | align="center" | '''1''' –0 | rowspan="3" align="center" | 10-0 |- | 6. | align="center" | '''5''' –0 |- | 7. | align="center" | '''6''' –0 |- | 8. | 4 Oktoba 2018 | Filin gundumar Sylhet, [[Bangladesh|Sylhet, Bangladesh]] |</img> Tajikistan | align="center" | '''2''' –0 | align="center" | 2–0 | Kofin Bangabandhu na 2018 |- | 9. | 11 Yuni 2019 | Filin wasa na Dolen Omurzakov, [[Bishkek]], [[Kirgistan|Kirgizistan]] |</img> Kirgizistan | align="center" | '''2''' –2 | align="center" | 2-2 | Abokai |} == Daraja == === Na sirri === Mafi kyawun Playeran wasa, Bangabandhu Kofin Zinare : 2018 === Kulab === ==== Al-Wehdat ==== * Gasar Premier ta Jordan : 2010–11, 2014–15 * Kofin Kofin Jordan : 2009–10, 2010–11 * Gasar Gasar Kogin Jordan : 2010 * Kofin Jordan Super : 2009, 2010 * West Bank Premier League : 2015/16 === Teamungiyar ƙasa === * Kofin Gasar AFC : 2014 * Bangabandhu Kofin Zinare : 2018 == Manazarta ==   == Hanyoyin haɗin waje == * {{NFT player|pid=30765}} * {{FIFA player|283584}} [[Category:Haifaffun 1984]] [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Yan wasan kwallon kafa na Palestine]] [[Category:Yan wasan kwallon kafa]] [[Category:Mazan karni na 21st]] [[Category:Pages with unreviewed translations]] 70x1dolan9g2ukgc940agxrz7u9ga38 162027 162016 2022-07-28T06:40:52Z Abdulbasid Rabiu 16820 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Abdullatif Bahdari''' ( {{Lang-ar|عبد اللطيف البهداري}} ; an haife shi a ranar 20 ga watan Fabrailun shekarar 1984) ne a kasar falastin sa'annan Kuma shi mai sana'ar kwallon kafa ne daya taka a matsayin [[Mai buga baya|cibiyar baya]] ga Markaz Balata . Daga shekarar 2007 zuwa shekara ta 2020, ya buga wa kungiyar kwallon kafa ta [[Falasdinu]] wasanni 71. == Klub din == === Al-Wehdat === Bahdari ya fara aikinsa na kwarewa sosai lokacin da ya koma gidan ruwa na Jordan (Al-Wahdat) a bazarar shekarar 2009. Gwaninsa da ikonsa sun gan shi ya zama mai farawa ta atomatik. A shekararsa ta farko, Bahdari da dan kasar Ahmed Keshkesh sun taimaka wa Al-Wahdat tabbatar da Kofin Kofin Jordan . A 2010-11 kakar sawa Bahdari tafi daga ƙarfi ga ƙarfinku a matsayin wani ɓangare na Al-Wahdat ta tarihi hudu lashe tawagar a karkashin shiryarwar [[Kroatiya|Croatian]] manajan Dragan Talajic . A gasar, Bahdari na daga cikin tsaron da aka ci kwallaye 16 cikin wasanni 20, shi ma ya yi nasa bangaren a daya gefen filin inda ya ci kwallaye biyu a gasar, sau daya a wasan dab da na karshe a karawar da Kfarsoum, kuma wanda ya yi nasara a gasar cin kofin AFC na 2011 zagaye na biyu da Shurtan Guzar . === Hajer === Kyakkyawan lokacin da Bahdari yayi ya gan shi ya jawo hankalin kungiyoyi da yawa a Yammacin Gabar Kogin, Kuwait, da Saudi Arabia. Da farko an yi tunanin cewa Bahdari zai hade da tsohon manajan Dragan Talajic a Kuwait SC . Hakanan ya kasance yana da alaƙa da ƙungiyar Al-Nasr ta Kuwaiti, daga ƙarshe ya sanya hannu tare da Shabab Al-Khaleel na Firimiya na West Bank amma kwangilar ta haɗa da batun fita idan Bahdari ya karɓi ƙwararren kwangila daga ƙungiyar da ke ƙasar waje. A ranar 1 ga watan Yulin shekarar 2011 Bahdari ya sanya hannu kan yarjejeniyar shekaru biyu tare da sabuwar kungiyar Hajer ta kungiyar kwararru ta Saudiyya . Albashin sa (wata jita-jita $ 280,000 / yr.) Zai sa ya zama mafi kyawun ɗan wasan Falasɗinawa. Bahdari ya shugabanci Hajer fiye da sau daya kuma yana da matukar mahimmanci a sake tabbatar da kaka a karo na biyu a saman jirgin saman Saudiyya ga kungiyar Al-Hasa . Dan wasan na Bahdari shine na biyu a jerin wadanda suka fi jefa kwallaye a gasar ta Hajer da kwallaye 3 a raga sannan shi ne na biyu, bayan Tawfiq Buhumaid a cikin mintocin da aka buga. Ba a taba maye gurbin Bahdari ba a wasannin sa 22 da ya buga. An dakatar da shi ne kawai daga wasannin lig-lig 4 saboda tarin kati, barazanar tara katin, ko rauni. == Ayyukan duniya == Abdelatif Bahdari shi ne kaptin din kungiyar kwallon kafa ta Falasdinu a wasansu na farko na neman zuwa gasar Kofin Duniya da Afghanistan a ranar 3 ga Yulin shekarar 2011 ba tare da kyaftin na yau da kullun Ramzi Saleh ba . Ya karɓi jagorancin a matsayin cikakken lokaci a cikin shekarar 2015 yayin cancantar Kofin Duniya na 2018 FIFA === Manufofin duniya === : ''Sakamako da sakamako sun lissafa burin Falasdinu da farko.'' {| class="wikitable plainrowheaders sortable" !Manufar ! Kwanan wata ! Wuri ! Kishiya ! Ci ! Sakamakon ! Gasa |- | 1. | 6 Satumba 2014 | Filin Tunawa da Rizal, [[Manila]], [[Filipin|Philippines]] |</img> Taipei na kasar Sin | align="center" | '''5''' –3 | align="center" | 7–3 | 2014 Philippine Cup Cup |- | 2. | 29 Maris 2016 | Filin wasa na kasa da kasa na Dora, Hebron, Palestine |</img> Timor-Leste | align="center" | '''7''' –0 | align="center" | 7-0 | Gasar cin Kofin Duniya ta FIFA ta 2018 |- | 3. | 10 Nuwamba 2016 | Filin wasa na Camille Chamoun, [[Beirut]], [[Lebanon]] |</img> Labanon | align="center" | '''1''' –1 | align="center" | 1–1 | Abokai |- | 4. | 5 Satumba 2017 | Filin wasa na Changlimithang, Thimphu, [[Bhutan]] | rowspan="4" |</img> Bhutan | align="center" | '''2''' –0 | align="center" | 2–0 | rowspan="4" | 2019 AFC gasar cin kofin Asiya |- | 5. | rowspan="3" | 10 Oktoba 2017 | rowspan="3" | Filin wasa na kasa da kasa na Dora, Hebron, Palestine | align="center" | '''1''' –0 | rowspan="3" align="center" | 10-0 |- | 6. | align="center" | '''5''' –0 |- | 7. | align="center" | '''6''' –0 |- | 8. | 4 Oktoba 2018 | Filin gundumar Sylhet, [[Bangladesh|Sylhet, Bangladesh]] |</img> Tajikistan | align="center" | '''2''' –0 | align="center" | 2–0 | Kofin Bangabandhu na 2018 |- | 9. | 11 Yuni 2019 | Filin wasa na Dolen Omurzakov, [[Bishkek]], [[Kirgistan|Kirgizistan]] |</img> Kirgizistan | align="center" | '''2''' –2 | align="center" | 2-2 | Abokai |} == Daraja == === Na sirri === Mafi kyawun Playeran wasa, Bangabandhu Kofin Zinare : 2018 === Kulab === ==== Al-Wehdat ==== * Gasar Premier ta Jordan : 2010–11, 2014–15 * Kofin Kofin Jordan : 2009–10, 2010–11 * Gasar Gasar Kogin Jordan : 2010 * Kofin Jordan Super : 2009, 2010 * West Bank Premier League : 2015/16 === Teamungiyar ƙasa === * Kofin Gasar AFC : 2014 * Bangabandhu Kofin Zinare : 2018 == Manazarta ==   == Hanyoyin haɗin waje == * {{NFT player|pid=30765}} * {{FIFA player|283584}} [[Category:Haifaffun 1984]] [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Yan wasan kwallon kafa na Palestine]] [[Category:Yan wasan kwallon kafa]] [[Category:Mazan karni na 21st]] [[Category:Pages with unreviewed translations]] sdtn32mkikfa4b3ivx6vuxvlr6bq19k Kogin Mono 0 21841 162014 103754 2022-07-27T23:09:16Z Ibkt 10164 wikitext text/x-wiki {{databox}} [[File:Mono_river_in_Grand-Popo,_Benin.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Mono_river_in_Grand-Popo,_Benin.jpg|thumb|Yankin bakin Kogin Mono a yankin Grand-Popo, Benin.]] [[File:Map of rivers of Togo OSM.png|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Map of rivers of Togo OSM.png|thumb|Togo tare da [[Kogin Oti]] (arewa) da kuma Kogin Mono (kudu)]] '''Kogin Mono''' shine babban kogin gabashin Togo Kimanin tsawon kilomita 400 (mil mi 250), kuma yana malale mashin kusan 20,000 km2 (7,700 sq mi), ya tashi tsakanin garin Sokodé da kan iyaka da [[Benin]], kuma ya nufi kudu. A gefen kudancin kogin zuwa bakinsa, ya kafa iyakar ƙasa tsakanin Togo da Benin. Kogin ya shiga cikin Bight of Benin ta hanyar babban tsarin manyan ''lagoons'' na ruwa da tafkuna, ciki har da Lake Togo.<ref name="Atlas">{{cite book|title=Atlas of the World|last=Philip's|year=1994|publisher=Reed International|isbn=0-540-05831-9|page=101}}</ref> Yankin kogin mafi kusa da bakinsa kawai ke iya tafiya. Yawancin gonakin kogin da ke saman tebur ana noma su ne don masara, dawa, shinkafa, auduga da rogo.<ref>{{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Mono-River|title=Mono River|work=Encyclopædia Britannica|publisher=Encyclopædia Britannica|access-date=21 November 2016}}</ref> Kogin ya lalata madatsar ruwa kilomita 160 (mii 99) daga bakinsa ta hanyar [[Madatsar ruwan Nangbeto]], haɗin gwiwa tsakanin Benin da Togo da aka kammala a shekarar 1987. Bincike ya ba da rahoton fa'idodin tattalin arziki daga madatsar, gami da yawon buɗe ido da kamun kifi a cikin tabkin da ke bayansa. Ginin madatsar ruwan ya raba mutane 7,600 zuwa 10,000 da muhallansu, amma, kuma bincike ya nuna cewa ya canza yanayin yanayin lagoon a bakin kogin ta hanyar rage sauyin yanayi na yanayi na kwararar kogi. Aikin madatsar ruwa na biyu, Adjarala Dam, an ba da shawarar gina shi a kan kogin da ke tsakanin Nangbeto da bakin kogin a lokacin shekarun 1990<ref name="ADBG">{{cite web|url=http://www.afdb.org/en/documents/document/multinational-nangbeto-hydroelectric-dam-benin-togo-9679/|title=Multinational: Nangbeto Hydroelectric Dam (Benin/Togo)|date=15 January 2014|publisher=African Development Bank Group|access-date=21 November 2016}}</ref> amma bai sami kudi ba sai a shekarar 2017 lokacin da Asusun Bunkasa Kasar Sin da Afirka ya amince da tallafawa aikin.<ref>''Togo First'', Togo: CAD Fund to support new development projects , Tuesday, 11 September 2018 19:08 , https://www.togofirst.com/en/investments/1109-1578-togo-cad-fund-to-support-new-development-projects</ref> Gina madatsar ruwan na daga cikin shirin gwamnati na kara karfin samar da wutar cikin gida daga kasar Benin daga kashi 20 zuwa 70% kasancewar galibin Togo da wutar lantarkin Benin a halin yanzu ana bukatar shigo da su daga [[Madatsar ruwan Akosombo]] da ke Ghana.<ref name="Europa">{{Cite book|last=Europa Publications|title=Africa South of the Sahara 2014|publisher=[[Routledge]]|year=2014|page=112|isbn=978-1-85743-698-3}}</ref> Kimanin kilomita 35 (22 mi) daga bakinta, akwai jerin saurin gudu shida. A ƙasan wannan, kogin ya zama mai tafiyar hawainiya kuma yana gudana a kan wani dausayi mai ambaliyar ruwa, kuma akwai babban yanki mai hade da ruwa a cikin Togo da Benin. Wannan yanki yana da wadataccen ciyayi, ciyawa da ciyawa, kuma manatees, kada da hippopotamus suna faruwa a cikin kogin.<ref name="Hughes">{{cite book|author=Hughes, R.H.|title=A Directory of African Wetlands|url=https://books.google.com/books?id=VLjafeXa3gMC&pg=PA443|year=1992|publisher=IUCN|isbn=978-2-88032-949-5|page=443}}</ref> == Manazarta == * Adam, K.S (1991). Les impacts environnementaux du barrage du Nangbeto. [https://web.archive.org/web/20081230132654/http://www2.geo.ulg.ac.be/geoecotrop/ ''Geo-Eco-Trop''] 13(1-4):103-112. * Thomas, Kevin (2002). Development projects and involuntary population displacement: The World Bank’s attempt to correct past failures. ''Population Research and Policy Review'' 21(4):339-349. gebbt6wuds3fgx4qprq72eyp2b8mxai 162015 162014 2022-07-27T23:10:44Z Ibkt 10164 wikitext text/x-wiki {{databox}} [[File:Mono_river_in_Grand-Popo,_Benin.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Mono_river_in_Grand-Popo,_Benin.jpg|thumb|Yankin bakin Kogin Mono a yankin Grand-Popo, Benin.]] [[File:Map of rivers of Togo OSM.png|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Map of rivers of Togo OSM.png|thumb|Togo tare da [[Kogin Oti]] (arewa) da kuma Kogin Mono (kudu)]] '''Kogin Mono''' shine babban kogin gabashin Togo Kimanin tsawon kilomita 400 (mil mi 250), kuma yana malale mashin kusan 20,000 km2 (7,700 sq mi), ya tashi tsakanin garin Sokodé da kan iyaka da [[Benin]], kuma ya nufi kudu. A gefen kudancin kogin zuwa bakinsa, ya kafa iyakar ƙasa tsakanin Togo da Benin. Kogin ya shiga cikin Bight of Benin ta hanyar babban tsarin manyan ''lagoons'' na ruwa da tafkuna, ciki har da Lake Togo.<ref name="Atlas">{{cite book|title=Atlas of the World|last=Philip's|year=1994|publisher=Reed International|isbn=0-540-05831-9|page=101}}</ref> Yankin kogin mafi kusa da bakinsa kawai ke iya tafiya. Yawancin gonakin kogin da ke saman tebur ana noma su ne don masara, dawa, shinkafa, auduga da rogo.<ref>{{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Mono-River|title=Mono River|work=Encyclopædia Britannica|publisher=Encyclopædia Britannica|access-date=21 November 2016}}</ref> Kogin ya lalata madatsar ruwa kilomita 160 (mii 99) daga bakinsa, ta hanyar [[Madatsar ruwan Nangbeto]], haɗin gwiwa tsakanin Benin da Togo da aka kammala a shekarar 1987. Bincike ya ba da rahoton fa'idodin tattalin arziki daga madatsar, gami da yawon buɗe ido da kamun kifi a cikin tabkin da ke bayansa. Ginin madatsar ruwan ya raba mutane 7,600 zuwa 10,000 da muhallansu, amma, kuma bincike ya nuna cewa ya canza yanayin yanayin lagoon a bakin kogin ta hanyar rage sauyin yanayi na yanayi na kwararar kogi. Aikin madatsar ruwa na biyu, Adjarala Dam, an ba da shawarar gina shi a kan kogin da ke tsakanin Nangbeto da bakin kogin a lokacin shekarun 1990<ref name="ADBG">{{cite web|url=http://www.afdb.org/en/documents/document/multinational-nangbeto-hydroelectric-dam-benin-togo-9679/|title=Multinational: Nangbeto Hydroelectric Dam (Benin/Togo)|date=15 January 2014|publisher=African Development Bank Group|access-date=21 November 2016}}</ref> amma bai sami kudi ba sai a shekarar 2017 lokacin da Asusun Bunkasa Kasar Sin da Afirka ya amince da tallafawa aikin.<ref>''Togo First'', Togo: CAD Fund to support new development projects , Tuesday, 11 September 2018 19:08 , https://www.togofirst.com/en/investments/1109-1578-togo-cad-fund-to-support-new-development-projects</ref> Gina madatsar ruwan na daga cikin shirin gwamnati na kara karfin samar da wutar cikin gida daga kasar Benin daga kashi 20 zuwa 70% kasancewar galibin Togo da wutar lantarkin Benin a halin yanzu ana bukatar shigo da su daga [[Madatsar ruwan Akosombo]] da ke Ghana.<ref name="Europa">{{Cite book|last=Europa Publications|title=Africa South of the Sahara 2014|publisher=[[Routledge]]|year=2014|page=112|isbn=978-1-85743-698-3}}</ref> Kimanin kilomita 35 (22 mi) daga bakinta, akwai jerin saurin gudu shida. A ƙasan wannan, kogin ya zama mai tafiyar hawainiya kuma yana gudana a kan wani dausayi mai ambaliyar ruwa, kuma akwai babban yanki mai hade da ruwa a cikin Togo da Benin. Wannan yanki yana da wadataccen ciyayi, ciyawa da ciyawa, kuma manatees, kada da hippopotamus suna faruwa a cikin kogin.<ref name="Hughes">{{cite book|author=Hughes, R.H.|title=A Directory of African Wetlands|url=https://books.google.com/books?id=VLjafeXa3gMC&pg=PA443|year=1992|publisher=IUCN|isbn=978-2-88032-949-5|page=443}}</ref> == Manazarta == * Adam, K.S (1991). Les impacts environnementaux du barrage du Nangbeto. [https://web.archive.org/web/20081230132654/http://www2.geo.ulg.ac.be/geoecotrop/ ''Geo-Eco-Trop''] 13(1-4):103-112. * Thomas, Kevin (2002). Development projects and involuntary population displacement: The World Bank’s attempt to correct past failures. ''Population Research and Policy Review'' 21(4):339-349. okeohdxbhmmp09gw34s337ib5k97dlf 162025 162015 2022-07-28T06:28:48Z Abdulbasid Rabiu 16820 wikitext text/x-wiki {{databox}} [[File:Mono_river_in_Grand-Popo,_Benin.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Mono_river_in_Grand-Popo,_Benin.jpg|thumb|Yankin bakin Kogin Mono a yankin Grand-Popo, Benin.]] [[File:Map of rivers of Togo OSM.png|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Map of rivers of Togo OSM.png|thumb|Togo tare da [[Kogin Oti]] (arewa) da kuma Kogin Mono (kudu)]] '''Kogin Mono''' shine babban kogin gabashin Togo Kimanin tsawon kilomita 400 (mil 250), kuma yana malale mashin kusan 20,000 km2 (7,700 sq mi), ya tashi tsakanin garin Sokodé da keda iyaka da [[Benin]], kuma ya nufi kudancin kasar. A gefen kudancin kogin zuwa bakinsa, ya kafa iyakar ƙasa tsakanin Togo da Benin. Kogin ya shiga cikin (Bight of Benin) ta hanyar babban tsarin manyan ''lagoons'' na ruwa da tafkuna, ciki har da (Lake Togo).<ref name="Atlas">{{cite book|title=Atlas of the World|last=Philip's|year=1994|publisher=Reed International|isbn=0-540-05831-9|page=101}}</ref> Yankin kogin mafi kusa da bakinsa kawai ke iya tafiya. Yawancin gonakin kogin da ke saman tebur ana noma su ne don masara, dawa, shinkafa, auduga da rogo.<ref>{{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Mono-River|title=Mono River|work=Encyclopædia Britannica|publisher=Encyclopædia Britannica|access-date=21 November 2016}}</ref> Kogin ya lalata madatsar ruwa kilomita 160 (mil 99) daga bakinsa, ta hanyar [[Madatsar ruwan Nangbeto]], haɗin gwiwa tsakanin Benin da Togo da aka kammala a shekarar 1987. Bincike ya ba da rahoton fa'idodin tattalin arziki daga madatsar, gami da yawon buɗe ido da kamun kifi a cikin tabkin da ke bayansa. Ginin madatsar ruwan ya raba mutane 7,600 zuwa 10,000 da muhallansu, amma, kuma bincike ya nuna cewa ya canza yanayin yanayin lagoon a bakin kogin ta hanyar rage sauyin yanayi na yanayi na kwararar kogi. Aikin madatsar ruwa na biyu, Adjarala Dam, an ba da shawarar gina shi a kan kogin da ke tsakanin Nangbeto da bakin kogin a lokacin shekarun 1990<ref name="ADBG">{{cite web|url=http://www.afdb.org/en/documents/document/multinational-nangbeto-hydroelectric-dam-benin-togo-9679/|title=Multinational: Nangbeto Hydroelectric Dam (Benin/Togo)|date=15 January 2014|publisher=African Development Bank Group|access-date=21 November 2016}}</ref> amma bai sami kudi ba sai a shekarar 2017 lokacin da Asusun Bunkasa Kasar Sin da Afirka ya amince da tallafawa aikin.<ref>''Togo First'', Togo: CAD Fund to support new development projects , Tuesday, 11 September 2018 19:08 , https://www.togofirst.com/en/investments/1109-1578-togo-cad-fund-to-support-new-development-projects</ref> Gina madatsar ruwan na daga cikin shirin gwamnati na kara karfin samar da wutar cikin gida daga kasar Benin daga kashi 20 zuwa 70% kasancewar galibin Togo da wutar lantarkin Benin a halin yanzu ana bukatar shigo da su daga [[Madatsar ruwan Akosombo]] da ke Ghana.<ref name="Europa">{{Cite book|last=Europa Publications|title=Africa South of the Sahara 2014|publisher=[[Routledge]]|year=2014|page=112|isbn=978-1-85743-698-3}}</ref> Kimanin kilomita 35 (22 mi) daga bakinta, akwai jerin saurin gudu shida. A ƙasan wannan, kogin ya zama mai tafiyar hawainiya kuma yana gudana a kan wani dausayi mai ambaliyar ruwa, kuma akwai babban yanki mai hade da ruwa a cikin Togo da Benin. Wannan yanki yana da wadataccen ciyayi, ciyawa da ciyawa, kuma manatees, kada da hippopotamus suna faruwa a cikin kogin.<ref name="Hughes">{{cite book|author=Hughes, R.H.|title=A Directory of African Wetlands|url=https://books.google.com/books?id=VLjafeXa3gMC&pg=PA443|year=1992|publisher=IUCN|isbn=978-2-88032-949-5|page=443}}</ref> == Manazarta == * Adam, K.S (1991). Les impacts environnementaux du barrage du Nangbeto. [https://web.archive.org/web/20081230132654/http://www2.geo.ulg.ac.be/geoecotrop/ ''Geo-Eco-Trop''] 13(1-4):103-112. * Thomas, Kevin (2002). Development projects and involuntary population displacement: The World Bank’s attempt to correct past failures. ''Population Research and Policy Review'' 21(4):339-349. ll57955vz5n7a4jbtpxmspwuxk1bpkq 162026 162025 2022-07-28T06:30:01Z Abdulbasid Rabiu 16820 wikitext text/x-wiki {{databox}} [[File:Mono_river_in_Grand-Popo,_Benin.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Mono_river_in_Grand-Popo,_Benin.jpg|thumb|Yankin bakin Kogin Mono a yankin Grand-Popo, Benin.]] [[File:Map of rivers of Togo OSM.png|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Map of rivers of Togo OSM.png|thumb|Togo tare da [[Kogin Oti]] (arewa) da kuma Kogin Mono (kudu)]] '''Kogin Mono''' shine babban kogin gabashin Togo Kimanin tsawon kilomita 400 (mile 250), kuma yana malale mashin kusan 20,000 km2 (7,700 sq mi), ya tashi tsakanin garin Sokodé da keda iyaka da [[Benin]], kuma ya nufi kudancin kasar. A gefen kudancin kogin zuwa bakinsa, ya kafa iyakar ƙasa tsakanin Togo da Benin. Kogin ya shiga cikin (Bight of Benin) ta hanyar babban tsarin manyan ''lagoons'' na ruwa da tafkuna, ciki har da (Lake Togo).<ref name="Atlas">{{cite book|title=Atlas of the World|last=Philip's|year=1994|publisher=Reed International|isbn=0-540-05831-9|page=101}}</ref> Yankin kogin mafi kusa da bakinsa kawai ke iya tafiya. Yawancin gonakin kogin da ke saman tebur ana noma su ne don masara, dawa, shinkafa, auduga da rogo.<ref>{{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Mono-River|title=Mono River|work=Encyclopædia Britannica|publisher=Encyclopædia Britannica|access-date=21 November 2016}}</ref> Kogin ya lalata madatsar ruwa kilomita 160 (mile 99) daga bakinsa, ta hanyar [[Madatsar ruwan Nangbeto]], haɗin gwiwa tsakanin Benin da Togo da aka kammala a shekarar 1987. Bincike ya ba da rahoton fa'idodin tattalin arziki daga madatsar, gami da yawon buɗe ido da kamun kifi a cikin tabkin da ke bayansa. Ginin madatsar ruwan ya raba mutane 7,600 zuwa 10,000 da muhallansu, amma, kuma bincike ya nuna cewa ya canza yanayin yanayin lagoon a bakin kogin ta hanyar rage sauyin yanayi na yanayi na kwararar kogi. Aikin madatsar ruwa na biyu, Adjarala Dam, an ba da shawarar gina shi a kan kogin da ke tsakanin Nangbeto da bakin kogin a lokacin shekarun 1990<ref name="ADBG">{{cite web|url=http://www.afdb.org/en/documents/document/multinational-nangbeto-hydroelectric-dam-benin-togo-9679/|title=Multinational: Nangbeto Hydroelectric Dam (Benin/Togo)|date=15 January 2014|publisher=African Development Bank Group|access-date=21 November 2016}}</ref> amma bai sami kudi ba sai a shekarar 2017 lokacin da Asusun Bunkasa Kasar Sin da Afirka ya amince da tallafawa aikin.<ref>''Togo First'', Togo: CAD Fund to support new development projects , Tuesday, 11 September 2018 19:08 , https://www.togofirst.com/en/investments/1109-1578-togo-cad-fund-to-support-new-development-projects</ref> Gina madatsar ruwan na daga cikin shirin gwamnati na kara karfin samar da wutar cikin gida daga kasar Benin daga kashi 20 zuwa 70% kasancewar galibin Togo da wutar lantarkin Benin a halin yanzu ana bukatar shigo da su daga [[Madatsar ruwan Akosombo]] da ke Ghana.<ref name="Europa">{{Cite book|last=Europa Publications|title=Africa South of the Sahara 2014|publisher=[[Routledge]]|year=2014|page=112|isbn=978-1-85743-698-3}}</ref> Kimanin kilomita 35 (22 mi) daga bakinta, akwai jerin saurin gudu shida. A ƙasan wannan, kogin ya zama mai tafiyar hawainiya kuma yana gudana a kan wani dausayi mai ambaliyar ruwa, kuma akwai babban yanki mai hade da ruwa a cikin Togo da Benin. Wannan yanki yana da wadataccen ciyayi, ciyawa da ciyawa, kuma manatees, kada da hippopotamus suna faruwa a cikin kogin.<ref name="Hughes">{{cite book|author=Hughes, R.H.|title=A Directory of African Wetlands|url=https://books.google.com/books?id=VLjafeXa3gMC&pg=PA443|year=1992|publisher=IUCN|isbn=978-2-88032-949-5|page=443}}</ref> == Manazarta == * Adam, K.S (1991). Les impacts environnementaux du barrage du Nangbeto. [https://web.archive.org/web/20081230132654/http://www2.geo.ulg.ac.be/geoecotrop/ ''Geo-Eco-Trop''] 13(1-4):103-112. * Thomas, Kevin (2002). Development projects and involuntary population displacement: The World Bank’s attempt to correct past failures. ''Population Research and Policy Review'' 21(4):339-349. 4wkkj5yaqobstnvmaufv1tkoqxntddq William Henry Harrison 0 21856 162165 94949 2022-07-28T10:11:55Z BnHamid 12586 gyara wikitext text/x-wiki '''William Henry Harrison''' (9 ga Fabrairu, 1773 - 4 ga Afrilu, 1841) hafsan sojan Amurka ne kuma ɗan siyasa wanda ya yi aiki a matsayin shugaban Amurka na tara na kwanaki 31 a cikin 1841, ya zama shugaban ƙasa na farko da ya mutu a ofis kuma mafi gajarta aiki Shugaban Amurka a cikin tarihi.Mutuwarsa ta haifar da taƙaitaccen rikicin tsarin mulki game da maye gurbin shugaban, kamar yadda a lokacin tsarin mulki bai yi hakan babayyana karara abin da ya kamata a yi idan rasuwar shugaban kasar. ==Rayuwar farko da ilimi== An haifi Harrison a lardin Charles City, na Virginia. Ya kasance ɗa ne ga Mahaifin da ya kafa Benjamin Harrison V kuma kakanin uba ga Benjamin Harrison, shugaban 23rd na Amurka. Harrison shine shugaban ƙasa na ƙarshe da aka haifa azaman baturen Ingila a cikin Goma Sha Uku. A lokacin da yake aikin soja na farko, ya halarci Yaƙin Fallen Timbers na 1794, nasarar sojojin Amurka wanda ya kawo ƙarshen Yaƙin Indiyawan Arewa maso Yamma. Daga baya, ya jagoranci rundunar sojan yaƙi da haɗin gwiwar Tecumseh a Yaƙin Tippecanoe a 1811,inda ya sami laƙabin "Old Tippecanoe". An yi masa karin girma zuwa babban janar a rundunar soji a yakin 1812, sannan a 1813 ya jagoranci sojojin Amurka da mahayan dawakai a yakin Thames a Upper Canada.''' Berkeley Shuka (mahaifar Harrison) a cikin Charles City County, Virginia Harrison shine na bakwai kuma ƙarami ɗan Benjamin Benjamin Harrison V da Elizabeth (Bassett) Harrison, an haife shi a ranar 9 ga Fabrairu, 1773 a Berkeley Plantation, gidan dangin Harrison tare da Kogin James a Charles City County, Virginia. Ya kasance memba ne na shahararren dan siyasan da ke da asalin Ingilishi wanda kakanninsa suka kasance a Virginia tun daga 1630s kuma shugaban Amurka na karshe da ba a haife shi ba a matsayin ɗan Amurka. Mahaifinsa ya kasance mai tsire-tsire na Budurwa, wanda ya yi aiki a matsayin wakili ga Majalisar inasashen Duniya (1774–1777) kuma wanda ya sanya hannu kan sanarwar Samun 'Yanci. Mahaifinsa ya kuma yi aiki a majalisar dokokin Virginia kuma a matsayin gwamna na biyar na Virginia (1781-1784) a cikin shekarun lokacin da kuma bayan Yaƙin Juyin Juya Halin Amurka. Babban yayan Harrison Carter Bassett Harrison ya wakilci Virginia a Majalisar Wakilai (1793-1799). ==Siyasa== Harrison ya fara aikin siyasa ne lokacin da ya yi murabus daga aikin soja a ranar 1 ga Yuni, 1798 kuma ya yi kamfen tsakanin abokai da danginsa don samun mukami a cikin yankin Arewa Maso Yammaci. Babban amininsa Timothy Pickering yana aiki a matsayin Sakataren Gwamnati, kuma ya taimaka masa ya sami shawarar maye gurbin Winthrop Sargent, sakataren yanki mai barin gado. Shugaba John Adams ya nada Harrison a matsayin a watan Yulin 1798. Ya kuma yi aiki a matsayin mai rikon mukamin gwamna a lokacin rashin halartar Gwamna Arthur St. Clair. Ya shiga harkokin siyasa ne a shekarar 1798, lokacin da aka nada shi sakataren yankin arewa maso yamma, sannan a shekarar 1799 aka zabe shi a matsayin wakilin yankin a majalisar wakilai. Biyushekaru bayan haka, ya zama gwamnan sabuwar kafa yankin Indiana, mukamin da ya rike har zuwa 1812. Bayan Yaƙin 1812, ya koma Ohio inda aka zaɓe shi ya wakilci gundumar ta 1 ta jihar a Gidan a 1816. A 1824, ya an zabe shi zuwa Majalisar Dattawan Amurka; wa’adin nasa ya yanke ta hanyar nada shi a matsayin Minista Plenipotentiary ga Gran Colombia a watan Mayu 1828. Bayan haka, ya koma rayuwa ta kashin kai a North Bend, Ohio har sai da aka tsayar da shi a matsayin dan takarar Jam’iyyar Whig na shugaban kasa a zaben 1836; ya kayar da mataimakin shugaban Democrat Martin Van Buren. Shekaru huɗu bayan haka, jam'iyyar ta sake zaɓe shi tare da John Tyler a matsayin abokin takararsa, kuma taken yakin neman na Whig shi ne "Tippecanoe da Tyler Too". Sun kayar da Van Buren a zaben shugaban kasar Amurka na 1840, wanda hakan yasa Harrison ya zama Whig na farko da ya ci shugabancin kasar. ==Shugabancin Amurka== Yana dan shekara 68 a lokacin da aka rantsar da shi, Harrison shi ne mutum mafi tsufa da ya hau kujerar '''shugabancin Amurka''', wani bambanci da ya rike har zuwa 1981, lokacin da aka rantsar da Ronald Reagan yana da shekara 69.Saboda gajeren lokacinsa, malamai da masana tarihi sukan manta da sanya shi a cikin tarihin shugaban kasa. Koyaya, masanin tarihi William W. Freehling ya kira shi "mafi yawan mutane a cikin sauyin yankuna arewa maso yamma zuwa Upper Midwest a yau. {| class="wikitable" ! colspan="2" |William Henry Harrison |- | colspan="2" | |} ==Aikin Soja== ===Farkon aikin soja=== A ranar 16 ga Agusta, 1791, an ba Harrison izini a matsayin bawan soja a cikin runduna ta 1 a cikin awanni 24 da ganawa da Lee. Yana da shekaru 18 a lokacin. Da farko an tura shi Fort Washington, Cincinnati a yankin Arewa maso Yamma inda sojojin ke cikin yakin Indiyawan Arewa maso Yamma da ke gudana. ===Matsayi=== Harrison ya sami matsayi zuwa Laftana bayan Manjo Janar "Mad Anthony" Wayne ya karbi jagorancin runduna ta yamma a cikin 1792 biyo bayan mummunan kayen da ya sha karkashin Arthur St. Clair. A cikin 1793, ya zama mai taimaka wa Wayne kuma ya koyi yadda ake ba da umarni ga sojoji a kan iyakar Amurka; ya halarci nasarar da Wayne ya yanke a yakin Fallen Timbers a ranar 20 ga Agusta, 1794, wanda ya kawo karshen yakin Indiyawan Arewa maso Yamma.Harrison ya kasance mai sanya hannu kan yarjejeniyar Greenville (1795) a matsayin sheda ga Wayne, babban mai shiga tsakani na Amurka A karkashin yarjejeniyar, kawancen Indiyawa sun ba da wani yanki na filayensu ga gwamnatin tarayya, inda suka bude kashi biyu bisa uku na Ohio don sasantawa. ===Murabus=== Harrison ya samu daukaka zuwa Captain a watan Mayu 1797 kuma ya yi '''murabus''' daga aikin Soja a ranar 1 ga Yuni, 1798. ==Aure da iyali== Harrison ta hadu da Anna Tuthill Symmes na North Bend, Ohio a shekarar 1795 lokacin da yake da shekaru 22. Ta kasance 'yar Anna Tuthill da Alkali John Cleves Symmes, wadanda suka yi aiki a matsayin kanar a yakin Juyin Juya Hali kuma wakiliyar Majalisar Tarayyar. 9 Harrison ya nemi alƙali ya ba shi izinin auren Anna amma aka ƙi, don haka ma'auratan suka jira har sai Symmes ya tafi kan kasuwanci. Daga nan suka yi tsalle suka yi aure a ranar 25 ga Nuwamba, 1795 a gidan Arewa Bend na Dr. Stephen Wood, ma'aji na yankin Arewa maso Yamma. Sun yi balaguro a Fort Washington, tunda Harrison har yanzu yana kan aikin soja. Alkali Symmes ya fuskance shi makonni biyu bayan haka a wani abincin dare na ban kwana ga Janar Wayne, yana mai tsananin bukatar sanin yadda yake niyyar tallafawa dangi. Harrison ya amsa, "da takobina, da hannuna na dama, yallabai."Harrison ya yi nasara a kan surukinsa, wanda daga baya ya sayar da filin Harrisons mai girman kadada 160 (65 ha) na Arewacin Bend, wanda ya ba Harrison damar gina gida da fara gona. Harrisons suna da yara goma: Elizabeth Bassett (1796-1846), John Cleves Symmes (1798-1830), Lucy Singleton (1800-1826), William Henry (1802-1838), John Scott (1804-1878) mahaifin Amurka mai zuwa. shugaban kasa Benjamin Harrison, Biliyaminu (1806-1840), Mary Symmes (1809-1842), Carter Bassett (1811-1839), Anna Tuthill (1813-1865), James Findlay (1814-1817). Anna ta kasance cikin rashin lafiya a lokacin aure, musamman saboda yawan cikin da take da shi, amma duk da haka ta wuce William da shekaru 23, tana mutuwa 25 ga Fabrairu, 1864 a 88. ===Bayan fage=== Farfesa Kenneth R. Janken ya yi ikirarin, a cikin tarihinsa na Walter Francis White, cewa Harrison ta haifi ’ya’ya shida daga wata ba-Amurke Ba-Amurkiyar da aka bautar da ita mai suna Dilsia. Tabbacin ba shi da takardu kuma ya dogara ne da tarihin dangin White na baka. Labarin ba shi da tabbas, ganin yadda Harrison ke ci gaba da zama a galibin wuraren da ba a bautar da bayi daga shekara goma sha bakwai. Bayan mutuwar mahaifiyarsa a 1793, Harrison ya gaji wani yanki na dukiyar gidansa ta Virginia, gami da kusan kadada 3,000 (12 km2) na ƙasar da bayi da yawa. Ya kasance yana aikin soja a lokacin kuma ya sayar da dan uwansa ga dan uwansa '''Majalisar Amurka''' Harrison yana da abokai da yawa a cikin masarautar gabas kuma da sauri ya sami suna a tsakanin su a matsayin shugaba mai iyaka. Ya gudanar da kasuwancin kiwo mai nasara wanda ya bashi yabo a duk yankin Arewa maso Yamma. Majalisa ta yi doka game da manufofin ƙasa wanda ke haifar da tsadar ƙasa, kuma wannan ya zama abin damuwa na farko ga mazauna a cikin Yankin; Harrison ya zama zakararsu don rage waɗancan farashin. Yawan Yankin Arewa maso Yamma sun kai adadin da za su iya samun wakilai a Majalisa a watan Oktoba 1799, kuma Harrison ya tsaya takara. Ya yi kamfen don karfafa ƙaura zuwa yankin, wanda hakan ya haifar da zama ƙasa. Harrison ya kayar da Arthur St. Clair Jr. da kuri’a daya don zama wakili na farko a majalisar yankin Arewa maso Yamma a shekarar 1798 yana da shekaru 26. Ya yi aiki a Majalisar Wakilan Amurka ta shida daga 4 ga Maris, 1799 zuwa 14 ga Mayu, 1800. Ba shi da ikon jefa kuri'a kan kudirin doka, amma an ba shi izinin aiki a kwamiti, gabatar da dokoki, da kuma yin muhawara Ya zama shugaban Kwamitin kan Publicasar Jama'a kuma ya inganta Dokar Landasa ta 1800, wanda ya sauƙaƙa sayan filaye a Yankin Arewa maso Yamma a ƙananan yankuna a farashi mai sauƙi. An sanya farashin sayarwa don filayen jama'a a $ 2 a kowace kadada,] kuma wannan ya zama muhimmiyar gudummawa ga saurin ƙaruwar yawan jama'a a cikin Yankin. Harrison shima yayi aiki a kwamitin da ya yanke shawarar yadda za'a raba Yankin zuwa kananan sassa, kuma sun bada shawarar a raba shi gida biyu. Bangaren gabas ya ci gaba da kasancewa da suna Arewa maso Yamma kuma ya ƙunshi Ohio da gabashin Michigan; bangaren yamma ya kasance yankin Indiana kuma ya kunshi Indiana, Illinois, Wisconsin, wani yanki na yammacin Michigan, da gabashin gabashin Minnesota. Sabbin yankuna biyu an kafa su bisa ƙa'ida a cikin 1800 biyo bayan wucewar 2 Ranar 13 ga Mayu, 1800, Shugaba John Adams ya nada Harrison a matsayin gwamnan Yankin Indiana, dangane da alaƙar sa da yamma da kuma alamun siyasa na tsaka tsaki. An kama Harrison ba tare da ya sani ba kuma ya yi jinkirin karbar mukamin har sai ya samu tabbaci daga Jeffersonians cewa ba za a cire shi daga mukamin ba bayan sun sami iko a zabuka masu zuwa. Majalisar Dattawa ta tabbatar da gwamnan sa kuma ya yi murabus daga majalisar ya zama gwamnan jihar Indiana na farko a cikin 1801. '''Gwamnan yankin Indiana''' Duba kuma: Tarihin bautar a cikin Indiana da Yankin Indiana Harrison ya fara aikinsa ne a ranar 10 ga Janairun 1801 a Vincennes, babban birnin Yankin Indiana. Shugabannin kasa Thomas Jefferson da James Madison dukkansu mambobi ne na Democratic-Republican Party, kuma sun sake nada shi gwamna a 1803, 1806, da 1809. Ya yi murabus a ranar 28 ga Disamba, 1812 don ci gaba da aikin soja a lokacin YaƙinAn sanya Harrison ya jagoranci gwamnatin farar hula ta Gundumar Louisiana a cikin 1804, wani ɓangare na Yankin Louisiana wanda ya haɗa da ƙasa a arewacin 33rd. A watan Oktoba, gwamnatin farar hula ta fara aiki kuma Harrison ya kasance babban shugaban zartarwa na gundumar Louisiana. Ya gudanar da lamuran gundumar har tsawon makonni biyar har zuwa lokacin da aka kafa yankin na Louisiana a ranar 4 ga watan Yulin 1805, kuma Birgediya Janar James Wilkinson ya hau kujerar gwamna. An sanya Harrison ya jagoranci gwamnatin farar hula ta Gundumar Louisiana a cikin 1804, wani ɓangare na Yankin Louisiana wanda ya haɗa da ƙasa a arewacin 33rd. A watan Oktoba, gwamnatin farar hula ta fara aiki kuma Harrison ya kasance babban shugaban zartarwa na gundumar Louisiana. Ya gudanar da lamuran gundumar har tsawon makonni biyar har zuwa lokacin da aka kafa yankin na Louisiana a ranar 4 ga watan Yulin 1805, kuma Birgediya Janar James Wilkinson ya hau kujerar gwamna. A cikin 1805, Harrison ya gina gida irin na shuka kusa da Vincennes wanda ya sa masa suna Grouseland, yana ishara ga tsuntsayen da ke cikin kadarar; gidan mai daki 13 na daya daga cikin tubali na farko a yankin, kuma ya kasance matattarar zamantakewar rayuwa da siyasa a yankin a lokacin da yake gwamna. Babban yankin yankin ya koma Corydon a 1813, kuma Harrison ya gina gida na biyu a kwarin Harrison dake kusa. Ya kafa Jami'ar Jefferson a Vincennes a cikin 1801 wanda aka sanya shi a matsayin Jami'ar Vincennes a ranar 29 ga Nuwamba, 1806. Harrison yana da iko da dama a cikin sabon yankin, gami da ikon nada jami'ai na yanki da kuma raba yankin zuwa kananan gundumomin siyasa da kananan hukumomi. Daya daga cikin ayyukansa na farko shi ne samun mukami zuwa kasashen Indiya wanda zai ba da damar sasantawa a nan gaba da kuma kara yawan mutanen yankin, wanda hakan ya zama sharadin zama kasa. Ya kasance da sha'awar fadada yankin don dalilai na kashin kansa, haka kuma, saboda nasarorin siyasa suna da nasaba da kasancewar jihar Indiana. Shugaba Jefferson ya sake nada Harrison a matsayin gwamnan yankin Indiana a ranar 8 ga Fabrairu, 1803, kuma ya ba shi ikon tattaunawa da kulla yarjejeniyoyi da Indiyawa.Tsakanin 1803 da 1809, ya kula da yarjejeniyoyi 11 tare da shugabannin Indiya waɗanda suka ba gwamnatin tarayya sama da kadada 60,000,000 (240,000 km2), gami da ɓangare na uku na Indiana da galibi na Illinois. Yarjejeniyar ta 1804 ta St. Louis tare da Quashquame ta bukaci kabilun Sauk da na Meskwaki su mika mafi yawan yammacin Illinois da wasu sassan Missouri ga gwamnatin tarayya. Da yawa daga cikin Sauk sunji haushin wannan yarjejeniya da asarar kasashe, musamman Black Hawk, kuma wannan shine babban dalilin da yasa suka goyi bayan Birtaniyya a lokacin Yaƙin 1812. Harrison yayi tunanin cewa Yarjejeniyar Grouseland (1805) ta sanyaya wasu daga cikin Indiyawa, amma tashin hankali ya kasance babba a kan iyakokin. Yarjejeniyar ta Fort Wayne (1809) ta kawo sabon tashin hankali lokacin da Harrison ya sayi kadada sama da miliyan 2.5 (10,000 km2) wanda Shawnee, Kickapoo, Wea, da Piankeshaw ke zaune; ya sayi filin daga ƙabilar Miami, waɗanda ke ikirarin mallaka. Ya hanzarta aiwatar da yarjejeniyar ta hanyar bayar da tallafi mai yawa ga kabilun da shugabanninsu don ya kasance yana aiki kafin Jefferson ya bar ofis kuma gwamnatin ta canza. Matsayin da ke nuna goyon baya ga bautar Harrison ya sanya shi ba shi da farin jini a wurin masu ba da fatawa game da bautar ta yankin Indiana, kamar yadda ya yi ƙoƙari da yawa don gabatar da bautar a cikin yankin. Bai yi nasara ba saboda yadda ƙungiyar ke ci gaba da adawa da bautar. A cikin 1803, ya nemi Majalisa da ta dakatar da Labari na VI na Dokar Arewa maso Yamma na tsawon shekaru 10, matakin da zai ba da izinin bautar a Yankin Indiana. A ƙarshen lokacin dakatarwar, 'yan ƙasa a cikin yankunan da ke ƙarƙashin dokar za su iya yanke shawara da kansu ko za su ba da izinin bautar. Harrison ya yi ikirarin cewa dakatarwar ta zama dole don karfafa sulhu kuma zai sa yankin ya ci gaba ta fuskar tattalin arziki, amma Majalisa ta yi watsi da ra'ayin.A cikin 1803 da 1805, Harrison da waɗanda aka nada alƙalai na ƙasa sun zartar da dokoki waɗanda ke ba da izinin bautar da ba da izini ga mashawarta don ƙayyade tsawon sabis ɗin.  Yankin Yankin Illinois ya gudanar da zabubbukan manya da kananan majalisun dokoki a karo na farko a shekarar 1809. An zabi mambobin kananan hukumomi a baya, amma gwamnan yankin ya nada mambobi a gidan na sama. Harrison ya samu sabani da majalisar dokoki bayan da bangaren da ke adawa da bautar ya hau karagar mulki, kuma yankin gabashin yankin Indiana ya bunkasa ya hada da yawan masu kin bautar. [60] Babban taron Yankin ya yi taro a 1810, kuma sashinta na bautar da bayi ya soke dokokin shigar da doka da aka kafa a 1803 da 1805.Bayan 1809, ikon siyasa na Harrison ya ƙi yayin da majalisar dokokin yankin Indiana ta karɓi ƙarin iko kuma yankin ya ci gaba zuwa jihar. Zuwa 1812, ya koma can ya ci gaba da aikin soja. Jefferson shine marubucin farko na Dokar Arewa maso Yamma, kuma ya kulla yarjejeniya ta sirri tare da James Lemen don kayar da yunkurin bautar bayi da Harrison ya jagoranta. Duk da cewa shi kansa bawa ne. Jefferson ba ya son bautar ya fadada zuwa Yankin Arewa maso Yamma, saboda ya yi imanin cewa yakamata ma'aikata su ƙare. Ya ba da gudummawar dala 100 don ƙarfafa Lemen, wanda ya ba da waɗannan kuɗin ga wasu ayyuka masu kyau, sannan kuma daga baya ya ba da $ 20 don taimakawa kuɗin dasa cocin wanda daga baya ake kira Bethel Baptist Church. Lemen ya dasa coci-coci a Illinois da Indiana don dakatar da yunkurin bautar da bayi. A Indiana, dasa cocin yaki da bautar da mutane ya sanya ‘yan kasar sanya hannu kan wata takarda da shirya siyasa don kayar da kokarin Harrison na halatta bautar a yankin. Jefferson da Lemen sun taimaka sosai wajen fatattakar yunƙurin Harrison a cikin 1805 da 1807 na faɗaɗa bautar a cikin yankin. '''Janar din soja Tecumseh da Tippecanoe''' Yaƙin Tecumseh da Yaƙin Tippecanoe Resistanceungiyar gwagwarmaya ta Indiya ta ci gaba da haɓaka da fadada Amurka ta hanyar jagorancin Shawnee 'yan uwan ​​Tecumseh da Tenskwatawa (Annabi) a cikin rikici wanda ya zama sananne da Yaƙin Tecumseh. Tenskwatawa ya gamsar da kabilun cewa Babban Ruhu zai kiyaye su kuma babu wata cutarwa da za ta same su idan suka tashi kan masu bautar. Ya karfafa juriya ta hanyar fadawa kabilun da su biya fararen yan kasuwa rabin abin da suke binsu kuma su yi watsi da duk hanyoyin turawan, gami da sutturar su, musk dinsu, musamman muskin.Hoton 1915 na Tecumseh, an yi imanin za a kwafin zane na 1808 A watan Agusta 1810, Tecumseh ya jagoranci jarumai 400 zuwa Kogin Wabash don ganawa da Harrison a Vincennes. Suna sanye da fenti na yaƙi, kuma ba zato ba tsammani da farko sun tsoratar da sojoji a Vincennes. An raka shugabannin kungiyar zuwa Grouseland, inda suka hadu da Harrison. Tecumseh ya dage kan cewa yarjejeniyar ta Wayne Wayne haramtacciya ce, yana mai cewa kabila daya ba za ta iya sayar da fili ba tare da amincewar sauran kabilun ba; ya nemi Harrison ya soke shi kuma ya yi gargadin cewa Amurkawa kada suyi yunƙurin sasanta ƙasashen da aka siyar a cikin yarjejeniyar. Tecumseh ya sanar da Harrison cewa ya yi barazanar kashe shugabannin da suka sanya hannu a kan yarjejeniyar idan har suka aiwatar da sharuddanta kuma cewa hadakansa na kabilu na bunkasa cikin sauri. Harrison ya ce Miamis sun mallaki ƙasar kuma suna iya siyar da ita idan sun ga dama. Ya yi watsi da iƙirarin Tecumseh na cewa duk Indiyawan sun zama ƙasa ɗaya. Ya ce kowace kabila na iya samun hurda da Amurka daban idan suka ga dama. Harrison yayi jayayya cewa Babban Ruhu zai sanya dukkan kabilun suyi magana da yare ɗaya idan zasu kasance al'umma ɗaya Tecumseh ya ƙaddamar da "musanyar magana", a cikin maganganun wani ɗan tarihi, amma Harrison ya kasa fahimtar yaren nasa. Wani abokin Shawnee na abokantaka da Harrison ya sanya bindigarsa daga gefe don fadakar da Harrison cewa jawabin Tecumseh na haifar da matsala, kuma wasu shaidu sun ruwaito cewa Tecumseh yana karfafa gwiwar mayaka su kashe Harrison. Da yawa daga cikinsu sun fara cire makamansu, wanda ke wakiltar wata babbar barazana ga Harrison da garin, wanda ke da yawan mutane 1,000 kawai. Harrison ya zare takobinsa, kuma jaruman Tecumseh sun ja da baya lokacin da jami'ai suka gabatar da bindigoginsu don kare shi. Cif Winamac ya kasance aboki da Harrison, kuma ya yi watsi da hujjojin Tecumseh kuma ya gaya wa mayaƙan cewa su dawo gida cikin kwanciyar hankali tunda sun zo cikin kwanciyar hankali. Kafin barinsa, Tecumseh ya sanar da Harrison cewa zai nemi kawance da Birtaniyya idan ba a warware yarjejeniyar ba. Bayan taron, Tecumseh yayi tafiya don ganawa da yawancin kabilun yankin, da fatan samar da hadaddiyar kungiya don yakar Amurka Tecumseh yana tafiya a cikin 1811 lokacin da Sakataren War William Eustis ya ba Harrison izinin yin zanga-zangar adawa da ƙungiyar a matsayin nuna ƙarfi. Ya jagoranci sojoji a arewa tare da mutane 950 don tsoratar da Shawnee don yin sulhu, amma kabilun sun kai harin bazata a farkon Nuwamba 7 a Yakin Tippecanoe. Harrison ya kayar da sojojin kabilanci a filin Annabawa kusa da Kogin Wabash da Tippecanoe, kuma an yaba shi a matsayin gwarzo na ƙasa kuma yaƙin ya zama sananne. Kodayake sojojinsa sun sha wahala 62 sun mutu kuma 126 sun ji rauni yayin yakin kuma Shawnee kawai ya ji rauni 150, hangen nesan annabin Shawnee na kariya ta ruhaniya ya lalace. Cuman uwan ​​Tecumseh, “Annabi”, da rundunoninsu sun gudu zuwa Kanada kuma kamfen ɗin su na haɗa ƙabilun yankin don ƙin yarda da cin amana tare da ci gaba da rayuwar ‘yan asalin ya ci tura. Lokacin da yake ba da rahoto ga Sakatare Eustis, Harrison ya sanar da shi cewa yaƙin ya faru ne kusa da Kogin Tippecanoe kuma yana jin tsoron afkuwar harin fansa. Farkon aika-aikar ba ta bayyana ko wane ɓangare ne ya ci nasara a rikicin ba, kuma da farko sakataren ya fassara shi a matsayin cin kashi; aikin da aka biyo baya ya bayyana halin da ake ciki. Lokacin da ba hari na biyu ya zo ba, shan kashi Shawnee ya fi tabbata. Eustis ya bukaci sanin dalilin da yasa Harrison bai dauki matakan kariya ba wajen karfafa sansaninsa don kai hare-hare, kuma Harrison ya ce ya dauki matsayin da karfi sosai. Rigimar ita ce ta haifar da rashin jituwa tsakanin Harrison da Sashin Yaki wanda ya ci gaba har zuwa Yaƙin 1812. 'Yan jarida ba su buga labarin yakin ba da farko, kuma wata jaridar Ohio ta yi kuskuren fassara sakon farko na Harrison don nuna cewa an kayar da shi.A watan Disamba, duk da haka, yawancin manyan takardu na Amurka suna ɗaukar labarai akan yaƙin, kuma fushin jama'a ya karu akan Shawnee. Amurkawa sun zargi Birtaniyya da ingiza kabilun cikin rikici da kuma ba su bindigogi, kuma Majalisar ta zartar da kudurori da ke Allah wadai da Biritaniya game da katsalandan cikin harkokin cikin gidan Amurka. Majalisa ta ba da sanarwar yaƙi a ranar 18 ga Yuni, 1812,kuma Harrison ya bar Vincennes don neman alƙawarin soja. '''Yakin 1812''' Wannan hoton na Harrison da farko ya nuna shi cikin fararen hula ne a matsayin wakilin majalisa daga yankin Arewa maso Yamma a 1800, amma an kara suturar bayan da ya shahara a Yaƙin 1812. Barkewar yaƙi tare da Birtaniyya a 1812 ya haifar da ci gaba da rikici da Indiyawa a Arewa maso Yamma. Harrison yayi aiki na wani dan lokaci a matsayin babban janar a cikin mayakan Kentucky har sai da gwamnati ta bashi aiki a ranar 17 ga watan Satumba don ya jagoranci Sojojin na Arewa maso yamma. Ya karɓi albashin sojan tarayya don aikinsa, sannan ya kuma karɓi albashin gwamnan yanki daga Satumba zuwa 28 ga Disamba, lokacin da ya yi murabus a hukumance ya ci gaba da aikin soja. Amurkawa sun sha kashi a kawancen Detroit. Janar James Winchester ya ba Harrison mukamin birgediya-Janar, amma Harrison shi ma yana son shi kadai ne kwamandan sojoji. Shugaba James Madison ya cire Winchester daga kwamanda a watan Satumba, kuma Harrison ya zama kwamandan sabbin mayaka. Birtaniyyawa da kawayensu na Indiya sun fi sojojin Harrison yawa, don haka Harrison ya gina matsuguni a lokacin sanyi lokacin Kogin Maumee a arewa maso yammacin Ohio. Ya sanya masa suna Fort Meigs don girmamawa ga gwamnan Ohio Return J. Meigs Jr .. Ya sami ƙarfafawa a 1813, sannan ya ɗauki matakan ya jagoranci sojojin arewa zuwa yaƙi. Ya ci nasara a Yankin Indiana da Ohio kuma ya sake kama Detroit, kafin ya mamaye Upper Canada (Ontario). Sojojinsa sun ci turawan Ingila a ranar 5 ga Oktoba, 1813 a yakin Thames, inda aka kashe Tecumseh. Wannan yakin mai mahimmanci shine ɗayan manyan nasarorin Amurka a cikin yaƙin, na biyu kawai ga Yakin New Orleans A cikin 1814, Sakataren War John Armstrong ya rarraba kwamandan sojoji, inda ya ba Harrison mukamin "mai komawa baya" tare da ba da jagorancin gaban ga daya daga cikin wadanda ke karkashin Harrison. Armstrong da Harrison sun sami sabani game da rashin daidaito da tasiri wajen mamaye Kanada, kuma Harrison ya yi murabus daga aikin soja a watan Mayu. Bayan yakin ya kare, majalisa ta binciki murabus din Harrison kuma ta tabbatar da cewa Armstrong ya wulakanta shi a lokacin yakin neman zabensa kuma cewa murabus din nasa yayi daidai. Majalisa ta ba Harrison lambar zinariya saboda ayyukan da ya yi a lokacin Yaƙin 1812. Harrison da Gwamnan Yankin Michigan Lewis Cass ne ke da alhakin tattauna yarjejeniyar sulhu da Indiyawa.Shugaba Madison ya nada Harrison a watan Yunin 1815 don taimakawa a tattauna yarjejeniya ta biyu da Indiyawa wacce ta zama sananne da Yarjejeniyar ta Springwells, inda kabilun suka ba da babban fili a yamma, suna ba da karin fili don sayan Amurkawa da sasantawa. '''Postwar rayuwa Dan siyasar Ohio''' Poster yana yaba abubuwan da Harrison yayi John Gibson ya maye gurbin Harrison a matsayin gwamnan yankin Indiana a 1812, kuma Harrison ya yi murabus daga aikin soja a 1814 kuma ya koma ga danginsa a North Bend. Ya noma gonarsa kuma ya faɗaɗa gidan gonar katako, amma ba da daɗewa ba ya dawo cikin rayuwar jama'a. An zabe shi ne a 1816 don kammala wa’adin John McLean a Majalisar Wakilai, inda ya wakilci gundumar majalisa ta 1 ta Ohio daga 8 ga Oktoba 8, 1816 zuwa Maris 3, 1819. Ya ki ya zama Sakataren Yaki a karkashin Shugaba Monroe a 1817. Ya kasance an zabe shi ga Majalisar Dattawan Jihar Ohio a 1819 kuma ya yi aiki har zuwa 1821, bayan ya fadi zaben gwamnan Ohio a 1820. Ya yi takarar kujera a Majalisar amma a 1822 ya kayar da kuri’u 500 ga James W. Gazlay. An zabe shi ga Majalisar Dattijan Amurka a 1824, inda ya yi aiki har zuwa 20 ga Mayu, 1828. 'Yan uwan ​​yammacin yamma a Majalisar sun kira shi "Buckeye", wani lokaci ne na nuna kauna da ke da alaka da asalin bishiyar Ohio buckeye. Ya kasance mai zaben shugaban kasar Ohio a 1820 na James Monroe da kuma Henry Clay a 1824.An nada Harrison a 1828 a matsayin karamin minista ga Gran Colombia, don haka ya yi murabus daga Majalisar ya yi aiki a sabon mukamin nasa har zuwa ranar 8 ga Maris, 1829. Ya isa Bogotá a ranar 22 ga Disamba, 1828 kuma ya ga yanayin Colombia yana baƙin ciki. Ya ba da rahoto ga Sakataren Gwamnati cewa kasar na dab da fadawa cikin rikici, gami da ra’ayinsa cewa Simón Bolívar na gab da zama mai mulkin kama-karya. Ya rubuta tsawatarwa ga Bolívar, yana mai cewa "mafi karfi a cikin dukkan gwamnatoci shi ne wanda ya fi kyauta" sannan ya yi kira ga Bolívar da ya karfafa ci gaban dimokiradiyya. A martaninsa, Bolívar ya rubuta cewa Amurka "da alama Providence ne ya shirya ta addabi Amurka da azaba da sunan 'yanci", ra'ayin da ya samu daukaka a Latin Amurka. Andrew Jackson ya hau karagar mulki a watan Maris na 1829, kuma ya tuno da Harrison domin ya nada nasa matsayin '''Citizenan ƙasa mai zaman kansa''' Harrison ya dawo Amurka daga Colombia ya zauna a gonarsa a North Bend, Ohio, yana rayuwa cikin ritaya dangi bayan kusan shekaru arba'in yana aikin gwamnati. Bai tara wata dukiya ba a lokacin rayuwarsa, kuma ya dogara da abin da ya tara, ɗan ƙaramin fansho, da kuɗin shigar gonarsa. Ya yi noman masara kuma ya kafa injinan sarrafa abubuwa don samar da wuski, amma sakamakon giya ya dame shi ga masu sayan sa kuma ya rufe kayan. A cikin wani jawabi ga Hukumar Noma ta Gundumar Hamilton a 1831, ya ce ya yi zunubi wajen yin wuski kuma yana fatan wasu za su yi koyi da kuskurensa kuma su daina samar da giya. A cikin wadannan shekarun farko, Harrison ya kuma samu kudi daga gudummawar da ya bayar a James Hall's Memoir na Ayyukan Jama'a na William Henry Harrison, wanda aka buga a 1836. A waccan shekarar, ya yi takarar shugaban kasa bai yi nasara ba a matsayin dan takarar Whig. Tsakanin 1836 da 1840, ya yi aiki a matsayin Magatakarda na Kotuna don Gundumar Hamilton. Wannan aikinsa ne lokacin da aka zabe shi shugaban kasa a 1840. A wannan lokacin, ya haɗu da abolitionist da kuma Karkashin Jirgin Ruwa George DeBaptiste wanda ke zaune a Madison kusa da nan. Su biyun sun zama abokai, kuma DeBaptiste ya zama bawan kansa, yana tare da shi har zuwa mutuwarsa. Harrison yayi yakin neman zaben shugaban kasa a karo na biyu a 1840; an buga littattafai sama da goma a kan rayuwarsa a lokacin, kuma mutane da yawa sun yaba da shi a matsayin gwarzo na ƙasa. '''1836 yakin neman zaben shugaban kasa''' Babban labarin: 1836 zaben shugaban kasa na Amurka Hoton James Lambdin, 1835 Harrison shine dan takarar Arewa Whig na shugaban kasa a 1836, daya daga cikin sau biyu kawai a tarihin Amurka lokacin da babbar jam'iyyar siyasa ta tsayar da dan takarar shugaban kasa sama da daya da gangan (jam'iyyar Democrats ta tsayar da yan takara biyu a 1860). Mataimakin shugaban kasa Martin Van Buren shine dan takarar Democrat, kuma yana da farin jini kuma ana ganin zai iya lashe zaben tare da dan takarar Whig daya. Manufar Whig ita ce ta zabi mashahurin Whigs a yanki, ya hana Van Buren kuri'un zabe 148 da ake bukata don zabe, sannan ya tilasta wa Majalisar Wakilai yanke shawarar zaben. Sunyi fatan cewa Whigs zasu mallake majalisar bayan babban zaben. Wannan dabarar za ta gaza, duk da cewa, yayin da 'yan Democrats ke da rinjaye a majalisar bayan zaben. Harrison ya gudu a duk jihohin da ba bayi ba sai Massachusetts, da kuma a cikin jihohin bayi na Delaware, Maryland, da Kentucky. Hugh L. White ya yi takara a sauran jihohin bayi in banda South Carolina. Daniel Webster ya yi takara a Massachusetts, da Willie P. Mangum a Kudancin Carolina. Tsarin ya sha kasa sosai, yayin da Van Buren ya lashe zaben da kuri’un zabe 170. Girgizar sama da kuri'u sama da 4,000 a Pennsylvania zai ba da kuri'un zaben 30 na jihar ga Harrison kuma da an yanke hukuncin zaben a Majalisar Wakilai. '''1840 yakin neman zaben shugaban kasa''' Babban labarin: William Henry Harrison yakin neman zaben shugaban kasa na 1840 Rubutun Chromolithograph na William Henry Harrison Taswirar Zabe ta 1840 Harrison shine dan takarar Whig kuma ya fafata da shugaba mai ci Van Buren a zaben 1840. An zaɓe shi a kan membobin ƙungiyar da ke da rigima, irin su Clay da Webster, kuma ya dogara da kamfen ɗin sa a kan tarihin sojan sa da kuma kan raunin tattalin arzikin Amurka wanda firgita na 1837 ya haifar. Whigs din da ake yi wa lakabi da Van Buren "Van Ruin" domin a zarge shi da matsalolin tattalin arziki. Su kuma 'yan Democrats, sun yi wa Harrison ba'a inda suka kira shi "Granny Harrison, babban hafsan sojan gona" saboda ya yi murabus daga aikin soja kafin Yaƙin 1812 ya ƙare. Za su tambayi masu jefa kuri'a menene sunan Harrison idan aka rubuta baya: "Babu Sirrah". Sun kuma jefa shi a matsayin dattijo, dattijo wanda ba a son taba wanda zai gwammace "ya zauna a cikin gungumen sa yana shan cider mai wuya" fiye da halartar gwamnatin kasar. Wannan dabarun ya ci tura lokacin da Harrison da abokiyar takararsa John Tyler suka ɗauki katako na katako da cider mai wuya kamar alamomin kamfen. Yaƙin neman zaɓen nasu ya yi amfani da alamomin a kan alluna da fastoci da kuma ƙirƙirar kwalaben sandar mai taushi kamar ɗakunan katako, duk don haɗa 'yan takarar da "mutum na kowa". Harrison ya fito ne daga wani attajiri, mai kula da bautar Virginia, amma duk da haka kamfen nasa ya daukaka shi a matsayin mai ƙasƙantar da kan iyakoki a salon da Andrew Jackson ya yada, yayin gabatar da Van Buren a matsayin attajiri mai kima. Misalin da ba za a manta ba shi ne Oration Cokali na Zinare wanda wakilin Whig na Pennsylvania Charles Ogle ya gabatar a cikin House, yana yin ba'a da salon rayuwa mai kyau na Van Buren da kuma kashe kudi mai yawa.Whigs sun kirkiri waka wanda mutane zasu tofa ruwan taba a yayin da suke rera "wirt-wirt," wannan kuma ya nuna banbanci tsakanin yan takara daga lokacin zabe Tsohon Tukwici ya sanya gashin gida, ba shi da riga mai ƙyalli: wirt-wirt, Amma Matt yana da farantin zinariya, kuma yana da ɗan squirt: wirt-wirt! Whigs suna alfahari da rikodin soja na Harrison da kuma saninsa a matsayin gwarzo na Yakin Tippecanoe. Taken yakin neman zaben "Tippecanoe da Tyler, Too" ya zama daya daga cikin shahararrun a siyasar Amurka. Harrison ya sami gagarumar nasara a Kwalejin Zabe, kuri’un zabe 234 yayin da Van Buren ya samu 60, duk da cewa kuri’un da aka kada sun fi kusa. Ya samu kashi 53 cikin 100 na yawan kuri’un da aka kada zuwa na Van Buren na kashi 47, tare da tazarar kasa da kuri’u 150,000 '''Shugabancin kasa (1841) Shugabancin William Henry Harrison''' Maris 4, 1841 - 4 ga Afrilu, 1841 Majalisar Duba jerin Zabe 1840 Kujerar Fadar White House Van Martin Van BurenJohn Tyler 1840s hatimin shugaban Amurka.png Hatimin Shugaban kasa (1840-1850) Gajeriyar shugabancin Manyan nasarorinsa na shugaban kasa sun hada da kafa kawancen masu kada kuri'a a duk fadin kasar wanda ya lashe shugabancin ga Whigs, da kuma zabar majalisar ministocin Whig ta farko. Ya daidaita bangarorin jam'iyyun da yawa kuma ya shirya don zartar da babban kudirin doka na Whig. Matar Harrison Anna ba ta da lafiya don tafiya lokacin da ya bar Ohio don bikin rantsar da shi, kuma ta yanke shawarar ba za ta bi shi zuwa Washington ba. Ya roki gwauruwa dan marigayiyar Jane da ta raka shi kuma ta yi aiki a matsayin mai masaukin baki na wani dan lokaci. amma mutuwar Harrison tana nufin Anna ba ta taɓa zuwa Washington ba. Lokacin da Harrison ya zo Washington, yana so ya nuna cewa har yanzu shi jarumi ne na Tippecanoe kuma shi mutum ne mai ilimi da tunani fiye da yadda ake nuna kamfen din baya. Ya sha rantsuwa a ranar Alhamis, 4 ga Maris, 1841, rana mai sanyi da danshi. Ya nuna karfin gwiwa a lokacin sanyi ya zabi kada ya sa babbar riga ko hula, ya hau dawakai zuwa bikin maimakon a cikin karusar da aka ba shi, kuma ya gabatar da jawabi mafi tsawo a tarihin Amurka a kan kalmomi 8,445. Ya ɗauki kusan awanni biyu kafin ya karanta, duk da cewa abokinsa kuma abokin aikinsa Whig Daniel Webster sun shirya shi tsawon lokaci. Ya hau kan tituna a cikin faretin buɗewa, ya tsaya na layin karɓar sa’o’i uku a Fadar White House, kuma ya halarci ƙwallo uku na bikin a wannan maraice, ciki har da ɗaya a Saloon na Carusi mai taken ƙwallan “Tippecanoe” tare da 1,000 baƙin da suka biya dala 10 ga kowane mutum (daidai yake da $ 297 a shekarar 2020). Adireshin gabatarwar ya kasance cikakkun bayanai game da shirin Whig, da gaske watsi da manufofin Jackson da Van Buren. Harrison yayi alkawarin sake kafa bankin Amurka tare da fadada karfin bashi ta hanyar bayar da kudin takarda a tsarin Amurka na Henry Clay. Ya yi niyyar jinkirta hukuncin Majalisar a kan al'amuran doka, tare da rage amfani da ikonsa na veto, da kuma juya tsarin lalatar Jackson. Ya yi alkawarin amfani da taimakon ne don samar da kwararrun ma'aikata, ba wai don bunkasa matsayinsa a cikin gwamnati ba Clay ya kasance shugaba ne na Whigs kuma dan majalisa mai karfin iko, sannan kuma dan takarar shugaban kasa mai cike da takaici a karan kansa, kuma yana sa ran samun babban tasiri a cikin gwamnatin Harrison. Ya yi biris da tsarin dandalinsa na rusa tsarin "ganimar" kuma ya yi kokarin yin tasiri kan ayyukan Harrison gabanin da lokacin dan gajeren shugabancinsa, musamman wajen gabatar da abubuwan da yake so game da ofisoshin Ministocin da sauran nade-naden shugaban kasa. Harrison ya yi watsi da ta'addancin sa: "Mista Clay, ka manta ni ne Shugaban Kasa. Rikicin ya ta'azzara ne lokacin da Harrison ya sanya sunan Daniel Webster a matsayin Sakataren Gwamnati, wanda shi ne babban abokin hamayyar Clay don iko da Whig Party. Harrison shima ya bayyana ne don baiwa magoya bayan Webster wasu mukamai na matukar son su. Abinda kawai ya bashi ga Clay shine ya sanya sunan abokin karawarsa John J. Crittenden zuwa mukamin Babban Lauya. Duk da wannan, rikicin ya ci gaba har zuwa mutuwar shugaban. Clay ba shi kadai ba ne wanda ke fatan cin gajiyar zaben Harrison. Hordes na masu neman ofis sun zo Fadar White House, wanda (a lokacin) a bude yake ga duk wadanda ke son ganawa da shugaban. Mafi yawan kasuwancin Harrison a tsawon wa'adin shugabancin sa na tsawon wata guda ya ƙunshi manyan ayyukan zamantakewa da karɓar baƙi a Fadar White House. An shawarci Harrison da ya samar da tsarin gudanarwa a shugabancinsa kafin rantsarwar; ya ƙi, yana so ya mai da hankali kan bukukuwan. Saboda haka, masu neman aiki suna jiransa a kowane lokaci kuma sun cika Babban Girman, ba tare da an fara aiwatar da tsari da tantance su ba. Harrison ya rubuta a wata wasika mai kwanan wata 10 ga Maris, "Yawan mutanen da ke kirana suna tursasa ni sosai don ba zan iya ba da kulawa ta kowane fanni na kaina ba. Shugaban Amurka na Gundumar Columbia Alexander Hunter ya tuno lamarin da ya sa masu neman ofis suka kewaye Harrison wadanda ke hana shi zuwa taron majalisar ministoci; lokacin da aka yi watsi da rokon da ya yi musu na neman shawara, daga karshe Harrison "ya karbi rokonsu, wanda ya cika masa hannu da aljihu". Wani tarihin kuma na wannan lokacin ya sake bayyana cewa zauren ya cika sosai wata rana da rana cewa don hawa daga ɗayan zuwa na gaba, dole ne a taimaki Harrison ta taga, yin tafiya tsawon White House a waje, kuma a taimake shi ta wani taga. Harrison ya dauki alkawalinsa na sake fasalin nade-naden mukamai, ya ziyarci kowane sashe na zartarwa domin lura da ayyukanta tare da bayar da umarni ta hanyar Webster ga dukkan sassan cewa zabar ma'aikata da za'a yi la’akari da dalilan kora. Ya yi tsayayya da matsin lamba daga wasu Whigs akan taimakon bangaranci. Wata kungiya ta isa ofishinsa a ranar 16 ga Maris don neman a cire dukkan ‘yan Democrats daga kowane ofis da aka nada, sai Harrison ya yi shela cewa,“ Don haka ka taimake ni Allah, zan yi murabus daga ofishina kafin in zama mai laifi irin wannan! Majalisar tasa ta yi ƙoƙari ta hana yin nadin John Chambers a matsayin Gwamnan Iowa don goyon bayan abokin Webster James Wilson. Webster yayi kokarin danna wannan shawarar a taron majalisar zartarwa na ranar 25 ga Maris, kuma Harrison ya nemi ya karanta a bayyane wata rubutacciyar wasika wacce aka rubuta kawai "William Henry Harrison, Shugaban Amurka". Sannan ya sanar: “William Henry Harrison, Shugaban Amurka, yana gaya muku,‘ yan’uwa, cewa, Wallahi, John Chambers zai zama gwamnan Iowa! Harrison kawai aikin hukuma shine sakamakon kiran Majalisa cikin taro na musamman. Shi da Clay sun yi sabani kan wajibcin irin wannan zama, kuma majalisar ministocin ta Harrison ta nuna a rabe take, don haka shugaban ya yi fatali da ra'ayin. Clay ya matse shi akan zama na musamman a ranar 13 ga Maris, amma Harrison ya ƙi amincewa da shi kuma ya gaya masa cewa kar ya sake ziyartar Fadar White House, amma ya yi masa magana ne kawai a rubuce. Bayan 'yan kwanaki, duk da haka, Sakataren Baitulmalin Thomas Ewing ya ba da rahoto ga Harrison cewa kudaden tarayya suna cikin mawuyacin halin da gwamnati ba za ta iya ci gaba da aiki ba har sai zaman Majalisar da aka saba shiryawa a watan Disamba; Ta haka ne Harrison ya tuba, kuma ya yi shelar zama na musamman a ranar 17 ga Maris saboda "yanayin yanayin kudaden shiga da kudaden kasar". Za a fara zaman a ranar 31 ga Mayu kamar yadda aka tsara idan Harrison ya rayu. '''Administration and cabinet''' {| class="wikitable" | {| class="wikitable" | colspan="3" |'''The Harrison Cabinet''' |- |'''Office''' |'''Name''' |'''Term''' |- | colspan="3" | |- |President |'''William Henry Harrison''' |1841 |- | colspan="3" | |- |Vice President |'''John Tyler''' |1841 |- | colspan="3" | |- |Secretary of State |'''Daniel Webster''' |1841 |- | colspan="3" | |- |Secretary of the Treasury |'''Thomas Ewing''' |1841 |- | colspan="3" | |- |Secretary of War |'''John Bell''' |1841 |- | colspan="3" | |- |Attorney General |'''John J. Crittenden''' |1841 |- | colspan="3" | |- |Postmaster General |'''Francis Granger''' |1841 |- | colspan="3" | |- |Secretary of the Navy |'''George Edmund Badger''' |1841 |} ==Mutuwa da jana'iza== Mutuwar Harrison, Afrilu 4, 1841 Ranar 26 ga Maris, 1841, Harrison yayi rashin lafiya tare da alamun sanyi. Likitansa, Dr. Thomas Miller, ya ba da hutu; Harrison bai iya hutawa da rana ba don taron jama'a a Fadar White House, kuma a wannan daren ya zaɓi maimakon karɓar baƙi tare da abokan sojojinsa. Washegari, an kame shi da sanyi yayin taron majalisar zartarwa kuma an kwantar da shi; zuwa safiyar ranar 28 ga Maris yana da zazzabi mai zafi, a lokacin ne aka kirawo wasu gungun likitoci don yi masa magani. Ka'idar da ta yadu a lokacin ita ce rashin lafiyarsa ta samo asali ne sakamakon rashin kyawun yanayi a bikin rantsar da shi makonni uku da suka gabata. Wasu kuma sun lura cewa a cikin 'yan kwanakinsa na farko a ofis, Harrison da kansa ya yi tafiya da safe don sayan kayan masarufi (da saniyar madara ga Fadar White House) a kasuwannin Washington, tare da yanayin har yanzu yana sanyi kuma kasuwannin a tsakiyar filayen. (Ya ƙare yawo da safe bayan masu neman ofis sun fara bin sa zuwa kasuwanni.Da zaran likitocin suka kwantar da shi a kan gado suka kwance shi, sai suka gano shi da cutar ciwon huhu na huhu ta dama, kuma suka sanya kofuna masu zafin jiki a jikinsa kuma suka yi jerin gwanon jini don fitar da cutar. Waɗannan hanyoyin sun kasa kawo ci gaba, don haka likitocin suka yi masa magani da ipecac, man castor, calomel, mustard plaster, kuma a ƙarshe tare da dafaffiyar cakuda ɗanyen mai da Virginia maciji. Duk wannan ya kara raunana Harrison kuma likitoci sun yanke shawarar cewa ba zai warke ba. Jama'ar Washington sun lura da rashin halaccinsa daga ɗayan majami'un biyu da ya halarta a ranar Lahadi, Maris 28. Da farko, ba sanarwa a hukumance da aka yi game da rashin lafiyar Harrison, wanda ya iza jita-jitar jama'a da damuwa tsawon lokacin da ya kasance ba ya ganin jama'a. A karshen wata, dimbin jama’a sun taru a wajen fadar ta White House, suna ta zulumi yayin jiran wani labari game da halin da shugaban ke ciki, wanda sannu a hankali ya kara ta’azzara yayin da lokaci ya wuce. Harrison ya mutu a ranar 4 ga Afrilu, 1841, kwanaki tara bayan rashin lafiya kuma daidai wata daya bayan shan rantsuwar ofis; shi ne shugaban kasa na farko da ya mutu a kan mulki. Jane McHugh da Philip A. Mackowiak sun yi nazari a cikin Clinical Infectious Diseases (2014), suna nazarin bayanan Dr. Miller da bayanan da suka nuna cewa samar da ruwa a Fadar White House ya kasance yana da tushe daga najasa, kuma sun yanke shawarar cewa watakila ya mutu ne sanadiyyar tashin hankali saboda "zazzabin ciki" (taifod ko zazzabin paratyphoid). Kalmominsa na ƙarshe sun kasance ne ga likitan da ke kula da shi, kodayake ana tsammanin an ba da shi ne ga Mataimakin Shugaban Kasa John Tyler: Yallabai, ina fata ka fahimci ainihin manufofin gwamnati. Ina fata a aiwatar da su. Ba ni tambayar komai. An fara zaman makoki na kwanaki 30 bayan mutuwar shugaban. Fadar White House ta dauki bakuncin shagulgula daban-daban na jama'a, wanda aka tsara bayan al'adun jana'izar masarautar Turai. An kuma gudanar da taron jana'izar ne kawai a ranar 7 ga Afrilu a cikin East Room na Fadar White House, bayan haka aka kawo akwatin gawar Harrison zuwa makabartar Congressional da ke Washington, DC inda aka sanya shi a cikin Gidan Jama'a. Solomon Northup ya ba da labarin jerin gwanon a Shekaru goma sha biyu bawa. Washegari aka yi babban gasa a Washington. Rurin igwa da kararrawar kararrawa sun cika iska, yayin da gidaje da yawa suka kasance a rufe da katako, kuma tituna sun kasance baƙi da mutane. Yayin da rana ta ci gaba, jerin gwanon ya bayyana, yana zuwa a hankali ta hanyar Avenue, karusa bayan karusar, a cikin dogon zango, yayin da dubbai dubbai suka bi ta ƙafa-duk suna motsawa zuwa sautin kiɗan mara daɗi. Suna ɗauke da gawar Harrison zuwa kabarin. Na tuna sosai yadda gilashin taga zai farfashe ya yi kasa, bayan kowane rahoto na igwa suna harbe-harbe a makabartar. A waccan watan Yuni, an kawo gawar Harrison ta jirgin kasa da kuma gabar ruwa zuwa North Bend, Ohio, kuma an binne shi a ranar 7 ga Yuli a cikin kabarin dangi a taron na Mt. Nebo yana kallon Kogin Ohio wanda a yanzu shine William Henry Harrison Tomb State Memorial. '''Tasirin mutuwa''' Tunawa da William Henry Harrison a Arewacin Bend, Ohio Mutuwar Harrison ta jawo hankali game da shubuha a cikin Mataki na II, Sashe na 1, Sashi na 6 na Tsarin Mulki game da maye gurbin shugaban. Kundin Tsarin Mulki ya baiyana karara ga mataimakin shugaban kasa da ya karbe “iko da aikin” na shugaban kasa a yayin da shugaban ya tsige shi, ko ya mutu, ko ya sauka, ko kuma ya kasa aiki, amma ba a san ko mataimakin shugaban ya zama shugaban Amurka a hukumance. , ko kuma kawai a ɗan lokaci ya karɓi iko da ayyukan wannan ofishin, a cikin batun maye gurbinsa. Majalisar ministocin Harrison ta dage cewa Tyler "Mataimakin Shugaban Kasa ne da ke aiki a matsayin Shugaba". Tyler ya yi tsayin daka kan ikirarinsa na mukamin shugaban kasa da kudurinsa na amfani da cikakken ikon shugabancin. Majalisar ministocin ta nemi shawara tare da Babban Jojin Roger Taney kuma suka yanke shawara cewa, idan Tyler ya yi rantsuwar shugaban kasa, zai hau kujerar shugaban kasa. Tyler ya tilasta kuma aka rantsar dashi a ofis a ranar 6 ga Afrilu, 1841. Majalisa ta yi taro a watan Mayu kuma, bayan ɗan gajeren muhawara a majalisun biyu, sun zartar da ƙuduri wanda ya tabbatar da Tyler a matsayin shugaban ƙasa na sauran lokacin Harrison. Misalin da ya kafa a cikin 1841 an bi shi sau bakwai lokacin da shugaban kasa mai ci ya mutu, kuma an rubuta shi a cikin Kundin Tsarin Mulki a shekarar 1967 ta hanyar Sashe na Daya na Kwaskwarimar Ashirin da biyar. Gabaɗaya, mutuwar Harrison ta kasance abin kunya ga Whigs, wanda ke fatan zartar da kuɗin fito da aiwatar da matakan tallafawa tsarin Amurka na Henry Clay. Tyler ya yi watsi da ajandar Whig, ya yanke jiki ya fice daga jam'iyyar.Mutane uku sun yi aiki a matsayin shugaban ƙasa a cikin shekara guda kalandar: Martin Van Buren, Harrison, da Tyler. Wannan ya faru ne kawai a wani lokaci, lokacin da Rutherford B. Hayes, James A. Garfield, da Chester A. Arthur kowannensu yayi aiki a cikin 1881. '''Legacy Harrison akan hatimin jihar Indiana, Batu na 1950''' Suna na tarihi Harrison (a hagu) a Kotun Kotun Tippecanoe County, Lafayette, Indiana Daga cikin abubuwan da Harrison ya bari har abada akwai jerin yarjejeniyoyin da ya tattauna ko kuma ya sanya hannu tare da shugabannin Indiya a lokacin da yake gwamnan yankin Indiana. A matsayin wani bangare na tattaunawar yarjejeniyar, kabilun sun ba da filaye da yawa a yamma wanda ya samar da karin fili don siye da sasantawa.Tasirin Harrison na tsawon lokaci ga siyasar Amurka ya hada da hanyoyin yakin neman zabensa, wadanda suka kafa harsashin dabarun yakin neman zaben shugaban kasa na zamani. Harrison ya mutu kusan kwata-kwata. Majalisa ta zabi uwargidansa Anna a matsayin fanshon gwauruwa na shugaban kasa na $ 25,000,shekara guda na albashin Harrison (kwatankwacin kusan $ 627,000 a shekarar 2020). Ta kuma sami damar aika wasiku kyauta kyauta. Dan Harrison John Scott Harrison ya wakilci Ohio a majalisar wakilai tsakanin 1853 da 1857. Jikan Harrison Benjamin Harrison na Indiana ya yi aiki a matsayin shugaban kasa na 23 daga 1889 zuwa 1893, wanda ya sanya William da Benjamin Harrison su ka kasance jikokin jikoki biyu na shugabanni. '''Girmamawa da girmamawa''' Babban labarin: Jerin abubuwan tunawa da William Henry Harrison A ranar 19 ga Fabrairu, 2009, Mint ɗin Amurka ta saki tsabar kuɗi na tara a cikin Shirin Tsabar Kuɗi na Shugaban $asa 1, mai ɗaukar kamannin Harrison. An tara tsabar kudi 98,420,000. Yawancin abubuwan tarihi da mutum-mutumi an gina su don girmama Harrison. Akwai mutum-mutumin mutum-mutumi a cikin garin Indianapolis, Cincinnati's Piatt Park, the Tippecanoe County Courthouse, Harrison County, Indiana, and Owen County, Indiana. Tiesananan hukumomi da garuruwa da yawa suma suna da sunansa. Har wa yau Villaauyen Arewa Bend, Ohio, har yanzu yana girmama Harrison kowace shekara tare da fareti wani lokaci a kusa da ranar haihuwarsa ta 9 ga Fabrairu. Babban hedkwatar Janar William Henry Harrison a Franklinton (yanzu wani ɓangare na Columbus, Ohio) yana bikin Harrison. Gidan shine hedkwatar sojan sa daga 1813 zuwa 1814, kuma shine kadai gini da ya rage a Ohio hade da shi. ==Duba kuma== * La'anar Tippecanoe * Jerin shugabannin Amurka * Jerin shugabannin Amurka ta hanyar kwarewar da ta gabata * Jerin shugabannin kasar Amurka da suka mutu a ofis * Shugabannin Amurka kan tambarin wasiƙar Amurka * Tsarin Jam’iyya Na Biyu '''Bayani Ambato''' "William Henry Harrison". Histungiyar Tarihin Fadar White House. An adana daga asali ranar 2 ga Afrilu, 2021. "Harrison ya mutu sakamakon cutar nimoniya". Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Harrison, William Henry". Encyclopædia Britannica. 13 (edita na 11). Jami'ar Jami'ar Cambridge. shafi na 25-26. Buescher, John. "Tippecanoe da Walking Canes too". Koyarwar Tarihi. An dawo da 8 ga Oktoba, 2011. Langguth, A. J. (2006). Ungiyar 1812: Amurkawan da Suka Yi Yaƙin Na biyu na 'Yanci, New York: Simon & Schuster. <nowiki>ISBN 0-7432-2618-6</nowiki>. shafi na. 206\ Freehling, William (Oktoba 4, 2016). "William Henry Harrison: Rayuwa A Takaice". Charlottesville, Virginia: Cibiyar Harkokin Jama'a ta Miller, Jami'ar Virginia. An dawo da Maris 8, 2019. Freehling, William (Oktoba 4, 2016). "William Henry Harrison: Tasiri da kuma gado". Charlottesville, Virginia: Cibiyar Harkokin Jama'a ta Miller, Jami'ar Virginia. An dawo da Maris 9, 2019. Nelson, Lyle Emerson. Shugabannin Amurka a kowace shekara. I. shafi. 30. "William Henry Harrison Biography". Game da Fadar White House: Shugabanni. white.gov. An adana daga asali ranar 22 ga Janairun 2009. An sake dawowa 19 ga Yuni, 2008. Owens 2007, p. 3. Smith, Howard; Riley, Edward M., eds. (1978). Benjamin Harrison da Juyin Juya Halin Amurka. Virginia a cikin juyin juya halin. Williamsburg, VA: Hukumar Bicentennial ta Yankin Virginia. shafi na 59-65. OCLC 4781472. Barnhart & Riker 1971, shafi. 315. "Carter Bassett Harrison". Littafin Tarihin Tarihi na Majalisar Amurka. Majalisar Amurka. An dawo da Satumba 14, 2016. Freehling, William (Oktoba 4, 2016). "William Henry Harrison: Rayuwa Kafin Fadar Shugaban Kasa". Charlottesville, Virginia: Cibiyar Harkokin Jama'a ta Miller, Jami'ar Virginia. An dawo da Maris 8, 2019. Gugin & St. Clair 2006, p. 18. Madison & Sandweiss 2014, p. 45. Owens 2007, p. 14. Rabin, Alex (Janairu 25, 2017). "Tare da kammala karatun Penn a Ofishin Oval a karon farko, ga fasalin tsohon Shugaba William Henry Harrison a lokacin Jami'a". The Daily Pennsylvania. An dawo da Afrilu 3, 2019. Langguth 2007, shafi na. 16. Gugin & St. Clair 2006, p. 19. Owens 2007, shafi na 14, 22. Owens 2007, p. 27. Langguth 2007, shafi na. 160. Owens 2007, shafi na 21, 27-29. Owens 2007, p. 39. Madison & Sandweiss 2014, p. 46. Owens 2007, shafi na 38-39. Dole, Bob (2001). Babban Mashahurin Shugaban Kasa: - Ina fata ina cikin wannan Littafin. Simon da Schuster. shafi na. 222. <nowiki>ISBN 9780743203920</nowiki>. Owens 2007, p. 40. "William Henry Harrison: Sahihan bayanai". Charlottesville, Virginia: Cibiyar Harkokin Jama'a ta Miller, Jami'ar Virginia. Satumba 26, 2016. An dawo da Maris 9, 2019. Owens 2007, p. 56. Kenneth Robert Janken. Fari: Tarihin rayuwar Walter White: Mista NAACP New York: Jaridar New York, 2003, shafi na 3 Gail Collins. William Henry Harrison: Jerin Shugabannin Amurka: Shugaban na 9, 1841 Times Books, Henry Holt da Kamfanin, 2012, p.103 "Rijistar tarihi da ƙamus na Sojan Amurka: daga ƙungiyarta, 29 ga Satumba, 1789, zuwa Maris 2, 1903". archive.org. Washington: Gwamnati. Buga. Kashe 1903. Kore 2007, p. 9. Gugin & St. Clair 2006, shafi na 19-20. Owens 2007, shafi na 41-45. de, Saint-mémin, Charles balthazar julien fevret. "[William Henry Harrison, Shugaban Amurka na 9, hoton kai-da-kafada, bayanin dama]". An dawo a watan Agusta 5, 2016. "National Park Service - Shugabannin (William Henry Harrison)". www.nzafartu.v An dawo a watan Agusta 5, 2016. "Harrison, William Henry, (1773-1841)". Littafin Tarihin Tarihi na Majalisar Amurka. An sake dawo da Fabrairu 4, 2009. Owens 2007, shafi na 45-46. '''Bibliography''' Barnhart, John D.; Riker, Dorothy L., eds. (1971). Indiana zuwa 1816: Lokacin mulkin mallaka. Tarihin Indiana. I. Indianapolis: Ofishin Tarihin Indiana da anaungiyar Tarihin Indiana. Bolívar, Simón (1951). Bierck, Harold A. Jr. (ed.). Rubutun da aka zaba na Bolívar. II. New York: Turawan Mulkin Mallaka. <nowiki>ISBN 978-1-60635-115-4</nowiki>. tattara ta Lecuna, Vicente, fassara ta Bertrand, Lewis Mai haihuwa, Walter R. (2005). 1812: Yaƙin da Ya Kafa Nationasa. New York: HarperCollins (Harper Mai Shekaru). <nowiki>ISBN 978-0-06-053113-3</nowiki>. Burr, Samuel Jones (1840). Rayuwa da Lokacin William Henry Harrison. New York: R. W.Pomeroy. An dawo da Satumba 14, 2016. Calhoun, Charles William (2005). Benjamin Harrison: Shugaban Kasa na 23 na 1889-1893. Shugabannin Amurka. 23. New York: Macmillan. <nowiki>ISBN 978-0-8050-6952-5</nowiki>. Carnes, Alamar C.; Mieczkowski, Yanek (2001). Attajirin Tarihin Routledge na Kamfen din Shugaban Kasa. Routledge Atlases na Tarihin Amurka. New York: Routledge. <nowiki>ISBN 978-0-415-92139-8</nowiki>. Cleaves, Freeman (1939). Tsohon Tippecanoe: William Henry Harrison da Lokacinsa. New York: 'Ya'yan C. Scribner. Funk, Arville (1969). Littafin zane na Tarihin Indiana. Rochester, IN: Littafin Litattafan Kirista. Kore, Meg (2007). William H. Harrison. Breckenridge, CO: Littattafan ƙarni na ashirin da ɗaya. <nowiki>ISBN 978-0-8225-1511-1</nowiki> .; ga yara Greiff, Girma-Yuni (2005). Tunawa, Bangaskiya da Zato: Siffar Jama'a a Waje a Indiana. Indianapolis: Indiana Tarihin Kamfanin Tarihi na Tarihi. <nowiki>ISBN 0-87195-180-0</nowiki>. Gugin, Linda C.; St. Clair, James E., eds. (2006). Gwamnonin Indiana. Indianapolis: Indiana Tarihin Kamfanin Tarihi na Tarihi da Ofishin Tarihin Indiana. <nowiki>ISBN 0-87195-196-7</nowiki>. Hall, James (1836). Tunawa da Ayyukan Jama'a na William Henry Harrison, na Ohio. Philadelphia, PA: Maɓalli & Biddle. An dawo da Satumba 14, 2016. Langguth, A. J. (2007). Ungiyar 1812: Amurkawa waɗanda Suka Yi Yaƙin Na biyu na 'Yanci. New York: Simon & Schuster. <nowiki>ISBN 978-1-4165-3278-1</nowiki>. Madison, James H.; Sandweiss, Lee Ann (2014). Hoosiers da Labarin Ba'amurke. Indianapolis: Indiana Tarihin Kamfanin Tarihi na Tarihi. <nowiki>ISBN 978-0-87195-363-6</nowiki>. Owens, Robert M. (2007). Hammer na Mista Jefferson: William Henry Harrison da Asalin Manufofin Indiyawan Amurka. Norman, Yayi: Jami'ar Oklahoma Press. <nowiki>ISBN 978-0-8061-3842-8</nowiki>. Taylor, William Alexander; Taylor, Aubrey Clarence (1899). 'Yan jihar Ohio da kundin ci gaba: daga shekara ta 1788 zuwa 1900 ... 1. Jihar Ohio. '''Kara karantawa''' Booraem, Hendrik (2012). Yaro na Juyin Juya Hali: William Henry Harrison da Duniyarsa, 1773–1798. Jami'ar Kent ta Jami'ar. Cheathem, Mark R. Zuwan Dimokiradiyya: Kamfen din Shugaban Kasa a Zamanin Jackson (2018) Ellis, Richard J. Old Tukwici da Sly Fox: Zaɓen 1840 da Yin Nationasashen Nationungiya (U na Kansas Press, 2020) nazarin kan layi Graff, Henry F., ed. Shugabannin: Tarihin Tunani (na 3 ed. 2002) akan layi Jortner, Adam (2012). Gumakan Annabawa: Yaƙin Tippecanoe da Yaƙin Tsarkaka na Yankin Amurka. Jami'ar Oxford ta Latsa. <nowiki>ISBN 978-0-19-976529-4</nowiki>. Peterson, Norma Lois. Shugabannin William Henry Harrison da John Tyler (U na Kansas Press, 1989). Pirtle, Alfred (1900). Yaƙin Tippecanoe. Louisville: John P. Morton & Co./ Labaran Laburare. shafi na. 158. <nowiki>ISBN 978-0-7222-6509-3</nowiki>. kamar yadda aka karanta wa Filson Club. Shade, William G. "'Tippecanoe da Tyler ma': William Henry Harrison da karuwar mashahurin siyasa." A cikin Joel H. Silbey, ed., Wani Aboki ga Antebellum Shuwagabannin 1837-1861 (2013), shafi na 155-72. Skaggs, David Curtis. William Henry Harrison da Nasara na Ohioasar Ohio: Yakin ronasa a Yakin 1812 (Jami'ar Johns Hopkins University Press, 2014) xxii. '''Hanyoyin haɗin waje''' Tarihin Fadar White House Majalisar Wakilan Amurka. "William Henry Harrison (id: H000279)". Littafin Tarihin Tarihi na Majalisar Amurka. William Henry Harrison Papers - Laburaren Majalisa William H. Harrison a Babban Tarihin Ohio Takardu na William Henry Harrison, 1800-1815, Jagorar Tattara bayanai, anaungiyar Tarihin Indiana Sanarwa game da William Henry Harrison wanda ke gab da mutuwa William Henry Harrison ALS, 10 ga Maris, 1841: Jama'a da yawa sun Caccake shi Wakilin William Henry Harrison na Sirri Yayin da yake Ofishin Shapell Manuscript Bayani kan Harrison, kowane memba na majalisar ministocin sa da Uwargidan Shugaban Kasa William Henry Harrison Tarihi da Fayil na Gaskiya Tarihin rayuwar Appleton da Stanley L. Klos Peckham, Howard Henry (2000). William Henry Harrison: Matashi Tippecanoe. <nowiki>ISBN 9781882859030</nowiki>. "Hoton Rayuwa na William Henry Harrison", daga Shugabannin Amurka na C-SPAN: Hotunan Rayuwa, 10 ga Mayu, 1999 William Henry Harrison a FindAGrave {| class="wikitable" |show '''Offices and distinctions''' |- |show '''Articles related to William Henry Harrison''' |} {| class="wikitable" |show '''Authority control''' |} Categories: ·        William Henry Harrison ·        1773 births ·        1841 deaths ·        18th-century American Episcopalians ·        19th-century American Episcopalians ·        19th-century American diplomats ·        19th-century American politicians ·        19th-century presidents of the United States ·        United States Army personnel of the War of 1812 ·        American people of English descent ·        American people of the Northwest Indian War ·        American slave owners ·        Burials in Ohio ·        Carter family of Virginia ·        Congressional Gold Medal recipients ·        Deaths from pneumonia ·        Deaths from sepsis ·        Delegates to the United States House of Representatives from the Northwest Territory ·        Democratic-Republican Party members of the United States House of Representatives ·        Governors of Indiana Territory ·        Hampden–Sydney College alumni ·        Harrison family of Virginia ·        1841 in the United States ·        Indiana Democratic-Republicans ·        Infectious disease deaths in Washington, D.C. ·        Members of the United States House of Representatives from Ohio ·        National Republican Party United States senators ·        Ohio Democratic-Republicans ·        Ohio Whigs ·        People from Charles City County, Virginia ·        People from Vincennes, Indiana ·        Presidents of the United States ·        Presidents of the United States who died while in office ·        United States Army generals ·        Candidates in the 1836 United States presidential election ·        Candidates in the 1840 United States presidential election ·        1820 United States presidential electors ·        1824 United States presidential electors ·        United States senators from Ohio ·        University of Pennsylvania people ·        University and college founders ·        Whig Party presidents of the United States ·        Whig Party (United States) presidential nominees ·        People from Hamilton County, Ohio ==Manazarta== hee0z76v79lmune555z1ww282pic97z 162166 162165 2022-07-28T10:12:27Z BnHamid 12586 /* Farkon aikin soja */ wikitext text/x-wiki '''William Henry Harrison''' (9 ga Fabrairu, 1773 - 4 ga Afrilu, 1841) hafsan sojan Amurka ne kuma ɗan siyasa wanda ya yi aiki a matsayin shugaban Amurka na tara na kwanaki 31 a cikin 1841, ya zama shugaban ƙasa na farko da ya mutu a ofis kuma mafi gajarta aiki Shugaban Amurka a cikin tarihi.Mutuwarsa ta haifar da taƙaitaccen rikicin tsarin mulki game da maye gurbin shugaban, kamar yadda a lokacin tsarin mulki bai yi hakan babayyana karara abin da ya kamata a yi idan rasuwar shugaban kasar. ==Rayuwar farko da ilimi== An haifi Harrison a lardin Charles City, na Virginia. Ya kasance ɗa ne ga Mahaifin da ya kafa Benjamin Harrison V kuma kakanin uba ga Benjamin Harrison, shugaban 23rd na Amurka. Harrison shine shugaban ƙasa na ƙarshe da aka haifa azaman baturen Ingila a cikin Goma Sha Uku. A lokacin da yake aikin soja na farko, ya halarci Yaƙin Fallen Timbers na 1794, nasarar sojojin Amurka wanda ya kawo ƙarshen Yaƙin Indiyawan Arewa maso Yamma. Daga baya, ya jagoranci rundunar sojan yaƙi da haɗin gwiwar Tecumseh a Yaƙin Tippecanoe a 1811,inda ya sami laƙabin "Old Tippecanoe". An yi masa karin girma zuwa babban janar a rundunar soji a yakin 1812, sannan a 1813 ya jagoranci sojojin Amurka da mahayan dawakai a yakin Thames a Upper Canada.''' Berkeley Shuka (mahaifar Harrison) a cikin Charles City County, Virginia Harrison shine na bakwai kuma ƙarami ɗan Benjamin Benjamin Harrison V da Elizabeth (Bassett) Harrison, an haife shi a ranar 9 ga Fabrairu, 1773 a Berkeley Plantation, gidan dangin Harrison tare da Kogin James a Charles City County, Virginia. Ya kasance memba ne na shahararren dan siyasan da ke da asalin Ingilishi wanda kakanninsa suka kasance a Virginia tun daga 1630s kuma shugaban Amurka na karshe da ba a haife shi ba a matsayin ɗan Amurka. Mahaifinsa ya kasance mai tsire-tsire na Budurwa, wanda ya yi aiki a matsayin wakili ga Majalisar inasashen Duniya (1774–1777) kuma wanda ya sanya hannu kan sanarwar Samun 'Yanci. Mahaifinsa ya kuma yi aiki a majalisar dokokin Virginia kuma a matsayin gwamna na biyar na Virginia (1781-1784) a cikin shekarun lokacin da kuma bayan Yaƙin Juyin Juya Halin Amurka. Babban yayan Harrison Carter Bassett Harrison ya wakilci Virginia a Majalisar Wakilai (1793-1799). ==Siyasa== Harrison ya fara aikin siyasa ne lokacin da ya yi murabus daga aikin soja a ranar 1 ga Yuni, 1798 kuma ya yi kamfen tsakanin abokai da danginsa don samun mukami a cikin yankin Arewa Maso Yammaci. Babban amininsa Timothy Pickering yana aiki a matsayin Sakataren Gwamnati, kuma ya taimaka masa ya sami shawarar maye gurbin Winthrop Sargent, sakataren yanki mai barin gado. Shugaba John Adams ya nada Harrison a matsayin a watan Yulin 1798. Ya kuma yi aiki a matsayin mai rikon mukamin gwamna a lokacin rashin halartar Gwamna Arthur St. Clair. Ya shiga harkokin siyasa ne a shekarar 1798, lokacin da aka nada shi sakataren yankin arewa maso yamma, sannan a shekarar 1799 aka zabe shi a matsayin wakilin yankin a majalisar wakilai. Biyushekaru bayan haka, ya zama gwamnan sabuwar kafa yankin Indiana, mukamin da ya rike har zuwa 1812. Bayan Yaƙin 1812, ya koma Ohio inda aka zaɓe shi ya wakilci gundumar ta 1 ta jihar a Gidan a 1816. A 1824, ya an zabe shi zuwa Majalisar Dattawan Amurka; wa’adin nasa ya yanke ta hanyar nada shi a matsayin Minista Plenipotentiary ga Gran Colombia a watan Mayu 1828. Bayan haka, ya koma rayuwa ta kashin kai a North Bend, Ohio har sai da aka tsayar da shi a matsayin dan takarar Jam’iyyar Whig na shugaban kasa a zaben 1836; ya kayar da mataimakin shugaban Democrat Martin Van Buren. Shekaru huɗu bayan haka, jam'iyyar ta sake zaɓe shi tare da John Tyler a matsayin abokin takararsa, kuma taken yakin neman na Whig shi ne "Tippecanoe da Tyler Too". Sun kayar da Van Buren a zaben shugaban kasar Amurka na 1840, wanda hakan yasa Harrison ya zama Whig na farko da ya ci shugabancin kasar. ==Shugabancin Amurka== Yana dan shekara 68 a lokacin da aka rantsar da shi, Harrison shi ne mutum mafi tsufa da ya hau kujerar '''shugabancin Amurka''', wani bambanci da ya rike har zuwa 1981, lokacin da aka rantsar da Ronald Reagan yana da shekara 69.Saboda gajeren lokacinsa, malamai da masana tarihi sukan manta da sanya shi a cikin tarihin shugaban kasa. Koyaya, masanin tarihi William W. Freehling ya kira shi "mafi yawan mutane a cikin sauyin yankuna arewa maso yamma zuwa Upper Midwest a yau. {| class="wikitable" ! colspan="2" |William Henry Harrison |- | colspan="2" | |} ==Aikin Soja== ===Farkon aikin soja=== A ranar 16 ga Agusta, 1791, an ba Harrison izini a matsayin bawan soja a cikin runduna ta 1 a cikin awanni 24 da ganawa da Lee. Yana da shekaru 18 a lokacin. Da farko an tura shi Fort Washington, Cincinnati a yankin Arewa maso Yamma inda sojojin ke cikin yakin Indiyawan Arewa maso Yamma da ke gudana. ===Matsayi=== Harrison ya sami matsayi zuwa Laftana bayan Manjo Janar "Mad Anthony" Wayne ya karbi jagorancin runduna ta yamma a cikin 1792 biyo bayan mummunan kayen da ya sha karkashin Arthur St. Clair. A cikin 1793, ya zama mai taimaka wa Wayne kuma ya koyi yadda ake ba da umarni ga sojoji a kan iyakar Amurka; ya halarci nasarar da Wayne ya yanke a yakin Fallen Timbers a ranar 20 ga Agusta, 1794, wanda ya kawo karshen yakin Indiyawan Arewa maso Yamma.Harrison ya kasance mai sanya hannu kan yarjejeniyar Greenville (1795) a matsayin sheda ga Wayne, babban mai shiga tsakani na Amurka A karkashin yarjejeniyar, kawancen Indiyawa sun ba da wani yanki na filayensu ga gwamnatin tarayya, inda suka bude kashi biyu bisa uku na Ohio don sasantawa. ===Murabus=== Harrison ya samu daukaka zuwa Captain a watan Mayu 1797 kuma ya yi '''murabus''' daga aikin Soja a ranar 1 ga Yuni, 1798. ==Aure da iyali== Harrison ta hadu da Anna Tuthill Symmes na North Bend, Ohio a shekarar 1795 lokacin da yake da shekaru 22. Ta kasance 'yar Anna Tuthill da Alkali John Cleves Symmes, wadanda suka yi aiki a matsayin kanar a yakin Juyin Juya Hali kuma wakiliyar Majalisar Tarayyar. 9 Harrison ya nemi alƙali ya ba shi izinin auren Anna amma aka ƙi, don haka ma'auratan suka jira har sai Symmes ya tafi kan kasuwanci. Daga nan suka yi tsalle suka yi aure a ranar 25 ga Nuwamba, 1795 a gidan Arewa Bend na Dr. Stephen Wood, ma'aji na yankin Arewa maso Yamma. Sun yi balaguro a Fort Washington, tunda Harrison har yanzu yana kan aikin soja. Alkali Symmes ya fuskance shi makonni biyu bayan haka a wani abincin dare na ban kwana ga Janar Wayne, yana mai tsananin bukatar sanin yadda yake niyyar tallafawa dangi. Harrison ya amsa, "da takobina, da hannuna na dama, yallabai."Harrison ya yi nasara a kan surukinsa, wanda daga baya ya sayar da filin Harrisons mai girman kadada 160 (65 ha) na Arewacin Bend, wanda ya ba Harrison damar gina gida da fara gona. Harrisons suna da yara goma: Elizabeth Bassett (1796-1846), John Cleves Symmes (1798-1830), Lucy Singleton (1800-1826), William Henry (1802-1838), John Scott (1804-1878) mahaifin Amurka mai zuwa. shugaban kasa Benjamin Harrison, Biliyaminu (1806-1840), Mary Symmes (1809-1842), Carter Bassett (1811-1839), Anna Tuthill (1813-1865), James Findlay (1814-1817). Anna ta kasance cikin rashin lafiya a lokacin aure, musamman saboda yawan cikin da take da shi, amma duk da haka ta wuce William da shekaru 23, tana mutuwa 25 ga Fabrairu, 1864 a 88. ===Bayan fage=== Farfesa Kenneth R. Janken ya yi ikirarin, a cikin tarihinsa na Walter Francis White, cewa Harrison ta haifi ’ya’ya shida daga wata ba-Amurke Ba-Amurkiyar da aka bautar da ita mai suna Dilsia. Tabbacin ba shi da takardu kuma ya dogara ne da tarihin dangin White na baka. Labarin ba shi da tabbas, ganin yadda Harrison ke ci gaba da zama a galibin wuraren da ba a bautar da bayi daga shekara goma sha bakwai. Bayan mutuwar mahaifiyarsa a 1793, Harrison ya gaji wani yanki na dukiyar gidansa ta Virginia, gami da kusan kadada 3,000 (12 km2) na ƙasar da bayi da yawa. Ya kasance yana aikin soja a lokacin kuma ya sayar da dan uwansa ga dan uwansa '''Majalisar Amurka''' Harrison yana da abokai da yawa a cikin masarautar gabas kuma da sauri ya sami suna a tsakanin su a matsayin shugaba mai iyaka. Ya gudanar da kasuwancin kiwo mai nasara wanda ya bashi yabo a duk yankin Arewa maso Yamma. Majalisa ta yi doka game da manufofin ƙasa wanda ke haifar da tsadar ƙasa, kuma wannan ya zama abin damuwa na farko ga mazauna a cikin Yankin; Harrison ya zama zakararsu don rage waɗancan farashin. Yawan Yankin Arewa maso Yamma sun kai adadin da za su iya samun wakilai a Majalisa a watan Oktoba 1799, kuma Harrison ya tsaya takara. Ya yi kamfen don karfafa ƙaura zuwa yankin, wanda hakan ya haifar da zama ƙasa. Harrison ya kayar da Arthur St. Clair Jr. da kuri’a daya don zama wakili na farko a majalisar yankin Arewa maso Yamma a shekarar 1798 yana da shekaru 26. Ya yi aiki a Majalisar Wakilan Amurka ta shida daga 4 ga Maris, 1799 zuwa 14 ga Mayu, 1800. Ba shi da ikon jefa kuri'a kan kudirin doka, amma an ba shi izinin aiki a kwamiti, gabatar da dokoki, da kuma yin muhawara Ya zama shugaban Kwamitin kan Publicasar Jama'a kuma ya inganta Dokar Landasa ta 1800, wanda ya sauƙaƙa sayan filaye a Yankin Arewa maso Yamma a ƙananan yankuna a farashi mai sauƙi. An sanya farashin sayarwa don filayen jama'a a $ 2 a kowace kadada,] kuma wannan ya zama muhimmiyar gudummawa ga saurin ƙaruwar yawan jama'a a cikin Yankin. Harrison shima yayi aiki a kwamitin da ya yanke shawarar yadda za'a raba Yankin zuwa kananan sassa, kuma sun bada shawarar a raba shi gida biyu. Bangaren gabas ya ci gaba da kasancewa da suna Arewa maso Yamma kuma ya ƙunshi Ohio da gabashin Michigan; bangaren yamma ya kasance yankin Indiana kuma ya kunshi Indiana, Illinois, Wisconsin, wani yanki na yammacin Michigan, da gabashin gabashin Minnesota. Sabbin yankuna biyu an kafa su bisa ƙa'ida a cikin 1800 biyo bayan wucewar 2 Ranar 13 ga Mayu, 1800, Shugaba John Adams ya nada Harrison a matsayin gwamnan Yankin Indiana, dangane da alaƙar sa da yamma da kuma alamun siyasa na tsaka tsaki. An kama Harrison ba tare da ya sani ba kuma ya yi jinkirin karbar mukamin har sai ya samu tabbaci daga Jeffersonians cewa ba za a cire shi daga mukamin ba bayan sun sami iko a zabuka masu zuwa. Majalisar Dattawa ta tabbatar da gwamnan sa kuma ya yi murabus daga majalisar ya zama gwamnan jihar Indiana na farko a cikin 1801. '''Gwamnan yankin Indiana''' Duba kuma: Tarihin bautar a cikin Indiana da Yankin Indiana Harrison ya fara aikinsa ne a ranar 10 ga Janairun 1801 a Vincennes, babban birnin Yankin Indiana. Shugabannin kasa Thomas Jefferson da James Madison dukkansu mambobi ne na Democratic-Republican Party, kuma sun sake nada shi gwamna a 1803, 1806, da 1809. Ya yi murabus a ranar 28 ga Disamba, 1812 don ci gaba da aikin soja a lokacin YaƙinAn sanya Harrison ya jagoranci gwamnatin farar hula ta Gundumar Louisiana a cikin 1804, wani ɓangare na Yankin Louisiana wanda ya haɗa da ƙasa a arewacin 33rd. A watan Oktoba, gwamnatin farar hula ta fara aiki kuma Harrison ya kasance babban shugaban zartarwa na gundumar Louisiana. Ya gudanar da lamuran gundumar har tsawon makonni biyar har zuwa lokacin da aka kafa yankin na Louisiana a ranar 4 ga watan Yulin 1805, kuma Birgediya Janar James Wilkinson ya hau kujerar gwamna. An sanya Harrison ya jagoranci gwamnatin farar hula ta Gundumar Louisiana a cikin 1804, wani ɓangare na Yankin Louisiana wanda ya haɗa da ƙasa a arewacin 33rd. A watan Oktoba, gwamnatin farar hula ta fara aiki kuma Harrison ya kasance babban shugaban zartarwa na gundumar Louisiana. Ya gudanar da lamuran gundumar har tsawon makonni biyar har zuwa lokacin da aka kafa yankin na Louisiana a ranar 4 ga watan Yulin 1805, kuma Birgediya Janar James Wilkinson ya hau kujerar gwamna. A cikin 1805, Harrison ya gina gida irin na shuka kusa da Vincennes wanda ya sa masa suna Grouseland, yana ishara ga tsuntsayen da ke cikin kadarar; gidan mai daki 13 na daya daga cikin tubali na farko a yankin, kuma ya kasance matattarar zamantakewar rayuwa da siyasa a yankin a lokacin da yake gwamna. Babban yankin yankin ya koma Corydon a 1813, kuma Harrison ya gina gida na biyu a kwarin Harrison dake kusa. Ya kafa Jami'ar Jefferson a Vincennes a cikin 1801 wanda aka sanya shi a matsayin Jami'ar Vincennes a ranar 29 ga Nuwamba, 1806. Harrison yana da iko da dama a cikin sabon yankin, gami da ikon nada jami'ai na yanki da kuma raba yankin zuwa kananan gundumomin siyasa da kananan hukumomi. Daya daga cikin ayyukansa na farko shi ne samun mukami zuwa kasashen Indiya wanda zai ba da damar sasantawa a nan gaba da kuma kara yawan mutanen yankin, wanda hakan ya zama sharadin zama kasa. Ya kasance da sha'awar fadada yankin don dalilai na kashin kansa, haka kuma, saboda nasarorin siyasa suna da nasaba da kasancewar jihar Indiana. Shugaba Jefferson ya sake nada Harrison a matsayin gwamnan yankin Indiana a ranar 8 ga Fabrairu, 1803, kuma ya ba shi ikon tattaunawa da kulla yarjejeniyoyi da Indiyawa.Tsakanin 1803 da 1809, ya kula da yarjejeniyoyi 11 tare da shugabannin Indiya waɗanda suka ba gwamnatin tarayya sama da kadada 60,000,000 (240,000 km2), gami da ɓangare na uku na Indiana da galibi na Illinois. Yarjejeniyar ta 1804 ta St. Louis tare da Quashquame ta bukaci kabilun Sauk da na Meskwaki su mika mafi yawan yammacin Illinois da wasu sassan Missouri ga gwamnatin tarayya. Da yawa daga cikin Sauk sunji haushin wannan yarjejeniya da asarar kasashe, musamman Black Hawk, kuma wannan shine babban dalilin da yasa suka goyi bayan Birtaniyya a lokacin Yaƙin 1812. Harrison yayi tunanin cewa Yarjejeniyar Grouseland (1805) ta sanyaya wasu daga cikin Indiyawa, amma tashin hankali ya kasance babba a kan iyakokin. Yarjejeniyar ta Fort Wayne (1809) ta kawo sabon tashin hankali lokacin da Harrison ya sayi kadada sama da miliyan 2.5 (10,000 km2) wanda Shawnee, Kickapoo, Wea, da Piankeshaw ke zaune; ya sayi filin daga ƙabilar Miami, waɗanda ke ikirarin mallaka. Ya hanzarta aiwatar da yarjejeniyar ta hanyar bayar da tallafi mai yawa ga kabilun da shugabanninsu don ya kasance yana aiki kafin Jefferson ya bar ofis kuma gwamnatin ta canza. Matsayin da ke nuna goyon baya ga bautar Harrison ya sanya shi ba shi da farin jini a wurin masu ba da fatawa game da bautar ta yankin Indiana, kamar yadda ya yi ƙoƙari da yawa don gabatar da bautar a cikin yankin. Bai yi nasara ba saboda yadda ƙungiyar ke ci gaba da adawa da bautar. A cikin 1803, ya nemi Majalisa da ta dakatar da Labari na VI na Dokar Arewa maso Yamma na tsawon shekaru 10, matakin da zai ba da izinin bautar a Yankin Indiana. A ƙarshen lokacin dakatarwar, 'yan ƙasa a cikin yankunan da ke ƙarƙashin dokar za su iya yanke shawara da kansu ko za su ba da izinin bautar. Harrison ya yi ikirarin cewa dakatarwar ta zama dole don karfafa sulhu kuma zai sa yankin ya ci gaba ta fuskar tattalin arziki, amma Majalisa ta yi watsi da ra'ayin.A cikin 1803 da 1805, Harrison da waɗanda aka nada alƙalai na ƙasa sun zartar da dokoki waɗanda ke ba da izinin bautar da ba da izini ga mashawarta don ƙayyade tsawon sabis ɗin.  Yankin Yankin Illinois ya gudanar da zabubbukan manya da kananan majalisun dokoki a karo na farko a shekarar 1809. An zabi mambobin kananan hukumomi a baya, amma gwamnan yankin ya nada mambobi a gidan na sama. Harrison ya samu sabani da majalisar dokoki bayan da bangaren da ke adawa da bautar ya hau karagar mulki, kuma yankin gabashin yankin Indiana ya bunkasa ya hada da yawan masu kin bautar. [60] Babban taron Yankin ya yi taro a 1810, kuma sashinta na bautar da bayi ya soke dokokin shigar da doka da aka kafa a 1803 da 1805.Bayan 1809, ikon siyasa na Harrison ya ƙi yayin da majalisar dokokin yankin Indiana ta karɓi ƙarin iko kuma yankin ya ci gaba zuwa jihar. Zuwa 1812, ya koma can ya ci gaba da aikin soja. Jefferson shine marubucin farko na Dokar Arewa maso Yamma, kuma ya kulla yarjejeniya ta sirri tare da James Lemen don kayar da yunkurin bautar bayi da Harrison ya jagoranta. Duk da cewa shi kansa bawa ne. Jefferson ba ya son bautar ya fadada zuwa Yankin Arewa maso Yamma, saboda ya yi imanin cewa yakamata ma'aikata su ƙare. Ya ba da gudummawar dala 100 don ƙarfafa Lemen, wanda ya ba da waɗannan kuɗin ga wasu ayyuka masu kyau, sannan kuma daga baya ya ba da $ 20 don taimakawa kuɗin dasa cocin wanda daga baya ake kira Bethel Baptist Church. Lemen ya dasa coci-coci a Illinois da Indiana don dakatar da yunkurin bautar da bayi. A Indiana, dasa cocin yaki da bautar da mutane ya sanya ‘yan kasar sanya hannu kan wata takarda da shirya siyasa don kayar da kokarin Harrison na halatta bautar a yankin. Jefferson da Lemen sun taimaka sosai wajen fatattakar yunƙurin Harrison a cikin 1805 da 1807 na faɗaɗa bautar a cikin yankin. '''Janar din soja Tecumseh da Tippecanoe''' Yaƙin Tecumseh da Yaƙin Tippecanoe Resistanceungiyar gwagwarmaya ta Indiya ta ci gaba da haɓaka da fadada Amurka ta hanyar jagorancin Shawnee 'yan uwan ​​Tecumseh da Tenskwatawa (Annabi) a cikin rikici wanda ya zama sananne da Yaƙin Tecumseh. Tenskwatawa ya gamsar da kabilun cewa Babban Ruhu zai kiyaye su kuma babu wata cutarwa da za ta same su idan suka tashi kan masu bautar. Ya karfafa juriya ta hanyar fadawa kabilun da su biya fararen yan kasuwa rabin abin da suke binsu kuma su yi watsi da duk hanyoyin turawan, gami da sutturar su, musk dinsu, musamman muskin.Hoton 1915 na Tecumseh, an yi imanin za a kwafin zane na 1808 A watan Agusta 1810, Tecumseh ya jagoranci jarumai 400 zuwa Kogin Wabash don ganawa da Harrison a Vincennes. Suna sanye da fenti na yaƙi, kuma ba zato ba tsammani da farko sun tsoratar da sojoji a Vincennes. An raka shugabannin kungiyar zuwa Grouseland, inda suka hadu da Harrison. Tecumseh ya dage kan cewa yarjejeniyar ta Wayne Wayne haramtacciya ce, yana mai cewa kabila daya ba za ta iya sayar da fili ba tare da amincewar sauran kabilun ba; ya nemi Harrison ya soke shi kuma ya yi gargadin cewa Amurkawa kada suyi yunƙurin sasanta ƙasashen da aka siyar a cikin yarjejeniyar. Tecumseh ya sanar da Harrison cewa ya yi barazanar kashe shugabannin da suka sanya hannu a kan yarjejeniyar idan har suka aiwatar da sharuddanta kuma cewa hadakansa na kabilu na bunkasa cikin sauri. Harrison ya ce Miamis sun mallaki ƙasar kuma suna iya siyar da ita idan sun ga dama. Ya yi watsi da iƙirarin Tecumseh na cewa duk Indiyawan sun zama ƙasa ɗaya. Ya ce kowace kabila na iya samun hurda da Amurka daban idan suka ga dama. Harrison yayi jayayya cewa Babban Ruhu zai sanya dukkan kabilun suyi magana da yare ɗaya idan zasu kasance al'umma ɗaya Tecumseh ya ƙaddamar da "musanyar magana", a cikin maganganun wani ɗan tarihi, amma Harrison ya kasa fahimtar yaren nasa. Wani abokin Shawnee na abokantaka da Harrison ya sanya bindigarsa daga gefe don fadakar da Harrison cewa jawabin Tecumseh na haifar da matsala, kuma wasu shaidu sun ruwaito cewa Tecumseh yana karfafa gwiwar mayaka su kashe Harrison. Da yawa daga cikinsu sun fara cire makamansu, wanda ke wakiltar wata babbar barazana ga Harrison da garin, wanda ke da yawan mutane 1,000 kawai. Harrison ya zare takobinsa, kuma jaruman Tecumseh sun ja da baya lokacin da jami'ai suka gabatar da bindigoginsu don kare shi. Cif Winamac ya kasance aboki da Harrison, kuma ya yi watsi da hujjojin Tecumseh kuma ya gaya wa mayaƙan cewa su dawo gida cikin kwanciyar hankali tunda sun zo cikin kwanciyar hankali. Kafin barinsa, Tecumseh ya sanar da Harrison cewa zai nemi kawance da Birtaniyya idan ba a warware yarjejeniyar ba. Bayan taron, Tecumseh yayi tafiya don ganawa da yawancin kabilun yankin, da fatan samar da hadaddiyar kungiya don yakar Amurka Tecumseh yana tafiya a cikin 1811 lokacin da Sakataren War William Eustis ya ba Harrison izinin yin zanga-zangar adawa da ƙungiyar a matsayin nuna ƙarfi. Ya jagoranci sojoji a arewa tare da mutane 950 don tsoratar da Shawnee don yin sulhu, amma kabilun sun kai harin bazata a farkon Nuwamba 7 a Yakin Tippecanoe. Harrison ya kayar da sojojin kabilanci a filin Annabawa kusa da Kogin Wabash da Tippecanoe, kuma an yaba shi a matsayin gwarzo na ƙasa kuma yaƙin ya zama sananne. Kodayake sojojinsa sun sha wahala 62 sun mutu kuma 126 sun ji rauni yayin yakin kuma Shawnee kawai ya ji rauni 150, hangen nesan annabin Shawnee na kariya ta ruhaniya ya lalace. Cuman uwan ​​Tecumseh, “Annabi”, da rundunoninsu sun gudu zuwa Kanada kuma kamfen ɗin su na haɗa ƙabilun yankin don ƙin yarda da cin amana tare da ci gaba da rayuwar ‘yan asalin ya ci tura. Lokacin da yake ba da rahoto ga Sakatare Eustis, Harrison ya sanar da shi cewa yaƙin ya faru ne kusa da Kogin Tippecanoe kuma yana jin tsoron afkuwar harin fansa. Farkon aika-aikar ba ta bayyana ko wane ɓangare ne ya ci nasara a rikicin ba, kuma da farko sakataren ya fassara shi a matsayin cin kashi; aikin da aka biyo baya ya bayyana halin da ake ciki. Lokacin da ba hari na biyu ya zo ba, shan kashi Shawnee ya fi tabbata. Eustis ya bukaci sanin dalilin da yasa Harrison bai dauki matakan kariya ba wajen karfafa sansaninsa don kai hare-hare, kuma Harrison ya ce ya dauki matsayin da karfi sosai. Rigimar ita ce ta haifar da rashin jituwa tsakanin Harrison da Sashin Yaki wanda ya ci gaba har zuwa Yaƙin 1812. 'Yan jarida ba su buga labarin yakin ba da farko, kuma wata jaridar Ohio ta yi kuskuren fassara sakon farko na Harrison don nuna cewa an kayar da shi.A watan Disamba, duk da haka, yawancin manyan takardu na Amurka suna ɗaukar labarai akan yaƙin, kuma fushin jama'a ya karu akan Shawnee. Amurkawa sun zargi Birtaniyya da ingiza kabilun cikin rikici da kuma ba su bindigogi, kuma Majalisar ta zartar da kudurori da ke Allah wadai da Biritaniya game da katsalandan cikin harkokin cikin gidan Amurka. Majalisa ta ba da sanarwar yaƙi a ranar 18 ga Yuni, 1812,kuma Harrison ya bar Vincennes don neman alƙawarin soja. '''Yakin 1812''' Wannan hoton na Harrison da farko ya nuna shi cikin fararen hula ne a matsayin wakilin majalisa daga yankin Arewa maso Yamma a 1800, amma an kara suturar bayan da ya shahara a Yaƙin 1812. Barkewar yaƙi tare da Birtaniyya a 1812 ya haifar da ci gaba da rikici da Indiyawa a Arewa maso Yamma. Harrison yayi aiki na wani dan lokaci a matsayin babban janar a cikin mayakan Kentucky har sai da gwamnati ta bashi aiki a ranar 17 ga watan Satumba don ya jagoranci Sojojin na Arewa maso yamma. Ya karɓi albashin sojan tarayya don aikinsa, sannan ya kuma karɓi albashin gwamnan yanki daga Satumba zuwa 28 ga Disamba, lokacin da ya yi murabus a hukumance ya ci gaba da aikin soja. Amurkawa sun sha kashi a kawancen Detroit. Janar James Winchester ya ba Harrison mukamin birgediya-Janar, amma Harrison shi ma yana son shi kadai ne kwamandan sojoji. Shugaba James Madison ya cire Winchester daga kwamanda a watan Satumba, kuma Harrison ya zama kwamandan sabbin mayaka. Birtaniyyawa da kawayensu na Indiya sun fi sojojin Harrison yawa, don haka Harrison ya gina matsuguni a lokacin sanyi lokacin Kogin Maumee a arewa maso yammacin Ohio. Ya sanya masa suna Fort Meigs don girmamawa ga gwamnan Ohio Return J. Meigs Jr .. Ya sami ƙarfafawa a 1813, sannan ya ɗauki matakan ya jagoranci sojojin arewa zuwa yaƙi. Ya ci nasara a Yankin Indiana da Ohio kuma ya sake kama Detroit, kafin ya mamaye Upper Canada (Ontario). Sojojinsa sun ci turawan Ingila a ranar 5 ga Oktoba, 1813 a yakin Thames, inda aka kashe Tecumseh. Wannan yakin mai mahimmanci shine ɗayan manyan nasarorin Amurka a cikin yaƙin, na biyu kawai ga Yakin New Orleans A cikin 1814, Sakataren War John Armstrong ya rarraba kwamandan sojoji, inda ya ba Harrison mukamin "mai komawa baya" tare da ba da jagorancin gaban ga daya daga cikin wadanda ke karkashin Harrison. Armstrong da Harrison sun sami sabani game da rashin daidaito da tasiri wajen mamaye Kanada, kuma Harrison ya yi murabus daga aikin soja a watan Mayu. Bayan yakin ya kare, majalisa ta binciki murabus din Harrison kuma ta tabbatar da cewa Armstrong ya wulakanta shi a lokacin yakin neman zabensa kuma cewa murabus din nasa yayi daidai. Majalisa ta ba Harrison lambar zinariya saboda ayyukan da ya yi a lokacin Yaƙin 1812. Harrison da Gwamnan Yankin Michigan Lewis Cass ne ke da alhakin tattauna yarjejeniyar sulhu da Indiyawa.Shugaba Madison ya nada Harrison a watan Yunin 1815 don taimakawa a tattauna yarjejeniya ta biyu da Indiyawa wacce ta zama sananne da Yarjejeniyar ta Springwells, inda kabilun suka ba da babban fili a yamma, suna ba da karin fili don sayan Amurkawa da sasantawa. '''Postwar rayuwa Dan siyasar Ohio''' Poster yana yaba abubuwan da Harrison yayi John Gibson ya maye gurbin Harrison a matsayin gwamnan yankin Indiana a 1812, kuma Harrison ya yi murabus daga aikin soja a 1814 kuma ya koma ga danginsa a North Bend. Ya noma gonarsa kuma ya faɗaɗa gidan gonar katako, amma ba da daɗewa ba ya dawo cikin rayuwar jama'a. An zabe shi ne a 1816 don kammala wa’adin John McLean a Majalisar Wakilai, inda ya wakilci gundumar majalisa ta 1 ta Ohio daga 8 ga Oktoba 8, 1816 zuwa Maris 3, 1819. Ya ki ya zama Sakataren Yaki a karkashin Shugaba Monroe a 1817. Ya kasance an zabe shi ga Majalisar Dattawan Jihar Ohio a 1819 kuma ya yi aiki har zuwa 1821, bayan ya fadi zaben gwamnan Ohio a 1820. Ya yi takarar kujera a Majalisar amma a 1822 ya kayar da kuri’u 500 ga James W. Gazlay. An zabe shi ga Majalisar Dattijan Amurka a 1824, inda ya yi aiki har zuwa 20 ga Mayu, 1828. 'Yan uwan ​​yammacin yamma a Majalisar sun kira shi "Buckeye", wani lokaci ne na nuna kauna da ke da alaka da asalin bishiyar Ohio buckeye. Ya kasance mai zaben shugaban kasar Ohio a 1820 na James Monroe da kuma Henry Clay a 1824.An nada Harrison a 1828 a matsayin karamin minista ga Gran Colombia, don haka ya yi murabus daga Majalisar ya yi aiki a sabon mukamin nasa har zuwa ranar 8 ga Maris, 1829. Ya isa Bogotá a ranar 22 ga Disamba, 1828 kuma ya ga yanayin Colombia yana baƙin ciki. Ya ba da rahoto ga Sakataren Gwamnati cewa kasar na dab da fadawa cikin rikici, gami da ra’ayinsa cewa Simón Bolívar na gab da zama mai mulkin kama-karya. Ya rubuta tsawatarwa ga Bolívar, yana mai cewa "mafi karfi a cikin dukkan gwamnatoci shi ne wanda ya fi kyauta" sannan ya yi kira ga Bolívar da ya karfafa ci gaban dimokiradiyya. A martaninsa, Bolívar ya rubuta cewa Amurka "da alama Providence ne ya shirya ta addabi Amurka da azaba da sunan 'yanci", ra'ayin da ya samu daukaka a Latin Amurka. Andrew Jackson ya hau karagar mulki a watan Maris na 1829, kuma ya tuno da Harrison domin ya nada nasa matsayin '''Citizenan ƙasa mai zaman kansa''' Harrison ya dawo Amurka daga Colombia ya zauna a gonarsa a North Bend, Ohio, yana rayuwa cikin ritaya dangi bayan kusan shekaru arba'in yana aikin gwamnati. Bai tara wata dukiya ba a lokacin rayuwarsa, kuma ya dogara da abin da ya tara, ɗan ƙaramin fansho, da kuɗin shigar gonarsa. Ya yi noman masara kuma ya kafa injinan sarrafa abubuwa don samar da wuski, amma sakamakon giya ya dame shi ga masu sayan sa kuma ya rufe kayan. A cikin wani jawabi ga Hukumar Noma ta Gundumar Hamilton a 1831, ya ce ya yi zunubi wajen yin wuski kuma yana fatan wasu za su yi koyi da kuskurensa kuma su daina samar da giya. A cikin wadannan shekarun farko, Harrison ya kuma samu kudi daga gudummawar da ya bayar a James Hall's Memoir na Ayyukan Jama'a na William Henry Harrison, wanda aka buga a 1836. A waccan shekarar, ya yi takarar shugaban kasa bai yi nasara ba a matsayin dan takarar Whig. Tsakanin 1836 da 1840, ya yi aiki a matsayin Magatakarda na Kotuna don Gundumar Hamilton. Wannan aikinsa ne lokacin da aka zabe shi shugaban kasa a 1840. A wannan lokacin, ya haɗu da abolitionist da kuma Karkashin Jirgin Ruwa George DeBaptiste wanda ke zaune a Madison kusa da nan. Su biyun sun zama abokai, kuma DeBaptiste ya zama bawan kansa, yana tare da shi har zuwa mutuwarsa. Harrison yayi yakin neman zaben shugaban kasa a karo na biyu a 1840; an buga littattafai sama da goma a kan rayuwarsa a lokacin, kuma mutane da yawa sun yaba da shi a matsayin gwarzo na ƙasa. '''1836 yakin neman zaben shugaban kasa''' Babban labarin: 1836 zaben shugaban kasa na Amurka Hoton James Lambdin, 1835 Harrison shine dan takarar Arewa Whig na shugaban kasa a 1836, daya daga cikin sau biyu kawai a tarihin Amurka lokacin da babbar jam'iyyar siyasa ta tsayar da dan takarar shugaban kasa sama da daya da gangan (jam'iyyar Democrats ta tsayar da yan takara biyu a 1860). Mataimakin shugaban kasa Martin Van Buren shine dan takarar Democrat, kuma yana da farin jini kuma ana ganin zai iya lashe zaben tare da dan takarar Whig daya. Manufar Whig ita ce ta zabi mashahurin Whigs a yanki, ya hana Van Buren kuri'un zabe 148 da ake bukata don zabe, sannan ya tilasta wa Majalisar Wakilai yanke shawarar zaben. Sunyi fatan cewa Whigs zasu mallake majalisar bayan babban zaben. Wannan dabarar za ta gaza, duk da cewa, yayin da 'yan Democrats ke da rinjaye a majalisar bayan zaben. Harrison ya gudu a duk jihohin da ba bayi ba sai Massachusetts, da kuma a cikin jihohin bayi na Delaware, Maryland, da Kentucky. Hugh L. White ya yi takara a sauran jihohin bayi in banda South Carolina. Daniel Webster ya yi takara a Massachusetts, da Willie P. Mangum a Kudancin Carolina. Tsarin ya sha kasa sosai, yayin da Van Buren ya lashe zaben da kuri’un zabe 170. Girgizar sama da kuri'u sama da 4,000 a Pennsylvania zai ba da kuri'un zaben 30 na jihar ga Harrison kuma da an yanke hukuncin zaben a Majalisar Wakilai. '''1840 yakin neman zaben shugaban kasa''' Babban labarin: William Henry Harrison yakin neman zaben shugaban kasa na 1840 Rubutun Chromolithograph na William Henry Harrison Taswirar Zabe ta 1840 Harrison shine dan takarar Whig kuma ya fafata da shugaba mai ci Van Buren a zaben 1840. An zaɓe shi a kan membobin ƙungiyar da ke da rigima, irin su Clay da Webster, kuma ya dogara da kamfen ɗin sa a kan tarihin sojan sa da kuma kan raunin tattalin arzikin Amurka wanda firgita na 1837 ya haifar. Whigs din da ake yi wa lakabi da Van Buren "Van Ruin" domin a zarge shi da matsalolin tattalin arziki. Su kuma 'yan Democrats, sun yi wa Harrison ba'a inda suka kira shi "Granny Harrison, babban hafsan sojan gona" saboda ya yi murabus daga aikin soja kafin Yaƙin 1812 ya ƙare. Za su tambayi masu jefa kuri'a menene sunan Harrison idan aka rubuta baya: "Babu Sirrah". Sun kuma jefa shi a matsayin dattijo, dattijo wanda ba a son taba wanda zai gwammace "ya zauna a cikin gungumen sa yana shan cider mai wuya" fiye da halartar gwamnatin kasar. Wannan dabarun ya ci tura lokacin da Harrison da abokiyar takararsa John Tyler suka ɗauki katako na katako da cider mai wuya kamar alamomin kamfen. Yaƙin neman zaɓen nasu ya yi amfani da alamomin a kan alluna da fastoci da kuma ƙirƙirar kwalaben sandar mai taushi kamar ɗakunan katako, duk don haɗa 'yan takarar da "mutum na kowa". Harrison ya fito ne daga wani attajiri, mai kula da bautar Virginia, amma duk da haka kamfen nasa ya daukaka shi a matsayin mai ƙasƙantar da kan iyakoki a salon da Andrew Jackson ya yada, yayin gabatar da Van Buren a matsayin attajiri mai kima. Misalin da ba za a manta ba shi ne Oration Cokali na Zinare wanda wakilin Whig na Pennsylvania Charles Ogle ya gabatar a cikin House, yana yin ba'a da salon rayuwa mai kyau na Van Buren da kuma kashe kudi mai yawa.Whigs sun kirkiri waka wanda mutane zasu tofa ruwan taba a yayin da suke rera "wirt-wirt," wannan kuma ya nuna banbanci tsakanin yan takara daga lokacin zabe Tsohon Tukwici ya sanya gashin gida, ba shi da riga mai ƙyalli: wirt-wirt, Amma Matt yana da farantin zinariya, kuma yana da ɗan squirt: wirt-wirt! Whigs suna alfahari da rikodin soja na Harrison da kuma saninsa a matsayin gwarzo na Yakin Tippecanoe. Taken yakin neman zaben "Tippecanoe da Tyler, Too" ya zama daya daga cikin shahararrun a siyasar Amurka. Harrison ya sami gagarumar nasara a Kwalejin Zabe, kuri’un zabe 234 yayin da Van Buren ya samu 60, duk da cewa kuri’un da aka kada sun fi kusa. Ya samu kashi 53 cikin 100 na yawan kuri’un da aka kada zuwa na Van Buren na kashi 47, tare da tazarar kasa da kuri’u 150,000 '''Shugabancin kasa (1841) Shugabancin William Henry Harrison''' Maris 4, 1841 - 4 ga Afrilu, 1841 Majalisar Duba jerin Zabe 1840 Kujerar Fadar White House Van Martin Van BurenJohn Tyler 1840s hatimin shugaban Amurka.png Hatimin Shugaban kasa (1840-1850) Gajeriyar shugabancin Manyan nasarorinsa na shugaban kasa sun hada da kafa kawancen masu kada kuri'a a duk fadin kasar wanda ya lashe shugabancin ga Whigs, da kuma zabar majalisar ministocin Whig ta farko. Ya daidaita bangarorin jam'iyyun da yawa kuma ya shirya don zartar da babban kudirin doka na Whig. Matar Harrison Anna ba ta da lafiya don tafiya lokacin da ya bar Ohio don bikin rantsar da shi, kuma ta yanke shawarar ba za ta bi shi zuwa Washington ba. Ya roki gwauruwa dan marigayiyar Jane da ta raka shi kuma ta yi aiki a matsayin mai masaukin baki na wani dan lokaci. amma mutuwar Harrison tana nufin Anna ba ta taɓa zuwa Washington ba. Lokacin da Harrison ya zo Washington, yana so ya nuna cewa har yanzu shi jarumi ne na Tippecanoe kuma shi mutum ne mai ilimi da tunani fiye da yadda ake nuna kamfen din baya. Ya sha rantsuwa a ranar Alhamis, 4 ga Maris, 1841, rana mai sanyi da danshi. Ya nuna karfin gwiwa a lokacin sanyi ya zabi kada ya sa babbar riga ko hula, ya hau dawakai zuwa bikin maimakon a cikin karusar da aka ba shi, kuma ya gabatar da jawabi mafi tsawo a tarihin Amurka a kan kalmomi 8,445. Ya ɗauki kusan awanni biyu kafin ya karanta, duk da cewa abokinsa kuma abokin aikinsa Whig Daniel Webster sun shirya shi tsawon lokaci. Ya hau kan tituna a cikin faretin buɗewa, ya tsaya na layin karɓar sa’o’i uku a Fadar White House, kuma ya halarci ƙwallo uku na bikin a wannan maraice, ciki har da ɗaya a Saloon na Carusi mai taken ƙwallan “Tippecanoe” tare da 1,000 baƙin da suka biya dala 10 ga kowane mutum (daidai yake da $ 297 a shekarar 2020). Adireshin gabatarwar ya kasance cikakkun bayanai game da shirin Whig, da gaske watsi da manufofin Jackson da Van Buren. Harrison yayi alkawarin sake kafa bankin Amurka tare da fadada karfin bashi ta hanyar bayar da kudin takarda a tsarin Amurka na Henry Clay. Ya yi niyyar jinkirta hukuncin Majalisar a kan al'amuran doka, tare da rage amfani da ikonsa na veto, da kuma juya tsarin lalatar Jackson. Ya yi alkawarin amfani da taimakon ne don samar da kwararrun ma'aikata, ba wai don bunkasa matsayinsa a cikin gwamnati ba Clay ya kasance shugaba ne na Whigs kuma dan majalisa mai karfin iko, sannan kuma dan takarar shugaban kasa mai cike da takaici a karan kansa, kuma yana sa ran samun babban tasiri a cikin gwamnatin Harrison. Ya yi biris da tsarin dandalinsa na rusa tsarin "ganimar" kuma ya yi kokarin yin tasiri kan ayyukan Harrison gabanin da lokacin dan gajeren shugabancinsa, musamman wajen gabatar da abubuwan da yake so game da ofisoshin Ministocin da sauran nade-naden shugaban kasa. Harrison ya yi watsi da ta'addancin sa: "Mista Clay, ka manta ni ne Shugaban Kasa. Rikicin ya ta'azzara ne lokacin da Harrison ya sanya sunan Daniel Webster a matsayin Sakataren Gwamnati, wanda shi ne babban abokin hamayyar Clay don iko da Whig Party. Harrison shima ya bayyana ne don baiwa magoya bayan Webster wasu mukamai na matukar son su. Abinda kawai ya bashi ga Clay shine ya sanya sunan abokin karawarsa John J. Crittenden zuwa mukamin Babban Lauya. Duk da wannan, rikicin ya ci gaba har zuwa mutuwar shugaban. Clay ba shi kadai ba ne wanda ke fatan cin gajiyar zaben Harrison. Hordes na masu neman ofis sun zo Fadar White House, wanda (a lokacin) a bude yake ga duk wadanda ke son ganawa da shugaban. Mafi yawan kasuwancin Harrison a tsawon wa'adin shugabancin sa na tsawon wata guda ya ƙunshi manyan ayyukan zamantakewa da karɓar baƙi a Fadar White House. An shawarci Harrison da ya samar da tsarin gudanarwa a shugabancinsa kafin rantsarwar; ya ƙi, yana so ya mai da hankali kan bukukuwan. Saboda haka, masu neman aiki suna jiransa a kowane lokaci kuma sun cika Babban Girman, ba tare da an fara aiwatar da tsari da tantance su ba. Harrison ya rubuta a wata wasika mai kwanan wata 10 ga Maris, "Yawan mutanen da ke kirana suna tursasa ni sosai don ba zan iya ba da kulawa ta kowane fanni na kaina ba. Shugaban Amurka na Gundumar Columbia Alexander Hunter ya tuno lamarin da ya sa masu neman ofis suka kewaye Harrison wadanda ke hana shi zuwa taron majalisar ministoci; lokacin da aka yi watsi da rokon da ya yi musu na neman shawara, daga karshe Harrison "ya karbi rokonsu, wanda ya cika masa hannu da aljihu". Wani tarihin kuma na wannan lokacin ya sake bayyana cewa zauren ya cika sosai wata rana da rana cewa don hawa daga ɗayan zuwa na gaba, dole ne a taimaki Harrison ta taga, yin tafiya tsawon White House a waje, kuma a taimake shi ta wani taga. Harrison ya dauki alkawalinsa na sake fasalin nade-naden mukamai, ya ziyarci kowane sashe na zartarwa domin lura da ayyukanta tare da bayar da umarni ta hanyar Webster ga dukkan sassan cewa zabar ma'aikata da za'a yi la’akari da dalilan kora. Ya yi tsayayya da matsin lamba daga wasu Whigs akan taimakon bangaranci. Wata kungiya ta isa ofishinsa a ranar 16 ga Maris don neman a cire dukkan ‘yan Democrats daga kowane ofis da aka nada, sai Harrison ya yi shela cewa,“ Don haka ka taimake ni Allah, zan yi murabus daga ofishina kafin in zama mai laifi irin wannan! Majalisar tasa ta yi ƙoƙari ta hana yin nadin John Chambers a matsayin Gwamnan Iowa don goyon bayan abokin Webster James Wilson. Webster yayi kokarin danna wannan shawarar a taron majalisar zartarwa na ranar 25 ga Maris, kuma Harrison ya nemi ya karanta a bayyane wata rubutacciyar wasika wacce aka rubuta kawai "William Henry Harrison, Shugaban Amurka". Sannan ya sanar: “William Henry Harrison, Shugaban Amurka, yana gaya muku,‘ yan’uwa, cewa, Wallahi, John Chambers zai zama gwamnan Iowa! Harrison kawai aikin hukuma shine sakamakon kiran Majalisa cikin taro na musamman. Shi da Clay sun yi sabani kan wajibcin irin wannan zama, kuma majalisar ministocin ta Harrison ta nuna a rabe take, don haka shugaban ya yi fatali da ra'ayin. Clay ya matse shi akan zama na musamman a ranar 13 ga Maris, amma Harrison ya ƙi amincewa da shi kuma ya gaya masa cewa kar ya sake ziyartar Fadar White House, amma ya yi masa magana ne kawai a rubuce. Bayan 'yan kwanaki, duk da haka, Sakataren Baitulmalin Thomas Ewing ya ba da rahoto ga Harrison cewa kudaden tarayya suna cikin mawuyacin halin da gwamnati ba za ta iya ci gaba da aiki ba har sai zaman Majalisar da aka saba shiryawa a watan Disamba; Ta haka ne Harrison ya tuba, kuma ya yi shelar zama na musamman a ranar 17 ga Maris saboda "yanayin yanayin kudaden shiga da kudaden kasar". Za a fara zaman a ranar 31 ga Mayu kamar yadda aka tsara idan Harrison ya rayu. '''Administration and cabinet''' {| class="wikitable" | {| class="wikitable" | colspan="3" |'''The Harrison Cabinet''' |- |'''Office''' |'''Name''' |'''Term''' |- | colspan="3" | |- |President |'''William Henry Harrison''' |1841 |- | colspan="3" | |- |Vice President |'''John Tyler''' |1841 |- | colspan="3" | |- |Secretary of State |'''Daniel Webster''' |1841 |- | colspan="3" | |- |Secretary of the Treasury |'''Thomas Ewing''' |1841 |- | colspan="3" | |- |Secretary of War |'''John Bell''' |1841 |- | colspan="3" | |- |Attorney General |'''John J. Crittenden''' |1841 |- | colspan="3" | |- |Postmaster General |'''Francis Granger''' |1841 |- | colspan="3" | |- |Secretary of the Navy |'''George Edmund Badger''' |1841 |} ==Mutuwa da jana'iza== Mutuwar Harrison, Afrilu 4, 1841 Ranar 26 ga Maris, 1841, Harrison yayi rashin lafiya tare da alamun sanyi. Likitansa, Dr. Thomas Miller, ya ba da hutu; Harrison bai iya hutawa da rana ba don taron jama'a a Fadar White House, kuma a wannan daren ya zaɓi maimakon karɓar baƙi tare da abokan sojojinsa. Washegari, an kame shi da sanyi yayin taron majalisar zartarwa kuma an kwantar da shi; zuwa safiyar ranar 28 ga Maris yana da zazzabi mai zafi, a lokacin ne aka kirawo wasu gungun likitoci don yi masa magani. Ka'idar da ta yadu a lokacin ita ce rashin lafiyarsa ta samo asali ne sakamakon rashin kyawun yanayi a bikin rantsar da shi makonni uku da suka gabata. Wasu kuma sun lura cewa a cikin 'yan kwanakinsa na farko a ofis, Harrison da kansa ya yi tafiya da safe don sayan kayan masarufi (da saniyar madara ga Fadar White House) a kasuwannin Washington, tare da yanayin har yanzu yana sanyi kuma kasuwannin a tsakiyar filayen. (Ya ƙare yawo da safe bayan masu neman ofis sun fara bin sa zuwa kasuwanni.Da zaran likitocin suka kwantar da shi a kan gado suka kwance shi, sai suka gano shi da cutar ciwon huhu na huhu ta dama, kuma suka sanya kofuna masu zafin jiki a jikinsa kuma suka yi jerin gwanon jini don fitar da cutar. Waɗannan hanyoyin sun kasa kawo ci gaba, don haka likitocin suka yi masa magani da ipecac, man castor, calomel, mustard plaster, kuma a ƙarshe tare da dafaffiyar cakuda ɗanyen mai da Virginia maciji. Duk wannan ya kara raunana Harrison kuma likitoci sun yanke shawarar cewa ba zai warke ba. Jama'ar Washington sun lura da rashin halaccinsa daga ɗayan majami'un biyu da ya halarta a ranar Lahadi, Maris 28. Da farko, ba sanarwa a hukumance da aka yi game da rashin lafiyar Harrison, wanda ya iza jita-jitar jama'a da damuwa tsawon lokacin da ya kasance ba ya ganin jama'a. A karshen wata, dimbin jama’a sun taru a wajen fadar ta White House, suna ta zulumi yayin jiran wani labari game da halin da shugaban ke ciki, wanda sannu a hankali ya kara ta’azzara yayin da lokaci ya wuce. Harrison ya mutu a ranar 4 ga Afrilu, 1841, kwanaki tara bayan rashin lafiya kuma daidai wata daya bayan shan rantsuwar ofis; shi ne shugaban kasa na farko da ya mutu a kan mulki. Jane McHugh da Philip A. Mackowiak sun yi nazari a cikin Clinical Infectious Diseases (2014), suna nazarin bayanan Dr. Miller da bayanan da suka nuna cewa samar da ruwa a Fadar White House ya kasance yana da tushe daga najasa, kuma sun yanke shawarar cewa watakila ya mutu ne sanadiyyar tashin hankali saboda "zazzabin ciki" (taifod ko zazzabin paratyphoid). Kalmominsa na ƙarshe sun kasance ne ga likitan da ke kula da shi, kodayake ana tsammanin an ba da shi ne ga Mataimakin Shugaban Kasa John Tyler: Yallabai, ina fata ka fahimci ainihin manufofin gwamnati. Ina fata a aiwatar da su. Ba ni tambayar komai. An fara zaman makoki na kwanaki 30 bayan mutuwar shugaban. Fadar White House ta dauki bakuncin shagulgula daban-daban na jama'a, wanda aka tsara bayan al'adun jana'izar masarautar Turai. An kuma gudanar da taron jana'izar ne kawai a ranar 7 ga Afrilu a cikin East Room na Fadar White House, bayan haka aka kawo akwatin gawar Harrison zuwa makabartar Congressional da ke Washington, DC inda aka sanya shi a cikin Gidan Jama'a. Solomon Northup ya ba da labarin jerin gwanon a Shekaru goma sha biyu bawa. Washegari aka yi babban gasa a Washington. Rurin igwa da kararrawar kararrawa sun cika iska, yayin da gidaje da yawa suka kasance a rufe da katako, kuma tituna sun kasance baƙi da mutane. Yayin da rana ta ci gaba, jerin gwanon ya bayyana, yana zuwa a hankali ta hanyar Avenue, karusa bayan karusar, a cikin dogon zango, yayin da dubbai dubbai suka bi ta ƙafa-duk suna motsawa zuwa sautin kiɗan mara daɗi. Suna ɗauke da gawar Harrison zuwa kabarin. Na tuna sosai yadda gilashin taga zai farfashe ya yi kasa, bayan kowane rahoto na igwa suna harbe-harbe a makabartar. A waccan watan Yuni, an kawo gawar Harrison ta jirgin kasa da kuma gabar ruwa zuwa North Bend, Ohio, kuma an binne shi a ranar 7 ga Yuli a cikin kabarin dangi a taron na Mt. Nebo yana kallon Kogin Ohio wanda a yanzu shine William Henry Harrison Tomb State Memorial. '''Tasirin mutuwa''' Tunawa da William Henry Harrison a Arewacin Bend, Ohio Mutuwar Harrison ta jawo hankali game da shubuha a cikin Mataki na II, Sashe na 1, Sashi na 6 na Tsarin Mulki game da maye gurbin shugaban. Kundin Tsarin Mulki ya baiyana karara ga mataimakin shugaban kasa da ya karbe “iko da aikin” na shugaban kasa a yayin da shugaban ya tsige shi, ko ya mutu, ko ya sauka, ko kuma ya kasa aiki, amma ba a san ko mataimakin shugaban ya zama shugaban Amurka a hukumance. , ko kuma kawai a ɗan lokaci ya karɓi iko da ayyukan wannan ofishin, a cikin batun maye gurbinsa. Majalisar ministocin Harrison ta dage cewa Tyler "Mataimakin Shugaban Kasa ne da ke aiki a matsayin Shugaba". Tyler ya yi tsayin daka kan ikirarinsa na mukamin shugaban kasa da kudurinsa na amfani da cikakken ikon shugabancin. Majalisar ministocin ta nemi shawara tare da Babban Jojin Roger Taney kuma suka yanke shawara cewa, idan Tyler ya yi rantsuwar shugaban kasa, zai hau kujerar shugaban kasa. Tyler ya tilasta kuma aka rantsar dashi a ofis a ranar 6 ga Afrilu, 1841. Majalisa ta yi taro a watan Mayu kuma, bayan ɗan gajeren muhawara a majalisun biyu, sun zartar da ƙuduri wanda ya tabbatar da Tyler a matsayin shugaban ƙasa na sauran lokacin Harrison. Misalin da ya kafa a cikin 1841 an bi shi sau bakwai lokacin da shugaban kasa mai ci ya mutu, kuma an rubuta shi a cikin Kundin Tsarin Mulki a shekarar 1967 ta hanyar Sashe na Daya na Kwaskwarimar Ashirin da biyar. Gabaɗaya, mutuwar Harrison ta kasance abin kunya ga Whigs, wanda ke fatan zartar da kuɗin fito da aiwatar da matakan tallafawa tsarin Amurka na Henry Clay. Tyler ya yi watsi da ajandar Whig, ya yanke jiki ya fice daga jam'iyyar.Mutane uku sun yi aiki a matsayin shugaban ƙasa a cikin shekara guda kalandar: Martin Van Buren, Harrison, da Tyler. Wannan ya faru ne kawai a wani lokaci, lokacin da Rutherford B. Hayes, James A. Garfield, da Chester A. Arthur kowannensu yayi aiki a cikin 1881. '''Legacy Harrison akan hatimin jihar Indiana, Batu na 1950''' Suna na tarihi Harrison (a hagu) a Kotun Kotun Tippecanoe County, Lafayette, Indiana Daga cikin abubuwan da Harrison ya bari har abada akwai jerin yarjejeniyoyin da ya tattauna ko kuma ya sanya hannu tare da shugabannin Indiya a lokacin da yake gwamnan yankin Indiana. A matsayin wani bangare na tattaunawar yarjejeniyar, kabilun sun ba da filaye da yawa a yamma wanda ya samar da karin fili don siye da sasantawa.Tasirin Harrison na tsawon lokaci ga siyasar Amurka ya hada da hanyoyin yakin neman zabensa, wadanda suka kafa harsashin dabarun yakin neman zaben shugaban kasa na zamani. Harrison ya mutu kusan kwata-kwata. Majalisa ta zabi uwargidansa Anna a matsayin fanshon gwauruwa na shugaban kasa na $ 25,000,shekara guda na albashin Harrison (kwatankwacin kusan $ 627,000 a shekarar 2020). Ta kuma sami damar aika wasiku kyauta kyauta. Dan Harrison John Scott Harrison ya wakilci Ohio a majalisar wakilai tsakanin 1853 da 1857. Jikan Harrison Benjamin Harrison na Indiana ya yi aiki a matsayin shugaban kasa na 23 daga 1889 zuwa 1893, wanda ya sanya William da Benjamin Harrison su ka kasance jikokin jikoki biyu na shugabanni. '''Girmamawa da girmamawa''' Babban labarin: Jerin abubuwan tunawa da William Henry Harrison A ranar 19 ga Fabrairu, 2009, Mint ɗin Amurka ta saki tsabar kuɗi na tara a cikin Shirin Tsabar Kuɗi na Shugaban $asa 1, mai ɗaukar kamannin Harrison. An tara tsabar kudi 98,420,000. Yawancin abubuwan tarihi da mutum-mutumi an gina su don girmama Harrison. Akwai mutum-mutumin mutum-mutumi a cikin garin Indianapolis, Cincinnati's Piatt Park, the Tippecanoe County Courthouse, Harrison County, Indiana, and Owen County, Indiana. Tiesananan hukumomi da garuruwa da yawa suma suna da sunansa. Har wa yau Villaauyen Arewa Bend, Ohio, har yanzu yana girmama Harrison kowace shekara tare da fareti wani lokaci a kusa da ranar haihuwarsa ta 9 ga Fabrairu. Babban hedkwatar Janar William Henry Harrison a Franklinton (yanzu wani ɓangare na Columbus, Ohio) yana bikin Harrison. Gidan shine hedkwatar sojan sa daga 1813 zuwa 1814, kuma shine kadai gini da ya rage a Ohio hade da shi. ==Duba kuma== * La'anar Tippecanoe * Jerin shugabannin Amurka * Jerin shugabannin Amurka ta hanyar kwarewar da ta gabata * Jerin shugabannin kasar Amurka da suka mutu a ofis * Shugabannin Amurka kan tambarin wasiƙar Amurka * Tsarin Jam’iyya Na Biyu '''Bayani Ambato''' "William Henry Harrison". Histungiyar Tarihin Fadar White House. An adana daga asali ranar 2 ga Afrilu, 2021. "Harrison ya mutu sakamakon cutar nimoniya". Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Harrison, William Henry". Encyclopædia Britannica. 13 (edita na 11). Jami'ar Jami'ar Cambridge. shafi na 25-26. Buescher, John. "Tippecanoe da Walking Canes too". Koyarwar Tarihi. An dawo da 8 ga Oktoba, 2011. Langguth, A. J. (2006). Ungiyar 1812: Amurkawan da Suka Yi Yaƙin Na biyu na 'Yanci, New York: Simon & Schuster. <nowiki>ISBN 0-7432-2618-6</nowiki>. shafi na. 206\ Freehling, William (Oktoba 4, 2016). "William Henry Harrison: Rayuwa A Takaice". Charlottesville, Virginia: Cibiyar Harkokin Jama'a ta Miller, Jami'ar Virginia. An dawo da Maris 8, 2019. Freehling, William (Oktoba 4, 2016). "William Henry Harrison: Tasiri da kuma gado". Charlottesville, Virginia: Cibiyar Harkokin Jama'a ta Miller, Jami'ar Virginia. An dawo da Maris 9, 2019. Nelson, Lyle Emerson. Shugabannin Amurka a kowace shekara. I. shafi. 30. "William Henry Harrison Biography". Game da Fadar White House: Shugabanni. white.gov. An adana daga asali ranar 22 ga Janairun 2009. An sake dawowa 19 ga Yuni, 2008. Owens 2007, p. 3. Smith, Howard; Riley, Edward M., eds. (1978). Benjamin Harrison da Juyin Juya Halin Amurka. Virginia a cikin juyin juya halin. Williamsburg, VA: Hukumar Bicentennial ta Yankin Virginia. shafi na 59-65. OCLC 4781472. Barnhart & Riker 1971, shafi. 315. "Carter Bassett Harrison". Littafin Tarihin Tarihi na Majalisar Amurka. Majalisar Amurka. An dawo da Satumba 14, 2016. Freehling, William (Oktoba 4, 2016). "William Henry Harrison: Rayuwa Kafin Fadar Shugaban Kasa". Charlottesville, Virginia: Cibiyar Harkokin Jama'a ta Miller, Jami'ar Virginia. An dawo da Maris 8, 2019. Gugin & St. Clair 2006, p. 18. Madison & Sandweiss 2014, p. 45. Owens 2007, p. 14. Rabin, Alex (Janairu 25, 2017). "Tare da kammala karatun Penn a Ofishin Oval a karon farko, ga fasalin tsohon Shugaba William Henry Harrison a lokacin Jami'a". The Daily Pennsylvania. An dawo da Afrilu 3, 2019. Langguth 2007, shafi na. 16. Gugin & St. Clair 2006, p. 19. Owens 2007, shafi na 14, 22. Owens 2007, p. 27. Langguth 2007, shafi na. 160. Owens 2007, shafi na 21, 27-29. Owens 2007, p. 39. Madison & Sandweiss 2014, p. 46. Owens 2007, shafi na 38-39. Dole, Bob (2001). Babban Mashahurin Shugaban Kasa: - Ina fata ina cikin wannan Littafin. Simon da Schuster. shafi na. 222. <nowiki>ISBN 9780743203920</nowiki>. Owens 2007, p. 40. "William Henry Harrison: Sahihan bayanai". Charlottesville, Virginia: Cibiyar Harkokin Jama'a ta Miller, Jami'ar Virginia. Satumba 26, 2016. An dawo da Maris 9, 2019. Owens 2007, p. 56. Kenneth Robert Janken. Fari: Tarihin rayuwar Walter White: Mista NAACP New York: Jaridar New York, 2003, shafi na 3 Gail Collins. William Henry Harrison: Jerin Shugabannin Amurka: Shugaban na 9, 1841 Times Books, Henry Holt da Kamfanin, 2012, p.103 "Rijistar tarihi da ƙamus na Sojan Amurka: daga ƙungiyarta, 29 ga Satumba, 1789, zuwa Maris 2, 1903". archive.org. Washington: Gwamnati. Buga. Kashe 1903. Kore 2007, p. 9. Gugin & St. Clair 2006, shafi na 19-20. Owens 2007, shafi na 41-45. de, Saint-mémin, Charles balthazar julien fevret. "[William Henry Harrison, Shugaban Amurka na 9, hoton kai-da-kafada, bayanin dama]". An dawo a watan Agusta 5, 2016. "National Park Service - Shugabannin (William Henry Harrison)". www.nzafartu.v An dawo a watan Agusta 5, 2016. "Harrison, William Henry, (1773-1841)". Littafin Tarihin Tarihi na Majalisar Amurka. An sake dawo da Fabrairu 4, 2009. Owens 2007, shafi na 45-46. '''Bibliography''' Barnhart, John D.; Riker, Dorothy L., eds. (1971). Indiana zuwa 1816: Lokacin mulkin mallaka. Tarihin Indiana. I. Indianapolis: Ofishin Tarihin Indiana da anaungiyar Tarihin Indiana. Bolívar, Simón (1951). Bierck, Harold A. Jr. (ed.). Rubutun da aka zaba na Bolívar. II. New York: Turawan Mulkin Mallaka. <nowiki>ISBN 978-1-60635-115-4</nowiki>. tattara ta Lecuna, Vicente, fassara ta Bertrand, Lewis Mai haihuwa, Walter R. (2005). 1812: Yaƙin da Ya Kafa Nationasa. New York: HarperCollins (Harper Mai Shekaru). <nowiki>ISBN 978-0-06-053113-3</nowiki>. Burr, Samuel Jones (1840). Rayuwa da Lokacin William Henry Harrison. New York: R. W.Pomeroy. An dawo da Satumba 14, 2016. Calhoun, Charles William (2005). Benjamin Harrison: Shugaban Kasa na 23 na 1889-1893. Shugabannin Amurka. 23. New York: Macmillan. <nowiki>ISBN 978-0-8050-6952-5</nowiki>. Carnes, Alamar C.; Mieczkowski, Yanek (2001). Attajirin Tarihin Routledge na Kamfen din Shugaban Kasa. Routledge Atlases na Tarihin Amurka. New York: Routledge. <nowiki>ISBN 978-0-415-92139-8</nowiki>. Cleaves, Freeman (1939). Tsohon Tippecanoe: William Henry Harrison da Lokacinsa. New York: 'Ya'yan C. Scribner. Funk, Arville (1969). Littafin zane na Tarihin Indiana. Rochester, IN: Littafin Litattafan Kirista. Kore, Meg (2007). William H. Harrison. Breckenridge, CO: Littattafan ƙarni na ashirin da ɗaya. <nowiki>ISBN 978-0-8225-1511-1</nowiki> .; ga yara Greiff, Girma-Yuni (2005). Tunawa, Bangaskiya da Zato: Siffar Jama'a a Waje a Indiana. Indianapolis: Indiana Tarihin Kamfanin Tarihi na Tarihi. <nowiki>ISBN 0-87195-180-0</nowiki>. Gugin, Linda C.; St. Clair, James E., eds. (2006). Gwamnonin Indiana. Indianapolis: Indiana Tarihin Kamfanin Tarihi na Tarihi da Ofishin Tarihin Indiana. <nowiki>ISBN 0-87195-196-7</nowiki>. Hall, James (1836). Tunawa da Ayyukan Jama'a na William Henry Harrison, na Ohio. Philadelphia, PA: Maɓalli & Biddle. An dawo da Satumba 14, 2016. Langguth, A. J. (2007). Ungiyar 1812: Amurkawa waɗanda Suka Yi Yaƙin Na biyu na 'Yanci. New York: Simon & Schuster. <nowiki>ISBN 978-1-4165-3278-1</nowiki>. Madison, James H.; Sandweiss, Lee Ann (2014). Hoosiers da Labarin Ba'amurke. Indianapolis: Indiana Tarihin Kamfanin Tarihi na Tarihi. <nowiki>ISBN 978-0-87195-363-6</nowiki>. Owens, Robert M. (2007). Hammer na Mista Jefferson: William Henry Harrison da Asalin Manufofin Indiyawan Amurka. Norman, Yayi: Jami'ar Oklahoma Press. <nowiki>ISBN 978-0-8061-3842-8</nowiki>. Taylor, William Alexander; Taylor, Aubrey Clarence (1899). 'Yan jihar Ohio da kundin ci gaba: daga shekara ta 1788 zuwa 1900 ... 1. Jihar Ohio. '''Kara karantawa''' Booraem, Hendrik (2012). Yaro na Juyin Juya Hali: William Henry Harrison da Duniyarsa, 1773–1798. Jami'ar Kent ta Jami'ar. Cheathem, Mark R. Zuwan Dimokiradiyya: Kamfen din Shugaban Kasa a Zamanin Jackson (2018) Ellis, Richard J. Old Tukwici da Sly Fox: Zaɓen 1840 da Yin Nationasashen Nationungiya (U na Kansas Press, 2020) nazarin kan layi Graff, Henry F., ed. Shugabannin: Tarihin Tunani (na 3 ed. 2002) akan layi Jortner, Adam (2012). Gumakan Annabawa: Yaƙin Tippecanoe da Yaƙin Tsarkaka na Yankin Amurka. Jami'ar Oxford ta Latsa. <nowiki>ISBN 978-0-19-976529-4</nowiki>. Peterson, Norma Lois. Shugabannin William Henry Harrison da John Tyler (U na Kansas Press, 1989). Pirtle, Alfred (1900). Yaƙin Tippecanoe. Louisville: John P. Morton & Co./ Labaran Laburare. shafi na. 158. <nowiki>ISBN 978-0-7222-6509-3</nowiki>. kamar yadda aka karanta wa Filson Club. Shade, William G. "'Tippecanoe da Tyler ma': William Henry Harrison da karuwar mashahurin siyasa." A cikin Joel H. Silbey, ed., Wani Aboki ga Antebellum Shuwagabannin 1837-1861 (2013), shafi na 155-72. Skaggs, David Curtis. William Henry Harrison da Nasara na Ohioasar Ohio: Yakin ronasa a Yakin 1812 (Jami'ar Johns Hopkins University Press, 2014) xxii. '''Hanyoyin haɗin waje''' Tarihin Fadar White House Majalisar Wakilan Amurka. "William Henry Harrison (id: H000279)". Littafin Tarihin Tarihi na Majalisar Amurka. William Henry Harrison Papers - Laburaren Majalisa William H. Harrison a Babban Tarihin Ohio Takardu na William Henry Harrison, 1800-1815, Jagorar Tattara bayanai, anaungiyar Tarihin Indiana Sanarwa game da William Henry Harrison wanda ke gab da mutuwa William Henry Harrison ALS, 10 ga Maris, 1841: Jama'a da yawa sun Caccake shi Wakilin William Henry Harrison na Sirri Yayin da yake Ofishin Shapell Manuscript Bayani kan Harrison, kowane memba na majalisar ministocin sa da Uwargidan Shugaban Kasa William Henry Harrison Tarihi da Fayil na Gaskiya Tarihin rayuwar Appleton da Stanley L. Klos Peckham, Howard Henry (2000). William Henry Harrison: Matashi Tippecanoe. <nowiki>ISBN 9781882859030</nowiki>. "Hoton Rayuwa na William Henry Harrison", daga Shugabannin Amurka na C-SPAN: Hotunan Rayuwa, 10 ga Mayu, 1999 William Henry Harrison a FindAGrave {| class="wikitable" |show '''Offices and distinctions''' |- |show '''Articles related to William Henry Harrison''' |} {| class="wikitable" |show '''Authority control''' |} Categories: ·        William Henry Harrison ·        1773 births ·        1841 deaths ·        18th-century American Episcopalians ·        19th-century American Episcopalians ·        19th-century American diplomats ·        19th-century American politicians ·        19th-century presidents of the United States ·        United States Army personnel of the War of 1812 ·        American people of English descent ·        American people of the Northwest Indian War ·        American slave owners ·        Burials in Ohio ·        Carter family of Virginia ·        Congressional Gold Medal recipients ·        Deaths from pneumonia ·        Deaths from sepsis ·        Delegates to the United States House of Representatives from the Northwest Territory ·        Democratic-Republican Party members of the United States House of Representatives ·        Governors of Indiana Territory ·        Hampden–Sydney College alumni ·        Harrison family of Virginia ·        1841 in the United States ·        Indiana Democratic-Republicans ·        Infectious disease deaths in Washington, D.C. ·        Members of the United States House of Representatives from Ohio ·        National Republican Party United States senators ·        Ohio Democratic-Republicans ·        Ohio Whigs ·        People from Charles City County, Virginia ·        People from Vincennes, Indiana ·        Presidents of the United States ·        Presidents of the United States who died while in office ·        United States Army generals ·        Candidates in the 1836 United States presidential election ·        Candidates in the 1840 United States presidential election ·        1820 United States presidential electors ·        1824 United States presidential electors ·        United States senators from Ohio ·        University of Pennsylvania people ·        University and college founders ·        Whig Party presidents of the United States ·        Whig Party (United States) presidential nominees ·        People from Hamilton County, Ohio ==Manazarta== q22jbcptejhg01353q4lpna0ebvw47z 162167 162166 2022-07-28T10:14:29Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki '''William Henry Harrison''' (9 ga Fabrairu, 1773 - 4 ga Afrilu, 1841) hafsan sojan Amurka ne kuma ɗan siyasa wanda ya yi aiki a matsayin shugaban Amurka na tara na kwanaki 31 a cikin 1841, ya zama shugaban ƙasa na farko da ya mutu a ofis kuma mafi gajarta aiki Shugaban Amurka a cikin tarihi.Mutuwarsa ta haifar da taƙaitaccen rikicin tsarin mulki game da maye gurbin shugaban, kamar yadda a lokacin tsarin mulki bai yi hakan babayyana karara abin da ya kamata a yi idan rasuwar shugaban kasar. ==Rayuwar farko da ilimi== An haifi Harrison a lardin Charles City, na Virginia. Ya kasance ɗa ne ga Mahaifin da ya kafa Benjamin Harrison V kuma kakanin uba ga Benjamin Harrison, shugaban 23rd na Amurka. Harrison shine shugaban ƙasa na ƙarshe da aka haifa azaman baturen Ingila a cikin Goma Sha Uku. A lokacin da yake aikin soja na farko, ya halarci Yaƙin Fallen Timbers na 1794, nasarar sojojin Amurka wanda ya kawo ƙarshen Yaƙin Indiyawan Arewa maso Yamma. Daga baya, ya jagoranci rundunar sojan yaƙi da haɗin gwiwar Tecumseh a Yaƙin Tippecanoe a 1811,inda ya sami laƙabin "Old Tippecanoe". An yi masa karin girma zuwa babban janar a rundunar soji a yakin 1812, sannan a 1813 ya jagoranci sojojin Amurka da mahayan dawakai a yakin Thames a Upper Canada.''' Berkeley Shuka (mahaifar Harrison) a cikin Charles City County, Virginia Harrison shine na bakwai kuma ƙarami ɗan Benjamin Benjamin Harrison V da Elizabeth (Bassett) Harrison, an haife shi a ranar 9 ga Fabrairu, 1773 a Berkeley Plantation, gidan dangin Harrison tare da Kogin James a Charles City County, Virginia. Ya kasance memba ne na shahararren dan siyasan da ke da asalin Ingilishi wanda kakanninsa suka kasance a Virginia tun daga 1630s kuma shugaban Amurka na karshe da ba a haife shi ba a matsayin ɗan Amurka. Mahaifinsa ya kasance mai tsire-tsire na Budurwa, wanda ya yi aiki a matsayin wakili ga Majalisar inasashen Duniya (1774–1777) kuma wanda ya sanya hannu kan sanarwar Samun 'Yanci. Mahaifinsa ya kuma yi aiki a majalisar dokokin Virginia kuma a matsayin gwamna na biyar na Virginia (1781-1784) a cikin shekarun lokacin da kuma bayan Yaƙin Juyin Juya Halin Amurka. Babban yayan Harrison Carter Bassett Harrison ya wakilci Virginia a Majalisar Wakilai (1793-1799). ==Siyasa== Harrison ya fara aikin siyasa ne lokacin da ya yi murabus daga aikin soja a ranar 1 ga Yuni, 1798 kuma ya yi kamfen tsakanin abokai da danginsa don samun mukami a cikin yankin Arewa Maso Yammaci. Babban amininsa Timothy Pickering yana aiki a matsayin Sakataren Gwamnati, kuma ya taimaka masa ya sami shawarar maye gurbin Winthrop Sargent, sakataren yanki mai barin gado. Shugaba John Adams ya nada Harrison a matsayin a watan Yulin 1798. Ya kuma yi aiki a matsayin mai rikon mukamin gwamna a lokacin rashin halartar Gwamna Arthur St. Clair. Ya shiga harkokin siyasa ne a shekarar 1798, lokacin da aka nada shi sakataren yankin arewa maso yamma, sannan a shekarar 1799 aka zabe shi a matsayin wakilin yankin a majalisar wakilai. Biyushekaru bayan haka, ya zama gwamnan sabuwar kafa yankin Indiana, mukamin da ya rike har zuwa 1812. Bayan Yaƙin 1812, ya koma Ohio inda aka zaɓe shi ya wakilci gundumar ta 1 ta jihar a Gidan a 1816. A 1824, ya an zabe shi zuwa Majalisar Dattawan Amurka; wa’adin nasa ya yanke ta hanyar nada shi a matsayin Minista Plenipotentiary ga Gran Colombia a watan Mayu 1828. Bayan haka, ya koma rayuwa ta kashin kai a North Bend, Ohio har sai da aka tsayar da shi a matsayin dan takarar Jam’iyyar Whig na shugaban kasa a zaben 1836; ya kayar da mataimakin shugaban Democrat Martin Van Buren. Shekaru huɗu bayan haka, jam'iyyar ta sake zaɓe shi tare da John Tyler a matsayin abokin takararsa, kuma taken yakin neman na Whig shi ne "Tippecanoe da Tyler Too". Sun kayar da Van Buren a zaben shugaban kasar Amurka na 1840, wanda hakan yasa Harrison ya zama Whig na farko da ya ci shugabancin kasar. ==Shugabancin Amurka== Yana dan shekara 68 a lokacin da aka rantsar da shi, Harrison shi ne mutum mafi tsufa da ya hau kujerar '''shugabancin Amurka''', wani bambanci da ya rike har zuwa 1981, lokacin da aka rantsar da Ronald Reagan yana da shekara 69.Saboda gajeren lokacinsa, malamai da masana tarihi sukan manta da sanya shi a cikin tarihin shugaban kasa. Koyaya, masanin tarihi William W. Freehling ya kira shi "mafi yawan mutane a cikin sauyin yankuna arewa maso yamma zuwa Upper Midwest a yau. {| class="wikitable" ! colspan="2" |William Henry Harrison |- | colspan="2" | |} ==Aikin Soja== ===Farkon aikin soja=== A ranar 16 ga Agusta, 1791, an ba Harrison izini a matsayin bawan soja a cikin runduna ta 1 a cikin awanni 24 da ganawa da Lee. Yana da shekaru 18 a lokacin. Da farko an tura shi Fort Washington, Cincinnati a yankin Arewa maso Yamma inda sojojin ke cikin yakin Indiyawan Arewa maso Yamma da ke gudana. ===Matsayi=== Harrison ya sami matsayi zuwa Laftana bayan Manjo Janar "Mad Anthony" Wayne ya karbi jagorancin runduna ta yamma a cikin 1792 biyo bayan mummunan kayen da ya sha karkashin Arthur St. Clair. A cikin 1793, ya zama mai taimaka wa Wayne kuma ya koyi yadda ake ba da umarni ga sojoji a kan iyakar Amurka; ya halarci nasarar da Wayne ya yanke a yakin Fallen Timbers a ranar 20 ga Agusta, 1794, wanda ya kawo karshen yakin Indiyawan Arewa maso Yamma.Harrison ya kasance mai sanya hannu kan yarjejeniyar Greenville (1795) a matsayin sheda ga Wayne, babban mai shiga tsakani na Amurka A karkashin yarjejeniyar, kawancen Indiyawa sun ba da wani yanki na filayensu ga gwamnatin tarayya, inda suka bude kashi biyu bisa uku na Ohio don sasantawa. ===Murabus=== Harrison ya samu daukaka zuwa Captain a watan Mayu 1797 kuma ya yi '''murabus''' daga aikin Soja a ranar 1 ga Yuni, 1798. ==Aure da iyali== Harrison ta hadu da Anna Tuthill Symmes na North Bend, Ohio a shekarar 1795 lokacin da yake da shekaru 22. Ta kasance 'yar Anna Tuthill da Alkali John Cleves Symmes, wadanda suka yi aiki a matsayin kanar a yakin Juyin Juya Hali kuma wakiliyar Majalisar Tarayyar. 9 Harrison ya nemi alƙali ya ba shi izinin auren Anna amma aka ƙi, don haka ma'auratan suka jira har sai Symmes ya tafi kan kasuwanci. Daga nan suka yi tsalle suka yi aure a ranar 25 ga Nuwamba, 1795 a gidan Arewa Bend na Dr. Stephen Wood, ma'aji na yankin Arewa maso Yamma. Sun yi balaguro a Fort Washington, tunda Harrison har yanzu yana kan aikin soja. Alkali Symmes ya fuskance shi makonni biyu bayan haka a wani abincin dare na ban kwana ga Janar Wayne, yana mai tsananin bukatar sanin yadda yake niyyar tallafawa dangi. Harrison ya amsa, "da takobina, da hannuna na dama, yallabai."Harrison ya yi nasara a kan surukinsa, wanda daga baya ya sayar da filin Harrisons mai girman kadada 160 (65 ha) na Arewacin Bend, wanda ya ba Harrison damar gina gida da fara gona. Harrisons suna da yara goma: Elizabeth Bassett (1796-1846), John Cleves Symmes (1798-1830), Lucy Singleton (1800-1826), William Henry (1802-1838), John Scott (1804-1878) mahaifin Amurka mai zuwa. shugaban kasa Benjamin Harrison, Biliyaminu (1806-1840), Mary Symmes (1809-1842), Carter Bassett (1811-1839), Anna Tuthill (1813-1865), James Findlay (1814-1817). Anna ta kasance cikin rashin lafiya a lokacin aure, musamman saboda yawan cikin da take da shi, amma duk da haka ta wuce William da shekaru 23, tana mutuwa 25 ga Fabrairu, 1864 a 88. ===Bayan fage=== Farfesa Kenneth R. Janken ya yi ikirarin, a cikin tarihinsa na Walter Francis White, cewa Harrison ta haifi ’ya’ya shida daga wata ba-Amurke Ba-Amurkiyar da aka bautar da ita mai suna Dilsia. Tabbacin ba shi da takardu kuma ya dogara ne da tarihin dangin White na baka. Labarin ba shi da tabbas, ganin yadda Harrison ke ci gaba da zama a galibin wuraren da ba a bautar da bayi daga shekara goma sha bakwai. Bayan mutuwar mahaifiyarsa a 1793, Harrison ya gaji wani yanki na dukiyar gidansa ta Virginia, gami da kusan kadada 3,000 (12 km2) na ƙasar da bayi da yawa. Ya kasance yana aikin soja a lokacin kuma ya sayar da dan uwansa ga dan uwansa '''Majalisar Amurka''' Harrison yana da abokai da yawa a cikin masarautar gabas kuma da sauri ya sami suna a tsakanin su a matsayin shugaba mai iyaka. Ya gudanar da kasuwancin kiwo mai nasara wanda ya bashi yabo a duk yankin Arewa maso Yamma. Majalisa ta yi doka game da manufofin ƙasa wanda ke haifar da tsadar ƙasa, kuma wannan ya zama abin damuwa na farko ga mazauna a cikin Yankin; Harrison ya zama zakararsu don rage waɗancan farashin. Yawan Yankin Arewa maso Yamma sun kai adadin da za su iya samun wakilai a Majalisa a watan Oktoba 1799, kuma Harrison ya tsaya takara. Ya yi kamfen don karfafa ƙaura zuwa yankin, wanda hakan ya haifar da zama ƙasa. Harrison ya kayar da Arthur St. Clair Jr. da kuri’a daya don zama wakili na farko a majalisar yankin Arewa maso Yamma a shekarar 1798 yana da shekaru 26. Ya yi aiki a Majalisar Wakilan Amurka ta shida daga 4 ga Maris, 1799 zuwa 14 ga Mayu, 1800. Ba shi da ikon jefa kuri'a kan kudirin doka, amma an ba shi izinin aiki a kwamiti, gabatar da dokoki, da kuma yin muhawara Ya zama shugaban Kwamitin kan Publicasar Jama'a kuma ya inganta Dokar Landasa ta 1800, wanda ya sauƙaƙa sayan filaye a Yankin Arewa maso Yamma a ƙananan yankuna a farashi mai sauƙi. An sanya farashin sayarwa don filayen jama'a a $ 2 a kowace kadada,] kuma wannan ya zama muhimmiyar gudummawa ga saurin ƙaruwar yawan jama'a a cikin Yankin. Harrison shima yayi aiki a kwamitin da ya yanke shawarar yadda za'a raba Yankin zuwa kananan sassa, kuma sun bada shawarar a raba shi gida biyu. Bangaren gabas ya ci gaba da kasancewa da suna Arewa maso Yamma kuma ya ƙunshi Ohio da gabashin Michigan; bangaren yamma ya kasance yankin Indiana kuma ya kunshi Indiana, Illinois, Wisconsin, wani yanki na yammacin Michigan, da gabashin gabashin Minnesota. Sabbin yankuna biyu an kafa su bisa ƙa'ida a cikin 1800 biyo bayan wucewar 2 Ranar 13 ga Mayu, 1800, Shugaba John Adams ya nada Harrison a matsayin gwamnan Yankin Indiana, dangane da alaƙar sa da yamma da kuma alamun siyasa na tsaka tsaki. An kama Harrison ba tare da ya sani ba kuma ya yi jinkirin karbar mukamin har sai ya samu tabbaci daga Jeffersonians cewa ba za a cire shi daga mukamin ba bayan sun sami iko a zabuka masu zuwa. Majalisar Dattawa ta tabbatar da gwamnan sa kuma ya yi murabus daga majalisar ya zama gwamnan jihar Indiana na farko a cikin 1801. '''Gwamnan yankin Indiana''' Duba kuma: Tarihin bautar a cikin Indiana da Yankin Indiana Harrison ya fara aikinsa ne a ranar 10 ga Janairun 1801 a Vincennes, babban birnin Yankin Indiana. Shugabannin kasa Thomas Jefferson da James Madison dukkansu mambobi ne na Democratic-Republican Party, kuma sun sake nada shi gwamna a 1803, 1806, da 1809. Ya yi murabus a ranar 28 ga Disamba, 1812 don ci gaba da aikin soja a lokacin YaƙinAn sanya Harrison ya jagoranci gwamnatin farar hula ta Gundumar Louisiana a cikin 1804, wani ɓangare na Yankin Louisiana wanda ya haɗa da ƙasa a arewacin 33rd. A watan Oktoba, gwamnatin farar hula ta fara aiki kuma Harrison ya kasance babban shugaban zartarwa na gundumar Louisiana. Ya gudanar da lamuran gundumar har tsawon makonni biyar har zuwa lokacin da aka kafa yankin na Louisiana a ranar 4 ga watan Yulin 1805, kuma Birgediya Janar James Wilkinson ya hau kujerar gwamna. An sanya Harrison ya jagoranci gwamnatin farar hula ta Gundumar Louisiana a cikin 1804, wani ɓangare na Yankin Louisiana wanda ya haɗa da ƙasa a arewacin 33rd. A watan Oktoba, gwamnatin farar hula ta fara aiki kuma Harrison ya kasance babban shugaban zartarwa na gundumar Louisiana. Ya gudanar da lamuran gundumar har tsawon makonni biyar har zuwa lokacin da aka kafa yankin na Louisiana a ranar 4 ga watan Yulin 1805, kuma Birgediya Janar James Wilkinson ya hau kujerar gwamna. A cikin 1805, Harrison ya gina gida irin na shuka kusa da Vincennes wanda ya sa masa suna Grouseland, yana ishara ga tsuntsayen da ke cikin kadarar; gidan mai daki 13 na daya daga cikin tubali na farko a yankin, kuma ya kasance matattarar zamantakewar rayuwa da siyasa a yankin a lokacin da yake gwamna. Babban yankin yankin ya koma Corydon a 1813, kuma Harrison ya gina gida na biyu a kwarin Harrison dake kusa. Ya kafa Jami'ar Jefferson a Vincennes a cikin 1801 wanda aka sanya shi a matsayin Jami'ar Vincennes a ranar 29 ga Nuwamba, 1806. Harrison yana da iko da dama a cikin sabon yankin, gami da ikon nada jami'ai na yanki da kuma raba yankin zuwa kananan gundumomin siyasa da kananan hukumomi. Daya daga cikin ayyukansa na farko shi ne samun mukami zuwa kasashen Indiya wanda zai ba da damar sasantawa a nan gaba da kuma kara yawan mutanen yankin, wanda hakan ya zama sharadin zama kasa. Ya kasance da sha'awar fadada yankin don dalilai na kashin kansa, haka kuma, saboda nasarorin siyasa suna da nasaba da kasancewar jihar Indiana. Shugaba Jefferson ya sake nada Harrison a matsayin gwamnan yankin Indiana a ranar 8 ga Fabrairu, 1803, kuma ya ba shi ikon tattaunawa da kulla yarjejeniyoyi da Indiyawa.Tsakanin 1803 da 1809, ya kula da yarjejeniyoyi 11 tare da shugabannin Indiya waɗanda suka ba gwamnatin tarayya sama da kadada 60,000,000 (240,000 km2), gami da ɓangare na uku na Indiana da galibi na Illinois. Yarjejeniyar ta 1804 ta St. Louis tare da Quashquame ta bukaci kabilun Sauk da na Meskwaki su mika mafi yawan yammacin Illinois da wasu sassan Missouri ga gwamnatin tarayya. Da yawa daga cikin Sauk sunji haushin wannan yarjejeniya da asarar kasashe, musamman Black Hawk, kuma wannan shine babban dalilin da yasa suka goyi bayan Birtaniyya a lokacin Yaƙin 1812. Harrison yayi tunanin cewa Yarjejeniyar Grouseland (1805) ta sanyaya wasu daga cikin Indiyawa, amma tashin hankali ya kasance babba a kan iyakokin. Yarjejeniyar ta Fort Wayne (1809) ta kawo sabon tashin hankali lokacin da Harrison ya sayi kadada sama da miliyan 2.5 (10,000 km2) wanda Shawnee, Kickapoo, Wea, da Piankeshaw ke zaune; ya sayi filin daga ƙabilar Miami, waɗanda ke ikirarin mallaka. Ya hanzarta aiwatar da yarjejeniyar ta hanyar bayar da tallafi mai yawa ga kabilun da shugabanninsu don ya kasance yana aiki kafin Jefferson ya bar ofis kuma gwamnatin ta canza. Matsayin da ke nuna goyon baya ga bautar Harrison ya sanya shi ba shi da farin jini a wurin masu ba da fatawa game da bautar ta yankin Indiana, kamar yadda ya yi ƙoƙari da yawa don gabatar da bautar a cikin yankin. Bai yi nasara ba saboda yadda ƙungiyar ke ci gaba da adawa da bautar. A cikin 1803, ya nemi Majalisa da ta dakatar da Labari na VI na Dokar Arewa maso Yamma na tsawon shekaru 10, matakin da zai ba da izinin bautar a Yankin Indiana. A ƙarshen lokacin dakatarwar, 'yan ƙasa a cikin yankunan da ke ƙarƙashin dokar za su iya yanke shawara da kansu ko za su ba da izinin bautar. Harrison ya yi ikirarin cewa dakatarwar ta zama dole don karfafa sulhu kuma zai sa yankin ya ci gaba ta fuskar tattalin arziki, amma Majalisa ta yi watsi da ra'ayin.A cikin 1803 da 1805, Harrison da waɗanda aka nada alƙalai na ƙasa sun zartar da dokoki waɗanda ke ba da izinin bautar da ba da izini ga mashawarta don ƙayyade tsawon sabis ɗin.  Yankin Yankin Illinois ya gudanar da zabubbukan manya da kananan majalisun dokoki a karo na farko a shekarar 1809. An zabi mambobin kananan hukumomi a baya, amma gwamnan yankin ya nada mambobi a gidan na sama. Harrison ya samu sabani da majalisar dokoki bayan da bangaren da ke adawa da bautar ya hau karagar mulki, kuma yankin gabashin yankin Indiana ya bunkasa ya hada da yawan masu kin bautar. [60] Babban taron Yankin ya yi taro a 1810, kuma sashinta na bautar da bayi ya soke dokokin shigar da doka da aka kafa a 1803 da 1805.Bayan 1809, ikon siyasa na Harrison ya ƙi yayin da majalisar dokokin yankin Indiana ta karɓi ƙarin iko kuma yankin ya ci gaba zuwa jihar. Zuwa 1812, ya koma can ya ci gaba da aikin soja. Jefferson shine marubucin farko na Dokar Arewa maso Yamma, kuma ya kulla yarjejeniya ta sirri tare da James Lemen don kayar da yunkurin bautar bayi da Harrison ya jagoranta. Duk da cewa shi kansa bawa ne. Jefferson ba ya son bautar ya fadada zuwa Yankin Arewa maso Yamma, saboda ya yi imanin cewa yakamata ma'aikata su ƙare. Ya ba da gudummawar dala 100 don ƙarfafa Lemen, wanda ya ba da waɗannan kuɗin ga wasu ayyuka masu kyau, sannan kuma daga baya ya ba da $ 20 don taimakawa kuɗin dasa cocin wanda daga baya ake kira Bethel Baptist Church. Lemen ya dasa coci-coci a Illinois da Indiana don dakatar da yunkurin bautar da bayi. A Indiana, dasa cocin yaki da bautar da mutane ya sanya ‘yan kasar sanya hannu kan wata takarda da shirya siyasa don kayar da kokarin Harrison na halatta bautar a yankin. Jefferson da Lemen sun taimaka sosai wajen fatattakar yunƙurin Harrison a cikin 1805 da 1807 na faɗaɗa bautar a cikin yankin. '''Janar din soja Tecumseh da Tippecanoe''' Yaƙin Tecumseh da Yaƙin Tippecanoe Resistanceungiyar gwagwarmaya ta Indiya ta ci gaba da haɓaka da fadada Amurka ta hanyar jagorancin Shawnee 'yan uwan ​​Tecumseh da Tenskwatawa (Annabi) a cikin rikici wanda ya zama sananne da Yaƙin Tecumseh. Tenskwatawa ya gamsar da kabilun cewa Babban Ruhu zai kiyaye su kuma babu wata cutarwa da za ta same su idan suka tashi kan masu bautar. Ya karfafa juriya ta hanyar fadawa kabilun da su biya fararen yan kasuwa rabin abin da suke binsu kuma su yi watsi da duk hanyoyin turawan, gami da sutturar su, musk dinsu, musamman muskin.Hoton 1915 na Tecumseh, an yi imanin za a kwafin zane na 1808 A watan Agusta 1810, Tecumseh ya jagoranci jarumai 400 zuwa Kogin Wabash don ganawa da Harrison a Vincennes. Suna sanye da fenti na yaƙi, kuma ba zato ba tsammani da farko sun tsoratar da sojoji a Vincennes. An raka shugabannin kungiyar zuwa Grouseland, inda suka hadu da Harrison. Tecumseh ya dage kan cewa yarjejeniyar ta Wayne Wayne haramtacciya ce, yana mai cewa kabila daya ba za ta iya sayar da fili ba tare da amincewar sauran kabilun ba; ya nemi Harrison ya soke shi kuma ya yi gargadin cewa Amurkawa kada suyi yunƙurin sasanta ƙasashen da aka siyar a cikin yarjejeniyar. Tecumseh ya sanar da Harrison cewa ya yi barazanar kashe shugabannin da suka sanya hannu a kan yarjejeniyar idan har suka aiwatar da sharuddanta kuma cewa hadakansa na kabilu na bunkasa cikin sauri. Harrison ya ce Miamis sun mallaki ƙasar kuma suna iya siyar da ita idan sun ga dama. Ya yi watsi da iƙirarin Tecumseh na cewa duk Indiyawan sun zama ƙasa ɗaya. Ya ce kowace kabila na iya samun hurda da Amurka daban idan suka ga dama. Harrison yayi jayayya cewa Babban Ruhu zai sanya dukkan kabilun suyi magana da yare ɗaya idan zasu kasance al'umma ɗaya Tecumseh ya ƙaddamar da "musanyar magana", a cikin maganganun wani ɗan tarihi, amma Harrison ya kasa fahimtar yaren nasa. Wani abokin Shawnee na abokantaka da Harrison ya sanya bindigarsa daga gefe don fadakar da Harrison cewa jawabin Tecumseh na haifar da matsala, kuma wasu shaidu sun ruwaito cewa Tecumseh yana karfafa gwiwar mayaka su kashe Harrison. Da yawa daga cikinsu sun fara cire makamansu, wanda ke wakiltar wata babbar barazana ga Harrison da garin, wanda ke da yawan mutane 1,000 kawai. Harrison ya zare takobinsa, kuma jaruman Tecumseh sun ja da baya lokacin da jami'ai suka gabatar da bindigoginsu don kare shi. Cif Winamac ya kasance aboki da Harrison, kuma ya yi watsi da hujjojin Tecumseh kuma ya gaya wa mayaƙan cewa su dawo gida cikin kwanciyar hankali tunda sun zo cikin kwanciyar hankali. Kafin barinsa, Tecumseh ya sanar da Harrison cewa zai nemi kawance da Birtaniyya idan ba a warware yarjejeniyar ba. Bayan taron, Tecumseh yayi tafiya don ganawa da yawancin kabilun yankin, da fatan samar da hadaddiyar kungiya don yakar Amurka Tecumseh yana tafiya a cikin 1811 lokacin da Sakataren War William Eustis ya ba Harrison izinin yin zanga-zangar adawa da ƙungiyar a matsayin nuna ƙarfi. Ya jagoranci sojoji a arewa tare da mutane 950 don tsoratar da Shawnee don yin sulhu, amma kabilun sun kai harin bazata a farkon Nuwamba 7 a Yakin Tippecanoe. Harrison ya kayar da sojojin kabilanci a filin Annabawa kusa da Kogin Wabash da Tippecanoe, kuma an yaba shi a matsayin gwarzo na ƙasa kuma yaƙin ya zama sananne. Kodayake sojojinsa sun sha wahala 62 sun mutu kuma 126 sun ji rauni yayin yakin kuma Shawnee kawai ya ji rauni 150, hangen nesan annabin Shawnee na kariya ta ruhaniya ya lalace. Cuman uwan ​​Tecumseh, “Annabi”, da rundunoninsu sun gudu zuwa Kanada kuma kamfen ɗin su na haɗa ƙabilun yankin don ƙin yarda da cin amana tare da ci gaba da rayuwar ‘yan asalin ya ci tura. Lokacin da yake ba da rahoto ga Sakatare Eustis, Harrison ya sanar da shi cewa yaƙin ya faru ne kusa da Kogin Tippecanoe kuma yana jin tsoron afkuwar harin fansa. Farkon aika-aikar ba ta bayyana ko wane ɓangare ne ya ci nasara a rikicin ba, kuma da farko sakataren ya fassara shi a matsayin cin kashi; aikin da aka biyo baya ya bayyana halin da ake ciki. Lokacin da ba hari na biyu ya zo ba, shan kashi Shawnee ya fi tabbata. Eustis ya bukaci sanin dalilin da yasa Harrison bai dauki matakan kariya ba wajen karfafa sansaninsa don kai hare-hare, kuma Harrison ya ce ya dauki matsayin da karfi sosai. Rigimar ita ce ta haifar da rashin jituwa tsakanin Harrison da Sashin Yaki wanda ya ci gaba har zuwa Yaƙin 1812. 'Yan jarida ba su buga labarin yakin ba da farko, kuma wata jaridar Ohio ta yi kuskuren fassara sakon farko na Harrison don nuna cewa an kayar da shi.A watan Disamba, duk da haka, yawancin manyan takardu na Amurka suna ɗaukar labarai akan yaƙin, kuma fushin jama'a ya karu akan Shawnee. Amurkawa sun zargi Birtaniyya da ingiza kabilun cikin rikici da kuma ba su bindigogi, kuma Majalisar ta zartar da kudurori da ke Allah wadai da Biritaniya game da katsalandan cikin harkokin cikin gidan Amurka. Majalisa ta ba da sanarwar yaƙi a ranar 18 ga Yuni, 1812,kuma Harrison ya bar Vincennes don neman alƙawarin soja. '''Yakin 1812''' Wannan hoton na Harrison da farko ya nuna shi cikin fararen hula ne a matsayin wakilin majalisa daga yankin Arewa maso Yamma a 1800, amma an kara suturar bayan da ya shahara a Yaƙin 1812. Barkewar yaƙi tare da Birtaniyya a 1812 ya haifar da ci gaba da rikici da Indiyawa a Arewa maso Yamma. Harrison yayi aiki na wani dan lokaci a matsayin babban janar a cikin mayakan Kentucky har sai da gwamnati ta bashi aiki a ranar 17 ga watan Satumba don ya jagoranci Sojojin na Arewa maso yamma. Ya karɓi albashin sojan tarayya don aikinsa, sannan ya kuma karɓi albashin gwamnan yanki daga Satumba zuwa 28 ga Disamba, lokacin da ya yi murabus a hukumance ya ci gaba da aikin soja. Amurkawa sun sha kashi a kawancen Detroit. Janar James Winchester ya ba Harrison mukamin birgediya-Janar, amma Harrison shi ma yana son shi kadai ne kwamandan sojoji. Shugaba James Madison ya cire Winchester daga kwamanda a watan Satumba, kuma Harrison ya zama kwamandan sabbin mayaka. Birtaniyyawa da kawayensu na Indiya sun fi sojojin Harrison yawa, don haka Harrison ya gina matsuguni a lokacin sanyi lokacin Kogin Maumee a arewa maso yammacin Ohio. Ya sanya masa suna Fort Meigs don girmamawa ga gwamnan Ohio Return J. Meigs Jr .. Ya sami ƙarfafawa a 1813, sannan ya ɗauki matakan ya jagoranci sojojin arewa zuwa yaƙi. Ya ci nasara a Yankin Indiana da Ohio kuma ya sake kama Detroit, kafin ya mamaye Upper Canada (Ontario). Sojojinsa sun ci turawan Ingila a ranar 5 ga Oktoba, 1813 a yakin Thames, inda aka kashe Tecumseh. Wannan yakin mai mahimmanci shine ɗayan manyan nasarorin Amurka a cikin yaƙin, na biyu kawai ga Yakin New Orleans A cikin 1814, Sakataren War John Armstrong ya rarraba kwamandan sojoji, inda ya ba Harrison mukamin "mai komawa baya" tare da ba da jagorancin gaban ga daya daga cikin wadanda ke karkashin Harrison. Armstrong da Harrison sun sami sabani game da rashin daidaito da tasiri wajen mamaye Kanada, kuma Harrison ya yi murabus daga aikin soja a watan Mayu. Bayan yakin ya kare, majalisa ta binciki murabus din Harrison kuma ta tabbatar da cewa Armstrong ya wulakanta shi a lokacin yakin neman zabensa kuma cewa murabus din nasa yayi daidai. Majalisa ta ba Harrison lambar zinariya saboda ayyukan da ya yi a lokacin Yaƙin 1812. Harrison da Gwamnan Yankin Michigan Lewis Cass ne ke da alhakin tattauna yarjejeniyar sulhu da Indiyawa.Shugaba Madison ya nada Harrison a watan Yunin 1815 don taimakawa a tattauna yarjejeniya ta biyu da Indiyawa wacce ta zama sananne da Yarjejeniyar ta Springwells, inda kabilun suka ba da babban fili a yamma, suna ba da karin fili don sayan Amurkawa da sasantawa. '''Postwar rayuwa Dan siyasar Ohio''' Poster yana yaba abubuwan da Harrison yayi John Gibson ya maye gurbin Harrison a matsayin gwamnan yankin Indiana a 1812, kuma Harrison ya yi murabus daga aikin soja a 1814 kuma ya koma ga danginsa a North Bend. Ya noma gonarsa kuma ya faɗaɗa gidan gonar katako, amma ba da daɗewa ba ya dawo cikin rayuwar jama'a. An zabe shi ne a 1816 don kammala wa’adin John McLean a Majalisar Wakilai, inda ya wakilci gundumar majalisa ta 1 ta Ohio daga 8 ga Oktoba 8, 1816 zuwa Maris 3, 1819. Ya ki ya zama Sakataren Yaki a karkashin Shugaba Monroe a 1817. Ya kasance an zabe shi ga Majalisar Dattawan Jihar Ohio a 1819 kuma ya yi aiki har zuwa 1821, bayan ya fadi zaben gwamnan Ohio a 1820. Ya yi takarar kujera a Majalisar amma a 1822 ya kayar da kuri’u 500 ga James W. Gazlay. An zabe shi ga Majalisar Dattijan Amurka a 1824, inda ya yi aiki har zuwa 20 ga Mayu, 1828. 'Yan uwan ​​yammacin yamma a Majalisar sun kira shi "Buckeye", wani lokaci ne na nuna kauna da ke da alaka da asalin bishiyar Ohio buckeye. Ya kasance mai zaben shugaban kasar Ohio a 1820 na James Monroe da kuma Henry Clay a 1824.An nada Harrison a 1828 a matsayin karamin minista ga Gran Colombia, don haka ya yi murabus daga Majalisar ya yi aiki a sabon mukamin nasa har zuwa ranar 8 ga Maris, 1829. Ya isa Bogotá a ranar 22 ga Disamba, 1828 kuma ya ga yanayin Colombia yana baƙin ciki. Ya ba da rahoto ga Sakataren Gwamnati cewa kasar na dab da fadawa cikin rikici, gami da ra’ayinsa cewa Simón Bolívar na gab da zama mai mulkin kama-karya. Ya rubuta tsawatarwa ga Bolívar, yana mai cewa "mafi karfi a cikin dukkan gwamnatoci shi ne wanda ya fi kyauta" sannan ya yi kira ga Bolívar da ya karfafa ci gaban dimokiradiyya. A martaninsa, Bolívar ya rubuta cewa Amurka "da alama Providence ne ya shirya ta addabi Amurka da azaba da sunan 'yanci", ra'ayin da ya samu daukaka a Latin Amurka. Andrew Jackson ya hau karagar mulki a watan Maris na 1829, kuma ya tuno da Harrison domin ya nada nasa matsayin '''Citizenan ƙasa mai zaman kansa''' Harrison ya dawo Amurka daga Colombia ya zauna a gonarsa a North Bend, Ohio, yana rayuwa cikin ritaya dangi bayan kusan shekaru arba'in yana aikin gwamnati. Bai tara wata dukiya ba a lokacin rayuwarsa, kuma ya dogara da abin da ya tara, ɗan ƙaramin fansho, da kuɗin shigar gonarsa. Ya yi noman masara kuma ya kafa injinan sarrafa abubuwa don samar da wuski, amma sakamakon giya ya dame shi ga masu sayan sa kuma ya rufe kayan. A cikin wani jawabi ga Hukumar Noma ta Gundumar Hamilton a 1831, ya ce ya yi zunubi wajen yin wuski kuma yana fatan wasu za su yi koyi da kuskurensa kuma su daina samar da giya. A cikin wadannan shekarun farko, Harrison ya kuma samu kudi daga gudummawar da ya bayar a James Hall's Memoir na Ayyukan Jama'a na William Henry Harrison, wanda aka buga a 1836. A waccan shekarar, ya yi takarar shugaban kasa bai yi nasara ba a matsayin dan takarar Whig. Tsakanin 1836 da 1840, ya yi aiki a matsayin Magatakarda na Kotuna don Gundumar Hamilton. Wannan aikinsa ne lokacin da aka zabe shi shugaban kasa a 1840. A wannan lokacin, ya haɗu da abolitionist da kuma Karkashin Jirgin Ruwa George DeBaptiste wanda ke zaune a Madison kusa da nan. Su biyun sun zama abokai, kuma DeBaptiste ya zama bawan kansa, yana tare da shi har zuwa mutuwarsa. Harrison yayi yakin neman zaben shugaban kasa a karo na biyu a 1840; an buga littattafai sama da goma a kan rayuwarsa a lokacin, kuma mutane da yawa sun yaba da shi a matsayin gwarzo na ƙasa. '''1836 yakin neman zaben shugaban kasa''' Babban labarin: 1836 zaben shugaban kasa na Amurka Hoton James Lambdin, 1835 Harrison shine dan takarar Arewa Whig na shugaban kasa a 1836, daya daga cikin sau biyu kawai a tarihin Amurka lokacin da babbar jam'iyyar siyasa ta tsayar da dan takarar shugaban kasa sama da daya da gangan (jam'iyyar Democrats ta tsayar da yan takara biyu a 1860). Mataimakin shugaban kasa Martin Van Buren shine dan takarar Democrat, kuma yana da farin jini kuma ana ganin zai iya lashe zaben tare da dan takarar Whig daya. Manufar Whig ita ce ta zabi mashahurin Whigs a yanki, ya hana Van Buren kuri'un zabe 148 da ake bukata don zabe, sannan ya tilasta wa Majalisar Wakilai yanke shawarar zaben. Sunyi fatan cewa Whigs zasu mallake majalisar bayan babban zaben. Wannan dabarar za ta gaza, duk da cewa, yayin da 'yan Democrats ke da rinjaye a majalisar bayan zaben. Harrison ya gudu a duk jihohin da ba bayi ba sai Massachusetts, da kuma a cikin jihohin bayi na Delaware, Maryland, da Kentucky. Hugh L. White ya yi takara a sauran jihohin bayi in banda South Carolina. Daniel Webster ya yi takara a Massachusetts, da Willie P. Mangum a Kudancin Carolina. Tsarin ya sha kasa sosai, yayin da Van Buren ya lashe zaben da kuri’un zabe 170. Girgizar sama da kuri'u sama da 4,000 a Pennsylvania zai ba da kuri'un zaben 30 na jihar ga Harrison kuma da an yanke hukuncin zaben a Majalisar Wakilai. '''1840 yakin neman zaben shugaban kasa''' Babban labarin: William Henry Harrison yakin neman zaben shugaban kasa na 1840 Rubutun Chromolithograph na William Henry Harrison Taswirar Zabe ta 1840 Harrison shine dan takarar Whig kuma ya fafata da shugaba mai ci Van Buren a zaben 1840. An zaɓe shi a kan membobin ƙungiyar da ke da rigima, irin su Clay da Webster, kuma ya dogara da kamfen ɗin sa a kan tarihin sojan sa da kuma kan raunin tattalin arzikin Amurka wanda firgita na 1837 ya haifar. Whigs din da ake yi wa lakabi da Van Buren "Van Ruin" domin a zarge shi da matsalolin tattalin arziki. Su kuma 'yan Democrats, sun yi wa Harrison ba'a inda suka kira shi "Granny Harrison, babban hafsan sojan gona" saboda ya yi murabus daga aikin soja kafin Yaƙin 1812 ya ƙare. Za su tambayi masu jefa kuri'a menene sunan Harrison idan aka rubuta baya: "Babu Sirrah". Sun kuma jefa shi a matsayin dattijo, dattijo wanda ba a son taba wanda zai gwammace "ya zauna a cikin gungumen sa yana shan cider mai wuya" fiye da halartar gwamnatin kasar. Wannan dabarun ya ci tura lokacin da Harrison da abokiyar takararsa John Tyler suka ɗauki katako na katako da cider mai wuya kamar alamomin kamfen. Yaƙin neman zaɓen nasu ya yi amfani da alamomin a kan alluna da fastoci da kuma ƙirƙirar kwalaben sandar mai taushi kamar ɗakunan katako, duk don haɗa 'yan takarar da "mutum na kowa". Harrison ya fito ne daga wani attajiri, mai kula da bautar Virginia, amma duk da haka kamfen nasa ya daukaka shi a matsayin mai ƙasƙantar da kan iyakoki a salon da Andrew Jackson ya yada, yayin gabatar da Van Buren a matsayin attajiri mai kima. Misalin da ba za a manta ba shi ne Oration Cokali na Zinare wanda wakilin Whig na Pennsylvania Charles Ogle ya gabatar a cikin House, yana yin ba'a da salon rayuwa mai kyau na Van Buren da kuma kashe kudi mai yawa.Whigs sun kirkiri waka wanda mutane zasu tofa ruwan taba a yayin da suke rera "wirt-wirt," wannan kuma ya nuna banbanci tsakanin yan takara daga lokacin zabe Tsohon Tukwici ya sanya gashin gida, ba shi da riga mai ƙyalli: wirt-wirt, Amma Matt yana da farantin zinariya, kuma yana da ɗan squirt: wirt-wirt! Whigs suna alfahari da rikodin soja na Harrison da kuma saninsa a matsayin gwarzo na Yakin Tippecanoe. Taken yakin neman zaben "Tippecanoe da Tyler, Too" ya zama daya daga cikin shahararrun a siyasar Amurka. Harrison ya sami gagarumar nasara a Kwalejin Zabe, kuri’un zabe 234 yayin da Van Buren ya samu 60, duk da cewa kuri’un da aka kada sun fi kusa. Ya samu kashi 53 cikin 100 na yawan kuri’un da aka kada zuwa na Van Buren na kashi 47, tare da tazarar kasa da kuri’u 150,000 '''Shugabancin kasa (1841) Shugabancin William Henry Harrison''' Maris 4, 1841 - 4 ga Afrilu, 1841 Majalisar Duba jerin Zabe 1840 Kujerar Fadar White House Van Martin Van BurenJohn Tyler 1840s hatimin shugaban Amurka.png Hatimin Shugaban kasa (1840-1850) Gajeriyar shugabancin Manyan nasarorinsa na shugaban kasa sun hada da kafa kawancen masu kada kuri'a a duk fadin kasar wanda ya lashe shugabancin ga Whigs, da kuma zabar majalisar ministocin Whig ta farko. Ya daidaita bangarorin jam'iyyun da yawa kuma ya shirya don zartar da babban kudirin doka na Whig. Matar Harrison Anna ba ta da lafiya don tafiya lokacin da ya bar Ohio don bikin rantsar da shi, kuma ta yanke shawarar ba za ta bi shi zuwa Washington ba. Ya roki gwauruwa dan marigayiyar Jane da ta raka shi kuma ta yi aiki a matsayin mai masaukin baki na wani dan lokaci. amma mutuwar Harrison tana nufin Anna ba ta taɓa zuwa Washington ba. Lokacin da Harrison ya zo Washington, yana so ya nuna cewa har yanzu shi jarumi ne na Tippecanoe kuma shi mutum ne mai ilimi da tunani fiye da yadda ake nuna kamfen din baya. Ya sha rantsuwa a ranar Alhamis, 4 ga Maris, 1841, rana mai sanyi da danshi. Ya nuna karfin gwiwa a lokacin sanyi ya zabi kada ya sa babbar riga ko hula, ya hau dawakai zuwa bikin maimakon a cikin karusar da aka ba shi, kuma ya gabatar da jawabi mafi tsawo a tarihin Amurka a kan kalmomi 8,445. Ya ɗauki kusan awanni biyu kafin ya karanta, duk da cewa abokinsa kuma abokin aikinsa Whig Daniel Webster sun shirya shi tsawon lokaci. Ya hau kan tituna a cikin faretin buɗewa, ya tsaya na layin karɓar sa’o’i uku a Fadar White House, kuma ya halarci ƙwallo uku na bikin a wannan maraice, ciki har da ɗaya a Saloon na Carusi mai taken ƙwallan “Tippecanoe” tare da 1,000 baƙin da suka biya dala 10 ga kowane mutum (daidai yake da $ 297 a shekarar 2020). Adireshin gabatarwar ya kasance cikakkun bayanai game da shirin Whig, da gaske watsi da manufofin Jackson da Van Buren. Harrison yayi alkawarin sake kafa bankin Amurka tare da fadada karfin bashi ta hanyar bayar da kudin takarda a tsarin Amurka na Henry Clay. Ya yi niyyar jinkirta hukuncin Majalisar a kan al'amuran doka, tare da rage amfani da ikonsa na veto, da kuma juya tsarin lalatar Jackson. Ya yi alkawarin amfani da taimakon ne don samar da kwararrun ma'aikata, ba wai don bunkasa matsayinsa a cikin gwamnati ba Clay ya kasance shugaba ne na Whigs kuma dan majalisa mai karfin iko, sannan kuma dan takarar shugaban kasa mai cike da takaici a karan kansa, kuma yana sa ran samun babban tasiri a cikin gwamnatin Harrison. Ya yi biris da tsarin dandalinsa na rusa tsarin "ganimar" kuma ya yi kokarin yin tasiri kan ayyukan Harrison gabanin da lokacin dan gajeren shugabancinsa, musamman wajen gabatar da abubuwan da yake so game da ofisoshin Ministocin da sauran nade-naden shugaban kasa. Harrison ya yi watsi da ta'addancin sa: "Mista Clay, ka manta ni ne Shugaban Kasa. Rikicin ya ta'azzara ne lokacin da Harrison ya sanya sunan Daniel Webster a matsayin Sakataren Gwamnati, wanda shi ne babban abokin hamayyar Clay don iko da Whig Party. Harrison shima ya bayyana ne don baiwa magoya bayan Webster wasu mukamai na matukar son su. Abinda kawai ya bashi ga Clay shine ya sanya sunan abokin karawarsa John J. Crittenden zuwa mukamin Babban Lauya. Duk da wannan, rikicin ya ci gaba har zuwa mutuwar shugaban. Clay ba shi kadai ba ne wanda ke fatan cin gajiyar zaben Harrison. Hordes na masu neman ofis sun zo Fadar White House, wanda (a lokacin) a bude yake ga duk wadanda ke son ganawa da shugaban. Mafi yawan kasuwancin Harrison a tsawon wa'adin shugabancin sa na tsawon wata guda ya ƙunshi manyan ayyukan zamantakewa da karɓar baƙi a Fadar White House. An shawarci Harrison da ya samar da tsarin gudanarwa a shugabancinsa kafin rantsarwar; ya ƙi, yana so ya mai da hankali kan bukukuwan. Saboda haka, masu neman aiki suna jiransa a kowane lokaci kuma sun cika Babban Girman, ba tare da an fara aiwatar da tsari da tantance su ba. Harrison ya rubuta a wata wasika mai kwanan wata 10 ga Maris, "Yawan mutanen da ke kirana suna tursasa ni sosai don ba zan iya ba da kulawa ta kowane fanni na kaina ba. Shugaban Amurka na Gundumar Columbia Alexander Hunter ya tuno lamarin da ya sa masu neman ofis suka kewaye Harrison wadanda ke hana shi zuwa taron majalisar ministoci; lokacin da aka yi watsi da rokon da ya yi musu na neman shawara, daga karshe Harrison "ya karbi rokonsu, wanda ya cika masa hannu da aljihu". Wani tarihin kuma na wannan lokacin ya sake bayyana cewa zauren ya cika sosai wata rana da rana cewa don hawa daga ɗayan zuwa na gaba, dole ne a taimaki Harrison ta taga, yin tafiya tsawon White House a waje, kuma a taimake shi ta wani taga. Harrison ya dauki alkawalinsa na sake fasalin nade-naden mukamai, ya ziyarci kowane sashe na zartarwa domin lura da ayyukanta tare da bayar da umarni ta hanyar Webster ga dukkan sassan cewa zabar ma'aikata da za'a yi la’akari da dalilan kora. Ya yi tsayayya da matsin lamba daga wasu Whigs akan taimakon bangaranci. Wata kungiya ta isa ofishinsa a ranar 16 ga Maris don neman a cire dukkan ‘yan Democrats daga kowane ofis da aka nada, sai Harrison ya yi shela cewa,“ Don haka ka taimake ni Allah, zan yi murabus daga ofishina kafin in zama mai laifi irin wannan! Majalisar tasa ta yi ƙoƙari ta hana yin nadin John Chambers a matsayin Gwamnan Iowa don goyon bayan abokin Webster James Wilson. Webster yayi kokarin danna wannan shawarar a taron majalisar zartarwa na ranar 25 ga Maris, kuma Harrison ya nemi ya karanta a bayyane wata rubutacciyar wasika wacce aka rubuta kawai "William Henry Harrison, Shugaban Amurka". Sannan ya sanar: “William Henry Harrison, Shugaban Amurka, yana gaya muku,‘ yan’uwa, cewa, Wallahi, John Chambers zai zama gwamnan Iowa! Harrison kawai aikin hukuma shine sakamakon kiran Majalisa cikin taro na musamman. Shi da Clay sun yi sabani kan wajibcin irin wannan zama, kuma majalisar ministocin ta Harrison ta nuna a rabe take, don haka shugaban ya yi fatali da ra'ayin. Clay ya matse shi akan zama na musamman a ranar 13 ga Maris, amma Harrison ya ƙi amincewa da shi kuma ya gaya masa cewa kar ya sake ziyartar Fadar White House, amma ya yi masa magana ne kawai a rubuce. Bayan 'yan kwanaki, duk da haka, Sakataren Baitulmalin Thomas Ewing ya ba da rahoto ga Harrison cewa kudaden tarayya suna cikin mawuyacin halin da gwamnati ba za ta iya ci gaba da aiki ba har sai zaman Majalisar da aka saba shiryawa a watan Disamba; Ta haka ne Harrison ya tuba, kuma ya yi shelar zama na musamman a ranar 17 ga Maris saboda "yanayin yanayin kudaden shiga da kudaden kasar". Za a fara zaman a ranar 31 ga Mayu kamar yadda aka tsara idan Harrison ya rayu. '''Administration and cabinet''' {| class="wikitable" | {| class="wikitable" | colspan="3" |'''The Harrison Cabinet''' |- |'''Office''' |'''Name''' |'''Term''' |- | colspan="3" | |- |President |'''William Henry Harrison''' |1841 |- | colspan="3" | |- |Vice President |'''John Tyler''' |1841 |- | colspan="3" | |- |Secretary of State |'''Daniel Webster''' |1841 |- | colspan="3" | |- |Secretary of the Treasury |'''Thomas Ewing''' |1841 |- | colspan="3" | |- |Secretary of War |'''John Bell''' |1841 |- | colspan="3" | |- |Attorney General |'''John J. Crittenden''' |1841 |- | colspan="3" | |- |Postmaster General |'''Francis Granger''' |1841 |- | colspan="3" | |- |Secretary of the Navy |'''George Edmund Badger''' |1841 |} |} ==Mutuwa da jana'iza== Mutuwar Harrison, Afrilu 4, 1841 Ranar 26 ga Maris, 1841, Harrison yayi rashin lafiya tare da alamun sanyi. Likitansa, Dr. Thomas Miller, ya ba da hutu; Harrison bai iya hutawa da rana ba don taron jama'a a Fadar White House, kuma a wannan daren ya zaɓi maimakon karɓar baƙi tare da abokan sojojinsa. Washegari, an kame shi da sanyi yayin taron majalisar zartarwa kuma an kwantar da shi; zuwa safiyar ranar 28 ga Maris yana da zazzabi mai zafi, a lokacin ne aka kirawo wasu gungun likitoci don yi masa magani. Ka'idar da ta yadu a lokacin ita ce rashin lafiyarsa ta samo asali ne sakamakon rashin kyawun yanayi a bikin rantsar da shi makonni uku da suka gabata. Wasu kuma sun lura cewa a cikin 'yan kwanakinsa na farko a ofis, Harrison da kansa ya yi tafiya da safe don sayan kayan masarufi (da saniyar madara ga Fadar White House) a kasuwannin Washington, tare da yanayin har yanzu yana sanyi kuma kasuwannin a tsakiyar filayen. (Ya ƙare yawo da safe bayan masu neman ofis sun fara bin sa zuwa kasuwanni.Da zaran likitocin suka kwantar da shi a kan gado suka kwance shi, sai suka gano shi da cutar ciwon huhu na huhu ta dama, kuma suka sanya kofuna masu zafin jiki a jikinsa kuma suka yi jerin gwanon jini don fitar da cutar. Waɗannan hanyoyin sun kasa kawo ci gaba, don haka likitocin suka yi masa magani da ipecac, man castor, calomel, mustard plaster, kuma a ƙarshe tare da dafaffiyar cakuda ɗanyen mai da Virginia maciji. Duk wannan ya kara raunana Harrison kuma likitoci sun yanke shawarar cewa ba zai warke ba. Jama'ar Washington sun lura da rashin halaccinsa daga ɗayan majami'un biyu da ya halarta a ranar Lahadi, Maris 28. Da farko, ba sanarwa a hukumance da aka yi game da rashin lafiyar Harrison, wanda ya iza jita-jitar jama'a da damuwa tsawon lokacin da ya kasance ba ya ganin jama'a. A karshen wata, dimbin jama’a sun taru a wajen fadar ta White House, suna ta zulumi yayin jiran wani labari game da halin da shugaban ke ciki, wanda sannu a hankali ya kara ta’azzara yayin da lokaci ya wuce. Harrison ya mutu a ranar 4 ga Afrilu, 1841, kwanaki tara bayan rashin lafiya kuma daidai wata daya bayan shan rantsuwar ofis; shi ne shugaban kasa na farko da ya mutu a kan mulki. Jane McHugh da Philip A. Mackowiak sun yi nazari a cikin Clinical Infectious Diseases (2014), suna nazarin bayanan Dr. Miller da bayanan da suka nuna cewa samar da ruwa a Fadar White House ya kasance yana da tushe daga najasa, kuma sun yanke shawarar cewa watakila ya mutu ne sanadiyyar tashin hankali saboda "zazzabin ciki" (taifod ko zazzabin paratyphoid). Kalmominsa na ƙarshe sun kasance ne ga likitan da ke kula da shi, kodayake ana tsammanin an ba da shi ne ga Mataimakin Shugaban Kasa John Tyler: Yallabai, ina fata ka fahimci ainihin manufofin gwamnati. Ina fata a aiwatar da su. Ba ni tambayar komai. An fara zaman makoki na kwanaki 30 bayan mutuwar shugaban. Fadar White House ta dauki bakuncin shagulgula daban-daban na jama'a, wanda aka tsara bayan al'adun jana'izar masarautar Turai. An kuma gudanar da taron jana'izar ne kawai a ranar 7 ga Afrilu a cikin East Room na Fadar White House, bayan haka aka kawo akwatin gawar Harrison zuwa makabartar Congressional da ke Washington, DC inda aka sanya shi a cikin Gidan Jama'a. Solomon Northup ya ba da labarin jerin gwanon a Shekaru goma sha biyu bawa. Washegari aka yi babban gasa a Washington. Rurin igwa da kararrawar kararrawa sun cika iska, yayin da gidaje da yawa suka kasance a rufe da katako, kuma tituna sun kasance baƙi da mutane. Yayin da rana ta ci gaba, jerin gwanon ya bayyana, yana zuwa a hankali ta hanyar Avenue, karusa bayan karusar, a cikin dogon zango, yayin da dubbai dubbai suka bi ta ƙafa-duk suna motsawa zuwa sautin kiɗan mara daɗi. Suna ɗauke da gawar Harrison zuwa kabarin. Na tuna sosai yadda gilashin taga zai farfashe ya yi kasa, bayan kowane rahoto na igwa suna harbe-harbe a makabartar. A waccan watan Yuni, an kawo gawar Harrison ta jirgin kasa da kuma gabar ruwa zuwa North Bend, Ohio, kuma an binne shi a ranar 7 ga Yuli a cikin kabarin dangi a taron na Mt. Nebo yana kallon Kogin Ohio wanda a yanzu shine William Henry Harrison Tomb State Memorial. '''Tasirin mutuwa''' Tunawa da William Henry Harrison a Arewacin Bend, Ohio Mutuwar Harrison ta jawo hankali game da shubuha a cikin Mataki na II, Sashe na 1, Sashi na 6 na Tsarin Mulki game da maye gurbin shugaban. Kundin Tsarin Mulki ya baiyana karara ga mataimakin shugaban kasa da ya karbe “iko da aikin” na shugaban kasa a yayin da shugaban ya tsige shi, ko ya mutu, ko ya sauka, ko kuma ya kasa aiki, amma ba a san ko mataimakin shugaban ya zama shugaban Amurka a hukumance. , ko kuma kawai a ɗan lokaci ya karɓi iko da ayyukan wannan ofishin, a cikin batun maye gurbinsa. Majalisar ministocin Harrison ta dage cewa Tyler "Mataimakin Shugaban Kasa ne da ke aiki a matsayin Shugaba". Tyler ya yi tsayin daka kan ikirarinsa na mukamin shugaban kasa da kudurinsa na amfani da cikakken ikon shugabancin. Majalisar ministocin ta nemi shawara tare da Babban Jojin Roger Taney kuma suka yanke shawara cewa, idan Tyler ya yi rantsuwar shugaban kasa, zai hau kujerar shugaban kasa. Tyler ya tilasta kuma aka rantsar dashi a ofis a ranar 6 ga Afrilu, 1841. Majalisa ta yi taro a watan Mayu kuma, bayan ɗan gajeren muhawara a majalisun biyu, sun zartar da ƙuduri wanda ya tabbatar da Tyler a matsayin shugaban ƙasa na sauran lokacin Harrison. Misalin da ya kafa a cikin 1841 an bi shi sau bakwai lokacin da shugaban kasa mai ci ya mutu, kuma an rubuta shi a cikin Kundin Tsarin Mulki a shekarar 1967 ta hanyar Sashe na Daya na Kwaskwarimar Ashirin da biyar. Gabaɗaya, mutuwar Harrison ta kasance abin kunya ga Whigs, wanda ke fatan zartar da kuɗin fito da aiwatar da matakan tallafawa tsarin Amurka na Henry Clay. Tyler ya yi watsi da ajandar Whig, ya yanke jiki ya fice daga jam'iyyar.Mutane uku sun yi aiki a matsayin shugaban ƙasa a cikin shekara guda kalandar: Martin Van Buren, Harrison, da Tyler. Wannan ya faru ne kawai a wani lokaci, lokacin da Rutherford B. Hayes, James A. Garfield, da Chester A. Arthur kowannensu yayi aiki a cikin 1881. '''Legacy Harrison akan hatimin jihar Indiana, Batu na 1950''' Suna na tarihi Harrison (a hagu) a Kotun Kotun Tippecanoe County, Lafayette, Indiana Daga cikin abubuwan da Harrison ya bari har abada akwai jerin yarjejeniyoyin da ya tattauna ko kuma ya sanya hannu tare da shugabannin Indiya a lokacin da yake gwamnan yankin Indiana. A matsayin wani bangare na tattaunawar yarjejeniyar, kabilun sun ba da filaye da yawa a yamma wanda ya samar da karin fili don siye da sasantawa.Tasirin Harrison na tsawon lokaci ga siyasar Amurka ya hada da hanyoyin yakin neman zabensa, wadanda suka kafa harsashin dabarun yakin neman zaben shugaban kasa na zamani. Harrison ya mutu kusan kwata-kwata. Majalisa ta zabi uwargidansa Anna a matsayin fanshon gwauruwa na shugaban kasa na $ 25,000,shekara guda na albashin Harrison (kwatankwacin kusan $ 627,000 a shekarar 2020). Ta kuma sami damar aika wasiku kyauta kyauta. Dan Harrison John Scott Harrison ya wakilci Ohio a majalisar wakilai tsakanin 1853 da 1857. Jikan Harrison Benjamin Harrison na Indiana ya yi aiki a matsayin shugaban kasa na 23 daga 1889 zuwa 1893, wanda ya sanya William da Benjamin Harrison su ka kasance jikokin jikoki biyu na shugabanni. '''Girmamawa da girmamawa''' Babban labarin: Jerin abubuwan tunawa da William Henry Harrison A ranar 19 ga Fabrairu, 2009, Mint ɗin Amurka ta saki tsabar kuɗi na tara a cikin Shirin Tsabar Kuɗi na Shugaban $asa 1, mai ɗaukar kamannin Harrison. An tara tsabar kudi 98,420,000. Yawancin abubuwan tarihi da mutum-mutumi an gina su don girmama Harrison. Akwai mutum-mutumin mutum-mutumi a cikin garin Indianapolis, Cincinnati's Piatt Park, the Tippecanoe County Courthouse, Harrison County, Indiana, and Owen County, Indiana. Tiesananan hukumomi da garuruwa da yawa suma suna da sunansa. Har wa yau Villaauyen Arewa Bend, Ohio, har yanzu yana girmama Harrison kowace shekara tare da fareti wani lokaci a kusa da ranar haihuwarsa ta 9 ga Fabrairu. Babban hedkwatar Janar William Henry Harrison a Franklinton (yanzu wani ɓangare na Columbus, Ohio) yana bikin Harrison. Gidan shine hedkwatar sojan sa daga 1813 zuwa 1814, kuma shine kadai gini da ya rage a Ohio hade da shi. ==Duba kuma== * La'anar Tippecanoe * Jerin shugabannin Amurka * Jerin shugabannin Amurka ta hanyar kwarewar da ta gabata * Jerin shugabannin kasar Amurka da suka mutu a ofis * Shugabannin Amurka kan tambarin wasiƙar Amurka * Tsarin Jam’iyya Na Biyu '''Bayani Ambato''' "William Henry Harrison". Histungiyar Tarihin Fadar White House. An adana daga asali ranar 2 ga Afrilu, 2021. "Harrison ya mutu sakamakon cutar nimoniya". Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Harrison, William Henry". Encyclopædia Britannica. 13 (edita na 11). Jami'ar Jami'ar Cambridge. shafi na 25-26. Buescher, John. "Tippecanoe da Walking Canes too". Koyarwar Tarihi. An dawo da 8 ga Oktoba, 2011. Langguth, A. J. (2006). Ungiyar 1812: Amurkawan da Suka Yi Yaƙin Na biyu na 'Yanci, New York: Simon & Schuster. <nowiki>ISBN 0-7432-2618-6</nowiki>. shafi na. 206\ Freehling, William (Oktoba 4, 2016). "William Henry Harrison: Rayuwa A Takaice". Charlottesville, Virginia: Cibiyar Harkokin Jama'a ta Miller, Jami'ar Virginia. An dawo da Maris 8, 2019. Freehling, William (Oktoba 4, 2016). "William Henry Harrison: Tasiri da kuma gado". Charlottesville, Virginia: Cibiyar Harkokin Jama'a ta Miller, Jami'ar Virginia. An dawo da Maris 9, 2019. Nelson, Lyle Emerson. Shugabannin Amurka a kowace shekara. I. shafi. 30. "William Henry Harrison Biography". Game da Fadar White House: Shugabanni. white.gov. An adana daga asali ranar 22 ga Janairun 2009. An sake dawowa 19 ga Yuni, 2008. Owens 2007, p. 3. Smith, Howard; Riley, Edward M., eds. (1978). Benjamin Harrison da Juyin Juya Halin Amurka. Virginia a cikin juyin juya halin. Williamsburg, VA: Hukumar Bicentennial ta Yankin Virginia. shafi na 59-65. OCLC 4781472. Barnhart & Riker 1971, shafi. 315. "Carter Bassett Harrison". Littafin Tarihin Tarihi na Majalisar Amurka. Majalisar Amurka. An dawo da Satumba 14, 2016. Freehling, William (Oktoba 4, 2016). "William Henry Harrison: Rayuwa Kafin Fadar Shugaban Kasa". Charlottesville, Virginia: Cibiyar Harkokin Jama'a ta Miller, Jami'ar Virginia. An dawo da Maris 8, 2019. Gugin & St. Clair 2006, p. 18. Madison & Sandweiss 2014, p. 45. Owens 2007, p. 14. Rabin, Alex (Janairu 25, 2017). "Tare da kammala karatun Penn a Ofishin Oval a karon farko, ga fasalin tsohon Shugaba William Henry Harrison a lokacin Jami'a". The Daily Pennsylvania. An dawo da Afrilu 3, 2019. Langguth 2007, shafi na. 16. Gugin & St. Clair 2006, p. 19. Owens 2007, shafi na 14, 22. Owens 2007, p. 27. Langguth 2007, shafi na. 160. Owens 2007, shafi na 21, 27-29. Owens 2007, p. 39. Madison & Sandweiss 2014, p. 46. Owens 2007, shafi na 38-39. Dole, Bob (2001). Babban Mashahurin Shugaban Kasa: - Ina fata ina cikin wannan Littafin. Simon da Schuster. shafi na. 222. <nowiki>ISBN 9780743203920</nowiki>. Owens 2007, p. 40. "William Henry Harrison: Sahihan bayanai". Charlottesville, Virginia: Cibiyar Harkokin Jama'a ta Miller, Jami'ar Virginia. Satumba 26, 2016. An dawo da Maris 9, 2019. Owens 2007, p. 56. Kenneth Robert Janken. Fari: Tarihin rayuwar Walter White: Mista NAACP New York: Jaridar New York, 2003, shafi na 3 Gail Collins. William Henry Harrison: Jerin Shugabannin Amurka: Shugaban na 9, 1841 Times Books, Henry Holt da Kamfanin, 2012, p.103 "Rijistar tarihi da ƙamus na Sojan Amurka: daga ƙungiyarta, 29 ga Satumba, 1789, zuwa Maris 2, 1903". archive.org. Washington: Gwamnati. Buga. Kashe 1903. Kore 2007, p. 9. Gugin & St. Clair 2006, shafi na 19-20. Owens 2007, shafi na 41-45. de, Saint-mémin, Charles balthazar julien fevret. "[William Henry Harrison, Shugaban Amurka na 9, hoton kai-da-kafada, bayanin dama]". An dawo a watan Agusta 5, 2016. "National Park Service - Shugabannin (William Henry Harrison)". www.nzafartu.v An dawo a watan Agusta 5, 2016. "Harrison, William Henry, (1773-1841)". Littafin Tarihin Tarihi na Majalisar Amurka. An sake dawo da Fabrairu 4, 2009. Owens 2007, shafi na 45-46. '''Bibliography''' Barnhart, John D.; Riker, Dorothy L., eds. (1971). Indiana zuwa 1816: Lokacin mulkin mallaka. Tarihin Indiana. I. Indianapolis: Ofishin Tarihin Indiana da anaungiyar Tarihin Indiana. Bolívar, Simón (1951). Bierck, Harold A. Jr. (ed.). Rubutun da aka zaba na Bolívar. II. New York: Turawan Mulkin Mallaka. <nowiki>ISBN 978-1-60635-115-4</nowiki>. tattara ta Lecuna, Vicente, fassara ta Bertrand, Lewis Mai haihuwa, Walter R. (2005). 1812: Yaƙin da Ya Kafa Nationasa. New York: HarperCollins (Harper Mai Shekaru). <nowiki>ISBN 978-0-06-053113-3</nowiki>. Burr, Samuel Jones (1840). Rayuwa da Lokacin William Henry Harrison. New York: R. W.Pomeroy. An dawo da Satumba 14, 2016. Calhoun, Charles William (2005). Benjamin Harrison: Shugaban Kasa na 23 na 1889-1893. Shugabannin Amurka. 23. New York: Macmillan. <nowiki>ISBN 978-0-8050-6952-5</nowiki>. Carnes, Alamar C.; Mieczkowski, Yanek (2001). Attajirin Tarihin Routledge na Kamfen din Shugaban Kasa. Routledge Atlases na Tarihin Amurka. New York: Routledge. <nowiki>ISBN 978-0-415-92139-8</nowiki>. Cleaves, Freeman (1939). Tsohon Tippecanoe: William Henry Harrison da Lokacinsa. New York: 'Ya'yan C. Scribner. Funk, Arville (1969). Littafin zane na Tarihin Indiana. Rochester, IN: Littafin Litattafan Kirista. Kore, Meg (2007). William H. Harrison. Breckenridge, CO: Littattafan ƙarni na ashirin da ɗaya. <nowiki>ISBN 978-0-8225-1511-1</nowiki> .; ga yara Greiff, Girma-Yuni (2005). Tunawa, Bangaskiya da Zato: Siffar Jama'a a Waje a Indiana. Indianapolis: Indiana Tarihin Kamfanin Tarihi na Tarihi. <nowiki>ISBN 0-87195-180-0</nowiki>. Gugin, Linda C.; St. Clair, James E., eds. (2006). Gwamnonin Indiana. Indianapolis: Indiana Tarihin Kamfanin Tarihi na Tarihi da Ofishin Tarihin Indiana. <nowiki>ISBN 0-87195-196-7</nowiki>. Hall, James (1836). Tunawa da Ayyukan Jama'a na William Henry Harrison, na Ohio. Philadelphia, PA: Maɓalli & Biddle. An dawo da Satumba 14, 2016. Langguth, A. J. (2007). Ungiyar 1812: Amurkawa waɗanda Suka Yi Yaƙin Na biyu na 'Yanci. New York: Simon & Schuster. <nowiki>ISBN 978-1-4165-3278-1</nowiki>. Madison, James H.; Sandweiss, Lee Ann (2014). Hoosiers da Labarin Ba'amurke. Indianapolis: Indiana Tarihin Kamfanin Tarihi na Tarihi. <nowiki>ISBN 978-0-87195-363-6</nowiki>. Owens, Robert M. (2007). Hammer na Mista Jefferson: William Henry Harrison da Asalin Manufofin Indiyawan Amurka. Norman, Yayi: Jami'ar Oklahoma Press. <nowiki>ISBN 978-0-8061-3842-8</nowiki>. Taylor, William Alexander; Taylor, Aubrey Clarence (1899). 'Yan jihar Ohio da kundin ci gaba: daga shekara ta 1788 zuwa 1900 ... 1. Jihar Ohio. '''Kara karantawa''' Booraem, Hendrik (2012). Yaro na Juyin Juya Hali: William Henry Harrison da Duniyarsa, 1773–1798. Jami'ar Kent ta Jami'ar. Cheathem, Mark R. Zuwan Dimokiradiyya: Kamfen din Shugaban Kasa a Zamanin Jackson (2018) Ellis, Richard J. Old Tukwici da Sly Fox: Zaɓen 1840 da Yin Nationasashen Nationungiya (U na Kansas Press, 2020) nazarin kan layi Graff, Henry F., ed. Shugabannin: Tarihin Tunani (na 3 ed. 2002) akan layi Jortner, Adam (2012). Gumakan Annabawa: Yaƙin Tippecanoe da Yaƙin Tsarkaka na Yankin Amurka. Jami'ar Oxford ta Latsa. <nowiki>ISBN 978-0-19-976529-4</nowiki>. Peterson, Norma Lois. Shugabannin William Henry Harrison da John Tyler (U na Kansas Press, 1989). Pirtle, Alfred (1900). Yaƙin Tippecanoe. Louisville: John P. Morton & Co./ Labaran Laburare. shafi na. 158. <nowiki>ISBN 978-0-7222-6509-3</nowiki>. kamar yadda aka karanta wa Filson Club. Shade, William G. "'Tippecanoe da Tyler ma': William Henry Harrison da karuwar mashahurin siyasa." A cikin Joel H. Silbey, ed., Wani Aboki ga Antebellum Shuwagabannin 1837-1861 (2013), shafi na 155-72. Skaggs, David Curtis. William Henry Harrison da Nasara na Ohioasar Ohio: Yakin ronasa a Yakin 1812 (Jami'ar Johns Hopkins University Press, 2014) xxii. '''Hanyoyin haɗin waje''' Tarihin Fadar White House Majalisar Wakilan Amurka. "William Henry Harrison (id: H000279)". Littafin Tarihin Tarihi na Majalisar Amurka. William Henry Harrison Papers - Laburaren Majalisa William H. Harrison a Babban Tarihin Ohio Takardu na William Henry Harrison, 1800-1815, Jagorar Tattara bayanai, anaungiyar Tarihin Indiana Sanarwa game da William Henry Harrison wanda ke gab da mutuwa William Henry Harrison ALS, 10 ga Maris, 1841: Jama'a da yawa sun Caccake shi Wakilin William Henry Harrison na Sirri Yayin da yake Ofishin Shapell Manuscript Bayani kan Harrison, kowane memba na majalisar ministocin sa da Uwargidan Shugaban Kasa William Henry Harrison Tarihi da Fayil na Gaskiya Tarihin rayuwar Appleton da Stanley L. Klos Peckham, Howard Henry (2000). William Henry Harrison: Matashi Tippecanoe. <nowiki>ISBN 9781882859030</nowiki>. "Hoton Rayuwa na William Henry Harrison", daga Shugabannin Amurka na C-SPAN: Hotunan Rayuwa, 10 ga Mayu, 1999 William Henry Harrison a FindAGrave {| class="wikitable" |show '''Offices and distinctions''' |- |show '''Articles related to William Henry Harrison''' |} {| class="wikitable" |show '''Authority control''' |} Categories: ·        William Henry Harrison ·        1773 births ·        1841 deaths ·        18th-century American Episcopalians ·        19th-century American Episcopalians ·        19th-century American diplomats ·        19th-century American politicians ·        19th-century presidents of the United States ·        United States Army personnel of the War of 1812 ·        American people of English descent ·        American people of the Northwest Indian War ·        American slave owners ·        Burials in Ohio ·        Carter family of Virginia ·        Congressional Gold Medal recipients ·        Deaths from pneumonia ·        Deaths from sepsis ·        Delegates to the United States House of Representatives from the Northwest Territory ·        Democratic-Republican Party members of the United States House of Representatives ·        Governors of Indiana Territory ·        Hampden–Sydney College alumni ·        Harrison family of Virginia ·        1841 in the United States ·        Indiana Democratic-Republicans ·        Infectious disease deaths in Washington, D.C. ·        Members of the United States House of Representatives from Ohio ·        National Republican Party United States senators ·        Ohio Democratic-Republicans ·        Ohio Whigs ·        People from Charles City County, Virginia ·        People from Vincennes, Indiana ·        Presidents of the United States ·        Presidents of the United States who died while in office ·        United States Army generals ·        Candidates in the 1836 United States presidential election ·        Candidates in the 1840 United States presidential election ·        1820 United States presidential electors ·        1824 United States presidential electors ·        United States senators from Ohio ·        University of Pennsylvania people ·        University and college founders ·        Whig Party presidents of the United States ·        Whig Party (United States) presidential nominees ·        People from Hamilton County, Ohio ==Manazarta== tnke3bkgs8w2rb6aoo80tismomiftkw Wikipedia:Sabbin editoci 4 21908 161935 161714 2022-07-27T21:02:35Z AmmarBot 13973 Sabunta shafin sabbin editoci wikitext text/x-wiki Wannan shafin ya na ƙunshe da sabbin editocin da sukayi rajista a Hausa Wikipedia. Robot yana sabunta wannan shafin duk bayan wasu sa'o'i. Kada ku gyara wannan shafin, duk chanjin da akayi, robot zaya yi overwriting din shi a lokacin sabunta shafin. {| class="wikitable sortable" !Numba !Edita !Gudummuwa !Lokacin rajista |- |1 |[[User:Ebubechukwu1|Ebubechukwu1]] |[[Special:Contributions/Ebubechukwu1|Gudummuwa]] |Asabar, 23 ga Yuli 2022 |- |2 |[[User:Mediacirebons|Mediacirebons]] |[[Special:Contributions/Mediacirebons|Gudummuwa]] |Lahadi, 24 ga Yuli 2022 |- |3 |[[User:Natadiningrat|Natadiningrat]] |[[Special:Contributions/Natadiningrat|Gudummuwa]] |Lahadi, 24 ga Yuli 2022 |- |4 |[[User:Rusdi-chan|Rusdi-chan]] |[[Special:Contributions/Rusdi-chan|Gudummuwa]] |Lahadi, 24 ga Yuli 2022 |- |5 |[[User:Toshikenan|Toshikenan]] |[[Special:Contributions/Toshikenan|Gudummuwa]] |Lahadi, 24 ga Yuli 2022 |- |6 |[[User:Freezetime|Freezetime]] |[[Special:Contributions/Freezetime|Gudummuwa]] |Lahadi, 24 ga Yuli 2022 |- |7 |[[User:Babanigfs|Babanigfs]] |[[Special:Contributions/Babanigfs|Gudummuwa]] |Lahadi, 24 ga Yuli 2022 |- |8 |[[User:Jarash|Jarash]] |[[Special:Contributions/Jarash|Gudummuwa]] |Lahadi, 24 ga Yuli 2022 |- |9 |[[User:Beepilicious|Beepilicious]] |[[Special:Contributions/Beepilicious|Gudummuwa]] |Lahadi, 24 ga Yuli 2022 |- |10 |[[User:MacCambridge|MacCambridge]] |[[Special:Contributions/MacCambridge|Gudummuwa]] |Lahadi, 24 ga Yuli 2022 |- |11 |[[User:Montausir|Montausir]] |[[Special:Contributions/Montausir|Gudummuwa]] |Lahadi, 24 ga Yuli 2022 |- |12 |[[User:Eragon Shadeslayer|Eragon Shadeslayer]] |[[Special:Contributions/Eragon Shadeslayer|Gudummuwa]] |Lahadi, 24 ga Yuli 2022 |- |13 |[[User:JuicyWrld|JuicyWrld]] |[[Special:Contributions/JuicyWrld|Gudummuwa]] |Lahadi, 24 ga Yuli 2022 |- |14 |[[User:Ecamzy|Ecamzy]] |[[Special:Contributions/Ecamzy|Gudummuwa]] |Litinin, 25 ga Yuli 2022 |- |15 |[[User:Jeojio3|Jeojio3]] |[[Special:Contributions/Jeojio3|Gudummuwa]] |Litinin, 25 ga Yuli 2022 |- |16 |[[User:Sidadcan|Sidadcan]] |[[Special:Contributions/Sidadcan|Gudummuwa]] |Litinin, 25 ga Yuli 2022 |- |17 |[[User:Ibrahim A Gwanki|Ibrahim A Gwanki]] |[[Special:Contributions/Ibrahim A Gwanki|Gudummuwa]] |Litinin, 25 ga Yuli 2022 |- |18 |[[User:BlueNiladri|BlueNiladri]] |[[Special:Contributions/BlueNiladri|Gudummuwa]] |Litinin, 25 ga Yuli 2022 |- |19 |[[User:MuntjacPassionné|MuntjacPassionné]] |[[Special:Contributions/MuntjacPassionné|Gudummuwa]] |Litinin, 25 ga Yuli 2022 |- |20 |[[User:Telephone Directory|Telephone Directory]] |[[Special:Contributions/Telephone Directory|Gudummuwa]] |Litinin, 25 ga Yuli 2022 |- |21 |[[User:Smoothcheeks|Smoothcheeks]] |[[Special:Contributions/Smoothcheeks|Gudummuwa]] |Litinin, 25 ga Yuli 2022 |- |22 |[[User:RenaatPeeters|RenaatPeeters]] |[[Special:Contributions/RenaatPeeters|Gudummuwa]] |Litinin, 25 ga Yuli 2022 |- |23 |[[User:QubeCube|QubeCube]] |[[Special:Contributions/QubeCube|Gudummuwa]] |Talata, 26 ga Yuli 2022 |- |24 |[[User:Realnews9|Realnews9]] |[[Special:Contributions/Realnews9|Gudummuwa]] |Talata, 26 ga Yuli 2022 |- |25 |[[User:E231-200|E231-200]] |[[Special:Contributions/E231-200|Gudummuwa]] |Talata, 26 ga Yuli 2022 |- |26 |[[User:Tsalhat|Tsalhat]] |[[Special:Contributions/Tsalhat|Gudummuwa]] |Talata, 26 ga Yuli 2022 |- |27 |[[User:Yusufabdussalam810|Yusufabdussalam810]] |[[Special:Contributions/Yusufabdussalam810|Gudummuwa]] |Talata, 26 ga Yuli 2022 |- |28 |[[User:Digitalera2025|Digitalera2025]] |[[Special:Contributions/Digitalera2025|Gudummuwa]] |Talata, 26 ga Yuli 2022 |- |29 |[[User:Antimuonium|Antimuonium]] |[[Special:Contributions/Antimuonium|Gudummuwa]] |Talata, 26 ga Yuli 2022 |- |30 |[[User:Mohamed 747|Mohamed 747]] |[[Special:Contributions/Mohamed 747|Gudummuwa]] |Talata, 26 ga Yuli 2022 |- |31 |[[User:Niddy|Niddy]] |[[Special:Contributions/Niddy|Gudummuwa]] |Talata, 26 ga Yuli 2022 |- |32 |[[User:Danmalama|Danmalama]] |[[Special:Contributions/Danmalama|Gudummuwa]] |Talata, 26 ga Yuli 2022 |- |33 |[[User:زكرياء نوير|زكرياء نوير]] |[[Special:Contributions/زكرياء نوير|Gudummuwa]] |Talata, 26 ga Yuli 2022 |- |34 |[[User:Tadban|Tadban]] |[[Special:Contributions/Tadban|Gudummuwa]] |Laraba, 27 ga Yuli 2022 |- |35 |[[User:Samarth Mahor|Samarth Mahor]] |[[Special:Contributions/Samarth Mahor|Gudummuwa]] |Laraba, 27 ga Yuli 2022 |- |36 |[[User:LE MISS TUTA|LE MISS TUTA]] |[[Special:Contributions/LE MISS TUTA|Gudummuwa]] |Laraba, 27 ga Yuli 2022 |- |37 |[[User:Dudek1337|Dudek1337]] |[[Special:Contributions/Dudek1337|Gudummuwa]] |Laraba, 27 ga Yuli 2022 |- |38 |[[User:Rounkah|Rounkah]] |[[Special:Contributions/Rounkah|Gudummuwa]] |Laraba, 27 ga Yuli 2022 |- |39 |[[User:Said Elkattan|Said Elkattan]] |[[Special:Contributions/Said Elkattan|Gudummuwa]] |Laraba, 27 ga Yuli 2022 |- |40 |[[User:AnoshkoAlexey|AnoshkoAlexey]] |[[Special:Contributions/AnoshkoAlexey|Gudummuwa]] |Laraba, 27 ga Yuli 2022 |- |41 |[[User:Paulo Sobral Diretor Cinematográfico|Paulo Sobral Diretor Cinematográfico]] |[[Special:Contributions/Paulo Sobral Diretor Cinematográfico|Gudummuwa]] |Laraba, 27 ga Yuli 2022 |- |42 |[[User:Jafarkc234|Jafarkc234]] |[[Special:Contributions/Jafarkc234|Gudummuwa]] |Laraba, 27 ga Yuli 2022 |- |} bijc7i5r2nd4i382udryoydn4e77yjb Biro 0 22559 162044 149120 2022-07-28T07:38:39Z Ibkt 10164 wikitext text/x-wiki [[File:Quantore 610283 blue pen, Oude Pekela (2020) 03.jpg|thumb|biro launin omo]] [[File:Niceday pen.jpg|thumb|bakin biro.]] '''Biro''' yana nufin [[alkalami]]n rubutu na zamani Wanda yake ɗauke da ruwan tawadanshi nazamani wato (ink) aturance. Shidai biro kalmane naturanci wacce aka hausantar DA ita zuwa yaren hausa ta hanyar chanja Mata Karin sauti Wanda Bíró, da wannan tsarin rubutun. Kuma sunan yasamo asali ne daga wanda ya kirkiri biron wato László Bíró, tun alif 1947, akasar hungariya.Akwai wani kirari da masu zaurance kema biro watau jan biro abun rubutun sharri. f2dgpven0o815iwzeq9dsvtmfytbw7t 162045 162044 2022-07-28T07:40:45Z Ibkt 10164 gyara wikitext text/x-wiki [[File:Quantore 610283 blue pen, Oude Pekela (2020) 03.jpg|thumb|biro launin omo]] [[File:Niceday pen.jpg|thumb|bakin biro.]] '''Biro''' yana nufin [[alkalami]]n rubutu na zamani Wanda yake ɗauke da ruwan tawadanshi nazamani wato (ink) aturance. itadai biro kalma ce ta turanci wacce aka hausantar da ita zuwa yaren hausa ta hanyar chanja Mata Karin sauti Wanda Bíró, da wannan tsarin rubutun. Kuma sunan yasamo asali ne daga wanda ya kirkiri biron wato László Bíró, tun alif 1947, akasar hungariya. Akwai wani kirari da masu zaurance kema biro watau jan biro abun rubutun sharri. or07k0dce4h0gqbd9yu4hetn0teqsso Wayar hannu 0 22720 162152 152899 2022-07-28T09:51:04Z BnHamid 12586 gyara wikitext text/x-wiki [[File:Phone.svg|thumb|wayar salulah]] [[File:Siemens mobile phones M55 - 02.jpg|thumb|wayar semens]] [[File:2007Computex e21Forum-MartinCooper.jpg|thumb|hoton mutumin daya kirkiran Wayar hannu]] [[File:Traditional cell phone vs Smart phone.jpg|thumb|wayan hannu ta zamani]] [[File:Motorola A1200 vs Motorola Rokr E1.jpg|thumb|wayar Motorola ta zamani]] '''Wayar hannu''' (salula) wata na'ura ce wacce me jawo nesa kusa, me debe kewa me daga ko saukarda tattalin arzikin mutum. ==Tarihi== ===Kirkira=== Ita dai wayar hannu wato (salula) waya ce wacce aka kirkireta 1973, ta hanyar Dr. Cooper Dan kasar Amurka ne, kuma an haife shi ranar 26 ga Disamba, 1928. Ya girma a garin cikago kuma ya yi digiri a fannin Injiniyan lantarki. A shekarar 1954 ne, kamfanin Motorola ya dauki hayar sa, inda ya yiwa kamfanin aiki wajen samar da yan-madaidaitan kayayyaki, musamman ma dai na sadarwa. Daga cikin abubuwan da ya yi wa wannan kamfani har da radiyon hannu ta sadarwa tsakanin yan-sanda. Kai shine ma mutumin da ya fara yin irin wannan radio ta sadarwa a Duniya, a shekara 1967. lokacin da yake aiki da kamfanin Motorola, wanda ya samu daman zama shugaban masu bincike a kamfanin. a hakika shine Mutumin da ya samu nasarar yin kira na farko a Duniya ta amfani da wayar Salula. Kuma ya yi wannan kira ne daga wani wajen hada-hadar Mutane a garin New York, Ranar 3, ga watan Afrilu, 1973. In da ya kira wani abokin hamayyarsa yace da shi“Joe ina kiranka ne da wata na’urar wayar Salula ta hannu yar-madaidaiciya’’ ===Kasuwarta=== Bayan shekaru 10 da kirkiro ta ne, aka fara sayar da wayar ta Salula a kasuwa, lokacin da kamfanin '''Motorola''' ya fara fito da ita akan farashi na $3,500. Amma abin mamaki duk da waɗannan makudan kudi na wayar ta Salula a wancan lokaci. Amma ba tare da wani tsawon lokaci ba, sai wannan sabuwar fasaha ta samu karɓuwa ka’in da na’in. ===Farin jini=== Wayar hannu dai ta zamo tamkar zuciyar al'umma tayanda mutum baya iya rayuwa saida ita ,Babu shakka batun wayar salula abune da ya dabaibaye Duniya a Halin yanzu. Da dai kafin zuwan wayar Salula, Mutane suna rayuwarsu ne hankalinsu a kwance, amma yanzu da wayar Salula ta zama ruwan-dare game Duniya, babu wanda yake so ya rayu ba tare da ita ba. To shin zargi zamu yi ko kuma godiya ga wanda ya kirkiro mana da wannan abu, wanda yake cinye wa mutane kudi? To imma dai zarginne ko kuma yabon, to wanda za’a zarga ko baya bayanai sun gabata kan tasirin mu'amala da wayar salula, ga al'umma baki daya, da kuma tasirin hakan ga kebantattun mutane.  Wannan na da muhimmanci wajen taimaka wa mai amfani da wayar salula ya san yadda zai yi, don kada ya afka cikin wadannan munanan tasiri su shafe shi. Duk wani abu na mu'amala yana da bangare biyu ne; da bangaren amfani, da kuma bangaren cutarwa. Ya danganci yadda mai amfani da abin yayi.  A yau kuma ga bayanai kan tsarin amfani da wayar salula a warware. Domin sanin tsarin amfani da wayar salula ne zai taimaka wa mai mu'amala fahimtar hanyoyin da zai bi wajen magance dukkan matsalolin da ke jawo munanan tasiri wajen mu'amala da wayar salula.kuma a yaba shine Dr. Martin Cooper. ==Tasiri== A baya bayanai sun gabata kan tasirin mu'amala da wayar salula, ga al'umma baki daya, da kuma tasirin hakan ga kebantattun mutane. Wannan na da muhimmanci wajen taimakawa mai amfani da wayar salula ya san yadda zai yi, don kada ya afka cikin wadannan munanan tasiri su shafe shi. Duk wani abu na mu'amala yana da bangare biyu ne; da bangaren amfani, da kuma bangaren cutarwa. Ya danganci yadda mai amfani da abin yayi.<ref>https://www.bbc.com/hausa/vert_fut/2015/08/150807_vert_fut_future_of_education_in_africa_is_mobile</ref><ref>http://fasahar-intanet.blogspot.com/2013/02/tsarin-muamala-da-wayar-salula-1-10.html?m=1</ref><ref>https://m.dw.com/ha/waye-ya-kirkiro-wayar-salula/a-2842623</ref><ref>https://www.bbc.com/hausa/vert_fut/2015/08/150807_vert_fut_future_of_education_in_africa_is_mobile</ref> ==Manazarta== c7s68mugsmjcn9iel97vvp2rkg39c5p Umar Abdul'aziz fadar bege 0 22722 162108 116204 2022-07-28T09:00:57Z BnHamid 12586 gyara wikitext text/x-wiki [[File:Fadar bege.png|thumb|wannan shine poton fadar bege]] '''Umar Abdul-Aziz Baba''' wanda akafi sani da ('''Fadar Bege''') An haife shi a garin Garko karamar Hukumar Wudil a da, wanda a yanzu tazama Karamar Hukuma mai zaman kanta a Jihar Kano, a ranar Alhamis a shekarar alib 1974. Shi dai Umar abdul'aziz shahararren mawakine na begen Annabi Muhammadu (s.a.w) cikin harshen Hausa matashine maijini ajika. ==== Mahaifinsa Mal Umar, mai Unguwa ne a wani kauye dake garin Garko, bayan rasuwar mahaifin Fadar Bege lokacin yana dan shekara hudu (4) sai suka dawo Karamar Hukumar Wudil da zama shida mahaifiyarsa mai suna Malama Hadiza, kasancewar dama aikine yakai mahaifin nasa Mai Unguwa garin na Garko lokaci da take hade da karamar hukumar Wudil. ==Ilimin Addini da na zamani== Fadar Bege ya fara karatun Alonsa ne a wata makaranta mai suna ''MAKARANTAR MALAM YAYA'', a wurin wani mashahurin Malami dake cikin Karamar Hukumar Wudil mai suna Alaramma Malam Musa Yaya, wanda a yanzu haka shine shugaban Malamai na Karamar Hukumar Wudil. Fadar Bege ya koma cikin Birnin Kano ne a shekarar 2000, domin kara faɗaɗa iliminsa na addinin Islama, inda a nan ne ya gamu da babban shehin malamin cikin birnin Kano wato '''Sheikh Sharif Sani Jambulo''' Fadar Bege ya fara Karatunsa na Primary a Wudil Special Primary School a shekarar alif 1981, ya kammala karatunsa na Primary a shekarar alif 1986. Sannan ya tafi Makarantar Koyan Kasuwanci dake Wudil, wato Government Secondary Commercial School Wudil a shekarar alif 1986, ya kuma kammala karatun a shekarar alif 1992. Fadar bege bai tsaya a nan ba bayan kammala karatunsa na Sakandire, saikuma ya famtsama akan neman karatun adini iri daban daban a gurin Maluma masu tarin yawa, na ciki da wajen garin wudil, a karshe yazama shima mai bada karatu a Islamiya dake garin na wudil. ==Sana`a== Marigayi Fadar Bege yayi sana’o’i da dama daga ciki har da wacce akasan duk wani dan wudil da yinta wato sana’ar dinkin Kwado Da Linzami, Sannan marigayi Fadar Bege yayi sana'ar Tireda bai tsaya a iya nan ba yayi sana'ar daukar hoto.<ref>https://www.voahausa.com/a/tunawa-da-umar-abdulaziz-fadar-bege/1779193.html</ref> Sannan yana hadin gwiwa da mahaifiyarsa wajen sana’ar Shinkafa. ==Asalin fara wakar bege== Bayan shawarwari da akayi ta bashi na daga 'yan uwa da abokan arzuka kan ya fara wakar kansa, Allah cikin ikonsa sai ya fara yin waka mai taken ''SAYYADI NASOKA YA SHUGABAN ALUMMA BABU YAKAI YA SHUGABANA'', a shekarar alib 1992 wacce aka kaddamar a karamar hukumar Wudil Unguwar Kofar Fada bakin Jan-bulo, wanda Wakar tasamu zuwan babban sha’iri daga cikin birnin Kano wato Alhaji Sani Mai Sa’a ya kaddamar da wakar. ==Hira da amininsa== Cikin zantawar da shafin Alummar Hausa yayi da babban amininsa dake karamar hukumar Wudil wato Komared Aminu Mamanu Wudil, ya shaidawa Alummar Hausa cewa Wakokin marigayin suna da matukar yawa don kuwa koshi kansa Marigayi Fadar Bege baisan iya adadin wakokinsa ba. Amma daga cikin Wakokin nasa ya bayyanawa Alummar Hausa wadanda sukafi shahara a wurin mutane, wadanda suka hada da; * Labbaika Rasulillah * Farkon Mafadi, * Ya Mustapha Zuljudi, * Assalamun-Alaika, * Aahalan Wassahalan, * Dan Asali, * Annabi Ni Ina Gaida Kai, * Maula Inyass, * Lamuni Nake Nemah, * Mai Babban Masallaci, * Nagaban Hankali, * Takalminka Yafi Kowa, * Murhun Gidan Annabi, * Mai Cikar Asali Ne, * Mahamudu Ma’aiki Na<ref>https://aminiya.dailytrust.com/yadda-umar-fadar-bege-ya-rasu</ref> ==Rasuwa== Fadar Bege ya rasu a shekarar 2013, sakamakon rashin lafiyar da ya kwanta a asibiti. Yabar mata da yara biyu. Allah ya jikansa da rahama yasa Aljannah tazama makoma tare da dukkan musulmai baki daya amen summa amin.<ref>https://www.muryarhausa24.com.ng/2019/07/hotuna-da-cikakken-tarihin-fadar-bege-tarihin-umar-abdulaziz-fadar-bege.html?m=1</ref> ==Manazarta== {{reflist}} ek45xnrmwoq0p0u40secuz1iem7krmu 162109 162108 2022-07-28T09:01:41Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki [[File:Fadar bege.png|thumb|wannan shine poton fadar bege]] '''Umar Abdul-Aziz Baba''' wanda akafi sani da ('''Fadar Bege''') An haife shi a garin Garko karamar Hukumar Wudil a da, wanda a yanzu tazama Karamar Hukuma mai zaman kanta a Jihar Kano, a ranar Alhamis a shekarar alib 1974. Shi dai Umar abdul'aziz shahararren mawakine na begen Annabi Muhammadu (s.a.w) cikin harshen Hausa matashine maijini ajika. ==Tarihi== Mahaifinsa Mal Umar, mai Unguwa ne a wani kauye dake garin Garko, bayan rasuwar mahaifin Fadar Bege lokacin yana dan shekara hudu (4) sai suka dawo Karamar Hukumar Wudil da zama shida mahaifiyarsa mai suna Malama Hadiza, kasancewar dama aikine yakai mahaifin nasa Mai Unguwa garin na Garko lokaci da take hade da karamar hukumar Wudil. ==Ilimin Addini da na zamani== Fadar Bege ya fara karatun Alonsa ne a wata makaranta mai suna ''MAKARANTAR MALAM YAYA'', a wurin wani mashahurin Malami dake cikin Karamar Hukumar Wudil mai suna Alaramma Malam Musa Yaya, wanda a yanzu haka shine shugaban Malamai na Karamar Hukumar Wudil. Fadar Bege ya koma cikin Birnin Kano ne a shekarar 2000, domin kara faɗaɗa iliminsa na addinin Islama, inda a nan ne ya gamu da babban shehin malamin cikin birnin Kano wato '''Sheikh Sharif Sani Jambulo''' Fadar Bege ya fara Karatunsa na Primary a Wudil Special Primary School a shekarar alif 1981, ya kammala karatunsa na Primary a shekarar alif 1986. Sannan ya tafi Makarantar Koyan Kasuwanci dake Wudil, wato Government Secondary Commercial School Wudil a shekarar alif 1986, ya kuma kammala karatun a shekarar alif 1992. Fadar bege bai tsaya a nan ba bayan kammala karatunsa na Sakandire, saikuma ya famtsama akan neman karatun adini iri daban daban a gurin Maluma masu tarin yawa, na ciki da wajen garin wudil, a karshe yazama shima mai bada karatu a Islamiya dake garin na wudil. ==Sana`a== Marigayi Fadar Bege yayi sana’o’i da dama daga ciki har da wacce akasan duk wani dan wudil da yinta wato sana’ar dinkin Kwado Da Linzami, Sannan marigayi Fadar Bege yayi sana'ar Tireda bai tsaya a iya nan ba yayi sana'ar daukar hoto.<ref>https://www.voahausa.com/a/tunawa-da-umar-abdulaziz-fadar-bege/1779193.html</ref> Sannan yana hadin gwiwa da mahaifiyarsa wajen sana’ar Shinkafa. ==Asalin fara wakar bege== Bayan shawarwari da akayi ta bashi na daga 'yan uwa da abokan arzuka kan ya fara wakar kansa, Allah cikin ikonsa sai ya fara yin waka mai taken ''SAYYADI NASOKA YA SHUGABAN ALUMMA BABU YAKAI YA SHUGABANA'', a shekarar alib 1992 wacce aka kaddamar a karamar hukumar Wudil Unguwar Kofar Fada bakin Jan-bulo, wanda Wakar tasamu zuwan babban sha’iri daga cikin birnin Kano wato Alhaji Sani Mai Sa’a ya kaddamar da wakar. ==Hira da amininsa== Cikin zantawar da shafin Alummar Hausa yayi da babban amininsa dake karamar hukumar Wudil wato Komared Aminu Mamanu Wudil, ya shaidawa Alummar Hausa cewa Wakokin marigayin suna da matukar yawa don kuwa koshi kansa Marigayi Fadar Bege baisan iya adadin wakokinsa ba. Amma daga cikin Wakokin nasa ya bayyanawa Alummar Hausa wadanda sukafi shahara a wurin mutane, wadanda suka hada da; * Labbaika Rasulillah * Farkon Mafadi, * Ya Mustapha Zuljudi, * Assalamun-Alaika, * Aahalan Wassahalan, * Dan Asali, * Annabi Ni Ina Gaida Kai, * Maula Inyass, * Lamuni Nake Nemah, * Mai Babban Masallaci, * Nagaban Hankali, * Takalminka Yafi Kowa, * Murhun Gidan Annabi, * Mai Cikar Asali Ne, * Mahamudu Ma’aiki Na<ref>https://aminiya.dailytrust.com/yadda-umar-fadar-bege-ya-rasu</ref> ==Rasuwa== Fadar Bege ya rasu a shekarar 2013, sakamakon rashin lafiyar da ya kwanta a asibiti. Yabar mata da yara biyu. Allah ya jikansa da rahama yasa Aljannah tazama makoma tare da dukkan musulmai baki daya amen summa amin.<ref>https://www.muryarhausa24.com.ng/2019/07/hotuna-da-cikakken-tarihin-fadar-bege-tarihin-umar-abdulaziz-fadar-bege.html?m=1</ref> ==Manazarta== {{reflist}} sm80utw0175wxsih1ro6qrmwy90kc28 162110 162109 2022-07-28T09:02:56Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki [[File:Fadar bege.png|thumb|wannan shine poton fadar bege]] '''Umar Abdul-Aziz Baba''' wanda akafi sani da ('''Fadar Bege''') An haife shi a garin Garko karamar Hukumar Wudil a da, wanda a yanzu tazama Karamar Hukuma mai zaman kanta a Jihar Kano, a ranar Alhamis a shekarar alib 1974. Shi dai Umar abdul'aziz shahararren mawakine ne, na begen Annabi Muhammadu (s.a.w) a cikin harshen Hausa. matashine maijini ajika. ==Tarihi== Mahaifinsa Mal Umar, mai Unguwa ne a wani kauye dake garin Garko, bayan rasuwar mahaifin Fadar Bege lokacin yana dan shekara hudu (4) sai suka dawo Karamar Hukumar Wudil da zama shida mahaifiyarsa mai suna Malama Hadiza, kasancewar dama aikine yakai mahaifin nasa Mai Unguwa garin na Garko lokaci da take hade da karamar hukumar Wudil. ==Ilimin Addini da na zamani== Fadar Bege ya fara karatun Alonsa ne a wata makaranta mai suna ''MAKARANTAR MALAM YAYA'', a wurin wani mashahurin Malami dake cikin Karamar Hukumar Wudil mai suna Alaramma Malam Musa Yaya, wanda a yanzu haka shine shugaban Malamai na Karamar Hukumar Wudil. Fadar Bege ya koma cikin Birnin Kano ne a shekarar 2000, domin kara faɗaɗa iliminsa na addinin Islama, inda a nan ne ya gamu da babban shehin malamin cikin birnin Kano wato '''Sheikh Sharif Sani Jambulo''' Fadar Bege ya fara Karatunsa na Primary a Wudil Special Primary School a shekarar alif 1981, ya kammala karatunsa na Primary a shekarar alif 1986. Sannan ya tafi Makarantar Koyan Kasuwanci dake Wudil, wato Government Secondary Commercial School Wudil a shekarar alif 1986, ya kuma kammala karatun a shekarar alif 1992. Fadar bege bai tsaya a nan ba bayan kammala karatunsa na Sakandire, saikuma ya famtsama akan neman karatun adini iri daban daban a gurin Maluma masu tarin yawa, na ciki da wajen garin wudil, a karshe yazama shima mai bada karatu a Islamiya dake garin na wudil. ==Sana`a== Marigayi Fadar Bege yayi sana’o’i da dama daga ciki har da wacce akasan duk wani dan wudil da yinta wato sana’ar dinkin Kwado Da Linzami, Sannan marigayi Fadar Bege yayi sana'ar Tireda bai tsaya a iya nan ba yayi sana'ar daukar hoto.<ref>https://www.voahausa.com/a/tunawa-da-umar-abdulaziz-fadar-bege/1779193.html</ref> Sannan yana hadin gwiwa da mahaifiyarsa wajen sana’ar Shinkafa. ==Asalin fara wakar bege== Bayan shawarwari da akayi ta bashi na daga 'yan uwa da abokan arzuka kan ya fara wakar kansa, Allah cikin ikonsa sai ya fara yin waka mai taken ''SAYYADI NASOKA YA SHUGABAN ALUMMA BABU YAKAI YA SHUGABANA'', a shekarar alib 1992 wacce aka kaddamar a karamar hukumar Wudil Unguwar Kofar Fada bakin Jan-bulo, wanda Wakar tasamu zuwan babban sha’iri daga cikin birnin Kano wato Alhaji Sani Mai Sa’a ya kaddamar da wakar. ==Hira da amininsa== Cikin zantawar da shafin Alummar Hausa yayi da babban amininsa dake karamar hukumar Wudil wato Komared Aminu Mamanu Wudil, ya shaidawa Alummar Hausa cewa Wakokin marigayin suna da matukar yawa don kuwa koshi kansa Marigayi Fadar Bege baisan iya adadin wakokinsa ba. Amma daga cikin Wakokin nasa ya bayyanawa Alummar Hausa wadanda sukafi shahara a wurin mutane, wadanda suka hada da; * Labbaika Rasulillah * Farkon Mafadi, * Ya Mustapha Zuljudi, * Assalamun-Alaika, * Aahalan Wassahalan, * Dan Asali, * Annabi Ni Ina Gaida Kai, * Maula Inyass, * Lamuni Nake Nemah, * Mai Babban Masallaci, * Nagaban Hankali, * Takalminka Yafi Kowa, * Murhun Gidan Annabi, * Mai Cikar Asali Ne, * Mahamudu Ma’aiki Na<ref>https://aminiya.dailytrust.com/yadda-umar-fadar-bege-ya-rasu</ref> ==Rasuwa== Fadar Bege ya rasu a shekarar 2013, sakamakon rashin lafiyar da ya kwanta a asibiti. Yabar mata da yara biyu. Allah ya jikansa da rahama yasa Aljannah tazama makoma tare da dukkan musulmai baki daya amen summa amin.<ref>https://www.muryarhausa24.com.ng/2019/07/hotuna-da-cikakken-tarihin-fadar-bege-tarihin-umar-abdulaziz-fadar-bege.html?m=1</ref> ==Manazarta== {{reflist}} lv7oaq6er5q64dcq197pxvkimojyy4s Rufa'i Garba 0 23043 161863 103395 2022-07-27T15:27:48Z Yusuf Sa'adu 11340 wikitext text/x-wiki {{Databox}} A ranar 20 ga Afrilun shekarata 1996, gwamnatin soja ta hambarar da Alhaji Ibrahim Dasuki, Sarkin Musulmi na 18 a Sokoto. A matsayinsa na Gwamnan Sakkwato a shekarar 1999, Rufai Garba ya amince da sasantawa da Dasuki kuma ya samar masa da tsarin walwala. == Aiki == Kyaftin Rukuni (Sojan Sama) Rufa'i Garba ya kasance mai kula da harkokin mulkin soja na Jihar Anambra a Nijeriya daga 21 ga Disamba 1996 zuwa 6 ga Agusta 1998 a lokacin mulkin soja na Janar Sani Abacha, sannan na Jihar Sakkwato daga 6 ga Agusta 1998 zuwa 29 May 1999 a lokacin rikon kwarya Gwamnatin Janar Abdulsalami Abubakar, lokacin da ya mika wa zababben Gwamna Attahiru Dalhatu Bafarwa.<ref>http://allafrica.com/stories/200912160166.html</ref> == Siyasa == A matsayinsa na Gwamnan Anambra ya amince da gina ginin helkwatar hukumar Ilimi ta Jiha, amma ba a yi komai ba har aka fara aiki a shekarar 2009.  A watan Fabrairun 1998, gobarar abin da ba a bayyana ba ta kone ofishin gwamnan a gidan Gwamnatin Jihar Anambra.  A watan Agusta 1998 ya ce 'yan asalin jihar Anambara suna tsoron rundunar yaki da aikata laifuka kamar yadda suke tsoron masu laifi. Ya ce rundunar tana karbar kudi a shingayen hanya tare da tsare mutane ba bisa ka’ida ba, kuma ya ce gwamnati za ta murkushe wannan aiki.<ref>http://www.worldstatesmen.org/Nigeria_federal_states.htm</ref> == Manazarta == 7xqirq71d55odtetjv88zq6eb1gzybf Zacheus Chukwukaelo Obi 0 23053 162183 105765 2022-07-28T10:48:24Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Zacheus Chukwukaelo Obi''', (1896-1993) Eze-onunekwulu-Igbo, (mai magana da yawun Igbo) ya kasance shugaban Igbo wanda aka haifa a Nnewi ; ya yi karatu a makarantar CMS, Nnewi. Ya fara aiki a matsayin malamin dalibi amma daga baya ya shiga bangaren kasuwanci, ya shiga kamfanin Hadin Kan Afirka. == Nasarori == Ya tashi ya zama manajan kayan masarufi na yankin Gabashin kasar a 1948, kuma ya zama dan Afirka na farko da ya rike mukamin daga yankin a kamfanin. Ya kasance daya daga cikin ‘yan asalin Ibo na farko da suke son kafa wani dandali don hada kan Igbo domin kare muradunsu da zuwan‘ yanci kuma ya kasance memba na kungiyar Ibo ta Jihar.<ref>http://www.kwenu.com/record/2006/onyeabo_obi_zcroad.htm</ref>  A cikin 1951, Raymond Njoku, shugaban kungiyar ya zama ministan sufuri, ya bar bude kungiyar ta Kungiyar Ibo. Ba da daɗewa ba Zacheus Obi ya zama Shugaban ƙungiyar a cikin 1951 kuma ya kasance har zuwa 1966, lokacin da mulkin soja ya hana ƙungiyoyin siyasa.<ref>http://www.syndicatedreport.com/news3.php</ref> == Manazarta == a98lni8ycdxc5dcv3kc0t3o8eg7981b Aba Andam 0 23312 162238 104494 2022-07-28T11:58:04Z DonCamillo 4280 wikitext text/x-wiki {{databox}} Farfesa '''Aba A. Bentil Andam''' (an haife ta 1948) ƙwararriyar masanin ilmin kimiyyar ƙwayar cuta ce ta ƙasar Ghana wacce ta kasance Shugaban Kwalejin Fasaha da Kimiyya ta Ghana daga 2017–2019. Ita ce mace ta farko 'yar kasar Ghana mai ilimin kimiyar lissafi.<ref>{{Cite web|url=https://www.ghanabusinessnews.com/2016/03/12/ghanas-first-female-physicist-calls-for-gender-parity-in-science/|title=Ghana's first female physicist calls for gender parity in science|last=myadmin|date=2016-03-12|website=Ghana Business News|language=en-US|access-date=2019-09-12}}</ref> == Rayuwar farko da ilimi == An haifi Aba A. Bentil Andam a Ghana a 1948 a Ajumako Kokoben. Ta kammala digirin ta na farko a Jami'ar Cape Coast da ke Ghana (1969-1973),<ref name=":0">{{Cite web|url=https://gnra.org.gh/index.php/contact-us/84-profile/92-professor-aba-bentil-andam-phd|title=Professor Aba Bentil Andam, PhD|last=User|first=Super|website=gnra.org.gh|access-date=2018-07-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20180726201848/https://gnra.org.gh/index.php/contact-us/84-profile/92-professor-aba-bentil-andam-phd|archive-date=2018-07-26|url-status=dead}}</ref> inda ta yi digirin digirgir a fannin kimiyyar lissafi da karancin lissafi. Ta nemi ƙarin ilimi a Biritaniya inda ta sami digiri na biyu daga Jami'ar Birmingham (1976-1977)<ref name=":0" /> da Ph.D daga Jami'ar Durham (1978-1981).<ref name=":0" /> A Jami'ar Cape Coast da Jami'ar Durham, ita kaɗai ce mace mai ilimin lissafi a sashen yayin zaman ta.<ref name="A to Z">{{cite book|chapter-url=https://books.google.com/books?id=428i2UdWRRAC&q=aba%20andam&pg=PA6|title=A to Z of Women in Science and Math|last1=Yount|first1=Lisa|date=2007|publisher=Facts on File|edition=Revised|location=New York|chapter=Andam, Aba A. Bentil|isbn=9781438107950}}{{unreliable source?|date=May 2018}}</ref> == Aiki == A shekara ta 1986 ta zama ƙwararriyar masanin kimiyyar lissafi kuma cikakken memba na Cibiyar kimiyyar lissafi.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://gnra.org.gh/index.php/contact-us/84-profile/92-professor-aba-bentil-andam-phd|title=Professor Aba Bentil Andam, PhD|last=User|first=Super|website=gnra.org.gh|access-date=2018-07-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20180726201848/https://gnra.org.gh/index.php/contact-us/84-profile/92-professor-aba-bentil-andam-phd|archive-date=2018-07-26|url-status=dead}}</ref> Baya ga digirin digirgir na kimiyya, ta iya Faransanci sosai, kuma tana da ƙwarewar yaren Faransanci da dama, ciki har da Diplome de Langue d'Alliance Francaise de Paris; Takardar Kwarewar Faransanci ta Cibiyar Harsunan Ghana; da Takaddar Fassara, Alliance Francaise de Paris.<ref name=":0" /> A cikin 1986 da 1987 ta yi karatun mesons masu ban sha'awa a tashar bincike ta Jamus DESY (Deutsches Elektronen-Synchrotron). Daga baya, binciken nata ya mayar da hankali kan radon kuma yayi nazarin matakan fallasa ɗan adam na iskar gas a Ghana.<ref name="A to Z">{{cite book|chapter-url=https://books.google.com/books?id=428i2UdWRRAC&q=aba%20andam&pg=PA6|title=A to Z of Women in Science and Math|last1=Yount|first1=Lisa|date=2007|publisher=Facts on File|edition=Revised|location=New York|chapter=Andam, Aba A. Bentil|isbn=9781438107950}}{{unreliable source?|date=May 2018}}</ref><ref name="DWW">{{cite book|chapter-url=http://www.encyclopedia.com/article-1G2-2588800693/andam-aba-bentil-c.html|title=Dictionary of Women Worldwide: 25,000 Women Through the Ages|date=2007|chapter=Andam, Aba A. Bentil (c. 1960–)}}</ref> Andam tana da sha'awar ƙayyade yawan radiation daga 'yan Ghana radon da aka fallasa, da kuma yadda za ta iya rage fallasar radon. Tana kuma sha’awar matakan kariya na tushen radiation, kamar; aiki ma'aunin aminci don binciken X-ray.<ref name="A to Z" /> Tun daga shekarar 1987, ta shiga cikin Cibiyar Kimiyya ta Ghana don 'Yan mata, inda ɗalibai mata da masana kimiyya suka hadu. Daga nan masana kimiyya suka zama abin koyi ga ɗalibai.<ref name="A to Z">{{cite book|chapter-url=https://books.google.com/books?id=428i2UdWRRAC&q=aba%20andam&pg=PA6|title=A to Z of Women in Science and Math|last1=Yount|first1=Lisa|date=2007|publisher=Facts on File|edition=Revised|location=New York|chapter=Andam, Aba A. Bentil|isbn=9781438107950}}{{unreliable source?|date=May 2018}}</ref><ref name="DWW">{{cite book|chapter-url=http://www.encyclopedia.com/article-1G2-2588800693/andam-aba-bentil-c.html|title=Dictionary of Women Worldwide: 25,000 Women Through the Ages|date=2007|chapter=Andam, Aba A. Bentil (c. 1960–)}}</ref> Waɗannan asibitocin sun haifar da haɓaka aiki a cikin ɗaliban da suka shiga, kuma adadin riƙewa daga firamare zuwa jami'a ya ƙaru sosai.<ref>{{Cite journal|last1=Andam|date=2015|bibcode=2015AIPC.1697f0021A|series=AIP Conference Proceedings|doi=10.1063/1.4937668|publisher=AIP Publishing LLC|language=en|pages=060021|issue=1|volume=1702|journal=American Institute of Physics Conference Series|title=Women in science in Ghana: The Ghana science clinics for girls|first7=Savanna|first1=Aba Bentil|last7=Nyarko|first6=Yaa Akomah|last6=Asenso|first5=Baaba Andam|last5=Ababio|first4=Christina Oduma|last4=Anderson|first3=Irene|last3=Nsiah-Akoto|first2=Paulina|last2=Amponsah|doi-access=free}}</ref> Andam tana da sha’awar raba soyayya da ilimin kimiyya tare da yanmata mata da kuma karfafawa su gwiwa don shiga kimiyya.<ref name="A to Z" /> Andam ta kasance farfesa a Jami'ar Kimiyya da Fasaha ta Kwame Nkrumah tun daga 1981. Ta shugabanci sashen kimiyyar lissafi tun daga tsakiyar shekarun 2000,<ref name="A to Z">{{cite book|chapter-url=https://books.google.com/books?id=428i2UdWRRAC&q=aba%20andam&pg=PA6|title=A to Z of Women in Science and Math|last1=Yount|first1=Lisa|date=2007|publisher=Facts on File|edition=Revised|location=New York|chapter=Andam, Aba A. Bentil|isbn=9781438107950}}{{unreliable source?|date=May 2018}}</ref> kuma daga 2005 ta zama WILKADO Shugaban Kimiyya da Fasaha. Tana gudanar da bincike a cikin ilimin kimiyyar nukiliya da aka yi amfani da shi a dakin bincike na nukiliya na Kumasi. Ta kuma kasance malami na ɗan lokaci a Jami'ar Cape Coast.<ref name="A to Z" /> Ta yi aiki a matsayin shugabar UNESCO ta Mata a Kimiyya da Fasaha a yankin Afirka ta Yammacin Afirka tsakanin 1996 zuwa 2002.<ref name="A to Z" /> == Daraja da karramawa == Ta kasance abokiyar ƙungiyoyin kimiyya daban -daban wato; Gidauniyar Innovation ta Duniya (daga 2002), Cibiyar Kimiyya da Fasaha ta Ghana (daga 2003), da Cibiyar Kimiyyar Jiki (daga 2004). Ita ce Shugabar Cibiyar Kimiyya da Fasaha ta Ghana (2017-2019), mace ta biyu da ta rike wannan matsayi.<ref>{{Cite news|url=http://www.ghananewsagency.org/print/144269|title=Ghana Academy of Arts and Sciences gets new President|last=Anane|first=Robert|date=2019-01-19|work=Ghana News Agency|access-date=2019-03-26}}</ref><ref>{{cite web|last1=Nyabor|first1=Jonas|url=http://citifmonline.com/2017/02/03/ghana-academy-of-arts-and-sciences-gets-2nd-female-president/|title=Ghana Academy of Arts and Sciences gets 2nd female president|website=Citi FM Online|access-date=3 February 2017}}</ref> == Rayuwar mutum == Ta auri Farfesa Kwesi Akwansah Andam wanda injiniyan farar hula ne, masanin ilimi kuma tsohon Mataimakin Shugaban Jami'ar.<ref>https://www.modernghana.com/amp/news/895365/late-prof-kwesi-andam-honoured.html</ref> Suna da yara hudu.<ref>https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Prof-Kwesi-Andam-buried-140118</ref> == Manazarta == ein7y1pxgxv2ij8lzaw6vm6qlb8zkpk Sheila Bartels 0 23677 162055 107230 2022-07-28T07:54:34Z Ibkt 10164 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Sheila Bartels''' 'yar kasuwa ce kuma' yar siyasa a kasar [[Ghana]].<ref>{{Cite web|title=National Service Personnel Association honour Sheila Bartels|url=https://www.myjoyonline.com/business/economy/national-service-personnel-association-honour-sheila-bartels/|access-date=2020-12-08|website=MyJoyOnline.com|language=en-US}}</ref> Ta yi takara a Babban zaben kasar Ghana na 2020 kuma ta lashe kujerar dan majalisar mazabar Ablekuma ta Arewa.<ref>{{Cite web|title=COVID 19: NPP Aspirant Sheila Bartels Donates To Ablekuma North Party Faithfuls|url=https://www.modernghana.com/news/993148/covid-19-npp-aspirant-sheila-bartels-donates-to.html|access-date=2020-12-08|website=Modern Ghana|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|last=Amoh|first=Rosalind K.|date=8 December 2020|title=Shiela Bartels wins Ablekuma North Constituency|url=https://www.graphic.com.gh/news/politics/shiela-bartels-wins-ablekuma-north-constituency.html|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=2020-12-08|website=Graphic Online|language=en-gb}}</ref> == Siyasa == Bartels ita mamba ce a New Patriotic Party. A watan Disambar 2020, an zabe ta a matsayin 'yar majalisa a mazabar Ablekuma ta Arewa bayan ta yi takara a Babban zaben kasar Ghana na 2020 kuma ta yi nasara. Ta samu kuri'u 54,821 wanda ke wakiltar kashi 64.26% na jimlar kuri'un da aka kada. An zabe ta akan Ashley Mensah Winifred na National Democratic Congress da Gimbiya Agyemang Awuku na Ghana Union Movement. Wadannan sun samu kuri'u 29,772, da 716 bi da bi daga cikin jimillar kuri'un da aka kada. Waɗannan sun yi daidai da 34.90%, da 0.84% ​​bi da bi na jimillar ƙuri'un da aka jefa.<ref>{{Cite web|last=FM|first=Peace|title=Ablekuma North Constituency Results - Election 2020|url=http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2020/greateraccra/ablekuma_north/|access-date=2020-12-08|website=Ghana Elections - Peace FM}}</ref><ref>{{Cite web|date=2020-12-08|title=Sheila Bartels beats NDC candidate to grab Ablekuma North seat|url=https://citinewsroom.com/2020/12/sheila-bartels-beats-ndc-candidate-to-grab-ablekuma-north-seat/|access-date=2021-03-13|website=Citinewsroom - Comprehensive News in Ghana|language=en-US}}</ref> == Rayuwar mutum == Ita 'yar Kwamena Bartels ce wadda ita ma' yar majalisa ce ta Ablekuma ta Arewa daga Janairu 1997 zuwa Janairu 2009.<ref>{{Cite web|title=From Daddy with love-HOW BARTELS SPRINKLED ¢4BN ON DAUGHTER'S COMPANY|url=https://www.modernghana.com/news/144805/from-daddy-with-love-how-bartels-sprinkled-4bn.html|access-date=2021-02-08|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> An haife ta a ranar 9 ga Maris, 1975. Ta fito ne daga Gomoa Assin a Babban Addini a Ghana.<ref>{{Cite web|title=Bartels, Penelope Sheila|url=http://new.ghanamps.com/mp/sheila-bartels/|access-date=2021-04-09|website=Ghana MPS|language=en-US}}</ref> == Manazarta == pbkjsavgrs8qos5hyswrmywlraxopod 162057 162055 2022-07-28T07:54:55Z Ibkt 10164 /* Siyasa */ wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Sheila Bartels''' 'yar kasuwa ce kuma' yar siyasa a kasar [[Ghana]].<ref>{{Cite web|title=National Service Personnel Association honour Sheila Bartels|url=https://www.myjoyonline.com/business/economy/national-service-personnel-association-honour-sheila-bartels/|access-date=2020-12-08|website=MyJoyOnline.com|language=en-US}}</ref> Ta yi takara a Babban zaben kasar Ghana na 2020 kuma ta lashe kujerar dan majalisar mazabar Ablekuma ta Arewa.<ref>{{Cite web|title=COVID 19: NPP Aspirant Sheila Bartels Donates To Ablekuma North Party Faithfuls|url=https://www.modernghana.com/news/993148/covid-19-npp-aspirant-sheila-bartels-donates-to.html|access-date=2020-12-08|website=Modern Ghana|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|last=Amoh|first=Rosalind K.|date=8 December 2020|title=Shiela Bartels wins Ablekuma North Constituency|url=https://www.graphic.com.gh/news/politics/shiela-bartels-wins-ablekuma-north-constituency.html|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=2020-12-08|website=Graphic Online|language=en-gb}}</ref> == Siyasa == Bartels ita mamba ce a New Patriotic Party. A watan Disamban 2020, an zabe ta a matsayin 'yar majalisa a mazabar Ablekuma ta Arewa bayan ta yi takara a Babban zaben kasar Ghana na 2020 kuma ta yi nasara. Ta samu kuri'u 54,821 wanda ke wakiltar kashi 64.26% na jimlar kuri'un da aka kada. An zabe ta akan Ashley Mensah Winifred na National Democratic Congress da Gimbiya Agyemang Awuku na Ghana Union Movement. Wadannan sun samu kuri'u 29,772, da 716 bi da bi daga cikin jimillar kuri'un da aka kada. Waɗannan sun yi daidai da 34.90%, da 0.84% ​​bi da bi na jimillar ƙuri'un da aka jefa.<ref>{{Cite web|last=FM|first=Peace|title=Ablekuma North Constituency Results - Election 2020|url=http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2020/greateraccra/ablekuma_north/|access-date=2020-12-08|website=Ghana Elections - Peace FM}}</ref><ref>{{Cite web|date=2020-12-08|title=Sheila Bartels beats NDC candidate to grab Ablekuma North seat|url=https://citinewsroom.com/2020/12/sheila-bartels-beats-ndc-candidate-to-grab-ablekuma-north-seat/|access-date=2021-03-13|website=Citinewsroom - Comprehensive News in Ghana|language=en-US}}</ref> == Rayuwar mutum == Ita 'yar Kwamena Bartels ce wadda ita ma' yar majalisa ce ta Ablekuma ta Arewa daga Janairu 1997 zuwa Janairu 2009.<ref>{{Cite web|title=From Daddy with love-HOW BARTELS SPRINKLED ¢4BN ON DAUGHTER'S COMPANY|url=https://www.modernghana.com/news/144805/from-daddy-with-love-how-bartels-sprinkled-4bn.html|access-date=2021-02-08|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> An haife ta a ranar 9 ga Maris, 1975. Ta fito ne daga Gomoa Assin a Babban Addini a Ghana.<ref>{{Cite web|title=Bartels, Penelope Sheila|url=http://new.ghanamps.com/mp/sheila-bartels/|access-date=2021-04-09|website=Ghana MPS|language=en-US}}</ref> == Manazarta == ahmkbaxh5mdwah4dggvaxjuqq1h2wc0 162058 162057 2022-07-28T07:55:54Z Ibkt 10164 /* Siyasa */ wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Sheila Bartels''' 'yar kasuwa ce kuma' yar siyasa a kasar [[Ghana]].<ref>{{Cite web|title=National Service Personnel Association honour Sheila Bartels|url=https://www.myjoyonline.com/business/economy/national-service-personnel-association-honour-sheila-bartels/|access-date=2020-12-08|website=MyJoyOnline.com|language=en-US}}</ref> Ta yi takara a Babban zaben kasar Ghana na 2020 kuma ta lashe kujerar dan majalisar mazabar Ablekuma ta Arewa.<ref>{{Cite web|title=COVID 19: NPP Aspirant Sheila Bartels Donates To Ablekuma North Party Faithfuls|url=https://www.modernghana.com/news/993148/covid-19-npp-aspirant-sheila-bartels-donates-to.html|access-date=2020-12-08|website=Modern Ghana|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|last=Amoh|first=Rosalind K.|date=8 December 2020|title=Shiela Bartels wins Ablekuma North Constituency|url=https://www.graphic.com.gh/news/politics/shiela-bartels-wins-ablekuma-north-constituency.html|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=2020-12-08|website=Graphic Online|language=en-gb}}</ref> == Siyasa == Bartels ita mamba ce a New Patriotic Party. A watan Disamban 2020, an zabe ta a matsayin 'yar majalisa a mazabar Ablekuma ta Arewa bayan ta yi takara a Babban zaben kasar Ghana na 2020 kuma ta yi nasara. Ta samu kuri'u 54,821 wanda ke wakiltar kashi 64.26% na jimlar kuri'un da aka kada. An zabe ta akan Ashley Mensah Winifred na [[National Democratic Congress]] da Gimbiya Agyemang Awuku na Ghana Union Movement. Wadannan sun samu kuri'u 29,772, da 716 bi da bi daga cikin jimillar kuri'un da aka kada. Waɗannan sun yi daidai da 34.90%, da 0.84% ​​bi da bi na jimillar ƙuri'un da aka jefa.<ref>{{Cite web|last=FM|first=Peace|title=Ablekuma North Constituency Results - Election 2020|url=http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2020/greateraccra/ablekuma_north/|access-date=2020-12-08|website=Ghana Elections - Peace FM}}</ref><ref>{{Cite web|date=2020-12-08|title=Sheila Bartels beats NDC candidate to grab Ablekuma North seat|url=https://citinewsroom.com/2020/12/sheila-bartels-beats-ndc-candidate-to-grab-ablekuma-north-seat/|access-date=2021-03-13|website=Citinewsroom - Comprehensive News in Ghana|language=en-US}}</ref> == Rayuwar mutum == Ita 'yar Kwamena Bartels ce wadda ita ma' yar majalisa ce ta Ablekuma ta Arewa daga Janairu 1997 zuwa Janairu 2009.<ref>{{Cite web|title=From Daddy with love-HOW BARTELS SPRINKLED ¢4BN ON DAUGHTER'S COMPANY|url=https://www.modernghana.com/news/144805/from-daddy-with-love-how-bartels-sprinkled-4bn.html|access-date=2021-02-08|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> An haife ta a ranar 9 ga Maris, 1975. Ta fito ne daga Gomoa Assin a Babban Addini a Ghana.<ref>{{Cite web|title=Bartels, Penelope Sheila|url=http://new.ghanamps.com/mp/sheila-bartels/|access-date=2021-04-09|website=Ghana MPS|language=en-US}}</ref> == Manazarta == 5vwtu8dx4uurjttunt9fge1yn2fqazo Umaru Sanda Amadu 0 23837 162111 107349 2022-07-28T09:06:21Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki '''Umaru Sanda Amadu''' shine mai kafofin watsa labarai na ƙasar Ghana, ɗan jarida mai watsa shirye -shirye a gidan rediyon Citi FM da haɗin gwiwar Citi TV inda ya kafa labarai na labarai ciki har da ''Eyewitness News'' a rediyo da ''CitiNewsroom'' a talabijin.<ref>{{Cite web|title='I filmed police search to ensure no incriminating evidence was planted' – Citi FM's Umaru Sanda - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/i-filmed-police-search-to-ensure-no-incriminating-evidence-was-planted-citi-fms-umaru-sanda/|access-date=2021-03-26|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|title=Citi FM/Citi TV's Umaru Sanda petitions IGP over police harassment|url=https://www.modernghana.com/news/1054511/citi-fmciti-tvs-umaru-sanda-petitions-igp-over.html|access-date=2021-03-26|website=Modern Ghana|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|title=The example of Umaru Sanda Amadu|url=http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/features/The-example-of-Umaru-Sanda-Amadu-720151?gallery=1|access-date=2021-07-27|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> Yana kuma bakuncin shirin tattaunawa na mutum-mutumi na ''FaceToFace'' na mako-mako, akan Citi TV.<ref>{{Cite web|title=Citi TV Home – It’s Your World|url=https://cititvonline.com/|access-date=2021-03-21|website=Citi TV|language=en-US}}</ref> Umaru Sanda an san shi a cikin 'yan uwan ​​kafofin watsa labarai a matsayin 'dan jaridar kaboyi'; shan wahayi daga kwanakin sa na kiwo kafin shiga aikin jarida.<ref>{{Cite web|title=Umaru Sanda’s #TourGhana: A Story Of Deprivation And Underdevelopment|url=https://www.modernghana.com/news/887256/umaru-sandas-tourghana-a-story-of-deprivation.html|access-date=2021-03-26|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Shi ne na ƙarshe a cikin yara 7; Maza 3 da mata 4 da ba su yi karatun boko ba. == Ilimi == Umaru Sanda Amadu ya kammala karatunsa na farko a Asutsuare Junction D/A Basic School da ke gundumar Shai Osudoku sannan Dangme ta Yamma na Babban yankin Accra.<ref>{{Cite web|title=Journalist Joins Afrinspire To Donate Computers To Schools In Asutuare|url=https://www.modernghana.com/news/862939/journalist-joins-afrinspire-to-donate-computers.html|access-date=2021-03-26|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Bayan kammala karatunsa a 2003, an ba shi tallafin karatu na gundumar don neman ilimin sakandare a Makarantar Sakandaren Tema.<ref name=":0">{{Cite web|last=Crabbe|first=Nathaniel|date=2020-08-19|title=From cowboy to top Ghanaian journalist; Umaru Sanda shares powerful story|url=https://yen.com.gh/167369-from-cowboy-top-radio-tv-presenter-umaru-sanda-shares-powerful-throwback-story.html|access-date=2021-03-21|website=Yen.com.gh - Ghana news.|language=en}}</ref> Daga nan ya zarce zuwa Cibiyar Nazarin Aikin Jarida ta Ghana don yin difloma a karatun sadarwa (2008–2010) bayan kammala karatun sakandaren Tema a 2006. Daga baya Umaru ya ƙara ci gaba da karatunsa tare da Cibiyar Nazarin Jarida ta Ghana (GIJ) inda ya sami Bachelor of Arts Communications. [Zaɓin aikin jarida] a cikin babban shiri tsakanin 2012 zuwa 2014. == Aiki == Umaru Sanda ya fara aikin jarida a matsayin mai koyon aikin jarida a gidajen labarai na gidan rediyon Sena na Ashiaman da TV3 da ke Accra. A shekarar 2010 ya shiga gidan rediyon Citi FM a matsayin ma’aikacin hidimar kasa inda ya yi ayyuka daban -daban; furodusa na ''Eyewitness News'', ''Citi Breakfast Show'', ''Citi Prime News'', da nunin labaran labaran karshen mako ya nuna, ''The Big Issue'' wanda daga baya ya zama anga.<ref>{{Cite web|title=Citi FM’s Umaru Sanda celebrates his close friend’s birthday with a life-changing story|url=https://www.modernghana.com/news/1060127/citi-fms-umaru-sanda-celebrates-his-close-friend.html|access-date=2021-03-02|website=Modern Ghana|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|title=Umaru Sanda Among 80 People Selected To Participate In Edward R. Murrow Fellowship In US|url=https://www.modernghana.com/news/899841/umaru-sanda-among-80-people-selected-to-participat.html|access-date=2021-03-26|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> 'Dan jaridar kaboyi'<ref name=":0" /> ya kuma rubuta wa jaridar ''The Globe'' wacce ta lalace wacce kungiya daya ta mallaka har da tashar yanar gizon ta ''citifmonline.com'' da ''citinewsroom.com.'' Yana toshe manyan labaran labarai ciki har da ''Eyewitness News''<ref>{{Cite web|title=Release figures on COVID-19 expenditure — Economist to government|url=https://www.modernghana.com/news/1068386/release-figures-on-covid-19-expenditure-economis.html|access-date=2021-03-21|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> gani da ido a rediyo da ''CitiNewsroom'' a talabijin.<ref>{{Cite web|title=Umaru Sanda Among 80 People Selected To Participate In Edward R. Murrow Fellowship In US|url=https://www.modernghana.com/news/899841/umaru-sanda-among-80-people-selected-to-participat.html|access-date=2021-03-21|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Har ila yau, ya kafa shirin tattaunawa na mutum-mutumi na mako-mako, ''FaceToFace'' akan Citi TV. == Rayuwar mutum == Umaru Sanda Amadu yana da aure da yara biyu. == Manazarta == ruroikz0uibyw70j7xkdtn86tm2n403 162112 162111 2022-07-28T09:06:49Z BnHamid 12586 /* Rayuwar mutum */ wikitext text/x-wiki '''Umaru Sanda Amadu''' shine mai kafofin watsa labarai na ƙasar Ghana, ɗan jarida mai watsa shirye -shirye a gidan rediyon Citi FM da haɗin gwiwar Citi TV inda ya kafa labarai na labarai ciki har da ''Eyewitness News'' a rediyo da ''CitiNewsroom'' a talabijin.<ref>{{Cite web|title='I filmed police search to ensure no incriminating evidence was planted' – Citi FM's Umaru Sanda - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/i-filmed-police-search-to-ensure-no-incriminating-evidence-was-planted-citi-fms-umaru-sanda/|access-date=2021-03-26|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|title=Citi FM/Citi TV's Umaru Sanda petitions IGP over police harassment|url=https://www.modernghana.com/news/1054511/citi-fmciti-tvs-umaru-sanda-petitions-igp-over.html|access-date=2021-03-26|website=Modern Ghana|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|title=The example of Umaru Sanda Amadu|url=http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/features/The-example-of-Umaru-Sanda-Amadu-720151?gallery=1|access-date=2021-07-27|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> Yana kuma bakuncin shirin tattaunawa na mutum-mutumi na ''FaceToFace'' na mako-mako, akan Citi TV.<ref>{{Cite web|title=Citi TV Home – It’s Your World|url=https://cititvonline.com/|access-date=2021-03-21|website=Citi TV|language=en-US}}</ref> Umaru Sanda an san shi a cikin 'yan uwan ​​kafofin watsa labarai a matsayin 'dan jaridar kaboyi'; shan wahayi daga kwanakin sa na kiwo kafin shiga aikin jarida.<ref>{{Cite web|title=Umaru Sanda’s #TourGhana: A Story Of Deprivation And Underdevelopment|url=https://www.modernghana.com/news/887256/umaru-sandas-tourghana-a-story-of-deprivation.html|access-date=2021-03-26|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Shi ne na ƙarshe a cikin yara 7; Maza 3 da mata 4 da ba su yi karatun boko ba. == Ilimi == Umaru Sanda Amadu ya kammala karatunsa na farko a Asutsuare Junction D/A Basic School da ke gundumar Shai Osudoku sannan Dangme ta Yamma na Babban yankin Accra.<ref>{{Cite web|title=Journalist Joins Afrinspire To Donate Computers To Schools In Asutuare|url=https://www.modernghana.com/news/862939/journalist-joins-afrinspire-to-donate-computers.html|access-date=2021-03-26|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Bayan kammala karatunsa a 2003, an ba shi tallafin karatu na gundumar don neman ilimin sakandare a Makarantar Sakandaren Tema.<ref name=":0">{{Cite web|last=Crabbe|first=Nathaniel|date=2020-08-19|title=From cowboy to top Ghanaian journalist; Umaru Sanda shares powerful story|url=https://yen.com.gh/167369-from-cowboy-top-radio-tv-presenter-umaru-sanda-shares-powerful-throwback-story.html|access-date=2021-03-21|website=Yen.com.gh - Ghana news.|language=en}}</ref> Daga nan ya zarce zuwa Cibiyar Nazarin Aikin Jarida ta Ghana don yin difloma a karatun sadarwa (2008–2010) bayan kammala karatun sakandaren Tema a 2006. Daga baya Umaru ya ƙara ci gaba da karatunsa tare da Cibiyar Nazarin Jarida ta Ghana (GIJ) inda ya sami Bachelor of Arts Communications. [Zaɓin aikin jarida] a cikin babban shiri tsakanin 2012 zuwa 2014. == Aiki == Umaru Sanda ya fara aikin jarida a matsayin mai koyon aikin jarida a gidajen labarai na gidan rediyon Sena na Ashiaman da TV3 da ke Accra. A shekarar 2010 ya shiga gidan rediyon Citi FM a matsayin ma’aikacin hidimar kasa inda ya yi ayyuka daban -daban; furodusa na ''Eyewitness News'', ''Citi Breakfast Show'', ''Citi Prime News'', da nunin labaran labaran karshen mako ya nuna, ''The Big Issue'' wanda daga baya ya zama anga.<ref>{{Cite web|title=Citi FM’s Umaru Sanda celebrates his close friend’s birthday with a life-changing story|url=https://www.modernghana.com/news/1060127/citi-fms-umaru-sanda-celebrates-his-close-friend.html|access-date=2021-03-02|website=Modern Ghana|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|title=Umaru Sanda Among 80 People Selected To Participate In Edward R. Murrow Fellowship In US|url=https://www.modernghana.com/news/899841/umaru-sanda-among-80-people-selected-to-participat.html|access-date=2021-03-26|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> 'Dan jaridar kaboyi'<ref name=":0" /> ya kuma rubuta wa jaridar ''The Globe'' wacce ta lalace wacce kungiya daya ta mallaka har da tashar yanar gizon ta ''citifmonline.com'' da ''citinewsroom.com.'' Yana toshe manyan labaran labarai ciki har da ''Eyewitness News''<ref>{{Cite web|title=Release figures on COVID-19 expenditure — Economist to government|url=https://www.modernghana.com/news/1068386/release-figures-on-covid-19-expenditure-economis.html|access-date=2021-03-21|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> gani da ido a rediyo da ''CitiNewsroom'' a talabijin.<ref>{{Cite web|title=Umaru Sanda Among 80 People Selected To Participate In Edward R. Murrow Fellowship In US|url=https://www.modernghana.com/news/899841/umaru-sanda-among-80-people-selected-to-participat.html|access-date=2021-03-21|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Har ila yau, ya kafa shirin tattaunawa na mutum-mutumi na mako-mako, ''FaceToFace'' akan Citi TV. ==Iyali== Umaru Sanda Amadu yana da aure da yara biyu. == Manazarta == otjf7goow536vgjvj58f25kngpmyvoa Tumfafiya 0 23874 162106 121196 2022-07-28T08:44:49Z BnHamid 12586 gyara wikitext text/x-wiki [[File:Fruit vert du calotropis procera au Bénin.jpg|thumb|Kwallon tunfafiya]] '''Tuimfafiya''' ko '''Timfafiya''' wata itaciyace mai madaidaicin tsawo wacce take fitowa a wasu keɓantattun sassa a duniya irinsu nahiyar asiya da afrika. ==Bincike== kasar indiya ta gudanarda wani bincike inda ta tabbatar da cewa itacen tumfafiya yanada matukar amfani gurin hada magunguna musamman na gargajiya. ==Magani== A kasar Hausa sukanyi magani da tumfafiya da yawa kamar haka; * Shawara * Kuraje * Makero * Ciwon Dankanoma * Ciwon Kunne * Ciwon baki * Ciwon Farfadiya d.s Sannan mutanen da sunacin kwallon tinfafiya. Idan aka buɗe furenta akwai kwallo shi akeci, don suncamfa tana maganin mayu/maye. [[File:Tunfafiya.png|thumb|Plant]] <ref>https://en.m.wikipedia.org/wiki/Calotropis_procera</ref><ref>https://gidanlabarai.blogspot.com/2021/05/amfanin-tumfafiya-jikin-danadam.html?m=1</ref> == Manazarta == fw8q6yvh25miolosqhyxa92m2hyobqo 162107 162106 2022-07-28T08:45:23Z BnHamid 12586 /* Magani */ wikitext text/x-wiki [[File:Fruit vert du calotropis procera au Bénin.jpg|thumb|Kwallon tunfafiya]] '''Tuimfafiya''' ko '''Timfafiya''' wata itaciyace mai madaidaicin tsawo wacce take fitowa a wasu keɓantattun sassa a duniya irinsu nahiyar asiya da afrika. ==Bincike== kasar indiya ta gudanarda wani bincike inda ta tabbatar da cewa itacen tumfafiya yanada matukar amfani gurin hada magunguna musamman na gargajiya. ==Magani== A kasar Hausa sukanyi magani da tumfafiya da yawa kamar haka; * Shawara * Kuraje * Makero * Ciwon Dankanoma * Ciwon Kunne * Ciwon baki * Ciwon Farfadiya d.s Sannan mutanen da sunacin kwallon tinfafiya. Idan aka buɗe furenta akwai kwallo shi akeci, don suncamfa tana maganin mayu/maye.<ref>https://en.m.wikipedia.org/wiki/Calotropis_procera</ref><ref>https://gidanlabarai.blogspot.com/2021/05/amfanin-tumfafiya-jikin-danadam.html?m=1</ref> [[File:Tunfafiya.png|thumb|Plant]] == Manazarta == k7y6ksin4wh3na9bvsbi5xh6sn1evuc Victoria Agbodobiri 0 24019 162118 108043 2022-07-28T09:23:17Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki '''Victoria Agbodobiri''' (daga jihar Edo) ta kasance `yar wasan judoka ce ta Najeriya wacce ke fafatawa a bangaren mata. Ta lashe lambar tagulla a Gasar Wasannin Afirka ta 2011, a rukunin U52kg. == Aikin wasanni == Victoria ta halarci wasannin Afirka na 2011 da aka gudanar a Maputo, Mozambique. A bikin, ta lashe lambar tagulla, a gasar mata 52kg. == Manazarta == g5pyymdi9mld1dxqo98m7c2pdlub6mh Nunungan 0 24129 162233 108455 2022-07-28T11:54:50Z DonCamillo 4280 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Nunungan''', a hukumance '''Municipality of Nunungan''' ( Maranao : ''Inged a Nunungan'' ; Cebuano ; Tagalog ), [[{{PH wikidata|settlement_text}} of the Philippines|{{PH wikidata|settlement_text}}]] 3rd class a lardin Lanao del Norte, Philippines . Dangane da census na shekara ta dubu biyu da ashirin 2020, tana da yawan jama'a dubu goma sha takwas da dari tara da ashirin da bakwai 18,827 . [3] == Geography == Nunungan ko Nonongen (Anonongun guda Ladugun a sigar M'ranaw ) shine birni mafi girma a Lanao del Norte dangane da yankin ƙasa. Gida ne (Wurin Haihuwar Iranon) zuwa Dutsen Inayawan Range Natural Park (Palaw a Piyagayongan, Inayongan). === Barangays === Nunungan an siyasa subdivided cikin barangays ashirin da biyar 25. === Yanayi === {{Weather box}}{{Clear left}} == Yawan jama'a == {{Philippine Census|1903=|2007={{PH census population|2007}}|title=Population census of {{PH wikidata|name}}|align=none|2030=|2025=|2020={{PH census population|2020}}|2015={{PH census population|2015}}|2010={{PH census population|2010}}|2000={{PH census population|2000}}|1918={{PH census population|1918}}|1995={{PH census population|1995}}|1990={{PH census population|1990}}|1980={{PH census population|1980}}|1975={{PH census population|1975}}|1970={{PH census population|1970}}|1960={{PH census population|1960}}|1948={{PH census population|1948}}|1939={{PH census population|1939}}|footnote=Source: [[Philippine Statistics Authority]]{{PH census|2015}}{{PH census|2010}}{{PH census|2007}}{{LWUA population data}}}}{{Clear left}} == Tattalin Arziki == {{PH poverty incidence}} == Karamar hukuma == Mayors bayan Juyin Juya Halin Mutane a shekara ta dubu daya da dari tara da tamanin da shida 1986: Mataimakin Mayors bayan Juyin Juya Halin Mutane a shekara ta dubu daya da dari tara da tamanin da shida1986: == Nassoshi == == Hanyoyin waje == * [https://www.philatlas.com/mindanao/r10/lanao-del-norte/nunungan.html Bayanin Nunungan a PhilAtlas.com] * [{{NSCB detail}} Lambar Yankin Yankin Philippine] * [https://web.archive.org/web/20131004104825/http://census.gov.ph/ Bayanin Ƙidayar Ƙasar Philippines] * [http://www.blgs.gov.ph/lgpmsv2/cmshome/index.php?pageID=23&frmIdDcfCode=7&fLguType=CM&frmIdRegion=13&frmIdProvince=73&frmIdLgu=1433 Tsarin Gudanar da Ayyukan Gudanarwa na Gida]  5be1sr8a1rwz3n2c9zcr3fz84tx9t2g Nokia 0 24197 162235 115640 2022-07-28T11:56:18Z DonCamillo 4280 connected to Wikidata item wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{Hujja}} Kamfanin '''Nokia''' (asalin Nokia Oyj, wanda ake kira Nokia; salo a matsayin NOKIA) [a] shi ne sadarwa ta ƙasashe da yawa na Finnish, fasahar bayanai, da kamfanin lantarki, wanda aka kafa a 1865. Babban hedkwatar Nokia yana Espoo, Finland, a cikin babban Helsinki yankin birni, amma ainihin tushen kamfanin yana cikin yankin Tampere na Pirkanmaa. A cikin shekara ta 2020, Nokia ta ɗauki kusan mutane 92,000 a cikin ƙasashe sama da 100, sun yi kasuwanci a cikin ƙasashe sama da 130, kuma sun ba da rahoton kudaden shiga na shekara -shekara na kusan billion 23 biliyan. Nokia kamfani ne mai iyaka na jama'a wanda aka jera a kan Helsinki Stock Exchange da New York Stock Exchange. Shi ne kamfani mafi girma na 415 a duniya wanda aka auna ta kudaden shiga na shekara ta 2016 bisa ga Fortune Global 500, inda ya hau matsayi na 85 a sekara ta 2009. Sashi ne na ƙimar kasuwar hannun jari ta Euro Stoxx 50. Kamfanin ya yi aiki a masana'antu daban -daban a cikin shekaru 150 da suka gabata. An kafa ta ne a matsayin injin daskarewa kuma an daɗe ana haɗa ta da roba da igiyoyi, amma tun daga shekarun 1990 ta mai da hankali kan manyan hanyoyin sadarwa, haɓaka fasaha, da lasisi. Nokia babbar mai ba da gudummawa ce ga masana'antar wayar tafi -da -gidanka, bayan da ta taimaka wajen haɓaka ƙa'idodin GSM, 3G, da LTE (kuma a halin yanzu a cikin 5G), kuma ya kasance babban mai siyar da wayoyin hannu da wayoyin hannu a duk duniya. Nokia na ɗaya daga cikin manyan samfuran da Samsung ke biye da su a farkon shekarun 2000 amma ya yi gwagwarmaya a kasuwanni saboda Nokia ba ta saka hannun jari wajen kera wayoyin hannu na taɓawa ba a lokacin. Bayan haɗin gwiwa tare da Microsoft da gwagwarmayar kasuwar Nokia ta gaba, Microsoft ta sayi kasuwancin wayar salula, ta ƙirƙirar Microsoft Mobile a matsayin wanda zai gaje ta a 2014. Bayan siyarwar, Nokia ta fara mai da hankali sosai kan kasuwancin kayayyakin sadarwar ta da Intanet na fasahar abubuwa, alama. karkatar da sashen taswirar ta Anan da siyan Alcatel-Lucent, gami da ƙungiyar bincike ta Bell Labs. Kamfanin sannan kuma yayi gwaji tare da haƙiƙanin gaskiya da lafiyar dijital, na ƙarshe ta hanyar siyan Withings. Alamar Nokia ta koma kasuwar wayar hannu da wayoyin hannu a cikin shekara ta 2016 ta hanyar tsarin lasisi tare da HMD Global. Nokia na ci gaba da zama babban mai ba da lasisin lasisi ga mafi yawan manyan dillalan wayar hannu. Tun daga shekara ta 2018, Nokia ita ce ta uku mafi girma a duniya wajen samar da kayan aikin sadarwa. Finns sun kalli kamfanin da alfahari da ƙasa, kamar yadda kasuwancin wayoyin salula ya sa ya zama babban kamfani mafi girma a duniya da alama daga Finland. A mafi girmansa a cikin shekara ta 2000, yayin kumbon sadarwa, Nokia ta kai kashi 4% na GDP na ƙasar, 21% na jimlar fitar da kayayyaki, da 70% na babban birnin kasuwar musayar hannayen jari na Helsinki. == Tarihi == === 1865–1967 === [[File:Nokia_Toilet_paper.JPG|thumb| Rolls na bayan gida wadanda kamfanin Nokia suka samar a shekarun 1960, Cibiyar Tarihi ta Vapriikki, Tampere]] Tarihin Nokia ya samo asali ne daga shekara ta 1865, lokacin da injiniyan hakar ma'adinai na Finnish-Swede Fredrik Idestam ya kafa injin sarrafa ruwa a bakin tekun Tammerkoski kusa da garin Tampere, Finland (sannan a Daular Rasha). An buɗe injin injin na biyu a cikin sekara ta 1868 kusa da garin makwabta na Nokia, inda aka sami ingantattun albarkatun ruwa. A cikin shekara ta 1871, Idestam, tare da abokinsa Leo Mechelin, sun kafa kamfani ɗaya kuma sun kira shi Nokia Ab (a cikin Yaren mutanen Sweden, Kamfanin Nokia shine kwatankwacin Ingilishi), bayan wurin da injin daskarewa na biyu. Idestam ya yi ritaya a shekara ta 1896, inda ya mayar da Mechelin shugaban kamfanin; ya fadada zuwa samar da wutar lantarki ta shekara ta 1902, wanda Idestam ya yi adawa da shi. A cikin shekara ta 1904 Suomen Gummitehdas (Ayyukan Rubber na Finnish), kasuwancin roba wanda Eduard Polón ya kafa, ya kafa masana'anta kusa da garin Nokia kuma ya yi amfani da sunanta. A cikin shekara ta 1922, a cikin Finland mai cin gashin kanta a yanzu, Nokia Ab ta shiga haɗin gwiwa tare da Finber Rubber Works da Kaapelitehdas (masana'antar kebul), duk a yanzu tare a ƙarƙashin jagorancin Polón. Kamfanin roba ya yi girma cikin sauri lokacin da ya koma yankin Nokia a cikin shekara ta 1930 don cin gajiyar samar da wutar lantarki, kuma kamfanin kebul ba da jimawa ba ma ya yi. Nokia a lokacin ta kuma sanya masu ba da agaji don amfanin farar hula da na soja, daga shekara ta 1930 har zuwa farkon shekara ta 1990. === 1967–1990 === [[File:Patteriston_komentopaikka_Hämeenlinna_4.JPG|thumb| LV 317M rediyo na soja a cikin gidan kayan gargajiya na Hämeenlinna]] A cikin shekara ta 1967, kamfanoni uku - Nokia, Kaapelitehdas, da Finber Rubber Works - sun haɗu don ƙirƙirar sabon Kamfanin Nokia, wanda aka sake tsara shi zuwa manyan kamfanoni huɗu: gandun daji, kebul, roba, da lantarki. A farkon shekara ta 1970, ta shiga harkar sadarwa da masana'antar rediyo. Nokia ta fara kera kayan aikin soji ga dakarun tsaron Finland (Puolustusvoimat), kamar mai magana da yawun Sanomalaite M/90 a shekara ta 1983, da kuma mashin gas na M61 wanda aka fara kirkirar shi a shekara ta 1960. Yanzu Nokia kuma tana kera ƙwararrun rediyo ta wayar hannu, sauya wayoyin tarho, capacitors da sunadarai. Bayan yarjejeniyar kasuwanci ta Finland da Tarayyar Soviet a shekara ta 1960, Nokia ta fadada zuwa kasuwar Soviet. Ba da daɗewa ba ya faɗaɗa kasuwanci, wanda ya fara daga musayar tarho ta atomatik zuwa robotik da sauransu; a ƙarshen shekara ta 1970, Tarayyar Soviet ta zama babbar kasuwa ga Nokia, tana taimakawa wajen samar da riba mai yawa. Nokia kuma ta yi aiki tare da fasahar kimiyya tare da Tarayyar Soviet. Gwamnatin Amurka ta ƙara shakkar wannan haɗin gwiwar bayan ƙarshen Yakin Cacar Baki détente a farkon shekara ta 1980s. Nokia ta shigo da abubuwa da yawa da Amurka ta ƙera kuma ta yi amfani da su cikin samfura don Soviets, kuma a cewar Mataimakin Ministan Tsaro na Amurka, Richard Perle, Nokia tana da haɗin gwiwa a asirce tare da The Pentagon wanda ya ba Amurka damar bin diddigin ci gaban fasaha a cikin. Tarayyar Soviet ta hanyar kasuwanci tare da Nokia. Wannan zanga -zangar ce ta kasuwancin Finland tare da ɓangarorin biyu, saboda ba ta tsaka tsaki ba a lokacin Yaƙin Cacar Baki. A cikin shekara ta 1977, Kari Kairamo ya zama Shugaba kuma ya canza kasuwancin kamfanin. A wannan lokacin, Finland ta zama abin da ake kira "Nordic Japan". A karkashin jagorancinsa, Nokia ta sami kamfanoni da yawa ciki har da mai yin talabijin Salora a shekara ta 1984, sai kuma kayan lantarki na Sweden da mai yin kwamfuta kwamfuta Luxor AB a 1985, da kuma kamfanin kera talabijin na Faransa Oceanic a shekara ta 1987. Wannan ya sanya Nokia ta zama mafi girman masana'antar talabijin ta Turai (bayan Philips da Thomson). An ci gaba da amfani da samfuran da ake da su har zuwa ƙarshen kasuwancin talabijin a shekara ta 1996. [[File:Nokia_Mikko_display_and_keyboard.JPG|thumb| Nokia Mikko 3 karamin na'ura mai kwakwalwa, 1978]] [[File:Mobira_Cityman_450.JPG|thumb| Mobira Cityman 450, 1985]] A cikin shekara ta 1987, Nokia ta sami Schaub-Lorenz, ayyukan mabukaci na Standard Elektrik Lorenz (SEL) na Jamus, wanda ya haɗa da samfuran "Schaub-Lorenz" da "Graetz". Asalinsa wani ɓangare ne na Kamfanin Hadin gwiwar Ƙasashen Duniya da Telegraph (ITT) na Amurka, kuma bayan da aka siyar da samfuran a ƙarƙashin alamar "ITT Nokia", duk da siyar da SEL ga Compagnie Générale d'Electricité (CGE), magabacin Alcatel, a shekara ta 1986 . A ranar 1 ga watan Afrilu shekara ta 1988, Nokia ta sayi sashen Tsarin Bayanai na Ericsson, wanda ya samo asali a matsayin rukunin komputa na Datasaab na jirgin saman Sweden da kamfanin kera mota Saab. Tsarin Bayani na Ericsson ya yi tashoshin Alfaskop, masu buga rubutu, masu amfani da ƙananan na'urori da PCS masu jituwa na IBM. Haɗin tare da sashen Tsarin Bayanai na Nokia - wanda tun a shekara ta 1981 yana da layin kwamfutoci na sirri da ake kira MikroMikko - ya haifar da sunan Nokia Data. Nokia ta kuma mallaki Mobira, wani kamfanin wayar tafi da gidanka, wanda shine ginshiƙin kasuwancin wayar hannu ta gaba. A cikin shekara ta 1981, Mobira ta ƙaddamar da sabis na Nordic Mobile Telephone (NMT), cibiyar sadarwar wayar salula ta duniya ta farko kuma ta farko don ba da izinin yawo na ƙasa da ƙasa. A cikin shekara ta 1982, Mobira ta ƙaddamar da wayar mota ta Mobira Senator, wayar Nokia ta farko. A wancan lokacin, kamfanin ba shi da sha'awar kera wayoyin hannu, wanda hukumar zartarwa ke ɗauka daidai da na James Bond: na'urori masu yuwuwa da na gaba. Bayan duk waɗannan abubuwan da aka saya, tushen samun kuɗin Nokia ya zama dalar Amurka biliyan 2.7. Shugaba Kairamo ya kashe kansa a ranar 11 ga watan Disamba shekara ta 1988. A cikin shekara ta 1987, Kaapelitehdas ya daina kera igiyoyi a masana'antar ta Helsinki bayan shekaru 44, yana rufe ƙananan kamfanin.<gallery> File:Mobira 800-NDB.JPG|Mobira 800-NDB fitilar da ba ta shugabanci wacce take a cikin sigar gidan kayan gargajiyar ta Sojojin Sama na Finland File:Lasersuunnin merivoimien vuosipäivä 2013 Kotka 3.JPG|Nokia MAC 8532 wajan kera laser a baya wadanda manyan bindigogin bakin ruwa na kasar Finnish suke amfani dasu File:Patteriston komentopaikka Hämeenlinna 2.JPG|Nunin gidan kayan tarihin Hämeenlinna wanda ke dauke da jami'in kula da wuta tare da kalkuleta na Nokia a cikin rundunar kwamandan manyan bindigogi na Finnish File:MikroMikko 4 TT m216 Tekniikan museo 02.jpg|Late 1980s MikroMikko 4 TT m216 computer desktop in the Museum of Technology, Helsinki, Finland File:Itt-nokia television and vhs-video.jpeg|ITT Nokia talabijin tare da ITT Nokia VCR (ITT / SEL) File:Mobira kaukohakulaite.png|Motar Mobira ta 1986 </gallery> === 1990–2010 === [[File:Jorma_Ollila_2013.jpg|thumb| Jorma Ollila, wacce ta lura da hauhawar kamfanin Nokia a kasuwar wayoyin hannu a matsayin Shugaba daga shekarar 1992 zuwa 2006]] Bayan nadin Simo Vuorilehto a matsayin Shugaba, an shirya wani babban gyara. Tare da ƙungiyoyi 11 a cikin kamfanin, Vuorilehto ya karkatar da sassan masana'antu da ya ɗauka a matsayin marasa dabaru. Nokian Tires (Nokian Renkaat), mai kera taya da aka kirkira a matsayin wani bangare na Ayyukan Rubber na Finland a shekara ta 1932, ya rabu da Kamfanin Nokia a shekara ta 1988. Shekaru biyu bayan haka, a shekara ta 1990, Ayyukan Rubber na Finnish sun bi sahu. A shekara ta 1991 Nokia ta sayar da sashen na’urar kwamfuta, Nokia Data, ga Kamfanin International Computers Limited (ICL), wanda ya kasance farkon Fujitsu Siemens. Masu saka hannun jari sun yi tunanin hakan a matsayin matsalar kudi kuma farashin hannun jarin Nokia ya fadi sakamakon hakan. Finland yanzu ma tana fuskantar koma bayan tattalin arziki mafi muni a cikin ƙwaƙwalwar ajiyar rayuwa, kuma rushewar Tarayyar Soviet, babban abokin ciniki, ya kara dagula al'amura. Vuorilehto ya yi murabus a cikin Janairu a shekara ta 1992 kuma ya maye gurbinsa da Jorma Ollila, wacce ta kasance shugabar kasuwancin wayar hannu daga shekara ta 1990 kuma ta ba da shawara game da sayar da wannan rukunin. Ollila ya yanke shawarar juyar da Nokia zuwa kamfanin 'telecom-oriented', daga ƙarshe ya kawar da rarrabuwa kamar kasuwancin wutar lantarki. Wannan dabarar ta tabbatar da nasara sosai kuma kamfanin ya haɓaka cikin sauri a cikin shekaru masu zuwa. Ribar aikin Nokia ya tashi daga mara kyau a shekara ta 1991 zuwa dala biliyan 1 a shekara ta 1995 kuma kusan dala biliyan Hudu 4 a shekara ta 1999. Wayar Nokia ta farko mai cikakken šaukuwa bayan Sanatan Mobira shine Mobira Cityman 900 a shekara ta 1987. Nokia ta taimaka wajen haɓaka ƙirar wayar hannu ta GSM a cikin shekara ta 1980s, kuma ta haɓaka hanyar sadarwar GSM ta farko tare da Siemens, magabacin Nokia Siemens Network. Firayim Ministan Finland Harri Holkeri ne ya yi kiran GSM na farko a ranar 1 ga watan Yuli shekara ta 1991, ta amfani da kayan aikin Nokia a kan hanyar sadarwa ta MHz 900 da Nokia ta gina kuma Radiolinja ke sarrafawa. A cikin Nuwamba 1992, Nokia 1011 ta ƙaddamar, wanda ya sa ta zama farkon wayar salula ta GSM ta kasuwanci. Salora Oy a matsayin reshen Nokia ya ƙare a 1989 lokacin da aka haɗa rarrabuwa zuwa Nokia-Mobira Oy. An ci gaba da amfani da alamar don talabijin har zuwa shekara ta 1995. A ranar 12 ga watan Yuni shekara ta 1996, Nokia ta ba da sanarwar sayar da kasuwancin tallan ta ga Kamfanin Semi-Tech na Kanada/Hong Kong. An rufe kamfanin kera talabijin a Jamus a watan Satumbar a shekara ta 1996. Sayarwar ta haɗa da masana'anta a Turku, da haƙƙin amfani da samfuran Nokia, Finlux, Luxor, Salora, Schaub-Lorenz da Oceanic har zuwa ƙarshen shkara ta 1999. Wasu daga cikin waɗannan samfuran daga baya an sayar da su ga wasu kamfanoni. Nokia ita ce ta fara ƙaddamar da tauraron dan adam na dijital a Burtaniya, wanda aka sanar a cikin watan Maris shekara ta 1997. A watan Agusta shekara ta 1997 Nokia ta gabatar da na’urar tauraron dan adam ta farko tare da tallafin Common Interface (CI). A cikin shekara ta 1998 Nokia ta zama zaɓaɓɓen mai siyar da kayayyaki don samar da akwatunan akwatin gidan talabijin na dijital na farko na duniya ta British Digital Broadcasting (BDB), wanda a ƙarshe aka ƙaddamar da shi a matsayin ONdigital.[[File:Digital-tv-box_från_Nokia.jpg|thumb| Babban Mediamaster na Nokia saiti]] A watan Oktoban shekara ta 1998, Nokia ta riski Motorola ta zama babbar wayar salula mafi siyarwa, kuma a watan Disamba ta kera wayar salula ta miliyan dari. Babban dalilin da yasa Nokia tayi girma akan manyan masu fafatawa da ita Motorola da Ericsson shine cewa ta sami damar kula da kasuwar matasa masu amfani da masu amfani da kayan kwalliya, mafi mahimmanci tare da wayoyin hannu na Nokia 5110 da 3210 waɗanda ke nuna babban kewayon launuka masu canzawa da canzawa- murfin da ake kira Xpress-on. Daya daga cikin wayoyin zamani na farko a cikin shekara ta 1992, daga agogon Switzerland Swatch, ya dogara ne akan wayar Nokia ta 101. Kamfanin zai kuma samar da rukunin Vertu, yana ƙirƙirar wayoyin hannu masu alatu. Nokia ta yi iƙirarin a watan Afrilu shekara ta 1996 masu sa ido na 447Xav da 447K su zama na farko tare da masu magana da sitiriyo da ƙaramin woofer. A watan Mayu shekara ta 1999 Nokia ta gabatar da samfuran LAN na farko mara waya. A watan Janairun 2000 ViewSonic ya sayi samfuran Nuni na Nokia, rabon yin nunin don kwamfutoci na sirri. A ranar 26 ga watan Afrilu shekara ta 2001 Nokia ta yi haɗin gwiwa tare da Telefonica don samar da modem ɗin DSL da magudanar ruwa a Spain. A cikin 1997, Nokia ta kafa haɗin gwiwa tare da kamfanin lantarki na Brazil Gradiente inda aka basu lasisin kera ire -iren wayoyin salula na Nokia a cikin gida ƙarƙashin sunayen Nokia da Gradiente. A cikin shekara ta 1998, Nokia ta kafa kamfanin Symbian Ltd. wanda Psion ke jagoranta don ƙirƙirar sabon tsarin aiki don PDAs da wayoyin hannu masu wayo a matsayin magajin EPOC32. Sun saki Nokia 9210 Communicator da ke gudanar da Symbian OS a shekara ta 2001 kuma daga baya a waccan shekarar ta kirkiri dandalin Symbian Series 60, daga baya suka gabatar da ita tare da wayar kyamarar su ta farko, Nokia 7650. Dukansu Nokia da Symbian sun zama manyan kayan masarufi na wayoyi da mai yin software bi da bi, kuma a watan Fabrairun shekara ta 2004 Nokia ta zama babban mai hannun jari na Symbian Ltd. Nokia ta mallaki kamfani baki daya a watan Yunin shekara ta 2008 sannan ta kafa Gidauniyar Symbian a matsayin wanda zai gaje ta. A cikin shekara ta 1998 kawai, kamfanin yana da kuɗin shiga na dala biliyan 20 wanda ya sami ribar dala biliyan 2.6. Zuwa shekarar 2000 Nokia ta dauki mutane sama da 55,000 aiki, kuma tana da kaso 30% a kasuwar wayar tafi da gidanka, kusan ninki biyu na babbar gasa, Motorola. Kamfanin yana aiki a kasashe 140 tun daga shekara ta 1999. An ba da rahoton a lokacin cewa wasu mutane sun yi imanin Nokia kamfanin Japan ne. Tsakanin shekara ta 1996 zuwa shekara ta 2001, yawan kudin da Nokia ta samu ya karu ninki biyar, daga € 6.5 biliyan zuwa € 31bn. [[File:Nokia_mobile_phones.jpg|left|thumb|250x250px| Tarin wayoyin hannu na Nokia daga shekarun 2000]] Daga nan za a san kamfanin a matsayin mai nasara kuma mai kirkirar wayoyin kyamara. Nokia 3600/3650 ita ce wayar kamara ta farko da aka sayar a Arewacin Amurka a shekasra ta 2003. A watan Afrilu shekara ta 2005 Nokia ta yi hadin gwiwa da mai kera kyamarar kyamarar Jamus Carl Zeiss AG. A cikin wannan watan Nokia ta gabatar da Nseries, wanda zai zama layin wayoyin salula na shekaru shida masu zuwa. Nokia N95 da aka gabatar a watan Satumba na shekarar 2006 ya yi nasara sosai kuma an kuma ba shi lambar yabo a matsayin "mafi kyawun na'urar daukar hoto" a Turai a shekara ta 2007. Wanda ya gaje shi N82 ya nuna walƙiyar xenon, wanda ya taimaka mata lashe lambar "mafi kyawun hoton wayar hannu" a Turai a shekara ta 2008. N93 a shekara ta 2006 an san shi da camcorder na musamman da kuma karkatacciyar ƙirar da ke sauyawa tsakanin clamshell da matsayi kamar camcorder. An kuma san su sosai da N8 tare da babban firikwensin 12-megapixel a cikin shekara ta 2010; 808 PureView a cikin shekara ta 2012 tare da firikwensin 41-megapixel; da tutar Lumia 920 a cikin shekara ta 2012 wanda ya aiwatar da ingantattun fasahar PureView. Nokia ta kasance ɗaya daga cikin waɗanda suka fara wasan caca ta hannu saboda shaharar Snake, wanda aka riga aka ɗora shi akan samfura da yawa. A cikin shekara ta 2002, Nokia ta yi ƙoƙarin kutsawa cikin kasuwar caca ta hannu tare da N-Gage. Shugaban nishaɗi da kafofin watsa labarai na Nokia, Ilkka Raiskinen, ya taɓa yin ƙaulin "Game Boy na yara 'yan shekara 10", yana mai bayyana cewa N-Gage ya fi dacewa da masu sauraro da suka manyanta. Koyaya, na'urar ta gaza, ta kasa ƙalubalantar jagoran kasuwar Nintendo. Nokia ta yi ƙoƙarin farfado da N-Gage a matsayin dandamali na wayoyin salula na S60, wanda a ƙarshe aka ƙaddamar da su a shekara ta 2008. A cikin Q1a shekara ta 2004, kasuwar wayar salula ta Nokia ta ragu sosai zuwa 28.9%, ƙasa daga 34.6% a shekara da ta gabata. Koyaya, zuwa shekara ta 2006 kamfanin ya sake samun ci gaba kuma a cikin Q4 a shekara ta 2007 ya kai adadi mafi girma na 40.4%. Rabon kasuwar wayoyin salula a waccan kwata shine 51%. Nokia ita ce babbar mai siyarwa a lokacin a duk yankuna bar Arewacin Amurka. Nokia ta ƙaddamar da gwajin talabijin ta wayar hannu a 2005 a Finland tare da abun ciki wanda mai watsa labarai na jama'a Yle ya bayar. Ayyukan suna dogara ne akan ma'aunin DVB-H. Ana iya duba shi tare da babbar wayar Nokia 7710 tare da kayan haɗi na musamman wanda ke ba shi damar karɓar siginar DVB-H. Nokia ta yi haɗin gwiwa tare da Arqiva da O2 don ƙaddamar da gwaji a Burtaniya a watan Satumba shekara ta 2005. A cikin shekara ta 2005 Nokia ta haɓaka tsarin aiki na tushen Linux wanda ake kira Maemo, wanda ya yi jigilar wannan shekarar akan Nokia 770 Internet Tablet. A ranar 1 ga watan Yuni shekara ta 2006, Jorma Ollila ta zama shugaban kamfanin kuma ta yi ritaya a matsayin Shugaba, wanda Olli-Pekka Kallasvuo ya maye gurbinsa.[[File:Nokia_Sao_Paulo_Flagship.jpg|left|thumb| Babban shagon Nokia a [[São Paulo]], Brazil a shekara 2009]] A watan Agusta na shekara ta 2007, Nokia ta gabatar da Ovi, sunan laima don sabbin aiyukan Intanet na kamfanin wanda ya haɗa da dandalin N-Gage da Nokia Music Store. Shagon Ovi ya fuskanci gagarumar gasa da Apple App Store lokacin da aka gabatar da shi a shekara ta 2008. A watan Oktobar shekara ta 2008 Nokia ta sanar da Nokia 5800 XpressMusic, na’urar farko da za ta yi jigilar kaya tare da sabon S60 5th Edition, wanda aka fi sani da Symbian^1, farkon maimaita dandamali tun lokacin da aka kirkiro Gidauniyar Symbian. A watan Nuwambashekara ta 2008 Nokia ta sanar da cewa za ta kawo karshen sayar da wayoyin hannu a Japan saboda karancin kasuwa. Kasuwar wayar salula ta Nokia ta kai kololuwa a shekarar 2008 da kashi 38.6. A wannan shekarar, Nokia ta sanar da siyan Trolltech da haɓaka software ta Qt. Qt ya kasance babban ɓangaren dabarun Nokia har zuwa shekara ta 2011, kuma a ƙarshe an sayar da shi a cikin shekara ta 2012. Nokia a takaice ta koma kasuwar kwamfuta tare da ɗan littafin netbook 3G a watan Agusta shekara ta 2009. === 2010–2014 === [[File:As_Time_Goes_By_(Nokia_9000_Communicator_&_E7).jpg|thumb| Mai Sadarwa na Nokia 9000 (1996) kusa da Nokia E7 Sadarwa (2011)]] [[File:Nokia_&_Microsoft_Lumia_devices.png|thumb| Nokia da Microsoft Lumia na'urorin.]] [[File:Ristoonstage.jpg|left|thumb| Risto Siilasmaa, shugaban Nokia daga 2012 zuwa 2020.]] [[File:Bürogebäude_früheres_Nokia-Werk_Bochum-Riemke_(2009).jpg|thumb| Tsohon kamfanin Nokia a Bochum, Jamus]] [[File:Nokia_(8111386420).jpg|thumb| Alamar talla ta Nokia a Dublin, Ireland]]A ƙarshen shekara ta 2009 zuwa 2010, an gabatar da Xseries da ke mai da hankali kan kiɗa da Cseries mai mai da hankali. A watan Afrilu shekara ta 2010 Nokia ta gabatar da na’urar tafi da gidanka ta gaba, Nokia N8, wacce za ta kasance ta farko da za ta fara aiki a kan Symbian^3. Sai dai an yi jinkiri tsawon watanni da dama wanda hakan ya bata sunan kamfanin, musamman bayan gazawar tutar da ta yi a baya N97 da gasa mai tsauri daga Apple da kamfanin Google mai tasowa. A ranar 10 ga watan Satumba shekara ta 2010, an kori Olli-Pekka Kallasvuo a matsayin Shugaba kuma an sanar da cewa Stephen Elop daga Microsoft zai dauki matsayin Babban Daraktan Nokia, inda ya zama darakta na farko da ba Finnish ba a tarihin Nokia. An yi iƙirarin cewa masu saka hannun jari sun matsa wa hukumar Nokia lamba don ɗaukar wani baƙo don girgiza gudanarwa kuma ya rabu da al'adar "Nokia hanya". Ollila ya kuma sanar da cewa zai yi murabus daga shugabancin Nokia kafin shekarar 2012. A ranar 11 ga watan Maris shekara ta 2011 Nokia ta sanar da cewa ta biya Elop dala miliyan shida na sanya hannu a matsayin "diyyar asarar kudin shiga daga tsohon ma'aikacin sa", a kan dala miliyan 1.4 na shekara albashi. Tsohon Symbian OS ya zama tushen budewa gaba daya a watan Fabrairu 2010. Sai dai, a watan Nuwamban 2010 an sanar da cewa Symbian Foundation na rufe kuma Nokia za ta sake karbe ikon tsarin aikin Symbian a karkashin lasisin rufewa. Zuwa yanzu Nokia ita ce kawai kamfanin da ya rage ta amfani da dandamali, tare da mai jigilar NTT DoCoMo a Japan, bayan duka Samsung da Sony Ericsson sun koma Android. A halin da ake ciki, a cikin 2010 don burin Nokia na Linux, Nokia ta haɗu tare da Intel don ƙirƙirar aikin MeeGo, bayan haɗuwar Maemo na Nokia da Moblin na Intel. Dandalin Symbian na Nokia wanda ya kasance babban dandamali na wayoyin hannu a Turai da Asiya tsawon shekaru da yawa yana saurin tsufa kuma yana da wahala ga masu haɓakawa bayan bayyanar iOS da Android. Don magance wannan, Nokia ta shirya yin tsarin aikin su na MeeGo Linux, a ƙarƙashin ci gaba, ƙirar kamfanin akan wayoyin komai da ruwanka. Ba da daɗewa ba bayan fara aikin Shugaba na Elop, hukumar Nokia ta kore shi ikon canza dabarun wayoyin hannu na kamfanin, gami da canza tsarin aiki. Tsohon soja Anssi Vanjoki, shugaban sashen wayoyin salula, ya bar kamfanin a wannan lokacin. Fitowar sa ta ƙarshe shine a Nokia World 2010 lokacin da aka gabatar da Nokia E7 da wasu na'urorin Symbian^3. A ranar 11 ga Fabrairu 2011, Nokia ta ba da sanarwar "haɗin gwiwa mai mahimmanci" tare da Microsoft, wanda a ƙarƙashinsa zai karɓi Windows Phone 7 a matsayin babban tsarin aikin sa akan wayoyin komai da ruwanka, tare da haɗa ayyukansa da dandamali tare da nasa, gami da Bing azaman injin bincike, da haɗawa. Bayanan Maps na Nokia cikin Taswirorin Bing. Elop ya bayyana cewa Nokia ta zabi kada ta yi amfani da Android saboda a bayyane yake cewa ba zai iya "bambance" abubuwan da ake bayarwa ba, tare da masu sukar sun kuma lura cewa alakar sa ta baya da Microsoft na iya yin tasiri ga shawarar. Kodayake MeeGo "Harmattan" -bn N9 an sadu da kyakkyawar tarba a cikin 2011, Nokia ta riga ta yanke shawarar kawo ƙarshen ci gaba akan MeeGo kuma kawai ta mai da hankali kan haɗin gwiwar Microsoft, kodayake Shugaba ya ce "sabbin abubuwa" na N9 za su ci gaba makomar, wacce a ƙarshe ta hau kan dandalin Asha a 2013. Bayan sanarwar haɗin gwiwar Microsoft, kasuwar kasuwar Nokia ta lalace; wannan ya faru ne saboda buƙatar faduwar Symbian lokacin da masu amfani suka fahimci hankalin Nokia da kulawa zai kasance a wani wuri. Kamfanin ya sanya babban asara a cikin kwata na biyu na 2011 - kawai asarar su ta biyu a cikin shekaru 19. Wayar Nokia ta farko ta Wayar Windows ita ce Lumia 800, wacce ta iso a watan Nuwamba na 2011. Faduwar tallace -tallace a 2011, wanda ba a inganta shi sosai tare da layin Lumia a 2012, ya haifar da manyan asara a jere. Zuwa tsakiyar 2012 farashin hannayen jarin kamfanin ya fadi kasa da $ 2. Shugaba Elop ya ba da sanarwar rage farashin farashi a watan Yuni ta hanyar zubar da ma’aikata 10,000 zuwa karshen shekara da kuma rufe masana'antar kera Salo. Firayim Ministan na Finland ya kuma ba da sanarwar cewa gwamnati ba za ta ceci kamfanin daga asusun jihar na gaggawa ba. A kusa da wannan lokacin Nokia ta fara sabon aikin da aka yiwa lakabi da "Meltemi", dandamali ga wayoyin komai da ruwanka. Tare da kawancen Microsoft kuma a ƙarƙashin kulawar Elop, Nokia kuma ta sake mai da hankali kan kasuwar Arewacin Amurka inda wayoyin Nokia suke, sabanin sauran ƙasashen duniya, kusan ba su da mahimmanci na shekaru da yawa. Wannan dabarar ta fara ne a cikin Janairu 2012 tare da gabatar da wayar Nokia Lumia 900 tare da haɗin gwiwar kamfanin AT&T na Amurka. A watan Maris na shekarar 2011, Nokia ta bullo da wani sabon nau'in kamfani mai suna "Pure". A ranar 1 ga Agustan 2011, Nokia ta ba da sanarwar cewa za ta yi amfani da sabon tsarin lambar lambobi uku don samfuran wayar hannu kuma ta daina amfani da haruffa, ta yadda za a kawo ƙarshen Nseries, Eseries, da Cseries na ɗan gajeren lokaci. A wannan ranar aka gabatar da Nokia 500 tare da sabon tsarin. Nokia ta yi amfani da sunaye masu lamba uku a wayoyin analog a shekarun 1990. Lokacin da aka sanar da Lumia 920 a watan Satumbar 2012, 'yan jaridu sun gan ta a matsayin babbar babbar Windows Phone wacce za ta iya ƙalubalanci abokan hamayya saboda tsarinta na ci gaba. Elop ya ce kyakkyawan martanin da aka yi masa ya haifar da bege da kyakkyawan fata a kamfanin. Kamfanin yana kuma samun nasarori a cikin ƙasashe masu tasowa tare da jerin Asha, waɗanda ke siyarwa da ƙarfi. Kodayake tallace -tallace da wayoyin salula na Nokia sun karu sosai a cikin 2013, gami da a kasuwar Arewacin Amurka, har yanzu bai isa ba don gujewa asarar kuɗi. Ollila ta sauka daga kujerarta a ranar 4 ga Mayu 2012 kuma Risto Siilasmaa ya maye gurbin ta A watan Satumba na shekarar 2013 Nokia ta sanar da sayar da sashen wayar salula da na’urorinta ga Microsoft. Sayarwar tana da kyau ga Nokia don gujewa ƙarin adadi na kuɗi mara kyau, kazalika ga Babban Manajan Microsoft Steve Ballmer, wanda ke son Microsoft ta samar da ƙarin kayan masarufi kuma ta mayar da ita zuwa kamfanin na'urori da sabis. Shugaban Nokia, Risto Siilasmaa, ya bayyana yarjejeniyar a matsayin mai hankali (a cikin fa'idar masu hannun jarin Nokia), amma mai wahalar gaske - masana sun yarda cewa Nokia za ta kasance cikin rikicin kuɗi idan ba ta sayar da rabon ga Microsoft ba. Manazarta sun yi imanin cewa Ballmer ya matsa don siyan saboda tsoron cewa Nokia tana gab da ɗaukar Android kuma ta yi watsi da ƙawancen su da Microsoft. Tabbas, a cikin Janairu 2014 an gabatar da Nokia X wanda ke gudana akan sigar Android ta musamman. Abin mamaki ne da ɗan ban mamaki wanda ke zuwa makonni kaɗan kacal daga ƙarshen siyan Microsoft. Wasu, ciki har da magajin Ballmer Satya Nadella, suna jin cewa Microsoft na tunanin haɗe ƙungiyoyin software ɗin su da injiniyan kayan masarufi na Nokia da zai “hanzarta” haɓaka Windows Phone. An kammala siyarwar a watan Afrilun 2014, inda Microsoft Mobile ta zama magajin sashen na'urorin wayoyin Nokia. Nokia kuma ta tashi daga hedkwatarsa ​​zuwa wani katafaren gini da ke Karaportti. A lokacin, Ballmer da kansa yana yin ritaya a matsayin Shugaba na Microsoft kuma Satya Nadella ya maye gurbinsa, wanda ya yi adawa da siyan wayoyin salula na Nokia, tare da shugaban Bill Gates. Microsoft ya rubuta kadarorin da aka saya daga Nokia a shekarar 2015. A shekara ta 2014, darajar tambarin Nokia a duniya bisa ga Interbrand ya faɗi zuwa matsayi na 98, raguwa mai kaifi daga wuri na 5 da yake a 2009. Faduwar Nokia a kasuwar wayar tafi -da -gidanka ya sami bayanai daban -daban daga manazarta, tare da rarrabuwar kawuna game da shawarar Shugaba na yin watsi da shi. tsarin aiki na cikin gida da kuma yin amfani da Windows Phone a 2011. Masu bincike da yawa sun yanke shawarar cewa Nokia ta sha wahala daga zurfafa gwagwarmaya a cikin gudanarwa. Tsoffin ma’aikatan sun yi iƙirarin cewa gudanarwar ta yi kumbura ta hanyar nasarar farko da suka zama masu gamsuwa da lokaci. Wasu daga ƙungiyar masu tasowa ta Symbian sun yi iƙirarin cewa babban jami'in kamfanin ya ƙi ɗaruruwan sabbin abubuwa a cikin shekarun 2000 da suka gabatar, gami da sake rubuta lambar Symbian gaba ɗaya. Wani tsohon ma'aikacin Nokia ya yi ikirarin cewa ana gudanar da kamfanin ne a matsayin "tsarin mulki irin na Soviet". A watan Yulin 2013, Nokia ta sayi hannun jarin Siemens a cikin haɗin gwiwar Nokia Siemens Networks na dala biliyan 2.2, ta mai da shi wani kamfani mallakinsa gaba ɗaya wanda ake kira Nokia Solutions and Networks, har sai da aka sake masa suna zuwa Nokia Networks ba da daɗewa ba. A lokacin fafutukar neman kuɗaɗen kuɗi na Nokia, sashen sadarwar sa mai riba tare da Siemens ya ba da kuɗin shiga da yawa; don haka, sayan ya tabbatar da inganci, musamman bayan siyar da na’urorin wayar salularsa. === 2014–2016 === Bayan siyar da sashin na'urorin wayar hannu, Nokia ta mai da hankali kan kayan aikin hanyar sadarwa ta hanyar Nokia Networks. A watan Oktoba na 2014, Nokia da China Mobile sun sanya hannu kan yarjejeniyar tsarin dala miliyan 970 don isar da kayayyaki tsakanin 2014 da 2015. A ranar 17 ga Nuwamban 2014, shugaban Kamfanin Fasaha na Nokia Ramzi Haidamus ya bayyana cewa kamfanin ya shirya sake shigar da kasuwancin kayan masarufi a matsayin mai kera ƙira na asali, yana ba da lasisin ƙirar kayan cikin gida da fasaha ga masana<nowiki>'antun na uku. Haidamus ya bayyana cewa alamar Nokia tana da '' mahimmanci '' amma '' yana raguwa da ƙima, kuma wannan shine dalilin da ya sa yana da mahimmanci mu canza wannan yanayin cikin sauri, nan ba da jimawa ba ''. Kashegari, Nokia ta ƙaddamar da N1, kwamfutar hannu ta Android da Foxconn ta ƙera, a matsayin samfur na farko bayan siyarwar Microsoft. Haidamus ya jaddada cewa na'</nowiki>urorin da aka fito da su a ƙarƙashin waɗannan yarjejeniyar lasisi za a riƙe su cikin manyan ƙimar ingancin samarwa, kuma za su "yi kama da jin kamar Nokia ta gina ta". Shugaban kamfanin Nokia Rajeev Suri ya bayyana cewa kamfanin ya shirya sake shigar da kasuwancin wayar salula ta wannan hanyar a cikin 2016, bayan karewar sharuddan da ba ta gasa da Microsoft. A cewar Robert Morlino, mai magana da yawun Nokia Technologies, Nokia ta shirya bin tsarin lasisin alama maimakon tallan na'urorin tafi-da-gidanka kai tsaye saboda siyar da sashin na'urorin wayar hannu ga Microsoft. Kamfanin ya ɗauki tsauraran matakai don farfado da kansa, a bayyane ta hanyar ɗaukar ƙwararrun software, gwajin sabbin samfura da neman abokan hulɗa. A ranar 14 ga Yuli 2015, Shugaba Rajeev Suri ya tabbatar da cewa kamfanin zai dawo kasuwar wayoyin hannu a cikin 2016. A ranar 28 ga Yuli, 2015, Nokia ta sanar da OZO, kyamarar gaskiya ta 360-digiri, tare da firikwensin hoto na 2K guda takwas. Rarraba bayan samfurin, Nokia Technologies, ya yi iƙirarin cewa OZO zai kasance mafi ingantaccen dandamali na yin fim na VR. Sanarwar manema labarai ta Nokia ta bayyana cewa OZO zai kasance "na farko a cikin shirin da aka tsara na hanyoyin watsa labarai na dijital," tare da tsammanin samfuran fasaha a nan gaba. An bayyana OZO cikakke a ranar 30 ga Nuwamba a Los Angeles. OZO, wanda aka ƙera don amfani da ƙwararru, an yi niyyar siyar da shi akan dalar Amurka 60,000; duk da haka, an rage farashinsa da $ 15,000 kafin a sake shi, kuma an jera shi akan gidan yanar gizon sa a matsayin $ 40,000. A ranar 14 ga Afrilu 2015, Nokia ta tabbatar da cewa tana tattaunawa da kamfanin kayan aikin sadarwa na Faransa Alcatel-Lucent dangane da yiwuwar hadewa. Kashegari, Nokia ta ba da sanarwar cewa ta amince ta sayi Alcatel-Lucent akan € 15.6 biliyan a cikin yarjejeniyar hannun jari. Shugaba Rajeev Suri yana jin cewa siyan zai ba Nokia wata fa'ida mai mahimmanci a haɓaka fasahar mara waya ta 5G. Sayen ya haifar da gasa mai ƙarfi ga kamfanoni masu hamayya da Ericsson da Huawei, waɗanda Nokia da Alcatel-Lucent suka zarce ta jimlar kuɗin shiga a 2014. Masu hannun jarin Nokia suna riƙe da kashi 66.5% na sabon haɗin kamfani, yayin da masu hannun jarin Alcatel-Lucent ke riƙe da 33.5% . Ya kamata a kula da rukunin Bell Labs, amma Nokia za ta maye gurbin alamar Alcatel-Lucent. A watan Oktoban shekarar 2015, bayan amincewar yarjejeniyar da ma'aikatar kasuwanci ta kasar Sin ta yi, hadakar tana jiran amincewar hukumomin Faransa. Duk da niyyar farko ta siyar da rukunin kebul na jirgin ruwa daban daban, daga baya Alcatel-Lucent ya bayyana cewa ba zai yi ba. An rufe hadewar a ranar 14 ga watan Janairun 2016, amma bai cika ba sai ranar 3 ga Nuwamba 2016. Daga saye, yanzu Nokia kuma ita ce mai mallakar alamar wayar hannu ta Alcatel, wacce ke ci gaba da samun lasisin kamfanin TCL. A ranar 3 ga Agusta 2015, Nokia ta sanar da cewa ta cimma yarjejeniya don sayar da sashen taswirar dijital na nan ga ƙungiyar BMW, Daimler AG da Volkswagen Group akan € 2.8 biliyan. An rufe yarjejeniyar a ranar 3 ga Disamba 2015.[[File:NokiaBuilding4.jpg|thumb| Ginin ofishin Nokia a Markham, Ontario, Kanada a cikin 2016-asalin ofishin Alcatel-Lucent]] [[File:Nokia_Flexi_Zone_Micro_BTS_FWEA_spec_tag_20150811.jpg|thumb| Tashar watsa labarai ta tushe ta Flexi Zone (2015)]] === 2016–2019 === A ranar 26 ga Afrilu 2016, Nokia ta sanar da aniyarta ta sayen kamfanin kera na’urar lafiya na Faransa mai suna Andings kan dalar Amurka miliyan 191. An haɗa kamfanin zuwa sabon sashin Lafiya na Dijital na Fasahar Nokia. Daga baya Nokia ta kashe kuɗin siyan kuma a watan Mayu 2018 an sake sayar da sashin lafiya ga Éric Carreel, wanda ya kafa kamfanin Withings kuma tsohon Shugaba. A ranar 18 ga Mayu 2016, Microsoft Mobile ta sayar da kasuwancin wayar ta Nokia mai alama ga HMD Global, sabon kamfani wanda tsohon babban jami'in Nokia Jean-Francois Baril ya kafa, da wata masana'anta mai alaƙa a Vietnam ga kamfanin FoxHn na FIH Mobile. Daga baya Nokia ta shiga yarjejeniyar lasisin na dogon lokaci don sanya HMD keɓaɓɓen kera wayoyin Nokia da allunan da aka yi wa alama a wajen Japan, suna aiki tare da Foxconn. Yarjejeniyar ta kuma ba HMD haƙƙin haƙƙin haƙƙin haƙƙin mallaka da software na wayoyin hannu. Daga baya HMD ta sanar da wayar Nokia 6 mai tushen Android a cikin Janairu 2017. A Mobile World Congress, HMD ya kuma ƙaddamar da wayoyin salula na Nokia 3 da Nokia 5, da kuma sake tunanin ƙirar wayar Nokia mai lamba 3310. Duk da cewa Nokia ba ta da saka hannun jari a kamfanin, suna da wasu bayanai a cikin sabbin na'urorin. A ranar 28 ga Yuni 2016 Nokia ta nuna a karon farko cibiyar sadarwa mai shirye-shiryen 5G. A watan Fabrairun 2017 Nokia ta aiwatar da haɗin 5G a Oulu, Finland ta amfani da ma'aunin 5GTF, wanda Verizon ke goyan baya, akan kayan aikin gine-gine na Intel. A watan Yuli na 2017, Nokia da Xiaomi sun ba da sanarwar cewa sun rattaba hannu kan yarjejeniyar haɗin gwiwar kasuwanci da yarjejeniyar patent na shekaru da yawa, gami da lasisin ƙetare ga kowane kamfani mai daidaitattun lamuran salula. A waccan shekarar, darajar alama ta Nokia ta kasance ta 188th ta Brand Finance, tsallake wurare 147 daga 2016. An danganta hauhawar ta ga fayil ɗin lafiya da sabbin wayoyin hannu da HMD Global suka haɓaka. A cikin Janairu 2018, Nokia ta sanya hannu kan yarjejeniya tare da NTT Docomo, babban kamfanin wayar hannu na Japan, don samar da tashoshin rediyo mara waya na 5G a cikin kasar nan da 2020. Daga baya a wannan watan, Nokia ta sanar da layin ReefShark na chipsets 5G, tana mai cewa tana ninka bandwidth zuwa 84 Gbit/s. A watan Maris, Solidium, hannun jarin gwamnatin Finland, ya sayi hannun jarin 3.3% a Nokia wanda darajarsa ta kai million 844 miliyan. A watan Mayu, Nokia ta ba da sanarwar cewa ta sami kamfanin IoT na California, SpaceTime Insight.[[File:Nokia_6_12.jpg|thumb| 2017 Nokia 6]]A watan Janairun 2019, gwamnatin Kanada ta ba da sanarwar cewa za ta ba da dala miliyan 40 don tallafawa binciken Nokia kan fasahar 5G. Wani bincike na 2019 ya nuna cewa wayoyin Nokia sun yi aiki mafi kyau fiye da abokan hamayyar Samsung, LG, Xiaomi, da Huawei wajen sabuntawa zuwa sabon sigar Android. Binciken, wanda Counterpoint Research ya yi, ya gano cewa kashi 96 na wayoyin Nokia ko dai an aika su ko an sabunta su zuwa sabuwar sigar Android tun lokacin da aka saki Pie a cikin 2018. An gano masu fafatawa da Nokia kusan kusan kashi 80 cikin ɗari. === 2020 - yanzu === A ranar 2 ga Maris, 2020, Nokia ta sanar da Pekka Lundmark a matsayin sabon Shugaba. Daga baya a wannan watan, Nokia ta kammala siyan Elenion Technologies, wani kamfani da ke Amurka wanda ke mai da hankali kan fasahar silikon photonics don haɓaka tattalin arziƙin samfuran haɗin haɗin kai. A ranar 27 ga Mayu, 2020, Sari Baldauf ya gaji Risto Siilasmaa a matsayin shugabar kwamitin gudanarwa, kuma an nada Kari Stadigh a matsayin mataimakiyar kujera. A watan Yuni, Nokia ta lashe kwangilar 5G mai kimanin dala miliyan 450 daga Taiwan Mobile don gina cibiyar sadarwa ta gaba mai aiki na telecom a matsayin mai siyarwa kawai. A watan Oktoba, Nokia ta sanar da kwangila tare da NASA don gina hanyar sadarwar wayar hannu ta 4G don amfani da 'yan sama jannati a duniyar wata. Kwangilar dala miliyan 14.1 ta hannun kamfanin Bell Labs ne, kuma ana sa ran fara shirin a 2022. A cikin 2020, Flipkart ya haɗu tare da Nokia don tallata samfuran masu amfani da Nokia a Indiya. Waɗannan sun haɗa da talabijin, kwamfutar tafi -da -gidanka da na’urar sanyaya daki. == Ayyuka na yanzu == Nokia julkinen osakeyhtiö (kamfanin haɗin gwiwa na jama'a) da aka jera akan Nasdaq Nordic/Helsinki da New York. Nokia ta taka muhimmiyar rawa a cikin tattalin arzikin Finland, kuma babban ma'aikaci ne a cikin ƙasar, yana aiki tare da abokan haɗin gwiwa na gida da ƙananan kamfanoni. Nokia ta ba da gudummawar kashi 1.6% ga GDP na Finland kuma ya kai kusan kashi 16% na fitar da ƙasar a 2006. Nokia ta ƙunshi ƙungiyoyin kasuwanci guda biyu tare da ƙarin rassa da kamfanoni masu alaƙa. === Nokia Networks === Nokia Networks shine babban kamfanin Nokia Corporation. Kamfanin sadarwar bayanai ne na ƙasashe da yawa da kamfanin kayan aikin sadarwa wanda ke da hedikwata a Espoo, Finland, kuma shine masana'antun kayan aikin sadarwa na uku mafi girma a duniya, wanda aka auna ta kudaden shiga na 2017 (bayan Huawei da Cisco). A cikin Amurka tana gasa tare da Ericsson akan gina cibiyoyin sadarwa na 5G don masu aiki, yayin da aka hana Huawei Technologies da ZTE Corporation yadda yakamata. Tana da ayyuka a cikin kasashe kusan 150. Nokia Networks tana samar da hanyoyin sadarwa mara waya da madaidaiciya, hanyoyin sadarwa da dandamali na sabis da sabis na ƙwararru ga masu aiki da masu ba da sabis. Yana mai da hankali kan GSM, EDGE, 3G/W-CDMA, LTE da hanyoyin sadarwar rediyo na WiMAX, suna tallafawa manyan cibiyoyin sadarwa tare da haɓaka IP da damar aiki da ayyuka da yawa. An ƙaddamar da asalin alamar Nokia Siemens Networks (NSN) a Babban Taron Duniya na 3GSM a Barcelona a watan Fabrairu na 2007 a matsayin haɗin gwiwa tsakanin Nokia (50.1%) da Siemens (49.9%), duk da cewa yanzu mallakar Nokia ce gaba ɗaya. A watan Yulin 2013, Nokia ta sake dawo da duk hannun jarin da ke cikin Nokia Siemens Networks kan kudi dalar Amurka biliyan 2.21 sannan ta sake mata suna zuwa Nokia Solutions da Networks, jim kadan bayan haka ta canza zuwa Nokia Networks.[[File:Nokia_Networks_Munich_Office,_April_2017_-02.jpg|thumb| A cikin ofishin Nokia Networks a [[München|Munich]], Jamus]] === Fasahar Nokia === Fasahar Nokia wani bangare ne na Nokia wanda ke haɓaka samfuran masu amfani da fasahar lasisi gami da alamar Nokia. Abubuwan da suka fi mayar da hankali sune hoto, fahimta, haɗin mara waya, sarrafa wutar lantarki da kayan aiki, da sauran fannoni kamar shirin lasisin IP. Ya ƙunshi dakunan gwaje -gwaje guda uku: Labarin Tsarin Rediyo, a wuraren samun rediyo, haɗin gida mara waya da aiwatar da rediyo; Lab Technologies Lab, a cikin wuraren watsa labarai da hulɗa; da Sensor da Lab Technologies Lab, a cikin wuraren ingantattun hanyoyin gano hanyoyin, hanyoyin hulɗa, nanotechnologies da fasahar jimla. Fasahar Nokia kuma tana ba da gudummawar jama'a a cikin ci gaban ta ta Invent tare da shirin Nokia. An ƙirƙira shi a cikin 2014 bayan sake fasalin kamfanin Nokia. A cikin Nuwamba 2014, Nokia Technologies ta ƙaddamar da samfurin ta na farko, kwamfutar kwamfutar hannu ta Nokia N1. A watan Yuli na 2015, Nokia Technologies ta gabatar da kyamarar VR mai suna OZO, wanda aka ƙera don ƙwararrun masu ƙirƙirar abun ciki kuma aka haɓaka su a Tampere, Finland. Tare da na'urori masu auna firikwensin rufewa guda 8 da makirufo 8, samfurin zai iya kama bidiyon 3D na stereoscopic da sauti na sararin samaniya. A ranar 31 ga Agusta 2016, Ramzi Haidamus ya sanar da cewa zai sauka daga mukaminsa na shugaban kamfanin Nokia Technologies. Brad Rodrigues, tsohon shugaban dabaru da bunƙasa kasuwanci, ya ɗauki matsayin shugaban rikon kwarya. A ranar 30 ga Yuni 2017, Gregory Lee, tsohon Shugaba na Samsung Electronics a Arewacin Amurka, an nada shi Shugaban Kamfanin Fasaha na Nokia da Shugaba.[[File:NSN-tampere.jpg|thumb|180x180px| Ginin ofishin Nokia a Tampere, Finland.]] === Labarin Bell na Nokia ===  Nokia Bell Labs kamfani ne na bincike da ci gaban kimiyya wanda ya taɓa zama hannun R&D na Tsarin Bell na Amurka. Ya zama wani kamfani na Nokia Corporation bayan kwace Alcatel-Lucent a cikin 2016. === Farashin NGP === NGP Capital (tsohon Nokia Growth Partners) babban kamfani ne na kamfani na duniya, yana mai da hankali kan saka hannun jari a matakin haɓaka "Intanet na abubuwa" (IoT) da kamfanonin fasahar wayar hannu. NGP tana riƙe da saka hannun jari a ko'ina cikin Amurka, Turai, China da Indiya. Fayil ɗin su ya ƙunshi kamfanoni a cikin fasahar tafi -da -gidanka waɗanda suka haɗa da ɓangarorin Haɗin Kasuwanci, Kiwon Lafiya na Dijital, Mai amfani da IoT, da Haɗin Mota. Bayan tallafin dala miliyan 350 ga kamfanonin IoT a cikin 2016, NGP tana sarrafa kadarorin dala biliyan 1. Nokia a baya ta inganta kirkire -kirkire ta hanyar tallafa wa kamfani tun daga 1998 tare da Nokia Venture Partners, wanda aka sake masa suna BlueRun Ventures kuma aka sake shi a 2005. Nokia Growth Partners (NGP) an kafa shi ne a 2005 a matsayin asusu na kamfani na ci gaba a matsayin ci gaban farkon nasarorin Nokia Venture Partners. A cikin 2017, an canza sunan kamfanin zuwa NGP Capital. Manyan fitowar NGP sun haɗa da GanJi, UCWeb, Whistle, Rocket Fuel, Swype, Summit Microelectronics da Netmagic. === Networks na Nuage === Nuage Networks kamfani ne wanda ke ba da hanyoyin sadarwar da aka ayyana ta software. Alcatel-Lucent ne ya kafa shi a cikin 2013 don haɓaka rufin software don sarrafa kansa da tsara girgije. Ya kasance wani ɓangare na Nokia biyo bayan siyan Alcatel-Lucent a cikin 2016. A cikin 2017 Nuage ya kulla yarjejeniya tare da Vodafone da Telefonica don samar da gine-ginen SD-WAN ga sabobin su. BT ya riga ya kasance abokin ciniki tun daga 2016. Yarjejeniyar da China Mobile a cikin Janairu 2017 kuma ta yi amfani da fasahar sadarwar da aka ayyana ta Nuage don sabobin girgije na jama'a 2,000 a cibiyoyin bayanan data kasance a China, kuma wani a watan Oktoba 2017 tare da Kamfanin Inshorar China Pacific. Kamfanin yana tushen Mountain View, California kuma Shugaba shine Sunil Khandekar. === Alcatel Mobile === Alcatel Mobile alama ce ta wayar hannu mallakar Nokia tun 2016. An ba shi lasisi tun 2005 ga kamfanin TCL na China lokacin yana ƙarƙashin ikon Alcatel (daga baya Alcatel-Lucent) a cikin kwangilar har zuwa 2024. === HMD Global === HMD Global kamfani ne na wayar tafi da gidanka da ke Espoo, Finland. Alamar Nokia ta sami lasisin tsoffin ma’aikatan Nokia waɗanda suka kafa HMD Global kuma suka gabatar da na’urorin da ke da alamar Nokia a kasuwa a cikin 2017. Nokia ba ta da saka hannun jari a kamfanin amma tana riƙe da wasu bayanai a ci gaban na'urorin ta. === Alcatel Submarine Networks === Alcatel Submarine Networks (ASN) shine mai ba da mafita na hanyoyin sadarwa na ƙarƙashin teku. Ƙungiyar kasuwanci tana haɓaka fasaha kuma tana ba da sabis na shigarwa don hanyoyin haɗin kebul na jirgin ruwa na ruwa a cikin tekuna na duniya. == Harkokin kamfanoni == === Gudanar da kamfanoni === An raba iko da gudanar da Nokia tsakanin masu hannun jari a wani babban taro da Kungiyar Shugabancin Rukunan Nokia (hagu), karkashin jagorancin kwamitin gudanarwa (dama). Shugaban hukumar da sauran membobin Kungiyar Jagorancin Nokia ne hukumar gudanarwa ta nada. Shugaban Kungiyar Shugabancin Nokia ne kaɗai zai iya zama membobin kwamitin daraktoci da ƙungiyar Jagorancin Nokia Group. Kwamitocin Kwamitin Daraktoci sun ƙunshi Kwamitin Bincike, Kwamitin Ma'aikata, da Kwamitin Gudanarwa da Nomination. Ana gudanar da ayyukan kamfanin a cikin tsarin da Dokar Kamfanonin Finnish, Labarin Ƙungiyar Nokia, da Ka'idodin Gudanar da Kamfanoni, waɗanda kwamitin riƙo na rikon kwarya suka ƙara. A ranar 25 ga Nuwamba 2019, Nokia ta sanar da cewa za ta daina aikin Babban Jami'in Aiki (COO) tare da rarraba ayyukanta ga sauran shugabannin kamfanin. A sakamakon haka, Babban Jami'in Ayyuka Joerg Erlemeier ya yanke shawarar sauka, daga ranar 1 ga Janairu 2020. ==== Tsoffin jami'an kamfanoni ==== {| class="wikitable" ! colspan="2" |Manyan jami'an gudanarwa ! ! colspan="2" | Shugabannin kwamitin gudanarwa |- ! ''Suna'' ! ''Lokaci'' ! ! ''Suna'' ! ''Lokaci'' |- | Björn Westerlund | 1967-1977 | | Lauri J. Kivekäs | 1967-1977 |- | Kari Kairamo | 1977-1988 | | Björn Westerlund | 1977–1979 |- | | | | Mika Tiivola | 1979-1986 |- | | | | Kari Kairamo | 1986-1988 |- | Simo Vuorilehto | 1988-1992 | | Simo Vuorilehto | 1988-1990 |- | | | | Mika Tiivola | 1990-1992 |- | Jorma Ollila | 1992-2006 | | Casimir Ehrnrooth | 1992-1999 |- | Olli-Pekka Kallasvuo | 2006–2010 | | Jorma Ollila | 1999–2012 |- | Stephen Elop | 2010–2014 | | | |- | Rajeev Suuri | 2014–2020 | | Risto Siilasmaa | 2012–2020 |- | Pekka Lundmark | Aug 2020 | | Sari Baldauf | 2020 - yanzu |} === Hannun jari === Nokia kamfani ne mai iyakance na jama'a kuma shine mafi tsufa kamfanin da aka jera a ƙarƙashin wannan suna akan Helsinki Stock Exchange, wanda aka fara a 1915. Nokia tana da jeri na biyu a Kasuwar Hannun Jari ta New York tun 1994. An cire hannun jarin Nokia daga hannun jari na London Musanya a 2003, Kasuwar Paris a 2004, Stockholm Stock Exchange a 2007 da Frankfurt Stock Exchange a 2012. Saboda samun Alcatel-Lucent a 2015, Nokia ta sake lissafa hannun jarinsa a Kasuwar Hannun Jari ta Paris kuma an haɗa shi a cikin alamar CAC 40 a ranar 6 ga Janairu 2016 amma daga baya aka cire ta a ranar 18 ga Satumba 2017. A 2007, Nokia tana da babban darajar kasuwa na billion 110 biliyan; zuwa 17 Yuli 2012 wannan ya faɗi zuwa € 6.28 biliyan, kuma zuwa 23 ga Fabrairu 2015, ya ƙaru zuwa billion 26.07 biliyan. Kasuwancin Nokia a shekarar 2020 ya kai biliyan 21.76. === Al'adar kamfanoni === Bayanin al'adun kamfani na hukuma na Nokia tun daga shekarun 1990 ana kiranta The Nokia Way. Yana nanata saurin da sassaucin yanke shawara a cikin ɗakin kwana, ƙungiyar yanar gizo. Harshen kasuwancin hukuma na Nokia shine Turanci. An rubuta duk takaddun a cikin Ingilishi, kuma ana amfani da shi a cikin sadarwar intra-company na hukuma. A cikin 1992, Nokia ta karɓi ƙimar da aka ayyana tare da mahimman kalmomin girmamawa, nasara, sabuntawa da ƙalubale. A watan Mayu 2007, kamfanin ya sake fasalta ƙimarsa bayan ya fara jerin tattaunawa a duk rassansa na duniya game da abin da sabbin ƙimar kamfanin ya kamata su kasance. Dangane da shawarwarin ma'aikaci, an ayyana sabbin dabi'un kamar: Shiga Kai, Cimma Tare, Sha'awar Innovation da Dan Adam. A watan Agustan 2014, Nokia ta sake fasalta darajarta bayan sayar da kasuwancin Na'urorin ta, ta sake amfani da ƙimar 1992 na asali. === Hedikwatar === Nokia tana tushen a Karaportti a Espoo, Finland, kusa da babban birnin Helsinki. Ya kasance babban ofishin su tun daga 2014 bayan ƙaura daga gidan Nokia da aka gina a cikin Espoo a matsayin wani ɓangare na siyar da kasuwancin wayar hannu ga Microsoft. Ginin a Karaportti a baya shine hedikwatar NSN (yanzu Nokia Networks).[[File:Nokian_pääkonttori_Keilaniemessä.jpg|thumb| Tsohon gidan Nokia, babban ofishin Nokia har zuwa Afrilu 2014. Ginin yana gabar Tekun Finland a Keilaniemi, Espoo, kuma an gina shi tsakanin 1995 da 1997. Wurin aiki ne na ma'aikatan Nokia sama da 1,000. ]] == Kyaututtuka da karramawa == A cikin 2018, Nokia ta sami lambar yabo ta Jagorancin Lights don mafi kyawun samfurin kebul/samfurin bidiyo kuma an sanya shi cikin jerin kamfanonin kamfanonin da'a na duniya na 2018 na Ethisphere. == Tarihin Logo == <gallery> File:Nokian logo (1865).svg|''Alamar Nokia Osakeyhtiö'', 1865. File:Nokia logo 1965.svg|''Alamar Nokia Osakeyhtiö'', 1965. File:Suomen Kumitehtaan logo (1965).svg|Alamar Rubber Finnish ( ''[[Suomen Kumitehdas]]'' ), 1965–1986. File:Nokia nuolilogo.svg|Alamar Nokia 'Arrows', bayan haɗewa da Kamfanin ''[[Kaapelitehdas|Kebul]]'' (Kaapelitehdas) da Ayyukan Rubber na Finnish (1966-1992). Ana amfani dashi a cikin talla da samfura har zuwa c. 1997. File:Nokia Connecting People.svg|Nokia ta gabatar da [[Advertising slogan|taken tallan]] ''ta "Haɗa Mutane"'' a 1992, wanda Ove Strandberg ya ƙirƙira. File:Nokia - 2005 logo.svg|An fara gabatar da sabon taken taken (Nokia Sans font) a 2005. Nokia Sans Nokia tayi amfani da ita a cikin samfura tun 2002. File:Nokia wordmark.svg|Bold version da aka gabatar a 2007. Kamfanin ya daina amfani da taken da tambarin sa a shekarar 2011. File:Nokia typefaces.png|Tarihin nau'in kamfanin Nokia </gallery> == Jayayya == === NSN ta samar da damar kutse ga Iran === A shekarar 2008, Nokia Siemens Networks, hadin gwiwa tsakanin Nokia da Siemens AG, an ba da rahoton cewa sun bai wa kamfanin sadarwa na kasar Iran fasahar da ta ba ta damar katse hanyoyin sadarwar Intanet na 'yan kasarta. An ba da rahoton cewa fasahar ta ba Iran damar amfani da binciken fakiti mai zurfi don karantawa da canza abun cikin imel, kafofin watsa labarun, da kiran wayar kan layi. Fasahar "tana ba wa hukumomi damar toshe sadarwa ba kawai ba amma don sa ido don tattara bayanai game da daidaikun mutane, tare da canza shi don dalilai na ɓarna". A lokacin zanga-zangar bayan zabe a Iran a watan Yunin 2009, an ba da rahoton cewa, shiga Intanet ta Iran ya ragu zuwa kasa da goma na saurin sa na yau da kullun, wanda kwararru ke zargin ya faru ne saboda amfani da binciken fakiti mai zurfi. A watan Yulin 2009, Nokia ta fara fuskantar kauracewa kayayyakinsu da aiyukansu a Iran. Kauracewar ta kasance ta masu amfani da tausayawa motsin zanga-zangar bayan zaɓen da kuma farmakin kamfanonin da ake ganin suna haɗin gwiwa da gwamnatin. Buƙatar wayar hannu ta faɗi kuma masu amfani sun fara guje wa saƙon SMS. Nokia Siemens Networks ta ba da sanarwar a cikin wata sanarwar manema labarai cewa ta ba wa Iran kawai "damar kutse na halal kawai don sa ido kan kiran murya na gida" kuma "ba ta ba da cikakken fakiti fakiti, takunkumin yanar gizo, ko damar tace Intanet ga Iran". === Lex Nokia === A cikin 2009, Nokia ta goyi bayan wata doka a Finland wanda ke ba kamfanoni damar sanya ido kan sadarwar ma'aikatan su a yayin da ake zargin bayanai sun ɓace. Nokia ta musanta jita -jitar cewa kamfanin ya yi tunanin cire babban ofishinta daga Finland idan ba a canza dokokin sa ido na lantarki ba. Kafafen yada labarai na kasar Finland sun yi wa dokar lakabi da Lex Nokia saboda an aiwatar da ita ne sakamakon matsin lambar Nokia. An kafa dokar, amma tare da tsauraran sharudda don aiwatar da tanade -tanaden ta. Babu wani kamfani da ya yi amfani da tanadinsa kafin 25 ga Fabrairu 2013, lokacin da Ofishin Ombudsman na Kariyar Bayanai ya tabbatar da cewa kwanan nan birnin Hämeenlinna ya ba da sanarwar da ake buƙata. === Rikicin patent na Nokia -Apple === A watan Oktoban 2009, Nokia ta shigar da karar Apple Inc. a Kotun Gundumar Amurka ta Delaware inda ta yi ikirarin cewa Apple ya keta hakkokinsa guda 10 da suka shafi sadarwa mara waya ciki har da canja wurin bayanai. Apple ya yi saurin mayar da martani tare da shigar da ƙara a cikin Disamba 2009 yana zargin Nokia da keta haƙƙin mallaka 11. Babban mashawarcin kamfanin Apple, Bruce Sewell ya ci gaba da wani mataki inda ya ce, "Dole ne sauran kamfanoni su yi gogayya da mu ta hanyar kirkirar fasahar su, ba kawai ta hanyar satar namu ba." Wannan ya haifar da takaddama ta doka tsakanin manyan kamfanonin sadarwa biyu tare da Nokia ta shigar da wata kara, a wannan karon tare da Hukumar Ciniki ta Amurka (ITC), tana zargin Apple da keta hakkin mallakarsa a "kusan dukkan wayoyin hannu, 'yan wasan kiɗa da kwamfutoci". . Nokia ta ci gaba da rokon kotu da ta hana duk kayayyakin da Amurka ke shigowa da su daga Apple, ciki har da iPhone, Macintosh da iPod. Apple ya musanta ta hanyar shigar da ƙara tare da ITC a cikin Janairu 2010. A watan Yunin 2011, Apple ya zauna tare da Nokia kuma ya amince da kimantawa da biyan dala miliyan 600 da sarauta ga Nokia. Kamfanonin biyu sun kuma amince kan wasu lasisin lasisi na wasu fasahohin da suka mallaka. === Ana zargin kaucewa biyan haraji a Indiya === An tuhumi reshen Indiya na Nokia a cikin Janairu 2013 tare da rashin biyan harajin Indiya da aka Rage daga Tushen da keta ƙa'idodin farashin canja wuri a Indiya. TDS ɗin da ba a biya ba na billion 30 biliyan, wanda aka tara a cikin shekaru shida, ya kasance saboda sarautar da reshen Indiya ya biya wa kamfanin mahaifanta. === Sabunta bayanan Nokia 7 Plus === A watan Maris na 2019, labarai sun bayyana cewa ana zargin wayoyin Nokia 7 Plus na kamfanin suna aika bayanan masu amfani na sirri zuwa China sama da watanni da yawa. A cewar masu binciken, na'urar ta aika da fakitin bayanan da ba a rufa masu asiri ba ciki har da wurin yanki, lambar katin SIM, da lambar serial na wayar zuwa ga uwar garken kasar Sin da ba a san ko wane lokaci ba da “aka kunna wayar, allon ya kunna ko budewa.” Bayanai sun isa su bi motsi da ayyukan wayar a ainihin lokacin. Mamallakin kamfanin Nokia HMD Global ya musanta cewa an yi irin wannan aika -aika, yana mai cewa maimakon hakan ya faru ne sakamakon kuskure a cikin tsarin shiryawa na software na wayar. Ofishin Ofishin Jakadancin Kariyar Bayanai na Finland ya kaddamar da bincike kan lamarin bisa zaton "an canja bayanan sirri." == Duba kuma == Nokia Networks Nokia - wani gari a Pirkanmaa, Finland Tarihin Nokia Jolla - kamfanin da tsoffin ma'aikatan Nokia suka fara wanda ke haɓaka Linux Sailfish OS, ci gaba da Linux MeeGo OS Twig Com - Asali Benefon, tsohon kamfanin kera wayar hannu ne wanda tsoffin mutanen Nokia suka fara, yanzu shine mai kera lafiyar mutum da samfuran bin diddigin GPS. Microsoft Mobile - sake sunan sabuwar na'urar Nokia da Sabis na Sabis bayan Microsoft ta saya HMD Global-ci gaban Microsoft na na'urorin Nokia na tushen Android == Bayanan kula ==   == Nassoshi == <references group="lower-alpha" /> 1wtsegj2jg8e4k9e6hvehsliznfryr4 Diogo Jota 0 24263 162099 154761 2022-07-28T08:32:27Z Ibkt 10164 gyara wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography|name=Diogo Jota|nationalyears2=2015–2018|clubs5=[[Wolverhampton Wanderers F.C.|Wolverhampton Wanderers]]|caps5=67|goals5=16|years6=2020–|clubs6=[[Liverpool F.C.|Liverpool]]|caps6=21<!--League only-->|goals6=11|nationalyears1=2014–2015|nationalteam1=[[Portugal national under-19 football team|Portugal U19]]|nationalcaps1=9|nationalgoals1=5|nationalteam2=[[Portugal national under-21 football team|Portugal U21]]|goals4=17|nationalcaps2=20|nationalgoals2=8|nationalyears3=2016|nationalteam3=[[Portugal Olympic football team|Portugal U23]]|nationalcaps3=1|nationalgoals3=1|nationalyears4=2019–|nationalteam4=[[Portugal national football team|Portugal]]|nationalcaps4=18|nationalgoals4=7|club-update=15:59, 21 August 2021 (UTC)|nationalteam-update=22:00, 27 June 2021 (UTC)|years5=2018–2020|caps4=44|image=Diogo Jota 2018.jpg|youthclubs2=[[F.C. Paços de Ferreira|Paços de Ferreira]]|image_size=150|caption=Jota playing for [[Wolverhampton Wanderers F.C.|Wolverhampton Wanderers]] in 2018|fullname=Diogo José Teixeira da Silva<ref>{{cite web|url=https://www.premierleague.com/news/844127|title=2018/19 Premier League squads confirmed|publisher=Premier League|date=3 September 2018|access-date=4 September 2018}}</ref>|birth_date={{birth date and age|1996|12|4|df=y}}<ref>{{Cite web|last=UEFA.com|title=Diogo Jota – Portugal – UEFA Nations League|url=https://www.uefa.com/uefanationsleague/teams/players/250080471--diogo-jota/|access-date=8 November 2020|website=UEFA.com|language=en}}</ref>|birth_place=[[Porto]], Portugal|height=1.78 m|position=[[Forward (association football)|Forward]], [[Midfielder#Winger|winger]]|currentclub=[[Liverpool F.C.|Liverpool]]|clubnumber=20|youthyears1=2005–2013|youthclubs1=[[Gondomar S.C.|Gondomar]]|youthyears2=2013–2015|years1=2014–2016|clubs4=→ [[Wolverhampton Wanderers F.C.|Wolverhampton Wanderers]] (loan)|clubs1=[[F.C. Paços de Ferreira|Paços de Ferreira]]|caps1=41|goals1=14|years2=2016–2018|clubs2=[[Atlético Madrid]]|caps2=0|goals2=0|years3=2016–2017|clubs3=→ [[FC Porto|Porto]] (loan)|caps3=27|goals3=8|years4=2017–2018|medaltemplates={{MedalSport|Men's [[Association football|football]]}} {{MedalCountry|{{fb|POR}}}} {{Medal|Competition|[[UEFA Nations League]]}} {{Medal|Winner|2019|}}}}'''Diogo José Teixeira da Silva''' (an haife Shi ranar 4 ga watan Disamban 1996), da aka sani da '''Jota,''' {{Refn|Jota is a nickname; "Diogo Jota" means "Diogo J." in Portuguese, the shortening of "Diogo José".<ref>{{cite web|url=https://www.dn.pt/desporto/fc-porto/a-ascensao-de-jota-ate-virar-o-avancado-de-que-o-dragao-precisava-5421036.html|title=A ascensão de Jota até virar o avançado de que o dragão precisava|trans-title=Jota's ascension until he turned into the striker the dragon needed|website=[[Diário de Notícias]]|date=3 October 2016|first=Paulo|last=Paulos|access-date=31 October 2020|language=pt}}</ref><ref>{{cite web|url=https://tribunaexpresso.pt/porto/2016-10-01-A-noite-foi-de-Jota-Jota-Jota/|title=A noite foi de Jota Jota Jota|trans-title=The night was Jota Jota Jota|website=Tribuna Expresso|date=1 October 2016|first=Lídia Paralta|last=Gomes|access-date=31 October 2020|language=pt}}</ref>|group=note}} ne a Portuguese sana'a [[Kwallan Kwando|kwallon]] da suka taka a matsayin gaba na Premier League kulob din [[Liverpool F.C.|Liverpool]] da kuma Portuguese tawagar kasar. Jota ya fara aikinsa tare da Paços de Ferreira, kafin ya rattaba hannu a kulob din Atlético Madrid na La Liga a shekarar 2016. Bayan yanayi biyu a Primeira Liga, an ba shi aro a jere zuwa kulob din Primeira Liga FC Porto a shekara ta 2016 da kulob din Wolverhampton Wanderers na Ingila EFL Championship a shekarar 2017. Jota ya taimaka wa Wolves samun ci gaba zuwa Premier League a karon farko tun shekarar 2012. Daga baya ya koma kulob din a watan Yulin shekara ta 2018 kan yarjejeniya ta dindindin don rahoton € 14&nbsp;miliyan kuma ya ci gaba da buga musu wasanni sama da 100. A watan Satumbar shekarar 2020, Jota ya rattaba hannu kan [[Liverpool F.C.|Liverpool]] don kudin da aka ruwaito be 50&nbsp;miliyan (£ 41&nbsp;miliyan). Jota tsohon ɗan wasan ƙwallon ƙafa ne na ƙasar Portugal, mai wakiltar ƙasarsa a matakin ƙasa da 19, ƙasa da 21 da 23. An saka shi cikin 'yan wasan da za su fafata a Gasar Cin Kofin Zakarun Nahiyar Turai na shekarar 2019, wanda Portugal ta ci nasara a cikin gida, kuma ya yi babban wasansa na kasa da kasa a watan Nuwamba shekarar 2019, yana wasa a UEFA Euro na shekarar 2020 . == Aikin kulob == === Paços de Ferreira === An haife shi a Massarelos, [[Porto]], Jota ya shiga saitin matasa na FC Paços de Ferreira a shekarar 2013, daga Gondomar SC. An haɓaka shi zuwa babban ƙungiyar a farkon kakar shekarar 2014 da shekara ta 2015, kuma ya fara babban wasansa na farko a ranar 19 ga watan Oktoba na shekarar 2014 ta hanyar farawa a nasarar gida 4-0 da Atlético SC don Taça de Portugal. Jota ya fara fitowa a cikin Primeira Liga a ranar 20 ga watan Fabrairu shekarar 2015, yana zuwa a matsayin wanda ya maye gurbin Diogo Rosado a wasan da aka tashi 2-2 da Vitória de Guimarães . Ya zira kwallaye na farko a gasar a ranar 17 ga watan Mayu, ya zira kwallaye biyu a cikin nasarar gida 3-2 akan Académica de Coimbra kuma ya zama ɗan wasa mafi ƙanƙanta da ya ci ƙwallo a kulob ɗin a matakin farko. A ranar 30 ga watan Mayu shekarar 2015, Jota ya rattaba hannu kan sabuwar yarjejeniyar shekaru biyar tare da Paços, inda aka daure shi har zuwa shekara ta 2020. A wasan farko na kamfen, nasarar 1-0 a kan Académica a ''Estádio da Mata Real'' a ranar 17 ga watan Agusta, an kore shi a karshen saboda tura Hugo Seco ; Hakanan an kori Ricardo Nascimento saboda ramuwar gayya a madadin abokin wasan sa. === Atletico Madrid === A ranar 14 ga watan Maris shekarar 2016, Jota ya amince da kwantiragin shekaru biyar tare da Atlético Madrid daga ranar 1 ga watan Yuli. A ranar 26 ga watan Agusta, ya koma kasarsa ya koma FC Porto a matsayin aro na shekara daya. A ranar 1 ga watan Oktoba ya zira kwallaye uku a raga a wasan da suka tashi 4-0 da CD Nacional . === Wolverhampton Wanderers === A ranar 25 ga watan Yuli shekara ta 2017, Jota koma English Championship kulob din kungiyar Wolverhampton Wanderers a kan wani kakar -long aro. Ya zira kwallon sa ta farko a ranar 15 ga watan Agusta, a wasan da suka doke Hull City da ci 3-2. A ranar 30 ga watan Janairu shekarar 2018, an ba da sanarwar cewa an amince da yarjejeniyar dindindin tare da Jota don rahoton € 14&nbsp;miliyan, wanda aka fara aiki a ranar 1 ga watan Yuli. Ya zira kwallaye mafi kyau a raga a gasar 17 a cikin shekarar sa ta farko, yana matsayi na biyar a jadawalin da ya fi kowa zira kwallaye a gasar, yayin da Wolves ta samu ci gaba zuwa gasar Premier a matsayin zakara; saboda English Football League dokoki, ya sa ya doka surname a kan mai zane a gasar Championship amma ya iya canza shi zuwa "Diogo J" bayan da feat. Jota ya fara buga wasansa na farko a gasar firimiya ta Ingila a ranar 11 ga watan Agusta shekarar 2018, inda ya buga cikakken mintuna 90 a wasan da suka tashi 2-2 da Everton . Ya zira kwallon sa ta farko a gasar a ranar 5 ga watan Disamba, inda ya taimakawa masu masaukin baki daga baya don doke [[Chelsea F.C.|Chelsea da]] ci 2-1. Na biyu ya zo bayan kwana huɗu, a cikin nasara a Newcastle United da maki ɗaya. A ranar 19 ga watan Janairun shekarar 2019, Jota ya zira kwallaye uku a wasan da gida 4-3 ya ci Leicester City -kwallaye na biyu na aikin sa. Ana cikin haka, ya zama dan wasa na biyu na Fotigal wanda ya kai ga gaci a gasar Premier bayan [[Cristiano Ronaldo]] shekaru 11 da suka gabata. Wannan shi ne na farko ga kulob din a gasar kuma na farko ga kulob din a matakin farko na kwallon kafa na Ingila tun lokacin da John Richards, ya yi adawa da wannan, a rukunin farko na League League a watan Oktoba 1977 . A ranar 16 ga watan Maris shekarar 2019, Jota ya ci kwallo a wasan da suka doke [[Manchester United F.C.|Manchester United]] da ci 2-1 a gasar cin kofin FA na shekarun 2018-19, don taimakawa Wolves ta kai wasan kusa da na karshe a gasar tun shekarun 1997-98. A ranar 25 ga watan Yuli shekarar 2019, Jota ya zira kwallaye biyu a wasan da suka doke Crusaders na Arewacin Irish a zagaye na biyu na gasar cin Kofin Zakarun Turai, Wolves ta farko a Turai tun a watan Oktoba shekarar 1980, kuma a zagaye na gaba a ranar 15 ga watan Agusta, ya zira kwallaye. sama da sama don kammala nasarar 4-0 (8-0 jimlar) nasara akan Pyunik . A wasan karshe na rukuni-rukuni na gasar Europa League a gida da Beşiktaş a ranar 12 ga watan Disamba, shekarar 2019, Jota ya maye gurbin dan uwan Rúben Neves a matsayin wanda ya maye gurbin minti na 56 tare da wasan babu ci, ya zira kwallaye bayan dakika 72 kuma ya kammala kwallaye uku a cikin mintuna goma sha biyu yayin da Wolves ta kare. 4-0 masu nasara. A ranar 20 ga watan Fabrairu mai zuwa, ya sake zura kwallaye uku a wasan da suka ci Espanyol a wasan farko na 32 na gasar. Wasansa na 131 na karshe kuma na karshe ga Wolves ya kasance a matsayin wanda ya maye gurbin rabi na biyu a wasan kusa da na karshe na cin Kofin Zakarun Turai da Sevilla ranar 11 ga watan Agusta shekarar 2020. === Liverpool === A ranar 19 ga watan Satumba shekarar 2020, Jota ya koma [[Liverpool F.C.|Liverpool]] kan yarjejeniya ta dogon lokaci, an bayar da rahoton £ 41&nbsp;kudin canja wurin miliyan, yana tashi zuwa £ 45&nbsp;miliyan tare da yuwuwar ƙari. Ya fara halarta na farko a gasar cin kofin EFL bayan kwanaki biyar, ya zo a matsayin wanda ya maye gurbinsa da Lincoln City a nasarar 7-2. A ranar 28 ga watan Satumba, ya ci kwallo a wasansa na farko na Premier a kulob din, tare da na uku a wasan da suka ci [[Arsenal FC|Arsenal]] 3-1 a Anfield . A ranar 25 ga watan Oktoba, Jota ya ci kwallon da ta ci nasara a wasan da suka ci Sheffield United 2-1 a Anfield. Kwana uku bayan haka, Jota ya zira kwallaye na 10,000 na kulob a tarihin su lokacin da ya ci kwallon farko a ragar FC Midtjylland a gasar zakarun Turai ta UEFA . A ranar 3 ga watan Nuwamba, ya ci kwallaye uku a wasan da suka ci Atalanta 5-0 a gasar zakarun Turai. A yin haka, Jota ya zama dan wasa na farko tun Robbie Fowler a shekarar 1993 da ya ci kwallaye 7 a wasanni 10 na farko na Liverpool. A ranar 22 ga watan Nuwamba, Jota ya ci kwallo ta biyu a wasan da suka ci Leicester City 3-0, inda ya zama dan wasan Liverpool na farko da ya ci kwallo a kowanne daga cikin wasanni hudun farko na gida a gasar Premier. Saboda wasannin da ya yi a watan Oktoba, magoya bayan kulob din sun ba Jota kyautar gwarzon dan wasan Liverpool. A ranar 9 ga watan Disamba, Jota ya ji rauni a kafarsa yayin wasan cin Kofin Zakarun Turai na UEFA da Midtjylland, inda ya yi jinya na tsawon watanni uku. A ranar 14 ga watan Agusta shekarar 2021 Jota ya ci kwallon farko ta Liverpool a kakar Firimiya ta shekarar 2021 zuwa shekara ta 2022 a kan sabon Norwich . == Aikin duniya == Jota ya fara buga wa Portugal wasa a matakin ƙasa da 19, zira ƙwallon sa na farko a ranar 29 ga watan Mayu shekarar 2015 a cikin gida 6-1 na Turkiyya don matakin cancantar Gasar Zakarun Turai ta UEFA . Ya lashe farko hula for a karkashin-21 tawagar a ranar 17 ga watan Nuwamba na wannan shekara a ba tukuna 19, wasa 15 da minti a cikin 3-0 tafi shan kashi na Isra'ila a wani share fage na gasar . A ranar 25 ga watan Mayu shekarar 2018, ya zira kwallaye biyu ga 'yan ƙasa da shekaru 21 a wasan sada zumunta da suka doke Italiya da ci 3-2 wanda aka gudanar a Estoril . A watan Maris na shekarar 2019, an kira Jota zuwa babbar kungiyar a karon farko, gabanin bude wasannin neman cancantar shiga gasar cin kofin Turai ta Euro 2020 da Ukraine da Serbia . Har yanzu ba a rufe shi ba, yana cikin tawagar da ta lashe Gasar Cin Kofin Zakarun Turai ta UEFA ta 2019 a cikin gida a watan Yuni amma bai fito ba. A ranar 14 ga watan Nuwamba na waccan shekarar ya fara buga wasa ta farko a matsayin wanda ya maye gurbin [[Cristiano Ronaldo|Cristiano Ronaldo na]] minti 84 a wasan da suka ci Lithuania 6-0 a wasan neman cancantar shiga gasar Euro na shekarar 2020. Ya zira kwallon sa ta farko ta duniya a ranar 5 ga watan Satumba shekarar 2020 a wasan da gida 4-1 ta doke Croatia a gasar UEFA Nations League . == Ƙididdigar sana'a == === Kulob === {{Updated|match played 21 August 2021}}<ref>{{cite web|url=https://int.soccerway.com/players/diogo-jose-teixeira-da-silva/374031/|title=Diogo Jota|website=Soccerway|publisher=Perform Group|access-date=11 June 2018}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align: center" |+Appearances and goals by club, season and competition ! rowspan="2" |Club ! rowspan="2" |Season ! colspan="3" |League ! colspan="2" |National Cup{{Efn|Includes [[Taça de Portugal]], [[FA Cup]]}} ! colspan="2" |League Cup{{Efn|Includes [[Taça da Liga]], [[EFL Cup]]}} ! colspan="2" |Europe ! colspan="2" |Total |- !Division !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals |- | rowspan="3" |Paços de Ferreira |2014–15 |Primeira Liga |10 |2 |1 |1 |0 |0 | colspan="2" |— |11 |3 |- |2015–16 |Primeira Liga |31 |12 |1 |0 |2 |0 | colspan="2" |— |34 |12 |- ! colspan="2" |Total !41 !14 !2 !1 !2 !0 !0 !0 !45 !15 |- |Atlético Madrid |2016–17 |La Liga |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |0 |0 |- |Porto (loan) |2016–17 |Primeira Liga |27 |8 |1 |0 |1 |0 |8{{Efn|Appearances in [[UEFA Champions League]]}} |1 |37 |9 |- |Wolverhampton Wanderers (loan) |2017–18 |Championship |44 |17 |1 |1 |1 |0 | colspan="2" |— |46 |18 |- | rowspan="3" |Wolverhampton Wanderers |2018–19 |Premier League |33 |9 |3 |1 |1 |0 | colspan="2" |— |37 |10 |- |2019–20 |Premier League |34 |7 |0 |0 |0 |0 |14{{Efn|Appearances in [[UEFA Europa League]]}} |9 |48 |16 |- ! colspan="2" |Total !111 !33 !4 !2 !2 !0 !14 !9 !131 !44 |- | rowspan="3" |[[Liverpool F.C.|Liverpool]] |2020–21 |Premier League |19 |9 |0 |0 |2 |0 |9{{Efn}} |4 |30 |13 |- |2021–22 |Premier League |2 |2 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |2 |2 |- ! colspan="2" |Total !21 !11 !0 !0 !2 !0 !9 !4 !32 !15 |- ! colspan="3" |Career total !200 !66 !7 !3 !7 !0 !31 !14 !245 !83 |}   === Kasashen duniya === {{Updated|match played 27 June 2021}}<ref name="NFT">{{NFT player|76150|access-date=26 June 2021}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Bayyanar da burin ƙwallon ƙasa da shekara ! Ƙungiya ta ƙasa ! Shekara ! Ayyuka ! Goals |- | rowspan="3" | Portugal | 2019 | 2 | 0 |- | 2020 | 8 | 3 |- | 2021 | 8 | 4 |- ! colspan="2" | Jimlar ! 18 ! 7 |} {| class="wikitable sortable" |+Jerin kwallaye na duniya da Diogo Jota ya ci ! A'a. ! Kwanan wata ! Wuri ! Abokin hamayya ! Ci ! Sakamakon ! Gasa |- | align="center" | 1 | 5 Satumba 2020 | Estádio do Dragão, [[Porto]], Portugal |</img> Croatia | align="center" | 2–0 | align="center" | 4–1 | rowspan="3" | 2020–21 UEFA Nations League A |- | align="center" | 2 | rowspan="2" | 14 ga Oktoba 2020 | rowspan="2" | Estádio José Alvalade, [[Lisbon]], Portugal | rowspan="2" |</img> Sweden | align="center" | 2–0 | rowspan="2" align="center" | 3–0 |- | align="center" | 3 | align="center" | 3–0 |- | align="center" | 4 | rowspan="2" | 27 Maris 2021 | rowspan="2" | Filin wasa na Red Star, Belgrade, Serbia | rowspan="2" |</img> Sabiya | align="center" | 1–0 | rowspan="2" align="center" | 2–2 | rowspan="3" | 2022 FIFA cancantar gasar cin kofin duniya |- | align="center" | 5 | align="center" | 2–0 |- | align="center" | 6 | 30 Maris 2021 | Stade Josy Barthel, Luxembourg City, Luxembourg |</img> Luxembourg | align="center" | 1–1 | align="center" | 3–1 |- | align="center" | 7 | 19 ga Yuni 2021 | Allianz Arena, [[München|Munich]], Jamus |</img> Jamus | align="center" | 2-4 | align="center" | 2-4 | UEFA Euro 2020 |} == Daraja == '''Wolverhampton Wanderers''' * Gasar EFL : 2017–18 '''Portugal''' * UEFA Nations League : 2018–19 '''Na ɗaya''' * Dan wasan Liverpool na watan FC: Oktoba 2020, Nuwamba 2020 * Gwarzon Dan Wasan PFA na Watan: Nuwamba 2020 * Gasar UEFA Champions League XI: 2020 == Bayanan kula ==   == Manazarta == '''Fitowar kasa da kasa''' *   '''Janar'''   == Hanyoyin waje == * Diogo Jota </img> * [http://www.ligaportugal.pt/oou/clube/20142015/primeiraliga/153/jogador/70131 Bayanin Fotigal League] * Diogo Jota </img> [[Category:Pages with unreviewed translations]] <references /> <references group="note" /> oj7cn3en0tw28lctvqh7e23rt310xr2 162100 162099 2022-07-28T08:33:38Z Ibkt 10164 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography|name=Diogo Jota|nationalyears2=2015–2018|clubs5=[[Wolverhampton Wanderers F.C.|Wolverhampton Wanderers]]|caps5=67|goals5=16|years6=2020–|clubs6=[[Liverpool F.C.|Liverpool]]|caps6=21<!--League only-->|goals6=11|nationalyears1=2014–2015|nationalteam1=[[Portugal national under-19 football team|Portugal U19]]|nationalcaps1=9|nationalgoals1=5|nationalteam2=[[Portugal national under-21 football team|Portugal U21]]|goals4=17|nationalcaps2=20|nationalgoals2=8|nationalyears3=2016|nationalteam3=[[Portugal Olympic football team|Portugal U23]]|nationalcaps3=1|nationalgoals3=1|nationalyears4=2019–|nationalteam4=[[Portugal national football team|Portugal]]|nationalcaps4=18|nationalgoals4=7|club-update=15:59, 21 August 2021 (UTC)|nationalteam-update=22:00, 27 June 2021 (UTC)|years5=2018–2020|caps4=44|image=Diogo Jota 2018.jpg|youthclubs2=[[F.C. Paços de Ferreira|Paços de Ferreira]]|image_size=150|caption=Jota playing for [[Wolverhampton Wanderers F.C.|Wolverhampton Wanderers]] in 2018|fullname=Diogo José Teixeira da Silva<ref>{{cite web|url=https://www.premierleague.com/news/844127|title=2018/19 Premier League squads confirmed|publisher=Premier League|date=3 September 2018|access-date=4 September 2018}}</ref>|birth_date={{birth date and age|1996|12|4|df=y}}<ref>{{Cite web|last=UEFA.com|title=Diogo Jota – Portugal – UEFA Nations League|url=https://www.uefa.com/uefanationsleague/teams/players/250080471--diogo-jota/|access-date=8 November 2020|website=UEFA.com|language=en}}</ref>|birth_place=[[Porto]], Portugal|height=1.78 m|position=[[Forward (association football)|Forward]], [[Midfielder#Winger|winger]]|currentclub=[[Liverpool F.C.|Liverpool]]|clubnumber=20|youthyears1=2005–2013|youthclubs1=[[Gondomar S.C.|Gondomar]]|youthyears2=2013–2015|years1=2014–2016|clubs4=→ [[Wolverhampton Wanderers F.C.|Wolverhampton Wanderers]] (loan)|clubs1=[[F.C. Paços de Ferreira|Paços de Ferreira]]|caps1=41|goals1=14|years2=2016–2018|clubs2=[[Atlético Madrid]]|caps2=0|goals2=0|years3=2016–2017|clubs3=→ [[FC Porto|Porto]] (loan)|caps3=27|goals3=8|years4=2017–2018|medaltemplates={{MedalSport|Men's [[Association football|football]]}} {{MedalCountry|{{fb|POR}}}} {{Medal|Competition|[[UEFA Nations League]]}} {{Medal|Winner|2019|}}}}'''Diogo José Teixeira da Silva''' (an haife Shi ranar 4 ga watan Disamban 1996), da aka sani da '''Jota,''' {{Refn|Jota is a nickname; "Diogo Jota" means "Diogo J." in Portuguese, the shortening of "Diogo José".<ref>{{cite web|url=https://www.dn.pt/desporto/fc-porto/a-ascensao-de-jota-ate-virar-o-avancado-de-que-o-dragao-precisava-5421036.html|title=A ascensão de Jota até virar o avançado de que o dragão precisava|trans-title=Jota's ascension until he turned into the striker the dragon needed|website=[[Diário de Notícias]]|date=3 October 2016|first=Paulo|last=Paulos|access-date=31 October 2020|language=pt}}</ref><ref>{{cite web|url=https://tribunaexpresso.pt/porto/2016-10-01-A-noite-foi-de-Jota-Jota-Jota/|title=A noite foi de Jota Jota Jota|trans-title=The night was Jota Jota Jota|website=Tribuna Expresso|date=1 October 2016|first=Lídia Paralta|last=Gomes|access-date=31 October 2020|language=pt}}</ref>|group=note}} ne a Portuguese sana'a [[Kwallan Kwando|kwallon]] da suka taka a matsayin gaba na Premier League kulob din [[Liverpool F.C.|Liverpool]] da kuma Portuguese tawagar kasar. Jota ya fara aikinsa tare da Paços de Ferreira, kafin ya rattaba hannu a kulob din Atlético Madrid na La Liga a shekarar 2016. Bayan yanayi biyu a Primeira Liga, an ba shi aro a jere zuwa kulob din Primeira Liga FC Porto a shekara ta 2016, da kulob din Wolverhampton Wanderers na Ingila EFL Championship a shekarar 2017. Jota ya taimaka wa Wolves samun ci gaba zuwa Premier League a karon farko tun shekarar 2012. Daga baya ya koma kulob din a watan Yulin shekara ta 2018 kan yarjejeniya ta dindindin don rahoton € 14&nbsp;miliyan kuma ya ci gaba da buga musu wasanni sama da 100. A watan Satumbar shekarar 2020, Jota ya rattaba hannu kan [[Liverpool F.C.|Liverpool]] don kudin da aka ruwaito be 50&nbsp;miliyan (£ 41&nbsp;miliyan). Jota tsohon ɗan wasan ƙwallon ƙafa ne na ƙasar Portugal, mai wakiltar ƙasarsa a matakin ƙasa da 19, ƙasa da 21 da 23. An saka shi cikin 'yan wasan da za su fafata a Gasar Cin Kofin Zakarun Nahiyar Turai na shekarar 2019, wanda Portugal ta ci nasara a cikin gida, kuma ya yi babban wasansa na kasa da kasa a watan Nuwamba shekarar 2019, yana wasa a UEFA Euro na shekarar 2020 . == Aikin kulob == === Paços de Ferreira === An haife shi a Massarelos, [[Porto]], Jota ya shiga saitin matasa na FC Paços de Ferreira a shekarar 2013, daga Gondomar SC. An haɓaka shi zuwa babban ƙungiyar a farkon kakar shekarar 2014 da shekara ta 2015, kuma ya fara babban wasansa na farko a ranar 19 ga watan Oktoba na shekarar 2014 ta hanyar farawa a nasarar gida 4-0 da Atlético SC don Taça de Portugal. Jota ya fara fitowa a cikin Primeira Liga a ranar 20 ga watan Fabrairu shekarar 2015, yana zuwa a matsayin wanda ya maye gurbin Diogo Rosado a wasan da aka tashi 2-2 da Vitória de Guimarães . Ya zira kwallaye na farko a gasar a ranar 17 ga watan Mayu, ya zira kwallaye biyu a cikin nasarar gida 3-2 akan Académica de Coimbra kuma ya zama ɗan wasa mafi ƙanƙanta da ya ci ƙwallo a kulob ɗin a matakin farko. A ranar 30 ga watan Mayu shekarar 2015, Jota ya rattaba hannu kan sabuwar yarjejeniyar shekaru biyar tare da Paços, inda aka daure shi har zuwa shekara ta 2020. A wasan farko na kamfen, nasarar 1-0 a kan Académica a ''Estádio da Mata Real'' a ranar 17 ga watan Agusta, an kore shi a karshen saboda tura Hugo Seco ; Hakanan an kori Ricardo Nascimento saboda ramuwar gayya a madadin abokin wasan sa. === Atletico Madrid === A ranar 14 ga watan Maris shekarar 2016, Jota ya amince da kwantiragin shekaru biyar tare da Atlético Madrid daga ranar 1 ga watan Yuli. A ranar 26 ga watan Agusta, ya koma kasarsa ya koma FC Porto a matsayin aro na shekara daya. A ranar 1 ga watan Oktoba ya zira kwallaye uku a raga a wasan da suka tashi 4-0 da CD Nacional . === Wolverhampton Wanderers === A ranar 25 ga watan Yuli shekara ta 2017, Jota koma English Championship kulob din kungiyar Wolverhampton Wanderers a kan wani kakar -long aro. Ya zira kwallon sa ta farko a ranar 15 ga watan Agusta, a wasan da suka doke Hull City da ci 3-2. A ranar 30 ga watan Janairu shekarar 2018, an ba da sanarwar cewa an amince da yarjejeniyar dindindin tare da Jota don rahoton € 14&nbsp;miliyan, wanda aka fara aiki a ranar 1 ga watan Yuli. Ya zira kwallaye mafi kyau a raga a gasar 17 a cikin shekarar sa ta farko, yana matsayi na biyar a jadawalin da ya fi kowa zira kwallaye a gasar, yayin da Wolves ta samu ci gaba zuwa gasar Premier a matsayin zakara; saboda English Football League dokoki, ya sa ya doka surname a kan mai zane a gasar Championship amma ya iya canza shi zuwa "Diogo J" bayan da feat. Jota ya fara buga wasansa na farko a gasar firimiya ta Ingila a ranar 11 ga watan Agusta shekarar 2018, inda ya buga cikakken mintuna 90 a wasan da suka tashi 2-2 da Everton . Ya zira kwallon sa ta farko a gasar a ranar 5 ga watan Disamba, inda ya taimakawa masu masaukin baki daga baya don doke [[Chelsea F.C.|Chelsea da]] ci 2-1. Na biyu ya zo bayan kwana huɗu, a cikin nasara a Newcastle United da maki ɗaya. A ranar 19 ga watan Janairun shekarar 2019, Jota ya zira kwallaye uku a wasan da gida 4-3 ya ci Leicester City -kwallaye na biyu na aikin sa. Ana cikin haka, ya zama dan wasa na biyu na Fotigal wanda ya kai ga gaci a gasar Premier bayan [[Cristiano Ronaldo]] shekaru 11 da suka gabata. Wannan shi ne na farko ga kulob din a gasar kuma na farko ga kulob din a matakin farko na kwallon kafa na Ingila tun lokacin da John Richards, ya yi adawa da wannan, a rukunin farko na League League a watan Oktoba 1977 . A ranar 16 ga watan Maris shekarar 2019, Jota ya ci kwallo a wasan da suka doke [[Manchester United F.C.|Manchester United]] da ci 2-1 a gasar cin kofin FA na shekarun 2018-19, don taimakawa Wolves ta kai wasan kusa da na karshe a gasar tun shekarun 1997-98. A ranar 25 ga watan Yuli shekarar 2019, Jota ya zira kwallaye biyu a wasan da suka doke Crusaders na Arewacin Irish a zagaye na biyu na gasar cin Kofin Zakarun Turai, Wolves ta farko a Turai tun a watan Oktoba shekarar 1980, kuma a zagaye na gaba a ranar 15 ga watan Agusta, ya zira kwallaye. sama da sama don kammala nasarar 4-0 (8-0 jimlar) nasara akan Pyunik . A wasan karshe na rukuni-rukuni na gasar Europa League a gida da Beşiktaş a ranar 12 ga watan Disamba, shekarar 2019, Jota ya maye gurbin dan uwan Rúben Neves a matsayin wanda ya maye gurbin minti na 56 tare da wasan babu ci, ya zira kwallaye bayan dakika 72 kuma ya kammala kwallaye uku a cikin mintuna goma sha biyu yayin da Wolves ta kare. 4-0 masu nasara. A ranar 20 ga watan Fabrairu mai zuwa, ya sake zura kwallaye uku a wasan da suka ci Espanyol a wasan farko na 32 na gasar. Wasansa na 131 na karshe kuma na karshe ga Wolves ya kasance a matsayin wanda ya maye gurbin rabi na biyu a wasan kusa da na karshe na cin Kofin Zakarun Turai da Sevilla ranar 11 ga watan Agusta shekarar 2020. === Liverpool === A ranar 19 ga watan Satumba shekarar 2020, Jota ya koma [[Liverpool F.C.|Liverpool]] kan yarjejeniya ta dogon lokaci, an bayar da rahoton £ 41&nbsp;kudin canja wurin miliyan, yana tashi zuwa £ 45&nbsp;miliyan tare da yuwuwar ƙari. Ya fara halarta na farko a gasar cin kofin EFL bayan kwanaki biyar, ya zo a matsayin wanda ya maye gurbinsa da Lincoln City a nasarar 7-2. A ranar 28 ga watan Satumba, ya ci kwallo a wasansa na farko na Premier a kulob din, tare da na uku a wasan da suka ci [[Arsenal FC|Arsenal]] 3-1 a Anfield . A ranar 25 ga watan Oktoba, Jota ya ci kwallon da ta ci nasara a wasan da suka ci Sheffield United 2-1 a Anfield. Kwana uku bayan haka, Jota ya zira kwallaye na 10,000 na kulob a tarihin su lokacin da ya ci kwallon farko a ragar FC Midtjylland a gasar zakarun Turai ta UEFA . A ranar 3 ga watan Nuwamba, ya ci kwallaye uku a wasan da suka ci Atalanta 5-0 a gasar zakarun Turai. A yin haka, Jota ya zama dan wasa na farko tun Robbie Fowler a shekarar 1993 da ya ci kwallaye 7 a wasanni 10 na farko na Liverpool. A ranar 22 ga watan Nuwamba, Jota ya ci kwallo ta biyu a wasan da suka ci Leicester City 3-0, inda ya zama dan wasan Liverpool na farko da ya ci kwallo a kowanne daga cikin wasanni hudun farko na gida a gasar Premier. Saboda wasannin da ya yi a watan Oktoba, magoya bayan kulob din sun ba Jota kyautar gwarzon dan wasan Liverpool. A ranar 9 ga watan Disamba, Jota ya ji rauni a kafarsa yayin wasan cin Kofin Zakarun Turai na UEFA da Midtjylland, inda ya yi jinya na tsawon watanni uku. A ranar 14 ga watan Agusta shekarar 2021 Jota ya ci kwallon farko ta Liverpool a kakar Firimiya ta shekarar 2021 zuwa shekara ta 2022 a kan sabon Norwich . == Aikin duniya == Jota ya fara buga wa Portugal wasa a matakin ƙasa da 19, zira ƙwallon sa na farko a ranar 29 ga watan Mayu shekarar 2015 a cikin gida 6-1 na Turkiyya don matakin cancantar Gasar Zakarun Turai ta UEFA . Ya lashe farko hula for a karkashin-21 tawagar a ranar 17 ga watan Nuwamba na wannan shekara a ba tukuna 19, wasa 15 da minti a cikin 3-0 tafi shan kashi na Isra'ila a wani share fage na gasar . A ranar 25 ga watan Mayu shekarar 2018, ya zira kwallaye biyu ga 'yan ƙasa da shekaru 21 a wasan sada zumunta da suka doke Italiya da ci 3-2 wanda aka gudanar a Estoril . A watan Maris na shekarar 2019, an kira Jota zuwa babbar kungiyar a karon farko, gabanin bude wasannin neman cancantar shiga gasar cin kofin Turai ta Euro 2020 da Ukraine da Serbia . Har yanzu ba a rufe shi ba, yana cikin tawagar da ta lashe Gasar Cin Kofin Zakarun Turai ta UEFA ta 2019 a cikin gida a watan Yuni amma bai fito ba. A ranar 14 ga watan Nuwamba na waccan shekarar ya fara buga wasa ta farko a matsayin wanda ya maye gurbin [[Cristiano Ronaldo|Cristiano Ronaldo na]] minti 84 a wasan da suka ci Lithuania 6-0 a wasan neman cancantar shiga gasar Euro na shekarar 2020. Ya zira kwallon sa ta farko ta duniya a ranar 5 ga watan Satumba shekarar 2020 a wasan da gida 4-1 ta doke Croatia a gasar UEFA Nations League . == Ƙididdigar sana'a == === Kulob === {{Updated|match played 21 August 2021}}<ref>{{cite web|url=https://int.soccerway.com/players/diogo-jose-teixeira-da-silva/374031/|title=Diogo Jota|website=Soccerway|publisher=Perform Group|access-date=11 June 2018}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align: center" |+Appearances and goals by club, season and competition ! rowspan="2" |Club ! rowspan="2" |Season ! colspan="3" |League ! colspan="2" |National Cup{{Efn|Includes [[Taça de Portugal]], [[FA Cup]]}} ! colspan="2" |League Cup{{Efn|Includes [[Taça da Liga]], [[EFL Cup]]}} ! colspan="2" |Europe ! colspan="2" |Total |- !Division !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals |- | rowspan="3" |Paços de Ferreira |2014–15 |Primeira Liga |10 |2 |1 |1 |0 |0 | colspan="2" |— |11 |3 |- |2015–16 |Primeira Liga |31 |12 |1 |0 |2 |0 | colspan="2" |— |34 |12 |- ! colspan="2" |Total !41 !14 !2 !1 !2 !0 !0 !0 !45 !15 |- |Atlético Madrid |2016–17 |La Liga |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |0 |0 |- |Porto (loan) |2016–17 |Primeira Liga |27 |8 |1 |0 |1 |0 |8{{Efn|Appearances in [[UEFA Champions League]]}} |1 |37 |9 |- |Wolverhampton Wanderers (loan) |2017–18 |Championship |44 |17 |1 |1 |1 |0 | colspan="2" |— |46 |18 |- | rowspan="3" |Wolverhampton Wanderers |2018–19 |Premier League |33 |9 |3 |1 |1 |0 | colspan="2" |— |37 |10 |- |2019–20 |Premier League |34 |7 |0 |0 |0 |0 |14{{Efn|Appearances in [[UEFA Europa League]]}} |9 |48 |16 |- ! colspan="2" |Total !111 !33 !4 !2 !2 !0 !14 !9 !131 !44 |- | rowspan="3" |[[Liverpool F.C.|Liverpool]] |2020–21 |Premier League |19 |9 |0 |0 |2 |0 |9{{Efn}} |4 |30 |13 |- |2021–22 |Premier League |2 |2 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |2 |2 |- ! colspan="2" |Total !21 !11 !0 !0 !2 !0 !9 !4 !32 !15 |- ! colspan="3" |Career total !200 !66 !7 !3 !7 !0 !31 !14 !245 !83 |}   === Kasashen duniya === {{Updated|match played 27 June 2021}}<ref name="NFT">{{NFT player|76150|access-date=26 June 2021}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Bayyanar da burin ƙwallon ƙasa da shekara ! Ƙungiya ta ƙasa ! Shekara ! Ayyuka ! Goals |- | rowspan="3" | Portugal | 2019 | 2 | 0 |- | 2020 | 8 | 3 |- | 2021 | 8 | 4 |- ! colspan="2" | Jimlar ! 18 ! 7 |} {| class="wikitable sortable" |+Jerin kwallaye na duniya da Diogo Jota ya ci ! A'a. ! Kwanan wata ! Wuri ! Abokin hamayya ! Ci ! Sakamakon ! Gasa |- | align="center" | 1 | 5 Satumba 2020 | Estádio do Dragão, [[Porto]], Portugal |</img> Croatia | align="center" | 2–0 | align="center" | 4–1 | rowspan="3" | 2020–21 UEFA Nations League A |- | align="center" | 2 | rowspan="2" | 14 ga Oktoba 2020 | rowspan="2" | Estádio José Alvalade, [[Lisbon]], Portugal | rowspan="2" |</img> Sweden | align="center" | 2–0 | rowspan="2" align="center" | 3–0 |- | align="center" | 3 | align="center" | 3–0 |- | align="center" | 4 | rowspan="2" | 27 Maris 2021 | rowspan="2" | Filin wasa na Red Star, Belgrade, Serbia | rowspan="2" |</img> Sabiya | align="center" | 1–0 | rowspan="2" align="center" | 2–2 | rowspan="3" | 2022 FIFA cancantar gasar cin kofin duniya |- | align="center" | 5 | align="center" | 2–0 |- | align="center" | 6 | 30 Maris 2021 | Stade Josy Barthel, Luxembourg City, Luxembourg |</img> Luxembourg | align="center" | 1–1 | align="center" | 3–1 |- | align="center" | 7 | 19 ga Yuni 2021 | Allianz Arena, [[München|Munich]], Jamus |</img> Jamus | align="center" | 2-4 | align="center" | 2-4 | UEFA Euro 2020 |} == Daraja == '''Wolverhampton Wanderers''' * Gasar EFL : 2017–18 '''Portugal''' * UEFA Nations League : 2018–19 '''Na ɗaya''' * Dan wasan Liverpool na watan FC: Oktoba 2020, Nuwamba 2020 * Gwarzon Dan Wasan PFA na Watan: Nuwamba 2020 * Gasar UEFA Champions League XI: 2020 == Bayanan kula ==   == Manazarta == '''Fitowar kasa da kasa''' *   '''Janar'''   == Hanyoyin waje == * Diogo Jota </img> * [http://www.ligaportugal.pt/oou/clube/20142015/primeiraliga/153/jogador/70131 Bayanin Fotigal League] * Diogo Jota </img> [[Category:Pages with unreviewed translations]] <references /> <references group="note" /> 04hz1prbqdb0zj84bkt7x2slqpb821i Taufik Hidayat 0 24283 162236 156506 2022-07-28T11:57:04Z DonCamillo 4280 connected to Wikidata item wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Taufik Hidayat''' (an haife shi ranar 10 watan Agustan shekarar 1981) ɗan wasan badminton ne mai ritaya daga [[Indonesia. Tsohon zakara ne na Duniya da na Olympics a cikin maza. Hidayat ta lashe gasar Indonesia Open sau ships shekarar (1999, 2000, 2002, 2003, 2004 zuwa shekara ta 2006). == Takaitaccen aiki == Lokacin yana ƙarami, ya shiga ƙungiyar SGS, ƙungiyar badminton a [[Bandung]], inda ya yi horo a ƙarƙashin Iie Sumirat . Lokacin da yake da shekaru goma sha bakwai 17 ya ci Brunei Open kuma ya kai wasan kusa da na karshe na Gasar Asiya ta 1998 da kuma Open Indonesia . A shekara ta 1999, Hidayat ya lashe kambunsa na farko na Indonesiya Open . A cikin shekarar kuma ya kai wasan karshe na All England da Singapore Open amma ya sha kashi a hannun babban abokin hamayyarsa Peter Gade da babbansa a kungiyar Heryanto Arbi bi da bi. Hidayat ya samu matsayi na daya a duniya tun yana dan shekara 19 a shekara ta 2000 bayan ya lashe gasar Malaysia Open, Asia Championship, Indonesia Open kuma ya sake zama na biyu a Gasar All England inda dan wasan China Xia Xuanze ya kayar da shi . === 2000 Olympics na Sydney === Hidayat ta halarci gasar wasannin maza na maza guda ɗaya a Gasar Olympics ta bazara ta shekara ta 2000 a Sydney. A wasannin Olympics na farko, Ji Xinpeng ne ya fitar da shi a wasan daf da na kusa da na karshe. {| class="wikitable" style="font-size: 90%; text-align: center;" !Zagaye ! Abokin hamayya ! Ci ! Sakamakon |- | style="text-align: center; background:white" | ''Zagaye na 64'' | align="center" | - | align="center" | - | align="center" | Wallahi |- | style="text-align: center; background:white" | ''Zagaye na 32'' | align="left" |{{Flagicon|JPN}}</img> [[Hidetaka Yamada]] | align="left" | 15–5, 14–17, 15–8 | align="center" | Nasara |- | style="text-align: center; background:white" | ''Zagaye na 16'' | align="left" |{{Flagicon|MAS}}</img> [[Ong Ewe Hock|Daga Eck Hock]] | align="left" | 15–9, 13–15, 15–3 | align="center" | Nasara |- | style="text-align: center; background:white" | ''Quarterfinals'' | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Ji Xinpeng]] [7] | align="left" | 12-15, 5-15 | align="center" | An rasa |} === 2004 Wasannin Olympics na Athens === Hidayat ta lashe lambar zinare ta maza a gasar wasannin bazara ta shekara ta 2004 inda ta doke Hidetaka Yamada na Japan da Wong Choong Hann na Malaysia a zagaye biyu na farko. Hidayat ta doke Peter Gade na Denmark 15–12, 15–12 a wasan kwata fainal da Boonsak Ponsana na Thailand 15–9, 15–2 a wasan kusa da na karshe. Yin wasa a wasan lambar zinare. Ya ci Koriya Shon Seung-mo 15–8, 15–7 a wasan karshe don lashe lambar zinare. {| class="wikitable" style="font-size: 90%; text-align: center;" ! colspan="5" style="background:gold;" |Wasannin Olympics na bazara na 2004 - Maza maza |- ! Zagaye ! Abokin hamayya ! Ci ! Sakamakon |- | style="text-align: center; background:white" | ''Zagaye na 32'' | align="left" |{{Flagicon|JPN}}</img> [[Hidetaka Yamada]] | align="left" | 15-8, 15-10 | align="center" | Nasara |- | style="text-align: center; background:white" | ''Zagaye na 16'' | align="left" |{{Flagicon|MAS}}</img> [[Wong Choong Hann]] [3] | align="left" | 11-15, 15–7, 15-9 | align="center" | Nasara |- | style="text-align: center; background:white" | ''Quarterfinals'' | align="left" |{{Flagicon|DEN}}</img> [[Peter Gade]] [6] | align="left" | 15–12, 15–12 | align="center" | Nasara |- | style="text-align: center; background:white" | ''Wasannin kusa da na karshe'' | align="left" |{{Flagicon|THA}}</img> [[Boonsak Ponsana]] | align="left" | 15–9, 15-2 | align="center" | Nasara |- | style="text-align: center; background:white" | ''Karshe'' | align="left" |{{Flagicon|KOR}}</img> [[Shon Seung-mo]] [7] | align="left" | 15–8, 15–7 | style="text-align:left; background:white" |[[File:Med_1.png|Zinariya]]</img> '''Zinariya''' |} A cikin wannan shekarar, Hidayat yayi nasarar riƙe takensa na Indonesia Open ta hanyar doke Chen Hong 15 - 9, 15 - 3 a wasan karshe kuma ya lashe kambun gasar zakarun Asiya na biyu. === 2005: Gasar Cin Kofin Duniya === A watan Agustan shekara ta 2005, ya lashe lambar zinare ta maza a Gasar Cin Kofin Duniya inda ya doke Lin Dan China na daya a duniya 15 - 3, 15 - 7 a wasan karshe. Tare da wannan taken, ya zama ɗan wasa na farko da ya fara lashe gasar Olympic da Gasar Cin Kofin Duniya a cikin shekaru a jere. === 2006 - 2007: Wasannin Asiya na biyu da na Kudu maso Gabashin Asiya zinariya === Hidayat ta lashe lambar zinare ta maza a wasannin Asiya a 2002 Busan da Doha 2006 . Ya kuma lashe Gasar Asiya ta 2007, da lambobin zinare na maza guda biyu a Wasannin Kudu maso Gabashin Asiya a shekara ta 1999 Bandar Seri Begawan da Nakhon Ratchasima na 2007 shekara ta . === Wasannin Olympics na Beijing 2008 === Hidayat ta yi gasar badminton a gasar wasannin bazara ta shekara ta 2008 - mawaƙan maza amma an cire shi a zagaye na biyu. {| class="wikitable" style="font-size: 90%; text-align: center;" !Zagaye ! Abokin hamayya ! Ci ! Sakamakon |- | style="text-align: center; background:white" | ''Zagaye na farko'' | align="center" | - | align="center" | - | align="center" | Wallahi |- | style="text-align: center; background:white" | ''Zagaye na biyu'' | align="left" |{{Flagicon|MAS}}</img> [[Wong Choong Hann|Wong Choong Han]] | align="left" | 19-21, 16-21 | align="center" | An rasa |} === Wasannin Olympics na London na 2012 === A karo na hudu, Hidayat ta halarci wasannin Olympics na bazara. Hidayat ta yi gasar badminton a gasar wasannin bazara ta 2012 - mawaƙan maza amma Lin Dan ya cire shi a zagaye na 16. {| class="wikitable" style="font-size: 90%; text-align: center;" !Zagaye ! Abokin hamayya ! Ci ! Sakamakon |- | style="text-align: center; background:white" | ''Mataki na Rukuni'' | align="left" |{{Flagicon|CZE}}</img> [[Petr Koukal]] | align="left" | 21-8, 21-8 | align="center" | Nasara |- | style="text-align: center; background:white" | ''Mataki na Rukuni'' | align="left" |{{Flagicon|ESP}}</img> [[Pablo Abián|Pablo Abban]] | align="left" | 22–20, 21–11 | align="center" | Nasara |- | style="text-align: center; background:white" | ''Zagaye na 16'' | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Lin Dan]] | align="left" | 9-21, 12-21 | align="center" | An rasa |} Shahararrun kafofin watsa labarai a wasu lokutan sun mai da hankali kan hasashe da ake gani tsakanin Hidayat da dan wasan China Lin Dan, suna kiran su biyun "manyan abokan hamayya". == Rayuwar mutum == Ya auri 'yar Agum Gumelar, Ami Gumelar, a ranar 4 gawatan Fabrairu shekara ta 2006. Sun haifi 'ya mace a farkon watan Agusta shekara ta 2008, mai suna Natarina Alika Hidayat. An haife ta jim kaɗan kafin ya tafi Gasar Cin Kofin Duniya. A watan Disamba na shekara ta 2012, Hidayat a hukumance ta buɗe cibiyar horon badminton mai suna Taufik Hidayat Arena (THA), wanda ke Ciracas, Gabashin Jakarta. Wannan "gidan badminton" duk sunansa ne kuma mallakar Taufik ne. == Halayen mai kunnawa == Ƙarfin yin harbi na Hidayat ya kasance hannunsa na baya (kamar yadda wataƙila ya shahara saboda ragargazar baya, wanda ake girmama saboda ƙaruwar ƙarfinta na ƙarfi), tsalle tsalle gaba, harbi (juye juye musamman), ƙafafun santsi da yaudarar wasan raga. Tsallake tsallaken gaban Hidayat a Gasar Cin Kofin Duniya na shekara ta 2006 ya kasance sau ɗaya mafi sauri da aka yi rikodin a gasar mara aure: ya yi rikodin {{Convert|305|km/h}} a cikin wasa da Ng Wei . Wannan ikon a gabansa da na baya, haɗe da ƙarfinsa a cikin raga da iyakancewa don harbi na yaudara, ya ba shi makamai iri -iri a kotu, yana mai sa ya zama ɗaya daga cikin mawuyacin 'yan wasan da za su fuskanta a buɗe. An soki lamirin rashin dacewarsa lokaci -lokaci, rashin haƙuri tare da ɗimbin jama'a, da kuma ƙarfin sa na dawo da ƙarar da aka harba tare da wani harbin net ko da abokin hamayyarsa yana kusa da gidan. == Kasancewa a cikin ƙungiyar Indonesiya == * Sau 5 a Kofin Sudirman (1999, 2001, 2003, 2005, 2007) * Sau 7 a gasar cin kofin Thomas (2000, 2002, 2004, 2006, 2008, 2010, 2012) * Sau 4 a wasannin Olympics na bazara a taron mutum (2000, 2004, 2008, 2012) == Nasarori == === Wasannin Olympics === {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Shekara ! Wuri ! Abokin hamayya ! Ci ! Sakamakon |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2004 | align="left" | Goudi Olympic Hall, [[Athens]], Girka | align="left" |{{Flagicon|KOR}}</img> [[Shon Seung-mo|Sun Seung-mo]] | align="left" | 15–8, 15–7 | style="text-align:left; background:white" |[[File:Gold_medal.svg|16x16px]]</img> '''Zinariya''' |} === Gasar Cin Kofin Duniya === {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Shekara ! Wuri ! Abokin hamayya ! Ci ! Sakamakon |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2001 | align="left" | Palacio de Deportes na San Pablo, [[Sevilla|Seville, Spain]] | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> [[Hendrawan]] | align="left" | 15–11, 5–15, 7–7 sun yi ritaya | style="text-align:left; background:white" |[[File:Med_3.png|Tagulla]]</img> '''Tagulla''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2005 | align="left" | Pond Arrowhead a Anaheim, [[Tarayyar Amurka|Amurka]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Lin Dan]] | align="left" | 15–3, 15–7 | style="text-align:left; background:white" |[[File:Med_1.png|Zinariya]]</img> '''Zinariya''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2009 | align="left" | Filin wasa na cikin gida na Gachibowli, [[Hyderabad|Hyderabad, India]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Chen Jin]] | align="left" | 16-21, 6-21 | style="text-align:left; background:white" |[[File:Med_3.png|Tagulla]]</img> '''Tagulla''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2010 | align="left" | Stade Pierre de Coubertin, [[Faris|Paris, Faransa]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Chen Jin | align="left" | 13-21, 15-21 | style="text-align:left; background:white" |[[File:Med_2.png|Azurfa]]</img> '''Azurfa''' |} === Kofin Duniya === {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Shekara ! Wuri ! Abokin hamayya ! Ci ! Sakamakon |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2006 | align="left" | Filin wasannin Olympic, Yiyang, [[Sin|China]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Lin Dan]] | align="left" | Walkover | style="text-align:left; background:white" |[[File:Med_3.png|Tagulla]]</img> '''Tagulla''' |} === Wasannin Asiya === {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Shekara ! Wuri ! Abokin hamayya ! Ci ! Sakamakon |- style="background:#FFB069" | align="center" | 2002 | align="left" | Gangseo Gymnasium, [[Busan|Busan, Koriya ta Kudu]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}}</img> [[Lee Hyun-il]] | align="left" | 15–7, 15–9 | style="text-align:left; background:white" |[[File:Med_1.png|Zinariya]]</img> '''Zinariya''' |- style="background:#FFB069" | align="center" | 2006 | align="left" | Aspire Hall 3, [[Doha|Doha, Qatar]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Lin Dan]] | align="left" | 21–15, 22–20 | style="text-align:left; background:white" |[[File:Med_1.png|Zinariya]]</img> '''Zinariya''' |} {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Shekara ! Wuri ! Abokin hamayya ! Ci ! Sakamakon |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 1998 | align="left" | Filin wasa na Nimibutr, [[Bangkok|Bangkok, Thailand]] | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> [[Marleve Mainaky]] | align="left" | 15-17, 5-15 | style="text-align:left; background:white" |[[File:Med_3.png|Tagulla]]</img> '''Tagulla''' |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2000 | align="left" | Istora Senayan, [[Jakarta|Jakarta, Indonesia]] | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> [[Rony Agustinus]] | align="left" | 14-17, 15-2, 15-3 | style="text-align:left; background:white" |[[File:Med_1.png|Zinariya]]</img> '''Zinariya''' |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2002 | align="left" | Filin wasa na Nimibutr, Bangkok, Thailand | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> [[Sony Dwi Kuncoro]] | align="left" | 12-15, 5-15 | style="text-align:left; background:white" |[[File:Med_2.png|Azurfa]]</img> '''Azurfa''' |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2003 | align="left" | Tennis na cikin gida Gelora Bung Karno, Jakarta, Indonesia | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> Sony Dwi Kuncoro | align="left" | 5–15, 15–7, 8–15 | style="text-align:left; background:white" |[[File:Med_2.png|[en→ha]Silver]]</img> '''Azurfa''' |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2004 | align="left" | Kuala Lumpur Badminton Stadium, [[Kuala Lumpur|Kuala Lumpur, Malaysia]] | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> Sony Dwi Kuncoro | align="left" | 15–12, 7–15, 15–6 | style="text-align:left; background:white" |[[File:Med_1.png|[en→ha]Gold]]</img> '''Zinariya''' |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2007 | align="left" | Filin wasa na Bandaraya, Johor Bahru, Malaysia | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Chen Hong]] | align="left" | 21-18, 21-19 | style="text-align:left; background:white" |[[File:Med_1.png|[en→ha]Gold]]</img> '''Zinariya''' |} === Wasannin Kudu maso Gabashin Asiya === {| class="sortable wikitable" style="font-size: 95%;" !Shekara ! Wuri ! Abokin hamayya ! Ci ! Sakamakon |- style="background:#FFAAAA" | align="center" | 1999 | align="left" | [[Filin Wasannin Kasa na Hassanal Bolkiah|Cibiyar Wasannin Hassanal Bolkiah]], Bandar Seri Begawan, Brunei | align="left" |{{Flagicon|MAS}}</img> [[Wong Choong Hann|Wong Choong Han]] | align="left" | 15-10, 11–15, 15-11 | style="text-align:left; background:white" |[[File:Med_1.png|Zinariya]]</img> '''Zinariya''' |- style="background:#FFAAAA" | align="center" | 2007 | align="left" | Jami'ar Wongchawalitkul, lardin Nakhon Ratchasima, [[Tailan|Thailand]] | align="left" |{{Flagicon|SIN}}</img> [[Kendrick Lee Yen Hui]] | align="left" | 21–15, 21–9 | style="text-align:left; background:white" |[[File:Med_1.png|Zinariya]]</img> '''Zinariya''' |- style="background:#FFAAAA" | align="center" | 2011 | align="left" | Istora Senayan, [[Jakarta|Jakarta, Indonesia]] | align="left" |{{Flagicon|THA}}</img> [[Tanongsak Saensomboonsuk]] | align="left" | 14-21, 19-21 | style="text-align:left; background:white" |[[File:Med_3.png|Tagulla]]</img> '''Tagulla''' |} === BWF Superseries (taken 1, masu tsere 9) === BWF Superseries, wanda aka ƙaddamar a ranar 14 gawatan Disamba shekara ta 2006 kuma an aiwatar da shi a shekara ta 2007, jerin manyan wasannin badminton ne, wanda Badminton World Federation (BWF) ta ba da izini. BWF Superseries yana da matakai biyu kamar Superseries da Superseries Premier . Wani kakar Superseries ya ƙunshi gasa goma sha biyu a duniya, wanda aka gabatar tun daga shekara ta 2011, tare da yan wasan da suka yi nasara da aka gayyata zuwa Gasar Cin Kofin BWF da aka gudanar a ƙarshen shekara. {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Shekara ! Gasar ! Abokin hamayya ! Ci ! Sakamakon |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Japan Buɗe | align="left" |{{Flagicon|MAS}}</img> [[Lee Chong Wei|Lee Chong Waye]] | align="left" | 20-22, 21-19, 19-21 | style="text-align:left; background:white" |</img> '''Mai gudu''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2008 | align="left" | Faransanci | align="left" |{{Flagicon|DEN}}</img> [[Peter Gade]] | align="left" | 21-16, 17-21, 7-21 | style="text-align:left; background:white" |</img> '''Mai gudu''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2009 | align="left" | Indonesia Bude | align="left" |{{Flagicon|MAS}}</img> Lee Chong Waye | align="left" | 9-21, 14-21 | style="text-align:left; background:white" |</img> '''Mai gudu''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2009 | align="left" | Japan Buɗe | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Bao Chunlai]] | align="left" | 15-21, 12-21 | style="text-align:left; background:white" |</img> '''Mai gudu''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2009 | align="left" | Faransanci | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Lin Dan]] | align="left" | 6-21, 15-21 | style="text-align:left; background:white" |</img> '''Mai gudu''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2010 | align="left" | Indonesia Bude | align="left" |{{Flagicon|MAS}}</img> Lee Chong Waye | align="left" | 19-21, 8-21 | style="text-align:left; background:white" |</img> '''Mai gudu''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2010 | align="left" | Denmark Buɗe | align="left" |{{Flagicon|DEN}}</img> [[Jan Ø. Jørgensen]] | align="left" | 19-21, 19-21 | style="text-align:left; background:white" |</img> '''Mai gudu''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2010 | align="left" | Faransanci | align="left" |{{Flagicon|DEN}}</img> [[Joachim Persson]] | align="left" | 21-16, 21-11 | style="text-align:left; background:white" |</img> '''Mai nasara''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2010 | align="left" | Hong Kong Buɗe | align="left" |{{Flagicon|MAS}}</img> Lee Chong Waye | align="left" | 19-21, 9-21 | style="text-align:left; background:white" |</img> '''Mai gudu''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2011 | align="left" | Malaysia ta Bude | align="left" |{{Flagicon|MAS}}</img> Lee Chong Waye | align="left" | 8-21, 17-21 | style="text-align:left; background:white" |</img> '''Mai gudu''' |} : {{Color box|#B0C4DE}} [[BWF Super Series|Superseries Finals]] tournament : {{Color box|#DAA520}} [[BWF Super Series|Superseries Premier]] tournament : {{Color box|#FFFFCC}} [[BWF Super Series|Superseries]] tournament === BWF Grand Prix (lakabi 17, masu tsere 7) === BWF Grand Prix yana da matakai biyu, BWF Grand Prix da Grand Prix Gold . Jerin wasannin badminton ne wanda Hukumar Badminton ta Duniya (BWF) ta amince da shi tun shekara ta 2007. Kungiyar Badminton ta Duniya (IBF) ta amince da Babbar Badminton ta Duniya tun shekara ta 1983. {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Year !Tournament !Opponent !Score !Result |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |1998 | align="left" |Brunei Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Dong Jiong]] | align="left" |12–15, 15–3, 15–9 | style="text-align:left; background:white" |{{gold1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |1999 | align="left" |All England Open | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Peter Gade]] | align="left" |11–15, 15–7, 10–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Silver2}} '''Runner-up''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |1999 | align="left" |Indonesia Open | align="left" |{{Flagicon|INA}} [[Budi Santoso]] | align="left" |17–14, 15–12 | style="text-align:left; background:white" |{{gold1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |1999 | align="left" |Singapore Open | align="left" |{{Flagicon|INA}} [[Heryanto Arbi]] | align="left" |15–13, 10–15, 11–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Silver2}} '''Runner-up''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2000 | align="left" |Malaysia Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Xia Xuanze]] | align="left" |15–10, 17–14 | style="text-align:left; background:white" |{{gold1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2000 | align="left" |All England Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Xia Xuanze | align="left" |6–15, 13–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Silver2}} '''Runner-up''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2000 | align="left" |Indonesia Open | align="left" |{{Flagicon|MAS}} [[Ong Ewe Hock]] | align="left" |15–5, 15–13 | style="text-align:left; background:white" |{{gold1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2001 | align="left" |Singapore Open | align="left" |{{Flagicon|MAS}} [[Wong Choong Hann]] | align="left" |7–5, 0–7, 7–1, 1–7, 7–4 | style="text-align:left; background:white" |{{gold1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2002 | align="left" |Indonesia Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Chen Hong]] | align="left" |15–12, 15–12 | style="text-align:left; background:white" |{{gold1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2002 | align="left" |Chinese Taipei Open | align="left" |{{Flagicon|INA}} [[Agus Hariyanto]] | align="left" |15–10, 15–8 | style="text-align:left; background:white" |{{gold1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Indonesia Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Chen Hong | align="left" |15–9, 15–9 | style="text-align:left; background:white" |{{gold1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Indonesia Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Chen Hong | align="left" |15–10, 15–11 | style="text-align:left; background:white" |{{gold1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2005 | align="left" |Singapore Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Chen Hong | align="left" |15–9, 15–3 | style="text-align:left; background:white" |{{gold1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Indonesia Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Bao Chunlai]] | align="left" |21–18, 21–17 | style="text-align:left; background:white" |{{gold1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Japan Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Lin Dan]] | align="left" |21–16, 16–21, 3–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Silver2}} '''Runner-up''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2007 | align="left" |Chinese Taipei Open | align="left" |{{Flagicon|INA}} [[Sony Dwi Kuncoro]] | align="left" |21–18, 6–21, 13–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Silver2}} '''Runner-up''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2007 | align="left" |Macau Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Chen Jin]] | align="left" |21–19, 17–21, 18–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Silver2}} '''Runner-up''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2008 | align="left" |Macau Open | align="left" |{{Flagicon|MAS}} [[Lee Chong Wei]] | align="left" |21–19, 21–15 | style="text-align:left; background:white" |{{gold1}} '''Winner''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2009 | align="left" |India Open | align="left" |{{Flagicon|MAS}} [[Muhammad Hafiz Hashim]] | align="left" |21–18, 21–19 | style="text-align:left; background:white" |{{gold1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2009 | align="left" |U.S. Open | align="left" |{{Flagicon|TPE}} [[Hsueh Hsuan-Yi|Hsueh Hsuan-yi]] | align="left" |21–15, 21–16 | style="text-align:left; background:white" |{{gold1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2010 | align="left" |Canada Open | align="left" |{{Flagicon|FRA}} [[Brice Leverdez]] | align="left" |21–15, 21–11 | style="text-align:left; background:white" |{{gold1}} '''Winner''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2010 | align="left" |Indonesia Grand Prix Gold | align="left" |{{Flagicon|INA}} [[Dionysius Hayom Rumbaka]] | align="left" |26–28, 21–17, 21–14 | style="text-align:left; background:white" |{{gold1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2011 | align="left" |Canada Open | align="left" |{{Flagicon|GER}} [[Marc Zwiebler]] | align="left" |13–21, 23–25 | style="text-align:left; background:white" |{{Silver2}} '''Runner-up''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2011 | align="left" |India Grand Prix Gold | align="left" |{{Flagicon|IND}} [[Sourabh Varma]] | align="left" |21–15, 21–18 | style="text-align:left; background:white" |{{gold1}} '''Winner''' |} : {{Color box|#FFFF67|border=darkgray}} [[BWF Grand Prix Gold da Grand Prix|BWF Grand Prix Gold]] tournament : {{Color box|#D4F1C5|border=darkgray}} [[BWF Grand Prix Gold da Grand Prix|BWF/IBF Grand Prix]] tournament === Ƙungiya ta ƙasa === * ''Matsayin ƙarami'' {| class="wikitable" style="font-size: 90%; text-align:center;" !Taron ƙungiyar ! 1997 |- | align="left" bgcolor="#ECF2FF" | '''Gasar Matasan Asiya''' |[[File:Med_2.png]]</img> Azurfa |} * ''Babban matakin'' {| class="wikitable" style="font-size: 90%; text-align:center;" !Taron ƙungiyar ! 1998 ! 1999 ! 2000 ! 2001 ! 2002 ! 2003 ! 2004 ! 2005 ! 2006 ! 2007 ! 2008 ! 2009 ! 2010 ! 2011 |- | align="left" bgcolor="#ECF2FF" | '''Wasannin Kudu maso Gabashin Asiya'''| {{N/a}} |[[File:Med_1.png|Zinariya]]</img> Zinariya| {{N/a}} | A| {{N/a}} | A| {{N/a}} |[[File:Med_2.png|Azurfa]]</img> Azurfa| {{N/a}} |[[File:Med_1.png|Zinariya]]</img> Zinariya| {{N/a}} | A| {{N/a}} |[[File:Med_1.png|Zinariya]]</img> Zinariya |- | align="left" bgcolor="#ECF2FF" | '''Wasannin Asiya''' |[[File:Med_1.png|Zinariya]]</img> Zinariya| colspan="3" {{N/a}} |[[File:Med_2.png|Azurfa]]</img> Azurfa| colspan="3" {{N/a}} |[[File:Med_3.png|Tagulla]]</img> Tagulla| colspan="3" {{N/a}} |[[File:Med_3.png|Tagulla]]</img> Tagulla | {{N/a}} |- | align="left" bgcolor="#ECF2FF" | '''Thomas Cup''' | A| {{N/a}} |[[File:Med_1.png|Zinariya]]</img> Zinariya| {{N/a}} |[[File:Med_1.png|Zinariya]]</img> Zinariya| {{N/a}} |[[File:Med_3.png|Tagulla]]</img> Tagulla| {{N/a}} |[[File:Med_3.png|Tagulla]]</img> Tagulla| {{N/a}} |[[File:Med_3.png|Tagulla]]</img> Tagulla| {{N/a}} |[[File:Med_2.png|Azurfa]]</img> Azurfa | {{N/a}} |- | align="left" bgcolor="#ECF2FF" | '''Kofin Sudirman'''| {{N/a}} |[[File:Med_3.png|Bronze]]</img> Tagulla| {{N/a}} |[[File:Med_2.png|Silver]]</img> Azurfa| {{N/a}} |[[File:Med_3.png|Bronze]]</img> Tagulla| {{N/a}} |[[File:Med_2.png|Silver]]</img> Azurfa| {{N/a}} |[[File:Med_2.png|Silver]]</img> Azurfa| {{N/a}} | A| {{N/a}} |[[File:Med_3.png|Bronze]]</img> Tagulla |} === Gasa daban -daban === * ''Babban matakin'' {| class="wikitable" style="font-size: 90%; text-align:center;" !Taron ! 1997 |- | align="left" bgcolor="#ECF2FF" | '''Gasar Matasan Asiya''' |[[File:Med_1.png]]</img> Zinariya |} * ''Babban matakin'' {| class="wikitable" style="font-size: 90%; text-align:center;" !Taron ! 1999 ! 2007 ! 2011 |- | align="left" bgcolor="#ECF2FF" | '''Wasannin Kudu maso Gabashin Asiya''' |[[File:Med_1.png|Zinariya]]</img> Zinariya |[[File:Med_1.png|Zinariya]]</img> Zinariya |[[File:Med_2.png|Tagulla]]</img> Tagulla |} {| class="wikitable" style="font-size: 90%; text-align:center;" !Taron ! 1998 ! 2000 ! 2002 ! 2003 ! 2004 ! 2007 ! 2010 |- | align="left" bgcolor="#ECF2FF" | '''Gasar Asiya''' |[[File:Med_3.png|Tagulla]]</img> Tagulla |[[File:Med_1.png|Zinariya]]</img> Zinariya |[[File:Med_2.png|Azurfa]]</img> Azurfa |[[File:Med_2.png|Azurfa]]</img> Azurfa |[[File:Med_1.png|Zinariya]]</img> Zinariya |[[File:Med_1.png|Zinariya]]</img> Zinariya | bgcolor="AFEEEE" | R3 |} {| class="wikitable" style="font-size: 90%; text-align:center;" !Taron ! 1998 ! 2002 ! 2006 ! 2010 |- | align="left" bgcolor="#ECF2FF" | '''Wasannin Asiya''' | bgcolor="FFEBCD" | QF |[[File:Med_1.png|Zinariya]]</img> Zinariya |[[File:Med_1.png|Zinariya]]</img> Zinariya | bgcolor="FFEBCD" | QF |} {| class="wikitable" style="font-size: 90%; text-align:center;" !Taron ! 1999 ! 2001 ! 2003 ! 2005 ! 2006 ! 2007 ! 2009 ! 2010 ! 2011 |- | align="left" bgcolor="#ECF2FF" | '''Gasar Cin Kofin Duniya''' | bgcolor="AFEEEE" | R3 |[[File:Med_3.png|Tagulla]]</img> Tagulla | bgcolor="AFEEEE" | R3 |[[File:Med_1.png|Zinariya]]</img> Zinariya | bgcolor="AFEEEE" | R3 | bgcolor="AFEEEE" | R2 |[[File:Med_3.png|Tagulla]]</img> Tagulla |[[File:Med_2.png|Azurfa]]</img> Azurfa | bgcolor="AFEEEE" | R2 |} {| class="wikitable" style="font-size: 90%; text-align:center;" !Taron ! 2000 ! 2004 ! 2008 ! 2012 |- | align="left" bgcolor="#ECF2FF" | '''Wasannin Olympics''' | bgcolor="FFEBCD" | QF |[[File:Med_1.png|Zinariya]]</img> Zinariya | bgcolor="AFEEEE" | R32 | bgcolor="AFEEEE" | R16 |} {| class="wikitable" style="font-size: 90%; text-align:center;" !Tournament !2007 !2008 !2009 !2010 !2011 !2012 !2013 !Best |- bgcolor="DAA520" | colspan="9" align="center" |'''BWF Superseries''' |- | align="left" |All England Open |A | bgcolor="FFEBCD" |QF | bgcolor="DAA520" |SF | bgcolor="FFEBCD" |QF | bgcolor="AFEEEE" |R1 | bgcolor="FFEBCD" |QF | bgcolor="AFEEEE" |R1 | bgcolor="Silver" |'''F''' (1999, 2000) |- | align="left" |Swiss Open |A | bgcolor="FFEBCD" |<nowiki><b id="mwBX8">QF</b></nowiki> | bgcolor="FFEBCD" |<nowiki><b id="mwBYI">QF</b></nowiki> | bgcolor="AFEEEE" |R2 | colspan="3" style="color:#ccc" |''GPG'' | bgcolor="FFEBCD" |'''QF''' (2008, 2009) |- | align="left" |India Open | colspan="4" style="color:#ccc" |''GPG'' | bgcolor="FFEBCD" |QF | bgcolor="FFEBCD" |QF | bgcolor="AFEEEE" |R2 | bgcolor="Gold" |'''W''' (2009) |- | align="left" |Malaysia Open | bgcolor="AFEEEE" |R1 | bgcolor="AFEEEE" |R2 |A | bgcolor="AFEEEE" |R1 | bgcolor="Silver" |F | bgcolor="FFEBCD" |QF | bgcolor="AFEEEE" |R2 | bgcolor="Gold" |'''W''' (2000) |- | align="left" |Singapore Open | bgcolor="AFEEEE" |R2 | colspan="3" |A | bgcolor="AFEEEE" |R2 | bgcolor="AFEEEE" |R1 |A | bgcolor="Gold" |'''W''' (2001, 2005) |- | align="left" |Indonesia Open | bgcolor="DAA520" |SF |{{Tooltip|w/d|Withdrew}} | bgcolor="Silver" |F | bgcolor="Silver" |F | bgcolor="FFEBCD" |QF | bgcolor="AFEEEE" |R2 | bgcolor="AFEEEE" |R1 | bgcolor="Gold" |'''W''' (1999, 2000, 2002, 2003, 2004, 2006) |- | align="left" |China Masters | bgcolor="FFEBCD" |<nowiki><b id="mwBc4">QF</b></nowiki> | bgcolor="FFEBCD" |<nowiki><b id="mwBdE">QF</b></nowiki> |A |{{Tooltip|w/d|Withdrew}} | colspan="3" |A | bgcolor="FFEBCD" |'''QF''' (2007, 2008) |- | align="left" |Korea Open |A |{{Tooltip|w/d|Withdrew}} | colspan="2" |A | bgcolor="FFEBCD" |<nowiki><b id="mwBeM">QF</b></nowiki> | bgcolor="AFEEEE" |R1 |A | bgcolor="FFEBCD" |'''QF''' (2011) |- | align="left" |Japan Open | bgcolor="Silver" |<nowiki><b id="mwBe4">F</b></nowiki> | bgcolor="FFEBCD" |QF | bgcolor="Silver" |<nowiki><b id="mwBfM">F</b></nowiki> | bgcolor="AFEEEE" |R1 | bgcolor="AFEEEE" |R1 | bgcolor="FFEBCD" |QF |A | bgcolor="Silver" |'''F''' (2006, 2007, 2009) |- | align="left" |Denmark Open | bgcolor="AFEEEE" |R2 | colspan="2" |A | bgcolor="Silver" |<nowiki><b id="mwBgU">F</b></nowiki> | bgcolor="AFEEEE" |R2 | colspan="2" |A | bgcolor="Silver" |'''F''' (2010) |- | align="left" |French Open | bgcolor="FFEBCD" |QF | bgcolor="Silver" |F | bgcolor="Silver" |F | bgcolor="Gold" |<nowiki><b id="mwBhY">W</b></nowiki> | bgcolor="AFEEEE" |R1 | colspan="2" |A | bgcolor="Gold" |'''W''' (2010) |- | align="left" |China Open |A | bgcolor="AFEEEE" |<nowiki><b id="mwBiI">R2</b></nowiki> | colspan="2" |A | bgcolor="AFEEEE" |<nowiki><b id="mwBiY">R2</b></nowiki> | colspan="2" |A | bgcolor="AFEEEE" |'''R2''' (2008, 2011) |- | align="left" |Hong Kong Open | bgcolor="FFEBCD" |QF | bgcolor="DAA520" |SF | bgcolor="AFEEEE" |R2 | bgcolor="Silver" |<nowiki><b id="mwBjU">F</b></nowiki> |A | bgcolor="AFEEEE" |R1 |A | bgcolor="Silver" |'''F''' (2010) |- | align="left" |'''BWF Superseries Finals''' | {{N/a}} | bgcolor="DAA520" |<nowiki><b id="mwBkM">SF</b></nowiki> | bgcolor="AFEEEE" |GS | bgcolor="AFEEEE" |<nowiki><i id="mwBkg">Ret.</i></nowiki> | bgcolor="AFEEEE" |GS | colspan="2" |{{Tooltip|DNQ|Did not qualify}} | bgcolor="DAA520" |'''SF''' (2008) |- | align="left" |'''Year-end Ranking''' | align="center" | | align="center" | | align="center" |3 | align="center" |2 | align="center" |9 | align="center" |19 | align="center" |106 | align="center" |1 |- !Tournament !2007 !2008 !2009 !2010 !2011 !2012 !2013 !Best |} {| class="wikitable" style="font-size: 90%; text-align:center;" !Gasar ! 2007 ! 2008 ! 2009 ! 2010 ! 2011 ! 2012 ! 2013 ! Mafi kyau |- bgcolor="FFD700" | colspan="9" align="center" | '''BWF Grand Prix da Grand Prix Gold''' |- | align="left" | Filin Philippines | bgcolor="AFEEEE" | <nowiki><b id="mwBog">R2</b></nowiki>| {{N/a}} | A| colspan="4" {{N/a}} | bgcolor="AFEEEE" | '''R2''' (2007) |- | align="left" | Open Australia | colspan="2" style="color:#ccc" | ''IS'' | colspan="3" | A | bgcolor="FFEBCD" | <nowiki><b id="mwBpY">QF</b></nowiki> | bgcolor="AFEEEE" | R3 | bgcolor="FFEBCD" | '''QF''' (2012) |- | align="left" | India Buɗe| {{N/a}} | A | bgcolor="Gold" | <nowiki><b id="mwBqI">W</b></nowiki> | A | colspan="3" style="color:#ccc" | ''SS'' | bgcolor="Gold" | '''W''' (2009) |- | align="left" | Malaman Malaysia| colspan="2" {{N/a}} | bgcolor="AFEEEE" | R1 | bgcolor="DAA520" | <nowiki><b id="mwBrA">SF</b></nowiki> | colspan="3" | A | bgcolor="DAA520" | '''SF''' (2010) |- | align="left" | Swiss Open | colspan="4" style="color:#ccc" | ''SS'' | A | bgcolor="DAA520" | <nowiki><b id="mwBrw">SF</b></nowiki> | A | bgcolor="DAA520" | '''SF''' (2012) |- | align="left" | US Buɗe | colspan="2" | A | bgcolor="Gold" | <nowiki><b id="mwBsY">W</b></nowiki> | A | bgcolor="FFEBCD" | QF | colspan="2" | A | bgcolor="Gold" | '''W''' (2009) |- | align="left" | Kanada Buɗe | A| colspan="2" {{N/a}} | bgcolor="Gold" | <nowiki><b id="mwBtQ">W</b></nowiki> | bgcolor="Silver" | F | colspan="2" | A | bgcolor="Gold" | '''W''' (2010) |- | align="left" | Bude Taipei na China | bgcolor="Silver" | F | A | bgcolor="DAA520" | SF | colspan="4" | A | bgcolor="Gold" | '''W''' (2002) |- | align="left" | Macau Buɗe | bgcolor="Silver" | F | bgcolor="Gold" | <nowiki><b id="mwBuw">W</b></nowiki> | bgcolor="DAA520" | SF | A | bgcolor="FFEBCD" | QF | bgcolor="AFEEEE" | R3 | A | bgcolor="Gold" | '''W''' (2008) |- | align="left" | Masters na Indonesiya| colspan="3" {{N/a}} | bgcolor="gold" | <nowiki><b id="mwBv0">W</b></nowiki> | bgcolor="DAA520" | SF | A | | bgcolor="gold" | '''W''' (2010) |- | align="left" | Syed Modi International| colspan="2" {{N/a}} | colspan="2" | A | bgcolor="Gold" | <nowiki><b id="mwBws">W</b></nowiki> | bgcolor="AFEEEE" | R1| {{N/a}} | bgcolor="Gold" | '''W''' (2011) |} {| class="wikitable" style="font-size: 90%; text-align:center;" !Gasar ! 1998 ! 1999 ! 2000 ! 2001 ! 2002 ! 2003 ! 2004 ! 2005 ! 2006 ! Mafi kyau |- bgcolor="D4F1C5" | colspan="11" align="center" | '''IBF World Grand Prix''' |- | align="left" | Duk Bude Ingila | A | bgcolor="Silver" | <nowiki><b id="mwByg">F</b></nowiki> | bgcolor="Silver" | <nowiki><b id="mwBys">F</b></nowiki> | bgcolor="AFEEEE" | R2 | colspan="2" | A | bgcolor="DAA520" | SF | colspan="2" | A | bgcolor="Silver" | '''F''' (1999, 2000) |- | align="left" | Brunei Buɗe | bgcolor="Gold" | '''W'''| colspan="8" {{N/a}} | bgcolor="Gold" | '''W''' (1998) |- | align="left" | Bude Taipei na China | {{N/a}} | || {{N/a}} | bgcolor="Gold" | '''W''' | colspan="4" | | bgcolor="Gold" | '''W''' (2002) |- | align="left" | Denmark Buɗe | A | bgcolor="FFEBCD" | <nowiki><b id="mwB04">QF</b></nowiki> | colspan="2" | A | colspan="3" | | colspan="2" | A | bgcolor="FFEBCD" | '''QF''' (1999) |- | align="left" | Hong Kong Buɗe | colspan="2" || {{N/a}} || {{N/a}} || {{N/a}} | | bgcolor="FFEBCD" | <nowiki><b id="mwB2A">QF</b></nowiki> | bgcolor="FFEBCD" | '''QF''' (2006) |- | align="left" | Indonesia Bude | bgcolor="DAA520" | SF | bgcolor="Gold" | <nowiki><b id="mwB2o">W</b></nowiki> | bgcolor="Gold" | <nowiki><b id="mwB20">W</b></nowiki> | bgcolor="AFEEEE" | R2 | bgcolor="Gold" | <nowiki><b id="mwB3I">W</b></nowiki> | bgcolor="Gold" | <nowiki><b id="mwB3U">W</b></nowiki> | bgcolor="Gold" | <nowiki><b id="mwB3g">W</b></nowiki> | | bgcolor="Gold" | <nowiki><b id="mwB3w">W</b></nowiki> | bgcolor="Gold" | '''W''' (1999, 2000, 2002, 2003, 2004, 2006) |- | align="left" | Japan Buɗe | colspan="8" | | bgcolor="Silver" | '''F''' | bgcolor="Silver" | '''F''' (2006) |- | align="left" | Koriya ta buɗe | colspan="8" | | bgcolor="AFEEEE" | <nowiki><b id="mwB40">R3</b></nowiki> | bgcolor="AFEEEE" | '''R3''' (2006) |- | align="left" | Malaysia ta Bude | colspan="2" | | bgcolor="Gold" | '''W''' | colspan="6" | | bgcolor="Gold" | '''W''' (2000) |- | align="left" | Singapore Buɗe | | bgcolor="Silver" | F| {{N/a}} | bgcolor="Gold" | <nowiki><b id="mwB6E">W</b></nowiki> | colspan="3" | | bgcolor="Gold" | <nowiki><b id="mwB6U">W</b></nowiki> | bgcolor="AFEEEE" | R1 | bgcolor="Gold" | '''W''' (2001, 2005) |} == Yi rikodi akan abokan adawar da aka zaɓa == Yi rikodi akan masu ƙalubalantar Superseries, semifinalists na duniya da kuma na wasan kusa da na ƙarshe na Olympics. [[Category:Pages with unreviewed translations]] [[Category:Badminton]] fx3j036lws5b1b7x6s3v8f2pfxueknn Agbekoya 0 24354 161904 109247 2022-07-27T17:27:01Z Ibkt 10164 wikitext text/x-wiki {{Databox}} A '''Agbekoya Parapo''' yayi haddin shari'a a 1968-1969, shi ne wanda aka fi sani da '''Agbekoya''' ko '''Egbe Agbekoya''' ya kasan ce yayi tawaye na manoma wanda hakan ya kasance ne a wani ƙauyen dake [[Najeriya]], wanda yankin [[Yoruba]] sun kasan ce mafi yawan jama'a a kasar. Mutanen Ibadan na [[Jihar Oyo]] ta yanzu suka yi wannan yaƙin kuma suka ci nasara akan Gwamnatin Tarayyar Najeriya, a madadin duk ƙasar Yarbawa. Wasu garuruwa biyu na Ibadan ne suka jagorance ta: AKaran da ƙauyen Akufo. Ita ce sananniyar tawayen [[Siyasa|siyasa da]] manoma ke jagoranta a tarihin Yammacin Najeriya, kuma ƙungiyoyin talakawa na ci gaba da ambaton shi a matsayin kyakkyawan nasarar aikin gama gari a kan manufofin gwamnati da ba a so. An yi tawayen ne da nufin tayar da hankali don rage harajin, duk da cewa wasu sun yi imanin cewa akwai masu haifar da siyasa.<ref name="Published 20152">{{cite web|url=https://punchng.com/how-a-gunshot-started-violent-agbekoya-revolt-akekaaka-yoruba-solidarity-movement-leader/|title=How a gunshot Triggered violent Agbekoya revolt&nbsp; –Akekaaka, Yoruba Solidarity Movement leader|author=Published|date=2015-12-15|website=Punch Newspapers|access-date=2019-11-21}}</ref> == Bayan Fage == A cikin shekarun 1950, gwamnatin mulkin mallaka ta Najeriya ta kafa wuraren adana kayayyaki na cikin gida a sassa da dama na kasar. Wuraren ajiye kaya sun zama shagunan musayar kayayyakin da gwamnati ke sha'awar siyo daga manoma. Yankin Yamma mai albarka ya kasance ɗaya daga cikin ƙasashe da suka fi samar da koko a duniya, kuma gwamnatin yankin na fatan ƙara yawan kuɗin harajin da take samu daga manoma ta hanyar daidaita siyar da amfanin gona ta hanyar haɗin gwiwar aikin gona na jihohi, wanda kuma aka sani da allon talla. Yawancin samfuran da za a siyar da su za a yi su ne ta hanyar kimantawa, jarrabawa, kuma wani lokacin yin ciniki kafin siye. Dangane da wannan yanayin, an ƙirƙiri ƙungiyar manoma don wakiltar sha'awar manoma a cikin sabon tsarin talla. <ref name="Tunde">Tunde Adeniran: "The Dynamics of Peasant Revolt: A Conceptual Analysis of the Agbekoya Parapo Uprising in the Western State of Nigeria," ''Journal of Black Studies''. Jun., 1974..</ref> An fassara daga Yarbanci, Agbekoya Parapo na nufin "ƙungiyar manoma da ke ƙin wahala." Ƙungiyar ta kasance magaji ga tsarin asali na ƙungiyoyin haɗin gwiwar aiki daidai da ƙungiyar ƙwadago kuma ta ɗauki al'adun guilds na sana'a waɗanda suka tsara ƙa'idodin aiki da manufofi na ƙarni a yankin. Ma'aikatan Yarbawa a cikin sana'o'i daban -daban bisa al'ada sun tsara kansu zuwa "egbes", ƙungiyoyi na ƙungiyoyi da guilds waɗanda ke kare muradun membobinsu a cikin yanayin da ke buƙatar ɗaukar matakin gama gari.<ref name="Adekunk pp. 1–42">{{citation|last=Adekunk|first=Julius O.|title=The International Encyclopedia of Revolution and Protest|chapter=Agbekoya Peasant Uprising and Rebellion, 1968-1969|publisher=John Wiley & Sons, Ltd|location=Oxford, UK|date=2009-04-20|isbn=978-1-4051-9807-3|doi=10.1002/9781405198073.wbierp0014|pages=1–4}}</ref> A farkon farkon samun 'yancin kan Najeriya, Action Group, babbar jam'iyyar siyasa a Yankin Yammaci, ta dauki wani tsari na warware matsalolin yankin baki daya. Hanyoyi da yawa da ke zuwa ƙauyuka an yi wa kwaskwarima, an ba da daraja ga ƙungiyoyin haɗin gwiwa, an kuma samar da makarantu don ingantaccen ilimi. Duk da haka, yayin da fagen siyasar Najeriya ya zama mafi rikitarwa tare da daure babban jagoran siyasa Cif [[Obafemi Awolowo]], juyin mulkin 1966, da kuma farkon yakin Biafra, 'yan siyasa sun zo kallon manoma a matsayin' yan amshin shata don amfani da dabarun zabe. A gida daffo jami'an ma ya fara gabatar da kansu a matsayin qananan talakansa iyayengiji, m cin hanci da kuma sauran asasshe daga manoman kafin karbar su girbi for sale. Abubuwan da aka samar sun fara zamewa zuwa mummunan yanayi, duk da cewa gwamnati ta ci gaba da neman haraji don kula da su. <ref name="Tunde">Tunde Adeniran: "The Dynamics of Peasant Revolt: A Conceptual Analysis of the Agbekoya Parapo Uprising in the Western State of Nigeria," ''Journal of Black Studies''. Jun., 1974..</ref> Membobin gungun dabbobin da ba su dace ba waɗanda a ƙarshe suka haɗa kansu zuwa Agbekoya sun fara haɓaka dabarun yaƙi yayin bala'in cutar kumburi a kan gonakin koko a cikin shekarun 1950. Suna kiran kansu Kungiyar Maiyegun (ko 'Yawa Mai Yawa'), sun bijirewa yunkurin wakilan gwamnati na lalata bishiyoyin da abin ya shafa akan cewa manoma ba za su iya rasa amfanin gona ba tare da diyya ba. An yi artabun tashin hankali da dama kafin a sasanta lamarin don goyon bayan gasar. Yayin da rumbunan adana kayan cikin gida suka zama cibiyoyi a rayuwar tattalin arziƙin talakawan manoma, ƙungiyar da sauran manoma da yawa sun ci gaba da yin korafi game da wasu batutuwan da suka ga ba daidai ba Matsalolin farko da manoma ke da su shine ƙa'idodin da ba a yarda da su ba waɗanda aka yi amfani da su don yin bincike, wanda ke nufin cewa an yi watsi da ɗimbin koko da aka girbe a matsayin wanda bai dace ba don siyarwa; da ƙananan farashin da suka karɓa don samfuran da aka karɓa waɗanda suka isa kasuwa. Manoman sun koka kan yadda aka yi watsi da abubuwan more rayuwa na hanyoyin da yakamata su bi don isa wuraren ajiya. Bugu da ƙari, an kuma nemi su biya harajin leɓe, babban abin dogaro a lokacin rashin tabbas na tattalin arziki. == Tawayen == Mulkin soji ya sauko a fagen siyasa sakamakon gazawar da yawancin gwamnatocin da suka shuɗe, ciki har da manoma. Ba da daɗewa ba aka bar wasu fitattun 'yan siyasa daga sa hannun gwamnati. Hakanan, wasu citizensan ƙasa masu ilimin jami'a sun fara fitowa a sakamakon manufofin ilimi na yankin a cikin 1950s. Haɗuwa da waɗannan fitattun mutane, haɗe tare da jagoranci mafi ƙwarewa tsakanin Agbękoya Parapo, ya haifar da juzu'i iri -iri kuma an haifi motsi na siyasa mai ƙarfi. <ref name="Tunde">Tunde Adeniran: "The Dynamics of Peasant Revolt: A Conceptual Analysis of the Agbekoya Parapo Uprising in the Western State of Nigeria," ''Journal of Black Studies''. Jun., 1974..</ref> Shugabannin Agbękoya na lokacin sune Mustapha Okikirungbo, Tafa Popoola, Adeniyi Eda, Adeagbo Kobiowo, Rafiu Isola da Mudasiru Adeniran. Shugabannin sun yanke shawarar saita manufa ta ƙungiya kamar haka: * Cire jami'an karamar hukumar da ke wawure garuruwansu * Cire wasu Baales * Rage yawan harajin lebur daga $ 8 * Ƙarshen amfani da ƙarfi wajen tara haraji * Ƙaruwar farashin koko * Inganta hanyoyin da ke kaiwa zuwa ƙauyuka da yawa Manoma ihu ''Oke mefa laosan!'' ''Oke mefa laosan!'' (“Shillan 30 kawai muke biya!”) Yayin da suke tafiya cikin ƙauye bayan ƙauye don shawo kan [[Manoma|manoman]] yankin da kar su biya wani haraji ga gwamnan soja na jihar ta Yamma. Wadannan manoma sun jagoranci jagorancin Adegoke Akekuejo, Tafa Adeoye, Folarin Idowu, Mudasiru Adeniran da Tafa Popoola. <ref name="Tunde">Tunde Adeniran: "The Dynamics of Peasant Revolt: A Conceptual Analysis of the Agbekoya Parapo Uprising in the Western State of Nigeria," ''Journal of Black Studies''. Jun., 1974..</ref> Ba da daɗewa ba, wasu manoma da shuwagabannin su sannu a hankali suka bar ƙauyukan kuma suka nufi zauren Mapo, mazaunin gwamnatin yankin. A can, sun mamaye ofisoshin jami'ai, inda suka bayyana cewa za su biya $ 1.10 kawai. Daga nan Mayhem ya sauko kan babban birni da ƙauyuka da yawa. Don rage tashin hankali, gwamnati ta yi amfani da amfani da ƙarfi da tashin hankali don kwantar da tarzomar sannan ta kame wasu daga cikin shugabannin Agbękoya. <ref name="Tunde">Tunde Adeniran: "The Dynamics of Peasant Revolt: A Conceptual Analysis of the Agbekoya Parapo Uprising in the Western State of Nigeria," ''Journal of Black Studies''. Jun., 1974..</ref> Koyaya, manoma sun ɗauki fansa mai ƙarfi akan gine -ginen gwamnati, kuma a sakamakon haka, an kashe jami'ai da yawa. Zamanin Agbękoya ya cinye fagen siyasar Yammacin Najeriya a daidai lokacin da al'umma ke yaƙin basasa da Yankin Gabashin Najeriya a yakin Biafra. A matsayin hanyar zanga -zangar adawa da gwamnatin soji, Agbękoya ta kai hari kan manyan alamomin ikon gwamnati kamar gidajen kotu da ginin gwamnati, tare da sakin dubunnan fursunoni tare da membobinsu da aka daure. Sai dai sakin Cif [[Obafemi Awolowo|Obafemi Awolowo ya]] taimaka wajen kwantar da tarzomar, yayin da yake tattaunawa kai tsaye da shugabannin kungiyar. <ref name="Tunde" /> == Bayan == Sakamakon tarzomar ya haifar da cire wani jami'in ƙaramar hukumar da ke kula da ƙauyuka, cire Baales, rage ƙimar harajin kwastomomi, kawo ƙarshen amfani da ƙarfi don cire haraji, ƙara farashin koko da inganta hanyoyin zuwa kauyuka. Gwamnati a lokacin ta amince da wannan rangwamen.<ref>{{cite web|url=http://www.nou.edu.ng/noun/NOUN_OCL/pdf/pdf2/PCR%20331%20module.pdf|title=Module|accessdate=2013-04-22|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130612091130/http://www.nou.edu.ng/noun/NOUN_OCL/pdf/pdf2/PCR%20331%20module.pdf|archivedate=2013-06-12}}</ref> Tarzomar a cikin dogon lokaci ana ganin tana da halaye na musamman waɗanda suka bambanta da tarzomar da ta gabata. Babban dalilan da suka haifar da tarzomar sun samo asali ne daga hauhawar agrarian populism. Yanayin yanki mai tarwatsewa ya faru kusan lokaci guda. An yi la'akari da wannan fitowar ta tarzoma a matsayin bayyananniyar ajin da ta dace.<ref name="google2">{{cite book|title=Soldiers and Oil: The Political Transformation of Nigeria|author1=Panter-Brick, S.K.|author2=Panter-Brick, S.K.|date=1978|publisher=Cass|isbn=9780714630984|url=https://books.google.com/books?id=aRTeI9rR_pYC|page=35|accessdate=2015-06-20}}</ref> == Manazarta == [[Category:Yarbawa]] [[Category:Ƴan Najeriya]] ltxliz2osn4m72m1fcsrem253a6jfsn Tumburkai 0 24630 162105 110245 2022-07-28T08:40:35Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki '''Tumburkai''' gari ne wanda yake a karkashin karamar hukumar [[dandume]] a jihar katsina. Tumburkai dai shine gari na biyu a yawan mutane bayan dandume sai mahuta tumburkai shine ke bin su a baya Kuma mutanen garin yawancin su manoma ne. 9ee1q8n1j96uq15iij6jzt3ryt77h97 Yantumaki 0 24648 162172 110294 2022-07-28T10:24:27Z BnHamid 12586 gyara wikitext text/x-wiki '''Yantumaki''' dake karkashin karamar hukumar [[Dan-Musa]] a jihar katsina. 88498w4tl1tdpeqq8mct3quom8k5dsb Yaran Annabi Muhammad 0 24769 162177 110883 2022-07-28T10:33:47Z BnHamid 12586 gyara wikitext text/x-wiki '''Annabi Muhammadu (S.A.W)''' yanada yara guda bakwai, Gajerin sunayen su. #Alkasim #Ibrahim #Abdullahi #Zainab #Rukayya #Ummul kursum #Sayyad Fatima hy4l1qz5bkf0za2bxnngfgj31im0vor Abiola Dosunmu 0 24985 162097 111479 2022-07-28T08:30:45Z Ibkt 10164 karin haske wikitext text/x-wiki Cif '''Abiola Dosunmu''' (tsohon suna '''Dosunmu-Elegbede-Fernandez''', an haife shi a ranar 29 ga watan Yuli, 1947), 'yar kasuwa [[Ɗan Nijeriya|ce' yar Najeriya]], mai son zaman jama'a da kuma aristocrat na gargajiya. Baya ga wasu manyan sarautu iri -iri, a halin yanzu tana rike da na Erelu Kuti IV na [[Lagos (birni)|Legas]] .{{Infobox royalty|name=Abiola Dosunmu|burial_date=|mother=Adejoke Dosunmu|father=[[Omoba]] Adewunmi Dosunmu|house={{plainlist| * [[Dosunmu]] (by birth) * Olumegbon (by marriage) }}|issue={{plainlist| * Kunle Elegbede * Adewunmi Elegbede * Antoinette Oyinkansola Fernandez }}|spouse=Major Adekunle Elegbede (widowed) <br> Chief [[Antonio Deinde Fernandez]] (divorced)|burial_place=|death_place=|alt=|death_date=|birth_place=[[Kano, Nigeria]]|birth_date={{Birth date|1947|7|29|df=yes}}|birth_name=Abiola Dosunmu|caption=Abiola Dosunmu in her chiefly regalia|image=|title=[[Erelu Kuti|Erelu Kuti of Lagos]]|signature=}} == Rayuwar farko == An haifi Abiola Dosunmu a [[Kano (birni)|Kano]] a ranar 29 ga Yuli, 1947, a cikin gidan sarautar [[Oba|Omoba]] Adewunmi da Olori Adejoke Dosunmu na [[Lagos Island|tsibirin Legas]]. Ita zuriyar Oba Dosunmu ce ta [[Lagos (birni)|Legas]] kai tsaye, don haka ta fito daga sarakunan [[Yarbawa]] da na [[Mutanen Edo|Bini]]. Kakar mahaifiyarta ta kasance Iyalode na Owu Egba. == Erelu Kuti IV na Legas == [[Adeyinka Oyekan|Dan uwanta Oba Adeyinka Oyekan]] na Legas a 1980 ya sanya Abiola Dosunmu ya zama Erelu Kuti IV na Legas A cikin wannan matsayin tana aiki a matsayin uwar sarauniyar bikin, kuma tana sarauta a matsayin mai sarautar [[Lagos (birni)|Legas]] bayan rasuwar wani sarki mai ci har zuwa lokacin da kwalejin masu sarauta suka zaɓi wanda zai gaje shi. Tun daga lokacin ta yi aiki a matsayin Erelu Kuti a mafi yawan rayuwarta kuma tana rike da mukamin da sarakuna daga cikin masu mulki ne kadai za su iya samu.{{Ana bukatan hujja|date=January 2021}} === Babban matsayi da hakkinsa === ==== A Legas ==== Ayyukan Erelu Kuti na Legas sun haɗa da: * Kasancewar aminin sarakunan gargajiya na Legas. * Kasancewa mai ba da shawara kan dukkan al'amuran zamantakewa, kamar ba da laƙabin sarauta da na girmamawa. * Kasancewa shugaban gargajiya na ƙungiyoyin mata na Legas (kamar gungun kasuwa). * Kasancewa memba na majalisar masu yin sarauta.{{Ana bukatan hujja|date=January 2021}}<sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" style="white-space:nowrap;" data-ve-ignore="true">&#x5B; ''<nowiki><span title="This claim needs references to reliable sources. (January 2021)">abin da ake buƙata</span></nowiki>'' &#x5D;</sup> ==== Wani wajen ==== * Kasancewa memba na Ogboni a [[Mutanen Egba|Egbaland]]{{Ana bukatan hujja|date=January 2021}}<sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" style="white-space:nowrap;" data-ve-ignore="true">&#x5B; ''<nowiki><span title="This claim needs references to reliable sources. (January 2021)">abin da ake buƙata</span></nowiki>'' &#x5D;</sup> == Gasar da'awar take == Wata mata mai suna Dosunmu ta yi ikirarin lashe gasar Erelu Kuti. Ta rasu a shekarar 2019. == Sana'ar kasuwanci == Dosunmu ya karanci harkokin kasuwanci a [[Landan|London]] . An kuma ce ta “canza fasalin kasuwancin Aso Oke na gargajiya don zama masana'antar miliyoyin daloli a yau”. Abiola Dosunmu ya inganta al’adun Yarabawa a Najeriya ta hanyar Aso Oke. Daga baya ta yi aiki a matsayin mai gyaran kayan ciki na Babban Hukumar Najeriya a London. <ref name="useagainlikethis" /> Ta kuma bude shago a kan titin Bond a London. <ref name="useagainlikethis" /> == Tasiri == Hakanan ''Erelu'', yanayin salo wanda ya ƙunshi siket da gajeriyar agbada da mata ke sawa a cikin 80s da farkon 90s, Abiola Dosunmu ce kuma. Mawakin Najeriya [[Sunny Ade|King Sunny Adé]] ya rubuta wakar karrama Dosunmu mai taken "Biibire Kose Fowora". == Darajoji da karramawa == * Darajar ƙasa ta masarautar masarautar [[Beljik|Belgium]] . * Kyautar nasarar rayuwa ta jaridar Vanguard <ref name="useagainlikethis" /> * Digirin girmamawa na Digiri, D.Cul-Doctor na Al'adu a bikin taro na 4th na Jami'ar Igbinedion, Okada. * Pan African Exemplary Leadership 2016 Honor /Icon of True Silent Mega Philanthropist in Africa - Domin ganewa da godiya da irin gudummuwar da ta bayar wajen gina Ƙasa, babban aikin yi, taimako na yau da kullun ga marasa galihu, kyakkyawan jagoranci ga matasa, aikin matasa, isar da sabis na jama'a. tare da mutunci a lokacin gudanar da aikinta, Ingantawa da Tsare al'adun Afirka da ƙima waɗanda suka haɗa da hidimar sadaukar da kai ga Allah, Dan Adam, Najeriya da Afirka. * Kyautar Ƙungiyar 'Yan Jarida ta Commonwealth. * Kyautar Cibiyar Harkokin Ƙasashen Duniya ta Najeriya. * Kyautar Majalisar Dalibai ta Yammacin Afirka don Jagoranci Mai Kyau. == Rayuwar mutum == 6g2vfzzvwag12wimcr9ptjhj1tkfeir Viru 0 25415 162120 112980 2022-07-28T09:27:20Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki '''Viru''' na iya nufin ɗaya da cikin waɗannan; * Virumaa, yanki da tsohuwar gundumar Arewacin Estonia, yanzu an raba tsakanin: ** Lääne-Viru County ** Gundumar Ida-Viru * Viru, gundumar Võru, ƙauye a cikin Rõuge Parish, Võru County, Estonia * Viru, Iran, ƙauye ne a Lardin Golestan, Iran * Viru (giya), wani nau'in giya na Estonia wanda A. Le Coq ya samar * Viru Brewery, kamfanin giya a Estonia * Viru Hotel, otal a Tallinn, Estonia * Kwarin Viru, birni ne da kwari a arewacin tekun Peru, wanda aka fi sani da kayan tarihi na kayan tarihi * Virender Sehwag (an haife shi a shekara ta 1978), ɗan wasan kurket na ƙasar Indiya * hali a cikin soyayyar Persian/Parthian ''Vis o Ramin'' * Yaƙin Viru Harbour, yaƙi akan New Georgia yayin Yaƙin Duniya na II k1jml5wkxjm1qcrxuns5o6ubwea40lv Wola Bobrowa 0 25794 162168 121377 2022-07-28T10:15:37Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki '''Wola Bobrowa''' [ˈvɔla bɔˈbrɔva] ƙauye ne a gundumar gudanarwa ta Gmina Wojcieszków, a cikin Łuków County, Lublin Voivodeship, a gabashin Poland. Ya ta'allaka kusan kilomita 3 (2mi) gabas da Wojcieszków, kilomita 17 (11mi) kudu da Łuków, da kilomita 60 (373mi) arewacin babban birnin yankin Lublin. == Yawa == Kauyen yana da yawan jama'a 220.<ref><nowiki>http://www.stat.gov.pl/broker/access/prefile/listPreFiles.jspa</nowiki> |title=Central Statistical Office (GUS) &#x26;ndash; TERYT (National Register of Territorial Land Apportionment Journal) |date=2008-06-01 |language=Polish</ref> == Manazarta == 5b1bzuobj0npfjt1ng363yobgihbyc6 Wacha 0 26253 162125 117655 2022-07-28T09:35:41Z BnHamid 12586 gyara wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Wacha''' na iya zama ɗaya daga abubuwan dake cikin waɗannan rukunnai masu zuwa; ==Rukunin Mutane == Fitattun mutane da suke da sunan sune kamar haka: * Dinshaw Edulji Wacha (1844–1936), ɗan siyasan Indiya * Michael Wacha (an haife shi a shekara ta 1991), ɗan wasan ƙwallon baseball na Amurka * Jennifer Danielle Wacha wanda aka fi sani da Jennifer Sky (an haife ta a shekara ta 1976), yar wasan kwaikwayo ta Amurka * Przemysław Wacha (an haife shi a 1981), ɗan wasan badminton na Poland * Rolf Wacha (an haife shi a 1981), ɗan wasan rugby na Jamus ==Rukunin Wurare == * Wacha, Karnataka, zama a Karnataka, India * Wacha, Niger, commune in Niger == Duba kuma == * Wata [[Category:Suna]] [[Category:Sunaye]] 5tz2q1qsuxivbhbqv1od34ex6aytshl Masquerades (fim) 0 27183 162098 123917 2022-07-28T08:31:37Z Ibkt 10164 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''''Masquerades''''' (مسخرة) fim ne na ƙasar [[Aljeriya]] na 2008 wanda Lyes Salem ya jagoranta. <ref>[http://globalfilm.org/guides/Masquerades_DG.pdf Global Film Discussion Guide - Masquerades (pdf)] "In the scene where Mounir, dressed in an elegant suit, accompanies new best friends Rédouane and Hamza on a trip out of town to scam a pair of gullible shepherds out of their money, our sympathies are drawn to the innocent shepherds immediately, in part by use of a tight close-up that fills the screen entirely with the sincere and modest face of one of the two men. We also get a reverse-shot of Rédouane in close-up, but by contrast, Rédouane wears a phony, ingratiating expression. Despite his proximity, he’s at a further distance from our sympathies, as it were, as if ripe for more critical inspection and evaluation by the audience."</ref> == Takaitaccen bayani == Kauye a [[Aljir|Algiers]]. Mai girman kai da rashin kunya, Mounir yana fatan kowa ya yaba masa, amma yana da rauni: Ƴar uwarsa, Rym, wacce ke barci a ko'ina. Wata rana da daddare a hanyar dawowa daga birnin, kuma cikin jin daɗi, sai ya yi wa kowa kirari da cewa wani ɗan kasuwa mai arziki ya nemi hannun 'yar'uwarsa. Washe gari, shi duk mai hassada ne. Mounir ya makale da ƙaryarsa, ya canza makomar danginsa. === Ƴan wasa === * Mounir (Lyes Salem) - mijin Habiba, da kuma babban yayan Rym * Rym (Sarah Reguieg) - ƴar'uwar Mounir da abin sha'awar Khliffa * Khliffa (Mohamed Bouchaïb) - Babban abokin Mounir, cikin soyayya da Rym * Habiba (Rym Takoucht) - Matar Mounir * Amine (Merouane Zmirli) - Mounir da yaron Habiba * Rédouane Lamouchi (Mourad Khan) - ɗan kasuwa kuma == Kyauta == * Fespaco 2009 ( [[Burkina Faso]] ) * Bikin Francophone de Namur 2008 (Bélgium) * Bikin Francophone d'Angoulême 2008 (Faransa) * Dubai International Film Festival 2008 == Magana == * {{IMDb title|1310654}} [[Category:Sinima a Afrika]] [[Category:Fina-finai]] k4t3ct22zj0d938qlxv4wuflfibt2z8 The Mayors 0 27357 162101 124531 2022-07-28T08:35:10Z Ibkt 10164 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''''The Mayors''''' fim ɗin wasan kwaikwayo ne na [[Najeriya]] a shekara ta 2004 wanda Dickson Iroegbu ya rubuta kuma ya shirya shi, kuma ya haɗa da [[Richard Mofe-Damijo]], Sam Dede, Segun Arinze da Mike Ezuruonye. Fim ɗin ya lashe kyautuka 5 a bugu na farko na African Movie Academy Awards a 2005, ciki har da kyautuka don ''Mafi kyawun Hoto'', ''Mafi kyawun wasan kwaikwayo'', ''Mafi kyawun Darakta'', ''Mafi kyawun Jarumi a Matsayin Jagora'' da ''Mafi kyawun Jarumin Taimakawa''.<ref>{{cite news|url=http://www.sunnewsonline.com/webpages/features/showtime/2006/jun/16/showtime-16-06-2006-004.html|title=Day I shot a movie in hell – Dickson Iroegbu|last=Amatus|first=Azuh|last2=Okoye|first2=Tessy|date=|work=[[The Sun (Nigeria)|Daily Sun]]|accessdate=9 March 2011|location=Lagos, Nigeria}}{{Dead link|date=June 2018 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=no }}</ref><ref>{{cite web|url=http://ama-awards.com/amaa-nominees-and-winners-2005|title=AMAA Awards and Nominees 2005|publisher=[[African Movie Academy Award]]|accessdate=22 January 2013|location=Lagos, Nigeria|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130129073035/http://www.ama-awards.com/amaa-nominees-and-winners-2005|archivedate=29 January 2013}}</ref><ref>{{cite news|url=http://nationalmirroronline.net/index.php/entertainment/entervanganza/19350.html|title=Dickson Iroegbu …|last=Popoola|first=Kazeem|date=28 August 2011|work=[[National Mirror]]|accessdate=22 January 2013|location=Lagos, Nigeria|url-status=dead|archiveurl=https://archive.is/20130222182725/http://nationalmirroronline.net/index.php/entertainment/entervanganza/19350.html|archivedate=22 February 2013}}</ref> == Yan wasa == * [[Richard Mofe-Damijo]] * Sam Dede * Segun Arinze * Mike Ezuruonye == Manazarta == {{reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * {{YouTube|id=KhjOo_fE0HE|title=Official video at the Official Nollywood Channel}} [[Category:Fina-finan Najeriya]] [[Category:Fina-finai]] p202gseh0b6qq6889n3jsm1rmyn10ww The Leech 0 27699 161903 125760 2022-07-27T17:25:18Z Ibkt 10164 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''''A matsatsaku''''' ( {{Lang-ar|Shabab emraa}} , wanda kuma aka fi sani ''da Matasan Mata'' ) wani fim ne na wasan kwaikwayo na Masar a shekara ta 1956, wanda Salah Abu Seif ya ba da umarni. An shigar da shi a cikin bikin bayar da kyaututtukan 1956 Cannes Film Festival.<ref name="festival-cannes.com">{{cite web |url=http://www.festival-cannes.com/en/archives/ficheFilm/id/3588/year/1956.html |title=Festival de Cannes: The Leech |accessdate=2009-02-06|work=festival-cannes.com}}</ref> == Yin wasan kwaikwayo == * Shadiya * Taheya Cariocca a matsayin Shafaat * Shukry Sarhan * Abdel Warith Assir * Seraj Munir * Ferdoos Mohammed a matsayin mahaifiya == Magana == {{reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * {{IMDb title|id=0049746|title=The Leech}} [[Category:Fina-finan Afirka]] [[Category:Fina-finai]] [[Category:Finafinan Misra]] mftxdgma2qytz3aseeu3lg7joplm04u Garba Duba 0 27812 161862 143861 2022-07-27T15:27:08Z Yusuf Sa'adu 11340 wikitext text/x-wiki An haifi Garba Duba a shekara ta ( 1942), ===KARATU=== Ya yi karatu a Kontagora Primary School Kaduna (1951zuwa1954), da kuma Lardi, Bida, Jihar Neja (1956zuwa1962), <ref>https://geo.mycyber.org/nigeria/garba-duba-rd/</ref> Ya shiga aikin sojan Najeriya ne a matsayin jami’in kadet, inda ya shiga makarantar horas da sojoji ta Najeriya a ranar (10), ga watan Disamba a shekara ta (1962), Daya daga cikin abokan karatunsa da kuma abokan aikin soja shi ne [[Ibrahim Babangida]] wanda ya auri ‘yar uwan ​​Duba Maryam a watan Satumba a shekara ta ( 1969), Daga baya ya halarci makarantar horar da sojoji ta Indiya. ===AIKI=== An nada shi ADC a matsayin Gwamnan Soja na tsohon yankin Arewa. Garba Duba yana daya daga cikin hafsan arewa da suka taka rawa wajen yaki da juyin mulkin Najeriya a shekara ta (1966), wanda ya kai ga kashe shugaban kasa, Janar [[Johnson Aguiyi-Ironsi]] daga nan kuma Janar [[Yakubu Gowon]] ya hau mulki. A matsayinsa na Kyaftin, ya yi aiki a yakin basasar Najeriya a shekarun (1967 zuwa1970), yana jagorantar tawagar motocin sulke. ===GWAMNAN JIHAR BAUCHI=== Kanar Garba Duba an nada shi Gwamnan Soja a Jihar Bauchi a watan Yulin a shekara ta ( 1978), <ref>https://www.proshareng.com/news/PEOPLE/HONYFLOUR-Announces-the-Resignation-of-Lt.-Gen.-Garba-Duba--rtd--from-its-Board/41247</ref> Steyr Nigeria Limited, kamfanin kera tarakta, an kafa shi ne a zamaninsa. Ya kafa Kwalejin Kimiyya da Fasaha ta Jihar Bauchi, inda ya yi amfani da daya daga cikin Makarantun Malamai a matsayin harabar makarantar. An bai wa shugaban hukumar masaukin baki na Birgediya Duba, da ofisoshin sojoji na gudanarwa. Ya fadada adadin kwalejojin horas da malamai tare da bullo da makarantun koyon ilmin asali a wurin da jami’ar [[Abubakar Tafawa Balewa]].<ref>https://dbpedia.org/page/Garba_Duba</ref> Gwamnatinsa ta sa ido kan zabukan jamhuriya ta biyu ta Najeriya cikin tsari a shekara ta (1979), inda ta mikawa zababben gwamna [[Tatari Ali]] a ranar( 1), ga watan Oktoban a shekara ta (1979), Daga baya kuma aka nada shi shugaban mulkin soja na jihar Sokoto a shekara ta (1984zuwa1985), Sauran mukaman sun hada da kwamandan 2nd Mechanized Division a shekara ta (1987zuwa1988), Kwamandan runduna ta( 3), da makami da kuma Kwamanda, Kwalejin Tsaro ta Najeriya a shekara ta (1990zuwa1992), ===RITAYA=== Ya yi ritaya a shekara ta (1993), bayan ya shafe shekaru talatin da daya yana aikin soja.<ref>https://www.wiki.ng/en/people/garba-duba-biography-fact-career-awards-net-worth-and-life-story-15411</ref> ===KASUWANCI=== Bayan ya yi ritaya, ya shiga harkokin kasuwanci, inda ya rike mukamai da suka hada da Shugaban Kamfanin New Nigerian Development Company, Shugaban Kamfanin SGI Nigeria Limited, Daraktan Bankin First Bank of Nigeria, aya rike mukamin darekta na Honeywell Flour Mills Plc A watan gustan a shekara ta (1998), da kuma Shugaban Kamfanin. Board of Leadway Pensure, kamfanin kula da asusun fensho. === MANAZARTA=== {{Reflist}} ju8clz1t63950xhg2z4t1atsj4o5jfn Waliy 0 27937 162128 126532 2022-07-28T09:36:46Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki '''Waliyi''' jami`i kuma '''Waliyai''' wasu mutane ne da Allah ya basu wani matsayi daga gareshi. f9haqjiydebzi99t96ms1sw1r2mo3rm Tsohon Garin Ghadames 0 28005 162074 126901 2022-07-28T08:10:31Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Tsohon Garin Ghadames''' (Larabci: مدينة غدامس القديمة) tsohon birni ne na Ghadames na zamani, Libya kuma daya daga cikin manyan biranen hamada na Libya. Wanda ake kira "'''''Jewel na Hamada'''''" an yi rajistar wurin a matsayin abin tarihi na UNESCO tun 1986. == Gine-gine == [[File:Ghadames_-_Altstadt,_Thermalquelle.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Ghadames_-_Altstadt,_Thermalquelle.jpg|thumb]] Tsohon birnin Ghadames birni ne da ke da bakin teku. An raba shi zuwa unguwanni bakwai tare da wuraren taruwar jama'a daban-daban duk an haɗa su don yin babban birni ɗaya. Zane-zanen gine-ginen ya dogara ne akan yanayin Saharar da kuma yadda mazauna wurin ke kallon busasshen yanayi. Tsarin haɗin kai ya taimaka wa mazauna wurin yin amfani da sararin samaniya da kuma rufewa. An yi amfani da ƙayyadaddun kayan aiki don kariya daga mummunan yanayi da kuma samar da haske da samun iska ga gidaje masu hawa hudu. ==Manazarta== k1v813c3kqm0p5fy0qggage5gi841wf Vieux Lyon 0 28299 162119 128137 2022-07-28T09:25:21Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki [[File:Au_dessus_du_quartier_Saint-Jean.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Au_dessus_du_quartier_Saint-Jean.jpg|thumb|Saint-Jean kwata, wani yanki na Vieux Lyon, tare da babban cocin Saint-Jean kamar yadda aka gani daga montée des Chazeaux.]] [[File:Rue_Gadagne_Lyon.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Rue_Gadagne_Lyon.jpg|right|thumb|Rue de Gadagne a cikin zuciyar Vieux Lyon.]] '''Vieux Lyon''' (Turanci: Tsohon Lyon) ita ce gundumar Renaissance mafi girma na Lyon. A cikin 1954, Vieux-Lyon, gunduma mafi tsufa a birnin, ta zama wuri na farko a Faransa da aka samu kariya a ƙarƙashin dokar Malraux don kare wuraren al'adun Faransa. Rufe yanki na kadada 424 tsakanin tsaunin Fourvière da kogin Saône,<ref>''[https://en.lyon-france.com/Lyon-Metropole-and-the-region/The-districts-of-Lyon/vieux-lyon ONLYLYON Tourisme], Lyon Metropole and the region, districts of Lyon, Vieux Lyon''</ref> yana ɗaya daga cikin manyan yankuna na Renaissance na Turai.<ref name="unesco">{{cite web|url=http://whc.unesco.org/en/list/872|title=Historic Site of Lyon|website=UNESCO World Heritage Centre|publisher=United Nations Educational, Scientific, and Cultural Organization|access-date=24 October 2021}}</ref> Akwai sassa daban-daban guda uku: Saint Jean, Saint Paul da Saint Georges. A cikin 1998, Vieux Lyon an rubuta shi a cikin jerin abubuwan tarihi na UNESCO tare da sauran gundumomi a Lyon saboda mahimmancin tarihi da gine-gine.<ref name="unesco" /> ==Tarihi== Kwata na Saint Jean: a tsakiyar zamanai, wannan shine mayar da hankali ga ikon siyasa da addini. Cathedral na St Jean, wurin zama na Primate na Gaul, lakabin da har yanzu ake ba wa babban Bishop na Lyon, kyakkyawan misali ne na gine-ginen Gothic. Manecanterie dake kusa da babban coci na ɗaya daga cikin ƴan ƴan gine-ginen Romanesque na Lyon. A da makarantar mawaƙa, yanzu tana da gidan kayan gargajiya na kayan tarihi na babban coci. Har ila yau, Saint Jean yana gida ne ga Gidan kayan tarihi na Miniatures da Set na Fim, wanda ke cikin ginin da ya kasance Gidan Wuta na Zinare a cikin karni na 15. Sashen Saint-Paul: a cikin ƙarni na 15th da 16th galibi ƴan kasuwan banki ne na Italiya suka ƙaura zuwa manyan wuraren zama na birni anan da ake kira ''hôtels particuliers''. Hôtel Bullioud da Hôtel de Gadagne misalai ne masu ban sha'awa guda biyu kuma na ƙarshe yanzu yana da Gidan Tarihi na Lyon da Gidan Tarihi na Duniya. Canjin Loge du yana zama shaida ga lokacin da baje kolin kasuwanci ya sa birnin ya zama mai arziki. Ikilisiyar Saint Paul tare da hasumiya na fitilun Romanesque da kuma ban mamaki mai ban sha'awa suna nuna ƙarshen ƙarshen yankin. Sashen Saint Georges: Masu saƙar siliki sun zauna a nan tun daga ƙarni na 16 kafin su ƙaura zuwa tudun Croix Rousse a ƙarni na 19. A cikin 1844, mai ginin gine-ginen Pierre Bossan ya sake gina Cocin St George's a kan bankunan Saône a cikin salon neo-Gothic. A cikin Tsakiyar Tsakiyar Tsakiya, lokacin da akwai kawai ƴan tituna masu kama da juna tsakanin tudu da Saône, an gina magudanar ruwa na farko. An samo shi daga kalmar trans-ambulare na Latin, ma'ana wucewa, traboules sune hanyoyin ta cikin gine-gine da farfajiyar su, suna haɗa wani titi kai tsaye da wani. Masu ziyara za su iya gano kayan gine-gine na gidajen tarihi da matakan karkace a cikin waɗannan hanyoyin sirri, kamar yadda ba zato ba tsammani kamar yadda suke na musamman. == Hotuna == <gallery> File:Cours Philibert Delorme.jpg|rijiyar a cikin Cour Philibert Delorme, rue Juiverie File:Lyon 5 - Hôtel de Bullioud 02.jpg|Hôtel de Bullioud, rue Juiverie File:Rue du Boeuf.jpg|Gine-gine a cikin rue du Bœuf File:Rue Juiverie Lyon.jpg|Rue Juiverie File:Boeuf Lyon.jpg|Mutum-mutumi a kusurwar rue du Bœuf da Place neuve Saint Jean File:Lyon St Jean Basilica Notre Dame de Fourviere.jpg|Lyon Cathedral da Saône, a bayan tudun Fourvière File:Arcades Vieux Lyon.jpg|Gina a cikin Saint-Paul File:GareStPaulLyon.JPG|Gare Saint-Paul File:Lyon - Saint-Jean.jpg|Cathedral da manécanterie (ɗaya daga cikin tsofaffin gine-gine a Lyon) File:Principale artère du quartier médiéval et Renai.jpg|Rue Saint-Jean, babban titin Vieux Lyon File:Chamarier.jpg|gidan Chamarier File:Cour-vieux-lyon.jpg|Wani tsakar gida da matakalarsa File:Escalier-vieux-lyon.jpg|matakala File:Fenetres2-vieux-lyon.jpg|Tagogi a cikin salon tsakiyar zamani File:Fenetres-vieux-lyon.jpg|Tagogi a cikin salon zamani File:Gadagne.jpg|Hôtel de Gadagne File:Tour rose.jpg|The 'tour rose' (hasumiya ruwan hoda) File:Tour rose - portail.jpg|Babban ƙofar 'Tour rose' a cikin salon Renaissance </gallery> == Saint-Paul == Saint-Paul shine kwata da ke kewaye da Gare Saint-Paul, wanda aka gina a cikin 1873, da cocin da ba a san shi ba. Ita ce ƙwanƙolin ilimi na Vieux Lyon, tare da manyan cibiyoyi guda biyu, les Maristes et les Lazarites. An gina cocin Saint Paul da kansa a karon farko a cikin 549 kuma an sake gina shi a ƙarni na 11 da 12. == Manazarta == oyrssiin2od9w7bwgqljfuqxz86swa3 Wuraren Tarihi na Istanbul 0 28313 162169 128200 2022-07-28T10:16:47Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki '''Wuraren Tarihi na Istanbul''' rukuni ne na rukunin yanar gizo a gundumar Fatih babban birnin Istanbul na Turkiyya. An saka waɗannan wuraren cikin jerin abubuwan tarihi na UNESCO a cikin 1985. Wannan Gidan Tarihi na Duniya ya kunshi gine-gine da gine-gine kamar Sarayburnu, Fadar Topkapı, Hagia Sophia, Masallacin Sultan Ahmed, Masallacin Hagia Irene, Masallacin Zeyrek, Masallacin Suleymaniye, Little Hagia Sophia da Ganuwar Konstantinoful. == Yankuna == Gidan Tarihi na Duniya ya ƙunshi yankuna huɗu, yana kwatanta manyan matakan tarihin birnin ta amfani da abubuwan tarihi masu daraja: * Archaeological Park, wanda a cikin 1953 da 1956 aka bayyana a tip na peninsula; * Kwata na Suleymaniye, wanda aka kare a 1980 da 1981; * kwata na Zeyrek, wanda aka kare a 1979; * Yanki na ramparts, kariya a 1981. == Hotuna == <gallery widths="144" heights="145"> File:Topkapı - 01.jpg|Fadar Topkapı File:Topkapı Main Entrance.jpg|Fadar Topkapı File:Favourites courtyard Topkapi March 2008.JPG|Fadar Topkapı File:Istanbul asv2020-02 img45 Hagia Sophia.jpg|Hagia Sophia File:Hagia Sophia Mars 2013.jpg|Hagia Sophia File:Fountain Hagia Sophia 2007 002.jpg|Hagia Sophia File:Istanbul Hagia Irene IMG 8067 1920.jpg|Hagia Irene File:Exterior of Sultan Ahmed I Mosque in Istanbul, Turkey 002.jpg|Masallacin Sultan Ahmed File:Exterior of Sultan Ahmed I Mosque, (old name P1020390.jpg).jpg|Sultan Ahmed Mosque File:Blue Mosque Interior 2 Wikimedia Commons.JPG|Masallacin Sultan Ahmed File:Blue Mosque 2.jpg|Masallacin Sultan Ahmed File:Little Hagia Sophia.JPG|Little Hagia Sophia File:Süleymaniye Mosque exterior view.JPG|Masallacin Süleymaniye File:Süleymaniye Mosque interior view.JPG|Masallacin Süleymaniye File:Image-ZeyrekCamii20061230 02.jpg|Masallacin Zeyrek File:Istanbul Molla Zeyrek Mosque june 2019 2767.jpg|Masallacin Zeyrek File:Theodosian Walls of Constantinople, Istanbul (24053561188).jpg|Ganuwar Konstantinoful </gallery> ==Manazarta== suwnv5803p185tavg8ks3h27q6rp4eu Frank Artus 0 28556 162029 157636 2022-07-28T07:15:36Z Ibkt 10164 karin bayani wikitext text/x-wiki '''Gregory Artus Frank''' (an haife shi a ranar 4 ga watan Mayu, 1979), kuma wanda aka sani da '''Frank Artus''', ɗan wasan kwaikwayo [[Laberiya|ne na Laberiya]] <ref>[http://www.tlcafrica.com/news_liberian_movie_star_intensifies_campaign_to_end_violence_against_women_nov_2015.htm "Liberian Movie Star Intensifies Campaign to End Violence Against Women -Tours Four Counties"]. ''The Liberian Connection'',</ref> darekta, kuma mai shiryawa a masana'antar fina-finai ta Afirka ta Yamma. <ref>[https://www.thenigerianvoice.com/news/82256/meet-the-faces-to-watch-in-nollywood-this-year.html "Meet the Faces to Watch in Nollywood this Year"]. ''TV Nigeria'', 9 February 2012</ref> == Kuruciya da ilimi == An haifi Frank a gundumar Montserrado, Laberiya. <ref>[http://allafrica.com/stories/201308290577.html Liberia: Mixed Reactions - Dream Debo Expresses Disappointment in Artus Frank at Dream House Reality Show"]. ''AllAfrica'', 29 August 2013. J. Ralph Lincoln</ref> Asalin dan kasar Laberiya ne. <ref>[http://therecorderng.com/why-i-cant-marry-genevieve-frank-artus/ "WHY I CAN’T MARRY GENEVIEVE – FRANK ARTUS"]. ''The Recorder'', April 15, 2013</ref> <ref name="pulse">[http://www.pulse.com.gh/celebrities/social-responsibility-franks-artus-adopts-ebola-victims-children-in-liberia-id3910239.html "Franks Artus adopts Ebola victims' children in Liberia"]. ''Pulse Ghana'', 26.06.2015. Portia Arthur</ref> Ya halarci kwaleji a Jami'ar AME da ke Monrovia, inda ya sami digiri a fannin Gudanar da Albarkatun Jama'a (Human Resources Management). <ref>[http://www.nigeriadailynews.news/sites/news/96980-frank-artus-celebrates-birthday.html "Frank Artus celebrates birthday"]{{Dead link|date=December 2019|fix-attempted=yes}}. ''Nigeria Daily News'', 05/05/2014</ref> == Sana'a == Frank ya fara aikinsa a Laberiya. Ba da dadewa ba, ya komo kasar Ghana inda ya yi aiki a Venus Films, <ref>[http://www.modernghana.com/movie/10890/frank-artus-tells-his-experience-in-nigeria-whiles-shooting.html "Frank Artus Tells His Experience in Nigeria While Shooting ''My Husband’s Funeral''."]. ''Modern Ghana'', 19 March 2011</ref> daga baya ya ci gaba da yin fina-finai a Najeriya ( [[Nollywood]] ). Bayan yin aiki a ƙananan ayyuka a Laberiya, Artus ya rubuta, ba da umarni, kuma ya yi tauraro a cikin fim ɗin ''Juetey'' (Kasuwancin Yara). A cikin 2008, ''Jutey ta'' sami lambobin yabo shida da suka haɗa da mafi kyawun marubuci, mafi kyawun 'yar wasan kwaikwayo, da fim ɗin shekara. ''Juetey'' shine ƙoƙarin farko na Frank akan rubutun allo. Tun daga lokacin ya fito a fina-finai sama da 100. An zabe shi don samun lambobin yabo da yawa, kuma ya lashe kyautar Mafi kyawun Jarumin Duniya na 2012 a Kyautar Kwalejin Kwalejin Afirka. Ya kuma ci lambar yabo ta Hall of Grace Award 2013. Ɗaya daga cikin sanannun fina-finansa shine 2012's ''Order of Ring'', wanda ya yi a cikin tsirara. <ref>[http://www.africanmoviesnews.com/2012/11/kensteve-anukas-order-of-the-ring-secures-gtb-award-for-frank-artus/ "Kensteve Anuka’s ‘Order Of The Ring’ secures GTB Award for Frank Artus"]. ''African Movies News'', - Posted on November 13, 2012</ref> <ref>[http://www.vanguardngr.com/2014/03/frank-artus-goes-nude-new-movie/ "Frank Artus goes nude in new movie"]. ''Vanguard'', On March 28, 2014</ref> A cikin 2015 an ba Frank lambar yabo ta Face of Africa Award a matsayin fitaccen dan wasa. <ref>[http://www.liberianewsagency.org/pagesnews.php?nid=5753 "Movie Icon Sees Liberia 'Raising And Shining'.]. ''Liberian News Agency'', Sep 01, 2015</ref> Ya kuma samu lambobin yabo da dama, ciki har da lambar yabo ta Humanitarian Figure Award daga kwamitin bayar da lambar yabo ta Nahiyar <ref>[http://allafrica.com/stories/201509101331.html "Liberia: Limu Lambasts Gov't Over Lack of 'Tangible Gift'"]. ''Daily Observer''. By Robin Dopoe Jr "10 September 2015.</ref> saboda gudunmawar da ya bayar wajen yaki da cutar Ebola. <ref>[http://www.liberianobserver.com/lib-life/frank-artus-present-awards "Frank Artus to Present Awards"]. ''Liberian Observer'', 08/13/2015 Robin Dopoe Jr.</ref> <ref>[http://elbcradio.com/2story.php?record_id=1816&sub=66&lang=1 " Liberian Artist to receive Honorary Award in U.S."]. ''ELBC Radio'', July 7, 2015. Terry Gbondo/Benjamin S. Taingay</ref> == Rayuwa == Frank ya auri masoyiyar sa ta yarinta Prima Cooper Frank kuma a halin yanzu ma'auratan suna da 'ya'ya uku, mata biyu da namiji wanda ya sanyawa sunan ubangidansa, jarumin Indiya Shah Rukh Khan. == zababbun fina-finan jarumi == *''Agafe'' *''Agony of Birth'' *''Amaka Mustapha'' *''Anger Of A Prince'' *''Anointed Prince'' *''ATM Masters'' *''Beautiful Evil'' *''Beyond My Eyes'' *''Brave'' *''Brides's War'' *''[[Chelsea (film)|Chelsea]]'' *''Crazy Scandal'' *''Desperate Brides'' *''Die With Me'' *''Different Class'' *''Dirty Secret'' *''Family Secret'' *''Fear Untold'' *''Game Mistress'' *''Game of Roses'' *''Game On'' *''Guilty Threat'' *''Hands of Fate'' *''Holy Secret'' *''Illicit Ways'' *''Innocent Sin'' *''Jewels of the Son'' *''Juetey'' *''King's Throne'' *''Kiss and the Brides'' *''Kiss My Tears'' *''Lost In Thoughts'' *''Mad Dog'' *''Madam Success'' *''Midnight Murder'' *''Mission of Justice'' *''Money Never Sleeps'' *''My Diva'' *''My Dying Day'' *''My Husband Funeral'' *''Mystery of Destiny'' *''Native Daughter'' *''New Joy'' *''Order of the Ring'' *''Owerri Soup'' *''Professional Lady'' *''Professionals'' *''Rain Drop'' *''Right In My Eyes'' *''Seduction'' *''Showgirls'' *''Sinking Heart'' *''Speechless'' *''Spiritual Killer'' *''Sugar Town'' *''Swing of Emotion'' *''Tears of the Moon'' *''Temptation'' *''The Feast'' *''The Signature'' *''Torment My Soul'' *''Under'' *''Unfinished Game'' *''Un-Fokables'' *''War of Roses'' *''When You Love Someone'' *''Who Loves Me?'' == Hanyoyin haɗi na waje == * {{IMDb name}} == Manazarta == [[Category:Haihuwar 1979]] [[Category:Yan wasan fim na Laberiya]] [[Category:Mutane daga gundumar Montserrado]] [[Category:Rayayyu]] 8o76na68d20xqztzgy3pz8udol2s0zt 162030 162029 2022-07-28T07:17:19Z Ibkt 10164 wikitext text/x-wiki '''Gregory Artus Frank''' (an haife shi a ranar 4 ga watan Mayu, 1979), kuma wanda aka sani da '''Frank Artus''', ɗan wasan kwaikwayo [[Laberiya|ne na Laberiya]], <ref>[http://www.tlcafrica.com/news_liberian_movie_star_intensifies_campaign_to_end_violence_against_women_nov_2015.htm "Liberian Movie Star Intensifies Campaign to End Violence Against Women -Tours Four Counties"]. ''The Liberian Connection'',</ref> darekta kuma mai shiryawa a masana'antar fina-finai ta Afirka ta Yamma. <ref>[https://www.thenigerianvoice.com/news/82256/meet-the-faces-to-watch-in-nollywood-this-year.html "Meet the Faces to Watch in Nollywood this Year"]. ''TV Nigeria'', 9 February 2012</ref> == Kuruciya da ilimi == An haifi Frank a gundumar Montserrado, Laberiya. <ref>[http://allafrica.com/stories/201308290577.html Liberia: Mixed Reactions - Dream Debo Expresses Disappointment in Artus Frank at Dream House Reality Show"]. ''AllAfrica'', 29 August 2013. J. Ralph Lincoln</ref> Asalin dan kasar Laberiya ne. <ref>[http://therecorderng.com/why-i-cant-marry-genevieve-frank-artus/ "WHY I CAN’T MARRY GENEVIEVE – FRANK ARTUS"]. ''The Recorder'', April 15, 2013</ref> <ref name="pulse">[http://www.pulse.com.gh/celebrities/social-responsibility-franks-artus-adopts-ebola-victims-children-in-liberia-id3910239.html "Franks Artus adopts Ebola victims' children in Liberia"]. ''Pulse Ghana'', 26.06.2015. Portia Arthur</ref> Ya halarci kwaleji a Jami'ar AME da ke Monrovia, inda ya sami digiri a fannin Gudanar da Albarkatun Jama'a (Human Resources Management). <ref>[http://www.nigeriadailynews.news/sites/news/96980-frank-artus-celebrates-birthday.html "Frank Artus celebrates birthday"]{{Dead link|date=December 2019|fix-attempted=yes}}. ''Nigeria Daily News'', 05/05/2014</ref> == Sana'a == Frank ya fara aikinsa a Laberiya. Ba da dadewa ba, ya komo kasar Ghana inda ya yi aiki a Venus Films, <ref>[http://www.modernghana.com/movie/10890/frank-artus-tells-his-experience-in-nigeria-whiles-shooting.html "Frank Artus Tells His Experience in Nigeria While Shooting ''My Husband’s Funeral''."]. ''Modern Ghana'', 19 March 2011</ref> daga baya ya ci gaba da yin fina-finai a Najeriya ( [[Nollywood]] ). Bayan yin aiki a ƙananan ayyuka a Laberiya, Artus ya rubuta, ba da umarni, kuma ya yi tauraro a cikin fim ɗin ''Juetey'' (Kasuwancin Yara). A cikin 2008, ''Jutey ta'' sami lambobin yabo shida da suka haɗa da mafi kyawun marubuci, mafi kyawun 'yar wasan kwaikwayo, da fim ɗin shekara. ''Juetey'' shine ƙoƙarin farko na Frank akan rubutun allo. Tun daga lokacin ya fito a fina-finai sama da 100. An zabe shi don samun lambobin yabo da yawa, kuma ya lashe kyautar Mafi kyawun Jarumin Duniya na 2012 a Kyautar Kwalejin Kwalejin Afirka. Ya kuma ci lambar yabo ta Hall of Grace Award 2013. Ɗaya daga cikin sanannun fina-finansa shine 2012's ''Order of Ring'', wanda ya yi a cikin tsirara. <ref>[http://www.africanmoviesnews.com/2012/11/kensteve-anukas-order-of-the-ring-secures-gtb-award-for-frank-artus/ "Kensteve Anuka’s ‘Order Of The Ring’ secures GTB Award for Frank Artus"]. ''African Movies News'', - Posted on November 13, 2012</ref> <ref>[http://www.vanguardngr.com/2014/03/frank-artus-goes-nude-new-movie/ "Frank Artus goes nude in new movie"]. ''Vanguard'', On March 28, 2014</ref> A cikin 2015 an ba Frank lambar yabo ta Face of Africa Award a matsayin fitaccen dan wasa. <ref>[http://www.liberianewsagency.org/pagesnews.php?nid=5753 "Movie Icon Sees Liberia 'Raising And Shining'.]. ''Liberian News Agency'', Sep 01, 2015</ref> Ya kuma samu lambobin yabo da dama, ciki har da lambar yabo ta Humanitarian Figure Award daga kwamitin bayar da lambar yabo ta Nahiyar <ref>[http://allafrica.com/stories/201509101331.html "Liberia: Limu Lambasts Gov't Over Lack of 'Tangible Gift'"]. ''Daily Observer''. By Robin Dopoe Jr "10 September 2015.</ref> saboda gudunmawar da ya bayar wajen yaki da cutar Ebola. <ref>[http://www.liberianobserver.com/lib-life/frank-artus-present-awards "Frank Artus to Present Awards"]. ''Liberian Observer'', 08/13/2015 Robin Dopoe Jr.</ref> <ref>[http://elbcradio.com/2story.php?record_id=1816&sub=66&lang=1 " Liberian Artist to receive Honorary Award in U.S."]. ''ELBC Radio'', July 7, 2015. Terry Gbondo/Benjamin S. Taingay</ref> == Rayuwa == Frank ya auri masoyiyar sa ta yarinta Prima Cooper Frank kuma a halin yanzu ma'auratan suna da 'ya'ya uku, mata biyu da namiji wanda ya sanyawa sunan ubangidansa, jarumin Indiya Shah Rukh Khan. == zababbun fina-finan jarumi == *''Agafe'' *''Agony of Birth'' *''Amaka Mustapha'' *''Anger Of A Prince'' *''Anointed Prince'' *''ATM Masters'' *''Beautiful Evil'' *''Beyond My Eyes'' *''Brave'' *''Brides's War'' *''[[Chelsea (film)|Chelsea]]'' *''Crazy Scandal'' *''Desperate Brides'' *''Die With Me'' *''Different Class'' *''Dirty Secret'' *''Family Secret'' *''Fear Untold'' *''Game Mistress'' *''Game of Roses'' *''Game On'' *''Guilty Threat'' *''Hands of Fate'' *''Holy Secret'' *''Illicit Ways'' *''Innocent Sin'' *''Jewels of the Son'' *''Juetey'' *''King's Throne'' *''Kiss and the Brides'' *''Kiss My Tears'' *''Lost In Thoughts'' *''Mad Dog'' *''Madam Success'' *''Midnight Murder'' *''Mission of Justice'' *''Money Never Sleeps'' *''My Diva'' *''My Dying Day'' *''My Husband Funeral'' *''Mystery of Destiny'' *''Native Daughter'' *''New Joy'' *''Order of the Ring'' *''Owerri Soup'' *''Professional Lady'' *''Professionals'' *''Rain Drop'' *''Right In My Eyes'' *''Seduction'' *''Showgirls'' *''Sinking Heart'' *''Speechless'' *''Spiritual Killer'' *''Sugar Town'' *''Swing of Emotion'' *''Tears of the Moon'' *''Temptation'' *''The Feast'' *''The Signature'' *''Torment My Soul'' *''Under'' *''Unfinished Game'' *''Un-Fokables'' *''War of Roses'' *''When You Love Someone'' *''Who Loves Me?'' == Hanyoyin haɗi na waje == * {{IMDb name}} == Manazarta == [[Category:Haihuwar 1979]] [[Category:Yan wasan fim na Laberiya]] [[Category:Mutane daga gundumar Montserrado]] [[Category:Rayayyu]] jjwz2x20laducp6hck8m81x3h78y0ov 162031 162030 2022-07-28T07:17:54Z Ibkt 10164 wikitext text/x-wiki '''Gregory Artus Frank''' (an haife shi a ranar 4 ga watan Mayu, 1979), kuma wanda aka sani da '''Frank Artus''', ɗan wasan kwaikwayo [[Laberiya|ne na Laberiya]], <ref>[http://www.tlcafrica.com/news_liberian_movie_star_intensifies_campaign_to_end_violence_against_women_nov_2015.htm "Liberian Movie Star Intensifies Campaign to End Violence Against Women -Tours Four Counties"]. ''The Liberian Connection'',</ref> darekta kuma mai shiryawa a masana'antar fina-finai ta [[Afirka ta Yamma]]. <ref>[https://www.thenigerianvoice.com/news/82256/meet-the-faces-to-watch-in-nollywood-this-year.html "Meet the Faces to Watch in Nollywood this Year"]. ''TV Nigeria'', 9 February 2012</ref> == Kuruciya da ilimi == An haifi Frank a gundumar Montserrado, Laberiya. <ref>[http://allafrica.com/stories/201308290577.html Liberia: Mixed Reactions - Dream Debo Expresses Disappointment in Artus Frank at Dream House Reality Show"]. ''AllAfrica'', 29 August 2013. J. Ralph Lincoln</ref> Asalin dan kasar Laberiya ne. <ref>[http://therecorderng.com/why-i-cant-marry-genevieve-frank-artus/ "WHY I CAN’T MARRY GENEVIEVE – FRANK ARTUS"]. ''The Recorder'', April 15, 2013</ref> <ref name="pulse">[http://www.pulse.com.gh/celebrities/social-responsibility-franks-artus-adopts-ebola-victims-children-in-liberia-id3910239.html "Franks Artus adopts Ebola victims' children in Liberia"]. ''Pulse Ghana'', 26.06.2015. Portia Arthur</ref> Ya halarci kwaleji a Jami'ar AME da ke Monrovia, inda ya sami digiri a fannin Gudanar da Albarkatun Jama'a (Human Resources Management). <ref>[http://www.nigeriadailynews.news/sites/news/96980-frank-artus-celebrates-birthday.html "Frank Artus celebrates birthday"]{{Dead link|date=December 2019|fix-attempted=yes}}. ''Nigeria Daily News'', 05/05/2014</ref> == Sana'a == Frank ya fara aikinsa a Laberiya. Ba da dadewa ba, ya komo kasar Ghana inda ya yi aiki a Venus Films, <ref>[http://www.modernghana.com/movie/10890/frank-artus-tells-his-experience-in-nigeria-whiles-shooting.html "Frank Artus Tells His Experience in Nigeria While Shooting ''My Husband’s Funeral''."]. ''Modern Ghana'', 19 March 2011</ref> daga baya ya ci gaba da yin fina-finai a Najeriya ( [[Nollywood]] ). Bayan yin aiki a ƙananan ayyuka a Laberiya, Artus ya rubuta, ba da umarni, kuma ya yi tauraro a cikin fim ɗin ''Juetey'' (Kasuwancin Yara). A cikin 2008, ''Jutey ta'' sami lambobin yabo shida da suka haɗa da mafi kyawun marubuci, mafi kyawun 'yar wasan kwaikwayo, da fim ɗin shekara. ''Juetey'' shine ƙoƙarin farko na Frank akan rubutun allo. Tun daga lokacin ya fito a fina-finai sama da 100. An zabe shi don samun lambobin yabo da yawa, kuma ya lashe kyautar Mafi kyawun Jarumin Duniya na 2012 a Kyautar Kwalejin Kwalejin Afirka. Ya kuma ci lambar yabo ta Hall of Grace Award 2013. Ɗaya daga cikin sanannun fina-finansa shine 2012's ''Order of Ring'', wanda ya yi a cikin tsirara. <ref>[http://www.africanmoviesnews.com/2012/11/kensteve-anukas-order-of-the-ring-secures-gtb-award-for-frank-artus/ "Kensteve Anuka’s ‘Order Of The Ring’ secures GTB Award for Frank Artus"]. ''African Movies News'', - Posted on November 13, 2012</ref> <ref>[http://www.vanguardngr.com/2014/03/frank-artus-goes-nude-new-movie/ "Frank Artus goes nude in new movie"]. ''Vanguard'', On March 28, 2014</ref> A cikin 2015 an ba Frank lambar yabo ta Face of Africa Award a matsayin fitaccen dan wasa. <ref>[http://www.liberianewsagency.org/pagesnews.php?nid=5753 "Movie Icon Sees Liberia 'Raising And Shining'.]. ''Liberian News Agency'', Sep 01, 2015</ref> Ya kuma samu lambobin yabo da dama, ciki har da lambar yabo ta Humanitarian Figure Award daga kwamitin bayar da lambar yabo ta Nahiyar <ref>[http://allafrica.com/stories/201509101331.html "Liberia: Limu Lambasts Gov't Over Lack of 'Tangible Gift'"]. ''Daily Observer''. By Robin Dopoe Jr "10 September 2015.</ref> saboda gudunmawar da ya bayar wajen yaki da cutar Ebola. <ref>[http://www.liberianobserver.com/lib-life/frank-artus-present-awards "Frank Artus to Present Awards"]. ''Liberian Observer'', 08/13/2015 Robin Dopoe Jr.</ref> <ref>[http://elbcradio.com/2story.php?record_id=1816&sub=66&lang=1 " Liberian Artist to receive Honorary Award in U.S."]. ''ELBC Radio'', July 7, 2015. Terry Gbondo/Benjamin S. Taingay</ref> == Rayuwa == Frank ya auri masoyiyar sa ta yarinta Prima Cooper Frank kuma a halin yanzu ma'auratan suna da 'ya'ya uku, mata biyu da namiji wanda ya sanyawa sunan ubangidansa, jarumin Indiya Shah Rukh Khan. == zababbun fina-finan jarumi == *''Agafe'' *''Agony of Birth'' *''Amaka Mustapha'' *''Anger Of A Prince'' *''Anointed Prince'' *''ATM Masters'' *''Beautiful Evil'' *''Beyond My Eyes'' *''Brave'' *''Brides's War'' *''[[Chelsea (film)|Chelsea]]'' *''Crazy Scandal'' *''Desperate Brides'' *''Die With Me'' *''Different Class'' *''Dirty Secret'' *''Family Secret'' *''Fear Untold'' *''Game Mistress'' *''Game of Roses'' *''Game On'' *''Guilty Threat'' *''Hands of Fate'' *''Holy Secret'' *''Illicit Ways'' *''Innocent Sin'' *''Jewels of the Son'' *''Juetey'' *''King's Throne'' *''Kiss and the Brides'' *''Kiss My Tears'' *''Lost In Thoughts'' *''Mad Dog'' *''Madam Success'' *''Midnight Murder'' *''Mission of Justice'' *''Money Never Sleeps'' *''My Diva'' *''My Dying Day'' *''My Husband Funeral'' *''Mystery of Destiny'' *''Native Daughter'' *''New Joy'' *''Order of the Ring'' *''Owerri Soup'' *''Professional Lady'' *''Professionals'' *''Rain Drop'' *''Right In My Eyes'' *''Seduction'' *''Showgirls'' *''Sinking Heart'' *''Speechless'' *''Spiritual Killer'' *''Sugar Town'' *''Swing of Emotion'' *''Tears of the Moon'' *''Temptation'' *''The Feast'' *''The Signature'' *''Torment My Soul'' *''Under'' *''Unfinished Game'' *''Un-Fokables'' *''War of Roses'' *''When You Love Someone'' *''Who Loves Me?'' == Hanyoyin haɗi na waje == * {{IMDb name}} == Manazarta == [[Category:Haihuwar 1979]] [[Category:Yan wasan fim na Laberiya]] [[Category:Mutane daga gundumar Montserrado]] [[Category:Rayayyu]] etgfglcfi7my00ouz3ky1d7nxzv0sf5 162032 162031 2022-07-28T07:18:43Z Ibkt 10164 /* Sana'a */ wikitext text/x-wiki '''Gregory Artus Frank''' (an haife shi a ranar 4 ga watan Mayu, 1979), kuma wanda aka sani da '''Frank Artus''', ɗan wasan kwaikwayo [[Laberiya|ne na Laberiya]], <ref>[http://www.tlcafrica.com/news_liberian_movie_star_intensifies_campaign_to_end_violence_against_women_nov_2015.htm "Liberian Movie Star Intensifies Campaign to End Violence Against Women -Tours Four Counties"]. ''The Liberian Connection'',</ref> darekta kuma mai shiryawa a masana'antar fina-finai ta [[Afirka ta Yamma]]. <ref>[https://www.thenigerianvoice.com/news/82256/meet-the-faces-to-watch-in-nollywood-this-year.html "Meet the Faces to Watch in Nollywood this Year"]. ''TV Nigeria'', 9 February 2012</ref> == Kuruciya da ilimi == An haifi Frank a gundumar Montserrado, Laberiya. <ref>[http://allafrica.com/stories/201308290577.html Liberia: Mixed Reactions - Dream Debo Expresses Disappointment in Artus Frank at Dream House Reality Show"]. ''AllAfrica'', 29 August 2013. J. Ralph Lincoln</ref> Asalin dan kasar Laberiya ne. <ref>[http://therecorderng.com/why-i-cant-marry-genevieve-frank-artus/ "WHY I CAN’T MARRY GENEVIEVE – FRANK ARTUS"]. ''The Recorder'', April 15, 2013</ref> <ref name="pulse">[http://www.pulse.com.gh/celebrities/social-responsibility-franks-artus-adopts-ebola-victims-children-in-liberia-id3910239.html "Franks Artus adopts Ebola victims' children in Liberia"]. ''Pulse Ghana'', 26.06.2015. Portia Arthur</ref> Ya halarci kwaleji a Jami'ar AME da ke Monrovia, inda ya sami digiri a fannin Gudanar da Albarkatun Jama'a (Human Resources Management). <ref>[http://www.nigeriadailynews.news/sites/news/96980-frank-artus-celebrates-birthday.html "Frank Artus celebrates birthday"]{{Dead link|date=December 2019|fix-attempted=yes}}. ''Nigeria Daily News'', 05/05/2014</ref> == Sana'a == Frank ya fara aikinsa a Laberiya. Ba da dadewa ba, ya komo kasar [[Ghana]] inda ya yi aiki a Venus Films, <ref>[http://www.modernghana.com/movie/10890/frank-artus-tells-his-experience-in-nigeria-whiles-shooting.html "Frank Artus Tells His Experience in Nigeria While Shooting ''My Husband’s Funeral''."]. ''Modern Ghana'', 19 March 2011</ref> daga baya ya ci gaba da yin fina-finai a Najeriya ( [[Nollywood]] ). Bayan yin aiki a ƙananan ayyuka a Laberiya, Artus ya rubuta, ba da umarni, kuma ya yi tauraro a cikin fim ɗin ''Juetey'' (Kasuwancin Yara). A cikin 2008, ''Jutey ta'' sami lambobin yabo shida da suka haɗa da mafi kyawun marubuci, mafi kyawun 'yar wasan kwaikwayo, da fim ɗin shekara. ''Juetey'' shine ƙoƙarin farko na Frank akan rubutun allo. Tun daga lokacin ya fito a fina-finai sama da 100. An zabe shi don samun lambobin yabo da yawa, kuma ya lashe kyautar Mafi kyawun Jarumin Duniya na 2012 a Kyautar Kwalejin Kwalejin Afirka. Ya kuma ci lambar yabo ta Hall of Grace Award 2013. Ɗaya daga cikin sanannun fina-finansa shine 2012's ''Order of Ring'', wanda ya yi a cikin tsirara. <ref>[http://www.africanmoviesnews.com/2012/11/kensteve-anukas-order-of-the-ring-secures-gtb-award-for-frank-artus/ "Kensteve Anuka’s ‘Order Of The Ring’ secures GTB Award for Frank Artus"]. ''African Movies News'', - Posted on November 13, 2012</ref> <ref>[http://www.vanguardngr.com/2014/03/frank-artus-goes-nude-new-movie/ "Frank Artus goes nude in new movie"]. ''Vanguard'', On March 28, 2014</ref> A cikin 2015 an ba Frank lambar yabo ta Face of Africa Award a matsayin fitaccen dan wasa. <ref>[http://www.liberianewsagency.org/pagesnews.php?nid=5753 "Movie Icon Sees Liberia 'Raising And Shining'.]. ''Liberian News Agency'', Sep 01, 2015</ref> Ya kuma samu lambobin yabo da dama, ciki har da lambar yabo ta Humanitarian Figure Award daga kwamitin bayar da lambar yabo ta Nahiyar <ref>[http://allafrica.com/stories/201509101331.html "Liberia: Limu Lambasts Gov't Over Lack of 'Tangible Gift'"]. ''Daily Observer''. By Robin Dopoe Jr "10 September 2015.</ref> saboda gudunmawar da ya bayar wajen yaki da cutar Ebola. <ref>[http://www.liberianobserver.com/lib-life/frank-artus-present-awards "Frank Artus to Present Awards"]. ''Liberian Observer'', 08/13/2015 Robin Dopoe Jr.</ref> <ref>[http://elbcradio.com/2story.php?record_id=1816&sub=66&lang=1 " Liberian Artist to receive Honorary Award in U.S."]. ''ELBC Radio'', July 7, 2015. Terry Gbondo/Benjamin S. Taingay</ref> == Rayuwa == Frank ya auri masoyiyar sa ta yarinta Prima Cooper Frank kuma a halin yanzu ma'auratan suna da 'ya'ya uku, mata biyu da namiji wanda ya sanyawa sunan ubangidansa, jarumin Indiya Shah Rukh Khan. == zababbun fina-finan jarumi == *''Agafe'' *''Agony of Birth'' *''Amaka Mustapha'' *''Anger Of A Prince'' *''Anointed Prince'' *''ATM Masters'' *''Beautiful Evil'' *''Beyond My Eyes'' *''Brave'' *''Brides's War'' *''[[Chelsea (film)|Chelsea]]'' *''Crazy Scandal'' *''Desperate Brides'' *''Die With Me'' *''Different Class'' *''Dirty Secret'' *''Family Secret'' *''Fear Untold'' *''Game Mistress'' *''Game of Roses'' *''Game On'' *''Guilty Threat'' *''Hands of Fate'' *''Holy Secret'' *''Illicit Ways'' *''Innocent Sin'' *''Jewels of the Son'' *''Juetey'' *''King's Throne'' *''Kiss and the Brides'' *''Kiss My Tears'' *''Lost In Thoughts'' *''Mad Dog'' *''Madam Success'' *''Midnight Murder'' *''Mission of Justice'' *''Money Never Sleeps'' *''My Diva'' *''My Dying Day'' *''My Husband Funeral'' *''Mystery of Destiny'' *''Native Daughter'' *''New Joy'' *''Order of the Ring'' *''Owerri Soup'' *''Professional Lady'' *''Professionals'' *''Rain Drop'' *''Right In My Eyes'' *''Seduction'' *''Showgirls'' *''Sinking Heart'' *''Speechless'' *''Spiritual Killer'' *''Sugar Town'' *''Swing of Emotion'' *''Tears of the Moon'' *''Temptation'' *''The Feast'' *''The Signature'' *''Torment My Soul'' *''Under'' *''Unfinished Game'' *''Un-Fokables'' *''War of Roses'' *''When You Love Someone'' *''Who Loves Me?'' == Hanyoyin haɗi na waje == * {{IMDb name}} == Manazarta == [[Category:Haihuwar 1979]] [[Category:Yan wasan fim na Laberiya]] [[Category:Mutane daga gundumar Montserrado]] [[Category:Rayayyu]] rreegsc7vzpx6mhxzkhzlf7h31cz3gx 162033 162032 2022-07-28T07:20:59Z Ibkt 10164 /* Sana'a */ wikitext text/x-wiki '''Gregory Artus Frank''' (an haife shi a ranar 4 ga watan Mayu, 1979), kuma wanda aka sani da '''Frank Artus''', ɗan wasan kwaikwayo [[Laberiya|ne na Laberiya]], <ref>[http://www.tlcafrica.com/news_liberian_movie_star_intensifies_campaign_to_end_violence_against_women_nov_2015.htm "Liberian Movie Star Intensifies Campaign to End Violence Against Women -Tours Four Counties"]. ''The Liberian Connection'',</ref> darekta kuma mai shiryawa a masana'antar fina-finai ta [[Afirka ta Yamma]]. <ref>[https://www.thenigerianvoice.com/news/82256/meet-the-faces-to-watch-in-nollywood-this-year.html "Meet the Faces to Watch in Nollywood this Year"]. ''TV Nigeria'', 9 February 2012</ref> == Kuruciya da ilimi == An haifi Frank a gundumar Montserrado, Laberiya. <ref>[http://allafrica.com/stories/201308290577.html Liberia: Mixed Reactions - Dream Debo Expresses Disappointment in Artus Frank at Dream House Reality Show"]. ''AllAfrica'', 29 August 2013. J. Ralph Lincoln</ref> Asalin dan kasar Laberiya ne. <ref>[http://therecorderng.com/why-i-cant-marry-genevieve-frank-artus/ "WHY I CAN’T MARRY GENEVIEVE – FRANK ARTUS"]. ''The Recorder'', April 15, 2013</ref> <ref name="pulse">[http://www.pulse.com.gh/celebrities/social-responsibility-franks-artus-adopts-ebola-victims-children-in-liberia-id3910239.html "Franks Artus adopts Ebola victims' children in Liberia"]. ''Pulse Ghana'', 26.06.2015. Portia Arthur</ref> Ya halarci kwaleji a Jami'ar AME da ke Monrovia, inda ya sami digiri a fannin Gudanar da Albarkatun Jama'a (Human Resources Management). <ref>[http://www.nigeriadailynews.news/sites/news/96980-frank-artus-celebrates-birthday.html "Frank Artus celebrates birthday"]{{Dead link|date=December 2019|fix-attempted=yes}}. ''Nigeria Daily News'', 05/05/2014</ref> == Sana'a == Frank ya fara aikinsa a Laberiya. Ba da dadewa ba, ya komo kasar [[Ghana]] inda ya yi aiki a Venus Films, <ref>[http://www.modernghana.com/movie/10890/frank-artus-tells-his-experience-in-nigeria-whiles-shooting.html "Frank Artus Tells His Experience in Nigeria While Shooting ''My Husband’s Funeral''."]. ''Modern Ghana'', 19 March 2011</ref> daga baya ya ci gaba da yin fina-finai a Najeriya ( [[Nollywood]] ). Bayan yin aiki a ƙananan ayyuka a Laberiya, Artus ya rubuta, ya bada umarni, kuma ya fito a matsayin tauraro a cikin fim ɗin [[''Juetey'']] (Kasuwancin Yara). A cikin 2008, ''Jutey ta'' sami lambobin yabo shida da suka haɗa da mafi kyawun marubuci, mafi kyawun 'yar wasan kwaikwayo, da fim ɗin shekara. ''Juetey'' shine ƙoƙarin farko na Frank akan rubutun allo. Tun daga lokacin ya fito a fina-finai sama da 100. An zabe shi don samun lambobin yabo da yawa, kuma ya lashe kyautar Mafi kyawun Jarumin Duniya na 2012 a Kyautar Kwalejin Kwalejin Afirka. Ya kuma ci lambar yabo ta Hall of Grace Award 2013. Ɗaya daga cikin sanannun fina-finansa shine 2012's ''Order of Ring'', wanda ya yi a cikin tsirara. <ref>[http://www.africanmoviesnews.com/2012/11/kensteve-anukas-order-of-the-ring-secures-gtb-award-for-frank-artus/ "Kensteve Anuka’s ‘Order Of The Ring’ secures GTB Award for Frank Artus"]. ''African Movies News'', - Posted on November 13, 2012</ref> <ref>[http://www.vanguardngr.com/2014/03/frank-artus-goes-nude-new-movie/ "Frank Artus goes nude in new movie"]. ''Vanguard'', On March 28, 2014</ref> A cikin 2015 an ba Frank lambar yabo ta Face of Africa Award a matsayin fitaccen dan wasa. <ref>[http://www.liberianewsagency.org/pagesnews.php?nid=5753 "Movie Icon Sees Liberia 'Raising And Shining'.]. ''Liberian News Agency'', Sep 01, 2015</ref> Ya kuma samu lambobin yabo da dama, ciki har da lambar yabo ta Humanitarian Figure Award daga kwamitin bayar da lambar yabo ta Nahiyar <ref>[http://allafrica.com/stories/201509101331.html "Liberia: Limu Lambasts Gov't Over Lack of 'Tangible Gift'"]. ''Daily Observer''. By Robin Dopoe Jr "10 September 2015.</ref> saboda gudunmawar da ya bayar wajen yaki da cutar Ebola. <ref>[http://www.liberianobserver.com/lib-life/frank-artus-present-awards "Frank Artus to Present Awards"]. ''Liberian Observer'', 08/13/2015 Robin Dopoe Jr.</ref> <ref>[http://elbcradio.com/2story.php?record_id=1816&sub=66&lang=1 " Liberian Artist to receive Honorary Award in U.S."]. ''ELBC Radio'', July 7, 2015. Terry Gbondo/Benjamin S. Taingay</ref> == Rayuwa == Frank ya auri masoyiyar sa ta yarinta Prima Cooper Frank kuma a halin yanzu ma'auratan suna da 'ya'ya uku, mata biyu da namiji wanda ya sanyawa sunan ubangidansa, jarumin Indiya Shah Rukh Khan. == zababbun fina-finan jarumi == *''Agafe'' *''Agony of Birth'' *''Amaka Mustapha'' *''Anger Of A Prince'' *''Anointed Prince'' *''ATM Masters'' *''Beautiful Evil'' *''Beyond My Eyes'' *''Brave'' *''Brides's War'' *''[[Chelsea (film)|Chelsea]]'' *''Crazy Scandal'' *''Desperate Brides'' *''Die With Me'' *''Different Class'' *''Dirty Secret'' *''Family Secret'' *''Fear Untold'' *''Game Mistress'' *''Game of Roses'' *''Game On'' *''Guilty Threat'' *''Hands of Fate'' *''Holy Secret'' *''Illicit Ways'' *''Innocent Sin'' *''Jewels of the Son'' *''Juetey'' *''King's Throne'' *''Kiss and the Brides'' *''Kiss My Tears'' *''Lost In Thoughts'' *''Mad Dog'' *''Madam Success'' *''Midnight Murder'' *''Mission of Justice'' *''Money Never Sleeps'' *''My Diva'' *''My Dying Day'' *''My Husband Funeral'' *''Mystery of Destiny'' *''Native Daughter'' *''New Joy'' *''Order of the Ring'' *''Owerri Soup'' *''Professional Lady'' *''Professionals'' *''Rain Drop'' *''Right In My Eyes'' *''Seduction'' *''Showgirls'' *''Sinking Heart'' *''Speechless'' *''Spiritual Killer'' *''Sugar Town'' *''Swing of Emotion'' *''Tears of the Moon'' *''Temptation'' *''The Feast'' *''The Signature'' *''Torment My Soul'' *''Under'' *''Unfinished Game'' *''Un-Fokables'' *''War of Roses'' *''When You Love Someone'' *''Who Loves Me?'' == Hanyoyin haɗi na waje == * {{IMDb name}} == Manazarta == [[Category:Haihuwar 1979]] [[Category:Yan wasan fim na Laberiya]] [[Category:Mutane daga gundumar Montserrado]] [[Category:Rayayyu]] qc8anbhjiqwq68z0dgftzxitke90c5a Lior Goldenberg 0 28911 162008 131607 2022-07-27T22:56:45Z Ibkt 10164 gyara wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[Category:Articles with hCards]] '''Lior Goldenberg''' (an haife shi a ranar 28 ga watan Satumban 1974) furodusa ne kuma mai haɗawa daga [[Tel Abib|Tel Aviv, Isra'ila]] . A halin yanzu yana zaune a [[Los Angeles|Los Angeles, California]] . Ya yi aiki tare da Rancid, Macy Gray, Sheryl Crow, MxPx, Vanessa Carlton, [[Marilyn Manson]],<ref>{{Cite web|url=http://www.allmusic.com/artist/lior-goldenberg-mn0001782090|title=Lior Goldenberg {{!}} Credits {{!}} AllMusic|website=AllMusic|access-date=2016-09-19}}</ref> Andrew WK, Crosby, Stills, Nash &amp;amp; Young, Alanis Morissette, Ziggy Marley, da indie bands Allen Stone, Crash Kings, Saint Motel da Wil. Seabrook . Yana aiki daga ɗakin studio ɗin sa mai zaman kansa a Woodland Hills. A ranar 4 ga Oktoba, shekara ta 2011 Allen Stone ya fito da kundi mai taken kansa wanda Lior ya samar. A cikin wata hira Allen ya bayyana kwarewar aiki tare da Lior a matsayin "mafarki ya zama gaskiya."<ref>{{cite web|url=http://www.billboard.com/articles/columns/the-juice/466985/freshman-haze-allen-stone |title=Freshman Haze: Allen Stone - The Juice |publisher=Billboard.com |date= |accessdate=2011-11-09}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.bmi.com/news/entry/allen_stone_creating_new_soul_music|title=Allen Stone: Creating New Soul"Music|last=|first=|date=|website=bmi.com|publisher=BMI|access-date=|last1=Barnes|first1=Ellen}}</ref> == Manazarta == == Hanyoyin haɗi na waje == * {{Official website|http://www.liorgoldenberg.com}} [[Category:Haifaffun 1974]] [[Category:Rayayyun mutane]] c36si7y6ymu3opf2si4um0skjguwoww Yossi Beinart 0 28956 162182 131912 2022-07-28T10:47:11Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki [[File:יוסי_ביינארט.jpg|thumb|267x267px| Yossi Beinart a cikin 2014.]] '''Yossi Beinart''' (1956 - 2017) shi ne Shugaba na Kamfanin Kasuwancin Tel Aviv, daga 2014 har zuwa mutuwarsa a 2017. == Rayuwar farko da ilimi == An haifi Beinart ne a Urushalima, ɗan masanin tarihin Jami'ar Ibrananci Haim Beinart. Ya yi aiki a Rundunar Tsaro ta Isra'ila, inda aka kara masa girma zuwa Laftanar kanar. Ya sauke karatu daga Jami'ar Hebrew a 1985, tare da digiri a Kimiyyar Kwamfuta.<ref>[http://www.haaretz.com/1.808836 Yossi Beinart, Former CEO of Tel Aviv Stock Exchange, Dies at 61]</ref> == Manazarta ==   fnbn27krqocj2wtumqpi0y9zsb3zk52 Yankin Mulkin Mallaka na Arewacin Najeriya 0 29117 162136 133096 2022-07-28T09:42:33Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {{See also|Northern Region, Nigeria}} {{Infobox country|||||}} [[Category:Pages using infobox country or infobox former country with the flag caption or type parameters|TNorthern Nigeria Protectorate]] [[Category:Pages using infobox country or infobox former country with the symbol caption or type parameters|TNorthern Nigeria Protectorate]] '''Arewacin Nigeria''' ( [[Harshen Hausa|Hausa]] : Arewacin ''Najeriya'' ) ta kasance wani yanki na Biritaniya wanda ya wanzu daga 1900 har zuwa 1914 kuma ta mamaye yankin arewacin kasar da yanzu ake kira [[Najeriya]] . Yankin yana da fadin {{Convert|255000|mi2|km2}} kuma ya hada da masarautun Daular [[Daular Sokoto|Sokoto]] da wasu sassa na tsohuwar [[Daular Kanem-Bornu|daular Bornu]], wadda aka ci a shekarar 1902. Babban Kwamishina na farko na yankin shi ne [[Frederick Lugard]], wanda ya kori cinikayyar bayi da hare-hare na kabilanci kuma ya kawo tsarin gudanarwa da aka kafa ta da hukumomin gargajiya na yankin. An kawo karshen yankin na mulkin mallakan turawa a ranar 1 ga watan Janairun 1914, lokacin da aka hade yankin da Kudancin Najeriya da kuma Legas, ta zamo lardin Arewa na Mulkin Mallakan na Najeriya. == Asali == [[File:Southern_and_Northern_Nigeria_c._1914.jpg|left|thumb|400x400px| 1914 taswirar Northern & Southern Nigeria Protectorates, na John Bartholomew &amp;amp; Co.]] Taron Berlin na 1884 da 1885 ya samar da yankin da zai zama karkashin Kariyar Burtaniya ta Arewacin Najeriya. An kafa kamfanin Royal Niger Company a 1886 tare da George Taubman Goldie a matsayin mataimakin gwamna. Kamfanin ya koma cikin ƙasa kuma ya yi shawarwarin yarjejeniyoyin kasuwanci da yarjejeniyoyin siyasa, wani lokacin tilastawa, tare da sarakunan cikin gida da yawa. A cikin 1897, [[Frederick Lugard]] shi ne aka nada shi shugaban rundunar sojojin Afirka ta Yamma wanda aka dora wa alhakin dakile tsayin daka da [[fulani]] da yuwuwar kutsawa Faransawa a yankin arewa maso yamma.<ref name=":0">[[Charles Lindsay Temple|Temple, Charles Lindsay]] (1912). "Northern Nigeria". ''The Geographical Journal''. '''40''' (2): 149–163. [[Doi (identifier)|doi]]:10.2307/1778461. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 1778461.</ref> A ranar 1 ga Janairun 1900, an soke hayar kamfanin Royal Niger Company kuma gwamnatin Burtaniya ta karbe iko, a wani bikin da Lugard ya karanta sanarwar.<ref name=":0" /><ref>"The Transfer of Nigeria to the Crown". ''The Times''. No. 36060. London. 8 February 1900. p. 7.</ref> An biya Kamfanin Royal Niger Fam 865,000 kuma an ba shi haƙƙin rabin duk kuɗin da ake samu na hakar ma'adinai a wani yanki mai yawa na yankunan tsawon shekaru 99 don musayar yankin ga gwamnatin Burtaniya. An nada Lugard a matsayin Babban Kwamishinan Hukumar Kare Arewacin Najeriya da aka kirkiro. [[Lokoja]] ita ce babban birni daga 1900, amma [[Zungeru]] ya zama hedkwatar tsaro a 1902 saboda ita ce ke arewacin birnin wacce za'a iya shiga ta rafi.<ref name=":0" /> == Siyasan soji == Ayyukan soji sun fara ne a shekara ta 1902 kuma sun ci gaba har na tsawon shekaru biyar ana gwabza kazamin fada. An ci ragowar [[Daular Kanem-Bornu|Daular Bornu]] a 1902 da Daular [[Daular Sokoto|Sokoto]] aka ci nasara a yakin Kano . An ci gaba da gwabza fada a shekarar 1904 a [[Bassa (Plateau)|Bassa]] . A cikin 1906, tawayen [[Mahdi|Mahdist]] ya barke a wajen birnin [[Sokoto (birni)|Sakkwato]] a kauyen Satiru. An aike da wasu gungun Sojojin Gabar Yammacin Afirka don murkushe tawayen; Da jin labarin abin da ya faru, sai [[Muhammadu Attahiru II|Muhammadu Attahiru II ya]] aike da gaurayawan runduna guda 300 na sojan doki na Sokoto da na kasa karkashin jagorancin Malam Isa. Rundunar hadin guiwa ta yi nasarar murkushe ‘yan tawayen, wanda ya zama misali na karshe na juriya da makami ga mulkin Birtaniya a yankin.<ref>"Falola, Toyin (2009). ''Historical Dictionary of Nigeria''. Lanham, Md: Scarecrow Press. p. 46.</ref> Bayan 1907 an sami raguwar tawaye da amfani da karfin soja daga Burtaniya kuma babban kwamishinan ya karkata ga haraji da gudanarwa.{{Ana bukatan hujja|date=November 2021}} == Gudanarwa == Gwamnatin Burtaniya ta fara da [[Frederick Lugard]] a matsayin Babban Kwamishinan Farko. A cikin 1907, Lugard ya bar Najeriya zuwa Hong Kong kuma Percy Girouard ya zama sabon Babban Kwamishina. Girouard yana da dogon tarihin kera titin jirgi a Canada da Afirka kuma an ba shi aikin gina layin dogo mai yawa a cikin Kariya. A cikin 1909, Henry Hesketh Bell, gwamnan Uganda Protectorate an nada babban kwamishina. A cikin 1912, an kiyasta cewa yankin Arewacin Najeriya ya kai kusan {{Convert|255000|mi2|km2}} kuma yana da kusan mutane miliyan 10. Charles Lindsay Temple ya zama babban kwamishinan riko a 1911 da 1912 kuma ya fara sa ido, tare da hadin gwiwa ta kut-da-kut da Lugard, samar da Mallaka da Kare Najeriya. Daya daga cikin muhimman mulkin gudanarwa na yankin shine sanya hakimai da sarakai a matsayin masu hanu da shuni na gargajiya a cikin tsarin mulkin Burtaniya.<ref>Newbury, Colin (2004). "Accounting for Power in Northern Nigeria". ''The Journal of African History''. '''45''' (2): 257–277. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1017/s0021853704009466.</ref> Wadannan kalubalen kudi da na gudanarwa sun haifar da tattaunawa karkashin jagorancin Lugard don hadewar yankin mulkin mallaka na Legas Colony, Kudancin kuma yankin Arewacin Najeriya. Ya kamata a gyara banbance-banbancen da ke tsakanin hukumomin tsaro ta hanyar samar da gwamnati ta tsakiya a Legas, inda kudaden shigar da kwastam daga kudu ke biyan ayyukan da ake yi a arewa. Hadaddiyar Mallaka da Mallaka ta Najeriya ta fara ne a shekara ta 1914 kuma tana da hakimai biyu da daya ke kula da yankin lardin kudu daya kuma ke kula da lardin arewa. Gwamnati a arewa ta kasance daban kuma ta haɗa da zurfafa amfani da hukumomin ƙasa. An gano cewa wadannan rarrabuwa sun dawwama ta fuskoki da dama har zuwa yau.<ref>"Barkan, Barkan. "State and local governance in Nigeria". World Bank. Retrieved 3 November2016.</ref> == Duba kuma == * Birtaniya Yammacin Afirka * ''Jaridar Arewacin Najeriya'' * Scramble don Afirka * Sunan mahaifi Richmond Palmer == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * [http://www.britishempire.co.uk/maproom/northernnigeria.htm Daular Burtaniya – Arewacin Najeriya] {{British overseas territories}}{{Nigeria topics}}{{Coord|9.8000|N|6.1500|E|source:wikidata}}<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles>{{Coord|9.8000|N|6.1500|E|source:wikidata}}{{Authority control}} [[Category:Tsaffin yankunan mulkin mallakan Burtaniya/]] [[Category:Shekarun 1910s a Najeriya]] [[Category:Mulkin Mallakan Turawa na Najeriya]] [[Category:Tarihin Arewacin Najeriya]] [[Category:Mulkin mallakan Turawa na Afurka]] gam7h9cmsc45mcy8g6janvliwad2pcj Yar tafki 0 29248 162175 133938 2022-07-28T10:28:03Z BnHamid 12586 gyara wikitext text/x-wiki '''Yar-tafki''' wani gari dake karamar hukumar [[funtua]] ta jihar katsina. `yartafki tana da matukar tarihi sanan tana da masarauta irinta tsarin gargajiya. yawancin mazauna garin [[hausawa]] ne. i9yzbs3rizyuepmiqilrgss8j21y2ou Waazi 0 29267 162121 134049 2022-07-28T09:31:47Z BnHamid 12586 gyara wikitext text/x-wiki '''Wa'azi''' wani gargadi ne wanda al,ummar musulmi ke gudanarwa a masalatai ku wani wuri na daban ku gidajen al ummah Ku majalisun mutane ku kuma a masalatai dadai sauran su domin jan hakali da kuma tunatarwa ga dukkan wani abu da addini yace ayi da barin abinda addini yai hani, domin samun rahamar Allah akuma tsira daga azabar sa ran gobe kiyama. r9r64cq8u24kiv7anoqt4cvfyk5l203 162122 162121 2022-07-28T09:32:28Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki '''Wa'azi''' wani gargadi ne wanda al,ummar musulmi (Malumma) suke gudanarwa a masalatai ku wani wuri na daban ku gidajen al ummah Ku majalisun mutane ku kuma a masalatai dadai sauran su domin jan hakali da kuma tunatarwa ga dukkan wani abu da addini yace ayi da barin abinda addini yai hani, domin samun rahamar Allah akuma tsira daga azabar sa ran gobe kiyama. sike75q1h537cu65gmr07arxr4ayhns Ama Ata Aidoo 0 29913 162010 140013 2022-07-27T22:59:56Z Ibkt 10164 gyara wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Ama Ata Aidoo''', née '''Christina Ama Aidoo''' (an haife ta a ranar 23 ga watan Maris, 1942) ita marubuciya ce, 'yar ƙasar Ghana kuma mai ilimi.<ref>{{Cite web|url=https://www.britannica.com/biography/Ama-Ata-Aidoo|title=Ama Ata Aidoo Biography}}</ref> Ta kasance Ministan Ilimi a karkashin gwamnatin [[Jerry Rawlings]]. A shekarar 2000, ta kafa gidauniyar Mbaasem don ingantawa da tallafawa aikin marubutan mata na Afirka.<ref name="Mbaasem2">{{Cite web|url=https://www.britannica.com/biography/Ama-Ata-Aidoo|title=Ama Ata Aidoo {{!}} Ghanaian writer|website=Encyclopedia Britannica|language=en|access-date=9 March 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://mbaasem.wordpress.com/|title=Welcome to Mbaasem|website=Mbaasem Foundation|language=en|access-date=9 March 2019}}</ref> == Rayuwar farko == An haife Aidoo a ranar 23 Maris 1942 a Saltpond a yankin tsakiyar Ghana. Wasu kafofin da suka hada da Megan Behrent, Jami'ar Brown, da ''Africa Who's Who'' sun bayyana cewa an haife ta a ranar 31 Maris 1940.<ref>{{Cite web|title=Ama Ata Aidoo: Biographical Introduction|first=Megan|last=Behrent|url=http://www.postcolonialweb.org/africa/ghana/aidoo/aidoobio.html|access-date=2019-05-09|website=www.postcolonialweb.org}}</ref><ref>{{Cite book|last=Uwechue|first=Raph|title=Africa Who's Who|publisher=Africa Books Limited|year=1996|isbn=9780798303446|location=London|pages=80–81}}</ref> Tana da ɗan'uwan tagwaye, Kwame Ata.<ref>{{cite journal|last=Odamtten|first=Vincent Okpoti|date=26 April 2000|title='For Her Own (Works') Quality' The Poetry of Ama Ata Aidoo|journal=[[Matatu (journal)|Matatu]]|volume=21–22|issue=1|pages=209–216}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/features/Prof-Ama-Ata-Aidoo-s-action-is-about-principles-not-sheer-human-foibles-467430#:~:text=Ama%20Ata%20Aidoo%20is%20also,a%20man%2C%20just%20as%20Mr.|title=Prof. Ama Ata Aidoo's action is about principles, not sheer human foibles|last=Okoampa-Ahoofe|first=Kwame Jr|website=[[GhanaWeb]]|date=6 September 2016|access-date=19 December 2021}}</ref> Ta girma a gidan sarauta na Fante, 'yar Nana Yaw Fama, shugaban Abeadzi Kyiakor, da Maame Abasema.<ref>[https://www.taylorfrancis.com/books/e/9780203058558/chapters/10.4324/9780203058558-4 "AMA ATA AIDOO (1942–)"], ''Postcolonial African Writers'', Routledge, 1998.</ref> Ta girma ne a lokacin sake tsarin mulkin mallaka na Birtaniyya wanda ke faruwa a mahaifarta. Neocolonialists suka kashe kakanta, wanda ya jawo hankalin mahaifinta kan mahimmancin ilmantar da yara da dangin kauyen kan tarihi da abubuwan da suka faru a zamanin. Wannan ya sa ya buɗe makarantar farko a ƙauyensu kuma ya rinjayi Aidoo don zuwa makarantar sakandaren Wesley, inda ta yanke shawarar farko cewa tana son zama marubuci.<ref>{{Cite web|title=Her Story|work=BBC World Service Service|url=https://www.bbc.co.uk/worldservice/arts/features/womenwriters/aidoo_life.shtml|access-date=12 December 2020}}</ref> == Ilimi == Aidoo ta halarci makarantar sakandare ta Wesley a Cape Coast,<ref name="Books&Writers2">{{cite web|url=http://authorscalendar.info/aidoo.htm|title=Ama Ata Aidoo|website=Books and Writers (Authors Calendar)|first=Petri|last=Liukkonen|location=Finland}}</ref> daga 1961 zuwa 1964. Bayan kammala makarantar sakandare, ta yi rajista a Jami'ar Gana, Legon inda ta sami digiri na biyu a fannin Turanci sannan kuma ta rubuta wasanninta na farko, ''The Dilemma of a Ghost'', a shekarar 1964.<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/10410/Ama-Ata-Aidoo "Ama Ata Aidoo"], ''Encyclopædia Britannica''.</ref> Longman ne ya buga wannan wasan a shekara mai zuwa, wanda ya sanya Aidoo ta zama mace ta farko da ta fara buga wasan Afirka.<ref>Naana Banyiwa Horne, "Aidoo, Ama Ata", ''Who's Who in Contemporary Women's Writing'', 2001, Routledge.</ref> == Aiki == An nada Ama a matsayin Ministan Ilimi a karkashin Provisional National Defence Council a 1982. Ta yi murabus bayan watanni 18, tare da sanin cewa ba za ta iya cimma burin ta na samar da ilimi a kasar ta Ghana ba tare da yardar kowa ba.<ref>[http://www.bbc.co.uk/worldservice/arts/features/womenwriters/aidoo_life.shtml "Ama Ata Aidoo"], BBC World Service.</ref> Ta nuna matsayin matan Afirka a cikin rayuwar zamani. Ta yi niyyar cewa shugabannin 'yan kwanan nan sun tura manufar kishin kasa a matsayin wata hanya ta sanya mutane cikin zalunci. Ta yi Allah wadai da wadancan 'yan Afirka masu ilimi wadanda ke da'awar son kasarsu amma fa'idodin kasashen da suka ci gaba sun yaudare su. Ta yi imani da wata takamaiman asalin Afirka, wanda take kallo daga yanayin mace.<ref>{{Cite web|url=http://www.africansuccess.org/visuFiche.php?lang=en&id=737|title=African Success: Biography of Ama Ata AIDOO|website=African Success|date=17 July 2009|access-date=24 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180524222248/http://www.africansuccess.org/visuFiche.php?lang=en&id=737|archive-date=24 May 2018|url-status=dead}}</ref> Ta yi aiki a Amurka, inda ta yi abokantaka a cikin rubuce-rubuce na kirki a Jami'ar Stanford, California.<ref name="biography.jrank.org2">{{Cite web|url=https://biography.jrank.org/pages/4089/Aidoo-Christina-Ama-Ata.html|title=(Christina) Ama Ata Aidoo Biography|website=biography.jrank.org|language=en|access-date=2019-05-09}}</ref> Ta kuma yi aiki a matsayin mataimakiyar bincike a Cibiyar Nazarin Afirka, Jami'ar Ghana, kuma a matsayinta na malami a Turanci a Jami'ar Cape Coast, daga ƙarshe ta tashi zuwa matsayin farfesa.<ref>{{cite book|chapter-url=https://books.google.com/books?id=3iibMu0Qjs8C&q=%22ama+ata+aidoo%22+professor+university+of+cape+coast&pg=PA32|title=Postcolonial African Writers: A Bio-bibliographical Critical Sourcebook|chapter=Ama Ata Aidoo (1942–)|editor-first=Siga Fatima|editor-last=Jagne|editor2=Pushpa Naidu Parekh|page=32|publisher=Routledge|date=1998|isbn=9781136593970}}</ref> Ta kuma kwashe lokaci mai tsawo tana koyarwa da zama a ƙasashen waje na tsawon watanni. Ta rayu a Amurka, Burtaniya, Jamus da [[Zimbabwe]]. A Landan a 1986, ta gabatar da karatun Walter Rodney Visions na Afirka wanda ƙungiyar masu tallafawa gidan wallafa Bogle-L'Ouverture ta shirya.<ref>[http://www.aim25.com/cgi-bin/vcdf/detail?coll_id=14510&inst_id=118&nv1=search&nv2= "Friends of Bogle"], ([[London Metropolitan Archives]]), Aim 25, Archives in London and the M25 area.</ref> Aidoo ta koyar da darussan Turanci daban-daban a Kwalejin Hamilton a Clinton New York, a farkon tsakiyar shekarun 1990. A yanzu haka farfesa ce mai ziyara a Sashen Nazarin Afirka na Jami'ar Brown. Aidoo ta kasance mai ba da lambar yabo ta Etisalat don Littattafai (tare da Dele Olojede, Ellah Wakatama Allfrey, Margaret Busby, Sarah Ladipo Manyika da Zakes Mda), waɗanda aka kirkira a cikin 2013 a matsayin dandamali ga marubutan Afirka na littattafan almara.<ref>[http://prize.etisalat.com.ng/about-the-prize/patrons/ Patrons], Etisalat Prize for Literature.</ref> Ta samu kyautar malanta ta Fulbright a shekarar 1988 da kuma lambar yabo ta 'yan jaridu ta Mbari.<ref name="biography.jrank.org2" /> == Fim == Ita ce batun wani fim na 2014, ''[[The Art of Ama Ata Aidoo]]'', wanda [[Yaba Badoe]] ya yi.<ref name="AAAA">[http://amaatafilm.com/ "The Art of Ama Ata Aidoo - a film by Yaba Badoe"], official website.</ref><ref>Beti Ellerson, [http://africanwomenincinema.blogspot.co.uk/2013/12/yaba-badoe-talks-about-documentary-film.html "Yaba Badoe talks about the documentary film project 'The Art of Ama Ata Aidoo'"], African Women in Cinema, December 2013.</ref><ref>Shakira Chambas and Sionne Neely, [http://www.awdf.org/the-art-of-ama-ata-aidoo-documentary-film-launch/ "The Art of AMA ATA AIDOO: Documentary Film Launch"], African Women's Development Fund, 26 September 2014.</ref> == Rubuce-rubuce == Wasan kwaikwayon na Aidoo sun hada da ''The Dilemma of a Ghost'', wanda aka samar a Legon a 1964 (wanda aka fara bugawa a 1965) da Pittsburgh a 1988, da ''Anowa'', wanda aka buga a 1971 kuma aka buga a London a 1991.<ref name="biography.jrank.org2" /> Ayyukanta na almara musamman suna magance tashin hankali tsakanin ra'ayoyin Yammaci da na Afirka. Littafin tarihinta na farko, ''Our Sister Killjoy'', an buga ta a 1977 kuma ta kasance ɗayan shahararrun ayyukanta. Yawancin masu ba da tallafin Aidoo mata ne wadanda ke yin watsi da matsayin mata na zamani, kamar yadda a cikin wasanta ''Anowa''. Littafin tarihinta ya sami lambar yabo ta 1992 Commonwealth Writer's Prize for Best Book (Afirka). Ita kuma cikakkiyar mawaƙi ce - tarin nata ''Someone Talking to Sometime'' ya lashe kyautar Nelson Mandela don Poetry a 1987<ref>[http://www.heinemann.com/authors/3772.aspx Ama Ata Aidoo biography], Heinemann/Houghton Mifflin Harcourt.</ref> - kuma ta rubuta littattafan yara da yawa. Ta ba da gudummawar yanki "Don zama mace" zuwa littafin tarihin 1984 ''Sisterhood Is Global: The International Women's Movement Anthology'', edita by Robin Morgan.<ref name="global2">{{cite web|url=https://catalog.vsc.edu/lscfind/Record/154795/TOC#tabnav|title=Table of Contents: Sisterhood is global|publisher=Anchor Press/Doubleday|website=Catalog.vsc.edu|access-date=15 October 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151208065459/https://catalog.vsc.edu/lscfind/Record/154795/TOC#tabnav|archive-date=8 December 2015|url-status=dead}}</ref> Labarinta "Two Sisters" ya bayyana a cikin 1992 anthology ''Daughters of Africa'', editan Margaret Busby.<ref>Ama Ata Aidoo, "Two Sisters", in Margaret Busby (ed.), ''Daughters of Africa'', London: Jonathan Cape, 1992, pp. 532–542.</ref> A shekara ta 2000 ta kafa gidauniyar Mbaasem, wata kungiya mai zaman kanta dake Ghana tare da manufar "taimakawa ci gaba da dorewar marubutan matan Afirka da fasaharsu",<ref name="Mbaasem2" /> wadda take tafiyar da ita tare da 'yarta Kinna Likimani <ref>[https://www.youtube.com/watch?v=T49lZMfY1Hg " Ghana international Book fair - Kinna Likimani"], YouTube, 2010.</ref> da kwamitin gudanarwa.<ref>[http://mbaasem.net/about/management-and-board/ "Management and Board"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151125034902/http://mbaasem.net/about/management-and-board/|date=25 November 2015}}, Mbaasem Foundation.</ref> Aidoo ita ce edita na Tarihin ''African Love Stories'' na 2006.<ref>[http://www.buriedinprint.com/?p=4854 "Yaba Badoe's African Love Story, 'The Rival'"], Buried in Print, 16 November 2011.</ref> A shekarar 2012, ta bullo da Diplomatic Pounds & Other Stories tattara bayanai na gajerun labarai da kuma wani wanda tarin litattafai ne daga shahararrun marubutan a kasar Ghana, Afirka da kuma kasashen waje na Afirka.<ref>{{Cite web|url=https://newafricanmagazine.com/3015/|title=Ama Ata Aidoo At 70 - New African Magazine|website=newafricanmagazine.com|access-date=25 April 2020}}</ref> == Kyaututtuka da karramawa == Kyautar Aidoo ta samu sun haɗa da lambar yabo ta 1992 Commonwealth Writers' Prize for Best Book (Africa) don sabon littafinta ''Changes''. Kyautar littafin Aidoo-Snyder, wanda ƙungiyar mata ta ƙungiyar nazarin Afirka ta bayar don wani fitaccen littafi da wata mata ta buga wanda ke ba da fifiko ga abubuwan da matan Afirka suka yi, an ba su suna don girmama Ama Ata Aidoo da Margaret C. Snyder, wacce ita ce ta kafa. darektan UNIFEM.<ref>[http://asawomenscaucus.matrix.msu.edu/?page_id=705 "Aidoo-Snyder Book Prize By-Laws"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160628140353/http://asawomenscaucus.matrix.msu.edu/?page_id=705|date=2016-06-28}}, ASA Women's Caucus.</ref> An ƙaddamar da shi a cikin Maris 2017, Cibiyar Ama Ata Aidoo don Ƙirƙirar Rubuce-rubuce (Aidoo Centre), karkashin kulawar Kojo Yankah School of Communications Studies a African University College of Communications (AUCC) a Adabraka, [[Accra]], an ba ta suna a matsayin girmamawa<ref>[https://www.modernghana.com/news/761663/aucc-launches-ama-ata-aidoo-centre-for-creative-writing.html "AUCC Launches Ama Ata Aidoo Centre for Creative Writing"], ''Modern Ghana'', 15 March 2017.</ref> — cibiyar irinta ta farko a yammacin Afirka, tare da Nii Ayikwei Parkes a matsayin darekta.<ref>[http://www.jamesmurua.com/ama-ata-aidoo-centre-creative-writing-opens-accra-ghana/ "Ama Ata Aidoo Centre for Creative Writing opens in Accra, Ghana"], James Murua Blog, 22 March 2017.</ref><ref>Kwamina Tandoh/Winifred Zuur, [http://www.ghananewsagency.org/social/ama-ata-aidoo-centre-for-creative-writing-inaugurated-114420 "Ama Ata Aidoo Centre for Creative Writing inaugurated"], Ghana News Agency, 16 March 2017.</ref> == Ayyukan da aka zaɓa == * ''The Dilemma of a Ghost'' (play), Accra: Longman, 1965. New York: Macmillan, 1971. * ''Anowa'' (wasa dangane da almara na kasar Ghana), London: Longman, 1970. New York: Humanities Press, 1970. * ''No Sweetness Here: A Collection of Short Stories'', Longman, 1970. * ''Our Sister Killjoy: or Reflections from a Black-eyed Squint'' (labari), Longman, 1977. * ''Someone Talking to Sometime'' (a poetry collection), Harare: College Press, 1986. * ''The Eagle and the Chickens and Other Stories'' (ga yara), Tana Press, 1986. * ''Birds and Other Poems'', Harare: College Press, 1987. * ''An Angry Letter in January'' (wakoki), Dangaroo Press, 1992. * ''Changes: a Love Story'' (labari), The Women's Press, 1991. * ''The Girl Who Can and Other Stories'', Heinemann African Writers Series, 1997. * ''Diplomatic Pounds & Other Stories'', Ayebia Clarke Publishing, 2012. === A matsayin edita === * ''African Love Stories: An Anthology'', ''African Love Stories: An Anthology'', Ayebia Clarke Publishing, 2006. == Ci gaba da karatu == * Aditya Misra, "Death in Surprise: Gender and Power Dynamics in Ama Ata Aidoo's Anowa". ''Journal of Drama Studies'', Vol. 6, No. 1, 2012, pp.&nbsp;81–91. * Anne V. Adams (ed.), ''Essays in Honour of Ama Ata Aidoo at 70: A Reader in African Cultural Studies''. Ayebia Clarke Publishing, 2012. * [[:en:Ada_Uzoamaka_Azodo|Ada Uzoamaka Azodo]] and G. Wilentz, ''Emerging Perspectives on Ama Ata Aidoo'', Africa Research & Publications, 1999. * Vincent O. Odamtten, ''The Art of Ama Ata Aidoo: Polylectics and Reading Against Neocolonialism''. University Press of Florida, 1994. * Esther Pujolràs-Noguer, ''An African (Auto)biography. Ama Ata Aidoo's Literary Quest: Strangeness, nation and tradition'', Lap Lambert Academic Publishing, 2012. * Nafeesah Allen, [http://sfonline.barnard.edu/africana/aidoo_01.htm "Negotiating with the Diaspora: an Interview with Ama Ata Aidoo"], ''Scholar & Feminist Online'', 2009. == Manazarta == [[Category:Rayayyun mutane]] 7ihw9ojuv3jx2hhqlc0cz1m9ix7lvpz Binciken Mahaifa 0 30147 162051 139630 2022-07-28T07:46:54Z Ibkt 10164 karin bayani wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Binciken mahaifa''' <ref>{{Cite web|title=Cervical Cancer Screening|url=https://medlineplus.gov/cervicalcancerscreening.html|website=medlineplus.gov|access-date=2020-04-30}}</ref> shine tsari na ganowa da cire nama ko sel marasa kyau a cikin mahaifa kafin [[Ciwon daji na mahaifa|cutar kansar mahaifa]] ta taso/bayyana.<ref>{{cite web|url=https://www.nsu.govt.nz/national-cervical-screening-programme/what-cervical-cancer/what-cervical-screening|title=What is cervical screening|date=27 November 2014|publisher=National Screening Unit, [[Government of New Zealand]]}}</ref> Ta hanyar niyya don ganowa da magance neoplasia na mahaifa tun da wuri, tantancewar mahaifa yana nufin rigakafin cutar kansa ta mahaifa ta biyu .<ref name="CDC2">{{cite web|title=Module 13: Levels of Disease Prevention|date=24 April 2007|access-date=16 March 2014|work=Centers for Disease Control and Prevention|url=https://www.cdc.gov/excite/skincancer/mod13.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20140226191503/http://www.cdc.gov/excite/skincancer/mod13.htm|archive-date=2014-02-26}}</ref> Hanyoyi da yawa na nunawa don kansar mahaifa sune gwajin Pap (wanda kuma aka sani da Pap smear ko cytology na al'ada), cytology na tushen ruwa, gwajin DNA na HPV da dubawa na gani tare da acetic acid . Gwajin Pap da cytology na tushen ruwa sun yi tasiri wajen rage aukuwa da yawan mace-mace na kansar mahaifa a cikin ƙasashe masu tasowa amma ba a cikin ƙasashe masu tasowa ba.<ref>{{cite journal|vauthors=Quinn M, Babb P, Jones J, Allen E|title=Effect of screening on incidence of and mortality from cancer of cervix in England: evaluation based on routinely collected statistics|journal=BMJ|volume=318|issue=7188|pages=904–8|date=April 1999|pmid=10102852|pmc=27810|doi=10.1136/bmj.318.7188.904}}</ref> Hanyoyin tantancewa waɗanda za a iya amfani da su a cikin ƙananan albarkatun ƙasa a cikin ƙasashe masu tasowa sune gwajin DNA na HPV da duban gani.<ref>{{cite book|title=Comprehensive Cervical Cancer Control: A Guide to Essential Practice|author=World Health Organization|publisher=WHO|year=2014}}</ref> == Shawarwari == Kasashe daban-daban suna da shawarwarin tantancewar mahaifa daban-daban. * A cikin Turai, yawancin ƙasashe suna ba da shawara ko bayar da bincike tsakanin shekarun 25 zuwa 64.<ref name=":02">{{cite web|title=Everything about cervical cancer prevention|url=http://www.ecca.info/|website=www.ecca.info|access-date=2015-05-09}}</ref> Dangane da jagororin Turai na 2015 don gwajin cutar kansar mahaifa, gwajin farko na HPV na yau da kullun bai kamata ya fara ƙasa da shekaru 30 ba. Ana iya amfani da gwaji na farko don oncogenic HPV a cikin tsarin tushen yawan jama'a don tantance kansar mahaifa.<ref>{{Cite journal|vauthors=von Karsa L, Arbyn M, De Vuyst H, Dillner J, Dillner L, Franceschi S, Patnick J, Ronco G, Segnan N, Suonio E, Törnberg S, Anttila A|display-authors=6|date=2015-12-01|title=European guidelines for quality assurance in cervical cancer screening. Summary of the supplements on HPV screening and vaccination|journal=Papillomavirus Research|language=en|volume=1|pages=22–31|doi=10.1016/j.pvr.2015.06.006|pmc=5886856}}</ref> A Ingila, shirin gwajin mahaifa na NHS yana samuwa ga mata masu shekaru 25 zuwa 64; mata masu shekaru 25 zuwa 49 suna samun gayyata duk shekara 3 kuma mata masu shekaru 50 zuwa 64 suna samun gayyatar duk shekara 5.<ref>{{cite web|title=Cervical screening: programme overview|url=https://www.gov.uk/guidance/cervical-screening-programme-overview|website=GOV.UK|publisher=Public Health England}}</ref> * A {asar Amirka, ana ba da shawarar yin gwaji ga mata masu shekaru 21-65, ba tare da la'akari da shekaru a lokacin fara jima'i ko wasu halayen haɗari ba.<ref>{{cite web|title=SEER Stat Fact Sheets: Cervix Uteri Cancer|url=http://seer.cancer.gov/statfacts/html/cervix.html|access-date=8 April 2014}}</ref><ref name="Kar20132">{{cite journal|vauthors=Karjane N, Chelmow D|title=New cervical cancer screening guidelines, again|journal=Obstetrics and Gynecology Clinics of North America|volume=40|issue=2|pages=211–23|date=June 2013|pmid=23732026|doi=10.1016/j.ogc.2013.03.001}}</ref><ref>{{cite web|author=Center for Disease Control|title=Cervical Cancer Screening Guidelines for Average-Risk Women|url=https://www.cdc.gov/cancer/cervical/pdf/guidelines.pdf|access-date=17 April 2014}}</ref> Ga mata masu lafiya masu shekaru 21-29 waɗanda ba su taɓa yin smear mara kyau ba, gwajin cutar kansar mahaifa tare da cytology na mahaifa (Pap smear) ya kamata ya faru kowace shekara 3, ba tare da la’akari da matsayin rigakafin HPV ba.<ref name="Committee on Practice 1222–382">{{cite journal|title=ACOG Practice Bulletin Number 131: Screening for cervical cancer|journal=Obstetrics and Gynecology|volume=120|issue=5|pages=1222–38|date=November 2012|pmid=23090560|doi=10.1097/AOG.0b013e318277c92a|author1=Committee on Practice Bulletins—Gynecology}}</ref> Abin da aka fi so don mata masu shekaru 30-65 shine "gwaji tare", wanda ya haɗa da haɗin gwajin cytology na mahaifa da gwajin HPV, kowane shekaru 5.<ref name="Committee on Practice 1222–382" /> Duk da haka, yana da kyau a gwada wannan rukunin shekaru tare da yin gwajin Pap kadai a kowace shekara 3.<ref name="Committee on Practice 1222–382" /> A cikin matan da suka haura shekaru 65, ana iya dakatar da yin gwajin cutar kansar mahaifa idan babu sakamakon binciken da ba a saba gani ba a cikin shekaru 10 da suka gabata kuma babu tarihin raunuka masu girma.<ref name="Committee on Practice 1222–382" /> * A Ostiraliya, ana ba da gwaje-gwaje ga mata masu shekaru 18-70, kowace shekara biyu. Wannan ta Pap smear ne, kuma ba tare da la'akari da tarihin jima'i ba. <ref>[http://www.cancer.org.au/preventing-cancer/early-detection/screening-programs/cervical-cancer-screening.html "Cervical cancer screening"], ''Cancer Council Australia'', accessed 14 November 2015</ref> [ yana buƙatar sabuntawa ] A Kanada, inda aka shirya shirye-shiryen nunawa a matakin lardi, shawarar gabaɗaya ita ce ba za a fara gwajin yau da kullun ba har zuwa shekaru 25 in babu takamaiman dalilai, sannan a duba kowane shekaru uku har zuwa shekaru 69.<ref>{{cite web|url=http://canadiantaskforce.ca/ctfphc-guidelines/2013-cervical-cancer/|title=Screening for Cervical Cancer|date=2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20151117025337/http://canadiantaskforce.ca/ctfphc-guidelines/2013-cervical-cancer/|archive-date=2015-11-17|work=Canadian Task Force for Preventive Health Care|access-date=14 November 2015}}</ref> A cikin Ontario, "Shirin Nazarin Cervical na Ontario ya ba da shawarar cewa matan da ke yin jima'i ko kuma suna yin jima'i suna yin gwajin Pap a kowace shekara 3 tun daga shekaru 21." <ref>{{cite web|url=https://www.cancercare.on.ca/pcs/screening/cervscreening/|title=Cervical Cancer Screening|work=Cancer Care Ontario|access-date=14 November 2015}}</ref> * A cikin ƙasashe masu ƙarancin albarkatu, ana yanke shawara game da tantancewar mahaifa bisa la'akari da albarkatun da ake da su don haka yawanci ba zai yiwu a ba da gwajin mahaifa akai-akai ba. Babban tasiri akan rage ciwon sankarar mahaifa ya bayyana yana faruwa ne daga tantance mata masu shekaru 30 zuwa 39, don haka ana iya tura albarkatun zuwa wannan rukunin.<ref>{{cite journal|vauthors=Sankaranarayanan R, Esmy PO, Rajkumar R, Muwonge R, Swaminathan R, Shanthakumari S, Fayette JM, Cherian J|display-authors=6|title=Effect of visual screening on cervical cancer incidence and mortality in Tamil Nadu, India: a cluster-randomised trial|journal=Lancet|volume=370|issue=9585|pages=398–406|date=August 2007|pmid=17679017|doi=10.1016/S0140-6736(07)61195-7|s2cid=44921227}}</ref> == Tsarin nunawa == Hanyoyin gwajin mata ta amfani da Pap smear, cytology na tushen ruwa, ko [[Human papillomavirus infection|gwajin HPV]] iri ɗaya ne. Ana tattara samfurin sel daga mahaifa ta hanyar amfani da spatula ko ƙaramin goga. Sannan ana bincika sel ɗin don kowane rashin daidaituwa.<ref name=":22">{{Cite web|date=2011-02-23|title=Pap Test|url=https://www.cancer.net/navigating-cancer-care/diagnosing-cancer/tests-and-procedures/pap-test|access-date=2021-09-20|website=Cancer.Net|language=en}}</ref> Don ɗaukar samfurin sel, likitan kula da lafiyar ya saka kayan aiki, wanda ake kira speculum, a cikin [[Al'aurar Mace|farji]] . Tashin hankali yana da hannaye biyu waɗanda ke shimfiɗa bangon farji baya don ganin mahaifar mahaifa . Sa'an nan kuma, suna goge saman cervix tare da spatula ko ƙaramin goga. Wannan yana tattara samfurin sel daga saman Layer na mahaifa.<ref name=":22" /> Tare da smear Pap, ƙwayoyin da aka tattara ta amfani da spatula ana shafa su a kan nunin faifai don dubawa a ƙarƙashin na'urar gani . A cikin cytology na tushen ruwa, ana ɗaukar samfurin sel ta amfani da ƙaramin goga. Ana saka sel a cikin akwati na ruwa, kuma ana bincikar su don rashin daidaituwa. Kwayoyin mahaifa da za a gwada don [[Human papillomavirus infection|HPV]] ana tattara su ta irin wannan hanya.<ref>{{Cite web|title=UpToDate|url=https://www.uptodate.com/contents/cervical-cancer-screening-tests-techniques-for-cervical-cytology-and-human-papillomavirus-testing|access-date=2021-09-20|website=www.uptodate.com}}</ref> === Cire sel marasa al'ada === Ana iya gaya wa mata cewa suna da CIN ( cervical intraepithelial neoplasia ), ko CIS ( carcinoma in situ ) - waɗannan sharuɗɗan sun bayyana matakan daban-daban na rashin daidaituwa da aka samu a cikin ƙwayoyin mahaifa. Ana iya cire ko lalata ƙwayoyin da ba su da kyau ta amfani da ɗayan hanyoyi daban-daban.<ref>{{Cite web|date=2019-01-17|title=Cervical Pre-invasive - Diagnosis and Treatment|url=https://www.cancertherapyadvisor.com/home/decision-support-in-medicine/obstetrics-and-gynecology/cervical-pre-invasive-diagnosis-and-treatment/|access-date=2021-09-20|website=Cancer Therapy Advisor|language=en-US}}</ref> Zubar da Laser da cryotherapy suna magance kawai ɓangaren mahaifar mahaifa wanda ya ƙunshi ƙwayoyin da ba na al'ada ba. Zubar da Laser yana amfani da Laser don ƙone ƙwayoyin da ba su da kyau, yayin da cryotherapy yana amfani da binciken sanyi don daskare sel. Waɗannan hanyoyin suna ba da damar sel na yau da kullun su yi girma a wurinsu. Hanyar katsewar madauki na lantarki (wanda ake kira LLETZ ko 'babban madauki na yanki na canji' a cikin [[Birtaniya|Burtaniya]] ), conization na mahaifa (ko cone biopsy ) da hysterectomy cire duk yankin da ke dauke da sel waɗanda zasu iya zama pre-cancer ko haɓaka zuwa kansar mahaifa. .{{Ana bukatan hujja|date=May 2021}} == Nau'in dubawa == Akwai nau'ikan hanyoyin tantancewa iri-iri. A cikin Amurka, ana yin gwajin mahaifa ta hanyar amfani da gwajin Pap (ko 'smear test'), <ref>[https://web.archive.org/web/20100822161954/http://www.uspreventiveservicestaskforce.org/uspstf/uspscerv.htm Screening: Cervical cancer], US Preventive Services Task Force (accessed 28/01/2011)</ref> kodayake shirye-shiryen tantancewar Burtaniya sun canza hanyar tantancewa zuwa cytology na tushen ruwa a cikin 2008. <ref>[http://www.cancerscreening.nhs.uk/cervical/lbc.html Liquid Based Cytology (LBC)], NHS cervical screening programme (accessed 28/03/2011)</ref> === cytology na al'ada === A cikin smear na al'ada na Pap, likitan da ke tattara ƙwayoyin sel yana shafa su akan faifan microscope kuma yana amfani da gyara. Gabaɗaya, ana aika nunin zuwa dakin gwaje-gwaje don kimantawa. Nazarin daidaiton rahoton cytology na al'ada:<ref name="pmid126768412">{{cite journal|vauthors=Coste J, Cochand-Priollet B, de Cremoux P, Le Galès C, Cartier I, Molinié V, Labbé S, Vacher-Lavenu MC, Vielh P|display-authors=6|title=Cross sectional study of conventional cervical smear, monolayer cytology, and human papillomavirus DNA testing for cervical cancer screening|journal=BMJ|volume=326|issue=7392|pages=733|date=April 2003|pmid=12676841|pmc=152633|doi=10.1136/bmj.326.7392.733}} [http://www.acpjc.org/Content/139/3/issue/ACPJC-2003-139-3-079.htm ACP Journal Club]</ref> * hankali 50% * musamman 94% === Liquid-based monolayer cytology === Tun daga tsakiyar 1990s, ana ƙara amfani da dabarun da suka dogara kan sanya samfurin a cikin vial mai ɗauke da matsakaicin ruwa wanda ke adana sel. Biyu daga cikin nau'ikan sune Sure-Path (TriPath Imaging) da Thin-Prep ( Cytyc Corp). Kafofin watsa labarai sune tushen ethanol da farko don Sure-Path da methanol don ThinPrep. Da zarar an sanya shi a cikin vial, ana sarrafa samfurin a cikin dakin gwaje-gwaje zuwa cikin siraren tantanin halitta, tabo, kuma a duba shi ta hanyar hangen nesa. Samfurin ruwa yana da fa'idar kasancewa dacewa da babban haɗarin gwajin HPV kuma yana iya rage samfuran marasa gamsarwa daga 4.1% zuwa 2.6%.<ref name="pmid175177612">{{cite journal|vauthors=Ronco G, Cuzick J, Pierotti P, Cariaggi MP, Dalla Palma P, Naldoni C, Ghiringhello B, Giorgi-Rossi P, Minucci D, Parisio F, Pojer A, Schiboni ML, Sintoni C, Zorzi M, Segnan N, Confortini M|display-authors=6|title=Accuracy of liquid based versus conventional cytology: overall results of new technologies for cervical cancer screening: randomised controlled trial|journal=BMJ|volume=335|issue=7609|pages=28|date=July 2007|pmid=17517761|pmc=1910655|doi=10.1136/bmj.39196.740995.BE}}</ref> Samfurin da ya dace yana da mahimmanci ga daidaiton gwajin, kamar yadda tantanin halitta wanda ba ya cikin samfurin ba za a iya kimanta shi ba.{{Ana bukatan hujja|date=May 2021}} Nazarin daidaiton rahoton cytology tushen tushen ruwa: * hankali 61%<ref name="pmid123659592">{{cite journal|vauthors=Kulasingam SL, Hughes JP, Kiviat NB, Mao C, Weiss NS, Kuypers JM, Koutsky LA|title=Evaluation of human papillomavirus testing in primary screening for cervical abnormalities: comparison of sensitivity, specificity, and frequency of referral|journal=JAMA|volume=288|issue=14|pages=1749–57|date=October 2002|pmid=12365959|doi=10.1001/jama.288.14.1749|doi-access=free}}</ref> zuwa 66%,<ref name="pmid126768412" /> (kodayake wasu binciken sun ba da rahoton ƙara yawan hankali daga smears na tushen ruwa<ref name="pmid175177612" /> ) * musamman 82%<ref name="pmid123659592" /> zuwa 91%<ref name="pmid126768412" /> === Gwajin papillomavirus na mutum === [[Human papillomavirus infection|Kwayar cutar papillomavirus]] (HPV) shine sanadin kusan dukkanin lokuta na [[Ciwon daji na mahaifa|ciwon daji]] na mahaifa.<ref>{{cite journal|vauthors=Walboomers JM, Jacobs MV, Manos MM, Bosch FX, Kummer JA, Shah KV, Snijders PJ, Peto J, Meijer CJ, Muñoz N|display-authors=6|title=Human papillomavirus is a necessary cause of invasive cervical cancer worldwide|journal=The Journal of Pathology|volume=189|issue=1|pages=12–9|date=September 1999|pmid=10451482|doi=10.1002/(SICI)1096-9896(199909)189:1<12::AID-PATH431>3.0.CO;2-F}}</ref> Yawancin mata za su yi nasarar kawar da cututtukan HPV a cikin watanni 18. Wadanda ke da kamuwa da cuta mai tsawo tare da nau'in haɗari mai girma<ref name="pmid161268752">{{cite journal|vauthors=Cuschieri KS, Cubie HA, Whitley MW, Gilkison G, Arends MJ, Graham C, McGoogan E|title=Persistent high risk HPV infection associated with development of cervical neoplasia in a prospective population study|journal=Journal of Clinical Pathology|volume=58|issue=9|pages=946–50|date=September 2005|pmid=16126875|pmc=1770812|doi=10.1136/jcp.2004.022863}}</ref> (misali nau'in 16, 18, 31, 45) sun fi kamuwa da ciwon Intraepithelial Neoplasia na Cervical, saboda tasirin da HPV ke da shi akan DNA. == Duba kuma == * CervicalCheck == Manazarta == [[Category:Cutar daji]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] 26pkj0ui5u5wg8ytsnnufgu8urt8iyw Skin (fim din 2019) 0 30198 162017 139739 2022-07-27T23:13:17Z Ibkt 10164 wikitext text/x-wiki '''Skin''' shirin fim ne na Netflix wanda 'yar wasan Burtaniya-Nigeria [[Naraya Beverly]] ta shirya don gano tazarar da ke tsakanin mata masu duhun launin fata a [[Afirka]].<ref>"British-Nigerian actress shines a light on colorism in Netflix documentary". ''CNN''. Retrieved 2021-11-10.</ref> Launi, sabanin wariyar launin fata yana nufin nuna wariya ga mutane dangane da kalar fata kuma ya zama ruwan dare tsakanin mutanen kabila guda ko kungiyoyin al'umma.<ref>"Watch Skin | Netflix". ''www.netflix.com''. Retrieved 2021-11-10.</ref> An shirya shirin ne a [[Lagos (birni)|Legas]] don koyo game da bambancin ra'ayi na kyau daga mutanen da suka fuskanci wariya saboda launin fatarsu.<ref>''"Skin (2019) - IMDb'', retrieved 2021-11-10</ref> == Takaitaccen bayani == Daniel Etim Effiong ne ya ba da umarnin shirin mai tsawon sa'a guda wanda ya kunshi labaran matan bakaken fata 'yan Najeriya wadanda suka fuskanci tsangwama saboda kalar fatar jikinsu.<ref>"Watch Skin | Netflix". ''www.netflix.com''. Retrieved 2021-11-10.</ref> A yawancin sassan Afirka, ana amfani da mata masu launin fata don samun kyan gani fiye da masu duhu kuma yawanci suna da dabi'ar zabar su a fannoni kamar su nishaɗi, tallace-tallace da masana'antar yawon shakatawa. Daga ƙarshe, shirin shirin ya koma kan batutuwa game da yadda matan Afirka/Nijeriya suka damu da bleaching.<ref>"nollywoodreinvented (2020-06-30). "Skin: The Documentary". ''Nollywood Reinvented''. Retrieved 2021-11-12.</ref> Don haka an yi hira da ƙwararru da shahararrun mutane da yawa a cikin wannan shirin na rubuce-rubuce tun daga likitoci zuwa shahararrun mutane da masu daukar hoto. Lokacin da ya bambanta shine haɗuwa da [[Bobrisky]] . == Manazarta == {{Reflist}} [[Category:Shirye-shiryen telebijin da aka shirya a Lagos]] f6uzca87cunf43tpqz3b8pcta0chkyd 162018 162017 2022-07-27T23:14:42Z Ibkt 10164 wikitext text/x-wiki '''Skin''' shirin fim ne na Netflix wanda 'yar wasan Burtaniya-Nigeria [[Naraya Beverly]] ta shirya don gano tazarar da ke tsakanin mata masu duhun launin fata a [[Afirka]].<ref>"British-Nigerian actress shines a light on colorism in Netflix documentary". ''CNN''. Retrieved 2021-11-10.</ref> Launi, sabanin wariyar launin fata yana nufin nuna wariya ga mutane dangane da kalar fata, kuma ya zama ruwan dare tsakanin mutanen kabila guda ko kungiyoyin al'umma.<ref>"Watch Skin | Netflix". ''www.netflix.com''. Retrieved 2021-11-10.</ref> An shirya shirin ne a [[Lagos (birni)|Legas]] don koyo game da bambancin ra'ayi na kyau daga mutanen da suka fuskanci wariya saboda launin fatarsu.<ref>''"Skin (2019) - IMDb'', retrieved 2021-11-10</ref> == Takaitaccen bayani == Daniel Etim Effiong ne ya ba da umarnin shirin mai tsawon sa'a guda wanda ya kunshi labaran matan bakaken fata 'yan Najeriya wadanda suka fuskanci tsangwama saboda kalar fatar jikinsu.<ref>"Watch Skin | Netflix". ''www.netflix.com''. Retrieved 2021-11-10.</ref> A yawancin sassan Afirka, ana amfani da mata masu launin fata don samun kyan gani fiye da masu duhu kuma yawanci suna da dabi'ar zabar su a fannoni kamar su nishaɗi, tallace-tallace da masana'antar yawon shakatawa. Daga ƙarshe, shirin shirin ya koma kan batutuwa game da yadda matan Afirka/Nijeriya suka damu da bleaching.<ref>"nollywoodreinvented (2020-06-30). "Skin: The Documentary". ''Nollywood Reinvented''. Retrieved 2021-11-12.</ref> Don haka an yi hira da ƙwararru da shahararrun mutane da yawa a cikin wannan shirin na rubuce-rubuce tun daga likitoci zuwa shahararrun mutane da masu daukar hoto. Lokacin da ya bambanta shine haɗuwa da [[Bobrisky]] . == Manazarta == {{Reflist}} [[Category:Shirye-shiryen telebijin da aka shirya a Lagos]] 80x811oe27oe1ydoimljxddkrt4dy5r 162019 162018 2022-07-27T23:15:17Z Ibkt 10164 /* Takaitaccen bayani */ wikitext text/x-wiki '''Skin''' shirin fim ne na Netflix wanda 'yar wasan Burtaniya-Nigeria [[Naraya Beverly]] ta shirya don gano tazarar da ke tsakanin mata masu duhun launin fata a [[Afirka]].<ref>"British-Nigerian actress shines a light on colorism in Netflix documentary". ''CNN''. Retrieved 2021-11-10.</ref> Launi, sabanin wariyar launin fata yana nufin nuna wariya ga mutane dangane da kalar fata, kuma ya zama ruwan dare tsakanin mutanen kabila guda ko kungiyoyin al'umma.<ref>"Watch Skin | Netflix". ''www.netflix.com''. Retrieved 2021-11-10.</ref> An shirya shirin ne a [[Lagos (birni)|Legas]] don koyo game da bambancin ra'ayi na kyau daga mutanen da suka fuskanci wariya saboda launin fatarsu.<ref>''"Skin (2019) - IMDb'', retrieved 2021-11-10</ref> == Takaitaccen bayani == Daniel Etim Effiong ne ya ba da umarnin shirin, mai tsawon sa'a guda wanda ya kunshi labaran matan bakaken fata 'yan Najeriya wadanda suka fuskanci tsangwama saboda kalar fatar jikinsu.<ref>"Watch Skin | Netflix". ''www.netflix.com''. Retrieved 2021-11-10.</ref> A yawancin sassan Afirka, ana amfani da mata masu launin fata don samun kyan gani fiye da masu duhu kuma yawanci suna da dabi'ar zabar su a fannoni kamar su nishaɗi, tallace-tallace da masana'antar yawon shakatawa. Daga ƙarshe, shirin shirin ya koma kan batutuwa game da yadda matan Afirka/Nijeriya suka damu da bleaching.<ref>"nollywoodreinvented (2020-06-30). "Skin: The Documentary". ''Nollywood Reinvented''. Retrieved 2021-11-12.</ref> Don haka an yi hira da ƙwararru da shahararrun mutane da yawa a cikin wannan shirin na rubuce-rubuce tun daga likitoci zuwa shahararrun mutane da masu daukar hoto. Lokacin da ya bambanta shine haɗuwa da [[Bobrisky]] . == Manazarta == {{Reflist}} [[Category:Shirye-shiryen telebijin da aka shirya a Lagos]] qhevzi7tprir827jlcu6if30gp2ux7f 162020 162019 2022-07-27T23:15:52Z Ibkt 10164 /* Takaitaccen bayani */ wikitext text/x-wiki '''Skin''' shirin fim ne na Netflix wanda 'yar wasan Burtaniya-Nigeria [[Naraya Beverly]] ta shirya don gano tazarar da ke tsakanin mata masu duhun launin fata a [[Afirka]].<ref>"British-Nigerian actress shines a light on colorism in Netflix documentary". ''CNN''. Retrieved 2021-11-10.</ref> Launi, sabanin wariyar launin fata yana nufin nuna wariya ga mutane dangane da kalar fata, kuma ya zama ruwan dare tsakanin mutanen kabila guda ko kungiyoyin al'umma.<ref>"Watch Skin | Netflix". ''www.netflix.com''. Retrieved 2021-11-10.</ref> An shirya shirin ne a [[Lagos (birni)|Legas]] don koyo game da bambancin ra'ayi na kyau daga mutanen da suka fuskanci wariya saboda launin fatarsu.<ref>''"Skin (2019) - IMDb'', retrieved 2021-11-10</ref> == Takaitaccen bayani == Daniel Etim Effiong ne ya ba da umarnin shirin, mai tsawon sa'a guda wanda ya kunshi labaran matan bakaken fata 'yan [[Najeriya]] wadanda suka fuskanci tsangwama saboda kalar fatar jikinsu.<ref>"Watch Skin | Netflix". ''www.netflix.com''. Retrieved 2021-11-10.</ref> A yawancin sassan Afirka, ana amfani da mata masu launin fata don samun kyan gani fiye da masu duhu kuma yawanci suna da dabi'ar zabar su a fannoni kamar su nishaɗi, tallace-tallace da masana'antar yawon shakatawa. Daga ƙarshe, shirin shirin ya koma kan batutuwa game da yadda matan Afirka/Nijeriya suka damu da bleaching.<ref>"nollywoodreinvented (2020-06-30). "Skin: The Documentary". ''Nollywood Reinvented''. Retrieved 2021-11-12.</ref> Don haka an yi hira da ƙwararru da shahararrun mutane da yawa a cikin wannan shirin na rubuce-rubuce tun daga likitoci zuwa shahararrun mutane da masu daukar hoto. Lokacin da ya bambanta shine haɗuwa da [[Bobrisky]] . == Manazarta == {{Reflist}} [[Category:Shirye-shiryen telebijin da aka shirya a Lagos]] id1sfd69ulp8wyp4w61bo0vuz7dgo43 162021 162020 2022-07-27T23:17:05Z Ibkt 10164 /* Takaitaccen bayani */ wikitext text/x-wiki '''Skin''' shirin fim ne na Netflix wanda 'yar wasan Burtaniya-Nigeria [[Naraya Beverly]] ta shirya don gano tazarar da ke tsakanin mata masu duhun launin fata a [[Afirka]].<ref>"British-Nigerian actress shines a light on colorism in Netflix documentary". ''CNN''. Retrieved 2021-11-10.</ref> Launi, sabanin wariyar launin fata yana nufin nuna wariya ga mutane dangane da kalar fata, kuma ya zama ruwan dare tsakanin mutanen kabila guda ko kungiyoyin al'umma.<ref>"Watch Skin | Netflix". ''www.netflix.com''. Retrieved 2021-11-10.</ref> An shirya shirin ne a [[Lagos (birni)|Legas]] don koyo game da bambancin ra'ayi na kyau daga mutanen da suka fuskanci wariya saboda launin fatarsu.<ref>''"Skin (2019) - IMDb'', retrieved 2021-11-10</ref> == Takaitaccen bayani == Daniel Etim Effiong ne ya ba da umarnin shirin, mai tsawon sa'a guda wanda ya kunshi labaran matan bakaken fata 'yan [[Najeriya]] wadanda suka fuskanci tsangwama saboda kalar fatar jikinsu.<ref>"Watch Skin | Netflix". ''www.netflix.com''. Retrieved 2021-11-10.</ref> A yawancin sassan Afirka, ana amfani da mata masu launin fata don samun kyan gani fiye da masu duhu kuma yawanci suna da dabi'ar zabar su a fannoni kamar su nishaɗi, tallace-tallace da masana'antar yawon shakatawa. Daga ƙarshe, shirin ya koma kan batutuwa game da yadda matan Afirka/Nijeriya suka damu da bleaching.<ref>"nollywoodreinvented (2020-06-30). "Skin: The Documentary". ''Nollywood Reinvented''. Retrieved 2021-11-12.</ref> Don haka an yi hira da ƙwararru da shahararrun mutane da yawa a cikin wannan shirin na rubuce-rubuce tun daga likitoci zuwa shahararrun mutane da masu daukar hoto. Lokacin da ya bambanta shine haɗuwa da [[Bobrisky]] . == Manazarta == {{Reflist}} [[Category:Shirye-shiryen telebijin da aka shirya a Lagos]] dx07np5rmb51zl20ifrzv5ycn3toapa Victoire Agbanrin-Elisha 0 30757 162114 142369 2022-07-28T09:10:30Z BnHamid 12586 /* Rayuwa */ wikitext text/x-wiki '''Victoire Désirée Adétoro Agbanrin-Elisha''' (an haife ta a shekara ta 1944) itace mace ta farko mai gabatar da kara a Benin. ==Farkon rayuwa da Karatu== ==Ayyuka== Victoire Agbanrin-Elisha ta zama alkali a Kotun Kolin Cotonou a shekarar 1970. A cikin 1970s da 1980s ta yi sihiri iri-iri a matsayin mai ba da shawara kan Kotun Daukaka Kara.Daga 1981 zuwa 1986 ta yi aiki a matsayin mai gabatar da kara. A cikin 1988 an nada ta a matsayin alkalin kotun koli, amma daga baya ta yi ritaya daga baya. A cikin 1989 Agbanrin-Elisha ta fara aiki a matsayin mai ba da shawara a Kotun Daukaka Kara ta Cotonou. A shekara ta 2003 ta shiga cikin jerin sunayen mataimakan mai gabatar da kara a kotun hukunta manyan laifuka ta kasa da kasa (ICC). A shekarar 2009 Benin ta tsayar da ita a matsayin ‘yar takarar da za ta zama alkali a kotun ICC.<ref>[https://asp.icc-cpi.int/iccdocs/asp_docs/EJ2009/ICC-ASP-EJ2009-BNN-NV-ENG.pdf Agbanrin-Elisha, Victoire Désirée Adétoro (Benin)]</ref> == Manazarta == {{Reflist}} 5t34mi1ha82ktbfp4xh5v78i0ywhh13 Babayo Garba Gamawa 0 30967 161865 143857 2022-07-27T15:28:37Z Yusuf Sa'adu 11340 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Babayo Garba Gamawa''' (an haife shi a ranar 2 ga watan Fabrairun shekara ta 1966 – 14 June 2019) <ref>[https://www.okay.ng/senator-babayo-gamawa-former-pdp-deputy-chairman-dies-after-brief-illness/ Senator Babayo Gamawa, former PDP deputy chairman, dies after brief illness]</ref> dan kasuwa ne dan Najeriya kuma shi ne Sanata mai wakiltar Bauchi ta Arewa a [[Bauchi (jiha)|Jihar]] Bauchi a shekara ta 2011. Ya kasance yana da alaka da jam’iyyar [[Peoples Democratic Party|People’s Democratic Party]] (PDP).<ref name="Gamawa bio">{{cite web|title=Babayo Garba Gamawa Homepage|url=http://www.nassnig.org/nass/portfolio/profile.php?id=MR.%20GAMAWA%20BABAYO%20GARBA|publisher=Senator's Homepage}}</ref> == Sana'ar siyasa == Babayo Garba Gamawa ya taba zama mataimakin gwamna da kakakin majalisar dokokin [[Majalisar Dokokin Jihar Bauchi|jihar Bauchi]].<ref name="Settled for Senate">{{cite web|title=Why I settled for Senate, by Bauchi Dep Gov|url=http://www.peoplesdaily-online.com/politics/interview/8474-why-i-settled-for-senate-by-bauchi-dep-gov|publisher=Peoples Daily}}</ref> Ya zama mataimakin gwamnan Bauchi lokacin da aka tsige Alhaji Mohammed Garba Gadi daga mukaminsa. Lokacin da aka daukaka karar wannan tsigewar kuma aka ga hukuncin da aka yanke na asali bai dace ba, Gadi ya isa ofisoshi don kwato kujerarsa. Gamawa ya ki barin kujerarsa, sai magoya bayansa suka yi bore a kan titi, suna masu cewa “Gamawa ne sahihin mataimakin gwamna”. Magoya bayan Gadi, sun yi shelar cewa "mai gida ya iso, mai riya ya nade tabarmansa." Daga karshe Gamawa zai amince kuma Gadi zai sake karɓar kujerarsa na Mataimakin Gwamna.<ref name="Two Governors">{{cite web|last=Abubakar|first=Muhammad|title=Nigeria: Two Deputy Governors in Bauchi|url=http://allafrica.com/stories/201006290934.html|publisher=AllAfrica|accessdate=17 May 2012}}</ref><ref name="Case of govs">{{cite news|last=Micheal |first=Ishola |title=Bauchi: A case of two sitting deputy govs |url=http://tribune.com.ng/index.php/politics/7592-bauchi-a-case-of-two-sitting-deputy-govs |accessdate=17 May 2012 |date=1 July 2010 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130602044308/http://tribune.com.ng/index.php/politics/7592-bauchi-a-case-of-two-sitting-deputy-govs |archivedate=2 June 2013 }}</ref> A shekarar 2011, an zabe shi a matsayin Sanatan Bauchi ta Arewa mai wakiltar Majalissar Tarayya ta 7 . Ya kasance mataimakin shugaban kwamitin jiragen sama kuma memba na kwamitin sufurin kasa. == Duba kuma == * [[Majalisar Dattijai ta Najeriya|Majalisar Dattawan Najeriya]] == Manazarta == [[Category:Haifaffun 1966]] [[Category:Mutanen Najeriya]] r8g7gxdhx9seg73p5r3zi6a3shybzx1 Kurniawan Arif Maspul 0 30987 161970 143945 2022-07-27T22:31:37Z Ibkt 10164 karin bayani wikitext text/x-wiki Kurniawan Arif Maspul wani dan [[Indonesiya|Indonesia]] ne [[:en:Ngaju_people|Dayak Ngaju]] [[:en:YouTuber|Youtuber]] wanda ya fara aikinsa a matsayin Kwararren mai hada Coffee a [[Dubai (birni)|Dubai]], [[:en:United_Arab_Emirates|United Arab Emirates]] a shekarar 2017 har zuwa 2021, inda ya koma Buraidah Saudi Arabia domin ci gaba da aikinsa. Tsohon dalibi ne daga [[:en:Islamic_University_of_Madinah|Islamic University of Madinah]], [[:en:Saudi_Arabia|Saudi Arabia]] a shekarar 2013 ya sami Diploma na kofi kuma a yanzu yana daya daga cikin masu horar da SCA masu ba da izini (AST) don Shirin Koyar da Kofi da Tsarin Dorewa Coffee a cikin wata kungiya mai zaman kanta ta duniya; [[:en:Specialty_Coffee_Association_of_America|Specialty Coffee Association]]. Kurniawan Arif Maspul ya kasance mai aikin sa kai mai wakiltar al'ummar Indonesiya a Siriya na tsawon wata guda a shekarar 2013, kuma "[https://play.google.com/store/books/details/Kurniawan_Arif_Maspul_Syam_di_Saat_Itu?id=3twSEAAAQBAJ Syam di Saat Itu]" shine tarihin tafiyarsa da aka buga ta [[:en:Google_Books|Google Books]]. Kurniawan Arif Maspul yana da wasu bincike da suka shafi kofi da tasirinsa ga al'umma, wanda ya kasance wani ɓangare na bincikensa tun yana aiki a Dubai da kuma aikin da ya yi a cikin Shirin Dorewa Coffee a Ƙungiyar Coffee na Musamman. Bugu da kari, an jera wasu daga cikin littattafansa a kan [[:en:Google_Scholar|Google Scholar]]. Kurniawan Arif Maspul ya kammala karatunsa na digiri na biyu a fannin kasuwanci daga ISMS Mumbai kuma har yanzu yana ci gaba da karatun digiri a jami'o'i uku; MA a Islamic Studies a [[:en:International_Open_University|International Open University]] (IOU), Gambia, MSc in Public Health a [[:en:University_of_Suffolk|University of Suffolk]], da MBA a [[:en:University_of_the_People|University of the People]]. nd88xsftz5r1nt88p9hcvhc7stz8zxi Weller 0 30995 162156 144052 2022-07-28T09:56:24Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki Jerin shahararrun mutane da Wasu Abubuwan masu suna '''Waller'''. * Archie Weller (an haife shi a shekara ta 1957), marubucin Australiya * Dieter Weller, injiniyan Amurka * Don Weller (mai zane), Ba'amurke mai zane kuma mai zane<ref>https://www.pinterest.com/mikekrona/don-weller/</ref> * Don Weller ( an haife shi a shekara ta 1940), ɗan wasan saxophon ɗan Burtaniya * Duncan Weller (marubuci), (an haife shi 1975), marubucin littafin yara kuma mai zane na gani * Franz Weller (1901-1944), Colonel ( ''Oberst'' ), Sojojin Jamus ( ''Wehrmacht'' ), yakin duniya na biyu<ref>https://www.amazon.com/Books-Franz-Weller/s?rh=n%3A283155%2Cp_27%3AFranz+Weller+Weller</ref> * George Weller (1907-2002), marubucin marubucin Ba'amurke, marubucin wasan kwaikwayo, kuma ɗan jarida mai cin lambar yabo ta Pulitzer. * George Russell Weller (an haife shi a shekara ta 1916), sanannen direban motar California ne * Hermann Weller (1878-1956), masanin Jamus kuma mawaƙi<ref>https://www.britannica.com/biography/Hermann-Heller</ref> * Jerry Weller (an haife shi a shekara ta 1957), ɗan siyasan Amurka.<ref>https://www.congress.gov/member/gerald-weller/W000273</ref> * John B. Weller (1812–1875), Gwamnan California, Dan Majalisa daga Ohio, Ambasada a Mexico. * Keith Weller (1946–2004), ɗan wasan ƙwallon ƙafa ta ƙasar Ingila * Lance Weller, marubuci ɗan Amurka * Louis Weller (1904-1979), ɗan wasan ƙwallon ƙafa ta Amurka * Louis Weller (dan wasan ƙwallon ƙafa) (1887-1952), ɗan wasan ƙwallon ƙafa ta ƙasar Ingila * Mary Louise Weller, 'yar wasan kwaikwayo Ba'amurke * Michael Weller (an haife shi a shekara ta 1942), marubucin wasan kwaikwayo na Amurka * Michael J. Weller (an haife shi a shekara ta 1946), ɗan wasan kwaikwayo na Burtaniya kuma marubuci. * Ovington E. Weller (1862–1947), Sanatan Amurka daga Maryland * Paul Weller (an haife shi a shekara ta 1958), mawaƙin Biritaniya kuma marubuci<ref>https://www.allmusic.com/artist/paul-weller-mn0000029791/biography</ref> * Peter Weller (an haife shi a shekara ta 1947) shi ne ɗan wasan kwaikwayo na Amurka * Ronny Weller (an haife shi a shekara ta 1969), ɗan ƙasar Jamus mai ɗaukar nauyi * Samuel A. Weller (1851-1925), ƙera tukwane na Amurka * Stuart Weller (1870-1927), Masanin burbushin halittu na Amurka kuma masanin ilmin ƙasa * Thomas Huckle Weller (1915-2008), masanin ilimin halittu na Amurka da lambar yabo ta Nobel * Walter Weller (1939-2015), madugu na Austriya * 'Yan'uwan Weller, masu kifin Ingilishi, 'yan kasuwa da farkon mazauna New Zealand da Ostiraliya * Worth Hamilton Weller (1913-1932) Masanin ilimin dabbobi na Amurka, ya gano Weller's Salamander. == Dabi'un Almara == * Conrart Weller, dabi'a ta almara a cikin jerin Jafananci ''Kyo Kara Maoh!'' * Sam Weller (hali), dabi'a ta almara a cikin ''Takardun Pickwick''<ref>https://definitivedose.com/the-100-most-iconic-fictional-characters/</ref> == Sauran == * Weller, Virginia, al'umma ce a Amurka * Weller, wani nau'in siyar da ƙarfe da sauran samfuran lantarki da ƙungiyar Apex Tool ta yi. * Weller Flugzeugbau, wani kamfanin kera jiragen sama na Jamus * Weller Pottery, mafi girma a Amurka mai sana'a na kasuwanci da fasaha a farkon karni na ashirin  [[Category:Sunan mahaifi A]] [[Category:Sunan mahaifi]] ===manazarta=== {{Reflist}} 8ulabb0f2c7kaw77h48wjgmh3si39fg Yohanna Tella 0 31463 162009 147297 2022-07-27T22:58:20Z Ibkt 10164 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Prof. Yohanna Tella''' ya kasan ce shugaban Jami'ar [[Jihar Kaduna]] mai riƙon ƙwarya daga ranar 22 ga watan Janairun shekarar 2022, ya maye gurbin tsohon shugaban makarantar mai suna [[Muhammad Tanko]], wanda Gwamnan Jihar Kaduna Malan [[Nasir Ahmad el-Rufai|Nasir Ahmed Elrufai]] ya naɗa.<ref name=":0">https://nnn.ng/kasu-appoints-prof-tella/</ref><ref>https://dailynigerian.com/kasu-appoints-prof-tella/</ref><ref>https://www.researchgate.net/profile/Yohanna-Tella</ref> ==Farkon rayuwa== ==Ilimi== Ya kasan ce farfesa ne a ɓangaren [[Lissafi|Ilimin lissafi]].<ref name=":0" /> == Aiki == Ya gaji [[Muhammad Tanko]] bayan wa'adin sa na shekaru biyar sun ƙare.<ref name=":0" /> ==Manazarta== [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Mutane daga Jihar Kaduna]] [[Category:Farfesoshi a Najeriya]] qui6kh5o5h7aplns0c7tvbgw41b5anj Mustapha Akanbi 0 31534 162209 146878 2022-07-28T11:14:18Z Yusuf Sa'adu 11340 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Muhammad Mustapha Adebayo Akanbi''' Akanbi wanda yayi rayuwa tsakanin (11 Satumban shekarar 1932 - 3 Yuni 2018) lauya ne dan [[Ɗan Nijeriya|Najeriya]] kuma [[alkali]], wanda ya yi aiki a matsayin Shugaban Kotun Daukaka Kara ta Najeriya (1992 – 1999) kuma ya zama shugaban hukumar yaki da cin hanci da rashawa ta Najeriya (2000-2005).<ref name=":0">"PROFILE OF AN ICON". United Action Against Corruption & Injustice International. Archived from the original on 2011-07-28. Retrieved 2009-10-12.</ref> [[Category:Articles with hCards]] == Kuruciyarsa == An haifi Muhammad Mustapha Adebayo Akanbi a ranar 11 ga Satumba 1932 a [[Accra]], [[Ghana]], ga iyaye [[Musulmi|musulmai]] daga [[Ilorin]] a [[Najeriya]]. Bayan ya kammala karatunsa na sakandare ya yi aiki a matsayin babban jami'in ma'aikata na Ghana. Ya kuma kasance mai ƙwazo a matsayin ƙwararren ma'aikacin ƙwadago. Ya koma Najeriya, ya yi aiki a Sashen Watsa Labarai na Makaranta na [[Ma'aikatar Ilimi ta Tarayyan Najeriya|Ma’aikatar Ilimi]] na Najeriya.<ref name=":0" /> == Lauya kuma alkali == Akanbi ya samu gurbin karatu a fannin shari'a a Cibiyar Gudanarwa, a yanzu [[Jami'ar Ahmadu Bello]] da [[Zariya|ke Zaria]], sannan ya karanci shari'a a [[Birtaniya|kasar Ingila]]. An kira shi kungiyar lauyoyi Turawa a shekarar 1963, kuma an kira shi Lauyan Najeriya a watan Janairun shekarata 1964. Ya shiga Ma'aikatar Shari'a kuma ya zama Babban Mashawarcin Jiha a 1968. A 1969 ya kafa a sirrance a [[Kano (birni)|Kano]]. A 1974 aka nada shi alkalin kotun tara haraji ta tarayya, kuma a watan Janairun 1977 aka kara masa matsayi zuwa kotun daukaka kara. A 1992 ya zama shugaban kotun daukaka kara ta Najeriya, mukamin da ya rike har ya yi ritaya a 1999.<ref name=":0" /> Dan sa shima kuma lauya ne, inda ya zama Shugaban kungiyar lauyoyin [[Kungiyar Layoyi ta Najeriya|Najeriya]] reshen birnin Ilorin.<ref>"Interviews: We Hate Injustice In My Family". The Voice Foundation. 2008-05-19. Archived from the original on 2008-12-21. Retrieved 2009-10-12.</ref> == Hukumar Yaki da Cin Hanci da Rashawa == A shekarar 2000 ne shugaban kasa [[Olusegun Obasanjo]] ya nada Akanbi a matsayin shugaban sabuwar hukumar yaki da cin hanci da rashawa (ICPC) da aka kafa. A shekara ta 2004, ICPC ta kasa samun wani gagarumin hukunci, kuma Akanbi a bainar jama'a ya yi tambaya kan dalilin da ya sa gwamnati ta kafa ICPC tare da nada mutanen da suka cancanta da za su gudanar da ayyukanta "kawai don tauye mata hakkin gudanar da ayyukan ta ta hanyar kashe mata kudi". Ya ce wani batu kuma shi ne, doka ta hana ta gudanar da bincike kan ayyukan cin hanci da rashawa tun kafin a kafa ICPC.<ref>"NIGERIA: Why Obasanjo's war on corruption is faltering". UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs. 30 July 2004. Retrieved 2009-10-12.</ref> A watan Maris na shekarar 2004, Akanbi ya bukaci ‘yan majalisar da su amince da Majalisar Dinkin Duniya da kuma yerjejeniyar yaki da cin hanci da rashawa ta Tarayyar Afirka, wanda zai taimaka matuka wajen yaki da cin hanci da rashawa.<ref>"APNAC West Africa Regional Conference: Abuja, Nigeria, March 11–12, 2004". APNAC (African Parliamentarian’s Network Against Corruption). Archived from the original (DOC) on 2011-09-04. Retrieved 2009-10-12.</ref> Ya zuwa watan Yuli na shekarar 2005, ICPC ta tuhumi mutane 85 amma ta samu hukunci guda biyu da suka shafi cin hanci da rashawa. Da yake tsokaci kan wannan batu, Akanbi ya ce yana zargin cewa an biya wasu alkalan kudaden don su yi watsi da kararraki.<ref>SHARON LaFRANIERE (July 6, 2005). "Wrestling With Corruption: Africa Tackles Graft, With Billions in Aid in Play". ''The New York Times''. Retrieved 2009-10-12.</ref> A watan Satumban 2005 Akanbe ya ce, “An kwatanta cin hanci da rashawa a matsayin tsutsotsin tsutsotsi, rashin lafiya da ya addabi al’ummarmu tare da yi wa kamfanoninmu barna. Ya alakanta matsalar da rashin kokarin shugabannin mulkin soja da suka shude wajen yaki da cin hanci da rashawa, rashin daidaito a manufofin gwamnati, da rashin son jami’an tsaro na kamawa da gurfanar da “masu laifi”.<ref>Ise-Oluwa Ige and Dayo Lawal (September 16, 2005). "Akanbi reels out causes of corruption in Nigeria". Vanguard (Lagos). Archived from the original on June 28, 2008. Retrieved 2009-10-12.</ref> == A lokacin ritaya == [[File:Mustapha_Akanbi_Library_children's_day_02.jpg|thumb|300x300px| Mustapha Akanbi Library]] Akanbi yayi ritaya a shekara ta 2005 bayan kammala wa'adin mulkin farko.<ref name=":0" /> Ya shiga cikin hukumar gyara shari’a da tabbatar da doka da oda, wata kungiya mai zaman kanta da ke da burin kawar da cin hanci da rashawa da fatara daga bangaren shari’a da hukumomin tabbatar da doka da oda.<ref>"Our Board". Justice and Law Enforcement Reformation Organization. Archived from the original on 2009-02-07. Retrieved 2009-10-12.</ref> A cikin 2006, Akanbi ya kafa Gidauniyar Mustapha Akanbi a Ilorin, [[Kwara (jiha)|Jihar Kwara]], sadaukar da kai don ƙarfafa ƙungiyoyin jama'a, hukumomin gwamnati da matsalolin kasuwanci masu zaman kansu da kuma taimaka musu su haifar da al'ada na gaskiya da rikon amana.<ref>"Justice Muhammed Mustapha Akanbi". Mustapha Akanbi Foundation. Retrieved 2009-10-12.</ref> A watan Agustan 2009 ya yi kira ga Musulman Najeriya da su yi watsi da ra'ayin [[Boko Haram|kungiyar Boko Haram]], wanda ke da ra'ayin cewa koyar da ilimin boko haramun ne. Ya ce, ilimin kasashen yammaci da na Musulunci sune hanyoyin ci gaban bil'adama.<ref>"Mustafa Abubakar (25 August 2009). "Akanbi Charges Muslims on Human Devt". Daily Trust. Retrieved 2009-10-12.</ref> Ya mutu a ranar 3 ga watan Yunin 2018 a lokacin yana da shekaru 85.<ref>[https://www.vanguardngr.com/2018/06/mustapha-akanbi-poneer-icpc-chair-dies/ Mustapha Akanbi, pioneer ICPC Chair dies]</ref><ref>"Pioneer ICPC Boss, Justice Mustapha Akanbi Dies At 85 – Channels Television".</ref> == Manazarta == {{Reflist}} [[Category:Siyasar Najeriya]] [[Category:Gwamnatin Najeriya]] [[Category:Mutanen Ghana 'yan asalin tsatsan yarbawa]] [[Category:Mutanen Ghana 'yan asalin Najeriya]] [[Category:Tsaffin daliban jami'ar Ahmadu Bello]] [[Category:Mutane daga Accra]] [[Category:Musulman Najeriya]] [[Category:Alkalan Najeriya]] [[Category:Mutuwar 2018]] [[Category:Haihuwar 1932]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] sioe0w6c4mq581z18v03ti6pn526h90 Zainab Ibrahim Idris 0 31767 162184 148090 2022-07-28T10:50:45Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki '''Zainab ibrahim Idris''' itace matar tsohon gwamnan Jihar Kogi, Alhaji [[Ibrahim Idris]]. == Aiki == Zainab ta kasance mata kuma Uwa a jihar Kogi. Tayi aiki tukuru wajen sauya tsarin ofishin matan gwamna na jihar kuma ta kafa gidauniyar "Family Advancement Program (FAP). == Rayuwa == Tayi aure da sannan suna da 'ya'ya tare. Itace mahaifiya ga tsohon memba na majalisar dokoki ta kasa wato Mohammed Ibrahim idris. == Nassoshi == == Manazarta == r7dfspt9vc9yiqzfc1kpg1g1ne127on Zulai Daya 0 31806 162197 148169 2022-07-28T11:05:31Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki '''Hajiya Zulai Abdullahi Daya''' (an haife ta ranar 1 ga watan Junairu, 1945). ta kasance tsohowar malamar makaranta wacce ta yi ayyuka a ma’aikatu da dama har ya kai ga ta shugabanci makarantun Sakandari, Firamare da kuma makarantun koyar da malamai da daman gaske, ta samu shahara bisa kasancewarta mace ta farko da ta fara yin karatun digiri a jahar Yobe.<ref>https://neptuneprime.com.ng/2018/01/zulai-daya-and-hadiza-lavers-first-female-graduates-of-yobe/</ref> ==Tarihin Rayuwarta da Karatu== An haifi Hajiya Zulai Abdullahi Daya ne a garin Daya da ke karamar hukumar Fika a jihar Yobe. Ta fara karatun Firamare dinta ne a garin Daya (Daya Junior Primary School) daga shekara ta 1951 zuwa 1953, sannan kuma ta halarci makarantar ‘yan mata ta Probincial Girls School a garin Maiduguri a tsakanin shekaru ta 1954 zuwa shekara ta 1959, daga nan ne kuma ta hanzarta zuwa kwalejin horar da malamai mata da ke Maiduguri a shekara ta 1961 zuwa 1963, bayan da ta kammala ne kuma sai ta sake nutsa karatunta a wannan makarantar a shekara ta 1965 zuwa 1967, sannan kuma ta sake dawowa kwalejin horar da mata da ke Maidugurin don kara samun wani horo. Zulai Daya ta kuma halarci jami’ar Abdullahi Bayero College a wancan lokacin, wacce a yanzu kuma ake kiran makarantar da suna Bayero Unibersity Kano (BUK) daga shekara ta 1967 zuwa 1972, inda ta samu shaidar karatun digiri kan harshen Nasara (Ingilishi). ==Aiki== Zulai Daya ta kasance malamar makaranta a jihar Yobe, inda ta yi aiyuka a wurare daban-daban da suka hada da koyarwa a Firamaren ‘Damboa Primary School’ daga shekara ta 1962-1964, malamar makaranta a Godowoli Primary School 1965, wata uku kacal ta yi a wannan makarantar, sai ta sake komawa zuwa sakandarin SPS da ke Potiskum a matsayin malama daga 1966 zuwa 1967. Aiyukanta basu tsaya haka ba, ta kuma yi aiki har ta rike shugabar makarantar Firamare ta (Kara Primary) da ke Potiskum a 1966 zuwa 1967, ta koyar a sakandarin gwamnati da ke Yerwa a garin Maiduguri a tsakanin shekara ta 1972 zuwa 1973, ta kuma koyar a GGC da ke Maiduguri a shekara ta 1973 zuwa 1978, haka zalika, ta rike mukamin mataimakiyar shugaban makarantar mata ta GGC da ke Maiduguri, da kuma mataimakiyar shugaban makarantar koyar da malamai ta mata da ke Maiduguri a 1978 zuwa 1979. Shahararta a fannin koyarwa bai kuma tsaya haka nan ba, ta kuma sake zama shugaban sakandarin ‘yan mata GGSS da ke garin Miringa a garin Biyu a shekara ta 1979, shugaban kwalejin koyar da malamai mata WTC da ke garin Nguru a shekara ta 1979 zuwa 1980, haka ta kuma yi aiki a ma’aikatar ilimi ta garin Maiduguri a shekara ta 1980 zuwa 1984, ta sake zama shugaban makaranrar mata ta GGC Maiduguri a shekara ta 1984 zuwa 1985, shugaban makarantar gwamnatin tarayya na mata da ke Potiskum a shekara ta 1985 zuwa 2001, ta kuma kasance daga cikin hadakar bibiyar sha’anin ilimi tun a 2001 zuwa 2005 a matsayin babbar jami’a. Zulai ta sance a cikin kungiyoyin mata daban-daban da suke kokarin ilmantar da ‘ya’ya mata da kuma kokarin daura su a hanyar da ta dace a kowani lokaci domin su zama mata na gari a rayuwarsu na gaba, haka kuma ta kasance daga mata masu kishin iliminsu, hakan ne ya ba ta damar nutsa dukkanin gudunmawarta a sha’anin koyarwa domin daukaka darajar ilimi. Hajiya Zulai Abdullahi Daya, ita ce mace ta farko a garin Daya da ta fara zurfafa karatunta wacce har ta kawo ga matan da ta taka a rayuwa, wacce hakan ya callata zuwa cikin fitattun mata. Ta yi ritaya a aikin gwamnati ne a matsayin babbar ma’aikaci, inda kuma ta samu sarautar Magaram na Daya. ==Rasuwa== Zulai ta rasu tana da ‘ya’ya biyar da kuma mijinta.<ref>https://neptuneprime.com.ng/2019/11/huge-loss-zulai-daya-first-female-graduate-of-yobe-dies-today/</ref> ==Manazarta== {{reflist}} houpykrwz2o5xgn7ouvdve6stoc57zs Mustapha Ishak Boushaki 0 31858 162206 149098 2022-07-28T11:12:00Z Yusuf Sa'adu 11340 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Mustapha Ishak Boushaki''' ({{Lang-ar|مصطفى إسحاق بوسحاقي}}), ([[Thenia]], Fabrairu 7, 1967) digiri ne na Ph.D. [[Aljeriya]] a ilmin taurari da fadada sararin samaniya. Boushaki kuma mai tallata binciken [[kimiyya]] ne.<ref>https://personal.utdallas.edu/~mishak/</ref><ref>https://mathgenealogy.org/id.php?id=112935</ref><ref>https://www.utdallas.edu/physics/faculty-highlights/mustapha-ishak-boushaki/</ref><ref>https://www.utdallas.edu/news/science-technology/study-finds-lumpy-universe-cannot-explain-cosmic-a/</ref><ref>https://www.aaas.org/page/2021-fellows?adobe_mc=MCMID%3D28674587402005907827844628936797281251%7CMCORGID%3D242B6472541199F70A4C98A6%2540AdobeOrg%7CTS%3D1644510745</ref> == Ilimi == An haifi Mustapha Ishak-Boushaki a kasar Aljeriya inda ya girma kuma ya kammala karatunsa na share fagen shiga jami'a a birnin Bouira. Ya koma Montreal a shekarar 1987. A 1994, ya sami digiri na farko a fannin Computer Science a Jami'ar Quebec da ke Montreal sannan ya yi ƙarin digiri a fannin Physics daga Jami'ar Montreal a 1998. Daga nan ya halarci Jami'ar Queen's a Kingston inda a 2003 ya kammala karatunsa na Ph.D. a cikin Gabaɗaya Dangantaka (ka'idar nauyi na Einstein) da ka'idar cosmology.<ref>https://journals.aps.org/search/results?sort=relevance&clauses=%5B%7B%22operator%22%3A%22AND%22%2C%22field%22%3A%22all%22%2C%22value%22%3A%22Mustapha+Ishak%22%7D%5D</ref><ref>https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2003PhDT.........1I</ref> Ayyukansa na digiri sun haɗa da yin nazari a kan abubuwan da ba su dace ba, wormholes, Madaidaicin mafita a gabaɗayan dangantakar abubuwa (kamar taurarin neutron), da kuma wata hanya ta dabam ga daidaitattun Einstein.<ref>https://www.utdallas.edu/physics/cosmology-relativity/</ref><ref>https://ui.adsabs.harvard.edu/search/q=author%3A%22Ishak%20Boushaki%22</ref> Bayan kammala karatun digiri na biyu, Ishak-Boushaki ya fara aiki a matsayin abokin bincike a Jami'ar Princeton har zuwa daga baya ya shiga farfesa a Jami'ar Texas a Dallas a 2005. Yayin da yake Jami'ar Texas a Dallas, ya kafa wata ƙungiya mai aiki. Masana kimiyyar sararin samaniya da masana ilmin taurari, kuma an ba shi kyautar Gwarzon Malami a cikin shekarun 2007 da 2018.<ref>https://iopscience.iop.org/nsearch?terms=Mustapha+Ishak</ref><ref>https://inspirehep.net/authors/1042288</ref> Shi memba ne mai aiki na Haɗin gwiwar Kimiyyar Makamashi mai duhu: haɗin gwiwar Legacy Survey of Space da Time, kazalika da Dark Energy Spectroscopic Instrument, duka biyu sadaukar don takura kaddarorin cosmic hanzari da duhu makamashi, kazalika da gwada da yanayin nauyi a ma'aunin sararin samaniya.<ref>https://link.springer.com/search?dc.creator=%22Mustapha%20Ishak%22</ref><ref>https://www.researchgate.net/profile/Mustapha-Ishak</ref> == Bincike da aiki == Aikin Mustapha Ishak-Boushaki ya ƙunshi bincike a cikin batutuwa na asali da kuma sanadin haɓakar sararin samaniya da duhun kuzarin da ke tattare da shi, gwada dangantaka ta gabaɗaya a ma'aunin sararin samaniya, aikace-aikacen lensing na gravitational zuwa ilmin sararin samaniya, daidaitawar galaxies, da ƙirar sararin samaniya marasa daidaituwa.<ref>https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57222174788</ref><ref>https://academic.oup.com/mnras/search-results?q=Mustapha%20Ishak</ref> A cikin 2005, Ishak-Boushaki da masu haɗin gwiwa sun ba da shawarar wata hanya don bambance tsakanin makamashi mai duhu da gyare-gyare zuwa alaƙar gabaɗaya a ma'aunin sararin samaniya a matsayin sanadin haɓakar sararin samaniya. Ra'ayin ya dogara ne akan gaskiyar cewa haɓakawar sararin samaniya yana shafar duka haɓaka haɓaka da haɓakar manyan sifofi a cikin sararin samaniya.<ref>https://aip.scitation.org/author/Ishak+Mustapha</ref><ref>https://scholar.google.com/citations?user=grUzzhkAAAAJ</ref> Dole ne waɗannan tasirin guda biyu su yi daidai da juna tun da sun dogara da ka'idar nauyi iri ɗaya. Littafin ya kasance ɗaya daga cikin na farko da ya bambanta makamashi mai duhu da gyare-gyaren nauyi a matsayin sanadin haɓakar sararin samaniya, da kuma amfani da rashin daidaituwa tsakanin sigogin sararin samaniya don gwada ka'idar nauyi a ma'aunin sararin samaniya. Shi da masu haɗin gwiwa sun rubuta sai da jerin wallafe-wallafen kan gwajin alaƙa na gabaɗaya a ma'aunin sararin samaniya kuma aikin da ya yi kan batun ya sami karɓuwa ta hanyar gayyatar da aka yi masa don rubuta a cikin 2018 labarin bita kan halin da ake ciki na bincike a fagen gwajin alaƙa gabaɗaya a cikin mujallar. Sharhin Rayuwa a Dangantaka.<ref>https://arxiv.org/search/astro-ph?searchtype=author&query=Ishak+Mustapha</ref> Ishak-Boushaki da masu haɗin gwiwa sun fara gano babban jeri na zahiri na nau'in galaxies na nau'in "ƙara mai ƙarfi --ɗaukar nauyi" ta amfani da samfurin galaxy spectroscopic daga Sloan Digital Sky Survey. Shi da masu haɗin gwiwa sun kuma fara gano waɗannan gyare-gyare na asali ta hanyar yin amfani da hanyar daidaita kansu a cikin samfurin galaxy photometric a cikin Binciken Digiri na Kilo.<ref>https://www.semanticscholar.org/author/123212265</ref> Boushaki da mai haɗin gwiwa sun rubuta labarin bita kan daidaitawar taurarin taurari da tasirinsa akan raƙuman ruwan tabarau na nauyi. Ishak-Boushaki da mai haɗin gwiwa sun ba da shawarar sabon ma'aunin lissafi na rashin daidaituwa tsakanin bayanan sararin samaniya da ake kira Index of Inconsistency (IOI) da kuma wani sabon fassarar Bayesian na matakin mahimmancin irin waɗannan matakan.<ref>https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=7004929463</ref> == Kyauta da karramawa == * 2021 - An Zaɓe shi azaman Fellow of American Association for the Advancement of Science (AAAS). * 2021 - Kyautar Kyautar Ma'aikatar Makamashi don DESI (Instrument Spectroscopic Makamashi) Haɗin gwiwa. * 2021 - Nagartar Shugaban Ƙasa a Kyautar Koyarwa a Jami'ar Texas a Dallas. * 2020 - Amincewa da Matsayin Maginin Gine-gine don Binciken Legacy na Sarari da Lokaci (LSST) - Haɗin gwiwar Kimiyyar Makamashi Mai Duhu (DESC) (mambobi 26 sun san membobi sama da 1005 a cikin Yuli 2020). * 2018 - Kyautar Gwarzon Malami na Shekara daga Makarantar Kimiyyar Halitta da Lissafi. Jami'ar Texas a Dallas. * 2013 - Kyautar Bincike na Robert S. Hyer daga Sashen Texas na Ƙungiyar Physics ta Amurka. * 2013 - Takardar jarida da aka haskaka a Haruffa na Nazari na Jiki azaman shawarar Editoci kuma aka zaɓa don taƙaitaccen bayani a cikin Haskaka Bincike na Musamman a Gidan Yanar Gizon Physics na Ƙungiyar Jiki ta Amurka. "Ƙaƙƙarfan Ƙuntatawa daga Ci gaban Babban Tsarin Tsarin Gaggawa akan Bayyanar Haɗawa a cikin Samfuran Ƙwayoyin Halitta", Mustapha Ishak, Austin Peel, da M. A. Troxel. Physi. Rev. Lett. 111, 251302 (2013). * 2007 - Kyautar Gwarzon Malami na Shekara daga Makarantar Kimiyyar Halitta da Lissafi. Jami'ar Texas a Dallas. * 2008 - Takardar jarida da Babban Editan Gerardus 't Hooft (Laureate Nobel a Physics 1999) ya zaɓa don bayyana a cikin abubuwan da suka faru na 2008 na Gidauniyar Physics Journal. Taken labarin: Bayani akan ƙirƙira na tambayoyin makamashi na yau da kullun / duhu. Mustapha Ishak. Mujallar ilimin lissafi, 37:1470-1498, 2007. * 2002 - Takardar Jarida ta Zabe ta Editorial Board of Classical and Quantum Gravity Journal a matsayin daya daga cikin manyan abubuwan da mujallar ta yi a 2002. Taken labarin: Interactive Geometric Database, Ciki da Daidaitaccen Magani na Einstein's Field Equations, Mustapha Ishak da Kayll Lake, Classical and Quantum Gravity 19, 505 (2002). == Manazarta == {{Reflist|2}} {{Authority control}} [[Category:Mustapha Ishak Boushaki]] [[Category:Haifaffun 1967]] [[Category:Kimiyya]] [[Category:Iyalin Boushaki]] [[Category:Pages with unreviewed translations]] 0tm5q9d439kqk4e0e1m4s15eqqdru20 Wasannin Motsa Jiki 0 31883 162144 148827 2022-07-28T09:45:49Z BnHamid 12586 /* Duba kuma */ wikitext text/x-wiki '''Wasannin motsa jiki na''' iya koma zuwa ga: == Wasanni == Wasannin motsa jiki, wasanni ne waɗanda suka haɗa da wasan gudu, tsalle-tsalle, jifa da tafiye-tafiye Wasan motsa jiki (al'adar jiki), wasa ne dangane da halayen ɗan Adam na ƙarfin hali, dacewa, da fasaha. Wasannin motsa jiki na kwararru, wasannin motsa jiki na sabon shigar yan koyo, koleji- da matakin jami'a. == Ƙungiyoyi == #Wasannin motsa jiki na Oakland, ƙwararriyar ƙungiyar ƙwallon kwando ce ta Amurka. #Wasannin motsa jikina Philadelphia (1860–76), ƙwararriyar ƙungiyar ƙwallon kwando ta Amurka #Wasannin motsa jiki Philadelphia (Ƙungiyar Amurka), ƙwararrun ƙwallon kwando ta Amurka, 1882–1890 #Wasannin Philadelphia (1890–91), ƙungiyar ƙwallon kwando ta Amurka #WWasan Philadelphia (NFL), ƙwararriyar ƙungiyar ƙwallon ƙafa ta Amurka, 1902–1903 == Sauran amfani == * Wasan guje- guje ƙungiyar fost-rok ta Amurka == Duba kuma == * Dan wasa (rashin fahimta) * Wasan motsa jiki (rashin fahimta) * wasan motsa jiki * Dukkan shafin da ya fara da taken Wasanni * Dukkan shafin da yake da taken da ya kunshi Wasanni. ==Manazarta== ct51w6oqcokgb1hqlvq5vzivo23yrck Nampalys Mendy 0 32023 161880 157690 2022-07-27T16:19:31Z Jidda3711 14843 wikitext text/x-wiki '''Nampalys Mendy''' (an haife shi a ranar 23 ga watan Yuni shekara ta alif 1992) ƙwararren ɗan wasan ƙwallon [[Kungiyar Kwallon Kafa|ƙafa ne]] wanda ke taka leda a matsayin ɗan wasan tsakiya na tsaro don ƙungiyar Premier League ta Leicester City. An haife shi kuma ya girma a kasar Faransa, yana wakiltar Senegal a matakin kasa da kasa. Saboda ƙananan girmansa, rarraba sauƙi, da kuma tsarin wasan dogara, Mendy an kwatanta shi da tsohon dan wasan Faransa Claude Makélélé. Dan wasan Monaco Didier Christophe, alal misali, ana magana da Mendy a matsayin " kwafin carbon " na Makelelé. Mendy ya fito a wasan karshe na AFCON na shekarar 2021 da [[Misra|Masar]]. == Aikin kulob/ƙungiya == === Farkon aiki === Bayan barin Sporting Toulon a watan Yuni 2007, Mendy ya ci gaba da yin gwaji tare da sashin ƙwallon ƙafa na RC Toulon. A cewar Monaco Scout Didier Christophe, masu horar da Toulon sun bayyana cewa Mendy ya kasance a can don "ƙira lambobi." Duk da haka, yayin da yake lura da Mendy a horo, Christophe ya lura da basirar dan wasan da fahimtar wasan kuma ya ba shi shawarar Dominique Bijotat, wanda ke aiki a matsayin shugaban makarantar matasa na Monaco. === Monaco === A ranar 27 ga watan Afrilu 2010, Mendy ya sanya hannu kan kwangilar sana'a ta farko, ya amince da yarjejeniyar shekaru uku tare da Monaco har zuwa Yuni 2013. A cikin Yuli 2010, Manajan Guy Lacombe ya kira shi zuwa tawagar farko a horarwa kafin kakar wasa, kuma ya sake yin lambobi tare da Lacombe ya rasa 'yan wasa da dama kamar Diego Pérez, [[Nicolas Nkoulou]], Park Chu-Young, da [[Lukman Haruna]], wanda duk ya halarci gasar cin kofin duniya ta FIFA 2010. A ranar 7 ga Agusta 2010, Mendy ya fara buga wasansa na farko a ƙwararre a wasan farko na ƙungiyar da Lyon. Ya buga dukkanin mintuna 90, inda ya karbi katin gargadi a karo na biyu. Mendy ya karbi jan kati na farko a ranar 19 ga Agusta 2011 da Amiens SC, an kore shi a wasa na 70th a wasan da suka tashi 1-1. A lokacin kakar 2012-13, Mendy ya taka muhimmiyar rawa a ci gaban Monaco zuwa Ligue 1. Duk da nasarar da aka samu, Mendy ya yanke shawarar barin Monaco a karshen kakar wasa bayan kwantiraginsa ya kare. === Nice === Mendy da aka nasaba da teams irin su [[Manchester United F.C.|Manchester United]] da [[Arsenal FC|Arsenal]]. Duk da kiran Manchester United da ya kira "kulob din mafarki", Mendy ya ki amincewa da komawa kungiyar ta Ingila saboda yana son ci gaba da zama a Faransa. Bayan wasu maganganu masu kyau tare da Manajan Nice, Claude Puel, Mendy ya yanke shawarar shiga OGC Nice akan canja wuri kyauta. Mendy ya fara halarta a ranar 17 ga Agusta 2013, a cikin nasara 2–1 da Stade Rennais. Bayan da kyaftin din kulob din Didier Digard ya bar Real Betis a kyauta a karshen kakar wasa ta 2014-15, kuma sabon kyaftin Mathieu Bodmer ya ji rauni, an nada Mendy kyaftin. Mendy ya buga wasanni 110 a cikin wasanni uku a Nice kuma ya taimaka musu zuwa matsayi na hudu a Ligue 1 a 2015-16. Yana da mafi girman adadin wucewa na biyu a bayan Thiago Motta (2950), mafi yawan wucewa a kowane wasa (78), da wucewar daidaito (92%), mafi kyawun kowane ɗan wasa ba memba na [[Paris Saint-Germain]] ba. === Leicester City === [[File:Mendy_LCFC.jpg|thumb| Mendy (cikin blue) yana wasa da Leicester City a 2017]] A ranar 3 ga watan Yuli 2016, Mendy ya koma zakarun gasar Premier ta Ingila Leicester City, wanda tsohon kocinsa a Monaco, Claudio Ranieri ya jagoranta, sanya hannu kan yarjejeniyar shekaru hudu akan £ 13.&nbsp;miliyan, rikodin kulob a lokacin. An sake karya tarihin musayar 'yan wasa lokacin da [[Ahmed Musa]] ya koma Leicester a kan fan 16&nbsp;miliyan biyar bayan kwana biyar, kuma duk da haka bai wuce watanni biyu ba lokacin da [[Islam Slimani]] ya koma Leicester a kan £29&nbsp;miliyan. Mendy ya buga wasansa na farko na gasa ga Leicester a ci 2-1 a hannun [[Manchester United F.C.|Manchester United]] a gasar FA Community Shield na 2016 a ranar 7 ga Agusta, ya zo a matsayin wanda ya maye gurbin Andy King na mintuna na 63. Ya samu rauni a idon sawun sa a wasansa na farko a gida da [[Arsenal FC|Arsenal]] a ranar 20 ga watan Agustan 2016 kuma an sauya shi a minti na 53. Mendy ya yi jinyar fiye da watanni uku, kuma bai dawo ba har sai 7 Disamba 2016 a gasar zakarun Turai wasan matakin rukuni zuwa Porto, yana buga wasan gaba daya a cikin shan kashi 5-0. A karshe ya buga wasanni hudu kacal a kakar wasa ta bana. A ranar 31 ga Yuli 2017, Mendy ya koma Nice a kan aro. A ranar 24 ga Agusta 2020, Mendy ya sanya hannu kan tsawaita kwantiragin shekaru biyu tare da kulob din. A ranar 10 ga Satumba 2021, an bar Mendy daga cikin 'yan wasa 25 na Premier na ƙarshe na Leicester don kakar 2021-22. Koyaya, an sake haɗa shi lokacin da aka sabunta ƙungiyar bayan taga canja wurin Janairu 2022. == Ayyukan kasa == An haifi Mendy a Faransa, kuma dan asalin Senegal ne. Mendy tsohon matashin dan kasar Faransa ne na kasa da kasa wanda ya samu kofuna a matakin kasa da shekaru 17, kasa da 18, da kasa da 19. Tare da tawagar 'yan kasa da shekaru 17, kocin Philippe Bergeroo bai lura da shi ba har zuwa 2009 UEFA European Under-17 Championship lokacin da aka kira shi zuwa tawagar. Mendy dai ya fito a dukkan wasannin rukuni uku da aka yi a kasar Faransa ba tare da samun nasara ba. Tare da tawagar karkashin 18, ya fara halarta a karon a kan 29 Oktoba 2009 a wasan sada zumunci da Denmark. Tun farko an kira Mendy zuwa tawagar 'yan kasa da shekara 19 a watan Agustan 2010 kawai don buga gasar cin kofin Sendai da ke Japan, amma saboda yawan kwazonsa a cikin gida, kocin Monaco Guy Lacombe ya shawo kan Bergeroo ya sanya shi zama na dindindin a cikin tawagar. An kira shi a hukumance zuwa tawagar 'yan kasa da shekaru 19 don samun cancantar shiga gasar cin kofin nahiyar Turai ta 2011 UEFA European Under-19 Championship. Mendy ya fara buga wasansa na farko tare da tawagar a nasarar da suka samu a kan San Marino da ci 3-0 kuma ya bayyana a matsayin dan wasa a wasannin share fage biyu na gaba da Montenegro da Ostiriya, yayin da Faransa ta yi nasara a wasanni biyun da ta kammala ba tare da an doke ta ba. A ranar 9 ga Nuwamba 2010, yayin da har yanzu ya cancanci wakiltar 'yan wasan kasa da shekaru 19 da 20, an kira Mendy zuwa tawagar 'yan kasa da shekaru 21 don wasan sada zumunci da Rasha. A cikin shekarar Maris 2021, Mendy ya samu kiran farko zuwa tawagar kasar Senegal, inda ya fara buga wasansa na farko a wasan da suka tashi babu ci da Congo. == Rayuwa ta sirri == Mendy kani ne ga 'yan wasan kwallon kafa Bafétimbi Gomis da Alexandre Mendy. == Salon wasa == Mendy dan wasan tsakiya ne mai tsaron gida wanda aka sani da juriya, hankali, da kuma rarraba kwallon. Duk da shekarunsa da girmansa, Mendy ya sami yabo saboda balagagge kuma mai ƙarfi wasansa, yana gayyatar kwatancen tsohon dan wasan Faransa Claude Makélélé. == Kididdigar sana'a == === Kulob === {{Updated|match played 22 May 2022}}<ref name="N. Mendy">{{Soccerway|nampalys-mendy/140912|access-date=10 July 2016}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Appearances and goals by club, season and competition ! rowspan="2" |Club ! rowspan="2" |Season ! colspan="3" |League ! colspan="2" |National Cup ! colspan="2" |League Cup ! colspan="2" |Europe ! colspan="2" |Other ! colspan="2" |Total |- !Division !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals |- | rowspan="4" |Monaco |2010–11 |Ligue 1 |14 |0 |0 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |15 |0 |- |2011–12 |Ligue 2 |28 |0 |0 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |29 |0 |- |2012–13 |Ligue 2 |32 |0 |0 |0 |4 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |36 |0 |- ! colspan="2" |Total !74 !0 !0 !0 !6 !0 !0 !0 ! colspan="2" |— !80 !0 |- | rowspan="4" |Nice |2013–14 |Ligue 1 |36 |0 |3 |0 |2 |0 |2 |0 | colspan="2" |— |43 |0 |- |2014–15 |Ligue 1 |36 |0 |1 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |38 |0 |- |2015–16 |Ligue 1 |38 |1 |1 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |40 |1 |- ! colspan="2" |Total !110 !1 !5 !0 !4 !0 !2 !0 ! colspan="2" |— !121 !1 |- | rowspan="7" |Leicester City |2016–17 |Premier League |4 |0 |3 |0 |0 |0 |1 |0 |1 |0 |9 |0 |- |2017–18 |Premier League |0 |0 |0 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |1 |0 |- |2018–19 |Premier League |31 |0 |0 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |32 |0 |- |2019–20 |Premier League |7 |0 |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |8 |0 |- |2020–21 |Premier League |23 |0 |2 |0 |0 |0 |4<ref group="lower-alpha" name="UEL" /> |0 | colspan="2" |— |29 |0 |- |2021–22 |Premier League |14 |0 |0 |0 |1 |0 |0 |0 |0 |0 |15 |0 |- ! colspan="2" |Total !79 !0 !6 !0 !3 !0 !5 !0 !1 !0 !94 !0 |- |Nice (loan) |2017–18 |Ligue 1 |14 |0 |1 |0 |0 |0 |4<ref group="lower-alpha" name="UEL" /> |0 | colspan="2" |— |19 |0 |- ! colspan="3" |Career total !277 !1 !12 !0 !13 !0 !11 !0 !1 !0 !314 !1 |} === Ƙasashen Duniya === {{Updated|match played 29 March 2022}}<ref name="NFT">{{NFT player|pid=82037|access-date=5 June 2021}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Fitowa da burin tawagar ƙasa da shekara ! Tawagar kasa ! Shekara ! Aikace-aikace ! Buri |- | rowspan="2" | Senegal | 2021 | 8 | 0 |- | 2022 | 7 | 0 |- ! colspan="2" | Jimlar ! 15 ! 0 |} == Girmamawa == '''Monaco''' * Ligue 2 : 2012-13 '''Leicester City''' * Kofin FA : 2020-21 '''Senegal''' * Gasar Cin Kofin Afirka : 2021 '''Mutum''' * Tawagar Gasar Cin Kofin Afirka: 2021 <ref>{{Cite tweet|user=CAF_Online|number=1490747184668717062|date=7 February 2022|access-date=7 February 2022|title=Not your average players Here is the #TotalEnergiesAFCON2021 best XI #AFCON2021}}</ref> == Manazarta == {{Reflist}} [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] ogzgun6zbg08p16fgo21y4u1jh5025y 161882 161880 2022-07-27T16:22:04Z Jidda3711 14843 wikitext text/x-wiki '''Nampalys Mendy''' (an haife shi a ranar 23 ga watan Yuni shekara ta alif 1992) ƙwararren ɗan wasan ƙwallon [[Kungiyar Kwallon Kafa|ƙafa ne]] wanda ke taka leda a matsayin ɗan wasan tsakiya na tsaro don ƙungiyar Premier League ta Leicester City. An haife shi kuma ya girma a kasar Faransa, yana wakiltar Senegal a matakin kasa da kasa. Saboda ƙananan girmansa, rarraba sauƙi, da kuma tsarin wasan dogara, Mendy an kwatanta shi da tsohon dan wasan Faransa Claude Makélélé. Dan wasan Monaco Didier Christophe, alal misali, ana magana da Mendy a matsayin " kwafin carbon " na Makelelé. Mendy ya fito a wasan karshe na AFCON na shekarar 2021 da [[Misra|Masar]]. == Aikin kulob/ƙungiya == === Farkon aiki === Bayan barin Sporting Toulon a watan Yuni 2007, Mendy ya ci gaba da yin gwaji tare da sashin ƙwallon ƙafa na RC Toulon. A cewar Monaco Scout Didier Christophe, masu horar da Toulon sun bayyana cewa Mendy ya kasance a can don "ƙira lambobi." Duk da haka, yayin da yake lura da Mendy a horo, Christophe ya lura da basirar dan wasan da fahimtar wasan kuma ya ba shi shawarar Dominique Bijotat, wanda ke aiki a matsayin shugaban makarantar matasa na Monaco. === Monaco === A ranar 27 ga watan Afrilu shekara ta 2010, Mendy ya sanya hannu kan kwangilar sana'a ta farko, ya amince da yarjejeniyar shekaru uku tare da Monaco har zuwa watan Yuni shekarar 2013. A cikin watan Yuli shekara ta 2010, Manajan Guy Lacombe ya kira shi zuwa tawagar farko a horarwa kafin kakar wasa, kuma ya sake yin lambobi tare da Lacombe ya rasa 'yan wasa da dama kamar Diego Pérez, [[Nicolas Nkoulou]], Park Chu-Young, da [[Lukman Haruna]], wanda duk ya halarci gasar cin kofin duniya ta FIFA shekarar 2010. A ranar 7 ga watan Agusta shekara ta 2010, Mendy ya fara buga wasansa na farko a ƙwararre a wasan farko na ƙungiyar da Lyon. Ya buga dukkanin mintuna 90, inda ya karbi katin gargadi a karo na biyu. Mendy ya karbi jan kati na farko a ranar 19 ga watan Agusta shekarar 2011 da Amiens SC, an kore shi a wasa na 70th a wasan da suka tashi 1-1. A lokacin kakar 2012 zuwa 2013, Mendy ya taka muhimmiyar rawa a ci gaban Monaco zuwa Ligue 1. Duk da nasarar da aka samu, Mendy ya yanke shawarar barin Monaco a karshen kakar wasa bayan kwantiraginsa ya kare. === Nice === Mendy da aka nasaba da teams irin su [[Manchester United F.C.|Manchester United]] da [[Arsenal FC|Arsenal]]. Duk da kiran Manchester United da ya kira "kulob din mafarki", Mendy ya ki amincewa da komawa kungiyar ta Ingila saboda yana son ci gaba da zama a Faransa. Bayan wasu maganganu masu kyau tare da Manajan Nice, Claude Puel, Mendy ya yanke shawarar shiga OGC Nice akan canja wuri kyauta. Mendy ya fara halarta a ranar 17 ga Agusta 2013, a cikin nasara 2–1 da Stade Rennais. Bayan da kyaftin din kulob din Didier Digard ya bar Real Betis a kyauta a karshen kakar wasa ta 2014-15, kuma sabon kyaftin Mathieu Bodmer ya ji rauni, an nada Mendy kyaftin. Mendy ya buga wasanni 110 a cikin wasanni uku a Nice kuma ya taimaka musu zuwa matsayi na hudu a Ligue 1 a 2015-16. Yana da mafi girman adadin wucewa na biyu a bayan Thiago Motta (2950), mafi yawan wucewa a kowane wasa (78), da wucewar daidaito (92%), mafi kyawun kowane ɗan wasa ba memba na [[Paris Saint-Germain]] ba. === Leicester City === [[File:Mendy_LCFC.jpg|thumb| Mendy (cikin blue) yana wasa da Leicester City a 2017]] A ranar 3 ga watan Yuli 2016, Mendy ya koma zakarun gasar Premier ta Ingila Leicester City, wanda tsohon kocinsa a Monaco, Claudio Ranieri ya jagoranta, sanya hannu kan yarjejeniyar shekaru hudu akan £ 13.&nbsp;miliyan, rikodin kulob a lokacin. An sake karya tarihin musayar 'yan wasa lokacin da [[Ahmed Musa]] ya koma Leicester a kan fan 16&nbsp;miliyan biyar bayan kwana biyar, kuma duk da haka bai wuce watanni biyu ba lokacin da [[Islam Slimani]] ya koma Leicester a kan £29&nbsp;miliyan. Mendy ya buga wasansa na farko na gasa ga Leicester a ci 2-1 a hannun [[Manchester United F.C.|Manchester United]] a gasar FA Community Shield na 2016 a ranar 7 ga Agusta, ya zo a matsayin wanda ya maye gurbin Andy King na mintuna na 63. Ya samu rauni a idon sawun sa a wasansa na farko a gida da [[Arsenal FC|Arsenal]] a ranar 20 ga watan Agustan 2016 kuma an sauya shi a minti na 53. Mendy ya yi jinyar fiye da watanni uku, kuma bai dawo ba har sai 7 Disamba 2016 a gasar zakarun Turai wasan matakin rukuni zuwa Porto, yana buga wasan gaba daya a cikin shan kashi 5-0. A karshe ya buga wasanni hudu kacal a kakar wasa ta bana. A ranar 31 ga Yuli 2017, Mendy ya koma Nice a kan aro. A ranar 24 ga Agusta 2020, Mendy ya sanya hannu kan tsawaita kwantiragin shekaru biyu tare da kulob din. A ranar 10 ga Satumba 2021, an bar Mendy daga cikin 'yan wasa 25 na Premier na ƙarshe na Leicester don kakar 2021-22. Koyaya, an sake haɗa shi lokacin da aka sabunta ƙungiyar bayan taga canja wurin Janairu 2022. == Ayyukan kasa == An haifi Mendy a Faransa, kuma dan asalin Senegal ne. Mendy tsohon matashin dan kasar Faransa ne na kasa da kasa wanda ya samu kofuna a matakin kasa da shekaru 17, kasa da 18, da kasa da 19. Tare da tawagar 'yan kasa da shekaru 17, kocin Philippe Bergeroo bai lura da shi ba har zuwa 2009 UEFA European Under-17 Championship lokacin da aka kira shi zuwa tawagar. Mendy dai ya fito a dukkan wasannin rukuni uku da aka yi a kasar Faransa ba tare da samun nasara ba. Tare da tawagar karkashin 18, ya fara halarta a karon a kan 29 Oktoba 2009 a wasan sada zumunci da Denmark. Tun farko an kira Mendy zuwa tawagar 'yan kasa da shekara 19 a watan Agustan 2010 kawai don buga gasar cin kofin Sendai da ke Japan, amma saboda yawan kwazonsa a cikin gida, kocin Monaco Guy Lacombe ya shawo kan Bergeroo ya sanya shi zama na dindindin a cikin tawagar. An kira shi a hukumance zuwa tawagar 'yan kasa da shekaru 19 don samun cancantar shiga gasar cin kofin nahiyar Turai ta 2011 UEFA European Under-19 Championship. Mendy ya fara buga wasansa na farko tare da tawagar a nasarar da suka samu a kan San Marino da ci 3-0 kuma ya bayyana a matsayin dan wasa a wasannin share fage biyu na gaba da Montenegro da Ostiriya, yayin da Faransa ta yi nasara a wasanni biyun da ta kammala ba tare da an doke ta ba. A ranar 9 ga Nuwamba 2010, yayin da har yanzu ya cancanci wakiltar 'yan wasan kasa da shekaru 19 da 20, an kira Mendy zuwa tawagar 'yan kasa da shekaru 21 don wasan sada zumunci da Rasha. A cikin shekarar Maris 2021, Mendy ya samu kiran farko zuwa tawagar kasar Senegal, inda ya fara buga wasansa na farko a wasan da suka tashi babu ci da Congo. == Rayuwa ta sirri == Mendy kani ne ga 'yan wasan kwallon kafa Bafétimbi Gomis da Alexandre Mendy. == Salon wasa == Mendy dan wasan tsakiya ne mai tsaron gida wanda aka sani da juriya, hankali, da kuma rarraba kwallon. Duk da shekarunsa da girmansa, Mendy ya sami yabo saboda balagagge kuma mai ƙarfi wasansa, yana gayyatar kwatancen tsohon dan wasan Faransa Claude Makélélé. == Kididdigar sana'a == === Kulob === {{Updated|match played 22 May 2022}}<ref name="N. Mendy">{{Soccerway|nampalys-mendy/140912|access-date=10 July 2016}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Appearances and goals by club, season and competition ! rowspan="2" |Club ! rowspan="2" |Season ! colspan="3" |League ! colspan="2" |National Cup ! colspan="2" |League Cup ! colspan="2" |Europe ! colspan="2" |Other ! colspan="2" |Total |- !Division !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals |- | rowspan="4" |Monaco |2010–11 |Ligue 1 |14 |0 |0 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |15 |0 |- |2011–12 |Ligue 2 |28 |0 |0 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |29 |0 |- |2012–13 |Ligue 2 |32 |0 |0 |0 |4 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |36 |0 |- ! colspan="2" |Total !74 !0 !0 !0 !6 !0 !0 !0 ! colspan="2" |— !80 !0 |- | rowspan="4" |Nice |2013–14 |Ligue 1 |36 |0 |3 |0 |2 |0 |2 |0 | colspan="2" |— |43 |0 |- |2014–15 |Ligue 1 |36 |0 |1 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |38 |0 |- |2015–16 |Ligue 1 |38 |1 |1 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |40 |1 |- ! colspan="2" |Total !110 !1 !5 !0 !4 !0 !2 !0 ! colspan="2" |— !121 !1 |- | rowspan="7" |Leicester City |2016–17 |Premier League |4 |0 |3 |0 |0 |0 |1 |0 |1 |0 |9 |0 |- |2017–18 |Premier League |0 |0 |0 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |1 |0 |- |2018–19 |Premier League |31 |0 |0 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |32 |0 |- |2019–20 |Premier League |7 |0 |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |8 |0 |- |2020–21 |Premier League |23 |0 |2 |0 |0 |0 |4<ref group="lower-alpha" name="UEL" /> |0 | colspan="2" |— |29 |0 |- |2021–22 |Premier League |14 |0 |0 |0 |1 |0 |0 |0 |0 |0 |15 |0 |- ! colspan="2" |Total !79 !0 !6 !0 !3 !0 !5 !0 !1 !0 !94 !0 |- |Nice (loan) |2017–18 |Ligue 1 |14 |0 |1 |0 |0 |0 |4<ref group="lower-alpha" name="UEL" /> |0 | colspan="2" |— |19 |0 |- ! colspan="3" |Career total !277 !1 !12 !0 !13 !0 !11 !0 !1 !0 !314 !1 |} === Ƙasashen Duniya === {{Updated|match played 29 March 2022}}<ref name="NFT">{{NFT player|pid=82037|access-date=5 June 2021}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Fitowa da burin tawagar ƙasa da shekara ! Tawagar kasa ! Shekara ! Aikace-aikace ! Buri |- | rowspan="2" | Senegal | 2021 | 8 | 0 |- | 2022 | 7 | 0 |- ! colspan="2" | Jimlar ! 15 ! 0 |} == Girmamawa == '''Monaco''' * Ligue 2 : 2012-13 '''Leicester City''' * Kofin FA : 2020-21 '''Senegal''' * Gasar Cin Kofin Afirka : 2021 '''Mutum''' * Tawagar Gasar Cin Kofin Afirka: 2021 <ref>{{Cite tweet|user=CAF_Online|number=1490747184668717062|date=7 February 2022|access-date=7 February 2022|title=Not your average players Here is the #TotalEnergiesAFCON2021 best XI #AFCON2021}}</ref> == Manazarta == {{Reflist}} [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] 511y4ltu2isk73gj7m12g7n2w60vesq 161883 161882 2022-07-27T16:23:49Z Jidda3711 14843 wikitext text/x-wiki '''Nampalys Mendy''' (an haife shi a ranar 23 ga watan Yuni shekara ta alif 1992) ƙwararren ɗan wasan ƙwallon [[Kungiyar Kwallon Kafa|ƙafa ne]] wanda ke taka leda a matsayin ɗan wasan tsakiya na tsaro don ƙungiyar Premier League ta Leicester City. An haife shi kuma ya girma a kasar Faransa, yana wakiltar Senegal a matakin kasa da kasa. Saboda ƙananan girmansa, rarraba sauƙi, da kuma tsarin wasan dogara, Mendy an kwatanta shi da tsohon dan wasan Faransa Claude Makélélé. Dan wasan Monaco Didier Christophe, alal misali, ana magana da Mendy a matsayin " kwafin carbon " na Makelelé. Mendy ya fito a wasan karshe na AFCON na shekarar 2021 da [[Misra|Masar]]. == Aikin kulob/ƙungiya == === Farkon aiki === Bayan barin Sporting Toulon a watan Yuni 2007, Mendy ya ci gaba da yin gwaji tare da sashin ƙwallon ƙafa na RC Toulon. A cewar Monaco Scout Didier Christophe, masu horar da Toulon sun bayyana cewa Mendy ya kasance a can don "ƙira lambobi." Duk da haka, yayin da yake lura da Mendy a horo, Christophe ya lura da basirar dan wasan da fahimtar wasan kuma ya ba shi shawarar Dominique Bijotat, wanda ke aiki a matsayin shugaban makarantar matasa na Monaco. === Monaco === A ranar 27 ga watan Afrilu shekara ta 2010, Mendy ya sanya hannu kan kwangilar sana'a ta farko, ya amince da yarjejeniyar shekaru uku tare da Monaco har zuwa watan Yuni shekarar 2013. A cikin watan Yuli shekara ta 2010, Manajan Guy Lacombe ya kira shi zuwa tawagar farko a horarwa kafin kakar wasa, kuma ya sake yin lambobi tare da Lacombe ya rasa 'yan wasa da dama kamar Diego Pérez, [[Nicolas Nkoulou]], Park Chu-Young, da [[Lukman Haruna]], wanda duk ya halarci gasar cin kofin duniya ta FIFA shekarar 2010. A ranar 7 ga watan Agusta shekara ta 2010, Mendy ya fara buga wasansa na farko a ƙwararre a wasan farko na ƙungiyar da Lyon. Ya buga dukkanin mintuna 90, inda ya karbi katin gargadi a karo na biyu. Mendy ya karbi jan kati na farko a ranar 19 ga watan Agusta shekarar 2011 da Amiens SC, an kore shi a wasa na 70th a wasan da suka tashi 1-1. A lokacin kakar 2012 zuwa 2013, Mendy ya taka muhimmiyar rawa a ci gaban Monaco zuwa Ligue 1. Duk da nasarar da aka samu, Mendy ya yanke shawarar barin Monaco a karshen kakar wasa bayan kwantiraginsa ya kare. === Nice === Mendy da aka nasaba da teams irin su [[Manchester United F.C.|Manchester United]] da [[Arsenal FC|Arsenal]]. Duk da kiran Manchester United da ya kira "kulob din mafarki", Mendy ya ki amincewa da komawa kungiyar ta Ingila saboda yana son ci gaba da zama a Faransa. Bayan wasu maganganu masu kyau tare da Manajan Nice, Claude Puel, Mendy ya yanke shawarar shiga OGC Nice akan canja wuri kyauta. Mendy ya fara halarta a ranar 17 ga watan Agusta shekarar 2013, a cikin nasara 2–1 da Stade Rennais. Bayan da kyaftin din kulob din Didier Digard ya bar Real Betis a kyauta a karshen kakar wasa ta 2014 zuwa 2015, kuma sabon kyaftin Mathieu Bodmer ya ji rauni, an nada Mendy kyaftin. Mendy ya buga wasanni 110 a cikin wasanni uku a Nice kuma ya taimaka musu zuwa matsayi na hudu a Ligue 1 a shekarar 2015 zuwa 2016. Yana da mafi girman adadin wucewa na biyu a bayan Thiago Motta (2950), mafi yawan wucewa a kowane wasa (78), da wucewar daidaito (92%), mafi kyawun kowane ɗan wasa ba memba na [[Paris Saint-Germain]] ba. === Leicester City === [[File:Mendy_LCFC.jpg|thumb| Mendy (cikin blue) yana wasa da Leicester City a 2017]] A ranar 3 ga watan Yuli 2016, Mendy ya koma zakarun gasar Premier ta Ingila Leicester City, wanda tsohon kocinsa a Monaco, Claudio Ranieri ya jagoranta, sanya hannu kan yarjejeniyar shekaru hudu akan £ 13.&nbsp;miliyan, rikodin kulob a lokacin. An sake karya tarihin musayar 'yan wasa lokacin da [[Ahmed Musa]] ya koma Leicester a kan fan 16&nbsp;miliyan biyar bayan kwana biyar, kuma duk da haka bai wuce watanni biyu ba lokacin da [[Islam Slimani]] ya koma Leicester a kan £29&nbsp;miliyan. Mendy ya buga wasansa na farko na gasa ga Leicester a ci 2-1 a hannun [[Manchester United F.C.|Manchester United]] a gasar FA Community Shield na 2016 a ranar 7 ga Agusta, ya zo a matsayin wanda ya maye gurbin Andy King na mintuna na 63. Ya samu rauni a idon sawun sa a wasansa na farko a gida da [[Arsenal FC|Arsenal]] a ranar 20 ga watan Agustan 2016 kuma an sauya shi a minti na 53. Mendy ya yi jinyar fiye da watanni uku, kuma bai dawo ba har sai 7 Disamba 2016 a gasar zakarun Turai wasan matakin rukuni zuwa Porto, yana buga wasan gaba daya a cikin shan kashi 5-0. A karshe ya buga wasanni hudu kacal a kakar wasa ta bana. A ranar 31 ga Yuli 2017, Mendy ya koma Nice a kan aro. A ranar 24 ga Agusta 2020, Mendy ya sanya hannu kan tsawaita kwantiragin shekaru biyu tare da kulob din. A ranar 10 ga Satumba 2021, an bar Mendy daga cikin 'yan wasa 25 na Premier na ƙarshe na Leicester don kakar 2021-22. Koyaya, an sake haɗa shi lokacin da aka sabunta ƙungiyar bayan taga canja wurin Janairu 2022. == Ayyukan kasa == An haifi Mendy a Faransa, kuma dan asalin Senegal ne. Mendy tsohon matashin dan kasar Faransa ne na kasa da kasa wanda ya samu kofuna a matakin kasa da shekaru 17, kasa da 18, da kasa da 19. Tare da tawagar 'yan kasa da shekaru 17, kocin Philippe Bergeroo bai lura da shi ba har zuwa 2009 UEFA European Under-17 Championship lokacin da aka kira shi zuwa tawagar. Mendy dai ya fito a dukkan wasannin rukuni uku da aka yi a kasar Faransa ba tare da samun nasara ba. Tare da tawagar karkashin 18, ya fara halarta a karon a kan 29 Oktoba 2009 a wasan sada zumunci da Denmark. Tun farko an kira Mendy zuwa tawagar 'yan kasa da shekara 19 a watan Agustan 2010 kawai don buga gasar cin kofin Sendai da ke Japan, amma saboda yawan kwazonsa a cikin gida, kocin Monaco Guy Lacombe ya shawo kan Bergeroo ya sanya shi zama na dindindin a cikin tawagar. An kira shi a hukumance zuwa tawagar 'yan kasa da shekaru 19 don samun cancantar shiga gasar cin kofin nahiyar Turai ta 2011 UEFA European Under-19 Championship. Mendy ya fara buga wasansa na farko tare da tawagar a nasarar da suka samu a kan San Marino da ci 3-0 kuma ya bayyana a matsayin dan wasa a wasannin share fage biyu na gaba da Montenegro da Ostiriya, yayin da Faransa ta yi nasara a wasanni biyun da ta kammala ba tare da an doke ta ba. A ranar 9 ga Nuwamba 2010, yayin da har yanzu ya cancanci wakiltar 'yan wasan kasa da shekaru 19 da 20, an kira Mendy zuwa tawagar 'yan kasa da shekaru 21 don wasan sada zumunci da Rasha. A cikin shekarar Maris 2021, Mendy ya samu kiran farko zuwa tawagar kasar Senegal, inda ya fara buga wasansa na farko a wasan da suka tashi babu ci da Congo. == Rayuwa ta sirri == Mendy kani ne ga 'yan wasan kwallon kafa Bafétimbi Gomis da Alexandre Mendy. == Salon wasa == Mendy dan wasan tsakiya ne mai tsaron gida wanda aka sani da juriya, hankali, da kuma rarraba kwallon. Duk da shekarunsa da girmansa, Mendy ya sami yabo saboda balagagge kuma mai ƙarfi wasansa, yana gayyatar kwatancen tsohon dan wasan Faransa Claude Makélélé. == Kididdigar sana'a == === Kulob === {{Updated|match played 22 May 2022}}<ref name="N. Mendy">{{Soccerway|nampalys-mendy/140912|access-date=10 July 2016}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Appearances and goals by club, season and competition ! rowspan="2" |Club ! rowspan="2" |Season ! colspan="3" |League ! colspan="2" |National Cup ! colspan="2" |League Cup ! colspan="2" |Europe ! colspan="2" |Other ! colspan="2" |Total |- !Division !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals |- | rowspan="4" |Monaco |2010–11 |Ligue 1 |14 |0 |0 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |15 |0 |- |2011–12 |Ligue 2 |28 |0 |0 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |29 |0 |- |2012–13 |Ligue 2 |32 |0 |0 |0 |4 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |36 |0 |- ! colspan="2" |Total !74 !0 !0 !0 !6 !0 !0 !0 ! colspan="2" |— !80 !0 |- | rowspan="4" |Nice |2013–14 |Ligue 1 |36 |0 |3 |0 |2 |0 |2 |0 | colspan="2" |— |43 |0 |- |2014–15 |Ligue 1 |36 |0 |1 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |38 |0 |- |2015–16 |Ligue 1 |38 |1 |1 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |40 |1 |- ! colspan="2" |Total !110 !1 !5 !0 !4 !0 !2 !0 ! colspan="2" |— !121 !1 |- | rowspan="7" |Leicester City |2016–17 |Premier League |4 |0 |3 |0 |0 |0 |1 |0 |1 |0 |9 |0 |- |2017–18 |Premier League |0 |0 |0 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |1 |0 |- |2018–19 |Premier League |31 |0 |0 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |32 |0 |- |2019–20 |Premier League |7 |0 |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |8 |0 |- |2020–21 |Premier League |23 |0 |2 |0 |0 |0 |4<ref group="lower-alpha" name="UEL" /> |0 | colspan="2" |— |29 |0 |- |2021–22 |Premier League |14 |0 |0 |0 |1 |0 |0 |0 |0 |0 |15 |0 |- ! colspan="2" |Total !79 !0 !6 !0 !3 !0 !5 !0 !1 !0 !94 !0 |- |Nice (loan) |2017–18 |Ligue 1 |14 |0 |1 |0 |0 |0 |4<ref group="lower-alpha" name="UEL" /> |0 | colspan="2" |— |19 |0 |- ! colspan="3" |Career total !277 !1 !12 !0 !13 !0 !11 !0 !1 !0 !314 !1 |} === Ƙasashen Duniya === {{Updated|match played 29 March 2022}}<ref name="NFT">{{NFT player|pid=82037|access-date=5 June 2021}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Fitowa da burin tawagar ƙasa da shekara ! Tawagar kasa ! Shekara ! Aikace-aikace ! Buri |- | rowspan="2" | Senegal | 2021 | 8 | 0 |- | 2022 | 7 | 0 |- ! colspan="2" | Jimlar ! 15 ! 0 |} == Girmamawa == '''Monaco''' * Ligue 2 : 2012-13 '''Leicester City''' * Kofin FA : 2020-21 '''Senegal''' * Gasar Cin Kofin Afirka : 2021 '''Mutum''' * Tawagar Gasar Cin Kofin Afirka: 2021 <ref>{{Cite tweet|user=CAF_Online|number=1490747184668717062|date=7 February 2022|access-date=7 February 2022|title=Not your average players Here is the #TotalEnergiesAFCON2021 best XI #AFCON2021}}</ref> == Manazarta == {{Reflist}} [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] gpyaz3jv2wwrtsx1sz68cd2oler6nar 161885 161883 2022-07-27T16:26:18Z Jidda3711 14843 wikitext text/x-wiki '''Nampalys Mendy''' (an haife shi a ranar 23 ga watan Yuni shekara ta alif 1992) ƙwararren ɗan wasan ƙwallon [[Kungiyar Kwallon Kafa|ƙafa ne]] wanda ke taka leda a matsayin ɗan wasan tsakiya na tsaro don ƙungiyar Premier League ta Leicester City. An haife shi kuma ya girma a kasar Faransa, yana wakiltar Senegal a matakin kasa da kasa. Saboda ƙananan girmansa, rarraba sauƙi, da kuma tsarin wasan dogara, Mendy an kwatanta shi da tsohon dan wasan Faransa Claude Makélélé. Dan wasan Monaco Didier Christophe, alal misali, ana magana da Mendy a matsayin " kwafin carbon " na Makelelé. Mendy ya fito a wasan karshe na AFCON na shekarar 2021 da [[Misra|Masar]]. == Aikin kulob/ƙungiya == === Farkon aiki === Bayan barin Sporting Toulon a watan Yuni 2007, Mendy ya ci gaba da yin gwaji tare da sashin ƙwallon ƙafa na RC Toulon. A cewar Monaco Scout Didier Christophe, masu horar da Toulon sun bayyana cewa Mendy ya kasance a can don "ƙira lambobi." Duk da haka, yayin da yake lura da Mendy a horo, Christophe ya lura da basirar dan wasan da fahimtar wasan kuma ya ba shi shawarar Dominique Bijotat, wanda ke aiki a matsayin shugaban makarantar matasa na Monaco. === Monaco === A ranar 27 ga watan Afrilu shekara ta 2010, Mendy ya sanya hannu kan kwangilar sana'a ta farko, ya amince da yarjejeniyar shekaru uku tare da Monaco har zuwa watan Yuni shekarar 2013. A cikin watan Yuli shekara ta 2010, Manajan Guy Lacombe ya kira shi zuwa tawagar farko a horarwa kafin kakar wasa, kuma ya sake yin lambobi tare da Lacombe ya rasa 'yan wasa da dama kamar Diego Pérez, [[Nicolas Nkoulou]], Park Chu-Young, da [[Lukman Haruna]], wanda duk ya halarci gasar cin kofin duniya ta FIFA shekarar 2010. A ranar 7 ga watan Agusta shekara ta 2010, Mendy ya fara buga wasansa na farko a ƙwararre a wasan farko na ƙungiyar da Lyon. Ya buga dukkanin mintuna 90, inda ya karbi katin gargadi a karo na biyu. Mendy ya karbi jan kati na farko a ranar 19 ga watan Agusta shekarar 2011 da Amiens SC, an kore shi a wasa na 70th a wasan da suka tashi 1-1. A lokacin kakar 2012 zuwa 2013, Mendy ya taka muhimmiyar rawa a ci gaban Monaco zuwa Ligue 1. Duk da nasarar da aka samu, Mendy ya yanke shawarar barin Monaco a karshen kakar wasa bayan kwantiraginsa ya kare. === Nice === Mendy da aka nasaba da teams irin su [[Manchester United F.C.|Manchester United]] da [[Arsenal FC|Arsenal]]. Duk da kiran Manchester United da ya kira "kulob din mafarki", Mendy ya ki amincewa da komawa kungiyar ta Ingila saboda yana son ci gaba da zama a Faransa. Bayan wasu maganganu masu kyau tare da Manajan Nice, Claude Puel, Mendy ya yanke shawarar shiga OGC Nice akan canja wuri kyauta. Mendy ya fara halarta a ranar 17 ga watan Agusta shekarar 2013, a cikin nasara 2–1 da Stade Rennais. Bayan da kyaftin din kulob din Didier Digard ya bar Real Betis a kyauta a karshen kakar wasa ta 2014 zuwa 2015, kuma sabon kyaftin Mathieu Bodmer ya ji rauni, an nada Mendy kyaftin. Mendy ya buga wasanni 110 a cikin wasanni uku a Nice kuma ya taimaka musu zuwa matsayi na hudu a Ligue 1 a shekarar 2015 zuwa 2016. Yana da mafi girman adadin wucewa na biyu a bayan Thiago Motta (2950), mafi yawan wucewa a kowane wasa (78), da wucewar daidaito (92%), mafi kyawun kowane ɗan wasa ba memba na [[Paris Saint-Germain]] ba. === Leicester City === [[File:Mendy_LCFC.jpg|thumb| Mendy (cikin blue) yana wasa da Leicester City a 2017]] A ranar 3 ga watan Yuli shekarar 2016, Mendy ya koma zakarun gasar Premier ta Ingila Leicester City, wanda tsohon kocinsa a Monaco, Claudio Ranieri ya jagoranta, sanya hannu kan yarjejeniyar shekaru hudu akan £ 13.&nbsp;miliyan, rikodin kulob a lokacin. An sake karya tarihin musayar 'yan wasa lokacin da [[Ahmed Musa]] ya koma Leicester a kan fan 16&nbsp;miliyan biyar bayan kwana biyar, kuma duk da haka bai wuce watanni biyu ba lokacin da [[Islam Slimani]] ya koma Leicester a kan £29&nbsp;miliyan. Mendy ya buga wasansa na farko na gasa ga Leicester a ci 2-1 a hannun [[Manchester United F.C.|Manchester United]] a gasar FA Community Shield na shekarar 2016 a ranar 7 ga watan Agusta, ya zo a matsayin wanda ya maye gurbin Andy King na mintuna na 63. Ya samu rauni a idon sawun sa a wasansa na farko a gida da [[Arsenal FC|Arsenal]] a ranar 20 ga watan Agustan shekarar 2016 kuma an sauya shi a minti na 53. Mendy ya yi jinyar fiye da watanni uku, kuma bai dawo ba har sai a ranar 7 ga watan Disamba shekarar 2016 a gasar zakarun Turai wasan matakin rukuni zuwa Porto, yana buga wasan gaba daya a cikin shan kashi 5-0. A karshe ya buga wasanni hudu kacal a kakar wasa ta bana. A ranar 31 ga watan Yuli shekara ta 2017, Mendy ya koma Nice a kan aro. A ranar 24 ga watan Agusta shekarar 2020, Mendy ya sanya hannu kan tsawaita kwantiragin shekaru biyu tare da kulob din. A ranar 10 ga watan Satumba shekarar 2021, an bar Mendy daga cikin 'yan wasa 25 na Premier na ƙarshe na Leicester don kakar 2021 zuwa 2022. Koyaya, an sake haɗa shi lokacin da aka sabunta ƙungiyar bayan taga canja wurin a watan Janairu shekarar 2022. == Ayyukan kasa == An haifi Mendy a Faransa, kuma dan asalin Senegal ne. Mendy tsohon matashin dan kasar Faransa ne na kasa da kasa wanda ya samu kofuna a matakin kasa da shekaru 17, kasa da 18, da kasa da 19. Tare da tawagar 'yan kasa da shekaru 17, kocin Philippe Bergeroo bai lura da shi ba har zuwa 2009 UEFA European Under-17 Championship lokacin da aka kira shi zuwa tawagar. Mendy dai ya fito a dukkan wasannin rukuni uku da aka yi a kasar Faransa ba tare da samun nasara ba. Tare da tawagar karkashin 18, ya fara halarta a karon a kan 29 Oktoba 2009 a wasan sada zumunci da Denmark. Tun farko an kira Mendy zuwa tawagar 'yan kasa da shekara 19 a watan Agustan 2010 kawai don buga gasar cin kofin Sendai da ke Japan, amma saboda yawan kwazonsa a cikin gida, kocin Monaco Guy Lacombe ya shawo kan Bergeroo ya sanya shi zama na dindindin a cikin tawagar. An kira shi a hukumance zuwa tawagar 'yan kasa da shekaru 19 don samun cancantar shiga gasar cin kofin nahiyar Turai ta 2011 UEFA European Under-19 Championship. Mendy ya fara buga wasansa na farko tare da tawagar a nasarar da suka samu a kan San Marino da ci 3-0 kuma ya bayyana a matsayin dan wasa a wasannin share fage biyu na gaba da Montenegro da Ostiriya, yayin da Faransa ta yi nasara a wasanni biyun da ta kammala ba tare da an doke ta ba. A ranar 9 ga Nuwamba 2010, yayin da har yanzu ya cancanci wakiltar 'yan wasan kasa da shekaru 19 da 20, an kira Mendy zuwa tawagar 'yan kasa da shekaru 21 don wasan sada zumunci da Rasha. A cikin shekarar Maris 2021, Mendy ya samu kiran farko zuwa tawagar kasar Senegal, inda ya fara buga wasansa na farko a wasan da suka tashi babu ci da Congo. == Rayuwa ta sirri == Mendy kani ne ga 'yan wasan kwallon kafa Bafétimbi Gomis da Alexandre Mendy. == Salon wasa == Mendy dan wasan tsakiya ne mai tsaron gida wanda aka sani da juriya, hankali, da kuma rarraba kwallon. Duk da shekarunsa da girmansa, Mendy ya sami yabo saboda balagagge kuma mai ƙarfi wasansa, yana gayyatar kwatancen tsohon dan wasan Faransa Claude Makélélé. == Kididdigar sana'a == === Kulob === {{Updated|match played 22 May 2022}}<ref name="N. Mendy">{{Soccerway|nampalys-mendy/140912|access-date=10 July 2016}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Appearances and goals by club, season and competition ! rowspan="2" |Club ! rowspan="2" |Season ! colspan="3" |League ! colspan="2" |National Cup ! colspan="2" |League Cup ! colspan="2" |Europe ! colspan="2" |Other ! colspan="2" |Total |- !Division !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals |- | rowspan="4" |Monaco |2010–11 |Ligue 1 |14 |0 |0 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |15 |0 |- |2011–12 |Ligue 2 |28 |0 |0 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |29 |0 |- |2012–13 |Ligue 2 |32 |0 |0 |0 |4 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |36 |0 |- ! colspan="2" |Total !74 !0 !0 !0 !6 !0 !0 !0 ! colspan="2" |— !80 !0 |- | rowspan="4" |Nice |2013–14 |Ligue 1 |36 |0 |3 |0 |2 |0 |2 |0 | colspan="2" |— |43 |0 |- |2014–15 |Ligue 1 |36 |0 |1 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |38 |0 |- |2015–16 |Ligue 1 |38 |1 |1 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |40 |1 |- ! colspan="2" |Total !110 !1 !5 !0 !4 !0 !2 !0 ! colspan="2" |— !121 !1 |- | rowspan="7" |Leicester City |2016–17 |Premier League |4 |0 |3 |0 |0 |0 |1 |0 |1 |0 |9 |0 |- |2017–18 |Premier League |0 |0 |0 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |1 |0 |- |2018–19 |Premier League |31 |0 |0 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |32 |0 |- |2019–20 |Premier League |7 |0 |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |8 |0 |- |2020–21 |Premier League |23 |0 |2 |0 |0 |0 |4<ref group="lower-alpha" name="UEL" /> |0 | colspan="2" |— |29 |0 |- |2021–22 |Premier League |14 |0 |0 |0 |1 |0 |0 |0 |0 |0 |15 |0 |- ! colspan="2" |Total !79 !0 !6 !0 !3 !0 !5 !0 !1 !0 !94 !0 |- |Nice (loan) |2017–18 |Ligue 1 |14 |0 |1 |0 |0 |0 |4<ref group="lower-alpha" name="UEL" /> |0 | colspan="2" |— |19 |0 |- ! colspan="3" |Career total !277 !1 !12 !0 !13 !0 !11 !0 !1 !0 !314 !1 |} === Ƙasashen Duniya === {{Updated|match played 29 March 2022}}<ref name="NFT">{{NFT player|pid=82037|access-date=5 June 2021}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Fitowa da burin tawagar ƙasa da shekara ! Tawagar kasa ! Shekara ! Aikace-aikace ! Buri |- | rowspan="2" | Senegal | 2021 | 8 | 0 |- | 2022 | 7 | 0 |- ! colspan="2" | Jimlar ! 15 ! 0 |} == Girmamawa == '''Monaco''' * Ligue 2 : 2012-13 '''Leicester City''' * Kofin FA : 2020-21 '''Senegal''' * Gasar Cin Kofin Afirka : 2021 '''Mutum''' * Tawagar Gasar Cin Kofin Afirka: 2021 <ref>{{Cite tweet|user=CAF_Online|number=1490747184668717062|date=7 February 2022|access-date=7 February 2022|title=Not your average players Here is the #TotalEnergiesAFCON2021 best XI #AFCON2021}}</ref> == Manazarta == {{Reflist}} [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] 05pqq83j3wrcyn0g1icxwlj38eypqqj Selim Amallah 0 32104 161918 157952 2022-07-27T20:18:38Z Bikhrah 15061 wikitext text/x-wiki   '''Selim Amallah''' ({{Lang-ar|سليم أملاح}}; an haife shi a ranar 15 ga watan Nuwamba, shekarar alif 1996), ƙwararren ɗan wasan ƙwallon [[Kungiyar Kwallon Kafa|ƙafa ne]] wanda ke taka leda a matsayin ɗan wasan tsakiya na Standard Liège a rukunin farko na Belgium A. An haife shi a Belgium, yana wakiltar tawagar kasar Morocco.<ref name=":0">Selim Amallah". National Football Teams. Benjamin Strack-Zimmermann. Retrieved 14 January 2022.</ref> == Aikin kulob/ƙungiya == === Standard Liege === A ranar 12 ga watan Disamba, shekarar 2019, Amallah ya zura kwallo ta biyu a ragar Standard Liège don sanya kulob din [[Arsenal FC|Arsenal]] na gasar Premier yayin wasan rukuni na gasar Europa; amma Arsenal ta zura kwallaye biyu a mintuna 12 na karshe inda aka tashi 2-2. Kwanaki uku bayan haka, ya zira kwallaye a wasan Standard's 1–1 da tsohon kulob dinsa da abokan hamayyarsa Anderlecht.<ref name=":0"/> A ranar 1 ga watan Oktoba, shekarar 2020, a gasar cin Kofin Zakarun Turai ta UEFA Europa da Fehérvár, Amallah ya zira kwallaye biyu daga bugun fanareti don taimakawa samun nasarar 3-1 da cancantar zuwa matakin rukuni. A cikin Nuwamba shekarar 2020, an ba shi lambar yabo ta Belgian Lion Award, wanda aka ba shi mafi kyawun ɗan wasan asalin Larabawa da ke wasa a Belgium. Ya gaji dan uwansa, Mehdi Carcela, wanda ya lashe bugu biyu da suka gabata. <ref name="lion" /> A ranar 13 ga watan Maris shekarar 2021, ya zura kwallo daya tilo yayin da Standard ta doke Eupen har zuwa wasan karshe na gasar cin kofin Belgium. == Ayyukan kasa == An haifi Amallah a kasar Belgium kuma dan asalin kasar Morocco ne kuma dan kasar Italiya. Ya zabi ya wakilci tawagar kasar Morocco a matakin kasa da kasa kuma ya buga wasansa na farko a gasar cin kofin Afrika da suka tashi 0-0 da Mauritania a ranar 15 ga watan Nuwamba shekarar 2019 a wasan neman tikitin shiga gasar cin kofin Afrika na shekarar 2022. A ranar 9 ga watan Oktoba shekara ta 2020, ya ci kwallonsa ta farko ga Atlas Lions a wasa da Senegal bayan [[Achraf Hakimi]] ya kafa shi. Daga nan ne ya taimaka wa Youssef En-Nesyri ya ci kwallon a minti na 71 da fara wasa inda Morocco ta ci 3-1.<ref name=":1">Morocco 0:0 Mauritania". ESPN. 15 November 2019. Retrieved 23 October 2020.</ref> == Kididdigar sana'a == === Kulob === {{Updated|matches played 9 April 2021.}}<ref>{{cite web|title=Selim Amallah|url=https://int.soccerway.com/players/selim-amallah/409847/|website=Soccerway|accessdate=23 October 2020}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Bayyanar da burin ta kulob, kakar da gasar ! rowspan="2" | Kulob ! rowspan="2" | Kaka ! colspan="3" | Kungiyar ! colspan="2" | Kofin ! colspan="2" | Turai ! colspan="2" | Sauran ! colspan="2" | Jimlar |- ! Rarraba ! Aikace-aikace ! Buri ! Aikace-aikace ! Buri ! Aikace-aikace ! Buri ! Aikace-aikace ! Buri ! Aikace-aikace ! Buri |- | rowspan="3" | Mouscron | 2017-18 | Belgium First Division A | 21 | 5 | 2 | 0 | colspan="2" | - | 8 {{Efn|name=BPO}} | 4 | 31 | 9 |- | 2018-19 | Belgium First Division A | 19 | 3 | 1 | 0 | colspan="2" | - | 4 {{Efn|Appearances in [[Belgian First Division A#Europa League Playoff|Europa League play-offs]]|name=BPO}} | 2 | 24 | 5 |- ! colspan="2" | Jimlar ! 40 ! 8 ! 3 ! 0 ! colspan="2" | - ! 12 ! 6 ! 55 ! 14 |- | rowspan="3" | Standard Liege | 2019-20 | Belgium First Division A | 25 | 7 | 2 | 0 | 5 {{Efn|name=UEL}} | 2 | colspan="2" | - | 32 | 9 |- | 2020-21 | Belgium First Division A | 23 | 8 | 2 | 1 | 6 {{Efn|Appearances in [[UEFA Europa League]]|name=UEL}} | 4 | colspan="2" | - | 31 | 13 |- ! colspan="2" | Jimlar ! 48 ! 15 ! 4 ! 1 ! 11 ! 6 ! colspan="2" | - ! 63 ! 22 |- ! colspan="3" | Jimlar sana'a ! 88 ! 23 ! 7 ! 1 ! 11 ! 6 ! 12 ! 6 ! 118 ! 36 |} === Ƙasashen Duniya === : ''Maki da sakamako ne aka jera kwallayen da Morocco ta ci a farko, ginshikin maki ya nuna maki bayan kowace kwallo ta Amallah.'' <ref name="NFT">{{NFT player|76182|accessdate=14 January 2022}}</ref> {| class="wikitable sortable" |+Jerin kwallayen da Selim Amallah ya zura a raga ! scope="col" | A'a. ! scope="col" | Kwanan wata ! scope="col" | Wuri ! scope="col" | Abokin hamayya ! scope="col" | Ci ! scope="col" | Sakamako ! scope="col" | Gasa |- | align="center" | 1 | 9 Oktoba 2020 | rowspan="3" | Filin wasa na Prince Moulay Abdellah, [[Rabat]], Morocco |</img> Senegal | align="center" | 1-0 | align="center" | 3–1 | Sada zumunci |- | align="center" | 2 | rowspan="2" | 12 Oktoba 2021 | rowspan="2" |</img> Gini | align="center" | 2–1 | rowspan="2" align="center" | 4–1 | rowspan="2" | 2022 cancantar shiga gasar cin kofin duniya ta FIFA |- | align="center" | 3 | align="center" | 3–1 |- | align="center" | 4 | 14 ga Janairu, 2022 | Stade Ahmadou Ahidjo, [[Yaounde|Yaoundé]], Kamaru |</img> Comoros | align="center" | 1-0 | align="center" | 2–0 | 2021 Gasar Cin Kofin Afirka |} == Girmamawa == '''Mutum''' * Mouscron Player of the Year: 2019 * Kyautar Zakin Belgian : 2020<ref name=":1" /> == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * {{Soccerway|selim-amallah/409847}} [[Category:Rayayyun mutane]] sj6dymoigxesv7i57gyj1b47qlnk7tz Muhammadu Barkindo Aliyu Mustapha 0 32178 162214 160927 2022-07-28T11:18:45Z Yusuf Sa'adu 11340 wikitext text/x-wiki [[File:Alhaji Muhammad Barkindo Aliyu Mustapha.png|thumb|Alhaji Muhammadu Barkindo Aliyu Mustapha (Lamiɗon Adamawa)]] Lamiɗon Adamawa Alhaji '''Muhammadu Barkinɗo Aliyu Mustafa''' (An haife shi a ranar 14 ga watan Fabrairun shekarar 1944) a garin Yola dake jihar Adamawa ta yanzu.<ref>https://m.dw.com/ha/tarihin-lamidon-adamawa-barkin%C9%97o-aliyu-mustapha/a-5470588</ref> == Karatu == Ya fara karatun sa na Firamare ne a Mubi daga shekakar 1951 zuwa 1954. Bayan nan kuma ya halarci makarantar middle ta Yola a shekakar 1955.<ref>https://www.rfi.fr/ha/aladu/20100720-bikin-ba-da-sanda-ga-sabon-lamidon-adamawa</ref> Bayan da ya kammala makarantar middle a shekarar 1957 kuma ya halarci makarantar Firamare ta kwana dake Dutsen-Ma daga shekarar 1958 zuwa 59. kafin ya halarci sakandaren Zariya a shekakar 1960.<ref>https://guardian.ng/features/brief-history-of-the-emirate/</ref> A shekarar 1965 ya halarci kwalejin Barewa dake Zariya daga nan ne kuma ya halarci Jami'ar Ahmadu Bello dake Zariyan, inda kuma ya samun shedar Diploma a harkokin shari'a daga shekarar 1967 zuwa 1969.<ref>http://adamawastate.yolasite.com/emirate-council.php</ref> '''Kwasa-kwasai''' Lamiɗon wanda keda takardar shedar Digirgir ta Dr ya halarci Jami'ar Saint Clement University dake West Indies a Birtaniya da kuma wasu kwasakwasan a nan Jamus inda ya ƙware a harkokin sufurin Jiragen ruwa. == Aiki == Tsakanin shekarun 1979 zuwa 1983 sabon lamiɗon ya zama kwamishinan aiyuka da lafiyan dabbobi na shekaru huɗu. Daga shekarar 1991 zuwa 2003 kuma Maimartaba Lamido yayi aiki da hukumar matatan manfetur ta ƙasa, ya kuma zama shugaban kamfanin gine-ginen hanyoyi ta Sterling dake kaduna. Kafin daga bisani ya zama shugaban hukumar gidan Radiyon Tarayya ta FRCN. Haka kuma yayi aiki a matsayin jami'in kwastan. == Sarauta == Ranar Asabar 19 ga watan Yuni, shekara ta 2010, gwamnan jihar Adamawa a tarayyar Nigeria Admiral Murtala Nyako GCON, (Sarkin yamman Adamawa), ya jagoranci bikin ba da sanda ga sabon Lamidon Adamawa na 12; Alhaji Dr. Muhd. Barkindo Aliyu Mustapha. Mataimakin shugaban tarayyar Nigeria Arc. Namadi Namadi Sambo, da Mai alfarma Sarkin musulmi Dr. Muhd. Sa’ad Abubakar na uku mni, tare da kusan daukacin sarakuna daga dukkan sassan kasar sun halarci taron. == Manazarta == r28vysd1d26ag39n4jrcti8x9quob3x Tudun Kilang 0 32444 162102 150689 2022-07-28T08:36:30Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki '''Tudun Killang''' wani tudu ne a yankin Arewa maso Gabashin Najeriya. Yana cikin kauyen Popandi da ke Kaltungo a jihar Gombe. Ana amfani da wurin don noma, farauta, da yawon buɗe ido.<ref>https://articles.connectnigeria.com/top-12-destinations-in-north-eastern-nigeria/</ref><ref><nowiki>https://tozalionline.com/gombe-state-nigerias-jewel-savannah/</nowiki> </ref><ref>https://guardian.ng/life/best-hikes-in-nigeria-6-of-the-most-adventurous-routes/</ref> == References. == <references /> [[Category:Najeriya]] 6o53il5apdvhqp5lakz0jjkz4puizq4 162103 162102 2022-07-28T08:36:58Z BnHamid 12586 /* References. */ wikitext text/x-wiki '''Tudun Killang''' wani tudu ne a yankin Arewa maso Gabashin Najeriya. Yana cikin kauyen Popandi da ke Kaltungo a jihar Gombe. Ana amfani da wurin don noma, farauta, da yawon buɗe ido.<ref>https://articles.connectnigeria.com/top-12-destinations-in-north-eastern-nigeria/</ref><ref><nowiki>https://tozalionline.com/gombe-state-nigerias-jewel-savannah/</nowiki> </ref><ref>https://guardian.ng/life/best-hikes-in-nigeria-6-of-the-most-adventurous-routes/</ref> ==Manazarta== <references /> [[Category:Najeriya]] i1b2paob5hh1nboxf7kqbxv2koidkq8 Kokoro (abun ciye-ciye) 0 32690 161943 151519 2022-07-27T22:17:48Z Ibkt 10164 gyara wikitext text/x-wiki '''Kokoro''' abinci ne na ciye-ciye da aka saba yi a Najeriya. Ana yin ta ne da garin masara da aka gauraye da sukari da gari (rogo) ko garin dawa da soyawa sosai.<ref>{{cite web|url=http://www.celtnet.org.uk/recipes/miscellaneous/fetch-recipe.php?rid=misc-kokoro-2|title=Snacks: Kokoro II|publisher=Dyfed Lloyd Evans|accessdate=2009-11-09}}</ref> Ana sayar da shi a jihar Ogun a Najeriya. A cikin wani bincike na 1991 na abinci da ake sayar wa ƴan makaranta a Legas, an sayo samfurin kokoro daga rumfuna kuma an yi nazarin ƙwayoyin cuta. An ware nau'o'in kwayoyin cutar guda goma, ciki har da kwayoyin cutar da ke da alaka da gubar abinci da gudawa, suna nuna bukatar inganta kula da tsafta a cikin shirye-shiryensu, da kuma neman hanyoyin da za a tsawaita rayuwarsu.<ref>{{cite web|url=http://tropej.oxfordjournals.org/cgi/pdf_extract/37/5/266-a|archive-url=https://archive.today/20130415134437/http://tropej.oxfordjournals.org/cgi/pdf_extract/37/5/266-a|url-status=dead|archive-date=2013-04-15|title=Letters to the editor: Journal of Tropical Pediatrics 1991 37(5): pages 266-268|publisher=Oxford University Press|accessdate=2009-11-09}}</ref> A cikin binciken da aka yi da nufin nemo sigar da ta inganta darajar abinci mai gina jiki, an gano cewa za a iya amfani da waken soya mai kitse ko fulawar wainar gyada, amma ba a yarda da dandano da laushi ba fiye da kashi 10% na jimillar fulawar.<ref>{{cite web|url=http://pdfcast.org/cache/effect-of-partially-defatted-soybeans-or-groundnut-cake-flours-on-proximate-and-sensory-characteristics-of-kokoro|title=Effect of partially defatted soybeans or groundnut cake flours on proximate and sensory characteristics of kokoro|publisher=African Journal of Food Science. Vol (2) pp. 098-101|date=September 2008|author1=P. I. Uzor-Peters|author2=N. U. Arisa|author3=C. O. Lawrence|author4=N. S. Osondu|author5=A. Adelaja|accessdate=2009-11-09|archive-url=https://archive.today/20130415153722/http://pdfcast.org/cache/effect-of-partially-defatted-soybeans-or-groundnut-cake-flours-on-proximate-and-sensory-characteristics-of-kokoro|archive-date=2013-04-15|url-status=dead}}</ref> Wani ingantaccen abincin ciye-ciye da aka samu daga ƙwayar ƙwayar cuta ya samo asali ne ta hanyar dafa abinci daban-daban na masara, waken soya da kayan abinci kamar barkono, albasa, gishiri, dabino, plantain da ayaba.<ref>{{cite journal|title=Development by extrusion of soyabari snack sticks: a nutritionally improved soya—maize product based on the Nigerian snack (kokoro)|author1=Olusola Omueti|author2=I. D. Morton|publisher=International Journal of Food Sciences and Nutrition, Volume 47, Issue 1 January 1996 , pages 5 - 13}}</ref> == Manazarta == eobhe1vj90fv2q2atgpnblo3or4lfov Mustapha Muhammad Inuwa 0 32764 162216 151804 2022-07-28T11:21:10Z Yusuf Sa'adu 11340 wikitext text/x-wiki '''Mustapha Muhammad Inuwa''' shine tsohon sakataren gwamnatin [[Katsina (jiha)|jihar Katsina]] kuma tsohon Kwamishinan ilimi na jihar Katsina. == Rayuwar farko == An haife shi a ƙaramar hukumar [[Dan-Musa|Ɗan Musa]] a jihar Katsina. == Sana'a == Mustapha Muhammad Inuwa ya taɓa zama malami a Usman Ɗan Fodiyo daga shekarar 1984 - 1999,<ref><nowiki>https://www.katsinastate.gov.ng/governorsoffice/principal-officers/</nowiki></ref> sannan ya zama Kwamishinan ilimi a jihar Katsina daga 2003 - 2006, sakataren gwamnatin jihar Katsina na musamman daga 2006 - 2007. == Siyasa == Ya yi murabus daga muƙaminsa na SSG ga gwamnatin jihar Katsina domin ya tsaya takarar kujerar gwamnan jihar Katsina<ref><nowiki>https://independent.ng/inuwa-katsina-sgs-formally-tenders-his-resignation-letter/</nowiki></ref> a ƙarƙashin [[All Progressives Congress|jam’iyyar All Progressives Congress]]<ref><nowiki>https://punchng.com/2023-supporters-endorse-katsina-ssgs-gov-ambition/</nowiki></ref> <ref><nowiki>https://hausa.legit.ng/siyasa/1466974-katsina-sakataren-gwamnati-mustapha-inuwa-ya-yi-murabus-daga-kan-mukaminsa/</nowiki></ref> kuma ya sha kaye a kan [[Umar Dikko Raɗɗa|Umar Dikko Radda]] . <ref><nowiki>https://dailypost.ng/2022/04/22/2023-guber-katsina-ssg-resigns/</nowiki></ref> Ya yi alƙawarin marawa Umar Dikko Raɗɗa baya a wannan aiki nasa.<ref><nowiki>https://www.channelstv.com/2022/05/28/katsina-apc-guber-primary-inuwa-concedes-defeat-pledges-to-support-dikko-radda/</nowiki></ref> == Suka == An zarge shi a matsayin ɗaya daga cikin waɗanda ke taimakawa ayyukan garkuwa da mutane a jihar Katsina tun lokacin da [[Aminu Bello Masari]] ya hau mulki. Sakataren gwamnatin jihar Katsina ya bayyana cewa ya gana da ‘yan bindigar a lokuta biyu ko fiye da haka, inda ya tattauna da su domin warware matsalar tada ƙayar baya a jihar, amma ya musanta goyon bayan ayyukan ‘yan fashin da suke yi a jihar,<ref><nowiki>https://dailytrust.com/those-linking-me-to-katsina-killings-mischievous-ssg</nowiki></ref> yana mai cewa., "Ni ma an sha fama da hare-haren rashin tausayi nasu."<ref><nowiki>https://www.premiumtimesng.com/news/top-news/517789-katsina-ssg-speaks-on-his-relationship-with-bandits.html</nowiki></ref> Yayin tattaunawa da manema labarai ya ƙara da cewa “Na yi amfani da babur na je na gana da shugabanninsu. Na ce musu zan zauna da su a sansaninsu, domin shugabansu ya je ya tattauna da mai martaba. “Na ce musu idan shugabansu ya dawo su bar ni in je, idan kuma bai dawo ba, duk abin da aka yi masa su yi min. Na yi haka ne domin ina so kuma har yanzu ina son zaman lafiya. Na san Haɗarin da ke tattare da hakan amma na amince da gwamna kuma na san da gaske muke wajen yaƙar rashin tsaro.”<ref><nowiki>https://reportdailys.com/tag/dr-mustapha-muhammad-inuwa/</nowiki></ref> Mustapha Inuwa ya taɓa gabatar da Musa a gaban wata kotu bisa zarginsa da taimakawa ‘yan fashi a jihar Katsina.<ref><nowiki>https://21stcenturychronicle.com/katsina-ssg-drags-man-to-court-for-linking-him-with-banditry/</nowiki></ref> == Duba kuma == * [[Majalisar Zartarwa ta Jihar Katsina]] == Manazarta == [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Yan siyasar Katsina]] ejtvb3rla1n02jlyazzoqsp9owunn2j Victor Omololu Olunloyo 0 33218 162117 153242 2022-07-28T09:21:49Z BnHamid 12586 gyara wikitext text/x-wiki '''Voictor Omololu Olunloy''' (an haife shi ranar 14 ga watan Afrilu, 1935) masanin lissafi ne wanda ya zama gwamnan jihar Oyo a Najeriya a watan Oktoban 1983, ya rike mukamin na dan lokaci har zuwa lokacin da mulkin soja na Muhammadu Buhari daya karbi mulki a watan Disamba 1983. Daga baya ya zama mai mulki a jam’iyyar People’s Democratic Party (PDP) a jihar Oyo.<ref>https://guardian.ng/politics/olunloyo-at-85-a-noble-reminder-of-nigerias-glorious-past/</ref> ==Farkon Rayuwa da Aiki== An haifi Victor Omololu Sowemimo Olunloyo a Ibadan a ranar 14 ga Afrilu 1935. Mahaifinsa, Horatio Olunloyo Kirista ne kuma mahaifiyarsa marigayiya Alhaja Bintu Tejumola Abebi Olunloyo wacce ta rasu a watan Oktoban 2013 yana da shekara 102 musulma ce. Mahaifinsa ya rasu a watan Disambar 1948 sa’ad da Victor Olunloyo yake da shekaru 13 a duniya. Olunloyo ya sami Ph.D. daga Jami'ar St. Andrews a 1961. Rubutunsa ya kasance akan Ƙaddamar Lamba na Matsalolin Eigenvalue na Sturm-Liouville Nau'in. Ya buga wasu takardu da yawa akan ka'idar lamba da kuma amfani da lissafi. An nada Olunloyo Kwamishinan Raya Tattalin Arziki na Yankin Yamma a 1962 yana da shekaru 27 a majalisar ministocin Dr. Moses Majekodunmi . An sake nada shi ne lokacin da aka nada Kanar Adeyinka Adebayo gwamnan soja a jihar Yamma . Sauran mukaman sun hada da kwamishinan ci gaban al’umma, ilimi (sau biyu), ayyuka na musamman, kananan hukumomi da masarautu da suka hada da nadin sarautar wasu sarakunan Najeriya guda biyu wato Alaafin na Oyo, Oba Lamidi Adeyemi III da kuma Sarkin Ogbomosho King Oyewunmi. An nada shi shugaban hukumar raya yammacin Najeriya. <ref>https://tribuneonlineng.com/ex-oyo-gov-olunloyo-loses-51-yr-old-son/</ref> ==Siyasa== '''Gwamnan jihar Oyo''' shekarar 1983, Olunloyo ya tsaya takarar gwamnan tsohuwar jihar Oyo a jam’iyyar NPN, kuma ya doke Bola Ige na jam’iyyar Unity Party of Nigeria (UPN), inda ya karbi mulki a watan Oktoban 1983. Wa’adinsa ya kare bayan watanni uku a lokacin da Janar Muhammadu Buhari ya karbi mulki ya kori zababbiyar gwamnati a ranar 31 ga Disamba, 1983. <ref>https://independent.ng/makinde-presents-ex-gov-olunloyo-with-lexus-jeep/</ref> '''Bayan Kammala aiki''' A watan Nuwamba 2002, Olunloyo ya ce zai zama dan takarar gwamnan jihar Oyo a zaben Afrilu 2003. Sai dai a karshe an zabi Rasheed Ladoja a matsayin dan takarar PDP. A shekarar 2009, ya kasance shugaban kwamitin binciken rugujewar wani sashe na Pharmacy na Jami’ar Fasaha ta Ladoke Akintola . Kwamitin ya dora laifin a kan dan kwangilar da kuma gwamnatin jihar.<ref>https://www.amazon.com.br/Victor-Omololu-Olunloyo-Lambert-Surhone/dp/6133323558</ref> '''Shugaban Kwamiti''' Adebayo Alao-Akala. An zabe shi shugaban kwamitin tsare-tsare da dabaru na jam’iyyar PDP na Ibadan land domin shirya zaben 2011, sannan kuma aka nada shi shugaban kwamitin yada labarai da yada labarai na PDP na jihar. A shekarar 2012 Olunloyo ya yi watsi da jam'iyyar PDP ya koma ACN. <ref>https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Olunloyo/</ref> ==Manazarta== fburd7dc6nn20agbx3loirplacayoyi Ahmed Kotb 0 33230 161973 156252 2022-07-27T22:33:46Z Ibkt 10164 karin bayani wikitext text/x-wiki '''Ahmed Kotb''' ko '''Ahmed El-Kotb''', ( {{Lang-ar|احمد قطب}} (an haife shi a ranar 23 ga watan Yulin 1991), ɗan wasan ƙwallon raga ne na cikin gida na kasar Masar. Tun shekarar 2008 shi memba ne na kungiyar kwallon raga ta maza ta Masar, inda ake masa lakabi da '''Kotb''' . Ya yi takara a Gasar Olympics ta bazara ta 2016 da 2014 World Championships. == Nasarar wasanni == === Kungiyoyi === * '''Al Ahly SC'''{{Flagicon|EGY}}</img> : -[[File:Gold_medal_with_cup.svg|16x16px]]</img> 6 × '''Masarautar Ƙwallon ƙafa''' : 2008/09,2009/10,2010/11, 2012/13, 2013/14, 2017/18. -[[File:Gold_medal_with_cup.svg|16x16px]]</img> 5 × '''gasar cin kofin kwallon raga ta Masar''' : 2009/10, 2010/11, 2012/13, 2013/14, 2017/18. -[[File:Gold_medal_with_cup.svg|16x16px]]</img> 5 × [[Gasar Zakarun Kungiyoyin Kwallon Raga na Afrika|Gasar Zakarun Kungiyoyi na Afirka (wallon raga)]] : 2010 - 2011 - 2015 - 2017 - 2018. -[[File:Gold_medal_with_cup.svg|16x16px]]</img> 1 × Gasar Ƙwallon Ƙwallon Ƙasa (wallon ƙafa) : 2010. === Tawagar kasa === * [[File:Gold_medal_with_cup.svg|16x16px]]</img> 3 × Gasar kwallon raga ta maza ta Afirka : '''2011-2013-2015''' * [[File:Gold_medal_with_cup.svg|16x16px]]</img> 1 × Wasannin Larabawa : '''2016''' === Kowane mutum === * Wanda ya fi zura kwallaye a '''Gasar Wasan Wallon Kaya ta Duniya ta 2016''' Level 2 * Mafi kyawun Spiker a (2011 Gasar Kungiyoyi na Afirka) * Mafi kyawun Spiker a (2014 Gasar Kungiyoyi na Afirka) * MVP a (2015 Gasar Kungiyoyi na Afirka) * MVP a (2017 Gasar Kungiyoyi na Afirka) == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * http://worldleague.2016.fivb.com/en/group2/competition/results_and_statistics * https://www.kingfut.com/2018/04/05/al-ahly-african-champions-el-geish/ * http://clubworldchampionships.2015.men.fivb.com/en/competition/teams/ahl-ahly%20sporting%20club/players/ahmed-el-kotb?id=48922 [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] kdj73cxwjoc6kbkfdbkhkeyeh28pvgm 161975 161973 2022-07-27T22:34:43Z Ibkt 10164 wikitext text/x-wiki '''Ahmed Kotb''' ko '''Ahmed El-Kotb''', ( {{Lang-ar|احمد قطب}} (an haife shi a ranar 23 ga watan Yulin 1991), ɗan wasan ƙwallon raga ne na cikin gida na kasar Masar. Tun shekarar 2008, shi memba ne na kungiyar kwallon raga ta maza ta Masar, inda ake masa lakabi da '''Kotb''' . Ya yi takara a Gasar Olympics ta bazara ta 2016 da 2014 World Championships. == Nasarar wasanni == === Kungiyoyi === * '''Al Ahly SC'''{{Flagicon|EGY}}</img> : -[[File:Gold_medal_with_cup.svg|16x16px]]</img> 6 × '''Masarautar Ƙwallon ƙafa''' : 2008/09,2009/10,2010/11, 2012/13, 2013/14, 2017/18. -[[File:Gold_medal_with_cup.svg|16x16px]]</img> 5 × '''gasar cin kofin kwallon raga ta Masar''' : 2009/10, 2010/11, 2012/13, 2013/14, 2017/18. -[[File:Gold_medal_with_cup.svg|16x16px]]</img> 5 × [[Gasar Zakarun Kungiyoyin Kwallon Raga na Afrika|Gasar Zakarun Kungiyoyi na Afirka (wallon raga)]] : 2010 - 2011 - 2015 - 2017 - 2018. -[[File:Gold_medal_with_cup.svg|16x16px]]</img> 1 × Gasar Ƙwallon Ƙwallon Ƙasa (wallon ƙafa) : 2010. === Tawagar kasa === * [[File:Gold_medal_with_cup.svg|16x16px]]</img> 3 × Gasar kwallon raga ta maza ta Afirka : '''2011-2013-2015''' * [[File:Gold_medal_with_cup.svg|16x16px]]</img> 1 × Wasannin Larabawa : '''2016''' === Kowane mutum === * Wanda ya fi zura kwallaye a '''Gasar Wasan Wallon Kaya ta Duniya ta 2016''' Level 2 * Mafi kyawun Spiker a (2011 Gasar Kungiyoyi na Afirka) * Mafi kyawun Spiker a (2014 Gasar Kungiyoyi na Afirka) * MVP a (2015 Gasar Kungiyoyi na Afirka) * MVP a (2017 Gasar Kungiyoyi na Afirka) == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * http://worldleague.2016.fivb.com/en/group2/competition/results_and_statistics * https://www.kingfut.com/2018/04/05/al-ahly-african-champions-el-geish/ * http://clubworldchampionships.2015.men.fivb.com/en/competition/teams/ahl-ahly%20sporting%20club/players/ahmed-el-kotb?id=48922 [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] 2iwvgv6iz3luixxc5gql7v4e5ftgle7 Sidney Abbott 0 33788 161945 156321 2022-07-27T22:19:50Z Ibkt 10164 gyara wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[Category:Articles with hCards]] '''Sidney Abbott''' (an haife ta a ranar 11 ga watan yulin 1937 - Afrilu 15, 2015) 'yar kasar Amurka ce mai kare hakkin mata kuma 'yar madigo kuma marubuciya. Tsohuwar memba ce ta Lavender Menace, tare da ita aka wallafa ''Sappho Was a Right-on Woman: A Liberated View of Lesbianism'' da kuma Barbara Love, kuma ta kasance daya daga cikin masu yawan mugana da aiki a Ƙungiyar Mata ta Ƙasa, ta taimaka wa kungiyar don mayar da hankali ba wai kan 'yancin mata ba, har ma da 'yancin madigo, kazalika. == Rayuwa da aiki == An haifi Sidney Afton Abbott a shekara 1937 a cikin iyalin sojoji, inda ta kwatanta kanta a matsayin 'yar iskan soja. Ta halarci Kwalejin Smith na shekaru uku, kuma ta kammala karatu daga Jami'ar New Mexico a 1961. Daga nan ta halarci Jami'ar Columbia don kammala karatun digiri, tana karatun tsarin birane . A shekarar 1969 ta shiga kungiyar [[National Organization for Women]](NOW) kuma ta zama ɗaya daga cikin mutanen farko da suka yi magana game da 'yancin madigo a cikin sassan New York na NOW da a Jami'ar Columbia . Abbott ya kasance memba na Lavender Menace kuma ta rubuta ''Sappho Was a Right-on Woman: A Liberated View of Lesbianism'' a 1971, tare da Barbara Love . A tsakiyar shekarun 1970s, tare da Barbara Love, ta yi sha'awar samar da wata runduna ta NOW da za a kafa don mai da hankali kan lamuran madigo, daga karshe an kafa rundunar. Kungiyar ta NOW da farko sun fara ba wa ƙungiyar suna "sexuality and lesbian task force ," kuma Abbott ya zama dole ya yi aiki tare da kungiyar madigo. A taron NOW na kasa a Philadelphia a cikin 1976, Abbott ya bukaci kashi 1% na kasafin kuɗi na ƙungiyoyi ya kamata ya tafi wurin aiki, kuma ya yi nasara. A yayin taron, daya ne kawai daga cikin kudurori biyu da aka zartar. Abbott ta yi aiki a kwamitin [[National Gay and Lesbian Task Force]], kuma ta yi aiki don tabbatar da cewa hukumar kungiyar ta kasance daidai gwargwado maza da mata 'yan madigo. Shugaban gundumar Manhattan ne ya nada ta ga hukumar tsara al’umma; ita ce 'yar luwadi ta farko da ta fara yin hakan. Ta kuma yi aiki a matsayin mai haɓaka shirye-shirye na sassan biyu a cikin gwamnatin [[New York (birni)|birnin New York]] . Ta kasance shugabar cibiyar New York Performing Arts Center, kuma ta kasance mai siyasa a yankin Fork na Arewa na Long Island, New York.<ref name=":0">Barbara J. Love (2006). ''Feminists who changed America, 1963-1975''. University of Illinois Press. p. 1. [[ISBN (identifier)|ISBN]] [[Special:BookSources/978-0-252-03189-2|<bdi>978-0-252-03189-2</bdi>]]. Retrieved 4 January 2012. </ref> Abbott da Kate Millett, Phyllis Birkby, Alma Routsong, da Artemis Maris sun kasance daga cikin kuniyar CR One, ƙungiya ta farko ta wayar da kan jama'a akan madigo-mata.<ref>JoAnne Myers (20 August 2009). ''The A to Z of the Lesbian Liberation Movement: Still the Rage''. Scarecrow Press. p. 93. [[ISBN (identifier)|ISBN]] [[Special:BookSources/978-0-8108-6327-9|<bdi>978-0-8108-6327-9</bdi>]].</ref> == Shekarun Baya == Abbott ta zauna a Southold, New York. A shekara ta 2007, ta kafa Women's Rights are Human Rights ta kyauta. A cikin shekarar 2008, ta fara wasiƙar labarai, ''A cikin Takalmanmu'', game da siyasa, aji, da talauci.{{Ana bukatan hujja|date=April 2015}} sirri suna cikin tarin Sophia Smith a Kwalejin Smith da kuma a cikin tarin mata na Kwalejin Radcliff na tarihin rayuwar NOW.<ref name=":0" /><ref>"Oral histories". [[Smith College]]. 2005. Archived from the original on March 16, 2011. Retrieved January 4, 2011.</ref> == Mutuwa == Abbott ta mutu a gobarar cikin gida da akayi a Southold, New York ta ranar 15 ga Afrilu, 2015. <ref>Lisa Finn, [http://southoldlocal.com/2015/04/15/victim-of-southold-fire-renowned-feminist-sidney-abbott "Victim of Southold Fire Renowned Feminist Sidney Abbott"], ''Southold Local'', April 15, 2015.</ref> == Ayyuka == * {{cite book|author1=Sidney Abbott|author2=Barbara Love|title=Woman in Sexist Society: Studies in Power and Powerlessness|year=1972|publisher=New American Library|isbn=978-0-465-09199-7|chapter=Is Women's Liberation a Lesbian Plot?|url=https://archive.org/details/womaninsexistsoc00gorn}} * {{cite book|author1=Sidney Abbott|author2=Barbara Love|title=Sappho was a Right-on Woman: A Liberated View of Lesbianism|year=1977|publisher=Stein and Day|isbn=978-0-8128-2406-3}} == Manazarta == {{Reflist}}{{Authority control}} [[Category:Mutanen LGBT a karni na 21]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] g02pdj6f576wpw6e01fi7c8d60shjkj 161949 161945 2022-07-27T22:20:51Z Ibkt 10164 gyara wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[Category:Articles with hCards]] '''Sidney Abbott''' (an haife ta a ranar 11 ga watan yulin 1937 kuma ta mutu a ranar 15 ga watan Afrilun 2015) 'yar kasar Amurka ce mai kare hakkin mata kuma 'yar madigo kuma marubuciya. Tsohuwar memba ce ta Lavender Menace, tare da ita aka wallafa ''Sappho Was a Right-on Woman: A Liberated View of Lesbianism'' da kuma Barbara Love, kuma ta kasance daya daga cikin masu yawan mugana da aiki a Ƙungiyar Mata ta Ƙasa, ta taimaka wa kungiyar don mayar da hankali ba wai kan 'yancin mata ba, har ma da 'yancin madigo, kazalika. == Rayuwa da aiki == An haifi Sidney Afton Abbott a shekara 1937 a cikin iyalin sojoji, inda ta kwatanta kanta a matsayin 'yar iskan soja. Ta halarci Kwalejin Smith na shekaru uku, kuma ta kammala karatu daga Jami'ar New Mexico a 1961. Daga nan ta halarci Jami'ar Columbia don kammala karatun digiri, tana karatun tsarin birane . A shekarar 1969 ta shiga kungiyar [[National Organization for Women]](NOW) kuma ta zama ɗaya daga cikin mutanen farko da suka yi magana game da 'yancin madigo a cikin sassan New York na NOW da a Jami'ar Columbia . Abbott ya kasance memba na Lavender Menace kuma ta rubuta ''Sappho Was a Right-on Woman: A Liberated View of Lesbianism'' a 1971, tare da Barbara Love . A tsakiyar shekarun 1970s, tare da Barbara Love, ta yi sha'awar samar da wata runduna ta NOW da za a kafa don mai da hankali kan lamuran madigo, daga karshe an kafa rundunar. Kungiyar ta NOW da farko sun fara ba wa ƙungiyar suna "sexuality and lesbian task force ," kuma Abbott ya zama dole ya yi aiki tare da kungiyar madigo. A taron NOW na kasa a Philadelphia a cikin 1976, Abbott ya bukaci kashi 1% na kasafin kuɗi na ƙungiyoyi ya kamata ya tafi wurin aiki, kuma ya yi nasara. A yayin taron, daya ne kawai daga cikin kudurori biyu da aka zartar. Abbott ta yi aiki a kwamitin [[National Gay and Lesbian Task Force]], kuma ta yi aiki don tabbatar da cewa hukumar kungiyar ta kasance daidai gwargwado maza da mata 'yan madigo. Shugaban gundumar Manhattan ne ya nada ta ga hukumar tsara al’umma; ita ce 'yar luwadi ta farko da ta fara yin hakan. Ta kuma yi aiki a matsayin mai haɓaka shirye-shirye na sassan biyu a cikin gwamnatin [[New York (birni)|birnin New York]] . Ta kasance shugabar cibiyar New York Performing Arts Center, kuma ta kasance mai siyasa a yankin Fork na Arewa na Long Island, New York.<ref name=":0">Barbara J. Love (2006). ''Feminists who changed America, 1963-1975''. University of Illinois Press. p. 1. [[ISBN (identifier)|ISBN]] [[Special:BookSources/978-0-252-03189-2|<bdi>978-0-252-03189-2</bdi>]]. Retrieved 4 January 2012. </ref> Abbott da Kate Millett, Phyllis Birkby, Alma Routsong, da Artemis Maris sun kasance daga cikin kuniyar CR One, ƙungiya ta farko ta wayar da kan jama'a akan madigo-mata.<ref>JoAnne Myers (20 August 2009). ''The A to Z of the Lesbian Liberation Movement: Still the Rage''. Scarecrow Press. p. 93. [[ISBN (identifier)|ISBN]] [[Special:BookSources/978-0-8108-6327-9|<bdi>978-0-8108-6327-9</bdi>]].</ref> == Shekarun Baya == Abbott ta zauna a Southold, New York. A shekara ta 2007, ta kafa Women's Rights are Human Rights ta kyauta. A cikin shekarar 2008, ta fara wasiƙar labarai, ''A cikin Takalmanmu'', game da siyasa, aji, da talauci.{{Ana bukatan hujja|date=April 2015}} sirri suna cikin tarin Sophia Smith a Kwalejin Smith da kuma a cikin tarin mata na Kwalejin Radcliff na tarihin rayuwar NOW.<ref name=":0" /><ref>"Oral histories". [[Smith College]]. 2005. Archived from the original on March 16, 2011. Retrieved January 4, 2011.</ref> == Mutuwa == Abbott ta mutu a gobarar cikin gida da akayi a Southold, New York ta ranar 15 ga Afrilu, 2015. <ref>Lisa Finn, [http://southoldlocal.com/2015/04/15/victim-of-southold-fire-renowned-feminist-sidney-abbott "Victim of Southold Fire Renowned Feminist Sidney Abbott"], ''Southold Local'', April 15, 2015.</ref> == Ayyuka == * {{cite book|author1=Sidney Abbott|author2=Barbara Love|title=Woman in Sexist Society: Studies in Power and Powerlessness|year=1972|publisher=New American Library|isbn=978-0-465-09199-7|chapter=Is Women's Liberation a Lesbian Plot?|url=https://archive.org/details/womaninsexistsoc00gorn}} * {{cite book|author1=Sidney Abbott|author2=Barbara Love|title=Sappho was a Right-on Woman: A Liberated View of Lesbianism|year=1977|publisher=Stein and Day|isbn=978-0-8128-2406-3}} == Manazarta == {{Reflist}}{{Authority control}} [[Category:Mutanen LGBT a karni na 21]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] 9vmc2tje824calq52bwooxk8p9740tv 161950 161949 2022-07-27T22:21:15Z Ibkt 10164 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[Category:Articles with hCards]] '''Sidney Abbott''' (an haife ta a ranar 11 ga watan yulin 1937 kuma ta mutu a ranar 15 ga watan Afrilun 2015) 'yar kasar [[Amurka]] ce mai kare hakkin mata kuma 'yar madigo kuma marubuciya. Tsohuwar memba ce ta Lavender Menace, tare da ita aka wallafa ''Sappho Was a Right-on Woman: A Liberated View of Lesbianism'' da kuma Barbara Love, kuma ta kasance daya daga cikin masu yawan mugana da aiki a Ƙungiyar Mata ta Ƙasa, ta taimaka wa kungiyar don mayar da hankali ba wai kan 'yancin mata ba, har ma da 'yancin madigo, kazalika. == Rayuwa da aiki == An haifi Sidney Afton Abbott a shekara 1937 a cikin iyalin sojoji, inda ta kwatanta kanta a matsayin 'yar iskan soja. Ta halarci Kwalejin Smith na shekaru uku, kuma ta kammala karatu daga Jami'ar New Mexico a 1961. Daga nan ta halarci Jami'ar Columbia don kammala karatun digiri, tana karatun tsarin birane . A shekarar 1969 ta shiga kungiyar [[National Organization for Women]](NOW) kuma ta zama ɗaya daga cikin mutanen farko da suka yi magana game da 'yancin madigo a cikin sassan New York na NOW da a Jami'ar Columbia . Abbott ya kasance memba na Lavender Menace kuma ta rubuta ''Sappho Was a Right-on Woman: A Liberated View of Lesbianism'' a 1971, tare da Barbara Love . A tsakiyar shekarun 1970s, tare da Barbara Love, ta yi sha'awar samar da wata runduna ta NOW da za a kafa don mai da hankali kan lamuran madigo, daga karshe an kafa rundunar. Kungiyar ta NOW da farko sun fara ba wa ƙungiyar suna "sexuality and lesbian task force ," kuma Abbott ya zama dole ya yi aiki tare da kungiyar madigo. A taron NOW na kasa a Philadelphia a cikin 1976, Abbott ya bukaci kashi 1% na kasafin kuɗi na ƙungiyoyi ya kamata ya tafi wurin aiki, kuma ya yi nasara. A yayin taron, daya ne kawai daga cikin kudurori biyu da aka zartar. Abbott ta yi aiki a kwamitin [[National Gay and Lesbian Task Force]], kuma ta yi aiki don tabbatar da cewa hukumar kungiyar ta kasance daidai gwargwado maza da mata 'yan madigo. Shugaban gundumar Manhattan ne ya nada ta ga hukumar tsara al’umma; ita ce 'yar luwadi ta farko da ta fara yin hakan. Ta kuma yi aiki a matsayin mai haɓaka shirye-shirye na sassan biyu a cikin gwamnatin [[New York (birni)|birnin New York]] . Ta kasance shugabar cibiyar New York Performing Arts Center, kuma ta kasance mai siyasa a yankin Fork na Arewa na Long Island, New York.<ref name=":0">Barbara J. Love (2006). ''Feminists who changed America, 1963-1975''. University of Illinois Press. p. 1. [[ISBN (identifier)|ISBN]] [[Special:BookSources/978-0-252-03189-2|<bdi>978-0-252-03189-2</bdi>]]. Retrieved 4 January 2012. </ref> Abbott da Kate Millett, Phyllis Birkby, Alma Routsong, da Artemis Maris sun kasance daga cikin kuniyar CR One, ƙungiya ta farko ta wayar da kan jama'a akan madigo-mata.<ref>JoAnne Myers (20 August 2009). ''The A to Z of the Lesbian Liberation Movement: Still the Rage''. Scarecrow Press. p. 93. [[ISBN (identifier)|ISBN]] [[Special:BookSources/978-0-8108-6327-9|<bdi>978-0-8108-6327-9</bdi>]].</ref> == Shekarun Baya == Abbott ta zauna a Southold, New York. A shekara ta 2007, ta kafa Women's Rights are Human Rights ta kyauta. A cikin shekarar 2008, ta fara wasiƙar labarai, ''A cikin Takalmanmu'', game da siyasa, aji, da talauci.{{Ana bukatan hujja|date=April 2015}} sirri suna cikin tarin Sophia Smith a Kwalejin Smith da kuma a cikin tarin mata na Kwalejin Radcliff na tarihin rayuwar NOW.<ref name=":0" /><ref>"Oral histories". [[Smith College]]. 2005. Archived from the original on March 16, 2011. Retrieved January 4, 2011.</ref> == Mutuwa == Abbott ta mutu a gobarar cikin gida da akayi a Southold, New York ta ranar 15 ga Afrilu, 2015. <ref>Lisa Finn, [http://southoldlocal.com/2015/04/15/victim-of-southold-fire-renowned-feminist-sidney-abbott "Victim of Southold Fire Renowned Feminist Sidney Abbott"], ''Southold Local'', April 15, 2015.</ref> == Ayyuka == * {{cite book|author1=Sidney Abbott|author2=Barbara Love|title=Woman in Sexist Society: Studies in Power and Powerlessness|year=1972|publisher=New American Library|isbn=978-0-465-09199-7|chapter=Is Women's Liberation a Lesbian Plot?|url=https://archive.org/details/womaninsexistsoc00gorn}} * {{cite book|author1=Sidney Abbott|author2=Barbara Love|title=Sappho was a Right-on Woman: A Liberated View of Lesbianism|year=1977|publisher=Stein and Day|isbn=978-0-8128-2406-3}} == Manazarta == {{Reflist}}{{Authority control}} [[Category:Mutanen LGBT a karni na 21]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] j70o167otfipji1zudp7su0gwu58n0n 161953 161950 2022-07-27T22:21:57Z Ibkt 10164 gyara wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[Category:Articles with hCards]] '''Sidney Abbott''' (an haife ta a ranar 11 ga watan yulin 1937 kuma ta mutu a ranar 15 ga watan Afrilun 2015) 'yar kasar [[Amurka]] ce mai kare hakkin mata,'yar madigo kuma marubuciya. Tsohuwar memba ce ta Lavender Menace, tare da ita aka wallafa ''Sappho Was a Right-on Woman: A Liberated View of Lesbianism'' da kuma Barbara Love, kuma ta kasance daya daga cikin masu yawan mugana da aiki a Ƙungiyar Mata ta Ƙasa, ta taimaka wa kungiyar don mayar da hankali ba wai kan 'yancin mata ba, har ma da 'yancin madigo, kazalika. == Rayuwa da aiki == An haifi Sidney Afton Abbott a shekara 1937 a cikin iyalin sojoji, inda ta kwatanta kanta a matsayin 'yar iskan soja. Ta halarci Kwalejin Smith na shekaru uku, kuma ta kammala karatu daga Jami'ar New Mexico a 1961. Daga nan ta halarci Jami'ar Columbia don kammala karatun digiri, tana karatun tsarin birane . A shekarar 1969 ta shiga kungiyar [[National Organization for Women]](NOW) kuma ta zama ɗaya daga cikin mutanen farko da suka yi magana game da 'yancin madigo a cikin sassan New York na NOW da a Jami'ar Columbia . Abbott ya kasance memba na Lavender Menace kuma ta rubuta ''Sappho Was a Right-on Woman: A Liberated View of Lesbianism'' a 1971, tare da Barbara Love . A tsakiyar shekarun 1970s, tare da Barbara Love, ta yi sha'awar samar da wata runduna ta NOW da za a kafa don mai da hankali kan lamuran madigo, daga karshe an kafa rundunar. Kungiyar ta NOW da farko sun fara ba wa ƙungiyar suna "sexuality and lesbian task force ," kuma Abbott ya zama dole ya yi aiki tare da kungiyar madigo. A taron NOW na kasa a Philadelphia a cikin 1976, Abbott ya bukaci kashi 1% na kasafin kuɗi na ƙungiyoyi ya kamata ya tafi wurin aiki, kuma ya yi nasara. A yayin taron, daya ne kawai daga cikin kudurori biyu da aka zartar. Abbott ta yi aiki a kwamitin [[National Gay and Lesbian Task Force]], kuma ta yi aiki don tabbatar da cewa hukumar kungiyar ta kasance daidai gwargwado maza da mata 'yan madigo. Shugaban gundumar Manhattan ne ya nada ta ga hukumar tsara al’umma; ita ce 'yar luwadi ta farko da ta fara yin hakan. Ta kuma yi aiki a matsayin mai haɓaka shirye-shirye na sassan biyu a cikin gwamnatin [[New York (birni)|birnin New York]] . Ta kasance shugabar cibiyar New York Performing Arts Center, kuma ta kasance mai siyasa a yankin Fork na Arewa na Long Island, New York.<ref name=":0">Barbara J. Love (2006). ''Feminists who changed America, 1963-1975''. University of Illinois Press. p. 1. [[ISBN (identifier)|ISBN]] [[Special:BookSources/978-0-252-03189-2|<bdi>978-0-252-03189-2</bdi>]]. Retrieved 4 January 2012. </ref> Abbott da Kate Millett, Phyllis Birkby, Alma Routsong, da Artemis Maris sun kasance daga cikin kuniyar CR One, ƙungiya ta farko ta wayar da kan jama'a akan madigo-mata.<ref>JoAnne Myers (20 August 2009). ''The A to Z of the Lesbian Liberation Movement: Still the Rage''. Scarecrow Press. p. 93. [[ISBN (identifier)|ISBN]] [[Special:BookSources/978-0-8108-6327-9|<bdi>978-0-8108-6327-9</bdi>]].</ref> == Shekarun Baya == Abbott ta zauna a Southold, New York. A shekara ta 2007, ta kafa Women's Rights are Human Rights ta kyauta. A cikin shekarar 2008, ta fara wasiƙar labarai, ''A cikin Takalmanmu'', game da siyasa, aji, da talauci.{{Ana bukatan hujja|date=April 2015}} sirri suna cikin tarin Sophia Smith a Kwalejin Smith da kuma a cikin tarin mata na Kwalejin Radcliff na tarihin rayuwar NOW.<ref name=":0" /><ref>"Oral histories". [[Smith College]]. 2005. Archived from the original on March 16, 2011. Retrieved January 4, 2011.</ref> == Mutuwa == Abbott ta mutu a gobarar cikin gida da akayi a Southold, New York ta ranar 15 ga Afrilu, 2015. <ref>Lisa Finn, [http://southoldlocal.com/2015/04/15/victim-of-southold-fire-renowned-feminist-sidney-abbott "Victim of Southold Fire Renowned Feminist Sidney Abbott"], ''Southold Local'', April 15, 2015.</ref> == Ayyuka == * {{cite book|author1=Sidney Abbott|author2=Barbara Love|title=Woman in Sexist Society: Studies in Power and Powerlessness|year=1972|publisher=New American Library|isbn=978-0-465-09199-7|chapter=Is Women's Liberation a Lesbian Plot?|url=https://archive.org/details/womaninsexistsoc00gorn}} * {{cite book|author1=Sidney Abbott|author2=Barbara Love|title=Sappho was a Right-on Woman: A Liberated View of Lesbianism|year=1977|publisher=Stein and Day|isbn=978-0-8128-2406-3}} == Manazarta == {{Reflist}}{{Authority control}} [[Category:Mutanen LGBT a karni na 21]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] gectxahaj5ekz3dn6stks8b4hvn0ph0 161955 161953 2022-07-27T22:22:58Z Ibkt 10164 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[Category:Articles with hCards]] '''Sidney Abbott''' (an haife ta a ranar 11 ga watan yulin 1937 kuma ta mutu a ranar 15 ga watan Afrilun 2015) 'yar kasar [[Amurka]] ce mai kare hakkin mata,'yar madigo kuma marubuciya. Tsohuwar memba ce ta Lavender Menace, tare da ita aka wallafa ''Sappho Was a Right-on Woman: A Liberated View of Lesbianism'' da kuma Barbara Love, kuma ta kasance daya daga cikin masu yawan magana da aiki a Ƙungiyar Mata ta Ƙasa, ta taimaka wa kungiyar don mayar da hankali ba wai kan 'yancin mata ba, har ma da 'yancin madigo, kazalika. == Rayuwa da aiki == An haifi Sidney Afton Abbott a shekara 1937 a cikin iyalin sojoji, inda ta kwatanta kanta a matsayin 'yar iskan soja. Ta halarci Kwalejin Smith na shekaru uku, kuma ta kammala karatu daga Jami'ar New Mexico a 1961. Daga nan ta halarci Jami'ar Columbia don kammala karatun digiri, tana karatun tsarin birane . A shekarar 1969 ta shiga kungiyar [[National Organization for Women]](NOW) kuma ta zama ɗaya daga cikin mutanen farko da suka yi magana game da 'yancin madigo a cikin sassan New York na NOW da a Jami'ar Columbia . Abbott ya kasance memba na Lavender Menace kuma ta rubuta ''Sappho Was a Right-on Woman: A Liberated View of Lesbianism'' a 1971, tare da Barbara Love . A tsakiyar shekarun 1970s, tare da Barbara Love, ta yi sha'awar samar da wata runduna ta NOW da za a kafa don mai da hankali kan lamuran madigo, daga karshe an kafa rundunar. Kungiyar ta NOW da farko sun fara ba wa ƙungiyar suna "sexuality and lesbian task force ," kuma Abbott ya zama dole ya yi aiki tare da kungiyar madigo. A taron NOW na kasa a Philadelphia a cikin 1976, Abbott ya bukaci kashi 1% na kasafin kuɗi na ƙungiyoyi ya kamata ya tafi wurin aiki, kuma ya yi nasara. A yayin taron, daya ne kawai daga cikin kudurori biyu da aka zartar. Abbott ta yi aiki a kwamitin [[National Gay and Lesbian Task Force]], kuma ta yi aiki don tabbatar da cewa hukumar kungiyar ta kasance daidai gwargwado maza da mata 'yan madigo. Shugaban gundumar Manhattan ne ya nada ta ga hukumar tsara al’umma; ita ce 'yar luwadi ta farko da ta fara yin hakan. Ta kuma yi aiki a matsayin mai haɓaka shirye-shirye na sassan biyu a cikin gwamnatin [[New York (birni)|birnin New York]] . Ta kasance shugabar cibiyar New York Performing Arts Center, kuma ta kasance mai siyasa a yankin Fork na Arewa na Long Island, New York.<ref name=":0">Barbara J. Love (2006). ''Feminists who changed America, 1963-1975''. University of Illinois Press. p. 1. [[ISBN (identifier)|ISBN]] [[Special:BookSources/978-0-252-03189-2|<bdi>978-0-252-03189-2</bdi>]]. Retrieved 4 January 2012. </ref> Abbott da Kate Millett, Phyllis Birkby, Alma Routsong, da Artemis Maris sun kasance daga cikin kuniyar CR One, ƙungiya ta farko ta wayar da kan jama'a akan madigo-mata.<ref>JoAnne Myers (20 August 2009). ''The A to Z of the Lesbian Liberation Movement: Still the Rage''. Scarecrow Press. p. 93. [[ISBN (identifier)|ISBN]] [[Special:BookSources/978-0-8108-6327-9|<bdi>978-0-8108-6327-9</bdi>]].</ref> == Shekarun Baya == Abbott ta zauna a Southold, New York. A shekara ta 2007, ta kafa Women's Rights are Human Rights ta kyauta. A cikin shekarar 2008, ta fara wasiƙar labarai, ''A cikin Takalmanmu'', game da siyasa, aji, da talauci.{{Ana bukatan hujja|date=April 2015}} sirri suna cikin tarin Sophia Smith a Kwalejin Smith da kuma a cikin tarin mata na Kwalejin Radcliff na tarihin rayuwar NOW.<ref name=":0" /><ref>"Oral histories". [[Smith College]]. 2005. Archived from the original on March 16, 2011. Retrieved January 4, 2011.</ref> == Mutuwa == Abbott ta mutu a gobarar cikin gida da akayi a Southold, New York ta ranar 15 ga Afrilu, 2015. <ref>Lisa Finn, [http://southoldlocal.com/2015/04/15/victim-of-southold-fire-renowned-feminist-sidney-abbott "Victim of Southold Fire Renowned Feminist Sidney Abbott"], ''Southold Local'', April 15, 2015.</ref> == Ayyuka == * {{cite book|author1=Sidney Abbott|author2=Barbara Love|title=Woman in Sexist Society: Studies in Power and Powerlessness|year=1972|publisher=New American Library|isbn=978-0-465-09199-7|chapter=Is Women's Liberation a Lesbian Plot?|url=https://archive.org/details/womaninsexistsoc00gorn}} * {{cite book|author1=Sidney Abbott|author2=Barbara Love|title=Sappho was a Right-on Woman: A Liberated View of Lesbianism|year=1977|publisher=Stein and Day|isbn=978-0-8128-2406-3}} == Manazarta == {{Reflist}}{{Authority control}} [[Category:Mutanen LGBT a karni na 21]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] c0qep3r548w2yvrjhjpf2g9s959gtbj 161956 161955 2022-07-27T22:23:49Z Ibkt 10164 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[Category:Articles with hCards]] '''Sidney Abbott''' (an haife ta a ranar 11 ga watan yulin 1937 kuma ta mutu a ranar 15 ga watan Afrilun 2015) 'yar kasar [[Amurka]] ce mai kare hakkin mata,'yar madigo kuma marubuciya. Tsohuwar memba ce ta Lavender Menace, tare da ita aka wallafa ''Sappho Was a Right-on Woman: A Liberated View of Lesbianism'' da kuma Barbara Love, kuma ta kasance daya daga cikin masu yawan magana da aiki a Ƙungiyar Mata ta Ƙasa. ta taimaka wa kungiyar don mayar da hankali ba wai kan 'yancin mata ba, har ma da 'yancin madigo, kazalika. == Rayuwa da aiki == An haifi Sidney Afton Abbott a shekara 1937 a cikin iyalin sojoji, inda ta kwatanta kanta a matsayin 'yar iskan soja. Ta halarci Kwalejin Smith na shekaru uku, kuma ta kammala karatu daga Jami'ar New Mexico a 1961. Daga nan ta halarci Jami'ar Columbia don kammala karatun digiri, tana karatun tsarin birane . A shekarar 1969 ta shiga kungiyar [[National Organization for Women]](NOW) kuma ta zama ɗaya daga cikin mutanen farko da suka yi magana game da 'yancin madigo a cikin sassan New York na NOW da a Jami'ar Columbia . Abbott ya kasance memba na Lavender Menace kuma ta rubuta ''Sappho Was a Right-on Woman: A Liberated View of Lesbianism'' a 1971, tare da Barbara Love . A tsakiyar shekarun 1970s, tare da Barbara Love, ta yi sha'awar samar da wata runduna ta NOW da za a kafa don mai da hankali kan lamuran madigo, daga karshe an kafa rundunar. Kungiyar ta NOW da farko sun fara ba wa ƙungiyar suna "sexuality and lesbian task force ," kuma Abbott ya zama dole ya yi aiki tare da kungiyar madigo. A taron NOW na kasa a Philadelphia a cikin 1976, Abbott ya bukaci kashi 1% na kasafin kuɗi na ƙungiyoyi ya kamata ya tafi wurin aiki, kuma ya yi nasara. A yayin taron, daya ne kawai daga cikin kudurori biyu da aka zartar. Abbott ta yi aiki a kwamitin [[National Gay and Lesbian Task Force]], kuma ta yi aiki don tabbatar da cewa hukumar kungiyar ta kasance daidai gwargwado maza da mata 'yan madigo. Shugaban gundumar Manhattan ne ya nada ta ga hukumar tsara al’umma; ita ce 'yar luwadi ta farko da ta fara yin hakan. Ta kuma yi aiki a matsayin mai haɓaka shirye-shirye na sassan biyu a cikin gwamnatin [[New York (birni)|birnin New York]] . Ta kasance shugabar cibiyar New York Performing Arts Center, kuma ta kasance mai siyasa a yankin Fork na Arewa na Long Island, New York.<ref name=":0">Barbara J. Love (2006). ''Feminists who changed America, 1963-1975''. University of Illinois Press. p. 1. [[ISBN (identifier)|ISBN]] [[Special:BookSources/978-0-252-03189-2|<bdi>978-0-252-03189-2</bdi>]]. Retrieved 4 January 2012. </ref> Abbott da Kate Millett, Phyllis Birkby, Alma Routsong, da Artemis Maris sun kasance daga cikin kuniyar CR One, ƙungiya ta farko ta wayar da kan jama'a akan madigo-mata.<ref>JoAnne Myers (20 August 2009). ''The A to Z of the Lesbian Liberation Movement: Still the Rage''. Scarecrow Press. p. 93. [[ISBN (identifier)|ISBN]] [[Special:BookSources/978-0-8108-6327-9|<bdi>978-0-8108-6327-9</bdi>]].</ref> == Shekarun Baya == Abbott ta zauna a Southold, New York. A shekara ta 2007, ta kafa Women's Rights are Human Rights ta kyauta. A cikin shekarar 2008, ta fara wasiƙar labarai, ''A cikin Takalmanmu'', game da siyasa, aji, da talauci.{{Ana bukatan hujja|date=April 2015}} sirri suna cikin tarin Sophia Smith a Kwalejin Smith da kuma a cikin tarin mata na Kwalejin Radcliff na tarihin rayuwar NOW.<ref name=":0" /><ref>"Oral histories". [[Smith College]]. 2005. Archived from the original on March 16, 2011. Retrieved January 4, 2011.</ref> == Mutuwa == Abbott ta mutu a gobarar cikin gida da akayi a Southold, New York ta ranar 15 ga Afrilu, 2015. <ref>Lisa Finn, [http://southoldlocal.com/2015/04/15/victim-of-southold-fire-renowned-feminist-sidney-abbott "Victim of Southold Fire Renowned Feminist Sidney Abbott"], ''Southold Local'', April 15, 2015.</ref> == Ayyuka == * {{cite book|author1=Sidney Abbott|author2=Barbara Love|title=Woman in Sexist Society: Studies in Power and Powerlessness|year=1972|publisher=New American Library|isbn=978-0-465-09199-7|chapter=Is Women's Liberation a Lesbian Plot?|url=https://archive.org/details/womaninsexistsoc00gorn}} * {{cite book|author1=Sidney Abbott|author2=Barbara Love|title=Sappho was a Right-on Woman: A Liberated View of Lesbianism|year=1977|publisher=Stein and Day|isbn=978-0-8128-2406-3}} == Manazarta == {{Reflist}}{{Authority control}} [[Category:Mutanen LGBT a karni na 21]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] faqsbwj3gcxpc0fylpu3zr8rg3rxebu 161958 161956 2022-07-27T22:25:14Z Ibkt 10164 karin bayani wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[Category:Articles with hCards]] '''Sidney Abbott''' (an haife ta a ranar 11 ga watan yulin 1937 kuma ta mutu a ranar 15 ga watan Afrilun 2015) 'yar kasar [[Amurka]] ce mai kare hakkin mata,'yar madigo kuma marubuciya. Tsohuwar memba ce ta Lavender Menace, tare da ita aka wallafa ''Sappho Was a Right-on Woman: A Liberated View of Lesbianism'' da kuma Barbara Love, kuma ta kasance daya daga cikin masu yawan magana da aiki a Ƙungiyar Mata ta Ƙasa. Kazalika ta taimakawa kungiyar ta mata don mayar da hankali ba wai kan 'yancin mata ba kawai, har ma da 'yancin madigo. == Rayuwa da aiki == An haifi Sidney Afton Abbott a shekara 1937 a cikin iyalin sojoji, inda ta kwatanta kanta a matsayin 'yar iskan soja. Ta halarci Kwalejin Smith na shekaru uku, kuma ta kammala karatu daga Jami'ar New Mexico a 1961. Daga nan ta halarci Jami'ar Columbia don kammala karatun digiri, tana karatun tsarin birane . A shekarar 1969 ta shiga kungiyar [[National Organization for Women]](NOW) kuma ta zama ɗaya daga cikin mutanen farko da suka yi magana game da 'yancin madigo a cikin sassan New York na NOW da a Jami'ar Columbia . Abbott ya kasance memba na Lavender Menace kuma ta rubuta ''Sappho Was a Right-on Woman: A Liberated View of Lesbianism'' a 1971, tare da Barbara Love . A tsakiyar shekarun 1970s, tare da Barbara Love, ta yi sha'awar samar da wata runduna ta NOW da za a kafa don mai da hankali kan lamuran madigo, daga karshe an kafa rundunar. Kungiyar ta NOW da farko sun fara ba wa ƙungiyar suna "sexuality and lesbian task force ," kuma Abbott ya zama dole ya yi aiki tare da kungiyar madigo. A taron NOW na kasa a Philadelphia a cikin 1976, Abbott ya bukaci kashi 1% na kasafin kuɗi na ƙungiyoyi ya kamata ya tafi wurin aiki, kuma ya yi nasara. A yayin taron, daya ne kawai daga cikin kudurori biyu da aka zartar. Abbott ta yi aiki a kwamitin [[National Gay and Lesbian Task Force]], kuma ta yi aiki don tabbatar da cewa hukumar kungiyar ta kasance daidai gwargwado maza da mata 'yan madigo. Shugaban gundumar Manhattan ne ya nada ta ga hukumar tsara al’umma; ita ce 'yar luwadi ta farko da ta fara yin hakan. Ta kuma yi aiki a matsayin mai haɓaka shirye-shirye na sassan biyu a cikin gwamnatin [[New York (birni)|birnin New York]] . Ta kasance shugabar cibiyar New York Performing Arts Center, kuma ta kasance mai siyasa a yankin Fork na Arewa na Long Island, New York.<ref name=":0">Barbara J. Love (2006). ''Feminists who changed America, 1963-1975''. University of Illinois Press. p. 1. [[ISBN (identifier)|ISBN]] [[Special:BookSources/978-0-252-03189-2|<bdi>978-0-252-03189-2</bdi>]]. Retrieved 4 January 2012. </ref> Abbott da Kate Millett, Phyllis Birkby, Alma Routsong, da Artemis Maris sun kasance daga cikin kuniyar CR One, ƙungiya ta farko ta wayar da kan jama'a akan madigo-mata.<ref>JoAnne Myers (20 August 2009). ''The A to Z of the Lesbian Liberation Movement: Still the Rage''. Scarecrow Press. p. 93. [[ISBN (identifier)|ISBN]] [[Special:BookSources/978-0-8108-6327-9|<bdi>978-0-8108-6327-9</bdi>]].</ref> == Shekarun Baya == Abbott ta zauna a Southold, New York. A shekara ta 2007, ta kafa Women's Rights are Human Rights ta kyauta. A cikin shekarar 2008, ta fara wasiƙar labarai, ''A cikin Takalmanmu'', game da siyasa, aji, da talauci.{{Ana bukatan hujja|date=April 2015}} sirri suna cikin tarin Sophia Smith a Kwalejin Smith da kuma a cikin tarin mata na Kwalejin Radcliff na tarihin rayuwar NOW.<ref name=":0" /><ref>"Oral histories". [[Smith College]]. 2005. Archived from the original on March 16, 2011. Retrieved January 4, 2011.</ref> == Mutuwa == Abbott ta mutu a gobarar cikin gida da akayi a Southold, New York ta ranar 15 ga Afrilu, 2015. <ref>Lisa Finn, [http://southoldlocal.com/2015/04/15/victim-of-southold-fire-renowned-feminist-sidney-abbott "Victim of Southold Fire Renowned Feminist Sidney Abbott"], ''Southold Local'', April 15, 2015.</ref> == Ayyuka == * {{cite book|author1=Sidney Abbott|author2=Barbara Love|title=Woman in Sexist Society: Studies in Power and Powerlessness|year=1972|publisher=New American Library|isbn=978-0-465-09199-7|chapter=Is Women's Liberation a Lesbian Plot?|url=https://archive.org/details/womaninsexistsoc00gorn}} * {{cite book|author1=Sidney Abbott|author2=Barbara Love|title=Sappho was a Right-on Woman: A Liberated View of Lesbianism|year=1977|publisher=Stein and Day|isbn=978-0-8128-2406-3}} == Manazarta == {{Reflist}}{{Authority control}} [[Category:Mutanen LGBT a karni na 21]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] renqx30ryncct3l70dtut6sis6mlx1m 161960 161958 2022-07-27T22:26:17Z Ibkt 10164 /* Rayuwa da aiki */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[Category:Articles with hCards]] '''Sidney Abbott''' (an haife ta a ranar 11 ga watan yulin 1937 kuma ta mutu a ranar 15 ga watan Afrilun 2015) 'yar kasar [[Amurka]] ce mai kare hakkin mata,'yar madigo kuma marubuciya. Tsohuwar memba ce ta Lavender Menace, tare da ita aka wallafa ''Sappho Was a Right-on Woman: A Liberated View of Lesbianism'' da kuma Barbara Love, kuma ta kasance daya daga cikin masu yawan magana da aiki a Ƙungiyar Mata ta Ƙasa. Kazalika ta taimakawa kungiyar ta mata don mayar da hankali ba wai kan 'yancin mata ba kawai, har ma da 'yancin madigo. == Rayuwa da aiki == An haifi Sidney Afton Abbott a shekara 1937 a cikin iyalin sojoji, inda ta kwatanta kanta a matsayin 'yar iskan soja. Ta halarci Kwalejin Smith na shekaru uku, kuma ta kammala karatu daga Jami'ar New Mexico a 1961. Daga nan ta halarci Jami'ar Columbia don kammala karatun digiri, tana karatun tsarin birane . A shekarar 1969 ta shiga kungiyar [[National Organization for Women]] (NOW) kuma ta zama ɗaya daga cikin mutanen farko da suka yi magana game da 'yancin madigo a cikin sassan New York na NOW da a Jami'ar Columbia . Abbott ya kasance memba na Lavender Menace kuma ta rubuta ''Sappho Was a Right-on Woman: A Liberated View of Lesbianism'' a 1971, tare da Barbara Love . A tsakiyar shekarun 1970s, tare da Barbara Love, ta yi sha'awar samar da wata runduna ta NOW da za a kafa don mai da hankali kan lamuran madigo, daga karshe an kafa rundunar. Kungiyar ta NOW da farko sun fara ba wa ƙungiyar suna "sexuality and lesbian task force ," kuma Abbott ya zama dole ya yi aiki tare da kungiyar madigo. A taron NOW na kasa a Philadelphia a cikin 1976, Abbott ya bukaci kashi 1% na kasafin kuɗi na ƙungiyoyi ya kamata ya tafi wurin aiki, kuma ya yi nasara. A yayin taron, daya ne kawai daga cikin kudurori biyu da aka zartar. Abbott ta yi aiki a kwamitin [[National Gay and Lesbian Task Force]], kuma ta yi aiki don tabbatar da cewa hukumar kungiyar ta kasance daidai gwargwado maza da mata 'yan madigo. Shugaban gundumar Manhattan ne ya nada ta ga hukumar tsara al’umma; ita ce 'yar luwadi ta farko da ta fara yin hakan. Ta kuma yi aiki a matsayin mai haɓaka shirye-shirye na sassan biyu a cikin gwamnatin [[New York (birni)|birnin New York]] . Ta kasance shugabar cibiyar New York Performing Arts Center, kuma ta kasance mai siyasa a yankin Fork na Arewa na Long Island, New York.<ref name=":0">Barbara J. Love (2006). ''Feminists who changed America, 1963-1975''. University of Illinois Press. p. 1. [[ISBN (identifier)|ISBN]] [[Special:BookSources/978-0-252-03189-2|<bdi>978-0-252-03189-2</bdi>]]. Retrieved 4 January 2012. </ref> Abbott da Kate Millett, Phyllis Birkby, Alma Routsong, da Artemis Maris sun kasance daga cikin kuniyar CR One, ƙungiya ta farko ta wayar da kan jama'a akan madigo-mata.<ref>JoAnne Myers (20 August 2009). ''The A to Z of the Lesbian Liberation Movement: Still the Rage''. Scarecrow Press. p. 93. [[ISBN (identifier)|ISBN]] [[Special:BookSources/978-0-8108-6327-9|<bdi>978-0-8108-6327-9</bdi>]].</ref> == Shekarun Baya == Abbott ta zauna a Southold, New York. A shekara ta 2007, ta kafa Women's Rights are Human Rights ta kyauta. A cikin shekarar 2008, ta fara wasiƙar labarai, ''A cikin Takalmanmu'', game da siyasa, aji, da talauci.{{Ana bukatan hujja|date=April 2015}} sirri suna cikin tarin Sophia Smith a Kwalejin Smith da kuma a cikin tarin mata na Kwalejin Radcliff na tarihin rayuwar NOW.<ref name=":0" /><ref>"Oral histories". [[Smith College]]. 2005. Archived from the original on March 16, 2011. Retrieved January 4, 2011.</ref> == Mutuwa == Abbott ta mutu a gobarar cikin gida da akayi a Southold, New York ta ranar 15 ga Afrilu, 2015. <ref>Lisa Finn, [http://southoldlocal.com/2015/04/15/victim-of-southold-fire-renowned-feminist-sidney-abbott "Victim of Southold Fire Renowned Feminist Sidney Abbott"], ''Southold Local'', April 15, 2015.</ref> == Ayyuka == * {{cite book|author1=Sidney Abbott|author2=Barbara Love|title=Woman in Sexist Society: Studies in Power and Powerlessness|year=1972|publisher=New American Library|isbn=978-0-465-09199-7|chapter=Is Women's Liberation a Lesbian Plot?|url=https://archive.org/details/womaninsexistsoc00gorn}} * {{cite book|author1=Sidney Abbott|author2=Barbara Love|title=Sappho was a Right-on Woman: A Liberated View of Lesbianism|year=1977|publisher=Stein and Day|isbn=978-0-8128-2406-3}} == Manazarta == {{Reflist}}{{Authority control}} [[Category:Mutanen LGBT a karni na 21]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] tr43fi0xchk94hfv6xdg98p25zf5u07 161962 161960 2022-07-27T22:27:17Z Ibkt 10164 /* Rayuwa da aiki */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[Category:Articles with hCards]] '''Sidney Abbott''' (an haife ta a ranar 11 ga watan yulin 1937 kuma ta mutu a ranar 15 ga watan Afrilun 2015) 'yar kasar [[Amurka]] ce mai kare hakkin mata,'yar madigo kuma marubuciya. Tsohuwar memba ce ta Lavender Menace, tare da ita aka wallafa ''Sappho Was a Right-on Woman: A Liberated View of Lesbianism'' da kuma Barbara Love, kuma ta kasance daya daga cikin masu yawan magana da aiki a Ƙungiyar Mata ta Ƙasa. Kazalika ta taimakawa kungiyar ta mata don mayar da hankali ba wai kan 'yancin mata ba kawai, har ma da 'yancin madigo. == Rayuwa da aiki == An haifi Sidney Afton Abbott a shekara 1937 a cikin iyalin sojoji, inda ta kwatanta kanta a matsayin 'yar iskan soja. Ta halarci Kwalejin Smith na shekaru uku, kuma ta kammala karatu daga Jami'ar New Mexico a 1961. Daga nan ta halarci Jami'ar Columbia don kammala karatun digiri, tana karatun tsarin birane . A shekarar 1969 ta shiga kungiyar [[National Organization for Women]] (NOW) kuma ta zama ɗaya daga cikin mutanen farko da suka yi magana game da 'yancin madigo a cikin sassan New York na NOW da a Jami'ar Columbia . Abbott ta kasance memba na Lavender Menace kuma ta rubuta ''Sappho Was a Right-on Woman: A Liberated View of Lesbianism'' a 1971, tare da Barbara Love . A tsakiyar shekarun 1970s, tare da Barbara Love, ta yi sha'awar samar da wata runduna ta NOW da za a kafa don mai da hankali kan lamuran madigo, daga karshe an kafa rundunar. Kungiyar ta NOW da farko sun fara ba wa ƙungiyar suna "sexuality and lesbian task force ," kuma Abbott ya zama dole ya yi aiki tare da kungiyar madigo. A taron NOW na kasa a Philadelphia a cikin 1976, Abbott ya bukaci kashi 1% na kasafin kuɗi na ƙungiyoyi ya kamata ya tafi wurin aiki, kuma ya yi nasara. A yayin taron, daya ne kawai daga cikin kudurori biyu da aka zartar. Abbott ta yi aiki a kwamitin [[National Gay and Lesbian Task Force]], kuma ta yi aiki don tabbatar da cewa hukumar kungiyar ta kasance daidai gwargwado maza da mata 'yan madigo. Shugaban gundumar Manhattan ne ya nada ta ga hukumar tsara al’umma; ita ce 'yar luwadi ta farko da ta fara yin hakan. Ta kuma yi aiki a matsayin mai haɓaka shirye-shirye na sassan biyu a cikin gwamnatin [[New York (birni)|birnin New York]] . Ta kasance shugabar cibiyar New York Performing Arts Center, kuma ta kasance mai siyasa a yankin Fork na Arewa na Long Island, New York.<ref name=":0">Barbara J. Love (2006). ''Feminists who changed America, 1963-1975''. University of Illinois Press. p. 1. [[ISBN (identifier)|ISBN]] [[Special:BookSources/978-0-252-03189-2|<bdi>978-0-252-03189-2</bdi>]]. Retrieved 4 January 2012. </ref> Abbott da Kate Millett, Phyllis Birkby, Alma Routsong, da Artemis Maris sun kasance daga cikin kuniyar CR One, ƙungiya ta farko ta wayar da kan jama'a akan madigo-mata.<ref>JoAnne Myers (20 August 2009). ''The A to Z of the Lesbian Liberation Movement: Still the Rage''. Scarecrow Press. p. 93. [[ISBN (identifier)|ISBN]] [[Special:BookSources/978-0-8108-6327-9|<bdi>978-0-8108-6327-9</bdi>]].</ref> == Shekarun Baya == Abbott ta zauna a Southold, New York. A shekara ta 2007, ta kafa Women's Rights are Human Rights ta kyauta. A cikin shekarar 2008, ta fara wasiƙar labarai, ''A cikin Takalmanmu'', game da siyasa, aji, da talauci.{{Ana bukatan hujja|date=April 2015}} sirri suna cikin tarin Sophia Smith a Kwalejin Smith da kuma a cikin tarin mata na Kwalejin Radcliff na tarihin rayuwar NOW.<ref name=":0" /><ref>"Oral histories". [[Smith College]]. 2005. Archived from the original on March 16, 2011. Retrieved January 4, 2011.</ref> == Mutuwa == Abbott ta mutu a gobarar cikin gida da akayi a Southold, New York ta ranar 15 ga Afrilu, 2015. <ref>Lisa Finn, [http://southoldlocal.com/2015/04/15/victim-of-southold-fire-renowned-feminist-sidney-abbott "Victim of Southold Fire Renowned Feminist Sidney Abbott"], ''Southold Local'', April 15, 2015.</ref> == Ayyuka == * {{cite book|author1=Sidney Abbott|author2=Barbara Love|title=Woman in Sexist Society: Studies in Power and Powerlessness|year=1972|publisher=New American Library|isbn=978-0-465-09199-7|chapter=Is Women's Liberation a Lesbian Plot?|url=https://archive.org/details/womaninsexistsoc00gorn}} * {{cite book|author1=Sidney Abbott|author2=Barbara Love|title=Sappho was a Right-on Woman: A Liberated View of Lesbianism|year=1977|publisher=Stein and Day|isbn=978-0-8128-2406-3}} == Manazarta == {{Reflist}}{{Authority control}} [[Category:Mutanen LGBT a karni na 21]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] 0wffk1efc8biyfo01nzjw8ico44izon 161966 161962 2022-07-27T22:28:40Z Ibkt 10164 /* Rayuwa da aiki */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[Category:Articles with hCards]] '''Sidney Abbott''' (an haife ta a ranar 11 ga watan yulin 1937 kuma ta mutu a ranar 15 ga watan Afrilun 2015) 'yar kasar [[Amurka]] ce mai kare hakkin mata,'yar madigo kuma marubuciya. Tsohuwar memba ce ta Lavender Menace, tare da ita aka wallafa ''Sappho Was a Right-on Woman: A Liberated View of Lesbianism'' da kuma Barbara Love, kuma ta kasance daya daga cikin masu yawan magana da aiki a Ƙungiyar Mata ta Ƙasa. Kazalika ta taimakawa kungiyar ta mata don mayar da hankali ba wai kan 'yancin mata ba kawai, har ma da 'yancin madigo. == Rayuwa da aiki == An haifi Sidney Afton Abbott a shekara 1937 a cikin iyalin sojoji, inda ta kwatanta kanta a matsayin 'yar iskan soja. Ta halarci Kwalejin Smith na shekaru uku, kuma ta kammala karatu daga Jami'ar New Mexico a 1961. Daga nan ta halarci Jami'ar Columbia don kammala karatun digiri, tana karatun tsarin birane . A shekarar 1969 ta shiga kungiyar [[National Organization for Women]] (NOW) kuma ta zama ɗaya daga cikin mutanen farko da suka yi magana game da 'yancin madigo a cikin sassan New York na NOW da a Jami'ar Columbia . Abbott ta kasance memba na Lavender Menace kuma ta rubuta ''Sappho Was a Right-on Woman: A Liberated View of Lesbianism'' a 1971, tare da Barbara Love . A tsakiyar shekarun 1970s, tare da Barbara Love, ta yi sha'awar samar da wata runduna ta NOW da za a kafa don mai da hankali kan lamuran madigo, daga karshe an kafa rundunar. Kungiyar ta NOW da farko sun fara ba wa ƙungiyar suna "sexuality and lesbian task force ," kuma Abbott ya zama dole ya yi aiki tare da kungiyar madigo. A taron NOW na kasa a Philadelphia a cikin 1976, Abbott ta bukaci kashi 1% na kasafin kuɗi na ƙungiyoyi ya kamata ya tafi wurin aiki, kuma ya yi nasara. A yayin taron, daya ne kawai daga cikin kudurori biyu da aka zartar. Abbott ta yi aiki a kwamitin [[National Gay and Lesbian Task Force]], kuma ta yi aiki don tabbatar da cewa hukumar kungiyar ta kasance daidai gwargwado maza da mata 'yan madigo. Shugaban gundumar Manhattan ne ya nada ta ga hukumar tsara al’umma; ita ce 'yar luwadi ta farko da ta fara yin hakan. Ta kuma yi aiki a matsayin mai haɓaka shirye-shirye na sassan biyu a cikin gwamnatin [[New York (birni)|birnin New York]] . Ta kasance shugabar cibiyar New York Performing Arts Center, kuma ta kasance mai siyasa a yankin Fork na Arewa na Long Island, New York.<ref name=":0">Barbara J. Love (2006). ''Feminists who changed America, 1963-1975''. University of Illinois Press. p. 1. [[ISBN (identifier)|ISBN]] [[Special:BookSources/978-0-252-03189-2|<bdi>978-0-252-03189-2</bdi>]]. Retrieved 4 January 2012. </ref> Abbott da Kate Millett, Phyllis Birkby, Alma Routsong, da Artemis Maris sun kasance daga cikin kuniyar CR One, ƙungiya ta farko ta wayar da kan jama'a akan madigo-mata.<ref>JoAnne Myers (20 August 2009). ''The A to Z of the Lesbian Liberation Movement: Still the Rage''. Scarecrow Press. p. 93. [[ISBN (identifier)|ISBN]] [[Special:BookSources/978-0-8108-6327-9|<bdi>978-0-8108-6327-9</bdi>]].</ref> == Shekarun Baya == Abbott ta zauna a Southold, New York. A shekara ta 2007, ta kafa Women's Rights are Human Rights ta kyauta. A cikin shekarar 2008, ta fara wasiƙar labarai, ''A cikin Takalmanmu'', game da siyasa, aji, da talauci.{{Ana bukatan hujja|date=April 2015}} sirri suna cikin tarin Sophia Smith a Kwalejin Smith da kuma a cikin tarin mata na Kwalejin Radcliff na tarihin rayuwar NOW.<ref name=":0" /><ref>"Oral histories". [[Smith College]]. 2005. Archived from the original on March 16, 2011. Retrieved January 4, 2011.</ref> == Mutuwa == Abbott ta mutu a gobarar cikin gida da akayi a Southold, New York ta ranar 15 ga Afrilu, 2015. <ref>Lisa Finn, [http://southoldlocal.com/2015/04/15/victim-of-southold-fire-renowned-feminist-sidney-abbott "Victim of Southold Fire Renowned Feminist Sidney Abbott"], ''Southold Local'', April 15, 2015.</ref> == Ayyuka == * {{cite book|author1=Sidney Abbott|author2=Barbara Love|title=Woman in Sexist Society: Studies in Power and Powerlessness|year=1972|publisher=New American Library|isbn=978-0-465-09199-7|chapter=Is Women's Liberation a Lesbian Plot?|url=https://archive.org/details/womaninsexistsoc00gorn}} * {{cite book|author1=Sidney Abbott|author2=Barbara Love|title=Sappho was a Right-on Woman: A Liberated View of Lesbianism|year=1977|publisher=Stein and Day|isbn=978-0-8128-2406-3}} == Manazarta == {{Reflist}}{{Authority control}} [[Category:Mutanen LGBT a karni na 21]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] s4wu7pjp19ubll0wftc1taqqut55kyp That's Not My Name 0 34174 161938 159549 2022-07-27T22:15:30Z Ibkt 10164 wikitext text/x-wiki [[Category:Articles with hAudio microformats]] " '''Wannan Ba Sunana bane''' " shine farkon farkon mawakan duo na [[Burtaniya]] mai suna Ting Tings . An fara fitar da waƙar a matsayin gefen A-biyu tare da " Babban DJ " ta lakabin rikodin rikodin mai zaman kansa na Switchflicker akan 28 ga Mayu 2007. Bayan babban girma daga BBC Radio 1 da ''NME'', an sake fitar da guda ɗaya daban-daban a ranar 12 ga Mayu 2008 akan Columbia Records . Daga baya an haɗa shi akan kundi na farko na studio, ''Ba Mu Fara Komai ba'' (2008). Bayan sake fitowar Columbia, "Wannan ba Sunana ba ne" da aka yi muhawara a kan Chart na Singles na Burtaniya, ganin gasar daga ingantattun ayyuka kamar [[Rihanna]], [[Madonna]], da will.i.am. Waƙar ta kasance mai barci a Arewacin Amirka, tana cikin saman 40 na sigogi a Amurka a cikin Agusta 2009. Single ɗin ya sayar da kwafin dijital sama da miliyan ɗaya. == YyAbun ciki == "Wannan ba Sunana bane" an rubuta shi a cikin maɓalli na E major tare da ɗan lokaci na bugun 145 a cikin minti daya. Muryoyin da ke cikin waƙar sun bambanta daga G <sub>3</sub> zuwa G ♯ <sub>5</sub> . Mawaƙa Katie White ta bayyana cewa an rubuta waƙar "tare da ni da ke nuna takaici game da masana'antar rikodin." <ref>[[The Guardian]]: 1000 Songs You Must Hear - Party Songs, Writing Party Songs, pg. 7</ref> == Bidiyon kiɗa == Waƙar tana da bidiyon kiɗa guda uku. Na farko yana fasalta Ting Tings akan farar bango yana yin waƙar akan saiti, tare da madaidaicin fage na Fari mai launin shuɗi da ruwan hoda. An yi amfani da wannan sigar bidiyon don inganta waƙar da kundi a lokacin da aka fitar da shi a shekara ta 2007. Wannan bidiyon yana kama da na gani na Toni Basil 's " Mickey ", daidai da kamannin sauti. Sophie Muller da Stacey Hartly ne suka jagoranci wannan bidiyon. Columbia ta samar da bidiyo na 2008 don sakin Amurka, tare da darekta David Allain kuma tare da su suna sake yin wani tsari na daban, tare da ƙarin kayan aiki da fitilu masu walƙiya a bango. An fara fitar da bidiyon a kan [http://www.mtvu.com/music/video-premiere/video-premiere-the-ting-tings-thats-not-my-name/ mtvU.com] a ranar 26 ga Janairu, 2009. An yi wani bidiyo don sigar sauti. Duk bidiyon aiki ne kai tsaye. Bidiyon kiɗa na uku, wanda aka fi sani da madadin bidiyo, AlexandLiane ne ya jagoranta kuma ya ƙunshi Ting Tings a cikin garin fatalwa na hamada. 'Yan wasan dutch biyu, masu fara'a, 'yan wasan bugu na maƙiya da ƴan wasan ƙwallon ƙafa suna fitowa daga cikin dazuzzuka sanye da baƙaƙen tufafi masu kyan gani. Ting Tings ne ke yin waƙar, yayin da a bayansu ƴan wasan dutch biyu suka tsallake igiya, masu fara'a suna murna, masu ganga, da kuma alamar masu jujjuya alamomin da ke nuna sunayen waƙoƙin waƙar a kansu. == liyafar == === Mahimmanci === Mawakin ya sami kyakkyawan bita daga masu suka bayan sake sakewa, tare da ''NME'' yana kwatanta shi a matsayin "no-flab electro-pop nugget", yayin da mujallar ''Q'' ta bayyana shi a matsayin "ƙwaƙwalwar Hey Mickey -style handclaps da gobbily staccato. vocal, dinka tare don kera wani tsagi wanda yake nan take kuma sananne". ''Digital Spy'' kwatanta guda daya da "gwangwanin cola mai girgiza sosai", kuma ya kara da cewa "[waƙar tana da kyau] mai ɗanɗano, mai ɗanɗano, kyakkyawa mai kauri". === Kasuwanci === A cikin United Kingdom, ɗayan ya shiga saman jadawalin Singles UK a ranar 18 ga Mayu 2008 - na makon da ya ƙare ranar 24 ga Mayu 2008 - ya kawo ƙarshen mulkin [[Madonna]] da Justin Timberlake na makonni huɗu a saman tare da " minti 4 ". A mako mai zuwa, duk da haka, ya zame zuwa lamba biyu bayan [[Rihanna]] 's " Take a Bow " ya haura zuwa lamba daya. A Ireland, ya kai kololuwa a lamba biyu tsawon makonni biyar a jere. A Ostiraliya, bayan da sannu a hankali ya tashi ginshiƙi na marasa aure, daga ƙarshe ya kai saman 10, kuma an ba da takardar shaidar Platinum a cikin 2009. A kan Jadawalin Singles Jiki na Australiya, ya kai kololuwa a 20, kuma akan ginshiƙi na Dijital na Australiya a lamba takwas. A [[Tarayyar Amurka|Amurka]], "Wannan Ba Sunana bane" ya hau lamba 39 a kan <nowiki><i id="mwWw">Billboard</i></nowiki> Hot 100, wanda ya ba ƙungiyar 40 na farko a can. An ba wa waƙar shaidar Zinariya a ranar 2 ga Afrilu 2009, tana sayar da fiye da kwafi 500,000. == Rufewa da amfani a cikin kafofin watsa labarai == Dizzee Rascal ya yi sigar wannan waƙa a cikin Live Lounge a gidan rediyon BBC 1, inda ya canza waƙar zuwa: "Suna kirana 'jini'/ Suna kirana' yaro mara mutunci '/Suna kirana oi/Suna kirana mate/ . . Suna amfani da ' N-word ' kamar wasa / Wannan ba sunana ba ne. . " A lokacin gasar cin kofin Pittsburgh Penguins ' Stanley a shekara ta 2009, gidan rediyon Pittsburgh WDVE ya yi waƙar waƙar mai taken "Wannan Shine Sunana" game da ɗan wasan Penguins Evgeni Malkin, wanda wani mutum mai sauti kamar Malkin ya rera game da sunayen laƙabi da yawa. An kuma sanya waƙar a matsayin "He's Get My Name" don ''gwajin Johnny'' Network na Cartoon . Bugu da ƙari, an yi amfani da waƙar a cikin bidiyon kiɗa na wasan kwaikwayo ta [[Norway|Norwegian]] comedy duo Ylvis a kan jawabinsu ''na kveld med YLVIS (Yau tare da YLVIS)'', mai suna "Jeg Heter Finn" ("Sunana Finn"). An yi amfani da kayan aikin waƙar a cikin tallan silima na Burtaniya don Rediyon BBC 1 a lokacin bazara na 2008. An kuma yi amfani da sigar waƙar da aka sake haɗawa azaman kiɗan don ɓangaren PINK na Nunin Kayayyakin Sirrin Victoria na 2008 (wanda Cho Dongho ya sake haɗawa). Hakanan ana amfani da waƙar a cikin kasuwancin Mobitel na Mobitel na Slovenia don fakitin biyan kuɗin su, Itak Džabest. "Wannan Ba Sunana ba" an yi amfani da shi a cikin trailer na fim ɗin rani na 2009 ''Post Grad'', kuma a kan nunin ''90210'' akan The CW, ''Brothers &amp;amp; Sisters'' akan ABC, ''Yin Matsayi'', da ''City'' akan MTV, da kuma a cikin fina-finai. ''An Kori!'' (2009) da ''Horrible Bosses'' (2011), wanda Charlie Day 's hali Dale ya rera shi a cikin mota yayin da yake kan hodar iblis. An nuna waƙar a cikin ''CSI: NY'' a matsayin waƙar farkon jigon " Batun Ba Komawa ". An kuma yi amfani da waƙar akan jerin ''Skins'' 3 episode "Katie da Emily". Wannan waƙar tana fitowa sau da yawa a cikin E4 sitcom ''The Inbetweeners'' kuma ta fito a cikin ''Fim ɗin Inbetweeners'' (waƙar sauti na hukuma). Bugu da ƙari, an nuna waƙar a cikin ''Suburgatory'' . Avant-garde na Amurka da ƙungiyar gwaji Xiu Xiu ya yi amfani da layin "Wannan ba Sunana ba" a cikin murfin " Yarinya Kadai (A Duniya) " ta [[Rihanna]] . An canza layukan don cewa "Kana kirana Jamie, ba sunana ba kenan." An kuma yi amfani da waƙar a cikin tallace-tallace da tallace-tallace don ''Despicable Me 2'', Joe Fresh, ''The Lego Movie'', Coca-Cola, da Amazon Alexa . An kuma yi amfani da shi a cikin fina-finan ''La Famille Bélier'', ''Gnome Alone'', da ''Peter Rabbit 2: The Runaway'' . Shirin talabijin na Isra’ila ''Ha-Yehudim Ba’im ya'' yi amfani da waƙar a matsayin madogara ta satire game da dokar Yahudawa da ta hana a furta tetragrammaton, inda Allah ya koka game da kiransa da sunaye dabam-dabam da ba nasa ba. A ranar 15 ga Janairu 2022, waƙar ta fara fara yaduwa akan [[TikTok]] lokacin da ta bayyana akan bidiyo a cikin shahararrun asusun dabbobi. Kwanaki hudu bayan haka, a ranar 19 ga wata, mashahurai irin su Alicia Silverstone da Drew Barrymore sun fara buga bidiyo ta hanyar amfani da waƙar da aka saita zuwa hotunan rawar da suka taka a baya. == Ayyukan Chart == {{Col-begin}} {{Col-2}} ===Weekly charts=== {| class="wikitable sortable plainrowheaders" style="text-align:center" |- ! Chart (2008–2009) ! Peak<br />position |- {{single chart|Australia|8|artist=The Ting Tings|song=That's Not My Name|rowheader=true|refname=ariacharts1|access-date=25 September 2016}} |- {{single chart|Austria|34|artist=The Ting Tings|song=That's Not My Name|rowheader=true|access-date=25 September 2016}} |- {{single chart|Flanders|48|artist=The Ting Tings|song=That's Not My Name|rowheader=true|access-date=25 September 2016}} |- {{single chart|Canada|57|artist=The Ting Tings|artistid=419296|rowheader=true|access-date=25 September 2016}} |- {{single chart|Czech Republic|7|year=2008|week=47|artist=The Ting Tings|rowheader=true|access-date=25 September 2016}} |- {{single chart|Denmark|10|artist=The Ting Tings|song=That's Not My Name|rowheader=true|access-date=25 September 2016}} |- ! scope="row"| Europe ([[European Hot 100 Singles|Eurochart Hot 100]])<ref>{{cite magazine|url=https://worldradiohistory.com/Archive-All-Music/Billboard/00s/2008/BB-2008-05-31.pdf|title=Hits of the World – Eurocharts|magazine=[[Billboard (magazine)|Billboard]]|volume=120|issue=22|page=55|date=31 May 2008|access-date=31 May 2020}}</ref> | 5 |- {{single chart|Germany|42|artist=The Ting Tings|song=That's Not My Name|songid=423309|rowheader=true|access-date=25 September 2016}} |- {{single chart|Ireland2|2|artist=Ting Tings|song=That's Not My Name|rowheader=true|refname=IRE|access-date=25 September 2016}} |- {{single chart|Dutch100|59|artist=The Ting Tings|song=That's Not My Name|rowheader=true|access-date=25 September 2016}} |- {{single chart|New Zealand|8|artist=The Ting Tings|song=That's Not My Name|rowheader=true|access-date=25 September 2016}} |- {{single chart|Scotland|1|date=20080518|rowheader=true|access-date=27 March 2018}} |- {{single chart|Sweden|23|artist=The Ting Tings|song=That's Not My Name|rowheader=true|access-date=25 September 2016}} |- {{single chart|Switzerland|44|artist=The Ting Tings|song=That's Not My Name|rowheader=true|access-date=25 September 2016}} |- {{single chart|UK|1|date=20080518|artist=Ting Tings|song=That's Not My Name|rowheader=true|access-date=25 September 2016}} |- {{single chart|Billboardhot100|39|artist=The Ting Tings|artistid=419296|rowheader=true|access-date=25 September 2016}} |- {{single chart|Billboardadultpopsongs|30|artist=The Ting Tings|artistid=419296|rowheader=true|access-date=25 September 2016}} |- {{single chart|Billboardalternativesongs|32|artist=The Ting Tings|artistid=419296|rowheader=true|access-date=25 September 2016}} |- {{single chart|Billboarddanceclubplay|4|artist=The Ting Tings|artistid=419296|rowheader=true|access-date=25 September 2016}} |- {{single chart|Billboardpopsongs|17|artist=The Ting Tings|artistid=419296|rowheader=true|access-date=25 September 2016}} |- {{single chart|Billboardrhythmic|38|artist=The Ting Tings|artistid=419296|rowheader=true|access-date=25 September 2016}} |} {{Col-2}} ===Year-end charts=== {| class="wikitable sortable plainrowheaders" style="text-align:center" |- ! Chart (2008) ! Position |- ! scope="row"| Australia (ARIA)<ref>{{cite web|url = https://www.aria.com.au/charts/2008/singles-chart|title = ARIA Top 100 Singles for 2008|access-date = 25 September 2016|work = [[ARIA Charts|ARIA]]}}</ref> | 48 |- ! scope="row"| Europe (Eurochart Hot 100)<ref>{{cite magazine|url=http://www.billboard.biz/bbbiz/charts/yearendcharts/2008/european-hot-100-singles|title=Year End Charts: European Hot 100 Singles|magazine=Billboard|archive-url=https://web.archive.org/web/20121004235856/http://www.billboard.biz/bbbiz/charts/yearendcharts/2008/european-hot-100-singles|archive-date=4 October 2012|access-date=10 January 2022}}</ref> | 80 |- ! scope="row"| New Zealand (Recorded Music NZ)<ref>{{cite web|url = http://nztop40.co.nz/chart/?chart=2089|title = Top Selling Singles of 2008 - The Official New Zealand Music Chart|access-date = 25 September 2016|work = [[Recorded Music NZ]]}}</ref> | 50 |- ! scope="row"| UK Singles (OCC)<ref>{{cite web|url = http://www.officialcharts.com/charts/end-of-year-singles-chart/20080106/37501/|title = End of Year Singles Chart Top 100 - 2008 - Official Charts Company|access-date = 25 September 2016|publisher = [[Official Singles Chart]]}}</ref> | 22 |} ===Certifications=== {{Certification Table Top}} {{Certification Table Entry|region=Australia|type=single|award=Platinum|relyear=2008|certyear=2009|access-date=25 September 2016}} {{Certification Table Entry|region=Denmark|type=single|award=Gold|relyear=2008|certyear=2008|certref=<ref>{{cite web|url=http://ifpi.dk/?q=content/guld-og-platin-i-september-1 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111008132033/http://ifpi.dk/?q=content/guld-og-platin-i-september-1 |archive-date=8 October 2011 |title=Guld og platin i september |language=da |access-date=12 July 2022 |publisher=[[IFPI Danmark]] |url-status=dead }}</ref>}} {{Certification Table Entry|region=New Zealand|artist=Ting Tings|title=That's Not My Name|award=Gold|type=single|relyear=2008|relmonth=5|certyear=2009|source=archive|access-date=7 October 2021}} {{Certification Table Entry|region=United Kingdom|type=single|artist=Ting Tings|title=That's Not My Name|award=Platinum|relyear=2008|certyear=2021|id=6539-236-1|access-date=20 February 2021}} {{Certification Table Entry|region=United States|type=single|artist=The Ting Tings|title=That's Not My Name|award=Platinum|relyear=2008|certyear=2009|access-date=25 September 2016}} {{Certification Table Bottom|streaming=true}} {{Col-end}} == Nassoshi == <references group="" responsive="1"></references> {{The Ting Tings}}{{Authority control}} [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] nn1kbxysuo34dutq9oirxs2rbkmiv6s 161939 161938 2022-07-27T22:16:24Z Ibkt 10164 wikitext text/x-wiki [[Category:Articles with hAudio microformats]] " '''Wannan Ba Sunana bane''' " shine farkon farkon mawakan duo na [[Burtaniya]] mai suna Ting Tings . An fara fitar da waƙar a matsayin gefen A-biyu tare da " Babban DJ " ta lakabin rikodin rikodin mai zaman kansa na Switchflicker, akan 28 ga Mayu 2007. Bayan babban girma daga BBC Radio 1 da ''NME'', an sake fitar da guda ɗaya daban-daban a ranar 12 ga Mayu 2008 akan Columbia Records . Daga baya an haɗa shi akan kundi na farko na studio, ''Ba Mu Fara Komai ba'' (2008). Bayan sake fitowar Columbia, "Wannan ba Sunana ba ne" da aka yi muhawara a kan Chart na Singles na Burtaniya, ganin gasar daga ingantattun ayyuka kamar [[Rihanna]], [[Madonna]], da will.i.am. Waƙar ta kasance mai barci a Arewacin Amirka, tana cikin saman 40 na sigogi a Amurka a cikin Agusta 2009. Single ɗin ya sayar da kwafin dijital sama da miliyan ɗaya. == YyAbun ciki == "Wannan ba Sunana bane" an rubuta shi a cikin maɓalli na E major tare da ɗan lokaci na bugun 145 a cikin minti daya. Muryoyin da ke cikin waƙar sun bambanta daga G <sub>3</sub> zuwa G ♯ <sub>5</sub> . Mawaƙa Katie White ta bayyana cewa an rubuta waƙar "tare da ni da ke nuna takaici game da masana'antar rikodin." <ref>[[The Guardian]]: 1000 Songs You Must Hear - Party Songs, Writing Party Songs, pg. 7</ref> == Bidiyon kiɗa == Waƙar tana da bidiyon kiɗa guda uku. Na farko yana fasalta Ting Tings akan farar bango yana yin waƙar akan saiti, tare da madaidaicin fage na Fari mai launin shuɗi da ruwan hoda. An yi amfani da wannan sigar bidiyon don inganta waƙar da kundi a lokacin da aka fitar da shi a shekara ta 2007. Wannan bidiyon yana kama da na gani na Toni Basil 's " Mickey ", daidai da kamannin sauti. Sophie Muller da Stacey Hartly ne suka jagoranci wannan bidiyon. Columbia ta samar da bidiyo na 2008 don sakin Amurka, tare da darekta David Allain kuma tare da su suna sake yin wani tsari na daban, tare da ƙarin kayan aiki da fitilu masu walƙiya a bango. An fara fitar da bidiyon a kan [http://www.mtvu.com/music/video-premiere/video-premiere-the-ting-tings-thats-not-my-name/ mtvU.com] a ranar 26 ga Janairu, 2009. An yi wani bidiyo don sigar sauti. Duk bidiyon aiki ne kai tsaye. Bidiyon kiɗa na uku, wanda aka fi sani da madadin bidiyo, AlexandLiane ne ya jagoranta kuma ya ƙunshi Ting Tings a cikin garin fatalwa na hamada. 'Yan wasan dutch biyu, masu fara'a, 'yan wasan bugu na maƙiya da ƴan wasan ƙwallon ƙafa suna fitowa daga cikin dazuzzuka sanye da baƙaƙen tufafi masu kyan gani. Ting Tings ne ke yin waƙar, yayin da a bayansu ƴan wasan dutch biyu suka tsallake igiya, masu fara'a suna murna, masu ganga, da kuma alamar masu jujjuya alamomin da ke nuna sunayen waƙoƙin waƙar a kansu. == liyafar == === Mahimmanci === Mawakin ya sami kyakkyawan bita daga masu suka bayan sake sakewa, tare da ''NME'' yana kwatanta shi a matsayin "no-flab electro-pop nugget", yayin da mujallar ''Q'' ta bayyana shi a matsayin "ƙwaƙwalwar Hey Mickey -style handclaps da gobbily staccato. vocal, dinka tare don kera wani tsagi wanda yake nan take kuma sananne". ''Digital Spy'' kwatanta guda daya da "gwangwanin cola mai girgiza sosai", kuma ya kara da cewa "[waƙar tana da kyau] mai ɗanɗano, mai ɗanɗano, kyakkyawa mai kauri". === Kasuwanci === A cikin United Kingdom, ɗayan ya shiga saman jadawalin Singles UK a ranar 18 ga Mayu 2008 - na makon da ya ƙare ranar 24 ga Mayu 2008 - ya kawo ƙarshen mulkin [[Madonna]] da Justin Timberlake na makonni huɗu a saman tare da " minti 4 ". A mako mai zuwa, duk da haka, ya zame zuwa lamba biyu bayan [[Rihanna]] 's " Take a Bow " ya haura zuwa lamba daya. A Ireland, ya kai kololuwa a lamba biyu tsawon makonni biyar a jere. A Ostiraliya, bayan da sannu a hankali ya tashi ginshiƙi na marasa aure, daga ƙarshe ya kai saman 10, kuma an ba da takardar shaidar Platinum a cikin 2009. A kan Jadawalin Singles Jiki na Australiya, ya kai kololuwa a 20, kuma akan ginshiƙi na Dijital na Australiya a lamba takwas. A [[Tarayyar Amurka|Amurka]], "Wannan Ba Sunana bane" ya hau lamba 39 a kan <nowiki><i id="mwWw">Billboard</i></nowiki> Hot 100, wanda ya ba ƙungiyar 40 na farko a can. An ba wa waƙar shaidar Zinariya a ranar 2 ga Afrilu 2009, tana sayar da fiye da kwafi 500,000. == Rufewa da amfani a cikin kafofin watsa labarai == Dizzee Rascal ya yi sigar wannan waƙa a cikin Live Lounge a gidan rediyon BBC 1, inda ya canza waƙar zuwa: "Suna kirana 'jini'/ Suna kirana' yaro mara mutunci '/Suna kirana oi/Suna kirana mate/ . . Suna amfani da ' N-word ' kamar wasa / Wannan ba sunana ba ne. . " A lokacin gasar cin kofin Pittsburgh Penguins ' Stanley a shekara ta 2009, gidan rediyon Pittsburgh WDVE ya yi waƙar waƙar mai taken "Wannan Shine Sunana" game da ɗan wasan Penguins Evgeni Malkin, wanda wani mutum mai sauti kamar Malkin ya rera game da sunayen laƙabi da yawa. An kuma sanya waƙar a matsayin "He's Get My Name" don ''gwajin Johnny'' Network na Cartoon . Bugu da ƙari, an yi amfani da waƙar a cikin bidiyon kiɗa na wasan kwaikwayo ta [[Norway|Norwegian]] comedy duo Ylvis a kan jawabinsu ''na kveld med YLVIS (Yau tare da YLVIS)'', mai suna "Jeg Heter Finn" ("Sunana Finn"). An yi amfani da kayan aikin waƙar a cikin tallan silima na Burtaniya don Rediyon BBC 1 a lokacin bazara na 2008. An kuma yi amfani da sigar waƙar da aka sake haɗawa azaman kiɗan don ɓangaren PINK na Nunin Kayayyakin Sirrin Victoria na 2008 (wanda Cho Dongho ya sake haɗawa). Hakanan ana amfani da waƙar a cikin kasuwancin Mobitel na Mobitel na Slovenia don fakitin biyan kuɗin su, Itak Džabest. "Wannan Ba Sunana ba" an yi amfani da shi a cikin trailer na fim ɗin rani na 2009 ''Post Grad'', kuma a kan nunin ''90210'' akan The CW, ''Brothers &amp;amp; Sisters'' akan ABC, ''Yin Matsayi'', da ''City'' akan MTV, da kuma a cikin fina-finai. ''An Kori!'' (2009) da ''Horrible Bosses'' (2011), wanda Charlie Day 's hali Dale ya rera shi a cikin mota yayin da yake kan hodar iblis. An nuna waƙar a cikin ''CSI: NY'' a matsayin waƙar farkon jigon " Batun Ba Komawa ". An kuma yi amfani da waƙar akan jerin ''Skins'' 3 episode "Katie da Emily". Wannan waƙar tana fitowa sau da yawa a cikin E4 sitcom ''The Inbetweeners'' kuma ta fito a cikin ''Fim ɗin Inbetweeners'' (waƙar sauti na hukuma). Bugu da ƙari, an nuna waƙar a cikin ''Suburgatory'' . Avant-garde na Amurka da ƙungiyar gwaji Xiu Xiu ya yi amfani da layin "Wannan ba Sunana ba" a cikin murfin " Yarinya Kadai (A Duniya) " ta [[Rihanna]] . An canza layukan don cewa "Kana kirana Jamie, ba sunana ba kenan." An kuma yi amfani da waƙar a cikin tallace-tallace da tallace-tallace don ''Despicable Me 2'', Joe Fresh, ''The Lego Movie'', Coca-Cola, da Amazon Alexa . An kuma yi amfani da shi a cikin fina-finan ''La Famille Bélier'', ''Gnome Alone'', da ''Peter Rabbit 2: The Runaway'' . Shirin talabijin na Isra’ila ''Ha-Yehudim Ba’im ya'' yi amfani da waƙar a matsayin madogara ta satire game da dokar Yahudawa da ta hana a furta tetragrammaton, inda Allah ya koka game da kiransa da sunaye dabam-dabam da ba nasa ba. A ranar 15 ga Janairu 2022, waƙar ta fara fara yaduwa akan [[TikTok]] lokacin da ta bayyana akan bidiyo a cikin shahararrun asusun dabbobi. Kwanaki hudu bayan haka, a ranar 19 ga wata, mashahurai irin su Alicia Silverstone da Drew Barrymore sun fara buga bidiyo ta hanyar amfani da waƙar da aka saita zuwa hotunan rawar da suka taka a baya. == Ayyukan Chart == {{Col-begin}} {{Col-2}} ===Weekly charts=== {| class="wikitable sortable plainrowheaders" style="text-align:center" |- ! Chart (2008–2009) ! Peak<br />position |- {{single chart|Australia|8|artist=The Ting Tings|song=That's Not My Name|rowheader=true|refname=ariacharts1|access-date=25 September 2016}} |- {{single chart|Austria|34|artist=The Ting Tings|song=That's Not My Name|rowheader=true|access-date=25 September 2016}} |- {{single chart|Flanders|48|artist=The Ting Tings|song=That's Not My Name|rowheader=true|access-date=25 September 2016}} |- {{single chart|Canada|57|artist=The Ting Tings|artistid=419296|rowheader=true|access-date=25 September 2016}} |- {{single chart|Czech Republic|7|year=2008|week=47|artist=The Ting Tings|rowheader=true|access-date=25 September 2016}} |- {{single chart|Denmark|10|artist=The Ting Tings|song=That's Not My Name|rowheader=true|access-date=25 September 2016}} |- ! scope="row"| Europe ([[European Hot 100 Singles|Eurochart Hot 100]])<ref>{{cite magazine|url=https://worldradiohistory.com/Archive-All-Music/Billboard/00s/2008/BB-2008-05-31.pdf|title=Hits of the World – Eurocharts|magazine=[[Billboard (magazine)|Billboard]]|volume=120|issue=22|page=55|date=31 May 2008|access-date=31 May 2020}}</ref> | 5 |- {{single chart|Germany|42|artist=The Ting Tings|song=That's Not My Name|songid=423309|rowheader=true|access-date=25 September 2016}} |- {{single chart|Ireland2|2|artist=Ting Tings|song=That's Not My Name|rowheader=true|refname=IRE|access-date=25 September 2016}} |- {{single chart|Dutch100|59|artist=The Ting Tings|song=That's Not My Name|rowheader=true|access-date=25 September 2016}} |- {{single chart|New Zealand|8|artist=The Ting Tings|song=That's Not My Name|rowheader=true|access-date=25 September 2016}} |- {{single chart|Scotland|1|date=20080518|rowheader=true|access-date=27 March 2018}} |- {{single chart|Sweden|23|artist=The Ting Tings|song=That's Not My Name|rowheader=true|access-date=25 September 2016}} |- {{single chart|Switzerland|44|artist=The Ting Tings|song=That's Not My Name|rowheader=true|access-date=25 September 2016}} |- {{single chart|UK|1|date=20080518|artist=Ting Tings|song=That's Not My Name|rowheader=true|access-date=25 September 2016}} |- {{single chart|Billboardhot100|39|artist=The Ting Tings|artistid=419296|rowheader=true|access-date=25 September 2016}} |- {{single chart|Billboardadultpopsongs|30|artist=The Ting Tings|artistid=419296|rowheader=true|access-date=25 September 2016}} |- {{single chart|Billboardalternativesongs|32|artist=The Ting Tings|artistid=419296|rowheader=true|access-date=25 September 2016}} |- {{single chart|Billboarddanceclubplay|4|artist=The Ting Tings|artistid=419296|rowheader=true|access-date=25 September 2016}} |- {{single chart|Billboardpopsongs|17|artist=The Ting Tings|artistid=419296|rowheader=true|access-date=25 September 2016}} |- {{single chart|Billboardrhythmic|38|artist=The Ting Tings|artistid=419296|rowheader=true|access-date=25 September 2016}} |} {{Col-2}} ===Year-end charts=== {| class="wikitable sortable plainrowheaders" style="text-align:center" |- ! Chart (2008) ! Position |- ! scope="row"| Australia (ARIA)<ref>{{cite web|url = https://www.aria.com.au/charts/2008/singles-chart|title = ARIA Top 100 Singles for 2008|access-date = 25 September 2016|work = [[ARIA Charts|ARIA]]}}</ref> | 48 |- ! scope="row"| Europe (Eurochart Hot 100)<ref>{{cite magazine|url=http://www.billboard.biz/bbbiz/charts/yearendcharts/2008/european-hot-100-singles|title=Year End Charts: European Hot 100 Singles|magazine=Billboard|archive-url=https://web.archive.org/web/20121004235856/http://www.billboard.biz/bbbiz/charts/yearendcharts/2008/european-hot-100-singles|archive-date=4 October 2012|access-date=10 January 2022}}</ref> | 80 |- ! scope="row"| New Zealand (Recorded Music NZ)<ref>{{cite web|url = http://nztop40.co.nz/chart/?chart=2089|title = Top Selling Singles of 2008 - The Official New Zealand Music Chart|access-date = 25 September 2016|work = [[Recorded Music NZ]]}}</ref> | 50 |- ! scope="row"| UK Singles (OCC)<ref>{{cite web|url = http://www.officialcharts.com/charts/end-of-year-singles-chart/20080106/37501/|title = End of Year Singles Chart Top 100 - 2008 - Official Charts Company|access-date = 25 September 2016|publisher = [[Official Singles Chart]]}}</ref> | 22 |} ===Certifications=== {{Certification Table Top}} {{Certification Table Entry|region=Australia|type=single|award=Platinum|relyear=2008|certyear=2009|access-date=25 September 2016}} {{Certification Table Entry|region=Denmark|type=single|award=Gold|relyear=2008|certyear=2008|certref=<ref>{{cite web|url=http://ifpi.dk/?q=content/guld-og-platin-i-september-1 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111008132033/http://ifpi.dk/?q=content/guld-og-platin-i-september-1 |archive-date=8 October 2011 |title=Guld og platin i september |language=da |access-date=12 July 2022 |publisher=[[IFPI Danmark]] |url-status=dead }}</ref>}} {{Certification Table Entry|region=New Zealand|artist=Ting Tings|title=That's Not My Name|award=Gold|type=single|relyear=2008|relmonth=5|certyear=2009|source=archive|access-date=7 October 2021}} {{Certification Table Entry|region=United Kingdom|type=single|artist=Ting Tings|title=That's Not My Name|award=Platinum|relyear=2008|certyear=2021|id=6539-236-1|access-date=20 February 2021}} {{Certification Table Entry|region=United States|type=single|artist=The Ting Tings|title=That's Not My Name|award=Platinum|relyear=2008|certyear=2009|access-date=25 September 2016}} {{Certification Table Bottom|streaming=true}} {{Col-end}} == Nassoshi == <references group="" responsive="1"></references> {{The Ting Tings}}{{Authority control}} [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] hhc3meb766dgg3qy47lsosbnds3ceg3 Mao languages 0 34493 162237 161150 2022-07-28T11:57:49Z DonCamillo 4280 wikitext text/x-wiki {{databox}} Harsunan '''Mao''' reshe ne na harsunan Omotic da ake magana da su a [[Itofiya|Habasha]] . Ƙungiyar tana da nau'o'i masu zuwa: * Bambasi, wanda ake magana da shi a gundumar Bambasi ta yankin Benishangul -Gumuz . * Hozo da Seze (wanda galibi ana kwatanta su tare da 'Begi Mao'), ana magana da su a kusa da Begi a yankin Mirab (Yamma) Welega na yankin Oromia, da * Ganza, wanda ake magana a kudancin Bambasi a shiyyar Asosa ta yankin Benishangul-Gumuz da yammacin harsunan Hozo da Seze. An kiyasta cewa akwai masu magana da harshen Bambasi 5,000, da masu magana 3,000 kowanne na Hozo da Seze da kuma wasu masu magana da Ganza kaɗan (Bender, 2000). A lokacin tashe-tashen hankulan siyasa na baya-bayan nan, wasu dubunnan masu magana da harshen Bambassi sun kafa kansu a cikin kwarin kogin Didessa da gundumar Belo Jegonfoy . Yawancin yankin Mirab Welega sun kasance gidan harsunan Mao, amma sun rasa masu magana saboda karuwar tasirin Oromo . == Tuntuɓar == Harsunan Mao suna da kusanci da harsunan Koman . Wasu kungiyoyin masu magana da harshen Koman a kasar Habasha suna daukar kansu a matsayin kabilar Mao. == Lambobi == Kwatanta lambobi a cikin yaruka ɗaya: {| class="wikitable sortable" !Harshe ! 1 ! 2 ! 3 ! 4 ! 5 ! 6 ! 7 ! 8 ! 9 ! 10 |- | Ganza (Gwàmì Nánà) (1) | ʔìʃì kwéʔèn | mamꜜbú | tʼíꜜzi | má s'í | k'wísʼí | ʔìʃkìbin | m | wòbó | ʃèlé | kónsó-báꜜ (litː 'hannu-biyu') |- | Ganza (Gwàmi Nánà) (2) | ʔìʃì kwéʔèn | mamꜜbú | tʼíꜜzi | má s'í | k'wísʼí | ʔìʃkìbin | m | wòbó | ʃèlé | kónsó-báꜜ (litː ''hannun-biyu'' ) |- | Ganza (3) | ʔíʃkúwéén | mambuʔ | tíziʔ | más'ì | k'wíssí | ʔíʃkípín | mampín | ku | ʃélé | konsóɓaaʔ |- | Hozo (1) | ʔónnà | dabba | kuma | bétsʼì | kwítsʼì (lit: 'hand') | kwítsʼì ʔòttá ʔónnà (5 + 1) | ƙoshin lafiya (5 + 2) | Kwítsʼì ʔòttá sijázi (5 + 3) | Kwítsʼì ʔòttá bétsʼì (5 + 4) | pʼóʃì |- | Hozo (2) | ʊnːa / onna | dʊmbo / dombo | siɑːsi /siyazi | bɛtsíː / Betʼi | kʷɪtsí / kʼwitsi (lit: 'hand', kutsi) | keniː / ota-onna (5 + 1) | ʔɔːta / ota-dombo (5 + 2) | ʔɔ̀ːtá / ota-siyazi (5 + 3) | ʔɔ̀ːtì / ota-beːtsi (5 + 4) | pʼɔ́ːʃi / poːši |- | Mao ta Arewa | hishki | numb | tayi | me'e | kʼwíssí | kyawon | kúlùmbo (litː ''hannu-biyu'' ? ) | kúteezé (litː ''hannu-uku'' ? ) | kúsmésʼe (litː ''hannu-hudu'' ? ) | mutu |- | Sezi (Seze / Sezo) (1) | ʔìʃílè | babu | zance | bes's'é | kʼwíssé (lit: 'hand', kusɛ) | kʼwíssé ʔòòt ʔìʃílè (litː 5 saura 1) | kʼwíssé ʔòòt nòmbé (litː 5 saura. 2) | kʼwíssé ʔòòt sììzé (litː 5 saura 3) | kʼwíssé ʔòòt besʼsʼé (litː 5 saura. 4) | mutu |- | Zazzage (Sezo) (2) | ɪ̀ʃìlɛ / ɪšilɛ | nɔ̀mbɛ́ / noːmbɛ | siːzí /siːzɛ | bɛ̀sʼɛ́ / bɛtsʼɛ | kʼúsɛ́ / kʼʊsse (lit: 'hand', kusɛ) | dʒɑ;j / ot-šilɛ | ʔɔːt nɔ̀mbɛ́ / ot-nombɛ | ʔɔ̀ːt síːzí / ota-siːzɛ | ʔɔ̀ːt bèːtsʼé / ota-bɛːsʼɛ | ̞kʊ́ːsɛ̀ / kʊːsɛ |} == Duba kuma == * [[wiktionary:Appendix:Mao word lists|Jerin kalmomin Mao]] (Wiktionary) == Kara karantawa == *   == Nassoshi == {{Reflist}}{{Omotic languages}} j8hgy99detmvcl1hekwllq6ebwepcfa North Battleford Crown Colony 0 34647 161864 2022-07-27T15:28:18Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1094834246|North Battleford Crown Colony]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=North Battleford Crown Colony|native_name=|other_name=|settlement_type=Unincorporated community<br/>([[census subdivision]])|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|image_flag=|flag_size=|image_seal=|seal_size=|image_shield=|shield_size=|nickname=|motto=|image_map=|mapsize=|map_caption=|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=|pushpin_map=Canada Saskatchewan|pushpin_label_position=|pushpin_mapsize=|coordinates={{coord|52.735|N|108.261|W|region:CA-SK|display=inline}}|subdivision_type=[[Country]]|subdivision_name=[[Canada]]|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_type2=[[List of regions of Canada|Region]]|subdivision_type3=[[Census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_type4=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural municipality]]|subdivision_name1=[[Saskatchewan]]|subdivision_name2=[[Saskatchewan]]|subdivision_name3=[[Division No. 12, Saskatchewan|12]]|subdivision_name4=[[Rural Municipality of North Battleford No. 437|North Battleford No. 437]]|established_title=|established_date=|established_title2=|established_date2=|established_title3=|established_date3=|government_footnotes=|government_type=|leader_title=|leader_name=|leader_title1=|leader_name1=|unit_pref=<!--Enter: Imperial, if Imperial (metric) is desired-->|area_footnotes=<ref name=2011censusprofile>{{cite web | url=http://www12.statcan.gc.ca/census-recensement/2011/dp-pd/prof/details/page.cfm?Lang=E&Geo1=CSD&Code1=4716027&Geo2=CD&Code2=4716&Data=Count&SearchText=north%20battleford&SearchType=Begins&SearchPR=01&B1=All&Custom=&TABID=1 | title=Census Profile: North Battleford, CN Saskatchewan (Census subdivision) | publisher=[[Statistics Canada]] | date=May 31, 2016 | accessdate=February 7, 2017}}</ref>|area_magnitude=|area_total_km2=|area_land_km2=1.26|area_water_km2=|area_water_percent=|area_urban_km2=|area_metro_km2=|elevation_footnotes=|elevation_m=|population_total=164|population_as_of=2011|population_footnotes=<ref name=2011censusprofile/>|population_density_km2=130.4|population_blank1_title=|population_blank1=|population_density_blank1_km2=|population_note=|postal_code_type=|postal_code=|area_code=|website=|footnotes=|image_dot_map=|dot_mapsize=|dot_map_caption=|dot_x=|dot_y=|leader_title2=|leader_name2=|leader_title3=|leader_name3=|leader_title4=|leader_name4=|timezone=[[Central Standard Time]]|utc_offset=−6|timezone_DST=|utc_offset_DST=|blank_name=|blank_info=|blank1_name=Waterways|blank1_info=[[North Saskatchewan River]]|blank2_name=|blank2_info=}} '''Arewacin Battleford Crown Colony''' ( yawan 2011 164) al'umma ce da ba ta da haɗin kai a cikin gundumar Karkara ta Arewa Battleford No. 437 a cikin Saskatchewan, Kanada wanda ƙididdigar ƙidayar Kanada ta ayyana yanki na ƙidayar jama'a. Yana kusa da Birnin North Battleford kuma gida ne ga Asibitin Saskatchewan North Battleford . == Geography == Kasancewa a cikin gundumar Karkara ta Arewa Battleford No. 437, reshen ƙidayar jama'a ta Arewa Battleford Crown Colony tana da iyaka da Birnin North Battleford zuwa arewa da gabas kuma yana kan iyakar arewa maso gabas na Kogin Saskatchewan ta Arewa . Garin Battleford yana ƙetare kogin zuwa yamma yayin da Gundumar Rural na Kogin Yaƙi mai lamba 438 ke haye kogin zuwa kudu. <ref name="censusmap" /> == Alkaluma == A cikin ƙididdigar yawan jama'a na 2021 da Kididdiga Kanada ta gudanar, Arewacin Battleford Crown Colony yana da yawan jama'a 104 da ke zaune a cikin 0 na jimlar 0 na gida mai zaman kansa, canjin -32.5% daga yawan jama'arta na 2016 na 154 . Tare da yankin ƙasa na {{Convert|1.27|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 81.9/km a cikin 2021. In the [[Canada 2011 Census|2011 Census of Population]] conducted by Statistics Canada, the North Battleford Crown Colony recorded a population of 164 living in 5 of its 8 total private dwellings, a {{percentage|{{#expr:164-153}}|153|1}} change from its 2006 population of 153. With a land area of {{Convert|1.26|km2|sqmi}}, it had a population density of {{Pop density|164|1.26|km2|sqmi|prec=1}} in 2011.<ref name=2011censusprofile/> {{Canada_census|location=North Battleford|2021_population=104|2021_pop_delta=-32.5|2021_land_area=1.27|2021_pop_density=82|2021_median_age=42.4|2021_median_age_m=46.4|2021_median_age_f=41.6|2021_total_pvt_dwell=0|2021_mean_hh_income=|2021_geocode=2021A00054716027|2021_access_date=2022-04-27|2011_population=164|2011_pop_delta=7.2|2011_land_area=1.26|2011_pop_density=130.4|2011_pop_rank=|2011_median_age=46.5|2011_median_age_m=46.5|2011_median_age_f=46.5|2011_total_pvt_dwell=8|2011_mean_hh_income=|2011_access_date=February 7, 2017|2006_population=153|2006_pop_delta=-40.2|2006_pop_rank=|2006_land_area=1.26|2006_pop_density=121.7|2006_median_age=49.3|2006_median_age_m=50.2|2006_median_age_f=48.2|2006_total_pvt_dwell=8|2006_mean_hh_income=|2006_access_date=February 7, 2017}} <div aria-describedby="canada-census-footnotes" aria-labelledby="canada-census-caption" class="canada-census toccolours mw-collapsible" role="figure"> <div class="canada-census-caption">Canada census – North Battleford community profile</div> {| class="mw-collapsible-content" | ! scope="col" |[[2021 Canadian census|2021]] ! scope="col" |[[2011 Canadian census|2011]] |- class="canada-census-data-row" ! scope="row" |Population |104 (-32.5% from 2016) |164 (7.2% from 2006) |- class="canada-census-data-row" ! scope="row" |Land area |1.27&nbsp;km<sup>2</sup> (0.49&nbsp;sq&nbsp;mi) |1.26&nbsp;km<sup>2</sup> (0.49&nbsp;sq&nbsp;mi) |- class="canada-census-data-row" ! scope="row" |Population density |82/km<sup>2</sup> (210/sq&nbsp;mi) |130.4/km<sup>2</sup> (338/sq&nbsp;mi) |- class="canada-census-data-row" ! scope="row" |Median age |42.4 (M: 46.4, F: 41.6) |46.5 (M: 46.5, F: 46.5) |- class="canada-census-data-row" ! scope="row" |Total private dwellings |0 |8 |- class="canada-census-data-row" ! scope="row" |Median household income | | |} <div class="canada-census-footnotes mw-collapsible-content"> References: 2021<ref name="cp2021"><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation web cs1">[http://www12.statcan.gc.ca/census-recensement/2021/dp-pd/prof/index.cfm?Lang=E "2021 Community Profiles"]. ''[[2021 Canadian Census]]''. </cite></ref> 2011<ref name="cp2011"><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation web cs1">[http://www12.statcan.gc.ca/census-recensement/2011/dp-pd/prof/index.cfm?Lang=E "2011 Community Profiles"]. ''[[2011 Canadian Census]]''. </cite></ref> earlier<ref name="cp2006"><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation web cs1">[http://www12.statcan.gc.ca/census-recensement/2006/dp-pd/prof/92-591/index.cfm?Lang=E "2006 Community Profiles"]. ''[[2006 Canadian Census]]''. </cite></ref><ref name="cp2001"><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation web cs1">[https://www12.statcan.gc.ca/english/profil01/CP01/Index.cfm?Lang=E "2001 Community Profiles"]. ''[[2001 Canadian Census]]''. </cite></ref></div> </div> == Kula da lafiya == Arewacin Battleford Crown Colony gida ne ga Asibitin Saskatchewan North Battleford, cibiyar kula da tabin hankali, wacce ke 1 Jersey Street. Yankin Lafiya na Prairie Arewa ne ke gudanar da shi. A halin yanzu asibitin yana da gadaje 252, kodayake a halin yanzu ana kan gina asibitin da zai maye gurbin wanda a ƙarshe zai sami gadaje 284 da zarar an kammala ginin a cikin bazara na 2018. == Duba kuma == * Jerin al'ummomi a cikin Saskatchewan == Nassoshi == {{Reflist|30em}}{{Subdivisions of Saskatchewan}}{{Authority control}} {{Coord|52.736|N|108.261|W|type:city_region:CA_source:GNS-enwiki}}<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles>{{Coord|52.736|N|108.261|W|type:city_region:CA_source:GNS-enwiki}} do176vqoyicxs3giehchd8u4a39lxtg Metinota 0 34648 161867 2022-07-27T15:30:26Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1079666054|Metinota]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=Metinota|official_name=Resort Village of Metinota|settlement_type=[[List of resort villages in Saskatchewan|Resort village]]|image_skyline=|image_caption=|imagesize=200|image_map=|mapsize=200|map_caption=|pushpin_map=Saskatchewan <!-- the name of a location map as per http://en.wikipedia.org/wiki/Template:Location_map -->|pushpin_label_position=<!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none -->|pushpin_mapsize=|subdivision_type=Country|subdivision_name=Canada|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Saskatchewan]]|subdivision_type2=[[List of regions of Canada#Saskatchewan|Region]]|subdivision_name2=|subdivision_type3=[[List of census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 17, Saskatchewan|17]]|subdivision_type4=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural municipality]]|subdivision_name4=[[Rural Municipality of Meota No. 468|RM of Meota No. 468]]|subdivision_type5=[[Electoral district (Canada)|Federal riding]]|subdivision_name5=|subdivision_type6=[[List of Saskatchewan provincial electoral districts|Provincial riding]]|subdivision_name6=|government_footnotes=<ref name=MDS/>|leader_title=[[Mayor]]|leader_name=Tim Lafreniere|leader_title1=Governing&nbsp;body|leader_name1=Resort Village Council|leader_title2=Administrator|leader_name2=Carmen Menssa|leader_title3=Clerk|leader_name3=|leader_title4=|leader_name4=|established_title=Founded|established_date=|established_title2=[[Municipal corporation|Incorporated]]<ref name=Incorporation/>|established_date2=August 19, 1924|established_title3=|established_date3=|established_title4=|established_date4=|established_title5=|established_date5=|area_footnotes=&nbsp;(2016)<ref name=2016censusSKmunis/>|area_land_km2=0.52 <!-- Use 2016 StatCan land area to accompany 2016 population -->|population_as_of=2016|population_footnotes=<ref name=2016censusSKmunis/>|population_total=80 <!-- 2016 StatCan population only per [[WP:CANPOP]]; do not replace with latest estimate; this estimate can be noted in the article body (so long as it doesn't replace the 2016 StatCan population in the body) -->|population_density_km2=153.8|timezone=[[Central Standard Time|CST]]|timezone_DST=[[Central Standard Time|CST]]|coordinates={{coord|53.035|N|108.416|W|region:CA-SK|display=inline,title}}<ref>{{cite web | url=https://www.nrcan.gc.ca/earth-sciences/geography/download-geographical-names-data/9245 | title=Download Geographical Names Data: Files to download by province and territory (Saskatchewan, CSV) | publisher=[[Government of Canada]] | date=April 8, 2020 | accessdate=May 29, 2020}}</ref>|postal_code_type=[[Postal code]]|postal_code=|area_code=[[Area codes 306 and 639|306 and 639]]|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highway(s)]]|blank_info=|blank1_name=Railway(s)|blank1_info=|blank2_name=Waterway(s)|blank2_info=[[Jackfish Lake (Saskatchewan)|Jackfish Lake]]|website=|footnotes=}} '''Metinota''' ( yawan jama'a 2016 : 80 ) ƙauyen wurin shakatawa ne a lardin Saskatchewan na Kanada a cikin Sashin ƙidayar jama'a mai lamba 17 . Yana kan gabar tafkin Jackfish a cikin Karamar Hukumar Meota No. 468 . Yana da kusan {{Convert|154|km|mi}} arewa maso yammacin Saskatoon . == Tarihi == An haɗa Metinota azaman ƙauyen wurin shakatawa a ranar 19 ga Agusta, 1924 ƙarƙashin sunan ƙauyen Metinota. Sunan yana nufin "Yana da kyau sosai a nan" ga Cree Nation. An canza sunanta bisa hukuma zuwa Kauyen Resort na Metinota a ranar 9 ga Agusta, 2019 don dacewa da matsayinta na birni. == Alkaluma ==   A cikin kididdigar yawan jama'a ta shekarar 2021 da Statistics Canada ta gudanar, Metinota tana da yawan jama'a 86 da ke zaune a cikin 44 daga cikin 97 na gidaje masu zaman kansu, canjin yanayi. 7.5% daga yawan jama'arta na 2016 na 80 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|0.46|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 187.0/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2016 da Statistics Kanada ta gudanar, ƙauyen Resort na Metinota ya rubuta yawan jama'a 80 da ke zaune a cikin 37 daga cikin 57 na gidaje masu zaman kansu. -10.1% ya canza daga yawan 2011 na 89 . Tare da filin ƙasa na {{Convert|0.52|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 153.8/km a cikin 2016. == Gwamnati == Ƙauyen Resort na Metinota yana ƙarƙashin zaɓaɓɓen majalisar karamar hukuma da naɗaɗɗen gudanarwa. Magajin gari shine Tim Lafreniere kuma mai kula da ita Carmen Menssa. <ref name="MDS" /> == Duba kuma == * Jerin al'ummomi a cikin Saskatchewan * Jerin gundumomi a cikin Saskatchewan * Jerin ƙauyukan shakatawa a cikin Saskatchewan * Jerin ƙauyuka a cikin Saskatchewan * Jerin ƙauyukan bazara a Alberta == Nassoshi == {{Reflist}}{{Subdivisions of Saskatchewan|resortvillages=yes}}{{SKDivision17}} 53ke7oslhmj5bwq14xxvxxdwlrm11xy Weirdale, Saskatchewan 0 34649 161870 2022-07-27T15:32:01Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1091864154|Weirdale, Saskatchewan]]" wikitext text/x-wiki '''Weirdale''' ( yawan jama'a na 2016 : 50 ) ƙauye ne a lardin Saskatchewan na Kanada a cikin gundumar Karkara ta Kogin Lambun 490 da Sashen ƙidayar jama'a mai lamba 15 . Weirdale yana kusan 48&nbsp;km arewa maso gabas da Birnin Prince Albert tare da Babbar Hanya 55. == Tarihi == An kafa Weirdale tsakanin 1929 zuwa 1931. An ba da rai lokacin da Jirgin Jirgin Ruwa na Kanada na Pacific ya buɗe sabon iyaka a kan Prairies na Kanada. Sa’ad da majagaba suka isa yankin, sun kawar da dazuzzuka masu ƙaƙƙarfan dazuzzuka da hannu suna samar da filayen noma. Majagaba suna da iyalai da yawa da suke zama a kowane kwata na filayen noma. Su kuma wadannan manyan iyalai sun kawo jama'ar yankin. A farkon karni na 20, sufuri ya yi ƙasa sosai fiye da yadda yake a yau don haka yana da wuya a yi tafiya mai nisa sosai. Saboda matsalolin tafiye-tafiye, ƙananan al'ummomi da yawa sun zama masu dogaro da kansu don su rayu. A wani lokaci, Weirdale yana da asibiti, makaranta, masana'antar fulawa, masana'antar alkama, da filin katako da sauran ƙananan kasuwancin da ke ciyar da al'umma. Yayin da sufuri ya ci gaba kuma ya zama mai inganci, wanda aka taimaka ta hanyar gina manyan tituna na zamani, ƙananan ƙauyuka da ke fadin ciyayi sun fara mutuwa ta hanyar tattalin arziki. <ref name="history">[http://www.weirdalesk.ca/history Village of Weirdale History].</ref> An haɗa Weirdale azaman ƙauye a ranar 1 ga Afrilu, 1948. == Alkaluma ==   A cikin kididdigar yawan jama'a ta shekarar 2021 da Statistics Canada ta gudanar, Weirdale yana da yawan jama'a 55 da ke zaune a cikin 28 daga cikin 33 na gidaje masu zaman kansu, canjin yanayi. 10% daga yawan 2016 na 50 . Tare da filin ƙasa na {{Convert|1.2|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 45.8/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a na 2016, ƙauyen Weirdale ya ƙididdige yawan jama'a 50 da ke zaune a cikin 23 daga cikin 27 na yawan gidaje masu zaman kansu, a -50% ya canza daga yawan 2011 na 75 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|1.36|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 36.8/km a cikin 2016. == Nassoshi == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * [http://www.weirdalesk.ca Shafin Yanar Gizo na Weirdale] {{Subdivisions of Saskatchewan|villages=yes}}{{SKDivision15}}{{Coord|53|26|56|N|105|14|22|W}}<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles>{{Coord|53|26|56|N|105|14|22|W}} k9grg5ev8x63evplcpyhpwuny6kl5b8 Rural Municipality of Wheatlands No. 163 0 34650 161873 2022-07-27T15:33:53Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1082607364|Rural Municipality of Wheatlands No. 163]]" wikitext text/x-wiki  {{Infobox settlement|name=Wheatlands No. 163|official_name=Rural Municipality of Wheatlands No. 163|settlement_type=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural municipality]]|other_name=|motto=|image_skyline=|image_caption=|imagesize=200|image_map={{Location map+ |CAN SK Wheatlands |caption = |float = center |places = {{Location map~ |CAN SK Wheatlands |label = [[Mortlach, Saskatchewan|Mortlach]] |mark = Western Canada Map Assets Village.svg |marksize = 6 |position = bottom |lat_deg = 50.4532 |lon_deg = -106.0666}} {{Location map~ |CAN SK Wheatlands |label = [[Parkbeg, Saskatchewan|''Parkbeg'']] |mark = Western Canada Map Assets Hamlet.svg |marksize = 4 |position = bottom |lat_deg = 50.4532 |lon_deg = -106.2664}} }}|image_map1=SK RM 163 Wheatlands.svg|mapsize1=200|map_caption1=Location of the RM of Wheatlands No. 163 in [[Saskatchewan]]|subdivision_type=Country|subdivision_name=[[Canada]]|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Saskatchewan]]|subdivision_type2=[[List of regions of Canada#Saskatchewan|Region]]|subdivision_name2=|subdivision_type3=[[List of census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 7, Saskatchewan|7]]|subdivision_type4=[[Saskatchewan Association of Rural Municipalities|{{abbr|SARM|Saskatchewan Association of Rural Municipalities}} division]]|subdivision_name4=[[SARM Division No. 2|2]]|subdivision_type5=[[Electoral district (Canada)|Federal riding]]|subdivision_name5=|subdivision_type6=[[List of Saskatchewan provincial electoral districts|Provincial riding]]|subdivision_name6=|government_footnotes=<ref name=MDSprofile>{{cite web | url=http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/muniDetails.aspx?cat=10&mun=2587 | title=Municipality Details: RM of Wheatlands No. 163 | publisher=Government of Saskatchewan | access-date=May 21, 2020}}</ref>|leader_title=[[Reeve (Canada)|Reeve]]|leader_name=Andy Bossence|leader_title1=Governing&nbsp;body|leader_name1=RM of Wheatlands No. 163 Council|leader_title2=Administrator|leader_name2=Julie Gerbrandt|leader_title3=Office location|leader_name3=[[Mortlach, Saskatchewan|Mortlach]]|leader_title4=|leader_name4=|established_title=[[Municipal corporation|Formed]] ({{abbr|LID|Local improvement district}})|established_date=|established_title2=[[Municipal corporation|Formed]]<ref name=ruralincorp/>|established_date2=December 13, 1909|established_title3=Name change|established_date3=|established_title4=Name change|established_date4=|established_title5=Amalgamated|established_date5=|area_footnotes=&nbsp;(2016)<ref name=2016censusSKmunis/>|area_land_km2=827.4 <!-- Use 2016 StatCan land area to accompany 2016 population -->|population_as_of=2016|population_footnotes=<ref name=2016censusSKmunis/>|population_total=149 <!-- 2016 StatCan population only per [[WP:CANPOP]]; do not replace with latest estimate; this estimate can be noted in the article body (so long as it doesn't replace the 2016 StatCan population in the body) -->|population_density_km2=0.2|timezone=[[Central Standard Time|CST]]|timezone_DST=[[Central Standard Time|CST]]|coordinates={{coord|50.453|N|106.192|W|region:CA-SK_type:adm3rd|display=inline,title}}<ref name=CGNDB>{{cite web | url=http://ftp.maps.canada.ca/pub/nrcan_rncan/vector/geobase_cgn_toponyme/prov_csv_eng/ | title=Pre-packaged CSV files - CGN, Canada/Province/Territory (cgn_sk_csv_eng.zip) | publisher=Government of Canada | date=July 24, 2019 | access-date=May 23, 2020}}</ref>|postal_code_type=[[Postal code]]|postal_code=|area_code=[[Area codes 306 and 639|306 and 639]]|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highway(s)]]|blank_info=|blank1_name=Railway(s)|blank1_info=|blank2_name=Waterway(s)|blank2_info=|website=|footnotes=}} Gundumar '''Rural Municipality na Wheatlands No. 163''' ( yawan 2016 : 149 ) gundumar karkara ce (RM) a cikin lardin Kanada na Saskatchewan a cikin Sashin Ƙididdiga na 7 da Sashen <nowiki><abbr about="#mwt48" data-cx="[{&amp;quot;adapted&amp;quot;:true,&amp;quot;partial&amp;quot;:false,&amp;quot;targetExists&amp;quot;:true}]" data-mw="{&amp;quot;parts&amp;quot;:[{&amp;quot;template&amp;quot;:{&amp;quot;target&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Abbr&amp;quot;,&amp;quot;href&amp;quot;:&amp;quot;./Template:Abbr&amp;quot;},&amp;quot;params&amp;quot;:{&amp;quot;1&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;SARM&amp;quot;},&amp;quot;2&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Saskatchewan Association of Rural Municipalities&amp;quot;}},&amp;quot;i&amp;quot;:0}}]}" data-ve-no-generated-contents="true" id="mwHg" title="Saskatchewan Association of Rural Municipalities" typeof="mw:Transclusion mw:ExpandedAttrs">SARM</abbr></nowiki> na 2 . Tana cikin yankin kudu maso yamma na lardin. == Tarihi == RM na Wheatlands No. 163 an haɗa shi azaman gundumar karkara a ranar 13 ga Disamba, 1909. == Alkaluma ==   A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2021 da Statistics Canada ta gudanar, RM na Wheatlands No. 163 yana da yawan jama'a 157 da ke zaune a cikin 69 na jimlar 82 na gidaje masu zaman kansu, canjin yanayi. 5.4% daga yawan jama'arta na 2016 na 149 . Tare da yanki na {{Convert|818.63|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 0.2/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a na 2016, RM na Wheatlands No. 163 ya rubuta yawan jama'a na 149 da ke zaune a cikin 69 na jimlar 71 na gidaje masu zaman kansu, a 0% ya canza daga yawan 2011 na 149 . Tare da yanki na {{Convert|827.4|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 0.2/km a cikin 2016. == Geography == Dutsen Coteau da ke cikin RM ya tashi zuwa filayen noma. Mujiya mai burrowing (athene cunicularia), dabbar da ke cikin hatsari, ta yi gidanta a wannan yanki. === Al'ummomi da yankuna === Al'ummomin da ba a haɗa su ba suna cikin RM. ; Yankuna * Mortlach * Parkbeg == Gwamnati == RM na Wheatlands No. 163 ana gudanar da shi ne ta hanyar zaɓaɓɓun majalisar karamar hukuma da naɗaɗɗen gudanarwa da ke yin taro a ranar Laraba ta biyu na kowane wata. Reve na RM shine Andy Bossence yayin da mai kula da ita Julie Gerbrandt. Ofishin RM yana cikin Mortlach. == Nassoshi == {{Reflist}}{{Geographic location|Centre=Wheatlands No. 163, Saskatchewan|North=[[Eyebrow No. 193, Saskatchewan|Eyebrow No. 193]]|West=[[Chaplin No. 164, Saskatchewan|Chaplin No. 164]]|East=[[Caron No. 162, Saskatchewan|Caron No. 162]]|South=[[Rodgers No. 133, Saskatchewan|Rodgers No. 133]]}}{{Subdivisions of Saskatchewan|rural=yes}}{{SKDivision7}} a43v2fpw3fkvirzbwpvg14jnw9tax24 Vanguard, Saskatchewan 0 34651 161876 2022-07-27T15:35:32Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1090998768|Vanguard, Saskatchewan]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|official_name=Vanguard|other_name=|native_name=<!-- for cities whose native name is not in English -->|nickname=|settlement_type=[[Village]]|motto='''''A Proud Past & A Promising Future'''''|image_skyline=Vanguard SK entrance decoration.jpg|imagesize=|image_caption=Monument at entrance to town|image_flag=|flag_size=|image_seal=|seal_size=|image_shield=|shield_size=|city_logo=|citylogo_size=|image_map=|mapsize=|map_caption=|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=|image_dot_map=|dot_mapsize=|dot_map_caption=|dot_x=|dot_y=|pushpin_map=CAN SK Whiska Creek#Saskatchewan|coordinates={{coord|49.909|-107.257|display=inline}}|subdivision_type=[[Country]]|subdivision_name=[[Canada]]|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Saskatchewan]]|subdivision_type2=[[List of regions of Canada|Region]]|subdivision_name2=|subdivision_type3=|subdivision_name3=|subdivision_type4=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural municipality]]|subdivision_name4=[[Whiska Creek No. 106, Saskatchewan|Whiska Creek No. 106]]|government_footnotes=|government_type=|leader_title=[[Mayor]]|leader_name=Kevin Hames|leader_title1=[[Village]] Administrator|leader_name1=Melanie Clark|leader_title2=Governing&nbsp;body|leader_name2=Vanguard Village Council|leader_title3=|leader_name3=|leader_title4=|leader_name4=|established_title=Post office Founded|established_date=[[List of acronyms and initialisms: N#NA|N/A]]|established_title2=Village Incorporated|established_date2=1912|established_title3=Town Incorporated|established_date3=[[List of acronyms and initialisms: N#NA|N/A]]|area_magnitude=|unit_pref=<!--Enter: Imperial, if Imperial (metric) is desired-->|area_footnotes=|area_total_km2=1.86|area_land_km2=|area_water_km2=|area_total_sq_mi=|area_land_sq_mi=|area_water_sq_mi=|area_water_percent=|area_urban_km2=|area_urban_sq_mi=|area_metro_km2=|area_metro_sq_mi=|population_as_of=2016|population_footnotes=|population_note=|population_total=134|population_density_km2=100.4|population_density_sq_mi=|population_metro=|population_density_metro_km2=|population_density_metro_sq_mi=|population_urban=|population_density_urban_km2=|population_density_urban_sq_mi=|population_blank1_title=|population_blank1=|population_density_blank1_km2=|population_density_blank1_sq_mi=|timezone=CST|utc_offset=|timezone_DST=|utc_offset_DST=|elevation_footnotes=<!--for references: use <ref> tags-->|elevation_m=|elevation_ft=|postal_code_type=[[Postal code]]|postal_code=S0N 2V0|area_code=306|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highways]]|blank_info=[[Saskatchewan Highway 43|Highway 43]] <br> [[Saskatchewan Highway 4|Highway 4]]|blank1_name=|blank1_info=|website=[http://www.vanguardsask.com/villagehome.html Vanguard, Saskatchewan]|footnotes=}} '''Vanguard''' ( yawan jama'a 2016 : 134 ) ƙauye ne a lardin Saskatchewan na Kanada a cikin Karamar Hukumar Whiska Creek Lamba 106 da Sashen Ƙidaya Na 3 . Yana kan Babbar Hanya 43 kusa da Notekeu Creek . Babban direban tattalin arzikinta shine [[noma]] : kaji ; lentil ; Ana noman alkama ja, bazara, mai wuya da durum a nan. == Tarihi == A cikin 1910, Titin Railway na Kanada na Pacific ya sayi ƙasar da ta zama al'ummar Vanguard daga Latimer Young. An haɗa Vanguard a matsayin ƙauye a ranar 8 ga Yuli, 1912. Asalin sunan Vanguard ana iya danganta shi da kasancewarsa a cikin masu tsaron layin dogo a 1912; duk da haka, Vanguard kuma suna ne a cikin al'adar sojojin ruwa na Royal . Lord Horatio Nelson yana da ''Vanguard'' ; jirgin ruwan yaƙi na ƙarshe mai ban tsoro (wanda aka soke a 1960) kuma ana kiransa ''Vanguard'' . Littattafai na baya-bayan nan sun bayyana cewa wahayi na sunan ƙauyen ya fito ne daga HMS Vanguard wanda aka ba da izini a 1909 kuma ya fashe a 1917, ya kashe 843 daga cikin 845 maza. Ba tare da la'akari da ainihin asalin sunan ba, titin arewa-kudu a cikin Vanguard suna nuna al'adun sojojin ruwa, ana kiran su Armada, Nasara, Triumph, Drake da titin Nelson. Titin gabas-yamma ana kiran su don girmama lardin (Saskatchewan Avenue), filin da Vanguard yake (Prairie Avenue), al'adun dogo (Railway Avenue) da kuma kyakkyawan ruhu wanda aka kafa Vanguard (Progress Avenue). Dibision St. ne ya raba Vanguard kuma babban titin ana kiransa "Dominion". == Alkaluma ==   A cikin kididdigar yawan jama'a ta shekarar 2021 da Statistics Canada ta gudanar, Vanguard tana da yawan jama'a 184 da ke zaune a cikin 71 daga cikin 84 na gidaje masu zaman kansu, canjin yanayi. 37.3% daga yawan jama'arta na 2016 na 134 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|1.86|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 98.9/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a na 2016, ƙauyen Vanguard ya ƙididdige yawan jama'a 134 da ke zaune a cikin 64 daga cikin 86 na gidaje masu zaman kansu. -13.4% ya canza daga yawan 2011 na 152 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|1.86|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 72.0/km a cikin 2016. == Abubuwan jan hankali == Ƙungiyoyin da ke kusa su ne Pambrun (gidan Kwalejin Millar na Littafi Mai-Tsarki ), Gravelbourg (shahararriyar al'adun Faransanci da babban coci), Swift Current ("helkwatar yanki"), Hodgeville ("gida" na tutar Saskatchewan) da Ponteix (kusa da Yankin Yankin Notekeu). Vanguard yana kusa da wurin shakatawa na Cypress Hills, Park National Park, iyakar Kanada da Amurka, da wurin shakatawa na Lac Pelletier . == Ilimi == Vanguard shine gidan makarantar Vanguard Community School tare da ƙwararrun malamai, ƙarancin ɗalibai da malamai, da rajista kusan 100. == Fitattun mutane == Marubuci, mai watsa labarai, kuma [[ɗan jarida]] James Minifie (1900-1974) mai suna Vanguard home. Ya yi aiki da New York Herald Tribune kuma shi ne wakilin Washington na CBC . Knowlton Nash ya bayyana Mista Minifie a matsayin: "mutumin da ya himmatu wajen inganta aikin jarida [wanda] tsananin sha'awarsa shine daidaito wajen bayar da rahoto". Woodrow Lloyd, tsohon firimiya na Saskatchewan, ya kasance babba a Vanguard. An haifi mai tsaron ragar NHL, Al Rollins, a Vanguard. == Duba kuma == * Jerin al'ummomi a cikin Saskatchewan == Nassoshi == {{Reflist}}{{Geographic location|Northwest=[[McMahon, Saskatchewan|McMahon]] <br> [[Swift Current]]|North=[[Neidpath, Saskatchewan|Neidpath]] <br> [[Hallonquist, Saskatchewan|Hallonquist]]|Northeast=[[Hodgeville, Saskatchewan|Hodgeville]] <br> [[Moose Jaw]]|West=[[Pambrun, Saskatchewan|Pambrun]] <br> [[Neville, Saskatchewan|Neville]]|Centre=Vanguard|East=[[Glenbain, Saskatchewan|Glenbain]] <br> [[Gravelbourg, Saskatchewan|Gravelbourg]]|Southwest=[[Ponteix, Saskatchewan|Ponteix]] <br> [[Cypress Hills Interprovincial Park]]|South=[[Aneroid, Saskatchewan|Aneroid]] <br> [[Grasslands National Park]] <br> [[Canada–United States border|Canada–US border]]|Southeast=[[Hazenmore, Saskatchewan|Hazenmore]] <br> [[Assiniboia, Saskatchewan|Assiniboia]]}}{{Subdivisions of Saskatchewan|villages=yes}}{{SKDivision3}}{{Coord|49.909|N|107.257|W|type:city_region:CA_source:GNS-enwiki}}<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles>{{Coord|49.909|N|107.257|W|type:city_region:CA_source:GNS-enwiki}} q6uzpdysi39y9k8wqupfni9rs9avd8i North Portal 0 34652 161878 2022-07-27T15:41:32Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1092539865|North Portal]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement||name=North Portal|official_name=Village of North Portal|other_name=|native_name=<!-- for cities whose native name is not in English -->|nickname=|settlement_type=Village|motto=|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|image_flag=|flag_size=|image_seal=|seal_size=|image_shield=|shield_size=|city_logo=|citylogo_size=|image_map=|pushpin_map=CAN SK Coalfields#Saskatchewan#North America|pushpin_map_caption=|coordinates={{coord|49.0015|N|102.5539|W|region:CA-SK|display=inline,title}}|pushpin_label_position=|pushpin_mapsize=200|mapsize=|map_caption=|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=|image_dot_map=|dot_mapsize=|dot_map_caption=|dot_x=|dot_y=|subdivision_type=[[Country]]|subdivision_name=[[Canada]]|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Saskatchewan]]|subdivision_type2=[[List of regions of Canada|Region]]|subdivision_name2=[[Saskatchewan]]|subdivision_type3=[[Census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 1, Saskatchewan|1]]|subdivision_type4=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural Municipality]]|subdivision_name4=[[Coalfields No. 4, Saskatchewan|Coalfields]]|government_footnotes=|government_type=|leader_title=[[Mayor]]|leader_name=Murray Arnold|leader_title1=Administrator|leader_name1=Lindsay Arnold|leader_title2=Governing&nbsp;body|leader_name2=[http://www.municipal.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/muniDetails.aspx?cat=3&mun=2134 North Portal Village Council]|leader_title3=|leader_name3=|leader_title4=|leader_name4=|established_title=Post office Founded|established_date=[[List of acronyms and initialisms: N#NA|N/A]]|established_title2=Incorporated (Village)|established_date2=[[List of acronyms and initialisms: N#NA|N/A]]|established_title3=Incorporated (Town)|established_date3=[[List of acronyms and initialisms: N#NA|N/A]]|area_magnitude=|unit_pref=<!--Enter: Imperial, if Imperial (metric) is desired-->|area_footnotes=|area_total_km2=2.49|area_land_km2=|area_water_km2=|area_total_sq_mi=|area_land_sq_mi=|area_water_sq_mi=|area_water_percent=|area_urban_km2=|area_urban_sq_mi=|area_metro_km2=|area_metro_sq_mi=|population_as_of=2006|population_footnotes=|population_note=|population_total=123|population_density_km2=54.7|population_density_sq_mi=|population_metro=|population_density_metro_km2=|population_density_metro_sq_mi=|population_urban=|population_density_urban_km2=|population_density_urban_sq_mi=|population_blank1_title=National Population Rank (Out of 5,008)|population_blank1=|population_density_blank1_km2=|population_density_blank1_sq_mi=|timezone=CST|utc_offset=|timezone_DST=|utc_offset_DST=|elevation_footnotes=<!--for references: use <ref> </ref> tags-->|elevation_m=|elevation_ft=|postal_code_type=[[Postal code]]|postal_code=S0C 1W0|area_code=306|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highways]]|blank_info=[[Saskatchewan Highway 39|Highway 39]]|blank1_name=Waterways|blank1_info=|website=|footnotes=<ref>{{Citation | last =National Archives | first =Archivia Net | title =Post Offices and Postmasters | url =http://www.collectionscanada.ca/archivianet/post-offices/001001-100.01-e.php }}</ref><ref>{{Citation|last=Government of Saskatchewan |first=MRD Home |title=Municipal Directory System |url=http://www.municipal.gov.sk.ca/index.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20081121083646/http://www.municipal.gov.sk.ca/index.html |archive-date=November 21, 2008 }}</ref><ref>{{Citation| last =Canadian Textiles Institute.| title =CTI Determine your provincial constituency| year =2005| url =http://www.textiles.ca/eng/nonAuthProg/redirect.cfm?path=IssPolContacts&sectionID=7601.cfm| url-status =dead| archive-url =https://web.archive.org/web/20070911025012/http://www.textiles.ca/eng/nonAuthProg/redirect.cfm?path=IssPolContacts&sectionID=7601.cfm| archive-date =2007-09-11}}</ref><ref>{{Citation | last =Commissioner of Canada Elections | first =Chief Electoral Officer of Canada | title =Elections Canada On-line | year =2005 | url =http://www.elections.ca/home.asp | archive-url =https://web.archive.org/web/20070421084430/http://www.elections.ca/home.asp | archive-date =2007-04-21 | url-status =dead }}</ref>}} '''Portal ta Arewa''' ( yawan 2016 : 115 ) ƙauye ne a lardin Kanada na Saskatchewan a cikin Karamar Hukumar Ƙarƙashin Ƙarƙashin Ƙarƙashin Ƙarƙashin Ƙarƙashin Ƙira na 4 da Ƙididdigar Ƙididdiga Na 1 . Yana kusa da iyakar [[Tarayyar Amurka|Amurka]] daura da Portal, North Dakota . Ana la'akari da ketare iyaka a matsayin babbar hanyar shiga zuwa da daga Amurka a cikin Saskatchewan. == Tarihi == North Portal an haɗa shi azaman ƙauye a ranar 16 ga Nuwamba, 1903. == Abubuwan jan hankali == Babban abin jan hankali na yawon buɗe ido shine Ƙofar Golf Club, dake kusa da ƙauyen. Takwas daga cikin ramukan tara suna cikin Kanada, amma rami na tara na kwas, da gidan kulab, suna cikin Amurka. == Alkaluma ==   A cikin kididdigar yawan jama'a ta 2021 da Statistics Canada ta gudanar, North Portal tana da yawan jama'a 113 da ke zaune a cikin 53 daga cikin 62 na gidaje masu zaman kansu, canjin yanayi. -1.7% daga yawan 2016 na 115 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|2.65|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 42.6/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a na 2016, Ƙauyen Portal na Arewa ya ƙididdige yawan jama'a 115 da ke zaune a cikin 52 daga cikin 66 na gidaje masu zaman kansu. -24.3% ya canza daga yawan 2011 na 143 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|2.49|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 46.2/km a cikin 2016. == Duba kuma == * Jerin al'ummomi a cikin Saskatchewan * Jerin ƙauyuka a cikin Saskatchewan == Bayanan kafa == {{Reflist}}{{Subdivisions of Saskatchewan|villages=yes}}{{SKDivision1}}{{Authority control}} 16dzsvzk5jgva5fqm95e6q5w263uvyw Stoughton, Saskatchewan 0 34653 161879 2022-07-27T15:43:56Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1080593088|Stoughton, Saskatchewan]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|official_name=Stoughton|other_name=|native_name=<!-- for cities whose native name is not in English -->|nickname=|settlement_type=Town|motto=|image_skyline=Stoughton SK - main street.jpg|imagesize=|image_caption=Main Street|image_flag=|flag_size=|image_seal=|seal_size=|image_shield=|shield_size=|city_logo=|citylogo_size=|image_map=|pushpin_map=Saskatchewan#Canada|pushpin_map_caption=Location of Stoughton in [[Saskatchewan]]|coordinates={{coord|49.675|-103.037|region:CA-SK|display=inline}}|pushpin_label_position=|pushpin_mapsize=|mapsize=|map_caption=|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=|image_dot_map=|dot_mapsize=|dot_map_caption=|dot_x=|dot_y=|subdivision_type=Country|subdivision_name=Canada|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Saskatchewan]]|subdivision_type2=[[List of regions of Canada|Region]]|subdivision_name2=|subdivision_type3=[[Census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 1, Saskatchewan|1]]|subdivision_type4=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural Municipality]]|subdivision_name4=[[Tecumseh No. 65, Saskatchewan|Tecumseh]]|government_footnotes=|government_type=|leader_title=[[Mayor]]|leader_name=Bill Knous|leader_title1=[[Town Manager]]|leader_name1=Chris Miskolczi|leader_title2=Governing&nbsp;body|leader_name2=Stoughton Town Council|leader_title3=|leader_name3=|leader_title4=|leader_name4=|established_title=Post office founded|established_date=1901|established_title2=Incorporated (Village)|established_date2=|established_title3=Incorporated (Town)|established_date3=|area_magnitude=|unit_pref=<!--Enter: Imperial, if Imperial (metric) is desired-->|area_footnotes=|area_total_km2=|area_land_km2=3.41|area_water_km2=|area_total_sq_mi=|area_land_sq_mi=|area_water_sq_mi=|area_water_percent=|area_urban_km2=|area_urban_sq_mi=|area_metro_km2=|area_metro_sq_mi=|population_as_of=2011|population_footnotes=|population_note=|population_total=649|population_density_km2=173.4|population_density_sq_mi=|population_metro=|population_density_metro_km2=|population_density_metro_sq_mi=|population_urban=|population_density_urban_km2=|population_density_urban_sq_mi=|population_blank1_title=|population_blank1=|population_density_blank1_km2=|population_density_blank1_sq_mi=|timezone=CST|utc_offset=|timezone_DST=|utc_offset_DST=|elevation_footnotes=<!--for references: use <ref> tags-->|elevation_m=|elevation_ft=|postal_code_type=[[Postal code]]|postal_code=S0G 4T0|area_code=306|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highways]]|blank_info=[[Saskatchewan Highway 13|Highway 13]] [[Saskatchewan Highway 33|Highway 33]] [[Saskatchewan Highway 47|Highway 47]]|blank1_name=|blank1_info=|website=http://stoughtonsk.ca|footnotes=<ref>{{Cite web | last =National Archives | first =Archivia Net | title =Post Offices and Postmasters | url =http://www.collectionscanada.ca/archivianet/post-offices/001001-100.01-e.php | access-date =2014-05-26 }}</ref><ref>{{Cite web | last =Government of Saskatchewan | first =MRD Home | title = Municipal Directory System | url =http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/welcome.aspx | access-date =2014-05-26 }}</ref>}} '''Stoughton''' birni ne, da ke a cikin Saskatchewan, a ƙasar Kanada. A cikin 2011 tana da yawan jama'a 649. An fara kiran Stoughton ''New Hope'' . Karamin matsugunin Sabon Hope bai cika shekaru uku ba lokacin da Jirgin Jirgin Ruwa na Kanada (CPR) ya isa wannan yanki na lardin a cikin 1904. CPR ta zaɓi wani wuri kaɗan zuwa kudu don ma'ajiyar ta mafi kusa, wanda ta kira Stoughton. Al'ummar Sabon Hope ba da daɗewa ba suka matsa don shiga cikinta. Stoughton ya kasance yana da ƙaramin sabis na 'yan sanda, wanda aka sa masa suna ''Sabis ɗin 'Yan sanda na Stoughton'' daidai. Ba ya wanzu kuma yanzu 'yan sanda na Royal Canadian Mounted (RCMP) suna ba da sabis na 'yan sanda ga garin da kewaye. Stoughton yana da kusan mil tamanin da takwas kudu maso gabas da Regina a tashar tashar babbar hanya 33, wacce ita ce hanya madaidaiciya mafi tsayi a Kanada, kuma ta biyar mafi tsayi a duniya. Har ila yau, hedkwatar gudanarwa ce ta gwamnatin bandeji ta Ocean Man First Nations . Sun ƙunshi ƙasashe uku waɗanda su ne Assiniboine, Saulteaux, da Cree . Babban titin 13, Babbar Hanya 33, da Babbar Hanya 47 ne ke hidimar garin. == Alkaluma == In the [[2021 Canadian census|2021 Census of Population]] conducted by [[Statistics Canada]], Stoughton had a population of {{val|652|fmt=commas}} living in {{val|314|fmt=commas}} of its {{val|378|fmt=commas}} total private dwellings, a change of {{percentage|{{#expr:652-649}}|649|1}} from its 2016 population of {{val|649|fmt=commas}}. With a land area of {{Convert|3.45|km2|sqmi}}, it had a population density of {{Pop density|652|3.45|km2|sqmi|prec=1}} in 2021.<ref name=2021census>{{cite web | url=https://www150.statcan.gc.ca/t1/tbl1/en/tv.action?pid=9810000203&geocode=A000247 | title=Population and dwelling counts: Canada, provinces and territories, census divisions and census subdivisions (municipalities), Saskatchewan | publisher=[[Statistics Canada]] | date=February 9, 2022 | accessdate=April 1, 2022}}</ref> {{Canada_census|2016_population=649|2016_pop_delta=-6.5|2016_land_area=3.74|2016_pop_density=173.4|2016_median_age=47.8|2016_median_age_m=48.1|2016_median_age_f=47.7|2016_total_pvt_dwell=337|2016_mean_hh_income=|2016_access_date=2012-06-24|2011_population=694|2011_pop_delta=6.3|2011_land_area=3.41|2011_pop_density=203.2|2011_median_age=43.4|2011_median_age_m=42.4|2011_median_age_f=44.4|2011_total_pvt_dwell=325|2011_mean_hh_income=|2011_access_date=2012-06-24|2001_population=720|2001_pop_delta=- 0.8|2001_land_area=2.13|2001_pop_density=337.4|2001_median_age=46.1|2001_median_age_m=41.8|2001_median_age_f=48.9|2001_total_pvt_dwell=342|2001_mean_hh_income=48,218}} <div aria-describedby="canada-census-footnotes" aria-labelledby="canada-census-caption" class="canada-census toccolours mw-collapsible" role="figure"> <div class="canada-census-caption">Canada census – Stoughton, Saskatchewan community profile</div> {| class="mw-collapsible-content" | ! scope="col" |[[2016 Canadian census|2016]] ! scope="col" |[[2011 Canadian census|2011]] |- class="canada-census-data-row" ! scope="row" |Population |649 (-6.5% from 2011) |694 (6.3% from 2006) |- class="canada-census-data-row" ! scope="row" |Land area |3.74&nbsp;km<sup>2</sup> (1.44&nbsp;sq&nbsp;mi) |3.41&nbsp;km<sup>2</sup> (1.32&nbsp;sq&nbsp;mi) |- class="canada-census-data-row" ! scope="row" |Population density |173.4/km<sup>2</sup> (449/sq&nbsp;mi) |203.2/km<sup>2</sup> (526/sq&nbsp;mi) |- class="canada-census-data-row" ! scope="row" |Median age |47.8 (M: 48.1, F: 47.7) |43.4 (M: 42.4, F: 44.4) |- class="canada-census-data-row" ! scope="row" |Total private dwellings |337 |325 |- class="canada-census-data-row" ! scope="row" |Median household income | | |} <div class="canada-census-footnotes mw-collapsible-content"> References: 2016<ref name="cp2016"><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation web cs1">[http://www12.statcan.gc.ca/census-recensement/2016/dp-pd/prof/index.cfm?Lang=E "2016 Community Profiles"]. ''[[2016 Canadian Census]]''. </cite></ref> 2011<ref name="cp2011"><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation web cs1">[http://www12.statcan.gc.ca/census-recensement/2011/dp-pd/prof/index.cfm?Lang=E "2011 Community Profiles"]. ''[[2011 Canadian Census]]''. </cite></ref> earlier<ref name="cp2006"><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation web cs1">[http://www12.statcan.gc.ca/census-recensement/2006/dp-pd/prof/92-591/index.cfm?Lang=E "2006 Community Profiles"]. ''[[2006 Canadian Census]]''. </cite></ref><ref name="cp2001"><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation web cs1">[https://www12.statcan.gc.ca/english/profil01/CP01/Index.cfm?Lang=E "2001 Community Profiles"]. ''[[2001 Canadian Census]]''. </cite></ref></div> </div> == Gallery == <gallery> File:Stoughton SK - road and grain elevator.jpg|Hanyar mota da hatsi File:Stoughton SK - grain elevator.jpg|Injin hatsi File:Stoughton SK - petrol station.jpg|Tasha hutawa File:Stoughton, Sk clubhouse & tourist info centre.jpg|thumb|Cibiyar Bayanin yawon buɗe ido da gidan wasan golf File:Stoughton, Sk golf course & grain elevator.jpg|babban yatsan yatsa File:Stoughton, Sk grain elevators.jpg|babban yatsa </gallery> == Duba kuma == * Jerin al'ummomi a cikin Saskatchewan * Jerin garuruwa a cikin Saskatchewan * Jerin darussan golf a cikin Saskatchewan == Nassoshi == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * {{Commons category-inline}} *  Canada portal {{Subdivisions of Saskatchewan|towns=yes}}{{SKDivision1}}{{Coord|49.675|N|103.037|W|type:city_region:CA_source:GNS-enwiki}}<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles>{{Coord|49.675|N|103.037|W|type:city_region:CA_source:GNS-enwiki}} 634dudcegdggaed1ol47cnq593c1qfc Hubbard, Saskatchewan 0 34654 161881 2022-07-27T16:21:56Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1082050165|Hubbard, Saskatchewan]]" wikitext text/x-wiki  {{Infobox settlement|name=Hubbard|official_name=Village of Hubbard|other_name=|native_name=<!-- for cities whose native name is not in English -->|nickname=|settlement_type=[[List of villages in Saskatchewan|Village]]|motto=|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|image_flag=|flag_size=|image_seal=|seal_size=|image_shield=|shield_size=|city_logo=|citylogo_size=|image_map=|pushpin_map=Saskatchewan#Canada|pushpin_map_caption=Location of Hubbard in [[Saskatchewan]]|coordinates={{coord|51.048|-103.463|region:CA-SK|display=inline}}|pushpin_label_position=none|pushpin_mapsize=200|mapsize=|map_caption=|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=|image_dot_map=|dot_mapsize=|dot_map_caption=|dot_x=|dot_y=|subdivision_type=[[Country]]|subdivision_name={{flag|Canada}}|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1={{flag|Saskatchewan}}|subdivision_type2=[[List of regions of Canada|Region]]|subdivision_name2=Southeast|subdivision_type3=[[Census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 6, Saskatchewan|6]]|subdivision_type4=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural Municipality]]|subdivision_name4=[[Ituna Bon Accord No. 246, Saskatchewan|Ituna Bon Accord No. 246]]|government_footnotes=|government_type=[[Municipal government|Municipal]]|leader_title=Governing&nbsp;body|leader_name=[http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/muniDetails.aspx?cat=3&mun=2012 Hubbard Village Council]|leader_title1=[[Mayor]]|leader_name1=Ron Rokosh|leader_title2=[[Administrator of the Government|Administrator]]|leader_name2=Diane M. Olech|leader_title3=[[Member of the Legislative Assembly|MLA]]|leader_name3=|leader_title4=[[Member of Parliament|MP]]|leader_name4=|established_title=Post office Founded|established_date=|established_title2=[[Municipal corporation|Incorporated]] ([[Village]])|established_date2=|established_title3=Incorporated (Town)|established_date3=|area_magnitude=|unit_pref=<!--Enter: Imperial, if Imperial (metric) is desired-->|area_footnotes=|area_total_km2=1.25|area_land_km2=|area_water_km2=|area_total_sq_mi=|area_land_sq_mi=|area_water_sq_mi=|area_water_percent=|area_urban_km2=|area_urban_sq_mi=|area_metro_km2=|area_metro_sq_mi=|population_as_of=2016|population_footnotes=|population_note=|population_total=35|population_density_km2=28.0|population_density_sq_mi=|population_metro=|population_density_metro_km2=|population_density_metro_sq_mi=|population_urban=|population_density_urban_km2=|population_density_urban_sq_mi=|population_blank1_title=National Population Rank|population_blank1=|population_density_blank1_km2=|population_density_blank1_sq_mi=|timezone=[[Central Standard Time|CST]]|utc_offset=-6|timezone_DST=|utc_offset_DST=|elevation_footnotes=<!--for references: use <ref> </ref> tags-->|elevation_m=|elevation_ft=|postal_code_type=[[Postal code]]|postal_code=S0A 1J0|area_code=306|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highways]]|blank_info={{jct|state=SK|Hwy|15}}|blank1_name=[[Railway]]s|blank1_info=[[Canadian National Railway]]|website=|footnotes=}} '''Hubbard''' ( yawan jama'a 2016 : 35 ) ƙauye ne a lardin Saskatchewan na Kanada a cikin Karamar Hukumar Ituna Bon Accord No. 246 da Rarraba Ƙididdiga Na 10 . == Tarihi == An haɗa Hubbard azaman ƙauye ranar 11 ga Yuni, 1910. == Alkaluma ==   A cikin ƙididdigar yawan jama'a na 2021 da Kididdiga Kanada ta gudanar, Hubbard yana da yawan jama'a 45 da ke zaune a cikin 20 daga cikin 23 na gidaje masu zaman kansu, canjin yanayi. 28.6% daga yawan jama'arta na 2016 na 35 . Tare da yankin ƙasa na {{Convert|1.07|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 42.1/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a na shekarar 2016, ƙauyen Hubbard ya ƙididdige yawan jama'a 35 da ke zaune a cikin 16 daga cikin 16 na yawan gidaje masu zaman kansu, a -31.4% ya canza daga yawan 2011 na 46 . Tare da filin ƙasa na {{Convert|1.25|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 28.0/km a cikin 2016. == Duba kuma == * Jerin al'ummomi a cikin Saskatchewan * Ƙauyen Saskatchewan == Nassoshi == {{Reflist}}{{Geographic location|Northwest=[[Kelliher, Saskatchewan|Kelliher]]|North=[[Sheho, Saskatchewan|Sheho]]|Northeast=[[Jedburgh, Saskatchewan|Jedburgh]]|West=[[Ituna, Saskatchewan|Ituna]]|Centre=Hubbard|East=[[Willowbrook, Saskatchewan|Willowbrook]]|Southwest=[[Lipton, Saskatchewan|Lipton]]|South=[[Balcarres, Saskatchewan|Balcarres]]|Southeast=[[Goodeve, Saskatchewan|Goodeve]]}}{{Subdivisions of Saskatchewan|villages=yes}}{{SKDivision10}}{{Coord|51.048|N|103.463|W|type:city_region:CA_source:GNS-enwiki}}<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles>{{Coord|51.048|N|103.463|W|type:city_region:CA_source:GNS-enwiki}} 6z3j8yvpm37k7fdfoakadg9kpcv6h02 Goodsoil 0 34655 161884 2022-07-27T16:24:50Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1095577899|Goodsoil]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement||name=Goodsoil|official_name=Village of Goodsoil|other_name=|native_name=|nickname=|settlement_type=[[List of villages in Saskatchewan|Village]]|motto=|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|image_flag=|flag_size=|image_seal=|seal_size=|image_shield=|shield_size=|city_logo=|citylogo_size=|image_map=|pushpin_map=Saskatchewan#Canada|pushpin_map_caption=Location of Goodsoil in [[Saskatchewan]]|coordinates={{coord|54.399|-109.238|region:CA-SK|display=inline}}|pushpin_label_position=|pushpin_mapsize=|mapsize=|map_caption=|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=|image_dot_map=|dot_mapsize=|dot_map_caption=|dot_x=|dot_y=|subdivision_type=[[Country]]|subdivision_name={{flag|Canada}}|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1={{flag|Saskatchewan}}|subdivision_type2=[[List of regions of Canada|Region]]|subdivision_name2=West-central|subdivision_type3=[[Census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 17, Saskatchewan|17]]|subdivision_type4=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural Municipality]]|subdivision_name4=[[Rural Municipality of Beaver River No. 622|Beaver River No. 622]]|government_footnotes=|government_type=[[Municipal government|Municipal]]|leader_title=Governing&nbsp;body|leader_name=[http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/muniDetails.aspx?cat=3&mun=1986 Goodsoil Village Council]|leader_title1=[[Mayor]]|leader_name1=John Purves|leader_title2=[[Administrator of the Government|Administrator]]|leader_name2=Fred Puffer|leader_title3=[[List of House members of the 42nd Parliament of Canada#Saskatchewan|MP]]|leader_name3=|leader_title4=[[Legislative Assembly of Saskatchewan|MLA]]|leader_name4=|established_title=Post office Founded|established_date=December 1, 1929|established_title2=[[Municipal corporation|Incorporated]] ([[Village]])|established_date2=|established_title3=[[Municipal corporation|Incorporated]] ([[Town]])|established_date3=|area_magnitude=|unit_pref=<!--Enter: Imperial, if Imperial (metric) is desired-->|area_footnotes=|area_total_km2=1.98|area_land_km2=|area_water_km2=|area_total_sq_mi=|area_land_sq_mi=|area_water_sq_mi=|area_water_percent=|area_urban_km2=|area_urban_sq_mi=|area_metro_km2=|area_metro_sq_mi=|population_as_of=2016|population_footnotes=|population_note=|population_total=282|population_density_km2=142.6|population_density_sq_mi=|population_metro=|population_density_metro_km2=|population_density_metro_sq_mi=|population_urban=|population_density_urban_km2=|population_density_urban_sq_mi=|population_blank1_title=National Population Rank|population_blank1=|population_density_blank1_km2=|population_density_blank1_sq_mi=|timezone=[[Central Standard Time|CST]]|utc_offset=-6|timezone_DST=|utc_offset_DST=|elevation_footnotes=<!--for references: use <ref> </ref> tags-->|elevation_m=|elevation_ft=|postal_code_type=[[Postal code]]|postal_code=S0M 1A0|area_code=306|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highways]]|blank_info={{jct|state=SK|Hwy|26}}|blank1_name=[[Railway]]s|blank1_info=None|website=[http://www.goodsoil.sasktelwebsite.net/ Village of Goodsoil]|footnotes=<ref>{{Cite web |last=National Archives |first=Archivia Net |title=Post Offices and Postmasters |url=http://www.collectionscanada.ca/archivianet/post-offices/001001-100.01-e.php |access-date=2014-09-02 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20061006045957/http://www.collectionscanada.ca/archivianet/post-offices/001001-100.01-e.php |archive-date=2006-10-06 }}</ref><ref>{{Cite web |last=Government of Saskatchewan |first=MRD Home |title=Municipal Directory System |url=http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/welcome.aspx |access-date=2014-09-02 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160115125115/http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/welcome.aspx |archive-date=2016-01-15 }}</ref><ref>{{Citation |last=Canadian Textiles Institute. |title=CTI Determine your provincial constituency |year=2005 |url=http://www.textiles.ca/eng/nonAuthProg/redirect.cfm?path=IssPolContacts&sectionID=7601.cfm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070911025012/http://www.textiles.ca/eng/nonAuthProg/redirect.cfm?path=IssPolContacts&sectionID=7601.cfm |archive-date=2007-09-11 }}</ref><ref>{{Citation |last=Commissioner of Canada Elections |first=Chief Electoral Officer of Canada |title=Elections Canada On-line |year=2005 |url=http://www.elections.ca/home.asp |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070421084430/http://www.elections.ca/home.asp |archive-date=2007-04-21 }}</ref>}} '''Goodsoil''' ( yawan yawan jama'a na 2016 : 282 ) ƙauye ne a lardin Saskatchewan na Kanada a cikin gundumar Karkara ta Kogin Beaver mai lamba 622 da Sashen ƙidayar jama'a mai lamba 17 . Gidan Tarihi na Gidan Tarihi na Goodsoil (c. 1932 &#x2013; 45) wani yanki ne na gado na birni akan Rijista na wuraren Tarihi na Kanada . <ref>http://www.historicplaces.ca/visit-visite/affichage-display.aspx?id=6999 Canadian Register of Historic Places.</ref> Ƙofar yamma ce zuwa Park Meadow Lake Provincial Park . == Wuraren shakatawa da nishaɗi == Goodsoil yana kusan kilomita daya kudu da iyakar Lardin Meadow Lake, wanda shine wurin shakatawa mafi girma na lardin Saskatchewan. Wurin shakatawa yana da tafkuna sama da 25 kuma yana fasalta ayyukan nishaɗi da suka haɗa da kwale-kwale, zango, kamun kifi, da iyo. kilomita takwas yamma da Goodsoil shine Northern Meadows Golf Club, wani kwas na gasar zakarun ramuka 18 wanda ya hada da kantin sayar da haya da kewayon tuki. <ref>https://northernmeadows.com/</ref> Filin wasan golf yana arewacin gabar tafkin Bousquet tare da Babbar Hanya 954 . == Tarihi == An haɗa Goodsoil azaman ƙauye a ranar 1 ga Janairu, 1960. == Sufuri == Goodsoil yana kan Babbar Hanya 26 kimanin kilomita biyar arewa da Babbar Hanya 55 . A ƙarshen ƙarshen garin, Babbar Hanya 26 ta juya zuwa Babbar Hanya 224 kuma ta ci gaba zuwa Park Park na Lardin Meadow. Babbar Hanya 954 ta fara ne a ƙarshen ƙarshen gari a mahaɗin tare da Babbar Hanya 26/224 kuma ta nufi yamma zuwa Park Park na Lardin Meadow. Filin jirgin sama na Goodsoil yana da nisan mil {{Convert|1|NM}} arewa maso yamma na ƙauyen tare da Babbar Hanya 954. == Alkaluma ==   A cikin kididdigar yawan jama'a ta shekarar 2021 da Statistics Canada ta gudanar, Goodsoil yana da yawan jama'a 301 da ke zaune a cikin 128 daga cikin 143 na gidaje masu zaman kansu, canjin yanayi. 6.7% daga yawan jama'arta na 2016 na 282 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|1.78|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 169.1/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2016, ƙauyen Goodsoil ya ƙididdige yawan jama'a 282 da ke zaune a cikin 122 daga cikin 156 na gidaje masu zaman kansu. 0.4% ya canza daga yawan 2011 na 281 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|1.98|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 142.4/km a cikin 2016. == Fitattun mutane == * Ron Greschner ya buga wa New York Rangers na NHL daga 1974 zuwa 1990. == Duba kuma == * Jerin al'ummomi a cikin Saskatchewan * Ƙauyen Saskatchewan == Nassoshi == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * {{Official website|http://www.villageofgoodsoil.com}} {{Geographic location|Northwest=|North=''[[Meadow Lake Provincial Park]]''|Northeast=|West=[[Pierceland, Saskatchewan|Pierceland]]|Centre=Goodsoil|East=[[Dorintosh, Saskatchewan|Dorintosh]]|Southwest=|South=[[Peerless, Saskatchewan|Peerless]]<br />[[Loon Lake, Saskatchewan|Loon Lake]]|Southeast=[[Meadow Lake, Saskatchewan|Meadow Lake]]}}{{Subdivisions of Saskatchewan|villages=yes}}{{SKDivision17}}{{Coord|54.399|N|109.238|W|type:city_region:CA_source:GNS-enwiki}}<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles>{{Coord|54.399|N|109.238|W|type:city_region:CA_source:GNS-enwiki}} 0nuj2lylfi6ks4n5jw1waipahc3h4e8 Sandy Beach, Alberta 0 34656 161886 2022-07-27T16:29:01Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1085737704|Sandy Beach, Alberta]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement <!--See the Table at Infobox Settlement for all fields and descriptions of usage--> <!-- Basic info ---------------->|name=Sandy Beach|official_name=Summer Village of Sandy Beach|other_name=|native_name=|nickname=|settlement_type=[[List of summer villages in Alberta|Summer village]]|motto=<!-- images and maps ----------->|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|image_flag=|flag_size=|image_seal=|seal_size=|image_shield=|shield_size=|city_logo=|citylogo_size=|image_map=|mapsize=|map_caption=|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=|image_dot_map=|dot_mapsize=|dot_map_caption=|dot_x=|dot_y=|pushpin_map=Alberta|pushpin_label_position=none<!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none -->|pushpin_map_caption=Location of Sandy Beach in [[Alberta]]|pushpin_mapsize=220 <!-- Location ------------------>|subdivision_type=Country|subdivision_name=Canada|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Alberta]]|subdivision_type2=|subdivision_name2=|subdivision_type3=[[List of census divisions of Alberta|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 11, Alberta|No. 11]]|subdivision_type4=|subdivision_name4=<!-- Politics ----------------->|government_footnotes=<ref>{{AMOS}}</ref>|government_type=[[Municipal incorporation]]|leader_title=Mayor|leader_name=Michael Harney|leader_title1=Governing body|leader_name1=Sandy Beach Summer Village Council|leader_title2=|leader_name2=|leader_title3=|leader_name3=|leader_title4=|leader_name4=|established_title=|established_date=|established_title2=<!--Incorporated-->|established_date2=|established_title3=<!-- Incorporated (city) -->|established_date3=|area_footnotes=&nbsp;(2021)<ref name=2021census/>|area_land_km2=2.41|population_as_of=2021|population_footnotes=<ref name=2021census/>|population_note=|population_total=278 <!-- 2021 StatCan census population only per [[WP:CANPOP]]; do not replace with latest municipal census population count; this municipal census population count can go in the population_blank1_title and population_blank1 parameters further below and can be noted in the article body (so long as it doesn't replace the 2021 StatCan census population in the body). -->|population_density_km2=115.4|population_blank1_title=|population_blank1=|population_density_blank1_km2=|population_density_blank1_sq_mi=|timezone=[[Mountain Time Zone|MST]]|utc_offset=−7|timezone_DST=MDT|utc_offset_DST=−6|coordinates={{coord|53.79790|-114.03744|region:CA-AB|display=inline,title}}|elevation_footnotes=<!--for references: use <ref> </ref> tags-->|elevation_m=|elevation_ft=<!-- Area/postal codes & others -------->|postal_code_type=|postal_code=|area_code=|blank_name=|blank_info=|blank1_name=|blank1_info=|website={{official website|www.summervillageofsandybeach.ca}}|footnotes=}} '''Sandy Beach''' ƙauyen bazara ne a cikin Alberta, Kanada. Tana kan tafkin Sandy, arewa maso yamma daga [[Edmonton]] tare da Babbar Hanya 642 . == Alkaluma == A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2021 da Kididdiga Kanada ta gudanar, ƙauyen bazara na Sandy Beach yana da yawan jama'a 278 da ke zaune a cikin 139 daga cikin jimlar gidaje 258 masu zaman kansu, canjin yanayi. 0% daga yawan jama'arta na 2016 na 278. Tare da yanki na ƙasa na 2.41 km2 , tana da yawan yawan jama'a 115.4/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2016 da Kididdiga Kanada ta gudanar, ƙauyen bazara na Sandy Beach yana da yawan jama'a 278 da ke zaune a cikin 126 daga cikin 264 na gidaje masu zaman kansu. 24.7% ya canza daga yawan 2011 na 223. Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|2.4|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 115.8/km a cikin 2016. == Duba kuma == * Jerin al'ummomi a Alberta * Jerin ƙauyukan bazara a Alberta * Jerin ƙauyukan shakatawa a cikin Saskatchewan == Nassoshi == <references group="" responsive="1"></references> == Hanyoyin haɗi na waje == * {{Official website}} {{Subdivisions of Alberta|SV=yes}} kcedfayxj8g7q1ued7lt88it8mm79z8 MacNutt 0 34657 161887 2022-07-27T16:30:54Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1082053929|MacNutt]]" wikitext text/x-wiki  {{Infobox settlement||official_name=MacNutt, Saskatchewaan|other_name=|native_name=<!-- for cities whose native name is not in English -->|nickname=|settlement_type=[[Village]]|motto=|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|image_flag=|flag_size=|image_seal=|seal_size=|image_shield=|shield_size=|city_logo=|citylogo_size=|image_map=|pushpin_map=Saskatchewan#Canada|pushpin_map_caption=Location of '''MacNutt''' in [[Saskatchewan]]|coordinates={{coord|51.099|-101.607|region:CA-SK|display=inline}}|pushpin_label_position=none|pushpin_mapsize=200|mapsize=|map_caption=|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=|image_dot_map=|dot_mapsize=|dot_map_caption=|dot_x=|dot_y=|subdivision_type=[[Country]]|subdivision_name=[[Canada]]|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Saskatchewan]]|subdivision_type2=[[List of regions of Canada|Region]]|subdivision_name2=Southeastern|subdivision_type3=[[Census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 5, Saskatchewan|5]]|subdivision_type4=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural Municipality]]|subdivision_name4=[[Churchbridge No. 211, Saskatchewan|Churchbridge]]|government_footnotes=|government_type=|leader_title=Governing&nbsp;body|leader_name=MacNutt Village Council|leader_title1=[[Mayor]]|leader_name1=Shane Wagner<ref>[http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/muniDetails.aspx?cat=3&mun=2079 Municipal Directory System] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120405160258/http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/muniDetails.aspx?cat=3&mun=2079 |date=2012-04-05 }}</ref>|leader_title2=[[wikt:administrator|Administrator]]|leader_name2=Kendra Busch|leader_title3=[[List of House members of the 40th Parliament of Canada|MP]]|leader_name3=[[Cathay Wagantall]]|leader_title4=[[Legislative Assembly of Saskatchewan|MLA]]|leader_name4=[[Warren Kaeding]]|established_title=Established|established_date=1880|established_title2=[[municipal corporation|Incorporated]] ([[Village]])|established_date2=|established_title3=<!--Incorporated ([[Town]])-->|established_date3=|area_magnitude=|unit_pref=<!--Enter: Imperial, if Imperial (metric) is desired-->|area_footnotes=|area_total_km2=0.81|area_land_km2=|area_water_km2=|area_total_sq_mi=|area_land_sq_mi=|area_water_sq_mi=|area_water_percent=|area_urban_km2=|area_urban_sq_mi=|area_metro_km2=|area_metro_sq_mi=|population_as_of=2006|population_footnotes=|population_note=|population_total=80|population_density_km2=98.5|population_density_sq_mi=|population_metro=|population_density_metro_km2=|population_density_metro_sq_mi=|population_urban=|population_density_urban_km2=|population_density_urban_sq_mi=|population_blank1_title=Dwellings|population_blank1=44|population_density_blank1_km2=|population_density_blank1_sq_mi=|timezone=CST|utc_offset=|timezone_DST=|utc_offset_DST=|elevation_footnotes=<!--for references: use <ref> </ref> tags-->|elevation_m=|elevation_ft=|postal_code_type=[[Postal code]]|postal_code=S0A 2K0|area_code=306|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highways]]|blank_info=[[Saskatchewan Highway 8|Highway 8]] <br> [[Saskatchewan Highway 381|Highway 381]]|blank1_name=Railways|blank1_info=Defunct|website=|footnotes=<ref>{{Citation |last=National Archives |first=Archivia Net |title=Post Offices and Postmasters |url=http://www.collectionscanada.ca/archivianet/post-offices/001001-100.01-e.php |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20061006045957/http://www.collectionscanada.ca/archivianet/post-offices/001001-100.01-e.php |archive-date=2006-10-06 }}</ref><ref>{{Citation|last=Government of Saskatchewan |first=MRD Home |title=Municipal Directory System |url=http://www.municipal.gov.sk.ca/index.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20081121083646/http://www.municipal.gov.sk.ca/index.html |archive-date=November 21, 2008 }}</ref><ref>{{Citation |last=Canadian Textiles Institute. |title=CTI Determine your provincial constituency |year=2005 |url=http://www.textiles.ca/eng/nonAuthProg/redirect.cfm?path=IssPolContacts&sectionID=7601.cfm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070911025012/http://www.textiles.ca/eng/nonAuthProg/redirect.cfm?path=IssPolContacts&sectionID=7601.cfm |archive-date=2007-09-11 }}</ref><ref>{{Citation |last=Commissioner of Canada Elections |first=Chief Electoral Officer of Canada |title=Elections Canada On-line |year=2005 |url=http://www.elections.ca/home.asp |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070421084430/http://www.elections.ca/home.asp |archive-date=2007-04-21 }}</ref>}} '''MacNutt''' ( yawan jama'a 2016 : 65 ) ƙauye ne a lardin Saskatchewan na Kanada a cikin gundumar Rural na Churchbridge No. 211 da Ƙungiyar Ƙidaya ta 5 . An sake sunan tsohuwar gundumar Landestreu a cikin 1909 don girmama Thomas MacNutt, Memba na Majalisar Dokoki a lokacin. An zaunar da ƙauyen a tsakanin ƙarshen 1880s zuwa 1910 ta bakin haure na asalin Jamusawa . == Tarihi == MacNutt an haɗa shi azaman ƙauye a ranar 22 ga Fabrairu, 1913. == Alkaluma ==   A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2021 da Statistics Canada ta gudanar, MacNutt yana da yawan jama'a 50 da ke zaune a cikin 27 daga cikin 44 na gidaje masu zaman kansu, canjin yanayi. -23.1% daga yawan jama'arta na 2016 na 65 . Tare da filin ƙasa na {{Convert|0.92|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 54.3/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a na 2016, ƙauyen MacNutt ya ƙididdige yawan jama'a na 65 da ke zaune a cikin 31 daga cikin 41 na jimlar gidaje masu zaman kansu, a 0% ya canza daga yawan 2011 na 65 . Tare da yanki na {{Convert|0.81|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 80.2/km a cikin 2016. == Fitattun mutane == * Duane Rupp, ɗan wasan hockey tare da Toronto Maple Leafs, Minnesota North Stars, da Pittsburgh Penguins daga 1963 zuwa 1973. == Duba kuma == * Jerin al'ummomi a cikin Saskatchewan * Ƙauyen Saskatchewan == Nassoshi == {{Reflist}}{{Geographic location|Northwest=[[Wroxton, Saskatchewan|Wroxton]]|North=[[Togo, Saskatchewan|Togo]]|Northeast=[[Roblin, Manitoba]]|West=[[Saltcoats, Saskatchewan|Saltcoats]]|Centre=MacNutt|East=|Southwest=[[Churchbridge, Saskatchewan|Churchbridge]]|South=[[Langenburg, Saskatchewan|Langenburg]]|Southeast=[[Russell, Manitoba]]}}{{Subdivisions of Saskatchewan|villages=yes}}{{SKDivision5}}{{Coord|51.099|N|101.607|W|type:city_region:CA_source:GNS-enwiki}}<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles>{{Coord|51.099|N|101.607|W|type:city_region:CA_source:GNS-enwiki}} c9qtoivxx3bgoum2u392bjsb1c84bn0 Rural Municipality of Enfield No. 194 0 34658 161888 2022-07-27T16:32:13Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1082591895|Rural Municipality of Enfield No. 194]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=Enfield No. 194|official_name=Rural Municipality of Enfield No. 194|settlement_type=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural municipality]]|other_name=|motto=|image_skyline=|image_caption=|imagesize=200|image_map={{Location map+ |CAN SK Enfield |caption = |float = center |places = {{Location map~ |CAN SK Enfield |label = [[Central Butte, Saskatchewan|Central Butte]] |mark = Western Canada Map Assets Village.svg |marksize = 6 |position = left |lat_deg = 50.7934 |lon_deg = -106.5081}} {{Location map~ |CAN SK Enfield |label = [[Kettlehut, Saskatchewan|''Kettlehut'']] |mark = Western Canada Map Assets Hamlet.svg |marksize = 4 |position = left |lat_deg = 50.6851 |lon_deg = -106.4848}} {{Location map~ |CAN SK Enfield |label = [[Thunder Creek, Saskatchewan|''Thunder Creek'']] |mark = Western Canada Map Assets Hamlet.svg |marksize = 4 |position = right |lat_deg = 50.6497 |lon_deg = -106.5864}} {{Location map~ |CAN SK Enfield |label = [[Halvorgate, Saskatchewan|''Halvorgate'']] |mark = Western Canada Map Assets Hamlet.svg |marksize = 4 |position = bottom |lat_deg = 50.6191 |lon_deg = -106.6980}} {{Location map~ |CAN SK Enfield |label = [[Aquadell, Saskatchewan|''Aquadell'']] |mark = Western Canada Map Assets Hamlet.svg |marksize = 4 |position = left |lat_deg = 50.6383 |lon_deg = -106.7895}} }}|image_map1=SK RM 194 Enfield.svg|mapsize1=200|map_caption1=Location of the RM of Enfield No. 194 in [[Saskatchewan]]|subdivision_type=Country|subdivision_name=[[Canada]]|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Saskatchewan]]|subdivision_type2=[[List of regions of Canada#Saskatchewan|Region]]|subdivision_name2=|subdivision_type3=[[List of census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 7, Saskatchewan|7]]|subdivision_type4=[[Saskatchewan Association of Rural Municipalities|{{abbr|SARM|Saskatchewan Association of Rural Municipalities}} division]]|subdivision_name4=[[SARM Division No. 2|2]]|subdivision_type5=[[Electoral district (Canada)|Federal riding]]|subdivision_name5=|subdivision_type6=[[List of Saskatchewan provincial electoral districts|Provincial riding]]|subdivision_name6=|government_footnotes=<ref name=MDSprofile>{{cite web | url=http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/muniDetails.aspx?cat=10&mun=2376 | title=Municipality Details: RM of Enfield No. 194 | publisher=Government of Saskatchewan | access-date=May 21, 2020}}</ref>|leader_title=[[Reeve (Canada)|Reeve]]|leader_name=none|leader_title1=Governing&nbsp;body|leader_name1=RM of Enfield No. 194 Council|leader_title2=Administrator|leader_name2=Joe Van Leuken|leader_title3=Office location|leader_name3=[[Central Butte, Saskatchewan|Central Butte]]|leader_title4=|leader_name4=|established_title=[[Municipal corporation|Formed]] ({{abbr|LID|Local improvement district}})|established_date=|established_title2=[[Municipal corporation|Formed]]<ref name=ruralincorp/>|established_date2=December 13, 1909|established_title3=Name change|established_date3=|established_title4=Name change|established_date4=|established_title5=Amalgamated|established_date5=|area_footnotes=&nbsp;(2016)<ref name=2016censusSKmunis/>|area_land_km2=1014.1 <!-- Use 2016 StatCan land area to accompany 2016 population -->|population_as_of=2016|population_footnotes=<ref name=2016censusSKmunis/>|population_total=226 <!-- 2016 StatCan population only per [[WP:CANPOP]]; do not replace with latest estimate; this estimate can be noted in the article body (so long as it doesn't replace the 2016 StatCan population in the body) -->|population_density_km2=0.2|timezone=[[Central Standard Time|CST]]|timezone_DST=[[Central Standard Time|CST]]|coordinates={{coord|50.717|N|106.666|W|region:CA-SK_type:adm3rd|display=inline,title}}<ref name=CGNDB>{{cite web | url=http://ftp.maps.canada.ca/pub/nrcan_rncan/vector/geobase_cgn_toponyme/prov_csv_eng/ | title=Pre-packaged CSV files - CGN, Canada/Province/Territory (cgn_sk_csv_eng.zip) | publisher=Government of Canada | date=July 24, 2019 | access-date=May 23, 2020}}</ref>|postal_code_type=[[Postal code]]|postal_code=|area_code=[[Area codes 306 and 639|306 and 639]]|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highway(s)]]|blank_info=|blank1_name=Railway(s)|blank1_info=|blank2_name=Waterway(s)|blank2_info=|website=|footnotes=}} Karamar Hukumar '''Enfield No. 194''' ( yawan 2016 : 226 ) gundumar karkara ce (RM) a cikin lardin Kanada na Saskatchewan a cikin Sashin ƙidayar jama'a na 7 da Sashen <nowiki><abbr about="#mwt44" data-cx="[{&amp;quot;adapted&amp;quot;:true,&amp;quot;partial&amp;quot;:false,&amp;quot;targetExists&amp;quot;:true}]" data-mw="{&amp;quot;parts&amp;quot;:[{&amp;quot;template&amp;quot;:{&amp;quot;target&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Abbr&amp;quot;,&amp;quot;href&amp;quot;:&amp;quot;./Template:Abbr&amp;quot;},&amp;quot;params&amp;quot;:{&amp;quot;1&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;SARM&amp;quot;},&amp;quot;2&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Saskatchewan Association of Rural Municipalities&amp;quot;}},&amp;quot;i&amp;quot;:0}}]}" data-ve-no-generated-contents="true" id="mwHA" title="Saskatchewan Association of Rural Municipalities" typeof="mw:Transclusion mw:ExpandedAttrs">SARM</abbr></nowiki> na 2 . An haɗa RM na Enfield No. 194 a matsayin gundumar karkara a ranar 13 ga Disamba, 1909. == Alkaluma ==   A cikin ƙidayar yawan jama'a na 2021 da Statistics Kanada ta gudanar, RM na Enfield No. 194 yana da yawan jama'a 268 da ke zaune a cikin 106 daga cikin jimlar 116 na gidaje masu zaman kansu, canjin yanayi. 18.6% daga yawanta na 2016 na 226 . Tare da fili na {{Convert|1003.93|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 0.3/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a na 2016, RM na Enfield No. 194 ya ƙididdige yawan jama'a 226 da ke zaune a cikin 85 na jimlar 97 na gidaje masu zaman kansu, a -16.3% ya canza daga yawan 2011 na 270 . Tare da filin ƙasa na {{Convert|1014.1|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 0.2/km a cikin 2016. == Gwamnati == RM na Enfield Lamba 194 ana gudanar da shi ne ta hanyar zaɓaɓɓun majalissar ƙaramar hukuma da naɗaɗɗen mai gudanarwa da ke yin taro a ranar Talata ta biyu na kowane wata. Majalisar ta ƙunshi kansiloli shida yayin da mai kula da RM Joe Van Leuken. Ofishin RM yana cikin Central Butte. == Nassoshi == {{Reflist}}{{Subdivisions of Saskatchewan|rural=yes}}{{SKDivision7}} nmwkhrgfgq8ov3cfaxbdzssn88hnyca Markinch, Saskatchewan 0 34659 161889 2022-07-27T16:33:43Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1082054135|Markinch, Saskatchewan]]" wikitext text/x-wiki  {{Infobox settlement||official_name=Village of Markinch|other_name=|native_name=<!-- for cities whose native name is not in English -->|nickname=Kinch|settlement_type=Village|motto=|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|image_flag=|flag_size=|image_seal=|seal_size=|image_shield=|shield_size=|city_logo=|citylogo_size=|image_map=|pushpin_map=Saskatchewan#Canada|pushpin_map_caption=Location of '''Markinch''' in [[Saskatchewan]]|coordinates={{coord|50.944|-104.349|region:CA-SK|display=inline}}|pushpin_label_position=none|pushpin_mapsize=200|mapsize=|map_caption=|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=|image_dot_map=|dot_mapsize=|dot_map_caption=|dot_x=|dot_y=|subdivision_type=[[Country]]|subdivision_name=[[Canada]]|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Saskatchewan]]|subdivision_type2=[[List of regions of Canada|Region]]|subdivision_name2=[[Saskatchewan]]|subdivision_type3=[[Census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 6, Saskatchewan|6]]|subdivision_type4=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural Municipality]]|subdivision_name4=[[Cupar No. 218, Saskatchewan|Cupar No. 218]]|government_footnotes=|government_type=|leader_title=[[Mayor]]|leader_name=Robert Fenwick|leader_title1=Administrator|leader_name1=Rita T. Orb|leader_title2=Governing&nbsp;body|leader_name2=[http://www.municipal.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/muniDetails.aspx?cat=3&mun=2093 Markinch Village Council]|leader_title3=|leader_name3=|leader_title4=|leader_name4=|established_title=Post office|established_date=1906 - 1989|established_title2=Incorporated (Village)|established_date2=[[List of acronyms and initialisms: N#NA|N/A]]|established_title3=Incorporated (Town)|established_date3=[[List of acronyms and initialisms: N#NA|N/A]]|area_magnitude=|unit_pref=<!--Enter: Imperial, if Imperial (metric) is desired-->|area_footnotes=|area_total_km2=0.68|area_land_km2=|area_water_km2=|area_total_sq_mi=|area_land_sq_mi=|area_water_sq_mi=|area_water_percent=|area_urban_km2=|area_urban_sq_mi=|area_metro_km2=|area_metro_sq_mi=|population_as_of=2016|population_footnotes=|population_note=|population_total=58|population_density_km2=85.9|population_density_sq_mi=|population_metro=|population_density_metro_km2=|population_density_metro_sq_mi=|population_urban=|population_density_urban_km2=|population_density_urban_sq_mi=|population_blank1_title=National Population Rank (Out of 5,008)|population_blank1=|population_density_blank1_km2=|population_density_blank1_sq_mi=|timezone=CST|utc_offset=|timezone_DST=|utc_offset_DST=|elevation_footnotes=<!--for references: use <ref> </ref> tags-->|elevation_m=610|elevation_ft=|postal_code_type=[[Postal code]]|postal_code=S0G 3J0|area_code=306|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highways]]|blank_info=[[Saskatchewan Highway|Saskatchewan_Highway_22]]|blank1_name=Waterways|blank1_info=Loon Creek|website=|footnotes=<ref>{{Citation |last=National Archives |first=Archivia Net |title=Post Offices and Postmasters |url=http://www.collectionscanada.ca/archivianet/post-offices/001001-100.01-e.php |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20061006045957/http://www.collectionscanada.ca/archivianet/post-offices/001001-100.01-e.php |archive-date=2006-10-06 }}</ref><ref>{{Citation|last=Government of Saskatchewan |first=MRD Home |title=Municipal Directory System |url=http://www.municipal.gov.sk.ca/index.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20081121083646/http://www.municipal.gov.sk.ca/index.html |archive-date=November 21, 2008 }}</ref><ref>{{Citation |last=Canadian Textiles Institute. |title=CTI Determine your provincial constituency |year=2005 |url=http://www.textiles.ca/eng/nonAuthProg/redirect.cfm?path=IssPolContacts&sectionID=7601.cfm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070911025012/http://www.textiles.ca/eng/nonAuthProg/redirect.cfm?path=IssPolContacts&sectionID=7601.cfm |archive-date=2007-09-11 }}</ref><ref>{{Citation |last=Commissioner of Canada Elections |first=Chief Electoral Officer of Canada |title=Elections Canada On-line |year=2005 |url=http://www.elections.ca/home.asp |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070421084430/http://www.elections.ca/home.asp |archive-date=2007-04-21 }}</ref>}} '''Markinch''' ( yawan jama'a na 2016 : 58 ) ƙauye ne a lardin Saskatchewan na Kanada a cikin Karamar Hukumar Cupar No. 218 da Rarraba Ƙididdiga Na 6 . Yana da kusan 68&nbsp;km arewa da birnin Regina . Mazauna garin Markinch ne suka ba shi suna, Scotland. Turawan farko da suka fara zama a gundumar su ne Paul Blaser da Tom Bradwell a cikin 1900. <ref>Markinch History, 1905-1955. </ref> Hanyar jirgin ƙasa daga Brandon, ta isa Markinch a 1905 kuma an kammala babbar hanyar 22 a 1930. An kafa Markinch tare da zuwan layin dogo. Yawan jama'a a 1906/07 ya kasance mutane 40 kuma ya kai tsayinsa a 1921 tare da mutane 175. Markinch an haɗa shi azaman ƙauye a ranar 16 ga Fabrairu, 1911. == Alkaluma ==   A cikin kididdigar yawan jama'a ta shekarar 2021 da Statistics Canada ta gudanar, Markinch yana da yawan jama'a 55 da ke zaune a cikin 26 daga cikin 31 na gidaje masu zaman kansu, canjin yanayi. -5.2% daga yawan jama'arta na 2016 na 58 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|0.68|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 80.9/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2016, ƙauyen Markinch ya ƙididdige yawan jama'a 58 da ke zaune a cikin 29 daga cikin jimlar gidaje 31 masu zaman kansu, a -24.1% ya canza daga yawan 2011 na 72 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|0.68|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 85.3/km a cikin 2016. == Duba kuma == * Jerin al'ummomi a cikin Saskatchewan * Ƙauyen Saskatchewan == Bayanan kafa == {{Reflist}}{{Geographic location|Northwest=[[Raymore, Saskatchewan|Raymore]]|North=|Northeast=[[Gordon First Nation|George Gordon First Nation]]|West=[[Southey, Saskatchewan|Southey]]|Centre=Markinch|East=[[Cupar, Saskatchewan|Cupar]]|Southwest=[[Regina, Saskatchewan|Regina]]|South=|Southeast=}}{{Subdivisions of Saskatchewan|villages=yes}}{{SKDivision6}}{{Coord|50.944|N|104.349|W|type:city_region:CA_source:GNS-enwiki}}<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles>{{Coord|50.944|N|104.349|W|type:city_region:CA_source:GNS-enwiki}} 7321bm6si2nue0csv7vtcekqrotm19u Rural Municipality of Key West No. 70 0 34660 161890 2022-07-27T16:35:29Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1082595619|Rural Municipality of Key West No. 70]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=Key West No. 70|official_name=Rural Municipality of Key West No. 70|settlement_type=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural municipality]]|other_name=|motto=|image_skyline=|image_caption=|imagesize=200|image_map=SK RM 70 Key West.svg|mapsize=200|map_caption=Location of the RM of Key West No. 70 in [[Saskatchewan]]|subdivision_type=Country|subdivision_name=[[Canada]]|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Saskatchewan]]|subdivision_type2=[[List of regions of Canada#Saskatchewan|Region]]|subdivision_name2=|subdivision_type3=[[List of census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 2, Saskatchewan|2]]|subdivision_type4=[[Saskatchewan Association of Rural Municipalities|{{abbr|SARM|Saskatchewan Association of Rural Municipalities}} division]]|subdivision_name4=[[SARM Division No. 2|2]]|subdivision_type5=[[Electoral district (Canada)|Federal riding]]|subdivision_name5=[[Souris—Moose Mountain]]|subdivision_type6=[[List of Saskatchewan provincial electoral districts|Provincial riding]]|subdivision_name6=[[Weyburn-Big Muddy]]|government_footnotes=<ref name=MDSprofile>{{cite web | url=http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/muniDetails.aspx?cat=10&mun=2430 | title=Municipality Details: RM of Key West No. 70 | publisher=Government of Saskatchewan | access-date=May 21, 2020}}</ref>|leader_title=[[Reeve (Canada)|Reeve]]|leader_name=Zane McKerricher|leader_title1=Governing&nbsp;body|leader_name1=RM of Key West No. 70 Council|leader_title2=Administrator|leader_name2=Yvonne Johnston|leader_title3=Office location|leader_name3=[[Ogema, Saskatchewan|Ogema]]|leader_title4=|leader_name4=|established_title=[[Municipal corporation|Formed]] ({{abbr|LID|Local improvement district}})|established_date=|established_title2=[[Municipal corporation|Formed]]<ref name=ruralincorp/>|established_date2=December 12, 1910|established_title3=Name change|established_date3=|established_title4=Name change|established_date4=|established_title5=Amalgamated|established_date5=|area_footnotes=&nbsp;(2016)<ref name=2016censusSKmunis/>|area_land_km2=825.26 <!-- Use 2016 StatCan land area to accompany 2016 population -->|population_as_of=2016|population_footnotes=<ref name=2016censusSKmunis/>|population_total=255 <!-- 2016 StatCan population only per [[WP:CANPOP]]; do not replace with latest estimate; this estimate can be noted in the article body (so long as it doesn't replace the 2016 StatCan population in the body) -->|population_density_km2=0.3|timezone=[[Central Standard Time|CST]]|timezone_DST=[[Central Standard Time|CST]]|coordinates={{coord|49.650|N|105.028|W|region:CA-SK_type:adm3rd|display=inline,title}}<ref name=CGNDB>{{cite web | url=http://ftp.maps.canada.ca/pub/nrcan_rncan/vector/geobase_cgn_toponyme/prov_csv_eng/ | title=Pre-packaged CSV files - CGN, Canada/Province/Territory (cgn_sk_csv_eng.zip) | publisher=Government of Canada | date=July 24, 2019 | access-date=May 23, 2020}}</ref>|postal_code_type=[[Postal code]]|postal_code=S0C 1Y0|area_code=[[Area codes 306 and 639|306 and 639]]|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highway(s)]]|blank_info=|blank1_name=Railway(s)|blank1_info=|blank2_name=Waterway(s)|blank2_info=|website=|footnotes=}} Gundumar '''Rural Municipality na Key West No. 70''' ( 2016 yawan : 255 ) birni ne na karkara (RM) a cikin lardin Kanada na Saskatchewan a cikin Sashin Ƙididdiga na 2 da Sashen <nowiki><abbr about="#mwt42" data-cx="[{&amp;quot;adapted&amp;quot;:true,&amp;quot;partial&amp;quot;:false,&amp;quot;targetExists&amp;quot;:true}]" data-mw="{&amp;quot;parts&amp;quot;:[{&amp;quot;template&amp;quot;:{&amp;quot;target&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Abbr&amp;quot;,&amp;quot;href&amp;quot;:&amp;quot;./Template:Abbr&amp;quot;},&amp;quot;params&amp;quot;:{&amp;quot;1&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;SARM&amp;quot;},&amp;quot;2&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Saskatchewan Association of Rural Municipalities&amp;quot;}},&amp;quot;i&amp;quot;:0}}]}" data-ve-no-generated-contents="true" id="mwHA" title="Saskatchewan Association of Rural Municipalities" typeof="mw:Transclusion mw:ExpandedAttrs">SARM</abbr></nowiki> na 2 . Tana cikin yankin kudu maso yamma na lardin. == Tarihi == RM na Key West No. 70 an haɗa shi a matsayin gundumar karkara a ranar 12 ga Disamba, 1910. Gundumar tana da ofishin gidan waya daga 1908 zuwa 1926.{{Ana bukatan hujja|date=May 2020}}An ba shi West, Florida . == Geography == === Al'ummomi da yankuna === Gundumomin birni masu zuwa suna kewaye da RM. ; Garuruwa * Ogema Al'ummomin da ba a haɗa su ba suna cikin RM. ; Yankuna * Bures <ref>Government of Canada Place Names - [http://www4.rncan.gc.ca/search-place-names/unique/HAKQD Bures, Saskatchewan]</ref> * Dahinda * Edgeworth <ref>Government of Canada Place Names - [http://www4.rncan.gc.ca/search-place-names/unique/HAHTA Edgeworth, Saskatchewan]</ref> * Glasnevin * Kayville * Key West <ref>Government of Canada Place Names - [http://www4.rncan.gc.ca/search-place-names/unique/HAEQC Key West, Saskatchewan]</ref> * Querrin <ref>Government of Canada Place Names - [http://www4.rncan.gc.ca/search-place-names/unique/HAIIC Querrin, Saskatchewan]</ref> RM kuma tana kewaye da wani yanki na Piapot Cree First Nation 75H . == Alkaluma ==   A cikin kididdigar yawan jama'a ta 2021 da Statistics Canada ta gudanar, RM na Key West No. 70 yana da yawan jama'a 251 da ke zaune a cikin 108 daga cikin 133 jimlar gidaje masu zaman kansu, canji na -1.6% daga yawan jama'arta na 2016 na 255 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|786.65|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 0.3/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar jama'a na 2016, RM na Key West No. 70 ya rubuta yawan jama'a 255 da ke zaune a cikin 107 na 142 jimlar gidaje masu zaman kansu, a -11.1% ya canza daga yawan 2011 na 287 . Tare da yanki na {{Convert|825.26|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 0.3/km a cikin 2016. == Gwamnati == RM na Key West Lamba 70 ana gudanar da ita ne ta hanyar zaɓaɓɓun majalissar ƙaramar hukuma da naɗaɗɗen gudanarwa da ke yin taro a ranar Alhamis ta farko na kowane wata. Reve na RM shine Zane McKerricher yayin da mai kula da shi Yvonne Johnston. Ofishin RM yana Ogema ne. == Nassoshi == {{Reflist}}{{Subdivisions of Saskatchewan|rural=yes}}{{SKDivision2}} aczsvxa5dfzolkn7a15lpr2ieqz35f5 Rhein, Saskatchewan 0 34661 161891 2022-07-27T16:37:18Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1085838667|Rhein, Saskatchewan]]" wikitext text/x-wiki {{Location map|Canada Saskatchewan}} '''Rhein''' (lafazi : 'Ryan') ( yawan 2016 : 170 ) ƙauye ne a lardin Saskatchewan na Kanada a cikin Karamar Hukumar Wallace Lamba 243 da Sashen Ƙidaya Na 9 . == Tarihi == An haɗa Rhein azaman ƙauye a ranar 10 ga Maris, 1913. == Alkaluma ==   A cikin kididdigar yawan jama'a ta shekarar 2021 da Statistics Canada ta gudanar, Rhein yana da yawan jama'a 149 da ke zaune a cikin 65 daga cikin jimlar gidaje 81 masu zaman kansu, canjin yanayi. -12.4% daga yawan jama'arta na 2016 na 170 . Tare da yankin ƙasa na {{Convert|1.08|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 138.0/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2016, ƙauyen Rhein ya ƙididdige yawan jama'a 170 da ke zaune a cikin 71 daga cikin 81 na gidaje masu zaman kansu. 7.1% ya canza daga yawan 2011 na 158 . Tare da yankin ƙasa na {{Convert|1.09|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 156.0/km a cikin 2016. == Tattalin Arziki == An hana noman cannabis na masana'antu kasuwanci a Kanada a cikin 1938, amma a cikin 1928 an noma kadada 1,640 na cannabis a Kanada, tare da 200 na waɗannan kadada suna cikin Rhein. == Sanannen mazauna == Rhein shine garinsu na Arnie Weinmeister, ɗaya daga cikin ƴan ƙasar Kanada guda biyu kacal da aka zaɓe su zuwa Gidan Wasan Kwallon Kafa na Pro . Kafa Ukrainian-Kanada fiddler (marigayi) Bill Prokopchuk, wanda ya yi rikodin albums da yawa kuma ya fito a cikin fim ɗin NFB na 1979 "Paper Wheat," an haife shi a Rhein a 1925. == Duba kuma == * Jerin al'ummomi a cikin Saskatchewan * Hamlets na Saskatchewan == Nassoshi == {{Reflist}}{{Subdivisions of Saskatchewan|villages=yes}}{{SKDivision9}}{{Coord|51|21|14|N|102|11|41|W|region:CA_type:city_source:GNS-enwiki}}<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles>{{Coord|51|21|14|N|102|11|41|W|region:CA_type:city_source:GNS-enwiki}} rzolov63b2zlveiux4ebc7927mbduxc Rural Municipality of King George No. 256 0 34662 161892 2022-07-27T16:39:00Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1082595630|Rural Municipality of King George No. 256]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=King George No. 256|official_name=Rural Municipality of King George No. 256|settlement_type=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural municipality]]|other_name=|motto=|image_skyline=|image_caption=|imagesize=200|image_map={{Location map+ |CAN SK King George |caption = |float = center |places = {{Location map~ |CAN SK King George |label = ''The R.M. of King George contains no communities'' |mark = Western Canada Map Assets Hamlet.svg |marksize = 0 |position = top |lat_deg = 51.11 |lon_deg = -107.465}} }}|image_map1=SK RM 256 King George.svg|mapsize1=200|map_caption1=Location of the RM of King George No. 256 in [[Saskatchewan]]|subdivision_type=Country|subdivision_name=[[Canada]]|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Saskatchewan]]|subdivision_type2=[[List of regions of Canada#Saskatchewan|Region]]|subdivision_name2=|subdivision_type3=[[List of census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 7, Saskatchewan|7]]|subdivision_type4=[[Saskatchewan Association of Rural Municipalities|{{abbr|SARM|Saskatchewan Association of Rural Municipalities}} division]]|subdivision_name4=[[SARM Division No. 3|3]]|subdivision_type5=[[Electoral district (Canada)|Federal riding]]|subdivision_name5=|subdivision_type6=[[List of Saskatchewan provincial electoral districts|Provincial riding]]|subdivision_name6=|government_footnotes=<ref name=MDSprofile>{{cite web | url=http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/muniDetails.aspx?cat=10&mun=2433 | title=Municipality Details: RM of King George No. 256 | publisher=Government of Saskatchewan | access-date=May 21, 2020}}</ref>|leader_title=[[Reeve (Canada)|Reeve]]|leader_name=Norm McIntyre|leader_title1=Governing&nbsp;body|leader_name1=RM of King George No. 256 Council|leader_title2=Administrator|leader_name2=Kelly Dodd|leader_title3=Office location|leader_name3=[[Dinsmore, Saskatchewan|Dinsmore]]|leader_title4=|leader_name4=|established_title=[[Municipal corporation|Formed]] ({{abbr|LID|Local improvement district}})|established_date=|established_title2=[[Municipal corporation|Formed]]<ref name=ruralincorp/>|established_date2=December 11, 1911|established_title3=Name change|established_date3=|established_title4=Name change|established_date4=|established_title5=Amalgamated|established_date5=|area_footnotes=&nbsp;(2016)<ref name=2016censusSKmunis/>|area_land_km2=831.97 <!-- Use 2016 StatCan land area to accompany 2016 population -->|population_as_of=2016|population_footnotes=<ref name=2016censusSKmunis/>|population_total=226 <!-- 2016 StatCan population only per [[WP:CANPOP]]; do not replace with latest estimate; this estimate can be noted in the article body (so long as it doesn't replace the 2016 StatCan population in the body) -->|population_density_km2=0.3|timezone=[[Central Standard Time|CST]]|timezone_DST=[[Central Standard Time|CST]]|coordinates={{coord|51.140|N|107.470|W|region:CA-SK_type:adm3rd|display=inline,title}}<ref name=CGNDB>{{cite web | url=http://ftp.maps.canada.ca/pub/nrcan_rncan/vector/geobase_cgn_toponyme/prov_csv_eng/ | title=Pre-packaged CSV files - CGN, Canada/Province/Territory (cgn_sk_csv_eng.zip) | publisher=Government of Canada | date=July 24, 2019 | access-date=May 23, 2020}}</ref>|postal_code_type=[[Postal code]]|postal_code=|area_code=[[Area codes 306 and 639|306 and 639]]|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highway(s)]]|blank_info=|blank1_name=Railway(s)|blank1_info=|blank2_name=Waterway(s)|blank2_info=|website=|footnotes=}} Gundumar '''Rural Municipality na Sarki George No. 256''' ( 2016 yawan jama'a : 226 ) birni ne na karkara (RM) a cikin lardin Kanada na Saskatchewan a cikin Sashin ƙidayar jama'a na 7 da Sashen <nowiki><abbr about="#mwt44" data-cx="[{&amp;quot;adapted&amp;quot;:true,&amp;quot;partial&amp;quot;:false,&amp;quot;targetExists&amp;quot;:true}]" data-mw="{&amp;quot;parts&amp;quot;:[{&amp;quot;template&amp;quot;:{&amp;quot;target&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Abbr&amp;quot;,&amp;quot;href&amp;quot;:&amp;quot;./Template:Abbr&amp;quot;},&amp;quot;params&amp;quot;:{&amp;quot;1&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;SARM&amp;quot;},&amp;quot;2&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Saskatchewan Association of Rural Municipalities&amp;quot;}},&amp;quot;i&amp;quot;:0}}]}" data-ve-no-generated-contents="true" id="mwHA" title="Saskatchewan Association of Rural Municipalities" typeof="mw:Transclusion mw:ExpandedAttrs">SARM</abbr></nowiki> mai lamba 3 . == Tarihi == An haɗa RM na Sarki George No. 256 a matsayin gundumar karkara a ranar 11 ga Disamba, 1911. == Alkaluma ==   A cikin ƙidayar yawan jama'a na 2021 da Statistics Canada ta gudanar, RM na King George No. 256 yana da yawan jama'a 178 da ke zaune a cikin 79 daga cikin 94 duka gidajen masu zaman kansu, canjin -21.2% daga yawanta na 2016 na 226 . Tare da yanki na {{Convert|820.32|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 0.2/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a na 2016, RM na King George No. 256 ya rubuta yawan jama'a 226 da ke zaune a cikin 85 daga cikin 89 jimlar gidaje masu zaman kansu, a 4.1% ya canza daga yawan 2011 na 217 . Tare da yanki na {{Convert|831.97|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 0.3/km a cikin 2016. == Gwamnati == RM na Sarki George No. 256 yana gudana ne ta hanyar zaɓaɓɓun majalissar ƙaramar hukuma da naɗaɗɗen gudanarwa da ke yin taro a ranar Talata ta biyu na kowane wata. Reeve na RM shine Norm McIntyre yayin da mai gudanarwa shine Kelly Dodd. Ofishin RM yana cikin Dinsmore. == Sufuri == * Hanyar Saskatchewan 42 * Hanyar Saskatchewan 646 * Hanyar Saskatchewan 751 == Duba kuma == * Jerin kananan hukumomin karkara a cikin Saskatchewan == Nassoshi == {{Reflist}}{{Subdivisions of Saskatchewan|rural=yes}}{{SKDivision7}} jjmexro1h652lut5u0dnimmcc26u5jc Rural Municipality of Heart's Hill No. 352 0 34663 161893 2022-07-27T16:41:42Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1082593931|Rural Municipality of Heart's Hill No. 352]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=Heart's Hill No. 352|official_name=Rural Municipality of Heart's Hill No. 352|settlement_type=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural municipality]]|other_name=|motto=|image_skyline=|image_caption=|imagesize=200|image_map=SK RM 352 Heart's Hill.svg|mapsize=200|map_caption=Location of the RM of Heart's Hill No. 352 in [[Saskatchewan]]|subdivision_type=Country|subdivision_name=[[Canada]]|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Saskatchewan]]|subdivision_type2=[[List of regions of Canada#Saskatchewan|Region]]|subdivision_name2=|subdivision_type3=[[List of census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 13, Saskatchewan|13]]|subdivision_type4=[[Saskatchewan Association of Rural Municipalities|{{abbr|SARM|Saskatchewan Association of Rural Municipalities}} division]]|subdivision_name4=[[SARM Division No. 6|6]]|subdivision_type5=[[Electoral district (Canada)|Federal riding]]|subdivision_name5=|subdivision_type6=[[List of Saskatchewan provincial electoral districts|Provincial riding]]|subdivision_name6=|government_footnotes=<ref name=MDSprofile>{{cite web | url=http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/muniDetails.aspx?cat=10&mun=2416 | title=Municipality Details: RM of Heart's Hill No. 352 | publisher=Government of Saskatchewan | access-date=May 21, 2020}}</ref>|leader_title=[[Reeve (Canada)|Reeve]]|leader_name=Gordon Stang|leader_title1=Governing&nbsp;body|leader_name1=RM of Heart's Hill No. 352 Council|leader_title2=Administrator|leader_name2=Calvin Giggs|leader_title3=Office location|leader_name3=[[Luseland, Saskatchewan|Luseland]]|leader_title4=|leader_name4=|established_title=[[Municipal corporation|Formed]] ({{abbr|LID|Local improvement district}})|established_date=|established_title2=[[Municipal corporation|Formed]]<ref name=ruralincorp/>|established_date2=November 15, 1910|established_title3=Name change|established_date3=|established_title4=Name change|established_date4=|established_title5=Amalgamated|established_date5=|area_footnotes=&nbsp;(2016)<ref name=2016censusSKmunis/>|area_land_km2=838.37 <!-- Use 2016 StatCan land area to accompany 2016 population -->|population_as_of=2016|population_footnotes=<ref name=2016censusSKmunis/>|population_total=244 <!-- 2016 StatCan population only per [[WP:CANPOP]]; do not replace with latest estimate; this estimate can be noted in the article body (so long as it doesn't replace the 2016 StatCan population in the body) -->|population_density_km2=0.3|timezone=[[Central Standard Time|CST]]|timezone_DST=[[Central Standard Time|CST]]|coordinates={{coord|52.011|N|109.785|W|region:CA-SK_type:adm3rd|display=inline,title}}<ref name=CGNDB>{{cite web | url=http://ftp.maps.canada.ca/pub/nrcan_rncan/vector/geobase_cgn_toponyme/prov_csv_eng/ | title=Pre-packaged CSV files - CGN, Canada/Province/Territory (cgn_sk_csv_eng.zip) | publisher=Government of Canada | date=July 24, 2019 | access-date=May 23, 2020}}</ref>|postal_code_type=[[Postal code]]|postal_code=|area_code=[[Area codes 306 and 639|306 and 639]]|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highway(s)]]|blank_info=|blank1_name=Railway(s)|blank1_info=|blank2_name=Waterway(s)|blank2_info=|website=|footnotes=}} Gundumar '''Rural Municipality of Heart's Hill No. 352''' ( yawan 2016 : 244 ) gundumar karkara ce (RM) a cikin lardin Kanada na Saskatchewan a cikin Sashin ƙidayar jama'a na 13 da Sashen <nowiki><abbr about="#mwt42" data-cx="[{&amp;quot;adapted&amp;quot;:true,&amp;quot;partial&amp;quot;:false,&amp;quot;targetExists&amp;quot;:true}]" data-mw="{&amp;quot;parts&amp;quot;:[{&amp;quot;template&amp;quot;:{&amp;quot;target&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Abbr&amp;quot;,&amp;quot;href&amp;quot;:&amp;quot;./Template:Abbr&amp;quot;},&amp;quot;params&amp;quot;:{&amp;quot;1&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;SARM&amp;quot;},&amp;quot;2&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Saskatchewan Association of Rural Municipalities&amp;quot;}},&amp;quot;i&amp;quot;:0}}]}" data-ve-no-generated-contents="true" id="mwHA" title="Saskatchewan Association of Rural Municipalities" typeof="mw:Transclusion mw:ExpandedAttrs">SARM</abbr></nowiki> No. 6 . Yana cikin yankin yamma-ta tsakiya na lardin, yana kusa da iyakar Alberta . == Tarihi == RM na Hill's Hill No. 352 an haɗa shi azaman gundumar karkara a ranar 15 ga Nuwamba, 1910. == Geography == === Al'ummomi da yankuna === Al'ummomin da ba a haɗa su ba suna cikin RM. ; Yankuna * Lake Cactus * Kosin * Hills Hill == Alkaluma ==   A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2021 da Statistics Canada ta gudanar, RM na Hill's Hill No. 352 yana da yawan jama'a 234 da ke zaune a cikin 92 daga cikin 116 jimlar gidajensu masu zaman kansu, canjin yanayi. -4.1% daga yawanta na 2016 na 244 . Tare da yanki na {{Convert|826.01|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 0.3/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a na 2016, RM na Dutsen Zuciya No. 352 ya rubuta yawan jama'a na 244 da ke zaune a cikin 91 daga cikin 112 jimlar gidaje masu zaman kansu, a -6.2% ya canza daga yawan 2011 na 260 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|838.37|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 0.3/km a cikin 2016. == Gwamnati == RM na Dutsen Zuciya mai lamba 352 ana gudanar da shi ne ta hanyar zaɓaɓɓun majalissar ƙaramar hukuma da naɗaɗɗen gudanarwa wanda ke yin taro a ranar Alhamis ta farko bayan Litinin ta farko na kowane wata. Reve na RM shine Gordon Stang yayin da mai gudanarwa shine Calvin Giggs. Ofishin RM yana cikin Luseland. == Sufuri == * Hanyar 771 * Babbar Hanya 317 == Duba kuma == * Don '''Hill Hill''' a kudu maso gabas Saskatchewan, duba Moose Mountain Upland == Nassoshi == {{Reflist}}{{Geographic location|Centre=Rural Municipality of Heart's Hill No. 352|Northwest=[[Special Area No. 4]] {{flagicon|Alberta}}|North=[[Rural Municipality of Eye Hill No. 382]]|Northeast=[[Rural Municipality of Grass Lake No. 381]]|East=[[Rural Municipality of Progress No. 351]]|Southeast=[[Rural Municipality of Prairiedale No. 321]]|South=[[Rural Municipality of Antelope Park No. 322]]|Southwest=[[Special Area No. 3]] {{flagicon|Alberta}}|West=}}{{Subdivisions of Saskatchewan|rural=yes}}{{SKDivision13}} datkr08cu9o5gv9y31t53wzwp01ifd2 Rural Municipality of Gravelbourg No. 104 0 34664 161894 2022-07-27T16:44:53Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1092540181|Rural Municipality of Gravelbourg No. 104]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=Gravelbourg No. 104|official_name=Rural Municipality of Gravelbourg No. 104|settlement_type=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural municipality]]|other_name=|motto=|image_skyline=RM Gravelbourg office.jpg|image_caption=R.M. office in Gravelbourg|imagesize=200|image_map={{Location map+ |CAN SK Gravelbourg |caption = |float = center |places = {{Location map~ |CAN SK Gravelbourg |label = [[Gravelbourg, Saskatchewan|'''Gravelbourg''']] |mark = Western Canada Map Assets Town.svg |label_size = 110 |marksize = 8 |position = top |lat_deg = 49.8782 |lon_deg = -106.5573}} {{Location map~ |CAN SK Gravelbourg |label = [[Bateman, Saskatchewan|Bateman]] |mark = Western Canada Map Assets Hamlet.svg |marksize = 4 |position = right |lat_deg = 50.0101 |lon_deg = -106.7484}} {{Location map~ |CAN SK Gravelbourg |label = [[Coppen, Saskatchewan|''Coppen'']] |mark = Western Canada Map Assets Hamlet.svg |marksize = 4 |position = right |lat_deg = 49.9501 |lon_deg = -106.6336}} }}|image_map1=SK RM 104 Gravelbourg.svg|mapsize1=200|map_caption1=Location of the RM of Gravelbourg No. 104 in [[Saskatchewan]]|subdivision_type=Country|subdivision_name=[[Canada]]|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Saskatchewan]]|subdivision_type2=[[List of regions of Canada#Saskatchewan|Region]]|subdivision_name2=|subdivision_type3=[[List of census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 3, Saskatchewan|3]]|subdivision_type4=[[Saskatchewan Association of Rural Municipalities|{{abbr|SARM|Saskatchewan Association of Rural Municipalities}} division]]|subdivision_name4=[[SARM Division No. 2|2]]|subdivision_type5=[[Electoral district (Canada)|Federal riding]]|subdivision_name5=[[Cypress Hills—Grasslands]]|subdivision_type6=[[List of Saskatchewan provincial electoral districts|Provincial riding]]|subdivision_name6=[[Wood River (electoral district)|Wood River]]|government_footnotes=<ref name=MDSprofile>{{cite web | url=http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/muniDetails.aspx?cat=10&mun=2405 | title=Municipality Details: RM of Gravelbourg No. 104 | publisher=Government of Saskatchewan | access-date=May 21, 2020}}</ref>|leader_title=[[Reeve (Canada)|Reeve]]|leader_name=Guy Lorrain|leader_title1=Governing&nbsp;body|leader_name1=RM of Gravelbourg No. 104 Council|leader_title2=Administrator|leader_name2=Patricia Verville|leader_title3=Office location|leader_name3=[[Gravelbourg, Saskatchewan|Gravelbourg]]|leader_title4=|leader_name4=|established_title=[[Municipal corporation|Formed]] ({{abbr|LID|Local improvement district}})|established_date=|established_title2=[[Municipal corporation|Formed]]<ref name=ruralincorp/>|established_date2=December 9, 1912|established_title3=Name change|established_date3=|established_title4=Name change|established_date4=|established_title5=Amalgamated|established_date5=|area_footnotes=&nbsp;(2016)<ref name=2016censusSKmunis/>|area_land_km2=841.98 <!-- Use 2016 StatCan land area to accompany 2016 population -->|population_as_of=2016|population_footnotes=<ref name=2016censusSKmunis/>|population_total=472 <!-- 2016 StatCan population only per [[WP:CANPOP]]; do not replace with latest estimate; this estimate can be noted in the article body (so long as it doesn't replace the 2016 StatCan population in the body) -->|population_density_km2=0.6|timezone=[[Central Standard Time|CST]]|timezone_DST=[[Central Standard Time|CST]]|coordinates={{coord|49.907|N|106.600|W|region:CA-SK_type:adm3rd|display=inline,title}}<ref name=CGNDB>{{cite web | url=http://ftp.maps.canada.ca/pub/nrcan_rncan/vector/geobase_cgn_toponyme/prov_csv_eng/ | title=Pre-packaged CSV files - CGN, Canada/Province/Territory (cgn_sk_csv_eng.zip) | publisher=Government of Canada | date=July 24, 2019 | access-date=May 23, 2020}}</ref>|postal_code_type=[[Postal code]]|postal_code=S0H 1X0|area_code=[[Area codes 306 and 639|306 and 639]]|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highway(s)]]|blank_info=|blank1_name=Railway(s)|blank1_info=|blank2_name=Waterway(s)|blank2_info=|website={{official|http://rmofgravelbourg.com/}}|footnotes=}} Karamar Hukumar '''Gravelbourg No. 104''' ( 2016 yawan : 472 ) birni ne na karkara (RM) a lardin Kanada na Saskatchewan a cikin Sashin ƙidayar jama'a na 3 da Sashen <nowiki><abbr about="#mwt48" data-cx="[{&amp;quot;adapted&amp;quot;:true,&amp;quot;partial&amp;quot;:false,&amp;quot;targetExists&amp;quot;:true}]" data-mw="{&amp;quot;parts&amp;quot;:[{&amp;quot;template&amp;quot;:{&amp;quot;target&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Abbr&amp;quot;,&amp;quot;href&amp;quot;:&amp;quot;./Template:Abbr&amp;quot;},&amp;quot;params&amp;quot;:{&amp;quot;1&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;SARM&amp;quot;},&amp;quot;2&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Saskatchewan Association of Rural Municipalities&amp;quot;}},&amp;quot;i&amp;quot;:0}}]}" data-ve-no-generated-contents="true" id="mwHg" title="Saskatchewan Association of Rural Municipalities" typeof="mw:Transclusion mw:ExpandedAttrs">SARM</abbr></nowiki> na 2 . Tana cikin yankin kudu maso yamma na lardin. == Tarihi == [[File:Pronghorns_de_Gravelbourg.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Pronghorns_de_Gravelbourg.jpg/220px-Pronghorns_de_Gravelbourg.jpg|left|thumb| Pronghorn yana tsaye akan hanya a cikin RM na Gravelbourg.]] RM na Gravelbourg No. 104 an haɗa shi azaman gundumar karkara a ranar 9 ga Disamba, 1912. An kafa gunduma ta inganta yankin da ta gabata a cikin 1908.{{Ana bukatan hujja|date=May 2020}} == Geography == Kogin Wood da Notikeu Creek siffofi ne na halitta guda biyu a cikin RM. Wurin shakatawa na tafkin Gaumond Bay yana kusa da wurin shakatawa na yankin Thomson Lake. === Al'ummomi da yankuna === Gundumomin birni masu zuwa suna kewaye da RM. ; Garuruwa * Gravelbourg Al'ummomin da ba a haɗa su ba suna cikin RM. ; Yankuna * Bateman * Kofi == Alkaluma ==   A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2021 da Statistics Canada ta gudanar, RM na Gravelbourg No. 104 yana da yawan jama'a 317 da ke zaune a cikin 125 daga cikin 154 na gidaje masu zaman kansu, canjin yanayi. -14.8% daga yawanta na 2016 na 372 . Tare da yanki na {{Convert|824.45|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 0.4/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a na 2016, RM na Gravelbourg No. 104 ya ƙididdige yawan jama'a 472 da ke zaune a cikin 184 daga cikin 188 jimlar gidaje masu zaman kansu, a 54.2% ya canza daga yawan 2011 na 306 . Tare da yanki na {{Convert|841.98|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 0.6/km a cikin 2016. == Gwamnati == RM na Gravelbourg No. 104 ana gudanar da shi ne ta hanyar zaɓaɓɓun majalissar ƙaramar hukuma da naɗaɗɗen gudanarwa wanda ke ganawa a ranar Laraba ta biyu na kowane wata. Reve na RM shine Guy Lorrain yayin da mai kula da shi Patricia Verville. Ofishin RM yana cikin Gravelbourg. == Nassoshi == {{Reflist}}{{Geographic location|Centre=Gravelbourg No. 104|North=[[Shamrock No. 134, Saskatchewan|Shamrock No. 134]]|West=[[Glen Bain No. 105, Saskatchewan|Glen Bain No. 105]]|East=[[Sutton No. 103, Saskatchewan|Sutton No. 103]]|South=[[Wood River No. 74, Saskatchewan|Wood River No. 74]]}}{{Subdivisions of Saskatchewan|rural=yes}}{{SKDivision3}} cmlj5vsmc4hawglwup7ord22mwpj3kc Bethune, Saskatchewan 0 34665 161895 2022-07-27T16:49:58Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1082039460|Bethune, Saskatchewan]]" wikitext text/x-wiki  {{Infobox settlement|name=Bethune|official_name=Village of Bethune|native_name=<!-- for cities whose native name is not in English -->|other_name=|settlement_type=[[List of villages in Saskatchewan|Village]]|image_skyline=Bethune Saskatchewan.jpg|image_caption=Main Street Bethune|pushpin_map=Saskatchewan <!-- the name of a location map as per http://en.wikipedia.org/wiki/Template:Location_map -->|pushpin_map_caption=Location of Bethune in [[Saskatchewan]]|coordinates={{coord|50|43|N|105|13|W|region:CA-SK|display=inline,title}}|subdivision_type=[[Country]]|subdivision_name=[[Canada]]|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Saskatchewan]]|subdivision_type2=[[List of regions of Canada|Region]]|subdivision_name2=Southwest|subdivision_type3=[[Census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 6, Saskatchewan|6]]|subdivision_type4=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural Municipality]]|subdivision_name4=[[Dufferin No. 190, Saskatchewan|Dufferin No. 190]]|government_footnotes=|government_type=[[Municipal government|Municipal]]|leader_title=Governing body|leader_name=Bethune Village Council|leader_title1=[[Mayor]]|leader_name1=Derek Shaw<ref>[http://villageofbethune.com/administration-governance/ Administration & Governance]</ref>|leader_title2=[[Administrator of the Government|Administrator]]|leader_name2=Rodney Audette|leader_title3=[[List of House members of the 42nd Parliament of Canada#Saskatchewan|MP]]|leader_name3=|leader_title4=[[Legislative Assembly of Saskatchewan|MLA]]|leader_name4=|established_title=Post office Founded|established_date=1905-06-05|established_title2=[[Municipal corporation|Incorporated]] ([[Village]])|established_date2=1912|established_title3=|established_date3=|area_total_km2=1.04|elevation_footnotes=<!--for references: use<ref> </ref> tags-->|elevation_m=|population_footnotes=<ref name="census2011pop" >{{cite web | title = 2011 Community Profiles | work = Statistics Canada | publisher =Government of Canada | url =http://www12.statcan.ca/census-recensement/2011/dp-pd/prof/index.cfm?Lang=E | access-date = 2014-08-21}}</ref>|population_total=399|population_as_of=2016|population_density_km2=383.1|timezone=Central|utc_offset=-6|timezone_DST=|utc_offset_DST=|postal_code_type=[[Postal code]]|postal_code=S0G 0H0|area_code=306|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highways]]|blank_info={{jct|state=SK|Hwy|11}}<br>{{jct|state=SK|Hwy|642}}|blank1_name=[[Railway]]s|blank1_info=|website={{URL|http://www.villageofbethune.com/}}|footnotes=<ref>{{Cite web |last=National Archives |first=Archivia Net |title=Post Offices and Postmasters |url=http://www.collectionscanada.ca/archivianet/post-offices/001001-100.01-e.php |access-date=2014-08-21 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20061006045957/http://www.collectionscanada.ca/archivianet/post-offices/001001-100.01-e.php |archive-date=2006-10-06 }}</ref><ref>{{Cite web |last=Government of Saskatchewan |first=MRD Home |title=Municipal Directory System |url=http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/welcome.aspx |access-date=2014-08-21 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160115125115/http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/welcome.aspx |archive-date=2016-01-15 }}</ref>}} '''Bethune''' / ˈbɛ . _ j uː n / ( yawan 2016 : 399 ) ƙauye ne a lardin Saskatchewan na Kanada a cikin Karamar Hukumar Dufferin No. 190 da Sashen Ƙidaya Na 6 . Kauyen yana da shekaru 56&nbsp;kilomita arewa-maso-yamma na Regina akan Babbar Hanya 11 ( Louis Riel Trail). <ref>http://www.villageofbethune.com/</ref> [[Rural Municipality of Arm River No. 252|Kogin Arm]] yana gudana tare da kwarin kogin arewa da Bethune, wanda ke da wuraren zama, kuma kogin Qu'Appelle ɗan gajeren hanya ne zuwa kudu. Tafkin Dutsen Ƙarshe ko Tafkin Long yana arewa-maso-gabas da Bethune yayin da tafkin Buffalo Pound yana kudu maso yamma. An kafa ofishin gidan waya na Bethune, Assiniboia, NWT 5 ga Yuni 1905, watanni uku kafin Saskatchewan ya zama lardi. Ƙauyen ya karɓi suna daga CB Bethune, injiniyan jirgin ƙasa na farko da ya fara tafiya cikin layin dogo a 1887. <ref>[http://www.villageofbethune.com/ Village of Bethune]</ref> == Tarihi == An haɗa Bethune azaman ƙauye a ranar 2 ga Agusta, 1912. == Alkaluma ==   A cikin kididdigar yawan jama'a ta shekarar 2021 da Statistics Canada ta gudanar, Bethune tana da yawan jama'a 560 da ke zaune a cikin 180 daga cikin 189 na gidaje masu zaman kansu, canjin yanayi. 40.4% daga yawan jama'arta na 2016 na 399 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|2.38|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 235.3/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a na 2016, ƙauyen Bethune ya ƙididdige yawan jama'a 399 da ke zaune a cikin 158 daga cikin 181 na gidaje masu zaman kansu. -1.5% ya canza daga yawan 2011 na 405 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|2.38|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 167.6/km a cikin 2016. == Abubuwan jan hankali == Lardin Buffalo Pound da Grandview Beach suma suna 19&nbsp;km ko 12&nbsp;mi daga Bethune. Kedleston Beach yana da shekaru 15&nbsp;km da 9&nbsp;mi daga Bethune. Wani yanki na kiyayewa mai suna Regina Beach Recreation Site yana 19&nbsp;km ko 12&nbsp;mi daga Bethune. Bethune kuma yana da filin wasan skating, raye- raye, wurin shakatawa, makaranta, da lu'u-lu'u na baseball da ke bayan gari a McLean Park. Yana da kushin fantsama na filin wasa da lu'u-lu'u na ƙwallon baseball guda huɗu. Bethune gida ne ga Bethune Bulldogs na babbar babbar hanyar Hockey League . <ref>http://www.highwayhockey.ca/</ref> Gidan kayan tarihi na Gillis Blakley Bethune da Gundumar Heritage Museum mallakar Gado ne na Gundumomi akan Rijistar Kanadiya na Wuraren Tarihi . [[File:CXBE-Closup.png|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/CXBE-Closup.png/220px-CXBE-Closup.png|thumb| CXBE yanayin radar daga cibiyar sadarwar radar yanayin Kanada, kilomita 19 Kudancin ƙauyen.]] == Duba kuma == * Jerin ƙauyuka a cikin Saskatchewan * Jerin al'ummomi a cikin Saskatchewan * Jerin kananan hukumomin karkara a cikin Saskatchewan == Nassoshi == {{Reflist}} == Kara karantawa == * ''Hanyoyin wagon zuwa saman baki: Tarihin Bethune'' . An buga: Bethune, Sask. Bethune & District Historical Society. 1983. [[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-919845-12-6|0-919845-12-6]] . == Hanyoyin haɗi na waje ==   * {{Official website|http://www.villageofbethune.com}} {{Geographic location|North=[[Dilke, Saskatchewan|Dilke]]|West=[[Buffalo Pound Lake]]-[[Qu'Appelle River]]|Center=Bethune|East=[[Disley, Saskatchewan|Disley]]|South=[[Qu'Appelle River]]-[[Buffalo Pound Provincial Park]]}}{{Subdivisions of Saskatchewan|villages=yes}}{{SKDivision6}} <references /> t46hdfvv2a8s4ub7q6ef2anlmiqj7q9 Rural Municipality of Lost River No. 313 0 34666 161896 2022-07-27T17:05:46Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1082596840|Rural Municipality of Lost River No. 313]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=Lost River No. 313|official_name=Rural Municipality of Lost River No. 313|settlement_type=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural municipality]]|other_name=|motto=|image_skyline=|image_caption=|imagesize=200|image_map=SK RM 313 Lost River.svg|mapsize=200|map_caption=Location of the RM of Lost River No. 313 in [[Saskatchewan]]|subdivision_type=Country|subdivision_name=[[Canada]]|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Saskatchewan]]|subdivision_type2=[[List of regions of Canada#Saskatchewan|Region]]|subdivision_name2=|subdivision_type3=[[List of census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 11, Saskatchewan|11]]|subdivision_type4=[[Saskatchewan Association of Rural Municipalities|{{abbr|SARM|Saskatchewan Association of Rural Municipalities}} division]]|subdivision_name4=[[SARM Division No. 5|5]]|subdivision_type5=[[Electoral district (Canada)|Federal riding]]|subdivision_name5=|subdivision_type6=[[List of Saskatchewan provincial electoral districts|Provincial riding]]|subdivision_name6=|government_footnotes=<ref name=MDSprofile>{{cite web | url=http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/muniDetails.aspx?cat=10&mun=2461 | title=Municipality Details: RM of Lost River No. 313 | publisher=Government of Saskatchewan | access-date=May 21, 2020}}</ref>|leader_title=[[Reeve (Canada)|Reeve]]|leader_name=Charles E. Smith|leader_title1=Governing&nbsp;body|leader_name1=RM of Lost River No. 313 Council|leader_title2=Administrator|leader_name2=Christine Dyck|leader_title3=Office location|leader_name3=[[Allan, Saskatchewan|Allan]]|leader_title4=|leader_name4=|established_title=[[Municipal corporation|Formed]] ({{abbr|LID|Local improvement district}})|established_date=|established_title2=[[Municipal corporation|Formed]]<ref name=ruralincorp/>|established_date2=December 11, 1911|established_title3=Name change|established_date3=|established_title4=Name change|established_date4=|established_title5=Amalgamated|established_date5=|area_footnotes=&nbsp;(2016)<ref name=2016censusSKmunis/>|area_land_km2=549.92 <!-- Use 2016 StatCan land area to accompany 2016 population -->|population_as_of=2016|population_footnotes=<ref name=2016censusSKmunis/>|population_total=242 <!-- 2016 StatCan population only per [[WP:CANPOP]]; do not replace with latest estimate; this estimate can be noted in the article body (so long as it doesn't replace the 2016 StatCan population in the body) -->|population_density_km2=0.4|timezone=[[Central Standard Time|CST]]|timezone_DST=[[Central Standard Time|CST]]|coordinates={{coord|51.751|N|106.146|W|region:CA-SK_type:adm3rd|display=inline,title}}<ref name=CGNDB>{{cite web | url=http://ftp.maps.canada.ca/pub/nrcan_rncan/vector/geobase_cgn_toponyme/prov_csv_eng/ | title=Pre-packaged CSV files - CGN, Canada/Province/Territory (cgn_sk_csv_eng.zip) | publisher=Government of Canada | date=July 24, 2019 | access-date=May 23, 2020}}</ref>|postal_code_type=[[Postal code]]|postal_code=|area_code=[[Area codes 306 and 639|306 and 639]]|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highway(s)]]|blank_info=|blank1_name=Railway(s)|blank1_info=|blank2_name=Waterway(s)|blank2_info=|website=|footnotes=}} Gundumar '''Rural Municipality of Lost River No. 313''' ( 2016 yawan : 242 ) birni ne na karkara (RM) a cikin lardin Kanada na Saskatchewan a cikin Sashin ƙidayar jama'a na 11 da <nowiki><abbr about="#mwt42" data-cx="[{&amp;quot;adapted&amp;quot;:true,&amp;quot;partial&amp;quot;:false,&amp;quot;targetExists&amp;quot;:true}]" data-mw="{&amp;quot;parts&amp;quot;:[{&amp;quot;template&amp;quot;:{&amp;quot;target&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Abbr&amp;quot;,&amp;quot;href&amp;quot;:&amp;quot;./Template:Abbr&amp;quot;},&amp;quot;params&amp;quot;:{&amp;quot;1&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;SARM&amp;quot;},&amp;quot;2&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Saskatchewan Association of Rural Municipalities&amp;quot;}},&amp;quot;i&amp;quot;:0}}]}" data-ve-no-generated-contents="true" id="mwHA" title="Saskatchewan Association of Rural Municipalities" typeof="mw:Transclusion mw:ExpandedAttrs">SARM</abbr></nowiki> Division No. 5 . Tana cikin tsakiyar lardin, yana kusa da Kogin Saskatchewan ta Kudu . == Tarihi == An haɗa RM na Kogin Lost No. 313 a matsayin gundumar karkara a ranar 11 ga Disamba, 1911. == Geography == === Al'ummomi da yankuna === Al'ummomin da ba a haɗa su ba suna cikin RM. ; Yankuna * Allan Hills * Kudu Allan == Allan Hills == Allan Hills (51°40′0″ N, 106°15′2″W) tudun tudu ne kudu maso gabas na Saskatoon da gabas da tafkin Blackstrap galibi a cikin RM na Kogin Lost. Sassan tudu kuma suna cikin RM na Dundurn No. 314, RM na Morris No. 312, da RM na McCraney No. 282 . Kudu Allan da Allan Hills su ne kawai al'ummomin da ke kan tudu. Dutsen Allan ya tashi kusan mita 100 daga wuraren da ke kewaye kuma mafi girman matsayi shine mita 658 sama da matakin teku. Dutsen yana cike da ƙananan tafkuna da yawa, gami da tafkin Willie, tafkin Cygnet, tafkin Horseshoe, da tafkin Bultel. Kogin Arm yana farawa kusa da tafkin Horseshoe a kusurwar kudu maso gabas na tsaunuka kuma yana gudana kudu zuwa tafkin Dutsen Ƙarshe . Babbar hanyar 764, titin tsakuwa, ita ce babbar hanyar da ta bi ta tsaunuka. Yana farawa daga Allan kuma ya nufi kudu ta Kudu Allan zuwa Allan Hills. Daga nan, ta nufi yamma zuwa Hanley . A cikin Disamba 2015, Ducks Unlimited Canada (DUC) sun haɗu tare da makiyaya na gida don taimakawa wajen adana kashi 21 na fili (kimanin kadada 13,440) a cikin tsaunuka. Ita ce yarjejeniyar kiyayewa mafi girma a tarihin DUC. == Alkaluma ==   A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2021 da Statistics Canada ta gudanar, RM na Lost River No. 313 yana da yawan jama'a 252 da ke zaune a cikin 71 daga cikin 80 na jimlar gidaje masu zaman kansu, canjin 4.1% daga yawan jama'arta na 2016 na 242 . Tare da yanki na {{Convert|549.96|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 0.5/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a na 2016, RM na Kogin Lost No. 313 ya ƙididdige yawan jama'a na 242 da ke zaune a cikin 70 daga cikin 79 jimlar gidaje masu zaman kansu, a 15.8% ya canza daga yawan 2011 na 209 . Tare da yanki na {{Convert|549.92|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 0.4/km a cikin 2016. == Gwamnati == RM na Kogin Lost No. 313 yana ƙarƙashin zaɓaɓɓen majalissar ƙaramar hukuma da naɗaɗɗen gudanarwa wanda ke yin taro a ranar Talata ta biyu na kowane wata. Reeve na RM shine Charles E. Smith yayin da mai kula da shi shine Christine Dyck. Ofishin RM yana cikin Allan. == Duba kuma == * Jerin kananan hukumomin karkara a cikin Saskatchewan == Nassoshi == {{Reflist}}{{Subdivisions of Saskatchewan|rural=yes}} mqp07zhdkbz1qrd5wstemjw7tt5i1tf Carievale 0 34667 161897 2022-07-27T17:08:17Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1082044203|Carievale]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=Carievale|official_name=Village of Carievale|other_name=|native_name=<!-- for cities whose native name is not in English -->|nickname=|settlement_type=[[List of villages in Saskatchewan|Village]]|motto=|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|image_flag=|flag_size=|image_seal=|seal_size=|image_shield=|shield_size=|city_logo=|citylogo_size=|image_map=|pushpin_map=Saskatchewan#Canada|pushpin_map_caption=Location of Carievale in [[Saskatchewan]]|coordinates={{coord|49.173333|-101.625556|display=inline}}|pushpin_label_position=none|pushpin_mapsize=200|mapsize=|map_caption=Location of ''Carievale, Saskatchewan''|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=|image_dot_map=|dot_mapsize=|dot_map_caption=|dot_x=|dot_y=|subdivision_type=[[Country]]|subdivision_name={{flag|Canada}}|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1={{flag|Saskatchewan}}|subdivision_type2=[[List of regions of Canada|Region]]|subdivision_name2=Southeast|subdivision_type3=[[Census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 1, Saskatchewan|1]]|subdivision_type4=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural Municipality]]|subdivision_name4=[[Mount Pleasant No. 2, Saskatchewan|Mount Pleasant No. 2]]|government_footnotes=|government_type=[[Municipal government|Municipal]]|leader_title=Governing body|leader_name=Carievale Village Council|leader_title1=[[Mayor]]|leader_name1=Gary “Gig” Annetts|leader_title2=[[Administrator of the Government|Administrator]]|leader_name2=Shayla Reynolds|leader_title3=[[List of House members of the 42nd Parliament of Canada#Saskatchewan|MP]]|leader_name3=|leader_title4=[[Legislative Assembly of Saskatchewan|MLA]]|leader_name4=|established_title=Post office Founded|established_date=February 1, 1891|established_title2=[[Municipal corporation|Incorporated]] ([[Village]])|established_date2=May 6, 1907|established_title3=[[Municipal corporation|Incorporated]] ([[Town]])|established_date3=|area_magnitude=|unit_pref=<!--Enter: Imperial, if Imperial (metric) is desired-->|area_footnotes=|area_total_km2=|area_land_km2=0.88|area_water_km2=|area_total_sq_mi=|area_land_sq_mi=|area_water_sq_mi=|area_water_percent=|area_urban_km2=|area_urban_sq_mi=|area_metro_km2=|area_metro_sq_mi=|population_as_of=2016|population_footnotes=|population_note=|population_total=240|population_density_km2=273.6|population_density_sq_mi=|population_metro=|population_density_metro_km2=|population_density_metro_sq_mi=|population_urban=|population_density_urban_km2=|population_density_urban_sq_mi=|population_blank1_title=|population_blank1=|population_density_blank1_km2=|population_density_blank1_sq_mi=|timezone=[[Central Time Zone|CST]]|utc_offset=-6|timezone_DST=|utc_offset_DST=|elevation_footnotes=<!--for references: use <ref> </ref> tags-->|elevation_m=|elevation_ft=|postal_code_type=[[Postal code]]|postal_code=S0C 0P0|area_code=306|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highways]]|blank_info={{jct|state=SK|Hwy|8}}<br/>{{jct|state=SK|Hwy|18}}|blank1_name=[[Railway]]s|blank1_info=|website=|footnotes=}} '''Carievale''' ( yawan jama'a 2016 : 240 ) ƙauye ne a lardin Saskatchewan na Kanada a cikin Karamar Hukumar Argyle No. 1 da Sashen Ƙidaya Na 1 . Kauyen yana kwance a mahadar Highway 8 da Highway 18 . == Tarihi == An kafa ofishin gidan waya na al'umma a ranar 1 ga Fabrairu, 1891. An haɗa Carievale azaman ƙauye a ranar 14 ga Maris, 1903. == Alkaluma ==   A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2021 da Kididdiga Kanada ta gudanar, Carievale tana da yawan jama'a 85 da ke zaune a cikin 34 daga cikin jimlar gidaje 37 masu zaman kansu, canjin -64.6% daga yawanta na 2016 na 240 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|1.51|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 56.3/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2016, ƙauyen Carievale ya ƙididdige yawan jama'a 240 da ke zaune a cikin 105 daga cikin 110 na gidaje masu zaman kansu, a 1.7% ya canza daga yawan 2011 na 236 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|0.88|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 272.7/km a cikin 2016. == Duba kuma == * Jerin al'ummomi a cikin Saskatchewan * Jerin ƙauyuka a cikin Saskatchewan == Nassoshi == {{Reflist}}{{Canadian City Geographic Location|North=[[Storthoaks, Saskatchewan|Stortoaks]]|West=[[Carnduff, Saskatchewan|Carnduff]]|Center=Carievale|East=[[Gainsborough, Saskatchewan|Gainsborough]]|South=[[Sherwood, North Dakota|Sherwood]]}}{{Subdivisions of Saskatchewan|villages=yes}}{{SKDivision1}}{{Authority control}}{{Coord|49|10|24|N|101|37|32|W|region:CA_type:city_source:GNS-enwiki}}<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles>{{Coord|49|10|24|N|101|37|32|W|region:CA_type:city_source:GNS-enwiki}} kyd41i4kr9fxxo3q6baz585t6gmdp09 Success, Saskatchewan 0 34668 161898 2022-07-27T17:10:26Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1082058174|Success, Saskatchewan]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement <!--See Template:Infobox settlement for additional fields that may be available--> <!--See the Table at Infobox settlement for all fields and descriptions of usage--> <!-- Basic info ---------------->|name=Success, Saskatchewan<!-- at least one of the first two fields must be filled in -->|official_name=|native_name=<!-- for cities whose native name is not in English -->|other_name=|settlement_type=[[Village]]|image_skyline=|image_caption=|image_flag=|image_seal=|image_shield=|nickname=|motto=|image_map=|map_caption=|pushpin_map=Saskatchewan#Canada|pushpin_label_position=none|pushpin_map_caption=Location of Success in [[Saskatchewan]]|coordinates={{coord|50.4601|-108.0794|region:CA-SK|format=dms|display=inline,title}}|subdivision_type=Country|subdivision_name=[[Canada]]|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Saskatchewan]]|subdivision_type2=[[List of regions of Canada|Region]]|subdivision_name2=Southwest [[Saskatchewan]]|subdivision_type3=[[Census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 8, Saskatchewan]]|subdivision_type4=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural Municipality]]|subdivision_name4=|established_title=Established|established_date=|established_title2=Post Office Established|established_date2=December 1, 1912|government_type=|government_footnotes=|leader_title=[[Reeve (Canada)|Reeve]]|leader_name=|leader_title1=Administrator|leader_name1=|unit_pref=<!--Enter: Imperial, if Imperial (metric) is desired-->|area_footnotes=|area_total_km2=|elevation_footnotes=|elevation_m=|population_footnotes=|population_total=|population_as_of=|population_density_km2=|population_note=|timezone=|utc_offset=|timezone_DST=|utc_offset_DST=|postal_code_type=Postal code|postal_code=S0N 2R0|area_code=306|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highways]]|blank_info=[[Saskatchewan Highway 32|Highway 32]]|blank1_name=[[Railway]]|blank1_info=[[Great Sandhills Railway]]|website=|footnotes=<ref>{{Citation | last =National Archives | first =Archivia Net | title =Post Offices and Postmasters | url =http://www.collectionscanada.ca/archivianet/post-offices/001001-100.01-e.php | access-date =2011-08-21 }}</ref>}} '''Nasara''' ( yawan jama'a 2016 : 45 ) ƙauye ne a lardin Saskatchewan na Kanada a cikin gundumar Rural na Riverside No. 168 da Sashen ƙidayar jama'a mai lamba 8 . Ƙauyen yana kan Babban Titin Railway na Sandhills da babbar hanyar Saskatchewan 32 . Tashar wutar lantarki ta SaskPower Success tana kusa da ƙauyen. == Tarihi == Nasarar da aka haɗa azaman ƙauye ranar 25 ga Oktoba, 1912. == Alkaluma ==   A cikin kididdigar yawan jama'a ta shekarar 2021 da Statistics Canada ta gudanar, Nasara tana da yawan jama'a 45 da ke zaune a cikin 18 daga cikin 25 na gidaje masu zaman kansu, canji na 0% daga yawan 2016 na 45 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|1.36|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 33.1/km a cikin 2021. cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2016, Ƙauyen Nasara ya ƙididdige yawan jama'a na 45 da ke zaune a cikin 19 daga cikin 21 na jimlar gidaje masu zaman kansu, a 11.1% ya canza daga yawan 2011 na 40 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|1.38|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 32.6/km a cikin 2016. == Fitattun mutane == * Bridget Moran * Ryan Evans == Nassoshi == {{Reflist}}{{Subdivisions of Saskatchewan|villages=yes}}{{SKDivision8}} 2uyd2b3hkf4go5d1w0b2feadf0rpzpa Mustapha Lawan Nasidi 0 34669 161917 2022-07-27T20:17:20Z Muhammad Idriss Criteria 15878 Sabon shafi: Sayyid Mustapha Lawal Nasidi, shahararren malamin addinin musulunci ne kuma ɗan Islamic Movement Of Nigeria, (Harkar Musulunci A Najeriya) sannan kuma shine ke wakiltar mabiya mazhabar Shi'a a garin Potiskum, yana daga cikin manyan almajiri Sheikh Ibrahim Zakzaky jagoran mabiya mazhabar Shi'a a Najeriya, wanda ke zaune a garin Potiskum, dake jihar Yobe a tarayyar Najeriya a yankin Arewa maso gabashin Najeriya.<ref name=":0"><nowiki>https://www.gwagwarmaya.com.ng/2020/07/taka... wikitext text/x-wiki Sayyid Mustapha Lawal Nasidi, shahararren malamin addinin musulunci ne kuma ɗan Islamic Movement Of Nigeria, (Harkar Musulunci A Najeriya) sannan kuma shine ke wakiltar mabiya mazhabar Shi'a a garin Potiskum, yana daga cikin manyan almajiri Sheikh Ibrahim Zakzaky jagoran mabiya mazhabar Shi'a a Najeriya, wanda ke zaune a garin Potiskum, dake jihar Yobe a tarayyar Najeriya a yankin Arewa maso gabashin Najeriya.<ref name=":0"><nowiki>https://www.gwagwarmaya.com.ng/2020/07/takaitaccen-tarihin-malam-mustafa-lawan.html/</nowiki></ref> == Tarihinsa == An haifeshi ranar 25 ga watan Zulkadah na shekarar 1385, Hijiriyya. Wanda ya yi daidai da 29 ga watan Yuni (June) na shekarar 1965, Miladiyya.<ref name=":0" /> = Karatun Addini = Malam Mustapha a gidan addini ya taso, ya fara karatun addini ne a gaban mahaifinsa, sannan ya yi karatun littattafa a wurin Malamai kamar haka, Shaikh Yusuf Dambam da Malam Babangida Shaikh Sa'id Potiskum. Ya fita karatu kasar Iran da Lebanon, sannan ya jagoranci 'yan'uwa almajiran Shaikh Zakzaky mabiya mazhabar Shi'a a Najeriya daga Nijeriya zuwa kasar Iraq, ziyarar Arba'een na Imam Hussain (as), jikan Manzon Allah (SWA) shekaru biyu a jere. Sannan ya je kasar Saudi Arabia aikin Hajji. Sayyid Mustapha Lawan Nasidi shi mahaddacin Alqur'ani ne.<ref name=":0" /> == Karatun Zamani == Malam Mustapha Lawal Nasidi ya yi karatun Firamarensa a Central Primary School Potiskum, sannan ya yi sakandire a Government Science and Technical College, Damagum.<ref name=":0" /> Bayan kammala Sakandire sai ya tafi ABU Zariya, inda ya yi IJMB, sannan ya je University of Maiduguri, inda ya karanta Physics, sannan ya tafi ATBU Bauchi inda ya karanta Computer Science.<ref name=":0" /> == Iyayensa == Mahaifinsa shi ne Alhaji Lawal Nasidi, da ne ga Alhaji Shu’aibu Nasidi, wadda dukkansu Malamai ne, Mabiya Darikar Tijjaniyya. Kakansa asali mutumin Unguwar Koki ne ta cikin birnin Kanon Dabo, daga baya ya dawo garin Potiskum domin harkokin addini da Kasuwanci.<ref name=":0" /> Manyan Shehunnai a garin Potiskum sun bada labarin cewa a kofar gidan Alhaji Shu’aibu Nasidi aka assasa Wazifa da Zikirin Jumu’a na Darikar Tijjaniyya a garin Potiskum, kuma an samu tabbaci sosai akan kasancewarsa Sharifi. Mahaifiyarsa ita ce Hajiya Asma’u Muhammad Wabi, ‘yar asalin garin Jama’are ce ta jihar Bauchi, a can aka haifeta amma a garin Potiskum ta girma a hannun kanin Mahaifinta Alhaji Yusuf Mai Kwano Potiskum. Ita ma iyayenta dukkansu ‘yan Darikar Kadriyya ne, sai da ta haddace Alqur’ani mai tsarki sannan aka yi aurenta. Mahaifiyarsa tana nan a raye, amma Mahaifinsa Alhaji Lawan Nasidi ya rasu tun a shekarar 1985. Sayyid Mustapha shi ne na 4 a wurin Mahaifinsa, sannan yana da yayu da kanne. Yana da mata 1 da 'ya'ya 6, sune Fatima (Zakiyya), Zainab, Muhammad, Ali, Ummu Kulthum da Subaika Durra. == Basira == Sayyid Mustapha Lawal Nasidi mutum ne mai basira da saurin ɗaukar karatu, tun yana ƙarami haka yake har zuwa girman sa. Abokan karatun sa tun na yarinta har zuwa na Harka Islamiyya duk sun yi shaidar haka. Bayan rikicin 'yan Shi'a a Zariya ta 12-14 Disambar 2015, mahaifiyar Sayyid Mustapha Lawal Nasidi din, Hajiya Asma'u, ta bayyana cewa, "Malam Mustapha tun tasowarsa yaron kirki ne, ya kasance mai ladabi da biyayya da girmama na gaba dashi, shi mutum ne mai zumunci da son 'yan'uwansa. Lokacin yana karami, idan yana kuka, sai yayansa, Alhaji Isiyaka, sai yace Hajiya ba kuka yake ba, karatu yake. Sai nima na yi ta mamaki idan ya fadi hakan, sai da ya fara girma, dana ga irin kaifin basirar da Allah ya masa, gashi da saukin fahimtar karatu, sai na tabbatar da cewa, lallai Allah ya yi masa baiwa ta daban" Hajiya tace "Malam Mustapha, mutum ne mai nazari da hangen nesa, duk abin da zai yi sai ya yi tunani a kansa, kuma duk abin da ya shige mana duhu, idan aka fada masa, cikin kankanin lokaci zai warware mana shi. Yana da biyayya da bin umarnin iyaye. == Mutuwa == Har yanzu babu wanda yace mana ya ganshi ko ya ce ya mutu saboda yana daga cikin wadanda rikicin Zariya da sojoji ya rutsa dashi.<ref>https://www.islamicmovement.org/index.php%3Foption%3Dcom_content%26view%3Darticle%26id%3D1533:in-potiskum-we-live-and-die-no-retreat-no-surrender-malam-mustapha-lawan-nasidi</ref> == Hakuri == Sayyid Mustapha Lawal Nasidi mutum ne mai hakuri, zai yi wahala kaga bacin ransa, sai dai in ka taba Manzon Allah (s) saboda shi mutum ne mai kishin addinin Muslunci, Sayyid Mustapha yana da yawan ibada, duk wanda ya yi mu'amala da shi, zai shaidi haka. Fasihi ne shi, Allah ya hore masa fasahar iya magana, kokai waye idan ya yi magana da kai sai ka fahimce shi. Jarumi ne shi, gwarzo, bashi da tsoro ko kadan, sai dai tsoron mahaliccinsa, hatta makiyansa sun yi masa wannan shaida. Sayyid Mustapha shi kadai ne yake fitowa ya yi magana a kan kowace irin matsala da ta damu al'umma a yankin Potiskum. == Rikicin Boko Haram == shi ne a lokacin 'yan ta'adda na Boko Haram yake fitowa ya yi wa jama'a gamsashshen jawabi.<ref>https://www.islamicmovement.org/index.php%3Foption%3Dcom_content%26view%3Darticle%26id%3D1829:potiskum-bomb-attack-why-we-are-targeted-malam-mustapha-lawan-nasidi</ref> Lokacin da tashin Bama-Bamai ya yi tsanani a yankin Potiskum, ana ta guduwa ana barin gari, Sayyid Mustapha cewa ya yi "Kar kowa ya tafi ko ina, babu inda babu mutuwa, kuma mutum ba zai mutu ba, sai kwanansa ya kare, don haka ni babu inda zan tafi, ina nan a cikin garin Potiskum, ko da kuwa za ayi gunduwa gunduwa dani.<ref>https://allafrica.com/stories</ref> Wannan jawabi na Sayyid Mustapha ya saka jama'a da dama sun zauna, duk da ma wasu sun riga sun gudu. Sayyid Mustapha Lawal Nasidi an kawo masa hari don a kashe shi har sau uku.<ref>https://thenewsnigeria.com.ng/2014/11/04/children-mostly-hit-by-potiskum-bomber-says-cleric</ref> Na farko shi ne wanda aka kawo masa hari gidansa a shekarar 2012. Suna zaune, bayan sun yi Azumi, ko ruwa basu sha ba, sun idar da Sallar Magrib, a ka bude musu wuta, take almajiransa uku suka mutu, aka jikkata mutum 6.<ref>https://saharareporters.com/2012/05/28/unknown-gunmen-kill-3-shiites-leave-many-injured-potiskum</ref> Shi Sayyid Mustapha ko kwarzane bai yi ba, Allah ya kare shi. Sannan sun bi shi Jama'are, a shekarar 2013, garin kakanninsa, da nufin su kama shi, su je su kashe shi, nan ma Allah ya kare shi. Sai kuma na shekarar 2014, wanda aka jefa Bom a cikin masu Muzaharar Ashura juyayin ashura na kisan Imam Hussaini da a kayi a karbala a Potiskum, sun hango dan wani da rawani, sun dauka Sayyid Mustapha ne, sai da Bom din ya tashi, sai suka ga ashe bashi bane.<ref>https://247ureports.com/2014/11/bomb-attack-kills-score-of-shiites-on-ashura-day-in-potiskum</ref> Shi ne suka bude wuta a kan almajiransa da sauran jama'ar gari, inda suka kashe kusan mutum 30. Sun yi ta dana masa tarko Allah yana kare shi.<ref>https://www.bbc.com/hausa/news/2014/11/141103_postiskum_suicide_bomber</ref> Sayyid Mustapha mutum ne mai karamci da girmama bako, yana da sada zumunci, yana yawan ziyarar Malamai na cikin garin Potiskum, domin neman hadin kai.<ref name=":0" /> == Manazarta == fhc7cac11z8y2eel8ncijvlm4ho4s8m 161919 161917 2022-07-27T20:20:49Z Muhammad Idriss Criteria 15878 /* top */ wikitext text/x-wiki '''Sayyid Mustapha Lawal Nasidi''' shahararren malamin addinin musulunci ne kuma ɗan Islamic Movement Of Nigeria, (Harkar Musulunci A Najeriya) sannan kuma shine ke wakiltar mabiya mazhabar Shi'a a garin Potiskum, yana daga cikin manyan almajiri Sheikh Ibrahim Zakzaky jagoran mabiya mazhabar Shi'a a Najeriya, wanda ke zaune a garin Potiskum, dake jihar Yobe a tarayyar Najeriya a yankin Arewa maso gabashin Najeriya.<ref name=":0"><nowiki>https://www.gwagwarmaya.com.ng/2020/07/takaitaccen-tarihin-malam-mustafa-lawan.html/</nowiki></ref> == Tarihinsa == An haifeshi ranar 25 ga watan Zulkadah na shekarar 1385, Hijiriyya. Wanda ya yi daidai da 29 ga watan Yuni (June) na shekarar 1965, Miladiyya.<ref name=":0" /> = Karatun Addini = Malam Mustapha a gidan addini ya taso, ya fara karatun addini ne a gaban mahaifinsa, sannan ya yi karatun littattafa a wurin Malamai kamar haka, Shaikh Yusuf Dambam da Malam Babangida Shaikh Sa'id Potiskum. Ya fita karatu kasar Iran da Lebanon, sannan ya jagoranci 'yan'uwa almajiran Shaikh Zakzaky mabiya mazhabar Shi'a a Najeriya daga Nijeriya zuwa kasar Iraq, ziyarar Arba'een na Imam Hussain (as), jikan Manzon Allah (SWA) shekaru biyu a jere. Sannan ya je kasar Saudi Arabia aikin Hajji. Sayyid Mustapha Lawan Nasidi shi mahaddacin Alqur'ani ne.<ref name=":0" /> == Karatun Zamani == Malam Mustapha Lawal Nasidi ya yi karatun Firamarensa a Central Primary School Potiskum, sannan ya yi sakandire a Government Science and Technical College, Damagum.<ref name=":0" /> Bayan kammala Sakandire sai ya tafi ABU Zariya, inda ya yi IJMB, sannan ya je University of Maiduguri, inda ya karanta Physics, sannan ya tafi ATBU Bauchi inda ya karanta Computer Science.<ref name=":0" /> == Iyayensa == Mahaifinsa shi ne Alhaji Lawal Nasidi, da ne ga Alhaji Shu’aibu Nasidi, wadda dukkansu Malamai ne, Mabiya Darikar Tijjaniyya. Kakansa asali mutumin Unguwar Koki ne ta cikin birnin Kanon Dabo, daga baya ya dawo garin Potiskum domin harkokin addini da Kasuwanci.<ref name=":0" /> Manyan Shehunnai a garin Potiskum sun bada labarin cewa a kofar gidan Alhaji Shu’aibu Nasidi aka assasa Wazifa da Zikirin Jumu’a na Darikar Tijjaniyya a garin Potiskum, kuma an samu tabbaci sosai akan kasancewarsa Sharifi. Mahaifiyarsa ita ce Hajiya Asma’u Muhammad Wabi, ‘yar asalin garin Jama’are ce ta jihar Bauchi, a can aka haifeta amma a garin Potiskum ta girma a hannun kanin Mahaifinta Alhaji Yusuf Mai Kwano Potiskum. Ita ma iyayenta dukkansu ‘yan Darikar Kadriyya ne, sai da ta haddace Alqur’ani mai tsarki sannan aka yi aurenta. Mahaifiyarsa tana nan a raye, amma Mahaifinsa Alhaji Lawan Nasidi ya rasu tun a shekarar 1985. Sayyid Mustapha shi ne na 4 a wurin Mahaifinsa, sannan yana da yayu da kanne. Yana da mata 1 da 'ya'ya 6, sune Fatima (Zakiyya), Zainab, Muhammad, Ali, Ummu Kulthum da Subaika Durra. == Basira == Sayyid Mustapha Lawal Nasidi mutum ne mai basira da saurin ɗaukar karatu, tun yana ƙarami haka yake har zuwa girman sa. Abokan karatun sa tun na yarinta har zuwa na Harka Islamiyya duk sun yi shaidar haka. Bayan rikicin 'yan Shi'a a Zariya ta 12-14 Disambar 2015, mahaifiyar Sayyid Mustapha Lawal Nasidi din, Hajiya Asma'u, ta bayyana cewa, "Malam Mustapha tun tasowarsa yaron kirki ne, ya kasance mai ladabi da biyayya da girmama na gaba dashi, shi mutum ne mai zumunci da son 'yan'uwansa. Lokacin yana karami, idan yana kuka, sai yayansa, Alhaji Isiyaka, sai yace Hajiya ba kuka yake ba, karatu yake. Sai nima na yi ta mamaki idan ya fadi hakan, sai da ya fara girma, dana ga irin kaifin basirar da Allah ya masa, gashi da saukin fahimtar karatu, sai na tabbatar da cewa, lallai Allah ya yi masa baiwa ta daban" Hajiya tace "Malam Mustapha, mutum ne mai nazari da hangen nesa, duk abin da zai yi sai ya yi tunani a kansa, kuma duk abin da ya shige mana duhu, idan aka fada masa, cikin kankanin lokaci zai warware mana shi. Yana da biyayya da bin umarnin iyaye. == Mutuwa == Har yanzu babu wanda yace mana ya ganshi ko ya ce ya mutu saboda yana daga cikin wadanda rikicin Zariya da sojoji ya rutsa dashi.<ref>https://www.islamicmovement.org/index.php%3Foption%3Dcom_content%26view%3Darticle%26id%3D1533:in-potiskum-we-live-and-die-no-retreat-no-surrender-malam-mustapha-lawan-nasidi</ref> == Hakuri == Sayyid Mustapha Lawal Nasidi mutum ne mai hakuri, zai yi wahala kaga bacin ransa, sai dai in ka taba Manzon Allah (s) saboda shi mutum ne mai kishin addinin Muslunci, Sayyid Mustapha yana da yawan ibada, duk wanda ya yi mu'amala da shi, zai shaidi haka. Fasihi ne shi, Allah ya hore masa fasahar iya magana, kokai waye idan ya yi magana da kai sai ka fahimce shi. Jarumi ne shi, gwarzo, bashi da tsoro ko kadan, sai dai tsoron mahaliccinsa, hatta makiyansa sun yi masa wannan shaida. Sayyid Mustapha shi kadai ne yake fitowa ya yi magana a kan kowace irin matsala da ta damu al'umma a yankin Potiskum. == Rikicin Boko Haram == shi ne a lokacin 'yan ta'adda na Boko Haram yake fitowa ya yi wa jama'a gamsashshen jawabi.<ref>https://www.islamicmovement.org/index.php%3Foption%3Dcom_content%26view%3Darticle%26id%3D1829:potiskum-bomb-attack-why-we-are-targeted-malam-mustapha-lawan-nasidi</ref> Lokacin da tashin Bama-Bamai ya yi tsanani a yankin Potiskum, ana ta guduwa ana barin gari, Sayyid Mustapha cewa ya yi "Kar kowa ya tafi ko ina, babu inda babu mutuwa, kuma mutum ba zai mutu ba, sai kwanansa ya kare, don haka ni babu inda zan tafi, ina nan a cikin garin Potiskum, ko da kuwa za ayi gunduwa gunduwa dani.<ref>https://allafrica.com/stories</ref> Wannan jawabi na Sayyid Mustapha ya saka jama'a da dama sun zauna, duk da ma wasu sun riga sun gudu. Sayyid Mustapha Lawal Nasidi an kawo masa hari don a kashe shi har sau uku.<ref>https://thenewsnigeria.com.ng/2014/11/04/children-mostly-hit-by-potiskum-bomber-says-cleric</ref> Na farko shi ne wanda aka kawo masa hari gidansa a shekarar 2012. Suna zaune, bayan sun yi Azumi, ko ruwa basu sha ba, sun idar da Sallar Magrib, a ka bude musu wuta, take almajiransa uku suka mutu, aka jikkata mutum 6.<ref>https://saharareporters.com/2012/05/28/unknown-gunmen-kill-3-shiites-leave-many-injured-potiskum</ref> Shi Sayyid Mustapha ko kwarzane bai yi ba, Allah ya kare shi. Sannan sun bi shi Jama'are, a shekarar 2013, garin kakanninsa, da nufin su kama shi, su je su kashe shi, nan ma Allah ya kare shi. Sai kuma na shekarar 2014, wanda aka jefa Bom a cikin masu Muzaharar Ashura juyayin ashura na kisan Imam Hussaini da a kayi a karbala a Potiskum, sun hango dan wani da rawani, sun dauka Sayyid Mustapha ne, sai da Bom din ya tashi, sai suka ga ashe bashi bane.<ref>https://247ureports.com/2014/11/bomb-attack-kills-score-of-shiites-on-ashura-day-in-potiskum</ref> Shi ne suka bude wuta a kan almajiransa da sauran jama'ar gari, inda suka kashe kusan mutum 30. Sun yi ta dana masa tarko Allah yana kare shi.<ref>https://www.bbc.com/hausa/news/2014/11/141103_postiskum_suicide_bomber</ref> Sayyid Mustapha mutum ne mai karamci da girmama bako, yana da sada zumunci, yana yawan ziyarar Malamai na cikin garin Potiskum, domin neman hadin kai.<ref name=":0" /> == Manazarta == g73w1ox5s3cvpht8k3vwmvn3073ftp4 161920 161919 2022-07-27T20:24:20Z Muhammad Idriss Criteria 15878 /* top */ wikitext text/x-wiki '''Sayyid Mustapha Lawal Nasidi''' shahararren malamin addinin musulunci ne kuma ɗan [[Islamic Movement Of Nigeria]], (Harkar Musulunci A Najeriya) sannan kuma shine ke wakiltar mabiya mazhabar Shi'a a garin [[Potiskum]], yana daga cikin manyan almajiri Sheikh [[Ibrahim Zakzaky]] jagoran mabiya mazhabar Shi'a a [[Najeriya]], wanda ke zaune a garin [[Potiskum]], dake jihar Yobe a tarayyar [[Najeriya]] a yankin Arewa maso gabashin Najeriya.<ref name=":0"><nowiki>https://www.gwagwarmaya.com.ng/2020/07/takaitaccen-tarihin-malam-mustafa-lawan.html/</nowiki></ref> == Tarihinsa == An haifeshi ranar 25 ga watan Zulkadah na shekarar 1385, Hijiriyya. Wanda ya yi daidai da 29 ga watan Yuni (June) na shekarar 1965, Miladiyya.<ref name=":0" /> = Karatun Addini = Malam Mustapha a gidan addini ya taso, ya fara karatun addini ne a gaban mahaifinsa, sannan ya yi karatun littattafa a wurin Malamai kamar haka, Shaikh Yusuf Dambam da Malam Babangida Shaikh Sa'id Potiskum. Ya fita karatu kasar Iran da Lebanon, sannan ya jagoranci 'yan'uwa almajiran Shaikh Zakzaky mabiya mazhabar Shi'a a Najeriya daga Nijeriya zuwa kasar Iraq, ziyarar Arba'een na Imam Hussain (as), jikan Manzon Allah (SWA) shekaru biyu a jere. Sannan ya je kasar Saudi Arabia aikin Hajji. Sayyid Mustapha Lawan Nasidi shi mahaddacin Alqur'ani ne.<ref name=":0" /> == Karatun Zamani == Malam Mustapha Lawal Nasidi ya yi karatun Firamarensa a Central Primary School Potiskum, sannan ya yi sakandire a Government Science and Technical College, Damagum.<ref name=":0" /> Bayan kammala Sakandire sai ya tafi ABU Zariya, inda ya yi IJMB, sannan ya je University of Maiduguri, inda ya karanta Physics, sannan ya tafi ATBU Bauchi inda ya karanta Computer Science.<ref name=":0" /> == Iyayensa == Mahaifinsa shi ne Alhaji Lawal Nasidi, da ne ga Alhaji Shu’aibu Nasidi, wadda dukkansu Malamai ne, Mabiya Darikar Tijjaniyya. Kakansa asali mutumin Unguwar Koki ne ta cikin birnin Kanon Dabo, daga baya ya dawo garin Potiskum domin harkokin addini da Kasuwanci.<ref name=":0" /> Manyan Shehunnai a garin Potiskum sun bada labarin cewa a kofar gidan Alhaji Shu’aibu Nasidi aka assasa Wazifa da Zikirin Jumu’a na Darikar Tijjaniyya a garin Potiskum, kuma an samu tabbaci sosai akan kasancewarsa Sharifi. Mahaifiyarsa ita ce Hajiya Asma’u Muhammad Wabi, ‘yar asalin garin Jama’are ce ta jihar Bauchi, a can aka haifeta amma a garin Potiskum ta girma a hannun kanin Mahaifinta Alhaji Yusuf Mai Kwano Potiskum. Ita ma iyayenta dukkansu ‘yan Darikar Kadriyya ne, sai da ta haddace Alqur’ani mai tsarki sannan aka yi aurenta. Mahaifiyarsa tana nan a raye, amma Mahaifinsa Alhaji Lawan Nasidi ya rasu tun a shekarar 1985. Sayyid Mustapha shi ne na 4 a wurin Mahaifinsa, sannan yana da yayu da kanne. Yana da mata 1 da 'ya'ya 6, sune Fatima (Zakiyya), Zainab, Muhammad, Ali, Ummu Kulthum da Subaika Durra. == Basira == Sayyid Mustapha Lawal Nasidi mutum ne mai basira da saurin ɗaukar karatu, tun yana ƙarami haka yake har zuwa girman sa. Abokan karatun sa tun na yarinta har zuwa na Harka Islamiyya duk sun yi shaidar haka. Bayan rikicin 'yan Shi'a a Zariya ta 12-14 Disambar 2015, mahaifiyar Sayyid Mustapha Lawal Nasidi din, Hajiya Asma'u, ta bayyana cewa, "Malam Mustapha tun tasowarsa yaron kirki ne, ya kasance mai ladabi da biyayya da girmama na gaba dashi, shi mutum ne mai zumunci da son 'yan'uwansa. Lokacin yana karami, idan yana kuka, sai yayansa, Alhaji Isiyaka, sai yace Hajiya ba kuka yake ba, karatu yake. Sai nima na yi ta mamaki idan ya fadi hakan, sai da ya fara girma, dana ga irin kaifin basirar da Allah ya masa, gashi da saukin fahimtar karatu, sai na tabbatar da cewa, lallai Allah ya yi masa baiwa ta daban" Hajiya tace "Malam Mustapha, mutum ne mai nazari da hangen nesa, duk abin da zai yi sai ya yi tunani a kansa, kuma duk abin da ya shige mana duhu, idan aka fada masa, cikin kankanin lokaci zai warware mana shi. Yana da biyayya da bin umarnin iyaye. == Mutuwa == Har yanzu babu wanda yace mana ya ganshi ko ya ce ya mutu saboda yana daga cikin wadanda rikicin Zariya da sojoji ya rutsa dashi.<ref>https://www.islamicmovement.org/index.php%3Foption%3Dcom_content%26view%3Darticle%26id%3D1533:in-potiskum-we-live-and-die-no-retreat-no-surrender-malam-mustapha-lawan-nasidi</ref> == Hakuri == Sayyid Mustapha Lawal Nasidi mutum ne mai hakuri, zai yi wahala kaga bacin ransa, sai dai in ka taba Manzon Allah (s) saboda shi mutum ne mai kishin addinin Muslunci, Sayyid Mustapha yana da yawan ibada, duk wanda ya yi mu'amala da shi, zai shaidi haka. Fasihi ne shi, Allah ya hore masa fasahar iya magana, kokai waye idan ya yi magana da kai sai ka fahimce shi. Jarumi ne shi, gwarzo, bashi da tsoro ko kadan, sai dai tsoron mahaliccinsa, hatta makiyansa sun yi masa wannan shaida. Sayyid Mustapha shi kadai ne yake fitowa ya yi magana a kan kowace irin matsala da ta damu al'umma a yankin Potiskum. == Rikicin Boko Haram == shi ne a lokacin 'yan ta'adda na Boko Haram yake fitowa ya yi wa jama'a gamsashshen jawabi.<ref>https://www.islamicmovement.org/index.php%3Foption%3Dcom_content%26view%3Darticle%26id%3D1829:potiskum-bomb-attack-why-we-are-targeted-malam-mustapha-lawan-nasidi</ref> Lokacin da tashin Bama-Bamai ya yi tsanani a yankin Potiskum, ana ta guduwa ana barin gari, Sayyid Mustapha cewa ya yi "Kar kowa ya tafi ko ina, babu inda babu mutuwa, kuma mutum ba zai mutu ba, sai kwanansa ya kare, don haka ni babu inda zan tafi, ina nan a cikin garin Potiskum, ko da kuwa za ayi gunduwa gunduwa dani.<ref>https://allafrica.com/stories</ref> Wannan jawabi na Sayyid Mustapha ya saka jama'a da dama sun zauna, duk da ma wasu sun riga sun gudu. Sayyid Mustapha Lawal Nasidi an kawo masa hari don a kashe shi har sau uku.<ref>https://thenewsnigeria.com.ng/2014/11/04/children-mostly-hit-by-potiskum-bomber-says-cleric</ref> Na farko shi ne wanda aka kawo masa hari gidansa a shekarar 2012. Suna zaune, bayan sun yi Azumi, ko ruwa basu sha ba, sun idar da Sallar Magrib, a ka bude musu wuta, take almajiransa uku suka mutu, aka jikkata mutum 6.<ref>https://saharareporters.com/2012/05/28/unknown-gunmen-kill-3-shiites-leave-many-injured-potiskum</ref> Shi Sayyid Mustapha ko kwarzane bai yi ba, Allah ya kare shi. Sannan sun bi shi Jama'are, a shekarar 2013, garin kakanninsa, da nufin su kama shi, su je su kashe shi, nan ma Allah ya kare shi. Sai kuma na shekarar 2014, wanda aka jefa Bom a cikin masu Muzaharar Ashura juyayin ashura na kisan Imam Hussaini da a kayi a karbala a Potiskum, sun hango dan wani da rawani, sun dauka Sayyid Mustapha ne, sai da Bom din ya tashi, sai suka ga ashe bashi bane.<ref>https://247ureports.com/2014/11/bomb-attack-kills-score-of-shiites-on-ashura-day-in-potiskum</ref> Shi ne suka bude wuta a kan almajiransa da sauran jama'ar gari, inda suka kashe kusan mutum 30. Sun yi ta dana masa tarko Allah yana kare shi.<ref>https://www.bbc.com/hausa/news/2014/11/141103_postiskum_suicide_bomber</ref> Sayyid Mustapha mutum ne mai karamci da girmama bako, yana da sada zumunci, yana yawan ziyarar Malamai na cikin garin Potiskum, domin neman hadin kai.<ref name=":0" /> == Manazarta == s5c8p0dnhqg8oz8uzanqhrj0c611qrg 161921 161920 2022-07-27T20:29:53Z Muhammad Idriss Criteria 15878 /* Karatun Addini */ wikitext text/x-wiki '''Sayyid Mustapha Lawal Nasidi''' shahararren malamin addinin musulunci ne kuma ɗan [[Islamic Movement Of Nigeria]], (Harkar Musulunci A Najeriya) sannan kuma shine ke wakiltar mabiya mazhabar Shi'a a garin [[Potiskum]], yana daga cikin manyan almajiri Sheikh [[Ibrahim Zakzaky]] jagoran mabiya mazhabar Shi'a a [[Najeriya]], wanda ke zaune a garin [[Potiskum]], dake jihar Yobe a tarayyar [[Najeriya]] a yankin Arewa maso gabashin Najeriya.<ref name=":0"><nowiki>https://www.gwagwarmaya.com.ng/2020/07/takaitaccen-tarihin-malam-mustafa-lawan.html/</nowiki></ref> == Tarihinsa == An haifeshi ranar 25 ga watan Zulkadah na shekarar 1385, Hijiriyya. Wanda ya yi daidai da 29 ga watan Yuni (June) na shekarar 1965, Miladiyya.<ref name=":0" /> = Karatun Addini = Malam Mustapha Lawan Nasidi a gidan addini ya taso, ya fara karatun addini ne a gaban mahaifinsa, sannan ya yi karatun littattafa a wurin Malamai kamar haka, Shaikh Yusuf Dambam da Malam Babangida Shaikh Sa'id [[Potiskum]]. Ya fita karatu kasar [[Iran]] da [[Lebanon]], sannan ya jagoranci 'yan'uwa almajiran Shaikh Zakzaky mabiya mazhabar Shi'a a [[Najeriya]] daga [[Nijeriya]] zuwa kasar [[Iraq]], ziyarar Arba'een na Imam Hussain (as), jikan Manzon Allah (SWA) shekaru biyu a jere. Sannan ya je kasar [[Saudi Arabia]] aikin Hajji. Sayyid Mustapha Lawan Nasidi shi mahaddacin Alqur'ani ne.<ref name=":0" /> == Karatun Zamani == Malam Mustapha Lawal Nasidi ya yi karatun Firamarensa a Central Primary School [[Potiskum]], sannan ya yi sakandire a Government Science and Technical College, Damagum.<ref name=":0" /> Bayan kammala Sakandire sai ya tafi ABU [[Zariya]], inda ya yi IJMB, sannan ya je University of [[Maiduguri]], inda ya karanta [[Physics]], sannan ya tafi ATBU Bauchi inda ya karanta Computer Science.<ref name=":0" /> == Iyayensa == Mahaifinsa shi ne Alhaji Lawal Nasidi, da ne ga Alhaji Shu’aibu Nasidi, wadda dukkansu Malamai ne, Mabiya Darikar Tijjaniyya. Kakansa asali mutumin Unguwar Koki ne ta cikin birnin [[Kano]]n Dabo, daga baya ya dawo garin [[Potiskum]] domin harkokin addini da Kasuwanci.<ref name=":0" /> Manyan Shehunnai a garin [[Potiskum]] sun bada labarin cewa a kofar gidan Alhaji Shu’aibu Nasidi aka assasa Wazifa da Zikirin Jumu’a na Darikar Tijjaniyya a garin [[Potiskum]], kuma an samu tabbaci sosai akan kasancewarsa Sharifi. Mahaifiyarsa ita ce Hajiya Asma’u Muhammad Wabi, ‘yar asalin garin Jama’are ce ta jihar [[Bauchi]], a can aka haifeta amma a garin [[Potiskum]] ta girma a hannun kanin Mahaifinta Alhaji Yusuf Mai Kwano [[Potiskum]]. Ita ma iyayenta dukkansu ‘yan Darikar Kadriyya ne, sai da ta haddace Alqur’ani mai tsarki sannan aka yi aurenta. Mahaifiyarsa tana nan a raye, amma Mahaifinsa Alhaji Lawan Nasidi ya rasu tun a shekarar 1985. Sayyid Mustapha shi ne na 4 a wurin Mahaifinsa, sannan yana da yayu da kanne. Yana da mata 1 da 'ya'ya 6, sune Fatima (Zakiyya), Zainab, Muhammad, Ali, Ummu Kulthum da Subaika Durra. == Basira == Sayyid Mustapha Lawal Nasidi mutum ne mai basira da saurin ɗaukar karatu, tun yana ƙarami haka yake har zuwa girman sa. Abokan karatun sa tun na yarinta har zuwa na Harka Islamiyya duk sun yi shaidar haka. Bayan rikicin 'yan Shi'a a Zariya ta 12-14 Disambar 2015, mahaifiyar Sayyid Mustapha Lawal Nasidi din, Hajiya Asma'u, ta bayyana cewa, "Malam Mustapha tun tasowarsa yaron kirki ne, ya kasance mai ladabi da biyayya da girmama na gaba dashi, shi mutum ne mai zumunci da son 'yan'uwansa. Lokacin yana karami, idan yana kuka, sai yayansa, Alhaji Isiyaka, sai yace Hajiya ba kuka yake ba, karatu yake. Sai nima na yi ta mamaki idan ya fadi hakan, sai da ya fara girma, dana ga irin kaifin basirar da Allah ya masa, gashi da saukin fahimtar karatu, sai na tabbatar da cewa, lallai Allah ya yi masa baiwa ta daban" Hajiya tace "Malam Mustapha, mutum ne mai nazari da hangen nesa, duk abin da zai yi sai ya yi tunani a kansa, kuma duk abin da ya shige mana duhu, idan aka fada masa, cikin kankanin lokaci zai warware mana shi. Yana da biyayya da bin umarnin iyaye. == Mutuwa == Har yanzu babu wanda yace mana ya ganshi ko ya ce ya mutu saboda yana daga cikin wadanda rikicin Zariya da sojoji ya rutsa dashi.<ref>https://www.islamicmovement.org/index.php%3Foption%3Dcom_content%26view%3Darticle%26id%3D1533:in-potiskum-we-live-and-die-no-retreat-no-surrender-malam-mustapha-lawan-nasidi</ref> == Hakuri == Sayyid Mustapha Lawal Nasidi mutum ne mai hakuri, zai yi wahala kaga bacin ransa, sai dai in ka taba Manzon Allah (s) saboda shi mutum ne mai kishin addinin Muslunci, Sayyid Mustapha yana da yawan ibada, duk wanda ya yi mu'amala da shi, zai shaidi haka. Fasihi ne shi, Allah ya hore masa fasahar iya magana, kokai waye idan ya yi magana da kai sai ka fahimce shi. Jarumi ne shi, gwarzo, bashi da tsoro ko kadan, sai dai tsoron mahaliccinsa, hatta makiyansa sun yi masa wannan shaida. Sayyid Mustapha shi kadai ne yake fitowa ya yi magana a kan kowace irin matsala da ta damu al'umma a yankin Potiskum. == Rikicin Boko Haram == shi ne a lokacin 'yan ta'adda na [[Boko Haram]] yake fitowa ya yi wa jama'a gamsashshen jawabi.<ref>https://www.islamicmovement.org/index.php%3Foption%3Dcom_content%26view%3Darticle%26id%3D1829:potiskum-bomb-attack-why-we-are-targeted-malam-mustapha-lawan-nasidi</ref> Lokacin da tashin Bama-Bamai ya yi tsanani a yankin Potiskum, ana ta guduwa ana barin gari, Sayyid Mustapha cewa ya yi "Kar kowa ya tafi ko ina, babu inda babu mutuwa, kuma mutum ba zai mutu ba, sai kwanansa ya kare, don haka ni babu inda zan tafi, ina nan a cikin garin Potiskum, ko da kuwa za ayi gunduwa gunduwa dani.<ref>https://allafrica.com/stories</ref> Wannan jawabi na Sayyid Mustapha ya saka jama'a da dama sun zauna, duk da ma wasu sun riga sun gudu. Sayyid Mustapha Lawal Nasidi an kawo masa hari don a kashe shi har sau uku.<ref>https://thenewsnigeria.com.ng/2014/11/04/children-mostly-hit-by-potiskum-bomber-says-cleric</ref> Na farko shi ne wanda aka kawo masa hari gidansa a shekarar 2012. Suna zaune, bayan sun yi Azumi, ko ruwa basu sha ba, sun idar da Sallar Magrib, a ka bude musu wuta, take almajiransa uku suka mutu, aka jikkata mutum 6.<ref>https://saharareporters.com/2012/05/28/unknown-gunmen-kill-3-shiites-leave-many-injured-potiskum</ref> Shi Sayyid Mustapha ko kwarzane bai yi ba, Allah ya kare shi. Sannan sun bi shi Jama'are, a shekarar 2013, garin kakanninsa, da nufin su kama shi, su je su kashe shi, nan ma Allah ya kare shi. Sai kuma na shekarar 2014, wanda aka jefa Bom a cikin masu Muzaharar Ashura juyayin ashura na kisan Imam Hussaini da a kayi a karbala a [[Potiskum]], sun hango dan wani da rawani, sun dauka Sayyid Mustapha ne, sai da Bom din ya tashi, sai suka ga ashe bashi bane.<ref>https://247ureports.com/2014/11/bomb-attack-kills-score-of-shiites-on-ashura-day-in-potiskum</ref> Shi ne suka bude wuta a kan almajiransa da sauran jama'ar gari, inda suka kashe kusan mutum 30. Sun yi ta dana masa tarko Allah yana kare shi.<ref>https://www.bbc.com/hausa/news/2014/11/141103_postiskum_suicide_bomber</ref> Sayyid Mustapha mutum ne mai karamci da girmama bako, yana da sada zumunci, yana yawan ziyarar Malamai na cikin garin [[Potiskum]], domin neman hadin kai.<ref name=":0"/> == Manazarta == fmo27uv9c9a56214mh5ixtt85n2cxyr 161922 161921 2022-07-27T20:32:33Z Muhammad Idriss Criteria 15878 /* Karatun Addini */ wikitext text/x-wiki '''Sayyid Mustapha Lawal Nasidi''' shahararren malamin addinin musulunci ne kuma ɗan [[Islamic Movement Of Nigeria]], (Harkar Musulunci A Najeriya) sannan kuma shine ke wakiltar mabiya mazhabar Shi'a a garin [[Potiskum]], yana daga cikin manyan almajiri Sheikh [[Ibrahim Zakzaky]] jagoran mabiya mazhabar Shi'a a [[Najeriya]], wanda ke zaune a garin [[Potiskum]], dake jihar Yobe a tarayyar [[Najeriya]] a yankin Arewa maso gabashin Najeriya.<ref name=":0"><nowiki>https://www.gwagwarmaya.com.ng/2020/07/takaitaccen-tarihin-malam-mustafa-lawan.html/</nowiki></ref> == Tarihinsa == An haifeshi ranar 25 ga watan Zulkadah na shekarar 1385, Hijiriyya. Wanda ya yi daidai da 29 ga watan Yuni (June) na shekarar 1965, Miladiyya.<ref name=":0" /> == Karatun Addini == Malam Mustapha Lawan Nasidi a gidan addini ya taso, ya fara karatun addini ne a gaban mahaifinsa, sannan ya yi karatun littattafa a wurin Malamai kamar haka, Shaikh Yusuf Dambam da Malam Babangida Shaikh Sa'id [[Potiskum]]. Ya fita karatu kasar [[Iran]] da [[Lebanon]], sannan ya jagoranci 'yan'uwa almajiran Shaikh Zakzaky mabiya mazhabar Shi'a a [[Najeriya]] daga [[Nijeriya]] zuwa kasar [[Iraq]], ziyarar Arba'een na Imam Hussain (as), jikan Manzon Allah (SWA) shekaru biyu a jere. Sannan ya je kasar [[Saudi Arabia]] aikin Hajji. Sayyid Mustapha Lawan Nasidi shi mahaddacin Alqur'ani ne.<ref name=":0" /> == Karatun Zamani == Malam Mustapha Lawal Nasidi ya yi karatun Firamarensa a Central Primary School [[Potiskum]], sannan ya yi sakandire a Government Science and Technical College, Damagum.<ref name=":0" /> Bayan kammala Sakandire sai ya tafi ABU [[Zariya]], inda ya yi IJMB, sannan ya je University of [[Maiduguri]], inda ya karanta [[Physics]], sannan ya tafi ATBU Bauchi inda ya karanta Computer Science.<ref name=":0" /> == Iyayensa == Mahaifinsa shi ne Alhaji Lawal Nasidi, da ne ga Alhaji Shu’aibu Nasidi, wadda dukkansu Malamai ne, Mabiya Darikar Tijjaniyya. Kakansa asali mutumin Unguwar Koki ne ta cikin birnin [[Kano]]n Dabo, daga baya ya dawo garin [[Potiskum]] domin harkokin addini da Kasuwanci.<ref name=":0" /> Manyan Shehunnai a garin [[Potiskum]] sun bada labarin cewa a kofar gidan Alhaji Shu’aibu Nasidi aka assasa Wazifa da Zikirin Jumu’a na Darikar Tijjaniyya a garin [[Potiskum]], kuma an samu tabbaci sosai akan kasancewarsa Sharifi. Mahaifiyarsa ita ce Hajiya Asma’u Muhammad Wabi, ‘yar asalin garin Jama’are ce ta jihar [[Bauchi]], a can aka haifeta amma a garin [[Potiskum]] ta girma a hannun kanin Mahaifinta Alhaji Yusuf Mai Kwano [[Potiskum]]. Ita ma iyayenta dukkansu ‘yan Darikar Kadriyya ne, sai da ta haddace Alqur’ani mai tsarki sannan aka yi aurenta. Mahaifiyarsa tana nan a raye, amma Mahaifinsa Alhaji Lawan Nasidi ya rasu tun a shekarar 1985. Sayyid Mustapha shi ne na 4 a wurin Mahaifinsa, sannan yana da yayu da kanne. Yana da mata 1 da 'ya'ya 6, sune Fatima (Zakiyya), Zainab, Muhammad, Ali, Ummu Kulthum da Subaika Durra. == Basira == Sayyid Mustapha Lawal Nasidi mutum ne mai basira da saurin ɗaukar karatu, tun yana ƙarami haka yake har zuwa girman sa. Abokan karatun sa tun na yarinta har zuwa na Harka Islamiyya duk sun yi shaidar haka. Bayan rikicin 'yan Shi'a a Zariya ta 12-14 Disambar 2015, mahaifiyar Sayyid Mustapha Lawal Nasidi din, Hajiya Asma'u, ta bayyana cewa, "Malam Mustapha tun tasowarsa yaron kirki ne, ya kasance mai ladabi da biyayya da girmama na gaba dashi, shi mutum ne mai zumunci da son 'yan'uwansa. Lokacin yana karami, idan yana kuka, sai yayansa, Alhaji Isiyaka, sai yace Hajiya ba kuka yake ba, karatu yake. Sai nima na yi ta mamaki idan ya fadi hakan, sai da ya fara girma, dana ga irin kaifin basirar da Allah ya masa, gashi da saukin fahimtar karatu, sai na tabbatar da cewa, lallai Allah ya yi masa baiwa ta daban" Hajiya tace "Malam Mustapha, mutum ne mai nazari da hangen nesa, duk abin da zai yi sai ya yi tunani a kansa, kuma duk abin da ya shige mana duhu, idan aka fada masa, cikin kankanin lokaci zai warware mana shi. Yana da biyayya da bin umarnin iyaye. == Mutuwa == Har yanzu babu wanda yace mana ya ganshi ko ya ce ya mutu saboda yana daga cikin wadanda rikicin Zariya da sojoji ya rutsa dashi.<ref>https://www.islamicmovement.org/index.php%3Foption%3Dcom_content%26view%3Darticle%26id%3D1533:in-potiskum-we-live-and-die-no-retreat-no-surrender-malam-mustapha-lawan-nasidi</ref> == Hakuri == Sayyid Mustapha Lawal Nasidi mutum ne mai hakuri, zai yi wahala kaga bacin ransa, sai dai in ka taba Manzon Allah (s) saboda shi mutum ne mai kishin addinin Muslunci, Sayyid Mustapha yana da yawan ibada, duk wanda ya yi mu'amala da shi, zai shaidi haka. Fasihi ne shi, Allah ya hore masa fasahar iya magana, kokai waye idan ya yi magana da kai sai ka fahimce shi. Jarumi ne shi, gwarzo, bashi da tsoro ko kadan, sai dai tsoron mahaliccinsa, hatta makiyansa sun yi masa wannan shaida. Sayyid Mustapha shi kadai ne yake fitowa ya yi magana a kan kowace irin matsala da ta damu al'umma a yankin Potiskum. == Rikicin Boko Haram == shi ne a lokacin 'yan ta'adda na [[Boko Haram]] yake fitowa ya yi wa jama'a gamsashshen jawabi.<ref>https://www.islamicmovement.org/index.php%3Foption%3Dcom_content%26view%3Darticle%26id%3D1829:potiskum-bomb-attack-why-we-are-targeted-malam-mustapha-lawan-nasidi</ref> Lokacin da tashin Bama-Bamai ya yi tsanani a yankin Potiskum, ana ta guduwa ana barin gari, Sayyid Mustapha cewa ya yi "Kar kowa ya tafi ko ina, babu inda babu mutuwa, kuma mutum ba zai mutu ba, sai kwanansa ya kare, don haka ni babu inda zan tafi, ina nan a cikin garin Potiskum, ko da kuwa za ayi gunduwa gunduwa dani.<ref>https://allafrica.com/stories</ref> Wannan jawabi na Sayyid Mustapha ya saka jama'a da dama sun zauna, duk da ma wasu sun riga sun gudu. Sayyid Mustapha Lawal Nasidi an kawo masa hari don a kashe shi har sau uku.<ref>https://thenewsnigeria.com.ng/2014/11/04/children-mostly-hit-by-potiskum-bomber-says-cleric</ref> Na farko shi ne wanda aka kawo masa hari gidansa a shekarar 2012. Suna zaune, bayan sun yi Azumi, ko ruwa basu sha ba, sun idar da Sallar Magrib, a ka bude musu wuta, take almajiransa uku suka mutu, aka jikkata mutum 6.<ref>https://saharareporters.com/2012/05/28/unknown-gunmen-kill-3-shiites-leave-many-injured-potiskum</ref> Shi Sayyid Mustapha ko kwarzane bai yi ba, Allah ya kare shi. Sannan sun bi shi Jama'are, a shekarar 2013, garin kakanninsa, da nufin su kama shi, su je su kashe shi, nan ma Allah ya kare shi. Sai kuma na shekarar 2014, wanda aka jefa Bom a cikin masu Muzaharar Ashura juyayin ashura na kisan Imam Hussaini da a kayi a karbala a [[Potiskum]], sun hango dan wani da rawani, sun dauka Sayyid Mustapha ne, sai da Bom din ya tashi, sai suka ga ashe bashi bane.<ref>https://247ureports.com/2014/11/bomb-attack-kills-score-of-shiites-on-ashura-day-in-potiskum</ref> Shi ne suka bude wuta a kan almajiransa da sauran jama'ar gari, inda suka kashe kusan mutum 30. Sun yi ta dana masa tarko Allah yana kare shi.<ref>https://www.bbc.com/hausa/news/2014/11/141103_postiskum_suicide_bomber</ref> Sayyid Mustapha mutum ne mai karamci da girmama bako, yana da sada zumunci, yana yawan ziyarar Malamai na cikin garin [[Potiskum]], domin neman hadin kai.<ref name=":0"/> == Manazarta == fmvrno24wvogv3ag1nb092ugp61vn1f 162210 161922 2022-07-28T11:15:45Z Yusuf Sa'adu 11340 wikitext text/x-wiki '''Sayyid Mustapha Lawal Nasidi''' shahararren malamin addinin musulunci ne kuma ɗan [[Islamic Movement Of Nigeria]], (Harkar Musulunci A Najeriya) sannan kuma shine ke wakiltar mabiya mazhabar Shi'a a garin [[Potiskum]], yana daga cikin manyan almajiri Sheikh [[Ibrahim Zakzaky]] jagoran mabiya mazhabar Shi'a a [[Najeriya]], wanda ke zaune a garin [[Potiskum]], dake jihar Yobe a tarayyar [[Najeriya]] a yankin Arewa maso gabashin Najeriya.<ref name=":0"><nowiki>https://www.gwagwarmaya.com.ng/2020/07/takaitaccen-tarihin-malam-mustafa-lawan.html/</nowiki></ref> == Tarihinsa == An haifeshi ranar 25 ga watan Zulkadah na shekarar 1385, Hijiriyya. Wanda ya yi daidai da 29 ga watan Yuni (June) na shekarar 1965, Miladiyya.<ref name=":0" /> == Karatun Addini == Malam Mustapha Lawan Nasidi a gidan addini ya taso, ya fara karatun addini ne a gaban mahaifinsa, sannan ya yi karatun littattafa a wurin Malamai kamar haka, Shaikh Yusuf Dambam da Malam Babangida Shaikh Sa'id [[Potiskum]]. Ya fita karatu kasar [[Iran]] da [[Lebanon]], sannan ya jagoranci 'yan'uwa almajiran Shaikh Zakzaky mabiya mazhabar Shi'a a [[Najeriya]] daga [[Nijeriya]] zuwa kasar [[Iraq]], ziyarar Arba'een na Imam Hussain (as), jikan Manzon Allah (SWA) shekaru biyu a jere. Sannan ya je kasar [[Saudi Arabia]] aikin Hajji. Sayyid Mustapha Lawan Nasidi shi mahaddacin Alqur'ani ne.<ref name=":0" /> == Karatun Zamani == Malam Mustapha Lawal Nasidi ya yi karatun Firamarensa a Central Primary School [[Potiskum]], sannan ya yi sakandire a Government Science and Technical College, Damagum.<ref name=":0" /> Bayan kammala Sakandire sai ya tafi ABU [[Zariya]], inda ya yi IJMB, sannan ya je University of [[Maiduguri]], inda ya karanta [[Physics]], sannan ya tafi ATBU Bauchi inda ya karanta Computer Science.<ref name=":0" /> == Iyayensa == Mahaifinsa shi ne Alhaji Lawal Nasidi, da ne ga Alhaji Shu’aibu Nasidi, wadda dukkansu Malamai ne, Mabiya Darikar Tijjaniyya. Kakansa asali mutumin Unguwar Koki ne ta cikin birnin [[Kano]]n Dabo, daga baya ya dawo garin [[Potiskum]] domin harkokin addini da Kasuwanci.<ref name=":0" /> Manyan Shehunnai a garin [[Potiskum]] sun bada labarin cewa a kofar gidan Alhaji Shu’aibu Nasidi aka assasa Wazifa da Zikirin Jumu’a na Darikar Tijjaniyya a garin [[Potiskum]], kuma an samu tabbaci sosai akan kasancewarsa Sharifi. Mahaifiyarsa ita ce Hajiya Asma’u Muhammad Wabi, ‘yar asalin garin Jama’are ce ta jihar [[Bauchi]], a can aka haifeta amma a garin [[Potiskum]] ta girma a hannun kanin Mahaifinta Alhaji Yusuf Mai Kwano [[Potiskum]]. Ita ma iyayenta dukkansu ‘yan Darikar Kadriyya ne, sai da ta haddace Alqur’ani mai tsarki sannan aka yi aurenta. Mahaifiyarsa tana nan a raye, amma Mahaifinsa Alhaji Lawan Nasidi ya rasu tun a shekarar 1985. Sayyid Mustapha shi ne na 4 a wurin Mahaifinsa, sannan yana da yayu da kanne. Yana da mata 1 da 'ya'ya guda 6, sune Fatima (Zakiyya), Zainab, Muhammad, Ali, Ummu Kulthum da Subaika Durra. == Basira == Sayyid Mustapha Lawal Nasidi mutum ne mai basira da saurin ɗaukar karatu, tun yana ƙarami haka yake har zuwa girman sa. Abokan karatun sa tun na yarinta har zuwa na Harka Islamiyya duk sun yi shaidar haka. Bayan rikicin 'yan Shi'a a Zariya ta 12-14 Disambar 2015, mahaifiyar Sayyid Mustapha Lawal Nasidi din, Hajiya Asma'u, ta bayyana cewa, "Malam Mustapha tun tasowarsa yaron kirki ne, ya kasance mai ladabi da biyayya da girmama na gaba dashi, shi mutum ne mai zumunci da son 'yan'uwansa. Lokacin yana karami, idan yana kuka, sai yayansa, Alhaji Isiyaka, sai yace Hajiya ba kuka yake ba, karatu yake. Sai nima na yi ta mamaki idan ya fadi hakan, sai da ya fara girma, dana ga irin kaifin basirar da Allah ya masa, gashi da saukin fahimtar karatu, sai na tabbatar da cewa, lallai Allah ya yi masa baiwa ta daban" Hajiya tace "Malam Mustapha, mutum ne mai nazari da hangen nesa, duk abin da zai yi sai ya yi tunani a kansa, kuma duk abin da ya shige mana duhu, idan aka fada masa, cikin kankanin lokaci zai warware mana shi. Yana da biyayya da bin umarnin iyaye. == Mutuwa == Har yanzu babu wanda yace mana ya ganshi ko ya ce ya mutu saboda yana daga cikin wadanda rikicin Zariya da sojoji ya rutsa dashi.<ref>https://www.islamicmovement.org/index.php%3Foption%3Dcom_content%26view%3Darticle%26id%3D1533:in-potiskum-we-live-and-die-no-retreat-no-surrender-malam-mustapha-lawan-nasidi</ref> == Hakuri == Sayyid Mustapha Lawal Nasidi mutum ne mai hakuri, zai yi wahala kaga bacin ransa, sai dai in ka taba Manzon Allah (s) saboda shi mutum ne mai kishin addinin Muslunci, Sayyid Mustapha yana da yawan ibada, duk wanda ya yi mu'amala da shi, zai shaidi haka. Fasihi ne shi, Allah ya hore masa fasahar iya magana, kokai waye idan ya yi magana da kai sai ka fahimce shi. Jarumi ne shi, gwarzo, bashi da tsoro ko kadan, sai dai tsoron mahaliccinsa, hatta makiyansa sun yi masa wannan shaida. Sayyid Mustapha shi kadai ne yake fitowa ya yi magana a kan kowace irin matsala da ta damu al'umma a yankin Potiskum. == Rikicin Boko Haram == shi ne a lokacin 'yan ta'adda na [[Boko Haram]] yake fitowa ya yi wa jama'a gamsashshen jawabi.<ref>https://www.islamicmovement.org/index.php%3Foption%3Dcom_content%26view%3Darticle%26id%3D1829:potiskum-bomb-attack-why-we-are-targeted-malam-mustapha-lawan-nasidi</ref> Lokacin da tashin Bama-Bamai ya yi tsanani a yankin Potiskum, ana ta guduwa ana barin gari, Sayyid Mustapha cewa ya yi "Kar kowa ya tafi ko ina, babu inda babu mutuwa, kuma mutum ba zai mutu ba, sai kwanansa ya kare, don haka ni babu inda zan tafi, ina nan a cikin garin Potiskum, ko da kuwa za ayi gunduwa gunduwa dani.<ref>https://allafrica.com/stories</ref> Wannan jawabi na Sayyid Mustapha ya saka jama'a da dama sun zauna, duk da ma wasu sun riga sun gudu. Sayyid Mustapha Lawal Nasidi an kawo masa hari don a kashe shi har sau uku.<ref>https://thenewsnigeria.com.ng/2014/11/04/children-mostly-hit-by-potiskum-bomber-says-cleric</ref> Na farko shi ne wanda aka kawo masa hari gidansa a shekarar 2012. Suna zaune, bayan sun yi Azumi, ko ruwa basu sha ba, sun idar da Sallar Magrib, a ka bude musu wuta, take almajiransa uku suka mutu, aka jikkata mutum 6.<ref>https://saharareporters.com/2012/05/28/unknown-gunmen-kill-3-shiites-leave-many-injured-potiskum</ref> Shi Sayyid Mustapha ko kwarzane bai yi ba, Allah ya kare shi. Sannan sun bi shi Jama'are, a shekarar 2013, garin kakanninsa, da nufin su kama shi, su je su kashe shi, nan ma Allah ya kare shi. Sai kuma na shekarar 2014, wanda aka jefa Bom a cikin masu Muzaharar Ashura juyayin ashura na kisan Imam Hussaini da a kayi a karbala a [[Potiskum]], sun hango dan wani da rawani, sun dauka Sayyid Mustapha ne, sai da Bom din ya tashi, sai suka ga ashe bashi bane.<ref>https://247ureports.com/2014/11/bomb-attack-kills-score-of-shiites-on-ashura-day-in-potiskum</ref> Shi ne suka bude wuta a kan almajiransa da sauran jama'ar gari, inda suka kashe kusan mutum 30. Sun yi ta dana masa tarko Allah yana kare shi.<ref>https://www.bbc.com/hausa/news/2014/11/141103_postiskum_suicide_bomber</ref> Sayyid Mustapha mutum ne mai karamci da girmama bako, yana da sada zumunci, yana yawan ziyarar Malamai na cikin garin [[Potiskum]], domin neman hadin kai.<ref name=":0"/> == Manazarta == 4n654xp8j2znvcxlmwre83y1443qkzg User talk:Jafarkc234 3 34670 161923 2022-07-27T21:00:35Z AmmarBot 13973 Barka da zuwa! wikitext text/x-wiki == Barka da zuwa! == Ni Robot ne ba mutum ba. [[File:Wikipedia_mini_globe_handheld.jpg|thumb|300px|Hausa Wikipedia na buƙatar gudummuwarku domin ta bunƙasa!]] Barka da zuwa Hausa Wikipedia, Jafarkc234! Mun ji daɗin [[Special:Contributions/Jafarkc234|gudummuwarku]]. Kuma muna fatan zaku tsaya ku ci gaba da bada gudummuwa. Anan ƙasa ga wasu shafuka da zasu taimaka wajen fahimtar Hausa Wikipedia da yadda ake gyara ta: * [[Wikipedia:Gabatarwa|Gabatarwa]] * [[Wikipedia:Tutorial|Tutorial]] * [[Wikipedia:Cheatsheet|Cheatsheet]] * [[Wikipedia:Yadda_ake_rubuta_muƙala|Yadda ake rubuta muƙala]] * [[Wikipedia:Manufofi biyar|Manufofin Hausa Wikipedia]] * [[Wikipedia:Shawarwari_goma_akan_gyaran_Wikipedia|Shawarwari goma akan gyaran Wikipedia]] Zaku iya yin [[Wikipedia:Tutorial/Shafukan_tattaunawa#Shafin_tattaunawa_na_edita|sayinin rubutunku]] idan kuna akan [[Wikipedia:Shafin tattaunawa|shafukan tattaunawa]] ta hanyar alamar tilde guda huɗu, kamar haka (<nowiki>~~~~</nowiki>); yin hakan, zaisa sunanku da cikkaken kwanan wata. In kana buƙatar wani taimako, ku duba [[Wikipedia:Tutorial]]. Na gode. [[User:AmmarBot|AmmarBot]] ([[User talk:AmmarBot|talk]]) 21:00, 27 ga Yuli, 2022 (UTC) b6htfp2twwkl9uj6n0y9vwnz4doamr2 User talk:Paulo Sobral Diretor Cinematográfico 3 34671 161924 2022-07-27T21:00:46Z AmmarBot 13973 Barka da zuwa! wikitext text/x-wiki == Barka da zuwa! == Ni Robot ne ba mutum ba. [[File:Wikipedia_mini_globe_handheld.jpg|thumb|300px|Hausa Wikipedia na buƙatar gudummuwarku domin ta bunƙasa!]] Barka da zuwa Hausa Wikipedia, Paulo Sobral Diretor Cinematográfico! Mun ji daɗin [[Special:Contributions/Paulo Sobral Diretor Cinematográfico|gudummuwarku]]. Kuma muna fatan zaku tsaya ku ci gaba da bada gudummuwa. Anan ƙasa ga wasu shafuka da zasu taimaka wajen fahimtar Hausa Wikipedia da yadda ake gyara ta: * [[Wikipedia:Gabatarwa|Gabatarwa]] * [[Wikipedia:Tutorial|Tutorial]] * [[Wikipedia:Cheatsheet|Cheatsheet]] * [[Wikipedia:Yadda_ake_rubuta_muƙala|Yadda ake rubuta muƙala]] * [[Wikipedia:Manufofi biyar|Manufofin Hausa Wikipedia]] * [[Wikipedia:Shawarwari_goma_akan_gyaran_Wikipedia|Shawarwari goma akan gyaran Wikipedia]] Zaku iya yin [[Wikipedia:Tutorial/Shafukan_tattaunawa#Shafin_tattaunawa_na_edita|sayinin rubutunku]] idan kuna akan [[Wikipedia:Shafin tattaunawa|shafukan tattaunawa]] ta hanyar alamar tilde guda huɗu, kamar haka (<nowiki>~~~~</nowiki>); yin hakan, zaisa sunanku da cikkaken kwanan wata. In kana buƙatar wani taimako, ku duba [[Wikipedia:Tutorial]]. Na gode. [[User:AmmarBot|AmmarBot]] ([[User talk:AmmarBot|talk]]) 21:00, 27 ga Yuli, 2022 (UTC) 3s00zd5i3odefacnvsznaiugocc4pvb User talk:AnoshkoAlexey 3 34672 161925 2022-07-27T21:00:55Z AmmarBot 13973 Barka da zuwa! wikitext text/x-wiki == Barka da zuwa! == Ni Robot ne ba mutum ba. [[File:Wikipedia_mini_globe_handheld.jpg|thumb|300px|Hausa Wikipedia na buƙatar gudummuwarku domin ta bunƙasa!]] Barka da zuwa Hausa Wikipedia, AnoshkoAlexey! Mun ji daɗin [[Special:Contributions/AnoshkoAlexey|gudummuwarku]]. Kuma muna fatan zaku tsaya ku ci gaba da bada gudummuwa. Anan ƙasa ga wasu shafuka da zasu taimaka wajen fahimtar Hausa Wikipedia da yadda ake gyara ta: * [[Wikipedia:Gabatarwa|Gabatarwa]] * [[Wikipedia:Tutorial|Tutorial]] * [[Wikipedia:Cheatsheet|Cheatsheet]] * [[Wikipedia:Yadda_ake_rubuta_muƙala|Yadda ake rubuta muƙala]] * [[Wikipedia:Manufofi biyar|Manufofin Hausa Wikipedia]] * [[Wikipedia:Shawarwari_goma_akan_gyaran_Wikipedia|Shawarwari goma akan gyaran Wikipedia]] Zaku iya yin [[Wikipedia:Tutorial/Shafukan_tattaunawa#Shafin_tattaunawa_na_edita|sayinin rubutunku]] idan kuna akan [[Wikipedia:Shafin tattaunawa|shafukan tattaunawa]] ta hanyar alamar tilde guda huɗu, kamar haka (<nowiki>~~~~</nowiki>); yin hakan, zaisa sunanku da cikkaken kwanan wata. In kana buƙatar wani taimako, ku duba [[Wikipedia:Tutorial]]. Na gode. [[User:AmmarBot|AmmarBot]] ([[User talk:AmmarBot|talk]]) 21:00, 27 ga Yuli, 2022 (UTC) 24345fq1siq6rub2mfuoh5hti9jiwyj User talk:Said Elkattan 3 34673 161926 2022-07-27T21:01:05Z AmmarBot 13973 Barka da zuwa! wikitext text/x-wiki == Barka da zuwa! == Ni Robot ne ba mutum ba. [[File:Wikipedia_mini_globe_handheld.jpg|thumb|300px|Hausa Wikipedia na buƙatar gudummuwarku domin ta bunƙasa!]] Barka da zuwa Hausa Wikipedia, Said Elkattan! Mun ji daɗin [[Special:Contributions/Said Elkattan|gudummuwarku]]. Kuma muna fatan zaku tsaya ku ci gaba da bada gudummuwa. Anan ƙasa ga wasu shafuka da zasu taimaka wajen fahimtar Hausa Wikipedia da yadda ake gyara ta: * [[Wikipedia:Gabatarwa|Gabatarwa]] * [[Wikipedia:Tutorial|Tutorial]] * [[Wikipedia:Cheatsheet|Cheatsheet]] * [[Wikipedia:Yadda_ake_rubuta_muƙala|Yadda ake rubuta muƙala]] * [[Wikipedia:Manufofi biyar|Manufofin Hausa Wikipedia]] * [[Wikipedia:Shawarwari_goma_akan_gyaran_Wikipedia|Shawarwari goma akan gyaran Wikipedia]] Zaku iya yin [[Wikipedia:Tutorial/Shafukan_tattaunawa#Shafin_tattaunawa_na_edita|sayinin rubutunku]] idan kuna akan [[Wikipedia:Shafin tattaunawa|shafukan tattaunawa]] ta hanyar alamar tilde guda huɗu, kamar haka (<nowiki>~~~~</nowiki>); yin hakan, zaisa sunanku da cikkaken kwanan wata. In kana buƙatar wani taimako, ku duba [[Wikipedia:Tutorial]]. Na gode. [[User:AmmarBot|AmmarBot]] ([[User talk:AmmarBot|talk]]) 21:01, 27 ga Yuli, 2022 (UTC) 4ndne728gf6l2edsieihf06r4urs64w User talk:Rounkah 3 34674 161927 2022-07-27T21:01:15Z AmmarBot 13973 Barka da zuwa! wikitext text/x-wiki == Barka da zuwa! == Ni Robot ne ba mutum ba. [[File:Wikipedia_mini_globe_handheld.jpg|thumb|300px|Hausa Wikipedia na buƙatar gudummuwarku domin ta bunƙasa!]] Barka da zuwa Hausa Wikipedia, Rounkah! Mun ji daɗin [[Special:Contributions/Rounkah|gudummuwarku]]. Kuma muna fatan zaku tsaya ku ci gaba da bada gudummuwa. Anan ƙasa ga wasu shafuka da zasu taimaka wajen fahimtar Hausa Wikipedia da yadda ake gyara ta: * [[Wikipedia:Gabatarwa|Gabatarwa]] * [[Wikipedia:Tutorial|Tutorial]] * [[Wikipedia:Cheatsheet|Cheatsheet]] * [[Wikipedia:Yadda_ake_rubuta_muƙala|Yadda ake rubuta muƙala]] * [[Wikipedia:Manufofi biyar|Manufofin Hausa Wikipedia]] * [[Wikipedia:Shawarwari_goma_akan_gyaran_Wikipedia|Shawarwari goma akan gyaran Wikipedia]] Zaku iya yin [[Wikipedia:Tutorial/Shafukan_tattaunawa#Shafin_tattaunawa_na_edita|sayinin rubutunku]] idan kuna akan [[Wikipedia:Shafin tattaunawa|shafukan tattaunawa]] ta hanyar alamar tilde guda huɗu, kamar haka (<nowiki>~~~~</nowiki>); yin hakan, zaisa sunanku da cikkaken kwanan wata. In kana buƙatar wani taimako, ku duba [[Wikipedia:Tutorial]]. Na gode. [[User:AmmarBot|AmmarBot]] ([[User talk:AmmarBot|talk]]) 21:01, 27 ga Yuli, 2022 (UTC) 7xs2p4jj75xycxqfpejji92okqxfcms User talk:Dudek1337 3 34675 161928 2022-07-27T21:01:25Z AmmarBot 13973 Barka da zuwa! wikitext text/x-wiki == Barka da zuwa! == Ni Robot ne ba mutum ba. [[File:Wikipedia_mini_globe_handheld.jpg|thumb|300px|Hausa Wikipedia na buƙatar gudummuwarku domin ta bunƙasa!]] Barka da zuwa Hausa Wikipedia, Dudek1337! Mun ji daɗin [[Special:Contributions/Dudek1337|gudummuwarku]]. Kuma muna fatan zaku tsaya ku ci gaba da bada gudummuwa. Anan ƙasa ga wasu shafuka da zasu taimaka wajen fahimtar Hausa Wikipedia da yadda ake gyara ta: * [[Wikipedia:Gabatarwa|Gabatarwa]] * [[Wikipedia:Tutorial|Tutorial]] * [[Wikipedia:Cheatsheet|Cheatsheet]] * [[Wikipedia:Yadda_ake_rubuta_muƙala|Yadda ake rubuta muƙala]] * [[Wikipedia:Manufofi biyar|Manufofin Hausa Wikipedia]] * [[Wikipedia:Shawarwari_goma_akan_gyaran_Wikipedia|Shawarwari goma akan gyaran Wikipedia]] Zaku iya yin [[Wikipedia:Tutorial/Shafukan_tattaunawa#Shafin_tattaunawa_na_edita|sayinin rubutunku]] idan kuna akan [[Wikipedia:Shafin tattaunawa|shafukan tattaunawa]] ta hanyar alamar tilde guda huɗu, kamar haka (<nowiki>~~~~</nowiki>); yin hakan, zaisa sunanku da cikkaken kwanan wata. In kana buƙatar wani taimako, ku duba [[Wikipedia:Tutorial]]. Na gode. [[User:AmmarBot|AmmarBot]] ([[User talk:AmmarBot|talk]]) 21:01, 27 ga Yuli, 2022 (UTC) am09010hq6ln56iwib0iivysihiydv8 User talk:LE MISS TUTA 3 34676 161929 2022-07-27T21:01:35Z AmmarBot 13973 Barka da zuwa! wikitext text/x-wiki == Barka da zuwa! == Ni Robot ne ba mutum ba. [[File:Wikipedia_mini_globe_handheld.jpg|thumb|300px|Hausa Wikipedia na buƙatar gudummuwarku domin ta bunƙasa!]] Barka da zuwa Hausa Wikipedia, LE MISS TUTA! Mun ji daɗin [[Special:Contributions/LE MISS TUTA|gudummuwarku]]. Kuma muna fatan zaku tsaya ku ci gaba da bada gudummuwa. Anan ƙasa ga wasu shafuka da zasu taimaka wajen fahimtar Hausa Wikipedia da yadda ake gyara ta: * [[Wikipedia:Gabatarwa|Gabatarwa]] * [[Wikipedia:Tutorial|Tutorial]] * [[Wikipedia:Cheatsheet|Cheatsheet]] * [[Wikipedia:Yadda_ake_rubuta_muƙala|Yadda ake rubuta muƙala]] * [[Wikipedia:Manufofi biyar|Manufofin Hausa Wikipedia]] * [[Wikipedia:Shawarwari_goma_akan_gyaran_Wikipedia|Shawarwari goma akan gyaran Wikipedia]] Zaku iya yin [[Wikipedia:Tutorial/Shafukan_tattaunawa#Shafin_tattaunawa_na_edita|sayinin rubutunku]] idan kuna akan [[Wikipedia:Shafin tattaunawa|shafukan tattaunawa]] ta hanyar alamar tilde guda huɗu, kamar haka (<nowiki>~~~~</nowiki>); yin hakan, zaisa sunanku da cikkaken kwanan wata. In kana buƙatar wani taimako, ku duba [[Wikipedia:Tutorial]]. Na gode. [[User:AmmarBot|AmmarBot]] ([[User talk:AmmarBot|talk]]) 21:01, 27 ga Yuli, 2022 (UTC) 5ckwwxh7p8ek9cpt6ajoj2bzb8g6sdc User talk:Samarth Mahor 3 34677 161930 2022-07-27T21:01:45Z AmmarBot 13973 Barka da zuwa! wikitext text/x-wiki == Barka da zuwa! == Ni Robot ne ba mutum ba. [[File:Wikipedia_mini_globe_handheld.jpg|thumb|300px|Hausa Wikipedia na buƙatar gudummuwarku domin ta bunƙasa!]] Barka da zuwa Hausa Wikipedia, Samarth Mahor! Mun ji daɗin [[Special:Contributions/Samarth Mahor|gudummuwarku]]. Kuma muna fatan zaku tsaya ku ci gaba da bada gudummuwa. Anan ƙasa ga wasu shafuka da zasu taimaka wajen fahimtar Hausa Wikipedia da yadda ake gyara ta: * [[Wikipedia:Gabatarwa|Gabatarwa]] * [[Wikipedia:Tutorial|Tutorial]] * [[Wikipedia:Cheatsheet|Cheatsheet]] * [[Wikipedia:Yadda_ake_rubuta_muƙala|Yadda ake rubuta muƙala]] * [[Wikipedia:Manufofi biyar|Manufofin Hausa Wikipedia]] * [[Wikipedia:Shawarwari_goma_akan_gyaran_Wikipedia|Shawarwari goma akan gyaran Wikipedia]] Zaku iya yin [[Wikipedia:Tutorial/Shafukan_tattaunawa#Shafin_tattaunawa_na_edita|sayinin rubutunku]] idan kuna akan [[Wikipedia:Shafin tattaunawa|shafukan tattaunawa]] ta hanyar alamar tilde guda huɗu, kamar haka (<nowiki>~~~~</nowiki>); yin hakan, zaisa sunanku da cikkaken kwanan wata. In kana buƙatar wani taimako, ku duba [[Wikipedia:Tutorial]]. Na gode. [[User:AmmarBot|AmmarBot]] ([[User talk:AmmarBot|talk]]) 21:01, 27 ga Yuli, 2022 (UTC) 1ucyyp0pr5prox5q3cmf0ua9amm2swq User talk:Tadban 3 34678 161931 2022-07-27T21:01:56Z AmmarBot 13973 Barka da zuwa! wikitext text/x-wiki == Barka da zuwa! == Ni Robot ne ba mutum ba. [[File:Wikipedia_mini_globe_handheld.jpg|thumb|300px|Hausa Wikipedia na buƙatar gudummuwarku domin ta bunƙasa!]] Barka da zuwa Hausa Wikipedia, Tadban! Mun ji daɗin [[Special:Contributions/Tadban|gudummuwarku]]. Kuma muna fatan zaku tsaya ku ci gaba da bada gudummuwa. Anan ƙasa ga wasu shafuka da zasu taimaka wajen fahimtar Hausa Wikipedia da yadda ake gyara ta: * [[Wikipedia:Gabatarwa|Gabatarwa]] * [[Wikipedia:Tutorial|Tutorial]] * [[Wikipedia:Cheatsheet|Cheatsheet]] * [[Wikipedia:Yadda_ake_rubuta_muƙala|Yadda ake rubuta muƙala]] * [[Wikipedia:Manufofi biyar|Manufofin Hausa Wikipedia]] * [[Wikipedia:Shawarwari_goma_akan_gyaran_Wikipedia|Shawarwari goma akan gyaran Wikipedia]] Zaku iya yin [[Wikipedia:Tutorial/Shafukan_tattaunawa#Shafin_tattaunawa_na_edita|sayinin rubutunku]] idan kuna akan [[Wikipedia:Shafin tattaunawa|shafukan tattaunawa]] ta hanyar alamar tilde guda huɗu, kamar haka (<nowiki>~~~~</nowiki>); yin hakan, zaisa sunanku da cikkaken kwanan wata. In kana buƙatar wani taimako, ku duba [[Wikipedia:Tutorial]]. Na gode. [[User:AmmarBot|AmmarBot]] ([[User talk:AmmarBot|talk]]) 21:01, 27 ga Yuli, 2022 (UTC) gmypnelh6xxb190y0zgftkhw3mt5jeo User talk:زكرياء نوير 3 34679 161932 2022-07-27T21:02:05Z AmmarBot 13973 Barka da zuwa! wikitext text/x-wiki == Barka da zuwa! == Ni Robot ne ba mutum ba. [[File:Wikipedia_mini_globe_handheld.jpg|thumb|300px|Hausa Wikipedia na buƙatar gudummuwarku domin ta bunƙasa!]] Barka da zuwa Hausa Wikipedia, زكرياء نوير! Mun ji daɗin [[Special:Contributions/زكرياء نوير|gudummuwarku]]. Kuma muna fatan zaku tsaya ku ci gaba da bada gudummuwa. Anan ƙasa ga wasu shafuka da zasu taimaka wajen fahimtar Hausa Wikipedia da yadda ake gyara ta: * [[Wikipedia:Gabatarwa|Gabatarwa]] * [[Wikipedia:Tutorial|Tutorial]] * [[Wikipedia:Cheatsheet|Cheatsheet]] * [[Wikipedia:Yadda_ake_rubuta_muƙala|Yadda ake rubuta muƙala]] * [[Wikipedia:Manufofi biyar|Manufofin Hausa Wikipedia]] * [[Wikipedia:Shawarwari_goma_akan_gyaran_Wikipedia|Shawarwari goma akan gyaran Wikipedia]] Zaku iya yin [[Wikipedia:Tutorial/Shafukan_tattaunawa#Shafin_tattaunawa_na_edita|sayinin rubutunku]] idan kuna akan [[Wikipedia:Shafin tattaunawa|shafukan tattaunawa]] ta hanyar alamar tilde guda huɗu, kamar haka (<nowiki>~~~~</nowiki>); yin hakan, zaisa sunanku da cikkaken kwanan wata. In kana buƙatar wani taimako, ku duba [[Wikipedia:Tutorial]]. Na gode. [[User:AmmarBot|AmmarBot]] ([[User talk:AmmarBot|talk]]) 21:02, 27 ga Yuli, 2022 (UTC) kam6ryhw8vb3n4cgsazd6kixdr9ch2z User talk:Danmalama 3 34680 161933 2022-07-27T21:02:15Z AmmarBot 13973 Barka da zuwa! wikitext text/x-wiki == Barka da zuwa! == Ni Robot ne ba mutum ba. [[File:Wikipedia_mini_globe_handheld.jpg|thumb|300px|Hausa Wikipedia na buƙatar gudummuwarku domin ta bunƙasa!]] Barka da zuwa Hausa Wikipedia, Danmalama! Mun ji daɗin [[Special:Contributions/Danmalama|gudummuwarku]]. Kuma muna fatan zaku tsaya ku ci gaba da bada gudummuwa. Anan ƙasa ga wasu shafuka da zasu taimaka wajen fahimtar Hausa Wikipedia da yadda ake gyara ta: * [[Wikipedia:Gabatarwa|Gabatarwa]] * [[Wikipedia:Tutorial|Tutorial]] * [[Wikipedia:Cheatsheet|Cheatsheet]] * [[Wikipedia:Yadda_ake_rubuta_muƙala|Yadda ake rubuta muƙala]] * [[Wikipedia:Manufofi biyar|Manufofin Hausa Wikipedia]] * [[Wikipedia:Shawarwari_goma_akan_gyaran_Wikipedia|Shawarwari goma akan gyaran Wikipedia]] Zaku iya yin [[Wikipedia:Tutorial/Shafukan_tattaunawa#Shafin_tattaunawa_na_edita|sayinin rubutunku]] idan kuna akan [[Wikipedia:Shafin tattaunawa|shafukan tattaunawa]] ta hanyar alamar tilde guda huɗu, kamar haka (<nowiki>~~~~</nowiki>); yin hakan, zaisa sunanku da cikkaken kwanan wata. In kana buƙatar wani taimako, ku duba [[Wikipedia:Tutorial]]. Na gode. [[User:AmmarBot|AmmarBot]] ([[User talk:AmmarBot|talk]]) 21:02, 27 ga Yuli, 2022 (UTC) 59toyw1j7cho43j8ywhj5ud93m5tck1 User talk:Niddy 3 34681 161934 2022-07-27T21:02:25Z AmmarBot 13973 Barka da zuwa! wikitext text/x-wiki == Barka da zuwa! == Ni Robot ne ba mutum ba. [[File:Wikipedia_mini_globe_handheld.jpg|thumb|300px|Hausa Wikipedia na buƙatar gudummuwarku domin ta bunƙasa!]] Barka da zuwa Hausa Wikipedia, Niddy! Mun ji daɗin [[Special:Contributions/Niddy|gudummuwarku]]. Kuma muna fatan zaku tsaya ku ci gaba da bada gudummuwa. Anan ƙasa ga wasu shafuka da zasu taimaka wajen fahimtar Hausa Wikipedia da yadda ake gyara ta: * [[Wikipedia:Gabatarwa|Gabatarwa]] * [[Wikipedia:Tutorial|Tutorial]] * [[Wikipedia:Cheatsheet|Cheatsheet]] * [[Wikipedia:Yadda_ake_rubuta_muƙala|Yadda ake rubuta muƙala]] * [[Wikipedia:Manufofi biyar|Manufofin Hausa Wikipedia]] * [[Wikipedia:Shawarwari_goma_akan_gyaran_Wikipedia|Shawarwari goma akan gyaran Wikipedia]] Zaku iya yin [[Wikipedia:Tutorial/Shafukan_tattaunawa#Shafin_tattaunawa_na_edita|sayinin rubutunku]] idan kuna akan [[Wikipedia:Shafin tattaunawa|shafukan tattaunawa]] ta hanyar alamar tilde guda huɗu, kamar haka (<nowiki>~~~~</nowiki>); yin hakan, zaisa sunanku da cikkaken kwanan wata. In kana buƙatar wani taimako, ku duba [[Wikipedia:Tutorial]]. Na gode. [[User:AmmarBot|AmmarBot]] ([[User talk:AmmarBot|talk]]) 21:02, 27 ga Yuli, 2022 (UTC) 7fb0ld2sw4ni8v5x8nb2k7s13mltlce Jihar Arewa ta Gabas 0 34682 162072 2022-07-28T08:07:39Z Uncle Bash007 9891 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1088976345|North-Eastern State]]" wikitext text/x-wiki   [[File:Northeastern_State_Nigeria.png|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Northeastern_State_Nigeria.png/220px-Northeastern_State_Nigeria.png|right|thumb| Jihar Arewa maso Gabas, tare da sunayen jihohin da suka gaje su.]] '''Jihar Arewa-maso-Gabas''' tsohuwar yanki ce ta mulkin [[Najeriya]]. An kirkire ta ne a ranar 27 ga watan Mayun 1967 daga sassan Yankunan [[Arewacin Najeriya|Arewa]]. Babban birnin Jihar itace birnin [[Maiduguri]]. Yankin Arewa-maso-gabas ta shahara wajen noma da isasshen abinci.{{Ana bukatan hujja|date=November 2016}} A ranar 3 ga watan Fabrairun 1976 aka raba jihar zuwa [[Bauchi (jiha)|jihohin Bauchi]], [[Borno]] da [[Jihar Gongola|Gongola]]. Daga baya an cire [[Gombe (jiha)|jihar Gombe]] daga Jihar Bauchi, [[Yobe|jihar Yobe]] daga Borno sannan yankin Gongola ta rabu zuwa [[Taraba|jihar Taraba]] da [[Adamawa]] . == Gwamnonin jihohin Arewa maso Gabas == * Musa Usman ( tsakanin 28 May 1967 – Yuli 1975) * [[Muhammadu Buhari]] (daga July 1975 - Fabrairu 1976) == Manazarta == {{Reflist}} {{Authority control}} [[Category:Tsaffin jihohin Najeriya]] 6nu00antdquqwuq0xm7qugxhjwm4mmq 162134 162072 2022-07-28T09:41:49Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki   [[File:Northeastern_State_Nigeria.png|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Northeastern_State_Nigeria.png/220px-Northeastern_State_Nigeria.png|right|thumb| Jihar Arewa maso Gabas, tare da sunayen jihohin da suka gaje su.]] '''Jihar Arewa-maso-Gabas''' tsohuwar yanki ce ta mulkin [[Najeriya]]. An kirkire ta ne a ranar 27 ga watan Mayun 1967 daga sassan Yankunan [[Arewacin Najeriya|Arewa]]. Babban birnin Jihar itace birnin [[Maiduguri]]. Yankin Arewa-maso-gabas ta shahara wajen noma da isasshen abinci.{{Ana bukatan hujja|date=November 2016}} A ranar 3 ga watan Fabrairun 1976 aka raba jihar zuwa [[Bauchi (jiha)|jihohin Bauchi]], [[Borno]] da [[Jihar Gongola|Gongola]]. Daga baya an cire [[Gombe (jiha)|jihar Gombe]] daga Jihar Bauchi, [[Yobe|jihar Yobe]] daga Borno sannan yankin Gongola ta rabu zuwa [[Taraba|jihar Taraba]] da [[Adamawa]].<ref>"This is how the 36 states were created". ''Pulse Nigeria''. 2017-10-24. Retrieved 2021-07-12.</ref> == Gwamnonin jihohin Arewa maso Gabas == * Musa Usman ( tsakanin 28 May 1967 – Yuli 1975) * [[Muhammadu Buhari]] (daga July 1975 - Fabrairu 1976) == Manazarta == {{Reflist}} {{Authority control}} [[Category:Tsaffin jihohin Najeriya]] ois8ryh92f0hey35jjcyi0bofd8li3o Lake Lenore, Saskatchewan 0 34683 162123 2022-07-28T09:33:43Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1084010498|Lake Lenore, Saskatchewan]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement||name=Lake Lenore|official_name=Village of Lake Lenore|other_name=|native_name=<!-- for cities whose native name is not in English -->|nickname=|settlement_type=[[List of villages in Saskatchewan|Village]]|motto=|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|image_flag=|flag_size=|image_seal=|seal_size=|image_shield=|shield_size=|city_logo=|citylogo_size=|image_map=|pushpin_map=Saskatchewan#Canada|pushpin_map_caption=Location of Lake Lenore in [[Saskatchewan]]|coordinates={{coord|52.393|-104.941|region:CA-SK|display=inline}}|pushpin_label_position=|pushpin_mapsize=|mapsize=|map_caption=|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=|image_dot_map=|dot_mapsize=|dot_map_caption=|dot_x=|dot_y=|subdivision_type=[[Country]]|subdivision_name={{flag|Canada}}|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1={{flag|Saskatchewan}}|subdivision_type2=[[List of regions of Canada|Region]]|subdivision_name2=Central|subdivision_type3=[[Census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 15, Saskatchewan|15]]|subdivision_type4=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural Municipality]]|subdivision_name4=[[Rural Municipality of St. Peter No. 369|St. Peter No. 369]]|government_footnotes=|government_type=[[Municipal government|Municipal]]|leader_title=Governing&nbsp;body|leader_name=[http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/muniDetails.aspx?cat=3&mun=2047 Lake Lenore Village Council]|leader_title1=[[Mayor]]|leader_name1=Travis Thompson|leader_title2=[[Administrator of the Government|Administrator]]|leader_name2=Barb Politeski|leader_title3=[[Member of the Legislative Assembly|MLA]]|leader_name3=|leader_title4=[[Member of Parliament|MP]]|leader_name4=|established_title=Post office Founded|established_date=1906|established_title2=Incorporated (Village)|established_date2=|established_title3=Incorporated (Town)|established_date3=|area_magnitude=|unit_pref=<!--Enter: Imperial, if Imperial (metric) is desired-->|area_footnotes=|area_total_km2=0.97|area_land_km2=|area_water_km2=|area_total_sq_mi=|area_land_sq_mi=|area_water_sq_mi=|area_water_percent=|area_urban_km2=|area_urban_sq_mi=|area_metro_km2=|area_metro_sq_mi=|population_as_of=2016|population_footnotes=|population_note=|population_total=284|population_density_km2=292.9|population_density_sq_mi=|population_metro=|population_density_metro_km2=|population_density_metro_sq_mi=|population_urban=|population_density_urban_km2=|population_density_urban_sq_mi=|population_blank1_title=National Population Rank|population_blank1=|population_density_blank1_km2=|population_density_blank1_sq_mi=|timezone=[[Central Standard Time|CST]]|utc_offset=-6|timezone_DST=|utc_offset_DST=|elevation_footnotes=<!--for references: use <ref> </ref> tags-->|elevation_m=|elevation_ft=|postal_code_type=[[Postal code]]|postal_code=S0K 2J0|area_code=306|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highways]]|blank_info={{jct|state=SK|SK|368}} <br> {{jct|state=SK|SK|777}}|blank1_name=[[Railway]]s|blank1_info=[[Canadian National Railway]]|website=[http://www.lakelenore.ca/ Village of Lake Lenore]|footnotes=<ref>{{Cite web |last=National Archives |first=Archivia Net |title=Post Offices and Postmasters |url=http://www.collectionscanada.ca/archivianet/post-offices/001001-100.01-e.php |access-date=2014-10-13 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20061006045957/http://www.collectionscanada.ca/archivianet/post-offices/001001-100.01-e.php |archive-date=2006-10-06 }}</ref><ref>{{Cite web |last=Government of Saskatchewan |first=MRD Home |title=Municipal Directory System |url=http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/welcome.aspx |access-date=2014-10-13 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160115125115/http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/welcome.aspx |archive-date=2016-01-15 }}</ref><ref>{{Citation |last=Canadian Textiles Institute. |title=CTI Determine your provincial constituency |year=2005 |url=http://www.textiles.ca/eng/nonAuthProg/redirect.cfm?path=IssPolContacts&sectionID=7601.cfm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070911025012/http://www.textiles.ca/eng/nonAuthProg/redirect.cfm?path=IssPolContacts&sectionID=7601.cfm |archive-date=2007-09-11 }}</ref><ref>{{Citation |last=Commissioner of Canada Elections |first=Chief Electoral Officer of Canada |title=Elections Canada On-line |year=2005 |url=http://www.elections.ca/home.asp |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070421084430/http://www.elections.ca/home.asp |archive-date=2007-04-21 }}</ref>}} '''Lake Lenore''' ( yawan jama'a 2016 : 284 ) ƙauye ne a lardin Kanada na Saskatchewan a cikin gundumar Karkara na Lake Lenore Lamba 399 da Rarraba Ƙididdiga Na 15 . Ƙauyen yana 144.6&nbsp;km arewa maso gabas da birnin Saskatoon . A wajen ƙauyen akwai tafkin da ke raba sunansa, Lake Lenore, wanda ya shahara saboda ayyukan kamun kifi, da kuma Ƙauyen Ƙauye na Lake Lenore No. 399 zuwa arewa. Lake Lenore yana da cikakkiyar makaranta mai aiki, Co-op Grocery da Tashar Sabis na Agro kuma ya ƙunshi Ƙungiyar Kiredit da Laburaren Jama'a. == Tarihi == Gidan farko da aka gina a tafkin Lenore Bernard Gerwing ne ya gina shi kuma ana daukarsa a matsayin wanda ya kafa al'umma. Daga baya al'umma za su yi tafiyar rabin kilomita don su kasance kusa da titin jirgin kasa. Za a yi watsi da gidan Bernard Gerwing a cikin 1916-1917, al'umma sun mai da shi wurin tarihi kuma yana kiyaye shi har yau. Lake Lenore an haɗa shi azaman ƙauye a ranar 28 ga Afrilu, 1921. A baya an san tafkin Lenore da Lenore Lake kafin a canza sunan a cikin 1920s saboda kuskuren da aka samu a cikin littattafan kamfanin jirgin kasa. Lake Lenore babbar al'ummar Jamus ce. <ref name=":0" /> == Alkaluma ==   A cikin kididdigar yawan jama'a ta 2021 da Kididdiga Kanada ta gudanar, Lake Lenore yana da yawan jama'a 289 da ke zaune a cikin 116 daga cikin 135 na gidaje masu zaman kansu, canjin yanayi. 1.8% daga yawan jama'arta na 2016 na 284 . Tare da filin ƙasa na {{Convert|0.97|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 297.9/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a na 2016, ƙauyen Lake Lenore ya ƙididdige yawan jama'a 284 da ke zaune a cikin 117 daga cikin 128 na gidaje masu zaman kansu. -4.6% ya canza daga yawan 2011 na 297 . Tare da filin ƙasa na {{Convert|0.97|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 292.8/km a cikin 2016. == Duba kuma == * Jerin al'ummomi a cikin Saskatchewan * Ƙauyen Saskatchewan == Nassoshi == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * [http://www.mds.gov.sk.ca/apps/pub/mds/muniDetails.aspx?cat=3&mun=2047 Darakta na Municipal Saskatchewan - Ƙauyen tafkin Lenore] * [https://web.archive.org/web/20070704083437/http://www.becquet.com/director/maps/index.htm Garin Saskatchewan & Taswirorin Gari] * [http://www.rootsweb.com/~cansk/school/ Saskatchewan Gen Web - Aikin Makarantar Daki Daya] * [https://web.archive.org/web/20061006045957/http://www.collectionscanada.ca/archivianet/post-offices/001001-100.01-e.php Ofisoshin gidan waya da masu kula da gidan waya - ArchiviaNet - Laburare da Taskokin Kanada] * [http://www.rootsweb.com/~cansk Yankin Yanar Gizo na Saskatchewan Gen] * [http://www.rootsweb.com/~canmaps/index.html Aikin Digitization na Taswirorin Tarihi na Kan layi] * [https://web.archive.org/web/20110709023359/http://geonames.nrcan.gc.ca/search/search_e.php Tambayar GeoNames] * [http://www12.statcan.ca/english/census06/data/profiles/community/Index.cfm?Lang=E Bayanan Bayanan Al'umma na 2006] {{Geographic location|Northwest=[[Pilger, Saskatchewan|Pilger]]|North=[[Lenore Lake (Saskatchewan)|Lenore Lake]]|Northeast=[[St. Brieux, Saskatchewan|St. Brieux]]|West=[[Fulda, Saskatchewan|Fulda]]|Centre=Lake Lenore|East=[[Naicam, Saskatchewan|Naicam]]|Southwest=[[Marysburg, Saskatchewan|Marysburg]]|South=[[Muenster, Saskatchewan|Muenster]]|Southeast=[[Annaheim, Saskatchewan|Annaheim]]}}{{Subdivisions of Saskatchewan|villages=yes}}{{SKDivision15}}{{Coord|52.393|N|104.941|W|type:city_region:CA_source:GNS-enwiki}}<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles>{{Coord|52.393|N|104.941|W|type:city_region:CA_source:GNS-enwiki}} ljk8e9lgzp1vw3sv5hm37vse3dqxupu Rural Municipality of Moosomin No. 121 0 34684 162126 2022-07-28T09:36:08Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1082603319|Rural Municipality of Moosomin No. 121]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=Moosomin No. 121|official_name=Rural Municipality of Moosomin No. 121|settlement_type=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural municipality]]|other_name=|motto=|image_skyline=|image_caption=|imagesize=200|image_map=SK RM 121 Moosomin.svg|mapsize=200|map_caption=Location of the RM of Moosomin No. 121 in [[Saskatchewan]]|subdivision_type=Country|subdivision_name=[[Canada]]|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Saskatchewan]]|subdivision_type2=[[List of regions of Canada#Saskatchewan|Region]]|subdivision_name2=|subdivision_type3=[[List of census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 5, Saskatchewan|5]]|subdivision_type4=[[Saskatchewan Association of Rural Municipalities|{{abbr|SARM|Saskatchewan Association of Rural Municipalities}} division]]|subdivision_name4=[[SARM Division No. 1|1]]|subdivision_type5=[[Electoral district (Canada)|Federal riding]]|subdivision_name5=[[Souris—Moose Mountain]]|subdivision_type6=[[List of Saskatchewan provincial electoral districts|Provincial riding]]|subdivision_name6=[[Moosomin (electoral district)|Moosomin]]|government_footnotes=<ref name=MDSprofile>{{cite web | url=http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/muniDetails.aspx?cat=10&mun=2491 | title=Municipality Details: RM of Moosomin No. 121 | publisher=Government of Saskatchewan | access-date=May 21, 2020}}</ref>|leader_title=[[Reeve (Canada)|Reeve]]|leader_name=David Moffatt|leader_title1=Governing&nbsp;body|leader_name1=RM of Moosomin No. 121 Council|leader_title2=Administrator|leader_name2=Kendra Lawrence|leader_title3=Office location|leader_name3=[[Moosomin, Saskatchewan|Moosomin]]|leader_title4=|leader_name4=|established_title=[[Municipal corporation|Formed]] ({{abbr|LID|Local improvement district}})|established_date=|established_title2=[[Municipal corporation|Formed]]<ref name=ruralincorp/>|established_date2=January 1, 1913|established_title3=Name change|established_date3=|established_title4=Name change|established_date4=|established_title5=Amalgamated|established_date5=|area_footnotes=&nbsp;(2016)<ref name=2016censusSKmunis/>|area_land_km2=562.01 <!-- Use 2016 StatCan land area to accompany 2016 population -->|population_as_of=2016|population_footnotes=<ref name=2016censusSKmunis/>|population_total=470 <!-- 2016 StatCan population only per [[WP:CANPOP]]; do not replace with latest estimate; this estimate can be noted in the article body (so long as it doesn't replace the 2016 StatCan population in the body) -->|population_density_km2=0.8|timezone=[[Central Standard Time|CST]]|timezone_DST=[[Central Standard Time|CST]]|coordinates={{coord|50.165|N|101.598|W|region:CA-SK_type:adm3rd|display=inline,title}}<ref name=CGNDB>{{cite web | url=http://ftp.maps.canada.ca/pub/nrcan_rncan/vector/geobase_cgn_toponyme/prov_csv_eng/ | title=Pre-packaged CSV files - CGN, Canada/Province/Territory (cgn_sk_csv_eng.zip) | publisher=Government of Canada | date=July 24, 2019 | access-date=May 23, 2020}}</ref>|postal_code_type=[[Postal code]]|postal_code=S0G 3N0|area_code=[[Area codes 306 and 639|306 and 639]]|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highway(s)]]|blank_info=|blank1_name=Railway(s)|blank1_info=|blank2_name=Waterway(s)|blank2_info=|website={{official|http://www.rm121.com}}|footnotes=}} Gundumar '''Rural na Moosomin No. 121''' ( yawan 2016 : 470 ) gundumar karkara ce (RM) a cikin lardin Kanada na Saskatchewan a cikin Sashin ƙidayar jama'a na 5 da Sashen <nowiki><abbr about="#mwt42" data-cx="[{&amp;quot;adapted&amp;quot;:true,&amp;quot;partial&amp;quot;:false,&amp;quot;targetExists&amp;quot;:true}]" data-mw="{&amp;quot;parts&amp;quot;:[{&amp;quot;template&amp;quot;:{&amp;quot;target&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Abbr&amp;quot;,&amp;quot;href&amp;quot;:&amp;quot;./Template:Abbr&amp;quot;},&amp;quot;params&amp;quot;:{&amp;quot;1&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;SARM&amp;quot;},&amp;quot;2&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Saskatchewan Association of Rural Municipalities&amp;quot;}},&amp;quot;i&amp;quot;:0}}]}" data-ve-no-generated-contents="true" id="mwHA" title="Saskatchewan Association of Rural Municipalities" typeof="mw:Transclusion mw:ExpandedAttrs">SARM</abbr></nowiki> na 1 . Tana yankin kudu maso gabas na lardin. == Tarihi == RM na Moosomin No. 121 an haɗa shi azaman gundumar karkara a ranar 1 ga Janairu, 1913. == Geography == Moosomin da Gundumar Yanki Park, sama daga Moosomin Dam, da Moosomin Lake suna cikin RM. Baƙar fata swallowtail (papilio polyxenes asterius), nau'in damuwa na musamman, ya sanya gidansa a wannan yanki. === Al'ummomi da yankuna === Gundumomin birni masu zuwa suna kewaye da RM. ; Garuruwa * Fleming * Musumin Al'ummomin da ba a haɗa su ba suna cikin RM. ; Wuraren sabis na musamman * Welwyn ; Yankuna * Juyawa == Alkaluma ==   A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2021 da Statistics Canada ta gudanar, RM na Moosomin No. 121 yana da yawan jama'a 541 da ke zaune a cikin 221 daga cikin 257 na gidaje masu zaman kansu, canji na -10.3% daga yawan 2016 na 603 . Tare da yanki na {{Convert|545.78|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 1.0/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a na 2016, RM na Moosomin No. 121 ya ƙididdige yawan jama'a 470 da ke zaune a cikin 187 daga cikin 191 jimlar gidaje masu zaman kansu, a -6.7% ya canza daga yawan 2011 na 504 . Tare da yanki na {{Convert|562.01|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 0.8/km a cikin 2016. == Abubuwan jan hankali == Moosomin gida ne ga Lily Wind Farm . == Gwamnati == RM na Moosomin No. 121 yana ƙarƙashin zaɓen majalisar karamar hukuma da naɗaɗɗen gudanarwa wanda ke yin taro a ranar Alhamis ta biyu na kowane wata. Reve na RM shine David Moffatt yayin da mai kula da shi Kendra Lawrence. Ofishin RM yana cikin Moosomin. == Sufuri == Babbar Hanya 1 ( Hanyar Trans-Canada ) da Babbar Hanya 8 sun haɗu a cikin wannan RM. == Nassoshi == {{Reflist|30em}}{{Geographic location|Centre=Rural Municipality of Moosomin No. 121|North=[[Rural Municipality of Rocanville No. 151]]|West=[[Rural Municipality of Martin No. 122]]|East=[[Rural Municipality of Ellice – Archie]], [[Manitoba]]|Southeast=[[Rural Municipality of Wallace – Woodworth]], [[Manitoba]]|South=[[Rural Municipality of Maryfield No. 91]]}}{{Subdivisions of Saskatchewan|rural=yes}}{{SKDivision5}} jh18sv5vw0hi4uc7dbcez071yd8je4t Pennant, Saskatchewan 0 34685 162131 2022-07-28T09:39:01Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1092543547|Pennant, Saskatchewan]]" wikitext text/x-wiki  {{Infobox settlement|official_name=Village of Pennant|native_name=<!-- for cities whose native name is not in English -->|other_name=|settlement_type=Village|image_skyline=|image_caption=|image_flag=|image_seal=|image_shield=|nickname=|motto=|image_map=|map_caption=|pushpin_map=Saskatchewan#Canada <!-- the name of a location map as per http://en.wikipedia.org/wiki/Template:Location_map -->|pushpin_label_position=<!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none -->|pushpin_map_caption=Location of '''Pennant''' in [[Saskatchewan]]|coordinates={{coord|50.536|-108.230|region:CA-SK|format=dms|display=inline,title}}|subdivision_type=[[Country]]|subdivision_name=[[Canada]]|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Saskatchewan]]|subdivision_type2=[[List of regions of Canada|Region]]|subdivision_name2=[[Saskatchewan]]|subdivision_type3=[[Census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 8, Saskatchewan|8]]|subdivision_type4=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural Municipality]]|subdivision_name4=[[Riverside No. 168, Saskatchewan|Riverside]]|established_title=Post office Founded|established_date=[[List of acronyms and initialisms: N#NA|N/A]]|established_title2=Incorporated (Village)|established_date2=[[List of acronyms and initialisms: N#NA|N/A]]|established_title3=Incorporated (Town)|established_date3=[[List of acronyms and initialisms: N#NA|N/A]]|government_type=|government_footnotes=|leader_title=[[Mayor]]|leader_name=Leslie Bayliss|leader_title1=Administrator|leader_name1=Brandi Trembath|leader_title2=Governing&nbsp;body|leader_name2=[http://www.municipal.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/muniDetails.aspx?cat=3&mun=2149 Pennant Village Council]|unit_pref=<!--Enter: Imperial, if Imperial (metric) is desired-->|area_footnotes=|area_total_km2=0.65|elevation_footnotes=|elevation_m=|population_footnotes=|population_total=130|population_as_of=2016|population_density_km2=199.8|population_note=|timezone=CST|utc_offset=|timezone_DST=|utc_offset_DST=|postal_code_type=[[Postal code]]|postal_code=S0N 1X0|area_code=306|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highways]]|blank_info=[[Saskatchewan Highway 32|Highway 32]]|blank1_name=Waterways|blank1_info=|website=|footnotes=<ref>{{Citation | last =National Archives | first =Archivia Net | title =Post Offices and Postmasters | url =http://www.collectionscanada.ca/archivianet/post-offices/001001-100.01-e.php }}</ref><ref>{{Citation|last=Government of Saskatchewan |first=MRD Home |title=Municipal Directory System |url=http://www.municipal.gov.sk.ca/index.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20081121083646/http://www.municipal.gov.sk.ca/index.html |archive-date=November 21, 2008 }}</ref><ref>{{Citation |last = Canadian Textiles Institute. |title = CTI Determine your provincial constituency |year = 2005 |url = http://www.textiles.ca/eng/nonAuthProg/redirect.cfm?path=IssPolContacts&sectionID=7601.cfm |url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20070911025012/http://www.textiles.ca/eng/nonAuthProg/redirect.cfm?path=IssPolContacts&sectionID=7601.cfm |archive-date = 2007-09-11 }}</ref><ref>{{Citation | last =Commissioner of Canada Elections | first =Chief Electoral Officer of Canada | title =Elections Canada On-line | year =2005 | url =http://www.elections.ca/home.asp | archive-url =https://web.archive.org/web/20070421084430/http://www.elections.ca/home.asp | archive-date =2007-04-21 | url-status =dead }}</ref>}} '''Pennant''' ( yawan jama'a 2016 : 130 ) ƙauye ne a lardin Saskatchewan na Kanada a cikin gundumar Karkara ta Riverside No. 168 da Sashen ƙidayar jama'a mai lamba 8 . == Tarihi == Pennant an haɗa shi azaman ƙauye a ranar 29 ga Yuli, 1912. == Yanayi == {{Weather box}} == Alkaluma ==   A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2021 da Statistics Canada ta gudanar, Pennant yana da yawan jama'a 120 da ke zaune a cikin 55 daga cikin jimlar gidaje 65 masu zaman kansu, canjin -7.7% daga yawan 2016 na 130 . Tare da filin ƙasa na {{Convert|0.65|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 184.6/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a na 2016, ƙauyen Pennant ya ƙididdige yawan jama'a na 130 da ke zaune a cikin 62 daga cikin 68 na jimlar gidaje masu zaman kansu, a 7.7% ya canza daga yawan 2011 na 120 . Tare da filin ƙasa na {{Convert|0.65|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 200.0/km a cikin 2016. == Duba kuma == * Jerin al'ummomi a cikin Saskatchewan * Ƙauyen Saskatchewan == Bayanan kafa == {{Reflist}}{{Geographic location|Northwest=|North=[[White Bear, Saskatchewan|White Bear]]|Northeast=|West=[[Battrum, Saskatchewan|Battrum]]|Centre=Pennant|East=[[Success, Saskatchewan|Success]]|Southwest=|South=[[Webb, Saskatchewan|Webb]]|Southeast=}}{{Subdivisions of Saskatchewan|villages=yes}}{{SKDivision8}} 4x5u1ak2xx6ewdkrfemjat38w3xy1wh Rural Municipality of Invergordon No. 430 0 34686 162135 2022-07-28T09:41:52Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1082595599|Rural Municipality of Invergordon No. 430]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=Invergordon No. 430|official_name=Rural Municipality of Invergordon No. 430|settlement_type=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural municipality]]|other_name=|motto=|image_skyline=|image_caption=|imagesize=200|image_map=SK RM 430 Invergordon.svg|mapsize=200|map_caption=Location of the RM of Invergordon No. 430 in [[Saskatchewan]]|subdivision_type=Country|subdivision_name=[[Canada]]|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Saskatchewan]]|subdivision_type2=[[List of regions of Canada#Saskatchewan|Region]]|subdivision_name2=|subdivision_type3=[[List of census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 15, Saskatchewan|15]]|subdivision_type4=[[Saskatchewan Association of Rural Municipalities|{{abbr|SARM|Saskatchewan Association of Rural Municipalities}} division]]|subdivision_name4=[[SARM Division No. 5|5]]|subdivision_type5=[[Electoral district (Canada)|Federal riding]]|subdivision_name5=|subdivision_type6=[[List of Saskatchewan provincial electoral districts|Provincial riding]]|subdivision_name6=|government_footnotes=<ref name=MDSprofile>{{cite web | url=http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/muniDetails.aspx?cat=10&mun=2425 | title=Municipality Details: RM of Invergordon No. 430 | publisher=Government of Saskatchewan | access-date=May 21, 2020}}</ref>|leader_title=[[Reeve (Canada)|Reeve]]|leader_name=Bruce Hunter|leader_title1=Governing&nbsp;body|leader_name1=RM of Invergordon No. 430 Council|leader_title2=Administrator|leader_name2=Courtney Beaulieu|leader_title3=Office location|leader_name3=[[Crystal Springs, Saskatchewan|Crystal Springs]]|leader_title4=|leader_name4=|established_title=[[Municipal corporation|Formed]] ({{abbr|LID|Local improvement district}})|established_date=|established_title2=[[Municipal corporation|Formed]]<ref name=ruralincorp/>|established_date2=December 11, 1911|established_title3=Name change|established_date3=|established_title4=Name change|established_date4=|established_title5=Amalgamated|established_date5=|area_footnotes=&nbsp;(2016)<ref name=2016censusSKmunis/>|area_land_km2=854.19 <!-- Use 2016 StatCan land area to accompany 2016 population -->|population_as_of=2016|population_footnotes=<ref name=2016censusSKmunis/>|population_total=565 <!-- 2016 StatCan population only per [[WP:CANPOP]]; do not replace with latest estimate; this estimate can be noted in the article body (so long as it doesn't replace the 2016 StatCan population in the body) -->|population_density_km2=0.7|timezone=[[Central Standard Time|CST]]|timezone_DST=[[Central Standard Time|CST]]|coordinates={{coord|52.811|N|105.245|W|region:CA-SK_type:adm3rd|display=inline,title}}<ref name=CGNDB>{{cite web | url=http://ftp.maps.canada.ca/pub/nrcan_rncan/vector/geobase_cgn_toponyme/prov_csv_eng/ | title=Pre-packaged CSV files - CGN, Canada/Province/Territory (cgn_sk_csv_eng.zip) | publisher=Government of Canada | date=July 24, 2019 | access-date=May 23, 2020}}</ref>|postal_code_type=[[Postal code]]|postal_code=|area_code=[[Area codes 306 and 639|306 and 639]]|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highway(s)]]|blank_info=|blank1_name=Railway(s)|blank1_info=|blank2_name=Waterway(s)|blank2_info=|website=|footnotes=}} Karamar Hukumar '''Invergordon No. 430''' ( yawan 2016 : 565 ) birni ne na karkara (RM) a cikin lardin Kanada na Saskatchewan a cikin Sashin ƙidayar jama'a na 15 da Sashen <nowiki><abbr about="#mwt42" data-cx="[{&amp;quot;adapted&amp;quot;:true,&amp;quot;partial&amp;quot;:false,&amp;quot;targetExists&amp;quot;:true}]" data-mw="{&amp;quot;parts&amp;quot;:[{&amp;quot;template&amp;quot;:{&amp;quot;target&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Abbr&amp;quot;,&amp;quot;href&amp;quot;:&amp;quot;./Template:Abbr&amp;quot;},&amp;quot;params&amp;quot;:{&amp;quot;1&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;SARM&amp;quot;},&amp;quot;2&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Saskatchewan Association of Rural Municipalities&amp;quot;}},&amp;quot;i&amp;quot;:0}}]}" data-ve-no-generated-contents="true" id="mwHA" title="Saskatchewan Association of Rural Municipalities" typeof="mw:Transclusion mw:ExpandedAttrs">SARM</abbr></nowiki> na 5 . Tana yamma da Birnin Melfort . == Tarihi == RM na Invergordon No. 430 an haɗa shi azaman gundumar karkara a ranar 11 ga Disamba, 1911. == Geography == === Al'ummomi da yankuna === Gundumomin birni masu zuwa suna kewaye da RM. ; Kauyuka masu tsari * Crystal Springs * Meskanaw * Tway ; Wuraren sabis na musamman * Yellow Creek ; Yankuna * Tarnopol * Tiger Hills * Waitville == Alkaluma ==   A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2021 da Statistics Kanada ta gudanar, RM na Invergordon No. 430 yana da yawan jama'a 563 da ke zaune a cikin 266 daga cikin 385 na gidaje masu zaman kansu, canjin yanayi. -0.4% daga yawanta na 2016 na 565 . Tare da yanki na {{Convert|844.71|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 0.7/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a na 2016, RM na Invergordon No. 430 ya ƙididdige yawan jama'a 565 da ke zaune a cikin 272 daga cikin 395 jimlar gidaje masu zaman kansu, a -13.2% ya canza daga yawan 2011 na 651 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|854.19|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 0.7/km a cikin 2016. == Gwamnati == RM na Invergordon No. 430 ana gudanar da ita ne ta hanyar zaɓaɓɓun majalisar karamar hukuma da naɗaɗɗen gudanarwa da ke yin taro a ranar Laraba ta biyu na kowane wata. Reeve na RM shine Bruce Hunter yayin da mai kula da shi shine Courtney Beaulieu. Ofishin RM yana cikin Crystal Springs. == Sufuri == * Babbar Hanya 41 — tana hidimar Meskanaw * Babbar Hanya 20 - Yana haɗa Babbar Hanya 41 * Babbar Hanya 320 - Yana haɗa Babbar Hanya 20 == Nassoshi == {{Reflist}}{{Subdivisions of Saskatchewan|rural=yes}}{{SKDivision15}} q4ki8xgserbad1oedfbgcizeoa8cswa Chamberlain, Saskatchewan 0 34687 162137 2022-07-28T09:43:37Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1082044214|Chamberlain, Saskatchewan]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=Chamberlain|official_name=Village of Chamberlain|other_name=|native_name=<!-- for cities whose native name is not in English -->|nickname=|settlement_type=[[List of villages in Saskatchewan|Village]]|motto=|image_skyline=Business District Chamberlain Saskatchewan.jpg|image_caption=Chamberlain's Business District along Highway 11|image_flag=|image_seal=|image_shield=|image_map=|pushpin_map=Saskatchewan|pushpin_map_caption=Location of Chamberlain in [[Saskatchewan]]|pushpin_label_position=none|pushpin_mapsize=200|map_caption=Location of ''Chamberlain, Saskatchewan''|coordinates={{coord|50.851389|-105.568056|region:CA-SK|format=dms|display=inline,title}}|subdivision_type=[[Country]]|subdivision_name={{flag|Canada}}|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1={{flag|Saskatchewan}}|subdivision_type2=[[List of regions of Canada|Region]]|subdivision_name2=South-central|subdivision_type3=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural Municipality]]|subdivision_name3=[[Sarnia No. 221, Saskatchewan|Sarnia No. 221]]|government_footnotes=|government_type=[[Municipal government|Municipal]]|leader_title=Governing&nbsp;body|leader_name=[http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/muniDetails.aspx?cat=3&mun=1896 Chamberlain Village Council]|leader_title1=[[Mayor]]|leader_name1=Shawn Ackerman|leader_title2=[[Administrator of the Government|Administrator]]|leader_name2=Sarah Wells|leader_title3=[[Member of the Legislative Assembly|MLA]]|leader_name3=|leader_title4=[[Member of Parliament|MP]]|leader_name4=|established_title=Post office Founded|established_date=Oct 1, 1904|established_title2=[[Municipal corporation|Incorporated]] ([[Village]])|established_date2=Jan 31, 1910|area_magnitude=|unit_pref=<!--Enter: Imperial, if Imperial (metric) is desired-->|area_footnotes=|area_total_km2=0.70|area_land_km2=|area_water_km2=|area_water_percent=|population_as_of=2016|population_footnotes=|population_note=|population_total=90|population_density_km2=129.1|timezone=[[Central Standard Time|CST]]|utc_offset=-6|timezone_DST=|utc_offset_DST=|elevation_footnotes=<!--for references: use<ref> </ref> tags-->|elevation_m=|postal_code_type=[[Postal code]]|postal_code=S0G 0R0|area_code=306|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highways]]|blank_info={{jct|state=SK|Hwy|11}}<br>{{jct|state=SK|Hwy|2}}<br>{{jct|state=SK|Mun|733}}|blank1_name=[[Railway]]s|blank1_info=[[Last Mountain Railway]]|website=|footnotes=}} '''Chamberlain''' ( yawan jama'a na 2016 : 90 ) ƙauye ne a lardin Saskatchewan na Kanada a cikin Karamar Hukumar Sarnia mai lamba 221 da Sashen ƙidayar jama'a mai lamba 6 . Chamberlain sananne ne don kasancewa al'umma ta ƙarshe tsakanin Regina da Saskatoon cewa Babbar Hanya 11, Trail Louis Riel, har yanzu tana wucewa. Babban titin yana kunkuntar zuwa hanyoyi biyu kuma an rage iyakar saurinsa daga 110&nbsp;km/h zuwa 50&nbsp;km/h. Yawancin kananan gidajen cin abinci da gidajen mai suna amfana da zirga-zirgar ababen hawa cikin sauri. Ƙauyen yana tafiyar kusan rabin sa'a ne kawai daga Moose Jaw, sa'a daya daga Regina da sa'o'i daya da rabi daga Saskatoon. Babbar titin 11 an daidaita shi a duk sauran al'ummomin da ke kan hanyarta. == ReplyTarihi == An haɗa Chamberlain a matsayin ƙauye a ranar 31 ga Janairu, 1911. == Alkaluma ==   A cikin kididdigar yawan jama'a ta shekarar 2021 da Statistics Canada ta gudanar, Chamberlain yana da yawan jama'a 96 da ke zaune a cikin 44 daga cikin 52 na gidaje masu zaman kansu, canjin yanayi. 6.7% daga yawan jama'arta na 2016 na 90 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|0.68|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 141.2/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2016, ƙauyen Chamberlain ya ƙididdige yawan jama'a 90 da ke zaune a cikin 46 daga cikin 56 na gidaje masu zaman kansu. 2.2% ya canza daga yawan 2011 na 88 . Tare da filin ƙasa na {{Convert|0.7|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 128.6/km a cikin 2016. == Duba kuma == * Jerin al'ummomi a cikin Saskatchewan * Jerin ƙauyuka a cikin Saskatchewan == Nassoshi == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * Chamberlain (Saskatchewan) travel guide from Wikivoyage {{Geographic location|North=[[Watrous, Saskatchewan|Watrous]]|West=[[Lake Diefenbaker]]|Centre=Chamberlain|East=[[Regina, Saskatchewan|Regina]]|South=[[Moose Jaw, Saskatchewan|Moose Jaw]]}}{{Subdivisions of Saskatchewan|villages=yes}}{{SKDivision6}} r4hc15pmcs14xzrmfzsi0waaepjmjij Rural Municipality of Pinto Creek No. 75 0 34688 162142 2022-07-28T09:45:25Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1082603380|Rural Municipality of Pinto Creek No. 75]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=Pinto Creek No. 75|official_name=Rural Municipality of Pinto Creek No. 75|settlement_type=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural municipality]]|other_name=|motto=|image_skyline=|image_caption=|imagesize=200|image_map={{Location map+ |CAN SK Pinto Creek |caption = |float = center |places = {{Location map~ |CAN SK Pinto Creek |label = [[Hazenmore, Saskatchewan|Hazenmore]] |mark = Western Canada Map Assets Village.svg |marksize = 6 |position = top |lat_deg = 49.6870 |lon_deg = -107.1377}} {{Location map~ |CAN SK Pinto Creek |label = [[Kincaid, Saskatchewan|Kincaid]] |mark = Western Canada Map Assets Village.svg |marksize = 6 |position = top |lat_deg = 49.6691 |lon_deg = -107.0041}} {{Location map~ |CAN SK Pinto Creek |label = [[Meyronne, Saskatchewan|''Mey-<br>ronne'']] |mark = Western Canada Map Assets Hamlet.svg |marksize = 4 |position = bottom |lat_deg = 49.6691 |lon_deg = -106.8398}} {{Location map~ |CAN SK Pinto Creek |label = [[Royer, Saskatchewan|''Royer'']] |mark = Western Canada Map Assets Hamlet.svg |marksize = 4 |position = left |lat_deg = 49.7376 |lon_deg = -106.8578}} }}|image_map1=SK RM 75 Pinto Creek.svg|mapsize1=200|map_caption1=Location of the RM of Pinto Creek No. 75 in [[Saskatchewan]]|subdivision_type=Country|subdivision_name=[[Canada]]|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Saskatchewan]]|subdivision_type2=[[List of regions of Canada#Saskatchewan|Region]]|subdivision_name2=|subdivision_type3=[[List of census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 3, Saskatchewan|3]]|subdivision_type4=[[Saskatchewan Association of Rural Municipalities|{{abbr|SARM|Saskatchewan Association of Rural Municipalities}} division]]|subdivision_name4=[[SARM Division No. 3|3]]|subdivision_type5=[[Electoral district (Canada)|Federal riding]]|subdivision_name5=[[Cypress Hills—Grasslands]]|subdivision_type6=[[List of Saskatchewan provincial electoral districts|Provincial riding]]|subdivision_name6=[[Wood River (electoral district)|Wood River]]|government_footnotes=<ref name=MDSprofile>{{cite web | url=http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/muniDetails.aspx?cat=10&mun=2511 | title=Municipality Details: RM of Pinto Creek No. 75 | publisher=Government of Saskatchewan | access-date=May 21, 2020}}</ref>|leader_title=[[Reeve (Canada)|Reeve]]|leader_name=Brian Corcoran|leader_title1=Governing&nbsp;body|leader_name1=RM of Pinto Creek No. 75 Council|leader_title2=Administrator|leader_name2=Roxanne Empey|leader_title3=Office location|leader_name3=[[Kincaid, Saskatchewan|Kincaid]]|leader_title4=|leader_name4=|established_title=[[Municipal corporation|Formed]] ({{abbr|LID|Local improvement district}})|established_date=|established_title2=[[Municipal corporation|Formed]]<ref name=ruralincorp/>|established_date2=January 1, 1913|established_title3=Name change|established_date3=|established_title4=Name change|established_date4=|established_title5=Amalgamated|established_date5=|area_footnotes=&nbsp;(2016)<ref name=2016censusSKmunis/>|area_land_km2=845.49 <!-- Use 2016 StatCan land area to accompany 2016 population -->|population_as_of=2016|population_footnotes=<ref name=2016censusSKmunis/>|population_total=283 <!-- 2016 StatCan population only per [[WP:CANPOP]]; do not replace with latest estimate; this estimate can be noted in the article body (so long as it doesn't replace the 2016 StatCan population in the body) -->|population_density_km2=0.3|timezone=[[Central Standard Time|CST]]|timezone_DST=[[Central Standard Time|CST]]|coordinates={{coord|49.639|N|107.036|W|region:CA-SK_type:adm3rd|display=inline,title}}<ref name=CGNDB>{{cite web | url=http://ftp.maps.canada.ca/pub/nrcan_rncan/vector/geobase_cgn_toponyme/prov_csv_eng/ | title=Pre-packaged CSV files - CGN, Canada/Province/Territory (cgn_sk_csv_eng.zip) | publisher=Government of Canada | date=July 24, 2019 | access-date=May 23, 2020}}</ref>|postal_code_type=[[Postal code]]|postal_code=S0H 2J0|area_code=[[Area codes 306 and 639|306 and 639]]|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highway(s)]]|blank_info=|blank1_name=Railway(s)|blank1_info=|blank2_name=Waterway(s)|blank2_info=|website=|footnotes=}} Gundumar '''Ƙauye ta Pinto Creek No. 75''' ( yawan 2016 : 283 ) gundumar karkara ce (RM) a cikin lardin Kanada na Saskatchewan a cikin Sashin ƙidayar jama'a na 3 da <nowiki><abbr about="#mwt44" data-cx="[{&amp;quot;adapted&amp;quot;:true,&amp;quot;partial&amp;quot;:false,&amp;quot;targetExists&amp;quot;:true}]" data-mw="{&amp;quot;parts&amp;quot;:[{&amp;quot;template&amp;quot;:{&amp;quot;target&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Abbr&amp;quot;,&amp;quot;href&amp;quot;:&amp;quot;./Template:Abbr&amp;quot;},&amp;quot;params&amp;quot;:{&amp;quot;1&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;SARM&amp;quot;},&amp;quot;2&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Saskatchewan Association of Rural Municipalities&amp;quot;}},&amp;quot;i&amp;quot;:0}}]}" data-ve-no-generated-contents="true" id="mwHA" title="Saskatchewan Association of Rural Municipalities" typeof="mw:Transclusion mw:ExpandedAttrs">SARM</abbr></nowiki> Division No. 3 . Yana cikin yankin kudancin lardin. == Tarihi == RM na Pinto Creek No. 75 an haɗa shi azaman gundumar karkara a ranar 1 ga Janairu, 1913. Ana kiran shi bayan Pinto Creek wanda ke gudana ta hanyar RM. == Geography == === Al'ummomi da yankuna === Gundumomin birni masu zuwa suna kewaye da RM. ; Kauyuka * Hazenmore * Kincaid Al'ummomin da ba a haɗa su ba suna cikin RM. ; Hamlets * Meyronne == Alkaluma ==   A cikin ƙidayar yawan jama'a na 2021 da Statistics Canada ta gudanar, RM na Pinto Creek No. 75 yana da yawan jama'a 251 da ke zaune a cikin 85 daga cikin 104 na jimlar gidajen masu zaman kansu, canjin -12.8% daga yawan 2016 na 288 . Tare da yanki na {{Convert|838.82|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 0.3/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a na 2016, RM na Pinto Creek No. 75 ya ƙididdige yawan jama'a 283 da ke zaune a cikin 93 na jimlar 115 masu zaman kansu, a 18.4% ya canza daga yawan 2011 na 239 . Tare da yanki na {{Convert|845.49|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 0.3/km a cikin 2016. == Gwamnati == RM na Pinto Creek Lamba 75 ana gudanar da ita ne ta hanyar zaɓaɓɓun majalissar ƙaramar hukuma da naɗaɗɗen gudanarwa wanda ke yin taro a ranar Alhamis ta farko na kowane wata. Reve na RM shine Brian Corcoran yayin da mai kula da shi shine Roxanne Empey. Ofishin RM yana cikin Kincaid. == Nassoshi == {{Reflist}}{{Subdivisions of Saskatchewan|rural=yes}}{{SKDivision3}} 4ziw7zi72kwjutuatmqmlx6ss6pptmt Borden, Saskatchewan 0 34689 162147 2022-07-28T09:47:47Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1082039472|Borden, Saskatchewan]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement||name=Borden|official_name=Village of Borden|other_name=|native_name=<!-- for cities whose native name is not in English -->|nickname=|settlement_type=[[List of villages in Saskatchewan|Village]]|motto=|image_skyline=File:Grain Elevator Borden Saskatchewan.jpg|imagesize=|image_caption=[[Grain elevator]] in Borden.|image_flag=|flag_size=|image_seal=|seal_size=|image_shield=|shield_size=|image_map=|mapsize=|map_caption=|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=|image_dot_map=|dot_mapsize=|dot_map_caption=|dot_x=|dot_y=|pushpin_map=Saskatchewan#Canada|pushpin_label_position=<!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none -->|pushpin_mapsize=|subdivision_type=[[Country]]|subdivision_name=[[Canada]]|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Saskatchewan]]|subdivision_type2=[[List of regions of Canada|Region]]|subdivision_name2=[[Saskatchewan]]|subdivision_type3=[[Census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 16, Saskatchewan|16]]|subdivision_type4=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural Municipality]]|subdivision_name4=[[Great Bend No. 405, Saskatchewan|Great Bend]]|government_footnotes=|government_type=[[Municipal government|Municipal]]|leader_title=Governing&nbsp;body|leader_name=Borden Village Council|leader_title1=[[Mayor]]|leader_name1=Jamie Brandrick|leader_title2=[[Administrator of the Government|Administrator]]|leader_name2=Carly Ford|leader_title3=[[List of House members of the 42nd Parliament of Canada#Saskatchewan|MP]]|leader_name3=|leader_title4=[[Legislative Assembly of Saskatchewan|MLA]]|leader_name4=|established_title=Post office Founded|established_date=1905|established_title2=[[Municipal corporation|Incorporated]] ([[Village]])|established_date2=1909|established_title3=Fire Dept.|established_date3=1941|area_magnitude=|unit_pref=<!--Enter: Imperial, if Imperial (metric) is desired-->|area_footnotes=|area_total_km2=0.76|area_land_km2=|area_water_km2=|area_total_sq_mi=|area_land_sq_mi=|area_water_sq_mi=|area_water_percent=|area_urban_km2=|area_urban_sq_mi=|area_metro_km2=|area_metro_sq_mi=|population_as_of=2016|population_footnotes=|population_note=|population_total=287|population_density_km2=378.5|population_density_sq_mi=|population_metro=|population_density_metro_km2=|population_density_metro_sq_mi=|population_urban=|population_density_urban_km2=|population_density_urban_sq_mi=|population_blank1_title=|population_blank1=|population_density_blank1_km2=|population_density_blank1_sq_mi=|timezone=CST|utc_offset=-6|timezone_DST=|utc_offset_DST=|coordinates={{coord|52.413|-107.222|region:CA-SK|display=inline}}|elevation_footnotes=<!--for references: use <ref> </ref> tags-->|elevation_m=|elevation_ft=|postal_code_type=[[Postal code]]|postal_code=S0K 0N0|area_code=306|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highways]]|blank_info={{jct|state=SK|Hwy|16}} <br> {{jct|state=SK|Hwy|685}}|blank1_name=[[Railway]]s|blank1_info=[[Canadian National Railway]]|website=[http://www.bordensask.ca Village of Borden]|footnotes=<ref>{{Citation |last=National Archives |first=Archivia Net |title=Post Offices and Postmasters |url=http://www.collectionscanada.ca/archivianet/post-offices/001001-100.01-e.php |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20061006045957/http://www.collectionscanada.ca/archivianet/post-offices/001001-100.01-e.php |archive-date=2006-10-06 }}</ref><ref>{{Citation|last=Government of Saskatchewan |first=MRD Home |title=Municipal Directory System |url=http://www.municipal.gov.sk.ca/index.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20081121083646/http://www.municipal.gov.sk.ca/index.html |archive-date=November 21, 2008 }}</ref><ref>{{Citation|last=Canadian Textiles Institute.|title=CTI Determine your provincial constituency|year=2005|url=http://www.textiles.ca/eng/nonAuthProg/redirect.cfm?path=IssPolContacts&sectionID=7601.cfm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20070911025012/http://www.textiles.ca/eng/nonAuthProg/redirect.cfm?path=IssPolContacts&sectionID=7601.cfm|archive-date=2007-09-11}}</ref><ref>{{Citation |last=Commissioner of Canada Elections |first=Chief Electoral Officer of Canada |title=Elections Canada On-line |year=2005 |url=http://www.elections.ca/home.asp |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070421084430/http://www.elections.ca/home.asp |archive-date=2007-04-21 }}</ref>}} '''Borden''' ( yawan yawan jama'a na 2016 : 287 ) ƙauye ne a lardin Saskatchewan na Kanada a cikin [[Rural Municipality of Great Bend No. 405|Karamar Hukumar Great Bend No. 405]] da Sashen ƙidayar jama'a mai lamba 16 . Ana kiran Borden bayan Sir Frederick William Borden, Ministan Militia a cikin majalisar ministocin Laurier. <ref>"Geographic Names of Saskatchewan", Bill Barry (2005), p 53.</ref> Gadar gadar da aka yi watsi da ita mai suna ( Borden Bridge ) tana kudu maso gabas kuma an taɓa ɗaukar babbar hanya 16 a haye kogin Saskatchewan ta Arewa . == Tarihi == An haɗa Borden azaman ƙauye a ranar 19 ga Yuli, 1907. == Alkaluma == [[File:Business_District_Borden_Saskatchewan.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Business_District_Borden_Saskatchewan.jpg/220px-Business_District_Borden_Saskatchewan.jpg|thumb| Gundumar kasuwanci, Shepard Street da First Avenue]]   A cikin kididdigar yawan jama'a ta shekarar 2021 da Statistics Canada ta gudanar, Borden tana da yawan jama'a 281 da ke zaune a cikin 120 daga cikin 131 na gidaje masu zaman kansu, canjin yanayi. -2.1% daga yawanta na 2016 na 287 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|0.73|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 384.9/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a na 2016, ƙauyen Borden ya ƙididdige yawan jama'a 287 da ke zaune a cikin 126 daga cikin 140 na gidaje masu zaman kansu. 14.6% ya canza daga yawan 2011 na 245 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|0.76|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 377.6/km a cikin 2016. == Fitattun mutane == * David Orchard, (an haife shi a watan Yuni 28, 1950, a Borden, Saskatchewan) ɗan siyasan Kanada ne kuma memba na Jam'iyyar Liberal Party of Canada . == Duba kuma == * Jerin al'ummomi a cikin Saskatchewan * Ƙauyen Saskatchewan == Nassoshi == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * {{Official website|http://www.bordensask.ca/}} {{Geographic location|Northwest=|North=[[Redberry Park, Saskatchewan|Redberry Park]]|Northeast=|West=[[Radisson, Saskatchewan|Radisson]]|Centre=Borden|East=[[Ceepee, Saskatchewan|Ceepee]]|Southwest=|South=[[Asquith, Saskatchewan|Asquith]]|Southeast=}}{{Subdivisions of Saskatchewan|villages=yes}}{{SKDivision16}}{{Coord|52.413|N|107.222|W|type:city_region:CA_source:GNS-enwiki}}<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles>{{Coord|52.413|N|107.222|W|type:city_region:CA_source:GNS-enwiki}} n1wqgv4rkd4pwfajqh7fi7sa0f1etqv Municipality of Two Borders 0 34690 162151 2022-07-28T09:49:23Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1084476309|Municipality of Two Borders]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=Two Borders|official_name=Municipality of Two Borders|native_name=|native_name_lang=<!-- ISO 639-2 code e.g. "fr" for French. If more than one, use {{lang}} instead -->|settlement_type=[[List of rural municipalities in Manitoba|Rural municipality]]|image_skyline=|image_alt=|image_caption=|image_flag=|flag_alt=|image_seal=|seal_alt=|image_shield=|shield_alt=|nickname=|motto=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_map=Canada Manitoba|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|pushpin_map_caption=Location of Two Borders in [[Manitoba]]|coordinates={{coord|49.245|N|101.003|W|display=inline,title}}|coor_pinpoint=|coordinates_footnotes=|subdivision_type=Country|subdivision_name=Canada|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Manitoba]]|subdivision_type2=[[List of regions of Manitoba|Region]]|subdivision_name2=|subdivision_type3=|subdivision_name3=|established_title=Incorporated<br>(amalgamated)|established_date=January 1, 2015<ref name=2015amalg/>|founder=|seat_type=|seat=|government_footnotes=|leader_party=|leader_title=|leader_name=|unit_pref=Metric <!-- ALL fields with measurements have automatic unit conversion --> <!-- for references: use <ref> tags -->|area_footnotes=|area_urban_footnotes=<!-- <ref> </ref> -->|area_rural_footnotes=<!-- <ref> </ref> -->|area_metro_footnotes=<!-- <ref> </ref> -->|area_magnitude=<!-- <ref> </ref> -->|area_note=|area_water_percent=|area_rank=|area_blank1_title=|area_blank2_title=<!-- square kilometers -->|area_total_km2=2,309|area_land_km2=|area_water_km2=|area_urban_km2=|area_rural_km2=|area_metro_km2=|area_blank1_km2=|area_blank2_km2=<!-- hectares -->|area_total_ha=|area_land_ha=|area_water_ha=|area_urban_ha=|area_rural_ha=|area_metro_ha=|area_blank1_ha=|area_blank2_ha=|length_km=|width_km=|dimensions_footnotes=|elevation_footnotes=|elevation_m=|population_footnotes=|population_as_of=[[Canada 2016 Census|2016]]|population_total=1,175|population_density_km2=0.5|population_demonym=|population_note=|timezone1=[[North American Central Time Zone|CST]]|utc_offset1=-6|timezone1_DST=[[North American Central Time Zone|CDT]]|utc_offset1_DST=-5|postal_code_type=|postal_code=|area_code_type=|area_code=|iso_code=|website=<!-- {{URL|example.com}} -->|footnotes=}} '''Municipality of Two Borders''' birni ne na karkara (RM) a lardin Manitoba na Kanada. Tana cikin matsananciyar kuryar kudu maso yamma na lardin a yankin Westman . Sunan gundumar karkara yana magana ne game da wurin da yake kusa da iyakar Manitoba ta yamma tare da lardin Saskatchewan da iyakar Manitoba ta kudancin kasa da kasa da jihar [[North Dakota|North Dakota ta Amurka]] . Garin Melita yana cikin gundumar, amma gundumar birni ce daban. == Tarihi == An kirkiro gundumar a ranar 1 ga Janairu, 2015 ta hanyar haɗin gwiwar RMs na Albert, Arthur da Edward . An kafa shi a matsayin abin da ake bukata na ''Dokar Haɗaɗɗen Ƙungiyoyin Municipal'', wanda ke buƙatar cewa gundumomin da ke da yawan jama'a kasa da 1,000 amalgamate tare da ɗaya ko fiye maƙwabtan gundumomi ta 2015. Gwamnatin Manitoba ta ƙaddamar da waɗannan haɗin gwiwar don ƙananan hukumomi su cika mafi ƙarancin yawan jama'a na 1997 na 1,000 don haɗa gundumomi. Haɗin gwiwar bai haɗa da Garin Melita ba, wanda ke kewaye da Iyakoki Biyu. === Concrete Beam Bridge === A cikin gundumar, gada mai tarihi, Concrete Beam Bridge No. 1351, ta haye Graham Creek kimanin kilomita uku yamma da Melita. John Kenward da Kamfani ne suka gina shi a cikin 1927 akan $6,443 kuma yana kan Rajista na wuraren Tarihi na Kanada . == Al'umma == * Bede * Bernice * Broomhill * Elva * Lyleton * Pierson * Tilston == Alkaluma == A cikin kididdigar yawan jama'a ta 2021 da Statistics Canada ta gudanar, Iyakoki biyu suna da yawan jama'a 1,120 da ke zaune a cikin 484 daga cikin jimlar gidaje 588 masu zaman kansu, canjin yanayi. -4.7% daga yawanta na 2016 na 1,175. Tare da fadin 2,321.73 km2 , tana da yawan yawan jama'a 0.5/km a cikin 2021. == Duba kuma == * Antler – Lyleton Border Crossing * Westhope–Coulter Ketare iyaka * Jerin wuraren tarihi a yankin Westman, Manitoba == Nassoshi == {{Reflist}}{{Geographic Location|Centre=Municipality of Two Borders<br><small>{{nobold|''formerly [[Rural Municipality of Albert|R.M. of Albert]]<br>[[Rural Municipality of Arthur|R.M. of Arthur]], [[Rural Municipality of Edward|R.M. of Edward]]''<br>(surrounds [[Melita, Manitoba|Town of Melita]])}}</small>|North=[[Rural Municipality of Pipestone|R.M. of Pipestone]]|Northeast=[[Rural Municipality of Sifton|R.M. of Sifton]]|East=[[Municipality of Brenda – Waskada]]<br>[[Municipality of Grassland]]|South=[[Bottineau County, North Dakota]], [[United States]]|West=[[Rural Municipality of Argyle No. 1]], [[Saskatchewan]]<br>[[Rural Municipality of Storthoaks No. 31]], [[Saskatchewan]]}}{{MBDivision5}}{{Manitoba|rural=yes}} 2gqhmgs4ar46ww2olb7sdq8yogvcm3t Rural Municipality of Maple Bush No. 224 0 34691 162153 2022-07-28T09:51:41Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1082596856|Rural Municipality of Maple Bush No. 224]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=Maple Bush No. 224|official_name=Rural Municipality of Maple Bush No. 224|settlement_type=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural municipality]]|other_name=|motto=|image_skyline=|image_caption=|imagesize=200|image_map={{Location map+ |CAN SK Maple Bush |caption = |float = center |places = {{Location map~ |CAN SK Maple Bush |label = [[Riverhurst, Saskatchewan|Riverhurst]] |mark = Western Canada Map Assets Village.svg |marksize = 6 |position = top |lat_deg = 50.9042 |lon_deg = -106.8678}} {{Location map~ |CAN SK Maple Bush |label = [[Mistusinne, Saskatchewan|Mistusinne]] |mark = Western Canada Map Assets Hamlet.svg |marksize = 4 |position = top |lat_deg = 51.0686 |lon_deg = -106.5236}} {{Location map~ |CAN SK Maple Bush |label = [[Gilroy, Saskatchewan|''Gilroy'']] |mark = Western Canada Map Assets Hamlet.svg |marksize = 4 |position = right |lat_deg = 50.8984 |lon_deg = -106.7368}} {{Location map~ |CAN SK Maple Bush |label = [[Lawson, Saskatchewan|''Lawson'']] |mark = Western Canada Map Assets Hamlet.svg |marksize = 4 |position = left |lat_deg = 50.8560 |lon_deg = -106.6422}} {{Location map~ |CAN SK Maple Bush |label = [[Grainland, Saskatchewan|''Grainland'']] |mark = Western Canada Map Assets Hamlet.svg |marksize = 4 |position = left |lat_deg = 50.9797 |lon_deg = -106.5500}} {{Location map~ |CAN SK Maple Bush |label = [[Douglas Provincial Park|'''''Douglas PP''''']] |mark = Western Canada Map Assets Hamlet.svg |marksize = 0 |label_size = 110 |position = top |lat_deg = 51.008 |lon_deg = -106.66}} {{Location map~ |CAN SK Maple Bush |label = [[Palliser Regional Park|''Palliser RP'']] |mark = Western Canada Map Assets Hamlet.svg |marksize = 0 |position = top |lat_deg = 50.86 |lon_deg = -106.862}} }}|image_map1=SK RM 224 Maple Bush.svg|mapsize1=200|map_caption1=Location of the RM of Maple Bush No. 224 in [[Saskatchewan]]|subdivision_type=Country|subdivision_name=[[Canada]]|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Saskatchewan]]|subdivision_type2=[[List of regions of Canada#Saskatchewan|Region]]|subdivision_name2=|subdivision_type3=[[List of census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 7, Saskatchewan|7]]|subdivision_type4=[[Saskatchewan Association of Rural Municipalities|{{abbr|SARM|Saskatchewan Association of Rural Municipalities}} division]]|subdivision_name4=[[SARM Division No. 2|2]]|subdivision_type5=[[Electoral district (Canada)|Federal riding]]|subdivision_name5=|subdivision_type6=[[List of Saskatchewan provincial electoral districts|Provincial riding]]|subdivision_name6=|government_footnotes=<ref name=MDSprofile>{{cite web | url=http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/muniDetails.aspx?cat=10&mun=2465 | title=Municipality Details: RM of Maple Bush No. 224 | publisher=Government of Saskatchewan | access-date=May 21, 2020}}</ref>|leader_title=[[Reeve (Canada)|Reeve]]|leader_name=Maurice Bartzen|leader_title1=Governing&nbsp;body|leader_name1=RM of Maple Bush No. 224 Council|leader_title2=Administrator|leader_name2=JoAnne 'Rene' Wandler|leader_title3=Office location|leader_name3=[[Riverhurst, Saskatchewan|Riverhurst]]|leader_title4=|leader_name4=|established_title=[[Municipal corporation|Formed]] ({{abbr|LID|Local improvement district}})|established_date=|established_title2=[[Municipal corporation|Formed]]<ref name=ruralincorp/>|established_date2=December 13, 1909|established_title3=Name change|established_date3=|established_title4=Name change|established_date4=|established_title5=Amalgamated|established_date5=|area_footnotes=&nbsp;(2016)<ref name=2016censusSKmunis/>|area_land_km2=811.95 <!-- Use 2016 StatCan land area to accompany 2016 population -->|population_as_of=2016|population_footnotes=<ref name=2016censusSKmunis/>|population_total=192 <!-- 2016 StatCan population only per [[WP:CANPOP]]; do not replace with latest estimate; this estimate can be noted in the article body (so long as it doesn't replace the 2016 StatCan population in the body) -->|population_density_km2=0.2|timezone=[[Central Standard Time|CST]]|timezone_DST=[[Central Standard Time|CST]]|coordinates={{coord|50.981|N|106.772|W|region:CA-SK_type:adm3rd|display=inline,title}}<ref name=CGNDB>{{cite web | url=http://ftp.maps.canada.ca/pub/nrcan_rncan/vector/geobase_cgn_toponyme/prov_csv_eng/ | title=Pre-packaged CSV files - CGN, Canada/Province/Territory (cgn_sk_csv_eng.zip) | publisher=Government of Canada | date=July 24, 2019 | access-date=May 23, 2020}}</ref>|postal_code_type=[[Postal code]]|postal_code=|area_code=[[Area codes 306 and 639|306 and 639]]|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highway(s)]]|blank_info=|blank1_name=Railway(s)|blank1_info=|blank2_name=Waterway(s)|blank2_info=|website=|footnotes=}} Karamar Hukumar '''Maple Bush No. 224''' ( 2016 yawan jama'a : 192 ) birni ne na karkara (RM) a cikin lardin Kanada na Saskatchewan a cikin Sashin ƙidayar jama'a na 7 da Sashen <nowiki><abbr about="#mwt48" data-cx="[{&amp;quot;adapted&amp;quot;:true,&amp;quot;partial&amp;quot;:false,&amp;quot;targetExists&amp;quot;:true}]" data-mw="{&amp;quot;parts&amp;quot;:[{&amp;quot;template&amp;quot;:{&amp;quot;target&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Abbr&amp;quot;,&amp;quot;href&amp;quot;:&amp;quot;./Template:Abbr&amp;quot;},&amp;quot;params&amp;quot;:{&amp;quot;1&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;SARM&amp;quot;},&amp;quot;2&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Saskatchewan Association of Rural Municipalities&amp;quot;}},&amp;quot;i&amp;quot;:0}}]}" data-ve-no-generated-contents="true" id="mwHg" title="Saskatchewan Association of Rural Municipalities" typeof="mw:Transclusion mw:ExpandedAttrs">SARM</abbr></nowiki> mai lamba 2 . Tana cikin yankin kudu maso yamma na lardin. == Tarihi == RM na Maple Bush No. 224 an haɗa shi a matsayin gundumar karkara a ranar 13 ga Disamba, 1909. == Geography == RM yana kusa da Lake Diefenbaker kuma yana gida ga Park na Lardin Douglas . === Al'ummomi da yankuna === Gundumomin birni masu zuwa suna kewaye da RM. ; Kauyuka * Hannun hannu * Riverhurst ; Kauyukan shakatawa * [[Mistusinne]] Al'ummomin da ba a haɗa su ba suna cikin RM. ; Yankuna * Gilroy * Ƙasar hatsi * Lawson, narkar da shi azaman ƙauye, Disamba 31, 1985 == Alkaluma ==   A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2021 da Statistics Canada ta gudanar, RM na Maple Bush No. 224 yana da yawan jama'a 213 da ke zaune a cikin 105 daga cikin 188 na gidaje masu zaman kansu, canjin yanayi. 10.9% daga yawan jama'arta na 2016 na 192 . Tare da yanki na {{Convert|818.05|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 0.3/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar jama'a na 2016, RM na Maple Bush No. 224 ya rubuta yawan jama'a na 192 da ke zaune a cikin 82 daga cikin 164 jimlar gidaje masu zaman kansu, a 15% ya canza daga yawan 2011 na 167 . Tare da yanki na {{Convert|811.95|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 0.2/km a cikin 2016. == Abubuwan jan hankali == * Douglas Lardin Park * Ƙwaƙwalwar gwiwar hannu * FT Museum * Palliser Regional Park * Qu'Appelle River Dam * Jirgin ruwa na Riverhurst == Gwamnati == RM na Maple Bush No. 224 yana ƙarƙashin zaɓaɓɓun majalisar gundumomi da kuma naɗaɗɗen gudanarwa wanda ke yin taro a ranar Laraba ta biyu na kowane wata. Reve na RM shine Maurice Bartzen yayin da mai kula da shi shine JoAnne 'Rene' Wandler. Ofishin RM yana cikin Riverhurst. == Nassoshi == {{Reflist}}{{Subdivisions of Saskatchewan|rural=yes}}{{SKDivision7}} 6j4fxv3899yc3nrcsxvu1zog6lqorhc Goodeve, Saskatchewan 0 34692 162155 2022-07-28T09:53:42Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1092543655|Goodeve, Saskatchewan]]" wikitext text/x-wiki  {{Infobox settlement||name=Goodeve|official_name=Village of Goodeve|other_name=|native_name=<!-- for cities whose native name is not in English -->|nickname=|settlement_type=[[List of villages in Saskatchewan|Village]]|motto=|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|image_flag=|flag_size=|image_seal=|seal_size=|image_shield=|shield_size=|city_logo=|citylogo_size=|image_map=|pushpin_map=Saskatchewan#Canada|pushpin_map_caption=Location of Goodeve in [[Saskatchewan]]|coordinates={{coord|51.115|-103.045|region:CA-SK|display=inline}}|pushpin_label_position=none|pushpin_mapsize=200|mapsize=|map_caption=|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=|image_dot_map=|dot_mapsize=|dot_map_caption=|dot_x=|dot_y=|subdivision_type=[[Country]]|subdivision_name={{flag|Canada}}|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1={{flag|Saskatchewan}}|subdivision_type2=[[List of regions of Canada|Region]]|subdivision_name2=East-central|subdivision_type3=[[Census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 6, Saskatchewan|6]]|subdivision_type4=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural Municipality]]|subdivision_name4=[[Rural Municipality of Stanley No. 215|Stanley No. 215]]|government_footnotes=|government_type=[[Municipal government|Municipal]]|leader_title=Governing&nbsp;body|leader_name=Goodeve Village Council|leader_title1=[[Mayor]]|leader_name1=Craig Sawchuk|leader_title2=[[Administrator of the Government|Administrator]]|leader_name2=Angela Romanson|leader_title3=[[List of House members of the 42nd Parliament of Canada#Saskatchewan|MP]]|leader_name3=|leader_title4=[[Legislative Assembly of Saskatchewan|MLA]]|leader_name4=|established_title=Post office Founded|established_date=1909|established_title2=[[Municipal corporation|Incorporated]] ([[Village]])|established_date2=|established_title3=[[Municipal corporation|Incorporated]] ([[Town]])|established_date3=|area_magnitude=|unit_pref=<!--Enter: Imperial, if Imperial (metric) is desired-->|area_footnotes=|area_total_km2=2.62|area_land_km2=|area_water_km2=|area_total_sq_mi=|area_land_sq_mi=|area_water_sq_mi=|area_water_percent=|area_urban_km2=|area_urban_sq_mi=|area_metro_km2=|area_metro_sq_mi=|population_as_of=2016|population_footnotes=|population_note=|population_total=40|population_density_km2=15.3|population_density_sq_mi=|population_metro=|population_density_metro_km2=|population_density_metro_sq_mi=|population_urban=|population_density_urban_km2=|population_density_urban_sq_mi=|population_blank1_title=|population_blank1=|population_density_blank1_km2=|population_density_blank1_sq_mi=|timezone=[[Central Standard Time|CST]]|utc_offset=-6|timezone_DST=|utc_offset_DST=|elevation_footnotes=<!--for references: use <ref> </ref> tags-->|elevation_m=|elevation_ft=|postal_code_type=[[Postal code]]|postal_code=S0A 1C0|area_code=306|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highways]]|blank_info={{jct|state=SK|Hwy|15}}<br>{{jct|state=SK|Mun|617}}|blank1_name=[[Railway]]s|blank1_info=[[Canadian National Railway]]|website=|footnotes=<ref>{{Citation |last=National Archives |first=Archivia Net |title=Post Offices and Postmasters |url=http://www.collectionscanada.ca/archivianet/post-offices/001001-100.01-e.php |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20061006045957/http://www.collectionscanada.ca/archivianet/post-offices/001001-100.01-e.php |archive-date=2006-10-06 }}</ref><ref>{{Citation|last=Government of Saskatchewan |first=MRD Home |title=Municipal Directory System |url=http://www.municipal.gov.sk.ca/index.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20081121083646/http://www.municipal.gov.sk.ca/index.html |archive-date=November 21, 2008 }}</ref><ref>{{Citation |last=Canadian Textiles Institute. |title=CTI Determine your provincial constituency |year=2005 |url=http://www.textiles.ca/eng/nonAuthProg/redirect.cfm?path=IssPolContacts&sectionID=7601.cfm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070911025012/http://www.textiles.ca/eng/nonAuthProg/redirect.cfm?path=IssPolContacts&sectionID=7601.cfm |archive-date=2007-09-11 }}</ref><ref>{{Citation |last=Commissioner of Canada Elections |first=Chief Electoral Officer of Canada |title=Elections Canada On-line |year=2005 |url=http://www.elections.ca/home.asp |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070421084430/http://www.elections.ca/home.asp |archive-date=2007-04-21 }}</ref>}} '''Goodeve''' ( yawan jama'a 2016 : 40 ) ƙauye ne a lardin Saskatchewan na Kanada a cikin Karamar Hukumar Stanley Lamba 215 da Sashen Ƙidaya Na 5 . Ƙauyen shine cibiyar gudanarwa na karamar hukumar baƙar fata ta First Nation . == Tarihi == An haɗa Goodeve azaman ƙauye a ranar 18 ga Agusta, 1910. == Alkaluma ==   A cikin kididdigar yawan jama'a ta 2021 da Statistics Canada ta gudanar, Goodeve yana da yawan jama'a 40 da ke zaune a cikin 20 daga cikin 25 na gidaje masu zaman kansu, canjin yanayi. 0% daga yawan 2016 na 40 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|2.38|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 16.8/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2016, ƙauyen Goodeve ya ƙididdige yawan jama'a 40 da ke zaune a cikin 26 daga cikin 34 na jimlar gidaje masu zaman kansu, a -12.5% ya canza daga yawan 2011 na 45 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|2.62|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 15.3/km a cikin 2016. == Sanannmazauna == TJohn Russell Kowalchuk - dan majalisar wakilai na Melville kuma ministan albarkatun kasa == Duba kuma == * Jerin al'ummomi a cikin Saskatchewan * Ƙauyen Saskatchewan == Nassoshi == {{Reflist}}{{Geographic location|Northwest=|North=|Northeast=|West=[[Hubbard, Saskatchewan|Hubbard]]|Centre=Goodeve|East=[[Fenwood, Saskatchewan|Fenwood]]|Southwest=|South=|Southeast=}}{{Subdivisions of Saskatchewan|villages=yes}}{{SKDivision5}}{{Coord|51.115|N|103.045|W|type:city_region:CA_source:GNS-enwiki}}<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles>{{Coord|51.115|N|103.045|W|type:city_region:CA_source:GNS-enwiki}} on3dh4wc5x93usazc6gqvzzzm3xsxze Frobisher, Saskatchewan 0 34693 162157 2022-07-28T09:56:24Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1082050074|Frobisher, Saskatchewan]]" wikitext text/x-wiki  {{Infobox settlement||name=Frobisher|official_name=Village of Frobisher|other_name=|native_name=<!-- for cities whose native name is not in English -->|nickname=|settlement_type=[[List of villages in Saskatchewan|Village]]|motto=|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|image_flag=|flag_size=|image_seal=|seal_size=|image_shield=|shield_size=|city_logo=|citylogo_size=|image_map=|pushpin_map=Saskatchewan#Canada|pushpin_map_caption=Location of Frobisher in [[Saskatchewan]]|coordinates={{coord|49.200|-102.450|region:CA-SK|display=inline}}|pushpin_label_position=|pushpin_mapsize=|mapsize=|map_caption=|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=|image_dot_map=|dot_mapsize=|dot_map_caption=|dot_x=|dot_y=|subdivision_type=[[Country]]|subdivision_name={{flag|Canada}}|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1={{flag|Saskatchewan}}|subdivision_type2=[[List of regions of Canada|Region]]|subdivision_name2=Southeast|subdivision_type3=[[Census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 1, Saskatchewan|1]]|subdivision_type4=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural Municipality]]|subdivision_name4=[[Coalfields No. 4, Saskatchewan|Coalfields No. 4]]|government_footnotes=|government_type=[[Municipal government|Municipal]]|leader_title=Governing&nbsp;body|leader_name=[http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/muniDetails.aspx?cat=3&mun=1973 Frobisher Village Council]|leader_title1=[[Mayor]]|leader_name1=Kyla MacCuish|leader_title2=[[Administrator of the Government|Administrator]]|leader_name2=Holley Odgers|leader_title3=[[Member of the Legislative Assembly|MLA]]|leader_name3=[[Dan D'Autremont]]|leader_title4=[[Member of Parliament|MP]]|leader_name4=[[Robert Kitchen]]|established_title=Post office Founded|established_date=1902-02-01|established_title2=[[Municipal corporation|Incorporated]] ([[Village]])|established_date2=|established_title3=Incorporated (Town)|established_date3=|area_magnitude=|unit_pref=<!--Enter: Imperial, if Imperial (metric) is desired-->|area_footnotes=|area_total_km2=1.35|area_land_km2=|area_water_km2=|area_total_sq_mi=|area_land_sq_mi=|area_water_sq_mi=|area_water_percent=|area_urban_km2=|area_urban_sq_mi=|area_metro_km2=|area_metro_sq_mi=|population_as_of=2016|population_footnotes=|population_note=|population_total=160|population_density_km2=118.5|population_density_sq_mi=|population_metro=|population_density_metro_km2=|population_density_metro_sq_mi=|population_urban=|population_density_urban_km2=|population_density_urban_sq_mi=|population_blank1_title=|population_blank1=|population_density_blank1_km2=|population_density_blank1_sq_mi=|timezone=[[Central Standard Time|CST]]|utc_offset=-6|timezone_DST=|utc_offset_DST=|elevation_footnotes=<!--for references: use <ref> </ref> tags-->|elevation_m=|elevation_ft=|postal_code_type=[[Postal code]]|postal_code=S0C 0Y0|area_code=306|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highways]]|blank_info={{jct|state=SK|Hwy|18}}<br>{{jct|state=SK|Mun|604}}|blank1_name=[[Railway]]s|blank1_info=|website=|footnotes=<ref>{{Cite web |last=National Archives |first=Archivia Net |title=Post Offices and Postmasters |url=http://www.collectionscanada.ca/archivianet/post-offices/001001-100.01-e.php |access-date=2014-08-21 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20061006045957/http://www.collectionscanada.ca/archivianet/post-offices/001001-100.01-e.php |archive-date=2006-10-06 }}</ref><ref>{{Cite web |last=Government of Saskatchewan |first=MRD Home |title=Municipal Directory System |url=http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/welcome.aspx |access-date=2014-08-21 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160115125115/http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/welcome.aspx |archive-date=2016-01-15 }}</ref><ref>{{Citation|last=Canadian Textiles Institute.|title=CTI Determine your provincial constituency|year=2005|url=http://www.textiles.ca/eng/nonAuthProg/redirect.cfm?path=IssPolContacts&sectionID=7601.cfm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20070911025012/http://www.textiles.ca/eng/nonAuthProg/redirect.cfm?path=IssPolContacts&sectionID=7601.cfm|archive-date=2007-09-11}}</ref><ref>{{Citation |last = Commissioner of Canada Elections |first = Chief Electoral Officer of Canada |title = Elections Canada On-line |year = 2005 |url = http://www.elections.ca/home.asp |url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20070421084430/http://www.elections.ca/home.asp |archive-date = 2007-04-21 }}</ref>}} '''Frobisher''' ( yawan jama'a na 2016 : 160 ) ƙauye ne a lardin Saskatchewan na Kanada a cikin gundumar Karkara na Coalfields No. 4 da Ƙididdiga na No. 1 . Tana da tsayin mita 576 (ƙafa 1891) sama da matakin teku. Frobisher yana kan babbar hanya 18, a tsakiyar kudu maso gabas ta facin mai na Saskatchewan. Ana samun bututun mai da yawa a yankin. A cikin ƙauyen, akwai kasuwancin da ke da alaƙa da filin mai, ofishin gidan waya, kantin sayar da abinci/ kantin sayar da abinci, da Frobisher United Church. == Tarihi == An fara sanin Frobisher da Frobyshire amma saboda kuskure a cikin ainihin tsare-tsaren ƙauyen, dole ne a sake masa suna. A cikin 1903, akwai lif huɗu na hatsi, kowannensu yana da damar 25,000 bushels, ɗayan wanda har yanzu yana tsaye. An gina Frobisher a mashigar layin dogo guda biyu, Layin Railway Railway na Kanada na Pacific da Grand Trunk Regina-Boundary Line. Layin Grand Trunk ya kasance layin dogo na ƙasar Kanada, wanda yanzu ya ɓace yayin da CN ta ba da sanarwar dakatar da sashin da ya tashi daga Northgate zuwa Lampman a ranar 16 ga Oktoba 2007. An haɗa Frobisher azaman ƙauye a ranar 4 ga Yuli, 1904. == Wuraren shakatawa da nishaɗi == Wurin shakatawa mafi kusa da Frobisher shine wurin shakatawa na Moose Creek, kilomita 27 gabas. Gidan shakatawa yana gefen gabas na Grant Devine Reservoir . Yayin da Frobisher ba shi da filin wasan kankara, Frobisher Flyers suna cikin ƙungiyoyi huɗu da suka kafa Babban Gasar Hockey 6 . <ref>https://www.bigsixhockey.com/</ref> Flyers ba su taɓa cin gasar zakara ba. == Alkaluma ==   A cikin kididdigar yawan jama'a ta shekarar 2021 da Statistics Canada ta gudanar, Frobisher yana da yawan jama'a 127 da ke zaune a cikin 54 daga cikin jimlar gidaje 71 masu zaman kansu, canjin -20.6% daga yawanta na 2016 na 160 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|1.43|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 88.8/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a na 2016, ƙauyen Frobisher ya ƙididdige yawan jama'a 160 da ke zaune a cikin 65 daga cikin 88 na gidaje masu zaman kansu, a -3.8% ya canza daga yawan 2011 na 166 . Tare da filin ƙasa na {{Convert|1.35|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 118.5/km a cikin 2016. == Duba kuma == * Jerin al'ummomi a cikin Saskatchewan * Ƙauyen Saskatchewan == Nassoshi == {{Reflist}}{{Subdivisions of Saskatchewan|villages=yes}}{{SKDivision1}}{{Authority control}}{{Coord|49.200|N|102.450|W|type:city_region:CA_source:GNS-enwiki}}<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles>{{Coord|49.200|N|102.450|W|type:city_region:CA_source:GNS-enwiki}} a4q3zr18pxkl0mx6j8zkh50u5lpzrno Rural Municipality of Hoodoo No. 401 0 34694 162158 2022-07-28T09:59:04Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1082593944|Rural Municipality of Hoodoo No. 401]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=Hoodoo No. 401|official_name=Rural Municipality of Hoodoo No. 401|settlement_type=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural municipality]]|other_name=|motto=|image_skyline=|image_caption=|imagesize=200|image_map=SK RM 401 Hoodoo.svg|mapsize=200|map_caption=Location of the RM of Hoodoo No. 401 in [[Saskatchewan]]|subdivision_type=Country|subdivision_name=[[Canada]]|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Saskatchewan]]|subdivision_type2=[[List of regions of Canada#Saskatchewan|Region]]|subdivision_name2=|subdivision_type3=[[List of census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 15, Saskatchewan|15]]|subdivision_type4=[[Saskatchewan Association of Rural Municipalities|{{abbr|SARM|Saskatchewan Association of Rural Municipalities}} division]]|subdivision_name4=[[SARM Division No. 5|5]]|subdivision_type5=[[Electoral district (Canada)|Federal riding]]|subdivision_name5=|subdivision_type6=[[List of Saskatchewan provincial electoral districts|Provincial riding]]|subdivision_name6=|government_footnotes=<ref name=MDSprofile>{{cite web | url=http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/muniDetails.aspx?cat=10&mun=2419 | title=Municipality Details: RM of Hoodoo No. 401 | publisher=Government of Saskatchewan | access-date=May 21, 2020}}</ref>|leader_title=[[Reeve (Canada)|Reeve]]|leader_name=Derreck Kolla|leader_title1=Governing&nbsp;body|leader_name1=RM of Hoodoo No. 401 Council|leader_title2=Administrator|leader_name2=Madsine Madsen|leader_title3=Office location|leader_name3=[[Cudworth, Saskatchewan|Cudworth]]|leader_title4=|leader_name4=|established_title=[[Municipal corporation|Formed]] ({{abbr|LID|Local improvement district}})|established_date=|established_title2=[[Municipal corporation|Formed]]<ref name=ruralincorp/>|established_date2=January 1, 1913|established_title3=Name change|established_date3=|established_title4=Name change|established_date4=|established_title5=Amalgamated|established_date5=|area_footnotes=&nbsp;(2016)<ref name=2016censusSKmunis/>|area_land_km2=810.58 <!-- Use 2016 StatCan land area to accompany 2016 population -->|population_as_of=2016|population_footnotes=<ref name=2016censusSKmunis/>|population_total=675 <!-- 2016 StatCan population only per [[WP:CANPOP]]; do not replace with latest estimate; this estimate can be noted in the article body (so long as it doesn't replace the 2016 StatCan population in the body) -->|population_density_km2=0.8|timezone=[[Central Standard Time|CST]]|timezone_DST=[[Central Standard Time|CST]]|coordinates={{coord|52.568|N|105.678|W|region:CA-SK_type:adm3rd|display=inline,title}}<ref name=CGNDB>{{cite web | url=http://ftp.maps.canada.ca/pub/nrcan_rncan/vector/geobase_cgn_toponyme/prov_csv_eng/ | title=Pre-packaged CSV files - CGN, Canada/Province/Territory (cgn_sk_csv_eng.zip) | publisher=Government of Canada | date=July 24, 2019 | access-date=May 23, 2020}}</ref>|postal_code_type=[[Postal code]]|postal_code=|area_code=[[Area codes 306 and 639|306 and 639]]|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highway(s)]]|blank_info=[[Saskatchewan Highway 2|Highway 2]]<br>[[Saskatchewan Highway 41|Highway 41]]<br>[[Saskatchewan Highway 777|Highway 777]]|blank1_name=Railway(s)|blank1_info=|blank2_name=Waterway(s)|blank2_info=[[Wakaw Lake]]<br>[[Arthur Lake, Saskatchewan|Arthur Lake]]<br>[[Marie Lake]]<br>[[Boucher Lake]]|website=|footnotes=}} Gundumar '''Rural na Hoodoo No. 401''' ( yawan 2016 : 675 ) gundumar karkara ce (RM) a cikin lardin Kanada na Saskatchewan a cikin Sashin ƙidayar jama'a na 15 da Sashen <nowiki><abbr about="#mwt42" data-cx="[{&amp;quot;adapted&amp;quot;:true,&amp;quot;partial&amp;quot;:false,&amp;quot;targetExists&amp;quot;:true}]" data-mw="{&amp;quot;parts&amp;quot;:[{&amp;quot;template&amp;quot;:{&amp;quot;target&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Abbr&amp;quot;,&amp;quot;href&amp;quot;:&amp;quot;./Template:Abbr&amp;quot;},&amp;quot;params&amp;quot;:{&amp;quot;1&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;SARM&amp;quot;},&amp;quot;2&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Saskatchewan Association of Rural Municipalities&amp;quot;}},&amp;quot;i&amp;quot;:0}}]}" data-ve-no-generated-contents="true" id="mwHA" title="Saskatchewan Association of Rural Municipalities" typeof="mw:Transclusion mw:ExpandedAttrs">SARM</abbr></nowiki> No. 5 . == Tarihi == RM na Hoodoo No. 401 an haɗa shi a matsayin gundumar karkara a ranar 1 ga Janairu, 1913. == Geography == === Al'ummomi da yankuna === Gundumomin birni masu zuwa suna kewaye da RM. ; Garuruwa * Wakaw * Kudworth ; Kauyukan shakatawa * Wakaw Lake Al'ummomin da ba a haɗa su ba suna cikin RM. ; Kauyuka masu tsari * Balone Beach * Cudskwa Beach ; Yankuna * Berard Beach * Bonne Madone * Domremy Beach * Ens * Leofnard * Lepine * Nelson bakin teku * Nickorick Beach == Alkaluma ==   A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2021 da Statistics Canada ta gudanar, RM na Hoodoo No. 401 yana da yawan jama'a 802 da ke zaune a cikin 367 daga cikin 824 na gidaje masu zaman kansu, canji na 18.8% daga yawan jama'arta na 2016 na 675 . Tare da yanki na {{Convert|786.69|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 1.0/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a na 2016, RM na Hoodoo No. 401 ya rubuta yawan jama'a na 675 da ke zaune a cikin 293 na jimlar 802 na gidaje masu zaman kansu, a -4.4% ya canza daga yawan 2011 na 706 . Tare da yanki na {{Convert|810.58|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 0.8/km a cikin 2016. == Abubuwan jan hankali == * Wakaw Lake * Wakaw Heritage Museum * Wakaw Lake Regional Park * Prud'homme Providence Museum * Lucien Lake Regional Park * Wurin Nishaɗin Lardin Dana == Gwamnati == RM na Hoodoo No. 401 ana gudanar da shi ne ta hanyar zaɓaɓɓun majalissar ƙaramar hukuma da naɗaɗɗen gudanarwa wanda ke yin taro a ranar Laraba ta biyu na kowane wata. Reve na RM shine Derreck Kolla yayin da mai gudanarwa shine Madsine Madsen. Ofishin RM yana cikin Cudworth. == Sufuri == * Hanyar Saskatchewan 2 * Hanyar Saskatchewan 41 * Hanyar Saskatchewan 777 * Cudworth Municipal Airport * Kudworth Airport * WRI Railway == Duba kuma == * Jerin kananan hukumomin karkara a cikin Saskatchewan == Nassoshi == {{Reflist}}{{Subdivisions of Saskatchewan|rural=yes}}{{SKDivision15}} 94swzh7ll7otz8dxu122o5w1a4ja908 Middle Lake, Saskatchewan 0 34695 162159 2022-07-28T10:01:15Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1082055633|Middle Lake, Saskatchewan]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|official_name=Middle Lake|native_name=<!-- for cities whose native name is not in English -->|other_name=|settlement_type=Village|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|image_flag=|flag_size=|image_seal=|seal_size=|image_shield=|shield_size=|nickname=|motto=|image_map=|mapsize=|map_caption=|pushpin_map=Canada Saskatchewan#Canada|pushpin_label_position=|pushpin_mapsize=|pushpin_map_caption=|coordinates={{coord|52|28|58|N|105|18|28|W|region:CA-SK_source:http://www4.rncan.gc.ca/search-place-names/unique/HATQQ|display=inline}}|subdivision_type=Country|subdivision_name=Canada|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_type2=|subdivision_type3=[[Census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_type4=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural Municipality]]|subdivision_name1=[[Saskatchewan]]|subdivision_name2=|subdivision_name3=[[Division No. 15, Saskatchewan|15]]|subdivision_name4=[[Rural Municipality of Three Lakes No. 400|Three Lakes]]|established_title=Incorporated (village)|established_date=|established_title2=|established_date2=|established_title3=|established_date3=|government_footnotes=|government_type=|leader_title=Mayor|leader_name=Ken Herman|leader_title1=Administrator|leader_name1=Colette Hauser|unit_pref=<!--Enter: Imperial, if Imperial (metric) is desired-->|area_footnotes=|area_total_km2=1.26|area_total_sq_mi=|area_land_km2=|area_land_sq_mi=|area_water_km2=|area_water_sq_mi=|area_water_percent=|area_urban_km2=|area_urban_sq_mi=|area_metro_km2=|area_metro_sq_mi=|elevation_m=|elevation_ft=|population_total=242|population_as_of=2011|population_footnotes=<ref name="census2011pop" >{{cite web | title = 2011 Community Profiles | work = Statistics Canada | publisher =Government of Canada | url =http://www12.statcan.ca/census-recensement/2011/dp-pd/prof/index.cfm?Lang=E | access-date = 2012-12-12}}</ref>|population_density_km2=|population_density_sq_mi=|population_urban=|population_density_urban_km2=|population_density_urban_sq_mi=|population_metro=|population_density_metro_km2=|population_density_metro_sq_mi=|population_blank1_title=|population_blank1=|population_density_blank1_km2=|population_density_blank1_sq_mi=|population_note=|postal_code_type=<!-- enter ZIP code, Postcode, Post code, Postal code... --> [[Postal code]]|postal_code=S0K 2X0|area_code=306|website=http://www.middlelake.ca/|footnotes=<ref>{{Cite web |last=National Archives |first=Archivia Net |title=Post Offices and Postmasters |url=http://www.collectionscanada.ca/archivianet/post-offices/001001-100.01-e.php |access-date=2012-12-12 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20061006045957/http://www.collectionscanada.ca/archivianet/post-offices/001001-100.01-e.php |archive-date=2006-10-06 }}</ref><ref>{{Cite web | last =Government of Saskatchewan | first =MRD Home | title = Municipal Directory System | url =http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/muniDetails.aspx?cat=3&mun=2113 | access-date = 2012-12-12}}</ref><ref name="federal">{{Cite web |last=Commissioner of Canada Elections |first=Chief Electoral Officer of Canada |title=Elections Canada On-line |year=2005 |url=http://www.elections.ca/home.asp |access-date=2009-09-06 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070421084430/http://www.elections.ca/home.asp |archive-date=2007-04-21 }}</ref>|city_logo=|citylogo_size=|leader_title2=Governing&nbsp;body|leader_name2=|leader_title3=Councillor|leader_name3=Trevor Otsig|leader_title4=Councillor|leader_name4=Kenton Friesen|timezone=[[Central Time Zone (Americas)|Central Standard Time]]|utc_offset=−6|timezone_DST=|utc_offset_DST=−5|elevation_footnotes=|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highways]]|blank_info=[[Saskatchewan Highway 20|Highway 20]]|blank1_name=[[Post office]] established|blank1_info=}} '''Tafkin Tsakiya''' ( yawan jama'a 2016 : 241 ) ƙauye ne a lardin Saskatchewan na Kanada a cikin Karamar Hukumar Ƙauye ta Tafkuna Uku No. 400 da Rarraba Ƙididdiga Na 15 . Lake Middle yana da makarantar K-12 ta jama'a, gidan kula da tsofaffi, da wurin shakatawa na yanki. Yankin da ke kewaye ya fi noma. Ƙauyen yana da ƙungiyoyin sa kai da yawa waɗanda suka haɗa da masu amsawar farko na Lakes Uku, Sashen kashe gobara ta tafkin uku, da zakuna. Abubuwan jin daɗin al'umma sun haɗa da wurin motsa jiki, titin wasan ƙwallon kwando, wurin shakatawa na yanki, zauren al'umma, cibiyar manyan, wasan tsere, 4-H, da ɗakin kiɗa. Akwai kasuwancin da yawa a yankin, ciki har da Middle Lake Steel, Middle Lake Hotel & Bar, Terry's Lucky Dollar, Kirsch Construction, Tsakiyar Lake Massage, Sabis na Zimmer, Sears, Motoci uku, Conexus Credit Union, Family Fun RV & Auto, da kasuwancin gida da yawa kamar Partylite, Avon, Epicure, Mary Kay, 5th Avenue Collection, Jockey for Her. == Tarihi == Middle Lake an haɗa shi azaman ƙauye a ranar 1 ga Janairu, 1963. == Alkaluma ==   A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2021 da Statistics Canada ta gudanar, Middle Lake yana da yawan jama'a 188 da ke zaune a cikin 100 daga cikin jimlar gidaje 115 masu zaman kansu, canjin yanayi. -22% daga yawan 2016 na 241 . Tare da yankin ƙasa na {{Convert|1.02|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 184.3/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2016, ƙauyen tafkin Tsakiyar ya ƙididdige yawan jama'a 241 da ke zaune a cikin 113 daga cikin 125 na gidaje masu zaman kansu. -0.4% ya canza daga yawan 2011 na 242 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|1.26|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 191.3/km a cikin 2016. == Duba kuma == * Jerin al'ummomi a cikin Saskatchewan * Ƙauyen Saskatchewan == Nassoshi == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * [https://web.archive.org/web/20050310093156/http://www.municipal.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/muniDetails.aspx?cat=3&mun=2113 Majalisar Village Village Council] * [http://www.saskbiz.ca/communityprofiles/CommunityProfile.Asp?CommunityID=621 Kauyen Lake Middle] * [https://web.archive.org/web/20070704083437/http://www.becquet.com/director/maps/index.htm Garin Saskatchewan & Taswirorin Gari] * [http://www.rootsweb.com/~cansk/school/ Saskatchewan Gen Web - Aikin Makarantar Daki Daya] * [https://web.archive.org/web/20061006045957/http://www.collectionscanada.ca/archivianet/post-offices/001001-100.01-e.php Ofisoshin gidan waya da masu kula da gidan waya - ArchiviaNet - Laburare da Taskokin Kanada] * [http://www.rootsweb.com/~cansk Yankin Yanar Gizo na Saskatchewan Gen] * [http://www.rootsweb.com/~canmaps/index.html Aikin Digitization na Taswirorin Tarihi na Kan layi] * [https://web.archive.org/web/20110709023359/http://geonames.nrcan.gc.ca/search/search_e.php Tambayar GeoNames] * [http://www12.statcan.ca/english/census06/data/profiles/community/Index.cfm?Lang=E Bayanan Bayanan Al'umma na 2006] {{Geographic location|Northwest=St. Benedict|North=Prince Albert|Northeast=St. Brieux|West=Cudworth|Centre=Middle Lake|East=Lake Lenore|Southwest=Bruno|South=Pilger|Southeast=Marysburg}}{{Subdivisions of Saskatchewan|villages=yes}}{{SKDivision15}}{{Coord|52.483|N|105.289|W|type:city_region:CA_source:GNS-enwiki}}<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles>{{Coord|52.483|N|105.289|W|type:city_region:CA_source:GNS-enwiki}} pu2k5fa81y1lncumuly0492mhwzg4dz Arran, Saskatchewan 0 34696 162160 2022-07-28T10:03:09Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1082039417|Arran, Saskatchewan]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=Arran|official_name=Village of Arran|other_name=|native_name=<!-- for cities whose native name is not in English -->|nickname=|settlement_type=[[List of villages in Saskatchewan|Village]]|motto=|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|image_flag=|flag_size=|image_seal=|seal_size=|image_shield=|shield_size=|city_logo=|citylogo_size=|image_map=|pushpin_map=Saskatchewan#Canada|pushpin_map_caption=Location of Arran in [[Saskatchewan]]|coordinates={{coord|51.5304|-101.4307|region:CA-SK|display=inline}}|pushpin_label_position=none|pushpin_mapsize=200|mapsize=|map_caption=Location of ''Arran, Saskatchewan''|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=|image_dot_map=|dot_mapsize=|dot_map_caption=|dot_x=|dot_y=|subdivision_type=[[Country]]|subdivision_name=[[Canada]]|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Saskatchewan]]|subdivision_type2=[[List of regions of Canada|Region]]|subdivision_name2=Southeastern|subdivision_type3=[[Census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 9, Saskatchewan|9]]|subdivision_type4=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural Municipality]]|subdivision_name4=[[Livingston No. 331, Saskatchewan|Livingston]]|government_footnotes=|government_type=Arran Village Council|leader_title=Mayor|leader_name=Brenda Holtkamp|leader_title1=<!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->|leader_name1=|leader_title2=|leader_name2=|leader_title3=|leader_name3=|leader_title4=|leader_name4=|established_title=Post office Founded|established_date=|established_title2=[[Incorporated]] ([[Village]])|established_date2=|established_title3=|established_date3=|area_magnitude=|unit_pref=<!--Enter: Imperial, if Imperial (metric) is desired-->|area_footnotes=|area_total_km2=|area_land_km2=|area_water_km2=|area_total_sq_mi=|area_land_sq_mi=|area_water_sq_mi=|area_water_percent=|area_urban_km2=|area_urban_sq_mi=|area_metro_km2=|area_metro_sq_mi=|population_as_of=2011|population_footnotes=|population_note=|population_total=140|population_density_km2=124.7|population_density_sq_mi=|population_metro=|population_density_metro_km2=|population_density_metro_sq_mi=|population_urban=|population_density_urban_km2=|population_density_urban_sq_mi=|population_blank1_title=|population_blank1=|population_density_blank1_km2=|population_density_blank1_sq_mi=|timezone=CST|utc_offset=|timezone_DST=|utc_offset_DST=|elevation_footnotes=<!--for references: use <ref> </ref> tags-->|elevation_m=|elevation_ft=|postal_code_type=[[Postal code]]|postal_code=[[List of acronyms and initialisms: N#NA|S0A 0B0]]|area_code=306|blank_name=|blank_info=|blank1_name=|blank1_info=|website=|footnotes=}} '''Arran''' ( yawan jama'a 2016 : 25 ) ƙauye ne a lardin Saskatchewan na Kanada a cikin Karamar Hukumar Livingston No. 331 da Sashen Ƙididdiga na Lamba 9 . Kauyen yana da kusan 90&nbsp;km arewa maso gabas da birnin Yorkton da 10&nbsp;km yamma da iyakar Manitoba . Arran yana kan Highway 49 . == Tarihi ==   Yankin da ke kusa da Arran wani bangare ne na "Arewa Reserve", wanda kuma aka sani da "Thunder Hill Reserve", daya daga cikin wuraren da aka ware wa bakin haure Doukhobor da suka isa a 1899 daga lardunan Transcaucasian na Rasha . An haɗa Arran azaman ƙauye ranar 21 ga Satumba, 1916. An sanya wa ƙauyen sunan sunan tsibirin Arran a Scotland. ; Shafukan tarihi * Cocin Orthodox na Ukrainian Hawan Hawan Yesu zuwa sama, kilomita 9.5 kudu maso gabas da Arran. == Alkaluma ==   A cikin kididdigar yawan jama'a ta 2021 da Statistics Canada ta gudanar, Arran yana da yawan jama'a 20 da ke zaune a cikin 8 daga cikin jimlar 15 na gidaje masu zaman kansu, canjin -20% daga yawan 2016 na 25 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|0.72|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 27.8/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2016, ƙauyen Arran ya ƙididdige yawan jama'a 25 da ke zaune a cikin 14 daga cikin 25 na gidaje masu zaman kansu. -60% canza daga 2011 yawan 40 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|0.69|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 36.2/km a cikin 2016. == Yanayi == {{Weather box}} == Ilimi == An buɗe Makarantar Arran ranar 30 ga Nuwamba, 1914 kuma an rufe ranar 30 ga Yuni, 1994. <ref name="arran_school_closed_plaque">[http://www.facebook.com/photo.php?pid=2197375&id=551705010 Closure plaque]</ref> <ref name="arran_school_closed_sign">[http://www.facebook.com/photo.php?pid=2197341&id=551705010 Closure sign]</ref> == Duba kuma == * Jerin al'ummomi a cikin Saskatchewan * Ƙauyen Saskatchewan == Nassoshi == {{Reflist}}{{Geographic location|Northwest=|North=[[Whitebeech, Saskatchewan|Whitebeech]]|Northeast=|West=[[Pelly, Saskatchewan|Pelly]]|Centre=Albertville|East=[[Benito, Manitoba|Benito]], [[Manitoba]]|Southwest=|South=[[Duck Mountain Provincial Park (Saskatchewan)|Duck Mountain Provincial Park]]|Southeast=}}{{Subdivisions of Saskatchewan|villages=yes}}{{SKDivision9}}{{Coord|51|53|04|N|101|43|07|W}}<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles>{{Coord|51|53|04|N|101|43|07|W}} kppaai43ls7k26kc5dyy34c4py1vfql Rural Municipality of Garry No. 245 0 34697 162161 2022-07-28T10:04:52Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1082593825|Rural Municipality of Garry No. 245]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=Garry No. 245|official_name=Rural Municipality of Garry No. 245|settlement_type=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural municipality]]|other_name=|motto=|image_skyline=|image_caption=|imagesize=200|image_map=SK RM 245 Garry.svg|mapsize=200|map_caption=Location of the RM of Garry No. 245 in [[Saskatchewan]]|subdivision_type=Country|subdivision_name=[[Canada]]|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Saskatchewan]]|subdivision_type2=[[List of regions of Canada#Saskatchewan|Region]]|subdivision_name2=|subdivision_type3=[[List of census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 9, Saskatchewan|9]]|subdivision_type4=[[Saskatchewan Association of Rural Municipalities|{{abbr|SARM|Saskatchewan Association of Rural Municipalities}} division]]|subdivision_name4=[[SARM Division No. 4|4]]|subdivision_type5=[[Electoral district (Canada)|Federal riding]]|subdivision_name5=|subdivision_type6=[[List of Saskatchewan provincial electoral districts|Provincial riding]]|subdivision_name6=|government_footnotes=<ref name=MDSprofile>{{cite web | url=http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/muniDetails.aspx?cat=10&mun=2395 | title=Municipality Details: RM of Garry No. 245 | publisher=Government of Saskatchewan | access-date=May 21, 2020}}</ref>|leader_title=[[Reeve (Canada)|Reeve]]|leader_name=Allan Polegi|leader_title1=Governing&nbsp;body|leader_name1=RM of Garry No. 245 Council|leader_title2=Administrator|leader_name2=Tanis Ferguson|leader_title3=Office location|leader_name3=[[Jedburgh, Saskatchewan|Jedburgh]]|leader_title4=|leader_name4=|established_title=[[Municipal corporation|Formed]] ({{abbr|LID|Local improvement district}})|established_date=|established_title2=[[Municipal corporation|Formed]]<ref name=ruralincorp/>|established_date2=January 1, 1913|established_title3=Name change|established_date3=|established_title4=Name change|established_date4=|established_title5=Amalgamated|established_date5=|area_footnotes=&nbsp;(2016)<ref name=2016censusSKmunis/>|area_land_km2=853.59 <!-- Use 2016 StatCan land area to accompany 2016 population -->|population_as_of=2016|population_footnotes=<ref name=2016censusSKmunis/>|population_total=364 <!-- 2016 StatCan population only per [[WP:CANPOP]]; do not replace with latest estimate; this estimate can be noted in the article body (so long as it doesn't replace the 2016 StatCan population in the body) -->|population_density_km2=0.4|timezone=[[Central Standard Time|CST]]|timezone_DST=[[Central Standard Time|CST]]|coordinates={{coord|51.254|N|103.063|W|region:CA-SK_type:adm3rd|display=inline,title}}<ref name=CGNDB>{{cite web | url=http://ftp.maps.canada.ca/pub/nrcan_rncan/vector/geobase_cgn_toponyme/prov_csv_eng/ | title=Pre-packaged CSV files - CGN, Canada/Province/Territory (cgn_sk_csv_eng.zip) | publisher=Government of Canada | date=July 24, 2019 | access-date=May 23, 2020}}</ref>|postal_code_type=[[Postal code]]|postal_code=|area_code=[[Area codes 306 and 639|306 and 639]]|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highway(s)]]|blank_info=|blank1_name=Railway(s)|blank1_info=|blank2_name=Waterway(s)|blank2_info=|website=|footnotes=}} Karamar Hukumar '''Garry No. 245''' ( yawan 2016 : 364 ) gundumar karkara ce (RM) a cikin lardin Kanada na Saskatchewan a cikin Sashin ƙidayar jama'a na 9 da Sashen <nowiki><abbr about="#mwt42" data-cx="[{&amp;quot;adapted&amp;quot;:true,&amp;quot;partial&amp;quot;:false,&amp;quot;targetExists&amp;quot;:true}]" data-mw="{&amp;quot;parts&amp;quot;:[{&amp;quot;template&amp;quot;:{&amp;quot;target&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Abbr&amp;quot;,&amp;quot;href&amp;quot;:&amp;quot;./Template:Abbr&amp;quot;},&amp;quot;params&amp;quot;:{&amp;quot;1&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;SARM&amp;quot;},&amp;quot;2&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Saskatchewan Association of Rural Municipalities&amp;quot;}},&amp;quot;i&amp;quot;:0}}]}" data-ve-no-generated-contents="true" id="mwHA" title="Saskatchewan Association of Rural Municipalities" typeof="mw:Transclusion mw:ExpandedAttrs">SARM</abbr></nowiki> mai lamba 4 . == Tarihi == RM na Garry No. 245 an haɗa shi a matsayin gundumar karkara a ranar 1 ga Janairu, 1913. == Geography == === Al'ummomi da yankuna === Al'ummomin da ba a haɗa su ba suna cikin RM. ; Yankuna * Beaver Dale * Fitzmaurice * Filin Gida * Jedburgh * Parkerview * Rock Dell == Alkaluma ==   A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2021 da Statistics Canada ta gudanar, RM na Garry No. 245 yana da yawan jama'a 370 da ke zaune a cikin 152 daga cikin 175 na gidaje masu zaman kansu, canji na 1.6% daga yawan jama'arta na 2016 na 364 . Tare da yanki na {{Convert|790.2|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 0.5/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a na 2016, RM na Garry No. 245 ya rubuta yawan jama'a 364 da ke zaune a cikin 141 daga cikin 146 jimlar gidaje masu zaman kansu, a -11.7% ya canza daga yawan 2011 na 412 . Tare da yanki na {{Convert|853.59|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 0.4/km a cikin 2016. == Gwamnati == RM na Garry No. 245 ana gudanar da shi ne ta hanyar zaɓaɓɓun majalissar ƙaramar hukuma da naɗaɗɗen gudanarwa da ke yin taro a ranar Talata ta biyu na kowane wata. Reve na RM shine Allan Polegi yayin da mai kula da shi Tanis Ferguson. Ofishin RM yana cikin Jedburgh. == Sufuri == * Hanyar Saskatchewan 52 * Hanyar Saskatchewan 617 == Duba kuma == * Jerin kananan hukumomin karkara a cikin Saskatchewan == Nassoshi == {{Reflist}}{{Subdivisions of Saskatchewan|rural=yes}}{{SKDivision9}} iaaju8f4471srbqi6e2brqpy55rohpy Belle Plaine, Saskatchewan 0 34698 162162 2022-07-28T10:06:36Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1082039453|Belle Plaine, Saskatchewan]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=Belle Plaine|official_name=Village of Belle Plaine|nickname=|settlement_type=[[List of villages in Saskatchewan|Village]]|motto=|image_skyline=Belle Plaine Saskatchewan 2014.jpg|imagesize=|image_caption=Main Street|image_flag=|image_seal=|image_map=|mapsize=|map_caption=|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=|pushpin_map=Canada Saskatchewan|pushpin_label_position=|pushpin_map_caption=Location of Belle Plaine in Saskatchewan|subdivision_type=[[Countries of the world|Country]]|subdivision_name=[[Canada]]|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Saskatchewan]]|subdivision_type2=[[List of regions of Canada|Region]]|subdivision_name2=South-central|subdivision_type3=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural Municipality]]|subdivision_name3=[[Pense No. 160, Saskatchewan|Pense]]|government_type=[[Municipal government|Municipal]]|leader_title=Governing body|leader_name=Belle Plaine Village Council|leader_title1=[[Mayor]]|leader_name1=Jeff Geiger|leader_title2=[[administrator]]|leader_name2=|leader_title3=[[Current members of the Canadian House of Commons|MP]] ([[Palliser (Saskatchewan electoral district)|Palliser]])|leader_name3=[[Ray Boughen]]|leader_title4=[[Legislative Assembly of Saskatchewan|MLA]] ([[Thunder Creek (1975–2016 electoral district)|Thunder Creek]])|leader_name4=[[Lyle Stewart]]|established_title=Post office Founded|established_date=1903-05-01|established_title2=[[Municipal corporation|Incorporated]] ([[Village]])|established_date2=1925|established_title3=|established_date3=|area_magnitude=9 =|area_total_sq_mi=|area_total_km2=|area_land_sq_mi=|area_land_km2=|area_water_sq_mi=|area_water_km2=|area_urban_sq_mi=|area_urban_km2=|area_metro_sq_mi=|area_metro_km2=|population_as_of=2016|population_note=|population_total=85|population_metro=|population_urban=|population_density_km2=|population_density_sq_mi=|timezone=|utc_offset=|timezone_DST=[[Central Standard Time|CST]]|utc_offset_DST=|coordinates={{coord|50|24|N|105|09|W|region:CA-SK|display=inline}}|elevation_m=|elevation_ft=<!-- Area/postal codes & others -------->|postal_code_type=Postal code|postal_code=S0G 0G0|area_code=306|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highways]]|blank_info={{jct|state=SK|Hwy|1}}|website=|footnotes=<ref>{{Citation |last=National Archives |first=Archivia Net |title=Post Offices and Postmasters |url=http://www.collectionscanada.ca/archivianet/post-offices/001001-100.01-e.php |access-date=2007-05-26 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20061006045957/http://www.collectionscanada.ca/archivianet/post-offices/001001-100.01-e.php |archive-date=2006-10-06 }}</ref><ref>{{Cite web |last=Government of Saskatchewan |first=MRD Home |title=Municipal Directory System |url=http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/welcome.aspx |access-date=2013-11-26 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160115125115/http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/welcome.aspx |archive-date=2016-01-15 }}</ref><ref>{{Citation |last=Canadian Textiles Institute. |title=CTI Determine your provincial constituency |year=2005 |url=http://www.textiles.ca/eng/nonAuthProg/redirect.cfm?path=IssPolContacts&sectionID=7601.cfm |access-date=2007-04-24 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070911025012/http://www.textiles.ca/eng/nonAuthProg/redirect.cfm?path=IssPolContacts&sectionID=7601.cfm |archive-date=2007-09-11 }}</ref>}} '''Belle Plaine''' ( yawan jama'a na 2016 : 85 ) ƙauye ne a lardin Saskatchewan na Kanada a cikin Karamar Hukumar Pense No. 160 da Rarraba Ƙididdiga Na 6 . Belle Plaine yana kan Babbar Hanya 1 (wanda kuma aka sani da babbar hanyar Trans Canada ), mai nisan kilomita 21 gabas da birnin Moose Jaw a kudu ta tsakiya Saskatchewan. Buffalo Pound Lardin Park da Regina Beach suna kusa da Belle Plaine. == Tarihi == Belle Plaine an haɗa shi azaman ƙauye a ranar 12 ga Agusta, 1910. == Alkaluma ==   A cikin kididdigar yawan jama'a ta shekarar 2021 da Statistics Canada ta gudanar, Belle Plaine tana da yawan jama'a 79 da ke zaune a cikin 32 daga cikin 37 na gidajen masu zaman kansu, canjin yanayi. -7.1% daga yawanta na 2016 na 85 . Tare da filin ƙasa na {{Convert|1.35|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 58.5/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a na 2016, ƙauyen Belle Plaine ya ƙididdige yawan jama'a 85 da ke zaune a cikin 33 daga cikin 43 na jimlar gidaje masu zaman kansu, a 22.4% ya canza daga yawan 2011 na 66 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|1.34|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 63.4/km a cikin 2016. == Kasuwanci == * Mosaic Potash Minne [[Hakar ma'adinai|a]] Belle Plaine * Hatsi na Terra Yana Haɓaka Kayan Ethanol * Yara Belle Plaine - masana'antar samar da taki == Abubuwan jan hankali == * Qu'Appelle River Dam == Kayan aiki == ; Sufuri * Hanyar 642 * Babbar Hanya 1 == Duba kuma == * Jerin al'ummomi a cikin Saskatchewan * Jerin ƙauyuka a cikin Saskatchewan == Nassoshi == {{Reflist}}{{Geographic location|||North=[[Bethune, Saskatchewan|Bethune]]|Northwest=[[Buffalo Pound Lake]], [[Buffalo Pound Provincial Park]]|Northeast=|West=[[Moose Jaw, Saskatchewan|Moose Jaw]]|Center=Belle Plaine|South=[[Drinkwater, Saskatchewan|Drinkwater]]|Southwest=[[Bushell Park, Saskatchewan|Bushell Park]]|Southeast=|East=[[Pense, Saskatchewan|Pense]], [[Grand Coulee, Saskatchewan|Grand Coulee]], [[Regina, Saskatchewan|Regina]]}}{{Subdivisions of Saskatchewan|villages=yes}}{{SKDivision6}}{{Coord|50|24|N|105|09|W|region:CA_type:city}}<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles>{{Coord|50|24|N|105|09|W|region:CA_type:city}} sc6d29mesvk8p5bpp23rn006jr75gk6 Island Lake South 0 34699 162163 2022-07-28T10:07:47Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1085737090|Island Lake South]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement <!--See the Table at Infobox Settlement for all fields and descriptions of usage--> <!-- Basic info ---------------->|name=Island Lake South|official_name=Summer Village of Island Lake South|other_name=|native_name=|nickname=|settlement_type=[[List of summer villages in Alberta|Summer village]]|motto=<!-- images and maps ----------->|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|image_flag=|flag_size=|image_seal=|seal_size=|image_shield=|shield_size=|city_logo=|citylogo_size=|image_map=|mapsize=|map_caption=|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=|image_dot_map=|dot_mapsize=|dot_map_caption=|dot_x=|dot_y=|pushpin_map=Alberta|pushpin_label_position=none<!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none -->|pushpin_map_caption=Location of Island Lake South in [[Alberta]]|pushpin_mapsize=220 <!-- Location ------------------>|subdivision_type=Country|subdivision_name=Canada|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Alberta]]|subdivision_type2=|subdivision_name2=|subdivision_type3=[[List of census divisions of Alberta|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 13, Alberta|No. 13]]|subdivision_type4=|subdivision_name4=<!-- Politics ----------------->|government_footnotes=<ref>{{AMOS}}</ref>|government_type=[[Municipal incorporation]]|leader_title=Mayor|leader_name=Gary Tym|leader_title1=Governing body|leader_name1=Island Lake South Summer Village Council|leader_title2=|leader_name2=|leader_title3=|leader_name3=|leader_title4=|leader_name4=|established_title=|established_date=|established_title2=<!--Incorporated-->|established_date2=|established_title3=<!-- Incorporated (city) -->|established_date3=|area_footnotes=&nbsp;(2021)<ref name=2021census/>|area_land_km2=0.48|population_as_of=2021|population_footnotes=<ref name=2021census/>|population_note=|population_total=81 <!-- 2021 StatCan census population only per [[WP:CANPOP]]; do not replace with latest municipal census population count; this municipal census population count can go in the population_blank1_title and population_blank1 parameters further below and can be noted in the article body (so long as it doesn't replace the 2021 StatCan census population in the body). -->|population_density_km2=170|population_blank1_title=|population_blank1=|population_density_blank1_km2=|population_density_blank1_sq_mi=|timezone=[[Mountain Time Zone|MST]]|utc_offset=−7|timezone_DST=MDT|utc_offset_DST=−6|coordinates={{coord|54.83109|-113.54413|region:CA-AB|display=inline,title}}|elevation_footnotes=<!--for references: use <ref> </ref> tags-->|elevation_m=|elevation_ft=<!-- Area/postal codes & others -------->|postal_code_type=|postal_code=|area_code=|blank_name=|blank_info=|blank1_name=|blank1_info=|website={{official website|www.myislandlakesouth.com}}|footnotes=}} '''Island Lake South''' ƙauyen bazara ne a cikin Alberta, Kanada. Tana kan gabar kudu ta tafkin Island, tare da Babbar Hanya 2, arewa maso yammacin Athabasca . == Alkaluma == A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2021 da Kididdiga Kanada ta gudanar, ƙauyen bazara na Lake Island yana da yawan jama'a 174 da ke zaune a cikin 80 daga cikin jimlar gidaje masu zaman kansu 219, canjin yanayi. -23.7% daga yawanta na 2016 na 228. Tare da filin ƙasa na 1.55 km2 , tana da yawan yawan jama'a 112.3/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2016 da Statistics Kanada ta gudanar, ƙauyen bazara na tsibirin Lake South yana da yawan jama'a 61 da ke zaune a cikin 30 daga cikin 74 na gidaje masu zaman kansu. -15.3% ya canza daga yawan jama'arta na 2011 na 72. Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|0.67|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 91.0/km a cikin 2016. == Duba kuma == * Jerin al'ummomi a Alberta * Jerin ƙauyukan bazara a Alberta * Jerin ƙauyukan shakatawa a cikin Saskatchewan == Nassoshi == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * {{Official website}} {{Subdivisions of Alberta|SV=yes}} je8kg3ghlg0awwi0gnyxcu9qnbq92wv Timber Bay 0 34700 162164 2022-07-28T10:11:48Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1079667690|Timber Bay]]" wikitext text/x-wiki '''Timber Bay''' ƙauye ne na arewa da ke Arewacin Saskatchewan a gefen gabas na tafkin Montreal . Ya kasance sau ɗaya akan babbar babbar hanyar arewa daga Yarima Albert, Saskatchewan . Yanzu babban titin, Highway 2, yana gefen yammacin tafkin. Saboda haka, ana samun damar al'umma ta hanyar tsakuwa amma mintuna 20 ne kawai ta mota daga al'ummar tafkin Montreal. A watan Satumba na 1951, an buɗe makarantar farko a yankin a cikin wani tsohon ginin katako wanda ke kusa da wani ƙaramin shago da gareji mallakar Henry Fornier. Malami na farko shine Bernard McIntyre. Dalibai sun fito ne daga iyalai masu suna Beatty, Fornier, Pruden da Lee. A cikin 1952, an kafa makaranta a wurin da take yanzu. == Alkaluma == A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2021 da Kididdiga Kanada ta gudanar, Timber Bay yana da yawan jama'a 81 da ke zaune a cikin 28 daga cikin jimlar gidaje 35 masu zaman kansu, canjin -1.2% daga cikin 2016 yawan 82 . Tare da filin ƙasa na {{Convert|5.99|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 13.5/km a cikin 2021. == Duba kuma == * Jerin al'ummomi a Arewacin Saskatchewan * Jerin al'ummomi a cikin Saskatchewan == Nassoshi == {{Reflist}}{{Subdivisions of Saskatchewan}}{{SKDivision18}}{{Coord|54|10|06|N|105|40|31|W}}<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles>{{Coord|54|10|06|N|105|40|31|W}} rkqaaev2ar50bc2q1n1p8npw9pa2koo Valparaiso, Saskatchewan 0 34701 162173 2022-07-28T10:24:41Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1082059727|Valparaiso, Saskatchewan]]" wikitext text/x-wiki  {{Infobox settlement||name=Valparaiso|official_name=Village of Valparaiso|other_name=|native_name=<!-- for cities whose native name is not in English -->|nickname=|settlement_type=[[List of villages in Saskatchewan|Village]]|motto=|image_skyline=|imagesize=|image=|mapsize=|map_caption=|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=|image_dot_map=|dot_mapsize=|dot_map_caption=|dot_x=|dot_y=|pushpin_map=Saskatchewan#Canada <!-- the name of a location map as per http://en.wikipedia.org/wiki/Template:Location_map -->|pushpin_label_position=<!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none -->|pushpin_mapsize=|subdivision_type=[[Country]]|subdivision_name={{flag|Canada}}|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1={{flag|Saskatchewan}}|subdivision_type2=[[List of regions of Canada|Region]]|subdivision_name2=Central|subdivision_type3=[[Census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 13, Saskatchewan|13]]|subdivision_type4=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural Municipality]]|subdivision_name4=[[Star City No. 428, Saskatchewan|Star City No. 428]]|government_footnotes=|government_type=[[Municipal government|Municipal]]|leader_title=Governing&nbsp;body|leader_name=[http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/muniDetails.aspx?cat=3&mun=2258 Valparaiso Village Council]|leader_title1=[[Mayor]]|leader_name1=Margaret Emro|leader_title2=[[Administrator of the Government|Administrator]]|leader_name2=Ann Campbell|leader_title3=[[List of House members of the 40th Parliament of Canada|MP]]|leader_name3=|leader_title4=[[Legislative Assembly of Saskatchewan|MLA]]|leader_name4=|established_title=Post office Founded|established_date=|established_title2=[[Municipal corporation|Incorporated]] ([[Village]])|established_date2=|established_title3=<!--[[Restructured]] ([[Hamlet (place)|Hamlet]])-->|established_date3=|area_magnitude=|unit_pref=<!--Enter: Imperial, if Imperial (metric) is desired-->|area_footnotes=|area_total_km2=0.69|area_land_km2=|area_water_km2=|area_total_sq_mi=|area_land_sq_mi=|area_water_sq_mi=|area_water_percent=|area_urban_km2=|area_urban_sq_mi=|area_metro_km2=|area_metro_sq_mi=|population_as_of=2016|population_footnotes=|population_note=|population_total=15|population_density_km2=21.6|population_density_sq_mi=|population_metro=|population_density_metro_km2=|population_density_metro_sq_mi=|population_urban=|population_density_urban_km2=|population_density_urban_sq_mi=|population_blank1_title=|population_blank1=|population_density_blank1_km2=|population_density_blank1_sq_mi=|timezone=[[Central Standard Time|CST]]|utc_offset=-6|timezone_DST=|utc_offset_DST=|coordinates={{coord|52.505964|-104.104995|region:CA-SK|display=inline}}|elevation_footnotes=<!--for references: use <ref> </ref> tags-->|elevation_m=|elevation_ft=|postal_code_type=[[Postal code]]|postal_code=S0E 1P0|area_code=306|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highways]]|blank_info={{jct|state=SK|Hwy|3}}|blank1_name=[[Railway]]s|blank1_info=[[Canadian National Railway]]|website=|footnotes=<ref>{{Cite web | last =National Archives | first =Archivia Net | title =Post Offices and Postmasters | url =http://www.collectionscanada.ca/archivianet/post-offices/001001-100.01-e.php }}</ref><ref>{{Cite web|last=Government of Saskatchewan |first=MRD Home |title=Municipal Directory System |url=http://www.municipal.gov.sk.ca/index.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20081121083646/http://www.municipal.gov.sk.ca/index.html |archive-date=November 21, 2008 }}</ref><ref>{{Cite web |last = Canadian Textiles Institute. |title = CTI Determine your provincial constituency |year = 2005 |url = http://www.textiles.ca/eng/nonAuthProg/redirect.cfm?path=IssPolContacts&sectionID=7601.cfm |archive-url = https://web.archive.org/web/20070911025012/http://www.textiles.ca/eng/nonAuthProg/redirect.cfm?path=IssPolContacts&sectionID=7601.cfm |archive-date = 2007-09-11 |url-status = dead }}</ref><ref>{{Cite web | last =Commissioner of Canada Elections | first =Chief Electoral Officer of Canada | title =Elections Canada On-line | year =2005 | url =http://www.elections.ca/home.asp }}</ref>}} '''Valparaiso''' ( yawan jama'a na 2016 : 15 ) ƙauye ne a lardin Saskatchewan na Kanada a cikin Karamar Hukumar Star City No. 428 da Sashen ƙidayar jama'a mai lamba 14 . Kauyen yana mahadar babbar hanya 3 da Range Road No. 160, kusan 20.&nbsp;km gabas da Birnin Melfort . Sunan ya fito ne daga na [[Valparaiso|Valparaíso]] a [[Chile]] . == Tarihi == An haɗa Valparaiso azaman ƙauye a ranar 18 ga Yuli, 1924. == Alkaluma ==   A cikin kididdigar yawan jama'a ta shekarar 2021 da Kididdiga ta Kanada ta gudanar, Valparaiso tana da yawan jama'a 25 da ke zaune a cikin 11 daga cikin 11 na gidajen masu zaman kansu, canjin yanayi. 66.7% daga yawan jama'arta na 2016 na 15 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|0.74|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 33.8/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2016, ƙauyen Valparaiso ya ƙididdige yawan jama'a 15 da ke zaune a cikin 9 daga cikin jimlar 11 na gidaje masu zaman kansu, a 0% ya canza daga yawan 2011 na 15 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|0.69|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 21.7/km a cikin 2016. == Duba kuma == * Jerin al'ummomi a cikin Saskatchewan * Ƙauyen Saskatchewan == Nassoshi == {{Reflist}}{{Geographic location|Northwest=[[Whittome, Saskatchewan|Whittome]]|North=[[Ridgedale, Saskatchewan|Ridgedale]]|Northeast=[[Lurgan, Saskatchewan|Lurgan]]|West=[[Star City, Saskatchewan|Star City]]|Centre=Valparaiso|East=[[Tisdale, Saskatchewan|Tisdale]]|Southwest=[[Resource, Saskatchewan|Resource]]|South=[[South Star, Saskatchewan|South Star]]|Southeast=[[Goburn, Saskatchewan|Goburn]]}}{{Subdivisions of Saskatchewan|villages=yes}}{{SKDivision14}}{{Coord|52|50|59|N|104|10|49|W|region:CA_type:city_source:GNS-enwiki}}<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles>{{Coord|52|50|59|N|104|10|49|W|region:CA_type:city_source:GNS-enwiki}} t5v6mkflyalg3475owgsxlrw2jd16fr Rural Municipality of Hart Butte No. 11 0 34702 162174 2022-07-28T10:26:22Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1082593905|Rural Municipality of Hart Butte No. 11]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=Hart Butte No. 11|official_name=Rural Municipality of Hart Butte No. 11|settlement_type=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural municipality]]|other_name=|motto=|image_skyline=|image_caption=|imagesize=200|image_map={{Location map+ |CAN SK Hart Butte |caption = |float = center |places = {{Location map~ |CAN SK Hart Butte |label = [[Coronach, Saskatchewan|'''Coronach''']] |mark = Western Canada Map Assets Town.svg |marksize = 8 |label_size = 110 |position = top |lat_deg = 49.1119 |lon_deg = -105.5195}} {{Location map~ |CAN SK Hart Butte |label = [[Hart, Saskatchewan|''Hart'']] |mark = Western Canada Map Assets Hamlet.svg |marksize = 4 |position = right |lat_deg = 49.1750 |lon_deg = -105.6057}} {{Location map~ |CAN SK Hart Butte |label = [[Buffalo Gap, Saskatchewan|''Buffalo<br>Gap'']] |mark = Western Canada Map Assets Hamlet.svg |marksize = 4 |position = top |lat_deg = 49.1075 |lon_deg = -105.2753}} {{Location map~ |CAN SK Hart Butte |label = [[East Poplar, Saskatchewan|''East<br>Poplar'']] |mark = Western Canada Map Assets Hamlet.svg |marksize = 4 |position = bottom |lat_deg = 49.0692 |lon_deg = -105.3847}} }}|image_map1=SK RM 11 Hart Butte.svg|mapsize1=200|map_caption1=Location of the RM of Hart Butte No. 11 in [[Saskatchewan]]|subdivision_type=Country|subdivision_name=[[Canada]]|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Saskatchewan]]|subdivision_type2=[[List of regions of Canada#Saskatchewan|Region]]|subdivision_name2=|subdivision_type3=[[List of census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 3, Saskatchewan|3]]|subdivision_type4=[[Saskatchewan Association of Rural Municipalities|{{abbr|SARM|Saskatchewan Association of Rural Municipalities}} division]]|subdivision_name4=[[SARM Division No. 2|2]]|subdivision_type5=[[Electoral district (Canada)|Federal riding]]|subdivision_name5=[[Souris--Moose Mountain]]|subdivision_type6=[[List of Saskatchewan provincial electoral districts|Provincial riding]]|subdivision_name6=[[Wood River (electoral district)|Wood River]]|government_footnotes=<ref name=MDSprofile>{{cite web | url=http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/muniDetails.aspx?cat=10&mun=2413 | title=Municipality Details: RM of Hart Butte No. 11 | publisher=Government of Saskatchewan | access-date=May 21, 2020}}</ref>|leader_title=[[Reeve (Canada)|Reeve]]|leader_name=Craig Eger|leader_title1=Governing&nbsp;body|leader_name1=RM of Hart Butte No. 11 Council|leader_title2=Administrator|leader_name2=Leanne Totton|leader_title3=Office location|leader_name3=[[Coronach, Saskatchewan|Coronach]]|leader_title4=|leader_name4=|established_title=[[Municipal corporation|Formed]] ({{abbr|LID|Local improvement district}})|established_date=|established_title2=[[Municipal corporation|Formed]]<ref name=ruralincorp/>|established_date2=January 1, 1913|established_title3=Name change|established_date3=|established_title4=Name change|established_date4=|established_title5=Amalgamated|established_date5=|area_footnotes=&nbsp;(2016)<ref name=2016censusSKmunis/>|area_land_km2=841.98 <!-- Use 2016 StatCan land area to accompany 2016 population -->|population_as_of=2016|population_footnotes=<ref name=2016censusSKmunis/>|population_total=252 <!-- 2016 StatCan population only per [[WP:CANPOP]]; do not replace with latest estimate; this estimate can be noted in the article body (so long as it doesn't replace the 2016 StatCan population in the body) -->|population_density_km2=0.3|timezone=[[Central Standard Time|CST]]|timezone_DST=[[Central Standard Time|CST]]|coordinates={{coord|49.142|N|105.474|W|region:CA-SK_type:adm3rd|display=inline,title}}<ref name=CGNDB>{{cite web | url=http://ftp.maps.canada.ca/pub/nrcan_rncan/vector/geobase_cgn_toponyme/prov_csv_eng/ | title=Pre-packaged CSV files - CGN, Canada/Province/Territory (cgn_sk_csv_eng.zip) | publisher=Government of Canada | date=July 24, 2019 | access-date=May 23, 2020}}</ref>|postal_code_type=[[Postal code]]|postal_code=S0H 0Z0|area_code=[[Area codes 306 and 639|306 and 639]]|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highway(s)]]|blank_info=|blank1_name=Railway(s)|blank1_info=|blank2_name=Waterway(s)|blank2_info=|website=|footnotes=}} Karamar Hukumar '''Hart Butte No. 11''' ( 2016 yawan jama'a : 252 ) birni ne na karkara (RM) a cikin lardin Kanada na Saskatchewan a cikin Sashin ƙidayar jama'a na 3 da Sashen <nowiki><abbr about="#mwt44" data-cx="[{&amp;quot;adapted&amp;quot;:true,&amp;quot;partial&amp;quot;:false,&amp;quot;targetExists&amp;quot;:true}]" data-mw="{&amp;quot;parts&amp;quot;:[{&amp;quot;template&amp;quot;:{&amp;quot;target&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Abbr&amp;quot;,&amp;quot;href&amp;quot;:&amp;quot;./Template:Abbr&amp;quot;},&amp;quot;params&amp;quot;:{&amp;quot;1&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;SARM&amp;quot;},&amp;quot;2&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Saskatchewan Association of Rural Municipalities&amp;quot;}},&amp;quot;i&amp;quot;:0}}]}" data-ve-no-generated-contents="true" id="mwHA" title="Saskatchewan Association of Rural Municipalities" typeof="mw:Transclusion mw:ExpandedAttrs">SARM</abbr></nowiki> mai lamba 2 . Yana cikin yankin kudu-ta tsakiya na lardin, yana kusa da iyakar Amurka, makwabciyar gundumar Daniels a [[Montana]] . == Tarihi == RM na Hart Butte No. 11 an haɗa shi a matsayin gundumar karkara a ranar 1 ga Janairu, 1913. == Geography == === Al'ummomi da yankuna === Gundumomin birni masu zuwa suna kewaye da RM. ; Garuruwa * Coronach Al'ummomin da ba a haɗa su ba suna cikin RM. ; Yankuna * Buffalo Gap * Filin jirgin saman Coronach/Scobey Border Station == Alkaluma ==   A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2021 da Statistics Canada ta gudanar, RM na Hart Butte No. 11 yana da yawan jama'a 263 da ke zaune a cikin 100 daga cikin jimlar 110 na gidaje masu zaman kansu, canjin yanayi. 4.4% daga yawan jama'arta na 2016 na 252 . Tare da yanki na {{Convert|839.22|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 0.3/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a na 2016, RM na Hart Butte No. 11 ya ƙididdige yawan jama'a na 252 da ke zaune a cikin 97 na jimlar 100 na gidaje masu zaman kansu, a -4.5% ya canza daga yawan 2011 na 264 . Tare da yanki na {{Convert|841.98|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 0.3/km a cikin 2016. == Gwamnati == RM na Hart Butte No. 11 yana ƙarƙashin zaɓaɓɓen majalissar ƙaramar hukuma da naɗaɗɗen gudanarwa wanda ke yin taro a ranar Alhamis ta biyu na kowane wata. Reve na RM shine Craig Eger yayin da mai gudanarwa shine Leanne Totton. Ofishin RM yana cikin Coronach. == Sufuri == RM wani yanki ne mai mallakar Titin Railway Lake Fife . <ref>[http://www.municipalcapacity.ca/assets/File/Best%20Practices/Economic%20Development/Fife%20Lake%20Rail%20Project.pdf Fife Lake Railway Project Best Practice Report]</ref> == Duba kuma == * Jerin kananan hukumomin karkara a cikin Saskatchewan == Nassoshi == {{Reflist}}{{Geographic location|Centre=Rural Municipality of Hart Butte No. 11|Northeast=[[Rural Municipality of Bengough No. 40]]|North=|Northwest=[[Rural Municipality of Willow Bunch No. 42]]|West=[[Rural Municipality of Poplar Valley No. 12]]|East=[[Rural Municipality of Happy Valley No. 10]]|South=[[Daniels County, Montana]] {{flagicon|US}}}}{{Subdivisions of Saskatchewan|rural=yes}}{{SKDivision3}}{{Authority control}} 9bzp662otbmzd7pf5hxn92zvxen9cz6 Rural Municipality of Brokenshell No. 68 0 34703 162176 2022-07-28T10:28:19Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1082586745|Rural Municipality of Brokenshell No. 68]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=Brokenshell No. 68|official_name=Rural Municipality of Brokenshell No. 68|settlement_type=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural municipality]]|other_name=|motto=|image_skyline=|image_caption=|imagesize=200|image_map=SK RM 68 Brokenshell.svg|mapsize=200|map_caption=Location of the RM of Brokenshell No. 68 in [[Saskatchewan]]|subdivision_type=Country|subdivision_name=[[Canada]]|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Saskatchewan]]|subdivision_type2=[[List of regions of Canada#Saskatchewan|Region]]|subdivision_name2=|subdivision_type3=[[List of census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 2, Saskatchewan|2]]|subdivision_type4=[[Saskatchewan Association of Rural Municipalities|{{abbr|SARM|Saskatchewan Association of Rural Municipalities}} division]]|subdivision_name4=[[SARM Division No. 2|2]]|subdivision_type5=[[Electoral district (Canada)|Federal riding]]|subdivision_name5=[[Souris—Moose Mountain]]|subdivision_type6=[[List of Saskatchewan provincial electoral districts|Provincial riding]]|subdivision_name6=[[Weyburn-Big Muddy]]|government_footnotes=<ref name=MDSprofile>{{cite web | url=http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/muniDetails.aspx?cat=10&mun=2334 | title=Municipality Details: RM of Brokenshell No. 68 | publisher=Government of Saskatchewan | access-date=May 21, 2020}}</ref>|leader_title=[[Reeve (Canada)|Reeve]]|leader_name=Garry Christopherson|leader_title1=Governing&nbsp;body|leader_name1=RM of Brokenshell No. 68 Council|leader_title2=Administrator|leader_name2=Pamela Scott|leader_title3=Office location|leader_name3=[[Weyburn, Saskatchewan|Weyburn]]|leader_title4=|leader_name4=|established_title=[[Municipal corporation|Formed]] ({{abbr|LID|Local improvement district}})|established_date=|established_title2=[[Municipal corporation|Formed]]<ref name=ruralincorp/>|established_date2=December 13, 1909|established_title3=Name change|established_date3=|established_title4=Name change|established_date4=|established_title5=Amalgamated|established_date5=|area_footnotes=&nbsp;(2016)<ref name=2016censusSKmunis/>|area_land_km2=850.01 <!-- Use 2016 StatCan land area to accompany 2016 population -->|population_as_of=2016|population_footnotes=<ref name=2016censusSKmunis/>|population_total=312 <!-- 2016 StatCan population only per [[WP:CANPOP]]; do not replace with latest estimate; this estimate can be noted in the article body (so long as it doesn't replace the 2016 StatCan population in the body) -->|population_density_km2=0.4|timezone=[[Central Standard Time|CST]]|timezone_DST=[[Central Standard Time|CST]]|coordinates={{coord|49.654|N|104.242|W|region:CA-SK_type:adm3rd|display=inline,title}}<ref name=CGNDB>{{cite web | url=http://ftp.maps.canada.ca/pub/nrcan_rncan/vector/geobase_cgn_toponyme/prov_csv_eng/ | title=Pre-packaged CSV files - CGN, Canada/Province/Territory (cgn_sk_csv_eng.zip) | publisher=Government of Canada | date=July 24, 2019 | access-date=May 23, 2020}}</ref>|postal_code_type=[[Postal code]]|postal_code=S4H 1A7|area_code=[[Area codes 306 and 639|306 and 639]]|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highway(s)]]|blank_info=|blank1_name=Railway(s)|blank1_info=|blank2_name=Waterway(s)|blank2_info=|website=|footnotes=}} Gundumar '''Rural Municipality na Brokenshell No. 68''' ( yawan 2016 : 312 ) birni ne na karkara (RM) a cikin lardin Kanada na Saskatchewan a cikin Sashin Ƙididdiga na 2 da Sashen <nowiki><abbr about="#mwt42" data-cx="[{&amp;quot;adapted&amp;quot;:true,&amp;quot;partial&amp;quot;:false,&amp;quot;targetExists&amp;quot;:true}]" data-mw="{&amp;quot;parts&amp;quot;:[{&amp;quot;template&amp;quot;:{&amp;quot;target&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Abbr&amp;quot;,&amp;quot;href&amp;quot;:&amp;quot;./Template:Abbr&amp;quot;},&amp;quot;params&amp;quot;:{&amp;quot;1&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;SARM&amp;quot;},&amp;quot;2&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Saskatchewan Association of Rural Municipalities&amp;quot;}},&amp;quot;i&amp;quot;:0}}]}" data-ve-no-generated-contents="true" id="mwHA" title="Saskatchewan Association of Rural Municipalities" typeof="mw:Transclusion mw:ExpandedAttrs">SARM</abbr></nowiki> na 2 . Tana yankin kudu maso gabas na lardin. == Tarihi == RM na Brokenshell No. 68 an haɗa shi azaman gundumar karkara a ranar 13 ga Disamba, 1909. == Geography == === Al'ummomi da yankuna === Al'ummomin da ba a haɗa su ba suna cikin RM. ; Kauyuka masu tsari * Trossachs ; Yankuna * Abbott * Axford * Brightmore * Clearfield * Yeoman == Alkaluma ==   A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2021 da Statistics Canada ta gudanar, RM na Brokenshell No. 68 yana da yawan jama'a 307 da ke zaune a cikin 117 daga cikin jimlar 127 na gidaje masu zaman kansu, canjin yanayi. -1.6% daga yawanta na 2016 na 312 . Tare da yanki na {{Convert|845.97|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 0.4/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a na 2016, RM na Brokenshell No. 68 ya ƙididdige yawan jama'a na 312 da ke zaune a cikin 115 daga cikin 135 jimlar gidaje masu zaman kansu, a 1.3% ya canza daga yawan 2011 na 308 . Tare da yanki na {{Convert|850.01|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 0.4/km a cikin 2016. == Gwamnati == RM na Brokenshell No. 68 ana gudanar da shi ne ta hanyar zaɓaɓɓun majalisar karamar hukuma da naɗaɗɗen gudanarwa wanda ke yin taro a ranar Alhamis ta farko na kowane wata. Reve na RM shine Garry Christopherson yayin da mai kula da shi Pamela Scott. Ofishin RM yana cikin Weyburn. Ofishin RM yana cikin Trossachs har zuwa 1941 lokacin da aka karɓi izini don raba ofisoshin tare da RM na Weyburn No. 67, kodayake ayyukan fasaha sun kasance a cikin Trossachs. <ref>[http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/welcome.aspx Saskatchewan Municipal Database]</ref> == Nassoshi == {{Reflist}}{{Subdivisions of Saskatchewan|rural=yes}}{{SKDivision2}} meh45tw4lmvjo69zxrlysxdkwo4ielb Killaly, Saskatchewan 0 34704 162185 2022-07-28T10:54:06Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1082052083|Killaly, Saskatchewan]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=Killaly|official_name=Village of Killaly|other_name=|native_name=<!-- for cities whose native name is not in English -->|nickname=|motto=|settlement_type=[[List of villages in Saskatchewan|Village]]|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|image_flag=|flag_size=|image_seal=|seal_size=|image_shield=|shield_size=|city_logo=|citylogo_size=|image_dot_map=|dot_mapsize=|dot_map_caption=|dot_x=|dot_y=|timezone=[[Central Standard Time|CST]]|utc_offset=-6|timezone_DST=|utc_offset_DST=|image_map=|mapsize=|map_caption=|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=|pushpin_map=Saskatchewan#Canada|pushpin_label_position=none|pushpin_mapsize=200|pushpin_map_caption=Location of Killaly in [[Saskatchewan]]|coordinates={{coord|50.753|-102.830|region:CA-SK|display=inline}}|subdivision_type=[[Country]]|subdivision_name={{flag|Canada}}|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_type2=[[List of regions of Canada|Region]]|subdivision_type3=[[Census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_type4=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural Municipality]]|subdivision_name1={{flag|Saskatchewan}}|subdivision_name2=Southeast|subdivision_name3=[[Division No. 5, Saskatchewan|5]]|subdivision_name4=[[Rural Municipality of McLeod No. 185|McLeod No. 185]]|government_footnotes=|government_type=[[Municipal government|Municipal]]|leader_title=Governing&nbsp;body|leader_name=[http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/muniDetails.aspx?cat=3&mun=2034 Killaly Village Council Lisa Ross,Susana Jacques ]|leader_title1=[[Mayor]]|leader_name1=Robert Blake|leader_title2=[[Administrator of the Government|Administrator]]|leader_name2=Crystal Campbell|leader_title3=[[Current members of the Canadian House of Commons|MP]]|leader_name3=[[Robert Kitchen]]|leader_title4=[[Legislative Assembly of Saskatchewan|MLA]]|leader_name4=[[Dan D'Autremont]]|established_title=Post office Founded|established_date=|established_title2=[[Municipal corporation|Incorporated]] ([[Village]])|established_date2=|established_title3=[[Municipal corporation|Incorporated]] ([[Town]])|established_date3=|unit_pref=<!--Enter: Imperial, if Imperial (metric) is desired-->|area_footnotes=|area_magnitude=|area_total_km2=2.59|area_total_sq_mi=|area_land_km2=|area_land_sq_mi=|area_water_km2=|area_water_sq_mi=|area_water_percent=|area_urban_km2=|area_urban_sq_mi=|area_metro_km2=|area_metro_sq_mi=|elevation_footnotes=<!--for references: use <ref> tags-->|elevation_m=|elevation_ft=|population_total=77|population_as_of=2006|population_footnotes=|population_density_km2=29.7|population_density_sq_mi=|population_urban=|population_density_urban_km2=|population_density_urban_sq_mi=|population_metro=|population_density_metro_km2=|population_density_metro_sq_mi=|population_blank1_title=|population_blank1=|population_density_blank1_km2=|population_density_blank1_sq_mi=|population_note=|postal_code_type=[[Postal code]]|postal_code=S0A 1X0|area_code=306|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highways]]|blank_info={{jct|state=SK|Hwy|22}}<br>{{jct|state=SK|Hwy|47}}|blank1_name=[[Railway]]s|blank1_info=(Pulled)|website=|footnotes=}} '''Killaly''' ( yawan jama'a na 2016 : 65 ) ƙauye ne a lardin Saskatchewan na Kanada a cikin Karamar Hukumar McLeod No. 185 da Sashen Ƙididdiga na No. 5 . Kauyen yana 23&nbsp;kilomita kudu da birnin Melville akan babbar hanya 47 a mahadar babbar hanya 22 da 47, kuma mintuna 17 kacal a arewacin tafkin Crooked. == Tarihi == Killaly an haɗa shi azaman ƙauye a ranar 28 ga Afrilu, 1909. == Alkaluma ==   A cikin kididdigar yawan jama'a ta shekarar 2021 da Kididdiga Kanada ta gudanar, Killaly tana da yawan jama'a 58 da ke zaune a cikin 27 daga cikin 31 na gidaje masu zaman kansu, canjin yanayi. -10.8% daga yawan jama'arta na 2016 na 65 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|2.64|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 22.0/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a na 2016, ƙauyen Killaly ya ƙididdige yawan jama'a 65 da ke zaune a cikin 28 daga cikin 48 na jimlar gidaje masu zaman kansu, a -13.8% ya canza daga yawan 2011 na 74 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|2.59|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 25.1/km a cikin 2016. == Duba kuma == * Jerin al'ummomi a cikin Saskatchewan * Ƙauyen Saskatchewan == Nassoshi == {{Reflist}}{{Subdivisions of Saskatchewan|villages=yes}}{{SKDivision5}}{{Coord|50.753|N|102.830|W|type:city_region:CA_source:GNS-enwiki}}<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles>{{Coord|50.753|N|102.830|W|type:city_region:CA_source:GNS-enwiki}} ci61zrvlasqnq7gzlzcm2es69fmbqdu Buena Vista, Saskatchewan 0 34705 162187 2022-07-28T10:55:41Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1082044182|Buena Vista, Saskatchewan]]" wikitext text/x-wiki  {{Infobox settlement||name=Buena Vista|official_name=Village of Buchanan|other_name=|native_name=|nickname=|settlement_type=[[List of villages in Saskatchewan|Village]]|motto=|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|image_flag=|flag_size=|image_seal=|seal_size=|image_shield=|shield_size=|city_logo=|citylogo_size=|image_map=|pushpin_map=Saskatchewan#Canada|pushpin_map_caption=Location of Buena Vista|coordinates={{coord|50|47|00|N|104|56|30|W|region:CA-SK|display=inline,title}}|coordinate_display=|pushpin_label_position=|pushpin_mapsize=|mapsize=|map_caption=|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=|image_dot_map=|dot_mapsize=|dot_map_caption=|dot_x=|dot_y=|subdivision_type=Country|subdivision_name=Canada|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Saskatchewan]]|subdivision_type2=[[List of regions of Canada|Region]]|subdivision_name2=East-Central|subdivision_type3=[[Census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 9, Saskatchewan|9]]|subdivision_type4=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural Municipality]]|subdivision_name4=[[Lumsden No. 189, Saskatchewan|Lumsden No. 189]]|government_footnotes=|government_type=[[Municipal government|Municipal]]|leader_title=Governing body|leader_name=Buena Vista Village Council|leader_title1=[[Mayor]]|leader_name1=Gary McLennan|leader_title2=[[Administrator of the Government|Administrator]]|leader_name2=Lorna Davies|leader_title3=[[List of House members of the 42nd Parliament of Canada#Saskatchewan|MP]]|leader_name3=|leader_title4=[[Legislative Assembly of Saskatchewan|MLA]]|leader_name4=|established_title=Post office Founded|established_date=|established_title2=[[Municipal corporation|Incorporated]] ([[Village]])|established_date2=|established_title3=[[Municipal corporation|Incorporated]] ([[Town]])|established_date3=|area_magnitude=|unit_pref=|area_footnotes=|area_total_km2=|area_land_km2=3.61|area_water_km2=|area_total_sq_mi=|area_land_sq_mi=|area_water_sq_mi=|area_water_percent=|area_urban_km2=|area_urban_sq_mi=|area_metro_km2=|area_metro_sq_mi=|population_as_of=2016|population_footnotes=|population_note=|population_total=612|population_density_km2=169.5|population_density_sq_mi=|population_metro=|population_density_metro_km2=|population_density_metro_sq_mi=|population_urban=|population_density_urban_km2=|population_density_urban_sq_mi=|population_density_blank1_km2=|population_density_blank1_sq_mi=|timezone=[[Central Time Zone|CST]]|utc_offset=-6|timezone_DST=[[Central Time Zone|CST]]<ref>{{cite web | title =Time zones & daylight saving time | publisher =National Research Council Canada | date =2012-05-09 | url =http://www.nrc-cnrc.gc.ca/eng/services/time/time_zones.html | access-date = 2014-07-16}}</ref>|utc_offset_DST=-6|elevation_footnotes=<ref>{{cite web | title = Buchanan - NRC | publisher =Natural Resources Canada | url =http://www4.rncan.gc.ca/search-place-names/unique/HAKOI | access-date = 2014-08-20}}</ref>|elevation_m=|elevation_ft=|postal_code_type=[[Postal code]]|postal_code=S2V 1A2|area_code=[[Area codes 306 and 639|306 / 639]]|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highways]]|blank_info={{jct|state=SK|Hwy|54}}|blank1_name=[[Railway]]s|blank1_info=none|website=|footnotes=}} '''Buena Vista''' ( yawan jama'a na 2016 : 612 ) ƙauye ne a lardin Saskatchewan na Kanada a cikin Karamar Hukumar Lumsden Lamba 189 da Sashen Ƙidaya Na 6 . Kauyen yana {{Convert|40|km|mi}} arewa-maso-yamma na Regina, a kan kudancin gabar tafkin Last Mountain kusa da Babbar Hanya 54 . Yana da iyaka zuwa yamma ta Regina Beach, wanda aka keɓe ta 16 Street. == Tarihi == An haɗa Buena Vista azaman ƙauye a ranar 18 ga Nuwamba, 1983. == Alkaluma == I  A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2021 da Kididdiga Kanada ta gudanar, Buena Vista tana da yawan jama'a 646 da ke zaune a cikin 279 daga cikin jimlar gidaje masu zaman kansu 424, canji na 5.6% daga yawan jama'arta na 2016 na 612 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|3.63|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 178.0/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2016, ƙauyen Buena Vista ya ƙididdige yawan jama'a 612 da ke zaune a cikin 255 daga cikin 417 na gidaje masu zaman kansu. 14.4% ya canza daga yawan 2011 na 524 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|3.61|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 169.5/km a cikin 2016. == Duba kuma == * Jerin al'ummomi a cikin Saskatchewan * Jerin ƙauyuka a cikin Saskatchewan * Yawon shakatawa a Saskatchewan == Nassoshi == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * {{Official website|http://buenavista.ca}} {{Subdivisions of Saskatchewan|villages=yes}}{{SKDivision6}} nigte3kqg1sj8dvniilah28wbnqauit Rural Municipality of North Battleford No. 437 0 34706 162190 2022-07-28T10:58:22Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1082603440|Rural Municipality of North Battleford No. 437]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=North Battleford No. 437|official_name=Rural Municipality of North Battleford No. 437|settlement_type=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural municipality]]|other_name=|motto=|image_skyline=|image_caption=|imagesize=200|image_map={{Location map+ |CAN SK North Battleford |caption = |float = center |places = {{Location map~ |CAN SK North Battleford |label = '''[[North Battleford]]''' |mark = Western Canada Map Assets City.svg |marksize = 10 |label_size = 125 |position = left |lat_deg = 52.772 |lon_deg = -108.2987}} {{Location map~ |CAN SK North Battleford |label = [[Hamlin, Saskatchewan|''Hamlin'']] |mark = Western Canada Map Assets Hamlet.svg |marksize = 4 |position = right |lat_deg = 52.8712 |lon_deg = -108.3132}} {{Location map~ |CAN SK North Battleford |label = [[Brada, Saskatchewan|''Brada'']] |mark = Western Canada Map Assets Hamlet.svg |marksize = 4 |position = right |lat_deg = 52.719 |lon_deg = -108.1863}} }}|image_map1=SK RM 437 North Battleford.svg|mapsize1=200|map_caption1=Location of the RM of North Battleford No. 437 in [[Saskatchewan]]|subdivision_type=Country|subdivision_name=[[Canada]]|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Saskatchewan]]|subdivision_type2=[[List of regions of Canada#Saskatchewan|Region]]|subdivision_name2=|subdivision_type3=[[List of census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 16, Saskatchewan|16]]|subdivision_type4=[[Saskatchewan Association of Rural Municipalities|{{abbr|SARM|Saskatchewan Association of Rural Municipalities}} division]]|subdivision_name4=[[SARM Division No. 6|6]]|subdivision_type5=[[Electoral district (Canada)|Federal riding]]|subdivision_name5=|subdivision_type6=[[List of Saskatchewan provincial electoral districts|Provincial riding]]|subdivision_name6=|government_footnotes=<ref name=MDSprofile>{{cite web | url=http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/muniDetails.aspx?cat=10&mun=2499 | title=Municipality Details: RM of North Battleford No. 437 | publisher=Government of Saskatchewan | access-date=May 21, 2020}}</ref>|leader_title=[[Reeve (Canada)|Reeve]]|leader_name=Dan Bartko|leader_title1=Governing&nbsp;body|leader_name1=RM of North Battleford No. 437 Council|leader_title2=Administrator|leader_name2=Debbie Arsenault|leader_title3=Office location|leader_name3=[[North Battleford, Saskatchewan|North Battleford]]|leader_title4=|leader_name4=|established_title=[[Municipal corporation|Formed]] ({{abbr|LID|Local improvement district}})|established_date=|established_title2=[[Municipal corporation|Formed]]<ref name=ruralincorp/>|established_date2=December 12, 1910|established_title3=Name change|established_date3=|established_title4=Name change|established_date4=|established_title5=Amalgamated|established_date5=|area_footnotes=&nbsp;(2016)<ref name=2016censusSKmunis/>|area_land_km2=797.2 <!-- Use 2016 StatCan land area to accompany 2016 population -->|population_as_of=2016|population_footnotes=<ref name=2016censusSKmunis/>|population_total=725 <!-- 2016 StatCan population only per [[WP:CANPOP]]; do not replace with latest estimate; this estimate can be noted in the article body (so long as it doesn't replace the 2016 StatCan population in the body) -->|population_density_km2=0.9|timezone=[[Central Standard Time|CST]]|timezone_DST=[[Central Standard Time|CST]]|coordinates={{coord|52.760|N|108.228|W|region:CA-SK_type:adm3rd|display=inline,title}}<ref name=CGNDB>{{cite web | url=http://ftp.maps.canada.ca/pub/nrcan_rncan/vector/geobase_cgn_toponyme/prov_csv_eng/ | title=Pre-packaged CSV files - CGN, Canada/Province/Territory (cgn_sk_csv_eng.zip) | publisher=Government of Canada | date=July 24, 2019 | access-date=May 23, 2020}}</ref>|postal_code_type=[[Postal code]]|postal_code=|area_code=[[Area codes 306 and 639|306 and 639]]|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highway(s)]]|blank_info=|blank1_name=Railway(s)|blank1_info=|blank2_name=Waterway(s)|blank2_info=|website=|footnotes=}} Gundumar '''Rural Municipality na North Battleford No. 437''' ( 2016 yawan : 725 ) birni ne na karkara (RM) a cikin lardin Kanada na Saskatchewan a cikin Sashin ƙidayar jama'a na 16 da <nowiki><abbr about="#mwt48" data-cx="[{&amp;quot;adapted&amp;quot;:true,&amp;quot;partial&amp;quot;:false,&amp;quot;targetExists&amp;quot;:true}]" data-mw="{&amp;quot;parts&amp;quot;:[{&amp;quot;template&amp;quot;:{&amp;quot;target&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Abbr&amp;quot;,&amp;quot;href&amp;quot;:&amp;quot;./Template:Abbr&amp;quot;},&amp;quot;params&amp;quot;:{&amp;quot;1&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;SARM&amp;quot;},&amp;quot;2&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Saskatchewan Association of Rural Municipalities&amp;quot;}},&amp;quot;i&amp;quot;:0}}]}" data-ve-no-generated-contents="true" id="mwHg" title="Saskatchewan Association of Rural Municipalities" typeof="mw:Transclusion mw:ExpandedAttrs">SARM</abbr></nowiki> Division No. 6 . Ya kasance a tsakiyar yammacin tsakiyar lardin, ya ƙunshi yankin karkara gabaɗaya zuwa arewa da gabas na City of North Battleford . == Tarihi == RM na North Battleford No. 437 an haɗa shi azaman gundumar karkara a ranar 12 ga Disamba, 1910. == Geography == === Al'ummomi da yankuna === Al'ummomin da ba a haɗa su ba suna cikin RM. ; Yankuna * Brada == Alkaluma ==   A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2021 da Statistics Canada ta gudanar, RM na North Battleford No. 437 yana da yawan jama'a 687 da ke zaune a cikin 262 daga cikin 288 na gidaje masu zaman kansu, canji na -5.2% daga yawan 2016 na 725 . Tare da yanki na {{Convert|792.18|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 0.9/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a na 2016, RM na North Battleford No. 437 ya rubuta yawan jama'a 725 da ke zaune a cikin 276 na jimlar 290 masu zaman kansu, a -1.1% ya canza daga yawan 2011 na 733 . Tare da yanki na {{Convert|797.2|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 0.9/km a cikin 2016. == Gwamnati == RM na North Battleford No. 437 ana gudanar da shi ne ta hanyar zaɓaɓɓun majalisar karamar hukuma da naɗaɗɗen gudanarwa da ke yin taro a ranar Laraba ta biyu na kowane wata. Reve na RM shine Dan Bartko yayin da mai kula da shi shine Debbie Arsenault. Ofishin RM yana cikin North Battleford. == Kayan aiki == Cibiyar Makamashi ta Arewa Battleford, tashar samar da {{Abbr|MW|megawatt}} 260, Northland Power ne ya gina shi a cikin RM. == Nassoshi == {{Reflist}}{{Subdivisions of Saskatchewan|rural=yes}}{{SKDivision16}} 2o32ewcxl8kqc1bv0m36cfgkoekl90c Donnelly, Alberta 0 34707 162192 2022-07-28T11:00:38Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1085918634|Donnelly, Alberta]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=Donnelly|official_name=Village of Donnelly|other_name=|native_name=<!-- for cities whose native name is not in English -->|nickname=|settlement_type=[[List of villages in Alberta|Village]]|motto=|image_skyline=Donnelly Post Office.jpg|imagesize=|image_caption=Post Office in Donelley, Alberta|image_map=0090 Village Donnelly, Alberta Locator.svg|map_caption=Location in M.D. of Smoky River|image_flag=|flag_size=|image_seal=|seal_size=|image_shield=|shield_size=|city_logo=|citylogo_size=|pushpin_map=Canada Alberta|pushpin_label_position=|pushpin_map_caption=Location in Alberta|pushpin_mapsize=200|subdivision_type=Country|subdivision_name=Canada|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Alberta]]|subdivision_type2=[[List of regions of Canada|Region]]|subdivision_name2=[[Northern Alberta]]|subdivision_type3=[[Alberta Environment and Parks|Planning region]]|subdivision_name3=[[Upper Peace Region|Upper Peace]]|subdivision_type4=[[List of municipal districts in Alberta|Municipal district]]|subdivision_name4=[[Municipal District of Smoky River No. 130|Smoky River]]|government_footnotes=<ref>{{AMOS}}</ref>|government_type=|leader_title=Mayor|leader_name=Myrna Lanctot|leader_title1=Governing body|leader_name1=Donnelly Village Council|leader_title2=|leader_name2=|leader_title3=|leader_name3=|leader_title4=|leader_name4=|established_title=Founded|established_date=|established_title1=Incorporated<ref name=AMAVillageProfiles>{{cite web | url=http://www.municipalaffairs.alberta.ca/cfml/MunicipalProfiles/basicReport/VILG.PDF | publisher=[[Alberta Municipal Affairs]] | title=Location and History Profile: Village of Donnelly | page=246 | date=October 14, 2016 | access-date=October 17, 2016}}</ref>|established_date1=&nbsp;|established_title2=&nbsp;•&nbsp;[[List of villages in Alberta|Village]]|established_date2=January 1, 1956|area_footnotes=&nbsp;(2021)<ref name=2021census/>|area_land_km2=1.26|population_as_of=2021|population_footnotes=<ref name=2021census/>|population_note=|population_total=338 <!-- 2021 StatCan census population only per [[WP:CANPOP]]; do not replace with latest municipal census population count; this municipal census population count can go in the population_blank1_title and population_blank1 parameters further below and can be noted in the article body (so long as it doesn't replace the 2021 StatCan census population in the body). -->|population_density_km2=269|population_blank1_title=|population_blank1=|population_density_blank1_km2=|population_density_blank1_sq_mi=|timezone=[[Mountain Standard Time|MST]]|utc_offset=−7|timezone_DST=MDT|utc_offset_DST=−6|coordinates={{coord|55|43|22.2|N|117|06|16.9|W|region:CA-AB|display=inline,title}}|elevation_footnotes=<!--for references: use <ref> </ref> tags-->|elevation_m=595|elevation_ft=|postal_code_type=|postal_code=|area_code=|blank_name=Highways|blank_info=[[Alberta Highway 2|Highway 2]]<br>[[Alberta Highway 49|Highway 49]]|blank1_name=|blank1_info=|website={{official website|http://www.donnelly.ca}}|footnotes=}} '''Donnelly''' ƙauye ne a arewacin Alberta, Kanada a cikin gundumar Municipal na Kogin Smoky No. 130 . Yana kusa da mahadar Highway 2 da Highway 49, kusan {{Convert|65|km|mi}} kudu da kogin Peace da {{Convert|427|km|mi}} arewa maso yamma na [[Edmonton]] . == Tarihi == A shekara ta 1912, ƙungiyar mutane 14 daga Grouard sun isa yankin Donnelly. Marie-Anne Leblanc Gravel ita ce ma'aikaciyar gida ta farko. An ba wa al'ummar sunan wani Mista Donnelly, ma'aikacin layin dogo. == Alkaluma ==   A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2021 da Kididdiga Kanada ta gudanar, ƙauyen Donnelly yana da yawan jama'a 338 da ke zaune a cikin 154 daga cikin jimlar 185 masu zaman kansu, canjin -5.8% daga yawan jama'arta na 2016 na 359. Tare da yanki na ƙasa na 1.26 km2 , tana da yawan yawan jama'a 268.3/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2016 da Statistics Kanada ta gudanar, ƙauyen Donnelly ya ƙididdige yawan jama'a 342 da ke zaune a cikin 150 daga cikin 170 na gidaje masu zaman kansu. 12.1% ya canza daga yawan 2011 na 305. Tare da yankin ƙasa na {{Convert|1.31|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 261.1/km a cikin 2016. == Sufuri == Donnelly Filin Jirgin Sama na Donnelly ( . == Duba kuma == * Jerin al'ummomi a Alberta * Jerin ƙauyuka a Alberta == Nassoshi == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * {{Official website|http://www.donnelly.ca}} {{Subdivisions of Alberta|villages=yes}}{{Alberta Regions Upper Peace}} ad93z37lgdyzq4xxur7xl38krcdcj0n Etters Beach 0 34708 162194 2022-07-28T11:02:19Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1079665192|Etters Beach]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=Etters Beach|official_name=Resort Village of Etters Beach|settlement_type=[[List of resort villages in Saskatchewan|Resort village]]|image_skyline=|image_caption=|imagesize=|image_map=|mapsize=|map_caption=|pushpin_map=Saskatchewan <!-- the name of a location map as per http://en.wikipedia.org/wiki/Template:Location_map -->|pushpin_label_position=<!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none -->|pushpin_mapsize=|subdivision_type=Country|subdivision_name=Canada|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Saskatchewan]]|subdivision_type2=[[List of regions of Canada#Saskatchewan|Region]]|subdivision_name2=|subdivision_type3=[[List of census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 11, Saskatchewan|11]]|subdivision_type4=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural municipality]]|subdivision_name4=[[Rural Municipality of Big Arm No. 251|RM of Big Arm No. 251]]|subdivision_type5=[[Electoral district (Canada)|Federal riding]]|subdivision_name5=|subdivision_type6=[[List of Saskatchewan provincial electoral districts|Provincial riding]]|subdivision_name6=|government_footnotes=<ref name=MDS/>|leader_title=[[Mayor]]|leader_name=Erin Leier|leader_title1=Governing&nbsp;body|leader_name1=Resort Village Council|leader_title2=Administrator|leader_name2=|leader_title3=Clerk|leader_name3=Denise Brecht|leader_title4=|leader_name4=|established_title=Founded|established_date=|established_title2=[[Municipal corporation|Incorporated]]<ref name=Incorporation/>|established_date2=October 1, 1965|established_title3=|established_date3=|established_title4=|established_date4=|established_title5=|established_date5=|area_footnotes=&nbsp;(2016)<ref name=2016censusSKmunis/>|area_land_km2=0.12 <!-- Use 2016 StatCan land area to accompany 2016 population -->|population_as_of=2016|population_footnotes=<ref name=2016censusSKmunis/>|population_total=30 <!-- 2016 StatCan population only per [[WP:CANPOP]]; do not replace with latest estimate; this estimate can be noted in the article body (so long as it doesn't replace the 2016 StatCan population in the body) -->|population_density_km2=111.1|timezone=[[Central Standard Time|CST]]|timezone_DST=|coordinates={{coord|51|14|06|N|105|17|56|W|region:CA-SK|notes=<ref>{{Cite cgndb|HAIQC|Etters Beach}}</ref>|display=inline,title}}|postal_code_type=[[Postal code]]|postal_code=S0G 2J0|area_code=[[Area codes 306 and 639|306 and 639]]|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highway(s)]]|blank_info=|blank1_name=Railway(s)|blank1_info=|blank2_name=Waterway(s)|blank2_info=[[Last Mountain Lake]]|website={{official|http://www.ettersbeach.ca}}|footnotes=}} '''Etters Beach''' ( yawan 2016 : 30) ƙauyen wurin shakatawa ne a lardin Saskatchewan na Kanada a cikin Sashin ƙidayar jama'a mai lamba 11 . Yana kan gabar yamma da tafkin Dutsen Ƙarshe a cikin Ƙauyen Municipality na Babban Arm No. 251 . == Tarihi == Etters Beach an haɗa shi azaman ƙauyen shakatawa a ranar 1 ga Oktoba, 1965. == Gwamnati == Ƙauyen Resort na Etters Beach ana gudanar da shi ne ta zaɓaɓɓun majalisar karamar hukuma da kuma magatakarda da aka nada. Magajin gari shine Erin Leier kuma magatakarda Denise Brecht. <ref name="MDS" /> == Wuraren shakatawa da nishaɗi == Kogin Etters Filin Gidan Nishaɗi yana kusa da ƙauyen. Fasalolin wurin shakatawa&nbsp;Gidajen haya na yau da kullun 12 ana ba da sabis tare da 30-amp&nbsp;wutar lantarki da ruwa da wuraren zama na yanayi 29. Hakanan akwai wani babban yanki mai sansanonin mara wutar lantarki. Duk wuraren sansanin suna da ra'ayi na Last Mountain Lake. Yankin rairayin bakin teku yana ba da rairayin bakin teku masu yashi, iyo, kwale-kwale, da kamun kifi. A gefen kudu na ƙauyen akwai filin wasan golf mai ramuka 9 da ake kira Etters Beach Golf Club. Arewacin Etters Beach, a arewacin ƙarshen Tafkin Dutsen Ƙarshe, shine Wuri Mai Tsarki na Tsuntsaye na Tekun Ƙarshe, mafi tsufa mafakar tsuntsaye a Arewacin Amirka. == Alkaluma ==   A cikin kididdigar yawan jama'a ta 2021 da Statistics Canada ta gudanar, Etters Beach tana da yawan jama'a 40 da ke zaune a cikin 24 daga cikin 119 na gidaje masu zaman kansu, canjin yanayi. 33.3% daga yawan jama'arta na 2016 na 30 . Tare da filin ƙasa na {{Convert|0.26|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 153.8/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar 2016 da Statistics Kanada ta gudanar, ƙauyen Resort na Etters Beach ya ƙididdige yawan jama'a 30 da ke zaune a cikin 13 daga cikin 114 na gidaje masu zaman kansu. 0% ya canza daga yawan 2011 na 30. Tare da filin ƙasa na {{Convert|0.27|km2}} , tana da yawan yawan jama'a 111.1/km a cikin 2016. * Jerin al'ummomi a cikin Saskatchewan * Jerin gundumomi a cikin Saskatchewan * Jerin ƙauyukan shakatawa a cikin Saskatchewan * Jerin ƙauyuka a cikin Saskatchewan * Jerin ƙauyukan bazara a Alberta == Nassoshi == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * {{Official website|http://www.ettersbeach.ca}} {{Subdivisions of Saskatchewan|resortvillages=yes}}{{SKDivision11}} kgmia8s5c5lmr10p8xhh6w6dbumbk2d Parkland Village 0 34709 162196 2022-07-28T11:03:59Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1086902701|Parkland Village]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=Parkland Village|other_name=|native_name=|nickname=|settlement_type=[[List of localities in Alberta|Locality]]|motto=|image_skyline=|image_caption=|pushpin_map=CAN AB Parkland#Alberta|pushpin_label_position=<!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none -->|pushpin_map_caption=|pushpin_mapsize=220|subdivision_type=Country|subdivision_name=Canada|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Alberta]]|subdivision_type2=|subdivision_name2=|subdivision_type3=[[List of municipal districts in Alberta|Municipal district]]|subdivision_name3=[[Parkland County]]|subdivision_type4=|subdivision_name4=|government_footnotes=|government_type=[[Municipal incorporation|Unincorporated]]|leader_title=Mayor|leader_name={{Parkland County Council|mayor}}|leader_title1=Governing body|leader_name1={{Parkland County Council}}|established_title=|established_date=|area_footnotes=&nbsp;(2021)<ref name=2021census/>|area_land_km2=0.73|population_as_of=2021|population_footnotes=<ref name=2021census/>|population_note=|population_total=1479 <!-- 2021 StatCan census population only per [[WP:CANPOP]]; do not replace with latest municipal census population count; this municipal census population count can go in the population_blank1_title and population_blank1 parameters further below and can be noted in the article body (so long as it doesn't replace the 2021 StatCan census population in the body). -->|population_density_km2=2015.5|population_blank1_title=|population_blank1=|timezone=[[Mountain Time Zone|MST]]|utc_offset=−7|timezone_DST=MDT|utc_offset_DST=−6|coordinates={{coord|53.580|N|113.893|W|region:CA-AB|display=inline,title}}|elevation_footnotes=<!--for references: use<ref> </ref> tags-->|elevation_m=|postal_code_type=|postal_code=|area_code=[[Area code 780|780]], [[Area codes 587 and 825|587, 825]]|website=|footnotes=}} '''Kauyen Parkland''' yanki ne da ba a haɗa shi ba a cikin Alberta, Kanada a cikin gundumar Parkland . A baya an gane shi a matsayin wurin da Statistics Kanada ta keɓe a cikin ƙidayar 2001 na Kanada . Yana kan Range Road 272, {{Convert|0.8|km|mi}} arewa na Babbar Hanya 16 ( Hanyar Yellowhead ) da Birnin Spruce Grove . == Alkaluma ==   A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2021 da Statistics Canada ta gudanar, Parkland Village yana da yawan jama'a 1,479 da ke zaune a cikin 674 daga cikin 704 na gidaje masu zaman kansu, canjin yanayi. -23.5% daga yawanta na 2016 na 1,934. Tare da yanki na ƙasa na 0.73 km2 , tana da yawan yawan jama'a 2,026.0/km a cikin 2021. == Ilimi == Kauyen Parkland gida ne ga Makarantar Kauyen Parkland. Sashen Makaranta na Parkland mai lamba 70 ke gudanarwa, makarantar tana ba da koyarwa ga ɗalibai a makarantar kindergarten har zuwa aji huɗu. Yankin kamanta ya hada da Kauyen Parkland, kusa da Acheson da yankunan karkara na gundumar Parkland. Makarantar tana da yawan ɗalibai 182. == Duba kuma == * Jerin al'ummomi a Alberta * Jerin wuraren da aka keɓe a Alberta == Nassoshi == {{Reflist}} 55gbz3kav9v3ecp9i6miih1dur2r9v8 Hyas, Saskatchewan 0 34710 162198 2022-07-28T11:05:36Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1092543709|Hyas, Saskatchewan]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement||name=Hyas|official_name=Village of Hyas|other_name=|native_name=<!-- for cities whose native name is not in English -->|nickname=|settlement_type=[[List of villages in Saskatchewan|Village]]|motto=|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|image_flag=|flag_size=|image_seal=|seal_size=|image_shield=|shield_size=|city_logo=|citylogo_size=|image_map=|pushpin_map=Saskatchewan#Canada|pushpin_map_caption=Location of Hyas in [[Saskatchewan]]|coordinates={{coord|51.875|-102.238|region:CA-SK|display=inline}}|pushpin_label_position=none|pushpin_mapsize=200|mapsize=|map_caption=|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=|image_dot_map=|dot_mapsize=|dot_map_caption=|dot_x=|dot_y=|subdivision_type=[[Country]]|subdivision_name={{flag|Canada}}|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1={{flag|Saskatchewan}}|subdivision_type2=[[List of regions of Canada|Region]]|subdivision_name2=East-central|subdivision_type3=[[Census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 9, Saskatchewan|9]]|subdivision_type4=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural Municipality]]|subdivision_name4=[[Rural Municipality of Clayton No. 333|Clayton No. 333]]|government_footnotes=|government_type=[[Municipal government|Municipal]]|leader_title=Governing&nbsp;body|leader_name=[http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/muniDetails.aspx?cat=3&mun=2014 Hyas Village Council]|leader_title1=[[Mayor]]|leader_name1=Shannon Amon Makuk|leader_title2=[[Administrator of the Government|Administrator]]|leader_name2=Kerry Robak|leader_title3=[[List of Canadian federal electoral districts#Saskatchewan — 14 seats|MLA]] - [[Yorkton-Melville]]|leader_name3=[[Terry Dennis]] ([[Results by riding for the Canadian federal election, 2008|2020]])|leader_title4=[[Member of Parliament|M.P.]]|leader_name4=Cathay Wagontal|established_title=Post office Founded|established_date=1912-06-01|established_title2=[[Municipal corporation|Incorporated]] ([[Village]])|established_date2=|established_title3=Incorporated (Town)|established_date3=|area_magnitude=|unit_pref=<!--Enter: Imperial, if Imperial (metric) is desired-->|area_footnotes=|area_total_km2=1.17|area_land_km2=|area_water_km2=|area_total_sq_mi=|area_land_sq_mi=|area_water_sq_mi=|area_water_percent=|area_urban_km2=|area_urban_sq_mi=|area_metro_km2=|area_metro_sq_mi=|population_as_of=2016|population_footnotes=|population_note=|population_total=70|population_density_km2=59.6|population_density_sq_mi=|population_metro=|population_density_metro_km2=|population_density_metro_sq_mi=|population_urban=|population_density_urban_km2=|population_density_urban_sq_mi=|population_blank1_title=National Population Rank|population_blank1=|population_density_blank1_km2=|population_density_blank1_sq_mi=|timezone=[[Central Standard Time|CST]]|utc_offset=-6|timezone_DST=|utc_offset_DST=|elevation_footnotes=<!--for references: use <ref> </ref> tags-->|elevation_m=|elevation_ft=|postal_code_type=[[Postal code]]|postal_code=S0A 1K0|area_code=306|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highways]]|blank_info={{jct|state=SK|Hwy|8}}<br>{{jct|state=SK|Hwy|49}}<br>{{jct|state=SK|Mun|650}}|blank1_name=[[Railway]]s|blank1_info=[[Canadian National Railway]]|website=[http://www.villageofhyas.com Village of Hyas]|footnotes=<ref>{{Citation |last=National Archives |first=Archivia Net |title=Post Offices and Postmasters |url=http://www.collectionscanada.ca/archivianet/post-offices/001001-100.01-e.php |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20061006045957/http://www.collectionscanada.ca/archivianet/post-offices/001001-100.01-e.php |archive-date=October 6, 2006 }}</ref><ref>{{Citation|last=Government of Saskatchewan |first=MRD Home |title=Municipal Directory System |url=http://www.municipal.gov.sk.ca/index.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20081121083646/http://www.municipal.gov.sk.ca/index.html |archive-date=November 21, 2008 }}</ref><ref>{{Citation |last=Canadian Textiles Institute. |title=CTI Determine your provincial constituency |year=2005 |url=http://www.textiles.ca/eng/nonAuthProg/redirect.cfm?path=IssPolContacts&sectionID=7601.cfm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070911025012/http://www.textiles.ca/eng/nonAuthProg/redirect.cfm?path=IssPolContacts&sectionID=7601.cfm |archive-date=2007-09-11 }}</ref><ref>{{Citation |last=Commissioner of Canada Elections |first=Chief Electoral Officer of Canada |title=Elections Canada On-line |year=2005 |url=http://www.elections.ca/home.asp |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070421084430/http://www.elections.ca/home.asp |archive-date=April 21, 2007 }}</ref>}} '''Hyas''' ( yawan jama'a na 2016 : 70 ) ƙauye ne a lardin Saskatchewan na Kanada a cikin Karamar Hukumar Clayton No. 333 da Sashen Ƙidaya Na 9 . == Tarihi == An haɗa Hyas azaman ƙauye a ranar 23 ga Mayu, 1919. == Alkaluma ==   A cikin kididdigar yawan jama'a ta shekarar 2021 da Statistics Canada ta gudanar, Hyas yana da yawan jama'a 89 da ke zaune a cikin 53 daga cikin 65 na gidaje masu zaman kansu, canji na 36.9% daga yawan jama'arta na 2016 na 65 . Tare da yankin ƙasa na {{Convert|0.41|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 217.1/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2016, ƙauyen Hyas ya ƙididdige yawan jama'a 70 da ke zaune a cikin 39 daga cikin jimlar gidaje 49 masu zaman kansu, a -62.9% ya canza daga yawan 2011 na 114 . Tare da yankin ƙasa na {{Convert|1.17|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 59.8/km a cikin 2016. == Duba kuma == * Jerin al'ummomi a cikin Saskatchewan * Ƙauyen Saskatchewan == Nassoshi == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * {{Official website|http://www.villageofhyas.com}} {{Geographic location|Northwest=[[Sturgis, Saskatchewan|Sturgis]]|North=|Northeast=[[Danbury, Saskatchewan|Danbury]]|West=[[Stenen, Saskatchewan|Stenen]]|Centre=Hyas|East=[[Norquay, Saskatchewan|Norquay]]|Southwest=[[Canora, Saskatchewan|Canora]]|South=[[Mikado, Saskatchewan|Mikado]]|Southeast=}}{{Subdivisions of Saskatchewan|villages=yes}}{{SKDivision9}}{{Coord|51.875|N|102.238|W|type:city_region:CA_source:GNS-enwiki}}<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles>{{Coord|51.875|N|102.238|W|type:city_region:CA_source:GNS-enwiki}} dfi0ptvuazgy6j0hx0hopxowwovy3i8 Strongfield, Saskatchewan 0 34711 162200 2022-07-28T11:07:58Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1088731917|Strongfield, Saskatchewan]]" wikitext text/x-wiki {{Location map|Saskatchewan}} [[File:Strongfield_Saskatchewan.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Strongfield_Saskatchewan.jpg/220px-Strongfield_Saskatchewan.jpg|thumb| Tunawa da yaki]] '''Strongfield''' ( yawan 2016 : 40 ) ƙauye ne a lardin Kanada na Saskatchewan a cikin Karamar Hukumar Loreburn No. 254 da Sashen Ƙididdiga na Lamba 11 . Yana kwance kusan 100&nbsp;km kudu da Birnin Saskatoon akan Babbar Hanya 19 tsakanin ƴan uwanta na Hawarden da Loreburn. Strongfield ya kasance ƙauye mai haɓakawa tare da makarantar firamare, ofis, mota da dillalan kayan aikin gona, lif biyu na Saskatchewan Wheat Pool, ƙananan gidajen abinci da sauran kantuna. A yau makarantar ba ta wanzu kuma yawancin kasuwancin an dade a rufe. Ƙauyen yana da wasan hockey da rinks, wurin shakatawa na Elks, gidan cafe Strongfield da ofis, da ƙaramin Cocin United na Kanada . Garin yana kusa da Kogin Saskatchewan ta Kudu, da tafkin Diefenbaker da mutum ya yi wanda Dam din Gardiner ya kirkira, daya daga cikin manyan madatsun ruwa na duniya. A tsakiyar ƙauyen akwai cenotaph ga sojojin Strongfield da suka mutu na Yaƙin Duniya na biyu. Don shekaru ɗari na Saskatchewan, an gudanar da wani biki a ranar 2 ga Yuli, 2005 a Strongfield a wurin shakatawa na al'umma inda ayyukan suka haɗa da karin kumallo na pancake, gasar tseren doki, farati, titi, hockey, jinkirin farar, lambunan giya, abincin dare da rawan titi. == Tarihi == Mafarin filin Strongfield ya ta'allaka ne daga 1903 da babban guguwar matsugunan Yamma da ci gaban gandun daji na Kanada. An haɗa Strongfield azaman ƙauye a ranar Mayu 3, 1912. Tun daga wannan lokacin ta ci gaba a matsayin cibiyar tattalin arziki da zamantakewar al'umma da ke yaduwa a yankin. Ma'aikacin gwamnati JA Maddock da ma'aikatan jirgin sun fara binciken yankin daga watan Mayu zuwa Yuli 1883, jim kadan bayan tsohon Hudson's Bay Company ya zama wani yanki na [[Kanada]] don tsara shi azaman Yankunan Arewa maso Yamma . Tsarin binciken gandun daji na Kanada ya dogara ne akan irin tsarin da aka ɗauka a Amurka. An raba garuruwan zuwa sassa 36 na {{Convert|640|acre|km2}} kowane . {{Convert|640|acre|km2}}murabba'in an ƙara raba shi zuwa sassan kwata na {{Convert|160|acre|km2}} . Strongfield a ƙarshe zai kasance a kan ƙauyen 27, kewayo 5, yamma na meridian na uku . Gwamnatin Dominion, da ke neman tabbatar wa kamfanonin jiragen kasa cewa kasashen Yamma na da kyaun noma, ta nemi taimakon wasu 'yan kasar Kanada biyu, Col. Davidson (wanda ake kiran garin Davidson na kusa, Saskatchewan ) da AD McRae . Sun ziyarci wuraren shakatawa kuma sun tafi Amurka don neman jari. sun kafa Kamfanin Saskatchewan Valley Land Company, sun sayi kadada 500,000 (2000)&nbsp;km <sup>2</sup> ) na ƙasa tsakanin Saskatoon da Regina daga Gwamnatin Dominion a dala daya acre kuma ya fara inganta sulhu. Kamfanin daga baya ya sayi kadada 1,250,000 (5060&nbsp;km <sup>2</sup> ) daga kamfanonin jirgin kasa akan $1.75 acre. Sun dauki ma'aikatan filaye sama da dubu biyu kuma sun sayar da ƙasar akan $1.75 acre a 1901. Wannan farashin daga baya ya tashi zuwa bakwai sannan ya koma dala goma a kadada. George Armstrong, ɗan kasuwan Markdale, ɗan kasuwa na Ontario, yana ɗaya daga cikin waɗannan wakilai kuma wataƙila saboda tasirinsa da ƙarfafawa ne cewa sama da kashi uku na farkon mazauna yankin Markdale - Meaford a Ontario ne. Wani babban yanki na farkon mutanen ya ƙunshi mazauna Finnish daga Dakota waɗanda suka zo don ɗaukar gidaje a gefen kogin Kudancin Saskatchewan. Akwai 'yan kaɗan daga cikin zuriyar waɗannan mazauna da suka rage a yankin Strongfield yayin da mafi yawansu ke sayar da ƙasarsu don ƙaura zuwa yammacin kogin inda yawancin mazauna Finnish ke zama. Babban yanki na uku na al'ummar yankin sun fito ne daga Amurka ta tsakiya kuma galibinsu 'yan asalin kasar Norway ne. Wannan ya kasance a cikin babban bangare saboda ƙoƙarin limamin Lutheran na Norwegian kuma wanda ya kafa Hanley, Saskatchewan, Knute B. Birkeland wanda ya ba da gudummawa ta hanyar tallace-tallace a cikin jaridun Norwegian-American don shawo kan yawancin Norwegians a cikin Dakotas, [[Minnesota]], [[Iowa]], da [[Wisconsin]] don ɗauka. Gidajen zama a Saskatchewan. Daga baya, dangin waɗannan majagaba na Norway na farko za su zo kai tsaye daga [[Norway]] su ma. Ba kamar yawancin ƙauyukan Saskatchewan ba, ta sami bunƙasar yawan jama'a da tattalin arziƙi na tsawon shekaru kusan goma a ƙarshen shekarun hamsin da farkon sittin saboda gina Dam ɗin Gardiner akan Kogin Saskatchewan ta Kudu kusan 20.&nbsp;km yamma. == Alkaluma ==   A cikin kididdigar yawan jama'a ta 2021 da Statistics Canada ta gudanar, Strongfield yana da yawan jama'a 55 da ke zaune a cikin 28 daga cikin 29 na gidaje masu zaman kansu, canjin yanayi. 37.5% daga yawan jama'arta na 2016 na 40 . Tare da filin ƙasa na {{Convert|0.65|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 84.6/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2016, ƙauyen Strongfield ya ƙididdige yawan jama'a 40 da ke zaune a cikin 20 daga cikin 20 na jimlar gidaje masu zaman kansu, a 0% ya canza daga yawan 2011 na 40 . Tare da filin ƙasa na {{Convert|0.8|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 50.0/km a cikin 2016. == Nassoshi == {{Reflist}}{{Subdivisions of Saskatchewan|villages=yes}}{{SKDivision11}}{{Coord|51.33190|-106.58978|type:city_region:CA-SK}}<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles>{{Coord|51.33190|-106.58978|type:city_region:CA-SK}} [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] kcdzwhuije1h01tqnlbf3r5vps24a46 Rural Municipality of Martin No. 122 0 34712 162202 2022-07-28T11:09:33Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1082596883|Rural Municipality of Martin No. 122]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=Martin No. 122|official_name=Rural Municipality of Martin No. 122|settlement_type=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural municipality]]|other_name=|motto=|image_skyline=|image_caption=|imagesize=200|image_map=SK RM 122 Martin.svg|mapsize=200|map_caption=Location of the RM of Martin No. 122 in [[Saskatchewan]]|subdivision_type=Country|subdivision_name=[[Canada]]|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1=[[Saskatchewan]]|subdivision_type2=[[List of regions of Canada#Saskatchewan|Region]]|subdivision_name2=|subdivision_type3=[[List of census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 5, Saskatchewan|5]]|subdivision_type4=[[Saskatchewan Association of Rural Municipalities|{{abbr|SARM|Saskatchewan Association of Rural Municipalities}} division]]|subdivision_name4=[[SARM Division No. 1|1]]|subdivision_type5=[[Electoral district (Canada)|Federal riding]]|subdivision_name5=|subdivision_type6=[[List of Saskatchewan provincial electoral districts|Provincial riding]]|subdivision_name6=|government_footnotes=<ref name=MDSprofile>{{cite web | url=http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/muniDetails.aspx?cat=10&mun=2470 | title=Municipality Details: RM of Martin No. 122 | publisher=Government of Saskatchewan | access-date=May 21, 2020}}</ref>|leader_title=[[Reeve (Canada)|Reeve]]|leader_name=Gerald Flaman|leader_title1=Governing&nbsp;body|leader_name1=RM of Martin No. 122 Council|leader_title2=Administrator|leader_name2=Cheryl Barrett|leader_title3=Office location|leader_name3=[[Moosomin, Saskatchewan|Moosomin]]|leader_title4=|leader_name4=|established_title=[[Municipal corporation|Formed]] ({{abbr|LID|Local improvement district}})|established_date=|established_title2=[[Municipal corporation|Formed]]<ref name=ruralincorp/>|established_date2=January 1, 1913|established_title3=Name change|established_date3=|established_title4=Name change|established_date4=|established_title5=Amalgamated|established_date5=|area_footnotes=&nbsp;(2016)<ref name=2016censusSKmunis/>|area_land_km2=556.5 <!-- Use 2016 StatCan land area to accompany 2016 population -->|population_as_of=2016|population_footnotes=<ref name=2016censusSKmunis/>|population_total=289 <!-- 2016 StatCan population only per [[WP:CANPOP]]; do not replace with latest estimate; this estimate can be noted in the article body (so long as it doesn't replace the 2016 StatCan population in the body) -->|population_density_km2=0.5|timezone=[[Central Standard Time|CST]]|timezone_DST=[[Central Standard Time|CST]]|coordinates={{coord|50.213|N|101.902|W|region:CA-SK_type:adm3rd|display=inline,title}}<ref name=CGNDB>{{cite web | url=http://ftp.maps.canada.ca/pub/nrcan_rncan/vector/geobase_cgn_toponyme/prov_csv_eng/ | title=Pre-packaged CSV files - CGN, Canada/Province/Territory (cgn_sk_csv_eng.zip) | publisher=Government of Canada | date=July 24, 2019 | access-date=May 23, 2020}}</ref>|postal_code_type=[[Postal code]]|postal_code=S0G 3N0|area_code=[[Area codes 306 and 639|306 and 639]]|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highway(s)]]|blank_info=|blank1_name=Railway(s)|blank1_info=|blank2_name=Waterway(s)|blank2_info=|website={{official|http://www.rmofmartin.com}}|footnotes=}} Gundumar '''Rural na Martin No. 122''' ( yawan 2016 : 289 ) birni ne na karkara (RM) a cikin lardin Kanada na Saskatchewan a cikin Sashin Ƙididdiga na 5 da Sashen <nowiki><abbr about="#mwt43" data-cx="[{&amp;quot;adapted&amp;quot;:true,&amp;quot;partial&amp;quot;:false,&amp;quot;targetExists&amp;quot;:true}]" data-mw="{&amp;quot;parts&amp;quot;:[{&amp;quot;template&amp;quot;:{&amp;quot;target&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Abbr&amp;quot;,&amp;quot;href&amp;quot;:&amp;quot;./Template:Abbr&amp;quot;},&amp;quot;params&amp;quot;:{&amp;quot;1&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;SARM&amp;quot;},&amp;quot;2&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Saskatchewan Association of Rural Municipalities&amp;quot;}},&amp;quot;i&amp;quot;:0}}]}" data-ve-no-generated-contents="true" id="mwHA" title="Saskatchewan Association of Rural Municipalities" typeof="mw:Transclusion mw:ExpandedAttrs">SARM</abbr></nowiki> na 1 . Kusan {{Convert|200|km|mi}} ne gabas da Regina kuma an raba shi ta hanyar Babban Hanyar Trans-Canada . == Tarihi == An haɗa RM na Martin No. 122 a matsayin gundumar karkara a ranar 1 ga Janairu, 1913. == Alkaluma ==   A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2021 da Statistics Canada ta gudanar, RM na Martin No. 122 yana da yawan jama'a 254 da ke zaune a cikin 101 daga cikin jimlar 119 na gidaje masu zaman kansu, canji na -12.1% daga yawan 2016 na 289 . Tare da yanki na {{Convert|542.27|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 0.5/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a na 2016, RM na Martin No. 122 ya ƙididdige yawan jama'a na 289 da ke zaune a cikin 115 daga cikin 130 jimlar gidaje masu zaman kansu, a -13.2% ya canza daga yawan 2011 na 333 . Tare da yanki na {{Convert|556.5|km2|sqmi}} , tana da yawan yawan jama'a 0.5/km a cikin 2016. == Geography == === Al'ummomi da yankuna === Gundumomin birni masu zuwa suna kewaye da RM. ; Garuruwa * [[Wapella, Saskatchewan|Wapella]] RM kuma tana kewaye da Ochapowace 71-26 First Nations Reserve na Indiya . == Gwamnati == RM na Martin No. 122 ana gudanar da shi ne ta hanyar zaɓaɓɓun majalissar ƙaramar hukuma da naɗaɗɗen gudanarwa wanda ke yin taro a ranar Laraba ta biyu na kowane wata. Reve na RM shine Gerald Flaman yayin da mai kula da shi shine Cheryl Barrett. Ofishin RM yana cikin Moosomin. == Nassoshi == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * {{Official website|http://www.rmofmartin.com}} {{Subdivisions of Saskatchewan|rural=yes}}{{SKDivision5}} 19yrpbczmnan31p73ipxnbdojieys1y