વિકિસ્રોત guwikisource https://gu.wikisource.org/wiki/%E0%AA%AE%E0%AB%81%E0%AA%96%E0%AA%AA%E0%AB%83%E0%AA%B7%E0%AB%8D%E0%AA%A0 MediaWiki 1.39.0-wmf.26 first-letter દ્રશ્ય-શ્રાવ્ય (મિડિયા) વિશેષ ચર્ચા સભ્ય સભ્યની ચર્ચા વિકિસ્રોત વિકિસ્રોત ચર્ચા ચિત્ર ચિત્રની ચર્ચા મીડિયાવિકિ મીડિયાવિકિ ચર્ચા ઢાંચો ઢાંચાની ચર્ચા મદદ મદદની ચર્ચા શ્રેણી શ્રેણીની ચર્ચા પૃષ્ઠ પૃષ્ઠ ચર્ચા સૂચિ સૂચિ ચર્ચા સર્જક સર્જક ચર્ચા TimedText TimedText talk વિભાગ વિભાગ ચર્ચા Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk શંભુ શરણે પડી 0 936 167692 166011 2022-08-25T14:55:35Z 2402:3A80:85D:4D3B:F595:6561:882A:B0B3 wikitext text/x-wiki <poem> શંભુ શરણે પડી, માગું ઘડી રે ઘડી કષ્ટ કાપો.. દયા કરી શિવ દર્શન આપો... તમો ભક્તોના ભય હરનારા, શુભ સૌનું સદા કરનારા.. હુ તો મંદમતી, તારી અકળ ગતિ, કષ્ટ કાપો... દયા કરી શિવ દર્શન આપો.. અંગે ભસ્મ સ્મશાનની ચોળી, સંગે રાખો સદા ભૂત ટોળી.. ભાલે ચંન્દ્ર ધર્યો, કંઠે વિષ ધર્યો, અમૃત આપો... દયા કરી શિવ દર્શન આપો.. નેતિ નેતિ જ્યાં વેદ વદે છે,મારું ચિતડું ત્યાં જાવા ચહે છે.. સારા જગમાં છે તું, વસું તારામાં હું, શક્તિ આપો... દયા કરી શિવ દર્શન આપો... આપો દૃષ્ટિમાં તેજ અનોખું, સારી સૃષ્ટિમાં શિવરુપ દેખું.. મારા દિલમા વસો, આવી હૈયે વસો, શાંતિ સ્થાપો... દયા કરી શિવ દર્શન આપો... હું તો એકલપંથી પ્રવાસી, છતાં આતમ કેમ ઉદાસી.. થાક્યો મથી રે મથી,કારણ મળતું નથી,સમજણ આપો... દયા કરી શિવ શિવ દર્શન આપો... શંકર દાસનુ ભવદુઃખ કાપો, નિત્ય સેવાનું શુભ ફળ આપો.. ટાળો મંદમતી, ટાળો ગર્વ ગતી, ભક્તિ આપો... દયા કરી શિવ દર્શન આપો... આપો ભક્તિમાં ભાવ અનેરો, શિવભક્તિમાં ધર્મ ઘણેરો, પ્રભુ તમે પૂજા, દેવી પાર્વતી પૂજો, કષ્ટ કાપો, દયા કરી દર્શન શિવ આપો... અંગે શોભે છે રુદ્ર ની માળા,કંઠે લટકે છે ભોરિંગ કાળા, તમે ઉમિયાપતિ, અમને આપો મતિ કષ્ટ કાપો... દયા કરી દર્શન શિવ આપો... શંભુ શરણે પડી, માગું ઘડી રે ઘડી કષ્ટ કાપો.. દયા કરી દર્શન શિવ આપો... </poem> [[શ્રેણી:શિવ ભજન]] [[શ્રેણી:આરતી, સ્તુતિ, સ્તવન અને સ્તોત્ર]] f2guezbvusq0hxv6vu5nra8mzpddcmj કેમ કરીએ રે અમે કેમ કરીએ 0 19125 167719 78896 2022-08-26T04:58:35Z 2402:3A80:16AD:1F97:0:10:38C7:6A01 wikitext text/x-wiki કેમ કરીએ અમે કેમ કરીએે,<br> દવ લાગ્યો ડુંગરમા અમે કેમ કરીએ. કેમ કરીએ<br> નિરવરતીનુ મારે રહયુ ઠેકાણુ,<br> પરવરતીની અમે પાંખે વરીએ. કેમ કરીએ<br> ભાગુ તો મને ભૂમિ ન સુજે,<br> બેસી રહીએ તો અમે બળી મરીએ. કેમ કરીએ<br> સંસાર સાગર મહા જળ ભરીયો,<br> ગુરુજી તારે તો અમે તરીએ. કેમ કરીએ<br> સત શબ્દમા અમે સમજીને રહીએ,<br> કાળ ક્રોધને અમે પરહરીએ. કેમ કરીએ<br> દાસી જીવણ સત ભીમના ચરણા,<br> ગુરુજી મળે તો અરજુ કરીએ. કેમ કરીએ<br> [[શ્રેણી:ભજન]] [[શ્રેણી:દાસી જીવણ]] moc2wymimjp0qcnwskwwmjygfzvq663 167720 167719 2022-08-26T05:00:16Z 2402:3A80:16AD:1F97:0:10:38C7:6A01 wikitext text/x-wiki કેમ કરીએ અમે કેમ કરીએે,<br> દવ લાગ્યો ડુંગરમા અમે કેમ કરીએ. કેમ કરીએ<br> નિરવરતીનુ મારે ન રહ્યુ ઠેકાણુ,<br> પરવરતીની અમે પાંખે વરીએ...કેમ કરીએ<br> ભાગુ તો મને ભૂમિ ન સુજે,<br> બેસી રહીએ તો અમે બળી મરીએ. કેમ કરીએ<br> સંસાર સાગર મહા જળ ભરીયો,<br> ગુરુજી તારે તો અમે તરીએ. કેમ કરીએ<br> સત શબ્દમા અમે સમજીને રહીએ,<br> કાળ ક્રોધને અમે પરહરીએ. કેમ કરીએ<br> દાસી જીવણ સત ભીમના ચરણા,<br> ગુરુજી મળે તો અરજુ કરીએ. કેમ કરીએ<br> [[શ્રેણી:ભજન]] [[શ્રેણી:દાસી જીવણ]] 2qgzylh4pocdcwefbziv3rpggp39afu 167721 167720 2022-08-26T05:02:44Z 2402:3A80:16AD:1F97:0:10:38C7:6A01 wikitext text/x-wiki કેમ કરીએ અમે કેમ કરીએે,<br> દવ લાગ્યો ડુંગરમા અમે કેમ કરીએ...કેમ કરીએ<br> નિરવરતીનુ મારે ન રહ્યુ ઠેકાણુ,<br> પરવરતીની અમે પાંખે વરીએ...કેમ કરીએ<br> ભાગુ તો મને ભૂમિ ન સુજે,<br> બેસી રહીએ તો અમે બળી મરીએ...કેમ કરીએ<br> સંસાર સાગર મહા જળ ભરીયો,<br> ગુરુજી તારે તો વાલા અમે તરીએ...કેમ કરીએ<br> સત શબ્દમા અમે સમજીને રહીએ,<br> કાળ ક્રોધને રે અમે પરહરીએ...કેમ કરીએ<br> દાસી જીવણ સત ભીમના ચરણા,<br> ગુરુજી મળે તો અરજુ કરીએ...કેમ કરીએ<br> [[શ્રેણી:ભજન]] [[શ્રેણી:દાસી જીવણ]] hgnhwoadbkhbm0323us563iliq87vmt પૃષ્ઠ:Kalapino Kekarav.pdf/૪૫ 104 33462 167693 129671 2022-08-25T15:12:54Z Meghdhanu 3380 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" />{{block center/s}}</noinclude><poem> સૂતો છું આ કુંજે, શરીર મનમાં શાન્તિ પિગળે, હજારો મીઠા મિશ્રિત સ્વર ભરે છે મગજને; વિચારો આનન્દી મુજ દિલ કરે છે દુઃખભર્યું! અહો! મ્હારું હૈયું સુખમય દુઃખોથી ઊભરતું! અને આ આત્માને કુદરત ગ્રહી લે નિજ કરે, ઉડાડી દે ઊંચો, પકડી વળી ચાંપે નિજ દિલે; મૂકી તેને પાછો હસી મૃદુલ શેવાલ પર ને પછી પંપાળે છે ફરી ફરી દઈ ચુમ્બન મુખે! અરે! એ માતા છે ભગિની મુજ કે શાન્તિ સુખ છે, નવાં કાર્યો પ્રેરી મુજ હૃદયમાં અગ્નિ છૂપવે! નિહાળી વિચારી મુજ દિલ બની કાષ્ટ સળગે, અહીં આ જે રીતે જન પ્રતિ ચલાવે જન, અરે! નીલી કુંજોમાં છે સુમન મકરન્દે ભભકતાં, નીચે ઊંચે ઊડે ફૂદડી નવરંગી રમતમાં; અને હું ધારૂં છું પ્રતિ ફૂલ રૂપાળું હસમુખું– બને છે ભોગી આ અનિલલહરી સ્પર્શસુખનું! અહો! પક્ષી-એ તો કૂદી કૂદી રમે છે મુજ કને, વિચારો તેઓના સમજી શકતો હું ન જરી એ; અહા! કિન્તુ તેની અતિ ચપલ સૌ અલ્પ ગતિએ– મને તો ભાસે છે પુલકિત થતો હર્ષ ચમકે! પ્રશાખા ગુલ્મોની વ્યજન નિજ વિસ્તીર્ણ કરતી, ભરી લેવા હૈયું દિનકર તણા આ કિરણથી; નકી હું માનું છું, તરુ ફૂલ બધાં હર્ષમય છે, ડૂબેલાં સર્વે છે પ્રણયમધુના મિષ્ટ ઝરણે! અરે! આ શ્રદ્ધા જો કુદરત પ્રભુ-પાથરી રહે, અને યોજી દે છે વિભુપતિ જ આ ધર્મ સહુને; નહીં કાં રોઉં તો રુધિર દિલનું હું નિરખીને– અહીં આ જે રીતિ જન પ્રતિ ચલાવે જન અરે! નદી જો રોશે તો રુદન કરશે પ્હાડપથરા, અને ઝીણું ઝીણું રુદન કરશે પક્ષી સઘળાં;</poem><noinclude>{{block center/e}}{{સ-મ||કલાપીનો કેકારવ/૯૮|}}</noinclude> 7f11uwtqw0mgg8wxgopxmohi2uegn1g પૃષ્ઠ:Kalapino Kekarav.pdf/૪૬ 104 33463 167694 129672 2022-08-25T15:18:09Z Meghdhanu 3380 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" />{{block center/s}}</noinclude><poem>વનોના આગારો-તરુ સહુ બિચારાં ટપકશે, ઝરાનાં હૈયાં તો છણ છણ તપીને ઊકળશે! અને આંસુ લ્હોતો પવન નદીનો મિત્ર બનશે, નભે ઝૂમેલાં તે ઘનદલ તણાં અશ્રુ ખરશે! કૃતિ આવી મીઠી કુદરત તણો જે ક્રમ કહે, જનોમાં એ ના ના! જડ સમ નહીં શું જન અરે! કહું શાને હાવાં ઉદધિ જડ ને આ જડ નદી? ગણું તિર્યંચોને હૃદયહીણ હું તો ક્યમ કદી? ખરે! હું જાણું છું જગત સૌ ચૈતન્યમય છે, નહીં તો ક્યાંથી આ પ્રણય, કરુણા, ને રતિ અરે! ભલે કાલિદાસે નિજ દિલ કહ્યું વાદળી કને, પ્રિયાનો સન્દેશો ઘન સહ દીધો તે પણ ભલે; નકી માન્યું છે આ મુજ દિલ અને એ કવિદિલે, પહોંચાડ્યું મેઘે કવિરુદન તેની રમણીને! કવિ આ ભોળો તો કુદરત તણો બાન્ધવ હતો, જનો તે શું જાણે? જન પર રહ્યો સ્વાર્થ લપટ્યો; વિના અશ્રુ જોશે જનદુઃખ જનો જ્યાં સુધી, અરે! કવિતાના ભોક્તા સુખમય રસીલા નહિ બને! નવા રંગો ધારી સુરધનુ અહીં આજ વિરમે, જનોથી મ્હારે શું? કુદરત મહીં આ દિલ રમે, રૂડી સંધ્યા રેલી સરિત સર ને પ્હાડ પર છે, ધનુ સંકેલાયું, હિમકર તણું શૃંગ ચળકે! ગ્રહો તારા સાથે ધવલ નભગંગા ખળભળે, રૂડાં પીળાં પીછાં શશી પર ધરે વાદળી હવે; ધકેલી તેને આ અનિલ લઈ ચાલ્યો રમતમાં, અને પેલી ચન્દા થરથર ધ્રૂજી જલમાં! અહા! કેવા પન્થે કુદરત કરે છે ગતિ! અને અરે! કેવા પંથે કુદરત તણાં બાલક ભમે! વિચારી વિચારી મમ દિલ બને ભસ્મ સળગી, અરેરે! જે રીતિ જન પ્રતિ ચલાવે જન અહીં!</poem> {{center|{{gap|15em}}૨૯-૮-૧૮૯૪}}<noinclude>{{block center/e}}{{સ-મ||કલાપીનો કેકારવ/૯૯|}}</noinclude> fqrjvxrttivcdzwtcufok3vgkmg8ss2 પૃષ્ઠ:Kalapino Kekarav.pdf/૪૭ 104 33464 167695 129810 2022-08-25T15:22:47Z Meghdhanu 3380 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" /></noinclude>{{center|<big><big>'''પાન્થ પંખીડું'''</big></big>}} {{block center/s}} <poem>આ જો, ઘોર તિમિર શો જીવિત બ્હોળો પડ્યો પંથ છે: નિર્માયો સહુ કાજ એ ક્યમ પછી પાછો ફરી તું શકે? લેવાનો શિર ભાર તે લઈ અને આકાશમાં ઊડવું, જાવું ત્યાં લઈ જાય વાયુ તુજને વિશ્રાંતિ લેતા જવું! જો તે કાશ્મીરદેશના મધુરવા મીઠા ઝરા આવશે; વ્હાલા પાન્થ! તહીં જરી વિરમજે; એ દેશ વ્હાલો મને; ત્યાંના તે અતિ રમ્ય ને ટપકતા મીઠા રસે કુંજમાં – ગુચ્છા દ્રાક્ષ તણા બિલોરી જલમાં છાયા રહે પાડતા! પુષ્પોની રજથી ભર્યા અનિલ ત્યાં વૃક્ષો ધુણાવી રહે, ત્યાં તું ટોચ પરે ચડી, સ્થિર થઈ, મીઠાં ફલો ચાખજે, સોનેરી તુજ પીંછડાં શ્રમિત તે તાજાં કરી લે ભલે, જાવાનું બહુ દૂર ત્હોય તુજને ત્યાં થાક લાગ્યો હશે! જાણ્યો તેં નથી માર્ગ ને વિકટ છે ત્યાંનાં વનો ને ગિરિ, કિન્તુ સુંદર સૌ પ્રદેશ નિરખી પ્રેમે વહેવું તહીં; ત્યાંની કો’ સરિતે તરી, ઠરી જરી, ક્રીડા કરન્તાં જરા, અંગો તપ્ત થયેલ શીતલ થતાં આનન્દ આવે મહા! સંધ્યાએ વળી હિમપર્વત તણાં શૃંગો ગુલાબી બને! ખીણેખીણ, ઝરેઝરા, સર સહુ ત્યારે રૂપેરી બને! ત્યાંનાં તે ગિરિ શાં તરુ ગિરિ નભે તારાથી વાતો કરે, તે સૌ દિવ્ય ઉજાસમાં ગરક થૈ હર્ષે ભર્યાં ખીલશે! ત્યારે તો પ્રિય જે હશે તુજ દિલે તે યાદ સૌ આવશે, ગાજે તો તુજ ગિત્તડું દુઃખભર્યું ને અશ્રુ બે ખેરજે! રુમઝુમ કો’ પડી ઝાપટું વહી જશે ને કૈંક કહેતું જશે, ત્યારે તું પ્રિય તે ઉદાસ સુખમાં ડૂબી ભલે મ્હાલજે! વ્હાલા, હું ગુરુ ને વળી તુજ સખો, તે ભક્ત સંભારજે, બાલુડા! મુજ પ્રાણ! તે વખત તું રોજે અરેરે ભલે! ઉછેર્યું તરુ એક મેં વન મહીં ત્યાં તું વળી બેસજે, વ્હાલા! મેં લઘુ એક કોતરી લખ્યું તે કાવ્ય તું વાંચજે! </poem><noinclude>{{block center/e}}{{સ-મ||કલાપીનો કેકારવ/૧૦૦|}}</noinclude> qv09195d5pmcb8b6h17g056cpxnxa6j પૃષ્ઠ:Kalapino Kekarav.pdf/૪૮ 104 33465 167696 129674 2022-08-25T15:30:39Z Meghdhanu 3380 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" />{{block center/s}}</noinclude><section begin="48a" /><poem> હા, હું એ ઘસડાઈ એક વખતે વ્હાલા! ગયો ત્યાં હતો, વ્હાલાંનો વિરહી બની હૃદયને ચીરી રડ્યો ત્યાં હતો; તે અશ્રુઝરણું જ શોણિત સમું તે કાવ્યમાં છે ભર્યું, સ્વચ્છાએ ભરી ચંચુ લાલ મુખથી પીજે ભલે આંસુડું! ને જો શુષ્ક રણે જવું તુજ બને ઓળંગી સિન્ધુ, અરે! રેતીના ઢગ ત્યાં ઊડે, પવન ત્યાં ફૂંકી ઉન્હા આફળે; તું મ્હારૂં; તુજ હું, બની પણ સખે! હું ભોમિયો ના શકું, એવા સંકટમાં અરે! મદદ ત્યાં આપી જરી ના શકું! પાંખો સુંદર ત્યાં અતિ શ્રમવતી ચોળાઈ ચીરાઈને– કંઠે સોસ પડ્યો હશે જલ વિના બાપુ! અરેરે તને! પાંખોને તુજ શક્તિ ત્યાં ગરુડની દેજે પ્રભુને સ્તવી, ને જાજે જલદી ઊડી, ઘટિત ના રોકાવું ત્યારે ઘડી! ત્હારા માર્ગ પરે ઘણા તુજ સમા પાન્થો ગયા ઊડીને, માર્ગે તે જ જવું, ભલે સુખ તને આવી મળે ના મળે! નિર્માયું જવું તો જવું, દુઃખ વહી આનન્દ ધૈર્યે વહી, આ તો ઝિંદગીભર પુણ્ય સરખો, સૂએ ન સિદ્ધિ કશી! પ્હોંચે જ્યાં સુધી સ્થાન તું અવધિનું, તે અન્ત આવ્યા સુધી– આકાશે જલદી અગાડી ઊંચકી તે ભાર તું જા ઊડી; પૂરા સાહસથી બલિષ્ટ દુઃખને સંતોષથી પી જવું, ને આનન્દ વિશેષ પ્રેમસુખથી તે દુઃખમાં માનવું! હું આ વૃદ્ધ રડું ન તે ઘટિત છે, લૂછું હવે અશ્રુને, જા તું, થા સુખિયું, ન આમ રડવું, છાતીથી ચાંપું, અયે! રક્ષે ઈશ્વર પાપથી હૃદય ને દોરો સુમાર્ગે તને, વ્હાલા પાન્થ! સુખી સુખી સુખી થજે! આશિષ મ્હારી તને!</poem> {{block center/e}} {{center|{{gap|15em}}૩૧-૧૦-’૯૪}} <section end="48a" /> <section begin="48b" />{{center|<big><big>'''વિરહસ્મરણ'''</big></big>}} {{block center/s}} <poem>દેશેદેશો નવીન નિરખી ઘૂમતો’તો પ્રિયે! હું, ત્યાં ત્હોયે હા! વિરહભડકે દાઝતો’તો પ્રિયે હું; ન્હોતું જ્યારે તુજ છબી શું ને શાન્ત રોઈ થવાનું, ન્હોતું કાંઈ વિરહભડકો બૂઝવી નાખવાનું.</poem> <section end="48b" /><noinclude>{{block center/e}}{{સ-મ||કલાપીનો કેકારવ/૧૦૧|}}</noinclude> qpkalzw3z7wyn5j9w55wrwihe7en86c પૃષ્ઠ:Kalapino Kekarav.pdf/૪૯ 104 33466 167697 129812 2022-08-25T15:37:02Z Meghdhanu 3380 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" />{{block center/s}}</noinclude><section begin="49a" /><poem> ક્યારે એ જો વિસરી દુઃખ હું લેશ આનન્દ લેતો, ત્યારે વ્હાલી દ્વિગુણ દુઃખમાં ડૂબતો હું ફરી તો; ‘હું આવો શે અનુભવી શકું હર્ષ પ્યારી રડે ને!’ હૈયું મ્હારું સળગી ઊઠતું કાંઈ એવા વિચારે. જૂદાં થાતાં મુખ તુજ હતું ગ્લાનિપૂરે છવાયું, સ્વપ્નામાં એ નિરખું છબી તો આંસુડાં ઢાળતો હું; હૈયામાં એ ચિતરી કદી હું હાસ્ય ત્હારું શક્યો ના, રોતો હું ને રડતી પ્રિય તું એ જ ચિત્રો હતાં ત્યાં. મીઠાં ત્હારાં નયન દિલના લક્ષ્યમાં એક ધારી – જોતો હું જ્યાં નિમિષ તજીને ચન્દ્રનું બિમ્બ પ્યારી! આલેખાતું તુજ મુખ તહીં ધ્રૂજતા ઓષ્ઠવાળું, ને એ ત્હારું શરીર દૂબળું શોકઓઘે છવાયું! રોપાતો ત્યાં વિનિમિત થઈ શોક મ્હારે દિલે હા! રોતી તું ને મુખ મુજ બધું ભીંજવી અશ્રુ દેતાં; એ આંસુ કે વિરહઉદધિ ઊછળી ઊછળીને– અત્યારે એ વિગત દુઃખમાં ડૂબવી દે મને છે. અત્યારે એ હૃદય ગળતાં અશ્રુની ધાર વ્હેતાં, ભીંજ્યા ત્હારાં કમલ સરખાં નેત્રના લાલ ખૂણા; ત્હોયે પ્યારી! મધુર સ્મિત છે સ્નિગ્ધ ઓષ્ઠે છવાયું, ને હા! વ્હાલી! વપુ તુજ દિસે હર્ષના ઘેનવાળું. ઓળંગી તું ઉદધિ દુઃખનો ત્યાં નિહાળી રહે છે, મ્હાલે છે તું સુખઅનિલમાં હાસ્ય તેથી કરે છે; વ્હાલી! આવા સરલ હૃદયે પ્રેમ જે દાખવે તું – તેના સામે નિરખી શકું હું એ જ સામર્થ્ય યાચું! {{block center/e}} {{center|{{gap|15em}}૧૪-૨-’૯૫}}</poem> <section end="49a" /> <section begin="49b" />{{center|<big><big>'''વિષપાન'''</big></big>}} {{block center/s}} <poem>{{center|[[વ્યાકરણ/છંદ/શિખરિણી|શિખરિણી]]}} અહો ઘોળી પીધું મધુર વિષપ્યાલું, પ્રિય સખા! હવે હું ભૂલું છું જગત સઘળું તે લહરીમાં! ધીમે ધીમે મૂર્ચ્છા મુજ મગજને ચુમ્બન કરે, અહા! હું ગાતો તે અનુભવી શકું છું સુખ હવે.</poem> <section end="49b" /><noinclude>{{block center/e}}{{સ-મ||કલાપીનો કેકારવ/૧૦૨|}}</noinclude> oa3bvrsxowcw7fz8336o0pebqi5sgzv પૃષ્ઠ:Kalapino Kekarav.pdf/૫૦ 104 33467 167698 129676 2022-08-25T15:43:40Z Meghdhanu 3380 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" />{{block center/s}}</noinclude><poem> તીરે ભેદાયેલા મુજ હૃદયને તો કળ વળી. અમી ઢોળાયું શું ધગધગી રહેલા ઉર મહીં! નથી આશા ઈચ્છા, ગત દુઃખ તણું ના સ્મરણ વા; અહો! મેં તો પીધું નહિ વિષ, નકી અમૃત સખા! {{center|[[વ્યાકરણ/છંદ/શાર્દૂલવિક્રીડિત|શાર્દૂલવિક્રીડિત]]}} વ્હાલા! જ્યાં ઘસડાઈ જાય જગ ત્યાં મ્હારે ખુશીથી જવું, ત્હોયે છે દુઃખ એક આ દિલ મહીં, છોડું તને તે તણું; એ ચિન્તા પણ શાન્ત છેલ્લી ઘડીએ થાશે નકી હા સખા! એ જ્વાલા પણ અન્તરે ડૂબી જશે આનન્દની લ્હેરમાં. આશામાં ડૂબતું અને ધડકતું, ફાળો ઘણી સાંધતું; તે હૈયું મુજ આમ આજ વિષથી વિશ્રાન્તિ લેવા ઢળ્યું; ના તે કો’ દિ’ હવે ઉઠી સળગી કે ચીરાઈ રોશે સખા! ના તે કો’ દિ’ ફલંગ મારી પડશે પ્રીતિ તણી જાળમાં. {{center|[[વ્યાકરણ/છંદ/શિખરિણી|શિખરિણી]]}} નકી મ્હારે જાવું, રુદન નવ વ્હાલા! કર હવે, સુખી હું થાતાં તું રુદન કર તે તો નવ ઘટે; સુખી હું થાતો ત્યાં હૃદય તુજ હર્ષે ઊભરતું; અરે! તો કાં હાવાં મુજ સુખ તને દુઃખી કરતું? અહો! ત્હારાં આંસું પિગળી મુજ અન્તઃકરણમાં- ગયા સંસ્કારોથી સ્મરણમય આત્મા કરી જતાં; હશે મ્હારે માટે રુદન કરવું મૃત્યુસમયે- પ્રભુએ નિર્મ્યું તો ઉર મુજ ઉખેળું તુજ કને. {{center|[[વ્યાકરણ/છંદ/શાર્દૂલવિક્રીડિત|શાર્દૂલવિક્રીડિત]]}} જોને, ભાઈ! તહીં રહી મલપતી તે મોહની ક્રૂરતા, તેમાં તે અતિ રમ્ય આકૃતિ રહી જેને કહી મેં ‘પ્રિયા’; ઘુંચાયા મુજ તે અરે! પ્રણયીઓ એ જાળ માંહી દીસે, ભોળાંને નિરખી ડૂબ્યાં, ડૂબી જતાં ચીરાય હૈયું, સખે! તે સૌ આમ જ આ જ માર્ગ પર હા! રોઈ રડી આવશે, તેઓનાં દુઃખથી દુઃખી થઈ અરે ! કૈં પ્રેત મિત્રો રડે, તેઓની કબરો તણા પથરમાં અશ્રુઝરા ચાલતા, તેઓના બળી ભસ્મ જે થઈ ગયા તે અંશ સૌ કંપતા! ઓહો ! મોહ જ મોહનું જગત આ તેમાં હશે પ્રેમ ક્યાં? આંહીં બીજ વવાય છે વિષય ને સૌ સ્થાનમાં મોહનાં;</poem><noinclude>{{block center/e}}{{સ-મ||કલાપીનો કેકારવ/૧૦૩|}}</noinclude> 6ph88j0bizo68e99kw6fwyaljwksojm પૃષ્ઠ:Kalapino Kekarav.pdf/૫૧ 104 33468 167699 129678 2022-08-25T15:49:20Z Meghdhanu 3380 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" />{{block center/s}}</noinclude><section begin="51a" /><poem>કાંટાળાં તરુ તે ઉગી હૃદય કૈં ભોળાં બિચારાં ચીરે, ક્યાંહી છે રુધિરે ભર્યા ઉઝરડા, ક્યાંહી વ્રણો ગાઢ છે. રે! ત્હોયે મુજ ભક્તિનું પ્રણયનું મેં બીજ વાવ્યું, સખા! છે તો ક્ષારભૂમિ પરન્તુ ઉગીને જાણ્યું થશે વૃક્ષ આ: આશાએ દિલ આ તણા ઝરણના વારિથી પોષ્યું, છતાં- તે તો ત્યાં જ બળી ગયું પણ વળી માન્યું જ મેં તે ન કાં? {{center|[[વ્યાકરણ/છંદ/શિખરિણી|શિખરિણી]]}} મનાયું ના હુંથી તરુ મજ કદી તે નહિ થશે, અરે! માન્યું નિત્યે લલિત ફણગો કાલ ફૂટશે, અરેરે! દહાડો એ પણ કદી મળ્યો ના સુખ તણો, અને આશાતન્તુ જીવિત સહ આજે તૂટી ગયો! તને ને વ્હાલીને ફલ સહુ ધરું એ પ્રણયનાં, હતી આશા એવી પણ ન પ્રભુને કૈં હતી દયા; તમે વ્હાલાં! વ્હાલાં! સમજી મમ ઈચ્છા નવ શક્યાં, હવે ના રોવું તો મુજ મરણકાલે, પ્રિય સખા! {{center|[[વ્યાકરણ/છંદ/શાર્દૂલવિક્રીડિત|શાર્દૂલવિક્રીડિત]]}} ઓહો! મોહ જ મોહનું જગત આ, તેમાં વિના સ્વાર્થ શું? ક્યાં પ્રેમી દિલમાં હશે સુખ, સખે વૈરાગ્ય સાથે વસ્યું? ‘છે વૈરાગ્ય જ પ્રેમ, પ્રીતિ સુખ છે; પ્રેમી વિરાગી ખરો,–’ જૂઠી એ મમ માન્યતા થઈ, અને હું પ્રાણ ત્યાગું, અહો! {{center|[[વ્યાકરણ/છંદ/શિખરિણી|શિખરિણી]]}} સૂકાયાં ના આંસુ હજુ પણ અરેરે! નયનથી, તજાઈ ના પ્રીતિ મરણસમયે એ હૃદયથી; ત્હમારૂં વ્હાલાંનું નવ હજુ ગયું ચિન્તન અહો! ન બૂઝાયો, વ્હાલાં! પ્રણયભડકો આ હૃદયનો. {{center|[[વ્યાકરણ/છંદ/શાર્દૂલવિક્રીડિત|શાર્દૂલવિક્રીડિત]]}} થાકેલું હરણું ય અન્તસમયે એકાન્ત ને શાન્તિમાં, બેસીને નિજ પ્રાણ ત્યાગ કરતું નિઃશ્વાસ અશ્રુ વિના; હું તો કૈંક વિચાર ને દુઃખ મહીં આ પ્રાણ ત્યાગું સખા! ને હું જેમ જ સૌ મનુષ્ય દુઃખમાં રોઈ ત્યજે પ્રાણ હા! {{gap|15em}}૧૪-૨-’૧૮૯૫</poem> {{block center/e}} <section end="51a" /> <section begin="51b" />{{center|<big><big>'''સારસી'''</big></big>}} {{block center/s}} <poem>{{center|[[વ્યાકરણ/છંદ/શાર્દૂલવિક્રીડિત|શાર્દૂલવિક્રીડિત]]}} મીઠા દીર્ઘ ધ્વનિ વતી વન બધું હર્ષે ભરે કોકિલા, ઝીણી વાંસળી શા સ્વરો સુખભર્યા ચંડોળ આલાપતાં;</poem> <section end="51b" /><noinclude>{{block center/e}}{{સ-મ||કલાપીનો કેકારવ/૧૦૪|}}</noinclude> mvh34nhuut1nkpj1yj5r41ws9wtka6s સૂચિ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf 106 46793 167681 167655 2022-08-25T13:48:42Z Meghdhanu 3380 કોથળીનો ચોર કોણ? proofread-index text/x-wiki {{:MediaWiki:Proofreadpage_index_template |પ્રકાર=પુસ્તક |શીર્ષક=વેળા વેળાની છાંયડી |ભાષા=gu |ગ્રંથ= |સર્જક=ચુનીલાલ મડિયા |અનુવાદક= |સંપાદક= |ચિત્રકાર= |મહાવિદ્યાલય= |પ્રકાશક=નવભારત સાહિત્ય મંદિર |સરનામું=અમદાવાદ |વર્ષ=2019 |Key= |ISBN= |OCLC= |LCCN= |BNF_ARK= |ARC= |સ્રોત=pdf |Image={{પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૧}} |પ્રગતિ=UP |પાનાં=<pagelist 1="મુખપૃષ્ઠ" 2to3="-" 4to5="નિવેદન" 6to7="અનુક્રમ" 8to13="લોકજીવનનો અધ્યાસ" 14="13" /> |Volumes= |ટિપ્પણી={{પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૬}} {{પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૭}} |Width= |Css= |Header= |Footer=<small>'''{{સ-મ|{{{pagenum}}}||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|કોથળીનો ચોર કોણ?||{{{pagenum}}}}}'''</small> }} 1ckm6c3on7ixfgrhxdj6fpvuq33p9z9 167690 167681 2022-08-25T13:56:07Z Meghdhanu 3380 બંધમોચન proofread-index text/x-wiki {{:MediaWiki:Proofreadpage_index_template |પ્રકાર=પુસ્તક |શીર્ષક=વેળા વેળાની છાંયડી |ભાષા=gu |ગ્રંથ= |સર્જક=ચુનીલાલ મડિયા |અનુવાદક= |સંપાદક= |ચિત્રકાર= |મહાવિદ્યાલય= |પ્રકાશક=નવભારત સાહિત્ય મંદિર |સરનામું=અમદાવાદ |વર્ષ=2019 |Key= |ISBN= |OCLC= |LCCN= |BNF_ARK= |ARC= |સ્રોત=pdf |Image={{પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૧}} |પ્રગતિ=UP |પાનાં=<pagelist 1="મુખપૃષ્ઠ" 2to3="-" 4to5="નિવેદન" 6to7="અનુક્રમ" 8to13="લોકજીવનનો અધ્યાસ" 14="13" /> |Volumes= |ટિપ્પણી={{પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૬}} {{પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૭}} |Width= |Css= |Header= |Footer=<small>'''{{સ-મ|{{{pagenum}}}||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|બંધમોચન||{{{pagenum}}}}}'''</small> }} guuwv5ldwtqvyu55wpdb4l0uec7uex5 167713 167690 2022-08-26T03:42:26Z Meghdhanu 3380 બાપનો વેરી proofread-index text/x-wiki {{:MediaWiki:Proofreadpage_index_template |પ્રકાર=પુસ્તક |શીર્ષક=વેળા વેળાની છાંયડી |ભાષા=gu |ગ્રંથ= |સર્જક=ચુનીલાલ મડિયા |અનુવાદક= |સંપાદક= |ચિત્રકાર= |મહાવિદ્યાલય= |પ્રકાશક=નવભારત સાહિત્ય મંદિર |સરનામું=અમદાવાદ |વર્ષ=2019 |Key= |ISBN= |OCLC= |LCCN= |BNF_ARK= |ARC= |સ્રોત=pdf |Image={{પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૧}} |પ્રગતિ=UP |પાનાં=<pagelist 1="મુખપૃષ્ઠ" 2to3="-" 4to5="નિવેદન" 6to7="અનુક્રમ" 8to13="લોકજીવનનો અધ્યાસ" 14="13" /> |Volumes= |ટિપ્પણી={{પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૬}} {{પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૭}} |Width= |Css= |Header= |Footer=<small>'''{{સ-મ|{{{pagenum}}}||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|બાપનો વેરી||{{{pagenum}}}}}'''</small> }} iewd380yoscgf783tad8hhvxgoo6x2s પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૭૦ 104 47112 167657 167656 2022-08-25T12:23:41Z Amvaishnav 156 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Amvaishnav" /></noinclude> {{gap}}‘મને કોઈએ કાંઈ સમાચાર નથી દીધા.’ હીરબાઈએ અજાણ હોવાનો ડોળ કર્યો. {{gap}}‘તમને સંધીય ખબર પડી ગઈ લાગે છે !’ {{gap}}‘તારા વિના મને કોણ વાવડ આપે ?’ હીરબાઈએ દૂધની તાંબડી લઈને ખાટલા ઉપર બેસી જતાં કહ્યું. {{gap}}‘હીરીકાકી, હવે મને ઝટ દૂધ ભરી દિયો, નીકર વાળુમાં અસૂરું થાશે.’ હીરબાઈની ગોદમાં લાડપૂર્વક બેસી જતાં ચંપાએ કહ્યું. {{gap}}‘ભલે અસૂર થાય, મને સરખીથી વાત નહીં કરે ત્યાં લગણ હું દૂધ નહીં આપું.’ {{gap}}હીરબાઈની વત્સલ ગોદમાં ચંપા વહાલસોયી માતાની હૂંફ માણી રહી. આહીરાણી પણ આ યુવતી કેમ જાણે પોતાનું પેટજણ્યું સંતાન હોય એવી મમતાથી ચંપાની પાંગરતી દેહલતા પર પ્રેમાળ હાથ ફેરવી રહી. {{gap}}સગપણના સમાચાર તો આહીરાણીએ પતિને મોઢેથી સાંભળ્યા જ હતા, છતાં એ અજબ રસપૂર્વક ચંપાને મોઢેથી સવિસ્તર અહેવાલ સાભળી રહી. ચંપાએ પણ મોકળે મને પોતાના મનોભાવ વ્યક્ત કર્યા. દૂધનો કળશો જાણે કે વિસરાઈ ગયો અને બંને સ્ત્રીહૃદયો સ્વાભાવિક રીતે જ સમયનું ભાન ભૂલી ગયાં… {{gap}}‘મોટીબેન, કેટલી વાર ? વાડામાં જસી આવી ઊભી અને ભાવી જીવનના સપનાં સંભળાવી રહેલી ચંપાને જાગ્રત કરી: ‘બા તો વાટ જોઈને થાકી ગયાં !’ {{gap}}‘આય હાય ! મને હીરીકાકીએ વાત કરવા બેસાડી રાખી ને હું તો ભૂલી જ ગઈ !’ કહીને ચંપા ખાટલા પરથી ઊઠી. {{gap}}હીરબાઈએ દૂધ ભરી આપીને ચંપાને વિદાય આપી: ‘ઠીક લ્યો જાવ, અટાણે તો અસૂરું થયું, પણ પછે નિરાંતે પેટ ભરીને વાતું કરશું —’ {{nop}}<noinclude><small>'''{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૬૯}}'''</small></noinclude> owlgiqjh2wxzrkussxybhlmzm5i5hcf પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૭૧ 104 47113 167658 166837 2022-08-25T12:27:06Z Amvaishnav 156 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Amvaishnav" /></noinclude> {{gap}}ચંપાએ ઘરના ઉંબરામાં પગ મેલ્યો કે તુરત સંતોકબાની જીભ ઊપડી: {{gap}}‘તારે હવે ટાણેકટાણે બવ બહાર જવાનું નહીં, સમજી? હવે તું નાનકડી નથી, કાલ સવારે સાસરે જઈશ —’ {{gap}}જનેતાની જીભમાંથી પહેલી જ વાર આવાં આકરાં વેણ છૂટ્યાં હતાં. આકરી જબાનથી અપરિચિત ચંપાને આ વેણ તીખાં પણ લાગ્યાં ને મીઠાં પણ લાગ્યાં. તીખાં એટલા માટે કે એ મુગ્ધાને આવા મેણાંટોણા સાંભળવાનો મહાવરો નહોતો. મીઠાં એટલા માટે કે એમાં કાલ સવારે સાસરિયે જવાનો મનગમતો ઉલ્લેખ હતો. ધીમે ધીમે આ ઉપાલંભમાં રહેલી તીખાશ ભુલાઈ ગઈ અને નરી મીઠાશ એના મનને ભરી રહી. {{gap}}‘કાલ સવારે!’ {{gap}}શબ્દો તો ટૂંક સમયના ભાવર્થમાં વપ૨ાયા હતા, પણ વાઘણિયેથી ચંપા સપનાનો જે સોમ૨સ પી આવી હતી એના કેફમાં એણે આ શબ્દોને વાચ્યાર્થમાં જ ઘટાવ્યા: કાલ સવારે! બસ, કાલ સવારે જ સાજનને ઘેર જવાનું છે! વાસ્તવમાં તો, લગ્ન થવાને હજી એકાદ વરસ સહેજે વીતી જાય એમ હતું, પણ પતિમિલનની ઉત્સુકતાની આસવ વડે ચકચૂર થઈ ગયેલી ચંપાને મન તો એ વ૨સદિવસની મુદત એક પ્રલંબ વિરહરાત્રિ જ હતી. {{gap}}વાળુપાણી પતાવતાં આજે ઠીક ઠીક મોડું થઈ ગયું. અને એ પછી પણ કપૂરશેઠ અને સંતોકબા મોડે સુધી ઓસરીમાં જાગતાં બેઠાં. કપૂરશેઠ પોતાના રોજના નિયમ મુજબ ઓસરીને હીંચકે તકિયો નાખીને હીંચકતા બેઠા હતા. સંતોકબા પોતાના નિયતસ્થાને ઓસરીની થાંભલીને અઢેલીને પગ લાંબા કરીને બેઠાં હતાં. ઘરકામ તો બધું છોકરીઓ ઉપ૨ જ નાખેલું હોવાથી સાંજ પડતાં જ સંતોકબાના સ્થૂળ પગ થાકીને લોથપોથ થઈ જતા તેથી સૂતાં પહેલાં બંને પુત્રી<noinclude><small>'''{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૭૦}}'''</small></noinclude> a0cq5d9sbf9o3pauyhwvimlx5x71841 167663 167658 2022-08-25T12:53:19Z Snehrashmi 2103 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Snehrashmi" /></noinclude> {{gap}}ચંપાએ ઘરના ઉંબરામાં પગ મેલ્યો કે તુરત સંતોકબાની જીભ ઊપડી: {{gap}}‘તારે હવે ટાણેકટાણે બવ બહાર જવાનું નહીં, સમજી ? હવે તું નાનકડી નથી, કાલ સવારે સાસરે જઈશ —’ {{gap}}જનેતાની જીભમાંથી પહેલી જ વાર આવાં આકરાં વેણ છૂટ્યાં હતાં. આકરી જબાનથી અપરિચિત ચંપાને આ વેણ તીખાં પણ લાગ્યાં ને મીઠાં પણ લાગ્યાં. તીખાં એટલા માટે કે એ મુગ્ધાને આવા મેણાંટોણા સાંભળવાનો મહાવરો નહોતો. મીઠાં એટલા માટે કે એમાં કાલ સવારે સાસરિયે જવાનો મનગમતો ઉલ્લેખ હતો. ધીમે ધીમે આ ઉપાલંભમાં રહેલી તીખાશ ભુલાઈ ગઈ અને નરી મીઠાશ એના મનને ભરી રહી. {{gap}}‘કાલ સવારે !’ {{gap}}શબ્દો તો ટૂંક સમયના ભાવર્થમાં વપ૨ાયા હતા, પણ વાઘણિયેથી ચંપા સપનાનો જે સોમ૨સ પી આવી હતી એના કેફમાં એણે આ શબ્દોને વાચ્યાર્થમાં જ ઘટાવ્યા: કાલ સવારે ! બસ, કાલ સવારે જ સાજનને ઘેર જવાનું છે ! વાસ્તવમાં તો, લગ્ન થવાને હજી એકાદ વરસ સહેજે વીતી જાય એમ હતું, પણ પતિમિલનની ઉત્સુકતાની આસવ વડે ચકચૂર થઈ ગયેલી ચંપાને મન તો એ વ૨સદિવસની મુદત એક પ્રલંબ વિરહરાત્રિ જ હતી. {{gap}}વાળુપાણી પતાવતાં આજે ઠીક ઠીક મોડું થઈ ગયું. અને એ પછી પણ કપૂરશેઠ અને સંતોકબા મોડે સુધી ઓસરીમાં જાગતાં બેઠાં. કપૂરશેઠ પોતાના રોજના નિયમ મુજબ ઓસરીને હીંચકે તકિયો નાખીને હીંચકતા બેઠા હતા. સંતોકબા પોતાના નિયતસ્થાને ઓસરીની થાંભલીને અઢેલીને પગ લાંબા કરીને બેઠાં હતાં. ઘરકામ તો બધું છોકરીઓ ઉપ૨ જ નાખેલું હોવાથી સાંજ પડતાં જ સંતોકબાના સ્થૂળ પગ થાકીને લોથપોથ થઈ જતા તેથી સૂતાં પહેલાં બંને પુત્રી<noinclude><small>'''{{સ-મ|૭૦||વેળા વેળાની છાંયડી}}'''</small></noinclude> t6nzccqtbm92gbxd8j0ixjdyi7vzhkq પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૭૨ 104 47114 167659 166838 2022-08-25T12:30:18Z Amvaishnav 156 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Amvaishnav" /></noinclude> પાસે એકેક પગ સારા પ્રમાણમાં દબાવડાવે તો જ એમને ઊંઘ આવી શકતી. અત્યારે પણ નિયમ મુજબ બંને પુત્રીઓ માતાના એકેક પગની માવજત કરી રહી હતી. ચંપા જમણો પગ દાબે ને જસી ડાબો પગ દાબે એવો એક અણલખ્યો નિયમ જ થઈ ગયો હતો. અને તેથી જ પુત્રવિહોણાં સંતોકબા બંને પુત્રીઓને ડાબી-જમણી આંખ ગણીને સંતોષ અનુભવતાં હતાં. {{gap}}હીંચકા ૫૨ કપૂરશેઠ સોપારી વાંતરતાં વાંતરતાં ભવિષ્યના લગ્નપ્રસંગની તૈયારીઓની આછી રૂપરેખા આંકતા હતા. સંતોકબા એમાં હા-હોંકારો ભર્યે જતાં હતાં. {{gap}}‘હવે કાલ સવારે ચંપા તો સાસરે જશે. પછી તમારો જમણો પગ કોણ દાબશે?” પતિએ મજાકમાં પૂછ્યું. {{gap}}સાંભળીને સંતોકબા જરા વિચારમાં પડી ગયાં. તેઓ હજી કશો ઉત્તર આપે એ પહેલાં તો જસીએ વચ્ચે જણાવી દીધું: {{gap}}‘હું દાબીશ. જમણો ને ડાબો બેય હું દાબીશ.' {{gap}}સંતોકબાએ નિસાસો મૂકીને કહ્યું: {{gap}}‘તું પણ પારકી થાપણ, તારા ઓરતા પણ હવે કેટલા દી?’ {{gap}}‘મારો વિચાર તો વાઘણિયામાં ચંપા ભેગું જસીનું પણ પતાવી જ નાખવાનો હતો.’ કપૂરશેઠ બોલ્યા. દકુભાઈના છોકરા બાલુ સારુ થઈને મકનજી મુનીમ મને બહુ દબાણ કરતો હતો.' {{gap}}‘કોને સારુ?’ જસીના કાન ચમક્યા. {{gap}}‘ઓતમચંદ વેવાઈના સાળા દકુભાઈ હતા ને, એનો છોકરો- બાલુ—' {{gap}}સાંભળીને જસી મીઠી લજ્જામાં આંખો ઢાળી ગઈ અને પછેડાનો એક છેડો લઈને ચાવવા લાગી. {{gap}}પતિએ પત્નીને પૂછ્યું: ‘બાલુ કેવોક પાણીદાર લાગ્યો તમને?” {{gap}}જસીએ વધુ લજ્જા અનુભવતાં નખ વડે જમીન ખોત૨વા માંડી.<noinclude><small>'''{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૭૧}}'''</small></noinclude> 8402korxrx6d1lr5u36y54t08iengc6 167664 167659 2022-08-25T12:56:29Z Snehrashmi 2103 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Snehrashmi" /></noinclude> પાસે એકેક પગ સારા પ્રમાણમાં દબાવડાવે તો જ એમને ઊંઘ આવી શકતી. અત્યારે પણ નિયમ મુજબ બંને પુત્રીઓ માતાના એકેક પગની માવજત કરી રહી હતી. ચંપા જમણો પગ દાબે ને જસી ડાબો પગ દાબે એવો એક અણલખ્યો નિયમ જ થઈ ગયો હતો. અને તેથી જ પુત્રવિહોણાં સંતોકબા બંને પુત્રીઓને ડાબી-જમણી આંખ ગણીને સંતોષ અનુભવતાં હતાં. {{gap}}હીંચકા ૫૨ કપૂરશેઠ સોપારી વાંતરતાં વાંતરતાં ભવિષ્યના લગ્નપ્રસંગની તૈયારીઓની આછી રૂપરેખા આંકતા હતા. સંતોકબા એમાં હા-હોંકારો ભર્યે જતાં હતાં. {{gap}}‘હવે કાલ સવારે ચંપા તો સાસરે જશે. પછી તમારો જમણો પગ કોણ દાબશે ?’ પતિએ મજાકમાં પૂછ્યું. {{gap}}સાંભળીને સંતોકબા જરા વિચારમાં પડી ગયાં. તેઓ હજી કશો ઉત્તર આપે એ પહેલાં તો જસીએ વચ્ચે જણાવી દીધું: {{gap}}‘હું દાબીશ. જમણો ને ડાબો બેય હું દાબીશ.’ {{gap}}સંતોકબાએ નિસાસો મૂકીને કહ્યું: {{gap}}‘તું પણ પારકી થાપણ, તારા ઓરતા પણ હવે કેટલા દી ?’ {{gap}}‘મારો વિચાર તો વાઘણિયામાં ચંપા ભેગું જસીનું પણ પતાવી જ નાખવાનો હતો.’ કપૂરશેઠ બોલ્યા. દકુભાઈના છોકરા બાલુ સારુ થઈને મકનજી મુનીમ મને બહુ દબાણ કરતો હતો.’ {{gap}}‘કોને સારુ ?’ જસીના કાન ચમક્યા. {{gap}}‘ઓતમચંદ વેવાઈના સાળા દકુભાઈ હતા ને, એનો છોકરો — બાલુ—' {{gap}}સાંભળીને જસી મીઠી લજ્જામાં આંખો ઢાળી ગઈ અને પછેડાનો એક છેડો લઈને ચાવવા લાગી. {{gap}}પતિએ પત્નીને પૂછ્યું: ‘બાલુ કેવોક પાણીદાર લાગ્યો તમને ?’ {{gap}}જસીએ વધુ લજ્જા અનુભવતાં નખ વડે જમીન ખોત૨વા માંડી. {{nop}}<noinclude><small>'''{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૭૧}}'''</small></noinclude> hqqjk5llkqrnm8ywo16ojrhf3p8cjzi પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૭૩ 104 47115 167660 166839 2022-08-25T12:33:26Z Amvaishnav 156 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Amvaishnav" /></noinclude> {{gap}}બાલુના ‘પાણી’નો તાગ લઈને સંતોકબા હજી તો કશો ઉત્તર આપેએ પહેલાં કોણ જાણે કેમ, ચંપાએ તિરસ્કારમાં પોતાનો ઓઠ મરડ્યો. ચંપાના એ આંગિક અભિનયનો, વાચિક અભિનયમાં આ પ્રમાણે અનુવાદ થઈ શકે: ‘જોયો હવે બાલુ! એમાં તે વળી પાણી કયે દહાડે બળ્યું હતું! {{gap}}મોટીબહેનનો આ અભિનય જોઈને જસી છેડાઈ પડી. એણે ઉગ્ર અવાજે પૂછ્યું: ‘કેમ હોઠ મરડવો પડ્યો, ભલા?’ {{gap}}આ પ્રશ્ન જ એવો હતો, જેનો ઉત્તર આપવા માટે ચંપાએ ફરી વાર એ જ ઓષ્ઠાભિનયનો આશરો લેવો પડે. સારું થયું એ પહેલાં સંતોકબાએ જ અભિનયનું વિવેચન કરી નાખ્યું: {{gap}}‘બાલુ તો સાવ બાઈમાલી જેવો લાગે છે. એનામાં રતિ ક્યાં છે?” {{gap}}'બોલો મા, બા, એવું બોલો મા,’ ચંપાએ સંતોકબાને અટકાવ્યાં. જસીને તો બાલુ બહુ જ ગમી ગયો છે—જાણે રાજાનો કુંવર! કેમ જસી?’ {{gap}}જસી ત્રીજી વાર લજ્જા અનુભવીને આંખો ઢાળવા જતી હતી. ત્યાં તો સંતાકબાએ તોડીફોડીને કહી જ દીધું: {{gap}}‘અરે ધૂળ રાજાનો કુંવ૨! મોઢા ઉપરથી માખ ઉડાડવાની તો સૂધ નથી. દિવસ આખો નાયકાની જેમ પટિયા પાડીને ફર્યા કરે ને રાગડા તાણ્યા કરે એમાં શું વળ્યું? દોકડાભાર રતિ તો એમાં દેખાણી નહીં.’ {{gap}}‘મને પણ છોકરો સાવ મવાલી જેવો લાગ્યો,’ પતિએ સમર્થન કર્યું. ‘ક્યાં નરોત્તમ ને ક્યાં બાલુ... હાથીઘોડાનો ફે... જેનામાં પાણી હોય એ કાંઈ અછતું રહે?’ {{gap}}જસીને બગાસું નહોતું આવતું છતાં એણે મોટે અવાજે કૃત્રિમ બગાસું ખાધું અને બોલી ઊઠી: ‘મને તો ઊંઘ આવે છે, સૂઈ જાઉં, જલદી.’<noinclude><small>'''{{સ-મ|૭૨||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૭૨}}'''</small></noinclude> b771caefrvjsjdw8jygjfqztj3kfhdi 167662 167660 2022-08-25T12:38:18Z Amvaishnav 156 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Amvaishnav" /></noinclude> {{gap}}બાલુના ‘પાણી’નો તાગ લઈને સંતોકબા હજી તો કશો ઉત્તર આપેએ પહેલાં કોણ જાણે કેમ, ચંપાએ તિરસ્કારમાં પોતાનો ઓઠ મરડ્યો. ચંપાના એ આંગિક અભિનયનો, વાચિક અભિનયમાં આ પ્રમાણે અનુવાદ થઈ શકે: ‘જોયો હવે બાલુ! એમાં તે વળી પાણી કયે દહાડે બળ્યું હતું! {{gap}}મોટીબહેનનો આ અભિનય જોઈને જસી છેડાઈ પડી. એણે ઉગ્ર અવાજે પૂછ્યું: ‘કેમ હોઠ મરડવો પડ્યો, ભલા?’ {{gap}}આ પ્રશ્ન જ એવો હતો, જેનો ઉત્તર આપવા માટે ચંપાએ ફરી વાર એ જ ઓષ્ઠાભિનયનો આશરો લેવો પડે. સારું થયું એ પહેલાં સંતોકબાએ જ અભિનયનું વિવેચન કરી નાખ્યું: {{gap}}‘બાલુ તો સાવ બાઈમાલી જેવો લાગે છે. એનામાં રતિ ક્યાં છે?” {{gap}}'બોલો મા, બા, એવું બોલો મા,’ ચંપાએ સંતોકબાને અટકાવ્યાં. જસીને તો બાલુ બહુ જ ગમી ગયો છે—જાણે રાજાનો કુંવર! કેમ જસી?’ {{gap}}જસી ત્રીજી વાર લજ્જા અનુભવીને આંખો ઢાળવા જતી હતી. ત્યાં તો સંતાકબાએ તોડીફોડીને કહી જ દીધું: {{gap}}‘અરે ધૂળ રાજાનો કુંવ૨! મોઢા ઉપરથી માખ ઉડાડવાની તો સૂધ નથી. દિવસ આખો નાયકાની જેમ પટિયા પાડીને ફર્યા કરે ને રાગડા તાણ્યા કરે એમાં શું વળ્યું? દોકડાભાર રતિ તો એમાં દેખાણી નહીં.’ {{gap}}‘મને પણ છોકરો સાવ મવાલી જેવો લાગ્યો,’ પતિએ સમર્થન કર્યું. ‘ક્યાં નરોત્તમ ને ક્યાં બાલુ… હાથીઘોડાનો ફેર…જેનામાં પાણી હોય એ કાંઈ અછતું રહે?’ {{gap}}જસીને બગાસું નહોતું આવતું છતાં એણે મોટે અવાજે કૃત્રિમ બગાસું ખાધું અને બોલી ઊઠી: ‘મને તો ઊંઘ આવે છે, સૂઈ જાઉં, જલદી.’<noinclude><small>'''{{સ-મ|૭૨||વેળા વેળાની છાંયડી}}'''</small></noinclude> o5bmbhkua8r7nh2icqq0eyorhoyl944 167665 167662 2022-08-25T13:05:21Z Snehrashmi 2103 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Snehrashmi" /></noinclude> {{gap}}બાલુના ‘પાણી’નો તાગ લઈને સંતોકબા હજી તો કશો ઉત્તર આપેએ પહેલાં કોણ જાણે કેમ, ચંપાએ તિરસ્કારમાં પોતાનો ઓઠ મરડ્યો. ચંપાના એ આંગિક અભિનયનો, વાચિક અભિનયમાં આ પ્રમાણે અનુવાદ થઈ શકે: ‘જોયો હવે બાલુ ! એમાં તે વળી પાણી કયે દહાડે બળ્યું હતું !’ {{gap}}મોટીબહેનનો આ અભિનય જોઈને જસી છેડાઈ પડી. એણે ઉગ્ર અવાજે પૂછ્યું: ‘કેમ હોઠ મરડવો પડ્યો, ભલા ?’ {{gap}}આ પ્રશ્ન જ એવો હતો, જેનો ઉત્તર આપવા માટે ચંપાએ ફરી વાર એ જ ઓષ્ઠાભિનયનો આશરો લેવો પડે. સારું થયું એ પહેલાં સંતોકબાએ જ અભિનયનું વિવેચન કરી નાખ્યું: {{gap}}‘બાલુ તો સાવ બાઈમાલી જેવો લાગે છે. એનામાં રતિ ક્યાં છે ?” {{gap}}‘બોલો મા, બા, એવું બોલો મા,’ ચંપાએ સંતોકબાને અટકાવ્યાં. ‘જસીને તો બાલુ બહુ જ ગમી ગયો છે—જાણે રાજાનો કુંવર ! કેમ જસી ?’ {{gap}}જસી ત્રીજી વાર લજ્જા અનુભવીને આંખો ઢાળવા જતી હતી. ત્યાં તો સંતાકબાએ તોડીફોડીને કહી જ દીધું: {{gap}}‘અરે ધૂળ રાજાનો કુંવ૨ ! મોઢા ઉપરથી માખ ઉડાડવાની તો સૂધ નથી. દિવસ આખો નાયકાની જેમ પટિયાં પાડીને ફર્યા કરે ને રાગડા તાણ્યા કરે એમાં શું વળ્યું ? દોકડાભાર રતિ તો એમાં દેખાણી નહીં.’ {{gap}}‘મને પણ છોકરો સાવ મવાલી જેવો લાગ્યો,’ પતિએ સમર્થન કર્યું. ‘ક્યાં નરોત્તમ ને ક્યાં બાલુ… હાથીઘોડાનો ફેર… જેનામાં પાણી હોય એ કાંઈ અછતું રહે ?’ {{gap}}જસીને બગાસું નહોતું આવતું છતાં એણે મોટે અવાજે કૃત્રિમ બગાસું ખાધું અને બોલી ઊઠી: ‘મને તો ઊંઘ આવે છે, સૂઈ જાઉં, જલદી.’ {{nop}}<noinclude><small>'''{{સ-મ|૭૨||વેળા વેળાની છાંયડી}}'''</small></noinclude> 22ygcru1si5l2j4wjalcuz1eccmsq7r પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૭૪ 104 47116 167661 166840 2022-08-25T12:37:26Z Amvaishnav 156 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Amvaishnav" /></noinclude> {{gap}}કોઈ ત૨ફથી હજી બેસવાનો આગ્રહ થાય એ પહેલાં તો જસી ઊભી થઈને ચાલી પણ ગઈ. {{gap}}ચંપાએ કહ્યું: ‘બા, તમે બાલુની ઠેકડી કરી એ જસીને ન ગમ્યું.’ {{gap}}‘જસીને વળી ગમવા-ન ગમવાનું શું હોય? એને શું ખબર પડે કે સોનું શું કહેવાય ને કથીર કોને કહેવાય? હજી એ છોકરીની ઉંમર શું ને વાત શું?’ કપૂરશેઠે બાલુની સાથે જસીની શક્તિઓ ઉપર પણ વિવેચન કરી નાખ્યું. પછી પત્નીની જાણ માટે ઉમેર્યું: {{gap}}'મકનજી મુનીમ તો મને વળગી જ પડ્યો કે બાલુ વેરે જસીનો ગોળ ખાઈને જ જાવ, પણ હું શું મૂરખ છું કે આવી રતન જેવી છોકરીને બાલુ જેવા વરણાગિયા વેરે વરાવી દઉં?’ {{gap}}‘તમે મુનીમને શું જવાબ આપ્યો?’ સંતોકબાએ પૂછ્યું. {{gap}}‘એમ મોઢામોઢ ચોખ્ખી ના કહીએ તો તો એને માઠું લાગે ને!' મેં કીધું કે, 'બહુ ઉતાવળ કરવી ઠીક નહીં… મેંગણી જઈને વિચાર કરશે ને પછી તમને કાગળ લખ… જાય ભેંસ પાણીમાં' કહીને શેઠ ખડખડાટ હસી પડ્યા. {{gap}}ચંપા બોલી: ‘બાપુજી, બહુ સારું કર્યું. બાલુમાં એકેય લક્ષણ સારું નથી.’ {{gap}}‘ને પાછી દકુભાઈની વહુ પણ, કહે છે કે, બહુ કજિયાળી છે.’ સંતોકબાએ ઉમેર્યું. ‘આવી કંકાસણી ને વઢકણી સાસુ જડે તો તો મારી જસીને કાયમની કઠણાઈ થઈ પડે ને!' {{gap}}‘જસી સારુ પણ બરોબર નરોત્તમ જેવો છોકરો ગોતી કાઢશું.’ કપૂરશેઠે કહ્યું. {{gap}}મારી જસીને હજુ કાંઈ ઉતાવળ નથી,’ સંતોકબા બોલ્યાં અને પછી એમને એકાએક યાદ આવ્યું તેથી સૂચન કર્યું: ‘ચંપાને વરાવી એના સમાચાર એના મામાને લખવા પડશે ને?’ {{gap}}‘લખાશે હવે. ઉતાવળ શું છે?' પતિએ કહ્યું.<noinclude><small>'''{{સ-મ|૭૩||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૭૩}}'''</small></noinclude> tbxic35akhoite2198q3v66t2g037ks 167666 167661 2022-08-25T13:08:10Z Snehrashmi 2103 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Snehrashmi" /></noinclude> {{gap}}કોઈ ત૨ફથી હજી બેસવાનો આગ્રહ થાય એ પહેલાં તો જસી ઊભી થઈને ચાલી પણ ગઈ. {{gap}}ચંપાએ કહ્યું: ‘બા, તમે બાલુની ઠેકડી કરી એ જસીને ન ગમ્યું.’ {{gap}}‘જસીને વળી ગમવા-ન ગમવાનું શું હોય ? એને શું ખબર પડે કે સોનું શું કહેવાય ને કથીર કોને કહેવાય ? હજી એ છોકરીની ઉંમર શું ને વાત શું ?’ કપૂરશેઠે બાલુની સાથે જસીની શક્તિઓ ઉપર પણ વિવેચન કરી નાખ્યું. પછી પત્નીની જાણ માટે ઉમેર્યું: {{gap}}‘મકનજી મુનીમ તો મને વળગી જ પડ્યો કે બાલુ વેરે જસીનો ગોળ ખાઈને જ જાવ, પણ હું શું મૂરખ છું કે આવી રતન જેવી છોકરીને બાલુ જેવા વરણાગિયા વેરે વરાવી દઉં ?’ {{gap}}‘તમે મુનીમને શું જવાબ આપ્યો ?’ સંતોકબાએ પૂછ્યું. {{gap}}‘એમ મોઢામોઢ ચોખ્ખી ના કહીએ તો તો એને માઠું લાગે ને !’ મેં કીધું કે, ‘બહુ ઉતાવળ કરવી ઠીક નહીં… મેંગણી જઈને વિચાર કરશે ને પછી તમને કાગળ લખશું… જાય ભેંસ પાણીમાં !’ કહીને શેઠ ખડખડાટ હસી પડ્યા. {{gap}}ચંપા બોલી: ‘બાપુજી, બહુ સારું કર્યું. બાલુમાં એકેય લક્ષણ સારું નથી.’ {{gap}}‘ને પાછી દકુભાઈની વહુ પણ, કહે છે કે, બહુ કજિયાળી છે.’ સંતોકબાએ ઉમેર્યું. ‘આવી કંકાસણી ને વઢકણી સાસુ જડે તો તો મારી જસીને કાયમની કઠણાઈ થઈ પડે ને !’ {{gap}}‘જસી સારુ પણ બરોબર નરોત્તમ જેવો છોકરો ગોતી કાઢશું.’ કપૂરશેઠે કહ્યું. {{gap}}‘મારી જસીને હજુ કાંઈ ઉતાવળ નથી,’ સંતોકબા બોલ્યાં અને પછી એમને એકાએક યાદ આવ્યું તેથી સૂચન કર્યું: ‘ચંપાને વરાવી એના સમાચાર એના મામાને લખવા પડશે ને ?’ {{gap}}‘લખાશે હવે. ઉતાવળ શું છે ?’ પતિએ કહ્યું. {{nop}}<noinclude><small>'''{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૭૩}}'''</small></noinclude> f5aji4ynq7811azbozatdmxnejw03i3 પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૭૫ 104 47117 167667 166841 2022-08-25T13:18:05Z Snehrashmi 2103 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Snehrashmi" /></noinclude> {{gap}}‘ના, એમ, “લખાશે” કહો એ ન ચાલે. મારો મનસુખભાઈ તો પહેલો. સમાચાર મોડા લખીએ તો એને માઠું લાગી જાતાં વાર ન લાગે. ગઈ દિવાળીએ હું રાજકોટ ગઈ’તી ત્યારે એણે તો ચોખ્ખું કીધું હતું કે મને પૂછ્યા વિના ચંપાનું વેશવાળ જ ન કરશો.’ {{gap}}‘એમ ?’ {{gap}}‘હા, એ તો કહે છે કે ચંપા તો મોટા લખપતિને આંગણે શોભે એવી દીકરી છે. એને જેવેતેવે ઠેકાણે નાખી ન દેશો.’ {{gap}}પણ આપણે ક્યાં મોળું ઠેકાણું ગોત્યું છે ?’ {{gap}}‘પણ ચંપાના મામાને પૂછી-કારવીને પછી ગોળ ખાધો હોત તો ઠીક થાત,’ સંતોકબાએ એકાએક ગંભીર અવાજે કહ્યું. {{gap}}‘હવે ન પૂછ્યું તો એમાં શું ખાટુંમોળું થઈ જાવાનું હતું ? {{gap}}‘ખાટુંમોળું તો નહીં, પણ મારા ભાઈનો સ્વભાવ તમે જાણતા નથી ? ધૂળ જેવી વાતમાં એને માઠું લાગી જતાં વાર ન લાગે.’ સંતોકબા બોલ્યાં. ‘આ તો લગન જેવી મોટી વાત, એમાં મોસાળિયાંને મોટાઈ આપી હોય તો સારું લાગે; બીજું શું ?’ {{gap}}‘ઠીક લ્યો, હવે કાલ સવારમાં જ હું મનસુખભાઈને મજાનો કાગળ લખી નાખીશ. આપણે ક્યાં મોળું ઠેકાણું ગોત્યું છે તે એને માઠું લાગે ?’ {{gap}}ચંપાનું ચિત્ત આવી વહેવારડાહી વાતોમાં નહોતું. વસંતના વાયરાથી પુલકિત બનેલી એની મનોસૃષ્ટિમાં તો એક નવી જ દુનિયા વસી ગઈ હતી. એ નૂતન સૃષ્ટિમાં રમમાણ ચિત્ત લઈને એ મોડે મોડે મેડી ૫૨ સૂવા ગઈ. {{gap}}પથારીમાં પડી, પણ આંખમાં ઊંઘ જ ક્યાં છે ! એનાં પોપચાં ૫૨ નવજાત પ્રણયનો જે પરિમલ પથરાયો હતો એ બંને પાંપણને ભેગી થવા દે એમ ક્યાં હતો ? {{gap}}અત્યારે પણ આ પ્રણયમુગ્ધા સૂતી તો હતી. મેંગણી ગામની<noinclude><small>'''{{સ-મ|૭૪||વેળા વેળાની છાંયડી}}'''</small></noinclude> 69pg8ljrl6bv2emsalnww55p5rf6y8q પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૭૬ 104 47118 167668 166842 2022-08-25T13:20:56Z Snehrashmi 2103 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Snehrashmi" /></noinclude>મેડીમાં, પણ એનું મનપંખી તો કલ્પનાની પાંખે ઊડતું ઊડતું એક સુમધુર સ્વપ્નભોમમાં પહોંચી ગયું હતું… પોતે નરોત્તમને વ૨માળા પહેરાવતી હતી… આજુબાજુ સુવાસણો મંગળ ગીતો ગાતી હતી… વ૨ઘોડિયાં વાજતેગાજતે વાઘણિયાના પાદરમાં પહોંચ્યાં હતાં… સૂરીલી શરણાઈ વડે સામૈયાં થતાં હતાં… ‘હરિનિવાસ’ની મેડીને આંગણે વરકન્યા પોંખાતાં હતાં… ચંપા પોતાની વત્સલ જેઠાણી લાડકોરને પગે પડતી હતી… જીવતાં રહો… સો વરસનાં થાવ… આડીવાડી વધારો…’ એવાં આશીર્વચનો વડીલો તરફથી ઉચ્ચારાતાં હતાં… મોડી રાતે નવવધૂ મેડી પરના શયનગૃહમાં ગઈ… {{gap}}અર્ધ-સુષુપ્ત અવસ્થામાં સ્વપ્નના સોમરસ વડે મત્ત બનેલી ચંપાને સ્વપ્નભંગ કરાવતું ડૂસકું સંભળાયું. એ ઝબકીને જાગી ઊઠી. જોયું તો નજીકમાં સૂતેલી જસી હીબકાં ભરતી હતી. {{center|✽}}<noinclude><small>'''{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૭૫}}'''</small></noinclude> 6f7kr43s2ycj78nvsym1fi0bvjim5d7 પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૭૭ 104 47119 167669 166843 2022-08-25T13:38:36Z Snehrashmi 2103 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Snehrashmi" /></noinclude><br> <br> <br> {{Float left|<big>'''૯'''</big>}} {{સ-મ|<big>'''કાગળ ને કડાકો'''</big>||}} <br> <big>'''‘કાગળ'''</big> લેજો, કપૂરબાપા !’ {{gap}}ઓસરીનાં પગથિયાં પાસે ઊભીને ભૂરા ટપાલીએ બૂમ પાડી અને ચંપાના કાન ચમકી ઊઠ્યા. હમણાં હમણાં કોણ જાણે કેમ, પણ ટપાલ આવવાને સમયે ચંપા જાણ્યે-અજાણ્યે કોઈના પત્રની પ્રતીક્ષા કરવા લાગી જતી. {{gap}}કપૂરશેઠે પત્ર લીધો અને પછી હિંડોળા ઉપર બેસીને વાંચવા માંડ્યો એટલી વારમાં તો સંતોકબા પણ રસોડામાંથી બહાર નીકળ્યાં અને પૂછ્યું: ‘કોનો કાગળ છે ?’ {{gap}}રસોડામાં ચૂલા પાસે બેસીને રોટલા થાબડતી ચંપા પણ કુતૂહલથી જરા નજીક આવી અને કોઈ જોઈ ન જાય એ રીતે રસોડાના કમાડની ઓથે લપાઈને ઊભી રહી. {{gap}}પોતે પૂછેલા પ્રશ્નનો તુરત ઉત્તર ન મળતાં સંતોકબાએ ફરી પૂછ્યું: ‘કયા ગામનો કાગળ છે ?’ {{gap}}ચંપાની જિજ્ઞાસા વધારે તીવ્ર બની. પિતાને મોઢેથી ‘વાઘણિયાનો’ શબ્દ સાંભળવાને એ ઉત્સુક બની રહી. પણ ત્યાં તો કાગળ વાંચી રહેલા કપૂરશેઠ ઓચર્યા: ‘રાજકોટનો—’ {{gap}}સાંભળીને ચંપા હતાશ થઈ, પણ સંતોકબાને સંતોષ થયો. બોલ્યાં: ‘હા… મારા મનસુખભાઈનો કાગળ આવ્યો–ચંપાના સગપણની ખુશાલીનો—’ {{gap}}‘ખુશાલીનો નથી…’ {{gap}}‘હેં ? શું કીધું ?’ {{nop}}<noinclude><small>'''{{સ-મ|૭૬||વેળા વેળાની છાંયડી}}'''</small></noinclude> hk27jxi7kkl4zrqm6ltc7tu6u766jn8 પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૩૬૧ 104 47428 167670 2022-08-25T13:42:23Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>‘બંગડી ને બાવડા-સાંકળી બેય વાનાં ઘડાવો!’ ઓતમચંદે ગંભીર મુખમુદ્રા ધારણ કરીને કહ્યું, ‘દકુભાઈનો દીકરો પરણતો હોય ને આપણે ઓછાં ઘરેણાં કરાવીએ તો આબરૂ જાય ને!” અને ફરી ઓતમચંદ મૂછમાં હસતો હસતો કામે વળગ્યો. હરખઘેલી લાડકોર બાલુના લગ્નપ્રસંગની આગોતરી યોજનાઓમાં વધારે ગુલતાન થઈ ગઈ. આ ઉદારચરિત ભગિની પોતાના ભાઈન આખો ભૂતકાળ જાણે કે ભૂલી ગઈ હતી. વઢકણી ભોજાઈએ, મકાનમ વાસ્તુમુહૂર્તને પ્રસંગે નણંદ ઉ૫૨ જે વીતક વિતાવેલાં, એની પ લાડકોરને જાણે કે વિસ્મૃતિ થઈ ગઈ હતી. દુણાયેલા દકુભાઈ પત્નીની ભંભેરણીથી અને મુનીમની ચડામણીથી જે અવળચંડા આચરેલી, રંગમાં ભંગ પાડેલો અને આખરે જે ખુટામણ ઓતમચંદની પેઢીને પાયમાલીમાં મૂકી દીધેલી એ બધી જ ઘટનાએ આ વહાલસોઈ બહેન અત્યારે વીસરી ગઈ હતી. ભાઈભોજાઈ પ્રતં લાડકોરના હૃદયમાં નરદમ સ્નેહ ભર્યો હતો. અને એમાં વળી ઘટનાએ સ્નેહભાવમાં ઉમેરો કર્યો હતો. હાથભીડના દિવસોમાં એ નાજુક ક્ષણે લાડકોરે પતિને ઈશ્વરિયે મોકલેલો અને દભાઈ પાસેથ પાંચ પૈસાની મદદની યાચના કરાવેલી. ઈશ્વરિયાની એ યાદગા ખેપનો જે બનાવટી અહેવાલ ઓતમચંદે કહી સંભળાવેલો-દકુભાઈર કરેલી ખાત૨બ૨દાસ્ત અને ખાનદાનીની જે વાતો કરેલી, ઉદા હાથે કરેલી મદદની, અને પછી વાઘણિયે પાછા ફરતા મારગ આડોડિયાઓએ સંય લૂંટી લીધાની જે કપોળકલ્પિત કથની ૨ કરેલી - એ બધાંને પરિણામે તો મારા દકુભાઈ’ પ્રત્યેની બહેન મમતા દ્વિગુણિત થઈ ગઈ હતી. જવાના અને ભત્રીજાનાં લગનમાં ફઈબા તરીકે મહાલવાના દ્વિગુણિત મમતાથી પ્રેરાઈને જ તો અત્યારે એ ઈશ્વરિ મોટા મનો૨થ ઘડી રહી હતી ને! ૩૬૦ કરી વેળા વેળાની છાંય = 1,000<noinclude><small>'''{{સ-મ|૩૬૦||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|જ્યોત ઝગે||૩૬૦}}'''</small></noinclude> adulom2wx1cpas0pts2tzx8g3s86r2w પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૩૬૨ 104 47429 167671 2022-08-25T13:42:43Z Meghdhanu 3380 /* Without text */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="0" user="Meghdhanu" /></noinclude>જે 24 ડી ઓતમચંદ માટે આ પરિસ્થિતિ રમૂજ પ્રેરનારી હતી. ઈશ્વરિયેથી દકુભાઈના મારાઓના હાથનો મૂઢ માર ખાઈને પોતે દેવકૃપાએ જીવતો પાછો આવી શક્યો, એ વાતની લાડકોરને ગંધ સુધ્ધાં ન જાય એની ઓતમચંદે તકેદારી રાખી હતી. ઊલટાનું એણે તો વાઘણિયે આવ્યા પછી દકુભાઈની માયામમતાનાં મોંફાટ વખાણ કરીને પત્નીના મનોરાજ્યમાં માજણ્યા ભાઈ માટેનું અત્યંત મધુર ચિત્ર ઊભું કર્યું હતું. ઓતમચંદ જાણતો હતો કે એ ચિત્ર ભ્રામક છે, ઝાંઝવાં જેવું છે. પણ બળબળતે બપોરે, ધગધગતી વેળુમાં વટેમાર્ગુને ઝાંઝવાં પણ જોવાં ગમે છે; મૃગજળની પણ એક મોહિની હોય છે. ઝાંઝવાનાં જળ માણસના તરસ્યા કંઠની તરસ ભલે ન છિપાવે, પણ આંખને તો અવશ્ય ઠારે છે, વાત્સલ્યભૂખી લાડકોર પણ અત્યારે દૂર દૂર ઈશ્વરિયાની સીમમાં દકુભાઈને આંગણે ભ્રામક છતાં નયનમનોહર મૃગજળ જોઈ રહી હતી, તો ભલે ને જોતી! ઓતમચંદ વિચારતો હતો: એ જીવનજળ ભ્રામક છે, એમ કહીને કોઈને ભગ્નાશ કરવાનું પાપ વહોરવું ન ઘટે. ગયો હતો. વ૨૨ાજાનાં ફઈબા તરીકેની પોતાની ફરજબજવણીમાં લાડકોરના મનોરાજ્યમાં બાલુના લગ્નોત્સવનો આખો નકશો અંકાઈ કેટલા દાગીના, કેવાં કપડાં અને કેટલા રૂપિયા આપવા પડશે, એની વિગતો મનોમન નક્કી કરી લીધી. વળતે વ્યવહારે ભાઈભોજાઈ તરફ્થી પોતાને કેવાં મોટાં માનપાન અને પહેરામણી મળશે એની કલ્પના કરી લીધી. મામાને ઘેર લાડકા ભાણેજ તરીકે બટુક કેવો મહાલશે એનાં દૃશ્યો પણ એણે આંખમાં સમાવી લીધાં. ‘બટુકની બા, આ દીવીમાં જરાક દિવેલ રેડશો?’ ચોપડા ચીતરતા ઓતમચંદે દીવીમાં એક વધારે વાટ પેટાવતાં કહ્યું. થતાં કૃત્રિમ રોષથી ટકોર કરી. ‘તમારે તે હજી કેટલુંક દિવેલ બાળવું છે?’ લાડકોરે ઊભાં થતાં જ્યોત ઝગે ૩૬૧<noinclude><small>'''{{સ-મ|૩૬૧||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|જ્યોત ઝગે||૩૬૧}}'''</small></noinclude> imm2b1c19m3274owb3hidpxa4y9vv5v પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૩૬૩ 104 47430 167672 2022-08-25T13:43:00Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>‘આખી મોસમનો હિસાબ ચોખ્ખો કરવાનો છે ને!... આવ અમાસે તો બધા ચોપડા લઈને મારે મંચેરશાની પેઢીએ પહોંર જાવાનું છે−! હવે જ લાડકોરને યાદ આવ્યું કે થોડી વાર પહેલાં પતિ નરોત્તમનો કાગળ આવ્યો હોવાની વાત કહેલી, પણ પોતે એ ‘નરોત્તમભાઈનો કાગળ આવ્યો છે?’ લાડકોરે જાણે કે ગુનાહિ કશો રસ નહોતો લીધો. સ્વરે પૂછ્યું. ઓતમચંદ ઇરાદાપૂર્વક મૂંગો રહ્યો. ‘શું લખે છે કાગળમાં?’ પત્નીએ ફરી વાર પૂછ્યું. પતિએ હજી મૌન જ જાળવ્યું. ત્યારે લાડકોરે સંચિત અવા કહ્યું: ‘બોલતા કાં નથી ?’ જ ક્યાં છે?’ ઓતમચંદે કહ્યું, ‘તમારા ભાઈના વિચારમાંથી ‘ત્રણ-ચાર વાર તો બોલી જોયું, પણ તમને સાંભળવાની નવરા થાવ, તો મારા ભાઈની વાત સાંભળો ને!' ‘અરેરે! હું તો સાવ ભુલકણી, તે ભુલકણી જ રહી!’ પ્રેમા ‘દકુભાઈ મને વહાલો છે, ને નરોત્તમભાઈ શું મને દવલો છે! દકુભા હૃદયની પારદર્શકતા દાખવનારું પ્રફુલ્લ હાસ્ય વેરતાં લાડકોરે ક માનો જાયો છે, તો નરોત્તમભાઈ પેટના જણ્યા બટુક કરતાંય સવા છે... કાગળમાં શું લખે છે, વાંચો જોઈએ!’ એક વા૨ મેં વાંચી સંભળાવ્યું કે નરોત્તમે તમને પગેલાગ લખાવ્યાં છે, પણ તમે કાંઈ કાનસરો દીધો નહીં એટલે મેં કાગળ જવાબમાં લખી નાખ્યું કે તમારાં ભાભી પગેલાગણ સ્વીકારવા ના પાડે છે— ને ફરી દાણ મારા આશિષ લખો!' કહીને લાડકોરે આદેશ આપ્ય ‘હાય! હાય! એવું તે કાંઈ લખાતું હશે? ફાડી નાખો એ જવા વેળા વેળાની છાંય ૩૬૨<noinclude><small>'''{{સ-મ|૩૬૨||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|જ્યોત ઝગે||૩૬૨}}'''</small></noinclude> 8q1vcknlfcef34f5hdioq70ae5q5hed પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૩૬૪ 104 47431 167673 2022-08-25T13:43:19Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>0 મે માં ત જે શું. 2. shવ્ઝ - gl મા ' ડી ‘આખો કાગળ સરખાઈથી વાંચી સંભળાવો! મુંબઈથી શું સમાચાર લખે છે ?” ‘તમે ઈશ્વરિયેથી આવેલા દકુભાઈના કાગળમાં જ ગૂંચવાઈ ગયાં’તાં એટલે મુંબઈનો કાગળ સાંભળવાની નવરાશ જ ક્યાં હતી ?’ પતિએ ફરીથી ટોણો માર્યો. ‘મારો તો શભાવ જ વીઘાભૂલો, એમાં હું શું કરું?" કહીને લાડકોરે દીન વદને વિનંતી કરી: ‘હવે ભલા થઈને કાગળ વાંચો. નરોત્તમભાઈના સમાચાર જાણ્યા વિના મને ઊંઘ નહીં આવે ' ઓતમચંદને લાગ્યું કે સરલહૃદય પત્નીને હવે વધારે પજવવી યોગ્ય નથી, તેથી એણે કહ્યું: ‘સમાચાર તો સંધાય વેપા૨ના છે.’ ‘કેવાંક છે, વેપા૨પાણી ?’ સારાં, ઘણાં જ સારાં, ઓતમચંદે કહ્યું, ‘આપણી ધારણા કરતાંય વધારે સારાં—' ‘તમારા મોઢામાં સાકર!' પત્નીએ ૫૨મ સંતોષથી કહ્યું, ‘નરોત્તમભાઈ અહીંથી શહેરમાં ગયા ત્યારે બરોબર શકન પકવીને જ ગ્યા'તા' ‘શકન તો કોણ જાણે, પણ જાવા ટાણે મેં એને ગળ્યું મોઢું કરાવ્યું'તું ને−’ ‘ને દુખણાં લઈને આઠેઆઠ આંગળાંના ટાચકા ફોડ્યા'તા.' ‘બસ એ જ મોટામાં મોટા શકન,’ પતિએ સઘળો જશ પત્નીને આપતાં કહ્યું, ‘તમારી આશિષ વિના આટલા વેપારવણજ થાત જ નહીં ‘કેવોક વેપાર થયો છે? સરખી માંડીને વાત તો કરો!' ‘આમાં લખે છે, કે આપણે આખા પંથકનો કપાસ જોખ્યો'તો - મંચેરશાએ વિલાયત ચડાવ્યો'તો એના તો સોના કરતાંય મોંઘા ભાવ ઊપજ્યા છે—' જ્યોત ઝગે ૩૬૩<noinclude><small>'''{{સ-મ|૩૬૩||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|જ્યોત ઝગે||૩૬૩}}'''</small></noinclude> dhfe58e4ls3qtlt3bsflg8yxw0yhlt0 પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૩૬૫ 104 47432 167674 2022-08-25T13:43:40Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>‘શું વાત કરો છો! કાલાં-કપાસિયાના તે કાંઈ સોના જેટલા ભ ઊપજતા હશે?’ લાડકોરે શંકા વ્યક્ત કરી. ‘રૂ તો ધોળકા-ધંધૂકા ઢેઢે પિટાય છે—’ મોતી જેટલાં મૂલ ઊપજ્યાં છે,’ ઓતમચંદે કહ્યું, ‘મંચેરશાનાં ધોળકા-ધંધૂકામાં ઢેઢે પિટાતું હશે. પણ વિલાયતમાં એનાં માણે ભેગાં આપણાંય નસીબ ઊઘડી ગયાં—' ‘કેવી રીતે પણ? સરખી વાત કરો!’ વાત જાણે એમ છે, કે અમેરિકામાં લડાઈ ફાટી નીકળી 1 એટલે વિલાયતની કાપડ-મિલને રૂ નથી જડતું એટલે હવે આપા રૂની બોલબાલા છે— ‘હા, સમજાણું!–’ લાવો ‘મુંબઈ તો આખું તેજીના વેપારમાં હાલકડોલક થઈ ગયું ઓતમચંદે વધારે વિગતો આપી: ‘ચારે કોરથી ‘રૂ લાવો! રૂ નો દેકારો બોલ્યો છે. જુવો ને, આ કાગળમાં લખ્યું કે નવું રૂ હવે જૂના રૂના ભાવ પણ વધી ગયા છે, માણસ ગાદલાંગોદડાં બધુંય આગબોટમાં ચડી ગયું, ને હજીય માંગ તો ઊભી જ છે, એટ ઓશીકાં સોત ઉખેડાવી નાખીને મોંઘે ભાવે વેચી નાખે છે.’ લાડકોર ક્યારની ગંભીર વદને આ વૃત્તાંત સાંભળી રહી હ તે આ છેલ્લી વિગત સાંભળીને ખડખડાટ હસી પડી. ‘વાઘણિયામાં ન ઊપજે પણ વિલાયતમાં ઊપજે. આપણું રૂ ‘જાવ જાવ! ગોદડાંના ગાભાના તે બે દોકડાય ઊપજતા હ જડે તો વિલાયતની મોટી મોટી વણાટ-મિલને તાળાં દેવાઈ જાય ‘આ પણ મોટું કૌતક કેવાય!—’ ‘કૌતક તો એવું થયું નાખવી ક્યાં, એની ફિકર થઈ પડી છે’ ઓતમચંદે નરોત્તમ , કે રૂના વેપા૨ીને આટલી બધી કમા કાગળમાંથી વધારે વિગતો રજૂ કરીઃ જે માણસે જિંદગીભરમાં વેળા વેળાની છાંટ ૩૬૪<noinclude><small>'''{{સ-મ|૩૬૪||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|જ્યોત ઝગે||૩૬૪}}'''</small></noinclude> d03vpvvxuytyrh0vlrzc5p2lcv951rh પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૩૬૬ 104 47433 167675 2022-08-25T13:44:05Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>- છે, ન છે, જે 0. મ ના પડી રૂપિયાની નોટ નહોતી ભાળી, એની પાસે આજે લાખ લાખ રૂપિયાનો કસ થઈ ગયો ને મંચેરશા જેવા મુંબઈવાળા શેઠિયા જે મૂળથી જ લખપતિ જેવા હતા, એ આજે કરોડપતિમાં ગણાઈ ગયા છે. ‘એ તો ભરતામાં ભરાય–' લાડકોરે ટાપશી પૂરી. ‘પણ ભરતામાં એટલું બધું નાણું ભરાઈ ગયું છે, કે હવે એની નિકાસ કરવાની મૂંઝવણ ઊભી થઈ છે. પતિએ પત્રમાંથી વધારે માહિતી આપી: નરોત્તમ લખે છે કે મુંબઈના સહુ વેપારી હવે જમીન ને મકાન ખરીદવા મંડ્યા છે. રૂના મોટા વેપારીઓએ છ-છ, સાત-સાત માળના જૂના માળા ખરીદી લીધા ને નવા નવા બંધાવવા માંડ્યા છે. પણ માંગ એટલી બધી જબરી છે, કે જમીનનો હાથ એકનો કટકોય ક્યાંય ગોત્યો જડતો નથી—' ‘આ તો ભારે અચરજની વાત! જમીનની તે ક્યાંય ખેંચ પડતી હશે?’ લાડકોરે પૂછ્યું. ‘મુંબઈમાં ચારે કોર દરિયો રહ્યો ને એટલે ખેંચ પડે,’ ઓતમચંદે સમજાવ્યું. ‘વધારે જમીન જડતી નથી, એટલે હવે મુંબઈનો દરિયો પુરાય છે−! ‘જાવ જાવ! દરિયો તે કોઈ દી પુરાતો હશે? પણ આ કાગળમાં ખોટું લખ્યું હશે? પતિએ ફરી લેખિત પત્રનો હવાલો આપ્યો. ‘મુંબઈમાં દરિયો પૂરવા સારુ એક કંપની ઊભી થઈ. એના શેરના પણ ત્રણસો ટકા જેટલા ભાવ વધી ગયા. મંચેરા અને નરોત્તમે ભાગીદારીમાં આ કંપનીના શેર લીધા’તા. એમાં તેજીનો મોટો તડાકો થઈ ગયો—' ‘ભાગ્યશાળીને ઘેર ભૂત રળે, એના જેવી વાત થઈ!! ‘નરોત્તમ લખે છે કે મંચેરશા તો મુંબઈમાં સાત ભોંયવાળો માળો બંધાવે છે' જ્યોત ઝગે ૩૬૫<noinclude><small>'''{{સ-મ|૩૬૫||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|જ્યોત ઝગે||૩૬૫}}'''</small></noinclude> dw6mmd3vl8lxrv0p3znjfkk0ws7jr1f પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૩૬૭ 104 47434 167676 2022-08-25T13:44:23Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>મંચેરશા સાત ભોંયવાળી મહેલાત ચણાવશે, તો એનો ભાગીદા કેટલી ભોંયવાળી મેડી બાંધશે?’ સમજુ ગૃહિણીએ સૂચક પ્રશ્ન પૂછ્ય ‘આપણે કાંઈ મંચે૨શા જેટલા માલદાર થોડા છીએ? પેઢીમ નરોત્તમનો ભાગ તો રૂપિયે ચાર આની જ છે—' દ ‘તો ચોથા ભાગ જેટલી ઊંચી મેડી ચણાવે... ભલે બે માળવાળી બંધાવે,’ લાડકોરે કહ્યું, ‘પણ આવડા મોટા દેશાવરના વેપા ખેડનારને હવે આપણા આ કૂબા જેવા ઝૂંપડામાં થોડા ઉતારાશે? ‘એ રહ્યા પારસી, ને આપણે વાણિયા, સમજ્યાં ને? વાણિયા ‘મંચે૨શામાં ને આપણામાં આટલો જ ફે૨! ઓતમચંદ્રે ક દીકરો નાણાંનો એંકા૨ ન કરે કે કમાણીનો દેખાવ ન કરે. આપ રહેણીકરણી તો ચીંથરે વીંટ્યા રતન જેવી કે'વાય ' મીઠો છણકો કર્યો, ‘નાના ભાઈએ ફાંટ ભરીને રૂપિયા ઠાલવ્યા, ‘તમારો શભાવ તો હજીય એવો ને એવો જ રિયો!' લાડકો તો તમે તો ન૨મ ઘેંશ જેવા રિયા!’ ‘નાણું થાય એમ એમ તો માણસમાં વધારે નરમાઈ આવ જોઈએ,’ ઓતમચંદે પોતાની ફિલસૂફી સમજાવી. ‘બાવળમાં આંબામાં આટલો જ ફે૨: બાવળમાં કાંટા વધે એમ એ ઊંચો ઊંચો વધતો જાય. આંબે મોર બેસે ને લેલંબ ફાલ આવે એમ નીચો ને નીચો નમતો જાય...' આટલું કહ્યા પછી આ ધર્મપરાય પાપભીરુ માણસના મોઢામાંથી એના સમસ્ત જીવનના નિચોડ સ સુવાક્ય સાવ સાહજિકતાથી સરી પડ્યું: ‘નમ્યો માણસ ભગવાન ગમ્યો.’ રહેવાની નિંજરી તો સારી જોઈએ ને?’ ‘નમતાં રહેવાની હું ક્યાં ના પાડું છું?’ લાડકોરે કહ્યું, ‘૫ ‘આપણે આ રહીએ છીએ એ શું ખોટી છે? ભગવાન રા એમ રહેવું જોઈએ – ૩૬૬ વેળા વેળાની છાંય<noinclude><small>'''{{સ-મ|૩૬૬||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|જ્યોત ઝગે||૩૬૬}}'''</small></noinclude> 75d2dk511z55qirw8yyadptdfbttg34 પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૩૬૮ 104 47435 167677 2022-08-25T13:44:55Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>૪ |! -- ય 0. gl છે. ડી. પતિની શિખામણ સાંભળીને લાડકોર મૂંગી થઈ ગઈ. પણ એના મનમાં એક સૂચન તો ઘોળાતું જ રહ્યું. આખરે, બીતાં બીતાં પણ એણે અંતરની વાતને વાચા આપી: ‘આપણી જૂની મેડી શેખાણી શેઠ પાસેથી પાછી લઈ લઈએ તો કેમ?” ઓતમચંદે આવા જ સૂચનની અપેક્ષા રાખી હતી. એ જાણતો હતો, કે અનેક આશાઓ સાથે બાંધેલી નવીનકોર વાસ્તુ-પૂજેલ મેડી મેમણ શેઠિયાને વેચી નાખવી પડેલી એ ઘટનાએ લાડકોરના હૃદય ઉપર કારી ઘા કરેલો. આ પહેલાં ઘણી વાર પત્નીએ એ બાબતનો રંજ વ્યક્ત કરેલો અને આજે હવે નાનેરા ભાઈના પુરુષાર્થ વડે નસીબ આડેનું પાંદડું ઊડી ગયું હોવાથી એ જૂનું રહેણાક ફ૨ી પાછું મેળવી લેવાના લાડકોરને ઓરતા થાય એમાં કશી નવાઈ નહોતી. ‘સાંભળ્યું છે, કે શેખાણી શેઠને આપણું ઘર ઓછે-અધકે પાછું કાઢી નાખવું છે, સાચી વાત?’ લાડકોરે ફરીથી એ જ વાત છેડી. હા, શેઠ પોતે બેત્રણ વાર મને કાનમાં ફૂંક મારી ગયા છે, કે કોઈ ઘરાક હોય તો કહેજો–' ‘તો પછી પારકું ઘરાક ચીંધવા કરતાં આપણે પોતે જ શું કામે ઘરાક ન થાવું? લાડકોર કહેતી હતી, એ મેડીમાં રહેવા ગયા વિના મારા જીવને શાંતિ નહીં વળે. ' ‘એ તો હું જાણું છું,’ ઓતમચંદે કહ્યું, ‘પણ એક વાર એ ઇમારત આપણા નસીબમાંથી ખડી, એમાં ફરી પાછું ક્યાં રહેવા જવું?’ ‘એ તો આપણા દિવસ એવા નબળા આવી ગયા એટલે મેડી કાઢી નાખવી પડી. પણ હવે હાથ પહોંચતો થયો છે, ને મકાન પાછું જડે એમ છે, તો શું કામે લઈ ન લેવું?’ ‘ભલે, હું દાણો દાબી જોઈશ—’ લેજો-– લાડકોરે બીજું સૂચન કર્યું. ‘ને ભેગાભેગી આપણી ઘોડાગાડીનુંય થાતું હોય તો સાટું કરી જ્યોત ઝગે ૩૬૭<noinclude><small>'''{{સ-મ|૩૬૭||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|જ્યોત ઝગે||૩૬૭}}'''</small></noinclude> ptfw1l8bbmjeys70wxy9bcplfdanv51 પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૩૬૯ 104 47436 167678 2022-08-25T13:45:49Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>‘ગાડી તો આમેય વેપારધંધાને કામેય લેવી પડે એમ છે તો. નવીનકોર જ ન લઈએ?’ ‘ના, આ જૂની છે, એ જ સોના જેવી છે,’ લાડકોરે સમજા ‘એ જ ગાડી ને એ જ વશરામ ગાડીવાન પાછા આવે તો બ રાજી થાય.’ જૂની ગાડી માટેના પત્નીના આગ્રહ પાછળ જે માનસિક લાગ કામ કરી રહી હતી એ સમજતાં ઓતમચંદને વાર ન લાગી. મેડી અને જૂની ગાડી... બંને જડ વસ્તુઓ સાથે એક પ્રકારનો જી નાતો બંધાઈ ચૂક્યો હતો. એ એક પ્રેમસગાઈ હતી. સંજોગોવ એ પ્રેમસગાઈ ખંડિત થઈ હતી, પણ આજે હવે એ પુનઃ સં જવાની શક્યતા ઊભી થઈ હતી. ‘નરોત્તમ પોતે જ મેડી ને ગાડી બેય ખંડી લેવાનું આ કાગળ લખે જ છે,' ઓતમચંદે કહ્યું. ‘તો તમે બોલ્યા કેમ નહીં?” ૩૬૮ . ‘જાણી જોઈને કાગળનો એટલો ભાગ મેં નહોતો સંભળા મારે તમારું મન જાણી લેવું'તું—' ‘તે હવે જાણી લીધું ને?’ ‘હા. બરોબર–’ એ આ દંપતી નવપ્રાપ્ત સુખની વાતોમાં એવાં તો રમમાણ ગયાં કે રાતના કેટલા પ્રહર વીતી ગયા છે એનો પણ ખ્યાલ ન રહ્યો. દીવીની ઝંખવાતી વાટમાં લાડકોરે બીજી દિવેલ પૂર્યું અને ફરી બંને વાતોએ વળગ્યાં. આવી જ ઉજાગરાભરી રાત થોડા સમય અગાઉ પણ વીતી હતી... જ બટુક ભૂખ્ય પેટે ઊંઘી ગયેલો, ને લાડકોરે પતિને ઈશ્વરિયે જ અને દકુભાઈ સમક્ષ યાચના કરવાનું સમજાવવામાં આખી ગાળી હતી. પણ એ ઉજાગરો ઉદ્વેગભર્યો હતો, આજનો ઉજા 1 વેળા વેળાની છાં<noinclude><small>'''{{સ-મ|૩૬૮||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|જ્યોત ઝગે||૩૬૮}}'''</small></noinclude> b122funyeuafztioyf72mpdkd4hssmh પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૩૭૦ 104 47437 167679 2022-08-25T13:46:23Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>હવે , જરું છુ ટમાં ચો. વાર . . થ ઉલ્લાસભર્યો હતો. આજે એમને નૂતન જીવનનાં સ્વપ્નો સાકાર થતાં લાગતાં હતાં. તેથી જ તો આજના અજંપાનાં માધુર્યની ઉત્તેજનામાં એમણે મળસકા સુધી અતીત જીવનની અને આવતી કાલના જીવનની સુખદુઃખની વાતો કર્યા કરી. આખરે ત્રીજી વાર પણ દીવીની વાટ ઝંખવાવા માંડી. પણ હવે ત્રીજી વાર એમાં દિવેલ પૂરવાની આવશ્યકતા નહોતી, કેમ કે એમના જીવનની જેમ આ આવાસમાં પણ નવપરોઢનો ઉજાશ પથરાવા માંડ્યો હતો. જ્યોત ઝગે. ૩૬૯<noinclude><small>'''{{સ-મ|૩૬૯||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|જ્યોત ઝગે||૩૬૯}}'''</small></noinclude> iwmwdodr11z3b8nt66i6jefdfvszo3s પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૩૭૧ 104 47438 167680 2022-08-25T13:48:02Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>૩૬ કોથળીનો ચોર કોણ? ઓતમચંદ પ્રાતઃકર્મોથી પરવારીને પેઢી ઉપર ગયો અને ક ઉઘાડીને ગાદીતકિયા ઉપર બેઠો, ત્યાં એક બિહામણી વ્યક્તિ દુકાન એનો લઘ૨વઘરિયો પહેરવેશ જાણે કે એના વાર્ધક્યમાં ઉમેરો કર હતો. એણે જે ડૂચા જેવી પાઘડી પહેરી હતી એને કોઈ જાતનું કા કહેવા કરતાં લીરા-ચીંદરડાંનો લબાચો ચ કહેવો યોગ્ય ગણાય. ઉપરનાં લૂગડાં પણ એવાં તો જર્જરિત હતાં કે એમાં ઉપરાઉ ચડેલાં થીગડાં વિનાનું કોઈ સ્થળ શોધવું મુશ્કેલ હતું. અને મોઢા ઉ એવી તો મૂર્તિમંત કંગાલિયત દેખાતી હતી કે પહેલી નજરે તો બાર-બાર વરસનો લાંબો દુકાળ વેઠીને આવ્યો હોય એવી જ છાપ પહેલી નજરે તો ઓતમચંદ પણ એને ઓળખી ન શક્યો તે આગંતુકે દીનભાવે પૂછ્યું: ‘ભૂલી ગયા, શેઠ? અણસારેય નથી ઓળખાતો ?’ મનમાં મથામણ કરી રહ્યો. એ જોઈને પેલા માણસે પોતાની વે ઓતમચંદ વધારે મૂંઝવણ અનુભવીને આગંતુકની ઓળખ પા વ્યક્ત કરી: તંયે માણસનો ચહેરોમોરોય નહીં વરતાતો હોય? ‘ક્યાંથી ઓળખાઉં? દીદાર જ સંચોડા બદલાઈ ગયા! વેળા પણ આટલી વાતચીત પછી પરિચિત અવાજ ને રણકો ઓળ આગંતુકના દીદાર કે ચહેરોમોરો તો ઓતમચંદ ન વરતી શ આવતાં એ એકાએક બોલી ઊઠ્યો: ૩૭૦ વેળા વેળાની છાં<noinclude><small>'''{{સ-મ|૩૭૦||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|જ્યોત ઝગે||૩૭૦}}'''</small></noinclude> fr8nzkunwg8uxqw9km07nqrr5eaodvh પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૩૭૨ 104 47439 167682 2022-08-25T13:49:02Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>ના ”રે જે જે હું પડ થી વા ના પડે યો. LLES 452 ‘અરે! તમે મુનીમ તો નહીં?-મકનજીભાઈ જ કે બીજા?’ ‘છઉં તો મકનજી જ, પણ હવે મુનીમ નથી રિયો,' ડોસાએ કહ્યું. ‘૨સ્તે રખડતો ભિખારી થઈ ગયો છું.’ ‘કેમ? કેમ ભલા?’ ‘મારાં ક૨મ. બીજું શું? અહીંનાં કરેલાં અહીં જ ભોગવવાં પડે છે.’ ‘પણ થયું શું? સરખી વાત તો કરો!’ તો ‘દકુભાઈએ મને દગો દીધો. મને બાવો કરીને કાઢી મેલ્યો. હવે ભભૂત ચોળવાની બાકી છે.' ‘આટલી બધી વાત!' ‘અરે કાંઈ કીધી જાય એમ નથી. મને તો હાથનાં કર્યાં હૈયે વાગ્યાં!' કહીને મુનીમે તો જાણે કે કોઈની પ્રાણપોક પાડતા હોય એમ પાટકી ઢબે હૂવો જ મૂક્યો: ‘દકુભાઈએ મને ભોળાને ભરમાવ્યો.’ ઓતમચંદને જરા હસવું આવ્યું, મનમાં વિચારી રહ્યોઃ આ નટખટ મુનીમને ભોળો તો કોણ કહી શકે? એ તો પેલી કહેવતની જેમ, ગોળી ભૂલીને ગોળો ઉપાડી આવે એવો ભોળો છે! ‘જરાક સમતા રાખો, મુનીમજી! આમ રાંડીરાંડની જેમ રોવા બેસો એ આ ઉંમરે શોભે?’ ઓતમચંદે કહ્યું. ‘હું તો હવે રાંડીરાંડ કરતાંય નપાવટ થઈ ગયો... દકુભાઈએ તો મને નાળિયે૨ની કાચલી પકડાવીને ભીખ માગતો ક૨ી મેલ્યો –’ ‘ભગવાન કોઈ પાસે ભીખ ન મગાવે!’ ઓતમચંદે દુઆ ગુજારી. ‘ભગવાન ભલે ન મગાવે. પણ દકુભાઈએ મારી પાસે ભીખ મગાવી,’ મુનીમ હજી રડમસ અવાજે બોલતા હતા. ‘પોતે તો ડૂબ્યા, પણ ભેગો આ ગરીબ માણસને પણ ડુબાડ્યો.’ ‘કોણ ડૂબ્યા?’ ઓતમચંદે ચિંતાતુર પૂછ્યું, ‘દકુભાઈ ડૂબ્યા?’ ‘જરાતા નહીં, ગળાબૂડ.’ કોથળીનો ચોર કોણ? ૩૭૧<noinclude><small>'''{{સ-મ|૩૭૧||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|કોથળીનો ચોર કોણ?||૩૭૧}}'''</small></noinclude> 5vfe38652wyrj3dn5yu4vs68sxbc91i પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૩૭૩ 104 47440 167683 2022-08-25T13:49:18Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>‘કેમ કરતાં—’ ‘કાળાધોળાં કરવામાં ’ ‘પણ મોલિમનથી સારી કમાણી કરીને આવ્યા'તા ને—' ‘એ મોમિનની જ મોંકાણ ઊભી થઈ ને!’ મુનીમે સમજા સંય કબાડું છતું થઈ ગયું—' કર્યું'તું?’ ‘કબાડું?’ ઓતમચંદે આઘાત અનુભવ્યો, ‘દકુભાઈએ કબા ‘કબાડું નહીં તો શું પરસેવો પાડીને આટલું કમાણા’તા શેઠિયાઓના ઘરમાં ઘામો દઈને—’ ‘ધામો દઈને? શું વાત કરો છો?’ ઓતમચંદે ઠાવકે મોઢે વા આગળ ચલાવી. પણ મનમાં તો એને યાદ આવી જ ગયું કે મા પેઢીમાંથી પણ તમે બેય કાબાઓ ઘામો દઈને જ નીકળેલા અ હવે, કૂંડું કથરોટને હસે એ ઢબે એક કાબો બીજા કાબાની કૂથ કરવા બેઠો છે. પણ પાપના થડાને ફૂટતાં કેટલી વાર" નિંદારસનો પોલીસ?’ મોલમિનવાળાએ મુંબઈની છૂપી પોલીસની મદદ લીધી' ‘છૂપી પોલીસ? ઓતમચંદે અધ્ધર શ્વાસે પૂછ્યું, ‘મુંબઈની છૂ વિગત સમજાવી. પોલીસે પગેરું કાઢ્યું ઠેઠ ઈશ્વરિયાના પાદરમાં ‘આકરા રોગનો ઉપાય પણ આકરો જ કરવો પડે ને!' મુન ને બેસાડી દીધી જપ્તી દકુભાઈની ડેલી ઉ૫૨–’ આ સમાચાર ઓતમચંદ માટે સાવ અણધાર્યા હતા સહાનુભૂતિથી પૂછતો રહ્યો: “પછી? પછી શું થયું? લોઢાની!— પછી તો દકુભાઈને પહેરાવી દીધી બંગડિય. સોનાની ન ત ૩૭૨ વેળા વેળાની છાં<noinclude><small>'''{{સ-મ|૩૭૨||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|કોથળીનો ચોર કોણ?||૩૭૨}}'''</small></noinclude> 0dns548i0jmfyeqdfizgsw802m8wv0b પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૩૭૪ 104 47441 167684 2022-08-25T13:50:08Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>હું ?' ત રી કો પી. થી ઘડી આવા અલંકારિક શબ્દપ્રયોગોમાં ઓતમચંદને સમજણ ન પડતાં એ મોઢું વકાસીને તાકી રહ્યો, એટલે મુનીમે સ્ફોટ કર્યો: ‘સમજ્યા નહીં, મારા શેઠ? લોઢાની બંગડી એટલે હાથકડી, બીજું શું વળી?’ ‘દકુભાઈને હાથકડી? બિચારાને જેલમાં નાખ્યા?’ ‘નાખ્યા’તા પણ છોડાવવા પડ્યા–' ‘કોણે છોડાવ્યા?’ ‘કપૂરશેઠે,’ કહીને મુનીમે ઉમેર્યું: ‘દકુભાઈની સાખ પાછી બહુ સારી ને, એટલે એને જામીન પણ કોણ જડે? છેવટે કપૂ૨શેઠ જામીન પડ્યા, ને દકુભાઈની હાથકડી છૂટી-' ‘સારું થયું, ભાઈ! કપૂરશેઠે જમીન આપ્યા એ પણ સારું કર્યું.' ‘શું કરે બિચારો બીજું? બાલુ વેરે છોકરી વાવીને કાકા મટીને ભત્રીજા થઈ બેઠા. લાજેશરમે પણ વેવાઈની આબરૂ તો સાચવવી પડે ને!’ એકેકથી અધિક આઘાતજનક સમાચાર સાંભળીને ઓતમચંદના મોઢામાંથી ઉદ્દગાર નીકળી ગયા: ‘અરેરે! બિચારા કુભાઈ તો બહુ દુઃખી થઈ ગયા!’ ભેગો મનેય દુઃખીના દાળિયા કરતા ગયા એનું કાંઈ નહીં?” મુનીમે ફરિયાદ કરી, દકુભાઈનું તમને દાઝે છે, ને આ ગરીબ મુનીમનું કાંઈ નહીં?” તમારેય નોકરી તૂટી ગઈ એ આ ગઢપણમાં આકરું લાગશે.’ અરે નોકરીની વાત ક્યાં માંડો છો! મારી આખી જિંદગી તૂટી ગઈ! મુનીમે ઘટસ્ફોટ કર્યો, ‘નોક૨ીને કોણ રૂવે છે? મારી તો સંધીયે માલમિલકત તમારા દકુભાઈ ઓળવી ગયા!’ ‘તમારી માલમિલકત? કેવી રીતે ?...’ ઓતમચંદને આમાં સમજણ ન પડી. કોથળીનો ચોર કોણ? ૩૭૩<noinclude><small>'''{{સ-મ|૩૭૩||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|કોથળીનો ચોર કોણ?||૩૭૩}}'''</small></noinclude> ec7fjhzqc96ztretwihnaewb2zaw4u1 પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૩૭૫ 104 47442 167685 2022-08-25T13:50:32Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>: ‘બર્માની કમાણી ખૂટી પડી પછી મારી મૂડી ઉછીની માર્ગ આ ગરીબ માણસ પાસે ખાવા સારુ ન હોય, પણ જાવા સારુ ચપટી-મૂઠી હતું એ બધું ઉસરડીને દકુભાઈને ધી૨ી દીધું.’ મુની ફરી રડતે અવાજે ચલાવ્યું, મને તો એમ કે શેઠની મોટી સ છે, એટલે મૂડી પાછી વ્યાજ સોતી દૂધે ધોઈને આપશે. પણ માણ જેટલા મોટા એટલા જ ખોટા મોટાનાં મોટા ભોપાળાં—' ‘પણ તો પછી મૂડી ધીરતાં પહેલાં તમારે વિચાર કરવો હતો ને મને શું ખબર કે ઢોલની માલીપા પોલંપોલ છે? હું તો દકુભાઈ સાજાની માણસ સમજીને ભીડને ટાણે ટેકો દેવા ગયો. પણ મોમિન મોટું કબાડું કરીને આવ્યા હશે, ને એના છાંટા ઈશ્વરિયા લગી ઊડ એની મને શું ખબર?’ ‘હોય, એમ જ હાલે. માણસના ત્રણસો ને સાઠેય દિવસ સર નથી. જાતા. કોઈ વાર છત તો કોઈ વાર અછત-' ‘પણ શેઠ, છત ડાહી ને અછત ગાંડી. દભાઈની દાનત ખોરી ટોપરાં જેવી હશે એની મને શું ખબ૨! પેટમાં જ પાપ. તો ખુવાર થયા, પણ જાતી જિંદગીએ મનેય ખુવારને ખાટલે કર ગયા—’ સાંભળીને ઓતમચંદ વિચારમાં પડી ગયો. દકુભાઈનું જીવનર એવી તો એને કલ્પના પણ નહોતી. થોડી વાર વિચાર કરીને એ આવી રીતે આખો આંટો ફરી રહીને પાછું મૂળ સ્થાને આવી ઊભ દિલસોજી દાખવી: ‘બિચારા દકુભાઈને તો ધરમીને ઘેર ધાડ પડ જેવું થયું!’ ‘એ વાતમાં શું માલ છે, શેઠ? દકુભાઈ કેવાક ધરમી હતા, તો તમારા કરતાં હું જ વધારે જાણું છું,' મુનીમે હવે તો બેધ વાટવા માંડ્યું, ‘બાપદીકરાનાં બેયનાં લખણ સરખાં જ છે-' ‘બાલુની વાત કરો છો?’ ઓતમચંદે પૂછ્યું. ૩૪ વેળા વેળાની છાંટ<noinclude><small>'''{{સ-મ|૩૭૪||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|કોથળીનો ચોર કોણ?||૩૭૪}}'''</small></noinclude> 5gezgib2mbmaeagpc9mdxfpg05wujqp પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૩૭૬ 104 47443 167686 2022-08-25T13:51:03Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>H. મ =.= શે. ALL જ્ તે તા. ક ઊ થા zક ઘડી ‘હા, એ બાલુડો તો વળી એના બાપનેય સારો કહેવડાવશે. કુટુંબનું નામ ઉજાળશે. જોજો તો ખરા, જીવતા રહો તો!’ નિંદા૨સની આ પરાકાષ્ઠામાં ઓતમચંદે બહુ રસ ન બતાવ્યો એટલે મુનીમે વાતને નવો વળાંક આપ્યો: ‘શેઠ, તમે તે દિવસે ઈશ્વરિયે આવ્યા’તા ને ઓસરીમાં બેઠા'તા ત્યારે રૂપિયાની કોથળી ખોવાઈ ગઈ'તી એ સાંભરે છે?— ‘કેમ ન સાંભરે?’ ઓતમચંદે ગંભીરભાવે કહ્યું, ‘હું પોતે જ કોથળી બગલમાં મારીને ઉપાડી ગયો'તો, પછી કેમ ન સાંભરે? સાંભળીને, ક્યારનો રોદણાં રોઈ રહેલો મુનીમ પહેલી વાર ખડખડાટ હસી પડ્યો, ને બોલ્યો: ‘શેઠ, તમે પણ ઠીક રોનક કરો છો હોં! તમારા ઉ૫૨ તો ખોટું આળ ચડાવ્યું'તું તોય તમે તો કહો છો કે કોથળી બગલમાં મારીને લઈ ગયો'તો! ‘હું ન લઈ ગયો હોઉં તો મારી પછવાડે પસાયતા ધોડે ખરા? ને હું ન લઈ ગયો હોઉં તો કોથળી જાય ક્યાં?’ ‘કોથળી ક્યાં ગઈ એ કહું?’ ‘તમે શું કહેવાના હતા, કપાળ? કોથળી તો સીધી મારા ઘરમાં ગરી ગઈ. પછી તમે શું કહેવાના હતા ?’ ‘તમે પણ ઠીક ટાઢા પહોરની સુગલ કરો છો, હોં શેઠ?' મુનીમે કહ્યું, ‘કોથળીનો ચોર તો દકુભાઈના ઘરમાં જ હતો, ને ઠાલા તમારી વાંહે પસાયતા ધોડાવ્યા!’ ‘દકુભાઈના ઘરમાં જ ચોર?’ ‘હા, ઘરના ને ઘરના ઘરફોડુ...’ ‘કોણ ?... કોણ ?’ પાટવીકુંવર બાલુ. બીજો કોણ? છોકરો હજી તો ઊગીને ઊભો થાય છે ત્યાં જ લખણ ઝળકાવવા માંડ્યાં છે…’ ‘સાચે જ’ કોથળીનો ચોર કોણ? ૩૭૫<noinclude><small>'''{{સ-મ|૩૭૫||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|કોથળીનો ચોર કોણ?||૩૭૫}}'''</small></noinclude> 0w1rrw1falyv2tvszzl6q73l0sdzbkl પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૩૭૭ 104 47444 167687 2022-08-25T13:52:08Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>‘મારું ન માનો તો પૂછી જુવો ઈશ્વરિયાના ખોડા ઢેઢને પ એક નાનું છોકરુંય દકુભાઈના આ ઉઠેલપાનિયાની આબરૂ જાણે છે ‘પણ એણે કોથળી ચોરી, એમ કોણે કહ્યું?” ઓતમચંદે પૂ ‘ગામ આખું કહે છે. બાલુડો આજથી જ ‘બાપ મૂવે બમણા’ ભાવની હૂંડી લખતો ફરે છે ને મોટા ફટાયાની જેમ ફાટ્યો ફરે છે ‘પણ એને આટલાં બધાં નાણાંની જરૂર શું પડે?’ ઓતમચં પૂછ્યું, ‘બાપ મૂર્વે બમણા'ના ભાવની હૂંડી લખીને એનાં ના વાપરે છે ક્યાં?’ હજી જાણે ‘નાણાં હાથમાં હોય તો વાવરવાનાં ઠેકાણાં ક્યાં ઓછાં છે બાલડો બત્રીલખણો પાક્યો છે. કાઠી ગરાસિયાનાં સંધાંય કરે વાણિયાના કુળમાં આવી ઊતર્યાં છે...' કહીને મુનીમે બાલુનું શિરમોર સમું સુલક્ષણ વર્ણવવા કોઈ અત્યંત ગુપ્ત બાત રજૂ કરતો હોય એ ઢબે સાવ ધીમે અવાજે કહ્યું: ‘તમને ખ છે શેઠ? એક-બે વાર તો ગામની આહીરાણીયુંએ બાલિયાને બલ બલોયે ઢીબી નાખ્યો તોય એને હજી સાન નથી આવી.’ ‘પણ હું કહું છું કે ઓસરીમાંથી રૂપિયાની કોથળી હું જ ઉપા આવ્યો છું, ને હાલો બાલુને બિચારાને શું કામ બદનામ કરો છો ઓતમચંદે ફરી પોતા ઉપર ચોરીનું આળ ઓઢવાનો પ્રયત્ન કર પણ આ વખતે પોતે જ ગાંભીર્ય જળવી ન શક્યો તેથી મુનીમ સાથે એ પણ હસી પડ્યો. ‘પસાયતા ખાલી હાથે પાછા આવ્યા ને ખાતરીબંધ વાત ક કોથળી ઘરની બહાર ગઈ નથી એટલે દકુભાઈને બાલુ ઉપર વ પાકો થયો.’ મુનીમે કોથળી-પ્રકરણ આગળ કરીને મેંગણીને મારગે પડ્યા કે તરત જ લાકડીએ લમધારી નાખ્યો. છોકરો બિચારો મૂઢ માર ખાઈને ત્ર લંબાવ્યું. ‘કપૂ૨શેઠ ચાંદ દકુભાઈએ બાલુને લાકડી દી લગણ ખાટલે રિયો –’ ૩૭૬ વેળા વેળાની છાં<noinclude><small>'''{{સ-મ|૩૭૬||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|કોથળીનો ચોર કોણ?||૩૭૬}}'''</small></noinclude> c1q1fy232nlpwyhrek6m18tcd5f6bjo પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૩૭૮ 104 47445 167688 2022-08-25T13:53:31Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>• ર ' ELL 1? 5ન કે મી ફ૨ મે 1. તી. રી, મ ELL LBL ઘડી ઓતમચંદને કહેવાનું મન તો થયું કે પસાયતાના હાથે મૂઢ માર ખાઈને હું પણ ત્રણ દી લગી મેંગણીમાં આહીરને ખોરડે ખાટલાવશ જ રહ્યો હતો, પણ જીવનની એ નાજુકમાં નાજુક ઘટના એણે આજ સુધી લાડકોરથી પણ છાની રાખેલી એ આ બે દોકડાના મુનીમ આગળ ખુલ્લી કરવાનું એને ઉચિત ન લાગ્યું. કોથળીનો ચોર કોણ? * ૩૭૭<noinclude><small>'''{{સ-મ|૩૭૭||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|કોથળીનો ચોર કોણ?||૩૭૭}}'''</small></noinclude> e4jlmreqw0zldwki7gams71blufo87c પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૩૭૯ 104 47446 167689 2022-08-25T13:54:37Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>૩૭ બંધમોચન ‘શું છે, મોટા?’ મુંબઈના શું સમાચાર છે?” કીલાએ લહેરી અદા નરોત્તમને પૂછ્યું. છે?’ નરોત્તમે સામો સૂચક પ્રશ્ન પૂછ્યો. મુંબઈના તો બહુ સારા સમાચાર છે. પણ તમારા શું સમાચા ‘મારા પણ બહુ સારા સમાચાર છે,’ કીલાએ કહ્યું. ‘શું છે, કહો જલદી.’ ‘ના. પહેલાં મુંબઈના સમાચાર કહી સંભળાવ, પછી મારા.’ ‘મુંબઈ તે હાલકડોલક છે,’ નરોત્તમે કહ્યું. ‘શેમાં હાલકડોલક છે?’ ‘તેજીના તડાકામાં. નાણાંની છાકમછોળ ઊડે છે. મુંબઈમાં ના સોંઘું થાય છે, પણ માણસ મોંઘાં થઈ ગયાં છે. ૩ની ગાંસ જેટલાં મોંઘાં...’ ‘એટલે જ અત્યારે મંચેરશા અહીં દેખાતા નથી,' કીલા બંગલામાં આમતેમ નજ૨ ફેરવીને કહ્યું. ‘રૂના વેપારમાં લખપ થઈ ગયા એટલે હવે આ જૂના ભાઈબંધનો ભાવ પણ નહીં પૂછે મંચે૨શા એની અગિયારીએ ગયા છે. હમણાં આવી પહોંચશે નરોત્તમે કહ્યું. ‘કીલાભાઈ, મુંબઈમાં હમણાં જમીન ને મકાન નાણાં રોકવાનો એવો તો વાય૨ો ચાલ્યો છે, કે મંચેરા વતી એક માળાનો સોદો કરતો આવ્યો છું—' રહેશે?’ કીલાએ પૂછ્યું. અને પછી હસતાં હસતાં સૂચન કર્યું, ‘મંચે૨શા માળાવાળા થાશે, ત્યારે એનો ભાગીદાર માળા વિના વેળા વેળાની છાંય ૩૭૮ '<noinclude><small>'''{{સ-મ|૩૭૮||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|કોથળીનો ચોર કોણ?||૩૭૮}}'''</small></noinclude> 6wixuwab51c9yg8o05634t61hgwjvb0 પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૩૮૦ 104 47447 167691 2022-08-25T13:56:43Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>0 ૨ પણ મુંબઈના પાદરમાં મેલાત ઊભી કરી દે! ‘ના ભાઈ, આપણે તો ભલું આપણું વાઘણિયું, ને ભલી આપણી નિંજરી — ‘પણ આવડી મોટી પેઢીના ભાગીદાર ૫રભુલાલ શેઠનો મોભો શું?’ કીલાનો કટાક્ષ સાંભળીને નરોત્તમ હસી પડ્યો, પણ તરત એણે ગંભી૨ ભાવે કહ્યું: ‘કીલાભાઈ, મોટાં માણસની મેડી જોઈને આપણાં ગરીબનાં ઝૂંપડાં પાડી ન નખાય. પણ મેં મોટા ભાઈને લખ્યું'તું કે આપણું જૂનું ઘર ઓછેઅધકે પાછું જડે એમ હોય તો લઈ લેજો, આજના કાગળમાં સમાચાર છે, કે આપણી જૂની મેડીનો ને ભેગાભેગો ઘોડાગાડીનો પણ સોદો પતી ગયો છે… ‘સરસ!’ કીલાએ ઉર્દૂગાર કાઢ્યો. ‘આવતે અઠવાડિયે ભેળસીના ટકા ભરાઈ જાશે, એટલે ઘરનો તે કબજો જડી જાશે—' ‘શાબાશ!’ ‘ને કબજો જડશે કે તરત જ રહેવા જશે- ‘કમાલ! કમાલ!’ કીલો પોકારી ઊઠ્યો. વધારે કમાલ તો ઘોડાગાડીની થઈ, કીલાભાઈ!' નરોત્તમે હરખભેર સમાચાર આપ્યા. બટુકને જે ઘોડાગાડી બહુ વહાલી હતી એ જ ગાડી ને એ જ ગાડીવાન વશરામ પાછા આપણે ઘેર આવી ગયા. પરમ દિવસે મોટા ભાઈ ઘરની ઘોડાગાડીમાં બેસીને મેંગણીના ઠાકોરને મળી આવ્યા ' ‘ગાડી આવી ગઈ, તો હવે ભેગાભેગી લાડી પણ આવી જશે — કીલાએ મર્મવાક્ય ઉચ્ચાર્યું. ઉમેર્યું: પરમ દિવસે મનસુખભાઈ પાછા કોઠીમાં આવ્યા હતા. નરોત્તમ મૂંગો મૂંગો પૃચ્છક નજરે તાકી રહ્યો એટલે કીલાએ અખાત્રીજે એની નાની ભાણેજનાં લગન છે…’ બંધમોચન ૩૭૯<noinclude><small>'''{{સ-મ|૩૭૯||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|બંધમોચન||૩૭૯}}'''</small></noinclude> gs9g83m8cwk5o85spfjfjmgoguno9s9 સભ્યની ચર્ચા:Jay aaaaaaaaaaaa 3 47448 167700 2022-08-25T16:52:04Z New user message 396 નવા સભ્યનાં ચર્ચાનાં પાના પર [[ઢાંચો:સ્વાગત|સ્વાગત સંદેશ]]નો ઉમેરો wikitext text/x-wiki {{ઢાંચો:સ્વાગત|realName=|name=Jay aaaaaaaaaaaa}} -- [[સભ્ય:Sushant savla|Sushant savla]] ૨૨:૨૨, ૨૫ ઓગસ્ટ ૨૦૨૨ (IST) pbfw85po2ua2ck4w0216bnq1t7at3re પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૩૮૧ 104 47449 167701 2022-08-26T03:32:30Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>‘કોનાં? જસીનાં?’ નરોત્તમે પૂછ્યું. ‘નામ તો કોણ જાણે. પણ ચંપાની નાની બેનનાં લગન છે,’ ૨ કહ્યું, મને કહે, ‘પરભુલાલ શેઠને લઈને મેંગણી આવો—' ‘હજી એ માણસે પરભુલાલ શેઠને ઓળખી નથી કાઢ્યા નરોત્તમે પૂછ્યું. ‘એ માણસ એવો તો બુડથલ છે, કે જિંદગી આખી તને ન ઓળખે’ કીલાએ કહ્યું, ‘હવે તારે પરભુલાલ શેઠ તરીકે એનાં મેંગણી જાવાનું—' ‘તમે તો મારું નામ બદલીને ભારે ગોટાળો ઊભો કર્યો!—' ‘મારે એક ગોટાળો ઉકેલવાનો હતો, એટલે બીજો ગોટાળો ઊ કર્યા વિના છૂટકો જ નહોતો. પગમાંથી કાંટો કાઢવા માટે કાંટો જ ! આવે. તારો ગોટાળો ઉકેલવામાં આ નવો ગોટાળો કામ આવશે ‘પણ આ ૫૨ભુલાલ શેઠનો વેશ ક્યાં સધી ટકશે?’ નરો જરા ગભરાતાં પૂછ્યું. ‘મેંગણીના પાદર સુધી–’ ‘પછી? પછી તો ફજેતો જ થાશે ને?’ ‘આપણો નહીં, એ લોકોનો.’ ‘પણ આપણું આ નાટક ઉંઘાડું પડી જાશે ત્યારે શું કરશું? ‘આ કીલો સૂત્રધાર બધું સંભાળી લેશે—’ મને તો આમાં કંઈ સમજણ નથી પડતી, નરોત્તમે અકળા વ્યક્ત કરી. મને તો ભારે મૂંઝવણ થઈ પડશે—' ‘મૂંઝવણ તો થાશે મનસુખભાઈને ખરેખ૨ી!’ કીલાએ કહ્યું, પરભુલાલ શેઠનું આંધળે બહેરું કૂટી માર્યું, એની ટીકાઠીકની રો જામશે!’ ‘તમને તો આવી ગંભીર વાતમાંય એનક જ સૂઝે છે!” મોટા, જિંદગી આખી રોનક છે, જો જીવતાં આવડે તો.’ કીલ વેળા વેળાની છાં ૩૮૦ કામ પ 62<noinclude><small>'''{{સ-મ|૩૮૦||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|બંધમોચન||૩૮૦}}'''</small></noinclude> 2qd7mvdonv2nifua4fhw30vvej438wx પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૩૮૨ 104 47450 167702 2022-08-26T03:33:24Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>મ d? છે ભો નામ , હોતે નક એ 45 પોતાનું જીવનસૂત્ર સમજાવ્યું, જેને રોનકથી જીવતાં ન આવડે એને પછી જિંદગી આખી રોવાનું જ રહે છે—' ‘પણ તમને રોનક થાશે, ને મારી રેવડી થઈ જાશે, એનું શું?’ ‘વાતમાં શું માલ છે?’ કીલાએ ગર્વભેર કહ્યું, ‘આ કીલો બેઠો હોય ત્યાં લગી તારી રેવડી થાય એ વાતમાં શું માલ છે? મોટા, હું મૂંગો મૂંગો જોયા ક૨જે આ કીલાની કરામત કીલાની આત્મશ્રદ્ધા પ્રત્યે આદર દાખવીને નરોત્તમ થોડી વાર તો મૂંગો રહ્યો. પણ આખરે બોલ્યા વિના ન રહેવાયું: ‘તમે ગમે તેમ કહો, પણ મને તો આમ નાટક ભજવવું ગમતું નથી' ‘અરે મોટા, નાટક ભજવવાનું તો મનેય નથી ગમતું. પણ શું કરીએ? દુનિયાને સાચું જોવા કરતાં નાટક જોવામાં જ વધારે મઝા આવે છે. એટલે તો, મારે કામદાર મટીને કાંગસીવાળાનો વેશ ભજવવો પડ્યો'તો. ને તારી પાસે મેં નરોત્તમને બદલે ૫૨ભુલાલ શેઠનો પાઠ ભજવાવ્યો,’ કીલોએ સમજાવ્યું. ‘ને ખૂબી તો એ થઈ કે કરતાં કાંગસીવાળો વધુ વહાલો લાગતો'તો એમ આ લોકોને કામદાર મનસુખભાઈને ને કપૂરશેઠને પણ નરોત્તમને બદલે ૫૨ભુલાલ મનમાં વસી ગયો– ઓળખ્યા પારખ્યા વિના જ.' આટલું કહીને એણે વળી એક વ્યવહારોક્તિ કહી સંભળાવી, ‘મોટા, દુનિયાનો રિવાજ છે... સાચાં કરતાં સ્વાંગ વધારે ગમે... વસ્તુ કરતાં વેશ વધારે વહાલો લાગે-’ ‘પણ આ ભૂંગળ વિનાની ભવાઈમાં મારો વેશ રંગલા જેવો થઈ જાશે, એનું શું?’ ‘રંગલાનો નહીં, મિયાંબીબીનો વેશ થાશે, તું જોજે તો ખરો! કીલાએ જાણે કે આગાહી કરતો હોય એ ઢબે નરોત્તમનો વાંસો થાબડીને કહ્યું, ‘આ મિયાં મેંગણી પહોંચે એટલી જ વાર. બીબી તો ત્યાં બેઠાં જ છે. ને મિયાંબીબી બેય જણાં રાજી જ છે તો પછી વચમાં કાજી શું કરવાના છે?’ બંધમોચન ૩૮૧<noinclude><small>'''{{સ-મ|૩૮૧||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|બંધમોચન||૩૮૧}}'''</small></noinclude> sprutjuwkr0eoybg9a9qr0oquhqo5kt પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૩૮૩ 104 47451 167703 2022-08-26T03:33:58Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>‘તમે તો જાણે કે ભવિષ્ય ભાખતા હો, એમ બોલો છો!' ‘ને એ પણ કુંડળી જોયા વગર!’ કીલાએ પોરસભર્યા અવાજે કહ્યું, ‘હું કહું એમાં મીનમેખ થાય તો મૂછ મૂંડાવી નાખું. હું કોણ? ઓળખ્યો મને? કીલો-કાંગસીવાળો!’ ‘હા, ઓળખિયો! ઓળખિયો! પગથી માથા લગી ઓળખિયો! બોલ્યા: ‘તું ઠીક આજે અહીંયાં જ મલી ગયો. હું હમણાં અગિયારીમાંથી બા૨ણામાંથી મંચે૨શા હસતા હસતા દાખલ થયા, અને કીલાને ઉદ્દેશીને બહાર નીકળતો હતો ત્યાં મુનસફ સાહેબની ઘોડાગાડી નીકળી. મને જોઈને સાહેબે ગાડી ઊભી રાખી, ને પૂછવા લાગિયા કે મેં તમને સોંપેલા કામનું શું કીધું? કીલાભાઈ સાહેબે શું જવાબ આપીયો?’ ‘કીલાભાઈ સાહેબે?’ કીલાએ ‘સાહેબે’ શબ્દ ઉપર ભાર મૂકીને આશ્ચર્ય બતાવ્યું. ‘તું તો હવે એ. જી. જી. સાહેબનો આસિસ્ટન્ટ થઈ ગયો, એટલે મુનસફ તો તને સાહેબ કહીને જ બોલાવે ને!’ મરી ગયા હવે સાહેબ થઈને.’ હવે તારો શું જવાબ છે?” મેં મુનસને કીધું કે કીલો આજકાલમાં જવાબ આપશે. બોલ, ‘હું પણ ક્યારનો એ જ પૂછું છું, પણ કીલાભાઈ આડીઅવળી વાત કર્યા કરે છે,’ નરોત્તમે કહ્યું. ’ કીલાએ ‘ના, આજે તો હવે સીધેસીધી જ વાત કહેવા આવ્યો છું.’ - અજબ સ્વસ્થતાથી કહ્યું, મેં પરણવાનું નક્કી કરી નાખ્યું છે-' અને ઉમંગભેર પૂછ્યું: ‘મુનસફની પોરી જોડે જ કે?’ ‘શાબાશ! શાબાશ! જીવતો રહે ડીકરા!' મંચે૨શા પોકારી ઊઠ્યા ‘ના,’ કીલાએ મક્કમતાથી કહ્યું. ‘તો પછી નગ૨શેઠની ?’ ફરી વાર કીલાએ નકારમાં ડોકું ધુણાવ્યું. ૩૮૨ વેળા વેળાની છાંયડી<noinclude><small>'''{{સ-મ|૩૮૨||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|બંધમોચન||૩૮૨}}'''</small></noinclude> 1f3u4ixpxbdixbj8b125dtidjv059d6 પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૩૮૪ 104 47452 167704 2022-08-26T03:35:23Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>‘તો પછી કોને ?’ સાહેબની —’ મંચે૨શાએ મૂંઝવણમાં પૂછ્યું: ‘તલાટી ‘ના, એ પણ નહીં !' ત્રીજા પ્રશ્નનો પણ નકારમાં ઉત્તર સાંભળીને મંચે૨શા અને નરોત્તમ બંને જણ વિમાસણમાં પડી ગયા. થોડી વાર તો તેઓ વધારે મૌખિક પ્રશ્ન પૂછવાને બદલે કુતૂહલભરી આંખે કીલા સામે તાકી જ રહ્યા. મંચેરશાની અને નરોત્તમની ચાર-ચાર આંખ જાણે કે મૂંગા પ્રશ્નાર્થ ફેંકી રહી: કોણ? કોણ? કોણ? કોણ? આ અવ્યક્ત કુતૂહલ સંતોષવા જ કીલાએ મંચેરશાને ઉદ્દેશીને કહ્યું, ‘તમે આપણા જૂઠાકાકાને ઓળખો છો ને?—આપણે નાના હતા ત્યારે વાડીએ પોંક ખાવા લઈ જતા એ?-' ‘બેરિસ્ટરકાકાની દફતર-પેટી ઉપાડતા, એ જ કે?’ ‘હા, એ જ—’ ‘તે એવન હજી લગી જીવતા છે કે?’ ‘હા, પણ મરવાને વાંકે-' ‘શું કરે છે એ?’ ‘અહીં અપાસરામાં પગીની નોકરી કરે છે. સંજવારી કાઢે, સાધુ-સાધ્વીની સેવા કરે, મકાનની દેખરેખ રાખે.' એને યાદ ચકો૨ નરોત્તમ આટલી વિગત ઉપરથી ઘણું ઘણું સમજી ગયો. આવ્યું કે તે દિવસે હું કીલાભાઈ પાસે બેઠો હતો ત્યારે આ ડોસા કશીક ખાનગી વાત કરવા આવેલા અને મને બહાર બેસાડવામાં આવેલો. મંચે૨શા ઉત્કંઠ બનીને અધખૂલા મોંએ આ ડોસા વિશે વધારે વિગતો સાંભળવા તલપાપડ થઈ રહ્યા હતા, એને કાને શબ્દો અથડાયા: ‘એ જૂઠાકાકાની દીકરી મોંઘી સાથે હું આવતી કાલે પરણવાનો છું… નરોત્તમને આ સમાચારમાં બહુ આશ્ચર્ય ના લાગ્યું, પણ મંચેરશા બંધમોચન ૩૮૩ \ \ /<noinclude><small>'''{{સ-મ|૩૮૩||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|બંધમોચન||૩૮૩}}'''</small></noinclude> 2e7v9wtq9mylwbp8tyhi6ztiahru3yf પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૩૮૫ 104 47453 167705 2022-08-26T03:35:50Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>તો જાણે કે અવાક થઈને કીલા સામે જોઈ જ રહ્યા. એમને લા કે કીલાના આ નિર્ણયમાં જરૂ૨ કશુંક રહસ્ય છે. વિચિત્રતા એ બની કે પોતાના એકરંગી જીવનની એકધા મજલમાં હવે નવી પગદંડી પર પ્રસ્થાન કરી રહેલો કીલો સંપૂર્ણપ સ્વસ્થ હતો, ત્યારે એ સમાચાર સાંભળનાર મંચેરશા અસ્વસ્થ અનુભવી રહ્યા હતા. કદાચ પોતાના જિગરજાન મિત્રની આ અસ્વસ્થતા પારખી જ કીલાએ બધો ઘટસ્ફોટ કર્યો. મોંઘીની વિષમ પરિસ્થિતિની વિગ નિષ્કલંક રાખવા પોતે લીધેલા નિર્ણયનું વાજબીપણું પ્રતીતિકર આપી. જૂઠાકાકાની સંકડામણ સમજાવી, અને એક માસૂમ માતૃત્વ રજૂ કર્યું, ત્યારે મંચેરશાની અસ્વસ્થતા ઓછી થઈ-બલ્કે એ સંતોષ થયો. આજ સુધી નરોત્તમના હ્રદયમાં કીલા માટે અસાધારણ અહોભ હતો. આજ સુધીમાં એણે આ સાથીદારને જુદા જુદા સ્વરૂપ નિહાળ્યો હતો. એના જીવનનાં ઘણાં પાસાંનો એને પરચો ચૂક્યો હતો, પણ આજે એનો જે પરિચય થવા પામ્યો એ અભૂત હતો. બાહ્ય સ્વરૂપે રૂક્ષ, રમતિયાળ, રંગીભંગી જેવો જણાતો માણસ આટલો બધો મૃદુ, ધીરગંભીર અને ધીટ છે, એવી નરોત્તમને કલ્પના પણ નહોતી. કોને ખ્યાલ હતો કે કટ્રભાષી કીલ હૃદયઝરણું આટલું મિષ્ટ હશે? કોને ખબર હતી કે એના જીવન ઉપ૨ટપકે દેખાતા કઠણ કાળજામાં માનવપ્રેમનાં આવાં મીઠાં મી ભર્યાં હશે? અને તેથી જ કીલાનું આ અજાણ્યું જીવનપાસું પછી નરોત્તમનો એના પ્રત્યેનો અહોભાવ હવે પૂજ્યભાવમાં પલટ ગયો. આ પૂજ્યભાવ એટલો તો હૃદયગત હતો, આત્મલક્ષી હતો નરોત્તમ એને શબ્દો દ્વારા વાચા આપી ન શક્યો. માત્ર અંતર જ આ પૂજ્ય વ્યક્તિને એ પ્રણિપાત કરતો રહ્યો. ૩૮૪ વેળા વેળાની છાં (1<noinclude><small>'''{{સ-મ|૩૮૪||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|બંધમોચન||૩૮૪}}'''</small></noinclude> g6j90avca1vpc9kxp1tjpgggonxsc3p પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૩૮૬ 104 47454 167706 2022-08-26T03:36:24Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>થયું જ તા. ને તો P તે મને 14 બ્રજ , જબોડે હતું ના રડી મંચે૨શાનું અંત૨વહેણ પણ આ જ દિશામાં વહી રહ્યું હતું. એ જ૨થોસ્તી જીવ તો હર્ષોલ્લાસથી ગળગળા થઈ ગયા હતા. આખરે નરોત્તમ જે હૃદયભાવ વ્યક્ત નહોતો કરી શક્યો એને મંચેરશાએ વાચા આપી. કીલાને વહાલપૂર્વક ભેટી પડતાં એમણે કહ્યું: ‘કીલા, દોસ્ત, તું ખોદાયજીનો મનીસ છે, ખોદાયજીનો—’ નરોત્તમે આ અભિપ્રાયમાં મૂક સંમતિ આપી. કીલો વિનમ્રભાવે નીચું જોઈ રહ્યો. બીજે દિવસે સ્ટેશનનાં પગથિયાં પાસે બે ઘોડાવાળી ચકચકતી ફેટન આવીને ઊભી રહી. ગાડી થોભાવતાં પહેલાં કોચમૅન મારગમાંથી એકબે ભિખારીઓને બાજુ પર હઠાવવા પગ દાબીને ટણણણ કરતી મધુર ઘંટડી વગાડેલી એનો અવાજ સાંભળીને પ્લૅટફૉર્મના બાંકડા પર ઊંઘતો એજન્સીનો પોલીસ બેબાકળો જાગી ઊઠ્યો. ગણવેશ સમોનમો કરીને એ ઊભો થયો અને જોયું તો ગાડીના આગલા ભાગમાં સરકારી પોશાક પહેરેલ કોચમૅન દેખાયો તેથી એ બમણો ગભરાયો. અત્યારે ટ્રેનનો ટાઇમ નથી છતાં કોઠીમાંથી કયા અમલદાર આવ્યા હશે, શું કામે આવ્યા હશે, એમ એ વિચારતો હતો ત્યાં જ ગાડીનું બારણું ઊઘડ્યું, અને એમાંથી નખશિખ અમલદારી પોશાકમાં સજ્જ થયેલો કીલો ઊતર્યો. સ્ટેશનનાં પગથિયાં ચડીને કીલો સીધો પ્લૅટફૉર્મ પર ગયો અને રમકડાંની રેંકડી ૫૨ સૂતેલા દાવલશાને ઢંઢોળવા લાગ્યો: ‘ઊઠો, સાંઈ, ઊો! આમ ધોળે દિવસે ઊંઘતા રહેશો તો રેંકડીનું ઉઠમણું થઈ જાશે.’ ફકીરે જાગ્યા પછી ફરી પડખું ફરીને ઊંઘવા માંડ્યું ત્યારે કીલાએ કહ્યું: ‘લ્યો આ ચલમ. બેચાર સટ ખેંચી લ્યો, એટલે ઊંઘ ઊડી જાશે—' બંધમોચન ૩૮૫<noinclude><small>'''{{સ-મ|૩૮૫||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|બંધમોચન||૩૮૫}}'''</small></noinclude> emt8v5jiudsmvuy3d1s2u0nb1cu1hwx પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૩૮૭ 104 47455 167707 2022-08-26T03:36:54Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>દાવલશાને પરાણે જાગ્રત કર્યા પછી કીલાએ પૂછ્યું: ‘ક્યાં ગયો ભગલો ગાંડો?’ હજી ફકી૨ને બોલવાના હોશ નહોતા તેથી તેણે આંગળી ચીંધીને દૂરના એક બાંકડા ઉપર પછેડીની સોડ તાણીને સૂતેલી વ્યક્તિ બતાવી, એટલે કીલાએ ત્યાં જઈને એની પછેડી ખેંચી લીધી. બોલ્યો: ‘ઊઠ એય કુંભકરણ! બેઠો થા ઝટ, નીક૨ બે લાફા પડશે–’ પોતાના બંને જૂના સ્વજનોને સાબદા કરીને ફીલાએ હુકમ કર્યો: ‘ચાલો, બેસી જાવ ગાડીમાં—’ રહ્યા કરતી કે મને કોઈ પોલીસ પકડી જશે. લઈ જાઉં છું – પછી કોચમૅનને હુકમ આપ્યો: ‘મંચે૨શાને બંગલે.’ ‘ક્યાં લઈ જાવ છો?’ દાવલશાએ પૂછ્યું, ફકી૨ને હંમેશાં બીક ચોકી ઉપર નથી લઈ જાતો,’ કીલાએ કહ્યું, ‘મારાં લગ્નમાં દાવલશાએ ગભરાઈને પૂછ્યું: ‘તમારાં લગનમાં?’ મારાં નહીં તો શું તમારાં લગનમાં?’ કહીને કીલાએ બં સાથીદારોને પરાણે ગાડીમાં ઘુસાડ્યા અને એમની વચમાં પોતે બેઠો ‘કીલાભાઈ, આ શાદી કરવાનું તમને ક્યાં સૂઝ્યું!” રસ્તામાં દાવલશાના ઓલિયા જીવથી પૂછ્યા વિના ન રહેવા ‘સંજોગે સુઝાડ્યું, સાંઈ!’ કહીને કીલો મૂંગો થઈ ગયો. આમંત્રિતોમાં આ બે જૂના સાથીદારો ઉપરાંત માત્ર પોલિટિકલ એજ મંચે૨શાને બદલે લગ્ન-સમારંભમાં ગામનાં મહાજન સાથે કીલા અને એમનાં પત્ની જ હતાં. મેમ સાહેબે કીલાના પૂર્વજીવનની ૨જેર વિગત જાણી લીધેલી, અને એ જીવનસૃષ્ટિમાં પોતે કલાકારની જે રસ લેતાં હતાં, તેથી રેલવે સ્ટેશન ૫૨ના કીલાના આ બે વિલક્ષ જોડીદારોને તેઓ વિશેષ રસપૂર્વક અવલોકી રહ્યાં. ખુદ મહાજનના મોવડીઓને આજનો વિચિત્ર શંભુમેળો જો ૩૮૬ વેળા વેળાની છાંય A<noinclude><small>'''{{સ-મ|૩૮૬||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|બંધમોચન||૩૮૬}}'''</small></noinclude> 6t85gymk1nof4wuhaujhwcjcn749tce પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૩૮૮ 104 47456 167708 2022-08-26T03:37:29Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>[L * મ gl ઈં ડી. અચરજ થયું હતું. એક બાજુ મંચેરશા અને પરભુલાલ શેઠ, બીજી બાજુ વૃદ્ધ જૂઠાકાકા અને એમનાં આપ્તજનો, ત્રીજી બાજુ ફકીર દાવલશા અને ભગલો ગાંડો. ચોથી બાજુ ગોરા લાટસાહેબ અને એમનાં પત્ની. એમની વચ્ચે હરફર કરતા કીલાનું વિલક્ષણ વ્યક્તિત્વ જોઈને મહાજનના શેઠિયાઓ માંહોમાંહે કાનસૂરિયાં કરીને સુગલ અનુભવતા હતા પણ સત્તા આગળ શાણપણ નકામું, એ ન્યાયે સત્તાધારી શિરસ્તેદારની શેહમાં દબાઈને કશી ટીકા કરી શકતા નહોતા. લગ્નવિધિ શરૂ થતાં પહેલાં મંચેરશાને અને નરોત્તમને બોલાવીને કીલો અંદરના ઓરડામાં ગયો અને મૂંગા મૂંગા બારણું વાસી દીધું. નરોત્તમ તો કીલાભાઈ હવે શું કરવા માગે છે એનાં અનુમાનો કરતો કુતૂહલપૂર્વક બધું જોઈ રહ્યો. બારણું વાસીને કીલાને શી મસલત કરવાની હશે એનો મંચેરશાને પણ ખ્યાલ ન આવી શક્યો. કીલાની મુખમુદ્રા ગંભીર હતી. એણે ધીમે રહીને બાલાબંધી અંગરખાની કસ એક પછી એક છોડવા માંડી તેથી નરોત્તમનું કુતૂહલ બમણું ઉશ્કેરાયું. કીલાએ સાવ સાહજિક રીતે ડિલ ઉ૫૨થી અંગરખું ઉતારી નાખ્યું. ઉઘાડી માંસલ ડોકમાં મોટા મોટા રુદ્રાક્ષની મણકાવાળી એક માળા શોભી રહી. ‘જુવો મંચેરશા, સાંભળ મોટા, બદરી-કેદારના સ્વામીજીએ મને સાધુજીવનની દીક્ષા આપેલી એની આ માળા છે,’ કીલાએ કહ્યું, ‘હું સાધુ તો ક્યારનો મટી ગયો'તો; મઠમાંથી ભાગી છૂટીને પાછો આપણી દુનિયામાં આવતો રહ્યો'તો, પણ સાધુજીવનની માયા સાવ નહોતી. છૂટી, એટલે જ અંગરખાની આડશમાં આ માળા પહેરી રાખેલી —’ મંચેરશા અને નરોત્તમ માળાના મણકા ત૨ફ ટગર ટગર તાકી રહ્યા. બંધમોચન ૩૮૭<noinclude><small>'''{{સ-મ|૩૮૭||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|બંધમોચન||૩૮૭}}'''</small></noinclude> da5si1yv91hqomgooe0olutu9vxvulr પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૩૮૯ 104 47457 167709 2022-08-26T03:38:00Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>આજે હવે હું સાચેસાચ સંસારી થાઉં છું, એટલે હવે આ માળા—' નરોત્તમે ધાર્યું કે હવે કીલાભાઈ આ માળા ઉતારી નાખશે, પણ ત્યાં તો એણે બે હાથ વડે ઝાટકો મારીને હવે આ માળા તોડી નાખું છું.’ ક૨તાકને મણકા વેરવિખેર કરી નાખ્યા. મંચે૨ા ‘અરે અરે! કીલા આ શું?’ કરતા રહ્યા અને માળાના મણકા જમીન ૫૨ વેરણછેરણ થઈ ગયા. ‘આ માળા મારી છાતી ઉપર સીસાની જેમ બેઠી હતી.' કીલાએ સમજાવ્યું, ‘એક વાર સંસા૨ કડવો ઝેર લાગ્યો ત્યારે એમાં સંસાર કરતાંય વધારે સડો ને વધારે ગંદવાડ લાગ્યો. એના આ માળા ડોકમાં ઘાલી’તી. પણ સાધુજીવન નજરે જોયા પછી તો થઈને કાયાનું કલ્યાણ ક૨વાનાં ને પરલોકનું ભાથું બાંધવાનાં પડળ કરતાં તો સંસા૨જીવન ક્યાંય અદકું, ઊજળું ને ઉજમાળું છે. સાધુ કાયાનું ને આત્માનું કલ્યાણ થઈ શકે છે. સાધુજીવનની હેડમાંથી મારી આંખે બાઝ્યાં હતાં, હવે લાગે છે કે સંસારમાં રહીને જ હવે હંમેશનો છૂટો થાઉં છું, ને તમારી બેય જણની સાક્ષીએ આ ડોકમાં પડેલી બેડી તોડી નાખું છું—' બારણા પર ટકોરા પડ્યા. ગોર મહારાજનો અવાજ સંભળાયોઃ ‘કીલાભાઈ, સાબદા થાવ ઝટ!—ચોઘડિયું વહી જાશે—' અને કીલાએ ચોંપભેર અંગરખું પહેરીને કસ બાંધવા માંડી. ૩૮૮ વેળા વેળાની છાંયડી<noinclude><small>'''{{સ-મ|૩૮૮||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|બંધમોચન||૩૮૮}}'''</small></noinclude> qo763y8vp45hvtuibfyhn1nqhx6c123 પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૩૯૦ 104 47458 167710 2022-08-26T03:38:35Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>૩૮ બાપનો વેરી બીજે દિવસે શહેરમાં તોપના ધડાકા જેવા સમાચાર વાયુવેગે ફેલાઈ ગયા. ‘કીલો કાંગસીવાળો હવે કંકુઆળો થયો!' અને એની ઉપર ટીકાટિપ્પણ પણ શાનાં બાકી રહે? લગ્નપ્રસંગે હાજ૨ ૨હેલા મહાજનના મોવડીઓએ જ મભમ મલ્લિનાથી ફેલાવવા માંડી. ‘માનો કે ન માનો પણ દાળમાં કાંઈક કાળું તો છે જ–' ‘એ વિના આમ ઘડિયાં લગન લેવાં પડે?’ કીલાના કોઈ કોઈ હિતેચ્છુઓ વળી વધારે ઉગ્ર પ્રહારો કરતા હતા. ‘આને તમે લગન કહો છો? અરે, આ તો ઘરઘરણું થયું, ઘરઘરણું –’ હા, હા, નાતરિયા વરણ જેવું જ, જૂઠાભાઈની મોંઘી હારે કીલાએ માટલા ફોડી લીધાં એમ જ કહો ને!' અને પછી જૂઠાકાકાના વધારે જાણભેદુઓ વળી મોંઘીની શારીરિક સ્થિતિ વિશે તર્ક દોડાવતા હતા. ‘માનો ન માનો પણ આમાં કંઈક ગોટાળો થઈ ગયો છે ' ‘થઈ જાય ભાઈ, થઈ જાય. છોકરીની બિચારીની હજી બાળકબુદ્ધિ ભૂલથી પગ આઘોપાછો પડી પણ જાય—' ને કીલાને તો ગામ આખું ઓળખે છે... એને નહીં ઉલાળ કે નહીં ધ૨ા૨–’ ‘એ તો ઘેર ઘેર ફરીને કાંગસી વેચતો ત્યારથી જ એના ઉપર બાપનો વેરી ૩૮૯<noinclude><small>'''{{સ-મ|૩૮૯||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|બંધમોચન||૩૮૯}}'''</small></noinclude> 1413dmfe6mf0e0zgk444ore4c1dob56 પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૩૯૧ 104 47459 167711 2022-08-26T03:40:33Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>સહુને વહેમ હતો કે માણસની ચાલચલગત સારી નથી.’ ‘એ વહેમ હવે સાચો પડ્યો! જૂઠાડોસાની ભોળી છોકરીને ભરમાવી!’ । પછી નછૂટકે લગન કરી નાખીને બધુંય ભીનું સંકેલી લીધું-' આમ, લોકવાયકાએ પાકું કલંક કીલા ઉ૫૨ ઓઢાડી દીધુ. ‘ભલે ગોરા સાહેબનો શિરસ્તેદાર થયો. પણ અંતે તો રમકડાંની રેંકડી ફેરવનારો જ, કે બીજો કોઈ? માણસનું પોત પ૨ખાણા વિના રહે ખરું?’ ‘હળાહળ કળજગ આવ્યો છે, ભાઈ! ધરતી ઉપર આવાં પાપ થતાં હોય, પછી વરસાદ તો શેનો આવે?’ દેવાયું. આમ ધીમે ધીમે કીલાના ‘કુકર્મ’ને કુદરત સાથે પણ સાંકળી એવું કામ કર્યું છે! ‘બહુ કરી, કીલાએ તો સાંભળતાંય કાનમાંથી કીડા ખરી જાય નાખ્યાં. પણ પાપ તો પીપળે ચડીને પોકાર્યા વિના રહે?’ મંચે૨શાના બંગલામાં બંધ બારણે છાનાંમાનાં લગન પતાવી હાજરીમાં તો પ્રશંસાનાં પુષ્પો જ વેરાતાં હતાં. ઘણા શાણા માણસો આ બધા પ્રહારો તો કીલાની ગેરહાજરીમાં જ થતા હતા. એની તો સામે ચાલીને કીલાને મુબારકબાદી આપી આવ્યા. કેટલાક ગણતરીબાજ લોકો તો વળી ભેટસોગાદ પણ આપી આવ્યા. કીલાના આવા મુલાકાતીઓમાં એક દેવળિયાના દરબાર સર અજિતસિંહજી પણ હતા. એક દિવસ કીલો મોડી સાંજે કોઠી પર પહોંચ્યો ત્યારે એના આંગણામાં સાફો-સુરવાલ-અચકન પહેરેલ એક માણસ રાહ જોતો બેઠો હતો. આંગણે આટલા અસુરા કયા દરબાર આવીને બેઠા હશે એની કલ્પના કરતો કરતો કીલો નજીક પહોંચ્યો અને બેચાર ડગલાં દૂરથી ઓળખાણ પડતાં જ પોકારી ઊઠ્યો: ૩૯૦ વેળા વેળાની છાંયડી<noinclude><small>'''{{સ-મ|૩૯૦||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|બંધમોચન||૩૯૦}}'''</small></noinclude> d52i27okrennfw8plztdf1tvzfa2yq7 પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૩૯૨ 104 47460 167712 2022-08-26T03:41:44Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>‘ઓહોહો અજુભા!—અરે! બાપુ અજિતસિંહ!' ‘મને વળી બાપુ ને સિંહજી કહેવાતું હશે, કીલાભાઈ!’ દ૨બારે ઊભા થઈને ભેટી પડતાં કહ્યું, ‘હું તો આપણા બાળપણનો અજુડો!' તો તમે સર ‘બાળપણની વાત બાળપણ ભેગી ગઈ, અજિતસિંહજી; કે. સી. આઈ. ઈ. કહેવાવ છો!' કીલાએ મજાકમાં કહ્યું: ‘તમારી પછવાડે તો ઇંગરેજ સરકારે આખી એ-બી-સી-ડી જોતરી દીધી છે!’ ‘આ ઇલકાબ તો ગળામાં ઘંટીના પડ જેવા થઈ પડ્યા છે!’ દરબારે દિલની વાત કહી દીધી. અજિતસિંહે ઉચ્ચારેલ ગુપ્ત આ એક જ ઉક્તિ ઉપરથી કીલાને એમના આગમનનું રહસ્ય સમજાઈ ગયું. કોઠીની કચેરીમાં આ રેબાર વિશેનું જે અત્યંત ખાનગી દફતર કીલાએ જોયેલું, એમાંના દસ્તાવેજો વાંચેલા, એ ઉ૫૨થી કીલાને ખ્યાલ તો હતો જ કે અજુભા બિચારા જીવ સાંકડા ભોણમાં આવી ગયા છે. પણ એ સાંકડા ભોણમાંથી નીકળવા માટે તેઓ આટલી ત્વરાએ જૂના બાલસાથીનું શરણું શોધશે, તેવું કીલાએ નહોતું કહ્યું. ‘આપણે તો નાનપણના ભાઈબંધ.' અજિતસિંહે ધીમે ધીમે કીલા સાથે નિકટતા કેળવવા માંડી, મારા બાપુ ને તમારા બાપુને તો ઘર જેવો નાતો—' અમારા ઘર ઉપ૨ જપ્તી ‘સાચું, સાચું,’ કીલાએ સૂર પુરાવ્યો. એના હોઠ ઉપર તો શબ્દો આવી ગયેલા કે એ નાતાને લીધે જ તો તમારા બાપુએ બેરિસ્ટર સાહેબને ઝેર આપીને મારી નાખેલા, બેસાડેલી. પણ કીલો પરાણે મૂંગો રહ્યો. ‘તમે તો બહુ કરી કીલાભાઈ!' અજુભા બોલ્યા, ‘છાનાં છાનાં લગન કરી નાખ્યાં, ને આ જૂના ભાઈબંધને નોતરવો જ ભૂલી બાપનો વેરી ૩૯૧<noinclude><small>'''{{સ-મ|૩૯૧||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|બાપનો વેરી||૩૯૧}}'''</small></noinclude> a1ox2zynhhaklvr19o9ylot442j0yhc પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૩૯૩ 104 47461 167714 2022-08-26T03:43:06Z Meghdhanu 3380 /* ભૂલશુદ્ધિ બાકી */ ગયા!' કીલો અર્થસૂચક નજરે આ જૂના ભાઈબંધ તરફ તાકી રહ્ય ‘તમે ભલે ને મને ભૂલી ગયા, પણ હું થોડો તમને ભૂલવાન હતો?’ કહીને અજિતસિંહે રેશમના કાપડમાં વીંટાળેલી એક ચાંદી...થી શરૂ થતું નવું પાનું બનાવ્યું proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>ગયા!' કીલો અર્થસૂચક નજરે આ જૂના ભાઈબંધ તરફ તાકી રહ્ય ‘તમે ભલે ને મને ભૂલી ગયા, પણ હું થોડો તમને ભૂલવાન હતો?’ કહીને અજિતસિંહે રેશમના કાપડમાં વીંટાળેલી એક ચાંદીની રકાબી કાઢી. બોલ્યા: ‘આટલું આ શુભ પ્રસંગે જૂની ભાઈબંધીનું સંભારણું સાચવો!’ અજિતસિંહે પોતાના આગમનનું ખરું પ્રયોજન ઢાંકવા માટે આ ‘શુભ પ્રસંગ’નો જે ઉપયોગ કર્યો એ જોઈને કીલાએ મનમાં રમૂજ અનુભવી. દ૨બા૨ને અપમાન ન લાગે એવી મધુરતાથી કીલાએ ભેટ-સોગાદ પાછી સોંપીને કહ્યું: ‘હું તો હવે સરકારી અમલદાર થયો, એટલે મારાથી આવું કાંઈ લેવાય નહીં. આજે હું રમકડાંની રેંકડી ફેરવતો હોત, તો તો હું સામે આવીને તમારા જેવા ભાઈબંધ પાસેથી ભેટ માગી લેત. પણ હવે ' ‘હજીય આપણી ભાઈબંધી તો...' ‘એવી ને એવી જ છે. પણ હું સરકારનો નોકર ગણાઉં એટલે આવી ચીજવસ્તુ લેતાં પહેલાં મારે વિચા૨ ક૨વો જોઈએ...' ‘પણ આ તો આપણો જૂનો નાતો...' ‘સાવ સાચો —’ ‘ને હું હરખ-ઊલટથી આ લાવ્યો.’ ‘સાવ સાચું—’ ‘તો એમાં વાંધો શું?’ ‘વાંધો તો કાંઈ નહીં, પણ આપણા દેશમાં અમલદારની મથરાવટી મૂળથી જ મેલી છે ને એમાં આવા વહેવા૨થી વધારે મેલી થ ઉપર ચાલવા જેવું આકરું છે, અજુભા! ને અમલનાં પરિણામ તો જાય...' કીલાએ સમજાવ્યું, ‘અમલદારી કરવી એ ખાંડાની ધાર અફીણ જેવાં છે એ તમે ક્યાં નથી જાણતા? માણસ ગમે એટલ જાગતલ હોય તોય અમલનો કેફ ચડી જતાં વાર ન લાગે.’ ૩૯૨ વેળા વેળાની છાંય<noinclude><small>'''{{સ-મ|૩૯૨||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|બાપનો વેરી||૩૯૨}}'''</small></noinclude> pma5z3d8hpr2gb9yjsijyxn0885j45m પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૩૯૪ 104 47462 167715 2022-08-26T03:43:57Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>‘પણ આ તો આપણો પ્રેમનો નાતો કહેવાય. એકબીજાને ઊલટ આવે ને એકથી લાખ રૂપિયા દઈએ.’ ‘તમા૨ી વાત સોળ વાલ ને માથે ૨તી જેટલી સાચી અજુભા!’ કીલાએ દઢતાથી કહ્યું, ‘પણ આ કોઠીની ખુરસી ઉપર બેઠા પછી મને કોઈનું કાંઈ ન કળપે.—' દરબારે ફરી ફરીને, આ ભેટ સ્વીકારવાનો આગ્રહ કરી જોયો. ફરી ફરીને જુદી જુદી રીતે, દબાણભરી દલીલો કરી જોઈ. પણ એ બધી જ દલીલોને અંતે પણ કીલો પહેલાંના જેટલો જ મક્કમ રહ્યો ત્યારે અજિતસિંહે વધારે આગ્રહ કરવાનું માંડી વાળ્યું. ‘બીજા શું સમાચાર છે?’ કીલાએ ઔપચારિક ઢબે પૂછ્યું, ‘બધું ક્ષેમકુશળ છે ને?’ ‘છે તો બધું ક્ષેમકુશળ,’ કહીને દરબાર થંભી ગયા. પછી થોડી વારે એકેક શબ્દ ઉચ્ચારવા લાગ્યા: ‘પણ... પણ...’ ‘કાંઈ ચિંતા જેવું છે? કાંઈ મનનો ઉચાટ? કાંઈ ઉપાધિ...?” ‘ઉચાટ તો એવો છે, કે કાંઈ કીધો જાય નહીં, કીલાભાઈ!’ ‘કહેવાની જરૂર નથી. તમારી સામેનું તહોમતનામું મેં વાંચ્યું છે,’ કીલાએ મિત્રભાવે કહ્યું: ‘તહોમત બહુ ગંભીર છે અજુભા!’ મારી એક નજીવી ભૂલનું એ પરિણામ છે. અદાતિયા ભાયાતોએ ગરાસની ખટપટમાં ગોરા સાહેબના કાન ભંભેર્યાં છે.’ અજિતસિંહે કહ્યું, ‘તમે જે કાગળિયાં વાંચ્યાં છે એ મારાં કાળમુખાં કુટુંબીઓએ જ લખાવ્યાં છે-' ‘પણ લખાણ એવું આકરું છે, કે સાબિત થાય તો તમારે રાજગાદી છોડવી પડે. દેવળિયા ઉપ૨ કોઠીનો કારભાર મુકાઈ જાય ને તમારે કદાચ માંડલેની જેલમાં પણ જાવું પડે... કાળા પાણીએ.' ‘જાણું છું. ને એટલે તો તમારી પાસે આવ્યો છું,' દરબારે નીચી મૂંડીએ કહ્યું, ‘કાળાં પાણીની કેદની નામોશી મારાથી નહીં ખમાય. બાપનો વેરી ૩૯૩<noinclude><small>'''{{સ-મ|૩૯૩||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|બાપનો વેરી||૩૯૩}}'''</small></noinclude> d4x1ezz8ysi9yc3rhzcmm0e2d6c7rji પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૩૯૫ 104 47463 167716 2022-08-26T03:44:35Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>ગઢની મેડીએ અફીણનો ગાંગડો તૈયાર રાખ્યો છે-' ‘ગાંડી વાત કરો મા, અજુભા!’ ‘બીજું શું કરું? મારે તો ઘ૨નાં જ ઘાતકી પાક્યાં એમાં કરમનો વાંક શું કાઢવો?’ દરબાર રડમસ અવાજે બોલ્યા, ‘કીલાભાઈ, આ ભાઈબંધને જિવાડવો કે મારવો, એ તમારા હાથમાં છે.’ ‘ભગવાનના હાથમાં કહો, ભાઈ! ઉપરવાળા સિવાય બીજું કોઈ આપણને જિવાડતું નથી, ઉપરવાળા સિવાય બીજું કોઈ આપણી જિંદગી ટૂંકાવી શકતું નથી. ભગવાન ઉપર ભરોસો રાખો, ભાઈ! ‘રાખવા જાઉં છું, તોય નથી રહેતો. ચારેય કોરથી ઘેરાઈ ગયો છું. આમાંથી તમે છોડાવો તો જ છૂટી શકે એમ છું—' ‘હું! હું તો એક મામૂલી માણસ—' ‘પણ ગોરા સાહેબના શિરસ્તેદાર!’ અજિતસિંહ યાચક બોલ્યા, ‘સાહેબને કાને વેણ નાખો ને સાહેબના દિલમાં દયા આવે અવાજે તો મારો બગડેલો ભવ સુધરી જાય એમ છે-' સાંભળીને કીલો મૂંગો રહ્યો એટલે અજુભા આગળ વધ્યા ‘કીલાભાઈ, આટલું કામ કરો. તમારા હાથની જ વાત છે... જિંદગી આખી તમારો ગણ નહીં ભૂલું.’ સમજાવો તો ભવ સુધરી જાય એમ છે—' બોલ્યો. ‘એમાં માથું મારવાનું મારું ગજું નહીં—' ‘આ તો બધા મોટા સરકારી મામલા કહેવાય, દરબાર!’ કીલો ‘તમારા એક વેણથી મારી વિપદ ટળી જાય એમ છે. સાહેબને ‘હું વિચાર કરી જોઈશ,’ કીલાએ આશ્વાસન આપીને થોડી વારે અજિતસિંહને વિદાય કર્યો. વિચાર અને સાચે જ, કીલાએ આ નાજુક બાબત ઉપર બહુ કરી જોયો. અજિતસિંહનું ચિત્ર જુદે જુદે સ્વરૂપે આંખ આગળ રજૂ થવા લાગ્યું. બાળપણનો ગોઠિયો અજુભા, પિતાને ઝેર આપીને મારી વેળા વેળાની છાંયડી ૩૯૪ Ġ ‘ ( ર C 1<noinclude><small>'''{{સ-મ|૩૯૪||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|બાપનો વેરી||૩૯૪}}'''</small></noinclude> acovuofodc8etv2vnku1pmj8yeoloy8 પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૩૯૬ 104 47464 167717 2022-08-26T03:45:12Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>ાખનાર અને કુટુંબને પરેશાન કરનાર રાજવીનો પુત્ર અજુભા. આ તેમાંથી કયા માણસનો નાતો જાળવવો? શૈશવકાળના મિત્રનો? કે માપના વે૨ીનો? કીલાને બીજી પણ એક દ્વિધા પજવતી હતી, પોતે જે અમલદારી ડોદ્દો ભોગવી રહ્યો છે. એ હોદ્દાનો ઉપયોગ આવા કામ માટે ક૨વો ોગ્ય ગણાય? અજિતસિંહને ઉગારી લેવામાં બીજા કોઈને અન્યાય તો નહીં થઈ જાય?’ આખી રાત આવા મનોમંથનમાં વિતાવ્યા પછી કીલાએ સવારના હોરમાં જ અજિતસિંહ અંગેના ખાનગી દફ્તરનાં કાગળિયાં ફરી પર વાંચી જોયાં અને જ્યારે જણાયું કે અજિતસિંહને ઉગારવાથી કોઈ વ્યક્તિને અન્યાય થવાનો ભય નથી, ત્યારે એણે એ. જી. જી. સમક્ષ સૂચન મૂક્યું: ‘ન્યાયના સિદ્ધાંતનો ભંગ ન થતો હોય તો દરબાર ઉ૫૨ દયા કરો!’ ગોરા સાહેબ થોડી વાર તો આ ગરવા શિરસ્તેદાર સામે જોઈ જ રહ્યા. પછી પૂછ્યું: ‘દયા? દેવળિયાના દરબાર ઉપર દયા?’ ‘હા.’ ‘હેમતરામ કામદારનો દીકરો જ દેવળિયાના દરબાર ઉપર દયા કરવાનું કહે છે?’ ‘હા સાહેબ.’ ‘બૅરિસ્ટરને જેણે ઝેર આપેલું એના દીકરાને બચાવવાની વાત તમે કરો છો?’ ‘બાપનું વેર બાપુ સાથે ગયું. હવે જૂનાં વેરઝે૨ સંભારવાથી શું સાગ૨પેટા હતા. એને કોઈ ઉપર ફાયદો?’ કીલાએ કહ્યું, ‘બાપુ વેરભાવ નહોતો. અજુભા ઉપર આપણે દયાભાવ દાખવશું તો તો બાપુનો આત્મા જ્યાં હશે ત્યાં રાજી થાશે.’ બાપનો વેરી ૩૯૫<noinclude><small>'''{{સ-મ|૩૯૫||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|બાપનો વેરી||૩૯૫}}'''</small></noinclude> 5n0wykqwk1fmz9rqfam562xb4yx6sak પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૩૯૭ 104 47465 167718 2022-08-26T03:45:54Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>ગોરા સાહેબ કીલાની પ્રેમવાણી સાંભળી રહ્યા. એમને પ્ર થઈ કે સદ્દગત બૅરિસ્ટરના બધા જ સદ્ગુણ અદકા પ્રમાણમા પુત્રમાં ઊતર્યા છે. ૩૯૬ * વેળા વેળાની છાં<noinclude><small>'''{{સ-મ|૩૯૬||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|બાપનો વેરી||૩૯૬}}'''</small></noinclude> 9be7l2moismx9h552wavvezyzpz8pi3