વિકિસ્રોત guwikisource https://gu.wikisource.org/wiki/%E0%AA%AE%E0%AB%81%E0%AA%96%E0%AA%AA%E0%AB%83%E0%AA%B7%E0%AB%8D%E0%AA%A0 MediaWiki 1.39.0-wmf.23 first-letter દ્રશ્ય-શ્રાવ્ય (મિડિયા) વિશેષ ચર્ચા સભ્ય સભ્યની ચર્ચા વિકિસ્રોત વિકિસ્રોત ચર્ચા ચિત્ર ચિત્રની ચર્ચા મીડિયાવિકિ મીડિયાવિકિ ચર્ચા ઢાંચો ઢાંચાની ચર્ચા મદદ મદદની ચર્ચા શ્રેણી શ્રેણીની ચર્ચા પૃષ્ઠ પૃષ્ઠ ચર્ચા સૂચિ સૂચિ ચર્ચા સર્જક સર્જક ચર્ચા TimedText TimedText talk વિભાગ વિભાગ ચર્ચા Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 104 6931 167130 90015 2022-08-16T16:08:32Z Meghdhanu 3380 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" /></noinclude> <center><big>'''ચારણ-કન્યા'''</big></center> {{gap}}[ગિરમાં તુલસીશ્યામની નજીક એક નેસડું છે. બે વર્ષ પૂર્વે ત્યાંની હીરબાI નામની એક ચૌદ વર્ષની ચારણ–કન્યાએ એકલી એ પોતાની વાછડીને મારનાર વિકરાલ સિંહને વાછડીનું માંસ ન ચાખવા દેતાં લાકડી વતી હાંકી મૂકેલો.] {{સ-મ||'''🙖 '''|}} {{block center/s}} <poem>{{gap}}સાવજ ગરજે ! વનરાવનનો રાજા ગરજે ગર કાંઠાનો કેસરી ગરજે ઐરાવત કુળનો અરિ ગરજે કડ્ય પાતળિયો જોદ્ધો ગરજે મ્હોં ફાડી માતેલો ગરજે જાણે કો જોગંદર ગરજે નાનો એવો સમદર ગરજે ! </poem><noinclude>{{block center/e}}</noinclude> dt7vt7p4br8yio5bch31raxr210nh4j 167131 167130 2022-08-16T16:11:56Z Meghdhanu 3380 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" /></noinclude><br><br> <center><big>'''ચારણ-કન્યા'''</big></center> {{gap}}[ગિરમાં તુલસીશ્યામની નજીક એક નેસડું છે. બે વર્ષ પૂર્વે ત્યાંની હીરબાI નામની એક ચૌદ વર્ષની ચારણ–કન્યાએ એકલી એ પોતાની વાછડીને મારનાર વિકરાલ સિંહને વાછડીનું માંસ ન ચાખવા દેતાં લાકડી વતી હાંકી મૂકેલો.] {{સ-મ||'''🙖 '''|}} {{block center/s}} <poem>{{gap}}સાવજ ગરજે ! વનરાવનનો રાજા ગરજે ગર કાંઠાનો કેસરી ગરજે ઐરાવત કુળનો અરિ ગરજે કડ્ય પાતળિયો જોદ્ધો ગરજે મ્હોં ફાડી માતેલો ગરજે જાણે કો જોગંદર ગરજે નાનો એવો સમદર ગરજે ! </poem><noinclude>{{block center/e}}</noinclude> 25fnyb10e1y8po5ac4v5nks2n6vp4r7 104 6932 167132 90016 2022-08-16T16:14:12Z Meghdhanu 3380 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" />૫૨ {{block center/s}}</noinclude> <poem> {{gap}}ક્યાં ક્યાં ગરજે! બાવળના ઝાળાંમાં ગરજે ડુંગરના ગાળામાં ગરજે કણબીના ખેતરમાં ગરજે ગામ તણા પાદરમાં ગરજે નદીઓની ભેખડમાં ગરજે ગિરિઓની ગોહરમાં ગરજે ઊગમણો આથમણો ગરજે ઓરો ને આઘેરો ગરજે. {{gap}}થર! થર ! કાંપે વાડામાં વાછડલાં કાંપે કૂબામાં બાળકડાં કાંપે મધરાતે પંખીડાં કાંપે ઝાડ તણાં પાંદડલાં કાંપે પહાડોના પત્થર પણ કાંપે સરિતાઓનાં જળ પણ કાંપે </poem><noinclude>{{block center/e}}</noinclude> ik36smfawr0agc44nhh69onon36byeu 104 6933 167133 90017 2022-08-16T16:27:39Z Meghdhanu 3380 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" />{{align|right|૫૩}} {{block center/s}}</noinclude> <poem> સૂતાં ને જાગંતાં કાંપે જડ ને ચેતન સૌએ કાંપે {{gap}}આંખ ઝબૂકે ! કેવી એની આંખ ઝબૂકે ! વાદળમાંથી વીજ ઝબૂકે જોટે ઊગી બીજ ઝબૂકે જાણે બે અંગાર ઝબૂકે હીરાના શણગાર ઝબૂકે જોગંદરની ઝાળ ઝબૂકે વીર તણી ઝંઝાળ ઝબૂકે ટમટમતી બે જ્યોત ઝબૂકે સામે ઊભું મોત ઝબૂકે. {{gap}}જડબાં ફાડે! ડુંગર જાણે ડાચાં ફાડે! જોગી જાણે ગુફા ઉઘાડે! જમ રાજાનું દ્વાર ઉઘાડે! પૃથ્વીનું પાતાળ ઉઘાડે! </poem><noinclude>{{block center/e}}</noinclude> 51t9tquisydwxqbyma8xt9owpnyhf2u 104 7007 167124 90012 2022-08-16T15:48:40Z Meghdhanu 3380 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" /></noinclude><br><br> <center><big>'''ઊભાં રો! રંગ વાદળી '''</big> {{Block center|<poem>(ઢાળ – સોના ઈંઢોણી રૂપા બેડલું રે, {{gap|6em}}નાગર ! ઉભા રો’ રંગ રસિયા)</poem>}} {{block center/s}} <poem> લીલા છે મોર, કાળી વાદળી રે {{gap|6em}}એક વાર ઊભાં રો, રંગ વાદળી ! વરસ્યા વિણ શાને વહ્યાં જાવ રે {{gap|6em}}એક વાર ઊભાં રો, રંગ વાદળી ! ઝૂરે બપૈયા; ઝૂરે ઝાડવાં રે, –એક વાર૦ તરસ્યાં નદીયું તે કેરા તીર રે –એક વાર૦ ઝાઝા દા’ડાના દીધા વાયદા રે –એક વાર૦ બેઠાં આશાએ બાર માસ રે –એક વાર૦ ઊંચા આકાશની અટારીએ રે –એક વાર૦ ઊભાં શાને વિખેરી વેણ્ય રે –એક વાર૦ </poem> {{block center/e}}<noinclude></noinclude> orjbgo7yavckz6yjd81cq183nq46b0t 104 7008 167126 90013 2022-08-16T15:57:20Z Meghdhanu 3380 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" /></noinclude><poem> ઓઢી છે ઈન્દ્ર–ધનુ ઓઢણી રે, –એક વાર૦ મેલ્યા બે છેડલા ઢળંત રે, –એક વાર૦ આષાઢી બીજની આડ્યો કરી રે, –એક વાર૦ તારાની ટીલડી લલાટ રે, –એક વાર૦ કાંડે તે વીજ કેરી કાંકણી રે, –એક વાર૦ વાદળ–ગંગાનો ગળે હાર રે, –એક વાર૦ લાંબા તે કાળની વિજોગણી રે, –એક વાર૦ કાઢો છો કેને કાજ દોટ રે –એક વાર૦ જળ રે દેવીની તમે દીકરી રે, –એક વાર૦ દાદા રૂડા તે રવિ ભાણ રે –એક વાર૦ જનનીની પ્રીત ક્યમ વીસર્યાં રે –એક વાર૦ દાદાના તાપ શે સે’વાય રે? –એક વાર૦ આવો, આકાશની અધીશ્વરી રે, –એક વાર૦ પૃથ્વીનાં પંખીડાં પોકારે રે, –એક વાર૦ ટાંપી ટાંપીને મોર ટૌકીયા રે –એક વાર૦ આવો અમીની ભરેલ બ્હેન રે –એક વાર૦ </poem></center> {{સ-મ||'''🙖 '''|}}<noinclude></noinclude> anf4e0h0jded0cuxwun7vf740ncn2gj 167127 167126 2022-08-16T15:57:49Z Meghdhanu 3380 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" /></noinclude><poem> ઓઢી છે ઈન્દ્ર–ધનુ ઓઢણી રે –એક વાર૦ મેલ્યા બે છેડલા ઢળંત રે –એક વાર૦ આષાઢી બીજની આડ્યો કરી રે –એક વાર૦ તારાની ટીલડી લલાટ રે –એક વાર૦ કાંડે તે વીજ કેરી કાંકણી રે –એક વાર૦ વાદળ–ગંગાનો ગળે હાર રે, –એક વાર૦ લાંબા તે કાળની વિજોગણી રે, –એક વાર૦ કાઢો છો કેને કાજ દોટ રે –એક વાર૦ જળ રે દેવીની તમે દીકરી રે, –એક વાર૦ દાદા રૂડા તે રવિ ભાણ રે –એક વાર૦ જનનીની પ્રીત ક્યમ વીસર્યાં રે –એક વાર૦ દાદાના તાપ શે સે’વાય રે? –એક વાર૦ આવો, આકાશની અધીશ્વરી રે, –એક વાર૦ પૃથ્વીનાં પંખીડાં પોકારે રે, –એક વાર૦ ટાંપી ટાંપીને મોર ટૌકીયા રે –એક વાર૦ આવો અમીની ભરેલ બ્હેન રે –એક વાર૦</poem> {{block center/e}} {{સ-મ||'''🙖 '''|}}<noinclude></noinclude> 3j6y9y5fd98qonr0iwuf02l98ilesmp 167128 167127 2022-08-16T15:58:04Z Meghdhanu 3380 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" />{{block center/s}}</noinclude><poem> ઓઢી છે ઈન્દ્ર–ધનુ ઓઢણી રે –એક વાર૦ મેલ્યા બે છેડલા ઢળંત રે –એક વાર૦ આષાઢી બીજની આડ્યો કરી રે –એક વાર૦ તારાની ટીલડી લલાટ રે –એક વાર૦ કાંડે તે વીજ કેરી કાંકણી રે –એક વાર૦ વાદળ–ગંગાનો ગળે હાર રે, –એક વાર૦ લાંબા તે કાળની વિજોગણી રે, –એક વાર૦ કાઢો છો કેને કાજ દોટ રે –એક વાર૦ જળ રે દેવીની તમે દીકરી રે, –એક વાર૦ દાદા રૂડા તે રવિ ભાણ રે –એક વાર૦ જનનીની પ્રીત ક્યમ વીસર્યાં રે –એક વાર૦ દાદાના તાપ શે સે’વાય રે? –એક વાર૦ આવો, આકાશની અધીશ્વરી રે, –એક વાર૦ પૃથ્વીનાં પંખીડાં પોકારે રે, –એક વાર૦ ટાંપી ટાંપીને મોર ટૌકીયા રે –એક વાર૦ આવો અમીની ભરેલ બ્હેન રે –એક વાર૦</poem> {{block center/e}} {{સ-મ||'''🙖 '''|}}<noinclude></noinclude> l74e0nat4bfylqgnfotsqzaizsl78pc 167129 167128 2022-08-16T15:58:27Z Meghdhanu 3380 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" />{{block center/s}}</noinclude><poem> ઓઢી છે ઈન્દ્ર–ધનુ ઓઢણી રે –એક વાર૦ મેલ્યા બે છેડલા ઢળંત રે –એક વાર૦ આષાઢી બીજની આડ્યો કરી રે –એક વાર૦ તારાની ટીલડી લલાટ રે –એક વાર૦ કાંડે તે વીજ કેરી કાંકણી રે –એક વાર૦ વાદળ–ગંગાનો ગળે હાર રે, –એક વાર૦ લાંબા તે કાળની વિજોગણી રે, –એક વાર૦ કાઢો છો કેને કાજ દોટ રે –એક વાર૦ જળ રે દેવીની તમે દીકરી રે, –એક વાર૦ દાદા રૂડા તે રવિ ભાણ રે –એક વાર૦ જનનીની પ્રીત ક્યમ વીસર્યાં રે –એક વાર૦ દાદાના તાપ શે સે’વાય રે? –એક વાર૦ આવો, આકાશની અધીશ્વરી રે, –એક વાર૦ પૃથ્વીનાં પંખીડાં પોકારે રે, –એક વાર૦ ટાંપી ટાંપીને મોર ટૌકીયા રે –એક વાર૦ આવો અમીની ભરેલ બ્હેન રે –એક વાર૦</poem> {{block center/e}} {{સ-મ||'''🙖 '''|}}<noinclude></noinclude> dwb1ktsxiyn1a337091lw6pfgyn63dd 104 7096 167109 90005 2022-08-16T14:10:30Z Meghdhanu 3380 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" /></noinclude><br><br> <center>'''<big>આભનાં મોતી</big>'''</center> {{block center/s}} <poem>આભમાં લટકે નવ લખ મોતી {{gap|4em}}કે મોતી કેણે મેલ્યાં રે લોલ ! આભમાં અદ્ધર પદ્ધર રે’તી {{gap|4em}}કે એક મોરી માવડલી રે લોલ. માવડીની મોલાતું અત મોટી {{gap|4em}}કે માંહી એકલાં જ વસે રે લોલ. માવડીની આંખે તેજ અનોધાં {{gap|4em}}કે ઉદ્યમ એક કરે રે લોલ. રાત દિન મોતીડલાં પરોવે {{gap|4em}}કે નવસર હારે ગુંથે રે લોલ. માવડીને દિવસે સૂરજ દીવો {{gap|4em}}કે રાતે ચાંદો બળે રે લોલ.</poem><noinclude>{{block center/e}}</noinclude> 2617zqe7yf52jhhc5qtknancyi1g81s 167110 167109 2022-08-16T14:11:36Z Meghdhanu 3380 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" />૪૨</noinclude><br><br> <center>'''<big>આભનાં મોતી</big>'''</center> {{block center/s}} <poem>આભમાં લટકે નવ લખ મોતી {{gap|4em}}કે મોતી કેણે મેલ્યાં રે લોલ ! આભમાં અદ્ધર પદ્ધર રે’તી {{gap|4em}}કે એક મોરી માવડલી રે લોલ. માવડીની મોલાતું અત મોટી {{gap|4em}}કે માંહી એકલાં જ વસે રે લોલ. માવડીની આંખે તેજ અનોધાં {{gap|4em}}કે ઉદ્યમ એક કરે રે લોલ. રાત દિન મોતીડલાં પરોવે {{gap|4em}}કે નવસર હારે ગુંથે રે લોલ. માવડીને દિવસે સૂરજ દીવો {{gap|4em}}કે રાતે ચાંદો બળે રે લોલ.</poem><noinclude>{{block center/e}}</noinclude> mw1c0nq43f7mytd4tq9r2f2pqikzhpa 104 7102 167111 90006 2022-08-16T14:15:07Z Meghdhanu 3380 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" />{{align|right|૪૩}} {{block center/s}}</noinclude> <poem>માવડી વાદળને હીંડોળે {{gap|4em}}કે રાત દિ’ હીંચકતાં રે લોલ. હીંચકે લટકે લાખ લાખ મોતી {{gap|4em}}કે લેઇ લેઇ પરોવતાં રે લોલ. માવડી ! શીદ માંડ્યો છે હાર {{gap|4em}}કે પહેરતલ ક્યાં જઈ વસે રે લોલ ? માવડીનો પૂતર એક પરદેશે {{gap|4em}}કે પૂણ્યની પોઠ્યું હાંકે રે લોલ. આવશે પૂતર એક દિ’ ઘેરે {{gap|4em}}કે માવડી વાટ્યો જુવે રે લોલ. માવડી તારલાનો કરી હાર {{gap|4em}}કે પુત્રને પ્‍હેરાવશે રે લોલ મોતીડાં લાખ લાખ જૂગ જાતાં રે {{gap|4em}}કે ઝાંખાં નહિ પડે રે લોલ ! </poem> {{block center/e}} {{સ-મ||'''🙖 '''|}}<noinclude></noinclude> d1imjl3enc33eh3h76bg4lelflvad78 104 7124 167112 90007 2022-08-16T14:21:38Z Meghdhanu 3380 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" />૪૪</noinclude><br><br> {{center|'''<big>આભનાં ફુલો</big>'''}} <poem> {{block center/s}} આભમાં આવડી શી ફુલવાડી {{gap|4em}}કે ફુલડાં કેણે વાવ્યાં રે લોલ ! ફુલડાં એક એકને જોઇ ભૂલું {{gap|4em}}કે રંગની ભભક ભરી રે લોલ. આભમાં બાલૂડો એક માળી {{gap|4em}}કે ફૂલનો ભારે ભોગી રે લોલ. માળીએ દીઠલ ભોં આસમાની {{gap|4em}}કે પડતર જૂની પાની રે લોલ. માળીએ દસ દિગપાળ તેડાવી {{gap|4em}}કે જોતર્યાં હળ ઝાઝાં રે લોલ. માળીએ ખેતરડાં ખેડાવ્યાં {{gap|4em}}કે મેરૂની કોશ કીધી રે લોલ. માળીએ ખાતરડાં પૂરાવ્યાં {{gap|4em}}કે માણેક હીરા મોતી રે લોલ. </poem><noinclude>{{block center/e}}</noinclude> t05n7t583hg8wlm32hgy22i4w1ds6kn 167114 167112 2022-08-16T14:32:05Z Meghdhanu 3380 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" />૪૪</noinclude><br><br> {{center|'''<big>આભનાં ફુલો</big>'''}} {{block center/s}} <poem>આભમાં આવડી શી ફુલવાડી {{gap|4em}}કે ફુલડાં કેણે વાવ્યાં રે લોલ ! ફુલડાં એક એકને જોઇ ભૂલું {{gap|4em}}કે રંગની ભભક ભરી રે લોલ. આભમાં બાલૂડો એક માળી {{gap|4em}}કે ફૂલનો ભારે ભોગી રે લોલ. માળીએ દીઠલ ભોં આસમાની {{gap|4em}}કે પડતર જૂની પાની રે લોલ. માળીએ દસ દિગપાળ તેડાવી {{gap|4em}}કે જોતર્યાં હળ ઝાઝાં રે લોલ. માળીએ ખેતરડાં ખેડાવ્યાં {{gap|4em}}કે મેરૂની કોશ કીધી રે લોલ. માળીએ ખાતરડાં પૂરાવ્યાં {{gap|4em}}કે માણેક હીરા મોતી રે લોલ. </poem><noinclude>{{block center/e}}</noinclude> ke3p7y9s63w2jyrmymgzf4jsqoa7lq4 167116 167114 2022-08-16T14:34:35Z Meghdhanu 3380 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" />૪૪</noinclude><br><br> {{center|'''<big>આભનાં ફુલો</big>'''}} {{block center/s}} <poem>આભમાં આવડી શી ફુલવાડી {{gap|4em}}કે ફુલડાં કેણે વાવ્યાં રે લોલ ! ફુલડાં એક એકને જોઇ ભૂલું {{gap|4em}}કે રંગની ભભક ભરી રે લોલ. આભમાં બાલૂડો એક માળી {{gap|4em}}કે ફૂલનો ભારે ભોગી રે લોલ. માળીએ દીઠલ ભોં આસમાની {{gap|4em}}કે પડતર જૂની પાની રે લોલ. માળીએ દસ દિગપાળ તેડાવી {{gap|4em}}કે જોતર્યાં હળ ઝાઝાં રે લોલ. માળીએ ખેતરડાં ખેડાવ્યાં {{gap|4em}}કે મેરૂની કોશ કીધી રે લોલ. માળીએ ખાતરડાં પૂરાવ્યાં {{gap|4em}}કે માણેક હીરા મોતી રે લોલ. </poem><noinclude>{{block center/e}}</noinclude> resk55l1ao06zaf4rm815cayq57ocz9 167117 167116 2022-08-16T14:35:33Z Meghdhanu 3380 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" />૪૪</noinclude><br><br> {{center|'''<big>આભનાં ફુલો</big>'''}} {{block center/s}} <poem>આભમાં આવડી શી ફુલવાડી {{gap|4em}}કે ફુલડાં કેણે વાવ્યાં રે લોલ ! ફુલડાં એક એકને જોઇ ભૂલું {{gap|4em}}કે રંગની ભભક ભરી રે લોલ. આભમાં બાલૂડો એક માળી {{gap|4em}}કે ફૂલનો ભારે ભોગી રે લોલ. માળીએ દીઠલ ભોં આસમાની {{gap|4em}}કે પડતર જૂની પાની રે લોલ. માળીએ દસ દિગપાળ તેડાવી {{gap|4em}}કે જોતર્યાં હળ ઝાઝાં રે લોલ. માળીએ ખેતરડાં ખેડાવ્યાં {{gap|4em}}કે મેરૂની કોશ કીધી રે લોલ. માળીએ ખાતરડાં પૂરાવ્યાં {{gap|4em}}કે માણેક હીરા મોતી રે લોલ. </poem><noinclude>{{block center/e}}</noinclude> 6l14bb1cnyehxs1eki7m81r2owyru3k 167118 167117 2022-08-16T14:35:49Z Meghdhanu 3380 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" />૪૪</noinclude><br><br> {{center|'''<big>આભનાં ફુલો</big>'''}} {{block center/s}} <poem>આભમાં આવડી શી ફુલવાડી {{gap|4em}}કે ફુલડાં કેણે વાવ્યાં રે લોલ ! ફુલડાં એક એકને જોઇ ભૂલું {{gap|4em}}કે રંગની ભભક ભરી રે લોલ. આભમાં બાલૂડો એક માળી {{gap|4em}}કે ફૂલનો ભારે ભોગી રે લોલ. માળીએ દીઠલ ભોં આસમાની {{gap|4em}}કે પડતર જૂની પાની રે લોલ. માળીએ દસ દિગપાળ તેડાવી {{gap|4em}}કે જોતર્યાં હળ ઝાઝાં રે લોલ. માળીએ ખેતરડાં ખેડાવ્યાં {{gap|4em}}કે મેરૂની કોશ કીધી રે લોલ. માળીએ ખાતરડાં પૂરાવ્યાં {{gap|4em}}કે માણેક હીરા મોતી રે લોલ. </poem><noinclude>{{block center/e}}</noinclude> 18a69s0g7tppmdl4g3ltoibbg9c2xlu 104 7125 167113 90008 2022-08-16T14:30:39Z Meghdhanu 3380 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" />{{align|right|૪૫}} {{block center/s}}</noinclude><poem> માળીએ ઓરણાંમાં ઓરાવ્યાં {{gap|4em}}કે હાસ હસમુખાં તણાં રે લોલ. માળીએ ક્યારીઓમાં સીંચાવ્યાં {{gap|4em}}કે માનાં ધાવણ મીઠાં રે લોલ. માળીએ લાખ લાખ ટોયા રોક્યા {{gap|4em}}કે મોરલા પોપટ મેના રે લોલ. ઉગીયાં નખતર મોટાં ઝાડ {{gap|4em}}કે ફુલના ફાલ ફાલ્યા રે લોલ. ચડી ચડી આભગંગાની વેલ્યું {{gap|4em}}કે ફુલડે લચી પચી રે લોલ. ફુલડાં નવરંગી સહુ ભાળે {{gap|4em}}કે કોઇને ફોરમ નાવે રે લોલ ! આભમાં બાલૂડો એક માળી {{gap|4em}}કે ફોરમ માણી રહ્યો રે લોલ. આભમાં આવડી શી ફુલવાડી {{gap|4em}}કે ફુલડાં કેણે વાવ્યાંરે લોલ ! </poem> {{block center/e}} {{સ-મ||'''🙖 '''|}}<noinclude></noinclude> gu0c20zlktjuie4541byo6bepz7e6pe 167115 167113 2022-08-16T14:32:59Z Meghdhanu 3380 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" />{{align|right|૪૫}} {{block center/s}}</noinclude><poem> માળીએ ઓરણાંમાં ઓરાવ્યાં {{gap|4em}}કે હાસ હસમુખાં તણાં રે લોલ. માળીએ ક્યારીઓમાં સીંચાવ્યાં {{gap|4em}}કે માનાં ધાવણ મીઠાં રે લોલ. માળીએ લાખ લાખ ટોયા રોક્યા {{gap|4em}}કે મોરલા પોપટ મેના રે લોલ. ઉગીયાં નખતર મોટાં ઝાડ {{gap|4em}}કે ફુલના ફાલ ફાલ્યા રે લોલ. ચડી ચડી આભગંગાની વેલ્યું {{gap|4em}}કે ફુલડે લચી પચી રે લોલ. ફુલડાં નવરંગી સહુ ભાળે {{gap|4em}}કે કોઇને ફોરમ નાવે રે લોલ ! આભમાં બાલૂડો એક માળી {{gap|4em}}કે ફોરમ માણી રહ્યો રે લોલ. આભમાં આવડી શી ફુલવાડી {{gap|4em}}કે ફુલડાં કેણે વાવ્યાંરે લોલ ! </poem> {{block center/e}} {{સ-મ||'''🙖 '''|}}<noinclude></noinclude> bybl7dx6wulcfqhn13w6anizi3gzsdc 167119 167115 2022-08-16T14:36:21Z Meghdhanu 3380 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" />{{સ-મ|||૪૫}} {{block center/s}}</noinclude><poem> માળીએ ઓરણાંમાં ઓરાવ્યાં {{gap|4em}}કે હાસ હસમુખાં તણાં રે લોલ. માળીએ ક્યારીઓમાં સીંચાવ્યાં {{gap|4em}}કે માનાં ધાવણ મીઠાં રે લોલ. માળીએ લાખ લાખ ટોયા રોક્યા {{gap|4em}}કે મોરલા પોપટ મેના રે લોલ. ઉગીયાં નખતર મોટાં ઝાડ {{gap|4em}}કે ફુલના ફાલ ફાલ્યા રે લોલ. ચડી ચડી આભગંગાની વેલ્યું {{gap|4em}}કે ફુલડે લચી પચી રે લોલ. ફુલડાં નવરંગી સહુ ભાળે {{gap|4em}}કે કોઇને ફોરમ નાવે રે લોલ ! આભમાં બાલૂડો એક માળી {{gap|4em}}કે ફોરમ માણી રહ્યો રે લોલ. આભમાં આવડી શી ફુલવાડી {{gap|4em}}કે ફુલડાં કેણે વાવ્યાંરે લોલ ! </poem> {{block center/e}} {{સ-મ||'''🙖 '''|}}<noinclude></noinclude> blhq91qe0d5inb3hmbphf5f9aqeicdv 167125 167119 2022-08-16T15:53:09Z Meghdhanu 3380 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" />{{સ-મ|||૪૫}} {{block center/s}}</noinclude><poem> માળીએ ઓરણાંમાં ઓરાવ્યાં {{gap|4em}}કે હાસ હસમુખાં તણાં રે લોલ. માળીએ ક્યારીઓમાં સીંચાવ્યાં {{gap|4em}}કે માનાં ધાવણ મીઠાં રે લોલ. માળીએ લાખ લાખ ટોયા રોક્યા {{gap|4em}}કે મોરલા પોપટ મેના રે લોલ. ઉગીયાં નખતર મોટાં ઝાડ {{gap|4em}}કે ફુલના ફાલ ફાલ્યા રે લોલ. ચડી ચડી આભગંગાની વેલ્યું {{gap|4em}}કે ફુલડે લચી પચી રે લોલ. ફુલડાં નવરંગી સહુ ભાળે {{gap|4em}}કે કોઇને ફોરમ નાવે રે લોલ ! આભમાં બાલૂડો એક માળી {{gap|4em}}કે ફોરમ માણી રહ્યો રે લોલ. આભમાં આવડી શી ફુલવાડી {{gap|4em}}કે ફુલડાં કેણે વાવ્યાંરે લોલ ! </poem> {{block center/e}} {{સ-મ||'''🙖 '''|}}<noinclude></noinclude> jpgsun8azovuh5qhcxmour4yqqn19uk 104 7127 167121 90009 2022-08-16T14:52:25Z Meghdhanu 3380 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" />૪૬</noinclude><br><br> <center> '''<big>આભના ચંદરવા</big>'''</center> {{block center/s}} <poem>આભમાં ચાકળા ને ચંદરવા {{gap|4em}}કે આવડા કેણે ચોડ્યા રે લોલ ! આભમાં રે’ એક રજપૂતાણી {{gap|4em}}કે મૈયર આણે આ₠વી રે લોલ. પરણ્યો ચોરીયેથી ચાલ્યો છે {{gap|4em}}કે મીંઢળ નથી છૂટ્યા યે લોલ. ગાજતી ઘોડીએ ઘુઘરમાળ {{gap|4em}}કે રજપૂત રણે ચડ્યો રે લોલ. જાય છે કામધેનના ચોરનારા ! {{gap|4em}}કે એકલો જુદ્ધ માંડે રે લોલ. આવશે ઓણને પોર દિવાળી ! {{gap|4em}}કે સુંદરી વાટ્યું જોતી રે લોલ. </poem><noinclude>{{block center/e}}</noinclude> 0kavekvnx7z89q4w90edc2v94kl7czj 104 7129 167122 90010 2022-08-16T15:30:56Z Meghdhanu 3380 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" />{{સ-મ|||૪૭}} {{block center/s}}</noinclude> <poem>વાટડી જોઈ જોઈ દિનડા ન ખૂટે {{gap|4em}}કે એણે ઉદ્યમ લીધા રે લોલ. કંથને સંભારી સંભારી {{gap|4em}}કે હીરનાં ભરત ભર્યાં રે લોલ. આભની ઓસરીમાં પાથરિયાં {{gap|4em}}કે આણલાં અતિ ઘણાં રે લોલ. <ref>સાતરખ્ય (સપ્તર્ષિ)નું નક્ષત્ર તલવારના આકારનું દેખાય છે. </ref></sup>ભરિયલ સાત રખ્યની સમશેરૂં {{gap|4em}}કે સાયબો કેડ્યે લેશે રે લોલ. <ref>૨ ધ્રુવતારો અવિચળ હોવાથી ઢાલનો ભાવ ઉઠે છે </ref></sup>ભરિયલ ધ્રુવ તારાની ઢાલું {{gap|4em}}કે અવચળ ઘાવ ઝીલે રે લોલ. <ref>વીંછીડાનું નક્ષત્ર ઘોડાની વાઘ (લગામ) જેવું દેખાય છે. </ref></sup>ભરિયલ વીંછીડાની વાઘું {{gap|4em}}કે ઘોડલે ચડાવશું રે લોલ. </poem><noinclude>{{block center/e}} <hr> {{reflist}}</noinclude> 5ribluv4pmkoauckmbngu8fm6zdyn00 104 7131 167123 90011 2022-08-16T15:42:09Z Meghdhanu 3380 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" />૪૮ {{block center/s}}</noinclude><poem> <ref>આકાશ–ગંગા આભને એક છેડેથી બીજે છેડે લંબાયલી દેખાય છે, તેથી તોરણ સમી કલ્પી છે. </ref></sup>ભરિયલ આભગંગાનાં તોરણ {{gap|4em}}કે ટોડલે ઝૂલાવશું રે લોલ. <ref>ચંદ્ર વીંઝણા સમ ગોળાકાર દેખાય છે. </ref>ભરિયલ ચાંદાનો વીંઝણલો {{gap|4em}}કે પિયુજીને વાહર વા’વા રે લોલ. <ref>હરણીનું નક્ષત્ર ચોપાટ જેવું ચોખંડું હોય છે. વચ્ચે બીજાં ચાંદરડાં સોગઠાં સરીખાં ભાસે છે</ref>ભરિયલ હરણ્યોની ચોપાટ્યું {{gap|4em}}કે માંડશું રમતડી રે લોલ.</poem> {{block center/e}} {{સ-મ||'''🙖 '''|}}<noinclude><hr> {{reflist}}</noinclude> 5p5r1vd8djkwmrc3p1okk04d2408rqs 106 46793 167120 166834 2022-08-16T14:49:01Z Meghdhanu 3380 proofread-index text/x-wiki {{:MediaWiki:Proofreadpage_index_template |પ્રકાર=પુસ્તક |શીર્ષક=વેળા વેળાની છાંયડી |ભાષા=gu |ગ્રંથ= |સર્જક=ચુનીલાલ મડિયા |અનુવાદક= |સંપાદક= |ચિત્રકાર= |મહાવિદ્યાલય= |પ્રકાશક=નવભારત સાહિત્ય મંદિર |સરનામું=અમદાવાદ |વર્ષ=2019 |Key= |ISBN= |OCLC= |LCCN= |BNF_ARK= |ARC= |સ્રોત=pdf |Image={{પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૧}} |પ્રગતિ=UP |પાનાં=<pagelist 1="મુખપૃષ્ઠ" 2to3="-" 4to5="નિવેદન" 6to7="અનુક્રમ" 8to14="લોકજીવનનો અધ્યાસ" 15="14" /> |Volumes= |ટિપ્પણી={{પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૬}} {{પૃષ્ઠ:Vela Vela ni Chhanyadi.pdf/૭}} |Width= |Css= |Header= |Footer=<small>'''{{સ-મ|{{{pagenum}}}||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||{{{pagenum}}}}}'''</small> }} o6bd63etwle7ogmmek8jz48uscl4ord 104 47033 167102 167070 2022-08-16T12:06:51Z Amvaishnav 156 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Amvaishnav" /></noinclude><br/> <center> {|style="border-right:૦px #000 solid;width:75%;padding-right:0.5em;" |- | ૨૧ |[[વેળા વેળાની છાંયડી/મૂંગી વેદનાની મુસ્કરાહટ|મૂંગી વેદનાની મુસ્કરાહટ]] | align="right" | ૨૦૪ |- | ૨૨ |[[વેળા વેળાની છાંયડી/હું લાજી મરું છું|હું લાજી મરું છું]] | align="right" | ૨૧૩ |- | ૨૩ |[[વેળા વેળાની છાંયડી/પાણી પરખાઈ ગયું|પાણી પરખાઈ ગયું]] | align="right" | ૨૨૫ |- | ૨૪ |[[વેળા વેળાની છાંયડી/મનોમન|મનોમન]] | align="right" | ૨૩૫ |- | ૨૫ |[[વેળા વેળાની છાંયડી/ઉષાની રંગોળી|ઉષાની રંગોળી]] | align="right" | ૨૪૩ |- | ૨૬ |[[વેળા વેળાની છાંયડી/ચંપાનો વર|ચંપાનો વર]] | align="right" | ૨૫૬ |- | ૨૭ |[[વેળા વેળાની છાંયડી/ગમે ત્યાંથી ગોતી કાઢો !|ગમે ત્યાંથી ગોતી કાઢો !]] | align="right" | ૨૬૫ |- | ૨૮ |[[વેળા વેળાની છાંયડી/કામદાર કા લડકા|કામદાર કા લડકા]] | align="right" | ૨૭૮ |- | ૨૯ |[[વેળા વેળાની છાંયડી/પ્રારબ્ધનો પરિહાસ|પ્રારબ્ધનો પરિહાસ]] | align="right" | ૨૮૯ |- | ૩૦ |[[વેળા વેળાની છાંયડી/બહેનનો ભાઈ|બહેનનો ભાઈ]] | align="right" | ૩૦૪ |- | ૩૧ |[[વેળા વેળાની છાંયડી/હું એને નહીં પરણું !|હું એને નહીં પરણું !]] | align="right" | ૩૧૪ |- | ૩૨ |[[વેળા વેળાની છાંયડી/સંદેશો અને સંકેત|સંદેશો અને સંકેત]] | align="right" | ૩૨૪ |- | ૩૩ |[[વેળા વેળાની છાંયડી/સ્વાર્થનાં સગાંઓ|સ્વાર્થનાં સગાંઓ]] | align="right" | ૩૩૫ |- | ૩૪ |[[વેળા વેળાની છાંયડી/પાંખ વિનાની પારેવડી|પાંખ વિનાની પારેવડી]] | align="right" | ૩૪૬ |- | ૩૫ |[[વેળા વેળાની છાંયડી/જ્યોત ઝગે|જ્યોત ઝગે]] | align="right" | ૩૫૯ |- | ૩૬ |[[વેળા વેળાની છાંયડી/કોથળીનો ચોર કોણ ?|કોથળીનો ચોર કોણ ?]] | align="right" | ૩૭૦ |- | ૩૭ |[[વેળા વેળાની છાંયડી/બંધમોચન|બંધમોચન]] | align="right" | ૩૭૮ |- | ૩૮ |[[વેળા વેળાની છાંયડી/બાપનો વેરી|બાપનો વેરી]] | align="right" | ૩૮૯ |- | ૩૯ |[[વેળા વેળાની છાંયડી/ઊનાં ઊનાં આંસુ|ઊનાં ઊનાં આંસુ]] | align="right" | ૩૯૭ |- | ૪૦ |[[વેળા વેળાની છાંયડી/આગલા ભવનો વેરી|આગલા ભવનો વેરી]] | align="right" | ૪૦૫ |- | ૪૧ |[[વેળા વેળાની છાંયડી/હર્ષ-શોકની ગંગાજમના|હર્ષ-શોકની ગંગાજમના]] | align="right" | ૪૧૯ |- | ૪૨ |[[વેળા વેળાની છાંયડી/પ્રાયશ્ચિત્ત|પ્રાયશ્ચિત્ત]] | align="right" | ૪૩૨ |- | ૪૩ |[[વેળા વેળાની છાંયડી/ભગવાને મોકલ્યા !|ભગવાને મોકલ્યા !]] | align="right" | ૪૪૩ |- | ૪૪ |[[વેળા વેળાની છાંયડી/મોંઘો મજૂર|મોંઘો મજૂર]] | align="right" | ૪૪૮ |- | ૪૫ |[[વેળા વેળાની છાંયડી/ગ્રહશાંતિ|ગ્રહશાંતિ]] | align="right" | ૪૫૧ |- | ૪૬ |[[વેળા વેળાની છાંયડી/ઘોડાગાડીના ઘૂઘરા|ઘોડાગાડીના ઘૂઘરા]] | align="right" | ૪૫૭ |- |} </center><noinclude>{{center|૬}}</noinclude> 7rcjcdhlrnn26d7sow7lerzwayfuutq 104 47037 167103 166651 2022-08-16T12:13:03Z Amvaishnav 156 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Amvaishnav" /></noinclude> પ્રત્યય વાચકને ઊપજી રહે છે. દરેક પાત્ર તે મુકાયું છે તેવા પ્રસંગમાં બસ આ રીતે જ વિચારે, બોલે અને વર્તે એવી પ્રતીતિ વાચકોને થાય છે, અને કેવળ પાત્રો જ નહીં, અનામી લોકસમૂહ પણ આવી પ્રતીતિજનક રીતે જ વર્તતો હોય છે અને દરેક પાત્રની બોલીની શુદ્ધ કાઠિયાવાડી શબ્દરચના જ નહીં, પણ એ બોલીનો વળ-tone and texture-એ યથાર્થતાની પ્રતીતિને સંપૂર્ણ બનાવી રહે છે. {{gap}}પાત્રાલેખન શબ્દ મેં વાપર્યો છે; પરંતુ શ્રી મડિયાએ અહીં રજૂ કરેલાં પાત્રો વિશે તે યોગ્ય રીતે વાપરી શકાય કે કેમ એ શંકાયુક્ત છે. ‘પાત્રાલેખન' શબ્દમાં લેખકની સર્જક અહંતાનો ભાવ कर्तु अकर्तु अन्यथाकर्तु समर्थ એવો ઈશ્વરભાવ રહેલો છે. શ્રી મુનશીનાં અને બીજા કેટલાક સમર્થ લેખકોનાં પાત્રાલેખનમાં આવો ઈશ્વરભાવ અંતર્ગત રહેલો દેખાય છે. પાત્રો અંગેની શ્રી મડિયાની સર્જકપ્રતિભા આથી જુદા પ્રકારની દેખાય છે. પ્રકૃતિને ચાલના આપી તેના સ્વભાવગત નિયમાનુસાર રચાતી અને કર્માનુસાર શુભાશુભ યોગો પામતી સૃષ્ટિ વિશે બ્રહ્મા જેમ નિરપેક્ષ હોય છે તેવું માનસ લેખકનું જણાય છે. ચોક્કસ પાત્રોનો સંભવ સ્વીકારી લીધા પછી સ્વભાવનુસાર રચાતી તેમની લીલાના લેખક સમતા અને સહાનુભૂતિપૂર્ણ સાક્ષી બની રહે છે. બધાં જ નાનાંમોટાં પાત્રો પ્રત્યે તેમની આત્મીયતા હોય છે અને પોતાના કથનકૌશલ્યથી તેઓ એ આત્મીયતા વાચકોમાં પણ જગાવી શકે છે. આ વાર્તાના પ્રસંગો અને પાત્રો વિશે વાસ્તવિકતા અને પરિચિતતાનો જે અધ્યાસ હજારો વાચકોને ઊપજ્યો છે, તેનું રહસ્ય આ છે. {{gap}}અને કેવી મનમોહક એ સૃષ્ટિ છે! ઓતમચંદ, કીલો કાંગસીવાળો, નરોત્તમ, એભલ આયર, મંચેરશા, ચંપા, લાડકોર, હીરી આહીરાણી, મીઠીબાઈ સ્વામી વગેરે શ્રેયાર્થી માનવતાની જીવંત જ્યોત જેવાં પાત્રો: કપૂરશેઠ, વશરામ ગાડીવાળો, બટુક, સંતોકબા, જસી, સમરથ વગેરે સરેરાશ માનવતાના નમૂના જેવાં પાત્રો; અને મકનજી મુનીમ, મનસુખલાલ, દકુભાઈ વગેરે સ્વભાવદુષ્ટ પાત્રો; એ બધાં જ પોતપોતાની જીવનલીલા અહીં વ્યક્ત કરે છે. તેમનાં ચરિત્રો,<noinclude>{{સ-મ| |૧૦ | }}</noinclude> 23tshj3mrqlbxchovxwfiqs5k28fp93 167139 167103 2022-08-17T03:00:31Z Snehrashmi 2103 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Snehrashmi" /></noinclude> પ્રત્યય વાચકને ઊપજી રહે છે. દરેક પાત્ર તે મુકાયું છે તેવા પ્રસંગમાં બસ આ રીતે જ વિચારે, બોલે અને વર્તે એવી પ્રતીતિ વાચકોને થાય છે; અને કેવળ પાત્રો જ નહીં, અનામી લોકસમૂહ પણ આવી પ્રતીતિજનક રીતે જ વર્તતો હોય છે અને દરેક પાત્રની બોલીની શુદ્ધ કાઠિયાવાડી શબ્દરચના જ નહીં, પણ એ બોલીનો વળ-tone and texture—એ યથાર્થતાની પ્રતીતિને સંપૂર્ણ બનાવી રહે છે. {{gap}}પાત્રાલેખન શબ્દ મેં વાપર્યો છે; પરંતુ શ્રી મડિયાએ અહીં રજૂ કરેલાં પાત્રો વિશે તે યોગ્ય રીતે વાપરી શકાય કે કેમ એ શંકાયુક્ત છે. ‘પાત્રાલેખન’ શબ્દમાં લેખકની સર્જક અહંતાનો ભાવ कर्तु अकर्तु अन्यथाकर्तु समर्थ એવો ઈશ્વરભાવ રહેલો છે. શ્રી મુનશીનાં અને બીજા કેટલાક સમર્થ લેખકોનાં પાત્રાલેખનમાં આવો ઈશ્વરભાવ અંતર્ગત રહેલો દેખાય છે. પાત્રો અંગેની શ્રી મડિયાની સર્જકપ્રતિભા આથી જુદા પ્રકારની દેખાય છે. પ્રકૃતિને ચાલના આપી તેના સ્વભાવગત નિયમાનુસાર રચાતી અને કર્માનુસાર શુભાશુભ યોગો પામતી સૃષ્ટિ વિશે બ્રહ્મા જેમ નિરપેક્ષ હોય છે તેવું માનસ લેખકનું જણાય છે. ચોક્કસ પાત્રોનો સંભવ સ્વીકારી લીધા પછી સ્વભાવનુસાર રચાતી તેમની લીલાના લેખક સમતા અને સહાનુભૂતિપૂર્ણ સાક્ષી બની રહે છે. બધાં જ નાનાંમોટાં પાત્રો પ્રત્યે તેમની આત્મીયતા હોય છે અને પોતાના કથનકૌશલ્યથી તેઓ એ આત્મીયતા વાચકોમાં પણ જગાવી શકે છે. આ વાર્તાના પ્રસંગો અને પાત્રો વિશે વાસ્તવિકતા અને પરિચિતતાનો જે અધ્યાસ હજારો વાચકોને ઊપજ્યો છે, તેનું રહસ્ય આ છે. {{gap}}અને કેવી મનમોહક એ સૃષ્ટિ છે ! ઓતમચંદ, કીલો કાંગસીવાળો, નરોત્તમ, એભલ આયર, મંચેરશા, ચંપા, લાડકોર, હીરી આહીરાણી, મીઠીબાઈ સ્વામી વગેરે શ્રેયાર્થી માનવતાની જીવંત જ્યોત જેવાં પાત્રો: કપૂરશેઠ, વશરામ ગાડીવાળો, બટુક, સંતોકબા, જસી, સમરથ વગેરે સરેરાશ માનવતાના નમૂના જેવાં પાત્રો; અને મકનજી મુનીમ, મનસુખલાલ, દકુભાઈ વગેરે સ્વભાવદુષ્ટ પાત્રો; એ બધાં જ પોતપોતાની જીવનલીલા અહીં વ્યક્ત કરે છે. તેમનાં ચરિત્રો<noinclude>{{સ-મ||૧૦|}}</noinclude> sin54u1ej63anrek9khx89ewxuukmd0 104 47038 167104 166652 2022-08-16T12:14:51Z Amvaishnav 156 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Amvaishnav" /></noinclude> પ્રત્યે વાચકને આદર કે અનાદરની લાગણીઓ જાગે છે, પણ આત્મીયતા સ્વાનુભવરસિકતા-જેવું તો બધાં જ ને વિશે લાગે છે. લેખકની ચરિત્રચિત્રણકલાનું એ કામણ છે. {{gap}}મારા મતે નવલકથાનાં આ મુખ્ય તત્ત્વો વાસ્તવિક જીવનનો એક ખૂબ જ સંમોહક અધ્યાસ ઊભો કરે છે. કથાનાં તમામ પ્રસંગો અને પાત્રો કલ્પિત છે એ લેખકની વાત સાચી છે. છતાં બેક પેઢી પહેલાંના સૌરાષ્ટ્રના મધ્યમવર્ગીય જીવનનો એવો યથાર્થ અને તાદેશ ચિતાર તેઓ રજૂ કરે છે કે તેને સૌરાષ્ટ્રના લોકજીવનના ચોક્કસ સમય અને સમાજજીવનના ચોક્કસ ખંડનું દસ્તાવેજી ચિત્ર ગણી લેવામાં લેશમાત્ર અનૌચિત્ય ન ગણાય. હજારો વાચકોએ–જેમાં આ લખનારનો પણ સમાવેશ થાય છે–તેને એવું ગમ્યું જ છે. વાસ્તવિક જીવનનો આવો અધ્યાસ ઊભો કરવો એ સર્જનાત્મક લેખનની કૃતકૃત્યતા લેખાય. એવી કૃતકૃત્યતા શ્રી મડિયાએ આ લખીને અનુભવી હશે અથવા તેમણે અનુભવવી જોઈએ. {{સ-મ| | |'''રવિશંકર વિ. મહેતા''' }}<noinclude>{{સ-મ| |૧૧ | }}</noinclude> cb8p0v0qu8a1uazkl6cubyq91xifxxk 104 47039 167105 166653 2022-08-16T12:22:45Z Amvaishnav 156 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Amvaishnav" /></noinclude> <br> <br> <br> ...A writer should create living people, not characters. A character is a caricature. If writer can make people live there may be no great characters in his book, but it is possible that his book will remain as a whole, as an entity...<br> {{સ-મ| | |'''Ernest Hemingway''' }} {{સ-મ| |★ | }} <poem>{{મધ્ય ખંડ|દેખ ગુલશન કી તરફ, દેખ જરા લુલ્લે બહાર રક્સ કરના હૈ તો ફિર પાંવ કી જંજીર ન દેખ. {{સ-મ| | |''''મજરૂહ' સુલતાનપુરી''' }}}}</poem> {{સ-મ| |★ | }} <poem>{{મધ્ય ખંડ|ન ફિર હમ ન અપસાનાગો અય શબે ગમ! સહર તક હૈ કિસ્સા તમામ અપના અપના. {{સ-મ| | |''''શાદ’ અજીમાબાદી ''' }} }}</poem> {{સ-મ| |★ | }} A novel is great and good in direct proportion to the illusion it gives of life and a sense of living. It is great in direct proportion to the degree it enfolds the reader and permits him to walk in imagination with the people of an artificial but very real world, sharing their joys and sorrows, understanding their perplexities...<br> {{સ-મ| | |'''Johan P. Marpuand''' }}<noinclude>{{સ-મ| |૧૧ | }}</noinclude> mtgblmoub5kuy1nbxafv1asbcney55o 104 47040 167106 166654 2022-08-16T12:33:19Z Amvaishnav 156 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Amvaishnav" /></noinclude><br> <br> {{સ-મ| | |<big>'''૧''' <br> '''ઘોડાગાડીના ઘૂઘરા'''</big> }} <br> <br> <big>'''વાઘણિયાની'''</big> સીમમાં અત્યારે ઓતમચંદ શેઠની ઘોડાગાડીના ઘૂઘરા વાગતા હતા. વાઘણિયાથી અમરગઢ સ્ટેશન સુધીનો ગાડામારગ ગાજી ઊઠ્યો હતો. {{gap}}આડે દિવસે તો આ મારગ ઉપર ભાગ્યે જ એકાદબે ગાડાં, બે-ચાર પગપાળા ખેડૂતો કે ખેપિયા, સરકારી “બીંડલ' લઈને જતો અસવાર અને ટપાલ ખાતાનો પગપાળો હલકારો પસાર થતાં હોય. એ સિવાય સીમમાં સામાન્ય રીતે સુનકાર જ છવાયો રહેતો. કોઈ વાર ભરવાડનો છોકરો દર્દભરી વાંસળી વગાડે, કોઈ રડીખડી ગાય બાંબરડું નાખે કે ધણખૂટ ભાંભરે, એ સિવાય આખી સીમ જાણે કે સૂની જ રહેતી. {{gap}}પણ અત્યારે અસલ જાતવંત ઘોડાના ડાબલાએ દિશાઓ ગજાવી મૂકી હતી. વેંત વેંત ઊંડા ધૂળના થર ભરેલ એ કાચા મારગ પર ઘોડાના ડાબલા પડતાં ખેપટ ઊડતી હતી. માથોડું માથોડું ઊંચી ચડતી ડમરીમાંથી ધૂળના રજકણ ઊડીને ઘોડાગાડીની અંદર આવતા હતા અને ચારપાંચ વરસની ઉંમરના એક કિશોરની આંખમાં ભરાતા હતા. પણ કિશોર ઘોડાગાડીની સહેલનો એવો તો શોખીન હતો અને અત્યારે મારગની બેય બાજુએ પથરાયેલાં હરિયાળાં ખેતરોનાં દશ્યો જોવામાં એ એવો તો ગુલતાન હતો કે ધૂળના ગોટાને એ ગણકારતો નહોતો. {{gap}}'કાકા, કાકા, ઓલ્યું જાય એ શું કે'વાય?' ખેતરમાં ઝડપભેર પસાર થતા એક ચોપગા પ્રાણી તરફ આંગળી ચીંધીને કિશોરે. ગાડીમાં બેઠેલા એક મોટેરા માણસને પૂછ્યું.<noinclude>{{સ-મ|'''ઘોડાગાડીના ઘૂઘરા'''||૧૩}}</noinclude> 7vljt0me8c2nh1gozbeuk00zjsjyial 104 47041 167107 166655 2022-08-16T12:37:00Z Amvaishnav 156 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Amvaishnav" /></noinclude> {{gap}}'એનું નામ હરણ.. ...' કાકાએ સાવ સરળ જવાબ આપ્યો. {{gap}}ગાડીની અંદર કાકી-ભત્રીજો આવી ગોષ્ઠી કરી રહ્યા હતા ત્યારે આગલી બેઠક પર ગાડી હાંકનાર વશરામે ગેલમાં આવી જઈને પોતાને મનગમતા નાટકના ગીતની લીટી છેડી હતી: <poem>{{મધ્ય ખંડ|સુણો દિલ્લી તખત ધરનાર ક્ષત્રી કલંક કેમ લેશે રે... મારે ઘેર છે પતિવ્રતા નાર, ક્ષત્રી કલંક કેમ લેશે રે.. }}</poem> {{gap}}'કાકા, મારે ગાડી હાંકવી છે,’ કિશોરે રઢ લીધી. {{gap}}‘ગાડી ન હંકાય, પડી જવાય.' {{gap}}'ના, ન પડાય. મારે ગાડી હાંકવી છે,’ રુદનનો અભિનય કરીને કિશોરે આગ્રહ કર્યો. {{gap}}વશરામે પોતાના પ્રિય ગીતની લીટી અધૂરી મેલીને કહ્યું: 'નાના શેઠ, બટુકભાઈને રોવરાવો મા. ભલે મારા ખોળામાં બેસે. ઘડીક લગામ ઝાલશે તો એનું વેન ભાંગશે.' {{gap}}ગાડી ઘડીક વાર ઊભી રહી. વશરામે પાછળ ફરીને બટુકને તેડી લીધો અને 'હાલો, ગાડી હાંકો, બટુકભાઈ!' કરતોકને એને પ્રેમપૂર્વક પોતાના ખોળામાં બેસાડી દીધો. {{gap}}બટુક રાજી રાજી થઈ ગયો. એના ટચૂકડા હાથમાં વશરામે ઘોડાની લગામ પકડાવી–બલકે પકડાવી હોવાનો દેખાવ કર્યો. અને ફરી ગાડી અમરગઢ સ્ટેશનને મારગે મારમાર કરતી ઊપડી. {{gap}}ધૂળિયા રસ્તા પર પડતા ઘોડાના ડાબલાના પેલા તબડક તબડક અવાજ અને ડોકે બાંધેલ ઘૂઘરાના ઘેરા રણકાર સાંભળીને મારગના કાંઠા પરનાં ખેતરમાં કામ કરતા ખેડૂતો ઘડીભર કામકાજ છોડીને શેઢે આવી ઊભા રહેતા અને આ રજવાડી વાહન જોઈને ક્ષણભર આનંદ, આશ્ચર્ય અને અહોભાવ અનુભવી રહેતા. કાઠિયાવાડની ધરતી<noinclude>'''{{સ-મ|૧૪||વેળા વેળાની છાંયડી}}'''</noinclude> 7bwipzeno6d5v2ukwc3rk60es1xxvtc 3 47166 167108 2022-08-16T13:58:47Z New user message 396 નવા સભ્યનાં ચર્ચાનાં પાના પર [[ઢાંચો:સ્વાગત|સ્વાગત સંદેશ]]નો ઉમેરો wikitext text/x-wiki {{ઢાંચો:સ્વાગત|realName=|name=Digveejay 13}} -- [[સભ્ય:Dsvyas|ધવલ]] ૧૯:૨૮, ૧૬ ઓગસ્ટ ૨૦૨૨ (IST) 6ruskby821dk10owiueqngqd1ht0ifo 104 47167 167134 2022-08-16T17:22:59Z Snehrashmi 2103 OCR proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Snehrashmi" /></noinclude>________________ કિલો કાંગસીવાળો ખાતર : રાજકટના રાજમાર્ગ ઉપર નરોત્તમ ટહેલતો હતો. વાઘણિયેથી નીકળતી વેળા ઓતમચંદે જે કેટલીક શાણી સલાહસૂચના આપેલી એમાંની એક એ હતી કે દૂરની સગાઈના દામોદર માસાનો દાણો દાબી જોવો ખરો, પણ એમને સામે વળગતા જવું નહીં. મોટા ભાઈની આ સુચના નરોત્તમે બરોબર અમલમાં ‘કલી–કહો કે વધારે પડતી અમલમાં મૂકી દીધેલી. સ્વમાન સાચવવા એણે કોઈ સગાંસ્નેહીને ત્યાં જવાને બદલે શરૂઆતમાં સ્ટેશન "જીકની ધરમશાળામાં જ ધામા નાખેલા. ઉરના સરિયામ રસ્તા પર ઊભો ઊભો નરોત્તમ પસાર માનવ-વણજારને અવલોકી રહ્યો હતો. એ દિવસોમાં પશ્ચિમની ની પ્રથમ લહેરો આવવા લાગેલી છતાં સોરઠી સંસ્કૃતિની વત હજી સુધી અકબંધ જળવાઈ રહેલી. અલબત્ત, રાજકોટમાં ટિકલ એજન્ટની કોઠી પડી ચૂકી હતી તેથી થોડા ગોરા કિ ને થોડા દેશી “જાંગલાઓ નજરે પડતા ખરા; છતાં આમજનતામાંથી અસલિયતની અસ્મિતા હજી ઓસરી - વાઘણિયામાં ભાગ્યે જ જોવા મળતો, કાઠિયાવાડના વિવિધ 0 પચરંગી પહેરવેશ આ નગરના પહોળા રાજમાર્ગો ઉપર એ આશ્ચર્યમુગ્ધ નજરે અવલોકી રહ્યો. જુદાં રજવાડાંના ભાયાતો ને મૂળ ગરાસદારો, કામદારો ને ભા, ખવાસો ને ખાસદારો, વેપારીઓ ને વાણોતરોનું અહીં કે દર્શન થઈ શકતું હતું. વિવિધરંગી ફેંટા ને ફીંડલ, સાફી અસલિયત હજી સુધી પણ પોલિટિકલ એજન્ટના સાહેબલોક ને થોડા ૬ એકંદરે આમજન નહોતી. વાઘણિયામી પ્રદેશોનો પચરંગ નરોત્તમ આશ્ચર્યમાં જુદાં જુદાં ૨૪ કારભારીઓ, ખવ એકસામટું દર્શન થ . ૧૧૩<noinclude><small>'''{{સ-મ|કીલો કાંગસીવાળો||૧૧૩}}'''</small></noinclude> hbxhz4curdi644169t4udnrcyxys0cu 104 47168 167135 2022-08-16T17:23:19Z Snehrashmi 2103 OCR proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Snehrashmi" /></noinclude>________________ ને સરપ. આંટીવાળી પાઘડી અને ચકરી પાઘડી, કસવાળાં કડિયા ને બાલાબંધી અંગરખાં, ચૂડીદાર ચોળણી ને તસતસતી સુરવાળ, અસલી સૌરાષ્ટ્રના સઘળા વેશ પરિધાનનું જાણે કે આ શહેરમાં પ્રદર્શન ભરાયું હતું. નરોત્તમને વાઘણિયું યાદ આવતાં મોટા ભાઈ ઉપર પહોંચની પત્ર લખવાનું યાદ આવ્યું. કોઈને પૂછીને એણે પોસ્ટ ઓફિસ શોધ કાઢી. “મૂડિયા છાપ' કાવડિયું ખિસ્સામાંથી કાઢીને એણે રાજા સોતમ ઍડ્વર્ડની છાપવાળું એક પૈસાનું પોસ્ટકાર્ડ ખરીદ કર્યું અને મા ભાઈ ઉપર પહોંચનો પત્ર લખી નાખ્યો. નરોત્તમનો ખ્યાલ એવો હતો કે શક્ય હોય ત્યાં સુધી સગાંસ્નેહીઓનો ઉપકાર માથે ન ચડવા દેવો. તેથી જ તો દામાં માસાને ઘેર જવાનું એણે તરત પૂરતું માંડી વાળ્યું. નોકરી કે કામ તલાશ પણ નિરાંતે કરીશ, એવું વિચારીને એ તો તખત શહે મોટા મધંધાની tત શહેરની વાડાંના આલીશાન * રાજમહાલયો જકુમાર કૉલેજ જીવનલીલા અવલોકવામાં જ ગુલતાન થઈ ગયો. એક અરધો દિવસ તો નરોત્તમે જુદાં જુદાં રજવાડાંના આલા ઉતારાની ઇમારતો જોવામાં જ ગાળ્યો. આવા ભવ્ય રાજમe એણે જીવતરમાં કદી જોયા નહોતા. નરોત્તમે રાજકુમાર જોઈ... જુદી જુદી રિયાસતોના રાજકુંવર જોયા... અને ‘બેટ-બૉલની રમત રમાતી જોઈ ત્યારે તો એના આશ્ચર્યની આ આવી રહી. આ બધું કુતૂહલ શમ્યા પછી જ નરોત્તમે દામોદરમાસાને જોવાનું વિચાર્યું. એ માટે પણ સીધેસીધો માસાને ઘેર ન ગયો. ૨ વાંચીને શેરીને નાકે જ ઊભો રહ્યો. માસા દેવદર્શને ૧ મળી જ જશે એવી એને શ્રદ્ધા હતી. અને એ આશા ફં ખરી. વયોવૃદ્ધ માસા આંખ પર હાથની. છાજલી. મુકીને નાકું હતા ત્યાં જ નરોત્તમે એમને આંતર્યા: લા.. અને મેદાનમાં ચર્યની અવધિ tuદરમાસાને મળી. ઇજાને ઘેર ન ગયો. સરનામું ૨ દેવદર્શને જતાઆવતો ફળી પણ “ “કીને નાકું વળોટતા ૧૧૪ વેળા વેળાની છાંયડી<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૧૪||વેળા વેળાની છાંયડી}}'''</small></noinclude> f5mjwj8rg2e8no71wbdywxqpmyvy21r 104 47169 167136 2022-08-16T17:23:43Z Snehrashmi 2103 OCR proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Snehrashmi" /></noinclude>________________ “કાં, માસા? ઓળખાણ પડે છે? કોણ, ભાઈ? હાથની છાજલી જરા નીચી ઉતારીને માસાએ ઝીણી આંખે નજર કરતાં પૂછ્યું. “બસ! ભૂલી ગયા?’ નરોત્તમે પૂછયું, “વાઘણિયાવાળા કોઈ સગા યાદ આવે છે? માસા જરા ચમક્યા. પછી બોલ્યા: “કોણ? ઓતમચંદ કરીને-' ‘હા, હા. ઓતમચંદભાઈ વાઘણિયાવાળા.” સાચા, સાચા. ઓતમચંદ તો લાખનું માણસ. એને કેમ ભુલાય?” કહીને માસાએ ઉમેર્યું . પણ હમણાં બિચારા બવ ભીડમાં આવી ગયા, એમ સાંભળ્યું. સાચી વાત?” હી, માસા, નરોત્તમે કહ્યું. “જરાક ધક્કો લાગી ગયો–' એમ જ હાલે એ તો. વેપારમાં તો આવે ને જાય, માસાએ પની ઢબે ફિલસુફી ડહોળી, “એનો હરખ પણ નહીં ને અફસોસ પણ નહીં.” સાના ખંધા ચહેરા સામે તાકીને નરોત્તમ મૂંગો મૂંગો ઊભો દથિી એટલે થોડી વારે માસા જ ઓચર્યા અને નરોત્તમ કશુંક ? પકડી. અને નરોત્તમના મનમાં ક, લે ભાઈ, મારે દરસનમાં મોડું થાશે તો ઝાંખી નહીં થાય.” - નરોત્તમ કશુંક બોલે-કારવે એ પહેલાં તો માસાએ ચલતી ગયો. સીધો એ પો પૈસાવાળું, પોસ્ટ કર્યું અને લાંબી ન નરોત્તમના મનમાં જે રહ્યોસહ્યો ભ્રમ હતો એ પણ ભાંગી ધો એ પોસ્ટ ઓફિસ તરફ ઊપડ્યો. આ વખતે એણે એક - પોસ્ટકાર્ડ લેવાને બદલે બે પૈસાવાળું પરબીડિયું જ ખરીદ ૧ લાબી લેખણે વિગતવાર પત્ર લખી નાખ્યો: વડીલ મોટા ભાઈની સેવામાં, અહીં આવ્યા પછી પહોંચનું પતું લખેલું એ મળ્યું હશે. આજે કીલો કાંગસીવાળો. ૧૧૫<noinclude><small>'''{{સ-મ|કીલો કાંગસીવાળો||૧૧૫}}'''</small></noinclude> ng32j99fr4hegmhdmj4149xicghdsse 104 47170 167137 2022-08-16T17:24:01Z Snehrashmi 2103 OCR proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Snehrashmi" /></noinclude>________________ દામોદર માસાને ઘેર ગયો હતો. મને જોઈને માસા તથા માસી તો અરધાં અરધાં થઈ ગયાં. તમારાં તથા ભાભીનાં ખેમકુશળ પૂડ્યાં. હું માસાને ઘેર ઊતરવાને બદલે બહાર ઊતર્યો એથી એમને બહુ ખોટું લાગ્યું. મને કહ્યું કે, અમારું ઘર એ ઓતમચંદ જ ઘર ગણજે, જરાય જુદાઈ જાણીશ મા. મેં કહ્યું કે ભલે તમારે ઘેરે પણ વખતોવખત આવતો રહીશ. મારે લાયક કોઈ કામધંધો ગોતી આપવાનું માસાએ કહ્યું છે. માટે એ વિશે ફિકર કરશો નહીં. મારું પાકું સરનામું હવે પછીના કાગળમાં લખી બટુક માટે નાનકડી ઘોડાગાડીની તપાસ રમકડાંવાળાની દુકાન કરું છું. મળશે એટલે કોઈ સથવારે મોકલી આપીશ. બટુક માં વારે ઘડીએ યાદ આવ્યા કરે છે. એનું મન રાજી થાય એવી મજાની ઘોડાગાડી મોકલીશ. મારાં ભાભીને મારાં પગલાગણ કહેશો. એનું મન કોચવી હું અહીં આવ્યો છું પણ મને અહીં કોઈ વાતની મૂંઝવણ નથી એમ કહેજો. એમની આશિષે અહીં બધી વાતની સરખાઈ આ જશે ને થોડાં વરસમાં આપણે સહુ તરી જઈશું. હમણાં તો કામધંધાની તપાસમાં ફરું છું, એટલે મારી ક વહેલોમોડો થાય તો ફિકર કરશો નહીં. લખિતંગ, નરોત્તમનાં પગેલાગણ હવે નરોત્તમને શહેરના રંગરાગ જોવામાં રસ ન રહ્યો. શર્ટ રાજમાર્ગો કે શેરીઓમાં રખડવાને બદલે એ રેલવે સ્ટેશને જ લટાર મારવા લાગ્યો. આવતી-જતી ટેઇન જોઈને એ આહુ અનુભવતો. લાંબા ગ્લૅટફૉર્મના એક છેડાથી બીજા છેડા સુધી નિઝ આંટા મારવામાં અને આનંદ આવતો. સામાન જોખવાનો ? ૧૧૬ થી નિરુદ્દેશ વાનો કાંટો, વેળા વેળાની છાંયડી<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૧૬||વેળા વેળાની છાંયડી}}'''</small></noinclude> ctmiz2uduvk6xutup60xuam4l1ajwwm 104 47171 167138 2022-08-16T17:24:24Z Snehrashmi 2103 OCR proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Snehrashmi" /></noinclude>________________ સિગ્નલનો હાથલો વગેરે યાંત્રિક કરામતો નરોત્તમને અભુત લાગતી હતી. અને એથીય વધારે રસભરપૂર તો હતી પ્લેટફોર્મ પરની નાનીસરખી દુનિયા. આ દુનિયામાં વસાહતીઓની સંખ્યા તો બહુ નાની હતી. પણ એમાંના એકેએક પાત્રને પોતાનું વિશિષ્ટ વ્યક્તિત્વ હતું. રનમાસ્તરથી માંડીને સાંધાવાળો અને સાકરિયા દૂધપેંડા વેચનારથી ડાને પાણીની પરબ પર બેસનાર ડોસી સુધીનાં પાત્રો પાસે માતાની જીવનકલા હતી. દિવસ-રાત પ્લેટફોર્મ પર પડી રહીને ચિરસ ફૂંક્યા કરનાર દાવલશા ફકીર, દેખીતો પાગલ છતાં ના ભંડાર સમો ભગલો ગાંડો, ગણવેશ પર બિલ્લા લગાવીને જ કરનાર પૉર્ટરો, આ સ્ટેશનની દુનિયાનાં નમૂનેદાર પાત્રો હતા. માં શિરમોર સમું પાત્ર હતું કીલા કાંગસીવાળાનું. ૫ કીલા કાંગસીવાળાનું અનોખું વ્યક્તિત્વ નરોત્તમ પર કામણ ગોચર ડહાપણન કરી ગયું. કીલાનું મૂળ નામ મોટું ને માનવી હોય. ગામ આગ હતો. “કાંગસીવાળા સમાજશાસ્ત્રી નું મૂળ નામ તો હતું કલાચંદ કામદાર. પણ આવડું માનવાચક નામ તો હવે ખુદ કીલાને પણ યાદ નહી રહ્યું રામ આખામાં એ કીલા કાંગસીવાળા તરીકે જ જાણીતો સાવાળાના વ્યવસાયસૂચક ઇલકાબની પાછળ પણ સાસ્ત્રીઓ માટે રસનો વિષય થઈ પડે એવો એક રસિક તહાસ પડ્યો હતો: દોમદોમ સાહ્યબી જીરવી જાણી છે કિસમના વ્યવસાય ફટાકડાની ફેરી કરે, દિવસે શેરીએ રે કીલો. કાંગસીવાળો. વાતું કે કીલો નાનપણમાં સોનાને ઘૂઘરે ૨ થોસાને ઘઘરે રમેલો. એક વેળા સાહ્યબીમાં ઊછરેલા આ માણસે દરિદ્રતા પણ ઝિદાદિલીથી વાણી હતી. સ્વમાનભેર રોટલો રળવા માગતો કીલો કિસમ વ્યવસાયો કરી ચુક્યો હતો. દિવાળીના દિવસોમાં એ રી કરે, કેરીની મોસમમાં કેરીની વખાર નાખે અને આડે એ શેરીએ ફરીને કાચની બંગડી પણ વેચે. પેટગુજારા ૧૧૭<noinclude><small>'''{{સ-મ|કીલો કાંગસીવાળો||૧૧૭}}'''</small></noinclude> 16hsridc7qv632rld81h1op9fn0f4jo 104 47172 167140 2022-08-17T03:17:21Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>પણ એક બીજી માટે કોઈ પણ પ્રકારની પ્રવૃત્તિ કરવામાં કીલો નાનમ ન સમજતો. કીલાને સાંપડેલું ‘કાંગસીવાળા’નું બિરુદ તો પ્રવૃત્તિનું પરિણામ હતું. એ યુગમાં કાઠિયાવાડમાં કેશગુંફન માટે ખડબચડા ખંપારાનો જ ઉપયોગ થતો. પુરુષવર્ગને તો બહુ વાળ ઓળવાપણું હતું જ નહીં–કોઈ કોઈ નવાં છોકરડાં નાનકડી બાબરી રાખતાં શીખ્યાં હતાં એટલું જ. સ્ત્રીવર્ગના કેશસંમાર્જન માટે વાઘરણો ઘેર ઘેર ફરીને ટાઢા રોટલાના બદલામાં હાથબનાવટની ખંપારા ને ખરસટ કાંસકા વેચી જતી. કોમલાંગીઓ માટેની કલામ કાંગસીઓ મુંબઈ જેવાં મોટાં શહેરો સિવાય બીજે મળતી નહીં. કીલાએ પહેલવહેલી મુંબઈગરા મહેમાનો પાસે આ નાજુક કાંગસીઓ જોયેલી અને ત્યારથી જ એની વ્યવહારદક્ષ અને વ્યાપારદક્ષ બુદ્ધિને સમજાઈ ચૂકેલું કે કાંગસીના વેપારમાં કસ છે. એણે ઉછીઉધાર કરીને થોડીક મૂડીનો જોગ કર્યો ને મુંબઈના એક ઓળખીતા વેપારી મારફત કાંગસીની પહેલવહેલી આયાત કરી. પરિણામે રાજકોટમાં ને કાઠિયાવાડભરમાં કાંગસીનો પહેલવહેલો પ્રચાર કરવાનું માન કીલો ખાટી ગયો. એને સ્વાશ્રયી કીલાએ પોતાના જીવનસંગ્રામ માટે અર્વાચીન કિસાન- મજદૂર સંઘોને શોભે એવું સૂત્ર યોજી કાઢેલું: ‘હુન્નર હાથ હરકત શી?’ તરેહ તરેહના હુન્નરો ઉપર આ માણસ હાથ અજમાવી ચૂક્યો હતો અને પરિણામે જીવન ગુજારવામાં એને કશી હરકત આવી નહોતી. એવી જ રીતે, નવો નવો કાંગસીનો હુન્નર હાથ આવતાં કીલાને પોતાની પ્રતિભા બતાવી આપવા માટે મોકળું મેદાન મળી રહ્યું: ‘લ્યો કોઈ વિલાયતી કાંગસી...' કરીને કીલાએ શહેરની શેરીએ શેરીએ સાદ દેવા માંડ્યો. કુનેહબાજ કીલાની જીભ પણ એવી મીઠી કે ગૃહિણીઓના ગ્રાહકવર્ગમાં એ ઘડીકમાં ઘરોબો કેળવી લેતો. આંખની પણ ઓળખાણ વિના એ કોઈને કાકીમા કહીને વેળા વેળાની છાંયડી ૧૧૮<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૧૮||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૧૮}}'''</small></noinclude> rydpbjvh4vhyyf33f7fx9ip47fgulf7 104 47173 167141 2022-08-17T03:17:58Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>બોલાવે. કોઈ સાથે માસી-ભાણેજનું સગપણ શોધી કાઢે. ઘરનાં છોકરાં જેમને ફઈબા કહીને બોલાવતાં હોય એમને કીલો પણ સગાં ફઈબા ગણીને જ સંબોધે. ‘કાં ભાભુ, કાંગસી આપું કે?’ ક૨તોકને કીલો મોઢું ભરાઈ જાય એવા માનવાચક સંબોધનો સાથે હાજર થાય. પછી, પોતાને વેપારની બહુ પડી નથી, એવું સૂચવવા એ પોતે સાધ્ય કરેલી બૈરક બોલીમાં અલકમલકના ગપાટા હાંકીને ઘરનાં માણસો સાથે સાહજિકતાથી ઘરોબો કેળવી છે. વચ્ચે સિફતપૂર્વક પોતાના માલની પ્રશસ્તિ ઘુસાડી દિયે: ‘આ ઓલી વાઘરણ વેચી જાય છે એવા ભાલા જેવા ખંપારા નથી, હોં ભાભુ! આ તો અસ્સલ વિલાયતનો નંબરી માલ છે, નંબરી.’ પછી, આ વાતોડિયા માણસના વાણીપ્રવાહમાં ભીંજાયેલાં ભાભુની દેન નહીં કે એની પાસેથી કાંગસી ખરીદ કર્યા વિના રહી શકે. સમય જતાં કાંગસીના ધંધામાં પણ હરીફો ઊભા થતાં આ વેપારમાંથી કસ ચાલ્યો ગયો અને પરિણામે કીલો બીજા ‘હુન્નર’ તરફ વળ્યો. આ દરમિયાન કાઠિયાવાડમાં રેલવેના નવા નવા ફાંટા નંખાતા જતા હતા અને લોકો પણ પગપાળા કે ગાડામાર્ગે જવાને બદલે વેપારી દૃષ્ટિએ મહત્ત્વ વધતું જતું હતું. સમયપારખુ કીલાએ અગમબુદ્ધિ ઇજિનવાળી ગાડીમાં પ્રવાસ કરતાં થયેલાં તેથી રાજકોટ જંક્શનનું વાપરીને જંકશન ઉ૫૨ રમકડાંની ફેરી કરવા માંડી. પણ ‘કાંગસીવાળા’ તરીકેનું એનું જૂનું બિરુદ તો કાયમ જ રહેલું અને લોકોમાં—ખાસ કરીને સ્ત્રીવર્ગમાં –કીલાની લોકપ્રિયતા પણ અકબંધ રહેલી. રાજકોટ શહેરમાં તો કીલો એક જાહેર વ્યક્તિ તરીકે જાણીતો હતો જ, પણ રેલવે જંકશન ૫૨ રમકડાંની રેંકડી ફેરવવા માંડી ત્યારથી એ ગામ-પરગામના પ્રવાસીઓમાં પણ લોકપ્રિય થઈ પડ્યો. કીલાની રમકડાંની રેંકડી નરોત્તમ ઉ૫૨ કામણ કરી ગઈ. આ કડીમાં મહુવાના સંઘાડિયાઓએ ઉતારેલાં રંગબેરંગી રમકડાં હતાં: કીલો કાંગસીવાળો ૧૧૯<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૧૯||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૧૯}}'''</small></noinclude> bytb2kolqh8cju8f4oy3caq2i6iek3g 104 47174 167142 2022-08-17T03:18:24Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>મોર ને ચકલી, ઘંટી ને ઘૂઘરા, હાથી ને સિંહ. એક જુઓ ને બીજું ભૂલો એવાં રૂપકડાં આ રમકડાં હતાં. નરોત્તમ તો મુગ્ધ ભાવે એ રંગમેળા તરફ તાકી જ રહેતો. એમાં પચરંગી પોપટલાકડી હતી. અને એક ટચૂકડી ઘોડાગાડી જોઈને તો નરોત્તમ રાજી રાજી થઈ ગયો. તરત એને બટુક યાદ આવી ગયો. આ ઘોડાગાડી વાઘણિયે મોકલી આપું તો બટુક રીઝી જાય. એક દિવસ સ્ટેશન પર શાંતિ હતી ને કીલો પીપળાને છાંયડે રેંકડી ઊભી રાખીને આકડાનાં પાનની બીડીઓ વાળતો હતો ત્યારે નરોત્તમે જરા સંકોચ સાથે રેંકડી નજીક જઈને ઘોડાગાડી ઉપાડી. કારીગરે આ રમકડું આબેહૂબ ઘોડાગાડી જેવું જ બનાવેલું. કિંમત પૂછવાનું વિચાર્યું, પણ પૂછતાં સંકોચ અનુભવી રહ્યો. ઘોડાગાડીના રૂપરંગ ને ઘાટ અવલોકી રહ્યા પછી નરોત્તમે એની બીડીની ભૂંગળી વાળીને માથે રાતો દોરો વીંટતો કીલો આ ગ્રાહકને કાતર નજરે અવલોકી રહ્યો. નરોત્તમે અચકાતાં પૂછ્યું: ‘આ ઘોડાગાડીનું શું બેસશે?’ સાવ સસ્તી છે; લઈ જાવ...’ ‘સસ્તી તોય કેટલામાં?’ ‘અરે લઈ જાવ ને તમતમારે, તમને કાંઈ લુંટી નહીં લઉં,’ કીલાએ કહ્યું. ‘પણ તમે નામ તો પાડો–' નરોત્તમે ગાડીનો ભાવ જાણવા પૂછ્યું. ‘બજારમાં પૂછશો તો રૂપિયો દોઢ કહેશે. પણ તમારી પાસેથી મારે કમાવું નથી. લઈ જાવ રૂપિયે—' રહ્યો. પછી હળવેક રહીને, ઘોડાગાડી જ્યાંથી ઉપાડી હતી ત્યાં સાંભળીને નરોત્તમે ખિસ્સામાં હાથ નાખ્યો. ઘડીક વાર વિચારી પાછી ગોઠવી દીધી ને ભારે પગલે પાછો વળવા જતો હતો ત્યાં જ કીલાએ હાક મારીઃ ૧૨૦ વેળા વેળાની છાંયડી<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૨૦||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૨૦}}'''</small></noinclude> fxux1xwid8e1efj74pw3mzfvpp0skge 104 47175 167143 2022-08-17T03:18:48Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>‘કાં જુવાન, કેમ પાછો હાલ્યો?? નરોત્તમ નિરુત્તર રહ્યો એટલે કીલાએ કહ્યું: ‘લઈ જા, લઈ જા, આવી ગાડી ગામ આખામાં નહીં જડે. અસલ મહુવાનો માલ છે—' આટલો આગ્રહ છતાં નરોત્તમ પીગળતો ન લાગ્યો, ત્યારે કીલાએ પૂછ્યું: ‘તારે શું આપવું છે?’ હજી નરોત્તમ મૂંગો જ રહ્યો ત્યારે કીલાએ જરા ઉગ્ર અવાજે પૂછ્યું : ‘લેવી છે કે પછી અમથી ઉડામણી જ કરવી છે?' લેવી છે, નરોત્તમે કહ્યું. ‘આનો ઓછો આપજે, ઉપાડ... મારી રેંકડીમાં જગ્યા થાય.' પણ નરોત્તમે ગાડી ઉપાડી નહીં ને કીલાની રેંકડીમાં જગ્યા કરી નહીં. શરમાતા શરમાતો એ કશું બોલ્યા વિના ચાલ્યો ગયો. નરોત્તમને સ્થાને બીજો કોઈ ગ્રાહક હોત તો કીલાએ એના સ્વભાવ પ્રમાણે સંભળાવી દીધી હોત: ‘ગૂંજામાં ફદિયાં લઈને આવ્યો છે કે પછી હાલી જ નીકળ્યો છે ભાતું બાંધ્યા વિના?’ પણ માણસપા૨ખુ કીલાએ પારખી લીધેલું કે નરોત્તમ કોઈક જુદી × માટીનો જુવાન છે, તેથી એ કશું બોલ્યો નહીં પણ નરોત્તમની પીઠ પાછળ કુતૂહલભરી નજરે તાકી રહ્યો. બીજે દિવસે રોંઢા ટાણે કીલો તો એના નિયમ મુજબ ઝાડને છાંયડે રેંકડી ઊભી રાખીને બાજુમાં બેઠો બેઠો બીડીઓ વાળતો હતો, અને દાવલશા ફકીર તથા ભગલા ગાંડા સાથે ગામગપાટા હાંકતો હતો. રમકડાંમાંથી થતી આવકમાં પૂર્તિ કરવા કીલાએ નવરાશના સમયમાં બીડીઓ વાળવાનો આ ઉદ્યમ શોધી કાઢ્યો હતો. આ ઉદ્યમ પાછળ પણ એનું જીવનસૂત્ર હતું: ‘હુન્નર હાથ એને હરકત શી?’ અત્યારે પણ એ તૈયાર થયેલી બીડીઓ પાનવાળાને પહોંચાડવા જવા માટે પચીસ પચીસની ઝૂડીઓ વાળી રહ્યો હતો ત્યાં જ ધીમે પગલે નરોત્તમ આવી પહોંચ્યો. કીલો કાંગસીવાળો ૧૨૧<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૨૧||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૨૧}}'''</small></noinclude> detlri5r0wryyf94y9l8p4dayb4f2yu 104 47176 167144 2022-08-17T03:20:09Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>કીલો પોતાનું કામ કરતાં કરતાં ત્રાંસી નજરે નરોત્તમને અવલોકી રહ્યો. નરોત્તમ રેંકડીમાંની ઘોડાગાડી તરફ તાકી રહ્યો. રમકડું હાથમાં લઈને ફરી વાર ભાવપૂર્વક તપાસી જોવાનું એને મન થયું, પણ એ વખતે એની હિંમત ન ચાલી. કીલો આ વિચિત્ર લાગતા ગ્રાહક તરફ સમભાવપૂર્વક તાકી રહ્યો. સારી વાર સુધી નરોત્તમ રેંકડી સામે ઊભો રહ્યો. પછી એક નિઃશ્વાસ મૂકી પાછો ચાલ્યો. કીલાએ એને હાક મારી: ‘કાં મોટા! ઓરો આવ્ય, ઓરો.” અવાજમાં રહેલી ઉષ્મા પારખીને નરોત્તમ પાછો વળ્યો. કીલાને લાગ્યું કે આ કોઈ ફાલતુ માણસ નથી. દિવસો થયા એ પ્લૅટફૉર્મ પર આંટા માર્યા કરે એમાં કશોક ભેદ છે. અને એ ભેદ જાણવો જ જોઈએ, એમ વિચારીને એણે નરોત્તમને ભાવપૂર્વક પોતાની બાજુમાં બેસાડ્યો. ‘કયું ગામ? ક્યાં રહેવું? નાતે કેવા?’ જેવી ઔપચારિક પૂછગાછથી જ ન અટકતાં કીલો આ આગંતુકના જીવનમાં વધારે ઊંડો ઊતર્યો. જેમ જેમ વધારે પૃચ્છા કરતો ગયો તેમ તેમ હજી વધારે વિગતો જાણવાની એની આતુરતા વધતી ગઈ. નરોત્તમ પણ સમભાવપૂર્વક પુછાતા પ્રશ્નોના ઉત્તરો નિખાલસતાથી આપતો ગયો. વાતમાં ને વાતમાં કીલાએ નરોત્તમ સાથે સાત-આઠ પેઢીનું દૂર દૂરનું સગપણ શોધી કાઢ્યું કે આપણે બેય તો એક જ ગોતરિયા છીએ એટલે કુટુંબી ગણાઈએ. અને એણે મોકળે મને પોતાની આપવીતી કહેવા માંડી. હવે તો બંને આ સાંભળી નરોત્તમનો રહ્યોસહ્યો સંકોચ પણ દૂર થઈ ગયો જણા એવું તો ઐક્ય અનુભવી રહ્યા કે કીલાએ પણ વચ્ચે વચ્ચે વેળા વેળાની છાંયડી ૧૨૨<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૨૨||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૨૨}}'''</small></noinclude> 561w3fjbbkeo2pl48prrgx5egkxnnmi 104 47177 167145 2022-08-17T03:20:54Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>પોતાના જીવનની કથની કહેવા માંડી. નરોત્તમની જીવનઘટનાઓ સાથે પોતાના જીવનના પ્રસંગોની સરખામણી કરવા માંડી. નરોત્તમને લાગ્યું કે કીલો પણ મારા જેવો જ સમદુખિયો જીવ છે. પરિણામે, બંને જણા વધારે આત્મીયતા અનુભવી રહ્યા. કીલો આ ભલાભોળા યુવાનની નિર્વ્યાજ નિખાલસતા પર એટલો તો પ્રસન્ન થઈ ગયો કે પોતાની પ્રસન્નતાના પ્રતીક તરીકે એણે પેલી ટચૂકડી ઘોડાગાડી નરોત્તમને ભેટ આપી દીધી. નરોત્તમે આવું મોંઘું રમકડું મફત સ્વીકારવામાં જરા આનાકાની કરી ત્યારે કીલાએ કહ્યું: ‘આપણે તો એક જ ગોતરિયા નીકળ્યા એટલે હવે કુટુંબી કહેવાઈએ. બટુક જેમ તારો ભત્રીજો થાય, એમ હવે મારોય ભત્રીજો જ ગણાય. એને આપવાના રમકડાનાં ફદિયાં મારાથી ન લેવાય.’ પછી તો આ બંને કુટુંબીઓએ સાંજ સુધી વાતોના સેલારા માર્યા, નરોત્તમે વાત વાતમાં જણાવ્યું કે મારે આ અજાણ્યા ગામમાં રહેવા માટે જગ્યા શોધવાની મુશ્કેલી છે, ત્યારે કીલાએ કહ્યું: ‘ઓય ધાડેના! અટાણ લગી બોલ્યો શું કામ નહીં? આ કીલાની ઓરડી અફલાતૂન છે! આવી જા રહેવા, અટાણથી જ!’ ને આ આમંત્રણથી નરોત્તમ રાજી થઈ ગયો. કીલાએ હસતાં હસતાં શરત મૂકી: ‘આપણી ઓરડી ઉપર હથુકાં કરવાં પડશે હોં! હા, કીલાના વાંઢાવિલાસમાં કોઈ રાંધનારી નથી. . આ અવસ્થાએ હવે કોઈ રોટલા ઘડનારી આવે એમ પણ નથી.’ ને આવડશે એવી મહેનત કરીશ.' નરોત્તમે કહ્યું. મને રાંધતાં તો નથી આવડતું, પણ તમારી પાસેથી શીખીશ, કીલાએ એ શરત સ્વીકારી અને નરોત્તમ એની ઓરડીએ ઓરડીને ચારે ખુણે ફેલાયેલી ભયંકર અરાજકતા જોઈને નરોત્તમને રહેવા ગયો. કીલો કાંગસીવાળો ૧૨૩<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૨૩||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૨૩}}'''</small></noinclude> 2sts47ad78qm7iaelzq9fhzqphw2nfl 104 47178 167146 2022-08-17T03:21:22Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>આરંભમાં તો આઘાત લાગી ગયો. અવિવાહિત માણસના જીવનની અવ્યવસ્થા આ ઓરડીમાં મૂર્તિમંત દેખાતી હતી. એક દિવસ સાફસૂફી કરતાં કરતાં નરોત્તમે રોટલા ઘડી રહેલા કીલાને ટકોર કરીઃ ‘કીલાભાઈ, રોટલા ઘડનારી લઈ આવો તો કેવું સારું! આ બધી. પંચાત મટી જાય.' ‘ના, ભાઈ, ના, કીલાને એવી પળોજણ પોસાય નહીં. એના કરતાં આ હથુકાં સાત થોકે સારાં લગન તો લાકડાના લાડુ છે, ભાઈ નરોત્તમ!– ખાઈને પછી પણ પસ્તાવાનું જ હોય તો ન ખાઈને જ પસ્તાવો કરવો શું ખોટો? તને પણ વીસનહોરી વળગશે પછી ખબર પડશે, ભાઈ નરોત્તમ!’ ભાઈ ઉપર વિગતવાર કાગળ લખી નાખ્યો અને આ ઓરડીનું પાર્ક કીલાની ઓરડીમાં થાળે પડ્યા પછી નરોત્તમે વાઘણિયે મોટા પડેલા દૂર દૂરના સગપણની વિગતો જણાવીને મોટા ભાઈને સધિયારો સરનામું પણ લખી જણાવ્યું. કીલા સાથે વાત વાતમાં જ નીકળી આપ્યો કે કીલાભાઈની દેખરેખ તળે હું સહીસલામત છું. તુરત કીલાએ વાઘણિયાનો એક સથવારો શોધી કાઢ્યો. લગ્નઅવસ૨નું મોટું હટાણું ક૨વા આવેલા એક પટેલની સાથે નરોત્તમે પેલી ટચૂકડી ઘોડાગાડી મોટા ભાઈ ઉપર મોકલી આપી. સાથે મોઢાનાં ક્ષેમકુશળ પણ કહેવરાવ્યાં. હવે નરોત્તમ માટે કશોક રોજગાર શોધવાનો પ્રશ્ન ઊભો થયો. કીલાએ એને બાંયધરી આપી: ‘કાંડામાં જોર હોય તો કાવડિયાં તો રસ્તામાં પડ્યાં છે–ઉસરડી લઈએ એટલી જ વાર.' અને પછી પોતાનું જીવનસૂત્ર ઉચ્ચાર્યું: ‘હુન્નર હાથ એને હરકત શી?’ પણ મુશ્કેલી એ હતી જિંદગીના તડકાછાંયાથી અજા એવા નરોત્તમને કીલા જેટલા હુન્નરો હસ્તગત નહોતા. જીવનની આકરી તાવણીમાં તળાઈ તળાઈને કીલો તો સોયમાં સોંસરવો વેળા વેળાની છાંયડી ૧૨૪<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૨૪||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૨૪}}'''</small></noinclude> jmg9epvb4r7shxxe1ehk0i7v8xo9zg2 104 47179 167147 2022-08-17T03:21:53Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>નીકળી શકે એવો સિતબાજ થઈ ગયો હતો. નરોત્તમે જિંદગીનો ઝંઝાવાત હજી જોયો નહોતો. પણ કીલાએ એને હિંમત આપી: ‘મારી ભેગો છ મહિના કામ કરીશ તો હતિયો થઈ જઈશ.’ અને પછી પોતાની આત્મપ્રશસ્તિ ઉમેરી: ‘હું કોણ? જાણે છે?-કીલો કાંગસીવાળો – —ભલભલા ચમરબંધીનેય ભૂ પાઈ દેનારો—' કીલો કાંગસીવાળો ૧૨૫<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૨૫||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૨૫}}'''</small></noinclude> 6k9agesd8lqe47wx3deoc08shzr518o 104 47180 167148 2022-08-17T03:22:27Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>૧૪ મારો માનો જણ્યો! કાકાએ મોકલેલી ઘોડાગાડી જોઈને બટુક તો ગાંડોતૂર થઈ ગયો. ‘કાકાએ રાજકોટથી ગાડી મોકલી, એમ કરતો કરતો એ શેરીમાં સહુ ભાઈબંધોને આ નવીન રમકડું બતાવી આવ્યો. પુત્રને આ રીતે આનંદિત જોઈને ઓતમચંદ તથા લાડકોર પણ પોતાની અંતરવેદના વીસરી જતાં લાગ્યાં. બટુક તો આ રંગીન રમકડાની સોબતમાં કોઈક નવી દુનિયામાં વિહરવા લાગેલો. લાકડાની ગાડી અને લાકડાના ઘોડા સાથે એને દિલ્લગી બંધાઈ ગઈ. એ નિર્જીવ વસ્તુ સાથે એ વાર્તાલાપ કરતો, મસ્તીતોફાન કરતો, મહોબત પણ કરતો. પુત્ર આ રીતે રમકડામાં ૨મમાણ રહે છે એ જોઈને લાડકોરની આંખ ઠરી. કાળજે વાગેલો કા૨મો જખમ હવે જાણે કે રુઝાઈ ગયો. ભૂતકાળનાં વસમાં સંભારણાં વિસરાઈ ગયાં. બેવફ નીવડના૨ ભાઈ-ભોજાઈ પ્રત્યેનો રોષ પણ ઓસરી ગયો. લાડકોરના વત્સલ હૃદયમાં સહુ સગાંસ્નેહીઓ પ્રત્યેના સ્નેહની સરિતાઓ પૂર્વવત વહેવા લાગી. જીવનમાં જાણે કે કશો ઝંઝાવાત આવ્યો જ નથી, પૂર્વરંગમાં જરાય ફરક પડ્યો જ નથી, એવી પરિતૃપ્તિ લાડકોર અનુભવી રહી. આ દરમિયાન દકુભાઈ પણ મોમિનની એક ખેપ કરીને ઈશ્વરિયે આંટો આવ્યા હતા. મોમિન જેટલે દૂરથી બહુ ટૂંકી ખેપ ક૨ીને ઓચિંતા તેઓ શા માટે પાછા આવી પહોંચ્યા એ અંગે ઈશ્વરિયામાં તરેહવા૨ અટકળો થતી. દકુભાઈની પુરાણી શાખથી જેઓ પરિચિત હતાં તેઓ તો કહેતાં હતાં કે બર્મામાં પણ આ કાબો ૧૨૬ વેળા વેળાની છાંયડી<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૨૬||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૨૬}}'''</small></noinclude> r406pb6lgs6ya6ap8ef2x1ao7i79xc9 104 47181 167149 2022-08-17T03:22:54Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>કશુંક બખડજંતર કરીને આવ્યો છે. એથી વધારે જાણભેદુઓ વળી જુદી જ વાત કહેતા હતા: દકુભાઈના કંધોતર અને કરમી દીકરા બાલુએ બાપની ગેરહાજરીમાં ગામમાં કબાડું કરેલું – લોકવાયકા પ્રમાણે કોઈ આહીરાણીને ‘હુરામના હુમેલ’ રહી ગયેલા—તેથી પુત્રના એ પરાક્રમને ભીનું સંકેલવા પિતાએ અંતરિયાળ દેશની વાટ પકડવી પડેલી. એક અનુમાન એવું પણ હતું કે ઓતમચંદના ઘ૨માં ધામો મારીને કાયદાની બીકે બર્મા ભાગી ગયેલા દકુભાઈને હવે કોર્ટનું કાંઈ લફરું થવાની બીક ન હોવાથી બેધડક પાછા આવતા રહ્યા હતા. ગમે તેમ હોય, પણ દકુભાઈ આ ફેરે ઓટીવાળ દીકરાને વરાવી- પરણાવીને ઠેકાણે પાડવા કૃતનિશ્ચય બનીને આવ્યા હતા એ તો ચોક્કસ; કેમ કે, ઈશ્વરિયામાં પગ મેલતાંની વાર જ એમણે મકનજી મુનીમને બાલુ માટે કાણી-કૂબડી, બાડી-બોબડી કોઈ પણ કન્યા શોધી લાવવાનું ફરમાવી દીધેલું, અને કહ્યાગરો મુનીમ પણ દકુભાઈ શેઠની સમૃદ્ધિનાં ગુણગાન દિગંતમાં ફેલાવતો ફેલાવતો ગામડે ગોઠડે ફરવા લાગેલો. સુધી આવી પહોંચેલી. જે જમાનામાં ગોરા સાહેબોની મડમો સિવાય બીજાં કોઈ લોકો બાળકોને બાબાગાડીમાં બેસાડીને ફરવા નીકળતાં જ દકુભાઈની આ નૂતન સમૃદ્ધિની ખ્યાતિ કર્ણોપકર્ણ લાડકોરના કાન કૌતુકભર્યું વિદેશી વાહન કોઈ અપવાદરૂપ પારસી કુટુંબ સિવાય હિંદમાં હજી અપનાવાયું નહોતું, એવે સમયે દકુભાઈ પોતાના નાનકડા બાબા માટે છેક બર્માથી રંગીન બાબાગાડી લેતો આવેલો અને આખા ઈશ્વરિયાનાં લોકોને આંજી નાખેલાં. પહેલે દિવસે નાનકડા બાબાને આ ગાડીમાં બેસાડીને દકુભાઈ ઈશ્વરિયાની ઊભી બજારે નીકળ્યો ત્યારે બજારનો રસ્તો જાણે કે એને સાંકડો પડતો લાગ્યો. જન્મારામાં પણ જે લોકોએ બળદગાડાં સિવાય બીજું કોઈ ગાડું જોયું નહોતું એમને આ નવતર વાહન વિસ્મયકારક લાગેલું. આ ઉપરાંત દકુભાઈ બર્મી બનાવટનાં જે રંગબેરંગી રમકડાં લાવેલો એ નહીં, જ્યારે આ મારો માનો જણ્યો! ૧૨૭<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૨૭||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૨૭}}'''</small></noinclude> kkp1qb3srgrji33l9amgaj47pll8qmb 104 47182 167150 2022-08-17T03:23:38Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>જોવા માટે તો એમને આંગણે દિવસો લગી ગામના ખેડૂતોની લંગાર લાગેલી. સમરથવહુ તો આમેય ધરતીથી એક વેંત ઊંચી ચાલવાને ટેવાયેલી જ હતી, એ આ નૂતન સમૃદ્ધિથી ચકચૂર બનીને જાણે આભમાં પાટુ મારવા લાગેલી, અને ગભરુ ગામલોકોને ગર્વભેર ધમકી પણ આપવા લાગેલી કે, ‘જોજો તો ખરાં, હજી તો અમારે આંગણે મોલિમનથી મોટર આવશે મોટર, તેલ પૂરીને હંકારાય એવી મોટર દકુભાઈની સાહ્યબીની આવી આવી વાતો લાડકોરને કાને આવતી ત્યારે એ નર્યો આનંદ જ અનુભવતી અને ઊંડો સંતોષ વ્યક્ત કરતી: ‘ભલે કમાણો મારો વી૨. દકુભાઈ પણ મારો માનો જણ્યો ભાઈ જ છે ને! પારકો થોડો છે? ભાઈના ઘરમાં આવતો દી હશે ને હાથ પહોંચતો હશે તો અમને કળોયાંને કાપડું સાંપડશે. ભગવાન એને હજીય ઝાઝી કમાણી દિયે! સગાંનો હાથ પહોંચતો હાથ લાંબો કરાશે?’ અને સાચે જ, દકુભાઈ પાસે હાથ લાંબો કરવા જવું પડે, એવો કરુણ પ્રસંગ લાડકોરના જીવનમાં આવી ઊભો. એક દિવસ સાંજે બહુ મોડેથી દુકાન વધાવીને ઓતમચંદ ઘેર આવ્યો. સામાન્ય નિયમ–અથવા કહો કે રાબેતો એવો હતો કે અમીવર્ષણ આંખો પતિને મૂંગો આવકાર આપતી હોય. પણ આ સમયે હસમુખી લાડકોર ઉંબરામાં જ ઊભી હોય અને એની દુકાનેથી થાક્યાપાક્યા આવેલા ઓતમચંદે પત્નીને આંગણામાં કે ઉંબરામાં ન જોતાં એને નવાઈ લાગી. આજે મારે મોડું થયું છે. એટલે વાટ જોઈ જોઈને થાકી ગયાં હશે, એમ સમજીને ઓતમચંદે આજે પોતાનું ગૃહાગમન જાહે૨ ક૨વા સાંકેતિક ખોંખારો ખાધો. આમ તો પતિનો પગરવ સાંભળતાં વાર નવોઢા જેટલી ઉત્સુકતાથી પગથિયાં પર દોડી આવતી પત્નીનાં દર્શન આજે હજી સુધી ન થયાં વેળા વેળાની છાંયડી ૧૨૮<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૨૮||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૨૮}}'''</small></noinclude> ml2ih6onszvo19duejvjmmji1a5okw2 104 47183 167151 2022-08-17T03:24:34Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>તેથી પતિના મનમાં આશ્ચર્ય સાથે શંકા પણ ભળી. શું થયું હશે, થયો તો ઘરમાં દીવો પણ ન દેખાયો, ભૂખરી સંધ્યાના આછેરા ઉજાશમાં એણે જોયું તો લાડકોર ઓસરીને એક છેડે માથા પર સાડલાની સોડ તાણીને બટુકને ગોદમાં લઈને સૂતી હતી. ઓતમચંદ થોડી વાર સુધી તો વિસ્ફારિત આંખે આ દૃશ્ય જોઈ રહ્યો. લાડકોરના ગળામાંથી દબાયેલું ડૂસકું સંભળાયું ત્યારે ઓતમચંદનો જીવ હાથ ન રહ્યો. એણે પત્નીને ઢંઢોળીને પૂછ્યું: ‘શું થયું? શું થયું? ડિલ સારું નથી? સુવાણ નથી?’ પતિ આવી પહોંચ્યા છે એમ જાણતાં જ લાડકોર સફાળી બેઠી થઈ ગઈ, સાડલાના છેડાવતી ઝટપટ ભીની આંખ લૂછી નાખી ત્યારે જ એને ખ્યાલ આવ્યો કે અંધારું થઈ ગયું હોવા છતાં હજી ઘરમાં દીવો નથી કર્યો. પહેલાં એણે ઝટપટ ગોખલામાં ગણપતિ સમક્ષ ઘીનો દીવો કર્યો અને મૂંગાં મૂંગાં હરિકેન ફાનસ પેટાવ્યું. ઓતમચંદે ફરી પ્રશ્ન કર્યો: ‘કેમ ભલા, આજે ડિલ સારું નથી ?’ હજી લાડકોર મૂંગી જ રહી ત્યારે ઓતમચંદે ફરી પૂછ્યું: ‘બટુક કેમ આજે વહેલો ઊંઘી ગયો કશો જવાબ આપવાને બદલે લાડકોરે રાંધણિયામાં જઈને વાળુ કાઢવા માંડ્યું ત્યારે ઓતમચંદે ફરી પૂછ્યું: ‘આજે શું થયું છે? કોઈ માઠા સમાચાર આવ્યા છે?’ પણ લાડકો૨ને ગળે એવો તો ડૂમો ભરાયો હતો કે એ કશો ઉત્ત૨ આપવા ધારે તોપણ આપી શકે એમ નહોતી. એણે તો યંત્રવત્ પતિ માટે થાળી પી૨સી દીધી અને પોતે લમણે હાથ દઈને બેસી ગઈ. રડમસ સૂરત જોઈને એ કોળિયો ભરી શક્યો નહીં. હંમેશના નિયમ હાથ-મોં ધોઈને ઓતમચંદ પાટલા ૫૨ બેઠો તો ખરો પણ પત્નીની મારો માનો જણ્યો! ૧૨૯<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૨૯||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૨૯}}'''</small></noinclude> h43qea8njh4y34f7r29l1qjsfaoqun7 104 47184 167152 2022-08-17T03:25:24Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>મુજબ એણે પૃચ્છા કરી: ‘બટુકે જમી લીધું છે ને?’ લાડકોરે એકાક્ષી ઉત્તર આપ્યો: ‘ના.’ સાંભળીને ઓતમચંદની શંકાઓ વધારે ઘેરી બની. પૂછ્યું: ‘કેમ જમ્યો નથી? તાવબાવ ભાણો છે?’ ‘ના,’ લાડકોરે કહ્યું. ‘તો પછી ખાધું કેમ નહીં?” ‘ખાતાં ખાતાં કથળી પડ્યો ને પછી રોઈ રોઈને ઊંઘી ગયો.' લાડકોરે ખુલાસો કર્યો. થાળીમાંથી કોળિયો ભરવા લંબાયેલો ઓતમચંદનો હાથ થંભી ગયો. પત્નીની ઉદાસીનતાનું રહસ્ય પણ એ પામી ગયો. ‘ખાતાં ખાતાં શું કામ કથળ્યો?’ ઓતમચંદે પૂછ્યું: ‘તમે કાંઈ વઢ્યાં?’ ‘હું શું કામને વઢું ભલા?’ લાડકોરે કહ્યું, ‘છોકો તમને વહાલો છે ને મને કાંઈ દવલો છે?’ ‘તો પછી ભૂખ્યો ને ભૂખ્યો શું કામે સૂઈ ગયો?? એ તો એણે દૂધપેંડાનો કજિયો કર્યો. સાંજરે સોનીના છોકરાના હાથમાં દૂધપેંડો જોયો હશે એટલે બટુકે પણ વેન લીધું: ‘દૂધપેંડો આપો તો જ ખાઉં, નીક૨ નહીં. અણસમજુ છોકરાને કેમ કરીને સમજાવાય કે…. લાડકોરે વાક્ય અધૂરું મેલી દીધું. પત્ની બટુકને શી વાત સમજાવવા માગતી હતી એ ઓતમચંદ આછી ઇશારતમાં જ સમજી ગયા. ઘ૨ના સંજોગોની વાસ્તવિકતાની યાદ તાજી થતાં એ મૂંઝવણ સાથે વિમાસણ પણ અનુભવી રહ્યો. હવે ઓતમચંદને ભોજનમાંથી સ્વાદ ઊડી ગયો. ભોજનથાળ ઠંડો થતો રહ્યો અને આ દુખિયારાં દંપતી વ્યવહારના અત્યંત નાજુક પ્રશ્નની ચર્ચાએ ચડી ગયાં. વેળા વેળાની છાંયડી ૧૩૦<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૩૦||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૩૦}}'''</small></noinclude> ilos6pkuif8v1s64eraiu1lhcd6lxl1 104 47185 167153 2022-08-17T03:25:54Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>‘આમ ને આમ કેટલા દિવસ કાઢશું?’ લાડકોર પૂછતી હતી. ‘ક૨મમાં માંડ્યા હશે એટલા’ ઓતમચંદ ફરી ફરીને એક જ ઉત્તર આપ્યા કરતો હતો. તો વ્યગ્ર બની ગયાં કે ઓતમચંદ પી૨સેલ ભાણેથી આખરે ઊભો ભૂખ્ય પેટે ઊંઘી ગયેલા પુત્રનું દુઃખ જોઈને આ દંપતી એવાં થઈ ગયો. લાડકોરને પણ જમવામાં સ્વાદ ન રહ્યો. મોડી રાતે ગજર ભાંગી ગયો અને અડોશપડોશમાં બધેય બોલાશ બંધ થઈ ગયો ત્યારે પણ આ ઘરના શયનખંડમાં પતિ-પત્ની વચ્ચે એક ગંભીર પ્રશ્ન પર ગોષ્ઠી ચાલી રહી હતી. પતિને સાવ હતાશ થયેલો જોઈને લાડકોર હિંમત આપતી હતી: ‘તમે ભાયડાની જાત ઊઠીને આમ ચૂડલાવાળાની જેમ સાવ પોચા કાં થઈ જાવ? હોય એ તો. મલકમાં આપણા સિવાય બીજા કોઈને વેપારમાં ખોટ નહીં આવતી હોય? દુનિયા આખીમાં કોઈ દેવાળાં નહીં કાઢતા હોય? વેપારધંધા કોને કહે! એ તો તડકાછાંયા છે... કાલ સવારે બટુકનાં નસીબ ઊઘડશે તો પાછાં તરતાં થઈ જશે... એ જ અગાશીવાળી મેડી લુવાણા પાસેથી પાછી લઈ લઈશું... દી આવતો થાશે તો સંય પહેલાંના કરતાં સવાયું સુધરી જાતાં ઓતમચંદ તો જાણે કે કશું સાંભળતો જ ન હોય એમ અન્યમનસ્ક વાર નહીં લાગે.’ બનીને મૂંગો રહ્યો. સૂચન કર્યું: પતિની મૂંઝવણ ઓછી ક૨વા લાડકોરે અચકાતાં અચકાતાં ‘તમે એક વાર ઈશ્વરિયે જઈને મારા દકુભાઈને વાત તો કરો-’ સાંભળી ઓતમચંદની આંખનો ડોળો ફરી ગયા. પણ એ રોષ મારો માનો જણ્યો! ૧૩૧<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૩૧||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૩૧}}'''</small></noinclude> aubtp5addt6nbhatjiva8sdja612u95 104 47186 167154 2022-08-17T03:26:31Z Meghdhanu 3380 /* ભૂલશુદ્ધિ બાકી */ વાણી વાટે વ્યક્ત કરીને પત્નીને નારાજ કરવાનું એને યોગ્ય ન લા પતિના મૌનને સંમતિ સમજીને લાડકોરે ફરી વાર એ સૂચન ‘તમે અબઘડીએ જ ઈશ્વરિયે જાવ... મારો દકુભાઈ તમ હાથ પ...થી શરૂ થતું નવું પાનું બનાવ્યું proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>વાણી વાટે વ્યક્ત કરીને પત્નીને નારાજ કરવાનું એને યોગ્ય ન લા પતિના મૌનને સંમતિ સમજીને લાડકોરે ફરી વાર એ સૂચન ‘તમે અબઘડીએ જ ઈશ્વરિયે જાવ... મારો દકુભાઈ તમ હાથ પાછો નહીં ઠેલે —’ ક ઓતમચંદે સ્વસ્થ ચિત્તે ટૂંકો જ ઉત્તર આપ્યો: ‘કોઈનું આ ને તાપ્યું કેટલા દી બેઠું રહે?’ ‘પણ ક્યાં કોઈ પારકા પાસે માગવા જાવાનું છે?’ લાડકોરે ક ‘આ તો મારો માનો જણ્યો દકુભાઈ–' ‘ભાણાની ભાંગે... ભવની નહીં.’ ઓતમચંદ મિતાક્ષરી ઉત્ત આપીને ફરી મૂંગો થઈ ગયો. ‘અટાણે તો ભાણાની ભાંગે તોય ભગવાનનો પાડ માનવા સમો છે,’ લાડકોરે ઘરની કંગાલિયત એક જ વાક્યમાં ૨જૂ કરી દીધ ‘એમ જ હાલે. આપણો સમો બદલ્યો તેમાં કોઈનો શું વાંક ‘પણ બટકે આજે તો એક ચીજનો કજિયો કર્યો, કાલ સવા ઊઠીને બીજું કાંઈક માગશે...' લાડકોરે કહ્યું, ‘સાત ખોટના દીકરા બોર બોર જેવડાં આંસુ મારાથી જોયાં નહીં જાય.' બિચારો ગભૂડો છોકો કાંઈ સમજે છે કે કઈ ચીજ મા ને કઈ ચીજ ન મગાય?’ ‘એટલે તો કહું છું કે, બીજા કોઈ સાર નહીં તો આ ગ છોકરાની દયા ખાઈને પણ મારા દકુભાઈને વાત કરો.’ લાડકો ભૂખ્ય પેટે ઘસઘસાટ ઊંઘતા બટુક તરફ આંગળી ચીંધીને કહ્યું, ‘સ મામો ઊઠીને આ ભાણેજને ભૂખ્યો નહીં રહેવા દિયે... સાસ્તર સો ભામણ બરાબર એક ભાણેજ કીધો છે. મારો દકુભાઈ’ ઓતમચંદથી મૂંગું ન રહેવાયું. એણે પોતાના એક હાથનો પોર લાડકોરે મારો દકુભાઈ’ની જ્યારે મોંપાટ જ લેવા માંડી ત્યા સીધો કરીને પત્નીને પૂછ્યું: ‘આ શું કહેવાય?’ ૧૩૨ વેળા વેળાની છાંય.<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૩૨||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૩૨}}'''</small></noinclude> sebm2shag954abbya61df7n2xe9cpb9 104 47187 167155 2022-08-17T03:26:57Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>55555 ૨ રો 21 3. રે 1 1 0. ‘આંગળાં, બીજું શું?’ લાડકોરે ઉત્તર આપ્યો. ‘બરોબર... ને આ શું કહેવાય?’ ‘નખ વળી.’ ‘એ પણ બરોબર,’ કહીને ઓતમચંદે એક વિલક્ષણ પ્રશ્ન પૂછ્યો: ‘પણ આ આંગળાંથી નખ છેટા છે?’ અને પછી પત્નીના ઉત્તરની રાહ જોયા વિના જ ઓતમચંદે ભારેખમ અવાજે ચુકાદો આપી દીધો: ‘દકુભાઈ આપણો સાત સગો હોય, પણ આંગળીથી નખ વેગળા એટલે વેગળા જ. એટલામાં સંય સમજી જાવું.’ મારો માનો જણ્યો દકુભાઈ સગી બેન હારે આવી જુદાઈ જાણતો હશે?’ લાડકોરે જરા છણકો કર્યો, ‘તમે મારાં પિયરિયાંને સાવ ભૂખ સમજી બેઠા છો?’ ‘ભગવાન કોઈને ભૂખ ન આપે!’ ઓતમચંદે સ્વાનુભવથી દુ ગુજારી. પછી ઉમેર્યું: ‘પણ હું તો એમ કહેતો હતો કે આમ પારકું આપ્યું ને તાપ્યું તે કેટલા દી બેઠું રહે? એમ માગ્યે ઘીએ ચૂરમા થાય? અને પછી પોતાને જ સંભળાવતો હોય એમ ધીમે અવાજે ઉદ્ગાર કાઢ્યો: ‘માગતાં તો મુક્તાફળ મળે, પણ ભીખને માથે ભટ્ટ!’ ‘વાહ રે તમારી વાત!’ લાડકોરે અજબ ઐણ લટકા સાથે ફરી છણકો કર્યો: ‘સગા ભાઈ આગળ બેન હાથ લાંબો કરે એ તમારે મન ભીખ ગણાતી હશે! અમ કળોયાં તો જીવીએ ત્યાં સુધી ભાઈ પાસે માગીએ. અમારો તો લાગો લેખાય.' ક્ષમા અને ઔદાર્યની મૂર્તિ લાડકોર, પોતાના દકુભાઈએ કરેલો ઓતમચંદ પત્નીના ભોળપણ ૫૨ મનમાં હસી રહ્યો. હજી ગઈ કાલનો દ્રોહ આજે ભૂલી ગઈ હતી! એ તો, ઉત્સાહભેર પોતાના ભાઈની આર્થિક પ્રગતિનું વર્ણન કરી રહી હતી: ‘ને મારા દકુભાઈનો હાથ તો હવે સારીપટ પોંચતો થયો છે. આ મારો માનો જણ્યો ૧૩૩<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૩૩||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૩૩}}'''</small></noinclude> m13mqhdm7xpywwbbdb0kz3ve2693wi1 104 47188 167156 2022-08-17T03:27:32Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>ખેપે તો મોલિમનથી ગાંસડા ને ગાંસડા ઢસરડી આવ્યો છે. દસકો આવતો થયો તે કેવો તરી ગયો, જોતા નથી! ઈશ્વરિયેથી આવનાર સહુ માણસ વાત કરે છે કે મારી સમરથભાભીને તો પગથી માથ લગી સૂંડલે સોને મઢી દીધી છે. ને મારા ભત્રીજા બાલુ સારુ મોટા મોટા નગરશેઠની છોકરીઓનાં નાળિયેર દકુભાઈને ઉંબરે પછડાય છે એ તમને ખબર છે?’ ‘હા. હમણાં ટોપરાનું બજાર તેજ છે ખરું,' ઓતમચંદે કહ્યુ મને ખબર નહીં કે તારા દકુભાઈએ નાળિયે૨નો ખેલો માંડ્યો છે!' આફત અને ચિંતાઓથી ઘેરાયેલા ઓતમચંદમાંથી મુજવૃત્તિએ હજી વિદાય લીધી નહોતી. * ઈશ્વરિયે જવું કે ન જવું, એની ચર્ચા મોડી રાત સુધી ચાલી દકુભાઈનાં કરતૂકો બરાબર જાણી ગયેલ ઓતમચંદ એ બે દોકડાન માણસ પાસે હાથ લંબાવવા જતાં અચકાતો હતો. એનો ખ્યાલ એવ હતો કે રાજકોટ ખાતે કમાવા ગયેલ નરોત્તમ થોડી થોડી રક મોકલતો થશે તો થોડા દિવસમાં જ અહીંનું ગાડું પાટે ચડી જશે વેપાર પણ થોડો વધારી શકાશે અને કોઈ પારકાંની ઓશિયા કરવી નહીં પડે. પણ લાડકોરમાં એટલી ધી૨જ નહોતી –ખાસ કરી તો ગઈ સાંજે બની ગયેલા બનાવ પછી એ સ્ત્રીસહજ અકળામણે અનુભવી રહી હતી અને તેથી જ, ઓતમચંદને ઈશ્વરિયે જવા મા ઊંબેળી રહી હતી. અને છતાં, ઈશ્વરિયે જવું કે ન જવું, એની દ્વિધામાં ઓતમચં ઘણો સમય ગાળ્યો. પણ આખરે પ્રેમાળ પત્નીનો વિજય થયો. લાંબ કમાણીથી શાહુકાર બની બેઠેલા સાળાનો દાણો દાબીજોવાન મથામણને અંતે, પત્નીનું મન સાચવવા, તથા કહેવાતી મોમિનન વેળા વેળાની છાંય ૧૩૪<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૩૪||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૩૪}}'''</small></noinclude> neg1t1dbif49vwxfd89bhj0oywi4kj9 104 47189 167157 2022-08-17T03:28:26Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>ઉદ્દેશથી ઓતમચંદ ઈશ્વરિયે જવા તૈયાર થયો. જોકે, છેવટ સુધી એના મનમાં ઊંડે ઊંડે ક્ષોભ તો રહ્યા જ કરતો હતો કે દકુભાઈએ હવે સઘળો સંબંધ અને વ્યવહાર તોડી નાખ્યો હોવાથી એને આંગણે વણનોતર્યા જવું એમાં નામોશી ગણાય. પણ અત્યારે માના જણ્યા દકુભાઈમય' બની ગયેલી લાડકોર આવી દલીલ સાંભળવા તૈયા૨ જ ક્યાં હતી? જામેલા વેપા૨ના દિવસોમાં વછિયાતી ઉઘરાણી પાછળ જે ઘોડી પરથી જીન ન ઊતરતાં એ પવનવેગી ચંદરી તો દેવાળું કાઢ્યા પછી લેણદારોને ખંડી આપવી પડેલી. તેથી ઓતમચંદે પગપાળા જ પંથ કાપવાનો હતો. ઘરમાંથી ઘી જેવી ચીજનો તો સ્વાદ જ જાણે કે ભુલાઈ ગયો હતો તેથી ગોળપાપડીનું ભાતું બાંધવાનો પ્રશ્ન જ ઊભો નહોતો થતો. લાડકોરે વહેલી પરોઢમાં જ સાથવાનો ભૂકો શેકી નાખ્યો અને સાથે ગોળનો ગાંગડો બાંધીને ઓતમચંદ માટે રસ્તે ખાવાનું ભાતું તૈયાર કરી નાખ્યું. એણે પિતાને પૂછ્યું: ‘ક્યાં જાવ છો?’ વહેલી સવા૨માં વિદાય થતી વેળા બટુક જાગી ગયો હોવાથી ઓતમચંદ બાળાભોળા બટુકને સાચો ઉત્તર આપતાં અચકાયો, પણ લાડકોરે તુરત હરખભેર કહી દીધું: ‘બેટા, મામાને ઘેર જાય છે..’ અને પછી પુત્રને રીઝવવા માટે માતાએ ઉમેર્યું: ‘તારે સારુ વાવા લાવશે, રમકડાં લાવશે. ઘણું ઘણુંય લાવશે...' માતાએ આપેલાં મોટાં મોટાં વચનોથી બટુક રાજી થઈ ગયો. અવલોકતાં ઓતમચંદે ઈશ્વરિયાનો કેડો લીધો. પુત્રના ચહેરા પરની મુસ્કરાહટને ફિલસૂફની ગમગીન નજરે મારો માનો જણ્યો! * ૧૩૫<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૩૫||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૩૫}}'''</small></noinclude> eu9xx8q3p24wcpk9z2p70s0sjak2ebx 104 47190 167158 2022-08-17T03:28:47Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>૧૫ મલકનો ચોરટો’ હવે હાંઉં કરો, હાંઉં-~- ‘અરે, એમ તે હાંઉં કરાતાં હશે! એક પ્યાલો રેડવા દિયો.' ‘પણ બહુ થઈ ગયું—’ ‘આમાં શું બહુ થઈ ગયું?... ના પાડે એને સહથી વહાલા સગાના સમ!’ દકુભાઈએ પોતાના ઘરના જે ઓ૨ડાને ‘દીવાનખાના’ જેવું ભારેખમ નામ આપેલું એમાં અત્યારે કેસરિયા દૂધના કટોરાની જ્યાફત ઊડી રહી હતી. કરવા આવ્યા હતા—અથવા કહો કે મકનજી મુનીમ કપૂરશે મેંગણીથી કપૂરશેઠ પોતાની નાની પુત્રી જસીનું બાલુ જોડે વેવિશાળ આગ્રહ કરીને અહીં તેડી લાવ્યો હતો અને કેસરિયા દૂધના ૫૨ કટોરા રેડીને એમને શીશામાં ઉતારી રહ્યો હતો. કટોરા કપૂરશેઠની સાથે આ વખતે રાજકોટવાળા મનસુખલાલ આવેલા. ચંપાના વેવિશાળમાં એના મામાની પૂર્વસંમતિ કે સલાહ એનું પ્રાયશ્ચિત્ત કરવા કપૂરશેઠે જસીના વેવિશાળમાં પોતાના નહોતી લીધી એને પરિણામે મનસુખલાલને જે માઠું લાગી ગયેલું પણ મોખરે કર્યા હતા. સાળાને હતા—બલકે, એ સમૃદ્ધિનાં પ્રત્યક્ષ દર્શન કર્યા પહેલાં જ, કુભાઈની નૂતન સમૃદ્ધિથી કપૂરશેઠ તો ક્યા૨ના અંજાઈ ગયા વરાવવા માટે તલપાપડ થઈ રહ્યા હતા. પણ રાજકોટ જેવા શહેરમાં મોઢેથી વાતો સાંભળીને પીગળી ગયા હતા અને બાલુ વેરે જસીને મકનજીને વેળા વેળાની છાંયડી ૧૩૬<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૩૬||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૩૬}}'''</small></noinclude> 7vq8nlf518s0rakrvr23ahscyozh8n9 104 47191 167159 2022-08-17T03:29:14Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>વસનાર મનસુખલાલભાઈની વાત જુદી હતી. આ શહેરી માણસને પોતાની શેઠાઈની શેહમાં તાણવા માટે દકુભાઈને ભારે જહેમત ઉઠાવવી પડી હતી. દીવાનખાનાની સજાવટમાં દકુભાઈએ જરા પણ કચાશ રાખી નહોતી. બર્મી જીવનનું નાનું સ૨ખું પ્રદર્શન જ આ ઓરડામાં ગોઠવાઈ ગયું હતું. ભીંત ૫૨નાં ચિત્રોમાં બર્મી નિસર્ગદૃશ્યો ને બર્મી રૂપસુંદરીઓ, ભોંયે બિછાવેલ જાજમ-ગાલીચા બર્મી બનાવટનાં; પાનસોપારીની તાસક અને ડબ્બાનું નકશીકામ પણ બર્માનું; કાચના કબાટમાં દેખાતાં કાષ્ઠ-કોતરકામનાં રમકડાંયે બર્મી. આવો જાજરમાન ઝળહળાટ જોઈને કપૂરશેઠ તો અહોભાવથી ડઘાઈ જ ગયા હતા. શહેરમાં વસનાર મનસુખલાલને પણ આ ઝળહળાટથી પ્રભાવિત થતાં વાર ન લાગી. દકુભાઈ પોતાની વાતચીતમાં પોતે જોયેલાં મોટાં મોટાં શહેરો-રંગૂન, અક્યાબ, પ્રોમ ને હેન્ઝાડા–નાં વર્ણનો કરતા હતા અને દ૨ ત્રીજે વાક્યે ‘અમા૨ા મોલમિન'નો ઉલ્લેખ કરતા હતા. ‘અમારે મોલિમનમાં તો...’ એ એમનો જપતાલ હતો. આવું સુખી ઘર કદાચ કાઠિયાવાડમાં મળવું મુશ્કેલ છે. મનસુખભાઈ જેવા શહેરી માણસને પણ લાગ્યું કે જસી માટે અત્યારે શુભ ચોઘડિયું ચાલતું હોવાથી વેવિશાળનો વિધિ ઝટપટ પતાવી નાખવાનું નક્કી થયું હતું અને એની પ્રાથમિક તૈયા૨ીઓ માટે બાલને બજારમાં મોકલ્યો હતો. મકનજીનો વ્યૂહ એવો હતો બાલુને એક યા બીજા બહાના તળે ઘરની બહાર જ રાખવો, જેથી મહાજનની હાજરીમાં વિશાળનો ગોળ ખવાઈ જાય ત્યાં સુધી અવકાશ ન રહે. આ યોજના અનુસાર દકુભાઈએ બાલુને શાકભાજી એ ઓટીવાળ છોકરાની અક્કલનું પ્રદર્શન મહેમાનો સમક્ષ થવાનો લાવવાનું તથા લહાણાં-બીડાં માટે સોની નોટના રોકડા રૂપિયા કરાવી લાવવાનું વગેરે કામ સોંપીને ઘરની બહાર કાઢી મૂક્યો હતો. કે ‘મલકનો ચોરટો’ ૧૩૭<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૩૭||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૩૭}}'''</small></noinclude> t7bmn4gdv6y06tyunf1z36nq0jutrhf 104 47192 167160 2022-08-17T03:29:39Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>કાચની સંસ્કૃતિનું આવું પ્રદર્શન જોઈ કપૂરશેઠ તો એવા અંજાઈ ગયેલા કે કુતૂહલથી અનેક પ્રકારના બાલિશ પ્રશ્નો પૂછવા લાગેલા. કાચનાં કપરકાબીમાં બદામ-પિસ્તાં ને ચારોળી મિશ્રિત દૂધ આવ્યું ત્યારે ભોળા ભાવે પૂછી નાખેલું: ‘દકુભાઈશેઠ, આ ઠામ વળી કઈ ધાતુનાં?’ ‘ધાતુ નથી, કાચ છે કાચ!” દકુભાઈએ ગર્વભેર જવાબ આપ્યો. ‘ફણફણતાં દૂધ રેડો તોય હાથ દાઝે.’ કાઠિયાવાડમાં એકાદબે રેલવે જંક્શનોના અંગ્રેજી ઢબના રિફ્રેશમેન્ટ રૂમ સિવાય બીજે ક્યાંય કાચનાં વાસણોનો વિસ્તા૨ હજી નહોતો વધ્યો ત્યારની આ વાત, કપૂરશેઠે સ્વાભાવિક જિજ્ઞાસાથી જ પૂછી નાખ્યું: ‘આ ઠામ મોઢે માંડવામાં ધરમનો કાંઈ બાધ નહીં ને?’ દકુભાઈએ ખડખડાટ હસી પડીને આખા દીવાનખાનાને ગજવી મૂક્યું. બોલ્યા: ‘અરે મારા શેઠ, આવાં કપરકાબી તો આગલે ભવે જેણે પાંચે આંગળીએ પુણ્ય કર્યાં હોય એને જ જડે. અમારે મોમિનમાં તો કાચની જ થાળી ને કાચનાં જ કચોળાં... અમારે મોલિમનમાં તો કુલહોલ યુરોપિયન સ્ટાઇલથી જ રહેવાનું... અમારે મોમિનમાં તો—' વાક્ય અધૂરું રહી ગયું. દીવાનખાનાના બારણામાં ઓતમચંદ આવી ઊભા ઓળખવો મુશ્કેલ પડે. પગપાળા કાપેલા લાંબા પંથે એના ઉઘાડા ઓતમચંદનો દીદાર અત્યારે એવો હતો કે પહેલી નજરે તો એને પગની ઘૂંટી સુધી ખેતરાઉ ધૂળના થથેરા લગાવી દીધા હતા. પડેલા વેંતએકના ખાડાના કારણે એની આંખો વધારે ઊંડી ઊતરી લાગતી હતી. વધેલી દાઢી ધૂળિયા મારગે રજોટાતાં આખો દીદાર પેટમાં વિચિત્ર લાગતો હતો. દકુભાઈને મોઢેથી આવકારનાં ઉપચાર-વાક્યોની રાહ ઓતમચંદ ઉંબરામાં જ ઓડાની જેમ ઊભો રહ્યો. ૧૩૮ જોતો વેળા વેળાની છાંયડી<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૩૮||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૩૮}}'''</small></noinclude> nndtlo5dvmsxjo3skr1ihkg2nftn1r3 104 47193 167161 2022-08-17T03:30:02Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>ભાવિ વેવાઈઓ સમક્ષ પોતાની સમૃદ્ધિ અને શાહુકારીનું વર્ણન ચાલી રહ્યું હતું એ જ ઘડીએ, દેવાળું કાઢીને દરિદ્ર બનેલા બનેવીએ બારણામાં દેખાવ દીધો તેથી દકુભાઈને એવી તો દાઝ ચડી કે મૂંગી ચીડમાં એમની આંખો ચાર થઈ ગઈ. કૂતરું વડછકું ભરે એમ દકુભાઈ તાડૂકી ઊઠ્યો: ‘ટાણુંકટાણું કાંઈ જુવો છો કે પછી હાલી જ નીકળ્યા છો ભાતું બાંધીને?’ કઢેલ દૂધકટોરા ને નાસ્તાની જયાફત જોઈને જ ઓતમચંદ ડઘાઈ ગયો હતો. એમાં દકુભાઈને મોંએથી આવો અણધાર્યો ટોણો સાંભળતાં એ ગમ ખાઈ ગયા. એની થાકેલી આંખ સામે લાલ, પીળો ને વાદળી ત્રણેય મૂળ રંગોની મેળવણી થવા લાગી. દકુભાઈથી આ ટોણો મારતાં તો માઈ ગયો, પણ પછી એમને ભાન થયું કે ભાવિ વેવાઈઓ સમક્ષ આવું ઉદંડ વર્તન ખાનદાનીના દેવાળામાં ખપશે. બનેવીએ તો આર્થિક દેવાળું કાઢ્યું જ છે, પણ હું સજ્જનતાનો દેવાળિયો પુરવાર થઈશ, એમ સમજીને તુરત એમણે બગડી બાજી સુધારી લેવાના ઇરાદાથી ઓતમચંદને કહ્યું: ‘ઓસરીમાં વિસામો ખાવ જરાક.’ ઓતમચંદ દીવાનખાનાને ઉંબરેથી પાછો ફરીને થાક્યોપાક્યો ઓસરીમાં બેસતાં મનોમન ગણગણ્યો: ‘વગર પૈસે ખાવા જડે એવી ચીજ તો એક વિસામો જ છે ને!” ઓતમચંદ પોતાના વેવાઈ કપૂરશેઠને બરોબર ઓળખી શક્યો નહોતો, દીવાનખાનાને ઉંબરે જરીક વાર ડોકાતી વેળા ડઘાઈ ગયેલો પણ કપૂરશેઠે તો ઓતમચંદને પહેલી નજરે જ ઓળખી કાઢેલો. તુરત એમણે મનસુખભાઈના કાનમાં ધીમો ગણગણાટ કર્યો: ‘આ... આ આપણી ચંપાના જેઠ થાય... નરોત્તમના મોટા ભાઈ–' આ સાંભળીને ચિબાવલા મનસુખલાલે મોઢું મચકોડ્યું. ‘મલકનો ચોરટો’ ૧૩૯<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૩૯||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૩૯}}'''</small></noinclude> jmikfmphfktf71aklr3z6xvoiijol8v 104 47194 167162 2022-08-17T03:30:32Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>આથી, અસ્વસ્થ દકુભાઈ વધારે અસ્વસ્થ થઈ ગયા. તેમણે પૃચ્છક નજરે કપૂરશેઠ સામે જોયું. વાણિયો બિચારો ભારે હાથભીડમાં આવી ગયો.’ ‘હાથે કરીને હાથભીડમાં આવે એમાં કોઈ શું કરે? દકુભાઈના ગુનાહિત માનસમાં જે સૂઝ્યું તે એમણે વ્યક્ત કરી દીધું. પછી ઉમેર્યું: ‘ગજું માપ્યા વિના મોટા વેપલા કરવા જાય પછી તો આમ જ થાય ને! આજે તો સહુને લખપતિ થઈ જાવું છે, પણ રૂપિય એમ ક્યાં રેઢા પડ્યા છે? આ તમારી નજર સામે અમે પોતે લીલ માથાં લઈને મોમિન ખેડ્યું તંયે આ આવતો દી જોવા પામ્યા છીએ.' દકુભાઈના આવા આત્મશ્લાધાના ઉદ્દગારો સાંભળીને મનસુખલાલ એમના પ્રત્યે જોઈ રહ્યા. ઓસરીમાં બેઠેલા ઓતમચંદે પોતે અનુભવેલા નિત્કૃણ અપમાન બદલ સાળાને નહીં પણ પત્નીને દોષ દઈ રહ્યો હતો. દકુભાઈ ૫૨ નહીં પણ લાડકોર પર મનમાં રોષ ઠાલવી રહ્યો હતો. આજે બાલુના વેવિશાળની ખુશાલીમાં લાપસી-ભજિયાંનું મિષ્ટાન્ન રંધાઈ રહ્યું હતું. રસોડામાંથી સમ૨થ ચૂલે તવો મૂકીને ભજિયાં તળવાનું તેલ ઓસીમાંના ખાણિયામાંથી કાઢવા માટે હાથમાં ખાલી બરણી લઈને બહાર આવી. ઓસરીમાં ઘૂડપંખની જેમ ઉદાસીન ચહેરે બેઠેલા ઓતમચંદને ઓળખી કાઢતાં સમ૨થવહુ પહેલાં તો ચોંકી ઊઠી. તુરત જૂની આદતને જોરે એણે નણદોઈની હાજરીમાં હાથએકનો ઘૂમટો તાણી લીધો અને સંકોચાતી-શ૨માતી તેલના ખાણિયા તરફ ગઈ. સમરથવહુએ ખાણિયા ૫૨ની પથ્થ૨ની ભારેસલ્લ ચાકી ખેસવી અને કેડસમાણી એ ભૂગર્ભ કોઠીમાંથી તેલની બરણી ભરી લીધી. એક વેળાના હાકેમ જેવા નણદોઈના સાનિધ્યમાં સમ૨થવહુએ પાછું ઢાંકણ વાસવા પણ એ ન રોકાઈ અને ફરી શરમાતી-સંકોચાતી અત્યારે એટલો તો ક્ષોભ અનુભવ્યો કે ખુલ્લા ખાણિયા પર ફરી વેળા વેળાની છાંયડી ૧૪૦<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૪૦||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૪૦}}'''</small></noinclude> bksr4xmhq19tmlylt5bxasz8rrzylir 104 47195 167163 2022-08-17T03:31:01Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>રસોડામાં દોડી ગઈ. એણે મનમાં વિચારેલું: ‘એંઠવાડ કાઢ્યા પછી નવરી થઈશ એટલે નિરાંતે ખાણિયો ઢાંકી દઈશ.’ ઓતમચંદ ઓસરીમાં એકલો બેઠો બેઠો પોતાના જીવનરંગ પર વિચાર કરી રહ્યો હતો, ત્યાં બજારમાંથી બાલુ આવી પહોંચ્યો. બાલુના બંને હાથમાં એકેકી ફાંટ હતી. એક ફાંટ એણે સીધી રસોડાના ઉંબરા ૫૨ ઠાલવી. એમાંથી કેળાં, રીંગણાં, તૂરિયાં વગેરે શાકભાજીનો ઢગલો થયો. બીજા હાથમાંની કોથળી જરા ભારે વજનવાળી હતી એમ બાલુના મોંની તંગ રેખાઓ કહી આપતી હતી. ૨સોડામાંથી તેમજ દીવાનખાનામાંથી બાલુને ઉદ્દેશીને ઉચ્ચારાયેલા સમરથવહુના તથા દકુભાઈના અવાજો ઓતમચંદે સાંભળ્યા. સમરથવહુએ પુત્રને અનુલક્ષીને છણકો કર્યો: ‘મારા તવાનું તેલ બળી ગયું ત્યારે તું શાકપાંદડાં લાવ્યો તે હું ક્યારે એનાં પતીકાં કરીશ ને ક્યારે એનાં ભજિયાં ઉતારીશ!’ આવ્યો ?’ દકુભાઈએ બાલુને ઉદ્દેશીને બૂમ મારી: ‘તુળજા ગોરને બરકી ‘આવું છું, એમ કીધું.’ બાલુએ જવાબ આપ્યો. ‘એમ આવું છું કીધે નહીં ચાલે મારે ઘેર, કહી દે એને ચોખ્ખું,’ દકુભાઈએ આદેશ આપ્યો, ‘કહી દે તુળજાને કે આવવું હોય ને દખણાની ગરજ હોય તો અબઘડીએ જ કંકાવટી લઈને હાજર થઈ જાય... ...આ કાંઈ નાતનાં લાહાં ખોરડાં માંઈલું ખોરડું નથી... જા ઝટ, ઊભાઊભ પાછો જા, ને તુળજા ગોરને તારા ભેગો જ તેડતો આવ!’ સમક્ષ બનેવીની દરિદ્રતાનું તેમજ પોતાની ઉદ્દંડતાનું જે કમનસીબ દકુભાઈના શંકાશીલ માનસમાં શંકા પેઠી હતી કે થનાર વેવાઈઓ પ્રદર્શન થઈ ગયું છે, એ જોઈને વેવાઈઓ કદાચ બાલુ જોડે સગપણ ક૨વાનો પોતાનો નિર્ણય ફેરવી નાખશે! સારાં કામ આડે સો વિઘ્ન’ એમ વિચારી. બનેવીએ ઊભા કરેલા આ અણધાર્યા વિઘ્ન બદલ ‘મલકનો ચોરટો’ ૧૪૧<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૪૧||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૪૧}}'''</small></noinclude> o6xf3a5drdq8qh07i92y5v2mt2t66om 104 47196 167164 2022-08-17T03:31:29Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>એના પ્રત્યે મૂંગે મોઢે દાંત કચકચાવતાં દકુભાઈએ આ શુભ કાર્ય કરાવવા ઝટપટ આટોપી લેવાનું નક્કી કર્યું. બાલુ પણ યૌવનસહજ ઉત્સુકતાથી કપાળ કંકુઆનું માટે એવો તો થનગની રહ્યો હતો કે પોતાના હાથમાંની બીજી થેલી પટારામાં મૂકવા રોકાયા વિના, ખાણિયાની પાળ પ૨ જ મૂકીને, ઝડપે આવ્યો હતો એથીય વધારે ઝડપે તુળજા ગોરને તેડવા દોડ્યો. દીવાનખાનામાં કપૂરશેઠ ક્યારના ઓતમચંદના ક્ષેમકુશળ પૂ માટે ઓસરીમાં આવવા ઊંચાનીચા થઈ રહ્યા હતા. ઝીણી નજરવાળો મકનજી આ ઉત્સુકતા પારખી જતાં એ કોઈ પણ હિસાબે મહેમાનને એમના આસન ઉપર જ બેસાડી રાખવા મથતો હતો. પોતે તો મુનીમ તરીકે આચરેલી બેવફાઈ બદલ મનમાં એટલી ભોંઠપ અનુભવી રહ્યો હતો કે ઓરડાની બહાર નીકળીને જૂના શેઠને મોટું બતાવવાની પણ ને ઓતમચંદ એમના કાન ભંભેરે, તો અત્યાર સુધીનું કર્યું-કારવ્યું એનામાં હિંમત નહોતી. પણ કપૂરશેઠ પણ રખે ને બહાર નીકળે ધૂળમાં મળે એવા ભયથી મકનજી નાસ્તાની રકાબીઓ ફરી ફરીને ભરતો હતો અને મહેમાનોનાં કાંડાં મરડી મરડીને મીઠાં સમસાગરાં દઈ દઈને એમને આસન ૫૨ જ બેસાડી રાખતો હતો. દકુભાઈની અકળામણ ક્ષણે ક્ષણે વધતી જતી હતી. ઘણ ટાણાના સાપની જેમ વણનોતર્યા આવી ઊભેલા બનેવીને શી રીતે માનભેર પતાવવા એની યોજના તેઓ ચિંતવી રહ્યા હતા, પણ કોઈ ઉકેલ સૂઝતો નહોતો. તળવા માટે તેલનો છમકારો કર્યો હતો. આવી આબોહવાએ ભૂખ્યા સમ૨થે ૨સોડામાં ઓસામણનો વઘા૨ કર્યો હતો અને ભજિયાં ડાંસ ઓતમચંદને ઓસરીમાં જાણે કે સો-સો કીડીઓના ચટકા ભરાવ્યા. તેજોવધ અનુભવી ચૂકેલા એ માણસને આવા હીણપતભર્યા વાતાવ૨ણમાં એક ઘડી પણ હાજર રહેવાનું અસહ્ય લાગ્યું. ઘવાયેલા વેળા વેળાની છાંયડી ૧૪૨<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૪૨||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૪૨}}'''</small></noinclude> 6qjutnh4g6qwurk5726ovq67m1kpx9g 104 47197 167165 2022-08-17T03:32:05Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>સ્વમાનનો ઘા હૃદયમાં જ સંઘરીને મૂંગો મૂંગો એ ઊભો થઈ ગયો. ઘરમાં કોઈને પણ કશી જાણ કર્યા વિના એ ડેલી બહાર નીકળી ગયો. ઈશ્વરિયા ગામમાં રખે ને કોઈ પોતાને ઓળખી જાય એ ભયે ઓતમચંદ લપાતોછુપાતો ઝડપભેર ઝાંપા બહાર નીકળી ગયો. ઝાંપામાં જ ખાટલો ઢાળીને બેઠેલા બે પસાયતાઓ આ લઘરવઘર વેશધારી આદમીને કોઈ ડફેર સમજીને એની પાછળ શંકાશીલ નજરે તાકી રહ્યા. ઈશ્વરિયાની સીમ છાંડી ત્યારે ‘હાશ, છૂટ્યો!’ એવી નિરાંત અનુભવતો ઓતમચંદ વાઘણિયાનો પંથ કાપવા લાગ્યો. દકુભાઈ દીવાનખાનામાં બેઠા બેઠા તુળજાશંકર ગોરના આગમનની રાહ જોતા હતા ત્યાં જ બહારથી આવી ચડેલાં બે બિલાડાંઓ મચાવી મૂકી કે કશુંક પછડાવાનો ભફાક કરતોકને અવાજ થયો. ઓસરીમાં ‘વવ!વવ!’ ક૨ીને ઝઘડવા લાગ્યાં અને એવી તો ધમાચકડી મહેમાનો માટે બર્મી તાસકમાં સોપારી વાંતરતાં વાંતરતાં દકુભાઈ આ અવાજથી ચોંકી ઊઠ્યા અને રાડ નાખીને પત્નીને પૂછ્યું: ‘એ આ શું પછડાયું?’ ગયેલ સમરથે રસોડામાંથી જ જવાબ આપીને પતાવી દીધું. મૂવાં મીંદડેમીંદડાં વઢે છે,' ભજિયાં તળવામાં મશગૂલ બની નેકી-પોકાર સાથે તુળજાશંક૨ ગોરે છેક ખડકીમાંથી પોતાનું આગમન ‘જજમાનની જે કલ્યાણ!' પોતાને જ મુખેથી પોતાના જ ગોરદેવતા અંતે આવ્યા ખરા, એમ સમજીને દકુભાઈએ નિરાંત તુળજા ગોરે આવીને કહ્યું: ‘ફ૨માવો, શેઠજી!' જાહેર કર્યું. અનુભવી. મલકનો ચોરટો’ ૧૪૩<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૪૩||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૪૩}}'''</small></noinclude> dvxsmvubgv6adcy6czbc9t6uopgzzzh 104 47198 167166 2022-08-17T03:32:36Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>રોંઢો નમતાં સુધીમાં તો ઓતમચંદે વાઘણિયાનો અરધો પંથ કાપી નાખ્યો. આખે મા૨ગે એના મનમાં એક જ પ્રશ્ન વારે વારે ઊઠી રહ્યો હતો: ‘હું અહીં આવ્યો જ શા માટે? મને આવા નૂગરા માણસને ઘેરે મોકલવાની અવળતિ લાડકોરને સૂઝી જ શી રીતે?” ઓતમચંદના નાકમાંથી કઢેલા દૂધની સોડમ દૂર થતાં લાડકોરે પ્રેમપૂર્વક સાથે બંધાવેલો સાથવો એને યાદ આવ્યો. નદીનું ખળખળયું આવતાં ઝાડનો છાયો શોધીને ઓતમચંદ્રે સાથવો છોડ્યો. દકુભાઈના દીવાનખાનાના દૃશ્ય પ્રત્યે ફિલસૂફની અદાથી હસતાં હસતાં એ ખળખળિયામાંથી પાણીનો કળશો ભરી આવ્યો ને એમાં ગોળનો ગાંગડો પલાળવા નાખ્યો. નદીનું આ ખળખળયું ત્રણ ગામને ત્રિભેટે વહેતું હતું. અહીંથી એક મારગ મેંગણી જતો હતો. ઓતરાદો કેડો ઈશ્વરિયાનો હતો ને દખણાદો વાઘણિયાનો. અત્યારે ચારે દિશાઓ નિર્જન લાગતી હતી. થોડેક દૂરની એક વાડીમાં થોડાંક ઢોર ચરતાં હતાં. મેંગણીના મારગ તરફ નજર જતાં ઓતમચંદને પોતાના વેવાઈઓ યાદ આવી ગયા, નરોત્તમ યાદ ગઈ. પણ પોતાની હાલની મુફલિસ હાલતમાં ચંપા પોતાનું ઘરઆંગણું આવી ગયો, પોતાને ત્યાં ગૃહલક્ષ્મી બનનારી ચંપા પણ યાદ આવી અજવાળશે ખરી? આવો એક વિચિત્ર પ્રશ્ન ઓતમચંદે પોતાને મનોમન પૂછ્યો. પણ એના હ્રદયમાંથી સંતોષકારક હોંકારો ન સંભળાયો. કળશામાં ગોળનો ગાંગડો ઓગળી રહ્યો. ઓતમચંદે સાથવાના શેકેલા લોટના ભૂકામાં એ ગળ્યું પાણી રેડ્યું. ઘેઘૂર આંબલીને છાંયડે બેસીને કોળિયો ચોળ્યો. પાછળથી કોઈએ આવી એની બોચી પકડી. પણ પહેલો જ કોળિયો હજી તો મોંમાં મૂકવા જાય છે ત્યાં તો જોયું તો પાછળ ઈશ્વરિયાના ઝાંપામાં જોયેલા એ બે દરબારી વેળા વેળાની છાંયડી ૧૪૪<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૪૪||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૪૪}}'''</small></noinclude> 295p9yi801a4o4z36qdpzxiunnfknm3 104 47199 167167 2022-08-17T03:33:31Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>પસાયતા ઘોડા લઈને આવી પહોંચ્યા હતા. ઓતમચંદ આ બધું સમજવાનો પ્રયત્ન કરે એ પહેલાં તો એક પસાયતાએ એને અડબોથ મારી દીધી હતી. ‘સાલ્લા ચોરટા મલકના!’ પસાયતો કહેતો હતો, ‘પારકા ગામમાં આવીને આવા ગોરખધંધા કરે છે?’ ‘પણ છે શું ભાઈસા’બ?’ ઓતમચંદે પૂછ્યું, ‘મારો કાંઈ વાંકગનો?’ ‘વાંકગનાની પૂંછડી! તા૨ી વાણિયાગત અમારી આગળ નહીં હાલે.’ પસાયતાએ દમદાટી દીધી. સીધો થઈને રૂપિયા સંધાય ગણી દે.’ ‘શેના રૂપિયા? કોના રૂપિયા?’ ‘શાવકા૨ની પૂંછડી થા મા, સાલા ડફેર?' એક પસાયતાએ ઓતમચંદના પડખામાં ઠોંસો લગાવતાં કહ્યું, ‘દકુભાઈની ઓસરીમાંથી કોથળીસોતા રૂપિયા લઈને ' ‘નહીં ભાઈસા’બ! તમે માણસ ભૂલ્યા—' હવે મૂંગો રે મૂંગો, માળા ભામટા અમને ઊઠાં ભણાવવા નીકળ્યો છો! અમારા ગુરુ થવા બેઠો છો?’ હવે બીજા પસાયતાએ પ્રહારો સાથે ગાલિપ્રદાન શરૂ કર્યું. ‘પણ આમાં કાંઈ સમજફેર થાતી લાગે છે,’ ઓતમચંદે બચાવ કર્યો, ‘કોકનું આળ મારા ઉપર–’ ઈ સંધાંય એંધાણ આ રિયાં... આ ચોમાની ધરો જેટલી વધેલી ‘સમજફે૨ શેની થાય?’ પસાયતાએ કહ્યું, ‘દકુભાઈ શેઠે દીધાં દાઢી... આ કોરી ગજીનું કડિયું ને આ બગહરાની પછેડી... ઝાંપામાંથી તું નીકળ્યો તંયે જ અમને તો વેમ ગયો’તો કે કોકના ઘ૨માં ધામો કે ધોળે દીએ રૂપિયાની કોથળી ઉપાડીને એક વાણિયો ભાગ્યો છે.’ મારીને નીકળ્યો છે. ત્યાં તો દકુશેઠે જ દોડતા આવીને વાત કરી ‘પણ એ હું નહીં, બીજો કોક હશે.' ‘તમારું ડાહી માના દીકરાનું ડહાપણ આ ડંગોરા પાસે નહીં હાલે ‘મલકનો ચોરટો’ ૧૪૫<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૪૫||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૪૫}}'''</small></noinclude> 85e246m13rv80qo7bg94sx17oibdfur 104 47200 167168 2022-08-17T03:33:50Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>હો!' પસાયતાએ ચૌદમું રતન બતાવતાં કહ્યું, ‘સીધો થઈને કોથળી સોંપી દઈશ તો સારો માણસ ગણીને પોલીસ-કેસ થવા નહીં દઈએ.’ ‘પણ કઈ કોથળી ?’ ‘મારો બેટો હજી સતનું પૂતળું થાવા જાય છે!' કહીને એક પસાયતાએ ઓતમચંદના વાંસામાં સબોસબ લાકડી ફટકારવા માંડી. ને પેડુ ઉપર પાટુ પડતાં જ ભૂખ્યા ને થાકેલા ઓતમચંદના મોંમાંથી બીજા પસાયતાએ ગડદાપાટું શરૂ કર્યાં. એક જોરદાર ગડદો આવ્યો ઓયકારો નીકળી ગયો. ‘ઓલ્યો બાલુભાઈ તને સાજાની માણસ ગણીને ખાણિયાની પાળે કોથળી મેલી ગયો ને તેં એને બાપાનો માલ ગણીને બગલમાં મારી!’ ‘હું અડ્યો હોઉં તો મારા સગા દીક૨ાના સમ!' ઓતમચંદ ધ્રૂજતાં ધ્રૂજતાં તૂટક તૂટક અવાજે કહ્યું. અને તુરત એને સાત ખોટનો બટુક યાદ આવી ગયો. અને મનમાં ને મનમાં એણે પુત્રન ક્ષેમકુશળ માટે પ્રાર્થના કરી. ‘સગા દીકરાના સમ ખાવાવાળી! અમને આવું વાણિયાસાસ્તર ભણાવવા બેઠો છો?’ પસાયતાએ ગુસ્સે થઈને સીસાની કડીઆળી ડાંગ ઓતમચંદને ફટકારી. રહી. એ ડોળા તારવી ગયો. આ વખતે તો ઓયકારો કરવાની પણ ઓતમચંદને સૂધસાન ન પસાયતાઓ તો હજ઼ પણ ગાળભેળ ને પ્રહારો સાથે પ્રશ્નો પૂછતા જતા હતા: ‘નદીમાં કયે ઠેકાણે કોથળી દાટી છે? બોલ, નીકર ચીરીને મીઠું ભરી દઈશું.’ આરોપી આંખ મીંચી જઈને ઢોંગ કરે છે એમ સમજીને પસાયતાઓએ વધારે પ્રહારો સાથે પૂછવા માંડ્યું: ‘મુદ્દામાલની ભાળ દઈ દે, નીક૨ જીવતો ભોંયમાં ભંડારી દઈશું.’ વેળા વેળાની છાંયડી ૧૪૬<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૪૬||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૪૬}}'''</small></noinclude> dgi2fku5lm0hpl1xeq7gi6wl6pqujol 104 47201 167169 2022-08-17T03:34:05Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>સમજાવટ માટે સામ, દામ, ભેદ, દંડ સર્વ પ્રકારો અજમાવાતા હતા. ‘રૂપિયા ક્યાં દાટ્યા છે એનું એંધાણ આપી દે તો અમે અમારી મેળે ગોતી લઈશું.’ ‘તને હેમખેમ જાવા દઈશું.’ ‘તારી આબરૂપ સચવાઈ જાશે.’ ‘ક્યાં દાટ્યા છે, બોલ જોઈએ!' પ્રશ્નોનો એક અક્ષર સુધ્ધાં સાંભળવાને ઓતમચંદ શક્તિમાન નહોતો. એ તો આંબલીના થડ નજીક ઢગલો થઈને ઢળી પડ્યો હતો. * લાઠીપ્રહારોને અંતે જ્યારે પસાયતાઓને જ સમજાયું કે આમાં તો કાંઈક આંધળે બહેરું કુટાયું છે, ત્યારે બહુ મોડું થઈ ચૂક્યું હતું. ઓતમચંદ જરાય સળવળતો ન હતો. ગુનેગારને આવો ઢો૨મા૨ મારવા બદલ આપણે પોતે જ કદાચ ગુનેગાર ગણાઈશું, એવો ખ્યાલ આવતાં પસાયતાઓ ઘોડે ચડીને ગુપચુપ ગામભણી વિદાય થઈ ગયા. ‘મલકનો ચોરટો’ ૧૪૭<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૪૭||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૪૭}}'''</small></noinclude> omnna1crs38gzhmxvmai2x4rq3d1bci 104 47202 167170 2022-08-17T03:34:36Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>૧૬ ઉજળિયાત વરણનો માણસ ડૂબતા સૂરજનાં છેલ્લાં કિરણો મેંગણીમાં એભલ આહીરના વાડામાં પથરાયાં હતાં ત્યારે ડેલીએ સાદ પડ્યો: ‘હીરીકાકી!’ ‘કોણ? ચંપા?’ ‘હા.’ ‘આવ્ય, આવ્ય, બેન!’ કહીને હીરબાઈએ ખડકી ઉઘાડી. હતી. એના એક હાથમાં ઊટકેલ કળશો સંધ્યાનાં સોનેરી કિરણોમાં બારણામાં, હંમેશના નિયમ મુજબ દૂધ લેવા આવેલી ચંપા ઊભી ઝગારા કરતો હતો. પણ ચંપાના સોનવ૨ણા ચહેરા પરના ઝળહળાટ પાસે આ વાસણનો ઝળહળાટ કશી વિસાતમાં નહોતો લાગતો. રોજનાં પરિચિત હીરબાઈ પણ ચંપાના પ્રતિદિન પ્રફુલ્લિત રહેલ મુખારવિંદ તરફ આજે તાકી તાકીને જોઈ રહ્યાં. બની ‘હજી ધણમાંથી ઢોર નથી આવ્યાં?’ વાડો આખો ખાલીખમ જોઈને ચંપાએ પૂછ્યું. મારગમાં જ હશે. અબઘડીએ આવી પૂગશે,’ કહીને હીરબાઈએ ચંપાને ખાટલા પર પોતાની પડખે બેસાડી. નજરે ફરી હીરબાઈ આ યુવતીની પાંગરતી દેહયષ્ટિને ઝીણી * અવલોકી રહ્યાં. સ્ત્રીસુલભ કુતૂહલથી બોલ્યાં: ‘એલી તું તો બવ ડિલ ઘાલવા મંડી છો કાંઈ! પરણ્યા પછી તો આડી ને ઊભી વધવા મંડીશ એમ લાગે છે.’ સાંભળીને, સ્ત્રીની હાજરીમાં પણ ચંપાએ મીઠી શરમ વિષયાંતર ખાતર જ એણે પૂછી નાખ્યું: ૧૪૮ અનુભવી. વેળા વેળાની છાંયડી<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૪૮||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૪૮}}'''</small></noinclude> mmcgd19i58p3l70nzdql7w3o8m1duvu 104 47203 167171 2022-08-17T03:34:58Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>‘એભલકાકાને કેમ આજ મોડું થયું ભલા?’ કાપડામાં ખાડું ભરતાં ભરતાં જ હીરબાઈએ યંત્રવત્ ઉત્તર આપી દીધોઃ ‘ઢોરાં ક્યાંક આઘાંપાછાં થઈ ગયાં હશે એટલે ગોત્ય કરતા હશે.’ આરસી જેવા ચકચકિત કળશામાં ચંપા પોતાનું ગો૨મટું મોઢું જોવા લાગી. ‘વગર જોયે જ બવ રૂપાળી લાગશ. ઊજળાં માણહને વળી આભલાંનો શું ખપ પડે!” ચંપાનો હતો. હસતી હસતી એ આહીરાણીની સુડોળ દેહલતાને ‘ઊજળાં ખરાં, પણ તમ કરતાં હેઠ,’ હવે મજાક ક૨વાનો વારો અહોભાવથી નીરખી રહી. ‘અમે તો રિયાં લોકવરણ... દી આખો દાખડા કરવાના... ઢોર-ઢાંખ૨નાં છાણવાસીદાં કરવાનાં,’ અજબ નમ્રતાથી હીરબાઈએ કહ્યું, ‘ને તું કાલ સવારે પરણીને વાઘણિયાની મેડીને ગોખ જઈ બેહીશ.’ હીરબાઈએ ફરી વાર ઠેકડી કરી: આહીરાણીએ અપેક્ષા તો એવી રાખી હતી કે આ વાક્ય સાંભળીને ચંપા આનંદાવેશમાં અરધી થઈ જશે, પણ પરિણામ સાવ વિપરીત જ આવ્યું. એકનો નિસાસો નાખ્યો. લગ્ન, વાઘણિયું, મેડી-ગોખ વગેરેની વાત સાંભળીને ચંપાએ મણ ન રહ્યો. હીરબાઈએ પૂછ્યું: ચતુર આહીરાણીની ચકોર નજરથી ચંપાનો આ નિઃશ્વાસ અજાણ્યો ‘તારું મોઢું કાં પડી ગયું, ભલા?’ ચંપા કશો ઉત્તર ન આપી શકી. માત્ર પોયણોશી પાંપણમાં ઝળઝળિયાં ઝબકી ગયાં. ઉજળિયાત વરણનો માણસ ૧૪૯<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૪૯||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૪૯}}'''</small></noinclude> 425qhd8srijivektarnysjvanshj5z7 104 47204 167172 2022-08-17T03:35:30Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>‘અરે મારી દીકરી! આવી પોચા હાડની છો ઈ તો આજે જ જાણ્યું!’ વત્સલ માતાની જેમ હીરબાઈએ ચંપાને ગોદમાં લીધી. પછી પૂછ્યું: ‘એવા તી તારા ઉપર કયા દુઃખના ડુંગર આવી પડ્યા છે તી આમ કોચવાવા માંડી છો?’ હી૨બાઈની હૂંફાળી ગોદમાં ચંપાના સંતપ્ત હૃદયે ખરેખર શા અનુભવી, હૃદયની વ્યથા વ્યક્ત કરવા માટે હમદર્દીભર્યું પાત્ર પણ એને સાંપડી રહ્યું. વાઘણિયેથી કર્ણોપક વહેતી આવેલી વાતો ચંપાએ હી૨બાઈને કહી સંભળાવી. પોતાના ભાવિ પતિને વાઘણિયું છોડીને શહે૨માં જવું પડ્યું છે, અને શહેરમાં એ જેમતેમ કરીને દિવસ ગુજારે છે એવી શહેરનાં માણસોને મોઢેથી સાંભળેલી વાતો પણ ચંપાએ વ્યથિત હૃદયે કહી સંભળાવી. ‘અરે ગાંડી છોકરી! આવી ધૂળઢેફાં જેવી વાતમાં આટલું ઓછું શું આવી ગયું તને?’ હી૨બાઈએ હસી પડીને ચંપાને હિંમત આપીઃ ‘સુખદુઃખ તો ચાંદા-સૂરજની જેમ વારાફરતી આવ્યાં કરે. એની કાંઈ નવી નવાઈ છે? પણ માણહ જેવા માણહથી કંઈ હિંમત હારી જવાય? બીજી સંધીય ખોટ ખમાય, એક માણહની ખોટ ન વળાય. ઠાલો જીવ બાળ મા, બેન. તમે વરવહ સાજા-નરવાં રિયો ને તનકારા કરો. બાકી નાણું તો કોણે કર્યું?-માણહે પંડ્યે જ નાણાંને તો કૂતરાંય નથી સૂંઘતાં, નાણાં કરતાં સાચો મહિમા તો ને? નેકીનો છે મારી બાઈ!’ અને પછી ચંપાને ગેલમાં લાવવાના ઇરાદાથી હીરબાઈએ હોંશભેર પૂછ્યું: ‘લગન હવે કે'દીનાં છે, બોલ જોઈએ ઝટ!' મકનજી મુનીમ એક વેળા રોટલા ટાણે આવી ચડેલો ને પિતાને વમળમાં નાખતો ગયેલો એ પ્રસંગ યાદ આવતાં ચંપાને કહેવાનું મન વેળા વેળાની છાંયડી ૧૫૦<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૫૦||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૫૦}}'''</small></noinclude> fobfrgkmhqwfh2axivjxh3v4mi6iye7 104 47205 167173 2022-08-17T03:36:02Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>તો થઈ ગયું કે લગનની વાત પણ હવે તો ટોડલે ચડી છે થાય ત્યારે સાચાં. પણ આવી અણગમતી વાણી ઉચ્ચારવા માટે એની જીભ જ ઊપડી શકી નહીં. હીરબાઈનો પ્રશ્ન રોળીટોળી નાખવા એણે સરળ જવાબ આપી દીધો . ‘બાપુજીનો વિચાર મારાં ને જસીનાં લગન ભેગાં જ કરવાનો છે.' ‘પણ જસીનું સગપણ તો હજી ‘બાપુજી આજે જ કરવા ગયા છે.' ‘ક્યાં? કિયે ગામ?’ ‘ઈશ્વરિયે,’ ચંપાએ કહ્યું. ‘કોને ઘીરે ?’ હી૨બાઈએ કેવળ કુતૂહલથી પૂછી નાખ્યું. ઈશ્વરિયામાં હીરબાઈનાં સગાંવહાલાં ને નાતીલાં સારી સંખ્યામાં રહેતાં તેથી એ ગામ સાથે એમને આત્મીયતા હતી. ‘દકુભાઈ શેઠનું નામ સાંભળ્યું છે?” ‘હું... ક... ને ઓલ્યા પરદેશ ખેડી આવ્યા છે ઈ જ ને?’ ‘હા, તમે ઓળખતાં લાગો છો!' ‘દકુશેઠને કોણ ન ઓળખે!' હીરબાઈ જરા દાઢમાં બોલી ગયાં. પણ પછી એમને ખ્યાલ આવ્યો કે આવી વ્યંગવાણી કદાચ ચંપાને નહીં રૂચે તેથી એમણે વાક્યના ઉત્તરાર્ધમાં વાતનો ધ્વનિ બદલી નાખ્યો: પરદેશથી ગાડા મોઢે નાણું ઉસરડી આવ્યા છે, એમ કહેવાય છે.’ ‘હા, એના દીકરા બાલુ વેરે જસીનું સગપણ~’ અધવચ્ચે અટકાવીને હીરબાઈએ પોતાનું આશ્ચર્ય વ્યક્ત કર્યું. ‘બાલુ વેરે? દકુભાઈના છોકરા વેરે જસીનું સગપણ?’ ચંપાને ‘હા, કેમ?’ ચંપાએ પણ સામું બમણું આશ્ચર્ય બતાવ્યું. ‘દકુશેઠના છોકરા વેરે આપણી જસીબેનનું સગપણ થાશે, એમ?’ થાશે નહીં, થઈ ગયું જ હશે,' ચંપાએ કહ્યું, ‘બાપુજી ને મનસુખમામા આજે સવારમાં ઈશ્વરિયે પૂગી ગયા છે. આજે બપોરના ઉજળિયાત વરણનો માણસ 2 ૧૫૧<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૫૧||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૫૧}}'''</small></noinclude> 0vte1dmr6045y90221141ukvoq8kbaa 104 47206 167174 2022-08-17T03:36:28Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>તો ગોળ ખવાઈ પણ ગયો હશે.' ખવાઈ ગયો હોય તો ખલાસ હવે.’ ‘કેમ ખલાસ બોલો છો?’ ચંપાએ ચિંતાતુર અવાજે પૂછ્યું: ‘તમે દકુશેઠના દીકરાને ઓળખો છો?’ સંધાય ઈ શેઠના છોકરાને સારીપટ ઓળખે છે.’ ‘હું તો ઓળખતી નથી,’ હી૨બાઈ બોલ્યાં, ‘પણ અમારાં નાતીલાં ‘છોકરામાં કાંઈ કે’વાપણું છે?? ‘કરમીના દીકરામાં કે'વાપણું બીજું શું હોય? પણ... પણ...' કાંઈ નહીં, કાંઈ નહીં. જેવાં આપણી જસીબેનનાં નસીબ— ‘સાચી વાત કરો, હીરીકાકી!’ ચંપાએ વધારે ચિંતાતુર અવાજે પૂછ્યું, ‘મનેય આજ સવા૨ની મનમાં ચિંતા તો થયા જ કરે છે કે, બાપુજીએ બહુ સારું ઠેકાણું તો નથી ગોત્યું.’ ‘સાચી વાત તો હું શું જાણું, મારી બાઈ! આપણે કોઈ થોડાં નજરે જોવા ગયાં છીએ?’ હીરબાઈએ કહ્યું, ‘આ તો હું અખાતરીજે ઈશ્વરિયે ગઈ'તી તંયે થોડાક ગામગપાટા સાંભળ્યા’તા—’ ‘શું?’ ‘કિયે છે કે દકુશેઠના છોકરાની ચાલચલગત સારી નથી.’ ‘સાચે જ?’ ‘કાનને દોષ છે, મારી બાઈ! આપણે નજરે કાંઈ નથી જોયું. પણ સાંભળ્યું છે કે ઈ ઉઠેલપાનિયા છોકરે અમારી નાતની એક છોકરીની છેડતી કરી'તી... મોંસૂઝણાં મોર્ય લગવાનું દૂધ દેવા ગઈ સંયે ઈ છેલબટાને ચાળો કર્યો’તો—’ ‘શું વાત કરો છો!’ ચંપા ચોંકી ઊઠી. ‘સાંભળેલી વાત... નજરે જોવા નથી ગયાં. ગામગપાટા ખોટા પણ હોય,’ હોશિયાર હી૨બાઈએ પોતાનું વક્તવ્ય મોળું કરી નાખ્યું. ચંપા વ્યથા અનુભવતી રહી: ‘અરેરે... જરાક વહેલી ખબર વેળા વેળાની છાંયડી ૧૫૨ 4<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૫૨||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૫૨}}'''</small></noinclude> 2r3abmnrexechp3tb6mra8o7uag3e7c 104 47207 167175 2022-08-17T03:36:59Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>પડી હોત તો?... બાપુજીને કાને વાત નાખી હોત તો ફેર પડત.... પણ મકનજી મુનીમની ને મોલિમનની કમાણીની વાતું સાંભળીને સહુ આંધળાભીંત થઈ ગયા. મનસુખમામા જેવા શહેરી માણસ પણ દકુશેઠની સાહ્યબી સાંભળીને મોહી પડ્યા... બિચારી જસીના કમમાં કોણ જાણે કેવાં વીતક માંડ્યાં હશે !' વાત વાતમાં જ પોતે આ રીતે ચંપાને વમળમાં નાખી દીધી છે, એ હકીકતનું ભાન થતાં હીરબાઈ વિષયાંતર કરવા બોલી ઊઠ્યાં: કે પછી ખાડા ઉ૫૨ દીપડો પડ્યો હશે?’ ‘અરે? આ અંધારાં થવાં આવ્યાં તોય હજી ધણ ક્યાં રોકાણાં? વાત?’ ચંપાએ પૂછ્યું. ‘હમણાં કહે છે કે આપણી કોર્ય દીપડો બહુ હર્યો છે... સાચી ‘હા, તરભેટે બકરાં-સસલાંનું મારણ કરીને ખળખળડીમાં રોજ પાણી પીવા આવે છે.’ ‘પણ એભલકાકાના ડોબા ઉપર પડવાનું દીપડાનું ગજું નહીં.’ ચંપાએ અહોભાવથી હસતાં હસતાં કહ્યું. ‘એભલકાકા તો એક ગોરા ભેગો દીપડાને ગૂંદી નાખે.’ ‘પણ આજુ ફેરે મૂવે દીપડે લોહી ચાખ્યું લાગે છે,’ હીરબાઈએ કહ્યું, ‘હજી ચાર દન મોર્ય એક ગવતરીને ચૂંથી ખાધી'તી, ને હવે તો રોજ હરી ગયો છે. એકેય ડોબું છૂટું મેલાય એમ નથી.’ હીરબાઈ આવી ફિકર કરતાં હતાં ત્યાં જ પાદરમાં રમવા ગયેલો બીજલ આવી પહોંચ્યો ને બોલ્યો: મા, મા, ધણ આવી ગયાં... ઝટ ખાટલો ઢાળો, ખાટલો.’ ‘કાં? ખાટલાનું શું કામ પડ્યું વળી?’ ‘બાપુને ખંધોલે ભાર છે, મને કીધું કે જા ઝટ, ખાટલો ઢળાવ્ય!’ ઉળિયાત વરણનો માણસ * ૧૫૩<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૫૩||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૫૩}}'''</small></noinclude> bgctu3hi8k7d120idok8jon849lmbaj 104 47208 167176 2022-08-17T03:38:16Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>‘શું હશે? કોણ હશે? શું થયું હશે?’ એવી ફિક૨ કરતાં કરત હીરબાઈ ઓ૨ડામાં ગયાં ને ઝટ ઝટ ખાટલો ઢાળીને માથે ધોળીફૂ ધડકી બિછાવી દીધી.. ચંપા મૂંગી ઇંતેજારીથી આ બધું અવલોકી રહી. વાડાના ખુલ્લા બારણામાંથી ઢોર ધસારાબંધ અંદર ધસી આવ્ય એમની પાછળ ખભે બાંધેલી પછેડીની ફાંટના વજનથી સહે વાંકો વળી ગયેલ એભલ આહીર દાખલ થયો. આહીરાણીએ મૂંગા મૂંગા આંખના અણસા૨થી જ પતિને ઓરડામ ખાટલા ભણી દોર્યો. ખંધોલે ભારેખમ ભાર ઉપાડીને થાકી ગયેલા એભલે ખાટલ ૫૨ પછેડીની ફાંટ છોડતાં છોડતાં જ શ્વાસભેર પત્નીને ‘ચૂલે દેવતા કરો, દેવતા... ને ખોરડેથી બેચાર નળિયાં ઉતાર કર્યો હુકમ લ્યો ઝટ. શેક કરવો પડશે.’ ‘છે શું પણ?’ હીરબાઈએ ગભરાતાં ગભરાતાં પૂછ્યું. ‘જુઓ આ!’ ખાટલા ૫૨ એક બેશુદ્ધ માનવશરી૨ને સુવડાવત એભલે કહ્યું. ‘આ કોણ?’ દૃશ્ય જોઈને હી૨બાઈ ધ્રૂજી ઊઠ્યાં. ‘હું ક્યાં ઓળખું છું?’ ‘ક્યાંથી લઈ આવ્યા?’ ખળખળિયાને કાંઠેથી,’ એભલે કહ્યું. આવી ઊભી. આટલું સાંભળીને ચંપાની જિજ્ઞાસા વધતાં એ ઉંબરા નજી ‘પણ જણ બોલતોચાલતો કાં નથી?” હીરબાઈએ પૂછ્યું. ‘આમ, અવાચક જ પડ્યો'તો,' એભલે કહ્યું, ‘હું ડુંગરની ધારેથ ઢોરાં લઈને ઊતર્યો ને ખળખળિયામાં પગ મેલવા જાતો’તો ત્યાં આંબલ નીચે કોક આડું પડીને સૂતું હોય એમ લાગ્યું. પે'લાં તો મને થયું વેળા વેળાની છાંયર્ડ ૧૫૪<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૫૪||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૫૪}}'''</small></noinclude> cgb5d7mxbjxklezhg5f2j1tcr07q5w6 104 47209 167177 2022-08-17T03:38:55Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>ગ્ j ', । એમ કરીને કોક થાક્યોપાક્યો વટેમાર્ગુ પોરો ખાતો હશે. પણ આટલા અસૂરા પોરો ખાવાનું તો કોને પોસાય, એમ સમજીને હું જરાક ઓો ગયો તો લાગ્યું કે, જણ ઊંઘતો નથી. એલા ભાઈ! એલા ભાઈ!’ બેચાર સાદ પાડ્યા પણ હોંકારો નો દીધો એટલે મને વેમ ગયો—’ ‘પછી?’ હીરબાઈએ અધ્ધર શ્વાસે પૂછ્યું. ચંપા વધારે જિજ્ઞાસાથી નજીક આવી. ‘પછી તો મારો જીવ હાથ નો રિયો એટલે મેં તો એને હલબલાવી જોયો પણ તોય હોંકારો નો દીધો એટલે પેટમાં ફાળ પડી. હાથપગ ટાઢાબોળ લાગ્યા એટલે થયું કે કદાચ રામ રમી ગયા હશે પણ તાળવે હાથ મેલ્યો તો જરાક તપાટ લાગ્યો ને નાક ઉપર આંગળી મેલી જોઈ તો ખોળિયામાં ધીમો ધીમો સાસ હાલતો'તો એટલે જણ હજી જીવતો છે એમ લાગ્યું...' ‘એરુબેરુ તો નહીં આભડ્યો હોય ને?’ હીરબાઈએ પૂછ્યું. ‘મનેય મૂળ નજર કરી તો વાંસામાં લાકડીઉના લીલા લીલા સોળ ઊઠી આવ્યા તો એવો જ વહેમ હતો, પણ એને ડિલે આખે કાંઈ બીક જેવું નથી. પણ એવી બીકાળી જગામાં આવા અજાણ્યા દેખાણા એટલે સમજાયું કે જણને સારીપટ મૂઢ માર લાગ્યો છે, બીજું રોજ રાતે બકરાં-ગાડરાંનાં મારણ કરીને ખળખળિયામાં પાણી પીવા માણહને રેઢો મેલીને આવતાં મારો જીવ માન્યો નહીં. ઓલ્યો કૂતરો પડે છે 8 કાળી રાતે આનો તો કોળિયો જ કરી જાય ને! એટલે હું તો લાંબો વિચાર કર્યા વિના, ભગવાનને ભરોસે પછેડીની ફાંટમાં બાંધીને એને ભેગો લેતો આવ્યો છું...' વરણનો જીવ.’ અને પછી પુત્રને હુકમ કર્યો: ‘બીજલ બેટા, ખોરડે ‘ભલે લઈ આવ્યા,’ હીરબાઈએ કહ્યું, ‘લાગે છે તો કોઈ ઉજળિયાત ચડીને નેવેથી બેચાર નળિયાં સાજાં જોઈને ઉતાર્ય...' અને પછી. ચૂલા તરફ ફરતાં બોલ્યાં: ‘લ્યો, હું નવો ઓબાર ભરીને શેક કરું ઉજળિયાત તરણનો માણસ ૧૫૫<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૫૫||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૫૫}}'''</small></noinclude> q6tbt5vyyrxr5fumxi761ztf38krvve 104 47210 167178 2022-08-17T03:39:21Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>તો મૂઢ મારનો નતોડ ઊતરી જાય– લાગે છે તો કોઈ ઉજળિયાત વરણ, પણ ડિલે જનોઈ કે ટીલાટપકાં નથી એટલે ભામણ તો નથી લાગતો, એભલે કહ્યું, ‘કદાચ વાણિયો વેપારી હોય.’ ‘કોણ છે, એભલકાકા?’ કરતીક ચંપા ખાટલા સામે આવી એ ડઘાઈ ગઈ. ચંપાએ સ્વયંસ્ફુરણાથી જ કપાળ પર ઓઢણીનો છેડો જરી ઓરો ખેંચ્યો. ૧૫૬ * વેળા વેળાની છાંયડી<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૫૬||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૫૬}}'''</small></noinclude> 8jfuti3tvv4ih35jhdknrsi4zfiw2pe 104 47211 167179 2022-08-17T03:39:50Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>૧૭ આ તો મારા જેઠ! ‘આ તો મારા જેઠ થાય—સગા જેઠ, ખાટલાની ઈસ ૫૨ બેસીને બેભાન માણસના પગને તળિયે ખરડ કરતાં કરતાં ચંપાએ હીરબાઈને કહ્યું, ‘આ તો વાઘણિયાવાળા ઓતમચંદ શેઠ છે.’ ‘સાચોસાચ ?’ હા, હું વાઘણિયે ગઈ'તી તંયે નજરોનજર જોયા'તા.’ એભલ વાડામાં ઢોર બાંધવા ગયો પછી ઓતમચંદને ખાટલે શુશ્રૂષા કરી રહેલાં બે સ્રીહદય વાતોએ ચડ્યાં હતાં. ચંપાએ ચાતુરી વાપરીને બીજલ સાથે દૂધનો કળશો ઘરે મોકલાવી, દીધેલો અને માતાને સંદેશો પણ કહેવડાવી દીધેલો કે હું થોડી વારમાં આવું છું, જેથી સંતોકબા પુત્રીની ફિકર ન કરે. ‘બિચારા જીવ ખળખળિયાને કાંઠે ક્યાંથી આવી પોગ્યા હશે!’ હીરબાઈએ પૂછ્યું. ‘ભગવાન જાણે!’ ચંપા બોલી, ‘કદાચ ઉઘરાણી-બુઘરાણીને મસે નીકળ્યા હોય ’ ‘ને કોઈ ડફેર કે આડોડિયાએ આંતરીને લૂંટી લીધા હોય! આવો મૂઢ માર તો બીજું કોણ મારે?’ ‘ભગવાન જાણે!’ ‘તારી બાને વાવડ કેવરાવવા પડશે ને?’ હીરબાઈ બોલ્યાં. ‘વાવડ શું, મહેમાનનો ખાટલો જ અમારે ઘરે લઈ જાવો પડશે,’ ચંપાએ કહ્યું, ‘પણ ઈ આંખ ઉઘાડે નહીં ત્યાં લગણ આંહીંથી આઘા ખસતાં મારો જીવ ન હાલે.’ આ તો મારા જેઠ! ૧૫૭<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૫૭||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૫૭}}'''</small></noinclude> qmnfznm3z284b8e1pmd32afl145xzhh 104 47212 167180 2022-08-17T03:40:10Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>ગરમાગરમ ખરડ ને ગરમ શેકની બેવડી અસરથી ઓતમચંદનાં ડુંગરાઈ ગયેલાં અંગોમાં ચેતના આવવા લાગી. એણે હાથ સહેજ હલાવ્યો અને પગ સહેજ સંકોર્યો ત્યારે હીરબાઈના ચિંતાગ્રસ્ત ચહેરા પર આશાની સુરખી ફરકી ગઈ. બોલ્યાં: ‘હવે સુવાણ્ય થઈ જાશે. અત્યાર સુધી ઓતમચંદના દાંતની દોઢ્ય વળી ગઈ હતી એ ઊઘડી ગઈ ને એણે ઓઠ ૫૨ જીભ ફેરવવા માંડી. ‘જો, દાંતની દોઢ્ય ઊઘડી ગઈ! હીરબાઈ આનંદિત થઈને બોલી ઊઠ્યાં: ‘હોઠ ઉપર જીભ ફેરવે છે એટલે ગળું સુકાતું હશે, ગગી ઊભી થઈને પાણી પા!’ ચંપા ખાટલેથી ઊઠીને પાણિયારા તરફ ગઈ એટલે હીરબાઈએ એને સૂચના આપી: ‘ગોળેથી પાણી ભરજે મા, હો!' ‘કાં ભલા?’ ચંપાને નવાઈ લાગી. ‘આયરના ગોળાનું પાણી પાઈને ઉજળિયાતની દેઈ નો અભડાવાય.’ ‘હવે રાખો રાખો!’ ચંપાએ હસતાં હસતાં કહ્યું, ‘ચાંગળું પાણી પેટમાં ગયે એમ દેઈ વટલાઈ જતી હશે!’ ‘ના માડી, આપણાથી એવું પાપ નો વો૨ાય. સહુ સહુના ધ૨મ સહુને વાલા હોય,' કહીને હીરબાઈએ સૂચવ્યું: ‘ઓલી ઊટકેલ ટબૂડી લઈને કોઠીમાંથી અણબોટ્યું પાણી ભરી લે.’ ઓતમચંદે ફરી ઓઠ ૫૨ જીભ ફેરવી. ‘ઝટ ટબૂડી ભરી આવ્ય, ગગી!” હીરબાઈએ આજ્ઞા કરી. ઓતમચંદની આંખો તો હજી મીંચાયેલી જ હતી છતાં ચંપાએ શ્વશુર પક્ષના વડીલની સન્મુખ બેસતાં પારાવાર સંકોચ અનુભવ્યો. પણ અનિવાર્ય ફરજ સમજીને એણે અત્યંત ક્ષોભ સાથે જાજરમાન જેઠના મોઢામાં ટોયલીએ ટોયલીએ પાણી ટોવા માંડ્યું. ગટાક ગટાક અવાજ સાથે ઓતમચંદ ગળે પાણી ઉતારવા લાગ્યો. અને ઘૂંટડે ઘૂંટડે એ પરમ તૃપ્તિ અનુભવવા લાગ્યો. ૧૫૮ વેળા વેળાની છાંયડી 37<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૫૮||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૫૮}}'''</small></noinclude> 1m1808iaq2hvvj2dtyfgdpdcx7v8vpu 104 47213 167181 2022-08-17T03:40:32Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>ટબૂડીમાં પાણી ખાલી થતાં ચંપા થંભી ગઈ. પણ ઓતમચંદે તો વધારે જલપાનની આશાએ ફરી મોં ઉઘાડ્યું. ‘બીજી ટબૂડી ભરી આવ્ય, ગગી! હજી ગળે સોસ પડતો લાગે છે,' હીરબાઈએ કહ્યું. ‘બિચારા જીવ કોણ જાણે ક્યારના તરસ્યા થઈને નદીને કાંઠે પડ્યા હશે!’ ચંપા ફરી ઉશીકા નજીક બેસીને ઓતમચંદના તષાર્ત મોઢામાં પાણી ટોવા લાગી. અતિથિનો જાણે કે યુગ યુગનો તરસ્યો કંઠ ઘૂંટડે ઘૂંટડે પરિતોષ અનુભવી રહ્યો. એના નિશ્ચેષ્ટ જેવા જણાતા દેહમાં સ્ફૂર્તિ આવવા લાગી. થોડી વા૨માં જ ઓતમચંદે આંખ ઉઘાડી. ચંપાએ ચોંપભેર માથા ૫૨થી ઓઢણીનો છેડો કપાળ પર ખેંચ્યો. હીરબાઈએ હરખભેર પતિને બૂમ મારી: ‘એ... ઘ૨માં આવો ઝટ!’ એભલ ઓ૨ડામાં દાખલ થયો એટલે હીરબાઈએ કહ્યું: ‘જુઓ, મહેમાને આંખ ઉઘાડી!' નાનકડો બીજલ પણ ઘ૨માં દોડી આવ્યો ને સહુ આ અતિથિના ખાટલાને ઘેરી વળ્યાં. આદમીઓને અવલોકી રહ્યો. ઓતમચંદ આ અપરિચિત વાતાવ૨ણ અને અપરિચિત એભલ આનંદિત ચહેરે ઓતમચંદના માથા નજીક આવીને ઊભો રહ્યો. રહ્યા ને એની ઓળખાણ પાડવા મથી રહ્યા. પણ એભલનો અણસાર ઓતમચંદ થોડી વાર તો એભલના ચહેરા સામે ટગર ટગર જોઈ પણ જરાય પરિચિત ન લાગ્યો ત્યારે એણે પૂછ્યું: ‘તમે કોણ ?’ વાડીમાંથી ગામઢાળો આવતો'તો સંયે તરભેટે ખળખળિયાને કાંઠે ‘મને તો ક્યાંથી ઓળખો શેઠ! મારું નામ એભલ. ખાડું લઈને એ તો મારા જેઠા ૧૫૯<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૫૯||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૫૯}}'''</small></noinclude> 0q298pe8mr7ismhg1sbtm5nowntejhk 104 47214 167182 2022-08-17T03:41:04Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>આંબલી હેઠાળે તમને ભાળ્યા. નાકે આંગળી મેલી જોઈ તંયે સાર તો બરોબર નો સંભળાણો પણ તાળવે તપાટ હતો એટલે જાણ્યું જીવ હજી તાળવે ચોંટ્યો છે. વાડીમાં હમણાં દીપડાની રંજાડ્ય વધ છે ને રોજ રાતે ખળખળિયે પાણી પીવા આવે છે, એટલે તમ રાતવરતના રેઢા તો કેમ મેલાય? એભલે સ્ફોટ કર્યો. પછી ઉમેર્યુ ‘હું તો તમને ઝોળીએ ઘાલીને ઉપાડી આવ્યો રામને લેખે ‘ભલું થાજો તમારું, ભાઈ!’ ઓતમચંદને હવે નદીકાંઠાનો પ્રસં યાદ આવી જતાં અહીંના સલામત વાતાવરણમાં પણ એ ભ ધ્રુજારી અનુભવી રહ્યા. પણ હવે પોતે ભયમુક્ત છે એ સમજા એણે આ અજાણ્યા માણસનો અહેસાન વ્યક્ત કર્યો: ‘તમે મને જીવતદાન દીધું, ભાઈ!’ ‘માણહ મેં તો મારાથી બનતું કર્યું, એભલે ઉત્તર આપ્ય માણહને હાથે કરીને દીપડાને મોઢે થોડા હોમાવા દેવાય છે?” ‘આ કિયું ગામ, ભાઈ?’ ઓતમચંદે પૂછ્યું, ‘ઈશ્વરિયું તો નથી ને સાંભળીને એભલે જરા હસતાં હસતાં કહ્યું: ‘ઈશ્વરિયું તો રહી ગયું આથમણી કોર્ટે. પણ તમે તો સાવ બેભા હતા એટલે ક્યાંથી ખબર પડે? આ તો મેંગણી છે, મેંગણી’ ‘મેંગણી? ઓતમચંદના પેટમાં ધ્રાસકો પડ્યો. ‘હા, મેંગણી. તમારા વેવાઈનું જ ગામ,’ હી૨બાઈએ કહ્યું. ‘સારું. પણ તમે ક્યાંથી જાણ્યું કે આ વેવાઈનું ગામ છે?' ‘આ તમારા નાના ભાઈની વહુ ઊભી!—ચંપાએ તમને ઓળ કાઢ્યા,’ હીરબાઈએ પોતાની બાજુમાં ઊભેલી ચંપા તરફ નિર્દેશ કર ચંપાએ વધારે ક્ષોભ અનુભવ્યો. અને ઘૂમટો વધારે ઓરો ખેંચ્ય અહીં ક્યાં આવી ભરાણો! આ તો ઈશ્વરિયાની ઊલમાંથી નીકળ ઓતમચંદે બીજો આઘાત અનુભવ્યો. ક્ષણભર તો એને થયું કે ચૂલમાં પડવા જેવું થયું. ૧૬૦ વેળા વેળાની છાંટ<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૬૦||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૬૦}}'''</small></noinclude> 1gic157d7h7wnl1rq1wlom9keaa5ev8 104 47215 167183 2022-08-17T03:41:37Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>[ 1]. શે. 151 ‘કપૂ૨શેઠને ને અમારે તો ઘર કરતાંય સરસ નાતો,’ એભલ કહેતો હતો. ચંપા તો રોજ અમારે ઘે૨ દૂધ લેવા આવે.' હીરબાઈએ ઉત્સાહભેર બોલવા માંડ્યું: ‘તમને ઝોળીમાંથી ખાટલામાં સુવરાવ્યા કે તરત ચંપા તો ઓળખી ગઈ કે આ તો મારા જેટ થાય ને આનો ખાટલો તો મારે ઘરે જ લઈ જવો પડશે.’ ‘ના... ના...' ઓતમચંદે તરત નકાર સંભળાવી દીધો. અને પછી સાવ મૂંગો થઈ ગયો. સાંભળીને સહુએ આશ્ચર્ય અનુભવ્યું. પોતાના વેવાઈને ઘેર જવાની આ માણસ શા માટે ના પાડતો હશે? ચંપા તો મનમાં ને મનમાં તર્ક કરી રહી. અમારે ઘેર આવવામાં એમને શું વાંધો હશે? કાંઈ માઠું લાગ્યું હશે? ‘ના... ના...’ એટલા અક્ષરો સાંભળી રહ્યા પછી મહેમાનને મોઢેથી વધારે ખુલાસો સાંભળવાની સહુ અપેક્ષા રાખતાં હતાં પણ ઓતમચંદ તો સાવ હતો. પોતે જે નાજુક અને મૂંગો જ થઈ ગયો નામોશીભરી સ્થિતિમાંથી અહીં આવી પહોંચ્યો હતો એની જાણ વેવાઈ પક્ષને થાય તો આખી વાત ચોળાઈને ચીકણી થાય અને પોતાની આબરૂ ધૂળધાણી થાય એમ સમજીને ઓતમચંદે પૂછ્યું: ‘કપૂરશેઠને ખબર છે ખરી કે મારો ખાટલો તમારા ઘરમાં છે?’ ‘ના, પણ ચંપા અબઘડીએ જઈને વાવડ આપશે.' હીરબાઈએ કહ્યું, ‘તમે આંખ ઉઘાડો એની જ વાટ જોતી'તી. ' ‘તો હવે વાવડ આપવા રે’વા દેજો,’ લાજ કાઢીને ઊભેલી ચંપાને ઉદ્દેશીને ઓતમચંદે કહ્યું: ‘હું જાણે કે મેંગણીમાં આવ્યો જ નથી એમ સમજજો – ફરી સહને નવાઈ લાગી. આ તો મારા જેઠ! ૧૬૧<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૬૧||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૬૧}}'''</small></noinclude> 57va59o8pze75fz044wms3y11wllmt7