گيلکي زوؤن

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="glk">
  <siteinfo>
    <sitename>Wikipedia</sitename>
    <dbname>glkwiki</dbname>
    <base>https://glk.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%D8%AA%CB%87_%D9%88%D9%84%DA%AF</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.25</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">مديا</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">خاص</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">گب</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">کارگير</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">کارگيرˇ گب</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Wikipedia</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">مدي Wikipedia</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">فاىل</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">فاىلˇ گب</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">مدياويکي</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">مدياويکي گب</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">قالب</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">قالبˇ گب</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">رانما</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">رانما گب</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">جرگه</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">جرگه گب</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">پودمان</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">بحث پودمان</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">ابزار</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">بحث ابزار</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">توضیحات ابزار</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">بحث توضیحات ابزار</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>گيلکي زوؤن</title>
    <ns>0</ns>
    <id>15084</id>
    <revision>
      <id>62227</id>
      <parentid>60939</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T22:33:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>AryanTuranica</username>
        <id>14290</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* گۊىشؤن */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="45334" xml:space="preserve">'''گيلکي''' (واگۊىه: /Giləki/)
يته هندؤاۊرۊپايي زوؤن&lt;ref&gt;http://www.language-archives.org/language/glk&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://www.ethnologue.com/language/glk&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.iranicaonline.org/articles/gilan-x&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://uu.diva-portal.org/smash/get/diva2:560728/FULLTEXT02.pdf&lt;/ref&gt; ؤ [[گيلان]] ٚ مردۊم ٚ ويشتر ٚ ماري زوؤن هيسه.&lt;ref&gt;https://www.ethnologue.com/language/glk&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;شماره کتابشناسی ملی:۲۸۷۹۶۷۷/طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان گیلان/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۱-۶۰-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۸۵ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)&lt;/ref&gt; اي زوؤن [[قزوين ٚ اۊستان|قزوين]]، [[ألبۊرز ٚ اۊستان|ألبۊرز]] ؤ [[مازندران ٚ اۊستان|مازندران]] ٚ اۊستان ٚ مئن ني يته بۊمي ؤ شنأته ببه زوؤن هيسه ؤ پۊر گۊتنکس دأره.&lt;ref&gt;https://dx.doi.org/10.1057/9781137008206.0011&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://dx.doi.org/10.4000/abstractairanica.35151&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://iranicaonline.org/articles/iran-vi-iranian-languages-and-scripts&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;شماره کتاب علمی ملی: 28886 / طرح بررسی و شاخص های فرهنگ سنجش کشور عمومی (شاخص های غیرثبتی) {گزارش}: استان گیلان / به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور ؛ مدیر طرح و مسئولیت مدیریت: منصور واعظی ؛ اجرا: شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک: ۱-۶۰-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ * وضعیت نشر: تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ * وضعیت ظاهری: ۲۸۵ ص: جدول (بخش رنگی) ، نمودار (بخش رنگی) .&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;طرح بررسی و سنجش شاخص های فرهنگ عمومی کشور (شاخص های غیرثبتی) {گزارش}: استان قزوین / به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور ؛ مدیر طرح و مسئولیت مدیریت: منصور واعظی ؛ اجرا شده: شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک: 3-53-662۷-600-9۷8 * وضعیت نشر: تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر 1391 * وضعیت ظاهری: 268 ص: جدول (بخش رنگی) ، نمودار (بخش رنگی) .&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://iranicaonline.org/articles/alborz-geography&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://rch.ac.ir/&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://iranicaonline.org/articles/alamut-valley-alborz-northeast-of-qazvin-&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.chalouscity.ir/fa-IR/DouranPortal/4640/page/-%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D9%88-%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7%D9%8A-%DA%86%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B3#_ftnref1&lt;/ref&gt; گيلکي خۊرتأو ٚ را [[مازندراني زوؤن|مازندراني]] زوؤن ؤ خۊرخؤس ٚ را [[تالشي]] زوؤن ٚ همرأ مجاور هيسه ؤ چنته مۊختلف لأجه ؤ گۊىش دأره.&lt;ref name=&quot;وبسایت ادبیات گیلکی، مسعود پورهادی&quot;&gt;وبسایت ادبیات گیلکی، مسعود پورهادی&lt;/ref&gt;

گيلکي [[کاسپينˇ زوانان|کاسپين ٚ زوانان]] ٚ گۊد ٚ مئن قرار گيره ؤ دئبأخي کاسپين ٚ زوؤنؤن، [[تالشي]] ؤ [[تبري زوؤن|مازرۊني]] مۊسؤن ٚ همرأ يته گۊد ؤ خؤنواده ٚ مئن دره ؤ اۊشؤن ٚ همرأ پۊر شباهت دأره.&lt;ref name=&quot;iranicaonline.org&quot;&gt;گارنیک آساطریان - زبان دیمیلی در دانشنامه ایرانیکا-
[http://www.iranicaonline.org/articles/dimli]
Garnik Asatrian, - Dimli in Encyclopædia Iranica&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;اشمیت، رودیگر، راهنمای زبان‌های ایرانی، جلد دوم: زبان‌های ایرانی نو، ترجمه پارسی زیر نظر حسن رضایی باغ‌بیدی، تهران: انتشارات ققنوس، ص۴۳۷&lt;/ref&gt;
گيلکي هأتؤ ني باخي خۊرخۊسي کلسيا ايراني زوانانˇ أمرأ [[کۊردي زوؤن|کۊردي]] ؤ [[بلۊچي زوؤن|بلۊچي]] ؤ [[سمناني]] ؤ [[سيوندي]] مأنستن، شباهت دره ؤ اۊشانˇ أمرأ ايته زواني هال ٚ مئن قرار گيره.&lt;ref&gt;Gernot L. Windfuhr- Central Dialects in Encyclopædia Iranica
گویشهای مرکزی ایران- گ.ل. ویندفهر- دانشنامه ایرانیا
http://www.iranicaonline.org/newsite/index.isc?Article=http://www.iranicaonline.org/newsite/articles/unicode/v5f3/v5f3a001.html{{|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}&lt;/ref&gt;

==گۊىشؤن==

[[فاىل:Map of Caspian Languages in Iran and Azerbaijan.png|بندانگشتی| گيلکي زوؤن گۊىشؤن  ٚ نخشه.]]

گيلکي زوؤن سۊته أصلي گۊيش يأني، بيه پسي ؤ بيه پيشي ؤ گالشي-ئه تقسيم بۊنه.&lt;ref&gt;https://www.eva.mpg.de/linguistics/past-research-resources/documentation-and-description/northwest-iranian-project.html

&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;دکتر منوچهر ستوده، سال۱۳۳۲، فرهنگ گیلکی، ص۱۷–۱۸&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://gilan.isna.ir/Default.aspx?NSID=5&amp;SSLID=46&amp;NID=75762&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;گویش گیلکی لاهیجان. واژه‌نامه و پاره‌ای ویژگی‌های آوایی و ساخت‌واژه‌ای. جلد اول. دکتر نادر جهانگیری. چاپ دانشگاه مطالعات خارجی توکیو.&lt;/ref&gt; بيه پيشي ؤ بيه پسي گۊيش، اسپي رۊ توسط کسن ٚ جي سيفا بۊنن؛ گالشي ني گيلان ؤ مازندران  ٚ اۊستان ٚ نسايي ارتفاعات ؤ بندؤن؛ و قزوين ؤ ألبؤرز ٚ اۊستؤن ٚ کليسايي واوينؤن ٚ مئن رایج هيسه.&lt;ref&gt;http://www.eva.mpg.de/linguistics/past-research-resources/documentation-and-description/northwest-iranian-project.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://rch.ac.ir/&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://iranicaonline.org/articles/alborz-geography&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://iranicaonline.org/articles/alamut-valley-alborz-northeast-of-qazvin-&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://dx.doi.org/10.29171/azu_acku_ds375_bay43_meem38_1367&lt;/ref&gt; سۊته أصلي گۊيش وؤجۊد دأره ولي هرته گۊيش خؤره چندين بۊن‌گۊيش يا لأجه  دأره ؤ [[گيلک|گيلکؤن]] گاگلف خۊ لأجه' ايشاره گۊدن ٚ ره خۊ شأر يا محل ٚ نؤم-ه هأورن، مثلا: [[فؤمن]] ٚ گيلکي، [[رشت]] ٚ گيلكي، [[لاجؤن|لايجؤن]] ٚ گيلکي، [[رۊدسر|رۊد ٚ سر]] ٚ گيلکي، [[تۊنکابؤن|تنکابؤن]] ٚ گيلکي، [[ألمۊت]] ٚ گيلکي، [[طالقان|تالکان]] ٚ گيلکي و… گيلکان گيلکي-أ مۊختلف گۊىشانˇ أمرأ گب زنده کي جه نظر فؤنتيک ؤ أفعالˇ صرف ايبچه تفاوت درده کي ناشي جه اقليمˇ تدريجي تحول ايسه.&lt;ref&gt;https://www.eva.mpg.de/linguistics/past-research-resources/documentation-and-description/northwest-iranian-project.html&lt;/ref&gt; تقريبن تمؤم ٚ زوؤنؤن گۊيش‌بندي بۊنن ؤ حتی خيلي زوانؤن ٚ مئن، منن کسن ٚ گۊيش-ه بفأمن، ولي گيلکؤن ٚ زوؤن ايته نيه ؤ گيلکي‌زوانان تۊنن برأحتي کسن ٚ گۊيش ٚ گبؤن-ه متوجه بؤبۊن.
#
#
#

== گؤستردگي ==
[[فاىل:نقشه زبان‌های رایج.png|بندانگشتی|ايران ٚ کيشور ٚ کلسياٰ رايج ٚ زوؤنؤن ٚ نخشه.]]
گيلکي گيلان ٚ اۊستؤن ٚ مردۊم ٚ أکثر ٚ زوؤن ؤ هيته'ني يته بۊمي ؤ شنأته وکته زوؤن مازندران ؤ قزوين ؤ ألبؤرز ٚ اۊستانؤن ٚ مئن هيسه.گيلکي مۊختلف مناطق ٚ مئن مۊختلف گۊیشؤن ؤ لأجه'ن ٚ همرأ صحبت بۊنه.&lt;ref&gt;https://dx.doi.org/10.1057/9781137008206.0011&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://dx.doi.org/10.4000/abstractairanica.35151&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://iranicaonline.org/articles/iran-vi-iranian-languages-and-scripts&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;طرح بررسی و سنجش شاخص های فرهنگ عمومی کشور (شاخص های غیرثبتی) {گزارش}: استان قزوین / به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور ؛ مدیر طرح و مسئولیت مدیریت: منصور واعظی ؛ اجرا شده: شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک: 3-53-662۷-600-9۷8 * وضعیت نشر: تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر 1391 * وضعیت ظاهری: 268 ص: جدول (بخش رنگی) ، نمودار (بخش رنگی) .&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://iranicaonline.org/articles/alborz-geography&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://rch.ac.ir/&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://iranicaonline.org/articles/alamut-valley-alborz-northeast-of-qazvin-&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.chalouscity.ir/fa-IR/DouranPortal/4640/page/-%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D9%88-%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7%D9%8A-%DA%86%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B3#_ftnref1&lt;/ref&gt; گيلکي زوان خۊرتأو ٚ را تا [[چالوس|چالۊس]]،&lt;ref&gt;http://www.chalouscity.ir/fa-IR/DouranPortal/4640/page/-%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D9%88-%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7%D9%8A-%DA%86%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B3#_ftnref1&lt;/ref&gt; خۊرخؤس ٚ را تا [[رزوندي]]&lt;ref&gt;https://gsi.ir/guilan/fa/page/3522/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D8%B6%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%87%D8%B1&lt;/ref&gt; ؤ نسا را تا ألمۊت ؤ طالقان ؤ قزوين ؤ ألبؤرز ٚ اۊستؤن ٚ کليسايي واوينؤن رسنه.&lt;ref&gt;[23] طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان قزوین/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۳-۵۳-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۶۸ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی).&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://iranicaonline.org/articles/alborz-geography&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://iranicaonline.org/articles/alamut-valley-alborz-northeast-of-qazvin-&lt;/ref&gt; گيلکي زوؤن ٚ گۊتنکسؤن ٚ تئداد-ه ۳ تا ۴ ميليۊن نفر تخمين بزأن.&lt;ref&gt;https://dx.doi.org/10.4324/9780429493454&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.statoids.com/uir.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://www.ethnologue.com/language/glk&lt;/ref&gt;

==گيلکي واجه‌ئن==
اي سري جه گيلکي واجه‌ئن دۊ ته بيه‌پس ؤ بيه‌پيشˇ لئجه أمرأ [[فارسي]] ؤ [[اينگيليسي زوؤن|اينگيليسي]] معادلانˇ ورجه:

{| class=&quot;wikitable&quot;
! فارسي
! بيه پيش
! بيه پس
! اينگيليسي
|-
| صورت / چهره
| ديم || ديم
| Face
|-
|زمان
| زمات، زمت || زمات
| Time
|-
| بالا
| جؤر|| جؤر
| Up
|-
| پایین
| جير || جير
| Down
|-
|زیر
|بۊن
|بۊن
|Under
|-
| پدر
| پئر || پئر
| Father
|-
| کودک / بچه
| زأک، زأی || زای / زاک
| Baby / Kid
|-
| پسر
| ريکه، وچه || رِی / رِئک
| Boy
|-
| دختر
| لاکۊ / دتر || کؤر / کیلکا / لؤی / دَتَر
| girl / Daughter
|-
|پدر زن
|زن پئر || زن پئر
|Father in law
|-
|مادر
|مار || مار
|Mother
|-
|خواهر
|خاخۊر || خاخۊر
|Sister
|-
|برادر
|برار، برأر || برار
|Brother 
|-
|برادر شوهر
|شۊ برأر || مردˇ برار
|Brother in law
|-
|مادر شوهر
|شۊ مار|| مردˇ مار
|Mother in law
|-
| بزرگ
| پيله، پيلا || پيله
| Great
|-
| لیز / سُر
| ليسک || ليسک
| Lubricious
|-
| ترد و شکننده
| کرچ || کَرچ
| Brittle
|-
| آویزان کردن / آویختن
| وارگنئن، درگئنتن || اۊرگادن / وارگادن
| Hangning
|-
| به دنبال کشیدن
| هکشئن || فَکِشِن / دکشن
| Drag
|-
| مکیدن
| فۊدۊشتن || فۊدۊشتن / اۊدۊشتن
| Sucking
|-
| میل داشتن
| واسَن || واستن
| Appetite or Desire
|-
| ریختن مایعات
| فؤدن، شؤندن، کألئن || فۊکۊدن / فۊگۊدن
| Pouring of Liquids
|-
| درخت
| دار || دار
| Tree
|-
| زنبور
| سیفتال || گَرزَک
| Bee
|-
|سنجاقک
|تيتيل
|چيچيلاس / ککر
|Dragonfly
|-
| گاو
| گؤ، مال || گاب
| Cow
|-
| گربه/بچه گربه
| پیچا/پیچا کوته || پیچا/پیچا کوته
| Cat/Kitty
|-
|گردو
|آغۊز / گۊرکان
|آغۊز
|Nut
|-
| اردک
| بیلی / سیکا
| بیلی
| duck
|-
|مرغ خانگی
| کرک || کَرک
| Hen
|-
| گنجشک
| ملجه / چيچيني || چيچيني
| Sparrow
|-
|مار
|ميۊلئم
|لانتي
|Snake
|}

==گيلکي دابدستور==
===أليفبي===
گيلکي أليفبي اۊجۊر کي بۊگذشته&lt;ref&gt;محمود پاینده لنگرودی. فرهنگ گیل و دیلم. نشر امیرکبیر. ۱۳۶۸.&lt;/ref&gt; جي فرسه أمي دس ايتؤره:

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! رديف !! حرفˇنؤم !! حرف
|-
| ۱ || کۊجي هفت || ˇ
|-
| ۲ || أليف || آ، أ، ا
|-
| ۳ || بي || ب
|-
| ۴ || پي || پ
|-
| ۵ || تي || ت
|-
| ۶ || ثي || ث
|-
| ۷ || جأم || ج
|-
| ۸ || چي || چ
|-
| ۹ || حي || ح
|-
| ۱۰ || خي || خ
|-
| ۱۱ || دال || د
|-
| ۱۲ || ذال || ذ
|-
| ۱۳ || ري || ر
|-
| ۱۴ || زي || ز
|-
| ۱۵ || ژي || ژ
|-
| ۱۶ || سين || س
|-
| ۱۷ || شين || ش
|-
| ۱۸ || صات || ص
|-
| ۱۹ || ضات || ض
|-
| ۲۰ || طأى || ط
|-
| ۲۱ || ظأى || ظ
|-
| ۲۲ || عىن || ع
|-
| ۲۳ || غىن || غ
|-
| ۲۴ || في || ف
|-
| ۲۵ || قاف || ق
|-
| ۲۶ || کاف || ک
|-
| ۲۷ || گاف || گ
|-
| ۲۸ || لام || ل
|-
| ۲۹ || ميم || م
|-
| ۳۰ || نۊن || ن
|-
| ۳۱ || وؤ || و، ۊ، ؤ
|-
| ۳۲ || ىه || ي، ى، ئ
|- 
| ۳۳ || هئ گرد || ه
|}

[[پرونده:گيلکي أليفبي.ogg|بندانگشتی|راست|گيلکي أليفبي]]


=== چنته گيلکي کلمه ===
گيلکي کلمه‌ٰن، باخی [[هند و اوروپپایی|هندواۊرۊپاىي زوانؤن]]ˇ همره پۊر اشتراک دأنه. اي زوان، عربی ؤ فارسی جی‌م پۊر کلمه هیته ؤ کلمه ني ایشؤنه هدأ.&lt;ref&gt;[http://v6rg.com/?p=9412 ورگ. چنته نؤکته، گيلکي و فارسی و ایشؤنˇ هدأهگیرˇ جی.]&lt;/ref&gt;


{| class=&quot;wikitable&quot;
! گيلکي || اینگیلیسی || فارسی ||کۊردي
|-
| دیم || Face || صورت || Dîmen 
|-
| زأی/ زأک/ وچه || Baby/Kid || کودک/بچه || Zarok
|-
| پیلˇپئر || Grand Father ||پدربزرگ || Bapîr
|-
| جؤر || Up || بالا|| jûr/Jûrewe 
|-
| اساره/ رؤجا || Star ||  ستاره ||  Estêre/Stêrk
|-
| لاکو/ کؤر/ کیجا/ کئلکا || Girl || دختر || Kıç/Kîj
|-
| ریکه/ رئک/ رئه/ وچه || Boy || پسر || Kurr
|-
| پیتار || Ant || مورچه || Mêlûre
|-
| سیفتال/ گرزک || Bee || زنبور|| Hengejalle
|-
| پیچا/ پیچه || Cat || گربه || Pışîle
|-
| نسا || Shadow || سایه || Nısê/Sêwer
|-
|  پیله/ گأت || Great || بزرگ || Gewre
|-
|  پئر || Father || پدر || Bawk
|-
| فودوشتن || Suck|| مکیدن || Mıjîn
|-
| وأستن/ یأسه || Appetite/ Desire || اشتها ىا میل || ?
|-
|  فودن/ شؤندن || Pouring of liquids|| ریختن مایعات || Rıjanın/ Rıştın
|-
|  لیسک || Lubricious|| لیز/لغزنده || Lûs/Xız
|-
|  کرچ/ کرج || Brittle || ترد و شکننده || Puşke
|-
|  دار || Tree|| دار/درخت || Dar
|-
| چیشنک/ ملجه/ چیچینی || Sparrow|| گنجشک || Peresêlke/ Çoleke
|-
|  بشو || Go || برو || Pıço
|-
|  هگیر/ فگیر || Take it in your hand || بگیر || Bıgre
|-
|  هنگیر/ فنگیر || Dont take in your hand|| نگیر || Megre
|-
|  پورد || Bridge|| پل || Pırd
|}


===خؤندشؤن ؤ حرفؤن===
گيلکی بیسˇ دو ته حرف (صامت ىا همخوان) دأنه:

{| class=&quot;wikitable&quot;
! گيلکي || فؤنؤتیک || مورسؤن 
|-
| پ || p || پورد 
|-
| ب || b || بال
|-
| ت/ط || t || توم
|-
| د || d || دأره
|-
| ک || k || کرجي
|-
| گ || g || گأره 
|-
| غ/ق || q || قاش 
|-
| ف || f || فو 
|-
| و || v || وأرش 
|-
| س/ص/ث || s || ساق 
|-
| ز/ض/ظ/ذ || z || زور 
|-
| ش || š || شل 
|-
| ژ || ž || ژیویر 
|-
| خ || x || خؤنخا 
|-
| ه/ح || h || هئن 
|-
| چ || c || چوچار 
|-
| ج || j || جیگه 
|-
| ر || r || راب 
|-
| ل || l || لاس 
|-
| م || m || مره 
|-
| ن || n || نمکار 
|-
| ی || y || یالمند 
|}

هف ته ني ساده خؤندش (مصوت ىا واکه) دأنه:

{| class=&quot;wikitable&quot;
! گيلکي || فؤنؤتیک || مورسؤن 
|-
| آ || ā || کال 
|-
| او (ۊ) || u || سو
|-
| اي (ي) || i || شیم
|-
| ئ || e || گئشه
|-
| ؤ || o || چؤ
|-
| أ ||a || هأن 
|-
| ٚ || ə || کل 
|}

بانی سه جرگه تویم (مرکب) خؤندش&lt;ref&gt;مسعود پورهادی. زبان گيلکي. دانشنامه‌ی فرهنگ و تمدن گیلان، جلد ۱۶. رشت: نشر ایلیا ۱۳۸۷. ص۲۷.&lt;/ref&gt;:

{| class=&quot;wikitable&quot;
! گيلکي || فؤنؤتیک || مورسؤن 
|-
| ؤۊ || ou || اؤۊربۊ (امرود) /ourbu/ 
|-
| آۊ || āu || زاۊ (شکؤمدار زنأی) /zāu/
|-
| آي || āi || ماي (ماهی) /māi/
|-
| ئي || ei || خئيل (جرگه) /xeil/
|-
| ۊؤ || uo || تۊؤر (تبر) /tuor/
|}

{| class=&quot;wikitable&quot;
! گيلکي || فؤنؤتیک || مورسؤن 
|-
| ئی || ey || رئی (ریکه) /rey/ 
|-
| ٚی || əy || میدان /məydān/
|-
| أی || ay || أیوار (ای دفأر) /ayvār/
|-
| آی || āy || هأرای (زهار، فریاد) /harāy/
|-
| ؤی || oy || کؤیتا (کؤکته) /koytā/
|-
| ۊی || uy || اۊیتا (اؤکته) /uytā/ 
|}

{| class=&quot;wikitable&quot;
! گيلکي || فؤنؤتیک || مورسؤن 
|-
| آؤ || āw || ناؤدان /nāwdān/ 
|-
| ؤ || ow || اؤلاد /owlād/
|-
| أؤ || aw || أؤدؤ (دهن‌وله) /awdo/
|-
| ٚؤ || əw || خؤخوره (خرناسه) /xəwxurə/
|}

آخری خؤندش (ə) یکجور خؤندشه کي گيلکي مئن همه ته خؤندشؤن جي ویشتر به کار شنه ؤ یکچی ایسه a ؤ e مئن. گيلکي خؤندشؤنˇ بولندی (ارتفاع) (فارسی زوانه بدئه) کمه. &lt;ref&gt;مسعود پورهادی. زبان گيلکي. دانشنامه‌ی فرهنگ و تمدن گیلان، جلد ۱۶. رشت: نشر ایلیا ۱۳۸۷. ص۲۶.&lt;/ref&gt;

===نامتا'ن (ضميرؤن)===
====شخصي نامتا====
گيلکي مئن شخصي نامتا دۊ جۊره&lt;ref&gt;علی درزی. مریم دانای طوسی. [http://v6rg.com/?p=10675 ساخت غیرشخصی در گویش گیلکی شهرستان لاهیجان]&lt;/ref&gt;:
=====الف. سيوا شخصي نامتا=====

{| class=&quot;wikitable&quot;
! سيوا نامتا || شخصي نامتا (فاعلي) || شخصي نامتا (مفعۊلي)
|-
| أول شخصˇ فرد || مۊ، من || مأ، مره
|-
| دوم شخصˇ فرد || تۊ || تأ، تره
|-
| سىؤم شخصˇ فرد || اۊن، اۊ || اۊنه، وره
|-
| أول شخصˇ جم || أمان، أما، أمه، أمۊ، آمۊ || أمره
|-
| دوم شخصˇ جم || شۊمان، شۊما، شمه، شۊمۊ، شمۊ || شمره
|-
| سىؤم شخصˇ جم || أشان، ايشؤن (اۊشؤن)، ايشان || أشأنه، ايشؤنه (اۊشؤنه)، ايشانه
|}

=====ب. دشکسه شخصي نامتا=====


===فاعل===
گيلکي مئن، فاعل، شخص ؤ شماره' جي، فعلˇ همرأ جۊره&lt;ref&gt;علی درزی. مریم دانای طوسی. [http://v6rg.com/?p=10675 ساخت غیرشخصی در گویش گیلکی شهرستان لاهیجان]&lt;/ref&gt;:

''مرىم ظرفؤنه بۊشؤسته.''

''مرىم ؤ زهرا ظرفؤنه بۊشؤستن.''

فاعل تينه حذف بۊبۊن ؤ فاعلˇ شخص ؤ شماره شأنه فعلˇ شناسه' جي فأمسن&lt;ref&gt;علی درزی. مریم دانای طوسی. [http://v6rg.com/?p=10675 ساخت غیرشخصی در گویش گیلکی شهرستان لاهیجان]&lt;/ref&gt;:

''مۊ شنم. -&gt; شنم.''

''اۊ کيتابه هأىته. -&gt; کيتابه هأىته.''


===فعل===
گيلکي مئن فعل دۊ ته بنه دأنه: '''هسا بنه''' (مضارع) کي اۊنأجي اخباري هسا ؤ التزامي هسا ؤ أمر چاگۊده بنه باني '''بۊگذشته بنه''' کي مصدر ؤ مفعۊلي صفت ؤ بۊگذشته فعلؤن اۊنأجي چاگۊده بنه.&lt;ref&gt;علی درزی. مریم دانای طوسی. [http://v6rg.com/?p=10675 ساخت غیرشخصی در گویش گیلکی شهرستان لاهیجان]&lt;/ref&gt;


====مصدر====
مصدر، -ən ؤ -an همرأ تمنأ بنه. أگه ىکته فعلˇ بنه خؤندشˇ همرأ سر بمأ، اينˇ مصدر -n گينه: ''زئن'' ؤ ''خؤردن'' ؤ ''فۊدن''ˇ مۊسؤن.

====ماضي صرفان====
گيلکي مئن ماضي ساده و ماضي استمراري به ترتيب ايته بساته بۊنن:
*ماضي ساده: ب+بؤگذشته بۊنه+شناسه&lt;ref&gt;فرهنگ قادري || http://khurtav.blogfa.com/post-80.aspx&lt;/ref&gt;
*ماضي استمراري: بؤگذشته بۊنه+شناسه&lt;ref&gt;فرهنگ قادري || http://khurtav.blogfa.com/post-80.aspx&lt;/ref&gt;

{| class=&quot;wikitable&quot;
! مصدر || بۊگذشته بۊنه || ماضي ساده؛ اول شخص مفرد || ماضي استمراري؛ اول شخص مفرد
|-
| خؤفتن || خؤفت || بخؤفتم || خؤفتم، خؤفتمه
|-
| خؤتن || خؤت || بخؤتم || خؤتم
|-
| بختن || خت || بختم || ختم
|}

===قىد===
نحوي أگه نيگا بۊکۊنيم گيلکي مئن دۊ جرگه قىد دأنيم: ىک جرگه '''حتماً''' ؤ '''مثلاً'''ˇ مۊسؤن قىدؤن ؤ ىک جرگه' ني '''خئلي''' ؤ '''ويشتر'''ˇ مۊسؤن.&lt;ref&gt;علی درزی. مریم دانای طوسی. [http://v6rg.com/?p=10675 ساخت غیرشخصی در گویش گیلکی شهرستان لاهیجان]&lt;/ref&gt;

دومي جرگه قىدؤنه نشأنه جۊمله سر أردن: خئلي حسن کتاب خؤنه. أول جرگه '''جۊمله قىد''' ايسن أمما دومي جرگه، '''فعلي جرگه قىد'''ن.&lt;ref&gt;علی درزی. مریم دانای طوسی. [http://v6rg.com/?p=10675 ساخت غیرشخصی در گویش گیلکی شهرستان لاهیجان]&lt;/ref&gt;

===جۊمله===
گيلکي مئن کلمه'نˇ ترتيب ''فاعل-مفعۊل-فعل'' ايسه.&lt;ref&gt;علی درزی. مریم دانای طوسی. [http://v6rg.com/?p=10675 ساخت غیرشخصی در گویش گیلکی شهرستان لاهیجان]&lt;/ref&gt;  بسچي گاگلف مفعۊل تينه فعلˇ پسي بأ أمما مننئه فاعلˇ پيش بأ:

''علي کيتابه خؤنه.''

''علي خؤنه کيتابه.''

====ناشخصي ساخت====
ناشخصي ىا غىرˇشخصي جۊمله'ن اۊ جۊمله'نن کي ايشؤنˇ فعل، خۊشؤنˇ فاعلˇ همرأ جۊر نئه ؤ اي جۊمله'نˇ فعلˇشناسه سىؤم شخصˇ فرد ايسه: '''مأ تشنه'.'''&lt;ref&gt;علی درزی. مریم دانای طوسی. [http://v6rg.com/?p=10675 ساخت غیرشخصی در گویش گیلکی شهرستان لاهیجان]&lt;/ref&gt;

اي جۊمله'نˇ فعلؤن حسي ايسن ؤ ىعني ىکته مرجع خأنن کي ىکته تجرۊبه ىا حسه نسبت بدئن اۊ مرجعه. پس مننئن '''نمأ نامتا''' (ضمير ناملفوظ) بدأرن: گۊشنه'.&lt;ref&gt;علی درزی. مریم دانای طوسی. [http://v6rg.com/?p=10675 ساخت غیرشخصی در گویش گیلکی شهرستان لاهیجان]&lt;/ref&gt;

اي جۊمله'نˇ مئن، فعلˇ مرجع مننئه بيجؤن بۊبۊن. پس أگه تينيم بدأريم: ''مأ گۊشنه''' ىا ''حسنه گۊشنه''' ىا ''سگؤنه گۊشنه'''؛ مننيم بۊگؤىم ''ميزه گۊشنه'''.&lt;ref&gt;علی درزی. مریم دانای طوسی. [http://v6rg.com/?p=10675 ساخت غیرشخصی در گویش گیلکی شهرستان لاهیجان]&lt;/ref&gt;

اۊ نؤمي جرگه کي ناشخصي جۊمله'نˇ سر هأنه، فاعل نئه؛ اي نؤمي جرگه مفعۊله کي شنه فاعلˇ خالي جيگه مئن نيشينه

==گيلکي خط==
''&lt;sub&gt;اصلˇ وانيويس: [[گيلکي نیویشتن]]&lt;/sub&gt;''

صد سالˇ أخيرˇ مئ هرکي هرجۊر کي دوس دأشت گيلکي بنويشته کي البته ويشتري آرامي خطˇ جي نيويسنن کي ايرانˇ مئن به اشتبا&lt;ref&gt;http://v6rg.com/?p=10458#g1&lt;/ref&gt; عربي ىا فارسي خۊ دۊخؤنده بنه؛ اي خطˇ مئن هرکي هرجۊر داب ض زاکۊن کي دۊرۊس تشخيص بده عمل کؤنه امما [[گیله‌وا|گيلوا]] مجله يکته دابدستۊر پيش بنأبۊ کي کم-کم بۊبؤ دابدستۊري کي گيلوا مئن بکي-ويريس بکارشنه ؤ اينˇ اصليترين کارکتر کۊچˇ هف (ˇ) ايسه.

۱۵۸۸ اسفندار ما، [[ورگ (اينترنتي جيگه)|ورگ]]، گيلوا دابدستۊرˇ سر يکته شيوه-نامه ؤ [[کاربر:Varg/پؤرؤژهٰ‌ن/گيلکي کيليدتأخته|کيليدتأخته]] (Keyboard) مؤنتشر بۊده کي شأنه گۊتن منسجمترين دابدستۊري ايسه کي تاهيسه بيرين بمأ.&lt;ref&gt;[http://v6rg.com/?p=10458 خط ؤ کيليدتأخته | خط و صفحه‌کلید]&lt;/ref&gt;

ورگˇ پيش بنأ شيوه ايتؤره:

&lt;sub&gt;''(اي وؤت، اي سربسˇ جي نقل بؤدره: [http://v6rg.com/?p=10458 خط ؤ کيليدتأخته | خط و صفحه‌کلید])''&lt;/sub&gt;

'''چۊتؤ خأ اي خطˇ جي گيلکي نيويشتن؟'''


ا. نؤميترين ؤ مؤهمترين نشؤنه، “ˇ” ايسه کي شؤا(ə) نۊشؤن دئنه. امما قراردادˇ جي أمه اينه همته اضافي ترکيبؤنˇ مئن کاراگينيم.

ملکي اضافه: ماکانˇ جۊف

وصفي اضافه: سۊرخˇ رۊجا

هرماله اضافه: اۊتاقˇمئن

دقت بکۊنين کي “ˇ” دۊ جا أصلن بکارنشنه. ىکته مفعۊلي نشؤنه جا: من تي پسره بيدئم. پس أگه اي جومله’ ايتؤ بنويسيم که “من تي پسرˇ بيدئم” دوروس نيه. چۊن پئرˇ پسي “ه” ىکته سيوا کلمه ايسه ؤ مفعولي نشؤنه ايسه. اؤکته “ايسه” فعلˇ مئنه: اۊن تي مأره. که أگه بنويسيم “اۊن تي مأرˇ” غلطه. چۊن ائره م مأرˇ پسي “ه” ىکته فعله: اۊن تي مأر ايسه.

– گاگلف لازمه کي تأکيد بۊکۊنيم ىکته کلمه مئن ىکته گب (حرف)ˇ پسي، شؤا دأنيم؛ اي جۊر وختؤن شأنه کۊچˇ هفته کاراىتن. وٚرگ ىا کٚلˇ مۊسؤن. گيلکي کيليدتأخته مئن أگه شيفتˇ کيليده بدأرين ؤ کۊچˇ هفته بزنين، تينين ىکته گبˇ جؤر شؤا بنين. اما نخأ اي کارˇ مئن تۊند شؤن؛ گيلکي-نيويسي مئن نخأ گبؤنˇ جؤر ؤ جير اعراب نأن.


ب. a ىا فتحه خؤندشˇ جا (چي کۊتا چي دکشه) “أ” (ىزبر: yəzəbər) کاراگينيم: تأ، دأنم، پأچ، دأرم.


ج. اۊ کلمه’نˇ مئن کي “ه” همره سرهنن ؤ اي “ه” ىکته خؤندشˇ جا ايسه (خؤنه، فرده ؤ…)، أگه لازم ببۊن کي مفعۊلي نشؤنه ىا “ايسه” جا ىکته فتحه بچربؤنيم کلمه سراخره، “أ” جا، چۊن خأنيم کلمه ظاهر ؤ صورته بدأريم “‘” کاراگينيم: خؤنه’، فرده’، خسته’بؤستم، پياده’بم.


د. e ىا کسره خؤندشˇ جا (چي کۊتا چي دکشه) “ئ” (ىزير: yəzir) کارأگينيم: زئن، مئبه، زئندرم.


ه. o ىا ضممه خؤندشˇ جا (چي کۊتا چي دکشه ىا چي ow خؤندشˇبه) “ؤ” (ىپيش: yəpiš) کاراگينيم: شؤن، شؤ، خؤ، مۊسؤن.


و. اۊ کلمه’ني که “ه” ىا “ا” همره سرهنن، اۊشؤنˇ جم دوستنˇبه چۊن خأنيم کلمه ظاهر ؤ صورته بدأريم، “‘” کاراگينيم ؤ أگه کلمه “ي” همره سربأ، “ئ” کاراگينيم: خؤنه’ن، پا’ن، کاسپيئن/کاسپئن، تيتيئن/تيتئن.


ز. اي خطˇ مئن نيمفاصله ندأنيم. هر جا بدين نيمفاصله خأنين، اۊنˇ جهاني معادله کاراگيرين: دأش (-).


ح. u خؤندشˇ به، چي دکشه چي کۊتا، “ۊ” کاراگينيم: فۊوؤستن، دۊر، پۊر.


ط. i خؤندشˇ به، چي کۊتا چي دکشه، “ي” کاراگينيم کي هم وختي سيوا بنويشته بنه ؤ هم وختي ىکته حرفه دچکئنه، نؤقطه دأنه. “تيتي” مۊسؤن.


ى. اۊ کلمه’نˇ مئن کي دۊ ته گب (حرف)ˇ همره کي ىکته خؤندشˇ نماىنده ايسن سرأگينه (ايران، اؤره، ائره ؤ…)، اولي أليف هۊتؤ کي هميشک داب بو بنويشته بنه امما بۊخؤنده نبنه.


ک. تۊىم خؤندشؤنˇ به کي گيلکي خۊشئبه دأنه، هي علامتؤنه خأ تۊىم گۊدن: تيۊل، ريۊت ؤ…


ل. y گبˇ جا، “ى” کاراگينيم کي هم وختي سيوا بنويشته بنه ؤ هم وختي ىکته حرفه دچکئنه، بينؤقطه': چأىي، حسنى.


م. اۊ کلمه’ني که اۊشؤنˇ مئن ي پسي، ى هنه، بيه، ديا، پياز ؤ… مۊسؤن، خالي “ي” بنويشته بنه: بيه، ديا، بيه، پياز ؤ…


ن. سيوانيويسي ىا دچکسه-نيويسي، اصلˇ ملاک کلمه استقلاله. ىعني ىکته کلمه وابينؤن خأ کسؤنه دچکئن مگر اينکه باخى ملاکؤن ىا نيويشتاري عادتؤن مانع ببۊن. مثلن، مؤستمر فعلؤنه چۊن ىکته مۊستقل فعل ؤ ىکته کلمه ايسن دچکسه نويسنيم: شؤندرم، بمأبۊ ؤ خؤردئدرم. هيتؤرم “بي” ؤ “نا” مۊسؤن پيشوندؤن: بيکس، بيسواد، نابلد ؤ…

– هرجا فاصله ىا نيمفاصله لازم بۊ، دأش (-) کاراىته-بنه: خؤرده-درم، فورته-دبۊ.


س. گيۊمه وأسي، هۊ جهاني ؤ استاندارد گيۊمه’ (“”) کارأگينيم. گيۊمه اي جاؤن کاراىته-بنه:

– اۊ گبي که ىک جا ىا ىک کسˇ جي نقل بنه.

– خاصˇ نؤمؤن ؤ خاصˇ کلمه’ن، تيترؤن، فندي ؤ علمي اصطلاحؤن (هر وؤتˇ مئن خالي ىک دفأ).


ع. نؤمره-نيويسي مئن، أعشاري نؤمره’نˇ مئن مؤمىئز (/) بکارشنه (۲۳/۴۰۵) ؤ هزارگانˇ سۊ رقمه سيواگۊدنˇبه هۊ علامتي که دونىا مئن دابه ( ۳,۰۴۰,۰۰۴,۰۰۵,۰۶۰) کاراىته-بنه.


ف. پس گيلکي أليفبي اۊجۊر کي بۊگذشته جي فرسه أمي دس (محمۊد پاىنده لنگرۊدى فرهنگˇ گيل و دىلم) ؤ چاکۊنواکۊني که أمه پيش نئنيم، ايتؤره:

أليف (آ، ا، أ)، بي (ب)، پي (پ)، تي (ت)، ثي (ث)، جأم (ج)، چي (چ)، حي (ح)، خي (خ)، دال (د)، ذال (ذ)، ري (ر)، زي (ز)، ژي (ژ)، سين (س)، شين (ش)، صات (ص)، ضات (ض)، طأى (ط)، ظأى (ظ)، عىن (ع)، غىن (غ)، في (ف)، قاف (ق)، کاف (ک)، گاف (گ)، لام (ل)، ميم (م)، نۊن (ن)، وؤ (و، ؤ، ۊ)، ىه (ى، ئ، ي)، هئ گرد (ه).&lt;ref&gt;[http://v6rg.com/?p=10458 خط ؤ کيليدتأخته | خط و صفحه‌کلید]&lt;/ref&gt;

==گيلکي بنه==
شکی نیه کي گیل، ىکته قؤمˇ نؤم بو. ىۊناني کتابؤنˇ مئن ایشؤنه گلای دخؤندن. أگه گۊنيم گیل ىا گیلک که اي کاف، نسبتˇ کافه نأ تصغیرˇ شي. اونچه کي مسلم ایسه اینه کي گیل ىا گئل ىا گئلای ىکته قؤمˇ نؤمه کي کاسپي درىا کلسیا (جونوب) چافˇ مئن نیشتن ؤ هنۊز ایشؤنˇ نؤم اي مردومˇ سر بمؤنسه. وختی گۊنيم گیلان، اي «ان» جیگه پسونده. ىعني اؤره کي گیلؤن زیندگی گودن.&lt;ref&gt;افشین پرتو. مردم سلول‌های ساختاری تاریخ‌اند. گفت‌وگو با افشین پرتو. گیله‌وا، ش ۱۲۲.&lt;/ref&gt;

اما دومي (دیلم) کي ویشتر اشتبا واگۊىه بنه ؤ أگه بشین محلي مردومه بپورسین اونˇ دوروسه گونن: دیلمؤن (dilemon). مو هرگز نشتؤسم هی‌کس بگؤ دىلمان deylaman. دیل dil ىکته کلمهٰ کي معنایˇ مشخص دأنه ؤ اؤرهٰ گونن کي مرز بوده ؤ دَوَسته ببون گؤ ؤ گوسند دأشتن ئبه ؤ «ام» بولندی پسونده، هوجور کي کؤتام ؤ ایلامˇ مئن دأنیم ؤ پألوي زوانˇ مئن هرچئه بخأن بولند ذکر بکونن اي پسونده چربؤنئنن اونه. پس دیلم بنه گؤ ؤ گوسندˇ دأشتنˇ بۊلندˇ جیگه.&lt;ref&gt;افشین پرتو. مردم سلول‌های ساختاری تاریخ‌اند. گفت‌وگو با افشین پرتو. گیله‌وا، ش ۱۲۲.&lt;/ref&gt;

'''گیل'''، مازندرانˇ گيلکي زوانˇ مئن ني دره ؤ مازندراني زوان، پۊر شواهدˇ وأسی،&lt;ref&gt;درویشعلی کولائیان. ساری و آغاز تمدن برنج در مازندران و گیلان. نشر شلفین ۱۳۸۵&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;درویشعلی کولائیان. مازندراني و سنسکریت کلاسیک.  نشر چشمه ۱۳۸۷.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;درویشعلی کولائیان. نگاهی نو به تاریخ مازندران باستان. نشر گیلکان.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;درویشعلی کولائیان اینترنتی جیگه www.kulaian.com&lt;/ref&gt; سانسکریتˇ همره ارتباطˇ مستقیم دأنه.&lt;ref&gt;درویشعلی کولائیان. گیل، گیلک، گيلکي. گیله‌وا. بهمن و اسفند 1390.&lt;/ref&gt;


==گيلکي دئبار==

[[فاىل:Gilaki_Language_Location_Map.PNG]]

گيلکي خو تاریخ ؤ ادبیاته دأنه. پیرشرفشا شئرؤنˇ دیوانˇ مورسؤن کي هشتۊمي قرنˇ هجری قمری جي بجا بمؤنسه.&lt;ref&gt;رضا مدنی. نوشته‌های گيلکی و تالشي خطی و چاپ‌شده (از سده هشتم تاکنون). گيلان‌نامه، مجموعه مقالات گيلان‌شناسی، جلد دوم، چاپ 1369.&lt;/ref&gt;  بخشی جه قدیمي آثار که یا به گیلکي بأنوشته ببه یا بخش هایی جه اؤن گیلکي ايسه: ۱.تفسیر قران سورتچی(قرن۷) ۲.مقامات الحریری(قرن۷) ۳.دیوان پیر شرفشاه دولابی(قرن۸) ۴.الکفایه(قرن۹) ۵.الابانه(قرن۹) ۶.تفسیر کتاب الله(قرن۹) ۷.تفسیر مؤغنیسا(قرن۹) ۸.دوم مشیخ زیدی(قرن۹) ۹.سوم مشیخ زیدی(قرن۹) ۱۰.قصیده طنطرانیه(قرن۹) گيلکي جي تا هفتؤمي قرن ه.ق وؤت بجا بمؤنسه. [[پیرشرفشا دولایی]] دیوان کي گيلکي زوان ئبه ىکته پیله سنده.&lt;ref&gt;دیوان پیرشرفشاه دولائی. به کوشش دکتر محمدعلی صوتی، ناشر بنياد فرهنگ ايران، تهران، 1358.&lt;/ref&gt; جغرزˇ اون، نهؤمی قرن جي، [[قاسم انوار]]ˇ شئرؤنˇ دیوان بمؤنسه کي اونˇ مئن گيلکي غزل دره. نهؤمی قرنˇ جي به بعد دئه گيلکي جي پۊر پورˇ وؤت هنأ تا مشروطه زمت کي حتا چن سوره انجیلˇ جي واگردؤن ببؤ.&lt;ref&gt;[http://v6rg.com/?p=10037 رضا مدنی. نوشته‌های گيلکی و تالشي خطی و چاپ‌شده (از سده هشتم تاکنون).  گيلان‌نامه، مجموعه مقالات گيلان‌شناسی، جلد دوم، چاپ 1369.]&lt;/ref&gt;

سیˇ چن ته گيلکي کلمه راجه به جؤنورشناسی، نسخه‌ی خطی «خواص الحیوان»ˇ مئن (ملاعلی کامی لاهیجانی) دره کي الؤن [[ترهان]]ˇ دانشگا کتابخؤنه مئن هنأ.&lt;ref&gt;[http://v6rg.com/?p=10037 رضا مدنی. نوشته‌های گيلکی و تالشي خطی و چاپ‌شده (از سده هشتم تاکنون).  گيلان‌نامه، مجموعه مقالات گيلان‌شناسی، جلد دوم، چاپ 1369.]&lt;/ref&gt;

سیزدهؤمی قرن مئن، [[سید ظهیرالدین مرعشی]] «تاریخ طبرستان، رویان و مازندران»ˇ جي ىکته واوینه (بنای آمل) [[میرزا ابراهیم گیلانی]] به گيلکي واگردؤنه.&lt;ref&gt;[http://v6rg.com/?p=10037 رضا مدنی. نوشته‌های گيلکی و تالشي خطی و چاپ‌شده (از سده هشتم تاکنون).  گيلان‌نامه، مجموعه مقالات گيلان‌شناسی، جلد دوم، چاپ 1369.]&lt;/ref&gt;

یکته گيلکي شئر ني [[خان احمد خان]] جي بجا بمؤنسه کي دانشگا تهران کتابخؤنه مئن هنأ&lt;ref&gt;پژوهشگر، ابوالقاسم. [http://www.webcitation.org/6FsvEXaYg «معرفی برگی از نسخه خطی اشعار گيلکي خان احمد گیلانی»]. پیام بهارستان (تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس) ۲، ش. ۱۳ (۱۳۹۰): ۱۰۶۹. [http://www.ensani.ir/storage/Files/20120413184126-8049-225.pdf اصلی نسخه] جي بایگانی ببؤ.&lt;/ref&gt;:
'''
شده‌ام زار و پریشان دَرَم جان کَنَشا | دل پُر خون مو از عشق تو مانی آتشا

تو باَغیار نشینی می دِلا خون کُانی | تو بگو چه بَکُنَم مردمانَ سَرزَنَشا

شیوه دلبری و عشوه و ناز و غمزه | هرچه دُانی توبَکُن آنچه تو ذاتی رَوَشا

از فراق تو مُجَم [مَجَم] کوچه بکوچه شب و روز | همدَمی خود بَگُدی همسر تُرک طالَشا

موکه تا [تَ] هیچ نَگُتامو تو خود آزرده یَه بی | دو هزار چه موتی دانم یَکتا و اگُتَه نَشا'''

[[پرونده:Karkiya Xan Ahmad xan-e do'om.PNG|بندانگشتی|600px|وسط|یکته ولگ نسخه خطی کي خان احمد خان گيلکي شئرؤن اون سر بنویشته نأ]]

یکته دئه سربس، گيلکي قدیمی وؤتˇ وأسی، «تفسیر کتاب الله» ایسه، ابوالفضل بن شهردویر دیلمی کي هشتؤمی قرنˇ مئن بنویشته ببؤ ؤ اونˇ مئن قرآن به گيلکي واگردؤنه ؤ تفسیر ببؤ.&lt;ref&gt; [https://www.academia.edu/2912872/%D9%86%D8%B3%D8%AE%D9%87_%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B6%D9%84_%D8%A8%D9%86_%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%AF%D9%88%DB%8C%D8%B1_%D8%AF%DB%8C%D9%84%D9%85%DB%8C_-_%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87 تفسیر کتاب‌الله/ ابوالفضل بن شهردویر دیلمی؛ با مقدمهٔ محمد عمادی حائری. تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی. قم: کتابخانه‌ٔ تخصصی تفسیر و علوم قرآنی. ۱۳۸۸.]&lt;/ref&gt;

[[مازیار]] (کی مازندرؤنی بو ؤ ۲۱۸ تا ۲۲۵ ه.ق حوکومت گود) خو نامه‌ٰنˇ مئن به عباسی خلیفه، خوشه گیلˇ گیلان دخؤنه ؤ خلیفه ني اینه جیلˇ جیلان (گیلؤنˇ گیل؛ فارسی: گیل گیلها) دخؤند. اي اول سندی ایسه کي یک نفر خودش ؤ خو مردومه گیل دخؤند. هنۊزم مازندرانˇ غربˇ کوهؤنˇ مئن، گالشؤن، جیرا (جؤلگه) دخؤنن: گیلؤن. 

[[فردؤسی]]، خو [[شاهنامه]] مئن، اؤره کي '''منوچهر'''، '''سلم''' ؤ '''تور'''ˇ جي انتقام بکشه، نویسنه: 

''سپه را ز درىا به هامون کشید | ز چین دژ سوی آفریدون کشید

چو آمد به نزدیک تمیشه باز | نیا را به دیدار او بد نیاز

ز دریای گیلان چو ابر سیاه | دُمادُم به ساری رسید آن سپاه''

بازین کي '''فریدون''' مازندرانˇ مردومˇ همره شنه منوچهرˇ استقبال:

''به زرین ستام و به زرین کمر | به سیمین رکاب و به زرین سپر

ابا گنج و پیلان و با خواسته | پذیره شدن را بیاراسته

همه گیل مردان چو شیر یله | ابا طوق زرین و مشکین کله.''

شاهنامه مئنم، فردؤسی مازندرانˇ مردومه گیل دخؤنه. 

[[نظامی گنجوی]] ني مازندراني‌ئنه گیل دؤنس؛ خو [[اسکندرنامه]] مئن وختی گه اسکندر، ایران ؤ رومˇ سپاهˇ همره شنه اوروسؤن (روسؤن)ˇ جنگ، اینˇ پهلوانؤنه نؤم بئنه:

''زریوند گیلی ز مازندران | نیال یل از کشور خاوران''

'''زریوند''' ني رجز خؤندن و فأزمه گودنˇ زمت گونه:

''زریوند مازندراني منم | که بازی بود جنگ اهریمنم''

زریوند چن نفره کوشنه تا بیلاخره بکوشتن شنه ؤ اسکندر ناراحت بنه:

''جهاندار از آن کار شد تنگدل | که سالار گیلی درآمد به گل''

[[ناصرالدین شا]] ني خو مازندرانˇ سفرنامه مئن، تبعیدی کوردؤنه ایل دخؤنه ؤ کلاردشتˇ محلي‌ئنه گیل. ایتؤ نظر هنه کي مازندران نی، دیلمˇ مورسؤن، جیگه نؤم (اسم مکان) ببون ؤ ربطی به قومیت ؤ زوان ندأره. اي سربسؤن همه اینه نشؤن دئنن کي کاسپي درىا کلسیا چافˇ مردۊم (تالشؤنˇ جي تا گیلانˇ گیلکؤن تا مازندرانˇ گیلکؤن تا حتا گلستانˇ گیلکزوانؤن) ىکته ریشه و بنه جي ایسن ؤ هرته خو جیگه ؤ سامؤنˇ نؤمه خو سر بنأ اما همه‌ته گيلکي گب زئنن ؤ ایشؤنˇ زوان گيلکي ىا گئلئکی ایسه. پس اي دوروس نیه کي گیلانی‌ئن، گيلکي ؤ گیلک بؤنه خوشؤنˇ انحصارˇ مئن بدؤنن. 


==بيريني خال==
*[http://v6rg.com/?p=10037 نوشته‌های گيلکی و تالشي خطی و چاپ‌شده (از سده هشتم تاکنون)]
*[http://globalrecordings.net/program/C08110 چن‌ته صوتی فايل، به گيلکی]
*[http://www.briancoad.com/checklists/farsinameslist.htm Freshwater Fishes of Iran]
*[http://v6rg.com/?p=10309 فعل مرکب گيلکي]
*[http://v6rg.com/?p=9640 افسانه‌های زبان گيلکي] (اونچی که راجه به گيلکي دؤنین ؤ امکان دأنه اشتبا ببون!)
*[http://v6rg.com/?page_id=9197 گيلکي مدرسه] (اینترنتی گيلکي باموجین)
*[http://v6rg.com/?p=8044 ساخت مستمر (در جریان) در فعل‌های گيلکي]
*[http://v6rg.com/?p=10458 خط ؤ کيليدتأخته | خط و صفحه‌کلید]


==جیرنویس==
{{جیرنویس}}


[[رده:کاسپي زوانؤن]]
[[رده:ايرانˇ زوانؤن]]
[[رده:شۊمالغربي ايراني زوانؤن]]
[[رده:حىاتي وانويسؤن]]
[[جرگه:گيلکي]]
[[جرگه:زوان]]</text>
      <sha1>621v94yqft9gnvwqb7xeofgt7gnu29v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>کاسپي زوانان</title>
    <ns>0</ns>
    <id>17662</id>
    <revision>
      <id>62225</id>
      <parentid>61455</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T21:45:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>AryanTuranica</username>
        <id>14290</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1477" xml:space="preserve">[[فاىل:Map of Caspian Languages in Iran and Azerbaijan.png|بندانگشتی|کاسپي زوانان ٚ محدۊده]]
'''کاسپي زوانان''' ىا '''کاسپين ٚ زوانان''' ايته جرگه جه زوانان ايسه کي ايراني زوانان ٚ گۊده مئن قرار دره. اي زوانان ويشتر [[ايران]] ٚ کليسا ؤ [[آذرباىجان]] ٚ نسا مئن تکلم بۊنه کي سۊته گت ٚ گۊده-أ شامل بۊنه ىأني [[گيلکي زوؤن|گيلکي]] ؤ [[مازندراني]] ؤ [[تالشي زوؤن|تالشي]]، هلبت دئباخي گۊىشان ؤ زوانان، سمناني، زازاکي، گۊراني، هأؤرامي ؤ سيوندي مۊرسؤن ني کاسپي زوانان ٚ جرگه مئن قرار گيرن. کاسپي زوانان، هئچ کمتان کيشور ٚ رسمي زوان نيئن. هأتؤ ني زازائن ٚ زوان، کي [[کاسپي درىا]] ٚ نسا جي [[تۊرکيه]] مۊهاجرت بۊگۊدن، هسأ ني [[زازاکي زوؤن]] ٚ أمرأ گب زنن ؤ رۊشن ایسه کي زازاکي زوان ني کاسپي زوانان ٚ أمرأ ايته بۊنه دأره.&lt;ref&gt;http://www.iranicaonline.org/articles/dimli&lt;/ref&gt;

== سربس ==

# https://en.wikipedia.org/wiki/Caspian_languages
# https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D9%BE%DB%8C%D9%86
# https://iranicaonline.org/articles/dimli</text>
      <sha1>1z864abq9apcwe37st0gw5z8lruc48h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>مازندراني</title>
    <ns>0</ns>
    <id>17825</id>
    <revision>
      <id>62226</id>
      <parentid>61430</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T21:46:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>AryanTuranica</username>
        <id>14290</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2945" xml:space="preserve">[[پرونده: Map of Caspian Languages in Iran and Azerbaijan.png|400px|بندانگشتی|چپ|کاسپينˇ زوانان ؤ لئجه‌ئنˇ نخشه.]]
ٰٰ'''مازندراني''' کي اۊن-أ '''تبري'''، '''مازرۊنی''' ىا '''گلکي'''&lt;ref&gt;عمادی، اسدالله، زبان مازندرانی از دوران باستان تا امروز، سال ۱۳۹۹، ناشر: نشر شلفین، صفحه = ۱۵}}&lt;/ref&gt; ني دۊخانده، ايته جه [[کاسپي زوانان]] ايسه ؤ ايران ٚ خۊرخۊسي کلسيا زوانان ٚ جرگه مئن دره ؤ [[مازندران]] ٚ مردۊم ٚ ماري زوان ايسه.&lt;ref&gt;(نام خانوادگی۱=BORJIAN |نام۱=HABIB |تاریخ=2010 |عنوان=Rev.: Etymological Dictionary of the Iranian Verb |پیوند= https://www.academia.edu/8075087/Rev_Etymological_Dictionary_of_the_Iranian_Verb?email_work_card=title |ژورنال=Journal of the Royal Asiatic Society |دوره= |شماره= |صفحات=2 |doi= |تاریخ بازبینی= |زبان=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;(نام خانوادگی = آقاگل‌زاده | نام = فردوس | عنوان = زبان مازندرانی (طبری) توصیف زبان‌شناختی (تحقیقی میدانی - اطلس زبانی) | سال = ۱۳۹۵ | ناشر = نشر دانشگاه تربیت مدرس | صفحه = ۳}}&lt;/ref&gt; مازندراني باخي کاسپي ٚ زوانان أمرأ [[گيلکي]]، [[تالشي]]، [[زازاکي زوؤن|زازاکي]] ؤ سمناني مأنستن، ايته زواني جرگه ؤ خانواده مئن قرار گيره ؤ اۊشان ٚ أمرأ شباهت دأره.&lt;ref&gt;[http://www.iranicaonline.org/articles/dimli DIMLĪ in Encyclopædia Iranica = Linguistic position of Dimlī. After their migration in the Middle Ages, for almost a millennium the Dimlīs had no direct contact with their closest linguistic relatives. Nevertheless, their language has preserved numerous isoglosses with the dialects of the southern Caspian region, and its place in the Caspian dialect group of Northwest Iranian is clear. The Caspian dialects comprise Ṭālešī, Harzan(d)ī, Gūrānī, Gīlakī, Tabari, and some dialects in Tātī-speaking areas and in the area around Semnān. Historically the Caspian dialects belong to the “Northwest Iranian group of languages” and are related to Parthian (see Windfuhr). The isoglosses are of historical phonetic, morphological, and lexical order], Garnik Asatrian&lt;/ref&gt;
مازندراني [[خۊرخۊس]] ٚ جه [[گيلکي]] همرأ، [[خۊرتاو]] ٚ جه [[فارسي]] ؤ [[تۊرکمني]] ؤ [[نسا]] جه ني تاتي ؤ فارسي زوان ٚ همساده ايسه. مازندراني، جؤز مازندران ٚ اۊستان، [[گلستان]] ؤ [[استان سمنان|سمنان]] ؤ [[تئران]] ؤ ألبۊرز ٚ اۊستانان ٚ مئن ني رايجه.

==سربس==
{{جيرنويس}}</text>
      <sha1>8dascwpz2w2y1jjuxiwubnv6bx7151o</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>