Википеди cvwiki https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%C4%95%D0%BF_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%C4%83 MediaWiki 1.39.0-wmf.22 first-letter Медиа Ятарлă Сӳтсе явасси Хутшăнакан Хутшăнаканăн канашлу страници Википеди Википеди сӳтсе явмалли Ӳкерчĕк Ӳкерчĕке сӳтсе явмалли MediaWiki MediaWiki сӳтсе явмалли Шаблон Шаблона сӳтсе явмалли Пулăшу Пулăшăва сӳтсе явмалли Категори Категорине сӳтсе явмалли TimedText TimedText talk Модуль Обсуждение модуля Гаджет Обсуждение гаджета Определение гаджета Обсуждение определения гаджета 0 959 750892 750741 2022-07-29T11:33:58Z Max Tenche 25572 /* Раҫҫей Федерацийӗн тытӑмӗ */ wikitext text/x-wiki {{cleanup}} {{Патшалăх |ChNm = Раҫҫей Патшалăхĕ |NationName = Россия |FlagTitle = [[Раҫҫей ялавĕ]] |PicFlag = [[Ӳкерчĕк:Flag of Russia.svg|125px]] |LctCn = [[Ӳкерчĕк:Russian Federation (orthographic projection) - only Crimea disputed.svg|250px]] |CoA = [[Ӳкерчĕк:Coat of Arms of the Russian Federation.svg|125px]] |CoATitle = [[Раҫҫей гербĕ]] |LNGs = [[вырăс чĕлхи|вырăс]] |CapCn = [[Мускав]] |BigCity = [[Мускав]] |TitleGl = Президент |PrezName = [[Путин Владимир Владимирович|Владимир Путин]] |MinList = Премьер-министр |MName = [[Мишустин Михаил Владимирович|Михаил Мишустин]] |SqNumb = 1 |SqAll = 17 075 200 |YearP = 2004 |NasPop = 145 537 200 |NasPlot = 8,5 |NasNum = 7 |Valuta = (RUB) |GTOt = +02 |GTDo = +12 |GimnName = Раҫҫей гимнĕ |Domen = .ru, .su, .рф |Tel = 7 }} '''Раҫҫей Патшалăхĕ''', '''Раҫҫей''' ([[вырăс чĕлхи|вырăс]] Российская Федерация, Россия) — [[Европа|Европăн]] хĕвелтухăҫ енĕпе [[Ази]]н ҫурҫĕр енĕнче вырнаҫнă патшалăх. Раҫҫейре 180 ытла ([[2002]] ҫулхи шутлавĕпе) яхăн халăх пурăнать. Тĕп чĕлхе — [[вырăс чĕлхи]]. == Раҫҫейри чĕлхесем == :''Тĕплĕнрех '''[[Раҫҫей халăхĕсен чĕлхисем]]''' статьяна вулăр''. Раҫҫей Федерацийĕ — нумай нациллĕ ҫĕршыв. Тĕпчевҫĕсем каланă тăрăх, Раҫҫейри халăхсем 176 [[чĕлхе]]пе калаҫаҫҫĕ. Вĕсен кашнин хăйсен историйĕ, шăпи, аталану ҫул-йĕрĕ, пуласлăхĕ. Генеалоги енчен (пулса кайни, хурăнташлăх енчен) илсессĕн Раҫҫей халăхĕсен чĕлхисем тĕрлĕ чĕлхе ҫемйине кĕреҫҫĕ: [[инди-европа чĕлхисем|инди-европа]], [[алтай чĕлхисем|алтай]], [[ибери кавказ чĕлхисем|ибери-кавказ]], [[урал чĕлхисем|урал]], [[палеоази чĕлхисем|палеоази]]. Кашни чĕлхе ҫемйи каллех уйрăм ушкăнсене пайланать. == Раҫҫей историйĕ == Раҫҫей патшалăхне историн тапхăрĕсенче темиҫе ятпа асăннă. {{Раççей кун-çулĕ}} == Халăх йышĕ == Раççейре 143,8 млн. çын, ытларахăшĕ, 4/5 пайĕ [[Европа]] енĕнче пурăнать: [[вырăссем]] (79,8 %), [[тутарсем]] (3,8 %), [[украинсем]] (3 %), [[Чăвашсем]] (1,2 %), [[пушкăртсем]] (0,9 %), [[чеченсем]] (0,9 %), [[эрменсем]] (0,8 %). Хула çыннисем 73%. == Раҫҫей Федерацийӗн тытӑмӗ == Раҫҫей Федерацийӗ субъектсенче пайланӑ. РФра 6 субъектсен тӗсӗсем пур, кусем [[республика]], [[ен]], [[облаҫ]], [[автономлă тăрăх]], [[автономлӑ облаҫ]] тата [[федераллӑ пӗлтерӗшпе хула]]. <br><gallery> Map of federal subjects of Russia (2014).svg|900px </gallery> === Субъектсен списокӗ === ==== Республикӑсем ==== * [[Адыгей|Адыгей Республики]] - [[Майкоп]] * [[Алтай|Алтай Республики]] - [[Горно-Алтайск]] * [[Буряти|Буряти Республики]] - [[Улан-Удэ]] * [[Дагестан Республики]] - [[Махачкала]] * [[Ингушети|Ингушети Республики]] - [[Магас]] * [[Кабарда-Балкар Республики]] - [[Нальчик]] * [[Калмăк Республики|Калмыки Республики]] - [[Элиста]] * [[Карачай-Черкес Республики]] - [[Черкесск]] * [[Карели Республики]] - [[Петрозаводск]] * [[Коми Республики]] - [[Сыктывкар]] * [[Крым Республики]]<ref>Раҫҫей конституцийӗн версийӗпе Крым ку Раҫҫейӗн пайӗ, анчах Украинӑн конституцийӗн версийӗпе Крым ку Украинӑн пайӗ </ref> - [[Симферополь]] * [[Мари Республики|Мари Эл Республики]] - [[Йошкар-Ола]] * [[Мордва Республики|Мордови Республики]] - [[Саранск]] * [[Пушкăртăстан|Пушкӑртӑстан Республики]] - [[Ӗпхӳ]] * [[Якути|Саха (Якути) Республики]] - [[Якутск]] * [[Çурçĕр Осети|Ҫурҫӗр Осети - Алани Республики]] - [[Владикавказ]] * [[Тутарстан|Тутарстан Республики]] - [[Хусан]] * [[Тыва|Тыва Республики]] - [[Кызыл]] * [[Удмурт Республики]] - [[Ижевск]] * [[Хакаси|Хакаси Республики]] - [[Абакан]] * [[Чăваш Ен|Чӑваш Республики - Чӑваш Ен]] - [[Шупашкар]] * [[Чечен Республики]] - [[Грозный]] ==== Енсем ==== * [[Алтай Ен]] - [[Барнаул]] * [[Байкал лешьен|Байкал Леш Ен]] - [[Чита]] * [[Камчатка Ен]] - [[Петропавловск-Камчаткăри]] * [[Краснодар Ен]] - [[Краснодар]] * [[Красноярск Ен]] - [[Красноярск]] * [[Перĕм Ен]] - [[Перĕм]] * [[Ставрополь Ен]] - [[Ставрополь]] * [[Тинĕсçум ен|Тинĕсçум Ен]] - [[Владивосток]] * [[Хабаровск Ен]] - [[Хабаровск]] ==== Федераллӑ пӗлтерӗшпе хулӑсем ==== * [[Мускав]] * [[Санкт-Петербург]] * [[Севастополь]]<ref>Раҫҫей конституцийӗн версийӗпе Севастополь ку Раҫҫейӗн пайӗ, анчах Украинӑн конституцийӗн версийӗпе Севастополь ку Украинӑн пайӗ </ref> == Раҫҫейӗн чи пысӑк хулисем == * [[Мускав]], [[Санкт-Петербург]], [[Çĕн Çĕпĕр]], [[Чулхула]], [[Екатеринбург]], [[Самар]], [[Омск]], [[Хусан]], [[Челепи]], [[Тан-çинчи-Ростов]], [[Ĕпхӳ]], [[Волгоград]], [[Перĕм]] == Вуламалли == == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Каçăсем == {{commons|Category:Russia}} {{Европа патшалăхĕсем}} {{Раççей Федерацийĕ}} {{Russia-geo-stub}} [[Категори:Патшалăхсем]] [[Категори:Раççей|*]] [[Категори:Патшалӑхсем, алфавитпа]] [[Категори:Патшалăхсем — ПНО пайташĕсем]] mfelko6hs5xcijn2o90bn4i3prib7vq 0 1015 750886 727961 2022-07-29T11:05:30Z Max Tenche 25572 Added links wikitext text/x-wiki {{Патшалăх |ChNm = Украина |NationName = Україна |FlagTitle = [[Украина ялавĕ]] |PicFlag = [[Ӳкерчĕк:Flag of Ukraine.svg|125px|Украина ялавĕ]] |LctCn = [[Ӳкерчĕк:LocationUkraine.png|250px]] |CoA = [[Ӳкерчĕк:Lesser Coat of Arms of Ukraine.svg|125px]] |CoATitle = [[Украина гербĕ]] |LNGs = [[Украин чĕлхи]] |CapCn = [[Киев]] |BigCity = [[Киев]] |TitleGl = [[Украина президенчĕсен списокĕ|Президент]] |PrezName = [[Зеленский Владимир Александрович|Володимир Зеленский]] |MinList = [[Украина премьер-министрĕсен ят-йышĕ|Премьер-министр]] |MName = [[Денис Шмигаль]] |SqNumb = 43 |SqAll = 603 700 |YearP = 2004 |NasPop = 47 732 079 |NasPlot = 80 |NasNum = 24 |Valuta = [[гривна]] |GTOt = +2 |GTDo = +2 |GimnName = [[Украина патшалăхĕн гимнĕ]] |Domen = .ua |Tel = 380 }} '''Украина''' ({{lang-uk|Україна}}) — Европăн хĕвелтухăç енчи патшалăх. Кăнтăрта [[Хура тинĕс]]пе [[Азов тинĕсĕ|Азов тинĕс]] шывĕсем вырнаçнă. Украинăпа юнашар [[Раççей Патшалăхĕ|Раççей]], [[Беларуç]], [[Молдави]], [[Польша]], [[Словаки]], [[Венгри]], [[Румыни]] патшалăхĕсем вырнаçнă. Лаптăкĕ 603,7 пин км². Халăх шучĕ 48,457 млн çын ([[2001]]). [[Украинсем]] (77,8%), [[вырăссем]] (17,3%), [[беларуссем]] (0,6%), [[крым тутарĕсем]] (0,5%), [[молдавансем]] (0,5%), [[болгарсем]] (0,4%), [[венгрсем]] (0,3%), [[румынсем]] (0,3%), [[поляксем]] (0,3%), [[йутейсем|еврейсем]] (0,2%), [[грексем]] (0,2%), [[эрменсем]] (0,2%), [[тутарсем]] (0,2%), тата ытти [[халăх]]сем пурăнаççĕ. == Хуласем == {{Ukraine Labelled Map}} Шĕкĕр хуласем: [[Киев]], [[Харьков]], [[Днепропетровск]], [[Одесса]], [[Донецк]], [[Запорожье]], [[Львов]], [[Кривой Рог]], [[Мариуполь]], [[Луганск]]. Тĕп хула — [[Киев]]. == Украинӑн цифра трансформацийӗн министерстви == Украинӑн цифра трансформацийӗн министерстви (Мiнцифри) - ӗҫ тӑвакан влаҫӑн тӗп органӗ — вӑл цифризациленӗ, уҫӑ даннӑйсене, наци электронлӑ информаци ресурсӗсене, интерноперапельлӗхӗсене йӗркелессишӗн тата пурнӑҫлассишӗн яваплӑ, граждансен цифра хутлӑхне аталантарассишӗн яваплӑ. 2019-мӗш ҫулхи сентябрьте тунӑ.<ref>[https://umn.ua/news/1732 Зября Приложени. Мӗн вӑл тата вӗсемпе мӗнле усӑ курмалла?]</ref> Министерство электронлӑ шанӑҫ паракан пулӑшу ӗҫӗсен сферинче тӗп удостоверени органӗ шутланать. Ҫавӑн пекех министерствӑн компетенцине интернет, телекоммуникаци сеткисене тата ИТ-индустрисене анлӑн аталантарасси кӗрет. Ӗҫ Порталӗ-электронлӑ пулӑшу ӗҫӗсен Пӗрлехи патшалӑх web-порталӗ. "Портал Действи" державель Мiнцифра пулса Тӑрать. Портала йӗркелесси тата ӗҫе кӗртесси ҫирӗплетнӗ Мiнцифрӑпа килӗшӳллӗн вебпорталӑн программӑпа техника хатӗрӗсене хатӗрленсе тӑнине шута илсе пулса иртет. Порталта онлайн справкине илме, реестрсене тӗрӗслеме, хӑйӗн бизнесне уҫма пулать. Тӗллев-патшалӑх паракан пӗтӗм халӑх паракан пулӑшу ӗҫӗсен 100 процентне цифрӑласси. Порталӑн функцийӗ "Пӗр патшалӑх веб-веб-электронлӑ пулӑшу ӗҫӗсен тата пӗр патшалӑх административлӑ пулӑшу ӗҫӗсен Пӗр порталӗн" Тата тивӗҫлӗ Положенийӗсен постановленийӗсене пурнӑҫланӑ. Web-патшалӑх пулӑшӑвӗсен пӗрлехи web-порталӗ-ку: * халӑхпа паракан пулӑшу илмелли, ҫаврӑну, ҫӑхав, граждансен позицийӗсем памалли, влаҫ органӗсемпе электронлӑ ҫырусем илмелли, ыйтусем ирттермелли тата ытти те.; * мобильлӗ приложение ӗҫе кӗртни»; * хӑйӗн кабинечӗпе тата информаципе реестрсенчен усӑ курни; * административлӑ пулӑшу ӗҫӗсен хальхи реестрне туса хур Портал украинецсене апрелӗн 6-мӗшӗнчен пуҫласа курма пулать. Порталта пулӑшу ӗҫӗсем фотографипе (открыти, улшӑнусем кӗртесси тата хупӑнасси) ҫыхӑннӑ. Ҫавӑн пекех 27 пулӑшу илме пулать. == Кун-çулĕ == {{Main|Украина кун-çулĕ}} == Комментарисем == {{асăрхавсем|group=К}} == Асăрхавсем == {{асăрхавсем|2}} == Çав. пекех == * [[Украина хулисем]] == Вуламалли == * {{статья |пуçелĕк=Украина |автор= |кăларăм=Большая советская энциклопедия |том=10 |страницы=539—556 |вырăн=М. |çул=1972 |ref=БСЭ}} * {{кĕнеке |автор=Грушевский Михаил |пуçелĕк=Иллюстрированная история Украины |вырăн=К. |çул=1995}} {{refend}} {{Ukraine-geo-stub}} {{Европăри тĕп хуласем}} {{Европа патшалăхĕсем}} [[Категори:Украина]] [[Категори:Унитарлă патшăлăхĕсем]] [[Категори:Хутăш республикăсем]] [[Категори:Хура тинĕс хĕрринчи патшалăхсем]] [[Категори:Патшалăхсем]] [[Категори:Патшалӑхсем, алфавитпа]] [[Категори:Патшалăхсем — ПНО пайташĕсем]] sv01zsky9m0ppj4cxbkywualyxq498u 0 9029 750887 641785 2022-07-29T11:10:11Z Max Tenche 25572 /* Президентсен ят-йышĕ */ wikitext text/x-wiki [[File:Flag of the President of Ukraine.svg|right|150px]] '''Украина президенчĕ''' — [[Украина|Украинăн]] пуçлахĕ. == Президентсен ят-йышĕ == {{main|Украина президенчĕ}} {|class="wikitable" style="text-align:center" |- style="background:#B5B5B5" !rowspan=2 | № !colspan=2 rowspan=2 | Ят !colspan=2 | Полномочисен тапхăрĕ |-- !Полномочисене пуçлани !Полномочисене вĕçлени |-- |- | '''1''' | [[Кравчук Леонид Макарович|Леонид Макарович Кравчук]] | |[[File:Leonid Kravchuk.jpg|99px]] | [[раштав, 5]] [[1991]] | [[утă, 19]] [[1994]] |- | '''2''' | [[Кучма Леонид Данилович|Леонид Данилович Кучма]] | [[File:Настя_Федоренко._Донецк._Увидеть_и_полюбить._129.jpg|100px]] | [[утă, 19]] [[1994]] | [[кăрлач, 23]] [[2005]] |- | '''3''' | [[Ющенко Виктор Андреевич|Виктор Андреевич Ющенко]] | [[File:Viktor Yushchenko 2006.jpg|100px]] | [[кăрлач, 23]] [[2005]] | [[нарăс, 25]] [[2010]] |- | '''4''' | [[Янукович Виктор Фёдорович|Виктор Фёдорович Янукович]]<ref>4 февраля 2015 года Верховная Рада Украины приняла закон о лишении Януковича звания Президента Украины (согласно Конституции, звание президента Украины сохраняется за ним пожизненно, если только президент не был устранен с поста в порядке импичмента) — [http://korrespondent.net/ukraine/3475132-rada-lyshyla-yanukovycha-zvanyia-prezydenta][http://www.interfax.ru/world/421992]</ref> | [[File:Viktor Yanukovych & Yukiya Amano (01910428) (10992648186) (cropped).jpg|100px]] | [[нарăс, 25]] [[2010]] | [[нарăс, 22]] [[2014]]<ref name="и.о.">22 февраля 2014 [[:s:Постановление ВР Украины от 22.02.2014 № 757-VII|постановлением Верховной рады]] В. Ф. Янукович объявлен «самоустранившимся от исполнения полномочий президента». Легитимность данного постановления и последовавшего за ним [[:s:Постановление ВР Украины от 23.02.2014 № 764-VII|назначения]] А. В. Турчинова исполняющим обязанности президента не признавались [[РФ]], заявлявшей о несоблюдении процедуры досрочного прекращения полномочий президента, изложенной в ст. 108—111 Конституции Украины</ref> |- | '''—''' | [[Турчинов Александр Валентинович|Александр Валентинович Турчинов]]<br /> (вăхăтлăха пурнăçланăскер) | [[File:Turchynov March 2014 (cropped).jpg|100px]] | [[нарăс, 23]] [[2014]]<ref name="и.о." /> | [[çĕртме, 7]] [[2014]] |- | '''5''' | [[Порошенко Пётр Алексеевич|Пётр Алексеевич Порошенко]] | [[File:Official portrait of Petro Poroshenko.jpg|99px]] | [[çĕртме, 7]] [[2014]] | |- |'''6''' | [[Зеленский Владимир Александрович|Улӑтимӗр Александрович Зеленский]] | ӳкерчӗк | |халичченех |} == Каçăсем == * [http://www.president.gov.ua/ Украина президенчĕн сайчĕ] [[Категори:Украина президенчĕсем]] 1e34ypbllr3b8a68zm4ukyqrt7f7zi2 750888 750887 2022-07-29T11:12:25Z Max Tenche 25572 /* Президентсен ят-йышĕ */ wikitext text/x-wiki [[File:Flag of the President of Ukraine.svg|right|150px]] '''Украина президенчĕ''' — [[Украина|Украинăн]] пуçлахĕ. == Президентсен ят-йышĕ == {{main|Украина президенчĕ}} {|class="wikitable" style="text-align:center" |- style="background:#B5B5B5" !rowspan=2 | № !colspan=2 rowspan=2 | Ят !colspan=2 | Полномочисен тапхăрĕ |-- !Полномочисене пуçлани !Полномочисене вĕçлени |-- |- | '''1''' | [[Кравчук Леонид Макарович|Леонид Макарович Кравчук]] | |[[File:Leonid Kravchuk.jpg|99px]] | [[раштав, 5]] [[1991]] | [[утă, 19]] [[1994]] |- | '''2''' | [[Кучма Леонид Данилович|Леонид Данилович Кучма]] | [[File:Настя_Федоренко._Донецк._Увидеть_и_полюбить._129.jpg|100px]] | [[утă, 19]] [[1994]] | [[кăрлач, 23]] [[2005]] |- | '''3''' | [[Ющенко Виктор Андреевич|Виктор Андреевич Ющенко]] | [[File:Viktor Yushchenko 2006.jpg|100px]] | [[кăрлач, 23]] [[2005]] | [[нарăс, 25]] [[2010]] |- | '''4''' | [[Янукович Виктор Фёдорович|Виктор Фёдорович Янукович]]<ref>4 февраля 2015 года Верховная Рада Украины приняла закон о лишении Януковича звания Президента Украины (согласно Конституции, звание президента Украины сохраняется за ним пожизненно, если только президент не был устранен с поста в порядке импичмента) — [http://korrespondent.net/ukraine/3475132-rada-lyshyla-yanukovycha-zvanyia-prezydenta][http://www.interfax.ru/world/421992]</ref> | [[File:Viktor Yanukovych & Yukiya Amano (01910428) (10992648186) (cropped).jpg|100px]] | [[нарăс, 25]] [[2010]] | [[нарăс, 22]] [[2014]]<ref name="и.о.">22 февраля 2014 [[:s:Постановление ВР Украины от 22.02.2014 № 757-VII|постановлением Верховной рады]] В. Ф. Янукович объявлен «самоустранившимся от исполнения полномочий президента». Легитимность данного постановления и последовавшего за ним [[:s:Постановление ВР Украины от 23.02.2014 № 764-VII|назначения]] А. В. Турчинова исполняющим обязанности президента не признавались [[РФ]], заявлявшей о несоблюдении процедуры досрочного прекращения полномочий президента, изложенной в ст. 108—111 Конституции Украины</ref> |- | '''—''' | [[Турчинов Александр Валентинович|Александр Валентинович Турчинов]]<br /> (вăхăтлăха пурнăçланăскер) | [[File:Turchynov March 2014 (cropped).jpg|100px]] | [[нарăс, 23]] [[2014]]<ref name="и.о." /> | [[çĕртме, 7]] [[2014]] |- | '''5''' | [[Порошенко Пётр Алексеевич|Пётр Алексеевич Порошенко]] | [[File:Official portrait of Petro Poroshenko.jpg|99px]] | [[çĕртме, 7]] [[2014]] | |- |'''6''' | [[Зеленский Владимир Александрович|Улӑтимӗр Александрович Зеленский]] | [[File:Владимир Зеленский (51939489510).jpg|99px]] | |халичченех |} == Каçăсем == * [http://www.president.gov.ua/ Украина президенчĕн сайчĕ] [[Категори:Украина президенчĕсем]] 1pgzu3911c7rrf6q6539n9tb0dpl2a4 750889 750888 2022-07-29T11:17:07Z Max Tenche 25572 /* Президентсен ят-йышĕ */ wikitext text/x-wiki [[File:Flag of the President of Ukraine.svg|right|150px]] '''Украина президенчĕ''' — [[Украина|Украинăн]] пуçлахĕ. == Президентсен ят-йышĕ == {{main|Украина президенчĕ}} {|class="wikitable" style="text-align:center" |- style="background:#B5B5B5" !rowspan=2 | № !colspan=2 rowspan=2 | Ят !colspan=2 | Полномочисен тапхăрĕ |-- !Полномочисене пуçлани !Полномочисене вĕçлени |-- |- | '''1''' | [[Кравчук Леонид Макарович|Леонид Макарович Кравчук]] | |[[File:Leonid Kravchuk.jpg|99px]] | [[раштав, 5]] [[1991]] | [[утă, 19]] [[1994]] |- | '''2''' | [[Кучма Леонид Данилович|Леонид Данилович Кучма]] | [[File:Настя_Федоренко._Донецк._Увидеть_и_полюбить._129.jpg|100px]] | [[утă, 19]] [[1994]] | [[кăрлач, 23]] [[2005]] |- | '''3''' | [[Ющенко Виктор Андреевич|Виктор Андреевич Ющенко]] | [[File:Viktor Yushchenko 2006.jpg|100px]] | [[кăрлач, 23]] [[2005]] | [[нарăс, 25]] [[2010]] |- | '''4''' | [[Янукович Виктор Фёдорович|Виктор Фёдорович Янукович]]<ref>4 февраля 2015 года Верховная Рада Украины приняла закон о лишении Януковича звания Президента Украины (согласно Конституции, звание президента Украины сохраняется за ним пожизненно, если только президент не был устранен с поста в порядке импичмента) — [http://korrespondent.net/ukraine/3475132-rada-lyshyla-yanukovycha-zvanyia-prezydenta][http://www.interfax.ru/world/421992]</ref> | [[File:Viktor Yanukovych & Yukiya Amano (01910428) (10992648186) (cropped).jpg|100px]] | [[нарăс, 25]] [[2010]] | [[нарăс, 22]] [[2014]]<ref name="и.о.">22 февраля 2014 [[:s:Постановление ВР Украины от 22.02.2014 № 757-VII|постановлением Верховной рады]] В. Ф. Янукович объявлен «самоустранившимся от исполнения полномочий президента». Легитимность данного постановления и последовавшего за ним [[:s:Постановление ВР Украины от 23.02.2014 № 764-VII|назначения]] А. В. Турчинова исполняющим обязанности президента не признавались [[РФ]], заявлявшей о несоблюдении процедуры досрочного прекращения полномочий президента, изложенной в ст. 108—111 Конституции Украины</ref> |- | '''—''' | [[Турчинов Александр Валентинович|Александр Валентинович Турчинов]]<br /> (вăхăтлăха пурнăçланăскер) | [[File:Turchynov March 2014 (cropped).jpg|100px]] | [[нарăс, 23]] [[2014]]<ref name="и.о." /> | [[çĕртме, 7]] [[2014]] |- | '''5''' | [[Порошенко Пётр Алексеевич|Пётр Алексеевич Порошенко]] | [[File:Official portrait of Petro Poroshenko.jpg|99px]] | [[çĕртме, 7]] [[2014]] |- |'''6''' | [[Зеленский Владимир Александрович|Улӑтимӗр Александрович Зеленский]] | [[File:Владимир Зеленский (51939489510).jpg|99px]] | [[çу, 20]] [[2019]] | халичченех |} == Каçăсем == * [http://www.president.gov.ua/ Украина президенчĕн сайчĕ] [[Категори:Украина президенчĕсем]] 8hpgbdeouymueg6jv4xf2kozrmdekwy 750890 750889 2022-07-29T11:19:20Z Max Tenche 25572 /* Президентсен ят-йышĕ */ Added links wikitext text/x-wiki [[File:Flag of the President of Ukraine.svg|right|150px]] '''Украина президенчĕ''' — [[Украина|Украинăн]] пуçлахĕ. == Президентсен ят-йышĕ == {{main|Украина президенчĕ}} {|class="wikitable" style="text-align:center" |- style="background:#B5B5B5" !rowspan=2 | № !colspan=2 rowspan=2 | Ят !colspan=2 | Полномочисен тапхăрĕ |-- !Полномочисене пуçлани !Полномочисене вĕçлени |-- |- | '''1''' | [[Кравчук Леонид Макарович|Леонид Макарович Кравчук]] | |[[File:Leonid Kravchuk.jpg|99px]] | [[раштав, 5]] [[1991]] | [[утă, 19]] [[1994]] |- | '''2''' | [[Кучма Леонид Данилович|Леонид Данилович Кучма]] | [[File:Настя_Федоренко._Донецк._Увидеть_и_полюбить._129.jpg|100px]] | [[утă, 19]] [[1994]] | [[кăрлач, 23]] [[2005]] |- | '''3''' | [[Ющенко Виктор Андреевич|Виктор Андреевич Ющенко]] | [[File:Viktor Yushchenko 2006.jpg|100px]] | [[кăрлач, 23]] [[2005]] | [[нарăс, 25]] [[2010]] |- | '''4''' | [[Янукович Виктор Фёдорович|Виктор Фёдорович Янукович]]<ref>4 февраля 2015 года Верховная Рада Украины приняла закон о лишении Януковича звания Президента Украины (согласно Конституции, звание президента Украины сохраняется за ним пожизненно, если только президент не был устранен с поста в порядке импичмента) — [http://korrespondent.net/ukraine/3475132-rada-lyshyla-yanukovycha-zvanyia-prezydenta][http://www.interfax.ru/world/421992]</ref> | [[File:Viktor Yanukovych & Yukiya Amano (01910428) (10992648186) (cropped).jpg|100px]] | [[нарăс, 25]] [[2010]] | [[нарăс, 22]] [[2014]]<ref name="и.о.">22 февраля 2014 [[:s:Постановление ВР Украины от 22.02.2014 № 757-VII|постановлением Верховной рады]] В. Ф. Янукович объявлен «самоустранившимся от исполнения полномочий президента». Легитимность данного постановления и последовавшего за ним [[:s:Постановление ВР Украины от 23.02.2014 № 764-VII|назначения]] А. В. Турчинова исполняющим обязанности президента не признавались [[РФ]], заявлявшей о несоблюдении процедуры досрочного прекращения полномочий президента, изложенной в ст. 108—111 Конституции Украины</ref> |- | '''—''' | [[Турчинов Александр Валентинович|Александр Валентинович Турчинов]]<br /> (вăхăтлăха пурнăçланăскер) | [[File:Turchynov March 2014 (cropped).jpg|100px]] | [[нарăс, 23]] [[2014]]<ref name="и.о." /> | [[çĕртме, 7]] [[2014]] |- | '''5''' | [[Порошенко Пётр Алексеевич|Пётр Алексеевич Порошенко]] | [[File:Official portrait of Petro Poroshenko.jpg|99px]] | [[çĕртме, 7]] [[2014]] | [[çу, 20]] [[2019]] |'''6''' | [[Зеленский Владимир Александрович|Улӑтимӗр Александрович Зеленский]] | [[File:Владимир Зеленский (51939489510).jpg|99px]] | [[çу, 20]] [[2019]] | халичченех |} == Каçăсем == * [http://www.president.gov.ua/ Украина президенчĕн сайчĕ] [[Категори:Украина президенчĕсем]] fn8todin3xbs0s7vekf3zivqwludvi3 750891 750890 2022-07-29T11:20:16Z Max Tenche 25572 /* Президентсен ят-йышĕ */ wikitext text/x-wiki [[File:Flag of the President of Ukraine.svg|right|150px]] '''Украина президенчĕ''' — [[Украина|Украинăн]] пуçлахĕ. == Президентсен ят-йышĕ == {{main|Украина президенчĕ}} {|class="wikitable" style="text-align:center" |- style="background:#B5B5B5" !rowspan=2 | № !colspan=2 rowspan=2 | Ят !colspan=2 | Полномочисен тапхăрĕ |-- !Полномочисене пуçлани !Полномочисене вĕçлени |-- |- | '''1''' | [[Кравчук Леонид Макарович|Леонид Макарович Кравчук]] | |[[File:Leonid Kravchuk.jpg|99px]] | [[раштав, 5]] [[1991]] | [[утă, 19]] [[1994]] |- | '''2''' | [[Кучма Леонид Данилович|Леонид Данилович Кучма]] | [[File:Настя_Федоренко._Донецк._Увидеть_и_полюбить._129.jpg|100px]] | [[утă, 19]] [[1994]] | [[кăрлач, 23]] [[2005]] |- | '''3''' | [[Ющенко Виктор Андреевич|Виктор Андреевич Ющенко]] | [[File:Viktor Yushchenko 2006.jpg|100px]] | [[кăрлач, 23]] [[2005]] | [[нарăс, 25]] [[2010]] |- | '''4''' | [[Янукович Виктор Фёдорович|Виктор Фёдорович Янукович]]<ref>4 февраля 2015 года Верховная Рада Украины приняла закон о лишении Януковича звания Президента Украины (согласно Конституции, звание президента Украины сохраняется за ним пожизненно, если только президент не был устранен с поста в порядке импичмента) — [http://korrespondent.net/ukraine/3475132-rada-lyshyla-yanukovycha-zvanyia-prezydenta][http://www.interfax.ru/world/421992]</ref> | [[File:Viktor Yanukovych & Yukiya Amano (01910428) (10992648186) (cropped).jpg|100px]] | [[нарăс, 25]] [[2010]] | [[нарăс, 22]] [[2014]]<ref name="и.о.">22 февраля 2014 [[:s:Постановление ВР Украины от 22.02.2014 № 757-VII|постановлением Верховной рады]] В. Ф. Янукович объявлен «самоустранившимся от исполнения полномочий президента». Легитимность данного постановления и последовавшего за ним [[:s:Постановление ВР Украины от 23.02.2014 № 764-VII|назначения]] А. В. Турчинова исполняющим обязанности президента не признавались [[РФ]], заявлявшей о несоблюдении процедуры досрочного прекращения полномочий президента, изложенной в ст. 108—111 Конституции Украины</ref> |- | '''—''' | [[Турчинов Александр Валентинович|Александр Валентинович Турчинов]]<br /> (вăхăтлăха пурнăçланăскер) | [[File:Turchynov March 2014 (cropped).jpg|100px]] | [[нарăс, 23]] [[2014]]<ref name="и.о." /> | [[çĕртме, 7]] [[2014]] |- | '''5''' | [[Порошенко Пётр Алексеевич|Пётр Алексеевич Порошенко]] | [[File:Official portrait of Petro Poroshenko.jpg|99px]] | [[çĕртме, 7]] [[2014]] | [[çу, 20]] [[2019]] |- |'''6''' | [[Зеленский Владимир Александрович|Улӑтимӗр Александрович Зеленский]] | [[File:Владимир Зеленский (51939489510).jpg|99px]] | [[çу, 20]] [[2019]] | халичченех |} == Каçăсем == * [http://www.president.gov.ua/ Украина президенчĕн сайчĕ] [[Категори:Украина президенчĕсем]] 9zbfct6c1jukedgdoe4i5611r8vk5bc 0 13812 750893 716817 2022-07-29T11:37:36Z Max Tenche 25572 wikitext text/x-wiki {{cleanup}} '''Çурçĕр Осети — Алани''' (''Çурçĕр Осети'', [[осетин чĕлхи|осет.]] ''Республикæ Цæгат Ирыстон — Алани'') — [[Раççей|Раççей Федерацийĕ]]н субъекчĕ, [[Кăнтăр федераллă округ]]а кĕрет. Тĕп хули — [[Владикавказ]]. [[1924]] çулти утăн 7-мĕшĕнче йĕркеленĕ. Ҫурҫӗр Осетийӗн ялавӗ: [[File:Flag of North Ossetia.svg|100px]] == Географи == [[Image:North ossetia alania map.png|thumb|250px|right]] Ҫурҫӗр Осетийӗн картти: == Тавралăхĕ == [[Кабардино-Балкари Республики]], [[Ставрополь Ен]]ĕпе, [[Чечня|Чечен Республикипе]], [[Ингушети|Ингуш Республикипе]] тата [[Грузи]]пе чикĕ тытать. == Халăх йышĕ == [[Ӳкерчĕк:LocationNorthOssetia-Alania.png|frame|Çурçĕр Осети Кăнтăр федераллă округĕн картти çинче]] Пурăнакан халăх йышĕ — 704 400 çын ([[2005]]), йышлăхĕ — 88,1 çын/çм² ([[2005]]), хула çыннисен пайĕ — 65,4 % ([[2005]]). Çурçĕр Осети Раççей Федерацийĕн чи йышлă субъекчĕ пулать. Тĕп вырăнĕнче халăх йышлăхĕ 140 çын/çм² ытла. Республикăри 48 % халăхĕ [[Владикавказ]]ра пурăнать. {| class="standard" !Халăх ||Йышĕ, [[2002]] çул, пин ([http://www.perepis2002.ru/index.html?id=17 *]) |- |[[Осетинсем]]|| 445,3 (62,7 %) |- |[[Вырăссем]]|| 164,7 (23,2 %) |- |[[Ингушсем]]|| 21,4 (3,0 %) |- |[[Эрменсем]]|| 17,1 (2,4 %) |- |[[Кумыксем]]|| 12,7 (1,8 %) |- |[[Грузинсем]]|| 10,8 (1,5 %) |- |[[Украинсем]]|| 5,2 |- |[[Чеченсем]]|| 3,4 |- |[[Кабардинсем]]|| 2,8 |- |[[Турккăсем]]|| 2,8 |- |<small> кунта 2500 ытла йышлă халăха кăтартнă </small> |} === Пурăнан вырăнсем === <div align="center"> {| class="toccolours" style="margin: 0 2em 0 2em" |- | bgcolor="#C0C0C0" | '''5 пин ытла çынлă пурăну вырăнĕсем'''<br />[[2007]] çулăн кăрлач, 1 тĕлне |- | <table width="600" border="0" cellspacing="1" cellpadding="0"> <tr align="left"> <td width="35%" style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Владикавказ]]</td> <td width="15%" style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">313,8</td> <td width="35%" style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Михайловское (Северная Осетия)|Михайловское]]</td> <td width="15%" style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">10,3 (2003)</td> </tr> <tr align="left"> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Моздок]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">40,8</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Чермен (Çурçĕр Осети)|Чермен]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">8,4 (2003)</td> </tr> <tr align="left"> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Беслан]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">35,8</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Кизляр (Çурçĕр Осети)|Кизляр]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">8,4 (2003)</td> </tr> <tr align="left"> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Алагир]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">19,9</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Архонская]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">7,9 (2003)</td> </tr> <tr align="left"> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Ардон (Çурçĕр Осети)|Ардон]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">16,9</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Камбилеевское]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">7,6 (2003)</td> </tr> <tr align="left"> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Заводской (Çурçĕр Осети)|Заводской]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">15,0</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Гизель (Çурçĕр Осети)|Гизель]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">7,1 (2003)</td> </tr> <tr align="left"> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Эльхотово]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">12,2 (2003)</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Чикола]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">7,0 (2003)</td> </tr> <tr align="left"> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Ногир]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">11,3 (2003)</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Змейская]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">6,4 (2003)</td> </tr> <tr align="left"> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Сунжа (ял)|Сунжа]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">11,3 (2003)</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Павлодольская]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">5,7 (2003)</td> </tr> <tr align="left"> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Дигора]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">11,2</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Луковская]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">5,2 (2003)</td> </tr> <tr align="left"> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Октябрьское (Çурçĕр Осети)|Октябрьское]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">10,6 (2003)</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Майское (Çурçĕр Осети)|Майское]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">5,1 (2003)</td> </tr> </table> |} </div> == Административлă-территори пайланăвĕ == {| | width="40 %" align="center" valign="middle" bgcolor="#A6FFA6" | '''Район''' | width="39 %" align="center" valign="middle" bgcolor="#A6FFA6" | '''Административлă тĕпĕ''' | width="7 %" align="center" valign="middle" bgcolor="#A6FFA6" | '''Халăх йышĕ, пин çын (кăрлач, 1, [[2005]])''' | width="7 %" align="center" valign="middle" bgcolor="#A6FFA6" | '''Лаптăкĕ, пин çм²''' | width="7 %" align="center" valign="middle" bgcolor="#A6FFA6" | '''Халăх йышлăхĕ''' |- | width="40 %" | [[Çурçĕр Осети Алагир районĕ|Алагир районĕ]] | width="39 %" | [[Алагир]] хула | width="7 %" | 36,6 | width="7 %" | 2,01 | width="7 %" | 18,2 |- | bgcolor="#C0C0C0" | [[Çурçĕр Осети Ардон районĕ|Ардон районĕ]] | bgcolor="#C0C0C0" | г.&nbsp; [[Ардон]] | bgcolor="#C0C0C0" | 27,9 | bgcolor="#C0C0C0" | 0,36 | bgcolor="#C0C0C0" | 77,5 |- | [[Çурçĕр Осети Дигор районĕ|Дигор районĕ]] | г.&nbsp; [[Дигора]] | 20,4 | 0,64 | 31,9 |- | bgcolor="#C0C0C0" | [[Çурçĕр Осети Ираф районĕ|Ираф районĕ]] | bgcolor="#C0C0C0" | с.&nbsp;[[Чикола]] | bgcolor="#C0C0C0" | 15,4 | bgcolor="#C0C0C0" | 1,37 | bgcolor="#C0C0C0" | 11,2 |- | [[Çурçĕр Осети Киров районĕ|Киров районĕ]] | с.&nbsp;[[Эльхотово]] | 26,9 | 0,36 | 74,7 |- | bgcolor="#C0C0C0" | [[Çурçĕр Осети Моздок районĕ|Моздок районĕ]] | bgcolor="#C0C0C0" | г.&nbsp; [[Моздок]] | bgcolor="#C0C0C0" | 87,6 | bgcolor="#C0C0C0" | 1,08 | bgcolor="#C0C0C0" | 81,1 |- | [[Çурçĕр Осети Сылтăм Çыр районĕ|Сылтăм Çыр районĕ]] | г.&nbsp; [[Беслан]] | 55,6 | 0,38 | 146,3 |- | bgcolor="#C0C0C0" | [[Çурçĕр Осети Хулаçум районĕ|Хулаçум районĕ]] | bgcolor="#C0C0C0" | с.&nbsp; [[Октябрьское]] | bgcolor="#C0C0C0" | 102,3 | bgcolor="#C0C0C0" | 1,46 | bgcolor="#C0C0C0" | 70,0 |} == Хуçалăхĕ == [[Ӳкерчĕк:North ossetia map Rus.png|right|thumb|250px|Çурçĕр Осети картти]] == Çавăн пекех == * [[Осетин-ингуш хирĕçĕвĕ]] == Каçăсем == {{commons|Category:North Ossetia-Alania}} * [http://rso-a.ru/ Çурçĕр Осети-Алани республики Ертĕвĕн официаллă сайчĕ] * [http://terrus.ru/cgi-bin/allrussia/v3_index.pl?act=reg&id=15 Çурçĕр Осети - Алани "Пĕтĕм Раççей" хыпарлăх-каталогра] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927182555/http://terrus.ru/cgi-bin/allrussia/v3_index.pl?act=reg&id=15 |date=2007-09-27 }} * [http://www.noar.ru Постоянное представительство Республики Северная Осетия - Алания при Президенте РФ] * [http://fandag.ru/ fandag.ru/ Осетинсем, Осети, Алани, Аланин геральдики, скифсем, сарматсем, истори, Нарт кăссайĕ, форум] * [http://alania.clan.su/ Алани: истори, этеплĕх, йалисем, çыннисем] * [http://region15.ru/ Çурçĕр-Осети хыпар-кану порталĕ «15-мĕш регион»] * [http://fc-alania.ru/ ФК «Алания» Владикавказ: Официаллă сайт] * [http://alaniya.spektr.info/ Осети УçăллăРаççейĕн Кăнтăрĕ порталĕнче]{{Ĕçлемен каçă|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://gallery.darial-online.ru/ «Осети-Алани»] фотогалерея * [http://www.ossetians.com/rus/ «Осетинсем»] {{Çурçĕр Осети}} {{Çурçĕр Арамаçи федераци тăрăхĕ}} {{Раççей Федераци субъекчĕсем}} {{stub}} [[Категори:Çурçĕр Осети-Алани]] 5lgc806pmotm59sa52lo6h6c6b5elij 0 16236 750885 714887 2022-07-29T10:37:56Z 211.104.160.94 wikitext text/x-wiki [[Ӳкерчĕк:Arctic big rus.svg|right|thumb|250px|Хĕрлĕ йĕрĕ утăри 10&nbsp;°C изотермăна кăтартать]] [[Ӳкерчĕк:карта Арктики.png|thumb|250px]] '''А́рктика''' ({{lang-el|ἄρκτος}} — Ҫӗр Ҫинчи пӗрлехи физикӑпа географи районӗ, Ҫурҫӗр полюсне пӗрлешсе, Евразипе Ҫурҫӗр Америкӑри материксен хӗррисене, утравсемпе ҫурҫӗрти пӑрлӑ океана (норвеги утравӗсӗр пуҫне), ҫавӑн пекех Атлантикӑпа Лӑпкӑ океансен ҫывӑхри пайӗсене те кӗртекенскер. Арктикӑн кӑнтӑр чикки тундрӑн кӑнтӑр чиккипе танлашать. Площадь — 27 млн ҫухрӑма яхӑн; хӑш-пӗр Чухне Арктикӑна кӑнтӑр енчен Ҫурҫӗрти поляр ҫаврашкипе (66° 33e с. ш.) чараҫҫӗ, кун пек чухне Унӑн лаптӑкӗ 21 млн ҫухрӑмпа танлашать. == Çанталăк == === Çĕр пичĕ === === Çанталăкăн уйрăмлăхĕсем === Çутçанталăк уйрăмлăхĕсем: пĕчĕк радиаци балансĕ, çуллахи сывлăшăн 0&nbsp;°C çывăх температури, çулти вăтам температура нульрен аялла, [[пăрлăх]]семпе [[ĕмĕрлĕ шăнлăх|нумай çул шăннă чул тăпри]], [[тундра]] ӳсентăранлăхĕпе [[арктика пушхирĕ]] чылаййи. Тинĕс акваторин пăрлăхĕ 11&nbsp;млн.&nbsp;тв.&nbsp;км хĕлле тата 8&nbsp;млн.&nbsp;тв.&nbsp;км çулла. === Çанталăкăн янтă пурлăхĕ === Арктикăра çав тери нумай уçлама тытăнман энергоресурс — [[нефть]]пе [[çутçанталăк газĕ|газ]]. Раççейшĕн арктика шельфĕ — углеводород янттине ӳстермелли чи пуласлă тĕлĕ. «Арктика шельфĕ — Раççей промăçлăхĕ халиччен пачах усă курман нефтьпе газ управĕ, анчах та ăна ĕçе ямасăр Раççейĕн 2020 çулченхи [[Раççейĕн энергетика стратегийĕ|энергетика стратегине]]» пурнăçа кĕртме май çук (Валерий Каминский, ВНИИ Океанологи директорĕ). Чи пысăк раççей çĕр управĕсем — газ гиганчĕсем тата çав тери гигантсем — Штокман, Русан тата Ленинград — анăç Арктикăра вырнаçнă. === Арктика пăрĕсем === ==== Юхăмсен хавăртлăхĕ улшăнăвĕ ==== Ахăртнех [[XX ĕмĕр]]ĕн 60-70-мĕш çулĕсенче «Çурçĕр полюсĕ» станцин шуçăмĕ (дрейфĕ) талăкра икĕ çухрăм пулсан, сăмахран, «Çурçĕр полюсĕ-34» ([[2005]]) станцин шуçăмĕ талăкра 5-8 çм пулнă. === Флорӑпа фауна === Арктикӑра карлик тӗмӗсем, тырӑсем, курӑксем, лишайниксемпе мӑк ӳсеҫҫӗ. Ҫуллахи температура пӗчӗк тӗрлӗ тӗссемпе пысӑках мар ӳсентӑрансен калӑпӑшне кӑтартать. Арктикӑра йывӑҫсем ҫук, анчах унӑн ӑшӑ пайӗнче час-часах икӗ метр ҫӳллӗш ӳсекен вӗтлӗхсем тӗл пулаҫҫӗ, хӑях, мӑк тата лишайниксем хулӑн ай сараҫҫӗ. Арктика пушхирӗ-ҫутҫанталӑкӑн чи ҫурҫӗрти зони — ӳсентӑрансем ҫукпа пӗрех; ытларах клеткӑллӑ ӳсентӑрансем — мӑкпа лишайниксем, сайра хутра полярти мӑкӑнь пек курӑклӑ ӳсентӑрансем тӗл пулаҫҫӗ.<ref>[https://mirvu.ru/zhivotnye-arktiki/ Арктикӑри чӗрчунсем-список, тӗссем, ятсем, сӑнӳкерчӗкпе видео ҫинчен ҫырса кӑтартнисем]</ref> Арктика — тӗрлӗ йышши чӗрчунсем пурӑнакан вырӑн: овцебык, тискер ҫурҫӗр пӑланӗ, юрлӑ така, шурӑ упа. Тундрӑра курӑк ҫисе пурӑнакан ҫынсен шутне ҫаксем кӗреҫҫӗ: арктика белякӗ, лемминг, овцебык тата ҫурҫӗрти тискер пӑлан. Вӗсем поляр тиллипе кашкӑр валли апат пулса тӑраҫҫӗ. Полярти упа та тискер кайӑк, вӑл тинӗсри чӗрчунсене пӑр ҫинчен сунара ҫӳреме кӑмӑллать. Сивӗ регионсемшӗн эндемичӑри кайӑк-кӗшӗкпе тинӗсре пурӑнакансен нумай тӗсӗ. Кунсӑр пуҫне Арктикӑра росомахсем, юссем тата вӑрӑм хӳреллӗ тыркассем пурӑнаҫҫӗ. Полярти ҫулла тундрӑра миллионшар вӗҫен кайӑк йӑваланать. Арктика тинӗсӗсенче тюленьсем, моржсем, ҫавӑн пекех кит евӗрлӗ темиҫе тӗрлӗ кит: мӑйӑхлӑ китсем, нарвалсем, косаткӑсем, пакшасем пурӑнаҫҫӗ. Климат улшӑнни Арктикӑри нумай чӗрчунсене пӗтме пултарать. Пуринчен ытла шурӑ упасем хӑрушлӑхра, мӗншӗн тесен тинӗсри пӑр лаптӑкне чакарнӑ чухне выльӑхсен ҫыран хӗррине, вӗсен хӳре бази пӗчӗкрех ҫӗре, куҫмалла пулать. Ҫитӗннӗ аҫасене сутма выҫӑпа вилни 3-6 процентран пуҫласа 28-48 процента ҫити ӳсме пултарать, ҫуллахи сезонӑн вӑрӑмӑшӗ 120 процентран 180 куна ҫити ӳссен. Кунсӑр пуҫне, ама ами партнера йышлӑланнӑ тапхӑрта тинӗс пӑрӗпе унӑн фрагментацийӗнчен килет. Аҫисем хӑйсен йӗрӗпе самок шыраҫҫӗ, ученӑйсен хаклавӗсем тӑрӑх, пӑр тӑрӑх популяцисене сапаласа янипе шыравсен тухӑҫлӑхӗ унӑн лаптӑкӗнчен тӑватӑ хут хӑвӑртрах чакма тытӑнсан, шӑратса сыпас ӗҫ ӑнӑҫлӑхӗ 99 процентран пуҫласа 72 процента ҫити чакать. == Çын тата Арктика == === Усă курни тата тĕпчени === Чылай хушă Арктика этем пурăнма юрăхсăр территори шутланнă (''«вилĕм çĕрĕ»''), ăна шывпа та, çĕрпе те иртсе çӳреме пулман. XI ĕмĕрте вырăс тинĕс çӳревçисем Çурçĕр Пăрлă океанăн тинĕсĕсене тухаççĕ. XII—XIII ĕмĕрсенче Вайгач, Çĕнĕ Çĕр утравĕсене, XV ĕмĕрĕн вĕçĕнче — Шпицберген архипелагăн утравĕсене, Упа (Медвежий) утравне уçнă. XVI ĕмĕрĕн пĕрремĕш пайĕнче Пăрлă океан бассейнĕн 1-мĕш картине Д. Герасимов чертёжĕпе усă курса хайлаççĕ, çак вăхăтах Çурçĕр тинĕс çулĕн анăç пайне (ăна «мангази тинĕс çулĕ» тенĕ)— Çурçĕр Двинаран пуçласа [[Обь (юханшыв)|Обĕн]] вăрринчи Таз тутине çити — уса кĕртнĕ. Аслă çурçĕр экспедицинче ([[1733]]—[[1743]]) Çурçĕр Пăрлă океанăн пĕтĕм çĕпĕр çыранне М. Баранов сăмсахне çитиех, тĕпчесе карттă çине ӳкерсе хунă. 1874 çултанпа Кар тинĕсĕпе пăслă пăрахутпа Обь тата [[Енисей]] вăрри витĕр Кар экспедицисене ирттернĕ. [[Норвеги|Норвег]] поляр тĕпчевçи [[Фритьоф Нансен]] Арктикăна ''Парлă шик çĕршывĕ'' тенĕ. Арктикăна уса кĕртес ĕçре [[Çурçĕр тинĕс çулĕ]] питĕ чылай пулăшу кӳлнĕ. === Харпăрлани тата тĕпчени === === Арктикăн тĕпчевçисем === * [[Фритьоф Нансен]] * [[Руаль Амундсен]] * [[Отто Юльевич Шмидт]] * [[Колчак Александр Васильевич|Александр Васильевич Колчак]] * [[Андре Соломон Август]] * [[Ушаков Георгий Алексеевич]] == Çавăн пекех пăхăр == * [[Арктика канашĕ]] * [[Антарктика]] * [[Антарктида]] * [[Арктика (пăр çуракан)]] * [[Арктика 2007]] * [[Гренланди]] * [[Тундра]] == Каçăсем == * [http://www.ruvr.ru/main.php?lng=rus&q=63727&cid=371&p=17.03.2008 Кам тата мĕнле тĕллевпе Арктикăна çулăхать] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090220085903/http://www.ruvr.ru/main.php?lng=rus&q=63727&cid=371&p=17.03.2008 |date=2009-02-20 }} * [http://www.portalus.ru/modules/internationallaw/print.php?subaction=showfull&id=1095958984&archive=&start_from=&ucat=1& Раççейĕн арктика секторĕн статусĕ] * [http://rgo.msk.ru/commissions/polar/ Отделение географии полярных стран Московского центра Русского географического общества] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070513155926/http://rgo.msk.ru/commissions/polar/ |date=2007-05-13 }} * [http://rgo.msk.ru/commissions/polar/2005_01_14-1.html И. Д. Папанин тата Арктика] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160303173804/http://rgo.msk.ru/commissions/polar/2005_01_14-1.html |date=2016-03-03 }} == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}}{{Регионсем}} [[Категори:Арктика|*]] [[Категори:Климат тăрăхĕсем]] [[Категори:Географи ярăмĕсем]] 1c0ae8t2yekt8i06um4rof2rzt1uxd5 0 80033 750883 747349 2022-07-29T09:21:14Z 194.156.99.93 wikitext text/x-wiki {{Пĕлтерĕшсем|Шын}} [[File:Assorted stacked automotive tires.jpg|thumb|Çăмăл автомобиль шынĕсем]] '''Шын''' — автомобиль кустăрмин чи кирлĕ пайĕсенчен пĕри. [[Сăмах]]не хăйне илес пулсан вара, ăна, тĕслĕхрен, [[халăх юрри]]сенче, [[фольклор]]та асăрхама пулать<ref>Гордеев, Андрей, 10 класс. [http://hypar.ru/ru/node/2421 Халăх сăмахлăхĕнчи кашни юрă-кĕвĕ – пуянлăх.] — 24 Апр, 2014 | Хыпар | Культура | Аваллăх мулĕ</ref>: {{Цитата пуçламăшĕ}} <poem> '''Шын'''лă урапа чупасси Сакурнеччен<ref>Сăмах мĕне пĕлтерни халлĕхе паллă мар.</ref> анчах вăл. Пирĕн вăйă вылясси Питрав каçчен анчах вăл. </poem> {{Цитата вĕçĕ}} {{Cleanup}} Сӑмахран, автомобильсемпе велосипедсем валли шинӑсем нумайӑшӗ пневматикӑлла вӗрсе хӑпартнӑ конструкцисем пулаҫҫӗ, вӗсем те минтере авӑнтараҫҫӗ, шина тикӗс мар шыв ҫийӗпе кусса пынӑ чух ҫав тери хытӑ ҫапаҫҫӗ. Лайӑх шинӑсем транспорт хатӗрне ҫирӗп пулма май паракан шинӑпа ҫыхӑну лаптӑкне тивӗҫтереҫҫӗ.<ref>[https://megaservice.by/blog/5-prichin-iznosa-shin/ Вӑхӑтсӑр кивелнӗ шинӑсем: сӑлтавсемпе мерӑсем]</ref> Хальхи пневматика шинисен материалӗсем-синтетика каучук, натуральнӑй каучук, пир-авӑр, пралук, ҫавӑн пекех техника углерочӗ тата ытти хими соединенийӗсем. Вӗсем протекторпа корпусран тӑраҫҫӗ. Протектор ҫулпа ҫыхӑнса тӑрассине тивӗҫтерет, корпус вара хӗстернӗ сывлӑша кӑштах чарса тӑрать. Резинӑна туса пӗтериччен малтан шинӑсен малтанхи версийӗсем ишӗлесрен сыхланса, йывӑҫ кустӑрмасем ҫине ҫирӗплетсе лартнӑ ансат тимӗр йӑрӑмсем пулса тӑнӑ. Ир пулакан резина шинӑсем пневматикӑллӑ мар). Пневматика шинисемпе нумай транспорт хатӗрӗсемпе, автомобильсемпе, велосипедсемпе, мотоциклсемпе, автобуссемпе, грузовиксемпе, йывӑр оборудованисемпе тата самолетсемпе усӑ кураҫҫӗ. Тимӗр шинӑсене ӗлӗкхи пекех локомотивсемпе тата чугун ҫул вагонӗсемпе усӑ кураҫҫӗ, цельнолланӑ резинӑран (е ытти полимернӑйсенчен) шинӑсемпе, хӑш-пӗр литейщиксемпе, урапасемпе, газонокосилкӑсемпе тата тачкӑсемпе усӑ кураҫҫӗ. Автомобиль шинисене хальхи тӗнчере утилизацилени тата тирпейлени, унта автомобильсен шучӗ пӗр чарӑнмасӑр ӳсет, экологи тата экономика тӗлӗшӗнчен пысӑк пӗлтерӗшлӗ пулса тӑрать. Ку чи малтан кивелнӗ шинӑсем тавралӑха вӑрах вараламалли ҫӑлкуҫ пулса тӑнипе ҫыхӑннӑ. Ҫитменнине тата резина вут-ҫулӑм хӑрушӑ, ӑна биологи тӗлӗшӗнчен пӑсса пӑрахмаҫҫӗ, резина покрышкӑсен купи вара кӑшлакан чӗрчунсемпе хурт-кӑпшанкӑ колонийӗсем пурӑнма ҫителӗклӗ вырӑн пулса тӑрать, вӗсенчен нумайӑшӗ инфекци чирӗсен ҫӑлкуҫӗ пулса тӑраҫҫӗ.<ref>[https://globalplant.ru/press/articles/ekologicheskaya-problema-pererabotki-iznoshennyh-shin Кивелнӗ шинӑсене тирпейлемелли экологи проблеми]</ref> = Çĕнĕ хутшăнавçă кунта килсе хăй пĕлнĕ пек хушса çырни<ref>«Истори» секцин вĕçĕ таран.</ref> = Ҫул ҫинчи транспорт хатӗрӗн контактне тивӗҫтерет Шина, ҫул-йӗр ҫитменлӗхӗсем пирки палӑракан пӗчӗк иккӗленӳсене ҫӑтса яма, кустӑрмасен шӑйрӑкӗсене компенсацилеме, вӑйсен шайӗнчи тата предприятийӗсен йӑнӑшӗсене пурнӑҫлама палӑртнӑ. Тирпейленӗ виткӗҫсем IV класс каяшӗсем шутланаҫҫӗ<ref>[https://kupit-shini.ru/poleznie-stati/osnovnye-prichiny-bystrogo-iznosa-shin.html Шинсене вӑр-вар ҫӗмӗрнин тӗп сӑлтавӗсем]</ref>. Отечественнӑй автомобилестроительствӑра терминологие кустӑрмапа шинӑпа картлашка хушшинче вырнаҫнӑ тӗвӗ кӑна теҫҫӗ, шинӑсӑр, шина лартакан ободран, дискран е картлашкапа пӗрлешме служащи спицӑсенчен тӑракан шина та ҫук. Шина вара шутне хупӑ, камера (камерӑсем валли) тата хӑю (сӑмахран, велосипед кустӑрмисемпе) кӗрет.Ҫак статьяра  ҫак терминологие тытса тӑмаҫҫӗ<ref>[https://blog.mycar.kz/blog/b17c28b8-79fd-416a-ac18-22d5c575b742 Хӗллехи шинсен обзорӗ тата характеристики]</ref>. == Истори == Тӗнчери пӗрремӗш резинӑна роберт Уильям Томсон тунӑ. 10990, июнӗн 10-мӗшӗнче 1846 ҫулхи июнь уйӑхӗн 10-мӗшӗнче ҫырнӑ: "Манӑн изобретени Тупсӑмӗ экипаж кустӑрмисен кӑшӑлӗсем тавра элажсем туса ҫаврӑнмалли вӑйсене чакарас тӗллевпе, ҫапла вара, хусканӑва ҫӑмӑллатас тата хусканӑва пӗчӗклетес тӗллевпе, экипажсен кустӑрмисемпе усӑ курса тӑрать". Томсон патентне питӗ ҫӳллӗ шайра ҫырнӑ. Унта изобретени конструкцийӗ, ҫавӑн пекех ӑна туса кӑларма сӗнекен материалсем ҫинчен ҫырнӑ. Шина йывӑҫ тум ӑшне тимӗр кӑшӑлпа витнӗ йывӑҫ спицкӑллӑ кустӑрма ҫине ҫыпӑҫтарать. Шина хӑй икӗ пайран тӑрать: камерӑпа тул енчен витмелли камерӑсем. Камера икӗ енчен натурӑллӑ каучукпа е гуттаперчпа витнӗ парӑсина темиҫе сийӗнчен тунӑ. Ҫиелтен пӑхсан, вӗсем пӗрлешӳллӗ шлепкесемпе тир татӑкӗсем пулнӑ. Томсон сывлӑш кустӑрмисемпе экипаж туса тӗрӗсленӗ, экипаж туртӑмӗн вӑйне виҫсе тӗрӗсленӗ. Сӑнавсем вак чулпа витнӗ чухне 38 процент йывӑрӑш вӑй чакнине, вӗтӗ чулсемпе витнӗ чухне 68% чакнине кӑтартрӗҫ. Уйрӑмах ҫӗнӗ кустӑрмасем ҫинчи каретӑсем пӗр сассӑр пулни, утма меллӗ пулни палӑрать. Тӗрӗслев результачӗсене "Mechanics Magasine" журналта пичетлесе кӑларнӑ, 1849 ҫулхи пуш уйӑхӗн 27-мӗшӗнче экипаж ӳкерчӗкӗпе пӗрле пичетлесе кӑларнӑ. Пысӑк изобретени пулнине ҫирӗплетсе пама пулать: лайӑхлатма хатӗрленнӗ тӗрӗслевсене тӗплӗн шухӑшласа туни. Анчах ӗҫ ҫакӑнпа пӗтрӗ те. Ҫак идейӑна хутшӑнакан, ӑна массӑллӑ производствӑна илсе ҫитерекен никам та тупӑнмарӗ. Томсон вилнӗ хыҫҫӑн 1873 ҫулта "сывлӑш кустӑрми" ҫинчен маннӑ, анчах та ку япалан сӑнарӗсем упранса юлнӑ. Пневматика шинин идейи 1888 ҫулта каллех пуҫланнӑ. Шотланди ҫынни Джон Данлоп пулнӑ, унӑн ятне пневматика шини авторӗ теҫҫӗ. Дж. Б. Данлоп 1887 ҫулта виҫӗ кустӑрмаллӑ велосипед урапи ҫине хӑйӗн 10 ҫулхи ывӑлне сад шӑварма шлангран тунӑ сарлака кӑшӑл тӑхӑнтарма тата сывлӑш вӗрсе яма шутласа кӑларнӑ. 1888 ҫулхи июлӗн 23-мӗшӗ Дж. Б. Данлоа 10607 № - лӗ патент, транспорт хатӗрӗсем валли "пневматика кӑшӑлӗпе" усӑ курмалли приоритетне вара ҫав ҫулхи августӑн 31 - мӗшӗнчен пуҫласа ҫирӗплетнӗ. Резинӑран тунӑ Камера шӑрпӑклӑ тимӗр кустӑрмин ободки ҫинче, унӑн резинӑланӑ каркас евӗрлӗ шина кӑшӑлӗпе, шӑрпӑксем хушшинче ҫирӗпленсе тӑнӑ. Пневматика шинин пахалӑхне питӗ хӑвӑрт хакланӑ. 1889 ҫулхи июнь уйӑхӗнче Уильям Хьюм велосипедпа пневматика шинӗсемпе чупнӑ. Хьюма вӑтам гонщик тесе сӑнласа панӑ пулин те, вӑл унта виҫӗ заезда та выляса илнӗ. Коммерци аталанӑвӗ Дублинри пӗчӗк компанирен тата 1889 ҫул вӗҫнелле "Пневматика шини тата велосипед сутакан Бута агентстви"ятпа пуҫланнӑ. Хальхи вӑхӑтра "Данлоп" — шин туса кӑларас енӗпе тӗнчери чи пысӑк фирмӑсенчен пӗри. 1890 ҫулта Ҫамрӑк инженер Чальд Кингстн Уэлтч камерӑна виткӗҫрен уйӑрма, пралук ункисем тӑррине тӑратма тата каярахпа обод шывӗ варринелле анма сӗннӗ. Ҫавӑн чухнех акӑлчан Барлеттпа француз Дидье шинсене монтаж тата демонтаж мелӗсем шухӑшласа кӑларнӑ. Ҫаксене пурне те автомобиль ҫинче пневматика шинипе усӑ курма май панӑ. Пневматика шинӗсемпе автомобильсем ҫинче усӑ курма пуҫлакансенчен пӗрремӗшӗ Андрейпа Эдуард Мишлен французсем пулнӑ, вӗсем велосипед шинӗсем тӑвас ӗҫре самаях опыт пухнӑ пулнӑ. Вӗсем 1895 ҫулта ӑмӑртура Париж—Бордо пирки автомобильсем валли пневматика шинӗсем хатӗр пуласси ҫинчен тата хӑйсен сӑмахне тытасси ҫинчен пӗлтернӗ. Проколсем нумай пулсан та автомобиль 1200 ҫухрӑма яхӑн кайнӑ та ытти тӑхӑр ҫын хушшинче финиша хӑйӗн ҫулӗпе ҫитнӗ. Англире 1896 ҫулта "Данлоп" шинпа Ланчестер автомобильне пуянлатнӑ. Пирвайхи шинӑсем шанчӑклах мар пулин те, хӑвӑрт монтаж тума монтаж ҫитмен пулин те, пневматика шинӗсене вырнаҫтарасси палӑрмаллах лайӑхланнӑ. Малашне пневматика шинӗсем енӗпе тӗп изобретенисем вӗсен явапсӑрлӑхне тата парӑмлӑхне ӳстерессипе, ҫавӑн пекех монтаж-демонтаж ҫӑмӑллӑхӗпе ҫыхӑннӑ.  Шиномонтаж станокӗ пырса кӗчӗ, ҫакӑ шинӑна ҫирӗпрех тума май пачӗ. Конструкципе тунӑ пневматика шинине тата ӑна туса хатӗрлемелли меслете нумай ҫул кирлӗ пулчӗ, мӗншӗн тесен вӑл резинӑна пӗтӗмпех вартаса ҫитериччен. Шанчӑклӑ та вӑрӑмрах материалсемпе усӑ курма пуҫланӑ, шинӑсене корд — уйрӑмах ҫирӗп те пиҫӗ ҫипрен тунӑ сийсем-йӗркеленӗ. XX ӗмӗрӗн пӗрремӗш чӗрӗкӗнче хӑвӑрт ҫӳрекен урапасен конструкцийӗсемпе темиҫе болтлӑ картлашкасем патне час-часах усӑ курма пуҫланӑ, ҫакӑ вара шинӑсене кустӑрмапа пӗрле темиҫе минут хушшинче улӑштарма май панӑ. Ҫак мӗнпур лайӑхлатусене автомобильсемпе тата шинн промышленноҫне тӑвӑллӑ аталантарассипе пур ҫӗрте те пневматика шинӗсемпе усӑ курма май панӑ. == Литература == * «Основы конструкции автомобиля», Иванов А. М., Солнцев А. Н., Гаевский В. В. и др. Учебник для ВУЗов. — М.: ООО «За рулём», 2005. ISBN 5-9698-0003-1 * «Modern car technology : Jeff Daniels looks under the skin of today’s cars», Jeff Daniels — Sparkford, UK : Haynes, 2001. ISBN 1-85960-811-6 == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} == Каçăсем == * [http://pandia.org/5316/ Вокруг колеса] * [http://autopedia.com/TireSchool/TireMfg01.html Список производителей шин] {{Автомобиль конструкцийĕ}} {{Автомобиль шынĕсем}} [[Категори:Автомобиль]] [[Категори:Транспорт палăрăмĕсен шынĕсем]] [[Категори:Техника]] cbp9x0f2bjgdivufiutb0zjn9jf5flq 0 103523 750873 2022-07-28T17:33:47Z Ellodanis5 17302 Çĕнĕ страница "{{Taxobox | name = Уплюнкка | image file = [[File:Marasmius oreades garden 050829B.JPG|thumb|285px|]] | classis = | ordo = | familia = | genus = | species = | subspecies = | latin = | wikispecies = | commons = | itis = | ncbi = | range map = }} '''Уплюнкка''' — тĕрлĕ йыша тата тĕрлĕ рете кĕрекен кăмпасен халăхра çÿрекен, биологи систематики тулашĕнчи,..." wikitext text/x-wiki {{Taxobox | name = Уплюнкка | image file = [[File:Marasmius oreades garden 050829B.JPG|thumb|285px|]] | classis = | ordo = | familia = | genus = | species = | subspecies = | latin = | wikispecies = | commons = | itis = | ncbi = | range map = }} '''Уплюнкка''' — тĕрлĕ йыша тата тĕрлĕ рете кĕрекен кăмпасен халăхра çÿрекен, биологи систематики тулашĕнчи, пĕрлештерÿллĕ ячĕ. == Çавăн пекех == * [[Суя уплюнкка]] * [[Уплюнкка (кăмпасен речĕ)]] == Литература == * Ляхов П. Р. Энциклопедия грибов. — М.: «ЭКСМО-Пресс», 2001. — С. 168. — ISBN 5-04-003208-0. == Каçăсем == * [https://gribomaniya.ru/sistematika-gribov/razryady-gribov/sedobnye-griby/opyonki-armillyarii Опёнки-армиллярии] {{Wayback|url=https://gribomaniya.ru/sistematika-gribov/razryady-gribov/sedobnye-griby/opyonki-armillyarii |date=20210918101128 }} * [https://babushkinadacha.ru/griby/sedobnye-griby-opyata-vidy-s-foto.html Съедобные грибы опята: виды с фото] {{Wayback|url=https://babushkinadacha.ru/griby/sedobnye-griby-opyata-vidy-s-foto.html |date=20200423181420 }} [[Категори:Кăмпасем]] enat31yijo3r3a3r00nsy1hoxjo8pmn 750878 750873 2022-07-29T06:49:03Z Ellodanis5 17302 wikitext text/x-wiki {{Taxobox | name = Уплюнкка | image file = Marasmius oreades garden 050829B.JPG | classis = | ordo = | familia = | genus = | species = | subspecies = | latin = | wikispecies = | commons = | itis = | ncbi = | range map = }} '''Уплюнкка''' — тĕрлĕ йыша тата тĕрлĕ рете кĕрекен кăмпасен халăхра çÿрекен, биологи систематики тулашĕнчи, пĕрлештерÿллĕ ячĕ. == Çавăн пекех == * [[Суя уплюнкка]] * [[Уплюнкка (кăмпасен речĕ)]] == Литература == * Ляхов П. Р. Энциклопедия грибов. — М.: «ЭКСМО-Пресс», 2001. — С. 168. — ISBN 5-04-003208-0. == Каçăсем == * [https://gribomaniya.ru/sistematika-gribov/razryady-gribov/sedobnye-griby/opyonki-armillyarii Опёнки-армиллярии] {{Wayback|url=https://gribomaniya.ru/sistematika-gribov/razryady-gribov/sedobnye-griby/opyonki-armillyarii |date=20210918101128 }} * [https://babushkinadacha.ru/griby/sedobnye-griby-opyata-vidy-s-foto.html Съедобные грибы опята: виды с фото] {{Wayback|url=https://babushkinadacha.ru/griby/sedobnye-griby-opyata-vidy-s-foto.html |date=20200423181420 }} [[Категори:Кăмпасем]] 2lbh0yt68mt2uu8qg2euhzpax0dv28j 15 103524 750874 2022-07-28T18:13:48Z Ellodanis5 17302 /* Ят */ Çĕнĕ тема wikitext text/x-wiki == Ят == Çиме юрăхлă кăмпасем темелле. [[Хутшăнакан:Ellodanis5|Ellodanis5]] ([[Хутшăнаканăн канашлу страници:Ellodanis5|сӳтсе явни]]) 18:13, 28 Утӑ уйӑхӗн 2022 (UTC) c8rxhjnrbvzotbw39uvytnwtqgtwpnv 10 103525 750875 2022-07-28T18:36:31Z Ymblanter 7764 Çĕнĕ страница "Мост Большой Бельт, Дания" wikitext text/x-wiki Мост Большой Бельт, Дания 09rjtnqjzjw3oigjf4vgv3mk5w93u0q 10 103526 750876 2022-07-28T18:36:44Z Ymblanter 7764 Çĕнĕ страница "The Great Belt Bridge, Eastern Bridge, August 2020 -01.jpg" wikitext text/x-wiki The Great Belt Bridge, Eastern Bridge, August 2020 -01.jpg 96zarm58kl1jk6c1t2z34ipk3u19u00 0 103527 750877 2022-07-29T06:46:44Z Ellodanis5 17302 Çĕнĕ страница "{{Taxobox | name = Уплюнкка | image file = Marasmius oreades garden 050829B.JPG | classis = | ordo = | familia = | genus = | species = | subspecies = | latin = | wikispecies = | commons = | itis = | ncbi = | range map = }} '''Çаран уплюнкки''', е '''Карта кăмпи''', е '''Çаран кăмапи''', е '''Хăят кăмпи'''<ref> Гвоздичный гриб, луговой опенок // Газель — Ге..." wikitext text/x-wiki {{Taxobox | name = Уплюнкка | image file = Marasmius oreades garden 050829B.JPG | classis = | ordo = | familia = | genus = | species = | subspecies = | latin = | wikispecies = | commons = | itis = | ncbi = | range map = }} '''Çаран уплюнкки''', е '''Карта кăмпи''', е '''Çаран кăмапи''', е '''Хăят кăмпи'''<ref> Гвоздичный гриб, луговой опенок // Газель — Германий. — М. : Советская энциклопедия, 1952. — С. 300. — (Большая советская энциклопедия : [в 51 т.] / гл. ред. Б. А. Введенский ; 1949—1958, т. 10).</ref> ({{lang-la|Marasmius oreades}}) — [[хутламлă кăмпа]]. '''Уплюнкка''' — тĕрлĕ йыша тата тĕрлĕ рете кĕрекен кăмпасен халăхра çÿрекен, биологи систематики тулашĕнчи, пĕрлештерÿллĕ ячĕ. Калас пулать, ку çиме юрăхлă вĕтĕ кăмпана ытларах чухне «карта кăмпи» теççĕ. Анчах та ытти кăмпасем те карталанса ÿсеççĕ. Çапла вара вăл ят ăслав енчен пăхсан тĕсе кирлĕ чухлĕн палăртаймасть. == Çавăн пекех == * [[Суя уплюнкка]] * [[Уплюнкка (кăмпасен речĕ)]] == Литература == * Ляхов П. Р. Энциклопедия грибов. — М.: «ЭКСМО-Пресс», 2001. — С. 168. — ISBN 5-04-003208-0. * * Мир растений : в 7 т. / Под ред. академика А. Л. Тахтаджяна. Т.2. Слизевики. Грибы — 2-е изд., перераб. — М.: Просвещение, 1991. — 475 с. (Стр. 271). * Аурел Дермек. Грибы. — Братислава: Словарт, 1989. — стр. 88. * З. А. Клепина и Е. В. Клепина. Справочник грибника. — Москва: АСТ-ПРЕСС, 2006. — 256 с. (стр. 85-86) * «Грибы». Справочник. / пер. с итал. Ф.Двин — Москва: АСТ. Астрель, 2004. — 303 с. (стр. 102) * «Грибы. Справочник-определитель. Более 120 видов» / Автор-составитель Н. Е. Макарова — Москва: АСТ, Минск: Харвест, 2005—320 с. (стр. 234—235) * Лессо, Томас. Грибы. Определитель. / пер. с англ. — Москва: АСТ, 2007. — 304 с. (стр. 117) * Корхонен Маури. 100 грибов // Пер. с финского. — М.: Лесная промышленность, 1981. * Lechner, B.E.; Wright, J.E.; Albertó, E. et al. 2004, [[Mycologia]] 96(4): 853 [http://www.mycobank.org/MycoTaxo.aspx?Link=T&Rec=174220 C сайта Mycobank]. == Каçăсем == * [https://gribomaniya.ru/sistematika-gribov/razryady-gribov/sedobnye-griby/opyonki-armillyarii Опёнки-армиллярии] {{Wayback|url=https://gribomaniya.ru/sistematika-gribov/razryady-gribov/sedobnye-griby/opyonki-armillyarii |date=20210918101128 }} * [https://babushkinadacha.ru/griby/sedobnye-griby-opyata-vidy-s-foto.html Съедобные грибы опята: виды с фото] {{Wayback|url=https://babushkinadacha.ru/griby/sedobnye-griby-opyata-vidy-s-foto.html |date=20200423181420 }} == Каçăсем == {{wiktionary|çаран уплюнкки}} * [http://www.ecosystema.ru/08nature/fungi/156.htm Опенок луговой, или негниючник луговой, или луговик — Marasmius oreades (Fr.) Fr] {{Wayback|url=http://www.ecosystema.ru/08nature/fungi/156.htm |date=20080422062512 }}. * Опёнок луговой на сайте [http://mycoweb.narod.ru/fungi/Marasmius_oreades.html «Грибы Калужской области»] {{Wayback|url=http://mycoweb.narod.ru/fungi/Marasmius_oreades.html |date=20071011171920 }}. * Опёнок луговой на сайте [http://www.toadstool.ru/spisok-rodov/marasmius/marasmius-oreades/ «Мы, грибы»] {{Wayback|url=http://www.toadstool.ru/spisok-rodov/marasmius/marasmius-oreades/ |date=20080902172950 }}. * Опёнок луговой на сайте [http://www.gribmed.ru/clause/mushroom/Marasmius-oreades-/?date=2008-04-09 «Грибы для лечения заболеваний»]{{Недоступная ссылка|date=Май 2019 |bot=InternetArchiveBot }}. * Опёнок луговой на сайте [https://web.archive.org/web/20080705162345/http://www.rogersmushrooms.com/gallery/DisplayBlock~bid~6399.asp RogersMushrooms]. * Опёнок луговой на сайте [http://www.mykoweb.com/CAF/species/Marasmius_oreades.html MykoWeb : The Fungi of California] {{Wayback|url=http://www.mykoweb.com/CAF/species/Marasmius_oreades.html |date=20201106232325 }}. * Kuo, M. (2004, November). Marasmius oreades. Retrieved from the MushroomExpert.Com Web site: http://www.mushroomexpert.com/marasmius_oreades.html {{Wayback|url=http://www.mushroomexpert.com/marasmius_oreades.html |date=20080802020220 }} * Опёнок луговой на сайте [http://botit.botany.wisc.edu/toms_fungi/mar2003.html Tom Volk’s Fungi] {{Wayback|url=http://botit.botany.wisc.edu/toms_fungi/mar2003.html |date=20070905201837 }} == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} [[Категори:Кăмпасем]] [[Категори:Çиме юрăхлă кăмпасем]] 1afu87cd8d5iazplxmry1p9bu1n5xxs 750879 750877 2022-07-29T06:51:35Z Ellodanis5 17302 wikitext text/x-wiki {{Taxobox | name = Çаран уплюнкки | image file = Marasmius oreades garden 050829B.JPG | classis = | ordo = | familia = | genus = | species = | subspecies = | latin = Marasmius oreades | wikispecies = | commons = | itis = | ncbi = | range map = }} '''Çаран уплюнкки''', е '''Карта кăмпи''', е '''Çаран кăмапи''', е '''Хăят кăмпи'''<ref> Гвоздичный гриб, луговой опенок // Газель — Германий. — М. : Советская энциклопедия, 1952. — С. 300. — (Большая советская энциклопедия : [в 51 т.] / гл. ред. Б. А. Введенский ; 1949—1958, т. 10).</ref> ({{lang-la|Marasmius oreades}}) — [[хутламлă кăмпа]]. '''Уплюнкка''' — тĕрлĕ йыша тата тĕрлĕ рете кĕрекен кăмпасен халăхра çÿрекен, биологи систематики тулашĕнчи, пĕрлештерÿллĕ ячĕ. Калас пулать, ку çиме юрăхлă вĕтĕ кăмпана (çаран уплюнккине) ытларах чухне «карта кăмпи» теççĕ. Анчах та ытти кăмпасем те карталанса ÿсеççĕ. Çапла вара вăл ят ăслав енчен пăхсан тĕсе кирлĕ чухлĕн палăртаймасть. == Çавăн пекех == * [[Суя уплюнкка]] * [[Уплюнкка (кăмпасен речĕ)]] == Литература == * Ляхов П. Р. Энциклопедия грибов. — М.: «ЭКСМО-Пресс», 2001. — С. 168. — ISBN 5-04-003208-0. * * Мир растений : в 7 т. / Под ред. академика А. Л. Тахтаджяна. Т.2. Слизевики. Грибы — 2-е изд., перераб. — М.: Просвещение, 1991. — 475 с. (Стр. 271). * Аурел Дермек. Грибы. — Братислава: Словарт, 1989. — стр. 88. * З. А. Клепина и Е. В. Клепина. Справочник грибника. — Москва: АСТ-ПРЕСС, 2006. — 256 с. (стр. 85-86) * «Грибы». Справочник. / пер. с итал. Ф.Двин — Москва: АСТ. Астрель, 2004. — 303 с. (стр. 102) * «Грибы. Справочник-определитель. Более 120 видов» / Автор-составитель Н. Е. Макарова — Москва: АСТ, Минск: Харвест, 2005—320 с. (стр. 234—235) * Лессо, Томас. Грибы. Определитель. / пер. с англ. — Москва: АСТ, 2007. — 304 с. (стр. 117) * Корхонен Маури. 100 грибов // Пер. с финского. — М.: Лесная промышленность, 1981. * Lechner, B.E.; Wright, J.E.; Albertó, E. et al. 2004, [[Mycologia]] 96(4): 853 [http://www.mycobank.org/MycoTaxo.aspx?Link=T&Rec=174220 C сайта Mycobank]. == Каçăсем == * [https://gribomaniya.ru/sistematika-gribov/razryady-gribov/sedobnye-griby/opyonki-armillyarii Опёнки-армиллярии] {{Wayback|url=https://gribomaniya.ru/sistematika-gribov/razryady-gribov/sedobnye-griby/opyonki-armillyarii |date=20210918101128 }} * [https://babushkinadacha.ru/griby/sedobnye-griby-opyata-vidy-s-foto.html Съедобные грибы опята: виды с фото] {{Wayback|url=https://babushkinadacha.ru/griby/sedobnye-griby-opyata-vidy-s-foto.html |date=20200423181420 }} == Каçăсем == {{wiktionary|çаран уплюнкки}} * [http://www.ecosystema.ru/08nature/fungi/156.htm Опенок луговой, или негниючник луговой, или луговик — Marasmius oreades (Fr.) Fr] {{Wayback|url=http://www.ecosystema.ru/08nature/fungi/156.htm |date=20080422062512 }}. * Опёнок луговой на сайте [http://mycoweb.narod.ru/fungi/Marasmius_oreades.html «Грибы Калужской области»] {{Wayback|url=http://mycoweb.narod.ru/fungi/Marasmius_oreades.html |date=20071011171920 }}. * Опёнок луговой на сайте [http://www.toadstool.ru/spisok-rodov/marasmius/marasmius-oreades/ «Мы, грибы»] {{Wayback|url=http://www.toadstool.ru/spisok-rodov/marasmius/marasmius-oreades/ |date=20080902172950 }}. * Опёнок луговой на сайте [http://www.gribmed.ru/clause/mushroom/Marasmius-oreades-/?date=2008-04-09 «Грибы для лечения заболеваний»]{{Недоступная ссылка|date=Май 2019 |bot=InternetArchiveBot }}. * Опёнок луговой на сайте [https://web.archive.org/web/20080705162345/http://www.rogersmushrooms.com/gallery/DisplayBlock~bid~6399.asp RogersMushrooms]. * Опёнок луговой на сайте [http://www.mykoweb.com/CAF/species/Marasmius_oreades.html MykoWeb : The Fungi of California] {{Wayback|url=http://www.mykoweb.com/CAF/species/Marasmius_oreades.html |date=20201106232325 }}. * Kuo, M. (2004, November). Marasmius oreades. Retrieved from the MushroomExpert.Com Web site: http://www.mushroomexpert.com/marasmius_oreades.html {{Wayback|url=http://www.mushroomexpert.com/marasmius_oreades.html |date=20080802020220 }} * Опёнок луговой на сайте [http://botit.botany.wisc.edu/toms_fungi/mar2003.html Tom Volk’s Fungi] {{Wayback|url=http://botit.botany.wisc.edu/toms_fungi/mar2003.html |date=20070905201837 }} == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} [[Категори:Кăмпасем]] [[Категори:Çиме юрăхлă кăмпасем]] ifjxqekt4fbei5s6rp1nxu6pf9iej0u 750881 750879 2022-07-29T07:31:46Z Ellodanis5 17302 wikitext text/x-wiki {{Пĕлтерĕшсем|Уплюнкка (пĕлтерĕшсем)}} {{Taxobox | name = Çаран уплюнкки | image file = Marasmius oreades garden 050829B.JPG | classis = | ordo = | familia = | genus = | species = | subspecies = | latin = Marasmius oreades | wikispecies = | commons = | itis = | ncbi = | range map = }} '''Çаран уплюнкки''', е '''Карта кăмпи''', е '''Çаран кăмапи''', е '''Хăят кăмпи'''<ref> Гвоздичный гриб, луговой опенок // Газель — Германий. — М. : Советская энциклопедия, 1952. — С. 300. — (Большая советская энциклопедия : [в 51 т.] / гл. ред. Б. А. Введенский ; 1949—1958, т. 10).</ref> ({{lang-la|Marasmius oreades}}) — [[хутламлă кăмпа]]. '''Уплюнкка''' — тĕрлĕ йыша тата тĕрлĕ рете кĕрекен кăмпасен халăхра çÿрекен, [[биологилле систематика]] тулашĕнчи, пĕрлештерÿллĕ ячĕ. Калас пулать, ку çиме юрăхлă вĕтĕ кăмпана (çаран уплюнккине) ытларах чухне «карта кăмпи» теççĕ. Анчах та ытти кăмпасем те карталанса ÿсеççĕ. Çапла вара вăл ят ăслав енчен пăхсан тĕсе кирлĕ чухлĕн палăртаймасть. == Çавăн пекех == * [[Суя уплюнкка]] * [[Уплюнкка (кăмпасен речĕ)]] == Литература == * Ляхов П. Р. Энциклопедия грибов. — М.: «ЭКСМО-Пресс», 2001. — С. 168. — ISBN 5-04-003208-0. * * Мир растений : в 7 т. / Под ред. академика А. Л. Тахтаджяна. Т.2. Слизевики. Грибы — 2-е изд., перераб. — М.: Просвещение, 1991. — 475 с. (Стр. 271). * Аурел Дермек. Грибы. — Братислава: Словарт, 1989. — стр. 88. * З. А. Клепина и Е. В. Клепина. Справочник грибника. — Москва: АСТ-ПРЕСС, 2006. — 256 с. (стр. 85-86) * «Грибы». Справочник. / пер. с итал. Ф.Двин — Москва: АСТ. Астрель, 2004. — 303 с. (стр. 102) * «Грибы. Справочник-определитель. Более 120 видов» / Автор-составитель Н. Е. Макарова — Москва: АСТ, Минск: Харвест, 2005—320 с. (стр. 234—235) * Лессо, Томас. Грибы. Определитель. / пер. с англ. — Москва: АСТ, 2007. — 304 с. (стр. 117) * Корхонен Маури. 100 грибов // Пер. с финского. — М.: Лесная промышленность, 1981. * Lechner, B.E.; Wright, J.E.; Albertó, E. et al. 2004, [[Mycologia]] 96(4): 853 [http://www.mycobank.org/MycoTaxo.aspx?Link=T&Rec=174220 C сайта Mycobank]. == Каçăсем == * [https://gribomaniya.ru/sistematika-gribov/razryady-gribov/sedobnye-griby/opyonki-armillyarii Опёнки-армиллярии] {{Wayback|url=https://gribomaniya.ru/sistematika-gribov/razryady-gribov/sedobnye-griby/opyonki-armillyarii |date=20210918101128 }} * [https://babushkinadacha.ru/griby/sedobnye-griby-opyata-vidy-s-foto.html Съедобные грибы опята: виды с фото] {{Wayback|url=https://babushkinadacha.ru/griby/sedobnye-griby-opyata-vidy-s-foto.html |date=20200423181420 }} == Каçăсем == {{wiktionary|çаран уплюнкки}} * [http://www.ecosystema.ru/08nature/fungi/156.htm Опенок луговой, или негниючник луговой, или луговик — Marasmius oreades (Fr.) Fr] {{Wayback|url=http://www.ecosystema.ru/08nature/fungi/156.htm |date=20080422062512 }}. * Опёнок луговой на сайте [http://mycoweb.narod.ru/fungi/Marasmius_oreades.html «Грибы Калужской области»] {{Wayback|url=http://mycoweb.narod.ru/fungi/Marasmius_oreades.html |date=20071011171920 }}. * Опёнок луговой на сайте [http://www.toadstool.ru/spisok-rodov/marasmius/marasmius-oreades/ «Мы, грибы»] {{Wayback|url=http://www.toadstool.ru/spisok-rodov/marasmius/marasmius-oreades/ |date=20080902172950 }}. * Опёнок луговой на сайте [http://www.gribmed.ru/clause/mushroom/Marasmius-oreades-/?date=2008-04-09 «Грибы для лечения заболеваний»]{{Недоступная ссылка|date=Май 2019 |bot=InternetArchiveBot }}. * Опёнок луговой на сайте [https://web.archive.org/web/20080705162345/http://www.rogersmushrooms.com/gallery/DisplayBlock~bid~6399.asp RogersMushrooms]. * Опёнок луговой на сайте [http://www.mykoweb.com/CAF/species/Marasmius_oreades.html MykoWeb : The Fungi of California] {{Wayback|url=http://www.mykoweb.com/CAF/species/Marasmius_oreades.html |date=20201106232325 }}. * Kuo, M. (2004, November). Marasmius oreades. Retrieved from the MushroomExpert.Com Web site: http://www.mushroomexpert.com/marasmius_oreades.html {{Wayback|url=http://www.mushroomexpert.com/marasmius_oreades.html |date=20080802020220 }} * Опёнок луговой на сайте [http://botit.botany.wisc.edu/toms_fungi/mar2003.html Tom Volk’s Fungi] {{Wayback|url=http://botit.botany.wisc.edu/toms_fungi/mar2003.html |date=20070905201837 }} == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} [[Категори:Кăмпасем]] [[Категори:Çиме юрăхлă кăмпасем]] [[Категори:Кăмпасем, алфавитпа]] [[Категори:Микологи]] fosdt9a7ircb1x1pcpd481m1hrlildz 0 103528 750880 2022-07-29T07:27:21Z Ellodanis5 17302 Çĕнĕ страница "{{Пĕлтерĕшсем|Уплюнкка (пĕлтерĕшсем)}} {{Taxobox | name = Уплюнкка<br/> (Ӳкерчĕк çинче — Armillaria mellea тĕс) | image file = Armillaria_mellea_JPG1.jpg | classis = | ordo = | familia = | genus = | species = | subspecies = | latin = Armillaria| author = ([[Fr.]]) [[Staude]], [[1857]] | wikispecies = | commons = | itis = | ncbi = | range map = }} '''Уплюнкка''', е '''Армилля́..." wikitext text/x-wiki {{Пĕлтерĕшсем|Уплюнкка (пĕлтерĕшсем)}} {{Taxobox | name = Уплюнкка<br/> (Ӳкерчĕк çинче — Armillaria mellea тĕс) | image file = Armillaria_mellea_JPG1.jpg | classis = | ordo = | familia = | genus = | species = | subspecies = | latin = Armillaria| author = ([[Fr.]]) [[Staude]], [[1857]] | wikispecies = | commons = | itis = | ncbi = | range map = }} '''Уплюнкка''', е '''Армилля́рия''' ({{lang-la|Armillaria}}, ''armilla'' «сулă», «браслет» тенинчен, вăл унта [[паллă ячĕ]]) — [[хутламлă кăмпа|хутламлă]] [[кăмпа]]сен речĕ,<!-- длительное время относился к семейству [[Tricholomataceae|трихоломовых]] (рядовковых). Современные систематики относят его к семейству [[Физалакриевые]] ({{lang-la|Physalacriaceae}})<ref>{{Cite web |url=http://www.speciesfungorum.org/Names/genusrecord.asp?RecordID=17098 |title=род на Species Fungorum |access-date=2009-09-12 |archive-date=2007-03-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070328124134/http://www.speciesfungorum.org/Names/genusrecord.asp?RecordID=17098 |deadlink=no }}</ref>.--> Ӳкерчĕк çинче — Armillaria mellea тĕс. == Çавăн пекех == * [[Суя уплюнкка]] * [[Уплюнкка ]] == Литература == * Ляхов П. Р. Энциклопедия грибов. — М.: «ЭКСМО-Пресс», 2001. — С. 168. — ISBN 5-04-003208-0. == Каçăсем == * [https://gribomaniya.ru/sistematika-gribov/razryady-gribov/sedobnye-griby/opyonki-armillyarii Опёнки-армиллярии] {{Wayback|url=https://gribomaniya.ru/sistematika-gribov/razryady-gribov/sedobnye-griby/opyonki-armillyarii |date=20210918101128 }} * [https://babushkinadacha.ru/griby/sedobnye-griby-opyata-vidy-s-foto.html Съедобные грибы опята: виды с фото] {{Wayback|url=https://babushkinadacha.ru/griby/sedobnye-griby-opyata-vidy-s-foto.html |date=20200423181420 }} [[Категори:Кăмпасем]] [[Категори:Микологи]] mhws291lpvakyhnyfdetreg00emplmu 0 103529 750882 2022-07-29T07:47:57Z Ellodanis5 17302 Çĕнĕ страница "'''Уплюнкка''': * [[Уплюнкка]] — тĕрлĕ йыша тата тĕрлĕ рете кĕрекен кăмпасен халăхра çÿрекен, [[биологилле систематика]] тулашĕнчи, пĕрлештерÿллĕ ячĕ. * [[Уплюнкка (кăмпасен речĕ)]] — хутламлă кăмпасен речĕ, {{disambig}} [[Категори:Тĕрлĕ пĕлтерĕшлисем]] Категори:Нума..." wikitext text/x-wiki '''Уплюнкка''': * [[Уплюнкка]] — тĕрлĕ йыша тата тĕрлĕ рете кĕрекен кăмпасен халăхра çÿрекен, [[биологилле систематика]] тулашĕнчи, пĕрлештерÿллĕ ячĕ. * [[Уплюнкка (кăмпасен речĕ)]] — хутламлă кăмпасен речĕ, {{disambig}} [[Категори:Тĕрлĕ пĕлтерĕшлисем]] [[Категори:Нумай пĕлтерĕшлисем]] [[Категори:Кăмпасем]] [[Категори:Микологи]] spvzhcy9chi1rmw31ksiah1l9j24xah 0 103530 750884 2022-07-29T09:43:52Z Ellodanis5 17302 Çĕнĕ страница "{{Пĕлтерĕшсем|Уплюнкка (пĕлтерĕшсем)}} {{Taxobox | name = Кĕрхи уплюнкка | image file = Armillaria_mellea_JPG1.jpg | classis = | ordo = | familia = | genus = | species = | subspecies = | latin = Armillaria mellea | wikispecies = | commons = | itis = | ncbi = | range map = }} '''Кĕрхи уплюнкка''', '''Чăн уплюнкка''' ({{lang-la|Armillaria mellea}}) — çиме юрăхлă кăм..." wikitext text/x-wiki {{Пĕлтерĕшсем|Уплюнкка (пĕлтерĕшсем)}} {{Taxobox | name = Кĕрхи уплюнкка | image file = Armillaria_mellea_JPG1.jpg | classis = | ordo = | familia = | genus = | species = | subspecies = | latin = Armillaria mellea | wikispecies = | commons = | itis = | ncbi = | range map = }} '''Кĕрхи уплюнкка''', '''Чăн уплюнкка''' ({{lang-la|Armillaria mellea}}) — [[çиме юрăхлă кăмпа]]сен {{bt-ruslat|Физалакри йышшисем|Physalacriaceae|}} йышĕнчи [[уплюнкка (кăмпасен речĕ)|уплюнкка]] ретĕнчи тĕсĕ. {{-|left}} '''Уплюнкка''', е '''Армилля́рия''' ({{lang-la|Armillaria}}, ''armilla'' «сулă», «браслет» тенинчен, вăл унта [[паллă ячĕ]]) — [[хутламлă кăмпа|хутламлă]] [[кăмпа]]сен речĕ,<!-- длительное время относился к семейству [[Tricholomataceae|трихоломовых]] (рядовковых). Современные систематики относят его к семейству [[Физалакриевые]] ({{lang-la|Physalacriaceae}})<ref>{{Cite web |url=http://www.speciesfungorum.org/Names/genusrecord.asp?RecordID=17098 |title=род на Species Fungorum |access-date=2009-09-12 |archive-date=2007-03-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070328124134/http://www.speciesfungorum.org/Names/genusrecord.asp?RecordID=17098 |deadlink=no }}</ref>.--> Ӳкерчĕк çинче — Armillaria mellea тĕс. == Çавăн пекех == * [[Суя уплюнкка]] * [[Уплюнкка ]] == Литература == * Ляхов П. Р. Энциклопедия грибов. — М.: «ЭКСМО-Пресс», 2001. — С. 168. — ISBN 5-04-003208-0. == Каçăсем == * [https://gribomaniya.ru/sistematika-gribov/razryady-gribov/sedobnye-griby/opyonki-armillyarii Опёнки-армиллярии] {{Wayback|url=https://gribomaniya.ru/sistematika-gribov/razryady-gribov/sedobnye-griby/opyonki-armillyarii |date=20210918101128 }} * [https://babushkinadacha.ru/griby/sedobnye-griby-opyata-vidy-s-foto.html Съедобные грибы опята: виды с фото] {{Wayback|url=https://babushkinadacha.ru/griby/sedobnye-griby-opyata-vidy-s-foto.html |date=20200423181420 }} [[Категори:Кăмпасем]] [[Категори:Микологи]] [[Категори:Çиме юрăхлă кăмпасем]] sltjkaqk2ewx3t1b9m37z388gsd0x92