Википеди cvwiki https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%C4%95%D0%BF_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%C4%83 MediaWiki 1.39.0-wmf.19 first-letter Медиа Ятарлă Сӳтсе явасси Хутшăнакан Хутшăнаканăн канашлу страници Википеди Википеди сӳтсе явмалли Ӳкерчĕк Ӳкерчĕке сӳтсе явмалли MediaWiki MediaWiki сӳтсе явмалли Шаблон Шаблона сӳтсе явмалли Пулăшу Пулăшăва сӳтсе явмалли Категори Категорине сӳтсе явмалли TimedText TimedText talk Модуль Обсуждение модуля Гаджет Обсуждение гаджета Определение гаджета Обсуждение определения гаджета Чулхула облаçĕ 0 1042 750608 713952 2022-07-20T09:42:05Z Max Tenche 25572 wikitext text/x-wiki {{РФ субъекчĕ |RuNm = Чулхула облаçĕ |OfNm1 = Нижегородская область |OfNm2 = &nbsp; |FSFlag = Flag of Nizhny Novgorod Region.svg |FSCoA = Coat of arms of Nizhny Novgorod Region.svg |FlagLnk = Чулхула облаçĕн ялавĕ |CoALnk = Чулхула облаçĕн гербĕ |FSMap = Map of Russia - Nizhny Novgorod Oblast.svg |FSCtrWhat = Тĕп хули |FSCtrNm = [[Чулхула]] |AreaRnk = &nbsp; |TotArea = 76&nbsp;900 |WaterPrcnt = кăштах кăна |PopRnk = &nbsp; |PopQty = 3&nbsp;359&nbsp;800 |PopCtDate = 2008 |PopDens = 43,97 |FedDistrNm = [[Атăлçи федераци тăрăхĕ]] |EcRegNm = [[Атăл-Вятка районĕ]] |CadNo = 52,152 |LangLangs = s |OfLangs = [[вырăс чĕлхи|вырăс]] |HeadTtl = Пуçлăх |HeadNm = |ViceTtl = Министрсен кабинечĕн ертӳçи |ViceNm = |LegislTtl = Патшалăх Каншĕн ертӳçи |LegislNm = |FSAnthem = [[Чулхула облаçĕн гимнĕ]] |FSUTC = +0300 }} '''Чулхула облаçĕ''', — [[РФ|Раççей Федерацийĕ]]н [[Европа]] пайĕнчи субъекчĕ. [[1929]] çулхи [[Нарăс, 14|нарăсăн 14-мĕшĕнче]] йĕркеленĕ. Теп хули [[Чулхула]] хули. [[Атăлçи федераци тăрăхĕ|Атăлçи федераци тăрăхне]] кĕрет<ref name="БРЭ-ТОМ-22">{{кĕнеке|автор= Самойлова Г.С., Горячко М.Д. и др |пуçелĕк= Нижегоро́дская о́бласть |каçă= https://bigenc.ru/geography/text/2266649 |яваплă=председ. [[Осипов, Юрий Сергеевич|Ю.С. Осипов]] и др., отв. ред. С.Л. Кравец |кăларăм=[[Мăн Раççей Энциклопедийĕ]] (в 35 т.) |вырăн=Мускав |издательство=Научное издательство «[[Большая российская энциклопедия (издательство)|Большая российская энциклопедия]]» |çул=2013 |том=22. Нанонаука - Николай Кавасила |страницы=660—666 |страниц=766 |isbn=978-5-85270-358-3 |тираж=26000 |language=ru}}</ref>. Çурçĕр-анăçра [[Кострома облаçĕ|Кострома]], çурçĕр-тухăçра — [[Киров облаçĕ]]семпе, тухăçра — [[Мари Эл]] тата [[Чăваш Ен]] республикăсемпе, кăнтăрта — [[Мордва Республики]]пе, кăнтăр-анăçра — [[Рязань облаçĕ]]пе, анăçра — [[Улатимĕр облаçĕ|Улатимĕр]] тата [[Иваново облаçĕ|Иваново]] облаçĕсемпе ''чикĕ тытать''. == Тавралăхĕ == == Истори == {{main|Чулхула облаçĕн историйĕ|Чулхула кĕпĕрни|Чулхула историйĕ}} [[Мезолит]] эпохинче Чулхула облаçĕнче Пустынь I этем тăнă тата Наумовка I, Красный Бор 5 тата ур. пурăнан вырăнсем пулнă. Бронза эпохинчи [[Фатьян культури]]н тапхăрĕнчи виле вырăнĕсене Чкаловск, Ветлуга тата Краснобаки районĕсенче чакаласа тупнă<ref>''Т. Д. Николаенко''. «Археологическая карта России: Нижегородская область» // Москва, 2004.</ref>. [[I Петĕрĕн облаç реформи]] хыççăн, 1708 çулта [[Чулхула]]на таврашĕнчи çĕрсемпе пĕрле [[Хусан кĕпĕрни]]не кĕртнĕ. 1714 çулта [[Чулхула кĕпĕрни]]не туса хунă. [[Чулхула облаçĕ (РСФСР)|РСФСР йышĕнче Чулхула облаçне]] 1929 çулхи кăрлачăн 14-мĕшĕнче йĕркелесе янă. Çав çӳлтах, утăн 15-мĕшĕнче облаçĕ [[Чулхула Ен]] ята куçарнă (1932 çулхи юпан 7-мĕшĕнче — [[Горький Ен]] тенĕ). 1936 çулхи раштавăн 5-мĕшĕнче Ене ''Чулхула облаçĕ'' (унтан [[Мари АССР|Мари]] тата [[Чăваш АССР|Чăваш]] ресубликисем уйрăлса тухнă) ята куçарнă. 1954 çулхи кăрлачăн 7-мĕшĕнче Чулхула облаçĕнчен [[Арзамас облаçĕ|Арзамас облаçне]] кăларнă. 1957 çулхи акан 23-мĕшĕнче Арзамас облаçне пăрахăçланă, территорине Чулхула облаçне тавăрнă. 1990 çулхи юпан 22-мĕшĕнче РСФСР Аслă Канашĕн Президиумĕн Хутайĕпе<ref>{{cite web|url=http://docs.cntd.ru/document/901860327|title=Указ Президиума Верховного Совета РСФСР от 22 октября 1990 года «О переименовании города Горького в город Нижний Новгород и Горьковской области в Нижегородскую область»|archiveurl=https://archive.is/2LvEe|archivedate=2016-01-13}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.government-nnov.ru/?id=2081|deadlink=yes|title=Общество &#124; Информация о Нижегородской области &#124; История Нижегородского края &#124; Советский период &#124; Административно-территориальное устройство|publisher=Правительство Нижегородской области|accessdate=2016-01-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160130233927/http://www.government-nnov.ru/?id=2081|archivedate=2016-01-30}}</ref> облаçе вырăсла''Нижегородскую область'' ята тавăрнă.1992 çулхи акан 21-мĕшĕнче РСФСР халăх депутачĕсен съезчĕ облаçе урăх ят панине çирĕплетнĕ, РСФСР 1978 çулхи Конституцин 71 статьине улшăну кĕртнĕ, çак саккун 1992 çулхи çăвăн 16-мĕшĕнче вăя кĕнĕ<ref>Закон Российской Федерации от 21 апреля 1992 года № 2708-I «[[s:Закон РФ от 21.04.1992 № 2708-I|Об изменениях и дополнениях Конституции (Основного закона) Российской Советской Федеративной Социалистической Республики]]» // Ведомости Съезда народных депутатов РСФСР и Верховного Совета РСФСР. — 1992. — № 20. — ст. 1084. Данный закон вступил в силу с момента опубликования в [[Российская газета|Российской газете]] 16 мая 1992 года.</ref>. 1994 çулта облаç йышне [[Иваново облаçĕ]]нчен [[Чулхула облаçĕн Сокольски районĕ|Сокольски районне]] панă. == Хуçалăхĕ == * [[Чулхула шыв усравĕ]] == Литература == == Каçăсем == * [http://www.government-nnov.ru/ Сайт администрации Нижегородской области] * [http://rosmaps.ru/russia/nizhegorodskaya-oblast/ Карты Нижегородской области] * [http://gu.nnov.ru/ Информационный портал органов государственной и муниципальной власти Нижегородской области], [[gu.nnov.ru]] * [http://terrus.ru/cgi-bin/allrussia/v3_index.pl?act=reg&id=52 Нижегородская область в справочнике-каталоге «Вся Россия»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081014150031/http://www.terrus.ru/cgi-bin/allrussia/v3_index.pl?act=reg&id=52 |date=2008-10-14 }} * [http://www.unn.runnet.ru/rus/volgovyt/nizhobl/istor.htm Из истории Нижегородского края (1917—1996 гг.)] * [http://www.electrocit.ru/index.php?ds=25739 Перечень объектов культурного наследия (памятников истории и культуры) Нижегородской области (по состоянию на 01.01.2006)] * [http://www.meteo.nnov.ru/clauses/clauses.html?r=1&id=34 Климат Нижегородской области]{{Ĕçлемен каçă|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://lno.ucoz.ru/ Люди Нижегородской области (информация о Нижегородцах, Книга Памяти Нижегородской области)] * [http://www.nn-obl.ru История и география Нижегородской области] {{Чулхула облаçĕ}} {{Атăл федераци тăрăхĕ}} {{Раççей Федераци субъекчĕсем}} [[Категори:Раççей]] [[Категори:Чулхула облаçĕ| ]] rfhtzdvyekkdtm1gpnd3sh8s9gjcpki 750610 750608 2022-07-20T09:48:54Z Max Tenche 25572 Fixed grammar wikitext text/x-wiki {{РФ субъекчĕ |RuNm = Чулхула облаçĕ |OfNm1 = Нижегородская область |OfNm2 = &nbsp; |FSFlag = Flag of Nizhny Novgorod Region.svg |FSCoA = Coat of arms of Nizhny Novgorod Region.svg |FlagLnk = Чулхула облаçĕн ялавĕ |CoALnk = Чулхула облаçĕн гербĕ |FSMap = Map of Russia - Nizhny Novgorod Oblast.svg |FSCtrWhat = Тĕп хули |FSCtrNm = [[Чулхула]] |AreaRnk = &nbsp; |TotArea = 76&nbsp;900 |WaterPrcnt = кăштах кăна |PopRnk = &nbsp; |PopQty = 3&nbsp;359&nbsp;800 |PopCtDate = 2008 |PopDens = 43,97 |FedDistrNm = [[Атăлçи федераци тăрăхĕ]] |EcRegNm = [[Атăл-Вятка районĕ]] |CadNo = 52,152 |LangLangs = s |OfLangs = [[вырăс чĕлхи|вырăс]] |HeadTtl = Пуçлăх |HeadNm = |ViceTtl = Министрсен кабинечĕн ертӳçи |ViceNm = |LegislTtl = Патшалăх Каншĕн ертӳçи |LegislNm = |FSAnthem = [[Чулхула облаçĕн гимнĕ]] |FSUTC = +0300 }} '''Чулхула облаçĕ''', — [[РФ|Раççей Федерацийĕ]]н [[Европа]] пайĕнчи субъекчĕ. [[1929]] çулхи [[Нарăс, 14|нарăсăн 14-мĕшĕнче]] йĕркеленĕ. Тӗп хули [[Чулхула]] хули. [[Атăлçи федераци тăрăхĕ|Атăлçи федераци тăрăхне]] кĕрет<ref name="БРЭ-ТОМ-22">{{кĕнеке|автор= Самойлова Г.С., Горячко М.Д. и др |пуçелĕк= Нижегоро́дская о́бласть |каçă= https://bigenc.ru/geography/text/2266649 |яваплă=председ. [[Осипов, Юрий Сергеевич|Ю.С. Осипов]] и др., отв. ред. С.Л. Кравец |кăларăм=[[Мăн Раççей Энциклопедийĕ]] (в 35 т.) |вырăн=Мускав |издательство=Научное издательство «[[Большая российская энциклопедия (издательство)|Большая российская энциклопедия]]» |çул=2013 |том=22. Нанонаука - Николай Кавасила |страницы=660—666 |страниц=766 |isbn=978-5-85270-358-3 |тираж=26000 |language=ru}}</ref>. Çурçĕр-анăçра [[Кострома облаçĕ|Кострома]], çурçĕр-тухăçра — [[Киров облаçĕ]]семпе, тухăçра — [[Мари Эл]] тата [[Чăваш Ен]] республикăсемпе, кăнтăрта — [[Мордва Республики]]пе, кăнтăр-анăçра — [[Рязань облаçĕ]]пе, анăçра — [[Улатимĕр облаçĕ|Улатимĕр]] тата [[Иваново облаçĕ|Иваново]] облаçĕсемпе ''чикĕ тытать''. == Тавралăхĕ == == Истори == {{main|Чулхула облаçĕн историйĕ|Чулхула кĕпĕрни|Чулхула историйĕ}} [[Мезолит]] эпохинче Чулхула облаçĕнче Пустынь I этем тăнă тата Наумовка I, Красный Бор 5 тата ур. пурăнан вырăнсем пулнă. Бронза эпохинчи [[Фатьян культури]]н тапхăрĕнчи виле вырăнĕсене Чкаловск, Ветлуга тата Краснобаки районĕсенче чакаласа тупнă<ref>''Т. Д. Николаенко''. «Археологическая карта России: Нижегородская область» // Москва, 2004.</ref>. [[I Петĕрĕн облаç реформи]] хыççăн, 1708 çулта [[Чулхула]]на таврашĕнчи çĕрсемпе пĕрле [[Хусан кĕпĕрни]]не кĕртнĕ. 1714 çулта [[Чулхула кĕпĕрни]]не туса хунă. [[Чулхула облаçĕ (РСФСР)|РСФСР йышĕнче Чулхула облаçне]] 1929 çулхи кăрлачăн 14-мĕшĕнче йĕркелесе янă. Çав çӳлтах, утăн 15-мĕшĕнче облаçĕ [[Чулхула Ен]] ята куçарнă (1932 çулхи юпан 7-мĕшĕнче — [[Горький Ен]] тенĕ). 1936 çулхи раштавăн 5-мĕшĕнче Ене ''Чулхула облаçĕ'' (унтан [[Мари АССР|Мари]] тата [[Чăваш АССР|Чăваш]] ресубликисем уйрăлса тухнă) ята куçарнă. 1954 çулхи кăрлачăн 7-мĕшĕнче Чулхула облаçĕнчен [[Арзамас облаçĕ|Арзамас облаçне]] кăларнă. 1957 çулхи акан 23-мĕшĕнче Арзамас облаçне пăрахăçланă, территорине Чулхула облаçне тавăрнă. 1990 çулхи юпан 22-мĕшĕнче РСФСР Аслă Канашĕн Президиумĕн Хутайĕпе<ref>{{cite web|url=http://docs.cntd.ru/document/901860327|title=Указ Президиума Верховного Совета РСФСР от 22 октября 1990 года «О переименовании города Горького в город Нижний Новгород и Горьковской области в Нижегородскую область»|archiveurl=https://archive.is/2LvEe|archivedate=2016-01-13}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.government-nnov.ru/?id=2081|deadlink=yes|title=Общество &#124; Информация о Нижегородской области &#124; История Нижегородского края &#124; Советский период &#124; Административно-территориальное устройство|publisher=Правительство Нижегородской области|accessdate=2016-01-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160130233927/http://www.government-nnov.ru/?id=2081|archivedate=2016-01-30}}</ref> облаçе вырăсла''Нижегородскую область'' ята тавăрнă.1992 çулхи акан 21-мĕшĕнче РСФСР халăх депутачĕсен съезчĕ облаçе урăх ят панине çирĕплетнĕ, РСФСР 1978 çулхи Конституцин 71 статьине улшăну кĕртнĕ, çак саккун 1992 çулхи çăвăн 16-мĕшĕнче вăя кĕнĕ<ref>Закон Российской Федерации от 21 апреля 1992 года № 2708-I «[[s:Закон РФ от 21.04.1992 № 2708-I|Об изменениях и дополнениях Конституции (Основного закона) Российской Советской Федеративной Социалистической Республики]]» // Ведомости Съезда народных депутатов РСФСР и Верховного Совета РСФСР. — 1992. — № 20. — ст. 1084. Данный закон вступил в силу с момента опубликования в [[Российская газета|Российской газете]] 16 мая 1992 года.</ref>. 1994 çулта облаç йышне [[Иваново облаçĕ]]нчен [[Чулхула облаçĕн Сокольски районĕ|Сокольски районне]] панă. == Хуçалăхĕ == * [[Чулхула шыв усравĕ]] == Литература == == Каçăсем == * [http://www.government-nnov.ru/ Сайт администрации Нижегородской области] * [http://rosmaps.ru/russia/nizhegorodskaya-oblast/ Карты Нижегородской области] * [http://gu.nnov.ru/ Информационный портал органов государственной и муниципальной власти Нижегородской области], [[gu.nnov.ru]] * [http://terrus.ru/cgi-bin/allrussia/v3_index.pl?act=reg&id=52 Нижегородская область в справочнике-каталоге «Вся Россия»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081014150031/http://www.terrus.ru/cgi-bin/allrussia/v3_index.pl?act=reg&id=52 |date=2008-10-14 }} * [http://www.unn.runnet.ru/rus/volgovyt/nizhobl/istor.htm Из истории Нижегородского края (1917—1996 гг.)] * [http://www.electrocit.ru/index.php?ds=25739 Перечень объектов культурного наследия (памятников истории и культуры) Нижегородской области (по состоянию на 01.01.2006)] * [http://www.meteo.nnov.ru/clauses/clauses.html?r=1&id=34 Климат Нижегородской области]{{Ĕçлемен каçă|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://lno.ucoz.ru/ Люди Нижегородской области (информация о Нижегородцах, Книга Памяти Нижегородской области)] * [http://www.nn-obl.ru История и география Нижегородской области] {{Чулхула облаçĕ}} {{Атăл федераци тăрăхĕ}} {{Раççей Федераци субъекчĕсем}} [[Категори:Раççей]] [[Категори:Чулхула облаçĕ| ]] ihfklc3vchj00mhwzjjuk6lq7knh21l Çĕнĕ Шупашкар 0 1164 750600 750566 2022-07-20T05:58:18Z Milli one 13147 /* Хула вырăнĕнче пулнă ялсем */ wikitext text/x-wiki {{ПВ-Раççей |статус = 1965 |чăвашла çĕлĕк = Çĕнĕ Шупашкар |тăван çĕлĕк = [[File:Новочебоксарск-коллаж1.jpg|300px|center|Çĕнĕ Шупашкар]] <br> |герб = Coat of Arms of Novocheboksarsk (Chuvashia).svg |ялав = Flag of Novocheboksarsk (Chuvashia).svg |lat_deg = 56|lat_min = 07|lat_sec = 00 |lon_deg = 47|lon_min = 30|lon_sec = 00 |CoordAddon = type:city(125500)_region:RU |CoordScale = |ЯндексКартти = http://maps.yandex.ru/map_search.xml?map=5&lay=2&id=34781 |регион = Чăваш Ен |регион тапăлра = Чаваш Ен |район тĕсĕ = |район = |район тапăлра = |пурăнан вырăн тĕсĕ = Хула |пурăнан вырăн = |пурăнан вырăн тапăлра = |пуçлăх = [[Бирюков Олег Борисович]] |никĕсленĕ вăхăт = 1960 |пĕрремĕш асăну = |малтанхи ятсем = Спутник (1965 çулчен) |лаптăк = 51,14 (хула тăрăхĕн чиккипе)<ref name="BD">[http://www.gks.ru/scripts/db_inet2/passport/table.aspx?opt=97710000200620072008200920102011 БД ПМО Чувашской Республики. Город Новочебоксарск]</ref> |ПВ центрĕн çӳллĕшĕ = 90 |климат = континентри вăтам |пурăнан халăх = |çырав çулĕ = |йышлăх = 2, 4342 |агломераци = |наци йышĕ = [[чăвашсем]] — 53% <br /> [[вырăссем]] — 32% <br /> [[тутарсем]] — 6% <br /> [[ирçесем]] — 3% <br /> [[марисем]] — 3% <br /> [[украинсем]] — 1% <br /> [[беларуссем]] — 1% <br /> урăххисем — 1% <ref name="gov.cap.ru">[http://gov.cap.ru/home/631/spravka/istor%20spr%20vk%20novoch/voen%20econom%20spr.htm ВОЕННО-ЭКОНОМИЧЕСКАЯ СПРАВКА]</ref> |конфесси йышĕ = [[православсем]],[[мăсăльмансем]] |этнохороним = çĕнĕ шупашкарсем |почтă индексĕ = 429950 |телефон кочĕ = 8352 |цифрăллă идентификатор = 97410 |сайт = http://gov.cap.ru/main.asp?govid=82 }} '''Çĕнĕ Шупашкар''', — [[Чăваш Ен|Чăваш республикин]] тĕп хулинчен — [[Шупашкар]]тан 21 çухрăмра вырнаçнă çум-[[хула]]. Пĕтĕмпе хулара 126 пин çын пурăнать, хулан çĕр лаптăкĕ — 36,7 çм<sup>2</sup>. Хула патĕнче [[Шупашкар ГЭСĕ]] вырнаçнă. Хула виççĕ района пайланать: Анăç, Кăнтăр тата Тухăç. Вĕсене пурĕпе 18 микрорайон кĕрет. == Хула кун-çулĕ == [[File:Новочебоксарск-Храм.jpg|thumb|left|250px|Улатимĕр Храмĕ]] Çĕнĕ Шупашкара [[1960]] çулта хăпартма пуçланă. Çав вăхăтра пысăк хуласем çумĕнче çум-юлташ (спутник) туни анлă саралнă пулнă. Никĕсне хунă тапхăрта хула "Спутник" ятлă пулнă. Малтанах ăна пушă вырăнсенче çĕкленĕ, каярах хула территорине юнашар ял — Ельниково, Яндашево, Анаткасси, [[Чиканкасси]] тата ыттисем — çĕрĕсем те кĕрсе каяççĕ: Хула çуралнă кунĕ — [[1960]] çулхи [[Чӳк, 18|чӳкĕн 18-мĕшĕ]]. Çĕнĕ Шупашкар питĕ хăвăрт ӳснĕ. [[1978]] çулта халăх митингĕ çак пурăну лаптăкĕн пĕрремĕш миллион çм<sup>2</sup> хывнине палăртнă, тепĕр пилĕк çултан хулара çĕр пиннĕмĕш çын çуралнă. === Хула вырăнĕнче пулнă ялсем === * [[Шуркасси (Çĕнĕ Шупашкар)|Шуркасси]] * [[Тосинкасси]] * [[Арманкасси]] * [[Чучукасси]] * [[Паникасси]] * [[Ольтикасси]] * [[Ивански (Çĕнĕ Шупашкар)|Ивански]] * [[Чиканкасси]] * [[Тенеккасси]] == Хуçалăхĕ == * [http://www.himprom.com ОАО «Химпром»] * ХАП «ДюПон Химпром» * [[Шупашкар ГЭСĕ]] * Шупашкар пăрăх завочĕ * МУП Çĕнĕ Шупашкар электро чĕнтĕрĕ * МУП Çĕнĕ Шупашкар ăшă чĕнтĕрĕ * Сăра пĕçерекен компани УАП «Сан ИнБев» * УАП Мамăк тĕртекен фабрика «ПИКЕ» * УАП «Çĕнĕ Шупашкар макарон фабрики» * РГУП «Çĕнĕ Шупашкар çăкăр завочĕ» * Асфальт-бетон завочĕ УАП «Дорисс» * УАП «Комбинат напитков» * УАП «Стройдеталь» * УАП «ИСК» == Культура == === Театрсем === * Чăваш патшалăх хăнăхтаруллă мим-театр «Çумăр» Адресĕ: 41 ç., Совет урамĕ, Çĕнĕ Шупашкар * Чăваш патшалăх хăнăхтаруллă драма театрĕ Адресĕ: 27 ç., Совет урамĕ, Çĕнĕ Шупашкар == Хаçат-журнал == * «Грани» (хаçат) <ref>[http://www.grani21.ru/ Сайт ГУП "Издательский дом "Грани"]</ref> * «Спортивный вестник» (хаçат) <ref>[http://www.sv21.ru/ Сайт газеты "Спортивный вестник"]</ref> * [[К здоровью через культуру (журнал)|«К здоровью через культуру» (журнал)]] <ref>[https://www.worldcat.org/title/k-zdoroviu-cherez-kulturu-zhurnal-mezhdunarodnogo-obshchestvennogo-dvizheniia-k-zdoroviu-cherez-kulturu-to-health-via-culture-journal-of-the-world-health-culture-organization/oclc/70966742 K zdorovʹi︠u︡ cherez kulʹturu : zhurnal Mezhdunarodnogo obshchestvennogo dvizhenii︠a︡ "K zdorovʹi︠u︡ cherez kulʹturu" = To health via culture : journal of the World Health Culture Organization.]</ref> == Тăванла хуласем == # {{Чехи ялавĕ}} [[Жатец]] ([[Чехи]]) # {{Раççей ялавĕ}} [[Климовск]] ([[Раççей]]) # {{Раççей ялавĕ}} [[Çтерлĕ]] ([[Рf]]) == Паллă çынсем == * [[Григорьева Лидия Николаевна]] — спортсмен, çăмăл атлетика (10000 çм) ăсти. * [[Юрзинов Владимир Владимирович (кĕçĕнни )]] — совет хоккеисчĕ, раççей тренерĕ. * [[Усанов Павел Анатольевич]] — раçсей музыканчĕ, «[[Любэ]]» ушкăнĕн бас-гитарисчĕ. * [[Марье Левтина|Нестерова Алевтина Никитична]] — чăваш сăвăçи. * [[Григорьев Денис]] — раççей музыканчĕ, рэпер. == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Вуламалли == == Каçăсем == * [http://gov.cap.ru/main.asp?govid=82 Хула администрацийĕн официаллă сайчĕ] * [http://www.mojgorod.ru/chuvashsk_r/novocheboks/index.html Çĕнĕ Шупашкар «Манăн хула» энциклопедире] * [http://www.grani21.ru/ Çĕнĕ Шупашкар хаçачĕ] * [http://www.cheboksary.ws/#xy=56.11562029365456,47.47404282769776&z=14&t=coordinate Çĕнĕ Шупашкар картти] * [http://foto.cheb.ru/cat87/ Çĕнĕ Шупашкар фотогалерейи] * [http://n4eb.net/ Новочебоксарск — Пирĕн хула сайчĕ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171217224829/http://n4eb.net/ |date=2017-12-17 }} * [http://www.heraldicum.ru/russia/subjects/towns/novocebo.htm Хула гербĕ] * [http://hcsokol.n4eb.net ХК «Сокол»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100501075233/http://www.hcsokol.n4eb.net/ |date=2010-05-01 }} {{Чăваш Ен}} {{Chuvash-geo-stub}} {{Атăл çинчи пурăну вырăнĕсем}} {{Çĕнĕ Шупашкар ялĕсем}} [[Категори:Çĕнĕ Шупашкар]] [[Категори:Чăваш Ен хулисем]] [[Категори:Атăл çинчи хуласем]] a2sl0d01zksu6yggz067pm7jtbjn8ov Киров (Киров облаçĕ) 0 1791 750609 678468 2022-07-20T09:45:37Z Max Tenche 25572 wikitext text/x-wiki {{урăх пĕлтерĕшсем|Киров (пĕлтерĕшсем)}} {{Хула çинчен|Киров|[[Ӳкерчĕк:Wapen Kirov.jpg|150px]]|Раççей|Киров облаçĕ|1374||464,6|2008|757|58°38′|49°41′}}'''Киров''' (''Bятка, Хлынов''), ({{lang-ru|Киров, Вятка, Хлынов}}) — [[Киров облаçĕ]]н администраци вырнаçнă [[хула]]. [[Нухрат Атăл|Нухрат]] шывĕн хĕрринче вырнаçнă. [[1934]] çулчен хула '''Вятка''' ятлă пулнă. [[1934]] çулта хулана большевиксен пĕр пуçлăхĕн, [[Киров Сергей Миронович]]ĕн ятне астуса хăварас тенипе, Киров ятне панă. [[1993]] çулта хулана малтанхи ята тавăрас пирки референдум иртернĕ, анчах та халăх ята улăштарас темен. {{commonscat|Kirov, Kirov Oblast}} [[Категори:Киров облаçĕн хулисем]] m98x6xebpe6cfuiguxdu1772ffdn9i5 Волгоград облаçĕ 0 3349 750577 613132 2022-07-19T18:48:39Z Max Tenche 25572 wikitext text/x-wiki {{РФ субъекчĕ |RuNm = Волгоград облаçĕ |OfNm1 = Волгоградская область |OfNm2 = |FSFlag = [[Ӳкерчĕк:Flag of Volgograd Oblast.svg|150px]] |FSCoA = [[Ӳкерчĕк:Coat of Arms of Volgograd oblast.svg|150px]] |FlagLnk = Волгоград облаçĕн ялавĕ |CoALnk = Волгоград облаçĕн гербĕ |FSMap = [[Ӳкерчĕк:RussiaVolvograd.png|300px|Волгоград облаçĕ Раççей картти çинче]] |FSCtrWhat = Тĕп хули |FSCtrNm = [[Волгоград]] |AreaRnk = 34 |TotArea = 112&nbsp;877 |WaterPrcnt = кăштах кăна |PopRnk = 17 |PopQty = 2&nbsp;635&nbsp;640 |PopCtDate = 2006 |PopDens = 23.3 |FedDistrNm = [[Атăлçи федераллă округĕ]] |EcRegNm = [[Атăл-Вятка районĕ]] |CadNo = |LangLangs = s |OfLangs = [[вырăс чĕлхи|вырăс]] |HeadTtl = Губернатор |HeadNm = [[Масюта Николай Кириллович|Николай Масюта]] |ViceTtl = |ViceNm = |LegislTtl = |LegislNm = |FSAnthem = [[Волгоград облаçĕн гимнĕ]] |FSUTC = +0300 }} '''Волгоград облаçĕ''', — [[Кăнтăрти Федераллă округ]]а кĕрекен область. Тĕп хули [[Волгоград]] шутланать. Хĕвеланăç енчен хĕвелтухăç енне, çавăн пекех çурçĕртен кăнтăр еннеле {{çухрăм|400}} ытла тăсăлать. Чикĕ тăршшĕ {{çухрăм|2221.9}}. Облаçре 1506 хула-ял вырнаçнă. Волгоград облаçĕ [[Сарăту облаçĕ|Сарӑту]], [[Ростов облаçĕ|Ростов]], [[Астрахань облаçĕ|Астрахань]], [[Воронеж облаçĕ]]семпе, [[Калмыки Республики]]пе тата [[Казахстан]] патшалăхĕпе юнашар вырнаçнă. == Транспорт == Область тăрăх иртекен чукун çулĕсен тăршшĕ 1, 6 пин çухрăм, шыв çулĕсем — 1,5 пин çухрăм, автомобиль çулĕсем — 14 пин çухрăм. == Хулисем == * [[Волгоград]] * [[Волжски]] * [[Дубовка]] * [[Жирновск]] * [[Камышин]] * [[Котельниково]] * [[Палласовка]] * [[Серафимович]] * [[Суровикино]] * [[Калач-Дон-Çинче]] * [[Котово]] * [[Краснослободск]] * [[Ленинск]] * [[Михайловка]] * [[Николаевск]] * [[Новоаннинский]] * [[Петров Валĕ]] * [[Урюпинск]] * [[Фролово]] == Каçăсем == {{Commonscat|Volgograd Oblast}} * [http://www.volganet.ru/ Волгоград облаçĕн администрациĕн сайчĕ] {{Кăнтăрти Федераллă округ}} {{stub}} [[Категори:Раççей]] [[Категори:Волгоград облаçĕ| ]] hlcvuj5efeqw94m03jmal5phy0wqi8e 750586 750577 2022-07-19T19:34:03Z Max Tenche 25572 Fixed grammar wikitext text/x-wiki {{РФ субъекчĕ |RuNm = Волгоград облаçĕ |OfNm1 = Волгоградская область |OfNm2 = |FSFlag = [[Ӳкерчĕк:Flag of Volgograd Oblast.svg|150px]] |FSCoA = [[Ӳкерчĕк:Coat of Arms of Volgograd oblast.svg|150px]] |FlagLnk = Волгоград облаçĕн ялавĕ |CoALnk = Волгоград облаçĕн гербĕ |FSMap = [[Ӳкерчĕк:RussiaVolvograd.png|300px|Волгоград облаçĕ Раççей картти çинче]] |FSCtrWhat = Тĕп хули |FSCtrNm = [[Волгоград]] |AreaRnk = 34 |TotArea = 112&nbsp;877 |WaterPrcnt = кăштах кăна |PopRnk = 17 |PopQty = 2&nbsp;635&nbsp;640 |PopCtDate = 2006 |PopDens = 23.3 |FedDistrNm = [[Атăлçи федераллă округĕ]] |EcRegNm = [[Атăл-Вятка районĕ]] |CadNo = |LangLangs = s |OfLangs = [[вырăс чĕлхи|вырăс]] |HeadTtl = Губернатор |HeadNm = [[Масюта Николай Кириллович|Николай Масюта]] |ViceTtl = |ViceNm = |LegislTtl = |LegislNm = |FSAnthem = [[Волгоград облаçĕн гимнĕ]] |FSUTC = +0300 }} '''Волгоград облаçĕ''', — [[Кăнтăрти Федераллă округ]]а кĕрекен область. Тĕп хули [[Волгоград]] шутланать. Хĕвеланăç енчен хĕвелтухăç енне, çавăн пекех çурçĕртен кăнтăр еннеле {{çухрăм|400}} ытла тăсăлать. Чикĕ тăршшĕ {{çухрăм|2221.9}}. Облаçре 1506 хула-ял вырнаçнă. Волгоград облаçĕ [[Сарăту облаçĕ|Сарӑту]], [[Ростов облаçĕ|Ростов]], [[Аçтăрхан облаçĕ|Аҫтӑрхан]], [[Воронеж облаçĕ]]семпе, [[Калмыки Республики]]пе тата [[Казахстан]] патшалăхĕпе юнашар вырнаçнă. == Транспорт == Область тăрăх иртекен чукун çулĕсен тăршшĕ 1, 6 пин çухрăм, шыв çулĕсем — 1,5 пин çухрăм, автомобиль çулĕсем — 14 пин çухрăм. == Хулисем == * [[Волгоград]] * [[Волжски]] * [[Дубовка]] * [[Жирновск]] * [[Камышин]] * [[Котельниково]] * [[Палласовка]] * [[Серафимович]] * [[Суровикино]] * [[Калач-Дон-Çинче]] * [[Котово]] * [[Краснослободск]] * [[Ленинск]] * [[Михайловка]] * [[Николаевск]] * [[Новоаннинский]] * [[Петров Валĕ]] * [[Урюпинск]] * [[Фролово]] == Каçăсем == {{Commonscat|Volgograd Oblast}} * [http://www.volganet.ru/ Волгоград облаçĕн администрациĕн сайчĕ] {{Кăнтăрти Федераллă округ}} {{stub}} [[Категори:Раççей]] [[Категори:Волгоград облаçĕ| ]] deqqbyb7p95e9v56kqekoghq5b8nyki 750587 750586 2022-07-19T19:35:41Z Max Tenche 25572 Fixed grammar, Added links wikitext text/x-wiki {{РФ субъекчĕ |RuNm = Волгоград облаçĕ |OfNm1 = Волгоградская область |OfNm2 = |FSFlag = [[Ӳкерчĕк:Flag of Volgograd Oblast.svg|150px]] |FSCoA = [[Ӳкерчĕк:Coat of Arms of Volgograd oblast.svg|150px]] |FlagLnk = Волгоград облаçĕн ялавĕ |CoALnk = Волгоград облаçĕн гербĕ |FSMap = [[Ӳкерчĕк:RussiaVolvograd.png|300px|Волгоград облаçĕ Раççей картти çинче]] |FSCtrWhat = Тĕп хули |FSCtrNm = [[Волгоград]] |AreaRnk = 34 |TotArea = 112&nbsp;877 |WaterPrcnt = кăштах кăна |PopRnk = 17 |PopQty = 2&nbsp;635&nbsp;640 |PopCtDate = 2006 |PopDens = 23.3 |FedDistrNm = [[Атăлçи федераллă округĕ]] |EcRegNm = [[Атăл-Вятка районĕ]] |CadNo = |LangLangs = s |OfLangs = [[вырăс чĕлхи|вырăс]] |HeadTtl = Губернатор |HeadNm = [[Масюта Николай Кириллович|Николай Масюта]] |ViceTtl = |ViceNm = |LegislTtl = |LegislNm = |FSAnthem = [[Волгоград облаçĕн гимнĕ]] |FSUTC = +0300 }} '''Волгоград облаçĕ''', — [[Кăнтăрти Федераллă округ]]а кĕрекен область. Тĕп хули [[Волгоград]] шутланать. Хĕвеланăç енчен хĕвелтухăç енне, çавăн пекех çурçĕртен кăнтăр еннеле {{çухрăм|400}} ытла тăсăлать. Чикĕ тăршшĕ {{çухрăм|2221.9}}. Облаçре 1506 хула-ял вырнаçнă. Волгоград облаçĕ [[Сарăту облаçĕ|Сарӑту]], [[Ростов облаçĕ|Ростов]], [[Аçтăрхан облаçĕ|Аҫтӑрхан]], [[Воронеж облаçĕ]]семпе, [[Калмăк Республики|Калмăк Республикипе]] тата [[Казахстан]] республикипе юнашар вырнаçнă. == Транспорт == Область тăрăх иртекен чукун çулĕсен тăршшĕ 1, 6 пин çухрăм, шыв çулĕсем — 1,5 пин çухрăм, автомобиль çулĕсем — 14 пин çухрăм. == Хулисем == * [[Волгоград]] * [[Волжски]] * [[Дубовка]] * [[Жирновск]] * [[Камышин]] * [[Котельниково]] * [[Палласовка]] * [[Серафимович]] * [[Суровикино]] * [[Калач-Дон-Çинче]] * [[Котово]] * [[Краснослободск]] * [[Ленинск]] * [[Михайловка]] * [[Николаевск]] * [[Новоаннинский]] * [[Петров Валĕ]] * [[Урюпинск]] * [[Фролово]] == Каçăсем == {{Commonscat|Volgograd Oblast}} * [http://www.volganet.ru/ Волгоград облаçĕн администрациĕн сайчĕ] {{Кăнтăрти Федераллă округ}} {{stub}} [[Категори:Раççей]] [[Категори:Волгоград облаçĕ| ]] nat8zron20b7u6pe3ejjmxn19q6o1y0 Сарăту облаçĕ 0 8716 750583 750567 2022-07-19T19:23:18Z Max Tenche 25572 wikitext text/x-wiki {{РФ субъекчĕ |RuNm = Сарăту облаçĕ <br /> |OfNm1 = Саратовская область |OfNm2 = &nbsp; |FSFlag = Flag_of_Saratov_Oblast.svg |FSCoA = Coat_of_Arms_of_Saratov_oblast.svg |FlagLnk = Сарăту облаçĕн ялавĕ |CoALnk = Сарăту облаçĕн гербĕ |FSMap = Map_of_Russia_-_Saratov_Oblast.svg |FSCtrWhat = Тĕп хули |FSCtrNm = [[Сарăту]] |AreaRnk = 32 |TotArea = 101&nbsp;240 |WaterPrcnt = кăштах кăна |PopRnk =32 |PopQty = 2 421 895 |PopCtDate = 2020 |PopDens = 23,92 |FedDistrNm = [[Атăлçи федераци тăрăхĕ]] |EcRegNm = [[Атăлçи экономика районĕ]] |CadNo = 64 |LangLangs = s |OfLangs = [[вырăс чĕлхи|вырăс]] |HeadTtl = [[Сарăту облаçĕн Пуçлăхĕ|Пуçлăх]] |HeadNm = [[Бусаргин Роман]] |ViceTtl = [[Сарăту облаçĕн Министрсен кабинечĕ|Министрсен кабинечĕн]] [[Сарăту облаçĕн Министрсен кабинечĕн председателĕ|председателĕ]] |ViceNm = |LegislTtl = [[Сарăту облаçĕн думи|Облаç думин]] [[Сарăту облаçĕн думин Председателĕ|председателĕ]] |LegislNm = [[Романов Александр Сергеевич|Александр Романов]] |FSAnthem = [[Сарăту облаçĕн гимнĕ]] |FSUTC = }} [[Ӳкерчĕк:Outline_Map_of_Saratov_Oblast.svg|right|300px]] '''Сарăту облаçĕ''' ({{lang-ru|''Саратовская Область''}})— [[Раççей Федерацийĕ|Раççей Федерацин]] [[Европа]] пайĕн кăнтăр-тухăçĕнче, Анат [[Атăлçи]]н çурçĕрĕнче вырнаçнă федераци субъекчĕ. Лаптăкĕ 100,2 пин тв.çм. Çĕрĕсем анăçран тухăмалла çити 575 çухрăм, çурçĕртен кăнтăра — 330 çухрăм сарăлса выртаççĕ. Облаçе [[1936]] çулхи [[раштав, 5]] [[Сарăту Ен]]не улăштарса туса хунă. == Тавралăхĕ == Сарăту облаçĕ Раççей Федерацин Евроăри кăнтăр-тухăç çĕрĕнче, Анат Атăлçин çурçĕрĕнче, вырнаçнă. Анăçран тухăçалла 575 çм, çурçĕртен кăнтăралла — 330 çм территори. Чикĕ вăрăммăшĕ 3500 çухрăмран чылай. Хĕвелтухăçĕнче [[Казахстан]]па, кăнтăрта — [[Волгоград облаçĕ|Волгоград]] облаçĕпе, хĕвеланăçĕнче [[Воронеж облаçĕ|Воронеж]]па [[Тамбов облаçĕ|Тамбов]] облаçĕсемпе, çурçĕрте- [[Пенза облаçĕ|Пенза]], [[Самар облаçĕ|Самар]], [[Чĕмпĕр облаçĕ|Чĕмпĕр]] тата [[Ăренпур облаçĕ|Ăренпур]] çĕрĕсемпе юнашар. Сарăту çĕрĕсем витĕр мăн [[Атăл]] юхать. вăл облаçе иккĕне пайлать: ''Сулахай çыран ен'' тата ''Сылтăм çыран ен''. == Кун-çулĕ == [[1780]] çулта [[Сарăту енпуçлăхĕ|Сарăту енпуçлăхне]] тăххăр уесе (Сарăту, Хвалынь, Воль, Кузнец, Сердоб, Аткар, Петĕр, Балашов тата Камышин) пуçтарса йĕркеленĕ, [[1797]] çулта вăл — [[Сарăту кĕперни]] пулса тăрать, [[1934]] çулхи [[кăрлач, 10|кăрлачăн 10-мĕшĕнче]] — [[Сарăту Ен]]не куçарнă, [[1936]] çулхи [[раштав, 5|раштавăн 5-мĕшĕнче]] — облаç шайне çитернĕ. Хальхи чикĕсене [[1957]] çулта çирĕплетнĕ. == Облаçри влаç == [[2005]] çулхи [[пуш, 3]] Сарăту облаç думи кĕпернеттĕр ĕç вырăнне [[Раççей Федерацийĕ]]н [[Президент|Президенчĕ]] [[Путин Владимир Владимирович|Владимир Путин]] сĕннипе [[Балаково АЭС-ĕ]]н директорне [[Ипатов Павел Леонидович|Павел Ипатова]] лартнă. Ӗçе вăл официаллă [[2005]] çулхи [[ака, 3]] кĕнĕ. Маларах Сарăту облаçĕн кĕпернеттĕр ĕç вырăнне йышăннисем: * [[1992]]—[[1996]] — [[Белых Юрий Васильевич|Юрий Белых]] * [[1996]]—[[2005]] — [[Аяцков Дмитрий Фёдорович|Дмитрий Аяцков]] Облаç думин ертӳçи — [[Радаев Валерий Васильевич|Валерий Радаев]] ([[Пĕрлĕ Раççей]], [[2007]] çулхи раштавăн 12-мĕшĕнче суйланă). Сарăту облаçĕнчен [[Федераци Канашĕ]]н пайташĕ — [[Шувалов Сергей Алексеевич|Сергей Шувалов]] (малтан облаç думин ертӳçи, [[2005]] çулхи , [[ака, 5]]). Маларах çак ĕç вырăнĕнче [[Абдулатипов Рамазан Гаджимурадович|Рамазан Абдулатипов]] ([[2000]] çулхи [[раштав, 19]] — [[2005]] çулхи [[ака]]) пулнă. === Çут çанталăк пурлăхĕ === Облаç гидроэнергопотенциалне [[Сарăту ГЭСĕ]] çулсерен вăтамран 5,4 млрд [[киловатт-сехет|кВт·с]] электроэнерги тупăçлать. Ял хуçалăхра уйрăмах ахаль тата кăнтăрти [[хура тăпра]]ллă, анлă саралнă [[каштан тăпри]]ллĕ çĕрсем хаклă шутланаççĕ. Облаç тĕплĕнех тенĕ пекех шывпа тулăх, Атăлпа чылай юханшывсăр пуçне çăлкуçсемпе çĕрай минерал шывĕ нумай. ==== Усăллă çĕрай управĕсем ==== Облаçре тупса тĕпченĕ 40 ытла пĕчĕк нефть тата газ (Степновское тата Урицкое уйрăмах калăплă) çĕрай управĕсем, ытти нумай пуян пуласлăхлă районсене тишкермен. Шыраса тĕпченĕ Озинкское пысăк [[çунăк сланец]] çĕрай управĕ, паха цемент чĕр таварĕ, фосфорит, çурт-йĕр тăвас, балласт тата кантăк хăйăрĕ, çурт-йĕр тумалли тăм тата чул управĕ нумай. === Климат === [[Климат]] облаçре вăтам континентлă: типĕ вăрăм [[çулла|çу]], ''Сулахайçырĕнче'' 30&nbsp;°C температурăллă кун чылай, сивĕ [[Хĕлле|хĕлсем]], нӳрĕклĕ кунсем уйăхне 12—15, тĕтреллисем уйăхне 4—10 кун, уйăхра 4 — 10 кун çил-тăвăл вĕçтерет. [[Çуркунне]] кĕске иртет. [[Пуш]] уйăхĕнче те çилсем вĕркеççĕ, çул çине юр тултарать – вăтамран уйăхра 5—7 кун. Пуш уйăхĕнче тĕтреллĕ кунсем, вăтамран, 5—9 кун. [[Кĕркунне]] пĕрпек çанталăк килмест. Тăнăç юр витĕмĕ çĕре çурçĕр районĕсенче чӳкĕн 25-мĕшĕ тĕлне, вар тата кăнтăр районĕсенче — чӳкĕн 29-мĕшĕ — раштавăн 8-мĕшĕсенче хупăрлать. == Халăх == Облаçре 2 млн 625,7 пин çын (2005) пурăнать. Халăх-çын тăвăрлăхĕ: 26,2 çын/тв.çм. [[2006]] çулхи хыпарпа облаç халăх йышĕ 2608,3 пин çын (2625,7 — [[2005]]). [[Хула халăхĕ]] ытларах: 73,7 %, ялти халăх 26,3 % çеç. === Наци йышĕ === {| class="standard" !Халăх ||Йышĕ [[2002]] çулта, пин ([http://www.perepis2002.ru/index.html?id=17 *]) |- |[[Вырăссем]] |2293,1 (85,9 %) |- |[[Казахсем]] |78,3 (2,9 %) |- |[[Украинсем]] |67,3 (2,5 %) |- |[[Тутарсем]] |57,6 (2,2 %) |- |[[Эрменсем]] |25,0 |- |[[Мордвасем]] |16,5 |- |[[Азербайджансем]] |16,4 |- |[[Чăвашсем]] |16,0 |- |[[Белоруссем]] |12,7 |- |[[Нимĕçсем]] |12,1 |- |[[Чеченсем]] |8,5 |- |[[Лезгинсем]] |5,3 |- |[[Пушкăртсем]] |4,0 |- |[[Çармăссем]] |4,0 |- |[[Молдавансем]] |3,8 |- |[[Еврейсем]] |3,4 |- |[[Чикансем]] |2,7 |- |[[Корейсем]] |2,5 |- |<small> 2500 çын ытла йышлă халăха кăтартнă </small> |} === Украинсем === Украин ялĕсем Сарăту облаçĕн çĕрĕнче [[XVIII ĕмĕр]]ĕн пуçламăшĕнче çирĕпленеççĕ. В. Даль çырнипе Сарăту кĕпернин виççĕмĕш пайне украинсем йышăннă пулнă. Çаплах пурăну вырăнĕсен виççĕмĕш пайне украинсем никĕслесе ят панă, тĕслĕхрен, район тĕпĕсем: [[Калининск]] хули (малтан - Баланда), [[Красный Кут]] хули, хеп [[Екатериновка (Сарăту облаçĕ|Екатериновка]], пос.[[Дергачи]], чиркӳллĕ ялсем [[Самойловка]], [[Романовка]], урăх нумай пурăну вырăнĕсем. Сарăту облаçĕнче тăвар промăçласси Кĕçĕн Раççей хетьмăнлăхĕн [[Полтава облаçĕ|Полтавăпа]] [[Харьков облаçĕ|Харьков]] çĕрĕсенчен куçса килнĕ чумаксем аталантарса янă, вĕсемех çĕнĕ вырăнсенче, çав шутра Пукрав слободи (кайран Покровск хули, халĕ Атăлăн сулахай çыранĕнчи Сарăтăва хирĕç [[Энгельс (хула)|Энгельс]] хули), пурнăç никĕсне хунă. 1989 çулхи çыравпа облаçре 100 пинрен кăшт ытларах украин çынни пурăннă. 2002 çулта вара — 67,3 пин кăна. Çакă вара украинсем вырăссемпе хутăшса кайса хăйсен украинлăхне çухатнине кăтартать. Украинсем [[Польша|Польшăра]], [[Словаки|Словакире]] тата [[Канада|Канадара]] çеç вырăссемпе хутăшса каймаççĕ. Хальхи самантра [[Сарăту облаçĕн Фёдоров районĕ|Фёдоровпа]] Самойлов районĕсенче украинсем халĕ те нумайрахăш шутланасçĕ. Сарăту облаçĕн 30% халăхăн украин кăк хушамачĕсем. === Тутарсем === {{main|Тутарсем Раççейре вырнаçăнни}} [[Тутарсем]] пĕрçуммăн Сарӑту облаҫӗн [[Пасарлă Карабулак районĕ|Пасарлӑ Карабулак]], [[Дергачи районĕ|Дергачи]], [[Ершов районĕ|Ершов]], [[Петровск районӗ|Петровск]], [[Сарăту районĕ|Сарӑту]] 10 [[тутарсем|тутар]], 19 хутăш ялĕсенче пурăнаççĕ. Тутар гимназийĕ ([[Сарăту|Сарӑтура]], 1992), тутар ача-пăча сачĕ ([[Сарăту]]). Тутарсен наци-культура автономийĕ (1997 çултанпа), Тутар культура центрĕ, Атăлçи ислам центрĕ «Дава», культура-çутĕç пĕрлĕхĕ «Ислам йыхравĕ», облаçри тутар-пушкăрт культура-çутĕç пĕрлĕхĕ «Идель» ĕçлет. «Мăсăльман хыпарçи» (Сарăту), телекăларăм «Аллаху акбар» тухаççĕ. Пултарулăх ансамблĕ ([[Сафаровка (Сарăту облаçĕ)|Сафаровка]], [[Дергачи районĕ]]) пур. === Пушкăртсем === [[Пушкăртсем|Пушкӑрт]] ялĕсем Сарăту çĕрĕнче XVIII ĕмĕртенпе пулни паллă. Вĕсем [[Камелик (юханшыв)|Камелик]] юханшыв айлăмĕнче вырнаçнă, çаванпа та кунти пушкăртсене камелик пушкăрчĕсем теççĕ. Çак пурăну вырăнĕсем каярах [[Самар кĕперни|Самар кĕпернин]] Куçапай вулăсне кĕреççĕ. Халĕ самар пушкăрчĕсем ытларах Перелюба тата Пугачев районĕсенче пурăнаççĕ. Сарăту пушкăрчĕсен мăн асаттисем, самар пушкăрчĕсем пекех, [[Пушкăрт Республики|Пушкăртăстанăн]] кăнтăр-тухăçĕнчен куçса килнĕ. Тăван чĕлхи — [[пушкăрт чĕлхи]]. === Чӑвашсем === Чӑвашсем Сарӑту ҫӗрӗнче XVIII ӗмӗртен пур. Сарӑту облаҫӗре икӗ чӑваш ялӗ пур: [[Ĕшнеуй]] та [[Шурту]], хӑшӗ [[Пасарлă Карабулак районĕ|Пасарлӑ Карапулак районӗнче]] вырнаҫнӑ<ref>[https://ru.chuvash.org/wiki/Шняево Шняево — Ĕшнеуй.]</ref>. == Администрациллӗ пайлани == Облаç 38 района пайланать, вĕсенчен 20 - ''Сылтăм çыран енче'', 18 — ''Сулахай çыран енче''. Облаçре 1805 ял, посёлок, 18 хула ([[2005]]), 4 хула тӑрӑхӗсем<ref name="АТУ">{{Cite web |url=http://docs.cntd.ru/document/977400114 |title=Закон Саратовской области от 3 апреля 2000 года № 21-ЗСО «Об административно-территориальном устройстве Саратовской области» |access-date=2016-09-29 |archive-date=2020-11-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201105040713/http://docs.cntd.ru/document/977400114 |deadlink=no }}</ref>. [[2020]] ҫулта Сарӑту облаҫӗнче ҫӗнӗ Администрацилӗ пайлани йышӑннӑ. Киввӗ Сарӑту районӗ [[Сарăту]] хулипе ҫӗнӗ [[Гагарин районӗ]] хушшинче пайланӑ. * 1 облаҫри пӗлтерӳпе хули ([[Сарăту]]), * 1 ХАТЙ<ref>(ХАТЙ, хупнӑ администрациллӗ территориаллӑ йӗркеленӳ, вырӑсла ''ЗАТО, закрытое административно-территориальное образование'')</ref>([[Светлый (Сарӑту облаҫӗ)|Светлый]] посёлокӗ), * 37 район, * 1 административлӑ район ([[Гагарин районӗ (Сарӑту облаҫӗ)|Гагарин районӗ]]), * 2 административлӑ округ — [[Шӑхан]]<ref>вырӑсла ''Шиханы''</ref> хули те [[Михайловский]] — вӗсем ХАТЙ пулнӑ.<ref name="реестр">[http://docs.cntd.ru/document/467707743 Реестр административно-территориального деления Саратовской области] {{Wayback|url=http://docs.cntd.ru/document/467707743 |date=20201113004522 }} // Постановление Правительства Саратовской области от 29 октября 2015 года N 545-П «Об утверждении реестра административно-территориального деления Саратовской области»</ref> === Хула тӑрӑхӗсем тата районсем === ==== Хула тӑрӑхӗсем ==== * [[Сарăту]] хули * [[Шӑхан]] хули * [[Михайловский]] ялӗ * [[Светлый (ХАТЙ)]] посёлокӗ ==== Районсем ==== * [[Александров-Гай районӗ]] * [[Аркадак районӗ]] * [[Аткарск районӗ]] * [[Балаково районӗ]] * [[Балашов районӗ]] * [[Балтай районӗ]] * [[Вольск районӗ]] * [[Воскресенское районӗ]] * [[Дергачи районӗ]] * [[Духовницкое районӗ]] * [[Гагарин районӗ (Сарӑту облаҫӗ)|Гагарин районӗ]] * [[Ершов районӗ]] * [[Ивантеевка районӗ]] * [[Калининск районӗ (Сарăту облаçĕ)|Калининск районĕ]] * [[Екатериновка районӗ|Кӗтерне районӗ]] * [[Красноармейск районӗ]] * [[Краснопартизански районӗ]] * [[Маркс районӗ]] * [[Озинки районӗ]] * [[Пасарлă Карабулак районĕ]] * [[Перелюб районӗ]] * [[Петровск районӗ]] * [[Питерка районӗ]] * [[Пугачёв районӗ]] * [[Ровное районӗ]] * [[Романовка районӗ]] * [[Ртищево районӗ]] * [[Самойловка районӗ]] * [[Советски районӗ]] * [[Ҫара Сӑрт районӗ]] * [[Ҫӗнӗ Бурас районӗ|Ҫӗнӗ Пурас районӗ]] * [[Ҫӗнӗ Уҫӗн районӗ]] * [[Татищево районӗ]] * [[Турки районӗ]] * [[Фёдоровски районӗ]] * [[Хвалынск районӗ]] * [[Хӗрлӗ Кут районӗ]] * [[Энгельс районӗ]] === Пурăнан вырăнсем === {{main|Сарăту облаçĕн ял-хули}} <div align="center"> {| class="toccolours" style="margin: 0 2em 0 2em" |- | bgcolor="#C0C0C0" | '''10 пин ытла çынлă пурăну вырăнĕсем'''<br /> [[2007]] çулăн кăрлач, 1 тĕлне |- | <table width="600" border="0" cellspacing="1" cellpadding="0"> <tr align="left"> <td width="35%" style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Сарăту]]</td> <td width="15%" style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">841,4</td> <td width="35%" style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Красноармейск (Сарăту облаçĕ)|Красноармейск]]</td> <td width="15%" style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">24,9</td> </tr> <tr align="left"> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Энгельс (хула)|Энгельс]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">200,8</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Ершов (хула)|Ершов]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">23,5</td> </tr> <tr align="left"> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Балаково]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">200,5</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Калининск]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">18,7</td> </tr> <tr align="left"> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Балашов (хула)|Балашов]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">93,4</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Новоузенск]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">16,9</td> </tr> <tr align="left"> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Вольск]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">68,9</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Красный Кут]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">14,7</td> </tr> <tr align="left"> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Ртищево]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">43,3</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Аркадак]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">13,8</td> </tr> <tr align="left"> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Пугачёв (хула)|Пугачёв]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">42,4</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Хвалынск]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">13,7</td> </tr> <tr align="left"> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Приволжский (Сарăту облаçĕ)|Приволжский]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">33,1</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Степное (Сарăту облаçĕ)|Степное]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">13,4</td> </tr> <tr align="left"> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Маркс (хула)|Маркс]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">32,8</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Светлый (Сарăту облаçĕ)|Светлый]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">12,9</td> </tr> <tr align="left"> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Петровск (Сарăту облаçĕ)|Петровск]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">32,6</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Базарный Карабулак]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">10,3</td> </tr> <tr align="left"> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Аткарск]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">27,6</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Озинки]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">10,2</td> </tr> </table> |} </div> == Культура == Сарăту облаçĕнчи музейсем: [[Сарăту облаçĕн тăван ен тĕпчев музейĕ]], [[Сарăту А. Н. Радищев ячĕллĕ ӳнер музейĕ]], [[Н.Г. Чернышевский музей-пӳрчĕ]], [[К. Федин музей-пӳрчĕ]], [[Балашов]], [[Вольск]], [[Петровск]], [[Хвалынск]], [[Энгельс (хула)|Энгельс]] тăван ен тĕпчев музейĕсем, [[Пугачёв (хула)|Пугачёври]] [[В. И. Чапаев астăвăм музей-пӳрчĕ]]<ref name="bse22">Большая Cоветская Энциклопедия. Гл. ред. А. М. Прохоров, 3-е изд. Т. 22. Ремень — Сафи. 1975. 628 стр., илл.; 37 л. илл. и карт.</ref>. Облаçри театрсем: [[Балаков драма Е.А. Лебедев ячĕллĕ театрĕ]], [[Балашов драма театрĕ]], [[Вольск драма театрĕ]], [[Сарăту академи драма И. А. Слонов ячĕллĕ театрĕ]], [[Сарăту академи оперăпа балет театрĕ]], [[Сарату академи çамрăк куравçă театрĕ]], [[Сарăту пуканетеатрĕ «Теремок»|Пукане театрĕ «Теремок»]], [[Сарăту муниципаллă çĕнĕ драма театрĕ «Версия»]], [[Сарăту муниципаллă драма театрĕ «АТХ»]], [[Сарăту облаç оперетта театрĕ]], [[Сарăту пластика драма театрĕ]], [[Сарăту вырăс камит театрĕ]]<ref name="bse22" /> == Экономика == === Промăçлăхĕ === Сарăту облаçĕ промăçлăхĕ тупăшласси [[Атăлçи экономика регионĕ]]нче малта пыраканни шутланать. Облаçĕн [[промăçлăхĕ]]н шутĕнче 2000 ытла пысăк тата вăтам йĕркеленӳлĕх. Кунта [[троллейбус]]сем ([[Тролза]]), чукун çул техникине ([[Энгельс транспорт машинăтавакан завочĕ]]) чĕртекен çуртасем, тĕп-тĕрĕс приборсем, [[холодильник]]сем тата [[морозильник]]сем, шĕвек çунăк япала тата нефтехими япалисене ([[Сарăту НТЗ]] хăвачĕ 10 млн т. нефть/çул, «Сарăтунефтеоргсинтез»), [[минерал имçамĕ]], [[пăхăр прокачĕ]], çурт-йĕр [[кантăк]]ĕ, [[цемент]] кăлараççĕ. Промăçлăх структуринче чи нумай пайли — хăват-çунăк япала комплексĕ (45,5 %), çаплах машинăтăваслăх (19,1 %), хими тата нефтехими (15,6 %), апат-çимĕç (9,2 %) промăçлăхĕ палăрать. Облаçре пысăк [[электростанци]]сем — [[Балаково АЭСĕ]] тата [[Сарăту ГЭСĕ]] — электрохăват тупăшлаççĕ, вĕсен суммă хăвачĕ 4000 МВт тата 1360 МВт. Çак электростанцисем Атăлçи регионĕн чĕрĕк пайне тата Раççейĕн 3 % электрохăватне тăваççĕ. Унсăр пуçне, хăватçăсен хулинче [[Балаково|Балаковăра]] [[Балаково ТЭЦ-4|ТЭЦ-4]] (465 МВт, 1532 Гкал/сех), [[Сарăту]]ра [[Сарăту ТЭЦ-5|ТЭЦ-5]] (440 МВт, 1260 Гкал/сех), [[Сарăту ТЭЦ-2|ТЭЦ-2]] (296 МВт, 1077 ГКал/сех), [[Сарăту ГРЭСĕ|ГРЭС]] (54 МВт, 506 Гкал/сех) тата [[Сарăту ТЭЦ-1|ТЭЦ-1]] (22 МВт, 255 Гкал/сех), [[Энгельс (хула)|Энгельсре]] [[Энгельс ТЭЦĕ|ТЭЦ-3]] (202 МВт, 844 Гкал/сех) хăват парать. === Транспорт === Облаçре тĕрлĕ тĕслĕ транспорт ĕçлет. Автомобиль çулĕсен тăсăлăвĕ — 9940 км, хытă витĕмли — 9540 км (çав шутра 741 км федерации шайĕнчи автотрасса) ([[2000]]). Транспорт инфраструктуринче паллă вырăн [[чукун çул]] йышăнать, унăн пайне 90 % ытла япала- тата 40 % яхăн пассажир турттаракан транспорт. Облаç территорипе пыракан [[чукун çул]] тăсăлăвĕ 2326 çм. Вĕсенчен чылайăшĕ [[Атăлçи чукун çулĕ]]н ([[Атăлçи чукун çулĕн Сарăту уйрăмĕ|Сарăту уйрăмĕ]]) тата пĕчĕкреххи, облаçĕн анăçĕнчи [[Кăнтăр-Тухăç чукун çулĕ]] ([[Кăнтăр-Тухăç чукун çулĕн Ртищево уйрăмĕ|Ртищево уйрăмĕ]]). Облаçре [[ансăр чукун çул]] пур — [[Красноармейски керамика завочĕн ансăр чукун çулĕ]]. Юханшыв транспорчĕ аталаннă, [[Сарăту]] хули Атăл çинчи пысăк порт шутланать. Атăл урлă каçма виççĕ автомобиль кĕперĕ ( [[Сарăту]], [[Балаково]] тата [[Сарăту кĕперĕ (çĕнĕ)|Сарăтуран çурçĕрелле]], виççĕмĕшĕ çăмăл тата маршрут хула транспорче валли çеç). == Çар объекчĕсем == * Виççĕ авиаци бази: [[Авиабаза Балашов|Балашов]], [[Авиабаза Сенная|Сенная]] тата [[Авиабаза Энгельс|Энгельс]] * [[Тамань ракета дивизийĕ]] [[РВСН]] [[Светлый (Сарату облаçĕ)| Светлый]] ХАТЙ<ref>(ХАТЙ, хупнӑ администрациллӗ территориаллӑ йӗркеленӳ, вырӑсла ''ЗАТО, закрытое административно-территориальное образование)</ref> * [[Хими тата биологи радиаци хӳтĕлев ĂТИ]], 1 ХБРХ мобиллĕ бригади, асăрхав тата разведка полкĕ тата [[Шăхан]] хули таврашĕнчи хими полигонĕ. == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Каçăсем == * [http://saratov.gov.ru/ Сарăту облаç ертӳçлĕхĕ] * [http://terrus.ru/cgi-bin/allrussia/v3_index.pl?act=reg&id=64 Сарату облаçĕ «Вся Россия» хыпар кĕнеке-каталогра] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090610073422/http://www.terrus.ru/cgi-bin/allrussia/v3_index.pl?act=reg&id=64 |date=2009-06-10 }} * [http://www.sarat.ru/ Сарăту облаç хулисем çинчен хыпарсем] * [http://saratov-kultura.ru/ Сарăтун культурăллă пурнăçĕ] {{Сарăту облаçĕ}} {{Раççей Федераци субъекчĕсем}} [[Категори:Сарăту облаçĕ| ]] hkc4wytkgadblmwtqt9xd7ziavq3unz 750588 750583 2022-07-19T19:40:32Z Max Tenche 25572 wikitext text/x-wiki {{РФ субъекчĕ |RuNm = Сарăту облаçĕ <br /> |OfNm1 = Саратовская область |OfNm2 = &nbsp; |FSFlag = Flag_of_Saratov_Oblast.svg |FSCoA = Coat_of_Arms_of_Saratov_oblast.svg |FlagLnk = Сарăту облаçĕн ялавĕ |CoALnk = Сарăту облаçĕн гербĕ |FSMap = Map_of_Russia_-_Saratov_Oblast.svg |FSCtrWhat = Тĕп хули |FSCtrNm = [[Сарăту]] |AreaRnk = 32 |TotArea = 101&nbsp;240 |WaterPrcnt = кăштах кăна |PopRnk =32 |PopQty = 2 421 895 |PopCtDate = 2020 |PopDens = 23,92 |FedDistrNm = [[Атăлçи федераци тăрăхĕ]] |EcRegNm = [[Атăлçи экономика районĕ]] |CadNo = 64 |LangLangs = s |OfLangs = [[вырăс чĕлхи|вырăс]] |HeadTtl = [[Сарăту облаçĕн Пуçлăхĕ|Пуçлăх]] |HeadNm = [[Бусаргин Роман Викторович|Бусаргин Роман Виктор ывӑлӗ]] |ViceTtl = [[Сарăту облаçĕн Министрсен кабинечĕ|Министрсен кабинечĕн]] [[Сарăту облаçĕн Министрсен кабинечĕн председателĕ|председателĕ]] |ViceNm = |LegislTtl = [[Сарăту облаçĕн думи|Облаç думин]] [[Сарăту облаçĕн думин Председателĕ|председателĕ]] |LegislNm = [[Романов Александр Сергеевич|Александр Романов]] |FSAnthem = [[Сарăту облаçĕн гимнĕ]] |FSUTC = }} [[Ӳкерчĕк:Outline_Map_of_Saratov_Oblast.svg|right|300px]] '''Сарăту облаçĕ''' ({{lang-ru|''Саратовская Область''}})— [[Раççей Федерацийĕ|Раççей Федерацин]] [[Европа]] пайĕн кăнтăр-тухăçĕнче, Анат [[Атăлçи]]н çурçĕрĕнче вырнаçнă федераци субъекчĕ. Лаптăкĕ 100,2 пин тв.çм. Çĕрĕсем анăçран тухăмалла çити 575 çухрăм, çурçĕртен кăнтăра — 330 çухрăм сарăлса выртаççĕ. [[Атăлçи федераци тăрăхĕ|Атӑлҫи Федераци тӑрӑхӗнче]] йышне кӗртет. Облаçе [[1936]] çулхи [[раштав, 5]] [[Сарăту Ен]]не улăштарса туса хунă. == Тавралăхĕ == Сарăту облаçĕ Раççей Федерацин Евроăри кăнтăр-тухăç çĕрĕнче, Анат Атăлçин çурçĕрĕнче, вырнаçнă. Анăçран тухăçалла 575 çм, çурçĕртен кăнтăралла — 330 çм территори. Чикĕ вăрăммăшĕ 3500 çухрăмран чылай. Хĕвелтухăçĕнче [[Казахстан]]па, кăнтăрта — [[Волгоград облаçĕ|Волгоград]] облаçĕпе, хĕвеланăçĕнче [[Воронеж облаçĕ|Воронеж]]па [[Тамбов облаçĕ|Тамбов]] облаçĕсемпе, çурçĕрте- [[Пенза облаçĕ|Пенза]], [[Самар облаçĕ|Самар]], [[Чĕмпĕр облаçĕ|Чĕмпĕр]] тата [[Ăренпур облаçĕ|Ăренпур]] çĕрĕсемпе юнашар. Сарăту çĕрĕсем витĕр мăн [[Атăл]] юхать. вăл облаçе иккĕне пайлать: ''Сулахай çыран ен'' тата ''Сылтăм çыран ен''. == Кун-çулĕ == [[1780]] çулта [[Сарăту енпуçлăхĕ|Сарăту енпуçлăхне]] тăххăр уесе (Сарăту, Хвалынь, Воль, Кузнец, Сердоб, Аткар, Петĕр, Балашов тата Камышин) пуçтарса йĕркеленĕ, [[1797]] çулта вăл — [[Сарăту кĕперни]] пулса тăрать, [[1934]] çулхи [[кăрлач, 10|кăрлачăн 10-мĕшĕнче]] — [[Сарăту Ен]]не куçарнă, [[1936]] çулхи [[раштав, 5|раштавăн 5-мĕшĕнче]] — облаç шайне çитернĕ. Хальхи чикĕсене [[1957]] çулта çирĕплетнĕ. == Облаçри влаç == [[2005]] çулхи [[пуш, 3]] Сарăту облаç думи кĕпернеттĕр ĕç вырăнне [[Раççей Федерацийĕ]]н [[Президент|Президенчĕ]] [[Путин Владимир Владимирович|Владимир Путин]] сĕннипе [[Балаково АЭС-ĕ]]н директорне [[Ипатов Павел Леонидович|Павел Ипатова]] лартнă. Ӗçе вăл официаллă [[2005]] çулхи [[ака, 3]] кĕнĕ. Маларах Сарăту облаçĕн кĕпернеттĕр ĕç вырăнне йышăннисем: * [[1992]]—[[1996]] — [[Белых Юрий Васильевич|Юрий Белых]] * [[1996]]—[[2005]] — [[Аяцков Дмитрий Фёдорович|Дмитрий Аяцков]] Облаç думин ертӳçи — [[Радаев Валерий Васильевич|Валерий Радаев]] ([[Пĕрлĕ Раççей]], [[2007]] çулхи раштавăн 12-мĕшĕнче суйланă). Сарăту облаçĕнчен [[Федераци Канашĕ]]н пайташĕ — [[Шувалов Сергей Алексеевич|Сергей Шувалов]] (малтан облаç думин ертӳçи, [[2005]] çулхи , [[ака, 5]]). Маларах çак ĕç вырăнĕнче [[Абдулатипов Рамазан Гаджимурадович|Рамазан Абдулатипов]] ([[2000]] çулхи [[раштав, 19]] — [[2005]] çулхи [[ака]]) пулнă. === Çут çанталăк пурлăхĕ === Облаç гидроэнергопотенциалне [[Сарăту ГЭСĕ]] çулсерен вăтамран 5,4 млрд [[киловатт-сехет|кВт·с]] электроэнерги тупăçлать. Ял хуçалăхра уйрăмах ахаль тата кăнтăрти [[хура тăпра]]ллă, анлă саралнă [[каштан тăпри]]ллĕ çĕрсем хаклă шутланаççĕ. Облаç тĕплĕнех тенĕ пекех шывпа тулăх, Атăлпа чылай юханшывсăр пуçне çăлкуçсемпе çĕрай минерал шывĕ нумай. ==== Усăллă çĕрай управĕсем ==== Облаçре тупса тĕпченĕ 40 ытла пĕчĕк нефть тата газ (Степновское тата Урицкое уйрăмах калăплă) çĕрай управĕсем, ытти нумай пуян пуласлăхлă районсене тишкермен. Шыраса тĕпченĕ Озинкское пысăк [[çунăк сланец]] çĕрай управĕ, паха цемент чĕр таварĕ, фосфорит, çурт-йĕр тăвас, балласт тата кантăк хăйăрĕ, çурт-йĕр тумалли тăм тата чул управĕ нумай. === Климат === [[Климат]] облаçре вăтам континентлă: типĕ вăрăм [[çулла|çу]], ''Сулахайçырĕнче'' 30&nbsp;°C температурăллă кун чылай, сивĕ [[Хĕлле|хĕлсем]], нӳрĕклĕ кунсем уйăхне 12—15, тĕтреллисем уйăхне 4—10 кун, уйăхра 4 — 10 кун çил-тăвăл вĕçтерет. [[Çуркунне]] кĕске иртет. [[Пуш]] уйăхĕнче те çилсем вĕркеççĕ, çул çине юр тултарать – вăтамран уйăхра 5—7 кун. Пуш уйăхĕнче тĕтреллĕ кунсем, вăтамран, 5—9 кун. [[Кĕркунне]] пĕрпек çанталăк килмест. Тăнăç юр витĕмĕ çĕре çурçĕр районĕсенче чӳкĕн 25-мĕшĕ тĕлне, вар тата кăнтăр районĕсенче — чӳкĕн 29-мĕшĕ — раштавăн 8-мĕшĕсенче хупăрлать. == Халăх == Облаçре 2 млн 625,7 пин çын (2005) пурăнать. Халăх-çын тăвăрлăхĕ: 26,2 çын/тв.çм. [[2006]] çулхи хыпарпа облаç халăх йышĕ 2608,3 пин çын (2625,7 — [[2005]]). [[Хула халăхĕ]] ытларах: 73,7 %, ялти халăх 26,3 % çеç. === Наци йышĕ === {| class="standard" !Халăх ||Йышĕ [[2002]] çулта, пин ([http://www.perepis2002.ru/index.html?id=17 *]) |- |[[Вырăссем]] |2293,1 (85,9 %) |- |[[Казахсем]] |78,3 (2,9 %) |- |[[Украинсем]] |67,3 (2,5 %) |- |[[Тутарсем]] |57,6 (2,2 %) |- |[[Эрменсем]] |25,0 |- |[[Мордвасем]] |16,5 |- |[[Азербайджансем]] |16,4 |- |[[Чăвашсем]] |16,0 |- |[[Белоруссем]] |12,7 |- |[[Нимĕçсем]] |12,1 |- |[[Чеченсем]] |8,5 |- |[[Лезгинсем]] |5,3 |- |[[Пушкăртсем]] |4,0 |- |[[Çармăссем]] |4,0 |- |[[Молдавансем]] |3,8 |- |[[Еврейсем]] |3,4 |- |[[Чикансем]] |2,7 |- |[[Корейсем]] |2,5 |- |<small> 2500 çын ытла йышлă халăха кăтартнă </small> |} === Украинсем === Украин ялĕсем Сарăту облаçĕн çĕрĕнче [[XVIII ĕмĕр]]ĕн пуçламăшĕнче çирĕпленеççĕ. В. Даль çырнипе Сарăту кĕпернин виççĕмĕш пайне украинсем йышăннă пулнă. Çаплах пурăну вырăнĕсен виççĕмĕш пайне украинсем никĕслесе ят панă, тĕслĕхрен, район тĕпĕсем: [[Калининск]] хули (малтан - Баланда), [[Красный Кут]] хули, хеп [[Екатериновка (Сарăту облаçĕ|Екатериновка]], пос.[[Дергачи]], чиркӳллĕ ялсем [[Самойловка]], [[Романовка]], урăх нумай пурăну вырăнĕсем. Сарăту облаçĕнче тăвар промăçласси Кĕçĕн Раççей хетьмăнлăхĕн [[Полтава облаçĕ|Полтавăпа]] [[Харьков облаçĕ|Харьков]] çĕрĕсенчен куçса килнĕ чумаксем аталантарса янă, вĕсемех çĕнĕ вырăнсенче, çав шутра Пукрав слободи (кайран Покровск хули, халĕ Атăлăн сулахай çыранĕнчи Сарăтăва хирĕç [[Энгельс (хула)|Энгельс]] хули), пурнăç никĕсне хунă. 1989 çулхи çыравпа облаçре 100 пинрен кăшт ытларах украин çынни пурăннă. 2002 çулта вара — 67,3 пин кăна. Çакă вара украинсем вырăссемпе хутăшса кайса хăйсен украинлăхне çухатнине кăтартать. Украинсем [[Польша|Польшăра]], [[Словаки|Словакире]] тата [[Канада|Канадара]] çеç вырăссемпе хутăшса каймаççĕ. Хальхи самантра [[Сарăту облаçĕн Фёдоров районĕ|Фёдоровпа]] Самойлов районĕсенче украинсем халĕ те нумайрахăш шутланасçĕ. Сарăту облаçĕн 30% халăхăн украин кăк хушамачĕсем. === Тутарсем === {{main|Тутарсем Раççейре вырнаçăнни}} [[Тутарсем]] пĕрçуммăн Сарӑту облаҫӗн [[Пасарлă Карабулак районĕ|Пасарлӑ Карабулак]], [[Дергачи районĕ|Дергачи]], [[Ершов районĕ|Ершов]], [[Петровск районӗ|Петровск]], [[Сарăту районĕ|Сарӑту]] 10 [[тутарсем|тутар]], 19 хутăш ялĕсенче пурăнаççĕ. Тутар гимназийĕ ([[Сарăту|Сарӑтура]], 1992), тутар ача-пăча сачĕ ([[Сарăту]]). Тутарсен наци-культура автономийĕ (1997 çултанпа), Тутар культура центрĕ, Атăлçи ислам центрĕ «Дава», культура-çутĕç пĕрлĕхĕ «Ислам йыхравĕ», облаçри тутар-пушкăрт культура-çутĕç пĕрлĕхĕ «Идель» ĕçлет. «Мăсăльман хыпарçи» (Сарăту), телекăларăм «Аллаху акбар» тухаççĕ. Пултарулăх ансамблĕ ([[Сафаровка (Сарăту облаçĕ)|Сафаровка]], [[Дергачи районĕ]]) пур. === Пушкăртсем === [[Пушкăртсем|Пушкӑрт]] ялĕсем Сарăту çĕрĕнче XVIII ĕмĕртенпе пулни паллă. Вĕсем [[Камелик (юханшыв)|Камелик]] юханшыв айлăмĕнче вырнаçнă, çаванпа та кунти пушкăртсене камелик пушкăрчĕсем теççĕ. Çак пурăну вырăнĕсем каярах [[Самар кĕперни|Самар кĕпернин]] Куçапай вулăсне кĕреççĕ. Халĕ самар пушкăрчĕсем ытларах Перелюба тата Пугачев районĕсенче пурăнаççĕ. Сарăту пушкăрчĕсен мăн асаттисем, самар пушкăрчĕсем пекех, [[Пушкăрт Республики|Пушкăртăстанăн]] кăнтăр-тухăçĕнчен куçса килнĕ. Тăван чĕлхи — [[пушкăрт чĕлхи]]. === Чӑвашсем === Чӑвашсем Сарӑту ҫӗрӗнче XVIII ӗмӗртен пур. Сарӑту облаҫӗре икӗ чӑваш ялӗ пур: [[Ĕшнеуй]] та [[Шурту]], хӑшӗ [[Пасарлă Карабулак районĕ|Пасарлӑ Карапулак районӗнче]] вырнаҫнӑ<ref>[https://ru.chuvash.org/wiki/Шняево Шняево — Ĕшнеуй.]</ref>. == Администрациллӗ пайлани == Облаç 38 района пайланать, вĕсенчен 20 - ''Сылтăм çыран енче'', 18 — ''Сулахай çыран енче''. Облаçре 1805 ял, посёлок, 18 хула ([[2005]]), 4 хула тӑрӑхӗсем<ref name="АТУ">{{Cite web |url=http://docs.cntd.ru/document/977400114 |title=Закон Саратовской области от 3 апреля 2000 года № 21-ЗСО «Об административно-территориальном устройстве Саратовской области» |access-date=2016-09-29 |archive-date=2020-11-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201105040713/http://docs.cntd.ru/document/977400114 |deadlink=no }}</ref>. [[2020]] ҫулта Сарӑту облаҫӗнче ҫӗнӗ Администрацилӗ пайлани йышӑннӑ. Киввӗ Сарӑту районӗ [[Сарăту]] хулипе ҫӗнӗ [[Гагарин районӗ]] хушшинче пайланӑ. * 1 облаҫри пӗлтерӳпе хули ([[Сарăту]]), * 1 ХАТЙ<ref>(ХАТЙ, хупнӑ администрациллӗ территориаллӑ йӗркеленӳ, вырӑсла ''ЗАТО, закрытое административно-территориальное образование'')</ref>([[Светлый (Сарӑту облаҫӗ)|Светлый]] посёлокӗ), * 37 район, * 1 административлӑ район ([[Гагарин районӗ (Сарӑту облаҫӗ)|Гагарин районӗ]]), * 2 административлӑ округ — [[Шӑхан]]<ref>вырӑсла ''Шиханы''</ref> хули те [[Михайловский]] — вӗсем ХАТЙ пулнӑ.<ref name="реестр">[http://docs.cntd.ru/document/467707743 Реестр административно-территориального деления Саратовской области] {{Wayback|url=http://docs.cntd.ru/document/467707743 |date=20201113004522 }} // Постановление Правительства Саратовской области от 29 октября 2015 года N 545-П «Об утверждении реестра административно-территориального деления Саратовской области»</ref> === Хула тӑрӑхӗсем тата районсем === ==== Хула тӑрӑхӗсем ==== * [[Сарăту]] хули * [[Шӑхан]] хули * [[Михайловский]] ялӗ * [[Светлый (ХАТЙ)]] посёлокӗ ==== Районсем ==== * [[Александров-Гай районӗ]] * [[Аркадак районӗ]] * [[Аткарск районӗ]] * [[Балаково районӗ]] * [[Балашов районӗ]] * [[Балтай районӗ]] * [[Вольск районӗ]] * [[Воскресенское районӗ]] * [[Дергачи районӗ]] * [[Духовницкое районӗ]] * [[Гагарин районӗ (Сарӑту облаҫӗ)|Гагарин районӗ]] * [[Ершов районӗ]] * [[Ивантеевка районӗ]] * [[Калининск районӗ (Сарăту облаçĕ)|Калининск районĕ]] * [[Екатериновка районӗ|Кӗтерне районӗ]] * [[Красноармейск районӗ]] * [[Краснопартизански районӗ]] * [[Маркс районӗ]] * [[Озинки районӗ]] * [[Пасарлă Карабулак районĕ]] * [[Перелюб районӗ]] * [[Петровск районӗ]] * [[Питерка районӗ]] * [[Пугачёв районӗ]] * [[Ровное районӗ]] * [[Романовка районӗ]] * [[Ртищево районӗ]] * [[Самойловка районӗ]] * [[Советски районӗ]] * [[Ҫара Сӑрт районӗ]] * [[Ҫӗнӗ Бурас районӗ|Ҫӗнӗ Пурас районӗ]] * [[Ҫӗнӗ Уҫӗн районӗ]] * [[Татищево районӗ]] * [[Турки районӗ]] * [[Фёдоровски районӗ]] * [[Хвалынск районӗ]] * [[Хӗрлӗ Кут районӗ]] * [[Энгельс районӗ]] === Пурăнан вырăнсем === {{main|Сарăту облаçĕн ял-хули}} <div align="center"> {| class="toccolours" style="margin: 0 2em 0 2em" |- | bgcolor="#C0C0C0" | '''10 пин ытла çынлă пурăну вырăнĕсем'''<br /> [[2007]] çулăн кăрлач, 1 тĕлне |- | <table width="600" border="0" cellspacing="1" cellpadding="0"> <tr align="left"> <td width="35%" style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Сарăту]]</td> <td width="15%" style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">841,4</td> <td width="35%" style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Красноармейск (Сарăту облаçĕ)|Красноармейск]]</td> <td width="15%" style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">24,9</td> </tr> <tr align="left"> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Энгельс (хула)|Энгельс]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">200,8</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Ершов (хула)|Ершов]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">23,5</td> </tr> <tr align="left"> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Балаково]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">200,5</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Калининск]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">18,7</td> </tr> <tr align="left"> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Балашов (хула)|Балашов]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">93,4</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Новоузенск]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">16,9</td> </tr> <tr align="left"> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Вольск]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">68,9</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Красный Кут]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">14,7</td> </tr> <tr align="left"> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Ртищево]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">43,3</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Аркадак]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">13,8</td> </tr> <tr align="left"> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Пугачёв (хула)|Пугачёв]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">42,4</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Хвалынск]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">13,7</td> </tr> <tr align="left"> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Приволжский (Сарăту облаçĕ)|Приволжский]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">33,1</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Степное (Сарăту облаçĕ)|Степное]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">13,4</td> </tr> <tr align="left"> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Маркс (хула)|Маркс]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">32,8</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Светлый (Сарăту облаçĕ)|Светлый]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">12,9</td> </tr> <tr align="left"> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Петровск (Сарăту облаçĕ)|Петровск]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">32,6</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Базарный Карабулак]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">10,3</td> </tr> <tr align="left"> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Аткарск]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">27,6</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Озинки]]</td> <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">10,2</td> </tr> </table> |} </div> == Культура == Сарăту облаçĕнчи музейсем: [[Сарăту облаçĕн тăван ен тĕпчев музейĕ]], [[Сарăту А. Н. Радищев ячĕллĕ ӳнер музейĕ]], [[Н.Г. Чернышевский музей-пӳрчĕ]], [[К. Федин музей-пӳрчĕ]], [[Балашов]], [[Вольск]], [[Петровск]], [[Хвалынск]], [[Энгельс (хула)|Энгельс]] тăван ен тĕпчев музейĕсем, [[Пугачёв (хула)|Пугачёври]] [[В. И. Чапаев астăвăм музей-пӳрчĕ]]<ref name="bse22">Большая Cоветская Энциклопедия. Гл. ред. А. М. Прохоров, 3-е изд. Т. 22. Ремень — Сафи. 1975. 628 стр., илл.; 37 л. илл. и карт.</ref>. Облаçри театрсем: [[Балаков драма Е.А. Лебедев ячĕллĕ театрĕ]], [[Балашов драма театрĕ]], [[Вольск драма театрĕ]], [[Сарăту академи драма И. А. Слонов ячĕллĕ театрĕ]], [[Сарăту академи оперăпа балет театрĕ]], [[Сарату академи çамрăк куравçă театрĕ]], [[Сарăту пуканетеатрĕ «Теремок»|Пукане театрĕ «Теремок»]], [[Сарăту муниципаллă çĕнĕ драма театрĕ «Версия»]], [[Сарăту муниципаллă драма театрĕ «АТХ»]], [[Сарăту облаç оперетта театрĕ]], [[Сарăту пластика драма театрĕ]], [[Сарăту вырăс камит театрĕ]]<ref name="bse22" /> == Экономика == === Промăçлăхĕ === Сарăту облаçĕ промăçлăхĕ тупăшласси [[Атăлçи экономика регионĕ]]нче малта пыраканни шутланать. Облаçĕн [[промăçлăхĕ]]н шутĕнче 2000 ытла пысăк тата вăтам йĕркеленӳлĕх. Кунта [[троллейбус]]сем ([[Тролза]]), чукун çул техникине ([[Энгельс транспорт машинăтавакан завочĕ]]) чĕртекен çуртасем, тĕп-тĕрĕс приборсем, [[холодильник]]сем тата [[морозильник]]сем, шĕвек çунăк япала тата нефтехими япалисене ([[Сарăту НТЗ]] хăвачĕ 10 млн т. нефть/çул, «Сарăтунефтеоргсинтез»), [[минерал имçамĕ]], [[пăхăр прокачĕ]], çурт-йĕр [[кантăк]]ĕ, [[цемент]] кăлараççĕ. Промăçлăх структуринче чи нумай пайли — хăват-çунăк япала комплексĕ (45,5 %), çаплах машинăтăваслăх (19,1 %), хими тата нефтехими (15,6 %), апат-çимĕç (9,2 %) промăçлăхĕ палăрать. Облаçре пысăк [[электростанци]]сем — [[Балаково АЭСĕ]] тата [[Сарăту ГЭСĕ]] — электрохăват тупăшлаççĕ, вĕсен суммă хăвачĕ 4000 МВт тата 1360 МВт. Çак электростанцисем Атăлçи регионĕн чĕрĕк пайне тата Раççейĕн 3 % электрохăватне тăваççĕ. Унсăр пуçне, хăватçăсен хулинче [[Балаково|Балаковăра]] [[Балаково ТЭЦ-4|ТЭЦ-4]] (465 МВт, 1532 Гкал/сех), [[Сарăту]]ра [[Сарăту ТЭЦ-5|ТЭЦ-5]] (440 МВт, 1260 Гкал/сех), [[Сарăту ТЭЦ-2|ТЭЦ-2]] (296 МВт, 1077 ГКал/сех), [[Сарăту ГРЭСĕ|ГРЭС]] (54 МВт, 506 Гкал/сех) тата [[Сарăту ТЭЦ-1|ТЭЦ-1]] (22 МВт, 255 Гкал/сех), [[Энгельс (хула)|Энгельсре]] [[Энгельс ТЭЦĕ|ТЭЦ-3]] (202 МВт, 844 Гкал/сех) хăват парать. === Транспорт === Облаçре тĕрлĕ тĕслĕ транспорт ĕçлет. Автомобиль çулĕсен тăсăлăвĕ — 9940 км, хытă витĕмли — 9540 км (çав шутра 741 км федерации шайĕнчи автотрасса) ([[2000]]). Транспорт инфраструктуринче паллă вырăн [[чукун çул]] йышăнать, унăн пайне 90 % ытла япала- тата 40 % яхăн пассажир турттаракан транспорт. Облаç территорипе пыракан [[чукун çул]] тăсăлăвĕ 2326 çм. Вĕсенчен чылайăшĕ [[Атăлçи чукун çулĕ]]н ([[Атăлçи чукун çулĕн Сарăту уйрăмĕ|Сарăту уйрăмĕ]]) тата пĕчĕкреххи, облаçĕн анăçĕнчи [[Кăнтăр-Тухăç чукун çулĕ]] ([[Кăнтăр-Тухăç чукун çулĕн Ртищево уйрăмĕ|Ртищево уйрăмĕ]]). Облаçре [[ансăр чукун çул]] пур — [[Красноармейски керамика завочĕн ансăр чукун çулĕ]]. Юханшыв транспорчĕ аталаннă, [[Сарăту]] хули Атăл çинчи пысăк порт шутланать. Атăл урлă каçма виççĕ автомобиль кĕперĕ ( [[Сарăту]], [[Балаково]] тата [[Сарăту кĕперĕ (çĕнĕ)|Сарăтуран çурçĕрелле]], виççĕмĕшĕ çăмăл тата маршрут хула транспорче валли çеç). == Çар объекчĕсем == * Виççĕ авиаци бази: [[Авиабаза Балашов|Балашов]], [[Авиабаза Сенная|Сенная]] тата [[Авиабаза Энгельс|Энгельс]] * [[Тамань ракета дивизийĕ]] [[РВСН]] [[Светлый (Сарату облаçĕ)| Светлый]] ХАТЙ<ref>(ХАТЙ, хупнӑ администрациллӗ территориаллӑ йӗркеленӳ, вырӑсла ''ЗАТО, закрытое административно-территориальное образование)</ref> * [[Хими тата биологи радиаци хӳтĕлев ĂТИ]], 1 ХБРХ мобиллĕ бригади, асăрхав тата разведка полкĕ тата [[Шăхан]] хули таврашĕнчи хими полигонĕ. == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Каçăсем == * [http://saratov.gov.ru/ Сарăту облаç ертӳçлĕхĕ] * [http://terrus.ru/cgi-bin/allrussia/v3_index.pl?act=reg&id=64 Сарату облаçĕ «Вся Россия» хыпар кĕнеке-каталогра] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090610073422/http://www.terrus.ru/cgi-bin/allrussia/v3_index.pl?act=reg&id=64 |date=2009-06-10 }} * [http://www.sarat.ru/ Сарăту облаç хулисем çинчен хыпарсем] * [http://saratov-kultura.ru/ Сарăтун культурăллă пурнăçĕ] {{Сарăту облаçĕ}} {{Раççей Федераци субъекчĕсем}} [[Категори:Сарăту облаçĕ| ]] jgc0o8xpjsv14kg1v39uf45nqeh2oyw Ăренпур облаçĕ 0 8717 750605 749208 2022-07-20T09:33:57Z Max Tenche 25572 Added links wikitext text/x-wiki '''Ӑренпур облаҫӗ''' - [[Раççей Федерацийĕ|Раҫҫей Федерацийӗн]] субъекчӗ. [[Атăлçи федераци тăрăхĕ|Атӑлҫи федераци тăрăхĕнче]] йышне кӗртет. == Халăхĕ == 2 млн 150,4 пин çын ([[2005]]), (2 млн 179,6 пин ([[2002]]). Халăх йышлăхĕ: 17,3 çын/тăваткал çухр. ([[2005]]), хулара: 57,7% ([[2005]]). Облаçре тутарсен, казахсен, украинецсен, пушкăртсен, мордва, нимĕçсен, чăвашсен пысăк ушкăнĕсем пурăнаççĕ. Халăх йышĕ ([[2002]]): * [[Вырăссем]] 1 611,5 пин (73,9%) * [[Тутарсем]] 166,0 пин (7,6%) * [[Казахсем]] 125,6 пин (5,8%) * [[Украинсем]] 76,9 пин (3,5%) * [[Пушкăртсем]] 52,7 пин (2,4%) * [[Ирçесем]]пе [[мăкшăсем]] 52,5 пин (2,4%) * [[Нимĕçсем]] 18,1 пин * [[Чăвашсем]] 17,2 пин * [[Эрменсем]] 10,6 пин * [[Белоруссем]] 9,2 пин * [[Азербайджансем]] 7,8 пин == Хулисем == * [[Ӑренпур]] * [[Абдулино]] * [[Бугуруслан|Пӑхӑрӑслан]] * [[Бузулук]] * [[Гай]] * [[Кувандык]] * [[Медногорск]] * [[Новотроицк]] * [[Орск]] * [[Соль-Илецк]] * [[Сорочинск]] * [[Ясный]] == Каçăсем == {{Ăренпур облаçĕ}} {{Атăл федераци тăрăхĕ}} [[Категори:Оренбург облаçĕ]] 7z62i1vicscn8xj2d871zf4f18ekt1u 750606 750605 2022-07-20T09:34:58Z Max Tenche 25572 Fixed grammar wikitext text/x-wiki '''Ӑренпур облаҫӗ''' - [[Раççей Федерацийĕ|Раҫҫей Федерацийӗн]] субъекчӗ. [[Атăлçи федераци тăрăхĕ|Атӑлҫи федераци тăрăхĕнче]] йышне кӗрет. == Халăхĕ == 2 млн 150,4 пин çын ([[2005]]), (2 млн 179,6 пин ([[2002]]). Халăх йышлăхĕ: 17,3 çын/тăваткал çухр. ([[2005]]), хулара: 57,7% ([[2005]]). Облаçре тутарсен, казахсен, украинецсен, пушкăртсен, мордва, нимĕçсен, чăвашсен пысăк ушкăнĕсем пурăнаççĕ. Халăх йышĕ ([[2002]]): * [[Вырăссем]] 1 611,5 пин (73,9%) * [[Тутарсем]] 166,0 пин (7,6%) * [[Казахсем]] 125,6 пин (5,8%) * [[Украинсем]] 76,9 пин (3,5%) * [[Пушкăртсем]] 52,7 пин (2,4%) * [[Ирçесем]]пе [[мăкшăсем]] 52,5 пин (2,4%) * [[Нимĕçсем]] 18,1 пин * [[Чăвашсем]] 17,2 пин * [[Эрменсем]] 10,6 пин * [[Белоруссем]] 9,2 пин * [[Азербайджансем]] 7,8 пин == Хулисем == * [[Ӑренпур]] * [[Абдулино]] * [[Бугуруслан|Пӑхӑрӑслан]] * [[Бузулук]] * [[Гай]] * [[Кувандык]] * [[Медногорск]] * [[Новотроицк]] * [[Орск]] * [[Соль-Илецк]] * [[Сорочинск]] * [[Ясный]] == Каçăсем == {{Ăренпур облаçĕ}} {{Атăл федераци тăрăхĕ}} [[Категори:Оренбург облаçĕ]] 921rd1ieup9qjgfcsfxnx7wamsgci80 750607 750606 2022-07-20T09:38:34Z Max Tenche 25572 wikitext text/x-wiki '''Ӑренпур облаҫӗ''' ({{lang-ru|Оренбургская область}}) - [[Раççей Федерацийĕ|Раҫҫей Федерацийӗн]] субъекчӗ. Тӗп хули [[Ăренпур]] хулинче вырнаҫнӑ. [[Атăлçи федераци тăрăхĕ|Атӑлҫи федераци тăрăхĕнче]] йышне кӗрет. == Халăхĕ == 2 млн 150,4 пин çын ([[2005]]), (2 млн 179,6 пин ([[2002]]). Халăх йышлăхĕ: 17,3 çын/тăваткал çухр. ([[2005]]), хулара: 57,7% ([[2005]]). Облаçре тутарсен, казахсен, украинецсен, пушкăртсен, мордва, нимĕçсен, чăвашсен пысăк ушкăнĕсем пурăнаççĕ. Халăх йышĕ ([[2002]]): * [[Вырăссем]] 1 611,5 пин (73,9%) * [[Тутарсем]] 166,0 пин (7,6%) * [[Казахсем]] 125,6 пин (5,8%) * [[Украинсем]] 76,9 пин (3,5%) * [[Пушкăртсем]] 52,7 пин (2,4%) * [[Ирçесем]]пе [[мăкшăсем]] 52,5 пин (2,4%) * [[Нимĕçсем]] 18,1 пин * [[Чăвашсем]] 17,2 пин * [[Эрменсем]] 10,6 пин * [[Белоруссем]] 9,2 пин * [[Азербайджансем]] 7,8 пин == Хулисем == * [[Ăренпур]] * [[Абдулино]] * [[Бугуруслан|Пӑхӑрӑслан]] * [[Бузулук]] * [[Гай]] * [[Кувандык]] * [[Медногорск]] * [[Новотроицк]] * [[Орск]] * [[Соль-Илецк]] * [[Сорочинск]] * [[Ясный]] == Каçăсем == {{Ăренпур облаçĕ}} {{Атăл федераци тăрăхĕ}} [[Категори:Оренбург облаçĕ]] e0ohi2a7h5vpiamainytri0nuvqxjch Элĕк ял тăрăхĕ 0 11905 750599 714145 2022-07-20T01:49:23Z CommonsDelinker 188 Replacing Alikovo7.gif with [[File:Coat_of_Arms_of_Alikovo,_Alikovsky_District,_Chuvash_Republic.gif]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR4|Criterion 4]] (harmonizing names of file set)). wikitext text/x-wiki {{Администрациллĕ виçе |Тĕс1 = {{Тĕс|РФ}} |Чăвашла ячĕ = Элĕк ял тăрăхĕ |Герб = Coat of Arms of Alikovo, Alikovsky District, Chuvash Republic.gif |Ялав = Flag of Alikovskoe (Chuvashia).png |Патшалăх = [[РФ]] |lat_dir = N |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = E |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |Статус = {{nobr|[[ял тăрăхĕ]]}} |Гимн = |Кĕрет = [[Элĕк районĕ]] |Тĕп хула = [[Элĕк (Элĕк районĕ)|Элĕк]] |Пуçлăх = |Пуçлăх ячĕ = |Пуçлăх2 = |Пуçлăх ячĕ2 = |Чĕлхе = |Чĕлхесем = чăваш, вырăс |Пурăнан халăх = 5591 |Çырав çулĕ = 2010 |Наци йышĕ = чăвашсем |Конфесси йышĕ = христиансем |Лаптăк = |Карттă = |Вăхăт тăрăхĕ = |Аббревиатура = |ISO = |FIPS = |Автомобиль номерĕсен кочĕсем = 21, 121 |Сайт = http://gov.cap.ru/main.asp?govid=553 }} '''Элĕк ял тăрăхĕ''' — [[Чăваш Ен]]ĕн [[Чăваш Енĕн Элĕк районĕ|Элĕк районĕн]] администрациллĕ пайĕ. Администрацийĕ [[Элĕк (Элĕк районĕ)|Элĕк]] чиркӳллĕ ялĕнче вырнаçнă. == Тăрăх тытăмĕ, халăх йышĕ == [[Ӳкерчĕк:Аликовская администрация.JPG|thumb| Элĕк ял тăрăхĕн администраци çурчĕ.]] Ял тăрăхĕнче 4291 çын ([[2006]]) пурăнать. Элĕк ял тăрăхне 9 ялпа 1 поçолăк кĕрет. == Çутçанталăкĕ == Чылайрахăшĕпе вăрман тăприллĕ сăрă çĕр, вĕсем районăн 85% таран территорине йышăнаççĕ. Халĕ пур çĕре тенĕ пекех сухаласа усă кураççĕ. Ял тăрăхĕнче климат вăтам континентлă. Хĕлле сивĕ, çилсем вĕреççĕ, çуллв ăшă. Хĕллехи вăтам температура — -12,9&nbsp;°C тан, çуллахи — +18,3&nbsp;°C. Палăртса юлнă чи сивĕ температура — -44&nbsp;°C, чи ăшши — +37&nbsp;°C<ref>[http://rp5.ru/town.php?id=1023 Элĕк районĕнчи çанталăк пулăмĕ]</ref>. == Çыхăну тата хаçатсем, журналсем, ТВ == * '''Çыхăну''': ОАО «[[Волгателеком]]», [[Би Лайн]], [[МТС]], [[Мегафон]]. [[ADSL тетел технологийĕ]]сем саралнă. * '''Хаçатсем-журналсем:''' Элĕк район хаçачĕ "[[Пурнăç çулĕпе (хаçат)|Пурнăç çулĕпе]]" - "По жизненному пути"[http://www.smi21.ru/?mode=branch&path=branch,orgs&branch=1&orgs=15] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110817130122/http://www.smi21.ru/?mode=branch&path=branch,orgs&branch=1&orgs=15 |date=2011-08-17 }}. Чăвашла, вырăсла пичетленсе тухать. * '''Телекурав:''' Халăх эфирлă тата спутниклă телевиденипе усă курать, кабеллĕ телевидени çук. Эфирлă телевидени РТР шутĕнчи наци каналĕпе чăвашла тата вырăсла кăларăмсене кăтартать. == Вуламалли == * [[Ефимов Лев Архипович|Л. И. Ефимов]], "Элĕк Енĕ", Элĕк, [[1994]]. * "Аликовская энциклопедия", редколлегия: Ефимов Л.А., Ефимов Е.Л., Ананьев А. А., Терентьев Г. К., [[Шупашкар]], 2009, ISBN 978-5-7670-1630-3. == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Каçăсем == * [http://gov.cap.ru/main.asp?govid=553 Элĕк ял тăрăхĕн сайчĕ] {{Chuvash-geo-stub}} {{Элĕк ял тăрăхĕ}} {{Элĕк районĕн ял тăрăхĕсем}} [[Категори:Чăваш Енĕн ял тăрăхĕсем]] [[Категори:Элĕк районĕн муниципаллă йĕркеленĕвĕсем]] [[Категори:Элĕк]] pzkq3ms4vei6sik4vmic8qdj9s2bxky Остин Джейн 0 21243 750571 723124 2022-07-19T14:23:43Z 192.71.166.25 wikitext text/x-wiki {{Çыравçă |Ят = Джейн Остин |Ӳкерчĕк = |Анлăшĕ = |Ӳкерчĕке ăнлантарни = Джейн Остин сăнарĕ, аппăшĕ Кассандра Остин ÿкерчĕкĕ тăрăх тунă гравюра,1873 |Çуралнă чухнехи ят = {{lang-en|Jane Austen}} |Суя ятсем = |Çуралнă вăхăт = [[1775]] çулхи [[раштав, 16]] |Çуралнă вырăн = {{ÇуралнăВырăн| Хэмпшир| Хэмпшир}}, [[Англи]] |Вилнĕ вăхăт = [[1817]] çулхи [[утă, 18]] |Вилнĕ вырăн = [[Винчестер]], {{ВилнĕВырăн|Англи|Англи}} |Гражданлăх = [[Ӳкерчĕк:Flag of England.svg|20px|]] |Ĕçлев тĕсĕ = XIX ĕмĕрти акăлчан çыравçи |Хастар çулсем = [[1795]]-[[1816]] |Тĕлĕ = [[романтизм]] |Ĕçсен чĕлхи = [[акăлчан чĕлхи|акăлчан]] |Дебют = |Çырни = Jane Austen signature from her will.svg |Викиампар = |Викивулавăш = }} [[Ӳкерчĕк:CassandraAusten-JaneAusten(c.1810).jpg|мини|справа|Джейн Остин сăнарĕ, Кассандра Остин ÿкерчĕкĕ, 1810 ç.п.]] '''Джейн Остин''' ({{lang-en|Jane Austen}}, '''Остен''' тесе çырни те пур, [[1775]]—[[1817]]) — акăлчан çыравçи, британ литератури [[реализм]]ĕн мал ĕçченĕ, çемье, «хĕрарăм роман» никĕснее хураканĕ. Унăн кĕнекисене [[шедевр]] вырăнне хураççĕ, вĕсен сюжечĕ ахаллĕхĕпе питĕ чунна тыткăна илет, унăн хайлавĕсенче чăн «акăлчан» кулăшĕ сисĕмлĕ туйăнать. Джейн Остин халиччен те [[акăлчан литератури]]н «Пĕрремĕш хĕрарăмĕ» шутланать. Унăн пултаруллă ĕçĕсене [[Аслă Британи]]н пур [[колледж]]ĕсенче тата [[университет]]сенче тĕпчесе веренеççĕ. == Кун-çулĕ == [[Ӳкерчĕк:Jane Austen (House in Chawton).jpg|thumb|left|[[Джейн Остин музей çурчĕ]]]] Джейн Остин [[1775]] çулхи [[раштав, 16|раштавăн 16-мĕшĕнче]] [[Хэмпшир]] [[графлăх]]ăн Стивентон хулинче çуралнă. Унăн ашшĕ, Джордж Остин, [[прихут]] чиркӳ ĕçтĕшĕ пулса ĕçленĕ. Вăл авалхи кент çемьинчен тухнă пулнă, аслă пĕлӳ илнĕ çын шутланнă. Унăн арăмĕ, Кассандра Ли, чухăна тухнă ватă ăратран тухнă. Джейнсăр пуçне çемьере улттă арçын ачапа пĕр хĕрача ([[Остин Кассандра|Кассандра]]) ӳснĕ. Джейн Остин чи кĕçĕннинчен асли пулнă. Ун чухне çын нумай вилнĕ пулнă, çапах та пур ачи те сывă çитĕннĕ. Аслă пиччĕшĕ, Джеймс, литература ĕç-пуçĕпе тăрмашнă: [[сăвă]], [[проза]] çырнă, анчах та ашшĕн йĕрĕпех утнă. Иккĕмĕш пиччĕшĕ, Джордж, ăс-тăн енчен тайлăк пулнă, калаçма пултарайман. Унпа калаçмах Джейн чĕлхесĕр çын ал паллине вĕренет. Виççĕмĕш пиччĕшне, Эдварда, Остинсен ачасăр пуян Найт хурăнташĕсем усрава илнĕ, вăл вара [[джентри]] классран [[нобилити]] класа куçать. Джейнăн тăваттăмĕш, юратнă пиччĕшĕн, Генри Томасăн, шăпи романтикăллă пулнă. Вăл хăйĕн ĕмĕрĕнче темиçе профессипе те тăрмашнă: çарта хĕсметре тăнă, [[банкир]] пулса ĕçленĕ, малтан ăнăçлă, кайран юхăннă, [[сан]] йышăннă. Элиза де Фейда, [[гильотина]] çинче шăпине вĕçленĕ [[франци]] [[дворянин]]ĕн тăлăх арăмне качча илнĕ. Элизăн сĕмĕпех Джейн [[франци чĕлхи|францилле]] начар мар пĕлнĕ, франци авторĕсене: [[Ларошфуко]], [[Мишель де Монтень]], [[Лабрюйер Жан де|Лабрюйер]] кĕнекисене вуланă, çаплах [[театр]]а кăмăлама пуçланă. Ытти икĕ пиччĕшĕ, Фрэнсис тата Чарльз, [[тинĕсçĕ]]сем пулнă, [[Адмирал|адмирал]] тинĕс çар хисепне тивĕçнĕ. Çыравçă [[1817]] çулхи [[утă, 18|утăн 18-мĕшĕнче]], [[Аддисон амакĕ]]нчен сипленме пынă [[Винчестер (Англи хули)|Винчестер]] хулинче куçне ĕмĕрлĕхе хупать. Вилес умĕн те вăл хăйĕн юлашки «Сендитон» [[роман]]ĕпе тăрмашнă. == Ӗçĕсен ят-йышĕ == Остин пултарулăхĕнче иккĕ тапхăра палăртаççĕ: 1795—1798 çç. малтанхи романсене хайланă; 1811—1816 çç. — чапа тухнă романсене — «Мăнаçлăхпа умсисĕмлĕх» тата «Ăс-тăнпа туйăмсем» — ăсталанă. === Çамрăк чухнехи ĕçсем === * [[Висĕ тăван хĕр (калав)]] ({{lang-en|The Three Sisters}}) * [[Юратупа туслăх]] ({{lang-en|Love and Freindship}}) * [[Англи кун- çулĕ (Джейн Остин ĕçĕ)|Англи кун-çулĕ]] ({{lang-en|The History of England}}) * [[Чипер Кассандра]] ({{lang-en|The Beautifull Cassandra}}) === Романсем === * [[Ăс-тăнпа туйăм (роман)|Ăс-тăнпа туйăм]] ({{lang-en|Sense and Sensibility}}), вырăсла «Туйăмпа сисĕмлĕх» ([[1811]]) * [[Мăнаçлăх тата ӳкĕт туйăмĕ (роман)|Мăнаçлăх тата ӳкĕт туйăмĕ]] ({{lang-en|Pride and Prejudice}}) ([[1813]]) * [[Мэнсфилд парк (роман)|Мэнсфилд парк]] ({{lang-en|Mansfield Park}}) ([[1814]]) * [[Эмма (роман)|Эмма]] ({{lang-en|Emma}}) ([[1816]]) * [[Доводы рассудка (роман)|Доводы рассудка]] ({{lang-en|Persuasion}}) ([[1817]]), вилнĕ хыççăн пичетленĕ * [[Нортенгер аббатлăхĕ (роман)|Нортенгер аббатлăхĕ]] ({{lang-en|Northanger Abbey}}) ([[1818]]), вилнĕ хыççăн пичетленĕ === Вĕçлеймен ĕçсем === * [[Леди Сьюзан]] ({{lang-en|Lady Susan}}), [[эпистоляр романĕ]], вĕçлеймен * [[Уотсонсем]] ({{lang-en|The Watsons}}), вĕçлеймен * [[Сэндитон]] ({{lang-en|Sanditon}}), вĕçлеймен == Экран çине кăларнисем == * '''«Ăс-тăнпа туйăм»:''' ** «Sense and Sensibility», [[1971]], телефильм, [[Аслă Британи]]. Реж. — Дэвид Гайлз. Рольсенче: Майкл Элдридж, Шейла Баллантин, Эсме Черч тата ур. ** «Sense and Sensibility», [[1981]], мини-сериал, Аслă Британи. Реж. — Родни Беннетт. Рольсенче: Ирен Ричард, Трэйси Чайлдз, Боско Хоган тата ур. ** «[[Ăс-тăнпа туйăм (фильм)|Sense and Sensibility]]», [[1995]], Аслă Британи, [[АПШ]]. Реж. — [[Энг Ли]]. Рольсенче — [[Томпсон, Эмма|Эмма Томпсон]], [[Уинслет Кейт|Кейт Уинслет]], [[Рикман Алан|Алан Рикман]], [[Грант Хью|Хью Грант]]. (Парне [[Оскар (кинопарне)|«Оскар»]] — чи паха адаптăланă сценари). ** «Х ăвна шыраса туп» (инд. Kandukondain Kandukondain), [[2000]], фильм, [[Инди]]. Реж. — Раджив Меннон. Рольсенче: Мамути, Аджит, Табу тата ур. ** «Sense and Sensibility», [[2008]], мини-сериал, Аслă Британи. Реж. — Джон Александр. Рольсенче — [[Морахэн Хэтти|Хэтти Морахэн]], [[Уэйкфилд Чарити|Чарити Уэйкфилд]], [[Морисси Дэвид|Дэвид Морисси]], [[Стивенс Дэн|Дэн Стивенс]], Джанет МакТир тата ур. (Премьера (мир) — 2008 çулхи кăрлачăн 1-мĕшĕ). * '''«Мăнаçлăх тата ӳкĕт туйăмĕ»:''' ** «Pride and Prejudice», [[1938]], телефильм, Аслă Британи, х/ш. Рольсенче: Элизабет Беннет — Curigwen Lewis. ** «Pride and Prejudice», [[1940]], АПШ. Рольсенче: мистер Дарси — [[Оливье Лоуренс|Лоуренс Оливье]], Элизабет Беннет — [[Гарсон Грир|Грир Гарсон]]. ([[Оскар (кинопарне)|«Оскар»]] парни — Лартакан ӳнерçĕ паха ĕçĕ). ** «Pride and Prejudice», [[1952]], сериал, Аслă Британи, х/ш. Рольсенче: мистер Дарси — Питер Кашинг, Элизабет Беннет — Энн Баскетт. ** «Pride and Prejudice», [[1958]], сериал, Аслă Британи, х/ш. Элизабет Беннет ролĕнче — Jane Downs. ** «Pride and Prejudice», [[1967]], сериал, Аслă Британи. Элизабет Беннет ролĕнче — Celia Bannerman. ** «Pride and Prejudice», [[1980]], сериал, Аслă Британи. Элизабет Беннет ролĕнче — Elizabeth Garvie. ** «[[Мăнаçлăх тата ӳкĕт туйăмĕ (фильм, 1995)|Pride and Prejudice]]», [[1995]], сериал, Аслă Британи. Рольсенче: Элизабет Беннет — Дженнифер Или, мистер Дарси — [[Фёрт Колин|Колин Фёрт]]. ** «Pride and Prejudice», [[2003]], АПШ. (Адаптаци, ĕç вырăнĕ хальхи пурнăçа куçать). Элизабет Беннет ролĕнче — Кэм Хескин. ** [[Хĕрупраç тата ӳкĕт туйăмсем|«Bride & Prejudice»]], [[2004]], Аслă Британи, АПШ. (Адаптаци, ĕç вырăнĕ Индие куçать). Тĕп ролĕнче — [[Рай Айшвария|Айшвария Рай]]. ** [[Мăнаçлăх тата ӳкĕт туйăмĕ (фильм, 2005)|«Pride and Prejudice»]], [[2005]], [[Франци]], Аслă Британи. Элизабет Беннет ролĕнче — [[Кира Найтли]]. ** «Lost in Austen», [[2008]], сериал, Асла Британи. (Адаптаци). * '''«Мэнсфилд парк»:''' ** «Mansfield Park», [[1983]], сериал, Аслă Британи. Реж. - Дэвид Гайлз ** «Mansfield Park», [[1985]], Аслă Британи. Ролĕнче: Анна Масси, Бернард Хептон, Сильвестра Ле Тузель. ** «Mansfield Park», [[1999]], Аслă Британи. Фанни ролĕнче — Frances O’Connor. ** «Mansfield Park», [[2007]], телефильм, Аслă Британи, [[Би-би-си|BBC]]. Фанни ролĕнче — [[Билли Пайпер]], Эдмунд — Blake Ritson. * '''«Эмма»:''' ** «Emma», [[1948]], телефильм, Аслă Британи, х/ш. Эмма ролĕнче — Judy Campbell. ** «Emma», [[1960]], телефильм, Аслă Британи, х/ш. Эмма ролĕнче — Diana Fairfax. ** «Emma», [[1972]], сериал, Аслă Британи. Эмма ролĕнче — Doran Godwin. ** «[[Эмма (фильм)|Emma]]», [[1996]], Аслă Британи, АПШ. Эмма ролĕнче — [[Пэлтроу Гвинет|Гвинет Пэлтроу]]. («Оскар» парни, лайăх мусăкшăн). ** «Emma», [[1996]], телефильм, Аслă Британи. Эмма ролĕнче — [[Кейт Бекинсейл]]. ** «Emma», [[2009]], сериал, Аслă Британи. Реж. — Джим О’Хенлон, Джордж Ормонд. Рольсенче: Ромола Гараи, [[Миллер Джонни Ли|Джонни Ли Миллер]], Кристина Коул. * '''«Нортенгери аббатлăхĕ»:''' ** «Northanger Abbey», [[1986]], сериал, Аслă Британи. ** «Northanger Abbey», [[2007]], телефильм, Аслă Британи. * '''«Доводы рассудка»:''' ** «Persuasion», [[1960]], сериал, Аслă Британи, х/ш. Рольсенче: Энн Эллиот — Daphne Slater. ** «Persuasion», [[1971]], сериал, Аслă Британи. Рольсенче: Энн Эллиот — Anne Firbank. ** «Persuasion», [[1995]], телефильм, Аслă Британи. Рольсенче: Энн Эллиот — Amanda Root, капитан Уэнтворт — Ciarán Hinds. ** «Persuasion», [[2007]], телефильм, Аслă Британи. Рольсенче: Энн Эллиот — Sally Hawkins, капитан Уэнтворт — Rupert Penry-Jones. ** «Persuasion», [[2022]], телефильм Netflix: Энн Эллиот — Dakota Johnson, капитан Уэнтворт — Cosmo Jarvis<ref>[https://kinobar.vip/27043-dovody-rassudka-2022.html Фильмыште ончыктымо трейлер "ушемым негызлыше]</ref>. == Фильмографи == Джейн Остин пирки фильмсем: * «[[Мисс Остин ӳкĕнет (фильм)|Мисс Остин ӳкĕнет]]», ({{lang-en|Miss Austen Regrets}}), [[2007]], Аслă Британи. Режиссёр Джереми Лавринг, Джейн ролĕнче — Оливия Вилльямс. * «[[Джейн Остин (фильм)|Джейн Остин]]» ({{lang-en|Becoming Jane}}), [[2007]], Аслă Британи. Режиссёр Джулиан Джаррольд, Джейн ролĕнче — [[Энн Хэтэуэй]]. Урăххисем: * [[1980]] — «Джейн Остин Манхэттенре» ({{lang-en|Jane Austen in Manhattan}}). Аслă Британи-АПШ, фильм. Реж. — Джеймс Айвори. Рольсенче: [[Бакстер, Энн|Энн Бэкстер]], Роберт Пауэлл, Майкл Вагер тата ур. * [[2002]] — The Real Jane Austen. Аслă Британи, телефильм. Реж. — Nicky Pattison. Рольсенче: Anna Chancellor, Gillian Kearney тата ур. * [[2007]] — [[Джейн Остенăн кĕнеке клубĕ (фильм)|Джейн Остенăн кĕнеке клубĕ]] ({{lang-en|The Jane Austen Book Club}}). Реж. — Робин Суикорд. Рольсенче: [[Белло Мария|Мария Белло]], [[Блант Эмили|Эмили Блант]], [[Бейкер Кэти|Кэти Бейкер]] тата ур. * [[2008]] — «Остинра юласси» ({{lang-en|Lost in Austen}}). Аслă Британи, мини-сериал. Реж. — Дэн Зефф. Рольсенче: Джемима Рупер, Эллиот Кауэн, Хью Бонневилль, Кристина Коул тата ур. == Вуламалли == * Кеттл А., Введение в историю английского романа, М., 1966; * Бельский А. А., Английский роман 1800—1810-х годов, Пермь, 1968, с. 47-107; * Jane Austen. The critical heritage. Ed. by B. C. Southam, L.-N. Y., [1969]; * Mansell D., The novels of Jane Austen, L., 1973; * Chapman R. W., Jane Austen. A critical bibliography, 2 ed., L., 1969; * Hardwick M., The Osprey guide to Jane Austen, Reading, [1973]. == Каçăсем == {{commonscat-inline|Jane Austen|Джейн Остин}} * [http://www.valeriodistefano.com/gutenberg/pdf/indexes/autha.htm Works by Jane Austen]{{Ĕçлемен каçă|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} in [http://www.classicistranieri.com Classici Stranieri] * [http://romance-books.classic-literature.co.uk/jane-austen/ Jane Austen] — e-books in easy to read HTML format. * [http://www.janeaustenmuseum.org.uk/ The Jane Austen Museum] * [http://books.guardian.co.uk/authors/author/0,5917,-12,00.html Guardian Books «Author Page»], with profile and links to further articles. * [http://www.pemberley.com The Republic of Pemberley], the largest Jane Austen site on the web. ** [http://www.pemberley.com/janeinfo/janeinfo.html Jane Austen Information Page] ** [http://www.pemberley.com/filmography/filmography.html Filmography of Jane Austen Adaptations] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060315190430/http://www.pemberley.com/filmography/filmography.html |date=2006-03-15 }} * [http://www.hants.gov.uk/austen Hampshire, inspirational home of Jane Austen] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060814220510/http://www.hants.gov.uk/austen/ |date=2006-08-14 }} * [http://www.jasna.org The Jane Austen Society of North America] * [http://www.jasa.net.au/index.html The Jane Austen Society of Australia] * [http://pia-frauss.de/fonts/ja.htm Jane Austen font] * [http://www.imdb.com/title/tt0414387/ 2005 film adaptation] * [http://www.litencyc.com/php/speople.php?rec=true&UID=5167 Literary Encyclopedia entry] * [http://www.britishtours.com/360/jane_austen.html Jane Austen’s home at Chawton, Quicktime VR image] * [http://janeausten.ru/ Джейн Остин ĕçĕсем] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091104075752/http://janeausten.ru/ |date=2009-11-04 }} {{ref-ru}} * [http://janeausten.spybb.ru/ Джейн Остин канашлăвĕ] {{ref-ru}} * http://www.lib.ru/INOOLD/OSTEN/ == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}}{{Джейн Остин}} [[Категори:Джейн Остин| ]] [[Категори:Аслă Британи çыравçисем]] [[Категори:Раштавăн 16-мĕшĕнче çуралнисем]] [[Категори:1775 çулта çуралнисем]] [[Категори:Утăн 18-мĕшĕнче вилнисем]] [[Категори:1817 çулта вилнисем]] [[Категори:Туберкулёзпа вилнисем]] [[Категори:Пайăр çынсем, алфавитпа]] [[Категори:Юрату романĕсен авторĕсем]] fdjfyd0o168px8j5nsfenxgt5aq7nyf Google (компани) 0 21308 750597 718844 2022-07-19T20:41:59Z 151.236.23.44 wikitext text/x-wiki {{Пĕлтерĕшсем|Google (пĕлтерĕшсем)}} [[Ӳкерчĕк:Google 2015 logo.svg|thumb|Google]] {{coord|display=title|37|25|20|N|122|5|4|W|type:landmark_region:US-CA}} '''Кукăль''', '''Google Inc.''' ({{IPA|/ˈguːgl/}}, «кукăль», {{NASDAQ|GOOG}}) — американ компани, халăх кăмăлланăвĕпе тĕнчере пĕрремĕш (77,04 %<ref>[http://marketshare.hitslink.com/report.aspx?qprid=4&qptimeframe=M&qpsp=107&qpdt=1&qpct=3&qpf=1 По данным компании [[Net Applications]] в декабре 2007 года рыночная доля Google в мире составляла 77,04 %, [[Yahoo]] — 12,46 %, [[MSN]] — 3,33 %, [[Microsoft Live Search]] — 2,57 %, [[AOL]] — 2,12 %, [[Ask]] — 1,38 %, [[AltaVista]] — 0,13 %, [[Excite]] — 0,07 %, [[Lycos]] — 0,02 %, [[All the Web]] — 0,02 %]</ref>)[[Google]] [[шырав системи]], уйăхра 41 млрд 345 млн ыйтăва ĕçе йышăнакан (пасарăн 62,4 %).<ref>http://www.comscore.com/press/release.asp?press=2018 {{Webarchive|url=https://archive.is/20120729/http://www.comscore.com/press/release.asp?press=2018 |date=2012-07-29 }}</ref><ref>http://habrahabr.ru/blog/yandex/34614.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080521211619/http://habrahabr.ru/blog/yandex/34614.html |date=2008-05-21 }}</ref> Шыравçă çинче [[Google AdWords]]-ăн тĕнчери чи пысăк [[онлайн]]-янравĕ вырнаçнă. Компанин [[пасарта хаклани]] — 160 млрд долл. АПШ (2008, авăн). Кукăль — тĕнчери чи хаклă брендсен йышĕнче 7-мĕш вырăн йышăнать (2009, авăн).<ref>http://www.kommersant.ru/doc.aspx?DocsID=1241120</ref> Google шырав системи тӗнче рынокӗн 60 % ытла йышӑнать. Кашни кун вӑл 50 млн яхӑн шырав ыйтӑвӗсене регистрацилет тата 8 миллиард ытла страницӑна индексацилет. Google информацие 191 чӗлхепе (2009 декабрӗн 2-мӗшӗнче) тупма пултарать. Google интерфейсӗнче чылаях кӑткӑс чӗлхе пур, вӑл облаҫа уйрӑм доменсемпе, чӗлхесемпе, файлсен типӗсемпе чарма май парать, Сӑмахран, intitle: Google site: wikipedia.org" Google сӑмахӗ тӗл пулакан Пур чӗлхепе Те Википедин мӗнпур статйисене парать.<ref>[https://view-cache.com/en Сервис Google сайчӗн кэшированиллӗ копине пӑхса тухма]</ref> == Ячĕ == Google — [[Каснер Эдвард|Эдвард Каснер]] математикăн тăванĕн ывăлĕ [[Милтон Сиротта]] çĕр нульрен тытăнса тăракан хисепе палăртма шутласа кăларнă тĕрĕс мар çырнă ''[[googol]]'' ([[Гугол|гуго́л]]) акăлчан сăмахĕ. Пĕрремĕш чекне инвесторсенчен илнĕ чухне компание йĕркелекенсем Google Inc. ята асăннă, теççĕ.<ref>http://www.fact-index.com/l/li/list_of_company_name_etymologies.html</ref> == Кун-çулĕ == Компание [[1998]] çулхи [[авăн, 4]] никĕсленĕ, офисне [[Менло-Парк (Калифорни)|Менло-Парк]] хулинче ([[Калифорни]], [[АПШ]]) уçнă.<ref>{{Cite journal|last=Brin|first=Sergey|author-link=Sergey Brin|last2=Page|first2=Lawrence|author-link2=Larry Page|year=1998|title=The anatomy of a large-scale hypertextual Web search engine|url=http://infolab.stanford.edu/pub/papers/google.pdf|journal=Computer Networks and ISDN Systems|volume=30|issue=1–7|pages=107–117|citeseerx=10.1.1.115.5930|doi=10.1016/S0169-7552(98)00110-X}}</ref><ref>{{cite journal |last=Barroso |first=L.A. |last2=Dean |first2=J. |last3=Holzle |first3=U. |date=April 29, 2003 |title=Web search for a planet: the google cluster architecture |journal=IEEE Micro |volume=23 |issue=2 |pages=22–28 |doi=10.1109/mm.2003.1196112 |quote=We believe that the best price/performance tradeoff for our applications comes from fashioning a reliable computing infrastructure from clusters of unreliable commodity PCs.|url=https://semanticscholar.org/paper/8db8e53c92af2f97974707119525aa089f6ed53a }}</ref> Халĕ ăна Google Inc. ятпа регистрациленĕ, штаб-хваттерĕ — [[Маунтин-Вью (Калифорни)|Маунтин-Вью]] ([[Калифорни]]) хулара. Унăн инвесторĕсем хушшинче [[Kleiner Perkins Caufield & Byers]] тата [[Sequoia Capital]] пур. Хăйĕн технологи инновацисене пула, Google нумай парнене тивĕçет, çав шутра «Глас Народа» чи лайăх техника çитĕнĕвĕсемшĕн тата Yahoo! Internet Life «Лучшая поисковая система в Интернете» парни. Google çаплах РС журналăн «Техническое Совершенство» тата The Net журналăн «Лучшая поисковая машина» парнине çĕнтерсе илет. Чылай компани, çав шутра [[AOL]] тата [[Washington Post]], хăйсен веб-сайчĕсенче Google шырав технологипе усă кураççĕ. Компани никĕслевçисем — [[Брин Сергей Михайлович|Сергей Брин]] тата [[Пейдж Лэрри|Лэрри Пейдж]]. == Сервис тата инструментсем == {{main|Google сервисĕпе инструменчĕсен ят-йышĕ}} === Шырав машини === {{main|Кукăль (шырав системи)}} === Ытти сервис === == Ырă кăмăллăх == {{main|Google Foundation}} == Google тата пĕрлĕх == == Тиркени == {{main|Кукăле тиркени}} == Кукăль логотипĕсем == Кукăль логотипĕ уявсемпе каçалăксенче — хăйĕн тата паллă çынсен — урăхланать. Çак кунсенче ятăн сасă паллисем темăн тăван ӳкрчĕкĕн пайĕ пулса тăраççĕ. Юлашки пиллĕк çулта вĕсен авторĕ — {{translation2|Деннис Хванг||en|Dennis Hwang}}.<ref>[http://www.google.com/logos/index.html Галерея «праздничного лого»]</ref> == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Вуламалли == * {{кĕнеке|автор=Вайз Д., Малсид М.|пуçелĕк=Google. Прорыв в духе времени|тăван ят=The Google Story: Inside the Hottest Business, Media, and Technology Success of Our Time|яваплă=Пер. с англ. О. В. Мацака; под ред. Е. М. Бузниковой|вырăн=М.|издательство=[[Эксмо]]|çул=2007|страниц=368|сери=Высший класс|isbn=978-5-699-22216-2, ISBN 978-0-553-80457-7 (акăлч.)|тираж=3000}} * {{кĕнеке |автор = Гусев В. С. |пуçелĕк = Google: эффективный поиск информации в Интернет. Краткое руководство |вырăн = М. |издательство = [[Диалектика (издательство)|Диалектика]] |çул = 2005 |страниц = 240 |isbn = 5-8459-0901-5 }} == Каçăсем == {{Навигаци |Тема = Google |Портал = |Викисăмахсар = Google |Викивĕрентӳкĕнеки = |Викицитатник = |Викитека = |Викитĕссем = |Викиçĕнхыпарсем = Категори:Google |Викисклад = |Метавикисем = |Проект = |Родовод = }} * [http://www.google.com/ Официаллă сайт] {{ref-ru}} * [http://googlerussiablog.blogspot.com Google блогĕ вырăсла] {{ref-ru}} * [http://www.google.ru/ Google вырăс сайчĕ] {{ref-ru}} * [http://googlerussiablog.blogspot.com/2007/06/google.html «Вопросы и ответы» Google] {{ref-ru}} * [http://www.google.ru/intl/ru/corporate/index.html О компании] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100327151810/http://www.google.ru/intl/ru/corporate/index.html |date=2010-03-27 }} {{ref-ru}} * [http://www.google.com/tenthbirthday/#start Интерактивная временная шкала истории Google] {{ref-ru}} * [http://www.computerra.ru/own/373607/ Око небесное] Компьютерра-онлайн, 9 октября 2008 {{ref-ru}} * [http://www.google-ping.com/ '''Google Ping Service'''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121211063708/http://www.google-ping.com/ |date=2012-12-11 }} {{Google}} {{Open Handset Alliance Members}} {{Nasdaq 100}} [[Категори:Google| Google]] [[Категори:АПШ ИТ-компанисем]] [[Категори:ИТ-компанисем]] m62lia1ncc82c3hf0xcqzzceyes4sfu УЕФА 0 29886 750593 718640 2022-07-19T20:15:56Z 185.65.204.203 wikitext text/x-wiki {{Йĕркеленӳ |ячĕ = УЕФА |альтернативлă = |логотип = UEFA logo.svg |логотип_анлăшĕ = 200px |алпусни = |карттă1 = UEFA member associations map.svg |карттă_анлăшĕ1 = 250 px |халап1 = УЕФА картти |карттă2 = |карттă_анлăшĕ2 = |халап2 = |пайташлăх = 53 наци ассоциацийĕ |центр_тĕсĕ = Штаб-хваттер |центр = {{Швейцари ялавĕ|17px}} [[Ньон (Швейцари)|Ньон]] |тĕс = Спорт федерацийĕ |чĕлхесем = Акăлчан<br />Нимĕç<br />Франци |ертӳç_ĕç_вырăнĕ1 = Президент |ертӳç_ячĕ1 = [[Чеферин Александер|Александер Чеферин]] |ертӳç_ĕç_вырăнĕ2 = Тĕп секретарь |ертӳç_ячĕ2 = [[Теодоридис Теодор|Теодор Теодоридис]] <!-- ... --> |ертӳç_ĕç_вырăнĕ6 = |ертӳç_ячĕ6 = |никĕслевçĕ1 = |никĕслев_пулăмĕ1 = Никĕсленĕ |никĕслев_вăхăчĕ1 = [[çĕртме, 15]]-[[1954]] çул |никĕслевçĕ2 = |никĕслев_пулăмĕ2 = |никĕслев_вăхăчĕ2 = <!-- ... --> |никĕслевçĕ6 = |никĕслев_пулăмĕ6 = |никĕслев_вăхăчĕ6 = |пĕтерӳ_пулăмĕ = |пĕтерӳ_вăхăчĕ = |сайт = www.uefa.com |асăрхав1 = |асăрхав2 = <!-- ... --> |асăрхав5 = }} '''Европа футбо́л ассоциа́цисен пĕрлешĕвĕ''' ({{lang-en|Union of European Football Associations}}, кĕск. '''UEFA''', чăвашла/вырăсла транслитерацире '''УЕФА''') — [[Европа|Европăри]] тата [[Ази|Азин]] анăçри хăшпĕр регионĕсенчи [[футбол]] ĕç-пуçне тытса пыракан [[организаци]]. Вăл европа патшалăхĕсен наци футбол ассоциацисене пĕрлештерет. УЕФА европа [[Футбол клубĕ|клубĕсен]] тата наци пĕрлĕ командисен мĕнпур ăмăртăвĕсене йĕркелет, янравра тата трансляцире тупăшланă укçа-тенкĕне хăйĕн йышĕнчи клубсене тата наци ассоциацисене валеçсе парать. УЕФА [[ФИФА]] йышне кĕрекен улттă континентри конфедерацирен пĕрри шутланать, сăмах май УЕФА вĕсенчен сумлăраххи те пуянраххи. Чылайрахăш тĕнчери чаплă футболистсем Европăра, [[Англи Премьер-лиги|Англи]], [[Итали футбол чемпионачĕ|Итали]], [[Ла Лига|Испани]] тата [[Германи футбол чемпионачĕ|Германи]], шалу укçи хулăм пулнипе выляççĕ. Çаплах УЕФА шутне тĕнчери вăйлă командăсем кĕнипе çак конфедераци пайташĕсем тĕнче чемпионатĕсене йышлăн хутшăнаççĕ: сăмахран [[Тĕнчери 2006 çулхи футбол чемпионачĕ|тĕнчери 2006 çулхи футбол чемпионатĕнче]] 32 командăран УЕФА шутĕнчен 14-ĕ тупăшнă. [[Франци]], [[Итали]] тата [[Бельги]] футбол федерацийĕсем пуçланă консультацисене ирттернĕ хыççăн УЕФА [[1954]] çулхи [[çĕртме, 15|çĕртмен 15-мĕшĕнче]] [[Базель|Базельре]] ([[Швейцари]]) УЕФА никĕсленĕ. Малтанах УЕФА йышне 25 патшалăх кĕнĕ, халĕ çак хисеп 53-е çитнĕ. УЕФА штаб-хваттерĕ [[Парис]]ре [[1959]] çулчен вырнаçнă, çак çулта вăл [[Берн]]а куçать. [[1995]] çултанпа вăл швейцар [[Ньон (Швейцари)|Ньонĕнче]] ĕçлет. УЕФА пĕрремĕш [[УЕФА тĕп секретарĕ|тĕп секретарĕ]] вырăнĕнче [[Делоне Анри|Анри Делоне]], [[УЕФА президенчĕ|президенчĕ]] вырăнĕнче — [[Шварц Эббе|Эббе Шварц]] ĕçленĕ. Наци ассоциацисен интересĕсене хӳтĕлесе УЕФА тăтăшах [[Европа комиссийĕ|Еврокомиссипе]] хирĕçнĕ. [[1990-мĕш çулсем|1990-мĕш çулсенче]] телетрансляци прави тата уйрăмах тĕнчери трансферсем пирки ([[Босман йĕркелехĕ]]) тавлашнă. УЕФ нацийӗсен лиги - Европӑри пӗрлештернӗ Европа хушшинче иртекен пӗтӗм тӗнчери футбол турнирӗ. Пӗрремӗш хут 2018 ҫулта тӗнче чемпионатне вӗҫлеме тивӗҫлӗ срокра палӑртнӑ. Турнирта класра ӳсмелли тата чакмалли принципсем ӗҫлеҫҫӗ. Турнир ирттермелли уйрӑмлӑх-2 ҫулта пӗрре, ҫӗнтерекене тупса палӑртасси-паллӑ мар ҫулсемпе. УЕФ заявленийӗпе килӗшӳллӗн матч турнира 2014 ҫул тӗлне пӗтӗм тӗнчери юлташла матчсенчен чылайӑшӗ ирттерекен срокра ирттерӗҫ, турнир ҫав матчсене улӑштарӗ тесе шутлаҫҫӗ. Турнир Европа чемпионачӗсемпе тӗнче чемпионачӗсем патне суйлав циклӗсемпе ҫыхӑннӑ, ҫак ӑмӑртусен финал стадине наци сборнӑйӗсен ретне тухма хушма май панӑ.<ref>[https://sportandbets.com/news/futbol/liga_natsiy_uefa_2022_rezultaty-14-06/ УЕФA Лига Нацисен 2022: иртмелли сроксем, вӑйӑ календарӗ]</ref> == УЕФА президенчĕсем == {| class="wikitable" |- ! ! Ят ! Патшалăх ! Хушă |- ! 1. | [[Шварц Эббе|Эббе Шварц]] | {{Дани ялавĕ}}[[Дани]] | 1954—1962 |- ! 2. | [[Видеркер Густав|Густав Видеркер]] | {{Швейцари ялавĕ}}[[Швейцари]] | 1962—1972 |- ! 3. | [[Франки Артемио|Артемио Франки]] | {{Итали ялавĕ}}[[Итали]] | 1972—1983 |- ! 4. | [[Жорж Жак|Жак Жорж]] | {{ялавлани|Франци}} | 1983—1990 |- ! 5. | [[Юханссон Леннарт|Леннарт Юханссон]] | {{ялавлани|Швеци}} | 1990—2007 |- ! 6. | [[Платини Мишель|Мишель Платини]] | {{ялавлани|Франци}} | 2007 -2015 |- ! 7. | [[Чеферин Александер|Александер Чеферин]] | {{ялавлани|Словени}} | 2016—х.в. |} == Пайташсен ят-йышĕ == {| cellspacing="0" cellpadding="0" style="background-color:transparent; width:100%;" |- style="vertical-align:top;" | style="width:25%; text-align:left;" | * {{Австри ялавĕ}} [[Австри футбол пĕрлешĕвĕ|Австри]] * {{Азербайджан ялавĕ}} [[Азербайджан футбол федерацисен ассоциацийĕ|Азербайджан]] * {{Албани ялавĕ}} [[Албани футбол ассоциацийĕ|Албани]] * {{Англи ялавĕ}} '''[[Англи футбол ассоциацийĕ|Англи]]''' * {{Андорра ялавĕ}} [[Андорра футбол федерацийĕ|Андорра]] * {{Армени ялавĕ}} [[Эрмени футбол федерацийĕ|Эрмени]] * {{Беларуç ялавĕ}} [[Беларуç футбол федерацийĕ|Беларуç]] * {{Бельги ялавĕ}} [[Бельги патшин футбол ассоциацийĕ|Бельги]] * {{Болгари ялавĕ}} [[Болгари футбол пĕрлешĕвĕ|Болгари]] * {{Босни тата Герцеговина ялавĕ}} [[Босни тата Герцеговина футбол пĕрлешĕвĕ|Босни тата Герцеговина]] * {{Венгри ялавĕ}} [[Венгри футбол федерацийĕ|Венгри]] * {{Германи ялавĕ}} '''[[Германи футбол пĕрлешĕвĕ|Германи]]''' * {{Греци ялавĕ}} ''[[Греци футбол федерацийĕ|Греци]]'' * {{Грузи ялавĕ}} [[Грузи футбол федерацийĕ|Грузи]] | style="width:25%; text-align:left;" | * {{Дани ялавĕ}} [[Дани фтбол ассоциацийĕ|Дани]] * {{Израиль ялавĕ}} [[Израиль футбол ассоциацийĕ|Израиль]] * {{Ирланди ялавĕ}} [[Ирланди футбол ассоциацийĕ|Ирланди]] * {{Исланди ялавĕ}} [[Исланди футбол ассоциацийĕ|Исланди]] * {{Испани ялавĕ}} '''''[[Испан патшин футбол федерацийĕ|Испани]]''''' * {{Итали ялавĕ}} '''''[[Итали футбол федерацийĕ|Итали]]''''' * {{Казахстан ялавĕ}} [[Казахстан футбол федерацийĕ|Казахстан]] * {{Кипр ялавĕ}} [[Кипр футбол ассоциацийĕ|Кипр]] * {{Латви ялавĕ}} [[Латви футбол федерацийĕ|Латви]] * {{Литва ялавĕ}} [[Литва футбол федерацийĕ|Литва]] * {{Лихтенштейн ялавĕ}} [[Лихтенштейн футбол пĕрлешĕвĕ|Лихтенштейн]] * {{Люксембург ялавĕ}} [[Люксембург футбол федерацийĕ|Люксембург]] * {{Македони ялавĕ}} [[Македони футбол федерацийĕ|Македони]] * {{Мальта ялавĕ}} [[Мальта футбол ассоциацийĕ|Мальта]] | style="width:25%; text-align:left;" | * {{Молдави ялавĕ}} [[Молдова футбол ассоциацийĕ|Молдави]] * {{Нидерландсен ялавĕ}} ''[[Нидерландсен футбол федерацийĕ|Нидерландсем]]'' * {{Норвеги ялавĕ}} [[Норвеги футбол ассоциацийĕ|Норвеги]] * {{Польша ялавĕ}} [[Польша футбол пĕрлешĕвĕ|Польша]] * {{Португали ялавĕ}} [[Португали футбол федерацийĕ|Португали]] * {{РФ ялавĕ}} ''[[Раççей футбол пĕрлешĕвĕ|Раççей]]'' * {{Румыни ялавĕ}} [[Румыни футбол федерацийĕ|Румыни]] * {{Сан-Марино ялавĕ}} [[Сан-Марино футбол федерацийĕ|Сан-Марино]] * {{Çурçĕр Ирланди ялавĕ}} [[Çурçĕр Ирланди футбол ассоциацийĕ|Çурçĕр Ирланди]] * {{Серби ялавĕ}} [[Серби футбол ассоциацийĕ|Серби]] * {{Словаки ялавĕ}} [[Словаки футбол ассоциацийĕ|Словаки]] * {{Словени ялавĕ}} [[Словени футбол ассоциацийĕ|Словени]] * {{Турци ялавĕ}} [[Турци футбол федерацийĕ|Турци]] * {{Украина ялавĕ}} [[Украина футбол федерацийĕ|Украина]] | style="width:25%; text-align:left;" | * {{Уэльс ялавĕ}} [[Уэльс футбол ассоциацийĕ|Уэльс]] * {{Фарер утравĕсен ялавĕ}} [[Фарер утравĕсен футбол федерацийĕ|Фарер утравĕсем]] * {{Финлянди ялавĕ}} [[Финлянди футбол ассоциацийĕ|Финлянди]] * {{Франци ялавĕ}} '''''[[Франци футбол федерацийĕ|Франци]]''''' * {{Хорвати ялавĕ}} [[Хорвати футбол федерацийĕ|Хорвати]] * {{Черногори ялавĕ}} [[Черногори футбол ассоциацийĕ|Черногори]] * {{Чехи ялавĕ}} [[Чехи футбол ассоциацийĕ|Чехи]] * {{Швейцари ялавĕ}} [[Швейцари футбол ассоциацийĕ|Швейцари]] * {{Швеци ялавĕ}} [[Швеци футбол ассоциацийĕ|Швеци]] * {{Шотланди ялавĕ}} [[Шотланди футбол ассоциацийĕ|Шотланди]] * {{Эстони ялавĕ}} [[Эстони футбол ассоциацийĕ|Эстони]] |} ==Асăрхавсем== {{асăрхавсем}} == Каçăсем == * [http://ru.uefa.com/index.html Официаллă сайт] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141222171722/http://ru.uefa.com/index.html |date=2014-12-22 }} * [http://www.eurocups.ru/index.php Еврокубоксем цифрăсенче, сайт] {{УЕФА турнирĕсем}} {{УЕФА ертӳçисем}} {{ФИФА}} {{Наци футбол ассоциацисем (УЕФА)}} {{Европа футбол пухăм командисем}} {{Тĕнчери хĕрарăм футболĕ (ФИФА)}} {{Европа футбол пухăм командисем}} {{Тĕнчери клуб футболĕ}} {{УЕФА лигисем}} {{УЕФА хĕрарăм лигисем}} {{Мини-футбол}} {{Европа мини-футбол пухăм командисем}} {{Тĕнчери клуб футзалĕ (ФИФА)}} {{Европа премьер футзал лигисем (УЕФА)}} {{Пляж футболĕ}} [[Категори:УЕФА| ]] [[Категори:Тĕнчери футбола йеркелекен органсем|Европа]] 0ste4ufw9a6572uom6v6ghyetssg67c Эггель 0 54823 750601 553070 2022-07-20T08:01:44Z Tsungam 16227 wikitext text/x-wiki {{Юханшыв |Ячĕ = Эггель |Нацилле ячĕ = {{lang-de|Eggel}} |Ӳкерчĕк = Warburg - 2022-07-17 - NSG Unteres Eggeltal (DSC 8996).jpg |Ӳкерчĕке ăнлантарни = |Ӳкерчĕк анлăшĕ = |Карта = |Карта ăнлантарни = |Карта Ӳкерчĕк анлăшĕ = |Тăршшĕ = 17,4 |Бассейн лаптăкĕ = 107,024 |Бассейн = Нидда (юханшыв)|Нидда / |юханшыв бассейнĕ = |Шыв тăкакĕ = |Виçнĕ вырăн = |Шыв пуçламăшĕ = |Шыв пуçламăшĕн вырнаçăвĕ = |Шыв пуçламăшĕн çӳллĕшĕ = 230 |s_lat_dir = N |s_lat_deg =51.59083 |s_lat_min =|s_lat_sec = |s_lon_dir = E |s_lon_deg =9.21583 |s_lon_min = |s_lon_sec = |Шыв вăрри = Димель |Шыв вăррин вырнаçăвĕ =Лютгенедердан çурçĕререх |Шыв вăррин çӳллĕшĕ =149 |m_lat_dir = N |m_lat_deg =52.106111 |m_lat_min = |m_lat_sec = |m_lon_dir =E |m_lon_deg =8.607778 |m_lon_min = |m_lon_sec = |Юханшыв тайлăмĕ = |Патшалăх = Германи |Регион = Çурçĕр Рейн-Вестфали |Commons = }} '''Эггель''' — Германи территоринчи юханшыв. [[Çурçĕр Рейн-Вестфали]] территорипе юхать. Юханшыв Димель юханшыва юхса кĕрет. Юханшыв тăршшĕ 17,4 км, бассейн лаптăкĕ 107,024 км<sup>2</sup>. == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Каçăсем == {{hydro-stub}} {{Тĕрĕслемен юханшыв}} [[Категори:Çурçĕр Рейн-Вестфали юханшывĕсем]] 55xzwb0ovywdaba4p0fkhjjuvpa503m Хутшăнакан:Ellodanis5 2 57545 750578 750373 2022-07-19T18:57:38Z Ellodanis5 17302 wikitext text/x-wiki [https://xtools.wmflabs.org/pages/cv.wikipedia.org/Ellodanis5/all Хамăн страницăна пуçлатăп]. Ну, çырса кăтарт Эллоданис «вандализмĕ» çинчен. Çыр. Ма çырмастан? '''<big>Чăвашла çырма пултараймасан, ан та сĕкĕн! Пиçмест санран, вандал-террорист!</big>''' Ку вырăн — Ellodanis5 хутшăнавçăн страници. Тĕрлĕ ыйтусем сÿтсе явмалли страница мар. '''Тĕрлĕ ыйтусене ытти тĕлте конструктивлăн сÿтсе явма пулать'''. <big>Ку страницăна, çавăн пекех, элексем сарма та усă курма юрамасть.</big> Салампа — Ellodanis5 хутшăнавçă. Алă пусни — Подпись: --[[Хутшăнакан:Ellodanis5|Ellodanis5]] ([[Хутшăнаканăн канашлу страници:Ellodanis5|сӳтсе явни]]) 13:50, 17 Ака уйӑхӗн 2022 (UTC) {{Userbox |id = [[File:Coat of Arms of Chuvashia.svg|45px|Чăваш Енĕн гербĕ]] |id-c = yellow |id-fc = |id-s = |info = {{gender switch|{{{1|}}}|Хутшăнакан |Хутшăнакан }} {{nobr|1='''[[Чăвашсем|чăваш]]'''}} |info-c = #FF9999 |info-fc = |border-c = blue }} {{babel|cv-2||}} {{Раççейре пурăнакан хутшăнакан}} 626lq62jsts6fnv9q62i3l1sunoaot5 750579 750578 2022-07-19T19:03:26Z Ellodanis5 17302 wikitext text/x-wiki [https://xtools.wmflabs.org/pages/cv.wikipedia.org/Ellodanis5/all Хамăн страницăна пуçлатăп]. Ну, çырса кăтарт Эллоданис «вандализмĕ» çинчен. Çыр. Ма çырмастан? '''<big>Чăвашла çырма пултараймасан, ан та сĕкĕн! Пиçмест санран, вандал-террорист!</big>''' Ку вырăн — Ellodanis5 хутшăнавçăн страници. Тĕрлĕ ыйтусем сÿтсе явмалли страница мар. '''Тĕрлĕ ыйтусене ытти тĕлте конструктивлăн сÿтсе явма пулать'''. <big>Ку страницăна, çавăн пекех, элексем сарма та усă курма юрамасть.</big> Салампа — Ellodanis5 хутшăнавçă. Алă пусни — Подпись: --[[Хутшăнакан:Ellodanis5|Ellodanis5]] ([[Хутшăнаканăн канашлу страници:Ellodanis5|сӳтсе явни]]) 13:50, 17 Ака уйӑхӗн 2022 (UTC) {{Userbox |id = [[File:Coat of Arms of Chuvashia.svg|45px|Чăваш Енĕн гербĕ]] |id-c = yellow |id-fc = |id-s = |info = {{gender switch|{{{1|}}}|Хутшăнакан |Хутшăнакан }} {{nobr|1='''[[Чăвашсем|чăваш]]'''}} |info-c = #FF9999 |info-fc = |border-c = blue }} {{babel|cv-3|en-1|ru-3}} {{Раççейре пурăнакан хутшăнакан}} 4w7opzazw5mb48hf4ca2jyst6sde500 Герман Иван Моисеевич 0 67101 750611 687667 2022-07-20T10:09:46Z CommonsDelinker 188 Removing [[:c:File:Герой_Советского_Союза_Герман_Иван_Моисеевич.jpg|Герой_Советского_Союза_Герман_Иван_Моисеевич.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:A.Savin|A.Savin]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/File:Герой Советского Союза wikitext text/x-wiki {{Пĕр хушаматлисем|Герман}} {{Çар ĕçченĕ |Ят = Герман Иван Моисеевич {{lang-uk|Герман Іван Мойсейович}} |Нацилле ячĕ = |çуралнă вăхăт = {{ÇуралнăВăхăт|23|09|1915}}(10) |вилнĕ вăхăт = {{ВилнĕВăхăт|04|07|2000}} |çуралнă вырăн = |вилнĕ вырăн = |ӳкерчĕк = |ӳкерчĕке ăнлантарни = |ӳкерчĕк анлăшĕ = |витлев = |пăхăнулăх = {{Ялавлани|СССР}} |хĕсмет çулĕсем = |хисеп = {{Совет гварди палли}} [[Капитан (çар)|капитанĕ]] |çар ăрачĕ = {{ÇарАвиацийĕССП}} |командăланă = эскадрилья |чаç =Çурçĕр-Анăç фронтăн 6-мĕш сывлăш çарĕн 3-мĕш гварди штурмлакан авиаци дивизин 70-мĕш гварди штурмлакан авиаци полкĕ |çапăçусем = [[Тăван Çĕршывăн Аслă вăрçи]] |чыславсем = {{{!}} style=`background:transparent` {{!}} {{Ылтăн Çăлтăр медалĕ}} {{!}}} {{{!}} style=`background:transparent` {{!}} {{Ленин орденĕ}} {{!}}- {{!}}} |çыхăнусем = |отставкăра = }} ''Герман Иван Моисеевич {{lang-uk|Герман Іван Мойсейович}}'' — (23.09.1915(10)-04.07.2000), [[Совет Союзĕн Паттăрĕ]] <ref group='БС1'>{{cite web|url=http://www.az-libr.ru/Persons/000/Src/0006/7ab57da1.shtml|title=Герман Иван Моисеевич|archiveurl=http://www.webcitation.org/68JykJob7|archivedate=2012-06-10}}</ref>, <ref group='ГС'>{{cite web|url=http://www.warheroes.ru/hero/hero.asp?Hero_id=2673|title=Герман Иван Моисеевич|archiveurl=http://www.webcitation.org/68JykzJB8|archivedate=2012-06-10}}</ref>, <ref group='НЛ'>Герман Иван Моисеевич. Документ о награждении. В списке награждённых под номером {{cite web|url=http://podvignaroda.mil.ru/filter/filterimage?path=Z/001/033-0682525-0042/00000077.JPG&id=12091873&id1=49cee268862090fcedb8868431e75fd6|title=15}}</ref>. Указ дати - {{Date|24|08|1943}}. Совет Союзĕн Паттăрĕн чысне илнĕ вăхăтра [[Çурçĕр-Анăç фрончĕ (Тăван Çĕршывăн Аслă вăрçи)|Çурçĕр-Анăç фронтăн]] [[6-мĕш сывлăш çарĕ (СССР)|6-мĕш сывлăш çарĕн]] 3-мĕш гварди штурмлакан авиаци дивизин 70-мĕш гварди штурмлакан авиаци полкĕн [[эскадрилья]] командирĕ, гварди капитанĕ. == Чысĕсем == == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} ; Биографи «{{Кĕнеке:Герои Советского Союза|1}}» кĕнекере az-libr.ru сайтра. {{асăрхавсем|2|group=БС1}} ; {{Кĕнеке:Герои Советского Союза|3}}» az-libr.ru сайтра. {{асăрхавсем|group=БС3}} ; [['Патшалăх паттăрĕсем' (сайт)|Патшалăх паттăрĕсем]] {{асăрхавсем|group=ГС}} ; [[Халăх хастарлăхĕ(электронлă архив)|Халăх хастарлăхĕ сайтри награда лисчĕсем]] {{асăрхавсем|group=НЛ}} ; Ытти асăрхавсем {{асăрхавсем|group=Ас}} {{асăрхавсем|group=Пр}} == Каçăсем == {{Совет Союзĕн Паттăрĕсем}} {{stub}} 05xt7zqmps9ok9s6kevou641js6l29m Пасарлă Карабулак районĕ 0 71276 750580 750569 2022-07-19T19:16:40Z Max Tenche 25572 /* Истори */ истрипе географи wikitext text/x-wiki {{Администрациллĕ виçе |Тĕс1 = {{Тĕс|Раççей}} |Тĕс2 = |Чăвашла ячĕ = Пасарлă Карабулак районĕ |Тăван ячĕ = |Герб = Coat of Arms of Bazarny Karabulak rayon (Saratov oblast).png |Ялав = |Ялава ăнлантарни = Пасарлă Карабулак районĕн ялавĕ |Патшалăх = {{RUS}} |lat_dir = N |lat_deg =52 |lat_min =16 |lat_sec =20 |lon_dir = E |lon_deg =46 |lon_min =24 |lon_sec =50 |Гимн = |Статус = [[муниципаллă район]] |Кĕрет = [[Сарăту облаçĕ]] |Тытăмĕ = {{nobr|13 муниципаллă йĕркеленӳ}} |Тĕп хула = [[Пасарлă Карабулак]] хеп |Вăхăт = [[1928]], [[утă, 23]] |Пуçлăх = Комарова Лариса Петровна |Пуçлăх тĕсĕ = Район администрацин пуçлăхĕ |Пуçлăх2 = |Пуçлăх тĕсĕ2 = Район пуçлăхĕ/Район депутачĕсен Пухавĕн председателĕ |ШВП = |ШВП çулĕ = |ШВП вырăнĕ = |ШВП пурăнан кашни çынна = |ШВП пурăнан кашни çынна вырăнĕ = |Чĕлхе = вырăс |Чĕлхесем = |Пурăнан халăх = |Çырав çулĕ = 2010 |Пурăнан халăх проценчĕ = 1,18 |Пурăнан халăх вырăнĕ = |Йышлăх = 2293,83 |Йышлăх вырăнĕ = |Наци йышĕ = вырăссем, [[чăвашсем]] |Конфесси йышĕ = |Лаптăк = 2293,83<ref name='63_8006001'>[http://www.gks.ru/dbscripts/munst/munst63/DBInet.cgi?pl=8006001 Саратовская область. Общая площадь земель муниципального образования]</ref> |Лаптăк проценчĕ = |Лаптăк вырăнĕ = 18 |Максималлă çӳллĕш = |Вăтам çӳллĕшĕ = |Минималлă çӳллĕш = |Карттă = Bazarno-Karabulaksky locator map.svg |Администрациллĕ виçен картти = |АВ карттин пысăкăшĕ = 300px |ВăхăтТăрăхĕ = {{s|{{MSK+0}}}} |Аббревиатура = |ISO = |FIPS = |Телефон кочĕ = |Почтă индексĕсем = |Тетел-домен = |Автомобиль номерĕсен кочĕсем = 64, 164 |Сайт = http://bkarabulak.sarmo.ru/ |Commons-ри категори = |Асăрхавсем = }} '''Пасарлă Карабула́к райо́нĕ''' — [[Сарăту облаçĕ]]н ([[РФ]]) [[Сарăту облаçĕн администрациллĕ-территориллĕ тытăмлăхĕ|администрациллĕ-территориллĕ виçи]] ([[Раççей районĕсем|район]]) тата [[муниципаллă йĕркеленӳ]] ([[муниципаллă район]]). Администраци центрĕ — [[хула евĕр паçулкă|хула евĕрлĕ паçолок]] [[Пасарлă Карабулак]]. == Географи == Ҫурҫӗр пайӗнчи сылтӑм ҫыран енче вырнаҫнӑ, [[Атăлçи сăртлăхĕ|Атӑлҫи сӑртлӑхӗнче]]. Татнӑ рельефпе нумай вӑрмансем капӑрлӑх пейзажсене тӑваҫҫӗ Районри лаптӑкӗ — 2,3 пин км². Пӗтӗм ҫынлӑхри уҫӑкурнӑ ҫулсен ҫирӗп виттупа вӑрӑмашӗ — 324,0 км. == Истори == [[Утă уйăхĕ|Утӑ уйӑхӗн]] 23мӗшӗ [[1928]] ҫулта [[Вольск округĕ|Вольск округӗнче]] [[Анатри Атăл Ен|Анатри Атăл Енӗн]] Пасарлӑ Карапулак районӗ тунӑ. Унӑн территоринче [[Пасарлă Карапулак вулăсĕ|Пасарлӑ Карапулак вулӑсӗн]] [[Сарăту кĕперни|Сарӑту кӗпернин]] территорийӗ йышне кӗртрӗ. [[1934]] ҫултан район [[Сарăту Ен|Сарӑту Енче]] йышне кӗртрӗ, [[1936]] ҫулта вӑл Сарӑту облаҫӗнче. [[1958]] ҫулта малтанхи Курилов районӗн пайӗне Пасарлӑ Карапулак районӗнче йышне кӗртрӗ, тӗп ялӗпе [[Вязовка]] ялӗнче. == Вуламалли == * Атлас автомобильных дорог Саратовской области. Саратов, 2000. == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Каçăсем == * [http://saratov.gov.ru/region/municipal_areas/bazarnokarabulak.php Сведения на сайте областной администрации] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120325233940/http://saratov.gov.ru/region/municipal_areas/bazarnokarabulak.php |date=2012-03-25 }} * [http://region.sgu.ru/oblast/index.htm О районе] {{Пасарлă Карабулак районĕ}} {{Сарăту облаçĕ}} [[Категори:Пасарлă Карабулак районĕ| ]] b84vqzt1u3s6tp7xmf8qsoqwuej76i7 750581 750580 2022-07-19T19:18:13Z Max Tenche 25572 /* Истори */ wikitext text/x-wiki {{Администрациллĕ виçе |Тĕс1 = {{Тĕс|Раççей}} |Тĕс2 = |Чăвашла ячĕ = Пасарлă Карабулак районĕ |Тăван ячĕ = |Герб = Coat of Arms of Bazarny Karabulak rayon (Saratov oblast).png |Ялав = |Ялава ăнлантарни = Пасарлă Карабулак районĕн ялавĕ |Патшалăх = {{RUS}} |lat_dir = N |lat_deg =52 |lat_min =16 |lat_sec =20 |lon_dir = E |lon_deg =46 |lon_min =24 |lon_sec =50 |Гимн = |Статус = [[муниципаллă район]] |Кĕрет = [[Сарăту облаçĕ]] |Тытăмĕ = {{nobr|13 муниципаллă йĕркеленӳ}} |Тĕп хула = [[Пасарлă Карабулак]] хеп |Вăхăт = [[1928]], [[утă, 23]] |Пуçлăх = Комарова Лариса Петровна |Пуçлăх тĕсĕ = Район администрацин пуçлăхĕ |Пуçлăх2 = |Пуçлăх тĕсĕ2 = Район пуçлăхĕ/Район депутачĕсен Пухавĕн председателĕ |ШВП = |ШВП çулĕ = |ШВП вырăнĕ = |ШВП пурăнан кашни çынна = |ШВП пурăнан кашни çынна вырăнĕ = |Чĕлхе = вырăс |Чĕлхесем = |Пурăнан халăх = |Çырав çулĕ = 2010 |Пурăнан халăх проценчĕ = 1,18 |Пурăнан халăх вырăнĕ = |Йышлăх = 2293,83 |Йышлăх вырăнĕ = |Наци йышĕ = вырăссем, [[чăвашсем]] |Конфесси йышĕ = |Лаптăк = 2293,83<ref name='63_8006001'>[http://www.gks.ru/dbscripts/munst/munst63/DBInet.cgi?pl=8006001 Саратовская область. Общая площадь земель муниципального образования]</ref> |Лаптăк проценчĕ = |Лаптăк вырăнĕ = 18 |Максималлă çӳллĕш = |Вăтам çӳллĕшĕ = |Минималлă çӳллĕш = |Карттă = Bazarno-Karabulaksky locator map.svg |Администрациллĕ виçен картти = |АВ карттин пысăкăшĕ = 300px |ВăхăтТăрăхĕ = {{s|{{MSK+0}}}} |Аббревиатура = |ISO = |FIPS = |Телефон кочĕ = |Почтă индексĕсем = |Тетел-домен = |Автомобиль номерĕсен кочĕсем = 64, 164 |Сайт = http://bkarabulak.sarmo.ru/ |Commons-ри категори = |Асăрхавсем = }} '''Пасарлă Карабула́к райо́нĕ''' — [[Сарăту облаçĕ]]н ([[РФ]]) [[Сарăту облаçĕн администрациллĕ-территориллĕ тытăмлăхĕ|администрациллĕ-территориллĕ виçи]] ([[Раççей районĕсем|район]]) тата [[муниципаллă йĕркеленӳ]] ([[муниципаллă район]]). Администраци центрĕ — [[хула евĕр паçулкă|хула евĕрлĕ паçолок]] [[Пасарлă Карабулак]]. == Географи == Ҫурҫӗр пайӗнчи сылтӑм ҫыран енче вырнаҫнӑ, [[Атăлçи сăртлăхĕ|Атӑлҫи сӑртлӑхӗнче]]. Татнӑ рельефпе нумай вӑрмансем капӑрлӑх пейзажсене тӑваҫҫӗ Районри лаптӑкӗ — 2,3 пин км². Пӗтӗм ҫынлӑхри уҫӑкурнӑ ҫулсен ҫирӗп виттупа вӑрӑмашӗ — 324,0 км. == Истори == [[Утă уйăхĕ|Утӑ уйӑхӗн]] 23мӗшӗ [[1928]] ҫулта [[Вольск округĕ|Вольск округӗнче]] [[Анатри Атăл Ен|Анатри Атăл Енӗн]] Пасарлӑ Карапулак районӗ тунӑ. Унӑн территоринче [[Пасарлă Карапулак вулăсĕ|Пасарлӑ Карапулак вулӑсӗн]] [[Сарăту кĕперни|Сарӑту кӗпернин]] территорийӗ йышне кӗртрӗ. [[1934]] ҫултан район [[Сарăту Ен|Сарӑту Енче]] йышне кӗртрӗ, [[1936]] ҫулта вӑл Сарӑту облаҫӗнче. [[1958]] ҫулта малтанхи Курилов районӗн пайӗне Пасарлӑ Карапулак районӗнче йышне кӗртрӗ, тӗп ялӗпе [[Вязовка]] ялӗнче<ref>{{cite web |url = http://wwhp.ru/sarat.htm |title = Саратовская область на сайте «Всемирный исторический проект» |archiveurl = https://web.archive.org/web/20101203192830/http://wwhp.ru/sarat.htm |archivedate = 2010-12-03 }}</ref>. == Вуламалли == * Атлас автомобильных дорог Саратовской области. Саратов, 2000. == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Каçăсем == * [http://saratov.gov.ru/region/municipal_areas/bazarnokarabulak.php Сведения на сайте областной администрации] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120325233940/http://saratov.gov.ru/region/municipal_areas/bazarnokarabulak.php |date=2012-03-25 }} * [http://region.sgu.ru/oblast/index.htm О районе] {{Пасарлă Карабулак районĕ}} {{Сарăту облаçĕ}} [[Категори:Пасарлă Карабулак районĕ| ]] r5ess4w2wcqxa1fng93yc733sngkioi 750582 750581 2022-07-19T19:22:23Z Max Tenche 25572 wikitext text/x-wiki {{Администрациллĕ виçе |Тĕс1 = {{Тĕс|Раççей}} |Тĕс2 = |Чăвашла ячĕ = Пасарлă Карабулак районĕ |Тăван ячĕ = |Герб = Coat of Arms of Bazarny Karabulak rayon (Saratov oblast).png |Ялав = |Ялава ăнлантарни = Пасарлă Карабулак районĕн ялавĕ |Патшалăх = {{RUS}} |lat_dir = N |lat_deg =52 |lat_min =16 |lat_sec =20 |lon_dir = E |lon_deg =46 |lon_min =24 |lon_sec =50 |Гимн = |Статус = [[муниципаллă район]] |Кĕрет = [[Сарăту облаçĕ]] |Тытăмĕ = {{nobr|13 муниципаллă йĕркеленӳ}} |Тĕп хула = [[Пасарлă Карабулак]] хеп |Вăхăт = [[1928]], [[утă, 23]] |Пуçлăх = Комарова Лариса Петровна |Пуçлăх тĕсĕ = Район администрацин пуçлăхĕ |Пуçлăх2 = |Пуçлăх тĕсĕ2 = Район пуçлăхĕ/Район депутачĕсен Пухавĕн председателĕ |ШВП = |ШВП çулĕ = |ШВП вырăнĕ = |ШВП пурăнан кашни çынна = |ШВП пурăнан кашни çынна вырăнĕ = |Чĕлхе = вырăс |Чĕлхесем = |Пурăнан халăх = |Çырав çулĕ = 2010 |Пурăнан халăх проценчĕ = 1,18 |Пурăнан халăх вырăнĕ = |Йышлăх = 2293,83 |Йышлăх вырăнĕ = |Наци йышĕ = вырăссем, [[чăвашсем]] |Конфесси йышĕ = |Лаптăк = 2293,83<ref name='63_8006001'>[http://www.gks.ru/dbscripts/munst/munst63/DBInet.cgi?pl=8006001 Саратовская область. Общая площадь земель муниципального образования]</ref> |Лаптăк проценчĕ = |Лаптăк вырăнĕ = 18 |Максималлă çӳллĕш = |Вăтам çӳллĕшĕ = |Минималлă çӳллĕш = |Карттă = Bazarno-Karabulaksky locator map.svg |Администрациллĕ виçен картти = |АВ карттин пысăкăшĕ = 300px |ВăхăтТăрăхĕ = {{s|{{MSK+0}}}} |Аббревиатура = |ISO = |FIPS = |Телефон кочĕ = |Почтă индексĕсем = |Тетел-домен = |Автомобиль номерĕсен кочĕсем = 64, 164 |Сайт = http://bkarabulak.sarmo.ru/ |Commons-ри категори = |Асăрхавсем = }} '''Пасарлă Карабула́к райо́нĕ''' ({{lang-ru|''Базарно-Карабулакский район''}})— [[Сарăту облаçĕ]]н ([[РФ]]) [[Сарăту облаçĕн администрациллĕ-территориллĕ тытăмлăхĕ|администрациллĕ-территориллĕ виçи]] ([[Раççей районĕсем|район]]) тата [[муниципаллă йĕркеленӳ]] ([[муниципаллă район]]). Администраци центрĕ — [[хула евĕр паçулкă|хула евĕрлĕ паçолок]] [[Пасарлă Карабулак]]. == Географи == Ҫурҫӗр пайӗнчи сылтӑм ҫыран енче вырнаҫнӑ, [[Атăлçи сăртлăхĕ|Атӑлҫи сӑртлӑхӗнче]]. Татнӑ рельефпе нумай вӑрмансем капӑрлӑх пейзажсене тӑваҫҫӗ Районри лаптӑкӗ — 2,3 пин км². Пӗтӗм ҫынлӑхри уҫӑкурнӑ ҫулсен ҫирӗп виттупа вӑрӑмашӗ — 324,0 км. == Истори == [[Утă уйăхĕ|Утӑ уйӑхӗн]] 23мӗшӗ [[1928]] ҫулта [[Вольск округĕ|Вольск округӗнче]] [[Анатри Атăл Ен|Анатри Атăл Енӗн]] Пасарлӑ Карапулак районӗ тунӑ. Унӑн территоринче [[Пасарлă Карапулак вулăсĕ|Пасарлӑ Карапулак вулӑсӗн]] [[Сарăту кĕперни|Сарӑту кӗпернин]] территорийӗ йышне кӗртрӗ. [[1934]] ҫултан район [[Сарăту Ен|Сарӑту Енче]] йышне кӗртрӗ, [[1936]] ҫулта вӑл Сарӑту облаҫӗнче. [[1958]] ҫулта малтанхи Курилов районӗн пайӗне Пасарлӑ Карапулак районӗнче йышне кӗртрӗ, тӗп ялӗпе [[Вязовка]] ялӗнче<ref>{{cite web |url = http://wwhp.ru/sarat.htm |title = Саратовская область на сайте «Всемирный исторический проект» |archiveurl = https://web.archive.org/web/20101203192830/http://wwhp.ru/sarat.htm |archivedate = 2010-12-03 }}</ref>. == Вуламалли == * Атлас автомобильных дорог Саратовской области. Саратов, 2000. == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Каçăсем == * [http://saratov.gov.ru/region/municipal_areas/bazarnokarabulak.php Сведения на сайте областной администрации] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120325233940/http://saratov.gov.ru/region/municipal_areas/bazarnokarabulak.php |date=2012-03-25 }} * [http://region.sgu.ru/oblast/index.htm О районе] {{Пасарлă Карабулак районĕ}} {{Сарăту облаçĕ}} [[Категори:Пасарлă Карабулак районĕ| ]] 0o5ahbhqtgjrstk6zmddt0g42hytq5w 750589 750582 2022-07-19T19:42:38Z Max Tenche 25572 /* Географи */ Fixed grammar wikitext text/x-wiki {{Администрациллĕ виçе |Тĕс1 = {{Тĕс|Раççей}} |Тĕс2 = |Чăвашла ячĕ = Пасарлă Карабулак районĕ |Тăван ячĕ = |Герб = Coat of Arms of Bazarny Karabulak rayon (Saratov oblast).png |Ялав = |Ялава ăнлантарни = Пасарлă Карабулак районĕн ялавĕ |Патшалăх = {{RUS}} |lat_dir = N |lat_deg =52 |lat_min =16 |lat_sec =20 |lon_dir = E |lon_deg =46 |lon_min =24 |lon_sec =50 |Гимн = |Статус = [[муниципаллă район]] |Кĕрет = [[Сарăту облаçĕ]] |Тытăмĕ = {{nobr|13 муниципаллă йĕркеленӳ}} |Тĕп хула = [[Пасарлă Карабулак]] хеп |Вăхăт = [[1928]], [[утă, 23]] |Пуçлăх = Комарова Лариса Петровна |Пуçлăх тĕсĕ = Район администрацин пуçлăхĕ |Пуçлăх2 = |Пуçлăх тĕсĕ2 = Район пуçлăхĕ/Район депутачĕсен Пухавĕн председателĕ |ШВП = |ШВП çулĕ = |ШВП вырăнĕ = |ШВП пурăнан кашни çынна = |ШВП пурăнан кашни çынна вырăнĕ = |Чĕлхе = вырăс |Чĕлхесем = |Пурăнан халăх = |Çырав çулĕ = 2010 |Пурăнан халăх проценчĕ = 1,18 |Пурăнан халăх вырăнĕ = |Йышлăх = 2293,83 |Йышлăх вырăнĕ = |Наци йышĕ = вырăссем, [[чăвашсем]] |Конфесси йышĕ = |Лаптăк = 2293,83<ref name='63_8006001'>[http://www.gks.ru/dbscripts/munst/munst63/DBInet.cgi?pl=8006001 Саратовская область. Общая площадь земель муниципального образования]</ref> |Лаптăк проценчĕ = |Лаптăк вырăнĕ = 18 |Максималлă çӳллĕш = |Вăтам çӳллĕшĕ = |Минималлă çӳллĕш = |Карттă = Bazarno-Karabulaksky locator map.svg |Администрациллĕ виçен картти = |АВ карттин пысăкăшĕ = 300px |ВăхăтТăрăхĕ = {{s|{{MSK+0}}}} |Аббревиатура = |ISO = |FIPS = |Телефон кочĕ = |Почтă индексĕсем = |Тетел-домен = |Автомобиль номерĕсен кочĕсем = 64, 164 |Сайт = http://bkarabulak.sarmo.ru/ |Commons-ри категори = |Асăрхавсем = }} '''Пасарлă Карабула́к райо́нĕ''' ({{lang-ru|''Базарно-Карабулакский район''}})— [[Сарăту облаçĕ]]н ([[РФ]]) [[Сарăту облаçĕн администрациллĕ-территориллĕ тытăмлăхĕ|администрациллĕ-территориллĕ виçи]] ([[Раççей районĕсем|район]]) тата [[муниципаллă йĕркеленӳ]] ([[муниципаллă район]]). Администраци центрĕ — [[хула евĕр паçулкă|хула евĕрлĕ паçолок]] [[Пасарлă Карабулак]]. == Географи == Ҫурҫӗр пайӗнчи сылтӑм ҫыран енче вырнаҫнӑ, [[Атăлçи сăртлăхĕ|Атӑлҫи сӑртлӑхӗнче]]. Татнӑ рельефпе нумай вӑрмансем капӑрлӑх пейзажсене тӑваҫҫӗ Районри лаптӑкӗ — 2,3 пин км². Пӗтӗм ҫынлӑхри уҫӑкурнӑ ҫулсен ҫирӗп виттупа вӑрӑмӑшӗ — 324,0 км. == Истори == [[Утă уйăхĕ|Утӑ уйӑхӗн]] 23мӗшӗ [[1928]] ҫулта [[Вольск округĕ|Вольск округӗнче]] [[Анатри Атăл Ен|Анатри Атăл Енӗн]] Пасарлӑ Карапулак районӗ тунӑ. Унӑн территоринче [[Пасарлă Карапулак вулăсĕ|Пасарлӑ Карапулак вулӑсӗн]] [[Сарăту кĕперни|Сарӑту кӗпернин]] территорийӗ йышне кӗртрӗ. [[1934]] ҫултан район [[Сарăту Ен|Сарӑту Енче]] йышне кӗртрӗ, [[1936]] ҫулта вӑл Сарӑту облаҫӗнче. [[1958]] ҫулта малтанхи Курилов районӗн пайӗне Пасарлӑ Карапулак районӗнче йышне кӗртрӗ, тӗп ялӗпе [[Вязовка]] ялӗнче<ref>{{cite web |url = http://wwhp.ru/sarat.htm |title = Саратовская область на сайте «Всемирный исторический проект» |archiveurl = https://web.archive.org/web/20101203192830/http://wwhp.ru/sarat.htm |archivedate = 2010-12-03 }}</ref>. == Вуламалли == * Атлас автомобильных дорог Саратовской области. Саратов, 2000. == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Каçăсем == * [http://saratov.gov.ru/region/municipal_areas/bazarnokarabulak.php Сведения на сайте областной администрации] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120325233940/http://saratov.gov.ru/region/municipal_areas/bazarnokarabulak.php |date=2012-03-25 }} * [http://region.sgu.ru/oblast/index.htm О районе] {{Пасарлă Карабулак районĕ}} {{Сарăту облаçĕ}} [[Категори:Пасарлă Карабулак районĕ| ]] gl1s721kq3trzeyi1lhxgknscothxfn 750590 750589 2022-07-19T19:44:01Z Max Tenche 25572 /* Истори */ wikitext text/x-wiki {{Администрациллĕ виçе |Тĕс1 = {{Тĕс|Раççей}} |Тĕс2 = |Чăвашла ячĕ = Пасарлă Карабулак районĕ |Тăван ячĕ = |Герб = Coat of Arms of Bazarny Karabulak rayon (Saratov oblast).png |Ялав = |Ялава ăнлантарни = Пасарлă Карабулак районĕн ялавĕ |Патшалăх = {{RUS}} |lat_dir = N |lat_deg =52 |lat_min =16 |lat_sec =20 |lon_dir = E |lon_deg =46 |lon_min =24 |lon_sec =50 |Гимн = |Статус = [[муниципаллă район]] |Кĕрет = [[Сарăту облаçĕ]] |Тытăмĕ = {{nobr|13 муниципаллă йĕркеленӳ}} |Тĕп хула = [[Пасарлă Карабулак]] хеп |Вăхăт = [[1928]], [[утă, 23]] |Пуçлăх = Комарова Лариса Петровна |Пуçлăх тĕсĕ = Район администрацин пуçлăхĕ |Пуçлăх2 = |Пуçлăх тĕсĕ2 = Район пуçлăхĕ/Район депутачĕсен Пухавĕн председателĕ |ШВП = |ШВП çулĕ = |ШВП вырăнĕ = |ШВП пурăнан кашни çынна = |ШВП пурăнан кашни çынна вырăнĕ = |Чĕлхе = вырăс |Чĕлхесем = |Пурăнан халăх = |Çырав çулĕ = 2010 |Пурăнан халăх проценчĕ = 1,18 |Пурăнан халăх вырăнĕ = |Йышлăх = 2293,83 |Йышлăх вырăнĕ = |Наци йышĕ = вырăссем, [[чăвашсем]] |Конфесси йышĕ = |Лаптăк = 2293,83<ref name='63_8006001'>[http://www.gks.ru/dbscripts/munst/munst63/DBInet.cgi?pl=8006001 Саратовская область. Общая площадь земель муниципального образования]</ref> |Лаптăк проценчĕ = |Лаптăк вырăнĕ = 18 |Максималлă çӳллĕш = |Вăтам çӳллĕшĕ = |Минималлă çӳллĕш = |Карттă = Bazarno-Karabulaksky locator map.svg |Администрациллĕ виçен картти = |АВ карттин пысăкăшĕ = 300px |ВăхăтТăрăхĕ = {{s|{{MSK+0}}}} |Аббревиатура = |ISO = |FIPS = |Телефон кочĕ = |Почтă индексĕсем = |Тетел-домен = |Автомобиль номерĕсен кочĕсем = 64, 164 |Сайт = http://bkarabulak.sarmo.ru/ |Commons-ри категори = |Асăрхавсем = }} '''Пасарлă Карабула́к райо́нĕ''' ({{lang-ru|''Базарно-Карабулакский район''}})— [[Сарăту облаçĕ]]н ([[РФ]]) [[Сарăту облаçĕн администрациллĕ-территориллĕ тытăмлăхĕ|администрациллĕ-территориллĕ виçи]] ([[Раççей районĕсем|район]]) тата [[муниципаллă йĕркеленӳ]] ([[муниципаллă район]]). Администраци центрĕ — [[хула евĕр паçулкă|хула евĕрлĕ паçолок]] [[Пасарлă Карабулак]]. == Географи == Ҫурҫӗр пайӗнчи сылтӑм ҫыран енче вырнаҫнӑ, [[Атăлçи сăртлăхĕ|Атӑлҫи сӑртлӑхӗнче]]. Татнӑ рельефпе нумай вӑрмансем капӑрлӑх пейзажсене тӑваҫҫӗ Районри лаптӑкӗ — 2,3 пин км². Пӗтӗм ҫынлӑхри уҫӑкурнӑ ҫулсен ҫирӗп виттупа вӑрӑмӑшӗ — 324,0 км. == Истори == [[Утă, 23|Утӑ уйӑхӗн 23мӗшӗ]] [[1928]] ҫулта [[Вольск округĕ|Вольск округӗнче]] [[Анатри Атăл Ен|Анатри Атăл Енӗн]] Пасарлӑ Карапулак районӗ тунӑ. Унӑн территоринче [[Пасарлă Карапулак вулăсĕ|Пасарлӑ Карапулак вулӑсӗн]] [[Сарăту кĕперни|Сарӑту кӗпернин]] территорийӗ йышне кӗртрӗ. [[1934]] ҫултан район [[Сарăту Ен|Сарӑту Енче]] йышне кӗртрӗ, [[1936]] ҫулта вӑл Сарӑту облаҫӗнче. [[1958]] ҫулта малтанхи Курилов районӗн пайӗне Пасарлӑ Карапулак районӗнче йышне кӗртрӗ, тӗп ялӗпе [[Вязовка]] ялӗнче<ref>{{cite web |url = http://wwhp.ru/sarat.htm |title = Саратовская область на сайте «Всемирный исторический проект» |archiveurl = https://web.archive.org/web/20101203192830/http://wwhp.ru/sarat.htm |archivedate = 2010-12-03 }}</ref>. == Вуламалли == * Атлас автомобильных дорог Саратовской области. Саратов, 2000. == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Каçăсем == * [http://saratov.gov.ru/region/municipal_areas/bazarnokarabulak.php Сведения на сайте областной администрации] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120325233940/http://saratov.gov.ru/region/municipal_areas/bazarnokarabulak.php |date=2012-03-25 }} * [http://region.sgu.ru/oblast/index.htm О районе] {{Пасарлă Карабулак районĕ}} {{Сарăту облаçĕ}} [[Категори:Пасарлă Карабулак районĕ| ]] 4p2s40979ncrv8ak2b6o9av3858e6s7 Тираннозавр 0 71945 750598 612336 2022-07-20T01:29:06Z Monsieur X 24875 wikitext text/x-wiki [[Ӳкерчĕк: Tyrannosaurus rex Reconstruction by Nobu Tamura.jpg|мини|справа|250px|Епле курăнни. Реконструкци]] [[Ӳкерчĕк:Tyrannoskull.jpg|мини|справа|250px|Пуç купташки]] '''Тираннозавр''' — ({{lang-la|Tyrannosaurus}} — «мăн калта-тиран», от др.-греч. τύραννος [tyrannos] — «тиран» тата σαῦρος [sauros] — «мăн калта, калта», тата тиранозавр тени тĕл пулать, ку вăл йăнăш) — аш-какай çисе пурăннă целурозаврсен ушкăнне, тероподсен кĕçĕн ушкăнне кĕрекен монотиплă [[Динозаврсем|динозаврсен]] йăхĕ. Пĕртен пĕр валидлă тĕсĕ — Tyrannosaurus rex ({{lang-la|rex}} — «патша»). == Вуламалли == *Steve Fitter. Tyrannosaurus Sue: The Extraordinary Saga of Largest, Most Fought Over T. Rex Ever Found. — Henry Holt and Company, 2001. — 248 с. *Дэвид Хоун. Хроники тираннозавра. Биология и эволюция самого известного хищника в мире = David Hone. The Tyrannosaur Chronicles: The Biology of the Tyrant Dinosaurs. — М.: Альпина Нон-фикшн, 2017. — 358 с. — ISBN 978-5-91671-744-0. == Каçăсем == * {{cite web |url = http://animals.nationalgeographic.com/animals/prehistoric/tyrannosaurus-rex/ |title = Tyrannosaurus Rex |author = |date = |work = [[National Geographic Society|National Geographic]] |publisher = [http://animals.nationalgeographic.com/ animals.nationalgeographic.com] |accessdate = 2014-11-03 |lang = en }} [[Категори:Динозаврсем]] [[Категори:Чĕрчунсем, алфавитпа]] 7w6dzd8yft14vd10hc8mvlijwjwhcak Хутшăнакан:Max Tenche 2 80544 750592 685043 2022-07-19T19:57:03Z Max Tenche 25572 wikitext text/x-wiki {{Userbox |id = [[File:Coat of Arms of Chuvashia.svg|45px|Чăваш Енĕн гербĕ]] |id-c = yellow |id-fc = |id-s = |info = {{gender switch|{{{1|}}}|Хутшăнакан |Хутшăнакан }} {{nobr|1='''[[Чăвашсем|чăваш]]'''}} |info-c = #FF9999 |info-fc = |border-c = blue }} {{userpage|rounded=yes}} {{babel|cv|en-3|ru}} {{Раççейре пурăнакан хутшăнакан}} Max Tenche, Макс Тӗнче, «Tenche» ({{lang-cv|тӗнче}}) 0lfrwd491lltft0wggjoubgi4y8fn3r Идолга (ял) 0 80546 750591 750570 2022-07-19T19:54:49Z Max Tenche 25572 Fixed grammar wikitext text/x-wiki {{ПВ+Раççей|статус=ял|герб=|lat_deg=51|lat_min=42|lat_sec=45|lon_deg=45|lon_min=38|lon_sec=44|CoordAddon=|CoordScale=|регион=Сарăту облаçĕ|район=Татищево районӗ}} '''Идолга''' ({{lang-ru|Идолга}}) — [[Раççей|Раççейӗн]] [[Сарăту облаçĕ]]н [[Татищево районӗ|Татищево районӗнчи]] [[ял]]. Идолга [[муниципаллă йĕркеленӳ|Идолга Муниципаллă йĕркеленӗн]] административллӑ центр. == Географи == == Кун-ҫулӗ == == Паллă çынсем == {{Асăрхавсем}} [[Категори:Сарӑту Енри Татищево районĕн ялĕсем]] 376uakmrmapvwxsg94aneh6j6qttag5 Сарăту Ен 0 81851 750585 672116 2022-07-19T19:32:12Z Max Tenche 25572 Fixed grammar wikitext text/x-wiki {{Администрациллĕ виçе |Тĕс1 = {{Тĕс|СССР}} |Тĕс2 = |Чăвашла ячĕ = Сарăту Ен |Тăван ячĕ = Саратовский Край |Герб = |Ялав = |Патшалăх = {{СССР ялавĕ (1923-1955)}} [[ССРП]] |Гимн = |Статус = [[Ен (Раççей)|Ен]] |Кĕрет = [[РСФСР]] |Ун шутĕнче = |Тĕп хула = [[Сарăту]] |ШĕкĕрХула = |ШĕкĕрХуласем = |Вăхăт = [[1934]], [[кăрлач, 10]] — [[1936]], [[раштав, 5]] |Пуçлăх = |Пуçлăх ячĕ = |Пуçлăх2 = |Пуçлăх ячĕ2 = |ШВП = |ШВП çулĕ = |ШВП вырăнĕ = |ШВП пурăнан кашни çынна = |ШВП пурăнан кашни çынна вырăнĕ = |Чĕлхе = вырăс, нимĕç |Чĕлхесем = |Пурăнан халăх = |Çырав çулĕ = |Пурăнан халăх проценчĕ = |Пурăнан халăх вырăнĕ = |Йышлăх = |Йышлăх вырăнĕ = |Наци йышĕ = вырăссем, нимĕçсем |Конфесси йышĕ = |Лаптăк = |Лаптăк проценчĕ = |Лаптăк вырăнĕ = |Максималлă çӳллĕш = |Вăтам çӳллĕшĕ = |Минималлă çӳллĕш = |Карттă = |Администрациллĕ виçен картти = |АВ карттин пысăкăшĕ = 300px |ВăхăтТăрăхĕ = |Аббревиатура = |ISO = |FIPS = |Телефон кочĕ = |Почтă индексĕсем = |Тетел-домен = |Автомобиль номерĕсен кочĕсем = |Сайт = |Commons-ри категори = |Асăрхавсем = }} '''Сарăту Ен''' — [[Раççей Федерациллĕ Социализмлă Совет Республики|Раççей Совет Федерацин Социализм Республикин]] [[1934]] çулхи [[кăрлач, 10|кăрлачăн 10-мĕшĕнченпе]] [[1936]] çулхи [[раштав, 5| раштавăн 5-мĕшĕччен]] пулнă администрациллĕ-территориллĕ виçи. [[1934]] çулхи [[кăрлач, 10|кăрлачăн 10-мĕшĕнче]] [[Анатри Атăл Ен|Анат Атăл Енне]] [[Сталинград Ен]] тата Сарăту Енне пайланă, Сарăту Енне [[Атăлçи Нимĕçĕсен Социализм Совет Автономи Республики|Атăлçи нимĕçĕсен АССР]] кĕнĕ. Администрацилӗ тӗп хули — [[Сарăту]] хули. [[1936]] çулхи [[раштав, 5|раштавăн 5-мĕшĕнче]] [[ССРП 1936 çулхи Конституцийĕ|ССР Пĕрлешĕвĕн Конституципе (Тĕп Саккунпа)]] Ене [[Сарăту облаçĕ|Сарăту облаçне]] куçарнă, унтан [[Атăлçи Нимĕçĕсен Социализм Совет Автономи Республики|Атăлçи нимĕçĕсен АССР]] уйăрнă. {{russia-hist-stub}} {{РСФСР пăрахăçланă енĕсем}} [[Категори:РСФСР енĕсем]] [[Категори:Сарăту облаçĕн историйĕ]] [[Категори:ССРП енĕсем]] 4u8hrj8mbcnsr2qasth9wgmwa0rp517 Кăвак вĕçенкайăк (фильм, 1976) 0 99804 750572 750479 2022-07-19T14:56:45Z Ellodanis5 17302 Ellodanis5 страницă ятне улăштарчĕ [[Синкер вĕçкайăк (фильм, 1976)]] - [[Кăвак вĕçенкайăк (фильм, 1976)]] wikitext text/x-wiki {{Фильм |ЧăвЯчĕ = Синкер вĕçкайăк |ТăвЯчĕ = Синяя птица |Ӳкерчĕк = |Жанр = [[драма]] |Режиссёр = [[Джордж Кьюкор]] |Продюсер = [[Масланский Пол|Пол Масланский]] |Сценарист = [[Каплер Алексей Яковлевич|Алексей Каплер]]<br>Хью Уайтмор <br>Альфред Хаес |Актёрсем = [[Тейлор Элизабет|Элизабет Тейлор]] <br>[[Фонда Джейн|Джейн Фонда]] <br>[[Тайсон Сисели|Сисели Тайсон]] <br>[[Гарднер Ава|Ава Гарднер]] <br>[[Терехова Маргарита Борисовна|Маргарита Терехова]]<br>[[Вицин Георгий Михайлович|Георгий Вицин]] <br>[[Попов Олег Константинович|Олег Попов]]<br>[[Павлова Надежда Васильевна|Надежда Павлова]] |Оператор = [[Грицюс Йонас|Йонас Грицюс]]<br>[[Янг, Фредди|Фредди Янг]] |Композитор = [[Петров Андрей Павлович|Андрей Петров]] <br>Ирвин Костал |Патшалăх = {{USSR}} |Çул = 1976 |Компани = [[Ленфильм]] |Вăхăт = | imdb_id = 0074225 }} '''Синкер вĕçкайăк''' ({{lang-ru|Синяя птица}}) — [[Ленфильм]] киностудире [[Джордж Кьюкор]] режиссёр 1976 çулта ӳкернĕ совет мусăк илемлĕ камичĕ. == Сюжет == {{Çырмалла}} == Рольсенче == == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Каçăсем == * {{imdb title | id=0074225 | title=«Синяя птица»}} * {{cite web |url=http://old.mkrf.ru/activity/register/search/detail.php?ID=110181513&ganr=&strana=&year_from=1&year_to=106&kateg=&color=&nud=&firm_z=&keywords=&q=%D1%E8%ED%FF%FF+%EF%F2%E8%F6%E0 |title=«Синяя птица» |work=Государственный регистр фильмов |publisher=Министерство Культуры Российской Федерации |accessdate=2013-02-04 |archiveurl= |archivedate= }}{{Недоступная ссылка}} * [https://web.archive.org/web/20170911135758/http://2011.russiancinema.ru/index.php?e_dept_id=2&e_movie_id=5961 «Синяя птица»] на сайте «Энциклопедия отечественного кино» {{Джордж Кьюкорăн фильмĕсем}} [[Категори:Литература хайлавĕсене экранизацленисем]] [[Категори:ССРП 1976 çулхи фильмĕсем]] [[Категори:АПШ 1976 çулхи фильмĕсем]] [[Категори:ССРП юмах фильмĕсем]] [[Категори:АПШ юмах фильмĕсем]] [[Категори:АПШ шаркурни фильмĕсем]] [[Категори:ССРП шаркурни фильмĕсем]] [[Категори:АПШ килйыш фильмĕсем]] [[Категори:ССРП килйыш фильмĕсем]] [[Категори:«Ленфильм» студин фильмĕсем]] [[Категори:20th Century Fox фильмĕсем]] [[Категори:Синкер вĕçкайăк]] [[Категори:Акăлчанла фильмсем]] [[Категори:Вырăсла фильмсем]] tshlx3yqqu53upz6u4ay9p7qbig78a9 Хирти нухрат курăкĕ 0 103438 750596 750563 2022-07-19T20:29:07Z Ellodanis5 17302 wikitext text/x-wiki {{Пĕлтерĕшсем|Нухрат (пĕлтерĕшсем)}} [[File:206 Thlaspi arvense.jpg|thumb|Thlaspi arvense]] '''Хирти нухрат курăкĕ''', е '''Хирти нухрат''' ({{lang-la|Thlaspi arvense}}) — {{bt-ruslat|Купăста йышшисем|Brassicaceae}} йышри ÿсентăрансен Нухрат [[йăх (биологи)|йăхĕнчи]] тĕс. Ят çимĕç хутаççисем тенкĕ евĕр пулнипе çыхăннă. == Таксономири вырăнĕ == {{Тапăл12222 |a=[[Чечек йышшисем|Чечеклисен, е Хупăллă тĕшĕллисен]] уйрăмĕ |b1=[[Купăста чечеклисем]] йĕркелĕш |b2=татах 44 чечек йышĕсенчи йĕркелĕш ([[APG II системи]]пе килĕшӳллĕ) |c1=татах 14 йыш ([[APG II системи]]пе килĕшӳллĕ) |c2=[[Купăста йышшисем|Купăста]] йышĕ |d1='''Нухрат''' йăхĕ |d2=татах нумай йăх, çав шутра [[Сурепка]], [[Купăста (йăх)|Купăста]] |e1=татах 70 яхăн тĕс |e2=<span style{{eq}}"background-color:#FFA99A; font-size:150%">'''Хирти&nbsp;нухрат''' тĕс |color=darkgreen |bgcolor=#CAEA9A }} == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} == Литература == * Алексеев Ю. Е. и др. Травянистые растения СССР / Отв. ред. докт. биол. наук Т. А. Работнов. — М.: Мысль, 1971. — Т. 1. — С. 392. — (Справочники-определители географа и путешественника). * Буш Н.А. Род 681. Ярутка — Thlaspi. // Флора СССР : в 30 т. / гл. ред. В. Л. Комаров. — М. ; Л. : Изд-во АН СССР, 1939. — Т. 8 / ред. тома Н. А. Буш. — С. 576—590. — 696, XXX с. — 5200 экз. * Ярутка // Сельскохозяйственный энциклопедический словарь / Редкол.: В. К. Месяц (гл. ред.) и др.. — М.: Советская энциклопедия, 1989. — С. 621. — 656 с. — 100 000 экз. == Каçăсем == * {{Анненков|Thlaspi}} * {{Из БСЭ}}{{V|15|11|2009}} * {{ВТ-ЭСБЕ|Ярутка}} [[Категори:Купăста йышшисем]] [[Категори:Евразири флора]] [[Категори:Кăнтăр Америкăри флора]] [[Категори:Çурçĕр Америкăри флора]] ov0i1df42sdwlvdkmavm3tm9m1poanz Синкер вĕçкайăк (фильм, 1976) 0 103451 750573 2022-07-19T14:56:45Z Ellodanis5 17302 Ellodanis5 страницă ятне улăштарчĕ [[Синкер вĕçкайăк (фильм, 1976)]] - [[Кăвак вĕçенкайăк (фильм, 1976)]] wikitext text/x-wiki #перенаправление [[Кăвак вĕçенкайăк (фильм, 1976)]] pw1sgzm7ylotw9fobewiqvisqt2efyd Чикен 0 103452 750574 2022-07-19T18:19:27Z Ellodanis5 17302 Çĕнĕ страница "[[File:Eryngium planum bgiu.jpg|thumb|Eryngium planum]] '''Чикен''', е '''Эрингиум'''<ref>Плантариум (см. раздел Ссылки)</ref>, е '''Кĕрепле курăк''', вырăсларан калькăласа куçарсан '''Кăвак пуç''' ({{lang-la|Erýngium}}) — {{bt-ruslat|Сунчăклă йышшисем|Umbelliferae}} йышри курăкла ÿсентăрансен речĕ (йăх). «Кĕрепле» т..." wikitext text/x-wiki [[File:Eryngium planum bgiu.jpg|thumb|Eryngium planum]] '''Чикен''', е '''Эрингиум'''<ref>Плантариум (см. раздел Ссылки)</ref>, е '''Кĕрепле курăк''', вырăсларан калькăласа куçарсан '''Кăвак пуç''' ({{lang-la|Erýngium}}) — {{bt-ruslat|Сунчăклă йышшисем|Umbelliferae}} йышри курăкла ÿсентăрансен речĕ (йăх). «Кĕрепле» тени усентăранăн пĕрререн темиçене йÿпленсе каякан тунипе çыхăннă. Вăтам тăрăхра пур çĕрте те пур, анчах та сайра тĕл пулать. Тутарстанта ăна, сăмахран, Хĕрлĕ кĕнекене те кĕртнĕ. «Чикен» тесе ытти йышши курăксене те калама пултараççĕ, анчах та унашкал пĕрпеклĕхсенчен хăтăлма тăрăшмалла (ăслав çапла хушать). Чылай тĕссене пахчана илемлетме, букетсем тума усă кураççĕ. == Тĕссем == {{main|Чикен ретĕн тĕсĕсем}} Панăлăхсен ''[[The Plant List]]'' бази кăтартнă тăрăх, ретре 257 тĕс<ref name="TPL">{{cite web|url=http://www.theplantlist.org/1.1/browse/A/Apiaceae/Eryngium/|title=''Eryngium''|publisher=[[The Plant List]]. Version 1.1.|date=2013|lang=en|accessdate=2016-09-03}}</ref>. Çавсенчен хăшпĕрисем: * {{Bt-latrus|Eryngium alismifolium|aut=[[Greene]]|txt=|Синеголовник частухолистный}} * {{Bt-latrus|Eryngium alpinum|aut=[[L.]]|txt=|Альп чикенĕ}} * {{Bt-latrus|Eryngium bourgatii|aut=[[Gouan]]|txt=|Бург чикенĕ}} * {{Bt-latrus|Eryngium caeruleum|aut=[[M.Bieb.]]|txt=|Сенкер чикен}} * {{Bt-latrus|Eryngium campestre|aut=[[L.]]|txt=|Хирти чикен}} * {{Bt-latrus|Eryngium carlinae|aut=[[F.Delaroche]]|txt=|Синеголовник Карлины}} * {{Bt-latrus|Eryngium creticum|aut=[[Lam.]]|txt=|Синеголовник критский}} * {{Bt-latrus|Eryngium dorae|aut=[[C.Norman]]|txt=|Синеголовник Доры}} * {{Bt-latrus|Eryngium eburneum|aut=[[Decne.]]|txt=|Синеголовник эбурнеум}} * {{Bt-latrus|Eryngium elegans|aut=[[Cham.]] & [[Schltdl.]]|txt=|Синеголовник изящный}} * {{Bt-latrus|Eryngium foetidum|aut=[[L.]]|txt=|Синеголовник пахучий|Эрингиум пахучий|мексиканский кориандр|длинный кориандр}} * {{Bt-latrus|Eryngium giganteum|aut=[[M.Bieb.]]|txt=|Синеголовник гигантский}} * {{Bt-latrus|Eryngium hookeri|aut=[[Walp.]]|txt=|Синеголовник Гукера}} * {{Bt-latrus|Eryngium integrifolia|aut=[[Walt.|Walter]]|txt=|Синеголовник цельнолистный}} * {{Bt-latrus|Eryngium maritimum|aut=[[L.]]|txt={{тип}}|Синеголовник приморский|Синеголовник морской|Морской падуб}} * {{Bt-latrus|Eryngium planum|aut=[[L.]]|txt=|Лаптак çулçăллă чикен}} ==Сортсем== * 'Neptune's Gold' - çулçисем сарă, çеçки кăвак. == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} == Литература == * Бобров Е. Г. Род 977. Синеголовник — Eryngium // Флора СССР : в 30 т. / начато при рук. и под гл. ред. В. Л. Комарова. — М. ; Л. : Изд-во АН СССР, 1950. — Т. 16 / ред. тома Б. К. Шишкин. — С. 73—88. — 648 с. — 3500 экз. * Никифоров Ю.В. Алтайские травы-целители. — Горно-Алтайск: Юч-Сумер – Белуха, 1992. == Каçăсем == * {{ВТ-ЭСБЕ|Синеголовник}} * {{Из БСЭ}} * [http://www.plantarium.ru/page/view/item/42168.html ''Синеголовник''] на сайте Плантариум {{V|12|6|2010}} * [http://flower.onego.ru/other/eryngium.html ''Синеголовник''] в Энциклопедии декоративных садовых растений {{V|12|6|2010}} [[Категори:Сунчăклă йышшисем]] [[Категори:Евразири флора]] [[Категори:Çурçĕр Америкăри флора]] [[Категори:Кăнтăр Америкăри флора]] [[Категори:Чикен]] 3y4nb414io03iyvohaj6ysc8ylbnmet 750576 750574 2022-07-19T18:46:50Z Ellodanis5 17302 wikitext text/x-wiki {{Пĕлтерĕшсем|Чикен (пĕлтерĕшсем)}} [[File:Eryngium planum bgiu.jpg|thumb|Eryngium planum]] '''Чикен''', е '''Эрингиум'''<ref>Плантариум (см. раздел Ссылки)</ref>, е '''Кĕрепле курăк''', вырăсларан калькăласа куçарсан '''Кăвак пуç''' ({{lang-la|Erýngium}}) — {{bt-ruslat|Сунчăклă йышшисем|Umbelliferae}} йышри курăкла ÿсентăрансен речĕ (йăх). «Кĕрепле» тени усентăранăн пĕрререн темиçене йÿпленсе каякан тунипе çыхăннă. Вăтам тăрăхра пур çĕрте те пур, анчах та сайра тĕл пулаççĕ темелле (уйрăм тĕссем). Тутарстанта ăна, сăмахран, Хĕрлĕ кĕнекене те кĕртнĕ. «Чикен» тесе ытти йышши курăксене те калама пултараççĕ, анчах та унашкал пĕрпеклĕхсенчен хăтăлма тăрăшмалла (ăслав çапла хушать). Чылай тĕссене пахчана илемлетме, букетсем тума усă кураççĕ. == Тĕссем == {{main|Чикен ретĕн тĕсĕсем}} Панăлăхсен ''[[The Plant List]]'' бази кăтартнă тăрăх, ретре 257 тĕс<ref name="TPL">{{cite web|url=http://www.theplantlist.org/1.1/browse/A/Apiaceae/Eryngium/|title=''Eryngium''|publisher=[[The Plant List]]. Version 1.1.|date=2013|lang=en|accessdate=2016-09-03}}</ref>. Çавсенчен хăшпĕрисем: * {{Bt-latrus|Eryngium alismifolium|aut=[[Greene]]|txt=|Синеголовник частухолистный}} * {{Bt-latrus|Eryngium alpinum|aut=[[L.]]|txt=|Альп чикенĕ}} * {{Bt-latrus|Eryngium bourgatii|aut=[[Gouan]]|txt=|Бург чикенĕ}} * {{Bt-latrus|Eryngium caeruleum|aut=[[M.Bieb.]]|txt=|Сенкер чикен}} * {{Bt-latrus|Eryngium campestre|aut=[[L.]]|txt=|Хирти чикен}} * {{Bt-latrus|Eryngium carlinae|aut=[[F.Delaroche]]|txt=|Синеголовник Карлины}} * {{Bt-latrus|Eryngium creticum|aut=[[Lam.]]|txt=|Синеголовник критский}} * {{Bt-latrus|Eryngium dorae|aut=[[C.Norman]]|txt=|Синеголовник Доры}} * {{Bt-latrus|Eryngium eburneum|aut=[[Decne.]]|txt=|Синеголовник эбурнеум}} * {{Bt-latrus|Eryngium elegans|aut=[[Cham.]] & [[Schltdl.]]|txt=|Синеголовник изящный}} * {{Bt-latrus|Eryngium foetidum|aut=[[L.]]|txt=|Синеголовник пахучий|Эрингиум пахучий|мексиканский кориандр|длинный кориандр}} * {{Bt-latrus|Eryngium giganteum|aut=[[M.Bieb.]]|txt=|Синеголовник гигантский}} * {{Bt-latrus|Eryngium hookeri|aut=[[Walp.]]|txt=|Синеголовник Гукера}} * {{Bt-latrus|Eryngium integrifolia|aut=[[Walt.|Walter]]|txt=|Синеголовник цельнолистный}} * {{Bt-latrus|Eryngium maritimum|aut=[[L.]]|txt={{тип}}|Синеголовник приморский|Синеголовник морской|Морской падуб}} * {{Bt-latrus|Eryngium planum|aut=[[L.]]|txt=|Лаптак çулçăллă чикен}} ==Сортсем== * 'Neptune's Gold' - çулçисем сарă, çеçки кăвак. == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} == Литература == * Бобров Е. Г. Род 977. Синеголовник — Eryngium // Флора СССР : в 30 т. / начато при рук. и под гл. ред. В. Л. Комарова. — М. ; Л. : Изд-во АН СССР, 1950. — Т. 16 / ред. тома Б. К. Шишкин. — С. 73—88. — 648 с. — 3500 экз. * Никифоров Ю.В. Алтайские травы-целители. — Горно-Алтайск: Юч-Сумер – Белуха, 1992. == Каçăсем == * {{ВТ-ЭСБЕ|Синеголовник}} * {{Из БСЭ}} * [http://www.plantarium.ru/page/view/item/42168.html ''Синеголовник''] на сайте Плантариум {{V|12|6|2010}} * [http://flower.onego.ru/other/eryngium.html ''Синеголовник''] в Энциклопедии декоративных садовых растений {{V|12|6|2010}} [[Категори:Сунчăклă йышшисем]] [[Категори:Евразири флора]] [[Категори:Çурçĕр Америкăри флора]] [[Категори:Кăнтăр Америкăри флора]] [[Категори:Чикен]] 5ggkc5mfx4lqdu8v8wc5osfquz11ulh Хирти чикен 0 103453 750575 2022-07-19T18:42:31Z Ellodanis5 17302 Çĕнĕ страница "{{Пĕлтерĕшсем|Чикен (пĕлтерĕшсем)}} {{Taxobox | name = Хирти чикен | image file = Eryngium capestre 310705.jpg | classis = | ordo = | familia = | genus = | species = | subspecies = | latin =Erýngium campéstre | wikispecies = | commons = | itis = | ncbi = | range map = }} '''Хирти чикен''', е '''Хирти кĕрепле курăк''' ({{lang-la|Erýngium campéstre}}), — сунчăклă йы..." wikitext text/x-wiki {{Пĕлтерĕшсем|Чикен (пĕлтерĕшсем)}} {{Taxobox | name = Хирти чикен | image file = Eryngium capestre 310705.jpg | classis = | ordo = | familia = | genus = | species = | subspecies = | latin =Erýngium campéstre | wikispecies = | commons = | itis = | ncbi = | range map = }} '''Хирти чикен''', е '''Хирти кĕрепле курăк''' ({{lang-la|Erýngium campéstre}}), — сунчăклă йышши нумай çул ÿсекен курăкла ÿсентăран, {{bt-ruslat|Чикен|Eryngium}} ретри (йăхри) тĕс. «Кĕрепле» тени усентăранăн пĕрререн темиçене йÿпленсе каякан тунипе çыхăннă. Вăтам тăрăхра пур çĕрте те пур, анчах та сайра тĕл пулать. Тутарстанта ăна, сăмахран, Хĕрлĕ кĕнекене те кĕртнĕ. «Чикен» тесе ытти йышши курăксене те калама пултараççĕ, анчах та унашкал пĕрпеклĕхсенчен хăтăлма тăрăшмалла (ăслав çапла хушать). Пахчана илемлетме, букетсем тума усă кураççĕ. == Литература == {{wikisource|Ботанический словарь (Анненков)/Eryngium campestre/ДО|Eryngium campestre}} * Пименов, М. Г., Остроумова, Т. А. Род 4. Eryngium L. — Синеголовник // Зонтичные (Umbelliferae) России. — М., 2012. — С. 45. — 477 с. — ISBN 978-5-87317-813-1. [[Категори:Чикен]] [[Категори:Флора Евразири флора]] [[Категори:Çурçĕр Африкăри флора]] [[Категори:Species Plantarum кĕнеке]] [[Категори:Шуйттан урапи]] [[Категори:Йĕплĕ ӳсентăрансем]] [[Категори:Ӳсентăрансем, алфавитпа]] b4gnonpcujl4dci7z6brxnveor0w1nc Чикен (пĕлтерĕшсем) 0 103454 750584 2022-07-19T19:23:46Z Ellodanis5 17302 Çĕнĕ страница "'''Чикен''': * [[Чикен (ырату)]] — [[ырату]] палăрăмĕ, чиксе ыратни. * [[Чикен]] — {{bt-ruslat|Сунчăклă йышшисем|Umbelliferae}} йышри курăкла ÿсентăрансен речĕ (йăх). ** [[Хирти чикен]] ** [[Тинĕсçум чикен]] ** [[Лаптак çулçăллă чикен]] :тата ытти те * Чикен тесе кулленхи калаçура çавăн..." wikitext text/x-wiki '''Чикен''': * [[Чикен (ырату)]] — [[ырату]] палăрăмĕ, чиксе ыратни. * [[Чикен]] — {{bt-ruslat|Сунчăклă йышшисем|Umbelliferae}} йышри курăкла ÿсентăрансен речĕ (йăх). ** [[Хирти чикен]] ** [[Тинĕсçум чикен]] ** [[Лаптак çулçăллă чикен]] :тата ытти те * Чикен тесе кулленхи калаçура çавăн пекех ытти ÿсентăрансене те калама пултараççĕ. {{disambig}} [[Категори:Тĕрлĕ пĕлтерĕшлисем]] [[Категори:Нумай пĕлтерĕшлисем]] [[Категори:Чикен]] . h5ph6wfizsxr357z836j91lh6at0mid Шаблон:Potd/2022-07-28 10 103455 750594 2022-07-19T20:26:12Z Ymblanter 7764 Çĕнĕ страница "Newly eclosed individual of Pachliopta aristolochiae – Common Rose.jpg" wikitext text/x-wiki Newly eclosed individual of Pachliopta aristolochiae – Common Rose.jpg fgd192kqmjpmdq47n8v2i07blxxprky Шаблон:Potd/2022-07-28 (cv) 10 103456 750595 2022-07-19T20:26:42Z Ymblanter 7764 Çĕнĕ страница "Бабочка Pachliopta aristolochiae, Харинави, Западный Бенгал, Индия" wikitext text/x-wiki Бабочка Pachliopta aristolochiae, Харинави, Западный Бенгал, Индия 68h5l0g843236lh1uyd95y2op059vr4 Кинематограф операторĕн тавăрăвĕ 0 103457 750602 2022-07-20T08:17:23Z VolnyiLev 24492 Çĕнĕ страница "{{Фильм |ЧăвЯчĕ = Месть кинематографического оператора |ТăвЯчĕ = Месть кинематографического оператора |Ӳкерчĕк = |Жанр = [[драма]] |Режиссёр = [[Владислав Старевич]] | Продюсер = [[Ханжонков Александр Алексеевич|Александр Ханжонков]] | Сценарист = Владислав Старе..." wikitext text/x-wiki {{Фильм |ЧăвЯчĕ = Месть кинематографического оператора |ТăвЯчĕ = Месть кинематографического оператора |Ӳкерчĕк = |Жанр = [[драма]] |Режиссёр = [[Владислав Старевич]] | Продюсер = [[Ханжонков Александр Алексеевич|Александр Ханжонков]] | Сценарист = Владислав Старевич | Композитор = Александр Ханжонков | Оператор = Владислав Старевич |Патшалăх = {{RUS}} |Çул = 1912 |Компани = [[Торговый дом Ханжонкова]] |Вăхăт = | imdb_id = 0001527 }} '''Месть кинематографического оператора''' ({{lang-ru|Месть кинематографического оператора}}) — [[Торговый дом Ханжонкова]] киностудире [[Владислав Старевич]] режиссёр 1912 çулта ӳкернĕ рус мусăк илемлĕ камичĕ. == Сюжет == {{Çырмалла}} == Рольсенче == == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Каçăсем == * {{imdb title | id=0001527 | title=«Месть кинематографического оператора»}} 9e83pwgyf3so6x1axwvzun6fqvki2m1 750603 750602 2022-07-20T09:05:41Z Ellodanis5 17302 Ellodanis5 страницă ятне улăштарчĕ [[Месть кинематографического оператора]] - [[Кинематограф операторĕн тавăрăвĕ]] wikitext text/x-wiki {{Фильм |ЧăвЯчĕ = Месть кинематографического оператора |ТăвЯчĕ = Месть кинематографического оператора |Ӳкерчĕк = |Жанр = [[драма]] |Режиссёр = [[Владислав Старевич]] | Продюсер = [[Ханжонков Александр Алексеевич|Александр Ханжонков]] | Сценарист = Владислав Старевич | Композитор = Александр Ханжонков | Оператор = Владислав Старевич |Патшалăх = {{RUS}} |Çул = 1912 |Компани = [[Торговый дом Ханжонкова]] |Вăхăт = | imdb_id = 0001527 }} '''Месть кинематографического оператора''' ({{lang-ru|Месть кинематографического оператора}}) — [[Торговый дом Ханжонкова]] киностудире [[Владислав Старевич]] режиссёр 1912 çулта ӳкернĕ рус мусăк илемлĕ камичĕ. == Сюжет == {{Çырмалла}} == Рольсенче == == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Каçăсем == * {{imdb title | id=0001527 | title=«Месть кинематографического оператора»}} 9e83pwgyf3so6x1axwvzun6fqvki2m1 Месть кинематографического оператора 0 103458 750604 2022-07-20T09:05:41Z Ellodanis5 17302 Ellodanis5 страницă ятне улăштарчĕ [[Месть кинематографического оператора]] - [[Кинематограф операторĕн тавăрăвĕ]] wikitext text/x-wiki #перенаправление [[Кинематограф операторĕн тавăрăвĕ]] 2whuo7ix157ha9zjvg2l23oegoio0i9