Вікікрыніцы bewikisource https://be.wikisource.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0 MediaWiki 1.39.0-wmf.26 first-letter Мультымедыя Адмысловае Размовы Удзельнік Размовы з удзельнікам Вікікрыніцы Размовы пра Вікікрыніцы Файл Размовы пра файл MediaWiki Размовы пра MediaWiki Шаблон Размовы пра шаблон Даведка Размовы пра даведку Катэгорыя Размовы пра катэгорыю Аўтар Размовы пра аўтара Старонка Размовы пра старонку Індэкс Размовы пра індэкс TimedText TimedText talk Модуль Размовы пра модуль Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 0 5383 89465 77955 2022-08-28T17:09:50Z Gleb Leo 2440 Gleb Leo перанёс старонку [[Сялянка]] у [[Сялянка (Трус)]] wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = Сялянка | аўтар = Паўлюк Трус | секцыя = | папярэдні = | наступны = | крыніца = http://exussr.ru/vershy/syalyanka }} <poem> Можа, сонныя з самага ранку, Людзі знойдуцца — скажуць: «не лжы». Дык няхай… Але працы сялянкі, Я скажу, ты не знойдзеш мяжы. Дзень працуе, а ўвечар на сходзе — На успененым сходзе сялянак — Аб жанчыне размову заводзіць, Як даўней прыганяў яе пан. Як даўней падняволле і здзекі Панавалі над цёмнай жанчынай, А нагайкі свісталі спрадвеку — Учарашняга толькі ўспаміны. Пракацілася бура паўстання, Зруйнавала мінулае з дымам, І заковану ў путы сялянку Раскаваў волі светлай уздым. Яна сёння зусім маладзіца, Апавіта чырвонаю жычкай. Паднявольнае сёння не сніцца, Аб прыгнечанні ёй не кажы. Больш па змучаным паншчынай карку Бізун панскі не будзе гуляць. Яна думае, як гаспадарку На высокі узровень падняць, І наладзіць дзіцячыя яслі Яна ймкнецца ад шчырай душы, Каб вясковыя дзеці не гаслі, Не ўміралі ў сялянскай глушы. У Савет, ў камітэт дапамогі Яна йдзе без прыгону-панукі, Ёй адчынены ўсюды дарогі Да шырокае працы, навукі. Шмат дзяўчат ужо там, ў камсамоле, Шмат жанчын увайшлі ў КПБ. Ну пашто ў полі ветрам сваволіць, Калі ў сэрцы магутны імпэт. Дык ідзі шлях-дарогаю Леніна, Безупынна наперад ідзі, Калі сэрца свабодай успенена, Калі волі ўзышоў маладзік. </poem> [[Катэгорыя:Вершы Паўлюка Труса]] a8611t74bbt8v8rdcj2mhyr2c8qtciy 10 9254 89464 89408 2022-08-28T16:36:08Z Gleb Leo 2440 wikitext text/x-wiki <!-- Пішыце ў стужку пад гэтай палоскай --> ---- <div style="height:500px;overflow:auto;"> * {{Прапанаваны экспарт|Домбі і сын}} 28.8.2022 ''[[Аўтар:Чарльз Дыкенс|Чарльз Дыкенс]]''. «[[Домбі і сын]]», 1938 * {{Прапанаваны экспарт|Найяснѣйшаму Яго Милосьци Гаспадару Императару Александру Микалаявичу… (1858)}} 24.8.2022 ''[[Аўтар:Вінцэсь Каратынскі|Винцесь Коротыньски]]''. «[[Найяснѣйшаму Яго Милосьци Гаспадару Императару Александру Микалаявичу… (1858)|Найяснѣйшаму Яго Милосьци Гаспадару Императару Александру Микалаявичу…]]», 1858 * {{Прапанаваны экспарт|А дзе ж ісціна аб’ектыўная?}} 23.8.2022 ''[[Аўтар:Мікалай Алексютовіч|Мікалай Алексютовіч]]''. «[[А дзе ж ісціна аб’ектыўная?]]», 1966 * {{Прапанаваны экспарт|Полымя (часопіс)/1927/3/Царскі суд над творамі Ф. Багушэвіча}} 16.8.2022 ''[[Аўтар:Яўген Хлябцэвіч|Яўген Хлябцэвіч]]''. «[[Полымя (часопіс)/1927/3/Царскі суд над творамі Ф. Багушэвіча|Царскі суд над творамі Ф. Багушэвіча]]», 1927 * {{Прапанаваны экспарт|Вінцэнт Дунін-Марцынкевіч — адзін з пачынальнікаў беларускай літаратуры}} 10.8.2022 ''[[Аўтар:Міхась Клімковіч|Міхась Клімковіч]]''. «[[Вінцэнт Дунін-Марцынкевіч — адзін з пачынальнікаў беларускай літаратуры]]», 1945 * {{Прапанаваны экспарт|Нацыянальнасьць у Вінцука Дуніна-Марцінкевіча}} 10.8.2022 ''[[Аўтар:Рамуальд Зямкевіч|Рамуальд Зямкевіч]]''. «[[Нацыянальнасьць у Вінцука Дуніна-Марцінкевіча]]», 1924 * {{Прапанаваны экспарт|Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч (Ільяшэвіч)}} 9.8.2022 ''[[Аўтар:Мікола Ільяшэвіч|Мікола Ільяшэвіч]]''. «[[Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч (Ільяшэвіч)|Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч]]», 1927 * {{Прапанаваны экспарт|Кароткая гісторыя Беларусі (1910, кірыліца)}} 8.8.2022 ''[[Аўтар:Вацлаў Ластоўскі|Вацлаў Ластоўскі]]''. «[[Кароткая гісторыя Беларусі (1910, кірыліца)|Кароткая гісторыя Беларусі]]», 1910 * {{Прапанаваны экспарт|Наша Ніва (1906)/1910/48}} 8.8.2022 ''[[:Катэгорыя:Калектыўныя творы|Суполка аўтараў]]''. [[Наша Ніва (1906)/1910/48|«Наша Ніва», №48]], 1910 * {{Прапанаваны экспарт|«Сялянка» В. Дуніна-Марцінкевіча на менскай сцэне}} 7.8.2022 ''[[Аўтар:Альберт Паўловіч|Альбэрт Паўловіч]]''. «[[«Сялянка» В. Дуніна-Марцінкевіча на менскай сцэне|„Сялянка“ В. Дуніна-Марцінкевіча на менскай сцэне]]», 1929 * {{Прапанаваны экспарт|Бярозка (1912)}} 7.8.2022 ''[[Аўтар:Ядвігін Ш.|Ядвігін Ш]]''. «[[Бярозка (1912)|Бярозка]]», 1912 * {{Прапанаваны экспарт|Новая беларуская літаратура (1925)}} 1.8.2022 ''[[Аўтар:Адам Багдановіч|Адам Багдановіч]]''. «[[Новая беларуская літаратура (1925)|Новая беларуская літаратура]]», 1925 ---- * {{Прапанаваны экспарт|Водгульле (1922)}} 30.7.2022 ''[[Аўтар:Якуб Колас|Якуб Колас]]''. «[[Водгульле (1922)|Водгульле]]», 1922 * {{Прапанаваны экспарт|Нёманоў дар (1913)}} 27.7.2022 ''[[Аўтар:Якуб Колас|Якуб Колас]]''. «[[Нёманоў дар (1913)|Нёманоў дар]]», 1913 * {{Прапанаваны экспарт|Вянок (1914)}} 24.7.2022 ''[[Аўтар:Максім Багдановіч|Максім Багдановіч]]''. «[[Вянок (1914)|Вянок]]», 1914 * {{Прапанаваны экспарт|Родныя зьявы (1914)}} 22.7.2022 ''[[Аўтар:Якуб Колас|Якуб Колас]]''. «[[Родныя зьявы (1914)|Родныя зьявы]]», 1914 * {{Прапанаваны экспарт|Дзевяноста трэці}} 22.7.2022 ''[[Аўтар:Віктор Гюго|Віктор Гюго]]'', перакладчык: ''[[Аўтар:Янка Маўр|Янка Маўр]]''. «[[Дзевяноста трэці]]», 1937 * {{Прапанаваны экспарт|Востраў скарбаў}} 12.7.2022 ''[[Аўтар:Роберт Льюіс Стывенсан|Роберт Луіз Стывенсан]]'', ''[[:Катэгорыя:Ананімныя пераклады|ананімны пераклад]]''. «[[Востраў скарбаў]]», 1938 * {{Прапанаваны экспарт|Karotkaja historyja świataja}} 3.7.2022 ''[[Аўтар:Язэп Шустэр|ks. Jazep Šustar]]'', перакладчык: ''[[Аўтар:Францішак Будзька|Francišak Budźka]]''. «[[Karotkaja historyja świataja]]», 1917 * {{Прапанаваны экспарт|Адвержаныя (у скароце)}} 3.7.2022 ''[[Аўтар:Віктор Гюго|Віктор Гюго]]'', ''[[:Катэгорыя:Ананімныя пераклады|ананімны пераклад]]''. «[[Адвержаныя (у скароце)|Адвержаныя]]», 1938 * {{Прапанаваны экспарт|Сьвяшчэнная гісторыя Старога Завету}} 2.7.2022 ''[[Аўтар:Сяргей Паўловіч|Сяргей Паўловіч]]''. «[[Сьвяшчэнная гісторыя Старога Завету]]», 1926 * {{Прапанаваны экспарт|Спадчына (1922)}} 2.7.2022 ''[[Аўтар:Янка Купала|Янка Купала]]''. «[[Спадчына (1922)|Спадчына]]», 1922 ---- * {{Прапанаваны экспарт|Сусьветная гісторыя (Астэрлёф, Шустэр)/Частка 2}} 25.6.2022 ''[[Аўтар:Вальдэмар Астэрлёф|Вальдэмар Астэрлёф]] і [[Аўтар:Язэп Шустэр|Язэп Шустэр]]'', перакладчык: ''[[Аўтар:Антон Луцкевіч|Антон Луцкевіч]]''. «[[Сусьветная гісторыя (Астэрлёф, Шустэр)/Частка 2|Сусьветная гісторыя. Частка 2]]», 1921 * {{Прапанаваны экспарт|Апаведаньня (1912)}} 25.6.2022 ''[[Аўтар:Якуб Колас|Якуб Колас]]''. «[[Апаведаньня (1912)|Апаведаньня]]», 1912 * {{Прапанаваны экспарт|Полацкая зямля ў пачатку XVI сталецьця}} 25.6.2022 ''[[Аўтар:Уладзімір Пічэта|Уладзімер Пічэта]]''. «[[Полацкая зямля ў пачатку XVI сталецьця]]», 1926 * {{Прапанаваны экспарт|Беларускі народ і яго мова}} 23.6.2022 ''[[Аўтар:Яўхім Карскі|Яўхім Карскі]]''. «[[Беларускі народ і яго мова]]», 1920 * {{Прапанаваны экспарт|Малая Вэрсальская дамова}} 23.6.2022 ''Краіны Антанты і [[:Катэгорыя:Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польшча]]''. перакладчык: ''[[:Катэгорыя:Ананімныя пераклады|К. М]]''. «[[Малая Вэрсальская дамова]]», 1924 * {{Прапанаваны экспарт|Грамадская дзейнасць і светапогляд Георгія Скарыны}} 21.6.2022 ''[[Аўтар:Уладзімір Перцаў|Уладзімір Перцаў]]''. «[[Грамадская дзейнасць і светапогляд Георгія Скарыны]]», 1948 * {{Прапанаваны экспарт|Скарына. Яго дзейнасць і светапогляд}} 21.6.2022 ''[[Аўтар:Мікалай Алексютовіч|Мікалай Алексютовіч]]''. «[[Скарына. Яго дзейнасць і светапогляд]]», 1958 * {{Прапанаваны экспарт|Рунь (1914)}} 17.6.2022 ''[[Аўтар:Максім Гарэцкі|Максім Гарэцкі]]''. «[[Рунь (1914)|Рунь]]», 1914 * {{Прапанаваны экспарт|Светапогляд Ф. Скарыны}} 16.6.2022 ''[[Аўтар:Мікалай Алексютовіч|Мікалай Алексютовіч]]''. «[[Светапогляд Ф. Скарыны]]», 1968 * {{Прапанаваны экспарт|Маўглі (1934)}} 14.6.2022 ''[[Аўтар:Джозеф Рэдзьярд Кіплінг|Рэдзьярд Кіплінг]]'', перакладчык: ''[[Аўтар:Янка Маўр|Янка Маўр]]''. «[[Маўглі (1934)|Маўглі]]», 1934 * {{Прапанаваны экспарт|Першыя людзі на Месяцы}} 12.6.2022 ''[[Аўтар:Герберт Уэлс|Герберт Уэлс]]'', перакладчык: ''[[Аўтар:Цімох Зарэчны|Цімох Зарэчны]]''. «[[Першыя людзі на Месяцы]]», 1931 * {{Прапанаваны экспарт|Глыбіня Маракота}} 11.6.2022 ''[[Аўтар:Кастусь Гарабурда|Кастусь Гарабурда]]'', перакладчык: ''[[Аўтар:Кастусь Гарабурда|Кастусь Гарабурда]]''. «[[Глыбіня Маракота]]», 1928 * {{Прапанаваны экспарт|Бедныя людзі}} 11.6.2022 ''[[Аўтар:Фёдар Дастаеўскі|Тодар Дастаеўскі]]'', перакладчык: ''[[Аўтар:Язэп Пушча|Язэп Плашчынскі]]''. «[[Бедныя людзі]]», 1930 * {{Прапанаваны экспарт|Белы клык}} 10.6.2022 ''[[Аўтар:Джэк Лондан|Джэк Лондан]]'', ''[[:Катэгорыя:Ананімныя пераклады|ананімны пераклад]]''. «[[Белы клык]]», 1939 * {{Прапанаваны экспарт|Ад мора да мора}} 9.6.2022 ''[[:Катэгорыя:Творы невядомых аўтараў|Юры Кучынскі]]''. «[[Ад мора да мора]]», 1921 * {{Прапанаваны экспарт|Переложеніе нѣкоторыхъ басень Крылова на бѣлорусское нарѣчіе}} 8.6.2022 ''[[Аўтар:Іван Крылоў|Іван Крылоў]]'', перакладчык: ''[[Аўтар:Марыя Косіч|Марыя Косіч]]''. «[[Переложеніе нѣкоторыхъ басень Крылова на бѣлорусское нарѣчіе]]», 1903 * {{Прапанаваны экспарт|Дуброўскі}} 8.6.2022 ''[[Аўтар:Аляксандр Пушкін|Аляксандр Пушкін]]'', перакладчык: ''[[Аўтар:Кузьма Чорны|Кузьма Чорны]]''. «[[Дуброўскі]]», 1949 * {{Прапанаваны экспарт|Маленькі Мук}} 7.6.2022 ''[[Аўтар:Вільгельм Гаўф|Вільгельм Гаўф]]'', ''[[:Катэгорыя:Ананімныя пераклады|ананімны пераклад]]''. «[[Маленькі Мук]]», 1938 * {{Прапанаваны экспарт|Кулі (Лондан)}} 5.6.2022 ''[[Аўтар:Джэк Лондан|Джэк Лёндан]]'', ''[[:Катэгорыя:Ананімныя пераклады|ананімны пераклад]]''. «[[Кулі (Лондан)|Кулі]]», 1931 * {{Прапанаваны экспарт|Песня пра цара Івана Васільевіча, маладога апрычніка і ўдалага купца Калашнікава}} 4.6.2022 ''[[Аўтар:Міхаіл Лермантаў|Міхаіл Лермантаў]]'', перакладчык: ''[[Аўтар:Міхась Клімковіч|Міхась Клімковіч]]''. «[[Песня пра цара Івана Васільевіча, маладога апрычніка і ўдалага купца Калашнікава]]», 1950 * {{Прапанаваны экспарт|Антыгона (1926)}} 4.6.2022 ''[[Аўтар:Сафокл|Сафокль]]'', перакладчык: ''[[Аўтар:Юльян Дрэйзін|Юльян Дрэйзін]]''. «[[Антыгона (1926)|Антыгона]]», 1926 * {{Прапанаваны экспарт|Аб нацыянальнай гордасці вялікаросаў (1950)}} 4.6.2022 ''[[Аўтар:Уладзімір Ленін|Уладзімір Ленін]]'', ''[[:Катэгорыя:Ананімныя пераклады|ананімны пераклад]]''. «[[Аб нацыянальнай гордасці вялікаросаў (1950)|Аб нацыянальнай гордасці вялікаросаў]]», 1950 * {{Прапанаваны экспарт|Казкі (1923)}} 1.6.2022 ''[[Аўтар:Ганс Крысціян Андэрсен|Ганс Крыстыян Андэрсэн]]'', перакладчык: ''[[Аўтар:Вацлаў Ластоўскі|Вацлаў Ластоўскі]]''. «[[Казкі (1923)|Казкі]]», 1923 ---- * {{Прапанаваны экспарт|Гісторыя Беларусі ў XIX і пачатку XX сталецьця (1928)}} 30.5.2022 ''[[Аўтар:Усевалад Ігнатоўскі|Усевалад Ігнатоўскі]]''. «[[Гісторыя Беларусі ў XIX і пачатку XX сталецьця (1928)|Гісторыя Беларусі ў XIX і пачатку XX сталецьця]]», 1928 * {{Прапанаваны экспарт|Правакацыя беларускага народу}} 30.5.2022 ''[[Аўтар:Фабіян Акінчыц|Фабіян Акінчыц]]''. «[[Правакацыя беларускага народу]]», 1933 * {{Прапанаваны экспарт|Карлік Нос}} 30.5.2022 ''[[Аўтар:Вільгельм Гаўф|Вільгельм Гаўф]]'', перакладчык: ''[[Аўтар:Янка Маўр|Янка Маўр]]''. «[[Карлік Нос]]», 1938 * {{Прапанаваны экспарт|Мова выданьняў Францішка Скарыны}} 29.5.2022 ''[[Аўтар:Язэп Воўк-Левановіч|Язэп Воўк-Левановіч]]''. «[[Мова выданьняў Францішка Скарыны]]», 1926 * {{Прапанаваны экспарт|Конфіскацыя «Пана Тадэуша» Д.-Марцінкевіча}} 28.5.2022 ''[[Аўтар:Аляксандр Шлюбскі|Аляксандр Шлюбскі]]''. «[[Конфіскацыя «Пана Тадэуша» Д.-Марцінкевіча]]», 1927 * {{Прапанаваны экспарт|Беларускія месты ў гістарычнай літаратуры}} 25.5.2022 ''[[Аўтар:Васіль Дружчыц|Васіль Дружчыц]]''. «[[Беларускія месты ў гістарычнай літаратуры]]», 1927 * {{Прапанаваны экспарт|Чаму гэта так сталася?}} 25.5.2022 ''[[Аўтар:Фабіян Акінчыц|Фабіян Акінчыц]]''. «[[Чаму гэта так сталася?]]», 1931 * {{Прапанаваны экспарт|Хто вінават?}} 24.5.2022 ''[[Аўтар:М. Арол|М. Арол]]''. «[[Хто вінават?]]», 1921 * {{Прапанаваны экспарт|Францышак Багушэвіч як ідэолёг беларускага адраджэньня і як мастак}} 23.5.2022 ''[[Аўтар:Міхаіл Піятуховіч|Міхал Піотуховіч]]''. «[[Францышак Багушэвіч як ідэолёг беларускага адраджэньня і як мастак]]», 1927 * {{Прапанаваны экспарт|Мэморыя прадстаўнікоў Беларусі на ІІІ-яй Канфэрэнцыі народаў}} 22.5.2022 ''[[Аўтар:Іван Луцкевіч|Іван Луцкевіч]], [[Аўтар:Вацлаў Ластоўскі|Вацлаў Ластоўскі]]''. «[[Мэморыя прадстаўнікоў Беларусі на ІІІ-яй Канфэрэнцыі народаў]]», 27 чэрвеня 1916 * {{Прапанаваны экспарт|Тарасъ на Парнасҍ и другія бҍлорусскія стихотворенія (1902)}} 22.5.2022 ''[[Аўтар:Еўдакім Раманаў|Еўдакім Раманаў]]''. «[[Тарасъ на Парнасҍ и другія бҍлорусскія стихотворенія (1902)|Тарасъ на Парнасҍ и другія бҍлорусскія стихотворенія]]», 1902 * {{Прапанаваны экспарт|Шляхам жыцьця (1913)}} 22.5.2022 ''[[Аўтар:Янка Купала|Янка Купала]]''. «[[Шляхам жыцьця (1913)|Шляхам жыцьця]]», 1913 * {{Прапанаваны экспарт|Францішак Скарына і яго літаратурная дзейнасьць}} 21.5.2022 ''[[Аўтар:Міхаіл Піятуховіч|Міхал Піотуховіч]]''. «[[Францішак Скарына і яго літаратурная дзейнасьць]]», 1926 * {{Прапанаваны экспарт|Płač Biełaruskaj Staronki Matki pa dzietkach svaich renehatach}} 15.5.2022 ''[[Аўтар:Уладзіслаў Казлоўскі|Uł. Kazłoŭščyk]]''. «[[Płač Biełaruskaj Staronki Matki pa dzietkach svaich renehatach]]», 1930 * {{Прапанаваны экспарт|Да пытаньня аб мове Літоўскага Статуту}} 13.5.2022 ''[[Аўтар:Васіль Дружчыц|Васіль Дружчыц]]''. «[[Да пытаньня аб мове Літоўскага Статуту]]», 1927 * {{Прапанаваны экспарт|Расейская палітыка на землях былага Беларуска-Літоўскага гаспадарства за панаваньня Кацярыны II і Паўлы I}} 12.5.2022 ''[[Аўтар:Мікола Ільяшэвіч|Мікола Ільяшэвіч]]''. «[[Расейская палітыка на землях былага Беларуска-Літоўскага гаспадарства за панаваньня Кацярыны II і Паўлы I]]», 1933 * {{Прапанаваны экспарт|Смык беларускі (1894)}} 6.5.2022 ''[[Аўтар:Францішак Багушэвіч|Szymon Reuka z pad Barysowa]]''. «[[Смык беларускі (1894)|Smyk białaruski]]», 1894 * {{Прапанаваны экспарт|Тралялёначка (1892)}} 6.5.2022 ''[[Аўтар:Францішак Багушэвіч|Францішак Багушэвіч]]''. «[[Тралялёначка (1892)|Tralalonaczka]]», 1892 * {{Прапанаваны экспарт|У трохсотныя ўгодкі сьмерці вялікага канцлера Льва Сапегі}} 2.5.2022 ''[[Аўтар:Мікалай Шкялёнак|Мікола Шкялёнак]]''. «[[У трохсотныя ўгодкі сьмерці вялікага канцлера Льва Сапегі]]», 1933 * {{Прапанаваны экспарт|Палажэньне Літоўска-Беларускай дзяржавы пасьля Люблінскай вуніі}} 1.5.2022 ''[[Аўтар:Васіль Дружчыц|Васіль Дружчыц]]''. «[[Палажэньне Літоўска-Беларускай дзяржавы пасьля Люблінскай вуніі]]», 1925 ---- * {{Прапанаваны экспарт|Места Менск у канцы XV і пачатку XVI ст.}} 27.4.2022 ''[[Аўтар:Васіль Дружчыц|Васіль Дружчыц]]''. «[[Места Менск у канцы XV і пачатку XVI ст.]]», 1926 * {{Прапанаваны экспарт|Места Вільня ў першай палове XVI сталецьця}} 21.4.2022 ''[[Аўтар:Васіль Дружчыц|Васіль Дружчыц]]''. «[[Места Вільня ў першай палове XVI сталецьця]]», 1926 ---- * {{Прапанаваны экспарт|Сынтэза беларускае гісторыі}} 20.3.2022 ''[[Аўтар:Мікалай Шкялёнак|Мікалай Шкялёнак]]''. «[[Сынтэза беларускае гісторыі]]», 1938 * {{Прапанаваны экспарт|Чаго чакаць Беларусам ад Польшчы}} 17.3.2022 ''[[Аўтар:Іван Карчынскі|Іван Карчынскі]]''. «[[Чаго чакаць Беларусам ад Польшчы]]», 1921 * {{Прапанаваны экспарт|Сынокъ!}} 15.3.2022 ''[[Аўтар:Аляксандр Ельскі|Аляксандр Ельскі]]''. «[[Сынокъ!]]», 1895 * {{Прапанаваны экспарт|Усходняя Беларусь. Статыстычные і гістарычные матэрыялы}} 14.03.2022 ''[[Аўтар:Антон Луцкевіч|A. J.]]'' «[[Усходняя Беларусь. Статыстычные і гістарычные матэрыялы]]», 1918 * {{Прапанаваны экспарт|Наша крыўда}} 13.3.2022 ''[[:Катэгорыя:Ананімныя пераклады|В. Лесавік]]''. «[[Наша крыўда]]», 1921 * {{Прапанаваны экспарт|Кароткі нарыс псыхолёгіі}} 13.3.2022 ''[[Аўтар:Мікола Ільяшэвіч|Мікола Ільяшэвіч]]''. «[[Кароткі нарыс псыхолёгіі]]», 1932 * {{Прапанаваны экспарт|На пиресяленьня}} 8.3.2022 ''[[Аўтар:Марыя Косіч|Марыя Косіч]]''. «[[На пиресяленьня]]», 1903 ---- * {{Прапанаваны экспарт|Суніцы}} 4.1.2022 ''[[Аўтар:Уладзімір Хадыка|Уладзімір Хадыка]]''. «[[Суніцы]]», 1926 ---- {{справа|''[[Вікікрыніцы:Стужка вікінавінаў/2012|2012]]'', ''[[Вікікрыніцы:Стужка вікінавінаў/2013|2013]]'', ''[[Вікікрыніцы:Стужка вікінавінаў/2014|2014]]'', ''[[Вікікрыніцы:Стужка вікінавінаў/2015|2015]]'', ''[[Вікікрыніцы:Стужка вікінавінаў/2016|2016]]'', ''[[Вікікрыніцы:Стужка вікінавінаў/2017|2017]]'', ''[[Вікікрыніцы:Стужка вікінавінаў/2019|2019]]'', ''[[Вікікрыніцы:Стужка вікінавінаў/2020|2020]]'', ''[[Вікікрыніцы:Стужка вікінавінаў/2021|2021]]''}} </div><noinclude>[[Катэгорыя:Шаблоны для галоўнай старонкі]]</noinclude> 31djk1xw3o5d1fjv90ktt140zpi9nbd 4 9595 89441 87561 2022-08-28T14:09:23Z Gleb Leo 2440 /* 2022 */ wikitext text/x-wiki == 2022 == Станам на 18 сакавіка 2022 года беларускія Вікікрыніцы змяшчаюць 5500 артыкулаў. Станам на 25 траўня 2022 года — 6000 артыкулаў, 19 400+ старонак і 350+ аўтараў. Станам на 9 чэрвеня 2022 года — звыш 6260 артыкулаў, 22 000 старонак і 400 аўтараў. 17 чэрвеня 2022 года на [[Галоўная старонка|Галоўнай старонцы]] з’явіўся [[Вікікрыніцы:Каляндар|каляндар]]. Станам на 29 чэрвеня 2022 года беларускія Вікікрыніцы змяшчаюць звыш 6500 артыкулаў, 24 000 старонак і 440 аўтараў. Станам на 30 ліпеня 2022 года беларускія Вікікрыніцы змяшчаюць звыш 7000 артыкулаў, 26 000 старонак і 480 аўтараў. Станам на 28 жніўня 2022 года беларускія Вікікрыніцы змяшчаюць звыш 7500 артыкулаў, 28 000 старонак і 500 аўтараў. == 2021 == Станам на 31 жніўня 2021 года беларускія Вікікрыніцы змяшчаюць 4000+ артыкулаў беларускай мовай і звыш 13 000 старонак. Станам на 28 лістапада 2021 года — 5000 артыкулаў. == 2020 == Станам на 31 снежня 2020 года беларускія Вікікрыніцы змяшчаюць 3200+ артыкулаў беларускай мовай і звыш 10 000 старонак. == 2017 == '''Ліпень''' — Цяпер у беларускіх Вікікрыніцах змяшчаецца 3000 артыкулаў беларускай мовай. == 2016 == '''Ліпень''' — Цяпер у беларускіх Вікікрыніцах змяшчаецца 2800+ артыкулаў беларускай мовай. == 2012 == 28 сакавіка 2012 году быў створаны беларускі раздзел Вікікрыніцаў. == 2011 == 9 сакавіка 2011 года [[:m:User:Andrijko Z.|Andrijko Z.]] напісаў другі [[:m:Requests for new languages/Wikisource Belarusian 2|запыт]] на стварэнне беларускага раздзелу Вікікрыніцаў. На той час беларускія Вікікрыніцы развіваліся ў межах [[:oldwikisource:|шматмоўных Вікікрыніцаў]] і мелі ўжо больш за 350 артыкулаў. За выказаўся 21 удзельнік. 18 чэрвеня 2011 года моўны камітэт фонду [[:foundation:Home|Вікімедыя]] з пэўнымі ўмовамі даў згоду на стварэнне беларускага раздзелу. 25 лютага 2011 года было паведамлена, каб удзельнікі чакалі стварэння раздзелу. == 2007 == 30 сакавіка 2007 года [[:oldwikisource:User:Yaroslav Zolotaryov|Yaroslav Zolotaryov]] напісаў [[:m:Requests for new languages/Wikisource Belorussian|запыт]] на стварэнне беларускага раздзелу Вікікрыніцаў. Тады ж незарэгістраваны ўдзельнік, падпісаўшыся як [[:oldwikisource:User:Yaroslav Zolotaryov|Yaroslav Zolotaryov]] напісаў [[:oldwikisource:Wikisource:Former language domain requests#Domain requests (be.wikisource.org)|запыт]] на стварэнне субдамену беларускіх Вікікрыніцаў. За — 6 удзельнікаў, супраць — 1. 15 чэрвеня 2007 года моўны камітэт фонду [[:foundation:Home|Вікімедыя]] паведаміў, што «адмаўляецца ўкладваць свой час і працу на любую з дзьвюх беларускіх супольнасьцяў Вікімедыі, пакуль тыя не пачнуць супрацоўнічаць». Такім парадкам, у стварэнні беларускага раздзелу Вікікрыніцаў было адмоўлена. == 2004 == 26 снежня 2004 года была створаная [[Галоўная старонка]]. == 2003 == 24 лістапада 2003 года пачалі дзейнічаць [[Вікікрыніцы:Пра Вікікрыніцы|Вікікрыніцы]]. 3ei1thsiwxks88ysmj4yxangcy22szg 0 11300 89480 42343 2022-08-28T18:41:55Z Gleb Leo 2440 Gleb Leo перанёс старонку [[Купала]] у [[Купала (Дунін-Марцінкевіч)]] wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = Купала | аўтар = Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч | секцыя = Паэма | год = 1855 | папярэдні = | наступны = | крыніца = https://knihi.com/Vincent_Dunin-Marcinkievic/Kupala.html }} Яснавяльможнаму Аляксандру Лапе, маршалку Бабруйскага павета, у гонар высокай павагі прысвячае Аўтар ==І== Вось на небе сонца за гару заходзіць І ціхую ночку свету прадвяшчае, А месячка бледны з-за туч выглядае, Салавейка ў лесе песенькі разводзіць. Гаспадары з поля бадзяцца<ref>Бадзяцца – валакуцца, змучаныя, ідуць няўпэўненым крокам.</ref> дахаты, Гоняць прад сабою волікі рагаты, Пастухі скацінку у сяло зганяюць, Дзеўкі ей вянкамі рогі прыбіраюць. У Лошыцкім сяле<ref>Лошыца – маёнтак пана Яўстафія Прушынскага, у 7 вярстах ад Мінска.</ref> гоман, крык, ахвота; Як у вуллі пчолы, гудзяць Божы людзе, Аслі не кірмаш там заўтрашнім днём будзе? Чы яка нахальна прыспела работа?<ref>Нахальная работа – пільная, тэрміновая праца.</ref> Мо’а там вяселле? — чы вяліка свята? А мо’а нядзелька настане багата?<ref>Нядзелька багата – маладзіковая нядзеля.</ref> Не кірмаш то, браткі! — работа дасужна, Не чутно вяселля — нядзелька далёка. Вось там за карчмою сабралася дружна Малада грамадка — дзераўца глыбока Пасярод далінкі у зямлю ўкапала, Цэлы стог сухога галля нанасіла<ref>Галлё – тонкія галінкі дрэў.</ref>, Атопкамі яго кругом аблажыла, Штобы паўстрэчаці ахвотай Купала! Заўтра Іван святы! — так дабродзей кажа; Пакуль на палаці мужычок прыляжа, Штобы па рабоце крыху адпачыць: Вось свяціць Купала бацькі нас вучылі, Ужо на даліне агні разлажылі, Трэба ж там з грамадай, што Бог даў, спажыць. «Пячы ж, гаспадынька, бардзей парасятка! Прынясі ж із клеці піражок, дзіцятка! Не забудзь, дачушка, ляндарцы аддаць Шастак<ref>Шастак – дзесяць грошай.</ref> дый гарэлкі налі поўну пляху, Назад па дарозе забяжы па сваху; Трэба, баш, з другімі Купалу страчаць». Так старэнькі Апанас Казаў да сваёй грамадкі. А Куліна ў ладны час Спякла парасё, аладкі Са скаварады ляцеці Мігам сталі, а з клеці Янка — малады дзяцюк, Апанасаў то унук, Піражок стралой прымчаў Дый памагаць бабе стаў. Маладзенькая ж Агатка, Як малінка,— красна, гладка! Волас шчоткай прычасала, Яркі каснік навязала, Зялёны гарсэт уздзела Дый у карчму паляцела. На дарозе — за гарой, Утаміўшыся, нябога Прыстала,— белай рукой Цісне грудзь: якась трывога На душы ёй налягае, Сінім вочкам ўкруг страляе. Вось у арэшніку — што там недалёка Густа парастае — ліст зашаматаўся; Уздыхнула бедна дзяўчына глыбока, Аж прыгожы дзяцюк адтуль паказаўся. Зялёна сярмяжка, панскага манеру, Углем аксаміты свецяць на каўнеру, Сівенькі баранак шапку абнімае, Хустачка на шыі краскамі мігае. Зіркнуў сюды-туды дзяцюк сінім вокам, Дый поўзкам, дый моўчкам ён лісім падскокам Сунуў да Агаткі — дзеўка пакраснела, Варам аблілася, сэрца абамлела. «Сызенька галубка! мілая Агатка! Ты мая радная, мая ненаглядка! Доўга ж ты казала на сябе чакаці, Чы бацька старожыў, аслі злая маці?» «Ах, добры мой бацька! каханая матка! Яны не пільнуюць сваяго дзіцятка; Бог мая старожа дый добрыя людзе, Часта яны кажуць, што на Страшным Судзе Дзяўчат нерастропных Бог вельмі карае, Так і ксёндз-дабродзей людзей навучае». «Што табе, зязюлька, сягоння прыспела? Чаму ж тваё сэрца так ахаладзела? — Спрыкрылася ж табе мая міласць шчэра? Чы адмовіў цябе Саўка? — хам! — псявера!» — «Грэшна, панічыку, здзекавацца з Саўкі! Ён, бедны, таскуе — выцер печкі, лаўкі, Лазячы за мною,— на ўвесь свет галосіць, Штоб к вянцу з ім стала, на каленях просіць. Калі б панічыка я не палюбіла, З ім была б шчасліва — з гора б не тужыла; Трэба ж! — злой гадзінай паніч навязаўся, У беднае сэрца невесь як закраўся. Забыла я Саўку — дый забыла Бога! На душу, баш камень, налягла трывога: Паніч мяне зглуміш — бацькі клясці стануць, Ад сораму нельга на свет будзе глянуць».— «Я цябе зглуміў бы — любіць перастаў! Табе, маладзенькай, долю завязаў? Не — гэтак не будзе — Бог маёй парукай! Ён бы мяне вечнай ў жыцці скараў мукай! Ведаеш, зязюлька, як трэба зрабіць, Штоб нас злыя людзі не смелі судзіць? Ідзі ты за Саўку — станеш маладзіца! Тагды злыя брэхні — пуста небыліца! Мы, як цяпер любім друг друга, любіці Будзем век ад сэрца, шчасна з сабой жыці!» Як пачула дзеўка гэтакі навукі, Вось, маўляў асінка, уся затраслася, Уздыхнула цяжка, заламала рукі, Горкімі слязамі тут жа залілася, Пасля смутным вокам на дзецюка гляне Дый гэтакі рэчы казаць яму стане: «Да таго ж, няшчаснай, мне ужо прыйшлося, Што такія брэдні слухаць давялося! Бог мяне карае, што ветрана стала, Пачцівага сэрца чурацца начала; Паніч толькі зводзіш, хочаш забаўляцца; А не ласка ж будзе са мной абвянчацца?» — «Што табе, Агатка, сягоння прыспела? Чы ты упілася, чы ты адурэла? Штоб шляхціц з мужыцкай дочкай ажаніўся! Я ж бы меж сваімі тагды не ужыўся! Пальцамі бы мяне усе вытыкалі, Як ад злой сабакі, чурацца бы сталі!» — «А мяне ж не будуць свае выракацца, Бацькі праклінаці, саседы чурацца, Што з панічом стану у сораме жыці? Вам не грэх мужычку на чэсці забіці, Бо мужык нягодны — не Боская справа? Усяк здзекавацца над ім мае права! Яго, баш, не маці, як вас, парадзіла! Як шляхціца, яго не прыме магіла! — Дзякуй жа, панічку, за тваё каханне, Мілейшы ж мне Саўка у мужыцкім стане; Ён не схоча беднай дзяўчаці глуміць, Ён пачцівым сэрцам век будзе любіць!» Так наша Агатка міламу адкажа; А хоць слёзка градам на твар пакацілась, У полымі сэрца молатам забілась. Хоць на душы гора каменем наляжа, Разумная дзеўка, помня боязнь Бога, Маўляў ад гадзюкі, ад свайго мілога Пугліваю ланяй яна уцякае; Дарма злосны пісар вернасць прысягае, Яна ўжо далёка,— грудзь цісне рукою, Сэрца аблілося крывавай таскою. ==ІІ== На даліне, за карчмою, Збіраюцца грамадою Людзі з цэлага сяла; Гаспадары, маладзіцы, Хлопцы, красныя дзявіцы — Ўся дружынка весяла! Касцёр галля налажылі. Атопкамі падпалілі, Ярка полымя блішчыць; Нясподаль дрэўца зялёна, На мураўца пасажона, У карагод дзевак маніць. Гаспадарны маладзіцы Прыняслі стол із святліцы, Меж дзераўцам і агнём Паставілі дый абмылі, Абрусом белым накрылі, Ядой занялі кругом. Хімка кладзе хвунцік сала, Наста каўбасу прымчала, А Куліна свой запас З другімі ахвотна ставіць, Пляху гарэлкі дабавіць — Знай, што багат Апанас! Убога Домна ў прыполі<ref>Прыпол – закручаныя ўгору канцы фартуха.</ref> Бохан хлеба, кромку солі, Што зможа — дае на чэсць Векапомнае Купалы; Усякі там — стары, малы — Рад бы локацей нанесць. Вось усё ужо гатова! Якая ж прыгода нова Мяшае спажыць яду? Каго ж там яны чакаюць? Каго песняй наклікаюць? Песняй у такім ладу: «Сонца грэець, Калода прэець; Сонца пячэць, Калода цячэць». Далей дзяўчат круг нямалы, Возля дзераўца Купалы Ладам вядуць карагод; Вось рукамі папляліся, Шчыра скакаць узяліся, Ракой із іх льецца пот. Там друга дзяўчат грамадка, Меж імі наша Агатка, Хоць на шчочках туман сеў; З Саўкаю яна жартуе, Кулаком не раз частуе, Аж хлапец павесялеў А саседкі Акуліны, Угледзя жарты дзяўчыны, Ну ж бацькам ёй віншаваць! Сакатухі ж маладзенькі Дружна, ў голас весяленькі, Началі так прыпяваць: «Сягодня у нас Купала! — то-то-то! Сам Бог агонь раскладаў,— то-то-то! Усіх святых к сабе зваў,— то-то-то! Толькі нету Іллі з Пятром; — то-то-то Пайшоў Ілля каля жыта.— то-то-то! Чыё жыта харошае? — то-то-то! Апанаса найлепшае,— то-то-то! Панас будзе піва варыць,— то-то-то! Гарэлку гнаць,— то-то-то! Дочку замуж аддаваць...— то-то-то!» Якая ж там невяліка Новая брадзе грамадка? Гэта Халімон Накліка, Пры нём сваякоў чалядка; Вядуць старога пад ручкі Два маладзенькі праўнучкі, За ім сыны пажылыя, Далей ўнучата малыя. Ледзь суне ногі старэнькі Дзядок, як голуб, сівенькі; Барада па пояс бела, Твар ад веку пасінела, Уся замерла ў ім кроў; Сотню прамахаў гадкоў! Як угледзелі старога, У даліне, баш, трывога! Чэсць ударылі чалом; Гурмам дзеда спатыкаюць Дый пад касцёр праважаюць, Пасадзілі за сталом. Дзядок укруг пакланіўся, Важна сам перахрысціўся, Божы дар перахрысціў Дый із глінянай тарэлкі Прыняў кілішак гарэлкі, Да саседа перапіў. Тут началася ахвота! Вось ядзе пайшла работа! Мігам чарка ўкруг ляціць! Глядзь на стол — як не бывала! І пляха парожна стала, Нечым здароўя прапіць! Дзеўкі наскара пад’елі, Пад касцёр угрунь ляцелі Цераз полымя скакаць; Не адна на белым лічку Хваціла сіньца — спаднічку Ледзь ад полымя уняць. Там зноў дзяўчаты з хлапцамі Памяшаліся рукамі, Вось дружынка весяла! Укруг ёлку аступіла, Карагодам заманіла, І песенька загула: «Цераз горачку тры сцежачкі,— Божа наш! Ішлі туды тры дзевачкі,— Божа наш! Адна ішла у золаце,— Божа наш! Другая у аксаміце,— Божа наш! Трэцяя у розуме,— Божа наш! Што у золаце, то Максімава,— Божа наш! Што ў аксаміце, то Васількава,— Божа наш! Што у розуме, то Яначкава.— Божа наш! Я золата хоць прыпазычу,— Божа наш! А коніка хоць прыкуплю,— Божа наш! А розуму ані ўцяць, ані ўзяць! — Божа наш!» Як жа суздром утамілісь, Дзеду ў пояс пакланілісь, Штоб, баш, язык развязаў; Без усялякай уразы Аб Купале ён расказы Ёмкім голасам начаў. Стары бораду пагладзіць, Унучат пры сабе пасадзіць Дый уголас кашляне; Усе круг дзеда абселі, Вось, сказаў бы, анямелі, Ён жа свой расказ іме. ==ІІІ== «Вучыў мяне бацька — шчасце чы трывога, Усякае дзела начынаць ад Бога! І мы, дзеткі, пярвей малітву уладзім, Пасля да старынных расказаў засядзім». Так дзядок наш кажа, на ўнучат апёрся, На сырой зямельцы крыжам распасцёрся, Памаліўся шчыра, із зямлі устаў, Сеў на сваё места дый гэтак начаў: «Даўно! — дзесяць сотак будзе таму лет, Баш, не быў так хіцер яшчэ белы свет, Аб Хрыстовай веры людзі не чувалі, Бог невесь якіх там святых паміналі.— У вялікім царстве, гдзе Літоўска ніва, Вольгердавы сыны княжылі шчасліва. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Вось у Рудабелцы<ref>Рудабелка – маёнтак пана Аляксандра Лапы ў Бабруйскім павеце.</ref> вяліка грамада Збеглася ў бажніцу паганскага Лада Дзень яго свяціці, яму памаліцца, На ўсё дабро ладу ад яго дабіцца, Штоб ладзіў у клеці, аборы, у полі, Штоб жаніхам ладзіў шчаслівыя долі, У пшчольнай ахвоце, у звярынай лоўлі, У канях, скацінцы дамашняй гадоўлі. Агні богу Ладзе ярка запалілі, На ахвяры яму ўсяго назнасілі, Закурылі ладан<ref>Ладан – кадзіла са смалой, якое і сёння ўжываецца па касцёлах.</ref>, ажно пацямнела; Моліцца грамадка, як каму прыспела, Направа мужчыны, налева кабеты, Шлюць паганску богу святыя абеты. Якія ж тры дзевы? — не дзевы — цуд Божы! Як вішанькі красны, як кветкі прыгожы. Узяўшысь за ручкі, у касцёл уходзяць, Маладыя хлопцы вачэй з іх не зводзяць. Адна у золаце — гэта Максімава, Друга ў аксаміце — гэта Васількава, На трэцяй спаднічка ад снегу бялейша, Прыгожанькім лічкам ад усіх краснейша! Хоць убога, зато розумам багата! Вось малады Янка слаў да яе свата. Тая, што ў золаце,— то панская дочка, Жаніха прыдбала князева сыночка; Та, што ў аксаміце, хоць не так заможна, Да ўсё-такі найшла паніча вяльможна; Трэця Кацярына, дочка гаспадара, Дарма што мужычка — згодна і для цара! Усе пабраліся днём шчаслівым Лады, Справілі вяселле для цэлай грамады Дый і разышліся — сталі гаспадарыць. Вось княжава жонка такога наварыць Не раз мужу піва, так надакучае, Што ён сваю долю часта праклінае. А панская ж жонка? — і та не святая! Як мужык із хаты — яна запрашае Дзецюкоў у хорам — галубіць, частуе І мужаву працу наліха марнуе. Трэця Яначкава, што была убога, Працавала шчыра, у боязні Бога; Пакорная, ціха, для мужыка верна, Без думы, без жоўці, а так міласэрна! Што — як Бог дарыў іх у гумне ізбыткам, У клеці запасам, аборы дабыткам,— Усякі кусочак з беднымі дзяліла; Не адна там маці ёй благаславіла, Што, знаючы зелле, да убогіх хатак Бегала ахвотна — лячыла дзіцятак; А гдзе чараўніца скацінку зглуміла Чы раллю закляла, малако даіла, Яна — вось знахарка — усё адмаўляла, Кругом сябе шчасце людзям раскідала; Так што ўсе святою яе празывалі, Да самай зямелькі паклон аддавалі. У чыстаце, дзеткі, вельмі мілавалась, Досвета у руччы заўсёды купалась, Кожан дзень сарочку белу надзявала: Вось адкуль прыйшлася святая Купала! Бо, як яна змерла, усе гаравалі, Дзень смерці Купалы святой паміналі. Слухайце старога — яго голас з неба! Гнацца за ізбыткам, дзетачкі, не трэба! Хваліць толькі Бога, шчыра працаваці, Любіць добрых паноў, маўляў родных браці, Вось вашае дзела! — А дзяўчаты гладкі, Ушануйце сівы волас бацькі, маткі, Жывіце у чэсці, а Бог міласэрны Дасць вам шчасну долю і дабытак верны!» Ледзь кончыў дзед сівы, аж соненька красна Ярка заіграла, на зямлі так ясна Людзям засвяціла, што кожан, вясёлы, З салодкай думою паброў да стадолы, Падпратаў скацінку — дый выгнаў на ніву; Другі шоў у поле агледзець шчасліву Зборшчыцу на шнуры<ref>Шнур – паласа зямлі, выдзеленая селяніну, дзе ён засявае збожжа.</ref>, што ужо даспела. У чэсць святога Івана песня загудзела! Якая ж там пара пры ёлцы прыстала? — То наша Агатка Саўцы прысягала, Што к вянцу з ім пойдзе, што вернаю будзе, Што пісара злога навек пазабудзе. Бог чуў ту прысягу разумнай дзяўчаці, Благаславіў з неба, вось радная маці!!! Мінск, 10 верасня 1855 года qt7sp6qfhgsu9o8oea2y0xmc7g70rs3 0 11303 89526 77177 2022-08-29T09:23:00Z Gleb Leo 2440 Gleb Leo перанёс старонку [[У Альбом Арцёму Вярыгу-Дарэўскаму]] у [[Далібог-то, Арцім…]] wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = У Альбом Арцёму Вярыгу-Дарэўскаму | аўтар = Вінцэсь Каратынскі | год = 1858 | крыніца = https://kamunikat.org/download.php?item=16703-1.pdf&pubref=16703 | пераклад = | секцыя = | папярэдні = | наступны = | анатацыі = }} <poem> Далібог-то, Арцім, Што прыплыў ты к сваім! І зямля тут Твая, І народ, як сям’я: Ён з табою з вякоў Адно цела і кроў. Хоць няма каліты, Ды гамоніць, як Ты; Роўна з песні Твае Думу-думку снуе, І не то абы з рук, − Чалавек не пінчук! Што марочыш нас тут? Лезь, браточку, на кут Ды настрой нам Д у д у! Я па вёсцы пайду: “Бог паслаў да нас дар! К нам Наддзвінскі Дудар Заблудзіў аж сюда. Пад рукою − дуда. І звініць, і гудзе, Як па маслу ідзе. Будзе пець мужыком Аб Язуску святом, Аб матульцы святой, Аб зямельцы радной, Аб сардэчных палях, Аб мужыцкіх панах, Аб суддзях, што як змей, Аб свабодзе людзей, Аб дабры, што Бог дасць, Як адрыне напасць!” Роўна мухі на мёд, Зачне біцца народ Ды нясці, што Бог даў: Той махоркі рукаў, Той закускі крыху, Той барылка ў мяху, Вот закураць, зап’юць, Разагрэецца грудзь, Як на вёсцы папар. Ну, здароў будзь, Дудар! Цяпер песні нам сей, То і ўзыдуць жывей, То і пусцяць пышы − Будзе хлеб для душы. Не, дык што ж, Дударок, Гэты з намі дзянёк Адпачынь ды паграй, Тужыць сэрцу не дай!.. Ой, бяда ды бяда! Прыблудзіў ты сюда − Як агню ухапіў, Так сказаць, як не быў!.. Ідзі з Богам здароў! Не гудзі ліцвіноў, А скажы там сваім, Што ты міл нам, Арцім! 23 кастр. 1858 г. Вільня </poem> [[Катэгорыя:Вершы Вінцэся Каратынскага]] [[Катэгорыя:Творы пра Арцёма Вярыгу-Дарэўскага]] [[Катэгорыя:Творы 1858 года]] khtznclals4dmovo0yu4wtgxuzs26iy 102 18740 89524 88114 2022-08-29T08:31:48Z Gleb Leo 2440 /* Творы */ wikitext text/x-wiki {{Пра аўтара |Імёны = Еўдакім |Прозвішча = Раманаў |Варыянты імёнаў = Е. Радимич |Выява = Jeŭdakim Ramanaŭ. Еўдакім Раманаў (1901-17).jpg |ДН = 30 жніўня (11 верасьня) 1855 |Месца нараджэння = Нова-Беліца, Гомельскі павет, Магілёўская губерня, Расейская імпэрыя |ДС = 20 студзеня 1922 (66 гадоў) |Месца смерці = Стаўрапаль, Савецкая Расея |Апісанне = беларускі археоляг, гісторык, этнограф, фальклярыст |Іншае = |Вікіпедыя = Еўдакім Раманавіч Раманаў |Вікіпедыя2 = Еўдакім Раманаў |Вікіцытатнік = |Вікісховішча = Category:Evdokim Romanov |Вікіліўр = |ЭСБЕ = |Google = |Катэгорыя = Еўдакім Раманаў |Першая літара прозвішча = Р }} == Творы == {{Усе творы‎}} * [[Бѣлорусскій сборникъ (1886—1912)|Бѣлорусскій сборникъ: [въ 9 вып.]]], 1886—1912 * [[Милостивый Осипъ, или Милости хочу, а не жертвы]] (1896) * [[Тарасъ на Парнасҍ и другія бҍлорусскія стихотворенія]] (1900, 1902) == Пра аўтара == *[[Кароткі_нарыс_нацыянальна-культурнага_адраджэньня_Беларусі#Е_Р._Раманаў.|Е Р. Раманаў (Ігнатоўскі)]] *[[Аўдакім Раманавіч Раманаў: 1855—1923]] {{PD-old}} [[Катэгорыя:Беларускія аўтары|Раманаў, Еўдакім]] [[Катэгорыя:Беларускія гісторыкі|Раманаў, Еўдакім]] [[Катэгорыя:Фалькларысты|Раманаў, Еўдакім]] [[Катэгорыя:Аўтары XIX стагоддзя]] [[Катэгорыя:Аўтары XX стагоддзя]] crkfstoal5a1ogx0mj66kbb7tsskosd 104 22937 89492 65120 2022-08-28T20:55:41Z Sopcan 3564 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sopcan" /></noinclude>'''''РАЗДЗЕЛ 1''''' Мабыць, на ўсёй вялікай працягласці граніцы, якая аддзяляла ўладанні французаў ад тэрыторыі англійскіх калоній Паўночнай Амерыкі, не знойдзецца больш красамоўных помнікаў бязлітасных і лютых войнаў 1755 — 1763 гадоў, чым у вобласці, што ляжыць пры вытоках Гудзона і каля суседніх з імі азёр. Гэтая мясцовасць давала такія магчымасці для перамяшчэння войск, з якімі нельга было не лічыцца. Прадаўгаватая водная заслона Шамплена цягнулася ад Канады і глыбока ўразалася ў калонію Н'ю-Йорк; дзякуючы гэтаму возера Шамплен з'яўлялася самым зручным шляхам зносін, па якому французы маглі праплысці да палавіны адлегласці, што аддзяляла іх ад непрыяцеля. Паблізу паўднёвага краю возера Шамплен з ім зліваюцца хрустальна-ясныя воды возера Гарыкан — «Святога возера».<noinclude></noinclude> 1b08x4c89vd7wrmcmwnh08op6ubwt19 0 28633 89425 84845 2022-08-28T12:52:52Z Gleb Leo 2440 wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = Ян Баршчэўскі – першы беларускі пісьменнік XIX сталецця: (успамін у 60-ю гадаўшчыну смерці) | аўтар = Рамуальд Зямкевіч | год = 1911 | крыніца = [https://kamunikat.org/?pubid=25642 Скрыжалі памяці. Кніга першая] - с. 369 | сэкцыя = Артыкул | папярэдні = | наступны = }} Некалі багатая беларуская пісьменнасць у XVІІ і XVІІІ сталеццях пачынае хіліцца да поўнага ўпадку. Апроч палітычна-сацыяльных варункаў і ізаляцыі вышэйшых станоў ад народа прычынай гэтаму паслужыла і штучная не чыста народная мова, у каторай пісаліся і друкаваліся ўсе кніжкі. Выходзячы з думкі, што пісаць і друкаваць можна толькі ў гэтай мове, у каторай напісана Святое Пісьмо (Біблія), старыя беларускія пісьменнікі самі прычыніліся да ўпадку свайго народа, а прынамсі да ўпадку сваёй інтэлігенцыі. Мова, якая ўжывалася ў кніжках, была штучнай дзеля таго, што складалася з царкоўнаславянскай мовы (праўдзівей кажучы, старабалгарскай), да каторай увайшлі цэлыя словы і звароты жывых моў: беларускай, украінскай і польскай. Разумеецца, што мова, так штучна апрацаваная, не магла служыць душэўным патрэбам беларускага народа, асабліва людзям простым, не вучоным. Дзеля таго павінна была яна раней ці пазней уступіць месца чыста народнай, усім зразумелай гутарцы. Гэты жыццёвы працэс замены моў бачым у другой палавіне XVІІІ сталецця, калі езуіты і піяры пачынаюць усё больш і больш ужываць чыста народнай гутаркі ў казаннях для простага люду. Памалу паяўляюцца ў гэтай мове друкаваныя кніжкі, як казанні, кантычкі і малітвы. Апроч гэтага езуіты ў сваіх школьных драмах і камедыях пачынаюць выводзіць на сцэну і простага беларускага селяніна з яго гутаркай. Такім вось спосабам беларуская народная мова здабыла сваё права ў жыцці. Раз быў пачатак зроблены, можна было чакаць, што знойдуцца і народныя песняры і пісьменнікі. Так і сталося. Першым беларускім пісьменнікам у XІX сталецці трэба лічыць не Манькоўскага, каторага «Энеіда» зрабілася вядомай шырэйшаму грамадзянству толькі пасля 1830 года, а Яна Баршчэўскага, каторага першы верш, напісаны ў 1809 годзе, зрабіў яго шырокавядомым песняром у Паўночнай Беларусі. Радзіўся Баршчэўскі ў 1790 годзе ў Мурагах каля возера Нешчарда ў Віцебшчыне. Быў ён сынам беднага засцянковага шляхціца. Маладым хлопцам аддаў Баршчэўскага ў езуіцкую калегію яго родны бацька. Баршчэўскі вучыўся надта добра ў школах. Кожнае лета прыязджаў у вёску, дзе ўсе яго вельмі любілі. Ніводнае вяселле, імяніны і другія тым падобныя святы не абышліся без Баршчэўскага, каторага ўсе ахвотна прасілі. Не было кірмашу, на каторы б Баршчэўскага не пацягнулі. Уся засцянковая шляхта любіла Баршчэўскага за мілы, вясёлы характар і за вершыкі, каторыя ён складаў пры кожнай першай лепшай нагодзе. Шляхта гэта, лічучы сябе палякамі, гаварыла паміж сабой больш пабеларуску, чым па-польску. Аб гэтым сведчыць і [[Аўтар:Ян Чачот|Чачот]]<ref>Piosenki wieśniacze z nad Niemna i Dźwiny. Wilno, 1846. C. V. </ref> і [[Аўтар:Аляксандр Рыпінскі|Рыпінскі]]<ref>Białoruś. Paryź, 1840. C. 112, 202</ref>. Папулярнасць твораў Манькоўскага, Баршчэўскага і другіх паказвае ясна, што ўсе гэтыя творы былі патрэбны, што яны вельмі цікавілі ўсіх і, як можам бачыць у этнаграфічных зборніках, увайшлі ў народ і зрабіліся чыста народнымі творамі. Першым беларускім вершам Баршчэўскага была песенька «Ах, чым жа твая, дзеванька, галоўка занята?». Вершык гэты напісаў Баршчэўскі ў 1809 годзе, закахаўшыся ў панначку Максімовічаўну. Калі ён напісаў гэты вершык, пэўна, і не думаў, што ён зробіцца так папулярным і, пераходзячы з вуст да вуст, захаваецца доўга ў памяці людзей. Чым скончылася яго любоў да панны Максімовічаўны — не вядома. Мусібыць, людзі і час змянілі ўсё. У 1812 годзе бачыў Баршчэўскі вялікую вайну з Напалеонам і барбу мужыкоў па лясах з уцякаючымі французамі. Вось пад уплывам гэтых здарэнняў напісаў Баршчэўскі верш «Рабункі мужыкоў». Верш гэты разышоўся ў спісках па цэлай Беларусі. Скончыўшы школы ў Полацку, маніўся Баршчэўскі паехаць да універсітэта ў Вільні. Не маючы магчымасці зрабіць гэта, ён пачаў працаваць як дамовы вучыцель у багатых дамах. Сабраўшы трохі грошай, паехаў ён да Пецярбурга. Напаткаўшы тамака знаёмых, праз іх дастаў месца ў марскім ведамстве, дзе пачаў служыць. Але месца гэта пакінуў хутка і пачаў ізноў вучыцельскую працу. Праца гэта дала яму нейкую матэрыяльную незалежнасць. У Пецярбургу пазнаёміўся Баршчэўскі з Міцкевічам, а пасля і з Шаўчэнкам. Знаёмасці гэтыя мелі вялікі ўплыў на літаратурную творчасць Баршчэўскага. Баршчэўскі гуртуе каля сябе ў 1840 годзе моладзь і пачынае выдаваць рочнікі-альманахі. Альманах Баршчэўскага «Nіezаbudka» выходзіў ад 1840 да 1844 г. Выйшла гэтага 4 тамы. Альманахі гэтыя крытыка прыняла вельмі прыхільна. Найважнейшай працай Баршчэўскага ёсць «Szlachcіc Zawalnіa сzylі Віаłоruś w fantastycznych ороwіadanіach» (Реtеrsburg, 1844–1846). У прадмове гэтай кніжкі шмат цікавага аб беларускай літаратуры напісаў Рамуальд Падбярэскі. Кніжка гэта складаецца з самых народных беларускіх апавяданняў і легендаў, каторыя збіраў Баршчэўскі праз усё сваё жыццё. Крытыка да самой кніжкі аднеслася надта прыхільна<ref>Bіblіoteka Warszawska. 1844. T. 1. C. 229–231. </ref>, прадмову Падбярэскага аднак моцна згудзіла за лішне вялікую самапэўнасць<ref>Bіblіoteka Warszawska. 1845. T. 1. C. 668, 671. </ref>. Усе гэтыя творы Баршчэўскага напісаны былі ў польскай мове, дзеля гэтага, што па-беларуску друкаваць не дазвалялі. Балады, апісальныя вершы Баршчэўскага, а таксама і «Szlachcіc Zawalnіa» так і просяцца, каб іх перакласці на беларускую мову, бо ўсё гэта ўзята жыўцом з беларускага жыцця і ў польскай літаратуры не мае і не будзе мець такога вялікага значэння. З твораў Баршчэўскага, пісаных па-беларуску, маем толькі два вершыкі, друкаваныя ў альманаху Падбярэскага «Rocznіk Lіterackі» (Реtеrsburg, 1843, с. 216): «Да чым жа твая, дзеванька, галоўка занята?» і «Гарэліца» і адзін няпоўны: «Рабункі мужыкоў» у прадмове Падбярэскага да кніжкі «Szlachcіc Zawalnіa» (с. XXVІІІ–XXXІІ). Аб гэтым вершы «Рабункі мужыкоў» піша і Аляксандр Рыпінскі ў сваёй кніжцы «Białoruś» (Парыж, 1840) і падае нават колькі строф, не друкаваных у Падбярэскага (с. 204, 107 і 208). Аб беларускіх творах Баршчэўскага так піша польскі крытык і гісторык Юльян Барташэвіч: «Вершы Баршчэўскага расходзіліся па ўсіх руках. Умелі іх на памяць дзеткі, а нянькі пяялі пры калысках песні Баршчэўскага, каторы зрабіўся праўдзіва папулярным і адзіным песняром сваёй Украіны»<ref>Dzіennіk Warszawskі. 1851. № 22. С. 4; № 24. С. 4, 5 і 6. </ref>. Пад канец жыцця Баршчэўскі пераехаў да Цуднова на Валыні, дзе жыў у графіні Ржавускай. Там жыў колькі гадоў аж да смерці, каторая наступіла 11 сакавіка 1851 года. Значэнне творчасці Яна Баршчэўскага для беларускай літаратуры важнае тым, што ён з’яўляецца дальшым звяном таго ланцуга пісьменнікаў, каторыя яшчэ ў XVІІІ сталецці пачалі працаваць для народа. Творы Баршчэўскага, як бы сабе ні было, увайшлі ў народ і прыгатавалі грунт для будучых беларускіх пісьменнікаў. Баршчэўскага трэба лічыць за першага беларускага пісьменніка ў пачатку XІX сталецця, бо раней 1809 года ніхто яшчэ не пісаў, а «Энеіду» Манькоўскага трэба аднесці да 1830 г., дзеля таго, што толькі ў гэтым часе пачынаюць гаварыць і пісаць аб гэтай паэме. [[Катэгорыя:Публіцыстыка Рамуальда Зямкевіча]] [[Катэгорыя:Творы пра Яна Баршчэўскага]] [[Катэгорыя:Творы 1911 года]] s8f6f7m49h4tqi1i1wzno39he6jdabo 104 28956 89455 89352 2022-08-28T15:10:35Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude>{{Цэнтар|'''КАРОТКІ СЬПІС ПА СТРАНІЦАХ.'''|памер=140%}} {{block center/s|style=width:100%; max-width:30em}} {{Цэнтар|'''I. Старадаўнае пісьменства.'''|памер=120%}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Царкоўна-славяншчына (10—11—12 ст.)|{{Разьбіўка|Царкоўна-славяншчына}} (10—11—12 ст.)]]|3|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Падгатаваўчая пара (13—14—15 ст.)|{{Разьбіўка|Падгатаваўчая пара}} (13—14—15 ст.)]]|14|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)|{{Разьбіўка|Залатая пара}} (16 век)]]|18|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Ф. Скарына|Ф. Скарына]]|21|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/В. Цяпінскі|В. Цяпінскі]]|25|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/С. Будны|С. Будны]]<ref name=":1">У арыгінальным зьмесьце ня згадваецца. (Вікікрыніцы [[File:Wikisource-logo.svg|16px]])</ref>|27|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Ф. Кміта|Ф. Кміта]]<ref name=":1"/>|28|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Т. Еўлашэўскі|Т. Еўлашэўскі]]<ref name=":1"/>|29|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/«Прамова» Мялешкі|„Прамова“ Мялешкі]]<ref name=":1"/>|30|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/А. Рымша|А. Рымша]]|32|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Баркулабаўская кроніка|Баркулабаўская кроніка]]<ref name=":1"/>|33|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Літоўскі Статут|Літоўскі Статут]]|34|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Друкары, друкарні, кнігі|Друкары, друкарні, кнігі]]<ref name=":1"/>|38|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Ай Кітаб|Ай Кітаб]]<ref name=":1"/>|40|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Верш Пашкевіча|Верш Пашкевіча]]<ref name=":1"/>|42|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Сход (17 век)|{{Разьбіўка|Сход}} (17 век)]]|43|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Заняпад (18 век)|{{Разьбіўка|Заняпад}} (18 век)]]|54|3|col3-width=2em}} {{Цэнтар|'''II. Новая літэратура.'''|памер=120%}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне|Несьвядомае адраджэньне]]<ref name=":1"/>|57|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне/«Энеіда»|„Энеіда“]]|58|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне/П. Бахрым|П. Бахрым]]|59|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне/«Тарас на Парнасе»|„Тарас на Парнасе“]]|62|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||Стара-шляхоцкія романтыкі<ref name=":1"/>|64|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Стара-шляхоцкія романтыкі/Я. Баршчэўскі|Я. Баршчэўскі]]|64|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Стара-шляхоцкія романтыкі/А. Рыпінскі|А. Рыпінскі]]|68|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Стара-шляхоцкія романтыкі/Я. Чачот|Я. Чачот]]|70|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||Беларуска-маскоўскія пісьменьнікі<ref name=":1"/>|73|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Беларуска-маскоўскія пісьменьнікі/П. Шпілеўскі|П. Шпілеўскі]]|73|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура 1860-х гадоў<ref name=":1"/>|75|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура/К. Каліноўскі|К. Каліноўскі]]|75|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура/Праклямацыі і брошуры|Праклямацыі і брошуры]]<ref name=":1"/>|76|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура/А. Кісель|А. Кісель]]|77|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура/Проціўпольскія вершы|Проціўпольскія вершы]]|78|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||Нова-шляхоцкія пісьменьнікі<ref name=":1"/>|78|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Нова-шляхоцкія пісьменьнікі/В. Дунін-Марцінкевіч|В. Дунін-Марцінкевіч]]|78|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Нова-шляхоцкія пісьменьнікі/В. Каратынскі|В. Каратынскі]]|91|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Нова-шляхоцкія пісьменьнікі/А. Дарэўскі-Вярыга|А. Дарэўскі-Вярыга]]|94|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рукапіснае народнае пісьменства|Рукапіснае народнае пісьменства]]|96|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Бібліаграфія|Бібліаграфія]]<ref name=":1"/>|100|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Агульны пагляд|Агульны пагляд]]<ref name=":1"/>|102|3|col3-width=2em}} {{Цэнтар|'''III. Навейшая літэратура.'''|памер=120%}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Народніцкая пара|Народніцкая пара]]<ref name=":1"/>|103|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Ф. Багушэвіч|Ф. Багушэвіч]]|105|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Я. Няслухоўскі|Я. Няслухоўскі]]|118|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/А. Пшчолка|А. Пшчолка]]|120|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/М. Косіч|М. Косіч]]<ref name=":1"/>|124|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/А. Абуховіч|А. Абуховіч]]<ref name=":1"/>|125|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/В. Арлоўскі|В. Арлоўскі]]<ref name=":1"/>|127|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Этнографы і вучоныя|Этнографы і вучоныя]]|130|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Нашаніўская пара|Нашаніўская пара]]<ref name=":1"/>|132|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||Старэйшыя пісьменьнікі<ref name=":1"/>|134|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Нашаніўская пара/Старэйшыя/К. Каганец|К. Каганец]]|134|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Нашаніўская пара/Старэйшыя/Цётка|Цётка]]|139|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Нашаніўская пара/Старэйшыя/Ядвігін Ш.|Ядвігін Ш.]]|143|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Нашаніўская пара/Старэйшыя/А. Паўловіч|А. Паўловіч]]|147|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||Маладзейшыя пісьменьнікі<ref name=":1"/>|103|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Нашаніўская пара/Маладзейшыя/Я. Колас-Т. Гушча|Я. Колас-Т. Гушча]]|149|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Нашаніўская пара/Маладзейшыя/Я. Купала|Я. Купала]]|162|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Нашаніўская пара/Маладзейшыя/М. Багдановіч|М. Багдановіч]]|173|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Нашаніўская пара/Маладзейшыя/З. Бядуля-Ясакар|З. Бядуля-Ясакар]]|179|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Нашаніўская пара/Маладзейшыя/А. Гарун|А. Гарун]]|186|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Нашаніўская пара/Маладзейшыя/Ф. Аляхновіч|Ф. Аляхновіч]]|193|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Матар’ял аб іншых пісьменьніках|Матар‘ял аб іншых пісьменьніках]]|198|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Сьпіс беларускіх газэт і журналаў|Сьпіс беларускіх газэт і журналаў]]<ref name=":1"/>|206|3|col3-width=2em}} {{block center/e}}<noinclude></noinclude> q26dchranljtegucr4f0tsk7nmyym39 104 29093 89459 85777 2022-08-28T15:36:24Z Gleb Leo 2440 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Gleb Leo" /></noinclude><section begin="Кісель"/>{{Водступ|2|em}}І „Бяседа старога вольніка“ і„Мова Старавойта“ маюць шмат агульнага і па думках і па спосабу іх выказываньня. Есьць аж зусім аднакавыя сказы. Толькі „Бяседа“ напісана дрэннаю прозаю, а „Мова“ яшчэ горшым вершам. Нахіл твораў дужа прыкры і выдаець, што аўтор іх чалавек слаба-разьвіты і ў літаратуры мала-пісьменны. <section end="Кісель"/> <section begin="Вершы"/>{{Цэнтар|'''{{Larger|Проціўпольскія вершы.}}'''}} {{Водступ|2|em}}У тым-жа часе, на пачатку сёмага дзесяцёхлецьця 19-га веку, зьяўляліся і яшчэ беларускія вершы, падобныя па свайму характару да кісялёўскага пісаньня, але маючыя ня столькі соцыяльную, колькі нацыянальную тэндэнцыю. Гэта проціўпольскія вершы, выдаваныя навет за {{Абмылка|нарадныя|народныя}} песьні з Меншчыны: 1) „Быў на Русі чорны бог“… 2) „Ой, калі-б, калі маскалі прышлі“ і інш. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Рэволюцыйная і проціўрэволюцыйная літэратура 60-х гадоў'''}} ня маець літэратурнага значаньня і разглядаецца ў нашым пісьменстве толькі з гістарычнага боку, бо яна лепшы паказальнік таго, якім цяжкім шляхам ішла нашая літэратура ў сваім гістарычным разьвіцьці. Лепшыя, шчыра-беларускія літэратурныя прыклады мелі шмат перашкод, каб хаця выпадкова і рэдка трапіць у народ. А разгледжаная тэндэнцыйная літэратура, абодвух кірункаў роўна проціўлітэратурная і ня шчыра-беларуская, пашыралася ў нашым народзе арганізаваным спосабам і вытварыла ў ім вельмі шкодны пагляд на сваё друкаванае слова; апрача таго, яна паглыбляла падзел на „рускіх“ і „палякоў“. <section end="Вершы"/> <section begin="Дунін"/>{{Цэнтар|'''{{Larger|Нова - шляхоцкія пісьменьнікі.}}'''<br />([[Аўтар:Вінцэнт Дунін Марцінкевіч|В. Дунін-Марцінкевіч]]—[[Аўтар:Вінцэсь Каратынскі|В. Каратынскі]]—[[Аўтар:Арцём Вярыга-Дарэўскі|А. Дарэўскі-Вярыга]]).}} {{Цэнтар|'''{{Larger|[[Аўтар:Вінцэнт Дунін Марцінкевіч|Вінцук Дунін-Марцінкевіч]].}}'''<br />(1807 — 1884).}} {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Яго жыцьцё.'''}} Вінцук Дунін-Марцінкевіч арадзіўся ў фальварку Панюшкевічы ў Бабруйскім павеце Меншчыны, дзе бацька яго быў рандатарам. Там, на самым беразе Бярэзіны, за некалькі вёрст ад Бабруйска, і ўзгадаваўся малады Вінцук. Сярэднюю школу скончыў ён ў Бабруйску ў 1824 годзе. Дзядзька Вінцука, ксёндз-мэтрапаліт С. Богуш-Сестранцэвіч, аддаў патым яго ў навуку да айцоў базыльянаў <section end="Дунін"/><noinclude></noinclude> lsm8k3rw9atc6y28104wk7i2zvm8n64 89460 89459 2022-08-28T15:36:59Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Gleb Leo" /></noinclude><section begin="Кісель"/>{{Водступ|2|em}}І „Бяседа старога вольніка“ і„Мова Старавойта“ маюць шмат агульнага і па думках і па спосабу іх выказываньня. Есьць аж зусім аднакавыя сказы. Толькі „Бяседа“ напісана дрэннаю прозаю, а „Мова“ яшчэ горшым вершам. Нахіл твораў дужа прыкры і выдаець, што аўтор іх чалавек слаба-разьвіты і ў літаратуры мала-пісьменны. <section end="Кісель"/> <section begin="Вершы"/>{{Цэнтар|'''{{Larger|Проціўпольскія вершы.}}'''}} {{Водступ|2|em}}У тым-жа часе, на пачатку сёмага дзесяцёхлецьця 19-га веку, зьяўляліся і яшчэ беларускія вершы, падобныя па свайму характару да кісялёўскага пісаньня, але маючыя ня столькі соцыяльную, колькі нацыянальную тэндэнцыю. Гэта проціўпольскія вершы, выдаваныя навет за {{Абмылка|нарадныя|народныя}} песьні з Меншчыны: 1) „Быў на Русі чорны бог“… 2) „Ой, калі-б, калі маскалі прышлі“ і інш. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Рэволюцыйная і проціўрэволюцыйная літэратура 60-х гадоў'''}} ня маець літэратурнага значаньня і разглядаецца ў нашым пісьменстве толькі з гістарычнага боку, бо яна лепшы паказальнік таго, якім цяжкім шляхам ішла нашая літэратура ў сваім гістарычным разьвіцьці. Лепшыя, шчыра-беларускія літэратурныя прыклады мелі шмат перашкод, каб хаця выпадкова і рэдка трапіць у народ. А разгледжаная тэндэнцыйная літэратура, абодвух кірункаў роўна проціўлітэратурная і ня шчыра-беларуская, пашыралася ў нашым народзе арганізаваным спосабам і вытварыла ў ім вельмі шкодны пагляд на сваё друкаванае слова; апрача таго, яна паглыбляла падзел на „рускіх“ і „палякоў“. <section end="Вершы"/> <section begin="Дунін"/>{{Цэнтар|'''{{Larger|Нова - шляхоцкія пісьменьнікі.}}'''<br />([[Аўтар:Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч|В. Дунін-Марцінкевіч]]—[[Аўтар:Вінцэсь Каратынскі|В. Каратынскі]]—[[Аўтар:Арцём Вярыга-Дарэўскі|А. Дарэўскі-Вярыга]]).}} {{Цэнтар|'''{{Larger|[[Аўтар:Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч|Вінцук Дунін-Марцінкевіч]].}}'''<br />(1807 — 1884).}} {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Яго жыцьцё.'''}} Вінцук Дунін-Марцінкевіч арадзіўся ў фальварку Панюшкевічы ў Бабруйскім павеце Меншчыны, дзе бацька яго быў рандатарам. Там, на самым беразе Бярэзіны, за некалькі вёрст ад Бабруйска, і ўзгадаваўся малады Вінцук. Сярэднюю школу скончыў ён ў Бабруйску ў 1824 годзе. Дзядзька Вінцука, ксёндз-мэтрапаліт С. Богуш-Сестранцэвіч, аддаў патым яго ў навуку да айцоў базыльянаў <section end="Дунін"/><noinclude></noinclude> 63kmib6m6pnh41zex8upulsc3eutswu 89463 89460 2022-08-28T15:43:33Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Gleb Leo" /></noinclude><section begin="Кісель"/>{{Водступ|2|em}}І „Бяседа старога вольніка“ і„Мова Старавойта“ маюць шмат агульнага і па думках і па спосабу іх выказываньня. Есьць аж зусім аднакавыя сказы. Толькі „Бяседа“ напісана дрэннаю прозаю, а „Мова“ яшчэ горшым вершам. Нахіл твораў дужа прыкры і выдаець, што аўтор іх чалавек слаба-разьвіты і ў літаратуры мала-пісьменны. <section end="Кісель"/> <section begin="Вершы"/>{{Цэнтар|'''{{Larger|Проціўпольскія вершы.}}'''}} {{Водступ|2|em}}У тым-жа часе, на пачатку сёмага дзесяцёхлецьця 19-га веку, зьяўляліся і яшчэ беларускія вершы, падобныя па свайму характару да кісялёўскага пісаньня, але маючыя ня столькі соцыяльную, колькі нацыянальную тэндэнцыю. Гэта проціўпольскія вершы, выдаваныя навет за {{Абмылка|нарадныя|народныя}} песьні з Меншчыны: 1) „[[Быў на Русі Чорны бог|Быў на Русі чорны бог]]“… 2) „[[Ой, калі б, калі маскалі прыйшлі…|Ой, калі-б, калі маскалі прышлі]]“ і інш. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Рэволюцыйная і проціўрэволюцыйная літэратура 60-х гадоў'''}} ня маець літэратурнага значаньня і разглядаецца ў нашым пісьменстве толькі з гістарычнага боку, бо яна лепшы паказальнік таго, якім цяжкім шляхам ішла нашая літэратура ў сваім гістарычным разьвіцьці. Лепшыя, шчыра-беларускія літэратурныя прыклады мелі шмат перашкод, каб хаця выпадкова і рэдка трапіць у народ. А разгледжаная тэндэнцыйная літэратура, абодвух кірункаў роўна проціўлітэратурная і ня шчыра-беларуская, пашыралася ў нашым народзе арганізаваным спосабам і вытварыла ў ім вельмі шкодны пагляд на сваё друкаванае слова; апрача таго, яна паглыбляла падзел на „рускіх“ і „палякоў“. <section end="Вершы"/> <section begin="Дунін"/>{{Цэнтар|'''{{Larger|Нова - шляхоцкія пісьменьнікі.}}'''<br />([[Аўтар:Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч|В. Дунін-Марцінкевіч]]—[[Аўтар:Вінцэсь Каратынскі|В. Каратынскі]]—[[Аўтар:Арцём Вярыга-Дарэўскі|А. Дарэўскі-Вярыга]]).}} {{Цэнтар|'''{{Larger|[[Аўтар:Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч|Вінцук Дунін-Марцінкевіч]].}}'''<br />(1807 — 1884).}} {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Яго жыцьцё.'''}} Вінцук Дунін-Марцінкевіч арадзіўся ў фальварку Панюшкевічы ў Бабруйскім павеце Меншчыны, дзе бацька яго быў рандатарам. Там, на самым беразе Бярэзіны, за некалькі вёрст ад Бабруйска, і ўзгадаваўся малады Вінцук. Сярэднюю школу скончыў ён ў Бабруйску ў 1824 годзе. Дзядзька Вінцука, ксёндз-мэтрапаліт С. Богуш-Сестранцэвіч, аддаў патым яго ў навуку да айцоў базыльянаў <section end="Дунін"/><noinclude></noinclude> 7p0t8g95a8pjdp74hi785op4c4guzm0 104 29094 89467 85779 2022-08-28T17:10:07Z Gleb Leo 2440 /* Правераная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Gleb Leo" /></noinclude>у Вільню. Пабыўшы там нядоўга, Марцінкевіч паехаў у Пецярбург, дзе і паступіў на мэдыцынскі факультэт. Але мэдыцына, відаць, яму не спадабалася, ён кінуў унівэрсітэт, вярнуўся дамоў і нейкі час там гасьцяваў. З 1827 года Марцінкевіч пачаў служыць у Менскай духоўнай каталіцкай консысторыі, а з 1829-га году быў, апрача таго, і сябрам менскіх гранічных судоў. У 1831 годзе ён ажаніўся з Юзэфай Бараноўшчынкай. У 1832 годзе перайшоў з консысторыі на службу ў канцэлярыю менскай крымінальнай палаты. На гэтай службе ён цяжка захварэў і пакінуў яе. У 1834 годзе Марцінкевіч ізноў падаўся ў консысторыю, дзе дастаў пасаду перакладчыка папер на маскоўскую мову. Там працаваў да скасаваньня уніі (1839 г.). У 1840 годзе купіў сабе невялічкі двор Люцынку пад Менскам. З гэтай пары жыў то ў Люцынцы, то ў Менску, дзе меў службу пры шляхоцкай дэпутацыі. У 1857 годзе ён заўдавеў, а ў 1858 ажаніўся другі раз з удавою Гружэўскай, пасьля чаго кінуў службу і жыў увесь час у Люцынцы. Глаўная аўторская работа Марцінкевіча прыпадае на час ад 1846 да 1859 году. Памёр 17-га сьнежня (дзекабра) 1884 г. і пахован на могілках пры капліцы ў Тупальшчыне. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Літэратура Марцінкевіча.'''}} Пісаў ён папольску і пабеларуску, але славу пісьменьніка далі яму ня польскія, а беларускія творы. Пабеларуску ён ня толькі многа напісаў, але таксама і надрукаваў. Некалькі-ж твораў яго пагінула; некалькі рукапісаў было на сховах (ў [[Аўтар:Аляксандр Ельскі|А. Ельскага]] і інш.), і толькі ў астатнія гады яны выдрукаваны. <center>[[Ідылія|{{Разбіўка|Сялянка}}]] (1846 г.).</center> Двухактовая камэдыя - опэра „Сялянка“ была першым беларускім творам Марцінкевіча. Hanісана яна вершам і прозаю. Паны гавораць папольску, а войт Навум,<noinclude></noinclude> k9lyr0ll446pcwoujnhkmrs8e1krpdi 89470 89467 2022-08-28T17:16:02Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Gleb Leo" /></noinclude>у Вільню. Пабыўшы там нядоўга, Марцінкевіч паехаў у Пецярбург, дзе і паступіў на мэдыцынскі факультэт. Але мэдыцына, відаць, яму не спадабалася, ён кінуў унівэрсітэт, вярнуўся дамоў і нейкі час там гасьцяваў. З 1827 года Марцінкевіч пачаў служыць у Менскай духоўнай каталіцкай консысторыі, а з 1829-га году быў, апрача таго, і сябрам менскіх гранічных судоў. У 1831 годзе ён ажаніўся з Юзэфай Бараноўшчынкай. У 1832 годзе перайшоў з консысторыі на службу ў канцэлярыю менскай крымінальнай палаты. На гэтай службе ён цяжка захварэў і пакінуў яе. У 1834 годзе Марцінкевіч ізноў падаўся ў консысторыю, дзе дастаў пасаду перакладчыка папер на маскоўскую мову. Там працаваў да скасаваньня уніі (1839 г.). У 1840 годзе купіў сабе невялічкі двор Люцынку пад Менскам. З гэтай пары жыў то ў Люцынцы, то ў Менску, дзе меў службу пры шляхоцкай дэпутацыі. У 1857 годзе ён заўдавеў, а ў 1858 ажаніўся другі раз з удавою Гружэўскай, пасьля чаго кінуў службу і жыў увесь час у Люцынцы. Глаўная аўторская работа Марцінкевіча прыпадае на час ад 1846 да 1859 году. Памёр 17-га сьнежня (дзекабра) 1884 г. і пахован на могілках пры капліцы ў Тупальшчыне. {{выява з подпісам|месца=зьлева|шырыня=250px|выява=Гісторыя беларускае літэратуры (1921). Выява 19.jpg|подпіс=В. Дунін-Марцінкевіч.}} {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Літэратура Марцінкевіча.'''}} Пісаў ён папольску і пабеларуску, але славу пісьменьніка далі яму ня польскія, а беларускія творы. Пабеларуску ён ня толькі многа напісаў, але таксама і надрукаваў. Некалькі-ж твораў яго пагінула; некалькі рукапісаў было на сховах (ў [[Аўтар:Аляксандр Ельскі|А. Ельскага]] і інш.), і толькі ў астатнія гады яны выдрукаваны. <center>[[Ідылія|{{Разбіўка|Сялянка}}]] (1846 г.).</center> Двухактовая камэдыя - опэра „Сялянка“ была першым беларускім творам Марцінкевіча. Hanісана яна вершам і прозаю. Паны гавораць папольску, а войт Навум,<noinclude></noinclude> lqt7z0k4px2dr3d0t4748oxl6l0j9m3 89471 89470 2022-08-28T17:16:36Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Gleb Leo" /></noinclude>у Вільню. Пабыўшы там нядоўга, Марцінкевіч паехаў у Пецярбург, дзе і паступіў на мэдыцынскі факультэт. Але мэдыцына, відаць, яму не спадабалася, ён кінуў унівэрсітэт, вярнуўся дамоў і нейкі час там гасьцяваў. З 1827 года Марцінкевіч пачаў служыць у Менскай духоўнай каталіцкай консысторыі, а з 1829-га году быў, апрача таго, і сябрам менскіх гранічных судоў. У 1831 годзе ён ажаніўся з Юзэфай Бараноўшчынкай. У 1832 годзе перайшоў з консысторыі на службу ў канцэлярыю менскай крымінальнай палаты. На гэтай службе ён цяжка захварэў і пакінуў яе. У 1834 годзе Марцінкевіч ізноў падаўся ў консысторыю, дзе дастаў пасаду перакладчыка папер на маскоўскую мову. Там працаваў да скасаваньня уніі (1839 г.). У 1840 годзе купіў сабе невялічкі двор Люцынку пад Менскам. З гэтай пары жыў то ў Люцынцы, то ў Менску, дзе меў службу пры шляхоцкай дэпутацыі. У 1857 годзе ён заўдавеў, а ў 1858 ажаніўся другі раз з удавою Гружэўскай, пасьля чаго кінуў службу і жыў увесь час у Люцынцы. Глаўная аўторская работа Марцінкевіча прыпадае на час ад 1846 да 1859 году. Памёр 17-га сьнежня (дзекабра) 1884 г. і пахован на могілках пры капліцы ў Тупальшчыне. {{выява з подпісам|месца=справа|шырыня=250px|выява=Гісторыя беларускае літэратуры (1921). Выява 19.jpg|подпіс=В. Дунін-Марцінкевіч.}} {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Літэратура Марцінкевіча.'''}} Пісаў ён папольску і пабеларуску, але славу пісьменьніка далі яму ня польскія, а беларускія творы. Пабеларуску ён ня толькі многа напісаў, але таксама і надрукаваў. Некалькі-ж твораў яго пагінула; некалькі рукапісаў было на сховах (ў [[Аўтар:Аляксандр Ельскі|А. Ельскага]] і інш.), і толькі ў астатнія гады яны выдрукаваны. <center>[[Ідылія|{{Разбіўка|Сялянка}}]] (1846 г.).</center> Двухактовая камэдыя - опэра „Сялянка“ была першым беларускім творам Марцінкевіча. Hanісана яна вершам і прозаю. Паны гавораць папольску, а войт Навум,<noinclude></noinclude> 8a8w2b22ytx30jqs7jgk29pvcfcpagy 104 29095 89472 85789 2022-08-28T17:35:04Z Gleb Leo 2440 /* Правераная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Gleb Leo" /></noinclude>Ціт і хор мужыкоў — пабеларуску. Зьмешчаныя народныя песьні значна выпраўлены аўторам. Ідэя ў „Сялянцы“ тая, што бог на небе і паноў і мужычкоў зароўна уважаець (як аб гэтым кажаць паном Юлья, пераапранутая пасялянску). Тут першы раз паказаўся марцінкевіцкі {{Разбіўка|сантыменталізм}} і {{Разбіўка|дыдактычнасьць}}. Мова дзеючых асоб, што размаўляюць пабеларуску, добрая. У гаворцы войта Навума надта многа сялянскіх прыказак, што часам прыкра кідаецца ў вочы. Наагул-жа „Сялянка“ маець шмат прымет народнай творчасьці, так што некаторыя зьбіраньнікі беларускіх песьняў прыймалі яе памылкова за чыста-народны твор. А была яна даволі пашырана, бо яшчэ ў астатнія гады хадзіла сярод беларускай абпалячанай шляхты ў сьпісках бяз подпісу аўтора. Опэрную музыку да „Сялянкі“ напісаў вядомы польскі композытар-беларус [[Аўтар:Станіслаў Манюшка|Станіслаў Манюшка]], друг Марцінкевіча і таксама родам з Меншчыны. „Сялянка“ была на менскай сцэне і мела вялікі пасьпех. Роль войта Навума згуляў сам Марцінкевіч; ён патым любіў падпісываць свае літаратурныя творы псэўданімам {{Разбіўка|Навум Прыгаворка}}, ці {{Разбіўка|войт Навум}}, меў такое празваньне сярод прыяцеляў і любіў яго. Значаньне опэры „Сялянка“ для беларускай літаратуры аказалася ў тым, што польска-беларуская опэра разварушыла беларускія тэндэнцыі сярод шляхты, гэтай значнай часткі нашай тагачаснай інтэлігенцыі. <center>[[Гапон|{{Разбіўка|Гапон}}]] (1854 г.).</center> {{Водступ|2|em}}З часу напісаньня „Сялянкі“ мінуўся дзесятак гадоў. Марцінкевіч жыў найболей у Люцынцы, карыстаў цяпер усімі ўцехамі жыцьця і тымчасам усё бліжэй прыглядаўся да народу. Як чалавек справядлівы, ён відзеў розныя крыўды ў жыцьці прыгоннага сялянства, а як чалавек ад прыроды сантыментальна-романтычны, патрабаваў задаваленьня для свае моральнай чуласьці і знаходзіў яго ў поэтычна-романтычных лятуценьнях. У рэзультаце зьяўляецца яго лепшы твор, повесьць „Гапон“, „у мове беларускага люду напісаная“, (у 1854 г., а надр. у 1855 г.). {{Водступ|2|em}}У гэтай повесьці аўтор чытаець навуку паном і мужыком. Першым ён даводзіць, якія добрыя, слаўныя у іх сяляне, як трэба іх любіць і жалець, бо іх крыўдзяць панскія прыганятыя, аканомы. Ен навучае паноў, каб пільнавалі за ўчынкамі сваіх злосных паслугачых, бо яны псуюць добрыя панска-мужыцкія адносіны. Другім ён хацеў сказаць і паказаць, што паноў дрэнных таксама няма, што паны—гэта бацькі родныя. Разумеецца, аўтору яшчэ і ў голаў не прыхадзіла, што трэба скасаваць паншчыну. Ва імя свае {{Разбіўка|дыдактычнасьці}} аўтор старанна паказаў зло ў асобе аканома і {{Перанос-пачатак|п=ус|к=лавіў}}<noinclude></noinclude> s2bj3ea74zszclntdlnaobh9cicv1up 104 29119 89474 85859 2022-08-28T17:55:58Z Gleb Leo 2440 /* Правераная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Gleb Leo" /></noinclude>лавіў дабро ў асобе Гапона і Кацярынкі. На здоваль {{Разбіўка|сантыменталізму}} ён ідэалізуець сваіх улюблёных героеў. І няма ў яго такога ліха, каб ня выйшла на добрае; для добрых усё канчаецца дабром, чуцьцё дабра заўсёды задаволена. Добранькія людцы павінны пакутаваць з прыемнасьцю, бо яны за гэта дастануць нейкую асалоду,—не на гэтым сьвеце, дык на тым. Добранькія людцы дужа часта моляцца, спадзяюцца на бога і вераць, што ëн усë відзіць, хоць і ня скора скажаць. І бог памагае. Так, просты мужык Гапон выходзіць на афіцэра, а простая дзяўчына робіца паненкай,—столькі бяды, што гэтак бывае на вялікія тысячы разоў адзін ці два разы. {{Водступ|2|em}}Сантыменталізм, аднак, не заўсёды толькі шкодзіць. Так, сьвядома-нацыянальны элемент у повесьці не паказан, несьвядомыя пачаткі яго чуюцца ў {{Разбіўка|народным элеменце}} твора, яны ёсьць у прыхільнасьці да беларускіх парадкаў жыцьця, у тым, што Гапон-афіцэр не адходзіць ад беларускай мужыцкай грамады, а Кацярына-паненка, гаворачы папанску, значыцца, папольску, не адракаецца ад маткінай беларускай гаворкі, а навет бяжыць туды, дзе яна чуецца. {{Водступ|2|em}}З {{Разбіўка|соцыяльным элементам}} повесьці яшчэ горшая справа: ён у поўнай залежнасьці ад панскасьці і сантыментальнасьці аўтора. І ўсё-ж трэба адзначыць тую памяркоўную безстароннасьць, з якой Марцінкевіч малюець адваротныя староны прыгоннага жыцьця, хаця карэнь зла шукаець і ня там, дзе трэба. Гэта яшчэ большая заслуга дзеля таго, што навет паступовыя сучасьнікі рабілі яму закіды за „нагату“ жыцьця. [[Аўтар:Уладзіслаў Сыракомля|Сыракомля]] заўважыў яму, што ў повесьці „няма эстэтычнага пагляду артысты, няхват заслоны, якая прыкрыла-бы надта жорсткую нагату самае праўды“; Сыракомля ня мог згадзіцца з тым, што Гапон „памшчаецца“ ворагу-аканому. {{Водступ|2|em}}З тае прычыны, што сантыменталізму ў самым жыцьці ня было, даволі {{Разбіўка|рытарычнымі}} выйшлі ў повесьці абразы жыцьця і людзей. Сярод дзеючых асоб твора тыпам можна назваць толькі аднаго аканома. {{Водступ|2|em}}{{Разбіўка|Аканом}}.—Абраз аканома таму і выйшаў такім жывым, жыцьцёвым, што аўтор не ідэалізаваў яго, а не стараўся і выдумаць штосьці нязвычайна благое, каб увасобіць у ім зло. Ен сабраў і сьпісаў агульныя, тыповыя чырты панскіх аканомаў таго часу, дадаў колькі знакаў жывога чалавека, і вось выйшаў дапраўды мастацкі тып. Аканом, як натура тупая, а маючая вялікую ўладу над закрэпленымі мужыкамі, перш-наперш страшна б‘ецца: {{Block center/s}}<small> Калі возьмець драць і біць,<br /> То і з зямлі ня устаць. </small>{{Block center/s}}<noinclude></noinclude> a8bmywzcz34df10d0pynrji97tcaet6 89477 89474 2022-08-28T18:12:11Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Gleb Leo" /></noinclude>лавіў дабро ў асобе Гапона і Кацярынкі. На здоваль {{Разбіўка|сантыменталізму}} ён ідэалізуець сваіх улюблёных героеў. І няма ў яго такога ліха, каб ня выйшла на добрае; для добрых усё канчаецца дабром, чуцьцё дабра заўсёды задаволена. Добранькія людцы павінны пакутаваць з прыемнасьцю, бо яны за гэта дастануць нейкую асалоду,—не на гэтым сьвеце, дык на тым. Добранькія людцы дужа часта моляцца, спадзяюцца на бога і вераць, што ëн усë відзіць, хоць і ня скора скажаць. І бог памагае. Так, просты мужык Гапон выходзіць на афіцэра, а простая дзяўчына робіца паненкай,—столькі бяды, што гэтак бывае на вялікія тысячы разоў адзін ці два разы. {{Водступ|2|em}}Сантыменталізм, аднак, не заўсёды толькі шкодзіць. Так, сьвядома-нацыянальны элемент у повесьці не паказан, несьвядомыя пачаткі яго чуюцца ў {{Разбіўка|народным элеменце}} твора, яны ёсьць у прыхільнасьці да беларускіх парадкаў жыцьця, у тым, што Гапон-афіцэр не адходзіць ад беларускай мужыцкай грамады, а Кацярына-паненка, гаворачы папанску, значыцца, папольску, не адракаецца ад маткінай беларускай гаворкі, а навет бяжыць туды, дзе яна чуецца. {{Водступ|2|em}}З {{Разбіўка|соцыяльным элементам}} повесьці яшчэ горшая справа: ён у поўнай залежнасьці ад панскасьці і сантыментальнасьці аўтора. І ўсё-ж трэба адзначыць тую памяркоўную безстароннасьць, з якой Марцінкевіч малюець адваротныя староны прыгоннага жыцьця, хаця карэнь зла шукаець і ня там, дзе трэба. Гэта яшчэ большая заслуга дзеля таго, што навет паступовыя сучасьнікі рабілі яму закіды за „нагату“ жыцьця. [[Аўтар:Уладзіслаў Сыракомля|Сыракомля]] заўважыў яму, што ў повесьці „няма эстэтычнага пагляду артысты, няхват заслоны, якая прыкрыла-бы надта жорсткую нагату самае праўды“; Сыракомля ня мог згадзіцца з тым, што Гапон „памшчаецца“ ворагу-аканому. {{Водступ|2|em}}З тае прычыны, што сантыменталізму ў самым жыцьці ня было, даволі {{Разбіўка|рытарычнымі}} выйшлі ў повесьці абразы жыцьця і людзей. Сярод дзеючых асоб твора тыпам можна назваць толькі аднаго аканома. {{Водступ|2|em}}{{Разбіўка|Аканом}}.—Абраз аканома таму і выйшаў такім жывым, жыцьцёвым, што аўтор не ідэалізаваў яго, а не стараўся і выдумаць штосьці нязвычайна благое, каб увасобіць у ім зло. Ен сабраў і сьпісаў агульныя, тыповыя чырты панскіх аканомаў таго часу, дадаў колькі знакаў жывога чалавека, і вось выйшаў дапраўды мастацкі тып. Аканом, як натура тупая, а маючая вялікую ўладу над закрэпленымі мужыкамі, перш-наперш страшна б‘ецца: {{Block center/s}}<small> Калі возьмець драць і біць,<br /> То і з зямлі ня устаць. </small>{{Block center/e}}<noinclude></noinclude> b5s4h8ajgtgz22ezv4yj96boe6eswzy 104 29120 89475 85860 2022-08-28T18:03:01Z Gleb Leo 2440 /* Правераная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Gleb Leo" /></noinclude> {{Водступ|2|em}}У яго „кнут у жмені аж трашчыць, ён любіць „бразнуць аплявуху“ і „адвесіць сотні дзьве {{Абмылка|розак.|розак.“}} Ен пагражае „так задаць нагаëм“, што і „з здароўем ня відацца“, а „хамy“-войту загадуе: "У карк шэльмаў тых гані!" Сялян ён дужа брыдка лаець, пані ён нагла маніць, дзяўчат сялянскіх зводзіць. Ен трус, баіцца адкрытага змаганьня і пускаецца на самы подлы спосаб паквітаваньня. Папаўшыся ў набор, ён прыкідаецца сухотнікам і даець подкуп доктару. Навет выгляд гэтага чалавека ня можа выклікаць ні у кога сымпатыі: са страху ён млеець, а ў злосьці страшна крывіць губы, вочы яго наліваюцца крывëю, а рыжыя вусы паднімаюцца шчэцьцю. {{Водступ|2|em}}{{Разбіўка|Гапон}}.—Абраз Гапона найлепей выйшаў там, дзе апісуюцца тыповыя азнакі мужыцкага сына-дзяцюка. А у тое, што Гапону пашчасьціла за пяць гадоў быцьця ў войску выйці на афіцэра, у гэта ня ймецца веры. Абраз Гапона створан з меншай дозай сантыментальнай чуласьці, чымся абраз Кацярынкі, дзеля таго ён выйшаў болей мастацкім. Ен меней ідэалізаваны. Скокі Гапона (ў першай песьні) выдаюць у ім здаровага, жыцьцярадаснага дзяцюка, каторы з усім пылам аддаецца весялосьці. Ен вельмі сьмелая, хоць і простая натура, адзін бароніцца з калом у руках ад груда людзей і рэжаць аканому праўду ў вочы. Ен шчыра і цьвёрда любіць каханую дзяўчыну. Ен не адракаецца ад свайго роднага і „мужыцкім абычаем“ спраўляе вясельле, хоць стаў панам, „чыноў дажыўся“. {{Водступ|2|em}}{{Разбіўка|Кацярынка}}.—Абраз Кацярынкі рыторычны, павярхоўна апісаны; мы больш ведаем аб яе выглядзе, чымся аб яе душы. Яе духоўныя вартасьці паказаны чытаньніку на веру, яны помала разглядаюцца ў зьвязку з агульным ходам повесьці. Як абраз сантыментальны, Кацярынка ня можа быць пеўным мастацкім тыпам беларускай сялянскай дзяўчыны з часоў паншчыны. Кацярынка дужа прыгожая, добра скачаць і пяець. Яна верна любіць Гапона і даець аканому добрую адпаведзь. Яна пабожна, прывязана да роднага, цьвёрда ў каханьні і прыязьні, цярпліва ў няшчасьці. Сярод добрых прыметаў, якімі так шчодра надарыў яе аўтор, мала, аднак, якія можна з пеўнасьцю прыняць за нацыянальна-беларускія, і ў гэтым хаваецца загана творчасьці Марцінкевіча. Як узгадавалась Кацярынка, аб тым сказана толькі пара слоў, дык няведама, як і з чаго разьвілісь яе добрыя прыметы, асабліва тыповыя і нацыянальныя. {{Водступ|2|em}}{{Разбіўка|Бацькі}}: Mірон і Усьціньня і Грыпіна апісаны кароценька, але ўдачна, з пеўнасьцю, што гэта—старыя беларускія бацькі.<noinclude></noinclude> 6v79ad6afgfia24azavrzx4lv4id7qc 104 29121 89476 85861 2022-08-28T18:11:38Z Gleb Leo 2440 /* Правераная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Gleb Leo" /></noinclude> {{Водступ|2|em}}{{Разбіўка|Да вартасьцей}} повесьці трэба залічыць добрую тэхнічную будову ўсяго твору, яркае, сакавітае і вельмі жывое апісаньне гульні ў карчме, скокаў, набору некрутаў у Магілеве, апісаньне некаторых малюнкаў побыту, прыгоннае работы і вясельля. Толькі ў апісаньні вясельля ёсьць непатрэбны лішак этнографіі. Застаюцца ў памяці кароценькія, але добрыя характарыстыкі доктара, маршалка, пракуpopa. {{Водступ|2|em}}{{Разбіўка|Верш}} повесьці сілябічны, па 7 і 8 складоў у радку. Для нашых дзён дасканальнага танічнага вершаскладаньня ён троху шурпаты і вымагае прызвычаенасьці ў чытаньні, а для тых часоў і наагул—ён даволі лёгкі, жывы і гладкі, добра рыфмаваны. {{Водступ|2|em}}{{Разбіўка|Мова}} вызначаецца чыстатосьцю народнай гутаркі, хоць і мае, затое, вульгарызмы, як: „Ананія-ж-воўча юха“, або „Як на быдла, напаў зык“, ці „Чупрыны, як шчэць дрыжаць“ і інш. Есьць дзіўныя сказы, як; „Прыбег к карчме на кані.“ Есьць ня толькі полëнізмы, але і вялікарусізмы (браніцца, пашатнуўся, нет, к ней, возьле, жадна (прагавіта) і інш.). Есьць і цікаўныя, цяпер рэдкія беларускія словы. Між іншым трэба зазначыць, што Марцінкевіч піша {{Разбіўка|места}}, а ня месца, {{Разбіўка|пеўне}}, а ня пэўне. <center>[[Вечарніцы|{{Разбіўка|Вечарніцы}}]] (1855 г.)</center> {{Водступ|2|em}}Зьмешчаныя пад такім назовам два вершаваных апавяданьні зьвязаны тым, што абодва пераказаны на вечарніцах старым музыкай Ананіям. {{Водступ|2|em}}{{Разбіўка|Дурны Зьміцер, хоць хітры}} — першае апавяданьне—маець літаратурнае значаньне зусім невялічкае, але важна, як этап у разьвіцьці творчасьці Марцінкевіча. Ідэалы пісьменніка ў беларуска-мужыцкім пытаньні былі такія няхітрыя й кароткія, што ён усё глаўнае пасьпеў сказаць у „Гапоне“. І вось мы відзім, што першая вечарніца {{Разбіўка|бяз‘ідэйна}}. І ў ёй маем сантыментальную чуласьць, дыдактычнатьць, ідылічных, прыгонных людцаў і добрых, жартаўлівых панкоў, але няма паважнай ідэі аўтора. Марцінкевіч проста перарабляе на апавяданьні хадзячыя жарты, дадаўшы толькі тутэйшага колёрыту і некалькі запраўдных іменьняў менскіх паноў, навет сваіх прыяцеляў. Гэта сьведчыць, што ён, пісаўшы гэты твор, узыйшоў на ростані, блудзіў на раздарожжы. Літэратурная цана гэтага апавяданьня заключаецца ў апісаньні вечарніц, Менска, характарыстыцы старога {{Абмылка|Ананіі|Ананія}}. Цікавен самы тон і дух апавяданьня і адносіны аўтора да Зьмітра і паноў.<noinclude></noinclude> drizn2zqdjjst5l9cd9pfdoaxxptj5y 89478 89476 2022-08-28T18:34:04Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Gleb Leo" /></noinclude> {{Водступ|2|em}}{{Разбіўка|Да вартасьцей}} повесьці трэба залічыць добрую тэхнічную будову ўсяго твору, яркае, сакавітае і вельмі жывое апісаньне гульні ў карчме, скокаў, набору некрутаў у Магілеве, апісаньне некаторых малюнкаў побыту, прыгоннае работы і вясельля. Толькі ў апісаньні вясельля ёсьць непатрэбны лішак этнографіі. Застаюцца ў памяці кароценькія, але добрыя характарыстыкі доктара, маршалка, пракуpopa. {{Водступ|2|em}}{{Разбіўка|Верш}} повесьці сілябічны, па 7 і 8 складоў у радку. Для нашых дзён дасканальнага танічнага вершаскладаньня ён троху шурпаты і вымагае прызвычаенасьці ў чытаньні, а для тых часоў і наагул—ён даволі лёгкі, жывы і гладкі, добра рыфмаваны. {{Водступ|2|em}}{{Разбіўка|Мова}} вызначаецца чыстатосьцю народнай гутаркі, хоць і мае, затое, вульгарызмы, як: „Ананія-ж-воўча юха“, або „Як на быдла, напаў зык“, ці „Чупрыны, як шчэць дрыжаць“ і інш. Есьць дзіўныя сказы, як; „Прыбег к карчме на кані.“ Есьць ня толькі полëнізмы, але і вялікарусізмы (браніцца, пашатнуўся, нет, к ней, возьле, жадна (прагавіта) і інш.). Есьць і цікаўныя, цяпер рэдкія беларускія словы. Між іншым трэба зазначыць, што Марцінкевіч піша {{Разбіўка|места}}, а ня месца, {{Разбіўка|пеўне}}, а ня пэўне. <center>[[Вечарніцы|{{Разбіўка|Вечарніцы}}]] (1855 г.)</center> {{Водступ|2|em}}Зьмешчаныя пад такім назовам два вершаваных апавяданьні зьвязаны тым, што абодва пераказаны на вечарніцах старым музыкай Ананіям. {{Водступ|2|em}}{{Разбіўка|Дурны Зьміцер, хоць хітры}} — першае апавяданьне—маець літаратурнае значаньне зусім невялічкае, але важна, як этап у разьвіцьці творчасьці Марцінкевіча. Ідэалы пісьменніка ў беларуска-мужыцкім пытаньні былі такія няхітрыя й кароткія, што ён усё глаўнае пасьпеў сказаць у „Гапоне“. І вось мы відзім, што першая вечарніца {{Разбіўка|бяз‘ідэйна}}. І ў ёй маем сантыментальную чуласьць, дыдактычнатьць, ідылічных, прыгонных людцаў і добрых, жартаўлівых панкоў, але няма паважнай ідэі аўтора. Марцінкевіч проста перарабляе на апавяданьні хадзячыя жарты, дадаўшы толькі тутэйшага колёрыту і некалькі запраўдных іменьняў менскіх паноў, навет сваіх прыяцеляў. Гэта сьведчыць, што ён, пісаўшы гэты твор, узыйшоў на ростані, блудзіў на раздарожжы. Літэратурная цана гэтага апавяданьня заключаецца ў апісаньні вечарніц, Менска, характарыстыцы старога Ананіі. Цікавен самы тон і дух апавяданьня і адносіны аўтора да Зьмітра і паноў.<noinclude></noinclude> gkumnu765t2uj3q0ubyo5e15skkyayn 104 29122 89479 85862 2022-08-28T18:38:44Z Gleb Leo 2440 /* Правераная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Gleb Leo" /></noinclude> {{Водступ|2|em}}{{Разбіўка|Стаўроўскія дзяды}} — другое апавяданьне сьведчыць, што Марцінкевіч добраю парою зьвярнуў з дарогі жартаў на новы шлях, у бок беларускай міфолёгіі. Быццам прыкра зрабілася дыдактыку навучаць народ такімі мізэрнымі прыкладамі, як тыя прыгоды, што здараліся з дурным Зьмітрам, быццам здалося яму, што гэта—нягодны спосаб літаратурнай творчасьці. І ён добра зрабіў, пачаўшы пакланеньне дыдактызму ў сюжэтах міфолёгічных і паважнейшых. Можна толькі шкадаваць, што ў кірунку „Стаўроўскіх дзядоў“ Марцінкевіч не разьвіўся. Тут быў-бы вялікі прастор для яго сантыментальнай романтычнасьці і карысьць для нашай чыста-нацыянальнай творчасьці. У „Стаўроўскіх дзядох“ у Марцінкевіча найболей і выяўляюцца пачаткі сьвядома-нацыянальнага чуцьця, хоць, так сказаць, надворна (крывічы-беларусы, слаўны крывіцкі князь Грамабой, гаспадарстваная тэрыторыя і г. д.). Не натуральна толькі, што аб гэтым апавядае аўтор не сам ад сябе, а ўкладае {{Разбіўка|гістарычна}}-міфолёгічную веду ў вусны неадукаванага Ананіі. З чыста-літэратурнага боку і гэны твор стаіць нявысока. Ізноў глаўным чынам услаўляецца дабро (ў асобе Касі) і караецца зло (у асобе Мархвы). Ізноў добрая, ды павярхоўная характарыстыка беларускай дзяўчыны (Касі), каторая дужа падобна да кацярынкі ў повесьці „Гапон“. Але тут-жа і даволі цікаўная баечная фабула, і прыгожае апісаньне сьвята „дзядоў“, калі прыходзяць Казьляр і Гусьляр ды прыбягаюць дзяды-сабакі, Стаўры і Гаўры. Эпічным прыгажством, сагрэтым беларускай лірычнай мягкасьцю, вызначаецца многа кавалачкаў з гэтага твора. Вось, для прыкладу, апісаньне страў на „дзяды“: {{Block center/s}}<small> Боршч з саланінай на стол паявіуся,<br /> Кісла-верашчака за ім з каубасой,<br /> Грэцкімі блінамі абрусок пакрыуся,<br /> А далей крупнік з парасем стралой<br /> Ляцеу у талеркі; вячэра сьвятая!<br /> Бадзялася тут-жа лямешка густая,<br /> Панцак, ягляная са скваркамі каша,<br /> То яда мужыцка!—то пацеха наша! </small>{{Block center/e}} {{Водступ|2|em}}Цікаўна характарыстыка, дадзеная князю Грамабою. Гэта ўсё той-жа ідэал добрага пана па Марцінкевічу: „Коратка дзяржаў ён радных паноў, не папушчаў у крыўду бедных мужыкоў.“ Баяліся яго, такога пана, аканомы і камісары. Свайму сваяку, літоўскаму князю Віту, памагаў ён проціў паганскай сілы аж да самай Воршы, а калі варочаўся з вайны, усе яго спатыкалі, як родненькага бацьку. Віт „радасну сьлёзку кулаком абцёр.“ Часта абцірае сьлёзы і Ананія,—гэ-<noinclude></noinclude> 7gsmn14u41bpe3r1ynufe0jhaeabsmp 104 29123 89482 86330 2022-08-28T18:47:31Z Gleb Leo 2440 /* Правераная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Gleb Leo" /></noinclude>та ўсё надворныя, але звычайныя прыметы марцынкевіцкага сантыменталізму. {{Водступ|2|em}}Як відзім, і з міфолёгіі беларускай, дужа вольна зьвязанай з гістарычнымі іменьнямі і назовамі, Марцінкевіч карыстаў ня столькі для заданьняў мастацкіх, сколькі для моральных. <center>[[Купала (Дунін-Марцінкевіч)|{{Разбіўка|Купала}}]] (1855 г.).</center> {{Водступ|2|em}}Народная повесьць „Купала“ выйшла ў 1855 годзе ў Менску, разам з польскімі творамі песьняра ў кнізе „Cіekawyś?—przeczytaj!“ Калі Марцінкевіч пісаў свае „Вечарніцы“, ён, пеўна-ж, ня меў за глаўнае заданьне апісаць беларускія вечарніцы. Але пасьля „Вечарніц“ ён троху інэртна, а троху, разумеецца, дзеля розных псыхолëгічных прычын творчасьці, пішаць „Купалу“, адылі „[[Шчарощския дажынкіШчэраўскія дажынкі]]“, дзе падобнае, так сказаць, апісова-этнографічнае заданьне {{Абмылка|усе|усё}} болей вытыкаецца наперад (можа быць і не па добрай волі аўтора). Апісаўшы ў „Купале“, як даўней спраўлялі на Беларусі гэтае нацыянальнае сьвята, аўтор паказуець адносіны паніча і сялянскай дзяўчыны з дыдактычнай разьвязкай. {{Разьбіўка|Агатка}} быццам любіцца з панічом, але сяньня ў іх выйшла прыкрая размова. {{Разьбіўка|Паніч}}, як зусім папсаваная натура, радзіць дзяўчыне, каб ішла за Саўку і гэтак бы ўсе „злыя брэхні“ зрабіла „пустой нябыліцай“, а з ім каб любілася таксама і далей. На вялікую крыўду Агаткі і на яе словы, каб паніч з ёй пабраўся, а не звадзіў і не забаўляўся, ён выказуець такія тыпова-шляхоцкія думкі: {{Block center/s}}<small> Што-б шляхціц з мужыцкай дачкой ажаніуся?<br /> Я-ж бы меж сваімі тады ня ужыуся! </small>{{Block center/e}} {{Водступ|2|em}}Хоць з разьвязкі повесьці відаць, што і сам Марцінкевіч, мусіць, лічыў непамыснай справай пабраньне паніча з мужычкай, аднак, ён горача паўстае проці шляхоцкай думкі, што „ня грэх мужычку на чэсьці забіці“. У гэтым заключаецца літэратурная вартасьць твору з ідэйнага боку. <center>[[Шчарощския дажынкі|{{Разбіўка|Шчэраўскія дажынкі}}]] (1857 г.).</center> {{Водступ|2|em}}Гэтая повесьць, складзеная з пролëга (размова пана з войтам Навумам) і дзьвюх карцін (варажба і дажынкі), літэратурную цану мае невялікую: прыгожае пісьменства забіваецца тут этнографіяй. Між іншым, тут найболей, чымся ва ўсіх творах Марцінкевіча, выступае праслаўленьне добрых паноў і сантыментальны пагляд на іх адносіны з мужыкамі. Аўтор аб сваей повесьці кажа: „Бо гэта, браткі, праўда, а ня казка“. Яго словам ахвотна верыцца, відаць, што ён ня<noinclude></noinclude> frrq3cfptndte4fuyfh203tg0c6tb92 89483 89482 2022-08-28T18:48:30Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Gleb Leo" /></noinclude>та ўсё надворныя, але звычайныя прыметы марцынкевіцкага сантыменталізму. {{Водступ|2|em}}Як відзім, і з міфолёгіі беларускай, дужа вольна зьвязанай з гістарычнымі іменьнямі і назовамі, Марцінкевіч карыстаў ня столькі для заданьняў мастацкіх, сколькі для моральных. <center>[[Купала (Дунін-Марцінкевіч)|{{Разбіўка|Купала}}]] (1855 г.).</center> {{Водступ|2|em}}Народная повесьць „Купала“ выйшла ў 1855 годзе ў Менску, разам з польскімі творамі песьняра ў кнізе „Cіekawyś?—przeczytaj!“ Калі Марцінкевіч пісаў свае „Вечарніцы“, ён, пеўна-ж, ня меў за глаўнае заданьне апісаць беларускія вечарніцы. Але пасьля „Вечарніц“ ён троху інэртна, а троху, разумеецца, дзеля розных псыхолëгічных прычын творчасьці, пішаць „Купалу“, адылі „[[Шчароўскія дажынкі|Шчэраўскія дажынкі]]“, дзе падобнае, так сказаць, апісова-этнографічнае заданьне {{Абмылка|усе|усё}} болей вытыкаецца наперад (можа быць і не па добрай волі аўтора). Апісаўшы ў „Купале“, як даўней спраўлялі на Беларусі гэтае нацыянальнае сьвята, аўтор паказуець адносіны паніча і сялянскай дзяўчыны з дыдактычнай разьвязкай. {{Разьбіўка|Агатка}} быццам любіцца з панічом, але сяньня ў іх выйшла прыкрая размова. {{Разьбіўка|Паніч}}, як зусім папсаваная натура, радзіць дзяўчыне, каб ішла за Саўку і гэтак бы ўсе „злыя брэхні“ зрабіла „пустой нябыліцай“, а з ім каб любілася таксама і далей. На вялікую крыўду Агаткі і на яе словы, каб паніч з ёй пабраўся, а не звадзіў і не забаўляўся, ён выказуець такія тыпова-шляхоцкія думкі: {{Block center/s}}<small> Што-б шляхціц з мужыцкай дачкой ажаніуся?<br /> Я-ж бы меж сваімі тады ня ужыуся! </small>{{Block center/e}} {{Водступ|2|em}}Хоць з разьвязкі повесьці відаць, што і сам Марцінкевіч, мусіць, лічыў непамыснай справай пабраньне паніча з мужычкай, аднак, ён горача паўстае проці шляхоцкай думкі, што „ня грэх мужычку на чэсьці забіці“. У гэтым заключаецца літэратурная вартасьць твору з ідэйнага боку. <center>[[Шчароўскія дажынкі|{{Разбіўка|Шчэраўскія дажынкі}}]] (1857 г.).</center> {{Водступ|2|em}}Гэтая повесьць, складзеная з пролëга (размова пана з войтам Навумам) і дзьвюх карцін (варажба і дажынкі), літэратурную цану мае невялікую: прыгожае пісьменства забіваецца тут этнографіяй. Між іншым, тут найболей, чымся ва ўсіх творах Марцінкевіча, выступае праслаўленьне добрых паноў і сантыментальны пагляд на іх адносіны з мужыкамі. Аўтор аб сваей повесьці кажа: „Бо гэта, браткі, праўда, а ня казка“. Яго словам ахвотна верыцца, відаць, што ён ня<noinclude></noinclude> s0261qrzy2qah9ri9n85ozom8d5h6ia 89484 89483 2022-08-28T18:49:16Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Gleb Leo" /></noinclude>та ўсё надворныя, але звычайныя прыметы марцынкевіцкага сантыменталізму. {{Водступ|2|em}}Як відзім, і з міфолёгіі беларускай, дужа вольна зьвязанай з гістарычнымі іменьнямі і назовамі, Марцінкевіч карыстаў ня столькі для заданьняў мастацкіх, сколькі для моральных. <center>[[Купала (Дунін-Марцінкевіч)|{{Разбіўка|Купала}}]] (1855 г.).</center> {{Водступ|2|em}}Народная повесьць „Купала“ выйшла ў 1855 годзе ў Менску, разам з польскімі творамі песьняра ў кнізе „Cіekawyś?—przeczytaj!“ Калі Марцінкевіч пісаў свае „Вечарніцы“, ён, пеўна-ж, ня меў за глаўнае заданьне апісаць беларускія вечарніцы. Але пасьля „Вечарніц“ ён троху інэртна, а троху, разумеецца, дзеля розных псыхолëгічных прычын творчасьці, пішаць „Купалу“, адылі „[[Шчароўскія дажынкі|Шчэраўскія дажынкі]]“, дзе падобнае, так сказаць, апісова-этнографічнае заданьне {{Абмылка|усе|усё}} болей вытыкаецца наперад (можа быць і не па добрай волі аўтора). Апісаўшы ў „Купале“, як даўней спраўлялі на Беларусі гэтае нацыянальнае сьвята, аўтор паказуець адносіны паніча і сялянскай дзяўчыны з дыдактычнай разьвязкай. {{Разьбіўка|Агатка}} быццам любіцца з панічом, але сяньня ў іх выйшла прыкрая размова. {{Разьбіўка|Паніч}}, як зусім папсаваная натура, радзіць дзяўчыне, каб ішла за Саўку і гэтак бы ўсе „злыя брэхні“ зрабіла „пустой нябыліцай“, а з ім каб любілася таксама і далей. На вялікую крыўду Агаткі і на яе словы, каб паніч з ёй пабраўся, а не звадзіў і не забаўляўся, ён выказуець такія тыпова-шляхоцкія думкі: {{Block center/s}}<small> Што-б шляхціц з мужыцкай дачкой ажаніуся?<br /> Я-ж бы меж сваімі тады ня ужыуся! </small>{{Block center/e}} {{Водступ|2|em}}Хоць з разьвязкі повесьці відаць, што і сам Марцінкевіч, мусіць, лічыў непамыснай справай пабраньне паніча з мужычкай, аднак, ён горача паўстае проці шляхоцкай думкі, што „ня грэх мужычку на чэсьці забіці“. У гэтым заключаецца літэратурная вартасьць твору з ідэйнага боку. <center>[[Шчароўскія дажынкі|{{Разбіўка|Шчэраўскія дажынкі}}]] (1857 г.).</center> {{Водступ|2|em}}Гэтая повесьць, складзеная з пролëга (размова пана з войтам Навумам) і дзьвюх карцін (варажба і дажынкі), літэратурную цану мае невялікую: прыгожае пісьменства забіваецца тут этнографіяй. Між іншым, тут найболей, чымся ва ўсіх творах Марцінкевіча, выступае праслаўленьне добрых паноў і сантыментальны пагляд на іх адносіны з мужыкамі. Аўтор аб сваей повесьці кажа: „Бо гэта, браткі, праўда, а ня казка“. Яго словам ахвотна верыцца, відаць, што ён ня<noinclude></noinclude> 5w7vrit1lb3yjh9w9nkx6bmpdylm05o 104 29124 89485 86327 2022-08-28T18:59:01Z Gleb Leo 2440 /* Правераная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Gleb Leo" /></noinclude>столькі тварыў, сколькі проста сьпісываў з жывой запраўднасьці. Прыгожая дзяўчына сіротка {{Разбіўка|Тадорка}} вельмі падобна да Касі ў „Вечарніцах“, як тая ўзноў-да Кацярынкі ў повесьці „Гапон“. Агатка-ж узята з „Купалы“. Апісаў аўтор жартам самога сябе, як гуляў з Тадоркаю, і ў апісаньні пасьмяяўся з пісара: {{Block center/s}}<small> Пасьля гульнуу з ею Навум Прыгаворка.<br /> Панок весяленькі, разумны, крый Божа!<br /> Яго у розуме і пісар ня зможа,<br /> А пісар наш, браткі, нечага казаць!<br /> У Халапенічах вучыуся чытаць!<br /> Вяліка галоука! мауляу сена стог,<br /> Ды пан загнау яго у казіны рог.<br /> Ен і кніжкі піша, песенькі сьпявае<br /> Так вумны, што усякі мужык панімае. </small>{{Block center/e}} {{Водступ|2|em}}Карціна частаваньня, калі „паявіўся на шырокі стол цаліком пячоны, прабальшэнны вол“, карціна скокаў з песьнямі, карагоду, паднашэньня дажынковага вянка, — усё гэта напісана з вялікай любасьцю аўтора да рэчы, з захапленьнем красою народнага культа, з колёрытнасьцю і некаторым размахам, — і ў тым літэратурная вартасьць „Шчэраўскіх дажынак“. <center>[[Пан Тадэвуш (Міцкевіч/Дунін-Марцінкевіч)|{{Разбіўка|Пераклад „Пана Тадэуша“}}]] (1859 г.).</center> {{Водступ|2|em}}Пераклад „[[Пан Тадэвуш|Пана Тадэуша]]“ [[Аўтар:Адам Міцкевіч|А. Міцкевіча]], зроблены Марцінкевічам, друкавауся ў 1859 годзе ў Вільні „на грошы, што шмат людзёў злажылі, а паміж іх былі і мужычкі“. Дазвол на друкаваньне дадзены цэнзарам Кукальнікам. Як толькі былі надрукаваны дзьве першыя быліцы, на места Кукальніка назначылі новага цэнзара, нейкага Мухіна. Той загадаў арыштаваць іх і спаліць; асталося цэлымі дзьве-тры кніжкі. Дык пераклад пабачыў сьвет толькі пасьля 1905 году. {{Водступ|2|em}}[[Пан Тадэвуш (Міцкевіч/Дунін-Марцінкевіч)/Слова ад перакладчыка|{{Разьбіўка|Прадмова перакладчыка}}]] напісана была папольску. У ёй Марцінкевіч піша так: „Аповесьць Адама Міцкевіча „Пан Тадэуш“, што так ясна, так шчыра малюець характар, звычаі і абычаі нашых беларускіх паноў часу Наполеона, ужо цяпер (1859 г.) перакладаецца на маскоўскую мову. Чаму-ж, думаю, наш народ просты, што з гэтымі панамі так блізка жыў, чаму-ж дробная акалічная шляхта, што жывучы ў лясным зацішшы, у хаце, між сабою, сваей роднай ужывае мовы—чаму-ж яна ня мае пазнаць абычаеў сваіх бацькоў? Вось гэта ўсё і нагнала мне думку пералажыць „Пана Тадэуша“ на беларускую мову“… Далей перакладчык жаліцца, што праца яго „у гэтай мове“, каторая мела заахвоціць „нашага беларускага мужыка і бедную шляхту“ да навукі, што яна не знайшла прыяцеляў сярод „тых багатых людзей нашае старон-<noinclude></noinclude> hvel3dldi91zcmg85l5ck5sukoccua4 104 29125 89486 86328 2022-08-28T19:13:51Z Gleb Leo 2440 /* Правераная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Gleb Leo" /></noinclude>кі, што паводле Бога і сумленьня павінны-б памагчы адкрыць цёмнаму народу вочы“, гэта, значыцца, сярод абпалячаных вялікіх паноў. Далей ён кажа: „І вось я сяньня ахвярую „Пана Тадэуша“, прыбранага ў мужыцкую сярмягу, паном і простаму народу з-над Дняпра, Дзьвіны, Бярэзіны, Сьвіслачы, Вільлі і Нëмна. Можа народ той просты, што з маткай прыродай блізка жывець, прыме гэты гасьцінец ад свайго дудара, што астатнія мінуты свайго жыцьця на карысьць народу аддаець“. {{Водступ|2|em}}{{Разбіўка|Мова пераклада}} маець ужо розьніцу з жывой народнай гутаркай, аднак, у гэтым няма заганы, а ёсьць заслуга, бо гэта была амаль ня першая спроба нашых новых пісьменьнікаў перайці ад „простай“ гутаркі на грунт чыста-літэратурны. У лексіконе перакладу троху ёсьць зусім нязвычных для нас чужых слоў, асабліва для абстракцыйных разуменьняў, але ясна відаць, як пільна высцерагаўся ад іх перакладчык і як ён здалеў немалыя труднасьці. Так аб гэтым пісаў і [[Аўтар:Адам Кіркор|Кіркор]]: „Перакладчык змог нясходаныя труднасьці. Пераклад ня толькі верны, але мова ўсюдых гарманічная, зразумелая і асабліва мягкая“ („Жив. Рос.“, т. III, стр. 327). Бо шмат кніжных беларускіх слоў з нашай залатой пары і гаспадарстванасьці памёрла, а ў цёмным народзе новых падобных ці ня было ці трудна было адшукаць іх, асабліва аднаму чалавеку, абкружонаму непрыязьню да працы. З мовы ж пераклада мы відзім, як у самога Марцінкевіча разьвіваліся пагляды на літаратурнасьць беларускай мовы. Наагул сказаць, пераклад, як першы ў беларускай літаратуры (другі ёсьць зроблены [[Аўтар:Аляксандр Ельскі|А. Ельскім]]) і напісаны ў часе нявысокага яе разьвіцьця, можна уважаць за добры, удачны. Сілябічны верш пераклада слабы, з надта даўгімі радкамі (13 складоў). <center>[[Пінская шляхта|{{Разбіўка|Пінская шляхта}}]] (1866 г.).</center> {{Водступ|2|em}}Гэтая аднаактовая камэдыя (фарс-водэвіль) малюець нам жыцьцё і панаравы вакалічнай шляхты ў глушы Піншчыны. Сюжэт стары, вядомы кожнай літаратуры: дзеці любяцца, але ня могуць пабрацца, бо бацькі іх вадзяцца. На гэтым фоне Марцінкевіч вельмі задачна і з добрымі жартамі абсьмяяў шляхоцкі гонар, застарэлыя шляхоцкія парадкі, прыхамаці і цемнату, а таксама хабарніцтва маскоўскіх ураднікаў і маскоўскую судовую валакіту. Разам з гэтым добра выстаўлена прыемная прастата шляхоцкага жыцьця ў хатніх справах. Камэдыя напісана надта жыва і сцэнічна. Найлепей змалëваны стара-шляхоцкія партрэты (Ціхон Пратасавіцкі, Іван Цюхай-Ліпскі, Харытон, Куторга), а таксама партрэт „найясьнейшай кароны“ Кручкова і дзелавода Пісулькіна. Адна<noinclude></noinclude> dhe2p1alxj9xo6p0b0hd3hontt01vo8 104 29126 89487 86329 2022-08-28T19:20:59Z Gleb Leo 2440 /* Правераная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Gleb Leo" /></noinclude>з вартасьцей камэдыі заключаецца ў тым, што яна паказуець шкоднасьць, сьмяхотнасьць і няжыцьцёвасьць гаспадарствана- і культурна-чужога парадкаваньня на Беларусі. Першы раз „Пінская шляхта“ надрукавана ў 1918 г. <center>[[Залёты|{{Разбіўка|Залёты}}]] (1870 г.).</center> {{Водступ|2|em}}Гэтую сьмяхотную штуку ў 3-х дзеях Марцінкевіч напісаў мешанаю польска-беларускай гутаркаю. Беларускага тэксту было блізка палавіны. На сучасную літаратурную мову „Залёты“ выправіў [[Аўтар:Язэп Лёсік|Я. Лёсік]]. Композытарка М. Кімонт напісала да іх опэрэтачную музыку. Разгляд „Залётаў“ у зьвязку з крытыкай усяе творчасьці Марцінкевіча добра зрабіў [[Аўтар:Янка Купала|Янка Купала]], каторы між іншым пісаў так („[[Наша Ніва (1906)|Наша Ніва]]“ за 1915 г., [[Наша Ніва (1906)/1915/5|№ 5]]): „Аўтор опэрэткі В. Марцінкевіч, сам шляхціц, шчыра стаяў на варце інтарэсаў гэрбоўнай шляхты, паноў, і хаця бачыў усе іх заганы, усёжткі ў сваіх творах выказываў думку, што ўся бяда беларускай беднаты паходзіць не ад паноў, а ад панскіх слуг: аканомаў, цівуноў і іншай марноты. Пры шчырай сваей прыхільнасьці да народу, Марцінкевіч ня мог стаць усей душою на старане дэмосу, на старане толькі што выпушчанага з-пад панскай няволі мужыка-беларуса. Для Марцінкевіча гэты мужык ёсьць мужык: можна даць яму і асьвету, можна пазволіць дайці да сякога-такога дабрабыту, але ня можна дапусьціць яго да раўні з панамі. У яго літаратурных працах гэтая дзяльба панскіх і мужыцкіх душ перабягае скрозь чырвонай нітачкай, асабліва ў творах сцэнічных. Гэтак у „Залётах“ паны і той навет пан з мужыкоў, Сабковіч, павінны гаварыць папольску, а толькі слугі іх гаворяць пабеларуску, — ды ня гледзячы на тое, што ў той час шмат-дзе па якіх дварох паны гаварылі паміж сабой пабеларуску. Марцінкевіч бачыў, што сярод мужыкоў пачынаецца эволюцыя, што колькісотлетняя паншчына не забіла да апошняга ў мужыцкай душы жаданьня падняцца вышэй са свайго паніжэньня, са сваей беднаты-цемнаты. Паяўляюцца сабковічы, тыя сабковічы-мужыкі, што багацеюць дабром з крыўдай для разбагацеўшых на мужыцкім дабры паноў. Колізіі гэтай Марцінкевіч яшчэ ці ня хоча ці ня можа ўразумець, яшчэ аўтора не патрапіла захапіць хваля вызвольнага ветру з захаду. І Сабковіч у „Залётах“ гэта ёсьць шэльма з шэльмаў, узьвялічаны аўторам да нейкага горшага гатунку карыкатуры, а не чалавека з яго добрымі і благімі старонамі. Марцінкевіч ня мог падмеціць другіх сабковічаў, другіх дарабковічаў, дарабковічаў ня золата, а духа! Для тых часоў, для сучасных Марцінкевічу чытачоў і слухачоў, „Залёты“, напэўна, мелі вялікую вартасьць, бо напісаны былі не для шырокага<noinclude></noinclude> ogrjk7qm6yybyf853pa2zju2lkn2wdu 104 29127 89488 86325 2022-08-28T19:31:16Z Gleb Leo 2440 /* Правераная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Gleb Leo" /></noinclude>беларускага грамадзянства, а толькі для часткі яго, той касты, што ўмела чытаць і мела за што хадзіць у тэатры. Для цяперашняга беларускага грамадзянства „Залёты“ ёсьць ні болей ні меней як сумны успамін тых часоў, калі людзі думалі і верылі, што ў адных станаў белая косьць у целе, а ў другіх чорная. Былі „залëты“ пакляпаць мужычка белай рукой па зморшчаным твары ды паказаць яму, як гэта нягодна выбівацца з мужыкоў у паны“. <center>{{Разбіўка|Лірыка Марцінкевіча}}.</center> {{Водступ|2|em}}Шмат дробных лірычных вершаў было ў Марцінкевіча, але некаторыя пагінулі, некаторыя захованы ў рукапісаx і, можа быць, абы-дзе ляжаць забытыя, і толькі зусім малая частка іх трапіла ў друк. Сярод такіх ёсьць: {{Водступ|2|em}}„[[Віншаванне войта Навума|{{Разбіўка|Павіншаваньне войта Навума ў дзень імянін панны W. S.}}]]“ (1854 г.), дзе аўтор сьпісаўшы розныя пажаданьні, між іншым кажа імяніньніцы: {{{Абмылка|Пацехай|„Пацехай}} будзь у старасьці бацьком, а маткай роднай сваім мужычком“. Верш напісан з жартамі і ахоплен вясёлым гумарам. „[[Верш Навума Прыгаворкі|{{Разбіўка|Верш Навума Прыга воркі на прыезд да места Менска А. Контскага, У. Сыракомлі і С. Манюшкі}}]] (1856 г.). І гэты верш напісан падобна да папярэдняга, але з большай паважнасьцю. Ен маець тое значаньне, што сьведчыць аб славянафільстве Марцінкевіча, у каторым пісьменьнік знахадзіў несьвядомы выхад для захаваных пад польскасьцю пачаткаў свайго беларускага нацыянальнага чуцьця. Аўтор кажа: „І нашая ніва вялікімі дударамі уздаволь шчасьліва“. {{Водступ|2|em}}„[[Вясна гола перапала|{{Разбіўка|Вясна, голад, перапала}}]]“ (1860 г.). Гэты верш, як кажуць, захаваўся ў рукапісе самаго Марцінкевіча, але без яго подпісу, а мяркуючы па зьместу і па тэхніцы верша, трудна сказаць з пеўнасьцю, што ён належыць аўторству Марцінкевіча. Верш гэты стаіць у некаторай дзіўной супярэчнасьці з іншымі творамі песьняра і з яго паўсёдным сьветаглядам. Можна думаць, што твор гэты ёсьць частка якой-небудзь анонімнай „мужыцкай гутаркі“, хадзіўшай у народзе (падобна „[[Гутарка Данілы са Сцяпанам|{{Абмылка|Гутарцы|Гутаркі}} Данілы з Сьцяпанам]]“ [[Аўтар:Паўлюк Багрым|П. Бахрыма]]) і трапіўшай у рукі Марцінкевічу, каторы ў зьвязку з перажываным пяродаднем скасаваньня паншчыны выправіў яго на свой лад і пусьціў ізноў у ход без свайго подпісу. А можа і сам аўтор-пан напісаў яго пад якім-небудзь вялікім ўражаньнем, калі на мамэнт адчуў, што спакойная дыдактычнасьць яго твораў нікаліва не парушыць паноў, каб памаглі няшчаснаму народу, што ратунак можа быць толькі пасьля скасаваньня паншчыны. Можна і не знахадзіць тут<noinclude></noinclude> 07q0ajoimzmubxzdt1do2k7l5acgper 104 29128 89489 85870 2022-08-28T19:38:02Z Gleb Leo 2440 /* Правераная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Gleb Leo" /></noinclude>ніякай супярэчнасьці, бо напісаць у такім тоне мог не правадыр грамады, а толькі чалавек, каторы сам разьвіваецца з разьвіцьцем ідэй у грамадзе (а гэткі быў Марцінкевіч); напісаць мог ня мужык, а пан, якому здавалася, што ён дужа добра разумее і пераказуець мужыцкую душу. Калі дапраўды верш гэты напісан Марцінкевічам, ён маець важнае значаньне для разгляду творчасьці песьняра і для характарыстыкі панскіх настрояў таго часу; ён сьведчыць, што перад рэформай спуджаныя думкі ляцелі шмат далей наўперад, чымся тое спраўдзілася, і патрабавалі абнізіць сваю трывогу нейкай звычайнай жартаўлівасьцю ці рацыяй поступу; ён-жа можаць дапаўняць ілюстрацыю марцінкевіцкай, так сказаць, нядзейнасьці, слабасьці яго нацыянальна-соцыяльнай ідэолёгіі, пры каторай не магло пачацца запраўднае адраджэньне беларусаў, ня гледзячы на {{Абмылка|суседзтв|суседзтва}} з шаўчэнкаўскаю Украінаю. Гэты верш Марцінкевіч не друкаваў ды й ня мог надрукаваць, бо заўсёды баяўся папсаваць свае адносіны з панамі, якія жартаўліва-прыхільна пазіралі на яго беларускую творчасьць толькі у такой меры, у якой на тое дазвалялі іхныя панскія інтарэсы. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Агульны пагляд на творчасьць Марцінкевіча.'''}} Панскасьць замінала яму глянуць глыбей, са ўсей шчырасьцю, на панска-мужыцкія адносіны і паважна закрануць соцыяльныя проблемы. Як запраўдны пясьняр і дзеля таго найбольш сумленны і чулы чалавек свайго часу, ён толькі найлепей адчуваў пульс жыцьця і патрэбы народу, але, як пан, ён радзіўся і памёр з нічога нявартай соцыяльнай ідэолёгіяй, каторая для мужыкоў мела такі артыкул: {{Block center/s}}<small> Хваліць толькі бога, шчыра працаваці,<br /> Любіць добрых панау, мауляу родных браці,—<br /> Вось вашае дзела… </small>{{Block center/e}} {{Водступ|2|em}}Ен ідэалізуе сялян, каб збудзіць у паноў спагаднасьць да іх і тым палепшыць горкую мужыцкую долю. Але гэта ёсьць толькі абы-якое замірэньне панскасьці з пясьнярскай ідэйнасьцю, той компроміс, каторы ідзець у Марцінкевіча поруч з {{Абмылка|некатораай|некаторай}} безпрынцыпнасьцю, бо вымагае ад песьняра посьле тых вышэйшых радкоў даволі спакойна, неўзварушона сказаць за мужыкоў: {{Block center/s}}<small> Будзем роуныя з панамі,<br /> Будзем самі, як паны… </small>{{Block center/e}} {{Водступ|2|em}}Не зачапляла творчасьць Марцінкевіча вялікіх агульначалавецкіх проблем. Круг яго ідэй шчыльна абмежаваны. Пісьменьнік дужа любіў беларускую прыроду і беларускае<noinclude></noinclude> t42g47hqlrn2102a0dte9wukg3x4opj 104 29129 89490 86092 2022-08-28T19:45:43Z Gleb Leo 2440 /* Правераная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Gleb Leo" /></noinclude><section begin="Дунін"/>жыцьцё і надта добра ведаў сялянскі побыт. Дзеля таго малюнкі сялянскага жыцьця—няйлепей яму задаліся; гульня ў карчме, вясельле, варажба, дажынкі, купальле-лепшыя часткі яго твораў. Дыдактызм Марцінкевіча стануў і ў добрай і ў благой прыгодзе для творчасьці: дзякуючы яму, пясьняр меў звычайны, але важны ў пісьменстве пагляд, што прыгожая літэратура павінна пабуджаць у людзёх лепшыя староны душы; але пільнуючы дыдактызму, Марцінкевіч траціў на літэратурнасьці. Тыпы у Марцінкевіча нявыразныя. Усе героіні яго повесьцей, добрыя беларускія дзяўчаты, ахарактызаваны агульнымі, рыторычнымі фразамі і дзеля таго сплываюцца ў адзін нявыразны выгляд. Маючы многа падабенства з [[Аўтар:Ян Чачот|Чачотам]], Марцінкевіч, аднак далёка назадзе кідаець яго ў расточках несьвядома-нацыянальнага чуцьця і ў паглядзе на літэратурнае значаньне беларускае мовы. Даўшы прыклад беларускай повесьці і камэдыі і пераклаўшы „Пана Тадеуша,“ ён першы паказаў, што беларуская мова—мала таго, што не цяжкая, не такая няўломная, як прызвыклі думаць у часе нашага заняпаду, ала што яна—гладкая, гібкая, пявучая, лірычная, багатая на словы і звароты, каторых даволі ёсьць, каб выказаць Адама Міцкевіча. Далёкі ад нашай сучаснай сьвядомасьці, як далёка неба ад зямлі, Марцінкевіч тымчасам сеяў беларускасьць поўнаю жменяю. І яго стродкі судзьдзя [[Аўтар:Янка Купала|Я. Купала]] з удзячнасьцю пяе аб ім (1910 г.): {{Block center/s}}<small> Як стораж, стаў сьмела на варце<br /> Радзімых запушчаных гоняў,<br /> Стаў сеяць пасвойску ўсё тое,<br /> Што мы далей сеем сягоньня… </small>{{Block center/e}} Надрукаваў Марцінкевіч пабеларуску болей за ўсіх нашых пісьменьнікаў 19-сталецьця. Кніжкі йшлі ў народ. І, як ведаем, поэт [[Аўтар:Алесь Гарун|Алесь Гарун]] няўся пачаткаў кніжнай беларускасьці па выпадкова знойдзенай, падранай кнізе-повесьці „Гапон“ Марцінкевіча. <section end="Дунін"/> <section begin="Каратынскі"/>{{Цэнтар|'''{{Larger|[[Аўтар:Вінцэсь Каратынскі|Вінцэсь Каратынскі]].}}'''}} {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Уплыў [[Аўтар:Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч|Марцінкевіча]].'''}} Вінцэсь Каратынскі пачаў пісаць пабеларуску пад уплывам Марцінкевіча. У 1856 годзе быў ён разам з [[Аўтар:Уладзіслаў Сыракомля|Сыракомляю]] ў яго ў гасьцях, у Менску, і, як новы малады беларускі поэта, напісаў вершык, у каторым славіць гасьціннасьць Марцінкевіча і дзякуець за яго ласку. <section end="Каратынскі"/><noinclude></noinclude> b4z9phfiak6dopsawwsw7nzfbc447uv 0 29130 89473 89299 2022-08-28T17:38:58Z Gleb Leo 2440 wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = В. Дунін-Марцінкевіч | аўтар = Максім Іванавіч Гарэцкі | год = 1921 | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура/Проціўпольскія вершы|Проціўпольскія вершы]] | наступны = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Нова-шляхоцкія пісьменьнікі/В. Каратынскі|В. Каратынскі]] | анатацыі = }} {{Выроўніваньне-пачатак}} <pages index="Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf" from="82" to="95" fromsection=dunin tosection=dunin /> {{Выроўніваньне-канец}} {{DEFAULTSORT:В. Дунін-Марцінкевіч}} [[Катэгорыя:Творы пра Вінцэнта Дунін-Марцінкевіча]] s6gb0fpnequc7e0w909oq1nevunujmx 104 29131 89443 85877 2022-08-28T14:28:24Z Gleb Leo 2440 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Gleb Leo" /></noinclude><section begin="Шпілеўскі"/>нуў, бо не радзіўся мужыком. Ды ўсё-ж ëн меў той крытычны настрой у адносінах да паноў на Беларусі, якога ня было у нашых польска-беларускіх шляхоцкіх пісьменьнікаў. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Беларуска-маскоўская школа пісьменьнікаў.'''}} Яшчэ раней за Шпілеўскага, у 1843 годзе, П. {{Разьбіўка|Кушын}} зьмесьціў у журнале „Москвитянинъ“ надта цікаўнае апавяданьне „Гецыкі“ з жыцьця беларусаў паўночнай Віцебшчыны. Аўтор намаляваў прыгонны побыт, даў жменю цікаўных беларускіх песьняў („Гарэліца“, што ў [[Аўтар:Ян Баршчэўскі|Баршчэўскага]]), слоў, зваротаў мовы і цэлых размоў. У „Маяку“ зьмяшчаў беларускія творы {{Разьбіўка|Эгілеўскі}} (1844 г.) і іншыя людзі першай палавіны 19-га сталецьця залічаецца і некалькі кніжных вершаў невядомых поэтаў. Так, у „Иллюстраціи“ (1848 г.) надрукаваны два даволі орыгінальных вершыкі. У „Могил. губерн. вѣдом.“ (1849 г.) невядомы аўтор П. 3. *** зьмесьціў свой этнографічна-белетрыстычны твор „Дзяды“, дзе ёсьць добрыя сцэнкі спраўляньня сьвята Дзядоў, напісаныя у драматычнай форме. З 1863 года найпільней узяліся маскоўскія вучоныя за апісаньне Беларусі. Каб давесьці Эўропе, што Беларусь—„искони русская земля“, тагачасныя маскоўскія патрыятычныя газэты і журналы давалі многа рознага матар‘ялу аб Беларусі. Разумеецца, гэты матар‘ял мае нізкую цану як для беларускай літаратуры, так і наагул для гісторыі беларусазнаўства. А з тым таго можна сказаць, што беларуска-маскоўскіх пісьменьнікаў было мала і што яны не зрабілі навет і той невялікай, мала здольнай да разьвіцьця работы, якую рабілі нашы беларуска-польскія пісьменьнікі. Шмат пісалі памаскоўску Безкарніловіч, Турчыновіч, Семянтоўскі, Кухцінскі, Бантыш-Каменскі і др. <section end="Шпілеўскі"/> <section begin="Каліноўскі"/>{{Цэнтар|'''{{Larger|Рэволюцыйная і проціўрэволюцыйная літэратура 60-х гадоў..}}'''}} {{Цэнтар|'''{{Larger|[[Аўтар:Кастусь Каліноўскі|Кастусь Каліноўскі]].}}'''<br />(1838 — 1864).}} {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Біаграфічны матар‘ял.'''}} Каліноўскі быў сын ткача з двара Мастаўляны (Ваўкавыскага павету, Горадзенскай губэрні). Скончыў 5 кляс прогімназіі ў Сьвіслачы. Byчыўся на юрыдычным факультэце ў Пецярбурзе, выйшаў кандыдатам праў. Знаходзіўся пад уплывам А. Герцэна і пеpaняўся рэволюцыйнымі ідэямі. Перад паўстаньнем прыехаў на Беларусь і працаваў над яго падрыхтаваньнем. Дамагаўся, каб былі скасаваны панскія прывілегіі і прызнаны шырокія <section end="Каліноўскі"/><noinclude></noinclude> gd9igj96ot7mtv52uu51bx6hnorytz5 89458 89443 2022-08-28T15:33:58Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Gleb Leo" /></noinclude><section begin="Шпілеўскі"/>нуў, бо не радзіўся мужыком. Ды ўсё-ж ëн меў той крытычны настрой у адносінах да паноў на Беларусі, якога ня было у нашых польска-беларускіх шляхоцкіх пісьменьнікаў. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Беларуска-маскоўская школа пісьменьнікаў.'''}} Яшчэ раней за Шпілеўскага, у 1843 годзе, П. {{Разьбіўка|Кушын}} зьмесьціў у журнале „Москвитянинъ“ надта цікаўнае апавяданьне „Гецыкі“ з жыцьця беларусаў паўночнай Віцебшчыны. Аўтор намаляваў прыгонны побыт, даў жменю цікаўных беларускіх песьняў („Гарэліца“, што ў [[Аўтар:Ян Баршчэўскі|Баршчэўскага]]), слоў, зваротаў мовы і цэлых размоў. У „Маяку“ зьмяшчаў беларускія творы {{Разьбіўка|Эгілеўскі}} (1844 г.) і іншыя людзі першай палавіны 19-га сталецьця залічаецца і некалькі кніжных вершаў невядомых поэтаў. Так, у „Иллюстраціи“ (1848 г.) надрукаваны два даволі орыгінальных вершыкі. У „Могил. губерн. вѣдом.“ (1849 г.) невядомы аўтор П. 3. *** зьмесьціў свой этнографічна-белетрыстычны твор „Дзяды“, дзе ёсьць добрыя сцэнкі спраўляньня сьвята Дзядоў, напісаныя у драматычнай форме. З 1863 года найпільней узяліся маскоўскія вучоныя за апісаньне Беларусі. Каб давесьці Эўропе, што Беларусь—„искони русская земля“, тагачасныя маскоўскія патрыятычныя газэты і журналы давалі многа рознага матар‘ялу аб Беларусі. Разумеецца, гэты матар‘ял мае нізкую цану як для беларускай літаратуры, так і наагул для гісторыі беларусазнаўства. А з тым таго можна сказаць, што беларуска-маскоўскіх пісьменьнікаў было мала і што яны не зрабілі навет і той невялікай, мала здольнай да разьвіцьця работы, якую рабілі нашы беларуска-польскія пісьменьнікі. Шмат пісалі памаскоўску Безкарніловіч, Турчыновіч, Семянтоўскі, Кухцінскі, Бантыш-Каменскі і др. <section end="Шпілеўскі"/> <section begin="Каліноўскі"/>{{Цэнтар|'''{{Larger|Рэволюцыйная і проціўрэволюцыйная літэратура 60-х гадоў.}}'''}} {{Цэнтар|'''{{Larger|[[Аўтар:Кастусь Каліноўскі|Кастусь Каліноўскі]].}}'''<br />(1838 — 1864).}} {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Біаграфічны матар‘ял.'''}} Каліноўскі быў сын ткача з двара Мастаўляны (Ваўкавыскага павету, Горадзенскай губэрні). Скончыў 5 кляс прогімназіі ў Сьвіслачы. Byчыўся на юрыдычным факультэце ў Пецярбурзе, выйшаў кандыдатам праў. Знаходзіўся пад уплывам А. Герцэна і пеpaняўся рэволюцыйнымі ідэямі. Перад паўстаньнем прыехаў на Беларусь і працаваў над яго падрыхтаваньнем. Дамагаўся, каб былі скасаваны панскія прывілегіі і прызнаны шырокія <section end="Каліноўскі"/><noinclude></noinclude> sff6irh8z5c7dqemukz22d60o5xo8h1 104 29132 89446 85878 2022-08-28T14:36:21Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="VasyaRogov" /></noinclude><section begin="Каліноўскі"/>культурна - нацыянальныя правы за беларусамі і ліцьвінамі. Жыў ён у Вільні па фальшываму пашпарту і вёў самую шырокую рэволюцыйную прапаганду. У 1864 годзе яго злавілі і засудзілі на сьмерць. Прысуд споўнен на Лукішскім пляцу 10 (23) сакавіка (марца) 1864 года, калі Каліноўскі меў усяго 26 гадоў. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Яго літэратурная праца.'''}} У 1863 годзе, у Беластоку, Каліноўскі друкаваў нелегальную беларускую часопісь пад назовам „[[Мужыцкая праўда]]“, у каторай сам найбольш і пісаў пад псэўданімам {{Разбіўка|Яська-гаспадар з-пад Вільні}}. Нумары „Мужыцкае праўды“ ёсьць у Віленскім музэі; усяго іх выйшла 6 штук. Часопісь заклікала бараніць унію, веру дзядоў, і скідаць ярмо маскоўскіх катаў. Чакаючы ў турме сьмерці, Каліноўскі напісаў [[Лісты з-пад шыбеніцы|дзьве адозвы]] да беларускага народа: адну вершам, адну прозаю. Пад уплывам і стараньнем Каліноўскага польскі „народны урад“ выдаў маніфест да беларускага народа пабеларуску з абвяшчэньнем, што „даецца ўсім шляхецтва навекі“ і даюцца іншыя вольнасьці. Невядома, ці меў Каліноўскі яшчэ якія беларускія творы; тыя-ж яго рэчы, што дайшлі да нас, ніякага літэратурнага значаньня ня маюць ды й пісаны яны былі з заданьнямі надта далёкімі ад заданьняў прыгожага пісьменства. Іх значаньне моральнае. Праклямацыі Каліноўскага і іншая падобная література сьведчыць нам, што 1) беларускае друкаванае слова так ці йначай усё болей пашыралася; 2) што беларускім словам карысталі тады, калі хацелі зачапіць струны беларускай душы. <section end="Каліноўскі"/> <section begin="Праклямацыі"/>{{Цэнтар|'''Праклямацыі і брошуры.'''<br />(1827—1861).}} {{Водступ|2|em}}З тым жа проціў-маскоўскім, проціў урадовым кірункам было выдрукавана ў нашай мове многа праклямацый і брошур, найболей невядома кім напісаных. Былі пашыраны сярод каталіцкага беларускага насяленьня, прыкладам, гэткія: {{Водступ|2|em}}1. {{Разьбіўка|Перадсьмертны разгавор пустэльніка Пятра, каторы жыў у пушчы дзевяцьдзесят лет, а памёр маючы сто сорак лет}}. Кніжачка друкована ў 60 гадох, у Кіеве, з рэвалюцыйна-агітацыйнымі заданьнямі. Пры ёй у дадатку ёсьць польскі гімн у беларускім перакладзе. {{Водступ|2|em}}2. {{Разьбіўка|Крыўда і праўда}} (1863 г.)—„беларуская гутарка“, каторую напісаў вершам, дужа дрэнным, нейкі Ф. {{Разьбіўка|Пчыцкі}}. Аўтор наіўна спакушае беларускага мужыка тым, што раней, за палякамі, і „пан-бог даваў уроду“: пша- <section end="Праклямацыі"/><noinclude></noinclude> pwtc4j5gbr8qslcb4a8pysbkxuh8vy5 89449 89446 2022-08-28T15:04:34Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="VasyaRogov" /></noinclude><section begin="Каліноўскі"/>культурна - нацыянальныя правы за беларусамі і ліцьвінамі. Жыў ён у Вільні па фальшываму пашпарту і вёў самую шырокую рэволюцыйную прапаганду. У 1864 годзе яго злавілі і засудзілі на сьмерць. Прысуд споўнен на Лукішскім пляцу 10 (23) сакавіка (марца) 1864 года, калі Каліноўскі меў усяго 26 гадоў. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Яго літэратурная праца.'''}} У 1863 годзе, у Беластоку, Каліноўскі друкаваў нелегальную беларускую часопісь пад назовам „[[Мужыцкая праўда]]“, у каторай сам найбольш і пісаў пад псэўданімам {{Разбіўка|Яська-гаспадар з-пад Вільні}}. Нумары „Мужыцкае праўды“ ёсьць у Віленскім музэі; усяго іх выйшла 6 штук. Часопісь заклікала бараніць унію, веру дзядоў, і скідаць ярмо маскоўскіх катаў. Чакаючы ў турме сьмерці, Каліноўскі напісаў [[Лісты з-пад шыбеніцы|дзьве адозвы]] да беларускага народа: адну вершам, адну прозаю. Пад уплывам і стараньнем Каліноўскага польскі „народны урад“ выдаў маніфест да беларускага народа пабеларуску з абвяшчэньнем, што „даецца ўсім шляхецтва навекі“ і даюцца іншыя вольнасьці. Невядома, ці меў Каліноўскі яшчэ якія беларускія творы; тыя-ж яго рэчы, што дайшлі да нас, ніякага літэратурнага значаньня ня маюць ды й пісаны яны былі з заданьнямі надта далёкімі ад заданьняў прыгожага пісьменства. Іх значаньне моральнае. Праклямацыі Каліноўскага і іншая падобная література сьведчыць нам, што 1) беларускае друкаванае слова так ці йначай усё болей пашыралася; 2) што беларускім словам карысталі тады, калі хацелі зачапіць струны беларускай душы. <section end="Каліноўскі"/> <section begin="Праклямацыі"/>{{Цэнтар|'''Праклямацыі і брошуры.'''<br />(1827—1861).}} {{Водступ|2|em}}З тым жа проціў-маскоўскім, проціў урадовым кірункам было выдрукавана ў нашай мове многа праклямацый і брошур, найболей невядома кім напісаных. Былі пашыраны сярод каталіцкага беларускага насяленьня, прыкладам, гэткія: {{Водступ|2|em}}1. [[Перадсмертны разгавор Пустэльніка Пятра|{{Разьбіўка|Перадсьмертны разгавор пустэльніка Пятра, каторы жыў у пушчы дзевяцьдзесят лет, а памёр маючы сто сорак лет}}]]. Кніжачка друкована ў 60 гадох, у Кіеве, з рэвалюцыйна-агітацыйнымі заданьнямі. Пры ёй у дадатку ёсьць польскі гімн у беларускім перакладзе. {{Водступ|2|em}}2. [[Крыўда і праўда|{{Разьбіўка|Крыўда і праўда}}]] (1863 г.)—„беларуская гутарка“, каторую напісаў вершам, дужа дрэнным, нейкі Ф. {{Разьбіўка|Пчыцкі}}. Аўтор наіўна спакушае беларускага мужыка тым, што раней, за палякамі, і „пан-бог даваў уроду“: пша- <section end="Праклямацыі"/><noinclude></noinclude> 9gflnnqgeef85sdt4623df6ck7mmklw 89454 89449 2022-08-28T15:08:45Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="VasyaRogov" /></noinclude><section begin="Каліноўскі"/>культурна - нацыянальныя правы за беларусамі і ліцьвінамі. Жыў ён у Вільні па фальшываму пашпарту і вёў самую шырокую рэволюцыйную прапаганду. У 1864 годзе яго злавілі і засудзілі на сьмерць. Прысуд споўнен на Лукішскім пляцу 10 (23) сакавіка (марца) 1864 года, калі Каліноўскі меў усяго 26 гадоў. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Яго літэратурная праца.'''}} У 1863 годзе, у Беластоку, Каліноўскі друкаваў нелегальную беларускую часопісь пад назовам „[[Мужыцкая праўда]]“, у каторай сам найбольш і пісаў пад псэўданімам {{Разбіўка|Яська-гаспадар з-пад Вільні}}. Нумары „Мужыцкае праўды“ ёсьць у Віленскім музэі; усяго іх выйшла 6 штук. Часопісь заклікала бараніць унію, веру дзядоў, і скідаць ярмо маскоўскіх катаў. Чакаючы ў турме сьмерці, Каліноўскі напісаў [[Лісты з-пад шыбеніцы|дзьве адозвы]] да беларускага народа: адну вершам, адну прозаю. Пад уплывам і стараньнем Каліноўскага польскі „народны урад“ выдаў маніфест да беларускага народа пабеларуску з абвяшчэньнем, што „даецца ўсім шляхецтва навекі“ і даюцца іншыя вольнасьці. Невядома, ці меў Каліноўскі яшчэ якія беларускія творы; тыя-ж яго рэчы, што дайшлі да нас, ніякага літэратурнага значаньня ня маюць ды й пісаны яны былі з заданьнямі надта далёкімі ад заданьняў прыгожага пісьменства. Іх значаньне моральнае. Праклямацыі Каліноўскага і іншая падобная література сьведчыць нам, што 1) беларускае друкаванае слова так ці йначай усё болей пашыралася; 2) што беларускім словам карысталі тады, калі хацелі зачапіць струны беларускай душы. <section end="Каліноўскі"/> <section begin="Праклямацыі"/>{{Цэнтар|'''{{Larger|Праклямацыі і брошуры.}}'''<br />(1827—1861).}} {{Водступ|2|em}}З тым жа проціў-маскоўскім, проціў урадовым кірункам было выдрукавана ў нашай мове многа праклямацый і брошур, найболей невядома кім напісаных. Былі пашыраны сярод каталіцкага беларускага насяленьня, прыкладам, гэткія: {{Водступ|2|em}}1. [[Перадсмертны разгавор Пустэльніка Пятра|{{Разьбіўка|Перадсьмертны разгавор пустэльніка Пятра, каторы жыў у пушчы дзевяцьдзесят лет, а памёр маючы сто сорак лет}}]]. Кніжачка друкована ў 60 гадох, у Кіеве, з рэвалюцыйна-агітацыйнымі заданьнямі. Пры ёй у дадатку ёсьць польскі гімн у беларускім перакладзе. {{Водступ|2|em}}2. [[Крыўда і праўда|{{Разьбіўка|Крыўда і праўда}}]] (1863 г.)—„беларуская гутарка“, каторую напісаў вершам, дужа дрэнным, нейкі Ф. {{Разьбіўка|Пчыцкі}}. Аўтор наіўна спакушае беларускага мужыка тым, што раней, за палякамі, і „пан-бог даваў уроду“: пша- <section end="Праклямацыі"/><noinclude></noinclude> gahad3gi5my4cgjsxza6nvkhnw2v3lq 0 29133 89445 89296 2022-08-28T14:30:04Z Gleb Leo 2440 wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = К. Каліноўскі | аўтар = Максім Іванавіч Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/П. Шпілеўскі|П. Шпілеўскі]] | наступны = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/А. Кісель|А. Кісель]] | анатацыі = }} {{Выроўніваньне-пачатак}} <pages index="Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf" from="79" to="80" fromsection=Каліноўскі tosection=Каліноўскі /> {{Выроўніваньне-канец}} {{DEFAULTSORT:К. Каліноўскі}} [[Катэгорыя:Творы пра Кастуся Каліноўскага]] m7df8umw4wv5szqqh0owdk188q1a7sj 89450 89445 2022-08-28T15:05:34Z Gleb Leo 2440 wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = К. Каліноўскі | аўтар = Максім Іванавіч Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/П. Шпілеўскі|П. Шпілеўскі]] | наступны = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура/Праклямацыі і брошуры|Праклямацыі і брошуры]] | анатацыі = }} {{Выроўніваньне-пачатак}} <pages index="Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf" from="79" to="80" fromsection=Каліноўскі tosection=Каліноўскі /> {{Выроўніваньне-канец}} {{DEFAULTSORT:К. Каліноўскі}} [[Катэгорыя:Творы пра Кастуся Каліноўскага]] gousf0m1nvpznuzepncckivar69x85t 89451 89450 2022-08-28T15:06:08Z Gleb Leo 2440 wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = К. Каліноўскі | аўтар = Максім Іванавіч Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Беларуска-маскоўскія пісьменьнікі/П. Шпілеўскі|П. Шпілеўскі]] | наступны = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура/Праклямацыі і брошуры|Праклямацыі і брошуры]] | анатацыі = }} {{Выроўніваньне-пачатак}} <pages index="Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf" from="79" to="80" fromsection=Каліноўскі tosection=Каліноўскі /> {{Выроўніваньне-канец}} {{DEFAULTSORT:К. Каліноўскі}} [[Катэгорыя:Творы пра Кастуся Каліноўскага]] ik5fha9ritjpol99nlonmcw5i5bcqup 104 29134 89428 85880 2022-08-28T13:18:14Z Gleb Leo 2440 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Gleb Leo" /></noinclude><section begin="Рыпінскі"/>торае палітычнае значаньне, як чутны для Заходу голас аб беларускай справе. Апрача таго, кніжка „Беларусь“ для нас этнографічную цану, але таксама невялічкую. <section end="Рыпінскі"/> <section begin="Чачот"/>{{Цэнтар|'''{{Larger|[[Аўтар:Ян Чачот|Ян Чачот]].}}'''<br />(1797—1847)}} {{выява з подпісам|месца=справа|шырыня=250px|выява=Гісторыя беларускае літэратуры (1921). Выява 18.jpg|подпіс=Я. Чачот. (Музэй Я. Луцкевіча).}} {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Біаграфічны матар‘ял.'''}} Арадзіўся Ян Чачот у Наваградзкім павеце Меншчыны. Разам з знамянітым земляком сваім [[Аўтар:Адам Міцкевіч|Адамам Міцкевічам]] вучыўся ён у Наваградку ў дамініканскай павятовай школе. Дастаўшы там сярэднюю адукацыю, Чачот паступіў у віленскі унівэрсітэт на адзел моральных і палітычных навук. І тут ён дружыў з Міцкевічам і разам з ім захапіўся тагачаснымі ідэямі і романтычным настроем. Калі ў 1817 годзе аднавіўся ня зусім легальны гурток „філёматаў“, дык Чачот увайшоў у яго склад адным з першых. Заданьнямі гуртка быў патрыятызм, гуманнасьць і прасьвета. У дваццатых гадох філёматаў разагналі; Чачота выслалі на доўгі час у Уфу. У саракавых гадох ён вярнуўся і жыў троху у Леплю, Віцебскай губэрні, потым у вядомым двары Шчорсах, у Наваградчыне, дзе быў бібліатэкарам у Адама Храбтовіча, а пад канец свайго жыцьця, па сьмерці Храбтовіча, жыў у сваіх школьных таварышоў. Памёр у Друзгеніках. Ян Чачот наляжаў да часу романтызма. Романтыкам ён узгадаваўся ў школе, якую праходзіў; разьвіцьцю романтычнасьці спрыяла яго жыцьцë. Романтызм даў яму любоў да народнай творчасьці і пасунуў яго да складаньня народных беларускіх песьняў.<section end="Чачот"/><noinclude></noinclude> 7ore76b6h681y74ok8zxr07pqciyxyf 89429 89428 2022-08-28T13:18:29Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Gleb Leo" /></noinclude><section begin="Рыпінскі"/>торае палітычнае значаньне, як чутны для Заходу голас аб беларускай справе. Апрача таго, кніжка „Беларусь“ для нас этнографічную цану, але таксама невялічкую. <section end="Рыпінскі"/> <section begin="Чачот"/>{{Цэнтар|'''{{Larger|[[Аўтар:Ян Чачот|Ян Чачот]].}}'''<br />(1797—1847)}} {{выява з подпісам|месца=зьлева|шырыня=250px|выява=Гісторыя беларускае літэратуры (1921). Выява 18.jpg|подпіс=Я. Чачот. (Музэй Я. Луцкевіча).}} {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Біаграфічны матар‘ял.'''}} Арадзіўся Ян Чачот у Наваградзкім павеце Меншчыны. Разам з знамянітым земляком сваім [[Аўтар:Адам Міцкевіч|Адамам Міцкевічам]] вучыўся ён у Наваградку ў дамініканскай павятовай школе. Дастаўшы там сярэднюю адукацыю, Чачот паступіў у віленскі унівэрсітэт на адзел моральных і палітычных навук. І тут ён дружыў з Міцкевічам і разам з ім захапіўся тагачаснымі ідэямі і романтычным настроем. Калі ў 1817 годзе аднавіўся ня зусім легальны гурток „філёматаў“, дык Чачот увайшоў у яго склад адным з першых. Заданьнямі гуртка быў патрыятызм, гуманнасьць і прасьвета. У дваццатых гадох філёматаў разагналі; Чачота выслалі на доўгі час у Уфу. У саракавых гадох ён вярнуўся і жыў троху у Леплю, Віцебскай губэрні, потым у вядомым двары Шчорсах, у Наваградчыне, дзе быў бібліатэкарам у Адама Храбтовіча, а пад канец свайго жыцьця, па сьмерці Храбтовіча, жыў у сваіх школьных таварышоў. Памёр у Друзгеніках. Ян Чачот наляжаў да часу романтызма. Романтыкам ён узгадаваўся ў школе, якую праходзіў; разьвіцьцю романтычнасьці спрыяла яго жыцьцë. Романтызм даў яму любоў да народнай творчасьці і пасунуў яго да складаньня народных беларускіх песьняў.<section end="Чачот"/><noinclude></noinclude> hwhr6emqt1ukzrbt59myk5v8kumkys6 89433 89429 2022-08-28T13:21:14Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Gleb Leo" /></noinclude><section begin="Рыпінскі"/>торае палітычнае значаньне, як чутны для Заходу голас аб беларускай справе. Апрача таго, кніжка „Беларусь“ для нас этнографічную цану, але таксама невялічкую. <section end="Рыпінскі"/> <section begin="Чачот"/>{{Цэнтар|'''{{Larger|[[Аўтар:Ян Чачот|{{Разьбіўка|Ян Чачот}}]].}}'''<br />(1797—1847)}} {{выява з подпісам|месца=зьлева|шырыня=250px|выява=Гісторыя беларускае літэратуры (1921). Выява 18.jpg|подпіс=Я. Чачот. (Музэй Я. Луцкевіча).}} {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Біаграфічны матар‘ял.'''}} Арадзіўся Ян Чачот у Наваградзкім павеце Меншчыны. Разам з знамянітым земляком сваім [[Аўтар:Адам Міцкевіч|Адамам Міцкевічам]] вучыўся ён у Наваградку ў дамініканскай павятовай школе. Дастаўшы там сярэднюю адукацыю, Чачот паступіў у віленскі унівэрсітэт на адзел моральных і палітычных навук. І тут ён дружыў з Міцкевічам і разам з ім захапіўся тагачаснымі ідэямі і романтычным настроем. Калі ў 1817 годзе аднавіўся ня зусім легальны гурток „філёматаў“, дык Чачот увайшоў у яго склад адным з першых. Заданьнямі гуртка быў патрыятызм, гуманнасьць і прасьвета. У дваццатых гадох філёматаў разагналі; Чачота выслалі на доўгі час у Уфу. У саракавых гадох ён вярнуўся і жыў троху у Леплю, Віцебскай губэрні, потым у вядомым двары Шчорсах, у Наваградчыне, дзе быў бібліатэкарам у Адама Храбтовіча, а пад канец свайго жыцьця, па сьмерці Храбтовіча, жыў у сваіх школьных таварышоў. Памёр у Друзгеніках. Ян Чачот наляжаў да часу романтызма. Романтыкам ён узгадаваўся ў школе, якую праходзіў; разьвіцьцю романтычнасьці спрыяла яго жыцьцë. Романтызм даў яму любоў да народнай творчасьці і пасунуў яго да складаньня народных беларускіх песьняў.<section end="Чачот"/><noinclude></noinclude> 54ijwjj72c5moz2k7dlekm4whpiyy5b 104 29135 89434 85881 2022-08-28T13:37:44Z Gleb Leo 2440 /* Правераная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Gleb Leo" /></noinclude> {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Літэратурная праца.'''}} Ян Чачот пісаў папольску і пабеларуску. У беларускай літаратуры ён дастаў славу, як пясьняр этнограф. Яго зборнікі беларускіх народных песьняў выхадзілі ў 1837—1846 гадох. Спачатку ён даваў нашы песьні ў польскіх перакладах і пераробках. Потым, надта захапіўшыся хараством поэзіі народа ëн друкаваў іх ў беларускім орыгінале, адылі і сам пачаў складаць беларускія лірычныя вершы, падобныя да народных песень. Усяго такіх вершаў Я. Чачот напісаў і ў 1844 г. надрукаваў 28 штук. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Лірыка Я. Чачота.'''}} У пераважнай частцы сваіх вершаў Я. Чачот 1) або пяець аб тым, што ёсьць злога ў беларускім сялянскім жыцьці, 2) або малюець абразкі жаданага новага жыцьця, 3) або у элегічным тоне лятуціць аб шчаснай будучыне, моліцца, каб яна барджэй прыйшла. Апрача таго, у яго лірыцы можна знайсьці ўсё тое, што зазвычай бывае ў народных лірычных песьнях: хараство прыроды, каханьне і г. д. Але найболей {{Разбіўка|ідэйнай лірыкі}} з чыста грамадзкім нахілам. {{Водступ|2|em}}Ганіць Чачот мужыка-беларуса за гарэлку, за благую надворнасьць яго побыту, за неахайнасьць, гультайства, няпрыхільнасьць да рамяства. За найгоршае няшчасьце уважае Чачот гарэлку. Каб паказаць розьніцу між п‘янствам і цьвярозасьцю, каб заахвоціць да цьвярозасьці і разам з тым папікнуць п‘яніцу, пясьняр апісуець яго долю, яго згаленьне. Няма хлеба, няма воліка, на плячох лапленая сярмяжка,—а ўсё вінавата карчма. Бядуе пясьняр і аб тым, што „сядзім мы, як у но́ры“, што ў хаце у нас гусі, сьвіньні і цяляты. Ен пытаецца, нашто гэта? Ці-ж ня можна жыць у чыстай і някурнай хаце? Ня вучаць рамяству сваіх дзяцей сяляне, і гэта дрэнна. Хто мае многа сыноў і многа грошы, хай-бы не дзяржаў сыноў за печаю, а грошы не хаваў-бы ў зямлю; хай аддаў-бы таго ў шаўцы, другога да каваля ці сьлесара, а трэцяга завëз-бы да сталяра ці бондара. На патрэбу-ж для сялянскіх дзяцей школьнай навукі Чачот глядзіць, як на раскошу. {{Водступ|2|em}}Чачотаўскі абразок лепшай будучыны на сучасны пагляд даволі мізэрны, хоць і агорнут красою аўторскай романтычнасьці. Яго ідэальны мужык узімку, добраю парою, возіць кольле, а як сьнягі таюць—гародзіць; ён маець лучыну і многа клëтак дроў-будзе на чым варыць кашу дзеткам улетку; ён заўсёды парою ўпраўляецца з работаю: гарэць, сеець, косіць. Гэткі селянін мае хлеба і ня ходзіць вясною „у мерки“. Ен працуе ў радасьці і вясельлі, здаволены з мужыцкае долі. У сьвята ëн—у цэркаўцы, „{{Разбіўка|{{Разьбіўка|бога, пана}}}}, сваю<noinclude></noinclude> mko20zikozmu0m0tbbj0py7vzezs8xa 104 29136 89435 88592 2022-08-28T13:47:27Z Gleb Leo 2440 /* Правераная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Gleb Leo" /></noinclude>хату і заботу знае“. А калі захоча пагуляць, дык запрашае да сабе гасьцей і тады вып‘ець чарку да вашмосьці. {{Водступ|2|em}}Як відзім, ідэалы сялянскага песьняра з паноў ня дужа бліскучыя, але ў яго пару яшчэ далёка было і да гэтага малога шчасьця, дык ён з усім запалам філёнтропа, засмучэньнем романтыка і лірычнасьцю поэта лятуціць аб „такой паправе“ і моліцца богу так: „Няхай усім добра будзе!“ {{Водступ|2|em}}Літэратурная мова Чачота адбіваець на сабе няшырокі пагляд на яе песьняра-этнографа. Верш Чачота чытаецца лёгка, маець народны склад, хаця часам дужа псуецца вялікім уплывам польскай версіфікацыі і зьбіваецца на няўломную сілябічнасьць. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Характарыстыка творчасьці Я. Чачота.'''}} У вадным вершыку пясьняр кажаць беларусам-сялянам, што ён памагае ім „песенькі сьпяваці“, бо ён сярод іх узрос, бо яму даў бог зазнаці гора, каб „лепш іх любіў і ўмеў спагадаці“. З гэтага ясна відаць, што толькі ўласнае гора наўчыла песьняра-шляхоцкага романтыка адчуваць гора мужыцкае, што ўзросшы сярод беларускіх сялян, ён, аднак, ня чуець сябе індывідуумам беларускай грамады і толькі памагаець ёй пяяць, стоячы збоку, водаль ад яе. Беларускую поэзію Чачота можна характарызаваць так: 1) ён адчувае мужыцкае гоpа, але папанску і романтычна; пяець аб тым горы мужыцкім спосабам, але на панскі і романтычны голас; 2) ëн зусім не адчувае нацыянальнага гнібеньня беларусаў; 3) творы яго дыдактычны, яны навучаюць, як трэба жыць; 4) ён сур‘ёзна малюець жыцьцё. Дзеля таго, што беларуская творчасьць Я. Чачота стаяла на абпалячанай шляхоцкай дарозе, ён, як поэт і не клясавы і не нацыянальны, ня мог вырасьці да памыснай велічыні. Па здольнасьці ён вышэй за [[Аўтар:Аляксандр Рыпінскі|Рыпінскага]] і ніжэй за [[Аўтар:Ян Баршчэўскі|Баршчэўскага]]. Аднак, прымітыўны Баршчэўскі ня мог выкарыстаць сваю здольнасьць так, як выкарыстаў сваю разьвіты Чачот. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Значаньне Я. Чачота'''}} ў гісторыі нашае літэратуры, галоўным чынам, такое: 1) ён пабуджаў беларускасьць; 2) ён першы сур‘ёзна задумаўся над жыцьцём беларускага сялянства і паважна паставіў пытаньне; 3) ён першы натуральным спосабам вывеў кніжную творчасьць з народнай і зрабіў гэта ў беларускай мове (Баршчэўскі — ў польскай), значыцца, даў ёй нацыянальны грунт для далейшага разьвіцьця.<noinclude></noinclude> 96inxe6mp38nafxrerbpmaz82e7v9vv 89436 89435 2022-08-28T13:47:38Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Gleb Leo" /></noinclude>хату і заботу знае“. А калі захоча пагуляць, дык запрашае да сабе гасьцей і тады вып‘ець чарку да вашмосьці. {{Водступ|2|em}}Як відзім, ідэалы сялянскага песьняра з паноў ня дужа бліскучыя, але ў яго пару яшчэ далёка было і да гэтага малога шчасьця, дык ён з усім запалам філёнтропа, засмучэньнем романтыка і лірычнасьцю поэта лятуціць аб „такой паправе“ і моліцца богу так: „Няхай усім добра будзе!“ {{Водступ|2|em}}Літэратурная мова Чачота адбіваець на сабе няшырокі пагляд на яе песьняра-этнографа. Верш Чачота чытаецца лёгка, маець народны склад, хаця часам дужа псуецца вялікім уплывам польскай версіфікацыі і зьбіваецца на няўломную сілябічнасьць. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Характарыстыка творчасьці Я. Чачота.'''}} У вадным вершыку пясьняр кажаць беларусам-сялянам, што ён памагае ім „песенькі сьпяваці“, бо ён сярод іх узрос, бо яму даў бог зазнаці гора, каб „лепш іх любіў і ўмеў спагадаці“. З гэтага ясна відаць, што толькі ўласнае гора наўчыла песьняра-шляхоцкага романтыка адчуваць гора мужыцкае, што ўзросшы сярод беларускіх сялян, ён, аднак, ня чуець сябе індывідуумам беларускай грамады і толькі памагаець ёй пяяць, стоячы збоку, водаль ад яе. Беларускую поэзію Чачота можна характарызаваць так: 1) ён адчувае мужыцкае гоpа, але папанску і романтычна; пяець аб тым горы мужыцкім спосабам, але на панскі і романтычны голас; 2) ëн зусім не адчувае нацыянальнага гнібеньня беларусаў; 3) творы яго дыдактычны, яны навучаюць, як трэба жыць; 4) ён сур‘ёзна малюець жыцьцё. Дзеля таго, што беларуская творчасьць Я. Чачота стаяла на абпалячанай шляхоцкай дарозе, ён, як поэт і не клясавы і не нацыянальны, ня мог вырасьці да памыснай велічыні. Па здольнасьці ён вышэй за [[Аўтар:Аляксандр Рыпінскі|Рыпінскага]] і ніжэй за [[Аўтар:Ян Баршчэўскі|Баршчэўскага]]. Аднак, прымітыўны Баршчэўскі ня мог выкарыстаць сваю здольнасьць так, як выкарыстаў сваю разьвіты Чачот. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Значаньне Я. Чачота'''}} ў гісторыі нашае літэратуры, галоўным чынам, такое: 1) ён пабуджаў беларускасьць; 2) ён першы сур‘ёзна задумаўся над жыцьцём беларускага сялянства і паважна паставіў пытаньне; 3) ён першы натуральным спосабам вывеў кніжную творчасьць з народнай і зрабіў гэта ў беларускай мове (Баршчэўскі — ў польскай), значыцца, даў ёй нацыянальны грунт для далейшага разьвіцьця.<noinclude></noinclude> kvygjoasvj3x4cpz7wtica3s0vmyhtp 0 29137 89432 89294 2022-08-28T13:20:34Z Gleb Leo 2440 wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = Я. Чачот | аўтар = Максім Іванавіч Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Стара-шляхоцкія романтыкі/А. Рыпінскі|А. Рыпінскі]] | наступны = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Беларуска-маскоўскія пісьменьнікі/П. Шпілеўскі|П. Шпілеўскі]] | анатацыі = }} {{Выроўніваньне-пачатак}} <pages index="Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf" from="74" to="76" fromsection=Чачот /> {{Выроўніваньне-канец}} {{DEFAULTSORT:Я. Чачот}} [[Катэгорыя:Творы пра Яна Чачота]] mh0t37een0jxwdk5896qydrth8l5mvo 104 29206 89528 86094 2022-08-29T09:27:33Z Gleb Leo 2440 /* Правераная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Gleb Leo" /></noinclude> {{выява з подпісам|месца=зьлева|шырыня=250px|выява=Гісторыя беларускае літэратуры (1921). Выява 20.jpg|подпіс=В. Каратынскі (Музэй Я. Луцкевіча).}} {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Літэратура Каратынскага.'''}} Пісаньне беларускіх вершаў было быццам нейкім дадаткам да літэратурнай працы пісьменьніка ў польскай мове. Надрукавана яго беларускіх вершаў і наагул памятак яго творчасьці ў беларускай мове пакуль што зусім мала. Сярод іх ёсьць такія рэчы: 1) [[Уставайма, братцы, да дзела, да дзела|„Уставайма, браццы, за дзела, за дзела“!]] 2) [[Далібог-то, Арцім…|верш]] ў альбоме [[Аўтар:Арцём Вярыга-Дарэўскі|А. Дарэўскага-Вярыгі]], 3) элегія „[[Туга на чужой старане]]“ і 4) рэволюцыйная вершаваная брошура „[[Гутарка старога дзеда]]“. {{Водступ|2|em}}1. У 1858 годзе ў Вільню прыязджаў цар [[Аўтар:Аляксандр II Раманаў|Аляксандар Другі]]. Яму паднясьлі альбом, у каторым былі зьмешчаны творы, напісаныя ў тутэйшых мовах. Ад „літоўска - русінскай мужыцкай грамады“ быў у ім беларускі верш Каратынскага „[[Уставайма, братцы, да дзела, да дзела|Уставайма, браццы, за дзела, за дзела!]]“ Пясьняр, карыстаючы з прыгоды віншаваньня цара, каторы едзець на Беларусь, даволі празрыста гаворыць аб тым, якая ноч пануе над родным краем, як цяжка жывецца мужыку-беларусу. І відаць, што Каратынскі меў вольную і чулую душу запраўднага песьняра з пераважаючымі грамадзянскімі настроямі. З літэратурнага боку гэты верш, як на той час, зусім беззаганны; словы ліюцца вагам, плаўна і вольна. Есьць прыгожыя абразы, добра ўжытыя параўнаваньні і розныя іншыя фігуральнасьці. Настрой выдзержаны, як мае быць, спачатку да канца. Мова літэратурная, а блізкая да народнай гутаркі. 2. [[Далібог-то, Арцім…|Лірычны вершык]], зьмешчаны ў {{Разьбіўка|альбоме А. Дарэўскага-Вярыгі}} (1858 г.), вызначаецца тым, што паказуець у Каратынскім, як песьняру-грамадзяніну, зусім ясныя пачаткі нацыянальна беларускіх і соцыяльна-народных тэндэнцый:<noinclude></noinclude> 7knin24mt7ef03omucp4dzfzqz5q5kw 89529 89528 2022-08-29T09:27:48Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Gleb Leo" /></noinclude> {{выява з подпісам|месца=зьлева|шырыня=250px|выява=Гісторыя беларускае літэратуры (1921). Выява 20.jpg|подпіс=В. Каратынскі (Музэй Я. Луцкевіча).}} {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Літэратура Каратынскага.'''}} Пісаньне беларускіх вершаў было быццам нейкім дадаткам да літэратурнай працы пісьменьніка ў польскай мове. Надрукавана яго беларускіх вершаў і наагул памятак яго творчасьці ў беларускай мове пакуль што зусім мала. Сярод іх ёсьць такія рэчы: 1) [[Уставайма, братцы, да дзела, да дзела|„Уставайма, браццы, за дзела, за дзела“!]] 2) [[Далібог-то, Арцім…|верш]] ў альбоме [[Аўтар:Арцём Вярыга-Дарэўскі|А. Дарэўскага-Вярыгі]], 3) элегія „[[Туга на чужой старане]]“ і 4) рэволюцыйная вершаваная брошура „[[Гутарка старога дзеда]]“. {{Водступ|2|em}}1. У 1858 годзе ў Вільню прыязджаў цар [[Аўтар:Аляксандр II Раманаў|Аляксандар Другі]]. Яму паднясьлі альбом, у каторым былі зьмешчаны творы, напісаныя ў тутэйшых мовах. Ад „літоўска - русінскай мужыцкай грамады“ быў у ім беларускі верш Каратынскага „[[Уставайма, братцы, да дзела, да дзела|Уставайма, браццы, за дзела, за дзела!]]“ Пясьняр, карыстаючы з прыгоды віншаваньня цара, каторы едзець на Беларусь, даволі празрыста гаворыць аб тым, якая ноч пануе над родным краем, як цяжка жывецца мужыку-беларусу. І відаць, што Каратынскі меў вольную і чулую душу запраўднага песьняра з пераважаючымі грамадзянскімі настроямі. З літэратурнага боку гэты верш, як на той час, зусім беззаганны; словы ліюцца вагам, плаўна і вольна. Есьць прыгожыя абразы, добра ўжытыя параўнаваньні і розныя іншыя фігуральнасьці. Настрой выдзержаны, як мае быць, спачатку да канца. Мова літэратурная, а блізкая да народнай гутаркі. {{Водступ|2|em}}2. [[Далібог-то, Арцім…|Лірычны вершык]], зьмешчаны ў {{Разьбіўка|альбоме А. Дарэўскага-Вярыгі}} (1858 г.), вызначаецца тым, што паказуець у Каратынскім, як песьняру-грамадзяніну, зусім ясныя пачаткі нацыянальна беларускіх і соцыяльна-народных тэндэнцый:<noinclude></noinclude> tb70eek4oxc9k6mtoqccfat8cs8x3qc 104 29208 89530 86098 2022-08-29T09:46:47Z Gleb Leo 2440 /* Правераная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Gleb Leo" /></noinclude> {{Block center/s}}<small> І зямля тут твая,<br /> І народ, як сям‘я:<br /> Ен з табою з вякоу<br /> Адно цела і кроу… </small>{{Block center/e}} {{Водступ|2|em}}Аўтор вельмі абразна кажа, што запросіць людзей з вëсак слухаць наддзьвінскага дудара, каторы будзе пяяць аб роднай зямліцы, аб „мужыцкіх панох“, аб свабодзе людзей… На гэтыя запросіны паваліць увесь народ, як мухі на мёд. Аўтор, жадаючы здароўя дудару, спадзяецца, што з дударовых песьняў, калі яны ўзыйдуць, „будзе хлеб для душы“. Верш—дужа музычны, лёгкі, бойкі. Настрой поўны бодрасьці, жыцьця. Пясьняр верыць у сьветлую будучыну і даець гэтую веру чытаньніку. {{Водступ|2|em}}3. Элегія „[[Туга на чужой старане|{{Разьбіўка|Туга на чужой старане}}]]“ напісана пад запраўдным поэтычным натхненьнем, пад засмучона-далікатным, поўным пачуцьця настроем. Навет сярод вершаў сучаснай беларускай лірыкі гэтая элегія Каратынскага вызначаецца поэтычным прыгажством і вабнай падкупаючай шчырасьцю. Тут ня чуецца кніжнасьці, тут павяваець прыемным пахам творчасьці самаго народа. Поэт так пранікся ў успамінах абразамі роднага краю, туга на чужой старане спарадзіла ў ім такую вялізарную асоцыяцыю родных уяўленьняў, што ён няўпрыцям сам запяяў, як пяе народ: {{Block center/s}}<small> Ой, саколка, ой, галубка!<br /> Ня пытайся, не,<br /> Што мне тошна, мая любка,<br /> Ў гэтай старане…<br /> {{gap|2em}}Я-ж зямліцу меу радную,<br /> {{gap|2em}}Быу слабодзен сам.<br /> {{gap|2em}}Ох, ці днюю, ці начую,<br /> {{gap|2em}}Я усе там ды там </small>{{Block center/e}} {{Водступ|2|em}}Там знаходзіў поэт адгалос на ўсе праявы свае маладыя душы, а тут як ні гукае, ніякага адгалосу няма. Успамінаюцца яму дзяўчаткі роднаго краю. Яны палілі ў дзяцюку агонь жыцьця, хмялілі яго сваім паглядам. А цяпер чоран яму цэлы сьвет, ён адзін, як кол, смутна глядзіць праз ваконца. Ен жаліцца: „Ад зарыцы да зарыцы туга кроў мне п‘ець“. Музыку да элегіі напісаў у тым-жа часе селянін з Наваградчыны [[Аўтар:Вінцэсь Клімовіч|Вінцэсь Клімовіч]]. Орыгінал верша і нотаў знаходзіцца ў архіве газэты „Наша Ніва“. {{Водступ|2|em}}4. „[[Гутарка старога дзеда|{{Разьбіўка|Гутарка старога дзеда}}]]“ выйшла двума выданьнямі: у 1861 годзе ў Пазнані і ў 1862 годзе ў Парыжу. Паміж імі ёсьць некаторая розьніца. Значаньне „Гутаркі“ не літэратурнае, а гістарычна-літэратурнае. Верш тут горшы чымся ў іншых рэчах Каратынскага, але гэтакі-ж энэргічны<noinclude></noinclude> 9matqjeydj7v2ucxfaxr477ou3xenl8 104 30051 89419 89418 2022-08-28T12:00:56Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude>З друкаваных яго беларускіх рэчаў, раскіданых па розных выданьнях, да нас дайшлі тры вершы: „[[Дзеванька (Баршчэўскі)|Ды чым-жа твая, дзеванька, галоўка занята?]]“ (1809 г.), „[[Гарэліца (Баршчэўскі)|Гарэліца]]“ і „[[Размова хлопаў (Баршчэўскі)|Рабункі мужыкоў]]“ (1812 г.). Апрача таго, творы Баршчэўскага друкаваліся памаскоўску; ў 1846 годзе ў „Иллюстраціи“ выдрукаваны яго „Очерки сѣверной Бѣлоруссіи“. {{Водступ|2|em}}{{Разьбіўка|Фантастычныя апавяданьні}}. У гэтых творах найлепей адбіўся романтызм Я. Баршчэўскага, яго любоў да старыны, народнай поэзіі, беларускіх забабонаў, усякай чартоўшчыны і містычнасьці. Напісаны яны так: аўтор жывець у свайго дзядзькі шляхціца Завальні, дзе стыкаецца з рознымі людзьмі, шляхтай і сялянамі, і малюець іх у сваіх творах. Цэлы гуж усялякіх апісаных тут гісторый паказуець беларускае жыцьцё, беларускі дух, беларускую душу. Есьць прыклады народнай гутаркі і песьні. Захован орыгінальны беларускі гумар. Асабліва-ж задалося пісьменьніку пераняцца містычным настроем забабоннага беларуса, каторы тады меў вялікую веру ў сілу чараўнікоў, У нячысьцікаў і поэтычна відзеў у жывой і няжывой прыродзе рознае страхацьцё. Гэта была першая і даволі задачная, толькі на жаль ў чужой ці пакалечанай мове зробленая спроба апрацаваньня нашай народнай творчасьці, вельмі самабытнай, з каторай толькі і можаць лёгка разьвіцца запраўдная нацыянальная літэратура. Апавяданьні і легенды Баршчэўскага быццам просяць чытаньніка-беларуса, каб ён пераклаў іх на іх родную мову, бо надта-ж яны беларускія, і ім шкодзіць чужацкая форма. Некаторыя з іх ужо і перакладзены, як легенда „[[Чарнакніжнік і зьмяя, што вылупілася з пятушынага яйца]]“ (пераклад [[Аўтар:Янка Станкевіч|Я. Станкевіча]]) і іншыя рэчы. {{Водступ|2|em}}[[Дзеванька (Баршчэўскі)|{{Разьбіўка|Ды чым-жа твая, дзеванька, галоўка занята?}}]]—беларуская песьня, каторую Баршчэўскі напісаў у 1809 годзе ці блізка таго, калі ўлюбіўся ў нейкую паненку Максімавічанку, як відаць настаўніцу ці гувэрнантку. Гэта даволі бойкая лірыка, у якой пад наўмыснай весялосьцью і аж некаторай сьмяхотвасьцю хаваецца запраўднае заcмучонае пачуцьцё, як зазвычай бывае ў беларуса. Песьня гэтая была паложана [[Аўтар:Антон Абрамовіч|Антонам Абрамовічам]] на музыку і стала дужа популярнай сярод беларускай шляхты. Першы раз была надрукавана ў 1848 годзе. Гэта адзін з самых першых {{Абмылка|твораў-|твораў}} новае літэратуры. {{Водступ|2|em}}[[Гарэліца (Баршчэўскі)|{{Разьбіўка|Гарэліца}}]] — пераробка вядомай беларускай песьні: „[[Гарэліца, гарэліца, ды ты весялуха]]“. Надрукавана была разам з папярэдняй песьняй. Напісаў яе Баршчэўскі, пераймаючы звычайныя прыпеўкі, што пяюць сяляне-беларусы ў хмялю ад гарэлкі.<noinclude></noinclude> k11z8bi4cwbu2v4crqui6l6eorj7np9 104 30052 89420 2022-08-28T12:30:39Z Gleb Leo 2440 /* Не правераная */ Новая старонка: « {{Водступ|2|em}}[[Размова хлопаў (Баршчэўскі)|{{Разьбіўка|Рабункі мужыкоў}}]] — найбольш характэрны для Баршчэўскага яго беларускі твор. Гэта—вершаваная поэма, якая дайшла да нас асобнымі кавалкамі ў розных кніжках (у прадмове Р. Падбярэскага і „Беларусі...» proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude> {{Водступ|2|em}}[[Размова хлопаў (Баршчэўскі)|{{Разьбіўка|Рабункі мужыкоў}}]] — найбольш характэрны для Баршчэўскага яго беларускі твор. Гэта—вершаваная поэма, якая дайшла да нас асобнымі кавалкамі ў розных кніжках (у прадмове Р. Падбярэскага і „Беларусі“ [[Аўтар:Аляксандр Рыпінскі|А. Рыпінскага]]). Напісана яна як быццам-то з запраўднага жыцьця, з прыгоды, якая была ў 1812 годзе у дварэ пана П. Маліноўскага, вёрст за 50 ад Полацка. „Рабункі мужыкоў“ напісаны даволі складным і лёгкім сілябічным вершам, хоць тэхніка верша, наагул, шмат горшая за тэхнікі раней быўшых у беларускай літэратуры прыкладаў. Мова—блізкая да народнай гаворкі, але пагляд на мову—чыста шляхоцкі, дык асаблівасьці нашай мовы не захованы ўсюды як мае быць, а часам ужыты вульгарныя фразы, якія псуюць літэратурнасьць. Ды ўсё-ж абразкі поэмы маюць запраўдную сьмяхотнасьць, жывасьць і жыцьцёвасьць, так што па іх можна меркаваць аб тагачасным жыцьці. Але з ідэйнага боку поэма зусім слабая; проста кажучы, ніякай ідэі ня відаць, апрача панскай ахвоты пераказаць дзеля жарту аб сьмешнай прыгодзе з благімі мужыкамі-бунтаўнікамі. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Вартасьці заганы творчасьці Я. Баршчэўскага.'''}} Галоўная заслуга пісьменьніка, што ён адчуў, ухапіў і паказаў у слове нацыянальвыя чырты беларускага духа. Сакавітае маляваньне беларускага жыцьця робіць яго творы цікаўнымі да нашых дзён. Яго-ж паступовасьць ў адносінах да хлопаў кідалася ў вочы чытаньнікам таго часу. Вялікае пашырэньне яго твораў, меўшых нямалае ідэйнае значаньне для сучасьнікаў і несьвядома рабіўшых беларускую работу, таксама сьведчыць хоць-бы аб часовых вартасьцях яго творчасьці. А творы Баршчэўскага, як пішуць польскія крытыкі, расхадзіліся па ўсіх руках; „дзеці ўмелі іх напамяць, а нянькі пяялі іх пры люльках“. На працягу колькіх дзесяткаў гадоў пяяла шляхта яго „Дзеваньку“. Іншыя творы, як „Рабункі мужыкоў“, ня гледзячы на іх проціў-мужыцкія думкі, ад шляхты трапілі ў шырокую народную гушчу. {{Водступ|2|em}}Нацыянальная пазыцыя Я. Баршчэўскага ў літэратуры хаця і ня маець нахілу да абпалячываньня, як тое ў А. Рыпінскага, але яна сьведчыць аб нячуласьці. Яго інтэлектуальная сіла не сягала такой высачыні, каб сьвядома адчуць нацыянальны элемент у сваёй творчасьці. Наагул Я. Баршчэўскі надта нацыянален, у перакладзе на абы-якую мову ён застаецца беларусам, але ён ў гэтай справе—усяго толькі неасьвядомлены вытвор свайго часу і свае сфэры. Пры ўсёй паступовасьці Я. Баршчэўскага, аб яго соцыяльнай пазыцыі ў літэратуры зусім справядліва, аднак, сказаў наш крытык<noinclude></noinclude> t74tmxbldud295z5mg80wrt748r021e 104 30053 89421 2022-08-28T12:50:10Z Gleb Leo 2440 /* Не правераная */ Новая старонка: «<section begin="Баршчэўскі"/>нябожчык [[Аўтар:Лявон Гмырак|Лявон Гмырак]], што ён „выхваляў стара-шляхоцкі разгул і, відаць, жадаў павароту сьветлых дзён“. Пры няшырокім сьветаглядзе Баршчэўскага і пры яго романтычнасьці гэта магло іці побач з паступовасьцю. Б...» proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude><section begin="Баршчэўскі"/>нябожчык [[Аўтар:Лявон Гмырак|Лявон Гмырак]], што ён „выхваляў стара-шляхоцкі разгул і, відаць, жадаў павароту сьветлых дзён“. Пры няшырокім сьветаглядзе Баршчэўскага і пры яго романтычнасьці гэта магло іці побач з паступовасьцю. Беларускае жыцьцё, сялянскі побыт паказываў ён няглыбока; да сялян адносіўся неяк бязыдэйна, ня так, як таго вымагалі ад яго запраўдныя заданьні мастацтва. <section end="Баршчэўскі"/> <section begin="Рыпінскі"/>{{Цэнтар|'''{{Larger|[[Аўтар:Аляксандар Рыпінскі|Аляксандар Рыпінскі]].}}'''}} {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Біаграфічны матар‘ял.'''}} А. Рыпінскі родам з Дзісеншчыны. Ен хадзіў на паўстаньне 1831 г., пасьля чаго мусіў ўцякаць заграніцу. Як эмігрант, жыў у Парыжу. У 1839 годзе чытаў там у эмігранцкім гуртку літэратараў лекцыі па беларусазнаўству. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Пагляды А. Рыпінскага.'''}} Ен лічыў беларусаў за польскае племя, а Беларусь за польскую провінцыю. Аб беларускай мове думаў Рыпінскі, што яна шчыльней прылучаець беларусаў да палякоў, чымся да маскоўцаў. Ен хацеў, каб беларускія мужычкі вучыліся спачатку чытаць, а потым гаварыць і думаць папольску. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Літэратура А. Рыпінскага.'''}} Свае лекцыі па беларусазваўству Рыпінскі надрукаваў ў 1840 годзе ў Парыжу асобнай кніжкай пад назовам „Białoruś“ (Беларусь). Тут, між іншым, зьмесьціў ён беларускія псальмы („[[О мой Божа! Веру табе…|О, мой божа, веру табе]]“, „[[Стары Восіп барадаты“.), прыклад макаранічнага польска-беларускага верша („[[Плач пакінутага каханай|Лямэнт раскаханага]]“) і інш. Зьмесьціў тут Рыпінскі і кавалачкі поэмы [[Аўтар:Ян Баршчэўскі|Я. Баршчэўскага]] „[[Размова хлопаў (Баршчэўскі)|Рабункі мужыкоў]]“, кажучы, што яна пашырана па ўсёй Беларусі, як народны твор, што і беларусы маюць творы, падобныя да „Энеіды“ ўкраінца І. Катлярэўскага. Аб [[Энеіда навыварат|беларускай-жа „Энеідзе“]], як і аб тым, хто напісаў „Рабункі мужыкоў“, ён ня ведаў. Паважна займацца навукай беларусазнаўства пачаў Рыпінскі толькі ў эміграцыі, затужыўшы па бацькаўшчыне, але ня меў там патрэбных матар‘ялаў і крыніц для евае работы, дык у кніжцы зьмесьціў прыклады беларускай творчасьці найболей напамяць, як чуў змалку ўдаму. У „Беларусі“ выказаў ён і свае пагляды. Для беларускай мовы ён завёў у ёй асобныя значкі сярод лацінскіх літэраў. Пазьней А. Рыпінскі, захапіўшысь роднай беларушчынай, напісаў беларускую баляду „[[Нячысьцік]]“. Есьць яшчэ яго вершык ў „Альбоме Дарэўскага-Вярыгі“, гэта — „[[Ты ж сам, суседзька, хацеў|Ты-ж сам, суседзька, хацеў]]“…<section end="Рыпінскі"/><noinclude></noinclude> jgb1zxgtbprcivpnqtpyk8vgwy288dy 89422 89421 2022-08-28T12:50:21Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude><section begin="Баршчэўскі"/>нябожчык [[Аўтар:Лявон Гмырак|Лявон Гмырак]], што ён „выхваляў стара-шляхоцкі разгул і, відаць, жадаў павароту сьветлых дзён“. Пры няшырокім сьветаглядзе Баршчэўскага і пры яго романтычнасьці гэта магло іці побач з паступовасьцю. Беларускае жыцьцё, сялянскі побыт паказываў ён няглыбока; да сялян адносіўся неяк бязыдэйна, ня так, як таго вымагалі ад яго запраўдныя заданьні мастацтва. <section end="Баршчэўскі"/> <section begin="Рыпінскі"/>{{Цэнтар|'''{{Larger|[[Аўтар:Аляксандр Рыпінскі|Аляксандар Рыпінскі]].}}'''}} {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Біаграфічны матар‘ял.'''}} А. Рыпінскі родам з Дзісеншчыны. Ен хадзіў на паўстаньне 1831 г., пасьля чаго мусіў ўцякаць заграніцу. Як эмігрант, жыў у Парыжу. У 1839 годзе чытаў там у эмігранцкім гуртку літэратараў лекцыі па беларусазнаўству. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Пагляды А. Рыпінскага.'''}} Ен лічыў беларусаў за польскае племя, а Беларусь за польскую провінцыю. Аб беларускай мове думаў Рыпінскі, што яна шчыльней прылучаець беларусаў да палякоў, чымся да маскоўцаў. Ен хацеў, каб беларускія мужычкі вучыліся спачатку чытаць, а потым гаварыць і думаць папольску. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Літэратура А. Рыпінскага.'''}} Свае лекцыі па беларусазваўству Рыпінскі надрукаваў ў 1840 годзе ў Парыжу асобнай кніжкай пад назовам „Białoruś“ (Беларусь). Тут, між іншым, зьмесьціў ён беларускія псальмы („[[О мой Божа! Веру табе…|О, мой божа, веру табе]]“, „[[Стары Восіп барадаты“.), прыклад макаранічнага польска-беларускага верша („[[Плач пакінутага каханай|Лямэнт раскаханага]]“) і інш. Зьмесьціў тут Рыпінскі і кавалачкі поэмы [[Аўтар:Ян Баршчэўскі|Я. Баршчэўскага]] „[[Размова хлопаў (Баршчэўскі)|Рабункі мужыкоў]]“, кажучы, што яна пашырана па ўсёй Беларусі, як народны твор, што і беларусы маюць творы, падобныя да „Энеіды“ ўкраінца І. Катлярэўскага. Аб [[Энеіда навыварат|беларускай-жа „Энеідзе“]], як і аб тым, хто напісаў „Рабункі мужыкоў“, ён ня ведаў. Паважна займацца навукай беларусазнаўства пачаў Рыпінскі толькі ў эміграцыі, затужыўшы па бацькаўшчыне, але ня меў там патрэбных матар‘ялаў і крыніц для евае работы, дык у кніжцы зьмесьціў прыклады беларускай творчасьці найболей напамяць, як чуў змалку ўдаму. У „Беларусі“ выказаў ён і свае пагляды. Для беларускай мовы ён завёў у ёй асобныя значкі сярод лацінскіх літэраў. Пазьней А. Рыпінскі, захапіўшысь роднай беларушчынай, напісаў беларускую баляду „[[Нячысьцік]]“. Есьць яшчэ яго вершык ў „Альбоме Дарэўскага-Вярыгі“, гэта — „[[Ты ж сам, суседзька, хацеў|Ты-ж сам, суседзька, хацеў]]“…<section end="Рыпінскі"/><noinclude></noinclude> 96x7gz9deyiv95qcrcr8jx558venbe2 89423 89422 2022-08-28T12:50:39Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude><section begin="Баршчэўскі"/>нябожчык [[Аўтар:Лявон Гмырак|Лявон Гмырак]], што ён „выхваляў стара-шляхоцкі разгул і, відаць, жадаў павароту „сьветлых дзён“. Пры няшырокім сьветаглядзе Баршчэўскага і пры яго романтычнасьці гэта магло іці побач з паступовасьцю. Беларускае жыцьцё, сялянскі побыт паказываў ён няглыбока; да сялян адносіўся неяк бязыдэйна, ня так, як таго вымагалі ад яго запраўдныя заданьні мастацтва. <section end="Баршчэўскі"/> <section begin="Рыпінскі"/>{{Цэнтар|'''{{Larger|[[Аўтар:Аляксандр Рыпінскі|Аляксандар Рыпінскі]].}}'''}} {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Біаграфічны матар‘ял.'''}} А. Рыпінскі родам з Дзісеншчыны. Ен хадзіў на паўстаньне 1831 г., пасьля чаго мусіў ўцякаць заграніцу. Як эмігрант, жыў у Парыжу. У 1839 годзе чытаў там у эмігранцкім гуртку літэратараў лекцыі па беларусазнаўству. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Пагляды А. Рыпінскага.'''}} Ен лічыў беларусаў за польскае племя, а Беларусь за польскую провінцыю. Аб беларускай мове думаў Рыпінскі, што яна шчыльней прылучаець беларусаў да палякоў, чымся да маскоўцаў. Ен хацеў, каб беларускія мужычкі вучыліся спачатку чытаць, а потым гаварыць і думаць папольску. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Літэратура А. Рыпінскага.'''}} Свае лекцыі па беларусазваўству Рыпінскі надрукаваў ў 1840 годзе ў Парыжу асобнай кніжкай пад назовам „Białoruś“ (Беларусь). Тут, між іншым, зьмесьціў ён беларускія псальмы („[[О мой Божа! Веру табе…|О, мой божа, веру табе]]“, „[[Стары Восіп барадаты“.), прыклад макаранічнага польска-беларускага верша („[[Плач пакінутага каханай|Лямэнт раскаханага]]“) і інш. Зьмесьціў тут Рыпінскі і кавалачкі поэмы [[Аўтар:Ян Баршчэўскі|Я. Баршчэўскага]] „[[Размова хлопаў (Баршчэўскі)|Рабункі мужыкоў]]“, кажучы, што яна пашырана па ўсёй Беларусі, як народны твор, што і беларусы маюць творы, падобныя да „Энеіды“ ўкраінца І. Катлярэўскага. Аб [[Энеіда навыварат|беларускай-жа „Энеідзе“]], як і аб тым, хто напісаў „Рабункі мужыкоў“, ён ня ведаў. Паважна займацца навукай беларусазнаўства пачаў Рыпінскі толькі ў эміграцыі, затужыўшы па бацькаўшчыне, але ня меў там патрэбных матар‘ялаў і крыніц для евае работы, дык у кніжцы зьмесьціў прыклады беларускай творчасьці найболей напамяць, як чуў змалку ўдаму. У „Беларусі“ выказаў ён і свае пагляды. Для беларускай мовы ён завёў у ёй асобныя значкі сярод лацінскіх літэраў. Пазьней А. Рыпінскі, захапіўшысь роднай беларушчынай, напісаў беларускую баляду „[[Нячысьцік]]“. Есьць яшчэ яго вершык ў „Альбоме Дарэўскага-Вярыгі“, гэта — „[[Ты ж сам, суседзька, хацеў|Ты-ж сам, суседзька, хацеў]]“…<section end="Рыпінскі"/><noinclude></noinclude> cmapnrmpa7rwttv0t87cnjrh72pvnqb 0 30054 89424 2022-08-28T12:52:14Z Gleb Leo 2440 Новая старонка: «{{Загаловак | назва = Я. Баршчэўскі | аўтар = Максім Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне/«Тарас на Парнасе»|„Тарас на Парнасе“]] | наступны = Гісторы...» wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = Я. Баршчэўскі | аўтар = Максім Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне/«Тарас на Парнасе»|„Тарас на Парнасе“]] | наступны = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Стара-шляхоцкія романтыкі/А. Рыпінскі|А. Рыпінскі]] | анатацыі = }} {{Выроўніваньне-пачатак}} <pages index="Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf" from="68" to="72" tosection=Баршчэўскі fromsection=Баршчэўскі /> {{Выроўніваньне-канец}} {{DEFAULTSORT:Я. Баршчэўскі}} [[Катэгорыя:Творы пра Яна Баршчэўскага]] lmlds223px5cz94xl9tud3nh8ijz4op 14 30055 89426 2022-08-28T12:53:25Z Gleb Leo 2440 Новая старонка: «[[Катэгорыя:Ян Баршчэўскі]] [[Катэгорыя:Творы пра аўтараў|Баршчэўскі, Ян]]» wikitext text/x-wiki [[Катэгорыя:Ян Баршчэўскі]] [[Катэгорыя:Творы пра аўтараў|Баршчэўскі, Ян]] q5rux2a8vvpn51u75vcogyq2ocsj7u4 104 30056 89427 2022-08-28T13:11:13Z Gleb Leo 2440 /* Не правераная */ Новая старонка: « {{Водступ|2|em}}[[Нячысцік|{{Разьбіўка|Нячысьцік}}]]. Калі А. Рыпінскі напісаў гэтую баляду, невядома. Яна выдзержала аж тры выданьні, адно ў Лёндане і два ў Парыжы; трэцяе выданьне выйшла ў 1853 годзе. Прадмова да баляды напісана папольску. Дзеля бібліаграфічн...» proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude> {{Водступ|2|em}}[[Нячысцік|{{Разьбіўка|Нячысьцік}}]]. Калі А. Рыпінскі напісаў гэтую баляду, невядома. Яна выдзержала аж тры выданьні, адно ў Лёндане і два ў Парыжы; трэцяе выданьне выйшла ў 1853 годзе. Прадмова да баляды напісана папольску. Дзеля бібліаграфічнай рэдкасьці кніг А. Рыпінскага, трэба тут пераказаць баляду. Яна пачываепца гэтак: {{Block center/s}}<small> Таму ужо сто лет будзе,<br /> Старыя помняць то дюдзі,<br /> Скажаць вам і Апанас:<br /> Жыу быу Мікіта у нас.<br /> На самым канцы сяла,<br /> Там яго хатка была.<br /> {{gap|2em}}Дзяцей ня меу, хоць жанат,<br /> {{gap|2em}}А быу бедзен, не багат;<br /> {{gap|2em}}Багацтва ен усяго<br /> {{gap|2em}}Імеу вяпра аднаго,<br /> {{gap|2em}}Ды не спажыу і таго! </small>{{Block center/e}} У мясаед Мікіта яго ня біў,— кажуць карміў, на прода. Аж так і пост прыйшоў. А жонка ў Мікіты была дужа благая баба; яна, казалі, мела хэўру з нячысьцікам. Загадала Мікіціха мужыку забіць вяпра ў пост, зарабіла кілбас і паслала Мікіту па гарэлку. А сама яна нейдзе забавілась, дык нячысьцік тым часам і ўкраў вяпра. Мікіціха пачала біць {{Абмылка|загэта|за гэта}} мужыка і брахала на яго абы-што. Толькі-ж яна крыкнула: „Што-б ты прапаў!“ — як і сама прапала. Нячысьцік напусьціў поўную хату смалы, смуроду і ўсё спаліў. Адгэтуль выходзіць навука: ня ежце ў пост кілбас і бойцеся вы бога! {{Водступ|2|em}}„[[Ты ж сам, суседзька, хацеў|{{Разьбіўка|Ты-ж сам, суседзька, хацеў}}]]“…—вершык, напісаны А. Рыпінскім ў альбом прыяцелю-поэту [[Аўтар:Арцём Вярыга-Дарэўскі|Арцёму Дарэўскаму-Вярызе]]. Тут аб сваей лірыцы ён кажа так: {{Block center/s}}<small> Можа гэта ня песьнь? Каша?<br /> Ды ўсежтыкі свая, наша! </small>{{Block center/e}} {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Заганы творчасьці А. Рыпінскага.'''}} Не казаўшы аб тым, што баляда „Нячысьцік“ ня маець літэратурнай вартасьці з боку ідэйнага, бо аўтор яе зусім няўдала, наіўна карыстае з народных забабонаў, яна і па спосабу напісаньня стаіць аж для таго часу даволі нізка. Сілябічны верш слабы, вялы, далёкі ня толькі ад бойкасьці народнай гутаркі, але і ад задачных кніжных беларускіх твораў, напісаных раней за „Нячысьціка“ танічным вершам. Толькі мова баляды вызначаецца памеркаванай чыстатосьцю. Калі разгледзіць словы Рыпінскага з альбомнага вершыка ды параўнаваць іх з нахілам усей яго творчасьці, дык можна сказаць, што ў беларускай літэратурнай працы яму загубіла ўсё хваравітасьць нацыявальнай самасьвядомасьці. Выданьні А. Рыпінскага мелі для нас у пасяродку мінулага сталецьця нека-<noinclude></noinclude> ke3zvozbvatooeqi3pgxn8394zwc57d 89431 89427 2022-08-28T13:20:11Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude> {{Водступ|2|em}}[[Нячысцік|{{Разьбіўка|Нячысьцік}}]]. Калі А. Рыпінскі напісаў гэтую баляду, невядома. Яна выдзержала аж тры выданьні, адно ў Лёндане і два ў Парыжы; трэцяе выданьне выйшла ў 1853 годзе. Прадмова да баляды напісана папольску. Дзеля бібліаграфічнай рэдкасьці кніг А. Рыпінскага, трэба тут пераказаць баляду. Яна пачываепца гэтак: {{Block center/s}}<small> Таму ужо сто лет будзе,<br /> Старыя помняць то дюдзі,<br /> Скажаць вам і Апанас:<br /> Жыу быу Мікіта у нас.<br /> На самым канцы сяла,<br /> Там яго хатка была.<br /> {{gap|2em}}Дзяцей ня меу, хоць жанат,<br /> {{gap|2em}}А быу бедзен, не багат;<br /> {{gap|2em}}Багацтва ен усяго<br /> {{gap|2em}}Імеу вяпра аднаго,<br /> {{gap|2em}}Ды не спажыу і таго! </small>{{Block center/e}} {{Водступ|2|em}}У мясаед Мікіта яго ня біў,— кажуць карміў, на прода. Аж так і пост прыйшоў. А жонка ў Мікіты была дужа благая баба; яна, казалі, мела хэўру з нячысьцікам. Загадала Мікіціха мужыку забіць вяпра ў пост, зарабіла кілбас і паслала Мікіту па гарэлку. А сама яна нейдзе забавілась, дык нячысьцік тым часам і ўкраў вяпра. Мікіціха пачала біць {{Абмылка|загэта|за гэта}} мужыка і брахала на яго абы-што. Толькі-ж яна крыкнула: „Што-б ты прапаў!“ — як і сама прапала. Нячысьцік напусьціў поўную хату смалы, смуроду і ўсё спаліў. Адгэтуль выходзіць навука: ня ежце ў пост кілбас і бойцеся вы бога! {{Водступ|2|em}}„[[Ты ж сам, суседзька, хацеў|{{Разьбіўка|Ты-ж сам, суседзька, хацеў}}]]“…—вершык, напісаны А. Рыпінскім ў альбом прыяцелю-поэту [[Аўтар:Арцём Вярыга-Дарэўскі|Арцёму Дарэўскаму-Вярызе]]. Тут аб сваей лірыцы ён кажа так: {{Block center/s}}<small> Можа гэта ня песьнь? Каша?<br /> Ды ўсежтыкі свая, наша! </small>{{Block center/e}} {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Заганы творчасьці А. Рыпінскага.'''}} Не казаўшы аб тым, што баляда „Нячысьцік“ ня маець літэратурнай вартасьці з боку ідэйнага, бо аўтор яе зусім няўдала, наіўна карыстае з народных забабонаў, яна і па спосабу напісаньня стаіць аж для таго часу даволі нізка. Сілябічны верш слабы, вялы, далёкі ня толькі ад бойкасьці народнай гутаркі, але і ад задачных кніжных беларускіх твораў, напісаных раней за „Нячысьціка“ танічным вершам. Толькі мова баляды вызначаецца памеркаванай чыстатосьцю. Калі разгледзіць словы Рыпінскага з альбомнага вершыка ды параўнаваць іх з нахілам усей яго творчасьці, дык можна сказаць, што ў беларускай літэратурнай працы яму загубіла ўсё хваравітасьць нацыявальнай самасьвядомасьці. Выданьні А. Рыпінскага мелі для нас у пасяродку мінулага сталецьця нека-<noinclude></noinclude> 4doat3p7w84eua9cj9blq1i65okbez9 0 30057 89430 2022-08-28T13:19:48Z Gleb Leo 2440 Новая старонка: «{{Загаловак | назва = А. Рыпінскі | аўтар = Максім Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Стара-шляхоцкія романтыкі/Я. Баршчэўскі|Я. Баршчэўскі]] | наступны = Гісторыя беларускае...» wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = А. Рыпінскі | аўтар = Максім Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Стара-шляхоцкія романтыкі/Я. Баршчэўскі|Я. Баршчэўскі]] | наступны = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Стара-шляхоцкія романтыкі/Я. Чачот|Я. Чачот]] | анатацыі = }} {{Выроўніваньне-пачатак}} <pages index="Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf" from="72" to="74" tosection=Рыпінскі fromsection=Рыпінскі /> {{Выроўніваньне-канец}} {{DEFAULTSORT:А. Рыпінскі}} [[Катэгорыя:Творы пра Аляксандра Рыпінскага]] jgjmiki8zokqvznjc41ep1oak57qvo6 104 30058 89437 2022-08-28T14:00:49Z Gleb Leo 2440 /* Не правераная */ Новая старонка: «{{Цэнтар|'''{{Larger|Беларуска-маскоўскія пісьменьнікі.}}'''}} {{Цэнтар|'''{{Larger|[[Аўтар:Павел Шпілеўскі|Павел Шпілеўскі]].}}'''<br />(1827—1861).}} {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Біаграфічны матар‘ял.'''}} Павел Міхайлавіч Шпілеўскі быў родам з Меншчыны, у глухіх куткох каторай прайшло...» proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude>{{Цэнтар|'''{{Larger|Беларуска-маскоўскія пісьменьнікі.}}'''}} {{Цэнтар|'''{{Larger|[[Аўтар:Павел Шпілеўскі|Павел Шпілеўскі]].}}'''<br />(1827—1861).}} {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Біаграфічны матар‘ял.'''}} Павел Міхайлавіч Шпілеўскі быў родам з Меншчыны, у глухіх куткох каторай прайшло яго маленства. Вучыўся ў Менску. Змалку наслухаўся ён беларускіх казак і песьняў, відзеў звычаі і побыт, а ў маладосьці зьбіраў этнографічны матар‘ял, запісываў, што чуў ад народа. Дзеля таго, узросшы, Шпілеўскі надта добра ведаў беларускую душу і беларускае жыцьцё. Родную поэзію і наагул усё беларускае любіў ён нязвычайна. Асабліва падабалася яму народная міфолёгія. Закінуты на чужыну, Шпілеўскі жыў у змаскаленай сфэры і пераняўся маскоўскаю культураю. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Яго пагляды.'''}} Беларусаў ён лічыў амаль не самым старадаўным з пляменьняў славянскіх і самым старадаўным з пляменьняў „рускіх“; называў іногды беларусаў, як і тагачасныя польскія пісьменьнікі, {{Разьбіўка|крывічамі}}. Шпілеўскі уважаў, што беларусы—найчысьцейшы славянскі тып, што найболей яны захавалі запраўднай славянскай старыны. Вось дзеля таго, — думаў ён, — такая харошая і багатая беларуская народная поэзія. Як публіцыст, Шпілеўскі горача заклікаў працаваць над беларусазнаўствам. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Яго літэратура.'''}} Шпілеўскі пачаў пісаць з маладых гадоў. Супрацоўнічаў ён у розных лепшых журналах у Маскоўшчыне (спачатку пад псэўданімам П. {{Разьбіўка|Древлянскій}}). Літэратурная праца яго мела сваім заданьнем быццам этнографію Беларусі, але заўсёды насіла характар даволі лёгкай белетрыстыкі. Шпілеўскі зьбіраў і сьпісываў беларускія словы, прыказкі, песьні і наагул розныя віды народнай славеснасьці, міфолёгію, фантастычныя пераказы і інш. Найболей пісаў у 1846—55 гг. Яго „Падарожа па Палесьсю і Беларускаму Краю“ была надрукавана ў „Современникѣ“ за 1853, 1854 і 1855 г.г. і асобнай кніжкай выйшла ў 1858 годзе. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Поле яго творчасьці.'''}} У сваіх этнографічна-белетрыстычных творах Шпілеўскі апісываў нашы кірмашы, вясельлі, жніво, Юр‘е, Маладзікову нядзелю (Прошчы), ігрышчы, чараўнікоў, чараваньне і розныя забабоны, ксьціны, хаўтуры, памінкі, валачобнікаў, ваўкалакаў, беларускіх багоў і багавіц і шмат чаго такога.<noinclude></noinclude> 1z0q7i9xqni66vzej0anayi4eg71gkq 102 30059 89438 2022-08-28T14:06:22Z Gleb Leo 2440 Новая старонка: «{{Пра аўтара |Імёны = Павел |Прозвішча = Шпілеўскі |Варыянты імёнаў = Павал. Псеўданімы: Драўлянскі, Знаёмы чалавек, Барон Ікс |Выява = |ДН = 31 кастрычніка (12 лістапада) 1823 |Месца нараджэння = Шыпілавічы, Бабруйскі павет, Мінская губерн...» wikitext text/x-wiki {{Пра аўтара |Імёны = Павел |Прозвішча = Шпілеўскі |Варыянты імёнаў = Павал. Псеўданімы: Драўлянскі, Знаёмы чалавек, Барон Ікс |Выява = |ДН = 31 кастрычніка (12 лістапада) 1823 |Месца нараджэння = Шыпілавічы, Бабруйскі павет, Мінская губерня, Расійская імперыя |ДС = 17 (29) кастрычніка 1861 (37 гадоў) |Месца смерці = Санкт-Пецярбург, Расійская імперыя |Апісанне = беларускі этнограф, фалькларыст, тэатральны крытык, публіцыст, пісьменнік і перакладчык |Іншае = |Вікіпедыя = Павел Шпілеўскі |Вікіпедыя2 = Павел Шпілеўскі |Вікіцытатнік = |Вікісховішча = |Вікіліўр = |ЭСБЕ = |Google = |Катэгорыя = Павел Шпілеўскі |Першая літара прозвішча = Ш }} == Творы == {{Усе творы}} == Пра аўтара == * [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Беларуска-маскоўскія пісьменьнікі/П. Шпілеўскі|П. Шпілеўскі]] ([[Аўтар:Максім Гарэцкі|Максім Гарэцкі]]) [[Катэгорыя:Беларускія аўтары]] [[Катэгорыя:Этнографы]] [[Катэгорыя:Фалькларысты]] [[Катэгорыя:Крытыкі]] [[Катэгорыя:Празаікі]] [[Катэгорыя:Праваслаўныя]] [[Катэгорыя:Аўтары XIX стагоддзя]] 9co4e88rd5u5y8xov7bie6qmpm9txx4 89439 89438 2022-08-28T14:06:32Z Gleb Leo 2440 wikitext text/x-wiki {{Пра аўтара |Імёны = Павел |Прозвішча = Шпілеўскі |Варыянты імёнаў = Павал. Псеўданімы: Драўлянскі, Знаёмы чалавек, Барон Ікс |Выява = |ДН = 31 кастрычніка (12 лістапада) 1823 |Месца нараджэння = Шыпілавічы, Бабруйскі павет, Мінская губерня, Расійская імперыя |ДС = 17 (29) кастрычніка 1861 (37 гадоў) |Месца смерці = Санкт-Пецярбург, Расійская імперыя |Апісанне = беларускі этнограф, фалькларыст, тэатральны крытык, публіцыст, пісьменнік і перакладчык |Іншае = |Вікіпедыя = Павел Шпілеўскі |Вікіпедыя2 = Павал Шпілеўскі |Вікіцытатнік = |Вікісховішча = |Вікіліўр = |ЭСБЕ = |Google = |Катэгорыя = Павел Шпілеўскі |Першая літара прозвішча = Ш }} == Творы == {{Усе творы}} == Пра аўтара == * [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Беларуска-маскоўскія пісьменьнікі/П. Шпілеўскі|П. Шпілеўскі]] ([[Аўтар:Максім Гарэцкі|Максім Гарэцкі]]) [[Катэгорыя:Беларускія аўтары]] [[Катэгорыя:Этнографы]] [[Катэгорыя:Фалькларысты]] [[Катэгорыя:Крытыкі]] [[Катэгорыя:Празаікі]] [[Катэгорыя:Праваслаўныя]] [[Катэгорыя:Аўтары XIX стагоддзя]] 3dkjb5ds37o8xinow2b0cxirhs9ui89 14 30060 89440 2022-08-28T14:07:30Z Gleb Leo 2440 Новая старонка: «{{Вікіпэдыя|Павел Шпілеўскі|Павал Шпілеўскі}} {{DEFAULTSORT:Шпілеўскі, Павел}} [[Катэгорыя:Катэгорыі аўтараў]]» wikitext text/x-wiki {{Вікіпэдыя|Павел Шпілеўскі|Павал Шпілеўскі}} {{DEFAULTSORT:Шпілеўскі, Павел}} [[Катэгорыя:Катэгорыі аўтараў]] 8z97at98enasgpo7x3v4unxqkeaa3dm 104 30061 89442 2022-08-28T14:20:42Z Gleb Leo 2440 /* Не правераная */ Новая старонка: « {{Водступ|2|em}}{{Разьбіўка|Падарожа па Палесьею і Беларускаму Краю}}—цікаўныя і мастацкія запіскі аб тым, як аўтор ехаў па Беларусі, што па дарозе відзеў і чуў, з кім, з якімі людзьмі сустрачаўся, як з імі гаманіў, якія праязджаў мёсты і мясьцечкі, якая дзе...» proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude> {{Водступ|2|em}}{{Разьбіўка|Падарожа па Палесьею і Беларускаму Краю}}—цікаўныя і мастацкія запіскі аб тым, як аўтор ехаў па Беларусі, што па дарозе відзеў і чуў, з кім, з якімі людзьмі сустрачаўся, як з імі гаманіў, якія праязджаў мёсты і мясьцечкі, якая дзе прырода і г. д.; тут-жа дадаюцца гістарычныя і археолёгічныя спраўкі і апісаньні. „Падарожа“ напісана ў лёгкай белетрыстычнай форме, жывою літэратурнаю маскоўскаю моваю з беларускімі ўстаўкамі: орыгінальныкі словамі, зваротамі мовы ато і з цэлымі размовамі. З кождага радка „Падарожы“ выступае гарачая любоў да Беларусі і глыбокая, сыноўская пашана да яе нацыянальнага духу. Беларускія тыпы, пэйзажы, абразы стаяць, як жывыя, уваччу на працягу ўсяго твора. Ліецца салодкі аромат нашай поэзіі, чуецца шчыры дух нашскага жыцьця… Усяго ў „Падарожы“ восем разьдзелаў; апавяданьне пачынаецца з таго, як аўтор выязджае з Варшавы, а канчаецца апісаньнем Ігуменшчыны. Асабліва доўга застанавіўся аўтор на сваім родным Менску. Вызначаюцца ў творы сакавітыя характарыстыкі {{Разьбіўка|засьцянковых шляхтуноў}}, {{Разьбіўка|пасэсарчукоў}}, паноў, падпанкаў, сялян. Вызначаюцца і лірычныя ўслаўленьні роднай старонкі. Ён спамінаець вялікую мінуўшчыну беларускага слова, ніколі не называець родную мову гаворкай ці гутаркай і між іншым сьведчыць, што пабеларуску жыхары засьценкаў „пішуць пісьмы і заметкі аб гаспадарцы“; „у гэтай мове, кажа ён, знойдзеце, вы ў іх пісаныя песенькі, розныя легенды і казкі“, {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Значаньне Шпілеўскага'''}} ў разьвіцьці нашае літэратуры, аднак, зусім невялічкае дзеля рэнегацкіх асаблівасьцей гэтага пісьменьніка. Апрача таго, ў Шпілеўскім пастаянна змагаўся этнограф з белетрыстам. Не адчуваючы гэтага змаганьня, ня ведаючы добра правілаў навукі этнографіі і быўшы пераважна белетрыстам, Шпілеўскі думаў, што этнографія шмат скарыстаець, калі будзе іці побач з белетрыстыкай. Шпілеўскі ў гэтым памыляўся, дык белетрыстыкай абясцэніў сваю этнографічную працу, а дылетанцкай этнографіяй загубіў у сабе здольнага белетрыета. Адылі ён першы голасна і горача прамовіў у маскоўскай літэратуры аб беларусах. У беларускіх рэнегатаў у Маскоўшчыне ён узбудзіў гэтым пачаткі паснулага нацыянальнага пачуцьця. Ён-жа даў выразны выгляд беларуска-маскоўскай школе пісьменьнікаў. Толькі абмаскаленая сфэра зрабіла працу Шпілеўскага несьвядомай і перабунтавала яму стаць пісьменьнікам у роднай мове. Калі прыгэтым спомніць жыцьцё [[Аўтар:Тарас Шаўчэнка|Тараса Шаўчэнкі]], дык можна агульна сказаць, што наш [[Аўтар:Паўлюк Багрым|Бахрым]] загінуў, бо ня выйшаў на пана, а наш Шпілеўскі загі-<noinclude></noinclude> 8wwjne9enn03s2ln6lw9xvjoqc32244 0 30062 89444 2022-08-28T14:29:39Z Gleb Leo 2440 Новая старонка: «{{Загаловак | назва = П. Шпілеўскі | аўтар = Максім Іванавіч Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Стара-шляхоцкія романтыкі/Я. Чачот|Я. Чачот]] | наступны = Гісторыя беларускае...» wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = П. Шпілеўскі | аўтар = Максім Іванавіч Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Стара-шляхоцкія романтыкі/Я. Чачот|Я. Чачот]] | наступны = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура/К. Каліноўскі|К. Каліноўскі]] | анатацыі = }} {{Выроўніваньне-пачатак}} <pages index="Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf" from="77" to="79" tosection=Шпілеўскі /> {{Выроўніваньне-канец}} {{DEFAULTSORT:П. Шпілеўскі}} [[Катэгорыя:Творы пра Паўла Шпілеўскага]] 7dih1yhlitku96v8zz8w7ukloc5k5t7 104 30063 89447 2022-08-28T15:02:39Z Gleb Leo 2440 /* Не правераная */ Новая старонка: «<section begin="Праклямацыі"/>ніца была, як лес! А цяпер наадварот: „За праклятым маскалём няма шчасьця ні у чом“. Соцыяльныя пагляды гэтага рэволюцыянэра выказаны так: „Ай, ды шляхта-малайцы! Паны былі, як айцы!“.. {{Водступ|2|em}}3. Сюды так ці йначай падыходзяць...» proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude><section begin="Праклямацыі"/>ніца была, як лес! А цяпер наадварот: „За праклятым маскалём няма шчасьця ні у чом“. Соцыяльныя пагляды гэтага рэволюцыянэра выказаны так: „Ай, ды шляхта-малайцы! Паны былі, як айцы!“.. {{Водступ|2|em}}3. Сюды так ці йначай падыходзяць „[[Добрыя весьці (Сыракомля)|Добрыя весьці]]“ [[Аўтар:Уладзіслаў Сыракомля|Сыракомлі]], „[[Гутарка старога дзеда]]“ [[Аўтар:Вінцэсь Каратынскі|Каратынскага]] і шмат іншых падобных рэчаў таго і пазьнейшага часу. <section end="Праклямацыі"/> <section begin="Кісель"/>{{Цэнтар|'''{{Larger|[[Аўтар:Франц Блус|Апанас Кісель (Франц Блус?)]].}}'''}} {{Водступ|2|em}}Біаграфічнага матар‘ялу аб гэтым пісьменьніку сабралі дужа мала. Мяркуюць, што пад псэўданімам Апанаса Кісяля пісаў магілеўскі чыноўнік Франц Блус, каторы, як „казённы пісьменьнік“, пісаў у 60 гадох пабеларуску ўрадовыя брошуры, а таксама „казённыя“ беларускія вершы. Умеў пісаць на ўсіх гаворках Магілеўшчыны. {{Водступ|2|em}}{{Разьбіўка|Бяседа старога вольніка}} зьявілася пад аўторствам Апанаса Кісяля. Напісана прозаю. У ёй зразумелым для сялян спосабам пераказуецца сухая маскоўская ўрадовая грамата пра вольніцу. {{Водступ|2|em}}{{Разьбіўка|Мова Старавойта}} надрукавана пад аўторствам Ф. Блуса двумя асобнымі даўгімі вершамі ў „Могил. губ. вѣд.“ за 1862 г. Першы верш зьмяшчаець казённую навуку сялянам, аб вольнасьці. Аўтор кажа вуснамі нейкага Старавойта, быццам-то дужа разумнага чалавека, каб цярпліва чакалі дараваную маніфэстам вольніцу. У вершу выводзіцца агітатар, каторы падбухторывае сялян зараз забіраць панскую зямлю і кінуць прыгонную службу: Старавойт выступае проці яго, абараняе паноў: {{Block center/s}}<small> Паны цару і краю служаць,<br /> У савеце і з царом сядзяць,<br /> За усіх нас думаюць і тужаць, </small>{{Block center/e}} {{Водступ|2|em}}Другі верш маець зварот да чытаньнікаў, уступ, пяць разьдзелаў і заключэньне, але думкі—ўсе тыя самыя, што і ў першым вершу: зьясьняецца вольніца, пералічаюцца будучыя заганы новых вольнікаў, як п‘янства, гультайства, дзяліцьба і інш. Аўтор страшыць мужыкоў навет будучым багацьцем. Вуснамі афіцэра родам з мужыкоў ён малюець добры парадак жыцьця. Каб словы свае зрабіць аўторытэтнымі, ён надта хваліць Старавойта, пра каторага нібы-то кажуць: {{Block center/s}}<small> Як пра што стане гаварыць,<br /> Дык быццам якей празудэнт;<br /> Ужо не патрапіць яго зьбіць<br /> І горы-горацкі студэнт! </small>{{Block center/e}}<section end="Кісель"/><noinclude></noinclude> aw63k8pwzu73d2p6uegbsppw7dh9mis 89448 89447 2022-08-28T15:03:27Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude><section begin="Праклямацыі"/>ніца была, як лес! А цяпер наадварот: „За праклятым маскалём няма шчасьця ні у чом“. Соцыяльныя пагляды гэтага рэволюцыянэра выказаны так: „Ай, ды шляхта-малайцы! Паны былі, як айцы!“.. {{Водступ|2|em}}3. Сюды так ці йначай падыходзяць „[[Добрыя весьці (Сыракомля)|Добрыя весьці]]“ [[Аўтар:Уладзіслаў Сыракомля|Сыракомлі]], „[[Гутарка старога дзеда]]“ [[Аўтар:Вінцэсь Каратынскі|Каратынскага]] і шмат іншых падобных рэчаў таго і пазьнейшага часу. <section end="Праклямацыі"/> <section begin="Кісель"/>{{Цэнтар|'''{{Larger|[[Аўтар:Франц Блус|Апанас Кісель (Франц Блус?)]].}}'''}} {{Водступ|2|em}}Біаграфічнага матар‘ялу аб гэтым пісьменьніку сабралі дужа мала. Мяркуюць, што пад псэўданімам Апанаса Кісяля пісаў магілеўскі чыноўнік Франц Блус, каторы, як „казённы пісьменьнік“, пісаў у 60 гадох пабеларуску ўрадовыя брошуры, а таксама „казённыя“ беларускія вершы. Умеў пісаць на ўсіх гаворках Магілеўшчыны. {{Водступ|2|em}}[[Бяседа старога вольніка|{{Разьбіўка|Бяседа старога вольніка}}]] зьявілася пад аўторствам Апанаса Кісяля. Напісана прозаю. У ёй зразумелым для сялян спосабам пераказуецца сухая маскоўская ўрадовая грамата пра вольніцу. {{Водступ|2|em}}[[|Мова Старавойта{{Разьбіўка|Мова Старавойта}}]] надрукавана пад аўторствам Ф. Блуса двумя асобнымі даўгімі вершамі ў „Могил. губ. вѣд.“ за 1862 г. Першы верш зьмяшчаець казённую навуку сялянам, аб вольнасьці. Аўтор кажа вуснамі нейкага Старавойта, быццам-то дужа разумнага чалавека, каб цярпліва чакалі дараваную маніфэстам вольніцу. У вершу выводзіцца агітатар, каторы падбухторывае сялян зараз забіраць панскую зямлю і кінуць прыгонную службу: Старавойт выступае проці яго, абараняе паноў: {{Block center/s}}<small> Паны цару і краю служаць,<br /> У савеце і з царом сядзяць,<br /> За усіх нас думаюць і тужаць, </small>{{Block center/e}} {{Водступ|2|em}}Другі верш маець зварот да чытаньнікаў, уступ, пяць разьдзелаў і заключэньне, але думкі—ўсе тыя самыя, што і ў першым вершу: зьясьняецца вольніца, пералічаюцца будучыя заганы новых вольнікаў, як п‘янства, гультайства, дзяліцьба і інш. Аўтор страшыць мужыкоў навет будучым багацьцем. Вуснамі афіцэра родам з мужыкоў ён малюець добры парадак жыцьця. Каб словы свае зрабіць аўторытэтнымі, ён надта хваліць Старавойта, пра каторага нібы-то кажуць: {{Block center/s}}<small> Як пра што стане гаварыць,<br /> Дык быццам якей празудэнт;<br /> Ужо не патрапіць яго зьбіць<br /> І горы-горацкі студэнт! </small>{{Block center/e}}<section end="Кісель"/><noinclude></noinclude> ejkb8espf5667skblpvtk5z6kwhbao8 89456 89448 2022-08-28T15:26:05Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude><section begin="Праклямацыі"/>ніца была, як лес! А цяпер наадварот: „За праклятым маскалём няма шчасьця ні у чом“. Соцыяльныя пагляды гэтага рэволюцыянэра выказаны так: „Ай, ды шляхта-малайцы! Паны былі, як айцы!“.. {{Водступ|2|em}}3. Сюды так ці йначай падыходзяць „[[Добрыя весьці (Сыракомля)|Добрыя весьці]]“ [[Аўтар:Уладзіслаў Сыракомля|Сыракомлі]], „[[Гутарка старога дзеда]]“ [[Аўтар:Вінцэсь Каратынскі|Каратынскага]] і шмат іншых падобных рэчаў таго і пазьнейшага часу. <section end="Праклямацыі"/> <section begin="Кісель"/>{{Цэнтар|'''{{Larger|[[Аўтар:Франц Блус|Апанас Кісель (Франц Блус?)]].}}'''}} {{Водступ|2|em}}Біаграфічнага матар‘ялу аб гэтым пісьменьніку сабралі дужа мала. Мяркуюць, што пад псэўданімам Апанаса Кісяля пісаў магілеўскі чыноўнік Франц Блус, каторы, як „казённы пісьменьнік“, пісаў у 60 гадох пабеларуску ўрадовыя брошуры, а таксама „казённыя“ беларускія вершы. Умеў пісаць на ўсіх гаворках Магілеўшчыны. {{Водступ|2|em}}[[Бяседа старога вольніка|{{Разьбіўка|Бяседа старога вольніка}}]] зьявілася пад аўторствам Апанаса Кісяля. Напісана прозаю. У ёй зразумелым для сялян спосабам пераказуецца сухая маскоўская ўрадовая грамата пра вольніцу. {{Водступ|2|em}}[[Мова Старавойта|{{Разьбіўка|Мова Старавойта}}]] надрукавана пад аўторствам Ф. Блуса двумя асобнымі даўгімі вершамі ў „Могил. губ. вѣд.“ за 1862 г. Першы верш зьмяшчаець казённую навуку сялянам, аб вольнасьці. Аўтор кажа вуснамі нейкага Старавойта, быццам-то дужа разумнага чалавека, каб цярпліва чакалі дараваную маніфэстам вольніцу. У вершу выводзіцца агітатар, каторы падбухторывае сялян зараз забіраць панскую зямлю і кінуць прыгонную службу: Старавойт выступае проці яго, абараняе паноў: {{Block center/s}}<small> Паны цару і краю служаць,<br /> У савеце і з царом сядзяць,<br /> За усіх нас думаюць і тужаць, </small>{{Block center/e}} {{Водступ|2|em}}Другі верш маець зварот да чытаньнікаў, уступ, пяць разьдзелаў і заключэньне, але думкі—ўсе тыя самыя, што і ў першым вершу: зьясьняецца вольніца, пералічаюцца будучыя заганы новых вольнікаў, як п‘янства, гультайства, дзяліцьба і інш. Аўтор страшыць мужыкоў навет будучым багацьцем. Вуснамі афіцэра родам з мужыкоў ён малюець добры парадак жыцьця. Каб словы свае зрабіць аўторытэтнымі, ён надта хваліць Старавойта, пра каторага нібы-то кажуць: {{Block center/s}}<small> Як пра што стане гаварыць,<br /> Дык быццам якей празудэнт;<br /> Ужо не патрапіць яго зьбіць<br /> І горы-горацкі студэнт! </small>{{Block center/e}}<section end="Кісель"/><noinclude></noinclude> 0czvyvuw36rw7x6lcznr3jybjlc2oyi 89457 89456 2022-08-28T15:28:17Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude><section begin="Праклямацыі"/>ніца была, як лес! А цяпер наадварот: „За праклятым маскалём няма шчасьця ні у чом“. Соцыяльныя пагляды гэтага рэволюцыянэра выказаны так: „Ай, ды шляхта-малайцы! Паны былі, як айцы!“.. {{Водступ|2|em}}3. Сюды так ці йначай падыходзяць „[[Добрыя весьці (Сыракомля)|Добрыя весьці]]“ [[Аўтар:Уладзіслаў Сыракомля|Сыракомлі]], „[[Гутарка старога дзеда]]“ [[Аўтар:Вінцэсь Каратынскі|Каратынскага]] і шмат іншых падобных рэчаў таго і пазьнейшага часу. <section end="Праклямацыі"/> <section begin="Кісель"/>{{Цэнтар|'''{{Larger|[[Аўтар:Франц Блус|Апанас Кісель (Франц Блус?)]].}}'''}} {{Водступ|2|em}}Біаграфічнага матар‘ялу аб гэтым пісьменьніку сабралі дужа мала. Мяркуюць, што пад псэўданімам Апанаса Кісяля пісаў магілеўскі чыноўнік Франц Блус, каторы, як „казённы пісьменьнік“, пісаў у 60 гадох пабеларуску ўрадовыя брошуры, а таксама „казённыя“ беларускія вершы. Умеў пісаць на ўсіх гаворках Магілеўшчыны. {{Водступ|2|em}}[[Бяседа старога вольніка|{{Разьбіўка|Бяседа старога вольніка}}]] зьявілася пад аўторствам Апанаса Кісяля. Напісана прозаю. У ёй зразумелым для сялян спосабам пераказуецца сухая маскоўская ўрадовая грамата пра вольніцу. {{Водступ|2|em}}[[Мова Старавойта|{{Разьбіўка|Мова Старавойта}}]] надрукавана пад аўторствам Ф. Блуса двумя асобнымі даўгімі вершамі ў „Могил. губ. вѣд.“ за 1862 г. Першы верш зьмяшчаець казённую навуку сялянам, аб вольнасьці. Аўтор кажа вуснамі нейкага Старавойта, быццам-то дужа разумнага чалавека, каб цярпліва чакалі дараваную маніфэстам вольніцу. У вершу выводзіцца агітатар, каторы падбухторывае сялян зараз забіраць панскую зямлю і кінуць прыгонную службу: Старавойт выступае проці яго, абараняе паноў: {{Block center/s}}<small> Паны цару і краю служаць,<br /> У савеце і з царом сядзяць,<br /> За усіх нас думаюць і тужаць, </small>{{Block center/e}} {{Водступ|2|em}}Другі верш маець зварот да чытаньнікаў, уступ, пяць разьдзелаў і заключэньне, але думкі—ўсе тыя самыя, што і ў першым вершу: зьясьняецца вольніца, пералічаюцца будучыя заганы новых вольнікаў, як п‘янства, гультайства, дзяліцьба і інш. Аўтор страшыць мужыкоў навет будучым багацьцем. Вуснамі афіцэра родам з мужыкоў ён малюець добры парадак жыцьця. Каб словы свае зрабіць аўторытэтнымі, ён надта хваліць Старавойта, пра каторага нібы-то кажуць: {{Block center/s}}<small> Як пра што стане гаварыць,<br /> Дык быццам якей празудэнт;<br /> Ужо не патрапіць яго зьбіць<br /> І горы-горацкі студэнт! </small>{{Block center/e}} <section end="Кісель"/><noinclude></noinclude> 55ro1ez96guw84mpxb43tfd4u8mdbph 0 30064 89452 2022-08-28T15:07:18Z Gleb Leo 2440 Новая старонка: «{{Загаловак | назва = Праклямацыі і брошуры | аўтар = Максім Іванавіч Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура/К. Каліноўскі|К. Каліно...» wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = Праклямацыі і брошуры | аўтар = Максім Іванавіч Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура/К. Каліноўскі|К. Каліноўскі]] | наступны = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура/А. Кісель|А. Кісель]] | анатацыі = }} {{Выроўніваньне-пачатак}} <pages index="Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf" from="79" to="80" fromsection=Каліноўскі tosection=Каліноўскі /> {{Выроўніваньне-канец}} {{DEFAULTSORT:Праклямацыі і брошуры}} f0fc62jreq6rzgzqv8ykdg5cwtqatvh 89453 89452 2022-08-28T15:07:47Z Gleb Leo 2440 wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = Праклямацыі і брошуры | аўтар = Максім Іванавіч Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура/К. Каліноўскі|К. Каліноўскі]] | наступны = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура/А. Кісель|А. Кісель]] | анатацыі = }} {{Выроўніваньне-пачатак}} <pages index="Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf" from="80" to="81" fromsection=Праклямацыі tosection=Праклямацыі /> {{Выроўніваньне-канец}} {{DEFAULTSORT:Праклямацыі і брошуры}} q52i9bie3a0l2p80lukry1tf00rkhvn 0 30065 89461 2022-08-28T15:38:21Z Gleb Leo 2440 Новая старонка: «{{Загаловак | назва = А. Кісель | аўтар = Максім Іванавіч Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура/Праклямацыі і брошуры|Праклямацыі...» wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = А. Кісель | аўтар = Максім Іванавіч Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура/Праклямацыі і брошуры|Праклямацыі і брошуры]] | наступны = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура/Проціўпольскія вершы|Проціўпольскія вершы]] | анатацыі = }} {{Выроўніваньне-пачатак}} <pages index="Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf" from="81" to="82" fromsection=Кісель tosection=Кісель /> {{Выроўніваньне-канец}} {{DEFAULTSORT:А. Кісель}} [[Катэгорыя:Творы пра Франца Блуса]] qkwnhami3878240z8osjpw87otz6ifc 0 30066 89462 2022-08-28T15:39:28Z Gleb Leo 2440 Новая старонка: «{{Загаловак | назва = Проціўпольскія вершы | аўтар = Максім Іванавіч Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура/А. Кісель|А. Кісель]] | н...» wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = Проціўпольскія вершы | аўтар = Максім Іванавіч Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура/А. Кісель|А. Кісель]] | наступны = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Нова-шляхоцкія пісьменьнікі/В. Дунін-Марцінкевіч|В. Дунін-Марцінкевіч]] | анатацыі = }} {{Выроўніваньне-пачатак}} <pages index="Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf" from="82" to="82" fromsection=Вершы tosection=Вершы /> {{Выроўніваньне-канец}} {{DEFAULTSORT:Проціўпольскія вершы}} e2q9er8zjjhy2xdype55j74dso80iar 0 30067 89466 2022-08-28T17:09:50Z Gleb Leo 2440 Gleb Leo перанёс старонку [[Сялянка]] у [[Сялянка (Трус)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Сялянка (Трус)]] ae7t7e2u9zaly35arxa83x9cs5h5dr1 89468 89466 2022-08-28T17:14:28Z Gleb Leo 2440 Выдаленая перасылка на [[Сялянка (Трус)]] wikitext text/x-wiki {{Неадназначнасьць}} * [[Ідылія]] (1852) — п’еса [[Аўтар:Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч|Вінцэнта Дунін-Марцінкевіча]], пераклад [[Аўтар:Янка Купала|Янкі Купалы]]. * [[Сялянка (Трус)|Сялянка]] (?) — верш [[Аўтар:Паўлюк Трус|Паўлюка Труса]]. 9f3ytmy8w0jq3k3p2d3vplfxyrsrcby 89469 89468 2022-08-28T17:14:41Z Gleb Leo 2440 wikitext text/x-wiki {{Неадназначнасьць}} * [[Ідылія|Сялянка]] (1852) — п’еса [[Аўтар:Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч|Вінцэнта Дунін-Марцінкевіча]], пераклад [[Аўтар:Янка Купала|Янкі Купалы]]. * [[Сялянка (Трус)|Сялянка]] (?) — верш [[Аўтар:Паўлюк Трус|Паўлюка Труса]]. gghds56awpp0tes6xvmbfoxhnokddg2 0 30068 89481 2022-08-28T18:41:55Z Gleb Leo 2440 Gleb Leo перанёс старонку [[Купала]] у [[Купала (Дунін-Марцінкевіч)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Купала (Дунін-Марцінкевіч)]] gyb13vndwuxjpt5h4web622mnn2cqvx 104 30069 89491 2022-08-28T20:50:00Z Sopcan 3564 /* Не вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Sopcan" /></noinclude>Святое возера звіваецца між бязлікімі астраўкамі, і яго сціскаюць невысокія прыбярэжныя горы. Выгінамі яно цягнецца далёка на поўдзень, дзе ўпіраецца ва ўзвышанае пласкагор'е. З гэтага пункту пачынаўся шматмільны волак, які прыводзіў падарожніка да берагоў Гудзона; тут плаванне па рацэ рабілася зручным, бо цячэнне было без парогаў. Выконваючы свае ваяўнічыя планы, французы спрабавалi прабрацца ў самыя аддаленыя і недаступныя цясніны Алеганскіх гор і звярнулі ўвагу на прыродныя перавагі толькі што апісанай намі вобласці. Сапраўды, яна хутка ператварылася ў крывавую арэну шматлікіх баёў, якімі абодва варожыя бакі спадзяваліся вырашыць пытанне адносна ўладання калоніямі. Тут, у самых важных месцах, якія ўзвышаліся над навакольнымі шляхамі, вырасталі крэпасці; імі авалодваў то адзiн, то другі варожы бок; іх то разбуралi, то зноў адбудоўвалі, гледзячы па тым, хто атрымліваў перамогу. У той час як мірныя земляробы імкнуліся трымацца як найдалей ад небяспечных горных цяснiн, хаваючыся ў старадаўніх паселішчах, шматлікія ваенныя сілы паглыбляліся ў некранутыя лясы. Мала хто вяртаўся адтуль. Яны былi знясілены нястачамі і цяжкасцямі жыцця, страцілі бадзёрасць ад няўдач. І ўсё-ж людзі ўносілі жыццë ў цёмныя лясы гэтага злашчаснага краю; на прагалінах і палянах гучэла ваенная музыка; рэха гор паўтарала то<noinclude></noinclude> 73gj1vykk15zgwmi67pxzzu45oczdh8 104 30070 89493 2022-08-28T20:57:23Z Sopcan 3564 /* Не правераная */ Новая старонка: «стогны раненых, то вясёлыя крыкі храбрай і бес- клапотнай моладзі, якая спяшалася адпачыць. Іменна на гэтай арэне крывавых войнаў разгорт- валіся падзеі, пра якія мы паспрабуем расказаць. Наша апавяданне адносіцца да часу трэцяга года вайны паміж Франц...» proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Sopcan" /></noinclude>стогны раненых, то вясёлыя крыкі храбрай і бес- клапотнай моладзі, якая спяшалася адпачыць. Іменна на гэтай арэне крывавых войнаў разгорт- валіся падзеі, пра якія мы паспрабуем расказаць. Наша апавяданне адносіцца да часу трэцяга года вайны паміж Францыяй і Англіяй, што змагаліся з-за ўлады над краінай, якую не было суджана ўтрымаць у сваіх руках ні таму, ні другому боку. Войскі англічан былі разбіты жменькай фран- цузаў і індзейцаў; дзякуючы гэтаму нечаканаму паражэнню большая частка граніцы асталася без аховы. І вось пасля сапраўдных няшчасцяў вы- расла шмат мнімых, уяўляемых небяспек. У кож- ным подыху ветру, што даносіўся з бязмежных лясоў, напалоханым пасяленцам здаваліся дзікія крыкі і злавеснае выццё дзікуноў. Пад уплывам страху небяспека надзвычай павя- лічвалася; разважнасць не мела сілы змагацца з устрывожаным уяўленнем. Нават самыя смелыя, упэўненыя ў сабе, энергічныя людзі пачалі сумня- вацца ў спрыяльным для іх сканчэнні барацьбы; лік баязліўцаў і маладушных надзвычай павяліч- ваўся; яны ўяўлялі сабе, што ў недалёкай буду- чыні ўсе амерыканскія ўладанні Англіі пяройдуць да французаў або будуць спустошаны індзейскімі плямёнамі--саюзнікамі Францыі. Таму вось, калі ў англійскай крэпасці, што ўз- вышалася ў паўднёвай частцы пласкагор'я паміж Гудзонам і азёрамі, былі атрыманы весткі пра з'яўленне каля Шамплена маркіза Манкальма і дасужыя балбатуны дадалі, што гэты генерал ідзе з атрадам, «у, якім салдат--як лісця ў лесе», страш- 5<noinclude></noinclude> 5b6xfybmi828vbj1t37l1asszp4rukd 104 30071 89494 2022-08-28T20:57:47Z Sopcan 3564 /* Не правераная */ Новая старонка: «нае паведамленне было прынята з баязлівай па- корлівасцю. Вестка пра наступленне Манкальма атрымалася ў разгары лета; яе даставіў індзеец У, той час, калі ўжо вечарэла. Разам са страшнай на- вінай пасланец перадаў камандзіру лагера просьбу Мунро, каменд...» proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Sopcan" /></noinclude>нае паведамленне было прынята з баязлівай па- корлівасцю. Вестка пра наступленне Манкальма атрымалася ў разгары лета; яе даставіў індзеец У, той час, калі ўжо вечарэла. Разам са страшнай на- вінай пасланец перадаў камандзіру лагера просьбу Мунро, каменданта аднаго з фортаў на берагах Святога возера, безадкладна выслаць яму значнае падмацаванне. Адлегласць паміж фортам і крэ- пасцю, якую жыхар лясоў праходзіў за дзве га- дзіны, ваенны атрад з нагружанымі павозкамі мог пакрыць за час паміж усходам і заходам сонца. Адно з гэтых умацаванняў верныя прыхільнікі англійскай кароны назвалі фортам Уільям- Генры, а друўгое--фортам Эдуард. Ветэран-шат- ландзец Мунро камандаваў фортам Уільям-Генры; у ім стаяў адзін з рэгулярных палкоў і невялікі атрад каланістаў-валанцёраў; гэта быў гарнізон, вельмі нязначны для барацьбы з падступаўшымі сіламі Манкальма. Пасаду каменданта ў другой крэпасці займаў сенерал Вэб; пад яго камандаваннем было каля пяці тысяч чалавек. Калі-б Вэб злучыў усе свае раскі- даныя ў розных месцах атрады, ён мог-бы паста- віць супроць ворага ўдвая больш салдат, чым было ў дасціпнага француза., Аднак, напалоханыя няўдачамі, англійскія гене- ралы і іх падначаленыя лічылі за лепшае чакаць набліжэння моцнага і адважнага непрыяцеля, не рызыкуючы выйсці насустрач Манкальму, каб даць яму бой і спыніць яго. “Першае хваляванне, выкліканае страшнай вест- б<noinclude></noinclude> mvf22epfmwws7rt3u7a98u5gwy64e3z 104 30072 89495 2022-08-28T20:58:09Z Sopcan 3564 /* Не правераная */ Новая старонка: «кай, крыху, сунялося ў лагеры, ахаваным траншэямі У і размешчаным на беразе Гудзона ў выглядзе лан- цуга ўмацаванняў, якія прыкрывалі самы форт; Услед за гэтым прайшла чутка, што паўтараты- сячны адборны атрад на досвітку збіраецца ісці з крэпасці да фо...» proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Sopcan" /></noinclude>кай, крыху, сунялося ў лагеры, ахаваным траншэямі У і размешчаным на беразе Гудзона ў выглядзе лан- цуга ўмацаванняў, якія прыкрывалі самы форт; Услед за гэтым прайшла чутка, што паўтараты- сячны адборны атрад на досвітку збіраецца ісці з крэпасці да форта Уільям-Генры. Чутка гэтая хутка пацвердзілася; даведаліся, што некалькі ат- радаў атрымалі загад спешна рыхтавацца да па- ходу. Усе сумненні рассеяліся, і на працягу двух- трох гадзін у лагеры чуваць была таропкая мітусня, мільгалі заклапочаныя твары. Навабранец тры- вожна сноўдаў узад і-ўперад, мітусіўся і празмер- 7<noinclude></noinclude> 1zj7t9zdmq2tvrji1sefgd925cfv0w1 104 30073 89496 2022-08-28T20:58:29Z Sopcan 3564 /* Не правераная */ Новая старонка: «най стараннасцю сваёй толькі замаруджваў зборы да выступлення; спрактыкаваны ветэран узброй- ваўся зусім спакойна, не спяшаючыся, хоць суро- вае аблічча і заклапочаны выгляд ясна сведчылі аб тым, што нязведаная і страшная барацьба ў лясах не вельмі рад...» proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Sopcan" /></noinclude>най стараннасцю сваёй толькі замаруджваў зборы да выступлення; спрактыкаваны ветэран узброй- ваўся зусім спакойна, не спяшаючыся, хоць суро- вае аблічча і заклапочаны выгляд ясна сведчылі аб тым, што нязведаная і страшная барацьба ў лясах не вельмі радуе яго сэрца. Нарэшце, сонца схавалася на захадзе за гарамі. Ноч ахутала лагер; шум і мітусня падрыхтаван- няў да паходу змоўклі. У афіцэрскіх бярвенчатых хацінах пагасла апошняе святло. Дрэвы кінулі свае густыя цені на земляныя валы і на шумны паток, і праз некалькі хвілін ва ўсім лагеры стала таксама ціха, як у суседніх дрымучых лясах. Раніцай у паветры, насычаным шэрым туманам, пранёсся доўгі, гучны грукат барабанаў. Гук гэты абудзіў воінаў, якія спалі глыбокім сном. Быў ранні золак; чыстае неба святлела, і абрысы кас- матых хвой выступалі на ім усё больш выразна і ярка. Праз хвіліну ў лагеры закіпела жыццё; на- ват самы нядбайны салдат--і той узняўся на ногі, каб бачыць, як выступае атрад і разам з тавары- шамі перажыць хваляванні гэтага моманту. Зборы былі нескладаныя і хутка скончыліся. Салдаты выстраіліся ў баявыя атрады. Каралеўскія наём- ныя салдаты красаваліся на правым флангу; больш простыя валанцёры, з пасяленцаў, пакорна за- нялі месца злева. Вось выступілі разведчыкі. Моцны канвой ахоў- ваў павозкі з паходным снаражэннем. З першым бляскам сонечных праменняў рады пастроіліся ў калону і рушылі ў дарогу. Пры выступленніз ла- гера ўся гэтая калона мела грозны, ваяўнічы Вы- З<noinclude></noinclude> aghekyyyybi6pui8rsawflk3vjn8n73 104 30074 89497 2022-08-28T20:58:52Z Sopcan 3564 /* Не правераная */ Новая старонка: «гляд. Пакуль атрад быў паблізу лагера, твары пакі- даўшых яго воінаў мелі горды і ваяўнічы выгляд. Але гукі ваеннай музыкі сталі замаўкаць удале- чыні; урэшце, зусім сталі нячутнымі для тых, хто астаўся ў лагеры. Лес сышоўся, хаваючы ад ва- “эй атрад. Цяпе...» proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Sopcan" /></noinclude>гляд. Пакуль атрад быў паблізу лагера, твары пакі- даўшых яго воінаў мелі горды і ваяўнічы выгляд. Але гукі ваеннай музыкі сталі замаўкаць удале- чыні; урэшце, зусім сталі нячутнымі для тых, хто астаўся ў лагеры. Лес сышоўся, хаваючы ад ва- “эй атрад. Цяпер вецер не даносіў да слухачоў нават са- мых гучных, праразлівых гукаў; апошні воін знік у гушчары лесу. Тым не менш, мяркуючы па ўсім, што рабілася перад самым вялікім і зручным з афіцэрскіх ба- ракаў, яшчэ нехта рыхтаваўся ў дарогу. Перад домікам Вэба стаяла некалькі прыгожа асядла- ных коней; два з іх, як відаць, прызначаліся для жанчын высокай годнасці, якія не часта сустрака- ліся ў гэтых лясах. У сядле трэцяга каня відаць былі афіцэрскія пісталеты; астатнія коні, мяр- куючы па прастаце аброцей і сёдлаў і прывязаных да іх клункаў, належалі ніжэйшым чынам. Са- праўды, зусім ужо гатовыя да ад'езду радавыя, як відаць, чакалі толькі загаду начальніка, каб ус- кочыць у сёдлы. На некаторай адлегласці стаялі трупы бяздзейных гледачоў; адны з іх з задаваль- неннем глядзелі на афіцэрскага каня чыстай па- роды, другія з тупою дапытлівасцю сачылі за пад- рыхтаваннямі да ад'езду. Аднак, сярод гледачоў быў адзін чалавек, манеры і асанка якога вылу- чалі яго з ліку астатніх. Яго фігура не была занадта непрыгожай, а між тым здавалася вельмі нязграбнай. Калі гэты ча- лавек стаяў, ён быў вышэй астатніх людзей; затое седзячы ён нібы сціскаўся, робячыся не буйней- 9<noinclude></noinclude> nlii87ry29ahlg9v1b3g276bla55wxq 106 30075 89498 2022-08-29T06:39:14Z Gleb Leo 2440 Новая старонка: «» proofread-index text/x-wiki {{:MediaWiki:Proofreadpage_index_template |Type=book |Title=[[Бѣлорусскій сборнікъ]] |Language=be |Volume=1 |Author=[[Аўтар:Еўдакім Раманаў|Е. Романовъ]] |Translator= |Editor= |Illustrator= |School= |Publisher=Типографія С. В. Кульженко |Address=Кіевъ |Year=1885 |Key= |ISBN= |OCLC= |LCCN= |BNF_ARK= |ARC= |Source=pdf |Image=5 |Progress=OCR |Pages=<pagelist /> |Volumes= |Remarks= |Width= |Css= |Header= |Footer= }} 9hw677mmkn07w2sxboqlxss5gq3ihzt 89504 89498 2022-08-29T07:12:13Z Gleb Leo 2440 proofread-index text/x-wiki {{:MediaWiki:Proofreadpage_index_template |Type=book |Title=Бѣлорусскій сборнікъ |Language=be |Volume=[[Бѣлорусскій сборнікъ (1885―1912)/1-2|1-2]] |Author=[[Аўтар:Еўдакім Раманаў|Е. Романовъ]] |Translator= |Editor= |Illustrator= |School= |Publisher=Типографія С. В. Кульженко |Address=Кіевъ |Year=1885 |Key= |ISBN= |OCLC= |LCCN= |BNF_ARK= |ARC= |Source=pdf |Image=5 |Progress=OCR |Pages=<pagelist /> |Volumes= |Remarks= |Width= |Css= |Header= |Footer= }} 815o9d9ua4z2qkmnrb1zru7k7w2wx40 89505 89504 2022-08-29T07:14:55Z Gleb Leo 2440 proofread-index text/x-wiki {{:MediaWiki:Proofreadpage_index_template |Type=book |Title=Бѣлорусскій сборнікъ |Language=be |Volume=[[Бѣлорусскій сборнікъ (1885—1912)/1-2|1-2]] |Author=[[Аўтар:Еўдакім Раманаў|Е. Романовъ]] |Translator= |Editor= |Illustrator= |School= |Publisher=Типографія С. В. Кульженко |Address=Кіевъ |Year=1885 |Key= |ISBN= |OCLC= |LCCN= |BNF_ARK= |ARC= |Source=pdf |Image=5 |Progress=OCR |Pages=<pagelist /> |Volumes= |Remarks= |Width= |Css= |Header= |Footer= }} jub4ax3h89j1uz2f5ttyyv4lcboeqra 89506 89505 2022-08-29T07:15:31Z Gleb Leo 2440 proofread-index text/x-wiki {{:MediaWiki:Proofreadpage_index_template |Type=book |Title=Бѣлорусскій сборникъ |Language=be |Volume=[[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/1-2|1-2]] |Author=[[Аўтар:Еўдакім Раманаў|Е. Романовъ]] |Translator= |Editor= |Illustrator= |School= |Publisher=Типографія С. В. Кульженко |Address=Кіевъ |Year=1885 |Key= |ISBN= |OCLC= |LCCN= |BNF_ARK= |ARC= |Source=pdf |Image=5 |Progress=OCR |Pages=<pagelist /> |Volumes= |Remarks= |Width= |Css= |Header= |Footer= }} pprr4xv8r2y939mxeqdqsaspyy5yidu 89507 89506 2022-08-29T07:17:03Z Gleb Leo 2440 proofread-index text/x-wiki {{:MediaWiki:Proofreadpage_index_template |Type=book |Title=Бѣлорусскій сборникъ |Language=be |Volume=[[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/1—2|1—2]] |Author=[[Аўтар:Еўдакім Раманаў|Е. Романовъ]] |Translator= |Editor= |Illustrator= |School= |Publisher=Типографія С. В. Кульженко |Address=Кіевъ |Year=1885 |Key= |ISBN= |OCLC= |LCCN= |BNF_ARK= |ARC= |Source=pdf |Image=5 |Progress=OCR |Pages=<pagelist /> |Volumes= |Remarks= |Width= |Css= |Header= |Footer= }} hqrhxn6gisu73i4pwgx2ffrkwkp7573 104 30076 89499 2022-08-29T07:07:06Z Gleb Leo 2440 /* Без тэксту */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="0" user="Gleb Leo" /></noinclude><noinclude></noinclude> isyqqwamimoczuse5y3bmemn8f8mlww 104 30077 89500 2022-08-29T07:07:15Z Gleb Leo 2440 /* Без тэксту */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="0" user="Gleb Leo" /></noinclude><noinclude></noinclude> isyqqwamimoczuse5y3bmemn8f8mlww 104 30078 89501 2022-08-29T07:07:34Z Gleb Leo 2440 /* Без тэксту */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="0" user="Gleb Leo" /></noinclude><noinclude></noinclude> isyqqwamimoczuse5y3bmemn8f8mlww 104 30079 89502 2022-08-29T07:07:48Z Gleb Leo 2440 /* Без тэксту */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="0" user="Gleb Leo" /></noinclude><noinclude></noinclude> isyqqwamimoczuse5y3bmemn8f8mlww 104 30080 89503 2022-08-29T07:10:11Z Gleb Leo 2440 /* Не правераная */ Новая старонка: «{{Цэнтар|ПОСВЯЩАЕТСЯ|памер=140%}} {{Цэнтар|{{Разьбіўка|Николаю Александровичу}}|памер=140%}} {{Цэнтар|{{gap|6em}}'''СЕРГІЕВСКОМУ'''|памер=140%}}» proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude>{{Цэнтар|ПОСВЯЩАЕТСЯ|памер=140%}} {{Цэнтар|{{Разьбіўка|Николаю Александровичу}}|памер=140%}} {{Цэнтар|{{gap|6em}}'''СЕРГІЕВСКОМУ'''|памер=140%}}<noinclude></noinclude> hwl2bl9h3n6ayhgokkqgpmpmf84xivp 0 30081 89508 2022-08-29T07:23:40Z Gleb Leo 2440 Новая старонка: «{{Загаловак | назва = Бѣлорусскій сборникъ | аўтар = Еўдакім Раманаў | секцыя = Фальклёр | папярэдні = | наступны = | дата = 1885—1912 | анатацыі = }} [[File:Смоленскій этнографическій сборникъ. Часть I.pdf|page=1|right|200px]] * {{Скан|Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/1...» wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = Бѣлорусскій сборникъ | аўтар = Еўдакім Раманаў | секцыя = Фальклёр | папярэдні = | наступны = | дата = 1885—1912 | анатацыі = }} [[File:Смоленскій этнографическій сборникъ. Часть I.pdf|page=1|right|200px]] * {{Скан|[[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/1—2|Выпуск 1—2]]|Романов Е. Р. Бѣлорусскій сборнікъ. Т. 1. Губерніѧ могилевскаѧ. Вып. 1 и 2. Пѣсни, пословицы, загадки. Кіевъ. 1885.pdf}}. Пѣсни, пословицы, загадки * [[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/3|Выпуск 3]]. Сказки * [[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/4|Выпуск 4]]. Сказки космогоническія и культурныя * [[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/5|Выпуск 5]]. Заговоры, апокрифы и духовныя стихи * [[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/6|Выпуск 6]]. Сказки * [[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/7|Выпуск 7]]. Бѣлорусскія народныя мелодіи. Пмсни сезонныя, обрядовыя, игровыя, танцы, духовныя стихи * [[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/8|Выпуск 8]]. Быт бѣлоруса * [[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/9|Выпуск 9]]. Опыт словаря условныхъ языковъ Бѣлоруссіи: с параллелями великорусскими, малорусскими и польскими. [[Катэгорыя:Еўдакім Раманаў]] [[Катэгорыя:Беларускі фальклор]] [[Катэгорыя:Зборы твораў]] 2yk0kvemzvahcwh4lmqk7a9cuv2gffk 89509 89508 2022-08-29T07:24:06Z Gleb Leo 2440 wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = Бѣлорусскій сборникъ | аўтар = Еўдакім Раманаў | секцыя = Фальклёр | папярэдні = | наступны = | дата = 1885—1912 | анатацыі = }} [[File:Романов Е Белорусский сборник 01 Губерния Могилевская 01-02 1885.pdf|page=1|right|200px]] * {{Скан|[[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/1—2|Выпуск 1—2]]|Романов Е. Р. Бѣлорусскій сборнікъ. Т. 1. Губерніѧ могилевскаѧ. Вып. 1 и 2. Пѣсни, пословицы, загадки. Кіевъ. 1885.pdf}}. Пѣсни, пословицы, загадки * [[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/3|Выпуск 3]]. Сказки * [[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/4|Выпуск 4]]. Сказки космогоническія и культурныя * [[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/5|Выпуск 5]]. Заговоры, апокрифы и духовныя стихи * [[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/6|Выпуск 6]]. Сказки * [[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/7|Выпуск 7]]. Бѣлорусскія народныя мелодіи. Пмсни сезонныя, обрядовыя, игровыя, танцы, духовныя стихи * [[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/8|Выпуск 8]]. Быт бѣлоруса * [[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/9|Выпуск 9]]. Опыт словаря условныхъ языковъ Бѣлоруссіи: с параллелями великорусскими, малорусскими и польскими. [[Катэгорыя:Еўдакім Раманаў]] [[Катэгорыя:Беларускі фальклор]] [[Катэгорыя:Зборы твораў]] gcz6ojqwz8bhof6w2y9icfdd2of00m8 89510 89509 2022-08-29T07:41:33Z Gleb Leo 2440 wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = Бѣлорусскій сборникъ | аўтар = Еўдакім Раманаў | секцыя = Фальклёр | папярэдні = | наступны = | дата = 1885—1912 | анатацыі = }} [[File:Романов Е Белорусский сборник 01 Губерния Могилевская 01-02 1885.pdf|page=1|right|200px]] * {{Скан|[[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/1—2|Выпуск 1—2]]|Романов Е. Р. Бѣлорусскій сборнікъ. Т. 1. Губерніѧ могилевскаѧ. Вып. 1 и 2. Пѣсни, пословицы, загадки. Кіевъ. 1885.pdf}}. Пѣсни, пословицы, загадки * {{Скан|[[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/3|Выпуск 3]]|Романов Е. Р. Бѣлорусскій сборнікъ. Томъ первый. Губерніѧ могилевскаѧ. Выпускъ третий. Сказки. Витебскъ. 1887.pdf}}. Сказки * {{Скан|[[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/4|Выпуск 4]]|Романов Е. Р. Бѣлорусскій сборнікъ. Вып. 4. Сказки космогоническія и культурныя. Витебскъ. 1891.pdf}}. Сказки космогоническія и культурныя * {{Скан|[[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/5|Выпуск 5]]|Романов Е. Р. Бѣлорусскій сборнікъ. Вып. 5. Заговоры, апокрифы и духовные стихи. Витебскъ. 1891.pdf}}. Заговоры, апокрифы и духовныя стихи * {{Скан|[[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/6|Выпуск 6]]|Романов Е. Р. Бѣлорусскій сборнікъ. Выпускъ шестой. Сказки. Могилевъ. 1901.pdf}}. Сказки * {{Скан|[[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/7|Выпуск 7]]|Романов Е. Р. Бѣлорусскій сборнікъ. Вып. 7. Бѣлорусскія народныя мелодіи. Пѣсни..., танцы, духовные стихи. Вильна. 1910.pdf}}. Бѣлорусскія народныя мелодіи. Пмсни сезонныя, обрядовыя, игровыя, танцы, духовныя стихи * {{Скан|[[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/8|Выпуск 8]]|Романов Е. Р. Бѣлорусскій сборнікъ. Вып. 8-9. Бытъ бѣлорусса. Словарь условныхъ языковъ. Вильна. 1912.pdf}}. Быт бѣлорусса * {{Скан|[[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/9|Выпуск 9]]|Романов Е. Р. Бѣлорусскій сборнікъ. Вып. 8-9. Бытъ бѣлорусса. Словарь условныхъ языковъ. Вильна. 1912.pdf}}. Опыт словаря условныхъ языковъ Бѣлоруссіи: с параллелями великорусскими, малорусскими и польскими. [[Катэгорыя:Еўдакім Раманаў]] [[Катэгорыя:Беларускі фальклор]] [[Катэгорыя:Зборы твораў]] pstbkxekhlmr6ajdravk59xkufey8d3 89522 89510 2022-08-29T08:29:12Z Gleb Leo 2440 wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = Бѣлорусскій сборникъ | аўтар = Еўдакім Раманаў | секцыя = Фальклёр | папярэдні = | наступны = | дата = 1886—1912 | анатацыі = }} [[File:Романов Е Белорусский сборник 01 Губерния Могилевская 01-02 1885.pdf|page=1|right|200px]] * {{Скан|[[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/1—2|Выпуск 1—2]]|Романов Е. Р. Бѣлорусскій сборнікъ. Т. 1. Губерніѧ могилевскаѧ. Вып. 1 и 2. Пѣсни, пословицы, загадки. Кіевъ. 1885.pdf}}. Пѣсни, пословицы, загадки * {{Скан|[[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/3|Выпуск 3]]|Романов Е. Р. Бѣлорусскій сборнікъ. Томъ первый. Губерніѧ могилевскаѧ. Выпускъ третий. Сказки. Витебскъ. 1887.pdf}}. Сказки * {{Скан|[[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/4|Выпуск 4]]|Романов Е. Р. Бѣлорусскій сборнікъ. Вып. 4. Сказки космогоническія и культурныя. Витебскъ. 1891.pdf}}. Сказки космогоническія и культурныя * {{Скан|[[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/5|Выпуск 5]]|Романов Е. Р. Бѣлорусскій сборнікъ. Вып. 5. Заговоры, апокрифы и духовные стихи. Витебскъ. 1891.pdf}}. Заговоры, апокрифы и духовныя стихи * {{Скан|[[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/6|Выпуск 6]]|Романов Е. Р. Бѣлорусскій сборнікъ. Выпускъ шестой. Сказки. Могилевъ. 1901.pdf}}. Сказки * {{Скан|[[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/7|Выпуск 7]]|Романов Е. Р. Бѣлорусскій сборнікъ. Вып. 7. Бѣлорусскія народныя мелодіи. Пѣсни..., танцы, духовные стихи. Вильна. 1910.pdf}}. Бѣлорусскія народныя мелодіи. Пмсни сезонныя, обрядовыя, игровыя, танцы, духовныя стихи * {{Скан|[[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/8|Выпуск 8]]|Романов Е. Р. Бѣлорусскій сборнікъ. Вып. 8-9. Бытъ бѣлорусса. Словарь условныхъ языковъ. Вильна. 1912.pdf}}. Быт бѣлорусса * {{Скан|[[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/9|Выпуск 9]]|Романов Е. Р. Бѣлорусскій сборнікъ. Вып. 8-9. Бытъ бѣлорусса. Словарь условныхъ языковъ. Вильна. 1912.pdf}}. Опыт словаря условныхъ языковъ Бѣлоруссіи: с параллелями великорусскими, малорусскими и польскими. [[Катэгорыя:Еўдакім Раманаў]] [[Катэгорыя:Беларускі фальклор]] [[Катэгорыя:Зборы твораў]] 6llehr5314km8e6q24hiuelwgfqqvb4 89523 89522 2022-08-29T08:29:38Z Gleb Leo 2440 Gleb Leo перанёс старонку [[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)]] у [[Бѣлорусскій сборникъ (1886—1912)]], не пакінуўшы перасылкі wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = Бѣлорусскій сборникъ | аўтар = Еўдакім Раманаў | секцыя = Фальклёр | папярэдні = | наступны = | дата = 1886—1912 | анатацыі = }} [[File:Романов Е Белорусский сборник 01 Губерния Могилевская 01-02 1885.pdf|page=1|right|200px]] * {{Скан|[[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/1—2|Выпуск 1—2]]|Романов Е. Р. Бѣлорусскій сборнікъ. Т. 1. Губерніѧ могилевскаѧ. Вып. 1 и 2. Пѣсни, пословицы, загадки. Кіевъ. 1885.pdf}}. Пѣсни, пословицы, загадки * {{Скан|[[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/3|Выпуск 3]]|Романов Е. Р. Бѣлорусскій сборнікъ. Томъ первый. Губерніѧ могилевскаѧ. Выпускъ третий. Сказки. Витебскъ. 1887.pdf}}. Сказки * {{Скан|[[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/4|Выпуск 4]]|Романов Е. Р. Бѣлорусскій сборнікъ. Вып. 4. Сказки космогоническія и культурныя. Витебскъ. 1891.pdf}}. Сказки космогоническія и культурныя * {{Скан|[[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/5|Выпуск 5]]|Романов Е. Р. Бѣлорусскій сборнікъ. Вып. 5. Заговоры, апокрифы и духовные стихи. Витебскъ. 1891.pdf}}. Заговоры, апокрифы и духовныя стихи * {{Скан|[[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/6|Выпуск 6]]|Романов Е. Р. Бѣлорусскій сборнікъ. Выпускъ шестой. Сказки. Могилевъ. 1901.pdf}}. Сказки * {{Скан|[[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/7|Выпуск 7]]|Романов Е. Р. Бѣлорусскій сборнікъ. Вып. 7. Бѣлорусскія народныя мелодіи. Пѣсни..., танцы, духовные стихи. Вильна. 1910.pdf}}. Бѣлорусскія народныя мелодіи. Пмсни сезонныя, обрядовыя, игровыя, танцы, духовныя стихи * {{Скан|[[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/8|Выпуск 8]]|Романов Е. Р. Бѣлорусскій сборнікъ. Вып. 8-9. Бытъ бѣлорусса. Словарь условныхъ языковъ. Вильна. 1912.pdf}}. Быт бѣлорусса * {{Скан|[[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/9|Выпуск 9]]|Романов Е. Р. Бѣлорусскій сборнікъ. Вып. 8-9. Бытъ бѣлорусса. Словарь условныхъ языковъ. Вильна. 1912.pdf}}. Опыт словаря условныхъ языковъ Бѣлоруссіи: с параллелями великорусскими, малорусскими и польскими. [[Катэгорыя:Еўдакім Раманаў]] [[Катэгорыя:Беларускі фальклор]] [[Катэгорыя:Зборы твораў]] 6llehr5314km8e6q24hiuelwgfqqvb4 106 30082 89511 2022-08-29T07:45:41Z Gleb Leo 2440 Новая старонка: «» proofread-index text/x-wiki {{:MediaWiki:Proofreadpage_index_template |Type=book |Title=Бѣлорусскій сборникъ |Language=be |Volume=[[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/8—9|8—9]] |Author=[[Аўтар:Еўдакім Раманаў|Е. Романовъ]] |Translator= |Editor= |Illustrator= |School= |Publisher=Типографія А. Г. Сыркина |Address=Вильна |Year=1912 |Key= |ISBN= |OCLC= |LCCN= |BNF_ARK= |ARC= |Source=pdf |Image=1 |Progress=OCR |Pages=<pagelist /> |Volumes= |Remarks= |Width= |Css= |Header= |Footer= }} mgr4dg2e40ccotpsf08ih0ht5t48psb 89520 89511 2022-08-29T08:01:53Z Gleb Leo 2440 proofread-index text/x-wiki {{:MediaWiki:Proofreadpage_index_template |Type=book |Title=Бѣлорусскій сборникъ |Language=be |Volume=[[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/8—9|8—9]] |Author=[[Аўтар:Еўдакім Раманаў|Е. Р. Романовъ]] |Translator= |Editor= |Illustrator= |School= |Publisher=Типографія А. Г. Сыркина |Address=Вильна |Year=1912 |Key= |ISBN= |OCLC= |LCCN= |BNF_ARK= |ARC= |Source=pdf |Image=1 |Progress=OCR |Pages=<pagelist /> |Volumes= |Remarks= |Width= |Css= |Header= |Footer= }} d7mxkibjnctitfcva7dxntz9nqq0hs8 106 30083 89512 2022-08-29T07:49:52Z Gleb Leo 2440 Новая старонка: «» proofread-index text/x-wiki {{:MediaWiki:Proofreadpage_index_template |Type=book |Title=Бѣлорусскій сборникъ |Language=be |Volume=[[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/7|7]] |Author=[[Аўтар:Еўдакім Раманаў|Е. Романовъ]] |Translator= |Editor= |Illustrator= |School= |Publisher= |Address=Вильно |Year=1910 |Key= |ISBN= |OCLC= |LCCN= |BNF_ARK= |ARC= |Source=pdf |Image=1 |Progress=L |Pages=<pagelist /> |Volumes= |Remarks= |Width= |Css= |Header= |Footer= }} 2r0l7xh3dllaoa4mwcpmncx9jk5lhoq 89521 89512 2022-08-29T08:02:13Z Gleb Leo 2440 proofread-index text/x-wiki {{:MediaWiki:Proofreadpage_index_template |Type=book |Title=Бѣлорусскій сборникъ |Language=be |Volume=[[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/7|7]] |Author=[[Аўтар:Еўдакім Раманаў|Е. Р. Романовъ]] |Translator= |Editor= |Illustrator= |School= |Publisher= |Address=Вильно |Year=1910 |Key= |ISBN= |OCLC= |LCCN= |BNF_ARK= |ARC= |Source=pdf |Image=1 |Progress=L |Pages=<pagelist /> |Volumes= |Remarks= |Width= |Css= |Header= |Footer= }} gubrt2hqlzbq3ibvdqggg9i1wyeelkb 106 30084 89513 2022-08-29T07:53:47Z Gleb Leo 2440 Новая старонка: «» proofread-index text/x-wiki {{:MediaWiki:Proofreadpage_index_template |Type=book |Title=Бѣлорусскій сборникъ |Language=be |Volume=[[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/6|6]] |Author=[[Аўтар:Еўдакім Раманаў|Е. Романовъ]] |Translator= |Editor= |Illustrator= |School= |Publisher=Типографія Губернскаго Правленія |Address=Могилевъ |Year=1901 |Key= |ISBN= |OCLC= |LCCN= |BNF_ARK= |ARC= |Source=pdf |Image=1 |Progress=OCR |Pages=<pagelist /> |Volumes= |Remarks= |Width= |Css= |Header= |Footer= }} qgwf5gtxafwnwsqxjsgtv32jcvlu7mo 89519 89513 2022-08-29T08:01:23Z Gleb Leo 2440 proofread-index text/x-wiki {{:MediaWiki:Proofreadpage_index_template |Type=book |Title=Бѣлорусскій сборникъ |Language=be |Volume=[[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/6|6]] |Author=[[Аўтар:Еўдакім Раманаў|Е. Р. Романовъ]] |Translator= |Editor= |Illustrator= |School= |Publisher=Типографія Губернскаго Правленія |Address=Могилевъ |Year=1901 |Key= |ISBN= |OCLC= |LCCN= |BNF_ARK= |ARC= |Source=pdf |Image=1 |Progress=OCR |Pages=<pagelist /> |Volumes= |Remarks= |Width= |Css= |Header= |Footer= }} 98t8pg312ui88r9hh72um8a6thnszn8 106 30085 89514 2022-08-29T07:55:53Z Gleb Leo 2440 Новая старонка: «» proofread-index text/x-wiki {{:MediaWiki:Proofreadpage_index_template |Type=book |Title=Бѣлорусскій сборникъ |Language=be |Volume=[[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/5|5]] |Author=[[Аўтар:Еўдакім Раманаў|Е. Романовъ]] |Translator= |Editor= |Illustrator= |School= |Publisher=Типо-Литографія Г. А. Малкина |Address=Витебскъ |Year=1891 |Key= |ISBN= |OCLC= |LCCN= |BNF_ARK= |ARC= |Source=pdf |Image=1 |Progress=OCR |Pages=<pagelist /> |Volumes= |Remarks= |Width= |Css= |Header= |Footer= }} 3m791dd7kbgj5gu8rk6esb0ik0yf6bg 89518 89514 2022-08-29T08:00:47Z Gleb Leo 2440 proofread-index text/x-wiki {{:MediaWiki:Proofreadpage_index_template |Type=book |Title=Бѣлорусскій сборникъ |Language=be |Volume=[[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/5|5]] |Author=[[Аўтар:Еўдакім Раманаў|Е. Р. Романовъ]] |Translator= |Editor= |Illustrator= |School= |Publisher=Типо-Литографія Г. А. Малкина |Address=Витебскъ |Year=1891 |Key= |ISBN= |OCLC= |LCCN= |BNF_ARK= |ARC= |Source=pdf |Image=1 |Progress=OCR |Pages=<pagelist /> |Volumes= |Remarks= |Width= |Css= |Header= |Footer= }} kih1lzloguya3oxfyf2lqdfins0epq9 106 30086 89515 2022-08-29T07:57:07Z Gleb Leo 2440 Новая старонка: «» proofread-index text/x-wiki {{:MediaWiki:Proofreadpage_index_template |Type=book |Title=Бѣлорусскій сборникъ |Language=be |Volume=[[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/4|4]] |Author=[[Аўтар:Еўдакім Раманаў|Е. Р. Романовъ]] |Translator= |Editor= |Illustrator= |School= |Publisher= |Address= |Year= |Key= |ISBN= |OCLC= |LCCN= |BNF_ARK= |ARC= |Source=pdf |Image=1 |Progress=OCR |Pages=<pagelist /> |Volumes= |Remarks= |Width= |Css= |Header= |Footer= }} im9girc0q9ic4x8aw1pvo7x7vfwh5sv 89516 89515 2022-08-29T07:57:58Z Gleb Leo 2440 proofread-index text/x-wiki {{:MediaWiki:Proofreadpage_index_template |Type=book |Title=Бѣлорусскій сборникъ |Language=be |Volume=[[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/4|4]] |Author=[[Аўтар:Еўдакім Раманаў|Е. Р. Романовъ]] |Translator= |Editor= |Illustrator= |School= |Publisher=Типо-Литографія Г. А. Малкина |Address=Витебскъ |Year=1891 |Key= |ISBN= |OCLC= |LCCN= |BNF_ARK= |ARC= |Source=pdf |Image=1 |Progress=OCR |Pages=<pagelist /> |Volumes= |Remarks= |Width= |Css= |Header= |Footer= }} jgmzklc3m177wdivrhwf02tcaxdzf04 106 30087 89517 2022-08-29T07:59:58Z Gleb Leo 2440 Новая старонка: «» proofread-index text/x-wiki {{:MediaWiki:Proofreadpage_index_template |Type=book |Title=Бѣлорусскій сборникъ |Language=be |Volume=[[Бѣлорусскій сборникъ (1885—1912)/3|3]] |Author=[[Аўтар:Еўдакім Раманаў|Е. Р. Романовъ]] |Translator= |Editor= |Illustrator= |School= |Publisher=Типо-Литографія Г. А. Малкина |Address=Витебскъ |Year=1887 |Key= |ISBN= |OCLC= |LCCN= |BNF_ARK= |ARC= |Source=pdf |Image=1 |Progress=OCR |Pages=<pagelist /> |Volumes= |Remarks= |Width= |Css= |Header= |Footer= }} m0ydm43erfegwiyiw6q1oph41r1r99m 106 30088 89525 2022-08-29T09:17:56Z Gleb Leo 2440 Новая старонка: «» proofread-index text/x-wiki {{:MediaWiki:Proofreadpage_index_template |Type=book |Title=[[Сборникъ памятниковъ народнаго творчества въ Сѣверо-Западномъ краѣ]] |Language=be |Volume= |Author=[[Аўтар:Пётр Гільтэбрант|Петръ Гильтебрандтъ]] |Translator= |Editor= |Illustrator= |School= |Publisher=Виленскій Вѣстникъ |Address=Вильна |Year=1866 |Key= |ISBN= |OCLC= |LCCN= |BNF_ARK= |ARC= |Source=pdf |Image=1 |Progress=OCR |Pages=<pagelist /> |Volumes= |Remarks= |Width= |Css= |Header= |Footer= }} dswpz0wbyphuk6a3hvblwq26lted8fe 0 30089 89527 2022-08-29T09:23:00Z Gleb Leo 2440 Gleb Leo перанёс старонку [[У Альбом Арцёму Вярыгу-Дарэўскаму]] у [[Далібог-то, Арцім…]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Далібог-то, Арцім…]] gizred99ruy7dge3rrm28uwo7k7x3nl 106 30090 89531 2022-08-29T10:18:02Z Gleb Leo 2440 Новая старонка: «» proofread-index text/x-wiki {{:MediaWiki:Proofreadpage_index_template |Type=book |Title=Матеріалы для изученія быта и языка русскаго населенія Сѣверо-Западнаго края |Language=be |Volume=[[Матеріалы для изученія быта и языка русскаго населенія Сѣверо-Западнаго края (1887—1902)/II|II]] |Author=[[Аўтар:Павел Шэйн|П. В. Шейнъ]] |Translator= |Editor= |Illustrator= |School= |Publisher=Императорская Академія Наукъ |Address=Санктпетербургъ |Year=1893 |Key= |ISBN= |OCLC= |LCCN= |BNF_ARK= |ARC= |Source=pdf |Image=17 |Progress=OCR |Pages=<pagelist /> |Volumes= |Remarks= |Width= |Css= |Header= |Footer= }} nbvjmclvduitvqxa2iwzilstc5ogycq