Вікікрыніцы bewikisource https://be.wikisource.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0 MediaWiki 1.39.0-wmf.23 first-letter Мультымедыя Адмысловае Размовы Удзельнік Размовы з удзельнікам Вікікрыніцы Размовы пра Вікікрыніцы Файл Размовы пра файл MediaWiki Размовы пра MediaWiki Шаблон Размовы пра шаблон Даведка Размовы пра даведку Катэгорыя Размовы пра катэгорыю Аўтар Размовы пра аўтара Старонка Размовы пра старонку Індэкс Размовы пра індэкс TimedText TimedText talk Модуль Размовы пра модуль Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 0 5201 84508 84456 2022-08-04T18:40:02Z Gleb Leo 2440 wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = На перавозе | аўтар = Янка Лучына | пераклад = Міхась Клімковіч | секцыя = Верш | папярэдні = | наступны = | крыніца = Выбраныя творы. — Мн., 1953. - с. 37-39 }} <poem> Стой, перавозчык! Мы на пароме Ўехалі, браце, ў натхненне! Сонца ўзыходзіць, хвалі на Нёмне Ўпыхнулі ўсе ад прамення. Воды ўздымаюцца і на палотны Жвіру, што ўслаў увесь бераг, Падаюць з шумам, бляск іскрамётны Сыплюць і сыплюць з разбегу. Раннія хмаркі, голаў у бліках Ў яснай адбіліся тоні. Дзіўны малюнак ўзнікне і знікне, Як яго хваля заслоніць. А нада мною жаўры ў нябёсах Трэль рассыпаюць з высотаў, Драч адгукнуўся дзесьці ў пакосах, Плача канюх над балотам, Стрыж праімчаўся быстры, як куля, Грудкай над самай вадою, Дзесьці кукуе ў лесе зязюля, - Глушыць гук даллю лясною. Нёман блакітны! Дзівамі бляску Ты не захопіш нікога: Выдмы з пяскамі - ўся апаяска Злучын тваіх у разлогах. І ўсё-ж аблона, поле - жытное, Шлях у бярозках між жыта, Луг, разатканы шчодра вясною, Нібы дыван аксамітны, Лясы густыя, сосны, яліны, Грушы самотнае шаты, Выгляд убогі беднай краіны Лепш мне за іншых стократы. Людцаў спытайся, што на чужыну Былі закінуты лёсам, Дзе напаткалі чары радзімы, Чары паднёманскіх плёсаў? Ці-ж па-над Рэйнам, Тыбрам і Сенай, Нават над мудрым Дунаем Не адчуваліся нібы прышэльцы, Сэрцам не мкнуліся к краю? Бедны з Наднёмання жыхар-мяшканец, Выглядам сэрца не грэе, Не ўскочыць жвава ў кіпучы танец, Выснаваць песні не ўмее. Бачна, што бедны, бачна, што цёмны, Ў працы адхлання не знае, Потам крывавым хлеб свой надзённы Ў цяжкім трудзе здабывае. І ўсё-ж ён вышай аблудных тлумаў Ды раззалочанай злобы, Люд той з адзнакай ціхай задумы На узбарожджаным лобе. Не сыты плёны на нашым грудзе, Хоць потам зліта ўсё поле, Аднак з пясчыстай глебы здабудзе Хлеб чорны праца і воля. І голад - прывід бледны, гарбаты Аратых ў сне не застраша. Маем хлеб жытны - вось і багаты, Досыць і лесу і пашы. </poem> [[Катэгорыя:Вершы Янкі Лучыны]] [[Катэгорыя:Пераклады Міхася Клімковіча]] [[Катэгорыя:Пераклады з польскай мовы]] 94h0fyjqjfs28421932t6yaw4ufphrv 0 12281 84519 55335 2022-08-04T19:16:34Z Gleb Leo 2440 wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = Лялька | аўтар = Уладзіслаў Сыракомля | пераклад = Баляслаў Друцкі-Падбярэскі | арыгінал = [[:pl:Lalka (Kondratowicz)|Lalka. Gawęda dziecinna]] | секцыя = Верш | крыніца = [https://files.knihi.com/Knihi/Pieryjodyka/mab.lt/Dauniejsyja/Vilnia/Bielaruskaje_slova_Vilnia,_1926-1928.pdf.zip/219482-1927-11.pdf Часопіс «Беларускае слова», № 11 (40). 8 красавіка 1927 г., б. 4] | дата = 1927 год | анатацыі = Іншыя публікацыі гэтага твора: [[Лялька (Сыракомля/Друцкі)]]. }} {{Верш-пачатак|Лялька.}} <center>(''З СЫРАКОМЛІ'').</center> <poem> Ня плач, мая лялька, пакінь сваё гора! ::Ціха сядзі, не матай галавой. Паслухай аб чым гаварылі учора ::Татка і мамка са мной. Мне новую сукню шыюць з бракату, ::А я павінна наўчыцца Малітвы францускія, бо мы бліскім сьвятам ::Паедзем у цэркву маліцца. Вось нашы сяляне будуць дзівіцца ::На тыя малітвы, круціць галавой! А мне дык па-польску ня гожа маліцца, ::Быццам мужычцы якой. Па ціху-ж па польску прасіць буду Бога, ::Каб быці мне пекнай, расьці найхутчэй, Каб татцы Ен даўбы так многа, так многа ::І белых і жоўтых грашэй. А татка мой дужа любіць манэты, ::І служыць імншы ён, ахвяры дае. —„Бог шчодра заплоціць“—кажа — „за гэта ::І з коптарам зьверне ўсё мне!“ Вось ён і моліць аб грошах ўсё Бога, ::Кашэль папаўняе ўсё свой, І хутка ўжо грошаў ў нас будзе так многа, ::Што мы не зрахуем з табой! Ах, лялька! зусім, ну, зусім ты дурная! ::Ты думаеш Бог прыдзе сам? Або анёлы зьлятуць да нас з раю ::І грошай адвалюць тых нам? Не! зьявіцца жыд у брудным жупане, ::І будзе нам грошы насіць. За грошы мы купім сялян, а сяляне, ::Нам будуць гараць і касіць. Бо ж мы, каб ты знала—паны, я вось панна, ::Сяляне-ж сярмяжны, просты народ. Сам Бог так наладзіў, каб яны няўстанна ::Служылі на панскі ўвесь род. Фэ! як яны брудны, цёмны і пьяны! ::Сярмягі дзіравы, ходзяць ў лапцёх… А хто вінаваты? Ня слухаюць пана— ::Вось і карае іх Бог! Тата мой любіць ахвоту і коні. ::Мамка сабакі кахае. Халопаў любіць—сам Бог наш бароне, ::Іх кожны б‘е толькі і лае!… Вось ўчора: мой татка сцаў ў кабінэце, ::Яны-жа—Ці-ж можна іх распушчаць?— Прыйшлі, нарабілі сьлядо на паркеце: ::—„З голаду дохнем!“ — крычаць… За гэта розгамі былі ўжо біты… ::Сапраўды, як буду сама панаваць, Дык пакуль ня будуць сяляне ўсе сыты ::Спакойна ня лягу я спаць! Дый сон той ці прыдзе, калі вось згрудзіцца ::Галодны народ пры вакне? Шчэ нейкі страшэнны жабрак можа сьніцца, ::Дый схопе у торбу мяне? А горай баюся каб Божанька з неба ::Ня бачыў, што робім мы тут бяднякам. Папросім жа ў Бога—здароўя і хлеба— ::І татцы і матцы і мужыкам! </poem> {{Верш-канец|Б. Друцкі.}} [[Катэгорыя:Беларускае Слова (1926)]] [[Катэгорыя:Творы 1927 года]] iyc6qyjz2nr8w89zkwyetby1m36be8k 102 13921 84554 62688 2022-08-05T09:32:02Z VasyaRogov 1510 /* Пераклады */ wikitext text/x-wiki {{Пра аўтара |Імёны = Янка |Прозвішча = Маўр |Варыянты імёнаў = сапр.: Іван Міхайлавіч Фёдараў |Выява = Я.Маўр – памочнік настаўніка пачатковай школы ў мястэчку Новае Места (Літва).jpg |ДН = 28 красавіка (10 траўня) 1883 |Месца нараджэння = Лібава (цяпер Ліепая, Латвія) |ДС = 3 жніўня 1971 |Месца смерці = Мінск, БССР |Апісанне = беларускі пісьменнік, аўтар апавяданняў, аповесцяў і раманаў для дзяцей і моладзі. |Іншае = {{Ахоўваецца аўтарскім правам/аўтар}} |Вікіпедыя = Янка Маўр |Вікіпедыя2 = Янка Маўр |Вікіцытатнік = |Вікісховішча = |Вікіліўр = |ЭСБЕ = |Google = |Катэгорыя = Янка Маўр |Першая літара прозвішча = М }} {{Усе творы}} == Апавяданні == * [[Апошні вылет]] * [[Багіра]] * [[Бунт звяроў]] * [[Бярозавы конь]] * [[Васька Жукаў]] * [[Дом пры дарозе]] * [[Драўляная лыжка]] * [[Завошта]] * [[Запіска]] * [[Каляровыя душы]] * [[Лацароні]] * [[Максімка]] * [[На крызе]] * [[На парозе будучыні]] * [[Нашы дзеці]] * [[Незвычайная прынада]] * [[Некалькі слоў пра мараль]] * [[Падарожжа ад школы да дому]] * [[Падарожжа вакол дома]] * [[Падарожжа па малой беларускай чыгунцы]] * [[Падарожжа ў пекла]] * [[Раскажы пра сваіх сяброў]] * [[Слёзы Тубі]] * [[Спартак]] * [[Сям'я]] * [[У цясніне]] * [[Урала-Кузбас]] * [[Хата з краю]] * [[Цётка Эмілія]] * [[Чужаземец]] * [[Шчасце]] * [[Як я пазнаёміўся з Якубам Коласам]] == Аповесці == * [[Палескія рабінзоны]] * [[Сын вады]] * [[У краіне райскай птушкі]] * [[Чалавек ідзе]] * [[Шлях з цемры]] * [[ТВТ]] == Раманы == * [[Амок]] == Пераклады == * «[[Маўглі (1934)]]» * «[[80000 кіламетраў пад вадой (Верн/Маўр)]]» (1937) * [[Дзевяноста трэці]] (1937) * «[[Прыгоды Гекльберы Фіна (Твэн/Маўр)]]» (1937) * «[[Прыгоды Тома Соўэра (Твэн/Маўр)]]» (1939) * «Прынц і жабрак» (1940) * «[[Выбраныя казкі (Андэрсен, 1946)|Г. Х. Андэрсен. Выбраныя казкі]]» (1946) [[Катэгорыя:Беларускія аўтары]] [[Катэгорыя:Перакладчыкі]] [[Катэгорыя:Празаікі]] [[Катэгорыя:Аўтары XX стагоддзя]] fr55rzvro4853hxhhrtcqphbvqjde29 104 17842 84523 51352 2022-08-04T19:29:43Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude><section begin="Лялька"/>{{Block center/s}} {{цэнтар|{{Разьбіўка|Лялька}}.|памер=140%}} {{цэнтар|<small>(''З [[Аўтар:Уладзіслаў Сыракомля|Сыракомлі]]'').</small>}} Ня плач, мая лялька, пакінь сваё гора!<br /> {{gap|2em}}Ціха сядзі, не матай галавой.<br /> Паслухай аб чым гаварылі учора<br /> {{gap|2em}}Татка і мамка са мной.<br /> Мне новую сукню шыкуюць з бракату,<br /> {{gap|2em}}А я павінна {{Абмылка|наўчыца|наўчыцца}}<br /> Малітвы францускія, бо мы блізкім сьвятам<br /> {{gap|2em}}Паедзем у цэркву маліцца.<br /> Вось нашы сяляне будуць дзівіцца<br /> {{gap|2em}}На тыя малітвы, круціць галавой!<br /> А мне дык папольску нягожа маліцца,<br /> {{gap|2em}}Быццам мужычцы якой.<br /> Паціху-ж папольску прасіць буду Бога,<br /> {{gap|2em}}Каб быці мне пекнай, расьці найхутчэй,<br /> Каб татцы Ён даў-бы так многа, так многа<br /> {{gap|2em}}І белых і жоўтых грашэй.<br /> А татка мой дужа любіць монэты,<br /> {{gap|2em}}І служыць імшы ён, ахвяры дае.<br /> — „Бог шчодра заплаціць“ — кажа — „за гэта<br /> {{gap|2em}}І з коптарам зьверне ўсё мне!“<br /> Вось ён і моліць аб грошах ўсё Бога,<br /> {{gap|2em}}Кашэль напаўняе ўсё свой,<br /> І хутка ўжо грошаў ў нас будзе так многа,<br /> {{gap|2em}}Што мы не зрахуем з табой!<br /> Ах, лялька! зусім, ну, зусім ты дурная!<br /> {{gap|2em}}Ты думаеш Бог прыдзе сам?<br /> Або анёлы зьлятуць да нас з раю<br /> {{gap|2em}}І грошай адваляць тых нам?<br /> Не! зьявіцца жыд у брудным жупане,<br /> {{gap|2em}}І будзе нам грошы насіць…<br /> За грошы мы купім сялян, а сяляне,<br /> {{gap|2em}}Нам будуць гараць і касіць.<br /> Бо-ж мы, каб ты знала — паны, я вось панна<br /> {{gap|2em}}Сяляне-ж сярмяжны, просты народ.<br /><section end="Лялька"/><noinclude></noinclude> fpe6c80qu4bg9a9j2u9b5azh1p71vku 104 20214 84495 58419 2022-08-04T14:06:27Z Sopcan 3564 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sopcan" /></noinclude> — Іржа такая. Паспрабуй праглынуць, тады ўбачыш. Тады Том узяў адну з сваіх іголак, і кожны хлопчык па чарзе ўкалоў сабе палец і выціснуў з яго каплю крыві. Зрабіўшы гэта некалькі разоў і карыстаючыся мізінцам заместа пяра, Том вывеў унізе пачатковыя літары свайго імя, потым навучыў Гекльберы, як напісаць Г. Ф., і дагавор быў падпісаны. Яны ўрачыста, з рознымі царамоніямі і заклінаннямі закапалі трэску каля самай сцяны, лічачы, што цяпер іхнія языкі замкнутыя назаўсёды і ключы закінуты. Праз дзірку на другім канцы напалову разбуранага будынка прабралася чалавечая постаць, але хлопчыкі яе не заўважылі. — Том, — прашаптаў Гекльберы, — ты ўпэўнены, што пасля гэтага мы ўжо не прагаворымся ніколі? — Вядома, упэўнены. Што-б ні здарылася, мы цяпер — магіла. Мы зараз-жа на месцы павалімся мёртвымі, калі прагаворымся. Ці-ж ты забыў? — Яно так, ды… Раптам недалёка ад іх, усяго за якіх-небудзь крокаў дзесяць, пачулася працяглае сумнае сабачае выццё. Хлопчыкі ў спалоху прыціснуліся адзін да аднаго. — На каго-ж гэта яна з нас? — прашаптаў Гекльберы. — Не ведаю, паглядзі ў шчэлку, ды хутчэй-жа? — Не, ты паглядзі! — Не магу, не магу я, Гек! — Ды паглядзі, Том. Вось зноў… — О! як я рады! — прашаптаў Том. — Я пазнаю брэх: гэта сабака Гарбізона. — Ну, дзякуй богу! Ведаеш, я проста на смерць перапалохаўся, — я думаў, што бадзяжны сабака. У гэты час сабака зноў завыў. У хлопчыкаў зноў сціснулася сэрца. — Ох, не! Гэта не Гарбізонаў сабака, — прашаптаў Гельберы. — Паглядзі яшчэ, Том. Том, дрыжучы ад страху, зірнуў праз шчэлку і ледзь чутна прамовіў:<noinclude></noinclude> srq8qewctfeyz99r3jjyx70o4kkt17p 104 20215 84496 58420 2022-08-04T14:10:06Z Sopcan 3564 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sopcan" /></noinclude> — О, Гек, гэта бадзяжны сабака! — Глядзі, Том, глядзі, на каго ён брэша? — Пэўна на нас абодвых. Мы-ж поплеч, зусім блізка адзін ля аднаго. Ох, Гек, прапалі мы з табой! Я-ж ужо ведаю куды траплю. Я такі грэшны… — А я заўсёды гуляю, замест таго, каб вучыцца, раблю акурат тое, што мне забаронена… Я мог-бы быць добрым і паслухмяным, як Сід, каб толькі пастараўся, але мне, вядома, не хацелася. Ну, калі толькі я на гэты раз выкараскаюся, то абяцаю вывучыць на-памяць усю біблію! Том ціханька ўсхліпваў. — Ты грэшны?! — і Гекльберы таксама пачаў усхліпваць. — Які-ж ты грэшны? Ты — ангел у параўнанні са мной! Том праглынуў слёзы і шапнуў: — Глядзі, Гек, глядзі! — ён стаіць задам да нас. Гек узрадаваўся і прыціснуўся да шчэлкі. — Сапраўды задам… Ён і раней так стаяў? — Ну але, а я, дурань, і не звярнуў увагі. Вось добра! Але-ж на каго ён можа брахаць?<noinclude></noinclude> qohax3etz7gv2y8c020x08l5fpqdlq8 104 20216 84497 58421 2022-08-04T14:15:41Z Sopcan 3564 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="VasyaRogov" /></noinclude> Сабака сціх. Том настаражыўся. — Тсс! Што гэта? — Нібы… нібы свіння рохкае. Не, гэта нехта храпе, Том. — Храпе-е? Ды дзе-ж храпе, Гек? — Мабыць у тым канцы. Храп нібы адтуль ідзе. Бацька тут часам начаваў разам са свіннямі, але ён ужо калі захрапіць, дык толькі трымайся — з ног саб’е! Ды ён, я думаю, больш і не вернецца ніколі ў гэты горад. Энергія абудзілася ў хлопцаў. — Гек, ты пойдзеш туды, калі я цябе павяду? — Неахвота мне ісці, Том. А што, калі там індзеец Джо? Але спакуса была надта вялікай, і хлопчыкі парашылі пайсці паглядзець, умовіўшыся, што зараз-жа завярнуцца назад, калі храп спыніцца. Ціханька, на пальцах, пачалі яны красціся к спячаму. Праз некалькі крокаў Том наступіў на дубец: той зламаўся і храснуў. Спячы застагнаў, перавярнуўся на бок, і прамень месяца ўпаў на яго твар. У хлапцоў кроў застыла ў жылах, і самі яны застылі на месцы, калі спячы паварушыўся; але цяпер страх мінуў: гэта быў Меф Потэр. Хлопцы вылезлі праз дзірку ў сцяне і збіраліся ўжо разыйсціся, як зноў пачулася злавеснае, працяглае выццё. Абодва разам адвярнуліся і ўбачылі чужога сабаку, які стаяў за два крокі ад таго месца, дзе ляжаў Потэр. — Ды гэта-ж ён на яго! — у адзін голас усклікнулі хлопчыкі. — А ведаеш што? Кажуць, каля дома Джоні Мілера выў прыблудны сабака акурат у поўнач, — гэта было тыдні два назад, — і ночная ластаўка пела ў яго на сцяне ў той-жа самы вечар, а да гэтага часу ніхто ў доме не памёр. — Я ведаю. Ну, дык што з таго? А ці-ж Грэсі Мілер пасля таго ў суботу не трапіла ў печку і не апяклася? — Так, але-ж яна не памёрла. Яна нават папраўляецца. — Добра, пачакай, убачыш, што будзе. Ёй ужо не вы<noinclude></noinclude> 45udkos163gx13lu2v9q0te263ua4bh 84498 84497 2022-08-04T14:16:34Z Sopcan 3564 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sopcan" /></noinclude> Сабака сціх. Том настаражыўся. — Тсс! Што гэта? — Нібы… нібы свіння рохкае. Не, гэта нехта храпе, Том. — Храпе-е? Ды дзе-ж храпе, Гек? — Мабыць у тым канцы. Храп нібы адтуль ідзе. Бацька тут часам начаваў разам са свіннямі, але ён ужо калі захрапіць, дык толькі трымайся — з ног саб’е! Ды ён, я думаю, больш і не вернецца ніколі ў гэты горад. Энергія абудзілася ў хлопцаў. — Гек, ты пойдзеш туды, калі я цябе павяду? — Неахвота мне ісці, Том. А што, калі там індзеец Джо? Але спакуса была надта вялікай, і хлопчыкі парашылі пайсці паглядзець, умовіўшыся, што зараз-жа завярнуцца назад, калі храп спыніцца. Ціханька, на пальцах, пачалі яны красціся к спячаму. Праз некалькі крокаў Том наступіў на дубец: той зламаўся і храснуў. Спячы застагнаў, перавярнуўся на бок, і прамень месяца ўпаў на яго твар. У хлапцоў кроў застыла ў жылах, і самі яны застылі на месцы, калі спячы паварушыўся; але цяпер страх мінуў: гэта быў Меф Потэр. Хлопцы вылезлі праз дзірку ў сцяне і збіраліся ўжо разыйсціся, як зноў пачулася злавеснае, працяглае выццё. Абодва разам адвярнуліся і ўбачылі чужога сабаку, які стаяў за два крокі ад таго месца, дзе ляжаў Потэр. — Ды гэта-ж ён на яго! — у адзін голас усклікнулі хлопчыкі. — А ведаеш што? Кажуць, каля дома Джоні Мілера выў прыблудны сабака акурат у поўнач, — гэта было тыдні два назад, — і ночная ластаўка пела ў яго на сцяне ў той-жа самы вечар, а да гэтага часу ніхто ў доме не памёр. — Я ведаю. Ну, дык што з таго? А ці-ж Грэсі Мілер пасля таго ў суботу не трапіла ў печку і не апяклася? — Так, але-ж яна не памёрла. Яна нават папраўляецца. — Добра, пачакай, убачыш, што будзе. Ёй ужо не {{перанос пачатак|п=вы|к=здаравець}}<noinclude></noinclude> hikykiddvo6ahzk94mx2xeap4h2m515 104 20217 84504 57683 2022-08-04T17:08:51Z Sopcan 3564 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sopcan" /></noinclude>{{перанос канец|п=вы|к=здаравець}}. Справа скончаная, усёроўна як і Мефа Потэра. Гэта негры гавораць, а яны ўжо ведаюць, Гек. І хлопчыкі разышліся. Калі Том улез праз акно назад у спальню, ноч амаль мінула. Ён ціха раздзеўся і мігам заснуў, рады, што ніхто не даведаўся пра яго ночнае падарожжа. Ён не ведаў, што Сід, які нібы хроп, сапраўды не спаў і прачнуўся каля гадзіны таму. Калі Том расплюшчыў вочы, Сід даўно ўжо адзеўся і вышаў. Па святлу і па ўсім відаць было, што час ужо позні. Том вельмі здзівіўся: чаму яго не пабудзілі, не лезлі да яго, каб ён уставаў, як гэта рабілася звычайна. Яму зрабілася жудасна, ён адчуваў нешта нядобрае. У пяць мінут ён адзеўся і сышоў ўніз, хаця яму хацелася яшчэ паспаць. Уся сям’я была ў зборы і сядзела за сталом, але снеданне ўжо скончылася. Ніхто нічога не сказаў Тому, не папікнуў яго, але па вачах цёткі ён пазнаў, што яна ведае. Усе маўчалі, і ва ўсіх быў такі ўрачысты выгляд, што вінаваты пахаладзеў ад страху. Ён сеў і стараўся быць вясёлым — але дарэмна! Ніхто нават не ўхмыльнуўся на яго жарты, і ён таксама змоўк, адчуваючы, як сціснулася яго сэрца. Пасля снедання цётка адвяла яго ў бок, і Том бадай павесялеў, спадзяючыся, што справа скончыцца лупцоўкай. Але вышла не так. Цётка заплакала, пытаючыся, як у яго хапіла духу так разбіць яе старое сэрца, і сказала, што цяпер ужо ён можа рабіць, што толькі захоча: загубіць сябе, абняславіць яе сівую галаву, звесці яе ў магілу — усёроўна выпраўляць яго бескарысна; яна ўжо больш не будзе і прабаваць. Гэта было горш за ўсякую лупцоўку, і сэрца ў Тома балела цяпер больш, як яго стомленае цела. Ён сам расплакаўся, прасіў дараваць яму, панадаваў абяцанняў выправіцца і нарэшце быў адпушчаны, але адчуваў, што дараванне цётчына няпоўнае і давер’е яму вельмі слабае. Ён вышаў з дому і быў такі няшчасны, што нават не падумаў адпомсціць Сіду, які выдаў яго, і Сід зусім дарма<noinclude></noinclude> s7ahh98bawq92g5oaez4unxzz54ocly 104 20218 84505 57684 2022-08-04T18:32:57Z Sopcan 3564 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sopcan" /></noinclude>паспяшаўся ўцячы ад яго праз заднія дзверы. Том прышоў у школу смутны, пахмуры і выцярпеў разам з Джо Гарперам кару за ўчарашнюю гульню ў косці з выглядам чалавека, душа якога прыгнечана горам і не звяртае ўвагі на такія дробязі. Вярнуўшыся на сваё месца, ён палажыў рукі на парту, а галаву на рукі і ўтаропіўся ў сцяну вачыма пакутніка. Локаць яго ўпіраўся ў нейкі цвёрды прадмет, і рука балела. Але ён не скора адсунуў руку, уздыхнуў і ўзяў гэты прадмет. Ён быў загорнуты ў паперу. Том разгарнуў — і глыбокі, даўгі, цяжкі ўздых вырваўся з яго грудзей, і сэрца яго разбілася… Гэта быў яго медны шарык з жароўні! Апошняя саломінка зламала спіну вярблюда. '''''Раздзел Х''''' А поўдні па ўсім гарадку раптам разнеслася страшная вестка. Не трэба было і тэлеграфа, аб якім ў той час і думаць не маглі, — вестка гэтая пераходзіла з вуснаў у вусны, ад суседзяў к суседзям, з дома ў дом з няменшай шпаркасцю. Вядома, школьнікаў у гэты дзень адпусцілі па хатах: увесь горад палічыў-бы за дзіва, каб настаўнік не дагадаўся гэта зрабіць. Каля забітага знайшлі скрываўлены нож і казалі, што ён належыць Мефу Потэру. Казалі таксама, што ноччу, гадзін каля двух, адзін жыхар, вяртаючыся дадому, патрапіў на Потэра, які мыўся ў рэчцы, і што Потэр, убачыўшы яго, зараз-жа схаваўся — факт падазронны, асабліва ўмыванне: для Потэра такая справа была вельмі незвычайнай. Казалі таксама, што паліцыя ператрэсла ўвесь горад, шукаючы забойцу, але нідзе не магла яго знайсці; што ва ўсе бакі разасланы коннікі, і шэрыф упэўнен, што злачынцу зловяць яшчэ да вечара. Ўвесь горад пабываў на могілках. Том забыўся на сваё разбітае сэрца і далучыўся да іншых — не таму, што ён<noinclude></noinclude> tsqea7icn8pbr03xkb6zj384i871932 104 20219 84506 58389 2022-08-04T18:37:48Z Sopcan 3564 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sopcan" /></noinclude>вельмі хацеў, ён лепш хацеў-бы быць за тысячу міль адсюль, — але яго туды цягнула нейкая незразумелая сіла. Прышоўшы на могілкі, ён праціснуўся наперад і зноў убачыў страшную карціну. Яму здавалася, што з таго часу, калі ён быў тут, прайшла цэлая вечнасць. Нехта шчыпнуў яго за руку. Ён адвярнуўся — каля яго стаяў Гекльберы. Яны перазірнуліся, баючыся, каб хто не заўважыў чаго ў іхніх позірках, але ўсе былі занятыя страшным відовішчам. Няшчасны дзяцюк! Небарака! Вось вурок тым, хто крадзе трупы. А Потэра-ж павесяць, калі зловяць. Не мінуць яму шыбеніцы — такая была агульная думка. Том задрыжэў ад галавы да ног, убачыўшы недалёка пахмуры твар індзейца Джо. У гэты момант натоўп пасунуўся назад, і пачуліся крыкі: — Гэта ён, ён! Сам ідзе! — Хто, хто? — спыталася разам дваццаць галасоў. — Меф Потэр! — Глядзіце, спыніўся. Вось паварочвае! Трымайце яго, а то ўцячэ! Разявакі, што сядзелі на дрэвах над галавою Тома, паведамілі, што ён і не думае ўцякаць, — ён толькі засаромлены і не ведае, што рабіць. — Якая бессаромнасць! — сказаў адзін з натоўпу. — {{перанос пачатак|п=Пры|к=шоў}}<noinclude></noinclude> jo2bn98jd0hwx03c9cyvs79y7oz98jh 104 20220 84509 57686 2022-08-04T18:41:49Z Sopcan 3564 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sopcan" /></noinclude>{{перанос канец|п=Пры|к=шоў}} палюбавацца на сваё злачынства і не чакаў, што тут людзі. Натоўп рассунуўся, і да магілы ўрачыста падышоў шэрыф, ведучы за руку Потэра. У небаракі твар быў зусім збянтэжаны, і ў вачах быў шалёны страх. Убачыўшы забітага, ён затросся ўсім целам, закрыў твар рукамі і заплакаў. — Я не забіваў яго, сябры мае, — казаў ён, плачучы, — чэснае слова даю вам, не забіваў. — Хто-ж абвінавачвае цябе? — загрымеў нечы голас. Страла трапіла ў цэль. Потэр падняў галаву і агледзеўся навакол з жаласнай безнадзейнасцю ў вачах. Убачыўшы індзейца Джо, ён усклікнуў: — О, Джо! Ты абяцаў мне, што ніколі… — Гэта ваш нож? — перапыніў яго шэрыф, паказваючы нож. Потэр паваліўся-б, каб яго не падтрымалі і не апусцілі ціханька на зямлю. Потым ён сказаў:<noinclude></noinclude> bm4xnxu68j6el6g0i3vmdm27q7vkkqc 104 20221 84513 58422 2022-08-04T18:47:50Z Sopcan 3564 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sopcan" /></noinclude> — Нешта падказвала мне, што калі я не пайду туды і не знайду… — Ён здрыгануўся і, безнадзейна махнуўшы рукою, сказаў: — Скажы ім, Джо — цяпер ужо няма чаго!.. Гекльберы і Том з невыказным жахам глядзелі, як забойца без ніякага сораму расказваў выдуманую ім сцэну забойства. Хлопчыкі кожную хвіліну чакалі, што вось-вось сярод яснага неба блісне маланка і ўдарыць у забойцу, і дзівіліся, чаму так марудзіць бож’я кара. Тады-б яны маглі парушыць клятву і выратаваць невінаватага Потэра. Цяпер-жа, калі Джо і па сканчэнні расказа застаўся цэлы і не пашкоджаны, гэтая баязлівая думка знікла зусім: ясная справа, гэты злодзей прадаў душу д’яблу, а дзе ўжо ўмяшаецца д’ябал, там чалавек не совайся, а то дабра не будзе. Нехта спытаў Потэра: — Чаму-ж ты не ўцёк і не схаваўся? Навошта прышоў сюды? — Я не мог іначай, не мог! — прастагнаў Потэр. — Я хацеў бегчы, але мяне самі ногі прынеслі сюды! І ён зноў зарыдаў. Індзеец Джо таксама спакойна паўтарыў сваё паказанне праз некалькі мінут на допыце, пад прысягай, і хлопчыкі, убачыўшы, што гром нябесны ўсёроўна не забівае яго, — канчаткова пераканаліся, што метыс прадаў душу чорту. Яны надта баяліся яго, але ў той-жа час ён быў для іх цяпер цікавей за ўсё ў свеце, і яны не маглі адвесці ад яго твара свіх зачараваных вачэй. Самі яны парашылі, калі трапіцца выпадак, пасачыць за ім уначы, каб хоць адным вокам убачыць яго страшнага ўладара. Жудасная тайна і сумленне доўга не давалі Тому спаць, і аднаго разу ў час снедання Сід сказаў яму: — Том, ты так круцішся і гаворыш у сне, што няма магчымасці заснуць, — я палову ночы не спаў. Том збляднеў і апусціў вочы. — Гэта дрэнны знак, — сур’ёзна сказала цёця Поллі. — Што ў цябе на душы, Том?<noinclude></noinclude> a4wxh2kwm2czchgeeyx4y9aubeej4sp 104 20222 84514 58423 2022-08-04T18:53:03Z Sopcan 3564 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sopcan" /></noinclude> — Нічога! Нічога! Але рукі хлопчыка дрыжэлі так, што ён разліў каву. — І гаворыш ты ўсё нейкія недарэчнасці, — казаў Сід. — Напрыклад, мінулай ноччу ты казаў: «Гэта кроў, кроў, вось што гэта такое!» І ўсё паўтараеш тое самае. А потым гаворыш: «Не мардуйце мяне так, — я скажу». Што такое ты скажаш? Усё закружылася і паплыла перад вачыма Тома. Цяжка сказаць, што было-б далей, каб у гэтую мінуту супакоеная цётка Поллі, сама таго не ведаючы, не прышла на дапамогу Тому. — Гэта ўсё ад таго жудаснага забойства. Мне самой яно сніцца бадай што кожную ноч. Часам я бачу ў сне, нібы гэта я яго забіла. Мэры сказала, што з ёй бывае тое самае, і Сід, як відаць, задаволіўся гэтымі тлумачэннямі. Том скарыстаў першы повад, каб хутчэй адыйсці ад сваякоў і пасля гэтага з тыдзень скардзіўся на боль зубоў і сціскаў сабе на ноч сківіцы хусткай, каб не балбатаць ва сне. Ён не ведаў, што Сід наўмысля не спаў па начах, часам аслабляў павязку і, абапёршыся на локці, прыслухоўваўся к словам брата, а потым зноў папраўляў павязку. Але праз некаторы час непакой і згрызоты Тома пачалі сцішацца; яму надакучала скардзіцца на боль зубоў, і ён ужо не завязваў галавы на ноч. Калі Сід і зрабіў якія-небудзь вывады з урыўкаў слоў, якія яго брат гаварыў праз сон, — ён нікому аб гэтым не гаварыў. Том кожны дзень, ці праз дзень, прабіраўся да маленькага акна турмы, дзе сядзеў «забойца», і кантрабандай прыносіў яму розныя ласункі, якія яму траплялася здабыць. Будынак турмы быў невялікі; ён быў пабудаваны з цэглы на балоце, на самым канцы гарадка. Вартаўніка пры ёй не было — спадзяваліся на краты ў вокнах — ды ў ёй і рэдка хто сядзеў. Гэтыя маленькія падарункі значна супакойвалі сумленне Тома. Жыхары гарадка мелі вялікае жаданне пакараць метыса<noinclude></noinclude> ctku1c78b96mh87lq3bhgokyymnn7db 104 20224 84515 57691 2022-08-04T18:57:56Z Sopcan 3564 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sopcan" /></noinclude>Джо за крадзеж трупаў, вымазаўшы яго смалой, выкачаўшы ў пер’ях і выгнаўшы ў такім выглядзе з горада. Але яго ўсе так баяліся, што не знаходзілася нікога, хто адважыўся-б пачаць, а таму гэты намер быў пакінуты. На допыце метыс абодва разы пачынаў свой расказ проста з бойкі, не кажучы пра папярэдняе запаганенне магілы і крадзеж трупа; з гэтай прычыны палічылі за лепшае пакуль не ўзнімаць гэтага пытання на судзе. '''''Раздзел ХІ''''' У Тома з’явілася новае гора: Бэкі Тэчэр перастала хадзіць у школу. Том некалькі дзён стараўся прыглушыць свой сум, але не мог. Ён пачаў па начах хадзіць вакол яе дома, і адчуваў сябе вельмі няшчасным. Бэкі была хворая. А што, калі яна памрэ? Гэтая думка прыводзіла яго да роспачы. Ён не цікавіўся больш ні вайной, ні нават морскім разбоем. Уся прывабнасць жыцця знікла, засталося толькі нудная неабходнасць. Ён закінуў нават свой абруч і палку: яны не цешылі яго болей. Цётка занепакоілася аб яго здароўі і пачала яго лячыць, спрабуючы на ім усялякія сродкі. Яна была з тых людзей, якія захапляюцца ўсялякімі патэнтаванымі лякарствамі і кожным новым зеллем, і яна безупынна рабіла спробы. Як толькі ў медыцыне з’яўлялася што-небудзь<noinclude></noinclude> 283k6xlcvsidg09j8hq5hb7ia8sj1dn 104 20228 84516 57695 2022-08-04T19:03:31Z Sopcan 3564 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sopcan" /></noinclude>новенькае, яна зараз-жа спяшалася выпрабаваць гэтую навінку — не на сабе, бо сама яна ніколі не хварэла, але на першым, хто трапляўся ёй пад руку. У той час толькі што ўваходзіла ў моду лячэнне вадой, і прыгнечаны стан Тома трапіўся вельмі дарэчы. Цётка падымала яго з пасцелі ледзь золак, вяла ў сарай для дроў, аблівала яго халоднай вадой і дачырвана церла рушніком, жорсткім як скрабло; потым загортвала яго ў мокрую прасціну і накрывала цёплымі коўдрамі, каб ён добра прапацеў, і небарака пацеў да таго, што, як ён казаў, у яго «ўсе плямы з душы вышлі напаверх скрозь скуру». Не гледзячы на ўсё гэта, хлопчык усёроўна бляднеў і худзеў, і выгляд яго быў мізэрны. Цётка далучыла да ранейшага лячэння гарачыя ванны, сідзячыя ванны, душы і апусканне ў ваду. Хлопчык заставаўся панурым, як хаўтурныя драбіны. Цётка дадала да вады лёгкую аўсяную дыету і плястры ад скулляў. Яна кожны дзень ліла ў яго, нібы ў гладыш, усялякія лякарствы. Паступова Том зрабіўся абыякім да ўсяго на свеце, і гэта трывожыла старую цётку да глыбіні душы. Трэба было, чаго-б гэта ні каштавала, вывесці яго з такога стану. Тут яна ўпершыню пачула пра новае лякарства, «болесупакойнік», і зараз-жа выпісала вялікую колькасць гэтага лякарства — пакаштавала яго, і сэрца яе напоўнілася ўдзячнасцю: гэта быў сапраўдны вадкі агонь! Яна пакінула вадзяное лячэнне і ўсклала ўсе свае надзеі на новае зелле. Яна дала Тому выпіць поўную чайную лыжку і з хваляваннем чакала выніку. Трывога яе адразу прайшла, і душа супакоілася, бо абыякавасць у Тома адразу знікла. Каб хлопчыка пасадзілі на гарачае вуголле, ён не мог-бы выявіць больш гарачага ўдзелу ў гэтай спробе. Том адчуў, што трэба ўжо і сапраўды прачнуцца. Ён пачаў прыдумваць усялякія спосабы вызваліцца ад далейшых вопытаў над сабой і нарэшце натрапіў на думку прытварыцца, што «болесупакойнік» прышоўся яму вельмі да густу. Ён так часта прасіў, каб яму далі гэтага зелля, што<noinclude></noinclude> oiw9vwa5j3jto4lt68su7qt3dt2wkmc 104 20336 84517 57892 2022-08-04T19:09:00Z Sopcan 3564 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sopcan" /></noinclude>{{Абмылка|густу. Ён так часта прасіў, каб яму далі гэтага зелля, што | }} нарэшце надакучыў цётцы, і тая загадала яму прымаць лякарства самому, калі захоча, а да яе больш не лезці. Каб гэта быў Сід, цётка была-б не толькі задаволеная, але і спакойная, а як справа тычылася Тома, то яна паціху наглядала за бутэлькай. Лякарства сапраўды змяншалася, але ёй і ў галаву не прыходзіла, што Том заместа сябе лечыць шчыліну ў падлозе. Аднаго разу, калі ён такім чынам выліваў лякарства ў шчыліну, да яго падышоў цётчын руды кот, муркаючы і прагна пазіраючы на лыжку, нібы просячы, каб і яму далі пакаштаваць. — Ох, Піт, не прасі, — зусім табе гэта не трэба. Але Піт даў зразумець, што яму гэта трэба. — Глядзі, не памыліся, — пашкадуеш… Піт выказаў упэўненасць, што не пашкадуе. — Ну, калі ўжо ты так просіш, я дам, я не зайздросны, але глядзі, калі табе не спадабаецца, — дзякуй сябе самога.<noinclude></noinclude> j055uwwm4vjkdwhebc35mmp565ipc0t 104 20337 84518 57894 2022-08-04T19:13:58Z Sopcan 3564 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sopcan" /></noinclude> Піт згадзіўся. Том расчыніў яму рот і ўліў туды лыжку «болесупакойніка». Піт падскочыў на два метры, выдаў ваяўнічы кліч і пачаў кідацца па пакою, натыкаючыся на мэблю, перакульваючы вазоны з кветкамі і ўзнімаючы страшэнную мітусню. Потым ён, задраўшы галаву, пачаў танцаваць на задніх лапах у шалёным захапленні і галасіць на ўвесь дом пра сваё невыказнае шчасце. Потым зноў пачаў кідацца па ўсім доме, несучы на сваім шляху хаос і руйнаванне. Цёця Поллі ўвайшла акурат у той момант, калі ён, зрабіўшы некалькі фінальных сальто-мартале, з лютым мяўканнем выскачыў у адчыненае акно, захапіўшы з сабой тыя вазоны, якія яшчэ заставаліся цэлымі. Старая скамянела ад здзіўлення, гледзячы праз верх акуляраў на гэтую карціну, а Том качаўся па падлозе ад смеху. — Том, скажы, калі ласка, што такое з нашым катом? — Не ведаю, цёця, — ледзь мог вымавіць Том. — За ўсё сваё жыццё, не бачыла нічога падобнага! З чаго-б гэта ён? — Сапраўды не ведаю, цёця Поллі. Мабыць каты заўсёды так танцуюць, калі яны вельмі задаволеныя. — Ці так? У голасе цёткі было нешта такое, што прымусіла Тома настаражыцца. — Ну так, цёця. Прынамсі, я так думаю. — Ты думаеш? — Але, цёця. Цётка нахілілася. Том з цікавасцю і трывогай сачыў за яе рухамі, але занадта позна здагадаўся, куды яна «гне». З-пад ложка высоўваўся доказ — чайная лыжка. Цёця Поллі падняла яе і паднесла да самага носа хлопчыка. Том апусціў вочы і пасунуўся назад. Цёця Поллі стукнула яго па галаве наперсткам. — А ну, мой любы, скажы мне, завошта ты так мардуеш бедную жывёліну?<noinclude></noinclude> nlbnjj96yob7w8x9wgkn9hcco5wpf6e 104 20338 84521 57895 2022-08-04T19:20:13Z Sopcan 3564 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sopcan" /></noinclude> — Я даў яму лякарства, шкадуючы яго, бо ў яго-ж няма цёткі. — Няма цёткі! што за глупства ты вярзеш, дурное хлапчанё! Якое гэта можа мець дачыненне да таго, што ты нарабіў? — Вельмі вялікае. Каб у яго была цётка, яна сама паклапацілася-б аб ім. Яна высмаліла-б яму ўсе вантробы без ніякай літасці, як чалавеку! Цёця Поллі раптам адчула сябе вінаватай. Яе лячэнне стала перад ёй у новым выглядзе: тое, што было жорсткім у дачыненні да ката, магло быць жорсткім і ў дачыненні да дзіцяці. Яна памякчэла, адчула жаль да Тома. У яе нават слёзы выступілі на вочы, яна пагладзіла хлопчыка па галаве і лагодна сказала: — Я-ж старалася на тваю карысць, Том. І гэта пайшло табе на карысць. Том сур’ёзна паглядзеў ёй у твар. Толькі куты яго рота крыху ўздрыгвалі. — Я ведаю, цётанька, што вы жадалі мне дабра, і я-ж Піту жадаў дабра. Яму гэта таксама пайшло на карысць. Я ніколі яшчэ не бачыў яго ў такім вясёлым… — Ну, годзе, годзе ўжо, Том, не засмучай мяне. Трымай сябе добра, будзь разумнікам, і табе не прыдзецца прымаць ніякіх лякарстваў. Том прышоў у школу да заняткаў. Настаўнік заўважыў, што такія незвычайныя здарэнні паўтараліся ў апошні час бадай што кожны дзень. І сёння, таксама, як заўсёды ў апошні час, заместа таго, каб гуляць з таварышамі, хлопчык круціўся па дварэ і каля варот. Ён адмовіўся ад гульні, кажучы, што ён не зусім здаровы, і выгляд яго сапраўды быў не вельмі добры. Ён прытвараўся, што глядзіць у розныя бакі, але ў сапраўднасці ўвесь час глядзеў на дарогу. Як толькі здалёк паказаўся Джэф Тэчэр, Том прасвятлеўся, але праз мінуту зноў зрабіўся сумным. У школе Том не адставаў ад Джэфа ні на хвіліну і ўсяляк стараўся накіраваць гутарку на яго сястру, але той быў крыху {{перанос пачатак|п=дурнава|к=ты}}<noinclude></noinclude> 00fvjfcqpkzbkef43m0xeuthpfke867 104 20339 84522 57897 2022-08-04T19:27:27Z Sopcan 3564 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sopcan" /></noinclude>{{перанос канец|п=дурнава|к=ты}} і не разумеў намёкаў. Том усё чакаў і чакаў, кожны раз радуючыся, калі здалёк паказвалася светлая сукенка; калі-ж выяўлялася, што гэтая сукенка надзета не на той, каго ён чакаў, то пачынаў ненавідзець гэтую асобу. Нарэшце сукенкі перасталі з’яўляцца, і Том зусім павесіў нос. Сумны і задуменны ён увайшоў у пусты клас і сеў на сваё месца, каб марыць і пакутваць. У гэты момант ля варот паказалася яшчэ адна сукенка… У Тома ёкнула сэрца. У адзін момант ён апынуўся на дварэ і пачаў лютаваць, як індзеец: ён крычаў, рагатаў, ганяўся за таварышамі, скакаў праз плот з небяспекай для жыцця, хадзіў на галаве, — адным словам, геройстваваў і вытвараў усялякія штукі, не забываючыся ўвесь час скосу пазіраць у бок Бэкі — ці глядзіць яна. Але яна, відаць, нічога не бачыла і нават не глядзела ў яго бок. Няўжо-ж яна нават не прымячае яго? Тады ён перанёс арэну сваіх геройстваў бліжэй да яе, лётаў вакол яе з ваяўнічым клічам, садраў з аднаго хлопчыка капялюш і закінуў яго на дах, уварваўся ў натоўп хлопчыкаў, параскідаў іх ва ўсе бакі і сам выцяўся на зямлі пад нагамі ў Бэкі. Яна адвярнулася, задраўшы носік, і ён чуў, як яна сказала сяброўцы: — Некаторыя хлапчукі думаюць, што яны страх якія спрытныя… а яны пустыя хвастуны… Том устаў з палаючым тварам і, апусціўшы галаву, павалокся ў школу. '''''Раздзел ХІІ''''' На душы ў Тома было смутна і пахмурна. Ён казаў сабе, што ён адзінок, усімі пакінуты, што ніхто яго не любіць… Потым, калі даведаюцца, да чаго яго давялі, можа і пашкадуюць. Ён стараўся быць добрым, але яму перашкаджалі… Калі ім так ужо хочацца вызваліцца ад яго, то што-ж? Ён адыйдзе, і хай сабе лаюць яго, колькі хочуць… Ды і чаму-ж не лаяць? Ці-ж адзінокі, усімі пакінуты хлопчык мае права скардзіцца? Так, яго нарэшце прымусілі зрабіцца злачынцам… іншага шляху няма…<noinclude></noinclude> j86a2faw8bwuljajicv8j2aid2i140v 104 20340 84524 58488 2022-08-04T19:33:14Z Sopcan 3564 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sopcan" /></noinclude> З такімі думкамі ён прайшоў ужо луг, як да яго даляцеў звон школьнага званка, які склікаў вучняў на пасляабедзеныя заняткі. Том заплакаў пры думцы, што ён ужо ніколі-ніколі больш не пачуе гэтага добра знаёмага гуку. Прымірыцца з гэтым было цяжка, але нічога не зробіш. Калі яго адштурхоўваюць, кідаюць на волю лёсу, трэба скарыцца. Але ён ім даруе… І Том зарыдаў яшчэ горш. Акурат у гэты момант ён сустрэўся са сваім неразлучным прыяцелем, Джо Гарперам. У яго таксама быў пахмурны выгляд, і ў душы, відаць, таксама быў горкі і рашучы план. Безумоўна, яны абодва складалі «дзве душы, ахопленыя адзінай думкай». Том выцер слёзы рукавом і паведаміў свайму таварышу, што ён рашыў пакінуць дом, дзе з ім так дрэнна абыходзяцца і дзе ён ні ў кім не знаходзіць спачування, і ніколі не вяртацца. У канцы ён выказаў надзею, што Джо не забудзецца на яго. Але тут выявілася, што Джо толькі што хацеў сказаць Тому тое самае і шукаў яго дзеля гэтага самага. Маці адсцёбала яго за тое, што ён нібы выпіў сліўкі, а ён не толькі не каштаваў іх, але нават ніколі не бачыў. Відаць, ён абрыдаў матцы, і яна хоча вызваліцца ад яго. Калі так, яму нічога не застаецца, як выканаць яе жаданне. Ён спадзяецца, што яна будзе шчаслівая і ніколі не пашкадуе, што кінула свайго хлопчыка ў халодны, бяздушны свет, дзе ён будзе пакутваць і памрэ. Хлопчыкі сумна пайшлі далей, дагаварыўшыся стаяць адзін за аднаго, як браты, і ніколі не разлучацца, пакуль смерць не вызваліць іх абодвых ад пакут. Потым яны пачалі складаць планы. Джо хацеў зрабіцца пустэльнікам, жыць у пячоры, жывіцца сухімі скарынкамі і памерці ад холаду, голаду і гора, але, паслухаўшы Тома, згадзіўся з ім, што злачыннае жыццё куды выгадней, і парашыў зрабіцца піратам. За тры мілі ад горада, дзе рака Місісіпі дасягае больш мілі ў шырыню, ёсць даўгі, вузкі, лясісты востраў з {{перанос пачатак|п=пясча|к=най}}<noinclude></noinclude> b5lb1z9uiprviyxstihoayyv7jwobun 104 20341 84526 58487 2022-08-04T19:38:44Z Sopcan 3564 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sopcan" /></noinclude>{{перанос канец|п=пясча|к=най}} мялізнай — дасканалае месца для разбойніцкага прытулку. Востраў бязлюдны і ляжыць бліжэй к процілегламу берагу, які зарос густым, бадай некранутым лесам. Абмеркаваўшы ўсё гэта, нашы героі парашылі абраць гэты востраў сваёй рэзідэнцыяй. Толькі ім не прышлося ў галаву спытаць сябе, на каго яны накіруюць свае напады. Потым яны знайшлі Гекльберы Фіна, і той ахвотна далучыўся да іх; бо яму было ўсёроўна, якую прафесію выбраць. Яны дагаварыліся сустрэцца на беразе ракі, у пустынным месцы, за дзве мілі вышэй ад вёскі, у свой аблюбаваны час — поўнач. Там стаяў невялікі плыт, якім яны парашылі аўладаць. Умовіліся, што кожны возьме з сабой вудачкі і кручкі, а таксама харчовыя прыпасы, якія ім пашанцуе здабыць — па магчымасці самым суровым і таямнічым спосабам, як належыць разбойнікам. Разам з тым яны распаўсюдзілі сярод таварышоў прывабную вестку, што хутка ў горадзе «нешта пачуюць». Усіх, каму быў сказаны гэты цмяны намёк, прасілі трымаць язык за зубамі і чакаць. А поўначы Том з’явіўся на месца з вараным кумпяком і некаторымі іншымі харчамі і схаваў усё гэта ў густым зарасніку на ўзгорку, адкуль відаць было месца сустрэчы. Ноч была зорная і вельмі ціхая. Вялізная рака была спакойная, як сонны акіян. Том прыслухаўся — ані гуку. Тады ён ціха, працягла свіснуў. Яму адказаў свіст з гушчару. Том свіснуў яшчэ два разы, і зноў яму адказалі таксама. Потым нечы перайначаны голас спытаўся: — Хто ідзе? — Том Соўэр, Чорны Мсцівец. Назавіце вашы імёны! — Гек Фін — Чырвоная Рука і Джо Гарпер — Уладар Мораў. Гэтыя назвы былі запазычаны з прыгодніцкіх раманаў. — Добра, кажыце пароль! У ночнай цішыні адначасова пачуўся хрыпаты шэпт двух галасоў: — «Кроў»!<noinclude></noinclude> jnpo9dzyt6rs3qjxqwnwpkn0r1v4eai 104 20343 84527 58425 2022-08-04T19:43:20Z Sopcan 3564 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sopcan" /></noinclude> Том пакаціў са ўзгорка свой кумпяк і сам пакаціўся за ім, прычым крыху пацярпелі яго вопратка і скура на кумпяку. Са ўзгорка можна было спусціцца на бераг па дасканалай, зручнай сцежцы, але ён, як шчыры разбойнік, выбіраў небяспечныя і цяжкія шляхі. Уладар Мораў таксама прынёс кумпяк і ледзь прывалок яго да месца. Фін — Чырвоная Рука — сцягнуў недзе кацялок і цэлы пук недаспелага тытуновага лісця, а таксама некалькі сцяблоў маісу на люлькі, хоць ніводзін з піратаў не курыў і не жаваў тытуну, апрача яго самога. Чорны Мсцівец абвясціў, што няма чаго і думаць ісці ў дарогу без агню. Гэта была слушная думка, бо запалкі ў тыя часы былі яшчэ мала вядомыя. Хлопчыкі ўбачылі агонь на вялікім плыце, крокаў за дзвесці ўверх па рацэ, падкраліся туды і сцягнулі галаўню. З гэтага яны зрабілі сабе цэлую прыгоду: увесь час «цыкалі» адзін на аднаго, прылажыўшы палец да вуснаў заклікалі да цішыні, хапаліся рукамі за свае неіснуючыя кінжалы і злавесным шэптам загадвалі адзін аднаму, калі толькі «вораг» варухнецца «усадзіць яму нож у грудзі да самай ручкі», бо «мёртвы не выдасць». Яны добра ведалі, што плытнікі гулялі ў вёсцы, але яны павінны былі весці сябе па-разбойніцку. Пасля таго яны рушылі ў дарогу. Том даваў загады. Гек дзейнічаў вяслом наперадзе, Джо — ззаду. Том удаваў сябе за капітана: сурова хмурыў бровы, скрыжаваўшы рукі на грудзях, камандваў: — Трымай па ветру! — Ёсць, сэр! — Трымай прама, пра-ма! — Ёсць, сэр! — Адпусці крыху! — Ёсць, сэр! Але ўсе гэтыя загады даваліся так сабе і нічога не азначалі, бо плыт спакойна плыў пасярэдзіне ракі. — Якія парусы паднятыя? — Ніжнія, сэр.<noinclude></noinclude> 3n54ly238ief2s632g56ipl3vvr6z1a 104 20344 84528 58426 2022-08-04T19:47:23Z Sopcan 3564 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sopcan" /></noinclude> — Усе на палубу! Жыва! Шэсць малайцоў на фок-мачту! Варушыся! — Ёсць, сэр! — Распусці вялікі парус! Варушыся, хлопцы! — Ёсць, сэр! — Трымай к ветру! Кіруй убок бачыш, насустрач брыг! Лявей, лявей! Ну, братва! Наваліся дружней! — Ёсць, сэр! Плыт выплыў на самую сярэдзіну ракі, хлопчыкі накіравалі яго па цячэнню і палажылі вёслы. Усю наступную гадзіну яны бадай што не гаварылі адзін з адным. Плыт праплыў міма таго гарадка, дзе яны нарадзіліся і выраслі. Горад спакойна спаў: сям там яшчэ свяціліся агеньчыкі, адбіваючыся ў вадзе, дзе глыбока, як дыяманты ззялі зоркі. Усе абываталі адпачывалі, не падазраючы, якая вялікая падзея адбываецца ў гэты момант. Чорны Мсцівец усё яшчэ стаяў сярод плыта, гледзячы ў апошні раз на тыя месцы, дзе яму так добра жылося раней і дзе ён так пакутваў за апошні час. Яму вельмі хацелася, каб усе бачылі цяпер, як ён плыве сярод бурнага мора і смела глядзіць у твар смерці, ідучы насустрач пагібелі з хмурай усмешкай на вуснах. Маленькае напружанне фантазіі — і Джэксонаў востраў адсунуўся ў бясконцую далечыню. І Том «у апошні раз» паглядзеў на родны горад, з разбітым сэрцам, але задаволены. Яго таварышы таксама глядзелі ў апошні раз і так доўга, што ледзь было не праехалі міма вострава; але паспелі схамянуцца і папярэдзіць небяспеку. Каля двух гадзін ночы плыт сеў на мель крокаў за дзвесце ад таго месца, дзе яны парашылі размясціцца, і яны доўга хадзілі ўзад і ўперад, пакуль не перацягалі туды ўсю сваю здабычу. Паміж іншым яны ўзялі з плыта стары парус і напялі яго ў прытульным кутку лесу, як палатку, каб засланіць свае прадукты. Самі-ж яны парашылі спаць у добрае надвор’е пад адкрытым небам, як належыць разбойнікам. Яны расклалі агонь крокаў са дваццаць ад краю лесу,<noinclude></noinclude> mmg4772dceo8ja294crlqzzuiyshbbh 104 20345 84529 57915 2022-08-04T19:50:14Z Sopcan 3564 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sopcan" /></noinclude>засмажылі сабе на патэльні крыху свініны на вячэру і з’елі палову ўзятых булак. Надзвычайна цікава было вячэраць такім чынам на прыволлі, у першабытным лесе, на недаследваным і нежылым востраве, воддалі ад чалавечага жылля, і хлопчыкі казалі, што яны больш ніколі не вернуцца да культурнага жыцця. Агонь асвятляў іх твары, кідаў чырвоныя водбліскі на тоўстыя камлі дрэў, на бліскучую зеляніну дзікага вінаграду. Калі былі з’едзены апошнія кавалачкі мяса і апошняя лустачка хлеба хлопчыкі з поўным задавальненнем выцягнуліся на траве. — Ну, ці-ж гэта не весела? — сказаў Джо. — Вельмі весела, — азваўся Том. — Што сказалі-б іншыя хлопчыкі, каб убачылі нас? — Што? Ды яны проста памерлі-б ад зайздрасці. Ці не так, Гек? — Ды ўжо-ж так! — сказаў Гекльберы. — Не ведаю, як вы, а я задаволены. Мне нічога лепшага і не трэба. {{перанос пачатак|п=Звычай|к=на}}<noinclude></noinclude> 5pjqblnnrmkrx51cveom30bogublwbb 104 20346 84531 57916 2022-08-05T05:54:18Z Sopcan 3564 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sopcan" /></noinclude>{{перанос канец|п=Звычай|к=на}} я нават не наядаюся дасыта… і потым сюды ўжо ніхто не прыдзе і не паб’е чалавека нямаведама за што. — Такое жыццё акурат для мяне, — сказаў Том. — Не трэба ўставаць рана, не трэба хадзіць у школу, не трэба мыцца і рабіць усялякія глупствы, — нічога гэтага не трэба… — А што-ж робяць піраты? — спытаўся Гек Фін. — О! яны жывуць вельмі весела: бяруць у палон караблі і паляць іх, грошы закапваюць у зямлю на сваім востраве, у якім-небудзь страшным месцы, дзе іх пільнуюць здані, вядзьмаркі і ўсялякая чартаўня. А матросаў і пасажыраў яны забіваюць і выкідаюць за борт. — А жанчын вязуць да сябе на востраў, — уставіў Джо, — жанчын яны не забіваюць. — Але, — падтрымаў яго Том, — жанчын Яны не забіваюць. Яны надта шляхетныя людзі. І потым жанчыны заўсёды красуні. — А якое на іх убранне багатае! — з захапленнем усклікнуў Джо. — Усё ў золаце, срэбры, у брыльянтах! — На кім? — спытаўся Гек. — Ды на піратах. Гек Фін паглядзеў на сваё ўбранне і сумна сказаў: — Ну, а маё ўбранне зусім не разбойніцкае… Але-ж у мяне няма другога. Хлопчыкі суцяшалі яго, кажучы, што прыгожага ўбрання чакаць яму нядоўга прыдзецца: як толькі яны пачнуць свае наскокі, у іх будзе і золата, і ўбранне, і ўсё. А для пачатку добра будзе і ў лахманах, хаця багатыя разбойнікі звычайна набываюць сабе адпаведны гарнітур, калі прыступаюць да справы. Патроху размова спынілася: у маленькіх уцекачоў зліпаліся вочы, іх браў сон. Люлька выслізнула з пальцаў Чырвонай Рукі, і ён заснуў сном зморанага праведніка. Уладар Мораў і Чорны Мсцівец заснулі не так хутка. Яны зусім ужо гатовы былі заснуць, але ў сярэдзіне ў іх нешта не хацела супакоіцца. Іх мучыла сумленне. Яны пачыналі трошкі разумець, што зрабілі нядобра, уцёкшы з дому, {{перанос пачатак|п=по|к=тым}}<noinclude></noinclude> 6ljbi0f7mou75enlerbob3cfsp5vgm7 104 20348 84532 57923 2022-08-05T05:59:56Z Sopcan 3564 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sopcan" /></noinclude>{{перанос канец|п=по|к=тым}} успомнілі скрадзенае мяса і тады пачаліся сапраўдныя пакуты. Яны спрабавалі супакоіць сумленне, успамінаючы, што ім здаралася і раней шмат разоў цягаць з кладоўкі пячэнне і яблыкі, але сумленне лічыла гэтыя довады надта слабымі і не сцішалася. І хлопцы павінны былі згадзіцца, што спёрці пячэнне ці яблык — гэта не важна, а ўзяць кумпяк, свіны бок, наогул што-небудзь каштоўнае — гэта ўжо сапраўднае зладзейства. Таму яны парашылі, што пакуль яны будуць піратамі, яны не заплямяць свайго разбойніцкага гонару ганебным злачынствам — крадзежам. З гэтай умовай сумленне пагадзілася часова замірыцца, і нашыя разбойнікі мірна паснулі. '''''Раздзел ХІІІ''''' Раніцою, прачнуўшыся, Том не адразу сцяміў, дзе ён. Ён сеў, агледзеўся навакол, пацёр вочы і тады толькі зразумеў. Была прахалодная, шэрая раніца, світала. Цішыня лесу навакол навявала чароўнае пачуццё спакою. Ніводзін лісток не варушыўся, ніводзін гук не парушаў высокіх дум прыроды. На лісцях і траве ляжала, як пэрлы, раса. Агонь заглух пад белым пластам попелу, і толькі сіні дымок тонкім струменем віўся ў паветры. Джо і Гек спалі. Далёка ў глыбіні лесу крыкнула птушка, адгукнулася другая, недзе застукаў дзяцел. Адпаведна таму, як святлеў ранішні туман, раслі і множыліся гукі, — усюды прачыналася жыццё. Раптам аднекуль з’явілася цэлая працэсія мурашак, і ўсе яны ўзяліся за работу; адзін адважна валок мёртвага павука ў пяць разоў большага за сябе самога і ўхітрыўся ўцягнуць яго на пень. Божая кароўка, уся ў кропках, ускараскалася на галавакружальную вышыню травянога сцябла. Том схіліўся да яе і сказаў: <poem>Божая кароўка, божая кароўка, ляці дадому. Дом твой гарыць, а дзеткі адны.</poem><noinclude></noinclude> iqhsuuyfxfkg0uyfecob67fuc4umlcz 104 20349 84533 57928 2022-08-05T06:04:14Z Sopcan 3564 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="VasyaRogov" /></noinclude> Божая кароўка паслухалася і паляцела паглядзець дзетак. Том нават не здзівіўся: ён даўно ведаў, што божая кароўка кожнаму лёгка верыць, і, карыстаючыся гэтым, ён не раз ужо ашукваў яе. Потым з’явіўся чорны жук, цяжка цягнучы сваё круглае цела, і Том дакрануўся да яго, каб бачыць, як ён прыцісне лапкі да цела і прытворыцца мёртвым. Птушкі тымчасам паднялі страшэнны гам. Амерыканскі дрозд, родны брат еўрапейскага дразда-перасмешніка, усеўся на дрэве, над самай галавой Тома, і з захапленнем выводзіў свае трэлі, перадражніваючы суседзяў. Нібы блакітны агеньчык, мільганула ў паветры крыклівая сава, села на галінку зусім каля хлопчыка, схіліла галаву на бок і з вялікай цікавасцю ўтаропілася на чужака. Шпарка прабегла шэрая вавёрка і другі звярок, большы, лісінай пароды. Ён час ад часу спыняўся, каб паглядзець і папляткарыць наконт нечаканых гасцей. Звяркі, відаць, ніколі раней не бачылі людзей і нават не ведалі, ці баяцца ім ці не. Уся прырода прачнулася. Праз густое лісце, як стрэлы, пранікалі сонечныя праменні. У паветры з’явілася некалькі матылёў. Том расштурхаў сваіх піратаў і праз дзве мінуты яны, раздзетыя, ужо ганяліся адзін за адным, дурэючы і штурхаючыся па белым пясчаным беразе. Яны зусім не цікавіліся сваім гарадком, які спаў далёка, за велічнай ва<noinclude></noinclude> 77ll83gfefp3m7mepkpk3lt2kdf13en 84534 84533 2022-08-05T06:05:12Z Sopcan 3564 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sopcan" /></noinclude> Божая кароўка паслухалася і паляцела паглядзець дзетак. Том нават не здзівіўся: ён даўно ведаў, што божая кароўка кожнаму лёгка верыць, і, карыстаючыся гэтым, ён не раз ужо ашукваў яе. Потым з’явіўся чорны жук, цяжка цягнучы сваё круглае цела, і Том дакрануўся да яго, каб бачыць, як ён прыцісне лапкі да цела і прытворыцца мёртвым. Птушкі тымчасам паднялі страшэнны гам. Амерыканскі дрозд, родны брат еўрапейскага дразда-перасмешніка, усеўся на дрэве, над самай галавой Тома, і з захапленнем выводзіў свае трэлі, перадражніваючы суседзяў. Нібы блакітны агеньчык, мільганула ў паветры крыклівая сава, села на галінку зусім каля хлопчыка, схіліла галаву на бок і з вялікай цікавасцю ўтаропілася на чужака. Шпарка прабегла шэрая вавёрка і другі звярок, большы, лісінай пароды. Ён час ад часу спыняўся, каб паглядзець і папляткарыць наконт нечаканых гасцей. Звяркі, відаць, ніколі раней не бачылі людзей і нават не ведалі, ці баяцца ім ці не. Уся прырода прачнулася. Праз густое лісце, як стрэлы, пранікалі сонечныя праменні. У паветры з’явілася некалькі матылёў. Том расштурхаў сваіх піратаў і праз дзве мінуты яны, раздзетыя, ужо ганяліся адзін за адным, дурэючы і штурхаючыся па белым пясчаным беразе. Яны зусім не цікавіліся сваім гарадком, які спаў далёка, за велічнай {{перанос пачатак|п=ва|к=дзяной}}<noinclude></noinclude> n9g66n2lh3fqbbkpf49v0nxxdou2ug5 104 20350 84536 57932 2022-08-05T06:10:37Z Sopcan 3564 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sopcan" /></noinclude>{{перанос канец|п=а|к=дзяной}} пустыняй. Выпадковы струмень знёс іхні плыт, але хлопчыкі былі нават задаволены гэтым. Гэтым яны нібы спальвалі мост паміж сабой і цывілізаваным светам. Яны вярнуліся ў лагер надзвычайна свежымі, бадзёрымі і страшэнна галоднымі. Хутка паходны касцёр запалаў зноў. Гек знайшоў недалёка крыніцу чыстай халоднай вады, хлопчыкі зрабілі сабе чарпакі з шырокіх дубовых і арэхавых лісцяў і парашылі, што вада з дамешкай гор, лясной цішы і прахалоды зусім не горшая за каву. Джо пачаў наразаць ветчыну на снеданне, але Том і Гек папрасілі яго крыху пачакаць: яны знайшлі на беразе ўтульную мясцінку і закінулі вудачкі. Дабыча з’явілася адразу-ж. Джо не паспеў яшчэ страціць цярплівасць, як яны вярнуліся з двума вялікімі акунямі, ляшчом, двума язямі ды яшчэ дробнай рыбай — словам, са спажывай, якой можна было-б пакарміць цэлую сям’ю. Яны засмажылі рыбу разам з ветчыной і здзівіліся: ніколі яшчэ рыба не здавалася ім такой смачнай. Яны не ведалі, што рыбу лепш за ўсё смажыць зараз-жа пасля таго, як яна злоўлена, і не думалі пра тое, якім добрым прысмакам з’яўляецца сон на чыстым паветры, беганіна, купанне, а галоўнае — голад. Паснедаўшы, яны паляглі ў цяньку, пакуль Гек выкурыў люльку, а потым пайшлі ўсе разам на разведку. Яны весела шагалі праз спарахнелыя пні, праціскаліся праз густы хмызняк, між дрэвамі, зверху да нізу павітымі паўзучым дзікім вінаградам. Раз-по-раз яны траплялі ў прыгожыя куткі, засланыя смарагдавым дываном і аздобленыя кветкамі. Яны выявілі, што востраў мае каля трох міль даўжыні і чверць мілі шырыні, і што процілеглы бераг аддзяляўся ад яго вузкай пратокай, шырынёю не больш за сотню крокаў. Купаліся яны, мусіць, кожную гадзіну і таму вярнуліся ў лагер ужо значна пазней пасля поўдня. Яны былі надта галодныя, таму рыбы больш не лавілі, а замест гэтага надзвычайна добра папалуднавалі халоднай ветчыной і<noinclude></noinclude> a301aijxeqiotpfmgjnh5d6mce502mv 104 20351 84540 57933 2022-08-05T07:31:14Z Sopcan 3564 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="VasyaRogov" /></noinclude>зноў паляглі ў цяньку адпачыць і пагутарыць. Але гутарка хутка пачала перапыняцца, а потым і зусім сціхла. Урачыстая цішыня лесу, пачуццё адзіноцтва, адлучэнне ад людзей пачыналі рабіць свой уплыў на хлопчыкаў. Яны задумаліся. Яны пачалі адчуваць нейкую невыразную нуду, — гэта пачыналася нуда па доме. Нават Фін — Чырвоная Рука — і той марыў пра знаёмы ганак і пустыя бочкі. Але кожны сароміўся сваёй слабасці, і ніхто не адважыўся выказаць голасна сваю думку. Ужо некалькі часу хлопчыкі чулі здалёк нейкі асаблівы гук, як мы часам чуем ціканне гадзінніка, зусім не думаючы, што гэта такое. Але таямнічы гук паступова рабіўся больш выразным, і ўжо нельга было не звярнуць на яго ўвагі. Хлопчыкі ўсхапіліся, перазірнуліся і пачалі прыслухоўвацца. Настала доўгая цішыня, а потым здалёк пачулася глухое, сумнае «бум!» — Што гэта? — шэптам усклікнуў Джо. — Зразумець не магу! — такім-жа шэптам адказаў Том. — Гэта, браткі, гром, — спалохана сказаў Гекльберы, — бо гром… — Маўчы ты! — сыкнуў на яго Том. — Слухай лепш! Яны пачакалі мінуту, якая здалася ім вечнасцю, і потым сярод урачыстай цішыні паўтарылася тое самае дзіўнае, глухое «бум». — Пойдзем, браткі, паглядзім! Усе тры ўскочылі і пабеглі к берагу, што быў супроць гарадка. Рассунулі кусты, выглянулі. Пасярэдзіне ракі, на мілю ніжэй ад гарадка плыў невялікі катэр; апрача таго ўзад і ўперад шнырыла многа лодак, але хлопчыкі не маглі разгледзець, што рабілі людзі, якія там сядзелі. Раптам над катэрам узвіўся слуп белага дыму, — і трэці раз той-жа глухі, смутны гук данёсся да нашых герояў. — Цяпер я ведаю, у чым справа! — усклікнуў Том. — Нехта ўтапіўся. — Ну, вядома, — падтрымаў Гек. Тое самае было і {{перанос пачатак|п=ле|к=тась}}<noinclude></noinclude> 16l3h064s6p507x1ilu5oeicy48yhfk 84541 84540 2022-08-05T07:31:48Z Sopcan 3564 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sopcan" /></noinclude>зноў паляглі ў цяньку адпачыць і пагутарыць. Але гутарка хутка пачала перапыняцца, а потым і зусім сціхла. Урачыстая цішыня лесу, пачуццё адзіноцтва, адлучэнне ад людзей пачыналі рабіць свой уплыў на хлопчыкаў. Яны задумаліся. Яны пачалі адчуваць нейкую невыразную нуду, — гэта пачыналася нуда па доме. Нават Фін — Чырвоная Рука — і той марыў пра знаёмы ганак і пустыя бочкі. Але кожны сароміўся сваёй слабасці, і ніхто не адважыўся выказаць голасна сваю думку. Ужо некалькі часу хлопчыкі чулі здалёк нейкі асаблівы гук, як мы часам чуем ціканне гадзінніка, зусім не думаючы, што гэта такое. Але таямнічы гук паступова рабіўся больш выразным, і ўжо нельга было не звярнуць на яго ўвагі. Хлопчыкі ўсхапіліся, перазірнуліся і пачалі прыслухоўвацца. Настала доўгая цішыня, а потым здалёк пачулася глухое, сумнае «бум!» — Што гэта? — шэптам усклікнуў Джо. — Зразумець не магу! — такім-жа шэптам адказаў Том. — Гэта, браткі, гром, — спалохана сказаў Гекльберы, — бо гром… — Маўчы ты! — сыкнуў на яго Том. — Слухай лепш! Яны пачакалі мінуту, якая здалася ім вечнасцю, і потым сярод урачыстай цішыні паўтарылася тое самае дзіўнае, глухое «бум». — Пойдзем, браткі, паглядзім! Усе тры ўскочылі і пабеглі к берагу, што быў супроць гарадка. Рассунулі кусты, выглянулі. Пасярэдзіне ракі, на мілю ніжэй ад гарадка плыў невялікі катэр; апрача таго ўзад і ўперад шнырыла многа лодак, але хлопчыкі не маглі разгледзець, што рабілі людзі, якія там сядзелі. Раптам над катэрам узвіўся слуп белага дыму, — і трэці раз той-жа глухі, смутны гук данёсся да нашых герояў. — Цяпер я ведаю, у чым справа! — усклікнуў Том. — Нехта ўтапіўся. — Ну, вядома, — падтрымаў Гек. — Тое самае было і {{перанос пачатак|п=ле|к=тась}}<noinclude></noinclude> pg7wmcnx0w0pt5a9w9hu3kte2uiwrpj 104 20352 84542 57936 2022-08-05T07:37:14Z Sopcan 3564 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sopcan" /></noinclude>{{перанос канец|п=ле|к=тась}}, калі ўтапіўся Біль Тэрнер; тады таксама стралялі з гарматы над вадой, — кажуць, ад гэтага ўтопленікі ўсплываюць напаверх. А яшчэ бяруць хлеб, кладуць у яго жывое срэбра і пускаюць на ваду: дзе ляжыць утопленік, там хлеб і спыніцца. — Але, я чуў гэта, — сказаў Джо, — толькі не разумею, чаму гэта хлеб спыняецца. — Тут справа не ў хлебе — растлумачыў Том, — а ў тым, якія над ім словы гавораць, калі пускаюць яго па вадзе. — І зусім нічога не гавораць! — засупярэчыў Гек. — Я сам бачыў, як пускалі на ваду, і зусім нічога не гаварылі. — Дзіўна!.. — сказаў Том. — А можа яны паціху гавораць, самі сабе. Ну, вядома! Аб гэтым адразу можна было здагадацца. Хлопчыкі згадзіліся, што Том гаворыць слушна, бо цяжка было паверыць, каб звычайная луста хлеба, без {{перанос пачатак|п=за|к=мовы}}<noinclude></noinclude> cwuxssdige828j4nz268d8wm4m4bxpe 84543 84542 2022-08-05T07:37:51Z Sopcan 3564 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sopcan" /></noinclude>{{перанос канец|п=ле|к=тась}}, калі ўтапіўся Біль Тэрнер; тады таксама стралялі з гарматы над вадой, — кажуць, ад гэтага ўтопленікі ўсплываюць напаверх. А яшчэ бяруць хлеб, кладуць у яго жывое срэбра і пускаюць на ваду: дзе ляжыць утопленік, там хлеб і спыніцца. — Але, я чуў гэта, — сказаў Джо, — толькі не разумею, чаму гэта хлеб спыняецца. — Тут справа не ў хлебе, — растлумачыў Том, — а ў тым, якія над ім словы гавораць, калі пускаюць яго па вадзе. — І зусім нічога не гавораць! — засупярэчыў Гек. — Я сам бачыў, як пускалі на ваду, і зусім нічога не гаварылі. — Дзіўна!.. — сказаў Том. — А можа яны паціху гавораць, самі сабе. Ну, вядома! Аб гэтым адразу можна было здагадацца. Хлопчыкі згадзіліся, што Том гаворыць слушна, бо цяжка было паверыць, каб звычайная луста хлеба, без {{перанос пачатак|п=за|к=мовы}}<noinclude></noinclude> 2ofdxorl8wc25flwhh1an8o9bs7d8j1 104 20353 84545 57937 2022-08-05T07:44:29Z Sopcan 3564 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sopcan" /></noinclude>{{перанос канец|п=за|к=мовы}}, магла дзейнічаць так разумна ў такой важнай справе. — Ух, як хацеў-бы я цяпер трапіць туды! — усклікнуў Джо. — І я таксама, — падхапіў Гек. — Вельмі ўжо хочацца ведаць, хто гэта ўтапіўся. Хлопчыкі прыслухоўваліся і чакалі. Раптам у Тома ў галаве мільганула здагадка: — Браточкі! Я-ж ведаю, хто гэта ўтапіўся: гэта мы! Яны адразу адчулі сябе героямі. Ды і як было ім не ганарыцца! Іх шукаюць, аплакваюць, праз іх пасылаюць лодкі; праз іх людзі церпяць, ліюць слёзы, абвінавачваюць сябе ў несправядлівасці і ў нячуласці да бедных загінуўшых хлопчыкаў, шкадуюць іх, перажываюць дакоры сумлення, а галоўнае — і гэта лепш за ўсё — пра іх гаворыць увесь горад, ім зайздросцяць усе хлопчыкі. Ну, ці-ж можа быць лепей? Дзеля аднаго гэтага, калі на то пайшло, варта зрабіцца разбойнікамі. З надыходам змроку катэр вярнуўся на месца, лодкі зніклі, а піраты вярнуліся ў лагер. Яны радаваліся і задаваліся тым, што нарабілі сваёй радні і суседзям столькі клопату. Яны налавілі рыбы, павячэралі і пачалі ўяўляць сабе, што цяпер гавораць і думаюць аб іх у горадзе, як усе гаруюць — і ад усяго гэтага хлопцам было вельмі прыемна. Але калі ночныя цені агарнулі іх, гутарка паступова спынілася; усе тры пільна глядзелі на агонь, а думкі іх, відаць, былі далёка. Уздым мінуў, і Джо з Томам не маглі не ўспомніць пра некаторых блізкіх ім асоб, якім наўрад ці было весела ад гэтай забаўнай штукі. З’явіліся сумненні, трывога. Абодва адчувалі сябе няшчаснымі: часам у іх вырываўся цяжкі ўздых. Джо нават адважыўся спытацца ў таварышоў, як яны глядзяць на зварот у горад — не цяпер, вядома, але… Том накінуўся на яго з насмешкамі, знішчыў яго сваёй пагардай. Гек далучыўся да Тома, і няшчасны герой паспяшаўся растлумачыць, што ён гэта толькі так. Ён усяляк<noinclude></noinclude> brbvpm74p6rz2wf2fqmfe6mhw8boqeu 104 23333 84499 79865 2022-08-04T14:54:13Z By-isti 3554 /* Правераная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="By-isti" /></noinclude>рука абыяк абвілася вакол шыі. Так падымаліся яны памаленьку: яна ўвесь час спявала, і час ад часу Поль мармытаў, ціхенька ёй падпяваючы. Містэр Домбі глядзеў ім услед, пакуль яны не ўзышлі на пляцоўку лесвіцы між іншым, — не раз спыняючыся адпачыць, — і не зніклі з вачэй; але і тады ён стаяў і глядзеў яшчэ наверх, пакуль бледныя праменні месяца, які меланхалічна мігацеў праз цмяныя вокны ў столі, не прагналі яго назад, у яго пакой. На другі дзень місіс Чык і міс Токс былі запрошаны ў часе абеду на нараду; калі прыбралі са стала, містэр Домбі адкрыў паседжанне, патрабаваўшы, каб яму паведамілі без змякчэння і змоўчвання, ці ўсё добра з Полем і што сказаў пра яго, містэр Пілкінс. — Дзіця, — заўважыў містэр Домбі, — не такое моцнае, як мне-б хацелася. — З уласцівай вам здзіўляючай наглядальнасцю, дарагі мой Поль, — адказвала місіс Чык, — вы адразу трапілі ў цэль. Наш любімец, бадай, не такі моцны, як нам-бы хацелася. Ах, як разважае гэта чароўнае дзіця! — прадаўжала місіс Чык, ківаючы галавой. — Ніхто-б гэтаму не паверыў. Вось учора, напрыклад, Лукрэцыя, яго заўвагі на тэму аб пахаванні... — Баюся, — сказаў містэр Домбі, сярдзіта перабіваючы яе, — што нехта з гэтых асоб там, наверсе, гаворыць з дзіцем на не зусім добрыя тэмы. Учора ўвечары ён загаварыў са мною пра свае... пра свае косці, — сказаў містэр Домбі, са злосцю падкрэсліваючы гэта слова. — Якая каму справа да... да касцей майго сына? Пасля пахаванне! Хто гаворыць дзіцяці аб пахаванні? Спадзяюся мы не трунары, не наёмныя плакальшчыкі, не магільшчыкі. — Зусім не, — уставіла місіс Чык з многазначным выглядам. — Дык хто-ж убівае яму ў галаву такія думкі? — запытаўся містэр Домбі. — Дапраўды, учора вечарам, я быў вельмі засмучаны і абураны. Хто ўбівае яму ў галаву такія думкі, Луіза? — Дарагі мой Поль, — сказала місіс Чык, памаўчаўшы секунду, — няма сэнсу расследваць. Скажу вам адкрыта, я не думаю, каб Уікем была асобай, якая вызначаецца вясёлым характарам, але яна надзвычай уважлівая, услужлівая і зусім не саманадзейная; дапраўды, я ніколі яшчэ не сустракала такой згаворлівай жанчыны. Калі мілае дзіця, — прадаўжала місіс Чык такім тонам, нібы падводзіла вынік таму, аб чым папярэдне ўжо дагаварыліся, хоць усё гэта яна выказвала ўпершыню, — крыху паслаблена гэтым апошнім прыступам хваробы і вызначаецца не такім зайздросным здароўем, як нам было-б пажадана, і калі арганізм маленькага Поля часова аслабеў і часамі траціць здольнасць карыстацца сваімі... Місіс Чык пабаялася сказаць — членамі, пасля нядаўняга выпаду містэра Домбі супроць касцей, і таму чакала дапамогі<noinclude></noinclude> rfof1ehh56435lzyil4xx85h83p4oex 104 23345 84500 79868 2022-08-04T14:56:53Z By-isti 3554 /* Правераная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="By-isti" /></noinclude>ад міс Токс, якая, будучы вернай сваім абавязкам, падсказала: «канечнасцямі». — Канечнасцямі! — паўтарыў містэр Домбі. — Здаецца, шаноўны доктар успамянуў сёння раніцай пра ногі — ці не праўда, дарагая мая Луіза? — сказала міс Токс. — Ну, вядома, успамянуў, мая любая, — адказвала місіс Чык з ціхманым дакорам. — Навошта вы ў мяне пра гэта пытаеце? Вы самі чулі. Такім чынам, я гавару, што калі-б наш мілы Поль часова страціў здольнасць карыстацца нагамі, то гэтая хвароба ўласціва многім дзецям у яго ўзросце, і нельга гэтага папярэдзіць ніякімі клопатамі і доглядам. — Вядома, вы павінны ведаць, Луіза, — сказаў, містэр Домбі, — што я не сумняваюся ў вашай сваяцкай прывязанасці і ў зусім зразумелай увазе да будучай галавы маёй фірмы. Містэр Пілкінс, думаю, аглядаў сёння раніцай Поля? — запытаўся містэр Домбі. — Так, аглядаў, — адказвала сястра. — Ён кажа — гэта глупства, што я магу пацвердзіць, калі гэта дасць якое-небудзь уцяшэнне; але сёння ён параіў марское паветра. Вельмі разумна, Поль, у гэтым я ўпэўнена. — Марское паветра, — паўтарыў містэр Домбі, пазіраючы на сястру. — Ніякай падставы для таго, каб непакоіцца, тут няма, — сказала місіс Чык. — Маім Джорджу і Фрэдэрыку абодвум прыпісвалі марское паветра, калі яны былі прыблізна ў такім самым узросце; і мне самой яго прыпісвалі шмат разоў. Здаецца, я павінна сказаць разам з міс Токс, што часовая перамена месца, паветра Брайтона і фізічнае і духоўнае выхаванне, даручанае такой разважлівай асобе, як, напрыклад, місіс Піпчын... — Хто такая місіс Піпчын, Луіза? — запытаўся містэр Домбі, перапалоханы гэтым фамільярным успамінаннем імя, якога ён ніколі яшчэ не чуў. — Місіс Піпчын, дарагі мой Поль, — адказвала сястра, — пажылая лэдзі, — міс Токс ведае ўсю яе біяграфію, — якая з некаторага часу прысвяціла з вялікім поспехам усю сваю энергію душы вывучэнню малютак і догляду за імі і ў якой надзвычайныя сувязі. Муж яе памёр ад разрыву сэрца ў... Як вы сказалі, дарагая мая, пры якіх акалічнасцях памёр яе муж ад разрыву сэрца? Дакладных даных я не памятаю. — На выпампоўванні вады з Перуанскіх капалень, — адазвалася міс Токс. — Вядома, сам ён не займаўся выпампоўваннем, — сказала місіс Чык, глянуўшы на брата; і сапраўды, гэтае тлумачэнне было неабходна, бо міс Токс выказалася аб ім так, нібы ён памёр ля ручкі помпы, — а ўклаў грошы ў прадпрыемства, якое абанкроцілася<ref>''Абанкроцілася'' — аб’явіла аб тым, што не можа заплаціць свае даўгі.</ref>. Я лічу, што місіс Піпчын сапраўды надзвычайна {{перанос пачатак|п=абыхо|к=дзіцца}}<noinclude></noinclude> rxxhie3bnk9fgb3ju3li6dye0ijnoo6 104 23395 84501 79869 2022-08-04T15:01:50Z By-isti 3554 /* Правераная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="By-isti" /></noinclude>{{перанос канец|п=абыхо|к=дзіцца}} з дзецьмі. Я чула, як яе хвалілі ў інтымных колах яшчэ ў тыя часы, калі я была... ах, божа мой! Якога-ж росту? — Позірк місіс Чык блукаў па кніжнай шафе і бюсту містэра Піта, які стаяў на вышыні прыкладна дзесяці футаў ад падлогі. — Магчыма, дарагі мой сэр, — заўважыла міс Токс, скромна пачырванеўшы, — калі на мяне так пэўна спасылаюцца, я павінна сказаць аб місіс Піпчын, што пахвала, з якой адазвалася аб ёй ваша мілая сястра, зусім заслужана. Многія лэдзі і джэнтльмены, якія цяпер зрабіліся важнымі членамі грамады, былі даручаны яе клопатам. Ціхманая асоба, якая цяпер гутарыць з вамі, некалі была на яе апецы. Думаю, што нават дваранская моладзь ведае яе ўстанову. — Наколькі я разумею, гэта шаноўная асоба кіруе навучальнай установай, міс Токс? — спагадліва запытаўся містэр Домбі. — Ах, не ведаю, — сказала лэдзі, — ці маю я права даць такую назву. Гэта зусім не падрыхтоўчая школа. Магчыма, я выкажу сваю думку, — з асаблівай саладжавасцю прадаўжала міс Токс, — калі назаву гэта дзіцячым пансіёнам для абраных. — Адбор надзвычай строгі і ўважлівы, — паспешна дадала місіс Чык, на момант зірнуўшы на брата. — О, выключны! — сказала міс Токс. Усё гэта мела сваё значэнне. Добра было, што муж місіс Піпчын памёр ад разрыву сэрца з-за Перуанскіх капальняў. Гэта сведчыла аб багацці. Што-ж, зусім рэспектабельная<ref>''Рэспектабельны'' — прыстойны, паважаны.</ref> смерць. — Калі мы вырашым, навёўшы заўтра спраўкі, накіраваць Поля ў Брайтон да гэтай лэдзі, хто-б з ім паехаў? — падумаўшы, запытаўся містэр Домбі. — У сучасны момант наўрад ці можна паслаць дзіця куды-б там ні было без Фларэнс, дарагі мой Поль, — нерашуча адказала сястра. — Ён без яе жыць не можа. Ён, зразумела, вельмі малы, і ў яго свае дзівоты. Містэр Домбі адвярнуўся, павольна падышоў да кніжнай шафы і, адчыніўшы яе, дастаў кнігу. — Яшчэ хто-небудзь, Луіза? — запытаўся ён, не падымаючы вачэй і перагортваючы кнігу. — Вядома, Уікем. Я сказала-б, што адной Уікем досыць, — адказвала сястра. — Калі Поль трапіць да такой асобы, як місіс Піпчын, бадай ці патрэбна каго-небудзь пасылаць, хто-б за ёю наглядаў. Вядома, вы самі будзеце ездзіць туды хоць-бы раз у тыдзень. — Вядома, — сказаў містэр Домбі і пасля на працягу гадзіны сядзеў, пазіраючы на адну і тую-ж старонку і не прачытаўшы ні слова. Гэта славутая місіс Піпчын была на дзіва непрыгожай, шкодлівай старой лэдзі, сутулай, з плямістым тварам, як кепскі {{перанос пачатак|п=мар|к=мар}}<noinclude></noinclude> p8p9ehcuzhdq8psknxpru327shewiis 104 23401 84502 79870 2022-08-04T15:05:09Z By-isti 3554 /* Правераная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="By-isti" /></noinclude>{{перанос канец|п=мар|к=мар}}, з кручкаватым носам і жорсткімі шэрымі вачыма, па якіх, здавалася, можна было біць молатам, як па кавадлу, не прычыніўшы ім ніякай шкоды. Прынамсі сорак год прайшло з таго часу, як Перуанскія капальні звялі ў магілу містэра Піпчына, аднак, удава яго ўсё яшчэ насіла чорны бамбазін<ref>''Бамбазін'' (лац.) — шоўкавая або шарсцяная тканіна асобага вырабу.</ref> такога цмянага, густога, мёртвага і змрочнага тону, што нават газ не мог яе асвятліць з надыходам цемры і прысутнасць яе дзейнічала, як тушыльнік, на любую колькасць свечак. Усе яе называлі «надзвычайнай выхавальніцай»; а тайна яе выхавання была ў тым, каб даваць дзецям усё, чаго яны не любяць, і не даваць таго, што яны любяць. Замак гэтай людаедкі і ўціхамірвальніцы дзяцей быў у крутым завулку Брайтона. Зімой паветра не магло вырвацца з замка, летам не магло пранікнуць у яго. Вецер заўсёды абуджаў рэха, якое гудзела, як вялізная ракавіна, якую жыхары замка павінны былі і ўдзень і ўночы трымаць ля свайго вуха, падабаецца ім гэта ці не падабаецца. Пахі ў доме, натуральна, свежасцю не вызначаліся, а на акне, у гасцінай, якое ніколі не адчынялася, місіс Піпчын трымала калекцыю раслін у гаршках, што прымешвалі свой уласны зямлісты пах да паху памяшкання. З тае прычыны, што місіс Піпчын брала вялікую плату з усіх, хто мог плаціць, і з тае прычыны, што місіс Піпчын вельмі рэдка змякчала свой нязменна ўедлівы нораў дзеля каго-б там ні было, яе лічылі старой лэдзі з надзіва цвёрдым характарам, якая ўладае зусім навуковымі ведамі дзіцячай прыроды. Апіраючыся на гэту рэпутацыю і на разрыў сэрца містэра Піпчына, яна ўхітралася пасля смерці свайго мужа выкалачваць досыць значныя сродкі для жыцця. Праз тры дні пасля першага ўспамінання аб ёй місіс Чык гэта надзвычайная старая лэдзі мела прыемнасць атрымаць у выглядзе задатку з кішэні містэра Домбі вельмі добры дадатак да пастаянных сваіх даходаў і прыняць Фларэнс і яе маленькага брата Поля ў лік жыхароў замка. Місіс Піпчын, стоячы спіной да каміна, разглядала ўноў прыбыўшых, нібы стары салдат. Пляменніца місіс Піпчын, асоба сярэдніх год, добрадушная і адданая яе нявольніца, але на выгляд худая і непрыступная, якая вельмі пакутвала ад прышчоў на носе, здымала з майстра Байтэрстона чысты каўнерык, які быў адзеты яму з прычыны парада. Другая — апошняя ў той час — маленькая пансіянерка, міс Пенкі, была адведзена ў той момант у цямніцу замка (пусты пакой у сярэдзіне дома, які быў прызначан для папраўчых мэт) за тое, што яна тры разы фыркнула ў прысутнасці гасцей. — Ну, сэр, — сказала місіс Піпчын Полю, — як вы думаеце, будзеце вы мяне любіць?<noinclude></noinclude> 0ypn61mfs9czc4de1nqy5e3424soq85 104 23404 84503 79871 2022-08-04T15:07:46Z By-isti 3554 /* Правераная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="By-isti" /></noinclude>— Не думаю, каб я хоць крышачку вас палюбіў, — адказаў Поль. — Я хачу адсюль пайсці. Гэта не мой дом. — Так. Гэта мой, — адказала місіс Піпчын. — Гэта вельмі брыдкі дом, — сказаў Поль. — А ў ім ёсць месцечка куды горш за гэта, — сказала місіс Піпчын, — дзе мы запіраем нашых нядобрых хлопчыкаў. — ''Ён'' калі-небудзь быў там? — запытаўся Поль, паказваючы на майстра Байтэрстона. Місіс Піпчын сцвярджальна кіўнула галавой; і Поль знайшоў сабе занятак на цэлы дзень, аглядаючы майстра Байтэрстона з галавы да ног і сочачы за ўсімі зменамі яго фізіяноміі з цікавасцю, якой заслугоўвалі таямнічыя і жахлівыя выпрабаванні хлопчыка. У гадзіну быў пададзен абед, які складаўся пераважна з мучной і расліннай ежы, калі міс Пенкі (ціхманая, маленькая, блакітнавокая дзяўчынка, якую кожную раніцу расціралі пасля купання, пагражаючы, здавалася, кожны раз канчаткова сцерці) была прыведзена з палону самой людаедкай і паведамлена аб тым, што той, хто фыркае пры гасцях, ніколі не трапіць у рай. Калі гэта вялікая ісціна была грунтоўна ёй унушана, яе пачаставалі рысам, пасля чаго яна прачытала ўстаноўленую ў замку пасляабедзеную малітву, у якой выказвалася асаблівая падзяка місіс Піпчын за добры абед. Пляменніца місіс Піпчын, Берынтыя, з’ела халоднай свініны. Місіс Піпчын, чый арганізм патрабаваў гарачай ежы, паабедала бараннімі адбіўнымі катлетамі, якія былі прынесены проста з агню, прыкрытыя талеркай, і якія мелі вельмі прыемны пах. З тае прычыны, што пасля абеду ішоў дождж і нельга было ісці на паўзмор’е, а арганізм місіс Піпчын патрабаваў адпачынку пасля адбіўных катлет, дзеці накіраваліся з Беры (яна-ж — Берынтыя) у цямніцу — пусты пакой, адкуль відаць быў крэйдавы адкос і бочка з вадой. Між іншым, гэта памяшканне, ажыўленае грамадою, аказалася ўрэшце найлепшым, таму што тут Беры гуляла з імі і, як відаць, здавальнялася валтузнёй не менш, чым яны, пакуль місіс Піпчын не пастукала злосна ў сцяну, пасля чаго гульні былі спынены і Беры да самага змроку расказвала шэптам казкі. Замест чаю, дзецям было падана ўдосталь малака з вадой і хлеба з маслам, маленькі чорны чайнік для місіс Піпчын і Беры і намазаныя маслам тосты<ref>''Тосты'' (англійск.) — падсмажаныя лустачкі хлеба.</ref> ў неабмежаванай колькасці для місіс Піпчын, якія былі паданы з агню таксама, як і адбіўныя катлеты. Пасля чаю Беры прынесла маленькую рабочую шкатулку і са стараннасцю ўзялася за работу, а місіс Піпчын, адзеўшы акуляры і разгарнуўшы вялізную кнігу, пераплеценую ў зялёную байку, пачала кляваць носам. І кожны раз, калі місіс Піпчын гатова<noinclude></noinclude> 46un25rl5m97hxw4tcv0mix2ow1i3fl 0 28452 84558 84271 2022-08-05T10:40:16Z Gleb Leo 2440 wikitext text/x-wiki {{загаловак | назва = Бярозка | аўтар = Ядвігін Ш. | год = 1912 год | пераклад = | секцыя = Зборнік прозы | папярэдні = | наступны = | анатацыі = }} <pages index="Бярозка (1912).pdf" from="5" to="5" /> {{разрыў старонкі|тэкст=}} <pages index="Бярозка (1912).pdf" from="6" to="6" /> {{разрыў старонкі|тэкст=}} <pages index="Бярозка (1912).pdf" from="7" to="7" /> {{разрыў старонкі|тэкст=}} <pages index="Бярозка (1912).pdf" from="8" to="8" /> {{разрыў старонкі|тэкст=}} {{цэнтар|{{Разьбіўка|ЗЬМЕСТ}}.<ref>У арыгінальным выданьні няма, дададзена дзеля зручнасьці. (Вікікрыніцы [[File:Wikisource-logo.svg|16px]])</ref>|памер=140%}} {{block center/s|style=width:100%; max-width:25em}} {{справа|<small>Стар.</small>}} {{Dotted TOC||[[Бярозка (1912)/Бярозка|Бярозка]]|3|3}} {{Dotted TOC||[[Бярозка (1912)/Чэлавек|Чэлавек]]|6|3}} {{Dotted TOC||[[Бярозка (1912)/Хлеб|Хлеб]]|7|3}} {{Dotted TOC||[[Бярозка (1912)/Баба|Баба]]|9|3}} {{Dotted TOC||[[Бярозка (1912)/Заморскі зьвер|Заморскі зьвер]]|11|3}} {{Dotted TOC||[[Бярозка (1912)/Пазыка|Пазыка]]|13|3}} {{Dotted TOC||[[Бярозка (1912)/З маленькім білецікам|З маленькім білецікам]]|15|3}} {{Dotted TOC||[[Бярозка (1912)/Вучоны бык|Вучоны бык]]|18|3}} {{Dotted TOC||[[Бярозка (1912)/Што сказаў певень|Што сказаў певень]]|20|3}} {{Dotted TOC||[[Бярозка (1912)/Падласенькі|Падласенькі]]|24|3}} {{Dotted TOC||[[Бярозка (1912)/Рабы|Рабы]]|26|3}} {{Dotted TOC||[[Бярозка (1912)/Дачэсные|Дачэсные]]|30|3}} {{block center/e}} {{разрыў старонкі|тэкст=}} <pages index="Бярозка (1912).pdf" from="39" to="40" /> ----------- {{Крыніцы}} [[Катэгорыя:Бярозка (Ядвігін)|*]] [[Катэгорыя:Зборы твораў]] [[Катэгорыя:Сатыра]] [[Катэгорыя:Наша Ніва]] [[Катэгорыя:Творы 1912 года]] [[Катэгорыя:Творы, выдадзеныя ў Вільні]] 8d1upoyoywin6ws86iy2fbeosywo6wz 104 28461 84512 84255 2022-08-04T18:44:22Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude> — Цяжка? — Ой, цяжка, татачка! — уздыхнуйшы, атказала — Жалілася? — Жалілася,—вышэптала Марыська. — Каму? — Бярозцы. — А болыш? — Не знайшла каму. Нясі сякеру, пакажы мне гэтае дрэва,—сказаў Лявон. {{Цэнтар|.{{gap|2em}}.{{gap|2em}}.{{gap|2em}}.{{gap|2em}}.{{gap|2em}}.{{gap|2em}}.{{gap|2em}}.{{gap|2em}}.{{gap|2em}}.{{gap|2em}}.{{gap|2em}}.{{gap|2em}}.{{gap|2em}}.{{gap|2em}}.{{gap|2em}}.{{gap|2em}}.{{gap|2em}}.{{gap|2em}}.{{gap|2em}}.{{gap|2em}}.{{gap|2em}}.}} Хістаючыся, як маладая ад буры бярозка, ішла на перадзі Марыся, а за ёй, як хмара сумны, ішоў з ся-керай Лявон… — Вось — тая — на узгорку, здалёка паказывала рукой Марыся. Ой, татачка,—жалілася яна,—якая гэта была пекная бярозка, якая гладкая! Якіе пекные былі на ёй галінкі, а на галінках паўнюсенька зялёненькіх бліскучых лісточкоў!.. Лявон маўчаў, … Татачка! што ёй зрабілося? Гэта-ж цяпер лета… Чаму яна учарнела? Чаму здрабнелі, пакорчыліся яе лісточкі? Татка? Лявон маўчаў. … Чаму жаўцеюць гэтые лісточкі? Бачыш, татка, лісточкі з яе ападаюць?.. Чаму галінкі свае яна ў ніз апусьціла, бытцым яны плачуць? Я так любіла, я так кахала гэту бярозку, а яна умір… Не пасьпела слова скончыць Марыся, як цяжка грукнуў па дрэве абух… Як падстрэленая птушка, скокнула яна і схапіла за руку старога:<noinclude></noinclude> iaud0z7o272y7m1esz3w5kda9bb4k8p 104 28497 84510 84390 2022-08-04T18:42:40Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude>{{Калёнтытул|left={{Larger|З МАЛЕНЬКІМ БІЛЕЦІКАМ.}}}} Ці здарылося вам, браткі мае, ехаць на чыгунцы? Не? — Ну і дзякуйце Богу! Мне-бо давялося раз, — ніхай яна згарыць: чуць — чуць даехаў: А ехаць мусіў: у гарадзкой бальніцы ляжаў хворы ўнук — трэба было да яго дабрацца. Жонка адвезла на вагзал, добрые людзі параілі, як і дзе купіць білет, нават улезьці мне памаглі на гэту шалёную кабылу, згінь яна прападзі!.. Людцы мае! Колькі-ж там народу, народу! І ўсе разам: і жыды, і мужыкі, і паны, і бабы разам паміж усіх сідзяць… Толькі гэта я зірк у адзін, ў другі бок, аж тут калі зазвоняць, засьвісьцяць, загудзяць, ды гуруруру — вагоны, значыцца, крануліся; калі схіснуўся я, то, каб нейкі добры пан мяне не {{Абмылка|паддержаў|падзержаў}}, мусіць і костачэк я не сабраў бы сваіх. — «Садзіся, — кажэ да мяне, — старычок» і сам пасунуўся крыху на зэдліку гэным. Сеў я, глянуў на яго — бачу — крапчэй ён за пана паказывае: па шапцы пазнаў я, што чыноўнік нейкі, а каля яго дзьве паненкі сідзяць, ну, але сказаў сесьці, то і сяду. Толькі гэта шалёная кабыла так неяк ня то, што трасе, але калышэ, каб на яе звод, што мне пачало млосна рабіцца. Дастаў я люльку, махоркай добра напхаў, дый затуманіў — чую, палягчэла, адлягло; я тады другую і трэцьцю. Бачу: нешта паненкі круціць носам пачалі і давай шэптацца с чыноўнікам. А той зараз да мяне:<noinclude></noinclude> bwk8hw93isrb5yfa6iol9ltbpbysmqq 0 28509 84507 84458 2022-08-04T18:39:53Z Gleb Leo 2440 wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = Дзе ты, песенька, дзе ты… | аўтар = Янка Лучына | пераклад = Міхась Клімковіч | секцыя = Верш | папярэдні = | наступны = | крыніца = Выбраныя творы. — Мн., 1953. - с. 35-36 }} <poem> Дзе ты, песенька, дзе ты, Мая думка начная? Не счакаўшы да света, Ты куды адлятаеш? Без цябе - апастылай Пусткай - сэрца засмягне. Ціха ў ім, бы ў магіле, Душа працы не прагне. Праляціць дзень ад до-дня Гэтак вёснаў багата... Дзе-ж мая ты, паходня, Мая песня крылата? Ты з далёкай вандроўкі Да мяне узвярніся, Душу ўзруш мне глыбока, Павядзі з сабой ў высі. Мы з табой у ясных далях Нашу долю з'іначым, Іскры думак распалім, Слязой шчасця заплачам! Не! Не споўні жадання, - Ты засні, мая песня: Я баюся абмана, - Табе будзе ў нас цесна. Бо не знойдзеш знаёмай Ні надзеі, ні веры, Бо пабіты зімою Кветкі добрых намераў, Алтароў старых мала, Аднавіць іх - нязмога, Не ў сілах - без дарогі, Што жыццё падказала! </poem> [[Катэгорыя:Вершы Янкі Лучыны]] [[Катэгорыя:Пераклады Міхася Клімковіча]] [[Катэгорыя:Пераклады з польскай мовы]] o8gyfrn3ykbftn4sdwt65gjvzgkulw7 104 28527 84493 2022-08-04T13:09:39Z RAleh12 3563 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="RAleh12" /></noinclude> Маёра апаноўваюць сударгі ад смеху, і ён ледзве апамятваецца. — Але я дастаткова ведаю майго сябра Домбі, — прадаўжае стрыечны брат Фінікс больш сур'ёзным тонам, нібы ён раптам зрабіўся і саліднейшым і мудрэйшым, — каб ведаць, што, уласна кажучы, ён з'яўляецца тым, каго можна выразна назваць э… купцом… брытанскім купцом… і э… і чалавекам. І хоць я на працягу некалькіх гадоў жыў за граніцай (мне-б было вельмі прыемна прыняць майго сябра Домбі і ўсіх тут прысутных у Бадэн-Бадэне і, скарыстаўшы выпадак, прадставіць іх вялікаму герцагу), тым не менш — цешу сябе надзеяй — я дастаткова ведаю маю цудоўную і беззаганную сваячку, каб ведаць, што яна мае ўсе даныя, якія забяспечваюць шчасце мужа, і што яе шлюб з маім сябрам Домбі з'яўляецца шлюбам кахання і ўзаемнай прыхільнасці. Шматлікія ўсмешкі і кіўкі містэра Каркера. — Таму, — кажа стрыечны брат Фінікс, — я віншую сям'ю, членам якой з'яўляюся, з такім набыццём, як мой сябра Домбі. Я віншую майго сябра Домбі са шлюбам з маёй цудоўнай і беззаганнай сваячкай, якая мае ўсе даныя, якія забяспечваюць шчасце мужа, і бяру на сябе смеласць прапанаваць усім вам, уласна кажучы, павіншаваць з прычыны такой падзеі і сябра майго Домбі і маю цудоўную і беззаганную сваячку. Прамова Фінікса сустрэта гучнымі апладысментамі, і містэр Домбі выказвае ўдзячнасць ад імя свайго і місіс Домбі. Неўзабаве пасля гэтага Дж. Б. прапануе выпіць за здароўе місіс Ск'ютон. Затым снеданне заканчваецца неяк вяла, і Эдзіт выходзіць, каб пераапрануцца ў дарожнае плацце. Карэта ля дзвярэй; маладая спускаецца ў вестыбюль, дзе яе чакае містэр Домбі. Фларэнс, таксама гатовая да ад'езду, стаіць на лесвіцы, а міс Ніпер, якая займала прамежны пост паміж гасцінай і кухняй, збіраецца суправаджаць яе. Як толькі з'яўляецца Эдзіт, Фларэнс спяшаецца ёй насустрач, каб развітацца. Няўжо Эдзіт холадна, і таму яна дрыжыць? Няўжо ў дакрананні Фларэнс ёсць штосьці дзіўнае або хваравітае, і таму гэта прыгожая жанчына адступаецца і курчыцца, нібы не можа вытрымаць гэтага дакранання? Няўжо патрэбна так спяшацца з ад'ездам, і таму Эдзіт, махнуўшы рукою, прабягае міма і ад'язджае? Калі замірае стук колаў, місіс Ск'ютон, прыгнечаная мацярынскімі пачуццямі, апускаецца ў позе Клеапатры<ref>''У позе Клеапатры'' — г. зн. напоўлежачы; так звычайна малявалі гэту егіпецкую царыцу.</ref> на сваю софу і пралівае слёзы. Маёр, устаўшы з-за стала разам з астат-<noinclude></noinclude> 8xkna6fm2d9fmvz2ta3hfa9wdoqtmk7 104 28528 84494 2022-08-04T13:28:44Z RAleh12 3563 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="RAleh12" /></noinclude>німі гасцямі, стараецца яе ўсцешыць, але яна і слухаць не хоча пра ўсцяшэнне, і маёр развітваецца і выходзіць. Развітваецца і выходзіць стрыечны брат Фінікс, і развітваецца містэр Каркер. Усе госці раз'язджаюцца. Астаўшыся адна, Клеапатра адчувае лёгкае галавакружэнне, выкліканае вялікім хваляваннем, і засынае. Надыходзіць ноч. Фларэнс, паблукаўшы па пакоях вельмі добрага дома, ідзе ў сваю спальню, дзе, дзякуючы клопатам Эдзіт, яе акружаюць раскоша і ўтульнасць; зняўшы святочнае плацце, яна апранае простае траурнае, у памяць дарагога Поля, і садзіцца за кнігу, а каля яе Дыаген, расцягнуўшыся на падлозе, жмурыцца і міргае. Але сёння Фларэнс не можа чытаць. Дом здаецца дзіўным і новым, і ў ім гучна разлягаецца водгулле. На душы ў яе сумна: яна не ведае прычыны, але ёй цяжка. Фларэнс закрывае кнігу, а няўклюжы Дыаген, палічыўшы гэта за сігнал, кладзе лапы ёй на калені і трэцца вушамі аб яе рукі, якія гладзяць яго. Маёр, які цэлы дзень задыхаўся і драмаў, позна паабедаў у сваім клубе, а цяпер сядзіць за пінтай віна і даводзіць ледзь не да вар'яцтва скромнага маладога чалавека з румяным тварам, які сядзіць за суседнім столікам (ён з радасцю заплаціў-бы вялікія грошы, каб толькі ўстаць і пайсці, але не можа гэтага зрабіць), — даводзіць ледзь не да шаленства расказамі пра Бегстока на вяселлі Домбі і пра вельмі арыстакратычнага сябра старога Джо, лорда Фінікса. У гэты час лорд Фінікс, якому трэба было быць у гатэлі Лонг і ляжаць у пасцелі, сядзіць за картачным сталом, куды яго прывялі, магчыма, насуперак яго жаданню, непаслухмяныя ногі. Ноч, нібы велікан, займае ўсю царкву ад каменных пліт па самы дах і пануе тут у гадзіны маўчання. Бледны досвітак зноў заглядае цішком у вокны і, саступаючы месца дню, бачыць, як ноч ідзе ў скляпы, і ідзе за ёю, выганяе яе адтуль і хаваецца сярод мерцвякоў. Баязлівыя мышы зноў ціснуцца адна да другой, калі з грукатам адчыняюцца вялікія дзверы, і ўваходзяць містэр Саундс і місіс Міф, ідучы па кругу свайго штодзённага жыцця, непарушным, як шлюбны пярсцёнак. Зноў трохвуголка і завяўшы чапец відаць на заднім плане ў часе шлюбу; і зноў мужчына бярэ за жонку жанчыну, і жанчына бярэ за мужа мужчыну, даючы ўрачыстае абяцанне: «Захоўваць і шанаваць ад гэтага часу, у шчасці і няшчасці, у багацці і беднасці, у хваробе і здароўі, любіць і песціць, пакуль смерць іх не разлучыць». Гэтыя самыя словы паўтарае містэр Каркер, уязджаючы конна ў горад, і рот у яго расцягнены да вушэй, калі ён выбірае чысцейшую дарогу.<noinclude></noinclude> asz2gl1slhcwg70xsvpj6a8kbmba15a 104 28529 84511 2022-08-04T18:43:51Z RAleh12 3563 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="RAleh12" /></noinclude> {{Цэнтар|'''''РАЗДЗЕЛ ХХХІІ'''''}} {{Цэнтар|'''''Драўляны Мічман разбіваецца ўшчэнт.'''''}} Сумленны капітан Катль, правёўшы некалькі тыдняў у сваім умацаваным сховішчы, зусім не меў намеру адмаўляцца ад разважлівых мер перасцярогі, прынятых для абароны ад нечаканага нападу, толькі таму, што вораг не з'яўляецца. Капітан лічыў, што цяперашняе яго шчасце занадта вялікае і цудоўнае, каб прадаўжацца доўга; ён ведаў, што нядоўга флюгер астаецца непарушным, калі дзьме спадарожны вецер. Вельмі добра знаёмы з рашучым і смелым норавам місіс Мак-Стынджэр, ён не сумняваўся ў тым, што гэта гераічная жанчына паставіла сабе за мэту знайсці яго і захапіць у палон. Калоцячыся пад цяжарам гэтых меркаванняў, капітан Катль жыў вельмі замкнута і адасоблена; звычайна выходзіў толькі на змярканні, ды і тады асмельваўся вандраваць толькі па самых глухіх вуліцах, зусім не пакідаў дома па нядзелях і як у сценах, так і за сценамі свайго сховішча, асцерагаўся капялюшыкаў, нібы іх насілі раз'юшаныя ільвы. Капітан і не думаў, што можна аказаць супраціўленне місіс Мак-Стынджэр у выпадку, калі яна накінецца на яго ў часе прагулкі. Ён адчуваў, што гэтага нельга зрабіць. Ён ужо бачыў сябе, пакорлівага, пасаджанага ў наёмную карэту і ўселенага на старую кватэру. Ён прадбачыў, што, раз папаўшыся ў гэту турму, ён — загінуўшы чалавек; бывай яго капялюш; місіс Мак-Стынджэр пільнуе яго ўдзень і ўночы; дакоры сыплюцца на яго галаву ў прысутнасці дзяцей; ён унушае падазрэнне і недавер'е — людаед у вачах дзяцей і выкрыты здраднік у вачах іх маці. Калі гэта змрочная карціна паўставала ва ўяўленні капітана, ён пакрываўся ўвесь потам і яго апаноўваў смутак. Звычайна гэта бывала вечарамі, незадоўга да той гадзіны, калі, азіраючыся, ён выходзіў з дому падыхаць паветрам і прагуляцца. Разумеючы, якая несяспека яму пагражае, капітан у такія хвіліны развітваўся з Робам урачыста, як і належыць чалавеку, які, магчыма, ніколі не вернецца, навучаючы яго на выпадак, калі ён (капітан) на час знікне з віду, ісці па сцежцы добрадзейнасці і добра паліраваць медныя інструменты. Але, не жадаючы адмаўляцца ад малейшай надзеі на выратаванне і стараючыся забяспечыць сабе, калі справа набудзе дрэнны характар, магчымасць падтрымліваць зносіны са знешнім светам, капітану Катлю прышла ў галаву шчаслівая думка навучыць Роба Тачыльшчыка якому- небудзь патаемяаму сігналу, каб гэты падначалены мог у часе бяды паведаміць камандзіру аб сваёй прысутнасці і адданасці. Пасля доўгага раздум'я капітан вырашыў і навучыў яго высвістваць марскую песеньку «Гэй, весялей, весялей!», а калі Роб Тачыльшчык дасягнуў той<noinclude></noinclude> ggoqd6oh60m6rtlvst4b6uv1qr7rm1y 104 28530 84520 2022-08-04T19:17:10Z RAleh12 3563 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="RAleh12" /></noinclude>ступені дасканаласці ў выкананні яе, на якую толькі можа разлічваць сухаземны жыхар, капітан загадаў яму запамятаць наступныя таямнічыя правілы: — Ну, прыяцель, трымайцеся мацней! Калі мяне калі-небудзь захопяць… — Захопяць, капітан! — перапыніў Роб, шырока расплюшчваючы свае круглыя вочы. — Так! — панура сказаў капітан Катль. — Калі я калі-небудзь выйду з дому, маючы намер вярнуцца да вячэры, і не з'яўлюся на адлегласці воклічу, то праз дваццаць чатыры гадзіны пасля майго знікнення ідзіце на Брыг-плейс і высвіствайце вось гэту песеньку каля маёй старой прыстані, але так, разумееце, нібы вы гэта робіце без усякага намеру, нібы вас занесла туды выпадкова. Калі я вам адкажу тою-ж самай песенькай, вы, прыяцель, адчальвайце і варочайцеся назад праз дваццаць чатыры гадзіны; калі я адкажу іншай песенькай, адхіліцеся ад прамога курса і трымайцеся на адлегласці, пакуль я не дам другога сігналу. Зразумелі загад? — Ад чаго я павінен адхіліцца, капітан? — запытаўся Роб, — ад бруку? — Кемлівы хлапец, нечага сказаць! — усклікнуў капітан, сурова на яго паглядаючы. — Роднай мовы не разумее! Тады вы адыйдзіце ў бок, а пасля вярніцеся, — зразумела цяпер? — Зразумела, капітан, — сказаў Роб. — Вельмі добра, прыяцель, — змякчыўшыся, сказаў капітан. — Так і зрабіце! Каб Роб добра гэта засвоіў, капітан Катль вечарамі, пасля таго як зачыняў краму, праводзіў часамі рэпетыцыю з ім усёй сцэны: ішоў для гэтай мэты ў гасціную, нібы ў жыллё ўяўляемай місіс Мак-Стынджэр, і ўважліва сачыў за паводзінамі свайго саюзніка ў дзірачку, якую ён прасвідраваў у сцяне. Роб Тачыльшчык у часе іспытаў выконваў свой абавязак так добра і спрытна, што капітан, у знак свайго задавальнення, падараваў яму ў розны час сем шасціпенсавікаў; і паступова ў сэрца яго пракраўся спакой чалавека, які падрыхтаваўся да горшага і прыняў усе разумныя меры перасцярогі супроць бязлітаснага лёсу. Аднак, капітан не спакушаў лёсу і схілен быў рызыкаваць ніколькі не больш, чым раней. Мяркуючы, што правілы добрага тону прадпісваюць яму, як сябру сям'і, прысутнічаць на вяселлі містэра Домбі (аб ім ён даведаўся ад містэра Перча) і з галярэі паказаць гэтаму джэнтльмену сваю прыязную і задаволеную фізіяномію, ён накіраваўся ў царкву ў наёмным кабрыялеце, у якім абодва вокны былі паднятыя. Капітан шчасліва вярнуўся дадому, і новае яго жыццё ішло заведзеным парадкам; непрыяцель не даваў яму больш прамых повадаў да трывогі, чым штодзённае з'яўленне дамскіх капялюшыкаў на вуліцы. Але іншыя клопаты пачалі прыгнятаць капі-<noinclude></noinclude> 5gggh4o22jre4h465bocxl3r9jar03r 104 28531 84525 2022-08-04T19:35:53Z RAleh12 3563 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="RAleh12" /></noinclude>тана. Пра карабль Уолтэра ўсё яшчэ не было ніякіх вестак. Не было ніякіх звестак і пра старога Соля Джылса, Фларэнс нават не ведала аб знікненні старога, а капітан Катль не адважваўся ёй сказаць. Сапраўды, з таго часу, як надзея на выратаванне велікадушнага, прыгожага, смелага юнака, якога ён па-свойму, грубавата, любіў з ранняга яго дзяцінства, пачала патухаць і патухала з дня на дзень, — капітан са смуткам праганяў ад сябе думку пра размову з Фларэнс. Калі-б сумленны капітан мог прынесці ёй добрыя весткі, ён не пабаяўся-б увайсці ва ўноў адрамантаваны і надзвычай добра мэбляваны дом — хоць гэты дом, у сувязі з бачанай ім у царкве лэдзі, навяваў на яго жах — і з'явіўся-б да Фларэнс. Але калі цёмныя хмары засланілі іх агульныя надзеі і згушчаліся з кожнай гадзінай, капітану здавалася, нібы для яе ён з'яўляецца крыніцай новых няшчасцяў і засмучэння і візіта Фларэнс ён баяўся не менш, чым самой місіс Мак-Стынджэр. Быў халодны, цёмны асенні вечар, і капітан Катль загадаў запаліць у каміне ў маленькай задняй гасцінай, якая больш, чым калі-небудзь, была падобна цяпер да каюты. Ліў дождж, і дзьмуў моцны вецер; прайшоўшы праз адчыненую ўсім вятрам спальню свайго старога сябра, капітан падняўся на дах дома даведацца, якое надвор'е, і сэрца ў яго замерла, калі ён убачыў, як непагодліва і безнадзейна навакол. Павярнуўшы твар насустрач рэзкаму ветру і косаму дажджу, капітан Катль пазіраў на цяжкія воблакі, якія шпарка імчаліся над награмаджэннем дахаў, і дарэмна шукаў больш вясёлага малюнку. І навакол яго самога відовішча было не лепшае. У шматлікіх скрынках з-пад чаю і розных банках чулася ля яго ног варкатанне галубоў Роба Тачыльшчыка, падобнае да жалобнага стогну ўскручанага брыза<ref>''Брыз'' — лёгкі ветрык.</ref>. Расхістаны флюгер — мічман з тэлескопам ля вока, які калісьці быў відаць з вуліцы, але даўно ўжо заслонены цаглянай сцяной, — скрыпеў і скардзіўся на сваім заржаўленым шпяньку, калі парыў ветру прымушаў яго круціцца і вёў з ім ліхую гульню. На грубым сінім жылеце капітана халодныя дажджавыя кроплі трапяталі, як стальныя пацеркі; і ён, сагнуўшыся, ледзь мог устояць на нагах пад націскам жорсткага паўночна-заходняга ветру, які налятаў на яго з цвёрдым намерам перакуліць за парапет<ref>''Парапет'' — пярылы, парэнчы.</ref> і выкінуць уніз на брук. Калі ў гэты вечар яшчэ аставалася жывой нейкая Надзея, разважаў капітан, прытрымліваючы капялюш, яна, зразумела, сядзела дома і не паказвалася на вуліцы; і капітан, сумна ківаючы галавою, пайшоў яе шукаць. Капітан Катль павольна спусціўся ў маленькую заднюю гасціную і, усеўшыся ў сваё крэсла, пачаў шукаць яе ў каміне; але<noinclude></noinclude> 6gvnzpkz5wbsksp3q7egbrkt2hnjv5c 104 28532 84530 2022-08-04T19:57:17Z RAleh12 3563 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="RAleh12" /></noinclude>там яе не было, хоць агонь ярка гарэў. Ён дастаў табакерку і люльку і, размясціўшыся пакурыць, пачаў шукаць яе ў чырвоным тлеючым попеле і ў завітках дыму, што выходзілі з яго губ; але і там не было нават каліва іржы з якара Надзеі. Ён паспрабаваў наліць сабе шклянку грогу, але меланхалічная ісціна была затоена на дне гэтага калодзежа і ён не мог дапіць шклянкі. Некалькі разоў ён прайшоўся па краме і пашукаў Надзею сярод інструментаў, але, не гледзячы на ўсё яго супраціўленне, яны ўпарта вызначалі шлях загінуўшага судна, які абрываўся на дне пустэльнага мора. Па-ранейшаму бушаваў вецер, і дождж па-ранейшаму стукаў у зачыненыя акяніцы, калі капітан спыніўся перад Драўляным Мічманам і, выціраючы сваім рукавом мундзір маленькага афіцэра, задумаўся аб тым, колькі гадоў пражыў на свеце Мічман і як мала змен — амаль ніякіх — адбылося за гэты час з экіпажам яго судна; як гэтыя змены наляцелі ўсе разам, у адзін дзень, і як яны ўсё змялі. Маленькае таварыства ў задняй гасцінай распалася і рассеялася па свеце. Не было каму слухаць «Прыгажуню Пег», нават калі-б хто-небудзь і мог яе праспяваць, але такога чалавека не было; бо капітан быў таксама цвёрда ўпэўнены ў тым, што ніхто, апрача яго, не можа выканаць гэту баладу, як і ў тым, што пры цяперашнім становішчы спраў ён не адважыцца на такую спробу. Не было відаць у доме вясёлага твара Уольра — тут капітан на секунду адвёў свой рукаў ад мундзіра Мічмана і выцер ім уласную шчаку, — знаёмы парык і гузікі Соля Джылса зрабіліся зданню мінулага; і ўсе планы і праекты, звязаныя з Мічманам, імчаліся па волі хваль без мачты і руля. Капітан з засмучанай фізіяноміяй стаяў у задуменні, старанна выціраючы Мічмана, столькі-ж з далікацтва да яго, старога знаёмага, колькі і з прычыны няўважлівасці, як раптам стук у дзверы магазіна прымусіў спалохана ўздрыгануцца Роба Тачыльшчыка, які, седзячы на прылаўку, не зводзіў круглых вачэй з твара капітана і ў пяцісоты раз пытаўся ў самога сябе, няўжо той зрабіў забойства, і таму так пакутуе ад сумлення і заўсёды стараецца ўцячы. — Што гэта? — ціха запытаўся капітан Катль. — Нехта стукае, капітан, — адказаў Роб Тачыльшчык. Капітан з пасаромленым і вінаватым выглядам адразу-ж прабраўся на цыпках у маленькую гасціную і замкнуўся там. Роб, адчыніўшы дзверы, рыхтаваўся перагаварыць з наведвальнікам на парозе, калі-б наведвальнік з'явіўся ў асобе жанчыны; але з прычыны таго, што ён належаў да мужчынскага полу, а загад, дадзены Робу, тычыўся толькі жанчын, Роб расчыніў дзверы і дазволіў яму ўвайсці, што той і паспяшаўся зрабіць, ратуючыся ад ліўня.<noinclude></noinclude> kgckk8anpo4v4yb8lv6dn4413kwhbgi 104 28533 84535 2022-08-05T06:10:34Z RAleh12 3563 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="RAleh12" /></noinclude> — Бержэсу і К° давядзецца папрацаваць, — сказаў наведвальнік, спачувальна паглядаючы цераз плячо на свае штаны, вельмі мокрыя і запырсканыя гразёю. — О, як маецеся, містэр Джылс? Прывітанне тычылася капітана, які вышаў з задняй гасцінай, яўна і вельмі няўмела прытвараючыся, нібы зайшоў сюды выпадкова. — Дзякую вам, — прадаўжаў джэнтльмен, не робячы паузы, — я сябе адчуваю вельмі добра, вельмі вам удзячан. Мяне завуць Тутс, ''містэр'' Тутс. Капітан, успомніўшы, што бачыў гэтага маладога джэнтльмена на вяселлі, пакланіўся. Містэр Тутс адказаў хіхіканнем і, будучы як заўсёды ў замяшанні, пачаў цяжка дыхаць, доўга паціскаў руку капітану, а пасля, не маючы іншых рэсурсаў, накінуўся на Роба Тачыльшчыка і ў вышэйшай ступені ветліва і шчыра паціснуў яму руку. — Паслухайце! Я хацеў-бы сказаць вам слаўцо, містэр Джылс, калі вы дазволіце, — сказаў, нарэшце, Тутс, выяўляючы вялікую стрыманасць, — паслухайце. Міс Д. О. М… ведаеце! Капітан, таксама важна і таямніча, адразу паказаў сваім кручком у бок маленькай гасцінай, куды і рушыў за ім містэр Тутс. — О, прашу прабачэння, — сказаў містэр Тутс, заглядаючы ў твар капітану і садзячыся ў крэсла ля каміна, якое капітан прысунуў для яго, — можа, вы выпадкова ведаеце Пеўня, містэр Джылс? — Пеўня? — сказаў капітан. — Баявога Пеўня, — сказаў містэр Тутс. Калі капітан адмоўна паківаў галавой, містэр Тутс растлумачыў, што памянёная асоба з'яўляецца выдатнай, яна пакрыла славай сябе і сваю краіну ў спаборніцтве з Нобі Шропшырам Першым; але з гэтага паведамлення, здавалася, капітан зразумеў вельмі мала. — Справа ў тым, што ён стаіць на вуліцы, вось і ўсё, — сказаў містэр Тутс. — Але гэта не мае ніякага значэння; ён не надта прамокне. — Я зараз-жа загадаю, каб яго ўпусцілі, — сказаў капітан. — Ну, калі вы ўжо ''такі'' добры, што дазваляеце яму пасядзець у краме з вашым маладым чалавекам, — хіхікаючы, сказаў містэр Тутс, — то я вельмі рад, бо ён, ведаеце, крыўдлівы, а сырое надвор'е дрэнна адбіваецца на яго здароўі. Я сам паклічу яго, містэр Джылс. Містэр Тутс сказаў гэта, падышоўшы да знадворных дзвярэй, замыславата свіснуў у цемру, пасля чаго з'явіўся джэнтльмен-стоік у калматым белым паліце і капялюшы з простымі палямі, вельмі коратка падстрыжаны, са зламаным носам і вялікай прасторай за абодвума вушамі, бясплоднай і пазбаўленай расліннасці.<noinclude></noinclude> h3ddfnxuup7z8sn1tyzz9c08c6slgl5 104 28534 84537 2022-08-05T06:39:00Z RAleh12 3563 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="RAleh12" /></noinclude> — Сядайце, Певень, — сказаў містэр Тутс. Згодлівы Певень выплюнуў некалькі саломінак, якімі частаваўся, і паклаў у рот новую порцыю з запасу, які быў у руцэ. — Ці не знойдзецца тут чаго-небудзь прамачыць горла? — сказаў Певень, ні да каго ў прыватнасці не звяртаючыся. — Гэта дажджлівае надвор'е — дрэнная рэч для таго, хто жыве на свае сродкі. Капітан Катль падаў шклянку рому, а Певень, закінуўшы галаву, ўліў яго ў сябе, як у бочку, агаласіўшы папярэдне лаканічны тост: «За здароўе ўсіх нас!» Калі-ж містэр Тутс і капітан вярнуліся ў гасціную і зноў селі ля каміна, містэр Тутс загаварыў: — Містэр Джылс… — Стоп! — сказаў капітан. — Мяне завуць Катль. Містэр Тутс здаваўся вельмі збянтэжаным, у той час як капітан спакойна прадаўжаў: — Завуць мяне капітан Катль, і радзіма мая — Англія, тут маё месцажыхарства, і благаславёна ўсякае стварэнне. З Іова<ref>''Іоў'' — капітан Катль спасылаецца на біблію (кніга Іова).</ref>, дадаў капітан, спасылаючыся на першакрыніцу. — О! А скажыце, ці не магу я ўбачыць містэра Джылса? — запытаўся містэр Тутс. — Справа ў тым, што… — Калі-б вы, малады джэнтльмен, маглі ўбачыць Соля Джылса, — унушальна сказаў капітан, апускаючы сваю цяжкую руку на калена містэра Тутса, — убачыць старога Соля, не забудзьцеся пра гэта, вы былі-б для мяне больш жадаемы, чым спадарожны вецер для карабля, які трапіў у штыль. А чаму вы не можаце ўбачыць Соля Джылса? — прадаўжаў капітан, адгадаўшы па выразу твара містэра Тутса, якое глыбокае ўражанне зрабіў ён на гэтага джэнтльмена. — Бо ён нябачны. Містэр Тутс, устрывожаны, збіраўся казаць, што гэта не мае абсалютна ніякага значэння. Але ён апамятаўся і сказаў: — Божа мой! — Гэты самы чалавек, — сказаў капітан, — пакінуў на маю апеку вось гэта ўсё на падставе пісьмовага дакумента, але хоць для мяне ён быў усёроўна што брат названы, я ведаю не больш, чым вы аб тым, куды ён пайшоў і чаго ён пайшоў — або ён шукае свайго пляменніка, або мазгі ў яго не ў парадку. Аднойчы раніцою, досвіткам, — прадаўжаў капітан, — ён скочыў за борт, і ніхто не чуў усплёску, ніхто не бачыў кругоў на вадзе. Я шукаў гэтага чалавека ўсюды і з таго дня ні разу не бачыў яго і не чуў і нічога аб ім не ведаю. — Ах, божа мой, але міс Домбі не ведае… — пачаў містэр Тутс. — А навошта, запытаю я вас, як добрага чалавека, — сказаў капітан, сцішаючы голас, — навошта ёй ведаць? Навошта ёй га-<noinclude></noinclude> syg01w9irnkq1vf54qnjtovo66p4f3e 104 28535 84538 2022-08-05T07:01:05Z RAleh12 3563 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="RAleh12" /></noinclude>варыць, пакуль няма для гэтага патрэбы? Яна, гэта мілае стварэнне, прывязалася да старога Соля Джылса, адчуўшы да яго такую прыхільнасць, такую пяшчотнасць, такую… Што за карысць гаварыць аб гэтым? Вы яе ведаеце. — Спадзяюся, што так, — хіхікнуў містэр Тутс, адчуваючы, як твар яго заліўся румянцам. — І вы прышлі сюды ад яе? — запытаўся капітан. — Думаю, што так, — хіхікнуў містэр Тутс. — У такім выпадку мне астаецца толькі заўважыць, — сказаў капітан, — што вы знаёмы з анёлам, і анёл вас зафрахтаваў. Містэр Тутс адразу схапіў капітана за руку і папрасіў, каб той быў ласкавы пасябраваць з ім. — Клянусь гонарам, — вельмі сур'ёзна сказаў містэр Тутс, — я буду вам вельмі ўдзячан, калі вы пазнаёміцеся са мною бліжэй. Мне-б вельмі хацелася добра спазнаць вас, капітан. Сапраўды, мне патрэбен сябра. Маленькі Домбі быў маім сябрам ва ўстанове доктара Блімбера і цяпер астаўся-б ім, каб ён жыў. Певень, — палахлівым шэптам прадаўжаў містэр Тутс, — вельмі нядрэнны… найлепшы сам па сабе… магчыма, самы спрытны чалавек на свеце; ён здольны на ўсё, усе гэта кажуць… але я не ведаю… мне гэтага мала… Так, капітан, — яна анёл! Калі ёсць дзе-небудзь на свеце анёл, то гэта міс Домбі. Я гэта казаў. І дапраўды, ведаеце, я буду вам вельмі ўдзячан, калі вы дасцё згоду падтрымліваць знаёмства са мною. Капітан Катль прыняў гэту прапанову ветліва, але зусім не звязваючы сябе абяцаннем; ён заўважыў толькі: «Добра, прыяцель. Пабачым, пабачым» і ўспомніў містэру Тутсу пра яго даручэнне, запытаўшыся, чаму абавязан гэтым візітам. — Справа ў тым, — адказваў містэр Тутс, — што я прышоў да вас ад маладой жанчыны. Не ад міс Домбі, а, ведаеце, ад С'юзен. Капітан кіўнуў галавой з глыбокадумным выглядам, які сведчыў аб тым, што да гэтай маладой жанчыны ён ставіцца з пашанай. — І я вам раскажу, як гэта здарылася, — сказаў містэр Тутс. — Я, бачыце, заходжу часамі з візітам да міс Домбі. Знарок я туды, ведаеце, не іду, але мне вельмі часта даводзіцца бываць у тым баку, і калі ўжо я траплю туды, ну, я і… я і зайду. — Натуральна, — заўважыў капітан. — Вось іменна, — пацвердзіў містэр Тутс. — І сёння я зайшоў. Клянуся гонарам, бадай ці можна ўявіць сабе, якім анёлам была сёння міс Домбі. Капітан адказаў энергічным кіўком, даючы зразумець, што сяму-таму гэта, магчыма, і нялёгка ўявіць, але ва ўсякім выпадку не яму. — Калі я адыходзіў, — сказаў містэр Тутс, — маладая жанчына ў вышэйшай ступені нечакана завяла мяне ў буфетную.<noinclude></noinclude> srx4w6sgot9b0dyku7rngz607mi0ddr 104 28536 84539 2022-08-05T07:21:33Z RAleh12 3563 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="RAleh12" /></noinclude> Капітану нібы не спадабаўся такі спосаб дзеянняў маладой жанчыны і, адкінуўшыся на спінку крэсла, ён скіраваў на містэра Тутса недаверлівы, калі не пагрозны позірк. — Там яна дастала гэтую газету, — сказаў містэр Тутс. — Яна сказала мне, што ўвесь дзень хавала яе ад міс Домбі, бо тут штосьці надрукавана аб некім, каго ведала яна і маленькі Домбі, а пасля яна прачытала мне гэтае месца. Вельмі добра. Пасля яна сказала… Пачакайце хвілінку… што-ж гэта яна сказала? Містэр Тутс, спрабуючы сканцэнтраваць свае разумовыя сілы на гэтым пытанні, выпадкова сустрэў позірк капітана і быў да такой ступені збіты з панталыку яго жорсткасцю, што яму вельмі цяжка было вярнуцца да прадмета размовы. — О, — сказаў містэр Тутс пасля доўгага раздум'я. — О! так! Яна сказала, што гэта акажацца няправільным, як яна спадзяецца, але ёй нельга выйсці з дому, не выклікаўшы падазрэнняў у міс Домбі, і ці не магу я заглянуць да містэра Саламона Джылса, інструментальнага майстра, які гэтай асобе даводзіцца дзядзькам, і запытацца ў яго, ці верыць ён паведамленню і ці не чуў яшчэ чаго-небудзь у Сіці. Яна сказала, што калі ён не будзе магчы гаварыць са мною, то капітан Катль, вядома, пагаворыць. Дарэчы! — усклікнуў містэр Тутс, здзіўлены нечаканым адкрыццём. — Ведаеце, гэта-ж яна вас мела на ўвазе! Капітан паглядзеў на газету, якую містэр Тутс трымаў у руцэ, і пачаў перарывіста дыхаць. — А прышоў я так позна, — прадаўжаў містэр, Тутс, — таму, што спачатку накіраваўся ў Фінчлі здабыць кураслеп для птушкі міс Домбі — там расце самы лепшы. Але адтуль я пайшоў проста сюды. Напэўна, вы бачылі гэту газету? Капітан, які ўстрымліваўся ад чытання газет, баючыся каб не наткнуцца на аб'яву аб самім сабе, змешчаную місіс Мак-Стынджэр, паківаў галавою. — Прачытаць вам гэту заметку? — запытаўся містэр Тутс. З прычыны таго, што капітан кіўнуў у знак згоды, містэр Тутс пачаў чытаць наступнае паведамленне Марскога дэпартамента. — «Саўтхемптон. Барк «Выклік», капітан Генры Джэймз, які прыбыў сёння ў порт з грузам цукру, кофе і рому, паведамляе, што на шосты дзень пасля адплыцця з Ямайкі на радзіму, калі судно было засцігнута штормам на»… ну, ведаеце, на такой-та шырыні, — сказаў містэр Тутс, зрабіўшы няўдачную спробу перамагчы лічбы і спатыкнуўшыся аб іх. — Ну! — крыкнуў капітан, стукнуўшы кулаком па стале. — Далей, прыяцель! — … Шырыні, — паўтарыў містэр Тутс, кінуўшы спалоханы позірк на капітана, — і такой-та даўжыні… вахценны заўважыў за поўгадзіны да заходу сонца на адлегласці мілі абломкі нейкага пацярпеўшага крушэнне судна, якія плылі па вадзе. З тае<noinclude></noinclude> no09uao0fa2medmsyvm78xtgaicsoh8 104 28537 84544 2022-08-05T07:38:46Z RAleh12 3563 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="RAleh12" /></noinclude>прычыны, што надвор'е было яснае, а барк стаяў на месцы, была спушчана шлюпка і аддан загад агледзець спамянутыя абломкі, прычым выявілася, што гэта былі вялікія брускі і частка такелажа<ref>''Такелаж'' — карабельныя снасці.</ref> англійскага брыга ёмістасцю каля пяцісот тон, а таксама кавалак кармы, на якім яшчэ можна было добра разабраць літары «Сын і Н…» Ніводнага трупа на абломках не знойдзена. Суднавы журнал «Выкліка» адзначае, што, з прычыны таго што ўночы пачаў дзьмуць брыз, то пацярпеўшага крушэнне судна больш не было відаць. Не можа быць ніякіх сумненняў у тым, што ўсе меркаванні адносна лёсу загінуўшага судна «Сын і Наследнік», порт Лондан, кірунак Барбадос, цяпер канчаткова адпадаюць, што яно было разбіта ў часе апошняй навальніцы і што ўсе, хто быў на барту, загінулі». Капітан Катль, як і ўсе людзі, і не падазраваў аб тым, якія глыбокія яго надзеі, не гледзячы на сум, пакуль не адчуў поўнага іх крушэння. У часе чытання гэтай заметкі і хвіліны дзве пасля ён сядзеў, ашаломлены, скіраваўшы позірк на скромнага містэра Тутса; пасля, раптам устаўшы і адзеўшы свой глянцавіты капялюш, які ў гонар госця паклаў на стол, капітан павярнуўся да яго спіной і апусціў галаву на камінную паліцу. — Ох, клянуся гонарам! — усклікнуў містэр Тутс, чыё пяшчотнае сэрца было расчулена нечаканым смуткам капітана. — Якое жахлівае месца гэты свет! Тут заўсёды хто-небудзь памірае або робіць нешта недарэчнае. Каб я гэта ведаў, я-б ніколі так не імкнуўся заўладаць сваёй маёмасцю. Я ніколі не бачыў такога свету. Ён значна горшы за блімбераўскі. Капітан Катль, не змяняючы позы, зрабіў знак містэру Тутсу, каб той не звяртаў на яго ўвагі; неўзабаве ён павярнуўся, глянцавіты капялюш быў ссунуты на вушы, ён праводзіў рукою па сваім смуглявым твары і разгладжваў яго. — Уольр, мой дарагі хлопчык, — сказаў капітан, — бывайце! Уольр, дзіця маё, хлопчык і мужчына, я вас любіў! Ён не быў маёй плоццю і крывёю, — прадаўжаў капітан, пазіраючы на агонь, — сына ў мяне няма, але тое, што адчувае бацька, трацячы сына, адчуваю я, трацячы Уольра. А чаму? — запытаўся капітан. — Таму, што гэта не адна, а цэлая дзюжына страт. Дзе той маленькі школьнік з румяным тварам і кучаравымі валасамі, які прыходзіў кожны тыдзень і быў вясёлы, як песенька, у гэтай самай гасцінай? Утапіўся разам з Уольрам. Дзе той бадзёры юнак, які не ведаў ні стомы, ні суму і ўзгараўся і чырванеў так, што люба было на яго глядзець, калі мы жартавалі з ім, гаворачы аб Радасці Сэрца? Утапіўся разам з Уольрам. Дзе той мужчына з гарачым сэрцам, які не мог дапусціць, каб стары засумаваў хоць-бы на хвілінку, а аб сабе зусім не клапаціўся? Утапіўся<noinclude></noinclude> gror2z532okmr28lhc733e48qul4fz1 104 28538 84546 2022-08-05T08:02:24Z RAleh12 3563 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="RAleh12" /></noinclude>разам з Уольрам. Гэта не адзін Уольр. Дзюжыну Уольраў я ведаў і любіў, усе яны абдымалі яго за шыю, калі ён ішоў да дна, а цяпер абдымаюць мяне! Містэр Тутс сядзеў моўчкі ля стала і складаў на калене газету, стараючыся зрабіць яе як мага меншай. — А Соль Джылс! — прадаўжаў капітан, пазіраючы на агонь. — Бедны, стары Соль Джылс, які страціў пляменніка, што здарылася з ''вамі?'' Вас ён пакінуў на маю апеку; апошнія словы яго былі: «Паклапаціцеся аб дзядзі!» Што штурхала вас, Соль, пайсці і сказаць «бывай» Нэду Катлю? І што запісаць мне пра вас у маю справаздачу, на якую ён пазірае зверху? Соль Джылс, Соль Джылс! — сказаў капітан, павольна ківаючы галавой. — Трапіць пад руку вам гэта газета там, далёка ад роднага дому, калі няма каля вас нікога, хто-б ведаў Уольра, і няма каму слова сказаць, і зменіце вы курс і пойдзеце на дно! Цяжка ўздыхнуўшы, капітан павярнуўся да містэра Тутса і, схамянуўшыся, звярнуў увагу на гэтага джэнтльмена. — Прыяцель, — сказаў капітан, — вы павінны сумленна паведаміць маладой жанчыне, што гэта фатальная вестка вельмі праўдзівая. Такіх спраў, ведаеце, не выдумляюць. Гэта запісана ў суднавы журнал, а суднавы журнал — самая праўдзівая кніга, якую толькі можа напісаць чалавек. Заўтра раніцой, — сказаў капітан, — я пайду дазнавацца, але нічога добрага з гэтага не выйдзе. Не можа выйсці. Калі вы зайдзеце да мяне да поўдня, я вам раскажу, што мне ўдалося даведацца; а маладой жанчыне перадайце ад капітана Катля, што ўсё скончана. Скончана! І капітан, зняўшы кручком глянцавіты капялюш, выняў з яго насавую хустачку, у роспачы выцер сваю сівую галаву і ў глыбокім суме зноў кінуў хустачку ў капялюш. — О! Запэўняю вас, — сказаў містэр Тутс, — дапраўды-ж, я вельмі засмучан. Далібог засмучан, хоць і не быў знаёмы з зацікаўленым бокам. Як вы думаеце, міс Домбі будзе вельмі расстроена, капітан Джылс, ах не, містэр Катль? — Ну яшчэ-б, што вы! — адазваўся капітан, нібы шкадуючы, што містэр Тутс наіўны. — Калі яна была вось такой крошкай, яны любілі адзін аднаго, як два галубкі. — Сапраўды так? — запытаўся містэр Тутс з прыкметна выцягнуўшайся фізіяноміяй. — Яны былі створаны адзін для аднаго, — з горыччу сказаў капітан. — Але якое гэта мае цяпер значэнне? — Клянуся гонарам! — усклікнуў містэр Тутс, выпальваючы словы ўперамешку са збянтэжаным хіхіканнем і ўсхліпваннямі. — Цяпер я засмучаны яшчэ больш, чым раней. Ведаеце што, капітан Джылс, я… я літаральна абажаю міс Домбі, я… я проста хворы ад кахання да яе! — Тая парыўчатасць, з якою гэтае прызнанне вырвалася ў злашчаснага містэра Тутса, сведчыла аб сіле яго пачуццяў. — Але якая была-б карысць ад такіх маіх адносін<noinclude></noinclude> 7wiegaxthnc33q3vyct99smy1c7z92t 104 28539 84547 2022-08-05T08:20:32Z RAleh12 3563 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="RAleh12" /></noinclude>да яе, калі-б я не спачуваў шчыра яе пакутам, якой-бы не была іх прычына? Маё каханне, ведаеце, не эгаістычнае, — сказаў містэр Тутс, загарэўшыся давер'ем пасля таго, як бачыў адчувальнасць капітана. — Са мною справа такая, капітан Джылс: калі-б я трапіў пад каня або… або калі-б мяне растапталі або… або скінулі з якога-небудзь вельмі высокага месца… або што-небудзь падобнае да гэтага… дзеля міс Домбі, для мяне гэта было-б найвялікшым шчасцем! Усё гэта містэр Тутс праказаў, прыцішыўшы голас, каб гутарка яго не дайшлася да рэўнівага слыху Пеўня — ворага пяшчотных эмоцый; і гэта намаганне, таксама як і гарачае пачуццё, прымусіла яго пачырванець да вушэй, а перад вачыма капітана Катля паўстала такое чуллівае відовішча бескарыслівага кахання, што добры капітан спачувальна пахлопаў яго па спіне і параіў не падаць духам. — Дзякую вам, капітан Джылс, — сказаў містэр Тутс, — вельмі прыязна з вашага боку гаварыць мне гэта, калі ў вас самога такое гора. Я вам вельмі дзякую. Але я няшчасны. Я пакутую, думаючы пра міс Домбі, капітан Джылс. У мяне няма апетыту. Мой кравец не робіць мне ніякай прыемнасці. Астаючыся адзін, я часта плачу. Запэўняю вас, мне будзе вельмі прыемна вярнуцца сюды заўтра і варочацца яшчэ пяцьдзесят разоў. Кажучы гэта містэр Тутс паціснуў руку капітану і, супакоіўшыся, наколькі гэта было магчыма за такі кароткі тэрмін, каб схавацца ад праніклівага позірку Пеўня, вышаў у краму, дзе быў гэты славуты джэнтльмен. Певень, які меў схільнасць рэўніва абараняць свае правы, пазіраў на капітана Катля зусім не прыхільна, калі той развітваўся з містэрам Тутсам; аднак, ён пайшоў за сваім апекуном, не праяўляючы больш ніякіх адзнак незычлівасці, пакінуўшы капітана прыгнечанага смуткам, а Роба Тачыльшчыка ўзрадаванага тым, што на працягу поўгадзіны яму пашчаслівіла пазіраць на пераможцу Нобі Шропшыра Першага. Роб даўно ўжо спаў, а капітан усё яшчэ сядзеў, пазіраючы на агонь; і даўно ўжо патух агонь, а капітан усё яшчэ сядзеў, не спускаючы вачэй з заржаўленых прутоў, і ў галаве ў яго было поўна безнадзейных думак аб Уолтэры і старым Солі. У адкрытай для ўсіх вятроў спальні пад дахам ён таксама не знайшоў супакаення; і раніцой капітан устаў з пасцелі смутны і не адпачыўшы. Як толькі адчыніліся канторы ў Сіці, капітан накіраваўся ў гандлёвы дом Домбі і Сын. Але вокны Мічмана яе адчыняліся ў тую раніцу. Роб Тачыльшчык, па загаду капітана, пакінуў акяніцы зачыненымі і дом быў падобны да дома смерці. Здарылася так, што містэр Каркер уваходзіў у кантору ў той момант, калі капітан Катль падышоў да дзвярэй. Моўчкі і чынна<noinclude></noinclude> kpsj3r1z5jzszluz80pzqfau5hrhef0 104 28540 84548 2022-08-05T08:23:28Z Gleb Leo 2440 /* Не правераная */ Новая старонка: «{{Калёнтытул|left={{Larger|ВУЧОНЫ БЫК.}}}} Павёў Язэп бычка-трэцячка на рынак прадаваць; на дарозе спатыкае салдатоў; тые і пытаюцца Язэпа: — Куды, старчэ, бычка вядзеш? — На торг прадаваць вяду,—кажэ Язэg,—такі нейкі неўдалы, наравісты удаўся, што рады даць не...» proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude>{{Калёнтытул|left={{Larger|ВУЧОНЫ БЫК.}}}} Павёў Язэп бычка-трэцячка на рынак прадаваць; на дарозе спатыкае салдатоў; тые і пытаюцца Язэпа: — Куды, старчэ, бычка вядзеш? — На торг прадаваць вяду,—кажэ Язэg,—такі нейкі неўдалы, наравісты удаўся, што рады даць не магу. Эх дурны ты, землячок, кажуць салдаты, — што-ж ты возьмеш за гэткую злыбіну? Аддай лепш нам яго на навуку ў горад на які год. Дык прынамсі апасьля жмені са тры грошы згорнеш. Падумаў, пачухаў патыліцу, Язэп, — падумаў — згодзіўся і аддаў бычка на навуку салдатам, а сам вярнуўся да дому. Мінуў год; пайшоў Язэп у горад па свайго быка. Дапытаўся салдатоў, каторым атдаў сваю жывёлу на навуку, прыходзе да іх і пытае: — Ну, землячкі, як мой падласы? Чы добра навучыўся? — Ах, каб ты ведаў, кажуць яны, якой бяды набраліся мы з ім! Сперша — як сперша: брыкаўся, тузаўся, бадаўся, — але неяк далі рады: — угаманіўся; толькі, як прыйшло ўжо да самай навукі, то так стаў скора браць усё ў свой бычачы розум, што аж рогі паадпадалі, шэрсьць выпаўзла, стаў хадзіць на двух нагах, словам зусім падабнюсенькі стаўся да чэлавека, а які разумны, аж дзіва!<noinclude></noinclude> 0ozgaj9vnx6xud47rgl9fl6y6oyj6sa 104 28541 84549 2022-08-05T08:27:46Z Gleb Leo 2440 /* Не правераная */ Новая старонка: « — Ну, я яму скора выганю гэты розум з галавы, кажэ Язэп, толькі вядзіце мяне ў хлеў, дзе ён стаіць! — Звар‘яцеў ты, чэлавечэ, чы што?—кажуць салдаты, — праўда, чэкаў ён цябе, але жыць болей з намі не захацеў: дагадзіць яму не маглі патрапіць, перэбраўся ён...» proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude> — Ну, я яму скора выганю гэты розум з галавы, кажэ Язэп, толькі вядзіце мяне ў хлеў, дзе ён стаіць! — Звар‘яцеў ты, чэлавечэ, чы што?—кажуць салдаты, — праўда, чэкаў ён цябе, але жыць болей з намі не захацеў: дагадзіць яму не маглі патрапіць, перэбраўся ён цяпер на сваю кватэру і чутно, папаў у вялікіе чыноўнікі. — Пакажыце тыкеля, просіць Язэп, дзе ён жыве, а я ўжо сам дам рады: — нябось, пастронкі моцные ўзяў. Салдаты завялі Язэпа, паказалі, дом куды ісьці, а самі ўцяклі. Язэп, убачыўшы на дварэ нейкаго чэлавека, пытае: дзе тут жыве бык? — Ня бык, атказывае той, а Быкоў, вун у тые дзверы ідзі. Раскруціўшы пастронак і прыгатаваўшы пугу, сьмела Язэп атчыняе адны, другіе дзьверы і апынуўся ў вялікім пакоі, дзе убачыў абедаўшаго за сталом пана. — Табе чаго? — пытае той, Язэп, падміргіваючы адным вокам, зарагатаў і кажэ: — Іш ты, Падласы, які ласун! Нябось, не спазнаў гаспадара. — Вон пашоў! крыкнуў пан, выскачыўшы з за стала. — Быську, быську, — стаў усьцішываць Язэп разгневанаго пана, але той рынуўся на яго с кулакамі. Язэп, доўга не чэкаючы, закінуў на пана пастронак, зацягнуў яго, ды давай акладаць пугай… Німа ведама, чым бы гэта скончылося, каб ня збегліся на крык людзі і не абаранілі пана. 19<noinclude></noinclude> 2kbc72b5kcaxhv0m6f6vmm8t1xzluq0 84551 84549 2022-08-05T08:28:59Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude> — Ну, я яму скора выганю гэты розум з галавы, кажэ Язэп, толькі вядзіце мяне ў хлеў, дзе ён стаіць! — Звар‘яцеў ты, чэлавечэ, чы што?—кажуць салдаты, — праўда, чэкаў ён цябе, але жыць болей з намі не захацеў: дагадзіць яму не маглі патрапіць, перэбраўся ён цяпер на сваю кватэру і чутно, папаў у вялікіе чыноўнікі. — Пакажыце тыкеля, просіць Язэп, дзе ён жыве, а я ўжо сам дам рады: — нябось, пастронкі моцные ўзяў. Салдаты завялі Язэпа, паказалі, дом куды ісьці, а самі ўцяклі. Язэп, убачыўшы на дварэ нейкаго чэлавека, пытае: дзе тут жыве бык? — Ня бык, атказывае той, а Быкоў, вун у тые дзверы ідзі. Раскруціўшы пастронак і прыгатаваўшы пугу, сьмела Язэп атчыняе адны, другіе дзьверы і апынуўся ў вялікім пакоі, дзе убачыў абедаўшаго за сталом пана. — Табе чаго? — пытае той, Язэп, падміргіваючы адным вокам, зарагатаў і кажэ: — Іш ты, Падласы, які ласун! Нябось, не спазнаў гаспадара. — Вон пашоў! крыкнуў пан, выскачыўшы з за стала. — Быську, быську, — стаў усьцішываць Язэп разгневанаго пана, але той рынуўся на яго с кулакамі. Язэп, доўга не чэкаючы, закінуў на пана пастронак, зацягнуў яго, ды давай акладаць пугай… Німа ведама, чым бы гэта скончылося, каб ня збегліся на крык людзі і не абаранілі пана.<noinclude></noinclude> 9ghh2fzu2eyvq2jpvhcvuqyhfeg1t9j 0 28542 84550 2022-08-05T08:28:45Z Gleb Leo 2440 Новая старонка: «{{загаловак | назва = Вучоны бык | аўтар = Ядвігін Ш. | год = 1912 год | арыгінал = | пераклад = | секцыя = Апавяданьне | папярэдні = [[Бярозка (1912)/З маленькім білецікам|З маленькім білецікам]] | наступны = Бярозка (1912)/Што сказау певень|Што сказау певе...» wikitext text/x-wiki {{загаловак | назва = Вучоны бык | аўтар = Ядвігін Ш. | год = 1912 год | арыгінал = | пераклад = | секцыя = Апавяданьне | папярэдні = [[Бярозка (1912)/З маленькім білецікам|З маленькім білецікам]] | наступны = [[Бярозка (1912)/Што сказау певень|Што сказау певень]] | анатацыі = Іншыя публікацыі гэтага твора: [[Вучоны бык]]. }} <div style="text-align:justify; text-indent:2em;"> <pages index="Бярозка (1912).pdf" from="24" to="25" /> </div> {{DEFAULTSORT:Вучоны бык}} gkcjd94ji0xz5qmejlavsu921rtf7it 84559 84550 2022-08-05T10:40:24Z Gleb Leo 2440 wikitext text/x-wiki {{загаловак | назва = Вучоны бык | аўтар = Ядвігін Ш. | год = 1912 год | арыгінал = | пераклад = | секцыя = Апавяданьне | папярэдні = [[Бярозка (1912)/З маленькім білецікам|З маленькім білецікам]] | наступны = [[Бярозка (1912)/Што сказаў певень|Што сказаў певень]] | анатацыі = Іншыя публікацыі гэтага твора: [[Вучоны бык]]. }} <div style="text-align:justify; text-indent:2em;"> <pages index="Бярозка (1912).pdf" from="24" to="25" /> </div> {{DEFAULTSORT:Вучоны бык}} 9pw0fu3tweq1ms197s6d683syk51xne 104 28543 84552 2022-08-05T08:38:54Z RAleh12 3563 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="RAleh12" /></noinclude>адказаўшы на прывітанне загадчыка, капітан Катль адважыўся пайсці за ім у яго кабінет. — Ну-с, капітан Катль, — сказаў містэр Каркер, прымаючы звычайную сваю позу ля каміна і не здымаючы капялюша, — кепскія справы. — Вы атрымалі паведамленне, якое было, надрукавана ва ўчарайшай газеце, сэр? — запытаўся капітан. — Так, — сказаў містэр Каркер, — мы атрымалі. Гэта былі дакладныя весткі. Страхоўшчыкам будуць значныя страты. Мы вельмі шкадуем. Нічога не зробіш! Такое жыццё! Містэр Каркер прыводзіў у парадак ногці ножыкам і ўсміхаўся капітану, які стаяў ля дзвярэй і паглядаў на яго. — Мне вельмі шкада небаракі Гэя, — сказаў Каркер, — і экіпажа. Як мне вядома, на барту быў сёй-той з лепшых нашых служачых. Заўсёды так бывае. Да таго-ж шмат якія мелі сем'і. Прыемна думаць, што ў небаракі Гэя не было сям'і, капітан Катль! Капітан стаяў, паціраючы падбародак і не зводзячы вачэй з загадчыка. Загадчык зірнуў на нераспячатаныя пісьмы, што ляжалі на стале, і ўзяў газету. — Ці не магу я вам чым-небудзь дапамагчы, капітан Катль? — запытаўся ён, адрываючыся ад газеты, усміхаючыся і красамоўна паглядаючы на дзверы. — Я хацеў-бы, каб вы вырашылі адно непаразуменне, сэр, якое не дае мне спакою, — адазваўся капітан. — Так? — усклікнуў загадчык. — Што-ж гэта такое? Дазвольце мне, капітан Катль, сказаць, каб вы паспяшалі. Я вельмі заняты. — Паслухайце, сэр, — сказаў капітан, наблізіўшыся да яго на крок, — перад тым, як мой сябра Уольр рушыў у гэта злашчаснае плаванне… — Ну-ну, капітан Катль, — з усмешкай перапыніў загадчык, — не гаварыце такім тонам пра злашчаснае плаванне. Мы тут, мой любы, ніякіх адносін да злашчаснага плавання не маем. Напэўна, вы досвіткам перакулілі сёння сваю первую шкляначку, капітан, калі забываецеся аб тым, што ўсякае падарожжа, як марское, так і сухаземнае, звязана з рызыкай. Няўжо вас непакоіць думка, што гэты малады… як яго там завуць… загублены штормам, які падняўся супроць яго тут, у гэтай канторы? Пасаромцеся, капітан! Сон і содавая вада — вось найлепшы сродак супроць такога недамагання. — Мой хлопчык, — павольна прамовіў капітан, — для мяне вы амаль хлопчык, так што мне няма чаго прасіць прабачэння за выпадкова выскачыўшае слова, — калі для вас прыемныя такія жарты, значыцца вы не той джэнтльмен, якім я вас лічыў, а калі вы не той джэнтльмен, якім я вас лічыў, то, значыцца, у мяне, мусіць, ёсць падставы турбавацца. Справа вось якая, містэр Каркер: перад тым, як небарака хлопчык, згодна атрыманага за-<noinclude></noinclude> 4ecxwb0slypqo91xkca62lc8ixwd4ln 104 28544 84553 2022-08-05T09:26:45Z RAleh12 3563 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="RAleh12" /></noinclude>гаду, накіраваўся ў дарогу, ён мне сказаў, што гэта падарожжа, як яму вядома, нічога агульнага не мае з яго асабістай выгадай або павышэннем па службе. Я лічыў, што ён памыляецца, і так і сказаў яму, а пасля прышоў сюды і, з прычыны таго, што галоўны ваш начальнік адсутнічаў, падаў вам два-тры пытанні, з належнай пачцівасцю, для ўласнага супакаення. На гэтыя пытанні вы адказалі шчыра. Цяпер, калі ўсё скончана і трэба перацярпець тое, што нельга змяніць, — а вы, як чалавек вучоны, перагартайце кнігу і, знайшоўшы гэта месца, адзначце яго, — цяпер-бы я адчуў супакаенне, пачуўшы яшчэ раз, што я не памыліўся і выканаў свой абавязак, калі ўтаіў ад старога словы Уольра, і што сапраўды дзьмуў спадарожны вецер, калі ён распусціў парусы, адплываючы ў Барбадоскую гавань. Містэр Каркер, — прадаўжаў капітан з уласцівым яму добрадушшам, — калі я быў тут апошні раз, мы з вамі вельмі весела правялі час. Калі я не такі вясёлы сёння праз гэтага няшчаснага хлопчыка і калі я разгарачыўся, выклікаўшы ў вас заўвагі, якія мог-бы папярэдзіць, то завуць мяне Эдуард Катль, і я прашу ў вас прабачэння. — Капітан Катль, — з найвялікшай пачцівасцю адказваў загадчык, — я вымушан прасіць вас аб адной ласцы. — Аб якой іменна, сэр? — запытаўся капітан. — Будзьце ласкавы, патурбуйцеся выйсці, — сказаў загадчык, паказваючы рукою на дзверы, — і гаварыце свае недарэчныя прамовы дзе-небудзь у іншым месцы. Усе гузакі на твары капітана пабялелі ад здзіўлення і абурэння, нават чырвоны абадок на ілбе пабляднеў, як бляднее радуга сярод пахмурых воблакаў. — Вось што я вам скажу, капітан Катль, — прадаўжаў загадчык, пагражаючы ўказальным пальцам і паказваючы яму ўсе зубы, але па-ранейшаму ветліва ўсміхаючыся, — я быў занадта ласкавым да вас, калі вы былі тут раней. Вы належыце да катэгорыі людзей хітрых і дзёрзкіх. Жадаючы выратаваць маладога… як яго там завуць… якому пагражала небяспека вылецець адсюль, я зрабіў вам ласку — адзін раз і толькі адзін раз. А цяпер ідзіце, мой сябра! Капітан быў літаральна прыбіты да падлогі і страціў здольнасць размаўляць. — Ідзіце, — сказаў добрадушна загадчык, падабраўшы фалды фрака і шырока расставіўшы ногі на камінным дыванчыку, — як і належыць разумнаму чалавеку, і не прымушайце нас паказваць вам на дзверы або ўжываць рашучыя меры. Каб містэр Домбі быў цяпер тут, вам, капітан, напэўна, давялося-б пайсці з вялікай ганьбай. А я толькі кажу — ідзіце! Капітан, прыціснуўшы сваю цяжкую руку да грудзей, нібы хочучы лягчэй уздыхнуць, аглядзеў містэра Каркера з ног да галавы, а пасля акінуў позіркам маленькі пакой, нібы не зусім разумеючы, дзе і ў якой кампаніі ён знаходзіцца.<noinclude></noinclude> 5du6f1y4os1dmz8hyba6fxq99lpnc4w 104 28545 84555 2022-08-05T09:45:17Z RAleh12 3563 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="RAleh12" /></noinclude> — Вы хітры, капітан Катль, — развязна прадаўжаў містэр Каркер з невымушанай шчырасцю свецкага чалавека, які вельмі добра ведае свет, каб турбавацца з-за ўчынкаў, якія яго асабіста не датычаць, — аднак, і вас можна раскусіць — вас і вашага адсутнага сябра, капітан. А што вы зрабілі з вашым адсутным сябрам? Зноў капітан прыціснуў руку да грудзей. Яшчэ раз глыбока ўздыхнуўшы, ён загадаў сабе: «Трымайся мацней!», але шэптам. — Вы займаецеся мілымі змовамі, наладжваеце мілыя нарады, прызначаеце мілыя спатканні, прымаеце мілых гасцей, хіба-ж не так, капітан, — запытаўся Каркер, нахмурыўшы бровы, але па-ранейшаму агаляючы зубы. — Але гэта ўжо дзёрзкасць — з'яўляцца пасля сюды! Гэта не вяжацца з вашай разважлівасцю! Вы, змоўшчыкі, уцекачы, павінны быць больш разважнымі. Зрабіце такую ласку, ідзіце! — Прыяцель! — задыхаючыся прагаварыў капітан прыглушаным і дрыжачым голасам, сударгава сціскаючы свой цяжкі кулак. — Шмат чаго хацелася-б мне вам сказаць, але я добра не ведаю, дзе схаваны ў мяне зараз словы. Для мяне мой малады сябра Уольр утапіўся толькі ўчора вечарам і гэта мяне збівае з толку. Але мы з вамі яшчэ сойдземся борт да борта, прыяцель, — сказаў капітан, падымаючы свой кручок, — калі будзем жыць! — Гэта будзе неразумна з вашага боку, прыяцель, калі здарыцца, — з тою-ж шчырасцю адазваўся загадчык. — Бо, папярэджваю вас, вы можаце не сумнявацца ў тым, што я вас злаўлю і выкрыю. Я не дамагаюся таго, каб быць больш маральным, чым мае блізкія, дарагі капітан, але давер'ем гэтай фірмы або каго-небудзь з членаў фірмы злоўжываць не варта, таксама як не варта яго падрываць, пакуль у мяне ёсць вочы і вушы. Бывайце! — сказаў містэр Каркер, кіўнуўшы галавой. Капітан Катль, пільна паглядзеўшы на яго (містэр Каркер не менш пільна паглядзеў на капітана), вышаў з канторы, а містэр Каркер па-ранейшаму стаяў перад камінам, шырока расставіўшы ногі, прыязна і бесклапотна, нібы душа яго была таксама не заплямлена, як і яго чыстая бялізна і гладкая, далікатная скура. Праходзячы праз кантору, капітан глянуў на бюро, за якім, як яму было вядома, сядзеў калісьці бедны Уолтэр; цяпер за ім займаўся другі юнак, амаль з такім самым свежым і жывым тварам, які быў у Уолтэра ў той дзень, калі яны адкрывалі ў маленькай задняй гасцінай прадапошнюю бутэльку славутай старой мадэры. Выкліканы такім чынам успамін паслужыў на карысць капітану; ён расчуліў яго ў разгар гневу і прымусіў заплакаць. Калі капітан вярнуўся ва ўладанні Драўлянага Мічмана і сеў у кутку цёмнай крамы, абурэнне яго, якое-б яно не было вялікае, не магло перамагчы смутку. Здавалася, гнеў не толькі зневажаў памяць памёршага, але, заспеты смерцю, згасаў перад<noinclude></noinclude> bp5oivb47ssh0pvcp79w7tb8wpi8u8q 104 28546 84556 2022-08-05T09:58:53Z RAleh12 3563 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="RAleh12" /></noinclude>тварам яе. Усе нягоднікі і хлусы, якія асталіся жывымі, трацілі ўсякае значэнне ў параўнанні з сумленнасцю і справядлівасцю аднаго памёршага сябра. У такім настроі сумленны капітан, апрача страты Уолтэра, мог уцяміць толькі адно: разам з Уолтэрам амаль што не ўвесь свет капітана Катля пайшоў на дно. Калі іншы раз ён дакараў сябе — і вельмі жорстка — за патуранне нявіннай ілжы Уолтэра, то таксама часта думаў ён пра містэра Каркера, якога ніякія моры не маглі яму вярнуць, і пра містэра Домбі, які, як зразумеў ён цяпер, быў за межамі чалавечага воклічу, і пра Радасць Сэрца, з якой нельга было яму цяпер сустракацца, і пра «Красуню Пег», гэту моцна збітую з тыкавага дрэва і добра снараджаную баладу, якая наляцела на скалу і разбілася на рыфмаваныя трэскі. Капітан, седзячы ў цёмнай краме, разважаў аб гэтым, зусім забыўшыся пра нанесеную яму абразу, і з такім сумам паглядаў на падлогу, нібы перад ім і сапраўды праплывалі ўсе гэтыя абломкі. Аднак, капітан не забываўся аб тым, каб, па меры сваіх сіл, ушанаваць прыстойна памяць няшчаснага Уолтэра. Прачнуўшыся і разбудзіўшы Роба Тачыльшчыка (які ў штучным поўзмроку моцна заснуў), капітан вышаў з дому са сваім слугой, які ішоў ззаду каля самога яго, і з ключом ад уваходных дзвярэй, які захоўваўся ў кішэні, накіраваўся ў адзін з магазінаў гатовай вопраткі, якіх было так многа ва ўсходнім раёне Лондана, дзе адразу-ж купіў два траурныя касцюмы — адзін для Роба Тачыльшчыка, вельмі вузкі, і адзін для самога сябе, вельмі шырокі. Пасля ён купіў для Роба нейкае падабенства капялюша, які выклікаў зачараванне сваёй суразмернасцю, выгодны і прыгодны як для марака, так і для грузчыка вугалю; гэткі капялюш, які звычайна называлі зюйдвесткай, быў навінкай у краме інструментальнага майстра. У гэта адзенне, якое, як казаў прадавец, прышлося якраз у меру, што можна было растлумачыць толькі выключна спрыяючым збегам акалічнасцей і фасонам, які не астанецца ў памяці старажылаў, капітан і Тачыльшчык апрануліся адразу-ж, уяўляючы з сябе відовішча, якое вельмі здзіўляла ўсіх, хто на яго глядзеў. Пераапрануўшыся такім чынам, капітан прыняў містэра Тутса. — Я засцігнуты знянацку, прыяцель, — сказаў капітан, — і магу толькі пацвердзіць дрэнныя весткі. Перадайце маладой жанчыне, каб яна асцярожна давяла іх да маладой лэдзі, і няхай яны абедзве ніколі больш аба мне не ўспамінаюць — не забудзьцеся сказаць аб гэтым. Капітан адклаў да больш зручнага моманту вырашэнне пытання аб сяброўстве, прапанаваным яму містэрам Тутсам. Праўду кажучы, капітана Катля апанавала такая нуда, што ў той дзень ён гатоў быў адмовіцца ад мер перасцярогі, ужытых су-<noinclude></noinclude> mdyheq98qhdrctafwf33nyuu503i4kv 104 28547 84557 2022-08-05T10:39:50Z Gleb Leo 2440 /* Не правераная */ Новая старонка: «{{Калёнтытул|left={{Larger|ШТО СКАЗАЎ ПЕВЕНЬ.}}}} Жыў — быў на сьвеці такі чэлавек, каторы разумеў усю гутарку ці то скаціны — зьвер’я, ці птушэк Божых; ці як лес шуміць, ці трава шэпаціць. Толькі нельга яму было прызнацца да гэтаго: скажэ каму, — самому паміраць...» proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude>{{Калёнтытул|left={{Larger|ШТО СКАЗАЎ ПЕВЕНЬ.}}}} Жыў — быў на сьвеці такі чэлавек, каторы разумеў усю гутарку ці то скаціны — зьвер’я, ці птушэк Божых; ці як лес шуміць, ці трава шэпаціць. Толькі нельга яму было прызнацца да гэтаго: скажэ каму, — самому паміраць трэба. Меў гэты чэлавек жонку, і жылі яны паміж сабой складна. Гаспадарку мелі не вялікую: асла і быка. Асёл стаяў у хлеві і авёс жраў, на быку гаспадар вазіў дровы і карміў яго саломай. Вось, аднаго разу прывёз гаспадар гальля з лесу, атпрог вала і пусьціў у хлеў; не пасьпеў ешчэ і варот прычыніць — чуе, стаў вол жаліцца аслу: «паганае маё жыцьцё, братка асёл, пашанасьці і увагі ніякай німаю ад свайго гаспадара: араць — ты, Рабы, ідзі; вады прыwягнуць — запрагай Рабога; дроў прывязьці — зноў Рабы у атвеці. Усё як Рабы, дык рабы: каму пугай па баку? — Рабому; каму ежа салома? — Рабому. А вось, ты, асёл, стаіш, нічога ня робіш, а сена, ды авёс толькі глуміш!» Разжаліўся асёл над доляй Рабога; стаў ківаць ён сваей вялікай галавой, каб прыдумаць якую раду для вала. З вялікай натугі свайго аслячаго розуму застрыг доўгімі вушамі, дый, апусьціўшы ісподнюю лупу, зашэптаў: «ты, вол, захварэй, дык гаспадар і да работы цябе ня возьме, і карміць лепш пачне». Пачуўшы гэта, гаспадар вярнуўся ў хату, ды сьмяецца сам сабе. «Чаго сьмяешся?» — пытае жонка, — «От, так сабе сьмяюся», — атказаў мужык.<noinclude></noinclude> h53ixwf78in13kwdqb6gtrcr3mkv4zi 104 28548 84560 2022-08-05T10:43:45Z Gleb Leo 2440 /* Не правераная */ Новая старонка: « Назаўтрае, даў Бог дзень, пайшоў гаспадар у хлеў. Глядзіць вол, аткінуўшы хвост і галаву, ляжыць на баку, дый паглядае с пад вока на гаспадара, што будзе? Гаспадар, бытцым нічога ня ведаючы а хітрыках Рабога, закінуў яму сена, ўсыпаў аўса і, прыйшоўшы ў хат...» proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude> Назаўтрае, даў Бог дзень, пайшоў гаспадар у хлеў. Глядзіць вол, аткінуўшы хвост і галаву, ляжыць на баку, дый паглядае с пад вока на гаспадара, што будзе? Гаспадар, бытцым нічога ня ведаючы а хітрыках Рабога, закінуў яму сена, ўсыпаў аўса і, прыйшоўшы ў хату, сьмяецца. Конка ізноў давай прыставаць да яго: «чаго шчырышся? мо з мяне чаго? Кажы праўду!» Мужык і кажэ: «не магу я табе праўды сказаць, чаго сьмяюся, бо тагды сьмерць мая прышла-б па мяне». На другі дзень ідуць гаспадар з гаспадыняй быка даведацца: ляжыць Рабы, хоць сена і салома да чыста спітляваў, толькі на другі бок перэвярнуўся. Гаспадар і кажэ да жонкі: «німа рады: зарэжэм быка, бо страта будзе вялікая, а так, то хоць што колечы выручым».—«Пачэкай да заўтраго, калі не паправіцца — рэж». Выйшлі яны с хлева, жонка пайшла ў хату, а мужык стаў пад варотамі слухаць, якая будзе нарада паміж яго жывёлай. Ажно бык і кажэ аслу: «дрэнную ты, асёл, раду мне прыдумаў; што-ж мне без пары пад нажом гінуць? Цяпер парадзь, братка, як з бяды выкруціцца?» — «Німа, кажэ ён, іншае рады: папраўляйся, бык! Глядзі, каб заўтра ты быў ужо здароў, бо гэтые жарты дрэнна могуць скончыцца: с цябе скуру злупяць, а мяне ў хамут на тваё мейсцэ ўшчэмяць!» Чуўшы гэта, прыйшоў мужык у хату, дый сьмяецца: «заўтра наш Рабы здароў ужо будзе!» — «А ты скуль ведаеш? Чаго вышчэрыўся? Кажы! — крычыць, тупаючы нагамі, жонка. Зара мне кажы! Ты хіба нешта пра мяне ведаеш, што абы ў хату, дык сьмяешся! «Ну!? — Сьмерці маей ты, кабета, хочэш, ці што? — атказывае мужык. Гаварыў я табе, што калі прызнаюся перэд табой, чаго я сьмяюся, дык у той час паміраць мне прыйдзецца».<noinclude></noinclude> gq2vtmh1fqnovbadhgbgrsvgj7tb1rc 104 28549 84561 2022-08-05T10:49:12Z Gleb Leo 2440 /* Не правераная */ Новая старонка: « На другі дзень прыходзіць гаспадар у хлеў, ажно бык ужо стаіць, ды скоса ўсё пагледае на яго рукі, ці не прынёс нажа с сабой; але гаспадар — нічога: атчыніўшы хлеў, выпусьціў вала да вады і сам за ім ідзе. Рабы, каб паказацца перэд гаспадаром, што ён саўсім...» proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude> На другі дзень прыходзіць гаспадар у хлеў, ажно бык ужо стаіць, ды скоса ўсё пагледае на яго рукі, ці не прынёс нажа с сабой; але гаспадар — нічога: атчыніўшы хлеў, выпусьціў вала да вады і сам за ім ідзе. Рабы, каб паказацца перэд гаспадаром, што ён саўсім ужо здароў, паставіўшы хвост да гары як дуду, давай выбрыківаць, як мага, заднімі нагамі, а сам з боку пагледае, ці добра бачыць гэтые штукі яго гаспадар. Але мужык напаіўшы вала, загнаў яго у хлеў, вярнуўся ў хату, дый сьмяецца сабе. Як угледзіла ізноў яго сьмех гаспадыня, калі ўз’елася яна, калі не пачне яго лаяць: «здохні ты, кажэ, лепей, а скажы прычыну твайго сьмеху! Вытрываць больш не магу!» Зазлаваў і мужык: «ну, кажэ, калі табе не шкада мяне, хай ты пропадам прападзі! Даставай с кубла сьмяротную адзежыну, — скажу ўжо табе, ўсю праўду хоць сам памру!» Кінулася з радасьцю жонка да кубла, выцягнула сьмяротную адзежыну, а сама ажно устаяць на мейсцы с цікаўнасьці ня можэ. Гаспадар, уздыхнуўшы, стаў памалу рыхтавацца на сьмерць. Скінуўшы апратку, памыўся, надзеў сьмяротную кашулю… толькі чуе гэта ён, як сабака, шо лежаў пад сталом, пачаў плакаць і кажэ да пеўня, каторы {{Абмылка|ходыарм|ходырам}} хадзіў па хаці каля перэпялёсьценькіх курыц: «ах, певень, певень! як табе ня сорам? Гаспадар уміраць рыхтуецца, а табе вунь што ў галаве!» А певень, пад’ехаўшы на адным крыле, калі зараве: «дурны гаспада-а-ар! Я маю дзевяць жонак, дый ліха мяне не бярэ, а ён праз адну памірае!» Пачуўшы гэту гутарку пеўня, сьціснулося сперша з жалю сэрцэ гаспадара, а пасьля падпала такая злосьць на жонку, што доўга не чэкаўшы, схапіў ён пугу, ды калі стаў сьцебаць сваю гаспадыню пугаўём, што тая з болю ажно занямела…<noinclude></noinclude> 5eyvf3qb8xbx5dfqumdekh7k9zld4hz 104 28550 84562 2022-08-05T10:49:50Z Gleb Leo 2440 /* Не правераная */ Новая старонка: « І спужаўся, і шкада зрабілося мужыку жонкі сваей, ўсьцягнуў ён яе на ложка, накрыў, а сам пабег па зельле да баб. Назаўтрае, каб барджэй жонка моцы набралася, зарэзаў і сьпёк для яе пеўня. Ачуняла ў скорасьці гаспадыня, але больш ужо ня лезла ў вочы свайму...» proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude> І спужаўся, і шкада зрабілося мужыку жонкі сваей, ўсьцягнуў ён яе на ложка, накрыў, а сам пабег па зельле да баб. Назаўтрае, каб барджэй жонка моцы набралася, зарэзаў і сьпёк для яе пеўня. Ачуняла ў скорасьці гаспадыня, але больш ужо ня лезла ў вочы свайму мужыку, і зноў сталі яны жыць паміж сабой складна.<noinclude></noinclude> qlf78kw8rc06iooqaizikxu1tiwkq6m 0 28551 84563 2022-08-05T10:49:55Z Gleb Leo 2440 Новая старонка: «{{загаловак | назва = Што сказаў певень | аўтар = Ядвігін Ш. | год = 1912 год | арыгінал = | пераклад = | секцыя = Апавяданьне | папярэдні = [[Бярозка (1912)/Вучоны бык|Вучоны бык]] | наступны = [[Бярозка (1912)/Падласенькі|Падласенькі]] | анатацыі = Іншыя публ...» wikitext text/x-wiki {{загаловак | назва = Што сказаў певень | аўтар = Ядвігін Ш. | год = 1912 год | арыгінал = | пераклад = | секцыя = Апавяданьне | папярэдні = [[Бярозка (1912)/Вучоны бык|Вучоны бык]] | наступны = [[Бярозка (1912)/Падласенькі|Падласенькі]] | анатацыі = Іншыя публікацыі гэтага твора: [[Што сказаў певень]]. }} <div style="text-align:justify; text-indent:2em;"> <pages index="Бярозка (1912).pdf" from="26" to="29" /> </div> {{DEFAULTSORT:Што сказаў певень}} nvpu7vdbsnzqqf3018wfr3o6uqvrs3o