Аўтар:Янка Лучына

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="be">
  <siteinfo>
    <sitename>Вікікрыніцы</sitename>
    <dbname>bewikisource</dbname>
    <base>https://be.wikisource.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.23</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Мультымедыя</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Адмысловае</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Размовы</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Удзельнік</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Размовы з удзельнікам</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Вікікрыніцы</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Размовы пра Вікікрыніцы</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Файл</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Размовы пра файл</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">Размовы пра MediaWiki</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Шаблон</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Размовы пра шаблон</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Даведка</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Размовы пра даведку</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Катэгорыя</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Размовы пра катэгорыю</namespace>
      <namespace key="102" case="first-letter">Аўтар</namespace>
      <namespace key="103" case="first-letter">Размовы пра аўтара</namespace>
      <namespace key="104" case="first-letter">Старонка</namespace>
      <namespace key="105" case="first-letter">Размовы пра старонку</namespace>
      <namespace key="106" case="first-letter">Індэкс</namespace>
      <namespace key="107" case="first-letter">Размовы пра індэкс</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Модуль</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Размовы пра модуль</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">Gadget</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">Gadget talk</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">Gadget definition</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">Gadget definition talk</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Аўтар:Янка Лучына</title>
    <ns>102</ns>
    <id>3503</id>
    <revision>
      <id>84457</id>
      <parentid>62819</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T16:39:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Творы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3155" xml:space="preserve">{{Пра аўтара
| Прозвішча               =Лучына
| Імёны                   =Янка
| Першая літара прозвішча =Л
| Варыянты імёнаў         =сапр.: Іван Люцыянавіч Неслухоўскі
| Апісанне                =беларуска-польскі паэт-дэмакрат, мысьляр
| Іншае                   =
| ДН                      =18 ліпеня 1851
| Месца нараджэння        =Мінск
| ДС                      =28 ліпеня 1897
| Месца смерці            =Мінск
| Выява                   =Janka Łučyna, Belarussian poet.jpg
| Вікіпедыя               =:be:Янка Лучына
| Вікіпедыя2              =:be-x-old:Янка Лучына
| Вікіцытатнік            =
| Вікісховішча            =Category:Janka Łučyna
| Вікіліўр                =Janka Lučyna
| ЭСБЕ                    =
| Катэгорыя               =Янка Лучына
| Google                  =
}}

== Творы ==
{{All works‎}}

===Вершы на беларускай мове===
*[[Вязанка (1903)]] - зборнік вершаў:
**[[Пагудка]]
**[[Што птушкі казалі]]
**[[Стары ляснік]]
**[[Каршун (Лучына)|Каршун]]
**[[Сівер]]
**[[Што думае Янка, вязучы дровы ў горад]]

*[[Вясна (Лучына - Кажуць людзі: «Вясна!» — піша так каляндар...)|Вясна (''Кажуць людзі: «Вясна!» — піша так каляндар...'')]]
*[[Вясновай парой]]
*[[Дабрадзею артысту Манько]]
*[[Дзень за днём]]
*[[Заходзіць сонца за горы]]
*[[Роднай старонцы]]
*[[Пакуль новы год настане на свеце]]
*[[Усёй трупе дабрадзея Старыцкага беларускае слова]]
===Вершы на польскай мове===
* [[Дзе ты, песенька, дзе ты…]]
* [[Велічны малюнак]]
* [[На перавозе]]
===Апавяданні===
*[[Старасць не радасць…]]

===Пераклады===
з [[Аўтар:Уладзіслаў Сыракомля|Уладзіслава Сыракомлі]]
*[[Не я пяю — народ Божы…]]
*[[Бусел (Сыракомля/Лучына)|Бусел]]
*[[Ямшчык (Сыракомля/Лучына)|Ямшчык]]
*[[Надта салодкія думкі (Сыракомля/Лучына)|Надта салодкія думкі]]
*[[Горсць пшаніцы (Сыракомля/Лучына)|Горсць пшаніцы]]

==Глядзіце таксама==
*[http://wiersze.wikia.com/index.php?title=Janka_Łuczyna&amp;useskin=monobook Janka Łuczyna] (па-польску)

== Пра аўтара==
*[[Неслухоўскі]]

[[Катэгорыя:Беларускія аўтары]]
[[Катэгорыя:Беларускія паэты]]
[[Катэгорыя:Аўтары XIX стагоддзя]]</text>
      <sha1>n9c0237w0p6g46uv1fuirdhi5jrilyd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>На перавозе</title>
    <ns>0</ns>
    <id>5201</id>
    <revision>
      <id>84456</id>
      <parentid>31780</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T16:38:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3454" xml:space="preserve">{{Загаловак
 | назва     = На перавозе
 | аўтар     = Янка Лучына
 | пераклад    = Міхась Клімковіч
 | секцыя    = Верш
 | папярэдні = 
 | наступны  = 
 | крыніца   = Выбраныя творы. — Мн., 1953. - с. 37-39
}}

&lt;poem&gt;
Стой, перавозчык! Мы на пароме
Ўехалі, браце, ў натхненне!
Сонца ўзыходзіць, хвалі на Нёмне
Ўпыхнулі ўсе ад прамення.
Воды ўздымаюцца і на палотны
Жвіру, што ўслаў увесь бераг,
Падаюць з шумам, бляск іскрамётны
Сыплюць і сыплюць з разбегу.
Раннія хмаркі, голаў у бліках
Ў яснай адбіліся тоні.
Дзіўны малюнак ўзнікне і знікне,
Як яго хваля заслоніць.
А нада мною жаўры ў нябёсах
Трэль рассыпаюць з высотаў,
Драч адгукнуўся дзесьці ў пакосах,
Плача канюх над балотам,
Стрыж праімчаўся быстры, як куля,
Грудкай над самай вадою,
Дзесьці кукуе ў лесе зязюля, -
Глушыць гук даллю лясною.
Нёман блакітны! Дзівамі бляску
Ты не захопіш нікога:
Выдмы з пяскамі - ўся апаяска
Злучын тваіх у разлогах.
І ўсё-ж аблона, поле - жытное,
Шлях у бярозках між жыта,
Луг, разатканы шчодра вясною,
Нібы дыван аксамітны,
Лясы густыя, сосны, яліны,
Грушы самотнае шаты,
Выгляд убогі беднай краіны
Лепш мне за іншых стократы.
Людцаў спытайся, што на чужыну
Былі закінуты лёсам,
Дзе напаткалі чары радзімы,
Чары паднёманскіх плёсаў?
Ці-ж па-над Рэйнам, Тыбрам і Сенай,
Нават над мудрым Дунаем
Не адчуваліся нібы прышэльцы,
Сэрцам не мкнуліся к краю?
Бедны з Наднёмання жыхар-мяшканец,
Выглядам сэрца не грэе,
Не ўскочыць жвава ў кіпучы танец,
Выснаваць песні не ўмее.
Бачна, што бедны, бачна, што цёмны,
Ў працы адхлання не знае,
Потам крывавым хлеб свой надзённы
Ў цяжкім трудзе здабывае.
І ўсё-ж ён вышай аблудных тлумаў
Ды раззалочанай злобы,
Люд той з адзнакай ціхай задумы
На узбарожджаным лобе.
Не сыты плёны на нашым грудзе,
Хоць потам зліта ўсё поле,
Аднак з пясчыстай глебы здабудзе
Хлеб чорны праца і воля.
І голад - прывід бледны, гарбаты
Аратых ў сне не застраша.
Маем хлеб жытны - вось і багаты,
Досыць і лесу і пашы.
&lt;/poem&gt;

[[Катэгорыя:Вершы Янкі Лучыны]]</text>
      <sha1>mfqr0xr91wwffcm5a3oq7ovt6foa2x1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Tven.Pryhody Toma Souera.pdf/24</title>
    <ns>104</ns>
    <id>19863</id>
    <revision>
      <id>84424</id>
      <parentid>84423</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T12:03:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sopcan</username>
        <id>3564</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2315" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Sopcan&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{перанос канец|п=вако|к=ліцы}}; з’явілася мясцовая красуня; нарэшце, апошнім прышоў узорны хлопчык Віллі Макферсон, які ахоўваў сваю маці так старанна, нібы яна была шкляная. Ён заўсёды прыводзіў з сабою ў царкву сваю маці, і ўсе мамы ставілі яго ў прыклад сваім сынам. А хлопчыкі — усе да апошняга ненавідзелі яго за тое, што ён такі добры, а галоўнае за тое, што яго ўзорнасцю заўсёды ім 
«тыкаюць у нос». З кішэні яго, нібы выпадкова, вытыркаўся кончык насавой хустачкі. У Тома насавой хустачкі не 
было, і тых хлопчыкаў, якія мелі гэтую прыналежнасць туалета, ён лічыў фарсунамі. 

Пастар пачаў з гімна, які ён прачытаў з завываннем, улюбёным у тутэйшых месцах. Ен пачынаў на сярэдніх нотах, і, паступова падвышаючы голас, даходзіў да высокіх, рабіў націск на перадапошнім слове і раптам, нібы ныраючы, спускаў тон: 

&lt;poem&gt;Няўжо-ж на ложку з кветак я буду &lt;br&gt;{{gap|15em}}адпачываць,&lt;br&gt;Калі мой блізкі прызначаны змагацца &lt;br&gt;{{gap|15em}}пакутваць!&lt;/poem&gt;

У часе малітвы ўвагу Тома прыцягнула муха, якая села на спінку лаўкі перад ім. Гэтая муха нібы здзеквалася з яго: яна так спакойна церла адну аб адну свае маленькія лапкі, ахапляла імі галаву і паліравала яе так старанна, што галава, здаецца, аддзялялася ад цела і відаць была тоненькая нітачка шыі; потым заднімі ножкамі яна чысціла і скрэбла&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>6kwr0fot5cxtn9auv7m172dgd283cgi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Tven.Pryhody Toma Souera.pdf/25</title>
    <ns>104</ns>
    <id>19864</id>
    <revision>
      <id>84426</id>
      <parentid>56881</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T12:08:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sopcan</username>
        <id>3564</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3410" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Sopcan&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;крылкі і разгладжвала іх, нібы складкі фрака, каб яны ямчэй ахаплялі цела; і ўвесь свой туалет яна рабіла не спяшаючыся, спакойна і ўпэўнена, нібы ведала, што ёй нішто не пагражае, бо Том, хоць яму і свярбелі рукі цапнуць муху, — не адважыўся гэта зрабіць у часе малітвы. Але як толькі пастар дайшоў да апошніх заключных слоў, рука Тома сама выгнулася наперад; калі-ж пачулася «аман», — муха была ўжо злоўленая. Але цётка ўбачыла гэты манеўр і прымусіла Тома выпусціць муху. 

Пастар скончыў малітвы і аднастайным гамзатым голасам пачаў пропаведзь, да таго нудную, што хутка многія ўжо дзюбалі носам, не гледзячы на тое, што прапаведнік пагражаў грэшнікам кіпучай серай і смалой, а лік абраных, якім прызначана вечнае шчасце, даводзіў да такой маленькай лічбы, што выходзіла: такую жменьку праведнікаў не варта было і ратаваць. 

Пакуты Тома аднавіліся. Раптам ён успомніў, што ў яго ў кішэні ляжыць вялікі скарб, і паспяшаўся дастаць яго. Гэта быў вялікі чорны жук з моцнымі сківіцамі — жук «кусака», як 
называў яго Том. Жук быў схаваны ў каробачку ад пістонаў. Калі Том адчыніў каробачку, жук у першую чаргу ўкусіў яго за палец. Зразумела, хлопчык пстрычкай адкінуў яго прэч, а пакусаны палец засунуў у рот. Жук упаў на спіну і бездапаможна круціўся, спрабуючы перавярнуцца. Том глядзеў на яго і прагнуў атрымаць яго назад, але ён ляжаў далей, як можна было дастаць. Затое ён паслужыў забавай для многіх з тых, хто не паспеў зацікавіцца пропаведдзю і сачыў цяпер за намаганнямі жука стаць на лапкі. 

Але вось у царкву выпадкова забраўся пудэль, журботны, стомлены летняй гарачынёй і цішынёй; знудзіўшыся сядзець дома, ён шукаў забаў і новых уражанняў. Калі ён убачыў жука, яго панура апушчаны хвост адразу падняўся і завіляў. Ён доўга вывучаў здабычу, хадзіў вакол яе, здалёк абнюхваў; потым асмеліўся, падышоў бліжэй; потым разявіў рот, хацеў схапіць жука — і не патрапіў; паўтарыў&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>b4dilisqr46b1lox5o5z9c4y3t1syze</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Tven.Pryhody Toma Souera.pdf/26</title>
    <ns>104</ns>
    <id>19865</id>
    <revision>
      <id>84427</id>
      <parentid>56882</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T12:14:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sopcan</username>
        <id>3564</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2077" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Sopcan&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;спробу, яшчэ і яшчэ; відаць, гэта яму спадабалася; ён лёг на жывот, так што жук прышоўся яму між лап, і зноў пачаў рабіць свае спробы. Нарэшце гэта яму абрыдала, ён супакоіўся, забыўся на жука і нават пачаў драмаць; галава паступова апусцілася, і падбародак дакрануўся да ворага, які зараз-жа ўкусіў яго. Пудэль візгнуў, матнуў галавой, і жук адляцеў ад яго на два крокі і зноў паваліўся на спіну. Тыя, хто сядзеў бліжэй і бачыў усё гэта, — аж трэсліся ад стрыманага смеху; некаторыя схавалі свае твары за веярамі і насавымі хусткамі, і Том быў зусім шчаслівы. 

У пудэля быў дурны выгляд — відаць, ён і сам адчуваў, што застаўся дурнем, але ў той-жа час яго сабачае сэрца карцела ад крыўды і жадання помсты. Таму ён падышоў да жука і асцярожна распачаў атаку: наскокваў на жука з усіх бакоў, ледзь не кранаючы ворага пярэднімі лапамі, ляскаў на яго зубамі і матаў галавой так, што пляскалі вушы. Але ўрэшце гэта яму зноў абрыдала; ён паспрабаваў-быў пагуляць з мухай, але гэта не здалося яму досыць цікавым; пасачыў за мурашкай, прыціскаючы нос да самай падлогі, 
але і тут хутка знудзіўся, пазяхнуў, уздыхнуў і — зусім забыўшыся на жука  — усеўся на яго…&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>5s6qpip8u5fblfyas9keul7tkybf1qb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Tven.Pryhody Toma Souera.pdf/27</title>
    <ns>104</ns>
    <id>19866</id>
    <revision>
      <id>84428</id>
      <parentid>58400</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T12:19:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sopcan</username>
        <id>3564</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3140" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Sopcan&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;
&lt;includeonly&gt;&lt;/includeonly&gt;
Што тут адбылося! Пудэль дзіка заскавытаў і пачаў кідацца па царкве; перад самым алтаром перабег на другі бок, стралой панёсся да дзвярэй, ад дзвярэй — назад, не спыняючы брахаць і скуголіць, бо жук уеўся яму ў жывот і не разнімаў свае сківіцы; чым больш сабака кідаўся, тым мацней быў боль, і нарэшце пудэль ператварыўся ў нейкую лахматую камету, якая круцілася па сваёй арбіце з неймавернай хуткасцю. Скончылася тым, што ашалелы пудэль кінуўся ўбок і ўскочыў на калены свайму гаспадару, а той выкінуў яго праз акно. 

Усе сядзелі чырвоныя, ледзь стрымліваючыся, каб не зарагатаць голасна. Нават прапаведнік збіўся з панталыку і хаця зараз-жа аднавіў сваю прамову, але цяпер гаварыў ужо нягладка, запінаючыся, адчуваючы, што ўсёроўна шансы на поспех страчаны, бо нават на самыя сур’ёзныя яго фразы слухачы, хаваючыся за спінкамі лавак, адгукаліся толькі прыдушанымі выгукамі самай паганай вясёласці, нібы прапаведнік сказаў нешта надзвычайна забаўнае. 

Усе ўздыхнулі з палягчэннем, калі гэтая пакута скончылася, і пастар сказаў «аман». 

Том Соўэр ішоў дадому вясёлы, кажучы сабе, што і царкоўная служба часам можа быць не надта ўжо нуднай, калі толькі ўнесці ў яе некаторую рознастайнасць. Адно толькі псавала яго радасць: ён нічога не меў супроць таго, каб пудэль пагуляў з яго жуком але навошта-ж было зусім забіраць яго? Гэта ўжо нядобрасумленна. 

'''''Раздзел V'''''

У панядзелак Том Соўэр прачнуўся зусім няшчасным. З ім заўсёды так было па панядзелках, бо гэтым днём пачынаўся тыдзень новых пакут у школе. Ён нават шкадаваў, што ўчора было свята, бо пасля волі зварот у няволю быў яшчэ цяжэйшым. 

Том ляжаў і думаў. Раптам ён адчуў, што хоча захварэць, каб застацца дома і не хадзіць у школу. Сапраўды, ці нельга&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>4ex19cvprvcnr4wk46zfpxd82xuc24t</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>84429</id>
      <parentid>84428</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T12:21:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sopcan</username>
        <id>3564</id>
      </contributor>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3145" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Sopcan&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;
&lt;includeonly&gt;&lt;/includeonly&gt;
Што тут адбылося! Пудэль дзіка заскавытаў і пачаў кідацца па царкве; перад самым алтаром перабег на другі бок, стралой панёсся да дзвярэй, ад дзвярэй — назад, не спыняючы брахаць і скуголіць, бо жук уеўся яму ў жывот і не разнімаў свае сківіцы; чым больш сабака кідаўся, тым мацней быў боль, і нарэшце пудэль ператварыўся ў нейкую лахматую камету, якая круцілася па сваёй арбіце з неймавернай хуткасцю. Скончылася тым, што ашалелы пудэль кінуўся ўбок і ўскочыў на калены свайму гаспадару, а той выкінуў яго праз акно. 

Усе сядзелі чырвоныя, ледзь стрымліваючыся, каб не зарагатаць голасна. Нават прапаведнік збіўся з панталыку і хаця зараз-жа аднавіў сваю прамову, але цяпер гаварыў ужо нягладка, запінаючыся, адчуваючы, што ўсёроўна шансы на поспех страчаны, бо нават на самыя сур’ёзныя яго фразы слухачы, хаваючыся за спінкамі лавак, адгукаліся толькі прыдушанымі выгукамі самай паганай вясёласці, нібы прапаведнік сказаў нешта надзвычайна забаўнае. 

Усе ўздыхнулі з палягчэннем, калі гэтая пакута скончылася, і пастар сказаў «аман». 

Том Соўэр ішоў дадому вясёлы, кажучы сабе, што і царкоўная служба часам можа быць не надта ўжо нуднай, калі толькі ўнесці ў яе некаторую рознастайнасць. Адно толькі псавала яго радасць: ён нічога не меў супроць таго, каб пудэль пагуляў з яго жуком, — але навошта-ж было зусім забіраць яго? Гэта ўжо нядобрасумленна. 

'''''Раздзел V'''''

У панядзелак Том Соўэр прачнуўся зусім няшчасным. З ім заўсёды так было па панядзелках, бо гэтым днём пачынаўся тыдзень новых пакут у школе. Ён нават шкадаваў, што ўчора было свята, бо пасля волі зварот у няволю быў яшчэ цяжэйшым. 

Том ляжаў і думаў. Раптам ён адчуў, што хоча захварэць, каб застацца дома і не хадзіць у школу. Сапраўды, ці нельга&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>ph7ljr97sbkm4idodanon3lgcwwfl6o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Tven.Pryhody Toma Souera.pdf/28</title>
    <ns>104</ns>
    <id>19867</id>
    <revision>
      <id>84430</id>
      <parentid>56884</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T12:25:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sopcan</username>
        <id>3564</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2797" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Sopcan&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;на што-небудзь захварэць? Ён даследваў сябе — нідзе не баліць. Памацаў сябе яшчэ раз. На гэты раз яму здалося, нібы ў яго пачынае калоць у жываце, і ён узрадаваўся, спадзяючыся, што боль узмацніцца. Але боль, наадварот, пачаў сцішацца і паступова зусім знік. 

Том зноў пачаў меркаваць і раптам успомніў, што ў яго хістаецца зуб. Гэта было вельмі дарэчы; ён ужо збіраўся «завыць як сабака», але раптам яму прышло ў галаву, што калі ён скажа пра зуб, то цётка возьме ды і вырве яму зуб, — а гэта балюча. Таму ён парашыў, што зуб лепш пакінуць на запас і пашукаць чаго-небудзь іншага. 

Некаторы час нічога не знаходзілася. Потым ён успомніў, як доктар расказваў пра адну хваробу, якая палажыла хворага ў ложак на тры тыдні ды яшчэ пагражала стратай пальца. Хлопчык паспешна выцягнуў з-пад коўдры вялікі палец і пачаў яго аглядаць. Але ён не ведаў, якія адзнакі гэтай хваробы. У кожным разе паспрабаваць варта было-б, і ён пачаў енчыць. 

Але Сід спаў. 

Том застагнаў яшчэ больш, і яму здалося, што палец у яго сапраўды баліць.
 
Сід не адгукаўся. 

Том нават запыхаўся ад намаганняў. Ён адпачыў крыху, набраў паветра ў лёгкія і выпусціў некалькі дасканалых енкаў. 

Сід толькі хроп. 

Гэта злавала Тома. Ён паклікаў: «Сід! Сід!» і тузануў брата за плячо. Гэта падзейнічала, і Том зноў застагнаў. Сід пазяхнуў, пацягнуўся, прыпадняўся на лакцю, засоп і ўтаропіўся на Тома. Той усё енчыў. Сід гукнуў яго: 

— Том! Слухай, Том! 

Адказу не было. 

— Ты чуеш, Том? Том, што з табой? 

І Сід у сваю чаргу тузануў брата, трывожна ўглядаючыся яму ў твар. 

Том жаласна прастагнаў:&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>53yr8jyz4png1e8prj57tpnuo61pd7y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Tven.Pryhody Toma Souera.pdf/29</title>
    <ns>104</ns>
    <id>19868</id>
    <revision>
      <id>84431</id>
      <parentid>58401</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T12:30:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sopcan</username>
        <id>3564</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2538" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Sopcan&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;

— Пакінь, Сід, не чапай мяне! 

— Ды што з табой, Том? Я паклікаю цёцю. 

— Не, не трэба. Можа гэта пройдзе. Нікога не клікай. Не трэба.

— Ну вось яшчэ! Вядома, паклікаю. Ды не стагні ты так! Гэта-ж жах! Даўно гэта з табой? 

— Некалькі гадзін. Ой! Калі ласка, не торгай мяне, Сід! Ты мяне заморыш. 

— Чаму-ж ты раней не разбудзіў мяне? Том, браток, не стагні так: мяне аж мароз дзярэ па скуры. Што ў цябе баліць? 

— Я ўсё табе дарую, Сід! {{Разбіўка|(Стогн.)}} Усё, што ты зрабіў мне дрэннага, Калі мяне не будзе… 

— О, Том, няўжо-ж ты паміраеш? Том, родненькі, не памірай! Не трэба. Можа…

— Я ўсім дарую, Сід! {{Разбіўка|(Стогн.)}} Скажы ім гэта. Я маю рамку ад акна і аднавокае кацянё аддай той дзяўчынцы, што нядаўна прыехала, і скажы ёй… 

Але Сід схапіў сваё адзенне і знік. Том так старанна ўяўляў сябе хворым, што сапраўды ўжо хварэў, і стогн яго быў зусім натуральны. 

Сід імчаўся ўніз па лесвіцы і крычаў: 

— Цёця Поллі, ідзіце хутчэй! Том памірае! 

— Памірае? 

— Але! Чаго-ж вы чакаеце? Ідзіце хутчэй! 

— Глупства! Не веру! 

Але тым не менш яна ўжо бегла нагару, а Сід і Мэры за ёй. І твар у яе зрабіўся зусім бледны, і губы дрыжэлі. Падбегшы да пасцелі Тома, яна ледзь магла прамовіць: 

— Том, любы, што з табой? 

— Ох, цёця, я… 

— Што з табой, дзіця маё? 

— Ох, цёця, у мяне антонаў агонь у пальцы. 

Старая ўпала на крэсла і засмяялася, потым заплакала, потым зноў засмяялася і заплакала. 

Ад гэтага ёй палягчэла, і яна сказала:&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>nprqeou5obnkxqc5n0hstn188s39gc4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Tven.Pryhody Toma Souera.pdf/30</title>
    <ns>104</ns>
    <id>19869</id>
    <revision>
      <id>84432</id>
      <parentid>58402</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T12:33:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sopcan</username>
        <id>3564</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1988" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Sopcan&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;

— Ну і напалохаў-жа ж ты мяне! А цяпер досыць: кінь гэтыя глупствы і ўставай!

Стогны спыніліся, і палец адразу-ж перастаў балець. Хлопчык, крыху засаромлены, паясніў: 

— Цёця Поллі, мне здавалася, што ён зусім здрантвеў. І ён так балеў, што я нават забыўся на зуб. 

— Бач, якая справа! А што ў цябе з зубам? 

— Адзін зуб хіcтаецца і страшэнна 
баліць, аж цярпець нельга. 

— Ну, годзе, годзе, а то зноў пачнеш 
стагнаць. Адчыні рот! Так, зуб сапраўды хістаецца, але з гэтага 
не паміраюць. Мэры, прынясі мне шаўкавінку і галавешку з кухні! 

— Цётачка, не трэба —  ён ужо не баліць! Я не буду стагнаць, нават калі ён і зноў забаліць. Я і выгляду 
не падам. Калі ласка, цёця, не трэба! Я не хачу сядзець дома, я хачу ісці ў школу. 

— А-а, дык вось яно што! Ты ўсю гэтую гісторыю выдумаў толькі для таго, каб не ісці ў школу, а замест таго ісці вудзіць рыбу? Ах, Том, Том, я так цябе люблю, а ты нібы наўмысля робіш мне розныя брыдоты, псуеш маё старое сэрца. 

Тымчасам прынеслі прылады для зубадрання. Цёця Поллі зрабіла пятлю на канцы шаўкавінкі, надзела яе на хворы зуб і моцна сцягнула, а другі канец прывязала да ложка;&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>k2369qmrt455bsi4jkrfq7ditg2pbt1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Tven.Pryhody Toma Souera.pdf/31</title>
    <ns>104</ns>
    <id>20168</id>
    <revision>
      <id>84433</id>
      <parentid>57608</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T12:41:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sopcan</username>
        <id>3564</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3613" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Sopcan&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;потым схапіла палаючую галаўню і сунула яе ў твар хлопчыку. Міг — і зуб павіснуў на нітцы ля ложка. 

Але ўсё пакуты так або іначай узнагароджваюцца. Калі Том, паснедаўшы, з’явіўся ў школу, усе таварышы зайздросцілі яму, бо пустата, якая стварылася ў верхнім радзе яго зубоў, дазваляла яму пляваць зусім новым і незвычайным 
спосабам. За ім хадзіла цэлая чарада дзетвары, зацікаўленая такой з’явай: адзін хлопчык, які парэзаў сабе палец і да гэтага часу карыстаўся агульнай увагай і пашанай, — цяпер адразу страціў усіх сваіх прыхільнікаў, і слава яго змеркла. Ён быў вельмі пакрыўджаны і з няшчырай пагардай абвясціў, што нічога не варта так плявацца, як Том Соўэр; але другі хлопчык адказаў на гэта: «а ну, паспрабуй!» — і той адышоў, як развенчаны герой. 

Неўзабаве пасля таго Том сустрэўся з Гекльберы Фінам, сынам усім вядомага ў горадзе п’яніцы. Усе мамы ў горадзе шчыра ненавідзелі Гекльберы і разам з тым баяліся яго, бо ён быў гультай, брыдкі, невыхаваны і не прызнаваў ніякіх законаў. Том, як і іншыя хлопчыкі з «прыстойных» дамоў, зайздросціў адрынутаму Гекльберы, які мог увесь дзень нічога не рабіць. Тому таксама было сурова забаронена гуляць з гэтым абадранцам, але акурат таму ён і карыстаўся кожным выпадкам, каб пагуляць з ім. 

Гекльберы апранаўся ў неданоскі з плеч дарослых людзей; вопратка яго ва ўсе пары году квітнела рознакаляровымі плямамі і вісела лахманамі. Капялюш яго быў зусім разбураны: ад яго палёў звешваўся ўніз вялікі кавалак у выглядзе поўмесяца. Куртка на ім даходзіла яму да пят, і заднія гузікі размясціліся куды ніжэй спіны. Штаны трымаліся нямаведама як і спускаліся ззаду вялізным пустым мехам, а ў нізе валакліся па зямлі памялом. Гекльберы быў вольнай птушкай, бадзяўся, дзе хацеў, у добрае надвор’е начаваў дзе-небудзь ля чужога ганка, а ў дрэннае — у пустых бочках. Яго не прымушалі хадзіць у школу і ў царкву, яму не было каго слухацца, над ім не было гаспадара. 

Ён мог вудзіць рыбу ці купацца, калі і дзе хацеў, і {{перанос пачатак|п=ся|к=дзець}}&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>m1x42hk14jdmxde4udh0fj1d51hwz5r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Tven.Pryhody Toma Souera.pdf/32</title>
    <ns>104</ns>
    <id>20169</id>
    <revision>
      <id>84434</id>
      <parentid>57609</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T12:45:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sopcan</username>
        <id>3564</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1907" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Sopcan&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{перанос канец|п=ся|к=дзець}} у вадзе, колькі ўлезе. Ніхто не забараняў яму біцца. Клаўся спаць ён, калі хацеў, хоць сярод ночы. Увесну ён першы з усіх хлопчыкаў пачынаў хадзіць босы і ўвосень апошні надзяваў скураныя боты. Яму не трэба было ні мыцца, ні надзяваць чыстае адзенне, і лаяўся ён дасканала. Словам, гэты хлопчык меў усё тое, што надае вартасць жыццю. Так думалі ўсе затузаныя, скаваныя «добрым выхаваннем» хлопчыкі з «прыстойных дамоў» у Пітэрсборо. 

Том гукнуў мілага валацугу: 

— Эй, Гекльберы! Хадзі сюды! 

— Сам ідзі, калі хочаш! 

— Што гэта ў цябе? 

— Здохлы кот. 

— Дай, братка, паглядзець! Бач ты, зусім здрантвеў. Дзе ты яго здабыў? 

— Купіў у аднаго хлопчыка. 

— Што даў? 

— Сіні білецік і бычыны пузыр, які дастаў на бойні. 

— А дзе ты ўзяў сіні білецік? 

— Купіў у Бэна Роджэрса два тыдні назад за пугу. 

— Слухай, Гек, а на што можа спатрэбіцца мёртвы кот? 

— На што патрэбны? А бародаўкі знішчаць. 

— Ну? Няўжо? Я ведаю спосаб лепшы. 

— Давай спрачацца, што не. Якое? 
 
— Гнілая вада. 

— Гнілая вада! Нікуды яна не варта, твая гнілая вада.&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>ajvyaj708gvtcbt2pmrnzxnrixgm97h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Tven.Pryhody Toma Souera.pdf/33</title>
    <ns>104</ns>
    <id>20170</id>
    <revision>
      <id>84435</id>
      <parentid>58403</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T13:22:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sopcan</username>
        <id>3564</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1991" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Sopcan&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;

— Не варта?! А ты калі-небудзь прабаваў знішчаць ёю бародаўкі? 

— Не, не прабаваў. А Боб Танер прабаваў. 

— Адкуль ты гэта ведаеш? 

— Ён казаў Джэфу Тэчэру, а Джэф — Джонні Бэкеру, а Джонні — Джыму Холмсу, а Джым — Бэну Роджэрсу, а Бэн — аднаму негру, а негр — мне. Вось і ведаю. 

— Ну, дык што з таго? Усе яны хлусяць. Прынамсі ўсе, апрача негра, бо я яго не ведаю. Але я яшчэ не бачыў негра, які-б не маніў. Глупства!.. Цяпер ты мне скажы, як знішчаў бародаўкі Боб Танер? 

— Ды так, узяў ды абмакнуў руку ў дажджавую ваду, што набралася ў гнілым дупле. 

— Сярод белага дня? 

— Вядома. 

— Стаяць тварам да пня? 

— Але. Прынамсі, так я памятаю. 

— Гаварыў ён што-небудзь пры гэтым?

— А гэтага ўжо не ведаю. 

— Ага! Як будзеш знішчаць бародаўкі гнілой вадой, калі не ведаеш, як прыступіцца да справы! З такога глупства, вядома, нічога не выйдзе. Трэба пайсці аднаму ў самую пушчу, зазначыць мясцінку, дзе ёсць такі пень з дажджавой вадой, і роўна а поўначы, стаўшы спіной да пня, апусціць руку ў ваду, прыгаварваючы: 

&lt;poem&gt;Ячмень-зерне, ячмень-зерне, рассыпся мукою, 
Гніль-вада, гніль-вада, вазьмі мае бародаўкі!  
&lt;/poem&gt;&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>cr60gmmyj9rli9omb2fkl2qh0uzvuat</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Tven.Pryhody Toma Souera.pdf/34</title>
    <ns>104</ns>
    <id>20171</id>
    <revision>
      <id>84436</id>
      <parentid>58404</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T13:43:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sopcan</username>
        <id>3564</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3113" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Sopcan&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;

«А потым трэба хуценька адыйсці на адзінаццаць крокаў, заплюшчыўшы вочы, і пасля таго тры разы павярнуцца на месцы і па дарозе дадому ні з кім не гаварыць. Калі ты скажаш хоць адно слова, усе чары прападуць». 

— Так, яно падобна на праўду, толькі Боб Танер рабіў не так.

— Ды ўжо-ж пэўна не так! Ён з усіх рэбят у горадзе самы барадаўчаты. Ну, а як іх знішчаць здохлымі катамі? 

— А вось як. Вазьмі ката і ідзі з ім на могілкі, каля поўначы, на такое месца, дзе пахаваны які-небудзь злы чалавек, і вось у поўнач з’явіцца чорт, а можа — і два, і тры; але ты іх не ўбачыш, толькі пачуеш, нібы вецер зашуміць, а можа і пачуеш, як яны будуць размаўляць паміж сабой. 
І калі яны павалакуць мерцвяка, ты кінь ім услед ката і скажы: «Чорт за мерцвяком, кот за чортам, бародаўкі за катом, — тут і справе канец, а мне вось больш не трэба!» Ад гэтага кожная бародаўка знікне. 

— Выходзіць, што так. Ты калі-небудзь прабаваў, Гек? 

— Не, мне старая цётка Гопкінс казала. 

— Ну, калі так, значыцца, праўда: кажуць, яна вядзьмарка. 

— Кажуць! Ды я напэўна ведаю, што яна чараўніца. Яна бацьку сапсавала. Бацька сам казаў. Раз ён ідзе і бачыць, што яна на яго «напушчае». Ён узяў камень ды і кінуў у яе, яна ўхілілася. І што-ж ты думаеш: у гэтую самую ноч ён скаціўся з павеці, дзе спаў п’яны, і зламаў сабе руку.
 
— Якія жахі! Але як-жа ж ён пазнаў, што яна на яго «напушчае»?

— Ну вось яшчэ! Бацька казаў, што пазнаць — плёвая рэч. Бацька кажа: калі які чалавек на цябе пільна глядзіць, ды яшчэ пры гэтым мармоча сам сабе, — абавязкова псоту напушчае. Таму, калі чараўнік мармоча сам сабе, гэта азначае — ён малітву чытае наадварот. 

— Слухай, Гек, ты калі будзеш прабаваць з катом? 

— Сёння ноччу. Я так думаю, чэрці абавязкова прыдуць па старога Вільямса.&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>tw40108nxn8m7elao2ij6d1lkb9zc1p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Tven.Pryhody Toma Souera.pdf/35</title>
    <ns>104</ns>
    <id>20172</id>
    <revision>
      <id>84437</id>
      <parentid>58405</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T13:47:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sopcan</username>
        <id>3564</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2541" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Sopcan&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;

— Ды яго-ж яшчэ ў суботу пахавалі, Гек. Яны, мусіць, ужо пацягнулі яго ў суботу ўначы. 

— Ну, што ты гаворыш? Як-жа ж яны маглі пацягнуць яго перад поўначчу? А з поўначы ўжо падышла нядзеля. Я нешта не чуў, каб чэрці маглі вольна швэндацца па зямлі ў нядзелю. 

— Гэта праўда. Я аб гэтым не падумаў. Возьмеш мяне з сабой? 

— Вядома, калі ты не баішся. 

— Баюся! Ну вось яшчэ! Ты мяўкнеш пад акном? 

— Добра, і калі табе можна выйсці, ты сам мяўкні ў адказ. А то мінулы раз ты столькі пратрымаў мяне дарма. Ужо-ж я мяўкаў, мяўкаў, пакуль стары Гейс не пачаў кідаць у мяне каменнем, кажучы: «Чорт-бы пабраў гэтую кошку!» За гэта я пабіў яму акно цэглай, — толькі ты нікому не кажы. 

— Добра. У тую ноч я не мог мяўкаць: цёця ўвесь час сачыла за мной. Але сёння я абавязкова мяўкну. Слухай, Гек, што гэта ў цябе? 

— Ды нічога такога, — клешч. 

— Дзе ты яго ўзяў?
 
— А ў лесе. 

— Што возьмеш за яго? 

— Не ведаю. Мне неахвотна яго прадаваць. 

— Як хочаш. Ды і клешч малюсенькі. 

— Ужо-ж! Чужое заўсёды стараюцца зганіць. А мне і такі клешч добры. Для мяне і гэтага досыць. 

— Кляшчоў у лесе колькі хочаш. Я мог-бы набраць тысячу, каб захацеў. 

— Зачым-жа ж справа стаіць? Чаму-ж ты не ідзеш у лес? Ага! сам ведаеш, што гэта табе не ўдалося-б. А я табе скажу, што гэты клешч вельмі ранні, першы, якога я знайшоў сёлета. 

— Слухай, Гек, я табе дам за яго свой зуб. 

— Дай паглядзець! 

Том дастаў паперку і асцярожна разгарнуў яе. Гекльберы&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>ahgxablpdcd448lsuvbmzwovd354hoi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Tven.Pryhody Toma Souera.pdf/36</title>
    <ns>104</ns>
    <id>20174</id>
    <revision>
      <id>84438</id>
      <parentid>57614</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T13:50:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sopcan</username>
        <id>3564</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2646" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Sopcan&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;ўважліва агледзеў зуб. Спакуса была вялікая. Нарэшце ён спытаўся: 

— Гэта сапраўдны? 

Том падняў верхнюю губу і паказаў дзірку.
 
— Ну, добра, — па руках. 

Том палажыў кляшча ў карабок ад пістонаў, які яшчэ нядаўна служыў турмой жуку, і хлопчыкі разышліся, кожны адчуваючы сябе багацейшым. 

Дайшоўшы да маленькага дома, дзе змяшчалася школа, Том шпарка ўвайшоў з выглядам чалавека, які добрасумленна спяшаецца на лекцыі, павесіў шапку на цвік і з працавітай спешкай сеў на лаўку. Настаўнік сядзеў на высокім шчарбатым крэсле і спакойна драмаў пад ціхі гул галасоў. Прыход Тома разбудзіў яго.
 
— Томас Соўэр! 

Том ведаў, што калі настаўнік называе яго поўным імем, дык добрага чакаць ад гэтага нельга. 

— Сэр?

— Хадзі сюды! Ну, сэр, чаму вы сёння зноў спазніліся? Тому лёгка было-б выкруціцца, зманіць, але ён збіўся з 
панталыку і, не падумаўшы, адказаў: 

— {{Разбіўка|Я спыніўся пагутарыць з Гекльберы Фінам}}.

У настаўніка аж дух захапіла; ён збянтэжана азіраўся навакол. Гудзенне сціхла. Школьнікі дзівіліся, ці не звар’яцеў гэты смяльчак. Настаўнік пачаў: 

— Ты… ты што зрабіў? 

— Я спыніўся пагутарыць з Гекльберы Фінам. 

Памыліцца ў сэнсе гэтых слоў было немагчыма. 

— Том Соўэр, гэта самае незвычайнае прызнанне, якое я чуў на сваім вяку. За такую дзёрзкасць мала лінейкі. Здымай куртку!
 
Рука настаўніка працавала, пакуль не змарылася. Пук лазы зменшыўся значна. Потым быў загад: 

— Цяпер ідзі і садзіся з дзяўчатамі! І хай гэта паслужыць табе навукай.&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>c0vmbfnk6jxu3i4j0vjb0qhwbacuaka</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Tven.Pryhody Toma Souera.pdf/37</title>
    <ns>104</ns>
    <id>20175</id>
    <revision>
      <id>84439</id>
      <parentid>58406</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T13:56:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sopcan</username>
        <id>3564</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3472" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Sopcan&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;

Хіхіканне, якое чулася ў класе, збянтэжыла хлопчыка, і ён сеў побач з той незнаёмай дзяўчынкай, перад якой ён столькі «фігураваў» у суботу. Дзяўчынка трасанула галоўкай і адсунулася ад яго. Том сядзеў ціха, абапёршыся на парту, і, здаецца, старанна чытаў. Праз некаторы час ён перастаў быць цэнтрам агульнай увагі, і клас зноў напоўніўся звычайным школьным гудзеннем. Тады Том пачаў цішком пазіраць на суседку. Тая заўважыла гэта, скрывіла твар і на хвіліну павярнулася да яго спіной. Калі-ж яна асцярожна зноў павярнулася да яго тварам, перад ёю ляжаў персік. Дзяўчынка адштурхнула яго. Том зноў ціханька пасунуў. Яна зноў адсунула, але ўжо не так варожа. Том цярпліва палажыў персік зноў на месца, — і яна пакінула яго там. Том накрэмзаў на грыфельнай дошцы: «Калі ласка, вазьміце, — у мяне ёсць яшчэ». Дзяўчынка паглядзела на дошку, але нічога не адказала. Хлопчык зноў пачаў нешта крэмзаць, засланяючыся ад яе левай рукой. Дзяўчынка спачатку прыкідвалася, што не звяртае ўвагі, але потым прыродная чалавечая цікавасць пачала, відаць, прачынацца ў ёй. Хлопчык крэмзаў, нібы нічога не бачыў. Дзяўчынка паспрабавала зірнуць, што ён піша, але так, каб не вельмі сябе выдаць. Том зноў-жа не падаў знаку, што ён заўважыў яе цікавасць. Нарэшце яна 
не вытрымала і нерашуча шапнула: 

— Дайце паглядзець! 

Том паказаў частку досыць карыкатурнага рысунка дома з пакатым дахам і дымам, які высоўваўся з коміна, як пробачнік. Дзяўчынка паступова зацікавілася яго работай і забылася на ўсё ў свеце. Калі Том скончыў, яна доўга глядзела, а потым шапнула: 

— Якое хараство! Цяпер нарысуйце чалавека. 

Мастак паставіў на дварэ перад домам чалавека, падобнага на пад’ёмны кран, і такога высокага, што ён мог-бы пераступіць цераз дом. Але дзяўчынка не належала да суровых крытыкаў. Яна задаволілася вырадкам і прашаптала:

— Які прыгожы! Цяпер нарысуйце мяне побач з ім.

Том нарысаваў пясочны гадзіннік, зверху прыладзіў да яго&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>6adnncvsar6dd9geft63dszohny62z7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Tven.Pryhody Toma Souera.pdf/38</title>
    <ns>104</ns>
    <id>20176</id>
    <revision>
      <id>84440</id>
      <parentid>57616</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T13:59:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sopcan</username>
        <id>3564</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1620" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Sopcan&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;поўны месяц, дадаў саламяныя ручкі і ножкі і ў растапыраныя пальцы ўлажыў вялізны веер. Дзяўчынка сказала: 

— І гэта таксама прыгожа. Хацела-б я ўмець рысаваць.

— Гэта не цяжка, — шапнуў Том. — Я вас навучу. 

— Ну, праўда? Калі? 

— На вялікім перапынку. Вы пойдзеце дадому абедаць? 

— Магчыма, не пайду. 

— Добра. Як вас завуць? 

— Бэкі Тэчэр. А вас? Але-ж я ведаю,—Томас Соўэр. 

— Мяне называюць так перад тым, як караць. Калі-ж я добра трымаю сябе, мяне клічуць проста Том. Вы будзеце 
мяне зваць Том, так? 

— Так. 

Том зноў пачаў нешта пісаць на дошцы, хаваючы ад дзяўчынкі напісанае. Але цяпер ужо яна не адсоўвалася, а прасіла паказаць. Том адмаўляўся: 

— Там нічога няма. 

— Не, ёсць! 

— Не, няма. Ды вам і глядзець зусім не хочацца.
 
— Не, хочацца, сапраўды хочацца. Калі ласка, пакажыце! 

— Вы каму-небудзь скажаце. 

— Не скажу, чэснае слова, не скажу! 

— Нікому, ні адной жывой душы? Пакуль жывыя?&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>saine6xujadfdqpv90d39giyu18xqip</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Tven.Pryhody Toma Souera.pdf/39</title>
    <ns>104</ns>
    <id>20177</id>
    <revision>
      <id>84441</id>
      <parentid>58407</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T14:04:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sopcan</username>
        <id>3564</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3220" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Sopcan&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;

— Нікому не скажу. Пакажыце-ж! 

— Ды вам-жа ж зусім і не хочацца… 

— Калі вы такі ўпарты, Том, я ўсёроўна ўбачу. 

І яна палажыла сваю маленькую ручку на яго руку. Пачалася лёгкая барацьба. Том рабіў выгляд, нібы сур’ёзна ўпінаецца, але пакрыху адсоўваў сваю руку, і нарэшце адкрыліся словы: «{{Разбіўка|Я вас кахаю!}}»

— Ах, які вы брыдкі! — і дзяўчынка досыць балюча ўдарыла яго па руцэ, але пачырванела не без прыемнасці. 

У гэты самы момант Том адчуў, што караючая рука моцна ўхапіла яго за вуха і прыпадымае з лаўкі. Такім чынам яго павялі праз увесь клас, на другі бок, і пасадзілі на яго ўласнае месца, пры агульных насмешках вучняў. Некалькі жудасных хвілін стаяў настаўнік над ім, не кажучы ні слова, потым таксама моўчкі пайшоў да свайго трона. 

Калі школа супакоілася, Том добрасумленна хацеў прымусіць сябе займацца, але для гэтага ён быў надта ўсхваляваны. У часе чытання ён блытаў словы, на геаграфіі ператвараў азёры ў горы, горы ў рэкі, а рэкі ў астравы, так што выходзіў першабытны хаос, які быў перад стварэннем свету. У дыктоўцы ён нарабіў безліч памылак у самых  простых словах, — адным словам, спусціўся да апошняга вучня і вымушан быў уступіць другому бляшаную мядальку, якую ён з гонарам насіў некалькі месяцаў.
 
'''''Раздзел VI'''''

Чым больш Том стараўся прыкаваць сваю ўвагу да кнігі, тым больш раскідваліся яго думкі, так што нарэшце, уздыхнуўшы і зяхнуўшы, ён перастаў старацца. Яму здавалася, што вялікі перапынак ніколі не прыдзе. У паветры стаяла мёртвая ціша — ні гуку, ні дыхання. З усіх снатворных дзён гэты быў самы снатворны. Усыпляючае мармытанне дваццаці пяці школьнікаў, паўтараючых заданне, баюкала душу, як чароўнае гудзенне пчол. 

Том усім сэрцам прагнуў вырвацца на волю, або хоць знайсці што-небудзь цікавае, каб запоўніць час, які цягнуўся&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>fozcy5d3844ooch1bib4qtnlrwf83bb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Tven.Pryhody Toma Souera.pdf/40</title>
    <ns>104</ns>
    <id>20179</id>
    <revision>
      <id>84442</id>
      <parentid>58409</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T14:10:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sopcan</username>
        <id>3564</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3300" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Sopcan&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;так нудна. Ён сунуў руку ў кішэню, і твар яго раптам асвятліўся радасцю. Ён цішком выцягнуў з кішэні карабок, вынуў кляшча і палажыў яго на даўгую плоскую парту. Клешч у гэты момант пэўна адчуў удзячнасць, але не надоўга: бо як толькі ён задумаў уцячы, Том булаўкай павярнуў яго назад. 

Побач з Томам сядзеў яго сардэчны прыяцель, які нудзіўся не менш за яго. Ён вельмі ўзрадваўся такой забаве і адразу зацікавіўся ёю. Сардэчнага прыяцеля звалі Джо Гарпер. Хлопчыкі ўвесь тыдзень былі неразлучныя, а ў святы ваявалі адзін супроць аднаго на чале двух варожых армій. Джо таксама выцягнуў з курткі булаўку і пачаў памагаць прыяцелю 
ганяць кляшча. Абодва чым далей, тым больш захапляліся гэтым заняткам. Нарэшце Том абвясціў, што яны толькі перашкаджаюць адзін аднаму і ніводзін не атрымоўвае поўнага задавальнення. Ён палажыў на парту грыфельную дошку таварыша і правёў пасярэдзіне лінію зверху данізу. 

— Угавор такі: пакуль клешч будзе на тваім баку, ты можаш ганяць яго куды хочаш, а я ўжо не буду чапаць яго, але-ж, калі ты яго ўпусціш і ён уцячэ да мяне, тады ўжо ты яго не чапай, пакуль ён зноў не пяройдзе на твой бок. Згодзен? 

— Добра. Давай пачынаць! 

Клешч вельмі хутка ўцёк ад Тома і перайшоў экватар. Джо доўга важдаўся з ім, а потым клешч і ад яго ўцёк, 
вярнуўся назад. Гэтыя пераходы паўтараліся некалькі разоў. Пакуль адзін хлопчык ганяў кляшча, цалкам захоплены гэтым цікавым заняткам, другі з не меншай цікавасцю, сачыў за ім. Абодва схілілі галовы над дошкай і забыліся на ўвесь свет. 

Нарэшце шчасце, відаць, назусім перайшло на бок Джо. Клешч, узбуджаны і ўсхваляваны не менш за саміх хлопчыкаў, кідаўся туды і сюды, але кожны раз, як толькі ён збіраўся перайсці да Тома і ў таго свярбелі рукі, каб пачынаць, Джо булаўкай спрытна заварочваў кляшча ў другі бок і пакідаў яго за сабой. Том нарэшце не вытрымаў:&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>20vfwm6jinafvdhff7dum3tfgb7u30v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Tven.Pryhody Toma Souera.pdf/41</title>
    <ns>104</ns>
    <id>20180</id>
    <revision>
      <id>84443</id>
      <parentid>57620</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T14:14:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sopcan</username>
        <id>3564</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2661" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Sopcan&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;надта ўжо вялікая была спакуса. Ён працягнуў руку і сваёй булаўкай загарадзіў дарогу кляшчу. Джо ўскочыў, як ашпараны:

— Том, не чапай! 

— Я хачу толькі крыху падагнаць яго, Джо! 

— Гэта нячэсна, сэр! Пакінь яго ў спакоі! 

— Ды ну цябе, — я-ж трошкі. 

— Пакіньце кляшча ў спакоі, гавораць вам! 

— Не жадаю. 

— Ты не маеш права чапаць: ён на маім баку. 

— А клешч чый?

— Мне ўсёроўна, чый ён, — ён на маім баку, і ты не маеш права яго чапаць! 

— Што? Не маю права!? Клешч мой, і я магу рабіць з ім, што захачу! 

У гэты момант Том атрымаў здаравенны ўдар па спіне; другі такі-ж удар трапіў у плячо Джо, а потым на працягу двух мінут настаўнік з вялікай стараннасцю выбіваў пыл з 
куртак, а школа ўся рагатала. Хлопчыкі былі так захоплены сваёй гульнёй, што не заўважылі, як перад гэтым у класе раптам зрабілася ціха, Справа ў тым, што настаўнік падкраўся да іх ціха, на пальцах і досыць доўга стаяў ззаду, сочачы за гульнёй, а потым ужо дадаў ёй і з свайго боку больш рознастайнасці. 

Калі нарэшце прышло дванаццаць гадзін і настаў вялікі перапынак, Том вышаў са школы з адной групай школьнікаў, Бэкі — з другой. Праз некаторы час яны сустрэліся на лужку і вярнуліся разам у пустую школу. Яны селі блізенька адзін ля аднаго і палажылі перад сабой грыфельную дошку. Том даў Бэкі грыфель і ейнаю рукою нарысаваў другі дом, дзівоснай архітэктуры. Калі цікавасць да мастацтва прайшла, яны сталі проста балакаць адзін з адным. 

Том пытаўся: 

— Ты любіш пацукоў?

— Фу! я іх цярпець не магу.&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>9mvczbvyib77hz2z59cx9vdtmxw9tvh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Tven.Pryhody Toma Souera.pdf/42</title>
    <ns>104</ns>
    <id>20181</id>
    <revision>
      <id>84444</id>
      <parentid>58408</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T14:20:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sopcan</username>
        <id>3564</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2321" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Sopcan&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;

— Яно так, — жывых і я не люблю. Але я кажу пра здохлых; ім можна завязаць вяроўку на шыю і круціць вакол галавы. 

— Не, пацукоў я наогул не люблю. А вось што я люблю, — жаваць разінку. 

— І я таксама. Шкода толькі, што яе ў мяне няма.

— У такім разе ў мяне крыху ёсць. Я дам табе пажаваць, толькі ты мне потым аддай назад.

Гэта было прыемна, і яны пачалі жаваць па чарзе, матаючы нагамі ад празмернай прыемнасці.
 
— Ты была калі-небудзь у цырку? 

— Была, і тата абяцаў яшчэ раз павесці мяне, калі я буду добрая. 

— Я быў у цырку тры-чатыры, многа разоў! Там заўсёды прадстаўляюць што-небудзь новае. Я, калі вырасту, 
паступлю клоунам у цырк. 

— Праўда? Вось добра! Яны ўсе такія прыгожанькія, стракаценькія! 

— Але, але, і пры гэтым кучу грошай заграбаюць… Бэн казаў, па далару ў дзень. Слухай, Бэкі, ці была ты калі-небудзь заручаная? 

— Што гэта значыць? 

— Ну, заручаная, каб выйсці замуж? 

— Не.

— А хацела-б?
 
— Не ведаю. У якім гэта выглядзе? 

— У якім выглядзе? Ды ні ў якім. Ты проста гаворыш хлопчыку, што ніколі ні за каго не пойдзеш, апрача яго, —   разумееш, ніколі! — потым цалуеш яго, вось і ўсё. Гэта кожны можа зрабіць! 

— Цалаваць? Навошта-ж цалаваць? 

— Ну, затым, каб… ды таму, што звычай такі… Усе гэта робяць. 

— Усе? 

— Ну але, усе закаханыя. Ты памятаеш, што я напісаў на дошцы?&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>2s4wb4r8hukvgbzt2ziza5v16qvrmvd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Tven.Pryhody Toma Souera.pdf/43</title>
    <ns>104</ns>
    <id>20182</id>
    <revision>
      <id>84445</id>
      <parentid>58632</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T14:25:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sopcan</username>
        <id>3564</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1650" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Sopcan&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;

— Памятаю. 

— Што-ж? 

— Не скажу. 

— Тады можа мне сказаць? 

— Так, скажы… але толькі калі-небудзь у другі раз. 

— Не, цяпер. 

— Не, не трэба — лепш заўтра. 

— Не, не, дяпер, Бэкі. Я ціханька, я шапну табе на вушка. 

Бэкі не ведала, што сказаць, а Том палічыў яе маўчанне за згоду, прылажыў губы да самага яе вуха і паўтарыў гэтыя словы. Потым сказаў: 

— Цяпер ты мне шапні тое-ж самае. 

Яна доўга адмаўлялася, потым папрасіла:
 
— Адвярніся, каб не бачыць мяне, — тады скажу. Толькі ты нікому не расказвай, — чуеш, Том? — нікому, нікому! Добра? 

— Не, не, я нікому не скажу, будзь спакойная. Ну, Бэкі! 

Ён адвярнуў твар, і яна саромліва прашаптала: 

— Я… вас… кахаю! 

Потым ускочыла і пачала бегаць вакол парт, ратуючыся ад Тома, які ганяўся за ёй; потым зашылася ў кут і закрыла твар белым фартухом. 

— Ну, Бэкі, — абвясціў Том, — цяпер усё ўжо скончана, — засталося толькі пацалавацца. 

І ён цягнуў яе за фартух і за рукі.&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>mm8dggz7wri93fshhnhwkruv3nwdxj5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Tven.Pryhody Toma Souera.pdf/44</title>
    <ns>104</ns>
    <id>20183</id>
    <revision>
      <id>84446</id>
      <parentid>58411</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T14:32:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sopcan</username>
        <id>3564</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3186" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Sopcan&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;

Трохі-па-трохі яна здалася і апусціла рукі, а Том пацалаваў яе проста ў губы, кажучы: 

— Ну, вось і ўсё, Бэкі. Цяпер ты ўжо нікога не павінна любіць, апрача мяне, і ні за кога, апрача мяне, не выходзіць замуж, ніколі, ніколі і навекі вякоў. Ты абяцаеш? 

— Так, я нікога не буду любіць, Том, апрача цябе, і ні за кога другога не пайду замуж. І ты глядзі, ні з кім не жаніся, апрача мяне.

— Ды ўжо-ж, вядома, — такі ўгавор. І калі пойдзеш у школу ці са школы, ідзі са мной, — калі нікога з старэйшых не будзе блізка, — і ў гульні выбірай мяне, а я буду цябе выбіраць. Так заўсёды робяць заручаныя. 

— Я ніколі не чула пра гэта. Гэта вельмі міла! 

— Гэта надзвычайна весела! Мы з Эмі Лорэнс… 

Шырока расчыненыя ясныя вочкі сказалі Тому, што ён даў маху, і ён спыніўся збянтэжаны. 

— Том! Дык я ўжо не першая, з якой ты быў заручаны? 

Дзяўчынка заплакала. 

— Не плач, Бэкі. Я не кахаю яе больш.

— Не, кахаеш! Ах, Том, ты сам ведаеш, што кахаеш. 

Том хацеў-быў абняць яе, але яна адштурхнула яго, павярнулася тварам да сцяны і зноў заплакала. Том пачаў суцяшаць яе, называючы ласкавымі імёнамі, зноў паспрабаваў абняць, але яна зноў адштурхнула яго. Тады ў ім абудзіўся гонар. Ён пакрыўдзіўся і вышаў. 

На вуліцы ён пастаяў крыху, усхвалявана пераступаючы з нагі на нагу і пазіраючы на дзверы з надзеяй, што Бэкі раздумаецца і прыдзе за ім. Але яна не прыходзіла. Тому зрабілася ніякавата: а што, калі ён адзін вінаваты? Яму было вельмі цяжка прымусіць сябе зрабіць першы крок да прымірэння, але ён пабароў гонар і вярнуўся.
 
Бэкі ўсё стаяла ў куце і плакала, прыціскаючыся тварам да сцяны. У Тома ёкнула серца. Ён падышоў да яе, пастаяў крыху і, не ведаючы з чаго пачаць, выцягнуў галоўную сваю каштоўнасць — медны шарык ад пакрыўкі для жароўні — і, паводзячы ім перад яе вачыма, сказаў:&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>qxcrvhgr5hhxjqhcx5wlqefkg9xnkls</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Tven.Pryhody Toma Souera.pdf/45</title>
    <ns>104</ns>
    <id>20184</id>
    <revision>
      <id>84447</id>
      <parentid>58629</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T14:38:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sopcan</username>
        <id>3564</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2999" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Sopcan&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;

— Прашу цябе, Бэкі, не плач. Ну, хочаш, я табе падарую гэта!

Яна адштурхнула яго руку. Шарык паляцеў на падлогу. 

Тады Том зноў пайшоў на вуліцу і парашыў пайсці далёка за ўзвышшы, каб у гэты дзень больш ужо не вяртацца ў школу. Бэкі раптам западозрыла нешта нядобрае. Яна пабегла да дзвярэй — Тома не было відаць. Яна абегла вакол дома, спадзяючыся знайсці яго на лужку для гульняў, але яго і там не было. Тады яна стала клікаць:
 
— Том! Том, вярніся! 

Яна напружана прыслухалася, але водгуку не было. Вакол усё было ціха і пустынна. Яна села і зноў расплакалася; сумленне мучыла яе. Тымчасам пачалі збірацца школьнікі; трэба было затоіць сваё гора і спакойна сядзець на працягу доўгіх, нудных лекцый. У яе не было прыяцеляў сярод чужых дзяцей, ёй не было з кім падзяліць свой смутак. 

'''''Раздзел VII'''''

Том ішоў па полі зігзагамі, заварочваючы то направа, то налева, пакуль не пакінуў далёка за сабой тую дарогу, па якой звычайна вярталіся дадому школьнікі. Праз поўгадзіны ён быў ужо каля замка Дуглас на вяршыні ўзвышша, і будынак школы ледзь відаць быў унізе, у лагчыне. 

Том паглыбіўся ў лес, вельмі густы, прабраўся без сцежак у самую пушчу і прысеў адпачыць пад шырокім дубам. Ён доўга сядзеў, паставіўшы локці на калены і абапёршыся падбародкам на рукі, сядзеў і думаў. Ён думаў пра тое, як добра ляжаць у магіле, спаць і вечна марыць, калі вецер шэпча ў лісцях дрэў, калыша траву і кветкі на магіле, і няма чаго сумаваць, няма аб чым гараваць ніколі, ніколі! Узяць хоць-бы гэтае дзяўчо… Ну што ён зрабіў ёй? Нічога. А яна прагнала яго, як сабаку — проста як сабаку. Калі-небудзь пашкадуе; можа тады, калі ўжо будзе позна. Ах, каб можна 
было памерці '''часова!'''&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>mmtau6yyrb8vxc65vh9vz14bsktj11p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Tven.Pryhody Toma Souera.pdf/46</title>
    <ns>104</ns>
    <id>20185</id>
    <revision>
      <id>84448</id>
      <parentid>58413</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T14:45:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sopcan</username>
        <id>3564</id>
      </contributor>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3477" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;1&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;

А што, калі ён зараз пойдзе, куды вочы глядзяць, таемна знікне для ўсіх? Што, калі ён пойдзе далёка-далёка, за мора, у невядомыя краі, з тым, каб ніколі ўжо не вяртацца? І як ёй тады будзе?.. 

Ён успомніў, як ён збіраўся зрабіцца клоунам, але цяпер гэтая думка была яму ўжо агіднай. Не, ён пойдзе ў салдаты і вернецца дадому праз многа гадоў, пакрыты ранамі і славай. Або, яшчэ лепш, пойдзе да індзейцаў, будзе паляваць з імі на буйвалаў, узбірацца па горных сцежках на непрыступныя кручы, бадзяцца па раўнінах далёкага Захаду, дзе няма ніякіх сцежак, і калі-небудзь вернецца дадому, вялікім правадыром, увесь у пер’ях, размалёваны, страшны, і сунецца адразу ў нядзельную школу ў сонную летнюю раніцу з ваяўнічым клічам, ад якога кроў стыне ў жылах. Вось вылупяць вочы ўсе таварышы! Вось будуць яму зайздросціць! 

Але не, ён ведае нешта лепшае. Ён будзе яшчэ піратам, морскім разбойнікам! Вось яно што. Цяпер ён ясна бачыў перад сабой сваю будучыню, асвятлёную неапісальнай славай. Яго слава будзе грымець па ўсім свеце; ад яго імя будуць дрыжаць народы! Як горда будзе ён насіцца па бурных морах, уздымаючы хвалі сваім даўгім чорным караблём — «Дух Буры», з чорным флагам на высокай мачце! І, дасягнуўшы вяршыні сваёй славы, ён раптам з’явіцца ў родным гарадку, у царкве, увесь чорны, загарэлы, засівераны, у чорнай аксамітнай камізэльцы і такіх самых штанах, у высокіх батфортах, з чырвонай перавязкай цераз плячо; за поясам пісталеты, нож, заржавелы ад пралітай крыві, на галаве мяккі капялюш з пышнымі пер’ямі, у руцэ чорны флаг, а па ім вышыты чэрап і скрыжаваныя косці. І ўсе ў захапленні будуць {{Разбіўка|шаптаць}}: «Гэта Том Соўэр, пірат, чорны мсцівец іспанскіх мораў!» Так, гэта вырашана! Шлях яго выбраны.Ён заўтра-ж уцячэ з дому. А каб быць гатовым да раніцы, трэба пачаць зборы зараз-жа. Паглядзім, што ў яго ёсць.

Недалёка быў гнілы пень. Том падышоў да яго і пачаў капаць каля яго сваім ножыкам. Хутка па гуку ён распа&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>sm6yxk22n1ucvk91klsq3qvrojoczv2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>84449</id>
      <parentid>84448</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T14:47:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sopcan</username>
        <id>3564</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3526" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Sopcan&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;

А што, калі ён зараз пойдзе, куды вочы глядзяць, таемна знікне для ўсіх? Што, калі ён пойдзе далёка-далёка, за мора, у невядомыя краі, з тым, каб ніколі ўжо не вяртацца? І як ёй тады будзе?.. 

Ён успомніў, як ён збіраўся зрабіцца клоунам, але цяпер гэтая думка была яму ўжо агіднай. Не, ён пойдзе ў салдаты і вернецца дадому праз многа гадоў, пакрыты ранамі і славай. Або, яшчэ лепш, пойдзе да індзейцаў, будзе паляваць з імі на буйвалаў, узбірацца па горных сцежках на непрыступныя кручы, бадзяцца па раўнінах далёкага Захаду, дзе няма ніякіх сцежак, і калі-небудзь вернецца дадому, вялікім правадыром, увесь у пер’ях, размалёваны, страшны, і сунецца адразу ў нядзельную школу ў сонную летнюю раніцу з ваяўнічым клічам, ад якога кроў стыне ў жылах. Вось вылупяць вочы ўсе таварышы! Вось будуць яму зайздросціць! 

Але не, ён ведае нешта лепшае. Ён будзе яшчэ піратам, морскім разбойнікам! Вось яно што. Цяпер ён ясна бачыў перад сабой сваю будучыню, асвятлёную неапісальнай славай. Яго слава будзе грымець па ўсім свеце; ад яго імя будуць дрыжаць народы! Як горда будзе ён насіцца па бурных морах, уздымаючы хвалі сваім даўгім чорным караблём — «Дух Буры», з чорным флагам на высокай мачце! І, дасягнуўшы вяршыні сваёй славы, ён раптам з’явіцца ў родным гарадку, у царкве, увесь чорны, загарэлы, засівераны, у чорнай аксамітнай камізэльцы і такіх самых штанах, у высокіх батфортах, з чырвонай перавязкай цераз плячо; за поясам пісталеты, нож, заржавелы ад пралітай крыві, на галаве мяккі капялюш з пышнымі пер’ямі, у руцэ чорны флаг, а па ім вышыты чэрап і скрыжаваныя косці. І ўсе ў захапленні будуць {{Разбіўка|шаптаць}}: «Гэта Том Соўэр, пірат, чорны мсцівец іспанскіх мораў!» Так, гэта вырашана! Шлях яго выбраны.Ён заўтра-ж уцячэ з дому. А каб быць гатовым да раніцы, трэба пачаць зборы зараз-жа. Паглядзім, што ў яго ёсць.

Недалёка быў гнілы пень. Том падышоў да яго і пачаў капаць каля яго сваім ножыкам. Хутка па гуку ён {{перанос пачатак|п=распа|к=знаў}}&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>4k0pj2vk5lblu4k0xk5peardqqs5vnz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Tven.Pryhody Toma Souera.pdf/47</title>
    <ns>104</ns>
    <id>20186</id>
    <revision>
      <id>84450</id>
      <parentid>57626</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T14:51:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sopcan</username>
        <id>3564</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1572" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Sopcan&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{перанос канец|п=распа|к=знаў}} пустату. Ён засунуў туды руку і ўрачыста прамовіў заклінанне:
 
— Чаго яшчэ тут няма, з’явіся! Што ёсць, застанься! 

Том вынуў са схову чыстую сасновую скрыначку. Там ляжала мармуровая галачка. Том здзівіўся незвычайна. Ён з недаўменнем скроб патыліцу і мармытаў: 

— Не, гэта немагчыма! Што-ж гэта такое? 

Ён са злосцю кінуў галачку і пачаў разважаць. Справа ў тым, што яго ашукалі забабоны, якія ён і яго таварышы лічылі за абсалютную ісціну. Забабоны абвяшчалі, што калі закапаць галачку, сказаўшы над ёю пэўныя заклінанні, і на працягу двух тыдняў не чапаць яе, а потым адкапаць з тымі словамі, якія былі сказаны Томам, то замест адной галачкі вы знойдзеце ўсе, якія вы калі-небудзь згубілі, хоць-бы яны былі згублены і вельмі далёка адна ад адной. Але вопыт безумоўна не ўдаўся, і вера Тома была глыбока {{перанос пачатак|п=пада|к=рвана}}&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>81wzev9poo5fxhzd9qem7snlav1u9fc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Tven.Pryhody Toma Souera.pdf/48</title>
    <ns>104</ns>
    <id>20187</id>
    <revision>
      <id>84451</id>
      <parentid>57627</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T14:56:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sopcan</username>
        <id>3564</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2951" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Sopcan&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{перанос канец|п=пада|к=рвана}}. Ён чуў многа разоў аб удалых спробах, але ніколі — пра няўдалыя. Ён забыўся, што і сам ён спрабаваў гэта не раз, але толькі потым ніколі не мог знайсці месца, дзе схаваў галачку. Ён доўга раздумваў і нарэшце парашыў, што тут не абышлося без якой-небудзь вядзьмаркі, якая, на зло яму, зняла замову. 

Але яму хацелася канчаткова пераканацца ў гэтым; ён адшукаў чыстую пясчаную мясцінку з ямкай накшталт лейкі пасярэдзіне, прылажыў губы да гэтай ямкі ў пачаў клікаць: 

&lt;poem&gt;Бука, бука, ты прыдзі 
І ўсю праўду раскажы. 
Бука, бука, ты прыдзі 
І ўсю праўду раскажы.&lt;/poem&gt; 
Пясок заварушыўся, паказаўся «бука» — маленькі чорны жук, і зараз-жа схаваўся спалоханы. 

— Ён не хоча сказаць! Значыцца, гэта вядзьмарка зрабіла. Я так і ведаў.
 
Тому добра было вядома, што з вядзьмаркамі цягацца цяжка, і ён павесіў нос. Потым яму прышло ў галаву, што не дрэнна было-б знайсці тую галачку, якую ён кінуў; ён пачаў поўзаць па траве, але нічога не знайшоў. Ён вярнуўся да свайго таемніка і асцярожна паставіў скрыначку на месца, потым стаў акурат так, як ён стаяў, калі кінуў галачку, затым вынуў з кішэні другі кавалак мармуру і кінуў яго ў той-жа самы бок, кажучы: 

— Брат, ідзі, знайдзі брата! 

Ён заўважыў, куды ўпаў шарык, знайшоў яго і пачаў шукаць першы, але ўсёроўна знайсці не мог. Ён паспрабаваў яшчэ раз, другі, трэці, і нарэшце дасягнуў поспеху: абодва шарыкі ляжалі зусім блізка адзін ля аднаго. 

У гэты момант у зялёным гушчары пачуўся слабы гук дзіцячай бляшанай трубы. Том зараз-жа скінуў з сябе куртку і штаны, падперазаўся шлейкамі, разгарнуй кучу галля за гнілым пнём, выцягнуў адтуль нязграбна зробленыя лук і&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>otvzqzibserhdax52fiscipb80sxt2o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Tven.Pryhody Toma Souera.pdf/49</title>
    <ns>104</ns>
    <id>20188</id>
    <revision>
      <id>84460</id>
      <parentid>57628</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T05:28:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sopcan</username>
        <id>3564</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2091" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Sopcan&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;стралу, драўляны меч, бляшаную трубу, мігам узброіўся і, босы, ў адной кашулі, паімчаўся насустрач ворагу.
 
Пад вялікім вязам ён спыніўся, пратрубіў сігнал у адказ, скамандаваў свайму неіснуючаму атраду: «Стой, рэбяты, хавайся, пакуль не затрублю!» — і пачаў чакаць, ваяўніча азіраючыся па баках. З’явіўся Джо Гарпер у такім-жа лёгкім адзенні і таксама ўзброены. Том гукнуў яго: 

— Стой! Хто адважваецца хадзіць па Шэрвудскім лесе без майго дазволу?

— Г'ю Гісборн не мае патрэбы прасіць у каго-б там ні было дазволу! Хто ты, які…

— «Адважваецца так гаварыць са мной» — паспешна падказаў Том, бо яны гаварылі на памяць, «па кнізе».

— Хто ты, які адважваецца так гаварыць са мной? 

— Хто я? Я — Робін Гуд&lt;ref&gt;Робін  Гуд быў славуты англійскі разбойнік, які рабаваў багатых і раздаваў іх дабро бедным&lt;/ref&gt;, як зараз-жа пераканаецца ў гэтым твой паганы труп. 

— Значыцца, гэта ты, славуты разбойнік? Я рады паспрачацца з табой аб тым, хто гаспадар у гэтым слаўным лесе. Выходзь! 

Яны ўзяліся за свае драўляныя мячы, кінуўшы астатнюю зброю на зямлю, сталі ў баявую позу, нага да нагі, і вось пачаўся паядынак. Нарэшце Том сказаў: 

— Ну, біцца, дык біцца! Паддай палу!&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>58m30yqvvx2fpovw59tm5mjjhlwlotv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Tven.Pryhody Toma Souera.pdf/50</title>
    <ns>104</ns>
    <id>20189</id>
    <revision>
      <id>84461</id>
      <parentid>58414</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T05:35:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sopcan</username>
        <id>3564</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2927" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Sopcan&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;

І яны так старанна «паддавалі палу», што хутка абодва запыхаліся і спацелі. 

— Валіся-ж! — крыкнуў Том. — Чаму-ж ты не валішся?
 
— Не буду я валіцца! Сам валіся табе-ж яшчэ горш прыходзіцца.

— Ну, дык што з таго? Гэта нічога не знача. Я не магу валіцца. У кніжцы-ж не так, там сказана: «І ён адным лоўкім ударам у спіну паваліў на зямлю беднага Г'ю Гісборна». Ты павінен даць мне мажлівасць ударыць цябе ў спіну. 

Супроць такога аўтарытэту супярэчыць нельга было: Джо павярнуўся, прыняў удар і ўпаў.
 
— Ну, а цяпер, — сказаў Джо, падымаючыся на ногі, — ты дай мне забіць цябе; гэта будзе сумленна. 

— Але-ж гэтага нельга, гэтага ў кнізе няма. 

— З твайго боку гэта нядобрасумленна! 

— Ну, ціха, Джо, — ты-ж можаш быць манахам Тэукам і прыстукнуць мяне кіем па галаве. Або, хочаш, я буду шэрыф натынгемскі, а ты Робін Гуд, і ты заб’еш мяне. 

Гэта спадабалася Гарперу, і гульня пачалася зноў. Потым Том зноў зрабіўся Робінам Гудам і зышоўся крывёю, дзякуючы здрадзе манашкі, якая даглядала яго рану; тады Джо, які прадстаўляў з сябе цэлы атрад плачучых разбойнікаў, з жалем адцягнуў яго прэч, улажыў у яго аслаблыя рукі лук, і Том сказаў: «Дзе ўпадзе гэтая страла, там пахавайце беднага Робіна Гуда, пад дрэвам у зялёным гаі». Потым ён пусціў стралу, адкінуўся назад і паваліўся-б мёртвым, каб не трапіў у крапіву, што прымусіла яго ўскочыць з неўласцівай нябожчыку жвавасцю. 

Хлопчыкі адзеліся, схавалі ў зацішным месцы сваю зброю і разам пайшлі далей, шчыра шкадуючы, што цяпер няма разбойнікаў. Яны запэўнялі, што ахвотней згадзіліся-б быць год разбойнікамі ў Шэрвудскім лесе, як прэзідэнтам Злучаных Штатаў усё сваё жыццё.&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>rbis187a3zqqfe1e6c5bclett13dwo4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Tven.Pryhody Toma Souera.pdf/51</title>
    <ns>104</ns>
    <id>20190</id>
    <revision>
      <id>84462</id>
      <parentid>58415</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T05:43:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sopcan</username>
        <id>3564</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3287" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Sopcan&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;

'''''Раздзел VІІІ'''''

У гэты вечар Том з Сідам, як заўсёды, а палове дзесятай пайшлі спаць. Сід хутка заснуў, але Том не спаў, нецярпліва чакаючы сігналу. Ён не знаходзіў сабе месца ад хвалявання, яму здавалася, што ўжо недалёка ад світання, але ў гэты момант ён пачуў, як гадзіннік прабіў дзесяць. Толькі дзесяць! Было ад чаго прыйсці ў роспач. Ён не мог нават круціцца і дрыгаць нагамі, як таго вымагалі яго ўзбуджаныя нервы, бо баяўся разбудзіць Сіда. Таму ён ціха ляжаў у цемры з адкрытымі вачыма. 

Навокал была жахлівая ціша, але паступова з ёй ледзь значна пачалі вылучацца розныя гукі. Перш за ўсё — ціканне гадзінніка, потым таямнічае патрэскванне старых бэлек, слабае рыпанне ступенек лесвіцы. Відаць, у доме швэндалі духі. З пакоя цёці Поллі даносіўся ціхі мірны храп. 

Потым пачалося назольнае цвіркатанне цвіркуноў, якіх ніякія сілы чалавечыя не могуць выгнаць з жылых памяшканняў, і пачулася злавеснае '''«цік-цік»''' жука-гадзіншчыка ў сцяне, ля галавы Тома. Том здрыгануўся: гэта азначала, што нехта памрэ. Затым недзе далёка завыў сабака, і яшчэ далей у адказ яму — другі. Том перажываў цяжкія мінуты. Нарэшце ён пераканаўся, што час скончыўся і пачалася вечнасць, і супроць сваёй волі пачаў драмаць. Гадзіннік прабіў адзінаццаць, але Том не чуў гэтага. 

Раптам праз сон ён распазнаў смутнае мяўканне кошкі. Недзе блізка стукнула акно, пачуўся голас: «Пшла прэч, праклятая!», і аб сцяну са звонам бразнулася пустая бутэлька. Том ускочыў, як ашпараны, мігам адзеўся, вылез праз акно і папоўз па даху, разы са два ціха мяўкнуўшы ў адказ; потым пераскочыў на страху хлевушка і адтуль саскочыў на зямлю. 

Гекльберы Фін чакаў яго з дохлым катом ў руках. Абодва хлопчыкі хутка зніклі ў цемры. Праз поўгадзіны яны ўжо прабіраліся па высокай траве могілак. 

Могілкі былі даўнейшыя і, як раней рабіліся на Захадзе,&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>kxzfagz1xf4w6zm52zz3mt4pf09gij5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Tven.Pryhody Toma Souera.pdf/52</title>
    <ns>104</ns>
    <id>20192</id>
    <revision>
      <id>84463</id>
      <parentid>57632</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T05:46:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sopcan</username>
        <id>3564</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1985" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Sopcan&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;знаходзіліся на ўзгорку, мілі за паўтары ад вёскі. Яны былі агарожаны старым дашчатым плотам, які то выгінаўся ў сярэдзіну, то ў процілеглы бок, але нідзе не стаяў прама. Усе могілкі зараслі пустазеллем, у якім танулі паасобныя магілы. На магілах не было ніводнага помніка; замест гэтага стаялі гнілыя дошкі, закругленыя ўверсе, выедзеныя чарвяком і гатовыя паваліцца на зямлю. На ўсіх дошках калісьці былі надпісы з імёнамі нябожчыкаў; але літары так сцерліся, што цяпер іх нельга было-б прачытаць і пры святле. 

Вецер ціха і жалабна стагнаў у верхавінах дрэў, і хлопчыкам рабілася яшчэ больш страшна. Яны мала гаварылі між сабой і то толькі шэптам: час і месца, урачыстая цішыня і таемнасць наводзілі на іх жах. Яны знайшлі свежую магілу, якую шукалі, і сталі каля трох вялікіх вязаў, за два крокі ад магілы. 

Так яны стаялі і чакалі, як ім здалося, вельмі доўга. Здалёк крычала сава, і гэта былі адзіныя гукі, якія парушалі мёртвую цішу. Думкі Тома так прыгняталі яго, што ён адчуў патрэбу пачаць гутарку. 

— Як ты думаеш, Гек, — пачаў ён шэптам, — раззлуюцца нябожчыкі на нас, што мы прышлі сюды?&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>b4xr8mausvi3una17ygqfofpcy68q6i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Tven.Pryhody Toma Souera.pdf/53</title>
    <ns>104</ns>
    <id>20194</id>
    <revision>
      <id>84464</id>
      <parentid>58416</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T05:52:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sopcan</username>
        <id>3564</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2140" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Sopcan&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;

Гекльберы шапнуў у адказ: 

— Хто іх ведае! А жудасна тут. Праўда? 

— Ну, вядома! 

Настала доўгае маўчанне. Абодва хлопчыкі думалі пра адно і тое самае. Потым Том шапнуў: 

— Слухай, Гек, як ты думаеш, Вільямс чуе, што мы гаворым? 

— Вядома, чуе. Прынамсі, душа яго чуе. 

Зноў пауза. 

— Шкада, што я назваў яго проста Вільямс, а не містэр Вільямс. Але-ж я не хацеў яго абразіць. Яго ўсе так называлі. 

— Трэба быць больш асцярожным, Том, калі гаворыш 
пра нябожчыкаў. 

Гэтая заўвага адбіла ў Тома ахвоту весці далейшую 
гутарку. Але раптам ён схапіў таварыша за руку. 

— Тс! 

— Што там такое? 

І абодва, моцна прыціснуўшыся адзін да аднаго, чакалі што будзе. 

— Тсс! вось зноў! Ты чуеш?

— Я…

— Ага! цяпер і ты пачуў. 

— Том, яны ідуць! Гэта яны! Што нам рабіць? 

— Не ведаю. Ты думаеш, яны нас убачаць? 

— Ох, Том, яны-ж у цемры бачаць, як кошкі! І навошта толькі я пайшоў!.. 

— Ды ты не  бойся… Я думаю, яны нас не крануць. — Мы-ж нічога дрэннага не робім. Калі мы стоімся, можа яны нас і зусім не заўважаць. 

— Паспрабуем. Але-ж толькі ой як страшна! Я ўвесь дрыжу. 

— Тсс! слухай! 

Хлопчыкі, ледзь дыхаючы, шчыльней прыціснуліся адзін да аднаго. З другога канца могілак данасіліся прыглушаныя галасы.&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>qzrz366vnwyqxftsgzi3waaxmyj3okm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Tven.Pryhody Toma Souera.pdf/54</title>
    <ns>104</ns>
    <id>20196</id>
    <revision>
      <id>84466</id>
      <parentid>58417</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T05:58:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sopcan</username>
        <id>3564</id>
      </contributor>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2054" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;1&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;

— Глядзі! Ты бачыш? — шапнуў Том. 

— Што гэта, Том? Гэта пякельны агонь! Ах, Том, як страшна! 

З цемры высунуліся нейкія цмяныя фігуры. Перад імі калыхаўся стары бляшаны ліхтар, рассыпаючы па зямлі безліч іскраў святла. 

— Гэта, напэўна, чэрці! — трасучыся шапнуў Гекльберы. — Аж тры! Прапала мая галава! 

— Ды ты не бойся — яны нас не крануць. 

— Тсс! 

— Што такое, Гек? 

— Гэта людзі! Прынамсі, адзін з іх. Гэта стары Меф Потэр. Я пазнаў яго голас. 

— Ну? Не можа быць!

— Далібог, пазнаў. Ты стаіся, не дыхай. Ён нас не ўбачыць, — дзе яму! 
Стары пэўна п’яны, як заўсёды. 

— Добра, стаюся. Вось яны ўсталі. Відаць, шукаюць нешта. Вось зноў ідуць сюды. Бач, як бягуць. Во як пруць! Ну, пэўна сюды! Слухай, Гек, я і другі голас пазнаў — гэта індзеец Джо! 

— Ну, вядома, пракляты метыс! Лепш ужо тады гэта былі-б чэрці. І што ім тут трэба? 

Але тут хлопчыкі і шаптацца перасталі, бо ўсе гэтыя тры фігуры дайшлі да магілы і спыніліся недалёка ад таго месца, дзе схаваліся нашы героі. 

— Тут! — сказаў трэці і падняў ліхтар так, што асвятліў сабе твар. Хлопчыкі пазналі маладога доктара Рабінзона. 

Потэр і індзеец Джо неслі насілкі, на іх ляжала вяроўка&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>i0l01p7i910cwf03le84gdex0hteevk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>84467</id>
      <parentid>84466</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T05:58:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sopcan</username>
        <id>3564</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2054" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Sopcan&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;

— Глядзі! Ты бачыш? — шапнуў Том. 

— Што гэта, Том? Гэта пякельны агонь! Ах, Том, як страшна! 

З цемры высунуліся нейкія цмяныя фігуры. Перад імі калыхаўся стары бляшаны ліхтар, рассыпаючы па зямлі безліч іскраў святла. 

— Гэта, напэўна, чэрці! — трасучыся шапнуў Гекльберы. — Аж тры! Прапала мая галава! 

— Ды ты не бойся — яны нас не крануць. 

— Тсс! 

— Што такое, Гек? 

— Гэта людзі! Прынамсі, адзін з іх. Гэта стары Меф Потэр. Я пазнаў яго голас. 

— Ну? Не можа быць!

— Далібог, пазнаў. Ты стаіся, не дыхай. Ён нас не ўбачыць, — дзе яму! 
Стары пэўна п’яны, як заўсёды. 

— Добра, стаюся. Вось яны ўсталі. Відаць, шукаюць нешта. Вось зноў ідуць сюды. Бач, як бягуць. Во як пруць! Ну, пэўна сюды! Слухай, Гек, я і другі голас пазнаў — гэта індзеец Джо! 

— Ну, вядома, пракляты метыс! Лепш ужо тады гэта былі-б чэрці. І што ім тут трэба? 

Але тут хлопчыкі і шаптацца перасталі, бо ўсе гэтыя тры фігуры дайшлі да магілы і спыніліся недалёка ад таго месца, дзе схаваліся нашы героі. 

— Тут! — сказаў трэці і падняў ліхтар так, што асвятліў сабе твар. Хлопчыкі пазналі маладога доктара Рабінзона. 

Потэр і індзеец Джо неслі насілкі, на іх ляжала вяроўка&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>qh1cyu8vyfoh8gkpr2hgt0l8jo28ftx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Tven.Pryhody Toma Souera.pdf/55</title>
    <ns>104</ns>
    <id>20198</id>
    <revision>
      <id>84470</id>
      <parentid>57641</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T06:04:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sopcan</username>
        <id>3564</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3051" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Sopcan&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;і дзве рыдлёўкі. Яны палажылі на зямлю насілкі і пачалі раскапваць магілу. 

Доктар паставіў ліхтар на беразе магілы, а сам сеў на зямлю, прысланіўшыся спіною да аднаго з вязаў. 

Ён быў так блізка, што хлопчыкі маглі дакрануцца да яго. 

— Хутчэй, браткі! — казаў ён ціха. — Кожную хвіліну можа ўзыйсці месяц. 

Яны нешта буркнулі ў адказ і дружна ўзяліся за рыдлёўкі. Некаторы час нічога не было чуваць, апрача шурхання зямлі. Гук гэты наводзіў сум сваёй аднастайнасцю. Нарэшце пачуўся глухі стук аб дрэва: рыдлёўка стукнулася аб дамавіну, і праз некалькі мінут яе выцягнулі наверх. Тымі-ж рыдлёўкамі паднялі крышку, выцягнулі мерцвяка і груба кінулі яго на зямлю. У гэты момант месяц выплыў з-за хмар і асвятліў сіні, страшны твар нябожчыка. 

Яго палажылі на загадзя падрыхтаваныя насілкі, накрылі коўдрай і прывязалі вяроўкай. Потэр вынуў вялікі складаны нож, адрэзаў лішні канец вяроўкі і сказаў: 

— Ну, гатова ваша праклятая работа. Цяпер давайце яшчэ пяць залатых, а то мы яго так тут і кінем. 

— Разумныя словы прыемна слухаць, — падтрымаў індзеец Джо. 

— Дазвольце! Гэта што азначае? — засупярэчыў доктар. — Вы-ж патрабавалі ўсе грошы наперад, і я заплаціў вам. 

— Так, і яшчэ нешта вы зрабілі, — сказаў Джо, падышоўшы да доктара, які ўстаў на ногі. — Пяць гадоў назад вы мяне выгналі з кухні вашага бацькі, куды я зайшоў папрасіць чаго-небудзь з’есці. Вы сказалі, што я прышоў з нядобрай думкай. А калі я пакляўся адпомсціць вам за гэта хоць праз сто гадоў, ваш бацька пасадзіў мяне ў турму, як валацугу. Вы думалі, я пра гэта забыўся? Нездарма ў мяне індзейская кроў. Цяпер вы ў мяне ў руках, і мы з вамі палічымся, так і ведайце! 

Ён пагражаў доктару кулаком у самы твар. Той раптам&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>azv2ilvasbydmbwvvfcg07u6p3gnrte</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Tven.Pryhody Toma Souera.pdf/56</title>
    <ns>104</ns>
    <id>20199</id>
    <revision>
      <id>84472</id>
      <parentid>57642</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T06:10:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sopcan</username>
        <id>3564</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3032" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Sopcan&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;замахнуўся і адным ударам паваліў індзейца на зямлю. У Потэра ад здзіўлення вываліўся з рук нож, і ён крыкнуў: 

— Эй, вы! Гэта што такое? Я таварыша біць не дазволю!

І ён кінуўся на доктара. Яны сашчапіліся і пачалі борацца, напружваючы ўсе сілы, тапчучы траву і ўзрываючы нагамі мяккую зямлю. Індзеец Джо ўскочыў на ногі; вочы яго гарэлі нянавісцю. Ён падняў кінуты Потэрам нож і, крадучыся, як кошка, увесь выгнуты, пачаў кружыцца вакол барцоў, выглядаючы зручны момант. 

Раптам доктар вызваліўся з абдымкаў праціўніка, схапіў цяжкую дошку з магілы Вільямса і зваліў ёю Потэра на зямлю. У той-жа момант метыс усадзіў увесь нож у грудзі маладога чалавека. Той захістаўся і паваліўся на Потэра, запэцкаўшы яго сваёй крывёю. 

У гэтую мінуту насунуліся хмары і схавалі ад вачэй мімавольных гледачоў усю гэту жудасную сцэну; перапалоханыя хлопчыкі як мага кінуліся бегчы прэч. 

Калі месяц зноў вынырнуў з-за хмар, індзеец Джо стаяў над двума распасцертымі на зямлі фігурамі. Доктар прамармытаў нешта незразумелае, разы са два ўздыхнуў і сціх. 

— Ну, чорт цябе дзяры! — сказаў метыс — Цяпер мы з табой квіты. 

Ён абадраў мерцвяка, потым улажыў няшчасны нож у правую руку Потэра і ўсеўся на перакуленую дамавіну. Прайшло тры, чатыры, пяць мінут… Потэр паварушыўся і застагнаў. Ён сціснуў у руцэ нож, паднёс яго к вачам, уздрыгануўся і выпусціў нож з рук. Потым падняўся і сеў, адапхнуў ад сябе мёртвае цела доктара, паглядзеў на яго, потым мутнымі вачыма агледзеўся навакол і сустрэў позірк метыса. 

— Што гэта? Як яно здарылася, Джо? 

— Справа дрэнная, — сказаў той, не варухнуўшыся з месца. — Навошта ты яго гэтак? 

— Я? І не думаў. 

— Гавары, каму хочаш! Гэтым справы не вернеш!&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>onj055nr87i7198sownp663beyrixmy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Tven.Pryhody Toma Souera.pdf/57</title>
    <ns>104</ns>
    <id>20201</id>
    <revision>
      <id>84474</id>
      <parentid>58418</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T06:15:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sopcan</username>
        <id>3564</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1490" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Sopcan&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;

Потэр збялеў і ўвесь затросся:

— Я думаў, у мяне хмель вышаў. Увечары-ж я не піў. Але ў мяне да гэтага часу шуміць у галаве — горш нават, як ішлі мы сюды… Усё неяк пераблыталася, нічога не магу прыпомніць. Скажы мне, Джо, {{Разбіўка|сумленна}} скажы, браце, няўжо-ж гэта я яго прыстукнуў? Я-ж яго не хацеў забіваць, у мяне і ў думках не было, клянуся душой і чэсцю. Джо! скажы мне, як гэта вышла? Ой, які жах! Ён быў такі малады і здольны…
 
— Як вышла? Ну, вядома, вы пачалі біцца; ён стукнуў цябе дошкай па галаве; ты зваліўся; а потым устаў, хістаючыся і спатыкаючыся, выхапіў нож ды і ўсадзіў яму ў грудзі акурат у той момант, як ён зноў садануў цябе. Ну, пасля таго ўжо ты як паваліўся, так і ляжаў да гэтага часу, як калода. 

— Ох, Я сам не ведаў, што раблю! Праваліцца мне на гэтым месцы, калі маню! Гэта ўсё ад гарэлкі, — п’яны я быў —&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>pmk60wnzf812y3vphpfpvgen5v1jcil</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>84475</id>
      <parentid>84474</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T06:16:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sopcan</username>
        <id>3564</id>
      </contributor>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1490" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Sopcan&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;

Потэр збялеў і ўвесь затросся:

— Я думаў, у мяне хмель вышаў. Увечары-ж я не піў. Але ў мяне да гэтага часу шуміць у галаве — горш нават, як ішлі мы сюды… Усё неяк пераблыталася, нічога не магу прыпомніць. Скажы мне, Джо, {{Разбіўка|сумленна}} скажы, браце, няўжо-ж гэта я яго прыстукнуў? Я-ж яго не хацеў забіваць, у мяне і ў думках не было, клянуся душой і чэсцю. Джо! скажы мне, як гэта вышла? Ой, які жах! Ён быў такі малады і здольны…
 
— Як вышла? Ну, вядома, вы пачалі біцца; ён стукнуў цябе дошкай па галаве; ты зваліўся; а потым устаў, хістаючыся і спатыкаючыся, выхапіў нож ды і ўсадзіў яму ў грудзі акурат у той момант, як ён зноў садануў цябе. Ну, пасля таго ўжо ты як паваліўся, так і ляжаў да гэтага часу, як калода. 

— Ох, я сам не ведаў, што раблю! Праваліцца мне на гэтым месцы, калі маню! Гэта ўсё ад гарэлкі, — п’яны я быў —&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>bpv0ziwkj7cp3wdt0g9eo547ro7wj2v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Tven.Pryhody Toma Souera.pdf/58</title>
    <ns>104</ns>
    <id>20203</id>
    <revision>
      <id>84476</id>
      <parentid>57647</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T06:21:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sopcan</username>
        <id>3564</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2829" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Sopcan&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;ну і распаліўся на яго таксама — з-за цябе… Я нават і нажом уладаць не ўмею. Біцца здаралася, яно так, але толькі без нажа, на кулачкі. Гэта ўсім вядома. Джо, родненькі, не 
выдавай! Дай слова, што не выдаш, Джо! Я заўсёды цябе любіў, заўсёды стаяў за цябе. Ты сам ведаеш… Ты нікому не скажаш, Джо?

І няшчасны Потэр апусціўся на калены парад подлым забойцам, з адчаем працягваючы да яго рукі. 

— Добра, Меф Потэр, ты заўсёды адносіўся да мяне сумленна, і я зраблю таксама. Будзь спакойны, маё слова пэўнае. Тут і гаварыць больш няма чаго. 

— Джо, ты ангел! Я буду благаслаўляць цябе да апошняй хвіліны.
 
І Потэр заплакаў. 

— Ну, годзе ўжо! Няма чаго кныхаць. Ідзі вунь той дарогай, ды жыва! А я пайду гэтай. Ды глядзі, слядоў за сабой не пакідай! 

Потэр пусціўся трушком, потым наддаў ходу і пабег як мага. Метыс стаяў, глядзеў яму ўслед і мармытаў: 

— Калі ён сапраўды так здурэў ад удару і выпіўкі, як яно здаецца, то ён і не ўспомніць пра нож. А калі і ўспомніць, адбегшыся далёка, то пабаіцца вярнуцца сюды, — курынае сэрца! 

Праз некалькі мінут на забітага, на труп, загорнуты ў коўдру, на дамавіну без крышкі і на разрытую магілу глядзеў толькі месяц. Навакол зноў было ціха. 

'''''Раздзел ІХ'''''

Хлопчыкі анямелі ад жаху. Не спыняючыся, беглі яны к гарадку. Часам яны трывожна азіраліся, нібы хто за імі гнаўся. Кожны пень на дарозе здаваўся ім страшным ворагам, ад якога ў іх сціскалася сэрца. Калі яны прабеглі каля хутарка, што быў недалёка ад ваколіцы, на іх забрахалі сабакі, і ад гэтага ў хлапцоў нібы крыллі выраслі.

— Толькі-б нам дабегчы да старой гарбарні, пакуль мы&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>83dyvd5b3o24001endd3i3d6ub65b64</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Tven.Pryhody Toma Souera.pdf/59</title>
    <ns>104</ns>
    <id>20204</id>
    <revision>
      <id>84478</id>
      <parentid>57649</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T06:27:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sopcan</username>
        <id>3564</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2508" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Sopcan&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;не страцім сілы! — прашаптаў Том, задыхнуўшыся. — Я ўжо, здаецца, больш не магу.

Гекльберы ў адказ толькі соп. Хлопчыкі напружвалі апошнія сілы. Нарэшце яны падбеглі да гарбарні, праскочылі праз адчыненыя дзверы і паваліліся зусім змораныя. Трохі счакаўшы, пульс іх пачаў біцца раўней, і Том шапнуў: 

— Гек, як табе здаецца, што з гэтага выйдзе? 

— Калі доктар Рабінзон памрэ, я думаю, выйдзе шыбеніца. 

— Ды што ты? 

— Я напэўна ведаю. 

Том падумаў, потым сказаў: 

— Хто-ж раскажа? Мы? 

— Што ты? Звар’яцеў? Ты толькі ўяві сабе, што справа як-небудзь павернецца на карысць індзейцу Джо, або ён уцячэ і яго не павесяць, — ды ён-жа-ж тады нас абавязкова заб’е. Ужо нам тады не мінуць смерці. 

— Я і сам гэта думаю, Гек.

— Калі — ўжо каму данасіць, дык няхай Меф Потэр даносіць; у яго на гэта дуроты хопіць. Ён-жа ж заўсёды п’яны. 

Том нічога не сказаў — ён думаў; потым шапнуў:
 
— Гек, але-ж Меф Потэр не ведае — як-жа ж ён можа данесці? 

— Гэта-ж як ён не ведае? 

— А, вядома, не ведае. Яму-ж доктар трэснуў па галаве акурат у той момант, калі індзеец Джо ўсадзіў у доктара нож. Дзе-ж яму было бачыць? 

— І то праўда! 

— Апрача таго, хто ведае, можа ад гэтага ўдару яму і капут ужо. 

— Не, Том, гэта наўрад. Ён проста быў п’яны. Я гэта заўважыў. Ды ён і заўсёды п’яны. Калі мой бацька п’яны, яго можна трэснуць па галаве хоць цэлай вежай, — нічога яму не станецца. Ён сам кажа. Таксама і з Мефам Потэрам.&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>pbbdt2doxahjv2stxjtnxjlg3jhota4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Tven.Pryhody Toma Souera.pdf/60</title>
    <ns>104</ns>
    <id>20205</id>
    <revision>
      <id>84480</id>
      <parentid>57651</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T06:34:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sopcan</username>
        <id>3564</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2679" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Sopcan&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;Вось каб ён быў цвярозы, то, магчыма, ад такога пачастунку і сканаў-бы… 

Том зноў падумаў. 

—  Гек, ты ўпэўнены, што мы не абмовімся? 

—  Ды ўжо хочаш-не-хочаш, а трымаць язык за зубамі трэба. Сам разумееш… Гэтаму д’яблу метысу прыдушыць нас усёроўна, што прыдушыць пару кацянят. Калі толькі мы прагаворымся, а яго не павесяць — прапалі нашы галовы! Слухай, Том! Калі ўжо нам хочаш ці не, — трэба маўчаць, давай мы адзін аднаму паклянемся, што будзем трымаць язык прывязаным. 

—  Я гатоў, Гек. Гэта самае лепшае. Ну, падымай руку…

— О, не! Гэта не гадзіцца. Гэта добра ў звычайных справах, у глупствах, асабліва з дзяўчатамі, бо яны, нарэшце, усёроўна выкруцяцца і выкажуць, калі раззлуюцца; а ў гэтай справе трэба, каб дагавор быў пісаны і абавязкова крывёю. 

Тому такая справа вельмі спадабалася. Яна была таямнічая, суровая і страшная. Пры святле месяца Том знайшоў чыстую сасновую трэсачку, выцягнуў з кішэні кавалак сурыка, сеў так, каб святло падала на трэску, і сяк-так накрэмзаў наступныя радкі, на кожным слове прыцмокваючы языком: 

 {{Разбіўка|Гек Фін і Том Соўэр мы абодва '''клянемся што''' мы будзем трымаць язык за зубамі адносна гэтай справы і няхай мы ўпадзем мёртвымі на месцы калі хоць адным словам абмовімся}}. 

Гек прышоў у захапленне ад здольнасці Тома так хутка пісаць, ды яшчэ такім высокім стылем. Ён выцягнуў з сваёй курткі булаўку і хацеў ужо пракалоць сабе палец, але Том спыніў яго: 

—  Пачакай, не рабі гэтага — булаўка медная. На ёй можа быць атрута. 

—  Якая?&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>bnxwdb45vbvd333ec2vsa1vccgvqp57</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Домбі і сын.pdf/75</title>
    <ns>104</ns>
    <id>23323</id>
    <revision>
      <id>84452</id>
      <parentid>79861</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T14:58:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>By-isti</username>
        <id>3554</id>
      </contributor>
      <comment>/* Правераная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5221" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;4&quot; user=&quot;By-isti&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;штодзённа атрымліваў які-небудзь новы напамінак аб сваёй адстаўцы, у той час як містэр Чык, пазбавіўшыся хатняга нагляду, рынуўся ў вясёлую грамаду і абедаў у клубах і кафейнях.

Аднак, не гледзячы на надзеі, якія ён падаваў у самым пачатку, увесь гэты догляд і клопаты не маглі зрабіць маленькага Поля здаровым, прыгожым і жыццерадасным хлопчыкам. Кволы, магчыма, ад прыроды, ён худзеў і марнеў пасля звальнення карміліцы і нібы толькі і чакаў выпадку вырвацца ў іх з рук і знайсці сваю страчаную матку. Кожны зуб быў для яго грозным бар’ерам, а кожны струпок у часе адзёру — каменнай сцяной. Яго валіў з ног кожны прыступ коклюша, і на яго налятала і накідалася цэлае мноства недамаганняў, якія ішлі кучай адно за другім, не даючы яму зноў падняцца. Місіс Уікем часта гаварыла, што ніколі не бачыла малюткі, якому-б даводзілася так дрэнна.

Місіс Уікем была жонкай афіцыянта, жаданне якой паступіць на службу да містэра Домбі было спаткана прыхільна і якая дні праз два пасля раптоўнага адняцця Поля ад грудзей была нанята яму за няньку. Місіс Уікем была ціхманая белакурая жанчына з узнятымі брывамі і апушчанай галавой, якая гатова заўсёды пашкадаваць сябе або выклікаць да сябе жаль або пашкадаваць каго-небудзь іншага і якая вызначалася дзівосным прыродным дарам бачыць усё ў вельмі змрочным і сумным святле.

Бадай ці патрэбна ўспамінаць аб тым, што ніводзін намёк на гэту якасць ніколі не даходзіў да ведама велічнага містэра Домбі. Было-б сапраўды надзвычай добра, калі-б здарылася інакш, калі ніхто ў доме —  не выключаючы місіс Чык і міс Токс —  не адважваўся нават шапнуць яму па якому-б там ні было поваду, што ёсць хоць мізэрная падстава для таго, каб турбавацца аб маленькім Полі. Ён вырашыў у думках, што дзіця абавязкова павінна па заведзенаму парадку перахварэць на несур’ёзныя хваробы і чым скарэй яно гэта зробіць, тым лепш. Калі-б ён мог яго выкупіць або знайсці намесніка, як знаходзяць для выцягнуўшага няўдачную апалчэнскую жараб’ёўку, ён зрабіў-бы гэта з радасцю і не паскупіўшыся. Але з тае прычыны, што гэтага нельга было ажыццявіць, ён толькі зрэдку не разумеў з уласцівай яму высокамернасцю, што, па сутнасці, хоча сказаць гэтым Прырода, і цешыўся думкай, што яшчэ адна прыдарожная веха асталася ззаду і вялікая мэта падарожжа значна наблізілася. Бо пераважаючым у яго пачуццём, якое ўвесь час узмацнялася па меры таго, як падрастаў Поль, была нецярплівасць. Нецярплівае чаканне моманту, калі мара яго аб іх аб’яднаным уплыве і веліччы ажыццявіцца з трыумфам.

Тым не менш ён любіў сына, наколькі наогул быў здольны любіць. Калі быў цёплы закутачак у яго халодным сэрцы, то гэты закутачак быў заняты сынам; калі на цвёрдай паверхні яго можна было пакінуць нейчы вобраз, то на ёй быў пакінуты вобраз гэтага сына; але не столькі вобраз дзіцяці або хлопчыка, колькі дарослага чалавека — «Сына» фірмы. Таму яму не {{перанос пачатак|п=цярпе|к=лася}}&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>dsjsii6zvddnesy3x67m0fdm45hnd0i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Домбі і сын.pdf/76</title>
    <ns>104</ns>
    <id>23324</id>
    <revision>
      <id>84453</id>
      <parentid>79862</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T15:00:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>By-isti</username>
        <id>3554</id>
      </contributor>
      <comment>/* Правераная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4525" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;4&quot; user=&quot;By-isti&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{перанос канец|п=церпе|к=лася}} наблізіць будучыню і хутка мінаваць прамежкавыя стадыі яго росту.

Так Поль наблізіўся да шостага года жыцця. Ён быў прыгожанькі хлапчук, хоць у яго тварыку было штосьці хваравітае і напружанае, што прымушала місіс Уікем многазначна ківаць галавой і выклікала ў місіс Уікем шмат працяглых уздыхаў. Былі ўсе падставы меркаваць, што ў далейшым жыцці характар у яго будзе ўладны; і ён у такой меры прадчуваў сваё ўласнае значэнне і права на падначаленне яму ўсяго і ўсіх, як толькі можна было пажадаць. Часамі ён дзяцініўся, не супроць быў пагуляць, і наогул панурасцю не вызначаўся; але была ў яго дзіўная прывычка сядзець часамі ў сваім мініятурным крэсле і ўважліва думаць. Гэтая не ўласцівая дзіцяці задуменнасць наведвала яго наверсе ў дзіцячым пакоі; часамі яна апаноўвала яго раптоўна, і тады ён аб’яўляў, што стаміўся, нават калі забаўляўся з Фларэнс або гуляў у конікі з міс Токс. Але ніколі не задумваўся ён так неўнікнёна, як у той час, калі яго маленькае крэселца пераносілі ў пакой бацькі і ён сядзеў з ім пасля абеду ля каміна.

Аднойчы, калі яны абодва доўга сядзелі ў вялікай цішыні і дзіця не спала, — містэр Домбі, гледзячы яму ў вочы, бачыў, што ў іх паблісквае агонь, як каштоўны камень, — маленькі Поль парушыў маўчанне:

— Тата, што такое грошы?

Нечаканае пытанне мела такое непасрэднае дачынне да думак містэра Домбі, што містэр Домбі зусім замяшаўся.

— Што такое грошы, Поль? — паўтарыў ён. — Грошы?

— Так, — сказала дзіця, апускаючы рукі на ручкі свайго крэселца і паварачваючы стары твар да містэра Домбі, — што такое грошы?

Перад містэрам Домбі паўстала цяжкасць. Ён не супраць быў даць яму якое-небудзь тлумачэнне, якое ўключае такія тэрміны, як сродак абмену, валюта, абясцэньванне валюты, каштоўныя паперы, залатое забяспечанне, біржавыя цэны, рыначная цана каштоўных металаў і так далей але, глянуўшы ўніз на маленькае крэселца і ўбачыўшы, як да яго далёка, ён адказаў:

— Золата, срэбра, медзь. Гінеі, шылінгі, поўпенсы&lt;ref&gt;''Гінея'' — залатая манета, роўная 10 руб.; шылінг — 1/21 гінеі або 1/20 фунта стэрлінгаў; пені (мн. лік — пенсы) 1/12 шылінга.&lt;/ref&gt;. Вы ведаеце, што гэта такое?

— О, так, я ведаю, што гэта такое, — сказаў Поль. — Я не пра гэта пытаю. Я пытаю, што такое самыя грошы?

О неба, які стары быў у яго твар, калі ён зноў падняў яго да бацькі!

— Што такое самыя грошы? — паўтарыў містэр Домбі, са здзіўленнем адсоўваючы крэсла.

— Я пытаю, тата, што яны могуць зрабіць? — прадаўжаў Поль, злажыўшы накрыж на грудзях рукі (для гэтага яны былі&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>0su2qklvak5b8bnyc1vq8g38ld7pcm2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Домбі і сын.pdf/77</title>
    <ns>104</ns>
    <id>23325</id>
    <revision>
      <id>84454</id>
      <parentid>79863</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T15:03:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>By-isti</username>
        <id>3554</id>
      </contributor>
      <comment>/* Правераная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4348" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;4&quot; user=&quot;By-isti&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;бадай ці дастатковай даўжыні) і пераводзячы позірк з агню на яго і зноў на агонь, і зноў на яго.

Містэр Домбі пасунуў крэсла на ранейшае месца і пагладзіў яго па галаве.

— Скора вы гэта будзеце лепш ведаць, мой хлопчык, — сказаў ён. — Грошы, Поль, могуць зрабіць усё, што захочаш. — Гаворачы гэта, ён узяў маленькую ручку і ціхенька пахлопаў ёю па сваёй руцэ.

Але Поль пастараўся як мага хутчэй вызваліць руку і, злёгку, паціраючы ёю ручку крэсла, паўтарыў пасля кароткай паўзы:

— Што захочаш, тата?

— Так. Што захочаш. Амаль, — сказаў містэр Домбі.

— Што захочаш — значыць, усё? Так, тата? — запытаўся сын.

— Гэта ўсёроўна. Так, — сказаў містэр Домбі.

— Чаму-ж грошы не выратавалі мне маму? — запыталася дзіця. — Яны лютыя, праўда?

— Лютыя? — паўтарыў містэр Домбі, папраўляючы гальштук і нібы пакрыўджаны гэтай думкай. — Не. Добрае не можа быць лютым.

— Калі яны добрыя і могуць рабіць, што захочаш, — задуменна сказаў хлапчук, гледзячы на агонь, — я не разумею, чаму яны не выратавалі мне маму.

Цяпер ён не звяртаўся з гэтым пытаннем да бацькі. Магчыма, з дзіцячай праніклівасцю ён зразумеў, што пытанне ўжо збянтэжыла бацьку. Але ён уголас паўтарыў сваю думку, нібы для яго яна была зусім не новай і вельмі непакоіла яго; і ён сядзеў, падпёршы падбародак рукой, па-ранейшаму раздумваючы і шукаючы тлумачэнне ў каміне.

Містэр Домбі, апамятаўшыся ад здзіўлення, каб не паказаць трывогі (бо гэта быў першы выпадак, калі дзіця загаварыла з ім аб мамцы, хоць якраз таксама сядзела каля яго кожны вечар), падрабязна растлумачыў яму, што грошы, хоць гэта і вельмі магутны дух, якім ніколі і ні пры якіх абставінах грэбаваць не трэба, не могуць захаваць жыцця тым, каму прышоў час памерці; ён растлумачыў, як усе мы, нават, у Сіці, павінны, на няшчасце, памерці, якімі-б мы не былі багатымі; ён растлумачыў, якім чынам грошы з’яўляюцца прычынай таго, што нас шануюць, баяцца, паважаюць, ліслівяць нам і захапляюцца намі, як яны робяць нас уплывовымі і вялікімі ў вачах усіх людзей і як яны могуць вельмі часта аддаляць нават смерць на доўгі час; як, напрыклад, яны забяспечылі яго маме паслугі містэра Пілкінса, якімі часта карыстаўся і ён, Поль, а таксама вялікага доктара Паркера Пепса, якога ён ніколі не бачыў; і як яны могуць зрабіць усё, што толькі можа быць зроблена.

— Але яны не могуць зрабіць мяне дужым і зусім здаровым, праўда, тата? — запытаўся Поль пасля нядоўгага маўчання, паціраючы свае ручкі.&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>lbh14vfmeomcbejrsbkv3ck3r05fsl8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Домбі і сын.pdf/78</title>
    <ns>104</ns>
    <id>23326</id>
    <revision>
      <id>84455</id>
      <parentid>79864</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T15:05:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>By-isti</username>
        <id>3554</id>
      </contributor>
      <comment>/* Правераная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4370" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;4&quot; user=&quot;By-isti&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;— Але вы і так дужы і зусім здаровы, — засупярэчыў, містэр Домбі. — Хіба не праўда?

О, які старэчы твар, зноў звернуты да яго, які выказваў і смутак і хітрасць!

— Вы такі-ж дужы і здаровы, якімі звычайна бываюць такія малышы, а? — прадаўжаў містэр Домбі.

— Фларэнс старэйшая за мяне, але я не такі дужы і здаровы, як Фларэнс, я гэта ведаю, — адказвала дзіця. — І я думаю, што калі Фларэнс была такой маленькай, як я, яна магла гуляць значна больш, не стамляючыся. Часамі я так стамляюся, — сказаў маленькі Поль, грэючы рукі і пазіраючы праз пранты каменнай рашоткі, — і косці ў мяне баляць (Уікем кажа — гэта баляць мае косці), і я не ведаю, што рабіць.

— Так, але гэта бывае вечарамі, — сказаў містэр Домбі, падсоўваючы сваё крэсла да крэселца сына і ласкава кладучы рукі яму на спіну. — Малышы павінны к вечару стамляцца, тады яны лепш спяць.

— О, гэта бывае не вечарам, тата, — запярэчыла дзіця, — гэта бывае ўдзень; і я кладуся на калені да Фларэнс, а яна мне спявае. Уночы мне сняцца такія дзіў-у-уныя рэчы!

І зноў ён пачаў грэць рукі і разважаць аб гэтых рэчах, нібы стары або юны гном.

Містэр Домбі быў так здзіўлены, так устрывожаны і так разгублен, не ведаючы, як прадаўжаць размову, што мог толькі сядзець, гледзячы пры святле каміна на свайго сына і не аднімаючы рукі ад яго спіны, як быццам яе ўтрымлівала нейкае магнітнае прыцяжэнне. Пасля ён працягнуў другую руку і на секунду павярнуў задумлівы тварык сына да сябе. Але ён зноў павярнуўся да каміна, як толькі містэр Домбі яго вызваліў, і не адрываўся ад хісткага полымя, пакуль не прышла нянька класці яго спаць.

— Я хачу, каб па мяне прышла Фларэнс, — сказаў Поль.

— Вы не хочаце ісці са сваёй гаротнай няняй Уікем, майстар Поль? — з вялікім пафасам запыталася яна.

— Не хачу, — адказаў Поль, зноў рассядаючыся ў сваім крэсле з выглядам гаспадара дома.

Благаслаўляючы яго нявіннасць, місіс Уікем вышла, і неўзабаве замест яе ўвашла Фларэнс. Дзіця адразу ўсхапілася са жвавасцю і гатоўнасцю і, жадаючы бацьку спакойнай ночы, падняло да яго такі павесялелы, такі памаладзелы і такі зусім дзіцячы тварык, што Домбі, хоць і супакоены гэтым ператварэннем, быў вельмі ўражаны.

Калі яны разам вышлі з пакоя, ён пачуў ціхую песню і ўспомніўшы, як Поль гаварыў, што сястра спявае яму, ён пацікавіўся адчыніць дзверы, паслухаць і паглядзець ім услед. Яна павольна падымалася па вялікай шырокай лесвіцы, трымаючы яго на руках; галава яго ляжала ў яе на плячы, адна&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>fsgam8fyldpbkhe740jpcekx3m864uv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Домбі і сын.pdf/306</title>
    <ns>104</ns>
    <id>28508</id>
    <revision>
      <id>84425</id>
      <timestamp>2022-08-03T12:03:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RAleh12</username>
        <id>3563</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4469" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;RAleh12&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;акно, — а па вуліцы бадзялася нейкае завяўшае падабенства жанчыны. І богу вядома, што я мела у адказ! Ах, маці, калі-б вы толькі пакінулі мяне маім прыродным нахілам, калі і я была дзяўчынай — маладзейшай за Фларэнс, — я, магчыма, была-б зусім іншай!

Разумеючы што ўспышкі гневу цяпер бескарысны, маці стрымала сябе і пачала хныкаць і наракаць на тое, што яна задоўга жыве на свеце і адзінае яе дзіця ад яе адвярнулася, што абавязак у адносінах да бацькоў забыты ў наш грэшны час і што яна выслухала страшэнныя абвінавачанні і больш не даражыць жыццём.

Эдзіт скіравала на яе той самы пільны позірк у той час, як тая ўсхліпвала і выцірала сабе вочы. Затым Эдзіт сказала тым-жа ціхім, цвёрдым голасам, якога не павышала і не паніжала з таго часу, як пачала размову:

— Фларэнс павінна вярнуцца дадому.

— Няхай вернецца! — шпарка адазвалася засмучаная і спалоханая маці. — Я не пярэчу супроць таго, каб яна вярнулася. Што мне гэта дзяўчына?

— Для мяне яна так многа значыць, што я не кіну сама і не дапушчу, каб іншыя кінулі ў яе хоць-бы крупінку зла! Пакуль я маю магчымасць гэтаму перашкаджаць, яе не будуць брудзіць і разбэшчваць тымі ўрокамі, якія засвоіла я. Гэта зусім не цяжкая ўмова ў такі сумны вечар.

— Магчыма, і не цяжкая. Вельмі магчыма, калі-б толькі вы абыходзіліся са мною, як належыць дачцэ, — захныкала маці. — Але такія колкія словы…

— Яны асталіся ў мінулым і больш іх не будзе, — сказала Эдзіт. — Ідзіце сваёй дарогай, маці. Карыстайцеся, як вам уздумаецца, тым, чаго вы дамагліся; кідайце грошы, весяліцеся, радуйцеся з гэтага і будзьце шчаслівы па-свойму. Мэта нашага жыцця дасягнута. З гэтага моманту будзем дажываць жыццё моўчкі. З гэтай гадзіны я не пракажу ні слова аб мінулым. Я вам прабачаю за ваш удзел у заўтрашняй ганебнай здзелцы!

Голас яе не здрыгануўся, стан не здрыгануўся, і, прайшоўшы цвёрдай хадой, нібы топчучы нагамі ўсе пяшчотныя пачуцці, яна пажадала маці спакойнай ночы і пайшла ў свой пакой.

Але не на адпачынак: бо не было адпачынку для яе, калі яна асталася адна, усхваляваная. Узад і ўперад хадзіла яна, і зноў узад і ўперад, сотні разоў, сярод вельмі прыгожых прылад туалета, падрыхтаванага на заўтра; цёмныя валасы распусціліся, у цёмных вачах паблісквала шаленства, поўныя белыя грудзі пачырванелі ад жорсткага дакранання бязлітаснай рукі, калі яна хадзіла ўзад і ўперад, павярнуўшы галаву ў, бок, нібы стараючыся не бачыць сваёй уласнай прыгажосці і адарваць сябе ад яе. Так, у познюю і ціхую гадзіну ночы перад вяселлем,&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>bjop2c1rf2vil9c3dmeiu1nhmk5iaz9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дзе ты, песенька, дзе ты…</title>
    <ns>0</ns>
    <id>28509</id>
    <revision>
      <id>84458</id>
      <timestamp>2022-08-03T16:40:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «{{Загаловак  | назва     = Дзе ты, песенька, дзе ты…  | аўтар     = Янка Лучына  | пераклад    = Міхась Клімковіч  | секцыя    = Верш  | папярэдні =   | наступны  =   | крыніца   = Выбраныя творы. — Мн., 1953. - с. 35-36 }}  &lt;poem&gt; Дзе ты, песенька, дзе ты, Мая думка начная? Не счакаўшы да с...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1675" xml:space="preserve">{{Загаловак
 | назва     = Дзе ты, песенька, дзе ты…
 | аўтар     = Янка Лучына
 | пераклад    = Міхась Клімковіч
 | секцыя    = Верш
 | папярэдні = 
 | наступны  = 
 | крыніца   = Выбраныя творы. — Мн., 1953. - с. 35-36
}}

&lt;poem&gt;
Дзе ты, песенька, дзе ты,
Мая думка начная?
Не счакаўшы да света,
Ты куды адлятаеш?

Без цябе - апастылай
Пусткай - сэрца засмягне.
Ціха ў ім, бы ў магіле,
Душа працы не прагне.

Праляціць дзень ад до-дня
Гэтак вёснаў багата...
Дзе-ж мая ты, паходня,
Мая песня крылата?

Ты з далёкай вандроўкі
Да мяне узвярніся,
Душу ўзруш мне глыбока,
Павядзі з сабой ў высі.

Мы з табой у ясных далях
Нашу долю з'іначым,
Іскры думак распалім,
Слязой шчасця заплачам!

Не! Не споўні жадання, -
Ты засні, мая песня:
Я баюся абмана, -
Табе будзе ў нас цесна.

Бо не знойдзеш знаёмай
Ні надзеі, ні веры,
Бо пабіты зімою
Кветкі добрых намераў,

Алтароў старых мала,
Аднавіць іх - нязмога,
Не ў сілах - без дарогі,
Што жыццё падказала!
&lt;/poem&gt;

[[Катэгорыя:Вершы Янкі Лучыны]]</text>
      <sha1>l12psbyhxpcmdyoxcj9mz6djkr4p3i1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Домбі і сын.pdf/307</title>
    <ns>104</ns>
    <id>28510</id>
    <revision>
      <id>84459</id>
      <timestamp>2022-08-03T19:06:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RAleh12</username>
        <id>3563</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4207" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;RAleh12&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;Эдзіт Грэйнджэр змагалася са сваім трывожным духам, без слёз, без скарг, без сяброў, маўклівая, гордая.

Нарэшце, яна выпадкова дакранулася рукою да адчыненых дзвярэй, якія вялі ў пакой, дзе спала Фларэнс.

Яна ўздрыганулася, спынілася і зазірнула туды.

Там гарэў агонь, і яна ўбачыла Фларэнс, якая моцна спала ў росквіце нявіннасці і прыгажосці. Эдзіт затаіла дыханне і адчула, што яе цягне да яе.

Цягне бліжэй, бліжэй, яшчэ бліжэй. Нарэшце, яна падышла так блізка, што, нахіліўшыся, прыціснулася губамі да кволай ручкі, якая звісла з ложка, і асцярожна абвіла ёй сваю шыю. Слёзы пырснулі ў яе з вачэй ад гэтага дотыку, калі яна пала на калені і апусціла змучаную галаву і рассыпаныя валасы на падушку каля галавы Фларэнс.

Так правяла Эдзіт Грэйнджэр ноч перад вяселлем. Так застала яе сонца раніцой, у дзень вяселля.


{{Цэнтар|'''''РАЗДЗЕЛ ХХХІ'''''}}
{{Цэнтар|'''''Вяселле.'''''}}

Досвітак з яго халодным бледным тварам дрыжачы падкрадаецца да царквы, пад якою спачывае прах маленькага Поля і яго маці, і заглядае ў вокны. Холадна і цёмна. Ноч яшчэ прыпадае да каменных пліт і хмурыцца, панурая і цяжкая, у кутках і закутках будынка. Гадзіннік на званіцы, які ўзвышаецца над дамамі, вынырнуўшы з безлічных хваль у патоку часу, які
набягае і разбіваецца аб вечны бераг, шарэе нібы каменны маяк, які сцеражэ марскі прыліў; у пачатку досвітак можа толькі цішком зазірнуць у царкву і пераканацца, што ноч яшчэ там.

Бездапаможна поўзаючы вакол царквы і заглядаючы ў вокны, досвітак стогне і плача аб сваім кароткачасовым панаванні, і слёзы яго струменяць па шыбах, а дрэвы ля царкоўнай агарожы схіляюць галовы і, спачуваючы, ломяць безлічныя свае рукі. Ноч, бляднеючы перад ім, непрыкметна пакідае царкву, але затрымліваецца пад скляпеннем, у скляпах, апускаецца на труны. Але вось прыходзіць светлы дзень, надаючы бляск гадзінніку на званіцы, афарбоўваючы шпіц у чырвоны колер, асушаючы слёзы досвітку, аглушаючы яго скаргі; а
застрашаны досвітак, ідучы за ноччу і праганяючы яе з апошняга яе сховішча, сам залазіць у скляпы і хаваецца, са спалоханым тварам, сярод мерцвякоў, пакуль не вернецца адпачыўшая ноч і не прагоніць яго адтуль.

Мышы, якія займаліся маліцвенікамі больш старанна, чым іх уладальнікі, і маленькімі зубкамі нарабілі падушкам&lt;ref&gt;''Падушкі'' (у царкве) — іх падкладаюць пад калені, каб мякчэй было стаяць.&lt;/ref&gt; больш&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>j01bvpj0yhttcwksffo4ajufy5fernj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Расійская гісторыя ў самым кароткім нарысе.pdf/13</title>
    <ns>104</ns>
    <id>28511</id>
    <revision>
      <id>84465</id>
      <timestamp>2022-08-04T05:53:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4927" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;эўропэйцы, якія прынесьлі з сабой эўропэйскую культуру, г. зн. эўропэйскую практыку і спосабы працы.

Калі мы ад гэтых агульных прыкладаў пяройдзем беспасрэдна
да Расіі, гісторыю якой мы будзем далей разглядаць, дык мы ўгледзім, што прыродныя ўмовы ўсходня-эўропэйскай нізіны, якую заняў расійскі народ, вызначаюцца вялікай суровасьцю. У нас доўгая
зіма, кароткае лета. З гэтай прычыны ў нас сельска-гаспадарчыя
працы займаюць толькі меншую частку часу. У сярэдняй Расіі
араць, сеяць, жаць і г. д. прыходзіцца на працягу 5 м-цаў. Калі мы
возьмем суседнюю з намі Нямеччыну, дык мы угледзім, што сельскай гаспадаркай можна займацца ўжо на працягу 7 м-цаў, г. зн.
большую частку году можна выкарыстаць для гаспадаркі, у той час
як у нас, у Расіі, большую частку году зямляробам няма чаго каля зямлі рабіць. А калі пойдзем яшчэ далей на захад, у Францыю,
на берагі Атлантычнага акіяну, дык мы угледзім такія кліматычныя ўмовы, якія дазваляюць чалавеку працаваць і зіму, словам,
цэлы год. Так, у брэтанскіх сялян&lt;ref&gt;Брэтань - самая заходняя частка Францыі.&lt;/ref&gt; і нават у гароднікаў у ваколіцах Парыжу, увесь год на полі што-небудзь расьце, і гародніна
проста так і падзяляецца на зімнюю і летнюю. Лёгка дагадацца,
што ў гэтых краінах, дзе можна працаваць на зямлі цэлы год, вытворчасьць працы зямляроба павінна быць куды вышэй, чым там,
дзе ён працуе толькі меншую частку году. Іншымі словамі, назьбіраньне усяго дабра ў гэтых краінах ідзе куды хутчэй. Такім парадкам, з прычыны нашага суровага клімату, гаспадарчае разьвіцьцё
Pacіі павінна было адбывацца больш паволі, чым у іншых краінах.
якія знаходзяцца ў лепшых умовах.

Натуральна, што, пакуль галоўным заняткам расійскага народу, бадай што выключным яго заняткам, было зямляробства, Расія
вельмі адставала ад іншых краін. Яна пачала іх даганяць толькі з
тых час, як у Расіі пачала разьвівацца апрацоўчая прамысловасьць,
зьявіліся фабрыкі і заводы. Апошнія-ж могуць пераапрацоўваць і
сырызну, што прывозіцца, г. зн. пераапрацоўваць ня толькі тое, што
расьце у самой Расіі, а і тое, што атрымліваецца здалёк. Нашыя
паркалёвыя фабрыкі пераапрацоўваюць бавоўну, якая вырасла ў
Туркестане або Амэрыцы. Гандаль і прамысловасьць, такім чынам,
надзвычайна прысьпяшаюць разьвіцьцё гаспадаркі і робяць яе менш
залежнай ад прыродных умоваў.

Але тут даводзіцца сказаць, што з боку адносін да разьвіцьця
гандлю, Расія таксама была пастаўлена ва ўмовы менш спагадныя,
чым краіны сярэдняй Эўропы. Яшчэ і цяпер лепшым гандлёвым
шляхам зьяўляецца вада. Самым лепшым шляхам зносін паміж
асобнымі краінамі зьяўляецца мора. Даўней, калі ня было чыгунак,
яно было ядыным шляхам зносін. Больш вялікі гандаль можна было
весьці толькі морам, а сухім шляхам можна было перавозіць толькі не-&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>h5lnas0zvpidl7i0md1sgvkoxf3cmsp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Домбі і сын.pdf/308</title>
    <ns>104</ns>
    <id>28512</id>
    <revision>
      <id>84468</id>
      <timestamp>2022-08-04T05:59:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RAleh12</username>
        <id>3563</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4810" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;RAleh12&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;шкоды, чым калені людзей, хаваюць свае бліскучыя вочы ў норках і ў страху ціснуцца адна да другой, калі з гулам адчыняюцца царкоўныя дзверы. Бо ў тую раніцу бідль, чалавек, які мае ўладу, прыходзіць рана разам з панамарам, а місіс Міф, маленькая прыслужніца, якая пакутуе ад дыхавіцы, вельмі высахшая старая лэдзі, бедна апранутая, таксама знаходзіцца
тут; бідля яна чакала каля поўгадзіны ля царкоўных варот, як і належыць ёй згодна яе становішча.

Кіслая фізіяномія ў місіс Міф, завяўшы чапец і ў дадатак душа, якая прагне шасціпенсавікаў і шылінгаў. Прывычка заманьваць на лаўкі выпадковых наведвальнікаў надае місіс Міф таямнічы выгляд, а ў позірку яе ёсць нейкая скрытнасць, нібы ёй вядома месцейка больш выгоднае, але яна не ўпэўнена ў атрыманні ўзнагароды. Няма такога чалавека, які называўся-б містэрам Міфам, і не было яго вось ужо дваццаць гадоў, і місіс Міф лічыць за лепшае, каб пра яго не ўспаміналі. Здаецца, ён даваў дрэнны водгук аб бясплатных месцах&lt;ref&gt;''Бясплатныя месцы'' — у англійскіх царквах (таксама, як у каталіцкіх і лютэранскіх) набажэнства слухаюць, седзячы на лаўках; лепшыя месцы — платныя; для бедных пакінуты бясплатныя месцы, значна горшыя.&lt;/ref&gt;, і хоць місіс Міф спадзяецца, што ён трапіў у рай, аднак, не бярэцца гэтага сцвярджаць.

Сёння раніцою місіс Міф вельмі мітусіцца ля царкоўных дзвярэй, выбіваючы і вытрасаючы пакрыццё з алтара, дыван і падушкі; і шмат чаго можа расказаць місіс Міф аб надыходзячым вяселлі. Місіс Міф казалі, нібы новая абстаноўка і рамонт дома каштавалі не менш пяці тысяч фунтаў, і місіс Міф чула ад самых надзейных людзей, што ў лэдзі няма і шасці пенсаў пры душы.

Далей місіс Міф памятае добра, нібы гэта здарылася ўчора, пахаванне першай жонкі, і затым хрысцны, і затым зноў пахаванне; і місіс Міф заўважае, што дарэчы трэба вымыць мылам гэту таблічку да прыезду гасцей. Містэр Саундс, бідль, які,
грэючыся на сонцы, сядзіць у гэты час на ступеньках царквы (і рэдка робіць ён што-небудзь іншае, хіба што, у халоднае надвор'е, падсядае да каміна), ухваляе гутаркі місіс Міф і пытаецца, ці чула місіс Міф аб тым, што лэдзі вызначаецца надзвычайнай прыгажосцю. З тае прычыны, што місіс Міф атрымала такія самыя весткі, містэр Саундс, бідль, чалавек артадаксальны і паважны, які любіць жаночую прыгажосць, саладжава заўважае: «Так, яна — хоць куды!»

Гэтым часам у доме сэра Домбі — вялікае хваляванне і мітусня, галоўным чынам сярод жанчын, з якіх ніводная не задрамала ад чатырох гадзін раніцы, і ўсе былі апрануты да шасці. Містэр Таулінсон заслугоўвае больш, чым калі-небудзь, увагі пакаёўкі, а ў часе снедання кухарка кажа, што за адным
вяселлем будуць яшчэ некалькі, чаму пакаёўка не хоча верыць,&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>mnsw0cm7yz6dyfl92bdp5m4gdar1x8l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Расійская гісторыя ў самым кароткім нарысе.pdf/14</title>
    <ns>104</ns>
    <id>28513</id>
    <revision>
      <id>84469</id>
      <timestamp>2022-08-04T06:00:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5131" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;каторыя тавары, якія каштуюць вельмі дорага, бо перавозка на конях
з аднай краіны у другую каштавала надзвычайна дорага. Гэтыя
суадносіны захаваліся і да гэтых час. Нават ня лічачыся з тэй
дарагоўляй, якая асталявалася цяпер з прычыны вайны, праехаць
на фурманцы з вакзалу да сябе дахаты заўсёды каштавала адносна куды даражэй, у некалькі дзесяткаў раз даражэй, чым каштуе
пераезд такой самай адлегласьці па чыгунцы.

Значыцца, паўтараю, пакуль ня было чыгунак, да тых пор
ядыным вагодным і танным шляхам зносін было мора, і вялікую
колькасьць тавараў можна было перавозіць толькі морам, і гэтым
тлумачыцца, чаму прамысловасьць і гандаль раней за ўсё пачалі
разьвівацца ў тых эўропэйскіх краёх, якім мора найбольш даступна. Раней за ўсё пачынаюць разьвівацца краі, што мяжуюць з Міжземным морам, берагі якіх зрэзаны гэтым морам, Грэцыя ды Італія,
потым, у найбольшы час, такія краі, як Англія, раскінутая на выспах, як Голяндыя, якая так цесна зьвязана з морам, што месцамі яе
зямля ледзь вытыркае з-пад мора, раней яна была морскім дном.
А другая частка нядаўна параўнаўча была заліта морам, дзякуючы
чаму там мора і сухаземе заўсёды чаргуюцца. Расія была вельмі
абдзелена морам. Сярэдняя Расія, дзе, галоўным чынам, разьвівалася
расійская гісторыя, знаходзіцца вёрст за 600-800 ад бліжэйшага
мора. Прычым самыя блізкія да яе моры, усходняя частка Бальтыцкага мора і Белае мора, затока Паўночнага Ледаватага акіяну,
зімой убіраюцца ў лёд і недаступны для плаваньня. Не замярзае
Чорнае мора на поўдні Расіі, але яно ад сярэдняй Расіі далей усіх,
ужо не за 600-800, а больш як за 1000 вёрст. Праўда, на поўдзень Расіі ідзе некалькі вялікіх рэчак - Дняпро, Дон, Волга, але
рэчкі гэтыя, папершае, зімою замярзаюць, а, падругое, на галоўнай
з іх, што йдзе к Чорнаму мору, на Дняпры, ёсьць парогі, якія заўседы перашкаджаюць судаходзтву, а самая большая з Волга,
вядзе ня ў мора, а у возера, якое хоць і называецца Касьпіцкім
морам, за яго значную велічыню, але з яго нікуды выхаду няма.

Усё гэта прывяло да таго, што ў сярэдняй Расіі гандаль, а з ім
і прамысловасьць, разьвівалася, як і расійскае зямляробства, куды
цлжэй, чым у іншых краёх. Расіі цяжэй было, у гэтых адносінах
пачаць, але калі яна пачала, то яна, як мы угледзім далей, пашла
нават хутчэй іншых краін, бо зьяўленьне гандлю і прамысловасьці
выклікае новыя й новыя посьцехі навукі і тэхнікі. Гэта надзвычайна прысьпяшае гаспадарчае разьвіцьцё і дае магчымасьць чалавеку ня толькі з посьлехам абараняцца ад неспагадных прыродных
умоваў, але і перамагаць прыроду. Прыкладам таго, як гэта робіцца,
мы і скончым даную частку нашай гутаркі.

Паўночная частка Афрыкі, як вядома, занята няплоднай пустыняй Сахарай, і, пакуль там жылі вандроўныя арабы, ніякае зямляробства бадай ня было магчыма, месцамі толькі, дзе выпадкова была вада, утвараліся базы. Але іх было вельмі мала. Калі Паўноч-&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>0n45wryx1szpokk3xe9fitlps9nmfh3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Расійская гісторыя ў самым кароткім нарысе.pdf/15</title>
    <ns>104</ns>
    <id>28514</id>
    <revision>
      <id>84471</id>
      <timestamp>2022-08-04T06:06:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3938" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;ная Афрыка была занята французамі, яны прынесьлі туды й сваю
тэхніку. Яны пачалі сьвідраваць зямлю і вельмі хутка дазналіся,
што ў Сахары вада, уласна кажучы, ёсьць, толькі вельмі глыбока,
але за дапамогай артэзіянскіх студняў, якія йдуць у зямлю на соткі сажняў, да гэтай вады дабрацца можна. Дастаўшы ваду з зямлі за
дапамогай такіх студняў, французы наладзілі штучнае абвадненьне,
і дзякуючы гэтаму зьяўляецца цэлы шэраг штучных оазаў, засаджаных фінікавымі пальмамі, якія даюць вельмі добры ўраджай. Фінікі ў гэтых краінах зьяўляюцца бадай што не галоўнай ежай, заступаючы арабу ўсё - хлеб, і мяса, і г. д. Так, з прычыны перавагі
эуропэйскай тэхнікі, удаецца зрабіць раскошных садам тое, што
людзі лічылі спрадвеку і назаўсёды няплоднай пустыняй.

Другі прыклад яшчэ больш новы і яшчэ больш дзіўны. З прычыны навейшых посьпехаў навукі, людзі дабіліся магчымасьці ня
толькі ствараць расьліннасьць там, дзе раней нічога расьці не магло, але й ствараць зусім новыя віды расьліннасьці, якіх раней ня
ведалі. Так, адзін амэрыканскі вучоны садоўнік Бэрбанк дабіўся новай пароды дрэва - валоскага арэху, якое дасягае поўнага росту і
сьпеласьці за 14 год, г. зн. удвойчы хутчэй, чым яно звычайна расьце, дабіўся сьлівы бяз костачкі, маліны з ягадамі даўжынёю на вяршок, - усяго гэтага ўдалося дасягнуць не за соткі год, намаганьнямі многіх пакаленьняў, а аднаму чалавеку, які ўладае ўсімі сyчаснымі навуковымі сродкамі, на працягу аднаго свайго жыцьця.

Такім чынам, чалавек залежыць ад прыроды, і гісторыя йдзе
хутчэй, або павальней, у залежнасьці ад тых прыродных умоваў, у
якія пастаўлен той ці іншы народ. Але гэтая ўлада прыроды над
чалавекам не бязьмежна. З прыродай чалавек можа саўладаць, і
{{Разбіўка|асновай гаспадаркі зьяўляецца прырода}}.
Прырода толькі матэрыял для гэтай гаспадаркі. {{Разбіўка|Асновай гаспадаркі зьяўляецца чалавецкая праца}}; чымса
гэтая праца больш дасканала, чымся яна больш упартая і ўмелая.
тым меней чалавек залежыць ад прыроды. І ня цяжка прадбачыць,
што ў будучыне, калі навука й тэхніка дасягнуць дасканаласьці,
якой мы сабе ўявіць ня можам, дык прырода будзе ў руках чалавека мяккім воскам, з якога чалавек зробіць усё, што яму трэба.&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>9p454wc8h4v6451xw4a2n6odsyb0vgw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Расійская гісторыя ў самым кароткім нарысе.pdf/16</title>
    <ns>104</ns>
    <id>28515</id>
    <revision>
      <id>84473</id>
      <timestamp>2022-08-04T06:11:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4328" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;ЧАСТКА І.

'''Першыя сталецьці расійскай гісторыі.'''

На расійскай нізіне чалавек зьяўляецца літаральна ў «незапомныя» часы, - калі ўся паўночная палавіна гэтай нізіны была
схавана пад тоўстай карой лёду. Украіна сваім кліматам была падобна да цяперашняй Архангельскай губерні, і на яе тундрах пасьвіліся гурты мамантаў, дагістарычных сланёў, пакрытых густой даўгой поўсьцю. На гэтых мамантаў паляваў першы жыхар Расіі, іx
мясам ён харчаваўся, з іх скуры рабіў сабе вопратку, з іх касьцей -
прылады. Апрача гэтых касьцяных прыладаў, ён меў яшчэ груба
абцесаную каменную сякеру і дубіну, і гэтым абмяжоўвалася ўся
яго тэхніка. Сьляды адной стаянкі такіх паляўнічых на маманта знойдзены сярод цяперашняга гораду Кіева на некалькі сажняў глыбей
сучаснага роўню глебы. Калі гэта было? У кожным разе, {{Разбіўка|некалькі дзесяткаў тысяч год таму назад}}, ня менш.
Ці былі гэтыя паляўнікі на маманта продкамі сучаснага насяленьня
Эўропэйскай Расіі? Хутчэй за ўсё - не. Па меры таго, як зьмяняўся
клімат&lt;ref&gt;Гэта зьмена клімату тлумачыцца рознымі прычынамі, галоўным чынам тым, што земная орбіта не заставалася аднолькавай ва ўсе часы існаваньня зямлі, а то удоўжвалася, то сьціскалася, рабілася больш падобнай да
круга. Калі яна ўдоўжвалася, дых зіма рабілася даўжэй, лета карацей;
з тае прычыны, што адначасна клімат у даўнейшы час быў больш вільготны,
чымся цяпер, ад чаго сьнегу выпадала зімой вельмі шмат. і за кароткі час ён не
насьпяваў растаць, - так утварыліся ледавікі. Па меры таго, як клімат рабіўся
сушэй, а земная орбіта карацей, дык лета павялічвалася, ледавікі пачыналі
раставаць і цяпер засталіся толькі каля канцавосься ды на самых высокіх
горах.&lt;/ref&gt;, рабілася цяплей, ледавік усё звужаўся і звужаўся, і насяленьне, якое жыло па паўднёвым краі ледавіка, павінна было усё
далей ісьці на поўнач і на ўсход, у цяперашнюю Сібір, да ледаватага акіяну. Туды пашоў і мамант, і там ён вымер: яго астачы (часамі
з поўсьцю і мясам) і да гэтых пор часьцей за ўсё знаходзяць у лёдзе
Сібіры. Магчыма, што вымерлі без астачы і людзі, якія палявалі на
яго, а магчыма, што іх патомкі і да гэтых час бадзяюцца па берагох
Ледаватага акіяну, у асобе сучасных самаедаў і лапароў, якія харчуюцца толькі ня мясам маманта, а яго малодшага сучасьніка, які
застаўся, паўночнага аленя.

За дзесяткі тысяч год, што прашлі з тых час, насяленьне расійскай нізіны зьмянілася таксама, мабыць, не адзін дзесятак ра-&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>nx3b1zspvrsagmx3p4gab1rcmsnzy3p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Домбі і сын.pdf/309</title>
    <ns>104</ns>
    <id>28516</id>
    <revision>
      <id>84477</id>
      <timestamp>2022-08-04T06:25:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RAleh12</username>
        <id>3563</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5070" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;RAleh12&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;думаючы, што гэта няпраўда. Містэр Таулінсон не выказвае сваёй думкі па гэтаму пытанню, будучы некалькі засмучаны з'яўленнем іншакраінца з бакенбардамі (сам містэр Таулінсон не мае бакенбардаў), якога нанялі суправаджаць шчаслівую пару ў Парыж і які занят цяпер размяшчэннем рэчаў у новай карэце. Адносна гэтай асобы містэр Таулінсон кажа, што ніколі яшчэ не бачыў дабра ад іншакраінцаў, і, будучы абвінавачаны дамамі ў прадузятым поглядзе, кажа: «Паглядзіце на Банапарта, які ўсімі імі камандаваў, і ўспомніце, за што толькі ён не змагаўся!» Пасля чаго пакаёўка кажа, што гэта вялікая праўда.

Кандыцер старанна працуе ў змрочным пакоі на Брук-стрыт, а вельмі рослыя маладыя людзі пільна пазіраюць на яго. Ад аднаго з рослых маладых людзей пахне ўжо херэсам, і вочы яго схільны спыняцца і пазіраць на прадмет, не бачачы яго. Рослы малады чалавек разумее сваю слабасць і кажа таварышу, што гэта здараецца ад «практыкавання». Рослы малады чалавек хацеў сказаць — ад узрушальнасці, але словы яго туманныя.

Нецярплівасць і ўзрушальнасць пашыраюцца яшчэ далей і захапляюць больш шырокія колы. У кватэры містэра Тутса містэр Тутс прыбіраецца так, нібы ён няйначай жаніх: ён мае намер бачыць цырамонію ва ўсёй прыгажосці з зацішнага кутка галярэі і завесці туды Пеўня. Бо містэр Тутс прыняў адважнае рашэнне паказаць Пеўню Фларэнс і сказаць шчыра: «Ну, Певень, больш я не хачу вас ашукваць! Сябра, пра якога я не
раз вам гаварыў, гэта я сам. Міс Домбі — прадмет маёй страсці: Якая ваша думка, Певень, пры такім становішчы спраў і што вы мне цяпер параіце?» Тым часам у кухні містэра Тутса Певень, якога чакае такі сюрпрыз, садзіць сваю дзюбу ў кубак
моцнага піва і здзяўбае двухфунтовы біштэкс. У доме на пляцы Прынцэсы міс Токс устала і рыхтуецца: яна таксама, не гледзячы на свой глыбокі смутак, вырашыла сунуць шылінг у руку місіс Міф і з якога-небудзь самотнага куточка глядзець на цырамонію, у якой ёсць для яе жорсткае зачараванне. Ва ўладаннях Драўлянага Мічмана — неспакой: капітан Катль, у сваіх парадных ботах і кашулі з вялізным каўнерыкам, сядзіць у часе снедання, слухаючы, як па яго загаду Роб Тачыльшчык загадзя чытае яму шлюбную службу, каб капітан мог
добра зразумець урачыстасць, на якой збіраецца прысутнічаць; з гэтай мэтай капітан час ад часу спакойна загадвае свайму капелану «змяніць курс», «адмахаць гэты параграф яшчэ раз» або «трымацца сваіх непасрэдных абавязкаў, а аманы пакінуць яму, капітану». І аман ён агалашае гучна і з прыемнасцю, як толькі Роб Тачыльшчык робіць паўзу.

Стрыечны брат Фінікс прыехаў з-за граніцы са спецыяльнай мэтай прысутнічаць пры шлюбе. Сорак год таму назад стрыечны брат Фінікс быў валацугам; але, мяркуючы па фігуры і абыходжанню, ён усё яшчэ такі малады і такі ахайны, што людзі, якія яго мала ведаюць, дзівяцца, калі бачаць здрадніцкія&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>1081p5yl3k1f3s377nvxv06gt9gcq7b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Расійская гісторыя ў самым кароткім нарысе.pdf/17</title>
    <ns>104</ns>
    <id>28517</id>
    <revision>
      <id>84479</id>
      <timestamp>2022-08-04T06:33:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Не правераная */ Новая старонка: «зоў. Пасьля дзікуноў каменнага веку мы спатыкаем тут яшчэ астачы подзей меднага і бронзавага веку, якія ня ведалі яшча жалеза, - потым астачы людзей «жалезнага» веку: але і гэта, мабыць, ня былі яшчэ продкі сучаснага насяленьня. 3 V-га сталецьця да пачатку...»</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5421" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;1&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;зоў. Пасьля дзікуноў каменнага веку мы спатыкаем тут яшчэ астачы
подзей меднага і бронзавага веку, якія ня ведалі яшча жалеза, -
потым астачы людзей «жалезнага» веку: але і гэта, мабыць, ня былі яшчэ продкі сучаснага насяленьня. 3 V-га сталецьця да пачатку
нашага лічанын часу, г. зн. за дзьве з палавінам тысячы год да
вас, мы маем ужо пісоўныя расказы аб паўднёвай частцы Расіі (ця-
перавняй Хэрсонскай. Кацярынаслаўскай і Таурыцкай губэрнях).
Там тады жылі скі фы, вандроўны народ, які займаўся гадоўляй
жывёлы: астачай яго зьяўляюцца сучасныя осэтыны ў Каўкаскіх
горах. Што было далей на поўнач.-грэкі, якін расказвалі нам аб
скіфах, добра й самі ня ведалі. Праз 800 год пасьля гэтых раска-
заў мы спатыкаем першыя весткі аб славянах: тут ужо пачынаецца
непарыўная сувязь з навейшымі часамі, бо на славянскіх мовах га-
ворыць пераважная большасьць. насяленьня сучаснай Расіі ').
— Инв. 1953446
БІБЛІОТЭ
Падабенства мовы, зразумела, ашча ня можа служыць, довадам
нахаджэньня сучаснага насиленьня расійскай візіны ад адных сла-
вян. Цяперашнія Французы гавораць на романскай мове, на ад-
нэя з моваў, якія пайшлі ад лацінскай мовы старажытных рымлян,
але находзяць яны неад рымлян, а, галоўным чынам, ад кельтаў.
якія былі колісь заваяваны рымлянамі і набылі іх культуру, а з ёю
іх мову. Мы пэўна ведаем, што на расійскай нізіне адначасна з сла-
вянамі жылі пароды і іншых моваў, і назвы розных месцаў, рачак і
нават гарадоу да гэтых час аб гэтым напамінаюць. Словы «Москва».
&lt;&lt;Ока&gt;&gt;, &lt;&lt;Клязьма&gt;&gt;-не славянскія, а фінскія, паказваюць, што ко-
пісь тут акылі фінскія пляменьні, якія да гатых час ня вымерлі, а
толькі заваяваны славявамі і аславяніліся, набыушы сабе ўсходня-
славянскую, г. зн. расійскую мову, і якія запамінаюць аб сабе знад-
ворным выглядам, абрысамі твару цяперашняга вялікарасійца. мас-
коўца або ўладзімерца. Далей, на усход такія самыя неславянскія
пляменьні, завалваныя ў пазьнейшыя часы, захавалі яшчэ й сваю
мову (чувашы, парод мары, або чарамісы і т. п.). Такім чынам, сла-
вянская мова яшча не даводзіць, што ў нашых жылах цяч канечна
славянская кроў: расійскі народ утварыўся з вельмі розных пля-
меньняў, якія экылі на расійскай нізіне, але славянскае племя было
з іх усіх самых культурным (адукававым) і самым дужым, а й
навязала ўсім другім сваю мову.
У нершы час славяне займалі толькі невялікі паўднёва-заходні
куток гэтай нізіны, цяперашнія Валынскую і Падольскую губ. ды
anіmlі
1) Славянскія мовы належаць да сям'і т. зв. ,,індо-зўроуиску с евр
якіх гаворыць (або гаварыла) насяленьне Эўропы на працягу апошніх грох
тысячалецьцяў, потым насяленьне Пэрсіі, часткова Сярэдняй эл ды Індыі.
На некаторых з гэтых моваў ужо не гавораць болей. і яны захавалісь толь-
кі ў пісоўных помніках; да такіх . няжывых- моваў належаць з зўропейся!х
лацінская і стара-грэцкая, а з азіяцкіх - санскрыт. Другія ўжываюна 1 ця-
пер,-да іх належаць романскія (француская, італьлянская, гі панская і т. п.),
нямецкія і славянскія (ческая, польская баўгарская, сербская, расинска ды інш.).
Расійская гісторыя.
22
:&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>lbwukhou182m3rv5ns6jhgd2zi7lv5o</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>84481</id>
      <parentid>84479</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T06:37:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5434" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;1&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;зоў. Пасьля дзікуноў каменнага веку мы спатыкаем тут яшчэ астачы
подзей меднага і бронзавага веку, якія ня ведалі яшча жалеза, -
потым астачы людзей «жалезнага» веку: але і гэта, мабыць, ня былі яшчэ продкі сучаснага насяленьня. 3 V-га сталецьця да пачатку
нашага лічэньня часу, г. зн. за дзьве з палавінай тысячы год да
нас, мы маем ужо пісоўныя расказы аб паўднёвай частцы Расіі (цяперашняй Хэрсонскай, Кацярынаслаўскай і Таурыцкай губэрнях).
Там тады жылі скіфы, вандроўны народ, які займаўся гадоўляй
жывёлы: астачай яго зьяўляюцца сучасныя осэтыны ў Каўкаскіх
горах. Што было далей на поўнач, - грэкі, якія расказвалі нам аб
скіфах, добра й самі ня ведалі. Праз 800 год пасьля гэтых расказаў мы спатыкаем першыя весткі аб славянах: тут ужо пачынаецца
непарыўная сувязь з навейшымі часамі, бо на славянскіх мовах гаворыць пераважная большасьць насяленьня сучаснай Расіі&lt;ref&gt;Славянскія мовы належаць да сям'і т. зв. &quot;індо-эўропэйскіх&quot;, на
якіх гаворыць (або гаварыла) насяленьне Эўропы на працягу апошніх трох
тысячалецьцяў, потым насяленьне Пэрсіі, часткова Сярэдняй Азіі ды Індыі.
На некаторых з гэтых моваў ужо не гавораць болей, і яны захаваліся толькі ў пісоўных помніках; да такіх &quot;няжывых&quot; моваў належаць з эўропэйскіх
лацінская і стара-грэцкая, а з азіяцкіх - санскрыт. Другія ўжываюцца і цяпер, - да іх належаць романскія (француская, італьлянская, гішпанская і т. п.),
нямецкія і славянскія (чэская, польская, баўгарская, сербская, расійская ды інш.).&lt;/ref&gt;.
— Инв. 1953446
БІБЛІОТЭ
Падабенства мовы, зразумела, ашча ня можа служыць, довадам
нахаджэньня сучаснага насиленьня расійскай візіны ад адных сла-
вян. Цяперашнія Французы гавораць на романскай мове, на ад-
нэя з моваў, якія пайшлі ад лацінскай мовы старажытных рымлян,
але находзяць яны неад рымлян, а, галоўным чынам, ад кельтаў.
якія былі колісь заваяваны рымлянамі і набылі іх культуру, а з ёю
іх мову. Мы пэўна ведаем, што на расійскай нізіне адначасна з сла-
вянамі жылі пароды і іншых моваў, і назвы розных месцаў, рачак і
нават гарадоу да гэтых час аб гэтым напамінаюць. Словы «Москва».
&lt;&lt;Ока&gt;&gt;, &lt;&lt;Клязьма&gt;&gt;-не славянскія, а фінскія, паказваюць, што ко-
пісь тут акылі фінскія пляменьні, якія да гатых час ня вымерлі, а
толькі заваяваны славявамі і аславяніліся, набыушы сабе ўсходня-
славянскую, г. зн. расійскую мову, і якія запамінаюць аб сабе знад-
ворным выглядам, абрысамі твару цяперашняга вялікарасійца. мас-
коўца або ўладзімерца. Далей, на усход такія самыя неславянскія
пляменьні, завалваныя ў пазьнейшыя часы, захавалі яшчэ й сваю
мову (чувашы, парод мары, або чарамісы і т. п.). Такім чынам, сла-
вянская мова яшча не даводзіць, што ў нашых жылах цяч канечна
славянская кроў: расійскі народ утварыўся з вельмі розных пля-
меньняў, якія экылі на расійскай нізіне, але славянскае племя было
з іх усіх самых культурным (адукававым) і самым дужым, а й
навязала ўсім другім сваю мову.
У нершы час славяне займалі толькі невялікі паўднёва-заходні
куток гэтай нізіны, цяперашнія Валынскую і Падольскую губ. ды
anіmlі
1) 
Расійская гісторыя.
22
:&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>b5pkam2kw1ab9pchonqp466aan55c4e</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>84483</id>
      <parentid>84481</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T06:54:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5334" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;1&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;зоў. Пасьля дзікуноў каменнага веку мы спатыкаем тут яшчэ астачы
подзей меднага і бронзавага веку, якія ня ведалі яшча жалеза, -
потым астачы людзей «жалезнага» веку: але і гэта, мабыць, ня былі яшчэ продкі сучаснага насяленьня. 3 V-га сталецьця да пачатку
нашага лічэньня часу, г. зн. за дзьве з палавінай тысячы год да
нас, мы маем ужо пісоўныя расказы аб паўднёвай частцы Расіі (цяперашняй Хэрсонскай, Кацярынаслаўскай і Таурыцкай губэрнях).
Там тады жылі скіфы, вандроўны народ, які займаўся гадоўляй
жывёлы: астачай яго зьяўляюцца сучасныя осэтыны ў Каўкаскіх
горах. Што было далей на поўнач, - грэкі, якія расказвалі нам аб
скіфах, добра й самі ня ведалі. Праз 800 год пасьля гэтых расказаў мы спатыкаем першыя весткі аб славянах: тут ужо пачынаецца
непарыўная сувязь з навейшымі часамі, бо на славянскіх мовах гаворыць пераважная большасьць насяленьня сучаснай Расіі&lt;ref&gt;Славянскія мовы належаць да сям'і т. зв. &quot;індо-эўропэйскіх&quot;, на
якіх гаворыць (або гаварыла) насяленьне Эўропы на працягу апошніх трох
тысячалецьцяў, потым насяленьне Пэрсіі, часткова Сярэдняй Азіі ды Індыі.
На некаторых з гэтых моваў ужо не гавораць болей, і яны захаваліся толькі ў пісоўных помніках; да такіх &quot;няжывых&quot; моваў належаць з эўропэйскіх
лацінская і стара-грэцкая, а з азіяцкіх - санскрыт. Другія ўжываюцца і цяпер, - да іх належаць романскія (француская, італьлянская, гішпанская і т. п.),
нямецкія і славянскія (чэская, польская, баўгарская, сербская, расійская ды інш.).&lt;/ref&gt;.

Падабенства мовы, зразумела, яшчэ ня можа служыць довадам
пахаджэньня сучаснага насяленьня расійскай нізіны ад адных славян. Цяперашнія французы гавораць на «романскай мове», на аднэй з моваў, якія пайшлі ад лацінскай мовы старажытных рымлян,
але паходзяць яны не ад рымлян, а, галоўным чынам, ад кельтаў,
якія былі колісь заваяваны рымлянамі і набылі іх культуру, а з ёю
іх мову. Мы пэўна ведаем, што на расійскай нізіне адначасна з славянамі жылі народы і іншых моваў, і назвы розных месцаў, рэчак і
нават гарадоў да гэтых час аб гэтым напамінаюць. Словы «Москва»,
«Ока», «Клязьма» - не славянскія, а фінскія, паказваюць, што колісь тут ажылі фінскія пляменьні, якія да гэтых час ня вымерлі, а
толькі заваяваны славявамі і аславяніліся, набыўшы сабе ўсходня-
славянскую, г. зн. расійскую мову, і якія запамінаюць аб сабе знадворным выглядам, абрысамі твару цяперашняга вялікарасійца, маскоўца або ўладзімерца. Далей, на ўсход такія самыя неславянскія
пляменьні, заваяваныя ў пазьнейшыя часы, захавалі яшчэ й сваю
мову (чувашы, народ мары, або чарамісы і т. п.). Такім чынам, славянская мова яшчэ не даводзіць, што ў нашых жылах цячэ канечна
славянская кроў: расійскі народ утварыўся з вельмі розных пляменьняў, якія жылі на расійскай нізіне, але славянскае племя было
з іх усіх самых культурным (адукаваным) і самым дужым, а й
навязала ўсім другім сваю мову.

У першы час славяне займалі толькі невялікі паўднёва-заходні
куток гэтай нізіны, цяперашнія Валынскую і Падольскую губ. ды&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>k4yyugjilpe011ybgyejx6ie6dpxa0y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Домбі і сын.pdf/310</title>
    <ns>104</ns>
    <id>28518</id>
    <revision>
      <id>84482</id>
      <timestamp>2022-08-04T06:48:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RAleh12</username>
        <id>3563</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4417" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;RAleh12&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;маршчыны на твары яго лордства і гусіныя лапкі ля вачэй і калі ўпершыню заўважаюць, што, праходзячы па пакоі, ён крыху адхіляецца ў бок ад простай лініі, якая вядзе да мэты. Але стрыечны брат Фінікс, які ўстае прыкладна а палове восьмай раніцы, зусім не падобен да Фінікса, які ўжо ўстаў
і выгляд у яго сапраўды вельмі дрэнны, пакуль яго брыюць у гатэлі Лонг на Бонд-стрыт.

Містэр Домбі выходзіць са свайго прыбіральнага пакоя, выклікаючы мітусню сярод жанчын на лесвіцы; моцна шурхаючы спадніцамі, яны разбягаюцца ў розныя бакі. Містэр Домбі накіроўваецца ў гасціную чакаць вызначанай гадзіны. Надзвычай прыгожы новы сіні фрак містэра Домбі, светлакарычневыя штаны і бэзавы жылет і ў доме ходзяць чуткі, што валасы ў містэра Домбі завітыя.

Падвойны стук у дзверы апавяшчае аб прыбыцці маёра, які вельмі прыгожа прыбраны, і ў пятліцы ў яго герань, а валасы завіты крута і туга, як умее гэта рабіць тубылец.

— Домбі, — кажа маёр, працягваючы абедзве рукі, — як маецеся?

— А вы як маецеся, маёр?

— Клянуся, сэр, — кажа маёр, — Джой Б. адчувае сябе сёння так, — і тут ён з сілай стукае сябе ў грудзі, — адчувае сябе сёння так, сэр, што, чорт пабяры, Домбі, ён не ад таго каб наладзіць двайное вяселле і жаніцца на матцы!

Містэр Домбі ўсміхаецца, але нават для яго гэта ўсмешка бледная, бо містэр Домбі збіраецца парадніцца з маткай, а пры такіх акалічнасцях жартаваць над ёй не варта.

— Домбі, — кажа маёр, заўважыўшы  гэта, — жадаю вам шчасця! Віншую вас, Домбі! Далібог, сэр, у такі дзень вам можна пазайздросціць больш, чым каму-б там не было ў Англіі!

І зноў містэр Домбі згаджаецца стрымана, бо ён збіраецца аказаць вялікі гонар лэдзі, і, вядома, ёй можна пазайздросціць больш, чым каму-б там ні было.

— Што датычыць Эдзіт Грэйнджэр, сэр, — прадаўжае маёр, — то ва ўсёй Еўропе не знойдзецца жанчыны, якая не згадзілася-б і не пажадала — дазвольце маёру Бегстоку, сэр, дадаць — і не пажадала адрэзаць сабе вушы і з завушніцамі ў прыдачу, каб заняць месца Эдзіт Грэйнджэр.

— Вы вельмі ласкавыя, маёр, — кажа містэр Домбі.

— Домбі, — адказвае маёр, — вы гэта ведаеце! Давайце абыйдземся без фальшывай скромнасці. Вы гэта ведаеце! Ведаеце вы гэта ці не ведаеце, Домбі? — кажа маёр ледзь не са злосцю.

— О, дапраўды, маёр…

— Пракляцце, сэр, — перапыняе маёр. — Вядомы вам гэты факт ці невядомы? Домбі! Ці сябра вам стары Джо? Ці знаходзімся мы, Домбі, у тых простых, блізкіх адносінах, якія даюць магчымасць чалавеку — шчыраму, старому Джозефу Б.,&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>p7te9o1jrkm3ytgqrlcntn95f0g8w87</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Домбі і сын.pdf/311</title>
    <ns>104</ns>
    <id>28519</id>
    <revision>
      <id>84484</id>
      <timestamp>2022-08-04T07:11:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RAleh12</username>
        <id>3563</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4683" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;RAleh12&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;сэр, — гаварыць адкрыта? Ці можа я павінен адступіць, Домбі, захоўваць адлегласць і быць цырамонным?

— Дарагі маёр Бегсток, — з задаволеным выглядам кажа містэр Домбі, — вы нават разгарачыліся.

— Клянуся, сэр, — кажа маёр, — я разгарачыўся! Джозеф Б. не адмаўляе гэтага, Домбі. Ён разгарачаны! Такі дзень, як сёння, сэр, абуджае ўсе благародныя пачуцці, якія яшчэ захаваліся ў старой, агіднай, пацёртай, паношанай, слабой абалонцы Дж. Б. І вось што я вам скажу, Домбі: у такі момант чалавек павінен выказаць усё, што ў яго на душы, або няхай адзенуць яму наморднік. І Джозеф Бегсток гаворыць вам у вочы, Домбі, тое самае, што гаворыць ён за вашай спіной у сябе ў клубе: на яго не адзець намордніка, калі гутарка ідзе аб Полі Домбі. Чорт пабяры, сэр, — сказаў у заключэнне маёр з вялікай цвёрдасцю, — што-ж вы на гэта скажаце?

— Маёр, — адказвае містэр Домбі, — запэўняю вас, я вам вельмі ўдзячан. У мяне не было намеру ставіць перашкоды вашай надта старонняй прыхільнасці да мяне.

— Зусім не вельмі старонняй, сэр! — ускрыквае халерычны маёр. — Домбі, я супроць гэтага!

— У такім выпадку — вашай прыхільнасці да мяне, — прадаўжае містэр Домбі. — І ў такі момант, як гэты, я не магу забыцца, чым я яму абавязан.

— Домбі, — кажа маёр, робячы адпаведны жэст, — вось рука Джозефа Бегстока, простага, старога Джоя Б., сэр, калі вам гэта больш да густу! Домбі, няхай гэты дзень будзе найшчасліўшым у нашым жыцці! Ды благаславіць вас бог!

Уваходзіць містэр Каркер, таксама вельмі прыгожа апрануты і з усмешкай, як сапраўдны госць вяселля. Ён ледзь адважваецца выпусціць руку містэра Домбі — такія палкія яго віншаванні; і ў той-жа час ён так шчыра трасе руку маёра, што дрыжэнне яго рук перадаецца таксама і яго голасу, які выціскаецца праз зубы.

— Нават надвор'е спрыяе, — кажа містэр Каркер. — На дзіва сонечны і цёплы дзень! Спадзяюся, я ні на секунду не спазніўся?

— Хвіліна ў хвіліну, сэр, — кажа маёр.

— Я ў захапленні, — кажа містэр Каркер. — Я баяўся, каб на некалькі секунд не спазніцца да прызначанай гадзіны, бо мяне затрымала вераніца павозак. І я асмеліўся заехаць на Брук-стрыт, — гэтыя словы былі звернуты да містэра Домбі, — каб пакінуць некалькі вельмі рэдкіх кветак для місіс Домбі. Чалавек у маім становішчы, які заслужыў быць запрошаным сюды, ганарыцца магчымасцю прынесці даніну паважання ў знак сваёй васальнай залежнасці. А з прычыны таго, што місіс Домбі, бясспрэчна, засыпана каштоўнымі і прыгожымі рэчамі, — тут ён кінуў дзіўны позірк на свайго апекуна, — я цешу сябе надзеяй, што маё прынашэнне будзе прынята з прыхільнасцю іменна дзякуючы таму, што яно такое скромнае.&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>cn9mf1ryvc3fles5cb4qycc5kp6nv7n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Расійская гісторыя ў самым кароткім нарысе.pdf/18</title>
    <ns>104</ns>
    <id>28520</id>
    <revision>
      <id>84485</id>
      <timestamp>2022-08-04T07:25:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5156" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;ўсходнюю Галіцыю. Крыху пазьней яны занялі сярэдняе цячэньне
Дняпра і Палесьсе (беларусы зьяўляюцца, як відаць, рэшткамі старажытных славянскіх пасяленцаў), яшчэ пазьней пасунуліся на
поўнач, да фінскай затокі і Ладаскага возера, і, урэшце, пазьней
за ўсё занялі цяперашнюю Вялікарасію, Маскоўскую і сумежныя
губерні. Гэта перасуваньне славян па расійскай нізіне заняло ня
менш 500 год, а калі лічыць да таго часу, калі яны дасяглі самага
ўсходняга краю нізіны, Уральскіх гор, дык і ўсю тысячу год.
Ад апошніх шасьці сталецьцяў гэтага тысячалецьця мы маем пісоўныя помнікі - летапісы, зборы судовых звычаяў (на старарасійскай
мове называліся «Праўдамі» і «Судзебнікамі»), урэшце розныя дагаворныя і «жалаваныя граматы», духоўніцы і т. п. Ад апошніх трох-
чатырох сталецьцяў захаваліся нават і сякія-такія помнікі матэрыяльнай культуры, пераважна цэрквы і абразы, але таксама і
астачы іншых вялікіх будынін, палацаў і крэпасьцяй. Адным словам, жыцьцё расійскіх славян з адзінаццатага па шаснаццатае сталецьце нашага лічэньня часу (у шаснаццатым веку першыя расійекія колёністыя перайшлі за Уральскі хрыбет) мы можам уявіць
сабе даволі поўна і падрабязна. Што тычыцца першых трох-чатырох
сталецьця славянскага расьсяленьня, то мы аб іх простых вестак
ня маем і можам меркаваць аб славянскай культуры таго часу часткова па расказах чужаземцаў, якія бачылі расійскіх славян таго
часу (пераважна грэкаў і арабаў), галоўным-жа чынам па мове.

Чалавек дае назвы прадметам свайго жытку, прыладам, якімі
ён карыстаецца. Прылады зьмяняюцца, але назвы часта застаюцца,
людзі да іх прывыклі, ім ня хочацца вынайходзіць новых слоў. Раней
на вуліцах цераз гразь перакідалі бярвеньні, гэта было падобна
да мосту і правільна называлася «маставой»; астачы такой драўлянай маставой знайшлі ў маскоўскім Крамлі. Цяпер гавораць пра
«асфальтавую маставую», хоць тут нічога падобнага да «масту» ужо
няма. {{Разбіўка|Так, па старых словах мы можам аднавіць старую культуру}}.

Славянская мова навочна паказвае нам усе ступені разьвіцьця
тэхнікі. Так мы ведаем з раскопак, што раней мэталічных прыладаў усе людзі мелі прылады з каменьш, спачатку груба абцесанага (так зван. старажытна-каменны, палеолетычны пэрыод, ад
грэцкіх слоў «палеос»-стары, старажытны, і «літос» - камень), потым адшліфаванага («нова-каменны», «нэолітычны» пэрыод). Але
славянскае слова «нож», значыць на тэй мове, адкуль япо запазычана, «крэмень»: значыцца, першыя нажы, якія пабачылі славяне,
былі каменныя. Дзікун каменнага веку толькі рэдка адважваецца
напасьці проста на вялікага зьвера - часьцей ён стараецца заўладаць ім хітрыкамі, злавіць яго ў засаду. Зазначаныя у пачатку паляўнікі на маманта заганялі яго ў знарок выкананыя ямы і чакалі,
пакуль там зьвер здохне. Зусім натуральна, што самае старажытнае
паляўнічае слова славян, якое гучыць аднолькава на ўсіх славян-&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>9yyvskzct7k469r6r0u9n32518o31ri</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Расійская гісторыя ў самым кароткім нарысе.pdf/19</title>
    <ns>104</ns>
    <id>28521</id>
    <revision>
      <id>84486</id>
      <timestamp>2022-08-04T07:27:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Не правераная */ Новая старонка: «скіх мовах, - цянёты. Цяперашняе ворыва, за дапамогай сахі або плуга, сілаю каня або вала, здаецца нам за просты занятак, а сапраўды гэта быў вынік цэлага шэрагу вынайдзеньня, плод намаганьняў шмат пакаленьнях людзей, якія працавалі на зямляробстве тысяч...»</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4989" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;1&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;скіх мовах, - цянёты. Цяперашняе ворыва, за дапамогай сахі або
плуга, сілаю каня або вала, здаецца нам за просты занятак, а сапраўды гэта быў вынік цэлага шэрагу вынайдзеньня, плод намаганьняў шмат пакаленьнях людзей, якія працавалі на зямляробстве тысячы год. Перш за ўсё, вынайсьці такія, на погляд, простыя
прылады, як саха ці барана, было ня так проста. Замест бараны
яшчэ год 80 назад на акраінах Расіі можна было бачыць вялікі хваёвы сук: яго асобныя галіны і заступалі сабою зубы бараны. А ў
больш старажытны час такі самы сук, толькі яшчэ больш тоўсты
і моцны і без галін, заступаў сабою саху. Такое ворыва выгнутым
суком або палкай мы яшчэ і цяпер спатыкаем у розных дзікіх народаў Афрыкі, а што таксама было і у славян, показвае першапачатковае значэньне слова «саха»: спачатку гэта слова значыла
іменна палка, жэрдка.

Яшчэ трудней было знайсьці жывую сілу, якая цягнула-б плуг
ці саху. Калі ўжо забіць вялікую дзічыну дзікуну каменнага веку
было не пад сілу, дык тым менш мог ён прымусіць служыць сабе
жывёлу, сіла якой куды большая за сілу чалавека, як конь або бый.
Нагляданьні над двікунамі, якія цяпер жывуць, паказваюць, што
гадоўля жывёлы разьвіваецца ў людзей пазьней за ўсё, куды пазьней, чым яны пачынаюць займацца зямляробствам. Зусім зразумела,
чаму слова «скаціна» на стараславянскай мове азначала багацьце:
той, хто першы прыручыў жывёл, бы настолькі экономічна мацней
за другіх, што быў усё роўна, як міліонар у буржуазпых грамадзтве.
Недармоо вышэйшая кляса ва ўсёй Заходняй Эўропе атрымала даўней
назву кабылятнікаў» або «конных», (пагішпанску-кабаллеро».
ад «кабалое», конь; пафранцуску-шэвальлё». ад «шаваль», конь;
Панямецку--&lt;рытар&gt;&gt;, зконны», адкуль нашае крыцар і г. д.).
Мы зараз угледзім, што ўладаньне жывёлай было крыніцай сілы
і ўплыву нават у часы зусім гістарычныя.
Але, кошкаючы зямлю выгнутым сукам, першабытны славявін
харчаваўся ўсё-ткі, галоўным чынам, ад зямляробскай працы. Гэта
відаць з таго, што ён слова «кыта&gt;&gt; вытвараў ад таго самага кора-
ня, як і «жыньцë&gt;&gt;. Збожжа было галоўным сродкам дая жыцьця, га-
лоўнай жыўнасьцю. На паляваньне славянін пакладаўся куды меней:
пакуль яшчэ ў цянёты зьвер трапіць. Затое была маленькая жывё-
лінка, якой калі й нялёгка было зауладаль, ды й ня варта,-дык
у каторай лёгка было адабраць смачныя і спажыўныя плады ве пра-
цы. Гэтай жывёлінкай была пчала. Здабываньне мёду дзікіх пчол,
бортніцтва, адзін з старажытных занятка ня толькі славян, а
усіх без выключэньня жыхароў расійскай візіны. Мёд на толькі
адно з самых старых славянскіх слоў, але япо агульнае ў славян
і у фінскіх пляменьняў, што засяляюць, або засялілі калісь-ці
Расію. Бортныл-ж &lt;&lt;ухожаі&gt;, месцы, дзе пладзіліся дзікія пчолы, лі-
чыліся за вялікую каштоўнасьць зноў такі ўжо ў зусім гістарычныя
2*
в нов п
27&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>6m01wpk27faws706qsq2dr6ay6k5c63</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>84487</id>
      <parentid>84486</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T07:35:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4970" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;скіх мовах, - цянёты. Цяперашняе ворыва, за дапамогай сахі або
плуга, сілаю каня або вала, здаецца нам за просты занятак, а сапраўды гэта быў вынік цэлага шэрагу вынайдзеньня, плод намаганьняў шмат пакаленьнях людзей, якія працавалі на зямляробстве тысячы год. Перш за ўсё, вынайсьці такія, на погляд, простыя
прылады, як саха ці барана, было ня так проста. Замест бараны
яшчэ год 80 назад на акраінах Расіі можна было бачыць вялікі хваёвы сук: яго асобныя галіны і заступалі сабою зубы бараны. А ў
больш старажытны час такі самы сук, толькі яшчэ больш тоўсты
і моцны і без галін, заступаў сабою саху. Такое ворыва выгнутым
суком або палкай мы яшчэ і цяпер спатыкаем у розных дзікіх народаў Афрыкі, а што таксама было і у славян, показвае першапачатковае значэньне слова «саха»: спачатку гэта слова значыла
іменна палка, жэрдка.

Яшчэ трудней было знайсьці жывую сілу, якая цягнула-б плуг
ці саху. Калі ўжо забіць вялікую дзічыну дзікуну каменнага веку
было не пад сілу, дык тым менш мог ён прымусіць служыць сабе
жывёлу, сіла якой куды большая за сілу чалавека, як конь або бык.
Нагляданьні над дзікунамі, якія цяпер жывуць, паказваюць, што
гадоўля жывёлы разьвіваецца ў людзей пазьней за ўсё, куды пазьней, чым яны пачынаюць займацца зямляробствам. Зусім зразумела,
чаму слова «скаціна» на стараславянскай мове азначала багацьце:
той, хто першы прыручыў жывёл, бы настолькі экономічна мацней
за другіх, што быў усё роўна, як міліонэр у буржуазным грамадзтве.
Недармо вышэйшая кляса ва ўсёй Заходняй Эўропе атрымала даўней
назву «кабылятнікаў» або «конных», (пагішпанску-«кабаллеро».
ад «кабалюс», конь; пафранцуску-«шэвальлё», ад «шэваль», конь;
панямецку--«рытэр», «конны», адкуль нашае «рыцар» і г. д.).
Мы зараз угледзім, што ўладаньне жывёлай было крыніцай сілы
і ўплыву нават у часы зусім гістарычныя.

Але, кошкаючы зямлю выгнутым сукам, першабытны славявін
харчаваўся ўсё-ткі, галоўным чынам, ад зямляробскай працы. Гэта
відаць з таго, што ён слова «жыта» вытвараў ад таго самага кораня, як і «жыньцë». Збожжа было галоўным сродкам для жыцьця, галоўнай жыўнасьцю. На паляваньне славянін пакладаўся куды меней:
пакуль яшчэ ў цянёты зьвер трапіць. Затое была маленькая жывёлінка, якой калі й нялёгка было зауладаль, ды й ня варта, - дык
у каторай лёгка было адабраць смачныя і спажыўныя плады яе працы. Гэтай жывёлінкай была пчала. Здабываньне мёду дзікіх пчол,
бортніцтва, адзін з старажытных занятка ня толькі славян, а
ўсіх без выключэньня жыхароў расійскай нізіны. Мёд ня толькі
адно з самых старых славянскіх слоў, але яно агульнае ў славян
і у фінскіх пляменьняў, што засяляюць, або засялілі калісьці
Расію. Бортныя-ж «ухожаі», месцы, дзе пладзіліся дзікія пчолы, лічыліся за вялікую каштоўнасьць зноў такі ўжо ў зусім гістарычныя&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>hl4zl28junpk2f0h5ulokii2nj7jhm7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Домбі і сын.pdf/312</title>
    <ns>104</ns>
    <id>28522</id>
    <revision>
      <id>84488</id>
      <timestamp>2022-08-04T07:38:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RAleh12</username>
        <id>3563</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4733" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;RAleh12&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;

— Я ўпэўнен, — ласкава адказвае містэр Домбі, — што будучая місіс Домбі ацэніць вашу ўвагу, Каркер.

— А калі ёй належыць зрабіцца сёння раніцой місіс Домбі, сэр, — кажа маёр, паставіўшы на стол сваю кафейную чашку і зірнуўшы на гадзіннік, — нам даўно час ехаць!

І містэр Домбі, маёр Бегсток і містэр Каркер у калясцы едуць у царкву. Містэр Саундс, бідль, даўно ўжо падняўся са ступенек і стаіць з трохвуголкай у руцэ. Місіс Міф робіць кніксен і прапануе пасядзець у рызніцы&lt;ref&gt;''Рызніца'' — пакой у царкве, дзе захоўваюцца царкоўныя рэчы і адзенне папоў.&lt;/ref&gt;. Містэр Домбі лічыць за лепшае астацца ў царкве. Калі ён кідае позірк на арган, міс Токс хаваецца за пухлую нагу херувіма, які ўпрыгожвае помнік і які надзьмуў шчокі, як юны бог ветру. Капітан Катль, наадварот, устае і махае кручком у знак прывітання і заахвочання. Містэр Тутс, прыкрываючы рукою рот, гаворыць Пеўню, што джэнтльмен, што стаіць пасярэдзіне, той, што ў светлакарычневых штанах, бацька яго дамы сэрца. Певень хрыпла шэпча містэру Тутсу, што ён ніколі яшчэ не бачыў такога накрухмаленага хлапца, але што пры дапамозе навукі і аднаго ўдару, нанесенага ў жылет, ён можа сагнуць яго ўдвая.

Містэр Саундс і місіс Міф, стоячы непадалёку, пазіраюць на містэра Домбі, калі чуваць стук пад'язджаючага экіпажа, і містэр Саундс выходзіць, а місіс Міф, сустрэўшы позірк містэра Домбі, робіць кніксен і кажа яму, што, здаецца, прыехала яго «добрая лэдзі». Затым чуваць крокі і шэпт у дзвярах, і добрая лэдзі уваходзіць ганарлівым поступам.

Пакуты мінулай ночы не пакінулі на яе твары ніякага знаку; у ёй няма нічога ад той жанчыны, якая, стаўшы на калені, апусціла гарачую галаву на падушку дзяўчыны, якая спала.

Гэтая дзяўчына, ціхманая і цудоўная, знаходзіцца тут-жа, каля
яе — вельмі рэзкі кантраст з ёй самой, пагардлівай і непакорлівай, а яна стаіць тут спакойная, статная, незразумелая, ззяючая і велічная, у росквіце прыгажосці і, аднак, у пагардзе і зневазе таго зачаравання, якое яна ўнушае.

Настае паўза, калі містэр Саундс ідзе нячутна ў рызніцу па папа і клерка. Тады місіс Ск'ютон звяртаецца да містэра Домбі, гаворачы больш выразна і ўцямліва, чым ёй уласціва, і ў той-жа час падыходзячы да Эдзіт.

— Дарагі мой Домбі, — гаворыць добрая матуля, — баюся, што мне ўсё-такі давядзецца расстацца з любай Фларэнс і згадзіцца, каб яна вярнулася дадому, як яна і думала. Пасля той страты, якая сёння мяне чакае, мой дарагі Домбі, я адчуваю, што ў мяне няхопіць бадзёрасці нават для яе.

— Ці не лепш ёй астацца з вамі? — супярэчыць жаніх.

— Не думаю, дарагі Домбі. Не, не думаю. Мне лепш пабыць адной. Да таго-ж мая любая Эдзіт будзе пасля звароту яе нату-&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>r951pcqslokk529zapcgjnyz81ffdlx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Домбі і сын.pdf/313</title>
    <ns>104</ns>
    <id>28523</id>
    <revision>
      <id>84489</id>
      <timestamp>2022-08-04T08:05:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RAleh12</username>
        <id>3563</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4208" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;RAleh12&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;ральнай і пастаяннай кіраўніцай, і, бадай, лепш мне не пасягаць на яе правы. Яна можа адчуць рэўнасць. Хіба не так, любая Эдзіт?

Кажучы гэтыя словы пяшчотная матуля сціскае руку дачкі — магчыма, настойліва жадаючы прыцягнуць яе ўвагу.

— Калі гаварыць сур'ёзна, мой дарагі Домбі, — прадаўжае яна, — я хачу пусціць нашу мілую дзяўчынку і не заражаць яе сваім смуткам. Мы толькі што ўладзілі гэту справу. Яна вельмі добра разумее, дарагі Домбі. Эдзіт, дарагая мая, яна вельмі добра разумее.

Зноў добрая маці сціскае руку дачкі. Містэр Домбі ўстрымліваецца ад пярэчанняў, бо з'яўляюцца свяшчэннік і клерк, а місіс Міф і містэр Саундс, бідль, паказваюць прысутным іх месцы перад алтаром.

— Хто аддае гэту жанчыну ў жонкі гэтаму мужчыну?

Стрыечны брат Фінікс. Ён прыехаў з Бадэн-Бадэна спецыяльна для гэтай мэты.

— Я аддаю гэтую жанчыну ў жонкі гэтаму мужчыну, — кажа Фінікс.

Спачатку стрыечны брат Фінікс, які меў намер ісці па простай лініі, але звярнуў убок па віне сваіх непаслушных ног, аддае ў жонкі гэтаму мужчыну зусім не тую жанчыну, якую патрэбна, а іменна — далёкую сваячку сям'і, падружку досыць знатнага паходжання, і маладзейшую за місіс Ск'ютон на дзесяць гадоў, але місіс Міф, высунуўшы свой завяўшы чапец, спрытна паварочвае яго і падкатвае, нібы на калёсцах, проста да «добрай лэдзі», якую стрыечны брат Фінікс і аддае за жонку «гэтаму мужчыну».

— І ці абяцаюць яны перад тварам неба?..

Так, гэта яны абяцаюць: містэр Домбі кажа, што ён абяцае. А што кажа Эдзіт? Яна таксама абяцае.

Такім чынам, яны даюць клятву з гэтага моманту ў шчасці і няшчасці, у багацці і беднасці, у хваробе і здароўі любіць і пеставаць адзін аднаго, пакуль смерць іх не разлучыць. Шлюб заключаны.

Цвёрдым, выразным почыркам маладая запісвае сваё імя ў кнігу, калі яны прыходзяць у рызніцу.

— Мала хто з лэдзі піша тут сваё імя так, як напісала гэта добрая лэдзі, — кажа місіс Міф, прысядаючы; глянуць у такую хвіліну на місіс Міф — гэта зчачыць убачыць, як нырае яе завяўшы чапец. Містэр Саундс, бідль, лічыць, што подпіс надзвычайны і варты таго, хто падпісаўся, аднак, ён захоўвае гэта пры сабе.

Фларэнс таксама падпісваецца, але не выклікае пахвальбы, бо рука ў яе дрыжыць. Распісваюцца ўсе; апошнім — стрыечны брат Фінікс, які змяшчае сваё благароднае імя не туды, куды
трэба, і ўносіць сябе ў спіс нарадзіўшыхся гэтай самай раніцы.&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>m1mnhxaqzzz4a9yfzfzh9lpsw8tkxxx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Домбі і сын.pdf/314</title>
    <ns>104</ns>
    <id>28524</id>
    <revision>
      <id>84490</id>
      <timestamp>2022-08-04T08:26:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RAleh12</username>
        <id>3563</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4616" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;RAleh12&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;

Затым маёр вельмі галантна цалуе маладую і выконвае гэтае правіла ваеннай тактыкі ў адносінах да ўсіх лэдзі, не гледзячы на тое, што місіс Ск'ютон надзвычай жорсткая для пацалунку і прарэзліва пішчыць у царкве. Па яго прыкладу пайшоў стрыечны брат Фінікс і нават містэр Домбі. Нарэшце, містэр Каркер, пабліскваючы белымі зубамі, набліжаецца да Эдзіт з такім выглядам, нібы збіраецца яе ўкусіць, а не паспытаць слодычы яе вуснаў.

Румянец на ганарлівым твары і пылаючыя вочы, магчыма, павінны былі спыніць яго, але не спынілі, таму што ён цалуе яе, як і ўсе астатнія, і жадае ёй усялякага дабра.

— Калі пажаданні, — гаворыць ён ціха, — не з'яўляюцца залішнім пры такім саюзе.

— Дзякую вам, сэр, — адказвае яна, пагардліва скрывіўшы губы і цяжка дыхаючы.

— Я ганаруся, — кажа містэр Каркер, рабалепна схіляючы галаву, у той час як яго вочы і зубы выкрываюць фальш гэтага рабалепства, — я ганаруся тым, што маё пакорнае прынашэнне заслужыла дотыку рукі місіс Домбі і ганаровага месца ў гэты радасны дзень.

Хоць яна адказвае паклонам, але пры гэтым робіць мімалётны рух, нібы хоча скамячыць кветкі, што трымае ў руцэ, і кінуць іх з пагардай. Але яна бярэ пад руку свайго мужа, які стаіць каля яе, размаўляючы з маёрам, і зноў яна ганарыстая, спакойная і маўклівая.

Экіпажы зноў стаяць ля дзвярэй царквы. Містэр Домбі пад руку з жонкай ідзе наперад міма дваццаці вывадкаў маленькіх дзяўчынак, якія размясціліся на ступеньках, і кожная з іх запамінае да самых малых дэталяў фасон і колер яе плацця і пасля аднаўляе яго для сваёй лялькі, якая бясконца выходзіць замуж. Клеапатра і стрыечны брат Фінікс садзяцца ў той самы экіпаж. Маёр падсаджвае ў другі экіпаж Фларэнс і падружку, якую ледзь было не аддалі памылкова ў жонкі, і пасля садзіцца сам, а пасля яго садзіцца містэр Каркер. Коні гарцуюць і рвуцца ўперад; фурманы і лакеі францяць развяваючыміся лентамі, кветкамі і новымі ліўрэямі. (Яны ад'язджаюць і з грукатам імчацца па вуліцах; і калі яны праносяцца міма, тысячы галоў паварочваюцца, каб паглядзець ім услед, і тысячы разважлівых маралістаў, сумуючы, што сёння не іх уласнае вяселле, пацяшаюцца, разважаючы, як мала думаюць гэтыя людзі аб тым, што такое шчасце не можа прадаўжацца доўга.)

Калі настае цішыня, міс Токс з'яўляецца з-за нагі херувіма і павольна спускаецца з галярэі. Вочы ў міс Токс чырвоныя, а насавая хустачка мокрая. Міс Токс паранена, але не разгневана, і яна спадзяецца, што яны будуць шчаслівыя. Яна прызнаецца сама сабе, што маладая прыгожая, а яе ўласныя чароўнасці здаюцца ў параўнанні з ёю бледнымі і завяўшымі; але&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>2j2xr5rxyuh8q5i9rxhzm5opd7uirwf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Домбі і сын.pdf/315</title>
    <ns>104</ns>
    <id>28525</id>
    <revision>
      <id>84491</id>
      <timestamp>2022-08-04T09:15:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RAleh12</username>
        <id>3563</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4813" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;RAleh12&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;статная фігура містэра Домбі ў бэзавым жылеце і светлакарычневых штанах стаіць у яе перад вачыма, і міс Токс зноў плача пад сваёй вуаллю, варочаючыся дадому на пляц Прынцэсы. Капітан Катль набожна, хрыплым голасам агалашае ўсе аманы
і адказы, адчувае, што рэлігійныя практыкаванні пайшлі яму на карысць, і ў супакойлівым настроі прахаджваецца па царкве з глянцавітым капелюшом у руцэ і чытае надпіс на таблічцы маленькага Поля. Галантны містэр Тутс, у суправаджэнні Пеўня, пакідае царкву, і яго жорстка мучыць каханне. Певень усё яшчэ не можа прыдумаць плана заваёвы Фларэнс, але першапачаткавая яго ідэя авалодала ім, і ён лічыць, што правільны крок у гэтым напрамку — прымусіць містэра Домбі сагнуцца ўдвая.

Але вось экіпажы пад'язджаюць да рэзідэнцыі маладой, і музыканты, якія цешаць слых званочкамі, пачынаюць трызвоніць, і грыміць аркестр. Народ валіць гурмой, і збіраецца натоўп зявак, у той час як містэр Домбі, ведучы за руку місіс Домбі, ўрачыста ўваходзіць у палацы Фініксаў. Астатнія госці выходзяць з экіпажаў і ідуць за імі.

Зноў чуваць віншаванні з гэтым найшчасліўшым днём, і прыбываюць новыя госці, хоць іх і мала; але вось яны пакідаюць гасціную і садзяцца за стол у панурай карычневай сталовай, якой ніводзін кандыцер не можа надаць вясёлага выгляду.

Аднак, повар вельмі добра справіўся са сваёй справай і сервіраваў надзвычайнае снеданне. Містэр і місіс Чык далучыліся да кампаніі ў ліку іншых гасцей. Місіс Чык у захапленні ад таго, што Эдзіт па натуры «сапраўдная Домбі», і яна гутарыць ветліва і канфідэнцыяльна з місіс Ск'ютон, з чыёй душы зваліўся цяжар, і яна п'е шампанскае. Вельмі рослы малады чалавек, які ад раніцы пакутваў ад узрушэння, адчувае сябе лепш; але ім авалодала няўяўнае раскаянне, ён ненавідзіць другога вельмі рослага маладога чалавека, гвалтоўна вырывае ў яго талеркі і адчувае панурую асалоду, робячы непрыемнасць гасцям. Госці спакойныя і бестурботныя і не зневажаюць празмерным ажыўленнем чорныя гербы партрэтаў, якія паглядаюць на іх са сцен. Стрыечны брат Фінікс і маёр — самыя вясёлыя ў гэтай кампаніі, але ў містэра Каркера знаходзяцца ўсмешкі для ўсіх, хто сядзіць за сталом. Ён пакідае асаблівую ўсмешку для маладой, якая рэдка, вельмі рэдка яе заўважае.

Калі снеданне скончана і слугі выходзяць з пакоя, стрыечны брат Фінікс устае; вельмі-ж маладжавы ў яго выгляд, калі белыя манжэты амаль цалкам закрываюць яму кісці рук (яны досыць кастлявыя), а шчокі разрумяніліся ад шампанскага.

— Клянусь сумленнем, — кажа стрыечны брат Фінікс, — хоць гэта і не прынята ў доме сумленнага джэнтльмена, аднак, я прашу ў вас дазволу абвясціць тое, што звычайна называецца э… уласна кажучы… тостам.&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>k1ug1qnjw3089o3fvb7t2f1ce5qb6ix</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Домбі і сын.pdf/316</title>
    <ns>104</ns>
    <id>28526</id>
    <revision>
      <id>84492</id>
      <timestamp>2022-08-04T09:31:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RAleh12</username>
        <id>3563</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4349" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;RAleh12&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;

Маёр вельмі хрыплым голасам выказвае сваю згоду. Містэр Каркер, перагнуўшыся цераз стол да стрыечнага брата Фінікса, усміхаецца і ківае шмат разоў.

— Э… уласна кажучы, гэта не э… — Стрыечны брат Фінікс пасля такога ўступу безнадзейна змаўкае.

— Слухайце, слухайце! — кажа маёр унушальвым тонам.

Містэр Каркер паціху пляскае ў далоні і, зноў перагнуўшыся цераз стол, усміхаецца і ківае яшчэ больш энергічна, чым раней, нібы яго асабліва здзівіла гэта апошняя заўвага і ён хоча выказаць, якую карысць яна дала яму.

— Гэта такая падзея, — кажа стрыечны брат Фінікс, — калі, уласна кажучы, можна, не парушаючы прыстойнасці, крыху адступіць ад звычаяў штодзённага жыцця. І хоць я ніколі не быў прамоўцам, і калі я быў у Палаце абшчын і меў гонар падтрымліваць прапанову, я, уласна кажучы, захварэў на два тыдні, засмучаны няўдачай…

Маёр і містэр Каркер у такім захапленні ад гэтага біяграфічнага штрыха, што стрыечны брат Фінікс смяецца і, звяртаючыся непасрэдна да іх, прадаўжае:

— Уласна кажучы, тады я быў вельмі хворы… усё-такі, ведаеце, я адчуваю, што на мне ляжыць абавязак. А калі на англічаніну ляжыць абавязак, ён, мне здаецца, абавязан выканаць яго як мага лепш. Такім чынам, сёння наша сям'я мела прыемнасць злучыцца ў асобе маёй цудоўнай і беззаганнай сваячкі, уласна кажучы, якая тут прысутнічае…

Пасля гэтага чуваць апладысменты.

— Якая прысутнічае, — паўтарае стрыечны брат Фінікс, адчуваючы, што гэтыя прыгожыя словы заслугоўваюць быць паўторанымі, — з тым, хто… гэта значыць з чалавекам, на якога пагарда ніколі не можа… уласна кажучы, з маім паважаным сябрам Домбі, калі ён мне дазволіць называць яго так.

Стрыечны брат Фінікс кланяецца містэру Домбі, містэр Домбі ўрачыста адказвае паклонам; усе больш або менш задаволены і расчулены гэтым незвычайным і, магчыма, бясспрыкладным абыходжаннем.

— У мяне не было магчымасці, — прадаўжае стрыечны брат Фінікс, — якой-бы я хацеў, каб бліжэй пазнаёміцца з маім сябрам Домбі і вывучыць тыя якасці, якія робяць гонар як яго розуму, так, уласна кажучы, і сэрцу, бо я меў няшчасце быць, — як мы, бывала, гаварылі ў мой час у Палаце абшчын, калі не прынята было спасылацца на Палату лордаў і калі парадак парламенцкіх
паседжанняў захоўваўся, магчыма, лепш, чым захоўваецца цяпер, — меў няшчасце быць, — прадаўжае стрыечны брат Фінікс, счакаўшы з зялікай хітрасцю, каб выпаліць пасля свой жарт, — уласна кажучы, зусім у іншым месцы!&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>lwl1r9yfsfcs3mkfhlz9e61z7bzscha</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>