Мюнхен

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="be">
  <siteinfo>
    <sitename>Вікіпедыя</sitename>
    <dbname>bewiki</dbname>
    <base>https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.26</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Мультымедыя</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Адмысловае</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Размовы</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Удзельнік</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Размовы з удзельнікам</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Вікіпедыя</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Размовы пра Вікіпедыю</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Файл</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Размовы пра файл</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">Размовы пра MediaWiki</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Шаблон</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Размовы пра шаблон</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Даведка</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Размовы пра даведку</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Катэгорыя</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Размовы пра катэгорыю</namespace>
      <namespace key="100" case="first-letter">Партал</namespace>
      <namespace key="101" case="first-letter">Размовы пра партал</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Модуль</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Размовы пра модуль</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">Gadget</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">Gadget talk</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">Gadget definition</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">Gadget definition talk</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Мюнхен</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3263</id>
    <revision>
      <id>4195110</id>
      <parentid>4161389</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:17:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Вядомыя асобы, якія жылі ў Мюнхене */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="38319" xml:space="preserve">{{НП
 |статус                  = Горад
 |беларуская назва        = Мюнхен
 |арыгінальная назва      = {{lang-de|München}}
 |падначаленне            = 
 |краіна                  = Германія
 |герб                    = DEU München COA.svg
 |сцяг                    = 
 |шырыня герба            = 
 |шырыня сцяга            = 
 |выява                   = Rathaus and Marienplatz from Peterskirche - August 2006.zugeschnitten.jpg
 |подпіс                  = [[Новая ратуша, Мюнхен|Новая ратуша]]
 |lat_dir = |lat_deg = 48|lat_min = 8|lat_sec = 
 |lon_dir = |lon_deg = 11|lon_min = 34|lon_sec = 
 |CoordAddon              = 
 |CoordScale              = 
 |памер карты краіны      = 
 |памер карты рэгіёна     = 
 |памер карты раёна       = 
|від рэгіёна            = Землі Германіі{{!}}Зямля
|рэгіён = Баварыя
 |карта краіны            = &lt;!-- альтэрнатыўная --&gt;
 |карта рэгіёна           = &lt;!-- альтэрнатыўная --&gt;
 |карта раёна             = &lt;!-- альтэрнатыўная --&gt;
 |унутранае дзяленне      = 
 |від главы               = 
 |глава                   = 
 |першае згадванне        = 
 |ранейшыя імёны          = 
 |статус з                = 
 |плошча                  = 310,43
 |від вышыні              = 
 |вышыня цэнтра НП        = 519
 |афіцыйная мова          = 
 |афіцыйная мова-ref      = 
 |насельніцтва            =
 |год перапісу            = 
 |шчыльнасць              = 4.668
 |нацыянальны склад       = 
 |канфесійны склад        = 
 |часавы пояс             = +1
 |DST                     = +2
 |тэлефонны код           = 089
 |паштовы індэкс          = 
 |паштовыя індэксы        = 80331-81929
 |аўтамабільны код        = M
 |від ідэнтыфікатара      = 
 |лічбавы ідэнтыфікатар   = 
 |катэгорыя ў Commons     = 
 |сайт                    = http://www.muenchen.de/
 |мова сайта              = de
 |мова сайта 2            = en
 |мова сайта 3            = fr
 |мова сайта 4            = it
 |мова сайта 5            = ar
 |add1n                   = 
 |add1                    = 
 |add2n                   = 
 |add2                    = 
 |add3n                   = 
 |add3                    = 
}}
{{значэнні}}
'''Мю́нхен''' ({{lang-de|München}} {{IPA|[ˈmʏnçən]}}, {{lang-bar|Minga}}) — [[горад]] на поўдні [[Германія|Германіі]]. Адміністрацыйны цэнтр і буйнейшы горад федэральнай зямлі [[Баварыя]]. Трэці, пасля [[Берлін]]а і [[Гамбург]]а [[горад]] [[Германія|Германіі]] паводле колькасці насельніцтва (1.364.920 тыс. чалавек — [[2010]]). Плошча — 310,43 км².

== Гісторыя ==

=== Сярэднявечча ===
Дакладная дата заснавання Мюнхена не вызначана. Упершыню горад упамінаецца ў дакументах 1158 года як Villa Munichen. У 1175 годзе атрымалівае статус горада.

У 1180 годзе Мюнхен быў перададзены біскупу Фрайзінгу, а ў 1240 годзе перайшоў у валоданне роду [[Род Вітэльсбахаў|Вітэльсбахаў]] і пасля раздзелу Баварыі ў 1255 годзе з’яўляўся іх рэзідэнцыяй у Павярхоўнай Баварыі да 1918 года.

Герцаг [[Людовік IV (імператар Свяшчэннай Рымскай імперыі)|Людовік IV]], ураджэнец Мюнхена, быў абраны нямецкім каралём у 1314 годзе і каранаваны як імператар Свяшчэннай Рымскай імперыі ў 1328 годзе. Ён умацаваў пазіцыі горада, надзяліўшы яго манаполіяй на соль і забяспечыўшы яму тым самым дадатковы прыбытак.

=== Сталіца аб’яднанай Баварыі ===
Пасля аб’яднання Баварыі ў 1506 годзе Мюнхен стаў яе сталіцай. Падчас 16 стагоддзя Мюнхен быў цэнтрам нямецкай [[Контррэфармацыя|контррэфармацыі]]. У 1583 годзе герцаг Вільгельм V заснаваў тут Езуіцкую царкву Святога Міхаіла. У 1609 годзе, напярэдадні трыццацігадовай вайны, у Мюнхене было створана аб’яднанне каталіцкіх княстваў Германіі ([[Каталіцкая ліга (1609)|Каталіцкая ліга]]).

У 1623 годзе, падчас [[Трыццацігадовая вайна|Трыццацігадовай вайны]], Мюнхен стаў рэзідэнцыяй выбаршчыкаў, калі [[Максіміліян I Вітэльсбах|Максіміліян I]], герцаг Баварыі, быў надзелены выбарчай годнасцю, але ў 1632 годзе горад быў заняты [[Густаў II Адольф|Густавам II Адольфам шведскім]].

У 1806 годзе Мюнхен стаў сталіцай новага [[каралеўства Баварыя]], у горадзе былі ўтвораны парламент (Ландтаг) і архіепіскапія Мюнхена і Фрайзінгу.

У 1826 годзе загадам караля [[Людвіг I, кароль Баварыі|Людвіга І]] Ландсхуцкі ўніверсітэт (зараз [[Мюнхенскі ўніверсітэт Людвіга-Максіміліяна|Мюнхенскі універсітэт Людвіга-Максіміліяна]]) быў пераведзены ў Мюнхен.

=== Веймарская рэспубліка ===
6 красавіка 1919 года, пасля забойства першага рэспубліканскага прэм’ер-міністра Баварыі [[Курт Эйснер|Курта Эйснера]], у Мюнхене была абвешчана [[Баварская Савецкая Рэспубліка]]. Лідарам першага ўраду стаў 25-гадовы Эрнст Толер (з 6 па 12 красавіка). Другі ўрад пад кіраўніцтвам Яўгенія Левінэ існаваў з 13 красавіка па 3 мая. У гэты перыяд быў уведзены рабочы кантроль на прадпрыемствах, праведзена нацыяналізацыя банкаў, сфармавана Чырвоная армія і Надзвыайная камісія па барацьбе з контррэвалюцыяй. 1 мая 1919 года германская армія і атрады [[фрайкор]]а ўвайшлі ў Мюнхен. 3 мая адбылося апошняе пасяджэнне ўрада БСР, пасля чаго яна была далучана да [[Веймарская рэспубліка|Веймарскай рэспублікі]].

У 1923 годзе [[Адольф Гітлер|Адольфам Гітлерам]] і яго прыхільнікамі здзейснілі спробу дзяржаўнага перавароту, празваная «[[Піўны путч|Піўным путчам]]». 9 лістапада адбылося шэсце да плошчы Марыенплац, на якой калону нацыстаў сустрэлі ўзброеныя атрады паліцыі. Не атрымаўшы шырокай падтрымкі ні сярод насельніцтва горада, ні сярод арміі, путч быў падаўлены. Сёння аб гэтых падзеях сведчыць мемарыяльная шыльда, усталяваная на плошчы Адэонсплац.

=== Перыяд Трэцяга Рэйха ===
У 1938 годзе ў Мюнхене было падпісана [[Мюнхенскае пагадненне 1938 года|пагадненне]] паміж Германіяй, Італіяй, Францыяй і Велікабрытаніяй, у выніку якога [[Судэцкая вобласць]] Чэхаславакіі была далучана да Германіі, а дэ-факта Гітлер атрымаў кантроль і над усёй астатняй тэрыторыяй Чэхаславакіі.

Падчас [[Другая сусветная вайна|Другой Сусветнай вайны]] Мюнхен 71 раз падвяргаўся бамбаванням. 60 % будынкаў былі разбураны, гістрычны цэнтр быў амаль цалкам знішчаны. За гады вайны амаль чацвёртая частка насельніцтва загінула, а ў яе канцы ў горадзе засталася крыху больш за палову даваеннага насельніцтва.

=== Пасляваенны перыяд ===
Пачыная з 1945 года Мюнхен быў цалкам адбудаваны, захаваўшы, у адрозненні ад некаторых іншых гарадоў Заходняй Германіі, даваенную сетку вуліц. У 1957 годзе насельніцтва Мюнхена перавысіла 1 мільён чалавек.

У 1972 годзе Мюнхен стаў месцам правядзення [[Летнія Алімпійскія гульні 1972|XX Летніх Алімпійскіх гульняў]], перад пачаткам якіх у добраўпарадкаванне горада былі ўкладзеныя значныя сродкі — пабудавалі [[Мюнхенскі метрапалітэн|метро]], практычна цалкам рэканструявалі цэнтр горада, была зноўку створана сістэма пад’язных дарог, пабудаваны новы комплекс спартыўных збудаванняў, які складаўся з алімпійскай вёскі на 10-15 тысяч жыхароў, Алімпійскага стадыёна на 80 тысяч месцаў, Палацу спорту на 15 тысяч месцаў, басейна на 10 тысяч месцаў, велатрэку на 13 тысяч месцаў і іншых спартыўных залаў і пляцовак.

Падчас Алімпіяды палесцінская тэрарыстычная групоўка «Чорны верасень» арганізавала тэракт, ахвярамі якога сталі 11 атлетаў зборнай Ізраіля і 1 паліцэйскі.

== Прамысловасць ==
У Мюнхене найбольшая ў Германіі колькасць высокакваліфікаванага насельніцтва з вышэйшай адукацыяй, што абумоўлівае існаванне навукаёмістых прадпрыемстваў. Горад мае развітую электратэхнічную, радыёэлектронную, оптыка-механічную прамысловасць, агульнае і транспартнае машынабудаванне, ваенную, хімічную, паліграфічную, трыкатажную, харчовую прамысловасць. Адна з найбольш вядомых галін — піваварэнне. Дзякуючы высокай канцэнтрацыі ІТ-прадпрыемств Мюнхен атрымаў парадыйную назву «Isar Valley» (Ізарская Даліна).

Тут знаходзяцца штаб-кватэры вядомейшых і буйнейшых прадпрыемстваў Германіі:  

* BMW
* Siemens AG
* MANN AG
* Flixmobility
* Allianz SE

== Навука ==
[[Мюнхенскі ўніверсітэт]], [[Мюнхенскі тэхнічны ўніверсітэт]]. [[Баварская акадэмія навук|Баварская АН]] і Акадэмія выяўленчых мастацтваў. Дзяржаўная вышэйшая музычная школа, кансерваторыя. Баварскія дзяржаўныя зборы карцін, [[Старая пінакатэка]], [[Баварскі нацыянальны музей]], [[Нямецкі музей (Мюнхен)|Нямецкі музей]], этнаграфічны музей, Гліптатэка і інш.

== Адукацыя ==

=== Пачатковая і сярэдняя адукацыя ===
У горадзе знаходзяцца 132 пачатковыя школы, 44 сярэднія школы, 23 рэальныя школы (20 з іх з гарадскім фінансаваннем) і 38 гімназій (14 з гарадскім фінансаваннем).

=== Вышэйшая адукацыя ===
На сённяшні дзень Мюнхен з’яўляецца галоўным навуковым і даследчым цэнтрам Германіі. У горадзе знаходзяцца два з трох нямецкіх універсітэтаў, якія атрымалі тытул элітны ўніверсітэт: [[Мюнхенскі тэхнічны ўніверсітэт]] (TUM) і [[Мюнхенскі ўніверсітэт Людвіга-Максіміліяна]] (LMU). Акрамя найбольш вядомага ўніверсітэцкага квартала ў Марксфорштат, падобны квартал існуе ў раёне Гросхадэрн, дзе вывучаюцца біялогія, хімія і медыцына.

Яшчэ адным універсітэтам, які, як і TUM, дае тэхнічную адукацыю, з’яўляецца Мюнхенскі ўніверсітэт прыкладных навук (die Hochschule für angewandte Wissenschaften München). Створаны у 1971 годзе шляхам аб’яднання сямі інжэнерных і вышэйшых тэхнічных школ.

Побач з паўднёвай мяжой горада дзейнічае [[Мюнхенскі ўніверсітэт Бундэсвера]], створаны для падрыхтоўкі афіцэрскага саставу. Грамадзянскія студэнты могуць вывучацца там толькі ў кантэксце галіновых сувязяў альбо праз універсітэцкае партнёрства.

=== Акадэміі ===
[[Баварская акадэмія навук]] — галоўны навукова-даследчы цэнтр Баварыі. З’яўляецца членам Саюза нямецкіх акадэмій навук. Мае ў сваім складзе чатыры навуковыя супольнасці:

* Гуманітарных навук і культуралогіі
* Права, сацыяльных і эканамічных навук
* Прыродазнаўчых, матэматычных і тэхнічных навук
* Натуральных навук, навукі аб жыцці, медыцыны

Кожная супольцнасць мае пастаянных членаў і членаў-карэспандэнтаў. Іх кольцасць — 197 і 121 чалавек суадносна.
* [[Мюнхенская акадэмія вытанчаных мастацтваў]]
Нямецкая акадэмія тэхнічных навук (Acatech) выконвае незалежную кансультацыю па тэхнічных і тэхналагічных пытаннях. Члены акадэміі — выдатныя навукоўцы інжынерных і прыродазнаўчых навук, медыцыны, гуманітарных і грамадскіх навук. Сенатары — вядомыя асобы з тэхналагічных кампаній і аб’яднанняў, буйных навуковых арганізацый.

Рэлігійная акадэмічная адукацыя прадстаўлена Баварскай Каталіцкай акадэміяй, якая была заснавана ў 1957 годзе як «Царкоўны фонд публічнага права». Стварэнне ініцыіраваў кардынал Ёзэф Вэндэль. Паводле свайго статута, мэта акадэміі — «тлумачыць і садзейнічаць адносінам паміж царквой і сусветам».

Прафесійную адукацыю можна атрымаць у наступных акадэміях:

* Баварскай акадэміі рэкламы і маректынга (BAW)
* Баварскай акадэміі знешняй эканомікі (BAA)
* Баварскай акадэміі кіравання (BVS)
* Акадэміі нямецкіх СМІ (Akademie der deutschen Medien)
* Акадэміі дызайна (Akademie für Gestaltung und Design)

=== Інстытуты ===
У Мюнхене знаходзіцца кіраванне [[Таварыства Макса Планка]] (Max-Planck-Gesellschaft). У яго склад уваходзяць інстытут права і сацыяльнай палітыкі, інстытут падатковага права і фінансаў, інстытут інавацый і канкурэнцыі, інстытут фізікі, інстытут псіхіатрыі, інстытут астрафізікі і інстытут нейрабіялогіі.

Таксама ў горадзе размешчана штаб-кватэра Таварства Фраунгофера і некаторыя з яго інстытутаў: інстытут убудаваных сістэм і тэхнікі сувязі (ESK), інстытут мікрасістэм і цвердацельных тэхналогій (EMFT).

Бундэсвер валодае трыма інстытутамі, размешчанымі ў Мюнхене: інстытутам мікрабіялогіі, інстытутам фармакалогіі і таксікалогіі, інстытутам радыябіялогіі.

=== Бібліятэкі і архівы ===
[[Баварская дзяржаўная бібліятэка]], галоўная бібліятэка федератыўнай зямлі Баварыя і адна з важнейшых еўрапейскіх бібліятэк, мае фонд, які скаладаецца з амаль 10,5 мільёнаў экзэмпляраў.

Больш за трыццаць гарадскіх бібліятэк складаюць адзіную сістэму Münchner Stadtbibliotek, агульны фонд якой складаецца з каля трох мільёнаў кніг, газет і іншых сродкаў.

У Мюнхене знаходзяцца адны з буйнейшых нямецкіх і агульнаеўрапейскіх архіваў: Баварскі галоўны дзяржаўны архіў, Мюнхенскі дзяржаўны архіў і Мюнхенскі гарадскі архіў.

== Культура ==

=== Музеі ===
У цэнтры горада знаходзіцца «Мастацкі раён» (ням.: Kunstareal) — квартал музеяў, у які ўваходзяць адныя з важнейшых і вядомейшых мастацкіх музеяў Мюнхена: [[Старая пінакатэка]], Новая пінакатэка, Пінакатэка сучаснасці, музей Брандхорста, [[Гліптатэка (Мюнхен)|Гліптатэка]], Дзяржаўная антычная калекцыя, Дзяржаўная калекцыя егіпецкага мастацтва і іншыя музеі.

Старая пінакатэка была заснавана на культурным наследыі рода [[Род Вітэльсбахаў|Вітэльсбахаў]], сабраным у перыяд з 14 па 18 стагоддзі. Новая пінакатэка — калекцыя мастацтва 19 — 20 стагоддзяў, Пінакатэка сучаснасці трымае творы жывапісу і культуры 20 — 21 стагоддзяў.

Гліптатэка і Дзяржаўная антычная калецыя прадстаўляюць мастацтва старажытнагрэчаскай и старажытнарымскай культур.

На адным з востраваў ракі Ізар знаходзіцца [[Нямецкі музей (Мюнхен)|Нямецкі музей]] (ням. Deutsches Museum), адзін з буйнейшых навуковых музеяў сусвету. Тут, на плошчы ў 25000 м², прадстаўлены экспазіцыі з больш за пяцідзесяці галін навукі. Каб абысці ўсе аб’екты спатрэбіцца прайсці амаль 9 кіламетраў.

Мюнхенскі гарадскі музей (ням. Münchner Stadtmuseum) — музей гісторыі Мюнхена, на трох паверхах якога знаходзяцца больш за 400 аб’ектаў. Выстаўка ставіць тры пытанні: што тыпова для Мюнхена, з якога моманту і ўвогуле чаму? Усё гэта паказана праз экспанаты графікі, плакатаў і карцін, мэблі, скульптуры, рамёстваў, моды, гарадской культуры, фатаграфіі, кіно, музыкі.

Музей [[BMW]] прадстаўляе экспазіцыю аўтамабіляў, выпушчаных за ўсю гісторыю кампаніі, а таксама некаторыя канцэптуальныя мадэлі.

У 16 кіламетрах ад цэнтра знаходзіцца мемарыяльны комплекс канцэнтрацыйнага лагера і музей Дахаў. На тэрыторыі размешчаны адміністрацыйныя пабудовы, турма, баракі для вязняў, крэматорыі і месцы растрэлаў былога лагера, якія захоўваюць памяць пра злачынствы нацысцкага рэжыму.

=== Музыка ===
У Мюнхене нарадзілася шмат сусветна вядомых кампазітараў мінуўшчыны: [[Вольфганг Амадэй Моцарт]], [[Карл Марыя фон Вебер]], [[Вільгельм Рыхард Вагнер]], [[Рыхард Штраус]], [[Карл Орф]] і іншыя. Таму нядзіўна, што і зараз Мюнхен з’яўдяецца буйным цэнтрам класічнай музыкі. Мюнхенскі філарманічны аркестр, сімфанічны аркестр Баварскага радыё і Баварскі Дзяржаўны аркестр з’яўляюцца аднымі з самых бачных нямецкіх аркестраў і рэгулярна супрацоўнічаюць з сусветна вядомымі дырыжорамі. Акрамя вышэйназваных, вельмі добрай славай карыстаюцца Мюнхенскі сімфанічны аркестр і Мюнхенскі камерны аркестр.

Буйнейшымі пляцоўкамі для аркестраў з’яўляюцца Філармонія ў Гаштайгу і Тэатр Прынца-Рэгента. З 2019 года вядзецца пабудова Мюнхенскай канцэртнай залы, якая будзе ўзведзена ў раёне Ўсходняга вакзала.

=== Фестывалі ===

==== Актоберфэст ====
Буйнейшы піўны фестываль у свеце. Праводзіцца з канца верасня па сярэдзіну кастрычніка (16-18 дзён) на [[Луг Тэрэзы|Лузе Тэрэзы]] (нем. Theresienweise). Першапачаткова з’яўляўся святкаваннем вяселля Баварскага Кронпрынца Людвіга з Прынцэсай Тэрэзай Саксонскай-Хільдбургхаўзскай, якое адбылося 12 кастрычніка 1810 года.

Кожны год фестываль наведваюць каля 6 мільёнаў чалавек. На пляцоўцы размяшчаюцца 14 піўных тэнтаў, якія могуць адначасова прымаць 119 тысяч гасцей. Тут падаюць піва ад шасці галоўных мясцовых бровараў: Augustiner, Hacker-Pschorr,  Löwenbräu, Paulaner, Spaten і Staatliches Hofbräuhaus. Таксама падчас мерапрыемстваў на пляцоўцы знаходзяцца больш за сто атракцыёнаў, у тым ліку поўнапамерныя амерыканскія горкі.

==== Аўрскі кірмаш ====
Праходзіць у маі (Maidult), жніўні (Jakobidult) і кастрычніку (Kirchweihdult) на Марыяхільфплац з 1905 года. Аўрскі кірмаш (нем. Auer Dult) з’яўляецца буйнейшым распродажам, падчас якога дзейнічаюць больш за 300 пляцовак гандлю. Як і на іншых гарадскіх фествалях, акрамя гандлю на мерапрыемствы можна наведаць атракцыёны ці паспрабаваць мясцовай ежы, у тым ліку піва ці фруктовыя сокі з традыцыйнымі баварскімі закускамі: рыбай на палачцы, смажанымі сасіскамі ці курыцай.

==== Tollwood ====
Праводзіцца ў ліпені і ў снежні. Традыцыйныя пляцоўкі — Алімпійскі парк (нем. Olympiapark) і Луг Тэрэзы (нем. Theresienweise). Першы летні фестываль праведзены ў 1988 годзе, зімні — у 1992.  Сваёй галоўнай мэтай арганізатары ставяць адлюстраванне мультыкультурнасці грамадства, асабліва такія яго рысы, як талерантнасць, інтэрнацыянальнасць і адкрытасць.

== Транспарт ==

=== Грамадскі транспарт ===
Мюнхенская транспартная сістэма мае дыферэнцыраваную сістэму аплаты і падзелена на чатыры тарыфныя зоны, кожная з каторых мае ў сваім складзе чатыры кольцы. Яе аснова — сетка высокахуткасных паяздоў: [[Мюнхенскі метрапалітэн|метрапалітэн]] (U-Bahn) і [[Мюнхенская гарадская электрычка|гарадская электрычка]] (S-Bahn). Наземны транспарт прадстаўлены трамваямі і аўтобусамі. Сістэма кантралюецца прадпрыемствам MVV (Мюнхенскае транспартнае і тарыфнае аб’яднанне). Самы стары від грамадскага транспарту — трамвай, быў адкрыты ў 1876 годзе.

=== Аэрапорт ===
За 30 км ад цэнтра знаходзіцца [[Аэрапорт Мюнхен|Міжнародны аэрапорт Мюнхен імя Франца-Ёзефа Штраўса]] (MUC). На сённяшні дзень ён з’яўляецца другім буйнейшым аэрапортам Германіі і сёмым у сусвеце. Прапускная здольнасць аэрапорту — 50 мільёнаў пасажыраў у год або 90 узлётаў/пасадак у гадзіну. Да яго можна даехаць пры дапамозе маршрутаў хуткаснай электрычкі S1 (з захаду горада) і S8 (з усходу), пры дапамозе аўтобусаў Lufthansa Express Bus (адыходзяць ад галоўнага вакзалу), а таксама па аўтабану A92.

== Планіроўка і архітэктура ==
Стары горад са шчыльнай забудовай уздоўж ракі [[Ізар]]. Гарадскі цэнтр, падзелены на 4 кварталы вуліцамі, перакрыжаванымі на [[Марыенплац (Мюнхен)|Марыенплац]], у XIII ст. быў абнесены сценамі (захаваліся вароты XIV ст.). 3 1791 года гарадскія ўмацаванні знесены і ў XVIII—XIX ст. пабудаваны рэгулярныя прыгарады з шырокімі вуліцамі, [[Барока|барочнымі]] і [[Класіцызм|класіцыстычнымі]] будынкамі. Пасля 1871 года выраслі новыя кварталы і прамысловыя раёны.

Мюнхен моцна пашкоджаны ў [[Другая сусветная вайна|Другую сусветную вайну]]. Сучаснае аблічча вызначаецца суседствам рознастылявых пабудоў з будынкамі з [[бетон]]у і [[Шкло|шкла]]. Захаваліся архітэктурныя помнікі XIII—XX ст.

== Славутасці ==
[[File:Bayerisches Nationalmuseum Muenchen-1.jpg|thumb|left|[[Баварскі нацыянальны музей]]]]
* [[Азамкірхэ]]
* [[Фраўэнкірхэ (Мюнхен)|Фраўэнкірхэ]]
* [[Новая ратуша, Мюнхен|Новая ратуша]]
* [[Старая ратуша, Мюнхен|Старая ратуша]]
* [[Ізарская брама]]
* [[Луг Тэрэзы]]
* [[Фюрэрбаў]]
* [[Мюнхенская рэзідэнцыя]]
* [[Палац Німфенбург]]
* [[Баварскі нацыянальны музей]]
* [[Царква Святога Лукі, Мюнхен|Царква Святога Лукі]]
* [[Царква Святога Міхаіла, Мюнхен|Царква Святога Міхаіла]]
* [[Царква Святога Пятра, Мюнхен|Царква Святога Пятра]]
* [[Тэатынеркірхэ]]
* Комплекс збудаванняў для XX Алімпійскіх гульняў, 1968—72

== Беларусы ў Мюнхене ==
[[File:Grave of W. Solowij.jpg|thumb|Магіла святара Уладзіміра Салаўя ў Мюнхене]]
На пачатку ХХ ст. у каталіцкім універсітэце ў Мюнхене вучыліся будучыя беларускія святары і ў 1940-я гады тут быў створаны Беларускі камітэт.&lt;ref&gt;[http://zbsb.org/node/1119 Алег Гардзіенка «Беларускі Мюнхен»] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20170319200153/http://zbsb.org/node/1119 |date=19 сакавіка 2017 }}&lt;/ref&gt; Мюнхен з канца 1940-х гадоў стаў цэнтрам беларускай прысутнасці ў Германіі. У горадзе выдавалася газета «[[Бацькаўшчына (1947)|Бацькаўшчына]]», дзейнічала [[беларуская служба Радыё «Свабода»]], а таксама працаваў [[Інстытут вывучэння СССР]].

=== Пахаваныя ===
Амаль што на ўсіх могілках Мюнхена ёсць беларусы. На могілках Перлахер Форст быў пахаваны журналіст [[Леанід Карась]]. Але магілы ўжо няма. Таксама тут быў пахаваны журналіст [[Алесь Марговіч]] на чыёй магіле была скульптура Мадонны. Магілы Марговіча даўно няма, але скульптуру Мадонны перанеслі ў цэнтр могільніка. Таксама тут быў журналіст [[Уладзімір Бортнік]] і пісьменнік [[Пётр Сыч]].&lt;ref name=&quot;rudnik&quot;&gt;[https://zbsb.org/news/abroad/galina-rudnik-pershae-spatkanne-i-aposhnyae-interv-yu/ Галіна Руднік: першае спатканне і апошняе інтэрв’ю] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20200523094719/https://zbsb.org/news/abroad/galina-rudnik-pershae-spatkanne-i-aposhnyae-interv-yu/ |date=23 мая 2020 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Спасылка|аўтар = Наталля Гардзіенка.|імя = Наталля|прозьвішча = Гардзіенка|аўтарlink = Наталля Гардзіенка|суаўтары = |дата публікацыі = |url = http://kamunikat.org/bek/kartki.html#did50|загаловак = PK50.Памінальная картка Пётры Сыча |назва праекту = Беларускія эміграцыйныя калекцыі|выдавец = [[Беларускі інстытут навукі і мастацтва]]|дата доступу = 1 сакавіка 2018|мова = |копія = |дата копіі = |камэнтар = }}&lt;/ref&gt;

На могілках Вестфрыдгоф пахаваные спявачка [[Барбара Іванаўна Вержбаловіч]], гісторык [[Сымон Кандыбовіч]], мастак [[Зміцер Чайкоўскі]] і журналіст [[Уладзімір Цвірка]].&lt;ref name=&quot;rudnik&quot; /&gt;

На могілках Остфрыдгоф была кіраўніца [[Саюз беларускай моладзі|СБМ]] [[Надзея Абрамава]], але магілку яе ўжо забралі. Там жа быў пахаваны і [[Ніканор Ляўковіч]], брат [[Ніна Ляўковіч|Ніны Абрамчык]].&lt;ref name=&quot;rudnik&quot; /&gt;

Журналіст Радыё Свабода [[Юры Сянькоўскі|Юрка Сянькоўскі]] пахаваны у Фельдмохінгу, дзе жыло некалькі беларусаў.&lt;ref name=&quot;rudnik&quot; /&gt; Таксама тут быў палітычны і нацыянальны дзеяч [[Юрый Сабалеўскі]].&lt;ref&gt;[http://slounik.org/154890.html slounik.org]&lt;/ref&gt;

На могілках Вальдфрыдгоф пахаваны святар [[Уладзімір Уладзіслаў Салавей]].&lt;ref&gt;[http://zbsb.org/node/3965 Беларускія магілы ў Нямеччыне]&lt;/ref&gt;

На могілках Рім пахаваны гісторык [[Павал Урбан]].&lt;ref&gt;[http://grabsteine.genealogy.net/tomb.php?cem=2556&amp;tomb=173&amp;b=U&amp;lang=en Neuer Teil Friedhof München-Riem]&lt;/ref&gt;

Невядома дзе знаходзіцца магіла мастацтвазнаўцы [[Юліяна Вітан-Дубейкаўская|Юліяны Вітан-Дубейкаўская]].&lt;ref&gt;[http://pdf.kamunikat.org/11139-2.pdf НАШЫЯ МОГІЛКІ (Альбом)]&lt;/ref&gt;

== Вядомыя асобы, якія жылі ў Мюнхене ==
* [[Альбрэхт Адам]], нямецкі мастак
* [[Эдуард Бухнер]]
* [[Альберт Эйнштэйн]] — жыў у Мюнхене з [[1880-я|1880-х]] да [[1896]] года, вучыўся ў гімназіі, якая зараз носіць яго імя.
* [[Томас Ман]] — жыў у Мюнхене ([[1894]]—[[1933]])
* [[Леапольд Баварскі]]
* [[Карл Гаусгофер]]
* [[Морыц Бляйбтрой]]
* [[Макс Шэлер]]
* [[Карл Орф]]
* [[Франц Марк|Ф. Марк]] (1880—1916) — нямецкі жывапісец яўрэйскага паходжання
* [[Вернер Херцаг|В. Херцаг]] (1942 -) — нямецкі рэжысёр, сцэнарыст, акцёр
* [[Міхаіл Аляксандравіч Ельяшэвіч]] ([[1908]]—[[1996]]) — беларускі фізік.

== Гл. таксама ==
* [[Süddeutsche Zeitung]]
* [[Масавыя забойствы ў Мюнхене, 2016]]

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|том=11|артыкул=Мюнхен|аўтар=|старонкі=}}

{{Сталіцы летніх Алімпіяд}}
{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Гарады Баварыі]]
[[Катэгорыя:Мюнхен| ]]
[[Катэгорыя:Вікіпедыя:Істотныя артыкулы]]</text>
      <sha1>mi1wbu5vfcgcu6lqe2fphisdb5dsh92</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Франкфурт-на-Майне</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3368</id>
    <revision>
      <id>4195111</id>
      <parentid>4062220</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:17:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Адметныя асобы */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="44593" xml:space="preserve">{{Не блытаць|Франкфурт-на-Одэры}}
{{НП
 |статус                  = Горад
 |беларуская назва        = Франкфурт-на-Майне
 |арыгінальная назва      = {{lang-de|Frankfurt am Main}}
 |краіна                  = Германія
 |герб                    = 
 |сцяг                    = Flag of Frankfurt am Main.svg
 |шырыня герба            =    
 |шырыня сцяга            = 
 |lat_deg= |lat_min= |lat_sec=
 |lon_deg= |lon_min= |lon_sec=
 |CoordAddon              = type:city
 |CoordScale              = 
 |памер карты краіны      = 200
 |памер карты рэгіёна     = 0
 |памер карты раёна       = 
 |від рэгіёна             = Землі Германіі{{!}}Федэральная зямля
 |рэгіён                  = Гесэн
 |рэгіён у табліцы        = Гесэн
 |выгляд раёна            =
 |раён                    =
 |раён у табліцы          =
 |выгляд абшчыны          = 
 |абшчына                 = 
 |абшчына ў табліцы       = 
 |унутранае дзяленне      = 
 |від главы               = бургамістр
 |глава                   = Петэр Фелдман
|дата падставы =
 |першае згадванне        = 794
 |ранейшыя імёны          =
 |статус з                =
 |плошча                  = 248,31
 |від вышыні              = вышыня НУМ
 |вышыня цэнтра НП        = 112
 |клімат                  = 
 |афіцыйная мова          = 
 |афіцыйная мова-ref      = 
 |насельніцтва            = 701 350
 |год перапісу            = 2013
 |шчыльнасць              = 2824
 |агламерацыя             = 
 |нацыянальны склад       = 
 |канфесійны склад        =
 |этнохороним             = 
 |гадзінны пояс           = +1
 |DST                     = ёсць
 |тэлефонны код           = +49 69
 |паштовы азначнік        =
 |паштовыя індэксы        = 60001–60599, 65929–65936
 |аўтамабільны код        = F
 |выгляд ідэнтыфікатара   = 
 |лічбавы ідэнтыфікатар   = 
 |катэгорыя ў Commons     = 
 |сайт                    = http://www.frankfurt.de/
 |мова сайта              = 
 |мова сайта 2            = 
 |мова сайта 3            = 
 |мова сайта 4            = 
 |мова сайта 5            = 
 |add1n                   = 
 |add1                    = 
}}
[[Выява:Skyline Frankfurt am Main.jpg|thumb|left|Від на Франкфурт з моста ''Flößerbrücke'']]
'''Франкфурт-на-Майне''' ({{lang-de|Frankfurt am Main}} {{Audio|De-Frankfurt am Main.ogg|[ˈfʁaŋkfʊɐt am ˈmaɪn]}}) — пяты паводле велічыні горад [[Германія|Германіі]] пасля [[Берлін]]а, [[Гамбург]]а, [[Мюнхен]]а і [[Кёльн]]а. Адзін з найбуйнейшых фінансавых цэнтраў свету, цэнтр рэгіёна Рэйн-Майн, аднаго з рэгіёнаў [[Еўропа|Еўропы]] з найбольш дынамічным развіццём, а таксама найбуйнейшы горад зямлі [[Гесэн]]. Дзякуючы свайму цэнтральнаму месцазнаходжанню і міжнароднаму аэрапорту, горад з'яўляецца таксама важным транспартным цэнтрам.

Разам з прыгарадамі колькасць жыхароў г.зв. ''Вялікага Франкфурта'' складае каля 1,5 млн.

Франкфурт вядомы вялікай колькасцю [[небаскроб]]аў, якія адносяцца да вышэйшых у Еўропе.

Сярод жыхароў Франкфурта вельмі шмат іншаземцаў. Каля чвэрці жыхароў не з'яўляюцца грамадзянамі ФРГ.

{{Змест злева}}

== Назва ==
Назва горада ўпершыню згадваецца ў адной з грамат у 794 годзе як ''Frankonovurd'', што азначае ''брод [[Франкі|франкаў]]''. Згодна са старажытнай легендай, кароль франкаў [[Карл Вялікі]], адступаючы са сваімі войскамі ў час вайны з [[Саксы|саксамі]], выйшаў да [[рака Майн|ракі Майн]]. Пры гэтым ён не ведаў, як пераправіцца на другі бок ракі. У гэты час белы алень перайшоў раку ў мелкім месцы, і такім чынам паказаў шлях каралю.

== Геаграфія ==
Горад ляжыць па абодвух баках ракі [[Рака Майн|Майн]] на паўднёвым усходзе горнага масіву [[Таўнус]] у паўднёва-заходняй Германіі. Ён распасціраецца на 23,4 км з захаду на ўсход і на 23,3 км з поўначы на поўдзень. Вышэйшая кропка (212 м над узроўнем мора) ляжыць у раёне ''Зэкбах'', ніжэйшая (88 м.) на беразе Майна ў раёне ''Зіндлінген''.

Франкфурт знаходзіцца ў адным з цяплейшых рэгіёнаў Германіі. У перыяд з 1971 па 2000 сярэднегадавая тэмпература складала 10,1&amp;nbsp;°C, сярэднегадавая колькасць ападкаў — 611 мм. Пры гэтым самым цёплым месяцам быў ліпень (19,4&amp;nbsp;°C), самым халодным — студзень (1,6&amp;nbsp;°C)&lt;ref&gt;http://klimadiagramme.de/Deutschland/frankfurt2.html&lt;/ref&gt;.

== Раёны горада ==
Горад падзелены на 46 раёнаў (''Ortsteile''), якія ў сваю чаргу падзяляюцца на 118 гарадскіх акруг (''Stadtbezirke''). 46 раёнаў аб'яднаны ў 16 акруг (''Ortsbezirke'') наступным чынам:

[[Выява:Ortsbezirke von Frankfurt am Main.png|thumb|right| 16 акруг (''Ortsbezirke'') Франкфурта]]

{|  class=&quot;{| class=&quot;wikitable sortable zebra mw-collapsible mw-collapsed&quot; {{prettytable}}   bordercolor=#eeeeee cellspacing=0 cellpadding=0
|- bgcolor=&quot;#6699CC &quot;
! scope=&quot;col&quot; width=5% | &lt;font color=White&gt; &lt;/font&gt;
! &lt;font color=Black&gt;Акруга (''Ortsbezirk'')&lt;/font&gt;
! &lt;font color=Black&gt;Раёны (''Ortsteile'')&lt;/font&gt;
! &lt;font color=Black&gt;Колькасць жыхароў (2011)&lt;/font&gt;
|-
! scope=&quot;row&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#eeeeee&quot; | 1.
| Цэнтр І (''Innenstadt I'')
| Стары горад (''Altstadt''), Прывакзальны раён (''Bahnhofsviertel''), Галус (''Gallus''), Гутлёйтфіртэль (''Gutleutviertel''), Цэнтр (''Innenstadt'')
| align=center | 44.183
|-
! scope=&quot;row&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#eeeeee&quot; | 2.
| Цэнтр ІI (''Innenstadt II'')
| Бокенхайм (''Bockenheim''), Вестэнд-Поўнач (''Westend-Nord''), Вестэнд-Поўдзень (''Westend-Süd'')
| align=center | 57.629
|-
! scope=&quot;row&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#eeeeee&quot; | 3.
| Цэнтр ІII (''Innenstadt III'')
| Нордэнд-Усход (''Nordend-Ost''), Нордэнд-Захад (''Nordend-West'')
| align=center | 51.671
|-
! scope=&quot;row&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#eeeeee&quot; | 4.
| Цэнтр ІV (''Innenstadt IV'')
| Борнхайм (''Bornheim''), Остэнд (''Ostend'')
| align=center | 56.723
|-
! scope=&quot;row&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#eeeeee&quot; | 5.
| Поўдзень (''Süd'')
| Аэрапорт (''Flughafen''), Нідэррад (''Niederrad''), Обэррад (''Oberrad''), Заксэнхаўзэн-Поўнач (''Sachsenhausen-Nord''), Заксэнхаўзэн-Поўдзень (''Sachsenhausen-Süd'')
| align=center | 91.662
|-
! scope=&quot;row&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#eeeeee&quot; | 6.
| Захад (''West'')
| Шванхайм (''Schwanheim''), Грызхайм (''Griesheim''), Нід (''Nied''), Хёхст (''Höchst''), Зіндлінген (''Sindlingen''), Цайльсхайм (''Zeilsheim''), Унтэрлідэрбах (''Unterliederbach''), Зосэнхайм (''Sossenheim'')
| align=center | 125.057
|-
! scope=&quot;row&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#eeeeee&quot; | 7.
| Сярэдні Захад (''Mitte-West'')
| Хаўзэн (''Hausen''), Праўнхайм (''Praunheim ''), Родэльхайм (''Rödelheim'')
| align=center | 38.919
|-
! scope=&quot;row&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#eeeeee&quot; | 8.
| Паўночны Захад (''Nord-West'')
| Хедэрхайм (''Heddernheim''), Нідэрурзэль (''Niederursel'')
| align=center | 35.961
|-
! scope=&quot;row&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#eeeeee&quot; | 9.
| Сярэдняя Поўнач (''Mitte-Nord'')
| Дорнбуш (''Dornbusch''), Эшэрсхайм (''Eschersheim''), Гінхайм (''Ginnheim'')
| align=center | 49.616
|-
! scope=&quot;row&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#eeeeee&quot; | 10.
| Паўночны Усход (''Nord-Ost'')
| Беркерсхайм (''Berkersheim''), Банамес (''Bonames''), Франкфуртэр Берг (''Frankfurter Berg''), Экенхайм (''Eckenheim''), Пройнгесхайм (''Preungesheim'')
| align=center | 44.180
|-
! scope=&quot;row&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#eeeeee&quot; | 11.
| Усход (''Ost'')
| Фехенхайм (''Fechenheim''), Рыдэрвальд (''Riederwald''), Зэкбах (''Seckbach'')
| align=center | 31.068
|-
! scope=&quot;row&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#eeeeee&quot; | 12.
| Кальбах/Рыдберг (''Kahlbach/Riedberg'')
| -
| align=center | 7.882
|-
! scope=&quot;row&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#eeeeee&quot; | 13.
| Ніжні Эрленбах (''Nieder-Erlenbach'')
| -
| align=center | 4.583
|-
! scope=&quot;row&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#eeeeee&quot; | 14.
| Хархайм (''Harheim'')
| -
| align=center | 4.155
|-
! scope=&quot;row&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#eeeeee&quot; | 15.
| Ніжні Эшбах (''Nieder-Eschbach'')
| -
| align=center | 11.487
|-
! scope=&quot;row&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#eeeeee&quot; | 16.
| Берген-Энкхайм (''Bergen-Enkheim'')
| -
| align=center | 17.891
|}

== Гісторыя ==
[[Выява:Charles the Great - Statue in Frankfurt.JPG|right|thumb|150px|Статуя [[Карл Вялікі|Карла Вялікага]] перад музеем гісторыі ў Франкфурце]]
Першыя пасяленні на тэрыторыі сучаснага Франкфурта з'явіліся прыблізна 2000 гадоў да н.э., яшчэ ў каменным веку.

Пасля пераможнага паходу рымскага імператара [[Даміцыян]]а ў 83/84 г. н.э. рымляне захапілі рэгіён [[Таўнус]] і пабудавалі тут свае ваенныя лагеры. Галоўны з іх знаходзіўся на рацэ Ніда на тэрырыторыі сучаснага раёна Франфурта ''Хедэрнхайм''. Каля 260 г. рымляне былі выцеснены з гэтага рэгіёна геманскімі плямёнамі.

Упершыню назва Франкфурт упамінаецца ў сувязі з скліканнем так званага Франкфурцкага Сінода (схода царкоўных прадстаўнікоў Франкскай Імперыі), інцыяванага каралём франкаў Карлам Вялікім у 794 годзе. У 843 годзе, пасля падзелу Франкскай Імперыі, Франкфурт становіцца цэнтрам яе ўсходняй часткі.

У 1152 князь [[Фрыдрых Барбароса|Фрыдрых І Барбароса]] быў абраны ў Франкфурце германскім каралём, што стала пачаткам традыцыі абрання германскіх каралёў, а пазней і імператараў Свяшчэннай Рымскай Імперыі ў гэтым горадзе аж да 19 века.

У 1848—1949 гадах у Франкфурце ў [[Царква Святога Паўла, Франкфурт-на-Майне|Паўльскірхе]] (''Pauluskirche'') адбываюцца паседжанні першага свабодна абранага нямецкага парламента.

Падчас другой сусвенай вайны ў 1943-44 гадах горад быў практычна цалкам разбураны ў выніку налётаў авіяцыі. 26 сакавіка 1945 Франкфурт быў заняты войскамі ЗША.

Падчас абрання сталіцы ФРГ у 1949, Франкфурт быў спачатку фаварытам, але саступіў [[Бон]]у з прычыны падтрымкі апошняга [[Конрад Адэнаўэр|Конрадам Адэнаўэрам]].

У 1968 у горадзе адчынена першая лінія метро.

У 1998 Франкфурт абраны месцам знаходжання [[Еўрапейскі Цэнтральны Банк|Еўрапейскага Цэнтральнага Банка]].

== Эканоміка ==
Франкфурт з'яўляецца буйным фінансавым цэнтрам. Згодна з рознымі аўтарытытнымі рэйтынгамі ён уваходзіць дзясятак важнейшых фінансавых цэнтраў свету&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://upload.xinhua08.com/2012/0823/1345689432939.pdf|title=Xinhua-Dow Jones International Financial Centers Development Index 2012|publisher=Xinhua and Dow Jones|format=PDF; 1,5 MB| accessdate=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.longfinance.net/Publications/GFCI%2012.5.pdf|title=The Global Financial Centres Index 12.5|date=January 2013|publisher=Long Finance|format=PDF; 137 kB|accessdate=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130123231140/http://www.longfinance.net/Publications/GFCI%2012.5.pdf|archivedate=23 студзеня 2013|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;. Тут месцяцца [[Еўрапейскі цэнтральны банк]], [[Бундэсбанк]], а таксама штаб-кватэры буйнейшых немецкіх банкаў (сярод іншых [[Deutsche Bank]], [[Commerzbank]], [[KfW]], [[DZ Bank]]).

[[Франкфурцкая фондавая біржа]] (''ФФБ'') пад упраўленнем [[Deutsche Börse]] — галоўная фондавая біржа Германіі. Каля 98 % гандлю акцыямі нямецкіх прапрыемств адбываецца на ФФБ і XETRA, элекіроннай пляцоўцы Deutsche Börse, трэцяй па велічыні фондавай біржы Еўропы пасля ''London Stock Exchange'' і ''NYSE Euronext''.

Акрамя таго ў Франкфурце знаходзяцца нямецкія штаб-кватэры трох асноўных рэйтынгавых агенстваў, Standard &amp; Poors, Moody's і Fitch Ratings.

Гарадскія кірмашовыя традыцыі маюць даўнюю гісторыю, а сёння ў Франкфурце праводзяцца буйныя выставачныя мерапрыемствы — Internationale Automobil-Ausstellung (IAA, выстаўка аўтамабільнай індустрыі), [[Франкфурцкі кніжны кірмаш|Frankfurter Buchmesse]] (кніжная выстаўка), Ambiente (выстаўка спажывецкіх тавараў), Frankfurt Musikmesse (музычная выстаўка), Achema (хімічная і фармацэўтычная выстаўка).

== Палітыка ==
Выбары ў Гарадскі Савет (''Stadtverordnetenversammlung'') адбываюцца кожныя пяць гадоў. На апошніх выбарах, якія прайшлі 27 сакавіка 2011, бальшыню галасоў атрымалі [[ХДС|хрысціянскія дэмакраты]] (30,5 % галасоў). Другое месца занялі [[Партыя Зялёных, Германія|Зялёныя]] з 25,8 % галасоў.

Обер-бургамістрам (''Oberbürgermeister'') горада з'яўляецца прадстаўнік [[Сацыял-дэмакратычная партыя Германіі|СПДГ]] Петэр Фельдман (Peter Feldmann), які на выбарах у сакавіку 2012 перамог у другім туры [[ХДС]]-кандыдата Борыса Райна (Boris Rhein), набраўшы 57,4 % галасоў.

== Транспарт ==
[[Выява:Frankfurt am Main - Netzplan Schienennahverkehr.png|right|thumb|150px|Сетка чыгуначнага транспарту]]
Франкфурт-на-Майне з'яўляецца аднім з галоўных транспартных вузлоў Еўропы. [[Аэрапорт Франкфурт-на-Майне|Франфурцкі аэрапорт]] займае па колькасці пасажыраў трэцяе месца ў Еўропе, пасля лонданскага [[Аэрапорт Хітроў|Хітроў]] і парыжскага [[Аэрапорт Шарль дэ Голь|Шарль-дэ-Голь]]. У 2012 годзе праз яго было перавезена 57,5 млн пасажыраў і 2,0 млн тон грузаў. Аэрапорт [[Аэрапорт Франкфурт-Хан|Франкфурт-Хан]] (''Frankfurt-Hahn'') знаходзіцца за 120 кіламетраў ад горада ў заходнім кірунку.

Паблізу Франкфурцкага аэрапорту перасякаюцца аўтабаны A 5 (Hattenbacher Dreieck-Basel) і A 3 (Arnheim-Linz). Гэтае скрыжаванне, вядомае пад назвай Франкфурцкі крыж (''Frankfurter Kreuz''), самае ажыўленае ў Германіі (каля 320.000 аўтамабіляў у дзень).

Франкфурцкі галоўны вакзал адзін з найбуйнейшых у Еўропе. Найдаўжэйшы прамы чыгунаны маршрут, праходзячы праз Франкфурт-на-Майне гэта [[Базель]]-[[Масква]].

Грамадскі транспарт горада ўключае прыгарадныя цягнікі (''S-Bahn''), метро (''U-Bahn''), аўтобусныя і трамвайныя лініі.

== Адукацыя ==
У Франкфурце знаходзяцца два ўніверсітэта і шмат спецыялізаваных адукацыйных і навукова-даследчых устаноў.

=== Універсітэт імя Гётэ ===
Найстарэйшая і самая вядомая вышэйшая навучальная ўстанова горада — [[Франкфурцкі ўніверсітэт імя Гётэ|Універсітэт імя Гётэ]] (''Goethe-Universität Frankfurt am Main''), чыя кампусы размешчаны ў раёнах Бокенхайм, Вестэнд і Рыдберг. У раёне Нідэррад знаходзіцца ўніверсітэцкі шпіталь. Акрамя таго ў Вестэндзе размяшчаецца прэстыжная бізнес-школа ўніверсітэта.

=== Універсітэт прыкладных навук ===
[[Франкфурцкі ўніверсітэт прыкладных навук]] (''Frankfurt University of Applied Sciences''; да чэрвеня 2014 — ''Fachhochschule Frankfurt am Main'') створаны ў 1971 годзе ў выніку рэарганізацыі раней існавалых навучальных устаноў. Прапануе навучанне па розных кірунках — мастацтва, прыродазнаўчыя навукі, інжынерная справа і юрыспрудэнцыя.

== Культура ==
=== Mузеі ===
У Франкфурце ёсць каля 60 музеяў і выстаў, якія знаходзяцца пераважна па абодвух берагах Майна. На т.зв. Музейным беразе (раён Заксэнхаўзэн на поўдні Франкфурта) месцяцца наступныя музеі: [[Штэдэль]] (''Städel''), [[Лібігхаўз]] (''Liebieghaus''), [[Музей камунікацыі ў Франкфурце-на-Майне|Музей камунікацыі]] (''Museum für Kommunikation''; былы Музей Пошты), [[Нямецкі архітэктурны музей]] (''Deutsches Architekturmuseum''), [[Нямецкі музей фільмаў]] (''Deutsches Filmmuseum''), [[Музей сусветных культур]] (''Museum der Weltkulturen''), а таксама [[Музей прыкладнога мастацтва]] (Museum für Angewandte Kunst). Штогод, пачынаючы з 1988 года, у апапошнія выходныя жніўня тут адбываецца Свята Музейнага берага (''Museumsuferfest''). Кожны год больш за тры мільёна чалавек наведваюць гэты фэст, падчас якога музеі адкрыты да позняй ночы і адна картка дазваляе ўваход ва ўсе музеі-ўдзельнікі. Пры гэтым уздоўж Майна на шматлікіх сцэнах адбываюцца музычныя і танцавальныя прадстаўленні, у кіёсках прадаюцца тавары рамесленага вырабу, ювелірныя ўпрыгажэнні і вопратка, пад адкрытым небам праходзяць выстаўкі мастакоў.

Музеі Франкфурта можна падзяліць у наступныя катэгорыі:

Галоўныя ''мастацкія музеі і галерэі'' ўключаюць акрамя Штэдэля і Музея прыкладнога мастацтва выстаўку [[Галерэя Шырн|Шырн]] (''Schirn'').

Да ''гістарычных музеяў'' адносяцца [[Франкфуртскі гістарычны музей]] (''Historisches Museum''), [[Яўрэйскі музей]] (''Jüdisches Museum'') і [[Археалагічны музей]] (''Archäologisches Museum'').

Да катэгорыі ''Тэхнічныя музеі'' належаць паміж іншага вышэйзгаданы Музей камунікацыі, музей [[Experiminta]] і Музей транспарту (''Verkehrsmuseum Frankfurt am Main'').

Катэгорыя ''Прыродазнаўчыя музеі'' ўключае перад усім сусветна вядомы [[Зенкенбергскі прыродазнаўчы музей]] (''Senckenberg Naturmuseum'').

== Спорт ==
У Франкфурце размяшчаюцца розныя спартыўныя каманды і клубы:
* [[ФК Айнтрахт Франкфурт|Eintracht Frankfurt]], футбол ([[Футбольная Бундэсліга Германіі|Бундэсліга]])
* FSV Frankfurt, футбол, (2-я Бундэсліга)
* Rot-Weiss Frankfurt, футбол (Оберліга Гесэн)
* 1. FFC Frankfurt, жаночы футбол (Бундэсліга)
* [[Frankfurt Lions]], хакей ([[Хакейная Оберліга|Оберліга]])
* [[Fraport Skyliners]], баскетбол ([[Хакейная Бундэсліга|Бундэсліга]])
* [[Frankfurter RG Germania 1869]], адзін з найбуйнейшых і найстарэйшых нямецкіх вяслярных клубаў

Значныя спартыўныя мерапрыемствы, якія адбываюцца штогод:
* Frankfurt-City-Triathlon, спаборніцтвы па трыятлону ў жніўні
* [[Франкфурцкі марафон|Frankfurt-Marathon]], гарадскі марафон у кастрычніку
* Rund um den Finanzplatz Eschborn-Frankfurt (Вакол фінансавай пляцоўкі Эшборн-Франкфурт), велагонка
* [[Ironman Germany]], спаборніцтвы па трыятлону ў ліпені
* [[JPMorgan Chase Corporate Challenge]], спаборніцтвы па бегу
* Frankfurter City-Halbmarathon, паўмарафон у сакавіку
* Hessen tanzt (Гесен танчыць), буйны турнір спартыўных танцаў

Асноўныя спартыўныя збудаванні Франкфурта:
* [[Камерцбанк-Арэна|Commerzbank-Arena]], футбольны стадыён
* Frankfurter Volksbank Stadion, футбольны і лёгкаатлетычны стадыён
* Fraport Arena, баскетбольная і гандбольная зала
* Лядовы каток
* Іпадром Нідэррад

У Франкфурце снаходзяцца штаб-кватэры нямецкага Нацыянальнага алімпійскага камітэта і Нямецкага футбольнага саюза.

== Варта ўбачыць ==
=== Небаскробы Франкфурта ===
[[Выява:Commerzbank-4.jpg|thumb|right|[[Commerzbank Tower]]]]

{{main|Спіс самых высокіх будынкаў Франкфурта-на-Майне}}

Франкфурт-на-Майне, як ніякі іншы горад Еўропы, адметны вялікай колькасцю небаскробаў, якія будуюцца ў горадзе з 50-х гадоў 20-га стогоддзя. З гэтай прычыны Франкфурт часта называюць ''Mainhattan'' (гэта назва нагадвае [[Манхэтан]] у Нью-Ёрку).

{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! style=&quot;background: #6699CC; color:white;&quot; scope=&quot;col&quot; |
! style=&quot;background: #6699CC; color:white;&quot;|Назва будынка
! style=&quot;background: #6699CC; color:white;&quot;|Вышыня (м.)
! style=&quot;background: #6699CC; color:white;&quot;|Год пабудовы
! style=&quot;background: #6699CC; color:white;&quot;|Колькасць паверхаў
|-align=center
! scope=&quot;row&quot; | 1.
| [[Commerzbank Tower]]
| 259
| 1997
| 63
|-align=center
! scope=&quot;row&quot; | 2.
| [[Мэсэтурм|Messeturm]]
| 257
| 1990
| 70
|-align=center
! scope=&quot;row&quot; | 3.
| Westend Tower ([[DZ Bank]])
| 208
| 1993
| 53
|-align=center
! scope=&quot;row&quot; | 4.
| [[Майнтаўэр|Maintower]]
| 200
| 2000
| 55
|-align=center
! scope=&quot;row&quot; | 4.
| Tower 185
| 200
| 2011
| 55
|-align=center
! scope=&quot;row&quot; | 6.
| Trianon (DekaBank)
| 186
| 1993
| 47
|-align=center
! scope=&quot;row&quot; | 7.
| Новы будынак [[Еўрапейскі цэнтральны банк|Еўрапейскага цэнтральнага банка]]
| 185
| 2014
| 46
|-align=center
! scope=&quot;row&quot; | 8.
| Opernturm
| 170
| 2009
| 42
|-align=center
! scope=&quot;row&quot; | 8.
| Taunusturm 
| 170
| 2014
| 40
|-align=center
! scope=&quot;row&quot; | 10.
| Silver Tower
| 166
| 1978
| 32
|}

=== Старая Опера ===
[[Выява:Alteoper ffm.jpg|thumb|left|Старая Опера ў Франкфурце]]
Былы оперны тэатр выкарыстоўваецца сёння як канцэртная зала і месца правядзення святочных мерапрыемстваў. Будынак Старай Оперы (''Alte Oper'') ў стыле неа-рэнесанс, спраектаваны берлінскім архітэктарам Рыхардам Люкэ (''Richard Lucae''), быў адчынены ў 1880. На адкрыцці прысутнічаў імператар Вільгельм І, які адзначыў: «У Берліне я б сябе такога дазволіць не змог». Будаўніцтва была фінансавана жыхарамі горада і каштавала 6,8 млн залатых марак. У 1937 тут адбылась прэм'ера оперы «Карміна Бурана» [[Карл Орф|Карла Орфа]]. У сакавіку 1944 будынак быў моцна разбураны ў выніку бамбардзіроўкі з паветра. Пасля шматгадовых дэбатаў будынак быў адноўлены і зноў адчынены ў 1981. На фасадзе будынка знаходзіцца надпіс: «Праўдзіваму, прыгожаму, добраму».

=== Галоўны вакзал ===
[[Выява:Hauptbahnhof Frankfurt.jpg|thumb|right|Франкфурцкі галоўны вакзал]]
Франкфурцкі галоўны вакзал — адзін з найбуйнейшых і найбольш важных у Германіі.
 
Тупіковы вакзал быў адчынены ў 1888 годзе і з'яўляецца сёння з 350.000 падарожнікамі і наведвальнікамі штодзень трэцім паводле пасажыраабароту вакзалам пасля вакзалаў у Гамбургу і Мюнхене (па 450.000 падарожнікаў і наведвальнікаў). Будаўніцтва вакзала цягнулася пяць гадоў. Да 1915 года, калі быў пабудаваны вакзал у Лейпцыгу, гэта быў буйнейшы вакзальны будынак у Еўропе. Даўжыня будынка сёння 270 м (у 1888 годзе — 210 м), вышыня 30 м. Вялізная зала з платформамі (усяго 24 пуці) падзелена сёння пяцью нефамі (першапачаткова тры нефа і 18 пуцей). Фасад будынка ў стылі неарэнесасу ўпрыгожваюць ляпныя фігуры. Пад вакзалам знаходзяцца падземныя станцыі метро і прыгарадных цягнікоў.

=== Стары горад ===
Гістарычны стары горад знаходзіцца на беразе Майна. Пасля амаль поўнага разбурэння праз авіяўдары ў час [[Другая сусветная вайна|Другой сусветнай вайны]] частка будынкаў была адноўлена. Галоўнымі славутасцямі старога горада з'яўляюцца Імператарскі сабор (''Kaiserdom''), плошча Ромерберг (''Römerberg''), царква Св. Паўла (''Paulskirche''), а таксама дом, у якім нарадзіўся [[Іаган Вольфганг фон Гётэ]] (''Goethe-Haus'').

[[Франкфурцкі сабор|Імператарскі сабор Св. Варфаламея]] — гэта самы вялікі храм Франкфурта-на-Майне, пабудаваны паміж 1250 і 1514 гадамі, дзе раней праводзіліся цырымоніі каранацыі імператараў Свяшчэннай Рымскай імперыі. Перад саборам знаходзіцца Археалагічны сад (''Archäologische Garten'') з раскопкамі рымскага перыяду, а таксама перыяду [[Дынастыя Каралінгаў|Каралінгаў]].

Ля цэнтральнай плошчы гораду Ромерберг знаходзіцца ратуша (Ромер), пабудаваная ў 14 стагоддзі, і Старая царква Св. Мікалая. На балконе ратушы звычайна святкуюцца перамогі мясцовых спартыўных каманд, а таксама чэмпіянаты па футболу.

У [[Царква Святога Паўла, Франкфурт-на-Майне|царкве Св. Паўла]] праходзілі ў 1948/1949 гг. паседжанні Нацыянальнага сходу, першага свабодна абранага нямецкага парламента.

=== Мосты праз Майн ===
Абодва берагі Майна становяцца ўсё больш прывабным раёнам Франкфурта. Гэтаму садзейнічаюць праекты па развіццю музейнай набярэжнай і рэканструкцыі берагавых збудаванняў, будаўніцтва новага мікрараёна ў былым Заходнім порце а таксама архітэктурна прэтэнцыёзныя мосты праз Майн. ''Alte Brücke'' (Стары мост), які ўпершыню згадваецца ў 1222 годзе, лічылася на працягу стагоддзяў самай важнай пабудовай горада. ''Eiserner Steg'' (Жалезны мост), адкрыты ў 1869 годзе пешаходны мост, з'яўляецца адной з славутасцей горада. Від з аднаго з мостаў на Стары горад і небаскробы часта выкарыстоўваецца ў сродках масавай інфармацыі ў якасці ілюстрацыі для сюжэтаў з Франкфурта.

У апошнія гады на ўсход ад цэнтру горада на паўночным і паўднёвым берагах Майна з'явліся два вялікія пляжныя начныя клубы. Таксама на беразе Майна знаходзіцца ''Gerbermühle'' — папулярны турыстычны рэстаран, які ўвайшоў у гіторыю літаратуры як месца сустрэч Гётэ з Марыянай фон Віллемер, аўстрыйскай актрысай і танцоўшчыцай.

=== Заксэнхаўзен ===
Раён Заксэнхаўзен, які знаходзіцца на паўднёвым беразе Майна, упершыню згадваецца ў 1192 годзе. З часоў Сярэднявечча тут жылі галоўным чынам рыбакі, сельскагаспадарчыя рабочыя і рамеснікі. З 18-га і 19-га стагоддзя тут таксама ўсё больш сяліліся заможныя жыхары. З гэтага часу Заксэнхаўзен становіцца папулярным раёнам з збалансаваным спалучэннем рознічнага гандлю і рэстаранаў. Сёння акрамя добра вядомых сваім яблачным віном і традыцыйнай кухняй рэстарацый, такіх як ''Wagner'' і ''Gemaltes Haus'', тут таксама знаходзяцца сучасныя кактэйль-бары

Архітэктурнай дамінантай Заксэнхаўзэна з'яўляецца царква ''Dreikönigskirche'', пабудаваная ў 1875—1881 гадах. Уздоўж Майна ляжыць т.зв. Музейны бераг, дзе месцяцца галоўныя музеі Франкфурта. Кожную другую суботу тут таксама адбываецца азін з найбуйнейшых блашыных рынкаў Германіі .

== Сродкі масавай інфармацыі ==
У Франкфурце выдаюцца две шматтыражныя нямецкія газеты — ліберальна-кансерватыўная ''Франкфуртэр Альгемайнэ Цайтунг'' (''[[Frankfurter Allgemeine Zeitung]]'') і левалібеальная Франкфуртэр Рундшаў (''[[Frankfurter Rundschau]]''). Таксама тут знаходзяцца цэнтральныя нямецкія прадстаўніцтва агенстваў навін Асашыэйтэд Прэс (''[[Associated Press]]'') і Ройтэрс (''[[Reuters]]'').

== Кулінарыя ==
* Яблачнае віно (''Apfelwein'')
* [[Зялёны соус]] (''Grüne Sauce'')
* Ручны сыр з музыкай (''Handkäs mit Musik'')
* Франкфурцкія сасіскі (''Frankfurter Würstchen'')
* Рабрынкі з кіслай капустай (''Rippchen mit Kraut'')

== Адметныя асобы ==
* [[Тэадор Адорна]] — нямецкі філосаф і сацыёлаг, адзін з галоўных прадстаўнікоў Крытычнай грамадскай тэорыі, нарадзіўся ў Франкфурце ў 1903 годзе. З 1921 па 1924 ён вывучаў у Франкфурцкім універсітэце філасофію, сацыялогію, псіхалогію і музыку. З 1949 па 1969 (пасля вяртання з эміграцыі) Адорна выкладаў у гэтай навучальнай установе філасофію і сацыялогію. Ён таксама кіраваў Інстытутам сацыяльных даследванняў пры ўніверсітэце. Погляды Адорна мелі вялікі ўплыў на нямецкае студэнцтва ў 60-х гадах 20-га стагоддзя.
* [[Васіль Быкаў]] — вядомы беларускі пісьменнік, жыў і працаваў у Франкфурце з 2001 па 2002 ў рамках праекту ''Гарады прытулку'', атрымаўшы запрашэнне ад Ведамства Мультыкультурных Спраў і [[Франкфурцкі кніжны кірмаш|Франкфурцкага Кніжнага Кірмашу]] &lt;ref&gt;http://archive.svaboda.org/today/2001/jan/22/supa0122-2.html&lt;/ref&gt;.
* [[Гётэ|Іаган Вольфганг фон Гётэ]] — нямецкі паэт, грамадскі дзеяч і прыродазнаўца. Нарадзіўся і вырас у Франкфурце. У 1971 г., пасля заканчэння вучобы ў Страсбурге, Гётэ адчыніў у Франкфурце адвакатскую кантору, якая праіснавала да яго ад'езду ў Веймар у 1775 г. У гэты перыяд ён напісаў сярод іншага раман ''Пакуты маладога Вертэра'' (1774).
* [[Барыс Кіт]] — беларускі [[грамадскі дзеяч]], [[настаўнік]], [[матэматык]], вядомы [[фізік]], канструктар амерыканскай ракетнай тэхнікі. Жыў у Франкфурце з 1972 г. «Мне вельмі падабаецца тут. У сэрцы я ж еўрапеец» — сказаў Б. Кіт на імпрэзе, прысвечанай яго 100-гадоваму юбілею &lt;ref&gt;http://www.faz.net/s/RubFAE83B7DDEFD4F2882ED5B3C15AC43E2/Doc~E8B36107A8A4243D6929048FE3113D3F9~ATpl~Ecommon~Scontent.html&lt;/ref&gt;.
* [[Майер Амшэль Ротшыльд]] — заснавальнік вядомага аднайменнага франкфуртскага банка.
* [[Ганна Франк]] — нямецкая дзяўчынка яўрэйскага паходжання, якая пасля прыхода [[Адольф Гітлер|Гітлера]] да ўлады хавалась ад нацысткага тэрору разам з сям'ёй у [[Нідэрланды|Нідэрландах]]. Аўтар сусветна вядомага ''Дзённіка Ганны Франк'' — дакумента, які аблічае нацызм. Ганна Франк нараділась у Франкфурце і жыла там да 1933 г.
* [[Эрых Фром]] — нямецка-амерыканскі [[філосаф]] і псіхааналітык. Нарадзіўся і жыў у Франкфурце да сваёй эміграцыі ў ЗША ў 1934 г. Кіраўнік сацыяльна-псіхалагічнага аддзела франкфуртскага Інстытута сацыяльных даследванняў з 1930 па 1934.
* [[Ота Ган]] — нямецкі хімік. Выхадзец з Франкфуту адкрыў у 1938 г. разам з [[Лізэ Майтнер]] і Фрыдрыхам Штрасманам расшчапленне ўрана. Атрымаў у 1944 г. Нобелеўскую прэмію.
* [[Артур Шапенгаўэр]] — нямецкі філосаф. Пераехаў у 1833 з [[Берлін]]а, дзе ў гэты час пачалась эпідэмія халеры, у Франкфурт і жыў тут да сваёй смерці ў 1860. У сваім дзённіке Шапенгаўэр так апісвае прычыны выбара Франкфурта: «Здаровы клімат. Прыгожыя мясціны. Прыемнасці вялікіх гарадоў. Лепшая чытальня. Прыродна-гістарычны музей. Лешыя тэатры, опера і канцэрты. Больш англічан. Лепшыя кавярні. Нядрэннае надвор'е. Зэнкенбергская бібліятэка. Няма паводак.» &lt;ref&gt;http://www.schopenhauer.de/denkmal%20schopenhauer.htm {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20070723233749/http://www.schopenhauer.de/denkmal%20schopenhauer.htm |date=23 ліпеня 2007 }}&lt;/ref&gt;
* [[Роланд Кох]] — нямецкі [[палітык]].
* [[Фрыдрых Вёлер]] — нямецкі хімік.

== Гарады-пабрацімы ==
* {{Сцяг Францыі}} [[Ліён]] ([[Францыя]]) (з [[1960]])
* {{Сцяг Вялікабрытаніі}} [[Бірмінгем]] ([[Вялікабрытанія]]) (з [[1966]])
* {{Сцяг Італіі}} [[Мілан]] ([[Італія]]) (з [[1971]])
* {{Сцяг Егіпта}} [[Каір]] ([[Егіпет]]) (з [[1979]])
* {{Сцяг Ізраіля}} [[Тэль-Авіў]] ([[Ізраіль]]) (з [[1980]])
* {{Сцяг Кітая}} [[Гуанчжоу]] ([[Кітай]]) (з [[1988]])
* {{Сцяг Канады}} [[Таронта]] ([[Канада]]) (з [[1989]])
* {{Сцяг Венгрыі}} [[Будапешт]] ([[Венгрыя]]) (з [[1990]])
* {{Сцяг Чэхіі}} [[Прага]] ([[Чэхія]]) (з [[1990]])
* {{Сцяг Германіі}} [[Лейпцыг]] ([[Германія]]) (з [[1991]])
* {{Сцяг Нікарагуа}} [[Гранада]] ([[Нікарагуа]]) (з [[1991]])
* {{Сцяг Польшчы}} [[Кракаў]] ([[Польшча]]) ([[1991]])
* {{Сцяг ААЭ}} [[Дубай (горад)|Дубай]] ([[Аб’яднаныя Арабскія Эміраты]]) (з [[2002]])
* {{Сцяг Індыі}} [[Чэнаі]] ([[Індыя]]) (з [[2005]])
* {{Сцяг Пакістана}} [[Ісламабад]] ([[Пакістан]])

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commonscat|}}
* [http://frankfurt.de/ Афіцыйны сайт]
* [http://frankfurt-tourismus.de/ Інфармацыя для турыстаў]
* [http://altfrankfurt.com/ Стары Франкфурт]
* [http://frankfurt-interaktiv.de/ Інфармацыйны партал]
* [http://frankfurt.frblog.de/ Блог аб Франкфурце] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20090331141803/http://www.frankfurt.frblog.de/ |date=31 сакавіка 2009 }}

{{бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Гарады Гесэна]]
[[Катэгорыя:Франкфурт-на-Майне| ]]</text>
      <sha1>cmj82in0omczqj7kvbldq3wmx4n8teg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Томск</title>
    <ns>0</ns>
    <id>7815</id>
    <revision>
      <id>4195340</id>
      <parentid>3721674</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T06:41:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Паўлюк Шапецька</username>
        <id>37440</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вядомыя асобы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4226" xml:space="preserve">{{НП
|статус            =Горад
|беларуская назва  =Томск
|арыгінальная назва=Томск
|падначаленне =
|краіна       =Расія
|герб         =Tomsk city coat of arms.png
|сцяг         =Tomsk city flag.png
|шырыня герба =
|шырыня сцяга =
|выява        = Томск (коллаж).png
|памер        =
|подпіс       =
|lat=56.5
|long=84.96667
|lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec =
|lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec =
|CoordAddon=
|CoordScale=
|Яндэкскарта=
|карта   =
|памер карты краіны =
|памер карты рэгіёна= 
|памер карты раёна  = 
|рэгіён             =Томская вобласць
|рэгіён у табліцы   =
|від рэгіёна        =вобласць
|раён               =
|раён у табліцы     =
|від раёна          =раён
|абшчына            =
|від абшчыны        =
|карта краіны       =
|карта рэгіёна      =
|карта раёна        =
|унутранае дзяленне =
|від главы          =
|глава              =
|заснаваны          =1604
|першае згадванне   =
|згадванне ref      =
|ранейшыя імёны     =
|статус з           =
|статус дата        =
|плошча             =294.6
|від вышыні         =
|вышыня цэнтра НП   =
|клімат             =
|афіцыйная мова     =
|афіцыйная мова-ref =
|насельніцтва       =512.6 тыс.
|год перапісу       =2005
|шчыльнасць         =
|агламерацыя        =
|нацыянальны склад  =
|канфесійны склад   =
|этнахаронім        =
|часавы пояс        =+7
|DST                =
|тэлефонны код      =+7 3822
|паштовы індэкс     =
|паштовыя індэксы   =
|аўтамабільны код   =70 RUS
|від ідэнтыфікатара =
|лічбавы ідэнтыфікатар=
|катэгорыя ў Commons =Tomsk
|сайт      =
|мова сайта=
|мова сайта 2 =
|мова сайта 3 =
|мова сайта 4 =
|мова сайта 5 =
|add1n=
|add1=
|add2n=
|add2=
}}
'''Томск''' — горад у [[Расія|Расіі]], цэнтр [[Томская вобласць|Томскай вобласці]]. Насельніцтва 512,6 тыс. Плошча 294,6 км².

[[Клімат]] кантынентальны.

У горадзе дзейнічала [[Беларускае студэнцкае зямляцтва, Томск|Беларускае студэнцкае зямляцтва]].

== Гісторыя ==
Заснаваны [[казак]]амі ў [[1604]] годзе на тэрыторыях Эўшцінскага княства пасля развалу [[Сібірскі каганат|сібірскага каганата]]. Пазбаўленыя дапамогі сібірскага хана, [[эўшцінцы]] самі запрасілі казакоў для абароны ад набегаў енісейскіх [[кіргізы|кіргізаў]].

== Транспарт ==
* [[Томскі трамвай]]

== Вядомыя асобы ==
* [[Генадзь Афанасьевіч Пяшкоў]] (нар. 1939) — беларускі архітэктар.
* [[Віктар Аляксандравіч Манохін]] (1911—1972) — дзяржаўны і грамадскі дзеяч.
* [[Павел Маркавіч Трасучаў]] (нар. 1938) — урач-анатом. Доктар медыцынскіх навук (1986), прафесар (1987).

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}
* [http://www.admin.tomsk.ru/ Афіцыйны сайт муніцыпалітэта горада Томска]
* [http://tomck.com/ Томский городской сайт]

{{DEFAULTSORT:Томск}}
{{Гарады Томскай вобласці}}
[[Катэгорыя:Гарады Томскай вобласці]]
[[Катэгорыя:Томск]]</text>
      <sha1>2k55b0pgxe3o619cjjoojcucvq0hh5r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Фёдар Іванавіч Забела</title>
    <ns>0</ns>
    <id>10969</id>
    <revision>
      <id>4195098</id>
      <parentid>4062333</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:16:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7474" xml:space="preserve">{{навуковец}}
{{Цёзкі2|Забела}}
'''Фёдар (Тодар) Іванавіч Забела''' ([[сакавік]] {{ДН|||1896}}, пас. [[Чабусы]], Асавецкая воласць, [[Бабруйскі павет]], [[Мінская губерня]], цяпер [[Любанскі раён]] — {{ДС|||1935}}, г. [[Елабуга]], [[Татарстан]]) — беларускі савецкі [[гісторыя|гісторык]], аўтар прац па гісторыі [[Беларусь|Беларусі]] эпохі [[феадалізм]]у.

== Біяграфія ==
З заможнай шляхецкай сям’і [[герб «Тапор»|герба «Тапор»]]&lt;ref name=&quot;yasynvash.by&quot;&gt;[http://yasynvash.by/ru/articles/7/ Анатоль Статкевіч-Чабаганаў Забэлы герба «Тапор» //«Роднае слова». — 2010. — № 8]&lt;/ref&gt;. Скончыў гімназію (1916). Навучаўся на медыцынскім факультэце ў [[Кіеўскі ўніверсітэт|Кіеўскім універсітэце]], паздней на гісторыка-філалагічным факультэце. Ревалюцыйныя падзеі і полькая акупацыя не далі завяршыць навучання. Выкладаў лацінскую мову як рэпэтытар, працаваў Кіеўскім губернскім камітэце. Вярнуўшыся на Радзіму (1920) выкладаў у сельскай школе. Быў старшынёй культурна-гістарычнай секцыі краязнаўчага таварыства ў Магілёве, арганізоўваў драматычныя і антырэлігійныя гурткі, нават прымаў удзел у стварэнні калгасаў&lt;ref name=&quot;yasynvash.by&quot;/&gt;. З 1921 у Мінску&lt;ref&gt;[[Уладзімір Міхнюк]] Забела Тодар Іванавіч // ЭГБ. — Том 3. — Мн.1996. — с.390&lt;/ref&gt;. Скончыў педагагічны фак-т [[БДУ]] (1925)&lt;ref&gt;[[Уладзімір Міхнюк]] Забела Тодар Іванавіч // Вялікае княства Літоўскае. Энцыклапедыя ў 3 т. — Том 1. — Мн.2007. — с.636-537.&lt;/ref&gt;. Аспірант, вучань [[У. І. Пічэта|У. І. Пічэты]]. Першы з беларускіх гісторыкаў, хто падрабязна даследаваў [[феадалізм|феадальнае]] памесце і быт [[прыгон]]нага сялянства.

Старшыня культурна-гістарычнай секцыі Магілёўскага таварыства БАН. Арыштаваны 24 ліпеня 1930 па справе «[[Саюз вызвалення Беларусі, справа|Саюза вызвалення Беларусі]]».

''Яму [Фёдару Іванавічу] прыгадалі ўсё: і тое, што ён сын памешчыка і былы дваранін, і тое, што служыў у асабістым гетманскім канвоі ў Кіеве. Але самае галоўнае абвінавачванне заключалася ў арганізацыі Забэлам філіяла «Саюза вызвалення Беларусі» ў горадзе на Дняпры, што катэгарычна адмаўляў падсудны. Калі ў яго на допыце спыталі, што яму вядома пра нацыянал-дэмакратаў, Фёдар Іванавіч адказаў:- Вядома мне наступнае: імкненне нацдэмакратаў нацыянальныя пытанні ставіць вышэй за класавыя, вывядзенне тэорыі самабытнасці, сцягванне аграрнай палітыкі партыі ў бок капіталізму, што адлюстравалася ў хутарызацыі і пасялкоўшчыне, ідэалізацыя мінулага Беларусі.''&lt;ref name=&quot;yasynvash.by&quot;/&gt;

Асуджаны «[[Тройка НКУС|тройкай]]» за «''шкодніцтва і антысавецкую агітацыю''»
(ст.58/4, 7, 10, 11 КК РСФСР) да 5 гадоў высылкі ў г. [[Елабуга]]. Вызвалены 27 ліпеня 1935. Рэабілітаваны судовай калегіяй па крымінальных справах Вярхоўнага суда БССР 10 ліпеня 1957.

== Навуковая спадчына ==
# Дыпломная праца «Дворная гаспадарка на Беларусі ў другой палове [[XVIII стагоддзе|XVIII ст.]] і быт падданага сялянства».
# Артыкул «Панская гаспадарка на Беларусі і быт падданага сялянства ў другой палове XVIII стагоддзя» ([[1928]]).
# Даследаванне «Землеўласнік і земляроб па Статуту Літоўскаму 1588 г.» (пад кір. Пічэты).
# Сацыяльна-эканамічны нарыс «Месца Берасцейскае ў XVI стагоддзі» (1929).
# Распрацоўваў тэму «Лівонія ў другой палове XVI стагоддзя», але быў рэпрэсаваны ([[1930]]), і больш яго працы не публікаваліся.

У сваіх поглядах на сялянскую гаспадарку Беларусі 18 ст. быў пад уплывам [[Доўнар-Запольскі|Доўнар-Запольскага]], падтрымліваў думку таго пра заняпад эканомікі Беларусі ў той час, пра яе слабую сувязь з рынкам.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* [[Уладзімір Міхнюк]] Забела Тодар Іванавіч // ЭГБ. — Том 3. — Мн.1996. — с.390
* [[Уладзімір Міхнюк]] Забела Тодар Іванавіч // Вялікае княства Літоўскае. Энцыклапедыя ў 3 т. — Том 1. — Мн, 2007. — с.636-537.
* [[Эмануіл Іофе]] Даследчык эпохі феадалізму // {{крыніцы/ПГКБ|1987|2}}. С.24—26.
* [[Эмануіл Іофе]] Даследчык эпохі феадалізму // Беларуская мінуўшчына. — 1996. — № 6.

== Спасылкі ==
* [http://lists.memo.ru/d12/f498.htm Мемориал — списки жертв]
* [https://www.istpravda.ru/bel/research/347/ К истории сталинских репрессий в БССР, Игорь Мельников, «Историческая правда»] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20131028081733/http://www.istpravda.ru/bel/research/347/ |date=28 кастрычніка 2013 }}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Забела Фёдар Іванавіч}}
[[Катэгорыя:Гісторыкі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Асуджаныя па справе «Саюза вызвалення Беларусі»]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Любанскім раёне]]</text>
      <sha1>kwwootogmn1yhpqkf14qsjot12kv7np</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тэльман (Брагінскі раён)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>17187</id>
    <revision>
      <id>4195220</id>
      <parentid>4194610</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T19:40:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vasil777</username>
        <id>110835</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */ дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42322" xml:space="preserve">{{значэнні2|Тэльман}}
{{НП-Беларусь
 |статус                  = Пасёлак
 |беларуская назва        = Тэльман
 |арыгінальная назва      = 
 |краіна                  = Беларусь
 |падначаленне            = 
 |герб                    = 
 |сцяг                    = 
 |шырыня герба            = 
 |шырыня сцяга            = 
 |выява                   = Тэльман. Парк графаў Ракіцкіх (4).jpg
 |подпіс                  = Парк графаў Ракіцкіх
 |lat_dir = N|lat_deg = 51|lat_min = 48|lat_sec = 42
 |lon_dir = E|lon_deg = 30|lon_min = 17|lon_sec = 10
 |CoordAddon              = type:city_region:BY-HO
 |CoordScale              = 
 |памер карты краіны      = 
 |памер карты вобласці    = 
 |памер карты раёна       = 
 |вобласць                = Гомельская 
 |раён                    = Брагінскі 
 |сельсавет               = Малейкаўскі
 |пасялковы савет         = 
 |карта краіны            = 
 |карта вобласці          = 
 |карта раёна             = 
 |унутранае дзяленне      = 
 |від главы               = 
 |глава                   = 
 |дата заснавання         = 
 |першае згадванне        = канец XVIII стагоддзя
 |ранейшыя назвы          = Двор-Гарадзішча
 |статус з                = 
 |плошча                  = 
 |від вышыні              = 
 |вышыня цэнтра НП        = 
 |афіцыйная мова          = 
 |афіцыйная мова-ref      = 
 |двароў                  = 
 |насельніцтва            = 107
 |год перапісу            = 2021
 |шчыльнасць              = 
 |нацыянальны склад       = 
 |канфесійны склад        = 
 |часавы пояс             = 
 |DST                     = 
 |тэлефонны код           = 2344
 |паштовы індэкс          = 
 |паштовыя індэксы        = 
 |аўтамабільны код        = 
 |від ідэнтыфікатара      = 
 |лічбавы ідэнтыфікатар   = 
 |катэгорыя ў Commons     = Teĺman, Brahin District
 |сайт                    = 
 |мова сайта              = 
 |мова сайта 2            = 
 |мова сайта 3            = 
 |мова сайта 4            = 
 |мова сайта 5            = 
 |add1n                   = 
 |add1                    = 
 |add2n                   = 
 |add2                    = 
 |add3n                   = 
 |add3                    = 
|OpenStreetMap         = 
}}
'''Тэ́льман'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Teĺman}}, {{lang-ru|Тельман}}) — пасёлак у [[Брагінскі раён|Брагінскім раёне]] [[Гомельская вобласць|Гомельскай вобласці]], на рацэ [[Брагінка|Брагінцы]]. Уваходзіць у склад [[Малейкаўскі сельсавет|Малейкаўскага сельсавета]].

Размешчаны за 4 км на паўночны ўсход ад [[Брагін]]а, за 25 км ад чыгуначнай станцыі [[Хойнікі (станцыя)|Хойнікі]] (на лініі Васілевічы — Хойнікі ад лініі [[Калінкавічы]] — Гомель), за 126 км ад [[Гомель|Гомеля]].

== Гісторыя ==
У 1574 годзе мястэчка Брагін з прылеглымі валасцямі былі падораны каралём Польскім і вялікім князем Літоўскім Генрыхам Валуа літоўскім магнатам Аляксандру і Міхаілу Вішнявецкім (Збаражскім). На гэтай тэрыторыі былі пабудаваны 2 замкі: у сталым княжай рэзідэнцыяй Брагінe і ў вёсцы Гарадзішча (Двор-Гарадзішча) за 4 км ад яго, на правым беразе р. Брагінка.

У канцы XVIII стагоддзя тут быў закладзены парк, які таксама меў характэрныя прыметы барочнага паркабудавання. У планіровачную структуру парка арганічна ўключана рака, па беразе якой праходзіць алея. Растуць ліпа, клён, граб, дуб, вяз, вярба.

[[File:Фальварак і вёска Гарадзішча на плане Генеральнага межавання Рэчыцкага павету 1797 г.png|thumb|250px|left|Фальварак і слабада Гарадзішча на схематычным плане Рэчыцкага павета 1800 г.]]Паводле рэвізіі 1795 года, у паселішчах, прыналежных да фальварка Гарадзішча, налічвалася 2 848 душ прыгонных мужчынскага полу&lt;ref&gt;НГАБ у Мінску. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 263. А. 206&lt;/ref&gt;. З крыніцы, заснаванай на матэрыялах той жа рэвізіі, вядома, што вёскі Гарадзішча (верагодна, і фальварак), Углы, Каманоў, Сялец, хутар Малейкі, саўладальнікамі якіх былі [[Людвік Ракіцкі|Людвік]] і [[Рафал Алаіз Ракіцкі|Рафал Алаізі Ракіцкі]]я, у ''«оренду поступлено капитану Сандеру»''&lt;ref&gt;Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 72, 74&lt;/ref&gt;{{efn-ua|Ян Сандэр, капітан «польской службы», уладальнік у Рэчыцкім павеце 53 сялянскіх душ (гл.: Кондратьєв Ігор. Участь шляхти Речицького повіту у виборах в дворянські інституції Чернігівського намісництва в 1796 р. // Рэчыцкі край: да 150-годдзя з дня нараджэння Мітрафана Доўнара-Запольскага: зб. навук. арт. – Мінск: Беларуская навука, 2019. С. 307, 310). Цікава, што ўжо ў метрычным запісе Астраглядаўскага касцёла за 31 ліпеня 1787 г. аб шлюбе Яна Шандэра (Сандэра) з Барбарай Бялінскай месцам пражывання названа менавіта Гарадзішча, хоць і без указання статуса паселішча (НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 211-211адв.).|}}. Будучы Двор-Гарадзішча пазначаны побач з аднаіменнай слабадой як фальварак таксама на схематычным плане [[Рэчыцкі павет (Расійская імперыя)|Рэчыцкага павета]] 1800 года.

Недзе ў пачатку XIX стагоддзя тут, на правым беразе ракі Брагінкі, паўстала рэзідэнцыя графа [[Людвік Ракіцкі|Людвіка Ракіцк]]ага{{efn-ua|У самым канцы XVIII ст. браты Ракіцкія вызначыліся з падзелам бацькоўскай фартуны. Рафалу і яго нашчадкам дастаўся Брагін з прылегласцямі, таму Людвік стварыў у Гарадзішчы новую рэзідэнцыю для сваёй часткі Брагінскіх добраў (Гарадзішчаўскі і Ёлчанскі ключы, фальваркі Пучын, Крыўча, Макрэц, Удалёўка і Углы)&lt;ref&gt;Минские губернаторы, вице-губернаторы и губернские предводители дворянства (1793–1917): биографический справочник / сост. Ю. Н. Снапковский; редкол.: В. И. Адамушко [и др.]. – Минск: Беларусь, 2016 (далей: Минские губернаторы, etc.). С. 211&lt;/ref&gt;. [[File:Запіс аб хросьце Тэклі Юзафаты Антаніны Ракіцкай.png|thumb|250px|left|Запіс аб хросце Тэклі Юзафаты Антаніны Ракіцкай, дачкі бацькоў z Pałacu Horodyszcza.]][[File:Цэгла з кляймом Ракіцкіх.jpg|thumb|250px|left|Цэгла з лагатыпам гаспадара палаца графа Л. Ракіцкага (спалучаныя тыльнымі бакамі літары R i K – ROKICKI). Фота Андрэя Лебедзева. 2022 г.]]Найраней ''pałac'' Horodyszcze  згаданы 5 студзеня 1799 г. у метрычных кнігах Сялецкага базыльянскага кляштару ў запісе аб хросце Тэклі Юзафаты Антаніны, дачкі Людвіка і Ганны з Плятэраў{{efn-ua|Менш як праз тры тыдні, ва ўзросце 19 гадоў, пакінула свет жывых ў выніку пасляродавай гангрэны; 26 студзеня пахавана на Сялецкіх могілках (НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 245).|}} Ракіцкіх, кашталянічаў менскіх, парафіянаў Астраглядаўскага касцёла. Кумамі былі кашталяніч менскі Рафал Ракіцкі з Брагіня і Тэкля з Сівакоўскіх  Валовічава, шамбэлян [[Ксаверый Валовіч|Ксаверы Валовіч]] з Холмеча і Барбара Сандэрава, падстараста судовы рэчыцкі [[Ігнацы Аскерка]] і Антаніна Сандэраўна, лоўчы рэчыцкі Андрэй Солтан і Казімера Забэлаўна з Гарадзішча (НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 1451. А. 3адв.). Але ў датаваным днём раней, 4 студзеня 1799 г., запісе ў метрычных кнігах Астраглядаўскага касцёла (НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 198) усё пададзена яшчэ не гэтак урачыста: і дзяўчынка названая адно Тэкляй, і кумамі ў той дзень была адна толькі пара — Ігнацы Аскерка і Тэкля Валовічава, і самы хрост адбыўся ''ў маёнтку'' Гарадзішча (''in praedio'' Horodyszcze; пэўна, тут маем адпаведнік іншаму лацінамоўнаму выразу — ''in aula'' (у двары)). Увогуле, найчасцей ужываўся тэрмін «двор». Пазней жа, у 1812, 1815, 1818 – 1822 гг. колькі разоў згаданы «zamek Horodyski» альбо «zamek Horodyszcze» (НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 1451. А. 47адв., 59адв., 60адв.,72адв.-73, 75, 77адв., 79адв.-82адв.). Магчыма, акрамя знаходжання на даўнім гарадзішчы з валамі (што могуць высветліць хіба спецыялісты-археолагі), той нібыта ''Вішнявецкіх'' замкавы мур, урэшце атачыўшы палац, часам і выклікаў у святароў Актавіяна Даўгерда і Максіміліяна Эйсманта жаданне называць яго «замкам».|}} з радыяльна-рэгулярным у плане паркам. [[Аляксандр Карлавіч Ельскі|Аляксандр Ельскі]] пісаў пра ''«wspaniały pałac murowany»'', у якім гаспадар, маршалак Рэчыцкага павета, а пазней маршалак Мінскай губерні, шыкоўна і з густам бавіў свайго жыцця гады &lt;ref&gt;Słownik geograficzny Krółewstwa Polskiego і innych krajów słowiańskich. — Warszawa, 1882. T. III. S. 143&lt;/ref&gt;. Л. Ракіцкі, сам музыкант і вялікі знаўца музыкі, вучань слыннага італьянскага скрыпача і кампазітара [[Джавані Батыста Віёці|Джавані Батысты Віёці]], займеў выдатны аркестр з сарака музыкантаў; захоўваліся ў тым палацы і колькі твораў мастацтва. У шляхецкай рэвізіі 1811 года ў фальварку Гарадзішча засведчана пражыванне 37-гадовага ўладальніка графа Людвіка Ракіцкага{{efn-ua|5 жніўня 1774 г. ахрышчаны «толькі з вады» (ex aqua solum) грэка-уніяцкім прэсбітэрам Пракопіем Шумскім, парохам [[Ручаёўка|Ручаёўскай]] царквы, а 11 ліпеня 1775 г. з усімі ўжо касцёльнымі цырымоніямі – айцом Эгідыюшам Піатроўскім, вікарыем Астраглядаўскага парафіяльнага касцёла (НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 160).|}}, Міхала (16 г.), сына яго брата Рафала{{efn-ua|Спачыў 14 мая 1802 г. у фальварку Людамонт Мінскага павета, пахаваны на Кальварыйскіх могілках (Минские губернаторы, etc. С. 212).|}}, Уладзіслава Аскеркі (17 г.), сына яго сястры Ізабэлы{{efn-ua|Паводле метрычнага запісу Юравіцкага касцёла, пайшла з жыцця 13 мая 1794 г., пасля нараджэння сына; была парафіянкай касцёла ў Астраглядах, пахаваная ў Рудакове (НГАБ. Ф. 937. Воп. 1. Спр. 60. А. 97).|}}.
Там жа сярод «''шляхетства беспоместного''», акрамя дварэцкага, эканома, штальмейстара і іншых службоўцаў, названыя «''директор музыки''» Антоні Скібінскі (43 г.){{efn-ua|Антоні, сын Яна, Скібінскі, рыма-католік, на 1814 год названы ў сялецкіх метрыках канюшым, на 1816 год маршалкам двара Гарадзішча, згаданы і ў 1825 годзе (НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 1451. А. 58, 66адв., 94адв.). Памёр 20 снежня 1844 г. у [[Малейкі|Малейках]] (НГАБ. Ф. 1089. Воп. 1. Спр. 3. А. 36адв.).|}}, «''мэтр музыки''» Ян Пецэльд (37 г.), «''при музыке''» Казімір Казлоўскі (57 г.){{efn-ua|Капельмейстар двара Гарадзішча Казімір Казлоўскі вядомы яшчэ ад 24 жніўня 1802 года з метрычнага запісу Сялецкага кляштара аб хросце яго і Барбары з Скрычэўскіх, парафіянаў Астраглядаўскага касцёла, дачкі Разаліі Эльжбэты Юзэфы (НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 1451. А. 16адв.).|}} і яго сын Антоні (22 г.)&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 263. А. 77, 206&lt;/ref&gt;{{efn-ua|У сувязі з пражываннем у двары Гарадзішча музыкантаў, бацькі і сына Казіміра і Антонія Казлоўскіх, варта задацца пытаннем: а ці наведваў тутэйшую сядзібу, браў удзел у канцэртах і даваў урокі музыкі Каралю Ельскаму менавіта Юзаф, сын Антонія, Казлоўскі, знакаміты кампазітар (гл.: [[Восіп Антонавіч Казлоўскі]])? Тэму пачала В. Дадзіёмава; наведванні тыя, канешне, вельмі верагодныя. Але Міхал Ельскі згадаў толькі доктара Гаўсмана{{efn-ua|Антоні Гаўсман з жонкай Марыянай, медыкі (konsyliarze medycyny) двара Гарадзішча, рыма-католікі, у метрычных запісах Сялецкага кляштару згаданы ў 1816 і 1819 г. (НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 1451. А. 67, 75, 76).|}} і Казлоўскага, якія прызнаныя першымі скрыпкамі ў аркестры Л. Ракіцкага, а значыць былі сталымі яго музыкантамі. І хто той Казлоўскі? Можна дапусьціць, што бацька і сын даводзіліся адпаведна старэйшым братам і пляменнікам Юзафу. Ці мо нехта з іх даў колькі ўрокаў К. Ельскаму?.. Акрамя таго. А. Ахвердава, а потым і В. Дадзіёмава ў сваіх працах напэўна ж адвольна лакалізавалі Гарадзішча «''пад Мінскам''». І хоць С. Немагай тое ў свой час абвергла (Немагай С. М. Вастрабрамская літанія Юзафа Дашчынскага – помнік рэлігійнай музыкі Беларусі часоў перадрамантызму. // Весці Беларускай дзяржаўнай акадэміі музыкі. 2010. №. 17. С. 21), расійская даследчыца А. Лебедзева-Ямеліна паспрабавала яшчэ неяк і ўдакладніць месцазнаходжанне сядзібы Л. Ракіцкага: «''вблизи Минска'' (''то есть, по дороге из Пропойска в Залесье Огинских'')…» і «''Городищи Ракицких отстоят от Дудичей Ельских на приличное расстояние'' (''около 80 км'')!» (А. Лебедева-Емелина. Осип Козловский » белорус? (Новое о композиторе) // Старинная музыка. 2015. № 2 (68). С. 9). Здагадка пра «по дороге...» А. Лебедзевай-Амелінай – штучная. І адлегласць паміж маёнткамі Ракіцкага і Ельскага была ў чатыры разы большая. Аўтар успамінаў Міхал Ельскі, на працу якога, акрамя іншых, спасылалася і С. Немагай (Jelski M. Kilka wspomnień z przeszłości muzycznej Litwy. // Echo muzyczne. 1881. № 22. S. 169 – 171;  № 23.  S. 180 – 182), як і брат-энцыклапедыст Аляксандр, дакладна ведаў, што двор Гарадзішча маршалка Л. Ракіцкага месціўся ў Рэчыцкім павеце, а настаўнікамі іх бацькі ў ігры на скрыпцы былі майстры музыкі Кіфэрлінг, Мёсэр і Дашчынскі (S. 181, 182).|}}.

Пад кіраўніцтвам запрошанага ў двор Гарадзішча ў 1814 годзе таленавітага музыканта, кампазітара, дырыжора і педагога Юзафа Дашчынскага{{efn-ua|[[File:Бліскучы канцэрт, прысвечаны Тэклі Прозар, народжанай графіні Ракіцкай. 1833 г.jpg|thumb|250px|Тытульны аркуш Канцэрта для фартэпіяна, прысвечанага Тэклі Прозар, народжанай графіні Ракіцкай. 1833 г.]]Юзаф, сын Даміяна, Дашчынскі, атрымаўшы ад гаспадара палаца пенсію (ад 24 ліпеня 1828 г. дажыццёвае права на валоданне вёскай Пясочанка з сялянамі&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 443. Воп. 1. Спр. 1. А. 7, 26адв.-27: Список лицам, состоящим в числе дворян 2-го разряда Речицкого уезда, кои не представили в Минское Дворянское собрание в срок, назначенный Высочайшими указами 5 июля 1838 и 5 ноября 1841 годов доказательств о дворянском своем происхождении. Составлен июля 17 дня 1844 года.&lt;/ref&gt;), жыў у дварах Гарадзішча і [[Астрагляды]] на працягу 30 гадоў, да апошніх дзён. Многія творы ён прысвяціў сваім дабрадзеям — графу Людвіку Ракіцкаму і ягонай дачцэ Тэклі Прозар. Сярод іх — «Бліскучы вальс» і «Канцэртны паланез» для фартэпіяна ў чатыры рукі. Гэтыя творы, па словах А. Ахвердавай, захоўваюцца ў бібліятэках Пецярбургу.|}} згаданы аматарскі аркестр дасягнуў вельмі высокага ўзроўню, бліскуча выконваў сімфоніі Гайдна, Моцарта і Бетховена. Канцэрты пад кіраўніцтвам Ю. Дашчынскага, на якія з'язджаліся слухачы з розных куткоў Беларусі, праводзіліся не адно ў маёнтку Л. Ракіцкага, але таксама ў Мінску і даволі часта з дабрачыннымі мэтамі. У гэтых канцэртах упершыню ў Беларусі прагучалі оперы А. Сальеры «Аксур, цар Армуза» і Ф. Буальдзьё «Белая дама»&lt;ref&gt;А. Ахвердава. Юзаф Дашчынскі. // Помнікі гісторыі і культуры Беларусі. 1988. № 2. С. 23; Святлена Немагай. Юзаф Дашчынскі і яго Вострабрамская літанія. // Наша вера. 2013. № 3(65).&lt;/ref&gt;.

20 жніўня 1818 года «jedyne dziecię i jedyna pociecha ojca» Л. Ракіцкага дачка Тэкля і сын [[Караль Прозар|Караля Прозара]] Уладзіслаў узялі шлюб&lt;ref&gt;Żychliński T. Złota księga szlachty polskiej. – Poznań, 1895. Rocznik XVII. S. 151 – 152&lt;/ref&gt;, таму рэзідэнцыя з прыналежнымі да яе паселішчамі і ўгоддзямі з цягам часу дасталася роду Прозараў. У снежні 1831 года пан падкаморы рэчыцкі Уладзіслаў Прозар заключыў кантракт у 9 100 рублёў серабром на продаж гарэлкі з фальваркавых бровараў у Хойніках, Гарадзішчы і Ёлчы з бацькам і сынам Лейбай і Абрамам Шайковічамі&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 694. Воп. 7. Спр. 831. А. 9&lt;/ref&gt;, якія ўважаліся першымі ў гэткага кшталту камерцыі на ўвесь Рэчыцкі павет Мінскай губерні. У «Списках населенных мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засведчана, што 20 асоб мужчынскага і 19 жаночага полу з ліку жыхароў фальварка Гарадзішча належалі да Астраглядаўскай парафіі Унебаўзяцця Найсвяцейшай Панны Марыі&lt;ref&gt;Расійскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 381адв.&lt;/ref&gt;.

[[File:Маёнтак Гарадзішча ўладальніка Патона. Згадка 1887 г.png|thumb|250px|left|Маёнтак Гарадзішча ўладальніка Патона. Згадка 1887 г.]]У парэформенны перыяд паселішча належала да Брагінскай воласці. У 1876 годзе сын і дочкі Мечыслава Прозара Канстанцін, Марыя, Зофія, Станіслава мелі ў дварах Гарадзішча, [[Астрагляды|Астраглядавічы]] і [[Савічы (Брагінскі раён)|Савічы]] разам 31 581 дзесяціну ўгоддзяў; яшчэ ў Гарадзішчы — 2 вадзяныя з гадавым прыбыткам у 1260 рублёў, 1 конны млын (50 р.), 1 вятрак (100 р.), сукнавальню (60 р.), завод па вытворчасці жалеза (70 р.)&lt;ref&gt;Памяць. Брагінскі раён. — Мінск: Мастацкая літаратура, 2003. С. 61&lt;/ref&gt;. У 1886 годзе тут дзейнічалі бровар і вадзяны млын&lt;ref&gt;Волости и важнейшие селения Европейской России. Вып. 5. — С.-Петербург, 1886. С. 111&lt;/ref&gt;. Паводле спісу землеўладальнікаў Мінскай губерні на 1889 год, уласнікам маёнтка Гарадзішча ў 3730 дзесяцін угоддзяў быў сапраўдны стацкі саветнік Уладзімір Мацвееў Ергольскі&lt;ref&gt;Список зелевладельцев Минской губернии. 1889 г. – Минск, 1889. С. 368&lt;/ref&gt;. Але ў дадатку «Апісанне сумежных земляў» да плану надзела брагінскіх сялянак Аляксандры і Ганны Сідаравых Лаўрусенкаў, выкананым у 1887 годзе землямерам Вырвічам, засведчана, што маёнтак Гарадзішча належаў Патону&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1477. Воп. 1. Спр. 2620&lt;/ref&gt;. У кнізе &quot;Памяць. Брагінскі раён&quot; без спасылкі на крыніцу сказана, што ў 1890 годзе двор Гарадзішча набыў расійскі аташэ ў Швейцарыі Аскар Пятровіч Патон{{efn-ua|Вартае ўвагі тое, аднак, што А. П. Патон, паводле ўспамінаў сына Яўгена (Патон Е. О. Воспоминания. Литературная запись Ю. Буряковского. – Київ: Державне видавництво художньої літератури, 1933. С. 5, 12), быў знаёмы «по службе» з найталенавітым інжынерам Станіславам Валерыянавічам Кербедзем, які ўжо ў 1883 г. стаў уладальнікам маёнтку Брагін, пазней перайшоўшым да сына Міхала (гл. [[Брагін]]).|}}. На 1903/1904 год сярод зямельных уласнікаў Мінскай губерні, якія мелі 500 і болей дзесяцін, названы уладальнік маёнтку Гарадзішча, што ў Брагінскай воласці, спадчынны дваранін Пётр Аскаравіч Патон&lt;ref&gt;Памятная книжка Минской губернии на 1904 г. — Минск: Издание Минского губернского статистического комитета, 1903. Приложение. С. 58&lt;/ref&gt;. У 1913 годзе маёнтак Гарадзішча П. А. Патона складаў 2183 дзесяціны ўгоддзяў&lt;ref&gt;Spis ziemian mińskich, posiadających 100 i więcej dziesięcin ziemi. // Kalendarz Miński na 1914 r. / pod redakcją W. Dworzaczka. – Mińsk, 1913. S. 110 [https://polona.pl/archive?uid=78365669&amp;cid=81546020 «Nad Świsłoczą» Kalendarz Miński na 1914 r.]&lt;/ref&gt;.[[File:Тэльман. Валун у парку.jpg|thumb|250px|злева|Валун «Камень кахання» ў парку двара Гарадзішча паноў Ракіцкіх і Прозараў, господ Патонов.{{efn-ua|Выглядае, што звязаная з гэтым валуном мясцовая &quot;легенда&quot; пра рамантычнае спатканне Ілжэдзмітрыя з Марынай Мнішак нават не ў Брагіне (што таксама было б фантасмагорыяй),[[File:Сцяна ў пачатку XIX ст.png|thumb|250px|Сцяна ў двары Гарадзішча, пач. XX ст. Здымак з сямейнага архіва Афонскіх.]] а менавіта тут, з’явілася пад уплывам вершу &quot;В Городище есть преданье:_У реки, где панский сад_Были встречи и свиданья_Много лет тому назад...&quot; (поўны тэкст гл.: Памяць. Брагінскі раён. — Мінск, 2003. С. 47). Сам жа верш, дзеля забавы, мог скласьці не пазбаўлены мастацкага густу чалавек са службы П. А. Патона ў познім двары Гарадзішча альбо, — і гэта падаецца больш верагодным, — нехта з абазнаных у расійскай гісторыі паэтаў ужо савецкіх часоў. У кожным выпадку, натхненне выклікана сюжэтам, напрыклад (бо ёсць і іншыя), як у гравюры С. Ф. Галакціёнава &quot;Марина Мнишек и Дмитрий Самозванец в саду Самборского замка&quot; пачатку XIX ст.|}}]][[File:Марына Мнішак і Дзітры Самазванец. Гравюра С. ф. Галакціёнава.jpg|thumb|250px|Марына Мнішак і Дзмітры Самазванец у замкавым саду ў [[Самбар]]ы. Гравюра С. Ф. Галакціёнава, пач. XIX ст.]]
9 лютага 1918 года, яшчэ да падпісання [[Брэсцкі мір|Берасьцейскай мірнай дамовы]] з бальшавіцкай Расіяй (3 сакавіка), Германія перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвяшчалася часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Двор Гарадзішча, аднак, апынуўся ў складзе часова створанай 15 чэрвеня Палескай губерні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. Прычым, старастай (губернатарам) гетман [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]] [[Павел Скарападскі]] прызначыў былога ўладальніка маёнтка, галаву Рэчыцкай павятовай управы П. А. Патона. Ад 18 мая тут дзейнічала «варта Украінскай Дзяржавы»&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 – січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. – Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286 – 296 (артыкул беларускамоўны); Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 85&lt;/ref&gt;.

1 студзеня 1919 года згодна з пастановай І з’езду КП(б) Беларусі Брагінская воласць увайшла ў склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], аднак 16 студзеня яна разам з іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі перададзена ў склад [[РСФСР]].

8 снежня 1926 года Брагін і яго значна пашыраную тэрытарыяльна воласць вярнулі [[Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|БССР]]. Тады ж утвораны Брагінскі раён. Найболей інтэнсіўна пасёлак Двор-Гарадзішча развіваўся ў 1920-я гады. У 1932 годзе арганізаваны [[калгас]]. Паводле [[Яўген Нічыпаравіч Рапановіч|Я. Н. Рапановіча]], імя [[Эрнст Тэльман|Э. Тэльмана]] паселішчу нададзена 25 кастрычніка 1934 года&lt;ref&gt;Рапановіч Я. Н. Слоўнік назваў населеных пунктаў Гомельскай вобласці. Мінск: Навука і тэхніка, 1986. С. 58, 168&lt;/ref&gt;.

У гады [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] акупанты забілі 13 жыхароў. Падчас баёў за вызваленне пасёлка ў кастрычніку 1943 года загінулі 6 савецкіх салдатаў, якія пахаваны ў брацкай магіле на могілках. На 2004 год, пасёлак знаходзіўся ў складзе калгаса імя Э. Тэльмана (цэнтр — вёска [[Сялец (Брагінскі раён)|Сялец]]); працавалі клуб, крама.

== Насельніцтва ==
* '''XX стагоддзе:''' 1909 год — у фальварку Гарад''ы''шча (Город''ы''ще) 1 двор, 17 жыхароў&lt;ref&gt;Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 43&lt;/ref&gt;.
*'''XXI стагоддзе:''' 2004 год — 57 гаспадарак, 177 жыхароў; 2006 год — 55 гаспадарак, 169 чалавек, з якіх 50 ва ўзросце да 16 гадоў, 75 — у працаздольным і 44 — старэйшым за працаздольны; 2009 год — 133 жыхары&lt;ref&gt;[http://pop-stat.mashke.org/belarus-census/homielskaja.htm Насельніцтва Гомельскай вобласці па выніках перапісу 2009 года] {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;; 2021 год — 107 жыхароў&lt;ref&gt;[http://bragin.gomel-region.by/ru/malejkovsky/ Малейкаўскі сельскі савет]&lt;/ref&gt;.

== Забудова ==
[[File:Тэльман. Рэшткі сцяны замка Вішнявецкіх.jpg|thumb|250px|справа|Рэшткі сцяны замка Вішнявецкіх]]
Планіроўка складаецца з крывалінейнай вуліцы, блізкай да мерыдыянальнай арыентацыі забудаванай драўлянымі хатамі сядзібнага тыпу. Транспартныя сувязі па прасёлкавай, затым [[Дарога|аўтамабільнай дарозе]] [[Камарын]] — [[Хойнікі]].

== Славутасці ==
* Парк з рэшткамі сцяны замка Вішнявецкіх{{efn-ua|Назва паводле [[Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь|Дзяржаўнага спіса гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь]]. Але пры князях Вішнявецкіх (малодшая галіна роду, XVI ст. — пачатак 1670-х гг., ды пасля немалога перапынку Міхал Сервацы са старэйшай галіны і апошні з мужчын у родзе, 1730-я — 1740-я гг.; гл. [[Брагін]]) у Гарадзішчы не тое што мураванага замка, але і якой-небудзь драўлянай панскай сядзібы не існавала. На 1609 год ёсць звестка пра дарогу гарадзішчаўскую, 1742 і 1750 — пра млыны, 1754 — пра дзве халупы (хаты) у вёсцы Гарадзішча (гл. [[Гарадзішча (Брагінскі раён)|Гарадзішча]]). На здымку, верагодна, — рэшткі сцяны ў комплексе мураваных збудаванняў вялікапанскай сядзібы маршалка Людвіка Ракіцкага, якая з цягам часу перастала быць патрэбнай наступным уладальнікам і яе пачалі разбіраць, магчыма, яшчэ ў канцы XIX ст.|}} (канец XVIII стагоддзя) — {{ГККРБ 4|313Г000121}}

== Вядомыя асобы ==
* [[Людвік Міхалавіч Ракіцкі]] (1774 — каля 1828) — рэчыцкі павятовы маршалак 1802—1811, [[Прадвадзіцелі (маршалкі) дваранства Мінскай губерні|мінскі губернскі маршалак]] 1811—1814
* [[Юзаф Дашчынскі|Юзаф Даміянавіч Дашчынскі]] (1774, [[Вільня]] — 1844, двор [[Астрагляды|Астраглядавічы]]&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1089. Воп. 1. Спр. 3. А. 33адв.&lt;/ref&gt;) — піяніст, кампазітар, дырыжор, кіраўнік аркестра.

== Заўвагі ==
{{Notelist-ua}}

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/ГВБ|1-1}} — С. 112

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:Teĺman, Brahin District}}

{{Малейкаўскі сельсавет}}
{{Брагінскі раён}}

[[Катэгорыя:Малейкаўскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Брагінскага раёна]]
[[Катэгорыя:Перайменаваныя населеныя пункты Беларусі]]</text>
      <sha1>2u616tzfxmklmi1fwgoeiw4kstq96gj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195226</id>
      <parentid>4195220</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T19:47:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vasil777</username>
        <id>110835</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42307" xml:space="preserve">{{значэнні2|Тэльман}}
{{НП-Беларусь
 |статус                  = Пасёлак
 |беларуская назва        = Тэльман
 |арыгінальная назва      = 
 |краіна                  = Беларусь
 |падначаленне            = 
 |герб                    = 
 |сцяг                    = 
 |шырыня герба            = 
 |шырыня сцяга            = 
 |выява                   = Тэльман. Парк графаў Ракіцкіх (4).jpg
 |подпіс                  = Парк графаў Ракіцкіх
 |lat_dir = N|lat_deg = 51|lat_min = 48|lat_sec = 42
 |lon_dir = E|lon_deg = 30|lon_min = 17|lon_sec = 10
 |CoordAddon              = type:city_region:BY-HO
 |CoordScale              = 
 |памер карты краіны      = 
 |памер карты вобласці    = 
 |памер карты раёна       = 
 |вобласць                = Гомельская 
 |раён                    = Брагінскі 
 |сельсавет               = Малейкаўскі
 |пасялковы савет         = 
 |карта краіны            = 
 |карта вобласці          = 
 |карта раёна             = 
 |унутранае дзяленне      = 
 |від главы               = 
 |глава                   = 
 |дата заснавання         = 
 |першае згадванне        = канец XVIII стагоддзя
 |ранейшыя назвы          = Двор-Гарадзішча
 |статус з                = 
 |плошча                  = 
 |від вышыні              = 
 |вышыня цэнтра НП        = 
 |афіцыйная мова          = 
 |афіцыйная мова-ref      = 
 |двароў                  = 
 |насельніцтва            = 107
 |год перапісу            = 2021
 |шчыльнасць              = 
 |нацыянальны склад       = 
 |канфесійны склад        = 
 |часавы пояс             = 
 |DST                     = 
 |тэлефонны код           = 2344
 |паштовы індэкс          = 
 |паштовыя індэксы        = 
 |аўтамабільны код        = 
 |від ідэнтыфікатара      = 
 |лічбавы ідэнтыфікатар   = 
 |катэгорыя ў Commons     = Teĺman, Brahin District
 |сайт                    = 
 |мова сайта              = 
 |мова сайта 2            = 
 |мова сайта 3            = 
 |мова сайта 4            = 
 |мова сайта 5            = 
 |add1n                   = 
 |add1                    = 
 |add2n                   = 
 |add2                    = 
 |add3n                   = 
 |add3                    = 
|OpenStreetMap         = 
}}
'''Тэ́льман'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Teĺman}}, {{lang-ru|Тельман}}) — пасёлак у [[Брагінскі раён|Брагінскім раёне]] [[Гомельская вобласць|Гомельскай вобласці]], на рацэ [[Брагінка|Брагінцы]]. Уваходзіць у склад [[Малейкаўскі сельсавет|Малейкаўскага сельсавета]].

Размешчаны за 4 км на паўночны ўсход ад [[Брагін]]а, за 25 км ад чыгуначнай станцыі [[Хойнікі (станцыя)|Хойнікі]] (на лініі Васілевічы — Хойнікі ад лініі [[Калінкавічы]] — Гомель), за 126 км ад [[Гомель|Гомеля]].

== Гісторыя ==
У 1574 годзе мястэчка Брагін з прылеглымі валасцямі былі падораны каралём Польскім і вялікім князем Літоўскім Генрыхам Валуа літоўскім магнатам Аляксандру і Міхаілу Вішнявецкім (Збаражскім). На гэтай тэрыторыі былі пабудаваны 2 замкі: у сталым княжай рэзідэнцыяй Брагінe і ў вёсцы Гарадзішча (Двор-Гарадзішча) за 4 км ад яго, на правым беразе р. Брагінка.

У канцы XVIII стагоддзя тут быў закладзены парк, які меў характэрныя прыметы барочнага паркабудавання. У планіровачную структуру парка арганічна ўключана рака, па беразе якой праходзіць алея. Растуць ліпа, клён, граб, дуб, вяз, вярба.

[[File:Фальварак і вёска Гарадзішча на плане Генеральнага межавання Рэчыцкага павету 1797 г.png|thumb|250px|left|Фальварак і слабада Гарадзішча на схематычным плане Рэчыцкага павета 1800 г.]]Паводле рэвізіі 1795 года, у паселішчах, прыналежных да фальварка Гарадзішча, налічвалася 2 848 душ прыгонных мужчынскага полу&lt;ref&gt;НГАБ у Мінску. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 263. А. 206&lt;/ref&gt;. З крыніцы, заснаванай на матэрыялах той жа рэвізіі, вядома, што вёскі Гарадзішча (верагодна, і фальварак), Углы, Каманоў, Сялец, хутар Малейкі, саўладальнікамі якіх былі [[Людвік Ракіцкі|Людвік]] і [[Рафал Алаіз Ракіцкі|Рафал Алаізі Ракіцкі]]я, у ''«оренду поступлено капитану Сандеру»''&lt;ref&gt;Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 72, 74&lt;/ref&gt;{{efn-ua|Ян Сандэр, капітан «польской службы», уладальнік у Рэчыцкім павеце 53 сялянскіх душ (гл.: Кондратьєв Ігор. Участь шляхти Речицького повіту у виборах в дворянські інституції Чернігівського намісництва в 1796 р. // Рэчыцкі край: да 150-годдзя з дня нараджэння Мітрафана Доўнара-Запольскага: зб. навук. арт. – Мінск: Беларуская навука, 2019. С. 307, 310). Цікава, што ўжо ў метрычным запісе Астраглядаўскага касцёла за 31 ліпеня 1787 г. аб шлюбе Яна Шандэра (Сандэра) з Барбарай Бялінскай месцам пражывання названа менавіта Гарадзішча, хоць і без указання статуса паселішча (НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 211-211адв.).|}}. Будучы Двор-Гарадзішча пазначаны побач з аднаіменнай слабадой як фальварак таксама на схематычным плане [[Рэчыцкі павет (Расійская імперыя)|Рэчыцкага павета]] 1800 года.

Недзе ў пачатку XIX стагоддзя тут, на правым беразе ракі Брагінкі, паўстала рэзідэнцыя графа [[Людвік Ракіцкі|Людвіка Ракіцк]]ага{{efn-ua|У самым канцы XVIII ст. браты Ракіцкія вызначыліся з падзелам бацькоўскай фартуны. Рафалу і яго нашчадкам дастаўся Брагін з прылегласцямі, таму Людвік стварыў у Гарадзішчы новую рэзідэнцыю для сваёй часткі Брагінскіх добраў (Гарадзішчаўскі і Ёлчанскі ключы, фальваркі Пучын, Крыўча, Макрэц, Удалёўка і Углы)&lt;ref&gt;Минские губернаторы, вице-губернаторы и губернские предводители дворянства (1793–1917): биографический справочник / сост. Ю. Н. Снапковский; редкол.: В. И. Адамушко [и др.]. – Минск: Беларусь, 2016 (далей: Минские губернаторы, etc.). С. 211&lt;/ref&gt;. [[File:Запіс аб хросьце Тэклі Юзафаты Антаніны Ракіцкай.png|thumb|250px|left|Запіс аб хросце Тэклі Юзафаты Антаніны Ракіцкай, дачкі бацькоў z Pałacu Horodyszcza.]][[File:Цэгла з кляймом Ракіцкіх.jpg|thumb|250px|left|Цэгла з лагатыпам гаспадара палаца графа Л. Ракіцкага (спалучаныя тыльнымі бакамі літары R i K – ROKICKI). Фота Андрэя Лебедзева. 2022 г.]]Найраней ''pałac'' Horodyszcze  згаданы 5 студзеня 1799 г. у метрычных кнігах Сялецкага базыльянскага кляштару ў запісе аб хросце Тэклі Юзафаты Антаніны, дачкі Людвіка і Ганны з Плятэраў{{efn-ua|Менш як праз тры тыдні, ва ўзросце 19 гадоў, пакінула свет жывых ў выніку пасляродавай гангрэны; 26 студзеня пахавана на Сялецкіх могілках (НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 245).|}} Ракіцкіх, кашталянічаў менскіх, парафіянаў Астраглядаўскага касцёла. Кумамі былі кашталяніч менскі Рафал Ракіцкі з Брагіня і Тэкля з Сівакоўскіх  Валовічава, шамбэлян [[Ксаверый Валовіч|Ксаверы Валовіч]] з Холмеча і Барбара Сандэрава, падстараста судовы рэчыцкі [[Ігнацы Аскерка]] і Антаніна Сандэраўна, лоўчы рэчыцкі Андрэй Солтан і Казімера Забэлаўна з Гарадзішча (НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 1451. А. 3адв.). Але ў датаваным днём раней, 4 студзеня 1799 г., запісе ў метрычных кнігах Астраглядаўскага касцёла (НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 198) усё пададзена яшчэ не гэтак урачыста: і дзяўчынка названая адно Тэкляй, і кумамі ў той дзень была адна толькі пара — Ігнацы Аскерка і Тэкля Валовічава, і самы хрост адбыўся ''ў маёнтку'' Гарадзішча (''in praedio'' Horodyszcze; пэўна, тут маем адпаведнік іншаму лацінамоўнаму выразу — ''in aula'' (у двары)). Увогуле, найчасцей ужываўся тэрмін «двор». Пазней жа, у 1812, 1815, 1818 – 1822 гг. колькі разоў згаданы «zamek Horodyski» альбо «zamek Horodyszcze» (НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 1451. А. 47адв., 59адв., 60адв.,72адв.-73, 75, 77адв., 79адв.-82адв.). Магчыма, акрамя знаходжання на даўнім гарадзішчы з валамі (што могуць высветліць хіба спецыялісты-археолагі), той нібыта ''Вішнявецкіх'' замкавы мур, урэшце атачыўшы палац, часам і выклікаў у святароў Актавіяна Даўгерда і Максіміліяна Эйсманта жаданне называць яго «замкам».|}} з радыяльна-рэгулярным у плане паркам. [[Аляксандр Карлавіч Ельскі|Аляксандр Ельскі]] пісаў пра ''«wspaniały pałac murowany»'', у якім гаспадар, маршалак Рэчыцкага павета, а пазней маршалак Мінскай губерні, шыкоўна і з густам бавіў свайго жыцця гады &lt;ref&gt;Słownik geograficzny Krółewstwa Polskiego і innych krajów słowiańskich. — Warszawa, 1882. T. III. S. 143&lt;/ref&gt;. Л. Ракіцкі, сам музыкант і вялікі знаўца музыкі, вучань слыннага італьянскага скрыпача і кампазітара [[Джавані Батыста Віёці|Джавані Батысты Віёці]], займеў выдатны аркестр з сарака музыкантаў; захоўваліся ў тым палацы і колькі твораў мастацтва. У шляхецкай рэвізіі 1811 года ў фальварку Гарадзішча засведчана пражыванне 37-гадовага ўладальніка графа Людвіка Ракіцкага{{efn-ua|5 жніўня 1774 г. ахрышчаны «толькі з вады» (ex aqua solum) грэка-уніяцкім прэсбітэрам Пракопіем Шумскім, парохам [[Ручаёўка|Ручаёўскай]] царквы, а 11 ліпеня 1775 г. з усімі ўжо касцёльнымі цырымоніямі – айцом Эгідыюшам Піатроўскім, вікарыем Астраглядаўскага парафіяльнага касцёла (НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 160).|}}, Міхала (16 г.), сына яго брата Рафала{{efn-ua|Спачыў 14 мая 1802 г. у фальварку Людамонт Мінскага павета, пахаваны на Кальварыйскіх могілках (Минские губернаторы, etc. С. 212).|}}, Уладзіслава Аскеркі (17 г.), сына яго сястры Ізабэлы{{efn-ua|Паводле метрычнага запісу Юравіцкага касцёла, пайшла з жыцця 13 мая 1794 г., пасля нараджэння сына; была парафіянкай касцёла ў Астраглядах, пахаваная ў Рудакове (НГАБ. Ф. 937. Воп. 1. Спр. 60. А. 97).|}}.
Там жа сярод «''шляхетства беспоместного''», акрамя дварэцкага, эканома, штальмейстара і іншых службоўцаў, названыя «''директор музыки''» Антоні Скібінскі (43 г.){{efn-ua|Антоні, сын Яна, Скібінскі, рыма-католік, на 1814 год названы ў сялецкіх метрыках канюшым, на 1816 год маршалкам двара Гарадзішча, згаданы і ў 1825 годзе (НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 1451. А. 58, 66адв., 94адв.). Памёр 20 снежня 1844 г. у [[Малейкі|Малейках]] (НГАБ. Ф. 1089. Воп. 1. Спр. 3. А. 36адв.).|}}, «''мэтр музыки''» Ян Пецэльд (37 г.), «''при музыке''» Казімір Казлоўскі (57 г.){{efn-ua|Капельмейстар двара Гарадзішча Казімір Казлоўскі вядомы яшчэ ад 24 жніўня 1802 года з метрычнага запісу Сялецкага кляштара аб хросце яго і Барбары з Скрычэўскіх, парафіянаў Астраглядаўскага касцёла, дачкі Разаліі Эльжбэты Юзэфы (НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 1451. А. 16адв.).|}} і яго сын Антоні (22 г.)&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 263. А. 77, 206&lt;/ref&gt;{{efn-ua|У сувязі з пражываннем у двары Гарадзішча музыкантаў, бацькі і сына Казіміра і Антонія Казлоўскіх, варта задацца пытаннем: а ці наведваў тутэйшую сядзібу, браў удзел у канцэртах і даваў урокі музыкі Каралю Ельскаму менавіта Юзаф, сын Антонія, Казлоўскі, знакаміты кампазітар (гл.: [[Восіп Антонавіч Казлоўскі]])? Тэму пачала В. Дадзіёмава; наведванні тыя, канешне, вельмі верагодныя. Але Міхал Ельскі згадаў толькі доктара Гаўсмана{{efn-ua|Антоні Гаўсман з жонкай Марыянай, медыкі (konsyliarze medycyny) двара Гарадзішча, рыма-католікі, у метрычных запісах Сялецкага кляштару згаданы ў 1816 і 1819 г. (НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 1451. А. 67, 75, 76).|}} і Казлоўскага, якія прызнаныя першымі скрыпкамі ў аркестры Л. Ракіцкага, а значыць былі сталымі яго музыкантамі. І хто той Казлоўскі? Можна дапусьціць, што бацька і сын даводзіліся адпаведна старэйшым братам і пляменнікам Юзафу. Ці мо нехта з іх даў колькі ўрокаў К. Ельскаму?.. Акрамя таго. А. Ахвердава, а потым і В. Дадзіёмава ў сваіх працах напэўна ж адвольна лакалізавалі Гарадзішча «''пад Мінскам''». І хоць С. Немагай тое ў свой час абвергла (Немагай С. М. Вастрабрамская літанія Юзафа Дашчынскага – помнік рэлігійнай музыкі Беларусі часоў перадрамантызму. // Весці Беларускай дзяржаўнай акадэміі музыкі. 2010. №. 17. С. 21), расійская даследчыца А. Лебедзева-Ямеліна паспрабавала яшчэ неяк і ўдакладніць месцазнаходжанне сядзібы Л. Ракіцкага: «''вблизи Минска'' (''то есть, по дороге из Пропойска в Залесье Огинских'')…» і «''Городищи Ракицких отстоят от Дудичей Ельских на приличное расстояние'' (''около 80 км'')!» (А. Лебедева-Емелина. Осип Козловский » белорус? (Новое о композиторе) // Старинная музыка. 2015. № 2 (68). С. 9). Здагадка пра «по дороге...» А. Лебедзевай-Амелінай – штучная. І адлегласць паміж маёнткамі Ракіцкага і Ельскага была ў чатыры разы большая. Аўтар успамінаў Міхал Ельскі, на працу якога, акрамя іншых, спасылалася і С. Немагай (Jelski M. Kilka wspomnień z przeszłości muzycznej Litwy. // Echo muzyczne. 1881. № 22. S. 169 – 171;  № 23.  S. 180 – 182), як і брат-энцыклапедыст Аляксандр, дакладна ведаў, што двор Гарадзішча маршалка Л. Ракіцкага месціўся ў Рэчыцкім павеце, а настаўнікамі іх бацькі ў ігры на скрыпцы былі майстры музыкі Кіфэрлінг, Мёсэр і Дашчынскі (S. 181, 182).|}}.

Пад кіраўніцтвам запрошанага ў двор Гарадзішча ў 1814 годзе таленавітага музыканта, кампазітара, дырыжора і педагога Юзафа Дашчынскага{{efn-ua|[[File:Бліскучы канцэрт, прысвечаны Тэклі Прозар, народжанай графіні Ракіцкай. 1833 г.jpg|thumb|250px|Тытульны аркуш Канцэрта для фартэпіяна, прысвечанага Тэклі Прозар, народжанай графіні Ракіцкай. 1833 г.]]Юзаф, сын Даміяна, Дашчынскі, атрымаўшы ад гаспадара палаца пенсію (ад 24 ліпеня 1828 г. дажыццёвае права на валоданне вёскай Пясочанка з сялянамі&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 443. Воп. 1. Спр. 1. А. 7, 26адв.-27: Список лицам, состоящим в числе дворян 2-го разряда Речицкого уезда, кои не представили в Минское Дворянское собрание в срок, назначенный Высочайшими указами 5 июля 1838 и 5 ноября 1841 годов доказательств о дворянском своем происхождении. Составлен июля 17 дня 1844 года.&lt;/ref&gt;), жыў у дварах Гарадзішча і [[Астрагляды]] на працягу 30 гадоў, да апошніх дзён. Многія творы ён прысвяціў сваім дабрадзеям — графу Людвіку Ракіцкаму і ягонай дачцэ Тэклі Прозар. Сярод іх — «Бліскучы вальс» і «Канцэртны паланез» для фартэпіяна ў чатыры рукі. Гэтыя творы, па словах А. Ахвердавай, захоўваюцца ў бібліятэках Пецярбургу.|}} згаданы аматарскі аркестр дасягнуў вельмі высокага ўзроўню, бліскуча выконваў сімфоніі Гайдна, Моцарта і Бетховена. Канцэрты пад кіраўніцтвам Ю. Дашчынскага, на якія з'язджаліся слухачы з розных куткоў Беларусі, праводзіліся не адно ў маёнтку Л. Ракіцкага, але таксама ў Мінску і даволі часта з дабрачыннымі мэтамі. У гэтых канцэртах упершыню ў Беларусі прагучалі оперы А. Сальеры «Аксур, цар Армуза» і Ф. Буальдзьё «Белая дама»&lt;ref&gt;А. Ахвердава. Юзаф Дашчынскі. // Помнікі гісторыі і культуры Беларусі. 1988. № 2. С. 23; Святлена Немагай. Юзаф Дашчынскі і яго Вострабрамская літанія. // Наша вера. 2013. № 3(65).&lt;/ref&gt;.

20 жніўня 1818 года «jedyne dziecię i jedyna pociecha ojca» Л. Ракіцкага дачка Тэкля і сын [[Караль Прозар|Караля Прозара]] Уладзіслаў узялі шлюб&lt;ref&gt;Żychliński T. Złota księga szlachty polskiej. – Poznań, 1895. Rocznik XVII. S. 151 – 152&lt;/ref&gt;, таму рэзідэнцыя з прыналежнымі да яе паселішчамі і ўгоддзямі з цягам часу дасталася роду Прозараў. У снежні 1831 года пан падкаморы рэчыцкі Уладзіслаў Прозар заключыў кантракт у 9 100 рублёў серабром на продаж гарэлкі з фальваркавых бровараў у Хойніках, Гарадзішчы і Ёлчы з бацькам і сынам Лейбай і Абрамам Шайковічамі&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 694. Воп. 7. Спр. 831. А. 9&lt;/ref&gt;, якія ўважаліся першымі ў гэткага кшталту камерцыі на ўвесь Рэчыцкі павет Мінскай губерні. У «Списках населенных мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засведчана, што 20 асоб мужчынскага і 19 жаночага полу з ліку жыхароў фальварка Гарадзішча належалі да Астраглядаўскай парафіі Унебаўзяцця Найсвяцейшай Панны Марыі&lt;ref&gt;Расійскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 381адв.&lt;/ref&gt;.

[[File:Маёнтак Гарадзішча ўладальніка Патона. Згадка 1887 г.png|thumb|250px|left|Маёнтак Гарадзішча ўладальніка Патона. Згадка 1887 г.]]У парэформенны перыяд паселішча належала да Брагінскай воласці. У 1876 годзе сын і дочкі Мечыслава Прозара Канстанцін, Марыя, Зофія, Станіслава мелі ў дварах Гарадзішча, [[Астрагляды|Астраглядавічы]] і [[Савічы (Брагінскі раён)|Савічы]] разам 31 581 дзесяціну ўгоддзяў; яшчэ ў Гарадзішчы — 2 вадзяныя з гадавым прыбыткам у 1260 рублёў, 1 конны млын (50 р.), 1 вятрак (100 р.), сукнавальню (60 р.), завод па вытворчасці жалеза (70 р.)&lt;ref&gt;Памяць. Брагінскі раён. — Мінск: Мастацкая літаратура, 2003. С. 61&lt;/ref&gt;. У 1886 годзе тут дзейнічалі бровар і вадзяны млын&lt;ref&gt;Волости и важнейшие селения Европейской России. Вып. 5. — С.-Петербург, 1886. С. 111&lt;/ref&gt;. Паводле спісу землеўладальнікаў Мінскай губерні на 1889 год, уласнікам маёнтка Гарадзішча ў 3730 дзесяцін угоддзяў быў сапраўдны стацкі саветнік Уладзімір Мацвееў Ергольскі&lt;ref&gt;Список зелевладельцев Минской губернии. 1889 г. – Минск, 1889. С. 368&lt;/ref&gt;. Але ў дадатку «Апісанне сумежных земляў» да плану надзела брагінскіх сялянак Аляксандры і Ганны Сідаравых Лаўрусенкаў, выкананым у 1887 годзе землямерам Вырвічам, засведчана, што маёнтак Гарадзішча належаў Патону&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1477. Воп. 1. Спр. 2620&lt;/ref&gt;. У кнізе &quot;Памяць. Брагінскі раён&quot; без спасылкі на крыніцу сказана, што ў 1890 годзе двор Гарадзішча набыў расійскі аташэ ў Швейцарыі Аскар Пятровіч Патон{{efn-ua|Вартае ўвагі тое, аднак, што А. П. Патон, паводле ўспамінаў сына Яўгена (Патон Е. О. Воспоминания. Литературная запись Ю. Буряковского. – Київ: Державне видавництво художньої літератури, 1933. С. 5, 12), быў знаёмы «по службе» з найталенавітым інжынерам Станіславам Валерыянавічам Кербедзем, які ўжо ў 1883 г. стаў уладальнікам маёнтку Брагін, пазней перайшоўшым да сына Міхала (гл. [[Брагін]]).|}}. На 1903/1904 год сярод зямельных уласнікаў Мінскай губерні, якія мелі 500 і болей дзесяцін, названы уладальнік маёнтку Гарадзішча, што ў Брагінскай воласці, спадчынны дваранін Пётр Аскаравіч Патон&lt;ref&gt;Памятная книжка Минской губернии на 1904 г. — Минск: Издание Минского губернского статистического комитета, 1903. Приложение. С. 58&lt;/ref&gt;. У 1913 годзе маёнтак Гарадзішча П. А. Патона складаў 2183 дзесяціны ўгоддзяў&lt;ref&gt;Spis ziemian mińskich, posiadających 100 i więcej dziesięcin ziemi. // Kalendarz Miński na 1914 r. / pod redakcją W. Dworzaczka. – Mińsk, 1913. S. 110 [https://polona.pl/archive?uid=78365669&amp;cid=81546020 «Nad Świsłoczą» Kalendarz Miński na 1914 r.]&lt;/ref&gt;.[[File:Тэльман. Валун у парку.jpg|thumb|250px|злева|Валун «Камень кахання» ў парку двара Гарадзішча паноў Ракіцкіх і Прозараў, господ Патонов.{{efn-ua|Выглядае, што звязаная з гэтым валуном мясцовая &quot;легенда&quot; пра рамантычнае спатканне Ілжэдзмітрыя з Марынай Мнішак нават не ў Брагіне (што таксама было б фантасмагорыяй),[[File:Сцяна ў пачатку XIX ст.png|thumb|250px|Сцяна ў двары Гарадзішча, пач. XX ст. Здымак з сямейнага архіва Афонскіх.]] а менавіта тут, з’явілася пад уплывам вершу &quot;В Городище есть преданье:_У реки, где панский сад_Были встречи и свиданья_Много лет тому назад...&quot; (поўны тэкст гл.: Памяць. Брагінскі раён. — Мінск, 2003. С. 47). Сам жа верш, дзеля забавы, мог скласьці не пазбаўлены мастацкага густу чалавек са службы П. А. Патона ў познім двары Гарадзішча альбо, — і гэта падаецца больш верагодным, — нехта з абазнаных у расійскай гісторыі паэтаў ужо савецкіх часоў. У кожным выпадку, натхненне выклікана сюжэтам, напрыклад (бо ёсць і іншыя), як у гравюры С. Ф. Галакціёнава &quot;Марина Мнишек и Дмитрий Самозванец в саду Самборского замка&quot; пачатку XIX ст.|}}]][[File:Марына Мнішак і Дзітры Самазванец. Гравюра С. ф. Галакціёнава.jpg|thumb|250px|Марына Мнішак і Дзмітры Самазванец у замкавым саду ў [[Самбар]]ы. Гравюра С. Ф. Галакціёнава, пач. XIX ст.]]
9 лютага 1918 года, яшчэ да падпісання [[Брэсцкі мір|Берасьцейскай мірнай дамовы]] з бальшавіцкай Расіяй (3 сакавіка), Германія перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвяшчалася часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Двор Гарадзішча, аднак, апынуўся ў складзе часова створанай 15 чэрвеня Палескай губерні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. Прычым, старастай (губернатарам) гетман [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]] [[Павел Скарападскі]] прызначыў былога ўладальніка маёнтка, галаву Рэчыцкай павятовай управы П. А. Патона. Ад 18 мая тут дзейнічала «варта Украінскай Дзяржавы»&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 – січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. – Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286 – 296 (артыкул беларускамоўны); Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 85&lt;/ref&gt;.

1 студзеня 1919 года згодна з пастановай І з’езду КП(б) Беларусі Брагінская воласць увайшла ў склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], аднак 16 студзеня яна разам з іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі перададзена ў склад [[РСФСР]].

8 снежня 1926 года Брагін і яго значна пашыраную тэрытарыяльна воласць вярнулі [[Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|БССР]]. Тады ж утвораны Брагінскі раён. Найболей інтэнсіўна пасёлак Двор-Гарадзішча развіваўся ў 1920-я гады. У 1932 годзе арганізаваны [[калгас]]. Паводле [[Яўген Нічыпаравіч Рапановіч|Я. Н. Рапановіча]], імя [[Эрнст Тэльман|Э. Тэльмана]] паселішчу нададзена 25 кастрычніка 1934 года&lt;ref&gt;Рапановіч Я. Н. Слоўнік назваў населеных пунктаў Гомельскай вобласці. Мінск: Навука і тэхніка, 1986. С. 58, 168&lt;/ref&gt;.

У гады [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] акупанты забілі 13 жыхароў. Падчас баёў за вызваленне пасёлка ў кастрычніку 1943 года загінулі 6 савецкіх салдатаў, якія пахаваны ў брацкай магіле на могілках. На 2004 год, пасёлак знаходзіўся ў складзе калгаса імя Э. Тэльмана (цэнтр — вёска [[Сялец (Брагінскі раён)|Сялец]]); працавалі клуб, крама.

== Насельніцтва ==
* '''XX стагоддзе:''' 1909 год — у фальварку Гарад''ы''шча (Город''ы''ще) 1 двор, 17 жыхароў&lt;ref&gt;Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 43&lt;/ref&gt;.
*'''XXI стагоддзе:''' 2004 год — 57 гаспадарак, 177 жыхароў; 2006 год — 55 гаспадарак, 169 чалавек, з якіх 50 ва ўзросце да 16 гадоў, 75 — у працаздольным і 44 — старэйшым за працаздольны; 2009 год — 133 жыхары&lt;ref&gt;[http://pop-stat.mashke.org/belarus-census/homielskaja.htm Насельніцтва Гомельскай вобласці па выніках перапісу 2009 года] {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;; 2021 год — 107 жыхароў&lt;ref&gt;[http://bragin.gomel-region.by/ru/malejkovsky/ Малейкаўскі сельскі савет]&lt;/ref&gt;.

== Забудова ==
[[File:Тэльман. Рэшткі сцяны замка Вішнявецкіх.jpg|thumb|250px|справа|Рэшткі сцяны замка Вішнявецкіх]]
Планіроўка складаецца з крывалінейнай вуліцы, блізкай да мерыдыянальнай арыентацыі забудаванай драўлянымі хатамі сядзібнага тыпу. Транспартныя сувязі па прасёлкавай, затым [[Дарога|аўтамабільнай дарозе]] [[Камарын]] — [[Хойнікі]].

== Славутасці ==
* Парк з рэшткамі сцяны замка Вішнявецкіх{{efn-ua|Назва паводле [[Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь|Дзяржаўнага спіса гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь]]. Але пры князях Вішнявецкіх (малодшая галіна роду, XVI ст. — пачатак 1670-х гг., ды пасля немалога перапынку Міхал Сервацы са старэйшай галіны і апошні з мужчын у родзе, 1730-я — 1740-я гг.; гл. [[Брагін]]) у Гарадзішчы не тое што мураванага замка, але і якой-небудзь драўлянай панскай сядзібы не існавала. На 1609 год ёсць звестка пра дарогу гарадзішчаўскую, 1742 і 1750 — пра млыны, 1754 — пра дзве халупы (хаты) у вёсцы Гарадзішча (гл. [[Гарадзішча (Брагінскі раён)|Гарадзішча]]). На здымку, верагодна, — рэшткі сцяны ў комплексе мураваных збудаванняў вялікапанскай сядзібы маршалка Людвіка Ракіцкага, якая з цягам часу перастала быць патрэбнай наступным уладальнікам і яе пачалі разбіраць, магчыма, яшчэ ў канцы XIX ст.|}} (канец XVIII стагоддзя) — {{ГККРБ 4|313Г000121}}

== Вядомыя асобы ==
* [[Людвік Міхалавіч Ракіцкі]] (1774 — каля 1828) — рэчыцкі павятовы маршалак 1802—1811, [[Прадвадзіцелі (маршалкі) дваранства Мінскай губерні|мінскі губернскі маршалак]] 1811—1814
* [[Юзаф Дашчынскі|Юзаф Даміянавіч Дашчынскі]] (1774, [[Вільня]] — 1844, двор [[Астрагляды|Астраглядавічы]]&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1089. Воп. 1. Спр. 3. А. 33адв.&lt;/ref&gt;) — піяніст, кампазітар, дырыжор, кіраўнік аркестра.

== Заўвагі ==
{{Notelist-ua}}

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/ГВБ|1-1}} — С. 112

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:Teĺman, Brahin District}}

{{Малейкаўскі сельсавет}}
{{Брагінскі раён}}

[[Катэгорыя:Малейкаўскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Брагінскага раёна]]
[[Катэгорыя:Перайменаваныя населеныя пункты Беларусі]]</text>
      <sha1>9nqqh8fqx6mwvtbarimxjnxvt1q9lgm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195231</id>
      <parentid>4195226</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T19:53:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vasil777</username>
        <id>110835</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Славутасці */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42345" xml:space="preserve">{{значэнні2|Тэльман}}
{{НП-Беларусь
 |статус                  = Пасёлак
 |беларуская назва        = Тэльман
 |арыгінальная назва      = 
 |краіна                  = Беларусь
 |падначаленне            = 
 |герб                    = 
 |сцяг                    = 
 |шырыня герба            = 
 |шырыня сцяга            = 
 |выява                   = Тэльман. Парк графаў Ракіцкіх (4).jpg
 |подпіс                  = Парк графаў Ракіцкіх
 |lat_dir = N|lat_deg = 51|lat_min = 48|lat_sec = 42
 |lon_dir = E|lon_deg = 30|lon_min = 17|lon_sec = 10
 |CoordAddon              = type:city_region:BY-HO
 |CoordScale              = 
 |памер карты краіны      = 
 |памер карты вобласці    = 
 |памер карты раёна       = 
 |вобласць                = Гомельская 
 |раён                    = Брагінскі 
 |сельсавет               = Малейкаўскі
 |пасялковы савет         = 
 |карта краіны            = 
 |карта вобласці          = 
 |карта раёна             = 
 |унутранае дзяленне      = 
 |від главы               = 
 |глава                   = 
 |дата заснавання         = 
 |першае згадванне        = канец XVIII стагоддзя
 |ранейшыя назвы          = Двор-Гарадзішча
 |статус з                = 
 |плошча                  = 
 |від вышыні              = 
 |вышыня цэнтра НП        = 
 |афіцыйная мова          = 
 |афіцыйная мова-ref      = 
 |двароў                  = 
 |насельніцтва            = 107
 |год перапісу            = 2021
 |шчыльнасць              = 
 |нацыянальны склад       = 
 |канфесійны склад        = 
 |часавы пояс             = 
 |DST                     = 
 |тэлефонны код           = 2344
 |паштовы індэкс          = 
 |паштовыя індэксы        = 
 |аўтамабільны код        = 
 |від ідэнтыфікатара      = 
 |лічбавы ідэнтыфікатар   = 
 |катэгорыя ў Commons     = Teĺman, Brahin District
 |сайт                    = 
 |мова сайта              = 
 |мова сайта 2            = 
 |мова сайта 3            = 
 |мова сайта 4            = 
 |мова сайта 5            = 
 |add1n                   = 
 |add1                    = 
 |add2n                   = 
 |add2                    = 
 |add3n                   = 
 |add3                    = 
|OpenStreetMap         = 
}}
'''Тэ́льман'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Teĺman}}, {{lang-ru|Тельман}}) — пасёлак у [[Брагінскі раён|Брагінскім раёне]] [[Гомельская вобласць|Гомельскай вобласці]], на рацэ [[Брагінка|Брагінцы]]. Уваходзіць у склад [[Малейкаўскі сельсавет|Малейкаўскага сельсавета]].

Размешчаны за 4 км на паўночны ўсход ад [[Брагін]]а, за 25 км ад чыгуначнай станцыі [[Хойнікі (станцыя)|Хойнікі]] (на лініі Васілевічы — Хойнікі ад лініі [[Калінкавічы]] — Гомель), за 126 км ад [[Гомель|Гомеля]].

== Гісторыя ==
У 1574 годзе мястэчка Брагін з прылеглымі валасцямі былі падораны каралём Польскім і вялікім князем Літоўскім Генрыхам Валуа літоўскім магнатам Аляксандру і Міхаілу Вішнявецкім (Збаражскім). На гэтай тэрыторыі былі пабудаваны 2 замкі: у сталым княжай рэзідэнцыяй Брагінe і ў вёсцы Гарадзішча (Двор-Гарадзішча) за 4 км ад яго, на правым беразе р. Брагінка.

У канцы XVIII стагоддзя тут быў закладзены парк, які меў характэрныя прыметы барочнага паркабудавання. У планіровачную структуру парка арганічна ўключана рака, па беразе якой праходзіць алея. Растуць ліпа, клён, граб, дуб, вяз, вярба.

[[File:Фальварак і вёска Гарадзішча на плане Генеральнага межавання Рэчыцкага павету 1797 г.png|thumb|250px|left|Фальварак і слабада Гарадзішча на схематычным плане Рэчыцкага павета 1800 г.]]Паводле рэвізіі 1795 года, у паселішчах, прыналежных да фальварка Гарадзішча, налічвалася 2 848 душ прыгонных мужчынскага полу&lt;ref&gt;НГАБ у Мінску. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 263. А. 206&lt;/ref&gt;. З крыніцы, заснаванай на матэрыялах той жа рэвізіі, вядома, што вёскі Гарадзішча (верагодна, і фальварак), Углы, Каманоў, Сялец, хутар Малейкі, саўладальнікамі якіх былі [[Людвік Ракіцкі|Людвік]] і [[Рафал Алаіз Ракіцкі|Рафал Алаізі Ракіцкі]]я, у ''«оренду поступлено капитану Сандеру»''&lt;ref&gt;Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 72, 74&lt;/ref&gt;{{efn-ua|Ян Сандэр, капітан «польской службы», уладальнік у Рэчыцкім павеце 53 сялянскіх душ (гл.: Кондратьєв Ігор. Участь шляхти Речицького повіту у виборах в дворянські інституції Чернігівського намісництва в 1796 р. // Рэчыцкі край: да 150-годдзя з дня нараджэння Мітрафана Доўнара-Запольскага: зб. навук. арт. – Мінск: Беларуская навука, 2019. С. 307, 310). Цікава, што ўжо ў метрычным запісе Астраглядаўскага касцёла за 31 ліпеня 1787 г. аб шлюбе Яна Шандэра (Сандэра) з Барбарай Бялінскай месцам пражывання названа менавіта Гарадзішча, хоць і без указання статуса паселішча (НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 211-211адв.).|}}. Будучы Двор-Гарадзішча пазначаны побач з аднаіменнай слабадой як фальварак таксама на схематычным плане [[Рэчыцкі павет (Расійская імперыя)|Рэчыцкага павета]] 1800 года.

Недзе ў пачатку XIX стагоддзя тут, на правым беразе ракі Брагінкі, паўстала рэзідэнцыя графа [[Людвік Ракіцкі|Людвіка Ракіцк]]ага{{efn-ua|У самым канцы XVIII ст. браты Ракіцкія вызначыліся з падзелам бацькоўскай фартуны. Рафалу і яго нашчадкам дастаўся Брагін з прылегласцямі, таму Людвік стварыў у Гарадзішчы новую рэзідэнцыю для сваёй часткі Брагінскіх добраў (Гарадзішчаўскі і Ёлчанскі ключы, фальваркі Пучын, Крыўча, Макрэц, Удалёўка і Углы)&lt;ref&gt;Минские губернаторы, вице-губернаторы и губернские предводители дворянства (1793–1917): биографический справочник / сост. Ю. Н. Снапковский; редкол.: В. И. Адамушко [и др.]. – Минск: Беларусь, 2016 (далей: Минские губернаторы, etc.). С. 211&lt;/ref&gt;. [[File:Запіс аб хросьце Тэклі Юзафаты Антаніны Ракіцкай.png|thumb|250px|left|Запіс аб хросце Тэклі Юзафаты Антаніны Ракіцкай, дачкі бацькоў z Pałacu Horodyszcza.]][[File:Цэгла з кляймом Ракіцкіх.jpg|thumb|250px|left|Цэгла з лагатыпам гаспадара палаца графа Л. Ракіцкага (спалучаныя тыльнымі бакамі літары R i K – ROKICKI). Фота Андрэя Лебедзева. 2022 г.]]Найраней ''pałac'' Horodyszcze  згаданы 5 студзеня 1799 г. у метрычных кнігах Сялецкага базыльянскага кляштару ў запісе аб хросце Тэклі Юзафаты Антаніны, дачкі Людвіка і Ганны з Плятэраў{{efn-ua|Менш як праз тры тыдні, ва ўзросце 19 гадоў, пакінула свет жывых ў выніку пасляродавай гангрэны; 26 студзеня пахавана на Сялецкіх могілках (НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 245).|}} Ракіцкіх, кашталянічаў менскіх, парафіянаў Астраглядаўскага касцёла. Кумамі былі кашталяніч менскі Рафал Ракіцкі з Брагіня і Тэкля з Сівакоўскіх  Валовічава, шамбэлян [[Ксаверый Валовіч|Ксаверы Валовіч]] з Холмеча і Барбара Сандэрава, падстараста судовы рэчыцкі [[Ігнацы Аскерка]] і Антаніна Сандэраўна, лоўчы рэчыцкі Андрэй Солтан і Казімера Забэлаўна з Гарадзішча (НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 1451. А. 3адв.). Але ў датаваным днём раней, 4 студзеня 1799 г., запісе ў метрычных кнігах Астраглядаўскага касцёла (НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 198) усё пададзена яшчэ не гэтак урачыста: і дзяўчынка названая адно Тэкляй, і кумамі ў той дзень была адна толькі пара — Ігнацы Аскерка і Тэкля Валовічава, і самы хрост адбыўся ''ў маёнтку'' Гарадзішча (''in praedio'' Horodyszcze; пэўна, тут маем адпаведнік іншаму лацінамоўнаму выразу — ''in aula'' (у двары)). Увогуле, найчасцей ужываўся тэрмін «двор». Пазней жа, у 1812, 1815, 1818 – 1822 гг. колькі разоў згаданы «zamek Horodyski» альбо «zamek Horodyszcze» (НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 1451. А. 47адв., 59адв., 60адв.,72адв.-73, 75, 77адв., 79адв.-82адв.). Магчыма, акрамя знаходжання на даўнім гарадзішчы з валамі (што могуць высветліць хіба спецыялісты-археолагі), той нібыта ''Вішнявецкіх'' замкавы мур, урэшце атачыўшы палац, часам і выклікаў у святароў Актавіяна Даўгерда і Максіміліяна Эйсманта жаданне называць яго «замкам».|}} з радыяльна-рэгулярным у плане паркам. [[Аляксандр Карлавіч Ельскі|Аляксандр Ельскі]] пісаў пра ''«wspaniały pałac murowany»'', у якім гаспадар, маршалак Рэчыцкага павета, а пазней маршалак Мінскай губерні, шыкоўна і з густам бавіў свайго жыцця гады &lt;ref&gt;Słownik geograficzny Krółewstwa Polskiego і innych krajów słowiańskich. — Warszawa, 1882. T. III. S. 143&lt;/ref&gt;. Л. Ракіцкі, сам музыкант і вялікі знаўца музыкі, вучань слыннага італьянскага скрыпача і кампазітара [[Джавані Батыста Віёці|Джавані Батысты Віёці]], займеў выдатны аркестр з сарака музыкантаў; захоўваліся ў тым палацы і колькі твораў мастацтва. У шляхецкай рэвізіі 1811 года ў фальварку Гарадзішча засведчана пражыванне 37-гадовага ўладальніка графа Людвіка Ракіцкага{{efn-ua|5 жніўня 1774 г. ахрышчаны «толькі з вады» (ex aqua solum) грэка-уніяцкім прэсбітэрам Пракопіем Шумскім, парохам [[Ручаёўка|Ручаёўскай]] царквы, а 11 ліпеня 1775 г. з усімі ўжо касцёльнымі цырымоніямі – айцом Эгідыюшам Піатроўскім, вікарыем Астраглядаўскага парафіяльнага касцёла (НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 160).|}}, Міхала (16 г.), сына яго брата Рафала{{efn-ua|Спачыў 14 мая 1802 г. у фальварку Людамонт Мінскага павета, пахаваны на Кальварыйскіх могілках (Минские губернаторы, etc. С. 212).|}}, Уладзіслава Аскеркі (17 г.), сына яго сястры Ізабэлы{{efn-ua|Паводле метрычнага запісу Юравіцкага касцёла, пайшла з жыцця 13 мая 1794 г., пасля нараджэння сына; была парафіянкай касцёла ў Астраглядах, пахаваная ў Рудакове (НГАБ. Ф. 937. Воп. 1. Спр. 60. А. 97).|}}.
Там жа сярод «''шляхетства беспоместного''», акрамя дварэцкага, эканома, штальмейстара і іншых службоўцаў, названыя «''директор музыки''» Антоні Скібінскі (43 г.){{efn-ua|Антоні, сын Яна, Скібінскі, рыма-католік, на 1814 год названы ў сялецкіх метрыках канюшым, на 1816 год маршалкам двара Гарадзішча, згаданы і ў 1825 годзе (НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 1451. А. 58, 66адв., 94адв.). Памёр 20 снежня 1844 г. у [[Малейкі|Малейках]] (НГАБ. Ф. 1089. Воп. 1. Спр. 3. А. 36адв.).|}}, «''мэтр музыки''» Ян Пецэльд (37 г.), «''при музыке''» Казімір Казлоўскі (57 г.){{efn-ua|Капельмейстар двара Гарадзішча Казімір Казлоўскі вядомы яшчэ ад 24 жніўня 1802 года з метрычнага запісу Сялецкага кляштара аб хросце яго і Барбары з Скрычэўскіх, парафіянаў Астраглядаўскага касцёла, дачкі Разаліі Эльжбэты Юзэфы (НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 1451. А. 16адв.).|}} і яго сын Антоні (22 г.)&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 263. А. 77, 206&lt;/ref&gt;{{efn-ua|У сувязі з пражываннем у двары Гарадзішча музыкантаў, бацькі і сына Казіміра і Антонія Казлоўскіх, варта задацца пытаннем: а ці наведваў тутэйшую сядзібу, браў удзел у канцэртах і даваў урокі музыкі Каралю Ельскаму менавіта Юзаф, сын Антонія, Казлоўскі, знакаміты кампазітар (гл.: [[Восіп Антонавіч Казлоўскі]])? Тэму пачала В. Дадзіёмава; наведванні тыя, канешне, вельмі верагодныя. Але Міхал Ельскі згадаў толькі доктара Гаўсмана{{efn-ua|Антоні Гаўсман з жонкай Марыянай, медыкі (konsyliarze medycyny) двара Гарадзішча, рыма-католікі, у метрычных запісах Сялецкага кляштару згаданы ў 1816 і 1819 г. (НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 1451. А. 67, 75, 76).|}} і Казлоўскага, якія прызнаныя першымі скрыпкамі ў аркестры Л. Ракіцкага, а значыць былі сталымі яго музыкантамі. І хто той Казлоўскі? Можна дапусьціць, што бацька і сын даводзіліся адпаведна старэйшым братам і пляменнікам Юзафу. Ці мо нехта з іх даў колькі ўрокаў К. Ельскаму?.. Акрамя таго. А. Ахвердава, а потым і В. Дадзіёмава ў сваіх працах напэўна ж адвольна лакалізавалі Гарадзішча «''пад Мінскам''». І хоць С. Немагай тое ў свой час абвергла (Немагай С. М. Вастрабрамская літанія Юзафа Дашчынскага – помнік рэлігійнай музыкі Беларусі часоў перадрамантызму. // Весці Беларускай дзяржаўнай акадэміі музыкі. 2010. №. 17. С. 21), расійская даследчыца А. Лебедзева-Ямеліна паспрабавала яшчэ неяк і ўдакладніць месцазнаходжанне сядзібы Л. Ракіцкага: «''вблизи Минска'' (''то есть, по дороге из Пропойска в Залесье Огинских'')…» і «''Городищи Ракицких отстоят от Дудичей Ельских на приличное расстояние'' (''около 80 км'')!» (А. Лебедева-Емелина. Осип Козловский » белорус? (Новое о композиторе) // Старинная музыка. 2015. № 2 (68). С. 9). Здагадка пра «по дороге...» А. Лебедзевай-Амелінай – штучная. І адлегласць паміж маёнткамі Ракіцкага і Ельскага была ў чатыры разы большая. Аўтар успамінаў Міхал Ельскі, на працу якога, акрамя іншых, спасылалася і С. Немагай (Jelski M. Kilka wspomnień z przeszłości muzycznej Litwy. // Echo muzyczne. 1881. № 22. S. 169 – 171;  № 23.  S. 180 – 182), як і брат-энцыклапедыст Аляксандр, дакладна ведаў, што двор Гарадзішча маршалка Л. Ракіцкага месціўся ў Рэчыцкім павеце, а настаўнікамі іх бацькі ў ігры на скрыпцы былі майстры музыкі Кіфэрлінг, Мёсэр і Дашчынскі (S. 181, 182).|}}.

Пад кіраўніцтвам запрошанага ў двор Гарадзішча ў 1814 годзе таленавітага музыканта, кампазітара, дырыжора і педагога Юзафа Дашчынскага{{efn-ua|[[File:Бліскучы канцэрт, прысвечаны Тэклі Прозар, народжанай графіні Ракіцкай. 1833 г.jpg|thumb|250px|Тытульны аркуш Канцэрта для фартэпіяна, прысвечанага Тэклі Прозар, народжанай графіні Ракіцкай. 1833 г.]]Юзаф, сын Даміяна, Дашчынскі, атрымаўшы ад гаспадара палаца пенсію (ад 24 ліпеня 1828 г. дажыццёвае права на валоданне вёскай Пясочанка з сялянамі&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 443. Воп. 1. Спр. 1. А. 7, 26адв.-27: Список лицам, состоящим в числе дворян 2-го разряда Речицкого уезда, кои не представили в Минское Дворянское собрание в срок, назначенный Высочайшими указами 5 июля 1838 и 5 ноября 1841 годов доказательств о дворянском своем происхождении. Составлен июля 17 дня 1844 года.&lt;/ref&gt;), жыў у дварах Гарадзішча і [[Астрагляды]] на працягу 30 гадоў, да апошніх дзён. Многія творы ён прысвяціў сваім дабрадзеям — графу Людвіку Ракіцкаму і ягонай дачцэ Тэклі Прозар. Сярод іх — «Бліскучы вальс» і «Канцэртны паланез» для фартэпіяна ў чатыры рукі. Гэтыя творы, па словах А. Ахвердавай, захоўваюцца ў бібліятэках Пецярбургу.|}} згаданы аматарскі аркестр дасягнуў вельмі высокага ўзроўню, бліскуча выконваў сімфоніі Гайдна, Моцарта і Бетховена. Канцэрты пад кіраўніцтвам Ю. Дашчынскага, на якія з'язджаліся слухачы з розных куткоў Беларусі, праводзіліся не адно ў маёнтку Л. Ракіцкага, але таксама ў Мінску і даволі часта з дабрачыннымі мэтамі. У гэтых канцэртах упершыню ў Беларусі прагучалі оперы А. Сальеры «Аксур, цар Армуза» і Ф. Буальдзьё «Белая дама»&lt;ref&gt;А. Ахвердава. Юзаф Дашчынскі. // Помнікі гісторыі і культуры Беларусі. 1988. № 2. С. 23; Святлена Немагай. Юзаф Дашчынскі і яго Вострабрамская літанія. // Наша вера. 2013. № 3(65).&lt;/ref&gt;.

20 жніўня 1818 года «jedyne dziecię i jedyna pociecha ojca» Л. Ракіцкага дачка Тэкля і сын [[Караль Прозар|Караля Прозара]] Уладзіслаў узялі шлюб&lt;ref&gt;Żychliński T. Złota księga szlachty polskiej. – Poznań, 1895. Rocznik XVII. S. 151 – 152&lt;/ref&gt;, таму рэзідэнцыя з прыналежнымі да яе паселішчамі і ўгоддзямі з цягам часу дасталася роду Прозараў. У снежні 1831 года пан падкаморы рэчыцкі Уладзіслаў Прозар заключыў кантракт у 9 100 рублёў серабром на продаж гарэлкі з фальваркавых бровараў у Хойніках, Гарадзішчы і Ёлчы з бацькам і сынам Лейбай і Абрамам Шайковічамі&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 694. Воп. 7. Спр. 831. А. 9&lt;/ref&gt;, якія ўважаліся першымі ў гэткага кшталту камерцыі на ўвесь Рэчыцкі павет Мінскай губерні. У «Списках населенных мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засведчана, што 20 асоб мужчынскага і 19 жаночага полу з ліку жыхароў фальварка Гарадзішча належалі да Астраглядаўскай парафіі Унебаўзяцця Найсвяцейшай Панны Марыі&lt;ref&gt;Расійскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 381адв.&lt;/ref&gt;.

[[File:Маёнтак Гарадзішча ўладальніка Патона. Згадка 1887 г.png|thumb|250px|left|Маёнтак Гарадзішча ўладальніка Патона. Згадка 1887 г.]]У парэформенны перыяд паселішча належала да Брагінскай воласці. У 1876 годзе сын і дочкі Мечыслава Прозара Канстанцін, Марыя, Зофія, Станіслава мелі ў дварах Гарадзішча, [[Астрагляды|Астраглядавічы]] і [[Савічы (Брагінскі раён)|Савічы]] разам 31 581 дзесяціну ўгоддзяў; яшчэ ў Гарадзішчы — 2 вадзяныя з гадавым прыбыткам у 1260 рублёў, 1 конны млын (50 р.), 1 вятрак (100 р.), сукнавальню (60 р.), завод па вытворчасці жалеза (70 р.)&lt;ref&gt;Памяць. Брагінскі раён. — Мінск: Мастацкая літаратура, 2003. С. 61&lt;/ref&gt;. У 1886 годзе тут дзейнічалі бровар і вадзяны млын&lt;ref&gt;Волости и важнейшие селения Европейской России. Вып. 5. — С.-Петербург, 1886. С. 111&lt;/ref&gt;. Паводле спісу землеўладальнікаў Мінскай губерні на 1889 год, уласнікам маёнтка Гарадзішча ў 3730 дзесяцін угоддзяў быў сапраўдны стацкі саветнік Уладзімір Мацвееў Ергольскі&lt;ref&gt;Список зелевладельцев Минской губернии. 1889 г. – Минск, 1889. С. 368&lt;/ref&gt;. Але ў дадатку «Апісанне сумежных земляў» да плану надзела брагінскіх сялянак Аляксандры і Ганны Сідаравых Лаўрусенкаў, выкананым у 1887 годзе землямерам Вырвічам, засведчана, што маёнтак Гарадзішча належаў Патону&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1477. Воп. 1. Спр. 2620&lt;/ref&gt;. У кнізе &quot;Памяць. Брагінскі раён&quot; без спасылкі на крыніцу сказана, што ў 1890 годзе двор Гарадзішча набыў расійскі аташэ ў Швейцарыі Аскар Пятровіч Патон{{efn-ua|Вартае ўвагі тое, аднак, што А. П. Патон, паводле ўспамінаў сына Яўгена (Патон Е. О. Воспоминания. Литературная запись Ю. Буряковского. – Київ: Державне видавництво художньої літератури, 1933. С. 5, 12), быў знаёмы «по службе» з найталенавітым інжынерам Станіславам Валерыянавічам Кербедзем, які ўжо ў 1883 г. стаў уладальнікам маёнтку Брагін, пазней перайшоўшым да сына Міхала (гл. [[Брагін]]).|}}. На 1903/1904 год сярод зямельных уласнікаў Мінскай губерні, якія мелі 500 і болей дзесяцін, названы уладальнік маёнтку Гарадзішча, што ў Брагінскай воласці, спадчынны дваранін Пётр Аскаравіч Патон&lt;ref&gt;Памятная книжка Минской губернии на 1904 г. — Минск: Издание Минского губернского статистического комитета, 1903. Приложение. С. 58&lt;/ref&gt;. У 1913 годзе маёнтак Гарадзішча П. А. Патона складаў 2183 дзесяціны ўгоддзяў&lt;ref&gt;Spis ziemian mińskich, posiadających 100 i więcej dziesięcin ziemi. // Kalendarz Miński na 1914 r. / pod redakcją W. Dworzaczka. – Mińsk, 1913. S. 110 [https://polona.pl/archive?uid=78365669&amp;cid=81546020 «Nad Świsłoczą» Kalendarz Miński na 1914 r.]&lt;/ref&gt;.[[File:Тэльман. Валун у парку.jpg|thumb|250px|злева|Валун «Камень кахання» ў парку двара Гарадзішча паноў Ракіцкіх і Прозараў, господ Патонов.{{efn-ua|Выглядае, што звязаная з гэтым валуном мясцовая &quot;легенда&quot; пра рамантычнае спатканне Ілжэдзмітрыя з Марынай Мнішак нават не ў Брагіне (што таксама было б фантасмагорыяй),[[File:Сцяна ў пачатку XIX ст.png|thumb|250px|Сцяна ў двары Гарадзішча, пач. XX ст. Здымак з сямейнага архіва Афонскіх.]] а менавіта тут, з’явілася пад уплывам вершу &quot;В Городище есть преданье:_У реки, где панский сад_Были встречи и свиданья_Много лет тому назад...&quot; (поўны тэкст гл.: Памяць. Брагінскі раён. — Мінск, 2003. С. 47). Сам жа верш, дзеля забавы, мог скласьці не пазбаўлены мастацкага густу чалавек са службы П. А. Патона ў познім двары Гарадзішча альбо, — і гэта падаецца больш верагодным, — нехта з абазнаных у расійскай гісторыі паэтаў ужо савецкіх часоў. У кожным выпадку, натхненне выклікана сюжэтам, напрыклад (бо ёсць і іншыя), як у гравюры С. Ф. Галакціёнава &quot;Марина Мнишек и Дмитрий Самозванец в саду Самборского замка&quot; пачатку XIX ст.|}}]][[File:Марына Мнішак і Дзітры Самазванец. Гравюра С. ф. Галакціёнава.jpg|thumb|250px|Марына Мнішак і Дзмітры Самазванец у замкавым саду ў [[Самбар]]ы. Гравюра С. Ф. Галакціёнава, пач. XIX ст.]]
9 лютага 1918 года, яшчэ да падпісання [[Брэсцкі мір|Берасьцейскай мірнай дамовы]] з бальшавіцкай Расіяй (3 сакавіка), Германія перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвяшчалася часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Двор Гарадзішча, аднак, апынуўся ў складзе часова створанай 15 чэрвеня Палескай губерні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. Прычым, старастай (губернатарам) гетман [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]] [[Павел Скарападскі]] прызначыў былога ўладальніка маёнтка, галаву Рэчыцкай павятовай управы П. А. Патона. Ад 18 мая тут дзейнічала «варта Украінскай Дзяржавы»&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 – січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. – Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286 – 296 (артыкул беларускамоўны); Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 85&lt;/ref&gt;.

1 студзеня 1919 года згодна з пастановай І з’езду КП(б) Беларусі Брагінская воласць увайшла ў склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], аднак 16 студзеня яна разам з іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі перададзена ў склад [[РСФСР]].

8 снежня 1926 года Брагін і яго значна пашыраную тэрытарыяльна воласць вярнулі [[Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|БССР]]. Тады ж утвораны Брагінскі раён. Найболей інтэнсіўна пасёлак Двор-Гарадзішча развіваўся ў 1920-я гады. У 1932 годзе арганізаваны [[калгас]]. Паводле [[Яўген Нічыпаравіч Рапановіч|Я. Н. Рапановіча]], імя [[Эрнст Тэльман|Э. Тэльмана]] паселішчу нададзена 25 кастрычніка 1934 года&lt;ref&gt;Рапановіч Я. Н. Слоўнік назваў населеных пунктаў Гомельскай вобласці. Мінск: Навука і тэхніка, 1986. С. 58, 168&lt;/ref&gt;.

У гады [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] акупанты забілі 13 жыхароў. Падчас баёў за вызваленне пасёлка ў кастрычніку 1943 года загінулі 6 савецкіх салдатаў, якія пахаваны ў брацкай магіле на могілках. На 2004 год, пасёлак знаходзіўся ў складзе калгаса імя Э. Тэльмана (цэнтр — вёска [[Сялец (Брагінскі раён)|Сялец]]); працавалі клуб, крама.

== Насельніцтва ==
* '''XX стагоддзе:''' 1909 год — у фальварку Гарад''ы''шча (Город''ы''ще) 1 двор, 17 жыхароў&lt;ref&gt;Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 43&lt;/ref&gt;.
*'''XXI стагоддзе:''' 2004 год — 57 гаспадарак, 177 жыхароў; 2006 год — 55 гаспадарак, 169 чалавек, з якіх 50 ва ўзросце да 16 гадоў, 75 — у працаздольным і 44 — старэйшым за працаздольны; 2009 год — 133 жыхары&lt;ref&gt;[http://pop-stat.mashke.org/belarus-census/homielskaja.htm Насельніцтва Гомельскай вобласці па выніках перапісу 2009 года] {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;; 2021 год — 107 жыхароў&lt;ref&gt;[http://bragin.gomel-region.by/ru/malejkovsky/ Малейкаўскі сельскі савет]&lt;/ref&gt;.

== Забудова ==
[[File:Тэльман. Рэшткі сцяны замка Вішнявецкіх.jpg|thumb|250px|справа|Рэшткі сцяны замка Вішнявецкіх]]
Планіроўка складаецца з крывалінейнай вуліцы, блізкай да мерыдыянальнай арыентацыі забудаванай драўлянымі хатамі сядзібнага тыпу. Транспартныя сувязі па прасёлкавай, затым [[Дарога|аўтамабільнай дарозе]] [[Камарын]] — [[Хойнікі]].

== Славутасці ==
* Парк з рэшткамі сцяны замка Вішнявецкіх ([[Тэльманскі замак]]){{efn-ua|Назва паводле [[Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь|Дзяржаўнага спіса гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь]]. Але пры князях Вішнявецкіх (малодшая галіна роду, XVI ст. — пачатак 1670-х гг., ды пасля немалога перапынку Міхал Сервацы са старэйшай галіны і апошні з мужчын у родзе, 1730-я — 1740-я гг.; гл. [[Брагін]]) у Гарадзішчы не тое што мураванага замка, але і якой-небудзь драўлянай панскай сядзібы не існавала. На 1609 год ёсць звестка пра дарогу гарадзішчаўскую, 1742 і 1750 — пра млыны, 1754 — пра дзве халупы (хаты) у вёсцы Гарадзішча (гл. [[Гарадзішча (Брагінскі раён)|Гарадзішча]]). На здымку, верагодна, — рэшткі сцяны ў комплексе мураваных збудаванняў вялікапанскай сядзібы маршалка Людвіка Ракіцкага, якая з цягам часу перастала быць патрэбнай наступным уладальнікам і яе пачалі разбіраць, магчыма, яшчэ ў канцы XIX ст.|}} (канец XVIII стагоддзя) — {{ГККРБ 4|313Г000121}}

== Вядомыя асобы ==
* [[Людвік Міхалавіч Ракіцкі]] (1774 — каля 1828) — рэчыцкі павятовы маршалак 1802—1811, [[Прадвадзіцелі (маршалкі) дваранства Мінскай губерні|мінскі губернскі маршалак]] 1811—1814
* [[Юзаф Дашчынскі|Юзаф Даміянавіч Дашчынскі]] (1774, [[Вільня]] — 1844, двор [[Астрагляды|Астраглядавічы]]&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1089. Воп. 1. Спр. 3. А. 33адв.&lt;/ref&gt;) — піяніст, кампазітар, дырыжор, кіраўнік аркестра.

== Заўвагі ==
{{Notelist-ua}}

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/ГВБ|1-1}} — С. 112

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:Teĺman, Brahin District}}

{{Малейкаўскі сельсавет}}
{{Брагінскі раён}}

[[Катэгорыя:Малейкаўскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Брагінскага раёна]]
[[Катэгорыя:Перайменаваныя населеныя пункты Беларусі]]</text>
      <sha1>b723s6c8e42hoi9g22j9524v6m7rz67</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195251</id>
      <parentid>4195231</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T20:31:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42341" xml:space="preserve">{{значэнні2|Тэльман}}
{{НП-Беларусь
 |статус                  = Пасёлак
 |беларуская назва        = Тэльман
 |арыгінальная назва      = 
 |краіна                  = Беларусь
 |падначаленне            = 
 |герб                    = 
 |сцяг                    = 
 |шырыня герба            = 
 |шырыня сцяга            = 
 |выява                   = Тэльман. Парк графаў Ракіцкіх (4).jpg
 |подпіс                  = Парк графаў Ракіцкіх
 |lat_dir = N|lat_deg = 51|lat_min = 48|lat_sec = 42
 |lon_dir = E|lon_deg = 30|lon_min = 17|lon_sec = 10
 |CoordAddon              = type:city_region:BY-HO
 |CoordScale              = 
 |памер карты краіны      = 
 |памер карты вобласці    = 
 |памер карты раёна       = 
 |вобласць                = Гомельская 
 |раён                    = Брагінскі 
 |сельсавет               = Малейкаўскі
 |пасялковы савет         = 
 |карта краіны            = 
 |карта вобласці          = 
 |карта раёна             = 
 |унутранае дзяленне      = 
 |від главы               = 
 |глава                   = 
 |дата заснавання         = 
 |першае згадванне        = канец XVIII стагоддзя
 |ранейшыя назвы          = Двор-Гарадзішча
 |статус з                = 
 |плошча                  = 
 |від вышыні              = 
 |вышыня цэнтра НП        = 
 |афіцыйная мова          = 
 |афіцыйная мова-ref      = 
 |двароў                  = 
 |насельніцтва            = 107
 |год перапісу            = 2021
 |шчыльнасць              = 
 |нацыянальны склад       = 
 |канфесійны склад        = 
 |часавы пояс             = 
 |DST                     = 
 |тэлефонны код           = 2344
 |паштовы індэкс          = 
 |паштовыя індэксы        = 
 |аўтамабільны код        = 
 |від ідэнтыфікатара      = 
 |лічбавы ідэнтыфікатар   = 
 |катэгорыя ў Commons     = Teĺman, Brahin District
 |сайт                    = 
 |мова сайта              = 
 |мова сайта 2            = 
 |мова сайта 3            = 
 |мова сайта 4            = 
 |мова сайта 5            = 
 |add1n                   = 
 |add1                    = 
 |add2n                   = 
 |add2                    = 
 |add3n                   = 
 |add3                    = 
|OpenStreetMap         = 
}}
'''Тэ́льман'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Teĺman}}, {{lang-ru|Тельман}}) — пасёлак у [[Брагінскі раён|Брагінскім раёне]] [[Гомельская вобласць|Гомельскай вобласці]], на рацэ [[Брагінка|Брагінцы]]. Уваходзіць у склад [[Малейкаўскі сельсавет|Малейкаўскага сельсавета]].

Размешчаны за 4 км на паўночны ўсход ад [[Брагін]]а, за 25 км ад чыгуначнай станцыі [[Хойнікі (станцыя)|Хойнікі]] (на лініі Васілевічы — Хойнікі ад лініі [[Калінкавічы]] — Гомель), за 126 км ад [[Гомель|Гомеля]].

== Гісторыя ==
У 1574 годзе мястэчка Брагін з прылеглымі валасцямі было падорана каралём польскім і вялікім князем літоўскім Генрыхам Валуа літоўскім магнатам Аляксандру і Міхаілу Вішнявецкім (Збаражскім). На гэтай тэрыторыі былі пабудаваны 2 замкі: у сталай княжай рэзідэнцыі Брагінe і ў вёсцы Гарадзішча (Двор-Гарадзішча) за 4 км ад яго, на правым беразе р. Брагінка.

У канцы XVIII стагоддзя тут быў закладзены парк, які меў характэрныя прыметы барочнага паркабудавання. У планіровачную структуру парка арганічна ўключана рака, па беразе якой праходзіць алея. Растуць ліпа, клён, граб, дуб, вяз, вярба.

[[File:Фальварак і вёска Гарадзішча на плане Генеральнага межавання Рэчыцкага павету 1797 г.png|thumb|250px|left|Фальварак і слабада Гарадзішча на схематычным плане Рэчыцкага павета 1800 г.]]Паводле рэвізіі 1795 года, у паселішчах, прыналежных да фальварка Гарадзішча, налічвалася 2 848 душ прыгонных мужчынскага полу&lt;ref&gt;НГАБ у Мінску. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 263. А. 206&lt;/ref&gt;. З крыніцы, заснаванай на матэрыялах той жа рэвізіі, вядома, што вёскі Гарадзішча (верагодна, і фальварак), Углы, Каманоў, Сялец, хутар Малейкі, саўладальнікамі якіх былі [[Людвік Ракіцкі|Людвік]] і [[Рафал Алаіз Ракіцкі|Рафал Алаізі Ракіцкі]]я, у ''«оренду поступлено капитану Сандеру»''&lt;ref&gt;Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 72, 74&lt;/ref&gt;{{efn-ua|Ян Сандэр, капітан «польской службы», уладальнік у Рэчыцкім павеце 53 сялянскіх душ (гл.: Кондратьєв Ігор. Участь шляхти Речицького повіту у виборах в дворянські інституції Чернігівського намісництва в 1796 р. // Рэчыцкі край: да 150-годдзя з дня нараджэння Мітрафана Доўнара-Запольскага: зб. навук. арт. – Мінск: Беларуская навука, 2019. С. 307, 310). Цікава, што ўжо ў метрычным запісе Астраглядаўскага касцёла за 31 ліпеня 1787 г. аб шлюбе Яна Шандэра (Сандэра) з Барбарай Бялінскай месцам пражывання названа менавіта Гарадзішча, хоць і без указання статуса паселішча (НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 211-211адв.).|}}. Будучы Двор-Гарадзішча пазначаны побач з аднаіменнай слабадой як фальварак таксама на схематычным плане [[Рэчыцкі павет (Расійская імперыя)|Рэчыцкага павета]] 1800 года.

Недзе ў пачатку XIX стагоддзя тут, на правым беразе ракі Брагінкі, паўстала рэзідэнцыя графа [[Людвік Ракіцкі|Людвіка Ракіцк]]ага{{efn-ua|У самым канцы XVIII ст. браты Ракіцкія вызначыліся з падзелам бацькоўскай фартуны. Рафалу і яго нашчадкам дастаўся Брагін з прылегласцямі, таму Людвік стварыў у Гарадзішчы новую рэзідэнцыю для сваёй часткі Брагінскіх добраў (Гарадзішчаўскі і Ёлчанскі ключы, фальваркі Пучын, Крыўча, Макрэц, Удалёўка і Углы)&lt;ref&gt;Минские губернаторы, вице-губернаторы и губернские предводители дворянства (1793–1917): биографический справочник / сост. Ю. Н. Снапковский; редкол.: В. И. Адамушко [и др.]. – Минск: Беларусь, 2016 (далей: Минские губернаторы, etc.). С. 211&lt;/ref&gt;. [[File:Запіс аб хросьце Тэклі Юзафаты Антаніны Ракіцкай.png|thumb|250px|left|Запіс аб хросце Тэклі Юзафаты Антаніны Ракіцкай, дачкі бацькоў z Pałacu Horodyszcza.]][[File:Цэгла з кляймом Ракіцкіх.jpg|thumb|250px|left|Цэгла з лагатыпам гаспадара палаца графа Л. Ракіцкага (спалучаныя тыльнымі бакамі літары R i K – ROKICKI). Фота Андрэя Лебедзева. 2022 г.]]Найраней ''pałac'' Horodyszcze  згаданы 5 студзеня 1799 г. у метрычных кнігах Сялецкага базыльянскага кляштару ў запісе аб хросце Тэклі Юзафаты Антаніны, дачкі Людвіка і Ганны з Плятэраў{{efn-ua|Менш як праз тры тыдні, ва ўзросце 19 гадоў, пакінула свет жывых ў выніку пасляродавай гангрэны; 26 студзеня пахавана на Сялецкіх могілках (НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 245).|}} Ракіцкіх, кашталянічаў менскіх, парафіянаў Астраглядаўскага касцёла. Кумамі былі кашталяніч менскі Рафал Ракіцкі з Брагіня і Тэкля з Сівакоўскіх  Валовічава, шамбэлян [[Ксаверый Валовіч|Ксаверы Валовіч]] з Холмеча і Барбара Сандэрава, падстараста судовы рэчыцкі [[Ігнацы Аскерка]] і Антаніна Сандэраўна, лоўчы рэчыцкі Андрэй Солтан і Казімера Забэлаўна з Гарадзішча (НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 1451. А. 3адв.). Але ў датаваным днём раней, 4 студзеня 1799 г., запісе ў метрычных кнігах Астраглядаўскага касцёла (НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 198) усё пададзена яшчэ не гэтак урачыста: і дзяўчынка названая адно Тэкляй, і кумамі ў той дзень была адна толькі пара — Ігнацы Аскерка і Тэкля Валовічава, і самы хрост адбыўся ''ў маёнтку'' Гарадзішча (''in praedio'' Horodyszcze; пэўна, тут маем адпаведнік іншаму лацінамоўнаму выразу — ''in aula'' (у двары)). Увогуле, найчасцей ужываўся тэрмін «двор». Пазней жа, у 1812, 1815, 1818 – 1822 гг. колькі разоў згаданы «zamek Horodyski» альбо «zamek Horodyszcze» (НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 1451. А. 47адв., 59адв., 60адв.,72адв.-73, 75, 77адв., 79адв.-82адв.). Магчыма, акрамя знаходжання на даўнім гарадзішчы з валамі (што могуць высветліць хіба спецыялісты-археолагі), той нібыта ''Вішнявецкіх'' замкавы мур, урэшце атачыўшы палац, часам і выклікаў у святароў Актавіяна Даўгерда і Максіміліяна Эйсманта жаданне называць яго «замкам».|}} з радыяльна-рэгулярным у плане паркам. [[Аляксандр Карлавіч Ельскі|Аляксандр Ельскі]] пісаў пра ''«wspaniały pałac murowany»'', у якім гаспадар, маршалак Рэчыцкага павета, а пазней маршалак Мінскай губерні, шыкоўна і з густам бавіў свайго жыцця гады &lt;ref&gt;Słownik geograficzny Krółewstwa Polskiego і innych krajów słowiańskich. — Warszawa, 1882. T. III. S. 143&lt;/ref&gt;. Л. Ракіцкі, сам музыкант і вялікі знаўца музыкі, вучань слыннага італьянскага скрыпача і кампазітара [[Джавані Батыста Віёці|Джавані Батысты Віёці]], займеў выдатны аркестр з сарака музыкантаў; захоўваліся ў тым палацы і колькі твораў мастацтва. У шляхецкай рэвізіі 1811 года ў фальварку Гарадзішча засведчана пражыванне 37-гадовага ўладальніка графа Людвіка Ракіцкага{{efn-ua|5 жніўня 1774 г. ахрышчаны «толькі з вады» (ex aqua solum) грэка-уніяцкім прэсбітэрам Пракопіем Шумскім, парохам [[Ручаёўка|Ручаёўскай]] царквы, а 11 ліпеня 1775 г. з усімі ўжо касцёльнымі цырымоніямі – айцом Эгідыюшам Піатроўскім, вікарыем Астраглядаўскага парафіяльнага касцёла (НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 160).|}}, Міхала (16 г.), сына яго брата Рафала{{efn-ua|Спачыў 14 мая 1802 г. у фальварку Людамонт Мінскага павета, пахаваны на Кальварыйскіх могілках (Минские губернаторы, etc. С. 212).|}}, Уладзіслава Аскеркі (17 г.), сына яго сястры Ізабэлы{{efn-ua|Паводле метрычнага запісу Юравіцкага касцёла, пайшла з жыцця 13 мая 1794 г., пасля нараджэння сына; была парафіянкай касцёла ў Астраглядах, пахаваная ў Рудакове (НГАБ. Ф. 937. Воп. 1. Спр. 60. А. 97).|}}.
Там жа сярод «''шляхетства беспоместного''», акрамя дварэцкага, эканома, штальмейстара і іншых службоўцаў, названыя «''директор музыки''» Антоні Скібінскі (43 г.){{efn-ua|Антоні, сын Яна, Скібінскі, рыма-католік, на 1814 год названы ў сялецкіх метрыках канюшым, на 1816 год маршалкам двара Гарадзішча, згаданы і ў 1825 годзе (НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 1451. А. 58, 66адв., 94адв.). Памёр 20 снежня 1844 г. у [[Малейкі|Малейках]] (НГАБ. Ф. 1089. Воп. 1. Спр. 3. А. 36адв.).|}}, «''мэтр музыки''» Ян Пецэльд (37 г.), «''при музыке''» Казімір Казлоўскі (57 г.){{efn-ua|Капельмейстар двара Гарадзішча Казімір Казлоўскі вядомы яшчэ ад 24 жніўня 1802 года з метрычнага запісу Сялецкага кляштара аб хросце яго і Барбары з Скрычэўскіх, парафіянаў Астраглядаўскага касцёла, дачкі Разаліі Эльжбэты Юзэфы (НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 1451. А. 16адв.).|}} і яго сын Антоні (22 г.)&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 263. А. 77, 206&lt;/ref&gt;{{efn-ua|У сувязі з пражываннем у двары Гарадзішча музыкантаў, бацькі і сына Казіміра і Антонія Казлоўскіх, варта задацца пытаннем: а ці наведваў тутэйшую сядзібу, браў удзел у канцэртах і даваў урокі музыкі Каралю Ельскаму менавіта Юзаф, сын Антонія, Казлоўскі, знакаміты кампазітар (гл.: [[Восіп Антонавіч Казлоўскі]])? Тэму пачала В. Дадзіёмава; наведванні тыя, канешне, вельмі верагодныя. Але Міхал Ельскі згадаў толькі доктара Гаўсмана{{efn-ua|Антоні Гаўсман з жонкай Марыянай, медыкі (konsyliarze medycyny) двара Гарадзішча, рыма-католікі, у метрычных запісах Сялецкага кляштару згаданы ў 1816 і 1819 г. (НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 1451. А. 67, 75, 76).|}} і Казлоўскага, якія прызнаныя першымі скрыпкамі ў аркестры Л. Ракіцкага, а значыць былі сталымі яго музыкантамі. І хто той Казлоўскі? Можна дапусьціць, што бацька і сын даводзіліся адпаведна старэйшым братам і пляменнікам Юзафу. Ці мо нехта з іх даў колькі ўрокаў К. Ельскаму?.. Акрамя таго. А. Ахвердава, а потым і В. Дадзіёмава ў сваіх працах напэўна ж адвольна лакалізавалі Гарадзішча «''пад Мінскам''». І хоць С. Немагай тое ў свой час абвергла (Немагай С. М. Вастрабрамская літанія Юзафа Дашчынскага – помнік рэлігійнай музыкі Беларусі часоў перадрамантызму. // Весці Беларускай дзяржаўнай акадэміі музыкі. 2010. №. 17. С. 21), расійская даследчыца А. Лебедзева-Ямеліна паспрабавала яшчэ неяк і ўдакладніць месцазнаходжанне сядзібы Л. Ракіцкага: «''вблизи Минска'' (''то есть, по дороге из Пропойска в Залесье Огинских'')…» і «''Городищи Ракицких отстоят от Дудичей Ельских на приличное расстояние'' (''около 80 км'')!» (А. Лебедева-Емелина. Осип Козловский » белорус? (Новое о композиторе) // Старинная музыка. 2015. № 2 (68). С. 9). Здагадка пра «по дороге...» А. Лебедзевай-Амелінай – штучная. І адлегласць паміж маёнткамі Ракіцкага і Ельскага была ў чатыры разы большая. Аўтар успамінаў Міхал Ельскі, на працу якога, акрамя іншых, спасылалася і С. Немагай (Jelski M. Kilka wspomnień z przeszłości muzycznej Litwy. // Echo muzyczne. 1881. № 22. S. 169 – 171;  № 23.  S. 180 – 182), як і брат-энцыклапедыст Аляксандр, дакладна ведаў, што двор Гарадзішча маршалка Л. Ракіцкага месціўся ў Рэчыцкім павеце, а настаўнікамі іх бацькі ў ігры на скрыпцы былі майстры музыкі Кіфэрлінг, Мёсэр і Дашчынскі (S. 181, 182).|}}.

Пад кіраўніцтвам запрошанага ў двор Гарадзішча ў 1814 годзе таленавітага музыканта, кампазітара, дырыжора і педагога Юзафа Дашчынскага{{efn-ua|[[File:Бліскучы канцэрт, прысвечаны Тэклі Прозар, народжанай графіні Ракіцкай. 1833 г.jpg|thumb|250px|Тытульны аркуш Канцэрта для фартэпіяна, прысвечанага Тэклі Прозар, народжанай графіні Ракіцкай. 1833 г.]]Юзаф, сын Даміяна, Дашчынскі, атрымаўшы ад гаспадара палаца пенсію (ад 24 ліпеня 1828 г. дажыццёвае права на валоданне вёскай Пясочанка з сялянамі&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 443. Воп. 1. Спр. 1. А. 7, 26адв.-27: Список лицам, состоящим в числе дворян 2-го разряда Речицкого уезда, кои не представили в Минское Дворянское собрание в срок, назначенный Высочайшими указами 5 июля 1838 и 5 ноября 1841 годов доказательств о дворянском своем происхождении. Составлен июля 17 дня 1844 года.&lt;/ref&gt;), жыў у дварах Гарадзішча і [[Астрагляды]] на працягу 30 гадоў, да апошніх дзён. Многія творы ён прысвяціў сваім дабрадзеям — графу Людвіку Ракіцкаму і ягонай дачцэ Тэклі Прозар. Сярод іх — «Бліскучы вальс» і «Канцэртны паланез» для фартэпіяна ў чатыры рукі. Гэтыя творы, па словах А. Ахвердавай, захоўваюцца ў бібліятэках Пецярбургу.|}} згаданы аматарскі аркестр дасягнуў вельмі высокага ўзроўню, бліскуча выконваў сімфоніі Гайдна, Моцарта і Бетховена. Канцэрты пад кіраўніцтвам Ю. Дашчынскага, на якія з'язджаліся слухачы з розных куткоў Беларусі, праводзіліся не адно ў маёнтку Л. Ракіцкага, але таксама ў Мінску і даволі часта з дабрачыннымі мэтамі. У гэтых канцэртах упершыню ў Беларусі прагучалі оперы А. Сальеры «Аксур, цар Армуза» і Ф. Буальдзьё «Белая дама»&lt;ref&gt;А. Ахвердава. Юзаф Дашчынскі. // Помнікі гісторыі і культуры Беларусі. 1988. № 2. С. 23; Святлена Немагай. Юзаф Дашчынскі і яго Вострабрамская літанія. // Наша вера. 2013. № 3(65).&lt;/ref&gt;.

20 жніўня 1818 года «jedyne dziecię i jedyna pociecha ojca» Л. Ракіцкага дачка Тэкля і сын [[Караль Прозар|Караля Прозара]] Уладзіслаў узялі шлюб&lt;ref&gt;Żychliński T. Złota księga szlachty polskiej. – Poznań, 1895. Rocznik XVII. S. 151 – 152&lt;/ref&gt;, таму рэзідэнцыя з прыналежнымі да яе паселішчамі і ўгоддзямі з цягам часу дасталася роду Прозараў. У снежні 1831 года пан падкаморы рэчыцкі Уладзіслаў Прозар заключыў кантракт у 9 100 рублёў серабром на продаж гарэлкі з фальваркавых бровараў у Хойніках, Гарадзішчы і Ёлчы з бацькам і сынам Лейбай і Абрамам Шайковічамі&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 694. Воп. 7. Спр. 831. А. 9&lt;/ref&gt;, якія ўважаліся першымі ў гэткага кшталту камерцыі на ўвесь Рэчыцкі павет Мінскай губерні. У «Списках населенных мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засведчана, што 20 асоб мужчынскага і 19 жаночага полу з ліку жыхароў фальварка Гарадзішча належалі да Астраглядаўскай парафіі Унебаўзяцця Найсвяцейшай Панны Марыі&lt;ref&gt;Расійскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 381адв.&lt;/ref&gt;.

[[File:Маёнтак Гарадзішча ўладальніка Патона. Згадка 1887 г.png|thumb|250px|left|Маёнтак Гарадзішча ўладальніка Патона. Згадка 1887 г.]]У парэформенны перыяд паселішча належала да Брагінскай воласці. У 1876 годзе сын і дочкі Мечыслава Прозара Канстанцін, Марыя, Зофія, Станіслава мелі ў дварах Гарадзішча, [[Астрагляды|Астраглядавічы]] і [[Савічы (Брагінскі раён)|Савічы]] разам 31 581 дзесяціну ўгоддзяў; яшчэ ў Гарадзішчы — 2 вадзяныя з гадавым прыбыткам у 1260 рублёў, 1 конны млын (50 р.), 1 вятрак (100 р.), сукнавальню (60 р.), завод па вытворчасці жалеза (70 р.)&lt;ref&gt;Памяць. Брагінскі раён. — Мінск: Мастацкая літаратура, 2003. С. 61&lt;/ref&gt;. У 1886 годзе тут дзейнічалі бровар і вадзяны млын&lt;ref&gt;Волости и важнейшие селения Европейской России. Вып. 5. — С.-Петербург, 1886. С. 111&lt;/ref&gt;. Паводле спісу землеўладальнікаў Мінскай губерні на 1889 год, уласнікам маёнтка Гарадзішча ў 3730 дзесяцін угоддзяў быў сапраўдны стацкі саветнік Уладзімір Мацвееў Ергольскі&lt;ref&gt;Список зелевладельцев Минской губернии. 1889 г. – Минск, 1889. С. 368&lt;/ref&gt;. Але ў дадатку «Апісанне сумежных земляў» да плану надзела брагінскіх сялянак Аляксандры і Ганны Сідаравых Лаўрусенкаў, выкананым у 1887 годзе землямерам Вырвічам, засведчана, што маёнтак Гарадзішча належаў Патону&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1477. Воп. 1. Спр. 2620&lt;/ref&gt;. У кнізе &quot;Памяць. Брагінскі раён&quot; без спасылкі на крыніцу сказана, што ў 1890 годзе двор Гарадзішча набыў расійскі аташэ ў Швейцарыі Аскар Пятровіч Патон{{efn-ua|Вартае ўвагі тое, аднак, што А. П. Патон, паводле ўспамінаў сына Яўгена (Патон Е. О. Воспоминания. Литературная запись Ю. Буряковского. – Київ: Державне видавництво художньої літератури, 1933. С. 5, 12), быў знаёмы «по службе» з найталенавітым інжынерам Станіславам Валерыянавічам Кербедзем, які ўжо ў 1883 г. стаў уладальнікам маёнтку Брагін, пазней перайшоўшым да сына Міхала (гл. [[Брагін]]).|}}. На 1903/1904 год сярод зямельных уласнікаў Мінскай губерні, якія мелі 500 і болей дзесяцін, названы уладальнік маёнтку Гарадзішча, што ў Брагінскай воласці, спадчынны дваранін Пётр Аскаравіч Патон&lt;ref&gt;Памятная книжка Минской губернии на 1904 г. — Минск: Издание Минского губернского статистического комитета, 1903. Приложение. С. 58&lt;/ref&gt;. У 1913 годзе маёнтак Гарадзішча П. А. Патона складаў 2183 дзесяціны ўгоддзяў&lt;ref&gt;Spis ziemian mińskich, posiadających 100 i więcej dziesięcin ziemi. // Kalendarz Miński na 1914 r. / pod redakcją W. Dworzaczka. – Mińsk, 1913. S. 110 [https://polona.pl/archive?uid=78365669&amp;cid=81546020 «Nad Świsłoczą» Kalendarz Miński na 1914 r.]&lt;/ref&gt;.[[File:Тэльман. Валун у парку.jpg|thumb|250px|злева|Валун «Камень кахання» ў парку двара Гарадзішча паноў Ракіцкіх і Прозараў, господ Патонов.{{efn-ua|Выглядае, што звязаная з гэтым валуном мясцовая &quot;легенда&quot; пра рамантычнае спатканне Ілжэдзмітрыя з Марынай Мнішак нават не ў Брагіне (што таксама было б фантасмагорыяй),[[File:Сцяна ў пачатку XIX ст.png|thumb|250px|Сцяна ў двары Гарадзішча, пач. XX ст. Здымак з сямейнага архіва Афонскіх.]] а менавіта тут, з’явілася пад уплывам вершу &quot;В Городище есть преданье:_У реки, где панский сад_Были встречи и свиданья_Много лет тому назад...&quot; (поўны тэкст гл.: Памяць. Брагінскі раён. — Мінск, 2003. С. 47). Сам жа верш, дзеля забавы, мог скласьці не пазбаўлены мастацкага густу чалавек са службы П. А. Патона ў познім двары Гарадзішча альбо, — і гэта падаецца больш верагодным, — нехта з абазнаных у расійскай гісторыі паэтаў ужо савецкіх часоў. У кожным выпадку, натхненне выклікана сюжэтам, напрыклад (бо ёсць і іншыя), як у гравюры С. Ф. Галакціёнава &quot;Марина Мнишек и Дмитрий Самозванец в саду Самборского замка&quot; пачатку XIX ст.|}}]][[File:Марына Мнішак і Дзітры Самазванец. Гравюра С. ф. Галакціёнава.jpg|thumb|250px|Марына Мнішак і Дзмітры Самазванец у замкавым саду ў [[Самбар]]ы. Гравюра С. Ф. Галакціёнава, пач. XIX ст.]]
9 лютага 1918 года, яшчэ да падпісання [[Брэсцкі мір|Берасьцейскай мірнай дамовы]] з бальшавіцкай Расіяй (3 сакавіка), Германія перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвяшчалася часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Двор Гарадзішча, аднак, апынуўся ў складзе часова створанай 15 чэрвеня Палескай губерні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. Прычым, старастай (губернатарам) гетман [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]] [[Павел Скарападскі]] прызначыў былога ўладальніка маёнтка, галаву Рэчыцкай павятовай управы П. А. Патона. Ад 18 мая тут дзейнічала «варта Украінскай Дзяржавы»&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 – січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. – Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286 – 296 (артыкул беларускамоўны); Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 85&lt;/ref&gt;.

1 студзеня 1919 года згодна з пастановай І з’езду КП(б) Беларусі Брагінская воласць увайшла ў склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], аднак 16 студзеня яна разам з іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі перададзена ў склад [[РСФСР]].

8 снежня 1926 года Брагін і яго значна пашыраную тэрытарыяльна воласць вярнулі [[Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|БССР]]. Тады ж утвораны Брагінскі раён. Найболей інтэнсіўна пасёлак Двор-Гарадзішча развіваўся ў 1920-я гады. У 1932 годзе арганізаваны [[калгас]]. Паводле [[Яўген Нічыпаравіч Рапановіч|Я. Н. Рапановіча]], імя [[Эрнст Тэльман|Э. Тэльмана]] паселішчу нададзена 25 кастрычніка 1934 года&lt;ref&gt;Рапановіч Я. Н. Слоўнік назваў населеных пунктаў Гомельскай вобласці. Мінск: Навука і тэхніка, 1986. С. 58, 168&lt;/ref&gt;.

У гады [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] акупанты забілі 13 жыхароў. Падчас баёў за вызваленне пасёлка ў кастрычніку 1943 года загінулі 6 савецкіх салдатаў, якія пахаваны ў брацкай магіле на могілках. На 2004 год, пасёлак знаходзіўся ў складзе калгаса імя Э. Тэльмана (цэнтр — вёска [[Сялец (Брагінскі раён)|Сялец]]); працавалі клуб, крама.

== Насельніцтва ==
* '''XX стагоддзе:''' 1909 год — у фальварку Гарад''ы''шча (Город''ы''ще) 1 двор, 17 жыхароў&lt;ref&gt;Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 43&lt;/ref&gt;.
*'''XXI стагоддзе:''' 2004 год — 57 гаспадарак, 177 жыхароў; 2006 год — 55 гаспадарак, 169 чалавек, з якіх 50 ва ўзросце да 16 гадоў, 75 — у працаздольным і 44 — старэйшым за працаздольны; 2009 год — 133 жыхары&lt;ref&gt;[http://pop-stat.mashke.org/belarus-census/homielskaja.htm Насельніцтва Гомельскай вобласці па выніках перапісу 2009 года] {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;; 2021 год — 107 жыхароў&lt;ref&gt;[http://bragin.gomel-region.by/ru/malejkovsky/ Малейкаўскі сельскі савет]&lt;/ref&gt;.

== Забудова ==
[[File:Тэльман. Рэшткі сцяны замка Вішнявецкіх.jpg|thumb|250px|справа|Рэшткі сцяны замка Вішнявецкіх]]
Планіроўка складаецца з крывалінейнай вуліцы, блізкай да мерыдыянальнай арыентацыі забудаванай драўлянымі хатамі сядзібнага тыпу. Транспартныя сувязі па прасёлкавай, затым [[Дарога|аўтамабільнай дарозе]] [[Камарын]] — [[Хойнікі]].

== Славутасці ==
* Парк з рэшткамі сцяны [[Тэльманскі замак|замка Вішнявецкіх]]{{efn-ua|Назва паводле [[Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь|Дзяржаўнага спіса гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь]]. Але пры князях Вішнявецкіх (малодшая галіна роду, XVI ст. — пачатак 1670-х гг., ды пасля немалога перапынку Міхал Сервацы са старэйшай галіны і апошні з мужчын у родзе, 1730-я — 1740-я гг.; гл. [[Брагін]]) у Гарадзішчы не тое што мураванага замка, але і якой-небудзь драўлянай панскай сядзібы не існавала. На 1609 год ёсць звестка пра дарогу гарадзішчаўскую, 1742 і 1750 — пра млыны, 1754 — пра дзве халупы (хаты) у вёсцы Гарадзішча (гл. [[Гарадзішча (Брагінскі раён)|Гарадзішча]]). На здымку, верагодна, — рэшткі сцяны ў комплексе мураваных збудаванняў вялікапанскай сядзібы маршалка Людвіка Ракіцкага, якая з цягам часу перастала быць патрэбнай наступным уладальнікам і яе пачалі разбіраць, магчыма, яшчэ ў канцы XIX ст.|}} (канец XVIII стагоддзя) — {{ГККРБ 4|313Г000121}}

== Вядомыя асобы ==
* [[Людвік Міхалавіч Ракіцкі]] (1774 — каля 1828) — рэчыцкі павятовы маршалак 1802—1811, [[Прадвадзіцелі (маршалкі) дваранства Мінскай губерні|мінскі губернскі маршалак]] 1811—1814
* [[Юзаф Дашчынскі|Юзаф Даміянавіч Дашчынскі]] (1774, [[Вільня]] — 1844, двор [[Астрагляды|Астраглядавічы]]&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1089. Воп. 1. Спр. 3. А. 33адв.&lt;/ref&gt;) — піяніст, кампазітар, дырыжор, кіраўнік аркестра.

== Заўвагі ==
{{Notelist-ua}}

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/ГВБ|1-1}} — С. 112

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:Teĺman, Brahin District}}

{{Малейкаўскі сельсавет}}
{{Брагінскі раён}}

[[Катэгорыя:Малейкаўскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Брагінскага раёна]]
[[Катэгорыя:Перайменаваныя населеныя пункты Беларусі]]</text>
      <sha1>p0c7ryp9fgd1ed7sas4xxj4hzuuo82h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Геранёнскі замак</title>
    <ns>0</ns>
    <id>20252</id>
    <revision>
      <id>4195200</id>
      <parentid>4132404</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T19:14:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15576" xml:space="preserve">[[Выява:Gieranionski zamak. Геранёнскі замак (N. Orda, 1877).jpg|thumb|250px|Геранёнскі замак. [[Н. Орда]]]]
[[File:Геранёны. Рэшткі замка.jpg|thumb|250px|Рэшткі замка]]
'''Геранёнскі замак''' — помнік палацава-замкавай архітэктуры канца XV — [[XVIII стагоддзе|XVIII]] ст. каля в. [[Геранёны]] ў [[Іўеўскі раён|Іўеўскім раёне]] [[Гродзенская вобласць|Гродзенскай вобласці]] [[Беларусь|Беларусі]].

== Гісторыя ==
Замак пабудаваны, верагодна, на мяжы XV—XVI ст., калі Геранёнамі валодаў канцлер ВКЛ і віленскі ваявода [[Ольбрахт Гаштольд]]. Геранёны пачынаюць звацца ў дакументах «мураванымі» (murata) не пазней за 1510 год&lt;ref&gt;''[[Антон Францішак Брыль|Брыль А. Ф.]]'' Назва «Murata Gyeranony» ў дакументах 1510—1523 гг. і датыроўка геранёнскага замка // Studia Historica Europae Orientalis. — Минск: РИВШ, 2014. — С. 201—203.&lt;/ref&gt;. Да 1542 года замкам валодалі [[Гаштольды]], потым — вялікія князі літоўскія і каралі польскія [[Жыгімонт Стары]] і [[Жыгімонт II Аўгуст]], да 1588 года — розныя асобы, пазней [[Сапегі]], з 1643 года — падскарбі [[Мікалай Станіслававіч Кішка|Мікалай Кішка]]. У вайну Расіі з Рэччу Паспалітай 1654—1667 замак разбурыла рускае войска. З канца XVII ст. інвентары паказваюць паступовае далейшае разбурэнне.&lt;ref name='bryl2012'&gt;Брыль А. Палац Геранёнскага замка ў святле інвентароў XVI—XVIII стст. // Архіварыус. Выпуск 14. Мінск, 2016. С. 127—132.&lt;/ref&gt; З 1670 года замак і в. Геранёны на дзяржаўным утрыманні. У 1708 годзе ў замку з атрадам шведскага войска размяшчаўся польскі кароль [[Станіслаў Ляшчынскі]]. Пасля Паўночнай вайны 1700—1721 замак прыйшоў у заняпад.

У пачатку ХІХ ст. у Геранёнскім замку ўжо не жылі, у сярэдзіне стагоддзя значную частку руін разабралі на ўзвядзенне ў [[Ліпнішкі|в. Ліпнішкі]] розных гаспадарчых будынкаў. [[Напалеон Орда]] замаляваў у сярэдзіне XIX ст. толькі руіны замка вышынёй да першага паверху.

== Архітэктура ==
Замак размяшчаўся на штучнай выспе, насыпанай з зямлі, выкінутай з рова, які абкружаў замчышча. Перад ровам быў земляны вал вышынёй 9-10 м, шырынёй каля 15 м і даўжынёй па перыметры больш за 700 м. Вал у плане нагадваў выцягнуты прамавугольнік з закругленымі вугламі. Абарона замка не была разлічана на прыродныя перашкоды і не мела штучнага абваднення. Толькі знешні абарончы роў на асобных участках мог напаўняцца вадой у час веснавога таяння снегу або ўвосень, калі ішлі дажджы. Характар першапачатковых навальных канструкцый Геранёнскага замка не высветлены, але, відаць, гэта былі звычайныя драўляныя сцены. Замак меў выгляд квадрата (27x27 м), на кожным вугле якога стаялі мураваныя цыліндрычныя вежы (дыяметр 8 м).

Даследаванне (1972, [[Міхаіл Аляксандравіч Ткачоў|М. Ткачоў]]) уцалелых рэшткаў сцен і вежаў паказала, што яны былі складзены ў традыцыйнай для Беларусі тэхніцы паласатай муроўкі з шырокім выкарыстаннем каменю і цэглы, якая ішла ў асноўным на абліцоўку вежаў. Вапнавы раствор мае нязначны дамешак тоўчанай гліны і вызначаецца трываласцю. Сцены замка таўшчынёй 1,4 м на асобных участках дасягаюць цяпер вышыні 4 м. Першапачаткова яны былі не намнога вышэйшыя за вонкавы абарончы вал, які прызначаўся, магчыма, у першую чаргу для прыкрыцця замка ад прамога абстрэлу. Завяршэнне замкавых сцен было, відаць, цаглянае. Падмуркі вышынёй 1 м зроблены з вялікіх камянёў (70x50 см), пакладзеных на вапне. Прамежкі паміж імі старанна заштукаваны кавалкамі цэглы і раствору.

Двухметровай таўшчыні сцены вежаў складзены з каменю (муроўка лусковая) і звонку абліцаваны цэглай (муроўка гатычная). Таўшчыня вапнавага раствору 2-3,5 см. Цэгла — буйнапамерная, баразнаватая, памерамі 29,5 x 13(14) x 6(8,5) см. Глыбіня залягання падмурка вежаў і сцен каля 1 м. Падмуркі перавязаны, а лініі каменнай і цаглянай муроўкі супадаюць. Аднолькавыя тэхніка муроўкі і памеры цэглы сведчаць пра адначасовасць будавання сцен і вежаў. Паўночна-заходняя вежа мела скляпеністае перакрыцце, якое раздзяляла 2 ніжнія паверхі (захаваўся аконны праём ніжняга паверха вышынёй 1 м і шырынёй 0,6 м з гатычнай аркай).

Апроч самога замка мураванымі былі нарожныя рандэлі і брама на акаляючым замак вонкавым вале. Пазней уздоўж унутранага боку валу была памураваная падпорная сценка.

Пытанне жылых памяшканняў замка вывучанае не цалкам. Часам як апісанне замкавага палацу разглядаюць згадку 2-павярховага часткова мураванага дома ў інвентары 1765 г., аднак пры параўнанні з іншымі інвентарамі Геранёнаў з гэтага перыяду выглядае больш імаверным, што размова пра асобны будынак «на прыезд панскі», узведзены, відаць, нават за межамі замкавых валоў. Гэтак жа не адносіўся, імаверна, да замка і драўляны жылы будынак, згаданы ў 1560-х.&lt;ref name='bryl2012'/&gt;

Пры раскопках знойдзена плоская і карытападобная чарапіца, якой накрывалі дахі вежаў, а таксама дахі над баявым ходам сцен і палац.

== Фартыфікацыя ==
Геранёнскі замак узводзіўся ў тыя часы, калі значна вырасла роля артылерыі. У сувязі з гэтым асноўны цяжар абароны сталі пераносіць на вонкавыя ўмацаванні — равы і валы. Замак быў адной з першых у [[Вялікае Княства Літоўскае|ВКЛ]] спробаў фартыфікаці ва ўмовах прымянення агнястрэльнай зброі, мяркуецца, што замак у лініі абароны меў прататып [[бастыён]]у.

Валы рабілі такія высокія, каб яны надзейна закрывалі галоўную частку замкавага будынка, і на значнай адлегласці ад яго. У Геранёнскім замку, напрыклад, валы аднесены на 80 м. Цэнтр абароны тут акцэнтаваны на знешнім вале (цяпер дасягае вышыні 10 м). З унутранага боку яго зроблена мураваная сцяна таўшчынёй 1,25 м і вышынёй 4,5 м, якая выконвала ролю падпорнай сценкі і надзейна прадухіляла апаўзанне вала ўнутр замкавага двара. Пад яе заслонай у час аблогі маглі перамяшчацца воіны гарнізона, пра што сведчыць брукаваная дарожка каля самага нізу сцяны. Пасля адной з падсыпак вала будаўнікі вымушаны былі падмацаваць сценку невялікімі контрфорсамі — «бычкамі», узведзенымі амаль праз кожныя 3-3,5 м. Падпорная сцяна і «бычкі» выкананы ў тэхніцы паласатай муроўкі з выкарыстаннем вялізных (каля 1 м) абчасаных камянёў і цэглы, пакладзеных на вапне. Цэгла, як і на замку, баразнаватая. Адрэзкі падпорнай сценкі зыходзіліся ў вуглах вала і пераходзіць у 7-кантовыя вежы-рандэлі (таўшчыня сцен 1,75 м), якія з’яўляліся важнымі агнявымі пунктамі. Можна меркаваць, што яны былі 2-павярховыя, з белечным перакрыццем, ніжні паверх (выш. каля 4,5 м) поўнасцю знаходзіўся ў тоўшчы вала. Тут, напэўна, хавалі ваенныя прыпасы і рыштунак. 2-і паверх пачынаўся ад паверхні вала і нагадваў 7-кантовы мураваны бастыён з перыметрам сцен каля 25 м. Гэта дазваляла размясціць тут некалькі гармат або некалькі дзясяткаў салдат. На 2-і паверх вяла мураваная лесвіца, якая пачыналася каля самага нізу падпорнай сцяны, у стыку яе з рандэлем. Значную агнявую сілу можна было сканцэнтраваць і на самім земляным вале. На асобных участках, асабліва з усходу, дзе быў уезд у замак, шырыня вяршыні вала дасягае цяпер 6-7 м. На такой пляцоўцы можна было размясціць ці традыцыйныя драўляныя сцены вянковай або парканнай канструкцыі ці характэрныя для XVI—XVII ст. земляныя брустверы. Абарончы роў тут дасягае глыбіні 4 м і шырыні 15 м.

Уязная замкавая брама размяшчалася ў ніжнім паверсе паўднёва-заходняга рандэля, сцены якога мелі таўшчыню каля 2,2 м. Да брамы траплялі па перакінутым праз роў лёгкім драўляным мосце. Частка моста перад ёй, магчыма, падымалася на ланцугах. Уезд у замак трымаўся пад абстрэлам з верхняй часткі брамы і з прымыкаючых да яе гародняў. Справа ад брамы існаваў бастыёнападобны выступ, які фланкіраваў агнём мост і бліжэйшыя доступы да брамы. Такі элемент абароны з’яўляецца адным з першых вядомых на Беларусі і датуецца пач. [[XVI стагоддзе|XVI ст.]] Гэта як бы правобраз тых бастыёнаў і бастыённай сістэмы ўмацаванняў, якія шырока распаўсюдзіліся на Беларусі ў 2-й пал. XVI—XVII ст.

Дадатковай перашкодай на шляху ў замак з’яўляўся і мураваны [[Касцёл Святога Мікалая, Геранёны|Геранёнскі Мікалаеўскі касцёл]] (пабудаваны ў 1519). Абнесены сцяной, ён прымыкаў непасрэдна да абарончага рова перад брамай.

З ваеннага пункту гледжання Геранёнскі замак у пачатку [[XVI стагоддзе|XVI ст.]] быў магутным збудаваннем. Ён увабраў у сябе амаль усе вядомыя тады элементы фартыфікацыі, якія дазвалялі на працягу доўгага часу процістаяць тагачаснай тактыцы і тэхніцы аблогі.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
{{Гісторыка-культурная каштоўнасць Рэспублікі Беларусь|412Г000292}}
* {{Крыніцы/ЭВКЛ|том=1|старонкі=|артыкул=|аўтар=}}
* ''Ткачоў М. А.'' Абарончыя збудаванні заходніх зямель Беларусі XIII—XVIII стст. Мн., 1978.
* {{Крыніцы/ЭГБ|2|Геранёнскі замак|Ткачоў М. А.}}
* Страчаная спадчына / Т. В. Габрусь, А. М. Кулагін, Ю. У. Чантурыя і інш. Уклад. Габрусь Т. В. — Мн.: Полымя, 1998. — 351 с.: іл. — ISBN 985-07-0036-Х — С. 17-19.
* {{Крыніцы/БелЭн|5|Геранёнскі замак||167—168}}

== Спасылкі ==
{{Commons}}

{{Замкі Беларусі}}

[[Катэгорыя:Замкі Вялікага Княства Літоўскага]]
[[Катэгорыя:Замкі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Геранёны]]</text>
      <sha1>b61vv9jdsid1jl0kk4ijsw0un77f5mu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Нягласны камітэт</title>
    <ns>0</ns>
    <id>22828</id>
    <revision>
      <id>4195031</id>
      <parentid>1520087</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:04:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1438" xml:space="preserve">'''Нягла́сны камітэ́т''' — неафіцыйны дарадчы орган у [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]], які працаваў у пачатку праўлення [[Аляксандр I, імператар расійскі|Аляксандра I]]. Узнік на аснове «кружка вялікага князя», які склаўся яшчэ ў [[1797]] [[год]]зе, але звычайны тэрмінам яго працы лічыцца перыяд з [[1801]] па [[1803]] ці па [[1805]] [[год]]. У яго ўваходзілі бліжэйшыя прыбліжаныя [[Аляксандр I, імператар расійскі|цар]]а: [[граф]] [[Павел Аляксандравіч Строганаў|П. А. Строганаў]], [[граф]] [[Віктар Паўлавіч Качубей|В. П. Качубей]], [[князь]] [[Адам Ежы Чартарыйскі|А. Чартарыйскі]] і [[Мікалай Мікалаевіч Навасільцаў|М. М. Навасільцаў]].

У Н.к. абмяркоўваліся запланаваныя рэформы: рэформа [[Урадаўнічы сенат|сената]], праект утварэння [[міністэрства]]ў, сялянская рэформа.

[[Катэгорыя:Дзяржаўны лад Расійскай імперыі]]</text>
      <sha1>slvt5ljhtxip9u58fj82t3zdy4ew6wq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Майсей</title>
    <ns>0</ns>
    <id>23161</id>
    <revision>
      <id>4195117</id>
      <parentid>3479771</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:18:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="38913" xml:space="preserve">[[Выява:Roma-sanpietroinvincoli02.jpg|thumb||«Майсей», скульптура [[Мікеланджэла]]]]
'''Майсе́й''' ({{lang-he|משֶׁה}}, {{lang-ar|موسىٰ}}, {{lang-grc|Mωυσής}}, {{lang-la|Moyses}}), таксама сустракаецца напісанне '''Маісе́й''' — постаць [[Рэлігія|рэлігійнай]] [[Міфалогія|міфалогіі]] — [[прарок]], які вызваліў [[Яўрэі|старажытнаяўрэйскія]] [[Племя|плямёны]] ад прыгнёту [[Старажытны Егіпет|егіпецкіх]] [[фараон]]аў. Шануецца [[Іудаізм|іўдаістамі]], [[Хрысціянства|хрысціянамі]] і [[Іслам|мусульманамі]].

У [[Біблія|Бібліі]] ([[Стары Запавет]]) зяшчаецца драматычная легенда пра Майсея, напоўненая шматлікімі жыццёвымі выпрабаваннямі на ўсім працягу яго 120-гадовага жыцця. Паведамляецца, што нарадзіўся Майсей у [[Старажытны Егіпет|Егіпце]] ў сям'і [[Амрам]]а, праўнука Левія і прапраўнука яўрэйскага патрыярха [[Якаў, патрыярх|Якава]], у той час, калі [[Старажытны Егіпет|егіпецкія]] [[фараон]]ы, баючыся размнажэння [[Яўрэі|яўрэяў]] пасля іх 200-гадовага знаходжання ў [[Старажытны Егіпет|Егіпце]], выдалі загад павівальным бабкам знішчыць народжаных яўрэйскіх хлопчыкаў, а іх целы паскідваць у [[рака Ніл|раку Ніл]]. Маці Майсея Іахаведа доўгі час хавала яго, а калі далей хаваць дзіця дома стала немагчыма, паклала свайго сына ў засмаленым кошыку на беразе [[Рака Ніл|Ніла]] ў трыснягу. Тут яго знайшла дачка [[фараон]]а і вырашыла захаваць яму жыццё. Яна аддала падкідыша на выхаванне сваёй маці, а пасля ўсынавіла яго. Атрымаўшы добрае выхаванне, Майсей з цягам часу ўзначаліў [[Старажытны Егіпет|егіпецкае]] войска супраць [[Эфіопія|эфіопаў]], здабыў бліскучую над імі перамогу і заключыў выгадны для [[Старажытны Егіпет|Егіпта]] дагавор. Гэта адкрывала яму прамы шлях да [[цар]]скага трона.

Аднойчы ён, не ведаючы свайго сапраўднага паходжання, заступіўся за пакрыўджанага [[Яўрэі|яўрэя]] і забіў егіпцяніна, які здзекаваўся над сваёй ахвярай. Баючыся адказнасці за гэты ўчынак, які пагражаў яму смерцю, Майсей пакінуў двор [[фараон]]а і знайшоў сабе прытулак у [[Арабы|арабскага]] [[святар]]а Іафара. Ажаніўшыся на дачцы апошняга Сапфоры, ён каля 40 [[Год|гадоў]] праслужыў пастухом у свайго цесця.

[[Бог]] з'явіўся Майсею на [[гара Сінай|гары Сінай]], перадаў яму [[дзесяць запаветаў]] і загадаў вызваліць [[Яўрэі|яўрэйскі народ]] з [[Старажытны Егіпет|егіпецкай]] няволі. Майсей спачатку адмовіўся ад такога даручэння, спасылаючыся на розныя цяжкасці і сваю нявартасць для выканання такой гістарычнай ролі. Але атрымаўшы ад [[бог]]а запэўненне ў дапамозе, згадзіўся выканаць яго волю. Пераадольваючы ўсе цяжкасці і выпрабаванні, Майсей вывеў [[Яўрэі|яўрэяў]] з [[Старажытны Егіпет|Егіпта]] і павёў іх праз [[Чырвонае мора]] ў напрамку [[Палесціна|Палесціны]]. Аднак [[бог]] не дапусціў [[Яўрэі|яўрэяў]] у [[Зямля абетаваная|абяцаную ім зямлю]] [[Палесціна|Палесціны]] за іх непаслушэнства і іхнія нараканні на Майсея, якога ён зрабіў для іх сваім заканадаўцам. Яны вымушаны былі разам з Майсеям на працягу 40 [[Год|гадоў]] блукаць па пустынных месцах [[Сінайскі паўвостраў|Сінайскага паўвострава]], дзе і скончыўся жыццёвы шлях Майсей.

[[Біблія|Біблейскае]] паданне прыпісвае Майсею напісанне першых пяці кніг [[Стары Запавет|Старога Запавету]] ([[кніга Быццё|«Быццё»]], [[кніга Выхад|«Выхад»]], [[кніга Левіт|«Левіт»]], [[кніга Лічбы|«Лічбы»]] і [[кніга Другі закон|«Другі закон»]]), г.зв. [[Пяцікніжжа]]. &lt;!--Аднак археалагічныя адкрыцці цалкам абверглі [[Біблія|біблейскую]] канцэпцыю выхаду яўрэяў з Егіпта, а навуковая крытыка давяла{{крыніца?}}, што г.зв. [[Пяцікніжжа|Пяцікніжжа Майсея]] складалася на працягу стагоддзяў з розных частак і таму, зразумела, не магло быць напісана адным чалавекам.--&gt; [[Дзесяць запаветаў]] ляглі ў аснову [[Манатэізм|рэлігійнага]] і [[мараль]]нага вучэння спачатку [[Іудаізм|іудзеяў]], потым [[Хрысціянства|хрысціян]] і, у пэўнай меры, [[Іслам|мусульманаў]].

== Імя ==
{{Hiero | Майсей | &lt;hiero&gt;&lt;-F31-S29-S29-&gt;&lt;/hiero&gt; | align = right}}
Паводле Бібліі, значэнне імя Майсей звязана з выратаваннем з вод Ніла («выцягнуты»). Гэтае імя Майсею дала дачка фараона. Тут гульня слоў можа таксама быць намёкам на ролю Майсея, які вывеў ізраільцян з Егіпта. Антычны гісторык Іосіф Флавій паўтарае біблейскае тлумачэння, сцвярджаючы, што імя Майсей складаецца з двух слоў: «выратаваны» і егіпецкага словы «Маі», які азначае ваду&lt;ref&gt;Иосиф Флавий. О древности еврейского народа I 31 http://khazarzar.skeptik.net/books/flavius/02.html&lt;/ref&gt;. Сямітолагі выводзяць паходжанне імя ад егіпецкага кораня msy, які азначае «сын» або «нараджаць»&lt;ref&gt;Mark S. Smith. Exodus. Volume 3 (The New Collegeville Bible Commentary); Collegeville, MN: The Liturgical Press, 2011.&lt;/ref&gt;.

== Жыццяпіс ==

=== Біблейскі аповяд ===

[[Файл:The Finding of Moses.jpg|250px|thumb|right|Знаходжанне Майсея. Ф. Гудол, 1862]]

Асноўная крыніца звестак пра Майсея — біблейскае апавяданне на старажытнаяўрэйскай мове. Яго жыцця і дзейнасці прысвечаны чатыры кнігі Пяцікніжжа (Зыход, Левіт, Лічбы, Другі закон), якія складаюць эпапею Зыходу яўрэяў з Егіпта.

Кніга Зыход апавядае пра тое, што бацькі Майсея належалі калена Левія (Зых. 2:1). Майсей нарадзіўся ў Егіпце (Зых. 2:2) у валадаранні фараона, які «не ведаў Іосіфа» (Зых. 1:8), былога першым вяльможам пры адным з яго папярэднікаў. Кіраўнік усумніўся ў вернасці Егіпту нашчадкаў Іосіфа і яго братоў і звярнуў яўрэяў у рабоў.

Але катаржная праца не скараціла колькасці яўрэяў, і фараон загадаў тапіць у Ніле усіх нованароджаных яўрэйскіх немаўлятаў мужчынскага полу. У той час у сям'і Амрама нарадзіўся сын (Зых. 2:2). Маці Майсея Ёхаведу (Ёхевед) атрымалася хаваць немаўля ў сябе дома на працягу трох месяцаў (Зых. 2:3). Не маючы больш магчымасці яго хаваць, яна паклала немаўля ў трыснёгавы кошык, абсмалены асфальтам і смалой і пакінула ў зарасніках трыснягу на беразе Ніла, дзе яго знайшла дачка фараона, якая прыйшла туды на купанне (Зых. 2:5).

Зразумеўшы, што перад ёй адно «з яўрэйскіх дзяцей» (Зых. 2:6), яна, аднак, злітавалася над немаўляткам і па радзе сястры Майсея Мірыям (Зых. 15:20), якая здалёк назірала за тым, што адбываецца, пагадзілася паклікаць ізраільцянку. Мірыям паклікала Ёхавэду, і Майсей быў аддадзены сваёй маці, якая выгадавала яго (Зых. 2:7-9). Дачка фараона назвала дзіця Майсей («выняты») «таму што, казала яна, я з вады дастала яго» (Зых. 02:10). У Бібліі не згадваецца, як доўга Майсей жыў у свайго роднага бацькі і маці. На думку некаторых, ён заставаўся з імі два ці тры гады, а можа, і даўжэй — па меншай меры пакуль не быў адабраны ад грудзей. У кнізе Зыход гаворыцца, што «вырасла немаўля» ў бацькоў, але якога ўзросту ён дасягнуў, невядома. «І вырасла немаўля, і яна прывяла яго да дачкі фараона, і ён быў у яе замест сына» (Зых. 02:10).

Згодна з новазапаветнай кнігай «Дзеі святых апосталаў», калі Майсей быў аддадзены дачкі фараона, яго сталі навучаць «за ўсю мудрасць егіпцян» (Дз. 07:22).

Майсей вырас як прыёмны сын у сям'і фараона. Аднойчы Майсей прыйшоў да яўрэяў. Ён быў глыбока засмучаны рабскім становішчам свайго народа. Убачыўшы егіпцяніна, які біў яўрэя, Майсей забіў яго, пазней спрабаваў памірыць язрэяў, якія сварыліся паміж сабой. Фараон даведаўся пра гэта, і Майсей, баючыся за сваё жыццё, бег з Егіпта ў зямлю Мадыямскую.

==== Сям'я ====

Майсей, уцякаючы з Егіпта ў зямлю Мадыямскую, спыніўся ў святара Ёфора (Рагуіла). Жыў у Ёфора, пас яго жывёлу і ажаніўся з яго дачкой Сепфорай. Яна нарадзіла яму сыноў Гірсама (Зых. 02:22; Зых. 18:3) і Эліезэра [9]. (Пасля зыходу Майсей сабраў шматтысячную армію і зьнішчыў Мадыяніцянаў, народ сваёй жонкі.)

Верагодна, меў яшчэ адну жонку, пасля зыходу яўрэяў з Егіпту. У кнізе Лічбы згадваецца, што яго папракалі сястра Марыям і брат Аарон, што яго жонка — эфіёпка па нацыянальнасці.

==== Адкрыццё ====

Выпас жывёлы каля гары Харыў (Сінай), ён з неапалімай купіны атрымаў заклік Бога, які адкрыў яму сваё Імя (Яхве (іўр. יהוה), «Я ёсць існы») да вызвалення свайго народа. Майсей спытаў, што яму рабіць, калі ізраільцяне яму не павераць. У адказ Бог даў Майсею магчымасць тварыць азнакі: ён ператварыў посах Майсея, у змея і змея зноў у посах; затым Майсей паклаў руку сваю сабе запазуху, і рука пабялела ад праказы як снег; па новым загадзе зноў паклаў руку запазуху, выняў яе, і рука была здаровая.

Вярнуўшыся на берагі Ніла, разам з братам Ааронам (якога Бог абраў яму ў памочнікі служыць «яго вуснамі» (Зых. 04:16), так як Майсей спасылаўся на сваю коснаязыкасць), хадайнічаў перад фараонам аб вызваленні сыноў Ізраілевых з Егіпта. Прычым спачатку Майсей і Аарон ад імя Яхвэ прасілі фараона адпусціць яўрэяў у пустыню на тры дні для прынясення ахвяр.

Упартасць фараона падвергла краіну жахаў «Дзесяці пакаранняў егіпецкіх»: ператварэнню вод Ніла ў кроў; нашэсцю жаб; нашэсцю мошак; нашэсцю сабачых мух; мору худобы; хваробы на людзях і худобк, якая выказалася ў запаленнях з нарывамі; граду і агню паміж градам; нашэсцю саранчы; цемры; смерці першынцаў у сем'ях егіпецкіх і усяго першароднага з жывёлы. Нарэшце, фараон дазволіў ім адлучыцца на тры дні (Зых. 00:31), і яўрэі, узяўшы жывёлу і парэшткі Якава і Іосіфа Прыгожага, сышлі з Егіпта ў пустыню Сур.

==== Зыход ====

Бог паказваў уцекачам шлях: ён ішоў перад імі днём у слупе воблачным, а ўначы ў слупе вогненным, асвятляючы шлях (Зых. 13:21-22). Сыны Ізраіля перайшлі праз Чормнае мора, якое адступіла перад імі, але патапіла войска фараона, якое шло на ізраільцянамі. На беразе мора Майсей і ўвесь народ, у тым ліку яго сястра Мірыям, урачыста апелі падзякавальную песьню Богу (Зых. 151-21).

Майсей павёў свой народ у зямлю абяцаную праз Сінайскую пустыню. Спачатку тры дні яны ішлі пустыняй Сур, і не знаходзілі, вады акрамя горкай, але Бог асалодзіў гэтую ваду, загадаўшы Майсею кінуць у яе азначанае ім дрэва (Зых. 1524-25). У пустыні Сін Бог паслаў ім мноства перапёлак, а затым (і на працягу ўсіх наступных 40 гадоў блуканняў) штодня пасылаў ім з неба манну.

У Рэфідыме Майсей па загадзе Бога вывёў ваду са скалы гары Харыва, ударыўшы ў яе сваім жэзлам. Тут на яўрэяў напалі амалікіцяне, але былі пераможаны пры малітве Майсея, які падчас бітвы маліўся на гары, узносячы свае рукі да Бога (Зых. 17:11-12).

У трэці месяц па выхадзе з Егіпта ізраільцяне падышлі да гары Сінай, дзе Бог даў Майсею правілы, як трэба жыць сынам Ізраіля, а потым Майсей атрымаў ад Бога каменныя Скрыжалі Запавету з Дзесяццю запаведзямі, якія сталі асновай Майсеева заканадаўства (Торы). Так быў заключаны запавет паміж Богам і выбраным народам. Тут жа, на гары, атрымаў указанні аб пабудове Скініі і аб законах набажэнства.

Майсей двойчы узыходзіў на гару Сінай, застаючыся там па 40 дзён. Падчас яго першай адсутнасці народ зграшыў, парушыўшы толькі што зняволены запавет: зрабіў Залатога цяля, якому яўрэі пачалі пакланяцца як Богу, што вывеў іх з Егіпта. Майсей у гневе разбіў Скрыжалі і знішчыў цяля (Семнаццатага тамуза). Пасля гэтага зноў на 40 дзён ён вярнуўся на гару і маліўся Богу аб прабачэнні народа. Адтуль ён вярнуўся з тварам, асяяным святлом Божым, і быў вымушаны хаваць твар пад покрывам, каб народ не аслеп. Праз паўгода была збудаваная і асвечана скінія.

Нягледзячы на ​​вялікія цяжкасці, Майсей застаўся слугою Божым, працягваў весці абраны Богам народ, вучыць яго і настаўляць. Ён абвясціў будучыню плямёнаў Ізраілевых, але ў зямлю запаветную не ўвайшоў, як і Аарон, з-за граху, здзейсненага імі каля водаў Мэрывы ў Кадэсе — Бог даў указанне сказаць словы скале, але па малаверуючыя яны ўдарылі ў скалу 2 разы.

У канцы вандроўкі народ зноў пачаў маладушнічаць і наракаць. У пакаранне Бог паслаў атрутных змей, і калі яўрэі раскаяліся, загадаў Майсею узвесці меднага змея для іх лекавання.

==== Смерць ====

Майсей памёр, як паказваюць пазнейшыя іўдзейскія багасловы, 7-га адара 2488 года па яўрэйскім календары (1272 да н. э.), перад самым уваходам у Зямлю абяцаную. Гасподзь перад смерцю заклікаў яго на хрыбет Аварым: «І ўзышоў Майсей з раўнін Маавіцкіх на гару Нэво, на вяршыню Фасгі, што насупраць Іерыхона, і паказаў яму Гасподзь усю зямлю Галаад да самага Дана.» (Друг. 34:1). Там ён і памёр. «Пахаваны на даліне ў зямлі Маавіцкай насупраць Бэт-Фегора, і ніхто не ведае [месца] пахавання яго нават да гэтага дня.» (Друг. 34:6)

Сваім пераемнікам па ўказанні Бога ён прызначыў Ісуса Навіна.

Жыў Майсей 120 гадоў, з якіх сорак гадоў правёў у падарожжах па Сінайскай пустыні.

=== Антычная традыцыя ===

Аб Майсеі згадвалі грэчаскія і лацінскія аўтары.

Паводле сведчання рымскага гісторыка Іосіфа Флавія, егіпецкі гісторык Манефон (IV-III стст. да н. э.) паведамляў, што фараон загадаў перасяліць у каменяломні ўсіх пракажоных і хворых іншымі хваробамі. Пракажоныя абралі сваім правадыром геліёпальскага жраца Асарсіфа (імя ў гонар бога Асірыса), які пасля выгнання змяніў імя на Майсей. Асарсіф (Майсей) усталяваў для супольнасці выгнаных законы і загадаў не ўступаць у зносіны ні з кім, акрамя звязаных з імі адзінай клятвай. Ён таксама ўзначаліў вайну супраць фараона. Аднак у вайне перасяленцы пацярпелі паразу, і армія фараона гнала на разбітых ворагаў да меж Сірыі&lt;ref name = &quot;Флавій&quot;&gt;Иосиф Флавий. О древности еврейского народа I 26 http://khazarzar.skeptik.net/books/flavius/02.html&lt;/ref&gt;. Аднак Іосіф Флавій называе звесткі Манефон «вывернутымі і хлуслівымі»&lt;ref name=&quot;Флавій&quot;/&gt;. На думку Флавія, Майсей быў зроблены начальнікам над егіпецкім войскам супраць эфіяплян, уварваўшыся ў Егіпет да самага Мемфіса, і з поспехам пабіў іх&lt;ref&gt;(Древ. кн. II, гл. 10)&lt;/ref&gt;.

Паводле Херэмона, Майсея клікалі Цісіфен, ён быў сучаснікам Іосіфа, якога звалі Петэсеф&lt;ref&gt;Иосиф Флавий. О древности еврейского народа I 32&lt;/ref&gt;. Тацыт называе яго заканадаўцам іўдзеяў&lt;ref&gt;Тацит. История V 3-4&lt;/ref&gt;. Крыніца, выкарыстаны Пампеям Трогам, называе Майсея сынам Іосіфа і бацькам Аруаса, царом ідзеяў&lt;ref&gt;Юстин. Эпитома Помпея Трога XXXVI 2, 11-16&lt;/ref&gt;.

==== Егіпецкія крыніцы ====

Старажытнаегіпецкія пісьмовыя крыніцы і археалагічныя знаходкі не ўтрымліваюць ніякіх звестак пра Майсея.

== Майсей у аўраамічных рэлігіях ==
=== Ва іўдаізме ===
Майсей ({{lang-he|משֶׁה}}, «Мошэ») — галоўны прарок ва іўдаізме, які атрымаў ад Бога Тору на вяршыні гары Сінай. Лічыцца «бацькам» (галоўным) ўсіх наступных прарокаў, так як узровень яго прароцтва з'яўляецца найвышэйшым з магчымых. Так у кнізе Другі закон сказана: «І не было больш у Ізраіля прарока такога, як Майсей, якога Гасподзь ведаў тварам у твар» (Друг. 34:10). Таксама аб ім гаворыцца: «Калі і ёсць у вас прарок, дык Я, Гасподзь, у бачанні адкрываюся яму, у сне гавару Я з ім. Не так з рабом Маім Мошэ, давераны ён ва ўсім доме Маім. Вусны ў вусны гавару Я зь ім, і відавочна, а не загадкамі, і аблічча Госпада бачыць ён.» (Чыс. 12: 6-8). Аднак у Кнізе Зыход Майсею забаронена бачыць твар Бога: «І потым сказаў Ён: аблічча Майго табе нельга ўбачыць, таму што чалавек не можа ўбачыць Мяне і застацца ў жывых» (Зых. 33:20).

На аснове апавядання Кнігі Зыход іўдзеі лічаць, што звод рэлігійных законаў юдаізму (тора) быў дадзены Майсею Богам на гары Сінай. Аднак, калі Майсей, спусціўшыся з гары, убачыў, як яўрэі пакланяюцца залатому цяляці, ён у гневе разбіў скрыжалі. Пасля гэтага Майсей вярнуўся на вяршыню гары і напісаў запаведзі сваёй рукой.

У Кабале раскрываецца адпаведнасць Майсея (Мошэ) і сфіры нецах&lt;ref&gt;[http://www.havura.net/evrejjskaja_mudrost/vvedenie_v_kabalu/sfirot/des_sfirot/ «Введение в каббалу. Десять сфирот»]&lt;/ref&gt;. А таксама тое, што Майсей — гэта кругазварот (гілгул) душы Авеля&lt;ref&gt;Книга [[Зоар]]. Пункт 285 «Эвель — Моше»&lt;/ref&gt;.

Звычайна іудзеі згадваюць Майсея як Мошэ Рабейна, гэта значыць «наш настаўнік».

=== У хрысціянстве ===

Майсей — вялікі прарок Ізраіля, паводле падання, аўтар кніг Бібліі (Пяцікніжжа Майсея ў складзе Старога Запавету). На Сінайскай гары прыняў ад Бога Дзесяць запаведзяў.

У хрысціянстве Майсей лічыцца адным з найважнейшых правобразаў Хрыста: як праз Майсея паказаны свеце Стары Запавет, так праз Хрыста ў Нагорнай пропаведзі — Новы Запавет.

Згодна з сінаптычных Евангеллем, падчас Праабражэння на гары Фавор, з Езусам былі прарокі Майсей і Ільля.

Абраз Майсея ўваходзіць ў прадказальны чын рускага іканастаса.

Памяць прарока Майсея адзначаецца Рускай праваслаўнай царквой 17 верасня (новы. ст.).

Філон Александрыйскі і Рыгор Ніскі склалі падрабязныя алегарычныя тлумачэнні жыццяпісу прарока.

=== У ісламе ===

У мусульманскай традыцыі імя Майсей гучыць як Муса ({{lang-ar|موسى}}). Ён — адзін з найвялікшых прарокаў, суразмоўца Алаха, якому быў пасланы Таурат (Тора).

Муса — прарок у ісламе, адзін з нашчадкаў прарока Якуба. Ён нарадзіўся і некаторы час пражыў у Егіпце. У той час там панаваў Фіраун (Фараон), які быў няверуючым. Муса уцёк ад фараона да прарока Шуайбу, які ў гэты час валодаў Мадзьянам.

== Гістарычнасць Майсея ==
Існаванне Майсея і яго роля ў ранняй гісторыі Ізраіля — прадмет даўніх спрэчак. Першыя сумневы ў гістарычнасці Майсея і дакладнасці яго жыццяпісу былі выказаны яшчэ ў Новы час. У сучасную эру шэраг гісторыкаў і біблеістаў прыводзіць довады на карысць таго, каб лічыць Майсея легендарнай фігурай. Яны адзначаюць, што старажытнаўсходнія (уключаючы старажытнаегіпецкія) пісьмовыя крыніцы і археалагічныя помнікі не ўтрымліваюць ніякіх звестак пра Майсея або падзеях зыходу&lt;ref&gt;''Who Were the Early Israelites?'' by William G. Dever (William B. Eerdmans Publishing, Grand Rapids, MI, 2003)&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;''The Bible Unearthed'' by Neil Asher Silberman and Israel Finkelstein (Simon and Schuster, New York, 2001)&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://harpers.org/archive/2002/03/0079105 |title='&amp;#39;False Testament'&amp;#39;by Daniel Lazare (Harper's Magazine, New York, May 2002) |publisher=Harpers.org |accessdate=2010-10-11}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.religioustolerance.org/chr_arhs.htm|title=Archaeology and the Hebrew Scriptures}}&lt;/ref&gt;. Іх апаненты паказваюць на дэфіцыт гістарычных помнікаў і сцвярджаюць, што падзеі зыходу, звязаныя з Майсеем, маюць мінімальныя шанцы на адлюстраванне ў помніках бронзавага і ранняга жалезнага вякоў&lt;ref&gt;Hoffmeier, James K. 'Moses and the Exodus.' In: Israel in Egypt: The Evidence for the Authenticity of the Exodus Tradition, New York: Oxford University Press, 1996.&lt;/ref&gt;. Аднак і тыя і іншыя прызнаюць, што запісы паданняў пра Майсея папярэднічала доўгая вусная традыцыя, якая магла перайначыць, перайначыць, сказіць або дапоўніць першапачатковыя паданні. Гэтым кропкам гледжання супрацьстаяць прыхільнікі школы «біблейскага мінімалізму», якія мяркуюць, што Стары Запавет быў напісаны іудзейскімі жрацамі каля IV-II стагоддзяў да н. э. і пераважная большасць падзей і фігур гэтай частцы Бібліі з'яўляюцца выдуманымі.

Прыхільнікі дакументальнай гіпотэзы разглядаюць Пяцікніжжа як вынік кампіляцыі некалькіх крыніц, чатыры з якіх (Яхвіст, Элахіст, жрэцкі кодэкс і Дэўтаранаміст) складаюць асноўны масіў тэксту. Яны адзначаюць, што фігура Майсея і яго роля ў кожнай крыніцы адрозніваецца. Так у Яхвісце Майсей безумоўны лідар зыходу. Кодэкс жрацоў імкнецца пераменшыць ролю Майсея і акцэнтуе ўвагу на ролі брата Майсея Аарона, да якога ўзводзілі свой радавод іерусалімскія святары. Элахіст ў процівагу Аарону падкрэслівае ролю Ісуса Навіна, які апынуўся верны слову Бога больш Майсея. Нарэшце Дэўтаранаміст падкрэслівае ролю Майсея як прарока і заканадаўца. З гэтых назіранняў робіцца выснова, што паданні пра Майсея склаліся паступова і іх версіі ў розных традыцыях адрозніваліся&lt;ref name=&quot;Friedman&quot;&gt;{{кніга|аўтар=[[:en:Richard Elliott Friedman|Фридман Р.]]|загаловак=Как создавалась Библия|адказны=Пер. с англ. Г.Ястребова|спасылка=http://dictionnaire.narod.ru/Friedman-2011-rus.djvu|месца=М.|выдавецтва=Эксмо|год=2011|старонак=400|isbn=978-5-699-48351-8}}&lt;/ref&gt;. Гэтыя высновы аспрэчваюцца крытыкамі дакументальнай гіпотэзы.

Библеісты таксама адзначаюць, што згадкі пра зыход, у тэкстах, якія лічаць больш раннімі, чым асноўны масіў Пяцікніжжа (раннія прарокі, псалмы, «песню мора») Майсей не згадваецца. На гэтай падставе вылучаецца здагадка аб тым, што ў ранніх вусных традыцыях Майсей ці не быў героем зыходу або меў нязначную ролю. І толькі пазней складальнікі пісьмовага паданні пабудавалі ўвесь аповяд вакол фігуры Майсея, ад якога яны вялі свой радавод&lt;ref name=&quot;Friedman&quot;/&gt;. Такія заключэнні таксама аспрэчваюцца на той падставе, што меркаваныя згадкі пра зыход з'яўляюцца кароткімі і Майсей у іх мог быць не згаданы па жаданні аўтараў.

{{зноскі}}

== Літаратура ==

{{крыніцы/СкарынаТв|130—131}}|Від=Б}}
* Asch, Sholem. ''Moses''. New York: Putnam, 1958. ISBN 0-7426-9137-3.
* Assmann, Jan. ''Moses the Egyptian: The Memory of Egypt in Western Monotheism''. Harvard University Press, 1997. ISBN 0-674-58738-3.
* Barenboim, Peter. ''Biblical Roots of Separation of Power'', Moscow : Letny Sad, 2005, ISBN 5-94381-123-0, http://lccn.loc.gov/2006400578
* Barzel, Hillel. «Moses: Tragedy and Sublimity.» In ''Literary Interpretations of Biblical Narratives''. Edited by Kenneth R.R. Gros Louis, with James S. Ackerman &amp; Thayer S. Warshaw, 120-40. Nashville: Abingdon Press, 1974. ISBN 0-687-22131-5.
* Buber, Martin. ''Moses: The Revelation and the Covenant.'' New York: Harper, 1958.
* Card, Orson Scott. ''Stone Tables''. Deseret Book Co., 1998. ISBN 1-57345-115-0.
* Chasidah, Yishai. «Moses.» In ''Encyclopedia of Biblical Personalities: Anthologized from the Talmud, Midrash and Rabbinic Writings'', 340-99. Brooklyn: Shaar Press, 1994.
* Cohen, Joel. ''Moses: A Memoir''. Mahwah, N.J.: Paulist Press, 2003. ISBN 0-8091-0558-6.
* Daiches, David. ''Moses: The Man and his Vision.'' New York: Praeger, 1975. ISBN 0-275-33740-5.
* Fast, Howard. ''Moses, Prince of Egypt''. New York: Crown Pubs., 1958.
* Freud, Sigmund. ''Moses and Monotheism.'' New York: Vintage, 1967. ISBN 0-394-70014-7.
* Gjerman, Corey. ''Moses: The Father I Never Knew''. Portland: Biblical Fantasticals, 2007. ISBN 978-1-4241-7113-2.
* Halter, Marek. ''Zipporah, Wife of Moses''. New York: Crown, 2005. ISBN 1-4000-5279-3.
* Hoffmeier, James K. 'Moses and the ''Exodus''.' In: ''Israel in Egypt: The Evidence for the Authenticity of the Exodus Tradition'', pp.&amp;nbsp;135–63. New York: Oxford University Press, 1996.
* Ingraham, J. H.. ''The Pillar of Fire: Or Israel in Bondage''. New York: A.L. Burt, 1859. Reprinted Ann Arbor, Mich.: Scholarly Publishing Office, University of Michigan Library, 2006. ISBN 1-4255-6491-7.
* Kirsch, Jonathan. ''Moses: A Life.'' New York: Ballantine, 1998. ISBN 0-345-41269-9.
* Kohn, Rebecca. ''Seven Days to the Sea: An Epic Novel of the Exodus''. New York: Rugged Land, 2006. ISBN 1-59071-049-5.
* Lehman, S.M. (translator), Freedman, H. (ed.), ''Midrash Rabbah'', 10 volumes, The Soncino Press, London, 1983.
* Mann, Thomas. «Thou Shalt Have No Other Gods Before Me.» In ''The Ten Commandments'', 3-70. New York: Simon &amp; Schuster, 1943.
* Salibi, Kamal. ''The Bible Came from Arabia''. London: Jonathan Cape, 1985.
* Sandmel, Samuel. ''Alone Atop the Mountain''. Garden City, N.Y.: Doubleday, 1973. ISBN 0-385-03877-1.
* Southon, Arthur E. ''On Eagles' Wings''. London: Cassell and Co., 1937. Reprinted New York: McGraw-Hill, 1954.
* Wiesel, Elie. «Moses: Portrait of a Leader.» In ''Messengers of God: Biblical Portraits &amp; Legends'', 174—210. New York: Random House, 1976. ISBN 0-394-49740-6.
* Wildavsky, Aaron. ''Moses as Political Leader''. Jerusalem: Shalem Press, 2005. ISBN 965-7052-31-9.
* Wilson, Dorothy Clarke. ''Prince of Egypt''. Philadelphia: Westminster Press, 1949.
* [http://books.google.com.au/books?id=qOOZgbPQlxUC&amp;dq=Seters+Life+of+Moses&amp;source=gbs_navlinks_s Van Seters, John. ''The life of Moses: The Yahwist as Historian in Exodus-Numbers'', Kok Pharos Publishing House, 1994]
* [http://books.google.com/books?id=yCkRz5pfxz0C&amp;printsec=frontcover&amp;dq=Dictionary+of+deities+and+demons+in+the+Bible+DDD&amp;hl=en&amp;ei=F2cZTpDCGKr-mAW5s5QB&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=book-thumbnail&amp;resnum=1&amp;ved=0CCwQ6wEwAA#v=onepage&amp;q&amp;f=false K. van der Toorn, Bob Becking, Pieter Willem van der Horst: Dictionary of deities and demons in the Bible]

{{Біблейскія прарокі}}
{{Wikidata/Ancestors}}
{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Вікіпедыя:Істотныя артыкулы]]
[[Катэгорыя:Асобы]]
[[Катэгорыя:Заснавальнікі рэлігій]]
[[Катэгорыя:Кніга Зыход]]
[[Катэгорыя:Прарокі Старога Запавету]]</text>
      <sha1>bkxbmz2pyxl8ww46rgg9m1q6g2ezr76</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Якаў Зевядзееў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>23191</id>
    <revision>
      <id>4195115</id>
      <parentid>3251395</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:18:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6804" xml:space="preserve">{{Святы
|пол                = 
|імя святога        = Апостал Якаў
|выява              = Rembrandt - Sankt Jakobus der Ältere.jpg
|памер выявы        = 200px
|подпіс             = Якаў Вялікі пэнзля [[Рэмбрант]]а
|тып(колер)         = 
|арыгінальнае імя   = 
|імя ў міру         = 
|манаскае імя       = 
|нарадзіўся         = 
|месца нараджэння   = 
|памёр              = 
|месца смерці       = 
|шануецца           = большасцю хрысціянскіх цэркваў
|услаўлены          = 
|беатыфікаваны      = 
|кананізаваны       = 
|у ліку             = 
|дзень памяці       = [[25 ліпеня]] [[каталіцтва]]&lt;br&gt;[[30 красавіка]] [[праваслаўе]]&lt;br&gt;[[30 снежня]] па [[Масарабскі абрад|Масарабскаму абраду]]
|дзень памяці ў {{#time:Y}} =
|заступнік =
|галоўная святыня =
|атрыбуты = марская ракавіна, капялюш пілігрыма
|дэкананізаваны =
|працы =
|падзвіжніцтва =
}}
'''Якаў''' ({{lang-he|יַעֲקֹב}} ''Яхоб'', {{lang-gr|Ἰάκωβος}}; памёр у 44 г. н.э.) — паводле [[Новы запавет|Новага запавету]], адзін з апосталаў — вучань [[Ісус Хрыстос|Ісуса Хрыста]], старэйшы брат евангеліста [[Ян, евангеліст|Яна Багаслова]], сын [[Галілея|галілейскага]] рыбака [[Зевядзей|Зевядзея]]. Сведка здзейсненых [[Цуды Ісуса Хрыста|Ісусам Хрыстом цудаў]] і Яго пакут. За ўзначальванне хрысціянскай суполкі [[Іерусалім]]а прыняў пакутніцкую смерць — паводле загаду цара [[Ірад Агрыпа|Ірада Агрыпы]], унука [[Ірад Вялікі|Ірада Вялікага]], Якаву [[Абезгалоўліванне|адсеклі галаву]]. Якаў традыцыйна лічыцца першым апосталам-пакутнікам. Яго часта таксама называюць '''Якавам Вялікім''', каб адрозніць яго аб [[Якаў Алфееў|Якава Алфеева]] і [[Якаў, брат Ісуса|Якава, брата Ісуса]]. Якаў Вялікі лічыцца [[святы патрон|святым патронам]] [[Іспанія|Іспаніі]].

== У Новым Запавеце ==

Сын [[Зевядзей|Зеведзея]] і [[Саламея|Саламеі]], Якаў звычайна называецца «Вялікім», каб адрозніць яго ад апостала Якава «Меньшага». Якаў быў братам [[Ян Багаслоў|Яна]], любімага вучня, і, верагодна, быў старэйшым з двух братоў&lt;ref name=camerlynck&gt;[http://www.newadvent.org/cathen/08279b.htm Camerlynck, Achille. «St. James the Greater.» The Catholic Encyclopedia. Vol. 8. New York: Robert Appleton Company, 1910. 16 Jan. 2014]&lt;/ref&gt;.

Бацькі Якава, мяркуецца, былі паважанымі і заможнымі людзьмі. Бацька Зевядзей быў рыбаком з [[Галілейскае мора|Галілейскага мора]], і, верагодна, жыў у або каля [[Віфсаіда|Віфсаіды]] ці [[Капернаум]]а; меў некалькіх лодачнікаў і наёмных работнікаў. Маці Саламея была адной з набожных жанчын, якія пасля пайшлі за [[Ісус Хрыстос|Хрыстом]] і «''служылі Яму сваёю маёмасцю''», а яго брат Ян быў асабіста вядомы першасьвятару, і меў неабходныя сродкі для забеспячэння [[Марыя, маці Ісуса|Маці Ісуса]]. Верагодна, што Якаў і яго брат не атрымалі навучання ў рабінскіх школах, таму у гэтым сэнсе лічыліся невукамі. Аднак, дзякуючы сацыяльнаму рангу сваіх бацькоў, яны павінны былі быць людзьмі звычайнай адукацыі, мелі магчымасць сутыкнуцца з грэчаскім ладам жыцця і [[грэчаская мова|мовай]], шырока распаўсюджанымі ўздоўж берагоў Галілейскага мора&lt;ref name=camerlynck/&gt;.

Якаў апісаны як адзін з першых [[12 апосталаў|вучняў Ісуса]]. У [[сінаптычныя Евангеллі|сінаптычных Евангеллях]] апісваецца, як Якаў і Ян былі разам з бацькам на беразе мора, калі Ісус паклікаў іх ісці за Ім. (Матф. 4:21-22, Мк. 1:19-20) Якаў быў адным з трох апосталаў, якіх Ісус выбраў для [[Праабражэнне Ісуса|Свайго Праабражэння]] (Матф. 17:1-9, Марк. 9:2-8, Лук.9:28-36). Магчыма, Якаў меў запальчывым нораў, таму што ён і яго брат атрымалі мянушку Воанергес ці «''Сыны Громавы''» (Марк. 3:17). Якаў і яго брат хацелі заклікаць агонь на [[Самарыя|самарыцянскі]] горад, але былі папракнутыя Ісусам (Лук. 9:51-56). У кнізе [[Дзеянні апосталаў|Дзеянняў апосталаў]] адзначаецца, што «цар Ірад» (традыцыйна атаясамліваецца з [[Ірад Агрыппа|Ірадам Агрыпай]]) пакараў Якава мячом. Якаў — адзіны апостал, чыё пакутніцтва адлюстравана ў Новым Запавеце, і, такім чынам, традыцыйна лічыцца першым з дванаццаці апосталаў пакутнікам за веру. (Дз. 12:1-2)

== Літаратура ==
* {{крыніцы/СкарынаТв|132}}
{{зноскі}}
{{Апосталы}}
{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:12 апосталаў]]</text>
      <sha1>rqf21ux71h8stg447okgy36zdhy4u4v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Варшаўская губерня</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25472</id>
    <revision>
      <id>4194752</id>
      <parentid>3233928</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T15:54:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ElisavetaIvanova</username>
        <id>69289</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2773" xml:space="preserve">{{Адміністрацыйная адзінка}}
'''Варшаўская губерня''' — губерня [[Царства Польскае|Царства Польскага]] ў складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]] ([[1837]]—[[1917]]). Цэнтр — [[Варшава]]. У адміністрацыйным дачыненні падзялялася на 12 уездаў: Варшаўскі, Блонскі, Влоцлаўскі, Гасцінінскі, Гроецкі, Кутноўскі, Ловічскі, Няшаўскі, Новамінскі, Радзімінскі, Скернявіцкі і Сохачэўскі. У [[1893]] г. да губерні былі далучаныя паветы Плонскі (ад [[Плоцкая губерня|Плоцкай губерні]]) і Пултускі (ад [[Ломжынская губерня|Ломжынскай губерні]]).

Паводле перапісу [[1897]], насельніцтва налічвала 1 983 689 чал. (983 895 мужчын і 949 794 жанчын), з іх у гарадах — 794 577 чал. [[Палякі]] — 73 %, яўрэі — 16 %, [[рускія]] — 5,5 %; немцы — 4 %. У польскім насельніцтве вылучаліся этнічныя групы — [[куявы]] (наваколлі Бржэсць-Куяўска), [[мазуры]] (уздоўж Віслы), ленчыцане і вялікапаляне. У [[1888]] г. у губерні меўся 31 праваслаўны храм, 333 набажэнскіх будынка каталіцкага веравызнання, значны лік лютэранскіх цэркваў, 220 яўрэйскіх набажэнскіх будынкаў, 1 [[мячэць]].

На тэрыторыі губерні да 1900 года мелася каля 500 буйных фабрыкаў і заводаў, на якіх было занята каля 35 тыс. працоўных. Асноўныя галіны прамысловасці: цукровая, машынабудаўнічая, гарбарная, гарэлкавая, шоўкапрадзільная, вытворчасць мэблі і дрэваапрацоўка, хімічная вытворчасць, вытворчасць дрота і цвікоў, металаапрацоўка і мукамольная вытворчасць.

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}
{{Адміністрацыйны падзел Царства Польскага}}
{{Адміністрацыйны падзел Расійскай імперыі}}
[[Катэгорыя:Адміністрацыйны падзел Расійскай імперыі]]</text>
      <sha1>5gxqeqgaskrcwe66qyjuie583lyp3za</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чжэн Хэ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>26705</id>
    <revision>
      <id>4195139</id>
      <parentid>4170660</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:19:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у (4) з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="46535" xml:space="preserve">{{Асоба
|імя               = Чжэн Хэ
|арыгінал_імя      = 郑和
|партрэт           = Zheng He.jpg
|памер             = 
|подпіс            = 
|апісанне          = статуя Чжэн Хэ у [[Горад Малака|Малаке]], [[Малайзія]]
|імя пры нараджэнні= Ма Хэ (馬和)
|род дзейнасці     = вандроўнік, &lt;br /&gt; адмірал флоту
|дата нараджэння   = 1371
|месца нараджэння  = Хэдай, {{Месца нараджэння|Юньнань|у Юньнане}}
|грамадзянства     = 
|падданства        = Імперыя Мін
|дата смерці       = 1435
|месца смерці      = 
|бацька            = Ма Хайцзы
|маці              = Вэн
|муж               = 
|жонка             = 
|дзеці             = 
|узнагароды і прэміі= 
|сайт              = 
|Commons           = 
|Rodovid           = 
}}'''Чжэн Хэ''' ({{lang-zh|鄭和}}; [[1371]]—[[1435]]), кітайскі вандроўнік, флатаводзец і дыпламат, які ўзначальваў сем буйнамаштабных марскіх ваенна-гандлёвых экспедыцый, дасланых імператарамі Мінскай дынастыі ў краіны [[Індакітай|Індакітая]], [[Індастан]]а, [[Аравійскі паўвостраў|Аравійскага паўвострава]] і [[Усходняя Афрыка|Усходняй Афрыкі]].

Хоць прыватныя кітайскія купецкія суда курсіравалі паміж Паўднёвым Кітаем і Паўднёва-Усходняй Азіяй практычна няспынна з часоў дынастыі Сун, а пры мангольскай дынастыі Юань здзяйсняліся і вайскова-дыпламатычныя экспедыцыі ў краіны Паўднёва-Усходняй Азіі і нават на Шры-Ланку, як маштабы экспедыцый Чжэн Хэ, так і высокае значэнне, якое надаваў ім імператарам Чжу Дзі, былі беспрэцэдэнтнымі. Гэтыя экспедыцыі, хоць бы фармальна і на кароткі тэрмін (некалькі дзесяцігоддзяў), зрабілі шматлікія царства [[Малайскі паўвостраў|Малайскага паўвострава]], [[Інданезія|Інданезіі]], Шры-Ланкі і Паўднёвай Індыі васаламі Мінскай імперыі і прынеслі ў Кітай новыя звесткі пра народы, якія насяляюць берага [[Індыйскі акіян|Індыйскага акіяна]]. Мяркуюць, што на гістарычнае развіццё Малайскага паўвострава, [[Суматра|Суматры]] і [[Ява|Явы]] ўплыў экспедыцый кітайскага флоту аказалася больш доўгатэрміновы, так як яны маглі быць сярод фактараў, якія далі новы штуршок да эміграцыі кітайцаў у гэты рэгіён і ўзмацненню там ролі кітайскай культуры.

Нават у часы галоўнага апекуна Чжэн Хэ, імператара Чжу Дзі, экспедыцыі Чжэн Хэ падвяргаліся суровай крытыцы з боку многіх прадстаўнікоў [[Канфуцыянства|канфуцыянскай]] эліты Кітая, якія лічылі іх непатрэбнымі і дарагімі імператарскімі задумамі. Пасля смерці Чжэн Хэ і імператара Чжу Чжаньцзі (ўнука Чжу Дзі) гэтыя ізаляцыянісцкія погляды ўзялі верх на ўсіх узроўнях ва ўрадзе мінскага Кітая. У выніку дзяржаўныя марскія экспедыцыі былі спыненыя, і большасць тэхнічнай інфармацыі аб флоце Чжэн Хэ была знішчана або згублена. Афіцыйная «Гісторыя Мін», скампіляваная ў XVII-XVIII стагоддзях, адклікалася аб яго плаванні ў крытычным ключы, але для многіх людзей у Кітаі, і асабліва ў кітайскіх грамадах, што сфармаваліся ў Паўднёва-Усходняй Азіі, еўнух-флатаводзец заставаўся народным героем.

На пачатку XX стагоддзя, у перыяд ўздыму руху за вызваленне Кітая ад замежнай залежнасці, вобраз Чжэн Хэ здабыў новую папулярнасць{{sfn|Dreyer|2007|pp=180—181}}. У сучаснай [[КНР]] Чжэн Хэ разглядаецца як адна з выдатных асоб у гісторыі краіны, а яго плаванні (звычайна разглядаюцца як узор мірнай палітыкі Кітая ў адносінах да сваіх суседзяў) супрацьпастаўляюцца захопніцкім экспедыцыям еўрапейскіх каланізатараў XVI-XIX стагоддзяў&lt;ref&gt;{{cite web
 |author      = Kahn J.
 |date        = July 20, 2005
 |url         = http://www.nytimes.com/2005/07/20/international/asia/20letter.html?_r=2&amp;pagewanted=all
 |title       = China Has an Ancient Mariner to Tell You About
 |publisher   = [[The New York Times]]
 |accessdate  = 2011-06-15
 |lang        = en
 |archiveurl  = https://www.webcitation.org/611hRZhDj?url=http://www.nytimes.com/2005/07/20/international/asia/20letter.html?_r=2
 |archivedate = 18 жніўня 2011
 |deadurl     = no
}}&lt;/ref&gt;.

== Біяграфія ==

=== Паходжанне ===

[[Файл:滇池.jpg|thumb|Дзяцінства будучага мараплаўца прайшло ў Куньяне, недалёка ад возера [[Дзяньчы]]]]

Пры нараджэнні будучы мараплавец атрымаў імя '''Ма Хэ''' (马 和). Ён нарадзіўся ў вёсцы Хэдай&lt;ref&gt;{{кніга
 |аўтар          = Chunjiang Fu, Choo Yen Foo, Yaw Hoong Siew.
 |загаловак       = The great explorer Cheng Ho: ambassador of peace
 |спасылка         = http://books.google.com/books?id=VxJDSA80YcsC
 |месца          = Singapore
 |выдавецтва   = Asiapac Books Pte Ltd
 |год            = 2005
 |pages          = 7—8
 |allpages       = 153
 |серыя          = Asiapac culture
 |isbn           = 9789812294104
}}&lt;/ref&gt;, павета Куньян{{sfn|name=lev62|Levathes|1996|pp=62—63}}{{sfn|Tsai|1996|p=154}}. Павет Куньян быў ​​размешчаны ў цэнтральнай Юньнань, каля паўднёвага берага возера Дзяньчы, блізу паўночнага канца якога знаходзіцца правінцыйная сталіца Куньмін.

Сям'я Ма паходзіла з так званых сэму — выхадцаў з [[Сярэдняя Азія|Сярэдняй Азіі]], якія прыбылі ў Кітай у часы мангольскага валадарства і займалі разнастайныя пасады ў дзяржаўным апараце імперыі Юань. Большасць сэму, уключаючы продкаў Чжэн Хэ, былі мусульманскага веравызнання&lt;ref name=lev62/&gt; ( часта лічыцца, што і само прозвішча «Ma» ёсць не што іншае, як кітайскае вымаўленне імя «Мухамед»). Пасля падзення дынастыі Юань і пачатку ўладарства дынастыі Мін іх нашчадкі асіміляваліся ў кітайскае асяроддзе, галоўным чынам, у шэрагі кітайскамоўных мусульман-хуэйцзу]&lt;ref&gt;{{кніга
 |аўтар          = Jonathan Neaman Lipman.
 |загаловак       = Familiar strangers : a history of Muslims in Northwest China
 |спасылка         = http://books.google.com.au/books?id=4_FGPtLEoYQC
 |месца          = Honk Kong
 |выдавецтва   = Hong Kong University Press
 |год            = 1998
 |pages          = 32-41
 |allpages       = 266
 |isbn           = 9622094686
}}&lt;/ref&gt;.

[[Файл:The Tomb Stone of Ma Hajji.jpg|thumb|left|Стэла на [[бісі|мемарыяльнай чарапасе]], устаноўленая Чжэн Хэ каля магілы свайго бацькі (у збудаваным вакол яе сучасным павільёне)]]

Пра бацькоў Ма Хэ вядома не вельмі шмат; амаль усё, што мы ведаем пра іх, узыходзіць да стэлы, усталяванай у іх гонар на іх радзіме ў 1405 годзе па загаду самога адмірала. Бацька будучага мараплаўца быў вядомы як Ма Хаджы (1345-1381 ці 1382&lt;ref name=&quot;lev62&quot; /&gt;), у гонар здзейсненага ім паломніцтва ў [[Мекка|Мекку]]; яго жонка насіла прозвішча Вэн (温). У сям'і было шасцёра дзяцей: чатыры дачкі і два сыны — старэйшы, Ма Вэньмін, і малодшы, Ма Хэ&lt;ref name=lev62/&gt;.

Дакладна невядома, якім шляхам продкі Чжэн Хэ прыйшлі ў Кітай. Згодна з сямейнаму паданнем, бацька Ма Хаджы (гэта значыць дзед будучага адмірала), таксама вядомы як Ма Хаджы, быў унукам Саіда Аджай ал-Дын Амара, выхадца з [[Бухара|Бухары]] (у сучасным [[Узбекістан]]е), — аднаго з ваеначальнікаў [[Хубілай|Хубілая]] — хана, які здолеў заваяваць правінцыю Юньнань і стаць яе кіраўніком&lt;ref name=&quot;lev62&quot; /&gt;. Поўнай упэўненасці ў тым няма, але імаверна, што продкі Ма сапраўды патрапілі ў Юньнань разам з манголамі{{sfn|Tsai|2002|p=38}}.

Чжэн Хэ, гэтак жа як яго продкі, спавядаў іслам і, паводле некаторых здагадак, выступаў хадайнікам за сваіх братоў па веры пры тым, што на пачатку ўпраўлення мінскай дынастыі да [[Мусульмане|мусульман]] адносіліся з падазрэннем. Прычынай таму было тое, што пры юаньскай дынастыі многія з сэму займалі пасады зборшчыкаў падаткаў{{sfn|Rozario|2005|p=36}}{{sfn|Levathes|1996|pp=147—148}}. Аднак Чжэн Хэ, пры ўсёй сваёй прыхільнасці да ісламу, паважліва адносіўся да іншых рэлігій, як то [[будызм]]у (меў нават будыйскую мянушку Тры Каштоўнасці — Саньбаа) і [[даасізм]]у, якія з'яўляюцца ў Кітаі аднымі з асноўных, і пры неабходнасці з гатоўнасцю прымаў удзел у адпаведных рытуалах. Мяркуецца таксама, што яго прыхільнасць да ісламу адыграла не апошнюю ролю ў вырашэнні прызначыць яго адміралам «Залатога Флоту», які сярод іншага павінен быў наведаць Аравію і Афрыку, месцы, у якіх іслам быў адной з пануючых рэлігій.

=== Паступленне на службу да Чжу Дзі і ваенная кар'ера ===

Пасля звяржэння мангольскага прыгнёту ў цэнтральным і паўночным Кітаі і ўстанаўлення там Чжу Юаньчжанам Дынастыі Мін (1368) горная правінцыя Юньнань на паўднёва-заходняй ускраіне Кітая яшчэ некалькі гадоў заставалася пад кантролем манголаў. Невядома, ці ваяваў Ма Хаджы на баку юаньскіх лаялістаў падчас заваёвы Юньнаня мінскімі войскамі, але як бы там ні было, ён загінуў падчас гэтай кампаніі (1382), а яго малодшы сын Ма Хэ быў узяты ў палон і трапіў у слугаванне Чжу Дзі, сыну імператара Чжу Юаньчжана, які кіраваў юньнаньскай кампаніяй&lt;ref name=lev62/&gt;{{sfn|Levathes|1996|p=57—58}}..

Праз тры гады, у 1385 хлопчыка [[Кастрацыя|кастрыравалі]], і ён стаў адным з шматлікіх еўнухаў пры двары Чжу Дзі, які насіў тытул Вялікага Князя Яньскага (Yan Wang) і жыў у Бэйпіне (у будучыні [[Пекін]]е). Юны еўнух атрымаў імя Ма Саньбаа (馬三寶/马三宝) гэта значыць Ма «Тры Скарбы» або «Тры Каштоўнасці». Згодна з Нідэмам, нягледзячы на несумненна мусульманскае паходжанне еўнуха, гэты яго тытул служыў напамінам пра «тры каштоўнасці» будызму ([[Буда]], [[дхарма]] і [[сангха]]), чые імёны гэтак часта паўтараюць будысты{{sfn|Needham|1971|p=487}}.

Мяркуюць, што, знаходзячыся пры двары вялікага князя, Ма Саньбаа змог атрымаць лепшую адукацыю, чым ён змог бы дасягнуць, калі б замест Бэйпіна ён трапіў у Нанкін да двара самога імператара Чжу Юаньчжана, які меў моцны недавер да еўнухаў і імкнуўся, калі і не зусім забараніць вучыць іх грамаце, то хоць бы па магчымасці абмежаваць лік пісьменных еўнухаў&lt;ref name=lev62/&gt;.

Як Вялікі князь Яньскі, Чжу Дзі меў у сваім распараджэнні значныя вайсковыя сілы і вёў барацьбу з манголамі на паўночнай мяжы імперыі. Ма Саньбаа ўдзельнічаў у яго зімовай кампаніі 1386/87 гг. супраць аднаго з мангольскіх праваднікоў, Нагачу (Naghachu){{sfn|Levathes|1996|p=64—65}}.

Першы мінскі імператар Чжу Юаньчжан вызначаў перадаць трон свайму першароднаму сыну Чжу Бяа, але той памёр яшчэ пры жыцці Чжу Юаньчжана. У выніку першы імператар прызначыў сваім спадчыннікам сына Чжу Бяа, Чжу Юньвэня, хоць яго дзядзька Чжу Дзі (адзін з малодшых сыноў Чжу Юаньчжана) напэўна лічыў сябе больш годным пасады. Узышоўшы на пасаду ў 1398 годзе (дэвіз праўлення Цзяньвэнь), Чжу Юньвэнь, асцерагаюцца захопу ўлады адным са сваіх дзядзькаў, пачаў знішчаць іх аднаго за іншым. Неўзабаве паміж маладым імператарам ў [[Нанкін]]е і яго пекінскім дзядзькам Чжу Дзі разгарэлася [[грамадзянская вайна]]. З прычыны таго, што Чжу Юньвэнь забараняў еўнухам прымаць удзел у кіраванні краінай, многія з іх падчас паўстання падтрымалі Чжу Дзі. Ва ўзнагароду за службу Чжу Дзі са свайго боку дазволіў ім ўдзельнічаць у вырашэнні палітычных пытанняў, прычым дазволіў ім падымацца да вышэйшых прыступак палітычнай кар'еры, што таксама было вельмі выгадна і для Ма Саньбаа. Малады еўнух вызначыўся як пры абароне Бэйпіна ў 1399 годзе, так і пры ўзяцці Нанкіна ў 1402 і быў адным з камандзіраў, якім было даручана захапіць сталіцу імперыі — Нанкін. Знішчыўшы рэжым свайго пляменніка, Чжу Дзі 17 ліпеня 1402 года ўзышоў на трон пад дэвізам праўлення Юнлэ{{sfn|Levathes|1996|pp=72—73}}.

На (кітайскі) новы 1404 год{{sfn|Tsai|1996|p=157}} новы імператар ва ўзнагароду за верную службу даў Ма Хэ новае прозвішча '''Чжэн'''. Гэта служыла напамінам пра тое, як у першыя дні паўстання конь Ма Хэ быў забіты ў ваколіцах Бэйпіна ў мястэчку званым Чжэнлуньба{{sfn||Levathes|1996|pp=72—73}}.

Паводле некаторых крыніц, у 1404 Чжэн Хэ кіраваў пабудовай флоту для барацьбы з так званымі «японскімі піратамі» і, магчыма, нават наведваў Японію для перамоваў з мясцовымі ўладамі аб сумеснай барацьбе супраць піратаў{{sfn|Tsai|1996|p=157}}.

=== Сем марскіх падарожжаў Чжэн Хэ ===

[[Файл:Nanjing Treasure Boat - P1070982.JPG|thumb|Мадэль «карабля-скарбніцы» у Парку суднаверфі караблёў-скарбніц ў Нанкіне]]

Пасля таго як Чжэн Хэ за ўсе яго заслугі перад імператарам быў прысвоены тытул «галоўнага еўнуха» (''тайцзянь''), што адпавядала чацвёртага рангу чыноўніка, імператар Чжу Дзі вырашыў, што той лепш астатніх падыходзіць на ролю адмірала флоту і прызначыў еўнуха кіраўніком усіх ці амаль усіх сямі плаванняў у Паўднёва-Усходнюю Азію і Індыйскі акіян у 1405-1433 гадах, чым адначасна павысіў яго статус да трэцяга рангу{{sfn|Fujian|2005|p=8}}. Флот складаўся, мабыць, з каля 250 судоў, і нёс каля 27 тысяч чалавек асабістага складу на борце, на чале з 70-ю імператарскімі еўнухамі{{sfn|Dreyer|2007|pp127-134}}. Самыя буйныя з судоў гэтага флоту маглі быць, калі верыць афіцыйнай «Гісторыі Мін», найбуйнейшымі драўлянымі ветразнымі судамі, якія калі-небудзь існавалі.

Флатылія пад кіраўніцтвам Чжэн Хэ наведала больш за 56 краін і буйных гарадоў Паўднёва-Усходняй Азіі і басейна Індыйскага акіяна. Кітайскія караблі даходзілі да берагоў Аравіі і Усходняй Афрыкі. Першае плаванне Чжэн Хэ адбылося ў 1405-1407 гадах па маршруце Сучжоу — берагі Цямпы — востраў Ява — Паўночна-Заходняя Суматра — Малакскі праліў — востраў Шры-Ланка. Затым, абмінуўшы паўднёвы ўскраек Індастана, флатылія рушыла да гандлёвых гарадах Малабарскага ўзбярэжжа Індыі і дабралася да самага буйнога індыйскага порта — [[Калькута|Калькуты]]. Прыкладна такімі ж былі маршруты другога (1407-1409) і трэцяга (1409-1411) паходаў. Чацвёртая (1413-1415), пятая (1417-1419), шостая (1421-1422) і сёмая (1431-1433) экспедыцыі даходзілі да Ормуза і афрыканскага берага ў раёне сучаснага [[Самалі]], заходзілі ў [[Чырвонае мора]]. Мараплаўцы вялі падрабязныя і дакладныя запісы убачанага, складалі карты. У іх рэгістраваліся час адплыцця, месцы стаянак, пазначалася размяшчэнне рыфаў і мялізнаў. Былі складзеныя апісанні заморскіх дзяржаў і гарадоў, палітычных парадкаў, [[клімат]]у, мясцовых звычаяў, легенд. Чжэн Хэ дастаўляў у замежныя краіны пасланні імператара, заахвочваў прыбыццё ў Кітай замежных пасольстваў, вёў гандаль.

[[Файл:Treasure Boat Shipyard - Twelve Rudders monument - P1080042.JPG|thumb|left|«12 суднавых рулёў», скульптурная група ў Парку суднаверфі караблёў-скарбніц ў Нанкіне — адзін са шматлікіх манументаў, якія ўвекавечваюць памяць аб плаванні Чжэн Хэ]]

Для дасягнення сваіх мэтаў ён звяртаўся і да ўзброенай сілы&lt;ref&gt;{{артыкул
| аўтар         = Усов В. Н.
| загаловак      = Чжэн Хэ
| выданне       = Духовная культура Китая
| тып           = энциклопедия
| месца         = {{М}}
| выдавецтва = Издательская фирма «Восточная литература» РАН
| год = 2009
| том = 4
| старонкі = 790
| isbn = 978-5-02-036380-9
}}&lt;/ref&gt;. Так, напрыклад, у 1405 годзе падчас першай экспедыцыі Чжэн Хэ запатрабаваў перадачу кітайскаму імператару святых будыйскіх рэліквій Ланкі — зуба, воласа і чары для міласцей Буды, якія з'яўляліся найважнейшымі рэліквіямі і атрыбутамі ўлады сінгальскіх цароў. Атрымаўшы адмову, Чжэн Хэ ў 1411 годзе зноў вярнуўся на востраў у суправаджэнні атрада з 3000 чалавек, уварваўся ў сталіцу, захапіў у палон цара Віра Алакешвару, членаў яго сям'і і набліжаных , даставіў іх на карабель і павёз у Кітай&lt;ref&gt;{{артыкул
| аўтар         = Сафронова А. Л.
| загаловак      = Ланка в XIV—XV вв
| выданне       = История Востока: В 6 т 
| месца         = {{М}}
| выдаветцва = Издательская фирма «Восточная литература» РАН
| год = 2000
| том = 2: Восток в средние века
| старонкі = 489
| isbn = 5-02-017711-3
}}&lt;/ref&gt;. Падчас чацвёртага падарожжа пры звычайным на гэтым маршруце наведванні дзяржавы Пасай (таксама вядома пад назвай Самудра) на поўначы Суматры, мабыць на зваротным шляху з Ормуза ў Кітай, экіпажу асноўнага флоту Чжэн Хэ давялося прыняць удзел у барацьбе паміж прызнаным Кітаем манархам (Зайн аль-Абідзін) і прэтэндэнтам па імені Секандэр. Кітайскі флот прывёз дары ад імператара Юнлэ для Зайн аль-Абідзіна, але не для Секандэра, што выклікала гнеў апошняга, і ён напаў на кітайцаў. Чжэн Хэ здолеў абгарнуць тое, што здарылася сябе на карысць, разбіць яго войскі, захапіць у палон самога Секандэра і адправіць яго ў Кітай{{sfn|Levathes|1996|p=139}}{{sfn|Dreyer|2007|p=79}}.

У перыяд паміж 1424 і 1431 гадамі, пасля смерці імператара Чжу Дзі, марскія экспедыцыі былі часова прыпыненыя, а сам Чжэн Хэ сем гадоў служыў начальнікам гарнізона ў Нанкіне&lt;ref&gt;{{кніга
|загаловак       = The Cambridge History of China 
|месца          = Cambridge 
|выдавецтва   = Cambridge University Press 
|год            = 1998
|volume          = 7: The Ming Dynasty, 1368—1644, Part I 
|pages          = 236
|allpages       = 859
|isbn           = 978-0-521-24332-2
}}&lt;/ref&gt;. Падчас апошняга, сёмага падарожжа Чжэн Хэ было за 60 гадоў. Ён ужо асабіста не наведваў многія краіны, куды заходзілі кітайскія караблі, і вярнуўся ў Кітай яшчэ у 1433 годзе, у той час як асобныя падраздзяленні флоту пад камандаваннем яго памочнікаў наведалі ў 1434 Мекку, а таксама Суматру і Яву&lt;ref&gt;{{кніга
|загаловак       = The Cambridge History of China 
|месца          = Cambridge 
|выдаветцва   = Cambridge University Press 
|год            = 1998
|volume          = 7: The Ming Dynasty, 1368—1644, Part I 
|pages          = 302
|allpages       = 859
|isbn           = 978-0-521-24332-2
}}&lt;/ref&gt;.

Экспедыцыі Чжэн Хэ спрыялі культурнаму абмену афрыканскіх і азіяцкіх краін з Кітаем і ўсталяванню гандлёвых адносін паміж імі. Былі складзеныя падрабязныя апісанні краін і гарадоў, якія наведвалі кітайскія мараплаўцы. Іх аўтарамі былі ўдзельнікі экспедыцыі Чжэн Хэ — [[Ма Хуань]], Фэй Сінь ([[:en:Fei Xin]]) і Гун Чжэн ([[:en:Gong Zhen]]). Таксама былі складзеныя падрабязныя «Карты марскіх плаванняў Чжэн Хэ» («Чжэн Хэ хан хай ту»)&lt;ref&gt;{{артыкул
| аўтар         = Бокщанин А. А.
| загаловак      = Китай во второй половине XIV-XV вв
| выданне       = История Востока: В 6 т 
| месца         = {{М}}
| выдавецтва = Издательская фирма «Восточная литература» РАН
| год = 2000
| том = 2: Восток в средние века
| старонкі = 544
| isbn = 5-02-017711-3
}}&lt;/ref&gt;.

[[File:Stamps of Indonesia, 026-05.jpg|thumb|left|600 гадоў падарожжу адмірала Чжэн Хэ. &lt;small&gt;Марка Інданезіі, 2005.&lt;/small&gt;]]

На аснове матэрыялаў і вестак, сабраных удзельнікамі марскіх экспедыцый Чжэн Хэ, у мінскім Кітаі ў 1597 Ло Маа-Дэнам быў напісаны раман «Плаванні Чжэн Хэ ў Заходні акіян» («Сань баа тай цзянь Сі ян Цзі»). Як паказваў айчынным кітаістам А. В. Вельгус, у ім шмат фантастыкі, аднак у некаторых апісаннях аўтар вызначана карыстаўся дадзенымі гістарычных і геаграфічных крыніц&lt;ref&gt;{{кніга
 |аўтар          = Вельгус А. В.
 |загаловак       = Известия о странах и народах Африки и морские связи в бассейне Тихого и Индийского океанов (Китайские источники ранее XI в.) 
 |месца          = М.
 |выдавецтва   = Наука. Главная редакция восточной литературы
 |год            = 1978 
 |старонкі          = 25
 |старонак     = 302
}}&lt;/ref&gt;. Новыя маршруты, пракладзеныя Чжэн Хэ і яго камандай, пазней выкарыстоўваліся еўрапейскімі маракамі, якія да часу экспедыцый Чжэн Хэ яшчэ нават не абмінулі [[Мыс Добрай Надзеі]] і не мелі прадстаўлення пра Усходняе ўзбярэжжа Афрыкі.

У «Гісторыі дынастыі Мін» марскім экспедыцыям Чжэн Хэ надаецца надзвычай вялікае значэнне: «У летапісах гаворыцца, што паходы тайцзяня Саньбаа ў Заходнія моры былі самай выдатнай падзеяй у пачатку дынастыі Мін»&lt;ref name=&quot;ReferenceA&quot;&gt;{{артыкул
| аўтар         = Бокщанин А. А.
| загаловак      = Волшебный свет на мачтах. Заморские экспедиции Чжэн Хэ
| выданне       = Лики Срединного царства
| месца         = {{М}}
| выдавецтва = Издательская фирма «Восточная литература» РАН
| год = 2002
}}&lt;/ref&gt;.

=== Смерць адмірала ===

[[Файл:Zheng He's tomb, Nanjing.jpg|thumb|Грабніца (кенатаф) Чжэн Хэ на пагорку Нюшоу пад Нанкінам]]

Згодна з традыцыямі, якія перадаецца спадкаемцамі (праз пляменніка) Чжэн Хэ, сам адмірал памёр на зваротным шляху ў Кітай у час свайго сёмага падарожжа (гэта значыць у 1433 годзе), і яго цела было пахавана ў моры. Неўзабаве пасля яго смерці ў [[Семаранг]]у на Яве быў праведзены рытуал «завочнага пахавання», які належыць пры адсутнасці цела нябожчыка («джаназа біль гаіб»). Туфлі і пасму валасоў адмірала{{sfn|Levathes|1996|p=172}} (паводле іншай версіі, адзенне і шапка&lt;ref name=FujianGrave/&gt;) былі дастаўлены ў Нанкін і былі пахаваныя там паблізу пячорнага будыйскага храма{{sfn|Levathes|1996|p=172}}.

Паколькі ў гістарычных крыніцах, якія дайшлі да нас, не змяшчаецца якіх-небудзь згадак пра дзейнасць Чжэн Хэ пасля сёмага падарожжа, большасць гісторыкаў схільныя пагадзіцца з версіяй сваякоў адмірала. Аднак кітайскі гісторык Сюй Юйхуа (徐玉虎) у сваёй біяграфіі Чжэн Хэ выказаў дапушчэнне, зробленае на аснове аналізу кадравых перастановак у дзяржаўным апараце Мінскай імперыі, што на самой справе флатаводзец шчасна вярнуўся ў Нанкін, праслужыў на пасадзе ваеннага каменданта Нанкіна і камандуючага свайго флоту яшчэ два года і памёр толькі ў 1435 годзе{{sfn|Dreyer|2007|p=166}}. Падобнага ж пункту гледжання прытрымліваецца і расійскі даследчык А. А. Бакшчанін&lt;ref name=&quot;ReferenceA&quot;/&gt;.

На паўднёвым схіле пагорка Нюшоу пад Нанкінам&lt;ref&gt;{{cite web
 |url         = http://www.chinaheritagenewsletter.org/articles.php?searchterm=002_zhenghe.inc&amp;issue=002
 |title       = Shipping news: Zheng He's sexcentenary
 |work        = China Heritage Newsletter
 |accessdate  = 2011-06-01
 |lang        = en
 |archiveurl  = https://www.webcitation.org/611hSILJB?url=http://www.chinaheritagenewsletter.org/articles.php?searchterm=002_zhenghe.inc
 |archivedate = 18 жніўня 2011
 |deadurl     = no
}}&lt;/ref&gt; для Чжэн Хэ было узнята мусульманскае надмагілле{{sfn|Levathes|1996|p=172}}. Зрэшты, згодна з аповедамі мясцовых жыхароў, калі ў 1962 годзе скарбашукальнікі раскапалі магілу ў пошуках каштоўнасцей, ім не атрымалася выявіць ні астанкаў, ні чаго-небудзь іншага{{sfn|Levathes|1996|p=172}}&lt;ref&gt;{{cite web
 |author      = Nicholas D. Kristof
 |date        = 6 чэрвеня 1999
 |url         = http://www.nytimes.com/1999/06/06/magazine/1492-the-prequel.html
 |title       = 1492: The Prequel
 |publisher   = [[The New York Times]]
 |accessdate  = 2010-09-01
 |lang        = en
 |archiveurl  = https://www.webcitation.org/60uRu0ISB?url=http://www.nytimes.com/1999/06/06/magazine/1492-the-prequel.html
 |archivedate = 13 жніўня 2011
 |deadurl     = no
}}&lt;/ref&gt;.

У 1985 годзе, да 580-гадовага юбілею першага плавання Чжэн Хэ, кенатаф быў адноўлены{{sfn|name=FujianGrave|Fujian|2005|p=45}} ({{coord|31|54|37|N|118|43|43|E}}).

18 чэрвеня 2010 года падчас будаўнічых работ на суседнім узгорку Цзутан (祖堂山) была выяўленая яшчэ адна магіла раннемінскага перыяду, таксама абвешчаная магілай Чжэн Хэ&lt;ref&gt;{{cite web
 |date        = 2010-06-25
 |url         = http://english.cri.cn/6909/2010/06/25/53s579319.htm
 |title       = Zheng He's Tomb Found in Nanjing
 |publisher   = CRIENGLISH.com
 |accessdate  = 2010-09-01
 |lang        = en
 |archiveurl  = https://web.archive.org/web/20110829124004/http://english.cri.cn/6909/2010/06/25/53s579319.htm
 |archivedate = 29 жніўня 2011
 |deadurl     = yes
}}&lt;/ref&gt;. Аднак праз некалькі дзён праз, пасля чытання рэшткаў эпітафіі, нанкінскія археолагі вырашылі, што на самой справе гэтая магіла належала іншаму еўнуху-адміралу, Хун Баа, які камандаваў асобнай эскадрай падчас сёмага плавання Чжэн Хэ&lt;ref&gt;{{Cite web
 |url         = http://news.sina.com.cn/o/2010-06-26/052517711814s.shtml
 |title       = 南京发现郑和下西洋副手之墓 (У Нанкіне выяўленая магіла намесніка Чжэн Хэ падчас плаванняў у Заходні Акіян)
 |date        = 2011-06-26
 |lang        = zh
 |archiveurl  = https://web.archive.org/web/20110927131021/http://news.sina.com.cn/o/2010-06-26/052517711814s.shtml
 |archivedate = 27 верасня 2011
 |accessdate  = 10 мая 2014
 |deadurl     = yes
}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web
|url=http://news.xinmin.cn/rollnews/2010/06/26/5430612.html
|title=南京祖堂山神秘大墓主人系郑和副手洪保 (Уладальнік загадкавай магілы на Нанкінскім ўзгорку Цзутан — намеснік Чжэн Хэ, Хун Баа)
|date= 2011-06-26
| lang        = zh
}}&lt;/ref&gt;.

== Знешнасць ==

[[Файл:Treasure Boat Shipyard - stele pavilion - P1080099.JPG|thumb|Копіі манументаў часоў плаванняў Чжэн Хэ, якія дайшлі да нас.]]

Еўнухі, якіх кастрыравалі да пачатку перыяду палавога паспявання, лічыліся «чыстымі» (童净, tong jing) і часта карысталіся добразычлівасцю у прыдворных дамі. У сталым узросце галасы ў іх звычайна станавіліся высокімі і пранізлівымі, настрой адрознівалася няўстойлівасцю, а пачуцці — бурнасцю праяў, што часта выяўлялася ў прыпадках гневу і вялікай колькасці слёз&lt;ref name=lev64/&gt;.

Чжэн Хэ, хоць і быў еўнухам, зусім не адпавядаў гэтаму стэрэатыпу. Хоць прыжыццёвых партрэтаў Чжэн Хэ не захавалася, паводле ўспамінаў членаў сваёй сям'і (у чыёй аб'ектыўнасці аднак жа можна ўсумніцца), ён быў «ростам у сем чы і быў у поясе каля пяці чы ў абхваце»&lt;ref name=lev64/&gt; (звычайна адзін чы мінскай эпохі лічыцца роўным 31,1 см, але ў некаторых абласцях выкарыстоўваліся і чы меншай даўжыні, каля 27 см){{sfn|Dreyer|2007|p=102}}. «Яго лоб быў высокім, шчокі не былі абвіслымі, нос быў маленькім. Яго зубы адрозніваліся белізной і дасканаласцю формы, погляд быў ясным, а голас — глыбокім і моцным, нібы гук званы. Ён добра ведаў ваенную справу і быў звыклы да бітвы»{{sfn|name=lev64|Levathes|1996|p=64}}.

Яшчэ адной крыніцай інфармацыі аб знешнасці Чжэн Хэ быў дакумент, у якім адзін з саноўнікаў імператарскага двара рэкамендаваў 35-гадовага Чжэн Хэ імператару Чжу Дзі для яго першага прызначэння на пасаду камандуючага флотам. Згодна з гэтым дакументам, яго скура была «жорсткай, нібы скурка апельсіна». Адлегласць паміж бровамі, па якім кітайская традыцыя прадпісвала вызначаць паспяховасць і шчасце, была «шырокім», што ў сваю чаргу прадказвала яму ўдалую кар'еру. «Бровы ў яго былі як мячы, а лоб шырокі, быццам тыгравы», што ў сваю чаргу павінна было паказваць на цвёрдасць характару і здольнасць да кіравання. Яго рот быў «нібы мора», з якога ліліся красамоўныя словы. Яго вочы «блішчалі, як адбіваецца святло ў хуткай рацэ», што было знакам энергічнасці і жыццёвай сілы{{sfn|Levathes|1996|p=87}}.

== Нашчадкі ==

[[Файл:Statue of Zheng He with great great grandnephew.jpg|thumb|Пітэр Пан, адзін з нашчадкаў брата Чжэн Хэ, са статуяй свайго пра-…-дзядзечкі (блізу яго магілы-кенатафа ў Нанкіне)]]

Будучы еўнухам з дзяцінства, Чжэн Хэ не меў уласных дзяцей. Аднак ён ўсынавіў аднаго з сваіх пляменнікаў, Чжэн Хаачжаа, які, не маючы магчымасці атрымаў у спадчыну тытул свайго прыёмнага бацькі, змог, тым не менш, захаваць за сабой маёмасць. Таму да цяперашняга часу існуюць людзі, якія лічаць сябе «нашчадкамі Чжэн Хэ»{{sfn|Levathes|1996|p=165}}.

== Памяць ==

Амаль забытыя ў першыя стагоддзі пасля іх завяршэння, плаванні флоту Чжэн Хэ займаюць зараз важнае месца ў гістарычнай памяці чалавецтва.

Для кітайцаў гэта адзін з эпізодаў гераічнага мінулага краіны, які дэманструе як былую веліч дзяржавы і яе раннія тэхналагічныя дасягненні, так і (параўнальна) мірную знешнюю палітыку краіны, у параўнанні з каланізатарскай палітыкай еўрапейцаў{{sfn|Dreyer|2007|p=29}}.

Многія кітайскія абшчыны Малайзіі і Інданезіі разглядаюць Чжэн Хэ і [[Ван Цзынхун]]а як фігур-заснавальнікаў, практычна як святых-заступнікаў. У іх гонар збудаваныя храмы і пастаўленыя помнікі{{sfn|Levathes|1996|p=190}}.

У сілу свайго маштабу, свайго адрознення ад папярэдняй і наступнай кітайскай гісторыі і свайго знешняга падабенства з плаваннямі, якія некалькі дзесяцігоддзяў пазней пачалі еўрапейскі перыяд Вялікіх геаграфічных адкрыццяў, плаванні Чжэн Хэ сталі адным з самых вядомых эпізодаў кітайскай гісторыі за межамі самога Кітая. Напрыклад, у 1997 годзе часопіс Life ў спісе 100 чалавек, якія аказалі найбольшы ўплыў на гісторыю ў апошнім тысячагоддзі, змясціў Чжэн Хэ на 14-е месца (іншыя 3 кітайца ў гэтым спісе — [[Маа Цзэдун]], [[Чжу Сі]] і [[Цаа Сюэцынь]])&lt;ref&gt;{{cite web
 |url         = http://www.life.com/Life/millennium/people/13.html
 |title       = List of the 100 people who made the Millennium
 |work        = Life
 |accessdate  = 2010-09-01
 |lang        = en
 |archiveurl  = https://web.archive.org/web/20071019055253/http://www.life.com/Life/millennium/people/13.html
 |archivedate = 19 кастрычніка 2007
 |deadurl     = 
}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
;Асноўная літаратура
* {{кніга
 |аўтар          = Edward L. Dreyer.
 |загаловак       = Zheng He: China and the Oceans in the Early Ming Dynasty, 1405–1433
 |месца          = New York
 |выдавецтва   = Pearson Longman
 |год            = 2007
 |allpages       = 256
 |серыя          = Library of World Biography Series
 |isbn           = 0321084438
 |ref          = Dreyer
}}
* {{кніга
 |аўтар          = Louise Levathes.
 |загаловак       = When China ruled the seas: the treasure fleet of the Dragon Throne, 1405-1433
 |месца          = New York
 |выдавецтва   = Oxford University Press
 |год            = 1996
 |allpages       = 252
 |isbn           = 0195112075
 |ref          = Levathes
}}
* {{кніга
 |аўтар          = Paul Rozario.
 |загаловак       = Zheng He and the Treasure Fleet 1405-1433: A Modern Day Traveller's Guide from Antiquity to the Present
 |месца          = Singapore
 |выдавецтва   = SNP International
 |год            = 2005
 |allpages       = 160
 |isbn           = 9812480900
 |ref            = Rozario
}}

{{Wikidata/Ancestors}}
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Хэ Чжэн}}
[[Катэгорыя:Падарожнікі Кітая]]
[[Катэгорыя:Флатаводцы Кітая]]
[[Катэгорыя:Еўнухі Кітая]]
[[Катэгорыя:Постаці эпохі Мін]]
[[Катэгорыя:Дыпламаты Кітая]]
[[Катэгорыя:Вікіпедыя:Істотныя артыкулы]]</text>
      <sha1>atvlksm935zfidbk12r6vs2zvhq7q9v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Валынская вобласць</title>
    <ns>0</ns>
    <id>26946</id>
    <revision>
      <id>4195428</id>
      <parentid>3692399</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T09:24:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ханас Володимир</username>
        <id>104531</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Агульныя звесткі */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8445" xml:space="preserve">{{Адміністрацыйная адзінка
|Колер1                            = {{Колер|Украіна}}
|Колер2                            =
|Беларуская назва                 = Валынская вобласць
|Арыгінальная назва            = Волинська вобласць
|Герб                             = Coat of Arms of Volyn Oblast.svg
|Сцяг                             = Volyn flag.svg
|Краіна                           = [[Украіна]]
|Гімн                             = 
|Статут                           = Вобласць 
|Уваходзіць у                         =
|Уключае                         = 4 раёнаў
|Сталіца                          = [[Луцк]]
|Буйныгорад                     = 
|Буйныягарады                   = [[Уладзімір-Валынскі]] &lt;br /&gt;[[Ковель]] &lt;br /&gt;[[Новавалынск]]
|Дата                             = [[4 снежня]] [[1939]] г.
|Раздзел                            = 
  |Назва раздзела                 = 
|Глава2                           = 
  |Назва главы2                = 
|ВУП                              = 
  |Год ВУП                        = 
  |Месца па ВУП                   = 
  |ВУП на душу насельніцтва          = 
  |Месца па ВУП на душу насельніцтва = 
|Мова                             = украінская
|Мовы                            = 
|Насельніцтва                        = 1,04 млн.
  |Год перапісу                   = 2006
  |Адсотак ад насельніцтва           = 2,22
  |Месца па насельніцтве             = 24
  |Шчыльнасць                      = 51,6
  |Месца па шчыльнасці             = 
  |Нацыянальны склад            = 
  |Канфесійны склад        = 
|Плошча                          = 20,143 тыс.
  |Адсотак ад плошчы             = 3,34
  |Месца па плошчы               = 
|Максімальная вышыня              = 
|Сярэдняя вышыня                   = 
|Мінімальная вышыня               = 
|Шырата                           = 
|Даўгата                          = 
|Карта                            = Map of Ukraine political simple Oblast Wolhynien.png
|Карта адміністрацыйнай адзінкі   = 
|Часавыпояс                      = [[UTC+2]]
|Абрэвіятура                     = 
|ISO                              = 
|FIPS                             = 
|Тэлефонны код                   = +38 033
|Паштовыя азначнікі                 = з 43xxx, 44xxx, 45xxx
|Інтэрнэт-дамен                   = lutsk.ua, lt.ua
|Код аўтамабільных нумароў        = AC
|Сайт                             = http://www.voladm.gov.ua
|Заўвагі                       = 
}}
'''Валынская вобласць''' ({{lang-uk|Воли́нська о́бласть}}) — [[Вобласць]] у паўночна-заходняй часткі [[Украіна|Украіны]], у зоне ўкраінскага [[Палессе|Палесся]]. Мяжуе на [[захад]]зе з [[Польшча|Рэспублікай Польшча]], на [[поўнач]]ы — з [[Беларусь|Рэспублікай Беларусь]], на [[усход]]зе — з [[Ровенская вобласць|Ровенскай]], на [[поўдзень|поўдні]] — з [[Львоўская вобласць|Львоўскай]] абласцямі Украіны.

Плошча вобласці складае 20,143 тыс. км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt; (3,34% тэрыторыі Украіны) працягласцю з поўначы на поўдзень на 187 км, з захаду на ўсход — на 163 кіламетры.

== Прырода ==

Рэльеф пераважна раўнінны. Амаль тры чвэрці тэрыторыі Валынскай вобласці размешчана ў межах [[Палеская нізіна|Палескай нізіны]] (140—150 м).

Клімат [[умерана-кантынентальны клімат|умерана кантынентальны]]. [[Зіма]] мяккая, лета цёплае. Сярэдняя тэмпература студзеня 4,5&amp;nbsp;°C, ліпеня 18,6&amp;nbsp;°C. Ападкаў 550—600 мм у год. Вегетацыйны перыяд каля 200 дзён.

У паўночнай частцы Валынскай вобласці працякае [[рака]] [[Рака Прыпяць|Прыпяць]]. Яе правыя прытокі [[Турыная]], [[Стаход]], [[Стыр]] перасякаюць Валынскую вобласць з поўдня на поўнач. На захадзе па мяжы з [[Польшча]]й працякае рака [[Заходні Буг|Буг]]. Азёры: [[Свіцязь (возера, Украіна)|Свіцяжскае]], Пулемецкае, Турскае, Арэхава, [[Возера Белае, Драгічынскі раён|Белае]] і інш.

Глебы лесастэпавай часткі вобласці ападзоленныя цёмна-шэрыя і шэрыя, а таксама [[чарназём]]ы, у палескай частцы — дзярнова-падзолістыя і розныя балотныя (у тым ліку тарфяныя).

Лясы займаюць 32,5 % усёй тэрыторыі вобласці. Яны распаўсюджаныя галоўным чынам у [[Палессе]] ([[хвоя]] займае 60 % лесапакрытай плошчы, [[дуб]] — 13 %, [[алешына]] — 13 %, [[бяроза]] — 10 %); на поўдні вобласці невялікія масівы [[дуб]]ова-[[граб]]авых лясоў. У лясах водзяцца [[лось]], [[казуля]], [[дзік]], [[барсук]], [[рысь]]; у лесастэпы — [[заяц-русак]], [[ліса]], грызуны; акліматызаваная [[андатра]], мелая прамысловае значэнне.

== Адміністрацыйная прылада вобласці ==
=== Агульныя звесткі ===

Адміністрацыйны цэнтр Валынскай вобласці — горад [[Луцк]].

Лік адміністрацыйных адзінак, саветаў і населеных пунктаў вобласці:
* [[раён]]аў — 4;
* раёнаў у гарадах — 0;
* населеных пунктаў — 1087, у тым ліку:
** сельскіх — 1054;
** гарадскіх — 33, у тым ліку:
*** [[Пасёлак гарадскога тыпу|пасёлкаў гарадскога тыпу]] — 22;
*** гарадоў — 11, у тым ліку:
**** гарадоў абласнога значэння — 4;
**** гарадоў раённага значэння — 7;
* вясковых абшчын — 25.
* пасялковых абшчын — 18.
* гарадскіх абшчын — 11.
* [[Грамады Украіны|тэрытарыяльных грамад]] - 54 &lt;ref&gt;[https://www.radiosvoboda.org/a/news-adminreforma-uriad-rayony-rishennia/30667714.html [https://www.radiosvoboda.org/a/news-adminreforma-uriad-rayony-rishennia/30667714.html] Уряд визначив адміністративні центри та затвердив території громад усіх областей] &lt;/ref&gt;

== Вядомыя асобы ==

* [[Пётр Аўксенцьевіч Краўчук]]
* [[Ігар Паўлюк]]
* [[Пётр Міхайлавіч Кралюк]]

== Спасылкі ==
* [http://www.voladm.gov.ua/ Афіцыйны сайт адміністрацыі]
* [http://kravchuk.ucoz.com/photo/2 Фотаальбом]

{{Валынская вобласць}}
{{Адміністрацыйны падзел Украіны}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Вобласці Украіны]]
[[Катэгорыя:Валынская вобласць|*]]</text>
      <sha1>sq8m9lt9u793mb7k54odr2clf796mhz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195429</id>
      <parentid>4195428</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T09:25:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ханас Володимир</username>
        <id>104531</id>
      </contributor>
      <comment>Адкат праўкі 4195428 аўтарства [[Special:Contributions/Ханас Володимир|Ханас Володимир]] ([[User talk:Ханас Володимир|размовы]])</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8022" xml:space="preserve">{{Адміністрацыйная адзінка
|Колер1                            = {{Колер|Украіна}}
|Колер2                            =
|Беларуская назва                 = Валынская вобласць
|Арыгінальная назва            = Волинська вобласць
|Герб                             = Coat of Arms of Volyn Oblast.svg
|Сцяг                             = Volyn flag.svg
|Краіна                           = [[Украіна]]
|Гімн                             = 
|Статут                           = Вобласць 
|Уваходзіць у                         =
|Уключае                         = 4 раёнаў
|Сталіца                          = [[Луцк]]
|Буйныгорад                     = 
|Буйныягарады                   = [[Уладзімір-Валынскі]] &lt;br /&gt;[[Ковель]] &lt;br /&gt;[[Новавалынск]]
|Дата                             = [[4 снежня]] [[1939]] г.
|Раздзел                            = 
  |Назва раздзела                 = 
|Глава2                           = 
  |Назва главы2                = 
|ВУП                              = 
  |Год ВУП                        = 
  |Месца па ВУП                   = 
  |ВУП на душу насельніцтва          = 
  |Месца па ВУП на душу насельніцтва = 
|Мова                             = украінская
|Мовы                            = 
|Насельніцтва                        = 1,04 млн.
  |Год перапісу                   = 2006
  |Адсотак ад насельніцтва           = 2,22
  |Месца па насельніцтве             = 24
  |Шчыльнасць                      = 51,6
  |Месца па шчыльнасці             = 
  |Нацыянальны склад            = 
  |Канфесійны склад        = 
|Плошча                          = 20,143 тыс.
  |Адсотак ад плошчы             = 3,34
  |Месца па плошчы               = 
|Максімальная вышыня              = 
|Сярэдняя вышыня                   = 
|Мінімальная вышыня               = 
|Шырата                           = 
|Даўгата                          = 
|Карта                            = Map of Ukraine political simple Oblast Wolhynien.png
|Карта адміністрацыйнай адзінкі   = 
|Часавыпояс                      = [[UTC+2]]
|Абрэвіятура                     = 
|ISO                              = 
|FIPS                             = 
|Тэлефонны код                   = +38 033
|Паштовыя азначнікі                 = з 43xxx, 44xxx, 45xxx
|Інтэрнэт-дамен                   = lutsk.ua, lt.ua
|Код аўтамабільных нумароў        = AC
|Сайт                             = http://www.voladm.gov.ua
|Заўвагі                       = 
}}
'''Валынская вобласць''' ({{lang-uk|Воли́нська о́бласть}}) — [[Вобласць]] у паўночна-заходняй часткі [[Украіна|Украіны]], у зоне ўкраінскага [[Палессе|Палесся]]. Мяжуе на [[захад]]зе з [[Польшча|Рэспублікай Польшча]], на [[поўнач]]ы — з [[Беларусь|Рэспублікай Беларусь]], на [[усход]]зе — з [[Ровенская вобласць|Ровенскай]], на [[поўдзень|поўдні]] — з [[Львоўская вобласць|Львоўскай]] абласцямі Украіны.

Плошча вобласці складае 20,143 тыс. км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt; (3,34% тэрыторыі Украіны) працягласцю з поўначы на поўдзень на 187 км, з захаду на ўсход — на 163 кіламетры.

== Прырода ==

Рэльеф пераважна раўнінны. Амаль тры чвэрці тэрыторыі Валынскай вобласці размешчана ў межах [[Палеская нізіна|Палескай нізіны]] (140—150 м).

Клімат [[умерана-кантынентальны клімат|умерана кантынентальны]]. [[Зіма]] мяккая, лета цёплае. Сярэдняя тэмпература студзеня 4,5&amp;nbsp;°C, ліпеня 18,6&amp;nbsp;°C. Ападкаў 550—600 мм у год. Вегетацыйны перыяд каля 200 дзён.

У паўночнай частцы Валынскай вобласці працякае [[рака]] [[Рака Прыпяць|Прыпяць]]. Яе правыя прытокі [[Турыная]], [[Стаход]], [[Стыр]] перасякаюць Валынскую вобласць з поўдня на поўнач. На захадзе па мяжы з [[Польшча]]й працякае рака [[Заходні Буг|Буг]]. Азёры: [[Свіцязь (возера, Украіна)|Свіцяжскае]], Пулемецкае, Турскае, Арэхава, [[Возера Белае, Драгічынскі раён|Белае]] і інш.

Глебы лесастэпавай часткі вобласці ападзоленныя цёмна-шэрыя і шэрыя, а таксама [[чарназём]]ы, у палескай частцы — дзярнова-падзолістыя і розныя балотныя (у тым ліку тарфяныя).

Лясы займаюць 32,5 % усёй тэрыторыі вобласці. Яны распаўсюджаныя галоўным чынам у [[Палессе]] ([[хвоя]] займае 60 % лесапакрытай плошчы, [[дуб]] — 13 %, [[алешына]] — 13 %, [[бяроза]] — 10 %); на поўдні вобласці невялікія масівы [[дуб]]ова-[[граб]]авых лясоў. У лясах водзяцца [[лось]], [[казуля]], [[дзік]], [[барсук]], [[рысь]]; у лесастэпы — [[заяц-русак]], [[ліса]], грызуны; акліматызаваная [[андатра]], мелая прамысловае значэнне.

== Адміністрацыйная прылада вобласці ==
=== Агульныя звесткі ===

Адміністрацыйны цэнтр Валынскай вобласці — горад [[Луцк]].

Лік адміністрацыйных адзінак, саветаў і населеных пунктаў вобласці:
* [[раён]]аў — 4;
* раёнаў у гарадах — 0;
* населеных пунктаў — 1087, у тым ліку:
** сельскіх — 1054;
** гарадскіх — 33, у тым ліку:
*** [[Пасёлак гарадскога тыпу|пасёлкаў гарадскога тыпу]] — 22;
*** гарадоў — 11, у тым ліку:
**** гарадоў абласнога значэння — 4;
**** гарадоў раённага значэння — 7;
* вясковых абшчын — 25.
* пасялковых абшчын — 18.
* гарадскіх абшчын — 11.

== Вядомыя асобы ==

* [[Пётр Аўксенцьевіч Краўчук]]
* [[Ігар Паўлюк]]
* [[Пётр Міхайлавіч Кралюк]]

== Спасылкі ==
* [http://www.voladm.gov.ua/ Афіцыйны сайт адміністрацыі]
* [http://kravchuk.ucoz.com/photo/2 Фотаальбом]

{{Валынская вобласць}}
{{Адміністрацыйны падзел Украіны}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Вобласці Украіны]]
[[Катэгорыя:Валынская вобласць|*]]</text>
      <sha1>rfaq69819jvmw9ll8a0tju55okrdfbt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Серж Мінскевіч</title>
    <ns>0</ns>
    <id>29474</id>
    <revision>
      <id>4194993</id>
      <parentid>4159361</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:01:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8814" xml:space="preserve">{{Пісьменнік}}
{{цёзкі2|Мыцько}}
'''Серж Мінскевіч''' (сапраўднае імя '''Сяргей Леанідавіч Мыцько'''; {{ДН|12|2|1969}}, [[Мінск]] — {{ДС|8|6|2022}}, [[Мінск]]) — беларускі {{Паэт|Беларусі|XX стагоддзя|XXI стагоддзя}} і {{перакладчык|Беларусі|XX стагоддзя|XXI стагоддзя|з польскай мовы|з англійскай мовы|на беларускую мову|паэзіі на беларускую мову}}. Сябра [[Саюз беларускіх пісьменнікаў|Саюза беларускіх пісьменнікаў]]&lt;ref name=&quot;СПБ&quot;&gt;{{cite web| author =| date =12 лютага 2019| url = https://lit-bel.org/news/serzhu-minskevichu-50/?fbclid=IwAR3B5kr8P4qgsqk-lHicrhmik13zRUKawMdpcCY9MFF9thJe1cLKAoyvi4w| title = Сержу Мінскевічу — 50!|publisher =[[Саюз беларускіх пісьменнікаў|СПБ]]| accessdate  = 13 лютага 2019}}&lt;/ref&gt;.

== Біяграфія ==
Скончыў беларускае аддзяленне філалагічнага факультэта [[БДУ]] (1995). Адзін з арганізатараў і ўдзельнікаў літаратурна-мастацкага руху «[[Бум-Бам-Літ]]». Быў літаратурным кансультантам газеты «Пераходны ўзрост». Працаваў у [[Інстытут літаратуразнаўства НАНБ|Інстытуце літаратуразнаўства імя Янкі Купалы]] [[Цэнтр даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры|Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры]] [[НАН Беларусі]]. Кандыдат філалагічных навук&lt;ref name=&quot;СПБ&quot; /&gt;.

Памёр {{ДС|8|6|2022}} года. Пахаваны на [[Лясныя могілкі (Мінск)|Лясных могілках]] пад [[Мінск]]ам.

== Творчасць ==
Займаўся бардаўскай песняй, рок-музыкай. Быў музыкам, спеваком, аўтарам песень у рок-гурце «Жах». Пісаў электронную музыку.

Разам з паэтам [[Алесь Туровіч|Алесем Туровічам]] у канцы XX ст. маніфеставаў «шлях мастацтвавання» — транслагізм. Удзельнічаў у літаратурна-мастацкай акцыі «Пасля сцяны» (Стакгольм 1999), «Пісьменнікі супраць глупства» (Лахты, Фінляндыя 2001).

Стыпендыят Міністэрства культуры і нацыянальнай спадчыны Польшчы «Gaude Polonia» (2007)&lt;ref name=&quot;СПБ&quot; /&gt;.

Зрабіў поўны пераклад паэмы [[А. Міцкевіч]]а «[[Дзяды (паэма)|Дзяды]]» (1999), пераклаў «[[Крымскія санеты]]» (2004), «[[Адэскія санеты]]» (2018). Перакладаў з польскай Міцкевіча, Славацкага (драматычная паэма «Міндоўг, кароль літоўскі»), Івашкевіча, Галчынскага, Маслоўскую, Герберта, Мрожэка, ранія вершы Лема; з англійскай [[Уільям Шэкспір|Шэкспіра]], [[Персі Біш Шэлі|Шэлі]], Лангфэла&lt;ref name=&quot;СПБ&quot; /&gt;.

== Прызнанне ==

* Прыз «За развіццё беларускай аўтарскай песні» на фестывалі «Бардаўская восень» (Бельск-Падляшскі, 1996).

== Бібліяграфія ==
* «Праз галеРэю» (паэзія, 1995);
* «Менскія санэты / Мінскія санэты» (2002);
* «Прыгоды Какоса Маракоса» (вершаваная казка, 2006);
* «Я з БУМ-БАМ-ЛІТа» (вершы, проза, крытычныя артыкулы, успаміны пра літаратурныя і мастацкія рухі канца ХХ — пач. ХХІ стагоддзя, 2008);
* «Сад замкнёных гор» (фантастычны раман, фантастычная аповесць і апавяданні, 2011);
* «Чароўная крыніца, ці як навучыць дракона чысціць зубы» (празаічная казка, [[беларускае фэнтэзі]], 2011);
* «Усмешка жалобнай каралевы, альбо Таямніца магнітнага замка» (аповесць легендарных часоў, фэнтэзі, 2013);
* «Вялікія прыгоды Какоса Маракоса» (вершаваная казка, дзіцячая энцыклапедыя-даведнік па марской фауне, 2015).

=== У зборніках ===
* Як Зюзіч і Скварыч свет дзялілі // Блакітная кніга ў творах беларускіх пісьменнікаў : для дзяцей сярэд. школьн. узросту / уклад. А.&amp;nbsp;Масла. — Мн.: Літаратура і Мастацтва, 2009. — (Беларуская аўтарская казка);
* Дваццаць тры дні з жыцця карузлікаў // Блакітная кніга ў творах беларускіх пісьменнікаў : для дзяцей сярэд. шк. узросту / уклад. Алена Масла. — Мн.: Літаратура і Мастацтва, 2009. — (Беларуская аўтарская казка);
* Цар Сом Самвусон і Яснейка // Залаты Талер: казкі: [для малодшага і сярэдняга школьнага ўзросту / уклад. А. Спрынчан]. — Мн.: Мастацкая літаратура, 2012.  — (Беларуская аўтарская казка);
* Каваль Корша // Зорная Кася: казкі / уклад. А. Спрынчан. — Мн: Мастацкая літаратура, 2014. — (Беларуская аўтарская казка);
* Смачныя пальчыкі // Адзін кот і адзін год: казкі / уклад. А. Спрынчан.— Мн.: Мастацкая літаратура, 2016. — (Беларуская аўтарская казка);
* Пра хлопчыка, які любіў даваць мянушкі // Адзін кот і адзін год: казкі / уклад. А. Спрынчан. — Мн.: Мастацкая літаратура, 2016. — (Беларуская аўтарская казка);
* Пра хлопчыка, які раскідваў смецце // Адзін кот і адзін год: казкі / уклад. А. Спрынчан. — Мн.: Мастацкая літаратура, 2016. — (Беларуская аўтарская казка);
* Пра дзяўчынку, якая не казала праўды // Адзін кот і адзін год: казкі / уклад. А. Спрынчан. — Мн.: Мастацкая літаратура, 2016. — (Беларуская аўтарская казка);
* Не кідай камень у жывое // Адзін кот і адзін год: казкі / уклад. А. Спрынчан. — Мн: Мастацкая літаратура, 2016. — (Беларуская аўтарская казка);
* {{кніга|аўтар = |частка =Чорная закавыка |загаловак = [[Нявеста для Базыля|Нявеста для Базыля: казкі]] |спасылка = |адказны =уклад. [[Аксана Спрынчан|А. Спрынчан]] |выданне = |месца = Мн.|выдавецтва =[[Мастацкая літаратура (выдавецтва)|Мастацкая літаратура]] |год = 2017 |старонкі = |старонак = |серыя =Беларуская аўтарская казка |isbn = |тыраж =}}

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Мінскевіч Серж // Выдавецтва «Галіяфы»: Афіцыйны сайт — Эл.рэсурс goliafy.com

== Спасылкі ==

{{Commonscat|Serg Minskevich}}
{{ВС}}

{{DEFAULTSORT:Мінскевіч Серж}}
[[Катэгорыя:Кандыдаты філалагічных навук]]
[[Катэгорыя:Беларускамоўныя паэты]]</text>
      <sha1>ithipoy2s3hkxxqc0g4ff6tdq6s8q4q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Яўген Іванавіч Хлябцэвіч</title>
    <ns>0</ns>
    <id>29657</id>
    <revision>
      <id>4194869</id>
      <parentid>4081085</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:40:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8676" xml:space="preserve">{{навуковец
| Выява = Yauhien Hliabcewicz.jpg
}}
{{цёзкі2|Хлябцэвіч}}
'''Яўген Іванавіч Хлябцэ́віч''' (псеўд. ''Халiмон з-пад Пушчы''; {{ДН|6|8|1884}}, [[Вёска Жыровічы|Жыровічы]], [[Слонімскі павет (Расійская імперыя)|Слонімскі павет]], [[Гродзенская губерня]] — {{ДС|20|10|1953}}, {{МС|Масква||Горад Масква}}) — беларускі нацыянальны дзеяч, [[бібліятэказнаўства|бібліятэказнавец]], [[бібліяграфія|бібліёграф]], [[літаратуразнаўства|літаратуразнавец]]. [[Кандыдат педагагічных навук]] ([[1947]]). Сын [[Іван Андрэевіч Хлябцэвіч|Івана Андрэевіча Хлябцэвіча]].

== Біяграфія ==
Скончыў [[Літоўская духоўная семінарыя|Літоўскую духоўную семінарыю]]. З верасня 1906 па люты 1907 вучыўся на фізіка-матэматычным факультэце [[Тартускі ўніверсітэт|Юр'еўскага ўніверсітэта]]&lt;ref&gt;Эстонскі гістарычны архіў. 402.12.62, арк. 123, № 20659.&lt;/ref&gt;, потым у [[Пецярбургскі ўніверсітэт|Пецярбургскім універсітэце]] (скончыў у [[1913]] годзе).

Друкаваўся пад псеўданімам ''Халімон з-пад пушчы'' ў газетах «[[Наша доля]]» і «[[Наша ніва (1906)|Наша ніва]]»; супрацоўнічаў у [[пецярбург]]скай газеце «Новая Русь». Удзельнік 2-га з'езда [[Беларуская сацыялістычная грамада, 1902|Беларускай сацыялістычнай грамад]]ы ([[1906]]).

Адзiн з арганiзатараў [[Беларускі навукова-літаратурны гурток|Беларускага навукова-лiтаратурнага гуртка]] ў [[Пецярбургскі ўніверсітэт|Пецярбургскiм унiверсiтэце]] ў [[1912]] годзе. У [[1912]] годзе быў таксама адным з арганізатараў [[Беларускае краязнаўчае таварыства пры Пецярбургскім універсітэце|беларускага краязнаўчага таварыства пры Пецярбургскiм унiверсiтэце]].

У гады [[Першая сусветная вайна|Першай сусветнай вайны]] — фельчар 53-га тылавога эвакуацыйнага пункта ў [[Хмяльніцкі (горад)|Праскураве]]. У 1917 годзе кароткі час выдаваў там газету &quot;Вольны голас&quot; ''(Свободный голос: газета военная, общественная и политическая)''.

У [[1919]] інструктар Беларускага пададдзела асветы нацыянальных меншасцей {{нп3|Народны камісарыят асветы РСФСР|Народнага камісарыята асветы РСФСР|ru|Народный комиссариат просвещения РСФСР}} у [[Кіеў|Кіе]]ве, потым у [[Масква|Маскв]]е.

З [[1919]] года загадчык бібліятэчнага аддзялення {{нп3|Палітычнае ўпраўленне Чырвонай арміі|палітычнага ўпраўлення|ru|Политическое управление Красной армии}} {{нп3|Рэвалюцыйны ваенны савет|Рэўваенсавета рэспублікі|ru|Революционный военный совет}}, з [[1930]] працаваў у [[Наркамасветы РСФСР|Наркамасвеце РСФСР]], у [[1943]]—[[1953]] года выкладчык, вучоны сакратар {{нп3|Маскоўскі дзяржаўны інстытут культуры|Маскоўскага бібліятэчнага інстытута|ru|Московский государственный институт культуры}}. Удзельнічаў у стварэнні на [[Беларусь|Беларус]]і бясплатных народных паўленкаўскіх бібліятэк.

== Навуковая дзейнасць ==
Даследаваў пытанні кіравання чытаннем, праблему «пісьменнік і чытач», перапісваўся з беларускімі і рускімі пісьменнікамі. Аўтар прац «Бібліятэкі і кааперацыя» ([[1912]]), «Адраджэнне беларускай народніцкай літаратуры» ([[1914]], перавыдадзена ў [[1917]] пад назвай «Народніцкая паэзія беларусаў»), [[артыкул]]аў і ўспамінаў пра [[Ф. Багушэвіч]]а, [[Я. Баршчэўскі|Я. Баршчэўск]]ага, [[А. Бурбіс]]а, [[Я. Купала|Я. Купал]]у, [[Цётка (Алаіза Пашкевіч)|Цётк]]у.

{{зноскі}}

== Творы ==
* Як атрымаць народную бібліятэку-чытальню // Наша ніва. 1908. № 21. 
* Библиотеки и кооперации. Ковна, 1912. - 20 с. 
* Народническая поэзия белоруссов. Петроград: Свободная мысль, 1918. - 21 с. 
* Труды 1-го Всероссийского съезда библиотечных работников Красной армии и флота [15-24 октября 1920 года] / Под. ред. Е. Хлебцевича. М.: Высший военный редакционный совет, 1922. - 128 с.
* В помощь библиотекарю. М.: Высший военный редакционный совет, 1923. - 130 с.
* Изучение читательских интересов широких масс (из опыта библиотечной работы в Красной армии). М.: Красная новь, 1923. - 136 с.
* Библиотечная активная работа: Формы и методы библиотечной работы применяемые в Красной армии / Под ред. Е. Хлебцевича. М.: Государственное военное изд-во, 1925. 
* Изучение читательских интересов. М.: Государственное изд-во, 1927. - 144 с.
* Массовый читатель и антирелигиозная пропаганда. М.: Государственное изд-во, 1928. - 181 с.
* Опыт руководства чтением и изучения рабочего читателя. М., 1930. - 40 с.
* М. Горький и красноармейские читатели // Советская библиография. 1933. № 1-3. Стр. 124-137.
* Идеалистические извращения в литературе по изучению читателя и книги // Советская библиография. 1934. № 1. Стр. 28-38.
* Роль агитлистовок и методы их распространения [Учет опыта бибработы во время гражданской войны] // Советская библиография. 1934. № 3-4. Стр. 55-72.
* Массовый читатель и работа с книгой. М.: Учпедгиз, 1936. - 208 с. 
* Янка Купала ў Пецербургу: успаміны аб Пецербургскім перыядзе жыцця паэта // Беларусь. 1945. № 11-12. С. 29.

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|17}}

== Спасылкі ==
* [http://adradjency.narod.ru/nashaniusky/hlyabcevich.html ХЛЯБЦЭВІЧ Яўген Іванавіч]
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Хлябцэвіч Яўген}}
[[Катэгорыя:Літаратуразнаўцы Беларусі]]
[[Катэгорыя:Постаці беларускага бібліятэказнаўства]]
[[Катэгорыя:Бібліёграфы Беларусі]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі МДІК]]</text>
      <sha1>nw5l7pax0pgycluypq78xyv1ddvu2tv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ядвігін Ш.</title>
    <ns>0</ns>
    <id>31050</id>
    <revision>
      <id>4195078</id>
      <parentid>4191107</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:10:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Сям'я */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="52848" xml:space="preserve">{{Пісьменнік}}
{{Цёзкі2|Лявіцкі}}
'''Ядвігін Ш.''', сапр. '''Антон Іванавіч Ляві́цкі''' ({{ДН|4|1|1869}}, маёнт. Добасна, цяпер агр. [[Вёска Старая Добасна|Добасна]] [[Кіраўскі раён|Кіраўскага раёна]] [[Магілёўская вобласць|Магілёўскай вобласці]] — {{ДС|24|2|1922}}, {{МС|Вільня|у Вільнюсе|Горад Вільнюс}}) — беларускі {{празаік|Беларусі|Расійскай імперыі|СССР}}, {{публіцыст|Беларусі|Расійскай імперыі|СССР}}, фельетаніст, {{драматург|Беларусі|Расійскай імперыі|СССР}}, {{паэт|Беларусі|Расійскай імперыі|СССР}}, {{перакладчык|Беларусі|Расійскай імперыі|СССР}}, [[літаратуразнавец]], палітык, адзін з пачынальнікаў беларускай мастацкай прозы&lt;ref name=&quot;БС&quot;&gt;{{кніга
|аўтар          = 
|частка         = Ядвигин Ш.
|загаловак      = Биографический справочник
|арыгінал       = 
|спасылка       = 
|адказны        = 
|выданне        = 
|месца          = Мн.
|выдавецтва     = «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки
|год            = 1982
|том            = 5
|старонкі       = 715
|старонак       = 737
|серыя          = 
|isbn           = 
|тыраж          = 
}}&lt;/ref&gt;.

Яго літаратурная творчасць шматжанравая. Ён вядомы як аўтар баек у прозе, лірычнага апавядання, сатырычнай замалёўкі, дарожных нататкаў, фельетона, мастацкай публіцыстыкі, мемуараў. Вялікае значэнне для станаўлення буйной празаічнай формы беларускай літаратуры меў яго раман «Золата». Творчасць Ядвігіна Ш. адыграла значную ролю ў фарміраванні норм беларускай літаратурнай мовы, удасканаленні сістэмы яе стылістычных сродкаў, пашырэнні выяўленчых магчымасцей.

== Біяграфія ==

=== Раннія гады і адукацыя ===
{{main|Вёска Карпілаўка, Лагойскі раён}}
[[File:Karpiłaŭka by Hałubok.jpg|thumb|250px|Пагорак пры сядзібе Лявіцкіх. Малюнак зроблены [[Уладзіслаў Галубок|Уладзіславам Галубком]] [[14 лістапада]] [[1916]] года.]]
Нарадзіўся [[4 студзеня]] [[1869]] года ў маёнтку [[Аграгарадок Добасна|Добасна]] [[Рагачоўскі павет|Рагачоўскага павета]] (цяпер [[Кіраўскі раён]]) у сям'і Яна і Вольгі Лявіцкіх (меў сястру Эву)&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Содаль. У.|загаловак=Вугельчыкі з попелу|арыгінал=|спасылка=|аўтар выдання=|выданне=Роднае слова|тып=|месца=Мн.|выдавецтва=|год=1999|выпуск=|том=|нумар=12|старонкі=183|isbn=}}&lt;/ref&gt;, дзе яго бацька служыў упраўляючым маёнтка&lt;ref name=ref1&gt;{{артыкул|аўтар=Дышлевіч, А. А.|загаловак=На пераломе стагоддзяў. Жыццё і творчасць Ядвігіна Ш.|арыгінал=|спасылка=|аўтар выдання=|выданне=Роднае слова|тып=|месца=Мн.|выдавецтва=|год=1994|выпуск=|том=|нумар=1|старонкі=9|isbn=}}&lt;/ref&gt;. Пазней у [[1870-я|1870]]-х гадах ён быў ляснічым графа [[Род Тышкевічаў|Тышкевіча]] і жыў у [[Аграгарадок Пяршаі|Пяршаях]] цяперашняга [[Валожынскі раён|Валожынскага раёна]]&lt;ref name=rubl&gt;{{Спасылка | аўтар = [[Людміла Рублеўская]]| прозвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 23 лютага 2009| url = http://sb.by/post/79963/| загаловак = Ядвигин Третий и единственный| фармат = | назва праекту = | выдавец = [[Советская Белоруссия]]| дата = 2 жніўня 2011 | мова = ru| каментарый = }}&lt;/ref&gt;.

Неўзабаве сям'я Лявіцкіх пераехала ў [[Вёска Карпілаўка, Лагойскі раён|Карпілаўку]] пад [[Гарадскі пасёлак Радашковічы|Радашковічамі]] на Міншчыне. Тут у [[1877]]—[[1878]] гг. Антон Лявіцкі вучыўся ў нелегальнай школе ў [[Вёска Малая Люцінка|Люцінцы]], якую арганізавала дачка [[Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч|Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча]] — [[Каміла Марцінкевіч|Каміла]]. Пазней пра гэты пэрыяд ён успамінаў:
{{Цытата|Шасцёра нас там было… я быў найменшым — гадкоў сем меў; вучылі нас розных навук, нават і музыкі. Наша вучыцелька (вечны ёй ужо пакой!) і яе бацькі так умелі падахвочываць нас да навукі, што кожны з нас наперабой браўся да яе… памятаю цікавыя апавяданні аб роднай бацькаўшчыне і аб далёкіх халодных краях, куды злая доля заганяе шмат людзей…}}

Пасля паспяхова скончыў [[Мінская губернская гімназія|Мінскую губернскую гімназію]] і паступіў на {{нп3|Першы Маскоўскі дзяржаўны медыцынскі ўніверсітэт імя І. М. Сечанава|медыцынскі факультэт|ru|Первый Московский государственный медицинский университет имени И. М. Сеченова}} [[Маскоўскі дзяржаўны ўніверсітэт імя М. В. Ламаносава|Маскоўскага ўніверсітэта]]&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;.

[[Файл:Jadvihin Š.2.jpg|міні|злева|250px|Вокладка кнігі Усевалада Гаршына «Сігнал» з аўтографам Ядвігіна Ш. [[Мікалай Андрэевіч Янчук|Міколу Янчуку]]]]
[[8 сакавіка]] [[1890]] года за ўдзел у студэнцкіх хваляваннях Ядвігін Ш. быў арыштаваны і зняволены на некалькі месяцаў у {{нп3|Бутырскай турма|Бутырскую турму|ru|Бутырская тюрьма}}, за чым паследавала выключэнне з універсітэта&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;&lt;ref name=ref1/&gt;. У турме ён пераклаў папулярнае на той час апавяданне {{нп3|Усевалад Міхайлавіч Гаршын|У. Гаршына|ru|Гаршин, Всеволод Михайлович}} «Сігнал»&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;, выдадзенае ў [[Горад Масква|Маскве]] ў [[1891]] годзе&lt;ref name=ref2&gt;{{артыкул|аўтар=Дышлевіч, А. А.|загаловак=На пераломе стагоддзяў. Жыццё і творчасць Ядвігіна Ш.|арыгінал=|спасылка=|аўтар выдання=|выданне=Роднае слова|тып=|месца=Мн.|выдавецтва=|год=1994|выпуск=|том=|нумар=1|старонкі=10|isbn=}}&lt;/ref&gt;. У часе зняволення становіцца сведкам зладжанага студэнтамі-араштантамі канцэрту, на якім са сваімі нацыянальнымі песнямі і танцамі выступалі [[рускія]], [[украінцы]], [[літоўцы]], [[латышы]], каўказцы і [[палякі]]&lt;ref name=bel416&gt;{{Кніга|аўтар = |частка = |загаловак = Гісторыя беларускай літаратуры: XIX — пачатак XX ст.: Падруч. для філал. фак. пед. ВНУ|арыгінал = |спасылка = |адказны = І. Э. Багдановіч, У. В. Гніламёдаў, Л. С. Голубева і інш.; Пад агул. рэд. М. А. Лазарука, А. А. Семяновіча|выданне = 2-е выд., дапрац.|месца = Мн.|выдавецтва = Выш. шк.|год = 1998|том = |старонкі = 416|старонак = 560|серыя = |isbn = 985-06-0304-6|тыраж= 7000}}&lt;/ref&gt;. Пасля канцэрту члены Мінскага зямляцтва вырашаюць заснаваць першы беларускі гурток моладзі ў [[Горад Масква|Маскве]]&lt;ref name=bel416/&gt;.

Па вызваленні з турмы Ядвігін Ш. не дамагаецца аднаўлення ва ўніверсітэце. Ён здае экзамен на аптэкарскага практыканта, праходзіць практыку ў адной з маскоўскіх аптэк і выяжджае на Беларусь, дадому ў фальварак Карпілаўку. Тут ад цяжкай хваробы памірае яго бацька, а неўзабаве здараецца пажар, які знішчыў бацькоўскі дом. Ядвігін Ш. будуе для сям'і невялікую хатку з двух пакояў і кухні, а сам адпраўляецца ў [[Горад Мінск|Мінск]] і здае экзамен на аптэкара&lt;ref name=ref2/&gt;. Пасля непрацяглай практыкі пераводзіцца ў [[Гарадскі пасёлак Радашковічы|Радашковічы]], дзе працуе памочнікам правізара і будуе Карпілаўскі дом&lt;ref name=ref2/&gt;.

=== Радашковіцкі гурток інтэлігенцыі ===
[[Файл:Jadvihin.jpg|міні|250px|Памятная шыльда ў гонар пісьменніка ў [[Гарадскі пасёлак Радашковічы|Радашковічах]]. Надпіс: ''У Радашковічах у 1891—1897 гг. жыў і працаваў памочнікам аптэкара вядомы беларускі пісьменнік, адзін з пачынальнікаў нацыянальнай мастацкай прозы Ядвігін Ш. (Антон Іванавіч Лявіцкі 1868—1922 гг.)&lt;ref&gt;Паводле старога стылю&lt;/ref&gt;'']]

У Радашковічах Ядвігін Ш. стаў сябрам гуртка мясцовай інтэлігенцыі, браў удзел у літаратурных вечарынах — дэкламаваў вершы Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча і [[Францішак Багушэвіч|Францішка Багушэвіча]]. У [[1892]] (паводле іншых звестак у [[1893]]) напісаў камедыю «Злодзей», якую з ініцыятывы [[Ян Якуб Офенберг|Яна Якуба Офенберга]], аднаго з арганізатараў Радашковіцкага гуртка беларусаў-інтэлігентаў, меркавалася паставіць на платнай маёўцы, а збор са спектаклю перадаць на адкрыццё местачковай лякарні&lt;ref name=ref2/&gt;. Сакратар Маскоўскага этнаграфічнага таварыства [[Мікалай Андрэевіч Янчук|М. Янчук]], які спрыяў справе культурнага адраджэння беларусаў і трымаў сувязь са студэнцкімі зямляцтвамі ўніверсітэта і сельскагаспадарчай акадэміі (студэнтам апошняй быў Ядвігін Ш.), імкнуўся атрымаць дазвол цэнзуры на выданне п'есы і на пастаноўку яе на сцэне, аднак так і не дамогся гэтага&lt;ref name=dyla&gt;{{Кніга|аўтар = Язэп Дыла|частка = Тэатральная «задума» 1892 г. у Радашковічах|загаловак = Творы|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданне = |месца = Мн.|выдавецтва = [[Мастацкая літаратура, выдавецтва|Маст. літ.]]|год = 1981 |том = |старонкі = 294|старонак = 351|серыя = |isbn = |тыраж = }}&lt;/ref&gt;. Тым не менш, у [[1892]] годзе было вырашана паставіць п'есу без цэнзурнага дазволу.

За колькі дзён да маёўкі была празначана генеральная проба. Але да судовага следчага, нібыта ў госці, прыехаў з [[Горад Вілейка|Вілейкі]] павятовы пракурор, які дазнаўся пра пастаноўку п'есы, што не прайшла цэнзуры. Пракурор даў зразумець следчаму, што спектакль, яшчэ і на забароненай тады беларускай мове, можа прынесці ўсёй мясцовай адміністрацыі вялікія прыкрасці&lt;ref name=dyla/&gt;. Пасля такога папярэджання пракурора спектакль так і не адбыўся&lt;ref name=dyla/&gt;. Сама камедыя ў свой час не была надрукаваная, а рукапіс не захаваўся&lt;ref name=ref2/&gt;. Як адзначаў беларускі драматург [[Францішак Аляхновіч]] у сваёй манаграфіі «[[Беларускі тэатр, кніга|Беларускі тэатр]]», рукапіс камедыі да [[Другая сусветная вайна|Другой сусветнай вайны]] захоўваўся ў архіве [[Рамуальд Аляксандравіч Зямкевіч|Рамуальда Зямкевіча]]&lt;ref&gt;Аляхновіч, Ф.. Беларускі тэатр // Спадчына. — Мн.: 1991. — № 1. — С. 37.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[[:s:Беларускі тэатр|Беларускі тэатр]]&lt;/ref&gt;.

=== Шлюб і вяртанне ў Карпілаўку ===
[[Файл:Шлюбнае фота Ядвігіна Ш.png|злева|міні|Шлюбнае фота Антона і Люцыі]]
У [[1894]] годзе Антон Лявіцкі пабраўся шлюбам з радашковіцкай швачкай [[Люцыя Аляксандраўна Лявіцкая|Люцыяй Аляксандраўнай Гнатоўскай]], якая па сканчэнні віленскай школы крою і шыцця працавала ў мястэчку&lt;ref name=ref2/&gt;. Па ўспамінах дачкі, [[Ванда Лявіцкая|Ванды Лявіцкай]], Люцыя была маладзейшая за свайго мужа на пяць гадоў. У шлюбе нарадзілася чацвёра дзяцей: [[Ванда Лявіцкая|Ванда]], Лявон, Вацлаў і Казімір.

Тым часам Антон Лявіцкі ужо загадваў крамай-каапэрацыяй запаснога насення землеўласнікаў, бо па стане здароўя мусіў адмовіцца ад аптэкарства. Аднак, пагарэўшы на пасадзе крамніка, даклаўшы, каб развязацца з ёю, нямала сваіх грошай, Ядвігін Ш. пераехаў назад у [[Вёска Карпілаўка, Лагойскі раён|Карпілаўку]], дзе пачаў займацца садоўніцтвам і літаратурнаю творчасцю&lt;ref name=ref2/&gt;.

У [[1903]]—[[1904]] гадах супрацоўнічаў з мінскімі і віленскімі прагрэсіўнымі выданнямі: выступаў з апавяданнямі, публіцыстычнымі артыкуламі і карэспандэнцыямі мясцовага характару на рускай і польскай мовах, дзе закранаў пытанні нацыянальнага кшталту, праблему перыядычных выданняў на роднай мове, сялянскага жыцця і інш., якія, аднак, асаблівай вядомасці яму не прынеслі&lt;ref name=ref2/&gt;. Першае апавяданне Ядвігіна Ш. на беларускай мове, якое мела назву «Суд»&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;, было надрукаванае ў трэцім нумары газеты «[[Наша доля (1906)|Наша доля]]» [[20 верасня]] [[1906]] года&lt;ref name=marakou&gt;[http://www.marakou.by/by/davedniki/represavanyya-litaratary/tom-ii?id=19913 Ядвігін Ш.] // {{Крыніцы/Маракоў/Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы…|2|}}&lt;/ref&gt;, якое ў [[1910]] годзе было перакладзена на ўкраінскую мову з прыхільнымі водгукамі аб аўтары як аб арыгінальным беларускім празаіку&lt;ref name=ref2/&gt;. Таксама тагачасная беларуская крытыка не ўнікнула адзначыць у ім талент сатырыка і гумарыста&lt;ref name=ref2/&gt;.

Маёнтак Ядвігіна Ш. часта наведваў сын суседа-арандатара Дамініка Луцкевіча па імені Ян, які пазней стане буйнейшым беларускамоўным паэтам XX стагоддзя пад псеўданімам [[Янка Купала]]&lt;ref name=rubl/&gt;. Пра сустрэчы з Антонам Лявіцкім ён пазней успамінаў:
{{Цытата|У перыяд 1904—1906 гг. …я пазнаёміўся з Ядвігіным Ш. (жылі мы па суседстве). Гэта была для мяне вялікая падзея. Я ўпершыню сутыкнуўся з чалавекам, які быў не толькі пісьменнікам, але і пісаў па–беларуску. 3 ім я вельмі зблізіўся. Ён мне шмат расказваў пра незнаёмыя мне дагэтуль пісьменніцкія справы і г. д. Чалавек ён быў з вышэйшай адукацыяй (праўда, універсітэту з-за рэвалюцыйных справаў не закончыў), прытым вельмі цікавым і дасціпным субяседнікам.&lt;ref&gt;''Купала Я.'' Зб. тв.: У 7т. Т. 7.С. 431—432&lt;/ref&gt;}}

Адзіная дачка Ядвігіна Ш., [[Ванда Лявіцкая]], пра сустрэчы яе бацькі з Янкам Купалам успамінала:
{{Цытата|Купала прыходзіў да нас браць кнігі. Чытаў тату свае вершы і ў хуткасці стаў друкаваць іх у «[[Наша ніва (1906)|Нашай ніве]]». 3 татам яны вялі доўгія гутаркі…}}

=== Сталая літаратурная дзейнасць ===
[[Файл:Ядвігін Ш.png|250px|міні|Ядвігін Ш. у 1894 годзе]]
[[Файл:Vanda Lavickaja family.jpg|міні|250px|Дачка Ядвігіна Ш. [[Ванда Лявіцкая]] з мужам [[Язэп Юр'евіч Лёсік|Язэпам Лёсікам]] і дзецьмі Юрасём, Люцыяй і Алесяй]]

У 1909—1910 г. жыў у Вільні, працаваў сакратаром, а затым загадчыкам літаратурнага аддзела «[[Наша ніва (1906)|Нашай нівы]]». Шмат піша і друкуецца. У 1913 г. працаваў у рэдакцыі газеты «[[Беларус (1913)|Беларус]]». На гэты час прыпадае найбольш плённы ў жыцці пісьменніка перыяд [[1906]]—[[1914]] гадоў&lt;ref name=ref2/&gt;.

Увесну [[1910]] года пісьменнік здзяйсняе сваю даўнюю мару — павандраваць пешшу па Беларусі. Ён пешшу з Вільні да Карпілаўкі праходзіць больш за 500 км&lt;ref name=marakou/&gt;. У сваіх падарожных нататках, апублікаваных у «Нашай Ніве» пад назваю «Лісты з дарогі», Ядвігін Ш. распавядае пра мястэчкі і вёскі, цікавых людзей, што сустракаліся яму на шляху, а таксама разважае над эканамічнымі і сацыяльнымі праблемамі беларускага сялянства&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;, выказвае шмат думак пра родную мову і народную асвету&lt;ref name=ref5&gt;{{артыкул|аўтар=Дышлевіч, А. А.|загаловак=На пераломе стагоддзяў. Жыццё і творчасць Ядвігіна Ш.|арыгінал=|спасылка=|аўтар выдання=|выданне=Роднае слова|тып=|месца=Мн.|выдавецтва=|год=1994|выпуск=|том=|нумар=1|старонкі=12|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

Адзін за адным — у [[1912]] годзе «Бярозкі», а ў [[1914]] годзе «Васількі» — выйшлі два зборніка апавяданняў пісьменніка&lt;ref name=ref2/&gt;. Апошні з іх быў выдадзены ў друкарні [[Марцін Кухта|Марціна Кухты]] пры грашовай падтрымцы княгіні [[Магдалена Радзівіл|Магдалены Радзівіл]]&lt;ref name=bagd&gt;{{Спасылка| аўтар = Уладзімір Содаль| прозвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.lingvo.minsk.by/nn/2001/39/15.htm| загаловак = Ядвігін Ш. і Максім Багдановіч| фармат = | назва праекту = | выдавец = [[Наша ніва (1906)|Наша Ніва]]| дата = 2 жніўня 2011| мова = | каментарый = }}{{Недаступная спасылка}}&lt;/ref&gt;

З лістапада 1913 да студзеня 1915 года Ядвігін Ш. пераяжджае з Вільні ў [[Горад Мінск|Мінск]], дзе арганізоўвае і становіцца тэхнічным рэдактарам штомесячных беларускіх часопісаў: сельскагаспадарчага «[[Саха (1912)|Саха]]» і для дзяцей і моладзі «[[Лучынка (1914)|Лучынка]]».

У часе [[Першая сусветная вайна|Першай сусветнай вайны]] працуе ў Мінскім цэнтральным бюро працы і кіраўніком швацкіх майстэрняў вайсковага рыштунку&lt;ref name=ref5/&gt;. Арганізаваў беларускае таварыства дапамогі ахвярам вайны, дзе пазнаёміўся з [[Максім Адамавіч Багдановіч|Максімам Багдановічам]]&lt;ref name=rubl/&gt;, ставіў спектаклі.

З восені [[1916]] да лютага [[1917]] года Ядвігін Ш. і [[Максім Адамавіч Багдановіч|Максім Багдановіч]] сустракаліся амаль штодня: у беларускай кнігарні, у «[[Беларуская хатка, Мінск|Беларускай хатцы]]» і на вуліцах Мінска. Пазней ён наведаў маёнтак пісьменніка ў Карпілаўцы. М. Багдановіч перакладаў на ўкраінскую мову творы Ядвігіна Ш.: «Зарабляюць», «З бальнічнага жыцця», «Падласы», «Рабы», «Вяселле», «Скакатушка», «Васількі», «Гадунец», «Чортава ласка», «Дачэсныя», «Ліст сабакі» да рэдакцыі «Нашай Нівы», «Сіло», «Награда» і «Сабачая служба»&lt;ref name=bagd/&gt;.

Падчас Першай сусветнай вайны ў Карпілаўцы працаваў прытулак для дзяцей бежанцаў, дзе ўся праца з дзецьмі вялася па-беларуску. Ёсць меркаванне, што менавіта паездка ў Карпілаўку падштурхнула [[Максім Адамавіч Багдановіч|М. Багдановіча]] да пачатку працы па напісанні беларускага буквара&lt;ref name=&quot;БЛД&quot;&gt;Беларуская літаратура: Падручнік для 10 кл. /[[В. Я. Ляшук]], [[А. А. Майсейчык]], [[К. М. Мароз]] і інш. Пад рэд. В. Я. Ляшук. — Мн.: Рэдакцыя часопіса «Крыніца», 1997. — 608 с.: іл.&lt;/ref&gt;.

У часе вайны Ядвігін Ш. захварэў на сухоты горла. У [[1918]] годзе яго стан рэзка пагоршыўся, што вымусіла яго легчы на лячэнне ў Мінскі шпіталь, а потым выехаць на жыхарства ў Карпілаўку. Праз некаторы час пісьменнік пачынае супрацоўнічаць з газетай «[[Беларус (1913)|Беларус]]», друкуе там свой раман «[[Золата, раман|Золата]]» ([[1920]]) — адзін з першых твораў буйнога эпічнага жанру ў [[беларуская літаратура|беларускай літаратуры]]&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;&lt;ref name=bel418&gt;{{Кніга|аўтар = |частка = |загаловак = Гісторыя беларускай літаратуры: XIX — пачатак XX ст.: Падруч. для філал. фак. пед. ВНУ|арыгінал = |спасылка = |адказны = І. Э. Багдановіч, У. В. Гніламёдаў, Л. С. Голубева і інш.; Пад агул. рэд. М. А. Лазарука, А. А. Семяновіча|выданне = 2-е выд., дапрац.|месца = Мн.|выдавецтва = Выш. шк.|год = 1998
|том = |старонкі = 418|старонак = 560|серыя = |isbn = 985-06-0304-6|тыраж= 7000}}&lt;/ref&gt;. Увосені [[1920]] года Ядвігін Ш. прыязджае ў Вільню і рыхтуе да выдання свае «Успаміны», першую частку якіх выдае ў [[1921]] годзе&lt;ref name=ref5/&gt;.

У пачатку [[1922]] года здароўе пісьменніка значна пагаршаецца і 24 лютага ў адным са шпіталяў Вільні ён памірае.
[[Файл:Anton Liavicki (Jadvihin Š.), Rosa. Антон Лявіцкі (Ядвігін Ш.), Роса (2019).jpg|міні|злева|Магіла на віленскіх могілках Роса, 2019 г.]]
Пахаваны на ў Вільні на [[Роса|могілках Росы]] на літарацкай горцы&lt;ref name=ref5/&gt;.

=== Палітычная дзейнасць ===
У сакавіку 1917 году Антон Лявіцкі ўдзельнічаў у [[З’езд беларускіх нацыянальных арганізацый (1917)|З'ездзе беларускіх арганізацый]], працаваў у яго камісіі друку і земскай камісіі. У ліпені 1917 - актыўны ўдзельнік [[З’езд беларускіх арганізацый і партый (1917)|З'езду беларускіх арганізацый і партый]], абраны ў выканаўчы камітэт [[Цэнтральная рада беларускіх арганізацый|Цэнтральнай Рады Беларускіх Арганізацый]]. У кастрычніку 1917 стаў сябрам выканаўчага камітэту [[Вялікая беларуская рада|Вялікай Беларускай Рады]]. З сакавіка 1918 года - сябра [[Рада БНР|Рады БНР]].

Адзін з заснавальнікаў [[Беларуская народная партыя сацыялістаў|Беларускай народнай партыі сацыялістаў]] і [[Беларуская сялянская партыя Зялёны Дуб|партыі &quot;Зялёны Дуб&quot;]].&lt;ref&gt;[https://www.svaboda.org/a/28577810.html Яны былі першыя: Антон Лявіцкі]&lt;/ref&gt;
== Псеўданім ==

Дакладнае паходжанне псеўданіма Антона Лявіцкага — Ядвігін Ш. — яшчэ ў [[1968]] годзе раскрыла дачка пісьменніка [[Ванда Лявіцкая]]. На запытанне пра псеўданім яна паведаміла, што ў маладосці бацька быў моцна закаханы ў нейкую Ядвігу Шабуневіч з Радашковічаў. Пасля яны рассталіся. Першае каханне асела назаўсёды і калі ён пачаў друкавацца, не раздумваючы ўзяў сабе за псеўданім імя і скарочанае да адной літары прозвішча былой каханай&lt;ref name=ps&gt;{{артыкул|аўтар=Янка Саламевіч|загаловак=Ядвігін Ш.|арыгінал=|спасылка=|аўтар выданьня=|выданьне=Роднае слова|тып=|месца=Мн.|выдавецтва=|год=2009|выпуск=|том=|нумар=1|старонкі=|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

Зрэшты, у літаратуразнаўстве існавалі і іншыя версіі наконт паходжання псеўданіма пісьменніка. Паводле [[Уладзімір Ільіч Содаль|Уладзіміра Содаля]], пасля публікацыі абразка «Суд», на пытанне чаму ён падпісаны такім псеўданімам аўтар жартаўліва&lt;ref name=sod71/&gt; адказваў: «Вот я вам кажу ў хаце — ша! Дык і — Ша…»&lt;ref name=sod71&gt;{{артыкул|аўтар=Уладзімір Содаль|загаловак=Летуценнік з Карпілаўкі|арыгінал=|спасылка=|аўтар выдання=|выданне=Роднае слова|тып=|месца=|выдавецтва=|год=1994|выпуск=|том=|нумар=1|старонкі=71|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

Добрая прыяцелька Антона Лявіцкага [[Зоська Верас]] расказвала, што нібыта яму вельмі падабалася адна з унучак [[Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч|Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча]] ці хтось іншы ў [[Вёска Малая Люцінка|Люцінцы]], каго звалі Ядвіга&lt;ref name=sod72&gt;{{артыкул|аўтар=Уладзімір Содаль|загаловак=Летуценнік з карпілаўкі|арыгінал=|спасылка=|аўтар выданьня=|выданне=Роднае слова|тып=|месца=|выдавецтва=|год=1994|выпуск=|том=|нумар=1|старонкі=72|isbn=}}&lt;/ref&gt;. Закахаўшыся яшчэ ў гады навучання ў школе [[Каміла Марцінкевіч|Камілы Марцінкевіч]], ужо дзецюком ён нібыта наведваўся да той Ядвігі. Найчасцей позна ўвечары, калі ў хаце ўсе спалі. Патрывожаная Ядвіга скрозь сон пыталася «Хто тут?». Малады Лявіцкі, прыклаўшы палец да вуснаў шаптаў «Ядвіга, ша, ціха… Гэта я…»&lt;ref name=sod72/&gt;.

Гэтак жа тлумачыць гісторыю псеўданіма Лявіцкага і [[Хведар Ільяшэвіч]], аўтар кнігі «Антон Лявіцкі. Жыццё і літаратурная творчасць». Згадваючы запісы Ядвігіна Ш. у «Лістах з дарогі», даследнік звяртае ўвагу на цікавае прызнанне Лявіцкага:
{{Цытата|Бывае находзяць думкі — іншы раз вясёлыя, то зноў сумныя, але такія дарагія, такія патайныя, што ажно аглядаешся, быццам баішся, каб хто не падслухаў, не падгледзеў, не дагадаўся іх, бо іх ведаць ніхто не павінен&lt;ref name=f1&gt;{{Кніга|аўтар = [[Хведар Ільяшэвіч|Ільяшэвіч Х.]]|частка = |загаловак = Антон Лявіцкі. Жыццё і літаратурная творчасць|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданне = |месца = [[Горад Вільнюс|Вільня]]|выдавецтва = |год = 1933|том = |старонкі = 11|старонак = |серыя = |isbn = |наклад = }}&lt;/ref&gt;.}}

Перачытваючы згаданы запіс Лявіцкага, Хведар Ільяшэвіч выказаў меркаванне:
{{Цытата|Апошнія словы даюць повад думаць, што будучы пісьменнік… перажыў у Люцінцы нешта глыбокае. Можа гэта было першае дзіцячае каханне? Можа тут ужо зачаравалі яго, «як васількі», вочы? Можа гэта была Ядвіга? І адсюль паўстане псеўданім пісьменніка?&lt;ref name=f1/&gt;}}

Часам Ядвгін Ш. вар'іраваў свой псеўданім, скарачаў яго да ініцыялаў, падпісваў творы ды розныя допісы аднымі толькі ініцыяламі — «Я. Ш.», «Ja.», «Sz.», «Ja.», «Š», «Ša», «Sz»&lt;ref name=sod72/&gt;. Як адзначае [[Янка Саламевіч]], цікавым фактам з'яўляецца тое, што некаторыя чыноўнікі Міністэрства культуры памылкова вымаўлялі яго псеўданім як Ядвігін Трэці&lt;ref name=ps/&gt;.

== Сям'я ==
[[Файл:Вацлаў Лявіцкі.jpg|250px|міні|Ссыльны здымак Вацлава Лявіцкага (справа) з дарчым надпісам па-беларуску: ''На памяць даражэнькай мамачцы і сястрыцы ад В. Лявіцкага. 38 года X. 26'']]
З жонкай Люцыяй Аляксандраўнай Лявіцкай (народжанай Гнатоўскай; [[1874]], [[Горад Вільнюс|Вільня]] — пам. 20 красавіка 1945, [[Горад Ніжын|Нежын]]) мелі чатырох дзяцей: [[Ванда Лявіцкая|Ванду]], Лявона, Вацлава і Казіміра.

Пасля смерці пісьменніка ў [[1928]] годзе яго жонку раскулачылі&lt;ref&gt;[http://spadchyna.net/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=112&amp;Itemid=158 Ядвігін Ш.] // spadchyna.net&lt;/ref&gt;, яна памерла ў [[1945]] годзе ў вялікай галечы ў [[Горад Ніжын|Нежыне]]&lt;ref name=rubl/&gt;. Сыны Ядвігіна Ш. — Вацлаў і Казімір — былі сасланыя і на [[Беларусь]] не вярталіся. Старэйшы сын Лявон загінуў у часе [[Другая сусветная вайна|Другой сусветнай вайны]]. Адзіная дачка пісьменніка, [[Ванда Лявіцкая]], якая ўвосені [[1917]] года пабралася шлюбам з беларускім нацыянальным дзеячам [[Язэп Юр'евіч Лёсік|Язэпам Лёсікам]], загінулым у [[1940]] годзе ў саратаўскай турме, адправілася за мужам у ссылку&lt;ref name=rubl/&gt;. У іх было трое дзяцей: Юрась, інжынер-энергетык, жыў у [[Горад Армавір, Расія|Армавіры]]; Алеся, настаўніца, — у мястэчку {{нп3|Сяло Татарка, Стаўрапольскі край|Татарка|ru|Татарка (Ставропольский край)}} [[Стаўрапольскі край|Стаўрапольскага края]]; Люцыя, настаўніца, — у [[Горад Ліпецк|Ліпецку]]&lt;ref name=&quot;sod73&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Содаль, У.|загаловак=Летуценнік з Карпілаўкі|арыгінал=|спасылка=|аўтар выдання=|выданне=Роднае слова|тып=|месца=|выдавецтва=|год=1994|выпуск=|том=|нумар=1|старонкі=73|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

Хросным бацькам дзяцей Ванды — Люцыі і Алесі — быў [[Янка Купала]]&lt;ref name=rubl/&gt;. У [[1992]] годзе Люцыя і Алеся прыязджалі на месца колішняга радавога маёнтку Карпілаўкі&lt;ref name=&quot;sod73&quot; /&gt;.

== Творчасць ==

Духоўны свет пісьменніка напоўнены пачуццём нацыянальнага самаадчування, нацыянальнай самасвядомасці. Яшчэ ў камеры Бутырскай турмы, пад беларускія песні студэнтаў Мінскага і Віленскага зямляцтваў, паводле яго слоў, «пазнаў я сябе беларусам». 3 захапленнем ён пісаў пра «выдатныя вершы [[Янка Лучына|Янкі Лучыны]]» і «цудоўныя вершы «[[Дудка беларуская|Беларускай дудкі]]». Думку пра тое, што жывая [[беларуская мова]] «гладкая, пявучая, лірычная, багатая ў словы і звароты, каторых хватае выказаць нават такія чароўныя творы, як [[Адам Міцкевіч|Міцкевіча]]», Ядвігін Ш. пацвердзіў сваёй мастацкай творчасцю.

Літаратурную дзейнасць пачаў у турме: пераклаў на беларускую мову апавяданне У. Гаршына «Сігнал» (выдадзена ў Маскве ў 1891). У 1892 напісаў камедыю «Злодзей» (пастаноўка забаронена паліцыяй, рукапіс згубіўся). Першае апавяданне на беларускай мове «Суд» апублікаваў у 1906 («[[Наша доля (1906)|Наша доля]]»). Аўтар зборнікаў апавяданняў «Бярозка» (Вільня, 1912, 1923), «Васількі» (Вільня, 1914), «Апавяданні» (1940, 1946), падарожнага нарыса «Дзед Завала» (Вільня, 1910), кнігі «Успаміны» (Вільня, 1921), няскончанага рамана «Золата». Таксама аўтар шэрага рэцэнзій і літаратурна-крытычных артыкулаў.

[[File:ВасількіЯдвігінШ.jpg|thumb|250px|Вокладка кнігі «Васількі»]]
Ядвігін Ш. увайшоў у беларускую літаратуру як навеліст, нарысіст, фельетаніст, [[перакладчык]], аўтар аднаго з першых беларускіх раманаў. Пісаў ён на беларускай, польскай і рускай мовах.

Першыя апавяданні пісьменніка лічацца мастацкімі апрацоўкамі, інтэрпрэтацыямі народных жартаў, анекдотаў, гутарак, казак, нагадваюць байкі ў прозе і характарызуюцца вострай сатырычнай скіраванасцю. У іх выкрываюцца зайздрасць, сквапнасць, празмерная цікаўнасць, забабоннасць і іншыя заганы чалавечай натуры. Героямі іх у большасці выпадкаў з'яўляюцца простыя людзі, сяляне, якім аўтар спачувае і якіх павучае з пазіцый народнай маралі. Так у серыі гумарыстычных навел «Вучоны бык», «З маленькім білецікам», «Пазыка», «Заморскі звер», «Цырк» сяляне трапляюць у даволі кур'ёзныя сітуацыі гарадскога жыцця, дзе паводзяць сябе па-дзіцячы наіўна, даверліва, неразважліва, часам без усякай логікі. Апавяданне «Рабы» з'яўляецца вострай крытыкай на людское хамства, блізарукае жыццё, «Падласенькі» — сатырай на тых прадстаўнікоў інтэлігенцыі, якія, вывучыўшыся на бацькоўскія грошы, адракаліся ад іх, «Важная фіга» — высмейваннем злых і сварлівых свякрух, «Дачэсныя» — выкрыццём сквапнасці, несумленнасці, няўдзячнасці, ашуканства.

Пазнейшыя творы пісьменніка характарызуюцца большай рэалістычнасцю, сацыяльнай завостранасцю. Цяжкая доля вясковай жанчыны паказваецца ў апавяданнях «Гаротная» (пра шматпакутнае жыццё Тамачыхі), «Бярозка» (аб нялюбым замужжы і горкім лёсе Марыські), «Шчаслівая» (аб сквапнай жонцы, якая, падманутая мужам, памірае з думкай аб золаце ў гаршчку, дзе на самай справе знаходзілася ўсялякае смецце).

Казачны сюжэт, зачын і паўторы, сказавая манера пісьма і многія іншыя прыкметы фальклорнай паэтыкі, псіхалагічная заглыбленасць, прытчавая форма асэнсавання праблем чалавечага быцця арганічна спалучаюцца ў апавяданні «Дуб-дзядуля». Змест твора складае сон-сімвал. Змучаны цяжкай працай селянін прылёг адпачыць у цяні дуба і заснуў. У сне ён шукае ваду старому дубу. Пошукі прыводзяць селяніна да трох азёр, ля якіх ён сустракае трох бабуль — Працу, Бяду і Цярпенне. Бабулі хочуць дапамагчы людзям, але іх вялікія намаганні не могуць пазбавіць чалавека поту, слёз і крыві. У апавяданні паказваецца цяжкі лёс беларускага селяніна, выказваецца шчырае спачуванне народу, мара аб яго лепшым будучым.

Раман Ядвігіна Ш. «[[Золата, раман|Золата]]» спалучае ў сябе рэалістычныя, рамантычныя і дэтэктыўныя прыёмы і сродкі і раскрывае тэму ўлады грошай, іх згубнага ўплыву на чалавека.

Наватарская заслуга Ядвігіна Ш. і ў развіцці жанру мемуараў. У асобе апавядальніка чытач бачыць не раўнадушнага фактографа, а чалавека, ахопленага самымі рознымі пачуццямі: то светлай журбой, то пафасам народнага заступніцтва, то дасціпным гумарам. У гутарковую апавядальную плынь натуральна ўключаюцца фразеалагізмы.

Яго адзначае своеасаблівая стылявая манера, для якой характэрна чуласць да народнага слова і вобраза, дынамічнае, не застылае ў сваіх сувязях і значэннях слова, змястоўнасць формы. Сваёй творчасцю Ядвігін Ш., пісьменнік з «''пэўна скрышталізаванай індывідуальнасцю і для беларускай літаратуры характэрнай''»&lt;ref&gt;Багдановіч М. Зб. тв. — Мн., 1968. Т. 2. С. 125&lt;/ref&gt;, заклаў традыцыі, якія знайшлі далейшае развіццё ў творах майстроў мастацкага слова.

== Бібліяграфія ==
* Сігнал. Пераклад {{нп3|Усевалад Міхайлавіч Гаршын|У. Гаршына|ru|Гаршин, Всеволод Михайлович}}. (Масква, [[1891]]).
* «Злодзей» (камедыя, [[1892]], не захавалася)
* «Суд» (апавяданне, [[20 верасня]] [[1906]])
* Дзед Завала. (нарыс, Вільня, [[1910]]).
* «Лісты з дарогі» ([[1910]])
* Зборнік апавяданняў «Бярозка». (Вільня, [[1912]], [[1923]]).
* Зборнік апавяданняў «Васількі». (Вільня, [[1914]]).
* Зборнік апавяданняў «Беларускія жарты». ([[1914]]).
* «[[Золата, раман|Золата]]» (раман, [[1920]])
* Успаміны. (Вільня, [[1921]]).
* Зборнік «Апавяданні». ([[1940]], [[1946]]).
* Выбраныя творы. ([[1976]]).
* Выбраныя творы. (Мінск: Мастацкая літаратура, [[2006]]. 289 с.)

== Памяць ==

Партрэт Ядвігіна Ш. у 1994 годзе стварыў [[Анатоль Змітравіч Крывенка]]&lt;ref&gt;[http://adradjency.narod.ru/nashaniusky/yadvigin.html Ядвігін Ш.]&lt;/ref&gt;.

{{зноскі|2}}

== Літаратура ==
* ''Дышлевіч А. А.'' На пераломе стагоддзяў. Жыццё і творчасць Ядвігіна Ш. // Роднае слова. — Мн.: 1994. — № 1. — С. 10.
* ''Лойка А. А.'' Ядвігін Ш. (1868—1922) // Гісторыя беларускай літаратуры: Дакастр. перыяд. 2 выд. — Мн., 1989. Ч. 2.
* ''Праскаловіч В. У.'' Ядвігін Ш. // Беларуская літаратура: вучэб. дапам. для 9-га кл. устаноў агул. сярэд. адукацыі з беларус. і рус. мовамі навучання / пад рэд. В. П. Рагойшы. — Мн.: Нац. ін-т адукацыі, 2011. — 320 с. ISBN 978-985-465-898-8
* ''Пятуховіч М.'' Ядвігін Ш. (Антон Лявіцкі): Жыцьцё і літаратурная дзейнасьць // Запіскі аддзелу гуманітарных навук Інстытуту Беларускае Культуры. Кн. 2. Працы клясы філёлёгіі. Т. 1. Менск, 1928. С. 276—290.
* {{артыкул|аўтар=Содаль. У.|загаловак=Вугельчыкі з попелу: Малавядомыя старонкі з біяграфіі Ядвігіна Ш.|арыгінал=|спасылка=|аўтар выдання=|выданне=Роднае слова|тып=|месца=Мн.|выдавецтва=|год=1999|выпуск=|том=|нумар=12|старонкі=183—184|isbn=}}
* ''Старычонак В. Дз.'' Беларуская літаратура ад А да Я. — Мн.: Выш. шк., 1998. с. 510—512.
* ''Шкраба І.'' Ядвігін Ш. // Беларуская мова: Энцыклапедыя / Беларус. Энцыкл.; пад. рэд. А. Я. Міхневіча; рэдкал Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелЭн, 1994. С. 642—644 ISBN 5-85700-126-9.
* Ядвігін Ш. // {{крыніцы/БП 1917-90}}
* {{крыніцы/БП (1992-95)||Ядвігін Ш.}}

== Спасылкі ==
{{Commonscat|Jadvihin Š.}}
* [http://knihi.com/Jadvihin_S/ Творы — «Беларуская Палічка»]
* [https://www.svaboda.org/a/jadvihin-s/29691843.html 150 гадоў Ядвігіну Ш. — «Радыё Свабода»]
* [http://sb.by/post/79963/ «Ядвигин Третий и единственный» — Артыкул Людмілы Рублеўскай, «Советская Белоруссия»]
* [http://pawet.net/library/history/bel_history/_bnr/01011b/%D0%9F%D0%B0%D1%81%D0%BC%D1%8F%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D1%9E%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%BC%D1%96%D0%BD%D1%8B_%D0%BF%D1%80%D0%B0_%D0%AF%D0%B4%D0%B2%D1%96%D0%B3%D1%96%D0%BD%D0%B0_%D0%A8..html Талочка Ул. Пасмяротныя ўспаміны пра Ядвігіна Ш. // НАША СЛОВА № 5 (1468), 29 студзеня 2020.] // на [[pawet.net]]

{{Янка Купала}}

[[Катэгорыя:Выпускнікі Мінскай губернскай гімназіі]]
[[Катэгорыя:Літаратуразнаўцы Беларусі]]
[[Катэгорыя:Беларускамоўныя пісьменнікі]]
[[Катэгорыя:Польскамоўныя пісьменнікі]]
[[Катэгорыя:Рускамоўныя пісьменнікі]]
[[Катэгорыя:Байкапісцы]]
[[Катэгорыя:Асобы, вядомыя пад літаратурнымі псеўданімамі]]</text>
      <sha1>rhvnz577piq9onxdreu50qmtk3nzlnx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уладзімір Лявонцьевіч Бядуля</title>
    <ns>0</ns>
    <id>31459</id>
    <revision>
      <id>4195014</id>
      <parentid>4041423</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:03:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9494" xml:space="preserve">{{Картка:Асоба
|імя               = Уладзімір Лявонцьевіч Бядуля
|арыгінал_імя      = 
|партрэт           = 
|памер             = 
|подпіс            = 
|апісанне          = 
|імя пры нараджэнні= 
|род дзейнасці     = 
|дата нараджэння   =
|месца нараджэння  = 
|грамадзянства     = {{POL}} → {{USSR}} → {{BLR}}
|падданства =
|дата смерці = 
|месца смерці =
|бацька =
|маці =
|муж =
|жонка =
|дзеці =
|узнагароды і прэміі=
|сайт =
|Commons =
|Rodovid =
}}
{{Цёзкі2|Бядуля}}
'''Уладзімір Лявонцьевіч Бядуля''' ({{ДН|24|5|1927}}, в. [[Падомша]], [[Брэсцкі павет (1921—1940)|Брэсцкі павет]] — {{ДС|30|7|2017}}) — старшыня [[калгас]]а «Савецкая Беларусь», двойчы [[Герой Сацыялістычнай Працы]] (1971, 23.05.1987)&lt;ref name=&quot;БС&quot;&gt;{{кніга
|аўтар          = 
|частка         = Бедуля Владимир Леонтьевич
|загаловак      = Биографический справочник
|арыгінал       = 
|спасылка       = 
|адказны        = 
|выданне        = 
|месца          = Мн.
|выдавецтва     = «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки
|год            = 1982
|том            = 5
|старонкі       = 47
|старонак       = 737
|серыя          = 
|isbn           = 
|тыраж          = 
}}&lt;/ref&gt;. [[Заслужаны работнік культуры БССР]] (1977).

== Біяграфія ==
Нарадзіўся [[24 мая]] [[1927]] года ў вёсцы [[Падомша]], у [[Гміна Дзмітровічы|гміне Дзмітровічы]] [[Брэсцкі павет (1921—1940)|Брэсцкага павета]] [[Палескае ваяводства|Палескага ваяводства]] [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|міжваеннай Польскай Рэспублікі]] (зараз [[Камянецкі раён]] [[Беларусь|Беларусі]]).

У 1945—1951 гадах служыў у [[Савецкая армія|Савецкай Арміі]].

Скончыў 2-гадовы эканамічны факультэт пры [[Беларускі інстытут механізацыі сельскай гаспадаркі)|Беларускім інстытуце механізацыі сельскай гаспадарскі]]. Працаваў у камсамольскіх органах Брэста — 2-і сакратар гаркама [[ЛКСМБ]] (1951—1955), потым намеснікам старшыні калгаса ім. Молатава ([[Камянецкі раён]]).

21 лютага 1956 года на агульным сходзе яго абралі старшынёй калгаса «Савецкая Беларусь» [[Камянецкі раён|Камянецкага раёна]] [[Брэсцкая вобласць|Брэсцкай вобласці]]&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;. З 2006 года — ганаровы старшыня калгаса (пасля сельскагаспадарчага кааператыва) «Савецкая Беларусь». У сакавіку 2006 г. быў звольнены, што для многіх было нечаканым. Сам Уладзімір Лявонцьевіч, пракаментаваў журналістам сваю адстаўку так: ''«Я ім даўно ўжо нязручны быў»''&lt;ref&gt;[https://www.racyja.com/hramadstva/pamyor-90-gadovy-uladzimir-byadulya/ Памёр 90-гадовы Уладзімір Бядуля]&lt;/ref&gt;. 18 мая 2017 года, рашэннем Камянецкага раённага Савета дэпутатаў У. Бядулю было прысвоена званне «Ганаровы грамадзянін Камянецкага раёна» за асаблівыя заслугі ў сацыяльна-эканамічным развіцці раёна, высокія дасягненні ў вытворчай, дзяржаўнай, сацыяльна-культурнай і грамадскай дзейнасці.

Член КПСС у 1955—1991 гадах. Член ЦК [[Беларуская партыя аб’яднаных левых «Справядлівы свет»|Партыі камуністаў беларускай]] (1990—1991). Дэпутат [[Вярхоўны Савет БССР|Вярхоўнага Савета БССР]] (1967—1971, 1985—1990), [[Вярхоўны Савет Беларусі|Вярхоўнага Савета Рэспублікі Беларусь]] XIII-га склікання (1995—1996). [[З’езд народных дэпутатаў СССР|Народны дэпутат СССР]] (1989—1991). Член [[Савет Рэспублікі Нацыянальнага сходу Беларусі|Савета Рэспублікі Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь]], дзе з’яўляўся членам Камісіі па рэгіянальнай палітыцы.

== Узнагароды і званні ==
* Двойчы [[Герой Сацыялістычнай Працы]] (1971, 23.05.1987). Званне Героя прысвоена за поспехі ў развіцці сельскагаспадарчай вытворчасці і выкананні 5-гадовага плана продажу дзяржаве прадуктаў земляробства і жывёлагадоўлі&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;.
* 2 [[ордэн Леніна|ордэна Леніна]] (1971, 23.05.1987)
* [[Ордэн Кастрычніцкай Рэвалюцыі]]
* [[Ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга]]
* [[Ордэн Дружбы народаў (СССР)|Ордэн Дружбы народаў]]
* Беларускі [[ордэн Францыска Скарыны]]
* медалі
* Заслужаны работнік культуры Беларускай ССР (1977)

== Памяць ==
У горадзе [[Камянец|Камянцы]] Брэсцкай вобласці ўсталяваны бронзавы бюст У. Л. Бядулі.

У 1985 годзе зняты дакументальны фільм «Здравствуйте, это Бедуля говорит» (рэжысёр [[Марына Яўсееўна Галдоўская|М. Галдоўская]])&lt;ref&gt;[http://www.russiancinema.ru/template.php?dept_id=3&amp;e_dept_id=1&amp;e_person_id=210 Голдовская Марина Евсеевна] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20111127231620/http://russiancinema.ru/template.php?dept_id=3&amp;e_dept_id=1&amp;e_person_id=210 |date=27 лістапада 2011 }} — Эл.ресурс russiancinema.ru {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.a-z.ru/women/texts/goldr.htm Голдовская М. Женщина с киноаппаратом // Искусство кино, 1991, № 6. С. 70-77.] {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;, у 2007 годзе — дакументальны фільм «Владимир Бедуля» (рэжысёр [[Анатолій Іванавіч Алай|А. Алай]]). Прэм’ера фільму «Владимир Бедуля» адбылася ў «Доме кіно» (Мінск) у маі 2007.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Парламент — Нацыянальны сход Рэспублікі Беларусь. — Мн., 1997.
* {{Крыніцы/БелЭн|3}}
* {{Крыніцы/Беларусь: энцыклапедычны даведнік (1995)|Бядуля Уладзімір Лявонцьевіч|139}}

== Спасылкі ==
* [http://belagro.minskexpo.com/lica_belagro «Высокие» гости и лица Белагро’09] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20100329054543/http://belagro.minskexpo.com/lica_belagro |date=29 сакавіка 2010 }}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Бядуля Уладзімір Лявонцьевіч}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Камянецкім раёне]]
[[Катэгорыя:Двойчы Героі Сацыялістычнай Працы]]
[[Катэгорыя:Старшыні калгасаў]]
[[Катэгорыя:Народныя дэпутаты СССР ад усесаюзных таварыстваў і фондаў]]
[[Катэгорыя:Дэпутаты Вярхоўнага Савета БССР 7-га склікання]]
[[Катэгорыя:Дэпутаты Вярхоўнага Савета БССР 11-га склікання]]
[[Катэгорыя:Дэпутаты Вярхоўнага Савета Рэспублікі Беларусь 13-га склікання]]
[[Катэгорыя:Члены Савета Рэспублікі Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь 1-га склікання]]
[[Катэгорыя:Ганаровыя грамадзяне Камянецкага раёна]]
[[Катэгорыя:Заслужаныя работнікі культуры Беларускай ССР]]</text>
      <sha1>nt7yy8y6l7afueua0u0fql7egtt78ea</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чыстапаль</title>
    <ns>0</ns>
    <id>32205</id>
    <revision>
      <id>4195318</id>
      <parentid>4170970</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T05:52:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>дададзена [[Катэгорыя:Чыстапаль]] з дапамогай [[Вікіпедыя:Гаджэты/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5311" xml:space="preserve">{{НП
|статус                = Горад
|беларуская назва      = Чыстапаль
|арыгінальная назва    = {{lang-ru|Чистополь}}
|падначаленне          = 
|краіна                = Расія
|герб                  = Chistopol COA (Kazan Governorate) (1781).png
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = 55|lat_min = 22|lat_sec = 00
 |lon_dir = |lon_deg = 50|lon_min = 38|lon_sec = 00
 |CoordAddon           = type:city(62200)_region:RU
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|від рэгіёна           = 
|рэгіён                = Татарстан
|від раёна             = 
|раён                  = 
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 1781
|плошча                = 19,24
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = {{Падзенне}} 61 091&lt;ref&gt;[http://www.gks.ru/bgd/regl/b10_109/Main.htm Колькасць насельніцтва Расійскай Федэрацыі па гарадах, пасёлках гарадскога тыпу і раёнах на 1 студзеня 2010 года {{ref-ru}}]&lt;/ref&gt;
|год перапісу          = 2010
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = +3
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 84342
|паштовы індэкс        = 422980
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 16, 116
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = http://www.chistopol.ru
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
}}
'''Чыстапаль'''&lt;ref&gt;Напісанне паводле карты Татарстана{{крыніцы/БелЭн|15}}&lt;/ref&gt; ({{lang-ru|Чистополь}}, {{lang-tt|Чистай}}) — горад (з [[1781]]) у [[Расія|Расіі]], адміністрацыйны цэнтр [[Чыстапальскі раён|Чыстапальскага раёна]] [[Татарстан]]а. Насельніцтва 62,2 тыс. чал. ([[2005]]). Заснаваны ў 18 стагоддзі.

Горад размешчаны на левым беразе ракі [[Рака Кама|Кама]] ([[Куйбышаўскае вадасховішча]]), за 125 км на поўнач ад чыгуначнай станцыі [[Нурлат]] (лінія [[Ульянаўск]]-[[Уфа]]), за 135 км ад [[Горад Казань|Казані]].

3аводы — гадзінікавы («Усход»), суднарамонтны, «Аўтаспецабсталяванне», аўтарамонтны, дрэваапрацоўчы камбінат, мэблевая фабрыка. Прадпрыемствы лёгкай (швейная, трыкатажная, абутковая фабрыкі) і харчовы (лікёра-гарэлачны завод, кандытарская фабрыка, рыбазавод, мясакамбінат, малочны камбінат, хлебазавод) прамысловасці.

== Вядомыя асобы ==
* [[Япанчэ Вагізавіч Алішаў]] (1925—2005) — вучоны ў галіне оптаэлектронікі. Інжынер-палкоўнік. Доктар тэхнічных навук, прафесар (1985). Акадэмік Беларускай інжынернай акадэміі, Міжнароднай акадэміі арганізацыйных і кіраўніцкіх навук.
* [[Аляксандр Міхайлавіч Бутлераў]] — хімік.
* [[Юрый Канстанцінавіч Фамічоў]] (1929—2015) — вучоны ў галіне [[Эпідэміялогія|эпідэміялогіі]] і [[Мікрабіялогія|мікрабіялогіі]]&lt;ref name=&quot;БДУ&quot;&gt;[http://www.bio.bsu.by/dekanat/history_fomichev.html Сайт бялагічнага факультэта]{{Ref-ru}} // [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]]&lt;/ref&gt;.


{{зноскі}}

{{Гарады Татарстана}}

[[Катэгорыя:Гарады Татарстана]]
[[Катэгорыя:Чыстапаль| ]]</text>
      <sha1>me7wpsgsoepbqv2a288m93xg7cod8qh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Максім Тарасавіч Бурсевіч</title>
    <ns>0</ns>
    <id>36757</id>
    <revision>
      <id>4195010</id>
      <parentid>4095273</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:02:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9194" xml:space="preserve">{{Палітык
| Імя              = Максім Тарасавіч Бурсевіч
| Арыгінал імя   = 
| Фота =
| Шырыня =
| Подпіс =
| Імя пры нараджэнні =
| Дата нараджэння = 
| Месца нараджэння =
| Дата смерці = 
| Месца смерці = 
| Грамадзянства = 
| Утварэнне =
| Веравызнанне =
| Партыя =
| Асноўныя ідэі =
| Род дзейнасці =
| Узнагароды =
| Сайт =
}}
{{цёзкі2|Бурсевіч}}
'''Максім Тарасавіч Бурсевіч''' (псеўданім: ''Трыліснік''; {{ДН|9|8|1890}}, в. [[Вёска Чамяры, Слонімскі раён|Чамяры]] Слонімскага павета Гродзенскай губерні, цяпер [[Слонімскі раён]] [[Гродзенская вобласць|Гродзенскай вобласці]] — {{ДС|3|11|1937}}, [[Сандармох]], Карэла-Фінская АССР, цяпер Мядзвеж'ягорскі раён, [[Карэлія]], Расія&lt;ref&gt;[http://visz.nlr.ru/person Возвращенные имена. Книги памяти России {{ref-ru}}]&lt;/ref&gt; (паводле іншых даных 2.8.1941&lt;ref name=&quot;БС&quot;&gt;{{кніга
|аўтар          = 
|частка         = Бурсевич Максим Тарасович
|загаловак      = Биографический справочник
|арыгінал       = 
|спасылка       = 
|адказны        = 
|выданне        = 
|месца          = Мн.
|выдавецтва     = «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки
|год            = 1982
|том            = 5
|старонкі       = 92
|старонак       = 737
|серыя          = 
|isbn           = 
|тыраж          = 
}}&lt;/ref&gt;)) — дзеяч беларускага нацыянальна-вызваленчага руху ў [[Заходняя Беларусь|Заходняй Беларусі]], педагог, публіцыст&lt;ref name=&quot;Мар&quot;&gt;{{Крыніцы/Маракоў/Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы…|1|}}&lt;/ref&gt;.

== Біяграфія ==

Нарадзіўся у вёсцы Чамяры Слонімскага павета ў сялянскай сям'і беларусаў Тараса і Марыі. Сям'я была вялікая, шматдзетная (4 браты), таму адукацыю атрымаць удалося толькі яму і старэйшаму брату Андрэю, якія закончылі Слонімскае двухкласнае вучылішча і настаўніцкую семінарыю ў Жыровічах.&lt;ref&gt;''Чыгрын С.'' [http://www.racyja.com/hramadstva/yago-rasstralyali-savety/ Яго расстралялі Саветы] // Беларускае Радыё Рацыя — racyja.com, 9.8.2015&lt;/ref&gt;

Максім Бурсевіч пасля заканчэння Жыровіцкай семінарыі, а гэта было ў 1910 годзе, паехаў па вопыт да свайго старэйшага брата-настаўніка Андрэя, які працаваў у вёсцы Нязбодзічы-Дабровая на Беласточчыне, цяпер гэта Свіслацкі раён. Гасцюючы ў брата, Максім выпадкова сустрэў побач з Нязбодзічамі на хутары Тарасаўка 18-гадовую дзяўчыну Апалінарыю Мацвееву, якая, ў параўнанні з Максімам Бурсевічам, які быў родам з беднай сялянскай сям'і, была даволі багатай дзяўчынай бо паходзіла з сям'і праваслаўных святароў Пракаповічаў. Тым не менш у 1910 годзе яны павянчаліся, і Апалінарыя да канца жыцця заставалася вернай жонкай і сябрам палітыка Максіма Бурсевіча&lt;ref&gt;''Чыгрын С.'' З роду праваслаўных святароў Пракаповічаў // «Ніва» № 03 (2853), 16 студз. 2011.&lt;/ref&gt;.

З 1911 настаўнічаў на [[Палессе|Палессі]]. У 1915—1921 жыў на [[Украіна|Украіне]] (Харкаўшчына). Вярнуўся на Радзіму ў 1921; працаваў настаўнікам на Віленшчыне. У першай палове 1920-х г. двойчы арыштоўваўся польскімі ўладамі за спробы арганізаваць прыватныя беларускія школы на Навагрудчыне і Слонімшчыне&lt;ref name=&quot;Мар&quot; /&gt;. У 1925 увайшоў у актыў [[Беларускі пасольскі клуб|Беларускага пасольскага клуба]]&lt;ref name=&quot;БС&quot; /&gt;. З 1926 член [[Беларуская сялянска-работніцкая грамада|БСРГ]], кіраўнік яе [[Цэнтральны сакратарыят, Беларусь|Цэнтральнага сакратарыята]]&lt;ref name=&quot;БС&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Мар&quot; /&gt;.

Ствараў местныя камітэты БСРГ і арганізоўваў іх працу&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;.

Арыштаваны польскімі ўладамі ў лютым 1927&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;. На «працэсе 56-і» ў 1928 прыгавораны да 8 гадоў турмы&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;; у 1929 апеляцыйны суд скараціў тэрмін да 4 гадоў. Пасля вызвалення жыў у [[Горад Вільнюс|Вільні]]. У 1932&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt; у выніку абмену палітвязнямі трапіў у [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССР]], жыў у [[Горад Мінск|Мінску]]&lt;ref name=&quot;Мар&quot;/&gt;.

Працаваў у Дзяржплане БССР і ў Камісіі па вывучэнні Заходняй Беларусі пры [[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі|АН БССР]]. Арыштаваны [[ДПУ БССР]] 21 жніўня 1933 па справе «[[Беларускі нацыянальны цэнтр, справа|Беларускага нацыянальнага цэнтра]]». Прысуджаны 9 студзеня 1934 да расстрэлу, які быў заменены 10 гадамі зняволення. Пакаранне адбываў на Салаўках і на будаўніцтве [[Беламорска-Балтыйскі канал|Беламорска-Балтыйскага канала]]&lt;ref name=&quot;Мар&quot;/&gt;.

9 кастрычніка 1937 прыгавораны да расстрэлу. Расстраляны на ст. Мядзведжая Гара (Сандармох) Карэла-Фінскай АССР (цяпер Мядзвеж'ягорскі раён, [[Карэлія]], Расія)&lt;ref&gt;Остання адреса: Розстріли соловецьких в'язнів з України у 1937–1938 роках: В 2 т.&amp;nbsp;— 2-е вид., доопрац. і доп.&amp;nbsp;— Київ: Сфера, 2003. {{ref-uk}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Сергей Шевченко. [http://gazeta.zn.ua/history/nikolay-narushevich-esche-odna-tayna-poslednego-adresa-_.html Николай Нарушевич: еще одна тайна &quot;последнего адреса&quot;] // Зеркало недели. Украина.&amp;nbsp;— 2014.&amp;nbsp;— №&amp;nbsp;10.&amp;nbsp;— 21-28 марта. {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;. Рэабілітаваны па абодвух прысудах 16 жніўня 1956&lt;ref name=&quot;Мар&quot;/&gt;.

{{зноскі}}

== Літаратура ==

* Бергман А. Максім Бурсевіч: (Кароткі біяграфічны нарыс) // Беларускі каляндар — 1981. Беласток, 1981
* Микула Е. Максим Бурсевич: 'Я — из венка Громады' // Чалавек і закон. 1993, ? 1
* ЭГБ, т. 2.
* {{Крыніцы/Маракоў/Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы…|1|}}
* Остання адреса: Розстріли соловецьких в'язнів з України у 1937–1938 роках: В 2 т.&amp;nbsp;— 2-е вид., доопрац. і доп.&amp;nbsp;— Київ: Сфера, 2003. ISBN 966-7841-40-5 (Т. 1) ISBN 966-7841-68-5 {{ref-uk}}
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Бурсевіч Максім Тарасавіч}}
[[Катэгорыя:Публіцысты Беларусі]]
[[Катэгорыя:Педагогі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Рэпрэсаваныя савецкай уладай]]
[[Катэгорыя:Расстраляныя ў СССР]]
[[Катэгорыя:Справа Беларускага нацыянальнага цэнтра]]</text>
      <sha1>i68b0wjv3wjpc765fde9oa1dpc0se51</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Юрый Андрэевіч Арынянскі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>41316</id>
    <revision>
      <id>4195001</id>
      <parentid>3858146</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:02:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2294" xml:space="preserve">{{Тэатральны дзеяч
| Імя              = Юрый Андрэевіч Арынянскі
| Арыгінал імя   =
| Выява             = 
| Шырыня           = 
| Апісанне выявы          = 
| Імя пры нараджэнні = 
| Дата нараджэння    =  
| Месца нараджэння   = 
| Дата смерці      =  
| Месца смерці     = 
| Прафесія        = 
| Грамадзянства      = 
| Гады актыўнасці  = 
| Псеўданімы       = 
| Амплуа           = 
| Тэатр            = 
| Ролі             = 
| Спектаклі        = 
| Узнагароды       = 
| Сайт             = 
| imdb_id          =  
}}
'''Ю́рый Андрэ́евіч Арыня́нскі''' ({{ДН|27|11|1906}}, [[Баку]] — {{ДС|||1989}}) — [[Беларусь|беларускі]] [[акцёр]] і [[рэжысёр]]. [[Заслужаны дзеяч мастацтваў БССР]].

== Біяграфія ==
Нарадзіўся 27 лістапада 1906 года ў [[Баку]]. Вучыўся ў [[Масква|Маскве]]. У 1939 пераехаў у [[БССР]]. Пасля [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] працаваў у тэатрах [[Гродна]], [[Брэсцкі акадэмічны тэатр драмы імя Ленінскага камсамола Беларусі|Брэста]] (1959—1962), [[Гомель|Гомеля]].

Сярод лепшых пастановак: «Тры сястры» [[Антон Чэхаў|А. Чэхава]], «Сэрца на далоні» [[Іван Шамякін|І. Шамякін]], «Выклік багам» [[Анатоль Дзялендзік|А. Дзялендзіка]].
{{Бібліяінфармацыя}}
{{request|sources|img}}

{{DEFAULTSORT:Арынянскі Юрый}}
[[Катэгорыя:Акцёры Беларусі]]
[[Катэгорыя:Тэатральныя рэжысёры Беларусі]]
[[Катэгорыя:Акцёры СССР]]
[[Катэгорыя:Тэатральныя рэжысёры СССР]]
[[Катэгорыя:Заслужаныя дзеячы мастацтваў Беларускай ССР]]</text>
      <sha1>jmdfa8uau3d9tafugi3dt357vx395ne</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Міхаіл Мікалаевіч Піятуховіч</title>
    <ns>0</ns>
    <id>41550</id>
    <revision>
      <id>4194992</id>
      <parentid>3981632</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:01:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9592" xml:space="preserve">{{навуковец}}
'''Міхаіл Мікалаевіч Піятуховіч''' ({{ДН|23|2|1891}}, в. [[Алексінічы]] [[Сенненскі павет|Сенненскага пав.]] [[Магілёўская губерня|Магілёўскай губ.]], цяпер [[Сенненскі раён|Сенненскі р-н]] [[віцебская вобласць|Віцебскай вобл.]] — {{ДС|20|12|1937}}, [[Мінск]], [[НКУС]]) — беларускі [[літаратуразнавец]], [[крытык]], [[педагог]].

== Біяграфія ==
Нарадзіўся 23 лютага 1891 года ў вёсцы Алексінічы Сенненскага павета Магілёўскай губерніі ў сям’і вясковага праваслаўнага святара. Вучыўся ў [[Магілёўская духоўная семінарыя|Магілёўскай духоўнай семінарыі]]. У 1917  скончыў [[Нежынскі гісторыка-філалагічны інстытут]]. Быў накіраваны ў [[Петраградскі ўніверсітэт]] для падрыхтоўкі да прафесарскага звання па кафедры рускай мовы і славеснасці. З-за недохопу матэрыяльных сродкаў на пачатку 1920 вымушаны быў пераехаць у [[Адэса|Адэсу]]. З 1921 у [[БССР]]. Публікавацца пачаў у 1921. Актыўна выступаў у друку як крытык і даследчык [[Беларуская літаратура|беларускай літаратуры]]. З верасня 1921 з’яўляўся членам навукова-тэрміналагічнай камісіі, з лютага 1922 — навуковым супрацоўнікам, а з 1925 — правадзейным членам [[Інбелкульт]]а; з 1929 — правадзейны член [[БелАН]]. Да 1936 г. працаваў у [[Інстытут літаратуры імя Янкі Купалы НАН Беларусі|Інстытуце літаратуры]] [[БелАН]]&lt;ref&gt;Возвращенные имена: Сотрудники АН Беларуси, пострадавшие в период сталинских репрессий. — Мн., 1992. С. 86—87&lt;/ref&gt;.

У 1921—1926 выкладаў беларускую літаратуру ў МБПТ. З лютага 1922 працаваў у [[БДУ]]: дацэнт, з кастрычніка 1926 — прафесар. У маі 1926 г. стаў дэканам педагагічнага факультэта.

У пачатку 1930-х над М. Піятуховічам навісла пагроза рэпрэсій з-за «''непралетарскага паходжання''».

Літаратурна-крытычныя выступленні М. Піятуховіча заўсёды мелі апанентаў, аднак у сярэдзіне 1930-х палеміка выйшла за межы літаратурнай дыскусіі і прыняла характар грубых палітычных абвінавачванняў. М. Піятуховіч вырашыў выехаць з сям’ёй за межы Беларусі (у 1934 ці 1936 г.). Жыў у [[горад Уладзікаўказ|Арджанікідзэ]]; працаваў выкладчыкам-славістам у [[Паўночна-Каўказскі педагагічны інстытут|Паўночна-Каўказскім]] і [[Паўночна-Асецінскі педагагічны інстытут|Паўночна-Асецінскім педагагічных інстытутах]]. 9 студзеня 1937 г. ён быў арыштаваны і перавезены ў [[Мінск]]. 19 снежня 1937 г. Ваеннай калегіяй Вярхоўнага суда СССР прыгавораны да расстрэлу. Рэабілітаваны 27.12.1957.

== Літаратуразнаўчая дзейнасць ==
Яшчэ да пачатку сваёй дзейнасці на ніве беларускай навукі М. Піятуховіч спецыялізаваўся па заходнееўрапейскіх літаратурах, у прыватнасці французскіх рамантыках. Шэраг прац прысвяціў творчасці паэта Альфрэда дэ Віньі («Дэ Віньі як мысліцель»). Як крытык і даследчык беларускай літаратуры выступіў у друку ў 1921 годзе з артыкуламі, прысвечанымі творчасці Якуба Коласа.

Універсітэцкі курс М. Піятуховіча лёг у аснову яго «Нарысаў гісторыі беларускае літаратуры. Ч. 1 (Агляд літаратурна-ідэалагічных плыняў XIX і пачатку XX в.» (1928), якія мелі станоўчае значэнне ў тагачасных метадалагічных пошуках, хоць ён і не пазбег сацыялагічнага схематызму. Аўтар артыкулаў пра фальклор, [[Ф. Скарына|Ф. Скарыну]], [[Ф. Багушэвіч]]а, [[Я. Купала|Я. Купалу]], [[Я. Колас]]а, [[М. Багдановіч]]а, [[Ц. Гартны|Ц. Гартнага]], [[Ядвігін Ш.|Ядвігіна Ш.]], [[М. Чарот]]а, [[К. Чорны|К. Чорнага]] і інш. Рэдактар-укладальнік гісторыка-літаратурнай хрэстаматыі «Выпісы з беларускае літаратуры: Новы і найноўшы кругабегі» (1923). Рэдактар, аўтар уступнага артыкула да твораў [[П. Трус]]а (1934, 1935). Праца М. Піятуховіча ''«Рукапісы [[А. Рыпінскі|А. Рыпінскага]]»'' апублікавана ў 1990 [[В. Скалабан]]ам.

== Бібліяграфія ==
* Францішак Скарына і яго літаратурная дзейнасць. Мн., 1926;
* Апавяданне «У палескай глушы» як новы этап бел. мастацкай прозы. Мн., 1927;
* Ля вытокаў лірыкі Янкі Купалы. Мн., 1927;
* Паэтычнае светаадчуванне ў творчасці Якуба Коласа. Мн., 1927;
* Звычаі і песні беларускага селяніна ў іх гаспадарчай аснове. Мн., 1928;
* Лірыка і проза Ц. Гартнага. Мн., 1928;
* Нарысы гісторыі беларускай літаратуры: Агляд літаратурна-ідэалагічных плыняў XIX і XX ст. Мн., 1928;
* Рукапісы А. Рыпінскага / Публ. В. Скалабана // Шляхам гадоў: Гісторыка-літаратурны зборнік. Мн., 1990.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* ''[[Сцяпан Ігнатавіч Карабан|Карабан С.]]'' Нарысы гісторыі беларускай савецкай крытыкі 20—30 гадоў. — Мн., 1971.
* ''Мушынскі М.'' Беларуская крытыка і літаратуразнаўства, 20—30-я гг. — Мн., 1975. — С. 90—101.
* ''Киселев Г.'' Разыскивается классик… — Мн., 1989. — С. 356—376.
* {{кніга|аўтар = |частка = |загаловак =Возвращенные имена: Сотрудники АН Беларуси, пострадавшие в период сталинских репрессий |арыгінал = |спасылка = |адказны = сост. и авт. предисл. Н. В. Токарев; под ред. А. С. Махнача.|выданне = |месца =Мн|выдавецтва =Навука i тэхнiка|год = 1992|том = |старонкі = |старонак =120|серыя = |isbn =ISBN 5-343-01246-9|тыраж =}}
* {{крыніцы/БП (1992-95)||Піятуховіч Міхайла}} Т. 5.
* {{Крыніцы/Беларусь: энцыклапедычны даведнік (1995)|Піятуховіч Міхаіл Мікалаевіч|584}}
* {{крыніцы/Маракоў/Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы…|2|}}
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Піятуховіч Міхаіл Мікалаевіч}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Сенненскім раёне]]
[[Катэгорыя:Супрацоўнікі Інстытута беларускай культуры]]
[[Катэгорыя:Супрацоўнікі Інстытута літаратуры імя Янкі Купалы НАНБ]]
[[Катэгорыя:Літаратуразнаўцы Беларусі]]
[[Катэгорыя:Педагогі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі БДУ]]
[[Катэгорыя:Дэканы БДУ]]
[[Катэгорыя:Крытыкі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Рэпрэсаваныя савецкай уладай]]
[[Катэгорыя:Расстраляныя ў СССР]]
[[Катэгорыя:Рэабілітаваныя ў СССР]]</text>
      <sha1>d4m6ucfyh45d4h7j0ht6yu2q9vg918c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мікалай Андрэевіч Янчук</title>
    <ns>0</ns>
    <id>41571</id>
    <revision>
      <id>4195312</id>
      <parentid>4054884</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T05:43:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ellis Novak</username>
        <id>30436</id>
      </contributor>
      <comment>/* Навуковая дзейнасць */ вікіфікацыя</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24013" xml:space="preserve">{{Вучоны 
 |Імя                  = Мікалай Андрэевіч Янчук
 |Арыгінал імя       = Мікола Янчук
 |Фота                 =Mikołaj Janczuk.jpg
 |Шырыня               = 
 |Навуковая сфера        = [[этнаграфія]], [[фалькларыстыка]], [[антрапалогія]], [[літаратуразнаўства]]
 |Месца працы         = 
 |Навуковая ступень       = {{Навуковая ступень||}}
 |Навуковае званне        = {{Навуковае званне||}}
 |Альма-матэр          = 
 |Навуковы кіраўнік = 
 |Знакамітыя вучні   = 
 |Вядомы як         = 
 |Узнагароды і прэміі     = 
 |Роспіс              = 
 |Шырыня роспісу       = 
 |Сайт                 = 
 |Вікітэка             = Аўтар:Мікалай Янчук
}}
{{Цёзкі2|Янчук}}
'''Мікалай (Мікола) Андрэевіч Янчук''' ({{ДН|29|11|1859}}, с. {{нп3|Старая Карніца|Карніца|pl|Stara Kornica}}, {{нп3|Канстанцінаўскі павет||ru|Константиновский уезд}}, [[Сядлецкая губерня]], [[Расійская імперыя]] (цяпер у [[Ласіцкі павет|Ласіцкім павеце]], {{МН|Мазавецкае ваяводства|ў Мазавецкім ваяводстве}}, [[Польшча]]) — {{ДС|6|12|1921}}; Псеўданімы: ''Н. Корніцкій; Białorusin'') — навуковец-[[славістыка|славіст]], {{празаік|Украіны|Беларусі|Расійскай імперыі}}, {{перакладчык|Украіны|Беларусі|Расійскай імперыі|з беларускай мовы|паэзіі на рускую мову}}, {{Драматург|Украіны|Расійскай імперыі}}, {{паэт|Украіны|Расійскай імперыі}}, этнограф, фалькларыст, літаратуразнавец, антраполаг&lt;ref name=&quot;БС&quot;&gt;{{кніга
|аўтар          = 
|частка         = Янчук Николай Андреевич
|загаловак      = Биографический справочник
|арыгінал       = 
|спасылка       = 
|адказны        = 
|выданне        = 
|месца          = Мн.
|выдавецтва     = «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки
|год            = 1982
|том            = 5
|старонкі       = 719
|старонак       = 737
|серыя          = 
|isbn           = 
|тыраж          = 
}}&lt;/ref&gt;.

== Біяграфія ==

=== Сям’я ===
Нарадзіўся ў сяле Карніца на [[Падляшша|Падляшшы]]. Бацька — Андрэй Янчук — быў старастам [[Уніяцтва|уніяцкай]] цэркві ў вёсцы&lt;ref name=&quot;Турьинская&quot;/&gt;. Падчас правядзення ўладамі палітыкі ліквідацыі [[Брэсцкая унія|уніі]] і пераводу вернікаў {{нп3|Холмская епархія, Уніяцкая царква|Холмскай епархіі|ru|Холмская епархия (Униатская церковь)}} ў праваслаўе (1875) ён быў адным з тых, хто трымаўся старой веры, за што быў падвергнуты ўціску&lt;ref name=&quot;Турьинская&quot;&gt;''Турьинская Х. М.'' Н. А. Янчук: у истоков «Этнографического обозрения» // Этнографическое обозрение. — № 4. — 2009. — C. 102.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Кирчів&quot;&gt;''Кирчів Р.'' Рецензія на: «Bazyli Białokozowicz. Mikołaj Janczuk (1859—1921). Podlaskie skrzyżowanie tradycji słowiańskich. — Olsztyn: Wyższa szkoła pedagogiczna, 1996. — 250 s.» // Записки Наукового товариства імені Шевченка. — Том ССХLII. Праці Секції етнографії та фольклористики. — Львів: Наукове товариство імені Шевченка, 2001. — С. 647.&lt;/ref&gt;.

=== Адукацыя ===

Скончыў рускамоўную школу ў Карніцы (1871), вучыўся ў гімназіях [[Горад Бельск Падляскі|Бельска]] і Масквы, скончыў {{нп3|Гісторыка-філалагічны факультэт Маскоўскага ўніверсітэта|гісторыка-філалагічны факультэт|ru|Историко-филологический факультет Московского университета}} [[Маскоўскі дзяржаўны ўніверсітэт імя М. В. Ламаносава|Маскоўскага ўніверсітэта]] (1885&lt;ref name=&quot;ЕУ&quot;&gt;Янчук Микола // Енциклопедія українознавства. У 10-х т. / Гол. ред. В. Кубійович. — Париж; Нью-Йорк: Молоде Життя, 1954—1989.&lt;/ref&gt; ці 1884&lt;ref name=&quot;ЭБ&quot;&gt;Янчук Мікалай // Этнаграфія Беларусі: Энцыклапедыя / Рэдкалегія: І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — {{Мн.}}: БелСЭ, 1989. — 575 с. — С. 554. — ISBN 5-85700-014-9.&lt;/ref&gt;). Працаваў настаўнікам, удзельнічаў у этнаграфічных экспедыцыях, у час якіх збіраў народныя песні. Далучыўся да розных суполак, у т. л.: {{нп3|Таварыства рускіх драматычных пісьменнікаў і оперных кампазітараў|Таварыства драматычных пісьменнікаў і кампазітараў|ru|Общество русских драматических писателей и оперных композиторов}} (1887), Этнаграфічнае таварыства (1887), {{нп3|Маскоўскае археалагічнае таварыства||ru|Московское археологическое общество}} (1888), {{нп3|Маскоўскае таварыства гісторыі і старажытнасцей Расійскіх||ru|Московское общество истории и древностей Российских}} (1888), {{нп3|Таварыства аматараў рускай славеснасці||ru|Общество любителей российской словесности}} (1896)&lt;ref name=&quot;Муз&quot;&gt;Янчук Н. А. // Музыкальная энциклопедия / Под ред. Ю. В. Келдыша. — {{М.}}: Советская энциклопедия, Советский композитор, 1973—1982.&lt;/ref&gt;.

=== Сталае жыццё ===

З 1892 года памочнік бібліятэкара {{нп3|Румянцаўскі музей|Румянцаўскага музея|ru|Румянцевский музей}}, захавальнік {{нп3|Васіль Андрэевіч Дашкаў|Дашкаўскага этнаграфічнага музея|ru|Дашков, Василий Андреевич}}&lt;!--патрэбна ўдакладніць націск у прозвішчы і ад яго назву музея--&gt; ў Маскве. У 1889—1903 сакратар аддзялення этнаграфіі {{нп3|Таварыства аматараў прыродазнаўства, антрапалогіі і этнаграфіі||ru|Общество любителей естествознания, антропологии и этнографии}} пры Маскоўскім універсітэце, з 1901 стваральнік і кіраўнік {{нп3|Музычна-этнаграфічная камісія|Музычна-этнаграфічнай камісіі|ru|Музыкально-этнографическая комиссия}} пры ім (да 1920)&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Муз&quot;/&gt;. Адзін з заснавальнікаў часопіса «{{нп3|Этнографическое обозрение||ru|Этнографическое обозрение}}»&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;, дзе друкавалася шмат беларускіх матэрыялаў&lt;ref name=&quot;ЭБ&quot;/&gt;. Быў рэдактарам да 1915 года&lt;ref name=&quot;Муз&quot;/&gt;. У 1906 годзе стаў адным з заснавальнікаў {{нп3|Народная кансерваторыя|Народнай кансерваторыі|ru|Народная консерватория}} ў Маскве&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Муз&quot;/&gt;.

[[Файл:Могила этнографа Николая Янчука.JPG|250px|thumb|left|Магіла Янчука (Новадзявочыя могілкі, Масква)]]
Пасля [[Кастрычніцкая рэвалюцыя|кастрычніцкай рэвалюцыі]] чытаў курс беларускай і ўкраінскай літаратур у Маскоўскім універсітэце, удзельнічаў у рабоце камісіі па арганізацыі [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|Беларускага ўніверсітэта]]&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;, пасля адкрыцця [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|БДУ]] ў 1921 прафесар кафедры беларускай літаратуры і этнаграфіі&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;. У 1918—21 член [[Беларускае навукова-культурнае таварыства|Беларускага навукова-культурнага таварыства]] ў Маскве, супрацоўнічаў з [[Беларускі нацыянальны камісарыят|Беларускім нацыянальным камісарыятам]] і Беларускім пададдзелам аддзела асветы нацыянальных меншасцей {{нп3|Народны камісарыят асветы РСФСР|Народнага камісарыята асветы РСФСР|ru|Народный комиссариат просвещения РСФСР}}.

Падчас вяртання з Мінска ў Маскву захварэў на [[тыф]] і памёр.

== Музычная дзейнасць ==

Збіраў і апрацоўваў беларускі, літоўскі, польскі, рускі, украінскі музычны фальклор. Асабліва вялікі ўнёсак зрабіў у вывучэнне песеннай культуры сялян [[Падляшша]], [[Палессе|Палесся]], [[Беларусь|Беларусі]] і [[Украіна|Украіны]]. Некаторыя народныя песні прыводзіць у {{нп3|Музычная натацыя|нотным выкананні|ru|Музыкальная нотация}}. Аўтар апрацовак народных песень, рэдактар музычна-фальклорных зборнікаў. З’яўляецца аўтарам некалькіх арыгінльных музычных сачыненняў, у тым ліку харавога гімну «Не пагаснуць зоркі ў небе» на словы [[Янка Купала|Я. Купалы]]&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;.

== Навуковая дзейнасць ==

Вывучаў побыт і народную творчасць усходніх славян. Вывучаў гарадзішчы в. [[Аграгарадок Чэрнікаўшчына|Чэрнікаўшчына]] на [[Дзяржынскі раён|Койданаўшчыне]] (1892). У [[Расійскі этнаграфічны музей|Расійскім этнаграфічным музеі]] захоўваецца 18 набытых ім прыкладаў эстонскай і латышскай традыцыйнай культуры.

Адстойваў самастойнасць беларускай і ўкраінскай культур і народаў. Цікавіўся беларускім нацыянальным адраджэннем, падтрымліваў кантакты з рэдакцыяй «[[Наша ніва (1906)|Нашай нівы]]». Першы паставіў на навуковую аснову збіральніцтва і вывучэнне баларускага музычнага фальклору, даў аб’ектыўную эстэтычную адзнаку беларускаму песеннаму меласу, тонка перадаваў у сваіх запісах меладычнаю і рытмічную своеасаблівасць розных фальклорных жанраў&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;.

Матэрыялы экспедыцыі ў [[Мінская губерня|Мінскую губерню]] (у 1886) друкаваў у газеце «Минский вестник» (1886—87) і навуковых выданнях. Склаў «Праграму для збірання этнаграфічных звестак» (1887, з {{нп3|Міхаіл Мікалаевіч Харузін|М. Харузіным|ru|Харузин, Николай Николаевич}}&lt;ref&gt;[http://wlib.eu.spb.ru/cgi-bin/irbis64r_72/cgiirbis_64.exe?C21COM=S&amp;I21DBN=IBIS&amp;P21DBN=IBIS&amp;S21FMT=fullw&amp;S21ALL=%28%3C.%3EA%3D%D0%A5%D0%90%D0%A0%D0%A3%D0%97%D0%98%D0%9D$%3C.%3E%29&amp;Z21ID=&amp;S21SRW=TIPVID&amp;S21SRD=&amp;S21STN=1&amp;S21REF=10&amp;S21CNR=20 Программа для собирания сведений об юридических обычаях, составленная секретарем Отдела этнографии при Императорском обществе любителей естествознания, антропологии и этнографии Д. ч. М. Н. Харузиным / Сост. М. Н. Харузин. — М. : Типография Е. Г. Потапова, 1887. — 335 с. с.]{{Недаступная спасылка}}&lt;/ref&gt;). Аўтар музычна-фалькларыстычных прац «Маларускае вяселле ў Корніцкай парафіі Канстанцінаўскага павета Сядлецкай губерні» (1886), «Па Мінскай губерні» (1889), працы па антрапалогіі «Некаторыя дадзеныя да пытання аб антрапалагічным тыпе беларусаў» (1890).

== Літаратурная дзейнасць ==
{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: right; margin-left: 1em; margin-right: 1em; font-size: 85%; background:#c6dbf7; color:black; width:23em; max-width: 25%;&quot; cellspacing=&quot;5&quot;
| style=&quot;text-align: left;&quot; |
''А од мэнэ маім внукам''&lt;br /&gt;
''Ніц ся нэ зостанэ,''&lt;br /&gt;
''І моя нікчэмна слава''&lt;br /&gt;
''Так як сьніег розстанэ…''

''Нэх розстанэ, абы сонце''&lt;br /&gt;
''Было тэплэ й яснэ,''&lt;br /&gt;
''Щоб ім ліепша была доля,''&lt;br /&gt;
''Жыце сьвіетлэ й краснэ!''

|-
| style=&quot;text-align: left;&quot; | ''Мікалай Янчук. «Янкові Купалі»''.&lt;ref&gt;[[:s:Янкові Купалу (Янчук)|Мікалай Янчук. «Янкові Купалі»]]&lt;/ref&gt;
|}
Свае літаратурныя творы пісаў на рускай і [[Заходнепалеская літаратурная мікрамова|палескай мовах]]&lt;ref name=&quot;ЭБ&quot;/&gt;. Захаваўся верш Янчука на адной з [[свая мова|падляшскіх гаворках]] прысвечаны «[[Янка Купала|Янку Купалу]]».

Аўтар п’ес «Піліп Музыка» ([[1887]]), «Не дапамогуць чары…» ([[1891]]), «Выхаванец» ([[1899]]), «Ці заробіш, ці праробіш», «Вядзьмарка», «На чужыне», «Святы вечар». Напісаў паэтычны зборнік «Крымскія вершы».

Удзельнічаў у выданні першай кнігі вершаў Янкі Купалы [[руская мова|па-руску]] (''Избранные стихотворения в переводах русских поэтов'', Масква, 1919). Пераклаў для яе Купалавы вершы «[[:s:«Нашай Ніве» (Купала)|Нашай ніве]]», «[[:s:Ой, чаму на хаты гэтыя?..|Ой, чаму на хаты гэтыя?..]]», «[[:s:Над сваёй Айчызнай|Над сваёй Айчызнай]]», «[[:s:Я відзеў душы сільныя…|Я відзеў душы сільныя]]»&lt;ref&gt;Янка Купала. Поўны збор твораў у 9 тамах // — Мінск: Мастацкая літаратура, 2003. — Т. 9, кніга 1. — С. 602. — 686 с. — 5800 экз. — ISBN 985-02-0552-0.&lt;/ref&gt;.

=== Творы ===

* Малорусская свадьба в Корницком приходе Константиновского уезда Седлецкой губернии. — {{М.}}, 1885.
* Заметка о старых рукописных песенниках, добытых из Волынской губернии // Киевская старина — № 1. — 1888.
* По Минской губернии // Труды этнографического отдела Общества любителей естествознания, антропологии и этнографии. — Т. 9. — Вып. 1. — 1889.
* Польские ученые музыканты и этнографы. Оскар Кольберг // Этнографическое обозрение. — № 2. — {{М.}}, 1889.
* Вступительная записка об изучении народной песни и музыки и о деятельности Московской музыкально-этнографической комиссии // Труды музыкально-этнографической комиссии. — Т. 1. — {{М.}}, 1906.
* Князь Одоевский и его значение в истории русской церковной и народной музыки // Труды музыкально-этнографической комиссии. — Т. 1. — {{М.}}, 1906.
* Несколько замечаний об источниках изучения первобытной музыки // Труды музыкально-этнографической комиссии. — Т. 1. — {{М.}}, 1906.
* О мнимо-народных белорусских песнях исторического и мифологического содержания // Сборник Харьковского историко-филологического общества. — Т. 18. — Харьков, 1908.
* О музыке былин в связи с историей их изучения // Русская устная словесность. — Т. 2. Былины. — {{М.}}, 1919.

== Узнагароды ==

Ордэны Святога Станіслава III ступені, Святой Ганны III і II ступеняў, святога Уладзіміра IV ступені, памятныя медалі.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
; Артыкулы
* [http://kamunikat.org/download.php?item=13786-2.pdf&amp;pubref=13786 150 гадоў з дня нараджэння Мікалая Янчука] // Наша слова, № 47 (938), 25.11.2009.
* Календарыюм // «[[Czasopis]]» № 12/2006
* ''{{нп3|Васіль Белаказовіч|Бялокозович Б.|ru|Бялокозович, Базыли}}'' Николай Янчук — исследова­тель польско-восточнославянского пограничья // Советское славяноведе­ние. — № 5 — 1989. — С. 47-59.
* ''Кирчів Р.'' [http://www.anthropos.org.ua/jspui/handle/123456789/1430 Рецензія на: «Bazyli Białokozowicz. Mikołaj Janczuk (1859—1921). Podlaskie skrzyżowanie tradycji słowiańskich. — Olsztyn: Wyższa szkoła pedagogiczna, 1996. — 250 s.»]{{Недаступная спасылка}} // Записки Наукового товариства імені Шевченка. — Том ССХLII. Праці Секції етнографії та фольклористики. — Львів: Наукове товариство імені Шевченка, 2001. — С. 647—652.
* ''Турьинская Х. М.'' Н. А. Янчук: у истоков «Этнографического обозрения» // Этнографическое обозрение. — № 4. — 2009. — C. 102—109.
* ''Шаров Н. В. ''Н. А. Янчук // Труды Белорусского государственного университета. — {{Мн.}}, 1922. — № 2—3.
* Янчук Мікалай // Этнаграфія Беларусі: Энцыклапедыя / Рэдкалегія: І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — {{Мн.}}: БелСЭ, 1989. — 575 с. — С. 554. ISBN 5-85700-014-9.
* Янчук Микола // Енциклопедія українознавства. У 10-х т. / Гол. ред. В. Кубійович. — Париж; Нью-Йорк: Молоде Життя, 1954—1989.
* Янчук Н. А. // Музыкальная энциклопедия / Под ред. Ю. В. Келдыша. — {{М.}}: Советская энциклопедия, Советский композитор, 1973—1982.
* ''{{нп3|Анатоль Міхайлавіч Папоўскі|A. M. Поповський.|uk|Поповський Анатолій Михайлович}}'' Янчук Микола Андрійович // {{УМ-2000}}
* {{ЭУ}}
* {{МУ-92}}
* {{нп3|Мікалай Фёдаравіч Сумцоў|''Сумцов М.''|ru|Сумцов, Николай Фёдорович}} Микола Андрієвич Янчук. «Наука на Укра­їні», 1922, №&amp;nbsp;3;

; Манаграфіі
* ''Петровская Г. А.'' Не погас­ла звезда: Жизненный и творческий путь Н. А. Янчука. {{Мн.}}: Наука и техника, 1987. — 78 с.
* ''{{нп3|Васіль Белаказовіч|Białokozowicz B.|ru|Бялокозович, Базыли}}'' Mikołaj Janczuk, 1859—1921. Podlaskie skrzyżowania tradycji słowiańskich. — Olsztyn: Wyższa Szkoła Pedagogiczna, 1996. — 250 s. ISBN 83-85513-95-7

== Спасылкі ==
{{Commonscat|Nikolay Yanchuk}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Янчук Мікалай Андрэевіч}}
[[Катэгорыя:Этнографы Расіі]]
[[Катэгорыя:Этнографы Беларусі]]
[[Катэгорыя:Этнографы Украіны]]
[[Катэгорыя:Антраполагі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Археолагі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Фалькларысты Расіі]]
[[Катэгорыя:Фалькларысты Беларусі]]
[[Катэгорыя:Літаратуразнаўцы Расіі]]
[[Катэгорыя:Літаратуразнаўцы Беларусі]]
[[Катэгорыя:Славісты]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі БДУ]]
[[Катэгорыя:Падляшша]]</text>
      <sha1>e3p7lw4kmqqxpyzxgcuerhl9t1fso49</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195313</id>
      <parentid>4195312</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T05:44:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ellis Novak</username>
        <id>30436</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдалена [[Катэгорыя:Выкладчыкі БДУ]] з дапамогай [[Вікіпедыя:Гаджэты/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23962" xml:space="preserve">{{Вучоны 
 |Імя                  = Мікалай Андрэевіч Янчук
 |Арыгінал імя       = Мікола Янчук
 |Фота                 =Mikołaj Janczuk.jpg
 |Шырыня               = 
 |Навуковая сфера        = [[этнаграфія]], [[фалькларыстыка]], [[антрапалогія]], [[літаратуразнаўства]]
 |Месца працы         = 
 |Навуковая ступень       = {{Навуковая ступень||}}
 |Навуковае званне        = {{Навуковае званне||}}
 |Альма-матэр          = 
 |Навуковы кіраўнік = 
 |Знакамітыя вучні   = 
 |Вядомы як         = 
 |Узнагароды і прэміі     = 
 |Роспіс              = 
 |Шырыня роспісу       = 
 |Сайт                 = 
 |Вікітэка             = Аўтар:Мікалай Янчук
}}
{{Цёзкі2|Янчук}}
'''Мікалай (Мікола) Андрэевіч Янчук''' ({{ДН|29|11|1859}}, с. {{нп3|Старая Карніца|Карніца|pl|Stara Kornica}}, {{нп3|Канстанцінаўскі павет||ru|Константиновский уезд}}, [[Сядлецкая губерня]], [[Расійская імперыя]] (цяпер у [[Ласіцкі павет|Ласіцкім павеце]], {{МН|Мазавецкае ваяводства|ў Мазавецкім ваяводстве}}, [[Польшча]]) — {{ДС|6|12|1921}}; Псеўданімы: ''Н. Корніцкій; Białorusin'') — навуковец-[[славістыка|славіст]], {{празаік|Украіны|Беларусі|Расійскай імперыі}}, {{перакладчык|Украіны|Беларусі|Расійскай імперыі|з беларускай мовы|паэзіі на рускую мову}}, {{Драматург|Украіны|Расійскай імперыі}}, {{паэт|Украіны|Расійскай імперыі}}, этнограф, фалькларыст, літаратуразнавец, антраполаг&lt;ref name=&quot;БС&quot;&gt;{{кніга
|аўтар          = 
|частка         = Янчук Николай Андреевич
|загаловак      = Биографический справочник
|арыгінал       = 
|спасылка       = 
|адказны        = 
|выданне        = 
|месца          = Мн.
|выдавецтва     = «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки
|год            = 1982
|том            = 5
|старонкі       = 719
|старонак       = 737
|серыя          = 
|isbn           = 
|тыраж          = 
}}&lt;/ref&gt;.

== Біяграфія ==

=== Сям’я ===
Нарадзіўся ў сяле Карніца на [[Падляшша|Падляшшы]]. Бацька — Андрэй Янчук — быў старастам [[Уніяцтва|уніяцкай]] цэркві ў вёсцы&lt;ref name=&quot;Турьинская&quot;/&gt;. Падчас правядзення ўладамі палітыкі ліквідацыі [[Брэсцкая унія|уніі]] і пераводу вернікаў {{нп3|Холмская епархія, Уніяцкая царква|Холмскай епархіі|ru|Холмская епархия (Униатская церковь)}} ў праваслаўе (1875) ён быў адным з тых, хто трымаўся старой веры, за што быў падвергнуты ўціску&lt;ref name=&quot;Турьинская&quot;&gt;''Турьинская Х. М.'' Н. А. Янчук: у истоков «Этнографического обозрения» // Этнографическое обозрение. — № 4. — 2009. — C. 102.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Кирчів&quot;&gt;''Кирчів Р.'' Рецензія на: «Bazyli Białokozowicz. Mikołaj Janczuk (1859—1921). Podlaskie skrzyżowanie tradycji słowiańskich. — Olsztyn: Wyższa szkoła pedagogiczna, 1996. — 250 s.» // Записки Наукового товариства імені Шевченка. — Том ССХLII. Праці Секції етнографії та фольклористики. — Львів: Наукове товариство імені Шевченка, 2001. — С. 647.&lt;/ref&gt;.

=== Адукацыя ===

Скончыў рускамоўную школу ў Карніцы (1871), вучыўся ў гімназіях [[Горад Бельск Падляскі|Бельска]] і Масквы, скончыў {{нп3|Гісторыка-філалагічны факультэт Маскоўскага ўніверсітэта|гісторыка-філалагічны факультэт|ru|Историко-филологический факультет Московского университета}} [[Маскоўскі дзяржаўны ўніверсітэт імя М. В. Ламаносава|Маскоўскага ўніверсітэта]] (1885&lt;ref name=&quot;ЕУ&quot;&gt;Янчук Микола // Енциклопедія українознавства. У 10-х т. / Гол. ред. В. Кубійович. — Париж; Нью-Йорк: Молоде Життя, 1954—1989.&lt;/ref&gt; ці 1884&lt;ref name=&quot;ЭБ&quot;&gt;Янчук Мікалай // Этнаграфія Беларусі: Энцыклапедыя / Рэдкалегія: І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — {{Мн.}}: БелСЭ, 1989. — 575 с. — С. 554. — ISBN 5-85700-014-9.&lt;/ref&gt;). Працаваў настаўнікам, удзельнічаў у этнаграфічных экспедыцыях, у час якіх збіраў народныя песні. Далучыўся да розных суполак, у т. л.: {{нп3|Таварыства рускіх драматычных пісьменнікаў і оперных кампазітараў|Таварыства драматычных пісьменнікаў і кампазітараў|ru|Общество русских драматических писателей и оперных композиторов}} (1887), Этнаграфічнае таварыства (1887), {{нп3|Маскоўскае археалагічнае таварыства||ru|Московское археологическое общество}} (1888), {{нп3|Маскоўскае таварыства гісторыі і старажытнасцей Расійскіх||ru|Московское общество истории и древностей Российских}} (1888), {{нп3|Таварыства аматараў рускай славеснасці||ru|Общество любителей российской словесности}} (1896)&lt;ref name=&quot;Муз&quot;&gt;Янчук Н. А. // Музыкальная энциклопедия / Под ред. Ю. В. Келдыша. — {{М.}}: Советская энциклопедия, Советский композитор, 1973—1982.&lt;/ref&gt;.

=== Сталае жыццё ===

З 1892 года памочнік бібліятэкара {{нп3|Румянцаўскі музей|Румянцаўскага музея|ru|Румянцевский музей}}, захавальнік {{нп3|Васіль Андрэевіч Дашкаў|Дашкаўскага этнаграфічнага музея|ru|Дашков, Василий Андреевич}}&lt;!--патрэбна ўдакладніць націск у прозвішчы і ад яго назву музея--&gt; ў Маскве. У 1889—1903 сакратар аддзялення этнаграфіі {{нп3|Таварыства аматараў прыродазнаўства, антрапалогіі і этнаграфіі||ru|Общество любителей естествознания, антропологии и этнографии}} пры Маскоўскім універсітэце, з 1901 стваральнік і кіраўнік {{нп3|Музычна-этнаграфічная камісія|Музычна-этнаграфічнай камісіі|ru|Музыкально-этнографическая комиссия}} пры ім (да 1920)&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Муз&quot;/&gt;. Адзін з заснавальнікаў часопіса «{{нп3|Этнографическое обозрение||ru|Этнографическое обозрение}}»&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;, дзе друкавалася шмат беларускіх матэрыялаў&lt;ref name=&quot;ЭБ&quot;/&gt;. Быў рэдактарам да 1915 года&lt;ref name=&quot;Муз&quot;/&gt;. У 1906 годзе стаў адным з заснавальнікаў {{нп3|Народная кансерваторыя|Народнай кансерваторыі|ru|Народная консерватория}} ў Маскве&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Муз&quot;/&gt;.

[[Файл:Могила этнографа Николая Янчука.JPG|250px|thumb|left|Магіла Янчука (Новадзявочыя могілкі, Масква)]]
Пасля [[Кастрычніцкая рэвалюцыя|кастрычніцкай рэвалюцыі]] чытаў курс беларускай і ўкраінскай літаратур у Маскоўскім універсітэце, удзельнічаў у рабоце камісіі па арганізацыі [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|Беларускага ўніверсітэта]]&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;, пасля адкрыцця [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|БДУ]] ў 1921 прафесар кафедры беларускай літаратуры і этнаграфіі&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;. У 1918—21 член [[Беларускае навукова-культурнае таварыства|Беларускага навукова-культурнага таварыства]] ў Маскве, супрацоўнічаў з [[Беларускі нацыянальны камісарыят|Беларускім нацыянальным камісарыятам]] і Беларускім пададдзелам аддзела асветы нацыянальных меншасцей {{нп3|Народны камісарыят асветы РСФСР|Народнага камісарыята асветы РСФСР|ru|Народный комиссариат просвещения РСФСР}}.

Падчас вяртання з Мінска ў Маскву захварэў на [[тыф]] і памёр.

== Музычная дзейнасць ==

Збіраў і апрацоўваў беларускі, літоўскі, польскі, рускі, украінскі музычны фальклор. Асабліва вялікі ўнёсак зрабіў у вывучэнне песеннай культуры сялян [[Падляшша]], [[Палессе|Палесся]], [[Беларусь|Беларусі]] і [[Украіна|Украіны]]. Некаторыя народныя песні прыводзіць у {{нп3|Музычная натацыя|нотным выкананні|ru|Музыкальная нотация}}. Аўтар апрацовак народных песень, рэдактар музычна-фальклорных зборнікаў. З’яўляецца аўтарам некалькіх арыгінльных музычных сачыненняў, у тым ліку харавога гімну «Не пагаснуць зоркі ў небе» на словы [[Янка Купала|Я. Купалы]]&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;.

== Навуковая дзейнасць ==

Вывучаў побыт і народную творчасць усходніх славян. Вывучаў гарадзішчы в. [[Аграгарадок Чэрнікаўшчына|Чэрнікаўшчына]] на [[Дзяржынскі раён|Койданаўшчыне]] (1892). У [[Расійскі этнаграфічны музей|Расійскім этнаграфічным музеі]] захоўваецца 18 набытых ім прыкладаў эстонскай і латышскай традыцыйнай культуры.

Адстойваў самастойнасць беларускай і ўкраінскай культур і народаў. Цікавіўся беларускім нацыянальным адраджэннем, падтрымліваў кантакты з рэдакцыяй «[[Наша ніва (1906)|Нашай нівы]]». Першы паставіў на навуковую аснову збіральніцтва і вывучэнне баларускага музычнага фальклору, даў аб’ектыўную эстэтычную адзнаку беларускаму песеннаму меласу, тонка перадаваў у сваіх запісах меладычнаю і рытмічную своеасаблівасць розных фальклорных жанраў&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;.

Матэрыялы экспедыцыі ў [[Мінская губерня|Мінскую губерню]] (у 1886) друкаваў у газеце «Минский вестник» (1886—87) і навуковых выданнях. Склаў «Праграму для збірання этнаграфічных звестак» (1887, з {{нп3|Міхаіл Мікалаевіч Харузін|М. Харузіным|ru|Харузин, Николай Николаевич}}&lt;ref&gt;[http://wlib.eu.spb.ru/cgi-bin/irbis64r_72/cgiirbis_64.exe?C21COM=S&amp;I21DBN=IBIS&amp;P21DBN=IBIS&amp;S21FMT=fullw&amp;S21ALL=%28%3C.%3EA%3D%D0%A5%D0%90%D0%A0%D0%A3%D0%97%D0%98%D0%9D$%3C.%3E%29&amp;Z21ID=&amp;S21SRW=TIPVID&amp;S21SRD=&amp;S21STN=1&amp;S21REF=10&amp;S21CNR=20 Программа для собирания сведений об юридических обычаях, составленная секретарем Отдела этнографии при Императорском обществе любителей естествознания, антропологии и этнографии Д. ч. М. Н. Харузиным / Сост. М. Н. Харузин. — М. : Типография Е. Г. Потапова, 1887. — 335 с. с.]{{Недаступная спасылка}}&lt;/ref&gt;). Аўтар музычна-фалькларыстычных прац «Маларускае вяселле ў Корніцкай парафіі Канстанцінаўскага павета Сядлецкай губерні» (1886), «Па Мінскай губерні» (1889), працы па антрапалогіі «Некаторыя дадзеныя да пытання аб антрапалагічным тыпе беларусаў» (1890).

== Літаратурная дзейнасць ==
{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: right; margin-left: 1em; margin-right: 1em; font-size: 85%; background:#c6dbf7; color:black; width:23em; max-width: 25%;&quot; cellspacing=&quot;5&quot;
| style=&quot;text-align: left;&quot; |
''А од мэнэ маім внукам''&lt;br /&gt;
''Ніц ся нэ зостанэ,''&lt;br /&gt;
''І моя нікчэмна слава''&lt;br /&gt;
''Так як сьніег розстанэ…''

''Нэх розстанэ, абы сонце''&lt;br /&gt;
''Было тэплэ й яснэ,''&lt;br /&gt;
''Щоб ім ліепша была доля,''&lt;br /&gt;
''Жыце сьвіетлэ й краснэ!''

|-
| style=&quot;text-align: left;&quot; | ''Мікалай Янчук. «Янкові Купалі»''.&lt;ref&gt;[[:s:Янкові Купалу (Янчук)|Мікалай Янчук. «Янкові Купалі»]]&lt;/ref&gt;
|}
Свае літаратурныя творы пісаў на рускай і [[Заходнепалеская літаратурная мікрамова|палескай мовах]]&lt;ref name=&quot;ЭБ&quot;/&gt;. Захаваўся верш Янчука на адной з [[свая мова|падляшскіх гаворках]] прысвечаны «[[Янка Купала|Янку Купалу]]».

Аўтар п’ес «Піліп Музыка» ([[1887]]), «Не дапамогуць чары…» ([[1891]]), «Выхаванец» ([[1899]]), «Ці заробіш, ці праробіш», «Вядзьмарка», «На чужыне», «Святы вечар». Напісаў паэтычны зборнік «Крымскія вершы».

Удзельнічаў у выданні першай кнігі вершаў Янкі Купалы [[руская мова|па-руску]] (''Избранные стихотворения в переводах русских поэтов'', Масква, 1919). Пераклаў для яе Купалавы вершы «[[:s:«Нашай Ніве» (Купала)|Нашай ніве]]», «[[:s:Ой, чаму на хаты гэтыя?..|Ой, чаму на хаты гэтыя?..]]», «[[:s:Над сваёй Айчызнай|Над сваёй Айчызнай]]», «[[:s:Я відзеў душы сільныя…|Я відзеў душы сільныя]]»&lt;ref&gt;Янка Купала. Поўны збор твораў у 9 тамах // — Мінск: Мастацкая літаратура, 2003. — Т. 9, кніга 1. — С. 602. — 686 с. — 5800 экз. — ISBN 985-02-0552-0.&lt;/ref&gt;.

=== Творы ===

* Малорусская свадьба в Корницком приходе Константиновского уезда Седлецкой губернии. — {{М.}}, 1885.
* Заметка о старых рукописных песенниках, добытых из Волынской губернии // Киевская старина — № 1. — 1888.
* По Минской губернии // Труды этнографического отдела Общества любителей естествознания, антропологии и этнографии. — Т. 9. — Вып. 1. — 1889.
* Польские ученые музыканты и этнографы. Оскар Кольберг // Этнографическое обозрение. — № 2. — {{М.}}, 1889.
* Вступительная записка об изучении народной песни и музыки и о деятельности Московской музыкально-этнографической комиссии // Труды музыкально-этнографической комиссии. — Т. 1. — {{М.}}, 1906.
* Князь Одоевский и его значение в истории русской церковной и народной музыки // Труды музыкально-этнографической комиссии. — Т. 1. — {{М.}}, 1906.
* Несколько замечаний об источниках изучения первобытной музыки // Труды музыкально-этнографической комиссии. — Т. 1. — {{М.}}, 1906.
* О мнимо-народных белорусских песнях исторического и мифологического содержания // Сборник Харьковского историко-филологического общества. — Т. 18. — Харьков, 1908.
* О музыке былин в связи с историей их изучения // Русская устная словесность. — Т. 2. Былины. — {{М.}}, 1919.

== Узнагароды ==

Ордэны Святога Станіслава III ступені, Святой Ганны III і II ступеняў, святога Уладзіміра IV ступені, памятныя медалі.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
; Артыкулы
* [http://kamunikat.org/download.php?item=13786-2.pdf&amp;pubref=13786 150 гадоў з дня нараджэння Мікалая Янчука] // Наша слова, № 47 (938), 25.11.2009.
* Календарыюм // «[[Czasopis]]» № 12/2006
* ''{{нп3|Васіль Белаказовіч|Бялокозович Б.|ru|Бялокозович, Базыли}}'' Николай Янчук — исследова­тель польско-восточнославянского пограничья // Советское славяноведе­ние. — № 5 — 1989. — С. 47-59.
* ''Кирчів Р.'' [http://www.anthropos.org.ua/jspui/handle/123456789/1430 Рецензія на: «Bazyli Białokozowicz. Mikołaj Janczuk (1859—1921). Podlaskie skrzyżowanie tradycji słowiańskich. — Olsztyn: Wyższa szkoła pedagogiczna, 1996. — 250 s.»]{{Недаступная спасылка}} // Записки Наукового товариства імені Шевченка. — Том ССХLII. Праці Секції етнографії та фольклористики. — Львів: Наукове товариство імені Шевченка, 2001. — С. 647—652.
* ''Турьинская Х. М.'' Н. А. Янчук: у истоков «Этнографического обозрения» // Этнографическое обозрение. — № 4. — 2009. — C. 102—109.
* ''Шаров Н. В. ''Н. А. Янчук // Труды Белорусского государственного университета. — {{Мн.}}, 1922. — № 2—3.
* Янчук Мікалай // Этнаграфія Беларусі: Энцыклапедыя / Рэдкалегія: І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — {{Мн.}}: БелСЭ, 1989. — 575 с. — С. 554. ISBN 5-85700-014-9.
* Янчук Микола // Енциклопедія українознавства. У 10-х т. / Гол. ред. В. Кубійович. — Париж; Нью-Йорк: Молоде Життя, 1954—1989.
* Янчук Н. А. // Музыкальная энциклопедия / Под ред. Ю. В. Келдыша. — {{М.}}: Советская энциклопедия, Советский композитор, 1973—1982.
* ''{{нп3|Анатоль Міхайлавіч Папоўскі|A. M. Поповський.|uk|Поповський Анатолій Михайлович}}'' Янчук Микола Андрійович // {{УМ-2000}}
* {{ЭУ}}
* {{МУ-92}}
* {{нп3|Мікалай Фёдаравіч Сумцоў|''Сумцов М.''|ru|Сумцов, Николай Фёдорович}} Микола Андрієвич Янчук. «Наука на Укра­їні», 1922, №&amp;nbsp;3;

; Манаграфіі
* ''Петровская Г. А.'' Не погас­ла звезда: Жизненный и творческий путь Н. А. Янчука. {{Мн.}}: Наука и техника, 1987. — 78 с.
* ''{{нп3|Васіль Белаказовіч|Białokozowicz B.|ru|Бялокозович, Базыли}}'' Mikołaj Janczuk, 1859—1921. Podlaskie skrzyżowania tradycji słowiańskich. — Olsztyn: Wyższa Szkoła Pedagogiczna, 1996. — 250 s. ISBN 83-85513-95-7

== Спасылкі ==
{{Commonscat|Nikolay Yanchuk}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Янчук Мікалай Андрэевіч}}
[[Катэгорыя:Этнографы Расіі]]
[[Катэгорыя:Этнографы Беларусі]]
[[Катэгорыя:Этнографы Украіны]]
[[Катэгорыя:Антраполагі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Археолагі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Фалькларысты Расіі]]
[[Катэгорыя:Фалькларысты Беларусі]]
[[Катэгорыя:Літаратуразнаўцы Расіі]]
[[Катэгорыя:Літаратуразнаўцы Беларусі]]
[[Катэгорыя:Славісты]]
[[Катэгорыя:Падляшша]]</text>
      <sha1>rejmybntqb7r1bk5rluulittytro41j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Трэцяя Устаўная грамата</title>
    <ns>0</ns>
    <id>42976</id>
    <revision>
      <id>4194977</id>
      <parentid>4127102</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:57:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12798" xml:space="preserve">[[Image:BNR Third charter.png|thumb|Трэцяя Устаўная грамата]]
'''Трэцяя Устаўная грамата''' — юрыдычны акт, прыняты [[Рада БНР|Радай БНР]] [[25 сакавіка]] [[1918]] года ў [[Мінск]]у, у [[Дом Маліна|доме Маліна]], згодна з ёй [[Беларуская Народная Рэспубліка]] абвяшчалася незалежнай дзяржавай.

== Гісторыя прыняцця ==
Трэцяя Устаўная грамата была прынята ва ўмовах, калі паводле [[Брэсцкі мір|Брэсцкага міру]] [[Савецкая Расія]] пагадзілася на акупацыю тэрыторыі Беларусі [[Германская імперыя|Германіяй]].

Дакумент падвёў вынік унутранай барацьбы ў кіраўніцтве Беларускай Народнай Рэспублікі (БНР) і ў [[Беларуская сацыялістычная грамада|Беларускай сацыялістычнай грамадзе]] (БСГ) пасля прыняцця [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўнай граматы да народаў Беларусі]]. Незалежніцкая плынь у БСГ ([[Я. Лёсік]], [[Алесь Гарун|А. Прушынскі]], [[С. Рак-Міхайлоўскі]], [[А. Смоліч]], [[Б. Тарашкевіч]] і інш.) была незадаволена 2-й Устаўнай граматай. Фактычны лідар БСГ А. Смоліч [[9 сакавіка]] звярнуўся з лістом да І. Луцкевіча, у якім сцвярджаў, што ў кіраўніцтве БНР няма «добра свядомых» людзей, г.зн. прыхільнікаў незалежнасці Беларусі. Калі [[18 сакавіка]] сабралася [[Рада БНР|Рада Усебеларускага з’езда 1917 г.]], незалежнікі дамагліся перайменавання яе ў Раду БНР. Яны прынялі пастанову аб кааптацыі ў склад заканадаўчага органа БНР В. Ластоўскага, А. і І. Луцкевічаў, Я. Станкевіча, Д. Сямашкі і Я. Туркевіча — прадстаўнікоў [[Віленская беларуская рада|Віленскай беларускай рады]] (ВБР), якая [[19 лютага]] напярэдадні прыняцця [[Першая Устаўная грамата|Першай Устаўнай граматы да народаў Беларусі]] аб’явіла аб разрыве сувязі паміж Беларуссю і Расіяй. 23 сакавіка В. Ластоўскі, браты Луцкевічы, Станкевіч і Туркевіч прыбылі ў [[Мінск]]. У гэты дзень быў атрыманы адказ германскага ўрада на заяву [[Народны Сакратарыят Беларусі|Народнага сакратарыята Беларусі]] ад 9 сакавіка аб абвяшчэнні БНР. У тэлеграме гаварылася, што рэйхсканцлер [[Георг фон Гертлінг|Г. фон Гертлінг]] не можа прыняць заяву Народнага сакратарыята, бо гэта азначала б умяшанне ва ўнутраныя. велікарускія справы. Урад Германіі па-ранейшаму лічыў Беларусь састаўной часткай Расіі і не прызнаваў БНР. Паколькі бальшавікі ў час адыходу з Мінска [[19 лютага]] вывезлі з сабой авуары Дзяржаўнага банка, з 23 сакавіка Народны сакратарыят вырашыў звярнуцца па пазыку да [[Украінская цэнтральная рада|ўрада Украінскай Народнай Рэспублікі]]. На гэтым пасяджэнні прысутнічалі прадстаўнікі ВБР. Пасля нарады з братам А. Луцкевіч прапанаваў «абвясціць поўную незалежнасць Беларусі ад Расіі — хаця бы на знак пратэсту проці аддачы Расіяй часці Беларусі чужым», г.зн. Германіі. Прапанова А. Луцкевіча была з разуменнем сустрэта Народным сакратарыятам. Яго старшыня [[Я. Варонка]] заявіў, што яе трэба абмеркаваць на пасяджэнні фракцыі БСГ, паколькі прадстаўнікі гэтай партыі складалі большасць у Радзе БНР. У фракцыі група членаў БСГ на чале з [[Макар Краўцоў|М. Краўцовым]] напачатку выказалася супраць прапановы дзеячаў БНР, але ўрэшце згадзілася з большасцю.

[[24 сакавіка]], а 8-й гадзіне вечара пачалося пленарнае пасяджэнне Рады БНР. 3 дакладам аб палітычным становішчы Беларусі выступіў А. Смоліч. Ён прапанаваў прыняць акт аб абвяшчэнні незалежнасці БНР. Супраць ідэі беларускіх сацыялістаў выступілі рускія і польскія земскія дзеячы і прадстаўнікі [[Бунд]]а. Пры галасаванні ўстрымаліся прадстаўнікі [[Аб’яднаная яўрэйская сацыялістычная рабочая партыя|Аб’яднанай яўрэйскай сацыялістычнай рабочай партыі]], [[Паалей-Цыён|Яўрэйскай сацыял-дэмакратычнай рабочай партыі]] і расійскіх сацыялістаў-рэвалюцыянераў. Земская фракцыя аб’явіла пра выхад з Рады БНР.

[[25 сакавіка]] у 8 гадзін раніцы Трэцяя Устаўная грамата была прынята большасцю галасоў.

== Асноўныя палажэнні ==
Рада БНР выступіла з патрабаваннем перагледзець ту частку [[Брэсцкі мірны дагавор|Брэсцкай мірнай дамовы]], якая датычыла тэрыторыі Беларусі. На землях, дзе жыве і мае лічэбную перавагу [[беларусы|беларускі народ]], абвяшчалася вольная, незалежная дзяржава; у склад яе былі ўключаны [[Магілёўская губерня|Магілёўская]], [[Мінская губерня|Мінская]], [[Віцебская губерня|Віцебская]], беларускія часткі [[Гродзенская губерня|Гродзенскай]], [[Віленская губерня|Віленскай]], [[Смаленская губерня|Смаленскай]], [[Чарнігаўская губерня|Чарнігаўскай]] і суседніх губерняў. Пацвярджаліся таксама правы і вольнасці грамадзян і народаў Беларусі, абвешчаныя [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] ад [[9 сакавіка]] 1918 г.

У грамаце пацвярджаліся правы і свабоды грамадзян, гарантаваныя 2-й Устаўнай граматай.

== Падпісанты ==
Арыгінальная грамата ўяўляе сабой машынапісны аркуш паперы, падпісаны з адваротнага боку
# старшынёй урада і народным сакратаром замежных спраў [[Язэп Варонка|Язэпам Варонкам]],
# народным сакратаром ваенных спраў [[Кастусь Езавітаў|Кастусём Езавітавым]],
# народным сакратаром гаспадаркі [[Ян Серада|Янам Серадой]],
# народным сакратаром земляробства [[Тамаш Грыб|Тамашам Грыбам]],
# кіраўніком справамі [[Лявон Заяц|Лявонам Зайцам]]
# народным сакратаром юстыцыі [[Яфім Бялевіч|Яфімам Бялевічам]]
# народным сакратаром кантролю [[Пётра Крачэўскі|Пятром Крачэўскім]]
# народным сакратаром асветы [[Аркадзь Смоліч|Аркадзем Смолічам]],
# народным сакратаром апекі [[Палута Бадунова|Палутай Бадуновай]],
# народным сакратаром пошты і тэлеграфу [[Аляксандр Карабач|Аляксандрам Карабачам]]
і замацаваны дзяржаўнай пячаткай.

== У культуры ==
Роўна праз два гады пасля абвяшчэння незалежнасці [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]] [[Янка Купала]] напісаў верш «25.III.1918 — 25.III.1920. Гадаўшчына — памінкі»&lt;ref name=&quot;&quot;&gt;[https://www.kp.by/daily/26798/3833537/ Янка Купала был де-факто вице-премьером Беларуси, а год спустя его за это арестовали] {{Архівавана|url=https://archive.today/20181205162821/https://www.kp.by/daily/26798/3833537/ |date=5 снежня 2018 }} // [[Камсамольская праўда]]&lt;/ref&gt;:
{{цытата|Не свята светлае спраўляці&lt;br/&gt; Сягоння будзе наш народ. &lt;br/&gt; А трызну па айчыне-маці &lt;br/&gt; Ён справе ў гэты цяжкі год}}

Прыняццю Трэцяй Устаўной граматы прысвяцілі свае вершы [[Вінцук Адважны]]&lt;ref&gt;[http://prastora.by/knihi/advazny-vincuk-vybranyia-tvory]&lt;/ref&gt;, [[Алесь Змагар]]&lt;ref&gt;[https://belcollegium.by/25-sakavika-100-gadou-bnr-belaruski-kalegiyum-vinshue-sa-svyatam/] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20201219025624/https://belcollegium.by/25-sakavika-100-gadou-bnr-belaruski-kalegiyum-vinshue-sa-svyatam/ |date=19 снежня 2020 }}&lt;/ref&gt;, [[Міхась Машара]]&lt;ref&gt;Шлях Моладзі — 1935. — [http://digital.nlb.by/files/original/b825fd0fc89fccce98f73c0cdc2f1214.pdf № 3(76)]&lt;/ref&gt;, [[Наталля Аляксееўна Арсеннева|Наталля Арсеннева]]&lt;ref&gt;[https://nn.by/?c=ar&amp;i=187810&amp;lang=ru]&lt;/ref&gt;, [[Рыгор Іванавіч Барадулін|Рыгор Барадулін]] («25 сакавіка»)&lt;ref&gt;[https://nn.by/?c=ar&amp;i=187813&amp;lang=ru Рыгор Барадулін. 25 Сакавіка]&lt;/ref&gt;, [[Ніл Гілевіч]]&lt;ref&gt;[https://lit-bel.org/upload/iblock/3d8/3d830436b6e586cfdc870f3a1bb205b5.pdf]&lt;/ref&gt;.

== Гл. таксама ==
* [[Першая Устаўная грамата]]
* [[Другая Устаўная грамата]]

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{навігацыя}}
* [http://pravo.by/pravovaya-informatsiya/pomniki-gistoryi-prava-belarusi/kanstytutsyynae-prava-belarusi/akty-belaruskay-narodnay-respubliki/ Акты Беларускай Народнай Рэспублікі] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20190716200844/http://pravo.by/pravovaya-informatsiya/pomniki-gistoryi-prava-belarusi/kanstytutsyynae-prava-belarusi/akty-belaruskay-narodnay-respubliki/ |date=16 ліпеня 2019 }}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/ЭГБ|6-1|Трэцяя Устаўная грамата|Сідарэвіч, А|537}}

[[Катэгорыя:Дакументы Беларускай Народнай Рэспублікі]]
[[Катэгорыя:З’явіліся ў 1918 годзе]]
[[Катэгорыя:Сакавік 1918 года]]</text>
      <sha1>pfmdofc8d82ivurro6sfvaxgc3jkl1t</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194980</id>
      <parentid>4194977</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:58:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12798" xml:space="preserve">[[Image:BNR Third charter.png|thumb|Трэцяя Устаўная грамата]]
'''Трэцяя Устаўная грамата''' — юрыдычны акт, прыняты [[Рада БНР|Радай БНР]] [[25 сакавіка]] [[1918]] года ў [[Мінск]]у, у [[Дом Маліна|доме Маліна]], згодна з ёй [[Беларуская Народная Рэспубліка]] абвяшчалася незалежнай дзяржавай.

== Гісторыя прыняцця ==
Трэцяя Устаўная грамата была прынята ва ўмовах, калі паводле [[Брэсцкі мір|Брэсцкага міру]] [[Савецкая Расія]] пагадзілася на акупацыю тэрыторыі Беларусі [[Германская імперыя|Германіяй]].

Дакумент падвёў вынік унутранай барацьбы ў кіраўніцтве Беларускай Народнай Рэспублікі (БНР) і ў [[Беларуская сацыялістычная грамада|Беларускай сацыялістычнай грамадзе]] (БСГ) пасля прыняцця [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўнай граматы да народаў Беларусі]]. Незалежніцкая плынь у БСГ ([[Я. Лёсік]], [[Алесь Гарун|А. Прушынскі]], [[С. Рак-Міхайлоўскі]], [[А. Смоліч]], [[Б. Тарашкевіч]] і інш.) была незадаволена 2-й Устаўнай граматай. Фактычны лідар БСГ А. Смоліч [[9 сакавіка]] звярнуўся з лістом да І. Луцкевіча, у якім сцвярджаў, што ў кіраўніцтве БНР няма «добра свядомых» людзей, г.зн. прыхільнікаў незалежнасці Беларусі. Калі [[18 сакавіка]] сабралася [[Рада БНР|Рада Усебеларускага з’езда 1917 г.]], незалежнікі дамагліся перайменавання яе ў Раду БНР. Яны прынялі пастанову аб кааптацыі ў склад заканадаўчага органа БНР В. Ластоўскага, А. і І. Луцкевічаў, Я. Станкевіча, Д. Сямашкі і Я. Туркевіча — прадстаўнікоў [[Віленская беларуская рада|Віленскай беларускай рады]] (ВБР), якая [[19 лютага]] напярэдадні прыняцця [[Першая Устаўная грамата|Першай Устаўнай граматы да народаў Беларусі]] аб’явіла аб разрыве сувязі паміж Беларуссю і Расіяй. 23 сакавіка В. Ластоўскі, браты Луцкевічы, Станкевіч і Туркевіч прыбылі ў [[Мінск]]. У гэты дзень быў атрыманы адказ германскага ўрада на заяву [[Народны Сакратарыят Беларусі|Народнага сакратарыята Беларусі]] ад 9 сакавіка аб абвяшчэнні БНР. У тэлеграме гаварылася, што рэйхсканцлер [[Георг фон Гертлінг|Г. фон Гертлінг]] не можа прыняць заяву Народнага сакратарыята, бо гэта азначала б умяшанне ва ўнутраныя. велікарускія справы. Урад Германіі па-ранейшаму лічыў Беларусь састаўной часткай Расіі і не прызнаваў БНР. Паколькі бальшавікі ў час адыходу з Мінска [[19 лютага]] вывезлі з сабой авуары Дзяржаўнага банка, з 23 сакавіка Народны сакратарыят вырашыў звярнуцца па пазыку да [[Украінская цэнтральная рада|ўрада Украінскай Народнай Рэспублікі]]. На гэтым пасяджэнні прысутнічалі прадстаўнікі ВБР. Пасля нарады з братам А. Луцкевіч прапанаваў «абвясціць поўную незалежнасць Беларусі ад Расіі — хаця бы на знак пратэсту проці аддачы Расіяй часці Беларусі чужым», г.зн. Германіі. Прапанова А. Луцкевіча была з разуменнем сустрэта Народным сакратарыятам. Яго старшыня [[Я. Варонка]] заявіў, што яе трэба абмеркаваць на пасяджэнні фракцыі БСГ, паколькі прадстаўнікі гэтай партыі складалі большасць у Радзе БНР. У фракцыі група членаў БСГ на чале з [[Макар Краўцоў|М. Краўцовым]] напачатку выказалася супраць прапановы дзеячаў БНР, але ўрэшце згадзілася з большасцю.

[[24 сакавіка]], а 8-й гадзіне вечара пачалося пленарнае пасяджэнне Рады БНР. 3 дакладам аб палітычным становішчы Беларусі выступіў А. Смоліч. Ён прапанаваў прыняць акт аб абвяшчэнні незалежнасці БНР. Супраць ідэі беларускіх сацыялістаў выступілі рускія і польскія земскія дзеячы і прадстаўнікі [[Бунд]]а. Пры галасаванні ўстрымаліся прадстаўнікі [[Аб’яднаная яўрэйская сацыялістычная рабочая партыя|Аб’яднанай яўрэйскай сацыялістычнай рабочай партыі]], [[Паалей-Цыён|Яўрэйскай сацыял-дэмакратычнай рабочай партыі]] і расійскіх сацыялістаў-рэвалюцыянераў. Земская фракцыя аб’явіла пра выхад з Рады БНР.

[[25 сакавіка]] у 8 гадзін раніцы Трэцяя Устаўная грамата была прынята большасцю галасоў.

== Асноўныя палажэнні ==
Рада БНР выступіла з патрабаваннем перагледзець ту частку [[Брэсцкі мірны дагавор|Брэсцкай мірнай дамовы]], якая датычыла тэрыторыі Беларусі. На землях, дзе жыве і мае лічэбную перавагу [[беларусы|беларускі народ]], абвяшчалася вольная, незалежная дзяржава; у склад яе былі ўключаны [[Магілёўская губерня|Магілёўская]], [[Мінская губерня|Мінская]], [[Віцебская губерня|Віцебская]], беларускія часткі [[Гродзенская губерня|Гродзенскай]], [[Віленская губерня|Віленскай]], [[Смаленская губерня|Смаленскай]], [[Чарнігаўская губерня|Чарнігаўскай]] і суседніх губерняў. Пацвярджаліся таксама правы і вольнасці грамадзян і народаў Беларусі, абвешчаныя [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] ад [[9 сакавіка]] 1918 г.

У грамаце пацвярджаліся правы і свабоды грамадзян, гарантаваныя 2-й Устаўнай граматай.

== Падпісанты ==
Арыгінальная грамата ўяўляе сабой машынапісны аркуш паперы, падпісаны з адваротнага боку
# старшынёй урада і народным сакратаром замежных спраў [[Язэп Варонка|Язэпам Варонкам]],
# народным сакратаром ваенных спраў [[Кастусь Езавітаў|Кастусём Езавітавым]],
# народным сакратаром гаспадаркі [[Ян Серада|Янам Серадой]],
# народным сакратаром земляробства [[Тамаш Грыб|Тамашам Грыбам]],
# кіраўніком справамі [[Лявон Заяц|Лявонам Зайцам]]
# народным сакратаром юстыцыі [[Яфім Бялевіч|Яфімам Бялевічам]]
# народным сакратаром кантролю [[Пётра Крачэўскі|Пятром Крачэўскім]]
# народным сакратаром асветы [[Аркадзь Смоліч|Аркадзем Смолічам]],
# народным сакратаром апекі [[Палута Бадунова|Палутай Бадуновай]],
# народным сакратаром пошты і тэлеграфу [[Аляксандр Карабач|Аляксандрам Карабачам]]
і замацаваны дзяржаўнай пячаткай.

== У культуры ==
Роўна праз два гады пасля абвяшчэння незалежнасці [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]] [[Янка Купала]] напісаў верш «25.III.1918 — 25.III.1920. Гадаўшчына — памінкі»&lt;ref name=&quot;&quot;&gt;[https://www.kp.by/daily/26798/3833537/ Янка Купала был де-факто вице-премьером Беларуси, а год спустя его за это арестовали] {{Архівавана|url=https://archive.today/20181205162821/https://www.kp.by/daily/26798/3833537/ |date=5 снежня 2018 }} // [[Камсамольская праўда]]&lt;/ref&gt;:
{{цытата|Не свята светлае спраўляці&lt;br/&gt; Сягоння будзе наш народ. &lt;br/&gt; А трызну па айчыне-маці &lt;br/&gt; Ён справе ў гэты цяжкі год}}

Прыняццю Трэцяй Устаўной граматы прысвяцілі свае вершы [[Вінцук Адважны]]&lt;ref&gt;[http://prastora.by/knihi/advazny-vincuk-vybranyia-tvory]&lt;/ref&gt;, [[Алесь Змагар]]&lt;ref&gt;[https://belcollegium.by/25-sakavika-100-gadou-bnr-belaruski-kalegiyum-vinshue-sa-svyatam/] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20201219025624/https://belcollegium.by/25-sakavika-100-gadou-bnr-belaruski-kalegiyum-vinshue-sa-svyatam/ |date=19 снежня 2020 }}&lt;/ref&gt;, [[Міхась Машара]]&lt;ref&gt;Шлях Моладзі — 1935. — [http://digital.nlb.by/files/original/b825fd0fc89fccce98f73c0cdc2f1214.pdf № 3(76)]&lt;/ref&gt;, [[Наталля Аляксееўна Арсеннева|Наталля Арсеннева]]&lt;ref&gt;[https://nn.by/?c=ar&amp;i=187810&amp;lang=ru]&lt;/ref&gt;, [[Рыгор Іванавіч Барадулін|Рыгор Барадулін]] («25 сакавіка»)&lt;ref&gt;[https://nn.by/?c=ar&amp;i=187813&amp;lang=ru Рыгор Барадулін. 25 Сакавіка]&lt;/ref&gt;, [[Ніл Гілевіч]]&lt;ref&gt;[https://lit-bel.org/upload/iblock/3d8/3d830436b6e586cfdc870f3a1bb205b5.pdf]&lt;/ref&gt;.

== Гл. таксама ==
* [[Першая Устаўная грамата]]
* [[Другая Устаўная грамата]]

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/ЭГБ|6-1|Трэцяя Устаўная грамата|Сідарэвіч, А|537}}

== Спасылкі ==
{{навігацыя}}
* [http://pravo.by/pravovaya-informatsiya/pomniki-gistoryi-prava-belarusi/kanstytutsyynae-prava-belarusi/akty-belaruskay-narodnay-respubliki/ Акты Беларускай Народнай Рэспублікі] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20190716200844/http://pravo.by/pravovaya-informatsiya/pomniki-gistoryi-prava-belarusi/kanstytutsyynae-prava-belarusi/akty-belaruskay-narodnay-respubliki/ |date=16 ліпеня 2019 }}

[[Катэгорыя:Дакументы Беларускай Народнай Рэспублікі]]
[[Катэгорыя:З’явіліся ў 1918 годзе]]
[[Катэгорыя:Сакавік 1918 года]]</text>
      <sha1>630277be6x5qdmca452kkegctmhiq5a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тунджэлі (правінцыя)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>44281</id>
    <revision>
      <id>4195435</id>
      <parentid>3177221</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T09:40:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>афармленне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2749" xml:space="preserve">{{Адміністрацыйная адзінка
|Колер1                    = 
|Колер2                    = 
|Беларуская назва          = Правінцыя Тунджэлі
|Арыгінальная назва        = {{lang-tr|Tunceli}}
|Герб                      = 
|Сцяг                      = 
|Краіна                    = [[Турцыя]]
|Статут                    = [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Турцыі]]
|Гімн                      = 
|Уваходзіць у              = [[Усходняя Анатолія]]
|Уключае                   = 
|Сталіца                   = 
|Буйныгорад              = 
|Буйныягарады             = 
|Раздзел                   = 
  |Назва раздзела          = 
|Глава2                    = 
  |Назва главы2            = 
|ВУП                       = 
  |Год ВУП                 = 
  |Месца па ВУП            = 
  |ВУП на душу насельніцтва = 
  |Месца па ВУП на душу насельніцтва = 
|Мова                      = 
|Мовы                      = 
|Насельніцтва              = 
  |Год перапісу            = 
  |Месца па насельніцтве   = 
  |Шчыльнасць              = 
  |Месца па шчыльнасці     = 
  |Нацыянальны склад       = 
  |Канфесійны склад        = 
|Плошча                    = 
  |Месца па плошчы         = 
|Максімальная вышыня       = 
|Сярэдняя вышыня           = 
|Мінімальная вышыня        = 
|Шырата                    = 39
|Даўгата                   = 39
|Карта                     = Locator map-Tunceli Province.png
|Часавыпояс               = UTC+2
|Абрэвіятура               = 
|ISO                       = 
|FIPS                      = 
|Код аўтамабільных нумароў = 62
|Сайт                      = http://www.tunceli.gov.tr
|Заўвагі                   = 
}}
'''Тунджэлі''' ({{lang-tr|Tunceli}}), правінцыя на ўсходзе [[Турцыя|Турцыі]]. Плошча 7,8 тыс. кв. км. Насельніцтва 84 тысячы чалавек (2007). Адміністрацыйны цэнтр — горад [[Горад Тунджэлі|Тунджэлі]].
{{зноскі}}
{{Адміністрацыйны падзел Турцыі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
{{DEFAULTSORT:Тунджэлі}}
[[Катэгорыя:Адміністрацыйны падзел Турцыі]]</text>
      <sha1>ebc9eseer6cuxfc74kewefb0qb8kbux</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мардзін (правінцыя)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>44288</id>
    <revision>
      <id>4195230</id>
      <parentid>4157187</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T19:52:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>афармленне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2804" xml:space="preserve">{{Адміністрацыйная адзінка
|Колер1                    = 
|Колер2                    = 
|Беларуская назва          = Правінцыя Мардзін
|Арыгінальная назва        = {{lang-tr|Mardin}}
|Герб                      = 
|Сцяг                      = 
|Краіна                    = [[Турцыя]]
|Статут                    = [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Турцыі]]
|Гімн                      = 
|Уваходзіць у              = [[Паўднёва-Усходняя Анатолія]]
|Уключае                   = 
|Сталіца                   = 
|Буйныгорад              = 
|Буйныягарады             = 
|Раздзел                   = 
  |Назва раздзела          = 
|Глава2                    = 
  |Назва главы2            = 
|ВУП                       = 
  |Год ВУП                 = 
  |Месца па ВУП            = 
  |ВУП на душу насельніцтва = 
  |Месца па ВУП на душу насельніцтва = 
|Мова                      = 
|Мовы                      = 
|Насельніцтва              = 
  |Год перапісу            = 
  |Месца па насельніцтве   = 
  |Шчыльнасць              =
  |Месца па шчыльнасці     = 
  |Нацыянальны склад       = 
  |Канфесійны склад        = 
|Плошча                    = 
  |Месца па плошчы         = 
|Максімальная вышыня       = 
|Сярэдняя вышыня           = 
|Мінімальная вышыня        = 
|Шырата                    = 37
|Даўгата                   = 41
|Карта                     = Locator map-Mardin Province.png
|Часавыпояс               = 
|Абрэвіятура               = 
|ISO                       = 
|FIPS                      = 
|Код аўтамабільных нумароў = 47
|Сайт                      = http://www.mardin.gov.tr
|Заўвагі                   = 
}}
[[Выява:Midyat church.jpg|thumb|right|250px|Мардзін]]

'''Мардзін''' ({{lang-tr|Mardin}}) — правінцыя на паўднёвым усходзе [[Турцыя|Турцыі]]. Плошча 8,9 тыс. кв. км. Насельніцтва 780 тысяч чалавек (2007). Адміністрацыйны цэнтр — горад [[Горад Мардзін|Мардзін]].
{{зноскі}}
{{Адміністрацыйны падзел Турцыі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Адміністрацыйны падзел Турцыі]]</text>
      <sha1>7qqjbosl9vzru192ps7demqt6rwrdf8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Пушкін (горад)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>44330</id>
    <revision>
      <id>4194708</id>
      <parentid>3899593</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T12:50:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Паўлюк Шапецька</username>
        <id>37440</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вядомыя асобы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7282" xml:space="preserve">{{НП-Расія
|статус                = Горад
|беларуская назва      = Пушкін
|арыгінальная назва    = Пушкин
|падначаленне          = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = 59|lat_min = 43|lat_sec = 
 |lon_dir = |lon_deg = 30|lon_min = 25|lon_sec = 
 |CoordAddon           = type:city(84600)_region:RU
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|від рэгіёна           = 
|рэгіён                = Санкт-Пецярбург
|від раёна             = 
|раён                  = 
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 1808
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 99,38 тыс.
|год перапісу          = 2010
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|тэлефонны код         = 812
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 78, 98, 178
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = Tsarskoe Selo
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
}}
{{значэнні|Пушкін}}
'''Пушкін''' ({{lang-ru|Пушкин}}, да [[1918]] — ''Царскае Сяло'', з [[1918]] па [[1937]] — ''Дзецкае Сяло'') — горад у складзе Пушкінскага раёна горада федэральнага значэння [[Санкт-Пецярбург]]а і яго ўнутрыгарадскае муніцыпальнае ўтварэнне, у 1936 годзе быў перададзены ў адміністрацыйнае падпарадкаванне Ленінграда. Буйны турыстычны, навуковы, навучальны і ваенна-прамысловы цэнтр. Уключаны ў спіс помнікаў, якія ахоўваюцца ЮНЕСКА, у складзе аб’екта «Гістарычны цэнтр Санкт-Пецярбурга і звязаныя з ім комплексы помнікаў».

Насельніцтва — 112 978 чал. (2021).

Праз горад праходзіць чыгуначная лінія Санкт-Пецярбург — Віцебск, на яго тэрыторыі размешчаны чыгуначная станцыя Царскае Сяло і прыпыначны пункт Дзецкасельскі. Адлегласць паміж [[Віцебскі вакзал|Віцебскім вакзалам]] Санкт-Пецярбурга і Царскім Сялом — 23 км. Паштамт Санкт-Пецярбурга і аддзяленне сувязі № 1 Пушкіна размешчаны на адлегласці 24 км па прамой. Горад размешчаны ў межах Прынеўскай нізіны.

Загарадная імператарская рэзідэнцыя Царскае Сяло была заснавана ў 1710 годзе; горад — з 1808 года. У горадзе знаходзіцца музей-запаведнік «Царскае Сяло» — помнік горадабудаўнічага мастацтва і палацава-паркавы ансамбль XVIII — пачатку XX стагоддзя.

Радзіма дзеяча народнай асветы, [[археолаг]]а, [[педагог]]а, краязнаўца [[Мікалай Пятровіч Авенарыус|Мікалая Пятровіча Авенарыуса]].

== Назвы горада ==
* Са́рская М́ыза — 1710 — канец [[1710-я|1710-х]]
* Са́рскае Сяло́ — канец 1710-х — жнівень 1724
* Дабраве́шчанскае — жнівень — верасень 1724
* Са́рскае Сяло́ — верасень 1724 — [[1780-я]]
* Ца́рскае Сяло́ — 1780-я — 1917
* у 1808 — 1820-х — адначасова Сафі́я
* Салда́цкае Сяло́ — кастрычнік 1917—1918
* Дзе́цкае Сяло́ (імя Урыцкага) — 1918—1937

== Палацы і паркі ==
Палацы і паркі Царскага Сяла ўваходзяць у склад [[Царскае Сяло (музей-запаведнік)|Дзяржаўнага мастацка-архітэктрунага палацава-паркавага музея запаведніка «Царскае Сяло»]] (акрамя Асобнага і Буфернага паркаў). [[Крымская калона]], [[Марэйская калона]].

=== Палацы ===
* [[Аляксандраўскі палац]]
* [[Баболаўскі палац]]
* [[Екацярынінскі палац, Пушкін|Екацярынінскі палац]]
* [[Запасны палац, Пушкін|Запасны (Уладзімірскі) палац]]
* [[Палац княгіні Палей]]

=== Паркі ===
* [[Аляксандраўскі парк, Пушкін|Аляксандраўскі парк]]
* [[Баболаўскі парк]]
* [[Екацярынінскі парк, Пушкін|Екацярынінскі парк]]
* [[Асобны парк|Асобны (Ніжні) парк]]
* [[Буферны парк]]

== Вядомыя асобы ==
* [[Мікалай Пятровіч Авенарыус]] ([[1834]]—[[1903]]) — дзеяч народнай асветы, археолаг, педагог, краязнавец.
* [[Іаанна Дзмітрыеўна Хлопіна]] (1905-?) — урач-патолагаанатом. Доктар медыцынскіх навук (1955), прафесар (1956).

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}
{{Гарады ў складзе Санкт-Пецярбурга}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Гарады ў складзе Санкт-Пецярбурга]]
[[Катэгорыя:Пушкін (горад)| ]]
[[Катэгорыя:Аб’екты, названыя ў гонар Аляксандра Пушкіна]]</text>
      <sha1>io8sdshmr1es0gelxx8evefnk5z02rk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Смерць</title>
    <ns>0</ns>
    <id>45250</id>
    <revision>
      <id>4195193</id>
      <parentid>4059693</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T18:58:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frantishak</username>
        <id>22737</id>
      </contributor>
      <comment>/* Гл. таксама */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8446" xml:space="preserve">[[File:Kuoleman Puutarha by Hugo Simberg.jpg|alt=|thumb|Kuoleman puutarha, Hugo Simberg (1906)]]
[[Выява:Skullclose.jpg|thumb|170px|Чалавечы чэрап — традыцыйны сімвал смерці]]
[[Выява:Jacek Malczewski, Śmierć.jpg|right|thumb|200px|''«Смерць»'' ({{lang-pl|Śmierć}}) 1902. Карціна [[Яцэк Мальчэўскі|Яцэка Мальчэўскага]].]]
'''Смерць''' — незваротнае спыненне жыццядзейнасці [[арганізм]]а. Для аднаклетачных жывых формаў, завяршэннем [[жыццё|жыцця]] асобнага арганізма можа з’яўляцца як смерць, так і [[мітоз|мітатычнае]] дзяленне [[клетка|клеткі]]. З’явы, якія звычайна выклікаюць смерць, уключаюць [[старасць]], [[драпежніцтва]], [[недаяданне]], [[забойства]], [[хвароба|хваробы]] і [[няшчасны выпадак|няшчасныя выпадкі]] альбо значныя траўмы. Праз увесь час прырода смерці знаходзіцца ў цэнтры ўвагі [[рэлігія|рэлігійных]] традыцый свету і [[філасофія|філасофскага]] даследавання, і вера ў нейкае замагільнае жыццё або адраджэнне з’яўляецца цэнтральным аспектам рэлігійнай веры.

У [[медыцына|медыцыне]] вывучэннем смерці займаецца [[танаталогія]]. У [[псіхатэрапія|псіхатэрапіі]] існуе кірунак [[танататэрапія]].

== Грамадства і культура ==
У грамадстве характар ​смерці і ўсведамленне чалавецтвам сваёй уласнай смяротнасці на працягу тысячагоддзяў цесна былі звязаны з [[рэлігія|рэлігійнымі]] традыцыямі і [[філасофія|філасофскімі]] даследаваннямі. Паводле традыцыі некаторых рэлігій існуе вера ва ўваскрашэнне, як у [[аўраамічныя рэлігіі|аўраамічных рэлігіях]], пераўвасабленне або перараджэнне, як у дгармічных рэлігіях, ці вера ў сканчэнне існавання свядомасці, вядомае як вечнае забыццё, як у плыні [[атэізм]]у&lt;ref&gt;Heath, Pamela Rae; Klimo, Jon (2010). [http://books.google.com/?id=fuKB8MPMdG4C&amp;pg=PA18 Handbook to the Afterlife]. North Atlantic Books. p. 18. ISBN 978-1-55643-869-1.&lt;/ref&gt;.

Пасля смерці чалавека ў большасці культур праводзяцца памінкі, якія ўключаюць у сябе жалобу ў рознай форме, практыку пахавання і абрады ў гонар памерлага. Фізічныя астанкі чалавека зазвычай хаваюць у зямлю цалкам або цераз працэс [[крэмацыя|крэмацыі]], хоць сярод сусветных культур існуе шмат практык на гэты конт.

Смерць з’яўляецца аб’ектам шматлікіх традыцый і звычаяў, якія існуюць па ўсім свеце і з’яўляюцца асаблівасцямі розных культур. Да такіх традыцый адносяцца клопат пра мёртвых, а таксама вера ў [[замагільнае жыццё]]. Пахаванне трупаў людзей у зямлю сустракаецца даволі шырока, але гэта не адзіная практыка. Так, напрыклад, у [[Тыбет|Тыбеце]] цела пакідаюць на вяршыні гары. [[Муміфікацыя]] і бальзамаванне цела, каб запаволіць хуткасць гніення, таксама досыць распаўсюджана ў некаторых культурах.

Прававыя аспекты смерці таксама з’яўляюцца часткай многіх культур, у прыватнасці, рэгуляванне прыналежнасці маёмасці памерлага і пытанні атрымання ў спадчыну і падаткаабкладанне спадчыны.

[[Смяротная кара|Смяротнае пакаранне]] таксама з’яўляецца культурным аспектам смерці. У большасці краін, дзе сёння мае месца смяротнае пакаранне, яно прымяняецца за наўмыснае забойства, [[шпіянаж]], здраду, або як частка ваеннай юстыцыі. У некаторых краінах, сексуальныя злачынствы, як [[шлюбная нявернасць]] і [[садамія]], нясуць смяротнае пакаранне, гэтак жа як і рэлігійныя злачынствы, як [[вераадступніцтва]], фармальная адмова ад сваёй рэлігіі. У многіх краінах, якія захоўваюць смяротнае пакаранне, незаконны зварот наркотыкаў таксама з’яўляецца правапарушэннем. У [[Кітай|Кітаі]], гандаль людзьмі і сур’ёзныя выпадкі [[карупцыя|карупцыі]], таксама караюцца смерцю. У вайскоўцаў па ўсім свеце ваенна-палявыя суды практыкуюць смяротнае пакаранне за шэраг злачынстваў, як баязлівасць, [[дэзерцірства]], непадпарадкаванне і бунт.

[[Самагубства]] ў цэлым, і ў прыватнасці, [[эўтаназія]], таксама варта разглядаць у рамках культурных аспектаў смерці. Абодва акты разумеюцца цалкам па-рознаму ў розных культурах. У [[Японія|Японіі]], напрыклад, канчанне жыцця праз рытуал [[харакіры]] лічылася пажаданым у некаторых выпадках, у той час як у адпаведнасці з традыцыямі хрысціянскіх і ісламскіх культур, самагубства разглядаецца як смяротны грэх.

== Гл. таксама ==
* [[Смерць ад смеху]]
* [[Клінічная смерць]]
* [[Апаптоз]]
* [[Некрамантыя]]

{{Зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons}}
* [http://memoriam.ru/main/life_death?id=105 Смерць з пункту гледжання праваслаўя]
* [http://inmortem.ru/ Смерць: філасофія, рэлігія, псіхалогія, літаратура]
* [http://www.o-smerti-cheloveka.ru/ Пра смерць чалавека] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20180727201856/http://o-smerti-cheloveka.ru/ |date=27 ліпеня 2018 }}
* [http://www.aquarun.ru/psih/smert/default.htm Псіхалогія смерці і ўмірання] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20070404024742/http://www.aquarun.ru/psih/smert/default.htm |date=4 красавіка 2007 }}
* [http://www.psylib.ukrweb.net/books/rouzs01/index.htm Душа пасля смерці]. Серафім Роўз
* [http://deathweb.ru/ Хронікі Харона] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20111228074703/http://deathweb.ru/ |date=28 снежня 2011 }}. Энцыклапедыя смерці

{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Біялогія развіцця]]
[[Катэгорыя:Смерць]]
[[Катэгорыя:Вікіпедыя:Істотныя артыкулы]]</text>
      <sha1>2r1jxeo8nnqifwp3sfzzqq2bbi601hv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мігель Сервантэс</title>
    <ns>0</ns>
    <id>45603</id>
    <revision>
      <id>4194990</id>
      <parentid>4122155</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:01:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у (2) з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25197" xml:space="preserve">{{Пісьменнік
| Імя              = Мігель Сервантэс
| Арыгінал імя   = Miguel de Cervantes Saavedra
| Фота             =  
| Подпіс          = 
| Імя пры нараджэнні = 
| Псеўданімы       = 
| Дата нараджэння    = 
| Месца нараджэння   = 
| Дата смерці      = 
| Месца смерці     = 
|бацька              = {{s|Радрыга дэ Сервантэс}}
|маці              = Леанор дэ Карціна
|жонка           = Каталіна Паласіяс дэ Саласар
|дзеці              = Дачка ? Ісабела
| Грамадзянства      = Іспанія
| Род дзейнасці = [[Эпоха Адраджэння|Адраджэнне]], [[маньерызм]]
| Гады актыўнасці  =
| Кірунак      = 
| Жанр = Раман, навела, трагедыя, інтэрмедыя
| Magnum opus = «[[Мудрагелісты ідальга Дон Кіхот Ламанчскі]]»
| Прэміі =
| Роспіс = Miguel de Cervantes signature.svg
}}
'''Міге́ль дэ Серва́нтэс Сааве́дра''' ({{lang-es|Miguel de Cervantes Saavedra}}; {{ДН|29|9|1547}}, {{МН|Алькала-дэ-Энарэс|у Алькале-дэ-Энарэс}}, [[Іспанія]] — {{ДС|23|4|1616}}, {{МС|Мадрыд}}, [[Іспанія]]) — сусветна вядомы [[Іспанія|іспанскі]] пісьменнік, аўтар аднаго з найвялікшых твораў сусветнай літаратуры — рамана «[[Дон Кіхот|Хітры гідальга Дон Кіхот Ламанчскі]]».

== Біяграфічныя звесткі ==

=== Ранняе жыццё ===
[[Выява:Capilla_del_Oidor%2C_Alcalá_de_Henares.jpg|thumb|Царква Санта-Марыя-ла-Маёр, дзе быў ахрышчаны Сервантэс. Плошча каля царквы называецца ''Плошчай Сервантэса''.]]
Мяркуецца, што Сервантес нарадзіўся ў кастыльскім горадзе [[Горад Алькала-дэ-Энарэс|Алькала-дэ-Энарес]] каля 35 кіламетраў на паўночны ўсход ад [[Мадрыд]]у, верагодна, [[29 верасня]] [[1547]] года. Верагодная дата яго нараджэння была вызначана з аналізу запісаў царкоўнай кнігі, улічваючы традыцыі наймення дзіцяці пасля свята яго нараджэння. Ён быў ахрышчаны ў Алькала-дэ-Энарес 9 кастрычніка 1547 года ў прыхадской царкве Санта-Марыя-ла-Маёр.

Бацька Мігеля, Радрыга, быў цырульнікам з [[Горад Кордава, Іспанія|Кордавы]], які ўсталёўваў косткі, рабіў кровапусканне, і іншыя «''меншыя медыцынскія патрэбы''»&lt;ref&gt;Byron, William. ''Cervantes: A Biography'', Doubleday &amp; Company: Garden City, NY, 1978, pp. 23-32.&lt;/ref&gt;; што ў той час было агульнапрынятым для цырульнікаў. Яго дзед па бацькоўскай лініі, Хуан дэ Сервантэс, быў уплывовым адвакатам, які займаў некалькі адміністрацыйных пасадаў. Яго дзядзька быў мэрам Кабрэ на працягу многіх гадоў.

Яго маці, Леанор дэ Корцінас была родам з [[Арганда-дэль-Рэй]] і была трэцяй дачкой двараніна, які з-за свойго няўдалага фінансавага становішча быў вымушаны аддаць сваю дачку ў шлюб у [[1543]] годзе, гэта быў няшчасны шлюб&lt;ref&gt;Moorcock p 386&lt;/ref&gt;. Леанор памерла [[19 кастрычніка]] [[1593]] года.

Мала што вядома аб ранніх гадах Сервантэса. Лічыцца, што ён правёў большую частку свайго дзяцінства пераязджаючы з горада ў горад разам са сваёй сям’ёй. На працягу гэтага часу, ён сустрэў маладую буфетчыцу Жазэфіну Каталіну дэ Парэз. Пара моцна закахалася і планавала, каб разам уцячы. Аднак бацька дзяўчыны выявіў гэтыя планы і забараніў Жазэфіне зноў бачыць калі-небудзь Сервантэса, магчыма з-за дрэнных перспектыў маладога чалавека калі-небудзь пакінуць стан галечы, бо ўласны бацька Мігеля праследваўся за даўгі. Судовыя справаздачы аб пасяджэннях паказваюць вельмі бедную хатнюю гаспадарку. У той час як некаторыя з яго біёграфаў сцвярджаюць, што ён вучыўся ў універсітэце Саламанкі, гэтаму факту няма цвёрдых доказаў. Спрэчным таксама з’яўляецца меркаванне, што Сервантес вучыўся ў езуітаў у Кордаве або [[Севілья|Севільі]]&lt;ref name=&quot;Am&quot;&gt;{{cite encyclopedia|title=Cervantes, Miguel de|encyclopedia=The Encyclopedia Americana|year=1994}}&lt;/ref&gt;.

Яго братамі і сёстрамі былі Андрэс (1543), Андрэа (1544), Луіза (1546), Радрыга (1550), Магдалена (1554) і Хуан, вядомы толькі таму, што ён згадваецца ў тэстаменце бацькі.

=== Ваенная служба і палон ===
[[Выява:The Battle of Lepanto by Paolo Veronese.jpeg|thumb|upright|Бітва пры Лепанта пэнзля [[Паала Веранезэ]] (каля 1572, палатно, алей, 169 х 137 см, [[Галерэя Акадэміі, Венецыя]]).]]

Прычыны, якія прымусілі Сервантэса пакінуць [[Іспанія|Іспанію]] застаюцца нявызначанымі. Як многія маладыя іспанцы таго часу, якія хацелі далейшай кар’еры, Сервантес паехаў у [[Італія|Італію]]: у [[Рым]]е ён засяродзіў сваю ўвагу на мастацтве, архітэктуры і паэзіі эпохі [[Адраджэнне|Адраджэння]], — веданне італьянскай літаратуры адрозная рыса яго прац.&lt;ref name=&quot;Ar32&quot;&gt;F.A. de Armas, ''Cervantes and the Italian Renaissance'', 32&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Frederick A. de Armas, [https://books.google.com/books?id=ffZK-KlJB3AC&amp;dq=Quixotic+Frescoes:+Cervantes+and+Italian+Renaissance+Art&amp;printsec=frontcover&amp;source=bn&amp;hl=hu&amp;ei=b36nTJrzLYuhOqqcvcYM&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;resnum=4&amp;ved=0CC4Q6AEwAw#v=onepage&amp;q&amp;f=false ''Quixotic Frescoes: Cervantes and Italian Renaissance Art''], 5&lt;/ref&gt;.

У [[1570]] годзе Сервантэс залічаны салдатам у полк марской пяхоты Іспаніі, дыслакаванай у [[Неапаль|Неапалі]], які быў валоданнем іспанскай кароны. Там ён быў на працягу прыблізна года, перш чым пачалася актыўная служба. У верасні 1571 года Сервантэс адплыў на борце карабля ''Маркіз'', часткі [[галера|галернага]] флоту [[Свяшчэнная ліга, 1571|Свяшчэннай лігі]] (кааліцыі [[Пій V, Папа Рымскі|папы Пія V]], Іспаніі, [[Венецыянская рэспубліка|Рэспублікі Венецыі]], [[Генуэзская рэспубліка|Рэспублікі Генуі]], [[герцагства Савойскае|герцагства Савойскага]], [[Гаспітальеры|рыцараў гаспітальераў]] з [[Мальта|Мальты]] і іншых, пад камандаваннем нелегітымнага зводнага брата іспанскага караля [[Філіп II Габсбург|Філіпа II]] [[Хуан Аўстрыйскі|Хуана Аўстрыйскага]]), якія перамаглі [[Асманская імперыя|асманскі]] флот 7 кастрычніка ў [[бітва пры Лепанта|бітве пры Лепанта]] у [[Патраскі заліў|Патраскім заліве]]. Будучы хворы ліхаманкай, Сервантэс адмовіўся заставацца ў запасе і папрасіў дазволу прыняць удзел у бітве, кажучы, што ён хутчэй памрэ за Бога і свайго караля, чым будзе проста назіраць за боем. Ён ваяваў на борце судна, і атрымаў 3 агнястрэльныя раненні — 2 у грудзі, і яшчэ адно, ад якога яго левая рука стала нерухомай. У ''Падарожжы на Парнас'' ён напіша, што ён «страціў рух левай рукі да славы правай» (ён думаў аб поспеху першай частцы Дон Кіхота). Сервантэс бачыў свой удзел у бітве з гонарам: ён меркаваў, што ён прыняў удзел у падзеі, якая вызначыла рух [[Гісторыя Еўропы|Еўрапейскай гісторыі]].

Пасля бітвы пры Лепанта Сервантэс засталіся ў бальніцы ў [[Горад Месіна|Месіне]] на працягу 6 месяцаў, перш чым яго раны былі досыць вылечыныя, каб дазволіць яго зноў далучыцца ваенных кампаній&lt;ref name=&quot;OrFiK&quot;&gt;J. Fitzmaurice-Kelly, ''The Life of Cervantes'', 9&lt;/ref&gt;. З 1572 па 1575 год, знаходзячыся галоўным чынам, у [[Горад Неапаль|Неапалі]], ён працягваў армейскае жыццё: удзельнічаў у экспедыцыях у [[Востраў Керкіра|Корфу]] і [[Горад Пілас|Наварын]], ўбачыў падзенне [[Туніс]]а і [[Хальк-эль-Уэд|Ла Гулетта]] туркамі ў 1574 годзе&lt;ref name=&quot;Garcés&quot;&gt;M.A. Garcés, ''Cervantes in Algiers''.&lt;/ref&gt;.

6 або 7 верасня 1575 года Сервантэс адплыў на галерах Соль з Неапалю ў [[Барселона|Барселону]], з граматамі да караля ад [[герцагі Сессі|герцага Сессі]]&lt;ref name=&quot;F41&quot;&gt;J. Fitzmaurice-Kelly, ''The Life of Cervantes'', 41&lt;/ref&gt;. Раніцай 26 верасня, калі Соль падышоў каталонскага ўзбярэжжа, ён быў атакаваны [[алжыр]]скімі карсарамі пад камандаваннем [[Арнаут Мамі|Арнаута Мамі]]&lt;ref&gt;{{cite book |title=Life of Miguel de Cervantes |last=Watts|first=Henry Edward|authorlink=Henry Edward Watts |coauthors= |year=1891 |publisher=Walter Scott |location=Harvard College Library |isbn= |page=30 |pages= |url=https://books.google.com/?id=V40pAAAAYAAJ&amp;pg=PR21&amp;dq=life+of+miguel+cervantes+watts&amp;q |accessdate=10 June 2010}}&lt;/ref&gt;. Пасля значнага супраціву, падчас якой былі забітыя капітан і многія члены экіпажа, тыя, што засталіся ў жывых пасажыры былі дастаўлены ў Алжыры ў палон&lt;ref name=&quot;Garcés&quot;/&gt;. Пасля 5 гадоў, праведзеных у якасці раба ў Алжыры, і 4 няўдалых спробаў уцёкаў, ён быў выкуплены сваімі бацькамі і [[Трынітарыі|трынітарыямі]] і вярнуўся да сваёй сям’і ў [[Мадрыд]]зе. Не дзіўна, што гэты траўматычны перыяд жыцця Сервантэса з’яўляецца прадметам для некалькіх літаратурных твораў, асабліва размову пра няволю ў Дон Кіхоце і дзвюх п’есаў, ''El trato de Argel'' (Жыццё ў Алжыры) і ''Los baños de Argel'' (Турмы Алжыра), а таксама ў некалькіх іншых працах, хоць і не ў прамой аўтабіяграфічнай форме&lt;ref name=&quot;Br&quot;&gt;{{cite encyclopedia|title=Cervantes, Miguel de|encyclopedia=Encyclopaedia Britannica|year=2015|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/103673/Miguel-de-Cervantes/13549/Civil-servant-and-writer}}&lt;/ref&gt;.

=== Жыццё пасля вяртання ў Іспанію ===

Сервантэс вёў жыццё сярэдняга класа пасля вяртання ў [[Іспанія|Іспанію]]. Як амаль і усе аўтары свайго часу, ён быў не ў стане забяспечваць сябе праз сваі творы. Два перыяды яго жыцця вельмі добра дакументаваныя падчас працы ў [[Андалусія|Андалусіі]], у якасці агента па закупках для іспанскага флоту (г.зн. караля). У гэты час адбылося зняволенне Сервантэса на працягу некалькіх месяцаў у [[Севілья|Севільі]] з-за банкротства банкіра, якому ён аддаў на захоўванне сродкі Кароны. Акрамя таго, ён працаваў у якасці зборшчыка падаткаў, падарожнічаючы з горада ў горад збіраючы падаткі для кароны. Ён беспаспяхова спабаваў заняць «''адну з чатырох вакантных пасад у Новым свеце''», у якасці бухгалтара ў порце [[Картахена (Іспанія)|Картахены]]. У той час ён жыў у [[Горад Вальядалід|Вальядолідзе]], затым у сталіцы (1601—1606), і скончыўшы першую частку Дон Кіхота, ён, верагодна, працаваў у банкаўскай сферы, выкарыстоўваючы сваі навыкі бухгалтарскага ўліку. Ён быў адхілены ад пасады сакратара графа Лемаса, хоць і атрымліваў некаторую пенсіі ад яго, што дазволіла яму цалкам займацца пісьменствам падчас сваіх апошніх гадоў (каля 1610 да 1616). Яго апошнія вядомыя напісаныя словы — «Персіліс і Сіхізмунда» — былі напісаныя пасля атрымання саборавання. Сервантэс памёр у [[1616]] годзе ад дыябету&lt;ref&gt;Antonio López Alonso, ''Enfermedad y muerte de Cervantes'', Universidad de Alcalá de Henares, 1999.&lt;/ref&gt;, яго неапублікаваныя рукапісы былі ў асноўным страчаныя.

== Творчасць ==
Друкаваўся з 1568 (оды, рамансы, санеты і інш.). Першы значны твор — пастаральны раман «Галатэя» (1585). Аўтар каля 30 п’ес, у т.л. патрыятычнай драмы «Нумансія» (апубл. 1784), прасякнутай любоўю да свабоды і нянавісцю да рабства, зборнікаў «Павучальныя навелы» (1613), «Восем камедый і восем інтэрмедый» (1615), паэмы «Падарожжа на Парнас» (1614), авантурнага рамана «Вандраванні Персілеса і Сіхізмунды» (апубл. 1617).

Вяршыня яго творчасці — раман «Хітрамудры гідальга Дон Кіхот Ламанчскі» (ч. 1—2, 1605—15). Задуманы як пародыя на рыцарскія раманы, твор выйшаў за межы літаратурнай сатыры, стаў энцыклапедыяй іспанскага жыцця мяжы XVI—XVII ст. У ім намаляваны прыгоды Дон Кіхота — збяднелага двараніна, які прагнуў сцвердзіць на зямлі гуманістычныя ідэалы. Не здольны адрозніваць у жыцці сапраўднае ад выдуманага, ён выбіраў дзіўныя шляхі здзяйснення мараў. У вобразе Санча Пансы, збраяносца Дон Кіхота, увасоблены народны розум, кемлівасць, гумар. Імя Дон Кіхота стала назыўным для абазначэння высакародных, але не ўсім зразумелых імкненняў.

Паводле рамана напісаны оперы Г. Пёрсела, Дж. А. Рысторы, Дж. Паізіела, Н. Пічыні, А. Сальеры, [[Ж. Маснэ]], балеты Ж. Буамарцье, С. Меркадангэ, [[Л. Мінкус]]а, пастаўлены кінафільмы (Данія, Францыя, Расія).

На беларускую мову асобныя вершы М. дэ Сервантэса пераклалі [[А. Зарыцкі]], [[Р. Барадулін]], [[Міхась Пазнякоў|М. Пазнякоў]].

=== Дон Кіхот ===
{{main|Дон Кіхот}}
[[Выява:Gustave Doré - Miguel de Cervantes - Don Quixote - Part 1 - Chapter 1 - Plate 1 &quot;A world of disorderly notions, picked out of his books, crowded into his imagination&quot;.jpg|thumb|upright| Першая (з каля 370) ілюстрацыя «''Дон Кіхота''» [[Гюстаў Дарэ|Густава Дарэ]]]]
Дон Кіхот ({{lang-es|Don Quixote}}) з’яўляецца творам з двух асобных тамоў, (у цяперашні час амаль заўсёды публікуецца ў выглядзе аднаго), якія ахопліваюць прыгоды Дон Кіхота, таксама вядомыя як рыцара або чалавека з [[Ла-Манча|Ла-Манчы]], героя, які нясе свой энтузіязм і самападман да выпадковых і камічных прыгод. З аднаго боку, Дон Кіхот з’яўляецца [[сатыра]]й на рыцарскія раманы, якія, хоць і былі па-ранейшаму папулярныя ў часы Сервантэса, тым не менш сталі аб’ектам насмешак сярод больш патрабавальных крытыкаў. Абранне вар’ята ў якасці героя таксама служыла крытычным мэтам, а канцэпцыя вар’яцтва была звязана з фізічным або маральных памяшаннем. Раман дазволіў Сервантэсу асвятліць розныя аспекты чалавечай прыроды. З прычыны таго, што раман і ў прыватнасці яго першая частка была напісана ў асобных апублікаваных раздзелах, склад уключае ў сябе некалькі неадпаведнасцяў. Сервантэс адзначыў некаторыя з гэтых памылак у прадмове да другой часткі; але ён не стаў выпраўляць іх, таму што ён лічыў, што яны будуць занадта строга асуджаны крытыкамі. Сервантэс адчуваў запал да яркага апісання характараў. Дон Кіхот высакародны, адданы прыхільнік ўсяго добрага і вялікага, але ўсе гэтыя цудоўныя якасці змяшаныя з частковай доляй вар’яцтва. Дон Кіхот апісваецца ў пары з працілеглым характарам, [[Санча Панса|Санча Пансы]], чалавека з нізкай самаацэнкай, якія ўяўляе сабой злучэнне грубасці і прастаты.

Дон Кіхот лічыцца першай класічнай мадэллю сучаснага раманса або навэллы, ён паслужыў прататыпам камічнага рамана. Гумарыстычныя сітуацыі ў асноўным бурлескныя, яны ўключаюць ў сябе сатыру. Дон Кіхот з’яўляецца адным з вялікіх кніг Брытанскай энцыклапедыі ў Заходнім свеце, у той час як рускі пісьменнік [[Фёдар Міхайлавіч Дастаеўскі|Фёдар Дастаеўскі]] назваў твор «''апошняй і самай узнёслай працай чалавечага мыслення''»&lt;ref&gt;''A Writer’s Diary'' (1873—1876)&lt;/ref&gt;. Менавіта ў Дон Кіхоце Сервантэс прыдумаў папулярную фразу «доказ пудынгу знаходзіцца ў ежы» (por la muestra se conoce el paño), які па-ранейшаму бачыць інтэнсіўнае выкарыстанне ў скарочанай форме «''доказ ў пудынгу''», і «''хто шмат ходзіць і шмат чытае, той шмат ведае і шмат бачыць''» (quien anda mucho y lee mucho, sabe mucho y ve mucho).

== Беларускія пераклады ==
* Дон-Кіхот: Пер. з рус. [[Л. Радзіміч]] / Сервантэс. — Мн.: Дзярж. выд-ва БССР, 1940. — 617, [1] с.;
* У кн.: Кахаць — гэта значыць…: Старонкі з паэзіі свету. Мн., 1986;
* Хітры гідальга Дон Кіхот Ламанчскі: Раман: [Скароч. выд.: Для сярэд. шк. узросту / Мігель дэ Сервантэс Сааведра. — Мн.: Юнацтва, 1999. — 621, [1] с. — (Школьная бібліятэка)

{{зноскі}}

== Літаратура ==
*  {{Крыніцы/БЭ|14|Сервантэс|Лапін І.}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:Miguel de Cervantes}}
* [http://www.museocasanataldecervantes.org/information/ Музэй Сервантэса] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20190507223133/http://www.museocasanataldecervantes.org/information/ |date=7 мая 2019 }}.{{ref-en}}{{ref-es}}.
* [http://prajdzisvet.org/authors/99-siervantes-mihiel-de.html Мігель дэ Сервантэс] на «[[ПрайдзіСвет|ПрайдзіСвеце]]».
* [https://www.college.columbia.edu/core/content/miguel-de-cervantes Мігель дэ Сервантэс]. Columbia College.{{ref-en}}
* [https://www.biography.com/writer/miguel-de-cervantes Мігель дэ Сервантэс]. Biography.{{ref-en}}
* [https://www.gutenberg.org/ebooks/author/505 Працы Мігеля Сервантэса]. Gutenberg.{{ref-en}}
* [https://librivox.org/author/4220 Працы Мігеля Сервантэса]. LibriVox.{{ref-en}}
* [http://www.donquichote.org/cervantes.php Інфармацыя пра Мігеля Сервантэса]. Donquichote.{{ref-en}}

{{Wikidata/Ancestors}}
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Сервантэс Мігель}}
[[Катэгорыя:Паэты Іспаніі]]
[[Катэгорыя:Пісьменнікі Іспаніі]]
[[Катэгорыя:Драматургі XVI стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Іспанамоўныя пісьменнікі]]
[[Катэгорыя:Асобы на марках]]
[[Катэгорыя:Вікіпедыя:Істотныя артыкулы]]</text>
      <sha1>n30ligmtt70b1mxh9fdo5dzo2fooixh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Макс Планк</title>
    <ns>0</ns>
    <id>46787</id>
    <revision>
      <id>4194984</id>
      <parentid>4168531</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:00:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у (2) з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="230927" xml:space="preserve">{{Вучоны
| Імя = Макс Планк
| Арыгінал імя = {{lang-de|Max Planck}}
| Фота = Max Planck (1858-1947).jpg
| Месца смерці = 
| Навуковая сфера = 
| Узнагароды і прэміі = {{Нобелеўскі медаль}} [[Нобелеўская прэмія па фізіцы]] ([[1918]])&lt;br /&gt;[[Медаль Лорэнца]] ([[1927]])&lt;br /&gt;[[Медаль імя Макса Планка|Медаль Планка]] ([[1929]])
| Роспіс = Max Planck signature.svg
}}
{{Квантавая механіка}}
'''Макс Карл Эрнст Лю́двіг Планк''' ({{lang-de|Max Karl Ernst Ludwig Planck}}, [[23 красавіка]] [[1858]], [[Горад Кіль|Кіль]] — [[4 кастрычніка]] [[1947]], [[Горад Гётынген|Гётынген]]) — выдатны [[Германія|нямецкі]] фізік, заснавальнік [[квантавая механіка|квантавай тэорыі]], які перадвызначыў асноўны кірунак развіцця фізікі з пачатку [[20 стагоддзе|XX стагоддзя]].

Навуковыя працы Планка прысвечаныя [[Тэрмадынаміка|тэрмадынаміцы]], тэорыі [[цеплавое выпраменьванне|цеплавога выпраменьвання]], [[Квантавая фізіка|квантавай тэорыі]], [[Спецыяльная тэорыя адноснасці|спецыяльнай тэорыі адноснасці]], [[Оптыка|оптыцы]]. Ён сфармуляваў [[другі пачатак тэрмадынамікі]] ў выглядзе прынцыпу ўзрастання [[Энтрапія|энтрапіі]] і выкарыстоўваў яго для вырашэння розных задач [[Фізічная хімія|фізічнай хіміі]]. Прымяніўшы да праблемы раўнаважнага цеплавога выпраменьвання метады электрадынамікі і тэрмадынамікі, Планк атрымаў закон размеркавання энергіі ў спектры абсалютна чорнага цела ([[формула Планка]]) і абгрунтаваў гэты закон, увёўшы ўяўленне аб кванце энергіі і [[Пастаянная Планка|кванце дзеяння]]. Гэта дасягненне паклала пачатак развіццю квантавай фізікі, распрацоўкай розных аспектаў якой ён шмат займаўся ў наступныя гады («''другая тэорыя''» Планка, праблема структуры {{нп3|фазавая прастора|фазавай прасторы|en|Phase space}}, [[статыстычная механіка]] квантавых сістэм і так далей). Планк упершыню вывеў ураўненні дынамікі [[Рэлятывісцкая механіка|рэлятывісцкай часціцы]] і заклаў асновы рэлятывісцкай тэрмадынамікі. Шэраг работ Планка прысвечаны гістарычным, метадалагічным і філасофскім аспектам навукі.

== Біяграфія ==
=== Паходжанне і адукацыя (1858—1878) ===

Макс Планк&lt;ref group=&quot;Кам&quot;&gt;Паводле выдання «''Spiegel Online''», сапраўднае імя Планка было не Макс, а Маркс ({{lang-de|Marx}}) — гэта форма [[Латынь|лацінскага]] імя Маркус. Гэта адкрыццё зрабіў журналіст Карл Дамен, які працаваў у царкоўным архіве [[Горад Кіль|Кіля]]. Гл.: {{cite web|url=http://www.spiegel.de/wissenschaft/mensch/namens-ueberraschung-gestatten-marx-planck-a-549404.html|title=Gestatten, Marx Planck|author=Seidler C.|date=24.04.2008|description=|publisher=Spiegel Online|accessdate=2012-08-17|lang=en|archiveurl=https://www.webcitation.org/6A0poppF5?url=http://www.spiegel.de/wissenschaft/mensch/namens-ueberraschung-gestatten-marx-planck-a-549404.html|archivedate=18 жніўня 2012|deadurl=no}}&lt;/ref&gt;, які нарадзіўся 23 красавіка 1858 года ў Кілі, належаў да старога дваранскага роду; сярод яго продкаў — вядомыя юрысты, навукоўцы, ваенныя і царкоўныя дзеячы. Яго дзед Хейнрых Людвіг Планк ({{lang-de|''Heinrich Ludwig Planck''}}, 1785—1831) і прадзед Готліб Якаб Планк ({{lang-de|''Gottlieb Jakob Planck''}}, 1751—1833) былі прафесарамі [[Багаслоўе|тэалогіі]] ў [[Гётынгенскі ўніверсітэт|Гётынгенскім універсітэце]], а дзядзька Готліб Карл Георг Планк ({{lang-de|''Gottlieb Karl Georg Planck''}}, 1824—1910) — вядомым юрыстам, адным са стваральнікаў {{нп3|Германскае грамадзянскае ўлажэнне|Германскага грамадзянскага ўлажэння|ru|Германское гражданское уложение}}. Бацька будучага фізіка, Іаган Юліус Вільгельм фон Планк ({{lang-de|''Johann Julius Wilhelm von Planck''}}, 1817—1900), быў таксама юрыстам, прафесарам права [[Універсітэт імя Хрысціяна Альбрэхта|Кільскага ўніверсітэта]]. Ён быў жанаты двойчы і меў дваіх дзяцей ад першага шлюбу (Хуга і Эма) і пяцярых ад другога (Германа, Хільдэгард, Адальберт, Макс і Ота). Маці Макса, Эма Патцыг ({{lang-de|''Emma Patzig''}}, 1821—1914), паходзіла з пастарскай сям'і з памеранскага гарадка [[Горад Грайфсвальд|Грайфсвальд]]{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=7—8|name=КФ7}}{{sfn|Heilbron|1986|p=1}}{{sfn|Mehra|2001|p=26}}. Як пісаў вядомы фізік [[Макс Борн]], «''аб паходжанні Планка, аб усіх гэтых людзях — выдатных, годных, непадкупных, высакародных і шляхетных, якія аддалі сябе служэнню царкве і дзяржаве, — неабходна памятаць кожнаму, хто захоча зразумець характар ​​Макса Планка і вытокі яго поспеху''»{{sfn|Борн|1977|с=51}}.

[[Файл:Max Planck signature 10 years old.jpg|thumb|right|200px|Аўтограф 10-гадовага Макса Планка.]]

Першыя дзевяць гадоў жыцця Макса прайшлі ў Кілі, сталіцы [[Гольштэйн|Галштыніі]], якая ў той час была ў цэнтры супярэчнасцей паміж [[Данія]]й і [[Прусія]]й. У [[1864]] годзе юны Планк нават стаў сведкам {{нп3|Аўстра-пруска-дацкая вайна|уступлення ў горад пруска-аўстрыйскіх войскаў|en|Second Schleswig War}}&lt;ref name=&quot;КФ7&quot; /&gt;. У [[1867]] годзе Вільгельм Планк прыняў запрашэнне заняць пасаду прафесара юрыспрудэнцыі [[Мюнхенскі ўніверсітэт Людвіга-Максіміліяна|Мюнхенскага ўніверсітэта]] і разам з сям'ёй пераехаў у баварскую сталіцу. Тут Макс быў аддадзены ў Максіміліянаўскую гімназію ({{lang-de|''Maximiliansgymnasium München''}}); ён займаўся ахвотна і скора стаў адным з найлепшых вучняў у класе. Хоць шмат увагі надавалася традыцыйным для гімназій прадметам (у прыватнасці, вывучэнню старажытных моў), выкладанне прыродазнаўчанавуковых дысцыплін у гэтай школе таксама знаходзілася на высокім узроўні. Глыбокі ўплыў на юнага Планка аказаў настаўнік матэматыкі Герман Мюлер ({{lang-de|''Hermann Müller''}}), ад якога будучы навуковец упершыню пачуў пра [[закон захавання энергіі]]; у Макса рана выявіўся матэматычны талент{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=9—11}}. І хоць настаўнікі не бачылі ў яго нейкіх асаблівых здольнасцей, яны спецыяльна адзначалі яго асабістыя якасці — моцны характар, стараннасць і выканаўчасць{{sfn|Heilbron|1986|p=3}}. Навучанне ў гімназіі спрыяла ўмацаванню ў ім цікавасці да навукі, да высвятлення законаў прыроды, пра што ён так пісаў на зыходзе жыцця:
{{пачатак цытаты}}
''З юнацтва мяне натхніла на занятак навукай усведамленне таго зусім не відавочнага факту, што законы нашага мыслення супадаюць з заканамернасцямі, якія маюць месца ў працэсе атрымання ўражанняў ад знешняга свету, і што, такім чынам, чалавек можа судзіць аб гэтых заканамернасцях пры дапамозе чыстага мыслення. Істотна важным пры гэтым з'яўляецца тое, што знешні свет уяўляе сабой нешта незалежнае ад нас, абсалютнае, чаму супрацьстаім мы, а пошукі законаў, якія адносяцца да гэтага абсалютнага, уяўляюцца мне самай выдатнай задачай у жыцці навукоўца.''
{{канец цытаты|крыніца=Макс Планк&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар= Планк М. |загаловак= Научная автобиография |выданне= УФН |год= 1958 |том= 64 |старонкі= 625}}&lt;/ref&gt;}}

Іншым захапленнем Планка з дзіцячых гадоў была музыка: ён спяваў у хоры хлопчыкаў, іграў на некалькіх інструментах (асабліва шмат часу ён праводзіў за {{нп3|Раяль|раялем|ru|Рояль}}), вывучаў {{нп3|тэорыя музыкі|тэорыю музыкі|en|Music theory}} і спрабаваў складаць музыку, аднак хутка прыйшоў да высновы, што ў яго няма таленту [[кампазітар]]а. К моманту заканчэння школы ён апынуўся перад выбарам: стаць піяністам, філолагам або заняцца вывучэннем фізікі і матэматыкі. Планк абраў апошняе і ў верасні [[1874]] года стаў студэнтам Мюнхенскага ўніверсітэта. Зрэшты, у студэнцкія гады ён па-ранейшаму шмат часу надаваў музыцы: іграў на [[арган]]е ў студэнцкай царкве, служыў хормайстрам у студэнцкім спеўным саюзе, дырыжыраваў аматарскім аркестрам{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=12—14}}.

Неўзабаве пасля паступлення ва ўніверсітэт Планк па парадзе бацькі звярнуўся да прафесара Філіпа Іагана Густава фон Жолі ({{lang-de|''Philipp Johann Gustav Von Jolly''}}) і расказаў, што хацеў бы займацца [[Тэарэтычная фізіка|тэарэтычнай фізікай]]. Той пачаў адгаворваць студэнта ад гэтага намеру, сцвярджаючы, што гэтая навука блізкая да завяршэння і што ў ёй засталося даследаваць толькі некаторыя нязначныя праблемы. Зрэшты, гэтая размова не паўплывала на жаданне Планка стаць тэарэтыкам{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=14—16}}. Тлумачачы гэта рашэнне, ён казаў, што ў яго не было жадання здзяйсняць адкрыцці, а толькі зразумець і па магчымасці паглыбіць ужо ўсталяваныя асновы навукі{{sfn|Heilbron|1986|p=10}}. На працягу шасці семестраў Планк слухаў лекцыі па эксперыментальнай фізіцы, якія чыталі Вільгельм фон Бетц ({{lang-de|''Wilhelm von Beetz''}}) і той жа Жолі. Пад кіраўніцтвам апошняга Планк правёў сваё адзінае эксперыментальнае даследаванне, прысвечанае пранікальнасці нагрэтай [[Плаціна (хімічны элемент)|плаціны]] для газаў, у прыватнасці [[вадарод]]у. Паколькі ў Мюнхене не было кафедры тэарэтычнай фізікі, ён пачаў наведваць заняткі матэматыкаў {{нп3|Філіп Людвіг фон Зейдэль|Людвіга Зейдэля|ru|Зейдель, Филипп Людвиг фон}} і Густава Баўэра ({{lang-de|''Gustav Bauer''}}), у якіх, як ён прызнаваў пазней, шмат чаму навучыўся{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=18—19}}.

У лабараторыі Жолі Планк пазнаёміўся з [[Герман Людвіг Фердынанд Гельмгольц|Германам Гельмгольцам]], знакамітым фізікам, прафесарам [[Берлінскі ўніверсітэт імя Гумбальта|Берлінскага ўніверсітэта]]. Юнак вырашыў працягнуць адукацыю ў Берліне, дзе правёў два семестры 1877/1878 навучальнага года. Тут яго настаўнікамі сталі Гельмгольц і [[Густаў Кірхгоф]]; ён таксама наведваў лекцыі матэматыка [[Карл Веерштрас|Карла Веерштраса]]. Зрэшты, Планк быў расчараваны лекцыямі па фізіцы, таму ўзяўся за стараннае вывучэнне арыгінальных работ Гельмгольца і Кірхгофа, якія лічыў узорам для пераймання ў плане майстэрства і яснасці выкладання. Неўзабаве будучы навуковец пазнаёміўся з працамі [[Рудольф Юліус Эмануэль Клаўзіус|Рудольфа Клаузіуса]] па тэорыі цеплыні і быў так уражаны, што вырашыў заняцца [[тэрмадынаміка]]й{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=19—26}}.

=== Пачатак навуковай кар’еры (1878—1888) ===
[[Файл:Max Planck 1878.GIF|thumb|left|180px|Макс Планк у 1878 годзе.]]

Летам [[1878]] года Планк вярнуўся ў Мюнхен і неўзабаве здаў экзамен на права працаваць настаўнікам фізікі і матэматыкі. Адначасова ён пачаў самастойныя навуковыя даследаванні, кіруючыся толькі кнігамі і навуковымі артыкуламі. Гэта дазволіла яго вучню [[Макс фон Лаўэ|Максу фон Лаўэ]] пазней назваць Планка «''самавукам''». Адштурхоўваючыся ад работ Клаўзіуса, Планк разглядзеў пытанне аб незваротнасці працэсаў [[Цеплаправоднасць|цеплаправоднасці]] і даў першую фармулёўку [[Другі пачатак тэрмадынамікі|другога пачатку тэрмадынамікі]] ў тэрмінах узрастання энтрапіі. Вынікі былі выкладзены ў доктарскай дысертацыі «''Аб другім законе механічнай тэорыі цеплыні''» ({{lang-de|«''Über den zweiten Hauptsatz der mechanischen Wärmetheorie''»}}), абарона якой адбылася 12 лютага [[1879]] года ў Мюнхенскім універсітэце. Нарэшце, 28 чэрвеня, пасля здачы вуснага экзамену, Планку была прысуджана ступень [[доктар філасофіі|доктара філасофіі]] з найвышэйшай адзнакай ([[Лацінскія ўзнагароды|summa cum laude]]). Зрэшты, у той час яго дысертацыя не прыцягнула да сябе ніякай увагі, нягледзячы на ​​тое, што ён паслаў яе некалькім вядомым фізікам{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=26—31}}.

У [[1880]] годзе Планк прадставіў працу «''Станы раўнавагі ізатропных цел пры розных тэмпературах''» («''Gleichgewichtszustände isotroper Körper in verschiedenen Temperaturen''») на суісканне права працаваць выкладчыкам ва ўніверсітэце ([[хабілітацыя]]) і атрымаў месца [[прыват-дацэнт]]а, якое займаў на працягу пяці наступных гадоў. Паколькі выкладчыцкія абавязкі не адбіралі ў яго шмат часу, ён мог цалкам сканцэнтравацца на навуковай рабоце. У свабодны час ён займаўся музыкай, вывучаў яе тэорыю і атрымаў вядомасць як бліскучы піяніст. Іншым захапленнем Планка ў гэтыя гады стаў [[альпінізм]], якім ён пачаў займацца ў размешчаных непадалёк Баварскіх Альпах; вучоны заставаўся прыхільнікам гэтага віду спорту на працягу ўсяго наступнага жыцця{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=32—34}}.

Увесь гэты час Планк спадзяваўся атрымаць месца прафесара ў якім-небудзь універсітэце. Аднак першае запрашэнне паступіла з Вышэйшай лесатэхнічнай школы ў Ашафенбургу ({{lang-de|''Forstliche Hochschule Aschaffenburg''}}), дзе вызвалілася пасада выкладчыка фізікі. Параіўшыся з Гельмгольцам, Планк вырашыў адмовіцца і чакаць варыянта, які бы больш адпавядаў яго навуковым памкненням. Такі выпадак прадставіўся вясной 1885 года, калі малады навуковец атрымаў прапанову заняць месца экстраардынарнага прафесара тэарэтычнай фізікі ў [[Універсітэт імя Хрысціяна Альбрэхта|Кільскім універсітэце]]. Ён з радасцю пагадзіўся, хоць, як прызнаваўся пасля, гэтым прызначэннем ён быў абавязаны не столькі прызнанню сваіх навуковых прац, колькі пратэкцыі бацькі, чый блізкі сябар {{нп3|Густаў Карстэн|Густаў Карстэн|ru|Карстен, Густав}} працаваў прафесарам фізікі і мінералогіі ў Кіле. Тут, у горадзе свайго дзяцінства, Планк хутка асвоіўся і неўзабаве завяршыў кнігу «''Прынцып захавання энергіі''» ({{lang-de|«''Das Princip der Erhaltung der Energie''»}}), над якой працаваў з 1884 года. Гэтую манаграфію ён адправіў на конкурс работ, абвешчаны філасофскім факультэтам [[Гётынгенскі ўніверсітэт|Гётынгенскага ўніверсітэта]]. Кніга была сустрэта з цікавасцю, аднак была ўдастоена толькі другой прэміі, у той час як першая наогул не была ўручана нікому з удзельнікаў конкурсу. Прычынай гэтага стала тое, што ў навуковай спрэчцы паміж гётынгенцам [[Вільгельм Эдуард Вебер|Вільгельмам Веберам]] і берлінцам Гельмгольцам Планк апынуўся на баку апошняга{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=35—39}}.

Пачынаючы з восені [[1886]] года, Планк напісаў серыю артыкулаў пад агульнай назвай «''Аб прынцыпе ўзрастання энтрапіі''» ({{lang-de|«''Über das Princip der Vermehrung der Entropie''»}}), у якіх прымяніў тэрмадынамічныя меркаванні да вырашэння канкрэтных задач фізікі і хіміі. Гэтыя працы прынеслі яму пэўную вядомасць у навуковых колах, асабліва сярод спецыялістаў па [[Фізічная хімія|фізічнай хіміі]]. У прыватнасці, ён пазнаёміўся з [[Вільгельм Фрыдрых Оствальд|Вільгельмам Оствальдам]] і [[Свантэ Аўгуст Арэніус|Свантэ Арэніусам]]; апошні прыязджаў да Планка ў Кіль, каб абмеркаваць навуковыя праблемы. 31 сакавіка 1887 года Макс Планк, які цяпер быў цалкам забяспечаны фінансава, ажаніўся са сваёй сяброўкай дзяцінства Марыяй Мерк ({{lang-de|''Marie Merck''}}), дачкой мюнхенскага банкіра{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=42—44}}. У іх было чацвёра дзяцей: сыны Карл ({{lang-de|''Karl''}}, 1888—1916) і Эрвін ({{lang-de|''Erwin''}}, 1893—1945) і дзве дачкі-блізняты Эма ({{lang-de|''Emma''}}, ​​1889—1919) і Грэта ({{lang-de|''Grete''}}, 1889—1917){{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=61|name=КФ61}}.

=== Прафесар у Берліне (1889—1944) ===
==== Першыя гады ў Берліне ====

[[Файл:Hermann von Helmholtz4.jpg|thumb|left|200px|Герман Гельмгольц, ініцыятар запрашэння Планка ў Берлін.]]

У кастрычніку 1887 года, пасля смерці Кірхгофа, вызвалілася кафедра тэарэтычнай фізікі Берлінскага ўніверсітэта. Першыя два прэтэндэнты на права заняць гэтую пасаду — [[Людвіг Больцман]] і [[Генрых Рудольф Герц|Генрых Герц]] — адказалі адмовай, выбраўшы [[Мюнхен]] і [[Бон]] адпаведна. Тады Гельмгольц прапанаваў кандыдатуру Планка, які атрымаў ад калег высокія ацэнкі як навуковец, педагог і чалавек. Да выканання сваіх абавязкаў у [[Берлін]]е малады фізік прыступіў у студзені [[1889]] года; першыя тры гады ён заставаўся экстраардынарным прафесарам, пакуль ў [[1892]] годзе ва ўніверсітэце не была заснавана ардынарныя прафесура па тэарэтычнай фізіцы. Адначасова ён узначаліў зноў адкрыты пры ўніверсітэце Інстытут тэарэтычнай фізікі. Праца ў Берліне дазваляла цесна мець зносіны з Гельмгольцам, {{нп3|Аўгуст Кунт|Аўгустам Кунтам|ru|Кундт, Август}} і іншымі вядомымі фізікамі, аднак, як тэарэтык, Планк знаходзіўся па сутнасці ў ізаляваным становішчы, і спачатку яму каштавала вялікай працы наладзіць кантакт з калегамі-эксперыментатарамі{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=44—48}}. У [[1894]] годзе па прадстаўленні Гельмгольца і Кунта яго абралі дзеючым членам [[Пруская акадэмія навук|Прускай акадэміі навук]]{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=57}}.

Планк прымаў актыўны ўдзел ва ўніверсітэцкім жыцці, у працы розных камісій і выкарыстаў свой узрастаючы аўтарытэт для абароны сваіх калег і навукі ў цэлым. Так, ён настаяў на прызначэнні Эміля Варбурга пераемнікам Аўгуста Кунта, які памёр у 1894 годзе, хоць прускае міністэрства адукацыі спрабавала праігнараваць рэкамендацыю факультэта на карысць гэтай кандыдатуры (магчыма, па прычыне яўрэйскага паходжання Варбурга). У 1895 годзе Планк быў членам камісіі, якая расследавала па патрабаванні міністэрства дзейнасць фізіка {{нп3|Леа Аронс|Леа Аронса|de|Leo Arons|}}, які стаяў на сацыялістычных пазіцыях і фінансава падтрымліваў [[Сацыял-дэмакратычная партыя Германіі|Сацыял-дэмакратычную партыю Германіі]]. Камісія не выявіла ўплыву палітычных поглядаў Аронса на яго педагагічную і навуковую дзейнасць і адмовілася караць яго. У [[1897]] годзе, адказваючы на ​​спецыяльны запыт, Планк выказаўся супраць прынцыповай забароны на ўніверсітэцкую адукацыю для жанчын; сам ён дазволіў некалькім жанчынам наведваць свае лекцыі. Пазней ён запрасіў з Вены [[Лізэ Майтнер|Лізу Майтнер]], былую студэнтку Больцмана, і ў [[1912]] годзе нават прызначыў яе сваім асістэнтам; Майтнер стала адным з найбліжэйшых сяброў Планка{{sfn|Heilbron|1986|pp=36—39}}. У першыя берлінскія гады Планк па-ранейшаму надаваў шмат увагі музыцы і пэўны час нават чытаў курс па тэорыі музыкі. Калі Інстытуту была перададзена вялікая {{нп3|фісгармонія|фісгармонія|en|Pump organ}}, ён атрымаў магчымасць вывучыць на гэтым інструменце ўспрыманне натуральнага ладу музыкі і прыйшоў да высновы, што тэмпераваны строй пры ўсіх абставінах гучыць больш выразна. Гэты вынік («''наша вуха аддае перавагу тэмпераванай гаме''») Планк апублікаваў у [[1893]] годзе ў адмысловым артыкуле. Цікавасць да мастацтва і літаратуры зблізіла навукоўца з гісторыкам [[Тэадор Момзен|Тэадорам Момзенам]], раманістам {{нп3|Адольф Тоблер|Адольфам Тоблерам|en|Adolf Tobler}} і іншымі прадстаўнікамі гуманітарных колаў{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=50—51}}.

З 1895 года абавязкі Планка ўключалі рэдагаванне часопіса «''{{нп3|Annalen der Physik|Annalen der Physik|de|Annalen der Physik}}''», у якім вучоны адказваў за артыкулы па тэарэтычных пытаннях. Працуючы на ​​гэтай пасадзе, ён імкнуўся больш выразна аддзяляць фізіку ад матэматыкі і філасофіі, што спрыяла фарміраванню новай па тых часах дысцыпліны — [[Тэарэтычная фізіка|тэарэтычнай фізікі]]{{sfn|Heilbron|1986|p=39}}. [[23 сакавіка]] [[1911]] года Планк быў абраны абавязковым сакратаром Прускай акадэміі навук, гэта значыць адным з чатырох кіраўнікоў гэтай установы (па двое ад прыродазнаўчага і гуманітарнага аддзяленняў). У наступныя некалькі гадоў ён выкарыстаў сваё становішча для запрашэння ў Берлін і абрання членам акадэміі [[Альберт Эйнштэйн|Альберта Эйнштэйна]], працы якога высока цаніў{{sfn|Heilbron|1986|p=39}}. Акрамя таго, Планк займаў пасаду рэктара Берлінскага ўніверсітэта на 1913/1914 навучальны год, а таксама тройчы (у 1905—1908 і 1915—1916 гадах) абіраўся прэзідэнтам {{нп3|Нямецкае фізічнае таварыства|Нямецкага фізічнага таварыства|de|Deutsche Physikalische Gesellschaft}}. Ён быў залучаны ў стварэнне [[Таварыства кайзера Вільгельма]], заснаванага ў 1911 годзе ўказам імператара [[Вільгельм II Гогенцолерн|Вільгельма II]]; у прыватнасці, з [[1913]] года ён удзельнічаў у перамовах з нагоды заснавання ў рамках Таварыства Інстытута фізікі, узначаліць які павінен быў Эйнштэйн{{sfn|Heilbron|1986|pp=61—68}}{{sfn|Hoffman|2008|name=Hoffman}}.

У кастрычніку [[1909]] года памерла жонка Планка Марыя. Праз паўтара года, у сакавіку 1911 года, навуковец ажаніўся ў другі раз — з пляменніцай сваёй першай жонкі Маргарытай фон Хёслін ({{lang-de|''Margarete von Hoeßlin''}}, 1882—1949), дачкой вядомага мастака Георга фон Хёсліна ({{lang-de|''Georg von Hoeßlin''}}). У іх было адно агульнае дзіця Герман ({{lang-de|''Hermann''}}, 1911—1954){{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=105}}{{sfn|Kangro|1974}}. Планк быў сямейным чалавекам і, паводле сведчання жонкі, «''цалкам раскрываў усе свае чалавечыя якасці толькі ў сям'і''». Па-сапраўднаму свабодна ён адчуваў сябе толькі сярод людзей свайго кола; берлінскі прыгарад {{нп3|Груневальд|Груневальд|ru|Груневальд}}, дзе навуковец з сям'ёй жыў у вялікім доме з шырокім садам, быў населены ўніверсітэцкімі прафесарамі. Блізкімі суседзямі Планка былі вядомыя гісторыкі {{нп3|Ганс Дэльбрук|Ганс Дэльбрук|de|Hans Delbrück}} і {{нп3|Адольф фон Гарнак|Адольф фон Гарнак|en|Adolf von Harnack}}. У даваенныя гады кожныя два тыдні Планк ладзіў дома музычныя вечары, у якіх удзельнічалі знакаміты скрыпач [[Ёзеф Ёахім]], Альберт Эйнштэйн і іншыя сябры. Паводле сведчання пляменніка навукоўца, музыка была адзінай вобласцю, у якой Планк не стрымліваў свой дух; вучоны аддаваў перавагу сачыненням [[Франц Шуберт|Шуберта]], [[Іаганес Брамс|Брамса]] і [[Роберт Шуман|Шумана]]{{sfn|Heilbron|1986|pp=33—34}}.

==== Квантавая гіпотэза Планка ====

Да берлінскага перыяду адносіцца найвышэйшае навуковае дасягненне Планка. У сярэдзіне 1890-х гадоў ён заняўся праблемай [[цеплавое выпраменьванне|цеплавога выпраменьвання]] і ў канцы [[1900]] года дасягнуў вырашальнага поспеху: атрымаў правільную [[Формула Планка|формулу для размеркавання энергіі]] ў спектры абсалютна чорнага цела і даў яе тэарэтычнае абгрунтаванне, увёўшы знакаміты «''[[Пастаянная Планка|квант дзеяння]]''» &lt;math&gt;h&lt;/math&gt;. Квантавая гіпотэза нямецкага навукоўца, глыбокі сэнс якой выявіўся толькі значна пазней, адзначыла нараджэнне [[Квантавая фізіка|квантавай фізікі]]{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=71—75}}. У наступныя гады Планк прыклаў шмат намаганняў, спрабуючы ўзгадніць свае вынікі з [[класічная фізіка|класічнай фізікай]]; ён вельмі насцярожана ставіўся да далейшых крокаў, якія ўсё далей адводзілі ад старых уяўленняў, напрыклад да тэорыі [[Фатон|светлавых квантаў]] Эйнштэйна{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=84—88}}. Аднак усе яго намаганні аказаліся марнымі, пра што ён пісаў у сваёй «''Навуковай аўтабіяграфіі''» ({{lang-de|«''Wissenscbaftliche Selbslbiographie''»}}):

{|
|{{пачатак цытаты}}
''Мае марныя спробы неяк увесці квант дзеяння ў класічную тэорыю працягваліся на працягу шэрага гадоў і каштавалі мне немалых намаганняў. Некаторыя з маіх калег угледжвалі ў гэтым свайго роду трагедыю. Але я быў іншай думкі пра гэта, таму што карысць, якую я здабываў з гэтага паглыбленага аналізу, была вельмі значнай. Бо цяпер я дакладна ведаю, што квант дзеяння грае ў фізіцы значна большую ролю, чым я спачатку быў схільны лічыць…''
{{канец цытаты|крыніца=Макс Планк&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар= Планк М. |загаловак= Научная автобиография |выданне= УФН |год= 1958 |том= 64 |старонкі= 635}}&lt;/ref&gt;}}
|}

Тым часам, дзякуючы працам Альберта Эйнштэйна, {{нп3|Паўль Эрэнфест|Паўля Эрэнфеста|ru|Эренфест, Пауль}} і іншых навукоўцаў, тэорыя квантаў набывала ўсё большае прызнанне ў навуковай супольнасці. Сведчаннем гэтага стала скліканне восенню 1911 года першага {{нп3|Сальвеяўскія кангрэсы|Сальвеяўскага кангрэса|ru|Сольвеевские конгрессы}}, прысвечанага тэме «''Выпраменьванне і кванты''». Гэтая прадстаўнічая канферэнцыя змясціла квантавую тэорыю выпраменьвання ў цэнтр увагі навуковага свету, хоць праблемы і супярэчнасці, якія стаялі перад ёй, заставаліся нявырашанымі{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=105—111}}. Пасля з'яўлення ў [[1913]] годзе работ [[Нільс Бор|Нільса Бора]], які звязаў гіпотэзу квантаў з праблемай будовы атама, пачаўся этап бурнага развіцця квантавай фізікі. Прызнаннем заслуг Планка стала прысуджэнне яму [[Нобелеўская прэмія па фізіцы|Нобелеўскай прэміі па фізіцы]] за 1918 год з фармулёўкай «''у знак прызнання заслуг, якія ён аказаў фізіцы сваім адкрыццём квантаў энергіі''». [[2 ліпеня]] [[1920]] года вучоны прачытаў у [[Горад Стакгольм|Стакгольме]] Нобелеўскую лекцыю «''Узнікненне і паступовае развіццё тэорыі квантаў''» ({{lang-en|«''The Genesis and Present State of Development of the Quantum Theory''»}}){{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=130—131}}&lt;ref&gt;{{cite web |url= http://nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1918/ |title= The Nobel Prize in Physics 1918 |author=  |date=  |description= Информация с сайта Нобелевского комитета |publisher= Nobelprize.org |accessdate= 2012-04-29 |lang= en |archiveurl= https://web.archive.org/web/20120513212953/http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1918/ |archivedate= 13 мая 2012 |deadurl= yes }}&lt;/ref&gt;.

==== Першая сусветная вайна і яе наступствы ====

[[Файл:Dr. Max Planck.jpg|thumb|right|300px|Макс Планк у сваім працоўным кабінеце.]]

Як і многія яго калегі, Планк, выхаваны ў духу прускага патрыятызму, з натхненнем успрыняў пачатак [[Першая сусветная вайна|Першай сусветнай вайны]]. У сваіх публічных выступленнях ён вітаў вайну, накіраваную, як ён думаў, на абарону справядлівых патрабаванняў і жыццёва важных каштоўнасцей нямецкай нацыі, і заклікаў моладзь уступаць добраахвотнікамі ў войска. Ён бачыў у вайне спосаб пераадолення ўсіх рознагалоссяў і аб'яднання нацыі ў адзінае цэлае: «''Нямецкі народ зноў здабыў сябе''». Планк падпісаў апублікаваны ў кастрычніку [[1914]] года «''{{нп3|Маніфест 93-х|Маніфест 93-х інтэлектуалаў|de|Manifest der 93}}''» ({{lang-de|«Manifest der 93»}}), апраўдваючы ўступленне Германіі ў вайну; пасля ён шкадаваў аб гэтым. Змякчэнне пазіцыі навукоўца адбылося шмат у чым дзякуючы зносінам з [[Хендрык Антон Лорэнц|Хендрыкам Лорэнцам]], які з прычыны прыналежнасці да нейтральнай дзяржавы меў магчымасць данесці да Планка пункт гледжання процілеглага боку. У прыватнасці, галандскі фізік прывёў доказы таго, што злачынствы нямецкіх войскаў у Бельгіі не былі толькі плёнам паклёпу і варожай прапаганды. Ужо з вясны [[1915]] года Планк выказваўся супраць узмацнення нянавісці паміж народамі і за аднаўленне ранейшых міжнародных сувязей, а ў пачатку [[1916]] года перадаў праз Лорэнца адкрыты ліст калегам з краін [[Антанта|Антанты]], у якім аб'яўляў «''Маніфест 93-х''» вынікам усплёску патрыятызму ў першыя тыдні вайны, адмовіўся абараняць усе дзеянні нямецкіх вайскоўцаў у ходзе вайны і пісаў, што «''існуюць галіны інтэлектуальнага і маральнага жыцця, якія ляжаць за межамі барацьбы нацый''» і ў якіх магчыма плённае супрацоўніцтва грамадзян розных краін. Шмат намаганняў Планк аддаў на тое, каб прадухіліць «''чысткі''» ў Прускай акадэміі навук, не дапусціць выключэння з яе замежных членаў і пазбегнуць поўнага разрыву адносін з навуковымі таварыствамі варожых краін{{sfn|Heilbron|1986|pp=69—80}}.

Наіўнасць уяўленняў Планка пра палітыку ў гады вайны адзначалі Лаўэ і Эйнштэйн{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=125}}. Паражэнне ў вайне і наступнае [[Лістападаўская рэвалюцыя|падзенне манархіі]] балюча закранулі патрыятычныя пачуцці Планка. Нават праз чатыры гады ў адным з сваіх выступленняў ён выказваў шкадаванне, што [[Дынастыя Гогенцолернаў|імператарская сям'я]] пазбавілася трона. Разам з тым, ён разумеў, што адрачэнне імператара з'яўляецца адной з умоў правядзення неабходных рэформ і захавання самой нямецкай дзяржавы{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=132—134}}{{sfn|Heilbron|1986|pp=81—82}}. Вайна прынесла вучонаму і асабістую трагедыю: у маі 1916 года [[Вердэнская аперацыя|пад Вердэнам]] загінуў яго старэйшы сын Карл. Гэта падзея падштурхнула Планка пераацаніць сваё стаўленне да сына, які не мог знайсці сябе ў жыцці і не змог апраўдаць надзей, якія ўскладаліся на яго бацькам; вучоны з горыччу пісаў з гэтай нагоды: «''Без вайны я б ніколі не даведаўся пра яго каштоўнасць, а зараз, калі я ведаю яе, я павінен страціць яго''». У 1917 годзе дачка Планка Грэта, якая выйшла замуж за Гайдэльбергскага прафесара Фердынанда Фелінга ({{lang-de|''Ferdinand Fehling''}}), памерла праз тыдзень пасля родаў. Яе сястра-блізнятка Эма, якая ўзяла на сябе клопат пра дзіця, у студзені 1919 года таксама стала жонкай Фелінга, аднак у канцы года яе напаткаў лёс сястры: яна таксама памерла пры родах. Асірацелыя ўнучкі, якія атрымалі імёны ў гонар сваіх мацярэй, часткова выхоўваліся ў доме дзеда. Малодшы сын Планка Эрвін, які таксама служыў на фронце, сустрэў заканчэнне вайны ў французскім палоне{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=127—128}}{{sfn|Heilbron|1986|pp=82—84}}.

==== Веймарская рэспубліка ====

[[Файл:Max Planck (Nobel 1918).jpg|thumb|left|200px|Макс Планк у 1918 годзе.]]

Планк сыграў бачную ролю ў пасляваеннай рэарганізацыі нямецкай навукі, якая адбывалася ва ўмовах заняпаду эканомікі і скарачэння фінансавання навуковых даследаванняў. Ён стаў адным з ініцыятараў заснавання Надзвычайнай асацыяцыі нямецкай навукі ({{lang-de|''Notgemeinschaft der deutschen Wissenschaft''}}), створанай для прыцягнення фінансаў з розных крыніц, і пасля актыўна ўдзельнічаў у размеркаванні сродкаў, якое ажыццяўлялася рознымі камісіямі гэтай арганізацыі. Планк, з 1916 года сенатар Таварыства кайзера Вільгельма, прымаў удзел у агульным кіраўніцтве Таварыствам, інстытуты якога ў новых умовах былі вымушаныя арыентавацца на прыкладныя распрацоўкі, важныя для аднаўлення нямецкай прамысловасці. Вучоны займаў крытычную пазіцыю ў адносінах да гэтай новай палітыкі, заклікаючы не забываць пра важнасць фундаментальных даследаванняў. У ліпені [[1930]] года ён быў абраны прэзідэнтам Таварыства; шмат часу пажылы навуковец аддаваў зносінам з палітыкамі, прадпрымальнікамі, банкірамі, журналістамі, выступаў у сродках масавай інфармацыі{{sfn|Heilbron|1986|pp=89—98}}. Што да яго палітычных поглядаў, то ў новых умовах [[Веймарская рэспубліка|парламенцкай рэспублікі]] Планк стаў падтрымліваць умерана правую [[Нямецкая народная партыя|Нямецкую народную партыю]], якая прадстаўляла інтарэсы прамыслоўцаў. І хоць ён не мог ухваліць многія новаўвядзенні і, напрыклад, лічыў «''усеагульнае права галасаваць (для дваццацігадовых!) фундаментальнай памылкай''», ён не бачыў сэнсу выступаць супраць новай дзяржавы і не бачыў магчымасці вярнуць усё назад{{sfn|Heilbron|1986|pp=105—106}}.

Акрамя эканамічнай разрухі, становішча навукі ў пасляваеннай Германіі ўскладнялася міжнароднай ізаляцыяй, якая шмат у чым была звязана з нацыяналістычнай пазіцыяй нямецкіх навукоўцаў у гады вайны і якая толькі паступова пачынала пераадольвацца. Сітуацыя пагаршалася суровымі абмежаваннямі, накладзенымі на Германію паводле вынікаў мірнага дагавора, што не спрыяла праяўленню ініцыятывы з боку навукоўцаў; Планк і большасць яго калег лічылі афіцыйнае прызнанне ўласнай няправасці немагчымым у такіх умовах, бо гэта маглі палічыць праявай баязлівасці і эгаізму. Толькі к сярэдзіне 1920-х гадоў напружанне стала змяншацца, і ў 1926 годзе, пасля прыняцця Германіі ў [[Ліга Нацый|Лігу Нацый]], нямецкія і аўстрыйскія навукоўцы атрымалі запрашэнне далучыцца да Міжнароднага даследчага савета (папярэдніка {{нп3|Міжнародны савет па навуцы|Міжнароднага савета па навуцы|en|International Council for Science}}){{sfn|Heilbron|1986|pp=100—103}}. Планк, разумеючы важнасць міжнароднага навуковага супрацоўніцтва, спрыяў аднаўленню разарваных вайной сувязей і наладжванню новых кантактаў у час сваіх паездак. У гэтай дзейнасці ён стараўся прытрымлівацца прынцыпу неўмяшання палітыкі ў справы навукі і аддаваў перавагу нефармальным або чыста навуковым кантактам і сустрэчам, наладжаным дзяржаўнымі ці іншымі палітычнымі арганізацыямі. У прыватнасці, нягледзячы на халаднаватае стаўленне ўрада і сваёй партыі, ён наведаў у якасці прадстаўніка Прускай акадэміі навук урачыстасці з нагоды 200-годдзя [[Расійская акадэмія навук|Расійскай акадэміі навук]], якія праходзілі ў верасні [[1925]] года ў [[Горад Санкт-Пецярбург|Ленінградзе]] і [[Горад Масква|Маскве]]{{sfn|Heilbron|1986|pp=107—112}}{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=171—178}}.

Планк перадаў кіраўніцтва Інстытутам тэарэтычнай фізікі [[Макс фон Лаўэ|Максу фон Лаўэ]] яшчэ ў 1921 годзе, а восенню 1926 года, па дасягненнi гранiчнага ўзросту, пакінуў пасаду прафесара Берлінскага ўніверсітэта. Яго пераемнікам стаў [[Эрвін Шродзінгер]], за працамі якога Планк сачыў з вялікай цікавасцю. Аднак і пасля выхаду ў адстаўку навуковец, які атрымаў тытул {{нп3|Эмерыт|ганаровага прафесара|en|Emeritus}}, па-ранейшаму актыўна ўдзельнічаў у навуковым жыцці ўніверсітэта, працы прыёмных і атэстацыйных камісій, яшчэ некалькі гадоў чытаў курсы лекцый; ён таксама заставаўся сакратаром Прускай акадэміі навук. У 1930-я гады Планк атрымаў магчымасць больш часу аддаваць лекцыям па агульнанавуковых і філасофскіх праблемамах; яго выступленні адбываліся не толькі ў розных універсітэтах Германіі, але і ў [[Нідэрланды|Галандыі]], [[Англія|Англіі]], [[Швейцарыя|Швейцарыі]], [[Швецыя|Швецыі]], [[Фінляндыя|Фінляндыі]]. Вучоны строга прытрымліваўся ў жыцці пэўнага распарадку, згодна з якім праца чаргавалася з адпачынкам. Ён заўсёды выкарыстоўваў свае водпускі, каб як след адпачыць, падарожнічаў, займаўся [[альпінізм]]ам, праводзіў час у сваім маёнтку паблізу {{нп3|Горад Тэгернзе|Тэгернзе|de|Tegernsee (Stadt)}}; яму ўдалося захаваць добрае здароўе да сталага ўзросту{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=154—160}}{{sfn|Heilbron|1986|pp=99—100}}.

==== Перыяд нацызму ====

[[Файл:Max Planck 1933.jpg|thumb|right|200px|Макс Планк у 1933 годзе.]]

У [[1933]] годзе {{нп3|Прыход нацыянал-сацыялістаў да ўлады ў Германіі|да ўлады ў Германіі прыйшла нацыянал-сацыялістычная партыя|ru|Приход национал-социалистов к власти в Германии}} пад кіраўніцтвам [[Адольф Гітлер|Адольфа Гітлера]]; пачаліся ганенні супраць непажаданых навукоўцаў, многія з іх (асабліва [[Яўрэі|яўрэйскага]] паходжання) былі вымушаныя [[Эміграцыя|эміграваць]]. Многія нямецкія навукоўцы спачатку думалі, што палітыка новага рэжыму носіць часовы характар ​​і што негатыўныя тэндэнцыі з часам павінны знікнуць, таму тактыка Планка і іншых кіраўнікоў навукі заключалася ў тым, каб абараняць навуку і пры гэтым пазбягаць хоць якой крытыкі рэжыму. Паводле слоў гісторыка Джона Хейльбрана, «''яны адкрыта ішлі на саступкі ў малых рэчах і не пратэставалі публічна супраць вялікіх несправядлівасцей…''»{{sfn|Heilbron|1986|pp=149—150}}. Першачарговай задачай для Планка і яго калег, што засталіся ў Германіі, стала захаванне навукі ў новых умовах, абарона яе ад канчатковага разбурэння. Для гэтага пажылы вучоны выкарыстаў свой аўтарытэт і становішча прэзідэнта [[Таварыства кайзера Вільгельма]]; імкнучыся не прыцягваць увагі ўлад, ён спрыяў захаванню працаздольнасці інстытутаў Таварыства, дапамагаў звольненым супрацоўнікам знайсці новую працу або выехаць за мяжу. Прытрымліваючыся гэтай тактыкі асабістых кантактаў, у час сустрэчы з [[Адольф Гітлер|Адольфам Гітлерам]] у маі 1933 года Планк паспрабаваў заступіцца за свайго яўрэйскага калегу [[Фрыц Габер|Фрыца Габера]], знакамітага хіміка, аднак фюрар нават не захацеў гаварыць на гэтую тэму. Пацярпеўшы гэта паражэнне, Планк, аднак, ніколі адкрыта не выступаў супраць [[Нацызм|нацысцкага]] рэжыму і стараўся па меры сіл падтрымліваць з ім мірныя адносіны. Так, ён быў не згодзен з пазіцыяй Эйнштэйна, які публічна заявіў пра сваё непрыманне нацызму, і фактычна ўхіліўся ад удзелу ў працэдуры пазбаўлення Эйнштэйна членства ў Прускай акадэміі навук. Тым не менш, жадаючы змякчыць сітуацыю, Планк выступіў з заявай, у якой нагадаў пра значэнне работ Эйнштэйна для развіцця фізікі, аднак пры гэтым выказаў шкадаванне, што «''Эйнштэйн сваімі ўласнымі палітычнымі паводзінамі зрабіў сваю прысутнасць у акадэміі немагчымай''». Планк таксама выступіў у якасці арганізатара ўшанавання памяці Габера, які памёр у эміграцыі; гэта сход адбыўся, нягледзячы на ​​афіцыйную забарону наведваць яго, якая распаўсюджвалася на ўсіх дзяржаўных служачых{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=184—189}}{{sfn|Heilbron|1986|pp=151—162}}. Вучоны дазваляў сабе крытыкаваць рэжым толькі ўскосным чынам, закранаючы ў сваіх выступленнях на філасофскія і гістарычныя тэмы тыя ці іншыя праблемы сучаснасці{{sfn|Heilbron|1986|pp=180—183}}. Эйнштэйн так і не дараваў Планку за яго адмову публічна выступіць супраць несправядлівасцей (у 1933 годзе спынілася іх перапіска), і нават Лаўэ крытыкаваў свайго настаўніка за тое, што той не праявіў большай «''упартасці''»{{sfn|Heilbron|1986|p=200}}.

У пачатку 1936 года актывізаваліся нападкі на Планка з боку прадстаўнікоў так званай «''[[Нямецкая фізіка|арыйскай фізікі]]''»; вучоны аб'яўляўся правадніком шкодных ідэй, пасрэдным даследчыкам, стаўленікам «''эйнштэйнаўскай зграі''». Гэтая актывізацыя была шмат у чым абумоўлена прызначанымі на 1 красавіка перавыбарамі прэзідэнта Таварыства кайзера Вільгельма, якое, паводле слоў [[Філіп Эдуард Антон фон Ленард|Філіпа Ленарда]], з самага пачатку было «''яўрэйскай пачварай''». Аднак Планку ўдалося захаваць за сабой гэты пост, адначасова пачаліся пошукі падыходзячага пераемніка. Ім стаў [[Карл Бош]], які змяніў Планка ў [[1937]] годзе. [[22 снежня]] [[1938]] года пажылы вучоны сышоў і з пасады сакратара акадэміі, аднак працягваў барацьбу, імкнучыся захаваць за гэтай навуковай установай рэшткі самастойнасці{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=169—173}}. У маі 1938 года ў Берліне быў, нарэшце, адкрыты Інстытут фізікі Таварыства кайзера Вільгельма ({{lang-de|''Kaiser-Wilhelm-Institut für Physik''}}), стварэнню якога на працягу многіх гадоў Планк прысвячаў шмат намаганняў. Нягледзячы на ​​супраціўленне прадстаўнікоў «''арыйскай фізікі''», па ініцыятыве зноў прызначанага дырэктара [[Петэр Іозеф Вільгельм Дэбай|Петэра Дебая]] інстытуту было прысвоена імя Макса Планка{{sfn|Heilbron|1986|pp=175—179}}.

=== Апошнія гады (1944—1947) ===

[[Файл:Göttingen-Grave.of.Max.Planck.jpg|thumb|right|200px|Магіла Макса Планка ў Гётынгене.]]

Пасля пачатку [[Другая сусветная вайна|Другой сусветнай вайны]] Планк працягваў выступаць з лекцыямі па ўсёй краіне. У лютым 1944 года ў выніку налёту англа-амерыканскай авіяцыі згарэў дом навукоўца ў [[Груневальд]]зе; былі знішчаны яго рукапісы і дзённікі, большая частка яго бібліятэкі. Ён быў вымушаны пераехаць да свайго сябра Карла Штыля ({{lang-de|''Carl Still''}}) у маёнтак {{нп3|Рогац|Рогец|en|Rogätz}} пад [[Горад Магдэбург|Магдэбургам]]. Жорсткім ударам для састарэлага навукоўца стала смерць яго другога сына Эрвіна ({{lang-de|''Erwin Planck''}}), які быў блізкі да групы {{нп3|Клаўс Шэнк фон Штаўфэнберг|палкоўніка Штаўфэнберга|be-x-old|Кляўс Шэнк фон Штаўфэнбэрг}} і прымаў удзел у дыскусіях змоўшчыкаў пра будучую перабудову Германіі. Хоць непасрэднага ўдзелу ў {{нп3|Змова 20 ліпеня|падзеях 20 ліпеня 1944 года|de|Attentat vom 20. Juli 1944}} Эрвін, відаць, не прымаў, ён быў асуджаны на смерць і, нягледзячы на ​​просьбы бацькі аб памілаванні, у студзені 1945 года павешаны. Вясной 1945 года Макс Планк ледзь не загінуў у час бамбёжкі ў [[Горад Касель|Каселе]], дзе ён выступаў з чарговай лекцыяй. У канцы красавіка маёнтак Рогац быў разбураны; Планк з жонкай некаторы час хаваліся ў лесе, затым на працягу двух тыдняў жылі ў мясцовага малочніка; стан навукоўца пагаршаўся пашкоджаннем пазваночніка {{нп3|Рэўматоідны артрыт|рэўматоідным артрытам|en|Rheumatoid arthritis}}, ён з цяжкасцю мог хадзіць. Нарэшце, ён быў дастаўлены ў Гётынген амерыканскімі ваеннымі, адпраўленымі на выратаванне старога па просьбе прафесара Роберта Поля. Тут навуковец быў вымушаны правесці пяць тыдняў ва ўніверсітэцкай клініцы, яго здароўе значна пагоршылася ў выніку перажытых падзей. Акрыяўшы, Планк пасяліўся ў Гётынгене ў сваёй пляменніцы; неўзабаве ён змог вярнуцца да працы, да лекцыйных выступленняў{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=193—197}}{{sfn|Heilbron|1986|pp=192—196}}.

У ліпені [[1946]] года Планк наведаў Англію, дзе ў якасці адзінага прадстаўніка Германіі прыняў удзел у святкаванні 300-годдзя з дня нараджэння [[Ісаак Ньютан|Ісаака Ньютана]]. Некаторы час састарэлы фізік заставаўся ганаровым прэзідэнтам Таварыства кайзера Вільгельма, якое неўзабаве са згоды вучонага было перайменавана ў [[Таварыства Макса Планка]] (першым яго прэзідэнтам стаў [[Ота Ган]]){{sfn|Heilbron|1986|pp=197—199}}. У [[Горад Бон|Боне]], падчас адной са сваіх лекцыйных паездак, 88-гадовы Планк сур'ёзна захварэў на двухбаковае [[Пнеўманія|запаленнем лёгкіх]], аднак здолеў ачуняць. У сакавіку 1947 года адбылося яго апошняе выступленне перад студэнтамі. Навуковая супольнасць Германіі рыхтавалася да ўрачыстасцей з нагоды яго 90-годдзя, але за лічаныя месяцы да гэтай круглай даты навуковец памёр ад [[інсульт]]у. Гэта адбылося [[4 кастрычніка]] [[1947]] года ў Гётынгене, дзе Планк і быў пахаваны{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=197—199}}&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар= Weir J. |загаловак= Max Planck: Revolutionary Physicist |выдавецтва= Capstone Press |год= 2009 |pages= 26}}&lt;/ref&gt;.

== Навуковая творчасць ==
=== Закон захавання энергіі ===

У кнізе «''Прынцып захавання энергіі''» ({{lang-de|«''Das Princip der Erhaltung der Energie''»}}) (1887), якая сыграла значную ролю ў развіцці ўяўленняў аб гэтым [[Закон захавання энергіі|фундаментальным законе прыроды]], Планк падрабязна разглядзеў гісторыю ўзнікнення гэтага закону, прааналізаваў уклад навукоўцаў мінулага (пачынаючы ад {{нп3|Сімон Стэвін|Стэвіна|en|Simon Stevin}} і заканчваючы [[Герман Людвіг Фердынанд Гельмгольц|Гельмгольцам]]) у разуменне ролі канцэпцыі захавання энергіі ў навуцы{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=217—229}}. Далей Планк разглядзеў розныя віды энергіі і паказаў, што для атрымання з закону захавання энергіі {{нп3|Ураўненне руху|ўраўненняў руху|en|Equations of motion}} (напрыклад, ураўненняў Ньютана) неабходна выкарыстоўваць так званы {{нп3|прынцып суперпазіцыі|прынцып суперпазіцыі|be-x-old|Прынцып супэрпазыцыі}}, згодна з якім поўную энергію сістэмы можна разбіць на суму незалежных кампанентаў (напрыклад, на энергіі руху ўздоўж адпаведных каардынатных восей). Прынцып суперпазіцыі, згодна з Планкам, не з'яўляецца цалкам строгім і мае патрэбу ў эксперыментальнай праверцы ў кожнай асобнай сітуацыі. Абапіраючыся на гэты прынцып, вучоны таксама паказаў, што з закону захавання энергіі вынікае [[Законы Ньютана|ньютанаўскі закон дзеяння і процідзеяння]]. Такім чынам, падкрэслівае Планк, «''прынцып суперпазіцыі грае ва ўсёй фізіцы… надзвычай важную ролю; без яго ўсе з'явы змяшаліся б адна з адной, і зусім немагчыма было б устанавіць залежнасць асобных з'яў адна ад адной; бо калі кожнае дзеянне парушаецца іншым, то, натуральна, спыняецца магчымасць спазнаць прычынную сувязь''»{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=230—232}}. У сваім разглядзе закону захавання энергіі як эмпірычнага закону вучоны імкнуўся аддзяліць яго фізічны змест ад распаўсюджаных у той час філасофскіх і навукова-папулярных спекуляцый, а заадно правесці мяжу паміж [[Тэарэтычная фізіка|тэарэтычнай фізікай]] з аднаго боку і [[метафізіка]]й і [[матэматыка]]й з іншага. У гэтым таксама знаходзіла выражэнне імкненне, якому Планк следаваў на працягу ўсяго свайго жыцця: выяўляць універсальныя навуковыя прынцыпы, пазбаўленыя [[Антрапамарфізм|антрапаморфных]] рыс або гістарычнага {{нп3|рэлятывізм|рэлятывізму|en|Relativism}}{{sfn|Wegener|2010|p=147—150}}.

З даследаваннем закону захавання энергіі звязаны зварот Планка да іншай фундаментальнай канцэпцыі — {{нп3|прынцып найменшага дзеяння|прынцыпу найменшага дзеяння|en|Principle of least action}}, які ён называў «''найвышэйшым фізічным законам''». Вучоны адзначаў, што законы захавання адзіным чынам вынікаюць з прынцыпу найменшага дзеяння: [[закон захавання імпульсу]] адпавядае прасторавым каардынатам, тады як закон захавання энергіі — часаваму вымярэнню{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=235—236}}. Больш таго, калі першыя адкрыцці ў галіне квантавай фізікі паставілі пытанне аб дастасавальнасці вядомых законаў класічнай механікі і электрадынамікі, прынцып найменшага дзеяння, на думку Планка, павінен быў захаваць сваю ўніверсальную значнасць, у адрозненне ад такіх вытворных ад яго паняццяў, як [[ураўненні Гамільтана]]&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар= Stöltzner M. |загаловак= The principle of least action as the logical empiricist's ''Shibboleth'' |спасылка= http://dx.doi.org/10.1016/S1355-2198(03)00002-9 |выданне= Studies in History and Philosophy of Modern Physics |год= 2003 |volume= 34 |pages= 295}}&lt;/ref&gt;.

=== Тэрмадынаміка ===

==== Прынцып узрастання энтрапіі і яго прымяненні ====

[[Файл:Clausius.jpg|thumb|right|180px|Рудольф Клаўзіус — аўтар паняцця «''энтрапія''».]]

Са студэнцкіх часоў Планк адчуваў глыбокую цікавасць да [[Другі пачатак тэрмадынамікі|другога пачатку тэрмадынамікі]], аднак быў нездаволены яго фармулёўкамі. Паводле сцвярджэння навукоўца, другі пачатак можна сфармуляваць у найбольш простым і агульным выглядзе, калі скарыстацца прадстаўленнем аб энтрапіі — велічыні, уведзенай у фізіку Рудольфам Клаўзіусам. Тады, згодна з Планкам, другі закон тэрмадынамікі можна выразіць у наступнай форме: сумарная энтрапія ўсіх цел, якія падвяргаюцца зменам у тым ці іншым натуральным працэсе, узрастае{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=243}}. Пад «''натуральным працэсам''» Планк меў на ўвазе [[незваротны працэс]], у супрацьлегласць працэсу [[Зваротны працэс|зваротнаму]], або «''нейтральнаму''»; адметнай асаблівасцю натуральнага працэсу з'яўляецца немагчымасць вярнуць сістэму ў зыходны стан без унясення змяненняў у целы вакол сістэмы. Такім чынам, энтрапія выступае ў якасці меры «''перавагі''», якая робіцца прыродай канчатковаму стану сістэмы перад пачатковым, і цесна звязана з незваротнасцю працэсаў. Гэтыя меркаванні былі выкладзены маладым навукоўцам у яго доктарскай дысертацыі (1879). У наступныя гады ён разглядзеў шэраг канкрэтных тэрмадынамічных працэсаў з мэтай доказу магчымасці ўстанаўлення законаў фізічнай і [[хімічная раўнавага|хімічнай раўнавагі]] з меркавання аб дасягненні энтрапіяй максімальнай велічыні ў стане раўнавагі{{sfn|Франкфурт|1975|с=738}}. Зрэшты, як адзначыў праз шмат гадоў сам Планк, «''вялікі амерыканскі тэарэтык [[Джозая Уілард Гібс]] апярэдзіў мяне, яшчэ раней сфармуляваўшы тыя ж самыя палажэнні, часткова нават у яшчэ больш агульным выглядзе, так што… мая праца не ўвянчалася знешнім поспехам''»&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар= Планк М. |загаловак= Научная автобиография |спасылка= http://ufn.ru/ru/articles/1958/4/a/ |выданне= УФН |год= 1958 |том= 64 |старонкі= 627}}&lt;/ref&gt;.

Перавагі фармулёўкі другога пачатку тэрмадынамікі ў тэрмінах энтрапіі былі прадэманстраваны навукоўцам у серыі з чатырох работ пад агульнай назвай «''Аб прынцыпе ўзрастання энтрапіі''» ({{lang-de|«''Über das Princip der Vermehrung der Entropie''»}}, першыя тры часткі выйшлі ў [[1887]] годзе, а чацвёртая — у [[1891]] годзе). У першым паведамленні Планк разглядзеў узаемадзеянне паміж двума [[Агрэгатны стан|агрэгатнымі станамі]] аднаго рэчыва, а таксама паміж [[Хімічнае злучэнне|хімічным злучэннем]] і сумессю прадуктаў яго дысацыяцыі. Ён паказаў, што пры адвольных тэмпературы і ціску ў такіх сістэмах немагчыма ўстойлівая раўнавага: у першым выпадку адзін агрэгатны стан пераходзіць у іншы, а ў другім рэчыве цалкам распадаецца ці ж, наадварот, усе прадукты дысацыяцыі злучаюцца. Далей аўтар разглядзеў хімічныя рэакцыі пры сталых вагавых суадносінах рэчываў і прыйшоў да высновы, што у выніку прынцыпу ўзрастання энтрапіі рэакцыя будзе ісці да поўнага свайго заканчэння ў пэўным кірунку, які залежыць ад тэмпературы і ціску{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=248—252}}. У другім паведамленні Планк звярнуўся да праблемы дысацыяцыі газападобных злучэнняў і, правёўшы аналіз змены энтрапіі, паказаў, што раскладанне рэчыва будзе працягвацца незалежна ад стану сістэмы, што вызначаецца тэмпературай, ціскам і ступенню дысацыяцыі. У трэцім паведамленні навуковец прадэманстраваў, што прынцып узрастання энтрапіі дазваляе ўстанавіць законы наступстваў любых хімічных і тэрмадынамічных рэакцый. Тут жа ён увёў паняцце электрычнай энтрапіі і прааналізаваў выпадак узаемадзеяння двух [[Праваднік, электрычнасць|праваднікоў]]. Нарэшце, у апошнім, чацвёртым, паведамленні Планк разглядзеў [[Электрахімія|электрахімічныя]] працэсы. Тэарэтычныя высновы для ўсіх асобных выпадкаў, да якіх ён звяртаўся ў гэтай серыі артыкулаў, параўноўваліся з даступнымі эксперыментальнымі дадзенымі{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=253—255}}. Тэрмадынамічны падыход, развіты Планкам у гэтых працах, адыграў значную ролю ў развіцці [[Фізічная хімія|фізічнай хіміі]]; у прыватнасці, ім было атрымана важнае выражэнне для залежнасці [[Канстанта раўнавагі|канстанты раўнавагі]] хімічнай рэакцыі ад ціску{{sfn|Соловьёв|1975|с=745—746|name=Соловьёв745}}.

На працягу сваёй наступнай навуковай кар'еры Планк неаднаразова вяртаўся да абмеркавання сэнсу другога пачатку тэрмадынамікі і розных яго трактовак. Ён лічыў, што гэты закон немагчыма сфармуляваць {{нп3|апрыёры|апрыёры|ru|Априори}}, можна толькі вывесці з вартых даверу эксперыментальных назіранняў. Значэнне другога пачатку, згодна з Планкам, таксама складаецца ў тым, што ён прадастаўляе неабходны і дастатковы крытэрый для адрознівання зваротных і незваротных працэсаў або, іншымі словамі, меру тэрмадынамічнай імавернасці таго ці іншага стану сістэмы{{sfn|Франкфурт|1975|с=742—743}}. Яго зварот да імавернаснай трактоўкі энтрапіі, упершыню прапанаванай [[Людвіг Больцман|Людвігам Больцманам]], быў звязаны з распрацоўкай тэорыі [[цеплавое выпраменьванне|цеплавога выпраменьвання]] ў 1895—1901 гадах. Для Планка перавага статыстычнага вызначэння энтрапіі над чыста тэрмадынамічным, якога ён раней прытрымліваўся, заключалася ў пашырэнні гэтага паняцця на {{нп3|Метастабільнасць|нераўнаважныя станы|en|Metastability}} сістэмы. Аднак, у адрозненне ад Больцмана, трактоўка Планкам прынцыпу ўзрастання энтрапіі як абсалютнага, дэтэрмінісцкага (а не статыстычнага) закону заставалася спачатку нязменнай. Толькі да 1914 года працы [[Альберт Эйнштэйн|Альберта Эйнштэйна]] і {{нп3|Мар'ян Смалухоўскі|Мар'яна Смалухоўскага|en|Marian Smoluchowski}} па тэорыі [[Броўнаўскі рух|броўнаўскага руху]] канчаткова пераканалі Планка ў існаванні [[Флуктуацыя|флуктуацый]] і, як вынік, у справядлівасці статыстычнага разумення другога пачатку тэрмадынамікі{{sfn|Klein (NP)|1963|pp=94—99}}. У артыкуле «''Новае статыстычнае вызначэнне энтрапіі''» ({{lang-de|«''Eine neue statistische Definition der Entropie''»}}, 1925) ён даў агульную фармулёўку статыстычнага выражэння для энтрапіі квантавых сістэм і прымяніў яе да выпадкаў сістэмы {{нп3|Гарманічны асцылятар|асцылятара|es|Oscilador armónico}} і аднаатамнага газу{{sfn|Борн|1977|с=72}}.

==== Тэрмадынаміка раствораў і электралітаў ====

[[Файл:Nernst, Einstein, Planck, Millikan, Laue in 1931.jpg|thumb|right|350px|Пяць нобелеўскіх лаўрэатаў, злева направа: [[Вальтэр Нернст]], [[Альберт Эйнштэйн]], Макс Планк, [[Роберт Мілікен]] і [[Макс фон Лаўэ]]. Фота 1931 года.]]

У серыі работ «''Аб прынцыпе ўзрастання энтрапіі''» ({{lang-de|«''Über das Princip der Vermehrung der Entropie''»}}) Планк ужыў другі пачатак тэрмадынамікі ў сваёй фармулёўцы да апісання тэрмадынамічных уласцівасцей разведзеных раствораў і вызначыў умовы, якія накладаюцца на канцэнтрацыі [[раствор]]аных рэчываў, каб пры дадзеных тэмпературы і ціску ў сістэме наступіла хімічная раўнавага. Пры гэтым ён паказаў, што ўласцівасці раствораў залежаць ад узаемадзеяння паміж малекуламі [[растваральнік]]а і растворанага рэчыва і таму не зводзяцца да газавых законаў; вывеў з тэрмадынамічных меркаванняў {{нп3|Законы Рауля|закон Рауля|ru|Законы Рауля}} аб паніжэнні ціску пары растваральніка пры даданні да яго некаторай долі іншага рэчыва; устанавіў суадносіны паміж паніжэннем [[Тэмпература плаўлення|тэмпературы плаўлення]] і {{нп3|Удзельная цеплата плаўления|схаванай цеплатой плаўлення|ru|Удельная теплота плавления}}; атрымаў формулу [[Якаб Хендрык вант Гоф|вант Гофа]] для [[Асматычны ціск|асматычнага ціску]]&lt;ref name=&quot;Соловьёв745&quot; /&gt;. Карыстаючыся сваёй тэорыяй, Планк у [[1887]] годзе паказаў, што такія ўласцівасці раствораў, як паніжэнне тэмпературы замярзання, можна патлумачыць толькі дысацыяцыяй растворанага рэчыва. Гэта знаходзілася ў адпаведнасці з тэорыяй {{нп3|электралітычная дысацыяцыя|электралітычнай дысацыяцыі|ru|Электролитическая диссоциация}}, развітай прыкладна ў тыя ж гады шведскім навукоўцам [[Свантэ Аўгуст Арэніус|Свантэ Арэніусам]], якая атрымала тым самым тэрмадынамічнае абгрунтаванне. Зрэшты, сам Арэніус крытыкаваў планкаўскі падыход, паколькі лічыў важным наяўнасць у часціц растворанага рэчыва [[Электрычны зарад|электрычнага зараду]], які ніяк не ўлічваўся ў чыста тэрмадынамічным аналізе нямецкага фізіка. Амаль адначасовае з'яўленне работ Планка і Арэніуса выклікала ў пачатку 1890-х гадоў дыскусію пра прыярытэт у распрацоўцы тэорыі электралітычнай дысацыяцыі; зрэшты, пазней Планк прызнаў першынства свайго шведскага калегі{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=260—262}}{{sfn|Соловьёв|1975|с=747—749}}. Зрэшты, як заўважыў [[Макс Борн]], ніхто з удзельнікаў дыскусіі цалкам не меў рацыю, паколькі, як паказалі даследаванні [[Петэр Іозеф Вільгельм Дэбай|Дэбая]] і {{нп3|Эрых Хюкель|Хюкеля|en|Erich Hückel}}, справядлівасць тэрмадынамічных законаў не адмяняе залежнасць іх канкрэтнага віду ад зараду{{sfn|Борн|1977|с=55}}.

У [[1888]] годзе незалежна ад [[Вільгельм Фрыдрых Оствальд|Вільгельма Оствальда]] Планк прадэманстраваў дастасавальнасць [[закон дзеючых мас|закону дзеючых мас]] да раствораў слабых [[электраліт]]аў. У [[1890]] годзе Планк даў тэрмадынамічнае абгрунтаванне тэорыі [[Дыфузія|дыфузіі]] электралітаў, прапанаванай [[Вальтэр Нернст|Вальтэрам Нернстам]] і заснаванай на здагадцы аб асматычным ціску [[іон]]аў у растворы. Абапіраючыся на гэтую тэорыю, Планк атрымаў для рознасці патэнцыялаў двух электралітаў формулу, якая была эксперыментальна пацверджана Нернстам{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=264—266}}{{sfn|Соловьёв|1975|с=750}}. У сваіх «''Лекцыях па тэрмадынаміцы''» ({{lang-de|«''Vorlesungen über Thermodynamik''»}}) (1897) вучоны даў строгі доказ {{нп3|правіла фаз||en|Phase rule}} для шматкампанентнай хімічнай сістэмы, прымяніў яго да раствораў, даследаваў шэраг прыватных выпадкаў і класіфікаваў іх у адпаведнасці з лікам кампанентаў і лікам фаз{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=259—260}}. Значна пазней, у пачатку [[1930-я|1930-х]] гадоў, Планк вярнуўся да фізіка-хімічнай тэматыкі і напісаў некалькі прац аб рознасці патэнцыялаў слабых раствораў электралітаў{{sfn|Борн|1977|с=74|name=Борн74}}.

==== Іншыя працы па тэрмадынаміцы ====

У [[1906]] годзе Нернст на аснове сваіх эксперыментальных даследаванняў выказаў дапушчэнне, што энтрапія чыстага [[Крышталічныя целы|крышталічнага]] рэчыва пры [[Абсалютны нуль тэмпературы|абсалютным нулі тэмпературы]] імкнецца да пастаяннай велічыні, якая не залежыць ад фазы, ціску і іншых параметраў{{sfn|Müller|2007|p=167}}. Гэта сцвярджэнне атрымала назву [[Трэці пачатак тэрмадынамікі|трэцяга пачатку тэрмадынамікі]], або тэарэмы Нернста. У [[1911]] годзе Планк прапанаваў лічыць, што пры абсалютным нулі энтрапія любога аднароднага [[Фізіка кандэнсаванага стану|кандэнсаванага рэчыва]] роўная нулю. Трэці пачатак у такой форме не абмяжоўваецца выпадкамі [[Хімічная рэакцыя|хімічных рэакцый]] або [[Фазавы пераход|фазавых ператварэнняў]], разгледжанымі Нернстам, а дазваляе вызначыць абсалютнае значэнне энтрапіі любога адзіночнага цела{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=272—273}}{{sfn|Müller|2007|pp=171—172}}. Больш за тое, такое вызначэнне энтрапіі, згодна з Планкам, можна звязаць з квантавымі заканамернасцямі, а менавіта з фіксаванай велічынёй ячэйкі фазавай прасторы, што дазваляе адназначна вылічыць імавернасць тэрмадынамічнага стану (лік мікрастанаў) і, такім чынам, энтрапію{{sfn|Klein (PT)|1966|p=31}}.

У [[1934]] годзе Планк прапанаваў першую агульную матэматычную фармулёўку [[прынцып Ле Шатэлье — Браўна|прынцыпу Ле Шатэлье — Браўна]], згодна з якой пры змене аднаго з параметраў сістэмы адбываецца такое зрушэнне іншай характарыстыкі, што змяненне першага параметра або павялічваецца, або памяншаецца ў залежнасці ад таго, ці адносяцца абодва параметры да аднаго тыпу велічынь або да розных. Пад тыпам велічынь тут маюцца на ўвазе [[Інтэнсіўная велічыня|інтэнсіўныя]] або [[Экстэнсіўная велічыня|экстэнсіўныя]] велічыні{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=263}}.

=== Тэорыя цеплавога выпраменьвання і пачатак квантавай тэорыі ===

==== Класічны этап ====
Яшчэ ў самым пачатку сваёй навуковай дзейнасці Планк прыйшоў да высновы, што законы тэрмадынамікі самі па сабе здольныя прыводзіць да правільных вынікаў без выкарыстання якіх-небудзь адвольных дапушчэнняў аб будове рэчыва. Да такіх дапушчэнняў ён адносіў і [[атамізм]]{{sfn|Heilbron|1986|p=11}}. Больш за тое, ён крытыкаваў [[Фізічная кінетыка|кінетычную тэорыю газаў]], лічачы, што яна супярэчыць прынцыпу ўзрастання энтрапіі, і ў 1882 годзе пісаў, што атамная тэорыя рана ці позна павінна саступіць месца прадстаўленню аб непарыўнай будове матэрыі. Аднак неўзабаве, працуючы над праблемамі фізічнай хіміі, ён усвядоміў, што ніякай плённай альтэрнатывы атамным і малекулярным тэорыям не існуе і што неабходна мець некаторую механічную мадэль элементарных з'яў. Пры гэтым, аднак, ён працягваў скептычна ставіцца да існуючай атамістычнай гіпотэзы і статыстычных падыходаў да тэрмадынамікі. На яго думку, увядзення імавернасці было недастаткова, каб растлумачыць незваротнасць тэрмадынамічных працэсаў; узрастанне энтрапіі ён разумеў у строга дэтэрмінісцкім сэнсе. Супярэчлівасць пазіцыі Планка выявілася ў дыскусіі, якая разгарнулася ў [[1895]] годзе, у якой ён падтрымаў свайго вучня [[Эрнст Цэрмела|Эрнста Цэрмела]], крытыкаваў статыстычную трактоўку энтрапіі [[Людвіг Больцман|Людвіга Больцмана]] і адначасова не жадаў цалкам адкідваць магчымасць механічнага тлумачэння другога пачатку тэрмадынамікі. У якасці кампрамісу ён выказаў дапушчэнне (1897), што строгая механічная інтэрпрэтацыя можа аказацца справядлівай пры разглядзе не дыскрэтных мас (як у кінетычнай тэорыі газаў), а непарыўнай матэрыі. У спробе вырашыць супярэчнасці паміж механікай і тэрмадынамікай і атрымаць незваротнасць за кошт выключна [[Кансерватыўная сіла|кансерватыўных працэсаў]] навуковец звярнуўся да праблемы [[цеплавое выпраменьванне|цеплавога выпраменьвання]]. Забягаючы наперад, можна сказаць, што праца над гэтай тэмай ператварыла яго ў перакананага атаміста{{sfn|Heilbron|1986|pp=14—20}}{{sfn|Kuhn|1987|pp=22—28}}.

[[Файл:Black-body realization.png|thumb|right|150px|Схематычны малюнак рэалізацыі чорнага цела.]]

Да таго моманту, калі Планк прыступіў да працы над тэорыяй цеплавога выпраменьвання, перад гэтай дысцыплінай стаяла праблема фундаментальнай важнасці — разлічыць размеркаванне энергіі ў спектры раўнаважнага выпраменьвання [[Абсалютна чорнае цела|абсалютна чорнага цела]], г. зн. цела, якое цалкам паглынае падаючае на яго выпраменьванне ва ўсіх спектральных дыяпазонах. Добрай практычнай рэалізацыяй абсалютна чорнага цела з'яўляецца невялікая адтуліна ў сценцы замкнёнай поласці; унутры такой прылады ўсталёўваецца раўнавага паміж выпраменьваннем і рэчывам, так што выпраменьванне, якое выходзіць з адтуліны, блізкае па сваіх характарыстыках да выпраменьвання чорнага цела. Важнасць функцыі &lt;math&gt;K(\nu, T)&lt;/math&gt;, якая апісвае выпускаючую здольнасць абсалютна чорнага цела пры дадзенай тэмпературы &lt;math&gt;T&lt;/math&gt; і на дадзенай частаце &lt;math&gt;\nu&lt;/math&gt;, вызначаецца [[Закон выпрамянення Кірхгофа|законам Кірхгофа]] (1859), паводле якога адносіны выпускальнай і паглынальнай здольнасцей любога цела роўныя якраз універсальнай функцыі &lt;math&gt;K(\nu, T)&lt;/math&gt;. Да канца [[19 стагоддзе|XIX стагоддзя]] было ўстаноўлена некалькі заканамернасцей, якія тычацца раўнаважнага выпраменьвання абсалютна чорнага цела. Так, [[закон Стэфана — Больцмана]] (1879, 1884) сцвярджае тэмпературную залежнасць аб'ёмнай шчыльнасці энергіі выпраменьвання, велічыні, інтэгральнай па ўсіх частотах у дыяпазоне. [[Закон зрушэння Віна]] (1893) дазволіў звесці задачу пошуку функцыі двух аргументаў &lt;math&gt;K(\nu, T)&lt;/math&gt; да знаходжання функцыі адной пераменнай &lt;math&gt;F(\nu/T)&lt;/math&gt;. Акрамя таго, гэты закон вызначае зрушэнне максімуму спектра выпраменьвання пры змене тэмпературы. Спробы вывесці залежнасць &lt;math&gt;K(\nu, T)&lt;/math&gt; з тэрмадынамічных і электрадынамічных меркаванняў прадпрымаліся такімі фізікамі, як Уладзімір Міхельсон (1887) і [[Вільгельм Він]] (1896); у апошняга атрымалася атрымаць закон нармальнага размеркавання выпраменьвання ў спектры чорнага цела, які атрымаў прыблізнае пацвярджэнне ў вымярэннях {{нп3|Фрыдрых Пашэн|Фрыдрыха Пашэна|ru|Пашен, Фридрих}}, {{нп3|Ота Люмер|Ота Люмера|ru|Люммер, Отто}} і Эрнста Прынгсгейма{{sfn|Kuhn|1987|pp=3—11}}{{sfn|Darrigol|1992|pp=24—29}}. З практычнага пункта гледжання гэтыя даследаванні былі абумоўленыя неабходнасцю пошуку новых крыніц святла і, у прыватнасці, стварэння стандартаў для ацэнкі электрычных [[Лямпа напальвання|лямп напальвання]]{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=76}}{{sfn|Heilbron|1986|pp=6—7}}.

Вясной [[1895]] года Планк прадставіў [[Пруская акадэмія навук|Прускай акадэміі навук]] сваю першую працу па тэорыі цеплавога выпраменьвання; вынікі гэтага артыкула былі абмежаваныя шэрагам спецыяльных дапушчэнняў, якія аслабляліся ў наступных публікацыях. Асноўнай задачай для навукоўца стала прымяненне [[Другі пачатак тэрмадынамікі|другога пачатку тэрмадынамікі]] да працэсаў цеплавога выпраменьвання, якія аналізаваліся з пункта гледжання [[Ураўненні Максвела|максвелаўскай электрамагнітнай тэорыі]]. Гэта прадугледжвала разгляд узаемадзеяння электрамагнітнага поля з элементарным выпраменьвальнікам, у якасці якога Планк узяў лінейны [[гарманічны асцылятар]] («''рэзанатар''»&lt;ref group=&quot;Кам&quot;&gt;Прыкладам такога рэзанатара Планк лічыў {{нп3|вібратар Герца|вібратар Герца|en|Dipole antenna}} — сістэму, шмат у чым ідэнтычную іону, які вагаецца. Гл. {{артыкул|аўтар= Mehra J. |загаловак= Max Planck and the Law of Blackbody Radiation |аўтар выдання= J. Mehra. |выданне= The Golden Age of Theoretical Physics |месца=|выдавецтва= World Scientific |год= 2001 |pages= 28}}&lt;/ref&gt;) у поласці, запоўненай выпраменьваннем. Такі выбар быў апраўданы ўніверсальнасцю функцыі &lt;math&gt;K (\nu, T)&lt;/math&gt;, якая не залежыць ад прыроды цела, таму можна было абмежавацца ідэалізаваным выпадкам лінейнага рэзанатара. На працягу года Планк напісаў другую працу, у якой атрымаў ураўненне для асцылятара, які ўзаемадзейнічае з полем, з улікам радыяцыйнага згасання; гэта ўраўненне выкарыстоўвалася ў далейшых даследаваннях{{sfn|Kuhn|1987|pp=34—36}}. У пачатку 1900 года выйшаў вялікі артыкул Планка «''Аб незваротных працэсах выпраменьвання''» ({{lang-de|«Über irreversible Strahlungsvorgänge»}}), у якім былі сумаваныя вынікі яго даследаванняў праблемы цеплавога выпраменьвання на працягу папярэдніх трох гадоў. Асноўнай задачай навукоўца ў гэтыя гады была дэманстрацыя таго, што ўзаемадзеянне асцылятара з выпраменьваннем прыводзіць да [[Незваротны працэс|незваротнага працэсу]] ўстанаўлення [[Тэрмадынамічная раўнавага|раўнавагі]] ў сістэме, аднак неўзабаве ён пераканаўся, што адных законаў механікі і электрадынамікі для гэтага недастаткова. Пад уплывам крытыкі з боку Больцмана Планк увёў у свой аналіз дадатковае дапушчэнне аб «''натуральным выпраменьванні''» (гэта значыць {{нп3|кагерэнтнасць|некагерэнтных|en|Coherence (physics)}} гарманічных ваганняў, на якія можна раскласці выпраменьванне), шмат у чым аналагічнае гіпотэзе «''малекулярнага хаосу''» ў больцманаўскай кінетычнай тэорыі газаў. Скарыстаўшыся гэтым меркаваннем, Планк змог атрымаць ураўненне, якое звязвае энергію асцылятара з [[Інтэнсіўнасць, фізіка|інтэнсіўнасцю выпраменьвання]] на пэўнай частаце. Увёўшы далей паняцце электрамагнітнай энтрапіі як функцыі энергіі асцылятара, Планк сфармуляваў «''электрамагнітную {{нп3|H-тэарэма|H-тэарэму|en|H-theorem}}''» і даў тэрмадынамічную трактоўку стацыянарных працэсаў выпраменьвання. Пры дапамозе свайго выразу для энтрапіі ён вызначыў тэмпературу электрамагнітнага выпраменьвання і ў якасці следстваў атрымаў [[закон выпраменьвання Віна]] і [[закон Стэфана — Больцмана]]. Пры гэтым спроба змены размеркавання выпраменьвання з вінаўскага на якое-небудзь іншае патрабавала змены выразу для энтрапіі, што, паводле слоў Планка, прыводзіла да супярэчнасці з прынцыпам узрастання энтрапіі{{sfn|Kuhn|1987|pp=73—91}}{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=289—301}}. Істотна, што на гэтым этапе навуковец па нейкіх прычынах не скарыстаўся вядомай {{нп3|тэарэма аб роўнаразмеркаванні|тэарэмай аб роўнаразмеркаванні|en|Equipartition theorem}} энергіі па ступенях свабоды, якая прывяла б яго да [[Закон Рэлея — Джынса|закону выпраменьвання Рэлея — Джынса]], які разыходзіўся з вопытам{{sfn|Джеммер|1985|с=26}}{{sfn|Клейн (УФН)|1967|с=687—688}}.

==== Формула Планка і квант дзеяння ====
[[Файл:PlanckWien linear 150dpi de.png|thumb|right|300px|Выгляд спектральных крывых, якія задаюцца законамі выпраменьвання [[закон выпрамянення Планка|Планка]] і [[закон выпрамянення Віна|Віна]] пры розных тэмпературах. Відаць, што адрозненне паміж крывымі ўзрастае ў даўгахвалевай вобласці.]]

У пачатку [[1900]] года Планк даў тэарэтычнае абгрунтаванне свайму вызначэнню электрамагнітнай энтрапіі, што стала яшчэ адным аргументам на карысць закону выпраменьвання Віна. Таму новыя вынікі Люмера і Прынгсгейма (верасень 1900 года), якія надзейна сведчылі аб адхіленні размеркавання выпраменьвання ў спектры чорнага цела ад функцыі Віна ў даўгахвалевай вобласці, паставілі перад даследчыкамі праблему прынцыповай важнасці. [[19 кастрычніка]] 1900 года Планк прадставіў на пасяджэнні Нямецкага фізічнага таварыства працу «''Аб адным паляпшэнні закона выпраменьвання Віна''» ({{lang-de|«''Über eine Verbesserung der Wienschen Spektralgleichung''»}}), у якой задаўся мэтай узгадніць сваю тэорыю цеплавога вывучэння з новымі вопытнымі дадзенымі. З гэтых дадзеных, а таксама з апошніх эксперыментаў {{нп3|Фердынанд Курльбаум|Фердынанда Курльбаума|de|Ferdinand Kurlbaum}} і [[Генрых Рубенс|Генрыха Рубенса]], пра якія Планк даведаўся за некалькі дзён да пасяджэння, вынікала, што закон размеркавання Віна выконваецца толькі ў вобласці кароткіх хваль і нізкіх тэмператур. Узяўшы простае абагульненне выразу для сувязі паміж энтрапіяй і энергіяй асцылятара, які служыў бы інтэрпаляцыяй гранічных выпадкаў доўгіх і кароткіх хваль&lt;ref group=&quot;Кам&quot;&gt;Кажучы тэхнічнай мовай, у цэнтры ўвагі Планка быў выраз для другой вытворнай энтрапіі асцылятара па яго энергіі: у караткахвалевай вобласці, дзе справядлівы закон Віна, гэты выраз мае выгляд &lt;math&gt;d^2 S/dU^2 \sim -1/U&lt;/math&gt;, тады як у даўгахвалевай вобласці — &lt;math&gt;d^2 S/dU^2 \sim -1/U^2&lt;/math&gt;. Для знаходжання новага закона выпраменьвання навуковец сканструяваў велічыню &lt;math&gt;d^2 S/dU^2=-a/U(U+b)&lt;/math&gt;, якая дае простае абагульненне двух папярэдніх. Правёўшы інтэграванне гэтага выразу з улікам вызначэння тэмпературы &lt;math&gt;dS/dU=1/T&lt;/math&gt; і закона зрушэння Віна, можна прыйсці да спектральнай формулы Планка. Гл., напрыклад, {{артыкул|аўтар= Полак Л. С. |загаловак= М. Планк и возникновение квантовой физики |аўтар выдання= Планк М. |выданне= Избранные труды |месца= М. |выдавецтва= Наука |год= 1975 |старонкі= 693—694}}&lt;/ref&gt;, Планк атрымаў формулу для размеркавання энергіі ў выглядзе &lt;math&gt;E=\frac{C \lambda^{-5}}{e^{c/\lambda T}-1}&lt;/math&gt;, дзе &lt;math&gt;C&lt;/math&gt; і &lt;math&gt;c&lt;/math&gt; — некаторыя канстанты. Вучоны адзначыў, што гэта выражэнне, цяпер вядомае як [[формула Планка]], відаць, добра апісвае эксперыментальныя дадзеныя{{sfn|Kuhn|1987|pp=92—97}}{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=301—303}}. Гэта пацвердзіў Рубенс, які прысвяціў ноч пасля пасяджэння зверцы новай формулы з эксперыментальнымі вынікамі{{sfn|Джеммер|1985|с=30}}.

Хоць праблема пошуку закону размеркавання энергіі ў спектры абсалютна чорнага цела («''нармальным спектры''») была па сутнасці вырашана, перад Планкам з'явілася задача тэарэтычна абгрунтаваць знойдзеную формулу, г. зн. вывесці адпаведны выраз для энтрапіі асцылятара. Каб зрабіць гэта, ён быў вымушаны звярнуцца да трактоўкі энтрапіі як меры імавернасці тэрмадынамічнага стану або, іншымі словамі, колькасці спосабаў рэалізацыі гэтага стану (мікрастанаў, або «''камплексій''» паводле тагачаснай тэрміналогіі). Гэты падыход быў прапанаваны Людвігам Больцманам і ў той час быў практычна не вядомы ў навуковым свеце&lt;ref group=&quot;Кам&quot;&gt;«''Планк, які, пэўна, адкрыў камбінаторнае вызначэнне [энтрапіі] ў раздзелах 6 і 8 больцманаўскай „Тэорыі газаў“, быў, відаць, першым чалавекам акрамя аўтара, які прызнаў само існаванне гэтага вызначэння''». Гл.: {{кніга|аўтар= Kuhn T. S. |загаловак= Black-Body Theory and the Quantum Discontinuity, 1894–1912 |выданне= 2nd ed |месца= Chicago |выдавецтва= University of Chicago Press |год= 1987 |pages= 98}}&lt;/ref&gt;. Для вылічэння энтрапіі ў рамках гэтага падыходу неабходна вызначыць колькасць спосабаў размеркавання энергіі паміж вялікім лікам асцылятараў, што вагаюцца на розных частотах &lt;math&gt;\nu&lt;/math&gt;. Каб пазбегнуць разыходжання гэтай колькасці ў бесканечнасць, Планк выказаў дапушчэнне, што поўная энергія асцылятара з пэўнай частатой можа быць падзелена на дакладны лік роўных частак (элементаў, або квантаў) велічынёй &lt;math&gt;\varepsilon=h \nu&lt;/math&gt;, дзе &lt;math&gt;h&lt;/math&gt; — «''універсальная пастаянная''», цяпер званая [[Пастаянная Планка|пастаяннай Планка]]. Скарыстаўшыся гэтай гіпотэзай, ён прадставіў энтрапію праз [[лагарыфм]] колькасці камбінацый, адзначыў неабходнасць максімізацыі энтрапіі ў раўнаважным стане і прыйшоў да сваёй спектральнай формулы. Пра гэтыя вынікі навуковец паведаміў у дакладзе «''Да тэорыі размеркавання энергіі выпраменьвання нармальнага спектра''» ({{lang-de|«''Zur des Gesetzes der Energieverteilung im Normalspektrum''»}}), зробленым [[14 снежня]] 1900 года на чарговым пасяджэнні Нямецкага фізічнага таварыства. У іншай форме яны былі выкладзены ў артыкуле «''Аб законе размеркавання энергіі ў нармальным дыяпазоне''» ({{lang-de|«''Über das Gesetz der Energieverteilung im Normalspektrum''»}}), апублікаванай у пачатку 1901 года ў часопісе «''[[Annalen der Physik]]''». У гэтай працы, якая атрымала вялікую вядомасць, Планк выбраў процілеглую паслядоўнасць доказаў: зыходзячы з умовы тэрмадынамічнай раўнавагі і карыстаючыся законам зрушэння Віна і [[камбінаторыка]]й, прыйшоў да свайго закона размеркавання і ўмовы &lt;math&gt;\varepsilon=h \nu&lt;/math&gt;{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=303—308}}{{sfn|Kuhn|1987|pp=102—109}}.

Такім чынам, пры распрацоўцы тэорыі цеплавога выпраменьвання Планк засноўваўся на аналогіі з больцманаўскай кінетычнай тэорыяй газаў{{sfn|Darrigol|1992|pp=3—4, 51—53, 71}}. Аднак прынцыповым адрозненнем планкаўскага падыходу ад тэорыі газаў было з'яўленне загадкавай пастаяннай &lt;math&gt;h&lt;/math&gt;: у той час як у тэорыі газаў памер ячэек [[фазавая прастора|фазавай прасторы]], якія выкарыстоўваюцца для падліку колькасці комплексаў і вылічэння энтрапіі, прынцыповага значэння не мае, у тэорыі выпраменьвання памер элемента энергіі павінен мець строга фіксаваную велічыню &lt;math&gt;h \nu&lt;/math&gt;. Прычына гэтага, відаць, заключалася ў адрозненні паміж азначэннямі імавернасці стану як меры прасторавага беспарадку ў Больцмана і часавага беспарадку ў Планка{{sfn|Darrigol (Cent)|2001|p=235}}. Менавіта тлумачэнне паходжання велічыні &lt;math&gt;h&lt;/math&gt; вучоны лічыў асноўнай задачай далейшага развіцця тэорыі. Надзею на вырашэнне гэтай праблемы ён звязваў з высвятленнем дэталей мікраскапічнай карціны працэсу выпускання святла асцылятарам, а менавіта з электроннай тэорыяй будовы рэчыва, якая сфарміравалася к пачатку [[XX стагоддзе|XX стагоддзя]]{{sfn|Kuhn|1987|pp=130—133}}. У сваіх «''Лекцыях па тэорыі цеплавога выпраменьвання''» ({{lang-de|«''Vorlesungen über die Theorie der Wärmestrahlung''»}}) (1906), абапіраючыся на метад фазавай прасторы, распрацаваны [[Джозая Уілард Гібс|Гібсам]], Планк даў новую інтэрпрэтацыю пастаяннай &lt;math&gt;h&lt;/math&gt;, як элементарнага ўчастка двухмернай фазавай прасторы (для выпадку аднамернага асцылятара). Незалежнасць велічыні гэтага ўчастка ад частаты абумоўлівае роўнаімавернасць комплексаў, якія выкарыстоўваюцца для вылічэнні энтрапіі. Заўважыўшы, што канстанта &lt;math&gt;h&lt;/math&gt; мае размернасць [[Дзеянне, фізічная велічыня|дзеяння]], навуковец назваў гэтую пастаянную «''[[Пастаянная Планка|квантам дзеяння]]''»{{sfn|Mehra|2001|pp=51—52}}.

==== Следства: пастаянныя прыроды і сістэма натуральных адзінак ====

[[Файл:Boltzmann2.jpg|thumb|right|200px|Працы Людвіга Больцмана (на фота) згулялі вялікую ролю ў развіцці поглядаў Планка.]]

Адным з найважнейшых вынікаў сваёй тэорыі Планк лічыў тое, што яна надала глыбокі сэнс фізічным канстантам, якія з'явіліся ў ёй. Цікавасць навукоўца да гэтай тэмы была звязана з яго ідэалам навуковага пазнання, а менавіта з пошукам абсалютных заканамернасцей, якія не залежаць ад свядомасці людзей, культурных асаблівасцей і іншых суб'ектыўных фактараў{{sfn|Robotti and Badino|2001|pp=140—142}}. Для Планка гэты ідэал знаходзіў увасабленне ў магчымасці пабудовы сістэмы «''натуральных адзінак''», гэта значыць адзінак даўжыні, часу і масы, якiя вызначаюцца не ўмоўнымі дамоўленасцямі ў рамках чалавечай цывілізацыі, а з дапамогай фундаментальных законаў прыроды. У гэтым плане законы выпраменьвання чорнага цела прадастаўляюць зручную магчымасць, бо яны з'яўляюцца ўніверсальнымі суадносінамі і не залежаць ад уласцівасцей канкрэтных матэрыялаў. Упершыню Планк звярнуўся да тэмы натуральных адзінак у маі [[1899]] года ў сувязі з канстантамі &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; і &lt;math&gt;b&lt;/math&gt;, якія ўваходзілі ў выведзены ім са сваёй тэорыі закон размеркавання Віна. Абапіраючыся на эксперыментальныя дадзеныя, вучоны знайшоў лікавыя значэнні гэтых канстант і, далучыўшы да іх скорасць святла &lt;math&gt;c&lt;/math&gt; і ​​гравітацыйную пастаянную &lt;math&gt;G&lt;/math&gt;, увёў натуральныя адзінкі даўжыні, часу, масы і тэмпературы як камбінацыі &lt;math&gt;a&lt;/math&gt;, &lt;math&gt;b&lt;/math&gt;, &lt;math&gt;c&lt;/math&gt; і &lt;math&gt;G&lt;/math&gt;{{sfn|Robotti and Badino|2001|pp=144—147}}.

Пазней у тэорыю Планка ўвайшлі дзве новыя пастаянныя — квант дзеяння &lt;math&gt;h&lt;/math&gt; і іншая канстанта &lt;math&gt;k&lt;/math&gt;, якая звязвала энтрапію з імавернасцю (пазней яна атрымала назву [[Пастаянная Больцмана|пастаяннай Больцмана]]&lt;ref group=&quot;Кам&quot;&gt;Сам Больцман ніколі не ўводзіў гэтую велічыню, а карыстаўся суадносінамі &lt;math&gt;R/N_A&lt;/math&gt; (&lt;math&gt;R&lt;/math&gt; — [[Універсальная газавая пастаянная|газавая пастаянная]], &lt;math&gt;N_A&lt;/math&gt; — [[лік Авагадра]]). {{нп3|Вальтэр Фрыц Мейснер|Вальтэр Фрыц Мейснер|ru|Мейснер, Вальтер Фриц}} прапанаваў назваць канстанту &lt;math&gt;k&lt;/math&gt; пастаяннай Больцмана — Планка, а [[Хендрык Антон Лорэнц|Лорэнц]] часта называў яе проста пастаяннай Планка. Гл.: {{артыкул|аўтар= Тер-Хаар Д. |загаловак= К истории статистики фотонов |спасылка= http://ufn.ru/ru/articles/1969/9/f/ |выданне= УФН |год= 1969 |том= 99 |старонкі= 133}}&lt;/ref&gt;). У гранічным выпадку закону размеркавання Віна &lt;math&gt;h&lt;/math&gt; адпавядала &lt;math&gt;b&lt;/math&gt;, а &lt;math&gt;h/k&lt;/math&gt; — &lt;math&gt;a&lt;/math&gt;&lt;ref group=&quot;Кам&quot;&gt;Гэтая адпаведнасць не зводзіцца да простай роўнасці. Прычына заключаецца ў адрозненні размеркаванняў Віна або Планка, з якіх вызначаюцца канстанты. Гл.: {{кніга|аўтар= Томилин К. А. |загаловак= Фундаментальные физические постоянные в историческом и методологическом аспектах |месца= М. |выдавецтва= Физматлит |год= 2006 |старонкі= 88—90}}&lt;/ref&gt;. Новую пастаянную &lt;math&gt;k&lt;/math&gt;, значэнне якой было разлічана паводле дадзеных эксперыментаў з выпраменьваннем чорнага цела, можна ўвязаць з іншымі канстантамі. Гэта дазволіла Планку вылічыць важныя ў атамістыцы велічыні — [[Лік Авагадра|пастаянную Авагадра]] і, як следства з законаў [[электроліз]]у, велічыню [[Элементарны электрычны зарад|элементарнага зараду]]. Вынікі вылічэнняў аказаліся ў поўнай згодзе з дадзенымі, атрыманымі раней з незалежных вопытаў. Для Планка значэнне гэтых новых ацэнак пастаянных заключалася ва ўстанаўленні сувязі паміж электрамагнетызмам і ўяўленнямі аб будове матэрыі{{sfn|Kuhn|1987|pp=110—113}}. Іншымі словамі, яны служылі неабвержным сведчаннем на карысць існавання атамаў. Больш за тое, гэта сведчанне спачатку лічылася ледзь не галоўным дасягненнем тэорыі Планка і амаль прынесла яму [[Нобелеўская прэмія|Нобелеўскую прэмію]] ў 1908 годзе. Перакананы прыхільнік атамізму [[Свантэ Арэніус]], які меў вялікі ўплыў у Нобелеўскім камітэце, актыўна рэкамендаваў кандыдатуру Планка, аднак контраргументы (у тым ліку няяснасць тэарэтычных асноў формулы Планка) аказалі вырашальны ўплыў на вынікі выбару лаўрэата{{sfn|Heilbron|1986|pp=21—25}}. Што тычыцца сістэмы натуральных адзінак, то вучоны вярнуўся да гэтага пытання ў 1906 годзе, перапісаўшы іх праз пастаянныя &lt;math&gt;h&lt;/math&gt;, &lt;math&gt;k&lt;/math&gt;, &lt;math&gt;c&lt;/math&gt; і &lt;math&gt;G&lt;/math&gt;. Пачынаючы з 1930-х гадоў, гэтая сістэма прыцягвае да сябе вялікую ўвагу спецыялістаў у галіне квантавай і рэлятывісцкай фізікі і шырока вядомая пад назвай [[Планкаўскія адзінкі|планкаўскіх адзінак вымярэння]]{{sfn|Robotti and Badino|2001|pp=160—161}}.

==== Планк і квантавая перапыннасць ====

Як упершыню адзначыў вядомы гісторык [[Томас Сэмюэл Кун|Томас Кун]] (1978), у разгледжаных вышэй піянерскіх працах Планка па тэорыі цеплавога выпраменьвання не змяшчаецца ў відавочным выглядзе ідэя квантавай перапыннасці ({{lang-en|''discontinuity''}}), якая прыпісваецца нямецкаму навукоўцу гістарыяграфічнай традыцыяй{{sfn|Darrigol|1992|p=73}}. У працах Планка гэтага перыяду няма адназначнага ўказання на квантаванне энергіі асцылятара, гэта значыць на прадстаўленне яе дыскрэтным наборам некаторай колькасці порцый (квантаў) велічынёй &lt;math&gt;h \nu&lt;/math&gt;. Згодна з Кунам, сам Планк у той момант наўрад ці разглядаў такую ​​магчымасць, а яго ўспрыманне ўласных вынікаў заставалася чыста класічным не толькі ў працах 1900—1901 гадоў, але і ў першым выданні «''Лекцый па тэорыі цеплавога выпраменьвання''» ({{lang-de|«''Vorlesungen über die Theorie der Wärmestrahlung''»}}) (1906). Суадносіны &lt;math&gt;\varepsilon=h \nu&lt;/math&gt; выкарыстоўваліся толькі для вылічэння раўнаважнага размеркавання энергіі вялікага ліку асцылятараў, у той час як апісанне ўзаемадзеяння электрамагнітнага поля з асобным асцылятарам грунтавалася на непарыўных [[Ураўненні Максвела|ураўненнях Максвела]]; змена энергіі асцылятара з часам задавалася дыферэнцыяльным ураўненнем, выведзеным яшчэ да 1900 года, і таксама не ўтрымоўвала прыкмет дыскрэтнасці{{sfn|Kuhn|1987|pp=115—120, 125—129}}. Толькі ў наступныя гады ў навуковай супольнасці пачало фарміравацца разуменне таго, што тэорыя Планка патрабуе адыходу ад класічных уяўленняў. Вялікую ролю ва ўсведамленні гэтага факта сыгралі працы {{нп3|Паўль Эрэнфест|Паўля Эрэнфеста|ru|Эренфест, Пауль}} і [[Альберт Эйнштэйн|Альберта Эйнштэйна]], апублікаваныя ў [[1906]] годзе. Гэтыя даследчыкі прама паказалі, што вынікам чыста класічнага разгляду раўнаважнага выпраменьвання павінен быць закон размеркавання Рэлея — Джынса. Каб атрымаць формулу Планка, патрабавалася ўвесці абмежаванне энергіі элементарнага асцылятара дыскрэтным наборам велічынь, так што пры паглынанні і выпусканні святла, згодна з Эйнштэйнам, асцылятар можа змяняць сваю энергію толькі на цэлы лік квантаў &lt;math&gt;h \nu&lt;/math&gt;{{sfn|Kuhn|1987|pp=143—144, 167—170, 185—186}}. Паводле сцвярджэння Куна, «''у вядомым сэнсе яна [праца Эйнштэйна] аб'яўляе аб нараджэнні квантавай тэорыі''»{{sfn|Kuhn|1987|p=170}}.

Высновы, да якіх прыйшоў Кун, спарадзілі вострую дыскусію сярод спецыялістаў па гісторыі фізікі (агляд гэтых супярэчнасцей можна знайсці ў шэрагу работ{{sfn|Darrigol (Cent)|2001}}{{sfn|Gearhart (PP)|2002}}{{sfn|Badino (AP)|2009}}&lt;ref name=&quot;Hoffman&quot; /&gt;). Вядомы гісторык Аліўе Дарыголь ({{lang-fr|''Olivier Darrigol''}}) даў класіфікацыю існуючых поглядаў на праблему. Такія даследчыкі, як Марцін Дж. Клейн ({{lang-en|''Martin J. Klein''}}) і [[Фрыдрых Хунд]], прытрымліваліся традыцыйнага ўяўлення аб квантаванні энергіі асцылятара (гэта значыць, увядзенні перапыннасці) як галоўным выніку Планка. Іншы пункт гледжання, які выказвалі Ханс Кангро ({{lang-en|''Hans Kangro''}}) і Алан Нідэл ({{lang-en|''Allan Needell''}}), заключаецца ў тым, што Планк не ўсведамляў у поўнай меры наступстваў сваёй працы; само паняцце квантавай перапыннасці не з'яўлялася для яго колькі-небудзь важным у той момант і таму не было выразна сфармулявана. Да гэтага пункта гледжання схіляюцца аўтары параўнальна нядаўніх работ Клэйтан Гірхарт ({{lang-en|''Clayton Gearhart''}}){{sfn|Gearhart (PP)|2002|p=200}} і Масіміліяна Бадзіна ({{lang-it|''Massimiliano Badino''}}){{sfn|Badino (AP)|2009|p=82}}, якія адзначылі нежаданне Планка рабіць спекуляцыйныя дапушчэнні аб будове і паводзінах мікрасістэм. Прамежкавую пазіцыю паміж першым і другім пунктамі гледжання займалі Леон Розенфельд і {{нп3|Макс Джэмер|Макс Джэмер|en|Max Jammer}}. Нарэшце, трэцяя трактоўка знайшла адлюстраванне ў выснове Куна, што працы Планка не сцвярджалі пра разрыў з агульнапрынятымі тэорыямі і не ўводзілі ў фізіку квантавую перапыннасць. Сам Дарыголь далучыўся да меркавання Куна з той істотнай агаворкай, што дзейнасць Планка цяжка адназначна аднесці да той вобласці, якая цяпер называецца [[Класічная фізіка|класічнай фізікай]] і якая ў той час не мела выразных меж{{sfn|Darrigol (Cent)|2001|pp=221—225}}. Да цяперашняга часу аргументацыя Куна ў значнай ступені прынята многімі гісторыкамі, а дыскусія спрыяла лепшаму разуменню работ Планка, у прыватнасці, складаных узаемасувязей паміж статыстычнымі метадамі Планка і Больцмана. Аднак поўная згода паміж спецыялістамі пакуль не дасягнута{{sfn|Büttner et al.|2003|p=38}}&lt;ref name=&quot;Hoffman&quot; /&gt;. Як бы там ні было, як адзначыў Дарыголь, вынікам гэтай дыскусіі не з'яўляецца пераменшванне ролі Планка ў развіцці фізікі:

{{пачатак цытаты}}
''Гэта не значыць, што «''бацька квантавай тэорыі''» не зрабіў нічога істотнага ў 1900 годзе. Ён вылучыў фундаментальную пастаянную h і даў фармальны шкілет таго, што &lt;u&gt;пазней&lt;/u&gt; магло разглядацца як квантава-тэарэтычны доказ закону выпраменьвання чорнага цела. Гэта проста першы прыклад паўтаральнай асаблівасці гісторыі квантавай тэорыі: «''правільная''» інтэрпрэтацыя новых матэматычных схем звычайна з'яўлялася &lt;u&gt;пасля&lt;/u&gt; іх вынаходніцтва.''
{{oq|en|This does not mean that &quot;the father of the quantum theory&quot; did not introduce anything substantial in 1900. He isolated the fundamental constant h, and he gave the formal skeleton of what could &lt;u&gt;later&lt;/u&gt; be regarded as a quantum-theoretical proof of the blackbody law. This is just a first example of a recurrent characteristic of the history of quantum theory: the &quot;correct&quot; interpretation of new mathematical schemes generally came &lt;u&gt;after&lt;/u&gt; their invention.}}
{{канец цытаты|крыніца=Аліўе Дарыголь&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар= Darrigol O. |загаловак= From c-numbers to q-numbers: The Classical Analogy in the History of Quantum Theory |месца= Berkeley |выдавецтва= University of California Press |год= 1992 |pages= xviii}}&lt;/ref&gt;}}

Вялікую ролю ў далейшым развіцці падзей сыграў даклад [[Хендрык Антон Лорэнц|Хендрыка Лорэнца]] на {{нп3|Міжнародны кангрэс матэматыкаў|матэматычным кангрэсе|ru|Международный конгресс математиков}} ў [[Рым]]е ў [[1908]] годзе. У сваім выступленні галандскі навуковец прызнаў немагчымасць растлумачыць уласцівасці раўнаважнага цеплавога выпраменьвання пры дапамозе класічнай электроннай тэорыі; у дыскусіі ён прама ўказаў на гіпотэзу аб дыскрэтным характары паглынання і выпускання выпраменьвання&lt;ref group=&quot;Кам&quot;&gt;Пры гэтым Лорэнц адзначыў, што «''паводле тэорыі Планка рэзанатары атрымліваюць і аддаюць энергію эфіру цалкам бесперапынным чынам (без згадак аб канечным кванце энергіі)''». Гл.: {{кніга|аўтар= Kuhn T. S. |загаловак= Black-Body Theory and the Quantum Discontinuity, 1894–1912 |выданне= 2nd ed |месца= Chicago |выдавецтва= University of Chicago Press |год= 1987 |pages= 194}}&lt;/ref&gt;. Аўтарытэт Лорэнца ў навуковым свеце і яснасць яго аргументацыі спрыялі сур'ёзнаму стаўленню да гіпотэзы квантаў, якая ў скорым часе была прынята многімі навукоўцамі. Не застаўся ў баку і Планк, які адкрыта прызнаў неабходнасць радыкальнага адыходу ад класічнай фізікі. У канцы 1909 — пачатку 1910 года ён упершыню публічна падтрымаў ідэю аб перапынным характары элементарных працэсаў выпраменьвання, аднак выказаўся супраць эйнштэйнаўскіх [[Фатон|светлавых квантаў]]. Гэтыя падзеі заахвоцілі навукоўца ўпершыню пасля 1901 года заняцца тэорыяй цеплавога выпраменьвання і паспрабаваць мадыфікаваць яе з улікам новых квантавых уяўленняў{{sfn|Kuhn|1987|pp=190—201}}.

==== Мадыфікацыі планкаўскай тэорыі выпраменьвання ====

[[Файл:1911 Solvay conference.jpg|thumb|right|400px|Удзельнікі першага Сальвееўскага кангрэса (1911). Планк стаіць другі злева.]]

Разважанні навукоўца пра стан квантавай тэорыі знайшлі адлюстраванне ў яго дакладзе на першым Сальвееўскім кангрэсе восенню 1911 года. У сваім выступленні Планк даў агляд розных спосабаў вываду правільнага закону раўнаважнага выпраменьвання і прадставіў трактоўку кванта дзеяння як элементарнай пляцоўкі фазавай прасторы{{sfn|Straumann|2011|pp=386—389}}. І хоць ён прызнаў, што «''рамкі класічнай дынамікі… аказаліся занадта вузкімі, каб ахапіць усе тыя фізічныя з'явы, якія не паддаюцца прамому назіранню нашымі грубымі органамі пачуццяў''», аднак у выніку аналізу існых падыходаў прыйшоў да меркавання, што «''не застаецца нічога іншага, як адмовіцца ад… дапушчэння, што энергія асцылятара павінна абавязкова быць кратнай элементу энергіі''»&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар= Планк М. |загаловак= Законы теплового излучения и гипотеза элементарного кванта действия |аўтар выдання= Планк М. |выданне= Избранные труды |месца= М. |выдавецтва= Наука |год= 1975 |старонкі= 282, 295}}&lt;/ref&gt;. Вынікам перагляду тэорыі цеплавога выпраменьвання стала так званая «''другая тэорыя''» Планка, прадстаўленая ўпершыню ў пачатку 1911 года і сфармуляваная ў поўным выглядзе ў другім выданні «''Лекцый па тэорыі цеплавога выпраменьвання''» ({{lang-de|«''Vorlesungen über die Theorie der Wärmestrahlung''»}}) (1912). Асаблівасцю гэтай тэорыі была асіметрыя працэсаў паглынання і выпускання выпраменьвання асцылятарам. Калі раней, у 1908—1910 гадах, Планк меркаваў, што асцылятар здольны паглынаць толькі цэлы лік квантаў энергіі і ў далейшым эвалюцыянуе непарыўным чынам у адпаведнасці з законамі класічнай фізікі, то ў другой тэорыі сітуацыя стала прама процілеглай. Навуковец стаў трактаваць дыскрэтным чынам толькі выпусканне выпраменьвання, тады як узбуджэнне асцылятара разглядаў як непарыўны працэс. Гэта дазволіла істотна спрасціць вывад формулы для раўнаважнага выпраменьвання чорнага цела: электрадынаміка Максвела выкарыстоўвалася толькі для вызначэння скорасці паглынання, тады як працэс выпускання святла апісваўся пры дапамозе статыстычнага падыходу, заснаванага на разбіцці фазавай прасторы на элементы велічынёй &lt;math&gt;h&lt;/math&gt;. Вылічыўшы далей сярэднюю энергію асцылятара і звязаўшы яе з энтрапіяй, Планк прыйшоў да свайго закону выпраменьвання &lt;math&gt;h&lt;/math&gt;. Другая тэорыя часта разглядаецца як сведчанне кансерватызму Планка, яго няздольнасці пайсці на сур'ёзны разрыў з класікай, аднак, на думку Куна, для нямецкага фізіка яна «''была не адступленнем, а радыкальным крокам, першай тэорыяй з-пад яго пяра, якая наогул пакідала нейкае месца перапыннасці''»{{sfn|Kuhn|1987|p=244}}.

Другая тэорыя Планка ўтрымоўвала некалькі важных для развіцця квантавай фізікі момантаў. Па-першае, у ёй змяшчаецца, напэўна, самае ранняе дапушчэнне аб выпадковым характары элементарных працэсаў: выпусканне кванта энергіі, згодна з Планкам, адбываецца з некаторай імавернасцю пасля таго, як асцылятар, паглынаючы непарыўным чынам, назапасіць энергію &lt;math&gt;h \nu&lt;/math&gt;. Па-другое, для вызначэння канстанты прапарцыянальнасці ў атрыманым ім выражэнні навуковец разглядзеў гранічны выпадак вялікай інтэнсіўнасці выпраменьвання (тэмпературы), калі справядлівы класічны [[закон Рэлея — Джынса]]. Гэта быў, імаверна, першы прыклад выкарыстання падыходу, які пазней атрымаў назву «''прынцып адпаведнасці''». Па-трэцяе, у рамках другой тэорыі ў выражэнні для сярэдняй энергіі асцылятара з'явіўся дадатковы складнік &lt;math&gt;h \nu/2&lt;/math&gt;, так што пры [[Абсалютны нуль тэмпературы|абсалютным нулі тэмпературы]] энергія не занулялася, а была роўная &lt;math&gt;h \nu/2&lt;/math&gt;{{sfn|Джеммер|1985|с=59}}. Такім чынам у фізіцы ўзнікла паняцце «''{{нп3|нулявая энергія|нулявой энергіі|en|Zero-point energy}}''». Канцэпцыя нулявой энергіі, якая ў наступныя гады выкарыстоўвалася для тлумачэння шэрага фізіка-хімічных з'яў, у мадыфікаваным выглядзе захавалася і ў сучаснай [[Квантавая механіка|квантавай механіцы]]{{sfn|Mehra and Rechenberg|1999|pp=107—115}}. Акрамя таго, другая тэорыя выкарыстоўвалася для тлумачэння ўласцівасцей [[фотаэфект]]у без звароту да залішне радыкальнай для таго часу гіпотэзы светлавых квантаў і аказала непасрэдны ўплыў на працы [[Нільс Бор|Нільса Бора]] па атамных спектрах{{sfn|Kuhn|1987|pp=245—249}}.

Прымяненне квантавых канцэпцый да спектральных заканамернасцей паставіла перад другой тэорыяй невырашальныя праблемы. Пасля [[вопыт Франка — Герца|вопытаў Франка — Герца]] яна была адкінута аўтарам. У [[1914]] годзе ён прапанаваў «''трэцюю тэорыю''», згодна з якой як выпусканне, так і паглынанне тлумачацца як непарыўныя працэсы, а квантавыя эфекты ўзнікаюць толькі ў выніку сутыкненняў матэрыяльных часціц. Безгрунтоўнасць гэтай новай тэорыі была паказана ў тым жа годзе [[Адрыян Фокер|Адрыянам Фокерам]]{{sfn|Джеммер|1985|с=58}}{{sfn|Полак|1975|с=733}}. Спробы Планка ўзгадніць свае тэарэтычныя прадстаўленні з новымі дадзенымі працягваліся і ў наступныя гады, пакуль у пачатку [[1920-я|1920-х]] гадоў ён не быў вымушаны канчаткова прызнаць існаванне дыскрэтных узроўняў энергіі, якія патрабаваліся [[Бораўская мадэль атама|тэорыяй Бора]]{{sfn|Kuhn|1987|pp=252—254}}.

=== Іншыя працы па квантавай тэорыі ===

Пасля [[1910]] года, па меры ўсведамлення навукоўцамі значнасці ідэі квантавай перапыннасці, пачасціліся спробы прымянення квантавых канцэпцый да новых фізічных праблем — такіх, як вылічэнне [[Удзельная цеплаёмістасць|ўдзельных цеплаёмістасцей]] рэчываў або вызначэнне структуры атама. Значэнне тэорыі выпраменьвання чорнага цела для далейшага развіцця квантавай фізікі стала няўхільна зніжацца{{sfn|Kuhn|1987|pp=206—210}}. Гэтая тэндэнцыя знайшла адлюстраванне і ў творчасці Планка, які стаў звяртацца да вырашэння іншых задач у рамках так званай «''старой квантавай тэорыі''», якая папярэднічала з'яўленню сучаснай квантавай механікі. У [[1911]] годзе на Сальвееўскім кангрэсе [[Анры Пуанкарэ]] сфармуляваў праблему падзелу [[фазавая прастора|фазавай прасторы]] на элементарныя ячэйкі з аб'ёмам, што вызначаюцца квантам дзеяння &lt;math&gt;h&lt;/math&gt;. Для сістэмы з адной ступенню свабоды гэта зрабіць лёгка, тады як абагульненне на сістэмы з многімі ступенямі свабоды аказалася цяжкім. Планк знайшоў рашэнне гэтай праблемы ў артыкуле «''Фізічная структура фазавай прасторы''» ({{lang-de|«''Die physikalische Struktur des Phasenraumes''»}}, 1916), які адыграў значную ролю ў абагульненні квантавай тэорыі на складаныя сістэмы{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=316—319}}. Ён паказаў, што ў выпадку сістэмы з &lt;math&gt;f&lt;/math&gt; {{нп3|ступені свабоды, фізіка|ступенямі свабоды|ru|Степени свободы (физика)}} можна разбіць фазавую прастору на элементарныя вобласці аб'ёмам &lt;math&gt;h^f&lt;/math&gt; і супаставіць стацыянарныя станы &lt;math&gt;f&lt;/math&gt;-мерным перасячэнням паверхняў, заданых інтэграламі руху{{sfn|Джеммер|1985|с=97}}.

[[Файл:Erwin Schrödinger (1933).jpg|thumb|right|180px|[[Эрвін Шродзінгер]] — стваральнік хвалевай механікі і пераемнік Планка на кафедры тэарэтычнай фізікі Берлінскага ўніверсітэта.]]

Падыход Планка да аналізу сістэм з некалькімі ступенямі свабоды матэматычна эквівалентны вядомаму метаду, распрацаванаму прыкладна ў той жа час [[Арнольд Зомерфельд|Арнольдам Зомерфельдам]] і заснаванаму на так званых квантавых умовах Бора — Зомерфельда. У якасці прыкладу выкарыстання сваёй тэорыі Планк разглядзеў задачу аб дыполі, які верціцца (рататары), важную для вылічэння ўдзельнай цеплаёмістасці двухатамных газаў (у прыватнасці, {{нп3|Малекула вадарода|малекулярнага вадароду|uk|Молекула водню}}). Ён паказаў, што ў адрозненне ад выпадку адной ступені свабоды ячэйкі фазавай прасторы маюць розны памер у розных станах і, такім чынам, пры вылічэнні статыстычнай сумы&lt;ref group=&quot;Кам&quot;&gt;Планку часта прыпісваюць увядзенне самога тэрміна «''{{нп3|статыстычная сума|статыстычная сума|ru|Статистическая сумма}}''» («''Zustandssumme''») і цяпер стандартнага абазначэння гэтай велічыні (&lt;math&gt;Z&lt;/math&gt;); яны выкарыстоўваліся навукоўцам прыкладна з пачатку 1920-х гадоў. Гл.: {{артыкул|аўтар= Gearhart C. A. |загаловак= “Astonishing Successes” and “Bitter Disappointment”: The Specific Heat of Hydrogen in Quantum Theory |спасылка= http://dx.doi.org/10.1007/s00407-009-0053-2 |выданне= Archive for History of Exact Sciences |год= 2010 |volume= 64 |pages= 136}}&lt;/ref&gt; яе члены неабходна памнажаць на адпаведныя «''вагі''». Гэтая выснова сведчыла пра важнасць праведзенага абагульнення тэорыі на некалькі ступеней свабоды, хоць канчаткова вырашыць праблему ўдзельнай цеплаёмістасці не ўдалося{{sfn|Gearhart (AHES)|2010|pp=139—141}}. Цікавасць да гэтай праблемы прывяла Планка да мадыфікацыі распрацаванага ў [[1914]] годзе Адрыянам Фокерам падыходу, які апісвае флуктуацыі рататара, які знаходзіцца ў раўнавазе з полем выпраменьвання. У [[1917]] годзе Планк даў абгрунтаванне выражэнню, якое атрымала ў статыстычнай механіцы вядомасць пад назвай {{нп3|ураўненне Фокера — Планка|ураўнення Фокера — Планка|ru|Уравнение Фоккера — Планка}}{{sfn|Gearhart (AHES)|2010|p=138}}{{sfn|Kangro|1974}}. Іншае пытанне, да якога Планк прымяніў свой аналіз структуры фазавай прасторы, датычылася пабудовы правільнага выражэння для энтрапіі квантавага ідэальнага газу, у прыватнасці спробы тлумачэння дадатковага члена &lt;math&gt;N lnN&lt;/math&gt;, звязанага з памерам сістэмы (часам гэтую праблему называюць {{нп3|Парадокс Гібса|парадоксам Гібса|ru|Парадокс Гиббса}}){{sfn|Badino (Gas)|2010}}.

Планк з надзеяй сустрэў з'яўленне ў [[1925]] годзе [[матрычная механіка|матрычнай механікі]], а ў [[1926|наступным годзе]] з натхненнем успрыняў стварэнне [[Эрвін Шродзінгер|Эрвінам Шродзінгерам]] [[Хвалевая механіка|хвалевай механікі]], якая, здавалася, вярнула элемент непарыўнасці ў квантавую тэорыю. І хоць многае ў трактоўцы [[Хвалі дэ Бройля|хваль матэрыі]] заставалася незразумелым, Планк лічыў безумоўным крокам наперад вяртанне да апісання з'яў з дапамогай [[Дыферэнцыяльнае ўраўненне|дыферэнцыяльных ураўненняў]]. Акрамя таго, хвалевая механіка была больш відавочна звязана з класічнай, чым папярэднія квантавыя пабудовы; гэтая сувязь асабліва цікавіла навукоўца, і ён не раз звяртаўся да дадзенай тэмы{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=355—358}}. Так, у [[1940]] годзе ў некалькіх працах пад агульнай назвай «''Спроба сінтэзу хвалевай і карпускулярнай механікі''» ({{lang-de|«''Versuch einer Synthese zwischen Wellenmechanik und Korpuskularmechanik''»}}) Планк прадставіў пераход ад хвалевай да карпускулярнай механікі як працэс, які адбываецца ў межах &lt;math&gt;h \rightarrow 0&lt;/math&gt;. Вучоны знайшоў умову, пры якой ажыццяўляецца гэты пераход, і выказаў надзею, што атрыманыя вынікі могуць дапамагчы ліквідаваць разрыў паміж класічнай і квантавай фізікай&lt;ref name=&quot;Борн74&quot; /&gt;. Планк з філасофскіх пазіцый крытыкаваў [[Капенгагенская інтэрпрэтацыя|імавернасную інтэрпрэтацыю]] квантавай механікі, лічачы, што яна супярэчыць ідэі строгай прычыннасці (у сэнсе класічнага дэтэрмінізму), а значыць і ідэалу фізічнага пазнання. Яго пазіцыя была цесна звязана з негатыўным стаўленнем да [[пазітывізм]]у, хоць перад тварам безумоўных дасягненняў квантавай механікі навуковец быў вымушаны значна змякчыць сваю крытыку{{sfn|Сачков и Чудинов|1975|с=760}}{{sfn|Heilbron|1986|pp=132—140}}.

=== Працы па тэорыі адноснасці і оптыцы ===

Планк адным з першых усвядоміў значэнне працы Альберта Эйнштэйна «''Да электрадынамікі цел у руху''» ({{lang-de|«''Zur Elektrodynamik bewegter Körper''»}}) (1905), якая змяшчае фармулёўку [[спецыяльная тэорыя адноснасці|спецыяльнай тэорыі адноснасці]]. Хоць вопыты {{нп3|Вальтэр Каўфман|Вальтэра Каўфмана|de|Walter Kaufmann (Physiker)}} ў той час не пацвярджалі высновы тэорыі адноснасці, Планк палічыў, што значнае спрашчэнне ўсёй дысцыпліны, якое было дасягнута Эйнштэйнам, цалкам апраўдвае далейшае выкарыстанне і развіццё новай тэорыі. [[23 сакавіка]] [[1906]] года Планк выступіў на пасяджэнні Нямецкага фізічнага таварыства з дакладам «''Прынцып адноснасці і асноўныя ўраўненні механікі''» ({{lang-de|«''Das Prinzip der Relativität und die Grundgleichungen der Mechanik''»}}), у якім упершыню сфармуляваў асноўныя ўраўненні [[Рэлятывісцкая механіка|рэлятывісцкай дынамікі]] і знайшоў {{нп3|Лагранжыян|функцыю Лагранжа|ru|Лагранжиан}} рэлятывісцкага матэрыяльнага пункта{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=360—365}}. У [[1907]] годзе ў рабоце «''Да дынамікі сістэм, якія рухаюцца''» ({{lang-de|«''Zur Dynamik bewegter Systeme''»}}) Планк упершыню разглядзеў праблему выпраменьвання абсалютна чорнага цела, якое рухаецца, стаўшы, такім чынам, адным з заснавальнікаў рэлятывісцкай тэрмадынамікі. Ён вывеў пераўтварэнне шэрага тэрмадынамічных велічынь пры пераходзе ў сістэму адліку, якая рухаецца са скорасцю &lt;math&gt;v&lt;/math&gt;, у прыватнасці для тэмпературы быў атрыманы выраз выгляду &lt;math&gt;T=T_0 \sqrt{1-v^2/c^2}&lt;/math&gt;, дзе &lt;math&gt;c&lt;/math&gt; — скорасць святла{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=367}}{{sfn|Итенберг и Франкфурт|1975|с=756}}. Гэтыя суадносіны многія гады лічылася правільнымі, пакуль ў [[1962]] годзе {{нп3|Генрых От|Генрых От|en|Heinrich Ott (physicist)}} не паставіў іх пад сумненне, атрымаўшы формулу &lt;math&gt;T=T_0 / \sqrt{1-v^2/c^2}&lt;/math&gt;. Праца Ота спарадзіла бурную дыскусію аб асновах рэлятывісцкай тэрмадынамікі&lt;ref&gt;Артыкулы [[Луі дэ Бройль|Л. дэ Бройля]], Х. Мёлера і В. А. Угарава ў «''Эйнштэйнаўскім зборніку, 1969/70''» (М.: Наука, 1970)&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Артыкулы Д. Тэр Хара і Г. Вергеланда ў «''Эйнштэйнаўскім зборніку, 1972''» (М.: Наука, 1974)&lt;/ref&gt;. Гэтыя неадпаведнасці, мабыць, звязаныя з адрозненнем у вызначэнні паняцця {{нп3|цеплата|колькасці цеплаты|ru|Теплота}} і, такім чынам, не прыводзяць ні да якіх прынцыповых супярэчнасцей&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар= Хабегер К. |загаловак= Второе начало термодинамики и специальная теория относительности |выданне= Эйнштейновский сборник, 1973 |месца= М. |выдавецтва= Наука |год= 1974 |старонкі= 230—231}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар= Толмен Р.|загаловак= Относительность, термодинамика и космология |месца= М. |выдавецтва= Наука |год= 1974 |старонкі= 165—166}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар= Зубарев Д. Н. |загаловак= Релятивистская термодинамика |спасылка= http://www.femto.com.ua/articles/part_2/3392.html |выданне= Физическая энциклопедия |месца= М. |выдавецтва= БРЭ |год= 1994 |том= 4 |старонкі= 333—334}}&lt;/ref&gt;.

== Планк як педагог і аўтар падручнікаў ==
[[Файл:Bundesarchiv Bild 183-U0205-502, Max von Laue.jpg|thumb|180px|Макс фон Лаўэ — адзін з найлепшых вучняў Планка.]]

Планк не стварыў у Берліне навуковую школу саму па сабе; у яго не было такой колькасці вучняў, як у [[Арнольд Зомерфельд|Арнольда Зомерфельда]] ў Мюнхене або [[Макс Борн|Макса Борна]] ў Гётынгене{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=128}}. Гэта было звязана з высокімі патрабаваннямі Планка да самастойнасці маладых навукоўцаў, з яго занятасцю; фактычна ён не кантраляваў працу сваіх вучняў. Тым не менш, шэраг вядомых фізікаў пачынаў сваю навуковую дзейнасць пад кіраўніцтвам Планка, у прыватнасці каля дваццаці чалавек абаранілі доктарскія дысертацыі. Сярод апошніх Макс Абрагам (1897), [[Макс фон Лаўэ]] (1903), Морыц Шлік (1904), Вальтэр Мейснер (1906), Фрыц Райх (1907), Эрнст Ламлі (1912), Вальтэр Шоткі (1912), Вальтэр Ботэ (1914){{sfn|Heilbron|1986|pp=40—41}}. Дакранаючыся да тэарэтычных праблем педагогікі, Планк падкрэсліваў неабходнасць для развіцця навукі грунтоўнай школьнай адукацыі, паказваў, што «''важна клапаціцца не столькі аб вывучэнні вялікага ліку фактаў, колькі аб правільнай іх трактоўцы''». Гэта дазволіць пазбегнуць некрытычнага, павярхоўнага ўспрымання навуковых вынікаў, развіць добрасумленнасць і навуковую самастойнасць. Нямецкі вучоны таксама сфармуляваў два правілы, важныя для атрымання новых вынікаў: у навуцы «''толькі смелыя перамагаюць''» і «''для дасягнення поспеху трэба ставіць мэты некалькі вышэй, чым тыя, якія цяпер могуць быць дасягнутыя''»{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=204—205}}.

Што тычыцца Планка-лектара, то яшчэ яго калегі па Кільскім універсітэце адзначалі яснасць, натуральнасць і эмацыйнасць яго манеры чытаць лекцыі, яго здольнасць зачараваць слухачоў прадметам{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=45}}. Адзін з берлінскіх студэнтаў Планка пазней успамінаў: «''У час лекцыі ён не карыстаўся канспектам. Ён ніколі не дапускаў памылак і не запінаўся. Вельмі рэдка даставаў ён нататкі, кінуўшы погляд на дошку, казаў „так“ і зноў хаваў іх. Ён быў найлепшым дакладчыкам, якога я калі-небудзь чуў''»&lt;ref name=&quot;КФ61&quot; /&gt;. [[Лізэ Майтнер]], якая ў 1907 годзе пазнаёмілася з Планкам і скора стала блізкім сябрам яго сям'і, адзначала, што на фоне [[Людвіг Больцман|Больцмана]], у якога яна вучылася ў Вене, «''лекцыі Планка, пры ўсёй іх надзвычайнай яснасці, здаваліся некалькі безаблічнымі і разумовымі''». Аднак, паводле яе слоў, першыя ўражанні пра асобу берлінскага прафесара, яго стрыманасць і сухаватасць знікалі пры бліжэйшым з ім знаёмстве{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=93}}. На аснове сваіх лекцый Планк склаў пяцітомны курс «''Увядзенне ў тэарэтычную фізіку''» ({{lang-de|«''Einführung in die theoretische Physik''»}}) (1916—1930); да іншых яго падручнікаў адносяцца «''Лекцыі па тэрмадынаміцы''» ({{lang-de|«''Vorlesungen über Thermodynamik''»}}) (1897), «''Лекцыі па тэорыі цеплавога выпраменьвання''» ({{lang-de|«''Vorlesungen über die Theorie der Wärmestrahlung''»}}) (1906), «''Восем лекцый па тэарэтычнай фізіцы''» ({{lang-de|«''Acht Vorlesungen über theoretische Physik''»}}) (1910). Усе гэтыя працы неаднаразова перавыдаваліся і былі перакладзеныя на розныя мовы свету{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=156}}. Кажучы пра кнігі Планка па тэрмадынаміцы і цеплавым выпраменьванні, Эйнштэйн адзначаў:

{{пачатак цытаты}}
''Тое задавальненне, якое адчуваеш, калі бярэш у рукі гэтыя кнігі, у немалой меры абумоўлена простым, сапраўды мастацкім стылем, уласцівым усім работам Планка. Пры вывучэнні яго прац наогул ствараецца ўражанне, што патрабаванне мастацкасці з'яўляецца адной з галоўных спружын яго творчасці. Бо нездарма расказваюць, што Планк пасля заканчэння гімназіі сумняваўся, прысвяціць сябе вывучэнню матэматыкі і фізікі ці музыцы.''
{{канец цытаты|крыніца=Альберт Эйнштэйн&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар= Эйнштейн А. |загаловак= Макс Планк как исследователь |аўтар выдання= Эйнштейн А. |выданне= Собрание научных трудов |месца= М. |выдавецтва= Наука |год= 1967 |том= 4 |старонкі= 13}}&lt;/ref&gt;}}

== Філасофскія і рэлігійныя погляды ==
=== Працы па гісторыі і філасофіі навукі ===

Да пытанняў гісторыі і філасофіі навукі Планк звяртаўся неаднаразова на працягу ўсяго свайго жыцця. Яго біёграфы Я. М. Кляус і У. І. Франкфурт вылучылі некалькі груп, да якіх можна аднесці працы Планка ў гэтай галіне{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=199—200}}:

* працы агульнага характару: кніга «''Прынцып захавання энергіі''» ({{lang-de|«''«Das Princip der Erhaltung der Energie''»}}) (1887), артыкулы «''Адзінства фізічнай карціны свету''» ({{lang-de|«''Die Einheit des physikalischen Weltbildes''»}}) (1909), «''Прынцып найменшага дзеяння''» (1914), «''Пра новую фізіку''» ({{lang-de|«''Das Weltbild der neuen Physik''»}}) (1929), «''Тэарэтычная фізіка''» ({{lang-de|«''Theoretische Physik''»}}) (1930), «''Паходжанне і ўплыў навуковых ідэй''» (1933) і многія іншыя;
* працы, прысвечаныя творчасці навукоўцаў — як папярэднікаў ([[Герман Людвіг Фердынанд Гельмгольц|Гельмгольц]], [[Джэймс Клерк Максвел|Максвел]], [[Готфрыд Вільгельм Лейбніц|Лейбніц]]), так і сучаснікаў Планка ([[Генрых Рудольф Герц|Герц]], {{нп3|Паўль Друдэ Карл Людвіг|Друдэ|en|Paul Drude}}, Рубенс, [[Хендрык Антон Лорэнц|Лорэнц]], Зомерфельд, [[Макс фон Лаўэ|Лаўэ]]);
* працы, прысвечаныя дзейнасці самога Планка: «''Узнікненне і паступовае развіццё тэорыі квантаў''» ({{lang-en|«''The Genesis and Present State of Development of the Quantum Theory''»}}, Нобелеўскі даклад, 1920), «''Да гісторыі адкрыцця кванта дзеяння''» (1943), «''Навуковая аўтабіяграфія''» (1946), «''Успаміны''» (1947).

Вывучэнне гісторыі навукі, згодна з Планкам, дапамагае выяўляць заканамернасці ў развіцці навукі, а, значыць, і прадказваць кірунак яе далейшага развіцця; гэта важны дапаможны інструмент, які дазваляе пашырыць кругагляд навукоўца і пазбегнуць паўтарэння памылак папярэднікаў. Пры гэтым даследаванне эвалюцыі навукі непарыўна звязана з вывучэннем асобы выдатных навукоўцаў{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=202—203}}. З гісторыка-навуковымі інтарэсамі Планка былі цесна звязаны яго погляды з нагоды такіх філасофскіх праблем навукі, як сэнс закона захавання энергіі, прынцыпы прычыннасці і найменшага дзеяння, метадалогія навукі, стаўленне да [[Свабода волі|свабоды волі]], сувязь навукі з філасофіяй і рэлігіяй і гэтак далей. Прызнаючы важнасць светапогляду ў дзейнасці вучонага, Планк у цэлым прытрымліваўся матэрыялістычных поглядаў: аб'яўляў асноўнай мэтай навукі пазнанне рэальна існуючага знешняга свету, паказваў на сувязь прыродазнаўства з практычнымі задачамі, якія стаяць перад чалавечым грамадствам, надаваў эксперыменту першараднае значэнне ў прасоўванні навукі. Прынцыповую ролю ён адводзіў стварэнню адзінай фізічнай карціны свету, як адбіткі ў свядомасці з'яў і ўзаемасувязей навакольнага свету, і адзначаў: «''…праца даследчыка заключаецца ў тым, каб усё больш набліжаць яго карціну свету да рэальнага свету''»{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=207—212}}{{sfn|Сачков и Чудинов|1975|с=757—759}}.

=== Крытыка поглядаў Маха і энергетычнай школы ===

Філасофскія погляды Планка знайшлі адлюстраванне ў яго дыскусіі з [[Эрнст Мах|Эрнстам Махам]] і [[Вільгельм Фрыдрых Оствальд|Вільгельмам Оствальдам]], погляды якіх былі даволі папулярныя ў канцы XIX — пачатку XX стагоддзя. Па прызнанні Планка, у маладосці ён сам з'яўляўся прыхільнікам філасофіі Маха, згодна з якой адзінай рэальнасцю з'яўляюцца нашы ўласныя адчуванні, а навука толькі эканамічна прыстасоўвае нашы думкі да гэтых адчуванняў. Узнікненне махаўскага пазітывізму, згодна з Планкам, абумоўлена расчараваннем ад няздзейсненых надзей, якія звязваліся з чыста {{нп3|Механіцызм|механістычным светапоглядам|en|Mechanical philosophy}}{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=40—41}}. Ён пісаў, што Маху «''належыць у поўнай меры тая заслуга, што ён перад тварам пагрозлівага скептыцызму знайшоў у адчуваннях органаў пачуццяў адзіны правільны зыходны пункт усякага даследавання прыроды. Але ён пайшоў далей сваёй мэты, скінуў разам з механістычным светапоглядам усякае фізічнае светасузіранне''»&lt;ref name=&quot;Единство&quot;&gt;{{артыкул|аўтар= Планк М. |загаловак= Единство физической картины мира |аўтар выдання= Планк М. |выданне= Избранные труды |месца= М. |выдавецтва= Наука |год= 1975 |старонкі= 631—632}}&lt;/ref&gt;. У прыватнасці, Мах, нягледзячы на ​​шматлікія сведчанні навукі пачатку XX стагоддзя, па-ранейшаму аспрэчваў існаванне [[атам]]аў, якія Планк лічыў не менш рэальнымі, чым планеты{{sfn|Heilbron|1986|p=49}}.

[[Файл:Ernstmach.jpg|thumb|right|180px|[[Эрнст Мах]] — апанент Планка ў філасофскай дыскусіі.]]

Першыя разыходжанні Планка з махізмам выявіліся ўжо ў яго кнізе «''Прынцып захавання энергіі''» ({{lang-de|«''«Das Princip der Erhaltung der Energie''»}}) (1887). Адкрытае выступленне супраць Маха адбылося ў снежні 1908 года ў дакладзе «''Адзінства фізічнай карціны свету''» ({{lang-de|«''Die Einhalt des physikalischen Weltbildes''»}}), прачытаным у [[Лейдэнскі ўніверсітэт|Лейдэнскім універсітэце]]. Планк выступіў у абарону атамістыкі, якая аспрэчвалася Махам, выказаў перакананасць у аб'ектыўным існаванні навакольнага свету (а не толькі адчуванняў) і раскрытыкаваў «''прынцып эканоміі мыслення''», які іграе асноватворную ролю ў філасофіі Маха{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=101—102}}. Кажучы пра вялікіх навукоўцаў мінулага, Планк паказваў, што «''апорай усёй іх дзейнасці была непарушная ўпэўненасць у рэальнасці іх карціны свету. З прычыны такога несумненнага факта цяжка адчапіцца ад асцярогі, што ход думак перадавых розумаў быў бы парушаны, палёт іх фантазіі аслаблены, а развіццё навукі было бы фатальным чынам затрымана, калі б прынцып эканоміі Маха сапраўды зрабіўся цэнтральным пунктам тэорыі пазнання''»&lt;ref name=&quot;Единство&quot; /&gt;. Мах выступіў з адказам (1910), у якім у рэзкіх выразах крытыкаваў погляды Планка. Сярод іншага аўстрыйскі філосаф абвясціў атамізм формай рэлігіі, заснаванай, як і ўсе рэлігіі (на думку Маха), на забабонах і невуцтве{{sfn|Heilbron|1986|p=54}}. Планк працягнуў дыскусію ў чарговым артыкуле, дзе адзначаў, што «''такая'' ''фармальная тэорыя, як тэорыя Маха, наогул не можа даць ніякага вызначанага фізічнага выніку — ні правільнага, ні няправільнага…''»{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=103}}. Падвергнуўшы аналізу пэўныя высновы Маха, якія тычацца фізічных з'яў, Планк паказаў неадэкватнасць уяўленняў апанента аб законах тэрмадынамікі і выявіў іншыя памылкі, якія ўзнікаюць з прычыны апоры на прынцып эканоміі мыслення{{sfn|Heilbron|1986|p=55}}.

У наступныя гады Планк неаднаразова выказваўся супраць [[пазітывізм]]у, які лічыў вялікай небяспекай для навукі; ён зноў і зноў падкрэсліваў важнасць адзінства навуковых уяўленняў, якія не залежаць ад месца, часу, культурных уплываў і іншых суб'ектыўных фактараў. Погляды берлінскага прафесара крытыкавалі не толькі «''старыя''» махісты [[Вільгельм Фрыдрых Оствальд|Вільгельм Оствальд]] і Іозеф Петцольд, але і малады Эйнштэйн, які знаходзіўся пад вялікім уплывам пазітывізму; крытыкі адзначалі, што паміж Махам і Планкам значна больш агульнага, чым можа здацца{{sfn|Heilbron|1986|pp=50—53}}. Планка абвінавачвалі ў празмернай рэзкасці яго выпадаў, якая выходзіла за межы філасофскай дыскусіі. Аднак з часам такія вядучыя нямецкія фізікі, як Зомерфельд, Эйнштэйн і Лаўэ, падтрымалі Планка, адзначыўшы бясплоднасць філасофскай сістэмы Маха{{sfn|Heilbron|1986|pp=56—57}}. Удзел у спрэчцы з Махам прынес Планку славу філосафа і фактычна адкрыў для яго новую сферу дзейнасці. У гэтай сувязі тэолаг і гісторык [[Адольф фон Гарнак]] пісаў (1911):

{{пачатак цытаты}}
''Многія скардзяцца, што ў нашага пакалення няма філосафа. Гэта несправядліва: філосафы цяпер належаць іншым прафесіям. Іх завуць Макс Планк і Альберт Эйнштэйн.''
{{oq|en|People complain that our generation has no philosopher. Unjustly: they now belong to other faculties. Their names are Max Planck and Albert Einstein.}}
{{канец цытаты|крыніца= З кнігі Джона Льюіса Хэйлброна&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар= Heilbron J. L. |загаловак= The Dilemmas of an Upright Man: Max Planck as Spokesman for German Science |месца= Berkeley |выдавецтва= University of California Press |год= 1986 |pages= 59—60}}&lt;/ref&gt;}}

У пачатку 1890-х гадоў пад уплывам ідэй Маха Оствальд заснаваў у Лейпцыгу так званую энергетычную школу ({{lang-de|''Energeticism''}}). «''Энергетыкі''» адмаўлялі існаванне атамаў і абвяшчалі адзінай рэальнасцю энергію. У [[1891]] годзе Планк, які лічыў недастатковым аднаго прынцыпу захавання энергіі для пабудовы ўсёй механікі, уступіў з Оствальдам у перапіску адносна яго кнігі «''Вучэнне аб энергетыцы''». Неўзабаве завязалася вострая публічная дыскусія, у якой галоўным апанентам новай школы стаў Людвіг Больцман, які крытыкаваў энергетыку з пункта гледжання атамістыкі. Планк, які выступіў на баку Больцмана, прытрымліваўся некалькі іншых пазіцый&lt;ref group=&quot;Кам&quot;&gt;У гэтай сувязі Планк успамінаў: «''…я сам мог гуляць толькі ролю секунданта Больцмана, прычым мае паслугі ён, вядома, зусім не цаніў і нават не лічыў пажаданымі, бо Больцман вельмі добра ведаў, што мой пункт гледжання істотна адрозніваўся ад яго поглядаў. Асабліва непрыемна яму было тое, што да атамістычнай тэорыі, якая складала аснову ўсёй яго даследчай працы, я ставіўся не толькі абыякава, але нават некалькі адмоўна''». Гл.: {{артыкул|аўтар= Планк М. |загаловак= Научная автобиография |выданне= УФН |год= 1958 |том= 64 |старонкі= 631}}&lt;/ref&gt; і паказваў на няслушную інтэрпрэтацыю Оствальдам і яго аднадумцамі некаторых тэрмадынамічных паняццяў і на неразуменне імі сэнсу другога пачатку тэрмадынамікі{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=52—56}}. Адносна значэння артыкула Планка «''Супраць новай энергетыкі''» ({{lang-de|«''Gegen die neuere Energetik''»}}, 1896), Эйнштэйн пісаў:

{{пачатак цытаты}}
''Ён [артыкул] уяўляе сабой па-майстэрску напісаную кароткую нататку, у якой паказана, што энергетыка, як эўрыстычны метад, нічога не варта і нават што яна аперуе няслушнымі паняццямі. Для кожнага прыхільніка сапраўды навуковага мыслення чытанне гэтай свежа напісанай нататкі з'яўляецца ўзнагародай за тую прыкрасць, якую ён адчуваў, чытаючы тыя работы, супраць якіх у ёй вядзецца барацьба.''
{{канец цытаты|крыніца=Альберт Эйнштэйн&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар= Эйнштейн А. |загаловак= Макс Планк как исследователь |аўтар выдання= Эйнштейн А. |выданне= Собрание научных трудов |месца= М. |выдавецтва= Наука |год= 1967 |том= 4 |старонкі= 10}}&lt;/ref&gt;}}

=== Стаўленне да рэлігіі ===

Цікавасць Планка да рэлігіі шмат у чым была абумоўлена яго паходжаннем: шэраг яго сваякоў займаўся [[тэалогія]]й, сам ён быў выхаваны ў [[Лютэранства|лютэранскім]] духу і ніколі не сумняваўся ў каштоўнасці арганізаванай рэлігіі. Вядома, што за абедзенным сталом ён прамаўляў малітвы, а з 1920 года да канца жыцця служыў {{нп3|прэсвітар|прэсвітарам|ru|Пресвитер}} ({{lang-de|''Kirchenältester''}}) кангрэгацыі ў [[Груневальд]]зе{{sfn|Heilbron|1986|p=183}}. Планк неаднаразова выступаў супраць аб'яднання навукі з рэлігіяй, якая разумеецца ў сэнсе абагульненай этыкі. Ён крытыкаваў спробы выключыць з навукі прычыннасць і наўзамен увесці «''свабоду волі''», якія ўзмацніліся ў 1920-я гады, выкрываў спірытуалізм, [[Астралогія|астралогію]], тэасофію і іншыя напрамкі, папулярныя пасля [[Першая сусветная вайна|Першай сусветнай вайны]], папярэджваў аб небяспецы для навукі поглядаў такіх аўтараў, як [[Освальд Шпенглер]] і {{нп3|Рудольф Штэйнер|Рудольф Штэйнер|ru|Штейнер, Рудольф}}. Разам з тым Планк не супрацьпастаўляў навуку і рэлігію, а лічыў іх у роўнай ступені неабходнымі{{sfn|Heilbron|1986|pp=123—127}}. Вялікую вядомасць набыла лекцыя «''Рэлігія і прыродазнаўства''» ({{lang-de|«''Religion und Wissenschaft''»}}), прачытаная Планкам упершыню ў маі 1937 года. Пазней яна неаднаразова публікавалася. Гэтае выступленне было шмат у чым рэакцыяй на падзеі ў яго краіне, на дзеянні нацысцкага рэжыму; ён прыцягваў увагу сваім аптымізмам, своеасаблівым сінтэзам розуму і веры{{sfn|Heilbron|1986|pp=184—186}}. У рэлігіі навуковец бачыў аснову маралі і гуманізму:

{{пачатак цытаты}}
''Рэлігія і прыродазнаўства не выключаюць адно аднаго, як сёй-той цяпер думае ці асцерагаецца, а дапаўняюць і абумоўліваюць адно аднаго… Бо наколькі веды і ўменні нельга замяніць светапогляднымі перакананнямі, настолькі ж нельга выпрацаваць правільнае стаўленне да маральных праблем на аснове чыста рацыянальнага пазнання. Аднак абодва гэтыя шляхі не разыходзяцца, а ідуць паралельна, сустракаючыся ў бясконцасці ў адной і той жа мэце.''
{{канец цытаты|крыніца=Макс Планк&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар= Планк М. |загаловак= Религия и естествознание |спасылка= http://vivovoco.astronet.ru/VV/PAPERS/ECCE/PHIL2.HTM |выданее= Вопросы философии |год= 1990 |том=|нумар= 8 |старонкі=}}&lt;/ref&gt;}}

Нягледзячы на службу пратэстанцкім прэсвітарам, Планк у сваіх лекцыях ніколі не згадваў імя [[Ісус Хрыстос|Хрыста]] і лічыў патрэбным публічна аспрэчваць чуткі аб сваім звароце ў хрысціянскую веру таго ці іншага канкрэтнага напрамку (напрыклад, у [[каталіцтва]]); у публічных выступленнях ён падкрэсліваў, што, хоць з юнацтва быў «''наладжаны рэлігійна''», ён не верыў «''у асобаснага бога, не кажучы ўжо пра хрысціянскага бога''»{{sfn|Heilbron|1986|pp=191, 197—198}}. Таму для атачэння Планка ў гэтым плане яго вера была падобная рэлігійнаму пачуццю Эйнштэйна. Пра гэта пісала і [[Лізэ Майтнер]]: «''Вядома, вера Планка не мела формы якой-небудзь спецыяльнай рэлігіі; але ён быў рэлігійны (у сэнсе [[Бенедыкт Спіноза|Спінозы]] і [[Іаган Вольфганг фон Гётэ|Гётэ]]) і заўсёды гэта падкрэсліваў''»{{sfn|Кляус и Франкфурт|1980|с=191—192}}.

== Узнагароды і членствы ==

* Медаль Гельмгольца (1914)
* Ордэн [[Pour le Mérite|«''За заслугі ў навуцы і мастацтве''»]] (1915)&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.pourlemerite.org/peace/peace.php|title=Order Pour le Mérite for Arts and Sciences|author=Winkler G., von Tiedemann K. M.|date=2011|description=|publisher=|accessdate=2012-08-16|lang=en|archiveurl=https://www.webcitation.org/69y3BwOY2?url=http://www.pourlemerite.org/peace/peace.php|archivedate=16 жніўня 2012|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;.
* [[Нобелеўская прэмія па фізіцы]] (1918).
* [[Медаль Лорэнца]] (1927).
* {{нп3|Медаль Франкліна|Медаль Франкліна|ru|Медаль Франклина}} (1927).
* Adlerschild des Deutschen Reiches (1928)&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.luise-berlin.de/bms/bmstxt00/0006gesi.htm|title=Der »Adlerschild des Deutschen Reiches«|author=Steguweit W.|date=2000|description=|publisher=|accessdate=2012-08-16|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120223210856/http://www.luise-berlin.de/bms/bmstxt00/0006gesi.htm|archivedate=23 лютага 2012|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;.
* {{нп3|Медаль імя Макса Планка|Медаль Макса Планка|ru|Медаль имени Макса Планка}} (1929).
* [[Медаль Коплі]] (1929).
* {{нп3|Прэмія Гётэ|Прэмія Гётэ|en|Goethe Prize}} (1945){{sfn|Heilbron|1986|p=192}}.
* Ганаровы грамадзянін [[Горад Кіль|Кіля]] (1947)&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.uni-kiel.de/ps/cgi-bin/fo-bio.php?nid=planck&amp;lang=e&amp;pr=1|title=Famous scholars from Kiel: Max Planck|author=Lumma S.|date=2000|description=|publisher=Christian-Albrechts-Universität zu Kiel|accessdate=2012-08-16|lang=en|archiveurl=https://www.webcitation.org/69y3CyDIn?url=http://www.uni-kiel.de/ps/cgi-bin/fo-bio.php?nid=planck|archivedate=16 жніўня 2012|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;.
* Член [[Пруская акадэмія навук|Прускай]], [[Баварская акадэмія навук|Баварскай]], {{нп3|Гётынгенская акадэмія навук|Гётынгенскай|en|Göttingen Academy of Sciences and Humanities}}, Дрэздэнскай акадэмій навук{{sfn|Борн|1977|с=78—79|name=Борн78}}.
* Замежны член [[Акадэмія навук СССР|Акадэміі навук СССР]] (1926), [[Лонданскае каралеўскае таварыства|Лонданскага каралеўскага таварыства]] (1926), [[Нацыянальная акадэмія навук ЗША|Нацыянальнай акадэміі навук ЗША]], [[Нацыянальная акадэмія дэі Лінчэі|Акадэміі дэі Лінчэі]], [[Аўстрыйская акадэмія навук|Аўстрыйскай]], {{нп3|Дацкая каралеўская акадэмія навук|Дацкай|en|Royal Danish Academy of Sciences and Letters}}, Ірландскай, Фінляндскай, [[Афінская акадэмія|Грэчаскай]], [[Нідэрландская каралеўская акадэмія навук|Нідэрландскай]], [[Венгерская акадэмія навук|Венгерскай]], [[Шведская каралеўская акадэмія навук|Шведскай акадэмій навук]]{{sfn|Борн|1977|с=78—79|name=Борн78}}.
* Ганаровы доктар універсітэтаў [[Франкфурцкі ўніверсітэт імя Гётэ|Франкфурта]], [[Ростакскі ўніверсітэт|Ростака]], [[Грацкі ўніверсітэт імя Карла і Франца|Граца]], [[Афінскі ўніверсітэт|Афін]], [[Кембрыджскі ўніверсітэт|Кембрыджа]], [[Лонданскі ўніверсітэт|Лондана]], [[Універсітэт Глазга|Глазга]], тэхнічных універсітэтаў [[Берлінскі тэхнічны ўніверсітэт|Берліна]] і [[Мюнхенскі тэхнічны ўніверсітэт|Мюнхена]].

== Памяць ==

* У [[1948]] годзе было заснавана [[Таварыства Макса Планка]], якое прыйшло на змену [[Таварыства кайзера Вільгельма|Таварыству кайзера Вільгельма]] і зараз аб'ядноўвае шэраг навукова-даследчых інстытутаў па ўсёй Германіі.
* З [[1929]] года Нямецкае фізічнае таварыства ўручае Медаль імя Макса Планка за дасягненні ў тэарэтычнай фізіцы. Першымі яе лаўрэатамі сталі [[Альберт Эйнштэйн]] і сам Планк. З [[1990]] года Таварыства Макса Планка і Аляксандра фон Гумбальта прысуджаюць прэмію Макса Планка ({{lang-de|''Max-Planck-Forschungspreis''}}) для заахвочвання супрацоўніцтва нямецкіх навукоўцаў з замежнымі калегамі.
* Імя Планка прысвоена астэроіду (1069 Planckia), адкрытаму [[Макс Вольф|Максам Вольфам]] у 1927 годзе, а таксама кратару на Месяцы. У 2009 годзе быў запушчаны касмічны тэлескоп «''Планк''», нацэлены на вывучэнне мікрахвалевага [[Рэліктавае выпраменьванне|рэліктавага выпраменьвання]] і вырашэнне іншых навуковых задач.
* У [[2013]] годзе ў гонар Макса Планка быў названы новы від арганізмаў {{lang-la|''Pristionchus maxplancki''}}.
* У двары [[Берлінскі ўніверсітэт імя Гумбальта|Берлінскага ўніверсітэта]] ўсталяваны помнік Максу Планку, які быў створаны вядомым скульптарам Бернхардам Хайлігерам ({{lang-de|''Bernhard Heiliger''}}) яшчэ ў [[1949]] годзе, аднак да [[2006]] года знаходзіўся ў фізічным інстытуце ў прыгарадзе Берліна (прычынай была мадэрнісцкая стылістыка, у якой была выканана статуя)&lt;ref name=&quot;Tourism&quot;&gt;{{артыкул|аўтар= Hoffmann D. |загаловак= Physics in Berlin |выданне= The Physical Tourist: A Science Guide for the Traveler |адказны= J. S. Rigden, R. H. Stuewer |выдавецтва= Birkhäuser |год= 2009 |pages= 85}}&lt;/ref&gt;. У [[2010]] годзе копія гэтага помніка была размешчана на другім участку {{нп3|DESY|DESY|ru|DESY}} у {{нп3|Цойтэн|Цойтэне|de|Zeuthen}}&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.pro-physik.de/details/news/1119843/Ein_neuer_Heiliger_der_Physik.html|title=Ein neuer Heiliger der Physik|author=Pawlak A.|date=26.10.2010|description=|publisher=pro-physik.de|accessdate=2012-08-18|lang=en|archiveurl=https://www.webcitation.org/6A4DJWo5t?url=http://www.pro-physik.de/details/news/1119843/Ein_neuer_Heiliger_der_Physik.html|archivedate=20 жніўня 2012|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;. У [[1958]] годзе да стогадовага юбілею вучонага на фасадзе заходняга крыла галоўнага ўніверсітэцкага будынка (вул. ''[[Унтэр-дэн-Ліндэн]]'', 6), дзе размяшчаўся Інстытут тэарэтычнай фізікі, была ўсталявана памятная дошка&lt;ref name=&quot;Tourism&quot; /&gt;. У [[1989]] годзе мемарыяльная шыльда была размешчана на сцяне дома ў берлінскім раёне Груневальд (вул. ''Wangenheimstraße'', 21), дзе ў 1905—1944 гадах жыў Планк.
* Шэраг навучальных устаноў у Германіі носіць імя Макса Планка.
* Навукоўцу прысвечаны шэраг [[Паштовая марка|паштовых марак]], выпушчаных у розныя гады ў розных краінах свету&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://th.physik.uni-frankfurt.de/~jr/physstamps.html|title=Physics-Related Stamps|author=Reinhardt J.|date=2012|description=|publisher=University of Frankfurt|accessdate=2012-08-18|lang=en|archiveurl=https://www.webcitation.org/6A4DKOHSM?url=http://th.physik.uni-frankfurt.de/~jr/physstamps.html|archivedate=20 жніўня 2012|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;.
* У 1957—1971 гадах у [[ФРГ, да 1990|ФРГ]] выпускалася манета наміналам у дзве маркі з партрэтам Планка. У 1983 годзе, да 125-годдзя вучонага, у [[ГДР]] была выпушчана памятная [[Марка Германскай Дэмакратычнай Рэспублікі|5-маркавая манета]] з яго выявай. У 2008 годзе, да 150-гадовага юбілею Планка, была выпушчана памятная сярэбраная манета наміналам у 10 [[еўра]].

&lt;center&gt;
&lt;gallery perrow=3 heights=&quot;150px&quot;&gt;
Max Planck-Bernhard Heiliger-Mutter Erde fec.jpg|Статуя Планка ў Берлінскім універсітэце
Magnushaus Berlin 2008 April 16 Planckbueste.JPG|Бюст Планка ў Магнусхаусе (Берлін)
Gedenktafel Max Planck HU.jpg|Мемарыяльная дошка на сцяне ўніверсітэцкага будынка (Берлін)
Gedenktafel Max Planck.jpg|Мемарыяльная шыльда ў Груневальдзе
MaxPlanck 2DM grau.jpg|Дзве маркі ФРГ з партрэтам Планка
5 Mark DDR 1983 - 125. Geburtstag von Max Planck - Bildseite.JPG|5 марак ГДР з партрэтам Планка
&lt;/gallery&gt;
&lt;/center&gt;

== Сачыненні ==
{{Пачатак схаванага блока
 |Рамка =
 |Загаловак = Кнігі
 |Выраўноўванне_загалоўка = left
 |Выраўноўванне_тэкста = left
}}
* {{кніга|аўтор= Planck M. |загаловак= Das Princip der Erhaltung der Energie |месца= Leipzig |выдавецтва=|год= 1887 (5 Aufl. — 1924)}} 
* {{кніга|аўтар= Planck M. |загаловак= Grundriß der allgemeinen Thermochemie |месца= Breslau |выдавецтва=|год= 1893}}
* {{кніга|аўтар= Planck M. |загаловак= Vorlesungen über Thermodynamik |месца= Leipzig |выдавецтва=|год= 1897 (4 Aufl. — 1922)}} 
* {{кніга|аўтар= Planck M. |загаловак= Vorlesungen über die Theorie der Wärmestrahlung |месца= Leipzig |выдавецтва=|год= 1906 (5 Aufl. — 1923)}}
* {{кніга|аўтар= Planck M. |загаловак= Acht Vorlesungen über theoretische Physik, gehalten an der Columbia Univ. New York |месца= Leipzig |выдавецтва=|год= 1910}}
* ''Einführung in die theoretische Physik'' («''Увядзенне ў тэарэтычную фізіку''»):
** {{кніга|аўтар= Planck M. |загаловак= Band I: Einführung in die allgemeine Mechanik |месца= Leipzig |выдавецтва=|год= 1916 (4 Aufl. — 1928)}} 
** {{кніга|аўтар= Planck M. |загаловак= Band II: Einführung in die Mechanik deformierbarer Körper |месца= Leipzig |выдавецтва=|год= 1919 (3 Aufl. — 1932)}}
** {{кніга|аўтар= Planck M. |загаловак= Band III: Einführung in die Theorie der Elektrizität und des Magnetismus |месца= Leipzig |выдавецтва=|год= 1922 (2 Aufl. — 1928)}} 
** {{кніга|аўтар= Planck M. |загаловак= Band IV: Einführung in die theoretische Optik |месца= Leipzig |выдавецтва=|год= 1927 (2 Aufl. — 1931)}} &lt;
** {{кніга|аўтар= Planck M. |загаловак= Band V: Einführung in die Theorie der Wärme |месца= Leipzig |выдавецтва=|год= 1930}} 
* {{кніга|аўтар= Planck M. |загаловак= Erinnerungen |месца= Berlin |выдавецтва=|год= 1948}}
* {{кніга|аўтар= Planck M. |загаловак= Physikalische Abhandlungen und Vorträge (Bd. 1—3) |месца= Braunschweig |выдавецтва=|год= 1958}}
{{Канец схаванага блока}}

{{Пачатак схаванага блока
 |Рамка =
 |Загаловак = Асноўныя навуковыя артыкулы
 |Выраўноўванне_загалоўка = left
 |Выраўноўванне_тэкста = left
}}
* {{артыкул|аўтар= Planck M. |загаловак= Über den zweiten Hauptsatz der mechanischen Wärmetheorie (Dissertation) |месца= München |выдавецтва=|год= 1879 |seite= 1—61}}
* {{артыкул|аўтар= Planck M. |загаловак= Über das Princip der Vermehrung der Entropie. Erste Abhandlung: Gesetze des Verlaufs von Reactionen, die nach constanten Gewichtsvorhältnissen vor sieh gehen |спасылка= http://dx.doi.org/10.1002/andp.18872660403 |выданне= Annalen der Physik |год= 1887 |band= 266 (30) |seite= 562—582}}
* {{артыкул|аўтар= Planck M. |загаловак= Über das Princip der Vermehrung der Entropie. Zweite Abhandlung: Gesetze der Dissociation gasförmiger Verbindungen |спасылка= http://dx.doi.org/10.1002/andp.18872670603 |выданне= Annalen der Physik |год= 1887 |band= 267 (31) |seite= 189—203}}
* {{артыкул|аўтар= Planck M. |загаловак= Über das Princip der Vermehrung der Entropie. Dritte Abhandlung: Gesetze des Eintritts beliesbiger thermodynamischer und chemischer Reactionen |спасылка= http://dx.doi.org/10.1002/andp.18872681108 |выданне= Annalen der Physik |год= 1887 |band= 268 (32) |seite= 462—503}}
* {{артыкул|аўтар= Planck M. |загаловак= Über das Princip der Vermehrung der Entropie. Vierte Abhandlung: Gesetze des electrochemischen Gleichgewichts |спасылка= http://dx.doi.org/10.1002/andp.18912801102 |выданне= Annalen der Physik |год= 1891 |band= 280 (44) |seite= 385—428}}
* {{артыкул|аўтар= Planck M. |загаловак= Gegen die neuere Energetik |спасылка= http://dx.doi.org/10.1002/andp.18962930107 |выданне= Annalen der Physik |год= 1896 |band= 293 (57) |seite= 72—78}}
* {{артыкул|аўтар= Planck M. |загаловак= Über irreversible Strahlungsvorgänge |спасылка= http://dx.doi.org/10.1002/andp.19003060105 |выданне= Annalen der Physik |год= 1900 |band= 306 (1) |seite= 69—122}}
* {{артыкул|аўтар= Planck M. |загаловак= Über eine Verbesserung der Wienschen Spektralgleichung |спасылка=|выданне= Verhandlungen der Deutschen physikalischen Gesellschaft |год= 1900 |band= 2 |seite= 202—204}}
* {{артыкул|аўтар= Planck M. |загаловак= Zur des Gesetzes der Energieverteilung im Normalspektrum |спасылка=|выданне= Verhandlungen der Deutschen physikalischen Gesellschaft |год= 1900 |band= 2 |seite= 237—245}}
* {{артыкул|аўтар= Planck M. |загаловак= Über das Gesetz der Energieverteilung im Normalspectrum |спасылка= http://dx.doi.org/10.1002/andp.19013090310 |выданне= Annalen der Physik |год= 1901 |band= 309 (4) |seite= 553—563}}
* {{артыкул|аўтар= Planck M. |загаловак= Das Prinzip der Relativität und die Grundgleichungen der Mechanik |спасылка=|выданне= Verhandlungen der Deutschen physikalischen Gesellschaft |год= 1906 |band= 8 |seite= 136—141}}
* {{артыкул|аўтар= Planck M. |загаловак= Zur Dynamik bewegter Systeme |спасылка= http://dx.doi.org/10.1002/andp.19083310602 |выданне= Annalen der Physik |год= 1908 |band= 331 (26) |seite= 1—34}}
* {{артыкул|аўтар= Planck M. |загаловак= Die Einheit des physikalischen Weltbildes (Vortrag, gehalten im Jahre 1908 in Leiden) |спасылка=|выданне= Physikalische Zeitschrift |год= 1909 |band= 10 |seite= 62—75}}
* {{артыкул|аўтар= Planck M. |загаловак= Über die Begründung des Gesetzes der schwarzen Strahlung |спасылка= http://dx.doi.org/10.1002/andp.19123420403 |выданне= Annalen der Physik |год= 1912 |band= 342 (37) |seite= 642—656}}
* {{артыкул|аўтар= Planck M. |загаловак= Über neuere thermodynamische Theorien (Nernstsches Wärmetheorem und Quantenhypothese) |спасылка=|выданне= Physikalische Zeitschrift |год= 1912 |band= 13 |seite= 165—175}}
* {{артыкул|аўтар= Planck M. |загаловак= Die physikalische Struktur des Phasenraumes |спасылка= http://dx.doi.org/10.1002/andp.19163551203 |выданне= Annalen der Physik |год= 1916 |band= 355 (50) |seite= 385—418}}
* {{артыкул|аўтар= Planck M. |загаловак= Über einen Satz der statistischen Dynamik und seine Erweiterung in der Quantentheorie |спасылка=|выданне= Sitzungsber. Acad. Wiss. Berlin |год= 1917 |band= |seite= 324—341}}
{{Канец схаванага блока}}

== Каментарыі ==
{{заўвагі|group=&quot;Кам&quot;}}

== Заўвагі ==
{{заўвагі|3}}

== Літаратура ==

; Кнігі
* {{кніга|аўтар=|загаловак= Макс Планк. 1858—1947: Сб. к столетию со дня рождения Макса Планка |адказны= Под ред. А. Ф. Иоффе и А. Т. Григорьяна |месца= М. |выдавецтва= Изд-во АН СССР |год= 1958 |старонак= 276}}
* {{кніга|аўтар=|загаловак= Макс Планк и философия: Сб. статей |адказны= Пер. с нем. |месца= М. |выдавецтва= Иностр. лит-ра |год= 1963 |старонак= 63}}
* {{кніга|аўтар= Hartmann H. |загаловак= Max Planck als Mensch und Denker |месца= Frankfurt |выдавецтва=|год= 1964 |alleseiten= 173}}
* {{кніга|аўтар= Hermann A. |загаловак= Max Planck: mit Selbstzeugnissen und Bilddokumenten |месца= Hamburg |выдавецтва=|год= 1973}}
* {{кніга|аўтар= Кляус Е. М., Франкфурт У. И. |загаловак= Макс Планк |месца= М. |выдавецтва= Наука |год= 1980 |старонак= 392 |ref= Кляус и Франкфурт}}
* {{кніга|аўтар= Шёпф Х.-Г. |загаловак= От Кирхгофа до Планка |месца= М. |выдавецтва= Мир |год= 1981 |старонак= 192 |ref= Шёпф}}
* {{кніга|аўтар= Mehra J., Rechenberg H. |загаловак= The Historical Development of Quantum Theory. Vol. 1: The Quantum Theory of Planck, Einstein, Bohr and Sommerfeld: Its Foundation and the Rise of ist Difficulties, 1900–1925 |месца= New York, Heidelberg, Berlin |выдавецтва= Springer Verlag |год= 1982}}
* {{кніга|аўтар= Джеммер М. |загаловак= Эволюция понятий квантовой механики |спасылка=|месца= М. |выдавецтва= Наука |год= 1985 |старонак= 384 |ref= Джеммер}}
* {{кніга|аўтар= Heilbron J. L. |загаловак= The Dilemmas of an Upright Man: Max Planck as Spokesman for German Science |месца= Berkeley |выдавецтва= University of California Press |год= 1986 |ref= Heilbron}}
* {{кніга|аўтар= Kuhn T. S. |загаловак= Black-Body Theory and the Quantum Discontinuity, 1894–1912 |выданне= 2nd ed |месца= Chicago |выдавецтва= University of Chicago Press |год= 1987 |ref= Kuhn}}
* {{кніга|аўтар= Darrigol O. |загаловак= From c-numbers to q-numbers: The Classical Analogy in the History of Quantum Theory |спасылка= http://ark.cdlib.org/ark:/13030/ft4t1nb2gv/ |месца= Berkeley |выдавецтва= University of California Press |год= 1992 |ref= Darrigol}}
* {{кніга|аўтар= Kohl U. |загаловак= Die Präsidenten der Kaiser-Wilhelm-Gesellschaft im Nationalsozialismus: Max Planck, Carl Bosch und Albert Vōgler zwischen Wissenschaft und Macht |месца= Stuttgart |выдавецтва= Franz Steiner Verlag |год= 2002}}
* {{кніга|аўтар= Pufendorf A. |загаловак= Die Plancks: eine Familie zwischen Patriotismus und Widerstand |месца= Berlin |выдавецтва= Prophyläen-Verlag |год= 2006}}
* {{кніга|аўтар= Fischer E. P. |загаловак= Der Physiker. Max Planck und das Zerfallen der Welt |месца= München |выдавецтва= Siedler |год= 2007}}
* {{кніга|аўтар= Müller I. |загаловак= A History of Thermodynamics: The Doctrine of Energy and Entropy |месца= Berlin |выдавецтва= Springer |год= 2007 |ref= Müller}}
* {{кніга|аўтар= Hoffmann D. |загаловак= Max Planck. Die Entstehung der modernen Physik |месца= München |выдавецтва= Beck |год= 2008}}
* {{кніга|аўтар=|загаловак= Max Planck und die moderne Physik |адказны= D. Hoffmann (Herausgeber) |месца= Berlin |выдавецтва= Springer |год= 2010}}
* {{кніга|аўтар= Brown B. R. |загаловак= Planck: Driven by Vision, Broken by War |месца= New York |выдавецтва= Oxford University Press |год= 2015}}

; Артыкулы
* {{артыкул|аўтар= [[Макс Борн|Born M.]] |загаловак= Max Karl Ernst Ludwig Planck. 1858-1947 |спасылка= http://dx.doi.org/10.1098/rsbm.1948.0024 |выданне= Obituary Notices of Fellows of the Royal Society |год= 1948 |volume= 6 |pages= 161—188 |ref= Born}} Сокращённый русский перевод: {{артыкул|аўтар= Борн М. |загаловак= Макс Карл Эрнст Людвиг Планк |аўтар издания= Борн М. |выданне= Размышления и воспоминания физика |месца= М. |выдавецтва= Наука |год= 1977 |старонкі= 50—78 |ref= Борн}}
* {{артыкул|аўтар= [[Макс фон Лаўэ|Лауэ М.]] |загаловак= Памяти Макса Планка |спасылка= http://ufn.ru/ru/articles/1958/4/b/ |выданне= УФН |год= 1958 |том= 64 |старонкі= 639—640}}
* {{артыкул|аўтар= Шпольский Э. В. |загаловак= Творческий путь М. Планка |спасылка= http://ufn.ru/ru/articles/1958/11/g/ |выданне= УФН |год= 1958 |том= 66 |старонкі= 535—542}}
* {{артыкул|аўтар= Klein M. J. |загаловак= Planck, Entropy and Quanta, 1901—1906 |выданне= The Natural Philosopher |месца= New York, London |выдавецтва= Blaisdell Publishing Company |год= 1963 |volume= 1 |pages= 83—108 |ref= Klein (NP)}}
* {{артыкул|аўтар= Klein M. J. |загаловак= Thermodynamics and Quanta in Planck's Work |спасылка= http://dx.doi.org/10.1063/1.3047812 |выданне= Physics Today |год= 1966 |volume= 19 |нумар= 11 |pages= 23—32 |ref= Klein (PT)}}
* {{артыкул|аўтар= Клейн М. Дж. |загаловак= Макс Планк и начало квантовой теории |спасылка= http://ufn.ru/ru/articles/1967/8/d/ |выданне= УФН |год= 1967 |том= 92 |старонкі= 679—700 |ref= Клейн (УФН)}}
* {{артыкул|аўтар= Kangro H. |загаловак= Max Planck |спасылка= http://www.encyclopedia.com/doc/1G2-2830903438.html |выданне= Dictionary of Scientific Biography |месца= New York |выдавецтва= Scribner |год= 1974 |volume= 10 |pages= |ref= Kangro}}
* {{артыкул|аўтар= Полак Л. С. |загаловак= М. Планк и возникновение квантовой физики |аўтар издания= Планк М. |выданне= Избранные труды |месца= М. |выдавецтва= Наука |год= 1975 |старонкі= 685—734 |ref= Полак}}
* {{артыкул|аўтар= Франкфурт У. И. |загаловак= Термодинамические работы М. Планка |аўтар издания= Планк М. |выданне= Избранные труды |месца= М. |выдавецтва= Наука |год= 1975 |старонкі= 737—744 |ref= Франкфурт}}
* {{артыкул|аўтар= Соловьёв Ю. И. |загаловак= М. Планк как физико-химик |аўтар издания= Планк М. |выданне= Избранные труды |месца= М. |выдавецтва= Наука |год= 1975 |старонкі= 745—753 |ref= Соловьёв}}
* {{артыкул|аўтар= Итенберг И. Я., Франкфурт У. И. |загаловак= Работы М. Планка по специальной теории относительности |аўтар издания= Планк М. |выданне= Избранные труды |месца= М. |выдавецтва= Наука |год= 1975 |старонкі= 754—756 |ref= Итенберг и Франкфурт}}
* {{артыкул|аўтар= Сачков Ю. В., Чудинов Э. М. |загаловак= Философские взгляды М. Планка |аўтар издания= Планк М. |выданне= Избранные труды |месца= М. |выдавецтва= Наука |год= 1975 |старонкі= 757—761 |ref= Сачков и Чудинов}}
* {{артыкул|аўтар= Mehra J., Rechenberg H. |загаловак= Planck's Half-Quanta: A History of the Concept of Zero-Point Energy |спасылка= http://dx.doi.org/10.1023/A:1018869221019 |выданне= Foundations of Physics |год= 1999 |volume= 29 |pages= 91—132 |ref= Mehra and Rechenberg}}
* {{артыкул|аўтар= Robotti N., Badino M. |загаловак= Max Planck and the 'Constants of Nature' |спасылка= http://dx.doi.org/10.1080/000337901300103712 |выданне= Annals of Science |год= 2001 |volume= 58 |pages= 137—162 |ref= Robotti and Badino}}
* {{артыкул|аўтар= Mehra J. |загаловак= Max Planck and the Law of Blackbody Radiation |аўтар издания= J. Mehra. |выданне= The Golden Age of Theoretical Physics |месца=|выдавецтва= World Scientific |год= 2001 |pages= 19—55 |ref= Mehra}}
* {{артыкул|аўтар= Darrigol O. |загаловак= The Historians' Disagreements over the Meaning of Planck's Quantum |спасылка= http://dx.doi.org/10.1111/j.1600-0498.2000.cnt430304.x |выданне= Centaurus |год= 2001 |volume= 43 |pages= 219—239 |ref= Darrigol (Cent)}}
* {{артыкул|аўтар= Gearhart C. A. |загаловак= Planck, the Quantum, and the Historians |спасылка= http://dx.doi.org/10.1007/s00016-002-8363-7 |выданне= Physics in Perspective |год= 2002 |volume= 4 |pages= 170—215 |ref= Gearhart (PP)}}
* {{артыкул|аўтар= Büttner J., Renn J., Schemmel M. |загаловак= Exploring the limits of classical physics: Planck, Einstein, and the structure of a scientific revolution |спасылка= http://dx.doi.org/10.1016/S1355-2198(02)00031-X |выданне= Studies in History and Philosophy of Modern Physics |год= 2003 |volume= 34 |pages= 37—59 |ref= Büttner et al.}}
* {{артыкул|аўтар= Heilbron J. L. |загаловак= Max Planck’s compromises on the way to and from the Absolute |спасылка= http://dx.doi.org/10.1007/978-3-540-32665-6_2 |выданне= Quantum Mechanics at the Crossroads |выдавецтва= Springer |год= 2007 |pages= 21—37}}
* {{артыкул|аўтар= Hoffman D. |загаловак= Max Planck |спасылка= http://www.encyclopedia.com/doc/1G2-2830906010.html |выданне= New Dictionary of Scientific Biography |месца= Detroit |выдавецтва= Charles Scribner's Sons |год= 2008 |volume= 6 |pages= 115 |ref= Hoffman}}
* {{артыкул|аўтар=|загаловак= An issue in honour of Max Planck (1858–1947) on the occasion of his 150th birthday |спасылка= http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/andp.v17:2/3/issuetoc |выданне= Annalen der Physik |год= 2008 |volume= 17 |нумар= 2—3}}
* {{артыкул|аўтар= Hoffmann D. |загаловак= “... you can't say to anyone to their face: your paper is rubbish.” Max Planck as Editor of the Annalen der Physik |спасылка= http://dx.doi.org/10.1002/andp.200810294 |выданне= Annalen der Physik |год= 2008 |volume= 17 |pages= 273—301}}
* {{артыкул|аўтар= Badino M. |загаловак= The odd couple: Boltzmann, Planck and the application of statistics to physics (1900–1913) |спасылка= http://dx.doi.org/10.1002/andp.200810336 |выданне= Annalen der Physik |год= 2009 |volume= 18 |pages= 81—101 |ref= Badino (AP)}}
* {{артыкул|аўтар= Badino M. |загаловак= Pursuing an Idea: Planck’s Quantum Theory of Ideal Gas |спасылка= http://quantum-history.mpiwg-berlin.mpg.de/eLibrary/fileserverPub/Badino_2010_Pursuing-an-idea.pdf/V1_Badino_2010_Pursuing-an-idea.pdf |адказны= preprint |год= 2010 |pages= 1—12 |ref= Badino (Gas)}}
* {{артыкул|аўтар= Gearhart C. A. |загаловак= “Astonishing Successes” and “Bitter Disappointment”: The Specific Heat of Hydrogen in Quantum Theory |спасылка= http://dx.doi.org/10.1007/s00407-009-0053-2 |выданне= Archive for History of Exact Sciences |год= 2010 |volume= 64 |pages= 113—202 |ref= Gearhart (AHES)}}
* {{артыкул|аўтар= Wegener D. |загаловак= De-anthropomorphizing energy and energy conservation: The case of Max Planck and Ernst Mach |спасылка= http://dx.doi.org/10.1016/j.shpsb.2010.02.001 |выданне= Studies in History and Philosophy of Modern Physics |год= 2010 |volume= 41 |pages= 146—159 |ref= Wegener}}
* {{артыкул|аўтар= Straumann N. |загаловак= On the first Solvay Congress in 1911 |спасылка= http://dx.doi.org/10.1140/epjh/e2011-20043-9 |выданне= European Physical Journal H |год= 2011 |volume= 36 |pages= 379—399 |ref= Straumann}}
* {{артыкул|аўтар= Badino M. |загаловак= Productive conservatism: Planck’s second theory of radiation |спасылка= http://dx.doi.org/10.1002/andp.201100712 |выданне= Annalen der Physik |год= 2012 |volume= 524 |pages= A29—A31}}

== Спасылкі ==
{{Commonscat|Max Planck}}
* {{cite web |url= http://nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1918/ |title= The Nobel Prize in Physics 1918 |author=  |date=  |description= Информация с сайта Нобелевского комитета |publisher= Nobelprize.org |accessdate= 2012-04-29 |lang= en |archiveurl= https://web.archive.org/web/20120513212953/http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1918/ |archivedate= 13 мая 2012 |deadurl= yes }}
* {{cite web |url= http://www.max-planck.mpg.de/frameset_e.html |title= Max Planck: exhibition on the 50th anniversary of his death |author= Hoffmann D. (ed.) |date= Oct. 1997 |description=  |publisher= Max-Planck-Society |accessdate= 2012-08-16 |lang= en |archiveurl= https://web.archive.org/web/20120805122857/http://www.max-planck.mpg.de/frameset_e.html |archivedate= 5 жніўня 2012 |deadurl= yes }}
* {{cite web |url= http://genealogy.math.ndsu.nodak.edu/id.php?id=20750 |title= Max Planck |author=  |date=  |work= Mathematics Genealogy Project |description= Список учеников Макса Планка |publisher= North Dakota State University |accessdate= 2012-04-29 |lang= en |archiveurl= https://web.archive.org/web/20120402125833/http://www.genealogy.math.ndsu.nodak.edu/id.php?id=20750 |archivedate= 2 красавіка 2012 |deadurl= yes }}
* {{cite web |url= http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Biographies/Planck.html |title= Max Karl Ernst Ludwig Planck |author= O'Connor J. J., Robertson E. F. |date=  |work= MacTutor History of Mathematics archive |description=  |publisher= University of St Andrews |accessdate= 2012-04-29 |lang= en |archiveurl= https://web.archive.org/web/20120330181617/http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Biographies/Planck.html |archivedate= 30 сакавіка 2012 |deadurl= yes }}
* {{cite web |url= http://www.britannica.com/EBchecked/topic/462888/Max-Planck |title= Max Planck |author= Stuewer R. H. |date=  |work= Encyclopædia Britannica |description=  |publisher=  |accessdate= 2012-04-29 |lang= en |archiveurl= https://web.archive.org/web/20120425222605/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/462888/Max-Planck |archivedate= 25 красавіка 2012 |deadurl= yes }}
{{Артыкул года|2015}}
{{Выдатны артыкул|Асоба|Фізіка}}
{{Бібліяінфармацыя}}
{{Нобелеўская прэмія/фізіка 1901-1925}}
{{Медаль Лорэнца}}

{{DEFAULTSORT:Планк Макс}}
[[Катэгорыя:Фізікі Германіі]]
[[Катэгорыя:Лаўрэаты Нобелеўскай прэміі па фізіцы]]
[[Катэгорыя:Лаўрэаты Нобелеўскай прэміі з Германіі]]
[[Катэгорыя:Вікіпедыя:Істотныя артыкулы]]</text>
      <sha1>aquq4l4hputhmyuvdow1v51hkhuc0u5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аляксандр Сяргеевіч Вераксін</title>
    <ns>0</ns>
    <id>47322</id>
    <revision>
      <id>4195129</id>
      <parentid>2632453</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:18:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3456" xml:space="preserve">{{Палітык
|Імя              = Аляксандр Сяргеевіч Вераксін
|Выява      = Alexander S. Veraksin.jpeg
|Шырыня           = 225px
|Дата нараджэння    = 22.10.1872
|Месца нараджэння   =
|Дата смерці      = 1918
|Месца смерці     = [[Чаркасы]], {{месца смерці|Кіеўская губерня|у Кіеўскай губерні}}
|Грамадзянства      = {{Сцягафікацыя|Расійская імперыя}}
|Адукацыя      = [[Віцебская духоўная семінарыя]]
|Веравызнанне  = Праваслаўе
|Партыя           = [[Саюз рускага народа]]
|Род дзейнасці = член [[Дзяржаўная дума Расійскай імперыі III склікання|Дзяржаўнай думы III склікання]] ад Віленскай губерні
|Узнагароды          =
}}
'''Аляксандр Сяргеевіч Вераксін''' ({{ДН|3|7|1872|22|10}} — {{ДС|||1918}}) — свяшчэннапакутнік, царкоўны, палітычны і грамадскі дзеяч, дэпутат III Дзяржаўнай Думы ад [[Віленская губернія|Віленскай губерніі]] (фракцыя правых), кандыдат у члены Галоўнага савета [[Саюз рускага народа|Саюза рускага народа]].

== Біяграфія ==
Скончыў Віцебскую духоўную семінарыю, пасвечаны ў іерэі ў [[1896]] годзе. Служыў свяшчэннікам Бярэзвецкага жаночага манастыра (склаў гістарычны нарыс манастыра) і царквы ст. Глыбокае Дзісненскага павета Віленскай губерні. З пачаткам смуты 1905 года выступіў арганізатарам Глыбокаўскага аддзела Саюза рускага народа, у якім займаў пост старшыні.

У [[1907]] годзе абраны дэпутатам Дзяржаўнай Думы Расійскай імперыі. Удзельнічаў у дзейнасці шэрагу манархічных арганізацый. Пасля рэвалюцыі жыў у Чаркасах. Забіты ў 1918 годзе. Кананізаваны [[Руская праваслаўная царква за мяжой|РПЦЗ]] у [[1981]] годзе.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
* [http://www.hrono.ru/biograf/bio_we/veraksin.html Вераксин, о. Александр Сергеевич]

{{Дэпутаты Дзяржаўнай думы Расійскай імперыі ад Віленскай губерні}}

{{DEFAULTSORT:Вераксін Аляксандр Сяргеевіч}}
[[Катэгорыя:Выпускнікі Віцебскай духоўнай семінарыі]]
[[Катэгорыя:Протаіерэі]]
[[Катэгорыя:Члены Рускага сходу]]
[[Катэгорыя:Члены Дзяржаўнай думы Расійскай імперыі III склікання]]
[[Катэгорыя:Навамучанікі і спавядальнікі Цэрквы Рускай]]
[[Катэгорыя:Саюз рускага народа]]</text>
      <sha1>nfipagdf0m3mwxthxsourex9u9zkckz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Валянцін Фёдаравіч Голубеў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>47833</id>
    <revision>
      <id>4194975</id>
      <parentid>4085788</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:54:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14872" xml:space="preserve">{{Навуковец}}
{{Цёзкі2|Голубеў}}
'''Валянцін Фёдаравіч Голубеў''' (нар. {{ДН|21|6|1955}}, [[Крывы Рог]], [[Днепрапятроўская вобласць]], [[Украіна]]) — беларускі [[гісторык]], палітычны дзеяч.

[[Доктар гістарычных навук]] (тэма дысертацыі — «Сельская абшчына ў Беларусі XVI—XVIII стст.»)&lt;ref&gt;[http://www.svaboda.org/discussion/1/12363.html Форум. Валянцін Голубеў]{{Недаступная спасылка}} // [[Радыё Свабода]] 15 жніўня 2007.&lt;/ref&gt;. Прафесар (2014)&lt;ref&gt;[http://vak.org.by/post/20140416_p.pdf Пастанова ВАК РБ аб прысуджэнні вучонага звання прафесар] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20140625175401/http://vak.org.by/post/20140416_p.pdf |date=25 чэрвеня 2014 }}&lt;/ref&gt;. Загадчык цэнтра спецыяльных гістарычных навук і антрапалогіі [[Інстытут гісторыі Нацыянальнай акадэміі навук|Інстытута гісторыі]] [[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі|Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі]].

== Біяграфія ==
Працаваў плітачнікам-абліцоўшчыкам у будаўнічым трэсце ў горадзе [[Светлагорск]] [[Гомельская вобласць|Гомельскай вобласці]], служыў у войску.

Скончыў гістарычны факультэт [[БДУ|Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта]] (1981). Праходзіў навуковыя стажыроўкі ў [[Універсітэт Жэневы|Жэнеўскім]], [[Беластоцкі ўніверсітэт|Беластоцкім]], [[Варшаўскі ўніверсітэт|Варшаўскім]], [[Уроцлаўскі ўніверсітэт|Уроцлаўскім]], [[Ягелонскі ўніверсітэт|Ягелонскім]], [[Познаньскі ўніверсітэт|Пазнаньскім]] універсітэтах, [[Літоўскі ўніверсітэт адукацыйных навук|Літоўскім універсітэце адукацыйных навук]].

За савецкім часам быў членам КПСС&lt;ref&gt;''[[Алег Трусаў]]''. [http://www.arche.by/by/9/40/276/?tpl=100 Пераможцы] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20090406161031/http://arche.by/by/9/40/276/?tpl=100 |date=6 красавіка 2009 }} // Сайт часопіса «[[ARCHE Пачатак|Архэ-Пачатак]]». [[5 студзеня]] [[2009]]&lt;/ref&gt;. Аднак на запрашэнне [[Зянон Пазняк|Зянона Пазняка]] ўступіў у [[БНФ Адраджэньне|Беларускі Народны Фронт]] і балатаваўся ад Беларускага Народнага Фронту ў дэпутаты на паўднёвым захадзе [[Мінск]]а&lt;ref&gt;Койданаўская Рада БНФ. [http://old.nv-online.info/index.php?c=ar&amp;i=7741 Старонка 23]{{Недаступная спасылка}} // ''[[Галіна Пазьняк]]''. [http://www.kamunikat.org/download.php?item=7286-1.pdf Беларусь у сэрцы]{{Недаступная спасылка}}. — Варшава—Нью-Ёрк—Вільня: «Беларускія Ведамасьці», Таварыства Беларускай Культуры ў Летуве, 2007. — 240 с.: іл. ISBN 978-9955-578-07-9&lt;/ref&gt;. З 1990 па студзень 1996 — дэпутат [[Вярхоўны Савет Беларусі|Вярхоўнага Савета Беларусі]] 12-га склікання, каардынатар Апазіцыі БНФ, сакратар Камісіі ВС па міжнародных справах і эканамічных сувязях. Адзін з аўтараў [[Дэкларацыя аб дзяржаўным суверэнітэце Беларускай ССР|Дэкларацыі аб дзяржаўным суверэнітэце Беларускай ССР]]&lt;ref&gt;''[[Альгерд Невяроўскі]]''. [http://www.svaboda.org/m/a/798051.html 15 гадоў Дэклярацыі аб дзяржаўным сувэрэнітэце Беларускай ССР]{{Недаступная спасылка}} // Радыё Свабода. 27 ліпеня 2007.&lt;/ref&gt;. Быў сябрам Канстытуцыйнай камісіі. У 1991—1995 гадах — намеснік старшыні Беларускага Народнага Фронту, кіраўнік Мінскай гарадской арганізацыі БНФ. Удзельнік галадоўкі дэпутатаў Апазіцыі БНФ у красавіку 1995 г. супраць ініцыянаванага А. Лукашэнкам рэферэндуму&lt;ref&gt;Разгон. Успаміны дэпутатаў Вярхоўнага Савета ХІІ склікання (''Валянцін Голубеў.'' [http://arche.bymedia.net/2006-9/razhon-holubieu906.htm Галадоўка. Старонкі 103—107] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20100810201342/http://arche.bymedia.net/2006-9/razhon-holubieu906.htm |date=10 жніўня 2010 }}) // [[Архэ-Пачатак]]. № 9 (49), верасень 2006.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;''[[Сяргей Навумчык]]''. [http://www.svaboda.org/content/transcript/2007850.html Зьбіцьцё дэпутатаў БНФ: хроніка, фота, відэа] // [[Радыё Свабода]]. 9 красавіка 2010.&lt;/ref&gt;.

У 2006 годзе стаў першым, хто атрымаў узнагароду імя Льва Сапегі, што дазволіла яму на працягу амаль года за кошт фундатараў займацца навуковай працай&lt;ref&gt;Аляксей Дзікавіцкі. [http://www.svaboda.org/m/a/769787.html Варшава: Беларускі гісторык В.Голубеў атрымаў прэмію Льва Сапегі]{{Недаступная спасылка}} // [[Радыё Свабода]]. 28 красавіка 2006.&lt;/ref&gt; і выкладаць у 5 польскіх універсітэтах&lt;ref&gt;Ігар Карней. [http://www.svaboda.org/m/a/774012.html Сёньня новы навучальны год пачынае Беларускі ліцэй]{{Недаступная спасылка}} // [[Радыё Свабода]]. 25 верасня 2006.&lt;/ref&gt;. Мае вялікі досвед выкладання гістарычных дысцыплін у [[БДУ|Беларускім дзяржаўным універсітэце]], [[Беларускі дзяржаўны эканамічны ўніверсітэт|Беларускім дзяржаўным эканамічным універсітэце]], [[Беларускі гуманітарны ліцэй імя Якуба Коласа|Беларускім гуманітарным ліцэі]].

== Сям’я ==
Жанаты, мае двух сыноў, унучку і двух унукаў.

== Узнагароды ==
Узнагароджаны [[Медаль 100 гадоў БНР|медалём 100 гадоў БНР]] [[Рада Беларускай Народнай Рэспублікі|Рады Беларускай Народнай Рэспублікі]]&lt;ref&gt;[https://www.svaboda.org/a/29838254.html Алексіевіч, Пазьняк, Вольскі, Эрыксан, Белавус. Хто яшчэ ўзнагароджаны мэдалём у гонар БНР-100]&lt;/ref&gt;.

== Бібліяграфія ==

=== Кнігі ===
* Сельская абшчына ў Беларусі XVI—XVIII стст. / В. Ф. Голубеў; Нацыянальная акадэмія навук Беларусі, Інстытут гісторыі. — Мн.: Беларуская навука, 2008. — 407 с. — ISBN 978-985-08-0970-4
* Сялянскае землеўладанне і землекарыстанне на Беларусі XVI—XVIII стст. / В. Ф. Голубеў; Пад рэдакцыяй В. І. Мялешкі; Акадэмія навук Беларусі, Інстытут гісторыі. — Мн.: Навука і тэхніка, 1992. — 176 с.: іл. — ISBN 5-343-00654-Х
* Гісторыя Беларусі ад заканчэння Другой сусветнай вайны да перыяду будаўніцтва незалежнай дзяржавы (1945—2016 гг.) / В. Ф. Голубеў. — Мн.: Зміцер Колас, 2016. — 190 с. [іл.]. — ISBN 978-985-7164-19-6
* Гісторыя Беларусі ад заканчэння Другой сусветнай вайны да перыяду будаўніцтва незалежнай дзяржавы (1945—2017 гг.) / В. Ф. Голубеў. — Мн.: Зміцер Колас, 2017. — 236 с. [іл.]. — ISBN 978-985-7164-79-0

=== У сааўтарстве ===
* Гісторыя Беларусі ад старажытных часоў да пачатку XXI ст.: У пытаннях i адказах / В. Ф. Голубеў, Г. А. Грыгор’еў, В. І. Ермаловіч і інш. — Мн.: Экаперспектыва, 2003. — 296 с. — ISBN 978-985-469-072-5
* Гісторыя Беларусі. У 6 тамах / Рэдкалегія: М.Касцюк (галоўны рэдактар) [i інш.]. Т.2.: Беларусь у перыяд Вялікага Княства Літоўскага / Ю. Бохан, Г. Галенчанка, В. Голубеў i інш.; Рэдкалегія: Ю. Бохан, Г. Галенчанка. — Мн.: Современная школа: Экоперспектива, 2008. — 688 с.: іл. — ISBN 978-985-513-317-0
* Гісторыя Беларусі. У 6 тамах / Рэдкалегія: М.Касцюк (галоўны рэдактар) [i інш.]. Т.3: Беларусь у часы Рэчы Паспалітай XVII—XVIII стст. / Ю. Бохан, В. Голубеў, У. Емельянчык і інш.; Рэдактары Ю. Бохан, [[Павел Алегавіч Лойка|П. Лойка]]. — Мн.: Экаперспектыва, 2004. — 344 с.: іл. — ISBN 978-985-513-105-3
* Гісторыя сялянства Беларусі: Са старажытных часоў да 1996 г.: У 3 тамах / Я. К. Анішчанка, Г. Я. Галенчанка, В. Ф. Голубеў і інш.; Нацыянальная акадэмія навук Беларусі, Інстытут гісторыі. — Мн.: Беларуская навука, 1997—2002. — ISBN 985-08-0071-2
* З гісторыі эканамічных рэформ на Беларусі: Вучэбна-метадычны зборнік / Рэдактар В. І. Галубовіч. Выпуск 3: З гісторыі эканамічных рэформ на Беларусі / В. Ф. Голубеў, Ю. Л. Грузіцкі, І. І. Гвардзееў і інш. — Мн.: Экаперспектыва, 2003. — 88 с. — ISBN 985-469-050-4
* Нарысы гісторыі беларускай дзяржаўнасці [Тэкст]: для сяброў РГА «Таварыства аматараў ведаў (філаматаў)», выкладчыкаў, слухачоў і выпускнікоў Народнага Універсітэта / Рэдактар Ю. Хадыка; В. Голубеў, І. Кітурка; Рэспубліканскае грамадскае аб’яднанне &quot;Таварыства аматараў ведаў(філаматаў), Народны ўніверсітэт. — Мн.: Таварыства аматараў ведаў (філаматаў), 2004. — 140 с.
* Гісторыя Беларусі ад старажытнасці да канца XVIII ст. / В. Ф. Голубеў, І. Ф. Кітурка. — СПб.: Неўскі прастор, 2014. — 170 с. ISBN 978-5-94716-256-1
* Гісторыя Беларусі ад пачатку ХІХ ст. да 1945 г. / В. Ф. Голубеў, І. Ф. Кітурка. — Мн.: Зміцер Колас, 2015. — 254 с., іл. ISBN 978-985-6992-82-0

=== Артыкулы (выбар) ===
* Абшчынны (копны) суд у Беларусі ў XVI—XVIII стст. // Беларускі гістарычны часопіс. — 2007. — № 1(90). — Сакавік. — С. 24 — 29.
* Вялікая аграрная рэформа XVI ст. // Спадчына. — 1993. — № 4.
* Крыніцы па гісторыі сельскай абшчыны ў Беларусі ў XVI—XVIII стст. // Беларускі гістарычны часопіс. 2009. — № 10(123). — Кастрычнік. — С. 24—30.

=== Рэдактар ===
* Беларусь і Аб’яднаная Еўропа: рэаліі i перспектывы [Тэкст]: матэрыялы канферэнцыі: Беласток, 5—6 красавіка 2003, Мінск, 14—15 мая 2004 г. / Рэспубліканскае грамадскае аб’яднанне, Таварыства аматараў ведаў (філаматаў), Фонд Конрада Адэнаўэра; Редэктар В.Голубеў, А.Хадыка. — Мн.: Таварыства аматараў ведаў (філаматаў), 2004. — 95 с.
* Ці ведаеце вы гісторыю сваёй краіны? / В. Ф. Голубеў, У. П. Крук, П. А. Лойка. — Мн.: Народная асвета, 1994. — 135 с.: іл. — ISBN 985-03-0052-3
* * Ці ведаеце вы гісторыю сваёй краіны? / В. Ф. Голубеў, У. П. Крук, П. А. Лойка. 2-е выданне. — Мн.: Народная асвета, 1995. — 135 с.: іл. ISBN 985-030460-Х

{{зноскі}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Голубеў Валянцін Фёдаравіч}}
[[Катэгорыя:Члены Беларускага народнага фронту]]
[[Катэгорыя:Дэпутаты Вярхоўнага Савета Рэспублікі Беларусь 12-га склікання]]
[[Катэгорыя:Гісторыкі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Дактары гістарычных навук]]</text>
      <sha1>mww9lvel1smtcfysvobq1horzd3frhf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ФК Смаргонь</title>
    <ns>0</ns>
    <id>48660</id>
    <revision>
      <id>4195184</id>
      <parentid>4185845</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T18:44:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>/* Цяперашні склад */ нумары</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="27527" xml:space="preserve">{{Футбольны клуб
|Назва          = Смаргонь
|Лагатып        = ФК Смаргонь.gif
|ШырыняЛагатыпа = 155px
|ПоўнаяНазва    = ДУФКіС «Футбольны клуб „Смаргонь“»
|Мянушкі        = 
|Горад          = [[Смаргонь]], [[Беларусь]]
|Заснаваны      = [[1987]]
|Стадыён        = [[Юнацтва (стадыён, Смаргонь)|«Юнацтва»]]
|Умяшчальнасць  = 2650
|ПасадаКіраўніка = Дырэктар
|Кіраўнік       = [[Павел Люцько]]
|Трэнер         = [[Ігар Трухаў]]
|Чэмпіянат      = [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе|Першая ліга]]
|Сезон          = [[Вышэйшая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2021|2021]]
|Месца          = {{Падзенне}} 15 месца ў [[Вышэйшая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе|Вышэйшай лізе]]
|Сайт           = http://www.fc-smorgon.by

|pattern_la1=|pattern_b1=_smorgon21h|pattern_ra1=|pattern_sh1=
| leftarm1=FF0000|body1=FF0000|rightarm1=FF0000|shorts1=FF0000|socks1=FF0000
| pattern_la2=|pattern_b2=_smorgon21a|pattern_ra2= |pattern_sh2=
| leftarm2=FFF45B|body2=FFF45B|rightarm2=FFF45B|shorts2=FFEE00|socks2=FFEE00
}}

'''«Смаргонь»''' — [[Беларусь|беларускі]] футбольны клуб з горада [[Смаргонь]], заснаваны ў [[1987]] годзе. У цяперашні час выступае ў [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе|Першай лізе чэмпіянату Беларусі]].

== Гісторыя ==
Першая каманда ў Смаргоні пабачыла свет у 1978 годзе. Прафесійны футбольны клуб пад назвай «Станкабудаўнік» быў заснаваны ў 1987 годзе.

У чэмпіянатах Беларусі каманда ўдзельнічала ў 1992—1994 гадах, але паказвала дрэнныя вынікі. У выніку ў 1994 годзе «Смаргонь» перайшла ў чэмпіянат вобласці. У 1998 годзе клуб вярнуўся ў чэмпіянат краіны, а ў 2002 годзе выйшаў у [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе|Першую лігу]]. У 2003—2005 гадах «Смаргонь» тройчы заставалася ў адным кроку ад выхаду ў Вышэйшую лігу.

У 2006 годзе каманда пад кіраўніцтвам [[Георгій Кандрацьеў|Георгія Кандрацьева]] заняла другое месца і выйшла ў Вышэйшую лігу. У 2007—2009 гадах «Смаргонь» гуляла ў [[Вышэйшая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2007|Вышэйшай лізе]], дзе найлепшым вынікам стала восьмае месца ў 2008 годзе. У 2009 годзе «Смаргонь» заняла апошняе месца і вярнулася ў [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе|Першую лігу]]. Але і там смаргонцы апынуліся ў ніжняй палове турнірнай табліцы.

Сітуацыя выправілася ў 2013 годзе. «Смаргонь» папоўніла склад шэрагам вопытных ігракоў, якія дапамаглі клубу заняць шостае месца. Адзін з іх, [[Сяргей Крот]], стаў найлепшым бамбардзірам турніру.

У сезоне 2014 пасля правальнага старту каманда стала трывала набіраць ачкі. У другой палове сезона «Смаргонь» актыўна ўмяшалася ў барацьбу за трэцяе месца, але ў выніку не здолела падвінуць адтуль [[ФК Віцебск|«Віцебск»]] і скончыла сезон на чацвёртым радку. У 2015 годзе «Смаргонь» стала пятай. У сезоне 2016 амаль поўнасцю абнавіўся склад каманды, і «Смаргонь» спачатку апынулася ў ніжняй палове табліцы, але пазней сітуацыя выправілася, і сезон смаргонцы зноў скончылі на пятым месцы.

У пачатку 2017 года замест [[Мікалай Рындзюк|Мікалая Рындзюка]] галоўным трэнерам каманды стаў яго былы памочнік [[Аляксей Дварэцкі]]. Пасля перамог у першых двух турах вынікі «Смаргоні» рэзка пагоршыліся, і першую палову чэмпіянату каманда скончыла на апошнім месцы. Аднак, палепшыўшы вынікі ў другой палове сезона, «Смаргонь» выйшла з зоны вылету. Тым не менш, толькі ў апошнім туры каманда забяспечыла захаванне месца ў Першай лізе, заняўшы выніковае 13-е месца.

Сезон 2018 «Смаргонь» пачала пад кіраўніцтвам новага трэнера [[Мікалай Гергель|Мікалая Гергеля]]. Пасля добрага старту каманда пазней апусцілася ў ніжнюю частку табліцы. У жніўні Гергель быў звольнены, і трэнерам зноў стаў [[Аляксей Дварэцкі]]. Каманда скончыла сезон на 11-м месцы з 15.

Пачатак сезона 2019 для «Смаргоні» атрымаўся няўдалым — каманда пацярпела шэсць паражэнняў у першых шасці турах, пасля чаго быў звольнены Аляксей Дварэцкі, а трэнерам быў прызначаны [[Павел Раднёнак]]. Вынікі пасля гэтага трохі палепшыліся, улетку быў значна зменены склад каманды, аднак пазней каманда ізноў стала цярпець паражэнні, у выніку скончыла сезон на перадапошнім 14-м месцы, пасля чаго Павел Раднёнак пакінуў пасаду.

У 2020 годзе «Смаргонь» узначаліў [[Вячаслаў Герашчанка]], каманда ўзмацнілася добрымі выканаўцамі. У выніку атрымалася паказаць добры вынік, «Смаргонь» некаторы час ішла ў лідарах і ўзначальвала табліцу Першай лігі, але пазней шэраг няўдач адкінуў каманду з першых радкоў. Тым не менш, клуб завяршыў сезон на шостым месцы.

У пачатку 2021 года клуб атрымаў прапанову заняць месца ў [[Вышэйшая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе|Вышэйшай лізе]], якое стала вакантным пасля адмовы [[ФК Гарадзея|«Гарадзеі»]] ад выступленняў. Паспяхова прайшоўшы працэдуру ліцэнзавання, «Смаргонь» у сезоне 2021 далучылася да элітнага дівізіёна. Аднак, хутка сабраная каманда не здолела стварыць канкурэнцыю іншым клубам, і «Смаргонь» разам з рэчыцкім [[ФК Спадарожнік Рэчыца|«Спадарожнікам»]] апынулася ў канцы табліцы. У ліпені «Спадарожнік» зняўся з турніру, а «Смаргонь» добра падмацавалася і выдала неблагі адрэзак, але пазней зноў пайшлі паражэнні. У верасні Герашчанка быў адпраўлены ў адстаўку, камандай стаў кіраваць яго памочнік [[Уладзіслаў Дукса]] разам з маладым расійскім спецыялістам [[Антон Міхашонак|Антонам Міхашонкам]], аднак пад іх кіраўніцтвам смаргонская каманда пацярпела два разгромныя паражэнні, пасля чаго новым трэнерам стаў [[Ігар Трухаў]]. Аднак і ён не здолеў выправіць сітуацыю, хутка «Смаргонь» пазбавілася шанцаў застацца ў Вышэйшай лізе і фінішавала на 15-м месцы.

== Папярэднія назвы ==
* 1987—1993: «Станкабудаўнік»
* 1993: «Камунальнік»
* з 1993: «Смаргонь»

== Дасягненні ==
* Найлепшае дасягненне ў [[Вышэйшая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе|Вышэйшай лізе чэмпіянату Беларусі]] — 8 месца: [[Вышэйшая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2008|2008]]
* Самыя буйная перамога — 6:0 ([[ФК Вертыкаль Калінкавічы|«Вертыкаль» Калінкавічы]], 2004)
* Самая буйная параза — 0:8 ([[ФК ЗЛіН|ЗЛіН Гомель]], 1992)

== Цяперашні склад ==
''Станам на жнівень 2022 года''&lt;ref&gt;[https://football.by/news/162926.html От &quot;Сморгони&quot; и &quot;Волны&quot; до &quot;Осиповичей&quot; и &quot;Молодечно&quot;. Заявки команд первой лиги]&lt;/ref&gt;.

{{Склад}}
{{Ігрок|1|{{Сцяг|Беларусь}}|Бр|[[Павел Ахрамчук]]||1993}}
{{Ігрок|16|{{Сцяг|Беларусь}}|Бр|[[Антон Велясюк]]||2003}}
{{Ігрок||{{Сцяг|Беларусь}}|Бр|[[Дзмітрый Лапко]]||1999}}
|-----
! colspan=&quot;9&quot; bgcolor=&quot;#B0D3FB&quot; align=&quot;left&quot; |
|----- bgcolor=&quot;#DFEDFD&quot;
{{Ігрок|11|{{Сцяг|Беларусь}}|Аб|[[Сяргей Усеня]]||1988}}
{{Ігрок|14|{{Сцяг|Беларусь}}|Аб|[[Уладзіслаў Шубовіч]]||2000}}
{{Ігрок|17|{{Сцяг|Беларусь}}|Аб|[[Мікіта Дубіцкі]]||2003}}
{{Ігрок|20|{{Сцяг|Беларусь}}|Аб|[[Аляксандр Францаў]]||1997}}
{{Ігрок|44|{{Сцяг|Беларусь}}|Аб|[[Ілья Жукаў]]||2002}}
{{Ігрок|66|{{Сцяг|Камерун}}|Аб|[[Крысціян Інтсоен]]||1999}}
{{Ігрок|71|{{Сцяг|Беларусь}}|Аб|[[Уладзіслаў Кавалевіч]]||2000}}
{{Ігрок||{{Сцяг|Беларусь}}|Аб|[[Максім Аўгусціновіч]]||2003}}
{{Ігрок||{{Сцяг|Беларусь}}|Аб|[[Вадзім Дак]]||2003}}
|-----
! colspan=&quot;9&quot; bgcolor=&quot;#B0D3FB&quot; align=&quot;left&quot; |
|----- bgcolor=&quot;#DFEDFD&quot;
{{Ігрок|5|{{Сцяг|Беларусь}}|ПА|[[Віталь Ліхцін]]||1995}}
{{Ігрок|6|{{Сцяг|Беларусь}}|ПА|[[Філіп Рудзік]]||1987}}
{{Падзел складу}}
{{Ігрок|7|{{Сцяг|Расія}}|ПА|[[Цімур Лабанаў]]||2000}}
{{Ігрок|10|{{Сцяг|Беларусь}}|ПА|[[Дзмітрый Тамела]]||1992}}
{{Ігрок|19|{{Сцяг|Беларусь}}|ПА|[[Дзмітрый Барысаў]]||1995}}
{{Ігрок|26|{{Сцяг|Беларусь}}|ПА|[[Сяргей Кішко]]||2002}}
{{Ігрок|39|{{Сцяг|Беларусь}}|ПА|[[Ягор Сямёнаў]] {{капітан}}||1988}}
{{Ігрок||{{Сцяг|Беларусь}}|ПА|[[Яўген Касевіч]]||2004}}
{{Ігрок||{{Сцяг|Беларусь}}|ПА|[[Артур Мардаян]]||2003}}
{{Ігрок||{{Сцяг|Беларусь}}|ПА|[[Ягор Роман]]||2003}}
|-----
! colspan=&quot;9&quot; bgcolor=&quot;#B0D3FB&quot; align=&quot;left&quot; |
|----- bgcolor=&quot;#DFEDFD&quot;
{{Ігрок|18|{{Сцяг|Беларусь}}|Нап|[[Мацвей Дукса]]||2003}}
{{Ігрок|29|{{Сцяг|Расія}}|Нап|[[Дзяніс Крукаў]]||1999}}
&lt;!--{{Ігрок|29|{{Сцяг|Беларусь}}|Нап|[[Максім Пашкевіч]]||2002}}--&gt;
{{Ігрок|77|{{Сцяг|Беларусь}}|Нап|[[Максім Краўцоў]]||2002}}
{{Ігрок|88|{{Сцяг|Беларусь}}|Нап|[[Альберт Капыціч]]||2002}}
{{Ігрок|99|{{Сцяг|Беларусь}}|Нап|[[Павел Горбач]]||2000}}
{{Канец складу}}&lt;!--

=== Рэзервовы склад ===
{{Склад}}
|-----
! colspan=&quot;9&quot; bgcolor=&quot;#B0D3FB&quot; align=&quot;left&quot; |
|----- bgcolor=&quot;#DFEDFD&quot;
|-----
! colspan=&quot;9&quot; bgcolor=&quot;#B0D3FB&quot; align=&quot;left&quot; |
|----- bgcolor=&quot;#DFEDFD&quot;
{{Ігрок||{{Сцяг|Украіна}}|ПА|Міхаіл Алесік||2003}}
{{Ігрок||{{Сцяг|Беларусь}}|ПА|Уладзімір Дзяменцьеў||2004}}
{{Падзел складу}}
{{Ігрок||{{Сцяг|Беларусь}}|ПА|Віктар Жабінскі||2002}}
{{Ігрок||{{Сцяг|Беларусь}}|ПА|Павел Жабінскі||2002}}
{{Ігрок||{{Сцяг|Беларусь}}|ПА|Яўген Шчыгло||1997}}
{{Ігрок||{{Сцяг|Беларусь}}|ПА|Цімафей Шыдлоўскі||2001}}
|-----
! colspan=&quot;9&quot; bgcolor=&quot;#B0D3FB&quot; align=&quot;left&quot; |
|----- bgcolor=&quot;#DFEDFD&quot;
{{Ігрок||{{Сцяг|Беларусь}}|Нап|Данііл Янч||2005}}
{{Канец складу}}--&gt;

=== Трэнерскі штаб ===
* {{Сцяг|Беларусь}} [[Ігар Трухаў]] (нар. 1976) — галоўны трэнер
* {{Сцяг|Беларусь}} [[Леанід Ковель]] (нар. 1986) — трэнер
* {{Сцяг|Беларусь}} [[Уладзіслаў Дукса]] (нар. 1980) — трэнер

== Статыстыка выступленняў ==
=== Чэмпіянат і Кубак Беларусі ===
{|class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align: center;&quot;
!width=70|Сезон
!width=120|Ліга
!width=30|{{Comment|М|Месца}}
!width=30|{{Comment|Г|Гульняў}}
!width=30|{{Comment|В|Перамогі}}
!width=30|{{Comment|Н|Нічыі}}
!width=30|{{Comment|П|Паражэнні}}
!width=60|Галы
!width=45|Ачкі
!width=90|[[Кубак Беларусі па футболе|Кубак]]
!width=250|Заўвагі
|-
| [[Сезон 1992 ФК Смаргонь|1992]] ||style=&quot;background:#D0F0C0&quot;| [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 1992|Другая]] (Д2) || '''16''' || 15 || 3 || 1 || 11 || 13–34 || '''7''' ||[[Кубак Беларусі па футболе 1992|1/16 фіналу]] || 
|-
| [[Сезон 1992/1993 ФК Смаргонь|1992/1993]] ||style=&quot;background:#D0F0C0&quot;| [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 1992/1993|Другая]] (Д2) || '''16''' || 30 || 4 || 5 || 21 || 17–70 || '''13''' ||[[Кубак Беларусі па футболе 1992/1993|1/16 фіналу]] || [[Выява:Descento.svg|15px]] Вылет у [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе|Трэцюю лігу]]
|-
| [[Сезон 1993/1994 ФК Смаргонь|1993/1994]] ||style=&quot;background:#A3E9FF&quot;| [[Трэцяя ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 1993/1994|Трэцяя]] (Д3) || '''17''' || 34 || 4 || 9 || 21 || 27–80 || '''17''' ||  || 
|-
| colspan=&quot;11&quot;| ''4 сезоны на аматарскім узроўні (Д4)''
|-
| [[Сезон 1998 ФК Смаргонь|1998]] ||style=&quot;background:#A3E9FF&quot;| [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 1998|Другая — А]] (Д3) || '''12''' || 26 || 6 || 6 || 14 || 26–51 || '''24''' ||  || 
|-
| [[Сезон 1999 ФК Смаргонь|1999]] ||style=&quot;background:#A3E9FF&quot;| [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 1999|Другая — А]] (Д3) || '''5''' || 24 || 11 || 8 || 5 || 35–23 || '''41''' ||  || 
|-
|rowspan=&quot;2&quot;| [[Сезон 2000 ФК Смаргонь|2000]] ||style=&quot;background:#A3E9FF&quot;| [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2000|Другая — А]] (Д3) || '''4''' || 22 || 10 || 5 || 7 || 28–23 || '''25''' ||rowspan=&quot;2&quot;| [[Кубак Беларусі па футболе 2000/2001|1/16 фіналу]] || Выхад у фінальны раўнд
|-
|style=&quot;background:#A3E9FF&quot;| [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2000|Другая]] (Д3)||'''4''' || 14&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;|| 5 || 3 || 6 || 14–17 || '''18''' || 
|-
| [[Сезон 2001 ФК Смаргонь|2001]] ||style=&quot;background:#A3E9FF&quot;| [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2001|Другая]] (Д3) ||style=&quot;background:silver&quot;| '''2''' || 34 || 25 || 4 || 5 || 63–16 || '''79''' ||[[Кубак Беларусі па футболе 2001/2002|1/16 фіналу]] || [[Выява:Flecha verde.png|15px]] Выхад у [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе|Першую лігу]]
|-
| [[Сезон 2002 ФК Смаргонь|2002]] ||style=&quot;background:#D0F0C0&quot;| [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2002|Першая]] (Д2) || '''14''' || 30 || 8 || 5 || 17 || 21–36 || '''29''' ||[[Кубак Беларусі па футболе 2002/2003|1/32 фіналу]] ||
|-
| [[Сезон 2003 ФК Смаргонь|2003]] ||style=&quot;background:#D0F0C0&quot;| [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2003|Першая]] (Д2) ||style=&quot;background:#cc9966&quot;| '''3''' || 30 || 17 || 7 || 6 || 47–20 || '''58''' ||[[Кубак Беларусі па футболе 2003/2004|1/16 фіналу]]|| 
|-
| [[Сезон 2004 ФК Смаргонь|2004]] ||style=&quot;background:#D0F0C0&quot;| [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2004|Першая]] (Д2)|| style=&quot;background:#cc9966&quot;|'''3''' || 30 || 14 || 11 || 5 || 49–21 || '''53''' ||[[Кубак Беларусі па футболе 2004/2005|1/32 фіналу]] ||
|-
| [[Сезон 2005 ФК Смаргонь|2005]] ||style=&quot;background:#D0F0C0&quot;| [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2005|Першая]] (Д2) ||style=&quot;background:#cc9966&quot;| '''3''' || 30 || 15 || 9 || 6 || 57–35 || '''54''' ||[[Кубак Беларусі па футболе 2005/2006|1/16 фіналу]] || 
|-
| [[Сезон 2006 ФК Смаргонь|2006]] ||style=&quot;background:#D0F0C0&quot;| [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2006|Першая]] (Д2) ||style=&quot;background:silver&quot;| '''2''' || 26 || 16 || 7 || 3 || 57–27 || '''55''' ||[[Кубак Беларусі па футболе 2006/2007|1/16 фіналу]] || [[Выява:Flecha verde.png|15px]] Выхад у [[Вышэйшая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе|Вышэйшую лігу]]
|-
| [[Сезон 2007 ФК Смаргонь|2007]] || [[Вышэйшая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2007|Вышэйшая]] (Д1) || '''10''' || 26 || 6 || 8 || 12 || 15–29 || '''26''' ||[[Кубак Беларусі па футболе 2007/2008|1/16 фіналу]] || 
|-
| [[Сезон 2008 ФК Смаргонь|2008]] || [[Вышэйшая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2008|Вышэйшая]] (Д1) || '''8''' || 30 || 10 || 9 || 11 || 26–39 || '''39''' ||[[Кубак Беларусі па футболе 2008/2009|1/8 фіналу]] || 
|-
| [[Сезон 2009 ФК Смаргонь|2009]] || [[Вышэйшая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2009|Вышэйшая]] (Д1) || '''14''' || 26 || 2 || 9 || 15 || 17–46 || '''15''' ||[[Кубак Беларусі па футболе 2009/2010|1/16 фіналу]] || [[Выява:Descento.svg|15px]] Вылет у [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе|Першую лігу]]
|-
| [[Сезон 2010 ФК Смаргонь|2010]] ||style=&quot;background:#D0F0C0&quot;| [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2010|Першая]] (Д2) || '''12''' || 30 || 8 || 8 || 14 || 33–43 || '''32''' ||[[Кубак Беларусі па футболе 2010/2011|1/16 фіналу]] || 
|-
| [[Сезон 2011 ФК Смаргонь|2011]] ||style=&quot;background:#D0F0C0&quot;| [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2011|Першая]] (Д2) || '''11''' || 30 || 9 || 7 || 14 || 32–45 || '''34''' ||[[Кубак Беларусі па футболе 2011/2012|1/16 фіналу]] || 
|-
| [[Сезон 2012 ФК Смаргонь|2012]] ||style=&quot;background:#D0F0C0&quot;| [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2012|Першая]] (Д2) || '''10''' || 28 || 7 || 10 || 11 || 23–32 || '''31''' || [[Кубак Беларусі па футболе 2012/2013|1/16 фіналу]] || 
|-
| [[Сезон 2013 ФК Смаргонь|2013]] ||style=&quot;background:#D0F0C0&quot;| [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2013|Першая]] (Д2) || '''6''' || 30 || 13 || 7 || 10 || 45–35 || '''46''' || [[Кубак Беларусі па футболе 2013/2014|1/8 фіналу]] || 
|-
| [[Сезон 2014 ФК Смаргонь|2014]] ||style=&quot;background:#D0F0C0&quot;| [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2014|Першая]] (Д2) || '''4''' || 30 || 13 || 7 || 10 || 42–32 || '''46''' || [[Кубак Беларусі па футболе 2014/2015|1/16 фіналу]] || 
|-
| [[Сезон 2015 ФК Смаргонь|2015]] ||style=&quot;background:#D0F0C0&quot;| [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2015|Першая]] (Д2) || '''5''' || 30 || 15 || 8 || 7 || 60–41 || '''53''' || [[Кубак Беларусі па футболе 2015/2016|1/8 фіналу]] || 
|-
| [[Сезон 2016 ФК Смаргонь|2016]] ||style=&quot;background:#D0F0C0&quot;| [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2016|Першая]] (Д2) || '''5''' || 26 || 10 || 8 || 8 || 40–39 || '''38''' || [[Кубак Беларусі па футболе 2016/2017|1/8 фіналу]] || 
|-
| [[Сезон 2017 ФК Смаргонь|2017]] ||style=&quot;background:#D0F0C0&quot;| [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2017|Першая]] (Д2) || '''13''' || 30 || 6 || 11 || 13 || 34–50 || '''29''' ||[[Кубак Беларусі па футболе 2017/2018|1/16 фіналу]] ||
|-
| [[Сезон 2018 ФК Смаргонь|2018]] ||style=&quot;background:#D0F0C0&quot;| [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2018|Першая]] (Д2) || '''11''' || 28 || 6 || 10 || 12 || 19–44 || '''28''' || [[Кубак Беларусі па футболе 2018/2019|1/16 фіналу]] ||
|-
| [[Сезон 2019 ФК Смаргонь|2019]] ||style=&quot;background:#D0F0C0&quot;| [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2019|Першая]] (Д2) || '''14''' || 28 || 4 || 6 || 18 || 27–63 || '''18''' || [[Кубак Беларусі па футболе 2019/2020|1/16 фіналу]] ||
|-
| [[Сезон 2020 ФК Смаргонь|2020]] ||style=&quot;background:#D0F0C0&quot;| [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2020|Першая]] (Д2) || '''6''' || 26 || 10 || 6 || 10 || 29–26 || '''36''' || [[Кубак Беларусі па футболе 2020/2021|1/32 фіналу]] || Атрыманне месца ў [[Вышэйшая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе|Вышэйшай лізе]]
|-
| [[Сезон 2021 ФК Смаргонь|2021]] || [[Вышэйшая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2021|Вышэйшая]] (Д1) || '''15''' || 30 || 4 || 9 || 17 || 26–66 || '''21''' || [[Кубак Беларусі па футболе 2021/2022|1/16 фіналу]] || [[Выява:Descento.svg|15px]] Вылет у [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе|Першую лігу]]
|-
| [[Сезон 2022 ФК Смаргонь|2022]] ||style=&quot;background:#D0F0C0&quot;| [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2022|Першая]] (Д2) || || || || || || || || [[Кубак Беларусі па футболе 2022/2023|1/16 фіналу]] ||
|-
|}
*&lt;sup&gt;'''1'''&lt;/sup&gt; Уключаючы 6 гульняў, перанесеных з 1-га раўнда.

== Галоўныя трэнеры ==
{{div col|2}}
* [[Андрэй Маісейчанка]] (1998 — 2002)
* [[Уладзімір Уткін]] (2002 — 2004)
* [[Георгій Кандрацьеў]] (2005 — 2008)
* [[Аляксандр Пятровіч Лісоўскі|Аляксандр Лісоўскі]] (лістапад 2008 — ліпень 2009)
* [[Аляксандр Бразевіч]] (ліпень 2009 — студзень 2010)
* [[Генадзь Мардас]] (студзень 2010 — снежань 2011)
* [[Павел Бацюта]] (студзень 2012 — снежань 2014)
* [[Мікалай Рындзюк]] (студзень 2015 — люты 2017)
* [[Аляксей Дварэцкі]] (люты — снежань 2017)
* [[Мікалай Гергель]] (снежань 2017 — жнівень 2018)
* [[Аляксей Дварэцкі]] (жнівень 2018 — май 2019)
* [[Павел Раднёнак]] (май — лістапад 2019)
* [[Вячаслаў Герашчанка]] (студзень 2020 — верасень 2021)
* [[Уладзіслаў Дукса]] ({{в.а.}}, верасень 2021)
* [[Ігар Трухаў]] (з верасня 2021)
{{div col end}}

{{Зноскі}}

== Спасылкі ==
* [http://www.fc-smorgon.by/ Афіцыйны сайт] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20140307211905/http://www.fc-smorgon.by/ |date=7 сакавіка 2014 }}
* {{globalsportsarchive|fk-smarhon/17652}}
* {{wildstat.ru|2802|BLR_Smorgon}}

{{Бібліяінфармацыя}}
{{Склад ФК Смаргонь}}
{{Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе}}

[[Катэгорыя:Футбольныя клубы Беларусі|Смаргонь]]
[[Катэгорыя:ФК Смаргонь| ]]</text>
      <sha1>4da18w7blmv05yq1pwelkm3sdrerp4j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Данатэла</title>
    <ns>0</ns>
    <id>48929</id>
    <revision>
      <id>4194989</id>
      <parentid>3810181</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:01:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Раннія гады */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4918" xml:space="preserve">{{Мастак
|фон              = 
|імя              = Данатэла
|арыгінал імя   = Donatello
|імя пры нараджэнні = Даната дзі Нікола дзі Бета Бардзі
|партрэт          = Uffizi Donatello.jpg
|шырыня           = 
|загаловак        = Данатэла. ''Скульптура ва [[Уфіцы]]''
|дата нараджэння    = 
|месца нараджэння   = 
|дата смерці      = 
|месца смерці     = 
|паходжанне    = 
|падданства       = 
|грамадзянства      = 
|жанр             = 
|вучоба            = 
|стыль            = [[Адраджэнне]]
|працы           = 
|заступнікі      = 
|уплыў          = 
|уплыў на       = 
|узнагароды          = 
|сайт             = 
|вікісховішча        = Donatello
}}
'''Данатэ́ла''' (поўнае імя: ''Donato di Niccolò di Betto Bardi''; каля {{ДН|||1386}}, [[Горад Фларэнцыя|Фларэнцыя]] — {{ДС|13|12|1466}}) — скульптар-разьбяр эпохі [[Рэнесанс]]у.

== Біяграфія ==

=== Раннія гады ===

Данатэла нарадзіўся ў Фларэнцыі або блізу яе паміж 1382 і 1387 гадамі у сям’і часальшчыка воўны. На працягу жыцця Данатэла працаваў у Фларэнцыі, [[Горад Падуя|Падуі]] і [[горад Сіена|Сіене]].

Вучыўся і спачатку працаваў з фларэнційскім жывапісцам і скульптарам {{нп3|Ларэнца Гіберці||ru|Гиберти, Лоренцо}}, карыстаючыся заступніцтвам багатага фларэнційскага банкіра {{нп3|Род Мартэлі|Мартэлі|ru|Martelli}}. З [[1404]] да [[1407]] года працаваў у майстэрні Жыберці ў Фларэнцыі.

Для заканчэння сваёй мастацкай адукацыі ездзіў з [[1430]] да [[1433]] года ў [[Горад Рым|Рым]], разам з вядомым архітэктарам [[Філіпа Брунелескі|Брунелескі]], дзе вучыўся ў яго антычнай [[разьба|разьбе]].Адна з яго першых прац — [[гарэльеф]] з дробназярністага каменя, які паказвае [[Дабравешчанне]].

=== Творчасць ===

З [[1443]] да [[1453]] ў Падуі. Выконваў заказы па разьбе скульптураў для фларэнційскіх цэркваў: скульптуры {{нп3|Давід (Данатэла, мармур)|Давіда|it|David (Donatello, marmo)}} ([[1408]]/[[1409]] г.г.), св. {{нп3|Святы Ян Евангеліст, Данатэла|Яна Евангеліста|it|San Giovanni Evangelista (Donatello)}} ([[1408]]—[[1415]]), св. Іосіфа ([[1416]]). У Падуі стварыў {{нп3|Конная статуя Гамамелаты|помнік|it|Monumento equestre al Gattamelata}} з бронзы [[Горад Венецыя|венецыянскаму]] кандацьеру [[Эразма да Нарні|Эразму да Нарні]] ([[1447]]) — першы конны помнік з часоў [[Антычнасць|Антычнасці]]. У нашыя дні ён стаіць перад царквой [[Базіліка Святога Антонія|св. Антонія]] ў [[Горад Фларэнцыя|Фларэнцыі]].

=== Апошнія гады ===

Апошнія гады жыцця Данатэла правёў у Фларэнцыі, працуючы да старасці і памёр у [[1466]] годзе. Быў пахаваны з вялікай павагай у царкве [[Базіліка Сан-Ларэнца, Фларэнцыя|Сан-Ларэнца]], упрыгожанай яго працамі.

== Значэнне творчасці ==

Дзейнасць Данатэла мела важнае значэнне для развіцця рэнесанснай разьбы і яе вызвалення ад уплываў [[готыка|готыкі]].
{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Semper, «D., seine Zeit und Schule» (Вена, 1875);
* H. Tschudi, «D. e la critica modenia» (Турын, 1887);
* W. Bode, &quot;Italienische Bildhauer der Renaissance (Б. 1887);
* E. Muntz, &quot;D. (у серыі манаграфій: «Les Artistes celebres», 1885).

== Спасылкі ==
{{commons|Donatello}}
{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Скульптары Італіі]]
[[Катэгорыя:Скульптары Адраджэння]]</text>
      <sha1>cs66v8hj8evu3ryqkhwlurq6w2zpyhq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мікола Якаўлевіч Аўрамчык</title>
    <ns>0</ns>
    <id>49866</id>
    <revision>
      <id>4195120</id>
      <parentid>4089505</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:18:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12087" xml:space="preserve">{{Пісьменнік
| Імя                = Мікола Аўрамчык
| Арыгінал імя       = 
| Фота               = Мікола Аўрамчык.jpg
| Шырыня             = 
| Подпіс             = 
| Герб               =
| Шырыня герба       =
| Подпіс герба       =
| Імя пры нараджэнні = 
| Псеўданімы         = 
| Дата нараджэння    = 
| Месца нараджэння   =  
| Дата смерці        = 
| Месца смерці       = 
| Грамадзянства      = 
| Род                =
| Бацька             =
| Маці               =
| Жонка              =
| Муж                =
| Дзеці              =
| Род дзейнасці      = 
| Гады актыўнасці    = [[1937]]—[[2017]]
| Кірунак            = 
| Жанр               = [[паэзія]]
| Дэбют              = 
| Мова твораў        = 
| Прэміі             = [[Прэмія імя Я. Купалы]]
| Узнагароды         = 
| Сайт               = 
| Вікітэка           =
}}
'''Міко́ла Я́каўлевіч Аўра́мчык''' ({{ДН|14|1|1920}}, [[Вёска Плёсы, Бабруйскі раён|в. Плёсы]], цяпер {{МН|Бабруйскі раён|у Бабруйскім раёне|}}, [[Магілёўская вобласць]] — {{ДС|8|5|2017}}, [[Горад Мінск|Мінск]]) — беларускі [[паэт]], [[пісьменнік]], перакладчык&lt;ref name=&quot;БС&quot;&gt;т. 5. Биографический справочник. Мн: Издательство «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. 29 с.&lt;/ref&gt;.

== Біяграфія ==
З сялянскай сям’і. Скончыў школы ў [[Вёска Плёсы, Бабруйскі раён|Плёсах]] і [[Цялуша|Цялушы]]. У 1938 годзе паступіў на філалагічны факультэт [[Беларускі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт імя Максіма Танка|Мінскага педагагічнага інстытута]], адначасова працаваў у рэдакцыі газеты «[[Піянер Беларусі]]». Падчас [[Вялікая Айчынная вайна 1941-1945|Вялікай Айчыннай вайны]] ўдзельнічаў у баях на Паўночна-Заходнім і Волхаўскім франтах&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;. Пры акружэнні ў чэрвені 1942 года трапіў у палон да іспанцаў, пасля немцамі быў вывезены ў [[Рурская вобласць|Рур]] на каменнавугальныя шахты&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;. У красавіку 1945 года вызвалены англічанамі.

Пасля вайны працаваў на аднаўленні [[Данбас]]а. Скончыў філалагічны факультэт [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|БДУ]] (1949)&lt;ref name=&quot;БС&quot; /&gt;. Працаваў у рэдакцыях газет «[[Чырвоная змена]]», «[[Літаратура і мастацтва (1932)|Літаратура і мастацтва]]», у часопісе «[[Полымя (1922)|Полымя]]». Член [[Саюз пісьменнікаў СССР|Саюза пісьменнікаў СССР]] (з 1947). У 1953—1980 гадах рэдактар аддзелу паэзіі часопіса «[[Маладосць (1953)|Маладосць]]». Жыў у вёсцы [[Ступяні]].

Меў трох дачок — Святлану, Ірыну, Наталлю.
[[File:Mikoła Aŭramčyk.JPG|thumb|злева|230px|Святкаваньне 95-гадовага юбілею М. Аўрамчыка. 2015]]
Апошнія гады цяжка хварэў. Памёр 8 мая 2017 года ў Мінску&lt;ref&gt;{{cite web|url = http://lit-bel.org/by/news/2017/pamjor-mikola-auramchyk-razvitannje-10-maja.html|title = Памёр Мікола Аўрамчык. Развітанне — 10 мая|first = |last = |author = |authorlink = |coauthors = |date = 8 траўня 2017|month = |year = |work = |publisher = Саюз беларускіх пісьменнікаў lit-bel.org|location = |page = |pages = |at = |language = |trans_title = |format = |doi = |archiveurl = https://web.archive.org/web/20170617035715/http://lit-bel.org/by/news/2017/pamjor-mikola-auramchyk-razvitannje-10-maja.html|archivedate = 17 чэрвеня 2017|accessdate = |quote = |ref = |separator = |postscript = |deadurl = yes}}&lt;/ref&gt;.

== Творчасць ==
Дэбютаваў вершамі ў 1937&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt; у [[Горад Бабруйск|бабруйскай]] газеце «[[Бабруйскае жыццё|Камуніст]]». На літаратурную дзейнасць маладога паэта з Бабруйшчыны блаславілі [[Якуб Колас]] і [[Янка Купала]]. Яго творчымі настаўнікамі былі [[Аркадзь Куляшоў]] і [[Кузьма Чорны]], а сябрамі — [[Максім Танк]] і [[Пімен Емяльянавіч Панчанка|Пімен Панчанка]]&lt;ref&gt;[http://bellitmuseum.by/meropriyatiya-2015/svayoy-darogay-zapavetnay-da-95-goddzya-z-dnya-naradzhennya-mikolyi-auramchyika/ Святочнае мерапрыемства «Сваёй дарогай запаветнай…», прымеркаванае да 95-годдзя з дня нараджэння Міколы Аўрамчыка] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20200114215942/http://bellitmuseum.by/meropriyatiya-2015/svayoy-darogay-zapavetnay-da-95-goddzya-z-dnya-naradzhennya-mikolyi-auramchyika/ |date=14 студзеня 2020 }} // Дзяржаўны музей гісторыі беларускай літаратуры, 22 студзеня 2015&lt;/ref&gt;.

Аўтар кніг паэзіі «Пярэдні край» (1949), «Шляхамі дружбы» (1952), «Ключы жураўліныя» (1960), «Сустрэча былых канагонаў» (1963), «Універсітэцкі гарадок» (1967), «Агледзіны» (1969), «Як на далоні» (1970), «Дрэва дружбы» (1973), «Вадовішча» (1976), «У падзямеллі» (раман, 1986), «Анкета: Выбранае» (1990), зборніка вершаў для дзяцей «Дружба» (1950). Выйшлі «Выбранае» (1976) і Выбраныя творы ў 2 т. (1980). Аўтар кнігі «Знаёмыя постаці» (2004), прысвечанай беларускім дзеячам.
Пераклаў на беларускую мову паасобныя творы [[Джордж Байран|Дж. Байрана]], [[Адам Міцкевіч|А. Міцкевіча]], [[Леся Украінка|Л. Украінкі]], [[Іван Якаўлевіч Франко|І. Франко]], [[Муса Джаліль|М. Джаліля]], [[Геварг Эмін|Г. Эміна]], [[Іван Аляксеевіч Куратаў|І. Куратава]], [[С. Ясенін]]а, [[Яраслаў Васільевіч Смялякоў|Я. Смялякова]], зборнікі вершаў [[Сяргей Уладзіміравіч Міхалкоў|С. Міхалкова]] «А што ў вас?» (1950), В. Бычко «Тры сястры» (1953), паэму [[Мікалай Львовіч Нагнібеда|М. Нагнібеды]] «Васілёк» ([[1961]]) і іншае&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;.

У вершах М. Адамчыка адлюстраваны драматычны ваенны лёс паэта, жыццё ў фашысцкай няволі, шахцёрская праца, вучоба ва ўніверсітэце, уражанні ад паездак па краіне. Майстар сюжэтна-арганізаванага верша, канкрэтнай паэтычнай дэталі, лірычнага эцюда, замалёўкі&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;.

Друкаваўся ў перыядычных выданнях, у т. л. часопісе «[[Дзеяслоў]]».

Разам з [[Ніл Гілевіч|Н. Гілевічам]] суаўтар самвыдатаўскай паэмы &quot;[[Сказ пра Лысую гару]], у якой з’едлiва апiсвалiся норавы беларускіх лiтаратараў, занятых не творчасцю, а дзялёжкай зямельных участкаў.

== Узнагароды ==
* Узнагароджаны ордэнамі «Знак Пашаны», Айчыннай вайны II ступені і медалямі.
* Лаўрэат [[Літаратурная прэмія імя Янкі Купалы|Літаратурнай прэміі імя Янкі Купалы]] (1964) за зборнік «Сустрэча былых канагонаў».
* Заслужаны работнік культуры [[БССР]] (1980).

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{крыніцы/БелЭн|2к|Аўрамчык Мікола (Мікалай Я́каўлевіч)}} С. 87
* [http://slovo.ws/bio/bel/01/0031.html Аўрамчык Мікола] // {{крыніцы/БП 1917-90|Аўрамчык Мікола}}
* {{крыніцы/БП (1992-95)||Мікола Аўрамчык}} Т. 1. С. 134

== Спасылкі ==
* {{cite web|url = https://lit-bel.org/news/asabovaya-sprava-mikoly-a-ramchyka-da-100-goddzya-paeta/|title = Асабовая справа Міколы Аўрамчыка: да 100-годдзя паэта|first = |last = |author = |authorlink = |coauthors = |date = 13 студзеня 2020|month = |year = |work = |publisher = Саюз беларускіх пісьменнікаў lit-bel.org|location = |page = |pages = |at = |language = |trans_title = |format = |doi = |archiveurl = https://web.archive.org/web/20200114215939/https://lit-bel.org/news/asabovaya-sprava-mikoly-a-ramchyka-da-100-goddzya-paeta/|archivedate = 14 студзеня 2020|accessdate = |quote = |ref = |separator = |postscript = |deadurl = yes}}
* [https://lit-bel.org/news/asabovaya-sprava-mikoly-a-ramchyka-da-100-goddzya-paeta/ Асабовая справа Міколы Аўрамчыка: да 100-годдзя паэта] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20200114215939/https://lit-bel.org/news/asabovaya-sprava-mikoly-a-ramchyka-da-100-goddzya-paeta/ |date=14 студзеня 2020 }} // «СБП» 13 студзеня 2020
* [https://www.svaboda.org/a/30374695.html 10 фактаў пра паэта Міколу Аўрамчыка, які хадзіў у паліто Машэрава і саромеўся «Сказа пра Лысую гару»] // svaboda.org 14 студзеня 2020
{{Вікіцытатнік}}
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Аўрамчык Мікола}}
[[Катэгорыя:Члены Саюза пісьменнікаў СССР]]
[[Катэгорыя:Беларускамоўныя паэты]]
[[Катэгорыя:Беларускамоўныя пісьменнікі]]
[[Катэгорыя:Пісьменнікі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Паэты Беларусі]]
[[Катэгорыя:Перакладчыкі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Перакладчыкі паэзіі на беларускую мову]]
[[Катэгорыя:Перакладчыкі з польскай мовы]]
[[Катэгорыя:Перакладчыкі з украінскай мовы]]
[[Катэгорыя:Перакладчыкі з рускай мовы]]
[[Катэгорыя:Перакладчыкі з англійскай мовы]]
[[Катэгорыя:Супрацоўнікі газеты «Раніца» (1929)]]</text>
      <sha1>aoqx1vsu0wl6ky7vtvx0rgy6mubjrye</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сямён Аляксандравіч Падокшын</title>
    <ns>0</ns>
    <id>51884</id>
    <revision>
      <id>4194985</id>
      <parentid>3917178</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:00:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4327" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Сямён Аляксандравіч Падо́кшын'''{{sfn|Беларусь|1995}} ({{ДН|8|3|1931}}, {{МН|Гомель||}} — {{ДС|21|12|2004}}) — беларускі [[філосаф]], [[гісторык]]-[[медыявіст]], [[культуролаг]]. [[Доктар філасофскіх навук]] (1987), [[кандыдат гістарычных навук]] (1965).

Скончыў [[Мінскі педагагічны інстытут]] (1953). З 1960 года працаваў у [[Інстытут філасофіі і права АН БССР|Інстытуце філасофіі і права]] [[АН БССР]].

== Навуковая дзейнасць ==
Кірункі навуковай дзейнасці: [[Гісторыя філасофскай думкі на Беларусі|гісторыя філасофскай і грамадска-палітычнай думкі Беларусі]] [[Адраджэнне|эпохі Адраджэння]] і [[Рэфармацыя|Рэфармацыі]], праблемы культуры, тэарэтыка-метадалагічныя праблемы станаўлення нацыянальнай самасвядомасці беларускага народа, духоўна-культурнага сінтэзу Усходу і Захаду, дзяржаўнага і нацыянальна-культурнага суверэнітэту, філасофіі беларускай гісторыі і культуры. У кантэксце культуры [[Адраджэнне|эпохі Адраджэння]] вывучае філасофскую і грамадска-палітычную думку Беларусі XVI—XVII стагоддзях, вызначае спецыфічныя рысы айчыннага Рэнесансу і гуманізму.

Аўтар прац «Рэфармацыя і грамадская думка Беларусі і Літвы (2-я палова XVI — пачатак XVII ст.» (1970), «Скарына і Будны: Нарыс філасофскіх поглядаў» (1974), «Францыск Скарына» (1981), «Філасофская думка эпохі Адраджэння ў Беларусі: Ад Францыска Скарыны да Сімяона Полацкага» (1990), «Унія. Дзяржаўнасць. Культура: Філасофска-гістарычны аналіз» (2000), «Беларуская думка ў кантэксце гісторыі і культуры» (2003), «Этычная думка і культура Беларусі XVI—XVII ст.» (2004) і інш.

Лаўрэат [[дзяржаўная прэмія БССР|Дзяржаўнай прэміі БССР]] (1984).

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|11|||503}}
* {{Крыніцы/ЭГБ|5}} — С. 374.
* {{крыніцы/ЭКБ|6|}} — С. 120.
* Падокшын Сямён // {{Крыніцы/Культуралогія: Энцыклапедычны даведнік}} — С. 243.
* {{Крыніцы/Беларусь: энцыклапедычны даведнік (1995)|артыкул=Падокшын Сямён Аляксандравіч|старонкі=549}}

== Спасылкі ==
* {{bis.nlb.by|132044|Падокшын Сямён Аляксандравіч}}
* [http://philosophy.by/wp-content/store/history-of-philosophic-thought-vol-1.pdf Гісторыя філасофскай і грамадска-палітычнай навукі Беларусі. Том. 1. Эпоха Сярэднявечча.] // Нацыянальная акадэмія навук Беларусі. Інстытут філасофіі. — Мн.: [[Беларуская навука (выдавецтва)|Беларуская навука]], 2008.
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Падокшын Сямён Аляксандравіч}}
[[Катэгорыя:Кандыдаты гістарычных навук]]
[[Катэгорыя:Дактары філасофскіх навук]]
[[Катэгорыя:Культуролагі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Гісторыкі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Філосафы Беларусі]]</text>
      <sha1>b363dh5a9us7k8sefimwzyvb5r98epj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Марыс Метэрлінк</title>
    <ns>0</ns>
    <id>53774</id>
    <revision>
      <id>4195113</id>
      <parentid>3715415</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:17:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфічныя звесткі */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6337" xml:space="preserve">{{Пісьменнік
 |Імя                  = Марыс Метэрлінк
 |Арыгінал імя       = Maurice Maeterlinck
 |Выява          = Maurice Maeterlinck.jpg
 |Апісанне выявы = 
 |Імя пры нараджэнні     = Марыс Палідор Мары Бернар Метэрлінк&lt;br /&gt;({{lang-fr|Maurice Polydore Marie Bernard Maeterlinck}})
 |Месца нараджэння       = 
 |Месца смерці         = 
 |Род дзейнасці     = [[паэт]], [[драматург]], [[філосаф]]
 |Гады актыўнасці      = 1888—1949
 |Кірунак          = [[сімвалізм]]
 |Жанр                 = 
 |Мова твораў    = [[Французская мова|французская]]
 |Дэбют                = Аранжарэі (1888)
 |Прэміі               = {{Нобелеўскі медаль}} [[Нобелеўская прэмія па літаратуры]] ([[1911]])
}}
'''Мары́с Палідо́р Мары́ Берна́р Метэрлі́нк''' ({{lang-fr|Maurice (Mooris) Polydore Marie Bernard Maeterlinck}}; {{ДН|29|8|1862}}, [[Гент]] — [[6 мая]] (паводле некаторых крыніц — 5-га мая) [[1949]], [[Ніца]]) — [[Бельгія|бельгійскі]] [[Паэзія|паэт]], [[драматург]] і [[філосафы|філосаф]]. Пісаў [[Французская мова|па-французску]]. Лаўрэат [[Нобелеўская прэмія па літаратуры|Нобелеўскай прэміі па літаратуры]] за [[1911]]. Прэмія прысуджана «ў прызнанне шматбаковай літаратурнай дзейнасці і асабліва за драматычныя творы, адзначаныя багаццем ўяўлення і паэтычнай фантазіяй, якія адкрываюць, часам пад маскай чароўнага вымыслу, глыбокае [[натхненне]], у той час як форма містэрый прыцягвае чытачоў сваёй пачуццёвасцю і абуджае іх уяўленне»&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Лявонава Е.|загаловак=Прызнаны найлепшымі: Нобелеўская прэмія, яе гісторыя і лаўрэаты|арыгінал=|спасылка=|аўтар выдання=|выданне=Роднае слова|тып=|месца=|выдавецтва=|год=2001|выпуск=|том=|нумар=6|старонкі=98—102|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

== Біяграфічныя звесткі ==
Скончыў Генцкі ўніверсітэт (1885), вывучаў права ў [[Парыж]]ы, працаваў адвакатам у Генце. 3 1896 жыў у Францыі. Старшыня Міжнароднага ПЭН-клуба (з 1947).

Член Бельгійскай каралеўскай акадэміі літаратуры і прыгожых мастацтваў.

== Творчасць ==
Дэбютаваў у 1883. Пісаў на французскай мове. Першы зборнік вершаў «Цяпліцы» (1889), першая яго п'еса «Прынцэса Мален» (1889, на сюжэт казкі братоў Грым). У аднаактоўках «Няпрошаная» і «Сляпыя» (абедзве 1890), драмах «Пелеас і Мелізанда» (1892), «Там, унутры» і «Смерць Тэнтажыля» (абедзве 1894) сцвярджаецца ўлада над чалавекам загадкавага Невядомага, што часам увасабляецца ў смерці, чалавек разглядаецца як ахвяра, як згублены ў варожым свеце «сляпы», як «марыянетка». Аўтар рамантычных драм «Аглавена і Селізета» (1896), «Арыяна і Сіняя Барада» (1896, на сюжэт казкі Ш. Перо), «Сястра Беатрыса» (1901), «Монна Ванна» (1902), «Цуд Святога Антонія» (1903) і інш., кніг эсэ, мемуараў. Вяршыня яго творчасці — філасофская п'еса-казка «Сіняя Птушка» (1908).

На сюжэт драмы «Пелеас і Мелізанда» напісаны аднайменная опера [[К. Дэбюсі]] (1902), сімфанічная паэма А. Шонберга, на сюжэт драмы «Арыяна і Сіняя Барада» — опера П. Дзюка (1907).

Сімвалісцкая драма М. Метэрлінка прадвызначыла авангардысцкі кірунак у драматургіі ў 2-й пал. XX ст. — «тэатра абсурду», або «антытэатра».

== Пераклады ==
* Метэрлінк М. Сіняя птушка / Перакл. М. Папковай // Сіняя птушка: Казкі / Укл. Л. Цітовай. Мн., 1997.

{{зноскі}}
== Літаратура ==
* {{крыніцы/БЭ|10|Метэрлінк Марыс}}
== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Нобелеўская прэмія/літаратура}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Метэрлінк}}
[[Катэгорыя:Лаўрэаты Нобелеўскай прэміі па літаратуры]]
[[Катэгорыя:Пісьменнікі Бельгіі]]
[[Катэгорыя:Пісьменнікі Фландрыі]]
[[Катэгорыя:Драматургі Бельгіі]]
[[Катэгорыя:Драматургі Фландрыі]]
[[Катэгорыя:Пісьменнікі Францыі]]
[[Катэгорыя:Паэты Бельгіі]]
[[Катэгорыя:Паэты Фландрыі]]
[[Катэгорыя:Паэты Францыі]]
[[Катэгорыя:Філосафы Францыі]]
[[Катэгорыя:Франкамоўныя пісьменнікі]]
[[Катэгорыя:Франкамоўныя паэты]]
[[Катэгорыя:Сімвалісты]]
[[Катэгорыя:Франкамоўныя пісьменнікі Бельгіі]]</text>
      <sha1>c3hwlx75jxvuks0zxejv8e3sjja62bx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Эванджэлін Лілі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>54487</id>
    <revision>
      <id>4195008</id>
      <parentid>3389559</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:02:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Кар'ера */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5528" xml:space="preserve">{{кінематаграфіст}}
'''Ніколь Эванджэлін Лілі''' ({{ДН|3|8|1979}}, [[Форт-Саскачэван]], [[Правінцыя Альберта|Альберта]], [[Канада]]) — [[Канада|канадская]] актрыса. Найболей вядомая дзякуючы ролі ''[[Кейт Осцін]]'' у драматычным серыяле тэлеканала [[American Broadcasting Company|ABC]] «[[Застацца ў жывых, тэлесерыял|Застацца ў жывых]]».

== Кар'ера ==
Перад тым як пачала здымацца ў «[[Застацца ў жывых, тэлесерыял|Застацца ў жывых]]», Лілі працавала сцюардэсай, афіцыянткай. Для фінансавання сваёй адукацыі яна здымалася ў тэлерэкламе і займалася мадэльнай працай, хоць ніколі не лічыла сябе мадэллю.

Як мадэль яе адкрыла знакамітае мадэльнае агенцтва ''«[[Форд, мадэльнае агенцтва|Форд]]»'', менеджар якога ўбачыў Эванджелін Лілі на вуліцы горада [[Келоўна]] ў [[Брытанская Калумбія|Брытанскай Калумбіі]]. Яна падпісала кантракт з агенцтвам і пераехала ў [[Ванкувер]], дзе выступала на паказах мод, зарабляючы грошы на аплату вучобы на факультэце міжнародных адносін ва ўніверсітэце Брытанскай Калумбіі.

У 2003 мімаходам з'явілася ў маленькай эпізадычнай ролі школьніцы ў фільме ''«[[Фрэдзі супраць Джэйсана]]»'', таксама прамільгнула ў некалькіх эпізодах серыяла ''«[[Таямніцы Смолвіля]]»''. А ў 2004 была заўважана ў серыяле ''«Каралеўскі шпіталь»'' (Kingdom Hospital). Аднак, першая яе сапраўдная «размаўлялая» роля была ў ''«[[Застацца ў жывых, тэлесерыял|Застацца ў жывых]]»''. Яе адкрыў агент Джэф Палфі, які раней працаваў у [[Форд, мадэльнае агенцтва|Ford Models]], і згуляў важную ролю ў гэтым серыяле.

Лілі ледзь было не пазбавілася ролі ''Кейт Осцін'' у самым пачатку з-за таго, што не магла досыць хутка атрымаць працоўную візу ў ЗША. Дырэктары па кастынгу ўжо пачалі новы адбор прэтэндэнтак на гэту ролю, але ўсё ж віза была атрымана, і Эванджэлін Лілі шчасна прыехала на здымачную пляцоўку, спазніўшыся на адзін дзень.

У 2004 зарплата Ліллі складала $80,000 за эпізод. За сваю ролю ў ''«[[Застацца ў жывых, тэлесерыял|Застацца ў жывых]]»'' яна была намінавана на ''Breakout Stars 2004'' па версіі часопіса ''Entertainment Weekly'' і 14 снежня 2006 была намінавана на «[[Залаты глобус]]» як Лепшая драматычная актрыса.

Калі Лілі скончыць здымкі ў ''«[[Застацца ў жывых, тэлесерыял|Застацца ў жывых]]»'', яна плануе спыніць акцёрскую дзейнасць і працягнуць сваю кар'еру ў якасці гуманітарнага працаўніка; аднак, яна не выключае вяртання да тэлебачання ў нейкі момант у будучыні.

У 2009 Эванджэлін Лілі стала рэкламным тварам кампаніі [[L’Oréal]].&lt;ref&gt;http://www.spletnik.ru/news_beauty/13210-frida-pinto-i-jevandzhelin-lilli-lica-loreal.html&lt;/ref&gt;

== Асабістае жыццё ==
Эванджэлін Лілі была замужам за канадскім хакеістам Муры Хорнам.&lt;ref&gt;Gould, Lara.[http://www.sundaymirror.co.uk/news/tm_headline=i-got-so-famous-i-nearly-lost-it-&amp;method=full&amp;objectid=18119139&amp;siteid=62484-name_page.html Exclusive: I Got So Famous I Nearly Lost It], ''Sunday Mirror'', November 19, 2006. Accessed May 26, 2008.&lt;/ref&gt;

У 2004 на здымачнай пляцоўцы закахалася ў акцёра [[Монаган, Дамінік|Дамініка Монагана]], выканаўцы роля [[Чарлі Пэйс|Чарлі]] ў серыяле «[[Застацца ў жывых, тэлесерыял|Застацца ў жывых]]», і яны пачалі сустракацца. Па чутках, па хуткім часе збіраюцца пажаніцца.&lt;ref&gt;http://www.spletnik.ru/love/14289-evandzhelin_lilli_vyxodit_zamuzh.html&lt;/ref&gt;

{{зноскі}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Лілі Э}}
[[Катэгорыя:Актрысы Канады]]
[[Катэгорыя:Постаці Канады]]</text>
      <sha1>nrzg7sz5dp1hh4opeulqfzc97ywh4cj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Астроўна (Бешанковіцкі раён)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>55697</id>
    <revision>
      <id>4194672</id>
      <parentid>3667643</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T12:03:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Паўлюк Шапецька</username>
        <id>37440</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вядомыя асобы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11491" xml:space="preserve">{{значэнні|Астроўна}}
{{НП-Беларусь
 |статус                  = Аграгарадок
 |беларуская назва        = Астроўна
 |арыгінальная назва      = Астроўна
 |краіна                  = Беларусь
 |падначаленне            = 
 |герб                    = 
 |сцяг                    = 
 |шырыня герба            = 
 |шырыня сцяга            = 
 |выява                   = 
 |подпіс                  = 
 |lat_dir = N|lat_deg = 55|lat_min = 08|lat_sec = 
 |lon_dir = E|lon_deg = 29|lon_min = 53|lon_sec = 
 |CoordAddon              = 
 |CoordScale              = 
 |памер карты краіны      = 
 |памер карты вобласці    = 
 |памер карты раёна       = 
 |вобласць                = Віцебская
 |раён                    = Бешанковіцкі
 |сельсавет               = Астровенскі
 |пасялковы савет         = 
 |карта краіны            = 
 |карта вобласці          = 
 |карта раёна             = 
 |унутранае дзяленне      = 
 |від главы               = 
 |глава                   = 
 |дата заснавання         = 
 |першае згадванне        = 1546
 |ранейшыя назвы          = 
 |статус з                = 
 |плошча                  = 
 |від вышыні              = 
 |вышыня цэнтра НП        = 
 |афіцыйная мова          = 
 |афіцыйная мова-ref      = 
 |двароў                  = 
 |насельніцтва            = 1173
 |год перапісу            = 1994
 |шчыльнасць              = 
 |нацыянальны склад       = 
 |канфесійны склад        = 
 |часавы пояс             = 
 |DST                     = 
 |тэлефонны код           = 2131
 |паштовы індэкс          = 211364
 |паштовыя індэксы        = 
 |аўтамабільны код        = 2
 |від ідэнтыфікатара      = 
 |лічбавы ідэнтыфікатар   = 
 |катэгорыя ў Commons     = 
 |сайт                    = 
 |мова сайта              = 
 |мова сайта 2            = 
 |мова сайта 3            = 
 |мова сайта 4            = 
 |мова сайта 5            = 
 |add1n                   = 
 |add1                    = 
 |add2n                   = 
 |add2                    = 
 |add3n                   = 
 |add3                    = 
|OpenStreetMap         = 243034301
}}
'''Астро́ўна'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Astroŭna}}, {{lang-ru|Островно}}) — [[аграгарадок]] (былая [[вёска]]) у [[Бешанковіцкі раён|Бешанковіцкім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]] на беразе возера [[Возера Астроўна, Бешанковіцкі раён|Астроўна]]. Уваходзіць у склад [[Астровенскі сельсавет|Астровенскага сельсавета]].

== Гісторыя ==
Прыкладна ў [[1520-я]] [[Ваяводы віцебскія|ваявода віцебскі]] [[Іван Сапега, сын Багдана|Іван Сапега]] заснаваў [[Астровенскі замак]]. Гэтыя землі належалі да маёнтку Палонна ў складзе [[Віцебскі павет (Вялікае Княства Літоўскае)|Віцебскага павета]]&lt;ref&gt;{{Крыніцы/ЭнцВКЛ|том=1|старонкі=455—456|артыкул=Віцебскі павет|аўтар=[[Вячаслаў Насевіч|Насевіч В.]]}}&lt;/ref&gt; і засталіся яму і брату Янушу ў спадчыну ад маці, князёўны Фядоры Друцкай-Сакалінскай. Першы пісьмовы ўспамін пра Астроўну як спадчыну дзяцей І. Сапегі датуецца [[1546]], калі яго ўдава атрымала велікакняжацкі дазвол заснаваць каля замка [[мястэчка]]. Пазней маёнткам валодалі сын [[Іван Сапега, сын Івана|Іван (сын Івана)]] і [[Міхал Сапега, сын Януша|Міхал (сын Януша)]] Сапегі. У [[1591]] Астроўна перайшла да [[Рыгор Сапега|Рыгора]], сына І. Сапегі. Цягам [[1600]]—[[1633]] гэтым абшарам валодаў адзіны сын Рыгора, [[Аляксандр Дажбог Сапега]]. Адначасна частка Астроўна належала ўнукам Януша, Мікалаю і Льву Сапегам, потым сыну Мікалая, [[Фёдар Сапега|Фёдару]].

[[Выява:Astroŭna. Астроўна (C. Faber du Faur, 1.08.1812).jpg|200px|thumb|злева|У ваколіцах Астроўна, [[1830-я]]]]

У [[1622]] [[Аляксандр Даждзьбог Сапега|А. Д. Сапега]] заснаваў у Астроўна кляштар дамініканцаў. Па яго смерці частка мястэчка адыйшла да дачкі Ганны і яе мужа Станіслава Нарушэвіча; удзел Фёдара ў [[1650]] падзялілі сыны яго сясцёр — [[Валовічы]], [[Трызны]] і [[Камароўскія]].

У выніку [[першы падзел Рэчы Паспалітай|першага падзелу Рэчы Паспалітай]] ([[1772]]) Астроўна апынулася ў складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]], дзе зрабілася цэнтрам воласці Сенненскага павета [[Магілёўская губерня|Магілёўскай губерні]]. На кан. [[XVIII стагоддзе|XVIII ст.]] у мястэчку было 19 двароў, на галоўнай плошчы стаяла ратуша. У гэты час тут [[Год|рэгулярна]] з [[15 жніўня]] да [[1 верасня]] праводзіўся кірмаш.

У пачатку [[Вайна 1812 года|Вайны 1812 года]] ў ваколіцах Астроўна адбылася [[Бітва пад Астроўна|бітва]] паміж французскім авангардам [[Ж. Мюрат]]а і часткай сіл I Заходняй арміі [[М. Б. Барклай дэ Толі|М. Б. Барклая дэ Толі]]&lt;ref&gt;Свод памятников истории и культуры Белоруссии. — Минск: БелСЭ им. Петруся Бровки, 1985. — С. 124.&lt;/ref&gt;, у выніку якой [[мястэчка]] было разбурана. Станам на [[1888]] у мястэчку было 70 дамоў, у пач. [[XX стагоддзе|XX ст.]] — 126 дамоў.

[[1 студзеня]] [[1919]] згодна з пастановай I з'езду КП(б) Беларусі Астроўна ўвайшла ў склад [[БССР|Беларускай ССР]], аднак [[16 студзеня]] Масква адабрала мястэчка разам з іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад [[РСФСР]]. У [[1924]] Астроўну вярнулі ў склад БССР, дзе яна зрабілася цэнтрам сельсавета. Станам на [[1969]] у вёсцы было 264 двары, на [[1990]] — 535, на [[1994]] — 554. У [[2005]] Астроўна атрымала афіцыйны статус [[аграгарадок|аграгарадку]].

== Насельніцтва ==
* '''[[XVIII стагоддзе]]''': [[1800]] — 97 чал.
* '''[[XIX стагоддзе]]''': [[1888]] — 469 чал.
* '''[[XX стагоддзе]]''': [[1901]] — каля 300 чал.; [[1969]] — 851 чал.&lt;ref&gt;[[Вячаслаў Насевіч|Насевіч В.]] Астроўна // {{Крыніцы/ЭГБ|1к}} С. 224.&lt;/ref&gt;; [[1990]] — 1,2 тыс. чал.&lt;ref&gt;[[Вячаслаў Насевіч|Насевіч В.]] Астроўна // {{Крыніцы/ЭГБ|1к}} С. 223.&lt;/ref&gt;; [[1994]] — 1173 чал.; [[1999]] — 658 чал.
* '''[[XXI стагоддзе]]''': [[2010]] — 603 чал.

=== Інфраструктура ===
У Астроўна працуюць сярэдняя школа, бальніца, дом культуры, бібліятэка, пошта.

== Турыстычная інфармацыя ==
[[Выява:Astroŭna. Астроўна (2007).jpg|thumb|150px|Касцёл Найсв. Тройцы]]

=== Славутасці ===
* [[Свята-Троіцкая царква, Астроўна|Касцёл Найсвяцейшай Тройцы]] (XVI ст.; цяпер на балансе [[Беларускі экзархат Маскоўскага патрыярхату|БЭМП]])
* [[Помнік на месцы бою 1812 года (Астроўна)|Абеліск у гонар]] [[Бітва пад Астроўна|Бітвы пад Астроўна]]
* [[Брацкая магіла (Астроўна)|Брацкая магіла]]

=== Страчаная спадчына ===
* Ратуша (XVIII ст.)
* Сінагога
* Царква

== Вядомыя асобы ==
* [[Леў Сапега]]
* [[Аляксей Мікалаевіч Нікалаевіч]] (1904—1965) — генерал-лейтэнант, удзельнік [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]]&lt;ref name=&quot;b11&quot;&gt;{{Крыніцы/БелЭн|11к}}&lt;/ref&gt;.
* [[Уладзімір Мікалаевіч Шылянок]] (1937—2021) — беларускі ўрач-хірург. [[Доктар медыцынскіх навук]] (1975).
{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{кніга|загаловак=Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.2: Аршыца — Беларусцы|адказны=Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1996|том=2|старонак=480|isbn=985-11-0061-7 (т. 2)|тыраж=10&amp;nbsp;000}}
* {{кніга|загаловак=Беларусь: Энцыклапедычны даведнік|адказны=Рэдкал.: Б. І. Сачанка і інш|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1995|старонкі=|старонак=800|isbn =985-11-0026-9|тыраж=5000}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}
{{Астровенскі сельсавет}}
{{Бешанковіцкі раён}}

[[Катэгорыя:Населеныя пункты Бешанковіцкага раёна]]
[[Катэгорыя:Астроўна (Бешанковіцкі раён)]]
[[Катэгорыя:Астровенскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Мястэчкі Віцебскага ваяводства]]</text>
      <sha1>gypde17us2okpil4pwciiv4xbg1t6il</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шаблон:На карце/Эфіопія</title>
    <ns>10</ns>
    <id>61440</id>
    <revision>
      <id>4195291</id>
      <parentid>1531170</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T22:15:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>NordNordWest</username>
        <id>1218</id>
      </contributor>
      <comment>updated maps</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="247" xml:space="preserve">{{#switch:{{{1}}}
|name = Эфіопія
| top    = 15.3
| bottom = 2.9
| left   = 32.7
| right  = 48.3
| image  = Ethiopia adm location map.svg
| image1 = Ethiopia rel location map.svg
}}&lt;noinclude&gt;{{На карце (шыльда)}}

&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>4dd0fskbhpv5gwnpctad0yngkq5lxw5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Выртс’ярв</title>
    <ns>0</ns>
    <id>61881</id>
    <revision>
      <id>4195396</id>
      <parentid>4147521</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T07:53:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sillerkiil</username>
        <id>108514</id>
      </contributor>
      <comment>Відэа з дрона возера Вырцярв і вёскі Вайбла 2022</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2195" xml:space="preserve">{{Возера
|Назва        = Выртс'ярв
|Нацыянальная назва = {{lang-et|Võrtsjärv}}
|Выява = Voerts.jpg
|Подпіс =
|Упадаюць =
|Выцякаюць = [[Рака Эмайыгі]]
|Краіна =Эстонія
|Рэгіён =
|Пазіцыйная карта 1 = Эстонія
|Пазіцыйная карта 2 =
|Плошча = 266
|Аб'ём =
|Вышыня над узроўнем мора = 33,7
|Сярэдняя глыбіня =
|Найбольшая глыбіня= 6
|Даўжыня =
|Шырыня =
|Даўжыня берагавой лініі=
|Салёнасць =
|Празрыстасць =
|lat_deg= 58 |lat_min= 16 |lat_sec= 0 |lat_dir= N
|lon_deg= 26 |lon_min= 2 |lon_sec= 0 |lon_dir= E
|Плошча вадазбору =
|Катэгорыя на Вікісховішчы =
}}
[[Файл:Drone video of Vaibla village and lake Võrtsjärv in Viljandi parish, Estonia (August 2022).webm|міні|Відэа з дрона возера Вырцярв і вёскі Вайбла 2022]]
'''Выртс’ярв''' (эст. Võrtsjärv) — прэснаводнае возера на поўдні [[Эстонія|Эстоніі]], на мяжы [[Павет Тарту|паветаў Тарту]] і [[Павет Вільяндзі|Вільяндзі]]. Плошча складае каля 266 км², гэта найбуйнейшае возера Эстоніі пасля Чудскога возера і самы вялікі ўнутраны вадаём Эстоніі. Вышыня над узроўнем мора 33,7 м. Сярэдняя глыбіня 2,8 м, найбольшая — 6 м.

У возеры Выртс’ярв бярэ пачатак [[рака Эмайыгі]], якая ўпадае ў Чудское возера.

З’яўляецца месцам развядзення [[вугор|вугра]] і іншых дэлікатэсных парод рыбы. У год вылоўліваюць да 250 тон рыбы. На беразе возера — лімналагічная станцыя.

{{Няма крыніц|дата=2022-06-23}}

[[Катэгорыя:Азёры Эстоніі]]</text>
      <sha1>p4ewaf7no4lb1dbwbg8k3e4dz436mms</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195467</id>
      <parentid>4195396</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T11:32:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Maksim L.</username>
        <id>13</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>стыль, афармленне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2175" xml:space="preserve">{{Возера
|Назва        = Выртс'ярв
|Нацыянальная назва = {{lang-et|Võrtsjärv}}
|Выява = Voerts.jpg
|Подпіс =
|Упадаюць =
|Выцякаюць = [[Рака Эмайыгі]]
|Краіна =Эстонія
|Рэгіён =
|Пазіцыйная карта 1 = Эстонія
|Пазіцыйная карта 2 =
|Плошча = 266
|Аб'ём =
|Вышыня над узроўнем мора = 33,7
|Сярэдняя глыбіня =
|Найбольшая глыбіня= 6
|Даўжыня =
|Шырыня =
|Даўжыня берагавой лініі=
|Салёнасць =
|Празрыстасць =
|lat_deg= 58 |lat_min= 16 |lat_sec= 0 |lat_dir= N
|lon_deg= 26 |lon_min= 2 |lon_sec= 0 |lon_dir= E
|Плошча вадазбору =
|Катэгорыя на Вікісховішчы =
}}
[[Файл:Drone video of Vaibla village and lake Võrtsjärv in Viljandi parish, Estonia (August 2022).webm|міні|Відэа з дрона возера Выртс’ярв і вёскі Вайбла, 2022.]]
'''Выртс’ярв''' ({{lang-et|Võrtsjärv}}) — прэснаводнае возера на поўдні [[Эстонія|Эстоніі]], на мяжы паветаў [[Павет Тарту|Тарту]] і [[Павет Вільяндзі|Вільяндзі]]. Плошча каля 266 км², буйнейшае возера Эстоніі пасля [[Чудское возера|Чудскога возера]] і найвялікшы ўнутраны вадаём Эстоніі. Вышыня над узроўнем мора 33,7 м. Сярэдняя глыбіня 2,8 м, найбольшая — 6 м.

З Выртс’ярв пачынаецца рака [[Эмайыгі]], якая ўпадае ў Чудское возера.

У возеры разводзяць [[вугор|вугра]] і іншыя далікатэсныя пароды рыбы. Штогод вылоўліваюць да 250 тон рыбы. На беразе возера — лімналагічная станцыя.

{{Няма крыніц|дата=2022-06-23}}

[[Катэгорыя:Азёры Эстоніі]]</text>
      <sha1>oe5rjvpt63a53annnlg68ylcdqvf8fy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Каралінскі папугай</title>
    <ns>0</ns>
    <id>63223</id>
    <revision>
      <id>4195130</id>
      <parentid>1531975</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:18:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Распаўсюджанне */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3450" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = {{вымер}} Каралінскі папугай
| regnum = Жывёлы
| image file   = Karolinasittich_01.jpg
| parent = Conuropsis
| rang = Від
| latin = Conuropsis carolinensis
| author = ([[Linnaeus]], 1758)
| syn =
| typus =
| children name =
| children =
| range map =
| range map caption =
| range map width =
| range legend =
| iucnstatus = EX
| wikispecies = Conuropsis carolinensis
| commons = Conuropsis carolinensis
| iucn = 106001586
| itis = 177407 
| ncbi =
| eol = 1047280
}}
'''Каралінскі папугай''' (''Conuropsis carolinensis'') — вымерлая птушка сямейства папугаевых. Адзіны від роду.

== Знешні выгляд ==
Даўжыня цела 32 см, крыла — 19 см, размах крыла — 55 см, даўжыня хваста 15 см. Афарбоўка апярэнне цёмна-травяшстых-зялёная. Пярэдняя частка галавы і бакі аранжава-чырвоныя. Патыліца, бакі галавы і горла жоўтыя. Вялікія рокрыўныя крылы аліўкава-зялёнага колеру з жаўтаватым кончыкам. Махавыя пёры цёмнага травяніста-зялёнага колеру, на ўнутраным апахале інтэнсіўнага пурпурна-чорнага колеру. Хваставыя пёры цёмна-зялёныя, на ўнутраным баку з чарнаватай шэра-жоўтай аблямоўкай, з ніжняга боку цёмнага шэра-жоўтага колеру, звонку чарнаватыя. Радужка шэра-бурая. Дзюба бляклая белавата-раговага колеру. Ногі жаўтавата-мяснога. Самкі больш бледнай афарбоўкі.

== Распаўсюджанне ==
Жыў у Паўночнай Амерыцы ад Паўночнай Дакоты да [[Місісіпі]] і [[Паўвостраў Фларыда|Фларыды]], даходзячы да 42-га градусы п.ш. Быў адзіным прадстаўніком папугаевых на паўночнаамерыканскім кантыненце.

== Прычыны знікнення ==
Вымер з прычыны бязлітаснага знішчэння паляўнічымі. Бесперапынныя пераследы папугая тлумачыліся шкодай, што наносілі яны палям і пладовым дрэвам. У заапарку Цынцынаці засталіся дзве апошнія асобіны. Іх звалі Ледзі Джэйн і Інкас. Але, на жаль, Ледзі Джэйн памерла летам 1917 года, а следам за ёй памёр Інкас ў лютым 1918 года. Дзікіх птушак апошні раз бачылі ў 1926 годзе ва Фларыдзе, у ваколіцах возера Акічобі, а чуткі аб сустрэчах Каралінскіх папугаяў распаўсюджваліся ў штатах Фларыда, Алабама, Джорджыя да 1938 года. Наколькі гэтыя звесткі дакладныя — невядома.

[[Катэгорыя:Папугаепадобныя]]</text>
      <sha1>3sh5xdkk4j6v53x6kot5w66gx0ifp1m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Юзаф Чапскі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>63592</id>
    <revision>
      <id>4195119</id>
      <parentid>4177794</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:18:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1007" xml:space="preserve">{{мастак}}
{{Цёзкі2|Чапскі}}
'''Юзаф Ча́пскі''' ({{lang-pl|Józef Czapski}}; {{ДН|3|4|1896}} — {{ДС|12|1|1993}}) — польскі [[мастак]], [[літаратар]], ваенны дзеяч.

3 [[род Чапскіх|роду Чапскіх]], сын [[Ежы Чапскі|Ежы]].

[[Ротмістр]] у польскай арміі, з верасні 1939 да 1941 года вязень Старабельскага лагера. У 1942 годзе паводле загада генерала [[У. Андэрс]]а арганізаваў прыёмны пункт для тых, хто далучыўся да [[армія Андэрса|арміі Андэрса]].

Пасля вайны жыў у Польшчы. Аўтар мемуараў.

{{зноскі}}
{{продкі}}
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Чапскі Юзаф}}
[[Катэгорыя:Чапскія|Юзаф]]
[[Катэгорыя:Мастакі Польшчы]]</text>
      <sha1>g81ad7may1fg5blkg7m49hf8v4sbo4i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Іван Міхайлавіч Пратасеня</title>
    <ns>0</ns>
    <id>71630</id>
    <revision>
      <id>4195009</id>
      <parentid>4088811</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:02:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6700" xml:space="preserve">{{Мастак}}
{{Цёзкі2|Пратасеня}}
'''Іван Міхайлавіч Пратасе́ня''' ({{ДН|1|2|1931}}, в. Старцавічы (цяпер [[Вёска Знамя|в. Знамя]]),  [[Слуцкі раён]] — {{ДС|22|3|2022}}, [[Мінск]]) — беларускі мастак–[[Графіка, мастацтва|графік]] і [[акварэліст]].

== Біяграфія ==
У [[1957]] годзе скончыў [[Мінскае мастацкае вучылішча]], вучыўся ў [[Леў Мееравіч Лейтман|Л. Лейтмана]] і [[Яўген Міхайлавіч Харытоненка|Я. Харытоненкі]]. У 1965 годзе скончыў [[Маскоўскі паліграфічны інстытут]]. 3 1958 года працаваў мастаком у [[Дзяржаўны камітэт па тэлебачанні і радыёвяшчанні|Дзяржаўным камітэце па тэлебачанні і радыёвяшчанні]], мастацкім рэдактарам выдавецтва «[[Ураджай (выдавецтва)|Ураджай]]», у 1972—1984 гг. — мастацкім рэдактарам выдавецтва «[[Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (выдавецтва)|Беларуская Савецкая Энцыклапедыя]]», у 1985—2000 гадах мастацкім рэдактарам у часопісе «[[Работніца і сялянка]]»&lt;ref name=&quot;БЭ&quot;&gt;{{крыніцы/БЭ|13|Пратасеня Іван Міхайлавіч}}&lt;/ref&gt; (цяпер «Алеся»).

Член [[Беларускі саюз мастакоў|Беларускага саюза мастакоў]]‎ з 1973 года.

== Творчасць ==
З [[1964 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1964]] года ўдзельнічаў у мастацкіх выстаўках.
Працаваў у [[Акварэль|акварэлі]] і кніжнай графіцы, займаўся мастацкім аздабленнем часопісаў. Значная частка станковых твораў прысвечаная выдатным асобам беларускай гісторыі, у т.л. пісьменнікам, беларускім помнікам архітэктуры, гістарычнай тэматыцы. Аўтар акварэльных пейзажаў, у т.л краявідаў Случчыны.

Творы вылучаюцца дакладнасцю малюнка, тонкім пачуццём колеру, змястоўнай і эмацыйнай напоўненасцю. Аўтар пейзажаў «Лагойшчына» ([[1969]]), «Навальніца над Нараччу» ([[1972]]), «Стары Браслаў» ([[1976]]), «Восень у Вязынцы» ([[1980]]), «Вечны кліч. Адвечнае» ([[1982]]), «Вячэрні звон» (1998) і інш. Сярод тэматычных карцін: «Мелодыя роднага края» ([[1969]]), «Случчына мая, мае бацькі» ([[1971]]), «Маці. Прысвячаецца Н. Ф. Купрыянавай і яе сынам» (1975), «Вяселле ў Падгор’і» ([[1978]]), «Набат 1863 г. К. Каліноўскі і Марыся» ([[1989]]), «Трывожныя сны ветэрана» (1995); [[трыпціх]] «Балада» (памяці [[А. Міцкевіч]]а; 1998); партрэтаў [[П. Броўка|П. Броўкі]] і «Думы Цёткі (Алаіза Пашкевіч)» (1976), «Кірыла Тураўскі» ([[1979]]), «Развітанне ў Ляўках Я. Коласа і Я. Купалы» ([[1982]]), «Кветкі Радзімы. Францыск Скарына» ([[1988]]), «Асветніца Ефрасіння Полацкая» ([[1990]]), «Партрэт бацькі» (1999)&lt;ref name=&quot;БЭ&quot;/&gt;.

Аўтар серый помнікаў старажытнай архітэктуры Беларусі ([[1979]]—[[1981]]), «Акорды роднай мелодыі» ([[2000]]), малюнкаў&lt;ref name=&quot;БЭ&quot;/&gt;.

Творы І. Пратасені ўключаныя ў аль­бом «Слуц­кая па­літра»&lt;ref&gt;Слуцкая палитра / Сост. Серик Н. Г. — РИУ «Литература и Искусство». 2010. — 64 с.&lt;/ref&gt; (2010).

У снежня 2010 года перадаў у дар [[Дзяржаўны музей гісторыі беларускай літаратуры|Дзяржаўнаму музею гісторыі беларускай літаратуры]] шэраг сваіх графічных твораў.

== Прызнанне ==
Узнагароджаны Дыпломам імя Францыска Скарыны (1984).

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|13|||24}}
* {{крыніцы/ЭКБ|6||217}}
* {{крыніцы/ЭЛМБ|том=4|старонкі=381|артыкул=|аўтар=}}
* {{кніга |аўтар= |загаловак=Беларускі саюз мастакоў: Энцыклапедычны даведнік|арыгінал = |спасылка = |адказны =аўтар-складальнік Б. А. Крэпак і інш.|выданне = |месца =Мн .|выдавецтва = ВТАА «Кавалер Паблішерс»|год =1998|том =|старонкі =428|старонак =664|isbn=985-6427-09-6|тыраж =3000}}
* ''Піскун В.'' Паціна даўняга часу // «Культура», № 51 (971). 2010, 18—24 снежн.
* Слуцкая палитра / Сост. Серик Н. Г. — РИУ «Литература и Искусство». 2010. — 64 с.
* ''Ціткоўскі І.'' Юбілей мастака // «Iнфа-Кур’ер». 2006, 2 лют.

== Спасылкі ==
* [http://adradjency.narod.ru/nashaniusky/pict/DSC00255.jpg «М. Багдановіч. А сэрца ўсё імкнецца да бацькоўскага края», 1981. ]
* [http://belartunion.by/sekcii/grafika/7-2-7.html Артыкул на сайце ГА «Беларускi саюз мастакоў»]{{Недаступная спасылка}}

{{DEFAULTSORT:Пратасеня Іван Міхайлавіч}}
[[Катэгорыя:Графікі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Графікі паводле алфавіта]]
[[Катэгорыя:Мастакі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Акварэлісты Беларусі]]</text>
      <sha1>64g7ahkh67o39k0zehgi91kdmi5bjmm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вядомыя асобы Мінска</title>
    <ns>0</ns>
    <id>74490</id>
    <revision>
      <id>4195258</id>
      <parentid>4194041</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T20:59:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Чаховіч Уладзіслаў</username>
        <id>4656</id>
      </contributor>
      <comment>/* І */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17566" xml:space="preserve">{{дапісаць}}
{{пералік}}
Вядомыя ўраджэнцы [[Мінск]]а:
{{АБВ}}

__NOTOC__

== А ==
* [[Надзея Яўгеньеўна Аблова]] (нар. 1956) — беларускі гісторык.
* [[Анжаліка Анатольеўна Агурбаш]] (нар. 1970) — беларуская [[Спявак|спявачка]], [[Акцёр|актрыса]] і [[Вядучы|тэлевядучая]].
* [[Антон Яўстаф’евіч Адамовіч]] (1909—1998) — беларускі літаратуразнавец, гісторык, публіцыст, празаік, доктар філалогіі. Сябра [[Рада БНР|Рады БНР]] і [[Беларуская незалежніцкая партыя|БНП]].
* Юлія Андрусышына (1932—2017) — дзеячка беларускай эміграцыі&lt;ref&gt;У Нью-Ёрку памерла Юлія Андрусішына, маці спевака Данчыка https://nashaniva.com/?c=ar&amp;i=197542&lt;/ref&gt;
* [[Міхал Анемпадыстаў|Міхаіл Анемпадыстаў]] (1964—2018) — беларускі [[мастак]], [[дызайнер]], [[паэт]], [[культуролаг]], [[мастацтвазнавец]].
* [[Алесь Асташонак]] (1954—2004) — беларускі [[празаік]], [[кінасцэнарыст]], [[перакладчык]].

== Б ==
* [[Віктар Дзмітрыевіч Бабарыка]] (нар. 1963) — беларускі [[Банк|банкір]], [[філантроп]], [[палітык]], [[Палітычныя зняволеныя|палітычны зняволены]]. 
* [[Эдуард Віктаравіч Бабарыка]] (нар. 1990) — беларускі менеджар, [[Палітычныя зняволеныя|палітычны зняволены]]. 
* [[Максім Багдановіч]] (1891—1917) — [[Беларуская мова|беларускі]] [[паэт]], [[Публіцыстыка|публіцыст]], [[літаратурны крытык]], [[перакладчык]], [[літаратуразнавец]]; класік [[Беларуская літаратура|беларускай літаратуры]], адзін са стваральнікаў беларускай літаратуры і сучаснай [[Літаратурная мова|літаратурнай]] [[Беларуская мова|беларускай мовы]].
* [[Раман Ігаравіч Бандарэнка]] (1989—2020) — беларускі мастак, загінулы ў час [[Пратэсты ў Беларусі (2020—2021)|пратэстаў у Беларусі 2020—2021 гадоў]].
* [[Аляксандр Аркадзевіч Барковіч]] (нар. 1968) — беларускі мовазнавец.
* [[Міхаіл Аркадзевіч Бергер]] (1909—1981) — беларускі піяніст і педагог.
* [[Юрый Сямёнавіч Бушлякоў|Юрась Бушлякоў]] (1973—2013) — беларускі мовазнавец, журналіст і перакладчык.

== В ==
* [[Эдвард Адамавіч Вайніловіч]] (1847—1928) — палітычны дзеяч і меценат, фундатар [[Касцёл Святога Сымона і Святой Алены|Чырвонага касцёла]].
* [[Наталля Васкабовіч]] (нар. 1993) — беларуская футбалістка.
* [[Лявон Вольскі]] (нар. 1965) — беларускі [[Музыкант|музыка]].
* [[Ірына Паладзеўна Ползік|Арына Вячорка]] (1961—2012) — беларускі [[грамадскі дзеяч]], навуковец, [[Педагогіка|педагог]].

== Г ==
* [[Леанард Эдуардавіч Гадлеўскі]] (1935—1982) — беларускі мастак.
* [[Алесь Гарун]] (1887—1920) — беларускі паэт, празаік, публіцыст.
* [[Генадзь Уладзіміравіч Грушавы]] (1950—2014) — заснавальнік дабрачыннага фонду «Дзецям Чарнобыля», адзін з арганізатараў [[Беларускі народны фронт «Адраджэньне»|Беларускага народнага фронту «Адраджэньне»]], уладальнік [[Нарвегія|нарвежскай]] праваабарончай узнагароды памяці прафесара Торалфа Рафто.
* [[Анатоль Пятровіч Грыцкевіч]] (1929—2015) — беларускі [[гісторык]].
* [[Аляксандр Аляксандравіч Гужалоўскі]] (нар. 1960) — беларускі гісторык, музеолаг.

== Д ==
* [[Іосіф Львовіч Дорскі]] (1911—1964) — беларускі тэатральны дзеяч, драматург.
* [[Людміла Уладзіміраўна Дучыц]] (нар. 1950) — беларускі археолаг, гісторык.

== Е ==
* [[Андрэй Рыгоравіч Ермаловіч]] (нар. 1971) — беларускі дыпламат.

== З ==
*[[Віктар Адамавіч Зелязей|Віктар Зелязей]] ([[1881]] — каля [[1951]]) — удзельнік беларускага нацыянальнага руху пачатку ХХ ст.
* [[Ігар Яўгенавіч Зуйкоў]] (нар. 1952) — беларускі фізік.

== І ==
* [[Віктар Антонавіч Івашкевіч]] (1959—2013) — беларускі грамадска-палітычны дзеяч.
* [[Барыс Уладзіміравіч Івонцьеў]] (1926—1985) — беларускі скульптар.
* [[Алена Георгіеўна Ільіна]] (нар. 1948) — беларускі вучоны ў галіне медыцынскай генетыкі.

== Й ==
* [[Віталь Альгімантавіч Йоцюс]] (нар. 1983) — беларускі гісторык.

== К ==
* [[Жанна Анатолеўна Капуснікава]] (нар. 1965) — беларуская мастачка, спецыяліст па мастацкім мадэляванні адзення.
* [[Юрый Аляксандравіч Карачун]] (1931—1997) — беларускі мастак-[[Графіка, мастацтва|графік]], [[мастацтвазнаўца]].
* [[Генадзь Дзмітрыевіч Карпенка]] (1949—1999) — беларускі палітычны і грамадскі дзеяч.
* [[Ларыса Піліпаўна Касцюкавец]] (1939—2014) — беларускі музыказнавец, фалькларыст, медыявіст.
* [[Вольга Іванаўна Касцюкова]] (нар. 1954) — беларускі матэматык.
* [[Уладзімір Леанідавіч Каткоўскі]] (1976—2007) — заснавальнік [[Беларуская Вікіпедыя|беларускай Вікіпедыі]].
* [[Яніна Каханоўская]] (1905—2005) — беларуская грамадская дзяячка.
* [[Арлен Міхайлавіч Кашкурэвіч]] (1929—2013) — беларускі мастак-графік.
* [[Вітаўт Кіпель]] (нар.[[1927]]) — беларускі грамадскі дзеяч, гісторык.
* [[Зора Кіпель]] (1927—2003) — беларуская грамадская дзеячка, [[літаратуразнавец]], публіцыстка.
* [[Яўген Сяргеевіч Кулік]] (1937—2002) — беларускі мастак, аўтар эталона герба «[[Герб Пагоня|Пагоня]]» як [[Герб Беларусі|дзяржаўнага герба Рэспублікі Беларусь]] у 1991—1995 гадах.
* [[Ігар Мікалаевіч Кулікоў]] (нар. 1988) — беларускі паэт і перакладчык.
* [[Віктар Давыдавіч Купрэйчык]] (1949—2017) — [[Беларусь|беларускі]] [[Шахматы|шахматыст]], [[Гросмайстар, шахматы|гросмайстар]].
* [[Максім Кутузаў]] (нар. 1995) — беларускі пісьменнік, драматург і навуковец.

== Л ==
* [[Павел Латушка]] (нар. 1973) — беларускі палітык.
* [[Янка Лучына]] (1851—1897) — беларускі [[паэт]]-[[Дэмакратыя|дэмакрат]], мысляр.

== М ==
* [[Валерый Дзмітрыевіч Маракоў]] (1909, мяст. [[Козырава]], цяпер у межах Мінска — 1937) — беларускі [[паэт]], [[перакладчык]], ахвяра савецкіх рэпрэсій.
* [[Леанід Уладзіміравіч Маракоў]] (1958—2016) — беларускі [[журналіст]], [[пісьменнік]], [[гісторык]], [[энцыклапедыст]], член [[Саюз беларускіх пісьменнікаў|Саюза беларускіх пісьменнікаў]], правадзейны член міжнароднага ПЭН-клуба. Даследчык рэпрэсій савецкіх уладаў на Беларусі.
* [[Вітаўт Міхайлавіч Мартыненка]] (1959—2016) — беларускі журналіст, музычны крытык, пісьменнік, паэт і аўтар тэкстаў
* [[Пётр Паўлавіч Марцаў]] (1962—2014) — беларускі журналіст, выдавец.
* [[Каміла Марцінкевіч]] (каля 1837—1900) — музыка, кампазітарка, пэдагог, удзельніца рэвалюцыйнага ру­ху на Беларусі ў 1860-я гады. Дачка [[Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч|В. Дунін-Марцінкевіча]].
* [[Настасся Ігараўна Масквіна]] (нар. 1972) — беларуская оперная спявачка.
* [[Антон Уладзіміравіч Матусевіч]] (нар. 1954) — беларускі юрыст.
* [[Ян Матусевіч]] (1948—1998) — беларускі рэлігійны і [[грамадскі дзеяч]], святар.
* [[Юрый Мікалаевіч Мікульскі]] (нар. 1988) — беларускі гісторык.
* [[Фларыян Станіслаў Міладоўскі]] (1819—1889) — беларускі кампазітар, піяніст, педагог.
* [[Ларыса Фёдараўна Мурашка]] (нар. 1951) — беларускі кампазітар.

== Н ==
* [[Ізідар Герасімавіч Нісневіч]] (1914—1977) — беларускі музыказнавец, музычны крытык.

== П ==
* [[Сяргей Яўгенавіч Пукст]] (нар. 1972) — беларускі кампазітар, аранжыроўшчык, піяніст, гітарыст, музычны журналіст.
* [[Іван Пуліхаў]] (1879—1906) — эсэр-рэвалюцыянер.
* [[Яўгенія Эргардаўна Пфляўмбаўм]] (1908—1996) — беларуская [[паэтэса]].

== Р ==
* [[Валерый Мікалаевіч Раеўскі]] (1939—2011) — беларускі тэатральны рэжысёр, народны артыст Беларусі.
* [[Алена Якаўлеўна Ракава]] (нар. 1926) — беларускі музыказнавец.
* [[Таццяна Анатолеўна Ратабыльская]] (нар. 1959) — беларускі тэатразнавец.
* [[Алесь Розна]] (1913—1942) — беларускі паэт, перакладчык.
* [[Ларыса Ільінічна Рулёва]] (нар. 1952) — беларускі тэатральны мастак.
* [[Сяргей Аляксандравіч Рыбчонак]] (нар. 1966) — беларускі архівіст, гісторык.

== С ==
* [[Зміцер Саўка]] (1965—2016) — беларускі мовазнавец.
* [[Барыс Аляксандравіч Семілетаў]] (нар. 1956) — беларускі мастак.
* [[Валянціна Мікалаеўна Сідарэнка]] (нар. 1954) - беларускі ўрач-акушэр-гінеколаг. Доктар медыцынскіх навук (2008), прафесар (2010).
* [[Зміцер Сідаровіч]] (1965—2014) — беларускі музыкант, бард.
* [[Віталь Вячаслававіч Сіліцкі]] (1972—2011) — беларускі палітолаг і аналітык.
* [[Аляксей Скобля]] («Тур»; 1990—2022) — баец-добраахвотнік [[Батальён імя Кастуся Каліноўскага|батальёна імя Кастуся Каліноўскага]], які загінуў пры абароне Кіева. Герой Украіны.
* [[Стэфанія Міхайлаўна Станюта]] (1905—2000) — беларуская актрыса.
* [[Дзіяна Уладзіміраўна Стэльмах]] (нар. 1939) — беларускі тэатразнавец.
* [[Святлана Георгіеўна Суджаева]] (нар. 1951) — выбітны беларускі вучоны ў галіне кардыялогіі, рэабіліталогіі, патафізіялогіі кровазвароту, псіхафізіялогіі.
* [[Дзмітрый Аляксандравіч Сямёнаў]] (1926—1982) — беларускі грамадскі дзеяч.

== Т ==
* [[Аляксандр Валер’евіч Тарайкоўскі]] (1986—2020) — беларускі прадпрымальнік, загінулы ўдзельнік [[Пратэсты ў Беларусі (2020—2021)|пратэстаў]] пасля [[Прэзідэнцкія выбары ў Беларусі (2020)|прэзідэнцкіх выбараў 2020 года]].
* [[Валянцін Яфімавіч Тарас]] (1930—2009) — беларускі [[паэт]], [[крытык]] і [[перакладчык]].
* [[Віталь Валянцінавіч Тарас]] (1956—2011) — беларускі [[журналіст]], [[публіцыст]].
* [[Кастусь Тарасаў]] (1940—2010) — беларускі пісьменнік, гісторык, дзеяч нацыянальна-дэмакратычнага руху Беларусі.

== У ==
* [[Ганна Аляксандраўна Урбан]] (нар. 1962) — беларускі архітэктар.
* [[Сяргей Міронавіч Ушарэнка]] (нар. 1949) — беларускі вучоны ў галіне матэрыялазнаўства.

== Х ==
* [[Юрый Хадыка]] (1938—2016) — беларускі [[навуковец]], грамадскі і культурны дзеяч.
* [[Аляксей Пятровіч Харак]] (1978—2019) — беларускі мастацтвазнавец, экспазіцыянер.
* Дзяніс Хвастоўскі (1976—2001) — паэт, удзельнік нацыянальна-дэмакратычнага руху 1990-х — пач. ХХІ ст&lt;ref&gt;Імены Свабоды стар 478 96247f72-a7e0-4382-ad1c-ec68459cf6b7.pdf (rferl.org)&lt;/ref&gt;.
* Ілля Хрэнаў («Літвін»; 1994—2022) — баец-добраахвотнік, які загінуў [[Уварванне Расіі ва Украіну (2022)|пры абароне Украіны]]&lt;ref&gt;«Працаваў праграмістам, нармальна зарабляў». Хто такі беларус Ільля «Літвін», які загінуў за Ўкраіну (svaboda.org)&lt;/ref&gt;.

== Ч ==
* [[Вераніка Анатолеўна Чаркасава]] (1959—2004) — беларуская журналістка.

== Ш ==
* Міхаіл Шарамет (1982—2013) — заснавальнік вайскова-патрыятычнай арганізацыі «Ваяр»&lt;ref&gt;Памёр Міхал Шарамет — адзін зь легендарных Міронаў https://www.svaboda.org/a/24966275.html&lt;/ref&gt;.
* Станіслаў Станіслававіч Шушкевіч (1934—2022) — беларускі фізік, дзяржаўны дзеяч, першы кіраўнік незалежнай Рэспублікі Беларусь

== Ю ==
* [[Язэп Аляксандравіч Юхо|Язэп Юхо]] (1921—2004) — заснавальнік першай навуковай школы дзяржавы і права Беларусі, сябар Вялікай Рады міжнароднага грамадскага аб’яднання [[Згуртаванне беларусаў свету «Бацькаўшчына»|ЗБС «Бацькаўшчына»]].

== Я ==
* [[Анры Барысавіч Янпольскі]] (нар. 1935) — беларускі скрыпач, музычны педагог.

{{Зноскі}}

[[Катэгорыя:Постаці Мінска| ]]</text>
      <sha1>363kbxvx6qk5ylozoiv0gsvj63981ue</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195334</id>
      <parentid>4195258</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T06:30:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Чаховіч Уладзіслаў</username>
        <id>4656</id>
      </contributor>
      <comment>/* М */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17689" xml:space="preserve">{{дапісаць}}
{{пералік}}
Вядомыя ўраджэнцы [[Мінск]]а:
{{АБВ}}

__NOTOC__

== А ==
* [[Надзея Яўгеньеўна Аблова]] (нар. 1956) — беларускі гісторык.
* [[Анжаліка Анатольеўна Агурбаш]] (нар. 1970) — беларуская [[Спявак|спявачка]], [[Акцёр|актрыса]] і [[Вядучы|тэлевядучая]].
* [[Антон Яўстаф’евіч Адамовіч]] (1909—1998) — беларускі літаратуразнавец, гісторык, публіцыст, празаік, доктар філалогіі. Сябра [[Рада БНР|Рады БНР]] і [[Беларуская незалежніцкая партыя|БНП]].
* Юлія Андрусышына (1932—2017) — дзеячка беларускай эміграцыі&lt;ref&gt;У Нью-Ёрку памерла Юлія Андрусішына, маці спевака Данчыка https://nashaniva.com/?c=ar&amp;i=197542&lt;/ref&gt;
* [[Міхал Анемпадыстаў|Міхаіл Анемпадыстаў]] (1964—2018) — беларускі [[мастак]], [[дызайнер]], [[паэт]], [[культуролаг]], [[мастацтвазнавец]].
* [[Алесь Асташонак]] (1954—2004) — беларускі [[празаік]], [[кінасцэнарыст]], [[перакладчык]].

== Б ==
* [[Віктар Дзмітрыевіч Бабарыка]] (нар. 1963) — беларускі [[Банк|банкір]], [[філантроп]], [[палітык]], [[Палітычныя зняволеныя|палітычны зняволены]]. 
* [[Эдуард Віктаравіч Бабарыка]] (нар. 1990) — беларускі менеджар, [[Палітычныя зняволеныя|палітычны зняволены]]. 
* [[Максім Багдановіч]] (1891—1917) — [[Беларуская мова|беларускі]] [[паэт]], [[Публіцыстыка|публіцыст]], [[літаратурны крытык]], [[перакладчык]], [[літаратуразнавец]]; класік [[Беларуская літаратура|беларускай літаратуры]], адзін са стваральнікаў беларускай літаратуры і сучаснай [[Літаратурная мова|літаратурнай]] [[Беларуская мова|беларускай мовы]].
* [[Раман Ігаравіч Бандарэнка]] (1989—2020) — беларускі мастак, загінулы ў час [[Пратэсты ў Беларусі (2020—2021)|пратэстаў у Беларусі 2020—2021 гадоў]].
* [[Аляксандр Аркадзевіч Барковіч]] (нар. 1968) — беларускі мовазнавец.
* [[Міхаіл Аркадзевіч Бергер]] (1909—1981) — беларускі піяніст і педагог.
* [[Юрый Сямёнавіч Бушлякоў|Юрась Бушлякоў]] (1973—2013) — беларускі мовазнавец, журналіст і перакладчык.

== В ==
* [[Эдвард Адамавіч Вайніловіч]] (1847—1928) — палітычны дзеяч і меценат, фундатар [[Касцёл Святога Сымона і Святой Алены|Чырвонага касцёла]].
* [[Наталля Васкабовіч]] (нар. 1993) — беларуская футбалістка.
* [[Лявон Вольскі]] (нар. 1965) — беларускі [[Музыкант|музыка]].
* [[Ірына Паладзеўна Ползік|Арына Вячорка]] (1961—2012) — беларускі [[грамадскі дзеяч]], навуковец, [[Педагогіка|педагог]].

== Г ==
* [[Леанард Эдуардавіч Гадлеўскі]] (1935—1982) — беларускі мастак.
* [[Алесь Гарун]] (1887—1920) — беларускі паэт, празаік, публіцыст.
* [[Генадзь Уладзіміравіч Грушавы]] (1950—2014) — заснавальнік дабрачыннага фонду «Дзецям Чарнобыля», адзін з арганізатараў [[Беларускі народны фронт «Адраджэньне»|Беларускага народнага фронту «Адраджэньне»]], уладальнік [[Нарвегія|нарвежскай]] праваабарончай узнагароды памяці прафесара Торалфа Рафто.
* [[Анатоль Пятровіч Грыцкевіч]] (1929—2015) — беларускі [[гісторык]].
* [[Аляксандр Аляксандравіч Гужалоўскі]] (нар. 1960) — беларускі гісторык, музеолаг.

== Д ==
* [[Іосіф Львовіч Дорскі]] (1911—1964) — беларускі тэатральны дзеяч, драматург.
* [[Людміла Уладзіміраўна Дучыц]] (нар. 1950) — беларускі археолаг, гісторык.

== Е ==
* [[Андрэй Рыгоравіч Ермаловіч]] (нар. 1971) — беларускі дыпламат.

== З ==
*[[Віктар Адамавіч Зелязей|Віктар Зелязей]] ([[1881]] — каля [[1951]]) — удзельнік беларускага нацыянальнага руху пачатку ХХ ст.
* [[Ігар Яўгенавіч Зуйкоў]] (нар. 1952) — беларускі фізік.

== І ==
* [[Віктар Антонавіч Івашкевіч]] (1959—2013) — беларускі грамадска-палітычны дзеяч.
* [[Барыс Уладзіміравіч Івонцьеў]] (1926—1985) — беларускі скульптар.
* [[Алена Георгіеўна Ільіна]] (нар. 1948) — беларускі вучоны ў галіне медыцынскай генетыкі.

== Й ==
* [[Віталь Альгімантавіч Йоцюс]] (нар. 1983) — беларускі гісторык.

== К ==
* [[Жанна Анатолеўна Капуснікава]] (нар. 1965) — беларуская мастачка, спецыяліст па мастацкім мадэляванні адзення.
* [[Юрый Аляксандравіч Карачун]] (1931—1997) — беларускі мастак-[[Графіка, мастацтва|графік]], [[мастацтвазнаўца]].
* [[Генадзь Дзмітрыевіч Карпенка]] (1949—1999) — беларускі палітычны і грамадскі дзеяч.
* [[Ларыса Піліпаўна Касцюкавец]] (1939—2014) — беларускі музыказнавец, фалькларыст, медыявіст.
* [[Вольга Іванаўна Касцюкова]] (нар. 1954) — беларускі матэматык.
* [[Уладзімір Леанідавіч Каткоўскі]] (1976—2007) — заснавальнік [[Беларуская Вікіпедыя|беларускай Вікіпедыі]].
* [[Яніна Каханоўская]] (1905—2005) — беларуская грамадская дзяячка.
* [[Арлен Міхайлавіч Кашкурэвіч]] (1929—2013) — беларускі мастак-графік.
* [[Вітаўт Кіпель]] (нар.[[1927]]) — беларускі грамадскі дзеяч, гісторык.
* [[Зора Кіпель]] (1927—2003) — беларуская грамадская дзеячка, [[літаратуразнавец]], публіцыстка.
* [[Яўген Сяргеевіч Кулік]] (1937—2002) — беларускі мастак, аўтар эталона герба «[[Герб Пагоня|Пагоня]]» як [[Герб Беларусі|дзяржаўнага герба Рэспублікі Беларусь]] у 1991—1995 гадах.
* [[Ігар Мікалаевіч Кулікоў]] (нар. 1988) — беларускі паэт і перакладчык.
* [[Віктар Давыдавіч Купрэйчык]] (1949—2017) — [[Беларусь|беларускі]] [[Шахматы|шахматыст]], [[Гросмайстар, шахматы|гросмайстар]].
* [[Максім Кутузаў]] (нар. 1995) — беларускі пісьменнік, драматург і навуковец.

== Л ==
* [[Павел Латушка]] (нар. 1973) — беларускі палітык.
* [[Янка Лучына]] (1851—1897) — беларускі [[паэт]]-[[Дэмакратыя|дэмакрат]], мысляр.

== М ==
* [[Валерый Дзмітрыевіч Маракоў]] (1909, мяст. [[Козырава]], цяпер у межах Мінска — 1937) — беларускі [[паэт]], [[перакладчык]], ахвяра савецкіх рэпрэсій.
* [[Леанід Уладзіміравіч Маракоў]] (1958—2016) — беларускі [[журналіст]], [[пісьменнік]], [[гісторык]], [[энцыклапедыст]], член [[Саюз беларускіх пісьменнікаў|Саюза беларускіх пісьменнікаў]], правадзейны член міжнароднага ПЭН-клуба. Даследчык рэпрэсій савецкіх уладаў на Беларусі.
* [[Вітаўт Міхайлавіч Мартыненка]] (1959—2016) — беларускі журналіст, музычны крытык, пісьменнік, паэт і аўтар тэкстаў
* [[Пётр Паўлавіч Марцаў]] (1962—2014) — беларускі журналіст, выдавец.
* [[Каміла Марцінкевіч]] (каля 1837—1900) — музыка, кампазітарка, пэдагог, удзельніца рэвалюцыйнага ру­ху на Беларусі ў 1860-я гады. Дачка [[Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч|В. Дунін-Марцінкевіча]].
* [[Настасся Ігараўна Масквіна]] (нар. 1972) — беларуская оперная спявачка.
* [[Антон Уладзіміравіч Матусевіч]] (нар. 1954) — беларускі юрыст.
* [[Ян Матусевіч]] (1948—1998) — беларускі рэлігійны і [[грамадскі дзеяч]], святар.
* [[Юрый Мікалаевіч Мікульскі]] (нар. 1988) — беларускі гісторык.
* [[Фларыян Станіслаў Міладоўскі]] (1819—1889) — беларускі кампазітар, піяніст, педагог.
* [[Ларыса Фёдараўна Мурашка]] (нар. 1951) — беларускі кампазітар.
* [[Аляксандр Міхайлавіч Мядзведзеў]] (нар. 1960) — беларускі археолаг.

== Н ==
* [[Ізідар Герасімавіч Нісневіч]] (1914—1977) — беларускі музыказнавец, музычны крытык.

== П ==
* [[Сяргей Яўгенавіч Пукст]] (нар. 1972) — беларускі кампазітар, аранжыроўшчык, піяніст, гітарыст, музычны журналіст.
* [[Іван Пуліхаў]] (1879—1906) — эсэр-рэвалюцыянер.
* [[Яўгенія Эргардаўна Пфляўмбаўм]] (1908—1996) — беларуская [[паэтэса]].

== Р ==
* [[Валерый Мікалаевіч Раеўскі]] (1939—2011) — беларускі тэатральны рэжысёр, народны артыст Беларусі.
* [[Алена Якаўлеўна Ракава]] (нар. 1926) — беларускі музыказнавец.
* [[Таццяна Анатолеўна Ратабыльская]] (нар. 1959) — беларускі тэатразнавец.
* [[Алесь Розна]] (1913—1942) — беларускі паэт, перакладчык.
* [[Ларыса Ільінічна Рулёва]] (нар. 1952) — беларускі тэатральны мастак.
* [[Сяргей Аляксандравіч Рыбчонак]] (нар. 1966) — беларускі архівіст, гісторык.

== С ==
* [[Зміцер Саўка]] (1965—2016) — беларускі мовазнавец.
* [[Барыс Аляксандравіч Семілетаў]] (нар. 1956) — беларускі мастак.
* [[Валянціна Мікалаеўна Сідарэнка]] (нар. 1954) - беларускі ўрач-акушэр-гінеколаг. Доктар медыцынскіх навук (2008), прафесар (2010).
* [[Зміцер Сідаровіч]] (1965—2014) — беларускі музыкант, бард.
* [[Віталь Вячаслававіч Сіліцкі]] (1972—2011) — беларускі палітолаг і аналітык.
* [[Аляксей Скобля]] («Тур»; 1990—2022) — баец-добраахвотнік [[Батальён імя Кастуся Каліноўскага|батальёна імя Кастуся Каліноўскага]], які загінуў пры абароне Кіева. Герой Украіны.
* [[Стэфанія Міхайлаўна Станюта]] (1905—2000) — беларуская актрыса.
* [[Дзіяна Уладзіміраўна Стэльмах]] (нар. 1939) — беларускі тэатразнавец.
* [[Святлана Георгіеўна Суджаева]] (нар. 1951) — выбітны беларускі вучоны ў галіне кардыялогіі, рэабіліталогіі, патафізіялогіі кровазвароту, псіхафізіялогіі.
* [[Дзмітрый Аляксандравіч Сямёнаў]] (1926—1982) — беларускі грамадскі дзеяч.

== Т ==
* [[Аляксандр Валер’евіч Тарайкоўскі]] (1986—2020) — беларускі прадпрымальнік, загінулы ўдзельнік [[Пратэсты ў Беларусі (2020—2021)|пратэстаў]] пасля [[Прэзідэнцкія выбары ў Беларусі (2020)|прэзідэнцкіх выбараў 2020 года]].
* [[Валянцін Яфімавіч Тарас]] (1930—2009) — беларускі [[паэт]], [[крытык]] і [[перакладчык]].
* [[Віталь Валянцінавіч Тарас]] (1956—2011) — беларускі [[журналіст]], [[публіцыст]].
* [[Кастусь Тарасаў]] (1940—2010) — беларускі пісьменнік, гісторык, дзеяч нацыянальна-дэмакратычнага руху Беларусі.

== У ==
* [[Ганна Аляксандраўна Урбан]] (нар. 1962) — беларускі архітэктар.
* [[Сяргей Міронавіч Ушарэнка]] (нар. 1949) — беларускі вучоны ў галіне матэрыялазнаўства.

== Х ==
* [[Юрый Хадыка]] (1938—2016) — беларускі [[навуковец]], грамадскі і культурны дзеяч.
* [[Аляксей Пятровіч Харак]] (1978—2019) — беларускі мастацтвазнавец, экспазіцыянер.
* Дзяніс Хвастоўскі (1976—2001) — паэт, удзельнік нацыянальна-дэмакратычнага руху 1990-х — пач. ХХІ ст&lt;ref&gt;Імены Свабоды стар 478 96247f72-a7e0-4382-ad1c-ec68459cf6b7.pdf (rferl.org)&lt;/ref&gt;.
* Ілля Хрэнаў («Літвін»; 1994—2022) — баец-добраахвотнік, які загінуў [[Уварванне Расіі ва Украіну (2022)|пры абароне Украіны]]&lt;ref&gt;«Працаваў праграмістам, нармальна зарабляў». Хто такі беларус Ільля «Літвін», які загінуў за Ўкраіну (svaboda.org)&lt;/ref&gt;.

== Ч ==
* [[Вераніка Анатолеўна Чаркасава]] (1959—2004) — беларуская журналістка.

== Ш ==
* Міхаіл Шарамет (1982—2013) — заснавальнік вайскова-патрыятычнай арганізацыі «Ваяр»&lt;ref&gt;Памёр Міхал Шарамет — адзін зь легендарных Міронаў https://www.svaboda.org/a/24966275.html&lt;/ref&gt;.
* Станіслаў Станіслававіч Шушкевіч (1934—2022) — беларускі фізік, дзяржаўны дзеяч, першы кіраўнік незалежнай Рэспублікі Беларусь

== Ю ==
* [[Язэп Аляксандравіч Юхо|Язэп Юхо]] (1921—2004) — заснавальнік першай навуковай школы дзяржавы і права Беларусі, сябар Вялікай Рады міжнароднага грамадскага аб’яднання [[Згуртаванне беларусаў свету «Бацькаўшчына»|ЗБС «Бацькаўшчына»]].

== Я ==
* [[Анры Барысавіч Янпольскі]] (нар. 1935) — беларускі скрыпач, музычны педагог.

{{Зноскі}}

[[Катэгорыя:Постаці Мінска| ]]</text>
      <sha1>fq7801t13b66x1hb1q6j70axn6xsogt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Міхаіл Лаўрэнцьевіч Вяроўкін</title>
    <ns>0</ns>
    <id>76150</id>
    <revision>
      <id>4195097</id>
      <parentid>3618538</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:16:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2412" xml:space="preserve">{{навуковец}}
{{цёзкі2|Вяроўкін}}
'''Міхаіл Лаўрэнцьевіч Вяроўкін''' ({{ДН|||1825}} — {{ДС|20|2|1896}}) — беларускі вучоны-[[архівіст]], [[археограф]].

== Біяграфія ==
Верагодна, паходзіў з Віцебшчыны. У [[1839]]—[[1847]] вучыўся ў [[Полацкая духоўная семінарыя|Полацкай духоўнай семінарыі]]. У 1847—1853 гг. выкладаў у духоўным вучылішчы ў [[Горад Віцебск|Віцебску]]. Працаваў у Полацкай духоўнай [[кансісторыя|кансісторыі]], віцебскім губернскім праўленні, [[Віцебскі губернскі статыстычны камітэт|губернскім статыстычным камітэце]]. З [[1888]] г. [[архіварыус]] Віцебскага цэнтральнага архіва старажытных актаў.

== Дзейнасць ==
Адзін са складальнікаў і рэдактараў (В.17-26) «Гісторыка-юрыдычных матэрыялаў». У каментарыях да дакументаў падкрэсліваў ролю [[праваслаўная царква|праваслаўнай царквы]] ў гісторыі Беларусі 16—17 ст. Публікацыю інвентароў суправаджаў уласнымі падлікамі агульнага даходу сялян, велічыні іх [[надзел]]аў, [[павіннасць|павіннасцей]] і інш. Аўтар вершаў і баек (друкаваліся ў газеце «[[Витебские губернские новости]]».)

{{зноскі}}

== Літаратура ==
[http://kamunikat.org/k_filazofija.html?pub_start=20&amp;lang=PL&amp;pubid=9052 Асветнікі зямлі беларускай Х-пачатак ХХст].

{{DEFAULTSORT:Вяроўкін М}}
[[Катэгорыя:Археографы Беларусі]]
[[Катэгорыя:Архівісты Беларусі]]
[[Катэгорыя:Архівісты паводле алфавіта]]
[[Катэгорыя:Гісторыкі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі Полацкай духоўнай семінарыі]]</text>
      <sha1>2d54yoskpofri7338ybhxdkigce97py</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ансамбль Віленскага ўніверсітэта</title>
    <ns>0</ns>
    <id>77042</id>
    <revision>
      <id>4195128</id>
      <parentid>4115107</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:18:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Двор бібліятэкі */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у (2) з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="61851" xml:space="preserve">[[Выява:Vilnius University 2007 July 15.jpg|thumb|''Цэнтральны будынак'']]
[[Выява:VilniusUniversityBibliothecYard100LT.jpg|thumb|''Двор Бібліятэкі. Фрагмент банкноты 100 [[Літоўскі літ|літаў]]'']]
[[Выява:Vilnius University.Scheme of Central Campus.jpg|thumb|340px|''Схема ансамбля Віленскага ўніверсітэта
'']]
'''Анса́мбль Ві́ленскага ўніверсітэ́та''' — архітэктурны комплекс у [[Вільнюс]]е, які займае амаль увесь квартал [[Стары горад, Вільнюс|Старога горада]], акрэслены межамі вуліц [[Вуліца Універсітэта|Універсітэта]], [[Вуліца Швянта Ёна|Шв. Ёна]], [[Вуліца Пілес|Пілес]] і [[Вуліца Скапа|Скапа]]; помнік культуры і гісторыі, у формах якога адлюстроўваюцца пераважныя ў [[Літва|Літве]] пры фарміраванні комплексу архітэктурныя стылі — [[готыка]], [[рэнесанс]], [[барока]], [[класіцызм]]. У стварэнні найбуйнейшага і самага складанага архітэктурнага ансамбля Старога горада на працягу чатырох стагоддзяў прымалі ўдзел найлепшыя архітэктары Літвы.

Ансамбль прадстаўляе Літву ў парку [[Міні-Еўропа]] ў [[Брусель|Бруселі]], сярод найбольш выбітных еўрапейскіх славутасцяў.&lt;ref&gt;[http://www.werbeka.com/europa/minieure.htm Mini-Europe in Brussels]{{ref-en}}&lt;/ref&gt; Наведванне гэтага комплексу ўваходзіць у праграмы турыстычных экскурсій і візітаў кіраўнікоў дзяржаў і іншых высокіх гасцей ў Літву. Напрыклад, яго наведвалі [[Далай-лама XIV|Далай лама]] ([[2001]]), Папа Рымскі [[Ян Павел II]] ([[2003]]), каралева [[Нідэрланды|Нідэрландаў]] [[Беатрыкс]] ([[2008]]). У кастрычніку [[2006]] года ўніверсітэт наведалі каралева Вялікабрытаніі [[Елізавета II]], [[Філіп, герцаг Эдынбургскі|герцаг Эдынбургскі Філіп]] і [[Чарльз, прынц Уэльскі|прынц Чарльз]] у суправаджэнні прэзідэнта [[Валдас Адамкус|Валдаса Адамкуса]].&lt;ref&gt;{{cite web|date=20 октября 2006|url=http://pda.regnum.ru/news/725065.html|title=Половина литовцев живет в страхе перед Россией: Литва за неделю|publisher=[[REGNUM]]|accessdate=18 июня 2009}}{{ref-ru}}&lt;/ref&gt; У маі [[2009]] года ва ўніверсітэцкіх будынках і дварах пабывала іспанская каралеўская пара [[Хуан Карлас I]] і каралева [[Сафія Грэчаская|Сафія]].&lt;ref&gt;{{cite web|datep=2009.05.06|url=http://www.kurier.lt/?r=100000&amp;n=5056|title=В Литву прибыла королевская чета Испании|work=Литовский курьер|publisher=Литовский курьер|accessdate=2009-06-18}}{{ref-ru}}&lt;/ref&gt; У сакавіку [[2010]] года ўніверсітэт падчас свайго афіцыйнага візіту наведаў прэзідэнт [[Славенія|Славеніі]] [[Даніла Цюрк]] з жонкай.&lt;ref&gt;{{cite web|date=10 марта 2010|url=http://ru.delfi.lt/news/politics/v-litvu-s-vizitom-pribyvaet-prezident-slovenii.d?id=29857073&amp;l=fplead|title=В Литву с визитом прибывает президент Словении|publisher=Delfi|accessdate=12 марта 2010-03-12}}{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;

== Гісторыя ==

Ансамбль пачаў фарміравацца каля [[1570]] года ў раней ужо забудаваным каменнымі будынкамі квартале ва ўладаннях віленскага біскупа. Заснаваная ў [[1579]] годзе [[езуіты|езуіцкая]] [[Віленскі ўніверсітэт#Акадэмія і ўніверсітэт віленскі Таварыства Ісуса|Акадэмія і Універсітэт]] набывала новыя дамы, пашыраючы свае памяшкання ў паўночным і ўсходнім напрамках. У будынках ансамбля размяшчаліся па чарзе езуіцкая калегія, ператвораная ў [[Віленскі ўніверсітэт#Акадэмія і ўніверсітэт віленскі Таварыства Ісуса|Акадэмію і Універсітэт Таварыства Ісуса]], затым [[Галоўная віленская школа]], імператарскі [[Віленскі ўніверсітэт]], гімназія, Музей старажытнасцяў і [[Віленская археалагічная камісія]],пазней Публічная бібліятэка і архіў, а таксама [[Віленская астранамічная абсерваторыя|астранамічная абсерваторыя]], у [[1919]]—[[1939]] гадах — [[Універсітэт Стэфана Баторыя]]. Цяпер у памяшканнях ансамбля размяшчаюцца адміністрацыя, [[Бібліятэка Віленскага ўніверсітэта|бібліятэка]], філасофскі, гістарычны і філалагічны факультэты [[Віленскі ўніверсітэт|Віленскага ўніверсітэта]].

== Агульная характарыстыка ==

Ансамбль складаецца з дванаццаці будынкаў з некалькімі карпусамі, якія злучаюцца адзін з адным, [[касцёл Святых Янаў, Вільнюс|касцёла Святых Янаў]] і званіцы, якія ўтвараюць 13 двароў рознай велічыні і планіроўкі.Прызначэнне памяшканняў, іх назвы, як і назвы двароў, мяняліся. Ансамбль адкрыты для платнага наведвання ў сакавіку — кастрычніку з 9 да 18 гадзін, у лістападзе — лютым з 10 да 17 гадзін (уваход з [[Ансамбль Віленскага ўніверсітэта#Двор Бібліятэкі|двара Бібліятэкі]] ва [[Ансамбль Віленскага ўніверсітэта#Двор Сарбевія|двор Сарбевія]]); касцёла Святых Янаў адкрыты для наведвання з панядзелка да суботы з 10 да 17 гадзін. Ва [[Ансамбль Віленскага ўніверсітэта#Двор Міцкевіча|двор Міцкевіча]] і [[Ансамбль Віленскага ўніверсітэта#Двор Стуокі-Гуцэвічуса|двор Стуокі-Гуцэвічуса]] ў летні час таксама можна прайсці ў будныя дні праз піўны рэстаран «Аўла» (раней кафэ «Жалтвіксле») на [[Вуліца Пілес|вуліцы Пілес]].

== Вялікі двор ==
[[Выява:GreatCourtyard.jpg|thumb|''Двор Скаргі ([[XIX стагоддзе]])'']]
[[Выява:VilniusUniversitySkargi.jpg|thumb|''Двор Скаргі. Фрагмент банкноты 100 [[Літоўскі літ|літаў]]'']]
[[Выява:The Grand Courtyard of Vilnius University and the Church of St. John.Lithuania.jpg|thumb|''Касцёл Св. Янаў і званіца'']]
[[Выява:The Grand Courtyard of Vilnius University.Lithuania.jpg|thumb|''Вялікі двор'']]

Вялікі двор ({{lang-lt|Didysis kiemas}}; ранейшая назва — ''Двор [[Пётр Скарга|Скаргі]]'', {{lang-lt|Skargos kiemas}}; {{lang-pl|dziedziniec Skargi}}) ўтвараюць паўночны і заходні карпусы [[XVI стагоддзе|XVI стагоддзя]], [[касцёл Святых Янаў]], узведзенная ў [[XVII стагоддзе|XVII стагоддзі]] званіца і пабудаваныя ў сярэдзіне [[XVIII стагоддзе|XVIII стагоддзя]] паўднёвы корпус і аўла. На фасадзе паўночнага корпуса памятная табліца {{lang-la|Academia et Universitas Societatis Jesu Erecta anno 1580}}. Пры рэканструкцыі пасля пажару [[1610]] года былі абсталяваныя адкрытыя галерэі — на двух паверхах паўночнага корпуса і на першым паверсе заходняга корпуса.

У пачатку [[XVIII стагоддзе|XVIII стагоддзя]] ўніверсітэт набыў дамы гараджан па вуліцы Святога Яна (цяпер вуліца Швянта Ёна) на паўднёвым баку двара. На іх месцы быў пабудаваны вучэбны корпус з адкрытымі галерэямі на першым і другім паверхах. На ўчастку, які прымыкае да званіцы, была пабудавана новая аўла, па праекце, як мяркуецца, архітэктара [[Іаган Крыстаф Глаўбіц|Іагана Крыстофа Глаўбіца]]. Яна была ўрачыста адкрыта [[11 чэрвеня]] [[1762]] года. У [[1810]] годзе яе перабудоўваў архітэктар [[Міхал Шульц]]. Пасля пажараў [[1737]] і [[1749]] гадоў быў дабудаваны трэці паверх паўночнага і заходняга карпусоў і створаны [[Барока|барочны]] фасад [[касцёл]]а.

[[Выява:Vilnius Litauen Aula der Universitaet.jpg|thumb|left|''Аўла'']]
У галерэях Вялікага двара на пяцідзесяці памятных табліцах увекавечаны імёны выдатных выхаванцаў і выкладчыкаў універсітэта — знакамітых вучоных, паэтаў, мастакоў (у дужках імёны ў той форме, у якой яны даюцца на табліцах) [[Канстанцінас Сірвідас|Канстанцінаса Сірвідаса]], паэта [[Мацей Казімір Сарбеўскі|Мацея Казіміра Сарбеўскага]], [[Жыгімонт Лаўксмін|Жыгімонта Лаўксміна]], гісторыка [[Войцех Віюк-Каяловіч|Альберта Віюка-Каяловіча]], прыродазнаўца [[Георг Форстэр|Георга Форстэра]], архітэктара [[Лаўрын Гуцэвіч|Лаўрынаса Стуокі-Гуцэвічуса]],мастака [[Францішак Смуглевіч|Францыска Смуглевіча]], астранома [[Марцін Пачобут-Адляніцкі|Марціна Пачобут-Адляніцкага]], матэматыка [[Францішак Нарвойш|Францішка Нарвойша]], філолага [[Готфрыд Эрнст Гродэк]]а, батаніка [[Людвіг Генрых Баянус|Людвіга Баянуса]], мастака [[Ян Рустэм|Яна Рустэма]], урача, біёлага, хіміка [[Андрэй Снядэцкі|Анджэя Снядэцкага]], медыка [[Ёзэф Франк|Ёзэфа Франка]], прававеда і гісторыка [[Ігнат Мікалаевіч Даніловіч|Ігнацыя Даніловіча]], натураліста [[Станіслаў Баніфацы Юндзіл|Станіслава Баніфацыя Юндзіла]], паэтаў [[Адам Міцкевіч|Адама Міцкевіча]], [[Юльюш Славацкі|Юліюша Славацкага]], філосафа [[Леў Платонавіч Карсавін|Льва Карсавіна]] і многіх іншых.

На фрэсках пілястраў паўночнага і заходняга крыла намаляваныя герб універсітэта, партрэты біскупа [[Валяр'ян Пратасевіч|Валяр'яна Пратасевіча]],палкаводца [[Ян Караль Хадкевіч|Яна Караля Хадкевіча]], каралёў [[Аўгуст Моцны|Аўгуста II Моцнага]] і [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі|Станіслава Аўгуста Панятоўскага]].

У [[1929]] годзе да 350-годдзя ўніверсітэта ў нішах будынка аўлы былі ўсталяваны алегарычныя фігуры Ісціны і Прыгажосці (скульптар [[Баляслаў Балзукевіч]]). Яны не захаваліся. Зараз ў нішах устаноўлены стылізаваныя фігуры студэнтаў. Над фасадам аўлы надпіс {{lang-la|Alma Mater Vilnensis}}. На першым паверсе дзейнічае кафэ, вядомае па неафіцыйнай назве «морг». У двары адбываюцца ўрачыстасці з нагоды пачатку новага навучальнага года і заканчэння навучальнага года.

== Двор абсерваторыі ==
[[Выява:VilniusUniversityObserwatorija.jpg|thumb|left|''Двор абсерваторыі. Фрагмент банкноты 100 [[Літоўскі літ|літаў]]'']]

Двор абсерваторыі ({{lang-lt|Observatorijos kiemas}}, {{lang-pl|dziedziniec Poczobuta}}) — найстарэйшы двор ансамбля Віленскага ўніверсітэта. Ніжнія паверхі будынкаў адносяцца да [[XV стагоддзе|XV стагоддзя]]. Двор утварыўся ў [[XVI стагоддзе|XVI стагоддзі]] будаўніцтвам будынкаў езуіцкай калегіі, таму яго называлі дваром калегіі.
[[Выява:Vilnius University.Observatory.jpg|thumb|''Абсерваторыя'']]
Цяперашнюю форму двор атрымаў у пачатку [[XVII стагоддзе|XVII стагоддзя]]. У двары ў [[XVII стагоддзе|XVII]]—[[XVIII]] стагоддзях вырошчвалі лекавыя расліны і ў паўднёвым крыле размяшчалася аптэка. У канцы [[XVIII стагоддзе|XVIII стагоддзя]] ў гэтым жа будынку змяшчаліся канцылярыя і архіў [[Адукацыйная камісія|адукацыйнай камісіі]].

На будынку астранамічнай абсерваторыі па фрызу знаходзіцца надпіс — цытата на [[Лацінская мова|лацінскай мове]] з [[Вергілій|Вергілія]]: {{lang-la|Addidit antiquo virtus nova lumina coelo}} («Адвага дае старому небу новае святло»). Ніжэй: {{lang-la|Haec domus Uraniae est: Curae procul este profanae: Temnitur hic humilis tellus: Hinc itur ad astra}} («Гэта дом Ураніі. Ідзіце прэч, прафаны! Тут зневажаюць нікчэмную Зямлю: адсюль падымаюцца да зорак»). Яшчэ ніжэй змешчаны надпіс у памяць 150-годдзя адукацыйнай камісіі і рэформы асветы. Будынак упрыгожвае [[дарычны ордар|дарычны]] [[Фрыз, архітэктура|фрыз]] са знакамі [[задыяк]]а ў [[метопа]]х.

На сцяне заходняга корпуса знаходзіцца мемарыяльная табліца з тэкстам на [[Польская мова|польскай мове]] ў памяць [[Марцін Пачобут-Адляніцкі|Марціна Пачобут-Адляніцкага]], прафесара астраноміі і рэктара ўніверсітэта.

== Двор бібліятэкі ==
[[Выява:Uniwersytet Wilenski11.jpg|thumb|''Бібліятэка і абсерваторыя. ([[XIX стагоддзе]])'']]
[[Выява:Vilnius University in 2006.jpg|thumb|''Цэнтральны будынак універсітэта'']]

Двор бібліятэкі ({{lang-lt|Bibliotekos kiemas}}) сфармаваўся ў канцы [[XVI стагоддзе|XVI стагоддзя]]. У [[XVII стагоддзе|XVII]]—[[XVIII]] стагоддзях быў закрытым гаспадарчым дваром універсітэта. Пры капітальнай перабудове суседняга генерал-губернатарскага палаца ў пачатку XIX стагоддзя адзін з карпусоў быў разабраны. Пазней двор ад вуліцы аддзяляў каменны плот з варотамі класіцысцкага стылю, але і ён быў разабраны. Цяпер двор выглядае як невялікая плошча. Яго ўтвараюць трохпавярховы фасад аднаго з найстарэйшых будынкаў ансамбля — будынак бібліятэкі, не менш старога корпуса былой астранамічнай абсерваторыі (справа) і корпус гістарычнага факультэта злева.

Надбудова ўласна абсерваторыі над ранейшым трохпавярховым паўночным корпусам будынка былой езуіцкай калегіі ўпрыгожваюць [[пілястра|пілястры]] з [[фрэска]]мі [[XVIII стагоддзе|XVIII стагоддзя]], якія паказваюць матэматычныя і астранамічныя прыборы і сімвалы сямі найбуйнейшых планет над вокнамі. У сярэдзіне XVIII стагоддзя абсерваторыю ўпрыгожвалі дзве [[Барока|барочныя]] вежы. Заходняя вежа была перабудавана ў [[1838]]—[[1842]] гадах і стала ніжэй. На ёй быў усталяваны [[тэлескоп]], але ў [[1867]] годзе згарэў пры пажары. Верхні паверх ўсходняй вежы быў разабраны. На ёй у [[1863]] годзе былі ўсталяваны выраблены ў [[Эдынбург]]у электрычны гадзіннік. Механізм іх рэгуляваўся астранамічнымі прыборамі, таму яны паказвалі вельмі дакладны час. Вайскоўцы на Замкавай гары ў тэлескоп, пазычаны астраномамі, сачылі за гадзіннікам і паводле іх сведчанняў роўна апоўдні стралялі з гарматы. У [[1990-я|1990-я гады]] ўсходняя вежа была адрэстаўраваная. Яе верхавіну ўпрыгожвае герб Пратасевічаў і флюгер з [[манаграма]]й [[Ордэн езуітаў|ордэна езуітаў]].&lt;ref&gt;{{cite web|date=2009-01-05|url=http://www.vilnensis.vu.lt/istorija/42-istorija/600-vilniaus-universiteto-bibliotekos-kiemas|title=Vilniaus universiteto Bibliotekos kiemas|publisher=Vilniaus universitetas|accessdate=11 февраля 2009-02-11|lang=lt}}&lt;/ref&gt;

У заходнім куце па праекце архітэктара [[Стэфан Нарэмбскі|Стэфана Нарэмбскага]] ў [[1938]] годзе былі прасечаны тры аркі. У [[1964]] годзе да 250-годдзя пачынальніка літоўскай мастацкай літаратуры [[Крысціёнас Данелайціс|Крысціёнаса Данелайціса]] ў паглыбленні ўсталявана скульптура Данелайціса (скульптар [[Канстанцінас Багданас]]). Ва ўсходнім куце цэнтральны ўваход ва ўніверсітэт.

Злева ад яго камемараціўныя дзверы ў памяць 450-годдзя першай літоўскай кнігі «Катэхізіс» [[Марцінас Мажвідас|Марцінаса Мажвідаса]] (скульптар [[Ёнас Мяшкялявічус]]) з выявай важнейшых постацей і падзей гісторыі літоўскай культуры. Верхняя частка гранітнага партала важыць каля 9 тон, бакавіны — каля 6 тон, рухомая бронзавая створка дзверы — каля 300 кг. Дзверы, на стварэнне, выраб і мантаж якіх было затрачана паўмільёна [[Літоўскі літ|літаў]] (што выклікала крытыку ў адрас былога [[рэктар]]а ўніверсітэта, літоўскага палітыка [[Раландас Павіленіс|Раландаса Павіленіса]]), лічацца самымі дарагімі ў Літве.
[[Выява:Vilnius University library's commemorative doors.jpg|thumb|left|''Дзверы-помнік. ([[2001]])'']]

У верхняй частцы дзвярэй размешчаны бронзавыя партрэты [[Мікалай Крыштаф Радзівіл Сіротка|Мікалая Хрыстафора Радзівіла Сіроткі]], які заснаваў у [[1579]] годзе друкарню ў [[Вільня|Вільні]] (пазней друкарня Віленскай Акадэміі і Універсітэта Таварыства Ісуса, [[1585]]), дзе ў [[1613]] годзе была надрукавана першая арыгінальная карта [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага княства Літоўскага]] «Magni Ducatus Lithuaniae caeterarumque regionum illi adiacentium exacta descriptio»; віленскага [[біскуп]] а [[Валяр'ян Пратасевіч|Валяр'яна Пратасевіча]], які заснаваў віленскую езуіцкую калегію ([[1570]]) і яе бібліятэку; Папа Рымскі [[Рыгор XIII]], які зацвердзіў [[29 кастрычніка]] [[1579]] года [[Була|булу]] аб заснаванні Віленскай Акадэміі і Універсітэта; [[кардынал]] [[Юрый Радзівіл, 1556—1600|Юрый Радзівіл]], які звярнуўся да Папы з просьбай аб прадастаўленні правоў акадэміі віленскай калегіі; кароль польскі і вялікі князь літоўскі [[Жыгімонт II Аўгуст|Жыгімонт Аўгуст]], які падарыў езуіцкай калегіі сваю бібліятэку (каля 5000 тамоў); кароль польскі і вялікі князь літоўскі [[Стафан Баторый]], які падпісаў прывілей [[1 красавіка]] [[1579]] года аб рэарганізацыі езуіцкай калегіі ва ўніверсітэт.
[[Выява:Bronze door of Vilnius University library.Lithuania.jpg|thumb|''Дзверы-помнік. ([[2006]])'']]

Пасярэдзіне размяшчаецца герб універсітэта і надпіс «Першай літоўскай кнізе 1547—1997» ({{lang-lt|Pirmajai lietuviškai knygai 1547—1997}}). На створках дзвярэй адлюстраваныя першая старонка «Катэхізіса» [[Марцінас Мажвідас|Мажвідаса]] і выдадзенага ў Вільні ў [[1595]] годзе зборніка пропаведзяў на літоўскай мове «Пасціла» [[Мікалоюс Даўкша|Мікалоюса Даўкшы]], ніжэй — віды ўніверсітэтаў [[Кёнігсберг]]а («Калыска літоўскай кнігі») і [[Вільня|Вільні]] («Ачаг літоўскай навукі»), партрэты першага літоўскага мовазнаўца [[Канстанцінас Сірвідас|Канстанцінаса Сірвідаса]], бацькі літоўскай гістарыяграфіі [[Сыманас Даўкантас|Сыманаса Даўкантаса]], патрыярха літоўскага нацыянальнага адраджэння [[Ёнас Басанавічус|Ёнаса Басанавічуса]], знакамітага кніганошы часоў забароны на літоўскі друк лацінскім шрыфтам [[Юргіс Белініс|Юргіса Белініса]], таксама [[Вінцас Кудырка|Вінцаса Кудыркі]] і біскуп [[Матэўс Валанчус|Матэўса Валанчуса]], братоў [[Вацловас Біржышка|Вацловаса Біржышкі]] і [[Міколас Біржышка|Міколаса Біржышкі]], пісьменніка [[Вінцас Мікалайціс-Пуцінас|Вінцаса Мікалайціса-Пуцінаса]]. Унізе злева сцэна ў старадаўняй друкарне, злева — выява скрыптора або пісьменніка і тэкст з прысвечанай універсітэту паэмы «Дрэва пазнання» [[Юстынас Марцінкявічус]]а «Тым людзям, што падымалі дах слова, тым кнігам, што калыхалі нашы калыскі» ({{lang-lt|Tiems žmonėms žodžio stogą kėlusiems, toms knygoms mūsų lopšį supusioms}}). Дзверы была ўрачыста адкрытыя [[21 мая]] [[2001]] года.

На трохпавярховым будынку гістарычнага факультэта мемарыяльная шыльда ў памяць пражывання ў [[Вільня|Вільні]] ўкраінскага [[паэт]]а [[Тарас Рыгоравіч Шаўчэнка|Тараса Шаўчэнкі]], які жыў і тварыў у Вільні ў [[1829]] — [[1831]] гадах. Жыўшы ў Вільні, ён браў урокі малявання ў мастака [[Ян Рустэм|Яна Рустэма]], які жыў у гэтым будынку.

У будныя дні двор Бібліятэкі функцыянуе як аўтастаянка для работнікаў універсітэта. [[1 верасня]] тут праходзяць урачыстасці пачатку новага навучальнага года ва ўніверсітэце.

Арачныя праходы вядуць ў двор М. К. Сарбевія і М. Даўкшы.

== Двор Сарбевія ==
[[Выява:Vilnius University.Commeorative bell.jpg|thumb|''Звон Свабоды над праходам, якія злучаюць Вялікі двор і двор Сарбевія'']]
Двор М. К. Сарбевія ({{lang-lt|M. K. Sarbievijaus kiemas}}, {{lang-pl|dziedziniec Sarbiewskiego}}) названы імем [[Мацей Казімір Сарбеўскі|Мацвея Казіміра Сарбевія]], польскага лацінскага паэта. На заходнім крыле над брамай устаноўлена памятная дошка з белага мармуру пра заслугі Сарбевія — паэта-лаўрэата, якога Папа Рымскі [[Урбан VIII]] увянчаў лаўровым вянком і ўзнагародзіў медалем.

Да самых старых пабудоў двара адносяцца будынкі ў яго паўднёвай частцы, якія ў асноўным захавалі структуру [[XVII]] стагоддзя. Архітэктар [[Караль Падчашынскі]] ў сярэдзіне [[XIX]] стагоддзя перабудаваў паўднёвы корпус і ўсе тры паверхі ўмацаваў масіўнымі контрфорсамі.

Ва ўсходнім корпусе ў часы [[Віленскі ўніверсітэт#Акадэмія і ўніверсітэт віленскі Таварыствы Ісуса|езуіцкай акадэміі]] размяшчаліся стайні. Пасля рэканструкцыі, праведзенай да 400-годдзя ўніверсітэта ([[1979]]), у гэтым корпусе абгрунтаваўся цэнтр літуаністыкі і ўніверсітэцкая кнігарня {{lang-lt2|Littera}}. Скляпенні і [[пілон]]ы кнігарні ўпрыгожваюць [[Фрэска|фрэскі]] [[Антанас Кмеляўскас|Антанаса Кмеляўскаса]] з выявамі заснавальніка езуіцкай калегіі біскупа [[Валяр'ян Пратасевіч|Валяр'яна Пратасевіча]], рэктара [[Галоўная віленская школа|Галоўнай віленскай школы]] астранома [[Марцін Пачобут-Адляніцкі|Марціна Пачобута-Адляніцкага]], выбітных выкладчыкаў і выхаванцаў Віленскага ўніверсітэта — мастакоў [[Францішак Смуглевіч|Смуглевіча]] і [[Ян Рустэм|Рустема]], гісторыкаў [[Іаахім Лялевель|Лялевеля]] і [[Сіманас Даўкантас|Даўкантаса]], медыка [[Ёзэф Франк|Франка]], паэтаў [[Адам Міцкевіч|Міцкевіча]] і [[Юльюш Славацкі|Славацкага]], усходазнаўца [[Восіп Міхайлавіч Кавалеўскі|Кавалеўскага]] і іншых.

У паўночным корпусе былі кватэры прафесараў універсітэта. Корпус у [[1799]]—[[1801]] гадах рэканструяваў архітэктар [[Міхал Шульц]]. На трэцім паверсе была яго ўласная кватэра. Інтэр'ер чатырох пакояў Шульц дэкараваў ляпнымі арнаментамі і формамі розных [[Архітэктурны ордар|ордараў]] і чытаў тут лекцыі, выкарыстоўваючы сваю кватэру як наглядны дапаможнік. Сёння гэта адзін з нешматлікіх захаваных класіцысцкіх інтэр'ераў жылога дому ў Вільнюсе. Пазней тут жылі графік прафесар [[Джозеф Саўндэрс]], архітэктар Падчашынскі. Цяпер у былой кватэры Шульца размяшчаецца дэканат філалагічнага факультэта.&lt;ref&gt;{{cite web|author=Nijolė Bulotaitė.|date=сакавіка 2009|url=http://www.vilnensis.vu.lt/istorija/42-istorija/670-vilniaus-universiteto-m-k-sarbievijaus-kiemas|title=Vilniaus universiteto M. K. Sarbievijaus kiemas|publisher=Vilniaus universitetas|accessdate=4 марта 2009|lang=lt|archiveurl=https://www.webcitation.org/61C8JtWdh?url=http://naujienos.vu.lt/component/content/article/670|archivedate=25 жніўня 2011|deadurl=no}}&lt;/ref&gt; [[26 чэрвеня]] [[2011]] года адбылося адкрыццё памятнай дошкі, устаноўленай на гэтым будынку, у гонар лаўрэата Нобелеўскай прэміі, паэта [[Чэслаў Мілаш|Чэслава Мілаша]], які вучыўся ва [[Універсітэт Стафана Баторыя|Універсітэце Стафана Баторыя]]; ва ўрачыстай цырымоніі прынялі ўдзел прэзідэнт Літоўскай Рэспублікі [[Даля Грыбаўскайтэ]], надзвычайны і паўнамоцны пасол Польшчы ў Літве [[Януш Скалімоўскі]], рэктар Віленскага ўніверсітэта [[Бенедзіктас Юодка]] і іншыя.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://ru.delfi.lt/misc/culture/gribauskajte-cheslav-milosh-obedinyaet-litovskij-i-polskij-narody.d?id=47012289|title=Грыбаўскайтэ: Чэслаў Мілаш аб'ядноўвае літоўскі і польскі народы|author=|date=27 чэрвеня 2011 г.|work=ru.DELFI.lt|publisher=LT Delfi|accessdate=2011-06-29|lang=|archiveurl=https://www.webcitation.org/61C8KdkE8?url=http://ru.delfi.lt/misc/culture/gribauskajte-cheslav-milosh-obedinyaet-litovskij-i-polskij-narody.d?id=47012289|archivedate=25 жніўня 2011|deadurl=no}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.diena.lt/naujienos/miestas/c-milosas-pasaulio-pilietis-jungiantis-lietuviu-ir-lenku-tautas-360650|title=Č. Milošas - pasaulio pilietis, jungiantis lietuvių ir lenkų tautas|author=|date=2011-06-26|work=Diena|publisher=UAB &quot;Diena Media News&quot;|accessdate=2011-06-29|lang=lt|archiveurl=https://www.webcitation.org/61C8LQmGN?url=http://www.diena.lt/naujienos/miestas/c-milosas-pasaulio-pilietis-jungiantis-lietuviu-ir-lenku-tautas-360650|archivedate=25 жніўня 2011|deadurl=no}}&lt;/ref&gt;. Аўтар мемарыяльнай дошкі з барэльефам Мілаша і тэкстам на літоўскай, польскай і лацінскай мовах скульптар Арвідас Алішаўскас.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://naujienos.vu.lt/ivykiai/pristatymai/23908-vilniaus-universitete-atidengta-paminkline-lenta-paskutiniam-ldk-pilieciui|title=Vilniaus universitete atidengta paminklinė lenta „paskutiniam LDK piliečiui“|author=Viktoras Denisenko|date=2011-06-27|work=Universiteto naujienos|publisher=Vilniaus universitetas|accessdate=2011-06-29|lang=lt|archiveurl=https://www.webcitation.org/61C8NPZUM?url=http://naujienos.vu.lt/ivykiai/pristatymai/23908-vilniaus-universitete-atidengta-paminkline-lenta-paskutiniam-ldk-pilieciui|archivedate=25 жніўня 2011|deadurl=no}}&lt;/ref&gt;

== Двор Даўкшы ==

Двор М. Даўкшы ({{lang-lt|M. Daukšos kiemas}}) названы імем [[Мікалоюс Даўкша|Мікалоюса Даўкшы]], [[Каталіцызм|каталіцкага]] каноніка, аднаго са стваральнікаў літоўскай пісьменнасці. У будынках, якія ўтвараюць двор, асталяваўся гістарычны факультэт Віленскага ўніверсітэта. Двор сфармаваўся ў сярэдзіне [[XVIII]] стагоддзя. У [[XVII]] стагоддзі пабудаваны паўднёвы корпус, у сярэдзіне [[XVIII]] стагоддзя — двухпавярховы заходні і аднапавярховыя паўночны і ўсходні, у якіх былі зроблены стайні.

Напачатку XVIII стагоддзя на трэцім паверсе паўднёвага корпуса знаходзілася кватэра рэктара Уладзіслава Даўкшы. У паўднёвым крыле з боку двара захаваўся [[рэнесанс]]ны фасад.

У [[1803]] годзе над паўднёвым і заходнім карпусамі быў надбудаваны трэці паверх. На другім, пазней на трэцім паверсе заходняга корпуса жыў мастак прафесар [[Ян Рустэм]]. У яго браў урокі [[Тарас Рыгоравіч Шаўчэнка|Тарас Шаўчэнка]], у памяць пра што на будынку з боку двара Бібліятэкі ўстаноўлена мемарыяльная табліца з [[барэльеф]]най выявай паэта і тэкстам на [[Літоўская мова|літоўскай]] і [[Украінская мова|украінскай]] мовах.

На другім паверсе таго ж дому жыў матэматык, які некаторы час займаў пасаду дэкана фізіка-матэматычнага факультэта [[Томаш Жыцкі]]. Цяпер памяшканні яго былой кватэры займае дэканат гістарычнага факультэта. Над кватэрай Жыцкага на трэцім паверсе жыў прафесар палітычнай эканоміі [[Ян Зноска]]. Заходні корпус двара рэканструяваўся, з прыстасаваннем памяшканняў пад кватэры прафесараў, па праекце і пад назіраннем архітэктара [[Міхал Шульц|Міхала Шульца]].&lt;ref&gt;{{cite web|author=Nijolė Bulotaitė.|date=7 красавіка 2009|url=http://www.vilnensis.vu.lt/istorija/42-istorija/758-vilniaus-universiteto-mikalojaus-dauksos-kiemas|title=Vilniaus universiteto Mikalojaus Daukšos kiemas|publisher=Vilniaus universitetas|accessdate=7 красавіка 2009|lang=lt|archiveurl=https://www.webcitation.org/61C8O9Tpj?url=http://naujienos.vu.lt/component/content/article/758|archivedate=25 жніўня 2011|deadurl=no}}&lt;/ref&gt;

== Двор Даўкантаса ==
[[Выява:Kazlauskas Daukantas.jpg|140px|''Даўкантас''|thumb]]
Двор С. Даўкантаса ({{lang-lt|S. Daukanto kiemas}}, {{lang-pl|dziedziniec Smugliewicza}}) названы імем выхаванца [[Віленскі ўніверсітэт|Віленскага ўніверсітэта]] [[Сіманас Даўкантас|Сіманаса Даўкантаса]], літоўскага гісторыка і пісьменніка-асветніка. На сцяне паўночнага корпуса над аркай размяшчаецца барэльеф Даўкантаса (скульптар Р. Казлаўскас). У цэнтры двара расце дуб; яго саджанец з родных месцаў Даўкантаса быў урачыста пасаджаны падчас святкавання 400-годдзя Віленскага ўніверсітэта ([[1979]]).

[[Выява:Ona Simaite Vinius University.jpg|Пліта ў памяць Оны Шымайтэ|left|140px|thumb]]
Двор утвараюць будынкі розных стагоддзяў. З паўднёвага боку двор замыкае будынак, у якім размяшчаюцца Інстытут замежных моў Віленскага ўніверсітэта і Віленскі інстытут ідыш, з усходняй — {{lang-la2|Domus Philologiae}} з кафедрамі, аўдыторыямі і чытальнымі заламі філалагічнага факультэта.
Праведнікі сусвету

На сцяне паўночнага корпуса, побач з уваходам у Інстытут ідыш, устаноўлена мемарыяльная пліта ў памяць [[Она Шымайтэ|Оны Шымайтэ]] ([[1894]]—[[1970]]), [[Праведнікі сусвету|праведніцы сусвету]]. Яна падчас [[Другая сусветная вайна|Другой сусветнай вайны]] працавала ў бібліятэцы Віленскага ўніверсітэта і аказвала дапамогу зняволеным Віленскага гета. Па дазволу акупацыйных улад збіраць у гета кнігі, узятыя студэнтамі да вайны з бібліятэкі, яна насіла ў гета прадукты, выносіла з гета лісты і запіскі вязняў. Схопленая пры спробе вывесці з гета яўрэйскую дзяўчынку, Яна Шымайтэ была падвергнута катаванням і затым адпраўлена ў канцлагер.&lt;ref&gt;{{cite web|author=Любовь Салимова.|date=23 сентября 2008|url=http://www.salca.lt/print:page,1,53-cvety-v-getto-ne-rosli....html|title=Цветы в гетто не росли…|publisher=???|accessdate=19 чэрвеня 2009|archiveurl=https://www.webcitation.org/61C8Ottdl?url=http://www.salca.lt/print:page,1,53-cvety-v-getto-ne-rosli....html|archivedate=25 жніўня 2011|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;

У паўднёва-усходнім вуглу двара захаваўся каштоўны фрагмент [[рэнесанс]]нага [[Атык, архітэктура|атыка]]. Паўднёвы будынак узводзіўся на мяжы [[XVI стагоддзе|XVI]] — [[XVII]] стагоддзяў для гаспадарчых патрэб: тут размяшчаліся стайні, сталярныя майстэрні, бровар, склады. Корпус пасля перабудовы ў канцы [[XVIII]] стагоддзя быў адведзены пад прафесарскія кватэры. Падчас рэстаўрацыі памяшканняў кафедры перакладу на сцяне адной з былых кватэр быў выяўлены фрагмент фрэскі, на якім захавалася дата — [[1794]] год.

На другім паверсе ўсходняга корпуса размяшчаецца вестыбюль муз з [[сграфіта]] вядомага графіка і скульптара [[Рымтаўтас Гібавічус|Рымтаўтаса Гібавічуса]], якая адлюстроўвае дзевяць муз ([[1969]]). Доўгі калідор вядзе да іншага вестыбюля, упрыгожанага апошняй [[фрэска]]й Гібавічуса. Яна адлюстроўвае самых вядомых гісторыкаў, паэтаў, мастакоў, архітэктараў Літвы, большай часткай звязаных з Віленскім універсітэтам. Ад вестыбюля муз калідор налева вядзе да чытальнай залы замежных моў. У калідоры перад чытальнай залай захаваліся старадаўнія драўляныя бэлькі столевага перакрыцця. Чытальная зала ўпрыгожаны фрэскай [[Шарунас Шымулінас|Шарунаса Шымулінаса]] «Мажвідас на фоне Рагайнэ». Калідор на першым паверсе вядзе да кафедры класічнай філалогіі. Вестыбюль перад ёю ўпрыгожвае [[мазаіка]] [[Віталіс Трушыс|Віталіса Трушыса]], якая адлюстроўвае літоўскіх паганскіх богаў і багінь — [[Пяркунас]]а, Габіі, [[Медэйна|Медэйны]] і іншых персанажаў [[Літоўская міфалогія|літоўскай міфалогіі]].&lt;ref&gt;{{cite web|author=Nijolė Bulotaitė.|date=17 чэрвеня 2009|url=http://www.vilnensis.vu.lt/istorija/42-istorija/758-vilniaus-universiteto-mikalojaus-dauksos-kiemas|title=Simono Daukanto kiemas|publisher=Vilniaus universitetas|accessdate=18 чэрвеня 2009|lang=lt|archiveurl=https://www.webcitation.org/61C8O9Tpj?url=http://naujienos.vu.lt/component/content/article/758|archivedate=25 жніўня 2011|deadurl=no}}&lt;/ref&gt;

З калідора першага паверху {{lang-la2|Domus Philologiae}} можна патрапіць у двор Станявічуса. З самога двара Даўкантаса можна прайсці ў двор Міцкевіча і двор Аркад.

== Двор Аркад ==
[[Выява:Arcade Courtyard Vilnius Unoversity1.jpg|''Двор Аркад''|thumb]]
Двор Аркад ({{lang-lt|Arkadų kiemelis}}) ад вул. Скапа аддзяляе дом, набыты ўніверсітэтам у [[1815]] годзе. У [[1832]] годзе па праекце архітэктара [[Караль Падчашынскі|Караля Падчашынскага]] ў іх былі абсталяваны кватэры для вучняў гімназіі. Па праекце архітэктара Лявіцкага ў [[1873]] годзе будынкі паўночнай часткі двара С. Даўкантаса былі злучаны крытай галерэяй на масіўных чатырохвугольных калонах, утварыўшы невялікі панадворак з аркамі і нішамі. Двор рэканструяваўся ў [[1974]] годзе па праекце архітэктара Э. Урбаненэ. Дэкаратыўная металічная брама вядзе на Скопавку (цяпер вуліца Скапа).

== Двор Стуокі-Гуцэвічуса ==
[[Выява:Guciewicz Vilnius University.jpg|thumb|''Мемарыяльная табліца'']]
Двор Л. Стуокі-Гуцэвічуса ({{lang-lt|L. Stuokos-Gucevičiaus kiemas}}) названы імем выхаванца і выкладчыка [[Віленскі ўніверсітэт|Віленскага ўніверсітэта]] (у той час [[Галоўная віленская школа|Галоўная школа]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]) [[Лаўрын Гуцэвіч|Лаўрынаса Стуокі-Гуцэвічуса]], выбітнога прадстаўніка архітэктуры [[класіцызм]]у ў Літве.

Двор утварыўся пасля перабудоў [[XIX]] стагоддзя. Будынкі, якія ўтвараюць яго, набыты адукацыйнай камісіяй у [[1775]] годзе, дзякуючы чаму ўніверсітэцкі комплекс пашырыўся да Замкавай вуліцы ([[Вуліца Пілес|Пілес]]). У гэтых будынках размяшчалася артылерыйскае вучылішча, у якім Стуока-Гуцэвічус чытаў лекцыі па матэматыцы, тапаграфіі і фартыфікацыі.

У сцяну паўночнага корпуса ўмуравана табліца ў памяць Стуокі-Гуцэвічуса з [[барэльеф]]ам архітэктара (скульптар [[Канстанцінас Багданас]]). Доўгі вузкі праход злучае двор Стуокі-Гуцэвічуса з дваром Аркад. Двор рэстаўраваўся ў [[1972]] годзе па праекце архітэктара [[Эляна Урбаненэ|Эляны Урбаненэ]]. З двара вядзе ўваход у Цэнтр арыенталістыкі і ў падзямелле, якое займае з [[1990]] года адзін са студэнцкіх тэатраў [[Віленскі ўніверсітэт|Віленскага ўніверсітэта]] — тэатрам «Мінімум» (пад кіраўніцтвам рэжысёра [[Рымантас Венцкус|Рымантаса Венцкуса]]); зала ўмяшчае 45 гледачоў.&lt;ref&gt;[http://www.minimum.puslapiai.lt/kontaktai.html Vilniaus universiteto teatras «Minimum»] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20070826222903/http://minimum.puslapiai.lt/kontaktai.html |date=26 жніўня 2007 }}{{ref-lt}}&lt;/ref&gt;

== Двор Міцкевіча ==

Двор А. Міцкевіча ({{lang-lt|A. Mickevičiaus kiemas}}, {{lang-pl|dziedziniec Mickiewicza}}) названы імем выхаванца [[Віленскі ўніверсітэт|Віленскага ўніверсітэта]] [[Адам Міцкевіч|Адама Міцкевіча]], беларускага [[паэт]]а. Двор сфармаваўся пасля рэканструкцыі другой паловы [[XIX]] стагоддзя. Брама злучае яго з вуліцай Замкавай ([[Вуліца Пілес|Пілес]]) і дваром С. Даўкантаса. З усходняга боку ў [[XVI]] стагоддзі было тры дома, у другой палове [[XVIII]] стагоддзя аб'яднаных у адзін будынак. Яно было падорана ўніверсітэту біскупам Масальскім у 1775 годзе. Паўднёвае крыло збудавана ў канцы XVIII стагоддзя. У [[1873]] годзе па праекце архітэктара Лявіцкага забудавана заходняя частка двара.

== Двор Станевічуса ==
[[Выява:StaneviciusCourtyard.jpg|thumb|left|145px|''Двор Станявічуса'']]
Двор С. Станевічуса ({{lang-lt|S. Stanevičiaus kiemas}}) у апошні час часам не ўключаюць у склад ансамбля Віленскага ўніверсітэта, паколькі тры з чатырох будынкаў, якія ўтвараюць яго, не належаць універсітэту. Зваўся імем выхаванца і выкладчыка [[Віленскі ўніверсітэт|Віленскага ўніверсітэта]] [[Сіманас Станевічус|Сіманаса Станевічуса]], літоўскага [[паэт]]а, фалькларыста і гісторыка. Вузкі і доўгі двор размяшчаецца на поўдзень ад двара А. Міцкевіча. На яго выходзяць вокны доўгіх калідораў першага і другога паверху філалагічнага факультэта, кафедры французскай філалогіі, якая была кафедры славянскай філалогіі.

Доўгі двухпавярховы дом, які выходзіць на Замкавую вуліцу (цяпер [[вуліца Пілес]]), і гаспадарчыя пабудовы ў глыбіні двара адносяцца да мяжы [[XVI стагоддзе|XVI]]—[[XVII]]  стагоддзяў. Па праекце архітэктара Лявіцкага ў [[1873]] годзе будынкі калідорамі другога паверху былі злучаны з карпусамі ансамбля Віленскага ўніверсітэта. Фасады двара з драўлянымі балконнымі галерэямі абноўлены ў [[1966]]—[[1968]] гадах па праекце архітэктара [[Станіславас Мікулёніс|Станіславаса Мікулёніса]].

== Двор Сірвідаса ==

[[Выява:SirvydasCourtyard2.jpg|thumb|''Двор Сірвідаса'']]
[[Выява:SirvydasCourtyard1.jpg|thumb|''Двор Сірвідаса'']]
[[Выява:Printing-House Courtyard2.JPG|thumb|''Двор Друкарні'']]
Двор К. Сірвідаса ({{lang-lt|K. Sirvydo kiemas}}) названы імем [[Канстанцінас Сірвідас|Канстанцінаса Сірвідаса]], [[езуіты|езуіта]], складальніка [[Польская мова|польска]]-[[Лацінская мова|лацінска]]-[[Літоўская мова|літоўскага]] слоўніка і аднаго з пачынальнікаў літоўскай пісьменнасці.

У двор вядзе нешырокі праход паміж паўночным крылом Вялікага двара і [[Касцёл Святых Янаў|касцёлам Святых Янаў]]. Ва ўсходняй частцы двара можна бачыць двухпавярховы будынак рызніцы касцёла. З поўначы ўніверсітэцкі двор адгароджаны дэкаратыўным ажурным металічным плотам. Тут жа адзін з дзясяткаў «белых анёлачкаў» скульптара [[Вайдас Рамошка|Вайдаса Рамошкі]], якія з 2004 года ўсталёўваюцца ў розных, часам нечаканых, кутках Вільнюса.&lt;ref&gt;[http://www.vilnius.lt/newvilniusweb/index.php/101/?itemID=80131 Vilniuje nutūps angeliukas]{{ref-lt}}&lt;/ref&gt; На двор з поўдня выходзіць паўночны неф касцёла з трыма капэламі, сярод іх вылучаецца капэла (капліца) Святога Станіслава Косткі з купалам.

== Двор Старой друкарні ==

Двор Старой друкарні ({{lang-lt2|Senosios spaustuvės kiemas}}) размяшчаецца за дваром абсерваторыі. У заходняй частцы двара была аптэка, ва ўсходняй — друкарня езуіцкай акадэміі, заснаваная ў [[1586]] годзе.
[[Выява:Plaque commemorating 400th anniversary of the Vilnius University Library.jpg|thumb|left|145px|''Табліца ў памяць 400-годдзя бібліятэкі ўніверсітэта'']]
[[Выява:Jozef Zawadski.jpg|thumb|left|140px|''Табліца ў памяць [[Юзэф Завадскі|Юзэфа Завадскага]] і «Балад і рамансаў» [[Адам Міцкевіч|Адама Міцкевіча]]'']]
{{пачатак цытаты}}
Тут былі надрукаваны «Катэхізіс» ([[1595]]), першая кніга на літоўскай мове, выдадзеная ў Літве, і «Пасціла» ([[1599]]) [[Мікалоюс Даўкша|М. Даўкшы]], «Трохмоўны слоўнік» і зборнік пропаведзяў «Пункты запаведзяў» (абедзве [[1629]]) [[Канстанцінас Сірвідас|К. Шырвідаса]]. Нягледзячы на рэлігійны змест гэтых выданняў, яны сыгралі вялікую ролю ў гісторыі літоўскай мовы, літаратуры і асветніцтва.&lt;ref&gt;А. Папшис. Вильнюс. Вильнюс: Минтис, 1977. С. 48.&lt;/ref&gt;
{{канец цытаты}}
У [[1970]] годзе на вуліцы Б. Сруогас, як яна тады звалася (цяпер [[вуліца Швянта Ёна]]) на месцы дома, разбуранага падчас вайны ў [[1944]] годзе, было пабудавана трохпавярховае сховішча бібліятэкі Віленскага ўніверсітэта (па праекце архітэктараў [[Алдона Швабаўскенэ|Алдоны Швабаўскенэ]] і А. Брусокаса). У фасад яе з вуліцы Швянта Ёна ў 1970 годзе была ўмуравана мемарыяльная дошка ў памяць 400-летняга юбілею бібліятэкі (мастак [[Рымтаўтас Гібавічус]]) з датамі юбілею [[1570]]—[[1970]] гадоў. Той, здавалася б, парадаксальны факт, што бібліятэка апыняецца на дзевяць гадоў старэй за сам ўніверсітэт, тлумачыцца тым, што яна была заснавана пры адкрытай у [[1570]] годзе езуіцкай калегіі, якая ў [[1579]] годзе была ператворана ў акадэмію і ўніверсітэт.

У двары размяшчаюцца службовыя памяшканні бібліятэкі і аддзел рэстаўрацыі.

У [[1805]] годзе друкарня была перададзена [[Юзэф Завадскі, выдавец|Юзэфу Завадскаму]], друкару і выдаўцу, які атабарыўся ў [[Вільня|Вільні]] ў [[1803]] годзе. Завадскі займаўся выданнем і продажам, у прыватнасці, падручнікаў і кніг па розных галінах навукі. У [[1816]] годзе ён тут жа адкрыў кнігарню. У [[1828]] годзе Завадскі страціў тытул універсітэцкага друкара і быў вымушаны пакінуць універсітэцкія памяшканні.&lt;ref&gt;[http://www.spaudos.lt/Istorija/J_Zavadskis.htm Juozapas Zavadskis]{{ref-lt}}&lt;/ref&gt;

У [[1999]] годзе на сцяне старой універсітэцкай друкарні з боку вуліцы Швянта Ёна была змешчана мемарыяльная табліца ў памяць выдаўца [[Юзэф Завадскі|Юзэфа Завадскага]], які ў чэрвені [[1822]] года выдаў першы зборнік знакамітага пазней беларуска-польскага паэта [[Адам Міцкевіч|Адама Міцкевіча]] {{lang-pl2|Ballady i romanse}} («Балады і рамансы»). Гэтым зборнікам, якія з'явіўся [[маніфест]]ам польскага [[рамантызм]]у&lt;ref&gt;Б. Ф. Стахеев. [http://feb-web.ru/feb/ivl/vl6/vl6-4792.htm Польская литература (первой половины XIX в.)] // История всемирной литературы: В 9-ти т. Т. 6. {{М.}}: Наука, 1989. С. 477—492&lt;/ref&gt;, пачалася новая рамантычная эпоха ў польскай літаратуры&lt;ref&gt;Marta Szymańska. [http://www.akant.telvinet.pl/archiwum/szymanska100.html Poszukiwanie Absolutu. Jedność antynomii i aprioryczna nieskończoność] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20070705051248/http://www.akant.telvinet.pl/archiwum/szymanska100.html |date=5 ліпеня 2007 }}{{ref-lt}}&lt;/ref&gt;.

== Двор бурсы ==
[[Выява:VilniusUniversityBursaYard1.jpg|thumb|left|160px|''Двор бурсы'']]
Двор бурсы ўтвараюць будынкі [[XVI стагоддзе|XVI]]—[[XVIII]] стагоддзяў, якія неаднаразова перабудоўваліся, у якіх пасля працяглага рамонту з лютага [[2005]] года размяшчаецца філасофскі факультэт Віленскага ўніверсітэта.

Уваход з плошчы С. Даўкантаса, на якую выходзіць галоўным фасадам палац Прэзідэнтуры і палац дэ Рэўсаў з класіцысцкім порцікам [[Марцін Кнакфус|Марціна Кнакфуса]] (у [[XIX]] стагоддзі Палацавая плошча, затым плошча Мураўёва, у міжваенныя гады плошча Напалеона, пасля [[Другая сусветная вайна|Другой сусветнай вайны]] плошча Кутузава).

{{зноскі}}

== Літаратура ==

* Wilno. Przewodnik krajoznawczy Juliusza Kłosa, Prof. Uniwersytetu St. Batorego. Wydanie trzecie popraione po zgonie autora. Wilno, 1937. S. 152—163.

== Спасылкі ==
* [http://www.vu.lt/english/menu/welco/planu.htm The Old Campus]
* [http://www.mb.vu.lt/kiemeliai/index.html Vilnius University architectural ensemble]

{{Добры артыкул|Архітэктура}}

[[Катэгорыя:Віленскі ўніверсітэт]]</text>
      <sha1>ggpdxrklcg2tjsj25twf2aypfjdwxlq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мазачыа</title>
    <ns>0</ns>
    <id>79712</id>
    <revision>
      <id>4195245</id>
      <parentid>2409323</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T20:14:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>+[[Катэгорыя:Мастакі Адраджэння]]; +[[Катэгорыя:Мастакі-манументалісты]]; ±[[Катэгорыя:Мастакі Італіі]]→[[Катэгорыя:Мастакі Італіі XV стагоддзя]] з дапамогай [[Вікіпедыя:Гаджэты/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="841" xml:space="preserve">{{Мастак}}
'''Мазачыа''', таксама '''Мазача'''&lt;ref name=pr&gt;Варыянты напісання імя ў адпаведнасці з БЭ ў 18 тамах. Т.9., Мн., 1999, С.508.&lt;/ref&gt; ({{lang-it|Masaccio}}, уласна Тамаза ды Джавані ды Сімоне Касаі (Гвідзі); {{ДН|21|12|1401}}, Сан-Джавані-Вальдарна, [[Таскана]] — восень {{ДС|||1428}}, [[Рым]]) — знакаміты італьянскі жывапісец. Прадстаўнік фларэнційскай школы.

{{зноскі}}

{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Мастакі Італіі XV стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Мастакі Адраджэння]]
[[Катэгорыя:Мастакі-манументалісты]]</text>
      <sha1>6w22218w0to4it1wvcpye9zqix2hdbn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195247</id>
      <parentid>4195245</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T20:15:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>дададзена [[Катэгорыя:Мастакі Фларэнцыі]] з дапамогай [[Вікіпедыя:Гаджэты/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="898" xml:space="preserve">{{Мастак}}
'''Мазачыа''', таксама '''Мазача'''&lt;ref name=pr&gt;Варыянты напісання імя ў адпаведнасці з БЭ ў 18 тамах. Т.9., Мн., 1999, С.508.&lt;/ref&gt; ({{lang-it|Masaccio}}, уласна Тамаза ды Джавані ды Сімоне Касаі (Гвідзі); {{ДН|21|12|1401}}, Сан-Джавані-Вальдарна, [[Таскана]] — восень {{ДС|||1428}}, [[Рым]]) — знакаміты італьянскі жывапісец. Прадстаўнік фларэнційскай школы.

{{зноскі}}

{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Мастакі Італіі XV стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Мастакі Адраджэння]]
[[Катэгорыя:Мастакі-манументалісты]]
[[Катэгорыя:Мастакі Фларэнцыі]]</text>
      <sha1>9kxm4fas2ibr28we7bo9sd3nrq7l9ho</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сямёнаў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>84167</id>
    <revision>
      <id>4195368</id>
      <parentid>4056055</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T07:16:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Паўлюк Шапецька</username>
        <id>37440</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вядомыя носьбіты */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2582" xml:space="preserve">'''Сямёнаў''' — распаўсюджанае рускае прозвішча.

== Вядомыя носьбіты ==
* {{NL|Аляксандр Сямёнаў}}
* [[Аляксей Фадзеевіч Сямёнаў]] — поўны кавалер ордэна Славы.
* [[Андрэй Лявонцьевіч Сямёнаў]] — беларускі вучоны ў галіне селекцыі.
* [[Арсеній Нікіфаравіч Сямёнаў]] — савецкі мастак-жывапісец.
* [[Валерый Міхайлавіч Сямёнаў]] — беларускі вучоны ў галіне інекцыйных хвароб.
* [[Георгій Васільевіч Сямёнаў]] (1902—1976) — Герой Сацыялістычнай Працы.
* [[Георгій Віталевіч Сямёнаў]] — рускі пісьменнік.
* [[Георгій Мінавіч Сямёнаў]] — адзін з арганізатараў Мінскага патрыятычнага падполля.
* [[Глеб Сяргеевіч Сямёнаў]] — рускі паэт.
* [[Дзмітрый Аляксандравіч Сямёнаў]] — беларускі грамадскі дзеяч.
* [[Дзмітрый Дзмітрыевіч Сямёнаў]] — беларускі і расійскі педагог.
* [[Канстанцін Валер’евіч Сямёнаў]] (нар. 1978) — беларускі дзюдаіст.
* [[Мікалай Мікалаевіч Сямёнаў]] — савецкі фізік.
* [[Рыгор Міхайлавіч Сямёнаў]] — казачы атаман, дзеяч [[Белы рух|Белага руху]] ў Забайкаллі і на Далёкім Усходзе.
* [[Уладзілен Рыгоравіч Сямёнаў]] — расійскі артыст балета.
* [[Юліян Сямёнавіч Сямёнаў]] — расійскі пісьменнік.
* [[Юрый Паўлавіч Сямёнаў]] — расійскі вучоны ў галіне ракетнай тэхнікі.
* [[Ягор Валер’евіч Сямёнаў]] (нар. 1988) — беларускі футбаліст.
* [[Яўген Мікалаевіч Сямёнаў]] — беларускі мастак.
* [[Яфім Яўстаф’евіч Сямёнаў]] (нар. 1932) — вучоны, матэматык і педагог.

== Геаграфія ==
* [[Горад Сямёнаў]]

{{неадназначнасць}}

[[Катэгорыя:Рускія прозвішчы]]</text>
      <sha1>k6uykz1tl03u21e5q6bder14tkzxld5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195370</id>
      <parentid>4195368</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T07:19:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Паўлюк Шапецька</username>
        <id>37440</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вядомыя носьбіты */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2241" xml:space="preserve">'''Сямёнаў''' — распаўсюджанае рускае прозвішча.

== Вядомыя носьбіты ==
* {{NL|Аляксандр Сямёнаў}}
* [[Аляксей Фадзеевіч Сямёнаў]] — поўны кавалер ордэна Славы.
* [[Андрэй Лявонцьевіч Сямёнаў]] — беларускі вучоны ў галіне селекцыі.
* [[Арсеній Нікіфаравіч Сямёнаў]] — савецкі мастак-жывапісец.
* [[Валерый Міхайлавіч Сямёнаў]] — беларускі вучоны ў галіне інекцыйных хвароб.
* {{NL|Георгій Сямёнаў}}
* [[Глеб Сяргеевіч Сямёнаў]] — рускі паэт.
* [[Дзмітрый Аляксандравіч Сямёнаў]] — беларускі грамадскі дзеяч.
* [[Дзмітрый Дзмітрыевіч Сямёнаў]] — беларускі і расійскі педагог.
* [[Канстанцін Валер’евіч Сямёнаў]] (нар. 1978) — беларускі дзюдаіст.
* [[Мікалай Мікалаевіч Сямёнаў]] — савецкі фізік.
* [[Рыгор Міхайлавіч Сямёнаў]] — казачы атаман, дзеяч [[Белы рух|Белага руху]] ў Забайкаллі і на Далёкім Усходзе.
* [[Уладзілен Рыгоравіч Сямёнаў]] — расійскі артыст балета.
* [[Юліян Сямёнавіч Сямёнаў]] — расійскі пісьменнік.
* [[Юрый Паўлавіч Сямёнаў]] — расійскі вучоны ў галіне ракетнай тэхнікі.
* [[Ягор Валер’евіч Сямёнаў]] (нар. 1988) — беларускі футбаліст.
* [[Яўген Мікалаевіч Сямёнаў]] — беларускі мастак.
* [[Яфім Яўстаф’евіч Сямёнаў]] (нар. 1932) — вучоны, матэматык і педагог.

== Геаграфія ==
* [[Горад Сямёнаў]]

{{неадназначнасць}}

[[Катэгорыя:Рускія прозвішчы]]</text>
      <sha1>jifg51c05i8v8oyo8c866sprzpz3wgc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195373</id>
      <parentid>4195370</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T07:20:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Паўлюк Шапецька</username>
        <id>37440</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вядомыя носьбіты */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2042" xml:space="preserve">'''Сямёнаў''' — распаўсюджанае рускае прозвішча.

== Вядомыя носьбіты ==
* {{NL|Аляксандр Сямёнаў}}
* [[Аляксей Фадзеевіч Сямёнаў]] — поўны кавалер ордэна Славы.
* [[Андрэй Лявонцьевіч Сямёнаў]] — беларускі вучоны ў галіне селекцыі.
* [[Арсеній Нікіфаравіч Сямёнаў]] — савецкі мастак-жывапісец.
* [[Валерый Міхайлавіч Сямёнаў]] — беларускі вучоны ў галіне інекцыйных хвароб.
* {{NL|Георгій Сямёнаў}}
* [[Глеб Сяргеевіч Сямёнаў]] — рускі паэт.
* {{NL|Дзмітрый Сямёнаў}}
* [[Канстанцін Валер’евіч Сямёнаў]] (нар. 1978) — беларускі дзюдаіст.
* [[Мікалай Мікалаевіч Сямёнаў]] — савецкі фізік.
* [[Рыгор Міхайлавіч Сямёнаў]] — казачы атаман, дзеяч [[Белы рух|Белага руху]] ў Забайкаллі і на Далёкім Усходзе.
* [[Уладзілен Рыгоравіч Сямёнаў]] — расійскі артыст балета.
* [[Юліян Сямёнавіч Сямёнаў]] — расійскі пісьменнік.
* [[Юрый Паўлавіч Сямёнаў]] — расійскі вучоны ў галіне ракетнай тэхнікі.
* [[Ягор Валер’евіч Сямёнаў]] (нар. 1988) — беларускі футбаліст.
* [[Яўген Мікалаевіч Сямёнаў]] — беларускі мастак.
* [[Яфім Яўстаф’евіч Сямёнаў]] (нар. 1932) — вучоны, матэматык і педагог.

== Геаграфія ==
* [[Горад Сямёнаў]]

{{неадназначнасць}}

[[Катэгорыя:Рускія прозвішчы]]</text>
      <sha1>gd2lcnp9ykywkrl5octpy2gh32kxicm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ежы Гедройц</title>
    <ns>0</ns>
    <id>84573</id>
    <revision>
      <id>4194716</id>
      <parentid>4173249</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T13:50:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>37.212.20.166</ip>
      </contributor>
      <comment>Была памылка:
Трэба - Гедройць</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10689" xml:space="preserve">{{Асоба
|імя                 = Ежы Гедройць
|арыгінал_імя        = Jerzy Giedroyc
|партрэт             = Jerzy Giedroyc 1997.jpg
|памер               = 
|подпіс              = 
|апісанне            = 
|імя пры нараджэнні  = 
|род дзейнасці       = 
|дата нараджэння     = 
|месца нараджэння    = 
|грамадзянства       = 
|падданства          = 
|дата смерці         = 
|месца смерці        = 
|бацька              = 
|маці                = 
|муж                 = 
|жонка               = 
|дзеці               = 
|узнагароды і прэміі = 
|сайт                = 
|Commons             = 
|Rodovid             = 
}}
{{Цёзкі2|Гедройць}}
'''Ежы Гедройць''' ({{lang-pl|Jerzy Giedroyc}}; {{ДН|27|7|1906}} — {{ДС|14|9|2000}}) — польскі публіцыст, палітык, заснавальнік і рэдактар парыжскага грамадска-палітычнага часопіса «[[Kultura]]» на [[польская мова|польскай мове]].

== Біяграфія ==
Нарадзіўся [[27 ліпеня]] [[1906]] года ў [[Мінск]]у, бацькі Ігнацій Гедройц і Францішка Стажыцкая. Вучыўся на юрыдычным (1924—1929) і гістарычным ([[1930]]—[[1931]]) факультэтах у [[Варшаўскі ўніверсітэт|Варшаўскім універсітэце]]. Падчас вучобы — старшыня «Карапарацыі Партыя» і «Міжкарпаратыўнага Кола» ў [[Варшава|Варшаве]], дзеяч студэнцкай арганізацыі «Дзяржаўная думка», працаўнік замежнага аддзела Галоўнага студэнцкага камітэта Польскага саюза студэнцкай моладзі. Рэферэнт парламентарны і па справах прэсы ў Міністэрстве сельскай гаспадаркі ([[1929]]—[[1935]]); кіраўнік аддзела прэзідыума ў Міністэрстве гандлю і прамысловасці ([[1935]]—[[1939]]); рэдактар «Студэнцкага дня» і двутыднёвіка «Бунт маладых», пераўтворанага ў [[1936]] годзе ў тыднёвік «Polityka» ([[1930]]—[[1939]]). З пачаткам [[Другая сусветная вайна|Другой сусветнай вайны]] перабраўся ў [[Румынія|Румынію]]. Асабісты сакратар польскага пасла ў Румыніі Роджэра Рачынскага ([[1939]]—[[1940]]); кіраўнік польскага аддзела пры Чылійскай місіі ў [[Бухарэст|Бухарэсце]] ([[1940]]); у якасці супрацоўніка англійскай місіі займаўся польскімі справамі ў Румыніі (1941). У [[Стамбул]]е, куды быў вывезены англійскай місіяй (сакавік [[1941]]) запісаўся на службу ў войска і выехаў у [[Палесціна|Палесціну]]. Салдат Самастойнай брыгады карпацкіх стралкоў, удзельнік лівійскай кампаніі і бітваў у Тобруку; кіраўнік (у рангу падпаручніка) аддзела часопісаў і ваенных выдавецтваў Бюро прапаганды II Польскага корпуса ([[1941]]—[[1944]]); працаўнік Цэнтра вывучэння бранявой зброі ў [[Галіполі]] ([[Італія]]) ([[1944]]—[[1945]]); дырэктар Еўрапейскага дэпартамента Міністэрства інфармацыі [[урад Польшчы ў Лондане|ўраду Польшчы ў Лондане]] ([[1945]]).

== Літаратурная дзейнасць ==
Заснавальнік Літаратурнага Інстытута ў [[Рым]]е ([[1946]]), выдавец і галоўны рэдактар часопіса «[[Kultura]]» (з [[1947]]). У кастрычніку [[1947]] перанёс выдавецтва ў Maissons Laffitte пад Парыжам і развіў шырокую выдавецкую дзейнасць, супрацоўнічаў з вядомымі польскімі публіцыстамі і пісьменнікамі-эмігрантамі, сярод якіх [[Юзаф Чапскі]], [[Ежы Стэмпоўскі]], [[Канстанты А. Яленскі]], [[Юльюш Мерашэўскі]], [[Чэслаў Мілаш]], [[Вітольд Гамбровіч]], [[Густаў Херлінг-Грудзінскі]]. Ініцыятар ([[1953]]) выдання серыі Бібліятэкі Культуры (якая ахоплівае літаратурныя творы і кнігі палітычнага характару, а таксама дзённікі), з 1962 года — заснавальнік паўгодніка Гістарычныя сшыткі (з [[1972]] — квартальніка), матэрыялы якога датычаць найноўшай гісторыі Польшчы і Цэнтральнаеўрапейскіх краін.

Да верасня [[2000]] года было выдадзена 511 тамоў Бібліятэкі Культуры, у тым 132 нумары Гістарычных сшыткаў і 636 нумароў Культуры. Ежы Гедройц — член рэдакцыйнага калегіума часопіса расійскіх дысідэнтаў «Кантынент» і рэдакцыйнага савета ўкраінскага квартальніка «Віднова». Удзельнік шматлікіх, арганізаваных на Захадзе акцый у імя свабоды культуры.

Паслядоўна імкнуўся (на працягу 1950-х гг.) да наладжвання добрасуседскіх адносін паміж Польшчай і ўсходнімі суседзямі — [[Літва|Літвой]], [[Беларусь|Беларуссю]] і [[Украіна]]й — у перспектыве здабыцця гэтымі краінамі незалежнасці. Разам з Юліюшам Мерашэўскім тэарэтычна абаснаваў неабходнасць прызнання Польшчай межаў з гэтымі краінамі ([[Дактрына Гедройца]]). Ініцыятар і сябар створанага на пачатку 1982 года Фонду незалежнай дапамогі для польскай літаратуры і навукі. Аўтар шматлікіх артыкулаў і кнігі «Аўтабіяграфія на чатыры рукі» (апрацаванне Кшыштафа Помяна — [[1994]]).

== Узнагароды ==
Доктар honoris causa [[Ягелонскі ўніверсітэт|Ягелонскага ўніверсітэта]] ([[1991]]), універсітэта ў Фрыбургу ([[Швейцарыя]]), [[Уроцлаўскі ўніверсітэт|Уроцлаўскага ўніверсітэта]] ([[1998]]), [[Шчэцінскі ўніверсітэт|Шчэцінскага ўніверсітэта]] ([[2000]]), а таксама ганаровы член Польскага гістарычнага таварыства ([[1991]]). Лаўрэат узнагароды Польскага ПЭН-Клуба ([[1989]]), узнагароды імя Св. Брата Альберта ([[1993]]), а таксама ўзнагароды часопіса «Палітыка» ([[1995]]) і ўзнагароды «Залатога Жазла» Фонда польскай культуры ([[1999]]).
Ваенныя адзнакі: Ордэн Ганаровага Легіёна ([[1938]]), Афіцэрскі Крыж Румынскай Кароны ([[1930]]), Кавалерскі Крыж Бельгійскай Кароны ([[1938]]), эстонскі Ордэн Белай Зоркі ([[1932]])
Крытычна пазіраючы на адносіны, пануючыя ў Польшчы пасля [[1989]] г. адмовіўся прыняць вышэйшую польскую адзнаку — [[Ордэн Белага Арла]]. У [[1996]] г. адзначаны французскім Афіцэрскім Крыжам Ордэна Ганаровага Легіёна. У [[1997]] годзе атрымаў ганаровае грамадзянства [[Літва|Літвы]], а ў [[1998]] годзе — [[Ордэн Гедзіміна]].
Да канца жыцця пражываў у Францыі.
Памёр [[14 верасня]] [[2000]] года ў Мезон-Лафіт.

== Памяць ==
Сейм Польшчы абвясціў 2006 год годам Гедройца. 100-годдзе з дня нараджэння адзначалася пад эгідай ЮНЕСКА. У [[Мінск]]у ў мікрараёне [[Брылевічы]] імем Гедройца названа [[вуліца Ежы Гедройца, Мінск|вуліца]]. У Беларусі штогод уручаецца [[літаратурная прэмія імя Ежы Гедройца]].

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* «Год Ежы Гедройца 2006», Польскі інстытут (Мінск) пры падтрымцы МЗС Польшчы

== Спасылкі ==
{{wikiquote|Ежы Гедройц|Ежы Гедройца}}
* [http://ru.forsecurity.org/node/334/ Ежы Гедройц увасобіў у сабе лепшыя якасці польскага характару, якасці, якія калісьці ў поўнай меры мелі i беларусы ]{{Недаступная спасылка}} // Уладыкоўская-Канаплянік, Л. Беларусь − Польша: история и перспективы сотрудничества / Материалы конференции, 2010

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Гедройц Ежы}}
[[Катэгорыя:Гедройцы|Ежы]]
[[Катэгорыя:Публіцысты Польшчы]]</text>
      <sha1>s4mml7dwn3h30ytvtcucr1926qkieos</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194727</id>
      <parentid>4194716</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T14:28:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Праўкі аўтарства [[Special:Contributions/37.212.20.166|37.212.20.166]] ([[User talk:37.212.20.166|размовы]]) адкочаныя; вернута апошняя версія аўтарства [[User:Artsiom91Bot|Artsiom91Bot]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10683" xml:space="preserve">{{Асоба
|імя                 = Ежы Гедройц
|арыгінал_імя        = Jerzy Giedroyc
|партрэт             = Jerzy Giedroyc 1997.jpg
|памер               = 
|подпіс              = 
|апісанне            = 
|імя пры нараджэнні  = 
|род дзейнасці       = 
|дата нараджэння     = 
|месца нараджэння    = 
|грамадзянства       = 
|падданства          = 
|дата смерці         = 
|месца смерці        = 
|бацька              = 
|маці                = 
|муж                 = 
|жонка               = 
|дзеці               = 
|узнагароды і прэміі = 
|сайт                = 
|Commons             = 
|Rodovid             = 
}}
{{Цёзкі2|Гедройц}}
'''Ежы Гедройц''' ({{lang-pl|Jerzy Giedroyc}}; {{ДН|27|7|1906}} — {{ДС|14|9|2000}}) — польскі публіцыст, палітык, заснавальнік і рэдактар парыжскага грамадска-палітычнага часопіса «[[Kultura]]» на [[польская мова|польскай мове]].

== Біяграфія ==
Нарадзіўся [[27 ліпеня]] [[1906]] года ў [[Мінск]]у, бацькі Ігнацій Гедройц і Францішка Стажыцкая. Вучыўся на юрыдычным (1924—1929) і гістарычным ([[1930]]—[[1931]]) факультэтах у [[Варшаўскі ўніверсітэт|Варшаўскім універсітэце]]. Падчас вучобы — старшыня «Карапарацыі Партыя» і «Міжкарпаратыўнага Кола» ў [[Варшава|Варшаве]], дзеяч студэнцкай арганізацыі «Дзяржаўная думка», працаўнік замежнага аддзела Галоўнага студэнцкага камітэта Польскага саюза студэнцкай моладзі. Рэферэнт парламентарны і па справах прэсы ў Міністэрстве сельскай гаспадаркі ([[1929]]—[[1935]]); кіраўнік аддзела прэзідыума ў Міністэрстве гандлю і прамысловасці ([[1935]]—[[1939]]); рэдактар «Студэнцкага дня» і двутыднёвіка «Бунт маладых», пераўтворанага ў [[1936]] годзе ў тыднёвік «Polityka» ([[1930]]—[[1939]]). З пачаткам [[Другая сусветная вайна|Другой сусветнай вайны]] перабраўся ў [[Румынія|Румынію]]. Асабісты сакратар польскага пасла ў Румыніі Роджэра Рачынскага ([[1939]]—[[1940]]); кіраўнік польскага аддзела пры Чылійскай місіі ў [[Бухарэст|Бухарэсце]] ([[1940]]); у якасці супрацоўніка англійскай місіі займаўся польскімі справамі ў Румыніі (1941). У [[Стамбул]]е, куды быў вывезены англійскай місіяй (сакавік [[1941]]) запісаўся на службу ў войска і выехаў у [[Палесціна|Палесціну]]. Салдат Самастойнай брыгады карпацкіх стралкоў, удзельнік лівійскай кампаніі і бітваў у Тобруку; кіраўнік (у рангу падпаручніка) аддзела часопісаў і ваенных выдавецтваў Бюро прапаганды II Польскага корпуса ([[1941]]—[[1944]]); працаўнік Цэнтра вывучэння бранявой зброі ў [[Галіполі]] ([[Італія]]) ([[1944]]—[[1945]]); дырэктар Еўрапейскага дэпартамента Міністэрства інфармацыі [[урад Польшчы ў Лондане|ўраду Польшчы ў Лондане]] ([[1945]]).

== Літаратурная дзейнасць ==
Заснавальнік Літаратурнага Інстытута ў [[Рым]]е ([[1946]]), выдавец і галоўны рэдактар часопіса «[[Kultura]]» (з [[1947]]). У кастрычніку [[1947]] перанёс выдавецтва ў Maissons Laffitte пад Парыжам і развіў шырокую выдавецкую дзейнасць, супрацоўнічаў з вядомымі польскімі публіцыстамі і пісьменнікамі-эмігрантамі, сярод якіх [[Юзаф Чапскі]], [[Ежы Стэмпоўскі]], [[Канстанты А. Яленскі]], [[Юльюш Мерашэўскі]], [[Чэслаў Мілаш]], [[Вітольд Гамбровіч]], [[Густаў Херлінг-Грудзінскі]]. Ініцыятар ([[1953]]) выдання серыі Бібліятэкі Культуры (якая ахоплівае літаратурныя творы і кнігі палітычнага характару, а таксама дзённікі), з 1962 года — заснавальнік паўгодніка Гістарычныя сшыткі (з [[1972]] — квартальніка), матэрыялы якога датычаць найноўшай гісторыі Польшчы і Цэнтральнаеўрапейскіх краін.

Да верасня [[2000]] года было выдадзена 511 тамоў Бібліятэкі Культуры, у тым 132 нумары Гістарычных сшыткаў і 636 нумароў Культуры. Ежы Гедройц — член рэдакцыйнага калегіума часопіса расійскіх дысідэнтаў «Кантынент» і рэдакцыйнага савета ўкраінскага квартальніка «Віднова». Удзельнік шматлікіх, арганізаваных на Захадзе акцый у імя свабоды культуры.

Паслядоўна імкнуўся (на працягу 1950-х гг.) да наладжвання добрасуседскіх адносін паміж Польшчай і ўсходнімі суседзямі — [[Літва|Літвой]], [[Беларусь|Беларуссю]] і [[Украіна]]й — у перспектыве здабыцця гэтымі краінамі незалежнасці. Разам з Юліюшам Мерашэўскім тэарэтычна абаснаваў неабходнасць прызнання Польшчай межаў з гэтымі краінамі ([[Дактрына Гедройца]]). Ініцыятар і сябар створанага на пачатку 1982 года Фонду незалежнай дапамогі для польскай літаратуры і навукі. Аўтар шматлікіх артыкулаў і кнігі «Аўтабіяграфія на чатыры рукі» (апрацаванне Кшыштафа Помяна — [[1994]]).

== Узнагароды ==
Доктар honoris causa [[Ягелонскі ўніверсітэт|Ягелонскага ўніверсітэта]] ([[1991]]), універсітэта ў Фрыбургу ([[Швейцарыя]]), [[Уроцлаўскі ўніверсітэт|Уроцлаўскага ўніверсітэта]] ([[1998]]), [[Шчэцінскі ўніверсітэт|Шчэцінскага ўніверсітэта]] ([[2000]]), а таксама ганаровы член Польскага гістарычнага таварыства ([[1991]]). Лаўрэат узнагароды Польскага ПЭН-Клуба ([[1989]]), узнагароды імя Св. Брата Альберта ([[1993]]), а таксама ўзнагароды часопіса «Палітыка» ([[1995]]) і ўзнагароды «Залатога Жазла» Фонда польскай культуры ([[1999]]).
Ваенныя адзнакі: Ордэн Ганаровага Легіёна ([[1938]]), Афіцэрскі Крыж Румынскай Кароны ([[1930]]), Кавалерскі Крыж Бельгійскай Кароны ([[1938]]), эстонскі Ордэн Белай Зоркі ([[1932]])
Крытычна пазіраючы на адносіны, пануючыя ў Польшчы пасля [[1989]] г. адмовіўся прыняць вышэйшую польскую адзнаку — [[Ордэн Белага Арла]]. У [[1996]] г. адзначаны французскім Афіцэрскім Крыжам Ордэна Ганаровага Легіёна. У [[1997]] годзе атрымаў ганаровае грамадзянства [[Літва|Літвы]], а ў [[1998]] годзе — [[Ордэн Гедзіміна]].
Да канца жыцця пражываў у Францыі.
Памёр [[14 верасня]] [[2000]] года ў Мезон-Лафіт.

== Памяць ==
Сейм Польшчы абвясціў 2006 год годам Гедройца. 100-годдзе з дня нараджэння адзначалася пад эгідай ЮНЕСКА. У [[Мінск]]у ў мікрараёне [[Брылевічы]] імем Гедройца названа [[вуліца Ежы Гедройца, Мінск|вуліца]]. У Беларусі штогод уручаецца [[літаратурная прэмія імя Ежы Гедройца]].

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* «Год Ежы Гедройца 2006», Польскі інстытут (Мінск) пры падтрымцы МЗС Польшчы

== Спасылкі ==
{{wikiquote|Ежы Гедройц|Ежы Гедройца}}
* [http://ru.forsecurity.org/node/334/ Ежы Гедройц увасобіў у сабе лепшыя якасці польскага характару, якасці, якія калісьці ў поўнай меры мелі i беларусы ]{{Недаступная спасылка}} // Уладыкоўская-Канаплянік, Л. Беларусь − Польша: история и перспективы сотрудничества / Материалы конференции, 2010

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Гедройц Ежы}}
[[Катэгорыя:Гедройцы|Ежы]]
[[Катэгорыя:Публіцысты Польшчы]]</text>
      <sha1>6nbp9dcptnkypf75t7h2je3h7avjnv5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Томас і Ганна Бароу</title>
    <ns>0</ns>
    <id>84996</id>
    <revision>
      <id>4195108</id>
      <parentid>4027189</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:17:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5380" xml:space="preserve">{{Твор мастацтва
 |тып             = карціна
 |выява           =  Joseph Wright of Derby Thomas Borrow.jpg
 |памер           =  100px
 |апісанне        =  &lt;!-- подпіс выявы (актуальна для дыптыхаў і трыпціхаў) --&gt;
 |назва           =  Томас Бароу
 |арыгінал        = {{lang-en|Thomas Borrow}}
 |аўтар           = Джозеф Райт
 |год             = 1762-3
 |матэрыял        =  &lt;!-- (дрэва | палатно | ...) --&gt;
 |тэхніка         =  &lt;!-- (алей | акварэль | ...) --&gt;
 |вышыня          =  127
 |шырыня          =  101.6
 |месцазнаходжанне=  [[Дэрбі (Англія)|Дэрбі]]
 |музей           =  Музей і мастацкая галерэя Дэрбі
}}
{{Твор мастацтва
 |тып             =  карціна
 |выява           =  Joseph Wright of Derby Anne Borrow.jpg
 |памер           =  100px
 |апісанне        =  &lt;!-- подпіс выявы (актуальна для дыптыхаў і трыпціхаў) --&gt;
 |назва           =  Ганна Бароу
 |арыгінал        = {{lang-en|Anne Borrow}}
 |аўтар           =  Джозеф Райт
 |год             =  1762-3
 |матэрыял        =  &lt;!-- (дрэва | палатно | ...) --&gt;
 |тэхніка         =  &lt;!-- (алей | акварэль | ...) --&gt;
 |вышыня          =  127
 |шырыня          =  101.6
 |месцазнаходжанне=  [[Дэрбі (Англія)|Дэрбі]]
 |музей           =  Музей і мастацкая галерэя Дэрбі
}}
'''«Томас Бароу» і «Ганна Бароу»''' ({{lang-en|Thomas Borrow, Anne Borrow}}) — дзве карціны английскага мастака [[Джозеф Райт, мастак|Джозэфа Райта]] 1762—1763 гадоў.

Томас Бароу быў старэйшым сынам Ісака і Хонор Бароу, народжаным 3 чэрвеня 1709 г. Яго бацька, які жыў у Кастлфілде, вельмі буйным загарадным доме, двойчы быў мэрам Дэрбі&lt;ref name=&quot;ptp&quot;&gt;[http://www.picturethepast.org.uk/frontend.php?keywords=Ref_No_increment;EQUALS;DMAG200367&amp;pos=2&amp;action=zoom Thomas Borrow], PictureThePast, accessed July 2011&lt;/ref&gt; — у 1730 і ў 1742 гадах&lt;ref name=glover&gt;[http://books.google.co.uk/books?id=BsoHAAAAQAAJ&amp;dq=%22edward+mundy%22&amp;lr=&amp;client=firefox-a&amp;pg=RA1-PA16&amp;ci=441,951,114,16&amp;source=bookclip#v=onepage&amp;q=%22isaac%20borrow%22&amp;f=false The history and gazetteer of the county of Derby] By Stephen Glover, 1831, accessed July 2011&lt;/ref&gt;. Бароу увайшоў у Грэйс Ін ў 1727 годзе&lt;ref&gt;[http://www.ebooksread.com/authors-eng/grays-inn-cn/the-register-of-admissions-to-grays-inn-1521-1889-together-with-the-register--yar/page-38-the-register-of-admissions-to-grays-inn-1521-1889-together-with-the-register--yar.shtml Admissions to Grays Inn], accessed July 2011&lt;/ref&gt;. Праз год пасля таго, як Карл Эдуард Сцюарт прыязджаў у Дэрбі, у 1746 годзе, Бароу стаў гарадскім клеркам (гэтую пасаду ён займаў да самой смерці)&lt;ref&gt;[http://www.derby.gov.uk/LeisureCulture/MuseumsGalleries/Portrait_of_Thomas_Borrow.htm Portrait of Thomas Borrow] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20101030015438/http://www.derby.gov.uk/LeisureCulture/MuseumsGalleries/Portrait_of_Thomas_Borrow.htm |date=30 кастрычніка 2010 }}, Derby.gov.uk, accessed July 2011&lt;/ref&gt;.

У 1757 ён ажаніўся з Ганнай Аўлт (Anne Ault), дачкой Джона Аўлта Лафбаргскага, і ўступіў карыстанне землямі, 4000 фунтаў стэрлінгаў і ва ўпраўленне Літчэрчам і суполкай святога Пятра&lt;ref name=na&gt;{{cite web|url=http://www.nationalarchives.gov.uk/a2a/records.aspx?cat=026-d5369&amp;cid=-1#-1|title=Borough Estate and Family Papers - Access to Archives|publisher=The National Archives|accessdate=16 July 2011}}&lt;/ref&gt; (абшчына святога Пятра цяпер у цэнтры Дэрбі). Джозэф Райт намаляваў партрэты абодвух; зараз яны захоўваюцца ў калекцыі [[Музей і мастацкая галерэя Дэрбі|Музея і мастацкай галерэі Дэрбі]] разам з ананімнай карцінай, на якой намаляваны іх маёнтак Кастлфілд (Castlefields). Партрэты был намаляваныя ў 1762—1763 гадах, і маюць памеры 40 на 50 [[цаля]]ў.

Бароу памёр 6 жніўня 1786 года, Ганна памерла ў 1801 годзе&lt;ref name=na /&gt;. У пары быў сын Томас, які змяніў напісанне прозвішча з ''Borrow'' на ''Borough''&lt;ref name=&quot;ptp&quot;/&gt;.

{{зноскі}}
{{Музей і мастацкая галерэя Дэрбі}}

[[Катэгорыя:Музей і мастацкая галерэя Дэрбі]]
[[Катэгорыя:Карціны Джозефа Райта]]</text>
      <sha1>n0idlu02jl3bpwi90y1rptl9dokxdk6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уладзімір Канстанцінавіч Букоўскі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>85331</id>
    <revision>
      <id>4195127</id>
      <parentid>3810502</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:18:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3970" xml:space="preserve">{{Персона
 |імя                  = Уладзімір Букоўскі
 |арыгінал імя       = 
 |выява          =
 |шырыня               = 250px
 |апісанне выявы = 
 |імя пры нараджэнні     = 
 |род дзейнасці     = 
 |дата нараджэння        = 
 |месца нараджэння       = 
 |грамадзянства          = 
 |падданства           = 
 |дата смерці          =
 |месца смерці         =
 |бацька                 = 
 |маці                 = 
 |муж               = 
 |жонка              = 
 |дзеці                 = 
 |узнагароды і прэміі     = 
 |сайт                 = 
 |вікісховішча            = Vladimir Bukovsky
}}
{{цёзкі2|Букоўскі}}
'''Уладзімір Канстанцінавіч Букоўскі''' ({{ДН|30|12|1942}}, [[Белябей]], [[Башкірская АССР]], [[СССР]] — {{ДС|27|10|2019}}, [[Кембрыдж]], [[Вялікабрытанія]]) — савецкі і расійскі праваабаронца, [[пісьменнік]], грамадскі дзеяч, нейрафізіёлаг. Адзін з заснавальнікаў дысідэнцкага руху ў СССР.

== Біяграфія ==
Нарадзіўся ў эвакуацыі ў горадзе [[Белябей]] ([[Башкірская АССР]]). Сын савецкага пісьменніка і журналіста Канстанціна Букоўскага; выхоўваўся маці. Вучыўся ў Маскве, куды сям'я вярнулася з эвакуацыі.

У агульнай складанасці ў турмах і на прымусовым лячэнні правёў 12 гадоў. У 1976 годзе савецкія ўлады абмянялі Букоўскага на лідара чылійскіх камуністаў [[Луіс Карвалан|Луіса Карвалана]].

Жыў у [[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]]. У 2007 годзе вылучаўся кандыдатам у прэзідэнты Расіі на выбарах 2008 года, але яго кандыдатура не была зарэгістраваная ЦВК. У 2008 годзе прымаў удзел у арганізацыі Аб’яднага дэмакратычнага руху «Салідарнасць», у 2009 годзе ўвайшоў у склад кіруючага органа руху — Бюро федэральнага палітсавета «Салідарнасці».

Памёр 27 кастрычніка 2019 года ў бальніцы Адэнбрукс у Кембрыджы (Вялікабрытанія) ад прыпынення сэрца.

{{Зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Букоўскі Уладзімір Канстанцінавіч}}
[[Катэгорыя:Грамадскія дзеячы Расіі]]
[[Катэгорыя:Палітыкі Расіі]]
[[Катэгорыя:Праваабаронцы СССР]]
[[Катэгорыя:Публіцысты Расіі]]
[[Катэгорыя:Рускія эмігранты трэцяй хвалі ў Вялікабрытаніі]]
[[Катэгорыя:Савецкія дысідэнты]]
[[Катэгорыя:Асобы, прызнаныя вязнямі сумлення арганізацыяй Amnesty International]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі Кембрыджскага ўніверсітэта]]
[[Катэгорыя:Члены руху «Салідарнасць»]]
[[Катэгорыя:Лібертарыянцы]]
[[Катэгорыя:Зняволеныя Уладзімірскага цэнтрала]]
[[Катэгорыя:Зняволеныя Лефортаўскай турмы]]</text>
      <sha1>6xit9p8bxu0z6qmv5bhezj80tdbniay</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сяргей Віктаравіч Жадан</title>
    <ns>0</ns>
    <id>86048</id>
    <revision>
      <id>4195079</id>
      <parentid>4096236</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:11:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8926" xml:space="preserve">[[Файл:Serhiy Zhadan 2015.jpg|thumb|Сяргей Віктаравіч Жадан (2015)]]

'''Сярге́й Жада́н''' ({{lang-uk|Сергій Вікторович Жадан}}; нар. {{ДН|23|8|1974}}, [[Горад Старабільск|Старабельск]], [[Луганская вобласць]], [[УССР]]) — украінскі [[паэт]], [[проза|празаік]], [[перакладчык]] [[постмадэрнізм|постмадэрнісцкага]] кірунку. Бліскучы стыліст, правакатар і эксперыментатар. Лічыцца адным з найталенавіцейшых сучасных літаратараў Украіны.

== Біяграфія ==
Скончыў факультэт украінска-нямецкай філалогіі [[Харкаўскі нацыянальны педагагічны ўніверсітэт|Харкаўскага нацыянальнага педагагічнага ўніверсітэта]] па спецыяльнасці [[германістыка]] (1996), аспірантуру пры ім (1999). Кандыдат філалагічных навук (2000), абараніў дысертацыю прысвечаную украінскаму футурызму «Філасофска-эстэтычныя погляды Міхайля Сяменкі».

Быў сябрам літаратурнай карпарацыі «Червона фіра», адным са стваральнікаў часопісу «Кальміус».

Жыве ў Харкаве. У 2000—2004 гадах працаваў выкладчыкам у Харкаўскім нацыянальным педагагічным універсітэце. З 2004 года — незалежны пісьменнік.

== Творчасць ==
Дэбютаваў у 1995 годзе зборнікам вершаў «Генерал Юда», за 20 наступных гадоў апублікаваў 11 кніг паэзіі. У 2004 годзе выйшаў зборнік апавяданняў С. Жадана «Біг мак», які пазней меў шэраг перавыданняў з дадаткамі. Таксама станам на 2016 год выйшла болей за дзясятак тамоў выбраных твораў, якія маюць вялікі попыт. Творы С. Жадана перакладзеныя больш чым на дзесяць моў, у т.л. на беларускую.&lt;ref name=&quot;Рудак&quot; /&gt;

Перакладае з нямецкай, польскай, рускай і беларускай моў.&lt;ref name=&quot;Рудак&quot; /&gt;

Вядомы як арганізатар літаратурных фестываляў, рок-канцэртаў, перфомансаў.

Разам з гуртом «Собаки в космосі» С. Жадан як аўтар і выканаўца запісаў музычныя альбомы «Спортивний клуб армії» (2008), «Зброя пролетаріату»(2012), «Бийся за неї» (2014) і «Пси» (2016).&lt;ref name=&quot;Рудак&quot; /&gt;

Сяргей Жадан наведваў Мінск з літаратурнымі выступамі ў 2002, 2008, 2012 і 2014 гадах. У 2015 і 2016 гадах прыязджаў у Мінск разам з гуртом «Собаки в космосі».&lt;ref name=&quot;Рудак&quot; /&gt;

== Бібліяграфія ==

=== Паэтычныя зборнікі ===
* ''«Генерал Іуда»'' (1995);
* ''«Цытатнік»'' (1995);
* ''«Пепсі»'' (1998);
* ''«The very very best poems, psychodelic stories of fighting and other bullshit»'' (2000)
* ''«Балады пра вайну і адбудову»'' (2000);
* ''«Гісторыя культуры пачатку стагоддзя»'' ([[2003]]);
* ''«Цытатнік»'' (2005): змяшчае новы і раней выдаваныя творы;
* ''«Марадона»'' (2007);
* ''«Эфіопія»'' (2009);
* ''«Лілі Марлен»'' (2009);
* ''«Життя Марії»'' (2016).

=== Кніжкі прозы ===
* ''«Біг Мак»'' (2003);
* ''«Дэпеш Мод»'' (2004);
* ''«Anarchy in the UKR»'' (2005);
* ''«Гімн дэмакратычнай моладзі»'' (2006);
* ''«Біг Мак²»'' (2007);
* ''«Варашылаўград»'' (2010).

== Беларускія пераклады ==
* Раман «Дэпеш мод» / Перакл. Таццяны Урублеўскай (2006)&lt;ref name=&quot;Рудак&quot;&gt;''Рудак А.'' Прывід зніклага горада // «Літаратура і мастацтва» № 29, 22.7.2016.&lt;/ref&gt;;
* Раман «Anarchy in the UKR» / Перакл. Алега Жлуткі (2012)&lt;ref name=&quot;Рудак&quot;/&gt;;
* Выбранае «Украінскія авіялініі» / Перакл. Андрэя Хадановіча; з бонус-анталогіяй «Адзінаццаць сяброў Жадана» перакладаў Алеся Аркуша, Уладзіміра Арлова, Андрэя Вылінскага, Юрыя Гуменюка, Алега Жлуткі, Марыі Мартысевіч, Сяргея Прылуцкага, Марыі Пушкінай, Антона Рудака, Віталя Рыжкова (Кіеў: «Крок», 2015);
* Раман «Варашылаўград» на беларускую пераклаў [[Віталь Латыш]] (Мн.: «Логвінаў», 2016)&lt;ref name=&quot;Рудак&quot;/&gt;.
* Вершы / Сяргій Жадан. — Мінск : Зміцер Колас, 2018. — 119, [1] с. — («Паэты планеты»). Пераклад [[Андрэй Валер’евіч Хадановіч|Андрэя Хадановіча]];
* Інтэрнат : [раман] / Сяргій Жадан ; пер. з укр. Н. Бабінай. — Мінск : А. М. Янушкевіч, 2019.

== Прызнанне ==
* Украінская прэмія «Кніга года Бі-Бі-Сі — 2006» за кнігу «Капітал»
* Украінская прэмія «Кніга года Бі-Бі-Сі — 2010» за кнігу «Варашылаўград»&lt;ref&gt;[http://prajdzisvet.org/events/498-knihaj-hodu-bi-bi-si-2010-nazvali-raman-zhadana.html «Кнігай года Бі-Бі-Сі 2010» назвалі раман Жадана] Прайдзісвет&lt;/ref&gt;

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* ''Рудак А.'' Прывід зніклага горада // «Літаратура і мастацтва» № 29, 22.7.2016.

== Спасылкі ==
{{Commonscat|Serhiy Zhadan}}

=== Па-беларуску ===
* [http://prajdzisvet.org/author/4 Пра Жадана на «ПрайдзіСвет»] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20091120064536/http://prajdzisvet.org/author/4 |date=20 лістапада 2009 }}
* [http://litara.net/doc/zhadan Артыкул А. Хадановіча «Дазвольце пазнаёміць: Сяргей Жадан»] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20071123220332/http://litara.net/doc/zhadan |date=23 лістапада 2007 }}
* [http://arche.bymedia.net/2006-10/zadan610.htm Раман «Дэпеш мод» у перакладзе Тацяны Урублеўскай] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20071019230443/http://arche.bymedia.net/2006-10/zadan610.htm |date=19 кастрычніка 2007 }}
* [http://arche.bymedia.net/2002-2/zadan202.html Вершы ў ARCHE] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20070919002940/http://arche.bymedia.net/2002-2/zadan202.html |date=19 верасня 2007 }}
* [http://arche.bymedia.net/2001-5/num501.html Вершы ў ARCHE] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20070930221412/http://arche.bymedia.net/2001-5/num501.html |date=30 верасня 2007 }} Спампаваць «Украінскія авіялініі» Жадана ў фармаце rtf (глядзіце змест).

=== Па-ўкраінску ===
* [http://poetry.uazone.net/zhadan/ Вершы на Поетиці]
* [http://www.potyah76.org.ua/author/?a=1 Творы Жадана на Потягу-76] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20071018092603/http://potyah76.org.ua/author/?a=1 |date=18 кастрычніка 2007 }}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Жадан Сяргей}}
[[Катэгорыя:Паэты Украіны]]
[[Катэгорыя:Перакладчыкі Украіны]]
[[Катэгорыя:Пісьменнікі Украіны]]
[[Катэгорыя:Перакладчыкі з беларускай мовы]]
[[Катэгорыя:Перакладчыкі на ўкраінскую мову]]
[[Катэгорыя:Анархісты Украіны]]</text>
      <sha1>n3t3vjqabpl6hjv6t0x51bzriehednj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тумас Транстромер</title>
    <ns>0</ns>
    <id>93577</id>
    <revision>
      <id>4195112</id>
      <parentid>3880830</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:17:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3651" xml:space="preserve">{{Пісьменнік
|Імя = Тумас Транстромер
|Арыгінал імя = Tomas Tranströmer
|Фота = Transtroemer.jpg
|Шырыня = 180px
|Подпіс = Т. Транстромер на Міжнароднай канферэнцыі пісьменнікаў і літаратурных перакладчыкаў у Стакгольме (29 чэрвеня 2008)
|Імя пры нараджэнні = 
|Псеўданімы =
|Грамадзянства = {{SWE}}
|Род дзейнасці = паэт
|Гады актыўнасці =
|Кірунак =
|Жанр =
|Мова твораў = [[шведская мова|шведская]]
|Дэбют =
|Прэміі =
|Узнагароды = {{Нобелеўскі медаль|2011}} [[Нобелеўская прэмія па літаратуры]] ([[2011]])
|Роспіс =
|Lib =
|Сайт =
|Вікітэка =
}}
'''Тумас Ёста Транстромер''' ({{lang-sv|Tomas Gösta Tranströmer}} {{IPA|[ˈtʊːmas ˈjœsˈta ˈtrɑːnˈstrœmər]}}; {{ДН|15|4|1931}} — {{ДС|26|3|2015}}) — вядомы шведскі [[паэт]] [[XX стагоддзе|XX стагоддзя]], [[пісьменнік]]. Лаўрэат [[Нобелеўская прэмія па літаратуры|Нобелеўскай прэміі па літаратуры]] (2011).

== Біяграфія ==
Паводле асноўнай прафесіі — доктар-псіхолаг, а таксама прафесійны піяніст. Апошнім часам жыў у [[Стакгольм]]е.

Аўтар 12 кніг вершаў і прозы, сярод якіх «17 вершаў» (''17 dikter'', [[1954]]), «Згукі і сляды» (''Klanger och spår'', [[1966]]), «Жывым і мёртвым» (''För levande och döda'', [[1989]]) і інш. Перакладаў на шведскую мову творы французскіх сюррэалістаў.

== Творы ==
* 17 dikter (1954)
* Hemligheter på vägen (1958)
* Den halvfärdiga himlen (1962)
* Klanger och spår (1966)
* Mörkerseende (1970)
* Stigar (1973)
* Östersjöar (1974)
* Sanningbarriären (1978)
* Det vilda torget (1983)
* För levande och döda (1989)
* Minnena ser mig (1993)
* Den stora gåtan (2004)

=== Пераклады на беларускую мову ===
* Вершы / Тумас Транстромер; [Пер. са швед. Л. Баршчэўскага] // Annus Albaruthenicus = Год беларускi. — 2002. — С. 55 — 61.
* Пад вольным небам: Выбраныя вершы / Тумас Транстромер; [Уклад., рэд. пер. Л. Баршчэўскага; Пер. са швед. У. Арлова, Л. Баршчэўскага, А. Башарымавай, А. Хадановіча; Прадм. М. Оберга, У. Арлова; Паслясл. Н. Шолера]. — Мн.: Выдавец Зміцер Колас, 2017. — 199, [3] с. — ISBN 978-985-7164-56-1.

{{зноскі}}

{{Нобелеўская прэмія/літаратура}}
{{Нобелеўская прэмія 2011}}
{{Залаты вянок}}
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Транстромер Томас}}
[[Катэгорыя:Паэты Швецыі]]
[[Катэгорыя:Пісьменнікі Швецыі]]
[[Катэгорыя:Шведскамоўныя паэты]]
[[Катэгорыя:Шведскамоўныя пісьменнікі]]
[[Катэгорыя:Лаўрэаты Нобелеўскай прэміі па літаратуры]]
[[Катэгорыя:Перакладчыкі Швецыі]]</text>
      <sha1>cjqb3loulk8r06itx3zt03z4mixkisb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Рыгор Аляксандравіч Пацёмкін</title>
    <ns>0</ns>
    <id>94325</id>
    <revision>
      <id>4194728</id>
      <parentid>3716726</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T14:30:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Waren1</username>
        <id>111894</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5817" xml:space="preserve">{{значэнні2|тып=прозвішча|Пацёмкін}}
{{Ваенны дзеяч
|поўнае імя     = Рыгор Аляксандравіч Пацёмкін
|арыгінал імя =
|дата нараджэння  = 
|дата смерці    = 
|месца нараджэння =  
|месца смерці = на шляху з [[Ясы|Яс]] у [[Мікалаеў (Мікалаеўская вобласць)|Мікалаеў]]
|партрэт = Princepotemkin.jpg
|подпіс = ''Генерал-Фельдмаршал, князь Р. А. Пацёмкін''
|мянушка =
|прыналежнасць = {{Сцягафікацыя|Расійская імперыя}}
|гады службы = [[1761]]—[[1791]]
|званне = [[Генерал-фельдмаршал]]
|род войскаў =Кавалерыя
|камандаваў =Расійскія арміі на Поўдні (1789-1791) &lt;br /&gt; Екацерынаслаўская армія (1787-1789)
|частка =
|бітвы = 
[[Руска-турэцкая вайна, 1768—1774]]:
* {{нп3|Аблога Хоціна, 1769|Аблога Хоціна|ru|Осада Хотина (1769)}}
* {{нп3|Бітва пры Ларзе||ru|Битва при Ларге}}
* {{нп3|Бітва пры Кагуле||ru|Сражение при Кагуле}}
[[Шэйх Мансур|Каўказская вайна, 1785-1791]] &lt;br /&gt;
{{s|[[Руска-турэцкая вайна, 1787-1791]]:}}
* Аблога і {{нп3|штурм Ачакава||ru|Штурм Очакова}}
* Узяцце [[Бендэрская крэпасць|Бендэрскай крэпасці]]
|узнагароды = {{{!}} style=&quot;background:transparent&quot;
{{!}}{{Ордэн Андрэя Першазванага}}{{!!}}{{Ордэн Святога Уладзіміра 1 ступені}}{{!!}}{{Ордэн Святога Аляксандра Неўскага}}
{{!}}-
{{!}}{{Ордэн Святога Георгія 1 ступені}}{{!!}}{{Ордэн Святога Георгія 2 ступені}}{{!!}}{{Ордэн Святога Георгія 3 ступені}}{{!!}}{{Ордэн Святой Ганны 3 ступені}}
{{!}}}
{{{!}} style=&quot;background:transparent
{{!}}{{Ордэн Чорнага арла}}{{!!}}{{Ордэн Серафімаў}}{{!!}}{{Кавалер ордэна Слана}}
{{!}}-
{{!}}{{Ордэн Святога Станіслава, Польшча}}{{!!}}{{Ордэн Белага арла (Рэч Паспалітая)}}
{{!}}}
|сувязі =
|у адстаўцы =
}}
{{нп3|Светласць, тытул|Найяснейшы князь|ru|Светлость (титул)}}&lt;ref&gt;[[Свяшчэнная Рымская імперыя|Рымскай імперыі]]&lt;/ref&gt; (з 1776) '''Рыгор Аляксандравіч Пацёмкін''' ({{lang-ru|Григо́рий Алекса́ндрович Потёмкин}}; {{ДН|13|9|1739}}, сяло {{нп3|Вёска Чыжова, Смаленская вобласць|Чыжова|ru|Чижево (Смоленская область)}}, непадалёк ад [[Горад Смаленск|Смаленска]] — {{ДС|5|10|1791}}, ля сяла {{нп3|Сяло Рэдэній Векі|Пырліцэ|ru|Рэдений Веки}} (цяпер [[Малдова]]) па шляху з [[Горад Ясы|Ясаў]] у Мікалаеў) — рускі дзяржаўны дзеяч, які кіраваў далучэннем да [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]] і першапачатковым уладкаваннем [[Наваросія|Наваросіі]], дзе валодаў каласальнымі зямельнымі надзеламі і заснаваў шэраг гарадоў, уключаючы сучасныя абласныя цэнтры [[Дніпро]] ([[1776]]), [[Херсон]] ([[1778]]) і [[Мікалаеў (Мікалаеўская вобласць)|Мікалаеў]] ([[1789]]). Узвысіўся як фаварыт, а з [[8 чэрвеня]] [[1774]] года, па непацверджаных дадзеных, {{нп3|Марганатычны шлюб|марганатычны|ru|Морганатический брак}} муж [[Кацярына II|Кацярыны II]]&lt;ref&gt;[http://militera.lib.ru/research/eliseeva_oi/pre.html Елисеева О. И. Геополитические проекты Г.Потемкина]&lt;/ref&gt;. Першы гаспадар [[Таўрыйскі палац|Таўрыйскага палаца]] ў [[Горад Санкт-Пецярбург|Пецярбургу]].

У 1781-1787 гадах ён быў уладальнікам сядзібы ў Дубровіцах каля [[Падольск]]а, дзе знаходзіцца [[Знаменская царква (Дубровіцы)|Знаменская царква]], вядомая сваёй унікальнай архітэктурай у стылі [[барока]].

{{зноскі}}

{{Генерал-фельдмаршалы Расіі}}
{{Кіраўнікі Ваенных ведамстваў Расіі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
{{DEFAULTSORT:Пацёмкін Рыгор Аляксандравіч}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Духаўшчынскім раёне]]
[[Катэгорыя:Фаварыты манархаў]]
[[Катэгорыя:Кавалергарды]]
[[Катэгорыя:Коннагвардзейцы]]
[[Катэгорыя:Члены Акадэміі Расійскай]]
[[Катэгорыя:Найяснейшыя князі]]
[[Катэгорыя:Удзельнікі руска-турэцкай вайны 1787—1791]]
[[Катэгорыя:Удзельнікі руска-турэцкай вайны 1768—1774]]</text>
      <sha1>5gq6s3o0shx519zutp4iuzjre87t2og</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Леанід Афрэмаў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>94731</id>
    <revision>
      <id>4195132</id>
      <parentid>3469148</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:19:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2624" xml:space="preserve">{{Мастак
|фон              = 
|імя              = Леанід Афрэмаў
|імя пры нараджэнні = 
|партрэт          = 
|шырыня           = 
|загаловак        = 
|дата нараджэння    =  
|месца нараджэння   =  
|дата смерці      = 
|месца смерці     = 
|грамадзянства      = 
|нацыянальнасць   = [[Яўрэі|яўрэй]]
|жанр             = мастак
|вучоба            =  
|стыль            = 
|творы =
|заступнікі      = 
|уплыў          = 
|уплыў на       = 
|узнагароды          = 
}}
'''Леанід Афрэ́маў''' ({{ДН|12|07|1955|}}, [[Віцебск]] — {{ДС|19|08|2019}},  [[Мексіка]]) — яўрэйскі [[мастак]] беларускага паходжання. Скончыў мастацка-графічны факультэт [[Віцебскі педагагічны інстытут|Віцебскага педагагічнага інстытута]] (1978)&lt;ref&gt;[https://wooarts.com/leonid-afremov/nggallery/image/leonid-afremov-wooarts-000/ 52 Vibrant Paintings by Artist Leonid Afremov]&lt;/ref&gt;. Яго карціны часцей за ўсё адлюстроўваюць каляровыя ландшафты і гарадскія пейзажы. У яго працах адчуваецца значны ўплыў [[Майкл Флор|Майкла Флора]].

== Біяграфія ==
У [[1990]] годзе Афрэмаў пераехаў у [[Ізраіль]]. Праз два тыдні знаходжання ў Ізраілі, ён уладкаваўся ў рэкламнае агенцтва ў якасці мастака білбордаў. Ён арганізаваў выстаўку сваіх прац. Напярэдадні адкрыцця, яго студыя была разгромленая артадаксальнымі яўрэямі. Пасля гэтага Афрэмаў пераехаў у [[ЗША]].

Апошім часам жыў у горадзе ''Плая дэль Кармен'', [[Мексіка]].

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
* [http://www.afremov.com/|Афіцыйная старонка Леаніда Афрэмава]

{{DEFAULTSORT:Афрэмаў Леанід}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Віцебску]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1955 годзе]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі Віцебскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя П. М. Машэрава]]</text>
      <sha1>gg9t1flobvso3f49cuqigb51zlv616u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Віктар Іванавіч Баркоўскі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>94949</id>
    <revision>
      <id>4195044</id>
      <parentid>3917200</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:06:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8665" xml:space="preserve">{{навуковец}}
{{Цёзкі2|Баркоўскі}}
'''Віктар Іванавіч Баркоўскі''' (6 (19) студзеня [[1900]], [[Мінск]] — [[26 студзеня]] [[1982]], [[Масква]], [[СССР]]) — [[мовазнавец]], [[прафесар]] (1930), член [[КПСС]] (з 1947), [[доктар філалагічных навук]] (1950), чл.-кар. АН СССР (1958), чл.-кар. [[Германская акадэмія навук|Германскай АН]] у Берліне (ГДР, 1967), ганаровы доктар філасофіі (ГДР, 1967), чл.-кар. [[Акадэмія навук і літаратуры ў Майнцы|Акадэміі навук і літаратуры ў Майнцы]] (ФРГ, 1969), акадэмік [[АН СССР]] (1972).

== Біяграфія ==
Яго бацька, Іван Адамавіч Баркоўскі (1855—1905), выкладчык старажытных моў, незадоўга да скону прыняў сан праваслаўнага святара. У [[1918]] годзе Віктар Баркоўскі заканчвае з залатым медалём [[Другая кішынёўская гімназія|Другую кішынёўскую гімназі]]ю (1918).

У 1919 г. паступіў на гісторыка-філалагічны факультэт [[Маскоўскі ўніверсітэт|Маскоўскага ўніверсітэт]]а і быў прызваны на ваенна-марскую службу ды накіраваны на эканамічны факультэт Гаспадарчай акадэміі РСЧА і Флота, але вучобы ва ўніверсітэце не пакінуў, нават зрабіў паведамленне «Дуэль і смерць М. Ю. Лермантава». У 1921 г. займае пасаду памочніка начальніка аддзела ўпраўлення вышэйшымі марскімі вучэбнымі ўстановамі. У 1921—1922 гадах памочнік начальніка аддзела Штаба камандуючага марскімі сіламі РСФСР. Тады ж ён бярэцца шлюбам са старэйшай за сябе Наталляй, дачкой славутага беларускага мовазнаўцы [[Яўхім Карскі|Яўхіма Карскага]] і заканчвае этнолага-лінгвістычны факультэт [[Петраградскі ўніверсітэт|Петраградскага ўніверсітэта]] (1923), дзе спецыялізаваўся (пад кіраўніцтвам Карскага) па мове старажытнарускіх помнікаў.

У 1930—1950 гг. працаваў у [[Магілёўскі педагагічны інстытут|Магілёўскім]] (выступаў па пытаннях рэформы беларускага правапісу), [[Наўгародскі педагагічны інстытут|Наўгародскім]], [[Яраслаўскі педагагічны інстытут|Яраслаўскім]], [[Сімферопальскі педагагічны інстытут|Сімферопальскім]] педагагічных інстытутах, Львоўскім універсітэце. З 1950 г. у Інстытуце мовазнаўства АН СССР (у 1954—1960 дырэктар). З 1960 г. у інстытуце рускай мовы АН СССР.

Даследчык гістарычнай граматыкі і дыялекталогіі ўсходне-славянскіх моў. Аўтар прац аб мове Суздальскага летапісу і наўгародскіх грамат на [[Бяроста|бярос]]це, па гісторыі вывучэння [[Беларуская мова|беларускай мов]]ы, навукова-біяграфічных артыкулаў пра акадэміка Я. Карскага, рэдактар яго твораў «Белоруссы» і «Труды по белорусскому и другим славянским языкам» (1962).

Галоўны рэдактар часопісаў «Русский язык в школе» і «Русская речь», першы намеснік старшыні савецкага камітэта славістаў. Узнагароджаны ордэнам Леніна.

== Творы ==
* Синтаксис древнерусских грамот. [ч. 1-2] Москва. — [Львов] 1949—1958.
* Использование диалектных данных в трудах по историческому синтаксису восточнославянских языков. Москва. 1958.
* Сравнительно-исторический синтаксис восточнославянских языков. Типы простого предложения. Москва. 1968.
* Бессоюзные сложные предложения, сопоставляемые со сложноподчиненными. Москва. 1972.
* Синтаксис сказок. Русско-белорусские параллели. Москва. 1981

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Список печатных трудов В. И. Борковского. // Проблемы истории и диалектологии славянских языков: Сб. статей к 70-летию чл.-кор. АН СССР В. І. Борковского. — Москва, 1971.
* Борковский Виктор Иванович. // Большая Советская Энциклопедия. Т. 3. — Москва. 1970. — С. 571.
* Баркоўскі Віктар Іванавіч // Беларуская Савецкая Энцыклапедыя. Т. ІІ. — Мінск. 1970. — С. 152.
* ''Галенко І. Г.'' Борковський Віктор Іванович. // Українська радянська енциклопедія. /2-е вид./ Т. 1. — Київ. 1977. — С. 535.
* ''Галенко Г.'' Віктор Іванович Борковський// Мовознавство. 1980. № 1.
* ''Кедайтене Е. И.'' Виктор Иванович Борковский (1900-82). // Русская речь. № 5. 1983.
* ''Морозова С. Е.'' Виктор Иванович Борковский (1900—1982). // Известия АН СССР. Серия литературы и языка. Т. 42. № 2. 1983.
* ''Вомперский В. П.'' Виктор Иванович Борковский. // Русская речь. № 1. 1990.
* ''Волкова Н. А.'' В. И. Борковский о проблемах языковой культуры на страницах «Рабфака на дому». // Изучение творческого наследия акад. Борковского: Тезисы региональной научной конференции. Львов. 1990.
* {{Крыніцы/БелЭн|2|Баркоўскі Віктар Іванавіч|Германовіч І. К.|309}}
* ''Галенко І. Г.'' Борковський Віктор Іванович. // Українська мова. Енциклопедія. — Київ. 2000. — С. 53.
* ''Железняк М. Г.'' Борковський Віктор Іванович. // Енциклопедія сучасної України. Т. 3. — Київ. 2004. — С. 320.
* {{Крыніцы/Беларусь: энцыклапедычны даведнік (1995)|артыкул=Баркоўскі Віктар Іванавіч|старонкі=73}}

== Спасылкі ==
* [http://isaran.ru/?q=ru/person&amp;guid=FD82BFCC-A389-AEE0-3E80-6D39D1583908 Борковский Виктор Иванович]{{ref-ru}} // Інфармацыйная сістэма «Архивы Российской академии наук»
* [https://megabook.ru/article/Борковский%20Виктор%20Иванович Борковский Виктор Иванович // «Мегаэнциклопедия Кирилла и Мефодия» megabook.ru]{{ref-ru}}
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Баркоўскі Віктар Іванавіч}}
[[Катэгорыя:Мовазнаўцы Беларусі]]
[[Катэгорыя:Мовазнаўцы Расіі]]
[[Катэгорыя:Дактары філалагічных навук]]</text>
      <sha1>4k5kja1z2aro4tmvbqnuqx60l0z8h0b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Георгій Пятровіч Кандрацьеў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>95868</id>
    <revision>
      <id>4195431</id>
      <parentid>3993776</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T09:29:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>19vo67</username>
        <id>52253</id>
      </contributor>
      <comment>Уладальнік Кубка Федэрацыі футбола СССР</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20633" xml:space="preserve">{{футбаліст
| імя                         = Георгій Кандрацьеў
| поўнае імя                  = Георгій Пятровіч Кандрацьеў
| фатаграфія                  = 
| дата нараджэння             = 
| месца нараджэння            = 
| грамадзянства               = {{Сцягафікацыя|СССР}}&lt;br/&gt;{{Сцягафікацыя|Беларусь}}
| рост                        = 
| вага                        = 
| мянушка                     =
| каманда                     = {{Сцяг|Беларусь}} [[Зборная Беларусі па футболе|Беларусь]]
| нумар                       =
| пасада                      = галоўны трэнер
| пазіцыя                     = [[нападнік (футбол)|нападнік]]
| клубы                       = {{футбольная кар’ера
 |1978—1979| {{Сцяг|СССР||20px}} [[ФК Віцебск|Дзвіна (Віцебск)]]|? (22) 
 |1980—1988| {{Сцяг|СССР||20px}} [[ФК Дынама Мінск|Дынама (Мінск)]]|211 (66) 
 |1981| {{Арэнда}} {{Сцяг|СССР||20px}} [[ФК Дынама Брэст|Дынама (Брэст)]]|12 (6) 
 |1989—1990| {{Сцяг|СССР||20px}} [[ФК Чарнаморац Адэса|Чарнаморац (Адэса)]]|52 (20) 
 |1991| {{Сцяг|СССР||20px}} [[ФК Лакаматыў Масква|Лакаматыў (Масква)]]|22 (7) 
 |1991| {{Сцяг|Аўстрыя||20px}} [[ФК Санкт-Пёльтэн|Санкт-Пёльтэн]]|12 (3) 
 |1992| {{Сцяг|Фінляндыя||20px}} КеПС (Кемі)|3 (0) 
 |1992| {{Сцяг|Беларусь|1991|20px}} [[ФК Маладзечна|Металург (Маладзечна)]]|18 (5) 
 |1992—1993| {{Сцяг|Украіна||20px}} [[ФК Тэмп Шапятоўка|Тэмп (Шапятоўка)]]|28 (5) 
 |1994| {{Сцяг|Германія||20px}} [[ФК Вісмут Гера|Вісмут (Гера)]]|5 (2) 
 |1994—1997| {{Сцяг|Фінляндыя||20px}} [[ФК КаІК Каскінен|КаІК (Каскінен)]]|? (69)
 |1998| {{Сцяг|Беларусь||20px}} [[ФК Славія Мазыр|Славія (Мазыр)]]|11 (2)}} 
| нацыянальная зборная       = {{футбольная кар’ера
 |1984—1986|{{Сцяг|СССР||20px}} [[Зборная СССР па футболе|СССР]]|14 (4)}}  
| трэнерскія клубы           = {{футбольная кар’ера
 |2000—2002|{{Сцяг|Беларусь||20px}} [[ФК Дынама Мінск|Дынама (Мінск)]]|{{Comment|трэнер|асістэнт галоўнага трэнера}}
 |2001|{{Сцяг|Беларусь||20px}} [[ФК Дынама Мінск|Дынама (Мінск)]]|{{Comment|в.а.|выканаўца абавязкаў галоўнага трэнера}}
 |2003—2004|{{Сцяг|Беларусь||20px}} [[ФК Віцебск|Лакаматыў (Віцебск)]]| 
 |2005—2008|{{Сцяг|Беларусь||20px}} [[ФК Смаргонь|Смаргонь]]| 
 |2006—2009|{{Сцяг|Беларусь||20px}} [[Моладзевая зборная Беларусі па футболе|Беларусь (да 21)]]|{{Comment|трэнер|асістэнт галоўнага трэнера}}
 |2009—2011|{{Сцяг|Беларусь||20px}} [[Моладзевая зборная Беларусі па футболе|Беларусь (да 21)]]|
 |2011—2012|{{Сцяг|Беларусь||20px}} [[Алімпійская зборная Беларусі па футболе|Беларусь (алімпійская)]]|  
 |2011—2014|{{Сцяг|Беларусь||20px}} [[Зборная Беларусі па футболе|Беларусь]]|
 |2016—2017|{{Сцяг|Беларусь||20px}} [[ФК Мінск|Мінск]]|
 |2018|{{Сцяг|Беларусь||20px}} [[ФК Белшына|Белшына (Бабруйск)]]|  
 |2019|{{Сцяг|Беларусь||20px}} [[ФК Нёман Гродна|Нёман (Гродна)]]|{{Comment|трэнер|асістэнт галоўнага трэнера}}
 |2019|{{Сцяг|Беларусь||20px}} [[Моладзевая зборная Беларусі па футболе|Беларусь (да 21)]]|{{Comment|трэнер|асістэнт галоўнага трэнера}}
 |2019—2021|{{Сцяг|Беларусь||20px}} [[Зборная Беларусі па футболе|Беларусь]]|{{Comment|трэнер|асістэнт галоўнага трэнера}}
 |2021—|{{Сцяг|Беларусь||20px}} [[Зборная Беларусі па футболе|Беларусь]]| }} 
}}

'''Георгій Пятровіч Кандрацьеў''' (нар. {{ДН|7|1|1960}}, [[Любанічы (Талачынскі раён)|Любанічы]], [[Талачынскі раён]], [[Віцебская вобласць]], [[Беларуская ССР]]) — беларускі і савецкі футбаліст, трэнер. У цяперашні час працуе галоўным трэнерам [[Зборная Беларусі па футболе|нацыянальнай зборнай Беларусі]].

== Кар’ера іграка ==
У дзяцінстве займаўся многімі відамі спорту адразу: удзельнічаў у раённых спаборніцтвах па лёгкай атлетыцы. Паступіўшы ў Віцебскі тэхнікум фізкультуры, пачаў сур’ёзна займацца футболам. У гэты ж час прыняты ў групу падрыхтоўкі віцебскай [[ФК Віцебск|«Дзвіны»]], праз некаторы час пачаў выступаць у гэтай камандзе за асноўны склад у Другой лізе саюзнага першынства па футболе. За 2 сезоны ў камандзе праявіў сябе як бамбардзір — у кожным з двух сезонаў (1978 і 1979) забіваў па 11 мячоў.

У 1980 годзе быў запрошаны ў [[ФК Дынама Мінск|«Дынама» (Мінск)]]. Паколькі ў камандзе быў дэфіцыт форвардаў, амаль адразу зайграў у аснове — у 1-м сезоне правёў 11 гульняў. Але ўжо наступны сезон быў практычна страчаны — Георгій правёў яго ў дублі. Больш за тое, два месяцы ў 1981 гуляў за [[ФК Дынама Брэст|«Дынама» (Брэст)]], адначасова з’яўляючыся яшчэ і ваеннаслужачым. У канцы года ўсё ж вернуты ў Мінск. Пасля гэтага Кандрацьеў — асноўны ігрок «мінчукоў». Быў капітанам каманды адзін сезон.

З 1984 года стаў прыцягвацца да гульняў за зборную СССР. Правёў 14 гульняў, у пяці выхадзіў у стартавым складзе. Забіў 4 мяча. Кар’ера ў зборнай завяршылася адразу пасля зняцця з пасады галоўнага трэнера зборнай [[Эдуард Малафееў|Эдуарда Малафеева]] летам 1986 года.

У сезоне 1988, пасля вяртання ў Мінск [[Эдуард Малафееў|Эдуарда Малафеева]] ў якасці галоўнага трэнера, гуляў нестабільна, забіў усяго 1 гол. У выніку, [[Эдуард Малафееў]] адлічыў Кандрацьева з [[ФК Дынама Мінск|«Дынама» (Мінск)]].

Георгій у 1989 годзе пераехаў у Адэсу, дзе правёў некалькі сезонаў за «Чарнаморац». У 1991 годзе, разлічваючы на ​​дапамогу ў замежным працаўладкаванні, пераехаў гуляць у Маскву за «Лакаматыў». У другой палове 1991 года тры месяцы гуляў за [[ФК Санкт-Пёльтэн|«Санкт-Пёльтэн»]], у якога «зламаўся» асноўны форвард. Па вяртанні ў строй нападніка, Кандрацьеў з’ехаў дадому.

У 1992 годзе гуляў за [[ФК Маладзечна|«Металург»]] (Маладзечна), а ў стартавым матчы чэмпіянату Беларусі 1992/93 ударыў суддзю і атрымаў дыскваліфікацыю на 15 гульняў. У 1993 пераехаў на Украіну, дзе разам з экс-дынамаўцам Сяргеем Гоманавым выступаў за «Тэмп» (Шапятоўка). У 1993 годзе гуляў у оберлізе за «Вісмут». Пасля 5-ці гульняў, з’ехаў дадому рабіць візу, але аформіць яе ў тэрмін не паспеў. У клубе адмовіліся плаціць футбалісту заробак за спазненне і Кандрацьеў зноў вярнуўся дадому. У 1994—1997 гадах гуляў у Фінляндыі за каманду КаІК Каскінен разам з Юрыем Жалудковым і Валерыем Алейнікам. У 1998 годзе завяршыў кар’еру ў мазырскай [[ФК Славія Мазыр|«Славіі»]].

== Кар’ера трэнера ==
У 2003 годзе паступіў і скончыў ВШТ. 12 снежня 2010 года ў Маскве скончыў 240-гадзіннае навучанне ў ВШТ на трэнерскіх курсах і атрымаў ліцэнзію Pro.

Трэнерскую працу пачаў у 1998 годзе ў якасці другога трэнера мазырскай [[ФК Славія Мазыр|«Славіі»]], дзе заканчваў кар’еру іграка. У 2000—2002 гадах працаваў другім трэнерам [[ФК Дынама Мінск|«Дынама» (Мінск)]], прычым з ліпеня па кастрычнік 2001 года выконваў абавязкі галоўнага трэнера. Працаваў галоўным трэнерам віцебскага [[ФК Віцебск|«Лакаматыва»]] (2003—2004) і «Смаргоні» (2005—2008) — вывеў апошні клуб у [[Вышэйшая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе|Вышэйшую лігу чэмпіянату Беларусі па футболе]].

З 2009 года ўзначальваў моладзевую зборную Беларусі, з якой стаў бронзавым прызёрам чэмпіянату Еўропы (2011) і заваяваў пуцёўку на Алімпійскія гульні 2012. Са снежня 2011 года адначасова з’яўляўся галоўным трэнерам [[Зборная Беларусі па футболе|зборнай Беларусі па футболе]].

На Алімпійскіх гульнях зборная пад кіраўніцтвам Кандрацьева заняла трэцяе месца ў групе, што не дазволіла ёй выйсці ў чвэрцьфінал. Як галоўны трэнер нацыянальнай зборнай правёў увесь адборачны цыкл да [[Чэмпіянат свету па футболе 2014|чэмпіянату свету 2014]], у якім Беларусь выступіла няўдала, заняўшы апошняе месца ў групе. На старце кваліфікацыі да [[Чэмпіянат Еўропы па футболе 2016|чэмпіянату Еўропы 2016]] Беларусь у гасцях згуляла ўнічыю з [[Зборная Люксембурга па футболе|Люксембургам]] (1:1), пасля чаго ў хатніх матчах саступіла [[Зборная Украіны па футболе|Украіне]] (0:2) і [[Зборная Славакіі па футболе|Славакіі]] (1:3). На наступны дзень пасля апошняга паражэння, 13 кастрычніка 2014, Кандрацьеў пакінуў пасаду галоўнага трэнера нацыянальнай зборнай&lt;ref&gt;[http://football.by/news/62524.html Руководство АБФФ приняло отставку Георгия Кондратьева]&lt;/ref&gt;.

У сезоне 2015 заставаўся без трэнерскай працы. У лістападзе 2015 года стала вядома, што Кандрацьеў стане новым галоўным трэнерам футбольнага клуба [[ФК Мінск|«Мінск»]]&lt;ref&gt;[http://football.by/news/78528.html Георгий Кондратьев назначен главным тренером &quot;Минска&quot;]&lt;/ref&gt;. У студзені 2016 года афіцыйна ўзначаліў сталічны клуб&lt;ref&gt;[http://www.football.by/news/80186.html Георгий Кондратьев официально возглавил &quot;Минск&quot;]&lt;/ref&gt;. У сезоне 2016 прывёў каманду да чацвёртага месца ў чэмпіянаце. У сезоне 2017 «Мінск» узяў курс на амаладжэнне, і Кандрацьеў пагадзіўся падоўжыць супрацоўніцтва са сталічным клубам. У новым складзе, большасць якога стваралі маладыя ўласныя выхаванцы, каманда апынулася ў ніжняй частцы табліцы і заняла 14-е месца. У снежні 2017 года па заканчэнні кантракта пакінуў сталічны клуб&lt;ref&gt;[https://by.tribuna.com/football/1058791116.html Лухвич стал главным тренером «Минска»]&lt;/ref&gt;.

У студзені 2018 года ўзначаліў бабруйскую [[ФК Белшына|«Белшыну»]]&lt;ref&gt;[http://football.by/news/108648.html Георгий Кондратьев официально возглавил &quot;Белшину&quot;]&lt;/ref&gt;. У кастрычніку 2018 года, пасля паражэння ад [[ФК Славія Мазыр|«Славіі»]] (0:2), якое практычна пазбавіла бабруйскую каманду шанцаў на выхад у Вышэйшую лігу, паканіў пасаду галоўнага трэнера&lt;ref&gt;[http://football.by/news/119445.html Кондратьев покинул пост главного тренера &quot;Белшины&quot;]&lt;/ref&gt;.

У студзені 2019 года ўвайшоў у трэнерскі штаб [[Ігар Кавалевіч|Ігара Кавалевіча]] ў гродзенскім [[ФК Нёман Гродна|«Нёмане»]]&lt;ref&gt;[http://football.by/news/122539.html Георгий Кондратьев вошел в тренерский штаб &quot;Немана&quot;]&lt;/ref&gt;. У лютым 2019 года стаў таксама памочнікам [[Міхаіл Міхайлавіч Мархель|Міхаіла Мархеля]] ў [[Моладзевая зборная Беларусі па футболе|моладзевай зборнай Беларусі]]&lt;ref&gt;[https://by.tribuna.com/football/1071568066.html Болтрушевич, Мирослав Хлебосолов и еще 17 футболистов вызваны для подготовки к матчу против Гибралтара]&lt;/ref&gt;, а ў сакавіку з-за занятасці Мархеля самастойна праводзіў збор моладзевай каманды&lt;ref&gt;[https://by.tribuna.com/football/1072504124.html Кондратьев из-за занятости Мархеля с U-17 проведет сбор молодежной сборной Беларуси]&lt;/ref&gt;. У чэрвені 2019 года, з прызначэннем Мархеля галоўным трэнерам [[Зборная Беларусі па футболе|нацынальнай зборнай Беларусі]], увайшоў у яго штаб&lt;ref&gt;[http://football.by/news/127930.html Кондратьев, Юрий Мархель, Сулима и Ровнейко войдут в штаб Михаила Мархеля в сборной Беларуси]&lt;/ref&gt;, у сувязі з чым пакінуў «Нёман»&lt;ref&gt;[http://football.by/news/128117.html Георгий Кондратьев покинул &quot;Неман&quot;]&lt;/ref&gt;.

У красавіку 2021 года, пасля адстаўкі Мархеля, быў прызначаны выканаўцам абавязкаў галоўнага трэнера зборнай Беларусі&lt;ref&gt;[https://football.by/news/150326.html Георгий Кондратьев назначен и.о. главного тренера сборной Беларуси]&lt;/ref&gt;, а ў ліпені таго ж года быў зацверджаны на пасадзе&lt;ref&gt;[https://football.by/news/154160.html Георгий Кондратьев утвержден в должности главного тренера сборной Беларуси]&lt;/ref&gt;.

== Дасягненні ==
* Чэмпіён СССР (1982)
* Бронзавы прызёр чэмпіянату СССР (1983)
* Фіналіст кубка СССР (1987)
* Уладальнік Кубка Федэрацыі футбола СССР (1990)&lt;ref&gt;'''(uk)'''[https://iodessit.com/uk/eternal-odeski-zlety-futbolista-georgiya-kondratyeva  ''Віталій Орлов'' Одеські злети футболіста Георгія Кондратьєва // Я -  одесит, 19.08.2022]&lt;/ref&gt;.
* Член клуба Рыгора Фядотава (забіў на вышэйшым узроўні 115 галоў)
* Майстар спорту СССР

{{Зноскі|3}}

{{Бібліяінфармацыя}}
{{Трэнеры зборнай Беларусі па футболе}}
{{Склад моладзевай зборнай Беларусі па футболе на чэмпіянаце Еўропы 2011}}
{{Склад зборнай Беларусі па футболе на Алімпійскіх гульнях 2012}}

{{DEFAULTSORT:Кандрацьеў Георгій Пятровіч}}
[[Катэгорыя:Футбалісты Беларусі]]
[[Катэгорыя:Футбалісты СССР]]
[[Катэгорыя:Ігракі зборнай СССР па футболе]]
[[Катэгорыя:Ігракі ФК Славія Мазыр]]
[[Катэгорыя:Ігракі ФК Тэмп Шапятоўка]]
[[Катэгорыя:Ігракі ФК Маладзечна]]
[[Катэгорыя:Ігракі ФК Санкт-Пёльтэн]]
[[Катэгорыя:Ігракі ФК Лакаматыў Масква]]
[[Катэгорыя:Ігракі ФК Чарнаморац Адэса]]
[[Катэгорыя:Ігракі ФК Дынама Мінск]]
[[Катэгорыя:Ігракі ФК Дынама Брэст]]
[[Катэгорыя:Ігракі ФК Віцебск]]
[[Катэгорыя:Футбольныя трэнеры Беларусі]]
[[Катэгорыя:Трэнеры ФК Белшына]]
[[Катэгорыя:Трэнеры ФК Мінск]]
[[Катэгорыя:Трэнеры зборнай Беларусі па футболе]]
[[Катэгорыя:Трэнеры маладзёжнай зборнай Беларусі па футболе]]
[[Катэгорыя:Трэнеры ФК Смаргонь]]
[[Катэгорыя:Трэнеры ФК Віцебск]]
[[Катэгорыя:Трэнеры ФК Дынама Мінск]]
[[Катэгорыя:Майстры спорту СССР]]
[[Катэгорыя:Заслужаныя трэнеры Рэспублікі Беларусь]]
[[Катэгорыя:Трэнеры МФК Сімург]]
[[Катэгорыя:Ігракі МФК Сімург]]</text>
      <sha1>3r8usbvhiiemdpgttpsrbihdxg6k24v</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195468</id>
      <parentid>4195431</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T11:35:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Maksim L.</username>
        <id>13</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Дасягненні */ афармленне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20633" xml:space="preserve">{{футбаліст
| імя                         = Георгій Кандрацьеў
| поўнае імя                  = Георгій Пятровіч Кандрацьеў
| фатаграфія                  = 
| дата нараджэння             = 
| месца нараджэння            = 
| грамадзянства               = {{Сцягафікацыя|СССР}}&lt;br/&gt;{{Сцягафікацыя|Беларусь}}
| рост                        = 
| вага                        = 
| мянушка                     =
| каманда                     = {{Сцяг|Беларусь}} [[Зборная Беларусі па футболе|Беларусь]]
| нумар                       =
| пасада                      = галоўны трэнер
| пазіцыя                     = [[нападнік (футбол)|нападнік]]
| клубы                       = {{футбольная кар’ера
 |1978—1979| {{Сцяг|СССР||20px}} [[ФК Віцебск|Дзвіна (Віцебск)]]|? (22) 
 |1980—1988| {{Сцяг|СССР||20px}} [[ФК Дынама Мінск|Дынама (Мінск)]]|211 (66) 
 |1981| {{Арэнда}} {{Сцяг|СССР||20px}} [[ФК Дынама Брэст|Дынама (Брэст)]]|12 (6) 
 |1989—1990| {{Сцяг|СССР||20px}} [[ФК Чарнаморац Адэса|Чарнаморац (Адэса)]]|52 (20) 
 |1991| {{Сцяг|СССР||20px}} [[ФК Лакаматыў Масква|Лакаматыў (Масква)]]|22 (7) 
 |1991| {{Сцяг|Аўстрыя||20px}} [[ФК Санкт-Пёльтэн|Санкт-Пёльтэн]]|12 (3) 
 |1992| {{Сцяг|Фінляндыя||20px}} КеПС (Кемі)|3 (0) 
 |1992| {{Сцяг|Беларусь|1991|20px}} [[ФК Маладзечна|Металург (Маладзечна)]]|18 (5) 
 |1992—1993| {{Сцяг|Украіна||20px}} [[ФК Тэмп Шапятоўка|Тэмп (Шапятоўка)]]|28 (5) 
 |1994| {{Сцяг|Германія||20px}} [[ФК Вісмут Гера|Вісмут (Гера)]]|5 (2) 
 |1994—1997| {{Сцяг|Фінляндыя||20px}} [[ФК КаІК Каскінен|КаІК (Каскінен)]]|? (69)
 |1998| {{Сцяг|Беларусь||20px}} [[ФК Славія Мазыр|Славія (Мазыр)]]|11 (2)}} 
| нацыянальная зборная       = {{футбольная кар’ера
 |1984—1986|{{Сцяг|СССР||20px}} [[Зборная СССР па футболе|СССР]]|14 (4)}}  
| трэнерскія клубы           = {{футбольная кар’ера
 |2000—2002|{{Сцяг|Беларусь||20px}} [[ФК Дынама Мінск|Дынама (Мінск)]]|{{Comment|трэнер|асістэнт галоўнага трэнера}}
 |2001|{{Сцяг|Беларусь||20px}} [[ФК Дынама Мінск|Дынама (Мінск)]]|{{Comment|в.а.|выканаўца абавязкаў галоўнага трэнера}}
 |2003—2004|{{Сцяг|Беларусь||20px}} [[ФК Віцебск|Лакаматыў (Віцебск)]]| 
 |2005—2008|{{Сцяг|Беларусь||20px}} [[ФК Смаргонь|Смаргонь]]| 
 |2006—2009|{{Сцяг|Беларусь||20px}} [[Моладзевая зборная Беларусі па футболе|Беларусь (да 21)]]|{{Comment|трэнер|асістэнт галоўнага трэнера}}
 |2009—2011|{{Сцяг|Беларусь||20px}} [[Моладзевая зборная Беларусі па футболе|Беларусь (да 21)]]|
 |2011—2012|{{Сцяг|Беларусь||20px}} [[Алімпійская зборная Беларусі па футболе|Беларусь (алімпійская)]]|  
 |2011—2014|{{Сцяг|Беларусь||20px}} [[Зборная Беларусі па футболе|Беларусь]]|
 |2016—2017|{{Сцяг|Беларусь||20px}} [[ФК Мінск|Мінск]]|
 |2018|{{Сцяг|Беларусь||20px}} [[ФК Белшына|Белшына (Бабруйск)]]|  
 |2019|{{Сцяг|Беларусь||20px}} [[ФК Нёман Гродна|Нёман (Гродна)]]|{{Comment|трэнер|асістэнт галоўнага трэнера}}
 |2019|{{Сцяг|Беларусь||20px}} [[Моладзевая зборная Беларусі па футболе|Беларусь (да 21)]]|{{Comment|трэнер|асістэнт галоўнага трэнера}}
 |2019—2021|{{Сцяг|Беларусь||20px}} [[Зборная Беларусі па футболе|Беларусь]]|{{Comment|трэнер|асістэнт галоўнага трэнера}}
 |2021—|{{Сцяг|Беларусь||20px}} [[Зборная Беларусі па футболе|Беларусь]]| }} 
}}

'''Георгій Пятровіч Кандрацьеў''' (нар. {{ДН|7|1|1960}}, [[Любанічы (Талачынскі раён)|Любанічы]], [[Талачынскі раён]], [[Віцебская вобласць]], [[Беларуская ССР]]) — беларускі і савецкі футбаліст, трэнер. У цяперашні час працуе галоўным трэнерам [[Зборная Беларусі па футболе|нацыянальнай зборнай Беларусі]].

== Кар’ера іграка ==
У дзяцінстве займаўся многімі відамі спорту адразу: удзельнічаў у раённых спаборніцтвах па лёгкай атлетыцы. Паступіўшы ў Віцебскі тэхнікум фізкультуры, пачаў сур’ёзна займацца футболам. У гэты ж час прыняты ў групу падрыхтоўкі віцебскай [[ФК Віцебск|«Дзвіны»]], праз некаторы час пачаў выступаць у гэтай камандзе за асноўны склад у Другой лізе саюзнага першынства па футболе. За 2 сезоны ў камандзе праявіў сябе як бамбардзір — у кожным з двух сезонаў (1978 і 1979) забіваў па 11 мячоў.

У 1980 годзе быў запрошаны ў [[ФК Дынама Мінск|«Дынама» (Мінск)]]. Паколькі ў камандзе быў дэфіцыт форвардаў, амаль адразу зайграў у аснове — у 1-м сезоне правёў 11 гульняў. Але ўжо наступны сезон быў практычна страчаны — Георгій правёў яго ў дублі. Больш за тое, два месяцы ў 1981 гуляў за [[ФК Дынама Брэст|«Дынама» (Брэст)]], адначасова з’яўляючыся яшчэ і ваеннаслужачым. У канцы года ўсё ж вернуты ў Мінск. Пасля гэтага Кандрацьеў — асноўны ігрок «мінчукоў». Быў капітанам каманды адзін сезон.

З 1984 года стаў прыцягвацца да гульняў за зборную СССР. Правёў 14 гульняў, у пяці выхадзіў у стартавым складзе. Забіў 4 мяча. Кар’ера ў зборнай завяршылася адразу пасля зняцця з пасады галоўнага трэнера зборнай [[Эдуард Малафееў|Эдуарда Малафеева]] летам 1986 года.

У сезоне 1988, пасля вяртання ў Мінск [[Эдуард Малафееў|Эдуарда Малафеева]] ў якасці галоўнага трэнера, гуляў нестабільна, забіў усяго 1 гол. У выніку, [[Эдуард Малафееў]] адлічыў Кандрацьева з [[ФК Дынама Мінск|«Дынама» (Мінск)]].

Георгій у 1989 годзе пераехаў у Адэсу, дзе правёў некалькі сезонаў за «Чарнаморац». У 1991 годзе, разлічваючы на ​​дапамогу ў замежным працаўладкаванні, пераехаў гуляць у Маскву за «Лакаматыў». У другой палове 1991 года тры месяцы гуляў за [[ФК Санкт-Пёльтэн|«Санкт-Пёльтэн»]], у якога «зламаўся» асноўны форвард. Па вяртанні ў строй нападніка, Кандрацьеў з’ехаў дадому.

У 1992 годзе гуляў за [[ФК Маладзечна|«Металург»]] (Маладзечна), а ў стартавым матчы чэмпіянату Беларусі 1992/93 ударыў суддзю і атрымаў дыскваліфікацыю на 15 гульняў. У 1993 пераехаў на Украіну, дзе разам з экс-дынамаўцам Сяргеем Гоманавым выступаў за «Тэмп» (Шапятоўка). У 1993 годзе гуляў у оберлізе за «Вісмут». Пасля 5-ці гульняў, з’ехаў дадому рабіць візу, але аформіць яе ў тэрмін не паспеў. У клубе адмовіліся плаціць футбалісту заробак за спазненне і Кандрацьеў зноў вярнуўся дадому. У 1994—1997 гадах гуляў у Фінляндыі за каманду КаІК Каскінен разам з Юрыем Жалудковым і Валерыем Алейнікам. У 1998 годзе завяршыў кар’еру ў мазырскай [[ФК Славія Мазыр|«Славіі»]].

== Кар’ера трэнера ==
У 2003 годзе паступіў і скончыў ВШТ. 12 снежня 2010 года ў Маскве скончыў 240-гадзіннае навучанне ў ВШТ на трэнерскіх курсах і атрымаў ліцэнзію Pro.

Трэнерскую працу пачаў у 1998 годзе ў якасці другога трэнера мазырскай [[ФК Славія Мазыр|«Славіі»]], дзе заканчваў кар’еру іграка. У 2000—2002 гадах працаваў другім трэнерам [[ФК Дынама Мінск|«Дынама» (Мінск)]], прычым з ліпеня па кастрычнік 2001 года выконваў абавязкі галоўнага трэнера. Працаваў галоўным трэнерам віцебскага [[ФК Віцебск|«Лакаматыва»]] (2003—2004) і «Смаргоні» (2005—2008) — вывеў апошні клуб у [[Вышэйшая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе|Вышэйшую лігу чэмпіянату Беларусі па футболе]].

З 2009 года ўзначальваў моладзевую зборную Беларусі, з якой стаў бронзавым прызёрам чэмпіянату Еўропы (2011) і заваяваў пуцёўку на Алімпійскія гульні 2012. Са снежня 2011 года адначасова з’яўляўся галоўным трэнерам [[Зборная Беларусі па футболе|зборнай Беларусі па футболе]].

На Алімпійскіх гульнях зборная пад кіраўніцтвам Кандрацьева заняла трэцяе месца ў групе, што не дазволіла ёй выйсці ў чвэрцьфінал. Як галоўны трэнер нацыянальнай зборнай правёў увесь адборачны цыкл да [[Чэмпіянат свету па футболе 2014|чэмпіянату свету 2014]], у якім Беларусь выступіла няўдала, заняўшы апошняе месца ў групе. На старце кваліфікацыі да [[Чэмпіянат Еўропы па футболе 2016|чэмпіянату Еўропы 2016]] Беларусь у гасцях згуляла ўнічыю з [[Зборная Люксембурга па футболе|Люксембургам]] (1:1), пасля чаго ў хатніх матчах саступіла [[Зборная Украіны па футболе|Украіне]] (0:2) і [[Зборная Славакіі па футболе|Славакіі]] (1:3). На наступны дзень пасля апошняга паражэння, 13 кастрычніка 2014, Кандрацьеў пакінуў пасаду галоўнага трэнера нацыянальнай зборнай&lt;ref&gt;[http://football.by/news/62524.html Руководство АБФФ приняло отставку Георгия Кондратьева]&lt;/ref&gt;.

У сезоне 2015 заставаўся без трэнерскай працы. У лістападзе 2015 года стала вядома, што Кандрацьеў стане новым галоўным трэнерам футбольнага клуба [[ФК Мінск|«Мінск»]]&lt;ref&gt;[http://football.by/news/78528.html Георгий Кондратьев назначен главным тренером &quot;Минска&quot;]&lt;/ref&gt;. У студзені 2016 года афіцыйна ўзначаліў сталічны клуб&lt;ref&gt;[http://www.football.by/news/80186.html Георгий Кондратьев официально возглавил &quot;Минск&quot;]&lt;/ref&gt;. У сезоне 2016 прывёў каманду да чацвёртага месца ў чэмпіянаце. У сезоне 2017 «Мінск» узяў курс на амаладжэнне, і Кандрацьеў пагадзіўся падоўжыць супрацоўніцтва са сталічным клубам. У новым складзе, большасць якога стваралі маладыя ўласныя выхаванцы, каманда апынулася ў ніжняй частцы табліцы і заняла 14-е месца. У снежні 2017 года па заканчэнні кантракта пакінуў сталічны клуб&lt;ref&gt;[https://by.tribuna.com/football/1058791116.html Лухвич стал главным тренером «Минска»]&lt;/ref&gt;.

У студзені 2018 года ўзначаліў бабруйскую [[ФК Белшына|«Белшыну»]]&lt;ref&gt;[http://football.by/news/108648.html Георгий Кондратьев официально возглавил &quot;Белшину&quot;]&lt;/ref&gt;. У кастрычніку 2018 года, пасля паражэння ад [[ФК Славія Мазыр|«Славіі»]] (0:2), якое практычна пазбавіла бабруйскую каманду шанцаў на выхад у Вышэйшую лігу, паканіў пасаду галоўнага трэнера&lt;ref&gt;[http://football.by/news/119445.html Кондратьев покинул пост главного тренера &quot;Белшины&quot;]&lt;/ref&gt;.

У студзені 2019 года ўвайшоў у трэнерскі штаб [[Ігар Кавалевіч|Ігара Кавалевіча]] ў гродзенскім [[ФК Нёман Гродна|«Нёмане»]]&lt;ref&gt;[http://football.by/news/122539.html Георгий Кондратьев вошел в тренерский штаб &quot;Немана&quot;]&lt;/ref&gt;. У лютым 2019 года стаў таксама памочнікам [[Міхаіл Міхайлавіч Мархель|Міхаіла Мархеля]] ў [[Моладзевая зборная Беларусі па футболе|моладзевай зборнай Беларусі]]&lt;ref&gt;[https://by.tribuna.com/football/1071568066.html Болтрушевич, Мирослав Хлебосолов и еще 17 футболистов вызваны для подготовки к матчу против Гибралтара]&lt;/ref&gt;, а ў сакавіку з-за занятасці Мархеля самастойна праводзіў збор моладзевай каманды&lt;ref&gt;[https://by.tribuna.com/football/1072504124.html Кондратьев из-за занятости Мархеля с U-17 проведет сбор молодежной сборной Беларуси]&lt;/ref&gt;. У чэрвені 2019 года, з прызначэннем Мархеля галоўным трэнерам [[Зборная Беларусі па футболе|нацынальнай зборнай Беларусі]], увайшоў у яго штаб&lt;ref&gt;[http://football.by/news/127930.html Кондратьев, Юрий Мархель, Сулима и Ровнейко войдут в штаб Михаила Мархеля в сборной Беларуси]&lt;/ref&gt;, у сувязі з чым пакінуў «Нёман»&lt;ref&gt;[http://football.by/news/128117.html Георгий Кондратьев покинул &quot;Неман&quot;]&lt;/ref&gt;.

У красавіку 2021 года, пасля адстаўкі Мархеля, быў прызначаны выканаўцам абавязкаў галоўнага трэнера зборнай Беларусі&lt;ref&gt;[https://football.by/news/150326.html Георгий Кондратьев назначен и.о. главного тренера сборной Беларуси]&lt;/ref&gt;, а ў ліпені таго ж года быў зацверджаны на пасадзе&lt;ref&gt;[https://football.by/news/154160.html Георгий Кондратьев утвержден в должности главного тренера сборной Беларуси]&lt;/ref&gt;.

== Дасягненні ==
* Чэмпіён СССР (1982)
* Бронзавы прызёр чэмпіянату СССР (1983)
* Фіналіст кубка СССР (1987)
* Уладальнік Кубка Федэрацыі футбола СССР (1990)&lt;ref&gt;''Віталій Орлов'' [https://iodessit.com/uk/eternal-odeski-zlety-futbolista-georgiya-kondratyeva Одеські злети футболіста Георгія Кондратьєва] {{ref-uk}} // Я — одесит, 19.08.2022&lt;/ref&gt;.
* Член клуба Рыгора Фядотава (забіў на вышэйшым узроўні 115 галоў)
* Майстар спорту СССР

{{Зноскі}}

{{Трэнеры зборнай Беларусі па футболе}}
{{Склад моладзевай зборнай Беларусі па футболе на чэмпіянаце Еўропы 2011}}
{{Склад зборнай Беларусі па футболе на Алімпійскіх гульнях 2012}}
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Кандрацьеў Георгій Пятровіч}}
[[Катэгорыя:Футбалісты Беларусі]]
[[Катэгорыя:Футбалісты СССР]]
[[Катэгорыя:Ігракі зборнай СССР па футболе]]
[[Катэгорыя:Ігракі ФК Славія Мазыр]]
[[Катэгорыя:Ігракі ФК Тэмп Шапятоўка]]
[[Катэгорыя:Ігракі ФК Маладзечна]]
[[Катэгорыя:Ігракі ФК Санкт-Пёльтэн]]
[[Катэгорыя:Ігракі ФК Лакаматыў Масква]]
[[Катэгорыя:Ігракі ФК Чарнаморац Адэса]]
[[Катэгорыя:Ігракі ФК Дынама Мінск]]
[[Катэгорыя:Ігракі ФК Дынама Брэст]]
[[Катэгорыя:Ігракі ФК Віцебск]]
[[Катэгорыя:Футбольныя трэнеры Беларусі]]
[[Катэгорыя:Трэнеры ФК Белшына]]
[[Катэгорыя:Трэнеры ФК Мінск]]
[[Катэгорыя:Трэнеры зборнай Беларусі па футболе]]
[[Катэгорыя:Трэнеры маладзёжнай зборнай Беларусі па футболе]]
[[Катэгорыя:Трэнеры ФК Смаргонь]]
[[Катэгорыя:Трэнеры ФК Віцебск]]
[[Катэгорыя:Трэнеры ФК Дынама Мінск]]
[[Катэгорыя:Майстры спорту СССР]]
[[Катэгорыя:Заслужаныя трэнеры Рэспублікі Беларусь]]
[[Катэгорыя:Трэнеры МФК Сімург]]
[[Катэгорыя:Ігракі МФК Сімург]]</text>
      <sha1>1o0l1knyhl7fy4ulxcrjpco6g3az63g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Замкі Беларусі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>103667</id>
    <revision>
      <id>4195176</id>
      <parentid>4050387</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T18:19:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vasil777</username>
        <id>110835</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выява</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="60968" xml:space="preserve">[[Выява:2005. Stamp of Belarus 0628-0629.jpg|250px|thumb|Паштовая марка Беларусі.]]
'''Замкі Беларусі''' — абарончыя збудаванні, пабудаваныя на тэрыторыі сучаснай [[Беларусь|Рэспублікі Беларусь]] у XIII—XVII стагоддзях. Большасць замкаў да нашых дзён не захаваліся. Замак як тып збудавання ўяўляе сабой абарончы аб’ект, які ўяўляе сабой замкнёны комплекс абарончых, жылых і іншых спецыяльных пабудоў, выконвае рэзідэнцыяльныя і адміністрацыйна-грамадскія функцыі&lt;ref name=&quot;ВКЛЭ&quot;&gt;Дзярновіч А. Замак // Вялікае Княства Літоўскае. Энцыклапедыя у 3 т. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя імя П. Броўкі, 2005. — Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — С. 643—646. — 684 с. — ISBN 985-11-0314-4.&lt;/ref&gt;.

== Гісторыя ==
Замкі будаваліся ў зручных для абароны месцах — на ўзвышшах («горныя») або ў нізінах («дольныя»), мелі рэгулярную і нерэгулярную кампазіцыю плана. На тэрыторыі Беларусі было распаўсюджана будаўніцтва драўляных замкаў (у [[Горад Орша|Оршы]], [[Гарадскі пасёлак Радашковічы|Радашковічах]], [[Горад Пінск|Пінску]], [[Горад Гомель|Гомелі]], [[Гарадскі пасёлак Глуск|Глуску]], [[Горад Магілёў|Магілёве]] і іншых месцах) і каменныя ([[Лідскі замак|Лідскі]], [[Крэўскі замак|Крэўскі]], [[Навагрудскі замак|Навагрудскі]], [[Мірскі замак|Мірскі]], [[Быхаўскі замак|Быхаўскі]], [[Смалянскі замак|Смалянскі]], [[Любчанскі замак|Любчанскі]], [[Ляхавіцкі замак|Ляхавіцкі]], [[Заслаўскі замак|Заслаўскі замкі]]).

Першыя замкі ў Беларусі былі агульнагарадскім княжацкімі цытадэлямі ([[Гродзенскі замак]]), некаторыя з іх мелі значныя памеры. Прыватнаўласніцкіх рэзідэнцыі XVI—XVIII стагоддзяў складаліся з паасобных умацаванняў і палаца, якому адводзілася галоўная роля ў архітэктурнай кампазіцыі. Для большасці замкаў XV—XVI стагоддзяў характэрныя рысы [[Готыка|готыкі]] і [[рэнесанс]]у, з XVII стагоддзя назіраецца перавага [[барока|барочных]] элементаў. У сярэдзіне XVI стагоддзя будуюцца замкі з [[бастыён]]най сістэмай умацаванняў ([[Заслаўскі замак]], [[Ляхавіцкі замак]]). З канца XVI стагоддзя замкавае будаўніцтва паступова трансфармуецца ў палацава-замкавае ([[Нясвіжскі палацава-паркавы комплекс|Нясвіжскі комплекс]], [[Гальшанскі замак|Гальшанскі палац]]). Многія старыя замкі рэканструяваліся, атачаліся паркам. У канцы XVIII стагоддзя сярэднявечныя ўмацавання замянілі крэпасці са шматкіламетровыя лініямі абароны і элементамі найноўшай фартыфікацыі.

Замкавае будаўніцтва аказвала ўплыў на архітэктуру абарончых цэркваў, касцёлаў, жылых дамоў, гарадскіх варот ([[Мураванкаўская царква-крэпасць]], [[Сынковіцкая царква-крэпасць]], [[Камайскі касцёл]]).

== Спіс замкаў ==
{| width=90 % class=&quot;wikitable sortable&quot;
! width=8 % | Замак
! width=15 % | Назва
! width=8 % | Месца
! width=8 % | матэрыял
! width=8 % | Гады існавання
! width=8 % | Стан
|-
| [[Файл:Aršanski zamak. Аршанскі замак (XVI).jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Аршанскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Орша]]
| align=&quot;center&quot;| мураваны замак
| align=&quot;center&quot;| XIV — XVII стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
|
| align=&quot;center&quot;|'''[[Асабняцкі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Асабнякі]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак 
| align=&quot;center&quot;| XІІI — XІV стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| 
| align=&quot;center&quot;|'''[[Астрашыцка-Гарадоцкія замкава-палацавыя комплексы|Астрашыцкі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Астрашыцкі Гарадок]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XVI — XVIІ стст.
| align=&quot;center&quot;| не захаваўся
|-
|[[Файл:Coat of Arms of Astryna (1792).jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Астрынскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Астрына]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак 
| align=&quot;center&quot;| XІІ — XІІІ стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|- 
|[[Файл:Ašmiany, Ašmianka. Ашмяны, Ашмянка (E. Langkau, 1915).jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Ашмянскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Ашмяны]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак 
| align=&quot;center&quot;| XІІI — XV стст.
| align=&quot;center&quot;| не захаваўся
|-
|[[Файл: Babinavičy, Łučosa. Бабінавічы, Лучоса (1926).jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Бабінавіцкі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Бабінавічы (Лёзненскі раён)|Бабінавічы]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак 
| align=&quot;center&quot;| XVІІI ст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
|[[Файл: Bobruisk Castle.jpg |100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Бабруйскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Бабруйск]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак 
| align=&quot;center&quot;| XІV — XVІІI ст.
| align=&quot;center&quot;| разбураны ў часы Расійскай імперыі
|-
|  
| align=&quot;center&quot;|'''[[Баркулабаўскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Баркалабава|Баркулабава]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| [[1564]] — XVIII ст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Рэшткі турмы сярэдзіны ХІХ ст. на барысаўскім замчышчы.jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Барысаўскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Барысаў]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны, пазней мураваны турэмны замак
| align=&quot;center&quot;| XIII—XVII стст.
| align=&quot;center&quot;| рэшткі пазнейшага турэмнага замку
|-
| 
| align=&quot;center&quot;|'''[[Замак Кміты|Беразавецкі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Беразавец (Карэліцкі раён)|Беразавец]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак на мураваным падмурку
| align=&quot;center&quot;| пачатак XVI — XVIІ стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл: Plan of Brest, Castle 1657.jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Берасцейскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Брэст]]
| align=&quot;center&quot;| драаўляна-мураваны замак
| align=&quot;center&quot;| XII — XIX стст.
| align=&quot;center&quot;| не захаваўся, у 2013 годзе знойдзены рэшткі мураванай сцяны
|-
| 
| align=&quot;center&quot;|'''[[Брагінскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Брагін]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XV — XVIІ стст.
| align=&quot;center&quot;| не захаваўся
|-
| [[Файл:Brasłaŭski zamak. Браслаўскі замак (D. Strukov, 1864).jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Браслаўскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Браслаў]]
| align=&quot;center&quot;| магутны драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XVI —  XVIII стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Byhawski zamak 01.jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Быхаўскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Быхаў]] 
| align=&quot;center&quot;| мураваны замак
| align=&quot;center&quot;| XVII ст. — 
| align=&quot;center&quot;| захаваўся, ідзе рэканструкцыя
|-
|[[Файл:Ільінская гара.jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Бялыніцкі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Бялынічы]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак 
| align=&quot;center&quot;| XVI — XVІІ стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
|
| align=&quot;center&quot;|'''[[Бярозавіцкі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Бярозавічы(Бабрускі раён)|Бярозавічы]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак 
| align=&quot;center&quot;| XІІI — XVІІІ стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Замчища - panoramio.jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Варонецкі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Варонічы (Полацкі раён)|Варонічы]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XVI — XVII стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
|[[Файл:Ваўкавыск. Замчышча (03).jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Ваўкавыскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Ваўкавыск]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| 1258 — 1656
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Viciebsk. Віцебск (1664) (2).jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Віцебскія замкі]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Віцебск]] 
| align=&quot;center&quot;| мураваныя замкі
| align=&quot;center&quot;| XIV — XVIII стст.
| align=&quot;center&quot;| захаваліся падмуркі адной [[Духаўскі круглік|вежы]]
|-
| [[Файл: Silver Adornments of the Vishchyn Treasure Trove.jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Вішчынскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Вішчын]]
| align=&quot;center&quot;| раннефеадальны драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XII — XIII стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
|
| align=&quot;center&quot;|'''[[Воўпаўскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Воўпа]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак 
| align=&quot;center&quot;| XV — XVІІ стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Vysokaje, brama (4.08.2008).jpg |100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Высокаўскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Высокае]]
| align=&quot;center&quot;| муравана-земляны замак
| align=&quot;center&quot;| XVІІ — XVІІІ стст.
| align=&quot;center&quot;| руіны
|-
| 
| align=&quot;center&quot;|'''[[Вялікае Сяло (Баранавіцкі раён)|Вялікасельскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Вялікае Сяло (Баранавіцкі раён)|Вялікае Сяло]] 
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XII ст. — ХІІІ стст. 
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Viacki zamak. Вяцкі замак (1930).jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Вяцкі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Вята (вёска)|Вята]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XVI — XVII стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|- 
| [[Файл:Замчышча ў Галоўчыне.jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Галоўчынскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Галоўчын]]
| align=&quot;center&quot;| драўляна-мураваны замак
| align=&quot;center&quot;| XIV — XVIII стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча з руінамі
|-
| [[Файл:Гальшанскі замак2.jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Гальшанскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Гальшаны]]
| align=&quot;center&quot;| мураваны замак
| align=&quot;center&quot;| XVI ст. —
| align=&quot;center&quot;| руіны, ідзе рэканструкцыя
|-
| [[Файл:П. Гарадзішча - Гарадзішча пэрыяду раньняга феадалізму DSC08032.JPG|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Гарадзішча (археалагічны помнік, Баранавіцкі раён)|Гарадзішчанскі замак (Варута)]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Гарадзішча (Баранавіцкі раён)]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XI — XIII стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| 
| align=&quot;center&quot;|'''[[Гарадзішча (Воранаўскі раён)|Гарадзішчанскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Гарадзішча (Воранаўскі раён)]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XIV — XVII  стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| 
| align=&quot;center&quot;|'''[[Гарадзішча (Ляхавіцкі раён)|Гарадзішчанскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Гарадзішча (Ляхавіцкі раён)]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XIІ — XIIІ стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Haradok. Гарадок (1778, 1839).jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Гарадоцкі замак (Віцебская вобласць)|Гарадоцкі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Гарадок]]
| align=&quot;center&quot;| мураваны бастыённы замак
| align=&quot;center&quot;| XVII ст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Haradok, Maladzyechna District (02).jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Гарадоцкі замак (Маладзечанскі раён)]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Гарадок (Маладзечанскі раён)]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XI — XVII стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Геранёны. Рэшткі замка.jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Геранёнскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Геранёны]]
| align=&quot;center&quot;| мураваны замак
| align=&quot;center&quot;| XV — XVIII стст.
| align=&quot;center&quot;| руіны
|-
| 
| align=&quot;center&quot;|'''[[Глыбоцкі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Глыбокае]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XVI — XVIII стст.
| align=&quot;center&quot;| не захаваўся
|-
| [[Файл:Hlusk Castle 03.jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Глускі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Глуск]]
| align=&quot;center&quot;| мураваны бастыённы замак
| align=&quot;center&quot;| XVI — XVІIІ стст. 
| align=&quot;center&quot;| захаваліся валы і рэшткі бастыёнаў
|-
|
| align=&quot;center&quot;|'''[[Глуска-Пагарэльскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Гарадок (Глускі раён)|Гарадок(Глуск Пагарэлы)]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак 
| align=&quot;center&quot;| XVI —  XVIІІ стст.
| align=&quot;center&quot;| не захаваўся
|-
| [[Файл:Gomel fortress in the 16th century.gif|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Гомельскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Гомель]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XIV — XVIII стст.
| align=&quot;center&quot;| не захаваўся
|-
| 
| align=&quot;center&quot;|'''[[Гомель (Полацкі раён)|Гомльскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Гомель (Полацкі раён)|Гомель]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XVI ст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| 
| align=&quot;center&quot;|'''[[Горвальскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Горваль]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XVI — XVIII стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| 
| align=&quot;center&quot;|'''[[Горскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Горы (Горацкі раён)|Горы]]
| align=&quot;center&quot;| бастыённы замак з землянымі ўмацаваннямі
| align=&quot;center&quot;| XVI — XVIII стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Гродна. Новы замак (02).jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Новы замак (Гродна)|Гродзенскі Новы замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Гродна]]
| align=&quot;center&quot;| мураваны палац
| align=&quot;center&quot;| XVIII ст. — 
| align=&quot;center&quot;| захаваўся
|-
| [[Файл:Old Castle in Grodno 04 12.jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Стары замак (Гродна)|Гродзенскі Стары замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Гродна]]
| align=&quot;center&quot;| мураваны замак
| align=&quot;center&quot;| ХІ ст. — 
| align=&quot;center&quot;| захаваўся, ідзе рэканструкцыя
|-
|[[Файл:Hresk, Sava. Грэск, Сава (1928).jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Грэскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Грэск]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XVI — XVII стст. 
| align=&quot;center&quot;| не захаваўся
|-
| [[Файл:Davyd-Haradocki zamak. Давыд-Гарадоцкі замак (1921-36) (2).jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Давыд-Гарадоцкі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Давыд-Гарадок]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XIV — XVIII стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Dzisna. Дзісна (XVIII, 1934).jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Дзісенскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Дзісна]]
| align=&quot;center&quot;| магутны драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XІV — XVIII стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Hajciuniški. Гайцюнішкі (1915).jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Дом-крэпасць Нонхартаў]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Глуск]]
| align=&quot;center&quot;| мураваны дом-крэпасць
| align=&quot;center&quot;| 1611 г. —  
| align=&quot;center&quot;| захаваўся
|-
| [[Файл:Dryśviacki zamak. Дрысьвяцкі замак (A. Visłocki, 1920-29).jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Дрысвяцкі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Дрысвяты (возера)|Дрысвяты]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XIV — XVII стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Drysa - 2.jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Дрысенскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Верхнядзвінск]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XIV — XVIII стст.
| align=&quot;center&quot;| не захаваўся
|-
| 
| align=&quot;center&quot;|'''[[Друйскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Друя]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XIV — XVIII стст.
| align=&quot;center&quot;| не захаваўся
|-
| 
| align=&quot;center&quot;|'''[[Друцкі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Друцк]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XIV — XVII стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча з адноўленнай брамай
|-
| [[Файл:Dubroŭna.Zamčyšča.JPG|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Дубровенскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Дуброўна]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XVI — XVIII стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Ździecieł, Zamkavaja. Зьдзецел, Замкавая (1919-39).jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Дзятлаўскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Дзятлава]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;|  XVІ — XVIII стст.
| align=&quot;center&quot;| не захаваўся
|-
| 
| align=&quot;center&quot;|'''[[Езярышчанскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Езярышча]]
| align=&quot;center&quot;| магутны драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XIV — XVII стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| 
| align=&quot;center&quot;|'''[[Жаберскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Жабер]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны бастыённы замак
| align=&quot;center&quot;| XVII — пачатак XVIII стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| 
| align=&quot;center&quot;|'''[[Жлобінскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Жлобін]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XV — XVII стст. 
| align=&quot;center&quot;| не захаваўся
|-
| [[Файл: Стена Тельманского замка.jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Тэльманскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Тэльман (Брагінскі раён)|Тэльман]]
| align=&quot;center&quot;| мураваны замак
| align=&quot;center&quot;| XVIII ст. — 
| align=&quot;center&quot;| руіны
|-
| 
| align=&quot;center&quot;|'''[[Запрудскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Запруды]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XIV — XVII стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Zasłaŭje, Zamkavaja. Заслаўе, Замкавая (1901-17) (2).jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Заслаўскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Заслаўе]]
| align=&quot;center&quot;| мураваны бастыённы замак
| align=&quot;center&quot;| XVI ст. — 
| align=&quot;center&quot;| руіны
|-
|
| align=&quot;center&quot;|'''[[Збочна (гарадзішча)|Збочнаўскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Збочна]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XІI  — XIV стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Ikaźnienski zamak. Іказьненскі замак (MDL, 1613).jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Іказненскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Іказнь (аграгарадок)|Іказнь]]
| align=&quot;center&quot;| мураваны замак
| align=&quot;center&quot;| XVI  — XVIII стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Tower of Kamyanets 2011 4.JPG|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Камянецкая вежа|Камянецкі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Камянец]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак з мураванай вежай
| align=&quot;center&quot;| XIII ст. — 
| align=&quot;center&quot;| захавалася мураваная [[Камянецкая вежа|вежа]]
|-
| 
| align=&quot;center&quot;|'''[[Каменскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Камень (Валожынскі раён)|Камень]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XVI — XVII стст. 
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| 
| align=&quot;center&quot;|'''[[Камень-Харэцкі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Камена (Лагойскі раён)|Камена]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XV — XVII стст. 
| align=&quot;center&quot;| не захаваўся
|-
| [[Файл:Orda Karolin.jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Каралінскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Каралін (прадмесце)|Каралін]]
| align=&quot;center&quot;| мураваны замак
| align=&quot;center&quot;| XVIІ  — XVIII стст.
| align=&quot;center&quot;| не захаваўся
|-
| 
| align=&quot;center&quot;|'''[[Касцянеўскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Касцянева]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак 
| align=&quot;center&quot;| XIII ст.  
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Klecki zamak. Клецкі замак (A. Visłocki, 1923).jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Клецкі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Клецк]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны, пазней драўляна-мураваны замак
| align=&quot;center&quot;| XI — XVIII стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Kobryń, Muchaviec-Babrujskaja. Кобрынь, Мухавец-Бабруйская (N. Orda, 7.04.1864).jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Кобрынскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Кобрын]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XІV  — XVIII стст.
| align=&quot;center&quot;| не захаваўся
|-
| [[Файл:Kojdanaŭski zamak. Койданаўскі замак (1900) .jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Койданаўскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Дзяржынск]]
| align=&quot;center&quot;| мураваны замак
| align=&quot;center&quot;| XV ст. — 
| align=&quot;center&quot;| руіны
|-
| [[Файл:Замчышча ў Капылі.jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Капыльскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Капыль]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XIV — XVIII стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Kopys castle 01.jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Копыскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Копысь]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XIV — XVIII стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча, аднаўляюцца драўляныя ўмацаванні
|-
| [[Файл:Ikaźnienski zamak. Іказьненскі замак (MDL, 1613).jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Касаржэўскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Валь]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XVIІ ст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Kosaŭskі palac, 2016.jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Косаўскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Косава (горад)|Косава]]
| align=&quot;center&quot;| мураваны палац
| align=&quot;center&quot;| 1828 — 
| align=&quot;center&quot;| захаваўся
|-
| [[Файл:Kreva pano.jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Крэўскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Крэва]]
| align=&quot;center&quot;| мураваны замак
| align=&quot;center&quot;| XIV ст. — 
| align=&quot;center&quot;| руіны, ідзе рэканструкцыя
|-
| [[Файл:Fortress Kaziany Belarus 1579.jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Казьянскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Казьяны (Шумілінскі раён)|Казьяны]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XVI ст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-

| [[Файл:Fortress Krasny Belarus 1579.jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Крэпасць Красна]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[п. Красны]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XVI ст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| 
| align=&quot;center&quot;|'''[[Кульбачына|Кульбачанскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Кульбачына]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак 
| align=&quot;center&quot;| XIII ст. 
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| 
| align=&quot;center&quot;|'''[[Кульнёўскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Кульнева]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак 
| align=&quot;center&quot;| XVI ст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| 
| align=&quot;center&quot;|'''[[Замак Няшчорда]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[возера Нішча|мыс возера Нішча]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XVI ст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| 
| align=&quot;center&quot;|'''[[Красамайскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Красамай (вёска)|Красамай]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XV ст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Fortress Sitna Belarus 1579.jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Крэпасць Сітна]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Вялікае Сітна]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XVI ст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Fortress Sokal Belarus 1579.jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Замак Сокал]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Сакалішча]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XVI ст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Fortress Susza Belarus 1579.jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Крэпасць Суша]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Суша]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XVI ст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Fortress Turoula Belarus 1579.jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Крэпасць Туроўля]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Туроўля (вёска)|Туроўля]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XVI ст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| 
| align=&quot;center&quot;|'''[[Крыўлянскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Крыўляны (Жабінкаўскі раён)|Крыўляны]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны бастыённы замак
| align=&quot;center&quot;| XVII —  XVIII стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Krichev Castle and Church of Saint Nicholas in Krichev.JPG|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Крычаўскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Крычаў]]
| align=&quot;center&quot;| драўляна-мураваны замак
| align=&quot;center&quot;| XIV — XVIII стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча з руінамі
|-
| [[Файл: Краявіды Лепеля. Возера.jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Лепельскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Лепель]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XVI — XVIІІ стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Lida. Ліда (4.10.2009).jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Лідскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Ліда]]
| align=&quot;center&quot;| мураваны замак
| align=&quot;center&quot;| XІV ст. - 
| align=&quot;center&quot;| захаваўся
|-
| [[Файл:Łahojski zamak, Bazylanski. Лагойскі замак, Базылянскі (M. Januševič, 1850).jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Лагойскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Лагойск]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XV - XVIІ стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Łojeŭ. Лоеў (C. von Eygerd, 1663).jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Лоеўскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Лоеў]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XIV — XVIII стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Гарадзішча 2.jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Лоскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Лоск]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XIV — XVIII стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| 
| align=&quot;center&quot;|'''[[Лукомскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Лукомль]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XIV — XVI стст.
| align=&quot;center&quot;| не захаваўся
|-
| [[Файл:Лыскаўскі замак 003.Jpeg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Лыскаўскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Лыскава (Пружанскі раён)|Лыскава]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XV — XVIII стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Liubča Castle 20180501 173501.jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Любчанскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Любча]]
| align=&quot;center&quot;| мураваны замак
| align=&quot;center&quot;| XVI ст. - 
| align=&quot;center&quot;| захаваўся
|-
| [[Файл:Lyachavichy.gif|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Ляхавіцкі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Ляхавічы]]
| align=&quot;center&quot;| мураваны замак
| align=&quot;center&quot;| XVI — XVIII стст.
| align=&quot;center&quot;| не захаваўся
|-
| [[Файл:Mienski zamak. Менскі замак (J. Drazdovič, 1920).jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Мінскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Мінск]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XI — XVIII стст.
| align=&quot;center&quot;| не захаваўся
|-
| [[Файл:Belarus Mir Mir Castle Complex 8101 2085.jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Мірскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Мір (Карэліцкі раён)|Мір]]
| align=&quot;center&quot;| мураваны замак
| align=&quot;center&quot;| XVI ст. — 
| align=&quot;center&quot;| захаваўся
|-
| [[Файл:Mahiloŭ. Магілёў (XVIII) (2).jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Магілёўскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Магілёў]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XVI - XIX стст.
| align=&quot;center&quot;| не захаваўся
|-
| 
| align=&quot;center&quot;|'''[[Магільнянскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Магільна (Уздзенскі раён)|Магільна]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XVI — XVII стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Мозырский замок.jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Мазырскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Мазыр]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XV — XVIII стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча з адбудаванымі драўлянымі ўмацаваннямі
|-
| [[Файл:Mahiloŭ. Магілёў (XVIII) (2).jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Магілёўскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Магілёў]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XVI — XIX стст.
| align=&quot;center&quot;| не захаваўся
|-
|
| align=&quot;center&quot;|'''[[Маладзечанскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Маладзечна]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| ХIV — ХVIII стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
|
| align=&quot;center&quot;|'''[[Маскавіцкі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Маскавічы]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак 
| align=&quot;center&quot;| ХI — ХIII стст. 
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
|
| align=&quot;center&quot;|'''[[Пескаўскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Пескі]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак 
| align=&quot;center&quot;| XVI —  XVIІІ стст.
| align=&quot;center&quot;| не захаваўся
|- 
| [[Файл:Мсцібава. Замчышча.jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Мсцібаўскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Мсцібава]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XIII — ХVIII стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Макет Мсціслаўскага замчышча.JPG|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Мсціслаўскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Мсціслаў]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XІV — ХVIII стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча з адноўленымі ўмацаваннямі
|-
| [[Файл:Старая Мыш. Валы замка Хадкевіча (01).jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Мышскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Старая Мыш]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XVI — XVIІ стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Miadzielski zamak. Мядзельскі замак (MDL, 1613).jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Мядзельскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Мядзель]]
| align=&quot;center&quot;| мураваны замак
| align=&quot;center&quot;| XV — XVIІI стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Belarus Nesvizh Castle 7259 2050.jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Нясвіжскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Нясвіж]]
| align=&quot;center&quot;| мураваны замак
| align=&quot;center&quot;| XVI ст. — 
| align=&quot;center&quot;| захаваўся
|-
| [[Файл:Castle Navahrudak.JPG|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Навагрудскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Навагрудак]]
| align=&quot;center&quot;| мураваны замак
| align=&quot;center&quot;| XIV ст. — 
| align=&quot;center&quot;| руіны
|-
| 
| align=&quot;center&quot;|'''[[Навабыхаўскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Новы Быхаў]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XVI — XVIІ стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| 
| align=&quot;center&quot;|'''[[Панізоўскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Панізоўе (Лагойскі раён)|Панізоўе]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XІІ — XІІІ стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча 
|-
| [[Файл:Pietrykaŭ. Петрыкаў (S. Kasakoŭski, 1890-99).jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Петрыкаўскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Петрыкаў]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XVI—XIX стст.
| align=&quot;center&quot;| не захаваўся
|-
| [[Файл:Pinsk 1863 197.jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Пінскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Пінск]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XII — XVII стст.
| align=&quot;center&quot;| не захаваўся
|-
| [[Файл:Piszczalauski castle (Miensk, Bielarus) bXX 01.jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Пішчалаўскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Мінск]]
| align=&quot;center&quot;| мураваны турэмны замак
| align=&quot;center&quot;| XІХ ст. — 
| align=&quot;center&quot;| захаваўся
|-
| [[Файл:Polatsk XVI.jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Верхні замак (Полацк)|Полацкі Верхні замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Полацк]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XI — XVIII стст.
| align=&quot;center&quot;| не захаваўся
|-
| [[Файл:Polatsk XVI.jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Ніжні замак (Полацк)|Полацкі ніжні замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Орша]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XVІ — XVII стст.
| align=&quot;center&quot;| часткова захаваліся валы
|-
| [[Файл:Слаўгарад. Прапойскае замчышча (02).jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Прапойскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Слаўгарад]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XIІІ — XVIIІ стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Muchaviec in Pružany.jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Пружанскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Пружаны]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XVI — XVII стст.
| align=&quot;center&quot;| не захаваўся
|-
| [[Файл:Радамля (Чавускі раён). Гарадзішча (01).jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Радамльскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Радамля]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XII — XVII стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Радашковіцкі замак.jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Радашковіцкі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Радашковічы]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XVI ст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| 
| align=&quot;center&quot;|'''[[Радунскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Радунь]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XV — XVII стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Ракаўскае замчышча.JPG|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Ракаўскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Ракаў]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XVІ — XVII стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
|
| align=&quot;center&quot;|'''[[Мізерскі(Рацюнскі) замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Рацюнкі]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак 
| align=&quot;center&quot;| ХI — ХIII стст. 
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Рэчыца. Гарадзішча (02).jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Рэчыцкі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Ракаў (Валожынскі раён)|Ракаў]]
| align=&quot;center&quot;| драўляна-гліняны замак
| align=&quot;center&quot;| XVІ — XVII стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Rahačoŭ. Рагачоў (4.07.2009).jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Рагачоўскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Рагачоў]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XVІ — XVIIІ стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Rahačoŭski zamak. Рагачоўскі замак (1901-18) (2).jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Замак каралевы Боны]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Рагачоў]]
| align=&quot;center&quot;| мураваны палац 
| align=&quot;center&quot;| XVІ — XХ стст.
| align=&quot;center&quot;| не захаваўся
|-
| [[Файл:Ramanaŭski zamak. Раманаўскі замак (D. Strukov, 1864-67).jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Раманаўскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Леніна (Горацкі раён)|Леніна]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XVІІ — XVIIІ стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Ruzhany302.JPG|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Ружанскі палац]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Ружаны]]
| align=&quot;center&quot;| мураваны палац
| align=&quot;center&quot;| XVII — XVIII стст.
| align=&quot;center&quot;| захаваўся
|-
| 
| align=&quot;center&quot;|'''[[Свержанскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Двор Свержань|Свержань]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XV — XVI стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Siomkau Haradok castle 03.jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Сёмкаўскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Сёмкаў Гарадок]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XІІІ — XV стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча з руінамі капліцы
|-
| 
| align=&quot;center&quot;|'''[[Свірскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Свір (возера)|Свір]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XIII — XVI стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Гарадзішча ранняга жалезнага веку, а пазней замчышча ў Свіслачы.jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Свіслацкае гарадзішча|Свіслацкі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Свіслач (Асіповіцкі раён)|Свічлач]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XІ — XVIIІ стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча з мураванымі руінамі
|-
| [[Файл:Słonim, Zamčyšča, Aginski. Слонім, Замчышча, Агінскі (1900).jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Слонімскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Слонім]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак, пазней мураваны палац
| align=&quot;center&quot;| ХІ — XVIII стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Sluckaja Fartecyja Fuerstenhoff (Стары горад).jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Слуцкія замкі|Слуцкі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Слуцк]]
| align=&quot;center&quot;| комплекс драўляных замкаў
| align=&quot;center&quot;| XV — XVIIІ стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Belarus-Smalyany-Bely Kovel Castle-1.jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Смалянскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Смальяны|Смаляны]]
| align=&quot;center&quot;| мураваны замак
| align=&quot;center&quot;| XVII ст. — 
| align=&quot;center&quot;| руины
|-
| [[Файл:Stolin, Kopaniec. Столін, Копанец (1930-39).jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Столінскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Столін]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XVI — XVII стст.
| align=&quot;center&quot;| не захаваўся
|-
| 
| align=&quot;center&quot;|'''[[Стрэшынскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Стрэшын]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XII — XVIII стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча 
|-
| [[Файл:Suraž, Dźvina. Сураж, Дзьвіна (1893).jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Суражскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Сураж (Віцебскі раён)|Сураж]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XVІ — XVIIІ стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча 
|-
|[[Файл:Sienna, Sieńnienskaje. Сенна, Сеньненскае (N. Orda, 30.07.1877).jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Сенненскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Сянно]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак 
| align=&quot;center&quot;| XVI —  XVIІІ стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|- 
|[[Файл: Traby. Трабы (B. Tamaševič, 1898).jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Трабскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Трабы]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак 
| align=&quot;center&quot;| XІV — XVI стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
| [[Файл:Гарадзішча старажытнага Турава пэрыяду раньняга сярэднявечча царква 4.JPG|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Тураўскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Тураў]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак з мураванай вежай
| align=&quot;center&quot;| XІ — XVIIІ стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча з мураванымі руінамі
|-
| 
| align=&quot;center&quot;|'''[[Турэйск (Гарадзенская вобласьць)|Турыйскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Турэйск (Гарадзенская вобласьць)|Турэйск]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак 
| align=&quot;center&quot;| XІ — XIIІ стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча 
|-
| [[Файл:Ulski zamak. Ульскі замак (XVI).jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Ульскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Ула (аграгарадок)|Ула]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XVІ — XVIІ стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча 
|-
| [[Файл:Coat of Arms of Chojniki, Belarus.svg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Хойніцкі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Хойнікі]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XVІІ — XVIІІ стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча 
|-
| [[Файл:Chołmieč. Холмеч (1901-18).jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Холмецкі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Холмеч]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XVI — XVII стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча 
|-
| 
| align=&quot;center&quot;|'''[[Цяцерынскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Цяцерын]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XIV — XVII стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча 
|-
| [[Файл:Coat of Arms of Čašniki, Belarus.svg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Чашніцкі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Чашнікі]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XVI ст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча 
|-
| 
| align=&quot;center&quot;|'''[[Чачэрскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Чачэрск]]
| align=&quot;center&quot;| драўляна-гліняны замак
| align=&quot;center&quot;| XІV — XVIIІ стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча 
|-
| [[Файл:Sklou drawing second half XVIIIc.jpg|100px|center]]
| align=&quot;center&quot;|'''[[Шклоўскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Шклоў]]
| align=&quot;center&quot;| драўляны замак
| align=&quot;center&quot;| XVІ — XVII стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча з мураванымі руінамі
|-
|
| align=&quot;center&quot;|'''[[Юнішчынскі замак]]'''
| align=&quot;center&quot;| [[Юнішчы]]
| align=&quot;center&quot;| драўляна-земляны замак
| align=&quot;center&quot;| XIІ — XIIІ стст.
| align=&quot;center&quot;| замчышча
|-
|}

== Сучасны стан ==
Пастановай Савета Міністраў № 17 ад 6 студзеня 2012 года была зацвержана [[Дзяржаўная праграма «Замкі Беларусі»|дзяржаўная праграма «Замкі Беларусі»]] на 2012—2018 гады&lt;ref&gt;[http://news.tut.by/culture/268126.html Утверждена госпрограмма «Замки Беларуси» на 2012—2018 годы] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20120114011147/http://news.tut.by/culture/268126.html |date=14 студзеня 2012 }} {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.pravda.ru/news/travel/11-01-2012/1104349-castle-0/ Белоруссия решила заманивать туристов замками] {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

&lt;center&gt;
{{  На карце+|Беларусь|width=780|float=center|caption=Аб'екты, уключаныя ў дзяржаўную праграму «Замкі Беларусі».&lt;br/&gt;

[[Файл:Red pog.svg|7пкс|легенда]] Захаваліся, будуць адрэстаўраваныя; [[Файл:Blue pog.svg|7пкс|легенда]] Руіны, будуць закансерваваныя; [[Файл:Green 008000 pog.svg|7пкс|легенда]] Не захаваліся, тэрыторыю добраўпарадкуюць; [[Файл:Gold pog.svg|7пкс|легенда]] Захаваліся падмуркі пад зямлёй, якія будуць музеефікаваныя.
|places=
  {{На карце~|Беларусь|marksize=7|lat_deg=52|lat_min=24|lon_deg=23|lon_min=49|label=[[Камянецкая вежа|Камянец]]}}
  {{На карце~|Беларусь|marksize=7|lat_deg=52|lat_min=51|lon_deg=24|lon_min=53|label=[[Ружанскі палац|Ружаны]]}}
  {{На карце~|Беларусь|marksize=7|lat_deg=53.677|lat_min=|lon_deg=23.823|lon_min=|label=[[Стары замак, Гродна|Гродна]]}}
  {{На карце~|Беларусь|marksize=7|lat_deg=53.887197|lat_min=|lon_deg=25.302783|lon_min=|label=[[Лідскі замак|Ліда]]}}
  {{На карце~|Беларусь|marksize=7|lat_deg=53.451267|lat_min=|lon_deg=26.472894|lon_min=|label=[[Мірскі замак|Мір]]}}
  {{На карце~|Беларусь|marksize=7|lat_deg=53.222878|lat_min=|lon_deg=26.691736|lon_min=|label=[[Нясвіжскі палацава-паркавы комплекс|Нясвіж]]}}
  {{На карце~|Беларусь|marksize=7|lat_deg=53.752031|lat_min=|lon_deg=26.068817|lon_min=|label=[[Любчанскі замак|Любча]]}}
  {{На карце~|Беларусь|mark=Blue pog.svg|marksize=7|lat_deg=53.601458|lat_min=|lon_deg=25.827714|lon_min=|label=[[Навагрудскі замак|Навагрудак]]}}
  {{На карце~|Беларусь|mark=Blue pog.svg|marksize=7|lat_deg=54.31037501|lat_min=|lon_deg=26.286547232222|lon_min=|label=[[Крэўскі замак|Крэва]]}}
  {{На карце~|Беларусь|mark=Blue pog.svg|marksize=7|lat_deg=54.505766|lat_min=|lon_deg=26.014276|lon_min=|label=[[Гальшанскі замак|Гальшаны]]}}
  {{На карце~|Беларусь|mark=Blue pog.svg|marksize=7|lat_deg=54.113433|lat_min=|lon_deg=25.578767|lon_min=|label=[[Геранёнскі замак|Геранёны]]}}
  {{На карце~|Беларусь|mark=Blue pog.svg|marksize=7|lat_deg=54.6|lat_min=|lon_deg=30.066667|lon_min=|label=[[Смалянскі замак|Смаляны]]}}
  {{На карце~|Беларусь|mark=Blue pog.svg|marksize=7|lat_deg=53.518133|lat_min=|lon_deg=30.258861|lon_min=|label=[[Быхаўскі замак|Быхаў]]}}
  {{На карце~|Беларусь|mark=Blue pog.svg|marksize=7|lat_deg=51.811667|lat_min=|lon_deg=30.286111|lon_min=|label=[[Замак Вішнявецкіх, Тэльман|Тэльман]]}}
  {{На карце~|Беларусь|mark=Green 008000 pog.svg|marksize=7|lat_deg=52.368747|lat_min=|lon_deg=25.19522|lon_min=|label=[[Жаберскі замак|Жабер]]}}
  {{На карце~|Беларусь|mark=Green 008000 pog.svg|marksize=7|lat_deg=52.284722|lat_min=|lon_deg=24.071389|lon_min=|label=[[Крыўлянскі замак|Крыўляны]]}}
  {{На карце~|Беларусь|mark=Green 008000 pog.svg|marksize=7|lat_deg=55.643333|lat_min=|lon_deg=27.061389|lon_min=|position=left|label=[[Браслаўскі замак|Браслаў]]}}
  {{На карце~|Беларусь|mark=Green 008000 pog.svg|marksize=7|lat_deg=54|lat_min=|lon_deg=27.283333|lon_min=|label=[[Заслаўскі замак|Заслаўе]]}}
  {{На карце~|Беларусь|mark=Green 008000 pog.svg|marksize=7|lat_deg=54.875556|lat_min=|lon_deg=26.938611|lon_min=|label=[[Мядзельскі замак|Мядзел]]}}
  {{На карце~|Беларусь|mark=Green 008000 pog.svg|marksize=7|lat_deg=53.190685|lat_min=|lon_deg=25.89366|lon_min=|label=[[Старамышскі замак|Старая Мыш]]}}
  {{На карце~|Беларусь|mark=Green 008000 pog.svg|marksize=7|lat_deg=52.854722|lat_min=|lon_deg=24.615|lon_min=|position=left|label=[[Лыскаўскі замак|Лыскава]]}}
  {{На карце~|Беларусь|mark=Green 008000 pog.svg|marksize=7|lat_deg=52.33354|lat_min=|lon_deg=24.57672|lon_min=|label=[[Запрудскі замак|Запруды]]}}
  {{На карце~|Беларусь|mark=Green 008000 pog.svg|marksize=7|lat_deg=55.616667|lat_min=|lon_deg=27.266667|lon_min=|label=[[Іказненскі замак|Іказнь]]}}
  {{На карце~|Беларусь|mark=Green 008000 pog.svg|marksize=7|lat_deg=55.405556|lat_min=|lon_deg=30.722778|lon_min=|label=[[Суражскі замак|Сураж]]}}
  {{На карце~|Беларусь|mark=Green 008000 pog.svg|marksize=7|lat_deg=54.875|lat_min=|lon_deg=28.694444|lon_min=|label=[[Лепельскі замак|Стары Лепель]]}}
  {{На карце~|Беларусь|mark=Green 008000 pog.svg|marksize=7|lat_deg=55.483334|lat_min=|lon_deg=28.8|lon_min=|label=[[Полацкія замкі|Полацк, Верхні замак]]}}
  {{На карце~|Беларусь|mark=Green 008000 pog.svg|marksize=7|lat_deg=55.483334|lat_min=|lon_deg=28.8|lon_min=|position=left|label=[[Полацкія замкі|Полацк, Ніжні замак]]}}
  {{На карце~|Беларусь|mark=Green 008000 pog.svg|marksize=7|lat_deg=55.73067|lat_min=|lon_deg=28.55643|lon_min=|label=[[Кульнёўскі замак|Кульнёва]]}}
  {{На карце~|Беларусь|mark=Green 008000 pog.svg|marksize=7|lat_deg=54.2196|lat_min=|lon_deg=28.5147|lon_min=|label=[[Барысаўскі замак|Барысаў]]}}
  {{На карце~|Беларусь|mark=Green 008000 pog.svg|marksize=7|lat_deg=54.313889|lat_min=|lon_deg=26.861111|lon_min=|label=[[Маладзечанскі замак|Маладзечна]]}}
  {{На карце~|Беларусь|mark=Green 008000 pog.svg|marksize=7|lat_deg=54.156944|lat_min=|lon_deg=26.919444|lon_min=|label=[[Гарадоцкі замак, Мінская вобласць|Гарадок]]}}
  {{На карце~|Беларусь|mark=Green 008000 pog.svg|marksize=7|lat_deg=54.2|lat_min=|lon_deg=27.85|lon_min=|label=[[Лагойскі замак|Лагойск]]}}
  {{На карце~|Беларусь|mark=Green 008000 pog.svg|marksize=7|lat_deg=53.016667|lat_min=|lon_deg=27.55|lon_min=|label=[[Слуцкі замак|Слуцк]]}}
  {{На карце~|Беларусь|mark=Gold pog.svg|marksize=7|lat_deg=52.069167|lat_min=|lon_deg=27.736111|lon_min=|label=[[Тураўскі замак|Тураў]]}}
  {{На карце~|Беларусь|mark=Gold pog.svg|marksize=7|lat_deg=52.506|lat_min=|lon_deg=30.259333|lon_min=|label=[[Гарадзішча Мілаград|Мілаград]]}}
  {{На карце~|Беларусь|mark=Gold pog.svg|marksize=7|lat_deg=52.891111|lat_min=|lon_deg=28.688611|lon_min=|label=[[Глускі замак|Глуск]]}}
  {{На карце~|Беларусь|mark=Gold pog.svg|marksize=7|lat_deg=53.916667|lat_min=|lon_deg=27.55|lon_min=|label=[[Мінскае замчышча|Мінск]]}}
  {{На карце~|Беларусь|mark=Gold pog.svg|marksize=7|lat_deg=54.2|lat_min=|lon_deg=30.316667|lon_min=|label=[[Шклоўскі замак|Рыжкавічы&lt;br/&gt;(Шклоў)]]}}

}}
&lt;/center&gt;
{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Габрусь Т. Архітэктура // Вялікае Княства Літоўскае. Энцыклапедыя у 3 т. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя імя П. Броўкі, 2005. — Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — С. 130—131. — 684 с. — ISBN 985-11-0314-4.
* Дзярновіч А. Замак // Вялікае Княства Літоўскае. Энцыклапедыя у 3 т. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя імя П. Броўкі, 2005. — Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — С. 643—646. — 684 с. — ISBN 985-11-0314-4.
* ''Макараў М.'' [http://kamunikat.org/download.php?item=2123-4.pdf&amp;pubref=2123 Да пытання пра выкарыстанне тэрміну «данжон» (donjon) у беларускай гістарычнай літаратуры] // Гістарычны альманах. — Т. 5. — 2001. {{ref-be}}
* ''[[Ткачёв, Михаил Александрович|Ткачёв М. А.]]'' Замки Белоруссии. — 2-е изд. — Мн.: Полымя, 1987. — 224 с.
* ''Ткачоў М. А.'' Абарончыя збудаванні заходніх зямель Беларусі XIII—XVIII стст. / Пад пэд. П. А. Раппапорта. Iнститут гiсторыi АН БССР. — Мн.: Навука і тэхніка, 1978. — 144 с. {{ref-be}}
* ''Ткачоў М. А.'' Замкі і людзі / Пад рэд. В. Штыхава. — Мн.: Навука і тэхніка, 1991. — 184 с.
* ''[[Трусов, Олег Анатольевич|Трусаў А. А.]]'' Манументальнае дойлідства Беларусі XI—XVIII стагоддзяў. Гісторыя будаўнічай тэхнікі. — Мн.: Лекцыя, 2001. {{ref-be}}
* ''Трусов О. А.'' Памятники монументального зодчества Белоруссии XI—XVII вв. Архитектурно-типологический анализ. — Мн., 1988.
* ''Трусов О. А., Чернявский И. М., Кравцевич А. К.'' Архитектурно-археологические исследования Мирского замка и городского поселка Мир Гродненской области // Советская археология, 1986. — № 4. — C. 216—235.
* [http://kamunikat.org/usie_knihi.html?pubid=12819&amp;lang=PL Города, местечки и замки Великого Княжества Литовского. Энциклопедия. — Мн., БелЭн, 2009. С. 312. ISBN 978-985-11-0432-7]

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:Castles in Belarus}}
* [http://globustut.by/type_tn_zamki.htm?s=place Замкі Беларусі] на [[Глобус Беларусі]]

[[Катэгорыя:Замкі Беларусі|*]]

{{Замкі Беларусі}}</text>
      <sha1>2whqtaiw830adij16coksu6pxmfl90j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Філалагічны факультэт БДУ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>106414</id>
    <revision>
      <id>4195083</id>
      <parentid>4193169</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:12:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="40993" xml:space="preserve">{{Картка факультэта
| name        = Філалагічны факультэт
| university  = [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]]
| image       = 
| latin_name  = Faculty of philology
| motto       = 
| established = 1939
| head        = Роўда Іван Сямёнавіч
| city        =  {{BLR}}, [[Мінск]], [[Вуліца Карла Маркса, Мінск|вул. К. Маркса]], 31
| homepage    = http://www.philology.bsu.by
| e-mail      = phyl@bsu.by
}}
'''Філалагічны факультэт БДУ''' — структурнае падраздзяленне [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта]], галоўны факультэт краіны па падрыхтоўцы філолагаў.

* Глыбокія веды ў галіне літаратуры, мовазнаўства і культуры, тэорыі і практыкі перакладаў, камп’ютарных моўных тэхналогій, лінгвістычнай крыміналістыкі і інш;
* Найбуйнейшы цэнтр падрыхтоўкі русістаў для замежных студэнтаў;
* Рэспубліканскія цэнтры славістыкі і кітайскай філалогіі;
* Навуковыя семінары па актуальных праблемах сучаснага мовазнаўства, літаратуразнаўства, лінгвадыдактыкі;
* Навучальныя лабараторыі, камп’ютарныя, лiнгафонныя і спецыялізаваныя кабінеты для інавацыйнага навучання будучых філолагаў;
* Перападрыхтоўка па спецыяльнасці «Руская мова як замежная» з атрыманнем дыплома дзяржаўнага ўзору;
* Магістратура для беларускіх і замежных грамадзян па літаратуразнаўстве і мовазнаўстве; аспірантура і дактарантура па розных профілях мовазнаўства і літаратуразнаўства;
* Народныя паэты і пісьменнікі Беларусі, вядомыя крытыкі, гісторыкі і тэарэтыкі літаратуры з’яўляюцца выпускнікамі філалагічнага факультэта;
* Аматарскія тэатры, дыскусійныя клубы, літаратурныя аб’яднаннi, фальклорныя калектывы і кінаклубы; вечары жывой музыкі, балі, турзлёты і нават ўласная прэс-служба.

== Гісторыя ==
Падрыхтоўка філолагаў вядзецца ў [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|БДУ]]&lt;ref&gt;https://bsu.by/&lt;/ref&gt; з 1921 г. — ад першых дзён заснавання ўніверсітэта. Аднак да 1939 г. асобнага філалагічнага факультэта не існавала. Да 1931 г. спецыялістаў па мове і літаратуры рыхтавалі на этнолага-лінгвістычным аддзяленні (пазней перайменавана ў літаратурна-лінгвістычнае аддзяленне) педагагічнага факультэта.

З 1931 г. падрыхтоўка [[Філалогія|філолагаў]] у БДУ на восем гадоў была спынена. У 1939 г. роля ўніверсітэта ў навукова-педагагічным жыцці краіны была перагледжана. Адраджэнне філалагічнай адукацыі адбывалася на якасным новым узроўні: у газеце [[Савецкая Беларусь (газета)|«Савецкая Беларусь»]]&lt;ref&gt;https://www.sb.by/&lt;/ref&gt; ад 21 ліпеня 1939 г. было апублікавана паведамленне аб стварэнні самастойнага філалагічнага факультэта&lt;ref&gt;http://philology.bsu.by/by/&lt;/ref&gt; з двума аддзяленнямі: беларускай мовы і літаратуры, а таксама рускай мовы і літаратуры. Дэканам філалагічнага факультэта быў прызначаны вядомы вучоны-лінгвіст прафесар [[Цімафей Пятровіч Ломцеў|Ц. П. Ломцеў]], які адначасова з’яўляўся першым загадчыкам кафедры рускай мовы і літаратуры.

З пачаткам [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] дзейнасць універсітэта часова прыпынілася. Толькі 15 мая 1943 г. [[Савет Народных Камісараў СССР]] прыняў пастанову аб аднаўленні работы ўніверсітэта на станцыі Сходня Хімкінскага раёна Маскоўскай вобласці.

Пасля вызвалення Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў БДУ вярнуўся ў Мінск. Два наступныя дзесяцігоддзі адзначаліся колькасным і якасным развіццём факультэта: адкрываліся новыя аддзяленні, рэарганізоўваліся кафедры. У канцы 1940-х гг. на факультэце былі два аддзяленні: 1)[[Логіка|логікі]], псіхалогіі і рускай мовы&lt;ref&gt;https://lektsii.net/3-19166.html&lt;/ref&gt;; 2) журналістыкі (факультэт журналістыкі&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; быў створаны ў БДУ ў 1944 г., а з 1946 па 1967 г. ён функцыянаваў як аддзяленне філалагічнага факультэта).

У 1951 г. пасля чарговай рэарганізацыі ў склад факультэта ўваходзілі чатыры аддзяленні: 1) беларускай мовы і літаратуры; 2) рускай мовы і літаратуры; 3) журналістыкі; 4) логікі і [[Псіхалогія|псіхалогіі]]. З 1957 года размяшчаўся [[Дом № 1 БДУ|доме № 1 БДУ]]&lt;ref name=&quot;Тамковіч&quot;&gt;{{Артыкул|ref=Тамковіч|аўтар=[[Ю. В. Тамковіч|Тамковіч Ю. В.]]|загаловак=[https://www.academia.edu/68277451/%D0%A1%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B1%D0%B0_%D1%80%D1%8D%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%82%D1%80%D1%83%D0%BA%D1%86%D1%8B%D1%96_%D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8B_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0_%D0%B4% Спроба рэканструкцыі карты Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта ў 1921-1941 гг.]|год=2021|выданне=[[Беларускі гістарычны часопіс]]|нумар=10 (267), кастрычнік|старонкі=18-27}}
&lt;/ref&gt;.

У чэрвені 1967 г. [[Факультэт журналістыкі БДУ|аддзяленне журналістыкі]] было рэарганізавана ў самастойны факультэт і на філалагічным факультэце засталіся два аддзяленні: 1) беларускай мовы і літаратуры; 2) рускай мовы і літаратуры.

Філалагічны факультэт быў самым вялікім ва ўніверсітэце. Так, у 1968/69 нав. г. тут навучаліся 2652 студэнты. Гэта колькасць заставалася амаль нязменнай на працягу наступных сарака гадоў. У канцы 1960-х і ў 1970-я гг. пачынаюць інтэнсіўна развівацца сувязі факультэта з універсітэтамі іншых савецкіх рэспублік, актывізуецца міжнародная дзейнасць.

З 1985 г. на факультэце адбываюцца структурныя змены. Для ўдасканалення навукова-даследчай работы былі створаны дзве навукова-даследчыя лабараторыі (НДЛ): 12 лістапада 1985 г. распачала сваю дзейнасць НДЛ беларускага фальклору і дыялекталогіі&lt;ref&gt;http://philology.bsu.by/ru/kafedry/2013-10-17-16-10-16&lt;/ref&gt; (навуковы кіраўнік прафесар [[Алег Антонавіч Лойка|А. А. Лойка]], якога пазней змяніў вядомы збіральнік, даследчык і папулярызатар беларускай народнай культуры [[Васіль Ліцьвінка|В. Дз. Ліцьвінка]]); 1 красавіка 1987 г. — НДЛ тэарэтычнай і прыкладной лінгвістыкі&lt;ref&gt;http://philology.bsu.by/ru/kafedry/prykladnoj-lngvstyk&lt;/ref&gt; (загадчык прафесар У. А. Карпаў).

24 чэрвеня 1988 г. ад кафедры рускай мовы адгалінаваліся дзве новыя: рускай мовы як замежнай і методыкі выкладання беларускай і рускай мовы і літаратуры. Загадчыкам першай быў абраны доктар філалагічных навук, прафесар У. В. Макараў, а другой — доктар педагагічных навук, прафесар [[Мурина, Лариса Александровна|Л. А. Мурына]].

Новая старонка ў гісторыі факультэта пачынаецца з 1991 г. На першым этапе адбылася даволі істотная рэарганізацыя структуры факультэта:
* на пачатку 1993/94 нав. г. была ўтворана кафедра [[Славістыка|славістыкі]], кафедра беларускай літаратуры падзелена на кафедры тэорыі і гісторыі літаратуры і беларускай літаратуры ХХ ст.;
* у 1993 г. адбыўся падзел кафедры беларускай мовы на кафедры сучаснай беларускай мовы і гісторыі беларускай мовы;
* на пачатку 1994/95 нав. г. кафедра гісторыі і тэорыі літаратуры падзелена на кафедры тэорыі літаратуры і гісторыі беларускай літаратуры;
* на пачатку 1995/96 нав. г. створана кафедра класічнай філалогіі.

У 1992 годзе факультэт пераехаў у [[будынак былой Мінскай партыйнай школы]] па [[Вуліца Карла Маркса (Мінск)|вуліцы Карла Маркса]].

У 1993 г. на факультэце пачалася падрыхтоўка славістаў. На дадзены момант прадстаўлены наступныя напрамкі: [[Полонистика|паланістыка]], [[Украинистика|украіністыка]], [[Болгаристика|балгарыстыка]], [[Богемистика|багемістыка]],[[Словакистика|славакістыка]] і [[Сербистика|сербістыка]].

У 1994 г. упершыню ва ўніверсітэце быў праведзены набор студэнтаў дзённай формы навучання на спецыяльнасць «Класічныя мовы і літаратуры», у 1995 г. — «Беларуская і нямецкая мовы», «Беларуская і французская мовы», «Беларуская і англійская мовы». Аддзяленні беларускай мовы і літаратуры, рускай мовы і літаратуры пачалі сумесную падрыхтоўку па спецыяльнасці «Беларуская і руская мовы і літаратуры».

У 1996 г. дэканам факультэта стала доктар педагагічных навук, прафесар [[Мурина, Лариса Александровна|Л. А. Мурына]]. Пад яе кіраўніцтвам факультэт працягваў актыўна развівацца. Былі створаны новыя і відазмененыя існуючыя спецыяльнасці.

Улічваючы актывізацыю рознабаковых адносін паміж [[Беларусь|Беларуссю]] і [[Кітай|Кітаем]], з 2001 г. на філалагічным факультэце пачалася падрыхтоўка [[Синология|кітаістаў]].

У 2002 г. дэканам факультэта быў абраны доктар філалагічных навук, прафесар [[Іван Сямёнавіч Роўда|І. С. Роўда]], які кіруе факультэтам і сёння. У гэтыя гады істотна актывізавалася міжнародная дзейнасць, пачалося матэрыяльна-тэхнічнае пераабсталяванне факультэта. Умацаваліся сувязі з пасольствамі тых дзяржаў, мовы якіх вывучаюцца на факультэце. Пры матэрыяльнай падтрымцы гэтых краін быў адкрыты цэлы шэраг спецыялізаваных кабінетаў: польскай філалогіі (2003); аўдыёвізуальных сродкаў (2003); кітайскай філалогіі (2003); беларускай філалогіі (2004); украінскай філалогіі (2004); італьянскай філалогіі (2005); рускай філалогіі (2007); нямецкай філалогіі (2009); чэшскай філалогіі (2011); славацкай філалогіі (2011); сербскай філалогіі (2014).

З 2006 г. на факультэце функцыянуюць кабінет-музей беларускай народнай культуры&lt;ref&gt;http://earchives.bsu.by/handle/link/963&lt;/ref&gt; і Цэнтр турэцкай культуры&lt;ref&gt;http://earchives.bsu.by/handle/link/3340&lt;/ref&gt;.

З улікам патрэб вучэбнага працэсу лабараторыя беларускага фальклору была рэарганізавана з навуковай у вучэбна-навуковую, створаны Цэнтр інфармацыйных тэхналогій.

За апошнія гады тэхнічная база факультэта значна абнавілася: створаны камп’ютарныя класы, лекцыйныя аўдыторыі абсталяваны мультымедыйнымі праектарамі.

=== Навукоўцы-філолагі ===
Падрыхтоўка спецыялістаў-філолагаў ва ўніверсітэце пачалася з першага года яго заснавання на этнолага-лінгвістычным аддзяленні факультэта грамадскіх навук БДУ. Пасля працягвалася на літаратурна-лінгвістычным аддзяленні педагагічнага факультэта. На ім працавалі такія вядомыя навукоўцы-філолагі, як акадэмік АН БССР [[Іван Іванавіч Замоцін|І. І. Замоцін]], прафесары [[Яўген Іванавіч Барычэўскі|Я. І. Барычэўскі]], [[Аляксандр Мікалаевіч Вазнясенскі|А. М. Вазнясенскі]], [[Міхаіл Мікалаевіч Піятуховіч|М. М. Піятуховіч]], [[Пётр Апанасавіч Бузук|П. А. Бузук]]. З восені [[1923]] года лекцыі па [[Беларуская мова|беларускай мове]] і методыцы яе выкладання пачаў чытаць выдатны педагог, класік беларускай літаратуры [[Якуб Колас]].

Годам нараджэння самастойнага філалагічнага факультэта стаў [[1939]] год. Першым дэканам быў прызначаны выдатны навуковец-лінгвіст прафесар [[Цімафей Пятровіч Ломцеў]]. Працяглы час дэканам факультэта з’яўляўся доктар філалагічных навук, прафесар [[Міхась Рыгоравіч Ларчанка]] (1943—1945, 1955—1963).

У кастрычнiку 1968 студэнты-філолагі [[БДУ]], сярод лідараў якіх былі [[Алесь Разанаў]], [[Віктар Ярац]] і [[Леў Барташ]], звярнуліся ў [[ЦК КПБ]] з лістом на імя [[П. М. Машэраў|П. М. Машэрава]] (ліст падпісала некалькі соцень чалавек), дзе патрабавалі вяртання выкладання на беларускай мове. У выніку арганізатары падпісання ліста атрымалі ярлыкі [[Буржуазний націоналізм|«буржуазных нацыяналістаў]]».

Асновай філалагічнага факультэта да сярэдзіны 1990-х гадоў былі два аддзяленні беларускай мовы і літаратуры і рускай мовы і літаратуры (з восені 1947 па восень 1967 года ў склад факультэта ўваходзіла яшчэ і аддзяленне журналістыкі&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;http://www.journ.bsu.by/&lt;/ref&gt;). У свой час студэнтамі факультэта, а некаторыя пазней і выкладчыкамі, былі народныя пісьменнікі Беларусі [[Кандрат Крапіва]], [[Іван Мележ]], [[Ніл Гілевіч]], [[Іван Навуменка]], [[Рыгор Барадулін]], акадэмік АН Беларусі [[Аляксандр Падлужны]], член-карэспандэнты АН Беларусі [[Аляксандр Мікалаевіч Булыка|Аляксандр Булыка]], [[Міхась Мушынскі]] і іншыя.

=== Троху лічбаў&lt;ref&gt;http://www.school7.goroo-orsha.by/index.php/filfak-bgu-zhdet-vas.html {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20190806082356/http://www.school7.goroo-orsha.by/index.php/filfak-bgu-zhdet-vas.html |date=6 жніўня 2019 }}&lt;/ref&gt; ===
На філалагічным факультэце навучаецца больш за дзве тысячы студэнтаў, магістрантаў, аспірантаў з Беларусі, а таксама краін блізкага і далёкага замежжа. Навучальны працэс забяспечваюць 17 кафедраў, вучэбна-навуковая лабараторыя беларускага фальклору, лабараторыя тэхнічных сродкаў навучання, 10 спецыялізаваных кабінетаў. Акрамя таго, на базе факультэта функцыянуе цэнтр філалагічнай падрыхтоўкі, які арганізуе заняткі па беларускай, рускай і замежнай мовах, літаратурах, а таксама праводзіць набор на курсы па вывучэнні замежных моў для студэнтаў універсітэта. На факультэце працуе больш за 30 прафесараў, дактароў навук і звыш 120 дацэнтаў, кандыдатаў навук.

За гады вучобы ва ўніверсітэце студэнты-філолагі атрымліваюць глыбокія веды па гісторыі нацыянальнай і сусветнай літаратуры, культуры, вывучаюць працэсы гістарычнага развіцця моў, даследуюць іх сучасны стан, а таксама спасцігаюць сакрэты літаратурна-мастацкай дзейнасці, метадаў аўтаматычнай апрацоўкі тэкстаў, тэорыі і практыкі перакладу, камп’ютарных тэхналогій выкладання мовы. Студэнты славянскай, рамана-германскай, усходняй філалогіі праходзяць моўную практыку ў краінах вывучаемай мовы: [[Польшча|Польшчы]], [[Чэхія|Чэхіі]], [[Германія|Германіі]], [[Кітай|Кітаія]] інш. Для студэнтаў і магістрантаў арганізавана каля 80 навуковых спецсемiнарaў па актуальных праблемах сучаснага [[літаратуразнаўства]] і [[Мовазнаўства|лінгвістыкі]], створаны ўмовы для свабоднага карыстання ў навучальных мэтах рэсурсамі Internet — абсталяваны 3 камп’ютарныя класы на факультэце і 3 міжфакультэцкія медыятэкі. Па жаданні студэнты вывучаюць дадаткова адну са славянскіх ці заходнееўрапейскіх моў на вячэрніх курсах&lt;ref&gt;http://philology.bsu.by/by/facultyinfo/vuchjebny-cjentr-flalagchnaj-padryhtouk&lt;/ref&gt;, пасля заканчэння якіх атрымліваюць адпаведнае пасведчанне. Акрамя таго, студэнтам прадстаўляецца магчымасць паралельнага навучання на любым факультэце БДУ для атрымання другой спецыяльнасцi.

Пасля 3, 4 курсаў, а таксама выпускнікі любога факультэта (спецыяльнасці) ВНУ Рэспублікі Беларусь могуць дадаткова прайсці перападрыхтоўку па спецыяльнасці «Руская мова як замежная» з атрыманнем дыплома дзяржаўнага ўзору.

== Міжнароднае супрацоўніцтва ==
Факультэт мае дагаворы аб супрацоўніцтве 22 замежнымі ўніверсітэтамі&lt;ref&gt;[http://philology.bsu.by/by/facultyinfo/mzhnarodnae-supracounctva/229-perechen-dogovorov-o-nauchnom-sotrudnichestve-s-zarubezhnymi-organizatsiyami Перечень договоров о научном сотрудничестве с зарубежными организациями]&lt;/ref&gt;. На факультэце вядзецца падрыхтоўка каля 200 спецыялістаў з замежных краін&lt;ref&gt;[http://philology.bsu.by/by/facultyinfo/mzhnarodnae-supracounctva/47-padrykhto-ka-spetsyyalista-z-zamezhnykh-krain Падрыхтоўка спецыялістаў з замежных краін]&lt;/ref&gt;. Ёсць магчымасць праходжання моўнай практыкі ў краінах вывучаемай мовы.

Супрацоўнікі факультэта з’яўляюцца членамі міжнародных таварыстваў і асацыяцый&lt;ref&gt;[http://philology.bsu.by/by/facultyinfo/mzhnarodnae-supracounctva/231-uchastie-v-mezhdunarodnykh-organizatsiyakh-vuzov Участие в международных организациях вузов]&lt;/ref&gt;, прымаюць удзел у міжнародных практах&lt;ref&gt;[http://philology.bsu.by/by/facultyinfo/mzhnarodnae-supracounctva/232-uchastie-v-realizuemykh-i-novykh-mezhdunarodnykh-proektakh Международный научно-исследовательский проект «Русский язык за пределами России»]&lt;/ref&gt;.

== Газета «Слова» ==
Газета «Слова» была створана па ініцыятыве Прэс-службы філалагічнага факультэта БДУ як газета для студэнтаў і пра студэнтаў. Першы выпуск газеты быў прысвечаны 94-годдзю [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта]], якое адзначалася [[30 кастырчніка|30 кастрычніка]] 2015 года.

На старонках газеты можна пазнаёміцца з творчасцю маладых паэтаў і празаікаў філфака, тут расказваецца пра студэнцкае жыццё і цікавыя падзеі, творчасць і дасягненні, таленты і знакамітыя імёны, размешчана шмат фотаздымкаў з мерапрыемстваў.

== Часопiс «Фiлалогiя» ==
«Часопіс Беларускага дзяржаўнага універсітэта. Філалогія» заснаваны Беларускім дзяржаўным універсітэтам у 1969 годзе. Часопіс арыентаваны на прафесараў, выкладчыкаў, навуковых супрацоўнікаў, аспірантаў, магістрантаў і студэнтаў устаноў вышэйшай адукацыі, якія працуюць у галіне лінгвістыкі, літаратуразнаўства, методыкі выкладання моў і літаратур. Перыядычнасць — 3 разы на год (люты, чэрвень, красавік). Публікацыя бясплатная. Рабочыя мовы — беларуская, руская, англійская. Усе навуковыя артыкулы праходзяць падвойнае сляпое рэцэнзаванне.

Да 2017 года выходзіў пад назвай «Веснік БДУ. Серыя 4, Філалогія. Журналістыка. Педагогіка». На працягу ўсіх гадоў выданне захоўвае пазіцыі вядучага ў Рэспубліцы Беларусь акадэмічнага часопіса па фундаментальных тэарэтычных і прыкладных праблемах лінгвістыкі і літаратуразнаўства. Публікуе арыгінальныя навуковыя артыкулы, агляды ў галіне мовазнаўства, літаратуразнаўства, методыкі выкладання моў і літаратур; хранікальныя матэрыялы, рэцэнзіі на манаграфіі, падручнікі і вучэбныя дапаможнікі, а таксама юбілейныя артыкулы. Матэрыялы выдання прысвечаны актуальным праблемам тэорыі літаратуры, беларускай літаратуры, рускай літаратуры, замежнай літаратуры, славянскіх літаратур, класічнай філалогіі, беларускай і іншых славянскіх моў, германскіх, раманскіх, усходніх моў, тэарэтычнага мовазнаўства, прыкладной лінгвістыкі, рыторыкі і методыкі выкладання моў і літаратур, а таксама сумежных дысцыплін.

Галоўны рэдактар часопіса — Сяргей Мікалаевіч Запрудскі, кандыдат філалагічных навук, дацэнт, дацэнт кафедры гісторыі беларускай мовы філалагічнага факультэта Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта.

Часопіс ўключаны ў Пералiк навуковых выданняў Рэспублікі Беларусь, рэкамендаваных Вышэйшай атэстацыйнай камісіяй Рэспублікі Беларусь для апублікавання вынікаў дысертацыйных даследаванняў, публікацыі часопіса індэксуюцца ў базах даных Расійскага індэкса навуковага цытавання (РІНЦ).

== Структура ==

=== Кафедры ===
* Англійскага мовазнаўства;
* Гісторыі беларускай мовы;
* Беларускай літаратуры і культуры;
* Гісторыі беларускай літаратуры;
* Замежнай літаратуры;
* Класічнай філалогіі;
* Нямецкага мовазнаўства;
* Прыкладной лінгвістыкі;
* Раманскага мовазнаўства;
* Рускай літаратуры;
* Рускай мовы;
* Рыторыкі і методыкі выкладання мовы і літаратуры;
* Славянскіх літаратур;
* Сучаснай беларускай мовы;
* Тэарэтычнага і славянскага мовазнаўства;
* Тэорыі літаратуры;
* Кітайскай філалогіі.

=== Спецыялізацыі ===
* Беларуская філалогія;
* Руская філалогія;
* Класічная філалогія;
* Славянская філалогія (польская, балгарская, чэшская, сербская, украінская);
* Рамана-германская філалогія (англійская, нямецкая, французская, італьянская);
* Усходняя філалогія (кітайская).

== Дэканы ==
* [[Цімафей Пятровіч Ломцеў]] (1939—1941);
* [[Міхась Рыгоравіч Ларчанка]] (1943—1945);
* [[Міхаіл Іванавіч Жыркевіч]] (1945—1947);
* [[Лука Васільевіч Шашкоў]] (1947—1951);
* [[Марыя Андрэеўна Жыдовіч]] (1951—1952);
* [[Юрый Аляксандравіч Васільеў]] (1952—1955);
* [[Міхась Рыгоравіч Ларчанка]] (1955—1963);
* [[Рыгор Булацкі|Рыгор Васільевіч Булацкі]] (1963—1967);
* [[Аляксей Арсеньевіч Волк]] (1967—1990);
* [[Алег Лойка|Алег Антонавіч Лойка]] (1991—1996);
* [[Мурина, Лариса Александровна|Ларыса Аляксандраўна Мурына]]&lt;ref&gt;http://elib.bsu.by/bitstream/123456789/13970/1/103.pdf&lt;/ref&gt; (1996—2002);
* [[Іван Сямёнавіч Роўда]] (з 2002 года).

== Выпускнікі ==
{{кал|2}}
* [[Аксана Аляксееўна Данільчык]] — беларуская [[паэтэса]], [[перакладчыца]], [[Літаратуразнавец|літаратуразнаўца]];
* [[Уладзімір Аляксандравіч Навумовіч]] — беларускі [[літаратуразнавец]], [[крытык]];
* [[Алесь Адамовіч]] — беларускі [[пісьменнік]] і грамадскі дзеяч;
* [[Славамір Генрыхавіч Адамовіч|Славамір Адамовіч]] — беларускі паэт, грамадскі дзеяч, адзін з заснавальнікаў [[Таварыства Тутэйшыя|Таварыства маладых літаратараў «Тутэйшыя»]], лідар арганізацыі «Правы рэванш», сябра «Таварыства вольных літаратараў», актывіст Руху салідарнасці «Разам»;
* [[Сцяпан Хусейнавіч Александровіч|Сцяпан Аляксандравіч]] — беларускі пісьменнік, [[літаратуразнаўца]], крытык, [[краязнаўца]];
* [[Алена Мікалаеўна Анісім|Алена Анісім]] — беларуская мовазнаўца і палітычная дзяячка;
* [[Алесь Бадак]] — беларускі пісьменнік, паэт-песеннік, [[публіцыст]], крытык;
* [[Аляксандр Мікалаевіч Булыка|Аляксандр Булыка]] — беларускі мовазнавец, доктар філалагічных навук, прафесар, член-карэспандэнт [[АН Беларусі]];
* [[Генадзь Мікалаевіч Бураўкін|Генадзь Бураўкін]] — беларускі паэт, перакладчык, дзяржаўны і грамадскі дзеяч;
* [[Анатоль Іванавіч Бутэвіч|Анатоль Бутэвіч]] — беларускі дзяржаўны дзеяч, [[дыпламат]], пісьменнік, перакладчык, публіцыст, крытык;
* [[Валянцін Рыгоравіч Вячорка|Вінцук Вячорка]] — філолаг, выкладчык, журналіст, палітвязень Беларусі;
* [[Ніл Сымонавіч Гілевіч|Ніл Гілевіч]] — беларускі паэт, перакладчык, празаік, драматург, літаратуразнавец, [[фалькларыст]] і грамадскі дзеяч;
* [[Грабчиков, Степан Митрофанович|Сцяпан Грабчыкаў]] — беларускі і савецкі мовазнаўца, кандыдат філалагічных навук;
* [[Генрых Вацлававіч Далідовіч|Генрых Далідовіч]] — беларускі пісьменнік;
* [[Таццяна Мікалаеўна Дасаева|Таццяна Дасаева]] — беларускі літаратуразнавец, крытык;
* [[Уладзімір Максімавіч Дамашэвіч|Уладзімір Дамашэвіч]] — беларускі [[празаік]], нарысіст;
* [[Аркадзь Іосіфавіч Жураўскі|Аркадзь Жураўскі]] — беларускі мовазнавец;
* [[Сяргей Іванавіч Законнікаў|Сяргей Законнікаў]] — беларускі паэт, публіцыст, журналіст, грамадскі дзеяч;
* [[Васіль Васілевіч Зуёнак|Васіль Зуёнак]] — беларускі паэт;
* [[Вольга Міхайлаўна Іпатава|Вольга Іпатава]] — беларуская пісьменніца, перакладчыца, грамадскі дзеяч;
* [[Іна Каліта|Іна У. Каліта]] — беларуская і чэшская лінгвістка, [[славіст]]ка;
* [[Генадзь Кляўко]] — беларускі паэт, перакладчык, дзіцячы празаік, журналіст;
* [[Арсень Ліс]] — беларускі фалькларыст, літаратуразнавец, літаратар;
* [[Хрысціна Аляксееўна Лялько|Хрысціна Лялько]] — беларуская пісьменніца, перакладчыца і [[журналістка]];
* [[Марыя Аляксандраўна Мартысевіч|Марыя Мартысевіч]] — беларуская перакладчыца, паэтэса, [[эсэіст]]ка, літаратуразнавец;
* [[Іван Якаўлевіч Навуменка|Іван Навуменка]] — беларускі пісьменнік і літаратуразнавец;
* [[Зміцер Альбертавіч Падбярэзскі|Зміцер Падбярэзскі]] — беларускі музычны журналіст і крытык, пісьменнік і тэлевядучы;
* [[Алесь Пашкевіч]] — беларускі паэт, празаік, літаратуразнаўца, публіцыст;
* [[Мікалай Рыгоравіч Прыгодзіч|Мікалай Прыгодзіч]] — беларускі мовазнавец, доктар філалагічных навук, прафесар, загадчык кафедры гісторыі беларускай мовы філалагічнага факультэта БДУ;
* [[Іван Сямёнавіч Роўда|Іван Роўда]] — беларускі мовазнавец, доктар філалагічных навук, прафесар, дэкан філалагічнага факультэта БДУ;
* [[Руденко, Елена Николаевна|Алена Рудэнка]] — беларускі [[філолаг]], мовазнаўца, выкладчык рускай мовы і літаратуры;
* [[Мікалай Віктаравіч Рудкоўскі|Мікалай Рудкоўскі]] — беларускі драматург, [[сцэнарыст]], рэжысёр, радыёвядучы;
* [[Васіль Якаўлевіч Сахарчук|Васіль Сахарчук]] — беларускі паэт, перакладчык; 
* [[Давід Рыгоравіч Сімановіч|Давід Сімановіч]] — беларускі паэт, перакладчык;
* [[Синькова, Людмила Дмитриевна|Людміла Сінькова]] — літаратуразнаўца, доктар філалагічных навук, [[прафесар]];
* [[Франц Іванавіч Сіўко|Франц Сіўко]] — беларускі пісьменнік;
* [[Старичёнок, Василий Денисович|Васіль Старычонак]] — савецкі і беларускі філолаг;
* [[Галіна Паўлаўна Тварановіч|Галіна Тварановіч]] — беларускі літаратуразнавец, паэтэса;
* [[Мікалай Валянцінавіч Трус|Мікола Трус]] — літаратуразнавец, славіст, перакладчык, публіцыст, спецыяліст музейнай справы;
* [[Андрэй Валер’евіч Хадановіч|Андрэй Хадановіч]] — беларускі паэт, перакладчык, філолаг;
* [[Кім Хадзееў]] — філосаф, [[культуролаг]], пісьменнік;
* [[Іван Аляксеевіч Чарота|Іван Чарота]] — перакладчык, літаратуразнавец, літаратурны крытык, славіст, [[гісторык культуры]], грамадскі дзеяч, выкладчык універсітэта.
* [[Іван Фёдаравіч Штэйнер|Іван Штэйнер]] — беларускі літаратуразнавец, доктар філалагічных навук, прафесар.
{{кал-канец}}

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
* [http://www.philology.bsu.by/ Сайт філалагічнага факультэта БДУ]

{{Факультэты БДУ}}

[[Катэгорыя:1939 год у Мінску]]
[[Катэгорыя:Філалагічны факультэт БДУ| ]]</text>
      <sha1>docpijl609he7l9fundq8w61py5dn5t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Эдуард Канстанцінавіч Агуновіч</title>
    <ns>0</ns>
    <id>106758</id>
    <revision>
      <id>4194995</id>
      <parentid>4063295</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:01:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8805" xml:space="preserve">{{Мастак
 | імя              = Эдуард Канстанцінавіч Агуновіч
 | арыгінальнае імя = 
 | імя пры нараджэнні = 
 | партрэт =
 | шырыня =
 | загаловак =
 | дата нараджэння =
 | месца нараджэння = 
 | дата смерці =
 | месца смерці = 
 | паходжанне =
 | падданства =
 | грамадзянства =
 | жанр =
 | вучоба =
 | стыль =
 | працы =
 | заступнікі =
 | уплыў =[[Павел Канстанцінавіч Любамудраў|Павел Любамудраў]]
 | уплыў на =
 | узнагароды =
 | сайт =
 | вікісховішча =
}}
'''Эдуард Канстанцінавіч Агуновіч''' ({{ДН|16|12|1938}}, [[Рэчыца]] — {{ДС|23|9|2020}}, Мінск) — беларускі мастак.

== Кароткая біяграфія ==
Скончыў [[Віцебскае мастацка-графічнае педагагічнае вучылішча]] (1959), [[Беларуская дзяржаўная акадэмія мастацтваў|Беларускі тэатральна-мастацкі інстытут]] з дыпломам выдатніка (1966). Вучыўся ў [[Валянцін Канстанцінавіч Дзежыц|В. Дзежыца]], [[Аляксандр Пятровіч Мазалёў|А. Мазалёва]], [[Арлен Міхайлавіч Кашкурэвіч|А. Кашкурэвіча]], [[Уладзімір Паўлавіч Сухаверхаў|У. Сухаверхава]].

Сябар Беларускага саюза мастакоў з 1971 г.

Жыў у [[Мінск]]у.

У мастацкіх выстаўках удзельнічаў з 1966 г. Творы экспанаваліся на шматлікіх выстаўках у Беларусі, Канадзе, ЗША, Чэхаславакіі, Аўстраліі, Нямеччыне.

== Прэміі і ўзнагароды ==
* [[Ганаровая грамата Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь]] (2018)
* Грамата Патрыяршага Экзарха ўсяе Беларусі (2018)&lt;ref&gt;[http://pravminsk.by/doc/nagrady/svidetelstvo-n-5-02165-ot-16-dekabrja-2018-goda Свидетельство № 5-02/165 от 16 декабря 2018 года]&lt;/ref&gt;
* [[Дзяржаўная прэмія Рэспублікі Беларусь]] у галіне літаратуры, мастацтва і архітэктуры ([[1992 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1992]]) — ''за архітэктурна-мастацкае рашэнне экспазіцый Літаратурнага музея Максіма Багдановіча ў Мінску і Музея партызанскай славы ў г.п. Ушачы Віцебскай вобласці''.
* [[Заслужаны работнік культуры Беларускай ССР]] ([[1977 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1977]])

== Творчасць ==
Працаваў у галіне кніжнай і станковай графіцы, жывапісу, займаўся распрацоўкай экспазіцый музеяў i выставак, мастацкім афармленні  спектакляў.

Працы Э. К. Агуновіча разнастайны па тэматыцы і жанрах:

* экспазіцыя музея 1-га з’езда РСДРП у Мінску (1966 і 1980)
* экспазіцыя мемарыяльнага музея Ф. Э. Дзяржынскага ў г. п. [[Гарадскі пасёлак Івянец|Івянец]] (1968)
* экспазіцыя музея савецка-польскай баявой садружнасці ў в. [[Вёска Леніна, Горацкі раён|Леніна]] [[Горацкі раён|Горацкага раёна]] (1968)
* экспазіцыя філіяла Дзяржаўнага музея БССР у [[Горад Заслаўе|Заслаўі]] (1971)
* экспазіцыя Літаратурнага музея Я. Купалы ў Мінску (1976)&lt;ref&gt;[http://litmuseums.iatp.by/kupala/ru/expose.html Экспазіцыя музея] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20111128231631/http://litmuseums.iatp.by/kupala/ru/expose.html |date=28 лістапада 2011 }} {{ref-ru}}&lt;/ref&gt; і яго філіялаў у в. Вязынка Маладзечанскага раёна (1972 г.) і в. [[Вёска Харужынцы|Харужанцы]]&lt;ref&gt;[http://dinasta.by/ru/turobjects/okopi.html Музей «Акопы»]{{Недаступная спасылка}} {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;
* афармленне беларускіх частак на выстаўках СССР у [[Індыя|Індыі]] (1976) і [[Германская Дэмакратычная Рэспубліка|ГДР]] (1980)
* афармленне спектакля «Напісанае застаецца» [[Алесь Петрашкевіч|А. Петрашкевіча]] ў [[Нацыянальны акадэмічны тэатр імя Янкі Купалы|Беларускім тэатры імя Я. Купалы]] (1979)
* афармленне і ілюстрацыі да паэмы «Тарас на Парнасе» (1967, афорт, дыплом на Усесаюзным конкурсе, прысвечаным 50-годдзю Кастрычніцкай рэвалюцыі)
* ілюстрацыі да твораў [[Якуб Колас|Я. Коласа]] («[[Новая зямля (паэма)|Новая зямля]]», 1967 і «[[Сымон-музыка]]», 1968)&lt;ref&gt;[https://www.nlb.by/content/informatsionnye-resursy/elektronnye-informatsionnye-resursy/resursy-natsionalnoy-biblioteki-belarusi/virtualnye-proekty-vystavki-i-kollektsii/virtualnye-proekty-biblioteki/klassiki-mirovoy-literatury-yanka-kupala-i-yakub-k/galereya-khudozhniki-illyustratory-proizvedeniy-ku/agunovich-eduard-konstantinovich Ілюстрацыі Э. Агуновіча на сайце Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі]&lt;/ref&gt;, [[Іван Пятровіч Шамякін|І. Шамякіна]] («Глыбокая плынь», 1967 i «Трывожнае шчасце», 1973), [[Анатоль Астрэйка|Анатоля Астрэйкі]] («Прыгоды дзеда Міхеда», 1969)
* станковыя працы: серыі «Дзяцінства» (1977, літаграфія), «Маці» (1979, афорт)
* праект [[Капліца Святой Еўфрасінні Полацкай|Капліцы Святой Еўфрасінні Полацкай]] у [[Горад Рэчыца|Рэчыцы]] (1995)
* праект мастацкага афармлення экспазіцыіі [[Літаратурны музей Максіма Багдановіча|Літаратурнага музея М. Багдановіча]] і яго філіала па вул. Талстога ў Мінску (Дзяржаўная прэмія Рэспублікі Беларусь, 1993)
* праект помніка [[Мітрафан Віктаравіч Доўнар-Запольскі|М. Доўнар-Запольскаму]] ў Рэчыцы (1997)

Аўтар знака-лагатыпа [[I з’езд беларусаў свету|Першага з’езда беларусаў]] свету «[[Еўфрасіння Полацкая]] збірае пад свой крыж беларусаў свету» (1993).

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|1к}} — С. 89.
* {{Крыніцы/ЭГБ|1к}} — С. 42.
* {{кніга|аўтар= |загаловак=Беларускі саюз мастакоў: Энцыклапедычны даведнік|арыгінал = |спасылка = |адказны =аўтар-складальнік Б. А. Крэпак і інш. |выданне = |месца =Мн .|выдавецтва = ВТАА «Кавалер Паблішерс»|год =1998|том =|старонкі =|старонак =664|isbn=985-6427-09-6|тыраж =3000}} — С. 13.

== Спасылкі ==
* [https://dneprovec.by/art/2018/12/14/21734 Создатель каплицы Евфросинии Полоцкой Эдуард Агунович. С любовью к Речице через годы и расстояния. ФОТА]

{{DEFAULTSORT:Агуновіч}}
[[Катэгорыя:Мастакі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Графікі Беларусі]]</text>
      <sha1>922gjz1172s0ms0tzucwcus1t6l4jm1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Юрка Голуб</title>
    <ns>0</ns>
    <id>106781</id>
    <revision>
      <id>4195125</id>
      <parentid>4030969</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:18:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9931" xml:space="preserve">{{Пісьменнік}}
{{Цёзкі2|Голуб}}
'''Юрка (Юрый Уладзіміравіч) Голуб''' ({{ДН|20|10|1947}}, в. [[Вёска Горна, Зэльвенскі раён|Горна]], {{МН|Зэльвенскі раён|у Зэльвенскім раёне|}}, [[Гродзенская вобласць]] — {{ДС|12|10|2020}}, [[Гродна]]) — беларускі [[празаік]], [[паэт]], [[журналіст]].

== Біяграфічныя звесткі ==
Радзіма паэта — вёска [[Горна (Зэльвенскі раён)|Горна]] Зэльвенскага раёна. Нарадзіўся ў сялянскай сям’і. Выпускнік Зэльвенскай СШ.

Закончыў [[Філалагічны факультэт БДУ|філфак БДУ]] (1970). Пазней ён так узгадваў пра часы вучобы на філфаку. «Калі я быў студэнтам, я не надаваў гэтаму асаблівай увагі. Потым, на адлегласці, калі набываўся жыццёвы досвед, БДУ ўбачыўся ў больш прывабным святле. Я проста ўдзячны лёсу, што трапіў у тое ўніверсітэцкае асяроддзе. У той час, у 1960-я гады, гэта быў адзіны ўніверсітэт у Беларусі, і гэта надавала гонару кожнаму з нас, у тым ліку маім сябрам па паэтычным цэху».

З 1970 года жыў у Гародні. З 1978 года — загадчык аддзела культуры абласной газеты «[[Гродзенская праўда]]»&lt;ref&gt;[https://grodnonews.by/ Гродзенская праўда]&lt;/ref&gt;. Выдаў некалькі нумароў часопіса «Галасы»&lt;ref&gt;https://uzv.by/novyi-vyipusk-chasopisa-galasyi/ {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20190813103829/https://uzv.by/novyi-vyipusk-chasopisa-galasyi/ |date=13 жніўня 2019 }}&lt;/ref&gt;, куды ўключаліся творы з літаратурнай старонкі абласной газеты. З 1979 года — загадчык аддзела мастацкага вяшчання Гродзенскага абласнога тэлебачання і радыё, вядучы тэлепраграмы «Гродзеншчына літаратурная».

Член [[Саюз беларускіх пісьменнікаў|Саюза пісьменнікаў БССР]] з 1971 года. 10 гадоў узначальваў Гродзенскую абласную арганізацыю Саюза беларускіх пісьменнікаў.

Лаўрэат Літаратурнай прэміі імя Аркадзя Куляшова.

Памёр 12 кастрычніка 2020 года ў [[Гродна|Гродне]]&lt;ref&gt;[https://lit-bel.org/news/pamyer-yurka-golub/ Памёр Юрка Голуб]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://nashaniva.by/?c=ar&amp;i=260656 Памёр Юрка Голуб] // nashaniva 13 кастрычніка 2020&lt;/ref&gt;.

== Творчасць ==
Друкавацца пачаў у раённым друку ў 1963 годзе, у рэспубліканскім — у 1965 годзе.

Як адзначае [[Аляксей Міхайлавіч Пяткевіч|А. М. Пяткевіч]], «[[верш]]ам паэта ўласціва вострае адчуванне драматызму сучаснасці, шчодрасць душэўнага самавыяўлення, валоданне сваім творчым голасам, непаўторнай манерай пісьма, якая вызначаецца лаканічнасцю, багатай асацыятыўнасцю, яркай метафарычнасцю, натуральнасцю рытміка-інтанацыйнага прамаўлення».

Месца гарадзенскага паэта ў нашай сучаснай літаратуры своеасаблівае, адметнае. Так, яно параўнальна сціплае ў шэрагу тых выбітных творцаў ягонага пакалення, што заявілі пра сябе гучна, ярка, з-за характару таленту і не ў апошнюю чаргу з-за чалавечай сціпласці.

Выдаў зборнікі паэзіі «Гром на зялёнае голле» (1969), «Дрэва навальніцы» (1973), «Векапомнае поле» (1976), «Помню пра цябе» (1983), «Сын небасхілу» (1989), «Поруч з дажджом» (2001), «Зажураны камень. Трыялеты» (2002), «Брама зімы» (2004) і «Багра» (2006).

«Зажураны камень» — першы і пакуль адзіны ў беларускім пісьменстве паэтычны зборнік, які цалкам складзены з вершаў класічнага жанру — трыялетаў. Гэтая кніга паўстала пад уплывам [[Максім Адамавіч Багдановіч|Максіма Багдановіча]], чыя творчасць заўсёды вабіла гарадзенскага паэта, пра што ён сам піша ў невялікай трохабзацавай прадмове: «Няма прычыны хавацца, што зборнік з розных гадоў у адной вершаванай раме — [[Трыялет|трыялеце]] — з’явіўся пад уладным заклікам Максіма Багдановіча… Выбіраю для сябе рызыкоўную спробу: адчыніць даўнейшую ваконную раму трыялета ўласным дотыкам». Гэтая спроба ператварылася ў цікавую карціну, што ўбачана за вакном, у дарозе і ў бездаражы, у бязмежнай далечы, у сённяшнім і мінулым. Што напоўнена любоўю і пяшчотай, трывогай і клопатам, мілым гумарам і журбой.

У вершах Юркі Голуба — свет маладога сучасніка, які абвострана адчувае праявы жыцця. Шчырасць лірычнага самавыяўлення, лаканічнасць выказвання, яркая [[Метафара|метафарычнасць]] вобразаў, багатая інструментоўка радка — асаблівасці яго творчай манеры.

Вершы Юркі Голуба перакладзены на літоўскую (Е. Марцінкевічам), рускую (В. Шленскім, В. Чэкіным, І. Бурсавым, [[Навум Кіслік|Н. Кіслікам]], Л. Хауставым, Б. Пчалінцавым, І. Сяргеевым), украінскую ([[Танюк Леанід Сцяпанавіч|Л. Танюком]], [[Кочур Рыгор Парфіравіч|Р. Кочурам]], Я. Брынцавым, С. Літвіным, М. Сінгаіўскім), польскую мовы (Я. Леанчуком). На польскай мове у перакладзе Яна Леанчука ў 2006 годзе выйшла кніга «З-над Нёманскіх старон».

Аўтар кнігі для дзяцей «У бары грыбы бяры» (1986). Выступаў як [[празаік]], [[перакладчык]].

== Бібліяграфія==
* Голуб, Ю. Гром на зялёнае голле: Вершы / Ю. Голуб. — Мінск: Беларусь, 1969. — 64 с.
* Голуб, Ю. Дрэва навальніцы. Лірыка / Ю. Голуб. — Мінск: Маст. літ., 1973. — 80 с.
* Голуб, Ю. Векапомнае поле: Вершы / Ю. Голуб. — Мінск: Маст. літ., 1976. — 64 с.
* Голуб, Ю. Помню пра цябе: Вершы / Ю. Голуб. — Мінск: Маст. літ., 1983. — 62 с.
* Голуб, Ю. У бары грыбы бяры: Вершы / Ю. Голуб. — Мінск: Юнацтва, 1986. — 18 с.
* Голуб, Ю. Сын небасхілу: Вершы / Ю. Голуб. — Мінск: Маст. літ., 1989. — 142 с.
* Голуб, Ю. Поруч з дажджом: Вершы / Ю. Голуб. — Мінск: Беларускі кнізазбор, 2001. — 163 с.
* Голуб, Ю. Зажураны камень: Трыялеты / Ю. Голуб. — Мінск: Беларускі кнізазбор, 2002. — 68 с.
* Голуб, Ю. Брама зімы: Вершы / Ю. Голуб. — Мінск: Маст. літ., 2004. — 120 с.
* Голуб, Ю. Багра: вершы і паэма / Ю. Голуб. — Мінск: Кнігазбор, 2006. — 224 с.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Беларускія пісьменнікі (1917—1990): даведнік / склад. А. Гардзіцкі. — Мн., 1994.

== Спасылкі ==
* [http://www.knihi.com/Jurka_Holub/ Творы на knihi.com]
* [http://www.dziejaslou.by/inter/dzeja/dzeja.nsf/htmlpage/hol40?OpenDocument Вершы ў часопісе «Дзеяслоў»] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130619065937/http://www.dziejaslou.by/inter/dzeja/dzeja.nsf/htmlpage/hol40?OpenDocument |date=19 чэрвеня 2013 }}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Голуб Юрка}}
[[Катэгорыя:Беларускамоўныя паэты]]
[[Катэгорыя:Паэты Беларусі]]</text>
      <sha1>3f3gef8n1ltav6uym98ev4s0opmw35o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уладзімір Марцінавіч Азін</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107487</id>
    <revision>
      <id>4195028</id>
      <parentid>3917352</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:04:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у (2) з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12557" xml:space="preserve">{{Ваенны дзеяч
|поўнае імя     = Уладзімір Мартынавіч Азін
|арыгінал імя   = {{lang-lv|Voldemārs Āziņš}}
|дата нараджэння = 26.09.1895
|дата смерці = 18.02.1920
|месца нараджэння = в. [[Вёска Мар'янава|Мар'янава]], [[Полацкі павет]], [[Віцебская губерня]]&lt;ref&gt;Цяпер [[Полацкі раён]]&lt;/ref&gt;
|месца смерці =
|партрэт =Azin, Vladimir Martinovich.jpg
|подпіс =
|мянушка =
|прыналежнасць = {{Сцяг|РСФСР}}
|гады службы = [[1916]]—[[1920]]
|званне = займаў пасаду [[начдзіў|начдзіва]]
|род войскаў =
|камандаваў = [[28-я стралковая дывізія, 1-га фарміравання|28 дывізія]]
|частка =
|бітвы =[[Грамадзянская вайна ў Расіі|Грамадзянская вайна]]
|узнагароды ={{{!}} style=&quot;background: transparent&quot;
{{!}} {{Ордэн Чырвонага Сцяга}}
{{!}}}
|сувязі =
|у адстаўцы =
}}
[[File:Azin_Vladimir_Martinovich.jpg|thumb|250px]]
'''Уладзімір Мартынавіч (Міхайлавіч) Азін''' ({{lang-lv|Voldemārs Āziņš}}; {{ДН|26|9|1895}} — {{ДС|18|2|1920}}) — удзельнік [[Грамадзянская вайна ў Расіі|Грамадзянскай вайны]], чырвоны камандзір, [[камдзіў]].

== Біяграфія ==
Уладзімір Мартынавіч Азін нарадзіўся ў вёсцы Мар'янава [[Полацкі павет|Полацкага павета]] [[Віцебская губерня|Віцебскай губерні]] ў сялянскай сям'і. [[Латышы|Латыш]]. З адзнакай скончыў [[Горад Полацк|Полацкае]] гарадское вучылішча&lt;ref name=&quot;БС&quot; /&gt;, з 1911 працаваў рахункаводам на фабрыцы ў [[Горад Рыга|Рызе]], з 1915 года працаваў у Полацку&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;. У [[1916]] годзе быў мабілізаваны&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;. Удзельнік [[Першая сусветная вайна|Першай сусветнай вайны]], радавы.

У студзені [[1918]] года прызначаны камандзірам латышскага камуністычнага атрада&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;; затым у Вятцы фармаваў атрады Чырвонай Гвардыі&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;. Улетку [[1918]] года ў [[Горад Вятка|Вятцы]] У. М. Азін уступіў у [[РКП(б)]], быў прызначаны камандзірам батальёна 19-га Уральскага палка&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;. Неўзабаве полк увайшоў у склад [[2-я армія, РЧСА|2-й арміі]]. У складзе 2-й арміі 19-ы Уральскі полк вёў баі на Казанскім кірунку, змагаўся з белагвардзейцамі і белачэхамі&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;. Пасля першых баёў Уладзімір Мартынавіч быў прызначаны камандзірам Арскай групы, якая ва ўзаемадзеянні з часткамі 5-й арміі [[10 верасня]] [[1918]] года ўзяла [[Горад Казань|Казань]]&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;.

Пасля гэтага У. М. Азін быў прызначаны камандзірам 2-й зводнай дывізіі, якая вяла баі з паўсталымі супраць улады бальшавікоў працоўнымі і сялянамі ў Прыкам'і. У баях за [[Горад Іжэўск|Іжэўск]]&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt; Уладзімір Мартынавіч праявіў асабістую храбрасць: у адказны момант бою ён асабіста павёў чырвонаармейцаў у бой. За гэты бой і за ўзяцце Іжэўска (гэта значыць падаўленне паўстання рабочых і сялян) Азін першым з чырвоных камдзіваў быў ганараваны [[Ордэн Чырвонага Сцяга|ордэна Чырвонага Сцяга]].

У канцы лістапада [[1918]] года дывізіі У. М. Азіна (Жалезнай Азінскай&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;) быў прысвоены парадкавы нумар [[28-я стралковая дывізія, 1-га фарміравання|28]], і яна ўвайшла ў склад 2-й арміі&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;.

У пачатку [[1919]] года дывізія Азіна ваявала на Усходнім фронце супраць войскаў [[Аляксандр Васільевіч Калчак|А. В. Калчака]]. У пачатку на баку белагвардзейцаў быў перавагу і [[РЧСА|Чырвоная Армія]] была вымушана адступаць. Ён зламаў супраціў белагвардзейцаў на кірунку [[Горад Чарнушка|Чарнушка]] — [[Горад Сарапул|Сарапул]], а затым перайшоў у наступ на галоўныя гарады Сярэдняга Урала. Жорсткія баі ішлі ў раёне пасёлка Куеда.

У маі [[1919]] года Чырвоная Армія перайшла ў наступ. Галоўны ўдар нанесла 28-я дывізія пад камандаваннем У. М. Азіна. У ходзе наступлення дывізія ўзяла гарады [[Горад Сарапул|Сарапул]], [[Горад Агрыз|Агрыз]] і [[Горад Ялабуга|Ялабуга]]. [[15 ліпеня]] [[1919]] года 28-я дывізія сумесна з іншымі часткамі 2-й арміі авалодала [[Горад Екацярынбург|Екацярынбургам]]. Неўзабаве 2-ю армію перакінулі на поўдзень для барацьбы з [[Антон Іванавіч Дзянікін|Дзянікіным]]&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;. 28-я дывізія ўвайшла ў склад 10-й арміі і вяла баі на [[Горад Царыцын|Царыцынскім]] кірунку. Азін быў у гэтых баях паранены ў руку, але ў шпіталі недалячыўся і вярнуўся ў дывізію.

У лютым [[1920]] года 28-я дывізія фарсіравала раку [[Рака Маныч|Маныч]]&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;. [[17 лютага]] камдзіў У. М. Азін з [[Камісар, у вайсковым падраздзяленні|камісарам]] Стэльмахам і групай разведчыкаў выехаў верхам на перадавыя пазіцыі для вызначэння становішча і [[рэкагнасцыроўка, ваенная справа|рэкагнасцыроўкі]]. Падчас агляду мясцовасці яны сутыкнуліся з групай белаказакаў. Сыходзячы ад пагоні, Азін адстрэльваўся з рэвальвера, але пры скачку праз невялікі равок ў каня лопнула папруга і Азін упаў. Па адной з версій Уладзімір Мартынавіч Азін быў забіты казакамі пры спробе ўзяць у палон, па іншай версіі — пасля катаванняў пакараны ў станіцы Ціхарэцкая&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;.

== Узнагароды ==
[[Выява:Bust to Azin.JPG|thumb|right|Бюст У. М. Азіна ў [[Горад Полацк|Полацку]] (1979; скульптар [[Сяргей Міхайлавіч Вакар|С. Вакар]], архітэктар Ю. Казакоў)]]
[[Выява:Бюст В.М. Азина в Чернушке.jpg|thumb|Бюст У. М. Азіна ў [[Горад Чарнушка|Чарнушцы]], адкрыты 22 верасня 1979 года, аўтар Ю. П. Кляшчэўнікаў]]
* [[Ордэн Чырвонага Сцяга]]

== Памяць ==
* У яго гонар названыя вуліцы ў гарадах: [[Горад Віцебск|Віцебск]], [[Горад Вяцкія Паляны|Вяцкія Паляны]], [[Горад Екацярынбург|Екацярынбург]], [[Горад Ялабуга|Ялабуга]], [[Горад Іжэўск|Іжэўск]], [[Горад Казань|Казань]] [[Горад Кіраў|Кіраў]], [[Горад Мензялінск|Мензялінск]], [[Горад Можга|Можга]], [[Горад Наваспаскае|Наваспаскае]], [[Горад Перм|Перм]], [[Горад Полацк|Полацк]], [[Горад Рэўда|Рэўда]], [[Горад Сарапул|Сарапул]], [[Горад Саратаў|Саратаў]], [[Горад Цымлянск|Цымлянск]], [[Горад Чайкоўскі|Чайкоўскі]], [[Горад Чарнушка|Чарнушка]], а гэтак жа мікрараёны ў гарадах [[Горад Казань|Казань]], [[Горад Чарнушка|Чарнушка]].
* У [[1924]] годзе ў яго гонар быў названы параход «Памяць Азіна» Волжскага параходства.
* У [[Пасёлак Пяскоўка|пасёлку Пяскоўка]], недалёка ад школы № 4, знаходзіцца помнік «Героям азінцам».
* У горадзе [[Сарапул]]е на вуліцы Азіна знаходзіцца помнік У. М. Азіну.
* У [[Полацк]]у усталяваны [[Помнік У. М. Азіну|бюст У. М. Азіна]] (1979, архітэктар [[Юрый Іванавіч Казакоў|Ю. Казакоў]], скульптар [[Сяргей Міхайлавіч Вакар|С. Вакар]])&lt;ref name=&quot;БС&quot;&gt;{{кніга
|аўтар          = 
|частка         = Вакар Сергей Михайлович
|загаловак      = Биографический справочник
|месца          = Мн.
|выдавецтва     = «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки
|год            = 1982
|том            = 5
|старонкі       = 99
|старонак       = 737
|тыраж          = 
}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* ''Ладухин В. Н.'' Азин. — М.: 1967.
* ''Кондратьев Н.'' Начдив Владимир Азин. — М., 1968
* ''Андрей Алдан-Семенов'' Красные и Белые. М.: 1975.
* ''Тараткевич М. В.'' Уладзімір Азін. — Мн., 1971
* {{кніга|загаловак=Их именами названы...: Энциклопедический справочник|адказны=Редкол.: [[І. П. Шамякін|И. П. Шамякин]] (гл. ред.) и др|месца=Мн.|выдавецтва=БелСЭ|год=1987|старонкі=|старонак=711|тыраж=30&amp;nbsp;000}}{{ref-ru}}
* {{Крыніцы/БелЭн|1|||165}}
* {{Крыніцы/Беларусь: энцыклапедычны даведнік (1995)|артыкул=|старонкі=23}}

== Спасылкі ==
* [http://elabuga-tat.narod.ru/5.htm Владимир Мартынович Азин] {{ref-ru}}
* [http://bergenschild.narod.ru/publicacii/azin.htm Александр Михайлович КРУЧИНИН «Герой или авантюрист?»] {{ref-ru}}

{{DEFAULTSORT:Азін, Уладзімір Марцінавіч}}
[[Катэгорыя:Удзельнікі Грамадзянскай вайны ў Расіі]]
[[Катэгорыя:Кавалеры ордэна Чырвонага Сцяга]]
[[Катэгорыя:Военачальнікі СССР]]
[[Катэгорыя:Удзельнікі Першай сусветнай вайны]]
[[Катэгорыя:Загінулі ў Грамадзянскую вайну ў Расіі]]</text>
      <sha1>q8d9f0witb6e22cuskay34jkaz6y75d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Лучнікі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107777</id>
    <revision>
      <id>4195268</id>
      <parentid>4159246</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T21:12:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Чаховіч Уладзіслаў</username>
        <id>4656</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вядомыя асобы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5443" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
 |статус                  = Аграгарадок
 |беларуская назва        = Лучнікі
 |арыгінальная назва      = 
 |краіна                  = Беларусь
 |падначаленне            = 
 |герб                    = 
 |сцяг                    = 
 |шырыня герба            = 
 |шырыня сцяга            = 
 |выява                   = 
 |подпіс                  =
 |lat_dir = N|lat_deg = 53|lat_min = 03|lat_sec = 
 |lon_dir = E|lon_deg = 27|lon_min = 31|lon_sec = 
 |CoordAddon              = 
 |CoordScale              = 
 |памер карты краіны      = 
 |памер карты вобласці    = 
 |памер карты раёна       = 
 |вобласць                = Мінская
 |раён                    = Слуцкі
 |сельсавет               = Сяражскі
 |пасялковы савет         = 
 |карта краіны            = 
 |карта вобласці          = 
 |карта раёна             = 
 |унутранае дзяленне      = 
 |від главы               = 
 |глава                   = 
 |дата заснавання         = 
 |першае згадванне        = 
 |ранейшыя назвы          = 
 |статус з                = 
 |плошча                  = 
 |від вышыні              = 
 |вышыня цэнтра НП        = 143
 |афіцыйная мова          = 
 |афіцыйная мова-ref      = 
 |двароў                  = 
 |насельніцтва            = 
 |год перапісу            = 
 |шчыльнасць              = 
 |нацыянальны склад       = 
 |канфесійны склад        = 
 |часавы пояс             = +2
 |DST                     = 
 |тэлефонны код           = +375 1795
 |паштовы індэкс          = 223611
 |паштовыя індэксы        = 
 |аўтамабільны код        = 5
 |від ідэнтыфікатара      = 
 |лічбавы ідэнтыфікатар   = 
 |катэгорыя ў Commons     = 
 |сайт                    = 
|OpenStreetMap         = 243014916
}}
'''Лучнікі́'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Мінская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Lučniki}}, {{lang-ru|Лучники}}) — [[аграгарадок]] у [[Слуцкі раён|Слуцкім раёне]] [[Мінская вобласць|Мінскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Сяражскі сельсавет|Сяражскага сельсавета]].

У 1925—1954 гадах цэнтр [[Лучнікоўскі сельсавет|Лучнікоўскага сельсавета]].

У Лучніках 23 вуліцы&lt;ref&gt;[http://zip.belpost.by/street/luchniki-minsk-sluckiy-seryazhskiy Вуліцы] {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;. Працуе Лучнікоўская сельская бібліятэка-філіял № 7 сеткі публічных бібліятэк Слуцкага раёна&lt;ref&gt;[http://interlib.nlb.by/bb/bb/bb_lib.php?region_id=1&amp;lib_id=2260&amp;ministry_id=1&amp;menu_id=1 Бібліятэка] {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

== Славутасці ==
* [[Свята-Мікалаеўская царква (Лучнікі)|Свята-Мікалаеўская царква]] (2003)
* На вясковых могілках захавалася капліца [[19 стагоддзе|XIX стагоддзя]]&lt;ref&gt;[http://globustut.by/luchniki/index.htm Лучники] {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.
* {{нп3|Лучнікоўская сярэдняя школа||d|Q84504579}} (упершыню згадваецца ў 1868)

&lt;gallery perrow=&quot;5&quot;&gt;
File:Łučniki, Kulina Krot, Kacia Barysievič. Лучнікі, Куліна Крот, Каця Барысевіч (I. Sierbaŭ, 1912) (2).jpg|Жыхары вёскі, апранутыя ў касцюмы [[Слуцкі строй|слуцкага строю]] на фатаграфіі [[Ісак Абрамавіч Сербаў|Ісака Сербава]]
File:Belarusian peasant girls in traditional clothing - Luchniki village - Minsk region - ca 1910 AD.jpg|Дзяўчынкі-сялянкі з вёскі Лучнікі ([[Слуцкі павет]]) у шалях, завязаных «карунай». Фатограф [[Самір Львовіч Юхнін|Самір Юхнін]], 1908 г.
&lt;/gallery&gt;

== Вядомыя асобы ==
* [[Лявон Случанін]] (1914—1995) — беларускі [[паэт]].
* [[Янка Золак]] (1912—2000) — беларускі паэт.
* [[Віктар Фёдаравіч Кулеш]] (нар. 1952) — беларускі гідрабіёлаг.
* [[Павел Рыгоравіч Пятровіч]] (1909—2002) — вучоны ў галіне [[Гідрабіялогія|гідрабіялогіі]].

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}
* [http://www.belarus.by/rel_image/344 Агрогородок «Лучники»]

{{Сяражскі сельсавет}}
{{Слуцкі раён}}

[[Катэгорыя:Сяражскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Слуцкага раёна]]
[[Катэгорыя:Лучнікі]]</text>
      <sha1>3ed8bq7nqf3aqc4oulghyutzua5ycmj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Канстанцін Пятровіч Шаранговіч</title>
    <ns>0</ns>
    <id>110431</id>
    <revision>
      <id>4195095</id>
      <parentid>4051178</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:16:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5883" xml:space="preserve">{{мастак}}
{{Цёзкі2|Шаранговіч}}
'''Канстанцін Пятровіч Шаранговіч''' (нар. {{ДН|4|1|1956}}, в. [[Вёска Качаны, Мядзельскі раён|Качаны]], {{МН|Мядзельскі раён|у Мядзельскім раёне|}} Мінскай вобл. — {{ДС|29|8|2014}}), Мінск — беларускі [[мастак]]–[[графіка, мастацтва|графік]], педагог.

== Біяграфічныя звесткі ==
Брат [[В. П. Шаранговіч]]а. Вучыўся ў [[Рэспубліканская школа-інтэрнат па музыцы і выяўленчым мастацтве|Рэспубліканскай школе-інтэрнаце па музыцы і выяўленчым мастацтве]] (1964–1969). У [[1980]] годзе скончыў [[Беларускі тэатральна-мастацкі інстытут]] па спецыяльнасці «мастак–графік». Вучыўся ў [[І. Грыгаровіча]], [[Павел Любамудраў|П. Любамудрава]], [[В. П. Шаранговіч|В. Шаранговіча]]. 3 [[1985]] года выкладаў у [[Беларуская акадэмія мастацтваў|Беларускай акадэміі мастацтваў]] (з 2000 па 2011 загадчык кафедры малюнка, жывапісу і скульптуры), [[дацэнт]] (1997).

Адзін з заснавальнікаў і кіраўнік салона-галерэі «ГАЛ-творчасць» (з 1989).

Член [[БСМ|Беларускага саюза мастакоў]] з 1988 года.

== Творчасць ==
Працаваў у галіне кніжнай і станковай графіцы, жывапісу. Аформіў «Казкі беларускіх пісьменнікаў» (1983), «Азербайджанскія народныя казкі» (1992), кнігі «Слон купіў веласіпед» І. Бурсава (1984), «Казкі. Нарысы. Літаратурныя партрэты» К. Паустоўскага, «Дзецям» [[Васіль Вітка|В. Віткі]] (кн. 1—2), «Вайна з саламандрамі; Апавяданні» [[К. Чапек]]а, «Мсціжы» [[Іван Пташнікаў|І. Пташнікава]] (усе 1986), «Балады вайны і міру» А. Лойкі (1988), «У гадзіну Стральца» [[Кастусь Тарасаў|К. Тарасава]] (1989), «Люблю, спадзяюся, жыву» Г. Пашкова, «Аватара» В. Суханава (абедзве 1990), «Злая зорка» [[І. Шамякін]]а (1993), «ТВТ» [[Я. Маўр]]а (1997). Аўтар графічнай серыі паводле рамана «Подых навальніцы» [[І. Мележ]]а. (1980), жывапісных кампазіцый «Гара Чантурыя» (1989), «Рыжы лес» (1990), «Блакітная мячэць» (1992), «Вячэрні матыў» (1995), «Нёман» (2001), «Старая яблыня» (2002) і інш. Творы вылучаюцца вобразнасцю сюжэта, эмацыянальнасцю, лаканічнасцю выразных сродкаў.

Удзельнік мастацкіх выставак (з 1976) года.

У кастрычніку 2021 года творы К. Шаранговіча дэманстраваліся ў [[Нацыянальны мастацкі музей Рэспублікі Беларусь|Нацыянальным мастацкім музеі Рэспублікі Беларусь]]&lt;ref&gt;{{cite web|url= https://www.artmuseum.by/by/news1/novosti-2019/nav%D1%96nyi-2021/vyistava-%E2%80%9Ckastus-sharangov%D1%96ch.-na%D1%9Espam%D1%96n.-da-65-goddzya-z-dnya-naradzhennya%E2%80%9D.html|title= Выстава “Кастусь Шаранговіч. Наўспамін. Да 65-годдзя з дня нараджэння”|publisher= Национальный художественный музей Республики Беларусь|accessdate= |lang= |archiveurl= https://web.archive.org/web/20220112195051/https://www.artmuseum.by/by/news1/novosti-2019/nav%D1%96nyi-2021/vyistava-%E2%80%9Ckastus-sharangov%D1%96ch.-na%D1%9Espam%D1%96n.-da-65-goddzya-z-dnya-naradzhennya%E2%80%9D.html|archivedate= 12 студзеня 2022|deadurl= yes}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|17|||377}}
* {{кніга |аўтар= |загаловак=Беларускі саюз мастакоў: Энцыклапедычны даведнік|арыгінал = |спасылка = |адказны =аўтар-складальнік Б. А. Крэпак і інш.|выданне = |месца =Мн .|выдавецтва = ВТАА «Кавалер Паблішерс»|год =1998|том =|старонкі =609|старонак =664|isbn=985-6427-09-6|тыраж =3000}}

== Спасылкі ==
* [https://fantlab.ru/art82 Прыклады кніжнай графікі К. Шаранговіча]

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Шаранговіч Канстанцін Пятровіч}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Качанах (Мінская вобласць)]]
[[Катэгорыя:Графікі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Графікі паводле алфавіта]]
[[Катэгорыя:Мастакі-ілюстратары Беларусі]]
[[Катэгорыя:Мастакі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі Беларускай акадэміі мастацтваў]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі Беларускай акадэміі мастацтваў]]</text>
      <sha1>j9f4lgtdbu358sapd3z0yi64u4l8cwz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Георгій Міхайлавіч Залашка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>110667</id>
    <revision>
      <id>4195024</id>
      <parentid>3618385</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:03:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2882" xml:space="preserve">{{Навуковец 
 |Імя                  = Георгій Міхайлавіч Залашка
 |Арыгінал імя         = 
 |Фота                 = 
 |Шырыня               = 
 |Подпіс               = 
 |Месца нараджэння     = [[Масква]], [[Расія]]
 |Месца смерці         =
 |Навуковая сфера      = [[археалогія]]
 |Месца працы          = 
 |Навуковая ступень    = {{Навуковая ступень||}}
 |Навуковае званне     = {{Навуковае званне||}}
 |Альма-матэр          = [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]]
 |Навуковы кіраўнік    = 
 |Знакамітыя вучні     = 
 |Вядомы як            = 
 |Вядомая як           = 
 |Узнагароды і прэміі  = 
 |Роспіс               = 
 |Шырыня роспісу       = 
 |Сайт                 = 
 |Вікітэка             = 
}}
'''Георгій Міхайлавіч Залашка''' ({{ДН|8|6|1954}}, [[Масква]], [[Расія]]) — беларускі археолоаг. У [[1977]] г. скончыў [[Гістарычны факультэт БДУ|гістарычны факультэт Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта]]. У [[1979]] — [[1986]] гг. працаваў у [[Інстытут гісторыі НАНБ|Інстытуце гісторыі Акадэміі навук Беларускай ССР]].

Вывучаў гісторыю насельніцтва ўсходняй Беларусі ў раннім жалезным веку. Даследаваў паселішчы і могільнікі ў [[Мазырскі раён|Мазырскім раёне]] [[Гомельская вобласць|Гомельскай вобласці]], [[Давыд-Гарадоцкі раён|Давыд-Гарадоцкім раёне]] [[Брэсцкая вобласць|Брэсцкай вобласці]].

== Творы ==
* Новый зарубинецкий могильник возле Давид-Городка // Восточные славяне и Киевская Русь. — Мн., 1983. — С.
* Помнікі ранняга жалеза на Правабярэжжы Прыпяці / Г. М. Залашка // Весці Акадэміі навук БССР. Серыя грамадскіх навук. — 1983. — № 2. — С.
* Скарбы скіфскіх курганоў / Г. М. Залашка // Помнікі гісторыі і культуры Беларусі. — 1982. — № 3. — С.

{{DEFAULTSORT:Залашка Георгій Міхайлавіч}}
[[Катэгорыя:Археолагі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Маскве]]</text>
      <sha1>alj4tyl39cfs6bjep3y6knwsxaudw9u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Прудок</title>
    <ns>0</ns>
    <id>110874</id>
    <revision>
      <id>4195482</id>
      <parentid>3884412</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T11:58:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Balachon77</username>
        <id>65750</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5560" xml:space="preserve">Назву '''Прудо́к''' маюць:

== Населеныя пункты ==
=== [[Беларусь]] ===
* [[Віцебская вобласць]]:
** [[Вёска Прудок, Бычыхінскі сельсавет|Прудок]] — вёска ў [[Бычыхінскі сельсавет|Бычыхінскім сельсавеце]] [[Гарадоцкі раён|Гарадоцкага раёна]]
** [[Вёска Прудок, Даўгапольскі сельсавет|Прудок]] — вёска ў [[Даўгапольскі сельсавет|Даўгапольскім сельсавеце]] [[Гарадоцкі раён|Гарадоцкага раёна]]
** [[Вёска Прудок, Першамайскі сельсавет|Прудок]] — вёска ў [[Першамайскі сельсавет, Гарадоцкі раён|Першамайскім сельсавеце]] [[Гарадоцкі раён|Гарадоцкага раёна]]
** [[Пасёлак Прудок, Гарадоцкі раён|Прудок]] — пасёлак у [[Гарадоцкі раён|Гарадоцкім раёне]]
** [[Станцыя Прудок, Гарадоцкі раён|Прудок]] — станцыя ў [[Гарадоцкі раён|Гарадоцкім раёне]]
** [[Вёска Прудок, Руднянскі сельсавет|Прудок]] — вёска ў [[Руднянскі сельсавет, Гарадоцкі раён|Руднянскім сельсавеце]] [[Гарадоцкі раён|Гарадоцкага раёна]]
** [[Вёска Прудок, Лепельскі раён|Прудок]] — вёска ў [[Лепельскі раён|Лепельскім раёне]]
** [[Вёска Прудок, Полацкі раён|Прудок]] — вёска ў [[Полацкі раён|Полацкім раёне]]
** [[Вёска Прудок, Расонскі раён|Прудок]] — вёска ў [[Расонскі раён|Расонскім раёне]]
** [[Вёска Прудок, Ушацкі раён|Прудок]] — вёска ў [[Ушацкі раён|Ушацкім раёне]]
* [[Гомельская вобласць]]:
** [[Прудок (Гомельскі раён)|Прудок]] — пасёлак у Гомельскім раёне
** [[Пасёлак Прудок, Гомельскі раён|Прудок]] — пасёлак у [[Гомельскі раён|Гомельскім раёне]]
** [[Вёска Прудок, Калінкавіцкі раён|Прудок]] — вёска ў [[Калінкавіцкі раён|Калінкавіцкім раёне]]
** [[Аграгарадок Прудок|Прудок]] — аграгарадок у [[Мазырскі раён|Мазырскім раёне]]
** [[Вёска Прудок, Светлагорскі раён|Прудок]] — вёска ў [[Светлагорскі раён|Светлагорскім раёне]]
* [[Магілёўская вобласць]]:
** [[Вёска Прудок, Асіповіцкі раён|Прудок]] — вёска ў [[Асіповіцкі раён|Асіповіцкім раёне]]
** [[Вёска Прудок, Касцюковіцкі раён|Прудок]] — вёска ў [[Касцюковіцкі раён|Касцюковіцкім раёне]]
** [[Вёска Прудок, Клімавіцкі раён|Прудок]] — вёска ў [[Клімавіцкі раён|Клімавіцкім раёне]]
** [[Вёска Прудок, Крычаўскі раён|Прудок]] — вёска ў [[Крычаўскі раён|Крычаўскім раёне]]
** [[Вёска Прудок, Слаўгарадскі раён|Прудок]] — вёска ў [[Слаўгарадскі раён|Слаўгарадскім раёне]]
** [[Вёска Прудок, Хоцімскі раён|Прудок]] — вёска ў [[Хоцімскі раён|Хоцімскім раёне]]
** [[Вёска Прудок, Чавускі раён|Прудок]] — вёска ў [[Чавускі раён|Чавускім раёне]]
* [[Мінская вобласць]]:
** [[Вёска Прудок, Барысаўскі раён|Прудок]] — вёска ў [[Барысаўскі раён|Барысаўскім раёне]]
** [[Вёска Прудок, Бярэзінскі раён|Прудок]] — вёска ў [[Бярэзінскі раён|Бярэзінскім раёне]]
** [[Вёска Прудок, Крупскі раён|Прудок]] — вёска ў [[Крупскі раён|Крупскім раёне]]

=== Расія ===
* [[Прудок (Смаленская вобласць)]]

=== Украіна ===
* Прудок (Сумскі раён)

== Жылы масіў ==
[[Прудок (Гомель)|Прудок]] — жылы масіў у [[Гомель|Гомелі]]

== Гідраграфія ==
* [[Ручай Прудок|Прудок]] — ручай у [[Шумілінскі раён|Шумілінскім раёне]], правы прыток [[Рака Заходняя Дзвіна|Заходняй Дзвіны]]
* [[Рака Прудок, прыток Машоўкі|Прудок]] — рака ў Касцюковіцкім раёне, прыток [[Рака Машоўка|Машоўкі]]

== Археалогія ==

* [[Прудок (гарадзішча)|Прудок]] —  гарадзішча ў [[Гомель|Гомелі]].
{{Неадназначнасць}}</text>
      <sha1>tkm1ommeymxolc2bl365w2zyqth3n3q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Алег Георгіевіч Даўгяла</title>
    <ns>0</ns>
    <id>112671</id>
    <revision>
      <id>4195036</id>
      <parentid>4044635</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:04:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3857" xml:space="preserve">{{цёзкі2|Даўгяла}}
{{Навуковец
 |Навуковая сфера      = [[медыцына]]
 |Месца працы          = Мінскі медыцынскі інстытут, [[Віцебскі медыцынскі інстытут]]
 |Навуковая ступень    = {{Навуковая ступень|доктар|медыцынскіх навук}}
 |Навуковае званне     = {{Навуковае званне||0}}
 |Альма-матэр          = 
 |Навуковы кіраўнік    = 
 |Знакамітыя вучні     = 
 |Вядомы як            = 
 |Вядомая як           = 
 |Узнагароды і прэміі  = {{{!}} style=&quot;background:transparent&quot;
{{!}}  
{{!}}}
{{{!}} style=&quot;background:transparent&quot;
{{!}} 
{{!}}-
{{!}} 
{{!}}}
 |Роспіс               = 
 |Шырыня роспісу       = 
 |Сайт                 = 
 |Вікітэка             = 
}}
'''Алег Георгіевіч Даўгя́ла''' ({{ДН|1|5|1930}}—{{ДС|1|4|1986}}) — вучоны ў галіне [[Тэрапія|тэрапіі]]. [[Доктар медыцынскіх навук]] (1968), [[прафесар]] (1972).

== Біяграфія ==
А. Г. Даўгяла нарадзіўся ў горадзе [[Полацк]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. У 1955 годзе скончыў [[Беларускі дзяржаўны медыцынскі ўніверсітэт|Мінскі медыцынскі інстытут]], дзе працаваў з 1960 года. З 1971 года працаваў у [[Віцебскі дзяржаўны медыцынскі ўніверсітэт|Віцебскім медыцынскім інстытуце]] — загадчык кафедры (1971—1986)&lt;ref name=&quot;med&quot;&gt;[http://www.vgmu.vitebsk.by/component/content/article/12-departments/71-kafproped.html Кафедра пропедевтики внутренних болезней ВГМУ]{{Недаступная спасылка}}{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

== Навуковая дзейнасць ==
А. Г. Даўгяла аўтар навуковых прац па зменах у [[Печань|печані]] ад ачаговай [[Пнеўманія|пнеўманіі]], механізмах развіцця сардэчнай недастатковасці і [[Ішэмічная хвароба сэрца|ішэмічнай хваробы сэрца]], распрацоўцы безлекавых метадаў прафілактыкі ішэмічнай хваробы і [[Артэрыяльная гіпертэнзія|артэрыяльнай гіпертэнзіі]] і інш.

Сярод апублікаваных прац:
* Патогенез, клиника и лечение хронической недостаточности кровообращения. — Мн., 1974;
* Ишемическая болезнь сердца: ранняя диагностика и безлекарственная профилактика в поликлинических условиях. — Мн., 1986 (у сааўтарстве з Н. М. Федарэнка).

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{кніга|загаловак=[[Беларуская энцыклапедыя]]: У 18 т. Т. 6: Дадаізм — Застава|адказны=Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год =1998|том=6|старонак=576|isbn=985-11-0106-0 (т. 6)|тыраж =10&amp;nbsp;000}}

{{DEFAULTSORT:Даўгяла Алег Георгіевіч}}
[[Катэгорыя:Тэрапеўты Беларусі]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі Віцебскага дзяржаўнага медыцынскага ўніверсітэта]]</text>
      <sha1>agxbs2unh5wiavs07xzfir7yzmy861j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Міхаіл Аркадзевіч Керзін</title>
    <ns>0</ns>
    <id>113189</id>
    <revision>
      <id>4195091</id>
      <parentid>4185030</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:15:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8826" xml:space="preserve">{{Мастак
 | імя              = Міхаіл Аркадзевіч Керзін
 | арыгінальнае імя = 
 | імя пры нараджэнні = {{lang-ru|Михаил Аркадьевич Керзин}}
 | партрэт = 
 | шырыня =
 | загаловак = 
 | дата нараджэння = 
 | месца нараджэння =  
 | дата смерці = 
 | месца смерці = 
 | паходжанне = рускі 
 | падданства = 
 | грамадзянства = 
 | жанр = скульптар
 | вучоба = 
 | стыль = 
 | працы = «Вакханалiя»
 | заступнікі =
 | уплыў =
 | уплыў на =[[Заір Ісакавіч Азгур|Заір Азгур]]&lt;br /&gt;[[Андрэй Ануфрыевіч Бембель|Андрэй Бембель]]&lt;br /&gt;[[Аляксей Канстанцінавіч Глебаў|Аляксей Глебаў]]&lt;br /&gt;[[Генрых Францавіч Бржазоўскі|Генрых Бржазоўскі]]&lt;br /&gt;[[Анатоль Аляксандравіч Анікейчык|Анатоль Анікейчык]]&lt;br /&gt;[[Генадзь Ільіч Мурамцаў|Генадзь Мурамцаў]]
 | узнагароды = [[Заслужаны дзеяч мастацтваў БССР]]
 | сайт =
 | вікісховішча =
}}
'''Міхаі́л Арка́дзевіч Ке́рзін''' ({{ДН|28|3|1883}} — {{ДС|19|9|1979}}) — беларускі савецкі скульптар рускага паходжання, педагог, [[Заслужаны дзеяч мастацтваў БССР]].

== Біяграфія ==
Нарадзіўся ў сям’і маскоўскага адваката, Керзіна Аркадзя Міхайлавіча, гарачага аматара і прапагандыста рускай музыкі, разам з жонкай, піяністкай Марыяй Сямёнаўнай, які заснаваў «Гурток аматараў рускай музыкі», так званы «Керзінскі гурток». З 1903 па 1912 вучыўся ў Пецярбургскай Акадэміі мастацтваў у класе Залемана. Аднакурснік скульптара Сяргея Канёнкава. Дыпломная скульптура пад назвай «Вакханалія» прынесла Керзіну званне мастака і аплочваемае замежнае турнэ на 2 гады. Камандзіровачныя складалі 5000 рублёў золатам. Скульптар аб’ехаў Грэцыю, Італію, Францыю, Германію, Англію, удасканальваючы сваё майстэрства і вывучаючы еўрапейскую культуру. З’яўляўся адным з заснавальнікаў Саюза дзеячаў пластычных мастацтваў (СДПМ) у 1917 годзе ў Пецярбургу разам з Багданавым-Бельскім, Макоўскім, Беклемішавым, Рэпіным. Удзельнічаў у вясновых выставах у залах Імператарскай Акадэміі мастацтваў, якія праходзілі ў 1897—1918 гадах у Санкт-Пецярбургу. Уваходзіў у суполку мастакоў «Новы саюз перасоўных выстаў», які існаваў у 1908—1930 гадах і ў Саюз скульптараў-мастакоў, створаны ў 1917 годзе ў Петраградзе. У 1918—1923 гадах выкладаў у мастацкай школе ў [[Веліж]]ы.

З 1923 года па 1932 выкладаў у Віцебскім мастацкім тэхнікуме, змяніўшы на пасадзе дырэктара [[Марк Шагал|Марка Шагала]], які эміграваў у [[Парыж]]. Керзін запрасіў з Пецярбурга майстроў жывапісу, малюнка, і зладзіў пераэкзаменоўкі ўсіх студэнтаў. Многія былі адлічаныя, бо залічэнне раней праводзілася часцяком не па здольнасцях, а па рэвалюцыйнай прыналежнасці. Керзін стаў аднаасобна вырашаць пытанні арганізацыі навучання. Палічыўшы гэта зневажальным, [[Іегуда Пэн|Пэн Ю. М.]] (прарэктар па вучэбнай рабоце), [[Саламон Барысавіч Юдовін|Юдовін С. Б.]], [[Яфім Сямёнавіч Мінін|Мінін Я. С.]] і група студэнтаў 23 верасня 1923 г. выступілі з калектыўнай заявай аб сыходзе і пакінулі інстытут.

Вучнямі Керзина былі вядомыя беларускія скульптары [[Заір Азгур]], [[Аляксей Глебаў]], [[Андрэй Бембель]], [[Сяргей Селіханаў]], [[Анатоль Анікейчык]] і іншыя. Заіру Азгуру Керзін асабіста параіў перайсці з аддзялення жывапісу на першы курс скульптуры. Аляксей Глебаў быў любімым вучнем Керзіна, нягледзячы на ​​тое, што не змог скончыць курс да канца. Яго некалькі разоў адлічвалі за тое, што пры паступленні схаваў сваё паходжанне. Яго бацька быў святаром. З 1932 года ў [[Мінск]]у. Вучні Керзіна ў 1930-х гадах пад яго кіраўніцтвам склалі брыгаду скульптараў, якія працавалі над афармленнем Дома ўраду ў Мінску. Падчас нямецка-фашысцкай акупацыі Керзін М. А. заставаўся ў Мінску, працуючы сувязным ў мінскім падполлі, якое дзейнічала пад прыкрыццём майстэрні скульптара. Пасля вызвалення Мінска Керзін быў узнагароджаны партызанскім медалём і абраны дэпутатам Вярхоўнага Савета БССР. У 1949 годзе, па паклёпе сваіх вучняў, быў абвінавачаны ў касмапалітызме і вымушаны з’ехаць на радзіму, у Ленінград, дзе з 1949 года загадваў кафедрай скульптуры ў інстытуце імя Рэпіна. Меў невялікую кватэру на 4-й лініі Васільеўскага вострава, у двары Расійскай Акадэміі мастацтваў, дзе выкладаў да 1980-х гадоў. Член Саюза мастакоў СССР. Заслужаны дзеяч мастацтваў Беларускай ССР. Міхаіл Керзін працаваў у розных жанрах скульптуры.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|8|||238}}
* Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі: У 5-і т. Т. 1. А капэла — Габелен / Рэдкал.: І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1984. — 727 с. — 9500 экз.
* Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі: У 5-і т. Т. 3. Карчма — Найгрыш / Рэдкал.: І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1986. — 751 с. — 9500 экз.

== Спасылкі ==
* [https://www.sb.by/articles/professor-krasoty-shtrikhi-k-portretu-mikhaila-kerzina.html Профессор красоты. Штрихи к портрету Михаила Керзина] // sb.by 16 красавіка 2002
* {{bis.nlb.by|128498|Керзін Міхаіл Аркадзьевіч}}
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Керзін Міхаіл Аркадзевіч}}
[[Катэгорыя:Скульптары СССР]]
[[Катэгорыя:Скульптары Беларусі]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі Віцебскага Народнага мастацкага вучылішча]]
[[Катэгорыя:Педагогі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Заслужаныя дзеячы мастацтваў Беларускай ССР]]</text>
      <sha1>ehbuhot6n0yafdxp53y2ktn9cbt75qf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Давід Рыгоравіч Сімановіч</title>
    <ns>0</ns>
    <id>113898</id>
    <revision>
      <id>4195126</id>
      <parentid>4151009</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:18:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4474" xml:space="preserve">{{пісьменнік}}
{{цёзкі2|Сімановіч}}
'''Давід Рыгоравіч Сімано́віч'''{{sfn|БелЭн|2002}} ({{ДН|26|6|1932}}, {{МН|Нароўля|у Нароўлі|Горад Нароўля}}, [[Гомельская вобласць]] — {{ДС|9|5|2014}}, [[Віцебск]]) — беларускі [[паэт]], [[перакладчык]], [[сцэнарыст]].

== Паходжанне і сям'я ==
[[Яўрэі|Яўрэй]]. Нарадзіўся 26 чэрвеня 1932 г. у Нароўлі ў сям'і лесанарыхтоўшчыка Гірша Маісеевіча Сімановіча і яго жонкі Годы Давідаўны, правізара аптэкі ў мястэчку Нароўля. Дзед Давіда Сімановіча — яўрэй Давід Гарадзецкі, купец 3-й гільдыі, пахаваны на яўрэйскіх могілках у Нароўлі.
== Адукацыя ==
Скончыў [[Філалагічны факультэт БДУ|філалагічны факультэт]] [[БДУ|Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта]] (1955).
== Працоўная дзейнасць ==
Працаваў настаўнікам у сельскай школе (1955—1959), быў супрацоўнікам газ. «[[Віцебскі рабочы]]» (1959—1961) і віцебскага тэлерадыёкамітэта (1961—1971), кіраўніком Віцебскага літаратурнага аб’яднання (1971—1980). Жыў у [[Віцебск]]у.

== Творчасць ==
Дэбютаваў як паэт у 1948 годзе: газета «Зорка». Пісаў па-руску. Аўтар кніг вершаў: Вясновая казка. Мінск, 1959; Чароўны луг. Мінск, 1959; Чэрвень-рака. Мінск, 1962; Раўнадзенства. Мінск, 1966; Зялёны конік. Мінск, 1968; Хвіліны. Мінск, 1969; Станцыя трывогі і любові. Мінск, 1972; Ліст табе. Мінск, 1975; Сустрэчныя цягнікі. Мінск, 1978; Сілуэты дзён. Мінск, 1981; Сонечны хмель. Мінск, 1982; Скрозь далячынь часу. Мінск, 1984; Верасень. Мінск, 1990; Выбранае. Мінск, 1995; Маю гонар належаць. Віцебск, «Заходняя Дзвіна», 1999. Выпусціў таксама кн. прозы: Падарожная Аляксандра Пушкіна. Нарысы. Мінск, 1977; Скрозь далячынь часоў. Нарысы. Мінск, 1984. Склаў і адрэдагаваў «Шагалаўскі зборнік» (Віцебск, 1996).

Творы Сімановіча перакладзены на беларускую, балгарскую, грузінскую, ідыш, латышскую, літоўскую, нямецкую і чэшскую мовы. Член [[Саюз пісьменнікаў СССР|Саюза пісьменнікаў СССР]] (1960), Міжнароднага ПЭН-клуба. Быў старшынёй Пушкінскага (1989) і Шагалаўскага камітэтаў (1991).

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|14|Сімановіч Давід Рыгоравіч||383}}
* Сімановіч Давід // Пісьменнікі Віцебшчыны : даведнік / рэд. Ф. І. Сіўко. — Віцебск, 2001. — С. 73—76.

== Спасылкі ==
* {{bis.nlb.by|128332|Сімановіч Давід Рыгоравіч}}
* [https://narovlya.by/novosti/imeyu-chest-prinadlezhat/ «Имею честь принадлежать…»] // narovlya.by

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Сімановіч Давід Рыгоравіч}}
[[Катэгорыя:Паэты СССР]]
[[Катэгорыя:Паэты Беларусі]]
[[Катэгорыя:Перакладчыкі СССР]]
[[Катэгорыя:Перакладчыкі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Сцэнарысты СССР]]
[[Катэгорыя:Сцэнарысты Беларусі]]
[[Катэгорыя:Рускамоўныя паэты]]
[[Катэгорыя:Члены Саюза пісьменнікаў СССР]]
[[Катэгорыя:Перакладчыкі з ідыш]]</text>
      <sha1>my0mkuws02vjwhy5v2y2bx6peui5k4l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ганс Гольбейн Малодшы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>114471</id>
    <revision>
      <id>4195295</id>
      <parentid>3869195</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T01:54:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oursana</username>
        <id>33379</id>
      </contributor>
      <comment>-+Hans Holbein the Younger, self-portrait.jpg</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10832" xml:space="preserve">{{Мастак
|фон              = 
|імя              = Ганс Гольбейн Малодшы
|імя пры нараджэнні = 
|партрэт          = Hans Holbein the Younger, self-portrait.jpg
|шырыня           = 
|загаловак        = Аўтапартрэт, 1542, [[Галерэя Уфіцы]]
|дата нараджэння    = 
|месца нараджэння   = 
|дата смерці = 
|месца смерці = 
|грамадзянства = Свяшчэнная Рымская імперыя
|нацыянальнасць =
|жанр =
|вучоба =
|стыль =
|працы =
|заступнікі =
|уплыў =
|уплыў на =
|узнагароды =
|вікісховішча = Category:Hans Holbein d. J.
}}
{{Цёзкі2|Гольбейн}}
{{Іншыя значэнні|Ганс Гольбейн}}
'''Ганс Гольбейн''' Малодшы ({{ДН|||1497}}, {{МН|Аўгсбург}} — {{ДС|29|11|1543}}, {{МС|Лондан}}) — нямецкі мастак эпохі [[Адраджэнне|Адраджэння]]. Праявіў сябе пераважна як партрэтыст.

== Біяграфія ==

Быў высокаадукаваным чалавекам, сябраваў з вядомымі філосафамі-гуманістамі — [[Эразм Ратэрдамскі|Эразмам Ратэрдамскім]], [[Томас Мор|Томасам Морам]]. Гэта знайшло адбітак не толькі ў выбары герояў партрэтаў, але і ў трактоўцы вобразаў. Ужо ў ранніх работах, такіх, як партрэты базельскага бургамістра Меера і яго жонкі (абодва — 1516), відавочны характэрныя адносіны да мадэлі. Стан знешняй і ўнутранай гармоніі, ураўнаважанасць і спакой, вытанчанасць формы сталі асновай створаных вобразаў.

Адна з важнейшых якасцей Г. Гольбейна — уласцівае яму абвостранае адчуванне прыгажосці прадметнага свету. Ён надаваў асаблівае значэнне перадачы пластыкі рэчаў, стварэнню светлавога і паветранага асяроддзя, у якім яны існуюць. Важнейшая рыса партрэтаў заключаецца ў іх асаблівай натуральнасці, здольнасці перадаць жыццёсцвярджальнае, аптымістычнае светаўспрыняцце. Героі твораў Гольбейна — гэта ўпэўненыя ў сабе, мэтанакіраваныя асобы Адраджэння.

Прыкладам увасаблення дадзеных якасцей з'яўляецца партрэт Баніфацыя Амербаха (1519), выкананы ў ранні базельскі перыяд. Мастак стварыў вобраз прадстаўніка новай еўрапейскай інтэлігенцыі, гуманіста, усебакова развітага, духоўна цэльнага чалавека. Работа вызначаецца лаканічным, завершаным кампазіцыйным рашэннем, у якім аб'яднаны пагруднае выяўленне мадэлі і глыбокая прастора фона, падкрэсленая паказаным дрэвам, дубовай галінкай.

Падчас знаходжання ў [[Базель|Базелі]] Гольбейн выканаў шматфігурныя работы сакральнага зместу — «Мёртвы Хрыстос» (1521) і «Мадонна бургамістра Меера» (1526). Жывапісец звяртаецца да вертыкальнай пабудовы, якую стварае фігура Маці Боскай, выяўленая ў рост. Паабапал ад яе знаходзяцца члены сям'і Меераў — бургамістар, яго жонка і дочкі. Па сутнасці, гэта групавы партрэт, зроблены з натуры, у аснову якога пакладзены прадуманая ўзгодненасць усіх частак, гарманічнасць каларыту. Адзіным выключэннем гэтага рэалістычнага прадстаўлення асоб з'яўляецца ідэалізаваная трактоўка мадонны з немаўлём Хрыстом і Іаанам Хрысціцелем.

У 1526 г. адбылася першая паездка Гольбейна ў [[Англія|Англію]]. Тут ён пазнаёміўся з Томасам Морам, прыступіў да напісання партрэта яго сям'і, аб чым сведчаць захаваныя падрыхтоўчыя матэрыялы (работа не была выканана). Вярнуўшыся на кароткі час у Базель, мастаку 1532 г. зноў паехаўу Англію, дзе застаўся да канца сваіх дзён. Увесь гэты час ён прысвяціў партрэтнаму мастацтву і стварэнню разнастайных работ — ад пышнай вулічнай дэкарацыі з нагоды прыезду ў [[Лондан]] Ганны Балейн (1533), роспісаў на тэму «Парнас» у цэхавай зале ганзейскіх купцоў да эскізаў касцюмаў прыдворных караля.

У другі лонданскі перыяд творчасці майстэрства Г. Гольбейна дасягнула сваёй вяршыні. Аб гэтым сведчыць партрэт нямецкага купца Георга Гісцэ (1532), які паказаны ў сваёй канторы. Выява будуецца на тонкіх спалучэннях зялёных, ружовых, жаўтаватых адценняў фарбаў, якія ствараюць гарманічную каларыстычную гаму, на тонкім жывапісе прадметаў акружэння, кветак у шкляной вазе. Пастава маладога чалавека поўная адчування ўласнай годнасці і ганарыстага спакою. Блізкае вырашэнне мае парны партрэт французскіх пасланнікаў, каралеўскага сакольнічага Роберта Чызмена (абодва — 1533).

Сярод работ гэтага часу вылучаецца партрэт Шарля дэ Марэта (1534—1535). Гэта адзін з найбольш дасканалых твораў Гольбейна сталага стылю. У ім спалучаецца стрыманая параднасць і адкрытасць упэўненага ў сабе, валявога, уладнага чалавека. Аб высокім сацыяльным становішчы мадэлі сведчаць дарагі касцюм, нешматлікія каштоўныя дэталі ўбору, парадная зброя. 3 майстэрствам напісаны твар і рукі, якія выдаюць характар асобы. Заснаваны на некалькі прыглушаных тонах, партрэт характарызуецца актыўным гучаннем цёмна-зялёных, карычневых колераў, у кантраст да якіх дадзены белы.

У 1536 г. Гольбейн стаў прыдворным мастаком англійскага караля [[Генрых VIII|Генрыха VIII]]. Цяпер яго творчасць была падпарадкавана запатрабаванням знаці. Часам гэта ўносіла ў віртуозна выкананыя работы некаторую халаднаватасць, празмерна цвярозы разлік, што бачна па партрэтах каралевы Джэйн Сеймур (1536), Генрыха VIII (1539—1540), Эдуарда прынца Уэльскага (1538—1539). У іх мастак дасягнуў ілюзорнага выяўлення найдрабнейшых дэталей, рыс твару, шматлікіх аксесуараў, акружэння. Час, які Гольбейн правёў у Англіі, яго работа пры каралеўскім двары аказалі вялікі ўплыў на фарміраванне англійскага партрэтнага жывапісу.

&lt;center&gt;&lt;gallery&gt;
Выява:Holbein-erasmus.jpg|Партрэт Эразма Ратэрдамскага. 1523
Выява:Hans Holbein d. J. 016.jpg|Мадонна бургамістра Меера. 1526
Выява:Holbein, Hans - Georg Gisze, a German merchant in London.jpg|Партрэт Георга Гісцэ. 1532
Выява:Hans_Holbein_the_Younger_-_The_Ambassadors_-_Google_Art_Project.jpg|Партрэт французскіх пасланнікаў. 1533
Выява:Hans Holbein d. J. 032b.jpg|Партрэт каралевы Джэйн Сеймур. 1536
Выява:Enrique VIII de Inglaterra, por Hans Holbein el Joven.jpg|Партрэт караля Генрыха VIII. 1539-1540
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Лазука, Б. Гісторыя сусветнага мастацтва. Ад старажытных часоў па XVI стагоддзе / Б. А. Лазука. — Мн.: Беларусь, 2010. ISBN 978-985-01-0894-4

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:Hans Holbein d. J.}}
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Гольбейн Ганс Малодшы}}
[[Катэгорыя:Мастакі Германіі]]
[[Катэгорыя:Карціны Ганса Гольбейна Малодшага|*]]
[[Катэгорыя:Памерлі ад чумы]]
[[Катэгорыя:Мастакі-партрэтысты Рэнесансу]]
[[Катэгорыя:Паўночнае Адраджэнне]]
[[Катэгорыя:Дынастыя Гольбейнаў]]
[[Катэгорыя:Прыдворныя мастакі]]
[[Катэгорыя:Мастакі Вялікабрытаніі]]
[[Катэгорыя:Экслібрысісты]]</text>
      <sha1>szh7zn6rb97f58x1025njp31e19374b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вядомыя асобы Віцебска</title>
    <ns>0</ns>
    <id>116116</id>
    <revision>
      <id>4195404</id>
      <parentid>4194064</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T08:06:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Паўлюк Шапецька</username>
        <id>37440</id>
      </contributor>
      <comment>/* Н */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32371" xml:space="preserve">{{пералік}}
[[Выява:Coat of Arms of Viciebsk, Belarus.svg|thumb|200px|[[Герб Віцебска]]]]
Вядомыя ўраджэнцы [[Віцебск]]а:
{{АБВ}}

__NOTOC__
[[Выява:Agrest jewgenij 20081119 olympiade dresden.jpg|thumb|175px|[[Яўген Агрэст]]]]

== А ==
* [[Яўген Сяргеевіч Абраменка]], беларускі біятланіст.
* [[Яўген Агрэст]] (нар. 1966), шахматыст, шматразовы чэмпіён [[Швецыя|Швецыі]].
* [[Міхась Адзярыха]] (1904—1938), краязнавец, педагог, ахвяра рэпрэсій сталінізму.
* [[Заір Азгур]] (1908—1994), беларускі скульптар.
* [[Святлана Акружная]], народная артыстка Беларусі, актрыса.
* [[Уладзімір Іванавіч Акулаў]], беларускі мастак, выпускнік [[Віцебскі дзяржаўны ўніверсітэт імя П.М.Машэрава|Віцебскага худграфа]].
* [[Альгерд]], [[Вялікія князі літоўскія|вялікі князь літоўскі]].
* [[Вольга Сяргееўна Алейнікава]] (нар. 1984) — беларускі педагог, спецыяліст у галіне тэорыі і методыкі навучання беларускай і англійскай мовам.
* [[Таццяна Рыгораўна Алейнікава]] (нар. 1960) — беларускі матэматык. Кандыдат фізіка-матэматычных навук (1993), дацэнт (1995).
* [[Лілія Львоўна Алізарчык]] (нар. 1962) — беларускі педагог, спецыяліст у галіне тэорыі і методыкі навучання матэматыцы. Кандыдат педагагічных навук (1990), дацэнт (2000).
* [[Алена Віктараўна Алімпіева]] (нар. 1978) — беларускі мовазнавец, спецыяліст у галіне нямецкага і рускага мовазнаўства, перакладчык-рэферэнт англійскай мовы.
* [[Сямён Альтшулер]], расійскі фізік.
* [[Жарэс Алфёраў]], расійскі фізік, лаўрэат [[Нобелеўская прэмія|Нобелеўскай прэміі]] па [[Фізіка|фізіцы]] [[2000]] года.
* [[Мікалай Аляксандравіч Аляксееў]] (нар. 1978) — [[Беларусь|беларускі]] [[баскетбаліст]], трэнер.
* [[Марыя Васільеўна Анібраева]] — [[Герой Сацыялістычнай Працы]].
* [[Міхаіл Анцаў]] (1865—1945), кампазітар, харавы дырыжор і педагог; адзін з арганізатараў Народнай кансерваторыі ў Віцебску.
* [[Арцём Арашонак]], пісьменнік, перакладчык, сябра [[Саюз беларускіх пісьменнікаў|Саюзу беларускіх пісьменнікаў]].
* [[Людміла Аляксандраўна Арцёменка]] (нар. 1953) — беларускі палітык.
* [[Таццяна Пятроўна Аржаннікава]] (нар. 1964), майстар спорту міжнароднага класа (1978) па спартыўнай гімнастыцы.
* [[Галіна Аляксандраўна Арлова]], беларуская актрыса.
* [[Ганна Пятроўна Арлова]] (нар. 1955) — доктар педагагічных навук, прафесар.
* [[Аляксандр Мікалаевіч Арлоў]], беларускі скульптар.
* [[Іван Аляксеевіч Арлоў]], савецкі ваенны дзеяч.
* [[Леанід Афрэмаў]], беларуска-ізраільскі мастак.

== Б ==
* [[Маіна Максімаўна Бабарыка]] — пісьменніца.
* [[Рыгор Абрамавіч Багарад]] — поўны кавалер Ордэна Славы.
* [[Мікалай Мікалаевіч Багародскі|Мікалай Багародскі]] (1877—1937) — [[Гісторыя|гісторык]], краязнавец, публіцыст; ахвяра сталінскіх рэпрэсій.
* [[Анатоль Багатыроў]] (1913—2003) — народны артыст Беларусі, кампазітар.
* [[Руслан Леанідавіч Байдакоў]] (нар. 1974) — беларускі баскетбаліст, трэнер.
* [[Феадосій Раманавіч Барадулін]] (1896—1956) — гісторык медыцыны. Доктар медыцынскіх навук, прафесар (1946).
* [[Людміла Васільеўна Бараноўская]] (нар. 1948) — беларускі палітык.
* [[Віталь Баркоўскі]] — беларускі тэатральны рэжысёр.
* [[Ісаак Бароўскі]] — беларускі мастак.
* [[Яўген Бартніцкі]] — паэт, каталіцкі святар.
* [[Ісідар Самуілавіч Бас]] — беларускі літаратуразнавец.
* [[Радзівон Міхайлавіч Бас]] — беларускі рэжысёр і прадзюсар.
* [[Рыгор Міхайлавіч Баталаў]] — Герой Савецкага Саюза.
* [[Міхаіл Бахцін]] (1895—1975) — расійскі філосаф, літаратуразнавец і тэарэтык мастацтва.
* [[Юрый Анатольевіч Балабанаў]] (1963—2006) — беларускі спартсмен. Заслужаны майстар спорту па спартыўнай гімнастыцы.
* [[Афанасій Белабародаў]] (1903—1990) — савецкі военачальнік, двойчы Герой Савецкага Саюза.
* [[Андрэй Бембель]] (1905—1986) — беларускі скульптар.
* [[Ізраіль Саламонавіч Бескін]] — [[Герой Савецкага Саюза]].
* [[Таццяна Сямёнаўна Бойка]] (нар. 1955) — суддзя Канстытуцыйнага Суда Рэспублікі Беларусь.
* [[Анатоль Восіпавіч Бонч-Асмалоўскі|Анатоль Бонч-Асмалоўскі]] (1857—1930) — грамадска-палітычны дзеяч, публіцыст, мемуарыст.
* [[Давыд Абрамавіч Брук]] (1924—1987) — савецкі тэатральны мастак.
* [[Пётр Аляксандравіч Буланаў]] — беларускі імунолаг.
* [[Георгій Кліменцьевіч Бухавец]] — савецкі ваенны дзеяч.
* [[Васіль Быкаў]] (1924—2003), пісьменнік, грамадскі дзеяч.
* [[Аляксандрас Бяляўскіс]] — латвійскі хакеіст.

== В ==
* [[Восіп Мікалаевіч Вайніловіч|Восіп Вайніловіч]] (1860—1890), рэвалюцыянер-народнік, публіцыст.
* [[Язэп Ігнатавіч Васілевіч|Язэп Васілевіч]] (1870—1934) беларускі грамадска-палітычны дзеяч, педагог, археолаг, публіцыст.
* [[Віталій Міхайлавіч Васюкоў]] (нар. 1974) — беларускі палітык.
* [[Уладзімір Ільіч Вітко]], беларускі мастак.
* [[Барыс Ізраілевіч Волчак]], савецкі рэжысёр.
* [[Ялегі Пранціш Вуль]] (1835—1880-я), беларускі паэт.
* [[Арцём Вярыга-Дарэўскі]] (1816—1884), беларускі паэт, драматург, публіцыст і даследчык фальклору, адзін з пачынальнікаў новай беларускай літаратуры
* [[Святлана Барысаўна Вількіна]], беларуская спартсменка і трэнер (шатакан каратэ-до).
* [[Эдуард Аляксандравіч Высоцкі]] (1943—2011) — беларускі геолаг. [[Доктар геолага-мінералагічных навук]] (1998), [[прафесар]] (2000).

== Г ==
* [[Валерый Мікалаевіч Гурын]] (1938—2007) — беларускі вучоны, доктар медыцынскіх навук, прафесар.
* [[Віталь Іосіфавіч Гальданскі]], вучоны ў галіне ядзернай фізікі.
* [[Іван Іванавіч Гарбачэўскі|Іван Гарбачэўскі]] (1800—1869) — дзекабрыст, мемуарыст.
* [[Пётр Аўгуставіч Гельвіх]], савецкі вучоны ў галіне балістыкі.
* [[Карл Іванавіч Гібенталь]] (1786—1860), вынаходнік гіпсавай імабілізацыі ў медыцыне, вядомы практык-эпідэміёлаг.
* [[Іосіф-Еўзель Гінцбург]] (1812—1878), расійскі філантроп, фінансіст, барон.
* [[Рыгор Яфімавіч Глюкман]], амерыканскі жывапісец.
* [[Галіна Гаўрыілаўна Голубева]], беларускі архітэктар.
* [[Карл Грыгаровіч]] (1868—1921), беларускі скрыпач і педагог; інтэрпрэтатар скрыпічнай і квартэтнай класікі.

== Д ==
* [[Ніна Васільеўна Давыдзенка]], беларуская паэтэса.
* [[Ніна Сцяпанаўна Давыдзенка]], беларуская артыстка балета.
* [[Уладзімір Антонавіч Дамарацкі]] (нар. 1958) — беларускі вучоны ў галіне сексалогіі.
* [[Анатоль Максімавіч Дарафееў]], беларускі заолаг.
* [[Уладзіслаў Пятровіч Даркевіч]], беларускі археолаг.
* [[Эдуард Іванавіч Дземенкавец]] (нар. 1968) — беларускі [[футбол|футбаліст]] і футбольны трэнер.
* [[Дзмітрый Іванавіч Даўгяла|Дзмітрый Даўгяла]] (1868—1942?), гісторык, класік беларускай археаграфіі.
* [[Эдуард Анатольевіч Дацэнка]] (нар. 1963) — доктар медыцынскіх навук, прафесар.
* [[Таццяна Дзягілева]], беларуская супермадэль.
* [[Сцяпан Сямёнавіч Дудышкін]], рускі журналіст, літаратурны крытык.
* [[Хацкель Майсеевіч Дунец|Хацкель Дунец]] (1897—1937), крытык, публіцыст, ахвяра рэпрэсій сталінізму.

== Ж ==
* [[Сцяпан Жабінскі]] (1894—?), рэдактар [[Газета|газеты]] [[Звязда (1917)|«Звязда»]], грамадскі дзеяч, ахвяра рэпрэсій сталінізму.
* [[Рыгор Самуілавіч Жалязняк]], беларускі паэт.
* [[Эльвіра Анатольеўна Жвікова|Эльвіра Анатольеўна Жвікава]] (нар. 1962) — савецкі і беларускі дызайнер.
* [[Віталь Мікалаевіч Жураў]] (1920—2010) — чыгуначнік, удзельнік Вялікай Айчыннай вайны, Герой Сацыялістычнай Працы.

== З ==
* [[Міхаіл Васілевіч Зімянін]], савецкі дзяржаўны дзеяч, дыпламат.
* [[Аляксандр Аляксандравіч Зянькоў]] (нар. 1977) — беларускі навуковец і палітык. [[Кандыдат медыцынскіх навук]].

== І ==
* [[Глеб Анатольевіч Іваноў]], беларускі палітык.
* [[Мікалай Міронавіч Івашэнка]] (1917—1989) — [[Беларусь|беларускі]] гісторык. Кандыдат гістарычных навук (1955), дацэнт (1962).
* [[Таццяна Міхайлаўна Івінская]], беларуская баскетбалістка.
* [[Марына Аляксандраўна Ільіна]] (нар. 1970) — беларускі настаўнік, член [[Савет Рэспублікі Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь|Савета Рэспублікі Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь]] [[Члены Савета Рэспублікі Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь 7-га склікання|7-га]] склікання.
* [[Аляксандр Канстанцінавіч Ільінскі]], беларускі акцёр.

== К ==
* [[Барыс Яфімавіч Кабішчар]], беларускі дзеяч цыркавога мастацтва.
* [[Андрэй Васільевіч Кавалёў]], беларускі шахматыст.
* [[Андрэй Робертавіч Кавалёў]], беларускі хакеіст.
* [[Мікалай Пятровіч Казак]] (нар. 1977) — беларускі спартсмен. Майстар спорту Рэспублікі Беларусь міжнароднага класа.
* [[Вальдэмар Ільіч Калінін]], цыганска-беларускі паэт, перакладчык.
* [[Канстанцін Бязрукі|Канстанцін «Бязрукі»]] (XIII стагоддзе) — [[Князі полацкія|князь полацкі]].
* [[Майсей Юдавіч Канэ]], беларускі вучоны ў галіне машынабудавання.
* [[Сяргей Аляксандравіч Карніленка]], беларускі футбаліст.
* [[Алег Кастагрыз]], беларускі мастак.
* [[Якаў Львовіч Катал-Герман]] (1880—1940) — савецкі жывапісец.
* [[Ціхан Васілевіч Кібардзін]], гарадскі архітэктар.
* [[Навум Кіслік]] (1925—1998), беларускі пісьменнік і перакладчык.
* [[Генадзь Кісялёў]] (1931—2008), беларускі літаратуразнавец, архівіст і пісьменнік.
* [[Рыгор Піліпавіч Клікушын]], беларускі кніжны графік.
* [[Францішак Дыянізы Князьнін]] (1750—1807), польскі паэт, адзін з першых збіральнікаў беларускага фальклору.
* [[Анатоль Кірылавіч Колчын]], заслужаны трэнер Беларусі па боксе.
* [[Дзяніс Юр'евіч Коўба]], беларускі футбаліст.
* [[Уладзімір Краснянскі]], музеязнавец, архівіст.
* [[Андрэй Аляксандравіч Кузняцоў]] (нар. 1970) — беларускі спецыяліст ў галіне радыёэлектронікі, матэрыялазнаўства вытворчасцей тэкстыльнай і лёгкай прамысловасці. Доктар тэхнічных наук (2008), дацэнт (2005).
* [[Уладзімір Іванавіч Кузняцоў]], беларускі вучоны ў галіне фізіялогіі.
* [[Іасафат Кунцэвіч]] (1580—1623), царкоўны і палітычны дзеяч [[Вялікае княства Літоўскае|ВКЛ]], прылічаны [[Каталіцкая царква|каталіцкай царквой]] да ліку святых.
* [[Зінаіда Валянцінаўна Курдзянок]], беларуская актрыса.
* [[Сяргей Васільевіч Кухто]] (1959—1999) — беларускі мастак.

== Л ==
* [[Лазар Лагін]] (1903—1979), савецкі пісьменнік.
* [[Тадэвуш Гіляравіч Лада-Заблоцкі|Тадэвуш Лада-Заблоцкі]] (1811—1847), беларускі паэт, перакладчык.
* [[Тамара Васілеўна Лазаковіч]], беларуская гімнастка.
* [[Міхаэль Сямёнавіч Лайтман]], заснавальнік Міжнароднай Акдэміі кабалы.
* [[Ігар Алегавіч Лапшын]] (нар. 1963) — беларускі спартсмен, лёгкаатлет. Заслужаны майстар спорту СССР.
* [[Галіна Міхайлаўна Лебедзева]] (нар. 1976) — беларуская спартсменка. Майстар спорту СССР, майстар спорту Рэспублікі Беларусь міжнароднага класа. Заслужаны майстар спорту Рэспублікі Беларусь.
* [[Сяргей Малахіевіч Лебедзеў]], беларускі геадэзіст.
* [[Тодар Лебяда]] (1914—1970), беларускі драматург, паэт, празаік, публіцыст.
* [[Майсей Аронавіч Левін]], беларускі вучоны ў галіне тэарэтычнай механікі.
* [[Іван Іванавіч Лісаў]], савецкі ваенны дзеяч.
* [[Міхаіл Аркадзевіч Лісіцын]], беларускі музыкант, дырыжор.
* [[Дзмітрый Іванавіч Лугаўской|Дзмітрый Лугаўской]] (1918—1989), лётчык Савецкіх ВПС, Герой Савецкага Саюза (1944).
* [[Аляксандр Паўлавіч Лысенка]], беларускі вучоны ў галіне ветэрынарыі.
* [[Ірына Міхайлаўна Лысенка]], беларускі вучоны ў галіне педыятрыі.
* [[Анатоль Андрэевіч Люцко]], беларускі мастак.

== М ==
* [[Валерый Магучы]] (нар. 1959) — беларускі скульптар.
* [[Казімір Малевіч]] (1878—1935) — рускі мастак-авангардыст.
* [[Яўгенія Мальчэўская]] — беларуская паэтэса.
* [[Уладзімір Іванавіч Маркоўскі]] — ваенны дзеяч.
* [[Ігар Феліксавіч Мартынаў]] (нар. 1965) — беларускі палітык.
* [[Аркадзь Маўзон]] (1918—1977) — беларускі драматург.
* [[Уладзімір Аркадзевіч Мацвееў]] (1956) — беларускі прафесар клінічнай медыцыны.
* [[Пётр Машэраў]] (1918—1980) — савецкі партыйны дзеяч, Герой Савецкага Саюза.
* [[Карл Антонавіч Меер]] — расійскі батанік нямецкага паходжання.
* [[Аляксандр Віктаравіч Мінькоў]] (нар. 1981) — беларускі скульптар.
* [[Ігнат Арцёмавіч Місурагін]] (нар. 1947) — беларускі палітык.
* [[Дзяніс Уладзіслававіч Мацвееў]] (нар. 1977) — беларускі валейбаліст і трэнер
* [[Аляксандр Аляксандравіч Міхалевіч]] — беларускі вучоны ў галіне цеплаабмену.
* [[Аляксандр Антонавіч Міхеенка]] (1929—2008) — беларускі дзеяч самадзейнага мастацтва, акцёр, рэжысёр, артыст Ашмянскага народнага тэатра.

== Н ==
* [[Вячаслаў Леанідавіч Насевіч]] — беларускі [[Гісторыя|гісторык]].
* [[Аляксандр Аляксандравіч Нікалаеў]] — беларускі вучоны ў галіне паталагічнай анатоміі.
* [[Мікалай Нікіфароўскі]] (1845—1910) — беларускі этнограф і фалькларыст.
* [[Павел Дзмітрыевіч Новікаў]] (1971—2022) — беларускі ўрач-алерголаг-імунолаг, педыятр. Доктар медыцынскіх навук (2005), прафесар.

== П ==
* [[Алена Валяр’янаўна Панцюхова]] (нар. 1972) — беларускі палітык.
* [[Андрэй Сямёнавіч Пешчанка]], [[Герой Савецкага Саюза]].
* [[Уладзімір Цімафеевіч Плыткевіч]] (нар. 1965) — беларускі дзяржаўны дзеяч, член [[Савет Рэспублікі Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь|Савета Рэспублікі Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь]] [[Члены Савета Рэспублікі Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь 5-га склікання|5-га]] склікання.
* [[Канстанцін Мікалаевіч Полазаў]], [[Герой Савецкага Саюза]].
* [[Васіль Васілевіч Піменаў]], [[Герой Савецкага Саюза]].
* [[Алесь Пушкін]], беларускі мастак.
* [[Іегуда Пэн]] (1854—1937), беларускі мастак, педагог, адна з ключавых постацяў «яўрэйскага рэнесансу» у беларускім мастацтве першай трэці 20 ст.

== Р ==
* [[Людміла Яўгенаўна Радзецкая]] — беларускі гінеколаг.
* [[Анатоль Іванавіч Радкевіч]] — беларускі энтамолаг.
* [[Усевалад Анатолевіч Радкевіч]] — беларускі заолаг.
* [[Аляксандр Раманоўскі]] (1915—1955) — беларускі і аўстралійскі мастак.
* [[Еўдакім Раманавіч Раманаў|Еўдакім Раманаў]] (1855—1922) — беларускі этнограф, фалькларыст і археолаг.
* [[Сямён Зіноўевіч Рафальсон]] (нар. 1934) — савецкі матэматык.
* [[Аркадзь Розенгольц]] (1889—1938) — савецкі дзяржаўны дзеяч; наркам знешняга гандлю [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССР]] (1930—1937); ахвяра сталінскіх рэпрэсій.
* [[Марк Саламонавіч Розін]] — савецкі вучоны ў галіне эканамічнай геаграфіі.
* [[Юрый Васілевіч Рудэнка]] (нар. 1953) — беларускі мастак дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва.
* [[Вольга Іванаўна Русілка]] — беларуская паэтэса.
* [[Ілля Рэпін]] (1844—1930) — рускі мастак.

== С ==
* [[Аляксандр Іванавіч Садоўскі]] (1859—1923), расійскі вучоны-[[фізік]] і педагог.
* [[Аляксандр Пятровіч Саладкоў]], беларускі вучоны ў галіне фізіялогіі.
* [[Альберт Саланека]], беларускі мікрабіёлаг.
* [[Алег Салтук]], беларускі паэт і перакладчык.
* [[Іван Салярцінскі]] (1902—1944), расійскі савецкі музыказнавец, тэатральны і музычны крытык.
* [[Аляксей Сапуноў]] (1851—1924), [[Гісторыя|гісторык]], археограф.
* [[Аркадзь Маркавіч Саўчанка]], беларускі спявак.
* [[Уладзімір Іванавіч Свідзінскі]], Герой Савецкага Саюза.
* [[Роза Міронаўна Свярдлова]], беларуская і расійская кінаактрыса.
* [[Казімір Семяновіч]] (~[[1600]] — ~[[1651), ваенны інжынер, артылерыст; адзін з пачынальнікаў ракетнай справы ў [[Еўропа|Еўропе]]; аўтар кнігі «Вялікае мастацтва артылерыі» (1650).
* [[Аляксандр Максімавіч Семянтоўскі-Курыла|Аляксандр Семянтоўскі-Курыла]] (1821—1893), беларускі і ўкраінскі [[Гісторыя|гісторык]].
* [[Уладзіслаў Іванавіч Сіліч]], першы на Беларусі чэмпіён СССР па шахматах.
* [[Давід Рыгоравіч Сімановіч]], беларускі паэт, перакладчык.
* [[Аляксей Васільевіч Сінкевіч]] (нар. 1977) — беларускі спартсмен. Заслужаны майстар спорту Рэспублікі Беларусь.
* [[Франц Сіўко]], пісьменнік (нар. 1953).
* [[Аляксей Мікалаевіч Сычоў]] (нар. 1966) — беларускі бізнесовец.
* [[Уладзімір Еўдакімавіч Снапкоўскі]], беларускі гісторык.
* [[Зінаіда Стагурская]] (1971—2009), велагоншчыца.
* [[Іван Міхайлавіч Сталяроў]], беларускі мастак.
* [[Стэфанія Міхайлаўна Станюта|Стэфанія Станюта]] (1905—2000), актрыса.
* [[Уладзімір Стукаліч]] (1856—1918), літаратуразнавец, [[Гісторыя|гісторык]], [[юрыст]].
* [[Юрый Сувораў]], беларускі рэкардсмен па плаванні.
* [[Алена Пятроўна Сушко]], беларускі вучоны ў галіне педыятрыі.
* [[Валерый Міхайлавіч Сямёнаў]], беларускі вучоны ў галіне інфекцыйных хвароб.

== Т ==
* [[Леанід Мікалаевіч Тарабука]] (нар. 1955) — беларускі скульптар.
* [[Анатоль Трус]], беларускі акцёр.
* [[Барыс Іпалітавіч Трусевіч]], беларускі доктар медыцыны.
* [[Уладзімір Іванавіч Тубеліс]] (1911—1955) — дзяржаўны і грамадскі дзеяч.
* [[Маргарыта Мікалаеўна Турава]], беларуская лёгкаатлетка.
* [[Уладзімір Аляксандравіч Тышэвіч]], Герой Савецкага Саюза.

== У ==
* [[Ульяна Аляксандраўна]], жонка вялікага князя літоўскага [[Альгерд]]а.
* [[Усяслаў Васількавіч]] (~1100 — пасля 1180), [[Князі полацкія|князь полацкі]] (1162—1167; 1167 — пасля 1180)/

== Ф ==
* [[Фёдар Вясна]], набліжаны [[баярын]] [[Вітаўт]]а, сакольнічы, стараста віцебскі (1394—1396).
* Вацлаў Федаровіч (1848—1911), беларускі краязнавец, калекцыянер, [[юрыст]].
* [[Леанід Мікалаевіч Філіпенка]], Герой Савецкага Саюза.
* [[Марк Фрадкін]] (1914—1990), савецкі кампазітар.

== Х ==
* [[Вера Захараўна Харужая|Вера Харужая]] (1903—1942), дзеяч вызваленчага руху ў [[Заходняя Беларусь|Заходняй Беларусі]], адна з арганізатараў антыфашысцкага падполля ў Віцебску, публіцыстка.
* [[Фаіна Барысаўна Хейнман]], беларускі вучоны ў галіне марфалогіі нервовай сістэмы.

== Ц ==
* [[Восіп Цадкін]], французскі скульптар.
* [[Мікалай Пятровіч Цішачкін]], беларускі акцёр.
* [[Веньямін Аронавіч Цукерман]], савецкі фізік-тэарэтык, доктар тэхнічных навук.
* [[Міхаіл Леанідавіч Цыбульскі]], беларускі мастацтвазнавец.
* [[Алег Цывінскі]], беларускі і амерыканскі эканаміст, прафесар Ельскага ўніверсітэта.

== Ч ==
* [[Уладзімір Дзмітрыевіч Чарнігаў|Уладзімір Чарнігаў]] (1922—1985) — вучоны ў галіне ветэрынарыі.

== Ш ==
* [[Марк Шагал]] (1887—1985), французскі мастак-авангардыст.
* [[Фёдар Львовіч Шапіра]], савецкі фізік-ядзершчык.
* [[Аляксандр Уладзіміравіч Шаппо]] (нар. 1971) — беларускі скульптар.
* [[Леў Шапялевіч]] (1863—1909), гісторык літаратуры і археолаг.
* [[Тамара Аляксандраўна Шафранава]], беларускі дырыжор, педагог.
* [[Якаў Міхайлавіч Шафранскі]], беларускі матэматык.
* [[Аляксандр Шлюбскі]] (1897—1941), беларускі літаратуразнаўца, этнограф, фалькларыст, бібліёграф.
* [[Фёдар Шмакаў]], народны артыст СССР.
* [[Міхаіл Маркавіч Шмерлінг]], беларускі фотамастак.
* [[Мінай Шмыроў]] (1881—1964), арганізатар [[Савецкі партызанскі рух у Беларусі 1941-1944|партызанскага руху]] ў [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]], Гeрой Савецкага Саюза.
* [[Леанід Дзмітрыевіч Шчамялёў]], беларускі мастак.
* [[Павел Васілевіч Шэйн|Павел Шэйн]] (1826—1900), беларускі педагог, этнограф, фалькларыст.

== Я ==
* [[Пётр Явіч]] (1918—2008), беларускі мастак, вучань І. Пэна.
* [[Пётр Рыгоравіч Якаўлевіч]] (1911—1981), беларускі савецкі гаспадарчы, дзяржаўны і палітычны дзеяч.
* [[Анатоль Уладзіміравіч Якубенка]] (нар. 1959) — беларускі баскетбаліст, трэнер.
* [[Мікалай Мікалаевіч Яроменка (малодшы)]] (1949—2001), народны артыст [[Расія|Расіі]], акцёр.
* [[Мікалай Мікалаевіч Яроменка (старэйшы)]] (1923—2000), народны артыст [[СССР]], акцёр.
* [[Галіна Арцёмаўна Яшава]], беларускі вучоны-эканаміст.

== Дапаўненне ==
* [[Андрэй Каладынскі]]
* [[Ігар Уладзіміравіч Каныгін]]

[[Катэгорыя:Постаці Віцебска]]</text>
      <sha1>0f7q2cspj8mdqvsz6fxjcu72urs53c8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Люблінская губерня</title>
    <ns>0</ns>
    <id>116799</id>
    <revision>
      <id>4194757</id>
      <parentid>4194348</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T15:56:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ElisavetaIvanova</username>
        <id>69289</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2769" xml:space="preserve">{{Адміністрацыйная адзінка Расійскай імперыі
 |назва               = Люблінская губерня
 |статус              = Губерня
 |Герб                = 
 |карта               = Люблинская губерния 1896.jpg
 |цэнтр               = Люблін
 |утворана            = [[1837]]
 |скасавана           = 
 |плошча              = 16 900 кв. км 
 |насельніцтва        = 1 341 000 ([[1905]])
 |да                  = 
 |д2                  =
 |д3                  =
 |д4                  =
 |д5                  =
 |д6                  =
 |д7                  =
 |пасля               = 
 |п2                  =
 |п3                  =
 |п4                  =
 |п5                  =
 |п6                  =
 |п7                  =
 |катэгорыя ў Commons = 
}}
'''Люблінская губерня''' — адна з губерняў Царства Польскага ў складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]].

Памер 16,9 тыс. км². Насельніцтва — 1 341 тыс. чалавек. ([[1905]] г.). Вялікія гарады — [[Люблін]], [[Замасць]], [[Хэлм]] (да [[1912]] г.).

Створана ў [[1837]] г. з Люблінскага ваяводства [[Царства Польскае|Царства Польскага]]. У [[1912]] г. з яе часткі створана [[Холмская губерня]].

== Адміністрацыйны падзел ==
Падзялялася на паветы:
* [[Білгарайскі павет]]
* [[Замойскі павет]]
* [[Краснастаўскі павет]]
* [[Любартоўскі павет]]
* [[Пулаўскі павет]]
* [[Тамашоўскі павет (Люблінскае ваяводства)|Тамашоўскі павет]]
* [[Хэлмскі павет|Холмскі павет]]
* [[Грубяшоўскі павет]]
* [[Яноўскі павет]]

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}
* [http://www.dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_V/433 Пра Люблінская губерню] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20090716150411/http://www.dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_V/433 |date=16 ліпеня 2009 }} {{ref-pl}}

{{Адміністрацыйны падзел Расійскай імперыі}}
{{Адміністрацыйны падзел Царства Польскага}}
[[Катэгорыя:Губерні Царства Польскага]]
[[Катэгорыя:Адміністрацыйны падзел Расійскай імперыі]]</text>
      <sha1>bbukketpy2tpu4706j76qzjgvtqdajd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Салавей (балет)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>116881</id>
    <revision>
      <id>4194983</id>
      <parentid>4058670</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:00:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16711" xml:space="preserve">{{Спектакль
| Беларуская назва         = Салавей
| Арыгінальная назва        = 
| Выява    =
| Подпіс        =  
| Жанр           = [[балет]]
| Заснаваны на     = аповесці «Салавей» [[Змітрок Бядуля|З. Бядулі]]
| Аўтар          = лібрэта {{нп3|Юрый Іосіфавіч Слонімскі|Ю. Слонімскі|ru|Слонимский, Юрий Иосифович}}, А. Ермалаеў
| Кампазітар = [[Міхаіл Яўхімавіч Крошнер|М. Крошнер]]
| Рэжысёр = [[Аляксей Мікалаевіч Ермалаеў|А. Ермалаеў]]
| Прадзюсар =
| Харэограф = [[Аляксей Мікалаевіч Ермалаеў|А. Ермалаеў]], {{нп3|Фёдар Васілевіч Лапухоў|Ф. В. Лапухоў|ru|Лопухов, Фёдор Васильевич}}
| Акцёры = [[Сямён Уладзіміравіч Дрэчын|С. У. Дрэчын]]&lt;br /&gt;[[Аляксандра Васільеўна Нікалаева|А. В. Нікалаева]]&lt;br /&gt;[[Бася Залманаўна Карпілава|Б. З. Карпілава]]&lt;br /&gt;[[Зінаіда Анатольеўна Васільева|З. А. Васільева]]
| Кампанія =
| Краіна = [[Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|БССР]]
| Мова =
| Час =
| Год = 1939
| Пастаноўкі =11 мая 1939 года
| Узнагароды = [[ордэн Леніна]]
}}
'''Салавей''' — балет [[Міхаіл Яўхімавіч Крошнер|М. Крошнера]], пастаўлены пад кіраўніцтвам дырыжора [[Ілья Аляксандравіч Гітгарц|І. Гітгарца]] па аднайменнай аповесці [[Змітрок Бядуля|З. Бядулі]]. З'яўляецца першым беларускім балетам. Прэм'ера адбылася 11 мая 1939 на сцэне [[Нацыянальны акадэмічны Вялікі тэатр оперы і балета|Мінскага тэатра оперы і балета]].

== Гісторыя ==

На момант стварэння спектаклю ў СССР вопыту стварэння балетных спектакляў па нацыянальнай тэматыцы яшчэ не было. «Салавей» фактычна быў другім спектаклем такога роду пасля балета «Сэрца гор» {{нп3|Андрэй Мялітонавіч Баланчывадзэ|А. М. Баланчывадзэ|ru|Баланчивадзе, Андрей Мелитонович}} ў пастаноўцы {{нп3|Вахтанг Міхайлавіч Чабукіяні|Вахтанга Чубукіяні|ru|Чабукиани, Вахтанг Михайлович}}&lt;ref name=&quot;ПББ&quot;&gt;[http://www.homoliber.org/ru/xx/xx030202.html ПИОНЕР БЕЛОРУССКОГО БАЛЕТА]{{Недаступная спасылка}} {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

Пастаноўка прызначалася для паказу на дэкадзе беларускага мастацтва ў Маскве. Ставілі спектакль спецыяльна запрошаныя харэографы ленінградзец Фёдар Лапухоў (2-й і 3-й акты) і масквіч Аляксей Ермалаеў (1-й і 4-й акты)&lt;ref name=&quot;ПББ&quot;/&gt;. Супрацоўніцтва двух рознапланавых балетмайстраў прывяло да парушэння цэласнасці балета, таму пазней ён быў перапрацаваны Аляксеем Ермалаевым&lt;ref name=&quot;ПББ&quot;/&gt;.

Мастаком-пастаноўшчыкам спектаклю быў [[Павел Васілевіч Масленікаў|П. В. Масленікаў]]&lt;ref&gt;[http://library.mogilev.by/kray/Znak_new/mogilev_payon/r16p24_2.htm Масленікаў Павел Васілевіч]&lt;/ref&gt;.

== Апісанне ==

Балет быў пастаўлены балетмайстарамі [[Аляксей Мікалаевіч Ермалаеў|А. Ермалаевым]] і {{нп3|Фёдар Васілевіч Лапухоў|Ф. В. Лапуховым|ru|Лопухов, Фёдор Васильевич}} на музыку [[Міхаіл Яўхімавіч Крошнер|М. Крошнера]]&lt;ref name=&quot;БОП&quot;&gt;[http://belarusopera.by/archiv-novostey-142 Соловей]{{Недаступная спасылка}} {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;. Лібрэта пісалі {{нп3|Юрый Іосіфавіч Слонімскі|Ю. Слонімскі|ru|Слонимский, Юрий Иосифович}}, А. Ермалаеў. Над дэкарацыямі працаваў мастак [[Барыс Аляксандравіч Матрунін|Б. Матрунін]]&lt;ref name=&quot;Рускае кіно&quot;&gt;[http://www.russkoekino.ru/theatre/ballet-0064.shtml Либретто балета Соловей] {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;. Пастаноўка цікавіць уведзенымі ў дзеянне спектакля рознымі старадаўнімі беларускімі абрадамі і звычаямі&lt;ref name=&quot;СОЛ&quot;&gt;[http://plie.ru/?vpath=/news/data/ic_news/538/ Соловей.] {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

== Харэаграфія ==

Адметнай рысай балета з'яўляецца тое, што ў ім была знойдзена выдатная раўнавага паміж класічным танцам і народнай харэаграфіяй&lt;ref name=&quot;ББТ&quot;&gt;{{кніга
|аўтар          = [[Юлія Міхайлаўна Чурко|Чурко Ю.М.]]
|частка         = 
|загаловак      = Белорусский балетный театр
|арыгінал       = 
|спасылка       = 
|адказны        = 
|выданне        = 
|месца          = Мн.
|выдавецтва     = 
|год            = 1983
|том            = 
|старонкі       = 29-30
|старонак       = 
|серыя          = 
|isbn           = 
|тыраж          = 
}}&lt;/ref&gt;

Кампазітар ўдала выкарыстаў у балеце мелодыі і рытмы беларускіх народных песень і [[Беларускія народныя танцы|танцаў]] — «[[Лявоніха|Лявоніху]]», «Юрачку», «Янку-польку», «[[Крыжачок]]»&lt;ref name=&quot;БНТ&quot;&gt;Алексютович Л. К. Белорусские народные танцы, хороводы, игры. Под ред. М. Я. Гринблата. Мн., «Вышейш. школа», 1978. 528 с. с ил.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;ЭБ&quot;&gt;Этнаграфія Беларусі: Энцыклапедыя / Рэдкалегія: І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — {{Мн.}}: БелСЭ, 1989. — 575 с.: іл. ISBN 5-85700-014-9. {{ref-be}}&lt;/ref&gt;, «Мяцеліцу», «Лянок» і разам з імі польскія танцы — [[Мазурка, танец|мазурку]], [[паланез]], [[кракавяк]]&lt;ref name=&quot;МК&quot;&gt;[http://www.belcanto.ru/kroshner.html Михаил Крошнер] {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

«[[Лявоніха]]», якую паставіў [[Канстанцін Андрэевіч Алексютовіч|К. Алексютовіч]], была фінальнай сцэнай спектаклю. На дэкадзе беларускага мастацтва ў Маскве ў 1941 годзе фінальны танец балета танчыла адначасова 100 пар&lt;ref&gt;[http://pda.sb.by/post/121041/ Через год была война]{{Недаступная спасылка}} {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;. {{нп3|Мікалай Сямёнавіч Галаванаў|М. С. Галаванаў|ru|Голованов, Николай Семёнович}} так ахарактарызаваў яго&lt;ref name=&quot;Галаванаў&quot;&gt;{{кніга
|аўтар          = Голованов Н. С.
|частка         = Заметки о музыкальной культуре Белоруссии
|загаловак      = «Советская Белоруссия»
|арыгінал       = 
|спасылка       = 
|адказны        = 
|выданне        = 26 мая
|месца          = 
|выдавецтва     = 
|год            = 1940
|том            = 
|старонкі       = 
|старонак       = 
|серыя          = 
|isbn           = 
|тыраж          = 
}}&lt;/ref&gt;:

{{Цытата|«Лявоніха», пастаўленая тав. Алексютовічам, можа быць аднесена да лепшых узораў нацыянальнага танцавальнага мастацтва}}

== Сюжэт ==

У аснову сцэнара была пакладзена аднайменная аповесць Змітрака Бядулі пра лёс артыста прыватнага панскага тэатра Сымона Салаўя і яго любові да прыгажуні Зосі&lt;ref name=&quot;БОП&quot;/&gt;.

== Акцёры ==

* Сымон, пастух — [[Сямён Уладзіміравіч Дрэчын|С. У. Дрэчын]]&lt;ref&gt;[http://img.tyt.by/n/06/0/solovey_212x300.jpg Фатаграфія балета] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20160306195904/http://img.tyt.by/n/06/0/solovey_212x300.jpg |date=6 сакавіка 2016 }}&lt;/ref&gt;, [[Валерый Паўлавіч Міронаў|В. П. Міронаў]]&lt;ref&gt;[http://denis86.blog.tut.by/2012/04/21/valeriy-mironov-polveka-na-baletnoy-stsene/ Валерий Миронов: полвека на балетной сцене]{{Недаступная спасылка}} {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;
* Зоська — [[Аляксандра Васільеўна Нікалаева|А. В. Нікалаева]]
* Пані Ванда Вашмірская, уладальніца маёнтка — [[Зінаіда Анатолеўна Васільева|З. А. Васільева]], [[Валянціна Іванаўна Крыкава|В. І. Крыкава]]&lt;ref name=&quot;Крыкава&quot;&gt;{{кніга
|аўтар          = 
|частка         = Крикова Валентина Ивановна
|загаловак      = Биографический справочник
|арыгінал       = 
|спасылка       = 
|адказны        = 
|выданне        = 
|месца          = Мн.
|выдавецтва     = «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки
|год            = 1982
|том            = 5
|старонкі       = 333
|старонак       = 737
|серыя          = 
|isbn           = 
|тыраж          = 
}}&lt;/ref&gt;
* Макар, кіраўнік маёнткам
* Бацька Зоські
* Маці Зоські
* Марылька — [[Бася Залманаўна Карпілава|Б. З. Карпілава]]&lt;ref&gt;[http://www.ballet-enc.ru/html/k/karpilova.html КАРПИЛОВА Бася Залмановна] {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;
* Кацюша, сястра Зоські
* Сяляне, сялянкі. Госці. Гайдукі.

[[Юлія Уладзіміраўна Хіраска|Юлія Хіраска]] ўспамінала&lt;ref name=&quot;ПББ&quot;/&gt;, што [[Сямён Уладзіміравіч Дрэчын|С. У. Дрэчын]] быў паўнавартасным суаўтарам балетмайстраў і змог стварыць адну з лепшых сваіх работ&lt;ref name=&quot;ПББ&quot;/&gt;.

[[Юлія Міхайлаўна Чурко|Юлія Чурко]] так апісвала майстэрства акцёраў, якія выконвалі галоўныя ролі&lt;ref name=&quot;ББ&quot;&gt;{{кніга
|аўтар          = Чурко Ю.М.
|частка         = 
|загаловак      = Белорусский балет
|арыгінал       = 
|спасылка       = 
|адказны        = 
|выданне        = 
|месца          = Мн.
|выдавецтва     = 
|год            = 1966
|том            = 
|старонкі       = 37-38
|старонак       = 
|серыя          = 
|isbn           = 
|тыраж          = 
}}&lt;/ref&gt;:

{{Цытата|Гаворачы аб выразнасці і ўяўнасці мовы галоўных герояў спектакля Сымона і Зоські, нельга не сказаць аб майстэрстве выканаўцаў гэтых партый — С. Дрэчыне і А. Нікалаевай. Менавіта іх абаяльная цеплыня, іх вялікая чалавечая шчырасць ўдыхнулі жыццё ў танцавальныя формы, абумовілі незвычайную праўдзівасць адлюстро характараў.

С. Дрэчын, які танчыў ролю Сымона, знайшоў для яе свежыя і яркія фарбы… Выдатная сцэнічная знешнасць, вялікі тэмперамент і выключная выразнасць дапамаглі С. Дрэчыну стварыць вобраз, які пакідае глыбокае ўражанне. Пасля традыцыйных у асноўным аднафарбавых мужчынскіх партый у старых балетах гэтая роля Дрэчына была незвычайна шматграннай}}

== Узнагароды ==

Пасля паказу спектакля на Першай беларускай дэкадзе ў Маскве, тэатр атрымаў ва ўзнагароду [[ордэн Леніна]] і права называцца Дзяржаўным вялікім тэатрам оперы і балета&lt;ref&gt;[http://m.interfax.by/place/40732 Национальный академический Большой театр оперы и балета Республики Беларусь (Минск)]{{Недаступная спасылка}} {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

Многія ўдзельнікі стварэння балета «Салавей» былі адзначаны ўрадавымі ўзнагародамі: А. Ермалаеў, які працаваў у [[Вялікі тэатр|Вялікім тэатры]], быў, тым не менш, удастоены звання [[Народны артыст Беларусі|народнага артыста БССР]], М. Крошнер быў удастоены звання [[Заслужаны артыст БССР|заслужанага артыста БССР]], дырыжор [[Марк Эмануілавіч Шнейдэрман|М. Э. Шнейдэрман]] — звання [[Заслужаны дзеяч мастацтваў Рэспублікі Беларусь|заслужанага дзеяча мастацтваў БССР]], а С. Дрэчын узнагароджаны ордэнам «[[Знак пашаны]]»&lt;ref name=&quot;ПББ&quot;/&gt;.

== Пастаноўкі ў іншых тэатрах ==

Паралельна з пастаноўкай у Мінску балет М. Крошнера «Салавей» у 1939 ставіўся на сцэне [[Адэскі нацыянальны акадэмічны тэатр оперы і балета|Адэскага тэатра оперы і балета]]&lt;ref&gt;[http://belcanto.ru/ballet_belarus.html Белорусский балет] {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.belcanto.ru/ballet_ukrainsky.html Украинский балет] {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;. [[Юлія Уладзіміраўна Хіраска|Юлія Хіраска]] кансультавала там пастаноўку беларускіх народных танцаў&lt;ref name=&quot;ПББ&quot;/&gt;.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
* [http://www.russkoekino.ru/theatre/ballet-0064.shtml Лібрэта балета] {{ref-ru}}
* [http://istoriya-teatra.ru/theatre/item/f00/s01/e0001113/pic/000022.jpg Тэатр оперы і балета: Сцэна з балета «Салавей» Крошнера. 1939]

{{Оперныя і балетныя пастаноўкі, упершыню пастаўленыя на сцэне Нацыянальнага акадэмічнага Вялікага тэатра оперы і балета}}

[[Катэгорыя:Балет у Беларусі]]</text>
      <sha1>q9v97syaixd8bi537116li9swft7mrd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аляксандр Ільіч Жабянцяеў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>117068</id>
    <revision>
      <id>4194784</id>
      <parentid>3655318</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:15:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: медыцынскім ўніверсітэце → медыцынскім універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2351" xml:space="preserve">{{навуковец}}
'''Аляксандр Ільіч Жабянцяеў''' ({{ДН|6|8|1944}}, [[вёска Мядзвёдка]], [[Віцебскі раён]]) — беларускі вучоны ў галіне аналітычнай і таксікалагічнай хіміі. [[Доктар фармацэўтычных навук]] (1989), [[прафесар]] (1991). Член Беларускага хімічнага таварыства, Нью-Ёркскай акадэміі навук (ЗША, 1997).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Віцебскі медыцынскі інстытут]] (1966). Інстытут агульнай і неарганічнай хіміі АН Украінскай ССР (1971).

Працаваў у [[Курскі дзяржаўны медыцынскі інстытут|Курскім дзяржаўным медыцынскім інстытуце]] (1967—1968), АН Украінскай ССР (1968—1978), Віцебскім дзяржаўным медыцынскім універсітэце (з 1978).

== Навуковая дзейнасць ==
Навуковыя працы па распрацоўцы новых спосабаў кантролю за якасцю лекавых сродкаў.
 
{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Жабянцяёў Аляксандр Ільіч // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. / рэдкал.: Г. П. Пашкоў [і інш.]. — Мн., 1998. — Т. 6. — С. 411.
* Жабянцяеў Аляксандр Ільіч // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 1998. — Т. 6. — С. 411.
* Жабянцяеў Аляксандр Ільіч // Кто есть Кто в Республике Беларусь = Who is who in the Republic of Belarus : Беларусь, 2016. ― Минск, 2016. — С. 40.

{{DEFAULTSORT:Жабянцяеў}}
[[Катэгорыя:Медыкі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Хімікі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Дактары фармацэўтычных навук]]
[[Катэгорыя:Постаці беларускай фармацэўтыкі]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі Віцебскага дзяржаўнага медыцынскага ўніверсітэта]]</text>
      <sha1>elzervccdeuc73hv4j8ghui245plkgt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Анатоль Фёдаравіч Кавалёў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>117088</id>
    <revision>
      <id>4195030</id>
      <parentid>4133907</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:04:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7254" xml:space="preserve">{{навуковец
|Подпіс = Анатоль Кавалёў пад час святкавання Дня Перамогі ў Віцебску, 9 мая 2011 г.
}}
{{Цёзкі2|Кавалёў}}
'''Анатоль Фёдаравіч Кавалёў''' ({{ДН|10|5|1926}}, вёска [[Аграгарадок Даўгаполле|Даўгаполле]], {{МН|Гарадоцкі раён|у Гарадоцкім раёне|Гарадоцкі раён}} — {{ДС|20|1|2015}}, {{МС|Віцебск||Горад Віцебск}}) — беларускі [[мастацтвазнавец]], [[жывапісец]], [[дызайнер]]. Кандыдат мастацтвазнаўства ([[1973 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1973]]), [[прафесар]] ([[1992 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1992]]).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Ленінградскае вышэйшае мастацка-прамысловае вучылішча імя В. Мухінай]] ([[1958 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1958]]). 3 [[1963 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1963]] года працаваў у [[ВДУ|Віцебскім дзяржаўным універсітэце]]. У [[1965 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1965]]—[[1976 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1976]] гадах загадваў кафедрай дэкаратыўнага мастацтва, у [[1977 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1977]]—[[1980 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1980]] гг. — кафедрай малюнка і методыкі выяўленчага мастацтва. Даследваў тэорыю і практыку дызайну. Навуковую і вучэбна-метадычную дзейнасць спалучаў з творчасцю. Распрацаваў эмблему Ульянаўскага аўтазавода, шэраг юбілейных медалёў.

Напісаў 3 кнігі (2 у сааўтарстве) і каля 60 артыкулаў па пытаннях выяўленчага мастацтва, дызайну і эстэтычнага выхавання. У [[1977 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1977]] годзе яму было прысвоена навуковае званне [[дацэнт]], а ў [[1992 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1992]] годзе — званне [[прафесар]].

Акрамя метадычнай і навуковай работы А. Ф. Кавалёў шмат часу аддаваў творчасці. Творы мастака экспанаваліся на міжнародных, усесаюзных, рэспубліканскіх і абласных мастацкіх выставах. Яго работы знаходзяцца ў [[Эрмітаж]]ы, [[Ульянаўскі мастацкі музей|Ульянаўскім мастацкім музеі]], у [[Нацыянальны мастацкі музей Рэспублікі Беларусь|Нацыянальным мастацкім музеі]] ў Мінску, у [[Беларускі дзяржаўны музей гісторыі Вялікай Айчыннай вайны|Беларускім музеі гісторыі Вялікай Айчыннай вайны]], [[Віцебскі абласны краязнаўчы музей|Віцебскім абласным краязнаўчым музеі]] і інш.

Мастак працаваў у розных жанрах, аднак любімым жанрам лічыў [[пейзаж]].

Сярод жывапісных работ: [[Мінай Піліпавіч Шмыроў|«Бацька Мінай»]] ([[1980 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1980]]), «Бацькава хата», «3 вогненнай вёскі» (абедзве [[1986 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1986]]), [[Сафійскі сабор, Полацк|«Сафія Полацкая»]] ([[1987 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1987]]), «Позняя восень», «Вёска Даўгаполле» (абедзве [[1988 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1988]]), «Дарога да Пушкіна» ([[1992 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1992]]), «Віцебская даўніна», «Зімовая казка» і трыпціх «Гімн старому Віцебску» (усе [[1996 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1996]]).

Удзельнік [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]]. Узнагароджаны ордэнамі [[Ордэн Чырвонай Зоркі|Чырвонай Зоркі]], [[Ордэн Айчыннай вайны|Айчыннай вайны]] I ступені, медалямі.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|7|Кавалёў Анатоль Фёдаравіч||394}}

== Спасылкі ==
* [http://haradok.info/bel/%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%96%D0%BD%D1%8B/%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0/1580/ ''Сяржук Серабро''. Пайшоў з жыцця наш зямляк — мастак і ветэран Другой сусветнай вайны Анатоль Кавалёў]
* [http://news.vitebsk.cc/2015/01/20/ushel-iz-zhizni-hudozhnik-i-veteran-vtoroy-mirovoy-voynyi-anatoliy-kovalev/ ''Сяржук Серабро''. Ушел из жизни художник и ветеран Второй мировой войны Анатолий Ковалев {{ref-ru}}]
* Кавалёў Анатоль [Электронны рэсурс] // Мастакі Віцебшчыны = Художники Витебщины = Artists of Vitebsk Region  [http://painters.vlib.by/by/portfolio/78-portfolio/zhivopis-grafika/kovaliov-anatoly &lt;nowiki&gt;http://painters.vlib.by/by/portfolio/78-portfolio/zhivopis-grafika/kovaliov-anatoly]&lt;/nowiki&gt;]

{{DEFAULTSORT:Кавалёў, Анатоль}}
[[Катэгорыя:Асобы]]
[[Катэгорыя:Мастацтвазнаўцы Беларусі]]
[[Катэгорыя:Дызайнеры Беларусі]]
[[Катэгорыя:Кандыдаты мастацтвазнаўства]]
[[Катэгорыя:Удзельнікі Вялікай Айчыннай вайны]]
[[Катэгорыя:Кавалеры ордэна Айчыннай вайны I ступені]]</text>
      <sha1>7w98fz0n3gxfu72d6iqvjhwu1vl4hv0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ірына Міхайлаўна Лысенка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>119402</id>
    <revision>
      <id>4194785</id>
      <parentid>3624757</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:15:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: медыцынскім ўніверсітэце → медыцынскім універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2139" xml:space="preserve">{{вучоны}}
{{Цёзкі2|Лысенка}}
'''Ірына Міхайлаўна Лысенка''' (нар. [[29 жніўня]] [[1954]] г., [[Віцебск]]) — беларускі [[вучоны]] ў галіне [[педыятрыя|педыятрыі]].  Доктар медыцынскіх навук (1997).

== Біяграфія ==
Скончыла [[Віцебскі медыцынскі інстытут]] (1977). Працуе ў Віцебскім дзяржаўным медыцынскім універсітэце (з 1997 прафесар кафедры педыятрыі).

Навуковыя працы па паталогіі гіпафізарна-тырэоіднай сістэмы дзяцей, рэабілітацыі аслабленых дзяцей бязлекавымі сродкамі (рэфлексатэрапія, фітатэрапія, масаж і інш.).

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Лысенка Ірына Міхайлаўна // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. / рэдкал.: Г.П. Пашкоў [і інш.]. - Мн., 1999. - Т. 9. - С. 384.
* Лысенка Ірына Міхайлаўна // Памяць: гісторыка-дакументальная хроніка Віцебска : у 2 кн. / рэдкал.: Г.П. Пашкоў [і інш.] ; склад. А.І. Мацяюн ; маст. Э.Э. Жакевіч. - Мн., 2003. - Кн. 2. - С. 528-529.

{{DEFAULTSORT:Лысенка, Ірына}}
[[Катэгорыя:Асобы]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся 29 жніўня]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1954 годзе]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Віцебску]]
[[Катэгорыя:Педыятры Беларусі]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі Віцебскага дзяржаўнага медыцынскага ўніверсітэта]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі Віцебскага дзяржаўнага медыцынскага ўніверсітэта]]
[[Катэгорыя:Дактары медыцынскіх навук]]</text>
      <sha1>7w7p5x9omq220n00fc2dlle3wxvhjz3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Партал:Біяграфіі/Новыя артыкулы</title>
    <ns>100</ns>
    <id>121975</id>
    <revision>
      <id>4194746</id>
      <parentid>4194168</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T15:50:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>NirvanaBot</username>
        <id>40832</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>+17 новых</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2636" xml:space="preserve">{{Новы артыкул|Іаанна Дзмітрыеўна Хлопіна|2022-08-26T12:55:11Z|Паўлюк Шапецька}}
{{Новы артыкул|Алег Паўлавіч Шапелін|2022-08-26T12:34:20Z|Паўлюк Шапецька}}
{{Новы артыкул|Уладзімір Мікалаевіч Шылянок|2022-08-26T12:16:57Z|Паўлюк Шапецька}}
{{Новы артыкул|Эстэр Срулеўна Алексенцава|2022-08-26T11:45:33Z|Паўлюк Шапецька}}
{{Новы артыкул|Чарльз Мэнсан|2022-08-26T11:39:47Z|Culamar}}
{{Новы артыкул|Міхаіл Аляксандравіч Нікольскі|2022-08-26T10:39:08Z|Паўлюк Шапецька}}
{{Новы артыкул|Мікалай Фядосавіч Лызікаў|2022-08-26T10:13:45Z|Паўлюк Шапецька}}
{{Новы артыкул|Дзмітрый Мікалаевіч Гарэлік|2022-08-26T06:45:43Z|DobryBrat}}
{{Новы артыкул|Помнік Івану Шамякіну (Добруш)|2022-08-26T05:48:51Z|Чаховіч Уладзіслаў}}
{{Новы артыкул|Санкт-Пецярбургскі дзяржаўны электратэхнічны ўніверсітэт|2022-08-25T18:55:16Z|Evgen Lewandowskiy}}
{{Новы артыкул|Нарцыза Жмыхоўская|2022-08-25T17:45:32Z|Чаховіч Уладзіслаў}}
{{Новы артыкул|Віялет Ледзюк|2022-08-25T17:35:28Z|Чаховіч Уладзіслаў}}
{{Новы артыкул|Маргарыта Наварская|2022-08-25T17:23:07Z|Чаховіч Уладзіслаў}}
{{Новы артыкул|Мадам дэ Лавернь|2022-08-25T17:17:00Z|Чаховіч Уладзіслаў}}
{{Новы артыкул|Мары дэ Гурнэ|2022-08-25T17:08:48Z|Чаховіч Уладзіслаў}}
{{Новы артыкул|Люсі Дэлару-Мардрус|2022-08-25T16:57:32Z|Чаховіч Уладзіслаў}}
{{Новы артыкул|Аляксей Ігаравіч Валатоўскі|2022-08-25T16:22:28Z|Паўлюк Шапецька}}
{{Новы артыкул|Эмануэль Сведэнборг|2022-08-25T14:54:31Z|Frantishak}}
{{Новы артыкул|Эдуард Анатольевіч Дацэнка|2022-08-25T13:44:21Z|Паўлюк Шапецька}}
{{Новы артыкул|Валянціна Мікалаеўна Сідарэнка|2022-08-25T12:39:21Z|Паўлюк Шапецька}}
&lt;noinclude&gt;
[[Катэгорыя:Вікіпедыя:Спісы новых артыкулаў паводле тэм|{{PAGENAME}}]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>ako7iv2yl69xflarp92uxjr5ov1uc7r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кай Манэ Бёр’е Сігбан</title>
    <ns>0</ns>
    <id>122615</id>
    <revision>
      <id>4194982</id>
      <parentid>3982645</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:00:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5033" xml:space="preserve">{{Вучоны
| Імя                  = Кай Манэ Бёр'е Сігбан
| Фота                 = Kai Manne Börje Siegbahn.jpg
| Подпіс              = 
| Арыгінал імя       = {{lang-sv|Kai Manne Börje Siegbahn}}
| Месца нараджэння       = 
| Месца смерці         =
| Навуковая сфера        = [[фізіка]]
| Альма-матэр          = 
| Навуковы кіраўнік =
| Знакамітыя вучні   =
| Вядомы як         =
| Узнагароды і прэміі     = {{нобелеўскі медаль}} [[Нобелеўская прэмія па фізіцы]] ([[1981]])
}}
'''Кай Манэ Бёр’е Сігбан''', таксама '''Зігбан''' ({{lang-sv|Kai Manne Börje Siegbahn}}, {{ДН|20|4|1918}}, [[Лунд]], [[Швецыя]] — {{ДС|20|7|2007}}, Ангельхальм, [[Швецыя]]) — шведскі [[фізік]], лаўрэат [[Нобелеўская прэмія па фізіцы|Нобелеўскай прэміі па фізіцы]] ў [[1981]] годзе «за ўклад у развіццё электроннай спектраскапіі высокага дазволу» (палова прэмія). Другую палову прэміі атрымалі [[Нікалас Бломберген]] і [[Артур Шаўлаў]] «за ўклад у развіццё лазернай спектраскапіі».

== Біяграфія ==
Кай Сігбан нарадзіўся ў сям’і будучага Нобелеўскага лаўрэата (1924) [[Карл Манэ Георг Сігбан|Карла Манэ Сігбана]]. Скончыў гімназію ва [[Упсала|Упсале]]. З [[1936]] па [[1942]] год вывучаў ва [[Універсітэт Упсалы|Упсальскім універсітэце]] фізіку, матэматыку і хімію. У [[1944]] годзе абараніў дысертацыю ў [[Стакгольмскі ўніверсітэт|Стакгольмскім універсітэце]]. З [[1942]] па [[1951]] год працаваў у Нобелеўскім інстытуце фізікі. У [[1951]] годзе стаў [[прафесар]]ам фізікі ў [[Каралеўскі тэхналагічны інстытут|Каралеўскім тэхналагічным інстытуце]] ў [[Стакгольм]]е. У [[1954]] годзе перайшоў на кафедру ва універсітэце Упсалы, якой раней, да [[1937]] годзе загадваў яго бацька.

Аўтар навуковых прац па [[спектраскапія|спектраскапіі]], [[атамная фізіка|атамнай]] і [[малекулярная фізіка|малекулярнай фізіцы]], фізічнай хіміі.

Распрацаваў метад электроннай спектраскапіі для хімічнага аналізу ([[1951]]).

Сканструяваў рэнтгенаэлектронны спектрометр і ажыццявіў монахраматызацыю [[Рэнтгенаўскае выпраменьванне|рэнтгенаўскага выпрамянення]] ў рэнтгенаўскай фотаэлектроннай спектраскапіі.

З’яўляўся членам многіх навуковых супольнасцяў, сярод іншых [[Шведская каралеўская акадэмія навук|Каралеўскай швецкай акадэміі навук]]. Быў прэзідэнтам Міжнароднага саюза чыстай і прыкладной фізікі (ІЮПАП). Ганаровы член Амерыканскай акадэміі мастацтваў і навук.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|14|Сігбан, Зігбан Кай Мане||365}}

== Спасылкі ==
{{Commonscat|Kai Siegbahn}}
* [http://nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1981/ Інфармацыя з сайта Нобелеўскага камітэта] {{ref-en}}

{{Нобелеўская прэмія па фізіцы 1976—2000}}
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Сігбан, Кай}}
[[Катэгорыя:Лаўрэаты Нобелеўскай прэміі па фізіцы]]
[[Катэгорыя:Фізікі Швецыі]]
[[Катэгорыя:Фізікі XX стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Члены і члены-карэспандэнты Нацыянальнай акадэміі навук ЗША]]
[[Катэгорыя:Члены Папскай акадэміі навук]]
[[Катэгорыя:Члены Шведскай каралеўскай акадэміі навук]]
[[Катэгорыя:Замежныя члены РАН]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі Упсальскага ўніверсітэта]]</text>
      <sha1>ta623bvcwnrylv4wtx5fzut1thyafo1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кэсон</title>
    <ns>0</ns>
    <id>123954</id>
    <revision>
      <id>4194722</id>
      <parentid>3927049</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T14:12:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>афармленне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4115" xml:space="preserve">{{НП
|статус            =Горад
|беларуская назва  =Кэсон
|арыгінальная назва=개성시, 開城市
|падначаленне =
|краіна       =Паўночная Карэя
|герб         =
|сцяг         =
|шырыня герба =
|шырыня сцяга =
|выява        =Kaesong weekday.jpg
|памер        =
|подпіс       =
|lat=37.9667
|long=126.55
|lat_dir =N
|lat_deg =37
|lat_min =58
|lat_sec =
|lon_dir =E
|lon_deg =126
|lon_min =33
|lon_sec =
|CoordAddon=type:city
|CoordScale=
|Яндэкскарта=
|карта   =
|памер карты краіны =
|памер карты рэгіёна= 
|памер карты раёна  = 
|рэгіён             =
|рэгіён у табліцы   =
|від рэгіёна        =вобласць
|раён               =
|раён у табліцы     =
|від раёна          =раён
|абшчына            =
|від абшчыны        =
|карта краіны       =
|карта рэгіёна      =
|карта раёна        =
|унутранае дзяленне =
|від главы          =
|глава              =
|заснаваны          =
|першае згадванне   =
|згадванне ref      =
|ранейшыя імёны     =Кайдзё
|статус з           =
|статус дата        =
|плошча             =
|від вышыні         =
|вышыня цэнтра НП   =
|клімат             =
|афіцыйная мова     =
|афіцыйная мова-ref =
|насельніцтва       =
|год перапісу       =
|шчыльнасць         =
|агламерацыя        =
|нацыянальны склад  =
|канфесійны склад   =
|этнахаронім        =
|часавы пояс        =+9
|DST                =
|тэлефонны код      =
|паштовы індэкс     =
|паштовыя індэксы   =
|аўтамабільны код   =
|від ідэнтыфікатара =
|лічбавы ідэнтыфікатар=
|катэгорыя ў Commons =Gaeseong
|сайт      =
|мова сайта=
|мова сайта 2 =
|мова сайта 3 =
|мова сайта 4 =
|мова сайта 5 =
|add1n=
|add1=
|add2n=
|add2=
}}
'''Кэсон''' — горад у Паўночнай Карэі, які знаходзіцца ў правінцыі [[Хванхэ-Пукто]] на поўдні [[КНДР]], былы горад з асаблівым статусам прамога падпарадкавання і сталіца Карэі ў эпоху дынастыі Каро.

У горадзе размешчаны інстытут Сандо, ёсць музей, тэатр, тэлецэнтр.

Кэсон — старажытная сталіца Карэйскай дзяржавы (10-14 стст.). У горадзе яшчэ захаваліся рэшткі палаца кіраўнікоў Манвольдэ паблізу [[Прамысловы рэгіён Кэсон|прамысловага рэгіёну Кэсон]]. Палац быў пабудаваны ў 918 і разбураны ў 1361 годзе. У 11 км на захад ад Кэсона размешчана магіла караля Конмін. Пасля падзелу Карэі ў 1948 годзе знаходзіўся ў складзе Паўднёвай Карэі, бо быў на поўдн ад 38-й паралелі.

У Кэсоне было заключана пагадненне аб перамір’і ў Карэі падчас Карэйскай вайны (1950-53). У выніку таго, што новая мяжа паміж КНДР і Паўднёвай Карэяй была перайначаная і прайшла ў гэтым раёне не па 38-й паралелі, а крыху на поўдзень, перайшоў у склад Паўночнай Карэі.
{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Гарады Паўночнай Карэі]]</text>
      <sha1>9b0i0o3iazeqqxzhawt5e70d6f91ivj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195187</id>
      <parentid>4194722</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T18:46:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>дададзена [[Катэгорыя:Кэсон]] з дапамогай [[Вікіпедыя:Гаджэты/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4151" xml:space="preserve">{{НП
|статус            =Горад
|беларуская назва  =Кэсон
|арыгінальная назва=개성시, 開城市
|падначаленне =
|краіна       =Паўночная Карэя
|герб         =
|сцяг         =
|шырыня герба =
|шырыня сцяга =
|выява        =Kaesong weekday.jpg
|памер        =
|подпіс       =
|lat=37.9667
|long=126.55
|lat_dir =N
|lat_deg =37
|lat_min =58
|lat_sec =
|lon_dir =E
|lon_deg =126
|lon_min =33
|lon_sec =
|CoordAddon=type:city
|CoordScale=
|Яндэкскарта=
|карта   =
|памер карты краіны =
|памер карты рэгіёна= 
|памер карты раёна  = 
|рэгіён             =
|рэгіён у табліцы   =
|від рэгіёна        =вобласць
|раён               =
|раён у табліцы     =
|від раёна          =раён
|абшчына            =
|від абшчыны        =
|карта краіны       =
|карта рэгіёна      =
|карта раёна        =
|унутранае дзяленне =
|від главы          =
|глава              =
|заснаваны          =
|першае згадванне   =
|згадванне ref      =
|ранейшыя імёны     =Кайдзё
|статус з           =
|статус дата        =
|плошча             =
|від вышыні         =
|вышыня цэнтра НП   =
|клімат             =
|афіцыйная мова     =
|афіцыйная мова-ref =
|насельніцтва       =
|год перапісу       =
|шчыльнасць         =
|агламерацыя        =
|нацыянальны склад  =
|канфесійны склад   =
|этнахаронім        =
|часавы пояс        =+9
|DST                =
|тэлефонны код      =
|паштовы індэкс     =
|паштовыя індэксы   =
|аўтамабільны код   =
|від ідэнтыфікатара =
|лічбавы ідэнтыфікатар=
|катэгорыя ў Commons =Gaeseong
|сайт      =
|мова сайта=
|мова сайта 2 =
|мова сайта 3 =
|мова сайта 4 =
|мова сайта 5 =
|add1n=
|add1=
|add2n=
|add2=
}}
'''Кэсон''' — горад у Паўночнай Карэі, які знаходзіцца ў правінцыі [[Хванхэ-Пукто]] на поўдні [[КНДР]], былы горад з асаблівым статусам прамога падпарадкавання і сталіца Карэі ў эпоху дынастыі Каро.

У горадзе размешчаны інстытут Сандо, ёсць музей, тэатр, тэлецэнтр.

Кэсон — старажытная сталіца Карэйскай дзяржавы (10-14 стст.). У горадзе яшчэ захаваліся рэшткі палаца кіраўнікоў Манвольдэ паблізу [[Прамысловы рэгіён Кэсон|прамысловага рэгіёну Кэсон]]. Палац быў пабудаваны ў 918 і разбураны ў 1361 годзе. У 11 км на захад ад Кэсона размешчана магіла караля Конмін. Пасля падзелу Карэі ў 1948 годзе знаходзіўся ў складзе Паўднёвай Карэі, бо быў на поўдн ад 38-й паралелі.

У Кэсоне было заключана пагадненне аб перамір’і ў Карэі падчас Карэйскай вайны (1950-53). У выніку таго, што новая мяжа паміж КНДР і Паўднёвай Карэяй была перайначаная і прайшла ў гэтым раёне не па 38-й паралелі, а крыху на поўдзень, перайшоў у склад Паўночнай Карэі.
{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Гарады Паўночнай Карэі]]
[[Катэгорыя:Кэсон| ]]</text>
      <sha1>10lakl16rz2stxptikodvbhhl575vsi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Алесь Петрашкевіч</title>
    <ns>0</ns>
    <id>128353</id>
    <revision>
      <id>4194986</id>
      <parentid>3967025</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:00:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14097" xml:space="preserve">{{пісьменнік
|Выява = Алесь Петрашкевіч.jpg
}}
{{цёзкі2|Петрашкевіч}}
'''Алесь (Аляксандр Лявонавіч) Петрашкевіч''' ({{ДН|1|5|1930}}, [[Вёска Пярэвалачня|в. Пярэвалачня]], {{МН|Талачынскі раён|у Талачынскім раёне|}} — {{ДС|23|8|2012}}, [[Мінск]]) — беларускі [[пісьменнік]], [[драматург]]. [[Кандыдат гістарычных навук]]&lt;ref&gt;Абараніў кандыдацкую дысертацыю на тэму «Комсомол Белоруссии – активный помощник Коммунистической партии в мобилизации молодежи на выполнение семилетнего плана развития народного хозяйства (1959 – 1965 гг.)»&lt;/ref&gt; (1967), [[заслужаны работнік культуры Беларусі]] (1975), лаўрэат [[Дзяржаўная прэмія Беларускай ССР|Дзяржаўнай прэміі Белар]]усі (1976) за ўдзел у падрыхтоўцы і выданні [[Беларуская Савецкая Энцыклапедыя|Беларускай Савецкай Энцыклапедыі]].

== Біяграфія ==
Нарадзіўся ў сялянскай сям’і. Пляменнік мастака [[Міхаіл Андрэевіч Савіцкі|Міхаіла Савіцкага]].

Да пачатку Вялікай Айчыннай вайны скончыў 3 класы пачатковай школы. У 1948 годзе скончыў Забалоцкую сямігадовую, у 1951 годзе – Коханаўскую сярэднюю школу. Скончыў [[юрыдычны факультэт БДУ]] ([[1955]]). З 1954 працаваў у [[ЦК ЛКСМБ]], з 1961 у [[ЦК КПБ]]: інструктар, загадчык сектара (1963-1967), аддзела культуры (1976-1979).  У 1975-76 — рэктар [[Мінскі інстытут культуры|Мінскага інстытута культуры]]&lt;ref name=&quot;ЗНА&quot;&gt;[http://bdamlm.by/news/zavershana-navukovae-apisanne-fondu-no-450-vopis-no-1-dramaturga-prazaika-publicysta Завершана навуковае апісанне фонду № 450 (вопіс № 1) драматурга, празаіка, публіцыста, кінасцэнарыста Алеся Петрашкевіча]&lt;/ref&gt;.

У 1967-75, 1979-91 адказны сакратар, намеснік галоўнага рэдактара [[выдавецтва Беларуская савецкая энцыклапедыя]]. У 1991-98 кіраваў арганізацыйна–метадычным цэнтрам па выданні гістарыка-дакументальных хронік «[[Памяць (энцыклапедычнае выданне)|Памяць]]».

У 1961 стаў членам [[Саюз журналістаў Беларусі|Саюза журналістаў Беларусі]], у 1974 членам [[Саюз пісьменнікаў БССР|Саюза пісьменнікаў БССР]], член [[Беларускі саюз тэатральных дзеячаў|Беларускага саюза тэатральных дзеячаў]] з 1970 года.

== Творчасць ==
Друкавацца пачаў у 1954.

Аўтар апавяданняў, фельетонаў, нарысаў. Працаваў у розных жанрах драматургіі. Пісаў сцэнарыі мастацкіх і дакументальных фільмаў.

Значнае месца ў творчасці драматурга займала гістарычная тэматыка.

П’еса «[[Напісанае застаецца]]» (паст. 1979) — у многім твор палемічны, з прыкметамі «п’есы-дыскусіі». Апрача [[Францыск Скарына|Францыска Скарыны]] — цэнтральнага персанажа п’есы «Напісанае застаецца» — А. Петрашкевіч уводзіць у твор у якасці дзейных асоб [[Мікола Гусоўскі|Міколу Гусоўскага]], [[Пётр Мсціславец|Пятра Мсціслаўца]], [[Томас Мюнцэр|Томаса Мюнцэра]], [[Марцін Лютэр|Марціна Лютэра]], Максіма Грэка, [[Мікалай Капернік|Мікалая Каперніка]]. Ф. Скарына не проста паказваецца ў атачэнні славутых сучаснікаў — ён абмяркоўвае з імі актуальныя навуковыя, рэлігійныя, свецкія пытанні свайго часу. Каштоўнасць п’есы ў тым, што асоба Скарыны паўстае ў ёй у кантэксце яго культурных здабыткаў, з падключэннем дакументальнага літаратурнага матэрыялу, на фоне агульнаеўрапейскага Рэнесансу. Аўтару ўдалося перадаць сэнс скарынаўскіх выказванняў жывой драматургічнай мовай, пабудаваць менавіта дыялог, а не дэкламацыю.

Драма «Прарок для Айчыны» (паст. тэлефільм 1991) прысвечана віленскаму перыяду жыцця першадрукара. У п’есе адлюстравана гісторыя судовых спраў, звязаных са спадчынай, тых недарэчных побытавых калізій, якія адабралі ў творцы столькі каштоўнага часу, здароўя, абумовілі яго эміграцыю ў Прагу. У выніку судовай цяганіны вакол спадчыны Маргарыты, пасля шэрага няўдалых спроб заручыцца падтрымкай у людзей, надзеленых уладай або грашыма, Скарына апынуўся ў пазнаньскай турме, у пазыковай «яме». П’еса А. Петрашкевіча ўжо сваёй назвай дэкларуе пытанне: чаму не шануюцца прарокі ў сваёй Айчыне? Чаму ў людзей таленавітых ворагаў больш, чым сяброў? Талент, як высвятляецца, няздатны сам сябе абараніць. Ён патрабуе разумення і падтрымкі як сучаснікаў, так і нашчадкаў. Людзі павінны быць падрыхтаваны для таго, каб прыняць гэты Божы дар.

Спробы спалучыць камедыйнасць і праблемнасць былі зроблены ім у п’есе «Куды ноч, туды сон» (іншая назва — «Ка-та-стро-фа», 1987, паст. 1988). Гэтую камедыю ён назваў фантасмагорыяй. Праўда, паводле тэматыкі гэты твор набліжаецца да «антыалкагольных» п’ес, асабліва пашыраных у беларускай літаратуры «нашаніўскага» перыяду і ў савецкі час. Гэтай тэме была прысвечана і драма А. Петрашкевіча «Трывога» (1974).

=== Праца для кіно ===

А. Л. Петрашкевіч — аўтар сцэнарыяў мастацкіх фільмаў «{{нп3|Нядзельная ноч||ru|Воскресная ночь}}» (пастаўлены ў 1977) і «{{нп3|Час выбраў нас||ru|Время выбрало нас}}» (з [[Уладзімір Трафімавіч Халіп|У. Т. Халіпам]], 2 серыі, пастаўлены ў 1976—1978 гг.), сцэнарыяў навукова-папулярнага фільма «Францыск, сын Скарынін» (1989), дакументальнага фільма «Уздоўж і поперак Дняпра» (1988, пастаўлены ў 1990) (к/с «[[Беларусьфільм]]»). Напісаў сцэнарыі да радыёспектакляў «Новая зямля» (пастаўлены ў 1976), «Злавеснае рэха» (пастаўлены ў 1984), «У спадчыну — жыццё» (пастаўлены ў 1986), «Надзвычай цяжкая пасада» (пастаўлены ў 1986)

== Навуковая дзейнасць ==

Кандыдат гістарычных навук (1967) (кандыдацкая дысертацыя «Комсомол Беларуси — активный помощник Коммунистической партии в мобилизации молодёжи на выполнение cемилетнего плана развития народного хозяйства (1959—1965 гг.»)&lt;ref name=&quot;ЗНА&quot;/&gt;.

== Творы ==

=== Кнігі ===
* Ад бога да людзей. — Мн.: Беларусь, 1967. — 36 с.
* Адкуль грэх?. — Мн.: Беларусь, 1970. — 87 с.: іл.
* Воля на крыжы: Гістарычныя п’есы / Афарм. М. Р. Казлова. — Мн.: Мастацкая літаратура, 2000. — 269,[2] с.: іл., партр. — ISBN 985-02-0437-0.
* Здрапежаная зямля: Гістарычныя п’есы / Пад рэд. А. П. Грыцкевіча. — Мн.: УП «Тэхнапрынт», 2003. — 444,[3] с.: партр. — ISBN 985-464-497-9.
* П’есы / Маст. Н. Л. Шаўшукова. — Мн.: Мастацкая літаратура, 1976. — 205 с.: іл.
* «Приласкать и уничтожить!»: гістарычная трагедыя / Алесь Петрашкевіч. — Мн.: Медисонт, 2008. — 85, [1] с. — ISBN 978-985-6530-81-7.

=== Артыкулы ===
* П’есы сучасных аўтараў: Дагарэла свечачка…: трагедыя / Алесь Петрашкевіч // Беларуская драматургія / Мін-ва культуры РБ, «Тэатральная Беларусь»; [Уклад. В. Валадзько, А. Сабалеўскага; Рэдкал.: А. Сабалеўскі (адк. рэд.) і інш.; Прадм. А. Сабалеўскага]. Вып. 1. — Мн.: Навука і тэхніка, 1994. — 170, [2] с. — ISBN 5-343-01478-X

== Пераклады ==

П’есы А. Л. Петрашкевіча былі перакладзены на рускую і ўкраінскую мовы М. Мірашнічэнкам, {{нп3|Дзмітрый Міхайлавіч Мусіенка|Д. М. Мусіенкам|uk|Мусієнко Дмитро Михайлович}}, {{нп3|Мікалай Якаўлевіч Зарудны|М. Я. Зарудным|ru|Зарудный, Николай Яковлевич}}, {{нп3|Уладзімір Якаўлевіч Бурбан|У. Я. Бурбанам|uk|Бурбан Володимир Якович}}&lt;ref name=&quot;ЗНА&quot;/&gt;.

== Спадчына ==

Дакументы А. Л. Петрашкевіча паступілі ў [[Беларускі дзяржаўны архіў-музей літаратуры і мастацтва]] ад самога пісьменніка ў 1998 годзе. У выніку навукова-тэхнічнай апрацоўкі фонду № 450 быў складзены вопіс № 1 у колькасці 978 спраў (5 865 дакументаў) за 1928—2007 гады&lt;ref name=&quot;ЗНА&quot;/&gt;.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|10}} — С. 334.
* {{Крыніцы/ЭГБ|5к}} — С. 486.
* {{крыніцы/ЭКБ|6|Петрашкевіч Алесь}}
* Беларуская літаратура: дапам. для вучняў 11-га кл. агульнаадукац. устаноў з беларус. і рус. мовамі навучання / пад рэд. А. Бельскага, М. Тычыны. — Мн.: Адукацыя і выхаванне, 2009. ISBN 978-985-471-320-5

== Спасылкі ==
* [https://www.svaboda.org/a/30586208.html 10 фактаў пра энцыкляпэдыста Алеся Петрашкевіча, які бараніў Нямігу і ненавідзеў «леніных, урыцкіх, валадарскіх...»] {{ref-be-x-old}} // svaboda.org 1 мая 2020 
* [https://www.svaboda.org/a/770907.html Алесь Петрашкевіч: «Беларускую Энцыкляпэдыю зьнішчаюць айчынныя хунвэйбіны»] {{ref-be-x-old}} // svaboda.org 5 чэрвеня 2006
* [https://nn.by/?c=ar&amp;i=79017 Памёр Алесь Петрашкевіч. Анатоль Сідарэвіч: Сыходзяць энцыклапедысты] [[Наша ніва (1991)|Наша Ніва]]

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Петрашкевіч, Алесь}}
[[Катэгорыя:Кандыдаты гістарычных навук]]
[[Катэгорыя:Драматургі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Сцэнарысты Беларусі]]
[[Катэгорыя:Члены Саюза пісьменнікаў СССР]]
[[Катэгорыя:Рэктары Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта культуры і мастацтваў]]
[[Катэгорыя:Заслужаныя работнікі культуры Беларускай ССР]]
[[Катэгорыя:Члены КПСС]]</text>
      <sha1>14hze76yseraxbtyxs48d3rrt1kbu53</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шаблон:Замкі Беларусі</title>
    <ns>10</ns>
    <id>137899</id>
    <revision>
      <id>4195183</id>
      <parentid>3959223</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T18:43:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vasil777</username>
        <id>110835</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>тэльманскі замак, дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3908" xml:space="preserve">{{Навігацыйная табліца
|імя                       = Замкі Беларусі
|стыль_асноўнага_загалоўка = 
|загаловак =  [[Замкі Беларусі]]
|выява = [[Выява:Нявіжскі замак. Вежа і роў.JPG|100px|злева]]
|стыль_цела = 
|стыль_загалоўкаў = 
|стыль_спісаў =
|стыль_уверсе = 
|уверсе =
|загаловак1 = Дзяржаўныя
|спіс1= 

{{Navbox subgroup 
     |groupstyle= 
     |liststyle = text-align:left; 
     |group1 = Захаваныя 
     |list1  =
&lt;div style=&quot;margin-top:-1ex;margin-bottom:-1ex;padding:0&quot;&gt;
{{nobr|[[Камянецкая вежа]] •}}
{{Гэта выдатны артыкул}} {{nobr|[[Стары замак (Гродна)|Стары замак у Гродне]] •}}
{{nobr|[[Новы замак (Гродна)|Новы замак у Гродне]] •}}
{{nobr|[[Лідскі замак|Лідскі]] }}
&lt;/div&gt;
      |group2 = Рэшткі
      |list2  = 
&lt;div style=&quot;margin-top:-1ex;margin-bottom:-1ex;padding:0&quot;&gt;
{{nobr|[[Навагрудскі замак|Навагрудскі]] •}}
{{nobr|[[Крэўскі замак|Крэўскі]] •}}
{{nobr|[[Геранёнскі замак|Геранёнскі]]}}
&lt;/div&gt;
      |group3 = Разбураныя
      |list3  = 
&lt;div style=&quot;margin-top:-1ex;margin-bottom:-1ex;padding:0&quot;&gt;
{{nobr|[[Аршанскі замак|Аршанскі]] •}}
{{nobr|[[Глыбоцкі замак|Глыбоцкі]] •}}
{{nobr|[[Гомельскі замак|Гомельскі]] •}}
{{nobr|[[Дрысенскі замак|Дрысенскі]] •}}
{{nobr|[[Копыскі замак|Копыскі]] •}}
{{nobr|[[Ляхавіцкі замак|Ляхавіцкі]] •}}
{{nobr|[[Мышскі замак|Мышскі]] •}}
{{nobr|[[Мядзельскі замак|Мядзельскі]] •}}
{{nobr|[[Радунскі замак|Радунскі]] •}}
{{nobr|[[Чачэрскі замак|Чачэрскі]]}}
&lt;/div&gt;
}} &lt;!-- канец укладзенай паласы --&gt;

|загаловак2 = Прыватныя
|спіс2 =
{{Navbox subgroup 
     |groupstyle= 
     |liststyle = text-align:left; 
     |group1 = Захаваныя 
     |list1  =
&lt;div style=&quot;margin-top:-1ex;margin-bottom:-1ex;padding:0&quot;&gt;
{{Гэта выдатны артыкул}} {{nobr|[[Нясвіжскі палацава-паркавы комплекс|Нясвіжскі]] •}}
{{Гэта выдатны артыкул}}{{Гэта артыкул года}} {{nobr|[[Мірскі замак|Мірскі]] •}}
{{nobr|[[Любчанскі замак|Любчанскі]] •}}
{{nobr|[[Быхаўскі замак|Быхаўскі]]}}
&lt;/div&gt;
      |group2 = Рэшткі
      |list2  = 
&lt;div style=&quot;margin-top:-1ex;margin-bottom:-1ex;padding:0&quot;&gt;
{{nobr|[[Гальшанскі замак|Гальшанскі]] •}}
{{nobr|[[Смальянскі замак|Смальянскі]]}}
&lt;/div&gt;
      |group3 = Разбураныя
      |list3  = 
&lt;div style=&quot;margin-top:-1ex;margin-bottom:-1ex;padding:0&quot;&gt;
{{nobr|[[Геранёнскі замак|Геранёнскі]] •}}
{{nobr|[[Тэльманскі замак|Тэльманскі]] •}}
{{nobr|[[Глускі замак|Глускі]] •}}
{{nobr|[[Горвальскі замак|Горвальскі]] •}}
{{nobr|[[Горскі замак|Горскі]] •}}
{{nobr|[[Жаберскі замак|Жаберскі]] •}}
{{nobr|[[Жлобінскі замак|Жлобінскі]] •}}
{{nobr|[[Іказненскі замак|Іказненскі]]}}

&lt;/div&gt;
}} &lt;!-- канец укладзенай паласы --&gt;
|стыль_унізе = 
|унізе =
}}&lt;noinclude&gt;
[[Катэгорыя:Шаблоны:Замкі]]
[[Катэгорыя:Шаблоны:Беларусь]]
{{DEFAULTSORT:{{PAGENAME}}}}


&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>l61zhwu2e1gro5t5q8853fyj6m7g2ox</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195196</id>
      <parentid>4195183</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T19:10:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>перавод на hlist пры дапамозе [[Шаблон:Navbox#bookmarklet|букмарклета]], алфавітны парадак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3177" xml:space="preserve">{{Навігацыйная табліца
|імя                       = Замкі Беларусі
|стыль_асноўнага_загалоўка = 
|загаловак =  [[Замкі Беларусі]]
|выява = [[Выява:Нявіжскі замак. Вежа і роў.JPG|100px|злева]]
|стыль_цела = 
|стыль_загалоўкаў = 
|стыль_спісаў =
|стыль_уверсе = 
|уверсе =
|клас_спісаў   = hlist hlist-items-nowrap
|загаловак1 = Дзяржаўныя
|спіс1= 

{{Navbox subgroup 
     |groupstyle= 
     |liststyle = text-align:left; 
     |group1 = Захаваныя 
     |list1  =
* {{Гэта выдатны артыкул}} [[Стары замак (Гродна)|Стары замак у Гродне]]
* [[Новы замак (Гродна)|Новы замак у Гродне]]
* [[Камянецкая вежа]]
* [[Лідскі замак|Лідскі]]
      |group2 = Рэшткі
      |list2  =
* [[Крэўскі замак|Крэўскі]]
* [[Навагрудскі замак|Навагрудскі]]
      |group3 = Разбураныя
      |list3  =
* [[Аршанскі замак|Аршанскі]]
* [[Глыбоцкі замак|Глыбоцкі]]
* [[Гомельскі замак|Гомельскі]]
* [[Дрысенскі замак|Дрысенскі]]
* [[Копыскі замак|Копыскі]]
* [[Ляхавіцкі замак|Ляхавіцкі]]
* [[Мышскі замак|Мышскі]]
* [[Мядзельскі замак|Мядзельскі]]
* [[Радунскі замак|Радунскі]]
* [[Чачэрскі замак|Чачэрскі]]
}} &lt;!-- канец укладзенай паласы --&gt;

|загаловак2 = Прыватныя
|спіс2 =
{{Navbox subgroup 
     |groupstyle= 
     |liststyle = text-align:left; 
     |group1 = Захаваныя 
     |list1  =
* [[Быхаўскі замак|Быхаўскі]]
* [[Любчанскі замак|Любчанскі]]
* {{Гэта выдатны артыкул}}{{Гэта артыкул года}} [[Мірскі замак|Мірскі]]
* {{Гэта выдатны артыкул}} [[Нясвіжскі палацава-паркавы комплекс|Нясвіжскі]]
      |group2 = Рэшткі
      |list2  =
* [[Гальшанскі замак|Гальшанскі]]
* [[Геранёнскі замак|Геранёнскі]]
* [[Смальянскі замак|Смальянскі]]
      |group3 = Разбураныя
      |list3  =
* [[Глускі замак|Глускі]]
* [[Горвальскі замак|Горвальскі]]
* [[Горскі замак|Горскі]]
* [[Жаберскі замак|Жаберскі]]
* [[Жлобінскі замак|Жлобінскі]]
* [[Іказненскі замак|Іказненскі]]
* [[Тэльманскі замак|Тэльманскі]]

}} &lt;!-- канец укладзенай паласы --&gt;
|стыль_унізе = 
|унізе =
}}&lt;noinclude&gt;
[[Катэгорыя:Шаблоны:Замкі]]
[[Катэгорыя:Навігацыйныя шаблоны:Беларусь]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>7haw45dl0ptbgru9kvgbomuy74ch2ex</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Алег Канстанцінавіч Папоў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>139184</id>
    <revision>
      <id>4195062</id>
      <parentid>3689417</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:08:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5620" xml:space="preserve">{{Цёзкі2|Папоў}}
{{Кінематаграфіст
 |імя                  = Алег Канстанцінавіч Папоў
 |арыгінал імя       = 
 |выява          = Oleg popov2.jpg
 |шырыня               = 200px
 |апісанне выявы = Выступ Алега Папова ў [[Вормс]]е (Германія) [[28 сакавіка]] [[2009]] года
 |імя пры нараджэнні     = 
 |дата нараджэння        = 31.07.1930
 |месца нараджэння       =
 |дата смерці          = 02.11.2016
 |месца смерці         = 
 |прафесія            = {{цыркавы артыст|СССР|Расіі}} ({{клоўн|СССР|Расіі}}), {{Акцёр|СССР|Расіі|Германіі|XX стагоддзя|XXI стагоддзя}},  {{рэжысёр|СССР|Расіі|XX стагоддзя}}
 |грамадзянства          = {{USSR}} → {{GER}}
 |гады актыўнасці      = 
 |кірунак          = 
 |кінастудыя           = 
 |узнагароды              = {{{!}} style=&quot;background:transparent&quot;
{{!}}{{ордэн Дружбы|1994}}{{!!}}{{Ордэн Леніна|1980}}{{!!}}{{Ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга}}
{{!}}-
{{!}}{{Ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга}}{{!!}}{{Ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга}}{{!!}}{{Медаль «За веру і дабро»}}
{{!}}}
{{{!}} style=&quot;background: transparent&quot;
{{!}} {{Народны артыст СССР|1969}}{{!!}} {{Народны артыст РСФСР|1958}}{{!!}} {{Ганаровая грамата Прэзідэнта Расійскай Федэрацыі|2010}}
{{!}}}
 |imdb_id              = 
 |сайт                 = [http://www.oleg-popov.com oleg-popov.com]
}}
'''Алег Канстанцінавіч Папоў''' ({{ДН|31|7|1930}}, вёска Вырубава, {{МН|Маскоўская вобласць}} — {{ДС|2|11|2016}}, {{МС|Растоў-на-Доне|у Растове-на-Доне}}) — савецкі і расійскі артыст [[цырк]]а (клоўн), [[акцёр]]. [[Народны артыст СССР]] (1969).

== Біяграфія ==
Алег Канстанцінавіч Папоў нарадзіўся 31 ліпеня 1930 г у вёсцы Вырубава Кунцаўскага раёна Маскоўскай вобласці (цяпер вёска ўваходзіць у гарадское паселішча Адзінцова Адзінцоўскай раёна Маскоўскай вобласці). Неўзабаве сям'я пераехала ў Маскву і пасялілася ў раёне стадыёна «Дынама».

У 1943 годзе Алег паступае вучнем слесара на паліграфічны камбінат «Праўда».

У наступным, 1944 годзе, займаючыся ў гуртку акрабатыкі Палаца спорту «Крылы Саветаў», ён пазнаёміўся са студэнтамі цыркавога вучылішча, пабываў на іх рэпетыцыях. У гэтым жа годзе Алег паступае ў Дзяржаўнае вучылішча цыркавога мастацтва, якое заканчвае ў 1950 годзе па спецыяльнасці эксцэнтрык на дроце.

Пачаў сваю кар'еру эквілібрыстам, выступаючы з нумарам «Эксцэнтрык на свабодным дроце» (рэжысёр-педагог С. Марозаў). У 1951 годзе дэбютаваў у якасці дывановага клоўна ў Саратаўскім цырку. Канчаткова зацвердзіўся ў гэтым амплуа ў Моладзевым цыркавым калектыве (1951—1953). Стварыў артыстычны вобраз «Сонечнага клоўна» — безжурботнага хлопца з капой русых валасоў у знарочыста шырокіх паласатых штанах і клятчастай шапачцы. У сваіх выступах выкарыстоўвае такія прыёмы як эквілібрыстыка, акрабатыка, жангліраванне, парадыраваннем цыркавых нумароў, але галоўнае месца ў яго выступах займаюць антрэ, вырашаныя сродкамі буфанады і эксцэнтрыкі. Сярод лепшых рэпрыз Алега Папова — «Повар», «Свісток», «Прамень».

Часта здымаўся ў кіно, выступаў у якасці рэжысёра цыркавых спектакляў.

З 1991 года жыў і працаваў у Германіі пад сцэнічным псеўданімам ''Шчаслівы Ганс''.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|12}}

== Спасылкі ==
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Папоў}}
[[Катэгорыя:Народныя артысты СССР]]
[[Катэгорыя:Клоўны Германіі]]
[[Катэгорыя:Клоўны паводле алфавіта]]
[[Катэгорыя:Цыркавыя артысты Германіі]]
[[Катэгорыя:Цыркавыя артысты СССР]]
[[Катэгорыя:Імігравалі ў Германію з Расіі]]</text>
      <sha1>e8ko9narbgy7yfppo13024r8a7m64d4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ФК Баранавічы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>139360</id>
    <revision>
      <id>4195182</id>
      <parentid>4192612</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T18:42:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>/* Цяперашні склад */ нумары</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="27638" xml:space="preserve">{{Футбольны клуб
|Назва           = Баранавічы
|Лагатып         = Baranovichi-b.gif
|ШырыняЛагатыпа  = 205px
|ПоўнаяНазва     = ДУФКіС «Футбольны клуб „Баранавічы“»
|Мянушкі         =
|Горад           = [[Баранавічы]], [[Беларусь]]
|Заснаваны       = [[1945]]
|Стадыён         = [[Лакаматыў (стадыён, Баранавічы)|«Лакаматыў»]]
|Умяшчальнасць   = 3749
|Кіраўнік        = Аляксандр Зотаў
|ПасадаКіраўніка = Дырэктар
|Трэнер          = [[Андрэй Кіпра]]
|Чэмпіянат       = [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе|Першая ліга]]
|Сезон           = [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2021|2021]]
|Месца           = 10 месца
|Сайт            =

| pattern_la1= |pattern_b1=_chevron_white |pattern_ra1=  |pattern_sh1= |pattern_so1=
| leftarm1=D60000 |body1=D60000 |rightarm1=D60000  |shorts1=001145  |socks1=001145 
| pattern_la2= |pattern_b2=_chevron_white |pattern_ra2=  |pattern_sh2= |pattern_so2=
| leftarm2=0A5AD0 |body2=0A5AD0 |rightarm2=0A5AD0  |shorts2=001145  |socks2=001145 
}}
'''«Баранавічы»''' — [[Беларусь|беларускі]] футбольны клуб з горада [[Баранавічы]], заснаваны ў [[1945]] годзе. У цяперашні час выступае ў [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе|Першай лізе чэмпіянату Беларусі]].

== Гісторыя ==
У савецкі час клуб шмат разоў змяняў назву, але гуляў пераважна ў ніжэйшых лігах чэмпіянату БССР. З 1993 клуб пачаў выступаць ў [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе|Другой лізе чэмпіянату Беларусі]].

У 2003 клуб узначаліў ураджэнец Баранавічаў, вядомы ў мінулым нападнік [[Андрэй Хлебасолаў]]. Ён запрасіў у «Баранавічы» вопытных гульцоў, разам з якімі выступаў раней (з іх найбольшую вядомасць у аматараў клуба набыў [[Сяргей Сергель]]). У выніку клуб упэўнена перамог у Другой лізе і выйшаў у [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе|Першую лігу]].

У Першай лізе «Баранавічы» спачатку займалі месца ў сярэдзіне табліцы. Пасля клуб выступаў больш упэўнена: у 2009 і 2010 займаў выніковае 6 месца, а ігрок «Баранавічаў» [[Міхаіл Калядка]] стаў лепшым бамбардзірам у сезоне 2009. Але ў сезоне 2011 клуб з-за фінансавых праблем пакінулі асноўныя ігракі, і, не атрымаўшы ніводнай перамогі за сезон, «Баранавічы» зноў выбылі ў Другую лігу.

Сезон 2012 клуб скончыў у ніжняй палове табліцы Другой лігі. У 2013 клуб выступаў больш паспяхова, заняўшы пятае месца. У сезоне 2014 каманда пасля ўпартай барацьбы атрымала перамогу ў групе Б і выйшла ў фінальны раўнд. У фінале «Баранавічы» спачатку знаходзіліся па-за межамі першай тройкі, якая выходзіла ў Першую лігу. Але, атрымаўшы шэраг перамог у апошніх турах, каманда здолела заняць першае месца і праз тры гады вярнуцца ў Першую лігу.

У Першай лізе клуб працягваў выступаць пераважна мясцовымі футбалістамі, у выніку ў сезонах 2015—2016 займаў месца ў ніжняй палове табліцы. У пачатку 2017 года галоўным трэнерам «Баранавічаў» стаў [[Аляксей Вяргеенка]], які раней працаваў з юнацкімі зборнымі Беларусі. У камандзе з’явілася шмат маладых ігракоў, многія з якіх былі ўзятыя ў арэнду з клубаў Вышэйшай лігі. Аднак, вынікі каманды істотна не палепшыліся, «Баранавічы» ў сезоне 2017 занялі 12-е месца з 16.

У 2018 годзе трэнерам стаў нядаўні асістэнт Вяргеенкі [[Іван Крутаў]], які яшчэ больш амаладзіў каманду, запрасіўшы больш ігракоў з салігорскага [[ФК Шахцёр Салігорск|«Шахцёра»]]. Аднак справы ў чэмпіянаце зноў складваліся няўдала, каманда апынулася ў канцы табліцы. У жніўні Крутаў перайшоў на працу ў мазырскую [[ФК Славія Мазыр|«Славію»]], каманду ўзначаліў [[Андрэй Кіпра]], аднак вынікі не палепшыліся. Здолеўшы абысці [[ФК Чысць|«Чысць»]], «Баранавічы» занялі 14-е месца з 15, што дазволіла захаваць месца ў Першай лізе.

У сезоне 2019 галоўным трэнерам стаў [[Дзяніс Яцына]]. Каманда ізноў амаль поўнасцю абнавіла склад, дзе ў асноўным засталіся ігракі, незапатрабаваныя ў іншых клубах. «Баранавічы» хутка сталі аўтсайдарам турніру і замацаваліся на апошнім радку, за некалькі тураў да фінішу пазбавіўшыся шанцаў на захаванне месца ў Першай лізе. У верасні 2019 года Яцына пакінуў каманду, да канца сезона абавязкі галоўнага трэнера выконваў Андрэй Хлебасолаў. Свае адзіныя дзве перамогі ў сезоне «Баранавічы» атрымалі ў двух апошніх турах чэмпіянату.

У сезоне 2020 у Другой лізе камандай працягваў кіраваць Андрэй Хлебасолаў, стаўка рабілася у асноўным на ўласных выхаванцаў і маладых запрошаных ігракоў, якія не здолелі замацавацца ў іншых клубах. «Баранавічы» былі аднымі з фаварытаў і змагаліся за высокія месцы, аднам фінішавалі пятымі. Тым не менш, дзякуючы адмове некалькіх клубаў Першай лігі працягваць удзел у турніры, клуб атрымаў прапанову і далучыўся да Першай лігі.

Галоўным трэнерам у сезоне 2021 у Першай лізе стаў [[Алег Кароль]], які раней працаваў у мікашэвіцкім [[ФК Граніт Мікашэвічы|«Граніце»]]. Ён прывёў у каманду шмат ігракоў са свайго колішняга клуба [[ФК Слонім-2017|«Слоніма-2017»]], таксама далучыліся і іншыя маладыя выканаўцы, аднак пераважную большасць працягвалі складаць мясцовыя футбалісты. У сувязі з пачаткам рэканструкцыі баранавіцкага стадыёна [[Лакаматыў (стадыён, Баранавічы)|«Лакаматыў»]] клуб правёў усе матчы першага круга на выездзе, а пасля, паколькі рэканструкцыя не скончылася, стаў праводзіць хатнія матчы ў суседніх Івацэвічах. «Баранавічы» дрэнна пачалі сезон, набраўшы першае ачко толькі ў сёмым туры, але пасля добра праведзеная сярэдзіна сезона дазволіла камандзе падняцца з апошняга радка і заняць выніковае 10-е месца з 12.

== Папярэднія назвы ==
{{Div col|2}}
* 1945: «Лакаматыў»
* 1946: в/ч Баранавічы
* 1947—1949: «Дынама»
* 1950—1952: «Лакаматыў»
* 1953—1956: «Харчавік»
* 1957—1959: «Баранавічы»
* 1960: «Прамкамбінат»
* 1961: «Лакаматыў»
* 1962: «Салют»
* 1963—1964: «Лакаматыў»
* 1965—1967: «Тэкстыльшчык»
* 1968—1984: «Лакаматыў»
* 1985—1989: «Тэкстыльшчык»
* 1990: «Баранавічы»
* 1991: «Хімік»
* 1993: «Тэкстыльшчык»
* 1993—1994: «Метапол»
* з 1995: «Баранавічы»
{{Div col end}}

== Дасягненні ==
* Пераможца [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе|Другой лігі чэмпіянату Беларусі]] (2): [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2003|2003]], [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2014|2014]]
* Лепшае дасягненне ў [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе|Першай лізе]] — 6 месца ([[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2009|2009]], [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2010|2010]])
* Чвэрцьфіналіст [[Кубак Беларусі па футболе|Кубка Беларусі]] (2): [[Кубак Беларусі па футболе 2004/2005|2004/05]], [[Кубак Беларусі па футболе 2005/2006|2005/06]]

== Цяперашні склад ==
''Станам на жнівень 2022 года''&lt;ref&gt;[https://football.by/news/162926.html От «Сморгони» и «Волны» до «Осиповичей» и «Молодечно». Заявки команд первой лиги]&lt;/ref&gt;.

{{Склад}}
{{Ігрок|1|{{Сцяг|Беларусь}}|Бр|[[Антон Пугач]]||2001}}
{{Ігрок|12|{{Сцяг|Беларусь}}|Бр|[[Арсеній Акулік]]||2003}}
{{Ігрок|35|{{Сцяг|Беларусь}}|Бр|[[Ігнат Марцюг]]||2003}}
|-----
! colspan=&quot;9&quot; bgcolor=&quot;#B0D3FB&quot; align=&quot;left&quot; |
|----- bgcolor=&quot;#DFEDFD&quot;
{{Ігрок|3|{{Сцяг|Беларусь}}|Аб|[[Ілья Коваль]]||1998}}
{{Ігрок|6|{{Сцяг|Беларусь}}|Аб|[[Максім Дамашэвіч]]||1993}}
{{Ігрок|21|{{Сцяг|Беларусь}}|Аб|[[Дзмітрый Болбат]]||2002}}
{{Ігрок|27|{{Сцяг|Беларусь}}|Аб|[[Іван Вадап’ян]]||1993}}
{{Ігрок|33|{{Сцяг|Беларусь}}|Аб|[[Іван Лайша]]||2001}}
{{Ігрок|44|{{Сцяг|Беларусь}}|Аб|[[Яўген Кудаш]]||1985}}
|-----
! colspan=&quot;9&quot; bgcolor=&quot;#B0D3FB&quot; align=&quot;left&quot; |
|----- bgcolor=&quot;#DFEDFD&quot;
{{Ігрок|7|{{Сцяг|Беларусь}}|ПА|[[Вадзім Дзярнейка]]||1999}}
{{Ігрок|8|{{Сцяг|Беларусь}}|ПА|[[Данііл Кіпра]]||2001}}
{{Падзел складу}}
{{Ігрок|9|{{Сцяг|Беларусь}}|ПА|[[Станіслаў Краеўскі]]||2001}}
{{Ігрок|10|{{Сцяг|Беларусь}}|ПА|[[Антон Сарокін]]||1996}}
{{Ігрок|11|{{Сцяг|Беларусь}}|ПА|[[Ілья Баглай]]||1998}}
{{Ігрок|14|{{Сцяг|Беларусь}}|ПА|[[Павел Міхальцоў]]||1991}}
{{Ігрок|17|{{Сцяг|Беларусь}}|ПА|[[Дзяніс Дамашэвіч]]||1992}}
{{Ігрок|20|{{Сцяг|Беларусь}}|ПА|[[Арцём Кіслы]]||1996}}
{{Ігрок|22|{{Сцяг|Беларусь}}|ПА|[[Арцём Кільіманаў]]||1998}}
{{Ігрок|23|{{Сцяг|Беларусь}}|ПА|[[Ігар Бабко]]||1985}}
{{Ігрок|30|{{Сцяг|Расія}}|ПА|[[Сяргей Гузаў]]||1996}}
|-----
! colspan=&quot;9&quot; bgcolor=&quot;#B0D3FB&quot; align=&quot;left&quot; |
|----- bgcolor=&quot;#DFEDFD&quot;
{{Ігрок|25|{{Сцяг|Беларусь}}|Нап|[[Уладзіслаў Чабатар]]||2001}}
{{Канец складу}}

=== Трэнерскі штаб ===
* {{Сцяг|Беларусь}} [[Андрэй Кіпра]] (нар. 1976) — галоўны трэнер
* {{Сцяг|Беларусь}} [[Андрэй Хлебасолаў]] (нар. 1965) — трэнер

== Статыстыка выступленняў ==

=== Чэмпіянат і Кубак Беларусі ===
{|class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align: center;&quot;
!width=70|Сезон
!Ліга
!width=30|{{Comment|М|Месца}}
!width=30|{{Comment|Г|Гульняў}}
!width=30|{{Comment|В|Перамогі}}
!width=30|{{Comment|Н|Нічыі}}
!width=30|{{Comment|П|Паражэнні}}
!width=60|Галы
!width=45|Ачкі
![[Кубак Беларусі па футболе|Кубак]]
!Заўвагі
|-
| [[Сезон 1993/1994 ФК Баранавічы|1993/1994]] || style=&quot;background:#A3E9FF&quot;| [[Трэцяя ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 1993/1994|Трэцяя]] (Д3)|| '''7''' || 34 || 14 || 11 || 9 || &lt;nowiki&gt;44–35&lt;/nowiki&gt; || '''39''' || ||
|-
| [[Сезон 1994/1995 ФК Баранавічы|1994/1995]] || style=&quot;background:#A3E9FF&quot;| [[Трэцяя ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 1994/1995|Трэцяя — А]] (Д3) ||'''5''' || 22 || 7 || 7 || 8 || &lt;nowiki&gt;24–27&lt;/nowiki&gt; || '''21''' || ||
|-
|colspan=&quot;11&quot;|
|-
| [[Сезон 1997 ФК Баранавічы|1997]] || style=&quot;background:#A3E9FF&quot;| [[Трэцяя ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 1997|Трэцяя — А]] (Д3) || '''13''' || 26 || 7 || 1 || 18 || &lt;nowiki&gt;33–58&lt;/nowiki&gt; || '''22''' || ||
|-
| [[Сезон 1998 ФК Баранавічы|1998]] ||style=&quot;background:#A3E9FF&quot;| [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 1998|Другая — Б]] (Д3) || '''7''' || 30 || 13 || 6 || 11 || &lt;nowiki&gt;59–40&lt;/nowiki&gt; || '''45''' || || Змена назваў ліг
|-
| [[Сезон 1999 ФК Баранавічы|1999]] || style=&quot;background:#A3E9FF&quot;| [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 1999|Другая — Б]] (Д3) || '''7''' || 22 || 7 || 6 || 9 || &lt;nowiki&gt;29–28&lt;/nowiki&gt; || '''27''' ||||
|-
|rowspan=&quot;2&quot;| [[Сезон 2000 ФК Баранавічы|2000]] || style=&quot;background:#A3E9FF&quot;| [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2000|Другая — Б]] (Д3) || '''2''' || 16 || 11 || 1 || 4 || &lt;nowiki&gt;29–12&lt;/nowiki&gt; || '''34''' ||rowspan=&quot;2&quot;| [[Кубак Беларусі па футболе 2000/2001|1/16 фіналу]] || Выхад у фінальны раўнд
|-
| style=&quot;background:#A3E9FF&quot;| [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2000|Другая]] (Д3)||'''7''' || 14{{ref+|Улічваючы 6 гульняў, перанесеных з 1-га раўнда.|group=upper-alpha}}|| 4 || 1 || 9 || &lt;nowiki&gt;17–24&lt;/nowiki&gt; || '''13''' ||
|-
| [[Сезон 2001 ФК Баранавічы|2001]] ||style=&quot;background:#A3E9FF&quot;| [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2001|Другая]] (Д3) || '''5''' || 34 || 18 || 9 || 7 || &lt;nowiki&gt;63–34&lt;/nowiki&gt; || '''63''' ||[[Кубак Беларусі па футболе 2001/2002|1/8 фіналу]] ||
|-
| [[Сезон 2002 ФК Баранавічы|2002]] ||style=&quot;background:#A3E9FF&quot;| [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2002|Другая]] (Д3) ||'''5''' || 24 || 13 || 4 || 7 || &lt;nowiki&gt;46–27&lt;/nowiki&gt; || '''43''' ||[[Кубак Беларусі па футболе 2002/2003|1/32 фіналу]]||
|-
| [[Сезон 2003 ФК Баранавічы|2003]] || style=&quot;background:#A3E9FF&quot;| [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2003|Другая]] (Д3) ||  style=&quot;background:gold&quot;|'''1''' || 28 || 19 || 7 || 2 || &lt;nowiki&gt;79–28&lt;/nowiki&gt; || '''64''' ||[[Кубак Беларусі па футболе 2003/2004|1/16 фіналу]] || [[Выява:Flecha verde.png|15px]] Выхад у [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе|Першую лігу]]
|-
| [[Сезон 2004 ФК Баранавічы|2004]] ||[[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2004|Першая]] (Д2) || '''7''' || 30 || 13 || 5 || 12 || &lt;nowiki&gt;41–39&lt;/nowiki&gt; || '''44''' ||[[Кубак Беларусі па футболе 2004/2005|Чвэрцьфінал]] ||
|-
| [[Сезон 2005 ФК Баранавічы|2005]] ||[[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2005|Першая]] (Д2) || '''9''' || 30 || 11 || 5 || 14 || &lt;nowiki&gt;38–43&lt;/nowiki&gt; || '''38''' ||[[Кубак Беларусі па футболе 2005/2006|Чвэрцьфінал]] ||
|-
| [[Сезон 2006 ФК Баранавічы|2006]] || [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2006|Першая]] (Д2) || '''10''' || 26 || 8 || 8 || 10 || &lt;nowiki&gt;27–42&lt;/nowiki&gt; || '''32''' ||[[Кубак Беларусі па футболе 2006/2007|1/16 фіналу]] ||
|-
| [[Сезон 2007 ФК Баранавічы|2007]] || [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2007|Першая]] (Д2) || '''9''' || 26 || 10 || 5 || 11 || &lt;nowiki&gt;23–28&lt;/nowiki&gt; || '''35''' ||[[Кубак Беларусі па футболе 2007/2008|1/16 фіналу]] ||
|-
| [[Сезон 2008 ФК Баранавічы|2008]] || [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2008|Першая]] (Д2) || '''9''' || 26 || 7 || 5 || 14 || &lt;nowiki&gt;24–40&lt;/nowiki&gt; || '''26''' ||[[Кубак Беларусі па футболе 2008/2009|1/32 фіналу]] ||
|-
| [[Сезон 2009 ФК Баранавічы|2009]] || [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2009|Першая]] (Д2) || '''6''' || 26 || 10 || 8 || 8 || &lt;nowiki&gt;39–33&lt;/nowiki&gt; || '''38''' ||[[Кубак Беларусі па футболе 2009/2010|1/16 фіналу]] ||
|-
| [[Сезон 2010 ФК Баранавічы|2010]] || [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2010|Першая]] (Д2) || '''6''' || 30 || 11 || 10 || 9 || &lt;nowiki&gt;31–37&lt;/nowiki&gt; ||'''43''' ||[[Кубак Беларусі па футболе 2010/2011|1/16 фіналу]] ||
|-
| [[Сезон 2011 ФК Баранавічы|2011]] || [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2011|Першая]] (Д2)|| '''16''' || 30 || 0 || 3 || 27 || &lt;nowiki&gt;10–90&lt;/nowiki&gt; || '''3''' ||[[Кубак Беларусі па футболе 2011/2012|1/16 фіналу]] || [[Выява:Descento.svg|15px]] Вылет у [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе|Другую лігу]]
|-
| [[Сезон 2012 ФК Баранавічы|2012]] || style=&quot;background:#A3E9FF&quot;| [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2012|Другая]] (Д3)|| '''13''' || 36 || 10 || 10 || 16 || &lt;nowiki&gt;33–42&lt;/nowiki&gt; || '''40''' ||[[Кубак Беларусі па футболе 2012/2013|1/32 фіналу]] ||
|-
| [[Сезон 2013 ФК Баранавічы|2013]] || style=&quot;background:#A3E9FF&quot;| [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2013|Другая]] (Д3)|| '''5''' || 24 || 11 || 3 || 10 || &lt;nowiki&gt;37–33&lt;/nowiki&gt; || '''36''' ||[[Кубак Беларусі па футболе 2013/2014|1/32 фіналу]] ||
|-
|rowspan=&quot;2&quot;| [[Сезон 2014 ФК Баранавічы|2014]] || style=&quot;background:#A3E9FF&quot;| [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2014 (група Б)|Другая — Б]] (Д3) || '''1''' || 22 || 14 || 6 || 2 || &lt;nowiki&gt;55–19&lt;/nowiki&gt; || '''48''' || rowspan=&quot;2&quot;|[[Кубак Беларусі па футболе 2014/2015|1/16 фіналу]] || Выхад у фінальны этап
|-
| style=&quot;background:#A3E9FF&quot;| [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2014#Фінальны этап|Фінальны этап]] || style=&quot;background:gold&quot;|'''1''' || 14{{ref+|Улічваючы 6 гульняў, перанесеных з 1-га раўнда. Паказчыкі ўласна ў фінальным этапе: 8 матчаў, 6—1—1, розніца мячоў 16—5.|group=upper-alpha}} || 9 || 3 || 2 || &lt;nowiki&gt;33–13&lt;/nowiki&gt; || '''30''' || [[Выява:Flecha verde.png|15px]] Выхад у [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе|Першую лігу]]
|-
| [[Сезон 2015 ФК Баранавічы|2015]] || [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2015|Першая]] (Д2) || '''13''' || 30 || 8 || 8 || 14 || &lt;nowiki&gt;36–49&lt;/nowiki&gt; || '''32''' ||[[Кубак Беларусі па футболе 2015/2016|1/16 фіналу]] ||
|-
| [[Сезон 2016 ФК Баранавічы|2016]] || [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2016|Першая]] (Д2) || '''13''' || 26 || 5 || 7 || 14 || &lt;nowiki&gt;35–51&lt;/nowiki&gt; || '''22''' ||[[Кубак Беларусі па футболе 2016/2017|1/8 фіналу]] ||
|-
| [[Сезон 2017 ФК Баранавічы|2017]] || [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2017|Першая]] (Д2)|| '''12''' || 30 || 7 || 10 || 13 || &lt;nowiki&gt;34–47&lt;/nowiki&gt; || '''31''' ||[[Кубак Беларусі па футболе 2017/2018|1/16 фіналу]] ||
|-
| [[Сезон 2018 ФК Баранавічы|2018]] || [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2018|Першая]] (Д2)|| '''14''' || 28 || 4 || 7 || 17 || &lt;nowiki&gt;17–42&lt;/nowiki&gt; || '''19''' || [[Кубак Беларусі па футболе 2018/2019|1/32 фіналу]] ||
|-
| [[Сезон 2019 ФК Баранавічы|2019]] || [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2019|Першая]] (Д2) || '''15''' || 28 || 2 || 3 || 23 || &lt;nowiki&gt;12–80&lt;/nowiki&gt; || '''9''' || [[Кубак Беларусі па футболе 2019/2020|1/16 фіналу]] || [[Выява:Descento.svg|15px]] Вылет у [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе|Другую лігу]]
|-
|rowspan=&quot;2&quot;| [[Сезон 2020 ФК Баранавічы|2020]] || style=&quot;background:#A3E9FF&quot;| [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2020#Група A (дывізіён Э. Малафеева)|Другая — A]] (Д3) || '''2''' || 20 || 14 || 2 || 4 || &lt;nowiki&gt;74–24&lt;/nowiki&gt; || '''44''' || rowspan=&quot;2&quot;|[[Кубак Беларусі па футболе 2020/2021|1/16 фіналу]] || Выхад у фінальны этап
|-
| style=&quot;background:#A3E9FF&quot;| [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2020#Фінальны этап|Фінальны этап]] || '''4''' || 10{{ref+|Улічваючы 4 гульні, перанесеных з 1-га раўнда. Паказчыкі ўласна ў фінальным этапе: 6 матчаў, 1—2—3, розніца мячоў 10—19.|group=upper-alpha}} || 2 || 4 || 4 || &lt;nowiki&gt;14–23&lt;/nowiki&gt; || '''10''' || Атрыманне месца ў [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе|Першай лізе]]
|-
| [[Сезон 2021 ФК Баранавічы|2021]] || [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2021|Першая]] (Д2) || '''10''' || 33 || 7 || 7 || 19 || &lt;nowiki&gt;38–72&lt;/nowiki&gt; || '''28''' || [[Кубак Беларусі па футболе 2021/2022|1/16 фіналу]] ||
|-
| [[Сезон 2022 ФК Баранавічы|2022]] || [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2022|Першая]] (Д2) || || || || || || || || [[Кубак Беларусі па футболе 2022/2023|1/16 фіналу]] ||
|-
|}

{{Notelist|group=upper-alpha}}

== Галоўныя трэнеры ==
{{Div col|2}}
* [[Сямён Вітко]] (1993—1994)
* [[Юрый Дземух]] (1995)
* [[Міхаіл Уладзіміравіч Шолахаў|Міхаіл Шолахаў]] (1997—1998)
* [[Валяр’ян Красоўскі]] (1999—2002)
* [[Андрэй Хлебасолаў]] (2003—2008)
* [[Андрэй Кіпра]] (2009—2012)
* [[Ігар Кунаш]] (2013 — чэрвень 2016)
* [[Сяргей Каток]] ({{в.а.}} у ліпені — жніўні 2016)
* [[Андрэй Хлебасолаў]] (жнівень — снежань 2016)
* [[Аляксей Вяргеенка]] (люты — лістапад 2017)
* [[Іван Крутаў]] (лістапад 2017 — жнівень 2018)
* [[Андрэй Кіпра]] (жнівень 2018 — люты 2019)
* [[Андрэй Мікалаевіч Хлебасолаў|Андрэй Хлебасолаў]] (люты 2019 — сакавік 2019)
* [[Дзяніс Яцына]] (сакавік — верасень 2019)
* [[Андрэй Мікалаевіч Хлебасолаў|Андрэй Хлебасолаў]] ({{в.а.}} у верасні — снежні 2019; красавік 2020 — люты 2021)
* [[Алег Кароль]] (люты 2021 — жнівень 2022)
* [[Андрэй Кіпра]] (са жніўня 2022)
{{Div col end}}

{{Зноскі}}

== Спасылкі ==
* [http://www.fcbaranovichi.com/ Неафіцыйны сайт клуба] &lt;small&gt;(не абнаўляецца з 2014 года)&lt;/small&gt; {{ref-ru}}
* {{globalsportsarchive|fk-baranavicy/20367}}
* {{wildstat.ru|2802|BLR_FK_Baranavichy}}

{{Бібліяінфармацыя}}
{{Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе}}

[[Катэгорыя:Футбольныя клубы Беларусі|Баранавічы]]
[[Катэгорыя:ФК Баранавічы| ]]</text>
      <sha1>5gdr77hhe2uaq2jjo12toq42jf2vdpx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Іван Пятровіч Рэй</title>
    <ns>0</ns>
    <id>140072</id>
    <revision>
      <id>4195007</id>
      <parentid>4061628</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:02:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Творчасць */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13762" xml:space="preserve">{{цёзкі2|Рэй}}
{{Мастак
 | імя              = Іван Пятровіч Рэй
 | арыгінальнае імя =
 | імя пры нараджэнні = Іван Пятровіч Рэй
 | партрэт =
 | шырыня =
 | загаловак =
 | дата нараджэння = 
 | месца нараджэння =
 | дата смерці = 
 | месца смерці =
 | паходжанне =
 | падданства =
 | грамадзянства =
 | жанр = жывапіс
 | вучоба =
 | стыль =
 | працы =
 | заступнікі =
 | уплыў =
 | уплыў на =
 | узнагароды = 
 | сайт =
 | вікісховішча =
}}
'''Іва́н Пятро́віч Рэй''' ({{ДН|11|7|1930}}, вёска [[Падбулькова]], {{МН|Брэсцкі раён|у Брэсцкім раёне|}} — {{ДС|20|8|2002}}) — беларускі [[жывапісец]]. [[Заслужаны дзеяч мастацтваў БССР]] (1988).

== Біяграфія ==
Скончыў у [[1952]] годзе [[Іванаўскае мастацкае вучылішча]]. У 1959 годзе атрымаў дыплом жывапісца ў [[Беларускі дзяржаўны тэатральна-мастацкі інстытут|Беларускім дзяржаўным тэатральна-мастацкім інстытуце]]. Вучыўся ў [[І. Калашнікаў|І. Калашнікава]], [[С. Цітоў|С. Цітова]], [[І. Няфёдаў|І. Няфёдава]], [[В. Цвірка|В. Цвіркі]], [[А. Мазалёў|А. Мазалёва]]. Дыпломная работа Івана Рэя «Ураджай», дзе ён упершыню ў пасляваенным беларускім мастацтве звярнуўся да [[мазаіка|мазаікі]], знайшла многа прыхільнікаў. З [[1959]] года ўдзельнічае ў выстаўках.

У [[1962]]—[[1965]] гады Іван Пятровіч быў выкладчыкам [[Беларускі дзяржаўны тэатральна-мастацкі інстытут|Беларускага дзяржаўнага тэатральна-мастацкага інстытута]]. З 1964 года член [[Беларускі саюз мастакоў|Беларускага саюза мастакоў]].

Памёр [[20 жніўня]] [[2002]] года.

== Творчасць ==
Іван Пятровіч працаваў у розных жанрах [[станковы жывапіс|станковага жывапісу]], у [[манументальна-дыкаратыўнае мастацтва|манументальна-дыкаратыўным мастацтве]]. Асноўныя тэмы творчасці — услаўленне народнага подзвігу ў [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайну]], жыццё сучаснай вёскі, вобразы рабочых, [[калгаснік]]аў, дзеячаў [[Беларуская гісторыя|беларускай гісторыі]] і [[Культура Беларусі|культуры]]. Напісаў тэматычныя карціны: «Бацькоўскай славы вартавыя» ([[1970]]), «Прызванне», «Дзякуй, мама!» ([[1975]]), «З вогненнай вёскі» ([[1987]]), «Боль вогненных гадоў. Год 41-шы» ([[1984]]), «Зямля мая беларуская» ([[1985]]); [[пейзаж]]ы: «Івянец» ([[1973]]), «Плошча Перамогі» ([[1981]]), «Малінавы звон» ([[1983]]), «Апошні снег» ([[1985]]), «Ранішні прамень» ([[1988]]), «Беларуская восень» ([[1993]]), «На рацэ Свіслач», «Краявід з бярозкамі» ([[1995]]), «Блакітны ранак» ([[1997]]), «Замярзаючы стаў», «Лагодная зімка» ([[1999]]), «Вяча» ([[2001]]), серыі «Любімыя мясціны», «Поры года» ([[2000]]); [[партрэт]]ы, [[нацюрморт]]ы. Творчасць Івана Рэя значная духоўным запасам, аб’ёмнасцю любові і пастаяннай адданасцю патрыятычнай тэме.

Шэраг твораў Івана Рэя прысвечаны дзеячам [[Беларуская літаратура|беларускай літаратуры]]: «На радзіме Янкі Купалы» ([[1980]]), «Шлях паэта» (партрэт [[М. Багдановіч]]а, [[1981]]), «Якуб Колас» ([[1982]]), «Дунін-Марцінкевіч з дачкамі Камілай і Цэзарынай» ([[1983]]) і інш. Героі партрэтаў Івана Рэя кранаюць прастатой і чалавечнасцю, праўдай жыцця, унутранай сабранасцю, шчырасцю пачуццяў, трапнасцю характараў, іх нельга не заўважыць, нельга застацца абыякавым да іх лёсу.

Шмат часу мастак аддаваў пошуку кампазіцыйнай выразнасці і своеасаблівасці сваіх твораў. Станковым творам уласцівы гарманічная пабудова кампазіцыі, багацце тонавых нюансаў, тонкасць перадачы святло-паветранага асяроддзя.

Іван Рэй аўтар [[сграфіта]] «Спорт» у [[Беларуская акадэмія фізвыхавання і спорту|Беларускай акадэміі фізвыхавання і спорту]] (1963, з [[С. Мусінскі]]м), вітражоў «Беларусь» для павільёна на міжнародным кірмашы ў [[Лейпцыг]]у і «Айчынная вайна» ў [[Стары будынак Беларускага дзяржаўнага музея гісторыі Вялікай Айчыннай вайны|Беларускім дзяржаўным музеі гісторыі Вялікай Айчыннай вайны]] ([[1967]], усе ў сааўт. з [[І. Эйдэльман]]ам).

Творы Івана Рэя знаходзяцца ў [[Нацыянальны мастацкі музей Беларусі|Нацыянальным мастацкім музеі Беларусі]], [[Музей сучаснага выяўленчага мастацтва (Мінск)|Музеі сучаснага выяўленчага мастацтва ў Мінску]], фондах Беларускага саюза мастакоў, [[Міністэрства культуры Расіі]], [[Літаратурна-мемарыяльны музей Якуба Коласа|Літаратурна-мемарыяльным музеі Якуба Коласа]], [[Беларускі музей народнай архітэктуры і побыту|Беларускім музеі народнай архітэктуры і побыту]], [[Віцебскі мастацкі музей|Віцебскім мастацкім музеі]], [[Магілёўскі абласны мастацкі музей імя П. Масленікава|Магілёўскім абласным мастацкім музеі імя П. Масленікава]].

== Узнагароды ==
У 1988 годзе Івану Пятровічу прысвоена званне [[Заслужаны дзеяч мастацтваў БССР|Заслужанага дзеяча мастацтваў БССР]]. За дасягненні ў галіне культуры Іван Рэй быў узнагароджаны [[Медаль Францыска Скарыны|медалём Францыска Скарыны]] (2001).

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{крыніцы/БЭ|13|Рэй Іван Пятровіч}}
* {{крыніцы/Рэгіёны Беларусі|1-2|Рей Иван Петрович}}
* {{крыніцы/Рэспубліка Беларусь : энцыклапедыя|6|Рей Иван Петрович}}
* Рэй Іван Пятровіч // Беларускі саюз мастакоў. 1938—1998 : энцыклапедычны даведнік. Мінск, 1998. С. 467.
* {{крыніцы/Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі|4| Рэй Іван Пятровіч|аўтар=[[Я. М. Сахута]]}}
* Рей Иван Петрович // Художники Советской Белоруссии. Минск: Беларусь, 1976. С. 296.
* Iван Рэй. Жывапіс = Ivan Rey. Painting: [альбом]/ аўт. тэксту i склад. [[Г. А. Фатыхава]]. — Мінск, 2001. — 45 с. : іл.
* Салавей, Л. Ф. Іван Рэй : [альбом] / Ларыса Фёдараўна Салавей. — Мінск : Беларусь, 1990. — 45 с. : іл.
* Медвецкий, С. Тема и ее образное воплощение в белорусской станковой живописи 1960-х годов / С. Медвецкий // Белорусская тематическая живопись 1960-1990-х годов: пособие. Минск, 2006. С. 8-16. Из содерж.: И. Рей. С. 16.
* І. П. Рэй : [&quot;Партрэт калгасніка&quot;] // Сучасны беларускі партрэт. Мінск : Беларусь, 1982. С. 29.
* І. П. Рэй : [&quot;Хата Янкі Купалы&quot;] // Беларускі пейзажны жывапіс. Мінск: Беларусь, 1982. С. 125.
* Карнач, П. А. Шчодрасць сэрца / П. А. Карнач // Выяўленчае мастацтва Беларусі. Мінск : Беларусь, 1981. С. 96-104.
* Бензярук, Р. На зямлi Iвана Рэя /Расціслаў Бензярук // Народная трыбуна. 2011. 26 сакавіка. С. 3.
* Бадак, А. Иван Рей (1930—2002) / А. Бадак // Нёман. 2010. № 9. С. 2.
* Селицкая, Л. И светлячка дрожащее мерцанье… / Л. Селицкая // Советская Белоруссия. 2004. 16 ноября.
* Ераминок, В. Сохранить память о художнике / В. Ераминок // Заря. 2004. 3 января. С. 8.
* Бензярук, Р. На зямлi Iвана Рэя : [пра радзiму мастака I. П. Рэя вёску Булькова Брэсцкага раёна]/ Расціслаў Бензярук // Сельская праўда (Жабiнка). 2003. 4 чэрвеня.
* Барысюк, У. Напiсанае застаецца : [пра мастака І. Рэя] / Уладзімір Барысюк // [[Заря над Бугом]] (Брест). 2002. 7 сентября.
* Ераминок, В. «Он в живописи поэт с большой буквы» / В. Ераминок // Заря. 2002. 16 июля.
* Салавей, Л. Вайна мае забрала сны… : [пра творчасць жывапісца І. Рэя] / Ларыса Салавей // Мастацтва Беларусі. 1985. № 9. С. 16-18.
* Рей Иван Петрович[Электронный ресурс] // Белорусский союз художников. Художественная галерея Беларт 2010. Режим доступа: http://www.bel-art.by/
* Селицкая, Н. Л. Специфика художественно-образной интерпретации пространства в белорусской пейзажной живописи 1960-1970-х гг. [Электронный ресурс]/ Н. Л. Селицкая //Национальный художественный музей Республики Беларусь, 2010—2015. — Из содерж.: И. Рей. Режим доступа:http://www.artmuseum.by/

== Спасылкі ==
* Васілюк Таццяна Іванаўна. [http://kb.brl.by/index.php/heritage/item/872-11-lipenya-2015-g-85-gadou-z-dnya-naradzhennya-ivana-pyatrovicha-reya-1930-2002-zhyvapistsa-zasluzhanaga-dzeyacha-mastatstvau-belarusi-laureata-spetsyyalnaj-premii-prezidenta-respubliki-belarus/872-11-lipenya-2015-g-85-gadou-z-dnya-naradzhennya-ivana-pyatrovicha-reya-1930-2002-zhyvapistsa-zasluzhanaga-dzeyacha-mastatstvau-belarusi-laureata-spetsyyalnaj-premii-prezidenta-respubliki-belarus 11 ліпеня 2015 г. — 85 гадоў з дня нараджэння Івана Пятровіча Рэя (1930—2002), жывапісца, заслужанага дзеяча мастацтваў Беларусі, лаўрэата спецыяльнай прэміі Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь]

{{DEFAULTSORT:Рэй}}
[[Катэгорыя:Асобы]]
[[Катэгорыя:Заслужаныя дзеячы мастацтваў Беларускай ССР]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Брэсцкім раёне]]
[[Катэгорыя:Мастакі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Мастакі паводле алфавіта]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі Беларускай акадэміі мастацтваў]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі Беларускай акадэміі мастацтваў]]
[[Катэгорыя:Члены Саюза мастакоў Беларусі]]</text>
      <sha1>r361ifz3yzt86hcw2rz3h2mic95jmty</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Гаўрыла Харытонавіч Вашчанка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>140144</id>
    <revision>
      <id>4194981</id>
      <parentid>3355148</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:00:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Творчасць */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10741" xml:space="preserve">{{Цёзкі2|Вашчанка}}
{{Мастак
 | імя              = Гаўрыла Харытонавіч Вашчанка
 | партрэт =Gauriil Vashchenko 85 let.jpg
 | шырыня =
 | загаловак =''Гаўрыла Вашчанка на сваёй юбілейнай выставе ў [[Нацыянальны мастацкі музей Рэспублікі Беларусь|Нацыянальным мастацкім музее Беларусі]] 12.12.2013''
 | вучоба =
 | стыль =[[Рэалізм, жывапіс|Рэалізм]]
 | працы =«Зямля пад белымі крыламі»
 | заступнікі =
 | уплыў =
 | уплыў на = [[Юрый Васілевіч Гаўрын|Юрый Гаўрын]]
}}
'''Гаўрыла Вашчанка''' ({{ДН|20|6|1928}}, в. [[Чыкалавічы]], {{МН|Брагінскі раён|у Брагінскім раёне|}}, [[Гомельская вобласць]] — {{ДС|14|2|2014}}) — беларускі [[мастак]], [[жывапіс]]ец&lt;ref name=&quot;БС&quot;&gt;{{кніга
|аўтар          = 
|частка         = Ващенко Гавриил Харитонович
|загаловак      = Биографический справочник
|арыгінал       = 
|спасылка       = 
|адказны        = 
|выданне        = 
|месца          = Мн.
|выдавецтва     = «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки
|год            = 1982
|том            = 5
|старонкі       = 107
|старонак       = 737
|серыя          = 
|isbn           = 
|тыраж          = 
}}&lt;/ref&gt;. [[Народны мастак БССР]] (1988). [[Заслужаны дзеяч мастацтваў Рэспублікі Беларусь|Заслужаны дзеяч мастацтваў Беларусі]] (1977)&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;. Прафесар (1980)&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;. Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі Беларусі (1987).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Львоўскі інстытут прыкладнога і дэкаратыўнага мастацтва]] ў 1955&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;. На педагагічнай працы з 1955 (з 1961 у [[Беларуская дзяржаўная акадэмія мастацтваў|Беларускім тэатральна-мастацкім інстытуце]], загадчык кафедрай манументальна-дэкаратыўнага мастацтва з 1975)&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;.

Персанальная карцінная галерэя Вашчанкі з [[2002]] дзейнічае ў [[Горад Гомель|Гомелі]].

== Творчасць ==
[[File:1098 s.jpg|thumb|250px|«Спалох. Палеская песня.» 1968—1996. Фрагмент карціны на паштовай марцы Беларусі]]
Працаваў у галіне [[станковы жывапіс|станковага жывапісу]], акварэлі, манументальнай размалёўкі і вітражу. Аўтар станковых і манументальных твораў пра гераізм савецкага народа ў гады Айчыннай вайны і пасляваеннай стваральнай працы&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;. Значнае месца ў творчасці Вашчанкі займала тэма адлюстраванння жыцця сучаснага Палесся (карціны «Маё Палессе», 1971; «Нафтавікі Палесся», «Сакавік», абедзве 1973)&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;.

Работы вылучаюцца жанравай і тэматычнай разнастайнасцю, роздумам над актуальнымі праблемамі часу і мінуўшчынай роднай зямлі, патрыятызмам. Характэрнай іх асаблівасцю з'яўляецца глыбокі філасофскі змест, пераданы лаканічнымі выяўленчымі сродкамі&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;.

Сярод твораў: «Ад Савецкага інфармбюро», «Непакораная» (абедзве 1967), «Бетон», «Косцік» (абедзве 1970), «Юнацтва» (1971), «Маё Палессе», «Дума пра хлеб» (абедзве 1973), «Балада пра мужнасць» (1974), «Жнівень» (1975), «Мацярынскія крылы» (1975), «Прастора» (1978), «Нацюрморт з барэльефам Гусоўскага» (1986) і інш. Важным падзеям беларускай гісторыі прысвечаны палотны «Грунвальдская бітва» (1985), [[трыпціх]] пра [[Паўстанне ў Польшчы, Літве і Беларусі, 1863—1864|паўстанне К. Каліноўскага]] «За зямлю, за волю» (1983), «Балада пра мужнасць» (1974) і інш.

Аўтар мазаічнага пано «Палёт» (1963) у [[Палац культуры тэкстыльшчыкаў, Мінск|Палацы культуры тэкстыльшчыкаў]] у Мінску. Зрабіў манументальныя размалёўкі «Зямля светлагорская» (1973&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;, [[Палац культуры хімікаў, Светлагорск|Палац культуры хімікаў у Светлагорску]]), {{нп5|энкаўстыка|энкаўстыкі|ru|Энкаустика}} «Асветнікі» (1976, [[Ліцэй Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта|Ліцэй БДУ]]), вітражы і люстры ў [[Касцёл Святога Сымона і Святой Алены|касцёле Сымона і Алены]] (1974, Мінск) і інш&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;.

Стварыў партрэты пісьменнікаў, асветнікаў, дзяржаўна-палітычных дзеячаў Беларусі — [[Янка Купала|Я. Купалы]], [[Якуб Колас|Я. Коласа]], [[Ефрасіння Полацкая|Ефрасінні Полацкай]], [[Кірыла Тураўскі|Кірылы Тураўскага]], [[Канстанцін Іванавіч Астрожскі|К. Астрожскага]], [[Сымон Будны|С. Буднага]], [[Васіль Цяпінскі|В. Цяпінскага]] і інш.

&lt;center&gt;&lt;gallery caption=&quot;Адкрыццё апошняй выставы Гаўрылы Харытонавіча Вашчанкі «Таямніца ночы», прысвечанай 85-годдзю з дня нараджэння майстра. 12 снежня 2013 года, Нацыянальны мастацкі музей&quot; widths=&quot;150&quot; heights=&quot;150&quot; perrow=&quot;4&quot;&gt;
Файл:Anniversary 85 Gabriel Vashchenko Genadz Buraukin Vasil Sharangovich.jpg|Злева направа: Гаўрыла Вашчанка, [[Генадзь Мікалаевіч Бураўкін|Генадзь Бураўкін]], [[Васіль Пятровіч Шаранговіч|Васіль Шаранговіч]].
Файл:Anniversary 85 Gabriel Vashchenko National Belarusian Art Museum.jpg|Злева направа: [[Міхаіл Рыгоравіч Баразна|Міхаіл Баразна]], Гаўрыла Вашчанка, Генадзь Бураўкін, Васіль Шаранговіч, [[Рыгор Сямёнавіч Сітніца|Рыгор Сітніца]], [[Уладзімір Іванавіч Пракапцоў|Уладзімір Пракапцоў]].
Файл:Anniversary 85 Gavriil Vashchenko National Belarusian Art Museum Rygor Sitnica.jpg|Злева направа: Гаўрыла Вашчанка, Васіль Шаранговіч, [[Рыгор Сямёнавіч Сітніца|Рыгор Сітніца]], Уладзімір Пракапцоў.
Файл:Anniversary 85 Gavriil Vashchenko National Belarusian Art Museum.jpg|Злева направа: Гаўрыла Вашчанка, Васіль Шаранговіч, [[Міхаіл Рыгоравіч Баразна|Міхаіл Баразна]], Уладзімір Пракапцоў.
Файл:Anniversary 85 Gabriel Vashchenko Mikhail Borozna.jpg|Рэктар [[Беларуская дзяржаўная акадэмія мастацтваў|Акадэміі мастацтваў]] Беларусі [[Міхаіл Рыгоравіч Баразна|Міхаіл Баразна]], дырэктар [[Нацыянальны мастацкі музей Рэспублікі Беларусь|Нацыянальнага мастацкага музея]] Рэспублікі Беларусь Уладзімір Пракапцоў.
Файл:Anniversary 85 Gavriil Vashchenko Vasil Sharangovich.jpg|Мастакі-сябры Гаўрыла Вашчанка і Васіль Шаранговіч.
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;

{{зноскі}}

{{Commonscat|Gauriil Vashchenko}}

== Літаратура ==
* Драчоў П. Народжаны беларускім Палессем / П. Драчоў // Беларускі гістарычны часопіс. — 2004. — № 2. — с. 32-33.
* Тараканава М. Манументальны сімвалізм Гаўрылы Вашчанкі / М. Тараканава. // Роднае слова. — 2003. — № 6. — с. 93-95.
* [[Рыгор Фёдаравіч Шаура|Шаура Г. Ф.]], Г. Х. Вашчанка. — Мн., 1978
* Гавриил Ващенко: Живопись. Монументальное искусство/сост. О. П. Воронова. — М., 1980.

{{DEFAULTSORT:Вашчанка Гаўрыла}}
[[Катэгорыя:Заслужаныя дзеячы мастацтваў Беларускай ССР]]
[[Катэгорыя:Народныя мастакі Беларускай ССР]]
[[Катэгорыя:Лаўрэаты Дзяржаўнай прэміі БССР]]
[[Катэгорыя:Мастакі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Мастакі СССР]]
[[Катэгорыя:Мастакі XX стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Мастакі XXI стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі Беларускай акадэміі мастацтваў]]
[[Катэгорыя:Члены Саюза мастакоў Беларусі]]
[[Катэгорыя:Пахаваныя на Усходніх могілках Мінска]]
[[Катэгорыя:Ганаровыя грамадзяне Гомеля]]</text>
      <sha1>8a44u5osww43f3isjpxrq0yu3xh59ac</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Віктар Аляксандравіч Грамыка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>140205</id>
    <revision>
      <id>4194988</id>
      <parentid>4171994</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:01:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12307" xml:space="preserve">{{Мастак
 | імя              = Віктар Аляксандравіч Грамыка
 | арыгінальнае імя =
 | імя пры нараджэнні = Віктар Аляксандравіч Грамыка
 | партрэт =Viktar Gramyka. Selfportrait.jpg
 | шырыня =
 | загаловак = ''Віктар Грамыка «Аўтапартрэт у сінім світары» 1966 ''
 | дата нараджэння = 
 | месца нараджэння = 
 | дата смерці = 
 | месца смерці =
 | паходжанне =
 | падданства =
 | грамадзянства =
 | жанр =
 | вучоба =
 | стыль =
 | працы =
 | заступнікі =
 | уплыў =
 | уплыў на =
 | узнагароды = 
 | сайт =
 | вікісховішча =
}}
{{Цёзкі2|Грамыка}}
'''Ві́ктар Алякса́ндравіч Грамы́ка''' ({{ДН|1|1|1923}}, [[Сенькава (Палыкавіцкі сельсавет)|Сенькава]], {{МН|Магілёўскі раён|у Магілёўскім раёне|}} — {{ДС|10|7|2019}}&lt;ref&gt;https://www.sb.by/articles/umer-narodnyy-khudozhnik-belarusi-viktor-gromyko.html&lt;/ref&gt;) — [[Беларусь|беларускі]] [[жывапісец]], педагог. Ганаровы член [[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі|Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі]] ([[2000 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|2000]]), [[прафесар]] ([[1981 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1981]]). [[Народны мастак БССР]] ([[1991 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1991]]). [[Заслужаны дзеяч мастацтваў БССР]] ([[1970 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1970]]). Удзельнік [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]].

== Біяграфія ==
У 1948—1951 вучыўся ў [[Мінскі дзяржаўны мастацкі каледж імя А. К. Глебава|Мінскім мастацкім вучылішчы]]. У 1953 паступіў у [[Беларускі тэатральна-мастацкі інстытут]], які скончыў у [[1958 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1958]]. Вучыўся ў [[Іван Восіпавіч Ахрэмчык|Івана Ахрэмчыка]] і [[Віталь Канстанцінавіч Цвірка|Віталя Цвіркі]]. У [[1959 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1959]]—[[1997 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1997]] выкладаў у [[Беларуская акадэмія мастацтваў|Беларускай акадэміі мастацтваў]].

Член [[Саюз мастакоў БССР|Саюза мастакоў БССР]] ад 1959, старшыня праўлення ў [[1962 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1962]]—[[1972 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1972]] і ў [[1977 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1977]]—[[1982 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1982]].

Удзельнік мастацкіх выставак ад [[1947 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1947]]. Персанальныя выстаўкі адбыліся ў ([[1975 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1975]]), студзені [[2013 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|2013]], снежні [[2017 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|2017]] — лютым 2018&lt;ref&gt;[https://www.artmuseum.by/ru/news/novosti-2019/novosti-2017/yubilejnaya-vystavka-viktora-aleksandrovicha-gromyko-k-95-letiyu-mastera.html Юбилейная выставка Виктора Александровича Громыко, к 95-летию мастера]&lt;/ref&gt;.

Член [[КПСС]] з 1964.

Памёр {{ДС|10|7|2019}} года. Развітанне адбылося [[11 ліпеня]] ў будынку [[Інстытут гісторыі Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі|Інстытута гісторыі Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі]]. Пахаваны на [[Усходнія могілкі|Усходніх могілках Мінска]]&lt;ref&gt;[https://www.tvr.by/bel/news/obshchestvo/segodnya_sostoitsya_proshchanie_s_narodnym_khudozhnikom_viktorom_gromyko/ Сёння адбудзецца развітанне з народным мастаком Віктарам Грамыкам. 11 ліпеня 2019]&lt;/ref&gt;.

== Творчасць ==
Працаваў у станковым жывапісе ў жанрах карціны, [[пейзаж]]а, [[партрэт]]а. У яго творчасці шырока адлюстравана тэма Вялікай Айчыннай вайны. Асноўныя працы: палотны «Салдаты» ([[1967 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1967]]), «[[1941 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1941]] год. Над Прыпяццю» ([[1970 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1970]]), «Жанчынам Вялікай Айчыннай прысвячаецца» ([[1972 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1972]]), «Песня аб маім атрадзе» ([[1978 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1978]]), «Яблыкі ўраджаю 1941 года» ([[1987 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1987]]); партрэты [[Янка Брыль|Янкі Брыля]] ([[1968 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1968]]), камісара А. Ф. Юр’ева ([[1982 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1982]]), [[Васіль Быкаў|Васіля Быкава]] ([[1984 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1984]]); краявіды «Льны беларускія» (1970), «Ліпень пахне травой» ([[1990 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1990]]), «Над старымі акопамі — цішыня» ([[1995 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1995]]) і інш. Яго творы знаходзяцца ў [[Нацыянальны мастацкі музей Беларусі|Нацыянальным мастацкім музеі Беларусі]], [[Музей сучаснага выяўленчага мастацтва, Мінск|Музеі сучаснага выяўленчага мастацтва ў Мінску]], [[Магілёўскі абласны мастацкі музей імя П. Масленікава|Магілёўскім абласным мастацкім музеі імя П. Масленікава]], [[Траццякоўская галерэя|Траццякоўскай галерэі]] ў [[Масква|Маскве]].

Аўтар успамінаў пра ўдзел у [[Савецкі партызанскі рух у Беларусі (1941—1944)|партызанскім руху]] падчас Другой сусветнай вайны на тэрыторыі Беларусі (1941—1944)&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар =Громыко В. А.|частка = |загаловак =Радуга над дорогой: воспоминания|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданне = |месца = Мн . |выдавецтва = Беларусь|год =2000|том = |старонкі = |старонак =382|серыя = |isbn =985-01-0318-3|тыраж =2000}}&lt;/ref&gt;.

== Узнагароды ==
Дзяржаўныя узнагароды СССР: [[Ордэн Айчыннай вайны|ордэн «Айчыннай вайны» I ступені]], [[ордэн Чырвонай Зоркі|ордэн «Чырвонай Зоркі»]], [[ордэн «Знак Пашаны»]], медалі, Ганаровыя граматы Вярхоўнага Савета БССР і Вярхоўнага Савета РСФСР.

У Рэспубліцы Беларусь узнагароджаны [[медаль Францыска Скарыны|медалем Францыска Скарыны]] (1996).
== Памяць ==
* Дакументальны фільм аб жыцці і творчасці мастака «Палітра Віктара Грамыка»{{ref-ru}} (2015).

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|5к}} С. 403
* {{крыніцы/Беларускі саюз мастакоў|Грамыка Віктар Аляксандравіч}}
* [[У. А. Бойка|Бойка У. А.]] Віктар Аляксандравіч Грамыка. Мн.: Беларусь, 1979. — 47с.
* [[Алег Аркадзевіч Сурскі|Сурскі А. А.]] Віктар Аляксандравіч Грамыка: Чырвоныя глебы Полаччыны. М.:{{нп3|Советский художник||ru|Советский художник (издательство)}}, 1978. — 28 с.
* [[Г. Фатыхава|Фатыхава Г.]] Талент ад роднай зямлі // Мастацтва. 2003. № 2.

== Спасылкі ==
* [https://www.artmuseum.by/ru/vyst/proshedshie-vyistavki/arhiv-2013/gromyiko-viktor-aleksandrovich-%E2%80%9Cuvidet-zemlyu-vsyu%E2%80%9D.html «Увидеть землю всю»] // Выстаўка Віктара Грамыкі ў Нацыянальным мастацкім музеі Рэспублікі Беларусь, 3 — 28 студзеня 2013
* [http://zviazda.by/be/news/20190408/1554732037-prostyya-prypavesci-viktara-gramyki «Простыя» прыпавесці Віктара Грамыкі] — zviazda.by

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Грамыка, Віктар}}
[[Катэгорыя:Выпускнікі Мінскага дзяржаўнага мастацкага каледжа імя А. К. Глебава]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі Беларускай акадэміі мастацтваў]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі Беларускай акадэміі мастацтваў]]
[[Катэгорыя:Мастакі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Ганаровыя члены Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі]]
[[Катэгорыя:Заслужаныя дзеячы мастацтваў Беларускай ССР]]
[[Катэгорыя:Народныя мастакі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Удзельнікі Вялікай Айчыннай вайны]]
[[Катэгорыя:Члены Саюза мастакоў БССР]]
[[Катэгорыя:Кавалеры ордэна Айчыннай вайны I ступені]]
[[Катэгорыя:Кавалеры ордэна Чырвонай Зоркі]]
[[Катэгорыя:Кавалеры ордэна «Знак Пашаны»]]
[[Катэгорыя:Члены КПСС]]
[[Катэгорыя:Мемуарысты Беларусі]]
[[Катэгорыя:Дэканы БДАМ]]</text>
      <sha1>miwbt4rd7h3lc5tk6u7wfkbx8i82m9t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Анатоль Васільевіч Бараноўскі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>143214</id>
    <revision>
      <id>4194987</id>
      <parentid>3989368</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:01:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18408" xml:space="preserve">{{цёзкі2|Бараноўскі}}
{{Мастак
 | імя              = Анатоль Васільевіч Бараноўскі
 | партрэт =Anatol Baranowski  Photo by Eugeny Kolchev.jpg
 | загаловак =''Анатоль Бараноўскі. Фота [[Яўген Аляксеевіч Колчаў|Яўгена Колчава]]''
 | стыль = [[Рэалізм (жывапіс)|рэалізм]], [[імпрэсіянізм]]
 | працы = «Гнёзды» (1983), «[[Купалле]]» (1982), «Нараджэнне дня» (1984), «Восень на Прыпяці» (1994), «З веку ў век» (2001), «Спадчына. [[Мірскі замак]]» (2005), «Адзінства» (2007), «[[Крэва]]» (2007), «Вызвалены Мінск» (2008) 
 | уплыў на =[[Аляксандр Паўлавіч Ксёндзаў|Алесь Ксёндзаў]], Анатоль Кузняцоў, [[Аляксей Васілевіч Кузьміч|Аляксей Кузьміч]], Уладзімір Хадаровіч, Алена Бараноўская
 | узнагароды = 
 | вікісховішча
}}
'''Анатоль Васільевіч Бараноўскі''' ({{ДН|9|5|1937}}, {{МН|Мінск||}} — {{ДС|31|1|2017}}) — беларускі [[мастак]]-жывапісец, педагог. [[Заслужаны дзеяч мастацтваў Беларусі]] ([[1992 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1992]]). [[Народны мастак Беларусі]] ([[2012 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|2012]])&lt;ref&gt;Дзесяць стагоддзяў мастацтва Беларусі = Десять веков искусства Беларуси = Ten centuries of art in Belarus: з музейных, прыватных збораў і карпаратыўнай калекцыі ААТ «Белгазпрамбанк»: каталог выстаўкі 27.03-10.07.2014 / ААТ «Белгазпрамбанк», ААТ «Газпрам Трансгаз Беларусь», Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь, Нацыянальны мастацкі музей Рэспублікі Беларусь. — Мінск: Чатыры чвэрці, 2014. — С. 511,513&lt;/ref&gt;.

== Біяграфія ==
Нарадзіўся [[9 мая]] [[1937 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1937]] года ў Мінску. У [[1953 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1953]]—1958 гадах вучыўся ў [[Мінскае мастацкае вучылішча|Мінскім мастацкім вучылішчы]] (выкладчык [[Альгерд Адамавіч Малішэўскі|А. Малішэўскі]]). У [[1958 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1958]] годзе заснаваў мастацкую студыю ў Палацы культуры Мінскага трактарнага завода, якую вёў да 1972 года. У [[1959 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1959]]—[[1965 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1965]] гадах вучыўся ў [[Беларуская дзяржаўная акадэмія мастацтваў|Беларускім тэатральна-мастацкім інстытуце]]. Педагогі [[Іван Восіпавіч Ахрэмчык|І. Ахрэмчык]], І. Стасевіч, [[Канстанцін Міхайлавіч Касмачоў|К. Касмачоў]]&lt;ref&gt;Беларускі саюз мастакоў 1938—1998: энцыкл. давед. = Belarusssian union of artists, 1938—1998: reference book / аўт.-склад. Б. А. Крэпак [і інш.]. — Мінск: Кавалер Паблішэрс, 1998. — С. 52&lt;/ref&gt;. З 1965 года прымаў удзел у рэспубліканскіх, міжнародных, групавых і персанальных выстаўках як у Беларусі, так і за яе межамі. У [[1973 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1973]] годзе стаў членам [[Беларускі саюз мастакоў|Союза мастакоў Беларусі]], з [[1974 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1974]] года — член Саюза мастакоў СССР. У [[1977 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1977]]—[[1986 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1986]] гадах быў сакратаром секцыі жывапісу Саюза мастакоў БССР. Шмат часу прысвяціў педагагічнай дзейнасці. На працягу 1966—[[2007 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|2007]] гадоў выкладаў на мастацкім факультэце [[Беларуская дзяржаўная акадэмія мастацтваў|Беларускай дзяржаўнай акадэміі мастацтваў]], спачатку на кафедры жывапісу (1966—[[1975 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1975]]), потым на кафедры манументальна-дэкаратыўнага мастацтва (1975—2007). З [[1988 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1987]] года быў дацэнтам кафедры, з 1997 — прафесарам. У розныя часы вучнямі Анатоля Бараноўскага былі [[Уладзімір Антонавіч Тоўсцік|У. Тоўсцік]], [[Уладзімір Леанідавіч Зінкевіч|У. Зінкевіч]], [[Уладзімір Васілевіч Крываблоцкі|У. Крываблоцкі]], В. Барабанцаў, [[Віктар Уладзіміравіч Альшэўскі|В. Альшэўскі]] і іншыя. З 2007 года займаўся выключна творчай дзейнасцю. Жыў і працаваў у горадзе Мінску.

Лаўрэат [[Дзяржаўная прэмія Рэспублікі Беларусь|Дзяржаўнай прэміі Рэспублікі Беларусь]] у галіне літаратуры, мастацтва і архітэктуры ([[1996 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1996]]) — ''за цыкл жывапісных прац 1993—1995 гадоў «Далягляды бацькаўшчыны»''.

Асобе мастака быў прысвечаны шэраг тэлеперадач і фільмаў, сярод якіх дакументальны фільм «Далягляды Бацькаўшчыны» (рэж. В. Салаўёва. БТ, [[1997 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1997]]) тэлеперадача «Партрэт у інтэр’еры» (рэж. Л. Цітарэнка, аўтар-склад. В. Шумай. СТБ, [[2003 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|2003]]), «Культурнае жыццё» (А. Яфрэмаў). СТБ, 2008). У [[2010 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|2010]] годзе ў свет выйшаў дакументальны фільм аб жыцці і творчасці мастака «Шлях да святла» (з цыклу «Кніга Лёсаў». рэж. Н. Сідзельнікава. БТ, 2010), у [[2016 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|2016]] годзе — тэлеперадача «Камертон»&lt;ref&gt;https://www.youtube.com/watch?v=51U-D824kHk&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://www.youtube.com/watch?v=9sSGvCICJUU&amp;t=6s&lt;/ref&gt;(рэж. А. Красуляк, аўт. І. Нікалаева. Беларусь-3). У 2018 годзе быў паказаны фільм «Анатоль Бараноўскі» &lt;ref&gt;https://www.youtube.com/watch?v=eAetZ0Bhpo8&lt;/ref&gt;(у межах аўтарскага тэлевізійнага цыкла «Сучаснае мастацтва Беларусі»; аўт. і рэж. А. Лукашэвіч, другі рэж. А. Аляксееў, Беларусь 3).

== Творчасць ==
Анатоль Бараноўскі працаваў у розных жанрах, але найбольш адметна — у пейзажы. Мастацкай манеры аўтара ўласцівы асабліва пільныя адносіны да колеру, фактуры, кампазіцыі&lt;ref&gt;Жук, В. Изобразительное искусство: живопись: скульптура: графика / В. Жук // Современная Беларусь: энциклопедический справочнк в трёх томах. Том 3: Культура и искусство / Министерство информации Республики Беларусь, Национальная академия наук Беларуси; редкол.: М. В. Мясникович [и др.]. — Минск: Белорусская наука, 2007. — С. 356&lt;/ref&gt;. Творы мастака адрозніваюцца імпрысіяністычным падыходам вобразнага адлюстравання, рамантыка-лірычнымі і паэтычнымі трактоўкамі прыродных матываў.&lt;ref&gt;Бараноўскі Анатоль Васільевіч // Культура Беларусі: энцыклапедыя. Т. 1 / рэдкал.: Т. У. Бялова і інш. — Мінск : Беларуская энцыклапедыя імя Пятруся Броўкі, 2010. — С. 464&lt;/ref&gt;. ''У творах жывапісца выяўлена дакладная вобразная структура, у якой гарманічна злучаны своеасаблівая творчая манера аўтара, пабудаваная на прыёмах пуанцілістаў, і абвостраная назіральнасць, якая праяўляецца ў нечаканых кампазіцыйных прыёмах, ракурсах''.&lt;ref name=&quot;ReferenceA&quot;&gt;[[Міхаіл Рыгоравіч Баразна|Борозна М. Г.]] Белорусская живопись 1920-1970-х годов / М. Г. Борозна; Белорус. госуд. акад. искусств; ред. А. А. Савицкая // 1970-е годы. Продолжение гражданской линии искусства / М. Г. Борозна. — Минск, 2006. — С. 174—177&lt;/ref&gt;.

Творчасць мастака была прадстаўлена ў Англіі, Польшчы, Германіі, Бельгіі, Швейцарыі, Францыі, ЗША, Украіне, Расіі, Балгарыі, Даніі, Японіі, Кітаі, Італіі і іншых краінах свету. Анатоль Бараноўскі быў удзельнікам першага міжнароднага пленэра ў г. Сазопаль (Балгарыя, [[1981 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1981]]), першага і другога міжнароднага пленэра па жывапісу імя [[Вітольд Каэтанавіч Бялыніцкі-Біруля|В. К. Бялыніцкага-Бірулі]] (Магілёў, [[1996 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1996]]), міжнароднага пленэра «Вобраз Радзімы ў выяўленчым мастацтве», прысвечанага памяці [[:ru:Неврев, Николай Васильевич|Н. В. Неўрэва]] (Магілёў, Беларусь, [[1998 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1998]]), усходнееўрапейскай праграмы 1996/97, Мастацкай акадэміі Мюнстэра (Германія, 1996). У [[2002 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|2002]] годзе творы Анатоля Бараноўскага экспанаваліся на выстаўцы «Сучасныя мастакі Беларусі» ў зале [[П’ер Кардэн|П’ера Кардэна]] (Парыж)&lt;ref name=&quot;ReferenceA&quot;/&gt;.

Творы знаходзяцца ў [[Нацыянальны мастацкі музей Рэспублікі Беларусь|Нацыянальным мастацкім музеі Рэспублікі Беларусь]], [[Музей сучаснага выяўленчага мастацтва, Мінск|Нацыянальным цэнтры сучаснага мастацтва]], [[Магілёўскі абласны мастацкі музей імя Паўла Масленікава|Магілёўскім абласным мастацкі музеі імя П. В. Масленікава]], [[Светлагорская карцінная галерэя «Традыцыя» імя Германа Пранішнікава|Светлагорскай карціннай галерэі «Традыцыя» імя Г. Пранішнікава]], Музеі сучаснага выяўленчага мастацтва Кітая ([[Пекін]]), [[Нацыянальная бібліятэка Беларусі|Нацыянальнай бібліятэке Рэспублікі Беларусь]], у калекцыі [[Пріорбанк|ОАО «Прыорбанк»]] (Мінск), у зборах мастацкай галерэі Сазопаля (Балгарыя), фондзе Міжнароднай канфедырацыі союзаў мастакоў (Масква), іншых грамадскіх установах, а таксама ў прыватных калекцыях па ўсяму свету.

== Галерэя ==
&lt;center&gt;&lt;gallery&gt;
File:Анатолий Барановский. Купалье. 1982 г. Холст, масло. 135х160 см.jpg|thumb|Анатоль Бараноўскі. &quot;Купалле&quot;. 1982 г. Палатно, алей. 135х160 см.
File:Анатолий Барановский. В грозу. 1986 г. Холст, масло. 80х100 см.jpg|thumb|Анатоль Бараноўскі. &quot;У навальніцу&quot;. 1986 г. Палатно, алей. 80х100 см. Нацыянальны цэнтр сучасных мастатваў Рэспублікі Беларусь.
File:Анатолий Барановский. Браславский простор. 1991 г. Холст, масло. 130х175 см.jpg|thumb|Анатоль Бараноўскі. &quot;Браслаўскі абсяг&quot;. 1991 г. Палатно, алей. 130х175 см. 
File:Анатолий Барановский. Цветы Браславщины. 1991-1992 гг. Холст, масло. 100х140 см.jpg|thumb|Анатоль Бараноўскі. &quot;Кветкі Браслаўшчыны&quot;. 1991-1992 гг. Палатно, алей. 100х140 см.
File:Анатолий Барановский. Август. 1994 г. Холст, масло. 70х80 см.jpg|thumb|Анатоль Бараноўскі. &quot;Жнівень&quot;. 1994 г. Палатно, алей. 70х80 см. Нацыянальны мастацкі музей Рэспублікі Беларусь.
File:Анатолий Барановский. Осеннее настроение. 1995 г. Холст, масло. 100х130 см.jpg|thumb|Анатоль Бараноўскі. &quot;Восеньскі настрой&quot;. 1995 г. Палатно, алей. 100х130 см.
File:Анатолий Барановский. Связь времён. 2001 г. 140х150 см.jpg|thumb|Анатоль Бараноўскі. &quot;Сувязь часоў&quot;. 2001 г. Палатно, алей. 140х150 см.
File:Анатолий Барановский. Единство. 2007 г. Холст, масло. 110×100 см.jpg|thumb|Анатоль Бараноўскі. &quot;Адзінства&quot;. 2007 г. Палатно, алей. 110×100 см. Нацыянальны мастацкі музей Рэспублікі Беларусь.
File:Анатолий Барановский. Крево. 2007 г. Холст, масло. 110х131 см.jpg|thumb|Анатоль Бараноўскі. &quot;Крэва&quot;. 2007 г. Палатно, алей. 110х131 см. 
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Бараноўскі Анатоль Васільевіч // Культура Беларусі: энцыклапедыя. Т. 1 / рэдкал.: Т. У. Бялова і інш. — Мінск : Беларуская энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2010. — С. 464.

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:Anatol Baranowski}}
* {{bis.nlb.by|135135|Бараноўскі Анатоль Васільевіч}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Бараноўскі Анатоль Васільевіч}}
[[Катэгорыя:Мастакі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Мастакі-пейзажысты Беларусі]]
[[Катэгорыя:Мастакі XX стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Заслужаныя дзеячы мастацтваў Рэспублікі Беларусь]]
[[Катэгорыя:Лаўрэаты Дзяржаўнай прэміі Рэспублікі Беларусь]]
[[Катэгорыя:Члены Саюза мастакоў Беларусі]]
[[Катэгорыя:Народныя мастакі Беларусі]]</text>
      <sha1>76otapsvfp16eg64opl7ut9bgfb3mrs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уладзімір Мікалаевіч Перцаў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>144197</id>
    <revision>
      <id>4195085</id>
      <parentid>4167960</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:12:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="47123" xml:space="preserve">{{навуковец}}
'''Уладзі́мір Мікала́евіч Пе́рцаў''' ({{ДН|27|7|1877|15}}, [[Курск]] — {{ДС|3|6|1960}}) — расійскі, савецкі і беларускі [[гісторык]]. [[Акадэмік Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі|Акадэмік АН БССР]] (1940). [[Доктар гістарычных навук]] (1935), прафесар (1921), [[заслужаны дзеяч навукі БССР]] (1944), член беларускай дэлегацыі ў Арганізацыі Аб’яднаных Нацый (1945), дэпутат другога-пятага скліканняў Вярхоўнага Савета БССР па Бярэзінскай выбарчай акрузе (1947—1960){{sfn|Ботвинник|1978|с=123—124}}. Лічыцца адным з самых вядомых беларускіх гісторыкаў{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=181}}{{sfn|Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 12|2001|с=306}}{{sfn|Беларусь|1995|с=576—577}}{{sfn|Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. Т. 5|1999|с=468}}{{sfn|Республика Беларусь: В 6 т. Т. 6|2008|с=34—35}}{{sfn|Ботвинник|1978}}{{sfn|Paszuto|1962}}, заснавальнікам медыявістыкі ў Беларускім дзяржаўным універсітэце{{sfn|Еўтухоў|2005|с=28}}.

== Біяграфія ==
[[File:BGU-1922.jpg|thumb|350px|злева|Першыя прафесары БДУ, 1922 год (злева направа): &lt;br /&gt;Ніжні рад: [[Саламон Захаравіч Кацэнбоген|С. З. Кацэнбоген]], [[Аляксандр Мікалаевіч Вазнясенскі|А. М. Вазнясенскі]], [[Мікалай Міхайлавіч Нікольскі|М. М. Нікольскі]], [[Уладзімір Іванавіч Пічэта|У. І. Пічэта]], [[Усевалад Макаравіч Ігнатоўскі|У. М. Ігнатоўскі]], [[Язэп Юр’евіч Лёсік|Я. Ю. Лёсік]], [[Арсеній Аляксеевіч Міхайлоўскі|А. А. Міхайлоўскі]]; &lt;br /&gt;Сярэдні рад: [[Іван Міхайлавіч Салаўёў|І. М. Салаўёў]], [[Сямён Якаўлевіч Вальфсон|С. Я. Вальфсон]], [[Яўген Іванавіч Барычэўскі|Я. І. Барычэўскі]], [[Аляксандр Антонавіч Савіч|А. А. Савіч]], [[Дзмітрый Аляксеевіч Жарынаў|Д. А. Жарынаў]], [[Яўген Канстанцінавіч Успенскі|Я. К. Успенскі]], [[Ілля Якаўлевіч Герцык|І. Я. Герцык]]; &lt;br /&gt;Верхні рад: '''У. М. Перцаў''', [[Мікалай Мікалаевіч Шчакаціхін|М. М. Шчакаціхін]], [[Віктар Васільевіч Якунін|В. В. Якунін]], [[Міхаіл Мікалаевіч Піятуховіч|М. М. Піятуховіч]].]]

Нарадзіўся ў сям’і спадчынных дваран Мікалая Ніканоравіча і Марыі Дзмітрыеўны Перцавых{{sfn|Баринов|2022|}}. Сям’я мела 300 дзесяцін зямлі ў сяле Шумакова і двухпавярховых дом у Курску{{sfn|Баринов|2022|}}. Аднак, па дакументах і ўспамінах Перцава, жылі яны не заможна{{sfn|Баринов|2022|}}. Бацька, паводле Перцава, «сярэдні служачы»{{sfn|Евтухов|2015|с=53}}, меў чын [[стацкі саветнік|стацкага саветніка]] і быў членам апякунскай рады жаночай прагімназіі{{sfn|Ботвинник|1978|с=3}}.

У 1888 — чэрвені{{sfn|Баринов|2022|}} 1895 гадоў Уладзімір па патрабаванні бацькі скончыў поўны курс Курскага рэальнага вучылішча{{sfn|Ботвинник|1978|с=3}}{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=182}}{{sfn|Евтухов|2015|с=53}}. Смерць бацькі ў 1890 годзе ўскладніла матэрыяльны стан сям'і{{sfn|Ботвинник|1978|с=3}}{{sfn|Евтухов|2015|с=54}}. Бацькі хацелі каб Уладзімір абраў тэхнічны кірунак дзейнасці, паводле Перцава, ён паступіў у Пецярбургскі тэхналагічны інстытут, але дакументамі гэта не пацверджана{{sfn|Баринов|2022|}}. У 1896 годзе, 4 чэрвеня Перцаў прыняты канцылярскім служачым у Курскую дваранскую апеку, але служба ад пачатку не заладзілася, ужо 10 жніўня ён узяў месячны водпуск, а 18 кастрычніка выйшаў у адстаўку{{sfn|Баринов|2022|}}. У 1897 годзе навучаўся ў Варшаўскім ветэрынарным інстытуце{{sfn|Баринов|2022|}}, пра гэта Перцаў пісаў у сваёй афіцыйнай аўтабіяграфіі:

{{цытата|Мяне прыцягвалі да сябе гуманітарныя навукі, але доступ ва ўніверсітэты ў той час для скончыўшых рэальнае вучылішча быў зачынены. Я стаў рыхтавацца да іспыту экстэрнам за курс гімназіі, пакуль жа паступіў спачатку ў Пецярбургскі тэхналагічны інстытут, потым у Варшаўскі ветэрынарны інстытут. У 1897 г. я вытрымаў экзамен на атэстат сталасці і паступіў у лік студэнтаў Маскоўскага ўніверсітэта на гісторыка-філалагічны факультэт. Ва ўніверсітэце я займаўся ў прафесараў В. В. Віпера, П. Г. Вінаградава і М. С. Карэліна, напісаўшы ў кіраваных імі семінарах шэраг работ у неабавязковым парадку. За ўдзел у студэнцкіх хваляваннях я два разы падвяргаўся выключэнню з універсітэта (у 1899 і 1901 гг.), прычым пасля кароткага (2-х тыднёвага) зняволення ў Бутырскай перасылачнай турме кожны раз падвяргаўся высылцы з Масквы ў Курск пад наглядам паліцыі. Адзін час я страціў нават надзею скончыць універсітэцкі курс у Расіі і ў 1901 г. на сабраныя ўрокамі грошы, з частковай дапамогай маёй маці (бацька памёр у 1890 г.) здзейсніў паездку за мяжу. Я слухаў лекцыі ў Венскім і Берлінскім універсітэтах, але недахоп сродкаў заахвоціў мяне вярнуцца ў Расію, дзе я быў зноў прыняты ва ўніверсітэт{{sfn|Евтухов|2015|с=53—54}}{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=182}}{{sfn|Гістфак. Да 70-годдзя заснавання|2004|с=88}}}}

Напэўна, нягледзячы на памкненні бацькоў, болей цікаўнасці Уладзімір меў да гуманітарных навук. У маі-чэрвені 1897 года ён даздаў у 2-й Харкаўскай гімназіі іспыты па старажытных мовах і ў ліпені 1897 года паступіў на гісторыка-філалагічны факультэт Маскоўскага ўніверсітэта. У савецкі час у афіцыйнай біяграфіі Перцаў пісаў, што за ўдзел у студэнцкіх хваляваннях двойчы (1899 і 1901) выключаны з універсітэта. У сакавіку 1899 года Перцаў і праўда выбыў з ліку студэнтаў, але ў кастрычніку быў адноўлены, прычым з 3-га семестра на 5-ы. Паводле дакументаў, гэта было зроблена як выключэнне для Перцава праз яго высокія балы, а таксама бо лішні год «па стане здароўя і праз брак сродкаў быў бы яму дужа цяжкім». Пра выключэнне ў 1901 годзе ў асабістай справа няма сведчанняў.{{sfn|Баринов|2022|}}

У 1903 годзе скончыў Маскоўскі ўніверсітэт і атрымаў дыплом. Быў пакінуты на кафедры ўсеагульнай гісторыі ў прафесара Р. Ю. Віпера для падрыхтоўкі да прафесарскага звання (з атрыманнем стыпендыі){{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=182}}{{sfn|Прафесары і дактары навук БДУ|2001|с=217}}. Таксама Перцаў працаваў настаўнікам у прэстыжным камерцыйным вучылішчы Мазінга ў Малым Знаменскім завулку{{sfn|Баринов|2022|}}. Жыў літаральна за рогам вуліцы ад вучылішча, у даходным доме Фяцісава на Знаменцы (№ 13, кв. 11), за 15 хвілін павольнай хады ад універсітэта{{sfn|Баринов|2022|}}. Як згадваў сам Перцаў ''«ужо ў канцы 1903 года Маскоўскі граданачальнік адмовіў мне ў выдачы пасведчання пра палітычную добранадзейнасці, матывуючы гэта маім удзелам у бытнасць студэнтам у студэнцкіх хваляваннях»''{{sfn|Евтухов|2015|с=54}}{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=182}}. Выкладчыцкую дзейнасць Перцаў змог аднавіць толькі ў 1905 годзе ў сувязі з [[Рэвалюцыя 1905—1907 гадоў у Расіі|рэвалюцыяй 1905—1907 гадоў]]. Выкладаў у камерцыйным вучылішчы Цэсарэвіча Аляксея ў Замаскварэччы і ва французскім вучылішчы пры каталіцкай парафіі Св. Людовіка на Лубянцы{{sfn|Баринов|2022|}}. Акрамя гэтага чытаў лекцыі працоўным Замаскварэчча.

У 1908 годзе Перцаў пасяліўся зусім паблізу ўніверсітэта (Газетны завулак, дом Кепен, № 6). Але яго новае месца працы — жаночая гімназія Гельбіг — размяшчалася каля Калужскай плошчы, на іншым канцы горада. У 1909 годзе Перцаў жыў ужо побач гімназіі, у доме Шышкіна (№ 25) па Дзенежным/Стараманетным завулку. У 1912—1913 гадах Перцаў пэўны час жыў на Вялікай Прэсні (№ 36), затым год на Астожынцы, дзе жыў і яго будучы калега Уладзімір Пічэта. Перад рэвалюцыяй Перцаў працаваў у Земляробчай школе на Смаленскім бульвары і жыў па 2-м Спасаналіўкаўскім завулку (№ 9).{{sfn|Баринов|2022|}}

З навуковай працы, як згадваў сам Перцаў, ''«у прамежак паміж 1903—1917 гг. мною было напісана каля 20 буйных работ на гістарычныя тэмы ў розных выданнях, часопісах і зборніках і, акрамя таго, шмат дробных рэцэнзій і аглядаў гістарычнай літаратуры таксама ў часопісах і некаторых зборніках»''{{sfn|Евтухов|2015|с=54}}{{sfn|Ботвинник|1978|с=8—19}}. Да 1917 года апублікаваў каля 150 прац{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=182}}{{sfn|Ботвинник|1978|с=129—139}}.

У 1918 годзе разам з [[Уладзімір Іванавіч Пічэта|У. І. Пічэтам]], калегам па гістарычна-філалагічнаму факультэту ўніверсітэта [[Мікалай Міхайлавіч Нікольскі|М. М. Нікольскім]], У. М. Дзьякавым і іншымі навукоўцамі выехаў у Заходнюю вобласць, дзе ўвайшоў у склад Вучонага савета [[Смаленскі дзяржаўны ўніверсітэт|Смаленскага дзяржаўнага універсітэта]]. Абраны 7 лістапада 1918 года прафесарам кафедры гісторыі Германіі{{sfn|Прафесары і дактары навук БДУ|2001|с=217}}. Прыкладна тым самым часам Перцаў працаваў у Маскоўскім педагагічным інстытуце, Смаленскім і Віцебскім інстытутах народнай адукацыі{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=182}}.

Улетку 1921 года Перцаў прымаў актыўны ўдзел у падрыхтоўцы да адкрыцця Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=182—183}}. Абраны 1 кастрычніка 1921 года прафесарам кафедры ўсеагульнай гісторыі [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|БДУ]] (адначасова быў прафесарам кафедры народнай гаспадаркі БДУ){{sfn|Прафесары і дактары навук БДУ|2001|с=217—218}}. У кастрычніку 1921 года Уладзімір Перцаў упершыню прыехаў у [[Мінск]]{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=183}}. У першы час працы ў БДУ выкладаў на факультэце грамадскіх навук, чытаючы курсы па гісторыі Новага часу на розных аддзяленнях{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=183}}. Увесну 1922 года разам М. М. Нікольскім звярнуўся ў праўленне БДУ з просьбай дапамагчы з пераездам сям’і ў Мінск на пастаяннае месца жыхарства{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=183}}. Пераезд адбыўся ў [[Чэрвень|чэрвені]] [[1922]] года{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=183}}. Гэтым жа летам Перцаў стаў выкладаць і на педагагічным факультэце БДУ, які быў выдзелены з факультэта грамадскіх навук. Асобныя лекцыі чытаў на працоўным факультэце{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=183}}.

У 1922 годзе У. М. Перцаў удзельнічаў у стварэнні двух паказальных школ пры БДУ — з навучанне на беларускай і [[ідыш]]{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=183}}. Восенню-зімой 1922 года і, напэўна, у 1923 годзе Перцаў, па даручэнні кіраўніцтва БДУ, прымаў маёмасць Віцебскага аддзялення Маскоўскага археалагічнага інстытута{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=183}}{{sfn|Яноўскі|2005|с=14—15}}. Віцебскае, а таксама Смаленскае аддзяленне інстытута зачынілі для падтрымкі новага універсітэта і для уніфікацыі адукацыі ў маладой рэспублікі. У аддзяленнях захоўваліся багатыя фонды літаратуры і гістарычных крыніц. Перцаў выявіў у Віцебску бібліятэку і музей{{sfn|Яноўскі|2005|с=14}}. 8 тысяч тамоў бібліятэкі ўтрымлівалі ў сабе ў асноўным кнігі на латыні і польскай мове з езуіцкіх калегіумаў, рукапісы па гісторыі супрацьстаяння праваслаўя і каталіцызму і ў цэлым па гісторыі Беларусі{{sfn|Яноўскі|2005|с=14}}. У музеі захоўваліся ў асноўным іконы старога пісьма, а таксама знаходкі археалагічных і этнаграфічных экспедыцый па Беларусі{{sfn|Яноўскі|2005|с=14}}. На працягу кастрычніка, лістапада і снежня вяліся доўгія бюракратычныя перапіскі{{sfn|Яноўскі|2005|с=14—15}}. Аднойчы Віцебскі губернскі выканаўчы камітэт як член камісіі па перадачы маёмасці нават адмяніў пастанову цэнтральных органаў улады БССР, чым стварыў юрыдычны тупік. Тым не менш, маёмасць была перададзена, і Праўленне БДУ асабліва адзначыла асабістую заслугу Перцава ў гэтай справе{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=183}}.

Шмат гадоў У. М. Перцаў удзельнічаў у працы прыёмнай камісіі БДУ, за што яго не раз заахвочвалі грашыма (напрыклад, у 1923 годзе яму выдалі прэмію ў 110 [[Савецкі рубель|рублёў]]{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=183}}. Пра матэрыяльны стан таго часу сведчыць, у прыватнасці, выдадзенае 20 чэрвеня 1920 года Перцаву пасведчанне, ''«что гражд. В. Н. Перцев отправляется в служебную командировку в гор. Витебск и нуждается в дорожном чайнике»''{{ref-ru}}{{sfn|Ботвинник|1978|с=21}}. Таксама Перцаў займаўся навукова-асветнай працай сярод рабочых і салдат{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=183}}. Яго публічная лекцыя на тэму «Аграрнае пытанне на Захадзе» 16 студзеня 1927 года сабрала вялікую аўдыторыю, якая, як адзначыў А. І. Малюгін, ледзь умясцілася ў актавай зале ўніверсітэта{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=183}}.

Пасля вылучэння педфака БДУ у асобны [[Беларускі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт імя Максіма Танка|Вышэйшы педагагічны інстытут]] Уладзімір Перцаў перайшоў на працу ў новую ВНУ{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=184}}. Там з 1 жніўня 1931 і (з перапынкамі) да 1947 года ён працаваў прафесарам і загадчыкам кафедры гісторыі Захаду (з 1934 года — усеагульнай гісторыі){{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=184}}{{sfn|Прафесары і дактары навук БДУ|2001|с=218}}. Таксама У. М. Перцаў працаваў у [[Беларускі дзяржаўны эканамічны ўніверсітэт|Інстытуце народнай гаспадаркі]]{{sfn|Евтухов|2015|с=54}}.

Пасля ўтварэння ў 1934 годзе [[Гістарычны факультэт БДУ|гістарычнага факультэта БДУ]] Уладзімір Перцаў вярнуўся ў Белдзяржуніверсітэт{{sfn|Прафесары і дактары навук БДУ|2001|с=218}}. Па сукупнасці навуковых публікацый 5 чэрвеня 1935 года рашэннем кваліфікацыйнай камісіі Народнага Камісарыята асветы БССР Перцаву было нададзена званне [[Доктар навук|доктара гістарычных навук]]{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=184}}{{sfn|Прафесары і дактары навук БДУ|2001|с=218}}. У 1939—1955 гадах (з невялікімі перапынкамі) ён загадваў кафедрай гісторыі сярэдніх вякоў; у 1955—1960 гадах узначальваў аб’яднаную кафедру гісторыі старажытнага свету і сярэдніх вякоў{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=181}}. Абраны 11 красавіка 1940 года правадзейным членам [[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі|АН БССР]]{{sfn|Прафесары і дактары навук БДУ|2001|с=218}}{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=186}}.

Пра працу Перцава ў 1930-х гадах А. І. Малюгін пісаў наступнае{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=184—186}}:

{{Цытата|У першыя гады існавання гістарычнага факультэта БДУ Уладзімір Мікалаевіч працаваў на ім па сумяшчальніцтве, бо асноўным месцам працы быў педінстытут. Але кіраўніцтва ўніверсітэта пайшла на незвычайны крок, апісаны ў тлумачальнай запісцы да штатнага фармуляра на 1937/38 навучальны год: «Профессор Перцев В. Н. зачислен штатным работником по Белорусскому Государственному Университету, несмотря на то, что он зачислен штатным работником и по Минскому пединституту; это объясняется тем, что в БГУ нагрузка по древней и средней истории очень большая (600 профессорских часов в год), а другого работника по этим предметам у нас нет». Такому каштоўнаму і незаменнаму спецыялісту быў усталяваны павышаны персанальны аклад.

У 1930-я гг. Уладзімір Мікалаевіч чытаў лекцыі ў БДУ, педінстытуце, Інстытуце народнай гаспадаркі, на шэрагу курсаў. Паказальная фраза, аброненая на адной з нарад актыву БДУ ў сувязі з недахопам выкладчыкаў: «Возьмем, к примеру, профессора Перцова, он читает и у нас, и в Институте нацменьшинств, и во многих других местах, когда приходит в Университет после 6-7 лекций…».

&lt;…&gt;

У дакладной запісцы [[Лаўрэнцій Фаміч Цанава|Л. Ф. Цанавы]] ад 2 чэрвеня 1939 г. на імя першага сакратара ЦК КП (б)б П. К. Панамарэнка было адзначана, што У. М. Перцаў настроены па-антысавецку, вядзе контррэвалюцыйную прапаганду, у выкладанні робіць акцэнт на гісторыю Германіі. Яму таксама ўзгадалі захапленне партыяй кадэтаў у дарэвалюцыйны час. У выніку ўзнагароду [у гонар 35-годдзя навукова-педагагічнай дзейнасці] тады так і не ўручылі, што было найменшым злом з усіх магчымых.

Гэта быў не адзіны выпадак пільнай увагі органаў да паважанага прафесара. Яшчэ ў 1932 г. ён праходзіў па дакументах [[Дзяржаўнае палітычнае ўпраўленне пры ЦВК Беларусі|АДПУ]] як «антысавецкі элемент». У яго характарыстыцы, напісанай не пазней за 1937 г., адзначаны такога роду «недахопы»: «… марксісцкай метадалогіяй валодае недастаткова. Адсюль у галіне абагульненняў т. Перцаў не дае таго, што патрабуецца ад гісторыка-марксіста. У грамадскім жыцці прымае недастатковае удзел». Зразумела, што такія водгукі змушалі Уладзіміра Мікалаевіча апраўдвацца: «артыкулы і кнігі, напісаныя ў асноўным да 1930 г., не заўсёды і не ва ўсім задавальнялі патрабаванням марксісцка-ленінскай метадалогіі». Але варта адзначыць, што і ў наступных выданнях сваіх работ ён працягваў прытрымлівацца тых самых поглядаў, за якія яго крытыкавалі ідэолагі. Зрэшты, непахвальныя водгукі аб пазіцыі Уладзіміра Мікалаевіча не перашкодзілі беларускім акадэмікам 11 красавіка 1940 г. абраць яго сапраўдным членам Акадэміі навук БССР. Да 1941 г. У. М. Перцаў, разам са сваім даўнім калегам і таварышам М. М. Нікольскім, — адна з найбольш знакавых асобаў усяго ўніверсітэта і, безумоўна, вядучы навуковы супрацоўнік Акадэміі навук. А значыць — усёй Беларусі.}}

24 чэрвеня 1941 года У. М. Перцаў эвакуіраваўся з Мінска ў Курск. Да кастрычніка працаваў прафесарам у Курскім педагагічным інстытуце. У кастрычніку пераехаў у горад [[Сарапул]] [[Удмурція|Удмурцкай АССР]]. З 15 снежня 1941 па 1 верасня 1943 гады працаваў прафесарам і загадчыкам кафедры ўсеагульнай гісторыі Удмурцкага педінстытута. У верасні 1943 года пераехаў у Падмаскоўе і стаў працаваць прафесарам і загадчыкам кафедры гісторыі сярэдніх вякоў Беларускага ўніверсітэта на станцыі Сходня пад [[Масква|Масквой]]. З 1 снежня 1943 да 1959 года працаваў акадэмікам-сакратаром Аддзялення грамадскіх навук АН БССР{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=186—187}}{{sfn|Ботвинник|1978|с=127}}.

У маі—чэрвені 1945 года Уладзімір Перцаў у складзе беларускай дэлегацыі прыняў удзел у працы ўстаноўчай канферэнцыі [[Арганізацыя Аб’яднаных Нацый|ААН]] у [[Сан-Францыска]]. Подпіс Перцава стаіць пад дакументам аб стварэнні ААН. Таксама падчас знаходжання ў [[Злучаныя Штаты Амерыкі|ЗША]] ён правёў шэраг сустрэч з прадстаўнікамі навуковых і палітычных колаў Штатаў, дамаўляючыся аб навуковых кантактах і абмене літаратурай. Пасля 1945 года Перцаў прымаў удзел у шэрагу міжнародных з’ездаў і кангрэсаў, уключаючы I агульнаславянскі кангрэс навукоўцаў-славістаў у сакавіку 1948 года ў Маскве і II Усесаюзны кангрэс прыхільнікаў міру ў кастрычніку 1950 года{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=188}}{{sfn|Ботвинник|1978|с=127—128}}.

Аўтар шэрагу навучальных работ па ўсеагульнай гісторыі Новага часу, «Падручніка старажытнай гісторыі» для дарэвалюцыйных гімназій (1912 — Частка 1. Гісторыя Грэцыі; 1916 — Частка 2. Гісторыя Рыма). Адзін з аўтараў і рэдактараў «Гісторыі Беларускай ССР» (Т. 1, 1954; 2-е выд. 1961), раздзелаў па гістарыяграфіі Беларусі ў «Нарысах гісторыі гістарычнай навукі ў СССР» (т.. 1-3, 1955—1963). Адзін з аўтараў Энцыклапедычнага слоўніка Гранат і [[Вялікая савецкая энцыклапедыя|Вялікай Савецкай Энцыклапедыі]]. Аўтар навуковых прац «Англія ў ХІХ стагоддзі» (1917), «Дынастыя Гогенцолернаў» (1918), «Эканамічнае развіццё Англіі ў XIX ст.» (1924), «Германія ў XVIII ст.» (1953), шэраг прац па гісторыі Беларусі. За ўсё жыццё Перцаў апублікаваў 272 работы (артыкулаў, рэцэнзій, кніг){{sfn|Прафесары і дактары навук БДУ|2001|с=218}}{{sfn|Ботвинник|1978|с=129—147}}.

У Савецкім Саюзе У. М. Перцаў быў узнагароджаны трыма [[Ордэн Леніна|ордэнамі Леніна]] (1944, 1949, 1951), [[Ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга|ордэнам Працоўнага Чырвонага Сцяга]] (1957), званнем Заслужанага дзеяча навукі БССР (1944), Ганаровай граматай [[Вярхоўны Савет БССР|Вярхоўнага Савета БССР]] (1951), [[Медаль «За доблесную працу ў Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.»|медалём «За доблесную працу ў Вялікай Айчыннай вайне»]]{{sfn|Ботвинник|1978|с=127—128}}{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=189}}.

Пасля смерці Перцава на кафедры гісторыі старажытнага свету і сярэдніх вякоў з большага працавалі яго вучні, а пасля — вучні вучняў{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=189}}. З 1995 года кожны няцотны год у гонар У. М. Перцава і М. М. Нікольскага праводзіцца канферэнцыя «Лістападаўскія чытанні»{{sfn|Гістфак. Да 70-годдзя заснавання|2004|с=88}}.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
'''На беларускай мове:'''
# {{артыкул
 | аўтар        = Еўтухоў, І. А.
 | загаловак    = [http://elib.bsu.by/handle/123456789/159753 У. М. Перцаў - заснавальнік медыявістыкі ў БДУ]
 | выданне      = Вытокі гістарычнай навукі БДУ: Зборнік навуковых артыкулаў, прысвечаных 125-годдзю з дня нараджэння акадэмікаў М. М. Нікольскага і У. М. Перцава і 70-годдзю гістарычнага факультэта БДУ
 | год          = 2005
 | старонкі     = 27—32
 | isbn         = 985-485-202-4
 | ref          = Еўтухоў
}}
# {{артыкул
 | загаловак    = Перцаў Уладзімір Мікалаевіч
 | выданне      = Беларуская энцыклапедыя: У 18 тамах
 | том          = 12: Палікрат - Праметэй
 | выдавецтва   = {{Мн.}}: Беларуская Энцыклапедыя
 | год          = 2001
 | старонкі     = 306
 | isbn         = 985-11-0198-2
 | ref          = Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 12
}}
# {{артыкул
 | загаловак    = Перцаў Уладзімір Мікалаевіч
 | выданне      = Беларусь: Энцыклапедычны даведнік
 | выдавецтва   = {{Мн.}}: Беларуская Энцыклапедыя
 | год          = 1995
 | старонкі     = 576—577
 | isbn         = 985-11-0026-9
 | ref          = Беларусь
}}
# {{артыкул
 | загаловак    = Перцаў Уладзімір Мікалаевіч
 | выданне      = Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 тамах
 | том          = 5. М - Пуд
 | выдавецтва   = {{Мн.}}: Беларуская Энцыклапедыя
 | год          = 1999
 | старонкі     = 468
 | isbn         = 985-11-0141-9
 | ref          = Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. Т. 5
}}
# {{артыкул
 | загаловак    = Перцаў, Уладзімір Мікалаевіч
 | выданне      = Гістарычны факультэт. Да 70-годдзя заснавання
 | год          = 2004
 | старонкі     = 88—89
 | isbn         = 985-485-332-2
 | ref          = Гістфак. Да 70-годдзя заснавання
}}
# {{кніга
 | загаловак    = Прафесары і дактары навук Беларускага Дзяржаўнага Універсітэта / Склад. А. А. Яноўскі
 | выдавецтва   = {{Мн.}}: БДУ
 | год          = 2001
 | старонак     = 339
 | isbn         = 985-445-542-4
 | ref          = Прафесары і дактары навук БДУ
}}
# {{артыкул
 | аўтар        = Рэвяка, К. А., Сушкевич, Л. П.
 | загаловак    = [http://elib.bsu.by/handle/123456789/159751 Уладзімір Мікалаевіч Перцаў – педагог і вучоны]
 | выданне      = Матэрыялы выкладчаска-студэнцкай канферэнцыі &quot;Лістападаўскія сустрэчы&quot; у гонар М. М. Нікольскага і У. М. Перцава (14–15 лістапада 1995 г.)
 | год          = 1996
 | старонкі     = 18—25
 | ref          = Рэвяка, Сушкевіч
}}
# {{артыкул
 | аўтар        = Яноўская, В. В.
 | загаловак    = [http://elib.bsu.by/handle/123456789/96778 «Калі за нашу праўду Бог нас стаў караці…»: Кастусь Каліноўскі — артыкул У. М. Перцава як партрэт у рамках часу]
 | выданне      = Российские и славянские исследования : Научный сборник. Выпуск 8
 | год          = 2013
 | старонкі     = 135—144
 | ref          = Яноўская
}}
# {{артыкул
 | аўтар        = Яноўскі, А. А.
 | загаловак    = Гартаючы архіўныя старонкі (М. М. Нікольскі і У. М. Перцаў на пачатку дзейнасці БДУ)
 | выданне      = Вытокі гістарычнай навукі БДУ: Зборнік навуковых артыкулаў, прысвечаных 125-годдзю з дня нараджэння акадэмікаў М. М. Нікольскага і У. М. Перцава і 70-годдзю гістарычнага факультэта БДУ
 | год          = 2005
 | старонкі     = 9—16
 | isbn         = 985-485-202-4
 | ref          = Яноўскі
}}

'''На рускай мове:'''

# {{кніга
 | аўтар        = Ботвинник, М. Б.
 | загаловак    = [http://elib.bsu.by/handle/123456789/185365 В. Н. Перцев]
 | выдавецтва   = {{Мн.}}: Наука и техника
 | год          = 1978
 | старонак     = 152
 | ref          = Ботвинник
}}
# {{артыкул
 | аўтар        = Евтухов, И. О.
 | загаловак    = [http://elib.bsu.by/handle/123456789/159754 История древней (доорденской) Пруссии в научном наследии В. Н. Перцева]
 | выданне      = Материалы VI Международной научной конференции в честь академиков АН БССР Н. М. Никольского и В. Н. Перцева. 7–9 апреля 2005 г., Минск
 | год          = 2005
 | старонкі     = 174—178
 | ref          = Евтухов
}}
# {{артыкул
 | аўтар        = Евтухов, И. О.
 | загаловак    = [http://elib.bsu.by/handle/123456789/192468 История Пруссии в трудах В. Н. Перцева]
 | выданне      = Журнал Белорусского государственного университета. История = Journal of the Belarusian State University. Historical sciences.
 | год          = 2017
 | номер        = 4
 | старонкі     = 10—16
 | isbn         = 2520-6338
 | ref          = Евтухов
}}
# {{артыкул
 | аўтар        = Евтухов, И. О.
 | загаловак    = В. Н. Перцев (1877–1960)
 | выданне      = [http://elib.bsu.by/handle/123456789/142032 Кафедра истории древнего мира и средних веков БГУ. К 80-летию создания]
 | выдавецтва   = {{Мн.}}: БГУ
 | год          = 2015
 | старонкі      = 53—66
 | isbn         = 978-985-566-128-4
 | ref          = Евтухов
}}
# {{артыкул
 | аўтар        = Лившиц, Г. М.
 | загаловак    = [http://elib.bsu.by/handle/123456789/159749 Владимир Николаевич Перцев – крупный ученый и замечательный педагог]
 | выданне      = Вопросы истории древнего мира и средних веков
 | год          = 1977
 | старонкі     = 14—18
 | ref          = Лившиц
}}
# {{артыкул
 | аўтар        = Малюгин, О. И.
 | загаловак    = Владимир Николаевич Перцев: Основоположник изучения средневековой и новой истории в Беларуси
 | выданне      = [http://elib.bsu.by/handle/123456789/171105 Интеллектуальная элита Беларуси. Основоположники белорусской науки и высшего образования (1919–1941)]
 | год          = 2017
 | старонкі     = 181—189
 | isbn         = 978-985-566-387-5
 | ref          = Интеллектуальная элита Беларуси
}}
# {{артыкул
 | аўтар        = Малюгин, О. И.
 | загаловак    = [http://voxmediiaevi.com/vol-1-maliugin/ Медиевистика в Белорусском государственном университете: история и современность]
 | выданне      = [http://voxmediiaevi.com/ Vox medii aevi: Электронный научный журнал о Средних веках и медиевистике]
 | год          = 2017
 | номер        = [http://voxmediiaevi.com/wp-content/uploads/2017/10/Vox-medii-aevi.-Vol.-1-1-2017.pdf 1(1)]
 | старонкі     = 190–205
 | ref          = Vox medii aevi
}}
# {{артыкул
 | аўтар        = Малюгин, О. И.
 | загаловак    = [http://elib.bsu.by/handle/123456789/170543 Первые годы деятельности БГУ в воспоминаниях академика В. Н. Перцева]
 | выданне      = Веснік БДУ. Серыя 3, Гісторыя. Эканоміка. Права.
 | год          = 2016
 | номер        = 2
 | старонкі     = 17—25
 | isbn         = 2308-9172
 | ref          = Малюгин
}}
# {{артыкул
 | аўтар        = Острога, В. А.
 | загаловак    = Перцев Владимир Николаевич
 | выданне      = Республика Беларусь: энциклопедия: В 6 томах
 | том          = 6
 | год          = 2008
 | старонкі     = 34—35
 | isbn         = 978-985-11-0407-5
 | ref          = Республика Беларусь: В 6 т. Т. 6
}}
# {{артыкул
 | загаловак    = Память: Ист.-дакум. хроника Минска. В 4 кн. Кн. 1-я
 | выдавецтва   = {{Мн.}}: БелТА
 | год          = 2001
 | старонак     = 576
 | ref          = Память... Кн. 1-я
}}

'''На польскай мове:'''

# {{артыкул
 | аўтар        = Paszuto, W.
 | загаловак    = Władymir Nikołajew Piercew (1877-1960)
 | выданне      = Rocznik Białostocki
 | том          = 3
 | год          = 1962
 | старонкі     = 560—561
 | ref          = Paszuto
}}

== Спасылкі ==
{{commons}}
* {{h|Баринов|2022|}}''Баринов И.'' [https://www.facebook.com/groups/zapisybelarusaveda/posts/517880346027414/ К 100-летию БГУ: Владимир Перцев] // Запісы беларусаведа, 28.07.2022.
* [https://csl.bas-net.by/personalii/64508/percev-vladimir-nikolaevich/ Уладзімір Мікалаевіч Перцаў] у базе даных «История белорусской науки в лицах» [[Цэнтральная навуковая бібліятэка імя Якуба Коласа НАН Беларусі|Цэнтральнай навуковай бібліятэкі імя Якуба Коласа НАН Беларусі]] {{ref-ru}}
* Згадка пра ўзнагароджанне У. М. Перцава ордэнам Леніна ў газеце «Праўда» ([http://opac.nekrasovka.ru/books/NEWSPAPERS/PRAVDA/1944/PRAVDA_1944_2.pdf Правда: Орган Центрального Комитета и МК ВКП(б). — № 2 (9459). — Воскресенье, 2 января 1944 года. — С. 1.]).
* Асноўныя працы В. Н. Перцава і даследаванні яго жыцця і дзейнасці прадстаўлены ў [http://csl.bas-net.by/pdf/26-07-2012/percev.pdf буклеце] Цэнтральнай навуковай бібліятэкі імя Якуба Коласа Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі.

{{DEFAULTSORT:Перцаў Уладзімір Мікалаевіч}}
[[Катэгорыя:Акадэмікі Акадэміі навук Беларускай ССР]]
[[Катэгорыя:Супрацоўнікі Інстытута гісторыі НАНБ]]
[[Катэгорыя:Гісторыкі СССР]]
[[Катэгорыя:Гісторыкі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Гісторыкі Вялікага Княства Літоўскага]]
[[Катэгорыя:Дактары гістарычных навук]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі БДУ]]
[[Катэгорыя:Гісторыкі XX стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Дэпутаты Вярхоўнага Савета БССР 2-га склікання]]
[[Катэгорыя:Дэпутаты Вярхоўнага Савета БССР 3-га склікання]]
[[Катэгорыя:Дэпутаты Вярхоўнага Савета БССР 4-га склікання]]
[[Катэгорыя:Дэпутаты Вярхоўнага Савета БССР 5-га склікання]]</text>
      <sha1>snmm4bphfieay6knor4jusqfp33rdbc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Пусан</title>
    <ns>0</ns>
    <id>144920</id>
    <revision>
      <id>4194723</id>
      <parentid>4168973</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T14:14:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>афармленне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9028" xml:space="preserve">{{НП
 |статус                  = Горад-метраполія
 |беларуская назва        = Пусан
 |арыгінальная назва      = 부산 광역시, 釜山廣域市
 |краіна                  = Паўднёвая Карэя
 |герб                    = Symbol_of_Busan.svg
 |сцяг                    = 
 |гімн                    = Гімн Пусана
 |шырыня герба            = 
 |шырыня сцяга            = 
 |выява                   =
|lat_dir                  = N
 |lat_deg                 = 35
 |lat_min                 = 10
 |lat_sec                 = 46
|lon_dir                 = E
 |lon_deg                = 129
 |lon_min                = 04
 |lon_sec                = 32
  |CoordAddon             = type:city(10349291)|region:KR-11
  |CoordScale             = 
 |ЯндексКарта             = 
 |памер карты краіны      = 
 |памер карты региона     = 
 |памер карты района      = Busan map.png
 |від регіена             = 
 |регіен                  = Ёнам
 |регіен у табліцы        =
 |від раёну               = 
 |раён                    = 
 |раён у табліцы          = 
 |выгляд абшчыны          = 
 |абшчына                 = 
 |абшчына ў табліцы       = 
 |падпарадкаванне         = Горад-метраполія (кван'ёксі)
 |унутранае дзяленне      = 15 ку, 1 кун
 |від главы               = мэр
 |глава                   = [[Хо Нам Сік]]
 |дата заснавання         = 
 |першае згадванне        = 
 |ранейшыя імёны          = Танэбу, [[Фудзан]]
 |статус з                = 
 |плошча                  = 765,46
 |выгляд вышыні           =
 |вышыня цэнтра НП        = 
 |клімат                  = 
 |афіцыйная мова          = 
 |афіцыйная мова-ref      = 
  |насельніцтва           = 
  |год перапісу           = 
  |шчыльнасць             =   
  |агламерацыя            = 
  |нацыянальны склад      = 
  |канфесійны склад       = 
  |этнахаронім            = 
 |часавы пояс             = +9
 |DST                     = 
 |тэлефонны код           = 051
 |паштовыя індэксы        =
 |аўтамабільны код        =
 |выгляд ідэнтыфікатара   = 
 |лічбавы ідэнтыфікатар   = 
 |катэгорыя ў Commons     = Busan
 |сайт                    = http://www.busan.go.kr/
 |мова сайта              = 
 |мова сайта 2            =
}}
'''Пуса́н''' ({{lang-ko|부산}}) — найбуйнейшы [[порт]] і другі пасля [[Сеул]]а горад у [[Паўднёвая Карэя|Рэспубліцы Карэя]], вядомы як «Марская сталіца Рэспублікі Карэя».

З’яўляецца [[Адміністрацыйны падзел Рэспублікі Карэя|горадам непасрэднага падпарадкавання]]. Афіцыйная назва — ''Горад-метраполія Пусан'' ({{lang-ko|부산광역시}}).

Пусан размяшчаецца на паўднёва-ўсходняй аканечнасці [[Карэйскі паўвостраў|Карэйскага паўвострава]] на беразе [[Карэйскі праліў|Карэйскага праліва]]. Найбольш густа забудаваныя раёны знаходзяцца ў некалькіх вузкіх далінах між рэкамі [[Нактанган]] і [[Суёнган]], горы з’яўляюцца натуральнымі межамі некаторых гарадскіх раёнаў.

У 2002 годзе ў Пусане праводзіліся [[Азіяцкія гульні]] і Чэмпіянат свету па футболу 2002, а ў 2005 годзе горад быў сталіцай форума [[Азіяцка-Ціхаакіянскае эканамічнае супрацоўніцтва|АЦЭС]]. 14 лістапада 2005 года быў абвешчаны прэтэндэнтам на правядзенне Алімпійскіх гульняў 2020 года.

Пусан вядомы шматлікімі [[небаскроб]]амі і іншымі архітэктурнымі славутасцямі. Тут знаходзіцца самы вялікі ўнівермаг у свеце — «[[Сінсеге Сентум Сіці]]». У горадзе таксама будуецца іншы мега-будынак — небаскроб «Лотэ Супер Таўэр». У гэтым будынку мусіць быць 110 паверхаў, праектная вышыня — 510 метраў. У 2013 годзе, калі будаўніцтва будзе скончана, «Лотэ Супер Таўэр» трапіць у лік найвышэйшых [[небаскроб]]аў свету.

== Гісторыя ==
З пачатку [[15 стагоддзе|XV стагоддзя]] па [[1592]] год з’яўляўся асноўным гандлёвым портам краіны. Перш за ўсё гандляваў з [[Японія]]й. З захопу горада ў [[1592]] годзе японскімі войскамі пад камандаваннем [[Таётомі Хідэёсі]] пачалася [[Імчжынская вайна]]. З [[1598]] па [[1876]] гады горад меў закрыты статус, затым стаў першым горадам Карэі, адкрытым для знешняга гандлю, аднак да [[1883]] года гандляваў толькі з Японіяй. З [[1910]] года разам з усёй тагачаснай Карэяй перайшоў пад пратэктарат Японіі і ператварыўся ў буйны гандлёвы і прамысловы цэнтр.

Падчас [[Карэйская вайна|Карэйскай вайны]] 1950—1953 гадоў з’яўляўся часовай сталіцай Рэспублікі Карэя і ваеннай базай [[Злучаныя Штаты Амерыкі|ЗША]] і іх саюзнікаў, бо быў самым аддаленым пунктам ад мяжы з [[Карэйская Народна-Дэмакратычная Рэспубліка|КНДР]].

== Транспарт ==
Порт Пусан — буйнейшы ў Паўднёвай Карэі, ім маюць магчымасць карыстацца судны водазмяшчэннем да 50 тыс. тон, даўжынёй да 330 метраў і асадкай да 12,5 метраў.&lt;ref&gt;{{cite web
 |url         = http://podlodka.info/content/view/216/207/
 |title       = Лоция порта Пусан (Тихий океан)
 |accessdate  = 2009-10-12
 |lang        = ru
 |archiveurl  = https://web.archive.org/web/20150428061903/http://podlodka.info/education/17-navigation/216-port-pusan-pacific-ocean.html
 |archivedate = 28 красавіка 2015
 |deadurl     = yes
}}&lt;/ref&gt;

Таксама, Пусан буйны чыгуначны вузел, у горада ёсць [[міжнародны аэрапорт Кімхэ]], [[Пусанскі метрапалітэн|метрапалітэн]], добра развітая сетка аўтобуснага руху, таксі і водны «трамвай».

У горадзе знаходзіцца самы доўгі мост Паўднёвай Карэі — [[Мост Кван'ан|Кван’ан]].

== Вышэйшая адукацыя ў Пусане ==

=== Універсітэты ===
* [[Пусанскі нацыянальны ўніверсітэт]]
* [[Нацыянальны ўніверсітэт Пугён]]
* [[Пусанскі ўніверсітэт замежных моў]]
* [[Марскі ўніверсітэт Карэі]]
* [[Пусанскі нацыянальны педагагічны ўніверсітэт]]
* [[Універсітэт Тона]]
* [[Універсітэт Тон'і]]
* [[Універсітэт Кёнсон]]
* [[Універсітэт Сіла]]
* [[Універсітэт Тонса]]
* [[Універсітэт Тонмён]]
* [[Універсітэт інфармацыйных тэхналогій Тонмён]]
* [[Універсітэт Кансін]]
* [[Пусанскі каталіцкі ўніверсітэт]]
* [[Пусанскі ўніверсітэт Чансін]]
* [[Універсітэт Ёнсан]]

 {{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Гарады Паўднёвай Карэі]]</text>
      <sha1>rle1m05hapd6qvm44wequxaej9fcew4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Факультэт філасофіі і сацыяльных навук БДУ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>145255</id>
    <revision>
      <id>4194882</id>
      <parentid>4084272</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:42:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4764" xml:space="preserve">{{Картка факультэта
| назва          = Факультэт філасофіі і сацыяльных навук
| арыгінал       = 
| вну            = [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]]
| эмблема        = Эмблема ФФСН БДУ.gif
| памер эмблемы  = 120
| выява          = 
| подпіс         = 
| ранейшыя назвы = 
| міжназва       = 
| дэвіз          = 
| заснаваны      = 1999
| закрыты        = 
| дэкан          = Вераніка Святаславаўна Сайганава
| размяшчэнне    = {{Сцягафікацыя|Беларусь}}, [[Мінск]], [[Вуліца Кальварыйская, Мінск|вул. Кальварыйская]], 9
| адрас          = 
| тэлефон        = 
| каардынаты     = 
| сайт           = http://www.ffsn.bsu.by/
| e-mail         = phse@bsu.by 
}}
'''Факультэт філасофіі і сацыяльных навук''' (ФФСН) — вядучае структурнае падраздзяленне [[БДУ|Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта]] па падрыхтоўцы ў галіне сацыяльных і гуманітарных навук у Беларусі.

== Гісторыя ==
Традыцыя падрыхтоўкі спецыялістаў у галіне сацыяльна-гуманітарных ведаў у Беларусі закладваліся ў [[БДУ|Беларускім дзяржаўным універсітэце]] з першых дзён яго існавання. Яшчэ ў 1921 годзе ў рамках факультэта грамадскіх навук была пачата падрыхтоўка студэнтаў па філасофіі, сацыялогіі і іншых гуманітарных дысцыплінах. З адкрыццём у 1947 годзе аддзялення філасофіі на гістарычным факультэце гэтая дзейнасць набыла больш арганізаваны характар. У 1966 годзе падрыхтоўка спецыялістаў сацыяльна-гуманітарнага профілю для нацыянальнай сістэмы адукацыі атрымлівае далейшае развіццё ў сувязі з аднаўленнем філасофскага аддзялення на гістарычным факультэце, а з 1989 года на філасофска-эканамічным факультэце.

Аднак на сапраўды сістэмнай і прафесійнай аснове сацыяльна-гуманітарная адукацыя ў галіне філасофіі, сацыялогіі, псіхалогіі, інфармацыі і камунікацыі пачынае рэалізоўвацца з 1 сакавіка 1999 года, калі ў адпаведнасці з рашэннем Вучонага Савета [[БДУ]] быў створаны факультэт філасофіі і сацыяльных навук.

== Спецыяльнасці ==
* Філасофія
* Сацыялогія
* Псіхалогія
* Сацыяльныя камунікацыі
* Сацыяльная работа

== Кафедры ==
На факультэце дзейнічае 7 кафедраў:
* Філасофіі і метадалогіі навукі
* Філасофіі культуры
* Сацыялогіі
* Сацыяльнай камунікацыі
* Сацыяльнай і арганізацыйная псіхологіі
* Агульная і медыцынскай псіхологіі
* Сацыяльнай работы і рэабіліталогіі

== Дэканы ==
* [[Вадзім Францавіч Гігін]] (2016—2021)
* Вераніка Святаславаўна Сайганава (з кастрычніка 2021)&lt;ref&gt;[https://bsu.by/news/dekanom-fakulteta-filosofii-i-sotsialnykh-nauk-naznachena-kandidat-filosofskikh-nauk-veronika-svyato-d/ Деканом факультета философии и социальных наук назначена кандидат философских наук Вероника Святославовна Сайганова]&lt;/ref&gt;

{{Зноскі}}

== Спасылкі ==
* [http://www.ffsn.bsu.by/ Афіцыйны сайт факультэта філасофіі і сацыяльных навук БДУ]

{{Факультэты БДУ}}

[[Катэгорыя:Факультэты БДУ|Філасофіі і сацыяльных навук]]
[[Катэгорыя:1999 год у Мінску]]</text>
      <sha1>1yumdi24hbyaig8nsk3sdhdw1szo3ro</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сувалкаўская губерня</title>
    <ns>0</ns>
    <id>145753</id>
    <revision>
      <id>4194765</id>
      <parentid>4194354</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T15:57:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ElisavetaIvanova</username>
        <id>69289</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3136" xml:space="preserve">{{Адміністрацыйная адзінка Расійскай імперыі
|назва = Сувалкаўская губерня
|статус=Губерня
|Герб= Coat of arms of Suwalki Governorate 1869.svg
|карта =Сувалкская губерния 1896.jpg
|цэнтр = Сувалкі
|утворана = [[1867]]
|плошча = 10&amp;nbsp;824,3 [[вярста|вёрст]]² (12550,92 км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;) 
|насельніцтва = 582&amp;nbsp;913&lt;ref name=&quot;Демоскоп Weekly&quot;&gt;{{cite web|url=http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_gub_97.php?reg=59|title=Першы ўсеагульны перапіс насельніцтва Расійскай Імперыі 1897 г.|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131103132150/http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_gub_97.php?reg=59|archivedate=3 лістапада 2013|accessdate=22 снежня 2012|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; ([[1897]])
|да = Аўгустоўская губерня
|пасля = Беластоцкае ваяводства (1919—1939)
}}
'''Сувалкаўская губерня''' ({{lang-pl|Gubernia suwalska}}) (з [[1867]]) — губерня ў [[Царства Польскае|Царстве Польскім]], самая паўночная частка [[Царства Польскае|Царства]], самая паўночная з [[Прывіслінскія губерні|Прывіслінскіх губерняў]].

Губернскі горад [[Сувалкі]].

Утворана ў [[1867]] годзе з часткі [[Аўгустоўская губерня|Аўгустоўскай губерні]].

У Сувалкаўскай губерні знаходзілася найважнейшая з сухапутных мытняў Расійскай імперыі, Вержбалова, на мяжы з [[Каралеўства Прусія|Прусіяй]].

Плошча 11028,6 квадратных вёрст (12550,92 км²).

== Адміністрацыйны-тэрытарыяльны падзел ==
Падзялялася на сем паветаў:
* [[Аўгустоўскі павет]]
* [[Вілкавішкіс|Вылкавішкаўскі павет]]
* [[Кальварыя (горад)|Кальварыйскі павет]]
* [[Марыямпальскі павет]]
* [[Сэйнэнскі павет]]
* [[Сувальскі павет]]
* [[Кудзіркас Наўміесціс|Уладзіславаўскі павет]]

== Сучасныя межы ==
У цяперашні час тэрыторыя губерні падзеленая паміж [[Беларусь|Беларуссю]], [[Літва|Літвой]] і [[Польшча]]й.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}
{{Адміністрацыйны падзел Расійскай імперыі}}
{{Адміністрацыйны падзел Царства Польскага}}
[[Катэгорыя:Губерні Царства Польскага]]
[[Катэгорыя:Губерні Расійскай імперыі]]
[[Катэгорыя:Гісторыя Беларусі (1795—1918)]]</text>
      <sha1>jce8akbl95dbwlqipm4z04styrpo4uk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194855</id>
      <parentid>4194765</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:30:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3230" xml:space="preserve">{{Адміністрацыйная адзінка Расійскай імперыі
|назва = Сувалкаўская губерня
|статус=Губерня
|Герб= Coat of arms of Suwalki Governorate 1869.svg
|карта =Сувалкская губерния 1896.jpg
|цэнтр = Сувалкі
|утворана = [[1867]]
|плошча = 10&amp;nbsp;824,3 [[вярста|вёрст]]² (12550,92 км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;) 
|насельніцтва = 582&amp;nbsp;913&lt;ref name=&quot;Демоскоп Weekly&quot;&gt;{{cite web|url=http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_gub_97.php?reg=59|title=Першы ўсеагульны перапіс насельніцтва Расійскай Імперыі 1897 г.|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131103132150/http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_gub_97.php?reg=59|archivedate=3 лістапада 2013|accessdate=22 снежня 2012|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; ([[1897]])
|да = Аўгустоўская губерня
|пасля = Беластоцкае ваяводства (1919—1939)
}}
'''Сувалкаўская губерня''' ({{lang-pl|Gubernia suwalska}}) (з [[1867]]) — губерня ў [[Царства Польскае|Царстве Польскім]], самая паўночная частка [[Царства Польскае|Царства]], самая паўночная з [[Прывіслінскія губерні|Прывіслінскіх губерняў]].

Губернскі горад [[Сувалкі]].

Утворана ў [[1867]] годзе з часткі [[Аўгустоўская губерня|Аўгустоўскай губерні]].

У Сувалкаўскай губерні знаходзілася найважнейшая з сухапутных мытняў Расійскай імперыі, Вержбалова, на мяжы з [[Каралеўства Прусія|Прусіяй]].

Плошча 11028,6 квадратных вёрст (12550,92 км²).

== Адміністрацыйны-тэрытарыяльны падзел ==
Падзялялася на сем паветаў:
* [[Аўгустоўскі павет]]
* [[Вілкавішкіс|Вылкавішкаўскі павет]]
* [[Кальварыя (горад)|Кальварыйскі павет]]
* [[Марыямпальскі павет]]
* [[Сэйнэнскі павет]]
* [[Сувальскі павет]]
* [[Кудзіркас Наўміесціс|Уладзіславаўскі павет]]

== Сучасныя межы ==
У цяперашні час тэрыторыя губерні падзеленая паміж [[Беларусь|Беларуссю]], [[Літва|Літвой]] і [[Польшча]]й.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Губерні Расійскай імперыі на беларускіх землях}}
{{Адміністрацыйны падзел Расійскай імперыі}}
{{Адміністрацыйны падзел Царства Польскага}}

[[Катэгорыя:Губерні Царства Польскага]]
[[Катэгорыя:Губерні Расійскай імперыі]]
[[Катэгорыя:Гісторыя Беларусі (1795—1918)]]</text>
      <sha1>ghovy8aur7vofzv0fa8iqmu5oqv61zv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Новікаў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>154001</id>
    <revision>
      <id>4194764</id>
      <parentid>4192558</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T15:57:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Паўлюк Шапецька</username>
        <id>37440</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вядомыя носьбіты */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1440" xml:space="preserve">'''Новікаў''' — прозвішча.

== Вядомыя носьбіты ==
* {{NL|Аляксандр Новікаў}}
* [[Анатоль Мікалаевіч Новікаў]] (нар. 1941) — беларускі палітык.
* [[Валерый Мікалаевіч Новікаў]] (нар. 1949) — беларускі архітэктар.
* [[Васіль Мікалаевіч Новікаў]] (нар. 1946) — беларускі вучоны і палітык.
* [Дзмітрый Кузьміч Новікаў] (1938—2021) — урач-патафізіёлаг, імунолаг-алерголаг. Доктар медыцынскіх навук (1974), прафесар (1980).
* [[Іван Рыгоравіч Новікаў]] (1918—2001) — беларускі [[пісьменнік]].
* {{NL|Мікалай Новікаў}}
* {{NL|Пётр Новікаў}}
* [[Сяргей Валянцінавіч Новікаў]] (нар. 1979) — беларускі [[біятланіст]].
* [[Ціт Парфёнавіч Новікаў]] (1907—1974) — [[Герой Савецкага Саюза]].
* [[Юдзім Залманавіч Новікаў]] (1908—1986) — ваенны дзеяч, генерал-маёр (1959).
* [[Яўген Віктаравіч Новікаў]] (нар. 1961) — беларускі [[палітык]] і [[грамадскі дзеяч]].
{{неадназначнасць}}</text>
      <sha1>chp95k9hbngl5aoxxlbgw62zz8ad69m</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194766</id>
      <parentid>4194764</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T15:58:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Паўлюк Шапецька</username>
        <id>37440</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вядомыя носьбіты */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1442" xml:space="preserve">'''Новікаў''' — прозвішча.

== Вядомыя носьбіты ==
* {{NL|Аляксандр Новікаў}}
* [[Анатоль Мікалаевіч Новікаў]] (нар. 1941) — беларускі палітык.
* [[Валерый Мікалаевіч Новікаў]] (нар. 1949) — беларускі архітэктар.
* [[Васіль Мікалаевіч Новікаў]] (нар. 1946) — беларускі вучоны і палітык.
* [[Дзмітрый Кузьміч Новікаў]] (1938—2021) — урач-патафізіёлаг, імунолаг-алерголаг. Доктар медыцынскіх навук (1974), прафесар (1980).
* [[Іван Рыгоравіч Новікаў]] (1918—2001) — беларускі [[пісьменнік]].
* {{NL|Мікалай Новікаў}}
* {{NL|Пётр Новікаў}}
* [[Сяргей Валянцінавіч Новікаў]] (нар. 1979) — беларускі [[біятланіст]].
* [[Ціт Парфёнавіч Новікаў]] (1907—1974) — [[Герой Савецкага Саюза]].
* [[Юдзім Залманавіч Новікаў]] (1908—1986) — ваенны дзеяч, генерал-маёр (1959).
* [[Яўген Віктаравіч Новікаў]] (нар. 1961) — беларускі [[палітык]] і [[грамадскі дзеяч]].
{{неадназначнасць}}</text>
      <sha1>6mwb1nekxpj0rzpg9eywppai37ie96v</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195405</id>
      <parentid>4194766</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T08:06:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Паўлюк Шапецька</username>
        <id>37440</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вядомыя носьбіты */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1670" xml:space="preserve">'''Новікаў''' — прозвішча.

== Вядомыя носьбіты ==
* {{NL|Аляксандр Новікаў}}
* [[Анатоль Мікалаевіч Новікаў]] (нар. 1941) — беларускі палітык.
* [[Валерый Мікалаевіч Новікаў]] (нар. 1949) — беларускі архітэктар.
* [[Васіль Мікалаевіч Новікаў]] (нар. 1946) — беларускі вучоны і палітык.
* [[Дзмітрый Кузьміч Новікаў]] (1938—2021) — урач-патафізіёлаг, імунолаг-алерголаг. Доктар медыцынскіх навук (1974), прафесар (1980).
* [[Іван Рыгоравіч Новікаў]] (1918—2001) — беларускі [[пісьменнік]].
* {{NL|Мікалай Новікаў}}
* [[Павел Дзмітрыевіч Новікаў]] (1971—2022) — беларускі ўрач-алерголаг-імунолаг, педыятр. Доктар медыцынскіх навук (2005), прафесар.
* {{NL|Пётр Новікаў}}
* [[Сяргей Валянцінавіч Новікаў]] (нар. 1979) — беларускі [[біятланіст]].
* [[Ціт Парфёнавіч Новікаў]] (1907—1974) — [[Герой Савецкага Саюза]].
* [[Юдзім Залманавіч Новікаў]] (1908—1986) — ваенны дзеяч, генерал-маёр (1959).
* [[Яўген Віктаравіч Новікаў]] (нар. 1961) — беларускі [[палітык]] і [[грамадскі дзеяч]].
{{неадназначнасць}}</text>
      <sha1>anrl0huaxms65y2w7qn61bh35twtmf7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аркадзь Цімафеевіч Аверчанка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>154011</id>
    <revision>
      <id>4195029</id>
      <parentid>4005800</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:04:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у (2) з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12653" xml:space="preserve">{{Цёзкі2|Аверчанка}}
{{Пісьменнік
| Імя                = Аркадзь Аверчанка
| Арыгінал імя       = {{lang-ru| Аркадий Тимофеевич Аверченко}}
| Фота               = Arkady Averchenko 7.gif
| Шырыня             = 
| Подпіс             = 
| Род дзейнасці = пісьменнік, сатырык, крытык
| Гады актыўнасці =
| Кірунак = 
| Жанр = 
| Дэбют = 
| Прэміі = 
| Lib = http://www.lib.ru/RUSSLIT/AWERCHENKO/
| Сайт = 
}}
'''Аркадзь Цімафеевіч Аверчанка''' ({{ДН|27|3|1881}} — {{ДС|12|3|1925}}) — рускі [[пісьменнік]]-сатырык, тэатральны [[крытык]]&lt;ref&gt;Большая Российская энциклопедия: В 30 т. / Председатель науч.-ред. совета Ю. С. Осипов. Отв. ред. С. Л. Кравец. Т. 1. А — Анкетирование. — М.: Большая Российская энциклопедия, 2005. — 766 с.: ил.: карт.&lt;/ref&gt;.

== Біяграфія ==

=== Дарэвалюцыйнае жыццё ===
Нарадзіўся [[27 сакавіка]] [[1880]] года ў [[Севастопаль|Севастопалі]] ў сям’і небагатага купца Цімафея Аверчанкі і Сусаны Сафронавай, дачкі адстаўнога салдата з Палтаўскай вобласці. Аверчанка не атрымаў ніякай пачатковай адукацыі, бо з прычыны дрэннага зроку не мог доўга займацца.

Працаваць пачаў рана, у 15 гадоў. З [[1896]] па [[1897]] год ён служыў малодшым пісарам у транспартнай канторы [[Севастопаль|Севастопаля]]. Пратрымаўся там нядоўга, крыху больш за год, і пасля апісаў гэты перыяд свайго жыцця ў іранічнай «Аўтабіяграфіі», а таксама ў гісторыі «Пра параходныя гудкі».

У [[1896]] годзе Аверчанка з’ехаў працаваць канторшчыкам у [[Данбас]], на Бранскі руднік. На рудніку ён прапрацаваў чатыры гады, напісаўшы пасля некалькі апавяданняў пра тамтэйшае жыццё («Увечары», «Маланка» і інш.). У пачатку [[1990-я|1900-х]] ён разам з кіраўніцтвам руднікоў пераехаў у [[Харкаў]], дзе [[31 кастрычніка]] [[1903]] годзе ў газеце «Паўднёвы край” з’явілася яго першае апавяданне «Як мне давялося застрахаваць жыццё». Сам Аверчанка лічыў сваім літаратурным дэбютам апавяданне «Праведнік».

У [[1906]]—[[1907]] гадах ён, цалкам закінуўшы службу, рэдагуе сатырычныя часопісы «Штык» і «Меч», а ў [[1907]] годзе гэтыя выданні зрабіліся першай сталай трыбунай Аверчанкі, дзе ён вёў амаль усе часткі пад шматлікімі псеўданімамі. Але яго звольнілі з праўлення са словамі: «Вы добры чалавек, але ні чорта не здольны». У студзені [[1908]] года Аверчанка з’ехаў у [[Санкт-Пецярбург]].

У [[1908]] годзе ён зрабіўся сакратаром сатырычнага часопіса «[[Страказа]]»&lt;ref&gt;Михайлов О. Н. Два портрета (предисловие) // сборник «Аркадий Аверченко. Тэффи. Юмористические рассказы». - Минск: Мастацкая лiтаратура. - 1990. - ISBN 5-340-00599-2.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=kuprin&gt;''Куприн А.'' Аверченко и «Сатирикон» // Сегодня. Рига. — 29 марта. — 1925.&lt;/ref&gt; (пасля пераназванага ў «[[Сатырыкон, часопіс|Сатырыкон]]») і ў тым жа годзе — яго рэдактарам. Аверчанка многія гады паспяхова працаваў у калектыве часопіса з вядомымі людзьмі — [[Тэфі]], [[Саша Чорны|Сашам Чорным]], [[Восіп Дымаў|Восіпам Дымавым]], [[Мікалай Уладзіміравіч Рэмізаў|М. Рэмізавым]] (Рэ-мі) і інш. Менавіта там з’явіліся яго самыя бліскучыя гумарыстычныя апавяданні. За час працы Аверчанкі ў «[[Сатырыкон, часопіс|Сатырыконе]]» гэты часопіс зрабіўся незвычайна папулярным, а для Аверчанкі праца ў выданні была цэнтральнай вяхой творчай біяграфіі. У [[1911]]—[[1912]] гадах Аверчанка двойчы з’ездзіў у падарожжа па [[Еўропа|Еўропе]] са сваімі сябрамі-сатырыконцамі, і гэтыя падарожжы далі яму шмат матэрыялу для творчасці: у [[1912]] годзе выйшла яго папулярная кніга «Экспедыцыя сатырыконцаў у Заходнюю Еўропу».

Пасля [[Кастрычніцкая рэвалюцыя 1917 года ў Расіі|Кастрычніцкай рэвалюцыі]] усё рэзка змянілася. У ліпені [[1918]] года [[бальшавікі]] закрылі «Новы Сатырыкон» разам з іншымі апазіцыйнымі выданнямі. Аверчанка і ўвесь калектыў часопіса адмоўна ставіліся да савецкай улады, і, каб вярнуцца ў родны [[Севастопаль]] (у [[Крым]], заняты белымі), Аверчанку давялося шмат праз што прайсці і перабрацца праз акупаваную немцамі [[Украіна|Украіну]].

З ліпеня [[1919]] года Аверчанка працаваў у газеце «Поўдзень» (пасля — «Поўдзень Расіі»), агітуючы за дапамогу добраахвотніцкаму войску.

[[15 лістапада]] [[1920]] года [[Севастопаль]] быў узяты чырвонымі. За некалькі дзён да гэтага Аверчанка на адным з апошніх параходаў з’ехаў у [[Канстанцінопаль]]. Там ён адчуў сябе больш-менш утульна, бо ў той час у горадзе было шмат рускіх бежанцаў.

=== Жыццё ў эміграцыі ===
[[Выява:AverchenkoGravePrague.jpg|thumb|Магіла Аверчанка, [[Прага]], [[Альшанскія могілкі]].]]
У [[1921]] годзе ў [[Парыж]]ы ён апублікаваў зборнік памфлетаў «Тузін нажоў у спіну рэвалюцыі», названы [[Ленін]]ым «высокаталенавітай кніжкай... злоснага да шаленства белагвардзейца»&lt;ref&gt;Зарница. Константинополь. - 1921. - № 15.&lt;/ref&gt;. Яго героі — дваране, купцы, чыноўнікі, ваенныя, рабочыя — з настальгіяй успамінаюць пра мінулае жыццё. За ім выйшаў зборнік «Тузін партрэтаў у фармаце будуару».

[[13 красавіка]] [[1922]] года Аверчанка пераехаў у [[Сафія|Сафію]], затым у [[Бялград]]. Але ні ў адным з гэтых гарадоў ён надоўга не застаўся, а выправіўся [[17 чэрвеня]] [[1922]] года ў [[Прага|Прагу]]. У [[1923]] годзе ў [[берлін]]скім выдавецтве «Поўнач» выйшаў яго зборнік эмігранцкіх апавяданняў «Запіскі прастадушнага». Жыццё ўдалечыні ад Радзімы было для Аверчанкі вельмі цяжкім, і гэтай тэме прысвечаныя многія яго творы, у прыватнасці, апавяданне «Трагедыя рускага пісьменніка».

У [[Чэхія|Чэхіі]] Аверчанка адразу зрабіўся папулярным: яго творчыя вечары карысталіся шумным поспехам, а многія апавяданні былі перакладзеныя на [[чэшская мова|чэшскую мову]].

У [[1925]] годзе, пасля аперацыі па выдаленні [[вока]], Аркадзь Аверчанка сур’ёзна захварэў. [[28 студзеня]] яго ў амаль непрытомным стане паклалі ў клініку пры Пражскай гарадской бальніцы з дыягназам «аслабленне сардэчнай цягліцы, пашырэнне аорты і склероз нырак». Выратаваць яго не змаглі, і раніцай [[12 сакавіка]] [[1925]] года ён памёр. Пахаваны на Альшанскіх могілках у [[Прага|Празе]].

Апошняй працай пісьменніка быў раман «Жарт мецэната», напісаны ў [[Сопат|Сопаце]] ў [[1923]] годзе, а выдадзены ў [[1925]]-м пасля яго смерці.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Казак В. Лексикон русской литературы XX века = Lexikon der russischen Literatur ab 1917. — М.: РИК «Культура», 1996. — 492 с. — 5000 экз. — ISBN 5-8334-0019-8
* ''Левицкий Д. А.'' Жизнь и творческий путь Аркадия Аверченко. — М.: Русский путь, 1999. — 552 с., ил. — ISBN 5-85887-047-3
* ''Спиридонова Л. А.'' Журнал «Сатирикон» и поэты-сатириконцы. — М., 1968.
* [https://archive.is/20121225052604/vika-milenko.narod.ru/stati/rozovie_dolini_detstva_arkadiya_averchenko/ ''Миленко В. Д.'' Севастополь Аркадия Аверченко. — Севастополь, 2007]
* ''Миленко В. Д.'' Аркадий Аверченко. Серия «Жизнь замечательных людей». — М.: Молодая гвардия, 2010. — 327[9] с: ил. — (Жизнь замечательных людей: сер. биогр.; вып. 1226) — ISBN 978-5-235-03316-0
* ''Колотило М. Н.'' Толстовский дом: Люди и судьбы / Под научн. ред. д. ист. н. В. Г. Смирнова-Волховского. — СПб.: Искусство России, 2010. — 296 с.: илл. ISBN 978-5-98361-119-1
* Хлебина А. Е., Миленко В. Д. Аркадий Аверченко: встреча через 90 лет // Аверченко Аркадий. Русское лихолетье глазами короля смеха. — М.: Посев, 2011. — 428 с., ил. — ISBN 978-5-85824-204-8 (http://www.mdk-arbat.ru/bookcard?book_id=704540).

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:Arkadiy Averchenko}}
* [http://prajdzisvet.org/text/1120-znikly-haliosh-doblsa.html Апавяданне &quot;Зніклы галёш Добльса&quot;(Пропавшая калоша Доббльса) у перакладзе на беларускую мову]

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Аверчанка, Аркадзь Цімафеевіч}}
[[Катэгорыя:Пісьменнікі Расіі паводле алфавіта]]
[[Катэгорыя:Рускамоўныя пісьменнікі XX стагоддзя]]</text>
      <sha1>g3q4i1ugnua6fi1ec9stefizsyvjr3i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Серабрыстая чайка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>154382</id>
    <revision>
      <id>4195173</id>
      <parentid>4025072</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T18:14:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>109.252.94.28</ip>
      </contributor>
      <comment>foto hi-res</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8166" xml:space="preserve">{{Таксон
| name               = Серабрыстая чайка
| regnum             = Жывёлы
| image file         = Серебристая чайка - Larus argentatus.jpg
| image title        = 
| image descr        = 
| parent             = Larus
| rang               = Від
| latin              = Larus argentatus
| author             = [[Erik Pontoppidan|Pontoppidan]], [[1763]]
| syn                =
| typus              =
| children           =
| range map          = 
| range legend       = 
| iucnstatus         = LC
| wikispecies        = Larus argentatus
| commons            = Category:Larus argentatus
| iucn               = 144204
| itis               = 176824
| ncbi               = 35669
| eol                = 1049581
}}
'''Серабрыстая чайка''', '''чайка-клыгун''', '''рагатуха''' (''Larus argentatus'') — [[птушка]] атраду [[сеўцападобныя]] (''Charadriiformes''), сямейства [[чайкавыя]] (''Laridae'').

== Апісанне ==
Даўжыня цела 58-64 см, маса да 1,8 кг, размах крылаў 1,4-1,6 м (самая буйная з гняздоўных на Беларусі чаек). [[самка|Самкі]] меншыя за [[самец|самцоў]]. Апярэнне знізу белае, на спіне шэрае. Крылы шэрыя з чорнымі канцамі. [[Дзюба]] (даўжынёй да 6 см) жоўтая з чырвонай плямай на выступе паддзюб'я. Ногі бледна-жоўтыя. Маладыя птушкі шэра-бурыя з светлым нізам.

== Арэал ==
[[Выява:Larus argentatus distribution map.png|thumb|злева|300px|Распаўсюджанне серабрыстай чайкі
{{легенда |#ce6256|Месцы гнездзішчаў}}
{{легенда |#e58e7b|Цэлы год}}
{{легенда |#f2c1ad|Месцы зімовак}}
]]
Арэал разарваны: узбярэжжы і суша Еўропы, заходнія, цэнтральныя, паўночныя і ўсходнія раёны Сібіры, поўнач [[Паўночная Амерыка|Паўночнай Амерыкі]]. Насяляе скалістыя, пясчаныя або травяністыя ўзбярэжжы мораў або кантынентальных вадаёмаў; у некаторых раёнах — вялікія балоты. Пасля гнездавання — марскія прыбярэжныя раёны, вялікія азёры і рачныя даліны. У Еўропе паўднёвыя і заходнія папуляцыі аселыя, паўночныя — пералётныя. У Беларусі рэдкі і спарадычны на гнездаванні ў паўночнай частцы краіны пералётны від.&lt;ref&gt;Упершыню выяўлена на гнездаванні ў 1982 г. ў [[Міёрскі раён|Міёрскім раёне]] ў гідралагічным заказніку Ельня, у 1983 г. адзначана на [[возера Снуды|возеры Снуды]] ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]], у 1986 г. — на вярховым балоце Мох паблізу [[возера Набіста]] ў Міёрскім раёне, у 1987 г. — на [[возера Асвея|возеры Асвея]] ў [[Верхнядзвінскі раён|Верхнядзвінскім раёне]]. Гняздуецца толькі ў паўночна-заходніх раёнах Паазер'я. Паводле звестак пра кальцаванне мясцовая папуляцыя фармуецца за кошт калоній, якія гняздуюцца ў [[Эстонія|Эстоніі]]. У паслягнездавы час вандроўныя птушкі адзначаюцца па ўсёй тэрыторыі краіны, але часцей у заходніх раёнах. У час вясенняга і асенняга пралётаў адзначаны на [[возера Нарач|возеры Нарач]], у [[Брэсцкая вобласць|Брэсцкай вобласці]], Прыпяцкім запаведніку і ў наваколлі [[Гомель|Гомеля]]. У паўднёва-заходняй частцы Беларусі (Брэст) асобныя птушкі зрэдку зімуюць.&lt;/ref&gt;

== Асаблівасці біялогіі ==
Усёедная. Корміцца дробнай рыбай, яйкамі і птушанятамі, мышападобнымі грызунамі, насякомымі, ягадамі ([[багноўка]], [[марошка]]).

[[манагамія|Манагамная]] птушка. Гняздо ў калоніі, звычайна паблізу калоніі іншых птушак, на адкрытым месцы, на скалах, дзюнах, у апошні час — на дахах дамоў, часта на невялікіх земляных пагорках або ў купіне траў. На Беларусі гняздуецца невялікімі калоніямі (4-25 пар) або асобнымі парамі ў калоніях азёрных і шызых чаек.

Гняздо буйное, з грубага расліннага матэрыялу і ламачча. Гэта няшчыльная і багатая чаша, знешняя частка з кавалкаў і цэлых галінак, унутраная частка — з водарасцей і траў. На марскіх дзюнах гняздо часта ў выглядзе ямкі на пяску, скупа высланай сухой травой.

У Беларускае Паазер'е прылятае ў першай палове красавіка. Кладка ў канцы красавіка — першай палове мая з 2-4, часцей 3 яек памерамі 71,1 x 49,9 мм. Наседжванне 26-27 сутак. Вылупленне птушанят у канцы [[май|мая]] — першай палове [[чэрвень|чэрвеня]]. Узнімаюцца на крыло ва ўзросце каля 40 сутак. Вандроўкі і перамяшчэнні птушак у заходнім і паўднёва-заходнім напрамках з канца [[ліпень|ліпеня]]. Зімуе ў Прыбалтыцы і [[Заходняя Еўропа|Заходняй Еўропе]].

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Птушкі Еўропы: Палявы вызначальнік / пад рэд. М. Нікіфарава. — Варшава: Навуковае выдавецтва ПНВ, 2000.
* Чырвоная кніга Рэспублікі Беларусь: Рэдкія і тыя, што знаходзяцца пад пагрозай знікнення віды жывёл і раслін. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 1993. ISBN 5-85700-095-5
* Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 5 / рэдкал. І. Шамякін і інш. — Мн.: БелСЭ, 1986.

== Спасылкі ==
* [http://eunis.eea.europa.eu/species-factsheet.jsp?tab=2&amp;idSpecies=1103&amp;idSpeciesLink=1103 Распаўсюджванне серабрыстай чайкі ў Еўропе] {{ref-en}}
* [http://elibrary.unm.edu/sora/om/om034.pdf Joanna Burger «Pattern, mechanism, and adaptive significance of territoriality in herring gulls (Larus argentanus)» Monography] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20070101071238/http://elibrary.unm.edu/sora/om/om034.pdf |date=1 студзеня 2007 }} {{ref-en}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Чайкі]]
[[Катэгорыя:Птушкі Еўразіі]]
[[Катэгорыя:Птушкі Паўночнай Амерыкі]]
[[Катэгорыя:Жывёлы, апісаныя ў 1763 годзе]]</text>
      <sha1>8qhq22jf9u23f6g39gade6pc6fg2pzc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195174</id>
      <parentid>4195173</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T18:16:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>109.252.94.28</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Апісанне */ foto hi-res</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8307" xml:space="preserve">{{Таксон
| name               = Серабрыстая чайка
| regnum             = Жывёлы
| image file         = Серебристая чайка - Larus argentatus.jpg
| image title        = 
| image descr        = 
| parent             = Larus
| rang               = Від
| latin              = Larus argentatus
| author             = [[Erik Pontoppidan|Pontoppidan]], [[1763]]
| syn                =
| typus              =
| children           =
| range map          = 
| range legend       = 
| iucnstatus         = LC
| wikispecies        = Larus argentatus
| commons            = Category:Larus argentatus
| iucn               = 144204
| itis               = 176824
| ncbi               = 35669
| eol                = 1049581
}}
'''Серабрыстая чайка''', '''чайка-клыгун''', '''рагатуха''' (''Larus argentatus'') — [[птушка]] атраду [[сеўцападобныя]] (''Charadriiformes''), сямейства [[чайкавыя]] (''Laridae'').

== Апісанне ==
Даўжыня цела 58-64 см, маса да 1,8 кг, размах крылаў 1,4-1,6 м (самая буйная з гняздоўных на Беларусі чаек). [[самка|Самкі]] меншыя за [[самец|самцоў]]. Апярэнне знізу белае, на спіне шэрае. Крылы шэрыя з чорнымі канцамі. [[Дзюба]] (даўжынёй да 6 см) жоўтая з чырвонай плямай на выступе паддзюб'я. Ногі бледна-жоўтыя. Маладыя птушкі шэра-бурыя з светлым нізам.
[[File:Молодая серебристая чайка - Larus argentatus.jpg|thumb|left|Молодая серебристая чайка]]

== Арэал ==
[[Выява:Larus argentatus distribution map.png|thumb|злева|300px|Распаўсюджанне серабрыстай чайкі
{{легенда |#ce6256|Месцы гнездзішчаў}}
{{легенда |#e58e7b|Цэлы год}}
{{легенда |#f2c1ad|Месцы зімовак}}
]]
Арэал разарваны: узбярэжжы і суша Еўропы, заходнія, цэнтральныя, паўночныя і ўсходнія раёны Сібіры, поўнач [[Паўночная Амерыка|Паўночнай Амерыкі]]. Насяляе скалістыя, пясчаныя або травяністыя ўзбярэжжы мораў або кантынентальных вадаёмаў; у некаторых раёнах — вялікія балоты. Пасля гнездавання — марскія прыбярэжныя раёны, вялікія азёры і рачныя даліны. У Еўропе паўднёвыя і заходнія папуляцыі аселыя, паўночныя — пералётныя. У Беларусі рэдкі і спарадычны на гнездаванні ў паўночнай частцы краіны пералётны від.&lt;ref&gt;Упершыню выяўлена на гнездаванні ў 1982 г. ў [[Міёрскі раён|Міёрскім раёне]] ў гідралагічным заказніку Ельня, у 1983 г. адзначана на [[возера Снуды|возеры Снуды]] ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]], у 1986 г. — на вярховым балоце Мох паблізу [[возера Набіста]] ў Міёрскім раёне, у 1987 г. — на [[возера Асвея|возеры Асвея]] ў [[Верхнядзвінскі раён|Верхнядзвінскім раёне]]. Гняздуецца толькі ў паўночна-заходніх раёнах Паазер'я. Паводле звестак пра кальцаванне мясцовая папуляцыя фармуецца за кошт калоній, якія гняздуюцца ў [[Эстонія|Эстоніі]]. У паслягнездавы час вандроўныя птушкі адзначаюцца па ўсёй тэрыторыі краіны, але часцей у заходніх раёнах. У час вясенняга і асенняга пралётаў адзначаны на [[возера Нарач|возеры Нарач]], у [[Брэсцкая вобласць|Брэсцкай вобласці]], Прыпяцкім запаведніку і ў наваколлі [[Гомель|Гомеля]]. У паўднёва-заходняй частцы Беларусі (Брэст) асобныя птушкі зрэдку зімуюць.&lt;/ref&gt;

== Асаблівасці біялогіі ==
Усёедная. Корміцца дробнай рыбай, яйкамі і птушанятамі, мышападобнымі грызунамі, насякомымі, ягадамі ([[багноўка]], [[марошка]]).

[[манагамія|Манагамная]] птушка. Гняздо ў калоніі, звычайна паблізу калоніі іншых птушак, на адкрытым месцы, на скалах, дзюнах, у апошні час — на дахах дамоў, часта на невялікіх земляных пагорках або ў купіне траў. На Беларусі гняздуецца невялікімі калоніямі (4-25 пар) або асобнымі парамі ў калоніях азёрных і шызых чаек.

Гняздо буйное, з грубага расліннага матэрыялу і ламачча. Гэта няшчыльная і багатая чаша, знешняя частка з кавалкаў і цэлых галінак, унутраная частка — з водарасцей і траў. На марскіх дзюнах гняздо часта ў выглядзе ямкі на пяску, скупа высланай сухой травой.

У Беларускае Паазер'е прылятае ў першай палове красавіка. Кладка ў канцы красавіка — першай палове мая з 2-4, часцей 3 яек памерамі 71,1 x 49,9 мм. Наседжванне 26-27 сутак. Вылупленне птушанят у канцы [[май|мая]] — першай палове [[чэрвень|чэрвеня]]. Узнімаюцца на крыло ва ўзросце каля 40 сутак. Вандроўкі і перамяшчэнні птушак у заходнім і паўднёва-заходнім напрамках з канца [[ліпень|ліпеня]]. Зімуе ў Прыбалтыцы і [[Заходняя Еўропа|Заходняй Еўропе]].

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Птушкі Еўропы: Палявы вызначальнік / пад рэд. М. Нікіфарава. — Варшава: Навуковае выдавецтва ПНВ, 2000.
* Чырвоная кніга Рэспублікі Беларусь: Рэдкія і тыя, што знаходзяцца пад пагрозай знікнення віды жывёл і раслін. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 1993. ISBN 5-85700-095-5
* Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 5 / рэдкал. І. Шамякін і інш. — Мн.: БелСЭ, 1986.

== Спасылкі ==
* [http://eunis.eea.europa.eu/species-factsheet.jsp?tab=2&amp;idSpecies=1103&amp;idSpeciesLink=1103 Распаўсюджванне серабрыстай чайкі ў Еўропе] {{ref-en}}
* [http://elibrary.unm.edu/sora/om/om034.pdf Joanna Burger «Pattern, mechanism, and adaptive significance of territoriality in herring gulls (Larus argentanus)» Monography] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20070101071238/http://elibrary.unm.edu/sora/om/om034.pdf |date=1 студзеня 2007 }} {{ref-en}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Чайкі]]
[[Катэгорыя:Птушкі Еўразіі]]
[[Катэгорыя:Птушкі Паўночнай Амерыкі]]
[[Катэгорыя:Жывёлы, апісаныя ў 1763 годзе]]</text>
      <sha1>cxxn8yrmd12uls0e4wd34c0bkkphmsj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195177</id>
      <parentid>4195174</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T18:19:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>109.252.94.28</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8297" xml:space="preserve">{{Таксон
| name               = Серабрыстая чайка
| regnum             = Жывёлы
| image file         = Серебристая чайка - Larus argentatus.jpg
| image title        = 
| image descr        = 
| parent             = Larus
| rang               = Від
| latin              = Larus argentatus
| author             = [[Erik Pontoppidan|Pontoppidan]], [[1763]]
| syn                =
| typus              =
| children           =
| range map          = 
| range legend       = 
| iucnstatus         = LC
| wikispecies        = Larus argentatus
| commons            = Category:Larus argentatus
| iucn               = 144204
| itis               = 176824
| ncbi               = 35669
| eol                = 1049581
}}
'''Серабрыстая чайка''', '''чайка-клыгун''', '''рагатуха''' (''Larus argentatus'') — [[птушка]] атраду [[сеўцападобныя]] (''Charadriiformes''), сямейства [[чайкавыя]] (''Laridae'').

== Апісанне ==
[[File:Молодая серебристая чайка - Larus argentatus.jpg|thumb|left|Молодая серебристая чайка]]
Даўжыня цела 58-64 см, маса да 1,8 кг, размах крылаў 1,4-1,6 м (самая буйная з гняздоўных на Беларусі чаек). [[самка|Самкі]] меншыя за [[самец|самцоў]]. Апярэнне знізу белае, на спіне шэрае. Крылы шэрыя з чорнымі канцамі. [[Дзюба]] (даўжынёй да 6 см) жоўтая з чырвонай плямай на выступе паддзюб'я. Ногі бледна-жоўтыя. Маладыя птушкі шэра-бурыя з светлым нізам.


== Арэал ==
[[Выява:Larus argentatus distribution map.png|thumb|274px|Распаўсюджанне серабрыстай чайкі
{{легенда |#ce6256|Месцы гнездзішчаў}}
{{легенда |#e58e7b|Цэлы год}}
{{легенда |#f2c1ad|Месцы зімовак}}
]]
Арэал разарваны: узбярэжжы і суша Еўропы, заходнія, цэнтральныя, паўночныя і ўсходнія раёны Сібіры, поўнач [[Паўночная Амерыка|Паўночнай Амерыкі]]. Насяляе скалістыя, пясчаныя або травяністыя ўзбярэжжы мораў або кантынентальных вадаёмаў; у некаторых раёнах — вялікія балоты. Пасля гнездавання — марскія прыбярэжныя раёны, вялікія азёры і рачныя даліны. У Еўропе паўднёвыя і заходнія папуляцыі аселыя, паўночныя — пералётныя. У Беларусі рэдкі і спарадычны на гнездаванні ў паўночнай частцы краіны пералётны від.&lt;ref&gt;Упершыню выяўлена на гнездаванні ў 1982 г. ў [[Міёрскі раён|Міёрскім раёне]] ў гідралагічным заказніку Ельня, у 1983 г. адзначана на [[возера Снуды|возеры Снуды]] ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]], у 1986 г. — на вярховым балоце Мох паблізу [[возера Набіста]] ў Міёрскім раёне, у 1987 г. — на [[возера Асвея|возеры Асвея]] ў [[Верхнядзвінскі раён|Верхнядзвінскім раёне]]. Гняздуецца толькі ў паўночна-заходніх раёнах Паазер'я. Паводле звестак пра кальцаванне мясцовая папуляцыя фармуецца за кошт калоній, якія гняздуюцца ў [[Эстонія|Эстоніі]]. У паслягнездавы час вандроўныя птушкі адзначаюцца па ўсёй тэрыторыі краіны, але часцей у заходніх раёнах. У час вясенняга і асенняга пралётаў адзначаны на [[возера Нарач|возеры Нарач]], у [[Брэсцкая вобласць|Брэсцкай вобласці]], Прыпяцкім запаведніку і ў наваколлі [[Гомель|Гомеля]]. У паўднёва-заходняй частцы Беларусі (Брэст) асобныя птушкі зрэдку зімуюць.&lt;/ref&gt;

== Асаблівасці біялогіі ==
Усёедная. Корміцца дробнай рыбай, яйкамі і птушанятамі, мышападобнымі грызунамі, насякомымі, ягадамі ([[багноўка]], [[марошка]]).

[[манагамія|Манагамная]] птушка. Гняздо ў калоніі, звычайна паблізу калоніі іншых птушак, на адкрытым месцы, на скалах, дзюнах, у апошні час — на дахах дамоў, часта на невялікіх земляных пагорках або ў купіне траў. На Беларусі гняздуецца невялікімі калоніямі (4-25 пар) або асобнымі парамі ў калоніях азёрных і шызых чаек.

Гняздо буйное, з грубага расліннага матэрыялу і ламачча. Гэта няшчыльная і багатая чаша, знешняя частка з кавалкаў і цэлых галінак, унутраная частка — з водарасцей і траў. На марскіх дзюнах гняздо часта ў выглядзе ямкі на пяску, скупа высланай сухой травой.

У Беларускае Паазер'е прылятае ў першай палове красавіка. Кладка ў канцы красавіка — першай палове мая з 2-4, часцей 3 яек памерамі 71,1 x 49,9 мм. Наседжванне 26-27 сутак. Вылупленне птушанят у канцы [[май|мая]] — першай палове [[чэрвень|чэрвеня]]. Узнімаюцца на крыло ва ўзросце каля 40 сутак. Вандроўкі і перамяшчэнні птушак у заходнім і паўднёва-заходнім напрамках з канца [[ліпень|ліпеня]]. Зімуе ў Прыбалтыцы і [[Заходняя Еўропа|Заходняй Еўропе]].

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Птушкі Еўропы: Палявы вызначальнік / пад рэд. М. Нікіфарава. — Варшава: Навуковае выдавецтва ПНВ, 2000.
* Чырвоная кніга Рэспублікі Беларусь: Рэдкія і тыя, што знаходзяцца пад пагрозай знікнення віды жывёл і раслін. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 1993. ISBN 5-85700-095-5
* Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 5 / рэдкал. І. Шамякін і інш. — Мн.: БелСЭ, 1986.

== Спасылкі ==
* [http://eunis.eea.europa.eu/species-factsheet.jsp?tab=2&amp;idSpecies=1103&amp;idSpeciesLink=1103 Распаўсюджванне серабрыстай чайкі ў Еўропе] {{ref-en}}
* [http://elibrary.unm.edu/sora/om/om034.pdf Joanna Burger «Pattern, mechanism, and adaptive significance of territoriality in herring gulls (Larus argentanus)» Monography] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20070101071238/http://elibrary.unm.edu/sora/om/om034.pdf |date=1 студзеня 2007 }} {{ref-en}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Чайкі]]
[[Катэгорыя:Птушкі Еўразіі]]
[[Катэгорыя:Птушкі Паўночнай Амерыкі]]
[[Катэгорыя:Жывёлы, апісаныя ў 1763 годзе]]</text>
      <sha1>4fbdzxdbbr47iejtywrbpkkepp6h72t</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195178</id>
      <parentid>4195177</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T18:21:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>109.252.94.28</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Апісанне */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8296" xml:space="preserve">{{Таксон
| name               = Серабрыстая чайка
| regnum             = Жывёлы
| image file         = Серебристая чайка - Larus argentatus.jpg
| image title        = 
| image descr        = 
| parent             = Larus
| rang               = Від
| latin              = Larus argentatus
| author             = [[Erik Pontoppidan|Pontoppidan]], [[1763]]
| syn                =
| typus              =
| children           =
| range map          = 
| range legend       = 
| iucnstatus         = LC
| wikispecies        = Larus argentatus
| commons            = Category:Larus argentatus
| iucn               = 144204
| itis               = 176824
| ncbi               = 35669
| eol                = 1049581
}}
'''Серабрыстая чайка''', '''чайка-клыгун''', '''рагатуха''' (''Larus argentatus'') — [[птушка]] атраду [[сеўцападобныя]] (''Charadriiformes''), сямейства [[чайкавыя]] (''Laridae'').

== Апісанне ==
[[File:Молодая серебристая чайка - Larus argentatus.jpg|thumb|left|Маладая серабрыстая чайка]]
Даўжыня цела 58-64 см, маса да 1,8 кг, размах крылаў 1,4-1,6 м (самая буйная з гняздоўных на Беларусі чаек). [[самка|Самкі]] меншыя за [[самец|самцоў]]. Апярэнне знізу белае, на спіне шэрае. Крылы шэрыя з чорнымі канцамі. [[Дзюба]] (даўжынёй да 6 см) жоўтая з чырвонай плямай на выступе паддзюб'я. Ногі бледна-жоўтыя. Маладыя птушкі шэра-бурыя з светлым нізам.

== Арэал ==
[[Выява:Larus argentatus distribution map.png|thumb|274px|Распаўсюджанне серабрыстай чайкі
{{легенда |#ce6256|Месцы гнездзішчаў}}
{{легенда |#e58e7b|Цэлы год}}
{{легенда |#f2c1ad|Месцы зімовак}}
]]
Арэал разарваны: узбярэжжы і суша Еўропы, заходнія, цэнтральныя, паўночныя і ўсходнія раёны Сібіры, поўнач [[Паўночная Амерыка|Паўночнай Амерыкі]]. Насяляе скалістыя, пясчаныя або травяністыя ўзбярэжжы мораў або кантынентальных вадаёмаў; у некаторых раёнах — вялікія балоты. Пасля гнездавання — марскія прыбярэжныя раёны, вялікія азёры і рачныя даліны. У Еўропе паўднёвыя і заходнія папуляцыі аселыя, паўночныя — пералётныя. У Беларусі рэдкі і спарадычны на гнездаванні ў паўночнай частцы краіны пералётны від.&lt;ref&gt;Упершыню выяўлена на гнездаванні ў 1982 г. ў [[Міёрскі раён|Міёрскім раёне]] ў гідралагічным заказніку Ельня, у 1983 г. адзначана на [[возера Снуды|возеры Снуды]] ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]], у 1986 г. — на вярховым балоце Мох паблізу [[возера Набіста]] ў Міёрскім раёне, у 1987 г. — на [[возера Асвея|возеры Асвея]] ў [[Верхнядзвінскі раён|Верхнядзвінскім раёне]]. Гняздуецца толькі ў паўночна-заходніх раёнах Паазер'я. Паводле звестак пра кальцаванне мясцовая папуляцыя фармуецца за кошт калоній, якія гняздуюцца ў [[Эстонія|Эстоніі]]. У паслягнездавы час вандроўныя птушкі адзначаюцца па ўсёй тэрыторыі краіны, але часцей у заходніх раёнах. У час вясенняга і асенняга пралётаў адзначаны на [[возера Нарач|возеры Нарач]], у [[Брэсцкая вобласць|Брэсцкай вобласці]], Прыпяцкім запаведніку і ў наваколлі [[Гомель|Гомеля]]. У паўднёва-заходняй частцы Беларусі (Брэст) асобныя птушкі зрэдку зімуюць.&lt;/ref&gt;

== Асаблівасці біялогіі ==
Усёедная. Корміцца дробнай рыбай, яйкамі і птушанятамі, мышападобнымі грызунамі, насякомымі, ягадамі ([[багноўка]], [[марошка]]).

[[манагамія|Манагамная]] птушка. Гняздо ў калоніі, звычайна паблізу калоніі іншых птушак, на адкрытым месцы, на скалах, дзюнах, у апошні час — на дахах дамоў, часта на невялікіх земляных пагорках або ў купіне траў. На Беларусі гняздуецца невялікімі калоніямі (4-25 пар) або асобнымі парамі ў калоніях азёрных і шызых чаек.

Гняздо буйное, з грубага расліннага матэрыялу і ламачча. Гэта няшчыльная і багатая чаша, знешняя частка з кавалкаў і цэлых галінак, унутраная частка — з водарасцей і траў. На марскіх дзюнах гняздо часта ў выглядзе ямкі на пяску, скупа высланай сухой травой.

У Беларускае Паазер'е прылятае ў першай палове красавіка. Кладка ў канцы красавіка — першай палове мая з 2-4, часцей 3 яек памерамі 71,1 x 49,9 мм. Наседжванне 26-27 сутак. Вылупленне птушанят у канцы [[май|мая]] — першай палове [[чэрвень|чэрвеня]]. Узнімаюцца на крыло ва ўзросце каля 40 сутак. Вандроўкі і перамяшчэнні птушак у заходнім і паўднёва-заходнім напрамках з канца [[ліпень|ліпеня]]. Зімуе ў Прыбалтыцы і [[Заходняя Еўропа|Заходняй Еўропе]].

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Птушкі Еўропы: Палявы вызначальнік / пад рэд. М. Нікіфарава. — Варшава: Навуковае выдавецтва ПНВ, 2000.
* Чырвоная кніга Рэспублікі Беларусь: Рэдкія і тыя, што знаходзяцца пад пагрозай знікнення віды жывёл і раслін. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 1993. ISBN 5-85700-095-5
* Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 5 / рэдкал. І. Шамякін і інш. — Мн.: БелСЭ, 1986.

== Спасылкі ==
* [http://eunis.eea.europa.eu/species-factsheet.jsp?tab=2&amp;idSpecies=1103&amp;idSpeciesLink=1103 Распаўсюджванне серабрыстай чайкі ў Еўропе] {{ref-en}}
* [http://elibrary.unm.edu/sora/om/om034.pdf Joanna Burger «Pattern, mechanism, and adaptive significance of territoriality in herring gulls (Larus argentanus)» Monography] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20070101071238/http://elibrary.unm.edu/sora/om/om034.pdf |date=1 студзеня 2007 }} {{ref-en}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Чайкі]]
[[Катэгорыя:Птушкі Еўразіі]]
[[Катэгорыя:Птушкі Паўночнай Амерыкі]]
[[Катэгорыя:Жывёлы, апісаныя ў 1763 годзе]]</text>
      <sha1>33127a5h61jnhci2tabmyp3qn24pm2o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сямён Дзямідавіч Баркоўскі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>157165</id>
    <revision>
      <id>4195146</id>
      <parentid>3913181</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:19:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4748" xml:space="preserve">{{Цёзкі2|Баркоўскі}}
{{Ваенны дзеяч
 |поўнае імя     = Сямён Дзямідавіч Баркоўскі
 |арыгінал імя = 
 |дата нараджэння  = 
 |месца нараджэння = 
 |дата смерці    = 
 |месца смерці   = 
 |партрэт        = 
 |подпіс        = 
 |мянушка       = 
 |псеўданім      = 
 |прыналежнасць = 
 |гады службы    = 
 |званне         = 
 |род войскаў      = 
 |камандаваў     = [[537-ы партызанскі полк|537-га партызанскім палком]]
 |частка          = 
 |бітвы       = [[Вялікая Айчынная вайна]]
 |узнагароды        = {{Ордэн Чырвонага Сцяга}}{{!}}{{!}}{{Ордэн Чырвонай Зоркі}}
 |Commons        = 
 |сувязі          = 
 |у адстаўцы     = 
 |роспіс        = 
}}
'''Сямё́н Дзямі́давіч Барко́ўскі''' ({{ДН|23|5|1916|10}}, в. [[Вёска Курганы, Кіраўскі раён|Курганы]], [[Бабруйскі павет]], [[Мінская губерня]], [[Расійская імперыя]]&lt;ref&gt;Цяпер [[Кіраўскі раён]]&lt;/ref&gt; — {{ДС|2|2|1977}}, г. [[Горад Бабруйск|Бабруйск]]) — адзін з кіраўнікоў партызанскага руху на тэрыторыі Магілёўскай вобласці ў гады Вялікай Айчыннай вайны&lt;ref name=&quot;БС&quot;&gt;{{кніга
|аўтар          = 
|частка         = Борковский Семён Демидович
|загаловак      = Биографический справочник
|арыгінал       = 
|спасылка       = 
|адказны        = 
|выданне        = 
|месца          = Мн.
|выдавецтва     = «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки
|год            = 1982
|том            = 5
|старонкі       = 76
|старонак       = 737
|серыя          = 
|isbn           = 
|тыраж          = 
}}&lt;/ref&gt;.

== Біяграфія ==

З сялян. Пасля заканчэння Любоніцкай сямігодкі ў 1933—1936 гг. на гаспадарчай рабоце: бухгалтар, механізатар, старшыня калгаса «Чырвоныя Курганы»&lt;ref name=&quot;БСД&quot;&gt;[http://library.mogilev.by/kray/Znak_new/kirovsk/r9p26_7.htm Баркоўскі Сямён Дзямідавіч (1916—1977)]&lt;/ref&gt;.

З 1937 г. у [[РСЧА]]. Скончыў Віленскае пяхотнае вучылішча ў чэрвені 1941&lt;ref name=&quot;БСД&quot;/&gt;. Са жніўня 1941 г. камандзір партызанскай групы ў [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]], з мая 1942 г. камандзір разведкі, памочнік камандзіра 537-га партызанскага атрада, член [[КПСС]] з 1943, у кастрычніку 1943 — чэрвені 1944 камандзір [[537-ы партызанскі полк|537-га партызанскага палка]] ў [[Магілёўская вобласць|Магілёўскай вобласці]]&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;.

У 1944—1976 гг. на гаспадарчай рабоце&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;.

Жыў у [[Горад Бабруйск|Бабруйску]].

== Узнагароды ==

Узнагароджаны [[ордэн Чырвонай Зоркі|ордэнамі Чырвонай Зоркі]], [[Ордэн Чырвонага Сцяга|ордэнам Чырвонага Сцяга]], медалямі&lt;ref name=&quot;БСД&quot;/&gt;.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/Белорусская ССР. Краткая энциклопедия|5|Борковский Семён Демидович|76}}
* {{Крыніцы/БелСЭ|2|Баркоўскі Сямён Дзямідавіч}} С. 152.
* {{Крыніцы/Беларусь у Вялікай Айчыннай вайне|Баркоўскі Сямён Дзямідавіч|63}}
* Памяць: гісторыка-дакумент. хроніка Кіраўскага раёна— Мн.: Выш. шк., 1997. — С. 201.
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Баркоўскі Сямён Дзямідавіч}}
[[Катэгорыя:Партызаны Вялікай Айчыннай вайны]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Кіраўскім раёне]]
[[Катэгорыя:Старшыні калгасаў]]</text>
      <sha1>8es4mmc0gu0wbsvljc9pjf7ielphubx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ульян Аляксандравіч Рыбак</title>
    <ns>0</ns>
    <id>158618</id>
    <revision>
      <id>4195138</id>
      <parentid>4061715</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:19:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6413" xml:space="preserve">{{Цёзкі2|Рыбак}}
{{Ваенны дзеяч
 |поўнае імя       = Ульян Аляксандравіч Рыбак
 |арыгінал імя     = 
 |дата нараджэння  = 1.1.1920
 |месца нараджэння = вёска Яўсеевічы, [[Гомельская губерня]]
 |дата смерці      = 14.8.2009
 |месца смерці     = вёска Завалочыцы, Глускі раён
 |партрэт          = 
 |подпіс           = 
 |мянушка          = 
 |псеўданім        = 
 |прыналежнасць    = {{сцягафікацыя|СССР}}
 |гады службы      = 1940—1945
 |званне           = [[старшына]]
 |род войскаў      = [[пяхота]]
 |камандаваў       = 
 |частка           = 
 |бітвы            = [[Вялікая Айчынная вайна]]
 |узнагароды       = {{{!}} style=&quot;background:transparent&quot;
{{!}} {{Медаль Залатая Зорка}} 
{{!}}}
{{{!}} style=&quot;background:transparent&quot;
{{!}} {{Ордэн Леніна}} {{!!}} {{Ордэн Чырвонага Сцяга}} {{!!}} {{Ордэн Айчыннай вайны 1-й ступені}} {{!!}} {{Ордэн Айчыннай вайны 1-й ступені}}
{{!}}-
{{!}} {{Ордэн Чырвонай Зоркі}} {{!!}} {{Ордэн Славы}} {{!!}} {{Ордэн Славы}} {{!!}} {{Медаль За перамогу над Германіяй у Вялікай Айчыннай вайне 1941-1945 гг.}}
{{!}}-
{{!}} {{Медаль За адвагу}} {{!!}} {{Медаль За баявыя заслугі}}
{{!}}-
{{!}} {{Медаль Дваццаць гадоў перамогі ў Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.}} {{!!}} {{Медаль Трыццаць гадоў Перамогі ў Вялікай Айчыннай вайне 1941-1945 гг.}} {{!!}} {{Медаль Сорак гадоў Перамогі ў Вялікай Айчыннай вайне 1941-1945 гг.}}
{{!}}}
 |Commons        = 
 |Rodovid        =
 |сувязі         = 
 |у адстаўцы     = 
 |роспіс         = 
}}
'''Ульян Аляксандравіч Рыба́к''' ({{ДН|1|1|1920}} , [[вёска Яўсеевічы]], {{МН|Гомельская  губерня|ў Гомельскай губерні}} — {{ДС|14|8|2009}}, вёска Завалочыцы, {{МС|Глускі раён|ў Глускім раёне}}) — удзельнік [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]], [[Герой Савецкага Саюза]] (1945). Удзельнік [[Парад Перамогі|Парада Перамогі]] ў [[Горад Масква|Маскве]].

== Біяграфія ==
У. А. Рыбак нарадзіўся ў вёсцы Яўсеевічы Гомельскай губерні (зараз у Глускім раёне [[Магілёўская вобласць|Магілёўскай вобласці]]). Да 1935 г. працаваў на шклозаводзе «Камінтэрн» ў [[Бабруйскі раён|Бабруйскім раёне]], потым на Завалочыцкім спіртзаводзе. У 1940 г. прызваны ў [[РСЧА|Чырвоную Армію]]. Службу праходзіў у [[Карэлія|Карэліі]].
З 1941 г. на Ленінградскім, Варонежскім, Цэнтральным, 1-м і 4-м Украінскім франтах. Памочнік камандзіра разведвальнага ўзвода старшына У. А. Рыбак вызначыўся ў снежні [[1944]] г. у час разведкі сіл праціўніка ў [[Карпаты|Карпатах]]. З разведчыкамі ўзвода знішчыў 75 і ўзяў у палон 40 гітлераўцаў, здабыў каштоўныя звесткі пра ворага. За вайну захапіў 57 «языкоў», знішчыў 10 танкаў і больш за 200 гітлераўцаў.

Пасля вайны жыў у вёсцы Завалочыцы. Да 1979 г. працаваў на Завалочыцкім спіртзаводзе. Памёр 14 жніўня 2009 г. Пахаваны на могілках у вёсцы Завалочыцы&lt;ref name=&quot;wh&quot; /&gt;.

== Узнагароды ==
* [[Медаль «Залатая Зорка»]]
* [[Ордэн Леніна]]
* [[Ордэн Чырвонага Сцяга]]
* 2 [[Ордэн Айчыннай вайны|ордэны Айчыннай вайны]] 1-й ступені
* [[Ордэн Чырвонай Зоркі]]
* [[Ордэн Славы]] 2-йступені
* Ордэн Славы 3-й ступені
* [[Медаль «За адвагу» (СССР)|Медаль «За адвагу»]]
* [[Медаль «За баявыя заслугі»]]
* Ордэн Рэспублікі Беларусь [[Ордэн «За Службу Радзіме»|«За Службу Радзіме»]] 3-й ступені
* [[Медаль «За перамогу над Германіяй у Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.»]]
і інш.

== Памяць ==
Імем Героя названа вуліца ў гарадскім пасёлку [[Гарадскі пасёлак Глуск|Глуск]]&lt;ref name=&quot;wh&quot;&gt;{{warheroes|id=10356}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|13|Рыбак Ульян Аляксандравіч||481}}
* Рыбак Ульян Аляксандравіч // {{кніга|загаловак=Беларусь у Вялікай Айчыннай вайне, 1941—1945: Энцыклапедыя|адказны=Рэдкал.: І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш|месца=Мн.|Выдавецтва=БелСЭ|год=1990|старонкі=545|старонак=680|isbn=5-85700-012-2|тыраж=20&amp;nbsp;000}}

== Спасылкі ==
* {{warheroes|id=10356}}
* [http://pda.sb.by/post/Zvezda_Rybaka/  ''Леонид Екель'' Звезда Рыбака]{{Недаступная спасылка}} {{ref-ru}}
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Рыбак Ульян Аляксандравіч}}
[[Катэгорыя:Удзельнікі Вялікай Айчыннай вайны]]</text>
      <sha1>if52r8k4idiamwkw5km0czlogy1gtwv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Універсітэт П’ера і Марыі Кюры</title>
    <ns>0</ns>
    <id>158651</id>
    <revision>
      <id>4194857</id>
      <parentid>3985533</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:32:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6205" xml:space="preserve">{{Картка ўніверсітэта
 |назва             = Універсітэт П'ера і Марыі Кюры
 |скарачэнне           = UPMC
 |эмблема              = 
 |выява          = 
 |арыгінал             = Université Pierre-et-Marie-Curie
 |міжназва        = 
 |ранейшае              = 
 |дэвіз                = 
 |заснаваны              = [[1971]], былы [[Сарбона|Парыжскі ўніверсітэт]] [[1253]]
 |зачынены               = 
 |рэарганізаваны        = 
 |год рэарганізацыі    = 
 |тып                  = дзяржаўны ўніверсітэт
 |найменне пасады =Рэктар
 |піб пасады        = 
 |прэзідэнт            = Jean Chambaz
 |навуковы кіраўнік = 
 |студэнты             = 29 570
 |замежныя студэнты = 
 |спецыялітэт          = 
 |бакалаўрыят          = 10 670
 |магістратура         = 5 630
 |аспірантура          = 
 |дактарантура         = 3 250
 |дактары              = 
 |прафесары           = 
 |выкладчыкі        = 
 |размяшчэнне         = [[Парыж]]
 |кампус               = 
 |адрас                = 
 |сайт                 = [http://www.upmc.fr/ upmc]
 |узнагароды              = 
 |lat_dir = N |lat_deg = 48 |lat_min = 50 |lat_sec = 50
 |lon_dir = E |lon_deg = 2 |lon_min = 21 |lon_sec = 23
 |CoordScale          =  
 |edu_region          =  
}}
'''Універсітэт П’ера і Марыі Кюры — Парыж 6''' (Université Pierre et Marie Curie або UPMC — Paris Universitas або Універсітэт Парыж 6) — [[Францыя|французскі]] [[універсітэт|ўніверсітэт]], асноўны праваспадкаемца факультэта прыродазнаўчых навук Парыжскага ўніверсітэта. Універсітэт П’ера і Марыі Кюры ў цяперашні час з’яўляецца самым вялікім навукова-медыцынскім комплексам у Францыі. Ён мае 180 лабараторый, большасць з якіх асацыяваны з CNRS. У 2010 годзе ўніверсітэт заняў 39 месца ў акадэмічным рэйтынгу ўніверсітэтаў свету. Размешчаны ў кампусе Жусье, станцыя метро «Жусье».

У [[2018]] годзе ўвайшоў у склад новага [[Універсітэт Сарбона|Універсітэта Сарбона]].

== Гісторыя ==
Гісторыя ўніверсітэта пачынаецца ў [[1901]] годзе, калі быў створаны факультэт прыродазнаўчых навук. Сучасны ўніверсітэт заснаваны ў 1971 годзе на базе факультэта прыродазнаўчых навук. У 1974 афіцыйна атрымлівае назву «Універсітэт П’ера і Мары Кюры». У 1990 годзе да ўніверсітэта далучаюць інстытут імя Анры Пуанкарэ, у 2001 годзе — Інстытут астрафізікі Парыжа, у 2005 годзе створаны інстытут па навучанні дактароў навук і політэхнічная школа пры ўніверсітэце.

У 1946 было прынята рашэнне пабудаваць кампус ў Парыжы на месцы Ле-аль-о-вэн (фр. Les halles aux vins). Гэтае месца было абрана ў тым ліку з-за таго, што раней там размяшчалася абацтва Святога Віктора, заснаванае Гільёмам з Шампо. У 1959 годзе праходзіць інаўгурацыя кампуса і ён атрымлівае назву Жусье ў гонар французскага батаніка Антуана Ларана дэ Жусье. Планавалася пабудаваць кампус ў тры этапы для 20 000 студэнтаў, але ў пачатку 1970-х рэальная колькасць студэнтаў перавысіла на 10 000 чалавек першапачатковыя планы і было вырашана не праводзіць трэці этап.

== Структура ==
У склад універсітэта ўваходзяць 7 факультэтаў і 5 інстытутаў.

== Факультэты ==
* Факультэт медыцыны імя П’ера і Мары Кюры
* Факультэт хіміі
* Факультэт фізікі
* Факультэт інжынерыі
* Факультэт матэматыкі
* Факультэт біялогіі
* Факультэт навакольнага асяроддзя, біяразнастайнасці і зямлі

=== Інстытуты ===
* Інстытут астрафізікі Парыжа
* Інстытут імя Анры Пуанкарэ
* Інстытут па падрыхтоўцы дактароў навук
* Політэхнічны інстытут пры ўніверсітэце
* Інстытут статыстыкі ўніверсітэта Парыжа

== Гл. таксама ==
* [[Адукацыя ў Францыі]]
* [[Сарбона]]

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
* {{commonscat-inline|Campus universitaire de Jussieu}}
* [http://www.upmc.fr/ Універсітэт П’ера і Мары Кюры]

{{Дзяржаўныя вышэйшыя навучальныя ўстановы Францыі}}
{{Парыжскі ўніверсітэт}}
{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Універсітэты Парыжа]]
[[Катэгорыя:Універсітэты Францыі]]
[[Катэгорыя:Дзяржаўныя вышэйшыя навучальныя ўстановы Францыі]]</text>
      <sha1>kj3pse8lld65j5yqx34iyzjjhtz734d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Алфрэд Гілман</title>
    <ns>0</ns>
    <id>159481</id>
    <revision>
      <id>4195090</id>
      <parentid>4094874</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:15:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10261" xml:space="preserve">{{цёзкі2|Гілман}}
{{Вучоны 
 |Імя                  = Алфрэд Гудман Гілман
 |Арыгінал імя       = {{lang-en|Alfred Goodman Gilman}}
 |Выява                 = 
 |Шырыня               = 
 |Месца нараджэння       =  
 |Навуковая сфера        = [[фармакалогія]]
 |Месца працы         = 
 |Навуковая ступень       = 
 |Навуковае званне        = 
 |Альма-матэр          = 
 |Навуковы кіраўнік = 
 |Знакамітыя вучні   =
 |Вядомы як         = 
 |Узнагароды і прэміі     = {{Нобелеўскі медаль}} [[Нобелеўская прэмія па фізіялогіі і медыцыне]] ([[1994]])
 |Роспіс              = 
 |Шырыня роспісу       = 
 |Сайт                 = 
}}
'''Алфрэд Гудман Гілман''' ({{lang-en|Alfred Goodman Gilman}}, нар. {{ДН|1|7|1941}}, г. Нью Хейвен, [[штат Канектыкут]], [[ЗША]]) — [[ЗША|амерыканскі]] [[вучоны]] ў галіне [[фармакалогія|фармакалогіі]], лаўрэат [[Нобелеўская прэмія па фізіялогіі і медыцыне|Нобелеўскай прэміі па фізіялогіі і медыцыне]] ў [[1994]] годзе разам [[Марцін Родбел|М. Родбелам]] «за адкрыццё [[G-бялкі|G-бялкоў]] і ролі гэтых бялкоў у сігнальнай трансдукцыі ў клетцы».

== Біяграфія ==
Гілман нарадзіўся [[1 ліпеня]] [[1941]] года ў Нью Хейвене ([[штат Канектыкут]]). Яго бацька, Алфрэд Гілман старэйшы, які выкладаў у медыцынскай школе [[Ельскі ўніверсітэт|Ельскага універсітэта]], разам з Луісам Гудманам выпусціў у тым жа [[1941]] годзе падручнік для студэнтаў «Фармакалагічныя асновы тэрапіі», самы вядомы падручнік па фармакалогіі для студэнтаў медыцынскіх школ. У гонар свайго суаўтара Альфрэд Гілман старэйшы і назваў свайго сына Алфрэд Гудман Гілман.&lt;ref&gt;http://www.nytimes.com/1984/01/14/obituaries/dr-alfred-gilman-dies-at-75-authority-on-pharmacology.html&lt;/ref&gt;

Скончыў [[Ельскі ўніверсітэт]] у [[1962]] годзе. З [[1962]] года ў Кліўлендскім універсітэце, з [[1969]] года ў Нацыянальным інстытуце здароўя, з [[1971]] года ў Віргінскім універсітэце (г. Шарлатсвіл). З [[1981]] года кіраўнік Дэпартамента фармакалогіі Тэхаскага ўніверсітэта (г. [[Далас]]).

Выявіў з [[Марцін Родбел|М. Родбелам]] малекулярны механізм перадачы інфармацыі ў арганізме — паміж клеткамі і ўнутры клетак, ідэнтыфікаваў бялкі-пасрэднікі ([[G-бялкі]]) і высветліў іх ролю ў малекулярных механізмах шэрагу інфекцыйных хвароб ([[халера|халеры]], [[коклюш]]у і інш.).

Доктар [[фармакалогія|фармакалогіі]] ([[1969]]).

Член [[Нацыянальная акадэмія навук ЗША|Нацыянальнай АН ЗША]] ([[1986]]), Амерыканскай акадэміі мастацтваў і навук ([[1988]]).

== Узнагароды ==
* [[1994]] — [[Нобелеўская прэмія па фізіялогіі і медыцыне]]
* [[1989]] — [[Прэмія Альберта Ласкера за фундаментальныя медыцынскія даследаванні]]
* [[1989]] — [[Прэмія Луізы Грос-Хорвіц]]
* [[1987]] — ''Richard Lounsbery Award''
* [[1984]] — [[Міжнародная прэмія Гайрднера]]
* [[1975]] —  ''Прэмія Джона Абеля''

== Навуковыя працы ==
* Norepinephrine stimulated increase of cyclic AMP levels in developing mouse brain cell cultures.  Science. 1971 October 15;174(6):292.  PMID 4330303.
* Regulation of adenosine 3',5'-cyclic monophosphate metabolism in cultured neuroblastoma cells.  Nature. 1971 December 10;234(5328):356-8.  PMID 4332686.
* Fluorescent modification of adenosine 3',5'-monophosphate: spectroscopic properties and activity in enzyme systems.   Science. 1972 July 21;177(45):279-80.  PMID 4339302.
* The regulatory component of adenylate cyclase. Purification and properties.  J Biol Chem. 1981 November 25;256(22):11517-26.  PMID 6271754.
* The regulatory component of adenylate cyclase. Purification and properties of the turkey erythrocyte protein.  J Biol Chem. 1981 December 25;256(24):12911-9.  PMID 6273414.
* Requirements for cholera toxin-dependent ADP-ribosylation of the purified regulatory component of adenylate cyclase.   J Biol Chem. 1982 January 10;257(1):20-3.  PMID 6273425.
* The guanine nucleotide activating site of the regulatory component of adenylate cyclase. Identification by ligand binding.   J Biol Chem. 1982 October 10;257(19):11416-23.  PMID 6288684.
* The regulatory components of adenylate cyclase and transducin. A family of structurally homologous guanine nucleotide-binding proteins.  J Biol Chem. 1983 June 10;258(11):7059-63.  PMID 6304074.
* The subunits of the stimulatory regulatory component of adenylate cyclase. Resolution, activity, and properties of the 35,000-dalton (beta) subunit.  J Biol Chem. 1983 September 25;258(18):11361-8.  PMID 6309843.
* The subunits of the stimulatory regulatory component of adenylate cyclase. Resolution of the activated 45,000-dalton (alpha) subunit.  J Biol Chem. 1983 September 25;258(18):11369-76.  PMID 6309844.
* Homologies between signal transducing G proteins and ras gene products. Science. 1984 November 16;226(4676):860-2.  PMID 6436980.
* G proteins and dual control of adenylate cyclase.   Cell. 1984 Mar;36(3):577-9.  PMID 6321035.
* Inhibition of receptor-mediated release of arachidonic acid by pertussis toxin.  Cell. 1984 Dec;39(2 Pt 1):301-8.  PMID 6094010.
* Molecular cloning of complementary DNA for the alpha subunit of the G protein that stimulates adenylate cyclase.  Science. 1985 September 20;229(4719):1274-7.  PMID 3839937.
* Splice variants of the alpha subunit of the G protein Gs activate both adenylyl cyclase and calcium channels.  Science. 1989 February 10;243(4892):804-7.  PMID 2536957.
* Adenylyl cyclase amino acid sequence: possible channel- or transporter-like structure.  Science. 1989 June 30;244(4912):1558-64.  PMID 2472670.
* Type-specific regulation of adenylyl cyclase by G protein beta gamma subunits.  Science. 1991 December 6;254(5037):1500-3.  PMID 1962211.
* Inhibition of adenylyl cyclase by Gi alpha.  Science. 1993 July 9;261(5118):218-21.  PMID 8327893.
* Recombinant G-protein beta gamma-subunits activate the muscarinic-gated atrial potassium channel.  Nature. 1994 March 17;368(6468):255-7.  PMID 8145826.
* Structures of active conformations of Gi alpha 1 and the mechanism of GTP hydrolysis.  Science. 1994 September 2;265(5177):1405-12.  {{DOI|10.1126/science.8073283}} PMID 8073283.
* Construction of a soluble adenylyl cyclase activated by Gs alpha and forskolin.   Science. 1995 June 23;268(5218):1769-72.  PMID 7792604.
* Tertiary and quaternary structural changes in Gi alpha 1 induced by GTP hydrolysis.  Science. 1995 November 10;270(5238):954-60.  PMID 7481799.
* The structure of the G protein heterotrimer Gi alpha 1 beta 1 gamma 2.  Cell. 1995 December 15;83(6):1047-58.  PMID 8521505.
* GAIP and RGS4 are GTPase-activating proteins for the Gi subfamily of G protein alpha subunits.  Cell. 1996 August 9;86(3):445-52.  {{DOI|10.1016/S0092-8674(00)80117-8}} PMID 8756726.
* Crystal structure of the adenylyl cyclase activator Gsalpha.  Science. 1997 December 12;278(5345):1943-7.  PMID 9395396.
* Crystal structure of the catalytic domains of adenylyl cyclase in a complex with Gsalpha.GTPgammaS.   Science. 1997 December 12;278(5345):1907-16.  PMID 9417641.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{кніга|загаловак=Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.18 Кн.1: Дадатак: Шчытнікі — ЯЯ|адказны=Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=2004|том=18|старонак=472|isbn=985-11-0295-4 (Т. 18 Кн. 1)|тыраж=10&amp;nbsp;000}}

== Спасылкі ==
* [http://nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/laureates/1994/gilman-autobio.html Аўтабіяграфія Алфрэда Гілмана на Нобелеўскім сайце] {{ref-en}}
* [http://www.nndb.com/people/136/000133734/ Старонка Алфрэда Гілмана на ''NNDB''] {{ref-en}}

{{Нобелеўская прэмія па фізіялогіі і медыцыне Лаўрэаты 1976-2000}}

{{DEFAULTSORT:Гілман, Алфрэд}}
[[Катэгорыя:Фармаколагі ЗША]]
[[Катэгорыя:Лаўрэаты Нобелеўскай прэміі па медыцыне]]
[[Катэгорыя:Члены і члены-карэспандэнты Нацыянальнай акадэміі навук ЗША]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі Ельскага ўніверсітэта]]
[[Катэгорыя:Лаўрэаты прэміі Луізы Грос-Хорвіц]]
[[Катэгорыя:Лаўрэаты міжнароднай прэміі Гайрднера]]
[[Катэгорыя:Лаўрэаты прэміі Альберта Ласкера за фундаментальныя медыцынскія даследаванні]]
[[Катэгорыя:Лаўрэаты Нобелеўскай прэміі з ЗША]]</text>
      <sha1>10w2gnyfc9bjtmxoqa07bb3ujtkvgul</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Эміль Шкода</title>
    <ns>0</ns>
    <id>159540</id>
    <revision>
      <id>4195131</id>
      <parentid>4063421</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:19:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7246" xml:space="preserve">{{Асоба
|імя                 = Эміль Шкода
|арыгінал_імя        = Emil Škoda
|партрэт             = Emil Skoda.jpg
|памер               = 200px
|апісанне            = Эміль Шкода
|імя пры нараджэнні  = 
|род дзейнасці       = інжынер і прадпрымальнік
|дата нараджэння     = 19.11.1839
|месца нараджэння    = 
|дата смерці         = 8.8.1900
|месца смерці        = [[Зелцтал|Сяло Зелцтал]],  [[Штырыя]], [[Аўстрыя]]
|бацька              =
|маці                =
|муж                 =
|жонка               =
|дзеці               =
|узнагароды і прэміі =
|сайт                =
}}
'''Эмі́ль Шко́да''' ({{lang-cs|Emil Škoda}}, {{ДН|19|11|1839}}, [[Пльзень]] — {{ДС|8|8|1900}}, [[Аўстрыя]]) — [[Чэхія|чэшскі]] [[інжынер]] і прадпрымальнік. Заснавальнік найбуйнейшага машынабудаўнічага [[Фабрыка|завода]] Skoda (сёння Škoda Holding As).

== Біяграфія і прафесійная дзейнасць ==

Эміль Шкода нарадзіўся [[19 лістапада]] [[1839]] года ў [[Пльзень|Пльзені]] ў сям'і [[Урач|ўрача]] Францішака Шкоды. Бацька Эміля быў саветнікам па пытаннях аховы здароўя, меў [[Дваране|дваранскі]] [[тытул]], нададзены [[імператар]]ам [[Франц Іосіф I|Франц-Іосіф I]]. Урачом быў і дзядзька Эміля — Ёзэф Шкода, які жыў у [[Вена|Вене]].

Пасля заканчэння сярэдняй школы ў горадзе Хеб ([[Чэхія]]) Эміль працягнуў навучанне спачатку ў Чэшскім Тэхнічным Універсітэце ў [[Горад Прага|Празе]], затым і ў Тэхнічным універсітэце [[Горад Карлсруэ|Карлсруэ]], [[Германія]]. Пасля завяршэння вучобы ў якасці інжынера Эміль Шкода накіраваўся праходзіць практыку ў [[Францыя|Францыю]], [[Англія|Англію]] і [[Злучаныя Штаты Амерыкі]]. Доўгі час правёў у [[Каралеўства Прусія|Прусіі]] — адной з самых тэхнічна развітых краінах таго часу. Але з пачаткам аўстра-прускай вайны ў [[1866]] годзе Эміль вярнуўся ў свой родны горад Пльзень, дзе стаў галоўным інжынерам фабрыкі тэхнікі Валенштайна-Вартэнберга. Праз тры гады, ў 1869 годзе, ён купіў фабрыку, перанёс яе з цэнтра горада на ўскраіну і пачаў пашырацца&lt;ref name=&quot;Людзі&quot;&gt;[http://www.plzensky-kraj.cz/cs/kategorie/plzensky-kraj|title Эміль Шкода]{{Недаступная спасылка}}&lt;/ref&gt;.
[[File:Emil Skoda grave Plzen.JPG|thumb|left|200 px|Магіла Эміля Шкоды на могілках Святога Мікалая ў горадзе Пльзень]]
У 1876 годзе адкрылася першае замежнае прадстаўніцтва ў [[Горад Кіеў|Кіеве]], пазней былі створаны прадстаўніцтвы і ў іншых краінах. У 1880-х гадах фабрыка ўяўляла сабою сучаснае ліцейнае і металаапрацоўчае прадпрыемства, здольнае вырабляць ліццё вагай ў дзясяткі тон. Пад кіраўніцтвам Эміля Шкоды кампанія пачала вытворчасць абсталявання для [[Цукар|цукровых]] і піваварных заводаў, руднікоў. У 1886 годзе кампаніяй Skoda была пабудавана [[Чыгуначны транспарт|чыгунка]], а ў 1890 годзе пабудаваны новы завод па вытворчасці зброі для аўстра-венгерскай арміі. У 1896 годзе была пабудаваная новая зала [[Агнястрэльная зброя|зброевага]] завода, што дазволіла кампаніі стаць адным з найбуйнейшых еўрапейскіх вытворцаў зброі&lt;ref name=&quot;Шкода Аўто&quot;&gt;[http://www.skoda-auto.ic.cz/files/php/emil_skoda.php|title Біяграфія Эміля Шкоды]{{Недаступная спасылка}}&lt;/ref&gt;.

Эміль Шкода таксама прымаў удзел у стварэнні [[бровар]]а [[Гамбрынус, піва|Gambrinus]].

[[12 снежня]] [[1899]] года завод Skoda быў ператвораны ў [[акцыянернае таварыства]], у якім Эміль Шкода стаў генеральным дырэктарам. За развіццё машынабудавання ў Чэхіі Эміль Шкода атрымаў шматлікія ўзнагароды. Сярод іншага, ён быў членам [[парламент]]а дзяржавы і шэрагу прамысловых прадпрыемстваў і ўстаноў.

Эміль Шкода памёр [[8 жніўня]] [[1900]] года ў [[цягнік]]у на шляху з [[Аўстрыя|Аўстрыі]], дзе ён знаходзіўся на курорце, у сяле Зэлцтал, [[Штырыя]]. Пахаваны на Свята-Мікалаеўскіх могілках ў Пльзене. Яго пахаванне было велізарнай падзеяй для горада і ваколіц. Надмагільная пліта з бронзавым надпісам «Эміль Рытэр фон Шкода», працы італьянскага скульптара [[Рафаэла Раманэлі]], была ўстаноўлена ў 1903 годзе.

{{зноскі}}

== Гл. таксама ==
* [[Škoda Auto]]

== Спасылкі ==
* [http://osobnosti.unas.cz/#Emil%20Škoda Osobnosti.unas Emil Škoda]{{ref-cs}}{{ref-en}}
* [http://www.skoda.cz/ Афіцыйны сайт ŠKODA HOLDING a.s.]{{ref-cs}}{{ref-en}}
* [http://www.quido.cz/osobnosti/skoda.html Osobnosti — Emil Škoda] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20091008202237/http://www.quido.cz/osobnosti/skoda.html |date=8 кастрычніка 2009 }}{{ref-cs}}{{ref-en}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Шкода Эміль}}
[[Катэгорыя:Выпускнікі Тэхналагічнага інстытута Карлсруэ]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі Чэшскага тэхнічнага ўніверсітэта]]
[[Катэгорыя:Škoda]]</text>
      <sha1>nnf3bj8u97xew5f3xm4l39xaj4spadu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мазалава (Віцебскі раён)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>163243</id>
    <revision>
      <id>4195393</id>
      <parentid>4030698</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T07:48:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Паўлюк Шапецька</username>
        <id>37440</id>
      </contributor>
      <comment>/* Памятныя мясціны */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4379" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
 |статус                  = аграгарадок
 |беларуская назва        = Мазалава
 |арыгінальная назва      =
 |краіна                  = Беларусь
 |падначаленне            = 
 |герб                    = 
 |сцяг                    = 
 |шырыня герба            =
 |шырыня сцяга            =
 |выява                   = 
 |подпіс                  =
 |lat_dir =N|lat_deg =55|lat_min =16|lat_sec =54
 |lon_dir =E|lon_deg =30|lon_min =8|lon_sec =45
 |CoordAddon              = 
 |CoordScale              = 
 |памер карты краіны      = 
 |памер карты вобласці    = 
 |памер карты раёна       = 
 |вобласць                = Віцебская
 |раён                    = Віцебскі
 |сельсавет2              = Мазалаўскі
 |пасялковы савет         = 
 |карта краіны            = 
 |карта вобласці          = 
 |карта раёна             = 
 |унутранае дзяленне      = 
 |від главы               = 
 |глава                   =
 |дата заснавання         =
 |першае згадванне        =
 |ранейшыя назвы          =
 |статус з                =
 |плошча                  =
 |від вышыні              = 
 |вышыня цэнтра НП        = 139
 |афіцыйная мова          =
 |афіцыйная мова-ref      = 
 |двароў                  = 605
 |насельніцтва            = 1380
 |год перапісу            = 2009
 |шчыльнасць              =
 |нацыянальны склад       = 
 |канфесійны склад        =
 |часавы пояс             = +2
 |DST                     = ёсць
 |тэлефонны код           =
 |паштовы індэкс          = 
 |паштовыя індэксы        = 
 |аўтамабільны код        =
 |від ідэнтыфікатара      =
 |лічбавы ідэнтыфікатар   =
 |катэгорыя ў Commons     =
 |сайт                    =
}}
{{значэнні|Мазалава}}
'''Ма́залава''' — [[аграгарадок]] у [[Віцебскі раён|Віцебскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]] [[Беларусь|Беларусі]]. Цэнтр [[Мазалаўскі сельсавет (Віцебскі раён)|Мазалаўскага сельсавета]].

== Геаграфія ==
Знаходзіцца за 14 кіламетраў на поўнач ад [[Віцебск]]а, 4 кіламетры ад чыгуначнай станцыі [[Лужасна (станцыя)|Лужасна]], каля аўтамабільнай дарогі {{таблічка-by|Р|115}} [[Віцебск]]—[[Гарадок]], на рацэ [[Лужаснянка]].

== Насельніцтва ==
* 1458 жыхароў, 605 двароў (1999)
* 1380 жыхароў (2009)

== Інфраструктура ==
* Прадпрыемства меліярацыйных і водагаспадарчых сістэм
* Сярэдняя школа
* Дом культуры і бібліятэка
* Амбулаторыя і аптэка
* Аддзяленне сувязі

== Памятныя мясціны ==
* Помнік землякам, якія загінулі ў [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайне]]
* [[Сядзіба Манькоўскіх]]

== Вядомыя асобы ==
* [[Леанід Міхайлавіч Нямцоў]] (нар. 1958) — беларускі ўрач-гастраэнтэролаг. [[Доктар медыцынскіх навук]] (2005), [[прафесар]] (2015).

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|9|Мазалава||505}}

{{Мазалаўскі сельсавет, Віцебскі раён}}
{{Віцебскі раён}}

[[Катэгорыя:Населеныя пункты Віцебскага раёна]]
[[Катэгорыя:Мазалаўскі сельсавет (Віцебскі раён)]]
[[Катэгорыя:Мазалава (Віцебскі раён)| ]]</text>
      <sha1>h1rde4f9ji820wmsu53eh6ho6tauid2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бружмель альпійскі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>163362</id>
    <revision>
      <id>4195298</id>
      <parentid>3916587</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T04:00:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VladimirZhV</username>
        <id>9113</id>
      </contributor>
      <comment>вікіфікацыя, дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2807" xml:space="preserve">{{Таксон
| regnum            = Расліны
| image file        = Alpen-Heckenkirsche.jpg
| image title       = 
| image descr       = 
| parent            = Lonicera
| rang              = Від
| latin             = Lonicera alpigena
| author            = [[L.]], [[Sp. Pl.]] 1: 174 (1753)
| syn               = 
| children = 
| range map =
| range map caption =
| range map width =
| range legend =
| iucnstatus =
| wikispecies = Lonicera alpigena
| commons = Category:Lonicera alpigena
|itis=
|ncbi=486660
|ipni = 148602-1 
|tpl = kew-2340042
}}
'''Бружмель альпійскі'''&lt;ref name=&quot;Киселевский&quot;&gt;{{кніга
|аўтар          = [[Анатоль Іванавіч Кісялеўскі|Киселевский А. И.]]
|загаловак      = Латино-русско-белорусский ботанический словарь
|месца          = Минск
|выдавецтва     = «[[Беларуская навука (выдавецтва)|Наука и техника]]»
|год            = 1967
|старонкі       = 76
|старонак       = 160
|тыраж          = 2350
}}&lt;/ref&gt; (''Lonicera alpigena'') — [[Кветкавыя|кветкавая]] расліна роду {{bt-bellat|Бружмель|Lonicera}} сямейства {{bt-bellat|Бружмелевыя|Caprifoliaceae}}.

== Батанічнае апісанне ==

Прыгожы невысокі (да 1 м) [[куст]] з кампактнай [[Крона дрэва|кронай]] і буйным цёмна-зялёным [[лісце]]м. [[Кветкі]] жаўтаватыя, звонку з цёмна-чырвоным налётам, без паху. [[Плод|Плады]] чырвоныя, буйныя, бліскучыя. Цвіце ў другой палавіне мая — першай дэкадзе чэрвеня.

== Значэнне ==

Як [[дэкаратыўная расліна]] выкарыстоўваецца для [[салітэр|адзіночных]] і групавых пасадак.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Энцыклапедыя сельскага гаспадара. — Мн.: БелЭн, 1993. — ISBN 5-85700-079-3

== Спасылкі ==
* {{Плантарыум|43491|Жимолость альпийская}}
* [http://oopt.aari.ru/bio/21189 ''Lonicera alpigena'' L. // ИАС «ООПТ России»] {{ref-ru}}
{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Бружмель]]
[[Катэгорыя:Флора Еўропы]]
[[Катэгорыя:Дэкаратыўныя расліны]]
[[Катэгорыя:Кусты]]
[[Катэгорыя:Расліны, апісаныя ў 1753 годзе]]
[[Катэгорыя:Расліны, апісаныя ў 1753 годзе]]</text>
      <sha1>k3oqfoebwwckbntfpm1poies125bxyv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Cessna 172</title>
    <ns>0</ns>
    <id>163364</id>
    <revision>
      <id>4195292</id>
      <parentid>3489811</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T22:53:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GrIgMaNN</username>
        <id>119991</id>
      </contributor>
      <comment>выява i подпіс</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4975" xml:space="preserve">{{Картка ЛА
 |назва= Cessna 172 Skyhawk
 |выява= Cessna F172K take off from the grass runway.jpg
 |подпіс= Cessna 172 пасля ўзлёту
 |тып= агульнага прызначэння
 |вытворца={{сцяг ЗША}} [[Cessna Aircraft Company]]
 |распрацоўшчык=
 |канструктар = | першы палёт= лістапад 1955
 |пачатак эксплуатацыі= [[1956]]
 |канец эксплуатацыі=
 |статус=
 |асноўны эксплуатант=
 |іншыя эксплуатанты=&lt;!--up to three more. please separate with &lt;br/&gt;.--&gt;
 |гады вытворчасці=
 |выпушчана адзінак=43&amp;nbsp;000+
 |кошт адзінкі=
 |базавая мадэль= [[Cessna 170]]
 |варыянты з асобнымі артыкуламі= [[T-41 Mescalero]]
 |катэгорыя на Вікісховішчы = Cessna 172
}}
'''«Сесна-172 Скайхоўк»''' ({{lang-en|Cessna 172 Skyhawk}}) — амерыканскі лёгкі [[самалёт]]. Выпускаецца кампаніяй «Сесна». Самы масавы самалёт у гісторыі [[авіяцыя|авіяцыі]]. З [[1956]] года пабудавана звыш 43000 самалётаў у больш чым 25 мадыфікацыях. Вытворчасць была спынена ў сярэдзіне 80-х, адноўлена ў 1996 годзе з больш магутным рухавіком.

== Тэхнічныя характарыстыкі ==
* Экіпаж: 1 чалавек
* Пасажыраўмяшчальнасць: 3 пасажыры
* Даўжыня: 8,28 м
* Размах крыла: 11,0 м
* Вышыня: 2,72 м
* Плошча крыла: 16,2 м ²
* Каэфіцыент падаўжэння крыла: 7,32
* Профіль крыла: NACA 2412 (modified)
* Маса пустога: 736 кг
* Максімальная ўзлётная маса: 1112 кг
* Маса карыснай нагрузкі: 376 кг
* Рухавікі: 1 × Lycoming IO-360-L2A flat-4
* Магутнасць: 1 × 160 к.с. (120 кВт)
* Каэфіцыент лабавога супраціву пры нулявой пад'ёмнай сіле: 0,0319
* Эквівалентная плошча супраціву: 0,52 м ²

== Лётныя характарыстыкі ==
* Максімальная хуткасць: 228 км/г (141 міль/г, 123 вузлоў) на ўзроўні мора
* Максімальная дапушчальная хуткасць: 302 км/г (187 міль/г, 163 вузлоў)
* Практычная дальнасць: 1272 км (790 бр. міль, 687 міль) пры 60% магутнасці на 3040 м (10000 футаў)
* Практычная столь: 4116 м (13500 футаў)
* Хуткаўздымнасць: 3,7 м/с
* Нагрузка на крыло: 68,8 кг/м²
* Цягаўзброеннасць: 108 Вт/кг
* Аэрадынамічны якасць: 11,6

== Эксплуатацыя ва ўзброеных сілах ==
Самалёт (у тым ліку яго мадыфікацыя Cessna T-41 Mescalero) выкарыстоўваецца ў ВПС шэрагу краін у якасці навучальна-трэніровачнага самалёта.

* {{Сцягафікацыя|Аўстрыя}} — 1
* {{Сцягафікацыя|Ангола}} — 3, на 2009 год (Паводле даных «Aviation Week &amp; Space Technology»)
* {{Сцягафікацыя|Балівія}} — 3 172K
* {{Сцягафікацыя|Чылі}} — 18 R172K
* {{Сцягафікацыя|Эквадор}} — 8 172F, 1 172G
* {{Сцягафікацыя|Гватэмала}} — 6 172K
* {{Сцягафікацыя|Гандурас}} — 3
* {{Сцягафікацыя|Ірак}} — 12
* {{Сцягафікацыя|Ірландыя}} — 8 FR172H, 1 FR172K
* {{Сцягафікацыя|Ліберыя}} — 2
* {{Сцягафікацыя|Мадагаскар}} — 4 172M
* {{Сцягафікацыя|Пакістан}} — 4 172N
* {{Сцягафікацыя|Філіпіны}} — 3
* {{Сцягафікацыя|Саудаўская Аравія}} — 8 F127G, 4 F172H ,4 F172M
* {{Сцягафікацыя|Сінгапур}} — 8 172K
* {{Сцягафікацыя|Эстонія}} — 1 172R (берагавая ахова)

== Крыніцы ==
* {{cite book |title=Militair 1982 |publisher=Aviation Press Limited |location=London |first=John |last=Andrade |year=1982 |isbn=0-907898-01-7}}
* {{cite book|last=Jackson|first=Paul|title=Jane's All The World's Aircraft 2003–2004|location= Coulsdon, UK|publisher= Jane's Information Group|year= 2003|isbn=0-7106-2537-5}}

{{Самалёты Cessna}}

[[Катэгорыя:Самалёты ЗША]]
[[Катэгорыя:Самалёты Cessna]]
[[Катэгорыя:Самалёты агульнага прызначэння]]</text>
      <sha1>tomqdwzh4zmf5qiptmpm9lb3qu6id30</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аляксандр Сямёнаў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>164648</id>
    <revision>
      <id>4195369</id>
      <parentid>1636283</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T07:17:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Паўлюк Шапецька</username>
        <id>37440</id>
      </contributor>
      <comment>Выдаленая перасылка на [[Аляксандр Сяргеевіч Сямёнаў]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="406" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;{{цёзкі2|Сямёнаў}}
'''Аляксандр Сямёнаў''':&lt;/noinclude&gt;
* [[Аляксандр Сцяпанавіч Сямёнаў]] — беларускі медык. [[Заслужаны ўрач БССР]]
* [[Аляксандр Сяргеевіч Сямёнаў]] (нар. 1982) — расійскі футбаліст.
&lt;noinclude&gt;{{Спіс цёзак-цёзак}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>tbgp4v4rudcz5fss8eqwnfvnbkpt7wi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Джон Літау</title>
    <ns>0</ns>
    <id>165725</id>
    <revision>
      <id>4195140</id>
      <parentid>3421151</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:19:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4678" xml:space="preserve">{{Асоба}}
'''Джон Лі́таў''' ([[англійская мова|па-англійску]]: ''John Lettou''; XV стагоддзе) — адзін з [[Англія|англійскіх]] першадрукароў, заснавальнік друкарні ў [[горад Лондан|Лондане]].

== Паходжанне ==
Пра ранняе жыццё амаль нічога невядома. Мянушка ''Літаў'' паказвае на яго замежнае паходжанне. Пры ўмове, што Lettou — гэта старажытнаанглійская  назва [[ВКЛ|Літвы]], ён быў ураджэнцам [[Вялікае Княства Літоўскае|ВКЛ]]. У гэтым выпадку, па-беларуску яго імя гучыць як ''Ян (Іван) Літвін''. Але англійскі даследчык [[Эдвард Говард Даф]] у сваёй кніжцы ''&quot;Першадрукі&quot;'' (Early Printed Books) сцвяржае, што кнігі Джона Літаў вельмі падобныя да тых, што ў свой час надрукаваў [[Мацей Мараўскі]], які дзейнічаў у [[горад Неапаль|Неапалі]]. Аднак у іншай сваёй кніжцы ''&quot;Пачаткі кнігадрукавання ў Англіі&quot;'' (Early English printing), Даф адзначае аднолькавасць манеры друку (за выключэннем некаторых вялікіх літараў) Джона Літоў і [[Яганэс Брэмер|Яганэса Брэмера]] &quot;Булле&quot;, які ў 1478 і 1479 г. надрукаваў дзве кнігі ў [[Рым]]е.

== Дзейнасць ==
У 1480 г. распачаў сваю друкарскую дзейнасць у [[горад Лондан|Лондане]]. Першай з яго друку выйшла індульгенцыя [[Джон Кейдал|Джона Кейдала]] ўдзельнікам змагання з [[Асманская імперыя|туркамі]]. Першай кнігай, якую ён надрукаваў, была ''&quot;Quaestiones Antonii Andreae super duodecim libros metaphysicae Aristotelis&quot;'' (1480), другой — ''&quot;Thomas Wallensis super Psalterum&quot;'' (1481). Абедзьве кнігі былі выдадзены на сродкі Уільяма Уілкака, пра якога нічога невядома, акрамя таго, што ў 1487 г. ён жыў у Лондысэлі. Стыль, які ўжываў Джон Літаў, пасля быў запазычаны [[Уільям Кэкстан|Уільямам Кэкстанам]]. Акрамя гэтага, Літаў першы ў [[Каралеўства Англія|Англіі]] пачаў выкарыстоўваць напісанне тэкста ў дзве калонкі.

Трохі пазней да Літаў далучыўся [[Уільям дэ Манчлія]] (верагодна, з гораду [[Горад Мішлен|Мішлен]] у [[Бельгія|Бельгіі]]). У асноўным яны друкавалі зборнікі законаў, але невядома, ці быў гэта ўрадавы заказ. Толькі адна з вядомых пяці іх кніг (''Tenores Novelli'') мае выхадныя дадзеныя, але ніводная не мае даты выдання. Паводле калафона, друкарня размяшчалася ў Лондане, &quot;juxta ecclesiam omnium sanktorum&quot; (каля касцёла Усіх Святых), але, паколькі такіх касцёлаў было шмат, вызначыць дакладнае месца немагчыма. Пасля выдання гэтых пяці кніг імя Літаў больш не ўзгадваецца. У 1483 г. Уільям дэ Манчлія заснаваў уласную друкарню.

== Знешнія спасылкі ==
* [http://www.scribd.com/doc/2395155/A-Short-History-of-English-Printing-14761898-by-Plomer-Henry-R A Short History of EnglishPrinting, 1476-1898 by Plomer, Henry R.]
* [http://books.google.com.by/books?id=rurYHjAQ1_EC&amp;pg=PA12&amp;lpg=PA12&amp;dg=john-Lettou&amp;souirce=web&amp;ots-ahpYyXBTAo&amp;sih=cscMyWPeUVRgBeMboulyvy036w&amp;h1=be&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;resnub=8&amp;ct=result#PPA13,M1 Early English Printing By Edward Gordon Duff]

{{Бібліяінфармацыя}}
{{Ізаляваны артыкул}}

[[Катэгорыя:Асобы]]
[[Катэгорыя:Першадрукары]]
[[Катэгорыя:Друкары Англіі]]</text>
      <sha1>p8okb6khcbbwbw5ionpmsqc23syqfko</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аквітаны</title>
    <ns>0</ns>
    <id>166440</id>
    <revision>
      <id>4195122</id>
      <parentid>3872064</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:18:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6288" xml:space="preserve">{{Этнічная група|
   group     = Аквітаны {{вымер}}
 | image     = [[Выява:Народы Пірэнейскага паўвострава ў антычнасці.png|240px]]
 | caption   = &lt;div style=&quot;background-color:#fee8ab&quot;&gt;Іберскія і кельцкія народы Паўднёва-Заходняй Еўропы&lt;small&gt; 
 | poptime   = 
 | popplace  =  [[Аквітанія (гістарычная вобласць Францыі)|Аквітанія]] 
 | langs     =  аквітанская
 | rels      = [[політэізм]]
 | related   = [[васконы]], [[керэтаны]], [[сардоны]]
}}

'''Аквіта́ны''' ({{lang-la|Aquitani}}) {{вымер}} — старажытны [[іберы]]йскі народ у паўднёва-заходняй частцы [[Галія|Галіі]]. Ад наймення аквітанаў узніклі назва [[Аквітанія (рымская правінцыя)|Аквітаніі]].

==Паходжанне==
[[Антычнасць|Антычныя]] аўтары адасаблялі аквітанаў ад [[галы|галаў]] і паведамлялі, што мяжой паміж гэтымі рознымі народамі з'яўляецца [[рака Гарона]]. На поўдні натуральнай мяжой [[Аквітанія (гістарычная вобласць Францыі)|Аквітаніі]] былі [[Пірэнеі]].

Паходжанне аквітанаў даследчыкі звязваюць з носьбітамі Артэнакскай [[археалагічная культура|археалагічнай культуры]], якая ўзнікла на захадзе [[Еўропа|Еўропы]] прыкладна ў [[2400 да н. э.|2400]] г. да н. э. на аснове папярэдніх мясцовых археалагічных культур і да [[1400 да н. э.|1400]] г. да н. э. ахоплівала тэрыторыю ад Пірэнеяў і [[Атлантычны акіян|Атлантычнага акіяна]] да [[рака Рэйн|Рэйна]]. Яе &quot;спаўзанне&quot; на паўднёвы захад тлумачыцца наступам носьбітаў [[Дунайская культура|Дунайскай культуры]], продкаў [[кельты|кельтаў]]. [[Археалогія|Археолагі]] лічаць, што артэнакцы шырока ўжывалі [[лук]], а таму  іх саміх часам называюць &quot;лучнікамі&quot;. Такім чынам, аквітаны былі старажытным ахтаўтонным насельніцтвам Еўропы.

Ужо ў часы [[Рымская імперыя|Рымскай імперыі]] з'явіліся надпісы на аквітанскай мове [[лацінскі алфавіт|лацінкай]], якія дазволілі аднесці яе да [[іберская мова|іберскай моўнай сям'і]].

==Гісторыя==
У другой палове 1 тысячагоддзя да н. э. у [[Аквітанія (гістарычная вобласць Францыі)|Аквітаніі]] існавала развітая [[земляробства|земляробчая]] культура. Нягледзячы на ціск [[галы|галаў]] і [[васконы|васконаў]], аквітаны вялі актыўны [[гандаль]] з суседзямі, а таксама ўздоўж [[мора|марскога]] [[бераг|ўзбярэжжа]]. На поўначы іх гандлёвымі партнёпамі выступалі [[Венеты, кельты|венеты]]. З [[3 стагоддзе да н.э.|III]] ст. да н. э. аквітаны карысталіся [[манета]]мі. Аднак яны не мелі адзінай [[дзяржава|дзяржавы]] і падзяляліся на 17 плямён.

У [[56 да н.э.|56]] г. да н. э. Аквітанія была заваявана [[Старажытны Рым|рымлянамі]]. На яе тэрыторыі вырас шэраг буйных [[горад|гарадоў]], у тым ліку [[Тулуза]], [[Горад Бардо|Бардо]], [[Горад Пуацье|Пуацье]] і інш. Яны з'яўляліся цэнтрамі раманізацыі мясцовых жыхароў. Аднак, як паказваюць [[археалогія|археалагічныя]] раскопкі, у часы Рымскай імперыі многія тубыльцы ўсё яшчэ карысталіся роднай [[мова]]й і нават [[пісьмо|пісалі]] на ёй.

У [[418]] г. землі аквітанаў былі далучаны да [[вестготы|вестгоцкай]] дзяржавы. У [[7 стагоддзе|VII]] - [[8 стагоддзе|VIII]] стст. існавала незалежнае [[герцагства Аквітанія]]. Відавочна, у перыяд ранняга [[сярэднявечча]] адбылася далейшая раманізацыя большай часткі мясцовага насельніцтва і яго пераход да [[Аксітанская мова|мовы ''ок'']]. Астатнія аквітаны, пераважна тыя, хто жыў у перадгор'ях [[Пірэнеі|Пірэнеяў]], змяшаліся з васконамі і сталі продкамі [[баскі|баскаў]].

==Спасылкі==
*[http://www.gutenberg.org/files/28587/28587-0.txt Ammianus Marcellinus, The Roman History]
*[http://academia.edu/2332024/Les_monnaies_des_peuples_aquitains Laurent CALLEGARIN, Les monnaies des peuples aquitains]
*[http://www.archive.org/stream/lesoriginesdesaq00cast/lesoriginesdesaq00cast_djvu.txt A. CASTAING, L'AQUITAINE PRIMITIVE]
*[http://annalsofancientireland.blogspot.com/2012/01/chapter-iv-1584-1567-bc.html Annals of Ancient Ireland]

[[Катэгорыя:Дагістарычная Францыя]]
[[Катэгорыя:Старажытныя народы]]
[[Катэгорыя:Зніклыя народы Еўропы]]</text>
      <sha1>kdho7x945h7ww0crtlxcjp2c3jjmz7x</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195181</id>
      <parentid>4195122</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T18:42:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frantishak</username>
        <id>22737</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6320" xml:space="preserve">{{Этнічная група|
   group     = Аквітаны {{вымер}}
 | image     = [[Выява:Народы Пірэнейскага паўвострава ў антычнасці.png|240px]]
 | caption   = &lt;div style=&quot;background-color:#fee8ab&quot;&gt;Іберскія і кельцкія народы Паўднёва-Заходняй Еўропы&lt;small&gt; 
 | poptime   = 
 | popplace  =  [[Аквітанія (гістарычная вобласць Францыі)|Аквітанія]] 
 | langs     =  аквітанская
 | rels      = [[політэізм]]
 | related   = [[васконы]], [[керэтаны]], [[сардоны]]
}}

'''Аквіта́ны''' ({{lang-la|Aquitani}}) {{вымер}} — старажытны [[іберы]]йскі народ у паўднёва-заходняй частцы [[Галія|Галіі]]. Ад наймення аквітанаў узніклі назва [[Аквітанія (рымская правінцыя)|Аквітаніі]].

==Паходжанне==
[[Антычнасць|Антычныя]] аўтары адасаблялі аквітанаў ад [[галы|галаў]] і паведамлялі, што мяжой паміж гэтымі рознымі народамі з'яўляецца [[рака Гарона]]. На поўдні натуральнай мяжой [[Аквітанія (гістарычная вобласць Францыі)|Аквітаніі]] былі [[Пірэнеі]].

Паходжанне аквітанаў даследчыкі звязваюць з носьбітамі Артэнакскай [[археалагічная культура|археалагічнай культуры]], якая ўзнікла на захадзе [[Еўропа|Еўропы]] прыкладна ў [[2400 да н. э.|2400]] г. да н. э. на аснове папярэдніх мясцовых археалагічных культур і да [[1400 да н. э.|1400]] г. да н. э. ахоплівала тэрыторыю ад Пірэнеяў і [[Атлантычны акіян|Атлантычнага акіяна]] да [[рака Рэйн|Рэйна]]. Яе &quot;спаўзанне&quot; на паўднёвы захад тлумачыцца наступам носьбітаў [[Культура лінейна-стужкавай керамікі|Дунайскай культуры]], продкаў [[кельты|кельтаў]]. [[Археалогія|Археолагі]] лічаць, што артэнакцы шырока ўжывалі [[лук]], а таму  іх саміх часам называюць &quot;лучнікамі&quot;. Такім чынам, аквітаны былі старажытным ахтаўтонным насельніцтвам Еўропы.

Ужо ў часы [[Рымская імперыя|Рымскай імперыі]] з'явіліся надпісы на аквітанскай мове [[лацінскі алфавіт|лацінкай]], якія дазволілі аднесці яе да [[іберская мова|іберскай моўнай сям'і]].

==Гісторыя==
У другой палове 1 тысячагоддзя да н. э. у [[Аквітанія (гістарычная вобласць Францыі)|Аквітаніі]] існавала развітая [[земляробства|земляробчая]] культура. Нягледзячы на ціск [[галы|галаў]] і [[васконы|васконаў]], аквітаны вялі актыўны [[гандаль]] з суседзямі, а таксама ўздоўж [[мора|марскога]] [[бераг|ўзбярэжжа]]. На поўначы іх гандлёвымі партнёпамі выступалі [[Венеты, кельты|венеты]]. З [[3 стагоддзе да н.э.|III]] ст. да н. э. аквітаны карысталіся [[манета]]мі. Аднак яны не мелі адзінай [[дзяржава|дзяржавы]] і падзяляліся на 17 плямён.

У [[56 да н.э.|56]] г. да н. э. Аквітанія была заваявана [[Старажытны Рым|рымлянамі]]. На яе тэрыторыі вырас шэраг буйных [[горад|гарадоў]], у тым ліку [[Тулуза]], [[Горад Бардо|Бардо]], [[Горад Пуацье|Пуацье]] і інш. Яны з'яўляліся цэнтрамі раманізацыі мясцовых жыхароў. Аднак, як паказваюць [[археалогія|археалагічныя]] раскопкі, у часы Рымскай імперыі многія тубыльцы ўсё яшчэ карысталіся роднай [[мова]]й і нават [[пісьмо|пісалі]] на ёй.

У [[418]] г. землі аквітанаў былі далучаны да [[вестготы|вестгоцкай]] дзяржавы. У [[7 стагоддзе|VII]] - [[8 стагоддзе|VIII]] стст. існавала незалежнае [[герцагства Аквітанія]]. Відавочна, у перыяд ранняга [[сярэднявечча]] адбылася далейшая раманізацыя большай часткі мясцовага насельніцтва і яго пераход да [[Аксітанская мова|мовы ''ок'']]. Астатнія аквітаны, пераважна тыя, хто жыў у перадгор'ях [[Пірэнеі|Пірэнеяў]], змяшаліся з васконамі і сталі продкамі [[баскі|баскаў]].

==Спасылкі==
*[http://www.gutenberg.org/files/28587/28587-0.txt Ammianus Marcellinus, The Roman History]
*[http://academia.edu/2332024/Les_monnaies_des_peuples_aquitains Laurent CALLEGARIN, Les monnaies des peuples aquitains]
*[http://www.archive.org/stream/lesoriginesdesaq00cast/lesoriginesdesaq00cast_djvu.txt A. CASTAING, L'AQUITAINE PRIMITIVE]
*[http://annalsofancientireland.blogspot.com/2012/01/chapter-iv-1584-1567-bc.html Annals of Ancient Ireland]

[[Катэгорыя:Дагістарычная Францыя]]
[[Катэгорыя:Старажытныя народы]]
[[Катэгорыя:Зніклыя народы Еўропы]]</text>
      <sha1>o9y7womzd95pwy83bby2yv24e5vw94u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сэмюэл Абрахам Гаўдсміт</title>
    <ns>0</ns>
    <id>168209</id>
    <revision>
      <id>4195022</id>
      <parentid>4170151</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:03:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5867" xml:space="preserve">{{Вучоны
 | Імя                  = Сэмюэл Абрахам Гаўдсміт
 | Арыгінал імя       = Samuel Abraham Goudsmit
 | Выява                 = 
 | Шырыня               =
 | Апісанне выявы              = 
 | Грамадзянства          =
 | Навуковая сфера        = [[Тэарэтычная фізіка]]
 | Месца працы         = * [[Мічыганскі ўніверсітэт]]
* [[Паўночна-заходні ўніверсітэт]]
* [[Брукхейвенская нацыянальная лабараторыя]]
* [[Універсітэт Невады]]
 | Альма-матэр          = 
 | Навуковы кіраўнік = [[Паўль Эрэнфест]]
 | Знакамітыя вучні   = [[Роберт Фокс Бэчэр|Роберт Бэчэр]]
 | Вядомы як         = адзін з аўтараў паняцця [[Спін, фізіка|спіна]], кіраўнік [[Місія «Алсас»|місіі «Алсас»]]
 | Узнагароды і прэміі     =  [[Нацыянальны навуковы медаль ЗША]]&amp;nbsp;([[1977]]){{Прэзідэнцкі медаль Свабоды}}
 | Сайт                 =
}}
'''Сэмюэл Абрахам Гаўдсміт''' ({{lang-en|Samuel Abraham Goudsmit}}; {{ДН|11|7|1902}}, [[Гаага]] — {{ДС|4|12|1978}}, Рына, [[штат Невада]]) — [[ЗША|амерыканскі]] [[фізік]]-тэарэтык галандскага паходжання. Член [[Нацыянальная акадэмія навук ЗША|Нацыянальнай акадэміі навук ЗША]] (1947).

Навуковыя працы прысвечаны [[квантавая механіка|квантавай механіцы]], атамнай і [[ядзерная фізіка|ядзернай фізіцы]], пытанням [[спектраскапія|спектраскапіі]]. Найбольшую вядомасць набыў дзякуючы адкрыццю [[спін]]а [[электрон]]а, здзейсненага сумесна з Джорджам Уленбекам. На працягу многіх гадоў з'яўляўся рэдактарам часопісаў [[Амерыканскае фізічнае таварыства|Амерыканскага фізічнага таварыства]].

Вучыўся ў [[Лейдэнскі ўніверсітэт|Лейдэнскім]] і [[Амстэрдамскі ўніверсітэт|Амстэрдамскім універсітэце]]. З 1927 года выкладаў у [[Мічыганскі ўніверсітэт|Мічыганскім універсітэце]] (у 1932—1946 гг. прафесар). У 1941—1944 гг. працаваў у [[Масачусецкі тэхналагічны інстытут|Масачусецкім тэхналагічным інстытуце]]. У 1946—1948 гг. прафесар універсітэта Нортуэстэрн. З 1948 года працаваў у [[Брукхейвенская нацыянальная лабараторыя|Нацыянальнай лабараторыі]] ў Брукхейвене. У 1925 годзе сумесна з Дж. Ю. Уленбекам прыйшоў да ўяўлення аб спіне электрона.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{артыкул | аўтар= R. K. Adair, G. L. Trigg, G. L. Wells. | загаловак= Samuel A. Goudsmit (1902-1978) | спасылка=http://prl.aps.org/abstract/PRL/v42/i1/p1_1 | выданне= [[Physical Review Letters]] | год= 1979 |нумар= 1 |volume= 42 | pages= 1—2 | isbn= }}
* {{артыкул | аўтар= R. K. Adair. | загаловак= Essay: Physical Review Letters; Sam Goudsmit’s Vision | спасылка=http://prl.aps.org/abstract/PRL/v100/i2/e020001 | выданне= [[Physical Review Letters]] | год= 2008 |нумар= 2 |volume= 100 | pages= 020001 | isbn= }}
* {{артыкул | аўтар= B. Bederson. | загаловак= Essay: Samuel Abraham Goudsmit (1902–1978) | спасылка=http://prl.aps.org/edannounce/PhysRevLett.101.010002 | выданне= [[Physical Review Letters]] | год= 2008 |нумар= |volume= 101 | pages= 010002 | isbn= }}
* {{артыкул | аўтар= B. Bederson. | загаловак= Samuel Abraham Goudsmit (1902-1978) | спасылка=http://books.nap.edu/html/biomems/sgoudsmit.pdf | выданне= Biographical Memoirs of National Academy of Sciences | год= 2008 |том= | pages= 1—29 | isbn= }}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:Samuel Abraham Goudsmit}}
* {{cite web|author=|datepublished=|url=http://www.aip.org/history/nbl/collections/goudsmit/|title=Samuel A. Goudsmit Papers, 1921–1979|lang=en|work=American Institute of Physics Archive|accessdate=2011-11-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120112054658/http://www.aip.org/history/nbl/collections/goudsmit/|archivedate=12 студзеня 2012|deadurl=yes}}

{{DEFAULTSORT:Гаўдсміт}}
[[Катэгорыя:Фізікі ЗША]]
[[Катэгорыя:Фізікі Нідэрландаў]]
[[Катэгорыя:Узнагароджаныя Нацыянальным медалём навукі ЗША]]
[[Катэгорыя:Фізікі XX стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Члены і члены-карэспандэнты Нацыянальнай акадэміі навук ЗША]]
[[Катэгорыя:Кавалеры ордэна Брытанскай імперыі]]
[[Катэгорыя:Узнагароджаныя медалём імя Макса Планка]]
[[Катэгорыя:Узнагароджаныя медалём Комптана]]
[[Катэгорыя:Мемуарысты Нідэрландаў]]</text>
      <sha1>phtjzfm8eqlaxvosi3uhx3hu54m344h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Альфрэд Гетнер</title>
    <ns>0</ns>
    <id>171569</id>
    <revision>
      <id>4195100</id>
      <parentid>3617422</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:16:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Навуковая кар'ера */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2592" xml:space="preserve">{{цёзкі2|Гетнер}}
'''Альфрэд Гетнер''' ({{lang-de|Alfred Hettner}}; {{ДН|6|8|1859}}, {{МН|Дрэздэн||Горад Дрэздэн}} — {{ДС|31|8|1941}}, {{МС|Гайдэльберг||Горад Гайдэльберг}}) — нямецкі географ, асноўны тэарэтык і заснавальнік харалагічнай навуковай школы.

== Навуковая кар'ера ==
Альфрэд Гетнер нарадзіўся ў сям'і вядомага дрэздэнскага літаратуразнаўца і мастацтвазнаўца Германам Гетнера. У 1882-84 і 1888-90 падарожнічаў па Паўднёвай Амерыцы, па вяртанні ў Нямеччыну апублікаваў справаздачы аб гэтых экспедыцыях, якія прыцягнулі да маладога навукоўца ўвагу навуковай супольнасці. Інтарэсы Гетнера былі разнастайныя — ад [[геамарфалогія|геамарфалогіі]] і [[кліматалогія|кліматалогіі]] да сацыяльна-эканамічнай геаграфіі і картаграфіі.

У 1894-99 Гетнер быў [[прафесар]]ам [[Лейпцыгскі ўніверсітэт|Лейпцыгскага ўніверсітэта]], у 1899—1928 выкладаў у Гайдэльбергскім універсітэце. У 1895 ім быў заснаваны часопіс «Geographische Zeitschrift», галоўным рэдактарам якога ён быў на працягу сарака гадоў. У 1920-31 гадах Гетнер узначальваў Гайдэльбергскае аддзяленне Нямецкага каланіяльнага таварыства, арганізацыі, якая займалася вывучэннем пытанняў, звязаных з германскімі калоніямі.

== Асноўныя працы ==
* ''Die Einheit der Geographic in Wissenschaft und Unterricht'' (1919)
* ''Methodische Zeit- und Streitfragen'' в ''Geographische Zeitschrift'', Bd. 29 (1923)
* Геаграфія, яё гісторыя, сутнасць і метады (''Die Geographie, ihre Geschichte, ihr Wesen und ihre Methoden''), 1927
* ''Vergleichende Landerkunde'' (Bd 1—4, 1933—35)
* ''Gesetzma6igkeit und Zufall in der Geographie'' (1935)

{{DEFAULTSORT:Гетнер}}
[[Катэгорыя:Географы Германіі]]</text>
      <sha1>4lu3cstbpm3go86eq4v0wbz7112txub</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Анатоль Якаўлевіч Міцянін</title>
    <ns>0</ns>
    <id>180334</id>
    <revision>
      <id>4195000</id>
      <parentid>3262091</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:02:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6955" xml:space="preserve">{{Архітэктар
|выява                    = Міцянін.JPG
|памер                    = 
|подпіс                   = А. Я. Міцянін падчас абароны дысертацыі ў [[Беларускі нацыянальны тэхнічны ўніверсітэт|Палітэхнічным інстытуце]]. 1954
|імя                      =
|арыгінальнае імя         =
|грамадзянства            =
|дата нараджэння          = 27.11.1918
|месца нараджэння         =  
|дата смерці              =8.6.1992
|месца смерці             = 
|працаваў у гарадах       =
|стыль                    =
|найважнейшыя пабудовы    =
|горадабудаўнічыя праекты = 
|рэстаўрацыя помнікаў     = 
|нерэалізаваныя праекты   = 
|навуковыя працы          = даследчык [[Мірскі замак|Мірскага замка]]
|узнагароды               = 
|вікісховішча             = 
}}
{{Цёзкі2|Міцянін}}
'''Анатоль Якаўлевіч Міцянін''' ({{lang-ru|Анатолий Яковлевич Митянин}}, {{ДН|27|11|1918}}, станіца Каменская, цяпер г. [[Каменск-Шахцінскі]], {{МН|Растоўская вобласць|ў Растоўскай вобласці|}} — {{ДС|8|6|1992}}) — беларускі савецкі архітэктар, даследчык [[Мірскі замак|Мірскага замка]].

== Біяграфія ==
Нарадзіўся ў сям'і інжынера-пуцявіка Якава Васільевіча Міцяніна і хатняй гаспадыні Яўгеніі Васільеўны. Бацька Якаў Васільевіч — унтэр-афіцэр царскай арміі, які перайшоў у [[Чырвоная Армія|Чырвоную армію]] толькі ў [[1922]] годзе. Скончыўшы 10 класаў школы ў горадзе [[горад Грозны|Грозным]], у [[1937]] годзе паступіў на архітэктурнае аддзяленне [[Азербайджанскі індустрыяльны інстытут|Азербайджанскага індустрыяльнага інстытута]].

Добраахвотнікам пайшоў на фронт. У студзені [[1942]] годзе яго накіравалі ў артылерыйскае вучылішча [[горад Тбілісі|г. Тбілісі]], дзе пасля паўгадавога навучання накіраваны на фронт дзе камандаваў батарэяй, затым узводам на [[Цэнтральны фронт|Цэнтральным фронце]]. Пад [[горад Курск|Курскам]] трапіў у акружэнне, затым у палон. Цудам перажыў расстрэл: прыйшоў у сябе пад трупамі ў яме, здолеў выбрацца і знайсці партызан. Пасля ўз'яднання з дзеючай арміяй ўдзельнічаў у [[Бітва пад Прохараўкай|бітве пад Прохараўкай]]. Атрымаў званне капітана. У чэрвене [[1943]] года А. Я. Міцянін быў пераведзены на [[Варонежскі фронт]], у маі [[1944]] года камандаваў батарэяй [[3-і Беларускага фронту|3-га Беларускага фронту]], дзе быў паранены, застаўся без правай нагі.

Пасля заканчэння інстытута ў [[1947]] годзе пераехаў з [[Горад Баку|Баку]] ў [[Горад Мінск|Мінск]]. У [[1951]] годзе паступіў у аспірантуру, тэма дысертацыі — Мірскі замак. У пачатку 1950-х гадоў А. Я. Міцянін прыступіў да абмерах і апісанню Мірскага замка, дзе яшчэ пражывалі застаўшыяся без прытулку жыхары [[гарадскі пасёлак Мір|Міра]].

Вылучыў і прааналізаваў усе асаблівасці архітэктуры замка пасля перабудоў, зробленых у 1930-я гады князем [[Міхаіл Мікалаевіч Святаполк-Мірскі|Міхаілам Святаполк-Мірскім]], выявіў бровар, які быў зроблены яшчэ пры [[род Радзівілаў|Радзівілах]]. Зафіксаваў выгляд замка і яго стан на [[1953]] год.

У [[1954]] годзе абараніў дысертацыю і адным з першых у Беларусі атрымаў ступень кандыдата навук па архітэктуры. Пасля працаваў у [[Акадэмія навук БССР|Акадэміі навук БССР]], з [[1957]] года — загадчыкам сектара гісторыі архітэктуры ў Акадэміі навук БССР. З [[1961]] года працаваў дацэнтам кафедры начартальнай геаметрыі і інжынернай графікі ў [[Беларускі нацыянальны тэхнічны ўніверсітэт|Політэхнічным інстытуце]]. У [[1966]] годзе стаў дэканам архітэктурнага факультета [[Брэсцкі дзяржаўны тэхнічны ўніверсітэт|Брэсцкага інжынерна-будаўнічага інстытутытута]].

== Навуковыя працы ==
Напісаў манаграфіі «''Мірскі замак''» і «''Абарончыя збудаванні Беларусі''», кіраўнік падручнікаў па архітэктуры Беларусі XIII—XVІ стагоддзяў, артыкулы па архітэктуры старажытнага Полацка (1961) і іншыя, апублікаваныя ў зборніку навуковых прац Інстытута архітэктуры і будаўніцтва і «Вестках Акадэміі навук», працу «''Да пытання аб драўляным замкавым будаўніцтве Беларусі''» (у суаўтарстве з Н. М. Вараксіным).

{{DEFAULTSORT:Міцянін, Анатоль Якаўлевіч}}
[[Катэгорыя:Архітэктары Беларусі]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі Брэсцкага дзяржаўнага тэхнічнага ўніверсітэта]]</text>
      <sha1>a1qqslqv3g8m36bl5sysgw76rv7vxmm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уладзімір Міхеевіч Велічэнка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>183694</id>
    <revision>
      <id>4195252</id>
      <parentid>4061571</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T20:42:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Чаховіч Уладзіслаў</username>
        <id>4656</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4564" xml:space="preserve">{{Навуковец 
 |Імя                  = Уладзімір Міхеевіч Велічэнка
 |Арыгінал імя         = 
 |Фота                 = 
 |Грамадзянства        = 
 |Навуковая сфера      = [[медыцына]], [[хірургія]]
 |Месца працы          = 
 |Навуковая ступень    = {{Навуковая ступень|доктар|медыцынскіх навук}}
 |Навуковае званне     = {{Навуковае званне||0}}
 |Альма-матэр          = 
 |Навуковы кіраўнік    = 
 |Знакамітыя вучні     = 
 |Вядомы як            = 
 |Узнагароды і прэміі  = 
 |Роспіс               = 
 |Шырыня роспісу       = 
 |Сайт                 = 
 |Вікікрыніцы             = 
}}
'''Уладзімір Міхеевіч Велічэнка''' ({{ДН|27|4|1916}}, г. [[Горад Віцебск|Віцебск]] — {{ДС|||2000}}) — беларускі хірург. [[Доктар медыцынскіх навук]], [[прафесар]] (1965). [[Заслужаны дзеяч навукі БССР]] (1974)&lt;ref name=&quot;БС&quot;&gt;{{кніга
|аўтар          = 
|частка         = Величенко Владимир Михеевич
|загаловак      = Биографический справочник
|арыгінал       = 
|спасылка       = 
|адказны        = 
|выданне        = 
|месца          = Мн.
|выдавецтва     = «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки
|год            = 1982
|том            = 5
|старонкі       = 109
|старонак       = 737
|серыя          = 
|isbn           = 
|тыраж          = 
}}&lt;/ref&gt;. Удзельнік [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]]&lt;ref name=&quot;ВУМ&quot;&gt;[http://vlib.by/pridvinie/index.php/mtree-lib/vydatnyya-i-znakamityya-lyudzi/velichenka-uladzimir-mikheevich Велічэнка Уладзімір Міхеевіч]{{Недаступная спасылка}}&lt;/ref&gt;.

== Біяграфія ==

Скончыў [[Віцебскі дзяржаўны медыцынскі ўніверсітэт|Віцебскі медыцынскі інстытут]] у 1940 годзе&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;. Пасля вайны працаваў загадчыкам раённага аддзела аховы здароўя, галоўным урачом Віцебскага абласнога анкалагічнага дыспансера&lt;ref name=&quot;ВУМ&quot;/&gt;. З 1949 года ў Віцебскім медыцынскім інстытуце, з 1963 загадчык кафедры агульнай хірургіі&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;.

== Навуковая дзейнасць ==

Аўтар 100 навуковых прац, у т. л. 3 манаграфій&lt;ref name=&quot;ВУМ&quot;/&gt;. Работы па ілеапластыцы дэфектаў тоўстай і прамой кішак, фізіялогіі і паталогіі органаў стрававання&lt;ref name=&quot;БС&quot;/&gt;.

=== Бібліяграфія ===

* Замещение дефектов толстой и прямой кишок илеотрансплантантом. — Мн., 1967
* Острый панкреатит в эксперименте и клинике. — Мн., 1971
* Обширные резекции кишечника. — Мн., 1974 (совм. с [[Іосіф Мікіціч Сіпараў|И. Н. Сипаровым]])

{{зноскі}}

== Літаратура ==

* Велічэнка Уладзімір Міхеевіч // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. / рэдкал.: Г. П. Пашкоў [і інш.]. — Мн., 1997. — Т. 4. — С. 69.
* Велічэнка Уладзімір Міхеевіч // Памяць: гісторыка-дакументальная хроніка Віцебска : у 2 кн. / рэдкал.: Г. П. Пашкоў [і інш.]; склад. А. І. Мацяюн; маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн., 2003. — Кн. 2. — С. 524.

{{DEFAULTSORT:Велічэнка, Уладзімір Міхеевіч}}
[[Катэгорыя:Заслужаныя дзеячы навукі Беларускай ССР]]
[[Катэгорыя:Хірургі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Удзельнікі Вялікай Айчыннай вайны]]</text>
      <sha1>os22qchrbevmkkvi02aneq0a1t2cuak</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Міхал Крыспін Паўлікоўскі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>184851</id>
    <revision>
      <id>4195020</id>
      <parentid>4123709</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:03:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7182" xml:space="preserve">{{Пісьменнік}}
{{цёзкі2|Паўлікоўскі}}
'''Міхал Крыспін Паўлікоўскі''' ({{ДН|||1893}} — {{ДС|||1972}}) — польскі {{празаік|Польшчы|XX стагоддзя|}}, {{журналіст|Польшчы|XX стагоддзя|}} і [[мемуарыст]]. Адносіўся да палітычнай групоўкі [[віленскія кансерватары|«віленскіх кансерватараў»]]. Атрымаў празванне «храніст [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]».

== Біяграфія ==
Паходзіў з каталіцкага сярэднезаможнага шляхецкага роду [[Род Паўлікоўскіх|Паўлікоўскіх]], які ў XVIII ст. меў маёнткі ў Менскім ваяводстве. Яго бацька Казімір быў адвакатам, старшынёй Крэдытнага таварыства ў [[Мінск]]у. Стрыечны брат [[Юзаф Мацкевіч|Юзафа Мацкевіча]]&lt;ref&gt;''Юрэвіч Л.'' Мэмуары… С. 22.&lt;/ref&gt;.

Скончыў [[Мінская губернская гімназія|Мінскую гімназію]] (1913). У 1913—1917 гадах вучыўся на юрыста ў Пецярбургу.

Пасля заняцця Мінска польскімі войскамі ў 1919 годзе некаторы час быў сакратаром у камендатуры горада і супрацоўнікам [[Грамадзянскае ўпраўленне Усходніх зямель|Грамадзянскага ўпраўленне Усходніх зямель]]. У 1920 годзе служыў у якасці добраахвотніка ў 19-й лётнай зскадры, адкуль быў звольнены па хваробе. Вярнуўся да чыноўніцкай працы, на гэты раз у [[Брэст|Брэсце]]. У 1923 годзе скончыў юрыдычны факультэт [[Варшаўскі ўніверсітэт|Варшаўскага ўніверсітэта]].

Восенню 1924 года перабраўся ў [[Вільнюс|Вільню]], дзе працаваў у ваяводскім урадзе.

Карэспандэнт віленскай газеты [[Słowo (1922)|«Słowo»]] — галоўнай газеты [[віленскія кансерватары|«віленскіх кансерватараў»]].

Быў заўзятым паляўнічым, доўгі час быў сакратаром, а потым віцэ-прэзідэнтам Паляўнічага таварыства Усходніх зямель і Паляўнічага таварыства Віленскага ваяводства, а ў 1934 увайшоў у склад кіраўніцтва Польскага саюза паляўнічых таварыстваў.

З 1938 года працаваў у [[Торунь|Торуні]], дзе кіраваў адным з аддзелаў у ваяводскім урадзе. Пасля пачатку Другой сусветнай вайны разам з іншымі супрацоўнікамі быў эвакуіраваны да [[Дубна (Украіна)|Дубна]]. На кароткі час быў арыштаваны савецкімі ўладамі. Пасля вызвалення накіраваўся ў Вільню і там супрацоўнічаў з «Gazeta Codzienna» Юзафа Мацкевіча. У маі 1940 года перабраўся ў [[Швецыя|Швецыю]], дзе чакаў на французскую візу, але быў змушаны застацца, паколькі [[Францыя]] была акупіравана нацысцкімі войскамі. У Швецыі пачаў выдаваць «Wiadomości Polskie». У 1943 годзе ўжо ў [[Лондан]]е, як супрацоўнік Міністэрства адбудовы і публічнай адміністрацыі.

У 1949 годзе пераязджае ў ЗША, дзе выкладае польскую і рускую мову ва [[Універсітэт Берклі|Універсітэце Берклі]]. У 1962 годзе выходзіць на пенсію.

У 1966 годзе адзначаны за сваю літаратурную актыўнасць узнагародай Саюза польскіх пісьменнікаў на чужыне.

Памёр у 1972 годзе падчас адпачынку на [[Гавайскія астравы|Гавайскіх астравах]], дзе і быў пахаваны.

Аўтар кніг «Sumienie Polski: rzecz o Wilnie i kraju wileńskim» (Лондан, 1946), «Dwa światy» (Лондан, 1952), «Dzieciństwo i młodość Tadeusza Irteńskiego» (Лондан, 1959)&lt;ref&gt;''Юрэвіч Л.'' Мэмуары… С. 87.&lt;/ref&gt;.

У сваіх успамінах Паўлікоўскі піша: ''«Маёнтак быў, як правіла, прыхільны да беларушчыны. З селянінам размаўлялі па-беларуску. Правільная і беглая беларуская гаворка была як бы своеасаблівым стылем. Заахвочванне [[беларуская мова|беларускай мовы]], фальклору і звычаю і клопат пра іх лічыліся адзіным плённым, і прытым легальным, спосабам змагання з [[русіфікацыя]]й»''&lt;ref&gt;''Pawlikowski, M.K.'' Mińszczyzna… С. 301.&lt;/ref&gt;. Успаміны Паўлікоўскага былі не толькі заўважаны, але і неадназначна ацэнены беларускай эміграцыяй. Так, [[Вітаўт Тумаш]] пісаў [[Юрка Віцьбіч|Юрку Віцьбічу]], што там ''«народу беларускага, сялянства наагул няма, ён'' [Паўлікоўскі] ''яго быццам і ня бачыў… апісвае толькі польскія маёнткі ды менскія публічныя дамы»''&lt;ref&gt;''Юрэвіч Л.'' Мэмуары… С. 24—25.&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* ''Pawlikowski, M.K.'' Mińszczyzna, Pamiętnik Wileński / M.K. Pawlikowski; Polska Fundacja Kulturalna. — Londyn, 1972.
* ''Mackiewicz, J.'' Michał K. Pawlikowski // Wiadomości. № 34 (1377), 1972.
* ''Юрэвіч, Л.'' Мэмуары на эміграцыі: крыніцазнаўчае дасьледаваньне. ― Мінск, 2005.

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Паўлікоўскі Міхал Крыспін}}
[[Катэгорыя:Польскамоўныя пісьменнікі]]
[[Катэгорыя:Віленскія кансерватары]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Бярэзінскім раёне]]</text>
      <sha1>hji1q32edobdwbntclqhlx5iwpf2qzg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тэадор Львовіч Перэльман</title>
    <ns>0</ns>
    <id>185433</id>
    <revision>
      <id>4195101</id>
      <parentid>3706290</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:16:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3450" xml:space="preserve">{{Навуковец 
 |Імя                  = Тэадор Львовiч Перэльман
 |Арыгінал імя         = 
 |Фота                 = 
 |Шырыня               = 
 |Месца нараджэння     = {{МН|Мінск}}
 |Грамадзянства        = 
 |Навуковая сфера      = [[фізіка]]
 |Месца працы          = Інстытут цепла- і масаабмену АН БССР, БДУ
 |Навуковая ступень    = {{Навуковая ступень|доктар|фізіка-матэматычных навук}}
 |Навуковае званне     = {{Навуковае званне||0}}
 |Альма-матэр          = [[БДУ]]
 |Навуковы кіраўнік    = 
 |Знакамітыя вучні     = 
 |Вядомы як            = 
 |Вядомая як           = 
 |Узнагароды і прэміі  = {{{!}} style=&quot;background:transparent&quot;
{{!}} 
{{!}}}
{{{!}} style=&quot;background:transparent&quot;
{{!}} 
{{!}}-
{{!}} 
{{!}}}
 |Роспіс               = 
 |Шырыня роспісу       = 
 |Сайт                 = 
 |Вікікрыніцы           = 
}}
{{Цёзкі2|Перэльман}}
'''Тэадор Львовiч Перэльман''' ({{ДН|30|9|1933}}, [[Мінск]] — {{ДС|12|10|1974}}) — беларускі [[фізік]]. [[Доктар фізіка-матэматычных навук]], [[прафесар]].

== Біяграфія ==
Скончыў [[БДУ|Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]] (1957). З 1957 г. у Інстытуце цепла- і масаабмену [[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі|АН БССР]] (з 1967 г. загадчык лабараторыі), адначасова выкладаў у БДУ.

Навуковыя працы па [[Матэматычная фізіка|матэматычнай фізіцы]], тэорыі цеплаправоднасці, цеплафізіцы, [[Статыстычная фізіка|статыстычнай фізіцы]]. Распрацаваў (разам з [[Аляксей Васільевіч Лыкаў|А. В. Лыкавым]]) тэарэтычныя асновы спалучаных задач цеплаабмену пры знешнім абцяканні цел і метады іх рашэння. Даследаваў асаблівасці працэсаў пераносу пры сублімацыі цвёрдых цел у [[вакуум]].

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{кніга|загаловак=Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 12: Палікрат — Праметэй|адказны=Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=2001|том=11|старонкі=325|старонак=560|isbn=985-11-0198-2 (Т. 11)|тыраж=10&amp;nbsp;000}}
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Перэльман Тэадор Львовіч}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Мінску]]
[[Катэгорыя:Дактары фізіка-матэматычных навук]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі БДУ]]
[[Катэгорыя:Фізікі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Супрацоўнікі Інстытута цепла- і масаабмену імя А. В. Лыкава НАНБ]]</text>
      <sha1>cu5m4bdm4g0zotgtaezglpdywuixt6r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аркадзь Апанасавіч Тоўсцік</title>
    <ns>0</ns>
    <id>186210</id>
    <revision>
      <id>4195023</id>
      <parentid>4188615</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:03:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4360" xml:space="preserve">{{Цёзкі2|Тоўсцік}}
{{Асоба}}
'''Аркадзь Апанасавіч Тоўсцік''' ({{ДН|15|11|1925}}, в. [[Чыкілі]], {{МН|Глускі раён|у Глускім раёне|}}, [[Бабруйская акруга]] — {{ДС|1|03|2009}}) — беларускі [[журналіст]], [[грамадскі дзеяч]]. Заслужаны работнік культуры БССР (1979).

== Біяграфія ==
Брат беларускага эканаміста [[Мікалай Апанасавіч Тоўсцік|Мікалая Тоўсціка]]. Вучыўся ў [[Гарадскі пасёлак Глуск|Глускай]] СШ № 2. Скончыў літаратурны факультэт [[Бабруйскі настаўніцкі інстытут|Бабруйскага дзяржаўнага настаўніцкага інстытута]] (1954), [[Мінскі педагагічны інстытут]] (1957).

У [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікую Айчынную вайну]] прымаў удзел у [[Партызанскі рух у Беларусі|партызанскім руху]]. Пасля вызвалення раёна ад нацысцкіх захопнікаў прызваны ў армію, удзельнічаў у барацьбе супраць бандытызма на тэрыторыі [[Заходняя Беларусь|Заходняй Беларусі]].

З 1950 года працаваў інструктарам Бабруйскага абкама ЛКСМБ, першым сакратаром Чырвонаслабадскога РК ЛКСМБ, адказным арганізатарам ЦК ЛКСМБ. У 1953—1960 гадах — загадчык аддзела, намеснік рэдактара газеты «[[Чырвоная змена]]». З 1960 года — на партыйнай рабоце: інструктар аддзела прапаганды і агітацыі, загадчык сектара друку, выдавецтваў і паліграфіі, намеснік загадчыка аддзела прапаганды і агітацыі ЦК Кампартыі Беларусі. У 1973—1986 гадах працаваў рэдактарам газеты «[[Звязда (1917)|Звязда]]».

Член ЦК КПБ у 1976—1990 гадах, дэпутат [[Вярхоўны Савет БССР|Вярхоўнага Савета БССР]] 9-га, 10-га і 11-га скліканняў. У 1973—1987 гадах — старшыня праўлення Саюза журналістаў БССР. Удзельнічаў у рабоце 29 сесіі [[Генеральная Асамблея ААН|Генеральнай Асамблеі Арганізацыі Аб’яднаных Нацый]] (1974).

З 1987 года на пенсіі. Працаваў у Беларускім фондзе культуры, займаўся пытаннямі вяртання ў краіну беларускіх нацыянальных каштоўнасцей, якія ў розныя часы былі вывезены з Беларусі.

== Узнагароды ==
Мае шматлікія дзяржаўныя ўзнагароды, два медалі імя Юліуса Фучыка Міжнароднай арганізацыі журналістаў.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|том=18-1|старонкі=462}}

{{DEFAULTSORT:Тоўсцік Аркадзь Апанасавіч}}
[[Катэгорыя:Галоўныя рэдактары газеты «Звязда»]]
[[Катэгорыя:Партызаны Вялікай Айчыннай вайны]]
[[Катэгорыя:Дэпутаты Вярхоўнага Савета БССР 9-га склікання]]
[[Катэгорыя:Дэпутаты Вярхоўнага Савета БССР 10-га склікання]]
[[Катэгорыя:Дэпутаты Вярхоўнага Савета БССР 11-га склікання]]
[[Катэгорыя:Члены ЦК КПБ]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі БДПУ імя Максіма Танка]]
[[Катэгорыя:Заслужаныя работнікі культуры Беларускай ССР]]</text>
      <sha1>auqs5p8f7knz15zsztco9t1eu1mjmzb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Анастасія Анатолеўна Гулак</title>
    <ns>0</ns>
    <id>187568</id>
    <revision>
      <id>4194951</id>
      <parentid>3634866</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:49:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4127" xml:space="preserve">{{навуковец}}
{{Цёзкі2|Гулак}}
'''Анастасія Анатолеўна Гулак''' (нар. {{ДН|25|01|1967}}, {{МН|Пінск}}, [[Беларусь]]) — беларускі [[фалькларыст]], [[педагог]]. [[Кандыдат філалагічных навук]] (2011).

== Біяграфія ==
Скончыла [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]] (1989) па спецыяльнасці «беларуская і руская мовы і літаратура», аспірантуру [[Інстытут мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя Кандрата Крапівы НАН Беларусі|Інстытута мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя Кандрата Крапівы Нацыянальнай Акадэміі навук Беларусі]] (2002) па спецыяльнасці «фалькларыстыка».

У 2011 годзе абараніла кандыдацкую дысертацыю «Міфалагічны кірунак у беларускай фалькларыстыцы другой палавіны XIX ст.».

Выкладае беларускі фальклор, гісторыю беларускай фалькларыстыкі і інш. у [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт культуры і мастацтваў|Беларускім дзяржаўным універсітэце культуры і мастацтваў]].

Аўтар шматлікіх тэкстаў песень беларускіх рок-гуртоў. Значную частку творчасці складаюць песні, напісаныя спецыяльна для гурта [[Крама, гурт|«Крама»]]:
* «Падае дождж» (муз. І. Варашкевіча, альбом «Хавайся ў бульбу», 2001)
* «Ведай, гэта наш блюз» (муз. І. Варашкевіча, альбом «Хавайся ў бульбу», 2001)
* «Той час» (муз. І. Варашкевіча, альбом «Хавайся ў бульбу», 2001)
* «Хавайся ў бульбу» (муз. І. Варашкевіча, альбом «Хавайся ў бульбу», 2001)
* «Сябра мой Вярэніч Лёнік» (муз. І. Варашкевіча, альбом «Хавайся ў бульбу», 2001)
* «Mein Vaterland, auf Wiedersehen» (муз. І. Варашкевіча, альбом «Усё жыцьцё — дзіўны сон», 2007)
* «Лёс арла» (муз. І. Варашкевіча, альбом «Усё жыцьцё — дзіўны сон», 2007)
* «Усё жыцьцё — дзіўны сон» (муз. І. Варашкевіча, альбом «Усё жыцьцё — дзіўны сон», 2007)
і інш.

== Навуковыя працы ==
* ''Гулак А. А.'' Міфалагічны кірунак у беларускай фалькларыстыцы другой палавіны XIX ст. : дысертацыя на суісканне вучонай ступені кандыдата філалагічных навук : спецыяльнасць 10.01.09 Фалькларыстыка / Гулак Анастасія Анатольеўна; навуковы кіраўнік Казакова І. В.; Дзяржаўная навуковая ўстанова «Інстытут мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя Кандрата Крапівы Нацыянальнай акадэміі Беларусі»
* ''Гулак А. А.'' Пётр Аляксеевіч Бяссонаў: славяназнаўца і фалькларыст / А. А. Гулак. — Мінск : Зорны верасень : Паркус плюс, 2008. — 108 с.

{{DEFAULTSORT:Гулак Анастасія Анатолеўна}}
[[Катэгорыя:Педагогі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Фалькларысты Беларусі]]</text>
      <sha1>g6nai5rhr5xy39cxiy1gd1hgwa5kju9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Зельман Ваксман</title>
    <ns>0</ns>
    <id>187606</id>
    <revision>
      <id>4195116</id>
      <parentid>3628583</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:18:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7215" xml:space="preserve">{{Вучоны 
 |Імя                  = Зельман Абрахам Ваксман
 |Арыгінал імя       = {{lang-en|Selman Abraham Waksman}}
 |Выява                 = Selman Waksman NYWTS.jpg
 |Шырыня               = 
 |Апісанне выявы              = Праф. Ваксман у сваёй лабараторыі ў [[Ратгерскі ўніверсітэт|Ратгерскім універсітэце]] (фота [[1953]]).
 |Месца нараджэння       = 
 |Месца смерці         = 
 |Навуковая сфера        = [[біяхімія]], [[мікрабіялогія]]
 |Месца працы         = 
 |Навуковая ступень       = 
 |Навуковае званне        = 
 |Альма-матэр          = 
 |Навуковы кіраўнік = 
 |Знакамітыя вучні   = 
 |Вядомы як         = 
 |Узнагароды і прэміі     = {{Нобелеўскі медаль|1952}} [[Нобелеўская прэмія па фізіялогіі і медыцыне]] ([[1952]])
 |Роспіс              = 
 |Шырыня роспісу       = 
 |Сайт                 = 
}}
{{Сістэматык
| Шырыня               = 
| Батанік              = Waksman
| IPNI                 = 28499
| List IPNI            = 
| Заўв_батанік         = 
| Заолаг               = 
| Мікрабіёлаг          = Waksman
| wikispecies          = 
| Вікісховішча              = 
}}
{{Цёзкі2|Ваксман}}
'''Зельман Абрахам Ваксман''' ({{lang-en|Selman Abraham Waksman}}, {{ДН|22|7|1888}}, [[Нава Прылука]] — {{ДС|16|8|1973}}, Вудс-Хол, Масачусетс, ЗША) — [[ЗША|амерыканскі]] [[мікрабіёлаг]] і біяхімік, лаўрэат [[Нобелеўская прэмія па фізіялогіі і медыцыне|Нобелеўскай прэміі па фізіялогіі і медыцыне]] ў [[1952]] годзе за «адкрыццё стрэптаміцыну, першага антыбіётыка, эфектыўнага пры лячэнні [[сухоты|сухотаў]]».

== Біяграфія ==
Нарадзіўся ў мястэчку [[Нова Прылука]], што ў 15 км ад [[Вінніца|Вінніцы]], у сям’і дробнага арандатара Якава Ваксмана і ўладальніцы прамтаварнага крамы Фрэйды Ваксман. Скончыў гімназію № 5 у [[горад Адэса|Адэсе]].

У [[1910]] годзе эмігруе ў [[ЗША]]. Нейкі час жыў у сясцёр на ферме ў штаце Нью-Джэрсі. Паступіў у сельскагаспадарчы каледж, у якім вывучаў мікрабіялогію глебы. Магістр прыродазнаўчых навук ([[1915]]).

У [[1918]] годзе атрымлівае ступень доктара, вывучаючы хімію ферментаў у [[Каліфарнійскі ўніверсітэт у Берклі|Каліфарнійскім універсітэце ў Берклі]]. Далейшая яго кар’ера звязана з Ратгерскім універсітэтам у штаце Нью-Джэрсі. У [[1925]] годзе прызначаны ад’юнкт-прафесарам, у [[1931]] годзе — прафесарам.

У [[1932]] годзе Амерыканская асацыяцыя па барацьбе з сухотамі звярнулася да Ваксмана з просьбай вывучыць працэс разбурэння палачкі сухотаў у глебе. Вучоны даў заключэнне, што за гэты працэс адказныя мікробы — антаганісты. У канцы [[1930-я|1930-х]] гадоў Зельман Ваксман распрацоўвае новую праграму, якая тычыцца выкарыстання вынікаў, атрыманых даследаванняў у галіне мікрабіялогіі для лячэння хвароб.

На працягу чатырох гадоў Ваксман і яго калегі даследавалі каля дзесяці тысяч розных мікраарганізмаў глебавага покрыва ў пошуках [[антыбіётыкі|антыбіётыкаў]], здольных уздзейнічаць на бактэрыі. У [[1940]] годзе навукоўцы вылучылі актынаміцын, які аказаўся даволі таксічным. Праз два гады яны адкрылі стрэптатрыцын — антыбіётык, які апынуўся эфектыўным у дачыненні да ўзбуджальнікаў туберкулёзу. У [[1943]] годзе быў адкрыты стрэптаміцын. Пасля некалькіх гадоў тэсціравання і дапрацоўкі, у [[1946]] годзе стрэптаміцын пачынае шырока выкарыстоўвацца для барацьбы з сухотамі. Стрэптаміцын аказаўся вельмі каштоўным, бо быў эфектыўны супраць бактэрый, устойлівых да сульфаніламідных прэпаратаў і пеніцыліну.

== Узнагароды ==
Узнагароджаны ордэнам Ганаровага легіёна ([[1950]]), ганаровы доктар універсітэтаў Льежа і Ратгера. Член Амерыканскай нацыянальнай акадэміі навук, Нацыянальнага даследчага грамадства амерыканскіх біёлагаў, Амерыканскага навуковага глебазнаўчага таварыства, Амерыканскага хімічнага таварыства і Таварыства эксперыментальнай біялогіі і медыцыны.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Alan Symons. The jewish contribution to the 20-th century, Polo Publishing, London, 1997

== Спасылкі ==
* [http://nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/laureates/1952/ Інфармацыя з сайта Нобелеўскага камітэта] {{ref-en}}

{{Нобелеўская прэмія па фізіялогіі і медыцыне Лаўрэаты 1951-1975}}
{{бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Ваксман}}
[[Катэгорыя:Мікрабіёлагі ЗША]]
[[Катэгорыя:Біяхімікі ЗША]]
[[Катэгорыя:Лаўрэаты Нобелеўскай прэміі па медыцыне]]
[[Катэгорыя:Лаўрэаты Нобелеўскай прэміі з ЗША]]
[[Катэгорыя:Члены і члены-карэспандэнты Нацыянальнай акадэміі навук ЗША]]
[[Катэгорыя:Узнагароджаныя медалём Левенгука]]</text>
      <sha1>m8v39i8jauzm6ye9fq8uty68hj87dcw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Максім Расціслававіч Жбанкоў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>187924</id>
    <revision>
      <id>4194969</id>
      <parentid>4053725</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:51:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Працоўная дзейнасць */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15913" xml:space="preserve">{{Навуковец 
 |Імя                  = Максім Расціслававіч Жбанкоў
 |Арыгінал імя         = 
 |Фота                 = Maksim Zhbankou - in Minsk - 18 February 2013 AD.JPG
 |Шырыня               = 
 |Подпіс               = г. Мінск (Беларусь), 2013 г.
 |Дата нараджэння      = 
 |Месца нараджэння     = 
 |Дата смерці          = 
 |Месца смерці         =
 |Грамадзянства        = 
 |Навуковая сфера      = [[культуралогія]], [[журналістыка]], [[кінакрытыка]]
 |Месца працы          = 
 |Навуковая ступень    = {{Навуковая ступень|кандыдат|філасофскіх навук}}
 |Навуковае званне     = {{Навуковае званне|дацэнт|дацэнт}}
 |Альма-матэр          =
 |Навуковы кіраўнік    = 
 |Знакамітыя вучні     = 
 |Вядомы як            = 
 |Вядомая як           = 
 |Узнагароды і прэміі  = 
 |Роспіс               = 
 |Шырыня роспісу       = 
 |Сайт                 = 
 |Вікікрыніцы             = 
}}
'''Максім Расціслававіч Жбанкоў''' ({{lang-ru|Максим Ростиславович Жбанков}}) ([[19 студзеня]] [[1958]], [[Мінск]], [[БССР]], [[СССР]]) — беларускі культуролаг, кінакрытык, журналіст, педагог.

[[Кандыдат філасофскіх навук]] (1986), дацэнт.

== Адукацыя ==
Скончыў [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]] (філасофскае аддзяленне), аспірантуру. У [[1986]] г. паспяхова абараніў дысэртацыю на тэму «Светапоглядныя перадумовы станаўлення прыродазнаўства» і атрымаў навуковую ступень кандыдата філасофскіх навук.

Праходзіў тэрміновую службу ва [[Узброеныя Сілы СССР|Узброеных Сілах СССР]] ([[горад Рыга|Рыга]], [[Калінінградская вобласць]]).

== Сям’я ==
Жанаты, мае сына Максіма, студэнта [[Мінскі дзяржаўны лінгвістычны ўніверсітэт|Мінскага дзяржаўнага лінгвістычнага ўніверсітэта]].

== Працоўная дзейнасць ==
Працаваў у [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|Беларускім дзяржаўным універсітэце]] (выкладчыкам [[філасофія|філасофіі]]), [[Беларускі фонд Сораса|Беларускім фондзе Сораса]].

У [[1992]]—[[2012]] гг. з’яўляўся нязменным вядучым «Кінаклуба» у мінскім [[Кінатэатр Перамога, Мінск|кінатэатры «Победа»]]. З [[1997]] г. выкладае у [[Беларускі Калегіюм|«Беларускім Калегіуме»]]: на першым курсе медыі і камунікацыі, а на другім курсе праводзіць спецыяльную студэнцкую лабараторыю «Аналіз візуальнага тэксту» (напісанне культурадаследчых тэкстаў для сучасных медый).

У [[2005]]—[[2006]] гг. быў загадчыкам аддзела культуры [[Белорусская деловая газета|«Белорусской деловой газеты»]].

З’яўляецца сенатарам&lt;ref&gt;[http://stara.belsat.eu/ru/about/people/maksim-zhbankov/ Максим Жбанков] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20160325034613/http://stara.belsat.eu/ru/about/people/maksim-zhbankov/ |date=25 сакавіка 2016 }}&lt;/ref&gt; і дацэнтам [[Еўрапейскі гуманітарны ўніверсітэт|Еўрапейскага гуманітарнага ўніверсітэта]] (г. [[горад Вільнюс|Вільнюс]], [[Літва]])&lt;ref&gt;[http://www.ehu.lt/be/academics/bachelor/programms/media-and-communication-mass-media-and-journalism Медыя і камунікацыя]&lt;/ref&gt;. Працуе таксама вядучым аўтарскіх праграм на радыё «[[Радыё Рацыя]]» і [[БелСат|тэлеканале «Белсат»]]&lt;ref name=&quot;Максим Жбанков&quot;&gt;[http://nmnby.eu/authors/35.html Максим Жбанков]&lt;/ref&gt;.

== Творчая дзейнасць ==
Мае шматлікія публікацыі па пытанням сучаснай культуры, у тым ліку ў часопісах [[Мастацтва (1983)|«Мастацтва»]], [[Фрагменты (1996)|«Фрагмэнты»]], [[pARTisan|«pARTisan»]], на беларускай службе [[Радыё Свабодная Еўропа|«Радыё Свабода»]], на сайце «Наше мнение». Член рэдакцыйнай рады часопіса «pARTisan», калумніст партала «Белорусские новости». Колам навуковых інтарэсаў з’яўляюцца дынаміка культуры, маргінальныя культурныя стратэгіі, [[масавая культура]], сучасны стан беларускай культуры, аналіз візуальных тэкстаў. Яго тэксты перакладаліся на польскую, чэшскую і нямецкую мовы&lt;ref name=&quot;Максим Жбанков&quot;/&gt;.

Сааўтар кнігі «Медыя і камунікацыі». Сааўтар кнігі «Беларусь: сценарии реформ» (2003), дзе ў прыватнасці на пару з філосафам [[Уладзімір Уладзіміравіч Мацкевіч|Уладзімірам Мацкевічам]] аналізаваў рэформу беларускай сістэмы адукацыі&lt;ref&gt;[http://naviny.by/rubrics/politic/2003/11/04/ic_articles_112_142070/ Как пройти в Европу? Читайте между строк]&lt;/ref&gt;. Аўтар ідэі кнігі «Залатыя дыскі беларускага рок-н-ролу» (Мінск, 2004)&lt;ref&gt;[http://www.experty.by/content/maksim-zhbankov-lichnyi-top-10-belorusskikh-albomov-za-2014-god-audio Максим Жбанков: личный топ-10 белорусских альбомов за 2014 год]&lt;/ref&gt;. У [[2013]] г. апублікаваў сваю кнігу «NO STYLE. Белкульт между Вудстоком и „Дажынкамі“» — збор эсэ, якія з’яўляюцца досведам аўтарскага асэнсавання тэндэнцый беларускай культуры апошняга дзесяцігоддзя (2000—2010)&lt;ref&gt;[http://www.ehu.lt/be/pages/display/191 NO STYLE. Белкульт между Вудстоком и «Дажынкамi»]&lt;/ref&gt;.

У [[2012]] і [[2013]] г. быў членам журы кінафестывалю [[Бульбамуві|«Bulbamovie»]]. У [[2014]] г. быў адным з арганізатараў кінафестывалю [[Бульбамуві|«Bulbamovie»]]. У [[2015]] г. быў адным з арганізатараў і старшынёй журы кінафестывалю [[Бульбамуві|«Bulbamovie»]].

У 2014 г. быў членам журы фестываля мабільнага кіно «velcom Smartfilm» (Беларусь)&lt;ref&gt;[http://kultprosvet.by/gid/konkurs/smartfilm smartfilm]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.smartfilm.by/juries Журы] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20151126030459/http://www.smartfilm.by/juries |date=26 лістапада 2015 }}&lt;/ref&gt;.

У 2015 г. быў членам журы [[Сінема Перпетум Мобіле, кінафестываль|міжнароднага кінафестывалю «Cinema Perpetuum Mobile»]]&lt;ref&gt;[https://vkurier.by/20429 Анонс: впервые в Витебске Cinema Perpetuum Mobile!]; [http://minsknews.by/blog/2015/04/09/minchane-snova-zapustyat-vechnyiy-kinodvigatel-zavtra-otkryivaetsya-festival-cinema-perpetuum-mobile/ МИНЧАНЕ СНОВА ЗАПУСТЯТ ВЕЧНЫЙ КИНОДВИГАТЕЛЬ: ЗАВТРА ОТКРЫВАЕТСЯ ФЕСТИВАЛЬ CINEMA PERPETUUM MOBILE] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20160305012405/http://minsknews.by/blog/2015/04/09/minchane-snova-zapustyat-vechnyiy-kinodvigatel-zavtra-otkryivaetsya-festival-cinema-perpetuum-mobile/ |date=5 сакавіка 2016 }}&lt;/ref&gt;.

Знаёмы і сябруе з многімі дзеячамі беларускага мастацтва і журналістыкі — [[Андрэй Уладзіміравіч Курэйчык|Андрэем Курэйчыкам]]&lt;ref&gt;[http://news.tut.by/culture/472019.html «Затянутый анекдот» и кино, которое вошло в историю: критики о премьере «ГараШа» Андрея Курейчика] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20151208052353/http://news.tut.by/culture/472019.html |date=8 снежня 2015 }}&lt;/ref&gt;, [[Андрэй Анатолевіч Кудзіненка|Андрэем Кудзіненкам]]&lt;ref&gt;[http://partisanmag.by/?p=1608 Андрей Кудиненко: время партизан]&lt;/ref&gt;, [[Сяргей Васілевіч Харэўскі|Сяргеем Харэўскім]]&lt;ref&gt;[http://budzma.by/news/kalekcyyaner-neba-pradmova-maksima-zhbankova-da-knihi-syarheya-xareuskaha-100-tvorau-xx-stahoddzya.html Калекцыянер неба. Прадмова Максіма Жбанкова да кнігі Сяргея Харэўскага «100 твораў ХХ стагоддзя»]&lt;/ref&gt;, Ігарам Сукманавым&lt;ref&gt;[http://naviny.by/rubrics/culture/2012/10/08/ic_news_117_403097 Максима Жбанкова исключили из жюри кинопрессы «Лістапада»]&lt;/ref&gt; і інш.
&lt;gallery perrow=5&gt;
File:Artes Liberales Y- Gallery Minsk 12.02.2013 Maksim Zhbankou 02.JPG|Максім Жбанкоў выступае з публічнай лекцыяй у рамках адукацыйнага праекта «Artes Liberales», арганізаванага [[Еўрапейскі гуманітарны ўніверсітэт|Еўрапейскім гуманітарным універсітэтам]] (Літва) у мінскай [[Галерэя Ў|галерэі «Ў»]]. Фота 12 лютага 2013 г.
File:Artes Liberales Y- Gallery Minsk 12.02.2013 Maksim Zhbankou 01.JPG|Максім Жбанкоў выступае з публічнай лекцыяй у рамках адукацыйнага праекта «Artes Liberales», арганізаванага Еўрапейскім гуманітарным універсітэтам у мінскай [[Галерэя Ў|галерэі «Ў»]]. Фота 12 лютага 2013 г.

&lt;/gallery&gt;
{{зноскі}}

== Літаратура ==
* [http://pdf.kamunikat.org/download.php?item=1777-1.pdf Беларусь: сценарии реформ] / ред. [[Алесь Анціпенка|Алесь Антипенко]], [[Валерый Булгакаў|Валер Булгаков]]. — Варшава : Фонд имени Стефана Батория, 2003. — 367 с.
* ''Жбанков, М.'' NO STYLE. Белкульт между Вудстоком и «Дажынкамі» / М. Жбанков. — Вильнюс : ЕГУ, 2013. — 268 с.

== Знешнія спасылкі ==
* [http://naviny.by/searchresults/?author=%C6%E1%E0%ED%EA%EE%E2 Спіс публікацый Максіма Жбанкова на партале «Белорусские новости»] // naviny.by
* [http://nmnby.eu/authors/35.html Максим Жбанков] // nmnby.eu
* [http://belapan.com/archive/2009/03/15/by_media_koronacia_v1/ Максім Жбанкоў на сайце агентства Белапан] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20160305203015/http://belapan.com/archive/2009/03/15/by_media_koronacia_v1/ |date=5 сакавіка 2016 }} // belapan.com
* [http://belintellectuals.eu/community/53/ Максім Жбанкоў на сайце «Белинтеллектуалс»] // belintellectuals.eu
* [http://www.svaboda.org/content/article/758641.html Интервью Радио Свобода] // www.svaboda.org
* ''Максім Жбанкоў''. [http://knihi.com/storage/frahmenty/7zhbankow.htm «Культура сьмецьця» і «сьмецьце культуры»] // Фрагмэнты
* Максім Жбанкоў. [http://euroradio.fm/zhbankou-i-kultura-zgody-i-kultura-supracivu-adnolkava-nebyaspechnyya І культура згоды, і культура супраціву аднолькава небяспечныя] // euroradio.fm
* [http://news.np.by/message314433 Максим Жбанков. КУЛЬТ-ТУРЫ. Кварта арта] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20160304185802/http://news.np.by/message314433 |date=4 сакавіка 2016 }} // np.by/
* ''Алесь Пехціеў''. [http://udf.by/news/kultura/33486-maksm-zhbanko-neabhodnaya-denacyyanalzacyya-belaruskaga-kno.html Максім Жбанкоў: Неабходная дэнацыяналізацыя беларускага кіно] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20160305005754/http://udf.by/news/kultura/33486-maksm-zhbanko-neabhodnaya-denacyyanalzacyya-belaruskaga-kno.html |date=5 сакавіка 2016 }} // udf.by
* ''Сергей Пульша''. [http://naviny.by/rubrics/politic/2003/11/04/ic_articles_112_142070/ Как пройти в Европу? Читайте между строк] // naviny.by
* [http://www.ehu.lt/be/academics/bachelor/programms/media-and-communication-mass-media-and-journalism Медыя і камунікацыя] // ehu.lt
* [http://www.ehu.lt/be/pages/display/191 NO STYLE. Белкульт между Вудстоком и «Дажынкамi»] // ehu.lt
* [http://www.svaboda.org/content/article/758641.html Максім Жбанкоў: &quot;Усё, што я рабіў у розных сфэрах, было шляхам да маёй уласнай свабоды] // svaboda.org
* [http://www.dw.com/ru/как-белорусы-понимают-демократию/a-5117681 Как белорусы понимают демократию] // dw.com
* [http://www.interfax.by/article/62842 «Дастиш фантастиш»: киноистерика на экране и в жизни] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20100422210635/http://interfax.by/article/62842 |date=22 красавіка 2010 }} // interfax.by
{{Commons|Category:Maksim Zhbankou}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Жбанкоў, Максім Расціслававіч}}
[[Катэгорыя:Выкладчыкі БДУ]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі Еўрапейскага гуманітарнага ўніверсітэта]]
[[Катэгорыя:Філосафы Беларусі]]
[[Катэгорыя:Кандыдаты філасофскіх навук]]
[[Катэгорыя:Культуролагі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Журналісты Беларусі]]
[[Катэгорыя:Крытыкі Беларусі]]</text>
      <sha1>h9fidbnjpbitroomhtoynzoid8raxvt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Фольксдойчэ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>189740</id>
    <revision>
      <id>4195134</id>
      <parentid>4170563</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:19:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Паволжскія немцы */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="77441" xml:space="preserve">[[Файл:Sprachenkarte Deutschland1880.png|300px|thumb|Карта гістарычнага размеркавання [[нямецкая мова|нямецкамоўнага]] насельніцтва ў [[Еўропа|Еўропе]] па стане на [[1880]] год (без паселішчаў немцаў у Прыбалтыцы і на Волзе)]]

'''Фольксдойчэ''' ({{lang-de|Volksdeutsche}}) — абазначэнне «[[этнас|этнічных]] [[немцы|германцаў]]» да [[1945]] года, якія жылі ў дыяспары, гэта значыць па-за межамі [[Германія|Германіі]]. У адрозненне ад «рэйхсдойчэ» ({{lang-de|Reichsdeutsche}}, «[[немцы|германцаў]] [[Трэці рэйх|рэйха]]»), прыналежнасць да «фольксдойчэ» («германскасць») усталёўвалася па асобных прыкметах — па «сямейнай гісторыі» (ці былі бацькі дойчэ), па [[нямецкая мова|нямецкай мове]] як роднай, па імі, па царкоўных запісах і да т.п.

Пасля паражэння ў [[Першая сусветная вайна|Першай сусветнай вайне]] значная частка тэрыторыі [[Германія|Германіі]] была забрана ў яе краінамі-пераможцамі ў якасці {{нп5|Кантрыбуцыя|кантрыбуцый|ru|Контрибуция}} і [[Рэпарацыі|рэпарацый]] разам з грамадзянамі. Тады паняцце «фольксдойчэ» стала палітычным, а гэты яго падтэкст заставаўся ў актыўным ужыванні да [[1940]]—[[1960]]-х гадоў [[XX]] стагоддзя. У перыяд існавання [[Трэці рэйх|Трэцяга рэйха]] ([[1933]]—[[1945]]) ''фольксдойчэ'' мелі асобы прававы статус як у межах самога рэйха, так і ў генерал-губернатарстве, [[пратэктарат]]ах і [[рэйхскамісарыят]]ах, а таксама ў саюзных краінах.

== Каментарыі да паняцця і тэрміна ==

=== Паходжанне тэрміна ===
[[Файл:Flag of Volksdeutsche in Croatia.svg|230px|thumb|Сцяг фольксдойчэ, якія жылі на тэрыторыі [[Незалежная дзяржава Харватыя|незалежнай Харватыі]]. На сцягу адлюстравана [[руны|руна]] [[Одал]] — знак дома, сям’і, роду, спадчыны.]]

Паводле трактоўкі [[Дорыс Берген]]&lt;ref name = &quot;Bergen&quot;&gt;Bergen, Doris. The Nazi Concept of 'Volksdeutsche' and the Exacerbation of Anti-Semitism in Eastern Europe, 1939-45 Journal of Contemporary History, Vol. 29, No. 4 (Oct., 1994), pp. 569—582 {{ref-en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://links.jstor.org/sici?sici=0022-0094(199410)29:4%3C569:TNCO'A%3E2.0.CO;2-B The «Nazi Concept of 'Volksdeutsche' and the Exacerbation of Anti-Semitism in Eastern Europe, 1939-45», Doris L. Bergen]; Journal of Contemporary History, Vol. 29, No. 4 (Oct., 1994), pp. 569—582&lt;/ref&gt;, аўтарства гэтага тэрміна прыпісваецца [[Адольф Гітлер|Адольфу Гітлеру]], які, меркавана, упершыню асабіста ўвёў ва ўжытак тэрмін ''фольксдойчэ'' у мемарандуме Імперскай [[Рэйхсканцылярыя|Рэйхсканцылярыі]] ад [[1938]] года. У гэтым дакуменце тэрмінам ''фольксдойчэ'' вызначаюцца «людзі, чыя мова і культура маюць германскія карані, якія, аднак, не мелі германскага грамадзянства». Так ці інакш, для Гітлера і іншых немцаў таго часу гэты тэрмін нёс у сабе некаторыя сэнсавыя адценні — чысціня крыві, расавае вызначэнне — то, што не ўваходзіць у сучасны беларускамоўны тэрмін «этнічныя немцы» і з’яўляецца асабліва ідэалагічнымі адценнямі дадзенага тэрміна. У адпаведнасці з нямецкімі пастановамі [[1930-я|1930-х]] гг., каля 30 мільёнаў фольксдойчэ жылі па-за межамі рэйха, істотная частка іх — ва Усходняй Еўропе — [[Польшча|Польшчы]], [[Прыбалтыка|Прыбалтыцы]], [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССР]] і [[Румынія|Румыніі]].

Нацысцкія фундаментальныя ідэі [[экспансія|экспансіі]] на Усход адводзілі фольксдойчэ асаблівую ролю ў нямецкіх планах заваявання краін Усходняй Еўропы, што і было досыць выразна пазначана ў [[План «Ост»|генеральным плане «Ост»]]&lt;ref name=&quot;Bergen&quot; /&gt;.

Нацысцкія ўлады ўвесь час выступалі з афіцыйнымі заклікамі да супрацоўніцтва ці {{нп5|рэпатрыяцыя|рэпатрыяцыі||Repatriation}} ў [[Трэці рэйх|Германскі рэйх]] асоб-фольксдойчэ, галоўным аргументам пры гэтым выступала ідэя «крэўнага адзінства» з немцамі, якія жывуць у Германіі. Так, у [[1931]] годзе яшчэ не прыйшэлыя да ўлады нацысты адкрываюць «''Auslandsorganisation der NSDAP''» (скар. «NSDAP/AO» — «''Замежная арганізацыя [[НСДАП|Нацысцкай Партыі]]''»), чыёй асноўнай і адзінай рэальнай мэтай з’яўлялася пашырэнне нацысцкай прапаганды сярод германскіх нацыянальных меншасцей іншых краін свету (фольксдойчэ)&lt;ref&gt;Pol H., АО — Auslandsorganisation. Tatsachen aus Aktenberichten der 5 Kolonne, Graz, [[1945]] {{ref-de}}&lt;/ref&gt;.

=== Фольксдойчэ мітэльштэле ===
Адну з найбольш галоўных роляў у рэалізацыі ідэалогіі нацысцкай расавай дактрыны ў агульным і ідэалогіі цэласці германскай расы ў прыватнасці гуляла арганізацыя «[[Фольксдойчэ мітэльштэле]]» ({{lang-de|Volksdeutsche Mittelstelle}}; скар. ''VoMi''), што мела статус аднаго з пяці галоўных кіраванняў [[СС]] і праводзіла размаітую працу сярод этнічных немцаў, якія жылі за мяжой.

У манаграфіі Люманса Вальдзіза (''Lumans Valdiso'') кажацца, што:
{{пачатак цытаты}}
«Адной з галоўных мэт Гімлера быў цэнтралізаваны кантроль над мірыядамі груп і індывідаў, якія прапагандуюць усярэдзіне і па-за рэйхам ідэі фольксдойчэ. [[Генрых Гімлер|Гімлер]] не пачынаў гэты працэс, аднак, выявіўшы дадзеныя ідэі, якія лунаюць у паветры, развіў іх і скіраваў у патрэбнае яму рэчышча. Яго асноўнай інструментам у спробах заваявання такой мэты было кіраванне па-за структурай СС — нацысцкі партыйны орган „[[Фольксдойчэ мітэльштэле]]“ (VoMi), што можна перавесці як „Кіраванне сувязяў з этнічнымі немцамі“.»&lt;ref&gt;Valdiso, Lumans. «Himmler’s Auxiliaries: The Volksdeutsche Mittelstelle and the German national minorities of Europe, 1933—1945». The University of North Carolina Press Chapel Hill and London.&lt;/ref&gt;
{{канец цытаты}}

Галоўнае кіраванне ({{lang-de|Hauptamt}}) было створана [[1 лютага]] [[1937]]. Пасля пачатку [[Другая сусветная вайна|Другой сусветнай вайны]] гэта кіраванне ажыццяўляла праграму перасялення на акупаваныя ўсходнія тэрыторыі нямецкага насельніцтва, якой кіраваў прызначаны [[7 кастрычніка]] [[1939]] {{нп5|рэйхскамісар|рэйхскамісарам|de|Reichskommissar}} па рассяленні германскай расы [[Генрых Гімлер]]&lt;ref&gt;{{cite web
 |url         = http://wolfschanze.vif2.ru/uprss/vomi.htm
 |title       = Hauptamt Volksdeutsche Mittelstelle
 |publisher   = WolfSchanze.vif2.ru
 |accessdate  = [[15 июня]] [[2007]]
 |lang        = ru
 |description = заметка о VoMi
 |deadlink    = 404
 |archiveurl  = https://web.archive.org/web/20010221151610/http://wolfschanze.vif2.ru/uprss/vomi.htm
 |archivedate = 21 лютага 2001
 |deadurl     = no
}}&lt;/ref&gt;. Стварэнне «Фольксдойчэ миттельштелле» азначала перадачу ў рукі [[СС]] найважнай прылады ўплыву на вонкавую палітыку Трэцяга рэйха.

Кіраванне ўзначальвалася {{нп5|обергрупэнфюрар|обергрупэнфюрарам|ru|Обергруппенфюрер}} СС {{нп5|Вернер Лорэнц|Вернерам Лорэнцам|ru|Лоренц, Вернер}} ({{lang-de|Werner, Lorenz}}). Сфера дзейнасці гэтай арганізацыі шырылася, галоўным чынам, на суседнія з Германіяй краіны Усходняй і Заходняй Еўропы, дзе яна вяла разведвальную і ідэалагічную падрыўную працу, фактычна, займаючыся фармаваннем «[[Пятая калона|пятых калон]]».

Секцыя друку гэтага кіравання рыхтавала штодзённыя агляды матэрыялаў, што публікаваліся ў больш чым 300 газетах і часопісах, што выходзяць за мяжой, а таксама займалася ўкараненнем у замежныя СМІ і фармаваннем (пасярэдніцтвам напісання «заказных артыкулаў») патрэбнай арганізацыі грамадскай думкі праз антыкамуністычныя газеты [[Аўстрыя|Аўстрыі]], [[Францыя|Францыі]], [[Бельгія|Бельгіі]] і іншых краін, якія станоўча адклікаліся пра нацызм&lt;ref name=&quot;Bergen&quot; /&gt;.

== Фольксдойчэ падчас Першай сусветнай вайны ==

=== Немцы ў Расійскай імперыі ===
{{main|Расійская імперыя|Расійскія немцы}}

==== Перадгісторыя ====
Нямецкае насельніцтва існавала ў Расійскай імперыі практычна з моманту яе стварэння, у прыбалтыйскіх губернях — яшчэ до іх далучэння да Расіі ([[остзейскія немцы]]&lt;ref name=&quot;germans-in-ltv&quot;&gt;{{cite web
 |url         = http://www.li.lv/index.php?option=com_content&amp;task=view&amp;id=78&amp;Itemid=596&amp;lang=ru
 |title       = Немцы в Латвии
 |publisher   = latvia.lv
 |accessdate  = 2009-06-26
 |lang        = ru
 |archiveurl  = https://www.webcitation.org/652HHxTu0?url=http://www.li.lv/index.php?option=com_content
 |archivedate = 28 студзеня 2012
 |deadurl     = no
}}&lt;/ref&gt;, якія да другой паловы XIX стагоддзя складалі мясцовую эліту). Досыць часта ў расійскай гісторыі паўтаралася сітуацыя з афіцыйным і неафіцыйным запрашэннем нямецкіх навукоўцаў, палітыкаў і вайскоўцаў на высокія пасты ў тых ці іншых абласцях&lt;ref&gt;{{cite web
 |author     = О.Г. Малышева, д.и.н.
 |url        = http://209.85.129.132/search?q=cache:MazbcpZDaR8J:www.rags.ru/files/docma.doc+немцы+в+России+важные+посты&amp;cd=3&amp;hl=ru&amp;ct=clnk&amp;client=opera
 |title      = Немцы на дипломатической службе в Российской империи
 |format     = doc
 |publisher  = [[РАДС|Российская академия государственной службы при Президенте Российской Федерации]]
 |accessdate = 2009-06-26
}}{{Недаступная спасылка}}&lt;/ref&gt;.
[[Файл:EJBiron.jpg|thumb|250px|right|Фаварыт Ганны і ўзурпатар Расійскага прастола, [[Эрнст Іаган фон Бірон]].]]

Яркім прыкладам можа паслужыць фаварыцтва і фактычнае кіраванне краінай {{нп5|Эрнст Іаган фон Бірон|Эрнстам Іаганам Біронам|ru|Бирон, Эрнст Иоганн}} у перыяд валадарання імператрыцы [[Ганна Іаанаўна|Ганны Іаанаўны]] і кароткі перыяд узурпавання фактычнай улады пасля яе скону (у быццё [[рэгент]]ам пры [[Іван VI|Іване VI]]).

У той перыяд была распрацавана паўнавуковая {{нп5|Нарманская тэорыя|тэорыя|ru|Норманнская теория}} прыўнясення германскімі правадырамі (у прыватнасці, [[Рурык]]ам) самой ідэі дзяржаўнага кіравання ў хаатычны ў палітычным сэнсе мір славянскіх народаў. Зрэшты, і аспрэчыць гэту тэорыю апынулася вельмі лёгка — [[Рурык]]а запрасілі на замяшчэнне вакантнага месца князя — значыць, тытул князя існаваў да прышэсця Рурыка на Русь. Таксама прыкладам могуць паслужыць асобе дзяржаўнага дзеяча, міністра ўнутраных спраў [[Вячаслаў Канстанцінавіч Плевэ|фон Плевэ]], і найбольш уплывовага фінансіста Расіі [[XIX стагоддзе|XIX стагоддзя]] {{нп5|Мікалай Хрысціянавіч Бунгэ|Мікалая Бунгэ|ru|Бунге, Николай Христианович}}.

[[Пётр I]] пачаў сваё сталенне ў так званай [[нямецкая слабада|нямецкай слабадзе]]. Велізарная колькасць публікацый і гістарычных сведчанняў служаць пацвярджэннем факта істотнай наяўнасці этнічных немцаў у дзяржаўным апараце Расійскай імперыі ў [[XVIII]]—[[XX стагоддзе|XX стагоддзях]], у тым ліку, прыкладам, і ў перыяд валадарання [[Кацярына II|Кацярыны II]]. З прычыны гэтага можна зрабіць выснову пра практычна пастаянную наяўнасць немцаў у гісторыі Расіі. У вядомай прапорцыі нямецкія карані былі і ў імператарскай сям’і [[Раманавы]]х, бо дынастычныя шлюбы складаліся, галоўным чынам, з прадстаўнікамі найвышэйшага германскага дваранства&lt;ref&gt;{{cite web
 |last        = Вульф
 |first       = Дитмар.
 |url         = http://ricolor.org/history/mn/romanov/dinas_germ/
 |title       = Династия Романовых и Германия. Роль династической солидарности и династических браков в русско-германских отношениях (XVIII – начало  XX вв.)
 |work        = История России / Монархия и монархи
 |publisher   = «Россия в красках»
 |accessdate  = 2009-06-26
 |lang        = ru
 |archiveurl  = https://web.archive.org/web/20180816095155/http://ricolor.org/history/mn/romanov/dinas_germ/
 |archivedate = 16 жніўня 2018
 |deadurl     = yes
}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;П. Х. Гребельский, А. Б. Мирвис. «''Дом Романовых. Биографические сведения о членах царствовавшего дома, их предках и родственниках''». Санкт-Петербург: ЛИО Редактор, [[1992]]. ISBN 5-7058-0160-2&lt;/ref&gt;.

Апроч таго, вялікая колькасць расійскіх навукоўцаў, вайскоўцаў дзеячаў, прадстаўнікоў мастацтва належала да нямецкай нацыянальнасці. Гэтыя падданыя Расіі ўнеслі вялікай, а часцяком, неацэнна вялікі ўнёсак у развіццё чалавецтва. Сярод такіх можна назваць [[Дзяніс Іванавіч Фанвізін|Д. І. Фанвізіна (фон Візін)]], [[Іван Фёдаравіч Крузенштэрн|І. Ф. Крузенштэрна]], [[Фадзей Фадзеевіч Белінсгаўзен|Ф. Ф. Белінсгаўзена]], {{нп5|Іаган Альбрэхт Корф|Іагана Корфа|ru|Корф, Иоганн Альбрехт}}, {{нп5|Карл Пятровіч Іесен|Карла Іесена|ru|Иессен, Карл Петрович}}, барона {{нп5|Фердынанд Пятровіч Урангель|Фердынанда Урангеля|ru|Врангель, Фердинанд Петрович}}, {{нп5|Багдан Аляксандравіч фон Глазенап|Б. А. фон Глазенапа|de|Gottlieb Friedrich Alexandrowitsch von Glasenapp}}, [[Ота Яўстафіевіч Кацэбу|Ота Кацэбу]]. З пазнейшых дзеячаў трэба адзначыць {{нп5|Барыс Віктаравіч Раўшэнбах|Б. В. Раўшэнбаха|ru|Раушенбах, Борис Викторович}} — аднаго з заснавальнікаў савецкай касманаўтыкі.

==== Становішча фольксдойчэ падчас Першай сусветнай вайны ====
Вайна з Германіяй і Аўстра-Венгрыяй вырашыла анты-нямецкія настроі і прапаганду змагання з «унутраным ворагам» у расійскім грамадстве. У сувязі з гэтым фактам самую пільную ўвагу звярталі на сябе падданыя імперыі — немцы па нацыянальнасці, у сувязі з чым з’явілася мноства старонных публікацый пра іх. У пачатковы перыяд вайны дачыненне да дадзенай групы было зычлівым, усяляк падкрэслівалася іх адрозненне ад германскага насельніцтва. Адзначаўся вялікі фінансавы фундуш у стварэнне і развіццё сетцы лазарэтаў і шпіталяў, дабрачынная праца немцаў сярод насельніцтва&lt;ref name=&quot;WW1-volksdeutsche1&quot;&gt;{{cite web|last=Вирфель|first=Н. А.|url=http://www.sstu.ru/files/content/docs/14.pdf|title=Саратовские немцы в годы Первой мировой войны|format=pdf|publisher=Саратовский Государственный университет|accessdate=20 чэрвеня 2007|lang=ru|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151110160508/http://www.sstu.ru/files/content/docs/14.pdf|archivedate=10 лістапада 2015|deadurl=}}&lt;/ref&gt;. Аднак жа пасля, да [[1915]] года, па меры пагаршэння сітуацыі на фронце, дачыненне дзяржавы і насельніцтва да нямецкіх падданых імперыі стала змяняцца ў горшы бок. Неаднаразова ў пэўных газетах пачалі публікавацца артыкулы правакацыйнага характару, якія, нягледзячы на аспрэчанні, дадзеныя ўладамі пасля праверкі фактаў, здолелі змяніць атмасферу ў грамадстве.

Аднак жа трэба адзначыць рэакцыю на палітыку ў дачыненні расійскіх немцаў у перыядычным друку левага кірунку. Так, прыкладам, [[саратаў]]скае выданне «Наша газета» апублікавала прамову [[дэпутат]]а {{нп5|Дзяржаўная дума Расійскай імперыі|Дзяржаўнай Думы|ru|Государственная дума Российской империи}} {{нп5|Мікалай Сямёнавіч Чхеідзэ|М. Чхеідзэ|ru|Чхеидзе, Николай Семёнович}} на пасяджэнні [[19 ліпеня]] [[1915]] года, у якой досыць актыўна асуджаецца пачатая ў грамадстве і [[СМІ]] антынямецкая кампанія. У прыватнасці, прыведзены наступныя словы дэпутата:

{{цытата|Што да, ізноў-ткі ў імя яднання, цкавання грамадзян нямецкіх руска-падданых, вядома, не тых, якія даволі высока сядзяць, іх ніхто не чапае, але звычайных, так вы ведаеце, у што гэта цкаванне вылілася, ледзь не ў пагром у першапасаднай сталіцы Расіі&lt;ref&gt;Гаворка ідзе пра антынямецкі пагром у Маскве [[27 мая]] [[1915]] г. Былі разгромлены 759 гандлёвых устаноў і кватэр, прычынена шкода ў памеры 29 млн руб. золатам, 3 немцы былі забіты і 40 паранены. Гл.: ''Рябиченко С. Погромы 1915 г.: Три дня из жизни неизвестной Москвы''. М., [[2000]].&lt;/ref&gt; і гэта дзякуючы не толькі патуральніцтву, але і па ініцыятыве ўлад&lt;ref&gt;Прамова Чхеідзэ (пасяджэнне 19 ліпеня) // Наша газета. 1915. 8 авг. № 1. С. 1-3.&lt;/ref&gt;}}

Пасля дачыненне насельніцтва да этнічных немцаў стабілізавалася, шмат у чым, з-за радыкальнай змены ідэалогіі на «пралетарскі інтэрнацыяналізм» і адмысловае «спусканне пары» ў грамадстве падчас рэвалюцый і [[Грамадзянская вайна ў Расіі|грамадзянскай вайны]].

== Падчас нацысцкага кіравання ==
Падчас нацызму тэрмінам «''фольксдойчэ''» пазначалі немцаў, якія нарадзіліся за мяжой [[Германія|Германіі]], жылі ў краінах, акупаваных Германіяй і падалі прашэнне на грамадзянства [[Трэці рэйх|Трэцяга рэйха]]. Да [[Другая сусветная вайна|Другой сусветнай вайны]] каля 10 мільёнаў фольксдойчэ жылі ў [[Цэнтральная Еўропа|Цэнтральнай]] і [[Усходняя Еўропа|Усходняй Еўропе]]. Таксама вялікая колькасць немцаў жыла на поўдні [[СССР]].

=== Deutsche Volksliste ===

{{main|Фольксліст}}

Пасля пачатку акупацыі краін усходняй Еўропы войскамі Германіі ў верасні 1939 года нямецкі бок, а менавіта — арганізацыя «фольксдойчэ мітэльштэле», арганізавала цэнтральнае рэгістрацыйнае бюро, названае «''Спіс германскіх грамадзян''» ({{lang-de|«Deutsche Volksliste»}}, скар. DVL), дзе яны рэгістравалі немцаў з грамадзянствам акупаваных краін як фольксдойчэ. Мясцовае неарыйскае насельніцтва было крайне зацікаўлена ў трапленні ў гэты спіс, бо тым, хто лічыўся ў дадзеным спісе, былі пакладзены пэўныя зыскі, улучаючы лепшае харчаванне і асаблівы прававы статус.

{{пачатак цытаты}}
'''Deutsche Volksliste''' дзяліў фольксдойчэ на 4 катэгорыі:

* '''Катэгорыя I''': Асоба германскага паходжання, што прапанавала свае паслугі рэйху да 1939.
* '''Катэгорыя II''': Асоба германскага паходжання, што засталася пасіўнай.
* '''Катэгорыя III''': Асоба германскага паходжання, што этнічна часткова змяшалася з мясцовым насельніцтвам, напр., пасярэдніцтвам шлюбу з мясцовым партнёрам, ці з дапамогай працоўных сувязей (на тэрыторыі Польшчы гэта асабліва тычылася [[Сілезія|сілезцаў]] і [[Кашубы|кашубаў]]).
* '''Катэгорыя IV''': Асоба з германскімі продкамі, чые продкі былі культурна адзінымі з мясцовым насельніцтвам, але якая падтрымала «германізацыю».
{{канец цытаты}}
Кожнаму немцу, які натуралізаваўся, ўладамі рэйха выдаваўся адмысловы дакумент — {{нп5|фольксліст||de|Deutsche Volksliste}} ({{lang-de|Volksliste}}), які гуляў ролі пашпарта і пасведчання «чысціні расы», што было трэба на выпадак узнікнення падазрэнняў у пільных грамадзян рэйха ці мясцовых органаў [[гестапа]].

=== Роля фольксдойчэ ў фармаванні частак СС і вермахта ===
{{main|Войскі СС|вермахт}}

Фольксдойчэ гулялі заўважную ролю пры фармаванні так званых «тубыльных» дывізій СС (дывізій, у якіх маглі служыць асобы, што не з’яўляліся членамі СС) — у многіх з іх батальёны былі галоўным чынам ці цалкам укамплектаваны менавіта салдатамі-фольксдойчэ. Аднак кіраўніцтва дывізій адзначала дастатковую ненадзейнасць гэтых частак, якая стала выяўляцца ўсё больш і больш па ходзе вайны, бліжэй да разгрому нацысцкай Германіі. Пры ўсёй ступені ўцягнення фольксдойчэ ў фармаванне частак вермахта і СС яны практычна не былі членамі партыйна-палітычнай арганізацыі СС, хоць досыць часта праходзілі службу ў яе войсках&lt;ref name = &quot;Соловьев-СГУ&quot; /&gt;.

[[Файл:Bundesarchiv Bild 146-1978-117-14A, Russland, volksdeutsche Jugend vor Himmler.jpg|thumb|300px|right|Моладзь фольксдойчэ маршуе перад рэйхсфюрарам СС [[Гімлер]]ам. г. ''Halbstadt'' ([[Малачанск]], Украіна). [[31 кастрычніка]] [[1942]] г. ]]

* Перад і падчас пачатку [[Другая сусветная вайна|Другой сусветнай вайны]] некаторыя фольксдойчэ ў Чэхаславакіі, Польшчы і Югаславіі актыўна падтрымлівалі нацыстаў, перадаючы ім важныя звесткі, займаючыся {{нп5|сабатаж|сабатажам||Sabotage}} і іншымі недружалюбнымі акцыямі ў адносінах да краін сваіх нараджэння і жыцця.
* У Югаславіі была сфармавана [[7-я добраахвотніцкая горная дывізія СС «Прынц Ойген»]], якая практычна цалкам складалася з фольксдойчэ, якая актыўна выкарыстоўвалася ў карных акцыях супраць [[партызан]] і мірнага насельніцтва.
* Паводле паведамленняў некаторых даследчыкаў&lt;ref name=&quot;Тюремная империя&quot;&gt;{{кніга|аўтар = Семиряга, Михаил Иванович.|загаловак = Тюремная империя нацизма и её крах|месца = М.|выдавецтва = Юридическая литература|год = 1991|старонак = 384|isbn = 5-7260-0272-5}}&lt;/ref&gt;, у [[1943]] г. у раёне [[Днепрапятроўск]]а быў створаны кавалерыйскі полк СС, што складаецца з фольксдойчэ. Найхутчэй, на думку гісторыкаў&lt;ref name = &quot;Соловьев-СГУ&quot; /&gt;, полк уліўся ў шэрагі [[8-я кавалерыйская дывізія СС «Фларыян Гаер»|8-й кавалерыйскай дывізіі СС «Фларыян Гаер»]]. Дывізія служыла на Усходнім фронце, а таму найболей падыходзіць для вышэйзгаданага палка.
* У верасні [[1939]] года ў Польшчы былі створаны так званыя «атрады самаабароны» ({{lang-de|Selbstschutz}}), якія складаліся з этнічных немцаў. У пачатку 1940 года, пасля некаторай стабілізацыі сітуацыі ў дадзеным рэгіёне, атрады дапаможнай паліцыі былі расфармаваны, а іх салдаты былі размеркаваны па частках [[Войскі СС|войскаў СС]], у прыватнасці [[4-я паліцэйская грэнадзёрская дывізія СС|4-й дывізіі СС (паліцэйскай)]].

=== Фольксдойчэ ў Польшчы ===
[[Файл:Bundesarchiv Bild 183-H13158, Anschluss sudetendeutscher Gebiete.jpg|300px|right|thumb|Дзяўчыны-фольксдойчэ і салдаты [[вермахт]]а. [[Судзецкая вобласць]], [[3 кастрычніка]] [[1938]] года.]]
[[Файл:Bundesarchiv Bild 146-1979-050-21A, Polen, Volksdeutsche begrüßen deutsche Soldaten.jpg|thumb|300px|right|[[Польшча]], [[верасень]] [[1939]] год. Польскія дзяўчыны-фольксдойчэ частуюць салдатаў [[вермахт]]а — кіроўцаў [[бензін|бензавозаў]].]]
На тэрыторыі акупаваных краін, у тым ліку і [[Польшча|Польшчы]], статус фольксдойчэ даваў мноства самых розных палёгак і прывілеяў пры адным істотным абавязку: фольксдойчэ абавязкова падлягалі закліку ў [[вермахт]] ці [[войскі СС]].

Фольксдойчэ Польшчы I і II катэгорый на далучаных да Германіі тэрыторыях складалі каля аднаго мільёна; катэгорыі III і IV — каля 1 мільёна 700 тысяч чалавек. На тэрыторыі {{нп5|Генерал-губернатарства (Трэці рэйх)|генерал-губернатарства|de|Generalgouvernement}} такіх было 120 тысяч.

«Фольксдойчэ миттельштелле» арганізавала маштабную кампанію па экспрапрыяцыі ўласнасці і маёмасці неарыйцаў на карысць немцам. Фольксдойчэ былі пададзены дома, майстэрскія, фермы, прадметы мэблі і адзення, якія раней належалі палякам і яўрэям.

Тысячы фольксдойчэ былі прыняты на службу ў [[вермахт|нямецкія ўзброеныя сілы]], самахоць ці па закліку.

==== Грамадзянства ====
Падчас Другой сусветнай вайны польскія грамадзяне нямецкага паходжання, якія часта шчыра атаясамлялі сябе з польскай дзяржаўнасцю і нацыяй, сутыкнуліся са складанай дылемай выбару айчыны — падпісанне фольксліста ці захаванне заганнага грамадзянства акупаванай краіны з паражэннем у некаторых правах. Гэта катэгорыя ўключала у сябе і нямецкія сем’і, продкі якіх жылі ў Польшчы стагоддзямі, і немцаў, якія жылі на тэрыторыях, далучаных да Польшчы пасля [[1920]] года (раней былых часткай [[Германская імперыя|Германскай імперыі]]).

Фактычна выбар аднаго боку аўтаматычна азначаў непрыязь і нянавісць з іншага боку — прынамсі, з боку палякаў. Асобы, якія ўвайшлі ў спісы DVL, лічыліся ў грамадстве здраднікамі (з пункту гледжання палякаў); якія ж не жадалі уваходзіць у гэтыя спісы, залічаліся новай уладай у патэнцыйныя здраднікі германскай расы.

Некаторая колькасць фольксдойчэ з’яўлялася ўдзельнікамі руху Супраціву, аднак і дасёння ў Польшчы слова «''фольксдойч''» у свядомасці грамадзянаў раўнацэнна слову «''здраднік''».

=== Фольксдойчэ ў СССР ===
[[Файл:Bundesarchiv Bild 183-58507-003, Besetzung des Sudetenlands, Grenzpfahl.jpg|thumb|300px|right|[[Конрад Генлейн|Генлейнаўскія]] члены [[НДСАП]] у Судзецкай вобласці прыбіраюць пагранічныя пасты на германа-чэхаславацкай граніцы ў чаканні германскага ўварвання. Вер.-кастр. [[1938]] года.]]

На занятай немцамі і румынамі тэрыторыі [[Украіна|Украіны]] жылі каля 330—340 тысяч немцаў — савецкіх грамадзян, з іх 200 тысяч (так званыя «чарнаморскія немцы»), у тым ліку парадку 50—60 тысяч чал. ваеннаабавязаных мужчын, знаходзіліся ў «Рэйхскамісарыяце Украіна»&lt;ref name = &quot;SSSR-volksdeutsche&quot;&gt;{{cite web|datepublished=9-22 апреля 2001|url=http://demoscope.ru/weekly/015/tema05.php|title=Фольксдойче и «фольксфинны»|publisher=«Demoscope Weekly», №15-16|accessdate=20 июня   2007|lang=ru|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181124065808/http://www.demoscope.ru/weekly/015/tema05.php|archivedate=24 лістапада 2018|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;. Прыкладна 30—40 тысяч фольксдойчэ жылі ў Прыбалтыцы. Згодна ж іншым дадзеным і нямецкім дакументам, у [[Рэйхскамісарыят Украіна|Рэйхскамісарыяце Украіна]] жылі каля паўмільёна фольксдойчэ&lt;ref name=&quot;ЦГАВОУ-3676-4-230-360&quot;&gt;См.: ЦГАВОУ (Центральный государственный архив высших органов власти и управления Украины), ф. 3676, оп. 4, д. 230, л. 360.&lt;/ref&gt;. А сучасныя даследчыкі лічаць, што ў 1940-х гг. на тэрыторыі Украіны жылі каля 600 тыс. немцаў. На [[1939]] год афіцыйная колькасць немцаў была каля 400 тыс. чалавек&lt;ref name=&quot;ЦГАВОУ-3676-4-230-360&quot; /&gt;.

У пачатку сваёй працы ў даследаваннях фольксдойчэ немцы сапраўды прытрымліваліся строга расавых крытэрыяў. Аднак з 1943 г. адмыслоўцы сталі менш пераборлівымі і для таго, каб быць прызнаным у якасці фольксдойчэ, было досыць з дапамогай 2-х—3-х сведкаў пацвердзіць сваё нямецкае паходжанне, але пры гэтым нямецкае паходжанне саміх сведкаў павінна было быць несумнеўным. Гэта дало нагоду некаторым даследчыкам сцвярджаць&lt;ref name=&quot;Тюремная империя&quot; /&gt;, што з гэтага часу фольксдойчэ маглі стаць усе ахвотнікі па прычыне падавання разнастайных палёгак. Аднак, на думку іншых даследчыкаў, гэтыя сцвярджэнні не вытрымліваюць ніякай крытыкі. Улічваючы тое, што многіх немцаў у самым пачатку вайны вывезлі з тэрыторыі Украіны, варта прызнаць, што шмат хто з фольксдойчэ ў даваенны час лічыўся прадстаўнікамі іншых нацыянальнасцей; але гэта былі, галоўным чынам, члены змяшаных сем’яў.

Існаванне дадзенай групы асоб на тэрыторыі, занятай рэйхам, было, як і ў Польшчы, значна больш камфортным у тым выпадку, калі гэтыя грамадзяне рэгістраваліся ва ўкраінскім аддзяленні DVL. Палёгкі шырыліся на выдачу прадуктаў харчавання, адзення, мэблі. Так, праз сетку спецыялізаваных крам кожнаму фольксдойчэ адзін раз на тыдзень выдаваліся&lt;ref name = &quot;russian globe-2005&quot;&gt;{{cite web
 |last          = Люлечник
 |first         = Вилен
 |datepublished = Люты 2005
 |url           = http://www.russian-globe.com/N36/Lulechnik.FolksdojcheVoVtorojMirovoyVojne.htm
 |title         = «Фольксдойче в годы Второй мировой войны»
 |publisher     = журнал «Русский Глобус» № 2
 |accessdate    = 20 чэрвеня 2007
 |lang          = ru
 |archiveurl    = https://web.archive.org/web/20071013053002/http://www.russian-globe.com/N36/Lulechnik.FolksdojcheVoVtorojMirovoyVojne.htm
 |archivedate   = 13 кастрычніка 2007
 |deadurl       = yes
}}&lt;/ref&gt;: 150 г. тлушчу, 1 кг [[сыр]]а, 4 яйкі, гародніна, садавіна, [[мёд]], [[мармелад]], [[соль]] і многае іншае, зазвычай, недаступнае не ўлучаным у спіс асобам.

Для арыйскай моладзі арганізоўваліся спартыўныя лагеры, кіраўнікамі і выкладчыкамі ў іх былі франтавыя афіцэры, якія рыхтавалі гэту моладзь для службы ў [[вермахт|вермахце]]. Зазвычай, канчатковай мэтай стварэння і існавання такімі лагерамі для арыйскай моладзі нямецкае кіраўніцтва ў Германіі бачыла выхаванне будучых фюрараў арганізацый, груп і аб’яднанняў, цалкам лаяльных нацыянал-сацыялістычным ідэалам і гатовых у кожны момант устаць у шэрагі іншых арганізацый, прыкладам, школы афіцэраў СС у Германіі (у мястэчку [[Бад-Цёльц]]) і г. д. Такой моладзі было досыць шмат — прыкладам, толькі ў [[Трансністрыя|Трансністрыі]] ў моладзевых арганізацыях налічвалася каля 9 тысяч чалавек&lt;ref name = &quot;russian globe-2005&quot; /&gt;.

Лёс фольксдойчэ з ліку грамадзян [[СССР]] можна прасачыць па статыстычных дадзеных. Паводле ацэнкі часопіса «{{нп5|Демоскоп Weekly|Demoscope Weekly|ru|Демоскоп Weekly}}»&lt;ref name=&quot;demoscope&quot;&gt;{{cite web
 |datepublished = 9-22 красавіка 2001
 |url           = http://demoscope.ru/weekly/015/tema01.php
 |title         = Кто оказался за границей?
 |publisher     = «Demoscope Weekly», № 15-16
 |accessdate    = 20 чэрвеня 2007
 |lang          = ru
 |archiveurl    = https://web.archive.org/web/20070717072144/http://demoscope.ru/weekly/015/tema01.php
 |archivedate   = 17 ліпеня 2007
 |deadurl       = yes
}}&lt;/ref&gt;, у Германію з СССР усяго былі перамешчаны, паводле розных дадзеных, да 8,7 мільёнаў чалавек. Аднак гэта лічба складаецца з і ваеннапалонных, і іншых {{нп5|Перамешчаная асоба|перамешчаных асоб|ru|Перемещённое лицо}}.

{| align=&quot;center&quot; class=&quot;standard&quot;
|+
! |'''Катэгорыі'''
! |'''Колькасць, млн чал.'''
! |'''%'''
|-----
| Грамадзянскія інтэрнаваныя
| 0,005
| 0,0
|-----
| Ваеннапалонныя
| 3,24
| 37,2
|-----
| Остаўцы ({{нп5|остарбайтары||ru|Остарбайтеры}})
| 3,2
| 36,8
|-----
| «Заходнікі»
| 0,85
| 9,8
|-----
| Фольксдойчэ
| 0,35
| 4,0
|-----
| {{нп5|Інгерманландцы|Фіны-інгерманландцы|ru|Ингерманландцы}}
| 0,06
| 0,7
|-----
| «Уцекачы» і «эвакуяваныя»
| 1,0
| 11,5
|-----
| '''Усяго'''
| 8,7
| 100,0'''%'''
|+
|}

Адступленне арміі рэйха прымусіла дадзеную этна-сацыяльную групу пакінуць ранейшыя месцы жыцця. Асноўныя вытокі міграцыі былі наступнымі:
# [[Рэйхскамісарыят Украіна]] (каля 90 тысяч чал.) — лістапад 1943 г.
# [[Прыдняпроўе]] (каля 125 тысяч чал.) — студзень-ліпень 1944 г.

Паводле сцвярджэння памянёнага часопіса [[Демоскоп Weekly|Demoscope]], гэта былі досыць прывілеяваныя і арганізаваныя ўцекачы. Першым месцам прыбыцця з’яўляўся [[рэйхсгау]] {{нп5|Вартэланд||ru|Вартеланд}} (раён [[Лодзь|Лодзі]]), аднак праз некаторы час яны пакінулі і гэты раён. У выніку з прыблізна 350 тысяч «савецкіх» фольксдойчэ, якія знаходзіліся да канца вайны на тэрыторыі рэйха, каля 200 тысяч, пасля ўсталявання размежавання паміж Савецкай арміяй і саюзнікамі, знаходзіліся на тэрыторыі [[Польшча|Польшчы]] ці [[ГДР|Усходняй Германіі]]. Пазней з «заходніх» 150 тысяч прыкладна палова была перададзена [[Антыгітлераўская кааліцыя|саюзнікамі]] ў [[СССР]].

Паводле ўсталяванай у СССР практыкі, падпісанне [[фольксліст]]а кваліфікавалася як здрада радзіме, і фольксдойчэ з ліку былых савецкіх грамадзян, якія падпісалі яго і аказаліся ў зоне дзеяння савецкай адміністрацыі, зазвычай, арыштоўваліся органамі дзяржбяспекі і прыцягваліся да суда.

Такім чынам, лік [[рэпатрыяцыя|рэпатрыяваных]] з СССР «фольксдойчэ» склаў не менш 280 тысяч чалавек&lt;ref name=&quot;SSSR-volksdeutsche&quot; /&gt;.

==== Паволжскія немцы ====
{{main|Рэспубліка немцаў Паволжа}}

{{урэзка|Выраўноўванне=right|Шырыня=350px|Змест= '''Книга «ЗОНА ПОЛНОГО ПОКОЯ: РОССИЙСКИЕ НЕМЦЫ В ГОДЫ ВОЙНЫ И ПОСЛЕ НЕЕ». (фрагмент)'''

…У пачатку [[1945]] года [[Чырвоная Армія]] дасягнула месцаў селішча «фольксдойчэ» ў Польшчы, а потым і ў Германіі. А ў верасні «эвакуяваным» давялося пакінуць сваё новае жыллё і з рэчамі сабрацца ў лагерах. Савецкія ўлады патрабавалі вяртання «сваіх» грамадзян.

Спачатку гэта рабілася шляхам дамаўленняў і ўгаворванняў. Па ўсёй тэрыторыі акупаванай Германіі раз'язджалі адмысловыя савецкія каманды ў суправаджэнні афіцэраў, абяцаючы вярнуць перасяленцаў на іх ранейшыя месцы жыцця.

Але пры гэтым «рэпатрыянтаў» ашукалі самым бессаромным і падступным чынам. &lt;…&gt; У які раз бальшавіцкі рэжым прычыніў сваё ваўчынае аблічча падступнай маскай «зычлівай» крывадушнасці, мяркуючы на даверлівасць простых і сумленных людзей.&lt;…&gt;

Больш-менш дэталёва я пачуў пра яе толькі пад канец 50-х гадоў, калі раптам выявілася, што мой дзядзька па бацьку Канстанцін Вальтэр, які жыў у пачатку вайны ў [[Запарожская вобласць|Запарожскай вобласці]], знаходзіцца з сям'ёй у [[Таджыкістан]]е, на Ісфарынскіх вугальных шахтах. У пачатку верасня [[1941]] года [[вермахт|нямецкія войскі]] раптам фарсавалі [[Дняпро]], і частка левабярэжных нямецкіх калоній аказалася пад акупацыяй.

З той пары гэта галіна Вальтэраў як у ваду ўпала. Амаль 17 гадоў не было ад іх ніякіх вестак. Такім чынам, думалі мы, аселі нашы родзічы недзе ў Германіі, уніклі дэпартацыі, «працарміі» і спецселішча. Павезла ж людзям… І раптам атрымваем вестачку ад маёй любай кузіны Альмы з поўдня Сярэдняй Азіі, не так ужо далёка адлеглага ад [[Тараз|Джамбула]], дзе я з сям'ёй пасяліўся пасля здымання ненавіснага рэжыму спецселішча. Убачыліся пасля шматгадовага расстання.

Божа мой! Як дзядзька лаяў усіх і ўся, і ў першую чаргу сябе, за тое, што паддаўся падману, паверыў «гэтым савецкім», быццам іх вернуць дамоў, на ранейшае месца жыхарствы, у [[Верхне-Рагачыкскі раён]], сяло Георгсталь, [[калгас]] «Ротэ Фане»&lt;ref&gt;{{lang-de|Röte Fahne}} — Чырвоны сцяг&lt;/ref&gt;. Як не завагацца было сэрцу пры думцы пра магчымасць ступіць на родную зямлю, вярнуцца да небагатага, але мернага вясковага жыцця, да калгаснай кузні, дзе вядзьмарыў ён ля гарачага горна!

А што зрабілі? Без доўгіх словаў замкнулі знадворку вагоны, правезлі міма Украіны, праз усю Расію, даставілі ў [[Таджыкістан]] і на 10 гадоў пасадзілі на спецулік, вызначыўшы на найцяжэйшую працу ў вугальныя шахты.

— Не, хай мне хоць залатога цяльца паабяцаюць, больш ніводнаму савецкаму не паверу! Ніколі сабе не прабачу такой даверлівасці! Як дзіцяці, абвялі вакол пальца! Добра ўжо я — чатырох дачок і Артура ў няволю прывёз! Добра, хоць Бертгольд там застаўся!

Дзядзькі Канстанціна даўно няма ў жывых: не вытрымала яго навярэджанае сэрца каваля гаркаты жахлівага падману. Нешматлікім ён тады падзяліўся. Дый хто ведаў, што некалі гэта можна будзе не толькі адкрыта выказаць, але і надрукаваць!… |Подпіс=''Вольтер Г. А.&lt;ref&gt;Вольтер Г. А. Зона полного покоя: Российские немцы в годы войны и после неё / под ред. В. Ф. Дизендорфа. — М., 1998. — 416 с.''&lt;/ref&gt;}}

Пад канец [[XIX]]—пачатак [[XX стагоддзе|XX стагоддзя]] [[Паволжа]] ужо было сфармаваным [[анклаў|анклавам]] пасяленняў нямецкіх [[Іміграцыя|імігрантаў]] з усёй Расіі і з блізкага Замежжа — той часткі, якая асацыявала сябе з расійскай дзяржаўнасцю. Шмат хто з жыхароў традыцыйна вызнаваў [[лютэранства]], некаторыя — [[баптызм]]. Па сведчаннях сведкаў, нямецкія селішчы адрозніваліся ад рускіх і казачых акуратнасцю, адносным багаццем ураджаю і цвярозасцю насельніцтва&lt;ref&gt;{{кніга
 |аўтар         = Челышев М.
 |загаловак      = О вреде народного пьянства
 |месца         = С-Пб
 |год           = 1907
 |старонкі      = }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{кніга
 |аўтар         = Озеров И. 
 |загаловак      = Алкоголизм и борьба с ним 
 |месца         = С-Пб
 |год           = 1909}}&lt;/ref&gt;. Паволжскія немцы карысталіся правам на аўтаномію ў складзе [[РСФСР]], а потым і [[СССР]] з часу [[Кастрычніцкая рэвалюцыя 1917 года ў Расіі|рэвалюцыі 1917 года]], калі была створана {{нп3|Аўтаномная Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Немцаў Паволжа|Працоўная камуна (пазней — АССР) немцаў Паволжа|ru|Автономная Социалистическая Советская Республика Немцев Поволжья}}. Аднак пасля пачатку [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] з набліжэннем фронту яна была скасавана рашэннем урада СССР, мужчынскае насельніцтва ад 15 до 55 памешчаны ў працоўныя лагеры. Нямецкія сем’і былі дэпартаваны ў два рэгіёны — [[Сібір]] і Казахстан.

==== Украінскія фольксдойчэ ====
{{main|Рэйхскамісарыят Украіна|Гітлерюгенд}}
Паводле нямецкіх дакументаў, у Рэйхскамісарыяце Украіна жылі каля паўмільёна фольксдойчэ&lt;ref name=&quot;ЦГАВОУ-3676-4-230-360&quot;/&gt;. Становішча фольксдойчэ, якія жылі на тэрыторыі [[Рэйхскамісарыят Украіна|Рэйхскамісарыята Украіна]], было таксама адмежаваным. Яно вызначалася дырэктывамі [[Альфрэд Розенберг|Альфрэда Розенберга]], як [[рэйхсміністр]]а Усходніх акупаваных тэрыторый, ад [[19 лютага]] [[1942]] г. і [[Генрых Гімлер|Генрыха Гімлера]], як [[рэйхсфюрар]]а [[СС]] і імперскага камісара па кансалідацыі і ўмацаванні германскай нацыі і расы, ад [[8 верасня]] [[1942]] г. Паводле дадзеных дакументаў, статус фольксдойчэ, як і ва ўсёй Еўропе, прысвойваўся кожнаму асобнаму грамадзяніну пасля пастаноўкі на ўлік у «Deutsche Volksliste Ukraine»&lt;ref name = &quot;Соловьев-СГУ&quot;&gt;{{cite web
 |last        = Соловьев
 |first       = А. В.
 |url         = http://sgu.ru/faculties/historical/sc.publication/vseob.hist./viip/docs/20.pdf
 |title       = Фольксдойче и их взаимоотношения с нацистскими организациями в Рейхскомиссариате Украина
 |publisher   = Саратовский Государственный Университет
 |accessdate  = [[13 лютага]] [[2008]]
 |lang        = ru
 |deadlink    = 404
 |archiveurl  = https://web.archive.org/web/20080229064617/http://sgu.ru/faculties/historical/sc.publication/vseob.hist./viip/docs/20.pdf
 |archivedate = 29 лютага 2008
 |deadurl     = yes
}}&lt;/ref&gt;. Часцяком партыйныя органы НСДАП былі змушаны займацца такімі праблемамі мясцовага насельніцтва-фольксдойчэ, як набыццё новай кватэры, дапамога ў працаўладкаванні, іншыя вылучна побытавыя праблемы&lt;ref name = &quot;Соловьев-СГУ&quot; /&gt;.

Пасля [[1943]] года працэдура здабыцця статусу фольксдойчэ спрасцілася. Для станоўчага вырашэння пытання спашукальніку стала дастаткова пацвярджэння яго нямецкага паходжання 2—3 немцамі&lt;ref name = &quot;Соловьев-СГУ&quot; /&gt;.

У адрозненне ад афіцыйнай палітыкі [[НСДАП]], [[гітлерюгенд]] на тэрыторыі Рэйхскамісарыята Украіна дзеяў як арганізацыя для фольксдойчэ. Існавала думка, што, у адрозненне ад старэйшага пакалення, «сапсаванага [[бальшавізм]]ам», моладзь было магчыма перавыхаваць, стварыўшы з іх перакананых, сапраўдных [[Нацыянал-сацыялізм|нацыянал-сацыялістаў]]. Аднак жа, трэба адзначыць, што ў кіроўных органах гітлерюгенда служылі вылучна прыезджыя рэйхсдойчэ. Магчыма, так склалася па той прычыне, што гэта арганізацыя стваралася ў [[рэйхскамісарыят|рэйхскамісарыяце]] «з нуля»&lt;ref name = &quot;CGAVOU-3676-16-160&quot;&gt;Центральный государственный архив высших органов власти и управления Украины (ЦГАВОУ), ф. 3676, оп. 4, д. 348, л. 4,16—160.&lt;/ref&gt;.

Украінскі гітлерюгенд атрымаў назву «Дойчэ Югенд Украіны» ({{lang-de|Deutsche Jugend Ukraine}} — «Нямецкая Моладзь Украіны»). Яго членамі былі абавязаны рабіцца ўсе маладыя фольксдойчэ першай і другой катэгорый ва ўзросце ад 10 до 21 года. Што ж тычыцца фольксдойчэ трэцяй катэгорыі, то іх прымалі з дазволу мясцовага {{нп5|гэбітскамісар|гэбітскамісара||de|Gebietskommissar}}. Гітлерюгенд імкнуўся ахапіць сваім уплывам кожны населены пункт, дзе жылі фольксдойчэ, што яму, у прынцыпе, удавалася&lt;ref name = &quot;CGAVOU-3676-16-160&quot; /&gt;.

Апроч таго, на тэрыторыі Рэйхскамісарыята Украіна дзеяла таксама арганізацыя NSV ({{lang-de|{{нп5|Нацыянал-сацыялістычная народная дабрачыннасць|Nationalsozialistische Volkswohlfahrt|de|Nationalsozialistische Volkswohlfahrt}}}} — «Нацыянал-сацыялісцкая ўзаемадапамога»), чые аддзяленні існавалі пры адпаведных структурах [[НСДАП]]. NSV займалася дабрачыннасцю сярод мясцовых немцаў. Аднак больш канкрэтнай інфармацыі адносна вызначаных фактаў супрацы паміж NSV і фольксдойчэ Украіны ў цяперашні момант няма&lt;ref name=&quot;CGAVOU-3676-1-2&quot;&gt;Центральный государственный архив высших органов власти и управления Украины (ЦГАВОУ), ф. 3206, оп. 6, д. 272, л. 1—2.&lt;/ref&gt;.

== Паваенны час і сучаснасць ==

=== Сыход немцаў з Усходняй Еўропы ===
{{main|Дэпартацыя немцаў пасля Другой сусветнай вайны}}

[[Файл:Vertreibung.jpg|thumb|left|Уцекачы-фольксдойчэ, якія з’язджаюць з [[ЧССР|Чэхіі]]. [[1945]] год.]]

Большасць фольксдойчэ пакінула месцы жыцця адразу ж пасля сканчэння вайны і перамогі СССР і краін саюзнікаў. Гэты працэс, у сілу яго масавасці і значнага ўплыву на этнічную карціну Еўропы быў вылучаны ў асобнае паняцце, якое атрымала назву «сыход немцаў з краін Усходняй Еўропы». Так, прыкладам, яшчэ ў час [[Другая сусветная вайна|вайны]], а таксама ў летнія і восеньскія месяцы [[1945]] года, ва ўмовах адсутнасці законна абранага [[парламент]]а, прэзідэнт [[ЧССР|Чэхаславакіі]] [[Эдвард Бенеш]] падпісваў так званыя прэзідэнцкія {{нп5|дэкрэты Бенеша||no|Beneš-dekretene|ВА}}, якія мелі сілу закона, у тым ліку пра выгнанне {{нп5|судзецкія немцы|немцаў|de|Sudetendeutsche}} з [[Чэхаславакія|Чэхаславакіі]].

Шмат хто з тых, хто падпісаў фольксліст у часы кіравання нацыстаў, аўтаматычна атрымалі нямецкае грамадзянства пасля прыбыцця ў Германію, іншыя атрымалі яго крыху пазней, ужо ў часы [[Халодная вайна|халоднай вайны]]. Грамадзяне былога рэйха захавалі сваё грамадзянства ў германскай дзяржаве, якая пазней падзялілася на [[ГДР|Усходнюю]] і [[ФРГ|Заходнюю Германіі]].

[[Файл:GuentherZ 2005-06-25 2116 Unterretzbach Heimatdenkmal.jpg|thumb|right|250px|Мемарыял [[Судзецкая вобласць|судзецкім]] немцам, выгнаным з [[Паўднёвамараўскі край|Паўднёвай Маравіі]]. Надпіс зверху абвяшчае: «Права на Радзіму ёсць права чалавека».]]

Адносна невялікія групы этнічных немцаў дагэтуль жывуць у краінах [[Цэнтральная Азія|Цэнтральнай Азіі]], галоўным чынам, у [[Казахстан]]е. Таксама малая колькасць немцаў жыве ў [[Трансільванія|Трансільваніі]] ў [[Румынія|Румыніі]]. Апроч таго, некаторыя з былых фольксдойчэ і іх нашчадкаў утвараюць рэшткавыя кампактныя раёны рассялення немцаў у [[Данія|Даніі]], [[Францыя|Францыі]], [[Італія|Італіі]], [[Польшча|Польшчы]], [[Чэхія|Чэхіі]], [[Славакія|Славакіі]], [[Славенія|Славеніі]], [[Венгрыя|Венгрыі]].

Як піша ў сваім аўтабіяграфічным творы Іван Фёдаравіч Тарасенка «Мяне звалі ўласаўцам»&lt;ref name=&quot;tarasenko&quot;&gt;{{кніга
|аўтар          = Тарасенко И. Ф.
|загаловак       = Меня звали власовцем: Воспоминания, свидетельства, документы, факты
|адказны  = Лит. запись В. М. Гридина
|выданне        = Общество «Одесский мемориал». Вып.12
|месца          = Одесса
|выдавецтва   = Астропринт
|год            = 2001
|старонак        = 335
}}&lt;/ref&gt; (па маці фольксдойчэ), ужо пасля [[1945]] г. ён сутыкнуўся на перасыланні з кантынгентам са сваіх землякоў нямецкага селішча пад [[Адэса]]й. Падчас акупацыі, як ён кажа, яны былі закліканы ў [[СС]], а падчас іх сустрэчы ўжо «ехалі на селішча». Землякі прапанавалі, каб ён пахадайнічаў перад савецкімі пенітэцыярнымі органамі пра магчымы перавод яго ў склад іх групы і магчымасць разам выехаць на селішча. Той адмовіўся. Як аказалася, не пралічыўся, бо ўвесь дадзены кантынгент быў знішчаны [[Народны камісарыят унутраных спраў СССР|НКУС]] практычна адразу па прыбыцці&lt;ref name=&quot;tarasenko&quot; /&gt;.

=== Сучасная тэрміналогія ===
Нацысты надзвычай папулярызавалі ў свой час тэрмін ''фольксдойчэ'', эксплуатуючы гэту этнічную і сацыяльную групу для сваіх патрэб. Як вынік гэтага, тэрмін практычна не выкарыстоўваецца ў наш час, быўшы замененым на ''аусландсдойчэ'' ({{lang-de|Auslandsdeutsche}}, «замежныя немцы»), ці ж на назвы абласцей жыцця — прыкладам, існуе тэрмін «паволжскія немцы» ({{lang-de|Wolgadeutsche}}).

У дадзены момант існуе так званы «{{нп5|Саюз выгнаных||de|Bund der Vertriebenen}}»&lt;ref&gt;[http://www.bund-der-vertriebenen.de/ bund-der-vertriebenen.de] {{ref-de}} — афіцыйны сайт арганізацыі BdV&lt;/ref&gt; ({{lang-de|Der Bund der Vertriebenen}}, скар. BdV), некамерцыйнае таварыства Германіі, створанае для прадстаўлення і абароны зацікаўленняў немцаў, якія пакінулі свае ранейшыя месцы жыцця і/ці выгнаных у перыяд Другой сусветнай вайны і яе лакальных канфліктаў. У тэрміналогіі дадзенай арганізацыі выкарыстоўваецца слова ''фольксдойчэ''.

Паваеннае нямецкае права выкарыстоўвае таксама тэрмін ''{{нп5|статутныя немцы|штатусдойчэ|de|Statusdeutscher}}'' ({{lang-de|Statusdeutsche}}, «статутныя немцы») для пазначэння этнічных немцаў без нямецкага грамадзянства, якія з’яўляюцца ўцекачамі з былых тэрыторый Германскай імперыі, а ў пазнейшыя гады — тых, што перасяліліся ў Германію па праграме [[Рэпатрыяцыя|рэпатрыяцыі]].

== Гл. таксама ==
* [[Пангерманізм]] — &lt;small&gt;''палітычны рух [[XIX]]—[[XX]] стагоддзяў, якое імкнецца да адзінства [[нямецкая мова|нямецкамоўных]] народаў Еўропы''.&lt;/small&gt;
* {{нп5|Фёлькішэ бевегунг||de|Völkische Bewegung}} — &lt;small&gt;''палітычная ідэалогія XIX—XX стагоддзяў, заснаваная на ідэях філасофскай плыні [[арыясофія|арыясофіі]], і элементах [[традыцыяналізм]]у, які зараджаўся тады. Прапагандавала ідэі [[пангерманізм]]у, [[рэакцыйны рамантызм|рэакцыйнага рамантызму]] і [[Сацыяльны дарвінізм|сацыял-дарвінізму]]''.&lt;/small&gt;
* [[Пятая калона]] — &lt;small&gt;''у пераносным сэнсе — любыя таемныя агенты ворага (дыверсанты, сабатажнікі, шпіёны, правакатары і інш.)''&lt;/small&gt;
* {{нп5|Нацысцкая расавая палітыка||ru|Нацистская расовая политика}} — &lt;small&gt;''назва дзяржаўных парадкаў [[расізм|расавай дыскрымінацыі]] ў [[Трэці рэйх|нацыянал-сацыялістычнай Германіі]]''.&lt;/small&gt;
* {{нп5|Еўгеніка||de|Eugenik}} — &lt;small&gt;''навука пра спадчыннае здароўе чалавека, а таксама пра шляхі паляпшэння яго спадчынных уласцівасцей''.&lt;/small&gt;
* [[Дыяспара]] — &lt;small&gt;''частка [[народ]]а (этнічная агульнасць), якая жыве па-за краінай свайго паходжання, сваёй гістарычнай радзімы''&lt;/small&gt;.
* [[Расійскія немцы]] — &lt;small&gt;''этнічныя немцы Расіі і краін былога СССР''.&lt;/small&gt;
* {{нп5|Усесаюзнае таварыства савецкіх немцаў «Адраджэнне»||ru|Всесоюзное общество советских немцев «Возрождение»}} — &lt;small&gt;''нацыянальна-палітычная і культурна-асветніцкая арганізацыя немцаў краін былога СССР''.&lt;/small&gt;

== Заўвагі ==
{{заўвагі|2|height=200}}

== Крыніцы ==
{{Навігацыя}}

=== Бібліяграфія ===
* ''Андреева Н. С.'' Прибалтийские немцы и российская правительственная политика в начале XX в. СПб., 2008.
* ''Семиряга, М. И.'' «Коллаборационизм: природа, типология и проявления в годы Второй мировой войны». М., 2000.
* ''Семиряга, М. И.'' Тюремная империя нацизма и её крах. М., 1991.
* ''де Ионг, Л. [http://militera.lib.ru/research/jong/index.html «Немецкая пятая колонна во второй мировой войне»]''. Сокращенный перевод с английского А. И. Дьяконова. Под ред. ген.-м. Н. П. Цыгичко. Изд-во иностранной литературы. Москва, 1958.
* ''«Nazi Fifth Column Activities: A List of References»'', Library of Congress, 1943 {{ref-en}}
* ''«The German fifth column in the Second World War»'', by L. de Jong {{ref-en}}
* ''«The German Fifth Column in Poland»'', Hutchinson &amp; Co Ltd, London {{ref-en}}
* [http://www.aussiedlerbeauftragter.de/SharedDocs/Downloads/AUSB/DE/broschuere-deutsche-minderheiten-stellen-sich-vor.pdf;jsessionid=946655E753D65C7B15814E15A8FEC669.2_cid295?__blob=publicationFile Deutsche Minderheiten stellen sich vor] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20210416151544/http://www.aussiedlerbeauftragter.de/SharedDocs/Downloads/AUSB/DE/broschuere-deutsche-minderheiten-stellen-sich-vor.pdf;jsessionid=946655E753D65C7B15814E15A8FEC669.2_cid295?__blob=publicationFile |date=16 красавіка 2021 }} Bundesministerium des Innern 2016{{ref-de}}
* Luther, Tammo (2004): ''«Volkstumspolitik des Deutschen Reiches 1933—1938. Die Auslanddeutschen im Spannungsfeld zwischen Traditionalisten und Nationalsozialisten»''. Franz Steiner, Stuttgart {{ref-de}}
* ''Buchsweiler, Meir''. «Volksdeutsche in der Ukraine am Vorabend und Beginn des Zweites Weitkriegs — ein Fall doppelter Loyalität?» Gerlingen, 1984 {{ref-de}}.
* ''Fleischhauer, Ingeborg''. «Das Dritte Reich und die Deutschen in der Sowjetunion». Stuttgart, 1983{{ref-de}}.

=== Спасылкі ===
* [http://www.bpb.de/wissen/01663471275494053771781350961259,0,0,Bev%F6lkerung.html Bundeszentrale für politische Bildung] {{Ref-de}}
* [http://www.radio.cz/en/article/25511 «Пятая колонна» в Чехословакии] {{ref-en}}
* [http://goliath.ecnext.com/coms2/gi_0199-2147235/Mutiny-in-the-Balkans-Croat.html «Пятая колонна» в Хорватии] {{ref-en}}
* [http://www.serbianna.com/columns/savich/010.html «Пятая колонна» в Югославии] {{ref-en}}
* [http://www.feldgrau.com/poland.html «Пятая колонна» в Польше] {{ref-en}}
* [http://www.letton.ch/lvy_d2.htm Договор о переселении латвийских граждан немецкого происхождения в Германский рейх 30 октября 1939] {{Ref-de}}
* [http://www.forost.ungarisches-institut.de/pdf/19391116-1.pdf Соглашение о переселении немцев из сферы интересов СССР, украинцев и белорусов из сферы интересов Германии] 16 ноября 1939 года{{Ref-de}}
* [http://www.dhm.de/lemo/forum/kollektives_gedaechtnis/412/index.html Рассказ о жизни одной фольксдойче женщины] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20140613235234/http://www.dhm.de/lemo/forum/kollektives_gedaechtnis/412/index.html |date=13 чэрвеня 2014 }} {{Ref-de}}
* [http://www.bund-der-vertriebenen.de/ bund-der-vertriebenen.de] {{ref-de}} — официальный сайт организации BdV
* [http://www.genosse.su Информационный портал &quot;Сайт советских немцев «Genosse»] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20200510024628/http://www.genosse.su/ |date=10 мая 2020 }} {{ref-ru}} — история и современность немецкого движения в странах бывшего СССР
* [http://aussiedlerbote.de/main/920-massovye-vyseleniya-etnicheskih-nemcev-iz-vostochnoy-evropy-posle-vtoroy-mirovoy-voyny.html Массовые выселения этнических немцев из Восточной Европы после Второй мировой войны] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20170731121353/http://aussiedlerbote.de/main/920-massovye-vyseleniya-etnicheskih-nemcev-iz-vostochnoy-evropy-posle-vtoroy-mirovoy-voyny.html |date=31 ліпеня 2017 }}, — Zeitung «Aussiedlerbote» / Газета &quot;Переселенческий Вестник {{ref-ru}}

{{Немцы}}

[[Катэгорыя:Дэпартаваныя народы]]
[[Катэгорыя:Нацысцкая ідэалогія]]
[[Катэгорыя:Немцы]]</text>
      <sha1>1nvljn4mt7fcirjlx7nkdbc1h8xz9gs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сяргей Іосіфавіч Юткевіч</title>
    <ns>0</ns>
    <id>189859</id>
    <revision>
      <id>4195013</id>
      <parentid>3839947</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:03:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5168" xml:space="preserve">{{Кінематаграфіст
 |імя                  = Сяргей Юткевіч
 |арыгінал імя       = 
 |выява          = 
 |шырыня               = 200px
 |апісанне выявы = 
 |імя пры нараджэнні     = Сяргей Іосіфавіч Юткевіч
 |дата нараджэння        = 
 |месца нараджэння       = 
 |дата смерці          = 
 |месца смерці         = 
 |прафесія            = 
 |грамадзянства          = {{USSR}}
 |гады актыўнасці      = [[1925]]—[[1980]]
 |кірунак          = [[сацыялістычны рэалізм]]
 |кінастудыя           = 
 |узнагароды              = {{{!}} style=&quot;background:transparent&quot;
{{!}} {{Медаль Серп і Молат|1974}}
{{!}}}
{{{!}} style=&quot;background:transparent&quot;
{{!}} {{Ордэн Леніна|1964}}{{!!}}{{Ордэн Леніна|1967}}{{!!}}{{Ордэн Леніна|1974}}{{!!}} {{Ордэн Кастрычніцкай Рэвалюцыі}}
{{!}}-
{{!}}{{Ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга|1939}}{{!!}}{{Ордэн Дружбы народаў|1984}}{{!!}}{{медаль За доблесную працу ў Вялікай Айчыннай вайне 1941-1945 гг.|}}{{!!}}{{медаль У памяць 800-годдзя Масквы|}}
{{!}}}
{{{!}} style=&quot;background:transparent&quot;
{{!}}{{Народны артыст СССР|1962}}{{!!}}{{Народны артыст РСФСР|1957}}{{!!}}{{Сталінская прэмія|1941}}{{!!}}{{Сталінская прэмія|1947}}{{!!}}{{Дзяржаўная прэмія СССР|1967}}{{!!}}{{Дзяржаўная прэмія СССР|1983}}
{{!}}}
}}
{{цёзкі2|Юткевіч}}
'''Сяргей Іосіфавіч Юткевіч''' (15(28).12.1904, Пецярбург-{{ДС|23|4|1985}}) — савецкі {{кінарэжысёр|СССР|Расіі|XX стагоддзя}}, {{рэжысёр тэатра|СССР|Расіі|XX стагоддзя}}, {{сцэнарыст|СССР|Расіі|XX стагоддзя}}, {{Акцёр|СССР|Расіі|XX стагоддзя}}, {{Тэатральны педагог|СССР|Расіі|XX стагоддзя}}, [[прафесар]], тэарэтык кінамастацтва, народны артыст СССР (1962), [[Герой Сацыялістычнай Працы]] (1974), доктар мастацтвазнаўства (1941).

== Біяграфія ==
У 1921-23 вучыўся ў Дзяржаўных вышэйшых рэжысёрскіх майстэрняў пад кіраўніцтвам В. Э. Меерхольда і ў Вышэйшых мастацка тэхнічных майстэрнях (ВХУТЕМАСа). Разам з [[Рыгор Міхайлавіч Козінцаў|Р. М. Козінцавым]] і Л.3. Траўбергам арганізаваў групу ФЭКС (Фабрыка эксцэнтрычнага акцёра), унеслі ў кінематограф рысы сумежных мастацтваў ([[цырк]]а, эстрады). З 1925 працаваў у кіно. Прызнанне рэжысёру прынёс фільм «Карункі» (1928). Значную ролю ў станаўленні паэтыкі кінематографа сыграў гукавы фільм Юткевіча «Залатыя горы» (1931). Фільм «Сустрэчны» (1932, сумесна з Ф. М. Эрмлера) пра лёсы людзей сучаснага завода стаў этапнай падзеяй у гісторыі савецкага кіно. У 1930 −50-х гг . Юткевічам былі створаны дакументальныя і мастацкія карціны: «Анкара — сэрца Турцыі» (1934), «Шахцёры» (1937), «Якаў Свердлаў» (1940), «Вызваленая Францыя» (1944), «[[Прывітанне, Масква!]]» (1946), «Пржэвальскі» (1952). Галоўны рэдактар ​​&quot;Кінаслоўніка&quot; (т. 1-2, 1966—1970).

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{warheroes|id=10883|star = Labor}}
* {{imdb name|0951170}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Юткевіч}}
[[Катэгорыя:Мастакі СССР]]
[[Катэгорыя:Кінарэжысёры рускага авангарда]]
[[Катэгорыя:Дактары мастацтвазнаўства]]
[[Катэгорыя:Постаці Масфільма]]
[[Катэгорыя:Постаці Кінастудыі імя М. Горкага]]
[[Катэгорыя:Постаці Ленфільма]]
[[Катэгорыя:Постаці Студэнцкага тэатра МДУ]]
[[Катэгорыя:Члены КПСС]]
[[Катэгорыя:Члены Саюза кінематаграфістаў СССР]]
[[Катэгорыя:Члены Саюза пісьменнікаў СССР]]
[[Катэгорыя:Сацыялістычны рэалізм]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі УДІКа]]</text>
      <sha1>avwuk9e71e7pu91mcrmly36n1xhpeua</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сяргей Мікалаевіч Ходзін</title>
    <ns>0</ns>
    <id>191137</id>
    <revision>
      <id>4194979</id>
      <parentid>3905330</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:57:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Публікацыі */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="45518" xml:space="preserve">{{Навуковец 
|Імя                  = Сяргей Ходзін
|Арыгінал імя         = Сярге́й Мікала́евіч Хо́дзін
|Фота                 = 
|Шырыня               = 
|Подпіс               = 
|Навуковая сфера      = [[Гісторыя]]
|Месца працы          = [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]] ([[загадчык кафедры]] крыніцазнаўства [[Гістарычны факультэт БДУ|Гістарычнага факультэта]])
|Альма-матэр          = 
|Навуковы кіраўнік    = Іраіда Восіпаўна Царук
|Знакамітыя вучні     = 
|Вядомы як            = 
|Узнагароды і прэміі  = 
|Сайт                 = 
}}
'''Сярге́й Мікала́евіч Хо́дзін''' ({{ДН|||1963}}, пасёлак [[Путчына (аграгарадок)|Путчына]] [[Дзяржынскі раён|Дзяржынскага раёна]] [[Мінская вобласць|Мінскай вобласці]]) — беларускі [[гісторык]]. [[Кандыдат гістарычных навук]] ([[1990]])&lt;ref&gt;Ходзін Сяргей Мікалаевіч // {{Крыніцы/Памяць/Дзяржынскі раён||611}}&lt;/ref&gt;.

У [[1985]] годзе скончыў [[гістарычны факультэт БДУ|гістарычны факультэт]] [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта]]. Дэкан [[гістарычны факультэт БДУ|гістарычнага факультэта]] [[БДУ]] ([[2000]]-[[2016]]), загадчык кафедры [[крыніцазнаўства]] ([[2001]]-[[2016]], з [[2019]]), прарэктар па вучэбнай рабоце і інтэрнацыяналізацыі адукацыі ([[2016]]-[[2018]]).

Даследуе сацыяльна-эканамічную і палітычную гісторыю [[XX стагоддзе|XX стагоддзя]], тэорыю і гісторыю крыніцазнаўства, крыніцазнаўства гісторыі Беларусі. Аўтар звыш 100 навуковых прац.

== Асноўныя працы ==
* Крыніцы гісторыі Беларусі (гісторыка-кампаратыўнае вывучэнне): Навучальны дапаможнік. Мінск, 1999.
*Беларуская вёска ў міжваенны час: шляхі і формы савецкай мадэрнізацыі (1921—1939). Мінск, 2014.
*Мадэрнізацыя ў Беларусі (1921–1939). Мінск, 2019

== Публікацыі ==
* 1. О формах коллективных хозяйств БССР в 1921—1929 гг. // Сельское хозяйство: история, современности и перестройки. Тез. докл. конф. г. Гомель, 27-29 окт., Мн.: ЦНБ АН БССР, 1988.
* 2. Историческое краеведение в школе /Ходин С. Н., Царюк Н. А.// Развитие исторического краеведения в вузах БССР в свете перестройки высшего образования (сб. статей). М-лы конф. Гродно, 1989.
* 3. Арганізацыя перапрацоўкі сельскагаспадарчай прадукцыі ў калектыўных гаспадарках БССР (другая палова 1920-х гг.) // Веснік БДУ. Сер. 3. 1990. № 3.С.12-15
* 4. Динамика колхозного строительства в БССР накануне массовой коллективизации (конец 1929 — пер.пол.1929) /Ходин С. Н.// Депонирована в ИНИОН АН СССР, № 42882 от 18.09.90.
* 5. Колхозное строительство в Белорусской ССР в 1921 — первой половине 1929 гг. / Автореф… канд. ист. наук. Мн., 1990
* 6. Некоторые аспекты колхозного строительства в БССР (1921—1929) // Сельская гаспадарка і сялянства Беларусі (Матэрыялы навук. канф. Гомель, 27-29 кастр. 1988 г.). Мн., 1991.
* 7. Формирование элементов административно-командной системы в аграрном секторе экономики Советской Беларуси в 20-е гг. // Актуальные проблемы социально-гуманитарных и естественных наук: Тез. науч. канф., посв. 70-летию ун-та. Минск, апрель 1991 г. Мн., 1991.С.180 — 181.
* 8. Колхозное строительство и социально-психологическая перестройка крестьянства Белоруссии в 1921-29 гг. / С. Н. Ходин // Человек и его время: сб. материалов Всесоюзн. школы молодых историков. — М.: Изд-во МГУ, 1991.- С. 141—148.
* 9. Вернуться к цветному изображению: еще раз о наркоме Д. Ф. Прищепове / С. Н. Ходин // Политический собеседник. — 1991. — № 2. — С. 12 — 15.
* 10. Пути развития сельско-хозяйственного производства БССР во второй половине 20-х гг. (структурно-функциональный анализ)// Метод в историческом исследовании: Тез. докл. и сообщ. Всесоюзн. школы-семинара. (Минск, 21-25 окт. 1991 г.). Мн., БГУ, 1991.
* 11. Сацыяльна-эканамічнае развіццё Беларускай ССР у 1960 — першай палове 1980-х гг. Навучальна-метадычны дапаможнік для студэнтаў па курсу «Гісторыя Беларусі» / В. А. Цяплова, С. М. Ходзін,. — Мн., 1992.- 38с.(2,21 друк.арк.)
* 12. Асноўныя тэндэнцыі развіцця сельскагаспадарчай вытворчасці БССР у 1921—1925 гг. / С. М. Ходзін // Веснік БДУ. Сер. 3. — 1992. — № 3. — С. 28.
* 13. Беларуская вёска: ад дэкрэта аб зямлі да суцэльнай калектывізацыі / С. М. Ходзін // Актуальныя пытанні гісторыі Беларусі: зб. арт. — Мн.: БДУ: Ін-т гісторыі АН Беларусі, 1992. — С. 117—128.
* 14. «Аднаўленне народнай гаспадаркі БССР»// Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. Т. 1. Мн.,1993.- С.57.
* 15. Арцель сельскагаспадарчая // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. Т. 1., Мн., 1993.-С.184.
* 16. Аднаўленне народнай гаспадаркі ў 1921—1925 гг. // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. Т. 1., Мн., 1993.
* 17. Культура Беларусі (ад старажытных часоў да сённяшняга дня). / Дубянецкі Э. С., Касмылёў В. С., Ходзін С. М. і інш. //Дапаможнік для слухачоў падрыхтоўчых курсаў і вучняў сярэдніх школ. Ч. 1. — Мн., БДУ. 1993.
* 18. Праблемы выкладання крыніцазнаўства гісторыі Беларусі у ВНУ // Архівазнаўства, крыніцазнаўства, гістарыяграфія. Тэз. міжнароднай навук.-тэарэтычн. канф. Ч.1. Мн., 1993.
* 19. Практыка бальшавіцкай улады на Беларусі і змены ў сацыяльнай псіхалогіі сялянства / С. М. Ходзін // Гістарычная навука і гістарычная адукацыя ў Рэспубліцы Беларусь: новыя канцэпцыі і падыходы. — Мн.: Ін-т гісторыі АН РБ, 1993. — Ч. 1: Гісторыя Беларусі. — С. 181—183.
* 20. Статыстычныя крыніцы па гісторыі БССР 1920-х гг. // Архівазнаўства, крыніцазнаўства, гістарыяграфія Беларусі: стан і перспектывы. Тэзісы міжнар. навук.-тэарэтычн. канфер. Ч. 1. Мн., 1993.
* 21. Беларусь у мінулым (сацыяльна-палітычная гісторыя Беларусі ад старажытных часоў да сяр. XIX ст.). / Дубянецкі Э. С., Касмылёў В. С., Ходзін С. М. і інш. //Дапаможнік слухачоў падрыхт. курсаў і вучн. сярэдніх школ. Ч. ІІ. — Мн., БДУ. 1994.
* 22. Ад «свайго» да «агульнага» (да пытання аб эвалюцыі сацыяльнай псіхалогіі беларускага сялянства ў 1920-я гады) / С. М. Ходзін // Гістарычная навука і гістарычная адукацыя ў Рэспубліцы Беларусь: новыя канцэпцыі і падыходы: Усебеларуская канф. гісторыкаў. — Мн.: Універсітэцкае, 1994. — Ч. 1: Гісторыя Беларусі. — С. 161—167.
* 23. Беларусь у мінулым і сёння (сацыяльна-палітычная гісторыя Беларусі ад старажытных часоў да 1861 г. да сённяшняга дня) / Дубянецкі Э. С., Касмылёў В. С., Ходзін С. М. і інш. //Дапам. для слухачоў курсаў і вучняў сярэдн. школ. Ч.IІI). — Мн., БДУ. 1994.
* 24. Гісторыя Беларусі. Вучэбны дапаможнік. — Мн., НКФ «Экаперспектыва», 1994 (у сааўт. Каханоўскі А. Г. і інш)
* 25. Гісторыя Беларусі. Даведачна-інфармацыйны дапаможнік. — Мн., «Фінансы, улік, аудыт», 1994. (у сааўт. Каханоўскі А. Г. і інш)
* 26. Белкалгасцэнтр// Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. Т. 2. Мн., 1994.-С.5.
* 27. Белсельсаюз // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. Т. 2. Мн., 1994.-С.8.
* 28. Ваенны камунізм // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. Т. 2. Мн., 1994.- С.183.
* 29. Герберштэйн // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. Т. 2. Мн., 1994.С.517-518.
* 30. Дапаможнік па гісторыі Беларусі для паступаючых у вышэйшыя навучальныя установы. — Мн., НКФ «Экаперспектыва», 1995
* 31. Гісторыя Беларусі. Матэрыялы да экзамену. — Мн., «Фінансы, улік, аудыт», 1995
* 32. Яўрэі і земляробства на Беларусі (гістарычны аспект) // Яўрэйская культура Беларусі і яе узаемадзеянне з беларускай і іншымі культурамі. М-лы канферэнцыі. Мн., 1995.
* 33. Гісторыя Беларусі. Навучальны дапаможнік. — Мн., «Фінансы, улік, аудыт», 1996
* 34. Дапаможнік па гісторыі Беларусі для паступаючых у вышэйшыя навучальныя установы. — Мн., НКФ «Экаперспектыва», 1996
* 35. Ад «свайго да агульнага» (да пытання эвалюцыі сацыяльнай псіхалогіі беларускага сялянства ў 1920-я гг.). // 1-я Усебеларуская канферэнцыя гісторыкаў. Мн., 1996.
* 36. Крыніцы вывучэння гістарычнай памяці беларусаў у навейшы час. // Наш радавод, 1996 «Гістарычная памяць народаў ВКЛ»
* 37. Гісторыя Беларусі. Вучэбны дапаможнік для ліцэяў, гімназій і школ з паглыбленным вывучэннем гуманітарных дысцыплін. — Мн., НКФ «Экаперспектыва», 1996. (А. Л. Абецэдарская, П. І. Брыгадзін, Л. А. Жылуновіч і інш.). — 495 с. (С.320-324, 335—348, 367—378, 430—462).
* 38. Планы семінарскіх заняткаў па гісторыі Беларусі XIX—XX ст. для студэнтаў гістарычнага ф-та. — Мн., БДУ. 1996.
* 39. Беларускі цэнтральны саюз сельскагаспадарчых і крэдытных кааператываў. Беларускі цэнтальны саюз сельскагаспадарчых калектываў. // Беларуская энцыклапедыя. Т. 2. Мн., 1996.
* 40. Гісторыка-юрыдычныя матэрыялы. // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. Т. 3. Мн., 1996.
* 41. К вопросу изучения толерантности белорусов в 1920-е гг. /Ходин С. Н. // Толерантность как культурная универсалия. М-лы межд. конф. Харьков, 1996.С.24-25.
* 42. Кааперацыя. // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. Т. 3. Мн., 1996.С.512-514.
* 43. История Беларуси. Учебное пособие. — Мн.: МП «Беларыт», при участии НПЖ «ФУА».1997.448 с.(в соавторстве. С.289-316,341-344, 357—404).
* 44. Калгас// Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. Т. 4. Мн., 1997.-С.16-17.
* 45. Матэрыялы па гісторыі для выпускнога экзамену 9 клас. — Мн., «Беларыт» 1997.
* 46. Камуна сельскагаспадарчая// Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. Т. 4. Мн., 1997.-С.56.
* 47. Асаблівасці НЭПа на Беларусі // Гісторыя: праблемы выкладання. 1997. вып. 1.
* 48. Летапісанне на Беларусі // Беларускі гістарычны часопіс. 1997. № 2.
* 49. Дакументы заканадаўства як крыніца па гісторыі Беларусі. // Старонкі гісторыі і культуры Беларусі. Мн., «Красіка, прынт», 1997
* 50. I ўсё ж такі новая… // Гісторыя: праблемы адукацыіі і выхавання. 1997. № 1.- С. 29 — 43.
* 51. О проблемах источниковедения и языке науки // Гістарычныя крыніцы і праблемы класіфікацыі, вывучэння і выкладання. М-лы да Міжнар. канф. Мн., 1998.
* 52. Кампаратыўныя аспекты ў выкладанні крыніцазнаўства // Гістарычныя крыніцы і праблемы класіфікацыі, вывучэння і выкладання. М-лы да Міжнар. канф. Мн., 1998.
* 53. Проект обучающей программы по источниковедению // История и компьютер. Информ. бюллетень. № 23. Спец. выпуск. Тез. конф. М., 1998.
* 54. Беседы о человеке и обществе // Учебное пособие. Мн.:ЗАО «Веды», 1998
* 55. 50th Anniversary of the Universal Declaration of Human Rights: Outlook for Belarus. National Report for the International Conference on Human Rights (Yalta, September 1998). — Minsk, Repablic of Belarus, 1998.
* 56. О проблемах источниковедения и языке науки. // Гістарычныя крыніцы: праблемы класіфікацыі, вывучэння і выкладання/ Матэрыялы да Міжнароднай навукова-практычнай канферэнцыі, прысв. 120-годдзю з дня нараджэння У. І. Пічэты. Мн., Белдзяржуніверсітэт, 1998. 209 с.(С.50-51).
* 57. Кампаратыўныя аспекты ў выкладанні крыніцазнаўства. // Гістарычныя крыніцы: праблемы класіфікацыі, вывучэння і выкладання/ Матэрыялы да Міжнароднай навукова-практычнай канферэнцыі, прысв. 120-годдзю з дня нараджэння У. І. Пічэты. Мн., Белдзяржуніверсітэт, 1998. 209 с. (С.119-120)
* 58. Крыніцы гісторыі Беларусі (гісторыка-генетычнае і кампаратыўнае вывучэнне). — Мн., БДУ, 1999.
* 59. Социальная память крестьянства и источники ее изучения // Проблемы iсторiографii та джерелознавства. М-лы конф. Днiпропетровськ, 16 — 19.06.1999 г. ДДУ, 1999.
* 60. Методы психологии в исследовании истории крестьянства // Теоретико-методические проблемы исторического познания. М-лы Междунар. науч. конфер. 1-2 февраля 2001 г. Т. 2. Мн., 2000.
* 61. Сялянства Беларусі ў міжваенны час (да пытання аб накірунках і перспектывах вывучэння) // Гістарычная навука ў Белдзяржуніверсітэце на рубяжы тысячагоддзяў. М-лы Рэспублік. канфер. 26 лістап. 1999 г. г. Мінск. Мн., 2000. С. 578—582.
* 62. Теория и история источниковедения: Пособие / В. П. Грицкевич, С. Б. Каун, С. Н. Ходин — Минск: БГУ, 2000.- 221с
* 63. Роля крыніцазнаўства ў падрыхтоўцы спецыялістаў-гісторыкаў // Беларускі гістарычны часопіс. 2000. № 1.
* 64. Планы семінарскіх і практычных заняткаў па тэорыі крыніцазнаўства і крыніцазнаўству гісторыі Беларусі для студэнтаў па спецыяльнасці «Архівазнаўства» і «Музеязнаўства». — Мн., 2000.16 с.
* 65. Планы семінарскіх заняткаў па тэорыі крыніцазнаўства і крыніцазнаўству гісторыі Беларусі для студэнтаў па спецыяльнасці «Гісторыя». — Мн., 2000.12 с.
* 66. Да пытання аб дысцыплінарным статусе крыніцазнаўства // Вісник Дніпропетровського університету. Істория та археологія. Вып. 8. — Дніпропетровськ: Выд-во Дніпропетровського університету, 2000.
* 67. Аб ролі крыніцазнаўства ў падрыхтоўцы спецыялістаў-гісторыкаў // Вісник Дніпропетровського університету. Істория та археологія. Вып. 8. — Дніпропетровськ: Выд-во Дніпропетровського університету, 2000.-
* 68. Гісторыя Беларусі. Навучальны дапаможнік. — Мн., ООО ФУАінфарм, 2001. 264 с. (А. Г. Каханоўскі, А. А. Яноўскі).
* 69. История Беларуси. Учебно-информационное пособие для студентов и учаіихся. — Мн.: ООО ФУАінфарм, при участии УП «Белорит». 2001.
* 70. Гісторыя культуры Беларусі ў 1920-1930-я гг. Дапам.для студэнтаў гіст.фак./С. М. Ходзін.- Мн.: БДУ. 2001.- 71 с.
* 71. Таварыства на сумеснай апрацоўцы зямлі // ЭГБ. Т. 6. Ч.1. Мн., 2001.
* 72. Мемуарная літаратура па гісторыі Беларусі навейшага часу // Веснік БДУ. Серыя 3. 2001. № 1.
* 73. Исторический факультет Белгосуниверситета начинает подготовку специалистов по документационному обеспечению управления // Архівы і справаводства. 2001. № 2 (14). С. 14-20.
* 74. О некоторых итогах первого набора студентов на исторический факультет Белгосуниверситета по специальности «Документоведение и информационное обеспечение управления» // Архівы і справаводства. 2001. № 25.
* 75. Русіфікацыя/В.Сяргеенкава, С.Ходзін// Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. Т. 6. Кн. І. Мн.,2001.-С.136-137.
* 76. Таварыства па сумеснай апрацоўцы зямлі// Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. Т. 6. Кн. І. Мн.,2001.-С.492.
* 77. Гістарычны факультэт БДУ // Беларускі гістарычны часопіс. 2001. № 4.
* 78. Тэставыя заданні па гісторыі /Яноўскі. А. А., Каханоўскі А. Г., Лойка П. А., Ходзін С. М. — Мн., БДУ. 2001.
* 79. Теория и история источниковедения: Учеб.-метод. комплекс / Каун С. Б., Липницкая О. Л., Ходин С. Н. // Мн., 2001
* 80. Матэрыялы па гісторыі Беларусі да выпускнога экзамену. 9 клас. / С.Ходзін, П. А. Лойка, Н. В. Лойка, Т. Ф. Ходзіна — Мн., ФілСерв плюс, 2001. 96с.
* 81. Беларуская вёска ў 1920-1930-я гг.: крыніцы, метады, вынікі вывучэння. / Выбраныя навуковыя працы БДУ у 7 т. Т. 2. Гісторыя. Філасофія. Журналістыка. Мн. 2001.
* 82. Лельчыцкі раён у 1920-1930-я гады // Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Лельчыцкага раена. — Мн.: «Паліграфафармленне», 2002.
* 83. Першае пасляваеннае дзесяцігоддзе. // Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Лельчыцкага раена. — Мн.: «Паліграфафармленне», 2002.
* 84. Прыкметныя змены. // Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Лельчыцкага раена. — Мн.: «Паліграфафармленне», 2002.
* 85. Олимпиады по истории для школьников и абитуриентов/Авт.-сост.:С. Н. Ходин, А. П. Андреева, Ю. А. Блашков, Г. А. Болсун-Мн., ООО «Юнипрес». 2002—288 с.
* 86. Предварительные итоги первого года обучения специалистов-документоведов. // Архівы і справаводства. 2002. № 2 (20). С. 69-73.
* 87. Гісторыя Беларусі. У 2 ч. Ч.2. XIX—XX стагоддзі: Курс лекцый/ П. І. Брыгадзін, У. Ф. Ладысеў, П. І. Зялінскі і інш. — Мн.: РІВШ БДУ, 2002. — 655 с. (С. 499—561).
* 88. Источниковедение в Беларуси. ХХ век. // Источниковедение и историография в мире гуманитарного знания: Докл. И тез. XIV науч.конф., Москва, 18-19 апр. 2002 г. / Сост. Р. Б. Казаков; Редкол.: В. А. Муравьев (отв.ред.), А. Б. Безбородов, С. М. Каштанов, М. Ф. Румянцева; Рос.гос.гуманит.ун-т. Ст-архив. Ин-т. Каф.источниковедения и вспом. Ист.дисциплин, Рос. Акад. наук. Археогр. Комис. М., 2002, 549 с.
* 89. «Крызіс» гістарычнай навукі і крыніцазнаўства // Крыніцазнаўства і спецыяльныя гістарычныя дысцыпліны. Вып. 1. — Мн.: БДУ, 2002.С.82-89.
* 90. Хутар // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. Т. 6. Кн. ІІ. Мн.,2003.- С.90-91
* 91. Каментарый спецыяліста. // Архівы і справаводства. 2003. № 2 (26). С. 58-60.
* 92. Беларуская вёска канца 20-х — пачатку 30-х гадоў ХХ стагоддзя. // Праект «Шляхамі здзяйсненняў і страт. Гісторыя Беларусі ХХ стагоддзя». Каталог выставы Нацыянальнага музея гісторыі і культуры Беларусі.
* 93. Да пытання аб дзяржаўна-палітычным статусе БССР у 1920-я гг. // Беларуская дзяржаўнасць: вопыт XX стагоддзя. Міжнародная навукова-тэарэтычная канферэнцыя,18-19 сакавіка 2003 г. Мн.,2004 г.
* 94. Гістарычны факультэт у ХХІ ст.: сінтэз навукі, адукацыі і выхавання //Беларускі гістарычны часопіс. № 8 (61) жнівень. С.3 — 11.
* 95. Гістарычны факультэт. Да 70-годдзя заснавання /адк.рэд. С. М. Ходзін.- Мн., БДУ, 2004.- 223 с. : іл.
* 96. Гістарычная навука і гістарычная адукацыя ў ХХІ ст.: парадоксы развіцця //ХХІ век: актуальные проблемы исторической науки: Материалы междунар. Науч. Конф., посвящ. 70-летию ист. Фак. БГУ, Минск 15-16 апр.2004 г. / Редкол.: В. Н. Сидорцов (отв.ред) и др. — Мн.: БГУ, 2004. С.42-45.
* 97. Дэкан на пераломе часу. // Гісторыя: праблемы выкладання. 2/2005
* 98. Крыніцазнаўства і спецыяльныя гістарычныя дысцыпліны: навук. Зб. Вып. 2 / С. М. Ходзін (адк. рэд.) [і інш.]. — Мінск: БДУ, 2005. — 243 с.
* 99. О подготовке документоведов на историческом факультете Белгосуниверситета/С. Н. Ходин// Архівы і справаводства. 2005.-№ 3 (39).- С.55-57.
* 100. Праграмы агульных курсаў: Для студэнтаў гіст.фак. спец. 1-21 03 01 «Гісторыя». У 3 ч. /Рэд.савет: А. А. Яноўскі (старш.), С. М. Ходзін, В. В. Сяргеенкава.-.Мн.: БДУ, 2005. Ч.1.-403с., ч.2.-285 с., ч.3.-207 с.
* 101. Индустриализация сельского хозяйства в Беларуси в 1920-е годы: пути, направления, опыт //Индустриальное наследие: М-лы междун. научн. конференции &quot; 23 — 25 июня 2005 г. Саранск, 2005
* 102. Интенсификация учебного процесса по источниковедению (на примере учебно-методического комплекса) // «Государство и общество в России XVIII—XX вв. в современные методы изучения преподавания» 26-29.06 Санкт-Птб. VIII международная конф. ассоц. «История и компьютер»
* 103. Гістарычная навука і адукацыя ва ўмовах глабалізацыі // Новейшая история (1991—2006 гг.): государство, общество, личность. Материалы международной научно-теоретической конференции(Минск, 29 сентября 2006 г.). С. 674—679.
* 104. Памяць і слава: Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт. 1921—1941 склад. С. М. Ходзін. М. Ф. Шумейка, А. А. Яноўскі; рэдкал.: В. І. Стражаў (адк. рэд) і інш. Мінск: БДУ, 2006.- 383 c.: іл.- (Memoria et Gloria).
* 105. Крыніцазнаўства і спецыяльныя гістарычныя дысцыпліны: навук. Зб. Вып. 3 / рэдкал.:[[Уладзімір Нічыпаравіч Сідарцоў|У. Н. Сідарцоў]], С. М. Ходзін (адк. рэд.) [і інш.]. — Мінск: БДУ, 2007. — 245 с.
* 106. Реализация программы «Совершенствование организации, обеспечения и контроля качества самостоятельной работы студентов» на кафедре источниковедения исторического факультета БГУ /Заседания Ученого совета БГУ (2 июня 2008 г.) Сб. докл. Мн.:БГУ, 2008. С.. 31-35.
* 107. Китайские коммуны в Беларуси в 1920-е гг. // Беларусь-Китай: история, традиции, опыт, перспективы:труды Международной конференции (Минск, 23-26 июня 2008 г.).-Вып.3: в 2-х ч. Ч.2/редкол. И. А. Малевич, Бэй Вэнли и др.-Мн.:Акад упр. при Президенте Респ. Беларусь, 2008. — 256 с.
* 108. Социальные идеалы и изменения в социальной психологии крестьянства Беларуси в 1920-е гг. // Веснік БДУ Серыя 3: Гіст. Філас. Псіхал. Паліт. Сацыял. Экан. Права. 2008. № 1.
* 109. Использование информационных технологий в системе организации самостоятельной работы студентов //Инновационные подходы в исторических исследованиях: информационные технологии, модели и методы. Материалы Х1 конференции ассоциации «история и компьютер». (Москва, 13-15 декабря 2008 г.). Москва-Барнаул 2008
* 110. Крыніцазнаўства і спецыяльныя гістарычныя дысцыпліны: навук. Зб. Вып. 4 / рэдкал.: С. М. Ходзін (адк. рэд.) [і інш.]. — Мінск: БДУ, 2008. — 260 с.
* 111. История Беларуси: полный курс: пособие для старшеклассников и поступающих в вузы. (в соавт.) /А. Г. Кохановский и др. — Минск, Юнипрес, 2008. 496 с.(С.278 — 334, 388—432)
* 112. Совершенствование подготовки специалистов в области документоведения и информационного обеспечения управления в Республике Беларусь / Новые информационные технологии в образовании: Доклады и выступления восьмой Международной научно-практической конференции Новые информационные технологии в образовании «Комплексная модернизация процесса обучения и управления образовательными учреждениями с использованием технологий 1С» 3-4 февраля 2009 г. Часть 1. 462 с. ил. М.:2009 г.
* 113. Традыцыі і перспектывы развіцця крыніцазнаўства ў Беларускім дзяржаўным універсітэце / Крыніцазнаўства, археаграфія, архівазнаўства ў XX—XXI ст. у Беларусі: зб. навук. артыкулаў, прысвечаных 100-годдзю з дня нараджэння М. М. Улашчыка/рэдкал.: С.М,Ходзін (адк.рэд.) [і інш.]. — Мінск: БДУ, 2008. — С. 167—172..
* 114. История и теория источниковедения — Мн., Изд. центр БДУ. 2008.(гриф Министерства образования) (в соавт. Грицкевич В. П., Каун С. Б.)
* 115. Уводзіны ў навуку гісторыю // Клио: страницы истории: сб.материалов для учащихся. Мн: Нац. ин-т образования, 2008.
* 116. Гісторыя Беларусі і сусветная цывілізацыя: дапаможнік для студэнтаў прыродазн. фак. / — Мінск: БДУ, 2008. — 311 с.
* 117. Образовательный стандарт РБ. Высшее образование, первая степень. Специальность 1-21 03 01 История (по направлениям). Квалификация. Историк. Преподаватель истории и социально-гуманитарных дисциплин. Мн.: РИВШ, 2008. (в соавт. Кохановский А. Г., Казаков Ю. Л. и др.).
* 118. Образовательный стандарт РБ. Высшее образование, первая степень. Специальность 1-23 01 12 Музейное дело и охрана историко-культурного наследия (по направлениям). Квалификация. Историк-музеолог. Преподаатель. Искусствовед-музеолог. Преподаватель. Музеевед. Менеджер по культурному наследию и туризму. Мн.: РИВШ, 2008. (в соавт. Гужаловский А. А., Берейшик Л. В., Томашева И. Г.).
* 119. Образовательный стандарт РБ. Высшее образование, первая степень. Специальность 1-23 01 13 Историко-архивоведение. Квалификация. Историк-архивист. Преподаватель. Мн.: РИВШ, 2008. (в соавт. Шумейко М. Ф., Белявский А. М., Липницкая О. Л., Козак К. И.).
* 120. Образовательный стандарт РБ. Высшее образование, первая степень. Специальность 1-26 02 04 Документоведение (по направлениям). Квалификация. Документовед. Организатор документационного обеспечения управления. Документовед. Организатор информационного обеспечения управления. Документовед. Специалист по защите информации. Мн.: РИВШ, 2009. (в соавт. Рыбаков А. Е., Назаренко А. М.).
* 121. Гістарычнаму факультэту БДУ — 75 гадоў (матэрыялы «круглага стала») // Беларускі гістарычны часопіс, 2009 № 8(121).
* 122. Ходин С. Н., Балыкина Е. Н., Бузун Д. Н. Информатизация образования на историческом факультете Белорусского государственного университета // Информационные технологии в историческом образовании: материалы междунар. семинара, Харьков, 30-31 октября 2009 г. Методичний вісник історичного факультету. Выпуск 8 / Харьков. нац. ун-т им. Н. Каразина; под ред. В.Куликова. — Харьков: ХНУ им. В. Н. Каразина, 2010. — С. 96-111.
* 123. 75-лет историческому факультету Белорусского государственного университета /С. Н. Ходин, А. А. Прохоров, Л. В. Берейшик и др. //Минск. 2009.95 с.
* 124. Ходзін С. М. Беларускае сялянства ў 1921—1939 гг.: гістарыяграфія, крыніцы, метады вывучэння — Веснік БДУ Серыя 3: Гіст. Філас. Псіхал. Паліт. Сацыял. Экан. Права. 2009 № 1.- С.22-29;
* 125. Ходин С. Н. В. И. Шевченко — декан исторического факультета БГУ в эвакуации (1943—1944 гг.) Российские и славянские исследования//Науч. сб, выпуск IV, Мн, БГУ, 2009.-С. 187—190
* 126. Памяць і слава: Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт. 1945—1961 склад. С. М. Ходзін. М. Ф. Шумейка, А. А. Яноўскі; рэдкал.: С. У. Абламейка (адк. рэд) і інш. Мінск: БДУ, 2009.- 399 c.: іл.- (Memoria et Gloria).
* 127. Крыніцазнаўства і спецыяльныя гістарычныя дысцыпліны: навук. Зб. Вып. 5 / рэдкал.: С. М. Ходзін (нам.адк. рэд.) [і інш.]. — Мінск: БДУ, 2009. — 187 с.
* 128. Ходзін С. М. Дзяржаўнае будаўніцтва ў Беларусі ў 1920-я гг //Працы гістарычнага факультэта БДУ : навук. зб. № 6. Мінск, БДУ, 2011. С.109 — 115.
* 129. Станаўленне беларускай дзяржаўнасці ў айчыннай і замежнай гістарыяграфіі// Беларусь: этапы станаўлення дзяржаўнасці (да 90-годдзя з дня нараджэння БССР): матэрыялы Міжнар. навук.-практычнай канферэнцыі, Мінск, 18 снежня 2008 г./. М-ва адукацыі Рэсп. Беларусь, Нац. академ. навук Беларусі [і інш.]; рэдкал.: А. А. Каваленя (старш.) [і інш.].- Мінск: Выд. цэнтр БДУ, 2009. .-.С.36-41
* 130. История Беларуси:. полный курс: учебн.пособие /(в соавт.- А. Г. Кохановский и др).- Минск: Юнипресс, 2010 -. 512 с.(С.290-436, 366—452)
* 131. Этносоциальная динамика белорусского общества: новые источники и подходы// Российские и славянские исследования: науч. сб. Вып 5, Мн, БГУ, 2010. С.223-230.
* 132. Статыстычныя крыніцы па гісторыі беларускай вёскі міжваеннага часу //Крыніцазнаўства і спецыяльныя гістарычныя дысцыпліны: навук. зб. Вып. 6 / рэдкал.: С. М. Ходзін (адк. рэд.) [і інш.]. — Мінск: БДУ, 2011. — С. 142 −151.
* 133. «Недаром на истфаке он глава…» (к 100-летию со дня рождения декана исторического факультета БГУ Петра Захаровича Савочкина), в соавторстве И. А. Литвиновский, О. А. Яновский// Российские и славянские исследования // Науч. сб, Выпуск 6, Мн, БГУ, 2011.
* 134. Этносоциальные процессы в Беларуси в межвоенный период / Этнокультурное развитие Беларуси в XIX начале XXI века: материалы междунар. науч.-пркт. конф., 19-20 мая 2010 г., Минск/ред.кол.:Т. А. Новогродский (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Изд. центр БГУ, 2011. — С. 12 — 16.
* 135. Историческая наука в БГУ / С. М. Ходзін //Веснік Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта — Серыя 3. — 2011. — С. 5 — 6.
* 136. Каханоўскі, А. Г. Тэндэнцыі развіцця гістарычнай адукацыі і навукі ў БДУ на сучасным этапе / А. Г. Каханоўскі, С. М. Ходзін //Веснік Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта — Серыя 3. — 2011. — № 3. — С. 23 — 28.
* 137. Вядучай установе ў нацыянальнай сістэме адукацыі — 90 гадоў (да юбілею БДУ) / С. У. Абламейка, М. А. Жураўкоў, В. В. Самахвал, С. М. Ходзін // Вышэшая школа. 2011. № 5. С. 4-13.
* 138. Traditionen in der Geschichte. Uberlengungen zu einer Belarus-Historiographie / // Thomas M.Bohn. Ein weisser Fleck in Europa… Die Imagination der Belarus als Kontaktzone zwischen Ost und West. 2011. С. 69- 75.
* 139. Историческая информатика в Белорусском государственном университете: состояние, проблемы и перспективы /Ходин С. Н.. Балыкина Е. Н., Липницкая О. Л., Попова Е. Э., Бузун Д. Н. Вестник Пермского университета. Серия «История». — 2011. — № 2(16). — С. 19—27.
* 140. Памяць і слава: Першы рэктар Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта — Уладзімір Іванавіч Пічэта. склад. С. М. Ходзін. М. Ф. Шумейка, А. А. Яноўскі; рэдкал.: С. У. Абламейка (адк. рэд) і інш. Мінск: БДУ, 2011. — 375 c.: іл.- (Memoria et Gloria).
* 141. Ходин, С. Н. Гісторыя і сучасная арганізацыя дзяржаўных устаноў Беларусі : вучэб. дапам. / С. Лугаўцова [і інш.]; пад агульн. рэд. С. Ходзіна. Мінск: БДУ, 2013.
* 142. Ходин, С. Н. Крыніцазнаўства гісторыі Беларусі / С. М. Ходзін. — Міснк:БДУ, 2012. — 255 с.
* 143. Ходин, С. Н. Савецкая вёска ў міжваены час (1912—1939 гг.): кампаратвўныя аспекты гістарыяграфіі XX—XXI стст. // Вестнік БДУ. Серыя: Гіст. Экан. Права. 2013№ 2
{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/Памяць/Дзяржынскі раён}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Ходзін, Сяргей}}
[[Катэгорыя:Гісторыкі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Дактары гістарычных навук]]
[[Катэгорыя:Дэканы гістарычнага факультэта БДУ]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі БДУ]]</text>
      <sha1>j3qgrx0zpvjh8vebra6arb935zfsom4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дзмітрый Лявонцьевіч Яцкевіч</title>
    <ns>0</ns>
    <id>191151</id>
    <revision>
      <id>4195042</id>
      <parentid>3618547</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:06:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2697" xml:space="preserve">{{цёзкі2|Яцкевіч}}
{{Навуковец
| Навуковая сфера = [[гісторыя]]
| Месца працы = 
| Альма-матэр =
| Навуковы кіраўнік =
| Знакамітыя вучні =
| Вядомы як =
| Узнагароды і прэміі =
| Сайт =
}}
'''Дзмітрый Лявонцьевіч Яцкевіч''' ({{ДН|11|3|1966}}, {{МН|Бабруйск||}}) — беларускі [[гісторык]], [[археограф]], [[архівіст]].

== Біяграфія ==
Скончыў [[БДУ]] ў [[1990]] годзе. 3 [[1988]] г. працаваў археолагам у вытворчым аб’яднанні «[[Белрэстаўрацыя]]» і Беларускім рэстаўрацыйна-праектным інстытуце. З 1992 г. працаваў у [[Нацыянальны гістарычны архіў Беларусі|Нацыянальным гістарычным архіве Беларусі]]. У 1992—2004 гг. — вядучы навуковы супрацоўнік аддзела старажытных актаў, з [[2004]] г. загадчык аддзелу публікацыі дакументаў.

Даследуе гісторыю і культуру [[горад|гарадоў]] і [[мястэчка|мястэчак]] Беларусі [[XVI стагоддзе|XVI]]—[[XVIII стагоддзе|XVIII]] стст., праблемы [[Магдэбургскае права|Магдэбургскага права]], дарэвалюцыйную гісторыю архіваў, праблемы археаграфіі, генеалогіі, геральдыкі, палеаграфіі, філіграназнаўства{{sfn|ЭнцВКЛ|2005}}.

== Працы ==
Адзін з аўтараў даведнікаў «Малы гербоўнік наваградскай шляхты» ([[Мінск]], [[1997]]), «Магілёўскі магістрат — 1580—1581, 1588 гг.» ([[Мінск]], [[1999]]), «Гербоўнік беларускай шляхты» (т. 1, [[Мінск]], [[2000]]).

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/ЭнцВКЛ|том=2|старонкі=788|артыкул=Яцкевіч Дзмітрый Лявонцьевіч|аўтар=}}
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Яцакевіч Дзмітрый Лявонцьевіч}}
[[Катэгорыя:Гісторыкі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Археографы Беларусі]]
[[Катэгорыя:Архівісты Беларусі]]
[[Катэгорыя:Архівісты паводле алфавіта]]</text>
      <sha1>hd68lcf12j6xc7oz4scgiz3ckuhnm4y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дзмітрый Іванавіч Багалей</title>
    <ns>0</ns>
    <id>191974</id>
    <revision>
      <id>4194859</id>
      <parentid>3617874</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:35:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1743" xml:space="preserve">{{Асоба}}
'''Дзмітрый Іванавіч Багалей''' (26.10 (7.11).1857, [[Кіеў]] — {{ДС|9|2|1932}}, [[Харкаў]]) — украінскі гісторык, акадэмік АН УССР (1919).

{{вікіфікацыя}}
{{фарматаванне}}
== Біяграфія ==
Нарадзіўся ў сям’і рамесніка. Атрымаў адукацыю ў Кіеўскім і Харкаўскім універсітэтах. З 1883 дацэнт [[Харкаўскі ўніверсітэт|Харкаўскага ўніверсітэта]]; з 1887, пасля абароны доктарскай дысертацыі ў Маскоўскім універсітэце, [[прафесар]], а ў 1906-10 рэктар Харкаўскага ўніверсітэта, член Дзяржаўнага савета (1906; 1910-14), галава Харкаўскай гарадской думы (1914-17).

Выкладаў гісторыю ў Харкаўскім і Палтаўскай інстытутах, заснаваў у Харкаве навукова-даследчую кафедру гісторыі Украіны, Інстытут гісторыі ўкраінскай культуры, Інстытут па вывучэнні творчасці Т. Г. Шаўчэнка, быў членам калегіі цэнтральнага архіўнага кіравання пры УУЦВК.
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Багалей}}
[[Катэгорыя:Гісторыкі Украіны]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Кіеве]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Харкаве]]
[[Катэгорыя:Акадэмікі АН УССР]]</text>
      <sha1>ougvkfp54hys6tx3ioiyg3b3khloy92</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аляксандр Мікітавіч Шыхаў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>193048</id>
    <revision>
      <id>4195037</id>
      <parentid>3774307</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:04:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5333" xml:space="preserve">{{Ваенны дзеяч
 |поўнае імя       = Аляксандр Мікітавіч Шыхаў
 |арыгінал імя     = {{lang-ru|Александр Никитович Шихов}}
 |дата нараджэння  = 
 |месца нараджэння =
 |дата смерці      = 
 |месца смерці     = 
 |партрэт          = 
 |подпіс           = 
 |мянушка          = 
 |псеўданім        = 
 |прыналежнасць    = {{Сцягафікацыя|СССР}}, {{Сцягафікацыя|Расія}}
 |гады службы      = [[1936]]—[[1938]], [[1941]]—[[1970]]
 |званне           = [[падпалкоўнік]]
 |род войскаў      = [[НКУС|НКУС СССР]]
 |камандаваў       = спецатрады «Пачын», «Волат»
 |частка           = 
 |бітвы            = [[Вялікая Айчынная вайна]]
 |узнагароды       = {{{!}} style=&quot;background:transparent&quot;
{{!}} {{Медаль Залатая Зорка}} 
{{!}}}
{{{!}} style=&quot;background:transparent&quot;
{{!}} {{Ордэн Леніна}} {{!!}} {{Ордэн Чырвонага Сцяга}} {{!!}} {{Ордэн Чырвонага Сцяга}} 
{{!}}-
{{!}} {{Ордэн Айчыннай вайны 1 ступені}} {{!!}} {{Ордэн Чырвонай Зоркі}} 
{{!}}-
{{!}} медалі
{{!}}}
 |Commons        = 
 |Rodovid        =
 |сувязі         = 
 |у адстаўцы     = 
 |роспіс         = 
}}
'''Аляксандр Мікітавіч Шы́хаў''' ({{ДН|14|8|1914}} — {{ДС|13|9|1995}}) — удзельнік [[Партызанскі рух у Беларусі падчас Вялікай Айчыннай вайны|партызанскага руху]] на тэрыторыі Беларусі падчас [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]]. [[Герой Савецкага Саюза]] (1944).

Нарадзіўся ў вёсцы Пясчанка Вяцкай губерні (зараз у О́рычаўскім раёне [[Кіраўская вобласць|Кіраўскай вобласці]]). Скончыў сярэднюю школу, працаваў у горадзе [[Горад Кіраў|Кіраў]] на машынабудаўнічым прадпрыемстве і ў аблвыканкаме. У 1936—1938 гг. праходзіў службу ў [[РСЧА|Чырвонай Арміі]]. З чэрвеня 1941 года ў {{нп3|Асобная мотастралковая брыгада асобага прызначэння НКУС СССР|Асобнай мотастралковай брыгадзе асобага прызначэння НКУС СССР|ru|Отдельная мотострелковая бригада особого назначения НКВД СССР}}, у кастрычніку 1941 г. камандзір ўзвода&lt;ref name=&quot;pogr&quot;&gt;[http://pogranec.ru/showthread.php?t=26615 181-я Отдельная рота ОСНАЗ НКГБ] {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;. Удзельнік [[Бітва за Маскву|бітвы за Маскву]].

У маі—чэрвені 1943 г. камандзір спецатрада «Пачын», які дзейнічаў на тэрыторыі [[Гомельская вобласць|Гомельскай вобласці]]. У студзені—ліпені 1944 г. камандзір спецатрада «Волаты», які дзейнічаў на тэрыторыі [[Баранавіцкая вобласць|Баранавіцкай]], [[Пінская вобласць|Пінскай]] і [[Мінская вобласць|Мінскай]] абласцей.

Пасля вайны А. М. Шыхаў працягваў службу ў органах [[НКУС]] і [[КДБ]] СССР. Скончыў Ваенны інстытут МУС СССР. З 1970 г. падпалкоўнік А. М. Шыхаў у адстаўцы. Жыў у Маскве. Памёр 14&lt;ref name=&quot;pogr&quot; /&gt; верасня 1995 г. Пахаваны ў Маскве на Траекураўскіх могілках.

== Узнагароды ==
* [[Медаль «Залатая Зорка»]]
* [[Ордэн Леніна]]
* 2 [[Ордэн Чырвонага Сцяга|ордэны Чырвонага Сцяга]]
* [[Ордэн Айчыннай вайны]] 1-й ступені
* [[Ордэн Чырвонай Зоркі]]
* медалі

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|том=18-1|старонкі=22}}

== Спасылкі ==
* {{warheroes|id=3187}}
* [http://pogranec.ru/showthread.php?t=26615 181-я Отдельная рота ОСНАЗ НКГБ] {{ref-ru}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Шыхаў Аляксандр Мікітавіч}}
[[Катэгорыя:Удзельнікі Вялікай Айчыннай вайны]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Кіраўскай вобласці]]
[[Катэгорыя:Партызаны Вялікай Айчыннай вайны]]
[[Катэгорыя:Камандзіры партызанскіх злучэнняў, брыгад і атрадаў у гады Вялікай Айчыннай вайны]]</text>
      <sha1>f7t84im3uzw28lv3pvai88p2q6cm5hi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Партал:Біялогія/Новыя артыкулы</title>
    <ns>100</ns>
    <id>193297</id>
    <revision>
      <id>4194747</id>
      <parentid>4194169</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T15:50:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>NirvanaBot</username>
        <id>40832</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>+20 новых</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1885" xml:space="preserve">{{Новы артыкул|Allium longifolium|2022-08-26T13:11:57Z|Хомелка}}
{{Новы артыкул|Іаанна Дзмітрыеўна Хлопіна|2022-08-26T12:55:11Z|Паўлюк Шапецька}}
{{Новы артыкул|Allium litvinovii|2022-08-26T12:38:37Z|Хомелка}}
{{Новы артыкул|Allium litardierei|2022-08-26T12:35:37Z|Хомелка}}
{{Новы артыкул|Allium lipskyanum|2022-08-26T12:33:07Z|Хомелка}}
{{Новы артыкул|Allium lilacinum|2022-08-26T12:27:53Z|Хомелка}}
{{Новы артыкул|Allium libani|2022-08-26T12:24:25Z|Хомелка}}
{{Новы артыкул|Allium leucosphaerum|2022-08-26T12:08:42Z|Хомелка}}
{{Новы артыкул|Эстэр Срулеўна Алексенцава|2022-08-26T11:45:33Z|Паўлюк Шапецька}}
{{Новы артыкул|Allium leptomorphum|2022-08-26T10:25:52Z|Хомелка}}
{{Новы артыкул|Allium lenkoranicum|2022-08-26T10:23:01Z|Хомелка}}
{{Новы артыкул|Allium lehmannianum|2022-08-26T10:18:55Z|Хомелка}}
{{Новы артыкул|Allium latifolium|2022-08-26T10:13:50Z|Хомелка}}
{{Новы артыкул|Allium lasiophyllum|2022-08-26T10:10:26Z|Хомелка}}
{{Новы артыкул|Allium lamondiae|2022-08-26T10:05:50Z|Хомелка}}
{{Новы артыкул|Allium lalesaricum|2022-08-26T09:53:20Z|Хомелка}}
{{Новы артыкул|Allium lachnophyllum|2022-08-26T09:48:40Z|Хомелка}}
{{Новы артыкул|Allium kysylkumi|2022-08-26T08:15:26Z|Хомелка}}
{{Новы артыкул|Allium kwakense|2022-08-26T08:09:58Z|Хомелка}}
{{Новы артыкул|Allium kuramense|2022-08-26T08:06:23Z|Хомелка}}
&lt;noinclude&gt;
[[Катэгорыя:Вікіпедыя:Спісы новых артыкулаў паводле тэм|{{PAGENAME}}]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>lun5h66cgewrwvqe14rwzalq6ehmq48</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Партал:Архітэктура/Новыя артыкулы</title>
    <ns>100</ns>
    <id>193441</id>
    <revision>
      <id>4194745</id>
      <parentid>4194167</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T15:50:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>NirvanaBot</username>
        <id>40832</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>+5 новых</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2703" xml:space="preserve">{{Новы артыкул|Помнік у памяць аб вайне 1812 года|2022-08-26T07:00:34Z|Паўлюк Шапецька}}
{{Новы артыкул|Помнік Івану Шамякіну (Добруш)|2022-08-26T05:48:51Z|Чаховіч Уладзіслаў}}
{{Новы артыкул|Тры сястры|2022-08-25T19:19:48Z|Паўлюк Шапецька}}
{{Новы артыкул|Нарцыза Жмыхоўская|2022-08-25T17:45:32Z|Чаховіч Уладзіслаў}}
{{Новы артыкул|Знаменская царква (Дубровіцы)|2022-08-25T16:56:42Z|Waren1}}
{{Новы артыкул|Эмануэль Сведэнборг|2022-08-25T14:54:31Z|Frantishak}}
{{Новы артыкул|Старагардская ратуша|2022-08-25T11:26:39Z|Паўлюк Шапецька}}
{{Новы артыкул|Касцёл Святой Кацярыны (Старогард Гданьскі)|2022-08-25T10:41:59Z|Паўлюк Шапецька}}
{{Новы артыкул|Касцёл Найсвяцейшага Сэрца Езуса і святой Марыі ад Езуса Укрыжаванага (Любча)|2022-08-25T08:13:06Z|Паўлюк Шапецька}}
{{Новы артыкул|Гераклея Пантыйская|2022-08-24T21:27:06Z|Frantishak}}
{{Новы артыкул|Лідскі дзяржаўны музычны каледж|2022-08-24T12:35:45Z|Паўлюк Шапецька}}
{{Новы артыкул|Сядзіба Гутоўскіх (Малыя Зводы)|2022-08-24T12:30:38Z|Чаховіч Уладзіслаў}}
{{Новы артыкул|Сядзіба Віслоцкіх (Лышчыцы)|2022-08-24T11:38:40Z|Чаховіч Уладзіслаў}}
{{Новы артыкул|Кустынская сядзіба|2022-08-24T11:17:52Z|Чаховіч Уладзіслаў}}
{{Новы артыкул|Эрміёні|2022-08-24T10:02:06Z|Frantishak}}
{{Новы артыкул|Дом па вуліцы Карла Маркса, 30 (Бабруйск)|2022-08-24T07:46:10Z|Чаховіч Уладзіслаў}}
{{Новы артыкул|Белдзіпразем|2022-08-23T18:49:46Z|Чаховіч Уладзіслаў}}
{{Новы артыкул|Касцёл Святога Мацвея Апостала (Старогард Гданьскі)|2022-08-23T15:26:36Z|Паўлюк Шапецька}}
{{Новы артыкул|Allium chinense|2022-08-23T10:51:12Z|Хомелка}}
{{Новы артыкул|Магілёўаблдарбуд|2022-08-22T21:19:19Z|Чаховіч Уладзіслаў}}
&lt;noinclude&gt;
[[Катэгорыя:Вікіпедыя:Спісы новых артыкулаў паводле тэм|{{PAGENAME}}]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>8kbkhykd4ybgap9d8p6b7ado6ewfw2f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ільдэфонс Серда</title>
    <ns>0</ns>
    <id>194840</id>
    <revision>
      <id>4195143</id>
      <parentid>4189195</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:19:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6403" xml:space="preserve">[[File:Ildefons Cerdá (1878).jpg|thumb|Ільдэфонс Серда]]
'''Ільдэфонс Серда і Суньер''' (Сентэлес, {{ДН|23|12|1815}} — Кальдас-дэ-Бесая, {{ДС|21|8|1876}}) — прагрэсіўны каталонскі іспанскі горадабудаўнік, які праектаваў «пашырэнне» Барселоны.

== Біяграфія ==

Серда нарадзіўся ў Сентэлесе, Каталонія, у 1815 годзе.&lt;ref&gt;{{cite web |url = http://www20.gencat.cat/docs/empresaiocupacio/01%20-%20Informacio%20Departamental/01%20-%20Departament/Publicacions/Turisme/Documents/Arxius/doc_38235229_1.pdf |title = CERDÁ |work = Generalitat de Catalunya |accessdate = 20 March 2014 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20121003115536/http://www20.gencat.cat/docs/empresaiocupacio/01%20-%20Informacio%20Departamental/01%20-%20Departament/Publicacions/Turisme/Documents/Arxius/doc_38235229_1.pdf |archivedate = 3 кастрычніка 2012 |deadurl = yes }}&lt;/ref&gt; Першапачаткова ён вучыўся на інжынера-будаўніка ў Школе інжынераў, у [[Мадрыд]]зе. Ён далучыўся да Інжынернага корпусу і жыў у розных гарадах Іспаніі, перш чым спыніцца ў Барселоне ў 1848 годзе і ажаніўся з Клатыльдай Бош. Пасля смерці яго братоў Серда атрымаў у спадчыну сямейны стан і пакінуў грамадзянскую службу. Ён стаў цікавіцца [[палітыка]]й і вывучэння гарадскога планавання.

Калі ўрад дазволіў прыбраць гарадскія сцены Барселоны, ён зразумеў неабходнасць планавання пашырэння горада, так што новае пашырэнне стане эфектыўным і прыдатным для жыцця месцам, у адрозненне ад перагружанага,  схільнага да эпідэмій старога горада у сценах. Калі ён не змог знайсці прыдатныя даведачныя выданні, ён узяў на сябе задачу напісання з нуля пры праектаванні, што ён назваў «Eixample», запазычваючы некалькі тэхналагічных ідэй ад сваіх сучаснікаў, каб стварыць унікальны праект.

Ён працягваў ствараць праекты і палепшыць існуючыя канструкцыі на працягу ўсяго свайго жыцця, а таксама для распрацоўкі сваіх тэорый, прымаючы вялікія вобласці планавання (на рэгіянальным узроўні планавання), да самага канца. У працэсе ён страціў усю спадчыну сваёй сям'і, і памёр у 1876 годзе ў вялікіх баграх амаль жабраком. Яго шэдэўр не быў аплачаны.

== Дасягненні ==

Серда быў шматгранным чалавекам, які, у пагоні за сваім бачаннем, кінуў пастаянную працу на службе грамадзянскага будаўніцтва, балатаваўся і стаў членам Картэса (парламента); склаў карыснае наватарскае заканадаўства, склаў неверагодна падрабязную тапаграфічную здымку карту ваколіц Барселоны і напісаў тэарэтычны трактат для падтрымкі кожнага з сваіх буйных праектаў планавання. Ён на самай справе прыдумаў шэраг важных слоў на іспанскай мове, у тым ліку &quot;Urbanización&quot;.

== Галоўныя працы ==

*''Teoría de la Construcción de Ciudades'' (&quot;Theory of City Construction&quot;, 1859), напісана, каб падтрымаць яго папярэдні праект 1855 года па пашырэнні Барселоне.
*''Teoría de la Viabilidad Urbana y Reforma de la de Madrid'' (&quot;Theory of Urban Roadspace and Reform of That of Madrid&quot;, 1861), каб падтрымаць праекты рэформаў горада у сталіцу Іспаніі.
*''Teoría del Enlace del Movimiento de las Vías Marítimas y Terrestres'' (&quot;Theory of the Linkage of movement on Landways and Seaways&quot;, 1863), суправаджэнне папярэдняга праекта для сістэмы ў порце Барселоны, вялікая частка зместу да гэтага часу не знойдзена.
*''Teoría General de la Urbanización'' (&quot;General Theory of Urbanization&quot;, 1867), напісана, каб падтрымаць яго праект 1859 года па пашырэнні Барселоне.
*''Teoría General de la Rurización'' (&quot;General Theory of Ruralization&quot;)

== Дадатковая літаратура ==

*Arturo Soria y Puig (ed): ''Cerdá: the five bases of the general theory of urbanization,'' Electa, 1999

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{commonscat|Ildefons Cerdà}}
*[http://www.gencat.net/mediamb/revista/rev30-4.htm Ildefons Cerdà. Personalitat i ideologia]
*[http://www.uclm.es/cr/caminos/Actividades/Exposiciones/Noticias/cerda3.html Biography] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20071009090308/http://www.uclm.es/cr/caminos/Actividades/Exposiciones/Noticias/cerda3.html |date=9 кастрычніка 2007 }}
*[http://www.barcelonametropolis.cat/en/page.asp?id=33&amp;tagId=166 Fifteen articles on Ildefons Cerdà, his work and its impact on the City of Barcelona] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20100619105757/http://www.barcelonametropolis.cat/en/page.asp?id=33&amp;tagId=166 |date=19 чэрвеня 2010 }}, Barcelona Metropolis, Autumn 2009.

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Серда Ільдэфонс}}
[[Катэгорыя:Гісторыя Барселоны]]</text>
      <sha1>ob55qa9sh5qglrrk27favezntmawo3y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Яўген Палікарпавіч Гаробчанка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>195609</id>
    <revision>
      <id>4194996</id>
      <parentid>3692201</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:01:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1881" xml:space="preserve">{{тэатральны дзеяч}}
{{цёзкі2|Гаробчанка}}
'''Яўген Палікарпавіч Гаробчанка''' ({{ДН|14|2|1917}}, [[горад Ветка]] — {{ДС|16|3|1947}}) — беларускі [[акцёр]].

Сцэнічную адукацыю атрымаў пад кіраўніцтвам [[Уладзіслаў Галубок|У.Галубка]] ў [[БДТ-3]], дзе працаваў у 1932-37 гадах. Напачатку рэжысура скарыстоўвала яго прывабную знешнасць. сцэнічнае абаянне, тэмперамент, шчырасць і натуральнасць выканання, арганічнасць існавання ў ролях маладых хлопцаў. Найбольш поўна як акцёр раскрыўся ў Рагачоўскім калгасна-саўгасным тэатры (працаваў у 1937-39) і [[Баранавіцкі абласны драматычны тэатр|Баранавіцкім абласным драматычным тэатры]] (1939-41). У студзені-сакавіку быў у складзе акцёрскай акцёрскай франтавой брыгады [[БДТ-2]]. У кастрычніку 1944 года рэпрэсаваны. Рэабілітаваны ў 1966 годзе.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Яўген Палікарпавіч Гаробчанка // Тэатральная Беларусь : энцыклапедыя : у 2 т. / рэдкал. Г. П. Пашкоў [і інш.]. — Мн., 2002. — Т. 1. — С. 253.

{{DEFAULTSORT:Гаробчанка}}
[[Катэгорыя:Рэпрэсаваныя ў БССР]]
[[Катэгорыя:Рэабілітаваныя ў СССР]]
[[Катэгорыя:Акцёры тэатра Беларусі]]</text>
      <sha1>shjdzgt7n26521e5205f1s770lbdgo1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мікалай Васілевіч Скліфасоўскі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>197075</id>
    <revision>
      <id>4195376</id>
      <parentid>3968527</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T07:23:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Allnchk</username>
        <id>121513</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4987" xml:space="preserve">{{Персона
 |імя                  = Мікалай Васільевіч Скліфасоўскі
 |арыгінал імя       = 
 |выява          = Nikolay Sklifosovsky 1899.jpg
 |шырыня               = 200 px
 |апісанне выявы = 
 |імя пры нараджэнні     = 
 |род дзейнасці     = заслужаны [[прафесар]], &lt;br /&gt; дырэктар Імператарскага клінічнага інстытута {{s|вялікай княгіні Алены Паўлаўны}} {{s|у [[Санкт-Пецярбург]]у}}
 |дата нараджэння        = 
 |месца нараджэння       = 
 |грамадзянства          = {{Расійская імперыя}}
 |падданства           = 
 |дата смерці          = 
 |месца смерці         = 
 |бацька                 = 
 |маці                 = 
 |муж               = 
 |жонка              = 
 |дзеці                 = 
 |узнагароды і прэміі     = 
 |сайт                 = 
}}
'''Мікалай Васілевіч Скліфасоўскі''' (25 сакавіка [6 красавіка] 1836, сяліба каля горада [[Дубасары]], [[Ціраспальскі павет]] [[Херсонская губерня|Херсонскай губерні]], [[Расійская імперыя]] (цяпер [[Дубасарскі раён (Прыднястроўе)|Дубасарскі раён]], [[Прыднястроўе]], [[Рэспубліка Малдова]]) — 30 лістапада [13 снежня] 1904, сядзіба [[Якаўцы, прыгарад Палтавы|Якаўцы]] непадалёк ад [[Палтава|Палтавы]]) — заслужаны расійскі прафесар, дырэктар Імператарскай клінічнага інстытута вялікай княгіні Алены Паўлаўны ў Санкт-Пецярбургу, аўтар прац па ваенна-палявой хірургіі брушной поласці.

Сярэднюю адукацыю атрымаў у Адэскай гімназіі. У 1859 годзе скончыў курс медыцынскага факультэта Маскоўскага ўніверсітэта і загадваў хірургічным аддзяленнем адэскай гарадской бальніцы. Ступень доктара медыцыны атрымаў у Харкаве ў 1863 годзе за дысертацыю «Аб крывяной каляматачнай пухліне».

У 1866 і 1867 гадах працаваў у Германіі ў патолагаанатамічнага інстытуце прафесара [[Рудольф Вірхаў|Вірхава]] і хірургічнай клініцы прафесара Лангенбека; у прускай арміі працаваў на перавязачных пунктах і ў ваенным лазарэце. Затым працаваў у Францыі ў Кламарта, і ў клініцы Нелатона, і ў Англіі ў Сімпсана.

У пачатку 1870 года быў запрошаны на кафедру хірургіі ў [[Кіеўскі ўніверсітэт]].

У 1870 г. па рэкамендацыі Пірагова, іншага выбітнага рускага хірурга, Скліфасоўскага запрашаюць узначаліць кафедру хірургіі Кіеўскага ўніверсітэта. Аднак у Кіеве ён прабыў нядоўга: неўзабаве зноў адправіўся на вайну, на гэты раз на тэатр франка-прускай вайны.

Праз Скліфасоўскага прайшло каля 10 тысяч параненых. Урачы і медсёстры, сярод якіх была і жонка хірурга Соф'я Аляксандраўна, падтрымлівалі сілы Мікалая Васільевіча, час ад часу ўліваючы яму ў рот некалькі глыткоў віна паміж асобнымі аперацыямі.[https://ipoltavets.com/uk/eternal-zamovlennya-na-vbyvstvo-gubernatora-ta-smert-ditej-poltavske-zhyttya-talanovytogo-hirurga-sklifosovskogo]{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|том=14|старонкі=463}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Скліфасоўскі Дубасарскі раён}}
[[Катэгорыя:Хірургі Расійскай імперыі]]
[[Катэгорыя:Хірургі Расіі]]
[[Катэгорыя:Члены Маскоўскага Англійскага клуба да 1917 года]]
[[Катэгорыя:Памерлі ад інсульту]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Прыднястроўі]]</text>
      <sha1>71r7smhkdoo90jld84tvplt01j5jj77</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195476</id>
      <parentid>4195376</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T11:50:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Maksim L.</username>
        <id>13</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4781" xml:space="preserve">{{Персона
 |імя                  = Мікалай Васільевіч Скліфасоўскі
 |арыгінал імя       = 
 |выява          = Nikolay Sklifosovsky 1899.jpg
 |шырыня               = 200 px
 |апісанне выявы = 
 |імя пры нараджэнні     = 
 |род дзейнасці     = заслужаны [[прафесар]], &lt;br /&gt; дырэктар Імператарскага клінічнага інстытута {{s|вялікай княгіні Алены Паўлаўны}} {{s|у [[Санкт-Пецярбург]]у}}
 |дата нараджэння        = 
 |месца нараджэння       = 
 |грамадзянства          = {{Расійская імперыя}}
 |падданства           = 
 |дата смерці          = 
 |месца смерці         = 
 |бацька                 = 
 |маці                 = 
 |муж               = 
 |жонка              = 
 |дзеці                 = 
 |узнагароды і прэміі     = 
 |сайт                 = 
}}
'''Мікалай Васілевіч Скліфасоўскі''' (25 сакавіка [6 красавіка] 1836, сядзіба каля [[Дубасары|Дубасараў]], [[Ціраспальскі павет]], [[Херсонская губерня]], [[Расійская імперыя]], цяпер [[Дубасарскі раён (Прыднястроўе)|Дубасарскі раён]], [[Прыднястроўе]], [[Малдова]] — 30 лістапада [13 снежня] 1904, сядзіба [[Якіўцы (Палтава)|Якаўцы]] паблізу [[Палтава|Палтавы]]) — заслужаны расійскі прафесар, дырэктар Імператарскай клінічнага інстытута вялікай княгіні Алены Паўлаўны ў Санкт-Пецярбургу, аўтар прац па ваенна-палявой хірургіі брушной поласці.

Сярэднюю адукацыю атрымаў у Адэскай гімназіі. У 1859 годзе скончыў курс медыцынскага факультэта Маскоўскага ўніверсітэта і загадваў хірургічным аддзяленнем адэскай гарадской бальніцы. Ступень доктара медыцыны атрымаў у Харкаве ў 1863 годзе за дысертацыю «Аб крывяной каляматачнай пухліне».

У 1866 і 1867 гадах працаваў у Германіі ў патолагаанатамічнага інстытуце прафесара [[Рудольф Вірхаў|Вірхава]] і хірургічнай клініцы прафесара Лангенбека; у прускай арміі працаваў на перавязачных пунктах і ў ваенным лазарэце. Затым працаваў у Францыі ў Кламарта, і ў клініцы Нелатона, і ў Англіі ў Сімпсана.

У пачатку 1870 года быў запрошаны на кафедру хірургіі ў [[Кіеўскі ўніверсітэт]].

На пачатку 1870 года, па рэкамендацыі [[Мікалай Іванавіч Пірагоў|Мікалая Пірагова]], Скліфасоўскага запрашаюць узначаліць кафедру хірургіі [[Кіеўскі ўніверсітэт|Кіеўскага ўніверсітэта]]. Аднак у Кіеве прабыў нядоўга, неўзабаве адправіўся на тэатр [[Франка-пруская вайна|франка-прускай вайны]]. Прааперыраваў каля 10 тысяч параненых.&lt;ref&gt;[https://ipoltavets.com/uk/eternal-zamovlennya-na-vbyvstvo-gubernatora-ta-smert-ditej-poltavske-zhyttya-talanovytogo-hirurga-sklifosovskogo Замовлення на вбивство губернатора та смерть дітей: полтавське життя хірурга Скліфосовського]&lt;/ref&gt;

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|том=14|старонкі=463}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Скліфасоўскі Дубасарскі раён}}
[[Катэгорыя:Хірургі Расійскай імперыі]]
[[Катэгорыя:Хірургі Расіі]]
[[Катэгорыя:Члены Маскоўскага Англійскага клуба да 1917 года]]
[[Катэгорыя:Памерлі ад інсульту]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Прыднястроўі]]</text>
      <sha1>i03l4zmkl9n7t6q8bjoo88mnck7oa4c</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195477</id>
      <parentid>4195476</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T11:51:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Maksim L.</username>
        <id>13</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4639" xml:space="preserve">{{Персона
 |імя                  = Мікалай Васільевіч Скліфасоўскі
 |арыгінал імя       = 
 |выява          = Nikolay Sklifosovsky 1899.jpg
 |шырыня               = 200 px
 |апісанне выявы = 
 |імя пры нараджэнні     = 
 |род дзейнасці     = заслужаны [[прафесар]], &lt;br /&gt; дырэктар Імператарскага клінічнага інстытута {{s|вялікай княгіні Алены Паўлаўны}} {{s|у [[Санкт-Пецярбург]]у}}
 |дата нараджэння        = 
 |месца нараджэння       = 
 |грамадзянства          = {{Расійская імперыя}}
 |падданства           = 
 |дата смерці          = 
 |месца смерці         = 
 |бацька                 = 
 |маці                 = 
 |муж               = 
 |жонка              = 
 |дзеці                 = 
 |узнагароды і прэміі     = 
 |сайт                 = 
}}
'''Мікалай Васілевіч Скліфасоўскі''' (25 сакавіка [6 красавіка] 1836, сядзіба каля [[Дубасары|Дубасараў]], [[Ціраспальскі павет]], [[Херсонская губерня]], [[Расійская імперыя]], цяпер [[Дубасарскі раён (Прыднястроўе)|Дубасарскі раён]], [[Прыднястроўе]], [[Малдова]] — 30 лістапада [13 снежня] 1904, сядзіба [[Якіўцы (Палтава)|Якаўцы]] паблізу [[Палтава|Палтавы]]) — заслужаны расійскі прафесар, дырэктар Імператарскай клінічнага інстытута вялікай княгіні Алены Паўлаўны ў Санкт-Пецярбургу, аўтар прац па ваенна-палявой хірургіі брушной поласці.

Сярэднюю адукацыю атрымаў у Адэскай гімназіі. У 1859 годзе скончыў курс медыцынскага факультэта Маскоўскага ўніверсітэта і загадваў хірургічным аддзяленнем адэскай гарадской бальніцы. Ступень доктара медыцыны атрымаў у Харкаве ў 1863 годзе за дысертацыю «Аб крывяной каляматачнай пухліне».

У 1866 і 1867 гадах працаваў у Германіі ў патолагаанатамічнага інстытуце прафесара [[Рудольф Вірхаў|Вірхава]] і хірургічнай клініцы прафесара Лангенбека; у прускай арміі працаваў на перавязачных пунктах і ў ваенным лазарэце. Затым працаваў у Францыі ў Кламарта, і ў клініцы Нелатона, і ў Англіі ў Сімпсана.

На пачатку 1870 года, па рэкамендацыі [[Мікалай Іванавіч Пірагоў|Мікалая Пірагова]], Скліфасоўскага запрашаюць узначаліць кафедру хірургіі [[Кіеўскі ўніверсітэт|Кіеўскага ўніверсітэта]]. Аднак у Кіеве прабыў нядоўга, неўзабаве адправіўся на тэатр [[Франка-пруская вайна|франка-прускай вайны]]. Прааперыраваў каля 10 тысяч параненых.&lt;ref&gt;[https://ipoltavets.com/uk/eternal-zamovlennya-na-vbyvstvo-gubernatora-ta-smert-ditej-poltavske-zhyttya-talanovytogo-hirurga-sklifosovskogo Замовлення на вбивство губернатора та смерть дітей: полтавське життя хірурга Скліфосовського]&lt;/ref&gt;

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|том=14|старонкі=463}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Скліфасоўскі Дубасарскі раён}}
[[Катэгорыя:Хірургі Расійскай імперыі]]
[[Катэгорыя:Хірургі Расіі]]
[[Катэгорыя:Члены Маскоўскага Англійскага клуба да 1917 года]]
[[Катэгорыя:Памерлі ад інсульту]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Прыднястроўі]]</text>
      <sha1>snc4i5sgrw5i18p9w8z456wsk8k2a60</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вялікія Чучавічы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>201901</id>
    <revision>
      <id>4194732</id>
      <parentid>4179145</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T14:59:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Roman.klewzyc</username>
        <id>113816</id>
      </contributor>
      <comment>/* Насельніцтва */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11058" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
|статус                = аграгарадок
|беларуская назва      = Вялікія Чучавічы
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = Вялікія Чучавічы. Свята-Пакроўская царква (05).jpg
|подпіс                = [[Свята-Пакроўская царква, Вялікія Чучавічы|Свята-Пакроўская царква]]
  |lat_dir = N|lat_deg = 52|lat_min = 35|lat_sec = 0
  |lon_dir = E|lon_deg = 26|lon_min = 51|lon_sec = 0
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Брэсцкая
|раён                  = Лунінецкі
|сельсавет             = Чучавіцкі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 1557
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 2517
|год перапісу          = 2009
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = +375 1647
|паштовы індэкс        = 225656
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = Vialikija Čučavičy
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 243004060
}}

'''Вялі́кія Чу́чавічы'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Брэсцкая вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Vialikija Čučavičy}}, {{lang-ru|Большие Чучевичи}}) — [[аграгарадок]] у [[Лунінецкі раён|Лунінецкім раёне]] [[Брэсцкая вобласць|Брэсцкай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Чучавіцкі сельсавет|Чучавіцкага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1577 годзе Чучавічы — сяло [[Новагародскі павет|Новагародскага павета]], уласнасць віленскага ваяводы [[Мікалай Юр’евіч Радзівіл|Мікалая Юр’евіча Радзівіла]]. У 1626 годзе — сяло Лахвенскага маёнтка, зямлі 57 1/3 валокі (прыкладна 115 двароў). Пэўны час сяло прыпісана да Нясвіжскага маёнтка. У 1795 годзе Вялікія Чучавічы зноў сяло Лахвенскага маёнтка, 55 двароў, уніяцкая царква. Пасля Радзівілаў вёска перайшла ва ўладанне князя Пятра Вітгенштэйна.&lt;ref&gt;http://tutejszy.ru/brestskaya/luninetskij/bolshie-chuchevichi/14-z-gistoryi-vyalikikh-chuchavich?fbclid=IwAR2f2cOResAe321aq8I4ga8NFkq-ceN2r66ROnCVhZpNFnC9AQFqtOsdiTY&lt;/ref&gt;

У 1943 годзе нямецкія акупанты загубілі ў Вялікіх Чучавічах 165 жыхароў і спалілі 291 двор. Сярод загінулых мірных жыхароў:

* Адам Фёдаравіч Гаргун, нар. 1920.
* Дзям’ян Рыгоравіч Гарун, нар. 1928.
* Валянціна Эдуардаўна Дабрынеўская, нар. 1892.
* Піліп Міхайлавіч Макаед, нар. 1888, расстраляны 26.03.1944 года, бо не згадзіўся правесці карнікаў да партызанскага атрада.
* Міхаіл Несцеравіч Сасукевіч.
* Іван Несцеравіч Юрчэня, нар. 1909.&lt;ref&gt;Памяць. Лунінецкі раён / [Рэд. калегiя: Э. Н. Гнеўка и др.] — Мiнск: Беларусь, 1995—717 с., 6 л. ил.&lt;/ref&gt;
У [[Хатынь|Хатынскім мемарыяле]] Вялiкiя Чучавiчы ўвекавечаны на стэле адроджаных паселішчаў.

Станам на 2009 год Вялікія Чучавічы практычна злілася з суседняй вёскай [[Вёска Малыя Чучавічы|Малыя Чучавічы]].

== Насельніцтва ==

* 1588 год — 25 двароў &lt;ref&gt;Dzielczy List Kormiza y Hockiey Luki przez Pana Szczanego Welamina Rutskiego y Pana Daniela Gotszalga. 1.5.1588 // AGAD&lt;/ref&gt;
* 1626 год — 57 1/3 [[Валока|валокі]] (прыкладна 115 двароў)
* 1764 год — 45 двароў
* 1785 год — 55 двароў
* 1791 год — 51 двор, 301 жыхар (153 мужчыны, 148 жанчыны; з іх 206 працаздольных)
* 1793 год — 53 двары, 337 жыхароў (172 мужчыны і 165 жанчыны; з іх 241 працаздольны)
* 1794 год — 53 двары, 344 жыхары (180 мужчын і 164 жанчыны; з іх 237 працаздольных)
* 1795 год — 53 двары, 368 жыхароў (192 мужчын і 176 жанчын) &lt;ref&gt;Рэвізская сказка Мазырскага павета. 1795 г. // НГАБ&lt;/ref&gt;
* 1796 год — 54 двары, 353 жыхара (190 мужчын і 163 жанчыны; з іх 248 працаздольных)
* 1805 год — 57 двароў
* 1811 год — 59 двароў (122 мужчыны, жанчын перапіс не ўлічваў)&lt;ref&gt;Рэвізская сказка Мазырскага павета. 1811 г. // НГАБ&lt;/ref&gt;
* 1813 год — 51 двор, 285 жыхароў (146 мужчын і 139 жанчын; з іх 162 працаздольныя)
* 1819 год — 50 двароў, 329 жыхароў (145 мужчын і 184 жанчыны; з іх 110 працаздольных)
* 1822 год — 53 двары, 327 жыхароў (144 мужчыны і 183 жанчыны; з іх 131 працаздольны)
* 1824 год — 50 двароў, 308 жыхароў (142 мужчыны і 164 жанчыны; з іх 126 працаздольных)
* 1831 год — 45 двароў, 380 жыхароў (173 мужчыны, 192 жанчыны; з іх 134 працаздольныя)
* 1832 год — 53 двары, 349 жыхароў (168 мужчын, 181 жанчына)
* 1834 год — 353 жыхары (180 мужчын, 173 жанчыны) &lt;ref&gt;Рэвізская сказка Мазырскага павета. 1834 г. // НГАБ&lt;/ref&gt;
* 1837 год — 50 двароў, 380 жыхароў (189 мужчын, 191 жанчына)
* 1850 год — 42 двара, 363 жыхары (191 мужчына, 172 жанчыны)
* 1860 год — 43 двары, 177 [[Рэвізская душа|рэвізскіх душ]] &lt;ref&gt;Бухгалтарскі разлік па выкупу зямлі маёнтка сялянамі, 1860 г. // РДГА&lt;/ref&gt;
* 1870 год — 45 двароў, 387 жыхароў (188 мужчын, 199 жанчын)
* 1886 год — 58 двароў, 530 жыхароў
* 2009 год — 942 двары, 2517 жыхароў.

== Транспарт ==
Раней праз вёску праходзіла лесавозная лінія вузкакалейнай чыгункі ''Люшча — Вялута — Вялікія Чучавічы — [[Гоцк]]''&lt;ref&gt;http://narrow.parovoz.com/BYBR.php?NG_COLUMNS=8&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://narrow.parovoz.com/images/MISC/Lyushcha.jpg ''Карта'']&lt;/ref&gt;.

== Славутасці ==
[[Файл:Пакроўская царква. 1910 г. в. Вялікія Чучавічы.jpg|thumb|злева|[[Свята-Пакроўская царква, Вялікія Чучавічы|Пакроўская царква]], 1910 год. Здымак [[Аляксандр Казіміравіч Сержпутоўскі|А. Сержпутоўскага]]]]
У вёсцы дзейнічае драўляная [[Свята-Пакроўская царква, Вялікія Чучавічы|Свята-Пакроўская царква]], пабудаваная паміж [[1846]] і [[1851]] гадамі&lt;ref&gt;{{radzima|855}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{ГБ|http://globustut.by/bolsh_chuchev/index.htm#church}}&lt;/ref&gt; — {{ГККРБ 4|113Г000456}}

== Вядомыя асобы ==
* [[Валянціна Ігнацьеўна Верас]] (нар. [[1959]]) — беларускі палітык.
* [[Святлана Рыгораўна Сарока]] (нар. [[1968]]) — беларускі дзяржаўны дзеяч.
* [[Міхаіл Якубік]] (1914—1966) — брыгадны генерал [[Войска Польскае|Войска Польскага]].

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commonscat|Vialikija Čučavičy}}
* [http://www.luninets.brest.by/geraldic.htm Геральдыка: герб вёскі Вялікія Чучавічы] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20121120160826/http://www.luninets.brest.by/geraldic.htm |date=20 лістапада 2012 }}
* [http://www.radzima.org/pub/miesta.php?lang=by&amp;miesta_id1=brluvicz Чучавічы Вялікія] на [[Radzima.org]]
* [http://brama.brest.by/nomer15-16/artic02.shtml Краязнаўчы гурток Чучавіцкай СШ, в. В. Чучавічы, Лунінецкі раён] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20070716090318/http://brama.brest.by/nomer15-16/artic02.shtml |date=16 ліпеня 2007 }}
* {{ГБ|http://globustut.by/bolsh_chuchev/index.htm}}

{{Чучавіцкі сельсавет}}
{{Лунінецкі раён}}

[[Катэгорыя:Чучавіцкі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Лунінецкага раёна]]
[[Катэгорыя:Вялікія Чучавічы]]</text>
      <sha1>ths7tip1gkb65aqygdno6ayj8pysgrd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194733</id>
      <parentid>4194732</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T15:03:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Roman.klewzyc</username>
        <id>113816</id>
      </contributor>
      <comment>/* Насельніцтва */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11226" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
|статус                = аграгарадок
|беларуская назва      = Вялікія Чучавічы
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = Вялікія Чучавічы. Свята-Пакроўская царква (05).jpg
|подпіс                = [[Свята-Пакроўская царква, Вялікія Чучавічы|Свята-Пакроўская царква]]
  |lat_dir = N|lat_deg = 52|lat_min = 35|lat_sec = 0
  |lon_dir = E|lon_deg = 26|lon_min = 51|lon_sec = 0
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Брэсцкая
|раён                  = Лунінецкі
|сельсавет             = Чучавіцкі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 1557
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 2517
|год перапісу          = 2009
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = +375 1647
|паштовы індэкс        = 225656
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = Vialikija Čučavičy
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 243004060
}}

'''Вялі́кія Чу́чавічы'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Брэсцкая вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Vialikija Čučavičy}}, {{lang-ru|Большие Чучевичи}}) — [[аграгарадок]] у [[Лунінецкі раён|Лунінецкім раёне]] [[Брэсцкая вобласць|Брэсцкай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Чучавіцкі сельсавет|Чучавіцкага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1577 годзе Чучавічы — сяло [[Новагародскі павет|Новагародскага павета]], уласнасць віленскага ваяводы [[Мікалай Юр’евіч Радзівіл|Мікалая Юр’евіча Радзівіла]]. У 1626 годзе — сяло Лахвенскага маёнтка, зямлі 57 1/3 валокі (прыкладна 115 двароў). Пэўны час сяло прыпісана да Нясвіжскага маёнтка. У 1795 годзе Вялікія Чучавічы зноў сяло Лахвенскага маёнтка, 55 двароў, уніяцкая царква. Пасля Радзівілаў вёска перайшла ва ўладанне князя Пятра Вітгенштэйна.&lt;ref&gt;http://tutejszy.ru/brestskaya/luninetskij/bolshie-chuchevichi/14-z-gistoryi-vyalikikh-chuchavich?fbclid=IwAR2f2cOResAe321aq8I4ga8NFkq-ceN2r66ROnCVhZpNFnC9AQFqtOsdiTY&lt;/ref&gt;

У 1943 годзе нямецкія акупанты загубілі ў Вялікіх Чучавічах 165 жыхароў і спалілі 291 двор. Сярод загінулых мірных жыхароў:

* Адам Фёдаравіч Гаргун, нар. 1920.
* Дзям’ян Рыгоравіч Гарун, нар. 1928.
* Валянціна Эдуардаўна Дабрынеўская, нар. 1892.
* Піліп Міхайлавіч Макаед, нар. 1888, расстраляны 26.03.1944 года, бо не згадзіўся правесці карнікаў да партызанскага атрада.
* Міхаіл Несцеравіч Сасукевіч.
* Іван Несцеравіч Юрчэня, нар. 1909.&lt;ref&gt;Памяць. Лунінецкі раён / [Рэд. калегiя: Э. Н. Гнеўка и др.] — Мiнск: Беларусь, 1995—717 с., 6 л. ил.&lt;/ref&gt;
У [[Хатынь|Хатынскім мемарыяле]] Вялiкiя Чучавiчы ўвекавечаны на стэле адроджаных паселішчаў.

Станам на 2009 год Вялікія Чучавічы практычна злілася з суседняй вёскай [[Вёска Малыя Чучавічы|Малыя Чучавічы]].

== Насельніцтва ==

* 1588 год — 25 двароў &lt;ref&gt;Dzielczy List Kormiza y Hockiey Luki przez Pana Szczanego Welamina Rutskiego y Pana Daniela Gotszalga. 1.5.1588 // AGAD&lt;/ref&gt;
* 1626 год — 57 1/3 [[Валока|валокі]] (прыкладна 115 двароў)
* 1690 год — 39 1/3 [[Валока|валокі]] (прыкладна 101 двор) &lt;ref&gt;Інвентар Чучавіцкай воласці. 1658 // AGAD&lt;/ref&gt;
* 1764 год — 45 двароў
* 1785 год — 55 двароў
* 1791 год — 51 двор, 301 жыхар (153 мужчыны, 148 жанчыны; з іх 206 працаздольных)
* 1793 год — 53 двары, 337 жыхароў (172 мужчыны і 165 жанчыны; з іх 241 працаздольны)
* 1794 год — 53 двары, 344 жыхары (180 мужчын і 164 жанчыны; з іх 237 працаздольных)
* 1795 год — 53 двары, 368 жыхароў (192 мужчын і 176 жанчын) &lt;ref&gt;Рэвізская сказка Мазырскага павета. 1795 г. // НГАБ&lt;/ref&gt;
* 1796 год — 54 двары, 353 жыхара (190 мужчын і 163 жанчыны; з іх 248 працаздольных)
* 1805 год — 57 двароў
* 1811 год — 59 двароў (122 мужчыны, жанчын перапіс не ўлічваў)&lt;ref&gt;Рэвізская сказка Мазырскага павета. 1811 г. // НГАБ&lt;/ref&gt;
* 1813 год — 51 двор, 285 жыхароў (146 мужчын і 139 жанчын; з іх 162 працаздольныя)
* 1819 год — 50 двароў, 329 жыхароў (145 мужчын і 184 жанчыны; з іх 110 працаздольных)
* 1822 год — 53 двары, 327 жыхароў (144 мужчыны і 183 жанчыны; з іх 131 працаздольны)
* 1824 год — 50 двароў, 308 жыхароў (142 мужчыны і 164 жанчыны; з іх 126 працаздольных)
* 1831 год — 45 двароў, 380 жыхароў (173 мужчыны, 192 жанчыны; з іх 134 працаздольныя)
* 1832 год — 53 двары, 349 жыхароў (168 мужчын, 181 жанчына)
* 1834 год — 353 жыхары (180 мужчын, 173 жанчыны) &lt;ref&gt;Рэвізская сказка Мазырскага павета. 1834 г. // НГАБ&lt;/ref&gt;
* 1837 год — 50 двароў, 380 жыхароў (189 мужчын, 191 жанчына)
* 1850 год — 42 двара, 363 жыхары (191 мужчына, 172 жанчыны)
* 1860 год — 43 двары, 177 [[Рэвізская душа|рэвізскіх душ]] &lt;ref&gt;Бухгалтарскі разлік па выкупу зямлі маёнтка сялянамі, 1860 г. // РДГА&lt;/ref&gt;
* 1870 год — 45 двароў, 387 жыхароў (188 мужчын, 199 жанчын)
* 1886 год — 58 двароў, 530 жыхароў
* 2009 год — 942 двары, 2517 жыхароў.

== Транспарт ==
Раней праз вёску праходзіла лесавозная лінія вузкакалейнай чыгункі ''Люшча — Вялута — Вялікія Чучавічы — [[Гоцк]]''&lt;ref&gt;http://narrow.parovoz.com/BYBR.php?NG_COLUMNS=8&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://narrow.parovoz.com/images/MISC/Lyushcha.jpg ''Карта'']&lt;/ref&gt;.

== Славутасці ==
[[Файл:Пакроўская царква. 1910 г. в. Вялікія Чучавічы.jpg|thumb|злева|[[Свята-Пакроўская царква, Вялікія Чучавічы|Пакроўская царква]], 1910 год. Здымак [[Аляксандр Казіміравіч Сержпутоўскі|А. Сержпутоўскага]]]]
У вёсцы дзейнічае драўляная [[Свята-Пакроўская царква, Вялікія Чучавічы|Свята-Пакроўская царква]], пабудаваная паміж [[1846]] і [[1851]] гадамі&lt;ref&gt;{{radzima|855}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{ГБ|http://globustut.by/bolsh_chuchev/index.htm#church}}&lt;/ref&gt; — {{ГККРБ 4|113Г000456}}

== Вядомыя асобы ==
* [[Валянціна Ігнацьеўна Верас]] (нар. [[1959]]) — беларускі палітык.
* [[Святлана Рыгораўна Сарока]] (нар. [[1968]]) — беларускі дзяржаўны дзеяч.
* [[Міхаіл Якубік]] (1914—1966) — брыгадны генерал [[Войска Польскае|Войска Польскага]].

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commonscat|Vialikija Čučavičy}}
* [http://www.luninets.brest.by/geraldic.htm Геральдыка: герб вёскі Вялікія Чучавічы] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20121120160826/http://www.luninets.brest.by/geraldic.htm |date=20 лістапада 2012 }}
* [http://www.radzima.org/pub/miesta.php?lang=by&amp;miesta_id1=brluvicz Чучавічы Вялікія] на [[Radzima.org]]
* [http://brama.brest.by/nomer15-16/artic02.shtml Краязнаўчы гурток Чучавіцкай СШ, в. В. Чучавічы, Лунінецкі раён] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20070716090318/http://brama.brest.by/nomer15-16/artic02.shtml |date=16 ліпеня 2007 }}
* {{ГБ|http://globustut.by/bolsh_chuchev/index.htm}}

{{Чучавіцкі сельсавет}}
{{Лунінецкі раён}}

[[Катэгорыя:Чучавіцкі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Лунінецкага раёна]]
[[Катэгорыя:Вялікія Чучавічы]]</text>
      <sha1>og9qo5pj3mi7guxe81033ctnz5bthv9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195161</id>
      <parentid>4194733</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:43:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Roman.klewzyc</username>
        <id>113816</id>
      </contributor>
      <comment>/* Насельніцтва */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11540" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
|статус                = аграгарадок
|беларуская назва      = Вялікія Чучавічы
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = Вялікія Чучавічы. Свята-Пакроўская царква (05).jpg
|подпіс                = [[Свята-Пакроўская царква, Вялікія Чучавічы|Свята-Пакроўская царква]]
  |lat_dir = N|lat_deg = 52|lat_min = 35|lat_sec = 0
  |lon_dir = E|lon_deg = 26|lon_min = 51|lon_sec = 0
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Брэсцкая
|раён                  = Лунінецкі
|сельсавет             = Чучавіцкі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 1557
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 2517
|год перапісу          = 2009
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = +375 1647
|паштовы індэкс        = 225656
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = Vialikija Čučavičy
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 243004060
}}

'''Вялі́кія Чу́чавічы'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Брэсцкая вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Vialikija Čučavičy}}, {{lang-ru|Большие Чучевичи}}) — [[аграгарадок]] у [[Лунінецкі раён|Лунінецкім раёне]] [[Брэсцкая вобласць|Брэсцкай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Чучавіцкі сельсавет|Чучавіцкага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1577 годзе Чучавічы — сяло [[Новагародскі павет|Новагародскага павета]], уласнасць віленскага ваяводы [[Мікалай Юр’евіч Радзівіл|Мікалая Юр’евіча Радзівіла]]. У 1626 годзе — сяло Лахвенскага маёнтка, зямлі 57 1/3 валокі (прыкладна 115 двароў). Пэўны час сяло прыпісана да Нясвіжскага маёнтка. У 1795 годзе Вялікія Чучавічы зноў сяло Лахвенскага маёнтка, 55 двароў, уніяцкая царква. Пасля Радзівілаў вёска перайшла ва ўладанне князя Пятра Вітгенштэйна.&lt;ref&gt;http://tutejszy.ru/brestskaya/luninetskij/bolshie-chuchevichi/14-z-gistoryi-vyalikikh-chuchavich?fbclid=IwAR2f2cOResAe321aq8I4ga8NFkq-ceN2r66ROnCVhZpNFnC9AQFqtOsdiTY&lt;/ref&gt;

У 1943 годзе нямецкія акупанты загубілі ў Вялікіх Чучавічах 165 жыхароў і спалілі 291 двор. Сярод загінулых мірных жыхароў:

* Адам Фёдаравіч Гаргун, нар. 1920.
* Дзям’ян Рыгоравіч Гарун, нар. 1928.
* Валянціна Эдуардаўна Дабрынеўская, нар. 1892.
* Піліп Міхайлавіч Макаед, нар. 1888, расстраляны 26.03.1944 года, бо не згадзіўся правесці карнікаў да партызанскага атрада.
* Міхаіл Несцеравіч Сасукевіч.
* Іван Несцеравіч Юрчэня, нар. 1909.&lt;ref&gt;Памяць. Лунінецкі раён / [Рэд. калегiя: Э. Н. Гнеўка и др.] — Мiнск: Беларусь, 1995—717 с., 6 л. ил.&lt;/ref&gt;
У [[Хатынь|Хатынскім мемарыяле]] Вялiкiя Чучавiчы ўвекавечаны на стэле адроджаных паселішчаў.

Станам на 2009 год Вялікія Чучавічы практычна злілася з суседняй вёскай [[Вёска Малыя Чучавічы|Малыя Чучавічы]].
[[Файл:Інвентар 1658.png|міні|381x381пкс|Першая старонка інвентара сяла Чучавічы за 1658 год ]]

== Насельніцтва ==

* 1588 год — 25 двароў &lt;ref&gt;Dzielczy List Kormiza y Hockiey Luki przez Pana Szczanego Welamina Rutskiego y Pana Daniela Gotszalga. 1.5.1588 // AGAD&lt;/ref&gt;
* 1626 год — 57 1/3 [[Валока|валокі]] (прыкладна 115 двароў)
* 1658 год — 39 1/3 [[Валока|валокі]] (прыкладна 101 двор) &lt;ref&gt;Інвентар Чучавіцкай воласці. 1658 г. // AGAD&lt;/ref&gt;
* 1690 год — 48 двароў, 39 1/2 [[Валока|валокі]] &lt;ref&gt;Інвентар маёнтак Чучавічы. 1690 г. // НГАБ&lt;/ref&gt;
* 1764 год — 45 двароў
* 1785 год — 55 двароў
* 1791 год — 51 двор, 301 жыхар (153 мужчыны, 148 жанчыны; з іх 206 працаздольных)
* 1793 год — 53 двары, 337 жыхароў (172 мужчыны і 165 жанчыны; з іх 241 працаздольны)
* 1794 год — 53 двары, 344 жыхары (180 мужчын і 164 жанчыны; з іх 237 працаздольных)
* 1795 год — 53 двары, 368 жыхароў (192 мужчын і 176 жанчын) &lt;ref&gt;Рэвізская сказка Мазырскага павета. 1795 г. // НГАБ&lt;/ref&gt;
* 1796 год — 54 двары, 353 жыхара (190 мужчын і 163 жанчыны; з іх 248 працаздольных)
* 1805 год — 57 двароў
* 1811 год — 59 двароў (122 мужчыны, жанчын перапіс не ўлічваў)&lt;ref&gt;Рэвізская сказка Мазырскага павета. 1811 г. // НГАБ&lt;/ref&gt;
* 1813 год — 51 двор, 285 жыхароў (146 мужчын і 139 жанчын; з іх 162 працаздольныя)
* 1819 год — 50 двароў, 329 жыхароў (145 мужчын і 184 жанчыны; з іх 110 працаздольных)
* 1822 год — 53 двары, 327 жыхароў (144 мужчыны і 183 жанчыны; з іх 131 працаздольны)
* 1824 год — 50 двароў, 308 жыхароў (142 мужчыны і 164 жанчыны; з іх 126 працаздольных)
* 1831 год — 45 двароў, 380 жыхароў (173 мужчыны, 192 жанчыны; з іх 134 працаздольныя)
* 1832 год — 53 двары, 349 жыхароў (168 мужчын, 181 жанчына)
* 1834 год — 353 жыхары (180 мужчын, 173 жанчыны) &lt;ref&gt;Рэвізская сказка Мазырскага павета. 1834 г. // НГАБ&lt;/ref&gt;
* 1837 год — 50 двароў, 380 жыхароў (189 мужчын, 191 жанчына)
* 1850 год — 42 двара, 363 жыхары (191 мужчына, 172 жанчыны)
* 1860 год — 43 двары, 177 [[Рэвізская душа|рэвізскіх душ]] &lt;ref&gt;Бухгалтарскі разлік па выкупу зямлі маёнтка сялянамі, 1860 г. // РДГА&lt;/ref&gt;
* 1870 год — 45 двароў, 387 жыхароў (188 мужчын, 199 жанчын)
* 1886 год — 58 двароў, 530 жыхароў
* 2009 год — 942 двары, 2517 жыхароў.

== Транспарт ==
Раней праз вёску праходзіла лесавозная лінія вузкакалейнай чыгункі ''Люшча — Вялута — Вялікія Чучавічы — [[Гоцк]]''&lt;ref&gt;http://narrow.parovoz.com/BYBR.php?NG_COLUMNS=8&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://narrow.parovoz.com/images/MISC/Lyushcha.jpg ''Карта'']&lt;/ref&gt;.

== Славутасці ==
[[Файл:Пакроўская царква. 1910 г. в. Вялікія Чучавічы.jpg|thumb|злева|[[Свята-Пакроўская царква, Вялікія Чучавічы|Пакроўская царква]], 1910 год. Здымак [[Аляксандр Казіміравіч Сержпутоўскі|А. Сержпутоўскага]]]]
У вёсцы дзейнічае драўляная [[Свята-Пакроўская царква, Вялікія Чучавічы|Свята-Пакроўская царква]], пабудаваная паміж [[1846]] і [[1851]] гадамі&lt;ref&gt;{{radzima|855}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{ГБ|http://globustut.by/bolsh_chuchev/index.htm#church}}&lt;/ref&gt; — {{ГККРБ 4|113Г000456}}

== Вядомыя асобы ==
* [[Валянціна Ігнацьеўна Верас]] (нар. [[1959]]) — беларускі палітык.
* [[Святлана Рыгораўна Сарока]] (нар. [[1968]]) — беларускі дзяржаўны дзеяч.
* [[Міхаіл Якубік]] (1914—1966) — брыгадны генерал [[Войска Польскае|Войска Польскага]].

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commonscat|Vialikija Čučavičy}}
* [http://www.luninets.brest.by/geraldic.htm Геральдыка: герб вёскі Вялікія Чучавічы] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20121120160826/http://www.luninets.brest.by/geraldic.htm |date=20 лістапада 2012 }}
* [http://www.radzima.org/pub/miesta.php?lang=by&amp;miesta_id1=brluvicz Чучавічы Вялікія] на [[Radzima.org]]
* [http://brama.brest.by/nomer15-16/artic02.shtml Краязнаўчы гурток Чучавіцкай СШ, в. В. Чучавічы, Лунінецкі раён] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20070716090318/http://brama.brest.by/nomer15-16/artic02.shtml |date=16 ліпеня 2007 }}
* {{ГБ|http://globustut.by/bolsh_chuchev/index.htm}}

{{Чучавіцкі сельсавет}}
{{Лунінецкі раён}}

[[Катэгорыя:Чучавіцкі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Лунінецкага раёна]]
[[Катэгорыя:Вялікія Чучавічы]]</text>
      <sha1>2gf181dtrhy4l3ayc799cit9jqgoomn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195167</id>
      <parentid>4195161</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:59:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Roman.klewzyc</username>
        <id>113816</id>
      </contributor>
      <comment>Гісторыя</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11945" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
|статус                = аграгарадок
|беларуская назва      = Вялікія Чучавічы
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = Вялікія Чучавічы. Свята-Пакроўская царква (05).jpg
|подпіс                = [[Свята-Пакроўская царква, Вялікія Чучавічы|Свята-Пакроўская царква]]
  |lat_dir = N|lat_deg = 52|lat_min = 35|lat_sec = 0
  |lon_dir = E|lon_deg = 26|lon_min = 51|lon_sec = 0
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Брэсцкая
|раён                  = Лунінецкі
|сельсавет             = Чучавіцкі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 1557
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 2517
|год перапісу          = 2009
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = +375 1647
|паштовы індэкс        = 225656
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = Vialikija Čučavičy
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 243004060
}}

'''Вялі́кія Чу́чавічы'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Брэсцкая вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Vialikija Čučavičy}}, {{lang-ru|Большие Чучевичи}}) — [[аграгарадок]] у [[Лунінецкі раён|Лунінецкім раёне]] [[Брэсцкая вобласць|Брэсцкай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Чучавіцкі сельсавет|Чучавіцкага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1577 годзе Чучавічы — сяло [[Новагародскі павет|Новагародскага павета]], уласнасць віленскага ваяводы [[Мікалай Юр’евіч Радзівіл|Мікалая Юр’евіча Радзівіла]]. У 1626 годзе — сяло Лахвенскага маёнтка, зямлі 57 1/3 валокі (прыкладна 115 двароў). Пэўны час сяло прыпісана да Нясвіжскага маёнтка. У 1795 годзе Вялікія Чучавічы зноў сяло Лахвенскага маёнтка, 55 двароў, уніяцкая царква. Пасля Радзівілаў вёска перайшла ва ўладанне князя Пятра Вітгенштэйна.&lt;ref&gt;http://tutejszy.ru/brestskaya/luninetskij/bolshie-chuchevichi/14-z-gistoryi-vyalikikh-chuchavich?fbclid=IwAR2f2cOResAe321aq8I4ga8NFkq-ceN2r66ROnCVhZpNFnC9AQFqtOsdiTY&lt;/ref&gt;

У 1943 годзе ў Вялікіх Чучавічах быў спалены 291 двор. Паводле звестак мясцовых жыхароў, вёска была спалена чучаўлянамі, каб акупанты не змаглі ў ёй размясціцца. Праз кнігі, у тым ліку афіцыйную дзяржаўную літаратуру прасоўваецца версія, што Вялікія Чучавічы былі спалены нямецкімі захопнікамі. &lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

Сярод загінулых мірных жыхароў:

* Адам Фёдаравіч Гаргун, нар. 1920.
* Дзям’ян Рыгоравіч Гарун, нар. 1928.
* Валянціна Эдуардаўна Дабрынеўская, нар. 1892.
* Піліп Міхайлавіч Макаед, нар. 1888, расстраляны 26.03.1944 года, бо не згадзіўся правесці карнікаў да партызанскага атрада.
* Міхаіл Несцеравіч Сасукевіч.
* Іван Несцеравіч Юрчэня, нар. 1909.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;Памяць. Лунінецкі раён / [Рэд. калегiя: Э. Н. Гнеўка и др.] — Мiнск: Беларусь, 1995—717 с., 6 л. ил.&lt;/ref&gt;
У [[Хатынь|Хатынскім мемарыяле]] Вялiкiя Чучавiчы ўвекавечаны на стэле адроджаных паселішчаў.

Станам на 2009 год Вялікія Чучавічы практычна злілася з суседняй вёскай [[Вёска Малыя Чучавічы|Малыя Чучавічы]].
[[Файл:Інвентар 1658.png|міні|381x381пкс|Першая старонка інвентара сяла Чучавічы за 1658 год ]]

== Насельніцтва ==

* 1588 год — 25 двароў &lt;ref&gt;Dzielczy List Kormiza y Hockiey Luki przez Pana Szczanego Welamina Rutskiego y Pana Daniela Gotszalga. 1.5.1588 // AGAD&lt;/ref&gt;
* 1626 год — 57 1/3 [[Валока|валокі]] (прыкладна 115 двароў)
* 1658 год — 39 1/3 [[Валока|валокі]] (прыкладна 101 двор) &lt;ref&gt;Інвентар Чучавіцкай воласці. 1658 г. // AGAD&lt;/ref&gt;
* 1690 год — 48 двароў, 39 1/2 [[Валока|валокі]] &lt;ref&gt;Інвентар маёнтак Чучавічы. 1690 г. // НГАБ&lt;/ref&gt;
* 1764 год — 45 двароў
* 1785 год — 55 двароў
* 1791 год — 51 двор, 301 жыхар (153 мужчыны, 148 жанчыны; з іх 206 працаздольных)
* 1793 год — 53 двары, 337 жыхароў (172 мужчыны і 165 жанчыны; з іх 241 працаздольны)
* 1794 год — 53 двары, 344 жыхары (180 мужчын і 164 жанчыны; з іх 237 працаздольных)
* 1795 год — 53 двары, 368 жыхароў (192 мужчын і 176 жанчын) &lt;ref&gt;Рэвізская сказка Мазырскага павета. 1795 г. // НГАБ&lt;/ref&gt;
* 1796 год — 54 двары, 353 жыхара (190 мужчын і 163 жанчыны; з іх 248 працаздольных)
* 1805 год — 57 двароў
* 1811 год — 59 двароў (122 мужчыны, жанчын перапіс не ўлічваў)&lt;ref&gt;Рэвізская сказка Мазырскага павета. 1811 г. // НГАБ&lt;/ref&gt;
* 1813 год — 51 двор, 285 жыхароў (146 мужчын і 139 жанчын; з іх 162 працаздольныя)
* 1819 год — 50 двароў, 329 жыхароў (145 мужчын і 184 жанчыны; з іх 110 працаздольных)
* 1822 год — 53 двары, 327 жыхароў (144 мужчыны і 183 жанчыны; з іх 131 працаздольны)
* 1824 год — 50 двароў, 308 жыхароў (142 мужчыны і 164 жанчыны; з іх 126 працаздольных)
* 1831 год — 45 двароў, 380 жыхароў (173 мужчыны, 192 жанчыны; з іх 134 працаздольныя)
* 1832 год — 53 двары, 349 жыхароў (168 мужчын, 181 жанчына)
* 1834 год — 353 жыхары (180 мужчын, 173 жанчыны) &lt;ref&gt;Рэвізская сказка Мазырскага павета. 1834 г. // НГАБ&lt;/ref&gt;
* 1837 год — 50 двароў, 380 жыхароў (189 мужчын, 191 жанчына)
* 1850 год — 42 двара, 363 жыхары (191 мужчына, 172 жанчыны)
* 1860 год — 43 двары, 177 [[Рэвізская душа|рэвізскіх душ]] &lt;ref&gt;Бухгалтарскі разлік па выкупу зямлі маёнтка сялянамі, 1860 г. // РДГА&lt;/ref&gt;
* 1870 год — 45 двароў, 387 жыхароў (188 мужчын, 199 жанчын)
* 1886 год — 58 двароў, 530 жыхароў
* 2009 год — 942 двары, 2517 жыхароў.

== Транспарт ==
Раней праз вёску праходзіла лесавозная лінія вузкакалейнай чыгункі ''Люшча — Вялута — Вялікія Чучавічы — [[Гоцк]]''&lt;ref&gt;http://narrow.parovoz.com/BYBR.php?NG_COLUMNS=8&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://narrow.parovoz.com/images/MISC/Lyushcha.jpg ''Карта'']&lt;/ref&gt;.

== Славутасці ==
[[Файл:Пакроўская царква. 1910 г. в. Вялікія Чучавічы.jpg|thumb|злева|[[Свята-Пакроўская царква, Вялікія Чучавічы|Пакроўская царква]], 1910 год. Здымак [[Аляксандр Казіміравіч Сержпутоўскі|А. Сержпутоўскага]]]]
У вёсцы дзейнічае драўляная [[Свята-Пакроўская царква, Вялікія Чучавічы|Свята-Пакроўская царква]], пабудаваная паміж [[1846]] і [[1851]] гадамі&lt;ref&gt;{{radzima|855}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{ГБ|http://globustut.by/bolsh_chuchev/index.htm#church}}&lt;/ref&gt; — {{ГККРБ 4|113Г000456}}

== Вядомыя асобы ==
* [[Валянціна Ігнацьеўна Верас]] (нар. [[1959]]) — беларускі палітык.
* [[Святлана Рыгораўна Сарока]] (нар. [[1968]]) — беларускі дзяржаўны дзеяч.
* [[Міхаіл Якубік]] (1914—1966) — брыгадны генерал [[Войска Польскае|Войска Польскага]].

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commonscat|Vialikija Čučavičy}}
* [http://www.luninets.brest.by/geraldic.htm Геральдыка: герб вёскі Вялікія Чучавічы] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20121120160826/http://www.luninets.brest.by/geraldic.htm |date=20 лістапада 2012 }}
* [http://www.radzima.org/pub/miesta.php?lang=by&amp;miesta_id1=brluvicz Чучавічы Вялікія] на [[Radzima.org]]
* [http://brama.brest.by/nomer15-16/artic02.shtml Краязнаўчы гурток Чучавіцкай СШ, в. В. Чучавічы, Лунінецкі раён] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20070716090318/http://brama.brest.by/nomer15-16/artic02.shtml |date=16 ліпеня 2007 }}
* {{ГБ|http://globustut.by/bolsh_chuchev/index.htm}}

{{Чучавіцкі сельсавет}}
{{Лунінецкі раён}}

[[Катэгорыя:Чучавіцкі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Лунінецкага раёна]]
[[Катэгорыя:Вялікія Чучавічы]]</text>
      <sha1>9rr0n8kuvbl9d5ajiwip9p4tu3d8csb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195169</id>
      <parentid>4195167</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T18:01:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Roman.klewzyc</username>
        <id>113816</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11945" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
|статус                = аграгарадок
|беларуская назва      = Вялікія Чучавічы
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = Вялікія Чучавічы. Свята-Пакроўская царква (05).jpg
|подпіс                = [[Свята-Пакроўская царква, Вялікія Чучавічы|Свята-Пакроўская царква]]
  |lat_dir = N|lat_deg = 52|lat_min = 35|lat_sec = 0
  |lon_dir = E|lon_deg = 26|lon_min = 51|lon_sec = 0
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Брэсцкая
|раён                  = Лунінецкі
|сельсавет             = Чучавіцкі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 1557
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 2517
|год перапісу          = 2009
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = +375 1647
|паштовы індэкс        = 225656
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = Vialikija Čučavičy
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 243004060
}}

'''Вялі́кія Чу́чавічы'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Брэсцкая вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Vialikija Čučavičy}}, {{lang-ru|Большие Чучевичи}}) — [[аграгарадок]] у [[Лунінецкі раён|Лунінецкім раёне]] [[Брэсцкая вобласць|Брэсцкай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Чучавіцкі сельсавет|Чучавіцкага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1577 годзе Чучавічы — сяло [[Новагародскі павет|Новагародскага павета]], уласнасць віленскага ваяводы [[Мікалай Юр’евіч Радзівіл|Мікалая Юр’евіча Радзівіла]]. У 1626 годзе — сяло Лахвенскага маёнтка, зямлі 57 1/3 валокі (прыкладна 115 двароў). Пэўны час сяло прыпісана да Нясвіжскага маёнтка. У 1795 годзе Вялікія Чучавічы зноў сяло Лахвенскага маёнтка, 55 двароў, уніяцкая царква. Пасля Радзівілаў вёска перайшла ва ўладанне князя Пятра Вітгенштэйна.&lt;ref&gt;http://tutejszy.ru/brestskaya/luninetskij/bolshie-chuchevichi/14-z-gistoryi-vyalikikh-chuchavich?fbclid=IwAR2f2cOResAe321aq8I4ga8NFkq-ceN2r66ROnCVhZpNFnC9AQFqtOsdiTY&lt;/ref&gt;

У 1943 годзе ў Вялікіх Чучавічах быў спалены 291 двор. Паводле звестак мясцовых жыхароў, вёска была спалена чучаўлянамі, каб акупанты не змаглі ў ёй размесціцца. Праз кнігі, у тым ліку афіцыйную дзяржаўную літаратуру прасоўваецца версія, што Вялікія Чучавічы былі спалены нямецкімі захопнікамі. &lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

Сярод загінулых мірных жыхароў:

* Адам Фёдаравіч Гаргун, нар. 1920.
* Дзям’ян Рыгоравіч Гарун, нар. 1928.
* Валянціна Эдуардаўна Дабрынеўская, нар. 1892.
* Піліп Міхайлавіч Макаед, нар. 1888, расстраляны 26.03.1944 года, бо не згадзіўся правесці карнікаў да партызанскага атрада.
* Міхаіл Несцеравіч Сасукевіч.
* Іван Несцеравіч Юрчэня, нар. 1909.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;Памяць. Лунінецкі раён / [Рэд. калегiя: Э. Н. Гнеўка и др.] — Мiнск: Беларусь, 1995—717 с., 6 л. ил.&lt;/ref&gt;
У [[Хатынь|Хатынскім мемарыяле]] Вялiкiя Чучавiчы ўвекавечаны на стэле адроджаных паселішчаў.

Станам на 2009 год Вялікія Чучавічы практычна злілася з суседняй вёскай [[Вёска Малыя Чучавічы|Малыя Чучавічы]].
[[Файл:Інвентар 1658.png|міні|381x381пкс|Першая старонка інвентара сяла Чучавічы за 1658 год ]]

== Насельніцтва ==

* 1588 год — 25 двароў &lt;ref&gt;Dzielczy List Kormiza y Hockiey Luki przez Pana Szczanego Welamina Rutskiego y Pana Daniela Gotszalga. 1.5.1588 // AGAD&lt;/ref&gt;
* 1626 год — 57 1/3 [[Валока|валокі]] (прыкладна 115 двароў)
* 1658 год — 39 1/3 [[Валока|валокі]] (прыкладна 101 двор) &lt;ref&gt;Інвентар Чучавіцкай воласці. 1658 г. // AGAD&lt;/ref&gt;
* 1690 год — 48 двароў, 39 1/2 [[Валока|валокі]] &lt;ref&gt;Інвентар маёнтак Чучавічы. 1690 г. // НГАБ&lt;/ref&gt;
* 1764 год — 45 двароў
* 1785 год — 55 двароў
* 1791 год — 51 двор, 301 жыхар (153 мужчыны, 148 жанчыны; з іх 206 працаздольных)
* 1793 год — 53 двары, 337 жыхароў (172 мужчыны і 165 жанчыны; з іх 241 працаздольны)
* 1794 год — 53 двары, 344 жыхары (180 мужчын і 164 жанчыны; з іх 237 працаздольных)
* 1795 год — 53 двары, 368 жыхароў (192 мужчын і 176 жанчын) &lt;ref&gt;Рэвізская сказка Мазырскага павета. 1795 г. // НГАБ&lt;/ref&gt;
* 1796 год — 54 двары, 353 жыхара (190 мужчын і 163 жанчыны; з іх 248 працаздольных)
* 1805 год — 57 двароў
* 1811 год — 59 двароў (122 мужчыны, жанчын перапіс не ўлічваў)&lt;ref&gt;Рэвізская сказка Мазырскага павета. 1811 г. // НГАБ&lt;/ref&gt;
* 1813 год — 51 двор, 285 жыхароў (146 мужчын і 139 жанчын; з іх 162 працаздольныя)
* 1819 год — 50 двароў, 329 жыхароў (145 мужчын і 184 жанчыны; з іх 110 працаздольных)
* 1822 год — 53 двары, 327 жыхароў (144 мужчыны і 183 жанчыны; з іх 131 працаздольны)
* 1824 год — 50 двароў, 308 жыхароў (142 мужчыны і 164 жанчыны; з іх 126 працаздольных)
* 1831 год — 45 двароў, 380 жыхароў (173 мужчыны, 192 жанчыны; з іх 134 працаздольныя)
* 1832 год — 53 двары, 349 жыхароў (168 мужчын, 181 жанчына)
* 1834 год — 353 жыхары (180 мужчын, 173 жанчыны) &lt;ref&gt;Рэвізская сказка Мазырскага павета. 1834 г. // НГАБ&lt;/ref&gt;
* 1837 год — 50 двароў, 380 жыхароў (189 мужчын, 191 жанчына)
* 1850 год — 42 двара, 363 жыхары (191 мужчына, 172 жанчыны)
* 1860 год — 43 двары, 177 [[Рэвізская душа|рэвізскіх душ]] &lt;ref&gt;Бухгалтарскі разлік па выкупу зямлі маёнтка сялянамі, 1860 г. // РДГА&lt;/ref&gt;
* 1870 год — 45 двароў, 387 жыхароў (188 мужчын, 199 жанчын)
* 1886 год — 58 двароў, 530 жыхароў
* 2009 год — 942 двары, 2517 жыхароў.

== Транспарт ==
Раней праз вёску праходзіла лесавозная лінія вузкакалейнай чыгункі ''Люшча — Вялута — Вялікія Чучавічы — [[Гоцк]]''&lt;ref&gt;http://narrow.parovoz.com/BYBR.php?NG_COLUMNS=8&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://narrow.parovoz.com/images/MISC/Lyushcha.jpg ''Карта'']&lt;/ref&gt;.

== Славутасці ==
[[Файл:Пакроўская царква. 1910 г. в. Вялікія Чучавічы.jpg|thumb|злева|[[Свята-Пакроўская царква, Вялікія Чучавічы|Пакроўская царква]], 1910 год. Здымак [[Аляксандр Казіміравіч Сержпутоўскі|А. Сержпутоўскага]]]]
У вёсцы дзейнічае драўляная [[Свята-Пакроўская царква, Вялікія Чучавічы|Свята-Пакроўская царква]], пабудаваная паміж [[1846]] і [[1851]] гадамі&lt;ref&gt;{{radzima|855}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{ГБ|http://globustut.by/bolsh_chuchev/index.htm#church}}&lt;/ref&gt; — {{ГККРБ 4|113Г000456}}

== Вядомыя асобы ==
* [[Валянціна Ігнацьеўна Верас]] (нар. [[1959]]) — беларускі палітык.
* [[Святлана Рыгораўна Сарока]] (нар. [[1968]]) — беларускі дзяржаўны дзеяч.
* [[Міхаіл Якубік]] (1914—1966) — брыгадны генерал [[Войска Польскае|Войска Польскага]].

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commonscat|Vialikija Čučavičy}}
* [http://www.luninets.brest.by/geraldic.htm Геральдыка: герб вёскі Вялікія Чучавічы] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20121120160826/http://www.luninets.brest.by/geraldic.htm |date=20 лістапада 2012 }}
* [http://www.radzima.org/pub/miesta.php?lang=by&amp;miesta_id1=brluvicz Чучавічы Вялікія] на [[Radzima.org]]
* [http://brama.brest.by/nomer15-16/artic02.shtml Краязнаўчы гурток Чучавіцкай СШ, в. В. Чучавічы, Лунінецкі раён] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20070716090318/http://brama.brest.by/nomer15-16/artic02.shtml |date=16 ліпеня 2007 }}
* {{ГБ|http://globustut.by/bolsh_chuchev/index.htm}}

{{Чучавіцкі сельсавет}}
{{Лунінецкі раён}}

[[Катэгорыя:Чучавіцкі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Лунінецкага раёна]]
[[Катэгорыя:Вялікія Чучавічы]]</text>
      <sha1>ccwjmqiya5mp179t3fbg0lduyyqntj8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195464</id>
      <parentid>4195169</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T11:09:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Maksim L.</username>
        <id>13</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11809" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
|статус                = аграгарадок
|беларуская назва      = Вялікія Чучавічы
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = Вялікія Чучавічы. Свята-Пакроўская царква (05).jpg
|подпіс                = [[Свята-Пакроўская царква, Вялікія Чучавічы|Свята-Пакроўская царква]]
  |lat_dir = N|lat_deg = 52|lat_min = 35|lat_sec = 0
  |lon_dir = E|lon_deg = 26|lon_min = 51|lon_sec = 0
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Брэсцкая
|раён                  = Лунінецкі
|сельсавет             = Чучавіцкі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 1557
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 2517
|год перапісу          = 2009
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = +375 1647
|паштовы індэкс        = 225656
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = Vialikija Čučavičy
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 243004060
}}

'''Вялі́кія Чу́чавічы'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Брэсцкая вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Vialikija Čučavičy}}, {{lang-ru|Большие Чучевичи}}) — [[аграгарадок]] у [[Лунінецкі раён|Лунінецкім раёне]] [[Брэсцкая вобласць|Брэсцкай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Чучавіцкі сельсавет|Чучавіцкага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1577 годзе Чучавічы — сяло [[Новагародскі павет|Новагародскага павета]], уласнасць віленскага ваяводы [[Мікалай Юр’евіч Радзівіл|Мікалая Юр’евіча Радзівіла]]. У 1626 годзе — сяло Лахвенскага маёнтка, зямлі 57 1/3 валокі (прыкладна 115 двароў). Пэўны час сяло прыпісана да Нясвіжскага маёнтка. У 1795 годзе Вялікія Чучавічы зноў сяло Лахвенскага маёнтка, 55 двароў, уніяцкая царква. Пасля Радзівілаў вёска перайшла ва ўладанне князя Пятра Вітгенштэйна.&lt;ref&gt;http://tutejszy.ru/brestskaya/luninetskij/bolshie-chuchevichi/14-z-gistoryi-vyalikikh-chuchavich?fbclid=IwAR2f2cOResAe321aq8I4ga8NFkq-ceN2r66ROnCVhZpNFnC9AQFqtOsdiTY&lt;/ref&gt;

У 1943 годзе ў Вялікіх Чучавічах спалены 291 двор. Паводле мясцовых жыхароў, вёску спалілі самі чучаўлянамі, каб акупантам не было дзе размесціцца. Паводле раённай кнігі з серыі &quot;Памяць&quot;, вёску спалілі акупанты, пры гэтым загінула 165 цывільных жыхароў&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;, сярод загінулых названы:

* Адам Фёдаравіч Гаргун, нар. 1920,
* Дзям’ян Рыгоравіч Гарун, нар. 1928,
* Валянціна Эдуардаўна Дабрынеўская, нар. 1892,
* Піліп Міхайлавіч Макаед, нар. 1888, расстраляны 26.03.1944 года, бо не згадзіўся правесці карнікаў да партызанскага атрада,
* Міхаіл Несцеравіч Сасукевіч,
* Іван Несцеравіч Юрчэня, нар. 1909.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;Памяць. Лунінецкі раён / [Рэд. калегiя: Э. Н. Гнеўка и др.] — Мiнск: Беларусь, 1995—717 с., 6 л. ил.&lt;/ref&gt;
У [[Хатынь|Хатынскім мемарыяле]] Вялiкiя Чучавiчы ўвекавечаны на стэле адроджаных паселішчаў.

Станам на 2009 год Вялікія Чучавічы практычна злілася з суседняй вёскай [[Вёска Малыя Чучавічы|Малыя Чучавічы]].
[[Файл:Інвентар 1658.png|міні|381x381пкс|Першая старонка інвентара сяла Чучавічы за 1658 год ]]

== Насельніцтва ==

* 1588 год — 25 двароў&lt;ref&gt;Dzielczy List Kormiza y Hockiey Luki przez Pana Szczanego Welamina Rutskiego y Pana Daniela Gotszalga. 1.5.1588 // AGAD&lt;/ref&gt;
* 1626 год — 57 1/3 [[Валока|валокі]] (прыкладна 115 двароў)
* 1658 год — 39 1/3 валокі (прыкладна 101 двор)&lt;ref&gt;Інвентар Чучавіцкай воласці. 1658 г. // AGAD&lt;/ref&gt;
* 1690 год — 48 двароў, 39 1/2 валокі&lt;ref&gt;Інвентар маёнтак Чучавічы. 1690 г. // НГАБ&lt;/ref&gt;
* 1764 год — 45 двароў
* 1785 год — 55 двароў
* 1791 год — 51 двор, 301 жыхар (153 мужчыны, 148 жанчыны; з іх 206 працаздольных)
* 1793 год — 53 двары, 337 жыхароў (172 мужчыны і 165 жанчыны; з іх 241 працаздольны)
* 1794 год — 53 двары, 344 жыхары (180 мужчын і 164 жанчыны; з іх 237 працаздольных)
* 1795 год — 53 двары, 368 жыхароў (192 мужчын і 176 жанчын)&lt;ref&gt;Рэвізская сказка Мазырскага павета. 1795 г. // НГАБ&lt;/ref&gt;
* 1796 год — 54 двары, 353 жыхара (190 мужчын і 163 жанчыны; з іх 248 працаздольных)
* 1805 год — 57 двароў
* 1811 год — 59 двароў (122 мужчыны, жанчын перапіс не ўлічваў)&lt;ref&gt;Рэвізская сказка Мазырскага павета. 1811 г. // НГАБ&lt;/ref&gt;
* 1813 год — 51 двор, 285 жыхароў (146 мужчын і 139 жанчын; з іх 162 працаздольныя)
* 1819 год — 50 двароў, 329 жыхароў (145 мужчын і 184 жанчыны; з іх 110 працаздольных)
* 1822 год — 53 двары, 327 жыхароў (144 мужчыны і 183 жанчыны; з іх 131 працаздольны)
* 1824 год — 50 двароў, 308 жыхароў (142 мужчыны і 164 жанчыны; з іх 126 працаздольных)
* 1831 год — 45 двароў, 380 жыхароў (173 мужчыны, 192 жанчыны; з іх 134 працаздольныя)
* 1832 год — 53 двары, 349 жыхароў (168 мужчын, 181 жанчына)
* 1834 год — 353 жыхары (180 мужчын, 173 жанчыны)&lt;ref&gt;Рэвізская сказка Мазырскага павета. 1834 г. // НГАБ&lt;/ref&gt;
* 1837 год — 50 двароў, 380 жыхароў (189 мужчын, 191 жанчына)
* 1850 год — 42 двара, 363 жыхары (191 мужчына, 172 жанчыны)
* 1860 год — 43 двары, 177 [[Рэвізская душа|рэвізскіх душ]] &lt;ref&gt;Бухгалтарскі разлік па выкупу зямлі маёнтка сялянамі, 1860 г. // РДГА&lt;/ref&gt;
* 1870 год — 45 двароў, 387 жыхароў (188 мужчын, 199 жанчын)
* 1886 год — 58 двароў, 530 жыхароў
* 2009 год — 942 двары, 2517 жыхароў.

== Транспарт ==
Раней праз вёску праходзіла лесавозная лінія вузкакалейнай чыгункі ''Люшча — Вялута — Вялікія Чучавічы — [[Гоцк]]''&lt;ref&gt;http://narrow.parovoz.com/BYBR.php?NG_COLUMNS=8&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://narrow.parovoz.com/images/MISC/Lyushcha.jpg ''Карта'']&lt;/ref&gt;.

== Славутасці ==
[[Файл:Пакроўская царква. 1910 г. в. Вялікія Чучавічы.jpg|thumb|злева|[[Свята-Пакроўская царква, Вялікія Чучавічы|Пакроўская царква]], 1910 год. Здымак [[Аляксандр Казіміравіч Сержпутоўскі|А. Сержпутоўскага]]]]
У вёсцы дзейнічае драўляная [[Свята-Пакроўская царква, Вялікія Чучавічы|Свята-Пакроўская царква]], пабудаваная паміж [[1846]] і [[1851]] гадамі&lt;ref&gt;{{radzima|855}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{ГБ|http://globustut.by/bolsh_chuchev/index.htm#church}}&lt;/ref&gt; — {{ГККРБ 4|113Г000456}}

== Вядомыя асобы ==
* [[Валянціна Ігнацьеўна Верас]] (нар. [[1959]]) — беларускі палітык.
* [[Святлана Рыгораўна Сарока]] (нар. [[1968]]) — беларускі дзяржаўны дзеяч.
* [[Міхаіл Якубік]] (1914—1966) — брыгадны генерал [[Войска Польскае|Войска Польскага]].

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commonscat|Vialikija Čučavičy}}
* [http://www.luninets.brest.by/geraldic.htm Геральдыка: герб вёскі Вялікія Чучавічы] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20121120160826/http://www.luninets.brest.by/geraldic.htm |date=20 лістапада 2012 }}
* [http://www.radzima.org/pub/miesta.php?lang=by&amp;miesta_id1=brluvicz Чучавічы Вялікія] на [[Radzima.org]]
* [http://brama.brest.by/nomer15-16/artic02.shtml Краязнаўчы гурток Чучавіцкай СШ, в. В. Чучавічы, Лунінецкі раён] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20070716090318/http://brama.brest.by/nomer15-16/artic02.shtml |date=16 ліпеня 2007 }}
* {{ГБ|http://globustut.by/bolsh_chuchev/index.htm}}

{{Чучавіцкі сельсавет}}
{{Лунінецкі раён}}

[[Катэгорыя:Чучавіцкі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Лунінецкага раёна]]
[[Катэгорыя:Вялікія Чучавічы]]</text>
      <sha1>ll3c3zyw8os7mnqv5g35stngiu247al</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195465</id>
      <parentid>4195464</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T11:15:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Maksim L.</username>
        <id>13</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11896" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
|статус                = аграгарадок
|беларуская назва      = Вялікія Чучавічы
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = Вялікія Чучавічы. Свята-Пакроўская царква (05).jpg
|подпіс                = [[Свята-Пакроўская царква, Вялікія Чучавічы|Свята-Пакроўская царква]]
  |lat_dir = N|lat_deg = 52|lat_min = 35|lat_sec = 0
  |lon_dir = E|lon_deg = 26|lon_min = 51|lon_sec = 0
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Брэсцкая
|раён                  = Лунінецкі
|сельсавет             = Чучавіцкі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 1557
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 2517
|год перапісу          = 2009
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = +375 1647
|паштовы індэкс        = 225656
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = Vialikija Čučavičy
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 243004060
}}

'''Вялі́кія Чу́чавічы'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Брэсцкая вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Vialikija Čučavičy}}, {{lang-ru|Большие Чучевичи}}) — [[аграгарадок]] у [[Лунінецкі раён|Лунінецкім раёне]] [[Брэсцкая вобласць|Брэсцкай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Чучавіцкі сельсавет|Чучавіцкага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1577 годзе Чучавічы — сяло [[Новагародскі павет|Новагародскага павета]], уласнасць віленскага ваяводы [[Мікалай Юр’евіч Радзівіл|Мікалая Юр’евіча Радзівіла]]. У 1626 годзе — сяло Лахвенскага маёнтка, зямлі 57 1/3 валокі (прыкладна 115 двароў). Пэўны час сяло прыпісана да Нясвіжскага маёнтка. У 1795 годзе Вялікія Чучавічы зноў сяло Лахвенскага маёнтка, 55 двароў, уніяцкая царква. Пасля Радзівілаў вёска перайшла ва ўладанне князя Пятра Вітгенштэйна.&lt;ref&gt;[http://tutejszy.ru/brestskaya/luninetskij/bolshie-chuchevichi/14-z-gistoryi-vyalikikh-chuchavich З гiсторыi Вялiкiх Чучавiч] &lt;!--напэўна гэты тэкст з кнігі Памяць Лунінецкага раёна--&gt;&lt;/ref&gt;

У 1943 годзе ў Вялікіх Чучавічах спалены 291 двор. Паводле мясцовых жыхароў, вёску спалілі самі чучаўлянамі, каб акупантам не было дзе размесціцца. Паводле раённай кнігі з серыі «Памяць», вёску спалілі акупанты, пры гэтым загінула 165 цывільных жыхароў&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;, сярод загінулых названы:

* Адам Фёдаравіч Гаргун, нар. 1920,
* Дзям’ян Рыгоравіч Гарун, нар. 1928,
* Валянціна Эдуардаўна Дабрынеўская, нар. 1892,
* Піліп Міхайлавіч Макаед, нар. 1888, расстраляны 26.03.1944 года, бо не згадзіўся правесці карнікаў да партызанскага атрада,
* Міхаіл Несцеравіч Сасукевіч,
* Іван Несцеравіч Юрчэня, нар. 1909.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;Памяць. Лунінецкі раён / [Рэд. калегiя: Э. Н. Гнеўка и др.] — Мiнск: Беларусь, 1995—717 с., 6 л. ил.&lt;/ref&gt;
У [[Хатынь|Хатынскім мемарыяле]] Вялiкiя Чучавiчы ўвекавечаны на стэле адроджаных паселішчаў.

Станам на 2009 год Вялікія Чучавічы практычна злілася з суседняй вёскай [[Вёска Малыя Чучавічы|Малыя Чучавічы]].
[[Файл:Інвентар 1658.png|міні|381x381пкс|Першая старонка інвентара сяла Чучавічы за 1658 год ]]

== Насельніцтва ==

* 1588 год — 25 двароў&lt;ref&gt;Dzielczy List Kormiza y Hockiey Luki przez Pana Szczanego Welamina Rutskiego y Pana Daniela Gotszalga. 1.5.1588 // AGAD&lt;/ref&gt;
* 1626 год — 57 1/3 [[Валока|валокі]] (прыкладна 115 двароў)
* 1658 год — 39 1/3 валокі (прыкладна 101 двор)&lt;ref&gt;Інвентар Чучавіцкай воласці. 1658 г. // AGAD&lt;/ref&gt;
* 1690 год — 48 двароў, 39 1/2 валокі&lt;ref&gt;Інвентар маёнтак Чучавічы. 1690 г. // НГАБ&lt;/ref&gt;
* 1764 год — 45 двароў
* 1785 год — 55 двароў
* 1791 год — 51 двор, 301 жыхар (153 мужчыны, 148 жанчыны; з іх 206 працаздольных)
* 1793 год — 53 двары, 337 жыхароў (172 мужчыны і 165 жанчыны; з іх 241 працаздольны)
* 1794 год — 53 двары, 344 жыхары (180 мужчын і 164 жанчыны; з іх 237 працаздольных)
* 1795 год — 53 двары, 368 жыхароў (192 мужчын і 176 жанчын)&lt;ref&gt;Рэвізская сказка Мазырскага павета. 1795 г. // НГАБ&lt;/ref&gt;
* 1796 год — 54 двары, 353 жыхара (190 мужчын і 163 жанчыны; з іх 248 працаздольных)
* 1805 год — 57 двароў
* 1811 год — 59 двароў (122 мужчыны, жанчын перапіс не ўлічваў)&lt;ref&gt;Рэвізская сказка Мазырскага павета. 1811 г. // НГАБ&lt;/ref&gt;
* 1813 год — 51 двор, 285 жыхароў (146 мужчын і 139 жанчын; з іх 162 працаздольныя)
* 1819 год — 50 двароў, 329 жыхароў (145 мужчын і 184 жанчыны; з іх 110 працаздольных)
* 1822 год — 53 двары, 327 жыхароў (144 мужчыны і 183 жанчыны; з іх 131 працаздольны)
* 1824 год — 50 двароў, 308 жыхароў (142 мужчыны і 164 жанчыны; з іх 126 працаздольных)
* 1831 год — 45 двароў, 380 жыхароў (173 мужчыны, 192 жанчыны; з іх 134 працаздольныя)
* 1832 год — 53 двары, 349 жыхароў (168 мужчын, 181 жанчына)
* 1834 год — 353 жыхары (180 мужчын, 173 жанчыны)&lt;ref&gt;Рэвізская сказка Мазырскага павета. 1834 г. // НГАБ&lt;/ref&gt;
* 1837 год — 50 двароў, 380 жыхароў (189 мужчын, 191 жанчына)
* 1850 год — 42 двара, 363 жыхары (191 мужчына, 172 жанчыны)
* 1860 год — 43 двары, 177 [[Рэвізская душа|рэвізскіх душ]] &lt;ref&gt;Бухгалтарскі разлік па выкупу зямлі маёнтка сялянамі, 1860 г. // РДГА&lt;/ref&gt;
* 1870 год — 45 двароў, 387 жыхароў (188 мужчын, 199 жанчын)
* 1886 год — 58 двароў, 530 жыхароў
* 2009 год — 942 двары, 2517 жыхароў.

== Транспарт ==
Раней праз вёску праходзіла лесавозная лінія вузкакалейнай чыгункі ''Люшча — Вялута — Вялікія Чучавічы — [[Гоцк]]''&lt;ref&gt;http://narrow.parovoz.com/BYBR.php?NG_COLUMNS=8&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://narrow.parovoz.com/images/MISC/Lyushcha.jpg ''Карта'']&lt;/ref&gt;.

== Славутасці ==
[[Файл:Пакроўская царква. 1910 г. в. Вялікія Чучавічы.jpg|thumb|злева|[[Свята-Пакроўская царква, Вялікія Чучавічы|Пакроўская царква]], 1910 год. Здымак [[Аляксандр Казіміравіч Сержпутоўскі|А. Сержпутоўскага]]]]
У вёсцы дзейнічае драўляная [[Свята-Пакроўская царква, Вялікія Чучавічы|Свята-Пакроўская царква]], пабудаваная паміж [[1846]] і [[1851]] гадамі&lt;ref&gt;{{radzima|855}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{ГБ|http://globustut.by/bolsh_chuchev/index.htm#church}}&lt;/ref&gt; — {{ГККРБ 4|113Г000456}}

== Вядомыя асобы ==
* [[Валянціна Ігнацьеўна Верас]] (нар. [[1959]]) — беларускі палітык.
* [[Святлана Рыгораўна Сарока]] (нар. [[1968]]) — беларускі дзяржаўны дзеяч.
* [[Міхаіл Якубік]] (1914—1966) — брыгадны генерал [[Войска Польскае|Войска Польскага]].

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commonscat|Vialikija Čučavičy}}
* [http://www.luninets.brest.by/geraldic.htm Геральдыка: герб вёскі Вялікія Чучавічы] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20121120160826/http://www.luninets.brest.by/geraldic.htm |date=20 лістапада 2012 }}
* [http://www.radzima.org/pub/miesta.php?lang=by&amp;miesta_id1=brluvicz Чучавічы Вялікія] на [[Radzima.org]]
* [http://brama.brest.by/nomer15-16/artic02.shtml Краязнаўчы гурток Чучавіцкай СШ, в. В. Чучавічы, Лунінецкі раён] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20070716090318/http://brama.brest.by/nomer15-16/artic02.shtml |date=16 ліпеня 2007 }}
* {{ГБ|http://globustut.by/bolsh_chuchev/index.htm}}

{{Чучавіцкі сельсавет}}
{{Лунінецкі раён}}

[[Катэгорыя:Чучавіцкі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Лунінецкага раёна]]
[[Катэгорыя:Вялікія Чучавічы]]</text>
      <sha1>n2pckavmbp9o3zkjdx0thjomb70yc10</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Фурман</title>
    <ns>0</ns>
    <id>202868</id>
    <revision>
      <id>4195332</id>
      <parentid>3193394</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T06:28:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Паўлюк Шапецька</username>
        <id>37440</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вядомыя носьбіты */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="642" xml:space="preserve">'''Фурман''' — прозвішча.

== Вядомыя носьбіты ==
* [[Аляксандр Самуйлавіч Фурман]] (1890—1964) - урач-пульманолаг. Доктар медыцынскіх навук (1936), прафесар.
* [[Васіль Іванавіч Фурман]] — расійскі архітэктар
* [[Іван Пятровіч Фурман]] — беларускі мастацтвазнавец і краязнавец
* [[Сямён Абрамавіч Фурман]] — савецкі шахматны трэнер, [[гросмайстар]]

{{неадназначнасць}}</text>
      <sha1>43tmake309c1sikl1md0wcafkqoxtt2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аляксандр Мікалаевіч Кляменцьеў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>203162</id>
    <revision>
      <id>4194991</id>
      <parentid>4044962</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:01:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9613" xml:space="preserve">{{Архітэктар
|выява                    = 
|памер                    = 
|подпіс                   = 
|імя                      =Аляксандр Мікалаевіч Кляменцьеў
|арыгінальнае імя         =
|грамадзянства            =
|дата нараджэння          = 
|месца нараджэння         = 
|дата смерці              = 
|месца смерці             = 
|працаваў у гарадах       =[[Віцебск]], [[Саратаў]]
|стыль                    =
|найважнейшыя пабудовы    = [[Будынак былога мужчынскага духоўнага вучылішча, Віцебск|Будынак]] [[Віцебскае мужчынскае духоўнае вучылішча|Віцебскага духоўнага вучылішча]]
|горадабудаўнічыя праекты = 
|рэстаўрацыя помнікаў     = 
|нерэалізаваныя праекты   = 
|навуковыя працы          = 
|узнагароды               = 
|вікісховішча             = Aliaksandr Kliamienćjeŭ
}}
{{цёзкі2|Кляменцьеў}}
'''Аляксандр Мікалаевіч Кляменцьеў''' ({{ДН|||1852}}, {{МН|Арлоўская губерня|ў Арлоўскай губерні|}} — {{ДС|||1920}}) — беларускі&lt;ref name=&quot;БЭН&quot;&gt;Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.8: Канто — Кулі / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1999. — Т. 8. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0144-3 (т. 8)&lt;/ref&gt; і рускі архітэктар, які працаваў у Віцебску і Саратаве.

== Біяграфія ==

З дваран. Першапачатковую адукацыю атрымаў у {{нп3|Другая Санкт-Пецярбургская гімназія|2-й Санкт-Пецярбургскай гімназіі|ru|Вторая Санкт-Петербургская гимназия}}, якую скончыў у 1869 годзе&lt;ref name=&quot;КАН&quot;&gt;[http://lib.sstu.ru/Arch/ArchSar/person/klement.htm Клементьев Александр Николаевич(1852—1920)] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20160306070101/http://lib.sstu.ru/Arch/ArchSar/person/klement.htm |date=6 сакавіка 2016 }} {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

У 1874 годзе скончыў [[Санкт-Пецярбургскі дзяржаўны архітэктурна-будаўнічы ўніверсітэт|Пецярбургскае будаўнічае вучылішча]] са званнем архітэктарскага памочніка і правам на чын Х класа. Быў прызначаны малодшым інжынерам Будаўнічага аддзялення Віцебскага губернскага праўлення. У 1876 годзе прызначаны там жа малодшым архітэктарам, і з 1877 — {{нп3|губернскі архітэктар||ru|Губернский архитектор}}&lt;ref name=&quot;КАН&quot;/&gt;. Адначасова (1878—1890) — полацкі епархіяльны архітэктар&lt;ref name=&quot;БЭН&quot;/&gt; пры Віцебскай духоўнай кансісторыі&lt;ref name=&quot;КАН&quot;/&gt;. З 1887 быў членам Віцебскай Царкоўна-будаўнічай прысутнасці і архітэктарам мясцовай жаночай гімназіі&lt;ref name=&quot;КАН&quot;/&gt;.

З 1895 А. М. Кляменцьеў — губернскі архітэктар Саратаўскай будаўнічай і дарожнай камісіі, з 1897 г. — [[Горад Саратаў|саратаўскі]] гарадскі архітэктар&lt;ref name=&quot;РАН&quot;&gt;[http://www.sounb.ru/calendar/calendar.php?ELEMENT_ID=496 Родился А. Н. Клементьев] {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

У Саратаве жыў да 1916 года.

== Творчасць ==

=== Праекты ў Віцебску ===
[[File:Віцебскае мужчынскае духоўнае вучылішча.jpg|thumb|250px|[[Будынак былога мужчынскага духоўнага вучылішча, Віцебск|Віцебскае мужчынскае духоўнае вучылішча]] на паштоўцы пачатку 1910-х гадоў]]
* [[Будынак былога мужчынскага духоўнага вучылішча, Віцебск|Будынак]] [[Віцебскае мужчынскае духоўнае вучылішча|Віцебскага духоўнага вучылішча]] (1890—1892)
* Флігель наглядчыка пры [[Палац губернатара, Віцебск|губернатарскім палацы]] (1872)
* Пашырэнне будынка лазарэта для [[Будынак жаночага епархіяльнага вучылішча, Віцебск|жаночага духоўнага вучылішча]]
* Рэканструкцыя пасля пажару будынка [[Віцебскі гарадскі тэатр|гарадскога тэатра]] (1888-90)
* Будынкі гарадскога клуба і губернскага праўлення ў Віцебску
* Будынак турмы ў вёсцы [[Вёска Струнне|Струнне]] [[Полацкі раён|Полацкага раёна]]

=== Праекты ў Саратаве ===

* Аўтар праекта каменнай Багародзіца-Уладзімірскай царквы ў горадзе Саратаве (1909)&lt;ref&gt;[http://lib.sstu.ru/Arch/ArchSar/church/mamin.htm Богородице-Владимирская церковь (Маминская)] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20160306055515/http://lib.sstu.ru/Arch/ArchSar/church/mamin.htm |date=6 сакавіка 2016 }} {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;
* Будынак Марыінскай жаночай гімназіі (цяпер Саратаўскі тэхнікум інфармацыйных тэхналогій і кіравання {{нп3|Саратаўскі дзяржаўны тэхнічны ўніверсітэт імя Ю. А. Гагарына|Саратаўскага дзяржаўнага тэхнічнага ўніверсітэта|ru|Саратовский государственный технический университет имени Ю. А. Гагарина}}, вул. {{нп3|Савецкая вуліца, Саратаў|Савецкая|ru|Советская улица (Саратов)}}, 17)&lt;ref name=&quot;РАН&quot;/&gt;
* Будынак другой мужчынскай гімназіі (цяпер школа № 67, вул. {{нп3|Пугачоўская вуліца, Саратаў|Пугачоўская|ru|Пугачёвская улица (Саратов)}}, 123)&lt;ref name=&quot;РАН&quot;/&gt;
* будынак канцылярыі губернатара (сумесна з архітэктарам [[Дзмітрый Фёдаравіч Стэрлігаў|Д. Ф. Стэрлігавым]]; вул. {{нп3|Вольская вуліца, Саратаў|Вольская|ru|Вольская улица (Саратов)}}, 22) — аб’ект культурнай спадчыны РФ федэральнага значэння&lt;ref name=&quot;РАН&quot;/&gt;
* і іншыя

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.8: Канто — Кулі / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1999. — Т. 8. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0144-3 (т. 8)
* Клементьев Александр Николаевич // Донецкий, Б. Н. Архитекторы Саратова : биогр. слов. / Б. Н. Донецкий, Е. К. Максимов. — Саратов, 2005.— С. 33.
* Хихлич-Кузнецова, К. А. Памятники истории и архитектуры начала XX века — Дом губернатора / К. А. Хихлич-Кузнецова // Памятники истории, культуры и архитектуры г. Саратова : сб. докл. второй (21 дек. 2007 г.) и третьей (6 дек. 2008 г.) гор. конф. / Ком. по культуре администрации г. Саратова, Культур. центр им. П. А. Столыпина ; Гос. арх. Сарат. обл. — Саратов, 2009. — С. 43-51.
* Материалы к биографическому словарю архитекторов народов СССР.- М., 1984
* ГАСО, ф.656, оп.1, д.1314
* Справочная книга и адрес-календарь г. Саратова на 1906 г.
* Весь Саратов. Справочник-календарь на 1916 г.

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Кляменцьеў Аляксандр Мікалаевіч}}
[[Катэгорыя:Архітэктары Віцебска]]
[[Катэгорыя:Архітэктары Саратава]]
[[Катэгорыя:Галоўныя архітэктары Віцебска]]
[[Катэгорыя:Архітэктары Расійскай імперыі]]
[[Катэгорыя:Архітэктары XIX стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Архітэктары XX стагоддзя]]</text>
      <sha1>cz3s1cwn3d8wya14r6giypvdkz8y433</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ігнат Урублеўскі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>204404</id>
    <revision>
      <id>4195118</id>
      <parentid>4042623</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:18:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у (2) з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4361" xml:space="preserve">{{Мастак}}
{{Цёзкі2|Урублеўскі}}
'''Ігнат Урублеўскі''', або '''Ігнацы Урублеўскі''' ({{lang-pl|Ignacy Wróblewski}}; [[1858]], в. [[Голні]], [[Гродзенская губерня]] — {{ДС|||1953}}, {{МС|Варшава||}}, [[Польшча]]) — беларуска-польскі [[жывапісец]], [[Графіка, мастацтва|графік]], майстар прыкладнога мастацтва.

== Біяграфія ==
Старэйшы сын Яна Урублеўскага гербу Слепаўрон і Зофіі Ельскай (1829—1912), дачкі [[Міхал Францішкавіч Ельскі|Міхала Ельскага]] (1789—1850) і Клатыльды з Манюшкаў (1801—1872).

Скончыў малявальную школу [[В. Герсан]]а ў Варшаве. Супрацоўнічаў са шматлікімі часопісамі, куды даваў малюнкі са сваіх вандровак. Пэўны час жыў у сядзібе [[Аляксандр Карлавіч Ельскі|Аляксандра Ельскага]] ў [[Замосце (Пухавіцкі раён)|Замосці]]. Пасля Рыжскага мірнага дагавора (1921) пасяліўся ў свайго сваяка па маці Уладыслава Ельскага (1859—1946) ў маёнтку Шумска Келецкага ваяводства. Па 2-й сусветнай вайне, з 1945 года жыў у сваяка Вуястава Хэлмоньскага ў Залессі Дольным каля Варшавы.

Не жанаты.

== Творчасць ==
У 1880—1890-х гадах стварыў партрэты сваіх сваякоў Ельскіх — [[Аляксандр Каралевіч Ельскі|Аляксандра Ельскага]] (1888), Ксаверыя Паўла Ельскага (1894), Льва Ельскага (1910?), акварэльны партрэт Людвіга Ельскага (унук роднага брата дзеда Урублеўскага па маці). Маляваў для «Памятнай кнігі да 100-годдзя Адама Міцкевіча», якая выйшла ў Варшаве. Стварыў альбом карцін сухой іголкай, прысвечаных [[Нясвіжскі замак|Нясвіжскаму замку]] (1907).

Спраектаваў будынак мастацкага музея ў [[Мінск]]у (1919). У 1925 годзе атрымаў залаты медаль на Міжнароднай выставе дэкаратыўнага мастацтва ў Парыжы.

== Галерэя ==
&lt;gallery&gt;
Файл:Aliaksandar Jeĺski.jpg|Партрэт [[Аляксандр Каралевіч Ельскі|Аляксандра Ельскага]] (1834—1916). Мастак Ігнат Урублеўскі, 1888 год.
Файл:Rudakou manor in Belarus - 1891 AD.jpg|[[Палацава-паркавы комплекс Ваньковічаў (Рудакоў)|Мураваны палац у Рудакове, пабудаваны Аскеркамі ў сярэдзіне XIX ст.]] Малюнак Ігната Урублеўскага, жнівень 1891 года.
&lt;/gallery&gt;

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* ''[[Сяргей Гваздзёў|Гваздзёў С.]]'' Ігнат Урублеўскі — забыты мастак са знакавага роду // Новы Час № 28(397), 18 ліпеня 2014. — С. 14-15.
* {{Кніга|аўтар = |частка = |загаловак =Дзесяць стагоддзяў мастацтва Беларусі |арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданне = |месца =Мінск |выдавецтва =«Чатыры чвэрці»|год =2014 |том = |старонкі =152 |старонак = |серыя = |isbn = |тыраж =600 }}

== Спасылкі ==
{{commonscat}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Урублеўскі Ігнат}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Гродзенскай губерні]]
[[Катэгорыя:Мастакі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Графікі Беларусі]]</text>
      <sha1>307mfo4dm7sq9wdpffn50q73fo96h82</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Цімафей Цярэнцьевіч Рамашкін</title>
    <ns>0</ns>
    <id>207215</id>
    <revision>
      <id>4195136</id>
      <parentid>3918653</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:19:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5464" xml:space="preserve">{{Ваенны дзеяч
|імя = Цімафей Цярэнцьевіч Рамашкін
|арыгінал імя = 
|дата нараджэння = 15.04.1919
|месца нараджэння = вёска [[вёска Марчанкі|Марчанкі]], {{МН|Гарадоцкі раён|ў Гарадоцкім раёне}}&lt;br /&gt;[[Беларуская ССР]], [[СССР]]
|дата смерці = 8.01.1954
|месца смерці = Самалёт [[Лі-2]] - рэйс [[Талін]] — [[Мінск]] — [[Ленінград]] 
|выява = 
|подпіс =
|мянушка =
|прыналежнасць = {{Сцягафікацыя|СССР|армія}}
|гады службы = [[1938]]—[[1940]], [[1941]]—[[1954]]
|званне = {{ВПС СССР, Капітан}}
|род войскаў = [[Выява:Airplane clipart.svg|50px|Грамадзянская авіяцыя|link=Грамадзянская авіяцыя]] [[Грамадзянская авіяцыя]]
|пасада = бортмеханік
|частка = 
|бітвы =[[Савецка-фінляндская вайна, 1939—1940]]&lt;br /&gt;[[Вялікая Айчынная вайна]]
|узнагароды = {{{!}} style=&quot;background: transparent&quot;
{{!}} {{Медаль Залатая Зорка}} ''(пасмяротна)''
{{!}}}
{{{!}} style=&quot;background: transparent&quot;
{{!}}{{Ордэн Леніна}}{{!!}}{{Ордэн Знак Пашаны}}{{!!}}{{Медаль За перамогу над Германіяй у Вялікай Айчыннай вайне 1941-1945 гг.}}{{!!}}{{Медаль 30 гадоў Савецкай Арміі і Флоту}}
{{!}}}
|сувязі = 
|у адстаўцы =
}}
{{цёзкі2|Рамашкін}}
'''Цімафей Цярэнцьевіч Рамашкін''' ({{ДН|15|4|1919}}, вёска [[вёска Марчанкі|Марчанкі]], [[Гарадоцкі раён]], [[Віцебская вобласць]] — {{ДС|8|1|1954}}) — лётчык, [[Герой Савецкага Саюза]].

== Біяграфія ==
Працаваў на цагельным заводзе, жыў у [[Горад Северадзвінск|Северадзвінску]]. У 1938 г. скончыў Ленінградскі аэраклуб. У [[РСЧА|Чырвонай Арміі]] 3 1938 г. Скончыў Ульянаўскую авіятэхнічную школу. Удзельнічаў у [[Савецка-фінляндская вайна, 1939—1940|савецка-фінляндскай вайне 1939—1040 гг]]. Пасля звальнення ў запас у 1940 г. працаваў у грамадзянскай авіяцыі ў [[Ленінград]]зе. У [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікую Айчынную вайну]] ўдзельнік абароны Ленінграда. Пасля вайны працаваў у грамадзянскім паветраным флоце, старшы тэхнік-лейтэнант у Эстонскім авіяпрадпрымстве.
 
Калі самалёт выконваў рэйс Талін — Ленінград, у кабіну пілотаў уварваліся ўзброеныя бандыты, якія хацелі захапіць самалёт. Выкарыстаўшы момант, Ц. Ц. Рамашкін збіў аднаго бандыта з ног і абясшкодзіў яго. Але сам быў смяротна паранены. Камандзір экіпажа і другі пілот абяззброілі другога бандыта. Пахаваны Рамашкін Ц. Ц. у Таліне. Званне Героя Савецкага Саюза прысвоена 25.11.1954 г.

== Памяць ==
* На ўшанаванне памяці Ц. Ц. Рамашкіна пастаўлены помнік каля [[Аэрапорт Мінск-1|Мінскага аэрапорта]].
* Помнік на радзіме Героя&lt;ref name=&quot;pm&quot;&gt;{{кніга|загаловак=Памяць: Гарадоцкі р-н: Гіст.-дак. хронікі гарадоў і раёнаў Беларусі|адказны=Укл. С. І. Садоўская: Рэд. кал. Н. А. Бурунова і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч|месца=Мн.|выдавецтва=Беларусь|год=2004|старонкі=289—690|старонак=894|isbn=985-01-0546-1|тыраж=2500}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/Героі Савецкага Саюза|2|старонкі=|частка=}}
* {{Крыніцы/БелЭн|13|Рамашкін Цімафей Цярэнцьевіч||300}}
* {{кніга|загаловак=Памяць: Гарадоцкі р-н: Гіст.-дак. хронікі гарадоў і раёнаў Беларусі|адказны=Укл. С. І. Садоўская: Рэд. кал. Н. А. Бурунова і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч|месца=Мн.|выдавецтва=Беларусь|год=2004|старонкі=289—690|старонак=894|isbn=985-01-0546-1|тыраж=2500}}

== Спасылкі ==
* {{warheroes|id=2408}}

{{DEFAULTSORT:Рамашкін}}
[[Катэгорыя:Удзельнікі Вялікай Айчыннай вайны]]
[[Катэгорыя:Удзельнікі савецка-фінскай вайны]]
[[Катэгорыя:Пахаваныя ў Таліне]]</text>
      <sha1>nj0kkphlwd8quynmpizgp6di7d03qlx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Гальская хроніка 452 года</title>
    <ns>0</ns>
    <id>211174</id>
    <revision>
      <id>4195137</id>
      <parentid>1898571</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:19:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Хроніка і яе аўтар */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7738" xml:space="preserve">'''Гальская хроніка 452 года''' ({{lang-la|Chronica gallica a. CCCCLII}}) — [[Позняя Антычнасць|познеантычная]] [[Хронікі|хроніка]], якая апісвае падзеі ў [[Рымская імперыя|Рымскай імперыі]] ў [[379]]—[[452]] гадах.

== Хроніка і яе аўтар ==
«Гальская хроніка 452 года» захавалася ў чатырох рукапісах, найстарэйшы з якіх (так званы Лонданскі рукапіс № 16974, які захоўваецца ў [[Брытанскі музей|Брытанскім музеі]]) датаваны [[IX]] стагоддзем. Напісаная невядомым аўтарам у форме [[Аналы|аналаў]], гэта [[Гістарычныя крыніцы|гістарычная крыніца]] з'яўляецца працягам «Хронікі» [[Еранім Стрыдонскі|Ераніма]]. Доўгі час аўтарам лічыўся [[Праспер Аквітанскі]], але ў наш час гэта меркаванне гісторыкамі адпрэчана. Мяркуецца, што хроніка складзена гальскім хрысціянінам, які жыў у [[Марсель|Марселі]] або даліне ракі [[Рона|Роны]]. Пачынаючы выклад падзей з узыходжання на прастол імператара [[Феадосій I Вялікі|Феадосія&amp;nbsp;I Вялікага]] ([[379]] год), хроніка заканчваецца паведамленнем пра паход цара гунаў [[Атыла|Атылы]] ў Італію ([[452]] год). Верагодна год складання хронікі супадае з датай яе апошняга паведамлення&lt;ref name=&quot;Гільда&quot;&gt;{{кніга|аўтар=Гильда Премудрый.|загаловак=О погибели Британии. Фрагменты посланий. Жития Гильды|месца={{Спб.}}|выдавецтва=Алетейя|год=2003|старонкі=136—149|старонак=464|isbn=5-89329-539-0}}&lt;/ref&gt;.

Аўтар хронікі амаль уся ўвагу надае [[Заходняя Рымская імперыя|Заходняй Рымскай імперыі]]: апісаны падзеі, якія адбыліся ў Італіі, [[Рымская Брытанія|Брытаніі]], [[Рымская Іспанія|Іспаніі]], Афрыцы і, асабліва падрабязна, у [[Галія|Галіі]]. [[Візантыя]] згадваецца галоўным чынам толькі пры паведамленнях пра смерці імператараў. Хроніка ўтрымлівае важныя звесткі пра перамяшчэнні плямёнаў [[Варвары|варвараў]] падчас [[Вялікае перасяленне народаў|Вялікага перасялення народаў]], мецяжы [[Багаўды|багаўдаў]] і барацьбу са шматлікімі [[Ерась|ерасямі]]. Сярод унікальных звестак — паведамленне пра заваяванне [[Англа-саксы|саксамі]] Брытаніі ў [[441]] годзе&lt;ref&gt;Гальская хроніка 452 года, 126.&lt;/ref&gt;. Гэта інфармацыя выклікала шырокую дыскусію сярод гісторыкаў па пытанні дакладнасці звестак, якія прыводзяцца раннесярэднявечнымі брытанскімі аўтарамі [[Гільда]]м&lt;ref&gt;Гільда Прамудры. «Пра пагібель Брытаніі», 20.&lt;/ref&gt; і [[Беда Вялебны|Бедам]]&lt;ref&gt;Беда Вялебны. «Царкоўная гісторыя народа англаў», I.13—14.&lt;/ref&gt; пра падзеі на востраве ў 440-х гадах&lt;ref name=&quot;Гільда&quot; /&gt;.

Нягледзячы на памылкі ў храналогіі, асабліва шматлікія за перыяд з 424 да канца 440-х гадоў, «Гальская хроніка 452 года» з'яўляецца каштоўнай першаснай крыніцай па гісторыі Галіі і сумежных тэрыторый Рымскай імперыі 1-й паловы [[V]] стагоддзя. Гістарычная дакладнасць хронікі падмацоўваецца тым фактам, што яе аўтар блізкі геаграфічна і па часе да выкладзеных падзей.

== Выданні хронікі ==
''На лацінскай мове.''
:* {{кніга|загаловак=Chronica gallica a. CCCCLII et DXI|спасылка=http://mdz10.bib-bvb.de/~db/bsb00000798/images/index.html?id=00000798&amp;nativeno=615|выданне=[[Monumenta Germaniae Historica]] AA. T. IX. Chronica minora saec. IV, V, VI, VII. T. I|месца=Berlin|год=1892|pages=615—666}}
:* {{артыкул|аўтар=Burgess R.|загаловак=The Gallic Chronicle of 452: A New Critical Edition with a Brief Introduction|выданне=Society and Culture in Late Antique Gaul. Revisiting the Sources / Ed. by Ralph W. Mathisen, Danuta Shanzer|месца= Aldershot|год= 2001|старонкі=52 ff}}

== Гл. таксама ==
* [[Гальская хроніка 511 года]]

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{артыкул|аўтар        = Burgess R.W.|загаловак     = The Dark Ages Return to Fifth-Century Britain: The &quot;Restored&quot; Gallic Chronicle Exploded|выданне      = Britannia|тып          =|месца        = |выдавецтва = |год          = 1990|том          = 21|нумар        = |старонкі     = 185-195}}
* {{артыкул|аўтар        = Jones M.E., Casey J.|загаловак     = The Gallic Chronicle Restored: A Chronology for the Anglo-Saxon Invasions and the End of Roman Britain|выданне      = Britannia|тып          =|месца        = |выдавецтва = |год          = 1988|том          = 19|нумар        = |старонкі     = 367-398}}
* {{артыкул|аўтар        = Jones M.E., Casey J.|загаловак     = The Gallic Chronicle Exploded?|выданне      = Britannia|тып          =|месца        = |выдавецтва = |год          = 1991|том          = 22|нумар        = |старонкі     = 212-215}}
* {{артыкул|аўтар        = Miller M. |загаловак     = The Last British Entry in the &quot;Gallic Chronicles&quot;|выданне      = Britannia|тып          =
|месца        = |выдавецтва = |год          = 1978|том          = 9|нумар        = |старонкі     = 315-318}}
* {{кніга|аўтар=Muhlberger S.|загаловак=The Fifth-Century Chroniclers: Prosper, Hydatius and the Gallic Chronicle of 452|выданне=ARCA Classical and Medieval Texts, Papers and Monographs 27|месца=Leeds|год=1990}}

== Спасылкі ==
* [http://www.vortigernstudies.org.uk/artsou/chron452.htm «Гальская хроніка 452 года» (кароткая характарыстыка, бібліяграфія) на сайце vortigernstudies (англ.)]

[[Катэгорыя:Гальскія хронікі]]
[[Катэгорыя:Кнігі V стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Пісьмовыя крыніцы па гісторыі Старажытнага Рыма]]</text>
      <sha1>6fdie5a0ki1k2w74dybv9p4htw8val3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сямён Абрамавіч Сямёнаў-Менэс</title>
    <ns>0</ns>
    <id>212367</id>
    <revision>
      <id>4195068</id>
      <parentid>2639493</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:08:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у (3) з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2237" xml:space="preserve">{{Мастак
 | імя              = 
 | арыгінальнае імя = 
 | імя пры нараджэнні = 
 | партрэт =
 | шырыня =
 | загаловак =
 | дата нараджэння =
 | месца нараджэння = 
 | дата смерці =
 | месца смерці = 
 | паходжанне =
 | падданства =
 | грамадзянства =
 | жанр =
 | вучоба =
 | стыль =
 | працы =
 | заступнікі =
 | уплыў =
 | уплыў на =
 | узнагароды =
 | сайт =
 | вікісховішча =
}}
'''Сямён Абрамавіч Сямёнаў-Менэс''' ({{lang-ru|Семёнов-Менес Семён Абрамович}}; {{ДН|||1895}} {{МН|Гродна||Горад Гродна}} — {{ДС|||1972}}, {{МС|Масква||Горад Масква}}) — адзін з вядучых савецкіх майстроў кінаплаката і кінарэкламы.

== Біяграфія ==
У 1915—1918 гг. вучыўся ў Харкаўскім мастацкім вучылішчы. У 1919—1925 гг. працаваў у Украінскіх «вокнах РОСТА». Распісваў агітцягнік і агітпароходы. З 1925 года жыў у [[Горад Масква|Маскве]]. Афармляў тэатральныя пастаноўкі. Прымаў удзел у афармленні міжнародных выстаў. У 1950-я афармляў павільёны на Усесаюзнай сельскагаспадарчай выстаўцы ў Маскве. У 1960-я гг. афармляў павільён «Навука» на Выставе дасягненняў народнай гаспадаркі. У 1966—1967 гг. прымаў удзел у афармленні Музея К. Цыялкоўскага ў [[Горад Калуга|Калузе]].

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
* [http://www.plakaty.ru/authors/291/ Семёнов-Менес Семён Абрамович // Плакаты.ру] {{ref-ru}}

{{ізаляваны артыкул}}

[[Катэгорыя:Мастакі СССР]]
[[Катэгорыя:Мастакі Расіі]]</text>
      <sha1>2ijl7o6xsxvlx2a6isqze2yndvuacit</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Зевядзей</title>
    <ns>0</ns>
    <id>217371</id>
    <revision>
      <id>4195123</id>
      <parentid>3177655</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:18:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2455" xml:space="preserve">[[Выява:Mary Salome and Zebedee with their Sons James the Greater and John the Evangelist.jpg|thumb|right|230px|[[Ганс фон Кульмбах]], ''Марыя Саламея і Зевядзей з сваімі сынамі Якавам і Янам'', каля [[1511]] г.]] 
'''Зевядзей''' ({{lang-gr|Ζεβεδαῖος}}, {{lang-he|זְבַדְיָה}}) — згодна з усімі чатырма кананічнымі [[Евангелле|Евангеллямі]], быў бацькам [[Якаў Зевядзееў|Якава]] і [[Ян Багаслоў|Яна]], двух [[12 апосталаў|вучняў Ісуса]]. У Евангеллях таксама мяркуецца, што ён быў муж [[Саламея|Саламеі]]: у той час як у [[Евангелле паводле Марка|Евангеллі ад Марка]] 15:40 называюцца імёны жанчын, прысутных на [[Распяцце Ісуса|укрыжаванні]], як «''[[Марыя Магдаліна]], і [[Марыя, маці Якава Меньшага|Марыя]], маці [[Якаў Алфееў|Якава меншага]] і Ёсіі, і Саломія''», паралельным урыўку у Евангеллі ад Матфея 27:56 даецца «''Марыя Магдалена і Марыя, маці Якава і Ёсіі, і маці сыноў Зевядзеевых.''» [[Каталіцкая энцыклапедыя]] робіць выснову, што імя Саламея ў Марк. 15:40 і маці сыноў Зевядзея ў [[Евангелле паводле Матфея|Евангеллі ад Матфея]], верагодна, адна і тая ж асоба.

Зеведзей быў [[рыбак]]ом. Хоць ён некалькі разоў згадваецца ў Евангеллях, толькі раз ён на самай справе з'яўляецца ў Матф. 4: 21-22 і Марк. 1:20, калі яго пакінулі два яго сыны ў лодцы, пасля таго як Ісус заклікаў Якава і Яна. Марк адзначае, што ў Зеведзея былі наёмныя работнікі. Зеведзей жыў у або каля [[Віфсаіда|Віфсаіды]].

[[Катэгорыя:Новы Запавет]]
[[Катэгорыя:Персанажы Новага Запавету]]</text>
      <sha1>49w0yqjnihldqydpy93r5je7qgiccyi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ігар Мікалаевіч Цішын</title>
    <ns>0</ns>
    <id>219365</id>
    <revision>
      <id>4195099</id>
      <parentid>4112321</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:16:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у (2) з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="29037" xml:space="preserve">{{Мастак
 | імя              = Ігар Мікалаевіч Цішын
 | арыгінальнае імя = 
 | імя пры нараджэнні = 
 | партрэт =Igor Tishin by Tatiana 21.11.2014.JPG
 | шырыня =
 | загаловак =''Ігар Цішын, 2014 г.''
 | дата нараджэння =
 | месца нараджэння = 
 | дата смерці =
 | месца смерці = 
 | паходжанне =
 | падданства =
 | грамадзянства ={{URS}} → {{BLR}} → {{Бельгія}}
 | жанр =тэматычная карціна
 | вучоба =
 | стыль =неаэкспрэсіянізм
 | працы =сэрыя «Крызыс у раі»
 | заступнікі =[[Алег Хадыка]]
 | уплыў =[[Фрэнсіс Бэкан, мастак|Фрэнсіс Бэкан]], [[Хаім Суцін]]
 | уплыў на = [[Anton Snt]]
 | узнагароды =
 | сайт =
 | вікісховішча =
}}
'''Ігар Мікалаевіч Цішын''' ({{ДН|19|09|1958}}, [[вёска Васільполле]] [[Буда-Кашалёўскі раён|Буда-Кашалёўскага раёна]] [[Гомельская вобласць|Гомельскай вобласці]]) — беларускі [[мастак]], жыве ў Бельгіі.

== Біяграфія ==

1974—1978 — [[Мінскае мастацкае вучылішча]] імя А. К. Глебава, выкладчык — Леанід Лапчынскі.

1978—1983 — [[Беларускі тэатральна-мастацкі інстытут]], аддзяленне манументальна-дэкаратыўнага мастацтва, выкладчык — Алег Хадыка.

З 1980 пачаў браць удзел у мастацкіх выстаўках.

1986—1991 — выкладаў у [[Мінскае мастацкае вучылішча|Мінскім мастацкім вучылішчы імя А. К. Глебава]].

З 1994 — член [[Беларускі саюз мастакоў|Беларускага саюзу мастакоў]].

У 1997 атрымаў стыпендыю ў Швейцарыі.

З 2000 — жыве ў Бельгіі&lt;ref&gt;[http://belavangard.by/?p=2779 ''Беларускі авангард''. Вольга Архіпава. «Цішын Ігар»] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20160430114203/http://belavangard.by/?p=2779 |date=30 красавіка 2016 }}&lt;/ref&gt;. Жонка — таксама беларускі мастак [[Наталля Мікалаеўна Залозная|Наталля Залозная]].

== Творчасць ==
Паводле мастацтвазнаўца Антона Слюнчанкі, Ігар Цішын працуе ў стылі неаэкспрэсіянізму, яго творы запоўнены абстрактнымі і абсурднымі элементамі, з ярка выяўленымі гратэскавымі вобразамі і пераклікаюцца з «паэзіяй бяссэнсіцы» Данііла Хармса, якой уласцівыя рысы адмовы ад традыцыйных формаў мастацтва, неабходнасць абнаўлення метадаў выявы рэчаіснасці, [[гратэск]], алагізм, а таксама з творчасцю [[Хаім Суцін|Хаіма Суціна]]&lt;ref&gt;[http://artdigest-belarus.com/novosti/minsk/34-igor-tishin-i-an-angelico-sozdali-sovmestnye-hudozhestvennye-raboty-v-ramkah-vystavki-danse-macabre.html {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20160305090820/http://artdigest-belarus.com/novosti/minsk/34-igor-tishin-i-an-angelico-sozdali-sovmestnye-hudozhestvennye-raboty-v-ramkah-vystavki-danse-macabre.html |date=5 сакавіка 2016 }} {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20160305090820/http://artdigest-belarus.com/novosti/minsk/34-igor-tishin-i-an-angelico-sozdali-sovmestnye-hudozhestvennye-raboty-v-ramkah-vystavki-danse-macabre.html |date=5 сакавіка 2016 }} {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20160305090820/http://artdigest-belarus.com/novosti/minsk/34-igor-tishin-i-an-angelico-sozdali-sovmestnye-hudozhestvennye-raboty-v-ramkah-vystavki-danse-macabre.html |date=5 сакавіка 2016 }} {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20160305090820/http://artdigest-belarus.com/novosti/minsk/34-igor-tishin-i-an-angelico-sozdali-sovmestnye-hudozhestvennye-raboty-v-ramkah-vystavki-danse-macabre.html |date=5 сакавіка 2016 }} {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20160305090820/http://artdigest-belarus.com/novosti/minsk/34-igor-tishin-i-an-angelico-sozdali-sovmestnye-hudozhestvennye-raboty-v-ramkah-vystavki-danse-macabre.html |date=5 сакавіка 2016 }} {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20160305090820/http://artdigest-belarus.com/novosti/minsk/34-igor-tishin-i-an-angelico-sozdali-sovmestnye-hudozhestvennye-raboty-v-ramkah-vystavki-danse-macabre.html |date=5 сакавіка 2016 }} Антон Слюнченко: Игорь Тишин и an angelico создали совместные художественные работы в рамках выставки «DANSE MACABRE» {{ref-ru}}]&lt;/ref&gt;.

== Мастацкая крытыка ==
[[Выява:Igor Tishin - Le but (Bus stope) 150x200.jpg|міні|«Аўтобусны прыпынак», 2010, палатно, алей, 150 х 200 см.]]
Ігар Цішын — прадстаўнік новай хвалі беларускага мастацтва, адзначанай актыўнымі пошукамі сваёй [[:ru:Нарративная идентичность|ідэнтычнасці]]. Будучы выпускніком Беларускай акадэміі мастацтваў, Цішын прайшоў школу манументальнага [[сацрэалізм]]у, і іншую (неафіцыйную) — школу ўплыву беларускіх мадэрністаў [[Марк Шагал|Марка Шагала]] і [[Хаім Суцін|Хаіма Суціна]]. У 1997 годзе ён атрымаў стыпендыю ў Швейцарыі, дзе меў магчымасць пазнаёміцца з творамі актуальнага мастацтва ў арыгіналах. У 2000 годзе мастак пераехаў жыць у Бельгію, вядомую як «краіна коміксаў». У выніку спалучэння некалькіх традыцый паступова склаўся рэпертуар меланхалічна-бурлескных вобразаў мастака.

Ігара Цішын парушае звыклыя эстэтычныя стандарты, сумяшчаючы элементы розных візуальных культур, мастацкіх і літаратурных уплываў: манументальны сацрэалізм, [[Канструктывізм, мастацтва|канструктывізм]], [[Дадаізм|дада]], «калгасную» візуальнасць культуры рэгіёнаў, местачковы [[сюррэалізм]] Шагала, [[экспрэсіянізм]] [[Хаім Суцін|Суціна]] і [[Фрэнсіс Бэкан, мастак|Бэкана]], лабараторыі рускіх [[Футурызм|футурыстаў]], сучасныя коміксы, паэзію абсурду Данііла Хармса, [[Жыль Дэлёз|Дэлёза]] і [[Франц Кафка|Кафкі]], кіно, старыя фатаграфіі і сямейныя архівы, лісты, заборную графіку, газетныя выразкі, успаміны ранняга дзяцінства… Ігар Цішын збірае ў рэальнасці, фіксуе і пераплаўляе ў сваёй творчасці абрыўкі чужых тэкстаў і галасоў. [[Логіка]] [[абсурд]]а і пачуццёвая [[эстэтыка]] без правілаў і іерархій з'яўляецца вынікам комплекснага, «лабараторнага» вывучэння вобразнасці і тэкстаў нашай эпохі. Цішын працуе з індывідуальнай і калектыўнай візуальнай памяццю, сутыкаючы ў сваіх творах два асноўных медыуму савецкай культуры — манументальны жывапіс і фатаграфію.
[[File:Igor Tishin - Panama. Oil on canvas, 170x150 cm.JPG|міні|«Панама», 2013, палатно, алей, 170 х 150 см.]]
Жывапіс складае асноўны сродак і галоўную мэту творчасці Ігара Цішына. Пачынаючы з 2008 г. у творах узмацніўся маляўнічы пачатак, які ўвасабляе ў чыстым выглядзе энергетыку творчага [[афект]]у. Цішын усведамляе сябе часткай бесперапыннай мастацкай лініі, якая ідзе ад [[Рэмбрант]]а і [[Тыцыян]]а, у аснове якой ляжала маляўнічая [[дамінанта]] (colorito) ў супрацьлегласць лінейнай (disegno). Прадстаўнікам гэтай лініі — Хаіму Суціну і Фрэнсісу Бэкану, якіх мастак прылічае да сваіх настаўнікаў, ён прысвячае серыі карцін і рукапісную кнігу — стракатае квазігістарычнае расследаванне ў духу [[Борхес]]а, поўнае фантазій і містыфікацый. Застаючыся ў рэчышчы аднаго з самых старажытных мастацкіх медыумаў, Ігар Цішын прымае на сябе адказнасць за яго гісторыю, як мінулую так і будучую.

Ігар Цішын выдатна валодае манументальнай формай (гэта перавага, дараваная рускім мастакам савецкай акадэмічнай школай, незвычайна запатрабавана западным арт-рынкам). Пры гэтым, манументальнасць яго прац заўсёды застаецца адноснай і двухсэнсоўнай: яе зарад [[Выява:Igor Tishin Leni-Chapeau Rouge 200x160.jpg|міні|злева|«[[Лені Рыфеншталь|Лені]] — Чырвоны Каптурок», 2008, палатно, алей, 200 х 160 см.]] нейтралізуецца альбо знарок-прымітыўнымі графічнымі элементамі тыпу «заборнай» малюнкаў і надпісаў, альбо трансгрэсіўнай актыўнасцю маляўнічай паверхні, альбо эстэтыкай абсурду ці коміксу. І наадварот: за дзіцячай жыццярадаснасцю яго жывапісу хаваецца трагізм гісторыі і брутальнасць чалавечых інстынктаў.

Буйнафарматныя жывапісныя палотны іранічна [[Цытата|цытуюць]] знакамітыя вобразы-іконы, якія нарадзіліся з дапамогай фатаграфіі ў 20-30-я гады — час татальнай гераізацыі вобразу як у савецкай, так і ў заходняй культуры. Візуальныя стратэгіі гераізацыі, мастацкія утопіі і іх творцы, ператварэнне палітычных міфаў у міфы мастацтва і масавай культуры — гэта галоўныя тэмы творчасці мастака.

Ён падыходзіць да іх з лёгкай іроніяй постсавецкага мастака, залучаючы знаёмыя фота- і кінавобразы ў сваю ўласную [[Інтэрмедыя|інтермедыяльную]] і [[оптыка|аптычную]] гульню, свабодна камбінуе розныя міфалагічныя топасы. Галоўная фігура [[фашызм|фашысцкага]] мастацтва 30-х гадоў [[Лені Рыфеншталь]] выступае ў вобразе Чырвонага Каптурка. У дыптыху «Хайдзі + Хайдзі» гераізаваны ў 30-я гады 20 стагоддзя вобраз швейцарскай дзяўчынкі Хайдзі падмяняецца чынам дзяўчынкі-піянеркі, сфатаграфаванай ў 1930-м годзе [[Аляксандр Міхайлавіч Родчанка|Аляксандрам Родчанка]]. Цішын падвойвае і дэфармуе твар піянеркі, ўвыдатняючы экстрэмальны гераічны ракурс знізу ўверх. Гэтая гульнявая дэфармацыя адсылае да ўсёй гісторыі ілюзіянізму ў мастацтве, нярэдка які стаяў на службе утапічных ідэй. Тыя, чые вобразы нязменна прыцягваюць Цішына, насуперак манументальнасці іх трактоўкі, нагадваюць ахвяр карнавалу гісторыі («Чырвоны Каптурок — Лені Рыфеншталь», «Футурыст [[:ru:Гончарова, Наталья Сергеевна|Наталля Ганчарова]]», «Паэт [[:ru:Хармс, Даниил Иванович|Данііл Хармс]]», «Паэт [[Уладзімір Уладзіміравіч Маякоўскі|Уладзімір Маякоўскі]]», серыя «Фрэнсіс Бэкан»).

== «Партызанскі рух» ==
[[Выява:Igor Tishin - Sketch. 2007.JPG|міні|«Жарт», 2007, фота, алей.]]
Акрамя жывапісу, Цішын працуе з фатаграфіяй і прасторай. Выкарыстоўваючы фатаграфію як аснову для жывапіснай канкісты, ён нязмушана і віртуозна змешвае рэальнае і ўяўнае. Розныя ўзроўні рэпрэзентацыі ўступаюць паміж сабой у дыялог, які вырабляе адначасова містычны і парадыйны эфект (серыя «Без назвы» 2008).

У фотасерыі да аднайменнай выставы «Лёгкі партызанскі рух» (1997) Ігар Цішын першым у постсавецкай беларускай культуры адкрыў новы патэнцыял партызанскай тэматыкі. Партызанскі рух быў істотным укладам шматпакутнай Беларусі ў перамогу ў [[Другая сусветная вайна|Другой сусветнай вайне]]. Партызанскі наратыў, падрабязна распрацаваны ў савецкім кіно і літаратуры, неадступна суправаджаў вобраз Беларусі ў масавай свядомасці. З распадам [[СССР|Савецкага Саюза]] ён падвяргаецца часоваму выцясненню, а затым (у 2000-я гады) ўсебаковай рэвізіі. У іранічным вобразе партызана — ляснога жыхара-падпольшчыка, які хаваецца ўнутры любой сістэмы — новая беларуская [[культуралогія]] шукае шлях да нацыянальнай ідэнтычнасці. Партызан хавае сваё духоўнае набытак у нетрах беларускіх лясоў і балот, чакае, вядзе гульню ў хованкі або таемную барацьбу.
[[Выява:Igor Tishin - Pique-nique. 150x200.jpg|міні|злева|«Пік-нік», 2010, палатно, алей, 150 х 200 см.]]
У 1997 годзе Цішын арганізаваў выставу «Лёгкі партызанскі рух» у паўразбураным доме «мінскіх партызан-бамжоў», дзе ён размясціў свае аб'екты і фатаграфіі. Праект рыхтаваўся на грошы, атрыманыя па гранту «фонду [[Джордж Сорас|Сораса]]». Тры гады праз у Мінску пачаў выдавацца часопіс па сучасным мастацтве «Партызан», які змясціў на вокладцы першага нумара адну з «партызанскіх» фотаздымкаў Ігара Цішыня і інтэрв'ю з мастаком. Яшчэ некалькі гадоў праз у французскім горадзе [[Горад Клермон-Феран|Клермон-Феран]] праходзіў фестываль беларускага мастацтва «Партызан-Арт», куды Цішын быў запрошаны як «дзядуля партызанскага руху»&lt;ref&gt;[http://partisanmag.by/?cat=314 Татьяна Кондратенко «Археология коллективной памяти» / Игорь Тишин {{ref-ru}}]&lt;/ref&gt;.

== Чалавечае цела ў творчасці ==
[[Выява:Igor Tishin - Conversation spirituele. Oil on canvas, 200x150.JPG|міні|«Спірытічны сэанс», 2008, палатно, алей, 200 х 150 см.]]
Цела, як крыніца суб'ектыўных перажыванняў або аб'ект культурна-гістарычных трансфармацый застаецца адным з скразных матываў творчасці Цішына. У ранніх працах яно дакучліва фрагментавана, дыскрэтна, з'яўляецца ў выглядзе фетишистских матываў жаночых ног у туфлях, пэндзляў рук, «цытаваных» жаночых твараў. «Фетыш — гэта не сімвал, але як бы зафіксаваны і застылы план» — цытуе Цішын філосафа [[Жыль Дэлёз|Жыля Делёза]]. У апошніх працах мастак імкнецца да адчування адзінага і цэласнага цела ў станаўленні, у духу делёзаўского «цела без органаў» пераадольвае сваю структурную расчляненнасць.

У серыі «1932» цела выступае гістарычным прадуктам ажыццяўлення і візуалізацыі, якія фігуруюць яго вобраз у тыя ці іншыя культурныя эпохі. У інтэрдысцыплінарных гістарычных даследаваннях цела часта ўяўляецца адным з медыумаў, якія нясуць на сабе «сляды» гістарычных напісанняў.

&lt;blockquote&gt;«Такім чынам, чалавечае цела разглядаецца як цалкам спісаны палімпсест, па якім найлепшым чынам можна рэканструяваць шаблоны», … «як аб'ект і памяць гістарычных запісаў, якія звязаны з брутальным або структурным гвалтам» (D.Kamper, K.Wulf. Lektre einer Narbenschrift. In: Transfigurationen des Körpers. Spuren der Gewalt in der Geschichte. Berlin, 1989). &lt;/blockquote&gt; Цішын як бы літаральна ілюструе гэтую распаўсюджаную постструктуралістскую [[метафара|метафару]], інсцэнуя ў сваіх карцінах паставы і жэсты чалавечых малюнкаў розных эпох, пакрываючы партрэты сваіх герояў разнастайнымі пісьмёнамі і знакамі. У некаторых працах тэкст цалкам запаўняе жывапісную плоскасць, нівеліруючы прастору ў карысць апавядальнага пачатку («Няскончаны аповяд», «Паэт Данііл Хармс»). Часам гэты «шрыфт» зводзіцца да мазка рознакаляровай фарбы, як гістарычная памяць — да слядоў калектыўных афектаў.

У той жа час, цела выступае месцам знікнення мовы, месцам невыказна і неспасціжнага «іншага», дзе любыя знакі губляюць свой сэнс. Гэтым «іншым» гістарычна-маніпуляванага цела выступае [[Сексуальнасць чалавека|сексуальнасць]]. Не ў культурна-гістарычным сэнсе, як разглядаў яе [[Мішэль Фуко]], а хутчэй у сэнсе магічным, як у [[Жорж Батай|Жоржа Батая]] і [[сюррэалізм|сюррэалістаў]]. Сэксуальнасць канцэнтруецца ў гіпнатычным поглядзе яго фігур як нейкая першабытная творчая сіла, якая і застаецца галоўным рухавіком гісторыі.

== Персанальныя мастацкія выстаўкі ==
[[Выява:Igor Tishin. Crisis in Paradise(1) 50,5x75, oil on photoprint, 2009.JPG|міні|340 пкс|«Крызіс у [[Рай|раі]]»—1, 2009, фота, алей, 50,5 х 75 см.]]
* 2014 — галерэя Frederic Storme. [[Горад Ліль|Ліль]], Францыя
* 2014 — галерэя De Twee Pauwen. [[Горад Гаага|Гаага]], [[Нідэрланды]]
* 2013 — галерэя Barbarian art. [[Горад Цюрых|Цюрых]], Швейцарыя
* 2012 — галерэя Covart, [[Люксембург]]
* 2012 — галерэя Zedes, Брусэль, [[Бельгія]]
* 2010 — Fa gallery, Кювейт-сіці, [[Кувейт]]
* 2010 — Group-2 Gallery, Брусэль
* 2010 — «Мэта», [[Музей сучаснага выяўленчага мастацтва, Мінск]], Беларусь&lt;ref&gt;[http://nn.by/?c=ar&amp;i=42684 ''НАША НІВА'' «Выстава Ігара Цішына „Мэта“ адкрываецца сёння ў Музеі сучаснага выяўленчага мастацтва»]&lt;/ref&gt;
* 2010 — галерэя Frederic Storme, Ліль, Францыя
* 2010 — галерэя De Twee Pauwen, Гаага, Нідэрланды
* 2009 — галерэя Colourblind, [[Горад Дзюсельдорф|Дзюсэльдорф]], Германія
* 2009 — галерэя Espace Blanche, Брусэль, Бельгія
* 2008 — галерэя Barbarian-art, Цюрых, Швейцарыя
* 2008 — Group-2 Gallery, Брусэль, Бельгія
* 2005 — галерэя Spectrum, [[Горад Лондан|Лондан]], Англія
* 2005 — галерэя Cartel Fine Art, [[Горад Малага|Малага]], Іспанія
* 2003 — галерэя Royden Prior, [[Горад Ітан|Ітан]], Англія
* 2002 — галерэя Paradigma, Брусэль, Бельгія
* 2002 — галерэя Espace Blanche, Брусэль, Бельгія
* 2002 — галерэя Warstone, Хоклі, [[Бірмінгем]], Англія
* 1997 — «Tischstill», кунстлерхаус Бозвіль, [[Швейцарыя]]
* 1997 — «Лёгкі партызанскі рух», галерэя «Сёмы чарвяк». Мінск
* 1992 — Персанальная выстаўка сумесна з Наталлей Залознай, [[Нацыянальны мастацкі музей Рэспублікі Беларусь|Нацыянальны мастацкі музей]].

== Калектыўныя мастацкія выстаўкі ==
[[Выява:Igor Tishin Crisis in Paradise.(3) oil on photoprint. 50,5x75. 2009.JPG|міні|340 пкс|«Крызіс у [[Рай|раі]]»—3, 2009, фота, алей, 50,5 х 75 см.]]
* 2014 — SUMA SUMARUM, Цэнтр сучаснага мастацтва. Мінск
* 2014 — DANSE MACABRE, Мінск&lt;ref&gt;[http://kyky.org/mag/culture/fotorieportazh-khudozhnik-snial-kartiny-so-stien-v-barie-i-razrisoval-ikh-akrilom Фоторепортаж: художник снял картины со стен в баре и разрисовал их акрилом. {{ref-ru}}]&lt;/ref&gt;
* 2014 — галерэя Artaban, Парыж, Францыя
* 2013 — «Bazar», галерэя Barbarian art, Цюрых, Швейцарыя
* 2010 — «Карціна алеем», галерэя «Ў», Мінск
* 2005 — 51-я Біенале ў Венецыі, Італія
* 2005 — галерэя Link, Гент, Бельгія
* 2003 — «Partisan-Art», галерэя Garde à vue, Клермон-Феран, Францыя
* 2003 — «Art from Minsk». Kunsthof- 88. Алмело, Нідэрланды
* 1999 — «New Art of Belarus», Цэнтр сучаснага мастацтва, Варшава, Польшча
* 1996 — «Бел-арт-транзіт», Цэнтральны Дом мастака, Масква
* 1995 — «На галерэі», Нацыянальны мастацкі музей, Мінск
* 1994 — «Liebschaft», Палац мастацтва, Мінск
* 1992 — «Урокі нядобрага мастацтва», Палац мастацтва, Мінск
* 1992 —1-я выстаўка галерэі «СТАНБЕТ», Зала дырэкцыі выставак і аўкцыёнаў Міжнароднага фонду культуры, Масква&lt;ref&gt;[http://persona.rin.ru/view/f//22082/tishin-igor-nikolaevich {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20160304192838/http://persona.rin.ru/view/f//22082/tishin-igor-nikolaevich |date=4 сакавіка 2016 }} ''ТИШИН Игорь Николаевич'' {{ref-ru}}]&lt;/ref&gt;
* 1991 — «АРТ-МІФ»—2. Маскоўскі міжнародны мастацкі кірмаш. Цэнтральная выставачная зала «Манеж», [[Масква]]
* 1989 — «Маладыя савецкія мастакі да 23-у кангрэсу АІКА», [[Берлін]]
* 1988 — «Маладыя савецкія мастакі». [[Польшча]], [[Балгарыя]], [[Венгрыя]], [[Куба]], [[Германія]]

{{зноскі}}

== Літаратура ==

* NATALYA GANAHL / Наталля Ганаль, каталог к выстаўцы ў галерэі «Barbarian art», Цюрых, 2008

== Спасылкі ==
* [http://belhouse.org/p258_258-ya-by-i-zastayusya-belaruskim-mastakom ''Беларускі Дом'' «Я быў і застаюся беларускім мастаком»] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20160310101959/http://belhouse.org/p258_258-ya-by-i-zastayusya-belaruskim-mastakom |date=10 сакавіка 2016 }}
* [http://partisanmag.by/?p=2771 ''pARTisan'' «Ігар Цішын: гульня ў сапраўднасьць»]
* [http://partisanmag.by/?p=7692 ''pARTisan'' «Дзядуля партызанскага руху»: Ігар Цішын у «Калекцыі пАРТызана»]
{{Commonscat|Igor Tishin}}
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Цішын Ігар Мікалаевіч}}
[[Катэгорыя:Выкладчыкі Мінскага дзяржаўнага мастацкага каледжа імя А. К. Глебава]]
[[Катэгорыя:Члены Саюза мастакоў Беларусі]]
[[Катэгорыя:Мастакі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Мастакі Бельгіі]]
[[Катэгорыя:Мастакі XX стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Мастакі XXI стагоддзя]]</text>
      <sha1>itz90in61z25cp3r6x17nkta0fkbkgv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Міхал Анемпадыстаў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>222626</id>
    <revision>
      <id>4194997</id>
      <parentid>4161621</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:01:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у (2) з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="56226" xml:space="preserve">{{цёзкі2|Анемпадыстаў}}
{{Мастак
 | імя              = Міхаіл Уладзіміравіч Анемпадыстаў
 | арыгінальнае імя = 
 | імя пры нараджэнні = 
 | партрэт =Aniempadystau Michal 2012.jpg
 | шырыня =
 | загаловак =
 | дата нараджэння =
 | месца нараджэння = 
 | дата смерці = 
 | месца смерці = 
 | паходжанне =
 | падданства =
 | грамадзянства =
 | жанр =
 | вучоба =
 | стыль =
 | працы =
 | заступнікі =
 | уплыў =[[Васіль Сумараў]]
 | уплыў на =
 | узнагароды =
 | сайт =http://mihail-anempodistov.arxip.com
 | вікісховішча =
}}
'''Міхаіл Уладзіміравіч Анемпадыстаў''' ({{ДН|16|3|1964}}, {{МН|Мінск||}}, [[Беларуская ССР]], [[СССР]] — {{ДС|24|1|2018}}, {{МС|Мінск||}}, [[Беларусь]]&lt;ref&gt;{{cite web |url= https://www.svaboda.org/a/pamior-aniempadystau/28993184.html |title= Памёр паэт і мастак Міхал Анемпадыстаў|author= |date=2018-01-24 |website= [[Радыё Свабода]]|publisher= |accessdate=2018-01-24 |lang=}}&lt;/ref&gt;) — беларускі [[мастак]], [[дызайнер]], [[паэт]], [[культуролаг]], [[мастацтвазнавец]].

== Сям’я ==
Нарадзіўся 16 сакавіка 1964 года ў Мінску ў [[рускія|рускай]] сям’і. Спачатку Міхал з бацькамі жыў у [[горад Мінск|Мінску]] на [[Бульвар Шаўчэнкі, Мінск|бульвары Шаўчэнкі]], а пасля сям’я пераехала ў раён Камароўкі. Міхал лічыў Мінск сваім горадам: ''«Я мянчук. Жылі мы на бульвары Шаўчэнкі, а пасля пераехалі на Камароўку. Так што для мяне [[Менск]], безумоўна, родны горад, які я люблю і нават ведаю»''&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;''Дубавец, С.'' Майстроўня. Гісторыя аднаго цуду… С. 94-99&lt;/ref&gt;.

Маці Міхала нарадзілася ў [[горад Львоў|Львове]], але сваімі каранямі паходзіць з-пад [[Варонеж]]а, дзе яе дзеда і бабулю раскулачылі пасля [[Кастрычніцкая рэвалюцыя|Кастрычніцкага перавароту ў Расіі ў 1917 г.]]: Міхалавага прадзеда саслалі на [[Салавецкая турма ГУДБ НКУС|Салаўкі]], а прабабулю і пяць яе дачок (у тым ліку і бабулю Міхала) выселілі ў найбліжэйшы населены пункт каля Варонежа. Бабуля Міхала выйшла замуж за чыгуначніка, з якім у 1945 годзе пераехала на сталае жыхарства ў далучаны да [[СССР|Савецкага Саюза]] [[горад Львоў]]. Маці Міхала працавала на геаграфічным факультэце [[БДУ]] ў Мінску&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;.

Бацька Міхала нарадзіўся ў [[Рагачоў|Рагачове]], куды сям’я бацькі патрапіла ў час [[Першая сусветная вайна|Першай сусветнай вайны]], пераехаўшы з [[Падмаскоўе|Падмаскоўя]]. 6 верасня 1937 года ў Рагачове дзед Міхала быў арыштаваны супрацоўнікамі ГПУ і расстраляны ў кастрычніку 1937 г., калі бацька Міхала (Уладзімір) быў першакласнікам. Бацька Уладзімір у часы [[Другая сусветная вайна|Другой сусветнай вайны]] знаходзіўся ў Баранавічах, а пасля вайны паступіў у Маскоўскі горны інстытут. Частка Міхалавых рускіх сваякоў (стрыечная бабуля) пераехала ў Польшчу&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;.

Прозвішча «Анемпадыстаў» утворана ад мужчынскага імя «Анемпадыст», якое маецца ў праваслаўных [[святцы|святцах]]. Па выказванні Міхала, яго ''«досыць экзатычнае»'' прозвішча ''«цяжка кладзецца на вуха»'', а таму Міхалу прыходзілася чуць ад прачытання іншымі людзьмі нават такія версіі яго прозвішча як «Антыфашыстаў» ці «Апладысмэнтаў», да чаго сам Міхал адносіцца з [[гумар]]ам і разуменнем&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;.

Яго сапраўднае імя «Міхаіл», але яшчэ ў часы навучання ў мастацкім вучылішчы з падачы сяброў за ім замацаваўся неафіцыйны «польскі» варыянт імя «Міхал» (з націскам на першы склад), бо Міхаіл Аменпадыстаў часта выязджаў у савецкія часы за мяжу да сваякоў (па стрыечнай бабулі) у [[Польшча|Польшчу]], што для савецкага часу было вялікім прэстыжам і «дэфіцытам». З таго часу ён пачаў публічна карыстацца варыянтам «Міхал» (з націскам на другі склад), а не «Міхаіл», хоць не мае этнічна польскіх каранёў&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;.

Жонкай Міхала Анемпадыстава была Алена Георгіеўна Дашкевіч&lt;ref&gt;[https://citydog.by/afisha/event/anempadystav/ Памяці Міхала Анемпадыстава]&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;gazetaby.com&quot;&gt;[https://gazetaby.com/cont/art.php?sn_nid=134808 Беларусь развітваецца з Міхалам Анемпадыставым. «Класік! Асоба! Грамадзянін!»]&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;[http://generation.by/news1168.html КУЛЬТурныя людзі: Міхал Анемпадыстаў]&lt;/ref&gt;.

== Выхаванне і адукацыя ==
У дзяцінстве Міхал марыў стаць заолагам альбо біёлагам, вандроўнікам і шукальнікам скарбаў. Добра маляваць пачаў у дзяцінстве — свае першыя малюнкі Міхал размяшчаў у сваіх [[энцыклапедыя]]х пра жывёл, якія рабіў сам: рабіў старонкі з уласна намаляванымі малюскамі, іншымі рознымі жывёламі і асабіста падпісваў&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;.

Рос у рускамоўным асяроддзі, але яшчэ ў школьныя часы захапіўся [[беларуская мова|беларускай мовай]] і беларускай культурай, чаму ён пачаў надаваць вялікую ўвагу і што пачаў даследваць і пазней развіваць ужо сам&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;''Дубавец, С.'' Майстроўня. Гісторыя аднаго цуду… С. 98—99.&lt;/ref&gt;. Глебай гэтага была спрыяльная атмасфера ў коле яго знаёмых: адным з лепшых сяброў Міхала быў тады Андрэй Занеўскі, чый [[Анатоль Нарцысавіч Занеўскі|бацька]] працаваў на факультэце архітэктуры ў [[Беларускі нацыянальны тэхнічны ўніверсітэт|Беларускім політэхнічным інстытуце]] і запрашаў да сябе дамоў беларускіх мастакоў, якія ўжывалі беларускую мову ў гасцях. Спрыялі таксама і падарожжы па беларускай правінцыі, дзе Міхал непасрэдна пазнаёміўся з багатай і цікавай беларускай народнай культурай&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;.

Вучыўся ў дзіцячай народнай студыі выяўленчага мастацтва пры Палацы культуры тэкстыльшчыкаў (1965—1985) у Мінску, якой кіраваў беларускі жывапісец [[Васіль Сумараў]]&lt;ref&gt;''Харэўскі, С. В.'' Сто твораў XX стагоддзя… С. 324.&lt;/ref&gt;.

У 1979—1983 гг. вучыўся і скончыў [[Мінскі дзяржаўны мастацкі каледж імя А. К. Глебава|Мінскае мастацкае вучылішча (цяпер — Мінскі дзяржаўны мастацкі каледж імя А. К. Глебава)]], дзе панавала пэўная свабода і плюралізм, а само вучылішча стала прыкметнай кузняй творчых асоб&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;. На першым курсе яшчэ не вельмі добра ведаў беларускую мову і здаў іспыт па беларускай мове на 3 балы з 5 мажлівых, але на трэцім курсе ўжо чытаў з захапленнем [[Уладзімір Сямёнавіч Караткевіч|Уладзіміра Караткевіча]], а на чацвёртым курсе спецыяльна папрасіў настаўніцу пераздаць іспыт па беларускай мове і пераздаў яго на «пяцёрку». Дыпломная работа ў вучылішчы была па [[плакат]]у&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;.

Непрацяглы час уваходзіў у склад мінскай нефармальнай маладзёжнай суполкі, якая мела назву «пацыфісты» (неа[[хіпі]]), і пачаў з таго часу насіць звычайна доўгія валасы. Усе нефармальныя маладзёжныя суполкі аж да распаду [[СССР]] знаходзіліся пад пільнай увагай [[КДБ СССР|КДБ]] ці міліцыі, таму за доўгія валасы быў аднойчы схоплены міліцыяй і меў непрыемнасці. Па ўласным прызнанні, Міхал своечасова перастаў цікавіцца «пацыфістамі» (неахіпі), бо там прысутнічалі [[наркотык]]і, і многія юнакі, хто своечасова не выйшаў з суполкі, на жаль, загінулі ад наркотыкаў. У вучылішчы бачыў, які робіцца пераслед з боку міліцыі і дырэктара вучылішча юнакам, што размаўлялі без аніякіх крамольных думак на беларускай мове ў вучылішчы і па-за яго межамі&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;.

Удзельнічаў у маладзёжным грамадскім аб’яднанні [[Беларуская спеўна-драматычная майстроўня|«Беларуская Майстроўня» (1979—1984)]], уступіўшы ў суполку ў 1982 г. Прывёў Міхала ў суполку [[Тодар Кашкурэвіч]]&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;. Пазней Міхал сам прывёў у «Беларускую Майстроўню» сваіх сяброў — [[Сяргей Васілевіч Харэўскі|Сяргея Харэўскага]] і Андрэя Лапцёнка (апошнія два з’яўляюцца адзін аднаму стрыечнымі братамі і ім было па 15 год)&lt;ref&gt;''Дубавец, С.'' Майстроўня. Гісторыя аднаго цуду… С. 207.&lt;/ref&gt;, Юлію Лыскову&lt;ref&gt;''Дубавец, С.'' Майстроўня. Гісторыя аднаго цуду… С. 239.&lt;/ref&gt;. Міхал Анемпадыстаў вельмі цаніў свой досвед і сувязі, атрыманыя ў «Беларускай Майстроўні». У «Майстроўні» ён, паводле ўласнага сведчання, знайшоў для сябе тое, што цікавіла — магчымасць свабодна дакрануцца да беларускай мовы, гісторыі і культуры і жыць імі. Яму асабліва падабалася слухаць у суполцы даклады і мець мажлівасць размаўляць па-беларуску. Анемпадыстаў адзначае, што ў [[Беларуская спеўна-драматычная майстроўня|«Беларускую Майстроўню» (1979—1984)]] людзей вяла цікавасць моладзі да нацыянальнай культуры, а не нейкі пратэст супраць афіцыйнай улады&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;.

У 1983—1985 гг. праходзіў тэрміновую службу ва Узброеных сілах СССР. У час службы ў войску ліставаўся са сваімі сябрамі з «Беларускай Майстроўні», асабліва з [[Сяргей Васілевіч Харэўскі|Сяргеем Харэўскім]] і [[Вінцук Вячорка|Вінцуком Вячоркам]]: Харэўскі з радасцю паведамляў Міхалу, што ў Мінску партыйныя ўлады зацвердзілі план рэстаўрацыі гістарычнай забудовы цэнтра Мінска — абнавіць і аднавіць усе каталіцкія і ўніяцкія кляштары мінскага [[Верхні горад|Верхняга горада]], у [[Траецкае прадмесце|Траецкім прадмесці]] адкрыць музей, цалкам рэстаўраваць [[Татарская Слабада|Татарскае прадмесце]]&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;&lt;ref&gt;Нічога з плана рэстаўрацыі гістарычнага цэнтру Мінска не было зроблена.&lt;/ref&gt;.

Аб сваіх густах Міхал выказаўся: ''«У мяне няма любімага колеру, любімай песні, любімай стравы, таму што мне болей падабаецца разнастайнасць і спалучэнне»''&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;.

== Творчая дзейнасць ==

=== Жывапіс і дызайн ===
У першую чаргу Міхал лічыў сябе [[мастак]]ом, але стаў таксама вядомы як паэт, фатограф, культуролаг і публіцыст&lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;[http://eurobelarus.info/news/society/2014/03/16/m-hal-anempadysta-adznachae-yub-ley.html Міхал Анемпадыстаў адзначае юбілей]&lt;/ref&gt;.

Працаваў у жанрах ужытковай графікі, ілюстрацыі, плаката, фатаграфіі: пачынаў з плаката, пасля зацікавіўся графікай, а пазней і фатаграфіяй. Удзельнічаў у калектыўных і персанальных выстаўках у Беларусі і за мяжой.

З сакавіка 1987 г. быў членам арт-лабараторыі «Галіна» (нефармальнай мастацкай суполкі) у [[горад Мінск|Мінску]], якая сваёй платформай абвясціла ''«неакрытычны рэалізм як метад, скіраваны на бічаванне застойных з’яў у нашым грамадскім жыцці»''&lt;ref&gt;[http://belavangard.by/?p=4914 Мастацкая суполка «Галіна»] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20161126103324/http://belavangard.by/?p=4914 |date=26 лістапада 2016 }}&lt;/ref&gt;.

З 1989 па 1994 г. працаваў мастацкім рэдактарам у беларускім часопісе [[Бярозка (1924)|«Бярозка»]], дзе рэалізоўваў сябе супольна з такімі талентамі як [[Адам Глобус]], [[Уладзімір Мікалаевіч Сіўчыкаў|Уладзімір Сіўчыкаў]], [[Ігар Міхайлавіч Бабкоў|Ігар Бабкоў]], [[Максім Аляксандравіч Клімковіч|Максім Клімковіч]], [[Алесь Бадак]] і інш.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;

З 1997 г. быў членам [[Беларускі саюз дызайнераў|Беларускага саюза дызайнераў]], а з 2011 г. членам яго праўлення.

Быў дызайнерам вядомых лагатыпаў — у тым ліку, лагатыпа беларускай грамадска-культурнай кампаніі [[Будзьма беларусамі!|«Будзьма беларусамі!»]], беларускага рок-фестывалю «[[Басовішча]]-2007» і «[[Басовішча]]-2008»&lt;ref&gt;[http://generation.by/news2397.html «Бясконцы рух і васьмёрка як лічба году» — Міхал Анемпадыстаў распрацаваў лягатып Басовішча-2008]&lt;/ref&gt; і інш. Стварыў серыю анімаваных паштовак «Будзьма з беларускімі святамі», а таксама іншыя серыі&lt;ref&gt;[http://mogilove.com/mixal-anempadystaў.html Міхал Анемпадыстаў] // mogilove.com&lt;/ref&gt;.

Стаў аўтарам ілюстрацый для кнігі [[Сяржук Вітушка|Сяржука Вітушкі]] «Дзінь-дзілінь: пара гуляць у казкі» (2011) і інш. Аўтар альбомных вокладак для CD-дыскаў гурта «[[N.R.M.]]», гурта «[[Партызанская школа]]», спевака [[Зміцер Вайцюшкевіч|Зміцера Вайцюшкевіча]] і інш.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt; Зрабіў беларускамоўны дызайн этыкеткі для маркі гарэлкі і вокладкі для кружэлак&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;.

У 2011 г. дэбютаваў як фатограф, прэзентаваўшы фотавыстаўку «Under Ground»: у фотапрацах засяродзіўся на беларускай гародніны, каб такім спосабам адкрыць глыбейшае вымярэнне беларускай культуры. Выбар сваёй тэматыкі патлумачыў тым, што [[беларусы]], на думку Анемпадыстава, як гародніна, хаваюць цікавыя рэчы ў сабе, не паказваюць іх навонкі — нацыя заглыбленых у сябе людзей: выглядаюць звычайна, а ўнутры фантастычныя — пад запэцканай (ад глебы) кажурой [[бульба|бульбы]] схавана «залатое сонца»&lt;ref name=&quot;:4&quot;&gt;[http://www.radyjo.net/4/91/Artykul/147179,Край-у-колеры-Зямлі Край у колеры Зямлі. Размова з Міхаілам Анемпадыставым пра сучасную Беларусь ды беларусаў] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20190214121913/http://www.radyjo.net/4/91/Artykul/147179,%D0%9A%D1%80%D0%B0%D0%B9-%D1%83-%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D1%80%D1%8B-%D0%97%D1%8F%D0%BC%D0%BB%D1%96 |date=14 лютага 2019 }}&lt;/ref&gt;.

==== Групавыя выстаўкі ====
* [[1987]]:
** выстаўка аб’яднання «Галіна» на Рэспубліканскай выстаўцы плаката (г. Мінск, Беларусь).
** 15-31 ліпеня — выстаўка аб’яднання «Галіна» у Палацы культуры чыгуначнікаў (г. Мінск, Беларусь)&lt;ref&gt;[http://belavangard.by/?p=574 1987 — выстава аб’яднання «Галіна»] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20160305124521/http://belavangard.by/?p=574 |date=5 сакавіка 2016 }}&lt;/ref&gt;. Удзельнікі ад аб’яднання «Галіна»: Аляксандр Тарановіч, Андрэй Бялоў, Дзмітрый Ярмілаў, Міхал Анемпадыстаў, Уладзімір Акулаў.
** 5-20 кастрычніка — выстаўка аб’яднання «Галіна» у Рэспубліканскім Доме работнікаў мастацтва Беларускага тэатральнага аб’яднання (г. Мінск; праспект Леніна, 26)&lt;ref&gt;[http://belavangard.by/?p=593 1987 — выстава групы «Галіна»] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20161126120847/http://belavangard.by/?p=593 |date=26 лістапада 2016 }}&lt;/ref&gt;. Удзельнікі ад аб’яднання «Галіна»: Уладзімір Акулаў, Міхал Анемпадыстаў, Андрэй Бялоў, Аляксандр Пашкевіч, Аляксандр Тарановіч, Дзмітрый Ярмілаў.
* 1988: выстаўка «Мы» (г. Мінск, Беларусь).
* 1990: выстаўка «Грюнвальд» (г. Мінск, Беларусь).
* 1992: выстаўка «Калядная Выстава» (г. Мінск, Беларусь).
* 2008—2011: выстаўка «Беларускі плакат» (г. Варшава; г. Берлін; г. Дрэздэн; г. Брусель; г. Тулуза; г. Бон).
* 2010: выстаўка «Рэканструкцыя Перабудовы» (г. [[горад Вільнюс|Вільнюс]], [[Літва]]).
* 2011: выстаўка «Перабудова. Афіша на свабодзе» (г. [[горад Морж|Морж]], [[Швейцарыя]]).
* 2011: выстаўка «Тыдзень Дызайна» (г. [[горад Вільнюс|Вільнюс]], [[Літва]]).
* 2011: выстаўка «Дызайн Дыялог» (г. Мінск, Беларусь; г. Торунь, [[Польшча]]).
* 2011: выстаўка «Беларускі плакат 1961—2011» (г. Мінск, Беларусь).

==== Персанальныя выстаўкі ====
* 1993: выстаўка ў «Pilango Gallery» (г. [[горад Берлін|Берлін]], [[Германія]])
* 1994: выстаўка ў «Teatr NN». (г. [[горад Люблін|Люблін]], [[Польшча]])
* 1994: выстаўка ў «Pilango Gallery» (г. Берлін, Германія).
* 1994: выстаўка ў «Ratz Fatz Gallery» (г. Берлін, Германія).
* 1995: выстаўка ў «Horshol» (г. [[горад Капенгаген|Капенгаген]], [[Данія]]).
* 2010: выстаўка ў галерэі «Dzyga» (г. [[горад Львоў|Львоў]], [[Украіна]]).
* 2011: 14 кастрычнiка-10 лiстапада — выстаўка ў Галерэі Беларускага саюза дызайнераў (г. Мінск, Беларусь)&lt;ref&gt;[http://znyata.com/vystavki/under-ground.html «Under Ground» / фотавыстава Міхала Анемпадыстава]&lt;/ref&gt;.
* 2012: студзень-люты — фотавыстаўка «Under Ground» у Café Galerie (г. [[горад Леверкузен|Леверкузен]], Германія)&lt;ref&gt;[http://znyata.com/novosti/exhib-de.html В немецком Леверкузене открылась выставка Андрея Щукина и Михаила Анемподистова]&lt;/ref&gt;.
* 2013: фотавыстаўка «Under Ground» (г. [[горад Торунь|Торунь]], [[Польшча]])&lt;ref name=&quot;:4&quot; /&gt;

=== Літаратурная творчасць ===
[[File:Aniempadystaŭ and Volski (Lviv 2009).JPG|thumb|Міхал Анемпадыстаў (злева) і [[Лявон Вольскі]] ў [[горад Львоў|Львове]], фота 2009 г.]]
Пачынаючы з 1990-х гг. Міхал Анемпадыстаў быў адным з актыўных стваральнікаў беларускай рок-паэзіі. Пісаў на [[беларуская мова|беларускай мове]].

Аўтар ідэі і тэкстаў (апроч двух народных) культавага беларускамоўнага музычнага праекту — рок-мюзікла «[[Народны Альбом|Народны альбом]]», які выйшаў у 1997 г. і быў абраны «альбомам году» (паводле музычнай прэміі «[[Рок-каранацыя]]»). Менавіта стварэнне «Народнага альбому» Міхал лічыў сваім галоўным дасягненнем у жыцці, бо гэты праект паўплываў на цэлае пакаленне беларускай моладзі: ''&quot;«Народны альбом» — гэта любоў. Не проста ж так на вокладцы сэрца. Гэта любоў да свайго і тых цудаў, якое нясе ў сабе жыццё. Гэта альтэрнатыва нянавісці і жыццёвай пазіцыі, пабудаванай на адмаўленні. Мы хацелі вывесці людзей з дэпрэсіі і прапанаваць эмацыйную альтэрнатыву.&quot;Народны альбом&quot; аптымістычны і вітальны. Любоў да чагосьці болей стваральная матывацыя, чым нянавісць. Асабліва, калі нам патрэбная матывацыя на працяглы перыяд&quot;''&lt;ref name=&quot;:5&quot;&gt;[http://budzma.org/country/mikhalu-anyempadystavu-50-pra-90-yya-2014-ty-lyubimy-kolyer-byelarusaw-i-pryhazhosc.html Міхалу Анемпадыставу — 50! Пра 90-ыя, 2014-ты, любімы колер беларусаў і прыгажосць (+відэа!)] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20160307010750/http://budzma.org/country/mikhalu-anyempadystavu-50-pra-90-yya-2014-ty-lyubimy-kolyer-byelarusaw-i-pryhazhosc.html |date=7 сакавіка 2016 }}&lt;/ref&gt;.

Песні на беларускамоўныя вершы Міхала Анемпадыстава выконваюцца беларускімі музычнымі гуртамі «[[Новае Неба]]», «[[N.R.M.]]», «[[IQ48]]», спявачкай [[Кася Камоцкая|Касяй Камоцкай]]&lt;ref&gt;{{Cite journal|url=http://www.nestor.minsk.by/mg/1998/34/mg83426.html|title=Анемпадыстау, Мiхал :: Атэкстацыi (вершы для песень, книга)|last=О’К|first=|date=|website=|journal=[[Музыкальная газета]]|authorlink=Алег Клімаў|language=ru|dead-url=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200422160720/http://www.nestor.minsk.by/mg/1998/34/mg83426.html|archivedate=2020-04-22|accessdate=2020-04-22|issue=34|year=1998}}&lt;/ref&gt;. Аўтар перакладаў тэкстаў польскіх музычных гуртоў «Brygada Kryzys», «Republika», «{{нп3|Chłopcy z Placu Broni|Chłopcy z Placu Broni|pl|Chłopcy z Placu Broni (zespół muzyczny)}}», «Perfekt», а таксама, Марка Грэхуты.

Член [[Беларускі ПЭН-цэнтр|Беларускага ПЭН-цэнтру]] з 2009 г.&lt;ref name=&quot;:6&quot;&gt;[http://kamunikat.org/Aniempadystau_Michal.html Міхал Анемпадыстаў] // kamunikat.org&lt;/ref&gt;

Выступаў з паэтычнымі чытаннямі сваіх вершаў&lt;ref name=&quot;:6&quot; /&gt;:
* [[1994]]: уласная праграма «Спатканне культур» у «Teatr NN» (г. [[горад Люблін|Люблін]], [[Польшча]])
* [[1997]]: уласная праграма «Karaleǔstva Biełaruś» (г. [[горад Падкова-Лесна|Падкова-Лесна]], Польшча)
* [[1999]]: уласная праграма «У канцы стагоддзя на канцы света» (г. [[горад Беласток|Беласток]], Польшча)
* [[1999]]: на фестывалі «Festival des Arts de la Rue» і канцэре «Narodny Albom» (г. [[горад Лярош-сюр-Ён|Ля-Рош-сюр-Ён]], [[Францыя]])
* [[2008]]: уласная праграма «Inny Wymiar» і канцэрт «Narodny Albom» (г. Беласток, Польшча)
* [[2011]]: на форуме выдаўцоў (г. [[горад Львоў|Львоў]], [[Украіна]])
У 2013 г. выдаў зборнік сваіх вершаў «Глыбока, глыбока, на дне філіжанкі кавы».

=== Культаралагічная і асветніцкая дзейнасць ===
[[File:Юрацішкі. Драўляны дом (02).jpg|thumb|Драўляны дом у Юрацішках. Фота 2013 г.]]
У 2004—2011 гг. быў членам журы фестываля «Бардаўская Восень» (г. [[горад Бельск|Бельск]], Польшча). У 2007 г. быў членам журы рок-фестываля «Basowiszcza» (г. Гродак, Польша)&lt;ref name=&quot;:6&quot; /&gt;.

У 2009 г. паэты Міхал Анемпадыстаў і [[Леанід Дранько-Майсюк]] уручалі ўзнагароды беларускай музычнай прэміі «[[Рок-каранацыя]]» (акрамя Галоўнай Рок-кароны, якую ўручыў бізнесмэн і шоўмен [[Алесь Мухін]]).

Быў удзельнікам (лектарам і выкладчыкам) беларускай грамадскай адукацыйнай праграмы «Лятучы ўніверсітэт», якой кіруе [[Уладзімір Уладзіміравіч Мацкевіч|Уладзімір Мацкевіч]]: у 2011 г. Міхал Анемпадыстаў чытаў у рамках праграмы ў [[горад Мінск|Мінску]] лекцыю «Беларусь: вобраз і стыль», у 2012 г. у Мінску і [[Магілёў|Магілёве]] — лекцыю «Колер Беларусі», у 2012 г. у Магілёве — лекцыю «Беларускі стыль», а ў 2014 г. — лекцыю «Межы памежжа». У рамках той жа праграмы вёў у 2012—2013 гг. дызайнерскую майстэрню «Дэзань!», у 2014 г. — майстэрню «D2», а ў 2015 г. вёў майстэрню «DIII: Дызайн як сродак камунікацыі»&lt;ref&gt;[http://fly-uni.org/content/mihal-anempadystau Міхал Анемпадыстаў] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20170709141536/http://fly-uni.org/content/mihal-anempadystau |date=9 ліпеня 2017 }}&lt;/ref&gt;.

Быў удзельнікам грамадскай кампаніі «[[Будзьма беларусамі!]]»&lt;ref name=&quot;:3&quot; /&gt;. З 30 студзеня 2013 г. вёў аўтарскую калонку «Простыя рэчы» на сайце грамадскай кампаніі «[[Будзьма беларусамі!]]», дзе разважаў пра штодзённыя і адначасова элітарныя праявы беларускай культуры і культуры ўвогуле&lt;ref&gt;[http://budzma.by/column/kalonka-mixala-anempadystava-prostyya-rechy.html Калонка Міхала Анемпадыстава — «Простыя рэчы»]&lt;/ref&gt;.

З 2006 г. мэтанакіравана рабіў шмат фотаздымкаў Мінска, бо хацеў зафіксаваць у фатаграфіях сучасны [[Мінск]], архітэктура і дызайн якога, на думку Міхала, з вялікай хуткасцю змяняюцца ў горшы бок. Хацеў зрабіць выстаўку сваіх фатаграфій Мінска і напісаць кнігу пра Мінск, якая, як плануецца, будзе працягам кнігі [[Артур Аляксандравіч Клінаў|Артура Клінава]] «Мінск. Горад сонца» (2006) і аўтарскай ацэнкай і адлюстраваннем гораду з розных бакоў, каб асэнсаваць гісторыю, асяроддзе і жыццё горада і дапамагчы стварэнню агульнагарадскога «міфа»&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;.

[[File:В. Азярцо - Пакроўская царква PICT1084.jpg|thumb|[[Пакроўская царква з Логнавічаў|Пакроўская царква з вёскі Логнавічы]] — у [[Беларускі дзяржаўны музей народнай архітэктуры і побыту|Беларускім дзяржаўным музеі народнай архітэктуры і побыту]]]]
Даўно цікавіўся колерам у гісторыі і культуры Беларусі і пісаў кнігу «Колер Беларусі» — аб тым, як выкарыстоўваўся той ці іншы колер у традыцыйнай культуры Беларусі. Міхал Анемпадыстаў лічыў, што менавіта [[шэры колер]] займаў значнае месца ў традыцыйнай сялянскай і шляхецкай культуры Беларусі і мае дызайнерскія вартасці з-за сваіх адценняў і мажлівасцей выкарыстання: ''«З пункту гледжання прафесіяналаў — архітэктараў, дызайнераў — ён адзін з лепшых. Ён нейтральны, ён не раздражняе, ён ідэальна пасуе да любой драўніны, да металу, да керамікі, да фарфору»''&lt;ref name=&quot;:5&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;:7&quot;&gt;[http://www.arche.by/by/page/talks/12729 Ахраматычныя беларусы] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20121110005300/http://www.arche.by/by/page/talks/12729 |date=10 лістапада 2012 }}&lt;/ref&gt;. Міхал адзначае, шэры колер (традыцыйны колер [[інтэлект]]а) мае пазітыўную канатацыю і прысутнічае паўсюль у [[Беларусь|Беларусі]]: шэры колер — гэта беларускае неба і азёры, беларускі лён і ільняное адзенне, шэрыя беларускія палі ранняй вясной і позняй восенню, шэрыя беларускія старажытныя драўляныя хаты і шляхецкія двары, героі народных казак для дзетак (шэры кот, шэры воўк, шэрая мышка, шэры зайчык, шэрая галка і інш.), [[шэрань]], шэрыя вочы і г.д.&lt;ref name=&quot;:7&quot; /&gt;

=== Выказванні пра жыццё і мастацтва ===
[[File:Косаўскі замак.jpg|thumb|[[Музей-сядзіба Тадэвуша Касцюшкі]] ва ўрочышчы [[Мерачоўшчына]] каля [[Косаўскі замак|Косаўскага палаца]]]]
[[File:Hrunvald.JPG|thumb|[[Бела-чырвона-белы сцяг|Бела-чырвона-белыя сцягі]] на святкаванні 600-годдзя [[Грунвальдская бітва|Грунвальдскай бітвы]] на Грунвальдскім полі, фота 2010 г.]]
* ''(аб асаблівасцях беларускай народнай культуры)'': «Наша традыцыйная культура перастала быць традыцыйнай пасля [[Першая сусветная вайна|Першай сусветнай вайны]], як, зрэшты, і традыцыйная культура па ўсёй [[Еўропа|Еўропе]]. Беларуская народная традыцыя была вельмі стрыманай у дачыненнях з колерамі. Перавага аддавалася натуральным матэрыялам і іх натуральным колерам&lt;ref name=&quot;:5&quot; /&gt; &lt;…&gt; Нашая традыцыя — гэта адсутнасць яркіх фарбаў у штодзённым жыцці. Гэта — натуральнасць матэрыялаў. Інтэграванасць жытла ў прыроднае асяроддзе»&lt;ref name=&quot;:8&quot;&gt;[http://news.tut.by/culture/270261.html Які колер з’яўляецца колерам Беларусі?] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20180317232351/http://news.tut.by/culture/270261.html |date=17 сакавіка 2018 }}&lt;/ref&gt; (2012/2014 г.)
* ''(аб часавай пераемнасці старой традыцыі)'': «Сэнс захавання традыцыі не ў тым, каб карыстацца рэчамі гэтак сама, як імі карысталіся ў традыцыйным грамадстве. А проста каб ведаць іх каштоўнасць, іх унутраныя эстэтычныя законы. Каб гэтыя ўнутраныя законы можна было, асэнсаваўшы, выкарыстоўваць. Каб умець стылізаваць іншыя прадукты — візуальныя, архітэктурныя, рэкламныя — стылізаваць паводле нацыянальных каштоўнасцяў. Традыцыйныя рэчы, якія прайшлі выпрабаванне часам, — яны „адшліфаваныя“, там няма нічога лішняга»&lt;ref name=&quot;:8&quot; /&gt; (2012 г.)
* ''(аб дасканаласці беларускага народнага дызайна)'': «Напрыклад, возьмем традыцыйную беларускую кераміку — гэта абсалютна геніяльныя формы! Я параўноўваў у варшаўскім этнаграфічным музеі, дзе выстаўленая кераміка з усяе [[Польшча|Польшчы]] — у тым ліку з беларускіх земляў, Беласточчыны і [[Падляшша]]. Сапраўды, беларуская кераміка адрозніваецца і вылучаецца — найперш прыгажосцю сваіх формаў &lt;…&gt; Кераміка ўразіла гарманічнымі, прапарцыйнымі формамі. Уразіў яе [[чорны колер]], які падкрэсліваў гэтую чысціню формы. А чорны колер прыгожы»&lt;ref name=&quot;:8&quot; /&gt; (2012 г.)
* ''(аб чырвоным колеры ў беларускім дызайне)'': «Я не ўпэўнены, што [[чырвоны колер]] — гэта колер агрэсіі. Кожны час надае колерам свае сэнсы, сваё прачытанне. Чырвоны колер у многіх культурах заўсёды быў пазітыўны і боскі. Беларуская традыцыйная культура ў гэтым сэнсе не выключэнне. І выяўлялася гэта якраз у народным арнаменце — на рушніках, кашулях &lt;…&gt; Для мяне згарманізаванае — гэта, напрыклад, спалучэнне колераў [[Мірскі замак|Мірскага замка]]: [чырвоная] цэгла і белая тынкоўка»&lt;ref name=&quot;:8&quot; /&gt; (2012 г.)
* ''(аб уласным выбару ў якасці сімвала [[Беларусь|Беларусі]])'': «[[Бела-чырвона-белы сцяг]], адзін з найпрыгажэйшых сцягоў у свеце і [[Герб «Пагоня»|Пагоню]]. Навошта прыдумваць нешта новае, калі яно ўжо нашымі папярэднікамі прыдумана?&lt;ref name=&quot;:5&quot;/&gt; &lt;…&gt; Наш сцяг падаецца мне адным з самых прыгожых у [[свет|свеце]]. Я разумею, што не магу быць незаангажаваным, але гэтае спалучэнне колераў аб’ектыўна пасуе для акцэнтацыі аб’екта з пункту гледжання [[каларыстыка|каларыстыкі]], [[оптыка|оптыкі]], [[псіхалогія|псіхалогіі]] і [[фізіялогія|фізіялогіі]] зроку. Узнікае такі аптычны эфект, быццам сцяг сам выпраменьвае святло. Ён урачысты, пазітыўны, вітальны. Чырвоны і белы — колеры [[Хрыстос|Хрыстовы]], таму гэта боль і пакута, перамога над смерцю і [[Любоў]]. Аднак не толькі і не столькі [[эстэтыка|эстэтычнымі катэгорыямі]] вымяраецца вартасць сцяга, перадусім яна вымяраецца нашымі перамогамі і годнымі учынкамі. Вымяраецца нашымі краявідамі, паданнямі і міфамі, нашым мінулым і той будучыняй, якую мы ствараем цяпер&lt;ref&gt;[http://budzma.by/news/prostyya-rechy-mikhala-anyempadystava-scyah.html „Простыя рэчы“ Міхала Анемпадыстава: Сцяг]&lt;/ref&gt;» (2014 г.)
* ''(аб каштоўнасці часу ў жыцці)'': «Час ідзе вельмі хутка, і кожны момант непаўторны. І кожны момант трэба не толькі пражыць, а пражыць і асэнсаваць яго каштоўнасць» (2006 г.)&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;

== Адзнакі і ўзнагароды ==
* 1996 — перамога ў намінацыі «За асабісты ўклад у беларускую рок-музыку» — беларуская музычная прэмія «[[Рок-каранацыя]]».
* 1997 — перамога ў намінацыі «Лепшыя тэксты года» — беларуская музычная прэмія «Рок-каранацыя».
* 1997 — перамога ў намінацыі «Лепшы альбом года» («Narodny Album») — беларуская музычная прэмія «Рок-каранацыя».
* 1997 — спецыяльная ўзнагарода Беларускай асацыяцыі журналістаў — беларуская музычная прэмія «Рок-каранацыя».
* 1999 — канцэрт «Narodny Album» адзначаны сярод найважнейшых культурных падзеяў 1998 года — паводле рэйтынгу журналістаў рэгіянальных аддзелаў газеты «Gazeta Wyborcza» ([[Польшча]]).
* 2006 — Міхал Анемпадыстаў быў абраны «Чалавекам году» па версіі музычнага інтэрнэт-парталу «[[Тузін Гітоў]]»&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://tuzin.fm/article/316/|title=Два тэксты - адна перамога|last=Скарабагатава|first=Алена|date=2006-08-16|website=|publisher=[[Тузін Гітоў]]|language=be|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120523032423/http://tuzin.fm/article/316/|archivedate=2012-05-23|dead-url=yes|accessdate=2020-07-13}}&lt;/ref&gt;.

== Калумністыка ў Сеціве ==
* культуралагічная калонка [http://budzma.by/category/column/prostyjarecy «Простыя рэчы»] // budzma.by

== Смерць і пахаванне ==
Памёр 24 студзеня 2018 года ў Мінску ад [[інсульт]]у&lt;ref&gt;[https://gazetaby.com/cont/art.php?sn_nid=134804 Памёр стваральнік «Народнага альбому» Міхал Анемпадыстаў]&lt;/ref&gt;. Развітанне з Міхалам адбылося 25 студзеня ў Мінску ў культурнай прасторы «ОК-16» (вуліца Кастрычніцкая, 16). Цела было крэміравана на мінскіх Паўночных могілках, а пасля рэшткі былі пахаваны на [[Чыжоўскія могілкі|Чыжоўскіх могілках]] Мінска&lt;ref name=&quot;gazetaby.com&quot;/&gt;. У 2020 годзе на магіле быў пастаўлены помнік&lt;ref&gt;[https:///?c=ar&amp;i=263733 «Простыя словы, простыя рэчы». Глядзіце, які помнік паставілі на магіле Міхала Анемпадыстава] // nashaniva.by 26 лістапада 2020&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Narodny albom [Гуказапіс] : Супольны музычны праект / Iдэя, канцэпцыя і ўклад. альбому М. Анемпадыстаў; Выкан.: [[Лявон Вольскі|Л. Вольскі]], спеў; [[Кася Камоцкая|К. Камоцкая]], спеў, i iнш. — Мінск : Ковчег, 1997. — 1 компакт-диск ([62.20 мин]).
* ''Анемпадыстаў, М.'' Атэкстацыі : Вершы для песень / Міхал Анемпадыстаў. — Мінск : Ковчег, 1998. — 49 с.
* «Za niebokresem Europy». Antologia nowej poezii bialoruskiej 1987—1997. — Białystok : Niwa, 1998.
* [http://pdf.kamunikat.org/download.php?item=2063-1.pdf ''Анемпадыстаў, М.'' «Narodny Album»: scenariusz / М. Анемпадыстаў, Л. Вольскі]. — Białystok : Kartki, 2000. — 136 s.
* ''Анемпадыстаў, М.'' «Narodny Album»: п’еса / М. Анемпадыстаў, Л. Вольскі; ілюстрацыі М. Анемпадыстава. — Мінск : Medisont, 2008. — 91 с.
* {{кніга
|аўтар          = [[Зміцер Альбертавіч Падбярэзскі|Д.П.]], Дарашкевіч Ю.
|частка         = АНЕМПАДЫСТАЎ МІХАЛ (Анемподистов Михаил, Anempadystau Michal)
|загаловак      = Энцыклапедыя беларускай папулярнай музыкі
|арыгінал       = 
|спасылка       = 
|адказны        = уклад. [[Зміцер Альбертавіч Падбярэзскі|Дз. Падбярэзскі]] і інш
|выданне        = 
|месца          = [[Мінск]]
|выдавецтва     = [[Зміцер Колас]]
|год            = 2008
|том            = 
|старонкі       = 17–18
|старонак       = 368
|серыя          = 
|isbn           = 978-985-6783-42-8
|тыраж          = 2000
|мова=be
|ref            = 
}}

* ''Анемпадыстаў, М.'' Глыбока, глыбока, на дне філіжанкі кавы / Міхал Анемпадыстаў. — Мінск : Логвінаў, 2013. — 112 с.
* [[Сяржук Вітушка|''Вітушка, С.'']] Дзінь-дзілінь: пара гуляць у казкі / Сяржук Вітушка; ілюстрацыі М. Анемпадыстава. — Мінск:Зміцер Колас, 2011. — 113 с.
* Колер Беларусі. Мінск: Логвінаў, 2017. — 196 с., іл. ISBN 978-609-8147-89-6. (1-е выд.); Вільна: Логвінаў, 2018. — 196 с., іл. ISBN 978-609-8213-37-9 (2-е выд.) Наклад 1700 асобнікаў. (Эсэістыка ды здымкі)
* [[Сяргей Іванавіч Дубавец|''Дубавец, С.'']] Майстроўня. Гісторыя аднаго цуду / Сяргей Дубавец; фота А. Канцавога. — [Б. м.] : Радыё Свабодная Эўропа / Радыё Свабода, 2012, — 457 с.
* [[Максім Расціслававіч Жбанкоў|''Жбанков, М.'']] NO STYLE. Белкульт между Вудстоком и «Дажынкамі» / М. Жбанков. — Вильнюс : ЕГУ, 2013. — 268 с.
* [[Сяргей Васілевіч Харэўскі|''Харэўскі, С. В.'']] Сто твораў XX стагоддзя: нарысы па гісторыі мастацтва і архітэктуры Беларусі найноўшага часу / аўт.-укл. С. В. Харэўскі. — Вільня: ЕГУ, 2011. — 432 с. — ISBN 978-9955-773-51-1.

== Спасылкі ==
{{Навігацыя}}
* [http://kamunikat.org/Aniempadystau_Michal.html Міхал Анемпадыстаў] // kamunikat.org
* [http://mogilove.com/mixal-anempadystaў.html Міхал Анемпадыстаў] // mogilove.com
* [http://budzma.by/?asoba=mixal-anempadystau Міхал Анемпадыстаў] // budzma.org
* [http://budzma.org/budzma/budzma-z-byelaruskimi-svyatami-kalyady.html Паштоўкі дызайна Міхала Анемпадыстава] // budzma.org
* [http://znak.unid.by/avtory/anempodistov.htm Лагатыпы Міхала Анемпадыстава] // znak.unid.by
* [http://kamunikat.org/download.php?item=3830-2.html&amp;pubref=3830 Вершы Міхала Анемпадыстава (у перакладзе на польскую мову] // kamunikat.org
* [http://belavangard.by/?p=4914 Мастацкая суполка «Галіна»] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20161126103324/http://belavangard.by/?p=4914 |date=26 лістапада 2016 }} // belavangard.by
* [http://belavangard.by/?p=574 1987 — выстава аб’яднання «Галіна»] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20160305124521/http://belavangard.by/?p=574 |date=5 сакавіка 2016 }} // belavangard.by
* [http://belavangard.by/?p=593 1987 — выстава групы «Галіна»] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20161126120847/http://belavangard.by/?p=593 |date=26 лістапада 2016 }} // belavangard.by
* [http://vershy.ru/category/mikhal-anempadysta%D1%9E Вершы Міхала Анемпадыстава] // vershy.ru
* [http://www.radyjo.net/4/91/Artykul/147179,Край-у-колеры-Зямлі Край у колеры Зямлі. Размова з Міхаілам Анемпадыставым пра сучасную Беларусь ды беларусаў] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20190214121913/http://www.radyjo.net/4/91/Artykul/147179,%D0%9A%D1%80%D0%B0%D0%B9-%D1%83-%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D1%80%D1%8B-%D0%97%D1%8F%D0%BC%D0%BB%D1%96 |date=14 лютага 2019 }} // radyjo.net
* [http://euroradio.fm/report/mastak-pra-patern-dlya-minska-geta-mozha-byc-znakam-lyuboga-gorada-125442 Мастак — пра патэрн для Мінска: Гэта можа быць знакам любога горада] // euroradio.fm
* [http://generation.by/news1168.html КУЛЬТурныя людзі: Міхал Анемпадыстаў] // generation.by
* [http://generation.by/news2397.html «Бясконцы рух і васьмёрка як лічба году» — Міхал Анемпадыстаў распрацаваў лагатып Басовішча-2008] // generation.by
* [http://generation.by/news2046.html «Народны альбом» адсвяткаваў юбілей] // generation.by
* [http://znyata.com/vystavki/under-ground.html «Under Ground» / фотавыстава Міхала Анемпадыстава] // znyata.com
* [http://znyata.com/novosti/exhib-de.html В немецком Леверкузене открылась выставка Андрея Щукина и Михаила Анемподистова] // znyata.com
* [http://naviny.by/rubrics/society/2012/11/18/ic_news_116_405669/ Дизайнер Анемподистов: в разработке национального стиля — поле незаполненно] // naviny.by
* [http://naviny.by/rubrics/culture/2006/12/05/ic_news_117_263274/ «Тузін гітоў» прадстаўляе «Беніфэст Анемпадыстава»] // naviny.by
* [[Сяргей Іванавіч Дубавец|''Сяргей Дубавец'']] [http://www.svaboda.org/content/transcript/1988787.html Гісторыя аднаго цуду: Міхал Анемпадыстаў] // svaboda.org
* [http://eurobelarus.info/news/society/2014/03/16/m-hal-anempadysta-adznachae-yub-ley.html Міхал Анемпадыстаў адзначае юбілей] // eurobelarus.info
* [http://news.tut.by/culture/270261.html Які колер з’яўляецца колерам Беларусі?] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20180317232351/http://news.tut.by/culture/270261.html |date=17 сакавіка 2018 }} // tut.by
* [http://budzma.org/country/mikhalu-anyempadystavu-50-pra-90-yya-2014-ty-lyubimy-kolyer-byelarusaw-i-pryhazhosc.html Міхалу Анемпадыставу — 50! Пра 90-ыя, 2014-ты, любімы колер беларусаў і прыгажосць (+відэа!)] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20160307010750/http://budzma.org/country/mikhalu-anyempadystavu-50-pra-90-yya-2014-ty-lyubimy-kolyer-byelarusaw-i-pryhazhosc.html |date=7 сакавіка 2016 }} // budzma.org
* [http://budzma.by/news/prostyya-rechy-mikhala-anyempadystava-scyah.html «Простыя рэчы» Міхала Анемпадыстава: Сцяг] // budzma.org
* [http://www.arche.by/by/page/talks/12729 Ахраматычныя беларусы] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20121110005300/http://www.arche.by/by/page/talks/12729 |date=10 лістапада 2012 }} // arche.by
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Анемпадыстаў, Міхал}}
[[Катэгорыя:Постаці Мінска]]
[[Катэгорыя:Фатографы Беларусі]]
[[Катэгорыя:Фатографы паводле алфавіта]]
[[Катэгорыя:Мастакі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Дызайнеры Беларусі]]
[[Катэгорыя:Пісьменнікі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Члены Беларускай спеўна-драматычнай майстроўні]]
[[Катэгорыя:Пахаваныя на Чыжоўскіх могілках]]</text>
      <sha1>s3d6dfwlll0octb2yrgane8fhhq3pub</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уладзімір Францавіч Ксяневіч</title>
    <ns>0</ns>
    <id>226851</id>
    <revision>
      <id>4195094</id>
      <parentid>3791102</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:16:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42857" xml:space="preserve">{{ваенны дзеяч
|званне          = [[капітан]]&lt;br /&gt;[[атаман]]
|прыналежнасць   = {{Сцягафікацыя|Расійская імперыя}} (1914—1918)&lt;br /&gt;{{Сцяг|Расія}} [[Поўдзень Расіі (1919—1920)|Поўдзень Расіі]] (1919)&lt;br /&gt;{{Сцяг|Беларусь|БНР}} [[Беларуская Народная Рэспубліка]] (1919—1924)&lt;br /&gt;{{Сцяг|Польшча}} [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польшча]] (1920)
|Жонка=Ксенія Максімаўна Ксяневіч
|мянушка         = Грач
|род войскаў     = [[сапёр]]&lt;br /&gt;[[пяхота]]
|дата нараджэння = 
|Бацька          = Франц Людвігавіч Ксяневіч
|выява           = Уладзімір_Ксяневіч._Uladzimir_Ksianievič.jpg
|гады службы     = 1914—1920&lt;br /&gt;1924
|месца смерці    = [[Далёкі Усход Расіі]]
|дата смерці     =
}}
{{Цёзкі2|Ксяневіч}}
'''Уладзімір Францавіч Ксяневіч''' (чэрвень {{ДН|||1894}}, г. {{МН|Слонім}} [[Гродзенская губерня|Гродзенскай губерні]], цяпер [[Гродзенская вобласць|Гродзенскай вобласці]] — 1939, [[Далёкі Усход Расіі]]) — [[Беларусь|беларускі]] вайсковец, педагог, адзін з кіраўнікоў [[Беларуская сялянская партыя Зялёнага дуба|«Зялёнага дуба»]], меў мянушку Грач.

== Біяграфічны нарыс ==

Скончыў кадэцкі корпус у [[Варшава|Варшаве]] і Мікалаеўскае ваеннае вучылішча ў [[Санкт-Пецярбург|Пецярбургу]], якраз напярэдадні [[Першая сусветная вайна|Першай сусветнай вайны]].

Ваяваў у Першую сусветную вайну ў складзе штурмавога батальёна 6-й расійскай арміі ў [[Румынія|Румыніі]]. На фронце набыў спецыяльнасць сапёра і вайсковага будаўніка. У мірныя прамежкі часу будаваў масты пад Варшаваю, у [[Пружаны|Пружанах]], [[Альшаны|Альшанах]] i іншых мясцінах.

Не зважаючы на вайну, у 1915 годзе Ксяневіч ажаніўся ў вельмі маладым, насуперак традыцыям сям’і, узросце. У першы свой адпачынак Уладзімір з фронту адразу накіраваўся у [[Масква|Маскву]], куды пераехала каханая. Там пажаніліся. Мядовы месяц доўжыўся 15 дзён. А потым малады муж заспяшаўся на месца службы ў свой 4-ы корпус пад [[Варшава|Варшаву]].

Наступным разам лёс звёў іх у пачатку 1918 года ў [[Разань|Разані]], дзе пасля развалу [[Руская імператарская армія|царскай арміі]] капітан Ксяневіч знайшоў жонку і дачку. Тут яны затрымаліся толькі на паўгода. Дачакаўшы лета, рушылі на радзіму пад выглядам уцекачоў. Маладую сям’ю гасцінна прыняў дзядзька Ксяневіча Іосіф.

=== Дзянікінец ===
У верасні Уладзімір Ксяневіч выехаў да сваякоў маці ў пошуках працы ў [[Екацярынаслаўская губерня|Екацярынаслаўскую губерню]] і знік на шэсць гадоў. У яго адсутнасць нарадзілася другая дачка. З прыходам арміі [[Антон Іванавіч Дзянікін|Дзянікіна]] ў Екацярынаслаў улетку 1918 года (якраз у гэты час Уладзімір Ксяневіч знайшоў там працу) яго мабілізавалі, і да разгрому белага генерала ён служыў ад’ютантам каменданта горада.

У Каменскім, пад Екацярынаславам, жыло шмат палякаў. Пасля паразы белых для спрыяння іх ад’езду на Радзіму прыехаў прадстаўнік польскага консульства. Ён забяспечыў уцекачоў пасведчаннямі на права вяртання дамоў. Атрымаў дакументы і Ксяневіч. З польскім цягніком праз [[Румынія|Румынію]] ён вярнуўся ў [[Беларусь]].

=== Беларуская вайсковая камісія ===
У 1920 годзе ў акупаваным палякамі [[Менск]]у Ксяневіч даведаўся пра дзейнасць [[Беларуская вайсковая камісія|Беларускай вайсковай камісіі]], у чый рэзерв і ўступіў. Але ужо праз месяц новаспечаны беларускі афіцер зразумеў, што гэта справа не дае жаданага выніку. Патранаж польскага Галоўнага штаба, на яго думку, гарантаваў безвыніковасць праекта.

=== Польскае войска ===
Паўтара месяца У. Ксяневіч служыў у сапёрнай роце № 219 [[Войска Польскае|Войска Польскага]]. Але назіраючы, як польскія салдаты рабавалі беларускае насельніцтва, адчуў сябе пакрыўджаным [[Беларусы|беларусам]]. Крыўда вырасла ў памерах, калі ён стаў сведкам, як афіцэр, сквапны да дабра беларускага селяніна, пакараў галоднага жаўнера за спробу злавіць курыцу на польскай тэрыторыі. «''Браць можна толькі ў беларусаў''», — патлумачыў афіцэр. Пра гэты выпадак, які падштурхнуў пакінуць Войска Польскае, нягледзячы на тое, што там служыў бацька, Грач распавёў на сваім першым судовым працэсе ў [[Менск]]у

=== Балаховец ===
Потым уступіў у гусарскі полк генерала С. Булак-Балаховіча, служыў на бронецягніку «Балаховец».

=== Зялёнадубец ===
З восені [[1920]] сябра [[Беларуская сялянская партыя Зялёнага дуба|БСП «Зялёны Дуб»]] (мянушка «Грач») па прапанове [[Вячаслаў Вячаслававіч Адамовіч|атамана Дзяргача]] паступіла прапанова ўступіць у [[Беларуская сялянская партыя Зялёнага дуба|Беларускую сялянскую партыю «Зялёны дуб»]] і прыняць удзел у распрацоўцы праграмы партыі і фармаванні Галоўнага штаба.

Першым партыйным даручэннем Ксяневіча (з гэтага часу Грача) было ўстанаўленне сувязі з [[Беларускі палітычны камітэт|Беларускім Палітычным Камітэтам]], які ў гэты момант знаходзіўся пры штабе генерала [[Станіслаў Нікадзімавіч Булак-Балаховіч|Булак-Балаховіча]] ў [[Мазыр]]ы, і выдаваў сябе за ўрад пры «начальніку беларускай дзяржавы». Але пакуль Грач даехаў да месца, «сялянскі бацька» пачаў адступаць на захад пад ціскам [[Рабоча-сялянская Чырвоная армія|Чырвонай Арміі]]. Няўдача акцыі Булак-Балаховіча паскорыла арганізацыйнае афармленне «Зялёнага дуба».

==== Кіраўнік Галоўнага штаба ====
Галоўны штаб сфармаваўся ў [[Лунінец|Лунінцы]]. Там атрады камплектаваліся, узбройваліся, адтуль накіроўваліся для баявых дзеянняў у розныя куткі [[Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|савецкай Беларусі]]. Служба Грача забяспечвала зялёнадубцаў персанальнымі дакументамі, прапускамі, «літарамі» (пасведчаннямі) на праезд, сачыла за друкаваннем бланкаў, інструкцый, зваротаў да сябраў партыі і насельніцтва, вяла перамовы з палітычнымі і ваеннымі дзеячамі [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польшчы]], [[Францыя|Францыі]], былой [[Расійская імперыя|царскай Расіі]].

Паводле даных выведкі бальшавіцкага Заходняга фронту, у верасні 1921 года палкоўнік Грач кіраваў групоўкай партызанскіх аддзелаў вядомых на [[Мінскі павет|Меншчыне]] атаманаў: Махоўчанкі, Лешчанкі, Тышкевіча, Кучынскага, Янушкевіча, Багалевіча, паручнікаў Палянскага, Дземеша, капітана Будкарскага.

==== Разведчык ====
Грач збольшага спецыялізаваўся на разведаперацыях. Хадзіў на савецкі бок адзін ці на чале невялікіх узброеных груп (да дзевяці чалавек). Звычайная экіпіроўка разведчыкаў — рэвальверы, ручныя гранаты. Браць вінтоўкі, як зброю буйных памераў, ён не дазваляў. Галоўнай мэтай такіх вылазак было высвятленне сітуацыі ў раёнах плануемых баявых акцый, збор інфармацыі пра настроі мясцовага люду.

==== Інспектар ====
Адначасова кіраўнік штаба інспектаваў зялёнадубскія часткі, забяспечваў палявых камандзіраў адмысловымі інструкцыямі кіраўніцтва [[Беларуская сялянская партыя Зялёнага дуба|«Зялёнага дуба»]] для партызанскіх атрадаў. Вёска [[Морач (Клецкі раён)|Морач]] была звычайным і надзейным месцам пераходу.

==== Перамоўнік ====
Нярэдка Грачу прыходзілася выконваць місію перагаворшчыка паміж лідарамі буйных узброеных груповак.

Пасля яўнага пагаршэння адносін з палякамі, асабліва турэмных адсідак атаман Дзяргач шукаў шляхі ўзаемадзеянняў з атаманам Разумовіча Хмарай (ён меў базу ў [[Літоўская Рэспубліка|Літоўскай Рэспубліцы]] і адтуль арганізоўваў антыпольскі партызанскі рух).

Перамовы ішлі пра сумесныя акцыі супраць польскіх вайсковых частак. Грач павінен быў перадаць партызанам Хмары бутэльку з цыяністым каліем і забраць некалькі адзінак зброі. Аднак арышты партызан не дазволілі планам ажыццявіцца. Змову выкрыла польская палітычная паліцыя. Пачалося бадзянне па турмах [[Брэст|Берэсця]], [[Варшава|Варшавы]], [[Беласток]]а. У апошнім «прытулку» Ксяневіч сядзеў з арыштаванымі партызанамі атамана Чорта, саюзніка Хмары. Падчас допыту іх жорстка збівалі. Нарэшце зялёнадубца перавялі ў [[Гродна|Гарадзенскую]] турму. У камеры суседнічаў з камуністамі са [[Слуцк]]а братамі Карасікамі і братамі Бараноўскімі. У Грача, такім чынам, быў выбар паміж [[Евангелле]]м і [[Маніфест камуністычнай партыі|камуністычным маніфестам]]. Рэпрэсіі, безумоўна, не спрыялі паляпшэнню дачыненняў з польскімі ўладамі.

=== Праца і асабістае жыццё ===
[[Файл:Уладзімір_Ксяневіч_у_пінжаку.jpg|міні|295x295пкс|Уладзімір Ксяневіч у пінжаку]]
У 1921 годзе жонка Ксяневіча нечакана атрымала ад мужа ліст з [[Вільня|Вільні]]. Ён пісаў, што хадайнічае перад польскім урадам аб дазволе аб’яднання з сям’ёй і раіў ёй звярнуцца да польскага консула ў [[Менск]]у.

Пасля адсідкі 5 месяцаў у [[Гродна|гродзенскай]] вязніцы ў маі 1923 года атаман Грач прыняў хрышчэнне ад [[Лукаш Дзекуць-Малей|Лукаша Дзекуця-Малея]], вядомага беларускага пастыра евангельскай царквы хрысціян-[[Баптызм|баптыстаў]], які паходзіў са Слонімшчыны і вучыўся ў [[Слонім]]е — родным горадзе Ксяневіча. Можна меркаваць, што супрацоўніцтва беларускіх патрыётаў наладзілася ў Гродне. Атаман Грач паведамляў, што ў 1923 годзе Л. Дзекуць-Малей разгарнуў працу ў [[Брэст|Брэсце]]. Вернікі знайшлі памяшканне для сходаў — падвал пад адной з гасцініц (цяпер гэта будынак на вул. Савецкай, 13) і заснавалі там культурна-асветную арганізацыю «Беларуская хатка».

Пазней далучыўся да баптыстаў, вёў гаспадарку, вучыўся і выкладаў арыфметыку ў Варшаўскай біблейскай школе, дзе бальшыня вучняў была непісьменнай, удзельнічаў у з’ездах баптыстаў. У [[1924]] годзе вярнуўся да партыйнай работы.

=== Вяртанне ў БССР ===
Падчас асабістай сустрэчы напярадэдні адпраўкі ў [[БССР]] Дзяргач даў Грачу адрасы кантактных асоб: [[Усевалад Ігнатоўскі|Усевалада Ігнатоўскага]], [[Піліп Дзям’янавіч Мядзведзь|Піліпа Мядзведзя]] і іншых, параіў Ксяневічу, якім маршрутам лепш трапіць у [[Менск]]. Грач перад рашучым крокам спыніўся ў мясцовага паліцыянта, а яго брат, супрацоўнік «двуйкі», дапамог зялёнадубцу трапіць на бальшавіцкі бок мяжы. Яго першая крымінальная справа пачынаецца з паведамлення, што ў ноч з 7 на 8 кастрычніка ў вёсцы [[Верабейкі|Верамейкі]] на 2-ю заставу 12-га Заслаўскага памежатрада з’явіўся нейкі Уладзімір Францавіч Паляшук. Пры ім было пасведчанне, выпісанае на імя Грача, начальніка Галоўнага штаба партызанскіх аддзелаў [[Беларуская сялянская партыя Зялёнага дуба|«Зялёнага дуба»]]. Ён рашуча патрабаваў забяспечыць сустрэчу са знакавымі фігурамі тагачаснай савецкай палітыкі ў Беларусі — старшынём Цэнтральнага выканаўчага камітэта таварышам [[Аляксандр Рыгоравіч Чарвякоў|Чарвяковым]] і народным камісарам асветы таварышам [[Усевалад Макаравіч Ігнатоўскі|Ігнатоўскім]].

Ксянкевіча накіравалі ў адпаведныя службы дзяржбяспекі. З названымі дзеячамі пабачыцца яму не давялося, хаця Ігнатоўскага запрасілі даць тлумачэнні з нагоды такіх дзіўных заяў наведвальніка.

У першай уласнаручнай заяве Грач паведаміў, што ён — афіцэр і сын кадравага афіцэра. Вучоба ў вайсковых вучэльнях, са шкадаваннем адзначыў ён, адарвала яго ад рэчаіснага жыцця, што і прывяло да памылковага палітычнага выбару. Але апошнія падзеі, змены ў жыцці па абодва бакі мяжы прымусілі перагледзець стаўленне да [[Савецкая ўлада|савецкай улады]]. Ад сябе асобна і ад імя арганізацыі [[Беларуская сялянская партыя Зялёнага дуба|«Зялёнага дуба»]] ён звяртаецца да яе прадстаўнікоў з прапановай аб супрацоўніцтве. Грач запэўнівае патэнцыйных савецкіх хаўруснікаў у наяўнасці дастатковай сілы і жаданні «быць карыснымі свайму народу… мы гатовыя на ўсё: перайсці мяжу і працаваць у [[Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|савецкай Беларусі]], працягваць работу ў [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польшчы]]… Партыя гатова падрыхтаваць паўстанне».

Грач патлумачыў, што «не ведае, з якой нагоды камуніст [[Усевалад Макаравіч Ігнатоўскі|Ігнатоўскі]] прапанаваў ім перамовы,.. але яны разлічваюць на агульную незадаволенасць сялянства, на папулярнасць атамана [[Вячаслаў Вячаслававіч Адамовіч|Дзергача]] і дапамогу савецкага ўрада». Такім чынам скончылася аперацыя «Пералёт».

==== Пастка для Дзергача ====
Праз некалькі дзён да Дзергача быў накіраваны кур’ер з лістом ад Грача:&lt;blockquote&gt;''У [[Мінск]]у быў прыняты, перамовы вёў згодна заданню, а для канчатковых перагавораў просіць прыбыць самаго Дзергача, а ў выпадку, калі яму не выпадае, прыслаць надзейнага чалавека…''&lt;/blockquote&gt;Кур’ер вярнуўся ў Мінск праз шэсць дзён без доказаў злачыннай дзейнасці [[Беларуская сялянская партыя Зялёнага дуба|«Зялёнага дуба»]] і 2-га аддзела, але з лістом Дзергача. Пасланне пераклалі на [[Руская мова|рускую мову]] і далучылі да справаздачы ў [[Масква|Маскву]]:&lt;blockquote&gt;''Дарагі Грачок! Ліст твой атрымаў, усё, што ты пішаш, добра.''&lt;/blockquote&gt;Ліст скончыўся споклічам «''Нехай жыве незалежная Бацькаўшчына ад польскай няволі!''». Ахоўнікі шэфа штаба [[Беларуская сялянская партыя Зялёнага дуба|«Зялёнага дуба»]] успрынялі атаманскае пасланне як працяг гульні. Ад імя Грача была складзена новая папера. Маральная, а галоўнае, матэрыяльная падтрымка была абяцана пры ўмове, калі кур’еру перададуць дакументы з інфармацыяй пра:&lt;blockquote&gt;1) супрацоўніцтва [[Беларуская сялянская партыя Зялёнага дуба|«Зялёнага дуба»]] з «двуйкай»;
2) другі аддзел, яго склад, арганізацыю і сувязі;

3) дзейнасць генерала БулакБалаховіча па фарміраванню дыверсійных банд для налёту на савецкую тэрыторыю і час запланаваных аперацый;

4) іншых, каму даручана яшчэ арганізацыя падобных частак;

5) агентаў «двуйкі», якія будуць займацца гэтай справай;

6) адносіны паміж Беларускім пасольскім клубам, іншымі беларускімі арганізацыямі і польскай выведкай, паліцыяй;

7) магчымасці «ўліць» сваіх людзей у дыверсійныя атрады. Для эфектыўнай сувязі Грач раіў падабраць 2-х надзейных людзей і карыстацца пераходам на участку мяжы [[Дзяржынск|Койданава]] — [[Радашковічы]].&lt;/blockquote&gt;На памежным пасту трэба было прасіць сустрэчы з Грачом і паказваць пропуск Дзергача. Але сустрэча ў [[Вільня|Вільні]] не адбылася, з-за польскай аблавы

=== Суд ===
У пачатку кастрычніка [[1924]] года пасланы атаманам [[Вячаслаў Вячаслававіч Адамовіч|Дзергачом]] у [[БССР]] з лістамі да кіраўніцтва рэспублікі і ДПУ, але быў арыштаваны ў межах [[Аперацыя «Трэст»|аперацыі «Трэст»]]. Крымінальная справа была заведзеная 12 чэрвеня 1925 года, а 28 чэрвеня атаман быў асуджаны да ВМП. На тым жа судзе атаман Грач уразіў шмат каго сваёй патрыятычнай прамовай да суда. Уладзімір Ксяневіч спадзяваўся, што адданасць беларускай ідэі яго ўратуе.

Але ў 1925 годзе Грач змог пазбегнуць расстрэл, адклаўшы непазбежнае на 14 гадоў і заплаціўшы вельмі дарагую цану за памілаванне. Грач пагадзіўся на супрацоўніцтва з АДПУ БССР, яго ўратаваў І. Апанскі, які выкарыстоўваў тактыку перавярбоўкі палітычных апанентаў, якую практыкавала кіраўніцтва АДПУ ў [[Масква|Маскве]], і выступаў супраць іх знішчэння без спробы з выгадай выкарыстаць чалавека, які, трапіўшы ў [[ЧК|чэкісцкую]] пастку, не меў альтэрнатывы.

Намаганнямі тагачасных партыйных ідэолагаў і журналістаў ход судовага разбіральніцтва меў характар гучнага і шматлюднага шоў. Паралельна разглядаліся справы польскіх шпіёнаў і ўдзельнікаў нападу на мястэчка [[Дзяржынск|Койданава]]. На некаторых пасяджэннях Грач выступаў як сведка. У гэтай якасці ён выступаў па прапанове пракурора А. Вышынскага. Гісторыя Грача была тэмай шэрагу публікацый у афіцыйных выданнях [[БССР]] «[[Звязда]]» і «[[Савецкая Беларусь (газета)|Савецкая Беларусь]]» на працягу 1925—1926 гадоў.

Чэкісты крок за крокам выцягвалі з Уладзіміра Ксяневіча падрабязнасці пра яго сувязі з польскай разведкай, дачыненні з афіцэрамі «dwójki»: Блонскім, Зацвіліхоўскім, Маерам і іншымі. Ксяневіч прызнаўся, што аперацыя рыхтавалася па ініцыятыве і пад наглядам «двуйкі», якая імкнулася здабыць доказы арганізацыі антыпольскай партызанкі з БССР.

Ксяневіч падчас першага арышту ўтаіў, што меў у [[Менск]]у яўку, якую атрымаў у [[Вільня|Вільні]] ад [[Радаслаў Астроўскі|Радаслава Астроўскага]]. Менавіта Радаслаў Астроўскі выступіў гарантам бяспекі атамана Грача пры падрыхтоўцы і ажыццяўленні аперацыі «Пералёт» па яго пераходзе ў [[БССР]]. Паказанні Уладзіміра Ксяневіча 1938 года пераканаўча сведчаць пра дачыненне Радаслава Астроўскага да [[Аперацыя «Трэст»|аперацыі «Трэст»]].

Да 1927 года сядзеў у [[менск]]ай турме. У выніку закручастых інтрыг ахвярнай авечкай застаўся Уладзімір Ксяневіч, «пешка», як ён сам прызнаў, у гэтай гульні.

=== Уладкаванне ў БССР ===
Пасля памілавання ў студзені 1927 года Ксяневіч вяртаецца ў сям’ю. Спрабуе жыць звычайным абывацелем, працуе тэхнікам-будаўніком у камунальнай гаспадарцы [[Мазыр]]а. Але сумеснае жыцце не заладзілася. У снежні гэтага ж года ён кідае жонку і дзяцей, перабіраецца ў [[Орша|Оршу]]. Там знаходзіць прытулак у свайго сябра, агранома Неймана, і ўладкоўваецца на працу тэхнікам па школьным будаўніцтве пры акружным выканкаме.

Нейкая Сцепаніда Пажыткова, фельчарка афтальмалагічнага аддзялення аршанскага шпіталя, стала новай жонкай Грача, якая дапамагала яму ў контррэвалюцыйнай дзейнасці. Але першая жонка прыязжала ў Оршу, мела жорсткую размову з разлучніцай. Паўплываў яе візіт на рашэнне Уладзіміра ці не, але ён вярнуўся ў сям’ю, якая жыла ў той час у [[Менск]]у. Пасля Оршы і нядоўгага затрымання ў [[Менск]]у апошнім беларускім горадам, у якім жыў Ксяневіч, быў [[Чэрвень (горад)|Ігумен]].

=== На Далёкім Усходзе ===
З [[Чэрвень (горад)|Ігумена]] у 1931 годзе, атрымаўшы папярэдне згоду на працу «Дальбудаб’яднання», Уладзімір Ксяневіч выехаў на [[Далёкі Усход Расіі|Далёкі Усход]]. З невядомых прычын ён амаль адразу, праз тры тыдні, пакінуў [[Хабараўск]], у які спачатку накіроўваўся. Прыехаўшая ўслед жонка знайшла яго ў [[Благавешчанск]]у, дзе яны стала пражылі чатыры гады.

Але нешта ці нехта перашкаджаў Ксяневічу спыніцца, і ён працягваў свой рух далей і далей ад Радзімы. Наступнае месца, дзе зачапіліся Ксяневічы ў 1935-м, — [[Срэценск]], будаўніцтва верфі. А літаральна праз тры месяцы старэйшая дачка (у замужжы Савацеева) і зяць паклікалі іх да сябе ў вёску [[Балей]] пры золатаздабывальным камбінаце «Балейзолата». Сям’я пасялілася па вуліцы Ведзярнікаўская, 20, а Уладзімір Ксяневіч уладкаваўся тэхнікам-нарміроўшчыкам на тамтэйшым камбінаце.

У часы балейскага жыцця Ксяневічаў улады знішчалі сялянства і тых, хто захаваўся ў папярэдняе дзесяцігоддзе. У 1937—1938 гадах [[Сталінскія рэпрэсіі|рэпрэсіі]] сталі масавымі ў адносінах да ўсіх сацыяльных груп насельніцтва.

Абвінавачанні ў шпіянажы на карысць [[Японская імперыя|Японіі]] і ейнай марыянеткі [[Маньчжоу-го|Маньчжоў-го]] былі звычайнай практыкай дзяржбяспекі. Заляцеўшы ў гэтыя мясціны па волі нядобрага лёсу, Грач быў проста асуджаны стаць агентам выведак гэтых краінаў. Што і адбылося. У 1938—1939 гадах ізноў быў на допытах і атрымаў прысуд да растрэлу.

== Паходжанне ==
Уладзімір Ксяневіч паходзіў з польскай сям’і, але стаў перакананым беларусам.

=== Беларушчына ===
З заканчэннем [[Першая сусветная вайна|Першай сусветнай вайны]] і развалам [[Руская імператараская армія|царскай арміі]] маладыя вайскоўцы беларускага паходжання шукалі апірышча на бацькаўшчыне. Уладзімір Ксяневіч вярнуўся дамоў з [[Румынскі фронт|Румынскага фронту]], дзе знаходзілася многа беларусаў. Сваё далейшае рашэнне ўступіць у [[Беларуская вайсковая камісія|Беларускую вайсковую камісію]] следчаму [[ДПУ]] атаман Грач патлумачыў:&lt;blockquote&gt;''Я, як [[Беларусы|беларус]], з чыста нацыяналістычных пачуццяў добраахвотна ўступіў у [[Беларуская вайсковая камісія|БВК]].''&lt;/blockquote&gt;Незважаючы на пераважна варожую аўдыторыю, на судзе Уладзімір Ксяневіч пранікнёна ўспамінаў, як аднойчы, чытаючы беларускі каляндар, адчуў, што беларушчына — гэта яго мова, а [[Беларусь]] — яго зямля, краіна. На судзе ў чэрвені 1924 года ён таксама прамовіў:&lt;blockquote&gt;К''алі вучыўся ў [[Варшава|Варшаве]], мяне прымалі за [[Рускія|рускага]], у [[Разань|Разані]] супрацоўнікі лічылі [[Палякі|палякам]]'' [там Ксяневіч у 1919 годзе працаваў у ваенным камісарыяце], ''але ні тым, ні другім я не быў.''&lt;/blockquote&gt;

== Светапогляд ==
Грач ва ўласнаручных паказаннях напісаў:&lt;blockquote&gt;''Я — [[Беларускі нацыяналізм|нацыяналіст-беларус.]]''&lt;/blockquote&gt;Зялёнадубавец атаман Міхаіл Крук, які перайшоў на савецкі бок у 1922 годзе, стараўся ўcix былых паплечнікаў на допытах у [[ДПУ]] выставіць «панскімі паслугачамі», аднак пра Грача сказаў:&lt;blockquote&gt;''Не церпіць нічога польскага, марыць аб незалежнай [[Беларусь|Беларусі]].''&lt;/blockquote&gt;Атаман Грач шчыра жадаў палепшыць жыццё простых людзей, таму [[Беларуская сялянская партыя Зялёнага дуба|партыя]] [[Вячаслаў Вячаслававіч Адамовіч|Адамовічаў]] прывабіла яго сваёй назвай «сялянская». У сваіх паказаннях [[ДПУ]] ён пісаў:&lt;blockquote&gt;''Мяне заўсёды цягнула да майго цёмнага народа.''&lt;/blockquote&gt;Уладу саветаў на роднай зямлі прызнаваў выпадковай з’явай, варожай сялянскай сутнасці беларуса. Ксяневіч лічыў, што «''толькі школа на роднай мове выратуе нацыю''». Паказальна, што Уладзімір Ксяневіч не адмовіўся ад сваіх нацыяналістычных поглядаў і падчас допытаў забайкальскімі чэкістамі ў 1938 годзе.

=== Веравызнанне ===
У [[Гродна|гродзенскай]] турме, дзе Уладзімір Ксяневіч адсядзеў пяць месяцаў, ён глыбока вывучаў [[Евангелле]]. У маі 1923 года прыняў хрышчэнне ад [[Лукаш Дзекуць-Малей|Лукаша Дзекуця-Малея]], вядомага беларускага пастыра евангельскай царквы хрысціян-баптыстаў, які паходзіў са Слонімшчыны і вучыўся ў [[Слонім]]е — родным горадзе Ксяневіча.

[[Лукаш Дзекуць-Малей]] мог аказаць істотны ўплыў на асобу Грача, як ён сам успамінаў на допыце ў [[ДПУ]]:&lt;blockquote&gt;''[[Вячаслаў Вячаслававіч Адамовіч|Cтары Адамовіч]], жартуючы, пачаў называць мяне святым. Я кінуў курыць, выпіваць.''&lt;/blockquote&gt;У лісце Уладзіміра Ксяневіча да жонкі, які быў напісаны, калі ён выкладаў у Варшаўскай біблейскай школе, адчуваецца ўзнёсласць яго рэлігійнага настрою. Якія абставіны спынілі яго на гэтым шляху, невядома, але, як ён сам засведчыў, у [[баптызм]]е задавальнення не знайшоў. У анкетах пра веравызнанне пісаў «[[Евангелізм|евангеліст]]»

== Сям’я ==
[[Файл:Уладзімір_Ксяневіч_зь_сям’ёю.jpg|міні|296x296пкс|Уладзімір Ксяневіч з сям’ёю]]
Бацька Уладзіміра Ксяневіча — Франц Людвігавіч Ксяневіч, вайсковец, падпалкоўнік 118-га Шуйскага палка царскай арміі, у пачатку 1920-х служыў у [[Войска Польскае|польскім войску]]. Меў таксама дзядзьку Іосіфа Ксяневіча, які жыў у вёсцы [[Малыя Гарадзяцічы]]. Менавіта ў яго маёнтку знайшла прытулак сям’я атамана — жонка і дзеці — падчас яго баявых вандровак.

У 1915 годзе Ксяневіч ажаніўся з Ксеніяй Ксяневіч у вельмі маладым, насуперак традыцыям сям’і, узросце. Нарадзіліся дзве дачкі — Лізавета (1916 г. н.) і Алёна (1919 г. н.).

Другой жонкаю стала Сцепаніда Пажыткова, фельчарка афтальмалагічнага аддзялення аршанскага шпіталя, але потым вярнуўся да першай.

Сёння ягоныя нашчадкі жывуць у розных месцах: праўнук Юрый Каюкоў жыве ў [[Екацерынбург]]у ([[Расія]]), праўнучка Вольга Джэймс — [[ЗША]].

=== Пазашлюбныя зносіны ===
Моцны, упарты, імпульсіўны — паводле ўспамінаў тагачаснікаў — шляхотнага выгляду ў любых абставінах, Уладзімір Ксяневіч меў асаблівую прыцягальнасць для жанчын. Ён ніколі, нават у самых цяжкіх абставінах, не губляў цікавасці да іх. І яны былі ўдзячнымі ў адказ. У кожным новым месце ён хутка абрастаў рамантычнымі сувязямі. Яму сімпатызавалі кватэрныя гаспадыні, кліенткі Ксеніі (яна была добрай краўчыхай), супрацоўніцы, артысткі мясцовых тэатраў. Яго чакалі ў [[Менск]]у, [[Орша|Оршы]], [[Мазыр]]ы, на [[Далёкі Усход Расіі|Далёкім Усходзе]]. Праўда, імёны каханак і проста знаёмых жанчын з лёгкай рукі следчых Балея і Чыты склаліся ў спісы шпіёнак, тэрарыстак ды памагатых антысаветчыка.

== Спасылкі ==
* [http://www.marakou.by/ru/davedniki/represavanyya-litaratary/tom-iii-kniga-i?id=20520 Репрессированные литераторы, ученые, работники образования, общественные и культурные деятели Беларуси, 1794—1991. Т. I—III] {{ref-ru}}
* [https://www.researchgate.net/publication/330398610_Gistorya_Atamana_Graca/fulltext/5c3e1c19458515a4c7281332/330398610_Gistorya_Atamana_Graca.pdf Гісторыя Атамана Грача]
* [https://kamunikat.org/?pubid=55726 Часопіс Слонімкі край 8-ы нумар, 2019]
* [https://kamunikat.org/?pubid=51311 Часопіс Слонімскі край, 9-ы нумар, 2019]
* [https://kamunikat.org/?pubid=52203 Часопіс Слонімскі край, 10-ы нумар, 2019]
* [https://kamunikat.org/?pubid=52566 Часопіс Слонімскі край, 11-ы нумар, 2019]
* [https://kamunikat.org/?pubid=52661 Часопіс Слонімскі край, 12-ы нумар, 2019]
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Ксяневіч Уладзімір Францавіч}}
[[Катэгорыя:Члены арганізацыі «Зялёны дуб»]]
[[Катэгорыя:Удзельнікі Першай сусветнай вайны]]
[[Катэгорыя:Ваенныя Беларусі]]
[[Катэгорыя:Ваенныя Расійскай імперыі]]
[[Катэгорыя:Члены Беларускай вайсковай камісіі]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Расіі]]</text>
      <sha1>ebdrqpk6zdwc19199qx257t6cbghpg7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Удзельнік:Паўлюк Шапецька</title>
    <ns>2</ns>
    <id>226974</id>
    <revision>
      <id>4195160</id>
      <parentid>4191083</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:43:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Паўлюк Шапецька</username>
        <id>37440</id>
      </contributor>
      <comment>/* Сасіскі */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10861" xml:space="preserve">{{userlinks-rights|Паўлюк Шапецька}}

{| style=&quot;float: right; background-color:gold; border: navy solid 3px&quot;
 | {{User lang|be}}
|-
|{{Userbox wikidays|01|09|2012}}
|-
|&lt;div style=&quot;float: left;&quot;&gt;{{Удзельнік:Sp kenny/Userbox/занадта мала}}&lt;/div&gt;
|}
{{Вікістаж удзельніка|01|09|2013}}
{{userbox|tło1=blue|tło2=gold|[[Выява:Flag_of_Belarus_(1918,_1991-1995).svg|40px]]|Гэты карыстальнік з'яўляецца '''[[беларусы|беларусам]]}}''
{{userbox|tło1=blue|tło2=gold|[[Файл:Coat of Arms of Marjina Horka, Belarus.png|40px]]|Гэты удзельнік з '''[[Пухавіцкі раён|Пухавіцкага раёна]]''' }}'''
{{userbox|tło1=blue|tło2=gold|[[Файл:Мар’іна Горка. Мар’інагорская цэнтральная раённая бальніца.jpg|40px]]|Гэты удзельнік нарадзіўся 12 снежня 1984 года ў '''[[Мар’інагорская цэнтральная раённая бальніца|Мар’інагорскай цэнтральнай раённай бальніцы]]''' }}'''
{{userbox|tło1=blue|tło2=gold|[[Файл:Герб Рудзенска.png|40px]]|Гэты удзельнік ад нараджэння і да красавіка 1987 жыў у '''[[Рудзенск|Рудзенску]]''' }}'''
{{userbox|tło1=blue|tło2=gold|[[Файл:Герб Свіслачы, Пухавіцкі раён.gif|40px]]|Гэты удзельнік ад красавіка 1987 да лютага 1993 жыў у '''[[Свіслач (Пухавіцкі раён)|Свіслачы]]''' }}'''
{{userbox|tło1=blue|tło2=gold|[[Файл:Свіслач (Пухавіцкі раён), школа 1.jpg|40px]]|Гэты удзельнік вучыўся ў '''[[Свіслацкая сярэдняя школа імя А.Р. Чарвякова|Свіслацкай сярэдняй школе імя А.Р. Чарвякова]]''' }}'''
{{userbox|tło1=blue|tło2=gold|[[Файл:Пасёлак Дружны. Жылы дом, вул. Шаманоўскага 17.jpg|40px]]|Гэты удзельнік ад лютага 1993 да 2009 жыў у '''[[Дружны (Пухавіцкі раён)|Дружным]]''' }}'''
{{userbox|tło1=blue|tło2=gold|[[Файл:Дружны, школа. Галоўны ўваход.jpg|40px]]|Гэты удзельнік выпускнік '''[[Сярэдняя школа № 1 п. Дружны|Сярэдняй школы № 1 п. Дружны]]''' }}'''
{{userbox|tło1=blue|tło2=gold| |Гэты удзельнік у 2003 стаў выпускніком '''[[Мінскі каледж прадпрымальніцтва|МКП]]''' }}'''
{{userbox|tło1=blue|tło2=gold|[[Файл:Kolas str, 24.JPG|40px]]|Гэты удзельнік у 2009 стаў выпускніком '''[[Механіка-тэхналагічны факультэт БНТУ|МТФ БНТУ]]''' }}'''
{{userbox|tło1=blue|tło2=gold||Гэты удзельнік у 2009 стаў выпускніком '''[[Інжынерна-педагагічны факультэт БНТУ|ІПФ БНТУ]]''' }}'''
{{userbox|tło1=blue|tło2=gold|[[Файл:Bdg Copernicanum nar 1 07-2013.jpg|40px]]|Гэты удзельнік у 2014 стаў інжынерам—магістрам '''[[Універсітэт Казіміра Вялікага ў Быдгашчы|УКВ]]''' }}'''
{{userbox|tło1=blue|tło2=gold|[[Image:BYR symbol.gif|38px]]|Гэты карыстальнік cупраць падзелу Вiкiпедыi на ''класiчную'' i ''акадэмiчную''. '''Разам мы можам больш!'''}}
{{userbox|tło1=blue|tło2=gold|[[Файл:Coat of arms of Belarus (1918, 1991–1995).svg|38px]]|&lt;center&gt;Гэты ўдзельнік цікавіцца [[Гісторыя Беларусі|гісторыяй Беларусі&lt;/center&gt;]]}}
{{Userbox|1=[[Файл:Вікторія Мар'іна Горка.png|40 пкс]]|2=Удзельнік заўзее за [[ФК Вікторыя Мар'іна Горка|ФК Мар'іна Горка]]}}
{{Userbox|1=|2=Удзельнік заўзее за [[ФК Рудзенск]]}}
{{Удзельнік-даглядчык}}
{{Заданні для даглядальнікаў}}
Дзень добры! Мяне завуць [[Паўлюк Шапецька]].

== Удзельнік ==
З 31 жніўня 2012 года пісаў пад удзельнікам → [https://be.wikipedia.org/w/index.php?limit=200&amp;title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5%3AContributions&amp;contribs=user&amp;target=Puhavicki+Region&amp;namespace=&amp;tagfilter=&amp;start=&amp;end= '''Puhavicki Region''']. Пасля змены пошты праэкта, 1 верасня 2013 гада, быў створаны новы удзельнік — '''Пухавіцкі Раён'''. Нейкій час, да 15 лістапада 2014 года, праўкі рабіў пад двумя ўдзельнікамі. З 22 верасня 2019 года — '''Паўлюк Шапецька'''.

* 27 ліпеня 2017 а 11:30, '''Maksim L''' надаў сцяг аўтадаглядчыка.
* 2 кастрычніка 2019 а 19:34 '''JerzyKundrat''' надаў сцяг даглядчыка.

== Цікава ==
* [[Раёны Беларусі|Раёны]]
* [[Рэлігія ў Беларусі|Рэлігія]]
* [[Катэгорыя|Катэгорыі]]

== Сасіскі ==
* http://luninec.by2.by/gonar/index.html
* http://catalog.library.mogilev.by/kray/Culture/r1.html
* http://schoolnet.by/~libr4/orientir/dzerginshina/dzerginshina.htm
* http://pawet.net/library/history/city_district/data_people/ahulnaie/75/%D0%9B%D1%96%D0%B4%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D1%8E%D0%B1%D1%96%D0%BB%D1%8F%D1%80%D1%8B_2009_%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0.html
* http://history.by/be/davgach/ 
* http://catalog.library.mogilev.by/writers/region_result.php
11111111111 http://unicat.nlb.by/scient/pls/dict.next_dic?tu=e&amp;name_view=va_all&amp;a_001=BY-NLB-ar438467&amp;l_siz=20
* https://be.atomiyme.com/category/%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%B4%D0%B6%D1%8B-%D1%96-%D1%83%D0%BD%D1%96%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%81%D1%96%D1%82%D1%8D%D1%82%D1%8B/
* http://kray.bereza-cbs.by/tag/%d0%bb%d1%8e%d0%b4%d0%b7%d1%96/
* https://ikobrin.ru/kobrin-tvmarchuk78.php
* https://gosstandart.gov.by/by/the-prize-of-the-government-of-the-republic-of-belarus-for-achievements-in-quality/
* http://pomniki.grodnolib.by/spasa-praabrajenskaia-carkva.html
* http://nashkraj.info/category/history/religion/katalitstva/
* https://krokapp.com/view_places/
* https://studopedia.ru/16_109725_pachobut-adlyanItskI.html
* https://nov-centr.of.by/personal/
* http://catalog.library.mogilev.by/kray/Econom/R1.html
* https://nagrady.by/nagrady/
* https://peramoga.by/vileyshchyina-shlyahetskaya/istoriya-cerkovi-useknoveniya-glavy-ioanna-predtechi/
* https://pruzana.wordpress.com/category/30%bb%d1%8e%d0%b4%d0%b7%d1%96/page/%d/
* http://unicat.nlb.by/scient/pls/dict.next_dic?tu=e&amp;name_view=va_all&amp;a_001=BY-NLB-ar673593&amp;l_siz=20
* http://www.volozhin.gov.by/be/region/istoriya
* http://postavy.of.by/tag/postavy-lyudi-i-sudby/ 
* http://grodnorik.gov.by/by/pochetnye-grajdane-by/
* https://ikobrin.ru/kobrin-130.php
* http://catalog.library.mogilev.by/kray/Znak/R7P22.html
* http://kb.brl.by/index.php/home
* http://db.narb.by/search/2037
* http://www.etomesto.ru/shubert-map/16-7/
* http://urok.shkola.of.by/ 
* http://www.gants-region.info/
* http://catalog.library.mogilev.by/kray/Culture/r13p6.html?fbclid=IwAR0LvlNvfyvzhJfl_LKxv6Nwel8Cxd3dO5ZALpA4smc3OGcRQFa2B3GK710 

=== ХЗ (хатняе заданне) ===
* Гета Рудзенск — талька — узляны
* Царква Сьвятога Яна Хрысьціцеля (Віцебск)
* Царква Праабражэньня Гасподняга (Насілава)
* Царква Сьвятых Барыса і Глеба (Віцебск)
* Царква Сьвятога Спаса (Віцебск)
* Царква Сьвятога Духа (Віцебск)
* Царква Божага Яўленьня (Віцебск)
* Царква Нараджэньня Хрыстовага (Пружаны)
* Катэгорыя:Ганаровыя грамадзяне паводле краін

&lt;gallery&gt;
Паўлюк Шапецька.jpg
Дружны. Дзіцячая школа мастацтваў.jpg|На гэтым фотаздымку ёсць Паўлюк Шапецька
Дружны. Дзіцячая школа мастацтваў 1.jpg|На гэтым фотаздымку ёсць Паўлюк Шапецька
Zianon Pazniak Warszawa 4.JPG|На гэтым фотаздымку ёсць Паўлюк Шапецька
Мар'іна Горка, 28 ліпеня 2020 года. Перадвыбарная агітацыя 4.jpg|На гэтым фотаздымку ёсць Паўлюк Шапецька
Помнік на месцы дзе быў забіт Язэп Булак-Балаховіч.jpg
&lt;/gallery&gt;

== Статыстыка Беларускай Вікіпедыі ==
[https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%81%D1%82%D1%8B%D0%BA%D0%B0_%D1%96_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B3%D0%BD%D0%BE%D0%B7%D1%8B  Вікіпедыя:Статыстыка і прагнозы]

Па стану на {{CURRENTDAY}} {{CURRENTMONTHNAMEGEN}} {{CURRENTYEAR}} года Беларускі раздзел Вікіпедыі мае {{NUMBEROF|ARTICLES|be|N}} {{plural:{{NUMBEROF|ARTICLES|be}}|артыкул|артыкулы|артыкулаў}}. Зарэгістравана {{NUMBEROF|USERS|be|N}} {{plural:{{NUMBEROF|USERS|be}}|удзельнік|удзельніка|удзельнікаў}}, з іх {{NUMBEROF|ACTIVEUSERS|be|N}} зрабілі якое-небудзь дзеянне за апошнія 30 дзён, а {{NUMBEROF|ADMINS|be|N}} {{plural:{{NUMBEROF|ADMINS|be}}|удзельнік|удзельніка|удзельнікаў}} маюць статус адміністратара. Агульная колькасць правак скаладае {{NUMBEROF|EDITS|be|N}}.

{{Шаблон:Славянскія раздзелы Вікіпедыі}}
{{Змаганне Вікіпедый}}
[[Катэгорыя:Вікіпедыя:Удзельнікі-прыхільнікі аб’яднання Беларускіх Вікіпедый]]
[[Катэгорыя:Вікіпедыя:Удзельнікі-даглядчыкі]]
[[pl:Удзельнік:Паўлюк Шапецька]]
[[csb:Удзельнік:Паўлюк Шапецька]]
[[en:Удзельнік:Паўлюк Шапецька]]
[[uk:Удзельнік:Паўлюк Шапецька]]
[[ru:Удзельнік:Паўлюк Шапецька]]</text>
      <sha1>otgsnou3cvx6fzx7w81twa8vh30gpj5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Канстанцін Фадзеевіч Кукевіч</title>
    <ns>0</ns>
    <id>228200</id>
    <revision>
      <id>4195017</id>
      <parentid>3772064</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:03:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13203" xml:space="preserve">{{Мастак
 | імя              = Канстанцін Кукевіч
 | арыгінальнае імя = 
 | імя пры нараджэнні = Канстанцін Фадзеевіч Кукевіч 
 | партрэт =
 | шырыня =
 | загаловак =
 | дата нараджэння =
 | месца нараджэння = 
 | дата смерці =
 | месца смерці = 
 | паходжанне =
 | падданства = 
 | грамадзянства =
 | жанр = батальны, бытавы жанры
 | вучоба =
 | стыль = [[Жанравы жівапіс]]
 | працы =
 | заступнікі =
 | уплыў = [[Аляксей Гаўрылавіч Венецыянаў|А. Г. Венеціянаў]]
 | уплыў на =
 | узнагароды =
 | сайт =
 | вікісховішча = Category:Konstantin Kukevich
}}

'''Канстанцін Фадзеевіч Кукевіч''' ({{lang-ru|Константин Кукевич}}; [[1817]], Вільня — [[1842]], [[вёска Веркі]] [[Віленскі павет (Расійская імперыя)|Віленскага павету]] — беларускі і расійскі [[мастак]] першай паловы XIX ст.

== Біяграфія ==
Канстанцін Кукевіч нарадзіўся ў сям’і віленскага адваката. Жівопісу навучаўся ў [[Ян Рустэм|Яна Рустэма]] ў [[Віленская мастацкая школа|Віленскай мастацкай школе]] пры [[Віленскі ўніверсітэт|Віленскім ўніверсітэте]]. З [[1835]] навучаўся у [[Пецярбургская Імператарская акадэмія мастацтваў|Пецярбургскай Акадэміі мастацтваў]] у папулярнага ў той час мастака-баталіста [[Аляксандр Іванавіч Зауервэйд|А. І. Зауервэйда]]&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=|загаловак= Кукевіч Канстанцін Фадзеевіч|выданне=Энціклапедыя гісторыі Беларусі|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1997|том=4|старонкі=292|старонак=|індэкс=985-11-1100-1}}&lt;/ref&gt;.

Ў [[1836]] ганараваны другім срэбраным медалём, а ў [[1837]] за карціну «Гусар верхам у заезнага двара» першым срэбраным медалём Акадэміі. У [[1839]] скончыў навучанне са званнем мастака XIV класа і шпагай.

Батальны жывапіс валодал ў Акадэміі пэўным прыярытэтам: звычайна гэта былі вялікія палотны з гістарычным сюжэтам. Яны падабаліся імператару [[Мікалай I, імператар расійскі|Мікалаю I]], ― за творчасцю вучняў майстэрні ён сачыў асабіста. Канстанцін Кукевич за свой пецярбургскі перыяд 1835-1839 гг. стварыў 32 батальныя кампазіцыі. Уласна, яго і [[Януар Іванавіч Сухадольскі|Януара Сухадольскага]] з Гродна можна лічыць заснавальнікамі беларускага і літоўскага батальнага жывапісу&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Усава Н.|загаловак=Пецярбургская Акадэмія мастацтваў і фарміраванне мастацкага асяроддзя на Беларусі ў другой палове ХIХ i пачатку ХХ ст.|спасылка=http://kamunikat.fontel.net/www/czasopisy/sbornik/02/07_usava.htm|выданне= Беларускі зборнік. Артыкулы і матэрыялы па гісторыі і культуры Беларусі|месца=СПб.|выдавецтва=Расейская націянальная бібліятэка|год=2003|нумар=2|старонкі=|старонак=|індэкс=}}&lt;/ref&gt;.

Аднак, баталістам Кукевіч не зрабіўся, яго больш займалі жанравыя сцены з народнага і салдацкага побыту.

Працаваў у Вільні і ў маёнтку Веркі. Яму належіць серыя [[Літаграфія|літаграфій]] са сцэнамі з народнага жыцця ― «Вільна ў 1840 годзе».

== Творчасць ==
[[File:К.Кукевич. Букинист.JPG|thumb|left|К. Кукевіч. Букініст]]
Яшчэ ў Акадэміі Канстанцін Кукевич напісаў працы «Салдат, які разводзіць агонь у лесе» ([[1836]]), «Гусары» ([[1837]]) і інш. Па сваім стылістычным асаблівасцям і вобразнаму выразе яны вельмі блізкія да ранніх работ [[Аляксей Гаўрылавіч Венеціянаў|А. Венецыянава]].

Асабліва цікавыя карціны Кукевича «Рускія салдаты ў вёсцы» і «Прывал ўланаў ля пераправы праз раку», напісаныя ў пецярбургскі перыяд (абедзве знаходзяцца ў пецярбургскім [[Дзяржаўны Рускі музей|Рускім музеі]]). Сюжэт карціны «Рускія салдаты ў вёсцы» такі: у вёску на пастой прыбываюць салдаты. Сельскі стараста размяркоўвае іх па хатах. Група салдат спынілася ля ганка небагатага дома, з дзвярэй якога цікавіцца гаспадыня. У некалькіх кроках ад гэтай групы мужык сячэ дровы. Для яго ўсё гэта не ўпершыню, таму ён не звяртае ніякай увагі на салдат і старасту. У карціне усё проста і штодзённа. Тут няма напружаных, вострых сітуацый, імклівага руху, глыбокіх перажыванняў. Такую ж марудлівасць, спакойную штодзённасць можна ўбачыць і ў карціне «Прывал ўланаў ля пераправы праз раку». Сюжэт яе просты: спешаныя уланы вядуць ля пераправы марудлівую гутарку са выпадковымі спадарожнікамі. Тут і гарадскі франт, і вандроўнік-пілігрым, і сялянка. У карціне натуральнасць кампазіцыі арганічна спалучаецца з сацыяльнай характарыстыкай гэтых людзей.

У [[1839]] на акадэмічнай выставе ў Пецярбургу мелі поспех карціны Кукевича «Салдацкі прывал», «Карчма» і «Бівуак», дзе мастак працягвае абраную раней тэму народнага і салдацкага побыту. Але ў яго з'яўляюцца карціны не толькі пра салдат і сялян. Карціна «Жыдоўскія кантрабандысты ў наваколлях Вільні» ― гэта па сутнасці аповяд пра незнаёмае жыццё сацыяльнай праслойкі Заходняга краю.
[[File:К.Кукевич.Еврейские контрабандисты в окрестностях Вильно.JPG|thumb|К. Кукевіч. Жыдоўскія кантрабандысты ў наваколлях Вільны]]

Кукевіч шмат працаваў і ў графіцы: захавалася некалькі жанравых замалёвак віленскіх жыхароў. З гэтых работ найбольш цікавыя «Гандляр шапкамі», «Букініст», «Старызнік», «Карчма ў прадмесце». Вобразы гараджан, дробных гандляроў, гулякаў тут вельмі выразныя. Мастак глядзіць на сваіх персанажаў з мяккай іроніяй, спачувае ім. Ён намаляваў партрэт віленскага юродівага бажаволка Крышталевіча, ― віленскі купец Вэйс, ведаючы папулярнасьць гэтага паэта-вар'ята, распаўсюдзіў партрэт па ўсім краі, і нядрэнна зарабіў&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.svaboda.org/content/article/24866985.html|title= Магіла Крышталевіча|publisher= Радыё Свабода|accessdate=}}&lt;/ref&gt;.
[[File:К.Кукевич.Корчма в предместье.JPG|thumb|left|К. Кукевіч. Карчма ў прадмесці]]

Некалькі прац К. Кукевіча ёсць ў [[Альбом Віленскі|Альбоме Віленском]] Яна Вільчінскага.

Ранняя канчына Кукевича ў маёнтку Веркі блізу Вільні на 32-м годзе жыцця не дазволіла яго таленту раскрыцца ў поўнай меры, але і тыя працы, што ён пакінуў, увайшлі ў культурную спадчыну як значная з'ява ў міравым жывапісу.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* ''Сяльвестрава-Куль С.'' Выхаванцы рускіх мастацкіх школ на Беларусі ў ХIХ стагоддзі // Беларуска-рускае культурнае ўзаемадзеянне канца ХIХ — пачатку ХХ ст.: Матэрыялы навук. канф., прысвеч. 150-годдзю з дна нараджэння I.Я.Рэпiна i 100-годдзю знаходжання мастака на Беларусi. ― Віцебск, 1995. 
* ''Лазука Б.А.'' Гісторыя беларускага мастацтва у 2 тт. – Мінск: Беларусь, 2007. – Т. 2. XVIII – пачатак XXI стагоддзя. – 351 с.
* ''Свирида И. И.'' Между Петербургом, Варшавой и Вильно. Художник в культурном пространстве. XVIII — середина XIX вв. ― М., 1999
* ''Дробаў Л. М.'' Беларускiя мастакi XIX стагоддзя. ― Мн., 1971
* ''Дробаў Л. М.'' Роля Вiленскай школы жывапiсу у развiццi выявленчага мастацтва Беларусi першай палавiны XIX ст. // Весцi АН БССР. Серыя грамадскiх навук, 1961, № 3
* ''Крэпак Б. А.'' Вяртанне імёнаў: нарысы пра мастакоў: у 2 кн. — Мн., Мастацкая літаратура, 2013―2014.
* Государственный Русский музей. Живопись. Первая половина XIX века. Каталог (К-Я). Том 3. ― СПб. 1998
* {{Кніга
|аўтар          = Stefania Krzysztofowicz-Kozakowska.
|частка         = 
|загаловак      = Malarstwo Polskie w zbiorach za granicą
|арыгінал       = 
|спасылка       = 
|адказны        = 
|выданне       = 
|месца          = 
|выдавецтва     = Wydawnictwo Kluszczyński
|год            = 2003
|том            = 
|старонкі       = 
|старонак       = 
|серыя          = 
|isbn           = 83-88080-85-7
|наклад         = 
}}
* {{Кніга
|аўтар          = 
|частка         = 
|загаловак      = Od starożytności do współczesności - Malarstwo i rzeźba
|арыгінал       = 
|спасылка       = 
|адказны        = 
|выданне       = 
|месца          = Warszawa
|выдавецтва     = Wydawnictwo Naukowe PWN S.A.
|год            = 2006
|том            = 
|старонкі       = 
|старонак       = 
|серыя          = 
|isbn           = 
|наклад         = 
}}

== Спасылкі ==
* [http://delaemvmeste.by/belorusskie-hudozhniki/konstantin-kukevich/ Галярэя Канстанціна Кукевіча]
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Кукевіч Канстанцін Фадзеевіч}}
[[Катэгорыя:Мастакі Літвы]]
[[Катэгорыя:Мастакі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Графікі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Культура Беларусі]]</text>
      <sha1>1mjl2hz91q80icb3jfvt7gkaa9x68a4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Конкурс песні Еўрабачанне 2016</title>
    <ns>0</ns>
    <id>231524</id>
    <revision>
      <id>4194741</id>
      <parentid>4104667</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T15:24:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>89999</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="183480" xml:space="preserve">{{ESC-Box
| Назва                = Конкурс песні Еўрабачанне 2016
| Лагатып              = [[Файл:EurovisionSongContest2016Logo.png|300px]]
| 1-ы паўфінал         = 10 мая 2016
| 2-і паўфінал         = 12 мая 2016
| Фінал                = 14 мая 2016
| Тэлеканал гаспадароў = [[SVT]]
| Месца                = {{SWE}}, [[Стакгольм]], «[[Глобен-Арэна]]»&lt;ref&gt;[http://www.eurovision.tv/page/news?id=stockholm_to_host_2016_eurovision_song_contest Stockholm to host 2016 Eurovision Song Contest]&lt;/ref&gt;
| Сістэма галасавання  = 50 % тэлегледачы + 50 % журы. Кожная краіна дае 1-8, 10, 12 балаў 10 песням: асобна журы, і асобна тэлегледачы&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.eurovision.tv/page/voting |title=Voting Eurovision Song Contect|author= |date=2016-05-10|publisher=Eurovision.tv|accessdate=2016-05-10}}&lt;/ref&gt;.
| Нуль ачкоў           = няма
| Вядучыя              = [[Монс Сельмерлёў]]&lt;br&gt;[[Петра Медэ]]&lt;ref name=&quot;hosts&quot;&gt;[http://www.eurovision.tv/page/news?id=petra_mede_and_mans_zelmerloew_to_host_in_stockholm Petra Mede and Måns Zelmerlöw to host in Stockholm!]&lt;/ref&gt;
| Дырэктар             = [[Ён Ола Санд]]
| Колькасць краін      = 42
| Дэбют                = няма
| Сыход                = {{ESC|Партугалія}}&lt;br&gt;{{ESC|Румынія}} (дысквал.)
| Вяртанне             = {{ESC|Балгарыя}}&lt;br&gt;{{ESC|Боснія і Герцагавіна}}&lt;br&gt;{{ESC|Украіна}}&lt;br&gt;{{ESC|Харватыя}} &lt;small&gt;&lt;/small&gt;
| Пераможная песня     = {{Сцяг|Украіна}} «[[1944 (песня)|1944]]» ([[Украіна на конкурсе песні Еўрабачанне|Украіна]])
| Карта                = [[File:ESC 2016 Map.svg|300px]]
{{legend|#22b14c|Краіны, якія прайшлі ў фінал}} 
{{legend|#D40000|Краіны, якія не прайшлі ў фінал}} 
{{legend|#ffc20e|Краіны, якія ўдзельнічалі раней}}
| Адкрыццё             ='''1-ы паўфінал:''' «[[Heroes (песня Монса Сельмерлёва)|Heroes]]» ў выкананні [[Монс Сельмерлёў|Монса Сельмерлёва]]&lt;ref name=&quot;Kavaler&quot;&gt;{{cite web |url=http://wiwibloggs.com/2016/05/01/eurovision-2016-sneak-peak-first-rehearsals-inside-globen-arena/139865/ |title=Eurovision 2016: Sneak peek of first rehearsals inside Globen Arena |author=Ron Kavaler |date=2016-05-01 |publisher=wiwibloggs |accessdate=2016-05-10 |lang=en |description= |deadlink= |archiveurl= |archivedate= }}&lt;/ref&gt;
'''1-і паўфінал:''' «Гэта Еўрабачанне», музыка: Мэтысан Бэйли; словы: Мэтысан Бэйли, Эдвард аф Сіллен, ды Даниэль Рэн у выкананні [[Петра Медэ|Петры Медэ]] и [[Монс Сельмерлёў|Монса Сельмерлёва]]&lt;br&gt;
'''Фінал:''' «Парад сцягоў: у гонар шведскага дызайну и танцавальнай музыкі»
 | пап                  = [[Конкурс песні Еўрабачанне 2015|2015]]
 | наст                 = [[Конкурс песні Еўрабачанне 2017|2017]]
| theme                = Come Together
}}

'''Конкурс песні Еўрабачанне 2016''' ({{lang-en|Eurovision Song Contest 2016}}; {{lang-fr|Concours Eurovision de la chanson 2016}}; {{lang-sv|Eurovisionsschlagerfestivalen 2016}}) — 61-ы конкурс песні «[[Еўрабачанне]]», які адбыўся ў [[Стакгольм]]е ([[Швецыя]]). Краіна стала пераможцай папярэдняга конкурсу «[[Еўрабачанне 2015]]», што прайшоў у [[Горад Вена|Вене]] ([[Аўстрыя]]) з песняй «Heroes» у выкананні [[Монс Сельмерлёў|Монса Сельмерлёва]], які набраў 365 балаў. Даты для абодвух паўфіналаў — [[10 мая]] і [[12 мая]], фіналу конкурсу — [[14 мая]] 2016 года. Швецыя прымала ў сябе конкурс шосты раз, краіне спатрэбілася 3 гады для таго, каб паўтарыць поспех [[2012]] года, дзе пераможцам стала [[Ларын]]. Конкурс праводзіла шведская нацыянальная тэлерадыёкампанія [[Sveriges Television|SVT]] пад кіраўніцтвам [[Еўрапейскі вяшчальны саюз|Еўрапейскага вяшчальнага саюза]].

Пераможцам у конкурсе Еўрабачанне 2016 стала [[Джамала]], якая прадстаўляла [[Украіна на конкурсе песні Еўрабачанне|Украіну]]. Яна выконвала песню «[[1944 (песня)|1944]]». Аўстралія і Расія занялі другое і трэцяе месца адпаведна.

У конкурсе ўзялі удзел 42 краіны. Пра гэта стала вядома 26 лістапада 2015 года. [[Балгарыя на конкурсе песні Еўрабачанне|Балгарыя]], [[Боснія і Герцагавіна на конкурсе песні Еўрабачанне|Боснія і Герцагавіна]], [[Украіна на конкурсе песні Еўрабачанне|Украіна]] і [[Харватыя на конкурсе песні Еўрабачанне|Харватыя]] вярнуліся на конкурс. Краіна-дэбютант [[Конкурс песні Еўрабачанне 2015|мінулага года]] [[Аўстралія на конкурсе песні Еўрабачанне|Аўстралія]] працягвае свой удзел. [[Партугалія на конкурсе песні Еўрабачанне|Партугалія]] адмовілася ад удзелу ў дадзеным годзе, [[Румынія на конкурсе песні Еўрабачанне|Румынію]] адхілілі з-за запазычанасцей перад [[Еўрапейскі вяшчальны саюз|Еўрапейскім вяшчальным саюзам]], яшчэ 14 краін працягнулі няўдзел з мінулых гадоў.

«Еўрабачанне 2016» паглядзела каля 204 мільёны тэлеглядачоў, гэта на 5 мільёнаў больш, чым у мінулым 2015 годзе&lt;ref&gt;{{cite web
|url = http://www.eurovision.tv/page/news?id=eurovision_song_contest_attracts_204_million_viewers
|title = Eurovision Song Contest attracts 204 million viewers!
|website = http://www.eurovision.tv |publisher = Eurovision.tv
|date = 24.05.2016 |accessdate = 30.03.2017 |lang = en}}&lt;/ref&gt;.

== Месца правядзення ==
[[Файл:Stockholm-Altstadt-(gamla-stan).jpg|thumb|300px|left|[[Стакгольм]] — горад правядзення «Еўрабачання 2016»]]
{{main|Швецыя|Стакгольм|Глобен-Арэна}}
[[Файл:Globen September 2014 02.jpg|thumb|300px|right|«[[Глобен-Арэна]]» — месца правядзення «Еўрабачання 2016»]]

У ліпені 2015 года «[[Глобен-Арэна]]» была абрана мясцовай тэлерадыёкампаніяй пляцоўкай для правядзення «Еўрабачання».

«Эрыксан-Глоб» — гэта 85-мятровая арэна ў сталіцы Швецыі — [[Стакгольм]]е, якая знаходзіцца ў мікрараёне Глобен-Сіці, створаным адмыслова для яе, а таксама найбуйнейшае сферычнае збудаванне ў свеце, месца правядзення канцэртаў і спартыўных мерапрыемстваў. Арэна можа адначасна змясціць 16 000 гледачоў.

Раней Швецыя праводзіла ў сябе Еўрабачанне пяць разоў: у [[конкурс песні Еўрабачанне 1975|1975]], [[конкурс песні Еўрабачанне 1985|1985]], [[конкурс песні Еўрабачанне 1992|1992]], у [[конкурс песні Еўрабачанне 2000|2000]] і ў [[конкурс песні Еўрабачанне 2013|2013]] гадах. Такім чынам, Швецыя праводзіць «Еўрабачанне» ў шосты раз, пры гэтым Стакгольм робіцца горадам-«гаспадаром» у трэці раз.

=== Выбар месца правядзення ===
24 мая [[Sveriges Television|SVT]] анансаваў першае магчымае месца правядзення конкурсу — [[:en:Tele2 Arena|Tele2 Arena]] у [[Стакгольм]]у&lt;ref name=&quot;expressen.se&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.expressen.se/noje/har-ar-arenan-dar-svt-vill-anordna-eurovision/|title=Här är arenan där SVT vill anordna Eurovision|work=Expressen|accessdate=24 May 2015}}&lt;/ref&gt;. Аднак іншыя гарады таксама цікавіліся правядзеннем конкурсу&lt;ref name=&quot;expressen.se&quot;/&gt;. [[Мальмё Арэна]], якая прымала ў сябе конкурс [[Конкурс песні Еўрабачанне 2013|2013 года]], у [[Мальмё]] 24 мая таксама падала заяўку на правядзенне конкурсу&lt;ref name=&quot;expressen.se&quot;/&gt;, але пазней адмовілася, таму што была недаступная за тыдзень да правядзення конкурсу&lt;ref name=&quot;MalmöWithdrawal&quot;&gt;{{cite web|url=http://eurovoix.com/2015/06/11/esc16-malmo-withdraws-its-bid-to-host/|title=ESC’16: Malmö Withdraws It’s Bid To Host|website=eurovoix.com|accessdate=11 June 2015|date=11 June 2015}}&lt;/ref&gt;.

Спачатку заяўкі на правядзенне конкурсу падавалі 12 гарадоў. Далей з 6 ухваленых заявак засталося 2 гарады — Гётэбарг и Стакгольм, паколькі гэтыя гарады адказвалі патрабаванням [[Sveriges Television|SVT]]. Канчатковае рашэнне было прынята тэлекампаніяй 8 ліпеня 2015 года&lt;ref&gt;{{cite web|last1=Selåker|first1=Johannes|last2=Olausson|first2=Mathilda|title=Här är arenan där SVT vill anordna Eurovision|url=http://www.expressen.se/noje/har-ar-arenan-dar-svt-vill-anordna-eurovision/|website=expressen.se|publisher=[[Expressen]]|accessdate=29 May 2015|language=Swedish|trans_title=This is the arena where the SVT want to organize Eurovision|date=24 May 2015}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|last1=Jiandani|first1=Sanjay|title=Preparations in full swing in Sweden|url=http://www.esctoday.com/104336/eurovision-2016-preparations-in-full-swing-in-sweden/|website=esctoday.com|publisher=ESCToday|accessdate=29 May 2015|date=26 May 2015}}&lt;/ref&gt;. Месцам правядзення Еўрабачання 2016 была прызначана «[[Глобен-Арэна]]» ў [[Стакгольм]]у, якая прымала [[Конкурс песні Еўрабачанне 2000|конкурс 2000 года]]&lt;ref name=&quot;hostcity&quot;&gt;{{Cite web|url = http://www.eurovision.tv/page/news?id=stockholm_to_host_2016_eurovision_song_contest|title = Stockholm to host 2016 Eurovision Song Contest|author = |work = |date = |publisher = }}&lt;/ref&gt;.
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;text-align: left;&quot;
|-
! Горад
! Арэна
! Ёмістасць
! Дад. інфармацыя
|-
|-bgcolor = &quot;gold&quot;
|rowspan=&quot;3&quot;|'''[[Стакгольм]]'''
|'''[[Глобен-Арэна]]'''
| '''16 000'''
| Месца правядзення [[Конкурс песні Еўрабачанне 2000|Еўрабачання 2000]]. Таксама арэна прымала ў сябе фіналы конкурсу «Melodifestivalen» з 2000 года по 2012 год.
|-
|[[:en:Tele2 Arena|Tele2 Arena]]
|45 000
|Tele2 Arena была занятая ў маі 2016 года.
|-
|[[:en:Friends Arena|Friends Arena]]
| 65 000
| Арэна прымала ў сябе фіналы конкурсу «Melodifestivalen» з 2013 года. Яна не магла прымаць Еўрабачанне 2016, так як гаспадары стадыёна не змаглі даць яе на такі вялікі срок, бо там праводзіліся футбольныя матчы.
|-
|[[Гётэбарг]]
|[[:en:Scandinavium|Scandinavium]]
| 14 000
| Месца правядзення [[Конкурс песні Еўрабачанне 1985|Еўрабачання 1985]]. Таксама арэна прымала ў сябе паўфіналы конкурсу «Melodifestivalen» с 2003 года.
|-
|[[Лінчэпінг]]
| [[:en:Saab Arena|Saab Arena]]
| 11 500
| Месца правядзення паўфіналаў конкурсу «Melodifestivalen» у 2005, 2008, 2011 и 2014 гадах.
|-
|[[Мальмё]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://esctoday.com/104545/eurovision-2016-malmo-is-very-much-in-the-host-city-race/|title=Eurovision 2016: Malmö is very much in the host city race!|website=Esctoday.com|publisher=Esctoday.com|accessdate=2 June 2015|date=2 June 2015}}&lt;/ref&gt;
|[[Мальмё Арэна]]
| 15 500
| Месца правядзення [[Конкурс песні Еўрабачанне 2013|Еўрабачання 2013]]. Таксама арэна прымала ў сябе паўфіналы конкурсу «Melodifestivalen» у апошнія 4 гады. Заяўка была знятая 11 чэрвеня 2015 года, бо арэна была недаступная за тыдзень да пачатку конкурса&lt;ref name=&quot;MalmöWithdrawal&quot; /&gt;.
|-
|[[Сандвікен]] и [[Еўле]]&lt;ref name=autogenerated2&gt;{{Cite web|title = Eurovision Eurovision 2016: Sandviken enters the host city race with Göransson Arena!|url = http://esctoday.com/104533/eurovision-2016-sandviken-enters-the-host-city-race-with-goransson-arena/|accessdate = 2015-06-02}}&lt;/ref&gt;
| [[:en:Göransson Arena|Göransson Arena]]
| 10 000
| Месца правядзення паўфіналу конкурсу «Melodifestivalen» у 2010 годзе.
|-
|[[Эрншэльдсвік]]&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Örnsköldsvik enters the race with Fjällräven Center|url=http://esctoday.com/104692/eurovision-2016-ornskoldsvik-enters-the-race-with-fjallraven-center/|accessdate=2015-06-12}}&lt;/ref&gt;
| [[:en:Fjällräven Center|Fjällräven Center]]
| 9 800
| Месца правядзення паўфіналаў конкурсу «Melodifestivalen» у 2010 і 2014 гадах.
|}

== Арганізацыя конкурсу ==

=== Змены ў правілах ===
17 лютага 2016 года [https://twitter.com/eurovision афіцыйная суполка Еўрабачання] ў [[Twitter]] абвясціла аб тым, што ў правілы конкурсу будуць унесены змены.

18 лютага [[Еўрапейскі вяшчальны саюз]] абвясціў новы фармат аб'явы галасоў у фінале. Змены ўведзены, каб скараціць час працягу фінальнага шоу, а таксама зрабіць аб'яву вынікаў больш цікавай. Гэта самыя вялікія змены ў правілах конкурсу з [[Конкурс песні Еўрабачанне 1975|1975 года]], калі была ўведзена сістэма 12 балаў».

Аб'ява вынікаў будзе адбывацца па сістэме, якая выкарыстоўваецца ў шведскім адборы на Еўрабачанне «Melodifestivalen». З 2016 года вынікі галасавання журы будуць аб'яўляцца асобна ад вынікаў галасавання тэлегладачоў. Спачатку абвеснікі з усіх краін-удзельнкаў аб'явяць толькі 12 балаў от журы (балы ад 1 да 10 будуць паказвацца на экране). Пасля вядучымі конкурсу будуць аб'яўлены агульныя балы тэлегладачоў, пачынаючы з краіны, якая атрымала найменшую колькасць балаў, і завяршаючы краінай, якая атрымала найвялікшую колькасць. Краіны якія занялі з 11-га да 26-га месца будуць паказаны на графіку. Вядучыя аб'явяць балы краін, якія занялі з 10-га да 1-га месца.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite web|url=http://eurovoix.com/2016/04/07/esc16-final-results-countries-11-26-will-just-displayed/|title=ESC'16: Final Results Of Countries 11-26 Will Just Be Displayed|publisher=Eurovoix|accessdate=2016-04-07}}&lt;/ref&gt;. Такім чынам пераможца стане вядомым толькі па заканчэнні аб'явы вынікаў&lt;ref&gt;{{Cite web|accessdate = 2016-02-18|title = Biggest change to Eurovision Song Contest voting since 1975|url = http://www.eurovision.tv/page/news?id=biggest_change_to_eurovision_song_contest_voting_since_1975|publisher = Eurovision.tv}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|accessdate = 2016-02-18|author = Hana Leakey • 2 hours ago|title = Presentation Of Eurovision Votes To Change|url = http://eurovoix.com/2016/02/18/18711/|publisher = Eurovoix}}&lt;/ref&gt;.

З-за зменаў у правілах колькасць балаў павялічыцца, і таму замест 2320 балаў, якія былі аддадзены краінамі ў 2015 годзе, будуць аддадзены 4872 балаў, што болей чым у два разы перавышае колькасць балаў, у параўнанні з мінулым годам.

== Фармат ==
Даты правядзення конкурсу ў 2016 годзе былі агучаны на сустрэчы кіраўнікоў дэлегацый краін-удзельніц, 16 сакавіка 2015 года ў Вене. Паўфіналы былі прызначаныя на 10 і 12 мая, фінал на 14 мая. 9 студзеня 2016 года была абвешчана дата лёсавання краін-удзельніц на паўфіналы, якая прайшла 25 студзеня ў [[Стакгольмская ратуша|Стакгольмскай ратушы]]. Ратуша таксама была аб'яўлена месцам цэрымоніі адкрыцця конкурсу&lt;ref&gt;{{Cite web|accessdate = 2016-01-09|author = Jamie Halliwell • 15 hours ago|title = Stockholm: Eurovision venues and locations revealed!|url = http://eurovoix.com/2016/01/08/stockholm-eurovision-venues-and-locations-revealed/|publisher = Eurovoix}}&lt;/ref&gt;.

=== Вядучыя ===
[[Файл:ESC2016 Hosts 01 (crop).jpg|міні|Вядучыя конкурсу [[Монс Сельмерлёў]] і [[Петра Медэ]] да Еўрабачання 2016.]]
14 снежня шведская тэлекампанія SVT афіцыйна прадставіла вядучых. Імі сталі пераможца [[Конкурс песні Еўрабачанне 2015|мінулага года]] [[Монс Сельмерлёў]] ды вядучая [[Конкурс песні Еўрабачанне 2013|конкурсу 2013 года]] [[Петра Медэ]]&lt;ref name=&quot;hosts&quot; /&gt;.

=== Вялікая пяцёрка и паўфіналы ===
Рэпетыцыі краін «Вялікай пяцёркі» Еўрабачання і краіны-гаспадара конкурсу, Швецыі, былі паказаны ў паўфіналах конкурсу. Перавагай гэткага рашэння стала тое, што у гэтых краін ([[Германія на конкурсе песні Еўрабачанне|Германія]], [[Вялікабрытанія на конкурсе песні Еўрабачанне|Вялікабрытанія]], [[Іспанія на конкурсе песні Еўрабачанне|Іспанія]], [[Італія на конкурсе песні Еўрабачанне|Італія]], [[Францыя на конкурсе песні Еўрабачанне|Францыя]], [[Швецыя на конкурсе песні Еўрабачанне|Швецыя]]) з'явілася больш часу на рэпетыцыі. Гэта палепшыла якасць шоу і падрыхтоўку ўдзельнікаў. Таксама глядачы змаглі лепей азнаёміцца з песнямі краін, якія аўтаматычна з'яўляюцца фіналістамі.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.eurovision.tv/page/news?id=big_five_and_host_country_more_prominently_in_the_semi-finals|title=Big 5 and host country more prominently in the semi finals!}}&lt;/ref&gt;.

== Удзельнікі ==
26 лістапада 2015 года было аб'яўлена, што ў конкурсе песні Еўрабачанне 2016 возьмуць удзел 43 краіны з агульнай колькасці 56 краін, якія маюць права удзелу, бо з'яўляюцца членамі [[Еўрапейскі вяшчальны саюз|Еўрапейскага вяшчальнага саюзу (ЕВС)]]&lt;ref&gt;[http://www.eurovision.tv/page/news?id=43_countries_represented_in_stockholm 43 countries represented in Stockholm!]&lt;/ref&gt;. Не гледзячы на выказаныя раней забароны, [[Аўстралія на конкурсе песні Еўрабачанне|Аўстралія]], якая дэбютавала ў [[Конкурс песні Еўрабачанне 2015|2015]] годзе, працягнула ўдзел у конкурсе, хоць і не з'яўляецца еўрапейскай краінай, і таксама не з'яўляецца членам ЕВС.

=== Вяртанне ===
[[Файл:ESC 9.05.2016 Semi-Finals.png|міні|280x280пкс|{{legend|#D40000|Краіны-удзельнікі першага паўфіналу}} {{legend|#FFAAAA|Краіны, якія галасуюць у першым паўфінале}} {{legend|#000080|Краіны-удзельнікі другога паўфіналу}} {{legend|#5599FF|Краіны, якія галасуюць у другім паўфінале}}]]
* {{ESC|Балгарыя}} — 15 верасня 2015 года Балгарыя заявіла пра тое, што павяртаецца на конкурс у 2016 годзе&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://esctoday.com/105447/bulgaria-bnt-confirms-participation-in-eurovision-2016/|title=Bulgaria confirms participation in Eurovision 2016}}&lt;/ref&gt;. Аднак 23 лістапада было аб'яўлена, што краіна яшчэ не прыняла канчатковага рашэння&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://eurovoix.com/2015/11/23/bulgaria-eurovision-2016-return-not-ruled-out/|title=Bulgaria: Eurovision 2016 return not ruled out}}&lt;/ref&gt;. 26 лістапада быў зацверджаны канчатковы спіс удзельнікаў, сярод якіх была і Балгарыя&lt;ref name=&quot;ESC43&quot;&gt;{{cite web|url = http://www.eurovision.tv/page/news?id=43_countries_represented_in_stockholm|title = 43 countries represented in Stockholm!}}&lt;/ref&gt;.
* {{ESC|Боснія і Герцагавіна}} — 15 верасня 2015 года Боснія і Герцагавіна пацвердзіла, што павяртаецца на конкурс пасля трохгадовага перапынку&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://eurovoix.com/2015/09/15/bosnia-herzegovina-provisionally-confirmed-for-eurovision-2016/|title=Bosnia &amp; Herzegovina confirms participation in Eurovision 2016}}&lt;/ref&gt;. Аднак 9 кастрычніка 2015 года было абвешчана, што краіна не павернецца на конкурс, калі не атрымае фінансавай падтрымкі да канца кастрычніка 2015 года&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://eurovoix.com/2015/10/09/bosnia-herzegovina-withdraws-for-eurovision-2016/|title=BHRT of Bosnia &amp; Herzegovina will not participate in the Eurovision Song Contest 2016}}&lt;/ref&gt;. Тым не менш 24 лістапада вяшчальнік аб'явіў аб тым, што Боснія і Герцагавіна возьме ўдзел у конкурсе&lt;ref name=&quot;B&amp;G&quot;&gt;{{cite web|url = http://eurovoix.com/2015/11/24/bosnia-herzegovina-are-back-in-the-contest/|title = Bosnia &amp; Herzegovina: Are back in the contest}}&lt;/ref&gt;.
* {{ESC|Украіна}} — 25 мая 2015 года было аб'яўлена пра тое, што Украіна павяртаецца на конкурс. Апошні раз Украіна прымала ўдзел у [[Конкурс песні Еўрабачанне 2014|2014 годзе]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://1tv.com.ua/news/68960|title=Ukraine confirms participation in Eurovision 2016}}&lt;/ref&gt;.
* {{ESC|Харватыя}} — харвацкі вяшчальнік [[Радыё і тэлебачанне Харватыі|HRT]] выказаў здагадку, што Харватыя можа павярнуцца ў 2016 годзе і адправіць пераможца шоу «[[:en:The Voice – Najljepši glas Hrvatske|The Voice — Najljepši glas Hrvatske]]» у якасці ўдзельніка&lt;ref name=&quot;Croatia planning to return in 2016&quot;&gt;{{cite web|last1=Tarbuck|first1=Sean|title=Croatia planning to return in 2016?|url=http://www.escunited.com/home/croatia-planning-to-return-in-2016/|website=escunited.com|publisher=ESC United|accessdate=23 May 2015|date=6 October 2014}}&lt;/ref&gt;. 26 лістапада быў зацверджаны канчатковы спіс удзельнікаў, сярод якіх была і Харватыя&lt;ref name=&quot;ESC43&quot; /&gt;.

=== Адмова ад удзелу ===
* {{ESC|Андора}} — вяшчальнік Андоры «RTVA» аб'явіў, што краіна не павернецца на конкурс з-за цяжкай фінансавай сітуацыі&lt;ref&gt;[http://www.escunited.com/home/andorra-no-return-in-2016/ Andorra: No return in 2016 — ESCunited.comESCunited.com&lt;!-- Заголовок добавлен ботом --&gt;] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20150626103609/http://www.escunited.com/home/andorra-no-return-in-2016/ |date=26 чэрвеня 2015 }}&lt;/ref&gt;.
* {{ESC|Люксембург}} — 4 чэрвеня 2015 года вяшчальнік Люксембургу RTL аб'явіў, што не павернецца на конкурс у 2016 годзе&lt;ref&gt;{{Cite web|url = http://www.escunited.com/home/luxembourg-will-not-take-part-in-2016/|title = Luxembourg will not take part in 2016|author = Sean Tarbuck|work = ESCUnited|date = 4 June 2015|publisher = }}&lt;/ref&gt;.
* {{ESC|Марока}} — Марока адпраўляла дэлегацыю на [[Конкурс песні Еўрабачанне 2015|конкурс 2015 года]], але ў канчатковым спісе ўдзельнікаў краіны не было.
* {{ESC|Манака}} — 21 ліпеня 2015 года вяшчальнік Манака [[Télé Monte Carlo]] (TMC) аб'явіў, што не павернецца на конкурс у 2016 годзе&lt;ref&gt;{{cite web|title=Monaco: TMC will not return to Eurovision in 2016|url=http://esctoday.com/105110/monaco-tmc-will-not-return-to-eurovision-in-2016/|accessdate=21 July 2015|last=Jiandani|first=Sanjay|date=21 July 2015|website=esctoday.com|publisher=ESCToday}}&lt;/ref&gt;.
* {{ESC|Партугалія}} — 7 кастрычніка 2015 года RTP аб'явіў, што Партугалія не будзе браць удзел у конкурсе 2016 года, таму што тэлеканал знаходзіцца ў працэсе рэструктурэзацыі, але RTP спадзяецца паврнуцца на конкурс у 2017 годзе. Партугалія раней адмаўлялася ад удзелу у [[Конкурс песні Еўрабачанне 2013|2013 годзе]] з-за фінансавых праблем&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://eurovoix.com/2015/10/07/portugal-withdraws-from-eurovision-2016/|title=Portugal: Withdraws From Eurovision 2016}}&lt;/ref&gt;.
* {{ESC|Румынія}} — 22 красавіка 2016 года Румыния была дыскваліфікавана з прычыны вялікай фінансавай запазычанасці перад Еўрапейскім вяшчальным саюзам&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.eurovision.tv/page/news?id=tvr_romania_no_longer_entitled_to_take_part_in_eurovision_2016|title=TVR (Romania) no longer entitled to take part in Eurovision 2016|website=eurovision.tv|publisher=European Broadcasting Union|accessdate=22 April 2016|date=22 April 2016}}&lt;/ref&gt;.
* {{ESC|Славакія}} — пасля тако як краіна ў 2015 годзе павярнулася на [[:en:Eurovision Young Dancers 2015|Еўрабачанне для маладых танцораў]] вяшчальнік Славакіі RTVS меркаваў, што краіна можа павярнуцца і на асноўны конкурс&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://eurovoix.com/2015/06/05/slovakia-eurovision-young-dancers-costing-less-than-5000-euro/|title=Slovakia: Eurovision Young Dancers Costing Less Than 5,000 Euro}}&lt;/ref&gt;. Аднак 28 верасня было аб'яўлена, што краіна не будзе ўдзельнічаць у конкурсе&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://eurovoix.com/2015/09/28/slovakia-will-not-return-to-eurovision-in-2016/|title=Slovakia: Will Not Return To Eurovision In 2016}}&lt;/ref&gt;.
* {{ESC|Турцыя}} — 7 лютага 2015 года Турция выказала жаданне вярнуцца на конкурс 2016 года&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://english.alarabiya.net/en/life-style/entertainment/2015/02/07/State-TV-Turkey-to-return-to-Eurovision-song-contest-in-2016.html|title=Turkey confirms participation in Eurovision 2016}}&lt;/ref&gt;. Краіна байкатавала конкурс з [[Конкурс песні Еўрабачанне 2013|2013 года]]. Турцыя пацвердзіла ўдзел, аднак 2 кастрычніка TRT аб'явіў, што рашэнне аб вяртанні краіны на конкурс дагэтуль не прынята&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://eurovoix.com/2015/10/02/turkey-trt-yet-to-decide-on-eurovision-participation/|title=Turkey: TRT yet to decide on Eurovision participation}}&lt;/ref&gt;. 3 лістапада было аб'яўлена, што Турцыя не павернецца на конкурс у 2016 годзе&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://eurovoix.com/2015/11/03/its-now-official-turkey-will-not-be-in-eurovision-2016/|title=Turkey: will not return in Eurovision 2016}}&lt;/ref&gt;.

=== Дэбют, які не адбыўся ===
* {{Сцяг Казахстана}} [[Казахстан на конкурсе песні Еўрабачанне|Казахстан]] — Даўно ідуць размовы аб удзеле на конкурсе Казахстана, які часткова знаходзіцца ў Еўропе. З 2008 года Казахстан штогод транслюе конкурс, але краіна не з'яўляецца членам ЕВС. У 2016 годзе тэлеканал «Хабар» падпісаў асацыяцыю з ЕВС, гэта дае магчымасць пачаць удзел у конкурсе, як і Аўстраліі, якая таксама з'яўляецца асацыяваным членам, але ў канчатковым спісе ўдзельнікаў краіны не было.
* {{Сцяг Косава}} [[Косава на конкурсе песні Еўрабачанне|Рэспубліка Косава]] — Намеснік міністра замежных спраў Рэспублікі Косава Петрыт Селімі заявіў у 2015 годзе, што Косава возьме ўдзел у Еўрабачанні ў наступным годзе. Вяшчальнік [[Радыё і ттэлебачанне Косава|RTK]] не абверг, але і не пацвердзіў яго словы. Чакалася, што Косава прыме ўдзел у конкурсе, аднак 3 чэрвеня 2015 года Еўрапейскі вяшчальны саюз аб'явіў, што краіна не будзе ўдзельнічаць у конкурсе 2016 года.
* {{Сцяг КНР}} [[Кітай на конкурсе песні Еўрабачанне|Кітай]] — Прыватны вяшчальнік Кітаю Hunan TV зацікаўлены ў тым, каб удзельнічаць у конкурсе. Вяліся перамовы з Еўрапейскім вяшчальным саюзам аб магчымасці ўдзелу Кітаю. ЕВС у сваю чарку заявіў: «Мы адкрытыя, і заўсёды радыя новым элементам у кожным Еўрабачанні». Чакалася, што Кітай прыме ўдзел у конкурсе, але ЕВС у Твітэры заявіў, што краіна ўсё-ж не будзе ўдзельнічаць у конкурсе, але магчыма такі шанец будзе ў будучым. Кітай транслюе конкурс з 2013 года. У 2015 годзе краіна транслявала 2 паўфіналы Еўрабачання 2015 і ў жывым эфіры а 3:00 по мясцоваму часу фінал музычнага конкурсу на тэлеканале Hunan TV.
* {{Сцяг Лівана}} [[Ліван на конкурсе песні Еўрабачанне|Ліван]] — 16 кастрычніка 2015 было аб'яўлена, што магчыма Ліван дэбютуе на конкурсе 2016 года, аднак гэтага не сталася.
* {{Сцяг Ліхтэнштэйна}} [[Ліхтэнштэйн на конкурсе песні Еўрабачанне|Ліхтэнштэйн]] — Пасля многіх няўдалых спроб дэбютаваць (у асаблівасці, у 2014—2015 гг.), нацыянальны вяшчальнік 1FLTV заявіў, што гатовы адправіць прадстаўніка сваёй краіны ў 2016 годзе. Але 16 верасня 2015 было аб'яўлена, што Ліхтэнштэйн не дэбютуе на конкурсе 2016 года.
* {{Сцяг Фарэрскіх астравоў}} [[Фарэрскія астравы на конкурсе песні Еўрабачанне|Фарэрскія астравы]] — Фарэрски штотыднёвик «Партал» паведаміў, што мясцовая тэлекампания Kringvarp Føroya (SVF) даследавала магчымасць удзелу ў Еўрабачанні ў 2016 годзе, плануючы стаць членам ЕВС, але прапанова была адхілена, бо Фарэрскія астравы з'яўляюцца часткай Даніі. Міністр адукацыі Фарэрскіх астравоў Бйорн Калсё падтрымаў ідэю ўдзелу, заявіўшы: «Каб удзельнічаць у конкурсе, патрэбна каб ААН вызнала нашую краіну незалежнай. Але мы маглі б гэта пераадолець, бо маем цвердыя намеры ўдзельнічаць. Усё залежыць ад SVF: паказаць ЕВС, што яна можа быць паўнапраўным членам нароўні з іншымі краінамі-удзельнікамі».

=== Выканаўцы, якія вярнуліся ===

* {{ESC|Балгарыя}}: [[Полі Генава]] ([[Конкурс песні Еўрабачанне 2011|Еўрабачанне 2011]] — 12 месца ў паўфінале)
* {{ESC|Боснія і Герцагавіна}}: [[Дзін]] (сумесна з Далал Мідхат Талакіч і Аной Руцнэр) ([[Конкурс песні Еўрабачанне 2004|Еўрабачанне 2004]] — 9 месца)
* {{ESC|Ісландыя}}: [[Грэта Салоумэ]] ([[Конкурс песні Еўрабачанне 2012|Еўрабачанне 2012]], у дуэце з [[Йоунсі]] — 20 месца)
* {{ESC|Літва}}: [[Донні Монтэл]] ([[Конкурс песні Еўрабачанне 2012|Еўрабачанне 2012]] — 14 месца)
* {{ESC|Македонія}}: [[Каліёпі]] ([[Конкурс песні Еўрабачанне 1996|Еўрабачанне 1996]] — не прайшла кваліфікацыённы этап, [[Конкурс песні Еўрабачанне 2012|Еўрабачанне 2012]] — 12 месца)
* {{ESC|Мальта}}: [[Іра Лоско]] ([[Конкурс песні Еўрабачанне 2002|Еўрабачанне 2002]] — 2 месца)
* {{ESC|Чарнагорыя}}: Бóян Йóвавіч (у складзе групы «[[Highway (група)|Highway]]») ([[Конкурс песні Еўрабачанне 2005|Еўрабачанне 2005]], у складзе групы «No Name» ад {{сцяг|Сербія і Чарнагорыя}} [[Сербія і Чарнагорыя на конкурсе песні Еўрабачанне|Сербіі і Чарнагорыі]] — 7 месца)

== Лёсаванне ==
Лёсаванне па паўфіналах прайшло 25 студзеня 2016 года ў [[Стакгольмская ратуша|Стакгольмскай ратушы]]. Вядучымі былі Аляксандра Паскаліду ды Іёван Радамір — шведскі тэлевядучы і абвеснік Еўрабачання [[Конкурс песні Еўрабачанне 2004|2004]] и [[Конкурс песні Еўрабачанне 2006|2006]] гадоў. Акрамя таго ў гэты дзень былі аб'яўлены афіцыйныя дэвіз і лагатып конкурсу.

На першым этапе лёсавання было вырашана, у якіх паўфіналах будуць галасаваць краіны «Вялікай пяцёркі» і краіна-гаспадар. У сувязі з просьбай нямецкага тэлеканала [[ARD]] Германіі дазволілі галасаваць у другім паўфінале без лёсавання. Па просьбе шведскага канала SVT Швецыя выступала ў першым паўфінале. Размеркаванне астатніх краін сталася паводле лёсавання.&lt;ref name=&quot;allocation&quot;&gt;{{cite web
|url = https://www.youtube.com/watch?v=_Pcc4Mnppyk
|title = Semi-Final Allocation Draw 2016
|author = [[ESC]]
|date = 25.01.2016
|accessdate = 05.06.2016
|lang = en
}}&lt;/ref&gt; Гл. табліцу ніжэй.

На другім этапе 37 краін-удзельнікаў былі размеркаваны па 2-х паўфіналах. 18 краін трапілі ў першы паўфінал і 19 — у другі. Рзмеркаванне адбывалася наступным чынам: Першыя 6 краін (па адной краіне з кожнага кошыка), «выцягнутыя» у выніку лёсавання, павінны ўдзельнічаць у першым паўфінале, наступныя 6 краін — у другім паўфінале. Потым працэс паўтараўся некалькі разоў. Па заяве камісіі, Ізраіль выказаў просьбу, удзельнічаць у другім паўфінале, таму што дата правядзення супадала з днём памяці ў краіне. Аднак Ізраіль па выніках лёсавання і так патрапіў у другі паўфінал, таму дадатковых вырашэнняў не спатрэбілася. У табліцы ніжэй паказана чарговасць «выцягвання» краін-удзельнікаў.&lt;ref name=&quot;allocation&quot; /&gt;

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Кошык 1
! style=&quot;width:16%;&quot;| Кошык 2
! style=&quot;width:16%;&quot;| Кошык 3
! style=&quot;width:16%;&quot;| Кошык 4
! style=&quot;width:16%;&quot;| Кошык 5
! style=&quot;width:16%;&quot;| Кошык 6
|-
| valign=&quot;top&quot; |{{ESC|Албанія}}(7)&lt;br&gt;{{ESC|Боснія і Герцагавіна}}(13)&lt;br&gt;{{ESC|Македонія}}(19)&lt;br&gt;{{ESC|Сербія}}(37)&lt;br&gt;{{ESC|Славенія}}(31)&lt;br&gt;{{ESC|Харватыя}}(1)&lt;br&gt;{{ESC|Чарнагорыя}}(25)
| valign=&quot;top&quot; |{{ESC|Данія}}(20)&lt;br&gt;{{ESC|Ісландыя}}(26)&lt;br&gt;{{ESC|Латвія}}(8)&lt;br&gt;{{ESC|Нарвегія}}(32)&lt;br&gt;{{ESC|Эстонія}}(14)&lt;br&gt;{{ESC|Фінляндыя}}(2)
| valign=&quot;top&quot; |{{ESC|Азербайджан}}(3)&lt;br&gt;{{ESC|Арменія}}(15)&lt;br&gt;{{ESC|Беларусь}}(9)&lt;br&gt;{{ESC|Грузія}}(21)&lt;br&gt;{{ESC|Расія}}(27)&lt;br&gt;{{ESC|Украіна}}(33)
| valign=&quot;top&quot; |{{ESC|Аўстралія}}(22)&lt;br&gt;{{ESC|Бельгія}}(34)&lt;br&gt;{{ESC|Балгарыя}}(10)&lt;br&gt;{{ESC|Грэцыя}}(16)&lt;br&gt;{{ESC|Кіпр}}(4)&lt;br&gt;{{ESC|Нідэрланды}}(28)
| valign=&quot;top&quot; |{{ESC|Ірландыя}}(11)&lt;br&gt;{{ESC|Літва}}(23)&lt;br&gt;{{ESC|Мальта}}(5)&lt;br&gt;{{ESC|Польшча}}(35)&lt;br&gt;{{ESC|Сан-Марына}}(29)&lt;br&gt;{{ESC|Чэхія}}(17)
| valign=&quot;top&quot; |{{ESC|Аўстрыя}}(30)&lt;br&gt;{{ESC|Венгрыя}}(18)&lt;br&gt;{{ESC|Ізраіль}}(36)&lt;br&gt;{{ESC|Малдова}}(6)&lt;br&gt;{{ESC|Румынія}}(24)&lt;br&gt;{{ESC|Швейцарыя}}(12)
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
!width=50% colspan=2|Першы паўфінал
!width=50% colspan=2|Другі паўфінал
|- valign=top
|- valign=top
|-
! style=&quot;width:25%;&quot;| Першая палова
! style=&quot;width:25%;&quot;| Другая палова
! style=&quot;width:25%;&quot;| Першая палова
! style=&quot;width:25%;&quot;| Другая палова
|-
|width=25%|{{ESC|Харватыя}}&lt;br&gt;{{ESC|Фінляндыя}}&lt;br&gt;{{ESC|Малдова}}&lt;br&gt;{{ESC|Грэцыя}}&lt;br&gt;{{ESC|Арменія}}&lt;br&gt;{{ESC|Венгрыя}}&lt;br&gt;{{ESC|Расія}}&lt;br&gt;{{ESC|Нідэрланды}}&lt;br&gt;{{ESC|Сан-Марына}}
|width=25%|{{ESC|Азербайджан}}&lt;br&gt;{{ESC|Кіпр}}&lt;br&gt;{{ESC|Мальта}}&lt;br&gt;{{ESC|Боснія і Герцагавіна}}&lt;br&gt;{{ESC|Эстонія}}&lt;br&gt;{{ESC|Чэхія}}&lt;br&gt;{{ESC|Чарнагорыя}}&lt;br&gt;{{ESC|Ісландыя}}&lt;br&gt;{{ESC|Аўстрыя}}
|width=25%|{{ESC|Латвія}}&lt;br&gt;{{ESC|Беларусь}}&lt;br&gt;{{ESC|Ірландыя}}&lt;br&gt;{{ESC|Швейцарыя}}&lt;br&gt;{{ESC|Македонія}}&lt;br&gt;{{ESC|Аўстралія}}&lt;br&gt;{{ESC|Літва}}&lt;br&gt;{{ESC|Польшча}}&lt;br&gt;{{ESC|Ізраіль}}&lt;br&gt;{{ESC|Сербія}}
|width=25%|{{ESC|Албанія}}&lt;br&gt;{{ESC|Балгарыя}}&lt;br&gt;{{ESC|Данія}}&lt;br&gt;{{ESC|Грузія}}&lt;br&gt;{{ESC|Румынія}}&lt;br&gt;{{ESC|Славенія}}&lt;br&gt;{{ESC|Нарвегія}}&lt;br&gt;{{ESC|Украіна}}&lt;br&gt;{{ESC|Бельгія}}
|- valign=top
|colspan=2|'''Галасуюць:'''
усе краіны-удзельнікі першага паўфіналу +&lt;br&gt;{{ESC|Іспанія}}&lt;br&gt;{{ESC|Францыя}} &lt;br&gt;{{ESC|Швецыя}}
|colspan=2|'''Галасуюць:'''
усе краіны-удзельнікі другога паўфіналу +&lt;br&gt;{{ESC|Вялікабрытанія}}&lt;br&gt;{{ESC|Германія}}&lt;br&gt;{{ESC|Італія}}
|}

Румынія павінна была выступаць у другім паўфінале пад нумарам 12, але была дыскваліфікавана. Антон Овідыў павінен быў выконваць песню «[[:en:Moment of Silence (song)|Moment of Silence]]».

== Першы паўфінал ==
Першы паўфінал адбыўся 10 мая 2016 года а 21:00 па летім [[Цэнтральнаеўрапейскі час|цэнтральнаеўрапейскім часе]]. У ім узялі удзел 18 краін.&lt;br&gt;
У табліцы ніжэй, 10 краін, якія вышлі ў фінал, вылучаны аранжавым колерам.

=== Размеркаванне месцаў ===
{|class=&quot;sortable wikitable&quot;
|+
! №&lt;ref name=&quot;SEMI&quot;&gt;[http://www.eurovision.tv/page/news?id=running_order_of_the_semi-finals_revealed Running order of the Semi-Finals revealed]&lt;/ref&gt;
! Краіна&lt;ref name=&quot;:14&quot;&gt;{{Cite web|accessdate = 2016-01-18|title = 43 countries represented in Stockholm!|url = https://www.eurovision.tv/page/news?id=176263|publisher = Eurovision.tv}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:7&quot;&gt;{{Cite web|accessdate = 2016-01-25|title = Allocation Draw: The results!|url = http://www.eurovision.tv/page/news?id=allocation_draw_the_results|publisher = Eurovision.tv}}&lt;/ref&gt;
! Мова !! Артыст !! Песня !! Пераклад !! Балы &lt;br&gt;журы !! Балы &lt;br&gt;гледачоў !! Агульныя &lt;br&gt;балы !! Месца
|-
| 01
| {{ESC|Фінляндыя}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Санддзя]]&lt;ref name=&quot;F16&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.eurovision.tv/page/news?id=sandhja_to_represent_finland_in_2016|title=Sandhja to represent Finland in 2016!}}&lt;/ref&gt;
| «[[Sing It Away]]»&lt;ref name=&quot;F16&quot; /&gt;
| «Спявай на ўсю моц»
| 35|| 16|| 51|| 15
|-
| 02
| {{ESC|Грэцыя}}
| [[Грэцкая мова|Грэч.]], [[Пантыйская мова|пант.]], [[Англійская мова|англ.]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://eurovisionworld.com/?esc=greece-argo-to-stockholm|title=Greece: Argo to Stockholm}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://ogaegreece.com/archives/33490|title=ΕΛΛΑΔΑ: Ο τίτλος και οι στίχοι του τραγουδιού!}}&lt;/ref&gt;
| [[Argo (група)|Argo]]&lt;ref name=&quot;autogenerated5&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.eurovision.tv/page/news?id=argo_to_represent_greece|title=Argo to represent Greece}}&lt;/ref&gt;
| «[[Utopian Land]]»&lt;ref name=&quot;autogenerated5&quot; /&gt;
| «Утапічная краіна»
| 22|| 22|| 44|| 16
|-
| 03
| {{ESC|Малдова}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Лідыя Ісак]]&lt;ref name=&quot;M16&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.eurovision.tv/page/news?id=lidia_isac_will_sing_for_moldova_in_stockholm|title=Lidia Isac will sing for Moldova in Stockholm}}&lt;/ref&gt;
| «[[Falling Stars]]»&lt;ref name=&quot;M16&quot; /&gt;
| «Падаюць зоркі»
| 24|| 9|| 33|| 17
|-bgcolor=&quot;#ED9121&quot;
| 04
| {{ESC|Венгрыя}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Фрэдзі (спявак)|Фрэдзі]]&lt;ref name=&quot;H16&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.eurovision.tv/page/news?id=freddie_wins_in_hungary|title=Freddie wins in Hungary!}}&lt;/ref&gt;
| «[[Pioneer (песня)|Pioneer]]»&lt;ref name=&quot;H16&quot; /&gt;
| «Піянер»
| 78|| 119|| 197|| 4
|-bgcolor=&quot;#ED9121&quot;
| 05
| {{ESC|Харватыя}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Ніна Краліч]]&lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.eurovision.tv/page/news?id=croatia_nina_kraljic_will_sing_lighthouse|title=Croatia: Nina Kraljic will sing «Lighthouse»|publisher=Eurovision.tv|lang=en-GB}}&lt;/ref&gt;
| «[[Lighthouse]]»&lt;ref name=&quot;:3&quot; /&gt;
| «Маяк»
| 80|| 53|| 133|| 10
|-bgcolor=&quot;#ED9121&quot;
| 06
| {{ESC|Нідэрланды}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Дауэ Боб]]&lt;ref name=&quot;ND&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.eurovision.tv/page/news?id=the_netherlands_douwe_bob_to_stockholm|title=The Netherlands: Douwe Bob to Stockholm!}}&lt;/ref&gt;
| «[[Slow Down]]»&lt;ref name=&quot;ND2&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.eurovision.tv/page/news?id=the_netherlands_video_premiere_of_slow_down|title=The Netherlands: Video premiere of «Slow Down»}}&lt;/ref&gt;
| «Павольней»
| 102|| 95|| 197|| 5
|-bgcolor=&quot;#ED9121&quot;
| 07
| {{ESC|Арменія}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Івета Мукучан]]&lt;ref name=&quot;Armenia&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.eurovision.tv/page/news?id=armenia_iveta_mukuchyan_to_sing_lovewave|title=Hungary: Armenia: Iveta Mukuchyan to sing LoveWave}}&lt;/ref&gt;
| «[[LoveWave]]»
| «Хваля кахання»
| 127|| 116|| 243|| 2
|-
| 08
| {{ESC|Сан-Марына}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Серхат]]&lt;ref&gt;{{Cite web|accessdate = 2016-01-13|title = Serhat to represent San Marino|url = http://www.eurovision.tv/page/news?id=serhat_to_represent_san_marino|publisher = Eurovision.tv}}&lt;/ref&gt;
| «[[I Didn’t Know]]»&lt;ref name=&quot;SM&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.eurovision.tv/page/news?id=san_marino_serhat_presents_i_didnt_know|title=San Marino: Serhat presents «I Didn’t Know»}}&lt;/ref&gt;
| «Я не ведаў»
| 19|| 49|| 68|| 12
|-bgcolor=&quot;#ED9121&quot;
| 09
| {{ESC|Расія}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Сяргей Лазараў]]
| «[[You Are the Only One]]»&lt;ref name=&quot;RU&quot;&gt;{{cite web|url=http://esctoday.com/109644/russia-sergey-lazarev-releases-his-eurovision-entry/|title=Russia: Sergey Lazarev releases his Eurovision entry}}&lt;/ref&gt;
| «Ты — адзіная»
| 148|| 194|| 342|| 1
|-bgcolor=&quot;#ED9121&quot;
| 10
| {{ESC|Чэхія}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Габрыэла Гунчыкава]]&lt;ref name=&quot;CZE&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.eurovision.tv/page/news?id=its_gabriela_guncikova_with_i_stand_for_the_czech_republic|title=It's Gabriela Gunčíková with «I Stand» for the Czech Republic}}&lt;/ref&gt;
| «[[I Stand]]»&lt;ref name=&quot;CZE&quot; /&gt;
| «Я стаю»
| 120|| 41|| 161|| 9
|-bgcolor=&quot;#ED9121&quot;
| 11
| {{ESC|Кіпр}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Minus One]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://eurovoix.com/2015/11/04/cyprus-minus-one-internally-selected-for-eurovision/|title=Cyprus: Minus One internally selected for Eurovision}}&lt;/ref&gt;
| «[[Alter Ego]]»&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://eurovoix.com/2016/01/31/cyprus-minus-one-to-perform-alter-ego/|title=Cyprus: Minus One to perform «Alter Ego»}}&lt;/ref&gt;
| «Іншае я»
| 71|| 93|| 164|| 8
|-bgcolor=&quot;#ED9121&quot;
| 12
| {{ESC|Аўстрыя}}
| [[Французская мова|Французская]]
| [[Зоі Штрауб]]&lt;ref name=&quot;AUT&quot; /&gt;
| «[[Loin d’ici]]»&lt;ref name=&quot;AUT&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.eurovision.tv/page/news?id=zoe_to_represent_austria|title=Austria: ZOË to represent Austria!}}&lt;/ref&gt;
| «Далёка адсюль»
| 37|| 133|| 170|| 7
|-
| 13
| {{ESC|Эстонія}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Юры Поотсманн]]&lt;ref name=&quot;EE&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.eurovision.tv/page/news?id=estonia_chooses_jueri_pootsmann_to_fly_the_flag_in_stockholm|title=Jüri Pootsmann to represent Estonia in Stockholm}}&lt;/ref&gt;
| «[[Play (песня Юры Поотсманна)|Play]]»&lt;ref name=&quot;EE&quot; /&gt;
| «Гуляць»
| 9|| 15|| 24|| 18
|-bgcolor=&quot;#ED9121&quot;
| 14
| {{ESC|Азербайджан}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Семра Рагімлі]]
| «[[Miracle]]»
| «Цуд»
| 92|| 93|| 185|| 6
|-
| 15
| {{ESC|Чарнагорыя}}
| [[Англійская мова|Англійская]]&lt;ref name=&quot;:8&quot;&gt;{{Cite web|accessdate = 2016-01-05|author = Anthony Granger • 2 days ago|title = Montenegro: Highway To Sing In English|url = http://eurovoix.com/2016/01/03/montenegro-highway-to-sing-in-english/|publisher = Eurovoix}}&lt;/ref&gt;
| [[Highway (група)|Highway]]&lt;ref&gt;{{cite web|last1=Muldoon|first1=Padraig|title=Eurovision 2016:Highway will sing for Montenegro|url=http://wiwibloggs.com/2015/10/02/eurovision-2016-highway-will-sing-for-montenegro/103712/|website=wiwibloggs.com|accessdate=2 October 2015|date=2 October 2015}}&lt;/ref&gt;
| «[[The Real Thing]]»&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.escunited.com/home/highway-to-perform-real-thing-in-stockholm/|title=Highway to perform ‘Real Thing’ in Stockholm}}&lt;/ref&gt;
| «Рэальная рэч»
| 46|| 14|| 60|| 13
|-
| 16
| {{ESC|Ісландыя}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Грэта Салоумэ]]&lt;ref name=&quot;:I3&quot;&gt;[http://www.eurovision.tv/page/news?id=greta_salome_to_represent_iceland Greta Salóme to represent Iceland again!]&lt;/ref&gt;
| «[[Hear Them Calling]]»&lt;ref name=&quot;:I3&quot; /&gt;
| «Пачуць іх заклік»
| 27|| 24|| 51|| 14
|-
| 17
| {{ESC|Боснія і Герцагавіна}}
| [[Баснійская мова|Баснійская]]
| &lt;small&gt;[[Дзін]], [[Далал Мідхат-Талакіч]], [[Ана Руцнэр]], [[Джала (спявак)|Джала]]&lt;/small&gt;&lt;ref name=&quot;Bosnia&amp;Herzegovina&quot;&gt;{{cite web|last1=Brey|first1=Marco|url=http://www.eurovision.tv/page/news?id=dalal_midhat_talakic_fuad_backovic-deen_and_ana_rucner_to_represent_bosnia_and_herzegovina|title=Dalal Midhat Talakić, Fuad Backović-Deen and Ana Rucner to represent Bosnia &amp; Herzegovina|website=www.eurovision.tv|publisher=Eurovision.tv|accessdate=25 November 2015|date=25 Novenber 2015}}&lt;/ref&gt;
| «[[Ljubav je]]»&lt;ref&gt;[http://eurovoix.com/2016/02/18/bosnia-herzegovina-ljubav-je-is-off-to-stockholm/ Bosnia &amp; Herzegovina: «Ljubav je» Is Off To Stockholm]&lt;/ref&gt;
| «Каханне — гэта…»
| 26|| 78|| 104|| 11
|-bgcolor=&quot;#ED9121&quot;
| 18
| {{ESC|Мальта}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Іра Лоско]]&lt;ref name=&quot;MT&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.eurovision.tv/page/news?id=malta_sends_ira_losco_to_stockholm|title=Malta sends Ira Losco to Stockholm}}&lt;/ref&gt;
| «[[Walk on Water]]»&lt;ref name=&quot;MT&quot; /&gt;
| «Шпацыроўка па вадзе»
| 155|| 54|| 209|| 3
|}

=== Галасаванне ===
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;text-align:center; font-size:90%; width: 48%&quot;
|-
! Краіна
! Месца
! colspan=&quot;2&quot;| Балы
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| Ф&lt;br&gt;і&lt;br&gt;н&lt;br&gt;л&lt;br&gt;я&lt;br&gt;н&lt;br&gt;д&lt;br&gt;ы&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Фінляндыі|20px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| Г&lt;br&gt;р&lt;br&gt;э&lt;br&gt;ц&lt;br&gt;ы&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Грэцыі|20px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| М&lt;br&gt;а&lt;br&gt;л&lt;br&gt;д&lt;br&gt;о&lt;br&gt;в&lt;br&gt;а&lt;br&gt; {{сцяг Малдовы|20px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| В&lt;br&gt;е&lt;br&gt;н&lt;br&gt;г&lt;br&gt;р&lt;br&gt;ы&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Венгрыі|20px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| Х&lt;br&gt;а&lt;br&gt;р&lt;br&gt;в&lt;br&gt;а&lt;br&gt;т&lt;br&gt;ы&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Харватыі|20px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| Н&lt;br&gt;і&lt;br&gt;д&lt;br&gt;э&lt;br&gt;р&lt;br&gt;л&lt;br&gt;а&lt;br&gt;н&lt;br&gt;д&lt;br&gt;ы&lt;br&gt; {{сцяг Нідэрландаў|20px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| А&lt;br&gt;р&lt;br&gt;м&lt;br&gt;е&lt;br&gt;н&lt;br&gt;і&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Арменіі|20px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| С&lt;br&gt;а&lt;br&gt;н&lt;br&gt;-&lt;br&gt;М&lt;br&gt;а&lt;br&gt;р&lt;br&gt;ы&lt;br&gt;н&lt;br&gt;а&lt;br&gt; {{сцяг Сан-Марына|20px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| Р&lt;br&gt;а&lt;br&gt;с&lt;br&gt;і&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Расіі|20px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| Ч&lt;br&gt;э&lt;br&gt;х&lt;br&gt;і&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Чэхіі|20px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| К&lt;br&gt;і&lt;br&gt;п&lt;br&gt;р&lt;br&gt; {{сцяг Кіпра|20px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| А&lt;br&gt;ў&lt;br&gt;с&lt;br&gt;т&lt;br&gt;р&lt;br&gt;ы&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Аўстрыі|20px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| Э&lt;br&gt;с&lt;br&gt;т&lt;br&gt;о&lt;br&gt;н&lt;br&gt;і&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Эстоніі|20px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| А&lt;br&gt;з&lt;br&gt;е&lt;br&gt;р&lt;br&gt;б&lt;br&gt;а&lt;br&gt;й&lt;br&gt;д&lt;br&gt;ж&lt;br&gt;а&lt;br&gt;н&lt;br&gt; {{сцяг Азербайджана|20px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| Ч&lt;br&gt;а&lt;br&gt;р&lt;br&gt;н&lt;br&gt;а&lt;br&gt;г&lt;br&gt;о&lt;br&gt;р&lt;br&gt;ы&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Чарнагорыі|20px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| І&lt;br&gt;с&lt;br&gt;л&lt;br&gt;а&lt;br&gt;н&lt;br&gt;д&lt;br&gt;ы&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Ізраіля|20px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| Б&lt;br&gt;о&lt;br&gt;с&lt;br&gt;н&lt;br&gt;і&lt;br&gt;я&lt;br&gt;-&lt;br&gt;Г&lt;br&gt;е&lt;br&gt;р&lt;br&gt;ц&lt;br&gt; {{сцяг Босніі і Герцагавіны|20px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| М&lt;br&gt;а&lt;br&gt;л&lt;br&gt;ь&lt;br&gt;т&lt;br&gt;а&lt;br&gt; {{сцяг Мальты|20px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| Ф&lt;br&gt;р&lt;br&gt;а&lt;br&gt;н&lt;br&gt;ц&lt;br&gt;ы&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Францыі|20px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| І&lt;br&gt;с&lt;br&gt;п&lt;br&gt;а&lt;br&gt;н&lt;br&gt;і&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Іспаніі|20px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| Ш&lt;br&gt;в&lt;br&gt;е&lt;br&gt;ц&lt;br&gt;ы&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Швецыі|20px}}
|-
| style=&quot;background:#f2f2f2;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{FIN}}
| rowspan=&quot;2&quot;| 15
| rowspan=&quot;2&quot;| 51
|35||style=&quot;background:#ddd;&quot;| || || || 4|| || 2|| 8|| || || 7|| || 2||  || || ||  || || 5|| || 3|| 4
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
|16||style=&quot;background:#ddd;&quot;| || || || 1|| ||  ||  || || ||  || ||  || 7|| || || 2|| ||  || ||  || 6
|-
| style=&quot;background:#f2f2f2;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{GRE}}
| rowspan=&quot;2&quot;| 16
| rowspan=&quot;2&quot;| 44
|22|| ||style=&quot;background:#ddd;&quot;| || || || || || 3|| || 7|| ||    3 || || || 6|| 3|| || || || || ||
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
|22|| ||style=&quot;background:#ddd;&quot;| || || || || || 7|| || 3|| ||'''12'''|| || ||  ||  || || || || || ||
|-
| style=&quot;background:#f2f2f2;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{MDA}}
| rowspan=&quot;2&quot;| 17
| rowspan=&quot;2&quot;| 33
|24|| || 3||style=&quot;background:#ddd;&quot;| || || || || 6|| || 6|| ||  || || || 5|| || || || 4||  || ||
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
|9 || ||  ||style=&quot;background:#ddd;&quot;| || || || ||  || || 5|| || 2|| || ||  || || || ||  || 2|| ||
|-
| style=&quot;background:#ED9121;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{HUN}}
| rowspan=&quot;2&quot; bgcolor=&quot;#ED9121&quot;| 4
| rowspan=&quot;2&quot;| 197
| 78||  || 7|| 3||style=&quot;background:#ddd;&quot;| || 8|| 3||  ||  || 4||'''12'''|| 6||  || 5|| 8|| 1|| 2|| 4||  || 5||10||
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
|119|| 4|| 7|| 6||style=&quot;background:#ddd;&quot;| || 8|| 6|| 6|| 7|| 6||    6 || 6|| 8|| 5|| 7|| 6|| 6|| 1|| 8|| 7|| 5|| 4
|-
| style=&quot;background:#ED9121;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{HRV}}
| rowspan=&quot;2&quot; bgcolor=&quot;#ED9121&quot;| 10
| rowspan=&quot;2&quot;| 133
|80|| 5||  || 5|| 3||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||'''12'''|| 2|| 1|| 1|| 6|| 7|| 7|| 3|| || 7|| 7||    5 || || 6||  || 3
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
|53|| 2|| 4|| 2||  ||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||    5 || 3||  || 4|| 2|| 1|| 6||  || || 8||  ||'''12'''|| || 1|| 2|| 1
|-
| style=&quot;background:#ED9121;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{NLD}}
| rowspan=&quot;2&quot; bgcolor=&quot;#ED9121&quot;| 5
| rowspan=&quot;2&quot;| 197
|102||'''12'''|| 1|| 4|| 6|| 2||style=&quot;background:#ddd;&quot;| || 4||'''12'''|| ||10||  || 6||'''12'''||  || 2||'''12'''|| 1||  || 8|| 4|| 6
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
| 95||    6 || 2||  || 6|| 5||style=&quot;background:#ddd;&quot;| || 4||    6 || || 3|| 4||10||   10 || 4||  ||   10 ||  || 7|| 4|| 6||10
|-
| style=&quot;background:#ED9121;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{ARM}}
| rowspan=&quot;2&quot; bgcolor=&quot;#ED9121&quot;| 2
| rowspan=&quot;2&quot;| 243
|127|| 7|| 10|| 10|| 5|| 5||    5 ||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||  ||'''12'''||  ||10|| 5|| 2||  ||'''12'''|| 5|| 7||'''12'''|| 3||'''12'''|| 5
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
|116|| 1|| 8 || 8 || 2|| 3||'''12'''||style=&quot;background:#ddd;&quot;| || 8||'''12'''||'''12'''|| 7|| 4|| 1||  || 3|| 3|| 3|| 4||'''12'''|| 10|| 3
|-
| style=&quot;background:#f2f2f2;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{SMR}}
| rowspan=&quot;2&quot;| 12
| rowspan=&quot;2&quot;| 68
|19||  ||  ||  ||  ||  ||  ||  ||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||  ||  ||  ||  ||  || 3||  ||  ||10|| 6||  ||  ||
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
|49|| 3|| 6|| 4|| 5||  || 4||  ||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||  ||  ||  || 5|| 4||10|| 2|| 1||  || 5||  ||  ||
|-
| style=&quot;background:#ED9121;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{RUS}}
| rowspan=&quot;2&quot; bgcolor=&quot;#ED9121&quot;| 1
| rowspan=&quot;2&quot;| 342
|   148 || 6||'''12'''||'''12'''||10|| 6|| 1||    7 ||    3 ||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||  ||'''12'''|| 8||  1 ||'''12'''|| 8 || 10|| 8|| 10|| 2|| 8||'''12'''
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
|'''194'''|| 8||   10 ||   10 ||10||10|| 8||'''12'''||'''12'''||style=&quot;background:#ddd;&quot;| || 8|| 10|| 7||'''12'''||'''12'''|| 10||'''12'''|| 7||'''12'''|| 8|| 8|| 8
|-
| style=&quot;background:#ED9121;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{CZE}}
| rowspan=&quot;2&quot; bgcolor=&quot;#ED9121&quot;| 9
| rowspan=&quot;2&quot;| 161
|120||10||  || 8|| 8||'''12'''|| 4|| 5|| 4|| 5||style=&quot;background:#ddd;&quot;| || 5||10|| 6|| 2|| 4|| 8||'''12'''|| 3|| 1|| 6|| 7
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
| 41||  || 3|| 3|| 3||    4 || 2|| 2|| 2|| 1||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||  || 1||  || 3|| 1||  || 4|| 2|| 3|| 7||
|-
| style=&quot;background:#ED9121;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{CYP}}
| rowspan=&quot;2&quot; bgcolor=&quot;#ED9121&quot;| 8
| rowspan=&quot;2&quot;| 164
| 71||  ||    8 || 7|| 2||10||10||  || 8||  || 1||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||  ||10||  ||  || 1||  || 8|| 4|| 1|| 1
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
| 93|| 7||'''12'''||  || 7|| 2|| 3|| 8|| 5|| 8|| 4||style=&quot;background:#ddd;&quot;| || 2|| 6|| 1|| 5|| 5|| 2|| 6|| 5|| 3|| 2
|-
| style=&quot;background:#ED9121;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{AUT}}
| rowspan=&quot;2&quot; bgcolor=&quot;#ED9121&quot;| 7
| rowspan=&quot;2&quot;| 170
| 37|| 3|| 2||  ||  ||  || 6||  ||  ||  || 5|| 2||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||  ||  ||  || 4||  || 1||'''12'''||  || 2
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
|133||10|| 5|| 7|| 8|| 7||10|| 5|| 3||10|| 5|| 3||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||10|| 6||  || 8|| 6|| 1||10||'''12'''|| 7
|-
| style=&quot;background:#f2f2f2;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{EST}}
| rowspan=&quot;2&quot;| 18
| rowspan=&quot;2&quot;| 24
| 9||    1 ||  || 2||  ||  ||  ||  ||  || 2||  ||  || 1||style=&quot;background:#ddd;&quot;| || 1||  ||  ||  || 2||  ||  ||
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
|15||'''12'''||  || 1||  ||  ||  ||  ||  ||  ||  ||  ||  ||style=&quot;background:#ddd;&quot;| || 2||  ||  ||  ||  ||  ||  ||
|-
| style=&quot;background:#ED9121;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{AZE}}
| rowspan=&quot;2&quot; bgcolor=&quot;#ED9121&quot;| 6
| rowspan=&quot;2&quot;| 185
|92|| 2|| 5||        ||    7 || 3|| 7||  || 6||10|| 3|| 4|| 4|| 7||style=&quot;background:#ddd;&quot;| || 5|| 3|| 6||  || 7|| 5|| 8
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
|93||  ||  ||'''12'''||'''12'''||  ||  ||  ||10|| 7||10|| 8||  ||  ||style=&quot;background:#ddd;&quot;| || 7|| 7||10||10||  ||  ||
|-
| style=&quot;background:#f2f2f2;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{MNE}}
| rowspan=&quot;2&quot;| 13
| rowspan=&quot;2&quot;| 60
|46||  || 6||  ||  ||  ||  ||10||10|| 3||  ||  ||  ||  || 7||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||  || 3|| 7||  ||  ||
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
|14||  ||  ||  ||  || 6||  ||  ||  ||  ||  ||  ||  ||  ||  ||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||  || 8||  ||  ||  ||
|-
| style=&quot;background:#f2f2f2;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{ISL}}
| rowspan=&quot;2&quot;| 14
| rowspan=&quot;2&quot;| 51
|27|| 4||  ||  || 1|| 1||  ||  || 7||  || 4|| 1|| 3|| 4||  ||  ||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||  ||  ||  || 2||
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
|24|| 5||  ||  ||  ||  ||  ||  || 1||  ||  ||  || 3|| 3||  ||  ||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||  || 3||  || 4|| 5
|-
| style=&quot;background:#f2f2f2;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{BIH}}
| rowspan=&quot;2&quot;| 11
| rowspan=&quot;2&quot;| 104
|26||  ||  || 1||  || 4||  || 1|| 2||  || 2||  ||  ||  ||10|| 6||  ||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||  ||  ||  ||
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
|78||  ||  ||  ||  ||'''12'''|| 7|| 1|| 4||  || 7||  ||'''12'''||  || 5||'''12'''||  ||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||  || 6||  ||'''12'''
|-
| style=&quot;background:#ED9121;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{MLT}}
| rowspan=&quot;2&quot; bgcolor=&quot;#ED9121&quot;| 3
| rowspan=&quot;2&quot;| 209
|'''155'''|| 8|| 4|| 6||'''12'''|| 7|| 8||'''12'''|| 5|| 8|| 8|| 8||'''12'''|| 8|| 4||10|| 6|| 2||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||10|| 7|| 10
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
| 54||  || 1|| 5|| 4|| 1|| 1|| 8||  || 2|| 1|| 5||  || 2|| 10|| 4|| 4|| 5||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||  || 1||
|}

== Другі паўфінал ==
Доугі паўфінал адбыўся 12 мая 2016 года а 21:00 па летім [[Цэнтральнаеўрапейскі час|цэнтральнаеўрапейскім часе]]. У ім узялі ўдзел 18 краін. У табліцы ніжэй, 10 краін, якія выйшлі ў фінал, вылучаны аранжавым колерам.

=== Размеркаванне месцаў ===
{|class=&quot;sortable wikitable&quot;
! №&lt;ref name=&quot;SEMI&quot; /&gt;
! Краіна&lt;ref name=&quot;:14&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;:7&quot; /&gt;
! Мова !! Артыст !! Песня !! Пераклад !! Балы &lt;br&gt;журы !! Балы &lt;br&gt;гледачоў !! Агульныя &lt;br&gt;балы !! Месца
|-bgcolor=&quot;#ED9121&quot;
| 01
| {{ESC|Латвія}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Юстс Сірмайс]]&lt;ref name=&quot;LAT2016&quot; /&gt;
| «[[:en:Heartbeat (Justs song)|Heartbeat]]»&lt;ref name=&quot;LAT2016&quot;&gt;[http://www.eurovision.tv/page/news?id=justs_to_represent_latvia_in_2016_with_heartbeat Justs to represent Latvia in 2016 with Heartbeat]&lt;/ref&gt;
| «Біццё сэрца»
| 64|| 68|| 132|| 8
|-bgcolor=&quot;#ED9121&quot;
| 02
| {{ESC|Польшча}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Міхал Шпак]]&lt;ref name=&quot;POL&quot;&gt;[http://www.eurovision.tv/page/news?id=michal_szpak_with_color_of_your_life_for_poland Michał Szpak with «Color Of Your Life» for Poland!]&lt;/ref&gt;
| «[[Color of Your Life]]»&lt;ref name=&quot;POL&quot; /&gt;
| «Колер вашага жыцця»
| 20|| 131|| 151|| 6
|-
| 03
| {{ESC|Швейцарыя}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Rykka]]&lt;ref name=&quot;SW2016&quot;&gt;[http://www.eurovision.tv/page/news?id=its_rykka_for_switzerland It’s Rykka for Switzerland!]&lt;/ref&gt;
| «[[The Last of Our Kind]]»&lt;ref name=&quot;SW2016&quot; /&gt;
| «Апошні з нашага роду»
| 25|| 3|| 28|| 18
|-bgcolor=&quot;#ED9121&quot;
| 04
| {{ESC|Ізраіль}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Хові Стар]]&lt;ref name=&quot;IL&quot;&gt;{{cite web|url=http://esctoday.com/110300/israel-to-stockholm/|title=Israel: Hovi Star goes to Stockholm!}}&lt;/ref&gt;
| «[[Made of Stars]]»&lt;ref name=&quot;IL&quot; /&gt;
| «Зроблены з зорак»
| 127|| 20|| 147|| 7
|-
| 05
| {{ESC|Беларусь}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[IVAN]]&lt;ref name=&quot;Belarus&quot;&gt;{{cite web|last=Brey|first=Marco|title=IVAN will represent Belarus!|url=http://www.eurovision.tv/page/news?id=ivan_will_represent_belarus|website=eurovision.tv|publisher=European Broadcasting Union|date=22 January 2016|accessdate=22 January 2016}}&lt;/ref&gt;
| «[[:en:Help You Fly|Help You Fly]]»&lt;ref name=&quot;Belarus&quot; /&gt;
| «Дапамагчы табе лётаць»
| 32|| 52|| 84|| 12
|-bgcolor=&quot;#ED9121&quot;
| 06
| {{ESC|Сербія}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Саня Вучыч]]&lt;ref name=&quot;SRB&quot;&gt;[http://www.eurovision.tv/page/news?id=its_zaa_with_goodbye_for_serbia It’s ZAA with 'Goodbye' for Serbia!]&lt;/ref&gt;
| «[[:en:Goodbye (Sanja Vučić song)|Goodbye]]»&lt;ref name=&quot;SRB&quot; /&gt;
| «Бывай»
| 55|| 50|| 105|| 10
|-
| 07
| {{ESC|Ірландыя}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Нікки Бірн]]&lt;ref name=&quot;:10&quot;&gt;{{Cite web|accessdate = 2016-01-13|title = Nicky Byrne with the song 'Sunlight'  for Ireland|url = http://www.eurovision.tv/page/news?id=nicky_byrne_with_the_song_sunlight_for_ireland|publisher = Eurovision.tv}}&lt;/ref&gt;
| «[[Sunlight (песня)|Sunlight]]»&lt;ref name=&quot;:10&quot; /&gt;
| «Свет сонца»
| 15|| 31|| 46|| 15
|-
| 08
| {{ESC|Македонія}}
| [[Македонская мова|Македонская]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.eurovision.tv/page/news?id=fyr_macedonia_kaliopis_song_premiere_on_7th_march|title=F.Y.R. Macedonia: Kaliopi's song premiere on 7th March}}&lt;/ref&gt;
| [[Каліёпі]]&lt;ref&gt;{{Cite web|accessdate = 2015-11-24|title = Kaliopi returns for FYR Macedonia!|url = http://www.eurovision.tv/page/news?id=kaliopi_returns_for_fyr_macedonia|publisher = Eurovision.tv}}&lt;/ref&gt;
| «[[Дона (песня)|Дона]]»&lt;ref&gt;{{Cite web|accessdate = 2016-02-17|title = Macedonia: Kaliopi To Sing «Dona»|url = http://eurovoix.com/2016/02/16/macedonia-kaliopi-to-sing-dona/|publisher = Eurovoix}}&lt;/ref&gt;
| «Донна»
| 34|| 54|| 88|| 11
|-bgcolor=&quot;#ED9121&quot;
| 09
| {{ESC|Літва}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Донні Монтэл]]&lt;ref name=&quot;LT&quot;&gt;[http://www.eurovision.tv/page/news?id=its_donny_montell_for_lithuania It’s Donny Montell for Lithuania!]&lt;/ref&gt;
| «[[I've Been Waiting for This Night]]»&lt;ref name=&quot;LT&quot; /&gt;
| «Я чакаў гэтую ноч»
| 104|| 118|| 222|| 4
|-bgcolor=&quot;#ED9121&quot;
| 10
| {{ESC|Аўстралія}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Дамі Ім]]&lt;ref name=autogenerated4&gt;{{Cite web|url=http://www.eurovision.tv/page/news?id=dami_im_to_represent_australia_at_the_2016_eurovision_song_contest|title=Dami Im to represent Australia at the 2016 Eurovision Song Contest!|publisher=Eurovision.tv|lang=en-GB|accessdate=2016-03-03}}&lt;/ref&gt;
| «[[Sound of Silence]]»
| «Гукі цішыні»
|188|| 142|| 330|| 1
|-
| 11
| {{ESC|Славенія}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[ManuElla]]&lt;ref name=SLO16&gt;{{cite web|url=http://www.eurovision.tv/page/news?id=its_manuella_for_slovenia|title=It's ManuElla for Slovenia!}}&lt;/ref&gt;
| «[[Blue and Red]]»&lt;ref name=&quot;SLO16&quot; /&gt;
| «Сіняе і чырвонае»
| 49|| 8|| 57|| 14
|-bgcolor=&quot;#ED9121&quot;
| 12
| {{ESC|Балгарыя}}
| [[Англійская мова|Англійская]], [[Балгарская мова|балгарская]]
| [[Полі Генава]]&lt;ref name=&quot;:PGB&quot;&gt;{{cite web|accessdate = 2016-02-19|author = Marco Brey|title = Bulgaria: Poli Genova returns to Eurovision|url = http://www.eurovision.tv/page/news?id=bulgaria_poli_genova_returns_to_eurovision|publisher = Eurovision.tv}}&lt;/ref&gt;
| «[[If Love Was a Crime]]»&lt;ref name=&quot;BG&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.eurovision.tv/page/news?id=bulgaria_if_love_was_a_crime_presented_next_week|title=Bulgaria: «If Love Was A Crime» presented next week}}&lt;/ref&gt;
| «Калі каханне было злачынствам»
| 98|| 122|| 220|| 5
|-
| 13
| {{ESC|Данія}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Lighthouse X]]&lt;ref name=&quot;D2016&quot;&gt;[http://www.eurovision.tv/page/news?id=lighthouse_x_to_represent_denmark_in_stockholm Lighthouse X to represent Denmark in Stockholm!]&lt;/ref&gt;
| «[[:en:Soldiers of Love (Lighthouse X song)|Soldiers of Love]]»&lt;ref name=&quot;D2016&quot; /&gt;
| «Салдаты кахання»
| 10|| 24|| 34|| 17
|-bgcolor=&quot;#ED9121&quot;
| 14
| {{ESC|Украіна}}
| [[Англійская мова|Англійская]],&lt;br&gt;[[Крымскататарская мова|крымскататарская]]
| [[Джамала]]&lt;ref&gt;[http://www.eurovision.tv/page/news?id=jamala_will_represent_ukraine_in_stockholm Jamala will represent Ukraine in Stockholm!]&lt;/ref&gt;
| «[[1944 (песня)|1944]]»&lt;ref&gt;[http://www.eurovision.tv/page/news?id=participants_in_ukrainian_national_selection_revealed Participants in Ukrainian national selection revealed]&lt;/ref&gt;
| —
| 135|| 152|| 287|| 2
|-
| 15
| {{ESC|Нарвегія}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Агнэт Йонсэн]]&lt;ref name=&quot;NOR16&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.eurovision.tv/page/news?id=agnete_to_represent_norway_in_2016|title=Agnete to represent Norway in 2016}}&lt;/ref&gt;
| «[[:en:Icebreaker (song)|Icebreaker]]»&lt;ref name=&quot;NOR16&quot; /&gt;
| «Ледакол»
| 29|| 34|| 63|| 13
|-bgcolor=&quot;#ED9121&quot;
| 16
| {{ESC|Грузія}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Nika Kocharov &amp; Young Georgian Lolitaz]]&lt;ref&gt;{{cite web|title = Nika Kocharov &amp; Young Georgian Lolitas to represent Georgia|url = http://www.eurovision.tv/page/news?id=nika_kocharov_and_young_georgian_lolitas_to_represent_georgia|website = eurovision.tv|publisher = Marco Brey|accessdate = 15 December 2015|date = 15 December 2015}}&lt;/ref&gt;
| «[[:en:Midnight Gold|Midnight Gold]]»&lt;ref&gt;{{Cite web|accessdate = 2016-02-16|title = Georgia: «Midnight Gold» Is Off To Eurovision 2016|url = http://eurovoix.com/2016/02/15/georgia-midnight-gold-is-off-to-eurovision-2016/|publisher = Eurovoix}}&lt;/ref&gt;
| «Паўночнае золата»
| 84|| 39|| 123|| 9
|-
| 17
| {{ESC|Албанія}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Энеда Тарыфа]]&lt;ref name=&quot;Albania&quot;&gt;{{cite web|last=Brey|first=Marco|title=Eneda Tarifa to represent Albania with a &quot;Fairytale&quot;|url=http://www.eurovision.tv/page/news?id=eneda_tarifa_to_represent_albania_with_a_fairytale|website=eurovision.tv|publisher=European Broadcasting Union|accessdate=27 December 2015|date=27 December 2015}}&lt;/ref&gt;
| «[[:en:Fairytale(Eneda Tarifa song)|Fairytale]]»&lt;ref name=&quot;AL&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.eurovision.tv/page/news?id=eneda_tarifa_to_represent_albania_with_a_fairytale/|title=Eneda Tarifa to represent Albania with a fairytale}}&lt;/ref&gt;
| «Казка»
| 10|| 35|| 45|| 16
|-bgcolor=&quot;#ED9121&quot;
| 18
| {{ESC|Бельгія}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Лаура Тэсоро]]&lt;ref name=&quot;:4&quot;&gt;{{Cite web|accessdate = 2016-01-18|author = Anthony Granger • 6 hours ago|title = Belgium: Laura Tesoro is off to Eurovision 2016|url = http://eurovoix.com/2016/01/17/belgium-laura-tesoro-is-off-to-eurovision-2016/|publisher = Eurovoix}}&lt;/ref&gt;
| «[[:en:What's the Pressure|What’s the Pressure?]]»&lt;ref name=&quot;:4&quot; /&gt;
| «Што за ціск?»
| 139|| 135|| 274|| 3
|-
|}

=== Галасаванне ===
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;text-align:center; font-size:90%; width: 48%&quot;
|-
! Краіна
! Месца
! colspan=&quot;2&quot;| Балы
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| Л&lt;br&gt;а&lt;br&gt;т&lt;br&gt;в&lt;br&gt;і&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Латвіі|20px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| П&lt;br&gt;о&lt;br&gt;л&lt;br&gt;ь&lt;br&gt;ш&lt;br&gt;ч&lt;br&gt;а&lt;br&gt; {{сцяг Польшчы|20px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| Ш&lt;br&gt;в&lt;br&gt;е&lt;br&gt;й&lt;br&gt;ц&lt;br&gt;а&lt;br&gt;р&lt;br&gt;ы&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Швейцарыі|20px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| І&lt;br&gt;з&lt;br&gt;р&lt;br&gt;а&lt;br&gt;і&lt;br&gt;л&lt;br&gt;ь&lt;br&gt; {{сцяг Ізраіля|20px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| Б&lt;br&gt;е&lt;br&gt;л&lt;br&gt;а&lt;br&gt;р&lt;br&gt;у&lt;br&gt;с&lt;br&gt;ь&lt;br&gt; {{сцяг Беларусі|20px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| С&lt;br&gt;е&lt;br&gt;р&lt;br&gt;б&lt;br&gt;і&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Сербіі|20px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| І&lt;br&gt;р&lt;br&gt;л&lt;br&gt;а&lt;br&gt;н&lt;br&gt;д&lt;br&gt;ы&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Ірландыі|20px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| М&lt;br&gt;а&lt;br&gt;к&lt;br&gt;е&lt;br&gt;д&lt;br&gt;о&lt;br&gt;н&lt;br&gt;і&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Македоніі|20px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| Л&lt;br&gt;і&lt;br&gt;т&lt;br&gt;в&lt;br&gt;а&lt;br&gt; {{сцяг Літвы|20px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| А&lt;br&gt;ў&lt;br&gt;с&lt;br&gt;т&lt;br&gt;р&lt;br&gt;а&lt;br&gt;л&lt;br&gt;і&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Аўстраліі|20px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| С&lt;br&gt;л&lt;br&gt;а&lt;br&gt;в&lt;br&gt;е&lt;br&gt;н&lt;br&gt;і&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Славеніі|20px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| Б&lt;br&gt;а&lt;br&gt;л&lt;br&gt;г&lt;br&gt;а&lt;br&gt;р&lt;br&gt;ы&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Балгарыі|20px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| Д&lt;br&gt;а&lt;br&gt;н&lt;br&gt;і&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{Сцяг Даніі|20px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| У&lt;br&gt;к&lt;br&gt;р&lt;br&gt;а&lt;br&gt;і&lt;br&gt;н&lt;br&gt;а&lt;br&gt; {{сцяг Украіны|20px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| Н&lt;br&gt;а&lt;br&gt;р&lt;br&gt;в&lt;br&gt;е&lt;br&gt;г&lt;br&gt;і&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Нарвегіі|20px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| Г&lt;br&gt;р&lt;br&gt;у&lt;br&gt;з&lt;br&gt;і&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Грузіі|20px}}&lt;br&gt;
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| А&lt;br&gt;л&lt;br&gt;б&lt;br&gt;а&lt;br&gt;н&lt;br&gt;і&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Албаніі|20px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| Б&lt;br&gt;е&lt;br&gt;л&lt;br&gt;ь&lt;br&gt;г&lt;br&gt;і&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Бельгіі|20px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| Г&lt;br&gt;е&lt;br&gt;р&lt;br&gt;м&lt;br&gt;а&lt;br&gt;н&lt;br&gt;і&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Германіі|20px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| І&lt;br&gt;т&lt;br&gt;а&lt;br&gt;л&lt;br&gt;і&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Італіі|20px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| В&lt;br&gt;я&lt;br&gt;л&lt;br&gt;і&lt;br&gt;к&lt;br&gt;а&lt;br&gt;б&lt;br&gt;р&lt;br&gt;ы&lt;br&gt;т.&lt;br&gt; {{сцяг Вялікабрытаніі|20px}}
|-
| style=&quot;background:#ED9121;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{LVA}}
| rowspan=&quot;2&quot; bgcolor=&quot;#ED9121&quot;| 8
| rowspan=&quot;2&quot;| 132
|64||style=&quot;background:#ddd;&quot;| || 6|| 6|| 7||  ||  || 4|| 2|| 7||  ||10||  || 3|| 6|| 2|| 5|| 1||  || 5||  ||
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
|68||style=&quot;background:#ddd;&quot;| || 5|| || || 5|| || 7|| 7||'''12'''|| 5|| || || 2|| 3|| 3|| 8|| || 3|| 3||  || 5
|-
| style=&quot;background:#ED9121;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{POL}}
| rowspan=&quot;2&quot; bgcolor=&quot;#ED9121&quot;| 6
| rowspan=&quot;2&quot;| 151
| 20||  ||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||  ||  ||  || 1||  ||  || 3||  || 3||  ||  || 1|| 4|| 3|| 2||  ||  || 3||
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
|131|| 4||style=&quot;background:#ddd;&quot;| || 7|| 6|| 6|| 1||10|| 1|| 7||  || 4|| 6|| 6||'''12'''||10|| 7||  ||'''12'''||'''12'''||10||10
|-
| style=&quot;background:#f2f2f2;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{CHE}}
| rowspan=&quot;2&quot;| 18
| rowspan=&quot;2&quot;| 28
|25||  ||  ||style=&quot;background:#ddd;&quot;| || 1||  ||  || 5||  ||  || 1|| 7||  || 2||  ||  || 7||  || 1|| 1||  ||
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
| 3||  ||  ||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||  ||  ||  ||  ||  ||  ||  ||  ||  ||  ||  ||  ||  || 3||  ||  ||  ||
|-
| style=&quot;background:#ED9121;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{ISR}}
| rowspan=&quot;2&quot; bgcolor=&quot;#ED9121&quot;| 7
| rowspan=&quot;2&quot;| 197
|127|| 2|| 8||10||style=&quot;background:#ddd;&quot;| || 1|| 7|| 7|| 6|| 6||10|| 4|| 5|| 5|| 7|| 5|| 6|| 4||10||'''12'''|| 8|| 4
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
| 20||  ||  ||  ||style=&quot;background:#ddd;&quot;| || 1||  || 2||  ||  || 6||  || 2||  || 2|| 1|| 1||  || 1|| 2||  || 2
|-
| style=&quot;background:#f2f2f2;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{BLR}}
| rowspan=&quot;2&quot;| 12
| rowspan=&quot;2&quot;| 84
|32|| 1|| 4|| 1||  ||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||  || 1||  ||  || 6|| 2|| 6||  || 5||  ||  ||  ||  || 2||  || 3
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
|52|| 7|| 8||  || 3||style=&quot;background:#ddd;&quot;| || 5|| 2||  || 6||  ||  || 4|| 1||10||  || 6||  ||  ||  || 1||
|-
| style=&quot;background:#ED9121;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{SRB}}
| rowspan=&quot;2&quot; bgcolor=&quot;#ED9121&quot;| 10
| rowspan=&quot;2&quot;| 105
|55|| 5|| 1|| 3||  || 5||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||  ||'''12'''||  || 3||  || 8||  || 3||  ||  || 8|| 2||  || 5||
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
|50||  ||  ||'''12'''||  ||  ||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||  ||10||  || 2||'''12'''|| 5||  ||  ||  || 2||  ||  || 1|| 6||
|-
| style=&quot;background:#f2f2f2;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{IRL}}
| rowspan=&quot;2&quot;| 15
| rowspan=&quot;2&quot;| 46
|15||  ||  ||  || 2||  ||  ||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||  ||  ||  ||  ||  || 4|| 2|| 3||  ||  ||  ||  || 2|| 2
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
|31|| 1|| 2|| 2|| 1||  ||  ||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||  || 1|| 7||  ||  || 4||  || 2||  ||  || 4||  ||  || 7
|-
| style=&quot;background:#f2f2f2;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{MKD}}
| rowspan=&quot;2&quot;| 11
| rowspan=&quot;2&quot;| 88
|34||  ||  ||  || 8||  ||'''12'''||  ||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||  || 2||  ||  ||  ||  ||  ||  ||'''12'''||  ||  ||  ||
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
|54||  ||  || 4|| 2||  ||'''12'''||  ||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||  || 4||10|| 8||  ||  ||  ||  ||'''12'''||  ||  || 2||
|-
| style=&quot;background:#ED9121;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{LTU}}
| rowspan=&quot;2&quot; bgcolor=&quot;#ED9121&quot;| 4
| rowspan=&quot;2&quot;| 222
|104||'''12'''|| 3|| 8|| 4||10|| 5|| 3|| 5||style=&quot;background:#ddd;&quot;| || 7|| 1|| 3||10|| 8|| 8|| 1||  || 3|| 3|| 1|| 8
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
|118||10|| 3||  || 5||10||  ||'''12'''||  ||style=&quot;background:#ddd;&quot;| || 8||  || 3|| 7|| 6||'''12'''||10|| 4|| 8|| 4|| 4||'''12'''
|-
| style=&quot;background:#ED9121;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{AUS}}
| rowspan=&quot;2&quot; bgcolor=&quot;#ED9121&quot;| 1
| rowspan=&quot;2&quot;| 330
|188|| 8||10||'''12'''||'''12'''|| 8|| 4|| 6|| 4||'''12'''||style=&quot;background:#ddd;&quot;| || 5||'''12'''||'''12'''||'''12'''||'''12'''|| 8||10||'''12'''|| 7||'''12'''||10
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
|142|| 8||10|| 6||'''12'''|| 7|| 7|| 8|| 4|| 5||style=&quot;background:#ddd;&quot;| || 6|| 7|| 8|| 7|| 8|| 4|| 6||10||10|| 3|| 6
|-
| style=&quot;background:#f2f2f2;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{SVN}}
| rowspan=&quot;2&quot;| 14
| rowspan=&quot;2&quot;| 53
|45|| 3||  ||  ||  ||  || 6|| 8|| 7|| 1|| 4||style=&quot;background:#ddd;&quot;| || 1||  ||  ||  ||  || 6|| 7||  || 6||
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
| 8||  ||  ||  ||  ||  || 4||  || 3||  ||  ||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||  ||  ||  ||  ||  || 1||  ||  ||  ||
|-
| style=&quot;background:#ED9121;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{BGR}}
| rowspan=&quot;2&quot; bgcolor=&quot;#ED9121&quot;| 5
| rowspan=&quot;2&quot;| 220
| 98|| 7|| 5|| 4|| 3|| 4|| 2||10|| 8|| 2|| 8|| 6||style=&quot;background:#ddd;&quot;| || 7||  ||10||  || 7|| 6|| 4||  || 5
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
|122|| 3|| 4|| 3||10|| 8|| 8|| 5|| 8|| 3||10|| 5||style=&quot;background:#ddd;&quot;| || 3|| 5|| 6|| 5|| 7|| 7|| 7|| 7|| 8
|-
| style=&quot;background:#f2f2f2;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{DEN}}
| rowspan=&quot;2&quot;| 17
| rowspan=&quot;2&quot;| 34
|10||  ||  ||  ||  || 3||  ||  ||  ||  ||  ||  ||  ||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||  ||  || 4|| 3||  ||  ||  ||
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
|24|| 2|| 1|| 1|| 4||  ||  || 3||  ||  || 1||  ||  ||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||  || 5||  || 2|| 5||  ||  ||
|-
| style=&quot;background:#ED9121;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{UKR}}
| rowspan=&quot;2&quot; bgcolor=&quot;#ED9121&quot;| 2
| rowspan=&quot;2&quot;| 287
|132||10||'''12'''|| 5||10|| 7||10||  ||10|| 8||  || 8|| 4|| 1||style=&quot;background:#ddd;&quot;| || 6||'''12'''|| 5|| 5|| 6||10|| 6
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
|152||'''12'''||'''12'''|| 5|| 7||'''12'''|| 6|| 4|| 6||10|| 3|| 8||'''12'''|| 5||style=&quot;background:#ddd;&quot;| || 4||'''12'''|| 5|| 6|| 8||'''12'''|| 3
|-
| style=&quot;background:#f2f2f2;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{NOR}}
| rowspan=&quot;2&quot;| 13
| rowspan=&quot;2&quot;| 63
|29||  ||  || 2||  || 6||  ||  ||  || 4|| 5||  ||  || 6||  ||style=&quot;background:#ddd;&quot;| || 1||  || 4||  ||  || 1
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
|34||  ||  ||  ||  || 3|| 3||  || 2|| 2||  || 2|| 1||10|| 1||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||  ||10||  ||  ||  ||
|-
| style=&quot;background:#ED9121;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{GEO}}
| rowspan=&quot;2&quot; bgcolor=&quot;#ED9121&quot;| 9
| rowspan=&quot;2&quot;| 123
|39|| 5|| 7||  ||  || 2|| 2||  ||  || 8||  || 1||  ||  || 8||  ||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||  ||  || 5||  ||'''12'''
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
|84|| 6|| 7||  || 5|| 2|| 3|| 1|| 1||10||  ||  || 7||  || 4|| 1||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||  || 8||10|| 7|| 1
|-
| style=&quot;background:#f2f2f2;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{ALB}}
| rowspan=&quot;2&quot;| 16
| rowspan=&quot;2&quot;| 45
|10||  ||  ||  ||  ||  || 8||  ||  ||  ||  ||  || 2||  ||  ||  ||  ||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||  ||  ||  ||
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
|35||  ||  ||10||  ||  ||  ||  ||'''12'''||  ||  || 3||  ||  ||  ||  ||  ||style=&quot;background:#ddd;&quot;| || 2||  || 8||
|-
| style=&quot;background:#ED9121;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{BEL}}
| rowspan=&quot;2&quot; bgcolor=&quot;#ED9121&quot;| 3
| rowspan=&quot;2&quot;| 274
|139|| 4|| 2|| 7|| 6||'''12'''||  ||'''12'''|| 3|| 5||'''12'''||'''12'''||10|| 8||10|| 7||10||  ||style=&quot;background:#ddd;&quot;| || 8|| 4|| 7
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
|135|| 6|| 6|| 8|| 8|| 4||10|| 6|| 5|| 4||'''12'''|| 7||10||'''12'''|| 3|| 7|| 4|| 8||style=&quot;background:#ddd;&quot;| || 6|| 5|| 4
|}

== Фінал ==
У [[Конкурс песні Еўрабачанне 2015|мінулым годзе]] ў фінале ўдзельнічалі 27 краін, таму што [[Аўстралія на конкурсе песні Еўрабачанне|Аўстралія]] сумесна з «Вялікай пяцёркай» и [[Аўстрыя на конкурсе песні Еўрабачанне|Аўстрыяй]] трапіла адразу ў фінал. З 2016 года фінал абмежаваны 26 краінамі&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://eurovoix.com/2015/11/10/esc16-final-capped-at-26-countries-6-pre-qualified-countries-only/|title=ESC'16: Final capped at 26 countries, 6 pre-qualified countries only}}&lt;/ref&gt;. Так, у фінале конкурсу 2016 года ўдзельнічалі 26 краін: па 10 краін з кожнага паўфінала, краіны «Вялікай пяцёркі» ([[Германія на конкурсе песні Еўрабачанне|Германія]], [[Велікабрытанія на конкурсе песні Еўрабачанне|Вялікабрытанія]], [[Іспанія на конкурсе песні Еўрабачанне|Іспанія]], [[Італія на конкурсе песні Еўрабачанне|Італія]], [[Францыя на конкурсе песні Еўрабачанне|Францыя]]), краіна-гаспадар гэтага года — [[Швецыя на конкурсе песні Еўрабачанне|Швецыя]].

=== Размеркаванне месцаў ===
{|class=&quot;sortable wikitable&quot;
|+
! №&lt;ref name=&quot;SEMI&quot;/&gt;
! Краіна&lt;ref name=&quot;:14&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;:7&quot;/&gt;
! Мова !! Артыст !! Песня !! Пераклад !! Балы &lt;br&gt;журы !! Балы &lt;br&gt;гледачоў !! Агульныя &lt;br&gt;балы !! Месца
|-
| 01
| {{ESC|Бельгія}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Лаура Тэсоро]]
| «[[:en:What's the Pressure|What’s the Pressure?]]»
| «Што за ціск?»
| 130|| 51|| 181|| 10
|-
| 02
| {{ESC|Чэхія}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Габрыэла Гунчыкава]]
| «[[I Stand]]»
| «Я стаю»
| 41|| 0|| 41|| 25
|-
| 03
| {{ESC|Нідэрланды}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Дауэ Боб]]
| «[[Slow Down]]»
| «Павольней»
| 114|| 39|| 153|| 11
|-
| 04
| {{ESC|Азербайджан}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Семра Рагімлі]]
| «[[Miracle]]»
| «Цуд»
| 44|| 73|| 117|| 17
|-
| 05
| {{ESC|Венгрыя}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Фрэдзі (спявак)|Фрэдзі]]
| «[[Pioneer (песня)|Pioneer]]»
| «Піянер»
| 52|| 56|| 108|| 19
|-
| 06
| {{ESC|Італія}}
| [[Італьянская мова|Італьянская]],&lt;br&gt;[[Англійская мова|англійская]]
| [[Франчэска Мікьелін]]&lt;ref name=&quot;:FMI&quot;&gt;{{cite web|title=Francesca Michielin to represent Italy!|url=http://www.eurovision.tv/page/news?id=francesca_michielin_to_represent_italy}}&lt;/ref&gt;
| «[[Nessun grado di separazione|No Degree of Separation]]»
| «Няма ступені падзелу»
| 90|| 34|| 124|| 16
|-
| 07
| {{ESC|Ізраіль}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Хові Стар]]
| «[[Made of Stars]]»
| «Зроблены з зорак»
| 124|| 11|| 135|| 14
|-
| 08
| {{ESC|Балгарыя}}
| [[Англійская мова|Англійская]], [[Балгарская мова|балгарская]]
| [[Полі Генава]]
| «[[If Love Was a Crime]]»
| «Калі каханне было злачынствам»
| 127|| 180|| 307|| 4
|-
| 09
| {{ESC|Швецыя}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Франс (спявак)|Франс]]
| «[[If I were Sorry]]»&lt;ref&gt;[http://www.eurovision.tv/page/news?id=frans_wins_melodifestivalen_in_sweden Frans wins Melodifestivalen in Sweden]&lt;/ref&gt;
| «Калі б я шкадаваў»
| 122|| 139|| 261|| 5
|- bgcolor=&quot;#FE8080&quot;
| 10
| {{ESC|Германія}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Джэймі-Лі]]&lt;ref name=&quot;:JLKG&quot;&gt;{{cite web|accesdate = 2016-02-25|author = Marco Brey|title = Jamie-Lee Kriewitz to represent Germany|url = http://www.eurovision.tv/page/news?id=jamie-lee_kriewitz_to_represent_germany|publisher = Eurovision.tv}}&lt;/ref&gt;
| «[[Ghost]]»&lt;ref name=&quot;:JLKG&quot; /&gt;
| «Прывід»
| 1|| 10|| 11|| 26
|-
| 11
| {{ESC|Францыя}}
| [[Французская мова|Французская]],&lt;br&gt;[[Англійская мова|англійская]]&lt;ref&gt;{{Cite web|accessdate = 2016-02-09|title = The French entry to be announced on 12th March|url = http://www.eurovision.tv/page/news?id=the_french_entry_to_be_announced_on_march_12th|publisher = Eurovision.tv}}&lt;/ref&gt;
| [[Амір Хаддад]]&lt;ref name=&quot;FRA16&quot;&gt;{{cite web|title=Amir is the French choice for Stockholm!|url=http://www.eurovision.tv/page/news?id=amir_haddad_is_the_french_choice_for_stockholm}}&lt;/ref&gt;
| «[[J’ai cherché]]»&lt;ref name=&quot;FRA16&quot; /&gt;
| «Я шукаў»
| 148|| 109|| 257|| 6
|-
| 12
| {{ESC|Польшча}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Міхал Шпак]]
| «[[Color of Your Life]]»
| «Колер вашага жыцця»
| 7|| 222|| 229|| 8
|- bgcolor=&quot;silver&quot;
| 13
| {{ESC|Аўстралія}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Дамі Ім]]
| «[[Sound of Silence]]»
| «Гукі цішыні»
| 320|| 191|| 511|| 2
|-
| 14
| {{ESC|Кіпр}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Minus One]]
| «[[Alter Ego]]»
| «Іншае я»
| 43|| 53|| 96|| 21
|-
| 15
| {{ESC|Сербія}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Саня Вучыч]]
| «[[:en:Goodbye (Sanja Vučić song)|Goodbye]]»
| «Бывай»
| 35|| 80|| 115|| 18
|-
| 16
| {{ESC|Літва}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Донні Монтэл]]
| «[[I've Been Waiting for This Night]]»
| «Я чакаў гэтую ноч»
| 104|| 96|| 200|| 9
|-
| 17
| {{ESC|Харватыя}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Ніна Краліч]]
| «[[Lighthouse]]»
| «Маяк»
| 40|| 33|| 73|| 23
|- bgcolor=&quot;#CC9966&quot;
| 18
| {{ESC|Расія}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Сяргей Лазараў]]
| «[[You Are the Only One]]»
| «Ты — адзіная»
| 130|| 361|| 491|| 3
|-
| 19
| {{ESC|Іспанія}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Barei]]&lt;ref name=&quot;ESP&quot;&gt;{{cite web|title=Barei to represent Spain in Stockholm!|url=http://www.eurovision.tv/page/news?id=barei_to_represent_spain_in_stockholm}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;ESP1&quot;&gt;{{Cite web|accessdate = 2016-02-03|lang = en-EN|title = Barei: &quot;'Say Yay!' sonará íntegramente en inglés en el festival de Eurovisión 2016&quot;|url = http://www.rtve.es/television/20160202/barei-say-yay-sonara-integramente-ingles-festival-eurovision-2016/1295020.shtml|publisher = RTVE.es}}&lt;/ref&gt;
| «[[:en:Say Yay!|Say Yay!]]»&lt;ref name=&quot;ESP&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;ESP1&quot; /&gt;
| «Скажыце Ура!»
| 67|| 10|| 77|| 22
|-
| 20
| {{ESC|Латвія}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Юстс Сірмайс]]
| «[[:en:Heartbeat (Justs song)|Heartbeat]]»
| «Біццё сэрца»
| 69|| 63|| 132|| 15
|- bgcolor=&quot;gold&quot;
| 21
| {{ESC|Украіна}}
| [[Англійская мова|Англійская]],&lt;br&gt;[[Крымскататарская мова|крымскататарская]]
| [[Джамала]]
| «[[1944 (песня)|1944]]»
| —
| 211|| 323|| 534|| 1
|-
| 22
| {{ESC|Мальта}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Іра Лоско]]
| «[[Walk on Water]]»
| «Шпацыроўка па вадзе»
| 137|| 16|| 153|| 12
|-
| 23
| {{ESC|Грузія}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Nika Kocharov &amp; Young Georgian Lolitaz]]
| «[[:en:Midnight Gold|Midnight Gold]]»
| «Паўночнае золата»
| 80|| 24|| 104|| 20
|-
| 24
| {{ESC|Аўстрыя}}
| [[Французская мова|Французская]]
| [[Зоі Штрауб]]
| «[[Loin d’ici]]»
| «Далёка адсюль»
| 31|| 120|| 151|| 13
|-
| 25
| {{ESC|Вялікабрытанія}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Joe &amp; Jake]]&lt;ref name=&quot;UK6&quot;&gt;{{cite web|title = Joe &amp; Jake to represent the United Kingdom in Stockholm|url = http://www.eurovision.tv/page/news?id=joe_and_jake_to_represent_the_united_kingdom_in_stockholm|publisher = Eurovision.tv}}&lt;/ref&gt;
| «[[You’re Not Alone]]»&lt;ref name=&quot;UK6&quot; /&gt;
| «Ты не адзінокі»
| 54|| 8|| 62|| 24
|-
| 26
| {{ESC|Арменія}}
| [[Англійская мова|Англійская]]
| [[Івета Мукучан]]
| «[[LoveWave]]»
| «Хваля кахання»
| 115|| 134|| 249|| 7
|-
|}

=== Галасаванне ===

26 краін, якія ўдзельнічалі ў фінале, размешчаны ў табліцы парадкова зверху ўніз у парадку выступу.&lt;br&gt;
42 краіны, якія ўзялі ўдзел у галасаванні, размешчаны ў слупках злева направа, у алфавітным (лацінскі) парадку.&lt;br&gt;
Вынікі галасавання журы намаляваны ў радку з белым фонам, вынікі галасавання гледачоў намаляваны ў радку з жоўтым фонам.&lt;br&gt;
Лепшыя і горшыя вынікі вылучаныя зялёным і чырвоным колерамі адпаведна.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;text-align:center; font-size:90%;&quot;
|+ Вынікі галасавання па краінах&lt;ref name=&quot;ESC-2016-Final&quot;&gt;{{cite web
|url = http://www.eurovision.tv/page/history/by-year/contest?event=2113#Scoreboard
|title = Eurovision Song Contest 2016 Grand Final
|publisher = [[Евровидение]] |date = 14.05.2016 |accessdate = 24.07.2016 |lang = en}}&lt;/ref&gt;
! rowspan=&quot;2&quot;| Краіна
|-
! Месца
! colspan=&quot;2&quot;| Балы
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| А&lt;br&gt;л&lt;br&gt;б&lt;br&gt;а&lt;br&gt;н&lt;br&gt;і&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Албаніі|17px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| А&lt;br&gt;р&lt;br&gt;м&lt;br&gt;е&lt;br&gt;н&lt;br&gt;і&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Арменіі|17px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| А&lt;br&gt;ў&lt;br&gt;с&lt;br&gt;т&lt;br&gt;р&lt;br&gt;а&lt;br&gt;л&lt;br&gt;і&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Аўстраліі|17px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| А&lt;br&gt;ў&lt;br&gt;с&lt;br&gt;т&lt;br&gt;р&lt;br&gt;ы&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Аўстрыі|17px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| А&lt;br&gt;з&lt;br&gt;е&lt;br&gt;р&lt;br&gt;б&lt;br&gt;а&lt;br&gt;й&lt;br&gt;д&lt;br&gt;ж&lt;br&gt;а&lt;br&gt;н&lt;br&gt; {{сцяг Азербайджана|17px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| Б&lt;br&gt;е&lt;br&gt;л&lt;br&gt;а&lt;br&gt;р&lt;br&gt;у&lt;br&gt;с&lt;br&gt;ь&lt;br&gt; {{сцяг Беларусі|17px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| Б&lt;br&gt;е&lt;br&gt;л&lt;br&gt;ь&lt;br&gt;г&lt;br&gt;і&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Бельгіі|17px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| Б&lt;br&gt;о&lt;br&gt;с&lt;br&gt;н&lt;br&gt;і&lt;br&gt;я&lt;br&gt;-&lt;br&gt;Г&lt;br&gt;е&lt;br&gt;р&lt;br&gt;ц&lt;br&gt; {{сцяг Босніі і Герцагавіны|17px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| Б&lt;br&gt;а&lt;br&gt;л&lt;br&gt;г&lt;br&gt;а&lt;br&gt;р&lt;br&gt;ы&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Балгарыі|17px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| Х&lt;br&gt;а&lt;br&gt;р&lt;br&gt;в&lt;br&gt;а&lt;br&gt;т&lt;br&gt;ы&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Харватыі|17px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| К&lt;br&gt;і&lt;br&gt;п&lt;br&gt;р&lt;br&gt; {{сцяг Кіпра|17px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| Ч&lt;br&gt;э&lt;br&gt;х&lt;br&gt;і&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Чэхіі|17px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| Д&lt;br&gt;а&lt;br&gt;н&lt;br&gt;і&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Даніі|17px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| Э&lt;br&gt;с&lt;br&gt;т&lt;br&gt;о&lt;br&gt;н&lt;br&gt;і&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Эстоніі|17px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| Ф&lt;br&gt;і&lt;br&gt;н&lt;br&gt;л&lt;br&gt;я&lt;br&gt;н&lt;br&gt;д&lt;br&gt;ы&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Фінляндыі|17px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| Ф&lt;br&gt;р&lt;br&gt;а&lt;br&gt;н&lt;br&gt;ц&lt;br&gt;ы&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Францыі|17px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| Г&lt;br&gt;р&lt;br&gt;у&lt;br&gt;з&lt;br&gt;і&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Грузіі|18px}}&lt;br&gt;
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| Г&lt;br&gt;е&lt;br&gt;р&lt;br&gt;м&lt;br&gt;а&lt;br&gt;н&lt;br&gt;і&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Германіі|17px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| Г&lt;br&gt;р&lt;br&gt;э&lt;br&gt;ц&lt;br&gt;ы&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Грэцыі|17px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| В&lt;br&gt;е&lt;br&gt;н&lt;br&gt;г&lt;br&gt;р&lt;br&gt;ы&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Венгрыі|17px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| І&lt;br&gt;с&lt;br&gt;л&lt;br&gt;а&lt;br&gt;н&lt;br&gt;д&lt;br&gt;ы&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Ісландыі|17px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| І&lt;br&gt;р&lt;br&gt;л&lt;br&gt;а&lt;br&gt;н&lt;br&gt;д&lt;br&gt;ы&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Ірландыі|17px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| І&lt;br&gt;з&lt;br&gt;р&lt;br&gt;а&lt;br&gt;і&lt;br&gt;л&lt;br&gt;ь&lt;br&gt; {{сцяг Ізраіля|17px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| І&lt;br&gt;т&lt;br&gt;а&lt;br&gt;л&lt;br&gt;і&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Італіі|17px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| Л&lt;br&gt;а&lt;br&gt;т&lt;br&gt;в&lt;br&gt;і&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Латвіі|17px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| Л&lt;br&gt;і&lt;br&gt;т&lt;br&gt;в&lt;br&gt;а&lt;br&gt; {{сцяг Літвы|18px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| М&lt;br&gt;а&lt;br&gt;к&lt;br&gt;е&lt;br&gt;д&lt;br&gt;о&lt;br&gt;н&lt;br&gt;і&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Македоніі|17px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| М&lt;br&gt;а&lt;br&gt;л&lt;br&gt;ь&lt;br&gt;т&lt;br&gt;а&lt;br&gt; {{сцяг Мальты|17px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| М&lt;br&gt;а&lt;br&gt;л&lt;br&gt;д&lt;br&gt;о&lt;br&gt;в&lt;br&gt;а&lt;br&gt; {{сцяг Малдовы|17px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| Ч&lt;br&gt;а&lt;br&gt;р&lt;br&gt;н&lt;br&gt;а&lt;br&gt;г&lt;br&gt;о&lt;br&gt;р&lt;br&gt;ы&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Чарнагорыі|17px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| Н&lt;br&gt;і&lt;br&gt;д&lt;br&gt;э&lt;br&gt;р&lt;br&gt;л&lt;br&gt;а&lt;br&gt;н&lt;br&gt;д&lt;br&gt;ы&lt;br&gt; {{сцяг Нідэрландаў|17px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| Н&lt;br&gt;а&lt;br&gt;р&lt;br&gt;в&lt;br&gt;е&lt;br&gt;г&lt;br&gt;і&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Нарвегіі|17px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| П&lt;br&gt;о&lt;br&gt;л&lt;br&gt;ь&lt;br&gt;ш&lt;br&gt;ч&lt;br&gt;а&lt;br&gt; {{сцяг Польшчы|17px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| Р&lt;br&gt;а&lt;br&gt;с&lt;br&gt;і&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Расіі|17px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| С&lt;br&gt;а&lt;br&gt;н&lt;br&gt;-&lt;br&gt;М&lt;br&gt;а&lt;br&gt;р&lt;br&gt;ы&lt;br&gt;н&lt;br&gt;а&lt;br&gt; {{сцяг Сан-Марына|17px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| С&lt;br&gt;е&lt;br&gt;р&lt;br&gt;б&lt;br&gt;і&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Сербіі|17px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| С&lt;br&gt;л&lt;br&gt;а&lt;br&gt;в&lt;br&gt;е&lt;br&gt;н&lt;br&gt;і&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Славеніі|17px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| І&lt;br&gt;с&lt;br&gt;п&lt;br&gt;а&lt;br&gt;н&lt;br&gt;і&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Іспаніі|17px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| Ш&lt;br&gt;в&lt;br&gt;е&lt;br&gt;ц&lt;br&gt;ы&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Швецыі|17px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| Ш&lt;br&gt;в&lt;br&gt;е&lt;br&gt;й&lt;br&gt;ц&lt;br&gt;а&lt;br&gt;р&lt;br&gt;ы&lt;br&gt;я&lt;br&gt; {{сцяг Швейцарыі|17px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| У&lt;br&gt;к&lt;br&gt;р&lt;br&gt;а&lt;br&gt;і&lt;br&gt;н&lt;br&gt;а&lt;br&gt; {{сцяг Украіны|17px}}
! style=&quot;vertical-align:bottom; font-size:90%; line-height:1&quot;| В&lt;br&gt;я&lt;br&gt;л&lt;br&gt;і&lt;br&gt;к&lt;br&gt;а&lt;br&gt;б&lt;br&gt;р&lt;br&gt;ы&lt;br&gt;т.&lt;br&gt; {{сцяг Вялікабрытаніі|17px}}
! colspan=&quot;2&quot;| Гала-&lt;br&gt;соў
|-
| style=&quot;background:#f2f2f2&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{BEL}}
| rowspan=&quot;2&quot;| 10
| rowspan=&quot;2&quot;| 181
|130||-||4||'''12'''||5||-||4||style=&quot;background:#ddd&quot;| ||-||10||-||-||2||8||-||-||-||10||5||-||-||3||'''12'''||6||-||-||5||4||-||-||3||4||5||-||-||-||-||8||-||-||10||10||-||20
| rowspan=&quot;2&quot;| 29
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
| 51||-||-||'''12'''||-||-||-||style=&quot;background:#ddd&quot;| ||-||-||-||-||-||8||-||-||4||-||-||-||-||3||-||1||-||-||-||4||-||-||-||'''12'''||2||-||-||-||5||-||-||-||-||-||-||9
|-
| style=&quot;background:#f2f2f2;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{CZE}}
| rowspan=&quot;2&quot;| 25
| rowspan=&quot;2&quot;| 41
|41||-||1||-||4||-||-||1||6||-||10||-||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||-||-||3||-||-||-||-||2||5||2||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||4||-||-||-||-||-||3||-||-||-||11
| rowspan=&quot;2&quot;| 11
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
| style=&quot;color:red&quot;|'''0'''||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||style=&quot;color:red&quot;|'''0'''
|-
| style=&quot;background:#f2f2f2;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{NED}}
| rowspan=&quot;2&quot;| 11
| rowspan=&quot;2&quot;| 153
|114||-||-||3||-||-||-||4||-||2||-||-||7||7||6||10||7||-||4||-||6||'''12'''||8||-||4||3||-||2||-||-||-||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||6||-||-||4||5||1||3||5||5||-||-||22
| rowspan=&quot;2&quot;| 30
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
|39||-||-||-||6||-||-||10||-||-||-||-||-||7||-||-||-||-||3||-||2||6||-||-||-||-||-||-||3||-||-||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||-||-||-||-||-||-||-||2||-||-||-||8
|-
| style=&quot;background:#f2f2f2;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{AZE}}
| rowspan=&quot;2&quot;| 17
| rowspan=&quot;2&quot;| 117
|44||-||-||-||-||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||2||-||1||-||-||2||-||-||-||-||-||-||-||1||7||-||-||-||-||-||-||1||-||-||-||1||-||-||10||-||-||-||2||10||-||7||-||11
| rowspan=&quot;2&quot;| 24
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
|73||-||-||-||-||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||8||-||8||1||-||-||6||-||-||-||-||7||-||-||-||1||-||2||-||3||-||-||6||8||7||-||-||-||6||-||-||-||-||-||-||10||-||13
|-
| style=&quot;background:#f2f2f2;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{HUN}}
| rowspan=&quot;2&quot;| 19
| rowspan=&quot;2&quot;| 108
|52||1||-||-||-||4||-||-||-||-||5||4||10||-||-||-||-||-||-||3||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||-||-||-||-||-||-||-||-||-||7||-||-||-||1||2||-||3||10||-||-||2||-||12
| rowspan=&quot;2&quot;| 28
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
|56||1||3||-||-||7||3||-||1||-||3||4||3||-||-||-||-||2||-||2||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||-||-||-||-||-||2||-||5||-||3||-||-||6||-||1||10||-||-||-||-||-||-||16
|-
| style=&quot;background:#f2f2f2;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{ITA}}
| rowspan=&quot;2&quot;| 16
| rowspan=&quot;2&quot;| 124
|90||8||-||-||-||-||-||10||-||-||3||3||-||-||-||2||'''12'''||-||3||-||-||-||6||-||style=&quot;background:#ddd&quot;| ||-||-||-||8||-||-||6||'''12'''||-||-||10||-||-||5||-||2||-||-||14
| rowspan=&quot;2&quot;| 22
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
|34||10||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||1||-||-||-||-||-||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||-||-||1||7||-||4||-||-||-||-||-||-||1||3||-||7||-||-||8
|-
| style=&quot;background:#f2f2f2;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{ISR}}
| rowspan=&quot;2&quot;| 14
| rowspan=&quot;2&quot;| 135
|124||3||-||10||-||3||-||2||-||-||7||5||-||2||-||7||-||3||'''12'''||-||-||-||4||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||8||2||6||5||1||-||-||7||3||7||-||-||7||2||1||-||8||6||3||25
| rowspan=&quot;2&quot;| 28
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
|11||-||-||-||-||6||-||-||-||2||-||-||-||-||-||-||3||-||-||-||-||-||-||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||3
|-
| style=&quot;background:#f2f2f2;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{BGR}}
| rowspan=&quot;2&quot;| 4
| rowspan=&quot;2&quot;| 307
|127||4||7||8||-||8||1||6||3||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||-||-||-||6||-||-||10||-||-||-||-||-||10||7||-||1||2||10||10||-||2||-||8||3||-||-||4||10||-||-||1||1||5||23
| rowspan=&quot;2&quot;| 57
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
|180||8||-||10||5||8||4||5||2||style=&quot;background:#ddd&quot;| ||1||'''12'''||5||-||-||4||5||3||4||7||4||-||5||7||7||1||-||10||8||2||5||1||5||3||-||3||8||2||'''12'''||4||-||2||8||34
|-
| style=&quot;background:#f2f2f2;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{SWE}}
| rowspan=&quot;2&quot;| 5
| rowspan=&quot;2&quot;| 261
|122||-||-||-||8||-||8||-||-||-||-||-||'''12'''||4||'''12'''||'''12'''||5||6||10||-||4||6||5||-||2||8||-||-||-||6||-||10||-||-||-||-||-||-||-||style=&quot;background:#ddd&quot;| ||-||4||-||17
| rowspan=&quot;2&quot;| 46
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
|139||3||2||-||7||-||2||1||-||3||7||1||2||'''12'''||10||10||2||-||8||-||7||'''12'''||2||-||-||7||7||-||-||-||-||2||7||10||2||4||1||5||1||style=&quot;background:#ddd&quot;| ||-||1||1||29
|-
| style=&quot;background:#FE8080;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{GER}}
| style=&quot;color:red&quot; rowspan=&quot;2&quot;|'''26'''
| style=&quot;color:red&quot; rowspan=&quot;2&quot;|'''11'''
| style=&quot;color:red&quot;|'''1'''||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||1||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||style=&quot;color:red&quot;|'''1'''|| style=&quot;color:red&quot; rowspan=&quot;2&quot;|'''3'''
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
|10||-||-||-||2||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||8||-||-||2
|-
| style=&quot;background:#f2f2f2;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{FRA}}
| rowspan=&quot;2&quot;| 6
| rowspan=&quot;2&quot;| 257
|148||10||'''12'''||6||7||-||-||8||7||-||8||7||5||-||1||1||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||4||-||6||-||2||3||8||7||-||1||-||6||-||5||5||-||1||7||-||-||-||7||8||-||-||6||26
| rowspan=&quot;2&quot;| 52
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
|109||-||7||7||1||4||-||8||4||-||2||6||-||2||2||3||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||-||-||4||1||5||-||'''12'''||5||-||3||-||2||6||1||4||1||-||3||-||-||-||10||3||3||-||-||26
|-
| style=&quot;background:#f2f2f2;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{POL}}
| rowspan=&quot;2&quot;| 8
| rowspan=&quot;2&quot;| 229
|7||-||-||-||-||2||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||3||-||-||-||1||-||1||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||-||-||-||-||-||-||-||-||-||4
| rowspan=&quot;2&quot;| 39
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
|222||5||1||-||'''12'''||3||6||'''12'''||-||6||4||2||7||5||1||5||7||4||10||3||8||10||10||4||10||5||6||2||-||-||-||10||10||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||5||7||-||4||5||10||5||8||10||35
|-
| style=&quot;background:silver;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{AUS}}
| rowspan=&quot;2&quot;| 2
| rowspan=&quot;2&quot;| 511
| style=&quot;color:green&quot;|'''320'''||'''12'''||5||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||'''12'''||7||6||'''12'''||10||8||'''12'''||10||-||10||10||8||6||8||6||7||'''12'''||10||-||10||6||5||'''12'''||8||3||10||4||'''12'''||10||10||2||-||6||6||8||'''12'''||'''12'''||5||8|| style=&quot;color:green&quot;| '''38'''
| style=&quot;color:green&quot; rowspan=&quot;2&quot;| '''75'''
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
|191||'''12'''||-||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||3||2||1||4||3||5||5||5||1||10||4||7||-||1||5||5||3||8||6||5||-||6||5||3||'''12'''||5||-||5||8||7||4||5||6||3||4||'''12'''||1||4||6||37
|-
| style=&quot;background:#f2f2f2;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{CYP}}
| rowspan=&quot;2&quot;| 21
| rowspan=&quot;2&quot;| 96
|43||-||6||-||-||-||-||-||-||-||1||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||-||-||4||-||-||-||-||8||-||-||-||-||1||-||-||-||5||2||-||-||-||-||4||5||-||-||-||-||-||-||7||10
| rowspan=&quot;2&quot;| 21
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
|53||-||6||-||-||-||-||-||-||7||-||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||-||-||3||1||-||-||-||'''12'''||5||-||-||-||6||-||-||-||-||-||-||-||-||1||7||-||3||-||-||-||-||-||2||11
|-
| style=&quot;background:#f2f2f2;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{SRB}}
| rowspan=&quot;2&quot;| 18
| rowspan=&quot;2&quot;| 115
|35||-||-||-||-||-||-||-||8||5||2||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||7||-||-||6||-||-||-||-||-||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||5||-||-||-||-||2||7
| rowspan=&quot;2&quot;| 15
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
|80||-||-||-||4||-||-||-||'''12'''||-||'''12'''||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||4||-||-||'''12'''||-||-||'''12'''||-||-||-||-||-||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||'''12'''||-||-||'''12'''||-||-||8
|-
| style=&quot;background:#f2f2f2;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{LTU}}
| rowspan=&quot;2&quot;| 9
| rowspan=&quot;2&quot;| 200
|104||-||-||7||1||5||10||-||-||1||-||-||3||5||5||6||-||5||1||-||3||-||-||1||-||10||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||-||-||4||-||-||2||2||-||-||8||-||-||2||7||'''12'''||4||22
| rowspan=&quot;2&quot;| 39
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
|96||4||-||1||-||-||-||-||-||-||-||3||-||6||5||-||-||5||-||-||-||4||'''12'''||-||2||8||style=&quot;background:#ddd&quot;| ||-||-||3||2||-||'''12'''||-||-||8||-||-||-||6||-||3||'''12'''||17
|-
| style=&quot;background:#f2f2f2;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{CRO}}
| rowspan=&quot;2&quot;| 23
| rowspan=&quot;2&quot;| 73
|40||-||-||1||6||-||-||-||4||-||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||1||8||-||-||-||-||2||-||-||-||7||-||3||-||-||-||6||-||1||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||1||11
| rowspan=&quot;2&quot;| 16
|- style=&quot;background:#ffebad&quot;
|33||-||-||-||-||-||-||-||10||-||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||5||-||-||6||-||-||-||-||-||4||8||-||-||-||-||-||5
|-
| style=&quot;background:#CC9966;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{RUS}}
| rowspan=&quot;2&quot;| 3
| rowspan=&quot;2&quot;| 491
|130||7||2||-||3||'''12'''||'''12'''||-||5||6||6||'''12'''||-||-||-||-||1||-||-||'''12'''||-||8||-||-||-||7||-||-||4||7||8||-||-||-||style=&quot;background:#ddd&quot;| ||7||1||-||4||6 ||-||-||-||20
| rowspan=&quot;2&quot;| 61
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
| style=&quot;color:green&quot;| '''361''' ||7||'''12'''||5||8||'''12'''||'''12'''||6||6||'''12'''||8||10||10||4||'''12'''||8||6||8||'''12'''||10||10||7||8||10||8||'''12'''||8||8||10||'''12'''||10||3||6||8||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||10||'''12'''||10||8||8||6||'''12'''||7||style=&quot;color:green&quot;| '''41'''
|-
| style=&quot;background:#f2f2f2;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{ESP}}
| rowspan=&quot;2&quot;| 22
| rowspan=&quot;2&quot;| 77
|67||6||3||5||-||1||-||-||-||4||-||-||-||1||-||-||3||-||-||-||5||-||-||4||'''12'''||-||-||-||2||8||-||-||7||5||-||-||-||-||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||1||-||-||-||15
| rowspan=&quot;2&quot;| 20
|- style=&quot;background:#ffebad&quot;
|10||-||-||2||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||1||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||1||2||-||4||5
|-
| style=&quot;background:#f2f2f2;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{LVA}}
| rowspan=&quot;2&quot;| 15
| rowspan=&quot;2&quot;| 132
|69||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||1||-||8||-||-||7||2||-||8||-||1||5||-||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||7||3||-||-||-||-||-||6||3||-||-||7||-||-||3||8||-||14
| rowspan=&quot;2&quot;| 27
|- style=&quot;background:#ffebad&quot;
|63||-||-||-||-||-||5||-||-||-||-||-||-||-||7||2||-||6||-||-||-||-||7||-||-||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||'''12'''||-||-||1||-||-||3||5||1||6||-||-||-||-||-||5||3||13
|-
| style=&quot;background:gold;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{UKR}}
| style=&quot;color:green&quot; rowspan=&quot;2&quot;| '''1'''
| style=&quot;color:green&quot; rowspan=&quot;2&quot;| '''534'''
|211||-||-||2||-||10||7||3||'''12'''||-||-||-||-||'''12'''||7||-||-||'''12'''||7||2||-||-||-||'''12'''||10||'''12'''||8||'''12'''||-||'''12'''||-||3||4||'''12'''||-||'''12'''||'''12'''||'''12'''||-||-||6||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||10||24
| rowspan=&quot;2&quot;| 64
|-style=&quot;background:#ffebad&quot;
|323||6||10||8||10||10||10||2||7||10||10||7||'''12'''||3||8||'''12'''||10||10||6||6||'''12'''||-||4||8||'''12'''||10||10||6||4||10||8||7||4||'''12'''||10||'''12'''||7||7||7||7||4||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||5||40
|-
| style=&quot;background:#f2f2f2;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{MLT}}
| rowspan=&quot;2&quot;| 12
| rowspan=&quot;2&quot;| 153
|137||2||8||-||10||6||5||-||-||7||-||6||6||-||2||5||4||-||-||4||10||4||-||-||5||4||-||-||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||3||'''12'''||-||-||-||8||3||10||-||6||7||-||-||-||23
| rowspan=&quot;2&quot;| 26
|- style=&quot;background:#ffebad&quot;
|16||-||5||6||-||5||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||3
|-
| style=&quot;background:#f2f2f2;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{GEO}}
| rowspan=&quot;2&quot;| 20
| rowspan=&quot;2&quot;| 104
|80||-||10||-||-||-||-||7||-||3||-||-||-||-||-||-||-||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||8||5||-||-||-||-||3||-||10||-||-||-||-||-||-||8||5||6||-||-||-||-||-||3||'''12'''||12
| rowspan=&quot;2&quot;| 18
|- style=&quot;background:#ffebad&quot;
|24||-||8||-||-||1||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||-||-||-||-||-||-||3||2||4||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||6||-||6
|-
| style=&quot;background:#f2f2f2;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{AUT}}
| rowspan=&quot;2&quot;| 13
| rowspan=&quot;2&quot;| 151
|31||-||-||-||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||-||-||5||-||-||-||-||-||-||-||4||8||-||-||-||-||1||-||-||-||-||-||-||-||-||-||8||-||-||-||1||-||-||-||-||4||-||-||7
| rowspan=&quot;2&quot;| 34
|- style=&quot;background:#ffebad&quot;
|120||-||4||3||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||-||-||3||5||4||6||-||4||1||6||6||8||-||7||1||6||2||1||3||-||4||1||-||-||4||-||6||-||4||8||-||-||6||2||5||10||-||-||27
|-
| style=&quot;background:#f2f2f2;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{GBR}}
| rowspan=&quot;2&quot;| 24
| rowspan=&quot;2&quot;| 62
|54||5||-||4||-||-||-||-||-||-||-||-||4||3||3||-||-||-||-||-||-||-||7||-||-||-||-||-||'''12'''||-||-||-||-||-||6||8||2||-||-||-||-||-||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||10
| rowspan=&quot;2&quot;| 13
|- style=&quot;background:#ffebad&quot;
|8||-||-||4||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||3||-||-||-||-||-||1||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||style=&quot;background:#ddd;&quot;| ||3
|-
| style=&quot;background:#f2f2f2;&quot; rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;left&quot;|{{ARM}}
| rowspan=&quot;2&quot;| 7
| rowspan=&quot;2&quot;| 249
|115||-||style=&quot;background:#ddd;&quot;| || ||2|| ||3|| ||2||'''12'''||4||8|| || || || ||2|| || ||10||1|| || ||2|| ||6||4|| ||7||5||10||2|| || ||'''12'''|| ||3||4||'''12'''||4|| || || ||21
| rowspan=&quot;2&quot;| 42
|- style=&quot;background:#ffebad&quot;
|134||2||style=&quot;background:#ddd;&quot;| || || || ||7||7|| ||8|| ||8||8|| || || ||'''12'''||'''12'''||2||8|| || || ||6||1|| || ||7|| ||7|| ||8|| ||2||'''12'''||2||2|| ||6|| || ||7|| ||21
|}

{{Фотарад|ESC2016_-_Ukraine_03.jpg|ESC2016_-_Australia_11.jpg|ESC2016_-_Russia_06.jpg|ш1={{#expr:trunc(2000/1300*240)}}|ш2={{#expr:trunc(2000/1300*240)}}|ш3={{#expr:trunc(2000/1300*240)}}|color=#fee|тэкст=Злева направа: [[Джамала]], пераможца конкурса «Еўрабачанне 2016» ([[Украіна на конкурсе песні Еўрабачанне|Украіна]]); [[Дамі Ім]], якая заняла 2-е месца ([[Аўстралія на конкурсе песні Еўрабачанне|Аўстралія]]); [[Сяргей Лазараў]], які заняў 3-е месца ([[Расія на конкурсе песні Еўрабачанне|Расія]])}}

== Звязаныя падзеі ==

=== Прэмія OGAE ===
[[Файл:ESC2016 - France 12.jpg|міні|Амір Хаддад на сцэне]]
[[OGAE]] ([[Французская мова|фр]]. ''Organisation Generale des Amateurs d’Eurovision;'' [[Англійская мова|англ]]. ''General Organisation of Eurovision Fans'') — штогадовая і традыцыйная прэмія некамерцыйнай арганізацыі, якая праводзіць галасавання сярод сваіх клубаў&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ogaeinternational.com/|title=OGAE International - Eurovision fan clubs around the world|author=Administrator|publisher=www.ogaeinternational.com|accessdate=2016-05-06|archiveurl=https://www.webcitation.org/6HPAWUlpj?url=http://www.ogaeinternational.com/|archivedate=2013-06-15}}&lt;/ref&gt;. Галасаванне пачалося 29 красавіка і скончылася 2 мая.

Ніжэй прадстаўлены ТОП-5 краін&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ogaeinternational.com/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=88&amp;Itemid=72|title=Poll Results 2016|author=Administrator|publisher=www.ogaeinternational.com|accessdate=2016-05-06}}&lt;/ref&gt;:
{| class=&quot;sortable wikitable&quot;
|- style=&quot;background:#ccc;&quot;
! Краіна
! Песня
! Артыст
! Кампазітар(ы)
! Вынік
|- style=&quot;background:gold;&quot;
| {{ESC|Францыя}}
| «[[J’ai cherché]]»
| [[Амір Хаддад]]
| [[Амір Хаддад]], Johan Errami, Nazim Khaled
| 425
|- style=&quot;background:silver;&quot;
| {{ESC|Расія}}
| «[[You Are the Only One]]»
| [[Сяргей Лазараў]]
| [[Дзімітрыс Кантопулос]], [[Філип Кіркораў]]
| 392
|- style=&quot;background:#c96;&quot;
| {{ESC|Аўстралія}}
| «[[Sound of Silence]]»
| [[Дамі Ім]]
| Anthony Egizii, David Musumeci
| 280
|-
| {{ESC|Балгарыя}}
| «[[If Love Was a Crime]]»
| [[Полі Генава]]
| Borislav Milanov, Sebastian Arman, Joachim Bo Persson
| 175
|-
| {{ESC|Італія}}
| «[[Nessun grado di separazione]]»
| [[Франчэска Мікьелін]]
| [[Франчэска Мікьелін]], Фэдэрыка Аббатэ, Кеопэ
| 170
|-
|}

=== Прэмія Марсэля Безансона ===
[[Прэмія Марсэля Безансона]] была створана падчас [[Конкурс песні Еўрабачанне 2002|Еўрабачання 2002]] у [[Талін]]е ([[Эстонія]]) шведскім прадзюсарам і прадстаўніком [[Швецыя на конкурсе песні Еўрабачанне|Швецыі]] на [[Конкурс песні Еўрабачанне 1992|Еўрабачанні 1992]] [[Крыстэн Б'ёркман|Крыстэнам Б'ёркманам]] і ўдзельнікам гурта «[[Herreys]]», які перамог на Еўрабачанні ў [[Конкурс песні Еўрабачанне 1984|1984]] годзе, у гонар стваральніка конкурсу Еўрабачанне [[Марсэль Безансон|Марсэля Безансона]]. Прэмія даецца ў трох катэгорыях: прэмія прэсы, прэмія кампазітараў і прэмія ўдзельнікаў. Вынікі конкурсаў 2016 года прыведзены ў табліцы:

{| class=&quot;sortable wikitable&quot;
|- style=&quot;background:#ccc;&quot;
! Катэгорыя
! Краіна
! Песня
! Артыст
! Кампазітар(ы)
|-
| Прэмія ўдзельнікаў
| {{ESC|Украіна}}
| «[[1944 (песня)|1944]]»
| [[Джамала]]
| [[Джамала]]
|-
| Прэмія кампазітараў
| {{ESC|Аўстралія}}
| «Sound of Silence»
| [[Дамі Ім]]
| Anthony Egizii, David Musumeci
|-
| Прэмія прэсы
|{{ESC|Расія}}
|«[[You Are the Only One]]»
|[[Сяргей Лазараў]]
|[[Філіп Кіркораў]], [[Дзімітрыс Кантопулос]]
|-
|}

=== Прэмія Барбары Дэкс ===
[[Файл:ESC2016 - Croatia 23 (zoom).jpg|міні|Ніна Краліч у сваім адзенні]]
Барбара Дэкс — прадстаўніца Бельгіі на [[Конкурс песні Еўрабачанне 1993|конкурсе песні Еўрабачанне 1993]]. Нягледзячы на выдатнае выкананне, было адзначана, што сукенка і макіяж моцна сапсавалі агульны выгляд, і спявачка заняла апошняе месца, атрымаўшы ўсяго 3 балы&lt;ref name=barbaradex&gt;[http://www.eurovision.tv/page/history/by-year/contest?event=235 Eurovision Song Contest 1993 | Year page | Eurovision Song Contest — Baku 2012]&lt;/ref&gt;.

У 1997 годзе зацверджана аднайменная прэмія, якая ўручаецца штогод ўдзельніку Еўрабачання, які мае самы недарэчны вобраз. Вызначэнне пераможца штогод праводзіцца сайтам EurovisionHouse.nl. Прагаласаваць за аднаго з канкурсантаў можа любы ахвотнік&lt;ref name=barbaradex /&gt;.

У гэтым годзе прэмія адзначыла свой дваццацігадовы ювілей. ТОП-5 удзельніказ паказаны ў табліцы ніжэй&lt;ref name=&quot;Nina Kraljić&quot;&gt;[http://www.eurovision.tv/page/news?id=nina_kraljic_wins_the_barbara_dex_award_2016 Nina Kraljić wins the Barbara Dex Award 2016]&lt;/ref&gt;:
{| class=&quot;sortable wikitable&quot;
|- style=&quot;background:#ccc;&quot;
! Краіна
! Артыст
! Вынік
|- style=&quot;background:gold;&quot;
| {{ESC|Харватыя}}
| [[Ніна Краліч]]
| 770
|- style=&quot;background:silver;&quot;
| {{ESC|Германія}}
| [[Джэймі-Лі]]
| 335
|- style=&quot;background:#c96;&quot;
| {{ESC|Швейцарыя}}
| [[Rykka]]
| 201
|-
| {{ESC|Балгарыя}}
| [[Полі Генава]]
| 140
|-
| {{ESC|Боснія і Герцагавіна}}
| [[Дзін]], [[Далал Мідхат-Талакіч]], [[Ана Руцнэр]] і [[Джала (спявак)|Джала]]
| 127
|-
|}

== Інцыдэнты ==

=== Спроба пераглядзець вынікі галасавання ===
Вынікі галасавання і тэлегладачоў былі вельмі розныя, гэта прывяло да таго, што з'явілася некалькі петыцыяў з патрабаваннямі пераглядзець вынікі і змяніць правілы галасавання. [[Еўрапейскі вяшчальны саюз]] разглядзеў адну з петыцый, якая з'явілася на сайце Change.org, але [[17 мая]] [[2016 год]]а афіцыйна заявіў, што не мае права адмяніць рэзультаты галасавання.&lt;ref&gt;[http://ria.ru/culture/20160517/1435244758.html Европейский вещательный союз решил оставить Украину победителем Евровидения]{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

=== Забарона на сцягі ===
[[29 красавіка]] [[2016 год]]а [[Рэспубліка Косава|Косава]] ды [[Іспанія]] выступілі са змяненнем правілаў аб выкарыстанні сцягоў спрэчных тэрыторый&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://eurovoix.com/2016/04/29/esc16-kosovo-spain-challenge-flag-rules/|title=ESC'16: Kosovo and Spain Challenge Flag Rules|date=2016-04-29|publisher=Eurovoix|accessdate=2016-04-29}}&lt;/ref&gt;. Былі забаронены сцягі [[Дзяржава Палестына|Палестыны]], [[Ісламская дзяржава|тэрарыстычнай арганізацыі «Ісламская дзяржава»]], сцяг [[Крымскія татары|крымскіх татар]] і сцяг [[Аўтаномная Рэспубліка Крым|Крыма]], сцяг [[Паўночны Кіпр|Турэцкай Рэспублікі Паўночнага Кіпра]], сцяг [[Прыднястроўе|Прыднястроўяскай Малдаўскай Рэспублікі]], сцяг [[Данецкая Народная Рэспубліка|ДНР]], сцяг [[Луганская Народная Рэспубліка|ЛНР]], сцяг [[Краіна Баскаў|Краіны Баскаў]] ды сцяг [[Нагорна-Карабахская Рэспубліка|Нагорнага Карабаха]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://lenta.ru/news/2016/04/29/eurovision/|title=На «Евровидение» запретили проносить крымские и донецкие флаги|publisher=lenta.ru|accessdate=2016-04-29}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;НИ&quot;&gt;{{Cite web|url=http://newsru.co.il/rest/29apr2016/flages8018.html|title=На &quot;Евровидении&quot; запрещены флаги ИГ, Палестины и ДНР|publisher=Новости Израиля|accessdate=2016-04-30}}&lt;/ref&gt;.

Былі дазволены сцягі 42-х краін-удзельнікаў конкурса 2016 года, краін, якія надаўна бралі ўдзел у конкурсе, такіх як [[Турцыя]], [[Партугалія]] и [[Румынія]], а таксама сцяг [[Еўрапейскі саюз|Еўрасаюза]], [[вясёлкавы сцяг]] ды сцягі краін, якія ўваходзяць у [[Арганізацыя Аб’яднаных Нацый|ААН]]&lt;ref name=&quot;НИ&quot; /&gt;.

Негледзячы на гэта, 10 мая пад час другога паўфіналу Івета Мукучан, прадстаўніца Арменіі на конкурсе, разгарнула сцяг [[Нагорна-Карабахская Рэспубліка|Нагорнага Карабаха]]. У сувязі з гэтым арганізатары конкурсу рашуча асудзілі паводзіны Мукучан&lt;ref&gt;[http://newsarmenia.am/news/culture/flag-karabakha-v-rukakh-ivety-mukuchyan-na-evrovidenii-mozhet-dorogo-oboytis-armenii/ Флаг Карабаха в руках Иветы Мукучян на Евровидении может дорого обойтись Армении&lt;!-- Заголовок добавлен ботом --&gt;]&lt;/ref&gt; і прыгразілі Арменіі санкцыямі, назваўшы інцыдэнт «сур'ёзным парушэннем&quot; забароны на палітычныя паведамленні. У выпадку паўторнага парушэння забароны будзе ўзнята пытанне аб вызначэнні санкцый і аб дыскваліфікацыі краіны з конкурсу&lt;ref&gt;[http://ria.ru/culture/20160511/1431429700.html Организаторы «Евровидения» грозят Армении санкциями] // [[РИА Новости]]: МИА «Россия сегодня», 11 мая 2016.&lt;/ref&gt;.

=== Палітызацыя ===
У дачыненні да спявачкі Джамалы паступалі выказванні пра палітызаванасць яе песні «1944», аднак [[Еўрапейскі вяшчальны саюз|ЕВС]] неаднаразова абвяргаў падобныя заявы. Пасля перамогі на конкурсе спявачка заявіла, што лічыць няправільным казаць аб наяўнасці палітыкі ў яе песні, не гледзячы на тое што да конкурсу неаднаразова сама заяўляла аб наяўнасці такога кантэксту ў сваёй песні&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://ria.ru/culture/20160515/1433640338.html|title=Джамала считает неуместным говорить о наличии политики в ее песне|date=2016-05-14|publisher=РИА Новости}}&lt;/ref&gt;.

== Цікавыя факты ==

=== Арганізацыя ды інтэрвал-акты ===
* пад час правядзення конкурсу «[[Глобен-Арэна]]» прасела на 3,5 сантыметра.
* У фінале конкурсу ў інтэрвал-акце быў паказаны відэаролік «42 гады шведскай музыкі ў чатырох хвілінах».
* У фінале конкурсу выступіў вядомы амерыканскі спявак [[Джасцін Тымберлейк]] з дзвюма песнямі. Удзел быў прымеркаваны да першага паказу Еўрабачання ў ЗША.
* Таксама ў фінале на сцэну выйшла пераможца «[[Дзіцячы конкурс песні Еўрабачанне 2015|Дзіцячага Еўрабачання 2015]]» [[Дэстыні Чукуньерэ]].

=== Вынікі конкурсу ===
* Упершыню не трапілі ў фінал [[Грэцыя на конкурсе песні Еўрабачанне|Грэцыя]] і [[Боснія і Герцагавіна на конкурсе песні Еўрабачанне|Боснія і Герцагавіна]]; адначасова [[Чэхія на конкурсе песні Еўрабачанне|Чэхія]] ўпершыню прайшла ў фінал.
* [[Швейцарыя на конкурсе персні Еўрабачанне|Швейцарыя]] другі год запар заняла апошняе месца ў паўфінале, а Германія другі год запар заняла апошняе месца ў фінале.
* У другім паўфінале Балгарыя заняла 5 месца, а ў фінале - 4, абыйшоўшы Бельгію і Літву, якія занялі ў другім паўфінале адпаведна 3 і 4 месцы.
* [[Эстонія на конкурсе песні Еўрабачанне|Эстонія]] з'яўляецца адзінай [[Прыбалтыка|прыбалтыйскай]] краінай, якая не прайшла ў фінал. З краін [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССР]] у фінал таксама не прайшлі [[Беларусь на конкурсе песні Еўрабачанне|Беларусь]] и [[Малдова на конкурсе песні Еўрабачанне|Малдова]]. Прадстаўнік Эстоніі ў паўфінале заняў апошняе месца, што стала горшым вынікам гэтай краіны за ўсю гісторыю ўдзелу.
* Па выніках галасавання журы найбольшую колькасць балаў набрала [[Аўстралія на конкурсе песні Еўрабачанне|Аўстралія]], па выніках галасавання гледачоў — [[Расія на конкурсе песні Еўрабачанне|Расія]]. У суме найбольшую колькасць балаў атрымала, і ў выніку перамагла [[Украіна на конкурсе песні Еўрабачанне|Украіна]].

== Міжнароднае галасаванне і тэлетрансляцыя ==

=== Абвеснікі ===
Абвеснікі агучвалі толькі адзнакі 12 балаў (астатнія балы паказваліся на экране) у наступным парадку:&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.svt.se/melodifestivalen/de-presenterar-jurygruppernas-roster-i-eurovision-song-contest-2016|title=De presenterar jurygruppernas röster 2016|publisher=svt.se|accessdate=2016-05-14}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://eurovoix.com/2016/05/14/esc16-42-spokespersons-revealed-tonight/|title=ESC'16: 42 Spokespersons Revealed For Tonight|date=2016-05-14|publisher=Eurovoix|accessdate=2016-05-14}}&lt;/ref&gt;.
{{Div col|cols=2}}
# {{ESC|Аўстрыя}} — Катарына Беловіч ([[Нямецкая мова|ням.]] ''Katharina Bellowitsch'')&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ots.at/presseaussendung/OTS_20160408_OTS0148/startnummer-12-fuer-oesterreich-im-ersten-esc-semifinale-am-10-mai|title=Startnummer 12 für Österreich im ersten ESC-Semifinale am 10. Mai|publisher=ots.at|accessdate=2016-04-29}}&lt;/ref&gt;
# {{ESC|Ісландыя}} — Уннстэйдн Мануэль Стефаунсан ([[Ісландская мова|ісл.]] ''Unnsteinn Manuel Stefánsson''
# {{ESC|Азербайджан}} — Турал Асадаў ([[Азербайджанская мова|азерб.]] ''Tural Əsədov'')
# {{ESC|Сан-Марына}} — Ірол МС ([[Італьянская мова|італ.]] ''Irol MC'')&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://eurovoix.com/2016/04/02/san-marino-irol-mc-announced-eurovision-2016-spokesperson/|title=San Marino: Irol MC Announced as Eurovision 2016 Spokesperson|author=Anthony Granger • 5 days ago|publisher=Eurovoix|accessdate=2016-04-07}}&lt;/ref&gt;
# {{ESC|Чэхія}} — Даніэла Пісаржовіцава ([[Чэшская мова|чэшск.]] ''Daniela Písařovicová'')
# {{ESC|Ірландыя}} — Шынейд Кенэдзі ([[Ірландская мова|ірл.]] ''Sinéad Kennedy'')
# {{ESC|Грузія}} — Ніна Сублаці ([[Грузінская мова|груз.]] ''ნინა სუბლატი'')&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://eurovoix.com/2016/04/26/georgia-nina-sublatti-announcing-jury-points/|title=Georgia: Nina Sublatti is Announcing the Jury Points|author=Anthony Granger • 5 days ago|date=2016-04-25|publisher=Eurovoix|accessdate=2016-05-01}}&lt;/ref&gt;
#: &lt;small&gt;(Прадстаўніца Грузіі на конкурсе «[[Конкурс песні Еўрабачанне 2015|Еўрабачанне 2015]]»)&lt;/small&gt;
# {{ESC|Боснія і Герцагавіна}} — Івана Црногорац ([[Баснійская мова|бас.]] ''Ivana Crnogorac'')
# {{ESC|Мальта}} — Бэн Каміль ([[Англійская мова|англ.]] ''Ben Camille'')&lt;ref name=&quot;:9&quot;&gt;{{Cite web|url=http://eurovoix.com/2016/05/09/esc16-malta-poland-announce-spokespersons/|title=ESC'16: Malta &amp; Poland Announce Their Spokespersons|date=2016-05-09|publisher=Eurovoix|accessdate=2016-05-09}}&lt;/ref&gt;
# {{ESC|Іспанія}} — Хота Абрыль ([[Іспанская мова|ісп.]] ''Jota Abril'')&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.rtve.es/television/20160429/xuso-jones-salvador-beltran-electric-nana-maverick-coral-segovia-jurado-profesional-tve-para-eurovision/1347440.shtml|title=Xuso Jones, Salvador Beltrán, Electric Nana, Maverick y Coral Segovia, jurado profesional de TVE para Eurovisión - RTVE.es|date=2016-04-29|publisher=RTVE.es|lang=es-ES|accessdate=2016-05-01}}&lt;/ref&gt;
# {{ESC|Фінляндыя}} — Юсі-Пекка Рантанэн ([[Фінская мова|фін.]] ''Jussi-Pekka Rantanen'')&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{Cite web|url=http://yle.fi/aihe/artikkeli/2016/04/29/viisukommentaattori-mikko-silvennoinen|title=Viisukommentaattori on Mikko Silvennoinen|publisher=yle.fi|accessdate=2016-05-01}}&lt;/ref&gt;
# {{ESC|Швейцарыя}} — Sebalter ([[Італьянская мова|італ.]] ''Sebalter'')&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://sebalteritalia.weebly.com/ultime-notizie/esc-2016-sebalter-annuncera-i-12-punti-della-giuria-svizzera|title=ESC 2016: Sebalter annuncerà i 12 punti della giuria svizzera|publisher=Sebalter - Italia|accessdate=2016-04-20}}&lt;/ref&gt;
#: &lt;small&gt;(Прадстаўнік Швейцарыі на конкурсе «[[Конкурс песні Еўрабачанне 2014|Еўрабачанне 2014]]»)&lt;/small&gt;
# {{ESC|Данія}} — Ула Эссендроп ([[Дацкая мова|дац.]] ''Ulla Essendrop'')&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://eurovoix.com/2016/05/06/denmark-ulla-essendrop-announce-danish-points/|title=Denmark: Ulla Essendrop To Announce The Danish Points|author=Anthony Granger • 1 min ago|date=2016-05-06|publisher=Eurovoix|accessdate=2016-05-07}}&lt;/ref&gt;
# {{ESC|Францыя}} — Элод Госсюэн ([[Французская мова|фран.]] ''Élodie Gossuin'')&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.jeanmarcmorandini.com/article-352932-eurovision-2016-elodie-gossuin-devoilera-les-points-de-la-france.html|title=Eurovision 2016: Elodie Gossuin dévoilera les points de la France|publisher=www.jeanmarcmorandini.com|accessdate=2016-05-01}}&lt;/ref&gt;
# {{ESC|Малдова}} — Алівія Фуртунэ ([[Румынская мова|румын.]] ''Olivia Furtună'')
# {{ESC|Арменія}} — Арман Маргаран ([[Армянская мова|арм.]] ''Արման Մարգարյանը'')
# {{ESC|Кіпр}} — Лукас Хамацас ([[Грэчаская мова|грэч.]] ''Λουκάς Χάματσος'')
# {{ESC|Балгарыя}} — Анна Ангелава ([[Балгарская мова|балг.]] ''Анна Ангелова'')
# {{ESC|Нідэрланды}} — Трэйнтье Остэрхёйс ([[Нідэрландская мова|нід.]] ''Trijntje Oosterhuis'')&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://eurovoix.com/2016/05/04/netherlands-trijntje-oosterhuis-dutch-spokesperson/|title=The Netherlands: Trijntje Oosterhuis is the Dutch Spokesperson|author=Anthony Granger • 1 min ago|date=2016-05-04|publisher=Eurovoix|accessdate=2016-05-04}}&lt;/ref&gt;
#: &lt;small&gt;(Прадстаўніца Нідэрландаў на конкурсе «[[Конкурс песні Еўрабачанне 2015|Еўрабачанне 2015]]»)&lt;/small&gt;
# {{ESC|Латвія}} — Томс Грэвіньш ([[Латышская мова|лат.]] ''Toms Grēviņš'')&lt;ref name=&quot;:11&quot; /&gt;
# {{ESC|Ізраіль}} — Офер Нахшон ([[іўрыт]]. עופר נחשון)&lt;ref name=&quot;:6&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.iba.org.il/spokesman/spokesman.aspx?entity=1157916&amp;type=1|title=Spokesman|accessdate=2016-05-06}}&lt;/ref&gt;
# {{ESC|Беларусь}} — [[Юзары]] ([[Англійская мова|англ.]] ''Uzari'')
#: &lt;small&gt;(Прадстаўнік Беларусі на конкурсе «[[Конкурс песні Еўрабачанне 2015|Еўрабачанне 2015]]»)&lt;/small&gt;
# {{ESC|Германія}} — Барбара Шёнэбергер ([[Нямецкая мова|ням.]] ''Barbara Schöneberger'')&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;
# {{ESC|Расія}} — [[Нюша]] ([[Англійская мова|англ.]] ''Nyusha'')
# {{ESC|Нарвегія}} — Элізабэт Андрэасэн ([[Нарвежская мова|нарв.]] ''Elisabeth Andreassen'')
#: &lt;small&gt;(Прадстаўніца Нарвегіі на конкурсе «[[Конкурс песні Еўрабачанне 1985|Еўрабачанне 1985]]», «[[Конкурс песні Еўрабачанне 1994|Еўрабачанне 1994]]» і «[[Конкурс песні Еўрабачанне 1996|Еўрабачанне 1996]]»; пераможца «[[Конкурс песні Еўрабачанне 1985|Еўрабачанне 1985]]»; прадстаўніца Швецыі на конкурсе «[[Конкурс песні Еўрабачанне 1982|Еўрабачанне 1982]]»)&lt;/small&gt;
# {{ESC|Аўстралія}} — Лі Лін Чын ([[Англійская мова|англ.]] ''Lee Lin Chin'')&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.sbs.com.au/programs/eurovision/article/2016/04/29/australias-eurovision-2016-jury-and-spokesperson-revealed|title=Australia’s Eurovision 2016 jury and spokesperson is revealed! {{!}} SBS Eurovision|publisher=Programs|accessdate=2016-05-01}}&lt;/ref&gt;
# {{ESC|Бельгія}} — Умеш Вангавэр ([[Нідэрландская мова|нід.]] ''Umesh Vangaver'')&lt;ref name=&quot;:11&quot;&gt;{{Cite web|url=http://eurovoix.com/2016/05/11/esc16-three-countries-reveal-eurovision-spokesperson/|title=ESC'16: Three Countries Reveal Their Eurovision Spokesperson|date=2016-05-11|publisher=Eurovoix|accessdate=2016-05-12}}&lt;/ref&gt;
# {{ESC|Вялікабрытанія}} — Рычард Осман ([[Англійская мова|англ]] ''Richard Osman'')&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://eurovoix.com/2016/05/11/united-kingdom-richard-osman-announced-spokesperson/|title=United Kingdom: Richard Osman Announced As Spokesperson|author=Anthony Granger • 1 min ago|date=2016-05-11|publisher=Eurovoix|accessdate=2016-05-11}}&lt;/ref&gt;
# {{ESC|Харватыя}} — Нявена Рэндэлі ([[Харвацкая мова|харв.]] ''Nevena Rendeli'')&lt;ref name=&quot;autogenerated6&quot;&gt;{{Cite web|url=http://eurosong.hr/predstavljena-hrvatska-delegacija-stockholm/|title=Predstavljena hrvatska delegacija za Stockholm - Eurosong.hr|publisher=Eurosong.hr|lang=hr-HR|accessdate=2016-04-26}}&lt;/ref&gt;
# {{ESC|Грэцыя}} — Канстантынас Хрыстафору ([[Грэчаская мова|грэч]]. ''Κωνσταντίνος Χριστοφόρου'')&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.star.gr/Pages/Lifestyle.aspx?art=323840&amp;artTitle=deite_poios_tragoudistis_tha_pei_ti_vathmologia_tis_elladas_stin_eurovision|title=ΔΕΙΤΕ ποιος τραγουδιστής θα πει τη βαθμολογία της Ελλάδας στην Eurovision|date=2016-05-10|publisher=star.gr|accessdate=2016-05-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160511031857/http://www.star.gr/Pages/Lifestyle.aspx?art=323840&amp;artTitle=deite_poios_tragoudistis_tha_pei_ti_vathmologia_tis_elladas_stin_eurovision|archivedate=11 мая 2016|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
#: &lt;small&gt;(Прадстаўнік Кіпра ка конкурсе «[[Конкурс песні Еўрабачанне 1996|Еўрабачанне 1996]]», «[[Конкурс песні Еўрабачанне 2002|Еўрабачанне 2002]]» і «[[Конкурс песні Еўрабачанне 2005|Еўрабачанне 2005]]»&lt;/small&gt;
# {{ESC|Літва}} — Угнэ Галадаускайте ([[Літоўская мова|літ.]] ''Ugnė Galadauskaitė'')&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.lrt.lt/projektai/eurovizija/naujienos/31/135606/u_galadauskaite_bijojau_kad_nepavyks_dziugiai_paskelbti_balu_skirtu_nepatikusioms_dainoms#skip|title=U. Galadauskaitė: bijojau, kad nepavyks džiugiai paskelbti balų, skirtų nepatikusioms dainoms - LRT|publisher=Lietuvos Radijas ir Televizija|accessdate=2016-05-06}}&lt;/ref&gt;
# {{ESC|Сербія}} — Драгана Касьерына ([[Сербская мова|серб.]] ''Драгана Косјерина'')
# {{ESC|Македонія}} — Дыяна Гогава ([[Македонская мова|макед.]] ''Дијана Гогова'')
# {{ESC|Албанія}} — Андры Джаху ([[Албанская мова|алб.]] ''Andri Xhahu'')&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|url=http://eurovoix.com/2016/04/24/albania-andri-xhahu-eurovision-2016-spokesperson/|title=Albania: Andri Xhahu is Eurovision 2016 Spokesperson|author=Anthony Granger • 1 min ago|publisher=Eurovoix|accessdate=2016-04-25}}&lt;/ref&gt;
# {{ESC|Эстонія}} — Даніэль Леві Вііналас ([[Эстонская мова|эст.]] ''Daniel Levi Viinalass'')&lt;ref name=&quot;:5&quot;&gt;{{Cite web|url=http://etv.err.ee/v/meelelahutus/eurovisioon/saated/e011b3c3-31f1-4dec-b07f-07c06fcfa40e/eurovisiooni-lauluvoistlus-2016-finaal|title=Eurovisiooni lauluvõistlus 2016: Finaal|publisher=ETV|accessdate=2016-05-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160506065816/http://etv.err.ee/v/meelelahutus/eurovisioon/saated/e011b3c3-31f1-4dec-b07f-07c06fcfa40e/eurovisiooni-lauluvoistlus-2016-finaal|archivedate=6 мая 2016|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
# {{ESC|Украіна}} — [[Андрэй Міхайлавіч Данілка|Андрэй Данілка (Верка Сярдзючка)]] ([[Украінская мова|укр]]. ''Андрiй Данилко'')
#: &lt;small&gt;(Прадстаўнік Украіны на конкурсе «[[Конкурс песні Еўрабачанне 2007|Еўрабачанне 2007]]»)&lt;/small&gt;
# {{ESC|Італія}} — Клаўдыя Андрэцці ([[Італьянская мова|італ.]] ''Claudia Andreatti'')&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.eurofestivalnews.com/2016/04/29/eurovision-2016-claudia-andreatti-spokesperson-annuncera-i-voti-dellitalia-in-finale/|title=Eurovision 2016: Claudia Andreatti spokesperson, annuncerà i voti dell'Italia in finale|author=eurofestival|date=2016-04-29|publisher=Eurofestival NEWS|accessdate=2016-05-01}}&lt;/ref&gt;
# {{ESC|Польшча}} — Анна Попек ([[Польская мова|польск.]] ''Anna Popek'')&lt;ref name=&quot;:9&quot; /&gt;
# {{ESC|Славенія}} — Марьетка Вовк ([[Славенская мова|славен.]] ''Marjetka Vovk'')
#: &lt;small&gt;(Прадстаўніца Славеніі на конкурсе «[[Конкурс песні Еўрабачанне 2015|Еўрабачанне 2015]]»)&lt;/small&gt;
# {{ESC|Венгрыя}} — Чылла Татар ([[Венгерская мова|венг.]] ''Csilla Tatár'')
# {{ESC|Чарнагорыя}} — Даніэл Алібабіч ([[Чарнагорская мова|чарн.]] ''Danijel Alibabić '')
#: &lt;small&gt;(Прадстаўнік Сербіі і Чарнагорыі на конкурсе «[[Конкурс песні Еўрабачанне 2005|Еўрабачанне 2005]]»)&lt;/small&gt;
# {{ESC|Швецыя}} — Джына Дзіраві ([[Шведская мова|швед.]] ''Gina Dirawi'')&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://eurovoix.com/2016/04/20/sweden-gina-dirawi-announce-swedish-vote/|title=Sweden: Gina Dirawi To Announce The Swedish Vote|author=Anthony Granger • 4 hours ago|publisher=Eurovoix|accessdate=2016-04-20}}&lt;/ref&gt;
#: &lt;small&gt;(Вядучая «Мелодыфестывалена 2016»)&lt;/small&gt;
{{Div col end}}

=== Каментатары ===

==== Краіны-удзельнікі ====
{{Div col|cols=2}}
* {{ESC|Аўстралія}} — Джулія Земіра ([[Англійская мова|англ.]] ''Julia Zemiro'') і Сэм Пэнг ([[Англійская мова|англ.]] ''Sam Pang'') (SBS, усе шоу)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.9news.com.au/entertainment/2015/11/17/14/35/australia-to-compete-in-eurovision-song-contest-for-the-second-year-in-a-row|title=Australia to compete in Eurovision Song Contest for the second year in a row|publisher=news|accessdate=2016-04-15}}&lt;/ref&gt;
* {{ESC|Аўстрыя}} — Эндзі Нол ([[Англійская мова|англ.]] ''Andi Knoll'') (ORF eins, усе шоу)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.tvinfo.de/fernsehprogramm/347011901|title=Eurovision Song Contest 2016 - Semifinale 1 - Vorstellung der Songs Teil 1 - Unterhaltung / Musikshow|publisher=www.tvinfo.de|accessdate=2016-04-19}}&lt;/ref&gt;
* {{ESC|Азербайджан}} — Азэр Сулейманлы ([[Азербайджанская мова|азер.]] ''Azər Süleymanlı'') (ITV, усе шоу)&lt;ref&gt;[http://www.primetime.az/news,4949,92dccb8c/page,1/lang,az/ Azərbaycan dilində &quot;Eurovision&quot;u o, şərh edəcək] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20160910132429/http://www.primetime.az/news,4949,92dccb8c/page,1/lang,az/ |date=10 верасня 2016 }} // Primetime.az, 9 мая 2016.&lt;/ref&gt;
* {{ESC|Албанія}} — Эндры Джаху ([[Албанская мова|албан.]] ''Andri Xhahu'') (TVSH, RTSH HD, RTSH muzikë и Radio Tirana, усе шоу)&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.imalbania.com/andri-xhahu-konfirmohet-si-komentues-dhe-prezantues-i-pikeve-te-shqiperise-ne-eurovision-2016/|title=Andri Xhahu konfirmohet si komentues dhe prezantues i pikëve të Shqipërisë në Eurovision 2016|author=Niko Lako|publisher=IMA - InfoMedia Albania|lang=sq-AL|accessdate=2016-04-25}}&lt;/ref&gt;
* {{ESC|Арменія}} — Авет Барсегян ([[Армянская мова|арм.]] ''Ավետ Բարսեղյան'') (Арменія 1 і Грамадскае радыё Арменіі, усе шоу)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.facebook.com/PublicTVArmenia/photos/a.285856124855194.64797.273072886133518/1004237053017094/?type=3|title=Հետևեք #եվրատեսիլ 2016-ի ընթացքին Առաջին... - Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն {{!}} Facebook|publisher=www.facebook.com|accessdate=2016-05-11}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.eurovision.am/hy/eurovision/news/2016/05/13/Իվետա-Մուկուչյանը-Եվրատեսիլի-եզրափակչում-ելույթ-կունենա-26-րդ-համարի-ներքո/507|title=Իվետա Մուկուչյանը «Եվրատեսիլ»-ի եզրափակչում ելույթ կունենա 26-րդ համարի ներքո|author=Helix Consulting LLC|publisher=www.eurovision.am|accessdate=2016-05-13}}&lt;/ref&gt;
* {{ESC|Беларусь}} — Яўген Перлін ([[Беларусь 1|Беларусь-1]] и [[Беларусь 24|Беларусь-24]], усе шоу)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.tvr.by/company/novosti-kompanii/ivan-vystupit-na-evrovidenii-vo-vtorom-polufinale-pod-5-m-nomerom/|title=IVAN выступит на &quot;Евровидении&quot; во втором полуфинале под 5-м номером|publisher=www.tvr.by|accessdate=2016-04-27|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160505211018/http://www.tvr.by/company/novosti-kompanii/ivan-vystupit-na-evrovidenii-vo-vtorom-polufinale-pod-5-m-nomerom/|archivedate=5 мая 2016|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://sputnik.by/culture/20160425/1022031474.html|title=БТ: выступление Иванова никак не дискредитирует Беларусь|author=Sputnik|publisher=sputnik.by|accessdate=2016-04-27}}&lt;/ref&gt;
* {{ESC|Бельгія}} — ''Нідэрландская'': Пэтэр Ван дэ Вейре ([[Нідэрландская мова|нідэр]]. ''Peter Van de Veire'') (één, усе шоу)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.vrt.be/nieuws/2016/04/eurovisiesongfestival-tegen-wie-neemt-laura-het-op|title=Eurovisiesongfestival: tegen wie neemt Laura het op? {{!}} VRT|publisher=www.vrt.be|accessdate=2016-04-29}}&lt;/ref&gt;; ''Французская'': Жан-Луі Лаэ ([[Французская мова|фран.]] ''Jean-Louis Lahaye'') і Морын Луйс ([[Французская мова|фран.]] ''Maureen Louys'') (La Une, усе шоу)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.rtbf.be/tv/guide-tv/detail_eurovision-de-la-chanson?uid=1169954645668&amp;idschedule=56ec1df00f7134282827872b9be237ba|title=Eurovision de la chanson, le mardi 10 mai à 22:00 sur laune|publisher=RTBF TV|accessdate=2016-04-29}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.rtbf.be/tv/laune/guide-tv/detail_eurovision-de-la-chanson?uid=1169954933668&amp;idschedule=93afac2c9263a7a2542da76979c21927|title=Eurovision de la chanson, le jeudi 12 mai à 21:00 sur laune|publisher=RTBF TV|accessdate=2016-04-29}}&lt;/ref&gt;
* {{ESC|Балгарыя}} — Елена Розберг ([[Балгарская мова|балг.]] ''Елена Розберг'') і Георгій Кушваліеў ([[Балгарская мова|балг.]] ''Георги Кушвалиев'') (БНТ 1 і БНТ HD, усе шоу)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.facebook.com/eurovision.bnt.bg/photos/a.437789509587765.103160.426060767427306/1173776782655697/?type=3&amp;theater|title=BNT Eurovision Bulgaria|publisher=www.facebook.com|accessdate=2016-05-11}}&lt;/ref&gt;
* {{ESC|Боснія і Герцагавіна}} — Дзяян Кукрыч ([[Баснійская мова|бас]]. ''Dejan Kukrić'') (BHT 1, BHT HD і BH Radio 1, усе шоу)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.facebook.com/bheurosong/photos/a.497696235897.312380.406760675897/10154810978190898|title=BH EUROSONG - Danas je važan dan za učesnike prvog... {{!}} Facebook|publisher=www.facebook.com|accessdate=2016-05-11}}&lt;/ref&gt;
* {{ESC|Вялікабрытанія}} — Грэм Нортан ([[Англійская мова|англ.]] ''Graham Norton'') ([[BBC One]], фінал); Скотт Мілз ([[Англійская мова|англ.]] ''Scott Mills'') і Мэл Гідройк ([[Англійская мова|англ.]] ''Mel Giedroyc'') (BBC Four, паўфіналы)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.bbc.co.uk/blogs/eurovision/entries/118b972a-f22b-4c62-bead-ecbe07294a4f|title=This year YOU DECIDE our UK Eurovision 2016 act!|publisher=Eurovision|accessdate=2016-04-15}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.whatsontv.co.uk/eurovision/news/eurovision-song-contest-joe-and-jake-take-uk-spot-in-sweden|title=Eurovision Song Contest: Joe and Jake take UK spot in Sweden -  Eurovision - What’s on TV|publisher=What’s on TV|accessdate=2016-04-15}}&lt;/ref&gt;; Кен Брус ([[Англійская мова|англ.]] ''Ken Bruce'') (BBC Radio 2, фінал)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.bbc.co.uk/mediacentre/mediapacks/eurovision2016/ken|title=BBC - Radio 2 info and Q&amp;A with Ken Bruce - Media Centre|publisher=www.bbc.co.uk|accessdate=2016-05-03}}&lt;/ref&gt;
* {{ESC|Венгрыя}} — Габор Гундэль Такач ([[Венгерская мова|венг.]] ''Gábor Gundel Takács'') (Duna TV, усе шоу)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://tv.24.hu/musorok/musor/eurovizios-dalfesztival-2016/|title=Eurovíziós Dalfesztivál, 2016|publisher=tv.24.hu|accessdate=2016-04-27}}&lt;/ref&gt;
* {{ESC|Германія}} — Пэтэр Урбан ([[Нямецкая мова|ням.]] ''Peter Urban'') (EinsFestival і Phoenix, паўфіналы; Das Erste, фінал)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://eurovoix.com/2016/04/05/germany-phoenix-broadcast-semi-finals/|title=Germany: Phoenix To Broadcast Both Semi Finals|author=Anthony Granger • 1 week ago|publisher=Eurovoix|accessdate=2016-04-15}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.eurovision.de/news/ESC-2016-Die-Sendetermine-im-Fernsehen-und-Online,fernsehtermine106.html|title=ESC 2016: Sendetermine im TV und als Livestream|author=NDR|publisher=www.eurovision.de|accessdate=2016-05-03}}&lt;/ref&gt;
* {{ESC|Грэцыя}} — Марыя Козаку ([[Грэчаская мова|грэч.]] ''Μαρία Κοζάκου'') і Йоргас Капудзідіс ([[Грэчаская мова|грэч.]] ''Γιώργος Καπουτζίδης'') (ERT1, ERT HD и ERT World, усе шоу)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://news247.gr/eidiseis/psixagogia/music/eurovision-2016-pws-sas-fanhke-to-ellhniko-tragoudi-pshfiste.3948671.html|title=Eurovision 2016: Πως σας φάνηκε το ελληνικό τραγούδι; ΨΗΦΙΣΤΕ|publisher=news247.gr|accessdate=2016-05-10}}&lt;/ref&gt;
* {{ESC|Грузія}} — Тута Чхеідзэ ([[Грузінская мова|груз.]] თუთა ჩხეიძე) (GPB First Channel, усе шоу)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://eurovision-georgia.ge/?page=news&amp;id=124278|title=2016 წლის ევროფესტივალის პირდაპირ ეთერს პირველ არხზე თუთა ჩხეიძე გაუძღვება|publisher=1tv.ge|accessdate=2016-05-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160514120507/http://eurovision-georgia.ge/?page=news&amp;id=124278|archivedate=2016-05-14}}&lt;/ref&gt;
* {{ESC|Данія}} — Оле Тёпхольм ([[Датская мова|дат.]] ''Ole Tøpholm'') (DR 1, усе шоу)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.dr.dk/event/melodigrandprix/nyheder/historisk-aendring-af-afstemningen-nu-bliver-eurovision-mere|title=Historisk ændring af afstemningen: Nu bliver Eurovision mere spændende|publisher=DR|accessdate=2016-04-15}}&lt;/ref&gt;
* {{ESC|Ізраіль}} — ''Іўрыт'': Субтытры іўрытам (Channel 1, 2-і паўфінал і фінал, 1-ы паўфінал з затрымкай); ''Арабская:'' Субтытры арабскай (Channel 33, 2-і паўфінал і фінал); Кобі Менора ([[іўрыт]] קובי מנורה), Ігі Ваксман ([[іўрыт]] איגי וקסמן) і Нэнсі Брандэс (88 FM, 2-і паўфінал і фінал)&lt;ref name=&quot;:6&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.facebook.com/IL88FM/posts/1212644195419903|title=88 FM - הדף הרשמי|publisher=www.facebook.com|accessdate=2016-05-13}}&lt;/ref&gt;
* {{ESC|Ірландыя}} — Марці Уілан ([[Ірландская мова|ірлан.]] ''Marty Whelan'') (RTÉ2, паўфіналы; RTÉ One, фінал); Ніл Доэрці ([[Ірландская мова|ірлан.]] ''Neil Doherty'') і Збігнеў Залінскі ([[Ірландская мова|ірлан.]] ''Zbyszek Zalinski'') (RTÉ Radio 1, 2-і паўфінал і фінал)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://m.rte.ie/ten/blogs/television/2016/0506/786118-tv-preview-ten-shows-you-shouldnt-miss/|title=TV Preview: TEN shows you shouldn't miss|author=The nice people at RTE Digital|publisher=RTE.ie|accessdate=2016-05-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160514071107/http://m.rte.ie//ten/blogs/television/2016/0506/786118-tv-preview-ten-shows-you-shouldnt-miss/|archivedate=14 мая 2016|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
* {{ESC|Ісландыя}} — Гіслі Мартэйдн Бальдюрсан ([[Ісландская мова|іслан]]. ''Gísli Marteinn Baldursson'') (RÚV, усе шоу)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ruv.is/frett/gisli-marteinn-kynnir-eurovision-a-ny|title=Gísli Marteinn kynnir Eurovision á ný|publisher=RÚV|accessdate=2016-04-23}}&lt;/ref&gt;
* {{ESC|Іспанія}} — Хосэ Марыя Иньіга ([[Іспанская мова|іспан.]] ''José María Íñigo'') і Джулія Варэла ([[Іспанская мова|іспан.]] ''Julia Varela'') (La 2, паўфіналы; La 1, фінал)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://ww.rtve.es/television/20160413/jose-maria-inigo-julia-varela-repiten-como-comentaristas-eurovision-2016-para-tve/1336582.shtml|title=José María Iñigo y Julia Varela repiten como comentaristas de Eurovisión 2016 para TVE|publisher=RTVE.es|lang=es-ES|accessdate=2016-04-15}}&lt;/ref&gt;
* {{ESC|Італія}} — Філіпо Солібэла ([[Італьянская мова|італ.]] ''Filippo Solibello'') і Марко Ардэманьі ([[Італьянская мова|італ.]] ''Marco Ardemagni'') (Rai 4, паўфінал; Rai Radio 2, усе шоу)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://eurovoix.com/2016/02/10/italy-rai-4-to-broadcast-both-semi-finals/|title=Italy: RAI 4 To Broadcast Both Semi Finals|author=Anthony Granger • 2 months ago|publisher=Eurovoix|accessdate=2016-04-15}}&lt;/ref&gt;; Федэрыка Русо ([[Італьянская мова|італ.]] ''Federico Russo'') і Флавіо Інсіна ([[Італьянская мова|італ.]] ''Flavio Insinna'') (Rai 1, фінал)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://wiwibloggs.com/2015/10/02/italy-eurovision-rai-1/103696/|title=Italy migrates Eurovision to RAI 1, Sanremo is national selection|author=William Lee Adams|publisher=Eurovision 2016 Predictions, Polls, Odds, Rankings {{!}} wiwibloggs|accessdate=2016-04-15}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://eurovoix.com/2016/04/04/italy-flavio-insinna-federico-russo-announced-commentators/|title=Italy: Flavio Insinna &amp; Federico Russo Announced As Commentators|author=Anthony Granger • 2 weeks ago|publisher=Eurovoix|accessdate=2016-04-15}}&lt;/ref&gt;
* {{ESC|Кіпр}} — Меліна Карагеоргіу ([[Грэчаская мова|грэч.]] ''Μελίνα Καραγεωργίου'') (RIK 1, RIK SAT, RIK HD і Trito Programma, усе шоу)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.foni-lemesos.com/agenda/politismos/23476-stin-teliki-eftheia-oi-proetoimasies-gia-ton-diagonismo-tragoudioy-tis-eurovision.html|title=Στην τελική ευθεία οι προετοιμασίες για τον διαγωνισμό τραγουδιού της Eurovision|publisher=Η ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΛΕΜΕΣΟΥ|accessdate=2016-05-06}}&lt;/ref&gt;
* {{ESC|Латвія}} — Валтэрс Фрыдэнбергс ([[Латышская мова|лат.]] ''Valters Frīdenbergs'') (усе шоу) і Томс Грэвіньш ([[Латышская мова|лат.]] ''Toms Grēviņš'') (фінал) (LTV, усе шоу)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://ltv.lsm.lv/lv/raksts/10.05.2016-tiesraide-starptautiskais-eirovizijas-dziesmu-konkurss.-1.-pusfi.id71333/|title=TIEŠRAIDE! Starptautiskais Eirovīzijas dziesmu konkurss. 1. pusfināls|author=|work=|date=10.05.2016|publisher=LTV|accessdate=10.05.2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160603062347/http://ltv.lsm.lv/lv/raksts/10.05.2016-tiesraide-starptautiskais-eirovizijas-dziesmu-konkurss.-1.-pusfi.id71333/|archivedate=3 чэрвеня 2016|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
* {{ESC|Літва}} — Дарыус Ужкурайціс ([[Літоўская мова|літ.]]. ''Darius Užkuraitis'') (LRT, LRT HD і LRT Ladijas, усе шоу)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.veidas.lt/„eurovizija“-loterija-be-pralaimejimo|title=„Eurovizija“: loterija be pralaimėjimo|author=Dovaidas PABIRŽIS|work=|date=10.05.2016|publisher=veidas.lt|accessdate=10.05.2016}}&lt;/ref&gt;
* {{ESC|Македонія}} — Караліна Петкоўска ([[Македонская мова|макед.]] ''Каролина Петковска'') (MRT 1, усе шоу)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.vest.mk/?ItemID=060F2D720CD07C438DC5C57DCD2B59CE|title=Специјално со трите дами на македонската евровизиска делегација - Евросонг е забава и непроспиени ноќи|publisher=Вест|accessdate=2016-05-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160413130020/http://www.vest.mk/?ItemID=060F2D720CD07C438DC5C57DCD2B59CE|archivedate=13 красавіка 2016|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://mrt.com.mk/node/32135|title=МРТ|publisher=mrt.com.mk|accessdate=2016-05-10}}&lt;/ref&gt;
* {{ESC|Мальта}} — Артур Каруана ([[Англійская мова|англ.]] ''Arthur Caruana'') (TVM, усе шоу)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.maltatoday.com.mt/arts/music/65090/live_blogging_the_eurovision_semifinal_as_ira_sings_for_maltas_glory#.VzM_24QrKHs|title=Ira Losco takes Malta to the Eurovision Song Contest finals|publisher=MaltaToday.com.mt|accessdate=2016-05-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.facebook.com/TelevisionMalta/photos/a.193398227464510.52255.138329512971382/807373332733660/|title=Segwi b'mod DIRETT l-ewwel semi-finali... - Television Malta {{!}} Facebook|publisher=www.facebook.com|accessdate=2016-05-12}}&lt;/ref&gt;
* {{ESC|Малдова}} — Глорыя Горчаг ([[Румынская мова|рум.]] ''Gloria Gorceag'') (Moldova 1, Radio Moldova, Radio Moldova Muzical і Radio Moldova Tineret, усе шоу)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.trm.md/ro/eurovision-2016/ceremonia-de-deschidere-a-eurovision-2016-lidia-isac-a-stralucit-pe-covorul-rosu/|title=Ceremonia de deschidere a Eurovision 2016: Lidia Isac a strălucit pe covorul roşu|publisher=Stiri Moldova, video, stiri, stiri online {{!}} IPNA &quot;Teleradio-Moldova&quot;|accessdate=2016-05-11}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://kankan.md/moldova-nu-sa-calificat-in-finala-eurovision-2016-iata-toata-lista-tarilor-din-prima-semifinala-care-merg-mai-departe---74314.html|title=Moldova NU S-A CALIFICAT în FINALA Eurovision 2016! Iată toată lista țărilor din prima semifinală care merg mai departe|publisher=kankan.md|accessdate=2016-05-11}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.trm.md/ro/eurovision-2016/prima-semifinala-internationala-quot-euvision-song-contest-quot-2016-partea-i-a/|title=PRIMA Semifinală Internaţională &quot;Euvision Song Contest&quot; 2016. Partea I-a|publisher=Stiri Moldova, video, stiri, stiri online {{!}} IPNA &quot;Teleradio-Moldova&quot;|accessdate=2016-05-12}}&lt;/ref&gt;
* {{ESC|Нідэрланды}} — Ян Сміт ([[Нідэрландская мова|нідэр.]] ''Jan Smit'') і Корналд Маас ([[Нідэрландская мова|нідэр.]] ''Cornald Maas'') (NPO 1, усе шоу)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.npo.nl/eurovisie-songfestival-2016-halve-finale/10-05-2016/AT_2047246?ns_linkname=&amp;ns_source=npo-shortener|title=Eurovisie Songfestival 2016 halve finale kijk je op npo.nl|publisher=www.npo.nl|accessdate=2016-05-06}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.npo.nl/eurovisie-songfestival-2016-halve-finale/12-05-2016/AT_2047247?ns_linkname=&amp;ns_source=npo-shortener|title=Eurovisie Songfestival 2016 halve finale kijk je op npo.nl|publisher=www.npo.nl|accessdate=2016-05-06}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.npo.nl/AT_2047245|title=Eurovisie Songfestival 2016 finale kijk je op npo.nl|publisher=www.npo.nl|accessdate=2016-05-06}}&lt;/ref&gt;
* {{ESC|Нарвегія}} — Улаў Віксма Слэтан ([[Нарвежская мова|нарв.]] ''Olav Viksmo Slettan'') (NRK 1, усе шоу)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://tv.nrk.no/serie/eurovision-song-contest/MUHU12006316/14-05-2016|title=NRK TV - Se Eurovision Song Contest 2016 - Finale|publisher=NRK TV|accessdate=2016-04-25}}&lt;/ref&gt;; Роні Брэдэ Осэ ([[Нарвежская мова|нарв.]] ''Ronny Brede Aase''), Сілье Рэйтан Норднэс ([[Нарвежская мова|нарв.]] ''Silje Reiten Nordnes'') і Маркус Экрэм Нэбі ([[Нарвежская мова|нарв.]], ''Markus Ekrem Neby'') (NRK3, фінал)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://tv.nrk.no/serie/p3morgens-store-eurovisions-fest/MYNR50200216/14-05-2016|title=NRK TV - Se P3morgens store Eurovision-fest|publisher=NRK TV|accessdate=2016-04-25}}&lt;/ref&gt;
* {{ESC|Польшча}} — Артур Ожэх ([[Польская мова|польск.]] ''Artur Orzech'') (TVP 1 і TVP Polonia, усе шоу; TVP Rozrywka і TVP HD, паўтор)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://centruminformacji.tvp.pl/21982056/telewizja-polska-potwierdza-udzial-w-przyszlorocznym-konkursie-piosenki-eurowizji-sztokholm-2016|title=Telewizja Polska potwierdza udział w przyszłorocznym Konkursie Piosenki Eurowizji – Sztokholm 2016 - Telewizja Polska S.A. - tvp.pl|author=Telewizja Polska SA - OMI|publisher=centruminformacji.tvp.pl|accessdate=2016-04-15}}&lt;/ref&gt;
* {{ESC|Расія}} — Эрнэст Мацкявічус ([[Руская мова|рус.]] ''Эрнест Мацкявичюс'') і Дзмітрый Губерніеў ([[Руская мова|рус.]] ''Дмитрий Губерниев'') ([[Расія-1 (тэлеканал)|Расія 1]] і Расія HD, усе шоу)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://life.ru/t/евровидение/406384/laifu_stali_izviestny_imiena_rossiiskikh_kommientatorov_konkursa_ievrovidieniie-2016|title=Лайфу стали известны имена российских комментаторов конкурса &quot;Евровидение-2016&quot;|publisher=Life.ru|accessdate=2016-05-06}}&lt;/ref&gt;
* {{ESC|Сан-Марына}} — Лія Ф'ёрыё ([[Італьянская мова|італ.]] ''Lia Fiorio'')  Джыджы Рэстыва ([[Італьянская мова|італ.]] ''Gigi Restivo'') (SMtv San Marino і Радыё Сан-Марына, усе шоу)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.eurofestivalnews.com/2016/01/13/eurovision-2016-san-marino-rtv-conferma-al-commento-duo-fiorio-restivo/|title=Eurovision 2016: San Marino RTV conferma al commento il duo Fiorio-Restivo|author=eurofestival|publisher=Eurofestival NEWS|accessdate=2016-04-19}}&lt;/ref&gt;
* {{ESC|Сербія}} — Драган Іліч ([[Сербская мова|серб.]] ''Драган Илић'') (RTS 1, RTS HD и RTS SAT, усе шоу)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.rts.rs/page/tv/ci/story/17/rts-1/2308252/pesma-evrovizije-2016-polufinale-1-prenos.html|title=Песма Евровизије 2016, полуфинале 1, пренос|author=RTS, Radio televizija Srbije, Radio Television of Serbia|publisher=www.rts.rs|accessdate=2016-05-07}}&lt;/ref&gt;
* {{ESC|Славенія}} — Андрэй Хофер ([[Славенская мова|славен.]]. ''Andrej Hofer'') (RTV SLO2, 2-і паўфінал; RTV SLO1, фінал; Radio Val 202, 2-і паўфінал і фінал; Radio Maribor, все шоу)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.rtvslo.si/sporocila-za-javnost/evrovizijski-teden-na-televiziji-slovenija/391496|title=Evrovizijski teden na Televiziji Slovenija|publisher=Prvi interaktivni multimedijski portal, MMC RTV Slovenija|accessdate=2016-04-27}}&lt;/ref&gt;
* {{ESC|Украіна}} — Цімур Мірашнічэнка ([[Украінская мова|укр.]] ''Тимур Мірошниченко'') (UA:Перший, усе шоу), Таццяна Церахава ([[Украінская мова|укр.]] ''Тетяна Терехова'') («Эра», усе шоу) і Алена Зінчанка ([[Украінская мова|укр.]] ''Олена Зінченко'') ([[:en:Radio Ukraine|Radio Ukraine]], усе шоу)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://1tv.com.ua/news/channel/78211|title=Джамала виступить 15-ю у другому півфіналі Євробачення-2016 - Перший канал|publisher=1tv.com.ua|accessdate=2016-04-19}}&lt;/ref&gt;
* {{ESC|Францыя}} — Марыан Джэймс ([[Французская мова|фран.]] ''Marianne James'') і Джэры ([[Французская мова|фран.]] ''Jarry'') (France 4, паўфіналы); Марыан Джэймс ([[Французская мова|фран.]] ''Marianne James'') і Стэфан Берн ([[Французская мова|фран.]] ''Stéphane Bern'') (France 2, фінал)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.eurovision.tv/page/news?id=amir_haddad_is_the_french_choice_for_stockholm|title=Amir is the French choice for Stockholm!|publisher=Eurovision.tv|lang=en-GB|accessdate=2016-04-15}}&lt;/ref&gt;
* {{ESC|Фінляндыя}} — ''Фінская:'' Міко Сільвеннойнэн ([[Фінская мова|фін.]] ''Mikko Silvennoinen'') (Yle TV2 і TV Finland, усе шоу)&lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://areena.yle.fi/1-3257835|title=Semifinaali 1 {{!}} Eurovision Song Contest 2016|publisher=areena.yle.fi|accessdate=2016-05-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160514120455/http://areena.yle.fi/1-3257835|archivedate=14 мая 2016|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;; Санна Пірккалайнэн ([[Фінская мова|фін.]] ''Sanna Pirkkalainen'') і Йорма Хіетамякі ([[Фінская мова|фін.]] ''Jorma Hietamäki'') (Yle Radio Suomi, усе шоу)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://areena.yle.fi/1-3409781|title=Eurovision laulukilpailu 2016: Ensimmäinen semifinaali|publisher=areena.yle.fi|accessdate=2016-05-03}}&lt;/ref&gt;; ''Шведская:'' Ева Франтц ([[Шведская мова|швед.]] ''Eva Frantz'') і Йохан Ліндрос ([[Шведская мова|швед]]. ''Johan Lindroos'') (Yle TV2, TV Finland, Yle Radio Vega, усе шоу)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://arenan.yle.fi/1-3396198|title=ESC 2016 - Eurovisionens FINAL {{!}} De Eurovisa i Vega|publisher=arenan.yle.fi|accessdate=2016-05-03}}&lt;/ref&gt;
* {{ESC|Харватыя}} — Душко Чурліч ([[Харвацкая мова|харв.]] ''Duško Ćurlić'') (HRT 1, усе шоу)&lt;ref name=&quot;autogenerated6&quot; /&gt;; і Златко Туркаль Туркі ([[Харвацкая мова|харв.]] ''Zlatko Turkalj Turki'') (HR 2, усе шоу)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.index.hr/black/clanak/otkriveni-posljednji-detalji-uoci-odlaska-na-eurosong-nina-kraljic-je-stvorena-za-velike-pozornice/889389.aspx|title=Otkriveni posljednji detalji uoči odlaska na Eurosong: &quot;Nina Kraljić je stvorena za velike pozornice&quot;|publisher=www.index.hr|accessdate=2016-04-27}}&lt;/ref&gt;
* {{ESC|Чарнагорыя}} — Дражэн Бауковіч ([[Чарнагорская мова|чарн.]] ''Dražen Bauković'') і Тамара Іванковіч ([[Чарнагорская мова|чарн.]] ''Tamara Ivanković'') (TVCG 1 и TVCG SAT, усе шоу)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.rtcg.me/eurosong/eurosong-2016/128197/highway-bez-finala.html|title=&quot;Highway&quot; bez finala|author=inbox-online.com|publisher=RTCG - Radio Televizija Crne Gore - Nacionalni javni servis|accessdate=2016-05-11}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.rtcg.me/tv/tvcg-1/ostalo/128195/eurosong-2016.html|title=Eurosong 2016|author=inbox-online.com|publisher=RTCG - Radio Televizija Crne Gore - Nacionalni javni servis|accessdate=2016-05-11}}&lt;/ref&gt;
* {{ESC|Чэхія}} — Лібор Боучак (Libor ''Bouček'') (ČT2, паўфінал; [[ČT1]], фінал)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ceskatelevize.cz/porady/11340274960-eurovision-song-contest-2016/|title=Eurovision Song Contest 2016 — Česká televize|author=Ceska Televize; mailto:internet@ceskatelevize.cz|publisher=Česká televize|accessdate=2016-04-15}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://escportal.cz/letosni-eurovize-pobezi-zive-na-ct1-a-ct2/|title=Letošní Eurovize poběží živě na ČT1 a ČT2 {{!}} ESCPORTAL|publisher=escportal.cz|accessdate=2016-04-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160502051036/http://escportal.cz/letosni-eurovize-pobezi-zive-na-ct1-a-ct2/|archivedate=2 мая 2016|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
* {{ESC|Швейцарыя}} — ''Нямецкая'': Свэн Эпінэй ([[Нямецкая мова|ням.]] ''Sven Epiney'') (SRF zwei, паўфінал; SRF 1 фінал); Пэтэр Шнайдэр ([[Англійская мова|англ.]] ''Peter Schneider'') і Габрыэль Вэттэр ([[Англійская мова|англ.]] ''Gabriel Vetter'') (SRF 1 і Radio SRF 3, фінал)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.srf.ch/sendungen/eurovision-song-contest/eurovision-song-contest-2016-der-countdown|title=«Eurovision Song Contest» 2016 – Der Countdown|date=2016-04-18|lang=de-CH|accessdate=2016-04-19}}&lt;/ref&gt;; ''Французская:'' Жан-Марк Рышар ([[Французская мова|фран.]] ''Jean-Marc Richard'') і Нікола Танэр ([[Французская мова|фран.]] ''Nicolas Tanner'') (RTS Deux, 2-і паўфінал і фінал)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://tvprogramm.srf.ch/details/1954458265|title=SRF TV-Programm, Eurovision Song Contest 2016|publisher=tvprogramm.srf.ch|accessdate=2016-05-03}}&lt;/ref&gt;; ''Итальянская:'' Кларыса Тамі ([[Італьянская мова|італ.]] ''Clarissa Tami'') (RSI La 2, 2-і паўфінал)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://tvprogramm.srf.ch/details/1952833898|title=SRF TV-Programm, Eurovision Song Contest 2016|publisher=tvprogramm.srf.ch|accessdate=2016-05-03}}&lt;/ref&gt;; Кларыса Тамі ([[Італьянская мова|італ.]] ''Clarissa Tami'') і Михеле Каробіё ([[Італьянская мова|італ.]] ''Michele «Cerno» Carobbio'') (RSI La 1, фінал)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://tvprogramm.srf.ch/details/1964076089|title=SRF TV-Programm, Eurosong 2016|publisher=tvprogramm.srf.ch|accessdate=2016-05-03}}&lt;/ref&gt;
* {{ESC|Швецыя}} — Лотта Бромэ ([[Шведская мова|швед.]] ''Lotta Bromé'') (SVT 1, усе шоу)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.svt.se/melodifestivalen/lotta-brome-kommenterar-eurovision-song-contest-2016-det-ar-lite-av-en-drom|title=Lotta Bromé kommenterar Eurovision Song Contest 2016: ”Det är lite av en dröm”|publisher=svt.se|accessdate=2016-04-15}}&lt;/ref&gt;; Караліна Норэн ([[Шведская мова|швед.]] ''Carolina Norén'') і Бьёрн Чьелльман ([[Шведская мова|швед.]] ''Björn Kjellman'') (SR P4, усе шоу)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://sverigesradio.se/sida/artikel.aspx?programid=4922&amp;artikel=6415442|title=Eurovisionfesten kan börja – här är Sveriges Radios bevakning - Eurovision Song Contest|author=Sveriges Radio|accessdate=2016-05-03}}&lt;/ref&gt;
* {{ESC|Эстонія}} — ''Эстонская'': Марко Рейкоп ([[Эстонская мова|эстон]]. ''Marko Reikop'') (ETV, усе шоу)&lt;ref name=&quot;:5&quot; /&gt;; ''Руская:'' Аляксандр Хобатаў ([[Руская мова|рус.]] ''Александр Хоботов'') (ETV+, усе шоу)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://etvpluss.err.ee/v/eurovision/008204ee-5938-484f-9e85-bd9d01b76b91/evrovidenie-vmeste-s-etv|title=Евровидение вместе с ETV+|publisher=ETV+|accessdate=2016-05-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160810111704/http://etvpluss.err.ee/v/eurovision/008204ee-5938-484f-9e85-bd9d01b76b91/evrovidenie-vmeste-s-etv|archivedate=10 жніўня 2016|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;;
{{Div col end}}

==== Краіны, якія не ўдзельнічалі ====
{{Div col|cols=2}}
* {{сцяг Казахстана|25px}} [[Казахстан]] — Дыяна Снегіна і Калдыбек Жайсанбай ([[:en:Khabar Agency|Khabar TV]], усе шоу)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://eurovoix.com/2016/05/02/kazakhstan-khabar-broadcasting-three-shows/|title=Kazakhstan: Khabar Broadcasting All Three Shows|author=Anthony Granger • 1 min ago|date=2016-05-02|publisher=Eurovoix|accessdate=2016-05-03}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://khabar.kz/ru/news/kultura/item/54877-khabar-pokazhet-pryamuyu-translyatsiyu-pervogo-polufinala-konkursa-eurovision-2016|title=«Хабар» покажет прямую трансляцию первого полуфинала конкурса Eurovision-2016 - Телеканал Хабар. Официальный сайт. Новости. Программы. Онлайн трансляция.|date=2016-05-10|publisher=Телеканал Хабар. Официальный сайт. Новости. Программы. Онлайн трансляция.|lang=ru-RU|accessdate=2016-05-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170525222415/http://khabar.kz/ru/news/kultura/item/54877-khabar-pokazhet-pryamuyu-translyatsiyu-pervogo-polufinala-konkursa-eurovision-2016|archivedate=25 мая 2017|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
* {{сцяг КНР|25px}} [[КНР]] — Куберт Лэунг ([[Кітайская мова|кіт.]] ''梁翹柏'') і У Чжоутун ([[Кітайская мова|кіт.]] ''吳洲仝'') ([[:en:Hunan Television|Hunan TV]], усе шоу)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://eurovoix.com/2016/04/25/china-hunan-television-broadcast-eurovision-live-tv/|title=China: Hunan Television To Broadcast Eurovision Live on TV|author=Anthony Granger • 4 mins ago|date=2016-04-25|publisher=Eurovoix|accessdate=2016-04-27}}&lt;/ref&gt;
* {{сцяг Новай Зеландыі|25px}} [[Новая Зеландыя]] — ''Без каментароў'' ([[:en:UKTV|UKTV]], фінал)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.bbcnewzealand.com/shows/eurovision/|title=The Eurovision Song Contest {{!}} UKTV {{!}} Shows {{!}} BBC Worldwide New Zealand|publisher=BBC Worldwide New Zealand|accessdate=2016-05-03}}&lt;/ref&gt;
* {{сцяг Косава|25px}} [[Рэспубліка Косава|Косава]] — TBA (RTK, усе шоу)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://eurovoix.com/2016/05/05/kosovo-broadcasting-61st-eurovision-song-contest/|title=Kosovo: Broadcasting the 61st Eurovision Song Contest|author=Anthony Granger • 7 mins ago|date=2016-05-05|publisher=Eurovoix|accessdate=2016-05-06}}&lt;/ref&gt;
* {{сцяг Партугаліі|25px}} [[Партугалія]] — Элдэр Рэйш ([[Партугальская мова|парт.]] ''Hélder Reis'') (RTP, усе шоу)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.dn.pt/media/interior/rtp-volta-atras-afinal-habemus-eurovisao-5128565.html|title=Eurovisão - RTP volta atrás. Afinal, &quot;habemus&quot; Eurovisão!|publisher=DN|lang=pt-PT|accessdate=2016-05-03}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://eurovoix.com/2016/04/15/portugal-rtp-will-now-broadcast-eurovision-2016/|title=Portugal: RTP Will Now Broadcast Eurovision 2016|author=Anthony Granger • 2 weeks ago|date=2016-04-15|publisher=Eurovoix|accessdate=2016-05-03}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.escportugal.pt/2016/04/esc2016-helder-reis-sera-o-comentador.html|title=ESC2016: Hélder Reis será o comentador da RTP - ESC PORTUGAL {{!}} A Eurovisão em Português|publisher=www.escportugal.pt|accessdate=2016-05-06}}&lt;/ref&gt;
* {{сцяг ЗША|25px}} [[ЗША]] — Карсан Крэслі ([[Англійская мова|англ.]] ''Carson Kressley'') і Мішэль Колінз ([[Англійская мова|англ.]] ''Michelle Collins'') (Logo TV, фінал)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.logotv.com/shows/eurovision-song-contest-2016|title=Eurovision Song Contest 2016 {{!}}  Episodes (TV Series) {{!}} LOGOtv.com|publisher=Logo TV|accessdate=2016-05-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160602193932/http://www.logotv.com/shows/eurovision-song-contest-2016|archivedate=2 чэрвеня 2016|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.yahoo.com/music/see-kim-chi-bob-the-drag-queen-and-naomi-smalls-173047105.html|title=See Kim Chi, Bob the Drag Queen, and Naomi Smalls Serve ‘Realness’ in Exclusive ‘RuPaul’s Drag Race’ Music Video Preview|publisher=www.yahoo.com|accessdate=2016-05-11}}&lt;/ref&gt;
{{Div col end}}

=== Трансляцыя на мове жэстаў ===
Шведскае нацыянальнае тэлебачанне [[Sveriges Television|SVT]] прапанавата трансляцыю на [[Мова жэстаў|міжнароднай мове жэстаў]] для паўфіналаў і фіналу конкурсу&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.eurovision.tv/page/news?id=eurovision_2016_to_be_broadcast_with_international_sign_performances|title=Eurovision 2016 to be broadcast with international sign performances|publisher=Eurovision.tv|lang=en-GB|accessdate=2016-05-10}}&lt;/ref&gt;. Выступы ўдзельнікаў і вядучых былі перакладзены сурдперакладчыкамі: Эбра Білен Базаран (Данія), Аміна Оуахід (Швецыя), Томі Рангсйе (Швецыя), Ксуейія Ренні Зашко (Швецыя), Лаіта Фахтула (Швецыя), Лаура Левінца Валіт (Літва), Павел Радыёнаў (Расія), Колбран Валкудацір (Ісландыя) і Рафаэль-Эвітан Громбелка (Германія)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.dovastidning.se/kultur/item/685-dansande-hander-i-eurovision|title=Dansande händer i Eurovision|author=Niclas Martinsson|publisher=www.dovastidning.se|accessdate=2016-05-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171017222841/http://www.dovastidning.se/kultur/item/685-dansande-hander-i-eurovision|archivedate=17 кастрычніка 2017|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;.

Нижэй прадстаўлены спіс краін-удзельнікаў, якія транслявалі конкурс на мове жэстаў:
* {{ESC|Аўстрыя}} — ORF 2 (фінал)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ots.at/presseaussendung/OTS_20160509_OTS0073/eurovision-song-contest-zoe-glaenzt-in-mintgruener-traumrobe-am-roten-teppich|title=„Eurovision Song Contest“: ZOE glänzt in mintgrüner Traumrobe am Roten Teppich|publisher=ots.at|accessdate=2016-05-10}}&lt;/ref&gt;
* {{ESC|Данія}} — DR Ramasjang (усе шоу)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.dr.dk/om-dr/nyheder/grand-prix-fest-doeve-paa-ramasjang|title=Grand Prix-fest for døve på Ramasjang|publisher=DR|accessdate=2016-05-10}}&lt;/ref&gt;
* {{ESC|Літва}} — LRT Kultūra (усе шоу)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.lrt.lt/naujienos/eurovizija_2016/31/134968|title=LRT KULTŪRA transliuos „Euroviziją“ kurtiesiems - LRT|publisher=Lietuvos Radijas ir Televizija|accessdate=2016-05-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171017222505/http://www.lrt.lt/naujienos/eurovizija_2016/31/134968|archivedate=17 кастрычніка 2017|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
* {{ESC|Нарвегія}} — NRK1 Tegnspråk (усе шоу)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.facebook.com/NRKtegnsprak/videos/1140410382667097/|title=NRK Tegnspråk {{!}} Facebook|publisher=www.facebook.com|accessdate=2016-05-10}}&lt;/ref&gt;
* {{ESC|Швецыя}} — SVT24 (усе шоу)

== Зноскі ==
{{Reflist|3}}

== Спасылкі ==
* [http://www.eurovision.tv/ Афіцыйны сайт] {{ref-en}}
* [http://eurofo.ru/m/ Афіцыйны рускамоўны форум] {{ref-ru}}{{ref-uk}}

{{Конкурс песні Еўрабачанне}}

[[Катэгорыя:Конкурс песні Еўрабачанне 2016|*]]
[[Катэгорыя:Конкурс песні Еўрабачанне паводле гадоў|2016]]
[[Катэгорыя:Май 2016 года]]</text>
      <sha1>ftptinttbel4jqlvgufkfqf7sfupxaw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Гірэйшы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>233898</id>
    <revision>
      <id>4194835</id>
      <parentid>4116663</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:20:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5038" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Гірэйшы
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = 55|lat_min = 31|lat_sec = 48
 |lon_dir = |lon_deg = 26|lon_min = 35|lon_sec = 35
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Браслаўскі
|сельсавет             = Відзаўскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 243004637
}}

'''Гірэ́йшы'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Hirejšy}}, {{lang-ru|Гирейши}}) — [[вёска]] ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Відзаўскі сельсавет|Відзаўскага сельсавета]].

Да [[2004]] года ўваходзіла ў склад [[Дрысвяцкі сельсавет|Дрысвяцкага сельсавета]]&lt;ref&gt;[http://www.pravo.by/document/?guid=2012&amp;oldDoc=2004-83/2004-83(003-027).pdf&amp;oldDocPage=1 Решение Витебского областного Совета депутатов от 8 апреля 2004 г. № 55 Об изменении административно-территориального устройства районов Витебской области] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20211005192131/https://pravo.by/document/?guid=2012&amp;oldDoc=2004-83%2F2004-83%28003-027%29.pdf&amp;oldDocPage=1 |date=5 кастрычніка 2021 }}&lt;/ref&gt;.

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]].

== Насельніцтва ==
* 1921 год — 166 жыхароў, 22 двары&lt;ref name=&quot;skorowidz2&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 4.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 149 жыхароў, 30 двароў&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1,s. 4&lt;/ref&gt;.

== Славутасці ==
[[Файл:Гірэйшы. Помнік часоў Першай сусветнай вайны (02).jpg|міні|злева|Помнік часоў Першай сусветнай вайны]]
* Вайсковыя могілкі Першай сусветнай вайны
* Помнік нямецкім салдатам
{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}
* {{ГБ|http://globustut.by/girejshi/index.htm}}
{{Відзаўскі сельсавет}}
{{Браслаўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Відзаўскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Браслаўскага раёна]]</text>
      <sha1>htr5dgsvyg7hkz11i6uc394ui0kz2v6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Грытуны</title>
    <ns>0</ns>
    <id>233902</id>
    <revision>
      <id>4194823</id>
      <parentid>4108079</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:19:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4641" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Грытуны
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = 55|lat_min = 32|lat_sec = 13
 |lon_dir = |lon_deg = 26|lon_min = 36|lon_sec = 27
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Браслаўскі
|сельсавет             = Відзаўскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 243004748
}}

'''Грыту́ны'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Hrytuny}}, {{lang-ru|Гритуны}}) — [[вёска]] ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Відзаўскі сельсавет|Відзаўскага сельсавета]].

Да [[2004]] года ўваходзіла ў склад [[Дрысвяцкі сельсавет|Дрысвяцкага сельсавета]]&lt;ref&gt;[http://www.pravo.by/document/?guid=2012&amp;oldDoc=2004-83/2004-83(003-027).pdf&amp;oldDocPage=1 Решение Витебского областного Совета депутатов от 8 апреля 2004 г. № 55 Об изменении административно-территориального устройства районов Витебской области] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20211005192131/https://pravo.by/document/?guid=2012&amp;oldDoc=2004-83%2F2004-83%28003-027%29.pdf&amp;oldDocPage=1 |date=5 кастрычніка 2021 }}&lt;/ref&gt;.

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]].

== Насельніцтва ==
* 1921 год — 149 жыхароў, 26 двароў&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 4.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 200 жыхароў, 37 двароў&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1,s. 4&lt;/ref&gt;.
{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Відзаўскі сельсавет}}
{{Браслаўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Відзаўскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Браслаўскага раёна]]</text>
      <sha1>fcgkwvvv7eyq5d4rpyl6r1589y8gmul</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Казімірова (Браслаўскі раён)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>233917</id>
    <revision>
      <id>4194827</id>
      <parentid>4109522</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:19:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4719" xml:space="preserve">{{значэнні|Спасылка=Казімірова}}
{{НП-Беларусь
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Казімірова
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = 55|lat_min = 34|lat_sec = 29
 |lon_dir = |lon_deg = 26|lon_min = 40|lon_sec = 26
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Браслаўскі
|сельсавет             = Відзаўскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 243004757
}}

'''Казіміро́ва'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Kazimirova}}, {{lang-ru|Казимирово}}) — [[вёска]] ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Відзаўскі сельсавет|Відзаўскага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]].

Да [[2004]] года ўваходзіла ў склад [[Дрысвяцкі сельсавет|Дрысвяцкага сельсавета]]&lt;ref&gt;[http://www.pravo.by/document/?guid=2012&amp;oldDoc=2004-83/2004-83(003-027).pdf&amp;oldDocPage=1 Решение Витебского областного Совета депутатов от 8 апреля 2004 г. № 55 Об изменении административно-территориального устройства районов Витебской области] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20211005192131/https://pravo.by/document/?guid=2012&amp;oldDoc=2004-83%2F2004-83%28003-027%29.pdf&amp;oldDocPage=1 |date=5 кастрычніка 2021 }}&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==

* 1921 год — 30 жыхароў, 5 двароў&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 4.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 18 жыхароў, 2 двароў&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1,s. 4&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Відзаўскі сельсавет}}
{{Браслаўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Відзаўскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Браслаўскага раёна]]</text>
      <sha1>gcwnjpwaqpxtflrh5npn2ekmfx3wphe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мамяны</title>
    <ns>0</ns>
    <id>233937</id>
    <revision>
      <id>4194825</id>
      <parentid>4120845</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:19:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4634" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Мамяны
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = 55|lat_min = 33|lat_sec = 55
 |lon_dir = |lon_deg = 26|lon_min = 41|lon_sec = 27
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Браслаўскі
|сельсавет             = Відзаўскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 243004769
}}

'''Мамя́ны'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Mamiany}}, {{lang-ru|Мамяны}}) — [[вёска]] ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Відзаўскі сельсавет|Відзаўскага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]].

Да [[2004]] года ўваходзіла ў склад [[Дрысвяцкі сельсавет|Дрысвяцкага сельсавета]]&lt;ref&gt;[http://www.pravo.by/document/?guid=2012&amp;oldDoc=2004-83/2004-83(003-027).pdf&amp;oldDocPage=1 Решение Витебского областного Совета депутатов от 8 апреля 2004 г. № 55 Об изменении административно-территориального устройства районов Витебской области] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20211005192131/https://pravo.by/document/?guid=2012&amp;oldDoc=2004-83%2F2004-83%28003-027%29.pdf&amp;oldDocPage=1 |date=5 кастрычніка 2021 }}&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
* 1921 год — 65 жыхароў, 13 двароў&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 6.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 64 жыхароў, 14 двароў&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1,s. 4&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Відзаўскі сельсавет}}
{{Браслаўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Відзаўскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Браслаўскага раёна]]</text>
      <sha1>avb4t3mgnrk5zbygr13n475qwd232k0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мацаляны</title>
    <ns>0</ns>
    <id>233940</id>
    <revision>
      <id>4194826</id>
      <parentid>4111058</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:19:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4647" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
|статус                = хутар
|беларуская назва      = Мацаляны
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = 55|lat_min = 31|lat_sec = 19
 |lon_dir = |lon_deg = 26|lon_min = 36|lon_sec = 30
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Браслаўскі
|сельсавет             = Відзаўскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 243004622
}}

'''Мацаля́ны'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Macaliany}}, {{lang-ru|Мацеляны}}) — [[хутар]] у [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Відзаўскі сельсавет|Відзаўскага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]].

Да [[2004]] года ўваходзіў у склад [[Дрысвяцкі сельсавет|Дрысвяцкага сельсавета]]&lt;ref&gt;[http://www.pravo.by/document/?guid=2012&amp;oldDoc=2004-83/2004-83(003-027).pdf&amp;oldDocPage=1 Решение Витебского областного Совета депутатов от 8 апреля 2004 г. № 55 Об изменении административно-территориального устройства районов Витебской области] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20211005192131/https://pravo.by/document/?guid=2012&amp;oldDoc=2004-83%2F2004-83%28003-027%29.pdf&amp;oldDocPage=1 |date=5 кастрычніка 2021 }}&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
* 1921 год — 89 жыхароў, 28 двароў&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 4.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 112 жыхароў, 25 двароў&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1,s. 4&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Відзаўскі сельсавет}}
{{Браслаўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Відзаўскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Браслаўскага раёна]]</text>
      <sha1>gsbbia31mnf886e3nrady1vgrj77yzx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Нурвяны</title>
    <ns>0</ns>
    <id>233947</id>
    <revision>
      <id>4194824</id>
      <parentid>3936665</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:19:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4439" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Нурвяны
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = 55|lat_min = 33|lat_sec = 22
 |lon_dir = |lon_deg = 26|lon_min = 38|lon_sec = 55
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Браслаўскі
|сельсавет             = Відзаўскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 243004746
}}

'''Нурвя́ны'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Nurviany}}, {{lang-ru|Нурвяны}}) — [[вёска]] ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Відзаўскі сельсавет|Відзаўскага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]].

Да [[2004]] года ўваходзіла ў склад [[Дрысвяцкі сельсавет|Дрысвяцкага сельсавета]]&lt;ref&gt;[http://www.pravo.by/document/?guid=2012&amp;oldDoc=2004-83/2004-83(003-027).pdf&amp;oldDocPage=1 Решение Витебского областного Совета депутатов от 8 апреля 2004 г. № 55 Об изменении административно-территориального устройства районов Витебской области]&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
* 1921 год — 66 жыхароў, 11 двароў&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 6.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 166 жыхароў, 33 двары&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1,s. 4&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Відзаўскі сельсавет}}
{{Браслаўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Відзаўскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Браслаўскага раёна]]</text>
      <sha1>37x6c1l2fxriza6enrxmc13kbfgbl4v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Братняя Гара</title>
    <ns>0</ns>
    <id>234098</id>
    <revision>
      <id>4194840</id>
      <parentid>3668647</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:20:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4137" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Братняя Гара
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = 55|lat_min = 38|lat_sec = 18
 |lon_dir = |lon_deg = 26|lon_min = 52|lon_sec = 43
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Браслаўскі
|сельсавет2            = Мяжанскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 243007057
}}

'''Бра́тняя Гара́'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Bratniaja Hara}}, {{lang-ru|Братняя Гора}}) — [[вёска]] ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Мяжанскі сельсавет, Браслаўскі раён|Мяжанскага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска ў складзе [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]] [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]].

== Насельніцтва ==

* 1921 год — 10 жыхароў, 1 двор&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 8.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 37 жыхароў, 5 двароў&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1, s. 10&lt;/ref&gt;.
{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Мяжанскі сельсавет, Браслаўскі раён}}
{{Браслаўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Мяжанскі сельсавет (Браслаўскі раён)]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Браслаўскага раёна]]</text>
      <sha1>58gcbfqtbl66b227gmqxmtifukn02bq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вяжы (Браслаўскі раён)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>234103</id>
    <revision>
      <id>4194832</id>
      <parentid>3667069</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:19:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4020" xml:space="preserve">{{значэнні|Спасылка=Вяжы}}
{{НП-Беларусь
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Вяжы
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = 55|lat_min = 40|lat_sec = 11
 |lon_dir = |lon_deg = 26|lon_min = 49|lon_sec = 07
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Браслаўскі
|сельсавет2            = Мяжанскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 243007055
}}

'''Вя́жы'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Viažy}}, {{lang-ru|Вяжи}}) — [[вёска]] ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Мяжанскі сельсавет, Браслаўскі раён|Мяжанскага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]].

== Насельніцтва ==
* 1921 год — 72 жыхары, 10 двароў&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 6.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 68 жыхароў, 11 двароў&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1, s. 6&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Мяжанскі сельсавет, Браслаўскі раён}}
{{Браслаўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Мяжанскі сельсавет (Браслаўскі раён)]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Браслаўскага раёна]]</text>
      <sha1>0lju2zeges82z25hjagbg0ltaqwcf3l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Герчаны</title>
    <ns>0</ns>
    <id>234105</id>
    <revision>
      <id>4194833</id>
      <parentid>4041735</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:19:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3763" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Герчаны
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = 
 |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = 
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Браслаўскі
|сельсавет2            = Мяжанскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|OpenStreetMap         = 
}}
'''Герча́ны'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Hierčany}}, {{lang-ru|Герчаны}}) — [[вёска]] ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]] [[Беларусь|Беларусі]]. Уваходзіць у склад [[Мяжанскі сельсавет (Браслаўскі раён)|Мяжанскага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска [[Браслаўскі павет (1921—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]].

== Насельніцтва ==
* 1921 год — 211 жыхароў, 35 двароў&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej — Tom VII — Część II — Ziemia Wileńska — Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 4.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 192 жыхары, 44 двары&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin — 1,s. 4&lt;/ref&gt;.
{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Мяжанскі сельсавет, Браслаўскі раён}}
{{Браслаўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Мяжанскі сельсавет (Браслаўскі раён)]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Браслаўскага раёна]]</text>
      <sha1>fev3mqjoc7kmq5r9esuiemydc7hps7h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Каленкішкі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>234118</id>
    <revision>
      <id>4194846</id>
      <parentid>4109614</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:20:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4858" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Каленкішкі
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = 55|lat_min = 36|lat_sec = 34
 |lon_dir = |lon_deg = 26|lon_min = 56|lon_sec = 28
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Браслаўскі
|сельсавет2            = Мяжанскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 243008350
}}

'''Кале́нкішкі'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Kalienkiški}}, {{lang-ru|Коленкишки}}) — [[вёска]] ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Мяжанскі сельсавет, Браслаўскі раён|Мяжанскага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска ў складзе [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]] [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]].

Да [[2004]] года ўваходзіла ў склад [[Зарачскі сельсавет|Зарачскага сельсавета]]&lt;ref&gt;[http://www.pravo.by/document/?guid=2012&amp;oldDoc=2004-83/2004-83(003-027).pdf&amp;oldDocPage=1 Решение Витебского областного Совета депутатов от 8 апреля 2004 г. № 55 Об изменении административно-территориального устройства районов Витебской области] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20211005192131/https://pravo.by/document/?guid=2012&amp;oldDoc=2004-83%2F2004-83%28003-027%29.pdf&amp;oldDocPage=1 |date=5 кастрычніка 2021 }}&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==

* 1921 год — 59 жыхароў, 13 двароў&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 8.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 68 жыхароў, 14 двароў&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1, s. 10&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Мяжанскі сельсавет, Браслаўскі раён}}
{{Браслаўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Мяжанскі сельсавет (Браслаўскі раён)]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Браслаўскага раёна]]</text>
      <sha1>c0zd5aq7xjv841knmr1u3m9ciuh5q3a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Карасіна (вёска)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>234120</id>
    <revision>
      <id>4194836</id>
      <parentid>3665581</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:20:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4284" xml:space="preserve">{{Значэнні2|тып=тапонім|Карасіна, значэнні}}
{{НП-Беларусь
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Карасіна
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = 55|lat_min = 39|lat_sec = 35
 |lon_dir = |lon_deg = 26|lon_min = 40|lon_sec = 49
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Браслаўскі
|сельсавет2            = Мяжанскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 243004692
}}

'''Кара́сіна'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Karasina}}, {{lang-ru|Карасино}}) — [[вёска]] ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Мяжанскі сельсавет, Браслаўскі раён|Мяжанскага сельсавета]].

Каля вёскі возера [[Возера Карасіна|Карасіна]].

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]].

У 1940—1954 гадах цэнтр [[Карасінскі сельсавет|Карасінскага сельсавета]].

== Насельніцтва ==
* 1921 год — 121 жыхар, 22 двары&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 4.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 152 жыхары, 21 двор&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1,s. 4&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Мяжанскі сельсавет, Браслаўскі раён}}
{{Браслаўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Мяжанскі сельсавет (Браслаўскі раён)]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Браслаўскага раёна]]</text>
      <sha1>s4a6l0oulf0ucjv5ivta9asnnrjvm8g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кішкелішкі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>234121</id>
    <revision>
      <id>4194822</id>
      <parentid>3665610</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:19:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4009" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Кішкелішкі
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = 55|lat_min = 38|lat_sec = 27
 |lon_dir = |lon_deg = 26|lon_min = 50|lon_sec = 57
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Браслаўскі
|сельсавет2            = Мяжанскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 243007041
}}

'''Кішке́лішкі'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Kiškieliški}}, {{lang-ru|Кишкелишки}}) — [[вёска]] ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Мяжанскі сельсавет, Браслаўскі раён|Мяжанскага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]].

== Насельніцтва ==
* 1921 год — 14 жыхароў, 1 двор&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 4.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 14 жыхароў, 2 двары&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1,s. 4&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Мяжанскі сельсавет, Браслаўскі раён}}
{{Браслаўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Мяжанскі сельсавет (Браслаўскі раён)]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Браслаўскага раёна]]</text>
      <sha1>rr9xa58dh94flo7e1gx1h8l34ci90pm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Клемянсполле</title>
    <ns>0</ns>
    <id>234122</id>
    <revision>
      <id>4194828</id>
      <parentid>3665608</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:19:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4135" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Клемянсполле
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = 55|lat_min = 38|lat_sec = 45
 |lon_dir = |lon_deg = 26|lon_min = 42|lon_sec = 40
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Браслаўскі
|сельсавет2            = Мяжанскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 243004727
}}

'''Клемянспо́лле'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}. Сустракаецца таксама варыянт '''Клеманспо́лле, Клеманспо́ле'''&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Kliemianspollie}}, {{lang-ru|Клеменсполье}}) — [[вёска]] ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Мяжанскі сельсавет, Браслаўскі раён|Мяжанскага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]].

== Насельніцтва ==
* 1921 год — 43 жыхары, 1 двор&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 4.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 7 жыхароў, 2 двары&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1,s. 4&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Мяжанскі сельсавет, Браслаўскі раён}}
{{Браслаўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Мяжанскі сельсавет (Браслаўскі раён)]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Браслаўскага раёна]]</text>
      <sha1>q325pjtigdeyegud30t107o6ugzihfd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Крываселі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>234126</id>
    <revision>
      <id>4194815</id>
      <parentid>3665732</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:19:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4010" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Крываселі
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = 55|lat_min = 40|lat_sec = 39
 |lon_dir = |lon_deg = 26|lon_min = 45|lon_sec = 35
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Браслаўскі
|сельсавет2            = Мяжанскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 243006992
}}

'''Крыва́селі'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Kryvasieli}}, {{lang-ru|Кривасели}}) — [[вёска]] ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Мяжанскі сельсавет, Браслаўскі раён|Мяжанскага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]].

== Насельніцтва ==
* 1921 год — 186 жыхароў, 29 двароў&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 6.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 149 жыхароў, 25 двароў&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1,s. 4&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Мяжанскі сельсавет, Браслаўскі раён}}
{{Браслаўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Мяжанскі сельсавет (Браслаўскі раён)]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Браслаўскага раёна]]</text>
      <sha1>46v7m7nuregdl28id542uc9ezf9j9cb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Лакуцішкі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>234127</id>
    <revision>
      <id>4194820</id>
      <parentid>3665765</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:19:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3984" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Лакуцішкі
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = 
 |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = 
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Браслаўскі
|сельсавет2            = Мяжанскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 
}}

'''Лаку́цішкі'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Lakuciški}}, {{lang-ru|Лакутишки}}) — [[вёска]] ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Мяжанскі сельсавет, Браслаўскі раён|Мяжанскага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]].

== Насельніцтва ==
* 1921 год — 85 жыхароў, 13 двароў&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 4.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 15 жыхароў, 2 двары&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1,s. 4&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Мяжанскі сельсавет, Браслаўскі раён}}
{{Браслаўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Мяжанскі сельсавет (Браслаўскі раён)]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Браслаўскага раёна]]</text>
      <sha1>kbaf8s6ltx8fqsqi7sh42vwpi1apkwr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Марцінкавічы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>234129</id>
    <revision>
      <id>4194817</id>
      <parentid>3665889</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:19:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4022" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Марцінкавічы
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = 55|lat_min = 40|lat_sec = 29
 |lon_dir = |lon_deg = 26|lon_min = 39|lon_sec = 51
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Браслаўскі
|сельсавет2            = Мяжанскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 243004708
}}

'''Марці́нкавічы'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Marcinkavičy}}, {{lang-ru|Мартинковичи}}) — [[вёска]] ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Мяжанскі сельсавет, Браслаўскі раён|Мяжанскага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]].

== Насельніцтва ==
* 1921 год — 33 жыхары, 4 двары&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 6.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 94 жыхары, 16 двароў&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1,s. 4&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Мяжанскі сельсавет, Браслаўскі раён}}
{{Браслаўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Мяжанскі сельсавет (Браслаўскі раён)]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Браслаўскага раёна]]</text>
      <sha1>pm21m4rt62dmw5xkmjqxc4pj6dzzd2b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мікалаюнцы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>234131</id>
    <revision>
      <id>4194831</id>
      <parentid>3988138</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:19:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4432" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Мікалаюнцы
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = 
 |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = 
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Браслаўскі
|сельсавет2            = Мяжанскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 
}}

'''Мікалаю́нцы'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Mikalajuncy}}, {{lang-ru|Миколаюнцы}}) — [[вёска]] ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Мяжанскі сельсавет, Браслаўскі раён|Мяжанскага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]].

== Насельніцтва ==
* 1921 год — 151 жыхар, 22 двары&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 6.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 175 жыхароў, 21 двор&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1,s. 4&lt;/ref&gt;.

== Славутасці ==
[[Файл:Мікалаюнцы. Свята-Мікалаеўская царква (01).jpg|міні|злева|Свята-Мікалаеўская царква]]
* [[Свята-Мікалаеўская царква, Мікалаюнцы|Свята-Мікалаеўская царква]] 1920-я (стараверская).
{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}
* {{ГБ|http://globustut.by/mikolayunc/index.htm}}
{{Мяжанскі сельсавет, Браслаўскі раён}}
{{Браслаўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Мяжанскі сельсавет (Браслаўскі раён)]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Браслаўскага раёна]]
[[Катэгорыя:Мікалаюнцы]]</text>
      <sha1>7m57qkc6yh26uoa8fkdf6uvv2hsfrwg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Міхалінка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>234132</id>
    <revision>
      <id>4194816</id>
      <parentid>3665897</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:19:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3978" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Міхалінка
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = 
 |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = 
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Браслаўскі
|сельсавет2            = Мяжанскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 
}}

'''Міхалі́нка'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Michalinka}}, {{lang-ru|Михалинка}}) — [[вёска]] ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Мяжанскі сельсавет, Браслаўскі раён|Мяжанскага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]].

== Насельніцтва ==
* 1921 год — 20 жыхароў, 3 двары&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 6.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 5 жыхароў, 1 двор&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1,s. 4&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Мяжанскі сельсавет, Браслаўскі раён}}
{{Браслаўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Мяжанскі сельсавет (Браслаўскі раён)]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Браслаўскага раёна]]</text>
      <sha1>o6jpd6nrk5xbtkr8k9rnnkvdkedag79</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мяжаны</title>
    <ns>0</ns>
    <id>234134</id>
    <revision>
      <id>4194853</id>
      <parentid>3690741</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:20:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5440" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
|статус                = аграгарадок
|беларуская назва      = Мяжаны
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = 55|lat_min = 38|lat_sec = 53
 |lon_dir = |lon_deg = 26|lon_min = 46|lon_sec = 25
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Браслаўскі
|сельсавет2            = Мяжанскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|OpenStreetMap         = 243006998
}}
'''Мяжа́ны'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Miažany}}, {{lang-ru|Межаны}}) — [[аграгарадок]] у [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Мяжанскі сельсавет, Браслаўскі раён|Мяжанскага сельсавета]].

Знаходзіцца за 20 км у напрамку на захад ад [[Браслаў|Браслава]], за 240 км ад [[Віцебск]]а&lt;ref name=&quot;bel11&quot;&gt;{{Крыніцы/БелЭн|11к}} — С. 70.&lt;/ref&gt;.

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]].

== Насельніцтва ==
* 1921 год — 133 жыхары, 29 двароў&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 6.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 203 жыхары, 23 двары&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1,s. 4&lt;/ref&gt;.
* [[1999]] год — 285 жыхароў, 116 двароў&lt;ref name=&quot;bel11&quot; /&gt;.

== Памятныя мясціны ==
* Помнік землякам, якія загінулі ў [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікую Айчынную вайну]].

== Славутасці ==
[[Файл:Miažany, Maci Božaj Aniolskaj. Мяжаны, Маці Божай Анёльскай (1930-39).jpg|міні|злева|Стары дряўляны касцёл. Зара на тым мейсу пабудаваны новы мураваны касцёл.]]
* [[Мяжанскі валун]] — геалагічны помнік прыроды рэспубліканскага значэння.
* [[Касцёл Маці Божай Анёльскай (Мяжаны)|Касцёл Маці Божай Анёльскай]], пачатак [[XXI стагоддзе|XXI стагоддзя]].

=== Страчаная спадчына ===
* Касцёл Маці Божай Анёльскай , 1928 г. (не захаваўся).

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|11}} — С. 70.
* {{кніга|загаловак=Республика Беларусь. Витебская область. Браславский район: карта. Браслав: план. Видзы: план|адказны=Ред. Н. М. Шевель|месца=Мн.|выдавецтва=Белкартография|год=2013|тыраж=3000}}{{ref-ru}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Мяжанскі сельсавет, Браслаўскі раён}}
{{Браслаўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Мяжанскі сельсавет (Браслаўскі раён)]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Браслаўскага раёна]]
[[Катэгорыя:Мяжаны| ]]</text>
      <sha1>1uq588r0oc0m914djnwkqqgjhu0drlh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Новы Двор (Браслаўскі раён)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>234138</id>
    <revision>
      <id>4194839</id>
      <parentid>3666023</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:20:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4059" xml:space="preserve">{{значэнні|Спасылка=Новы Двор}}
{{НП-Беларусь
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Новы Двор
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = 55|lat_min = 38|lat_sec = 29
 |lon_dir = |lon_deg = 26|lon_min = 47|lon_sec = 58
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Браслаўскі
|сельсавет2            = Мяжанскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 1645169846
}}

'''Но́вы Двор'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Novy Dvor}}, {{lang-ru|Новый Двор}}) — [[вёска]] ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Мяжанскі сельсавет, Браслаўскі раён|Мяжанскага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]].

== Насельніцтва ==
* 1921 год — 54 жыхары, 9 двароў&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 6.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 50 жыхароў, 5 двароў&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1,s. 4&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Мяжанскі сельсавет, Браслаўскі раён}}
{{Браслаўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Мяжанскі сельсавет (Браслаўскі раён)]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Браслаўскага раёна]]</text>
      <sha1>2tkpfvzq1lyvjpaq5jrxz9piir3bebl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Нурвянцы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>234139</id>
    <revision>
      <id>4194841</id>
      <parentid>3988139</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:20:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4347" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Нурвянцы
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = 55|lat_min = 39|lat_sec = 34
 |lon_dir = |lon_deg = 26|lon_min = 38|lon_sec = 54
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Браслаўскі
|сельсавет2            = Мяжанскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 243004714
}}

'''Нурвя́нцы'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Nurviancy}}, {{lang-ru|Нурвянцы}}) — [[вёска]] ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Мяжанскі сельсавет, Браслаўскі раён|Мяжанскага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]].

== Насельніцтва ==
* 1921 год — 70 жыхароў, 6 двароў&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 6.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 196 жыхароў, 28 двароў&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1,s. 4&lt;/ref&gt;.

== Славутасці ==
[[Файл:Нурвянцы. Капліца Святога Вінцэнта на могілках (03).jpg|міні|злева|Капліца Святога Вінцэнта на могілках]]
* Капліца Святога Вінцэнта на могілках
{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}
* {{ГБ|http://globustut.by/nurvyancy/index.htm}}
{{Мяжанскі сельсавет, Браслаўскі раён}}
{{Браслаўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Мяжанскі сельсавет (Браслаўскі раён)]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Браслаўскага раёна]]</text>
      <sha1>0h3rwhtsjlocy5tos448xaxqnnvrpx0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Рычаны</title>
    <ns>0</ns>
    <id>234152</id>
    <revision>
      <id>4194834</id>
      <parentid>3666148</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:20:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4058" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Рычаны
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = 55|lat_min = 38|lat_sec = 30
 |lon_dir = |lon_deg = 26|lon_min = 43|lon_sec = 46
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Браслаўскі
|сельсавет2            = Мяжанскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 2&lt;ref&gt;http://pop-stat.mashke.org/belarus-census/viciebskaja.htm&lt;/ref&gt;
|год перапісу          = 2009
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 243004720
}}

'''Рыча́ны'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Ryčany}}, {{lang-ru|Рычаны}}) — [[вёска]] ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Мяжанскі сельсавет, Браслаўскі раён|Мяжанскага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]].

== Насельніцтва ==
* 1921 год — 84 жыхары, 15 двароў&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 6.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 80 жыхароў, 13 двароў&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1,s. 4&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Мяжанскі сельсавет, Браслаўскі раён}}
{{Браслаўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Мяжанскі сельсавет (Браслаўскі раён)]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Браслаўскага раёна]]</text>
      <sha1>21rvlunhkkq737bv1p1r6pyvlezot3u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Смялка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>234155</id>
    <revision>
      <id>4194819</id>
      <parentid>3666362</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:19:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3955" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
|статус                = хутар
|беларуская назва      = Смялка
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = 
 |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = 
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Браслаўскі
|сельсавет2            = Мяжанскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 
}}

'''Смя́лка'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Smialka}}, {{lang-ru|Смялка}}) — [[хутар]] у [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Мяжанскі сельсавет, Браслаўскі раён|Мяжанскага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]].

== Насельніцтва ==

* 1921 год — 10 жыхароў, 1 двор&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 6.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 5 жыхароў, 1 двор&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1,s. 4&lt;/ref&gt;.
{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Мяжанскі сельсавет, Браслаўскі раён}}
{{Браслаўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Мяжанскі сельсавет (Браслаўскі раён)]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Браслаўскага раёна]]</text>
      <sha1>6kjcov9fhpovf337cfjr6iihv4jmdmp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Станкавічы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>234156</id>
    <revision>
      <id>4194843</id>
      <parentid>3666364</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:20:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4341" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Станкавічы
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = 55|lat_min = 37|lat_sec = 47
 |lon_dir = |lon_deg = 26|lon_min = 40|lon_sec = 50
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Браслаўскі
|сельсавет2            = Мяжанскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 243004774
}}

'''Ста́нкавічы'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Stankavičy}}, {{lang-ru|Станковичи}}) — [[вёска]] ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Мяжанскі сельсавет, Браслаўскі раён|Мяжанскага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]].

== Насельніцтва ==
* 1921 год — 186 жыхароў, 33 двары&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 6.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 188 жыхароў, 34 двары&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1,s. 4&lt;/ref&gt;.

== Славутасці ==
[[Файл:Станкавічы. Старыя могілкі (04).jpg|міні|злева|Брама старых могілак]]
* Старыя могілкі з брамай
* Рэшткі гаспадарчай пабудовы
{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}
* {{ГБ|Станкавічы. Старыя могілкі (04).jpg}}
{{Мяжанскі сельсавет, Браслаўскі раён}}
{{Браслаўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Мяжанскі сельсавет (Браслаўскі раён)]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Браслаўскага раёна]]</text>
      <sha1>4r7w6hzr9g20seisqhdpmd1k0lm5moe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ушанішкі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>234161</id>
    <revision>
      <id>4194829</id>
      <parentid>3666803</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:19:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4078" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Ушанішкі
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = 55|lat_min = 39|lat_sec = 30
 |lon_dir = |lon_deg = 26|lon_min = 47|lon_sec = 58
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Браслаўскі
|сельсавет2            = Мяжанскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 243007020
}}

'''Уша́нішкі'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}. Сустракаецца таксама варыянт '''Вуша́нішкі'''&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Ušaniški}}, {{lang-ru|Ушанишки}}) — [[вёска]] ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Мяжанскі сельсавет, Браслаўскі раён|Мяжанскага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]].

== Насельніцтва ==
* 1921 год — 71 жыхар, 13 двароў&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 6.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 71 жыхар, 12 двароў&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1, s. 6&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Мяжанскі сельсавет, Браслаўскі раён}}
{{Браслаўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Мяжанскі сельсавет (Браслаўскі раён)]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Браслаўскага раёна]]</text>
      <sha1>ioyjs375i8p5vwemquiffb1s8y2omo8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Адымянішкі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>234166</id>
    <revision>
      <id>4194811</id>
      <parentid>3670398</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:18:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4025" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Адымянішкі
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = 55|lat_min = 34|lat_sec = 56
 |lon_dir = |lon_deg = 26|lon_min = 54|lon_sec = 01
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Браслаўскі
|сельсавет             = Опсаўскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 
}}

'''Адымя́нішкі'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Adymianiški}}, {{lang-ru|Адымянишки}}) — [[вёска]] ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Опсаўскі сельсавет|Опсаўскага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска ў складзе [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]] [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]].

== Насельніцтва ==
* 1921 год — 87 жыхароў, 16 двароў&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 8.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 83 жыхары, 18 двароў&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1, s. 10&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Опсаўскі сельсавет}}
{{Браслаўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Опсаўскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Браслаўскага раёна]]</text>
      <sha1>t8f9ayf9d9t7aary53bjy6ailxo0jp1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Баравікі (Браслаўскі раён)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>234169</id>
    <revision>
      <id>4194813</id>
      <parentid>3668648</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:19:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4076" xml:space="preserve">{{значэнні|Спасылка=Баравікі}}
{{НП-Беларусь
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Баравікі
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = 55|lat_min = 35|lat_sec = 54
 |lon_dir = |lon_deg = 26|lon_min = 56|lon_sec = 55
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Браслаўскі
|сельсавет             = Опсаўскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 243008353
}}

'''Баравікі́'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Baraviki}}, {{lang-ru|Боровики}}) — [[вёска]] ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Опсаўскі сельсавет|Опсаўскага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска ў складзе [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]] [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]].

== Насельніцтва ==

* 1921 год — 105 жыхароў, 19 двароў&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 8.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 88 жыхароў, 18 двароў&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1, s. 10&lt;/ref&gt;.
{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Опсаўскі сельсавет}}
{{Браслаўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Опсаўскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Браслаўскага раёна]]</text>
      <sha1>8vd8hryok2nm0qxqjx5n58oia7voo0d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Валейнішкі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>234177</id>
    <revision>
      <id>4194837</id>
      <parentid>4115033</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:20:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4646" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Валейнішкі
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = 55|lat_min = 33|lat_sec = 18
 |lon_dir = |lon_deg = 26|lon_min = 42|lon_sec = 27
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Браслаўскі
|сельсавет             = Опсаўскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 243004754
}}

'''Вале́йнішкі'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Valiejniški}}, {{lang-ru|Волейнишки}}) — [[вёска]] ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Опсаўскі сельсавет|Опсаўскага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]].

Да [[2004]] года ўваходзіла ў склад [[Відзаўскі пассавет|Відзаўскага пассавета]]&lt;ref&gt;[http://www.pravo.by/document/?guid=2012&amp;oldDoc=2004-83/2004-83(003-027).pdf&amp;oldDocPage=1 Решение Витебского областного Совета депутатов от 8 апреля 2004 г. № 55 Об изменении административно-территориального устройства районов Витебской области] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20211005192131/https://pravo.by/document/?guid=2012&amp;oldDoc=2004-83%2F2004-83%28003-027%29.pdf&amp;oldDocPage=1 |date=5 кастрычніка 2021 }}&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
* 1921 год — 61 жыхар, 12 двароў&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 6.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 78 жыхароў, 14 двароў&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1, s. 6&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Опсаўскі сельсавет}}
{{Браслаўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Опсаўскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Браслаўскага раёна]]</text>
      <sha1>0sqiz0oxllhoww4gknvb1femsk0tlia</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Даўблі (вёска)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>234183</id>
    <revision>
      <id>4194830</id>
      <parentid>3988141</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:19:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4160" xml:space="preserve">{{значэнні|Спасылка=Даўблі}}
{{НП-Беларусь
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Даўблі
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = 55|lat_min = 35|lat_sec = 49
 |lon_dir = |lon_deg = 26|lon_min = 51|lon_sec = 18
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Браслаўскі
|сельсавет             = Опсаўскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 243007060
}}

'''Да́ўблі'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Daŭbli}}, {{lang-ru|Даубли}}) — [[вёска]] ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Опсаўскі сельсавет|Опсаўскага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска ў складзе [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]] [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]].

== Насельніцтва ==
* 1921 год — 25 жыхароў, 3 двары&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 8.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 81 жыхар, 13 двароў&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1, s. 10&lt;/ref&gt;.

== Славутасці ==
* Сядзіба Плятэраў
{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}
* {{ГБ|http://globustut.by/daubli/index.htm}}

{{Опсаўскі сельсавет}}
{{Браслаўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Опсаўскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Браслаўскага раёна]]</text>
      <sha1>qvik6cs9gu2mmosrbgdp943txq8xaa3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дварышча (Браслаўскі раён)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>234185</id>
    <revision>
      <id>4194844</id>
      <parentid>4108235</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:20:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4963" xml:space="preserve">{{значэнні|Спасылка=Дварышча}}
{{НП-Беларусь
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Дварышча
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = 55|lat_min = 33|lat_sec = 34
 |lon_dir = |lon_deg = 26|lon_min = 43|lon_sec = 18
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Браслаўскі
|сельсавет             = Опсаўскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 243004740
}}

'''Двары́шча'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Dvaryšča}}, {{lang-ru|Дворище}}) — [[вёска]] ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Опсаўскі сельсавет|Опсаўскага сельсавета]].

Да [[2004]] года ўваходзіла ў склад [[Відзаўскі пассавет|Відзаўскага пассавета]]&lt;ref&gt;[http://www.pravo.by/document/?guid=2012&amp;oldDoc=2004-83/2004-83(003-027).pdf&amp;oldDocPage=1 Решение Витебского областного Совета депутатов от 8 апреля 2004 г. № 55 Об изменении административно-территориального устройства районов Витебской области] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20211005192131/https://pravo.by/document/?guid=2012&amp;oldDoc=2004-83%2F2004-83%28003-027%29.pdf&amp;oldDocPage=1 |date=5 кастрычніка 2021 }}&lt;/ref&gt;.

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]].

== Насельніцтва ==
* 1921 год — 88 жыхароў, 10 двароў&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 4.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 75 жыхароў, 16 двароў&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1,s. 4&lt;/ref&gt;.

== Славутасці ==
[[Файл:Дварышча. Гаспадарчая пабудова (01).jpg|міні|злева|Гаспадарчая пабудова]]
* Сядзіба «Адамова» ([[XIX ст.]])
{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}
* {{ГБ|http://globustut.by/dvorische_brasl/index.htm}}
{{Опсаўскі сельсавет}}
{{Браслаўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Опсаўскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Браслаўскага раёна]]</text>
      <sha1>p68ijfw4c78ttc28dsnymp9dw48npt3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Едагалі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>234187</id>
    <revision>
      <id>4194849</id>
      <parentid>4108847</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:20:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5188" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Едагалі
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = 55|lat_min = 35|lat_sec = 07
 |lon_dir = |lon_deg = 26|lon_min = 44|lon_sec = 09
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Браслаўскі
|сельсавет             = Опсаўскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 243004780
}}

'''Едага́лі'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Jedahali}}, {{lang-ru|Едогали}}) — [[вёска]] ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Опсаўскі сельсавет|Опсаўскага сельсавета]].

У 1971 годзе да вёскі далучана вёска [[Уладзіславава]]&lt;ref&gt;Рашэнні выканкома Віцебскага абласнога Савета дэпутатаў працоўных ад 23 кастрычніка 1970 г. і 4 сакавіка 1971 г. // Збор законаў, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў і распараджэнняў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1971, № 12 (1314).&lt;/ref&gt;. Да [[2004]] года ўваходзіла ў склад [[Відзаўскі пассавет|Відзаўскага пассавета]]&lt;ref&gt;[http://www.pravo.by/document/?guid=2012&amp;oldDoc=2004-83/2004-83(003-027).pdf&amp;oldDocPage=1 Решение Витебского областного Совета депутатов от 8 апреля 2004 г. № 55 Об изменении административно-территориального устройства районов Витебской области] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20211005192131/https://pravo.by/document/?guid=2012&amp;oldDoc=2004-83%2F2004-83%28003-027%29.pdf&amp;oldDocPage=1 |date=5 кастрычніка 2021 }}&lt;/ref&gt;.

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]].

== Насельніцтва ==

* 1921 год — 89 жыхароў, 15 двароў&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 4.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 88 жыхароў, 13 двароў&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1,s. 4&lt;/ref&gt;.
{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Опсаўскі сельсавет}}
{{Браслаўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Опсаўскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Браслаўскага раёна]]</text>
      <sha1>pusf7tla3sg1q983j7cj22lzbeygt6f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Жвірблі (Опсаўскі сельсавет)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>234190</id>
    <revision>
      <id>4194809</id>
      <parentid>3666944</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:18:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4071" xml:space="preserve">{{значэнні|Спасылка=Жвірблі}}
{{НП-Беларусь
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Жвірблі
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg =55 |lat_min = 35|lat_sec = 18
 |lon_dir = |lon_deg =26 |lon_min = 47|lon_sec = 43
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Браслаўскі
|сельсавет             = Опсаўскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 
}}

'''Жві́рблі'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Žvirbli}}, {{lang-ru|Жвирбли}}) — [[вёска]] ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Опсаўскі сельсавет|Опсаўскага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска ў складзе [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]] [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]].

== Насельніцтва ==
* 1921 год — 80 жыхароў, 16 двароў&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej — Tom VII — Część II — Ziemia Wileńska — Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 6.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 103 жыхары, 19 двароў&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin — 1, s. 6&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Опсаўскі сельсавет}}
{{Браслаўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Опсаўскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Браслаўскага раёна]]</text>
      <sha1>71zqrb77tpy019myptg60supbgf5pzu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ілгайцы (вёска)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>234196</id>
    <revision>
      <id>4194818</id>
      <parentid>3671475</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:19:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4066" xml:space="preserve">{{значэнні|Спасылка=Ілгайцы}}
{{НП-Беларусь
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Ілгайцы
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = 55|lat_min = 34|lat_sec = 25
 |lon_dir = |lon_deg = 26|lon_min = 46|lon_sec = 35
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Браслаўскі
|сельсавет             = Опсаўскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 243007066
}}

'''Ілга́йцы'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Ilhajcy}}, {{lang-ru|Илгайцы}}) — [[вёска]] ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Опсаўскі сельсавет|Опсаўскага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска ў складзе [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]] [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]].

== Насельніцтва ==
* 1921 год — 211 жыхароў, 37 двароў&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 8.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 197 жыхароў, 43 двары&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1, s. 10&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Опсаўскі сельсавет}}
{{Браслаўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Опсаўскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Браслаўскага раёна]]</text>
      <sha1>89upqpz4yi36oqpus11l7zcq1yb9qgt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Купчэлі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>234204</id>
    <revision>
      <id>4194845</id>
      <parentid>3671494</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:20:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4789" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Купчэлі
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = 55|lat_min = 34|lat_sec = 33
 |lon_dir = |lon_deg = 26|lon_min = 49|lon_sec = 42
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Браслаўскі
|сельсавет             = Опсаўскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 243007145
}}

'''Купчэ́лі'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Kupčeli}}, {{lang-ru|Купчели}}) — [[вёска]] ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Опсаўскі сельсавет|Опсаўскага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска ў складзе [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]] [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]].

У 1940—1954 гадах цэнтр [[Купчэльскі сельсавет|Купчэльскага сельсавета]]. 26 сакавіка 1973 года да вёскі далучаны суседнія вёскі [[Баркунішкі]] і [[Пабержы (Опсаўскі сельсавет)|Пабержы]]&lt;ref&gt;Рашэнне выканаўчага камітэта Віцебскага абласнога Савета дэпутатаў працоўных ад 26 сакавіка 1973 г. // Збор законаў, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў і распараджэнняў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1973, № 12 (1386).&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
* 1921 год — 180 жыхароў, 35 двароў&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 8.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 174 жыхары, 36 двароў&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1, s. 10&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Опсаўскі сельсавет}}
{{Браслаўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Опсаўскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Браслаўскага раёна]]</text>
      <sha1>mh3eypuhmpkcc5er94jciy1m27x8a2l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мінкавічы (Браслаўскі раён)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>234214</id>
    <revision>
      <id>4194848</id>
      <parentid>4122390</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:20:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5314" xml:space="preserve">{{значэнні|Спасылка=Мінкавічы}}
{{НП-Беларусь
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Мінкавічы
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = Мінкавічы. Стараверская Свята-Пакроўская царква (01).jpg
|подпіс                = [[Свята-Пакроўская царква (Мінкавічы)|Свята-Пакроўская царква]]
 |lat_dir = |lat_deg = 55|lat_min = 36|lat_sec = 59
 |lon_dir = |lon_deg = 26|lon_min = 42|lon_sec = 30
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Браслаўскі
|сельсавет             = Опсаўскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = Minkavičy, Braslaŭ District
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 243004698
}}
'''Мі́нкавічы'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Minkavičy}}, {{lang-ru|Минковичи}}) — [[вёска]] ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Опсаўскі сельсавет|Опсаўскага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]].

Да [[2004]] года ўваходзіла ў склад [[Відзаўскі пассавет|Відзаўскага пассавета]]&lt;ref&gt;[http://www.pravo.by/document/?guid=2012&amp;oldDoc=2004-83/2004-83(003-027).pdf&amp;oldDocPage=1 Решение Витебского областного Совета депутатов от 8 апреля 2004 г. № 55 Об изменении административно-территориального устройства районов Витебской области] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20211005192131/https://pravo.by/document/?guid=2012&amp;oldDoc=2004-83%2F2004-83%28003-027%29.pdf&amp;oldDocPage=1 |date=5 кастрычніка 2021 }}&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
* 1921 год — 62 жыхары, 10 двароў&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 6.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 80 жыхароў, 13 двароў&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1,s. 4&lt;/ref&gt;.

== Славутасці ==
* [[Свята-Пакроўская царква (Мінкавічы)|Свята-Пакроўская царква]] (пачатак XX стагоддзя) — {{ГККРБ 4|213Г000205}}.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:Minkavičy, Braslaŭ District}}
* {{ГБ|http://globustut.by/minkovichi_brasl/index.htm}}
{{Опсаўскі сельсавет}}
{{Браслаўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Опсаўскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Браслаўскага раёна]]
[[Катэгорыя:Мінкавічы (Браслаўскі раён)]]</text>
      <sha1>2xusa0hqjhsawu84ypzqx58buqpqxhq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Скуталішкі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>234232</id>
    <revision>
      <id>4194838</id>
      <parentid>4125041</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:20:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4645" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Скуталішкі
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = 55|lat_min = 35|lat_sec = 52
 |lon_dir = |lon_deg = 26|lon_min = 42|lon_sec = 34
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Браслаўскі
|сельсавет             = Опсаўскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 243004767
}}

'''Скуталі́шкі'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Skutališki}}, {{lang-ru|Скуталишки}}) — [[вёска]] ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Опсаўскі сельсавет|Опсаўскага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]].

Да [[2004]] года ўваходзіла ў склад [[Відзаўскі пассавет|Відзаўскага пассавета]]&lt;ref&gt;[http://www.pravo.by/document/?guid=2012&amp;oldDoc=2004-83/2004-83(003-027).pdf&amp;oldDocPage=1 Решение Витебского областного Совета депутатов от 8 апреля 2004 г. № 55 Об изменении административно-территориального устройства районов Витебской области] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20211005192131/https://pravo.by/document/?guid=2012&amp;oldDoc=2004-83%2F2004-83%28003-027%29.pdf&amp;oldDocPage=1 |date=5 кастрычніка 2021 }}&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
* 1921 год — 13 жыхароў, 2 двары&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 6.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 35 жыхароў, 5 двароў&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1, s. 6&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Опсаўскі сельсавет}}
{{Браслаўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Опсаўскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Браслаўскага раёна]]</text>
      <sha1>lgzlzr2mits7rp1bj8apbp4h2sdetmf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Снегі (Браслаўскі раён)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>234233</id>
    <revision>
      <id>4194802</id>
      <parentid>3666794</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:18:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3934" xml:space="preserve">{{значэнні|Спасылка=Снегі}}
{{НП-Беларусь
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Снегі
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = 55|lat_min = 36|lat_sec = 27
 |lon_dir = |lon_deg = 26|lon_min = 51|lon_sec = 40
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Браслаўскі
|сельсавет             = Опсаўскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 243007074
}}

'''Сне́гі'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Sniehi}}, {{lang-ru|Снеги}}) — [[вёска]] ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Опсаўскі сельсавет|Опсаўскага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]].

== Насельніцтва ==
* 1921 год — 89 жыхароў, 14 двароў&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 6.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 84 жыхары, 18 двароў&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1, s. 6&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Опсаўскі сельсавет}}
{{Браслаўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Опсаўскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Браслаўскага раёна]]</text>
      <sha1>2shdbhju5jw9xploq4pa1tasqx8nv5o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Якавічы (Браслаўскі раён)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>234244</id>
    <revision>
      <id>4194812</id>
      <parentid>3670415</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:19:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4068" xml:space="preserve">{{значэнні|Спасылка=Якавічы}}
{{НП-Беларусь
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Якавічы
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = 55|lat_min = 32|lat_sec = 42
 |lon_dir = |lon_deg = 26|lon_min = 48|lon_sec = 53
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Браслаўскі
|сельсавет             = Опсаўскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 243007160
}}

'''Я́кавічы'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Jakavičy}}, {{lang-ru|Яковичи}}) — [[вёска]] ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Опсаўскі сельсавет|Опсаўскага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска ў складзе [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]] [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]].

== Насельніцтва ==
* 1921 год — 118 жыхароў, 24 двары&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 8.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 119 жыхароў, 25 двароў&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1, s. 10&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Опсаўскі сельсавет}}
{{Браслаўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Опсаўскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Браслаўскага раёна]]</text>
      <sha1>a214thocvykbaesok21edtnwhappgla</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Янулі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>234245</id>
    <revision>
      <id>4194810</id>
      <parentid>3671442</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:18:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3998" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Янулі
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = 55|lat_min = 33|lat_sec = 46
 |lon_dir = |lon_deg = 26|lon_min = 48|lon_sec = 58
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Браслаўскі
|сельсавет             = Опсаўскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 243007088
}}

'''Янулі́'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Januli}}, {{lang-ru|Янули}}) — [[вёска]] ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Опсаўскі сельсавет|Опсаўскага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска ў складзе [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]] [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]].

== Насельніцтва ==
* 1921 год — 64 жыхары, 13 двароў&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 8.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 68 жыхароў, 13 двароў&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1, s. 10&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Опсаўскі сельсавет}}
{{Браслаўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Опсаўскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Браслаўскага раёна]]</text>
      <sha1>sz3ayswgadb6eda6ras1e0liut4k9wc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Адамішкі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>234247</id>
    <revision>
      <id>4194805</id>
      <parentid>3673032</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:18:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4000" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Адамішкі
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = 55|lat_min = 48|lat_sec = 48
 |lon_dir = |lon_deg = 27|lon_min = 00|lon_sec = 29
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Браслаўскі
|сельсавет             = Плюскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 243008101
}}

'''Ада́мішкі'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Adamiški}}, {{lang-ru|Адамишки}}) — [[вёска]] ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Плюскі сельсавет|Плюскага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска ў складзе [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]] [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]].

== Насельніцтва ==
* 1921 год — 37 жыхароў, 7 двароў&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 10.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 37 жыхароў, 8 двароў&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1, s. 10&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Плюскі сельсавет}}
{{Браслаўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Плюскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Браслаўскага раёна]]</text>
      <sha1>gubids2psfemx2p6d405g57xpfv16pv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бабашкі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>234252</id>
    <revision>
      <id>4194807</id>
      <parentid>3671266</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:18:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3992" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Бабашкі
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = 55|lat_min = 46|lat_sec = 37
 |lon_dir = |lon_deg = 26|lon_min = 58|lon_sec = 03
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Браслаўскі
|сельсавет             = Плюскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 243008440
}}

'''Баба́шкі'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Babaški}}, {{lang-ru|Бабашки}}) — [[вёска]] ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Плюскі сельсавет|Плюскага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска ў складзе [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]] [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]].

== Насельніцтва ==

* 1921 год — 101 жыхар, 11 двароў&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 10.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 87 жыхароў, 20 двароў&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1, s. 10&lt;/ref&gt;.
{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Плюскі сельсавет}}
{{Браслаўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Плюскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Браслаўскага раёна]]</text>
      <sha1>h9jgp4kavcfw2otj2luf9vvw0l4dcuj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Глінішкі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>234264</id>
    <revision>
      <id>4194808</id>
      <parentid>3671407</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:18:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3987" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
|статус                = хутар
|беларуская назва      = Глінішкі
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = 55|lat_min = 45|lat_sec = 25
 |lon_dir = |lon_deg = 27|lon_min = 00|lon_sec = 48
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Браслаўскі
|сельсавет             = Плюскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 
}}

'''Глі́нішкі'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Hliniški}}, {{lang-ru|Глинишки}}) — [[хутар]] у [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Плюскі сельсавет|Плюскага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска ў складзе [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]] [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]].

== Насельніцтва ==

* 1921 год — 26 жыхароў, 4 двары&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 10.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 27 жыхароў, 4 двары&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1, s. 10&lt;/ref&gt;.
{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Плюскі сельсавет}}
{{Браслаўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Плюскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Браслаўскага раёна]]</text>
      <sha1>hbcnp8w7lf50u4qmp07fqb4elh1elkp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дзерукі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>234267</id>
    <revision>
      <id>4194854</id>
      <parentid>3671408</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:21:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4236" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
|скасаваны             = так
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Дзерукі
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = 55|lat_min = 43|lat_sec = 36
 |lon_dir = |lon_deg = 26|lon_min = 59|lon_sec = 19
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Браслаўскі
|сельсавет             = Плюскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 243008454
}}

'''Дзерукі́'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Dzieruki}}, {{lang-ru|Деруки}}) — былая [[вёска]] ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Уваходзіла ў склад [[Плюскі сельсавет|Плюскага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска ў складзе [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]] [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]].

Ліквідавана ў 2011 годзе&lt;ref&gt;[http://www.pravo.by/pdf/2011-109/2011_109_9_43918.pdf Решение Браславского районного Совета депутатов от 13 сентября 2011 г. № 123 Об упразднении сельских населенных пунктов Браславского района] {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==

* 1921 год — 104 жыхары, 20 двароў&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 10.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 115 жыхароў, 25 двароў&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1, s. 10&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Браслаўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}</text>
      <sha1>01fpxoxlgn9pl1lssg2ndn13svy66e1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Юраны</title>
    <ns>0</ns>
    <id>234333</id>
    <revision>
      <id>4194806</id>
      <parentid>3672305</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:18:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3979" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Юраны
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = 55|lat_min = 47|lat_sec = 23
 |lon_dir = |lon_deg = 27|lon_min = 02|lon_sec = 33
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Браслаўскі
|сельсавет             = Плюскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 243008449
}}

'''Юра́ны'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Jurany}}, {{lang-ru|Юраны}}) — [[вёска]] ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Плюскі сельсавет|Плюскага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска ў складзе [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]] [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]].

== Насельніцтва ==

* 1921 год — 74 жыхары, 15 двароў&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 10.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 65 жыхароў, 15 двароў&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1, s. 11&lt;/ref&gt;.
{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Плюскі сельсавет}}
{{Браслаўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Плюскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Браслаўскага раёна]]</text>
      <sha1>i6h07dhk17uuismhkjoo99pbo13r2tw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ячменішкі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>234335</id>
    <revision>
      <id>4194804</id>
      <parentid>3672304</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:18:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4009" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Ячменішкі
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = 55|lat_min = 48|lat_sec = 47
 |lon_dir = |lon_deg = 27|lon_min = 05|lon_sec = 24
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Браслаўскі
|сельсавет             = Плюскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 1646574434
}}

'''Ячме́нішкі'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Jačmieniški}}, {{lang-ru|Ячменишки}}) — [[вёска]] ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Плюскі сельсавет|Плюскага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска ў складзе [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]] [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]].

== Насельніцтва ==

* 1921 год — 61 жыхар, 14 двароў&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 10.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 68 жыхароў, 13 двароў&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1, s. 11&lt;/ref&gt;.
{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Плюскі сельсавет}}
{{Браслаўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Плюскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Браслаўскага раёна]]</text>
      <sha1>1d3c10ipp0esjy0xbe7l6w5aawzp45z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Гараўляне</title>
    <ns>0</ns>
    <id>235958</id>
    <revision>
      <id>4195254</id>
      <parentid>2778178</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T20:47:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pierre L'iserois</username>
        <id>100315</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4492" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Гараўляне
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = 55|lat_min = 13|lat_sec = 32
 |lon_dir = |lon_deg = 27|lon_min = 31|lon_sec = 30
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Віцебская
|раён                  = Глыбоцкі
|сельсавет             = Узрэцкі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 243013123
}}

'''Гараўля́не'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Haraŭlianie}}, {{lang-ru|Горовляне}}) — [[вёска]] ў [[Глыбоцкі раён|Глыбоцкім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Узрэцкі сельсавет|Узрэцкага сельсавета]].

== Гісторыя ==
У 1921—1945 гадах вёска ў складзе [[Залессе (гміна, Віленскае ваяводства)|гміны Залессе]] [[Дзісенскі павет (1921—1940)|Дзісенскaга паветa]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]] [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]]&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin — 1, s. 6.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://www.senat.gov.pl/gfx/senat/pl/senatopracowania/70/plik/m-631.pdf&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3950665&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Piotr Eberhardt, ''Formowanie się polskiej granicy wschodniej po II wojnie światowej'', «Dzieje Najnowsze», Rocznik L — 2018 (2), 2018, s. 95-100.&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==

* 1921 год — 102 жыхары, 16 двароў&lt;ref name=&quot;skorowidz2&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej — Tom VII — Część II — Ziemia Wileńska — Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 77.&lt;/ref&gt;.
* 1931 год — 94 жыхары, 17 двароў&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin — 1, s. 25&lt;/ref&gt;.
{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Узрэцкі сельсавет}}
{{Глыбоцкі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Узрэцкі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Глыбоцкага раёна]]</text>
      <sha1>2hbt9iu71g0f1samfc0las82u745g0k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Туркі (Бабруйскі раён)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>241081</id>
    <revision>
      <id>4195121</id>
      <parentid>4098919</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:18:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Ахвяры палітычных рэпрэсій */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21824" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Туркі
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = 53|lat_min = 02|lat_sec = 32
 |lon_dir = |lon_deg = 29|lon_min = 36|lon_sec = 20
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Магілёўская
|раён                  = Бабруйскі
|сельсавет             = Варатынскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 1567
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 243030619
}}
{{значэнні|Туркі (значэнні)}}
'''Туркі́'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Магілёўская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Turki}}, {{lang-ru|Турки}}) — [[вёска]] ў [[Бабруйскі раён|Бабруйскім раёне]] [[Магілёўская вобласць|Магілёўскай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Варатынскі сельсавет|Варатынскага сельсавета]].

== Геаграфічнае становішча ==
Вёска знаходзіцца за 30 км на паўднёвы ўсход ад [[Горад Бабруйск|Бабруйска]], за 6 км ад чыгуначнай станцыі Цялуша на лініі Бабруйск-Жлобін, пры аўтамабільнай дарозе М-5 Мінск-Гомель. На захад ад вёскі працякае рака Ала (левы прыток Бярэзіны, басейн Дняпра).

== Насельніцтва ==
* 1838 год — 170 жыхароў мужчынскага полу
* 1857 год — 318 жыхароў
* 1885 год — 526 жыхароў
* 1987 год — 598 жыхароў
* 1907 год — 679 жыхароў
* 1917 год — 761 жыхар
* 1926 год — 807 жыхароў
* 1959 год — 612 жыхароў
* 1979 год — 510 жыхароў
* 1986 год — 397 жыхароў
* 1997 год — 404 жыхары
* 2007 год — 360 жыхароў
* 2014 год — 311 жыхароў

== Гісторыя ==
Вядома з Попісу войска ВКЛ у 1567 годзе. У 1639 годзе сяло Туркі, шляхецкая ўласнасць пана Скарыны, у складзе Рэчыцкага павета Мінскага ваяводства Рэчы Паспалітай. У XVIII — 1-й палове XIX ст. у сяле існавала ўніяцкая царква. У 1790 годзе ў складзе маёнтка пана Булгака. Пасля 2-га падзелу Рэчы Паспалітай у 1793 годзе ў складзе Расійскай імперыі. У 1804 годзе Туркі ў Бабруйскім павеце Мінскай губерні, уласнасць памешчыка. У 1804 годзе ўласным коштам паноў Булгакаў пабудавана драўляная Свята-Троіцкая царква. У сярэдзіне XIX ст. да царквы прыпісана 948 чалавек. У ліку мецэнатаў царквы памешчыкі Стэфан і Аляксандр Скарыны. У 1871 годзе адкрыта школа. У 1877 годзе прыём хворых праводзіць фельчар Ясінскі. Дзейнічаюць карчма, крама, хлебазапасны магазін. Паводле перапісу 1897 года ў Турках працуюць 2 ветракі, 2 крамы, лячэбны пакой, заезны двор. Раз на год адбываецца кірмаш. Апроч земляробства і жывёлагадоўлі сяляне займаліся рознымі промысламі: прадзеннем, ткацтвам, зборам ягад, грыбоў, лоўляй рыбы, пляценнем лапцяў, кошыкаў, віццём вяровак, шыццём адзення, вырабам хатняга начыння, простай мэблі.

Побач з сялом месціўся маёнтак, у складзе якога 2 двары, 34 жыхары. У 1898 годзе замест састарэлага ўзведзены новы будынак царквы. Падчас грамадзянскай вайны ў Турках дзейнічае валасны рэвкам. У 1922 годзе ў маёнтку створана сельскагаспадарчая арцель «Месяц», да якой адышло 160 гектараў зямлі. У гэтым жа годзе пачала дзейнічаць бальніца.  У студзені 1924 года адкрыта хата-чытальня і створана крэдытнае таварыства. У жніўні 1931 года арганізаваны калгас «Чырвоныя Туркі», працавалі млын, кузня, тарфяная арцель «Агеньчык».  З 20.08.1924 г. да 16.07.1954 г. цэнтр [[Туркоўскі сельсавет (Бабруйскі раён)|Туркоўскага сельсавета]] [[Бабруйскі 1-шы раён|Бабруйскага 1-га]], з 04.08.1927 г. Бабруйскага раёнаў (да 26.07.1930 г.) акругі, з 20.02.1938 г. у Магілёўскай, з 20.09.1944 г. [[Бабруйская вобласць|Бабруйскай]], з 08.01.1954 г. Магілёўскай абласцях. У 2-ю сусветную вайну 20 вяскоўцаў загінулі на фронце. У 1986 годзе — цэнтр калгаса «Прагрэс». Працуюць майстэрні па рамонце сельскагаспадарчай тэхнікі, лесапільня, сярэдняя школа, сталовая, клуб-бібліятэка, фельчарска-акушэрскі пункт, аўтаматычная тэлефонная станцыя, аддзяленні сувязі і банка, 2 крамы, Дом быту.

=== Перапіс жыхароў в. Туркі станам на 1790 год ===
* Іван Рашэтнік, жонка Прося, унукі Цімох, Сяргей, Кузьма, унучка Крыстына
* Карпа Рашэтнік, жонка Агата, дочкі Адар'я, Куліна
* Занка Рашэтнік, жонка Матруна
* Цімох, жонка Тадора, сын Харлан
* Паўлюк Грышан, дачка Парасся, сыны Дзямід, Пракоп, Грыгор, Патап, Янка
* Лявон Рыбакоў, жонка Аўдоцця, сын Хведар, дочкі Катаржына, Яна
* Арцім Гарулёнак
* Аніська Гарулёнак, жонка Аўдзюха, сын Мікіта, дочкі Адар'я, Хведора, Гарына, Яўхіма
* Захарыя Рыбачонак, жонка Вася
* Мікіта Рыбачонак, жонка Зэня, сыны Янка
* Андрэй, Аляксей і Манута Рыбачонкі
* Сава Беганёнак, жонка Парасся
* Кандрат Беганёнак, жонка Малання, сыны Якуб, Янка
* Зэнька Беганёнак, жонка Наталя
* Мікіта Рашэтнік, жонка Мар'я
* Міхал Рашэтнік, жонка Наталя, дачка Марцэля
* Марко Рашэтнік, жонка Палагея
* Міна Беганёнак, дачка Агата
* Тарас Беганёнак, жонка Стэфа, сыны Сцяпан, Грыгор
* Селевон Беганёнак, жонка Улляна, дачка Палашка, сын Грэгор
* Пракоп Беганёнак, жонка Таццяна
* Бабыль Сымон, жонка Мар'я
* Янка Цурман, жонка Аксіння, сыны Ярмола, Сабастыян, Антось

== Валасное праўленне ==
У 1861 годзе для сялян, якія вызваліліся ад прыгону, былі створаны органы саслоўнага кіравання па ўзору валаснога кіравання дзяржаўнымі сялянамі. Бабруйскі павет быў падзелены на 22 воласці і 136 сельскіх абшчын. У склад валаснога сходу ўваходзілі сельскія і валасныя службовыя асобы, а таксама так званыя «дзясяцідворнікі» — выбраныя ад кожных дзесяці двароў. Валасны сход выбіраў валаснога старшыню, усіх старастаў, зборшчыкаў падаткаў, 1-2 засядацеляў і пісара, якія складалі валасное праўленне — выканаўчы орган сялянскага саслоўнага кіравання. Фактычна валасныя справы вялі валасны старшыня і пісар. Выбіраўся валасны старшыня на тры гады. Старшыня меў права адмовіцца ад пасады. Ён выконваў агульнапаліцэйскія (абˈяўленне распараджэнняў урада, нагляд за парадкам) і саслоўна-сялянскія абавязкі (скліканне валаснога сходу, нагляд за выкананнем павіннасцей).

Валасное кіраўніцтва засядала ў спецыяльным будынку — валасной управе. Яна адрознівалася ад звычайнай хаты большымі памерамі, шырокім ганкам, высокай страхой, вялікімі вокнамі, мела шырокі двор, на якім стаялі брычкі і павозкі, а ўнутры быў доўгі калідор з пакоямі на два бакі — кабінетамі чыноўнікаў.

'''''Спіс валасных старшынь і пісараў Туркоўскага валаснога праўлення'''''
{| class=&quot;wikitable&quot;
|Год
|Старшыня
|Пісар
|-
|1885
|Кузьма Парахневіч
|Аляксандр Навіцкі
|-
|1896
|Максім Худавец
|Уладзімір Васільеў
|-
|1900
|Максім Худавец
|Канстанцін Панцырны
|-
|1905
|Iлля Аўрамчык
|Федар Бахановіч
|-
|1912
|Фядот Шаўчук
|Сцяпан Гарашчэня
|-
|1916
|Аляксей Ляпёшкін
|Iван Сімановіч
|}

== Адукацыя ==

У 1871 годзе ў Турках адкрыта земскае аднакласнае народнае вучылішча, якое размяшчалася ў будынку валаснога ўпраўлення. Пры вучылішчы арганізаваны рамесны клас, у якім дзеці навучаюцца кавальскаму і шавецкаму рамяству, у 1876 годзе ў класе навучаецца 6 хлопчыкаў. У 1886 годзе для вучылішча пабудавана новае памяшканне, настаўнікам працуе Міхаіл Іванавіч Кезевіч. У 1891 годзе 57 вучняў, настаўнік Адам Станіслававіч Супрыновіч. Настаўнікамі працуюць  — у 1900 годзе Iгнат Ягоравіч Міцкевіч і Елізавета Кірылаўна Празднічная, у 1905 годзе Піліп Караткевіч, у 1912 годзе Аляксандр і Ялона Шырокія. Пасля рэвалюцыі 1917 года на базе земскага народнага вучылішча адкрыта працоўная школа 1-й ступені. У 1925 годзе ў школе 118 вучняў, дзейнічаў драматычны гурток. З 1951 па 1977 год у школе працуе Капусціна Марыя Андрэеўна, настаўнікам, намеснікам дырэктара, дырэктарам. У 1967 годзе Капусцінай М. А. прысвоена ганаровае званне «Заслужаны настаўнік БССР».

== Пісьменнік Алесь Дзятлаў ==
Нарадзіўся 03.06.1936 года ў вёсцы Туркі ў сям'і настаўніка. Жыў у Пятровічах, а з лета 1944 года — на радзіме маці, у Плёсах, дзе бацьку прызначылі дырэктарам мясцовай школы.

У 1959 г. скончыў аддзяленне журналістыкі БДУ. Працаваў у Глыбоцкай раённай газеце «Сцяг камунізму» (1959—1961), у «Чырвонай змене» (1961—1973).

У 1973—1975 гг. член сцэнарна-рэдакцыйнай калегіі кінастудыі «Беларусьфільм». У 1975—1980 гг. карэспандэнт рэспубліканскай газеты «Звязда», з 1980 г. рэдактар аддзела навукі часопіса «Родная прырода». Член Саюза пісьменнікаў СССР з 1979 г.

Друкуецца з 1956 г. У 1970-м годзе было надрукавана апавяданне ў газеце «Літаратура і мастацтва». Аўтар зборнікаў, аповесцей і апавяданняў, нарысаў, фельетонаў, твораў для дзяцей.

Першае апавяданне надрукаваў у 1970 г. ў газеце «Літаратура і мастацтва».

Алесь Дзятлаў пра вытокі сваёй творчасці напісаў: «Лічу сваёй малой радзімай, родным кутам Плёсы. Ніколі не парываў сувязі з роднымі мясцінамі. Многія героі маіх твораў, як кажуць, узяты жыўцом з вяскоўцаў-суседзяў. Нагадаю апавяданні „Росы на поплаве“, „Першы снег“, „Арцёмава хата“, „Світанак над возерам“, „Ванечка“, „Князь з Высокай Гары“, „Чужы“, аповесці „Белы месяц сакавік“, „Брод“ і многія іншыя. Незабыўныя школьныя гады, вучоба ў Цялушскай школе далі штуршок для напісання аповесці  „Сляды“. Адзін з яе герояў — Бгатка — „падгледжаны“ ў Плёсах. Другі вясковец, мой родны дзед па маці Якаў Міхайлавіч Сіліч (у творы Жыліч), „дзейнічае“ ў аповесці „Век жыві — век вучыся“ (вядома ж, з аўтарскім домыслам).

У некаторых маіх творах узнаўляюцца падзеі вайны. Штуршком да іх напісання з'явіліся ўражанні маленства ў Пятровічах. Гэта апавяданні „Схватка ў тумане“, „Данос“, „Сустрэча на гравійцы“, аповесць „Час даспелага жыта“, раман „Парог“. У ім, дарэчы, я нават захаваў назву вёскі — Пятровічы, хаця, вядома, ёсць і аўтарскі домысел.

Мая малая радзіма, мой родны кут даў мне столькі як чалавеку, пісьменніку, што нельга выказаць словамі. І я ўдзячны людзям, якія ўсё жыццё са мной, у маіх кнігах».

'''Творы:'''

Зборнікі аповесцей і апавяданняў:

«Росы на паплаве» (1974)

«Белы месяц сакавік» (1977)

«Сляды» (1981)

«Начное неба ў ліпені» (1981)

«Вяртанне» (1987)

«У вераснёвы вечар» (1987)

«Парог» (1993)

== Ахвяры палітычных рэпрэсій  ==
* Багдановіч Іван Фёдаравіч, нарадзіўся ў 1905 годзе ў в. Туркі, аднаасобнік. Рэпрэсіраваны 04.04.1930, асуджаны 15.04.1930. Рэабілітаваны 05.11.1991 г.
* Басько Мікалай Піліпавіч, нарадзіўся ў 1901 годзе ў в. Туркі, аднаасобнік. Рэпрэсіраваны 28.03.1930, асуджаны 15.04.1930. Рэабілітаваны 05.11.1991 г.
* Бітус Канстанцін Раманавіч, нарадзіўся ў 1912 годзе ў в. Туркі, рахункавод. Рэпрэсіраваны 02.09.1944, асуджаны 08.02.1945. Рэабілітаваны 18.02.1994 г.
* Бэчык Фёдар Аляксандравіч, жыў у в. Туркі. Раскулачаны ў 1930 годзе. Рэабілітаваны 03.05.1993 г.
* Каранькоў Якаў Піліпавіч, нарадзіўся ў 1892 годзе ў в. Туркі. Раскулачаны ў 1932 годзе. Рэабілітаваны 18.05.1993 г.
* Корсак Антон Віктаравіч, нарадзіўся ў 1899 годзе ў в. Туркі.  Рэпрэсіраваны ў 1920 годзе. Рэабілітаваны ў 1920 годзе.
* Санюк Стафан Васілевіч, нарадзіўся ў 1887 годзе ў в. Будча Слуцкага раёна, аднаасобнік. Рэпрэсіраваны 27.12.1932, асуджаны 28.02.1933 на 5 гадоў. Рэабілітаваны 23.11.1989 г.
* Чаплін Карл Іванавіч, нарадзіўся ў 1888 годзе ў в. Туркі, бухгалтар торфаарцелі. Рэпрэсіраваны 23.07.1938, асуджаны 11.10.1938 на 10 гадоў. Рэабілітаваны 11.09.1958 г.

== Планіроўка ==
Планіровачна ўяўляе сабой прамалінейную вуліцу, трасіраваную мерыдыяльна, перпендыкулярна да аўтамабільнай дарогі. Пераважае драўляная жылая забудова сядзібнага тыпу. Мураваныя будынкі — уздоўж дарогі.{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Гарады і вёскі Беларусі. Магілëўская вобласць. Кн. 1. — Мн.: БелЭн, 2008;
* Памяць. Бабруйскі раён. — Мн.: БелЭн, 1998;
* ''Архимандрит Николай''. Историко-статистическое описание Минской епархии. — Санкт-Петербург, 1864;
* Вялікі гістарычны атлас Беларусі. Том 2. — Мн.: Белкартаграфія, 2013.
* Литовская метрика. Отдел I. Часть 3: Книги публичных дел. Переписи войска Литовского. - Петроград, 1915.

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Варатынскі сельсавет}}
{{Бабруйскі раён}}

[[Катэгорыя:Варатынскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Бабруйскага раёна]]</text>
      <sha1>jmuuqsmud60s0ragh6vb427kcu6sw2n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мікалай Канстанцінавіч Казакевіч</title>
    <ns>0</ns>
    <id>244594</id>
    <revision>
      <id>4194999</id>
      <parentid>4055989</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:02:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9344" xml:space="preserve">{{Цёзкі2|Казакевіч}}
{{Мастак
|фон              = 
|імя              = Мікалай Канстанцінавіч Казакевіч
|імя пры нараджэнні = 
|партрэт = Казакевич Николай, 1976.tif
|шырыня =
|загаловак = 
|дата нараджэння = 
|месца нараджэння =  
|дата смерці = 
|месца смерці = 
|жанр = [[пейзаж]], сюжэтна-тэматычная карціна
|вучоба =
|стыль =
|працы = «Свята песні» ([[1969 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1969]]), «Юнацтва» ([[1972 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1972]]), «Над роднымі прасторамі» ([[1979 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1979]]), «Вясна на [[Гомель]]шчыне», «Рэквіем»
|заступнікі =
|уплыў = [[Віталь Канстанцінавіч Цвірка|Віталь Цвірка]], [[Уладзімір Паўлавіч Сухаверхаў|Уладзімір Сухаверхаў]], [[Аляксандр Пятровіч Мазалёў|Аляксандр Мазалёў]]
|уплыў на =
|узнагароды =
|вікісховішча =
}}
[[Выява:Юность.JPG|thumb|«Юнацтва», [[1972 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1972]], палатно, алей, 180 х 175 см.]]
'''Мікалай Канстанцінавіч Казаке́віч''' ({{ДН|5|5|1934}}, [[вёска Дулебы]], [[Бярэзінскі раён]], [[Мінская вобласць]] — {{ДС|7|2|2021}}, [[Гомель]]) — беларускі [[мастак]]-[[жывапісец]], [[заслужаны дзеяч мастацтваў БССР]] (1988), лаўрэат [[Дзяржаўная прэмія Рэспублікі Беларусь|Дзяржаўнай прэміі Рэспублікі Беларусь]] (2000).

== Біяграфія ==
У [[1955 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1955]] годзе скончыў [[Мінскае мастацкае вучылішча]], у [[1961 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1961]] — [[Беларуская дзяржаўная акадэмія мастацтваў|Беларускі дзяржаўны тэатральна-мастацкі інстытут]]. Выкладчыкі — [[Віталь Канстанцінавіч Цвірка|Віталь Цвірка]], [[Уладзімір Паўлавіч Сухаверхаў|Уладзімір Сухаверхаў]], [[Аляксандр Пятровіч Мазалёў|Аляксандр Мазалёў]]. Упершыню творы мастака экспанаваліся ў [[1961 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1961]] годзе.

Член [[Беларускі саюз мастакоў|Беларускага саюза мастакоў]] з [[1963 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1963]] года. Жыў у г. [[Гомель|Гомелі]].

Працаваў у станковым жывапісе ў жанрах лірычнага пейзажу, сюжэтна-тэматычнай карціны. Адной з найбольш вядомых прац мастака з’яўляецца карціна «Над роднымі прасторамі» (1979)&lt;ref&gt;[http://www.artmuseum.by/assets/images/News/2013_June/small_17602.jpg «Над роднымі прасторамі»]&lt;/ref&gt;.

Карціны М. Казакевіча знаходзяцца ў [[Нацыянальны мастацкі музей Рэспублікі Беларусь|Нацыянальным мастацкім музеі Рэспублікі Беларусь]], фондзе Беларускага саюза мастакоў, [[Музей сучаснага выяўленчага мастацтва (Мінск)|Музеі сучаснага выяўленчага мастацтва]], [[Карцінная галерэя Г. Х. Вашчанкі|карціннай галерэі Г. Х. Вашчанкі]], [[Магілёўскі абласны мастацкі музей імя Паўла Масленікава|Магілёўскім абласны м мастацкім музеі імя Паўла Масленікава]].

== Выстаўкі ==
* [[1961 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1961]] — Усесаюзная выстаўка дыпломных работ. Масква, Ленінград
* [[1974 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1974]] — Калектыўная выстаўка мастакоў СССР, ПНР і ГДР
* [[1979 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1979]] — Персанальная мастацкая выстаўка ЦДМ, [[Масква]]
* [[1980 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1980]] — Выстаўка твораў савецкіх мастакоў, ГДР
* [[1982 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1982]] — Выстаўка мастакоў Расіі, Украіны і Беларусі «[[Кіеў|Кіеву]] 1500 гадоў»
* [[1982 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1987]] — Персанальная мастацкая выстава, Мінск
* [[1993 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1993]] — Персанальная мастацкая выстава, Клермон-Феран, Францыя
* [[1995 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1995]] — Персанальная мастацкая выстава, [[Нацыянальны мастацкі музей Рэспублікі Беларусь|Дзяржаўны мастацкі музей]], Мінск
* [[2008 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|2008]] — Персанальная мастацкая выстава, [[карцінная галерэя Г. Х. Вашчанкі]], Гомель

і інш.

== Узнагароды і прэміі ==
* [[Дзяржаўная прэмія Рэспублікі Беларусь]] у галіне літаратуры, мастацтва і архітэктурыі (2000) — ''за серыю пейзажаў «Краявіды Беларусі», выкананых у 1995—1998 гадах''.
* [[Ордэн Дружбы народаў (СССР)|Ордэн Дружбы народаў]]
* [[Ордэн Францыска Скарыны]] (2010)
* Бронзавая [[медалі ВДНГ СССР|медаль ВДНГ СССР]] за працу «Юнацтва»
* [[Заслужаны дзеяч мастацтваў Беларусі]]
* [[Ганаровая грамата Вярхоўнага Савета БССР]]

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|7}} — С. 411.
* {{кніга|аўтар= |загаловак=Беларускі саюз мастакоў: Энцыклапедычны даведнік|арыгінал = |спасылка = |адказны =аўтар-складальнік Б. А. Крэпак і інш|выданне = |месца =Мн .|выдавецтва = ВТАА «Кавалер Паблішерс»|год =1998|том =|старонкі =235|старонак =664|isbn=985-6427-09-6|тыраж =3000}}.
* ''Салавей Л. Ф.'' Мікалай Казакевіч: Альбом. — Мн. : Беларусь, 1987. — 54 с.

== Спасылкі ==
* [http://www.kazakevich.by/ Сайт Мікалая Казакевіча]
* [https://gp.by/novosti/obrazovanie/news1955.html Оптимистические пейзажи Николая Казакевича] // «Гомельская правда» 24 января 2008 {{ref-ru}}

{{DEFAULTSORT:Казакевіч Мікалай Канстанцінавіч}}
[[Катэгорыя:Выпускнікі Мінскага дзяржаўнага мастацкага каледжа імя А. К. Глебава]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі Беларускай акадэміі мастацтваў]]
[[Катэгорыя:Мастакі СССР]]
[[Катэгорыя:Мастакі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Мастакі XX стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Мастакі XXI стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Заслужаныя дзеячы мастацтваў Беларускай ССР]]
[[Катэгорыя:Узнагароджаныя Ганаровай граматай Прэзідыума Вярхоўнага Савета БССР]]</text>
      <sha1>j1gu7zv4twl6rn3a5d1v7ecj5khuyci</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ручаёўка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>247208</id>
    <revision>
      <id>4195336</id>
      <parentid>4123975</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T06:34:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Чаховіч Уладзіслаў</username>
        <id>4656</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вядомыя асобы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11851" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
|статус                = аграгарадок
|беларуская назва      = Ручаёўка
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = 51|lat_min = 52|lat_sec = 55
 |lon_dir = |lon_deg = 30|lon_min = 30|lon_sec = 34
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Гомельская
|раён                  = Лоеўскі
|сельсавет             = Ручаёўскі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 329
|год перапісу          = 2010
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 243044101
}}
'''Ручаё́ўка'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Ručajoŭka}}, {{lang-ru|Ручаёвка}}) — [[аграгарадок]] у [[Лоеўскі раён|Лоеўскім раёне]] [[Гомельская вобласць|Гомельскай вобласці]] [[Беларусь|Беларусі]]. Цэнтр [[Ручаёўскі сельсавет|Ручаёўскага сельсавета]]. Месціцца за 25 км на паўднёвы захад ад [[Лоеў|Лоева]], за 63 км ад чыгуначнай станцыі [[Рэчыца (станцыя)|Рэчыца]], за 117 (111{{sfn|БелЭн|2001}}) км ад [[Гомель|Гомеля]], на аўтамабільнай дарозе [[Брагін]]—Лоеў. На поўдзень месціцца сетка меліярацыйных каналаў, на ўсходзе рака [[Пясочанка]], якая ўпадае ў возера [[Лутаўскае]], што ў пойме ракі [[Дняпро]].

== Геаграфія ==
Планіровачна складаецца з амаль просталінейнай [[Вуліца|вуліцы]], блізкай да шыротнай арыентацыі, да якой з поўначы далучаецца кароткая вуліца. Забудова двухбаковая, драўляная, сядзібнага тыпу.

Паблізу ёсць залежы [[гліна|гліны]] і [[торф]]у.

== Гісторыя ==
У пісьмовых крыніцах згадваецца ў пачатку [[XIX]] стагоддзя як вёска ў Рэчыцкім павеце [[Мінская губерня|Мінскай губерні]]. У 1834 годзе 23 двары, у 1850 годзе 27 двароў, уладанне памешчыцы Быкоўскай. У 1872 годзе пабудаваная драўляная пяцікупальная Вазнясенская царква, у якой сярод кніг былі служэбнік, выдадзены ў [[Кіеў|Кіеве]] ў 1791 годзе, і [[Масква|маскоўскія]] евангеліі 1805 і 1863 гадоў. У 1885 годзе 67 двароў, цэнтр Ручаёўскай воласці, у якую ўваходзілі 12 селішчаў з 438 дварамі. У 1897 годзе 533 жыхары, ёсць народнае вучылішча, хлебазапасны магазін, карчма. У 1916 годзе пачаў дзейнічаць тэлеграф. У 1908 годзе 104 двары.

[[25 сакавіка]] 1918 года згодна з [[Трэцяя Устаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] абвяшчалася часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. З 26 красавіка 1919 года ў [[Гомельская губерня|Гомельскай губерні]] [[Расійская Савецкая Федэратыўная Сацыялістычная Рэспубліка|РСФСР]]. У выніку пагрому, які 7 лютага 1921 годзе ўчыніла банда [[Іван Галака|Галакі]], загінулі 40 жыхароў{{Крыніца?}}. 9 траўня 1923 года воласць была ліквідавана, а тэрыторыя ўключана ў Лоеўскую і Холмецкую воласці.

З 8 снежня 1926 года ў складзе [[Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|БССР]], цэнтр Ручаёўскага сельсавета [[Лоеўскі раён|Лоеўскага]], з 25 снежня 1962 года [[Брагінскі раён|Брагінскага]], з 30 ліпеня 1966 года Лоеўскага раёнаў [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай]], з 9 чэрвеня 1927 года [[Гомельская акруга|Гомельскай]] (да 26 ліпеня 1930) акруг, з 20 лютага 1938 года Гомельскай вобласці. У 1930 годзе 69 двароў, ёсць пачатковая школа, хата-чытальня, аддзяленне спажывецкай кааперацыі. У 1931 годзе арганізаваны калгас імя СНК БССР, працавала кузня. У 1940 годзе ў вёсцы 103 двары.

У [[Другая сусветная вайна|Другую сусветную вайну]] нямецкія ўлады размясцілі ў вёсцы свой гарнізон, які 8 верасня 1942 года быў разгромлены партызанамі. У 1943 годзе нацысцкія войскі спалілі 93 двары, загубілі 8 жыхароў.

== Насельніцтва ==
* '''XIX стагоддзе''':
** 1885 — 469 чалавек
** 1897 — 533 чалавекі
* '''XX стагоддзе''':
** 1908 — 602 чалавекі
** 1930 — 399 чалавек
** 1940 — 496 чалавек
** 1959 — 420 чалавек
** 1999 — 375 чалавек&lt;ref name=&quot;энцык&quot;/&gt;
* '''XXI стагоддзе''':
** 2001 — 366 жыхароў, 132 двары{{sfn|БелЭн|2001}}
** 2010 — 329 чалавек&lt;ref&gt;[http://maps.by/viewate/11463 Дзяржкартгеацэнтр]&lt;/ref&gt;

== Памятныя мясціны ==
* Брацкая магіла савецкіх воінаў{{sfn|БелЭн|2001}} — {{ГККРБ 4|313Д000493}}

== Страчаная спадчына ==
* Царква Ушэсця Гасподняга (1872 г.), узарваная ў 1942 годзе&lt;ref&gt;{{cite web|url = http://www.radzima.org/be/object/6270.html|title = Царква Ушэсця Гасподняга | Ручаёўка|author = |date = |publisher = radzima.org|location = |page = |pages = |language = |trans_title = |archiveurl = |archivedate = |accessdate = |ref = |postscript = }}&lt;/ref&gt;.

== Інфраструктура ==
Цэнтр саўгаса «Зара». Ёсць сярэдняя школа, Дом культуры, бібліятэка, фельчарска-акушэрскі пункт, ветэрынарны ўчастак, аддзяленне сувязі, шавецкая майстэрня, яслі-сад&lt;ref name=&quot;энцык&quot;&gt;{{кніга|аўтар = |частка = Ручаёўка|загаловак = Гарады і вёскі Беларусі: Энцыклапедыя. Т. 2, кн. 2. Гомельская вобласць|арыгінал = |спасылка = |адказны = С. В. Марцэлеў; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш. |выданне = |месца = Мінск|выдавецтва = БелЭн|год = 2005|том = |старонкі = 67—68|старонак = 520 с.: іл.|серыя = |isbn = 985-11-0330-6|тыраж = 4000}}&lt;/ref&gt;.

== Вядомыя асобы ==
* [[Пётр Сяргеевіч Лямешчанка]] (нар. 1953) — беларускі эканаміст, аналітык, педагог.
* [[Сяргей Дзмітрыевіч Лямешчанка]] (1910—1998) — заслужаны заатэхнік БССР
* [[Юрый Іванавіч Кулажанка]] (нар. 1936) — беларускі [[матэматык]].

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{кніга|аўтар = |частка = Ручаёўка|загаловак = Гарады і вёскі Беларусі: Энцыклапедыя. Т. 2, кн. 2. Гомельская вобласць|арыгінал = |спасылка = |адказны = С. В. Марцэлеў; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш. |выданне = |месца = Мінск|выдавецтва = БелЭн|год = 2005|том = |старонкі = 67—68|старонак = 520 с.: іл.|серыя = |isbn = 985-11-0330-6|тыраж = 4000}}
* {{Крыніцы/БелЭн|13|Ручаёўка||478}}
* {{кніга|загаловак=Республика Беларусь. Атлас охотника и рыболова: Гомельская область|адказны=Редактор Г. Г. Науменко|месца=Мн.|выдавецтва=РУП «Белкартография»|год=2011|старонкі=27|старонак=68|isbn=978-985-508-107-5|тыраж=10&amp;nbsp;000}}{{ref-ru}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}
* {{cite web|url = http://www.svaboda.org/a/rucajouka/27766077.html|title = Краіна, у якой хочацца жыць — як у Ручаёўцы амаль 100% жыхароў гавораць і вучацца па-беларуску|author = |date = 30 траўня 2016|publisher = [[Радыё Свабода]]|location = |page = |pages = |language = |trans_title = |archiveurl = https://archive.today/20160602203344/http://www.svaboda.org/a/rucajouka/27766077.html|archivedate = 2 чэрвеня 2016|accessdate = |ref = |postscript = |deadurl = no}}

{{Ручаёўскі сельсавет}}
{{Лоеўскі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Ручаёўскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Лоеўскага раёна]]</text>
      <sha1>d7n0h6saiyl5rbhfj0lkftrfnldivoe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Міхаіл Карнілавіч Канькоў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>267596</id>
    <revision>
      <id>4195016</id>
      <parentid>4055370</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:03:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5678" xml:space="preserve">{{Мастак
 | імя              = Міхаіл Карнілавіч Канькоў
 | арыгінальнае імя = {{lang-ru|Михаил Корнилович Коньков}}
 | імя пры нараджэнні = 
 | партрэт =Mikhail Konkov.JPG
 | шырыня =
 | загаловак =''на адкрыцці выстаўкі ў Брэсце 28 кастрычніка 2014''
 | дата нараджэння = 16.10.1947
 | месца нараджэння =  
 | дата смерці =16.04.2015
 | месца смерці =  
 | паходжанне =
 | падданства =
 | грамадзянства = 
 | жанр =
 | вучоба = 
 | стыль =
 | працы = дызайн інтэр'ераў Музея выратаваных каштоўнасцей, Дома грамадзянскіх абрадаў у Брэсце, Музея хлеба ў вёсцы Расна [[Камянецкі раён|Камянецкага раёна]]
 | заступнікі =
 | уплыў =
 | уплыў на =
 | узнагароды = 
 | сайт =
 | вікісховішча =
}}
'''Міхаіл Карнілавіч Канькоў''' (нар. {{ДН|16|10|1947}}, вёска [[Пачашова]], [[Глазаўскі раён]], [[Удмуртыя]] - [[16 красавіка]] [[2015]], [[Брэст]], [[Брэсцкая вобласць]], [[Беларусь]]) — беларускі [[мастак]] і дызайнер.

== Біяграфія ==

У [[1966 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1966]] годзе скончыў [[Кунгурскае прафесійна-мастацкае вучылішча]] па спецыяльнасці «Мастацкая апрацоўка камня». Быў прызваны ў Савецкую армію ў Брэст, дзе і застаўся пасля заканчэння тэрміну службы. Працаваў у галіне комплекснага мастацкага праектыравання і афармлення ітэр’еру, музейных экспазіцый, манументальна-дэкаратыўнага жывапісу  ў плакаце, станкавага жывапісу і графікі.

* З [[1962 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1962]] па [[1972 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1972]] займаў пасаду метадыста па выяўленчым мастацтве ў Брэсцкім абласным Доме народнай творчасці
* З 1972 па [[1977 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1977]] працаваў мастаком-афарміцелем на прадпрыемствах Брэста
* З [[1991 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1991]] года з'яўляўся галоўным мастак Брэсцкага камбіната «Мастацтва». На камбінаце ён доўгі час працаваў сумесна з Барысам Малахавым, які меў архітэктурную адукацыю. Вынікам сумеснай працы стала афармленне Музея выратаваных каштоўнасцей, Дома грамадзянскіх абрадаў, многіх школ, бальніц, паліклінік, Палацаў культуры, дзіцячых садкоў у Брэсце, Музея хлеба ў вёсцы Расна Камянецкага раёна.
* З [[1994 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1994]] года уваходзіў у [[Беларускі саюз мастакоў]], таксама стал кіраваць творчай майстэрняй «АРТ-М»
* З [[1995 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1995]] па [[2004 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|2004]] займаў пасаду старшыні праўлення Брэсцкай абласной арганізацыі Беларускага Саюза мастакоў&lt;ref&gt;[http://gcbs-brest.by/index.php/kraevelenie/gorod-v-datakh-i-litsakh/galereya-lichnostej/item/1491?device=desktop Міхаіл Карнілавіч Канькоў]&lt;/ref&gt;

Памёр [[16 красавіка]] [[2015]] года ў [[Брэст|Брэсце]]. [[18 красавіка]] пасля адпявання ў [[Свята-Серафімаўская царква (Брэст)|Свята-Серафімаўскай царкве]] быў пахаваны на гарадскіх [[Плоска (могілкі)|могілках Плоска]]&lt;ref&gt;[http://www.vb.by/culture/arts/poxoronyKonkov.html Михаил Коньков похоронен на городском кладбище «Плоска»] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20150712223449/http://www.vb.by//culture/arts/poxoronyKonkov.html |date=12 ліпеня 2015 }}&lt;/ref&gt;.
{{зноскі}}

== Спасылкі ==

{{DEFAULTSORT:Канькоў Міхаіл Карнілавіч}}
[[Катэгорыя:Мастакі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Мастакі СССР]]
[[Катэгорыя:Мастакі XX стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Мастакі XXI стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Члены Саюза мастакоў Беларусі]]</text>
      <sha1>p76w3myrvfgpk4uqyj7lwedb1sgscyj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вандалін Пуслоўскі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>267952</id>
    <revision>
      <id>4195358</id>
      <parentid>4176414</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T07:06:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Чаховіч Уладзіслаў</username>
        <id>4656</id>
      </contributor>
      <comment>/* Літаратура */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5850" xml:space="preserve">{{Дзяржаўны дзеяч
 | беларускае імя            = 
 | арыгінальнае імя          = 
 | партрэт                   = 
 | шырыня партрэта           = 
 | подпіс                    = 
 | герб                      = 
 | подпіс герба              = [[Герб «Шэліга»]]

 | тытул                     = 
 | парадак                   = 
 | пад імем                  = 
 | сцяг                      = 
 | перыядпачатак             = 
 | перыядканец               = 
 | перыяд праўлення          = 
 | папярэднік                = 
 | пераемнік                 =

 | прэм'ер                   = 
 | віцэ-прэзідэнт            = 
 | прэзідэнт                 = 
 | манарх                    = 
 | губернатар                = 
 | віцэ-губернатар           = 
 | каментар                  =

 | дата нараджэння           = 
 | месца нараджэння          = 
 | дата смерці               = 
 | месца смерці              = 
 | пахаваны                  = 
 | дынастыя                  = 
 | бацька                    = 
 | маці                      = Юзэфа Францаўна [[род Друцкі-Любецкіх|Друцкая-Любецкая]] (1780—1830)
 | жонка                     = Ядзвіга з Язерскіх
 | у шлюбе                   = 
 | дзеці                     = Марта

 | гады службы               = 
 | прыналежнасць             = 
 | род войскаў               = 
 | званне                    = 
 | камандаваў                = 
 | бітвы                     =

 | навуковая сфера           = 
 | месца працы               = 
 | вядомы як                 =

 | партыя                    = 
 | дзейнасць                 = 
 | прафесія                  = 
 | адукацыя                  = 
 | навуковая ступень         = 
 | манаграма                 = 
 | рэлігія                   = 
 | узнагароды                = 
 | аўтограф                  = 
 | Commons                   = 
 | сайт                      =
}}
'''Вандалін Пуслоўскі''' ({{ДН|||1814}} — {{ДС|||1884}}&lt;ref&gt;[http://teki.bkpan.poznan.pl/search.php?section=2&amp;single=1&amp;fileno=5&amp;page=257 Informacja o śmierci na stronie Biblioteki Kórnickiej PAN] {{ref-pl}}&lt;/ref&gt;) — шляхціц роду [[Род Пуслоўскіх|Пуслоўскіх]]. Уладальнік [[Горад Косава|Косава]] [[Слонімскі павет (Расійская імперыя)|Слонімскага павета]], дзе збудаваў [[Косаўскі палац|палац]]. Калекцыянер, аматар мастацтваў, нумізмат, цікавіўся архітэктурай і археалогіяй.

== Біяграфія ==

Быў сынам [[Войцех Пуслоўскі|Войцеха Пуслоўскага]] і Юзефы з Друцкіх-Любецкіх, меў старэйшага брата Францыска Ксаверыя (1806—1874). Між іншым, атрымаў у спадчыну ад бацькі маёнтак [[Аграгарадок Дворышча, Лідскі раён|Дворышча]]&lt;ref&gt;[http://pawet.net/files/l/35.pdf Дворышча (стар. 47)]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;ЦДГА
Літвы. ф.394, воп. 8, ад. зах. 1944, арк. 39.&lt;/ref&gt;.

Пабудаваў фабрыку сукна ў [[Хомск]]у&lt;ref&gt;[http://www.radzima.org/pl/pub/666_m/ Grzegorz Rąkowski, ''Czar Polesia'', Rewasz, Pruszków 2001] {{ref-pl}}&lt;/ref&gt;. Гэта была першая фабрыка з паравым рухавіком на Палессі.

У [[Горад Косава|Косаве]] з яго ініцыятывы пабудаваны ў 1838 годзе [[Косаўскі палац|неагатычны палац праекту Францішка Яшчалда]].

Пасля смерці брата [[Францішак Ксаверый Пуслоўскі|Францішка Ксаверыя Пуслоўскага]] валодаў [[Палац Крулікарня|Крулікарняй]].

== Сям'я ==

З жонкай Ядзвігай з Язерскіх мелі дачку Марту (1859—1943, у шлюбе Красіньская), яка большасць жыцця правяла ў [[Горад Варшава|Варшаве]]. Памерла ў эміграцыі ў [[Горад Ніца|Ніцы]]&lt;ref&gt;[http://www.jurzak.pl/gd/szablony/osoba.php?lang&amp;id=006438 Marta Pusłowska] {{ref-pl}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Энцыклапедыя гісторыі Беларусі, Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 2001. — 591 с.: іл. ISBN 985-11-0214-8., с. 7.
* Polski Słownik Biograficzny, Tom XV, Kozłowska Zofia — Kubicki Stanisław, 1970, s. 159 [Biogram Marty z Pusłowskich Krasińskiej]
* Polski Słownik Biograficzny, Zeszyt 122, Pułaski Antoni — Rabski J., 1986, s. 417—418 [biogram Franciszka Ksawerego]
{{Wikidata/Ancestors}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Пуслоўскія]]
[[Катэгорыя:Постаці Косава (Беларусь)]]
[[Катэгорыя:Калекцыянеры мастацтва]]
[[Катэгорыя:Калекцыянеры Польшчы]]</text>
      <sha1>ic0j6ftl8zbs2wrwffxwy4xhc3ifjaz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195360</id>
      <parentid>4195358</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T07:08:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Чаховіч Уладзіслаў</username>
        <id>4656</id>
      </contributor>
      <comment>/* Біяграфія */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5995" xml:space="preserve">{{Дзяржаўны дзеяч
 | беларускае імя            = 
 | арыгінальнае імя          = 
 | партрэт                   = 
 | шырыня партрэта           = 
 | подпіс                    = 
 | герб                      = 
 | подпіс герба              = [[Герб «Шэліга»]]

 | тытул                     = 
 | парадак                   = 
 | пад імем                  = 
 | сцяг                      = 
 | перыядпачатак             = 
 | перыядканец               = 
 | перыяд праўлення          = 
 | папярэднік                = 
 | пераемнік                 =

 | прэм'ер                   = 
 | віцэ-прэзідэнт            = 
 | прэзідэнт                 = 
 | манарх                    = 
 | губернатар                = 
 | віцэ-губернатар           = 
 | каментар                  =

 | дата нараджэння           = 
 | месца нараджэння          = 
 | дата смерці               = 
 | месца смерці              = 
 | пахаваны                  = 
 | дынастыя                  = 
 | бацька                    = 
 | маці                      = Юзэфа Францаўна [[род Друцкі-Любецкіх|Друцкая-Любецкая]] (1780—1830)
 | жонка                     = Ядзвіга з Язерскіх
 | у шлюбе                   = 
 | дзеці                     = Марта

 | гады службы               = 
 | прыналежнасць             = 
 | род войскаў               = 
 | званне                    = 
 | камандаваў                = 
 | бітвы                     =

 | навуковая сфера           = 
 | месца працы               = 
 | вядомы як                 =

 | партыя                    = 
 | дзейнасць                 = 
 | прафесія                  = 
 | адукацыя                  = 
 | навуковая ступень         = 
 | манаграма                 = 
 | рэлігія                   = 
 | узнагароды                = 
 | аўтограф                  = 
 | Commons                   = 
 | сайт                      =
}}
'''Вандалін Пуслоўскі''' ({{ДН|||1814}} — {{ДС|||1884}}&lt;ref&gt;[http://teki.bkpan.poznan.pl/search.php?section=2&amp;single=1&amp;fileno=5&amp;page=257 Informacja o śmierci na stronie Biblioteki Kórnickiej PAN] {{ref-pl}}&lt;/ref&gt;) — шляхціц роду [[Род Пуслоўскіх|Пуслоўскіх]]. Уладальнік [[Горад Косава|Косава]] [[Слонімскі павет (Расійская імперыя)|Слонімскага павета]], дзе збудаваў [[Косаўскі палац|палац]]. Калекцыянер, аматар мастацтваў, нумізмат, цікавіўся архітэктурай і археалогіяй.

== Біяграфія ==

Быў сынам [[Войцех Пуслоўскі|Войцеха Пуслоўскага]] і Юзефы з Друцкіх-Любецкіх, меў старэйшага брата Францыска Ксаверыя (1806—1874). Між іншым, атрымаў у спадчыну ад бацькі маёнтак [[Аграгарадок Дворышча, Лідскі раён|Дворышча]]&lt;ref&gt;[http://pawet.net/files/l/35.pdf Дворышча (стар. 47)]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;ЦДГА
Літвы. ф.394, воп. 8, ад. зах. 1944, арк. 39.&lt;/ref&gt;.

Пабудаваў фабрыку сукна ў [[Хомск]]у&lt;ref&gt;[http://www.radzima.org/pl/pub/666_m/ Grzegorz Rąkowski, ''Czar Polesia'', Rewasz, Pruszków 2001] {{ref-pl}}&lt;/ref&gt;. Гэта была першая фабрыка з паравым рухавіком на Палессі.
[[Файл:Kosaŭ, Pusłoŭski. Косаў, Пуслоўскі (1915-16).jpg|міні|злева|[[Косаўскі палац]]. 1910-я гг.]]
У [[Горад Косава|Косаве]] з яго ініцыятывы пабудаваны ў 1838 годзе [[Косаўскі палац|неагатычны палац праекту Францішка Яшчалда]].

Пасля смерці брата [[Францішак Ксаверый Пуслоўскі|Францішка Ксаверыя Пуслоўскага]] валодаў [[Палац Крулікарня|Крулікарняй]].

== Сям'я ==

З жонкай Ядзвігай з Язерскіх мелі дачку Марту (1859—1943, у шлюбе Красіньская), яка большасць жыцця правяла ў [[Горад Варшава|Варшаве]]. Памерла ў эміграцыі ў [[Горад Ніца|Ніцы]]&lt;ref&gt;[http://www.jurzak.pl/gd/szablony/osoba.php?lang&amp;id=006438 Marta Pusłowska] {{ref-pl}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Энцыклапедыя гісторыі Беларусі, Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 2001. — 591 с.: іл. ISBN 985-11-0214-8., с. 7.
* Polski Słownik Biograficzny, Tom XV, Kozłowska Zofia — Kubicki Stanisław, 1970, s. 159 [Biogram Marty z Pusłowskich Krasińskiej]
* Polski Słownik Biograficzny, Zeszyt 122, Pułaski Antoni — Rabski J., 1986, s. 417—418 [biogram Franciszka Ksawerego]
{{Wikidata/Ancestors}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Пуслоўскія]]
[[Катэгорыя:Постаці Косава (Беларусь)]]
[[Катэгорыя:Калекцыянеры мастацтва]]
[[Катэгорыя:Калекцыянеры Польшчы]]</text>
      <sha1>g4isxuqorc2za3y3l0e29y2mrypjz33</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Станіслаў Ляшковіч</title>
    <ns>0</ns>
    <id>269984</id>
    <revision>
      <id>4195006</id>
      <parentid>4060064</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:02:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6251" xml:space="preserve">{{Картка:Асоба
|імя               = Станіслаў Ляшковіч
|арыгінал_імя      = Stanisław Leszkowicz
|партрэт           = 
|памер             =
|подпіс            = 
|апісанне          =
|імя пры нараджэнні=
|род дзейнасці     = эканаміст, пісьменнік
|дата нараджэння   = 1928 год
|год нараджэння    =1928
|месца нараджэння  = в. [[Вёска Залазоўе|Залазоўе]], [[Вілейскі раён]]
|грамадзянства     =
|падданства        =
|дата смерці       = 2 ліпеня 2015
|год смерці        = 2015
|месца смерці      = [[Варшава]], [[Польшча]]
|бацька            =
|маці              =
|муж               =
|жонка             =
|дзеці             =
|узнагароды і прэміі=
|сайт              =
|Commons           =
|Rodovid           =
}}
'''Станіслаў Ляшковіч''' ({{lang-pl| Stanisław Leszkowicz}}, {{ДН|||1928}}, [[Вёска Залазоўе|Залазоўе]], цяпер [[Даўгінаўскі сельсавет]] [[Вілейскі раён|Вілейскага раёна]] — {{ДС|2|7|2015}}, [[Варшава]]) — доктар [[Эканоміка|эканамічных]] навук, [[пісьменнік]] і [[публіцыст]], аўтар некалькіх кніг успамінаў.

Пачатковую школу скончыў у роднай вёсцы, сярэднюю ў 1949 годзе ў Польшчы пасля рэпатрыяцыі ў 1945 годзе&lt;ref name=&quot;Ляшковіч_01&quot;&gt;[http://www.rh.by/by/347/50/12475/ Памёр ураджэнец Вілейшчыны эканаміст і пісьменнік Станіслаў Ляшковіч] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20150905060846/http://www.rh.by/by/347/50/12475/ |date=5 верасня 2015 }} // [[Рэгіянальная газета]]&lt;/ref&gt;.

Вучыўся ў вышэйшай школе марскога гандлю ў [[Горад Сопат, Польшча|Сопаце]]. Закончыў вышэйшую школу гандлю ў Варшаве. 40 гадоў працаваў у Міністэрстве міжнароднага гандлю ў Варшаве і за мяжой ([[Швейцарыя]], [[Аўстрыя]], [[ФРГ]]). Займаўся выкладчыцкай дзейнасцю. Быў членам савета Варшаўскай гандлёвай палаты, член рады фонду «Палонія».

Актыўна працаваў у стварэнні польскага гаспадарчага самакіравання. Узнагароджаны Залатым Знакам польскай нацыянальнай Гандлёвай палаты.

Пахаваны ў Варшаве на Брудноўскіх могілках.

== Бібліяграфія ==
* {{кніга
|аўтар          = 
|частка         = 
|загаловак      = Zapiski pracownika handlu zagranicznego PRL
|арыгінал       = 
|спасылка       = 
|адказны        = 
|выданне        = 
|месца          = Варшава.
|выдавецтва     = Niniwa
|год            = 2000
|том            = 
|старонкі       = 
|старонак       = 
|серыя          = 
|isbn           = 8390904268
|тыраж          = 
}}
* {{кніга
|аўтар          = 
|частка         = 
|загаловак      = Spod strzechy na salony
|арыгінал       = 
|спасылка       = 
|адказны        = 
|выданне        = 
|месца          = Варшава.
|выдавецтва     = Oficyna Wydawnicza ŁośGraf
|год            = 2003
|том            = 
|старонкі       = 
|старонак       = 291
|серыя          = 
|isbn           = 83-87572-88-8
|тыраж          = 
}}
* {{кніга
|аўтар          = 
|частка         = 
|загаловак      = Szerszeń, wspomnienia dziecka Wileńszczyzny
|арыгінал       = 
|спасылка       = 
|адказны        = 
|выданне        = 
|месца          = Варшава.
|выдавецтва     = Oficyna Wydawnicza ŁośGraf
|год            = 2003
|том            = 
|старонкі       = 
|старонак       = 144
|серыя          = 
|isbn           = 83-87572-88-9
|тыраж          = 
}}
* {{кніга
|аўтар          = 
|частка         = 
|загаловак      = Plusquamperfectum, czyli życie Jasia M.
|арыгінал       = 
|спасылка       = 
|адказны        = 
|выданне        = 
|месца          = Варшава.
|выдавецтва     = Oficyna Wydawnicza ŁośGraf
|год            = 2004
|том            = 
|старонкі       = 
|старонак       = 250
|серыя          = 
|isbn           = 83-87572-58-4
|тыраж          = 
}}

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{кніга
|аўтар          = 
|частка         = Памяць. Вілейскі раён. 
|загаловак      = Ляшковіч Станіслаў
|арыгінал       = 
|спасылка       = 
|адказны        = 
|выданне        = 
|месца          = Мн.
|выдавецтва     = БелТА.
|год            = 2003
|том            = 
|старонкі       = 572
|старонак       = 704
|серыя          = Гісторыка-дакументальныя хронікі гарадоў і раёнаў Беларуі.
|isbn           = 985-6302-56-0
|тыраж          = 3000
}}

{{DEFAULTSORT:Ляшковіч, Станіслаў}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1928 годзе]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Вілейскім раёне]]
[[Катэгорыя:Эканамісты Польшчы]]
[[Катэгорыя:Дактары эканамічных навук]]
[[Катэгорыя:Мемуарысты Польшчы]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Варшаве]]</text>
      <sha1>9pbdvjeqn69enor1vemltisn7bx0y01</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аляксандр Раманавіч Пшчолка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>270917</id>
    <revision>
      <id>4195124</id>
      <parentid>3622785</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:18:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3657" xml:space="preserve">{{пісьменнік}}
'''Аляксандр Раманавіч Пшчолка''' ({{ДН|||1869}}, в. [[Чарсцвяды]], [[Лепельскі павет]], [[Віцебская губерня]], цяпер [[Ушацкі раён]], [[Віцебская вобласць]] — {{ДС|||1943}}; Псеўданімы і крыптанімы: ''Белорусс'', ''А. Крицкий'', ''А. П – ко, А. Р. П – ко'') — беларускі [[празаік]], [[публіцыст]], [[этнограф]].

== Біяграфія ==
Нарадзіўся ў сям'і дзяка. Скончыў [[Віцебская духоўная семінарыя|Віцебскую праваслаўную духоўную семінарыю]] (1890). Служыў у Віцебскім [[Свята-Троіцкі Маркаў манастыр|Маркавым манастыры]] (1890—1891), потым тры гады быў псаломшчыкам. З 1894 выкладаў агародніцтва і садоўніцтва ў сельскагаспадарчай школе, працаваў народным настаўнікам у школе в. [[Арэхаўна (Ушацкі раён)|Арэхаўна]]. У 1900—1907 гг. вучыўся на юрыдычным факультэце [[Тартускі ўніверсітэт|Юр'еўскага]] універсітэта.
 
З 1907 жыў у [[Вільня|Вільні]], працаваў у акруговым судзе. Напярэданні [[1СВ|Першай сусветнай вайны]] — ён міравы суддзя ў [[Себеж]]ы, у час вайны перабраўся ў [[Гарадок]], дзе выкладаў гісторыю ў народнай школе.

З 1918 працаваў адвакатам пры Полацкім губернскім судзе, выкладаў геаграфію ў лясным тэхнікуме. З 1927 жыў у {{нп3|Старой Таропе||ru|Старая Таропа}} Калінінскай вобласці, займаў пасаду адваката ў мясцовым судзе. У 1937 выйшаў на пенсію.

Друкаваўся з 1898 года ў «[[Віцебскія губернскія ведамасці (1838)|Витебских губернских ведомостях]]», пазней у газетах «Сельский вестник», «[[Минское слово (1906)|Минское слово]]», «[[Белорусская жизнь (1909)|Белорусская жизнь]]» і інш.
Пісаў на [[беларуская|беларуска]]й і [[руская|руска]]й мовах.

Выдаў больш за 10 кніг апавяданняў і нарысаў, дзе паказаў неўладкаванасць і бюракратызм мясцовых чыноўнікаў. У этнаграфічных нарысах апісваў народныя звычаі і абрады Лепельшчыны («Дзяды», «Мікітавы хаўтуры», «Зажынкі і абжынкі», «Беларускія святы»).
 
Пад яго рэдакцыяй выдадзена паэма «[[Тарас на Парнасе]]».

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|13к}}  — С. 149.
* {{Крыніцы/ЭГБ|6-1к}} — С. 12. 
* {{крыніцы/БП (1992-95)||Пшчолка Аляксандр}} Т. 5. — С. 85.

{{DEFAULTSORT:Пшчолка}}
[[Катэгорыя:Пісьменнікі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Этнографы Беларусі]]</text>
      <sha1>225kez6gzhbhhuvwmpd20pkn6c9tfl7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Cephalaria alpina</title>
    <ns>0</ns>
    <id>282041</id>
    <revision>
      <id>4195341</id>
      <parentid>3494104</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T06:41:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>афармленне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2439" xml:space="preserve">{{Таксон
 |image file        = Cephalaria alpina.jpg
 |image title       = 
 |image descr       = 
 |regnum            = Расліны
 |parent            = Cephalaria
 |rang              = Від
 |latin             = Cephalaria alpina
 |author            = ([[L.]]) [[Schrad.]] ex [[Roem.]] &amp; [[Schult.]] (1818)
 |syn               = 
* {{btname|Cephalaria laevigata|[[Pančić]] ex [[Nyman]], [[nom. illeg.]]}}
* {{btname|Cephalaria procera|[[Pančić]] ex [[Nyman]]}}
* {{btname|Cephalaria rupestris|[[Griseb.]] ex [[Nyman]]}}
* {{btname|Cerionanthus alpinus|[[Schott]] ex [[Roem.]] &amp; [[Schult.]]}}
* {{btname|Lepicephalus alpinus|[[Lag.]]}}
* {{btname|Pycnocomon alpinum|[[Wallr.]]}}
* {{btname|Scabiosa alpina|[[L.]]}}{{basionym}}
* {{btname|Succisa alpina|[[Moench]]}}
 |children name     = 
 |children          = 
 |range map         = 
 |range map caption = 
 |range map width   = 
 |range legend      = 
 |iucnstatus        = 
 |iucn              = 
 |wikispecies       = Cephalaria alpina
 |commons           = Category:Cephalaria alpina
 |grin              = 9857
 }}

'''Cephalaria alpina''' — [[Біялагічны від|від]] раслін роду {{bt-bellat||Cephalaria}} [[сямейства]] {{bt-bellat|Бружмелевыя|Caprifoliaceae}}.

== Батанічнае апісанне ==
Шматгадовая расліна, дасягае ў вышыню ад 60 да 100 см. Сцябло і ніжні бок лісця пакрытыя густымі валасінкамі.

Кветкі сабраны ў шаравыя суквецці. Прыкветкі 6-7 мм у даўжыню і ад 3,5 да 4 мм шырынёй. Перыяд цвіцення працягваецца з ліпеня па верасень.

== Арэал ==
Сустракаецца ў заходняй і паўднёвай частцы Альпаў, у Апенінах. На ўсходзе даходзіць да [[Арльберг]]а.

== Ужыванне і выкарыстанне ==
Выкарыстоўваецца ў якасці дэкаратыўнай расліны ў садках і на кветніках.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
* {{З ВСЭ|http://slovari.yandex.ru/dict/bse/article/00088/18100.htm|title=Цефалярия}} {{V|18|5|2010}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Варсянкавыя]]
[[Катэгорыя:Флора Еўропы]]</text>
      <sha1>hx781ycgur62erylpcey4imf4oonki3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Майсей Ізраілевіч Аксянцаў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>291970</id>
    <revision>
      <id>4195059</id>
      <parentid>4053660</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:07:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3289" xml:space="preserve">{{Навуковец}}
'''Майсей (Моўша-Янкель) Ізраілевіч Аксянцаў''' ({{lang-ru|Аксянцев Моисей Израилевич}}; {{ДН|2|9|1897}}, {{МН|Чарэя||}} — {{ДС|10|1|1965}}, {{МС|Казань||}}) — савецкі вучоны ў галіне паталагічнай фізіялогіі. [[Доктар медыцынскіх навук]] (1937).

== Біяграфія ==
Нарадзіўся ў сям'і краўца. Скончыў медыцынскі факультэт Казанскага ўніверсітэта (1923). Быў пакінуты ў ардынатуру пры факультэтскай тэрапеўтычнай клініцы. Адначасова загадваў аддзелам рабочай медыцыны Татнаркамздрава. У 1927 г. у [[Казань|Казані]] быў арганізаваны туберкулёзны інстытут, першым дырэктарам якога стаў Аксянцаў. 11 мая 1928 г. СНК Татарскай рэспублікі прызначыў Аксянцава намеснікам Наркама аховы здароўя і членам Калегіі Наркамздрава. У 1929 г. малодшы асістэнт пры кафедры агульнай паталогіі медыцынскага факультэта Казанскага ўніверсітэта,у 1930 г. — намеснік дырэктара па АХЧ, а затым — дырэктар Казанскага ГІДУВа, дзе працаваў да 1937 г. Пасля вылучэння медфакультета ў самастойны ВНУ працаваў на кафедры паталагічнай фізіялогіі КДМІ, у 1931 г. ацверджаны штатным дацэнтам. На кафедры займаўся дзеяннем паніжанага ціску на арганізм чалавека, працаваў у лабараторыях [[Берлін]]а і [[Рым]]а, [[Швейцарыя|Швейцарыі]] і [[Аўстрыя|Аўстрыі]]. З 1934 г. узначаліў кафедру патафізіялогіі. У 1935 г. разам з загадваннем кафедры патафізіялогіі КДМІ, кіраўніцтвам ГІДУВам, ён быў прызначаны дырэктарам КДМІ. З 1947 г. працаваў у Казанскім НДІ траўматолагіі і артапедыі, з 1954 навуковым работнік, з 1962 г. — кіраўнік аддзела патафізіялогіі.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
* [http://kgmu.kcn.ru/ubi/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=48:aksyancev&amp;catid=6:uface&amp;Itemid=45] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20120606164241/http://www.kgmu.kcn.ru/ubi/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=48:aksyancev&amp;catid=6:uface&amp;Itemid=45 |date=6 чэрвеня 2012 }}
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Аксянцаў Майсей Ізраілевіч}}
[[Катэгорыя:Дактары медыцынскіх навук]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Чашніцкім раёне]]</text>
      <sha1>7d6tdehi2u5j2tmgmwernk2364rob5u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Язвінкі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>294628</id>
    <revision>
      <id>4194773</id>
      <parentid>3674817</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:05:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Паўлюк Шапецька</username>
        <id>37440</id>
      </contributor>
      <comment>/* Славутасці */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5059" xml:space="preserve">{{НП-Беларусь
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Язвінкі
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = Jazvinki_(4).jpg
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = 52|lat_min = 15|lat_sec = 12
 |lon_dir = |lon_deg = 26|lon_min = 54|lon_sec = 12
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|вобласць              = Брэсцкая
|раён                  = Лунінецкі
|сельсавет2            = Дварэцкі
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 243004098
}}

'''Я́звінкі'''&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Брэсцкая вобласць|}}&lt;/ref&gt; ({{lang-be-trans|Jazvinki}}, {{lang-ru|Язвинки}}) — [[вёска]] ў [[Лунінецкі раён|Лунінецкім раёне]] [[Брэсцкая вобласць|Брэсцкай вобласці]]. Уваходзіць у склад [[Дварэцкі сельсавет, Лунінецкі раён|Дварэцкага сельсавета]].

== Гісторыя ==
[[25 сакавіка]] 1918 года згодна з [[Трэцяя Устаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] вёска абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. З [[1 студзеня]] 1919 года ў адпаведнасці з пастановай І з’езда КП(б) Беларусі вёска ўвайшла ў склад [[Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|БССР]].

У 1940—1980 гадах цэнтр [[Язвінскі сельсавет (Лунінецкі раён)|Язвінскага сельсавета]]&lt;ref&gt;Рашэнне Брэсцкага абласнога Савета народных дэпутатаў ад 11 жніўня 1980 г. // Збор законаў Беларускай ССР, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1980, № 36 (1662).&lt;/ref&gt;.

== Славутасці ==
[[Файл:Язвінкі. Спаса-Праабражэнская царква (01).jpg|міні|злева|Спаса-Праабражэнская царква]]
* [[Спаса-Праабражэнская царква (Язвінкі)|Праабражэнская царква]] ([[1910]]) — {{ГККРБ 4|113Г000471}}

== Вядомыя асобы ==
* [[Мікалай Рыгоравіч Харкевіч]] (1933—2020) — беларускі ўрач-нейрахірург. Доктар медыцынскіх навук (1983), прафесар (1986).


{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Дварэцкі сельсавет, Лунінецкі раён}}
{{Лунінецкі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Дварэцкі сельсавет (Лунінецкі раён)]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Лунінецкага раёна]]
[[Катэгорыя:Язвінкі| ]]</text>
      <sha1>59gk7zn5n2nf4xvc7vgwjwphvhb8aqm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сіла (дзяржава)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>303123</id>
    <revision>
      <id>4194724</id>
      <parentid>3997309</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T14:17:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>афармленне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2475" xml:space="preserve">{{Гістарычная дзяржава}}
{{Значэнні|Сіла (значэнні)}}
'''Сі́ла'''{{sfn|БелЭн|2002}} ({{lang-ko|신라}}, {{IPA|[ɕilːa]}}) — адна з трох першапачатковых карэйскіх дзяржаў ([[Кагуро]], [[Пэкчэ]] і Сіла) у I ст. да н.э. — VII ст. н.э., у VII—IX ст. першая агульнакарэйская дзяржава.

Спачатку займала паўднёвы захад [[Карэйскі паўвостраў|Карэйскага паўвострава]]. Паводле летапісных паказанняў, заснавана ў [[57 да н.э.]], хаця першыя звесткі пра Сіла адносяцца да III ст., калі яна ўяўляла саюз паўночна-заходніх карэйскіх плямён. Як дзяржава аформілася да пачатка VI стагоддзя. У 503 годзе правіцель (марыпкан) Чыджын (500—514) прыняў тытул цара (вана), а дзяржава — назву Сіла.

Сіла фарміравалася пад моцным уплывам кітайскай культуры і [[канфуцыянства]]. У VI стагоддзі дзяржаўнай рэлігіяй стаў [[будызм]]. Сумесна з войскамі кітайскай [[дынастыя Тан|дынастыі Тан]] Сіла ў 660 годзе разбіла [[Пэкчэ]], у 668 г. — [[Кагуро]], потым выгнала з [[Карэя|Карэі]] былых саюзнікаў — кітайцаў.

У VII — пачатку IX стагоддзя ў час росквіту Сілы як агульнакарэйскай дзяржавы сфарміравалася [[карэйцы|карэйская народнасць]].

З сярэдзіны IX стагоддзя Сіла пачала занепадаць і ў канцы IX стагоддзя распалася на асобныя дзяржавы.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|14|Сіла||374}}
* История Кореи. Т. 1. — М., 1974.{{ref-ru}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Гісторыя Карэі]]
[[Катэгорыя:Дзяржава Сіла]]
[[Катэгорыя:57 да н.э.]]</text>
      <sha1>23ku1jo9ltxxzq3h17awybw9plvtdzp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Пэкчэ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>303125</id>
    <revision>
      <id>4194725</id>
      <parentid>3494316</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T14:19:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>афармленне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1700" xml:space="preserve">{{Гістарычная дзяржава}}
'''Пэкчэ́''' — адна з трох карэйскіх дзяржаў (Пэкчэ, [[Кагуро]], [[Сіла, дзяржава|Сіла]]), якія ўзніклі ў пачатку н.э.

Займала паўночны захад [[Карэйскі паўвостраў|Карэйскага паўвострава]]. Першы вядомы цар (ван) Пэкчэ — Кой (234—286), да часу кіравання якога адносяцца першыя юрыдычныя ўстанаўленні дзяржавы, пашырэнне [[будызм]]у, які ў 384 быў абвешчаны дзяржаўнай рэлігіяй.
З канца 4 ст. вяла войны з [[Кагуро]], з 5 ст. — з [[Сіла, дзяржава|Сіла]], у выніку чаго страціла значную частку сваёй тэрыторыі і вымушана была перанесці сталіцу ў 475 з Хансона (цяпер [[Кванджу]]) ва Унчхон (цяпер [[Канджу]]), а ў 538 — у Сабуры (цяпер [[Пуё, павет|Пуё]]). У 660 разгромлена аб’яднаным войскам [[Сіла, дзяржава|Сіла]] і кітайскай [[дынастыя Тан|імперыі Тан]]. З канца 7 ст. землі Пэкчэ ўвайшлі ў склад аб’яднанай дзяржавы Сіла.

== Літаратура ==
* Пэкчэ // {{Крыніцы/БелЭн|13к}} С. 154.

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Гісторыя Карэі]]</text>
      <sha1>issn6vwn1lm8sf91urprz7vp6f0d3pj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Казімір Рдултоўскі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>305065</id>
    <revision>
      <id>4194720</id>
      <parentid>4194194</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T14:03:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>/* Гаспадарчая і грамадская дзейнасць */ арфаграфія</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17199" xml:space="preserve">{{Дзяржаўны дзеяч
 | беларускае імя            = Казімір Рдултоўскі
 | арыгінальнае імя          = 
 | партрэт                   = 
 | шырыня партрэта           = 
 | подпіс                    = 
 | герб                      = POL COA Drogosław.svg
 | подпіс герба              = «{{нп3|Герб «Драгаслаў»|Драгаслаў|ru|Дрогослав (герб)}}»

 | тытул                     = [[Навагрудскі павятовы маршалак]]
 | парадак                   = 
 | пад імем                  = 
 | сцяг                      = 
 | перыядпачатак             = 1811
 | перыядканец               = 1814
 | перыяд праўлення          = 
 | папярэднік                = 
 | пераемнік                 =

 | дата нараджэння           = 
 | месца нараджэння          = 
 | дата смерці               = 
 | месца смерці              = 
 | пахаваны                  = 
 | род                       = 
 | бацька                    = 
 | маці                      = 
 | жонка                     = 
 | дзеці                     =

 | гады службы               = 
 | прыналежнасць             = 
 | род войскаў               = 
 | званне                    = 
 | камандаваў                = 
 | бітвы                     =

 | партыя                    = 
 | дзейнасць                 = 
 | прафесія                  = 
 | адукацыя                  = 
 | вучоная ступень           = {{Навуковая ступень|доктар|філасофіі}}
 | манаграма                 = 
 | рэлігія                   = каталік
 | узнагароды                = {{Ордэн Святога Іаана Іерусалімскага, Расія}}
 | аўтограф                  = 
 | Commons                   = 
 | сайт                      =
}}
{{Цёзкі2|Рдултоўскі}}
'''Казімір Рдултоўскі''' ({{ДН|||1785}} — {{ДС|||1855}}&lt;ref name=&quot;ВЧУ&quot;&gt;[http://orda.of.by/.add/gallery.php?verhnee_ch/manor_main/art/sub Верхнее Чернихово, усадьба Рдултовских] {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;) — буйны землеўласнік [[Мінская губерня|Мінскай губерні]] ([[Расійская імперыя]]), [[навагрудскі павятовы маршалак]] (1811—1814).

Заснавальнік [[Палацава-паркавы комплекс Рдултоўскіх, Сноў|палацавага комплексу Рдултоўскіх у Снове]]&lt;ref name=&quot;ДПА&quot;&gt;[http://realt.by/news/article/14923/ Дворцово-парковый ансамбль Рдултовских в Снове ждет инвестора] {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

== Паходжанне і сям'я ==
Належаў да каталіцкага шляхецкага [[род Рдултоўскіх|роду Рдултоўскіх]], які адносіўся ў XVIII ст. да рэгіянальнай эліты [[Новагародскае ваяводства|Новагародскага ваяводства]] [[ВКЛ]].

Казімір Рдултоўскі нарадзіўся ў 1785 г. у шляхецкай каталіцкай сям'і [[Ян Хрызастом Рдултоўскі|Яна Хрызастома Рдултоўскага]] (1735—1791) і графіні Францішкі [[Род Ржавускіх|Ржавускай]]. [[Ян Хрызастом Рдултоўскі]] (1735—1791) быў новагародскім падваяводам і пад канец жыцця валодаў вялізнай латыфундыяй (паводле слоў Паўла Рдултоўскага (нар. 1902 г.), каля 240 тыс. дзесяцін зямлі)&lt;ref&gt;''Aftanazy, R.'' Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej : w 11 t. / R. Aftanazy. — Wrocław – Warszawa – Kraków : Zaklad im Ossolinskich, 1991. — Cz. 1. Wielkie księstwo Litewskie. Inflanty. Kurlandia. — T. 2. Województwa brzesko-litewskie, nowogródzkie. — С. 352, 357.&lt;/ref&gt;. Па маці Казімір Рдултоўскі прыходзіўся праўнукам князю [[Міхал Казімір Радзівіл Рыбанька|Міхалу Казіміру Радзівілу «Рыбаньку»]]&lt;ref name=&quot;ВЧУ&quot;/&gt;.

Бацька Казіміра — Ян Хрызастом Рдултоўскі — быў жанаты тройчы: з Брыгідай Статкевіч, з Канстанцыяй [[род Булгарынаў|Булгарын]] і графіняй Францішкай [[Род Ржавускіх|Ржавускай]]&lt;ref name=&quot;Aftanazy, R. 1991&quot;&gt;''Aftanazy, R.'' Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej : w 11 t. / R. Aftanazy. — Wrocław – Warszawa – Kraków : Zaklad im Ossolinskich, 1991. — Cz. 1. Wielkie księstwo Litewskie. Inflanty. Kurlandia. — T. 2. Województwa brzesko-litewskie, nowogródzkie. — С. 352.&lt;/ref&gt;.

Сам Казімір Рдултоўскі ажаніўся са сваёй зводнай сястрой — Тэрэзай Рдултоўскай, якая была дачкой [[Ян Хрызастом Рдултоўскі|Яна Хрызастома Рдултоўскага]] (1735—1791) і яго жонкі Канстанцыі Булгарын. Спецыяльны дазвол на такі блізкароднасны шлюб быў атрыманы ад [[папа рымскі|папы рымскага]], для чаго Казімір Рдултоўскі папярэдне выдаткаваў вялікія грошы ў Рым&lt;ref name=&quot;Aftanazy, R. 1991&quot;/&gt;. Падобны шлюб выклікаў вялікі ажыятаж сярод дваран Мінскай губерні&lt;ref name=&quot;Aftanazy, R. 1991&quot;/&gt;. Гэты саюз, нягледзячы на ​​плёткі, апынуўся шчаслівым. Сенсацыйны шлюб нават не адбіўся на службовай кар'еры Казіміра&lt;ref name=&quot;ВЧУ&quot;/&gt;.

Ад жонкі Казімір Рдултоўскі меў чатырох дзяцей&lt;ref&gt;''Aftanazy, R.'' Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej : w 11 t. / R. Aftanazy. — Wrocław – Warszawa – Kraków : Zaklad im Ossolinskich, 1991. — Cz. 1. Wielkie księstwo Litewskie. Inflanty. Kurlandia. — T. 2. Województwa brzesko-litewskie, nowogródzkie. — С. 357.&lt;/ref&gt;:
* 1) [[Канстанцін Тадэвуш Рдултоўскі]] (1804—1869); 
* 2) [[Яўстах Рдултоўскі]] (1824—1902); 
* 3) [[Анэля Рдултоўская]] — стане жонкай двараніна [[Адам Леў Солтан|Адама Льва Солтана]] (1825—1901), удзельніка [[Студзеньскае паўстанне|Студзеньскага паўстання (1863—1864)]]; 
* 4) Лаўра Рдултоўская — стане жонкай двараніна Тарчэўскага.

Яго маці Францішка Ржавуская пасля смерці мужа (Яна Хрызастома Рдултоўскага) паўторна выйшла замуж за Францішка Абуховіча, мінскага кашталяна.

== Адукацыя ==
З ранніх гадоў жыў і вучыўся ў [[Англія|Англіі]]. У [[Оксфардскі ўніверсітэт|Оксфардзе]] ён атрымаў званне доктара філасофіі&lt;ref name=&quot;Aftanazy, R. 1991&quot;/&gt;.
== Маёнтак ==
Пасля смерці бацькі Яна Хрызастома ў 1791 г. увядзенне Казіміра ў маёмасную спадчыну бацькі адбылося ў 1803 г.

Адносіўся да латыфундыстаў, бо меў ва ўласнасці вялізныя маёнткі [[Аграгарадок Сноў|Сноў]], Чэрніхава (фальваркі [[Вёска Верхняе Чэрніхава|Верхні Чэрніхаў]], Ніжні Чэрніхаў, Трасцянец), [[Вёска Ястрамбель|Ястрамбель]] (Ястрамбель, Малахоўцы, Сіворчыцы і інш.), Адахоўшчына (Адахоўшчына, Карчы, Селявічы)&lt;ref&gt;''Федорук, А.Т.'' Старинные усадьбы Берестейщины... С. 514—515.&lt;/ref&gt;. Маёнтак Ястрамбель (вёскі Ястрамбель, Малахоўцы, Сіворчыцы, вінакурня) і маёнтак Адахоўшчына (Адахоўшчына, Карчы, Селявічы) у [[1846]] г. супольна налічвалі 226 душ мужчынскага пола, 180 душ жаночага пола, 9374 дзесяціны (лес і 2388 дзесяціны пашні)&lt;ref name=&quot;ReferenceA&quot;&gt;''Федорук, А.Т.'' Старинные усадьбы Берестейщины... С. 515.&lt;/ref&gt;.

Маёнтак [[Сядзібна-паркавы комплекс Катлубаяў, Ястрамбель|Ястрамбель з палацам]] Казімір Рдултоўскі прадаў 3 мая 1851 г. двараніну-каталіку Міхалу Катлубаю&lt;ref name=&quot;ReferenceA&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;ДЯК&quot;&gt;[http://www.ctv.by/%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8/%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BD%D1%8F-%D1%8F%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D1%8C-%E2%80%94-%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%B4%D0%B0-%D1%82%D0%BE-%D1%80%D0%BE%D1%81%D0%BA%D0%BE%D1%88%D0%BD%D1%8B%D0%B9-%D0%B4%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B5%D1%86-%D0%BA%D0%BE%D1%82%D0%BB%D1%83%D0%B1%D0%B0%D0%B5%D0%B2-%D1%82%D0%B5%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%8C-%D0%BF%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%83-%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B2%D0%B0%D0%B5%D1%82%D1%81%D1%8F Деревня Ястрембель — когда-то роскошный дворец Котлубаев теперь попросту разваливается] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20160305214622/http://www.ctv.by/%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8/%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BD%D1%8F-%D1%8F%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D1%8C-%E2%80%94-%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%B4%D0%B0-%D1%82%D0%BE-%D1%80%D0%BE%D1%81%D0%BA%D0%BE%D1%88%D0%BD%D1%8B%D0%B9-%D0%B4%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B5%D1%86-%D0%BA%D0%BE%D1%82%D0%BB%D1%83%D0%B1%D0%B0%D0%B5%D0%B2-%D1%82%D0%B5%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%8C-%D0%BF%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%83-%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B2%D0%B0%D0%B5%D1%82%D1%81%D1%8F |date=5 сакавіка 2016 }} {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

== Служба і ўзнагароды ==
У 1803 г. Казімір Рдултоўскі быў прыняты ў склад братоў-воінаў Расійскага каталіцкага прыёрства&lt;ref name=&quot;ВЧУ&quot;/&gt;.

Мальтанскі кавалер крыжа святога Іаана Іерусалімскага (1804)&lt;ref name=&quot;ВЧУ&quot;/&gt;.

У 1811 і 1813 г. дваране Навагрудскага павета абіралі Казіміра Рдултоўскага на пасаду [[навагрудскі павятовы маршалак|навагрудскага павятовага маршалка]] (1811—1814). 
== Гаспадарчая і грамадская дзейнасць ==
[[Файл:Сноў. Палац Рдултоўскіх. Галоўны фасад.jpg|250px|міні|справа|[[Палацава-паркавы комплекс Рдултоўскіх, Сноў|Палацава-паркавы комплекс Рдултоўскіх у Снове]]]]
[[Файл:Сноў. Царква Святых Казьмы і Дзям'яна.jpg|250px|міні|злева|[[Свята-Казьма-Дзям'янаўская царква, Сноў|Свята-Казьма-Дзям'янаўская праваслаўная царква]]. Фота 2009 г.]]
У 1811 г. Казімір пасяліўся ў Снове, дзе заклаў сад і пачаў будаўніцтва [[Палацава-паркавы комплекс Рдултоўскіх, Сноў|раскошнага сноўскага палаца]] па праекце віленскага архітэктара [[Браніслаў Тычэцкі|Браніслава Тычэцкага]]&lt;ref name=&quot;МБС&quot;&gt;[http://www.kp.by/daily/23878.4/144233/ Минщина богата старинными дворцами и усадьбами] {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

У палацы кіпела свецкае жыццё. Тут Казімір прымаў знакамітых персон. Вядома, што ў яго ў гасцях пабываў брат Напалеона Банапарта [[Жэром Банапарт|Еранім]].

Акрамя будаўніцтва гэтай рэзідэнцыі Казімір Рдултоўскі праславіўся таксама поспехамі ў сельскай гаспадарцы, агародніцтве, развіцці сноўской прамысловасці — пры ім у Снове была пабудавана вялікая суконная фабрыка, чым на той момант маглі пахваліцца нямногія багатыя сядзібы&lt;ref name=&quot;Aftanazy, R. 1991&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;ППБ&quot;&gt;[http://dmitrij-kr.livejournal.com/9817.html Путешествия по Беларуси — Местечко Снов] {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

У 1836 г. па загадзе Казіміра Рдултоўскага ў Снове пабудавалі каменны храм, асвячоны ў гонар усё Першавярхоўных апосталаў, які пазней, у 1893 г., быў рэканструяваны і пераасвечаны ў праваслаўны храм Святых Касьмы і Даміяна&lt;ref name=&quot;ППБ&quot;/&gt;.

== У культуры ==

У п'есе «[[Крык рабіны]]» {{нп3|Вацлаў Кубацкі|Вацлава Кубацкага|pl|Wacław Kubacki}} (1949) Казімір Рдултоўскі з'яўляецца адным з герояў&lt;ref name=&quot;ВКК&quot;&gt;[http://www.encyklopediateatru.pl/przedstawienie/52727/krzyk-jarzebiny Wacław Kubacki. Krzyk jarzębiny] {{ref-pl}}&lt;/ref&gt;.

У прэм'ернай пастаноўцы рэжысёра {{нп3|Януш Варнецкі|Януша Варнецкага|ru|Варнецкий, Януш}} (1949, Варшава&lt;ref&gt;[http://www.encyklopediateatru.pl/przedstawienie/21352/krzyk-jarzebiny Krzyk jarzębiny premiera: 31 marca 1949]&lt;/ref&gt;) яго ролю выконваў Чэслаў Каліноўскі, у пастаноўцы {{нп3|Вілям Хажыца|Віляма Хажыцы|pl|Wilam Horzyca}} (1949, Познань&lt;ref&gt;[http://www.encyklopediateatru.pl/przedstawienie/21350/krzyk-jarzebiny Krzyk jarzębiny premiera: 30 kwietnia 1949]&lt;/ref&gt;) — [[Тадэвуш Хмялеўскі, акцёр|Тадэвуш Хмялеўскі]], у пастаноўцы Ежы Ронарда Буянскага (1949, Кракаў&lt;ref&gt;[http://www.encyklopediateatru.pl/przedstawienie/21351/krzyk-jarzebiny Krzyk jarzębiny premiera: 23 października 1949]&lt;/ref&gt;) — {{нп3|Вацлаў Навакоўскі (акцёр)||pl|Wacław Nowakowski (aktor)}}, у пастаноўцы {{нп3|Войцех Маціеўскі|Войцеха Маціеўскага|ru|Wojciech Maciejewski (reżyser radiowy)}} (1969, Тэатр польскага радыё&lt;ref name=&quot;ВКК&quot;/&gt;) — {{нп3|Уладзіслаў Ханьча||ru|Ханьча, Владислав}} і {{нп3|Ян Кёхер||pl|Jan Koecher}}.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* [[Анатоль Тарасавіч Федарук|''Федорук, А.Т.'']] Старинные усадьбы Берестейщины / А.Т. Федорук. — Минск : Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2004. — 576 с. ISBN 985-11-0305-5.
* [[Раман Афтаназы|''Aftanazy, R.'']] Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej : w 11 t. / R. Aftanazy. — Wrocław – Warszawa – Kraków : Zaklad im Ossolinskich, 1991. — Cz. 1. Wielkie księstwo Litewskie. Inflanty. Kurlandia. — T. 2. Województwa brzesko-litewskie, nowogródzkie. — 474 s.

== Спасылкі ==
* [http://www.sejm-wielki.pl/b/sw.109368 Kazimierz Rdułtowski h. Drogosław] {{ref-pl}}
{{Wikidata/Ancestors}}
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Рдултоўскі Казімір}}
[[Катэгорыя:Рдултоўскія|Казімір]]
[[Катэгорыя:Павятовыя маршалкі навагрудскія]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі Оксфардскага ўніверсітэта]]</text>
      <sha1>pygr06mj40i0due45gupguzburebhpp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194721</id>
      <parentid>4194720</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T14:03:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>/* У культуры */ афармленне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17232" xml:space="preserve">{{Дзяржаўны дзеяч
 | беларускае імя            = Казімір Рдултоўскі
 | арыгінальнае імя          = 
 | партрэт                   = 
 | шырыня партрэта           = 
 | подпіс                    = 
 | герб                      = POL COA Drogosław.svg
 | подпіс герба              = «{{нп3|Герб «Драгаслаў»|Драгаслаў|ru|Дрогослав (герб)}}»

 | тытул                     = [[Навагрудскі павятовы маршалак]]
 | парадак                   = 
 | пад імем                  = 
 | сцяг                      = 
 | перыядпачатак             = 1811
 | перыядканец               = 1814
 | перыяд праўлення          = 
 | папярэднік                = 
 | пераемнік                 =

 | дата нараджэння           = 
 | месца нараджэння          = 
 | дата смерці               = 
 | месца смерці              = 
 | пахаваны                  = 
 | род                       = 
 | бацька                    = 
 | маці                      = 
 | жонка                     = 
 | дзеці                     =

 | гады службы               = 
 | прыналежнасць             = 
 | род войскаў               = 
 | званне                    = 
 | камандаваў                = 
 | бітвы                     =

 | партыя                    = 
 | дзейнасць                 = 
 | прафесія                  = 
 | адукацыя                  = 
 | вучоная ступень           = {{Навуковая ступень|доктар|філасофіі}}
 | манаграма                 = 
 | рэлігія                   = каталік
 | узнагароды                = {{Ордэн Святога Іаана Іерусалімскага, Расія}}
 | аўтограф                  = 
 | Commons                   = 
 | сайт                      =
}}
{{Цёзкі2|Рдултоўскі}}
'''Казімір Рдултоўскі''' ({{ДН|||1785}} — {{ДС|||1855}}&lt;ref name=&quot;ВЧУ&quot;&gt;[http://orda.of.by/.add/gallery.php?verhnee_ch/manor_main/art/sub Верхнее Чернихово, усадьба Рдултовских] {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;) — буйны землеўласнік [[Мінская губерня|Мінскай губерні]] ([[Расійская імперыя]]), [[навагрудскі павятовы маршалак]] (1811—1814).

Заснавальнік [[Палацава-паркавы комплекс Рдултоўскіх, Сноў|палацавага комплексу Рдултоўскіх у Снове]]&lt;ref name=&quot;ДПА&quot;&gt;[http://realt.by/news/article/14923/ Дворцово-парковый ансамбль Рдултовских в Снове ждет инвестора] {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

== Паходжанне і сям'я ==
Належаў да каталіцкага шляхецкага [[род Рдултоўскіх|роду Рдултоўскіх]], які адносіўся ў XVIII ст. да рэгіянальнай эліты [[Новагародскае ваяводства|Новагародскага ваяводства]] [[ВКЛ]].

Казімір Рдултоўскі нарадзіўся ў 1785 г. у шляхецкай каталіцкай сям'і [[Ян Хрызастом Рдултоўскі|Яна Хрызастома Рдултоўскага]] (1735—1791) і графіні Францішкі [[Род Ржавускіх|Ржавускай]]. [[Ян Хрызастом Рдултоўскі]] (1735—1791) быў новагародскім падваяводам і пад канец жыцця валодаў вялізнай латыфундыяй (паводле слоў Паўла Рдултоўскага (нар. 1902 г.), каля 240 тыс. дзесяцін зямлі)&lt;ref&gt;''Aftanazy, R.'' Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej : w 11 t. / R. Aftanazy. — Wrocław – Warszawa – Kraków : Zaklad im Ossolinskich, 1991. — Cz. 1. Wielkie księstwo Litewskie. Inflanty. Kurlandia. — T. 2. Województwa brzesko-litewskie, nowogródzkie. — С. 352, 357.&lt;/ref&gt;. Па маці Казімір Рдултоўскі прыходзіўся праўнукам князю [[Міхал Казімір Радзівіл Рыбанька|Міхалу Казіміру Радзівілу «Рыбаньку»]]&lt;ref name=&quot;ВЧУ&quot;/&gt;.

Бацька Казіміра — Ян Хрызастом Рдултоўскі — быў жанаты тройчы: з Брыгідай Статкевіч, з Канстанцыяй [[род Булгарынаў|Булгарын]] і графіняй Францішкай [[Род Ржавускіх|Ржавускай]]&lt;ref name=&quot;Aftanazy, R. 1991&quot;&gt;''Aftanazy, R.'' Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej : w 11 t. / R. Aftanazy. — Wrocław – Warszawa – Kraków : Zaklad im Ossolinskich, 1991. — Cz. 1. Wielkie księstwo Litewskie. Inflanty. Kurlandia. — T. 2. Województwa brzesko-litewskie, nowogródzkie. — С. 352.&lt;/ref&gt;.

Сам Казімір Рдултоўскі ажаніўся са сваёй зводнай сястрой — Тэрэзай Рдултоўскай, якая была дачкой [[Ян Хрызастом Рдултоўскі|Яна Хрызастома Рдултоўскага]] (1735—1791) і яго жонкі Канстанцыі Булгарын. Спецыяльны дазвол на такі блізкароднасны шлюб быў атрыманы ад [[папа рымскі|папы рымскага]], для чаго Казімір Рдултоўскі папярэдне выдаткаваў вялікія грошы ў Рым&lt;ref name=&quot;Aftanazy, R. 1991&quot;/&gt;. Падобны шлюб выклікаў вялікі ажыятаж сярод дваран Мінскай губерні&lt;ref name=&quot;Aftanazy, R. 1991&quot;/&gt;. Гэты саюз, нягледзячы на ​​плёткі, апынуўся шчаслівым. Сенсацыйны шлюб нават не адбіўся на службовай кар'еры Казіміра&lt;ref name=&quot;ВЧУ&quot;/&gt;.

Ад жонкі Казімір Рдултоўскі меў чатырох дзяцей&lt;ref&gt;''Aftanazy, R.'' Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej : w 11 t. / R. Aftanazy. — Wrocław – Warszawa – Kraków : Zaklad im Ossolinskich, 1991. — Cz. 1. Wielkie księstwo Litewskie. Inflanty. Kurlandia. — T. 2. Województwa brzesko-litewskie, nowogródzkie. — С. 357.&lt;/ref&gt;:
* 1) [[Канстанцін Тадэвуш Рдултоўскі]] (1804—1869); 
* 2) [[Яўстах Рдултоўскі]] (1824—1902); 
* 3) [[Анэля Рдултоўская]] — стане жонкай двараніна [[Адам Леў Солтан|Адама Льва Солтана]] (1825—1901), удзельніка [[Студзеньскае паўстанне|Студзеньскага паўстання (1863—1864)]]; 
* 4) Лаўра Рдултоўская — стане жонкай двараніна Тарчэўскага.

Яго маці Францішка Ржавуская пасля смерці мужа (Яна Хрызастома Рдултоўскага) паўторна выйшла замуж за Францішка Абуховіча, мінскага кашталяна.

== Адукацыя ==
З ранніх гадоў жыў і вучыўся ў [[Англія|Англіі]]. У [[Оксфардскі ўніверсітэт|Оксфардзе]] ён атрымаў званне доктара філасофіі&lt;ref name=&quot;Aftanazy, R. 1991&quot;/&gt;.
== Маёнтак ==
Пасля смерці бацькі Яна Хрызастома ў 1791 г. увядзенне Казіміра ў маёмасную спадчыну бацькі адбылося ў 1803 г.

Адносіўся да латыфундыстаў, бо меў ва ўласнасці вялізныя маёнткі [[Аграгарадок Сноў|Сноў]], Чэрніхава (фальваркі [[Вёска Верхняе Чэрніхава|Верхні Чэрніхаў]], Ніжні Чэрніхаў, Трасцянец), [[Вёска Ястрамбель|Ястрамбель]] (Ястрамбель, Малахоўцы, Сіворчыцы і інш.), Адахоўшчына (Адахоўшчына, Карчы, Селявічы)&lt;ref&gt;''Федорук, А.Т.'' Старинные усадьбы Берестейщины... С. 514—515.&lt;/ref&gt;. Маёнтак Ястрамбель (вёскі Ястрамбель, Малахоўцы, Сіворчыцы, вінакурня) і маёнтак Адахоўшчына (Адахоўшчына, Карчы, Селявічы) у [[1846]] г. супольна налічвалі 226 душ мужчынскага пола, 180 душ жаночага пола, 9374 дзесяціны (лес і 2388 дзесяціны пашні)&lt;ref name=&quot;ReferenceA&quot;&gt;''Федорук, А.Т.'' Старинные усадьбы Берестейщины... С. 515.&lt;/ref&gt;.

Маёнтак [[Сядзібна-паркавы комплекс Катлубаяў, Ястрамбель|Ястрамбель з палацам]] Казімір Рдултоўскі прадаў 3 мая 1851 г. двараніну-каталіку Міхалу Катлубаю&lt;ref name=&quot;ReferenceA&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;ДЯК&quot;&gt;[http://www.ctv.by/%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8/%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BD%D1%8F-%D1%8F%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D1%8C-%E2%80%94-%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%B4%D0%B0-%D1%82%D0%BE-%D1%80%D0%BE%D1%81%D0%BA%D0%BE%D1%88%D0%BD%D1%8B%D0%B9-%D0%B4%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B5%D1%86-%D0%BA%D0%BE%D1%82%D0%BB%D1%83%D0%B1%D0%B0%D0%B5%D0%B2-%D1%82%D0%B5%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%8C-%D0%BF%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%83-%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B2%D0%B0%D0%B5%D1%82%D1%81%D1%8F Деревня Ястрембель — когда-то роскошный дворец Котлубаев теперь попросту разваливается] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20160305214622/http://www.ctv.by/%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8/%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BD%D1%8F-%D1%8F%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D1%8C-%E2%80%94-%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%B4%D0%B0-%D1%82%D0%BE-%D1%80%D0%BE%D1%81%D0%BA%D0%BE%D1%88%D0%BD%D1%8B%D0%B9-%D0%B4%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B5%D1%86-%D0%BA%D0%BE%D1%82%D0%BB%D1%83%D0%B1%D0%B0%D0%B5%D0%B2-%D1%82%D0%B5%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%8C-%D0%BF%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%83-%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B2%D0%B0%D0%B5%D1%82%D1%81%D1%8F |date=5 сакавіка 2016 }} {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

== Служба і ўзнагароды ==
У 1803 г. Казімір Рдултоўскі быў прыняты ў склад братоў-воінаў Расійскага каталіцкага прыёрства&lt;ref name=&quot;ВЧУ&quot;/&gt;.

Мальтанскі кавалер крыжа святога Іаана Іерусалімскага (1804)&lt;ref name=&quot;ВЧУ&quot;/&gt;.

У 1811 і 1813 г. дваране Навагрудскага павета абіралі Казіміра Рдултоўскага на пасаду [[навагрудскі павятовы маршалак|навагрудскага павятовага маршалка]] (1811—1814). 
== Гаспадарчая і грамадская дзейнасць ==
[[Файл:Сноў. Палац Рдултоўскіх. Галоўны фасад.jpg|250px|міні|справа|[[Палацава-паркавы комплекс Рдултоўскіх, Сноў|Палацава-паркавы комплекс Рдултоўскіх у Снове]]]]
[[Файл:Сноў. Царква Святых Казьмы і Дзям'яна.jpg|250px|міні|злева|[[Свята-Казьма-Дзям'янаўская царква, Сноў|Свята-Казьма-Дзям'янаўская праваслаўная царква]]. Фота 2009 г.]]
У 1811 г. Казімір пасяліўся ў Снове, дзе заклаў сад і пачаў будаўніцтва [[Палацава-паркавы комплекс Рдултоўскіх, Сноў|раскошнага сноўскага палаца]] па праекце віленскага архітэктара [[Браніслаў Тычэцкі|Браніслава Тычэцкага]]&lt;ref name=&quot;МБС&quot;&gt;[http://www.kp.by/daily/23878.4/144233/ Минщина богата старинными дворцами и усадьбами] {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

У палацы кіпела свецкае жыццё. Тут Казімір прымаў знакамітых персон. Вядома, што ў яго ў гасцях пабываў брат Напалеона Банапарта [[Жэром Банапарт|Еранім]].

Акрамя будаўніцтва гэтай рэзідэнцыі Казімір Рдултоўскі праславіўся таксама поспехамі ў сельскай гаспадарцы, агародніцтве, развіцці сноўской прамысловасці — пры ім у Снове была пабудавана вялікая суконная фабрыка, чым на той момант маглі пахваліцца нямногія багатыя сядзібы&lt;ref name=&quot;Aftanazy, R. 1991&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;ППБ&quot;&gt;[http://dmitrij-kr.livejournal.com/9817.html Путешествия по Беларуси — Местечко Снов] {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

У 1836 г. па загадзе Казіміра Рдултоўскага ў Снове пабудавалі каменны храм, асвячоны ў гонар усё Першавярхоўных апосталаў, які пазней, у 1893 г., быў рэканструяваны і пераасвечаны ў праваслаўны храм Святых Касьмы і Даміяна&lt;ref name=&quot;ППБ&quot;/&gt;.

== У культуры ==

У п'есе «[[Крык рабіны]]» {{нп3|Вацлаў Кубацкі|Вацлава Кубацкага|pl|Wacław Kubacki}} (1949) Казімір Рдултоўскі з'яўляецца адным з герояў&lt;ref name=&quot;ВКК&quot;&gt;[http://www.encyklopediateatru.pl/przedstawienie/52727/krzyk-jarzebiny Wacław Kubacki. Krzyk jarzębiny] {{ref-pl}}&lt;/ref&gt;.

У прэм'ернай пастаноўцы рэжысёра {{нп3|Януш Варнецкі|Януша Варнецкага|ru|Варнецкий, Януш}} (1949, Варшава&lt;ref&gt;[http://www.encyklopediateatru.pl/przedstawienie/21352/krzyk-jarzebiny Krzyk jarzębiny premiera: 31 marca 1949]&lt;/ref&gt;) яго ролю выконваў Чэслаў Каліноўскі, у пастаноўцы {{нп3|Вілям Хажыца|Віляма Хажыцы|pl|Wilam Horzyca}} (1949, Познань&lt;ref&gt;[http://www.encyklopediateatru.pl/przedstawienie/21350/krzyk-jarzebiny Krzyk jarzębiny premiera: 30 kwietnia 1949]&lt;/ref&gt;) — [[Тадэвуш Хмялеўскі, акцёр|Тадэвуш Хмялеўскі]], у пастаноўцы Ежы Ронарда Буянскага (1949, Кракаў&lt;ref&gt;[http://www.encyklopediateatru.pl/przedstawienie/21351/krzyk-jarzebiny Krzyk jarzębiny premiera: 23 października 1949]&lt;/ref&gt;) — {{нп3|Вацлаў Навакоўскі (акцёр)|Вацлаў Навакоўскі|pl|Wacław Nowakowski (aktor)}}, у пастаноўцы {{нп3|Войцех Маціеўскі|Войцеха Маціеўскага|ru|Wojciech Maciejewski (reżyser radiowy)}} (1969, Тэатр польскага радыё&lt;ref name=&quot;ВКК&quot;/&gt;) — {{нп3|Уладзіслаў Ханьча||ru|Ханьча, Владислав}} і {{нп3|Ян Кёхер||pl|Jan Koecher}}.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* [[Анатоль Тарасавіч Федарук|''Федорук, А.Т.'']] Старинные усадьбы Берестейщины / А.Т. Федорук. — Минск : Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2004. — 576 с. ISBN 985-11-0305-5.
* [[Раман Афтаназы|''Aftanazy, R.'']] Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej : w 11 t. / R. Aftanazy. — Wrocław – Warszawa – Kraków : Zaklad im Ossolinskich, 1991. — Cz. 1. Wielkie księstwo Litewskie. Inflanty. Kurlandia. — T. 2. Województwa brzesko-litewskie, nowogródzkie. — 474 s.

== Спасылкі ==
* [http://www.sejm-wielki.pl/b/sw.109368 Kazimierz Rdułtowski h. Drogosław] {{ref-pl}}
{{Wikidata/Ancestors}}
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Рдултоўскі Казімір}}
[[Катэгорыя:Рдултоўскія|Казімір]]
[[Катэгорыя:Павятовыя маршалкі навагрудскія]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі Оксфардскага ўніверсітэта]]</text>
      <sha1>k3m1mojy2dqe481qqbxp0arfde9jeg5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Гурна (гміна)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>316499</id>
    <revision>
      <id>4195420</id>
      <parentid>3267366</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T08:31:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>151</id>
      </contributor>
      <comment>Replacing Gmina_gorno_herb.svg with [[File:POL_gmina_Górno_COA.svg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR4|Criterion 4]] (harmonizing names of file set)).</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2401" xml:space="preserve">{{Гміна Польшчы
 |Беларуская назва       = Гурна
 |Арыгінальная назва     = {{lang-pl|Górno}}
 |Герб                   = POL gmina Górno COA.svg
 |Сцяг                   = 
 |Статус                 = [[вясковая гміна]]
 |Павет                  = Кялецкі
 |Салецтвы               = 
 |Цэнтр                  = [[Гурна, Свентакшыскае ваяводства|Гурна]]
 |Заснавана              = 
 |Глава                  = Пшэмыслаў Радослаў Лысак
 |Від главы              = [[Войт]]
 |Мовы                   =
 |Насельніцтва           = 13 038
 |Год                    = 2009
 |Шчыльнасць             = 156,5
 |Плошча                 = 83,3
 |Карта                  = 
 |Памер карты            = 
 |Карта гміны            = 
 |Памер карты гміны      =
 |TERYT                  = 2604062
 |Тэлефонны код          = 41
 |Паштовы код            = 
 |Аўтамабільны код       = TKI
 |Сайт                   = http://www.gorno.pl
 |Заўвагі                =
}}
'''Гу́рна'''&lt;ref&gt;{{ТКП-Польшча}}&lt;/ref&gt; ({{lang-pl|Górno}}) — [[вясковая гміна]] ў [[Польшча|Польшчы]], уваходзіць у склад [[Кялецкі павет|Кялецкага павета]] [[Свентакшыскае ваяводства|Свентакшыскага ваяводства]]. Сядзіба размешчана ў [[Гурна, Свентакшыскае ваяводства|Гурне]]. Плошча гміны складае 83,3 км². Станам на [[2009]] год у гміне Гурна пражывалі 13 038 чалавек, шчыльнасць — 156,5 чал./км².&lt;!-- Адміністрацыйна падзелена на  [[салецтва]]ў.--&gt;

&lt;!-- == Населеныя пункты ==
На тэрыторыі гміны размешчаны ? населеных пунктаў. --&gt;
{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}
* [http://www.gorno.pl Афіцыйная старонка]
{{Кялецкі павет}}
{{Заліўка гмін Польшчы}}

[[Катэгорыя:Гміны Кялецкага павета]]</text>
      <sha1>b6mjp8lajyj97nya2rnx21k9cqtftep</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Андрэй Казіміравіч Меер</title>
    <ns>0</ns>
    <id>324014</id>
    <revision>
      <id>4194864</id>
      <parentid>4135437</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:36:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Меер у Беларусі */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14912" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Меер}}
'''Андрэй Казіміравіч Меер''' ({{ДН|||1742}} — {{ДС|||1807}}) — расійскі гісторык, [[Этнаграфія|этнограф]], літаратар, [[генерал-маёр]].

== Біяграфія ==
Па паходжанні саксонец; «старажытнай саксонскай дваранскай фаміліі, з якой адзін быў пасланым пры [[Барыс Гадуноў|Барысе Гадунове]] па справах наўгародскага гандлю…»&lt;ref&gt;Мейер А. К. Описание Очаковской земли… ― СПб., 1794. С. 63&lt;/ref&gt;.

Андрэй Меер паступіў ў ваенную службу у 1766 г. У 1783 г. быў ад’ютантам артылерыйскага бамбардзірскага палка, у тым жа годзе падпалкоўнікам [[Херсонскі грэнадзёрскі полк|Херсонскага грэнадзерскага палка]]. У 1798―1800 гг. палкоўнік Херсонскага грэнадзерскага палка. У 1802―1807 гг. шэф [[Казанскі 64-ы пяхотны полк|Казанскага 64-га пяхотнага палка]]. З 1807 года ― генерал-маёр. Памёр у Георгіеўску пасля вяртання з Дэрбенцкага паходу&lt;ref&gt;{{кніга|автар=Потто А. В. |загаловак=Кавказская война в 3-х тт. Т. 1. От древнейших времён до Ермолова|спасылка=http://www.vehi.net/istoriya/potto/kavkaz/41.html|месца=Ставрополь|выдавецтва=Кавказский край|год=1994|старонкі=|старонак=678|isbn=5-86722-108-3}}&lt;/ref&gt;.

== Навуковая дзейнасць ==
Сябра Вольнага Расійскага сходу пры Маскоўскім універсітэце і [[Вольнае эканамічнае таварыства|Вольнага эканамічнага таварыства]].

Склаў «Батанічны слоўнік», прысвечаны [[Кацярына II|Кацярыне II]]. Меркавалася 5 тамоў, але вышлі толькі 1-я і 2-я кнігі, 1781―1783. Дзеля публікацыі слоўніка Кацярына II даравала аўтару у 1782 г. 400 рублёў. Кніга друкавалася [[Мікалай Іванавіч Новікаў|М. І. Новікавым]] у ўніверсітэцкай друкарні. У 2-м томе апублікаван пахвальны верш [[Васіль Рыгоравіч Рубан|В. Г. Рубана]] аўтару слоўніка&lt;ref&gt;РГИА, ф. 468, оп. 1, л. 2, № 3897, л. 34&lt;/ref&gt;.

У 1781 г. Меер апублікаваў пераклад французскай кнігі [[Фрыдрых II Вялікі|Фрыдрыха II Прускага]] «Аб нямецкіх славесных навуках …». Пераклаў з нямецкага і палемічны адказ нямецкага вучонага [[:ru:Иерузалем, Иоганн Фридрих Вильгельм|І.-Ф.-У. Іерузалема]] на кнігу Фрыдрыха II. Пераклад французскай кнігі П. Вунцэля «Развага аб пошасьці» (1791) Меер прысвяціў [[Рыгор Аляксандравіч Пацёмкін|Г. А. Пацёмкіну]].

Кніга Меера «Павествавацельнае, зямлямернае і естестваслоўнае апісанне Ачакоўскай зямлі» (1794), прысвечаная [[Платон Аляксандравіч Зубаў|П. А. Зубаву]], з трох частак: гісторыі тэрыторыі, характарыстыкі карысных выкапняў і глебы, апісання флоры і фауны. Цікавыя развагі Меера пра старажытныя плямёны, якія жылі тут. Меер спасылаецца на антычных і сярэднявечных аўтараў. Шмат у сачыненні назіранняў народнага побыту; ён, напрыклад, заўважае, што «жыхары гэтых месцаў карані дзівасіла сушаць і паляць ім сваё жыллё ў тых думках, што ён ачышчае паветра і засцерагае ад усіх хвароб».

Упершыню аб прасвядных глебах [[Малдова|Малдовы]] напісаў таксама Меер. У 1794 г. дзеля [[:ru:История Генерального штаба России|Генеральнага штаба]] ён склаў ваенна-геаграфічнае апісанне Бесарабіі і суседніх ўкраінскіх раёнаў. Па Мееру, ад берагоў [[Чорнае мора|Чорнага мора]] на поўнач «ўнутранае якасць зямлі ад месца да месца становіцца лепшым» і з’яўляецца «сапраўднага чарназёму пласт». Меер нават выкапаў яму, і да глыбіні «ў тры локці» (больш за метр) знайшоў «гэтую зямлю, якая будучы крыху вільготна, здавалася цалкам чорнай»&lt;ref&gt;[http://www.singerei.ru/003_soxr/29.htm А. Меер аб Бесарабіі]{{Недаступная спасылка}}&lt;/ref&gt;.

== Вершатворчасць ==
Складаў вершы. Так, вядомы яго верш, прысвечаны [[Аляксандр Аляксеевіч Вяземскі|А. А. Вязямскаму]] пра духоўныя каштоўнасці чалавека. У 1801 выступіў з «Одай імператару Аляксандру Паўлавічу». Ў часопісе «Суразмоўца» Меер апублікаваў вершы «Надпіс да расійскіх гаспадароў» (1783) ― зборнік афарыстычных двухрадкоўяў і чатырохрадкоўяў пра кіраўнікоў Расіі з пачатку да канца XVIII стагоддзя. Ў «Суразмоўцы» ж з’явілася іранічная рэцэнзія на Меера: &quot;Спадар выдумшчык з часам і ўсю гісторыю расійскую ў мадрыгалах, а потым, можа быць, і Чэцці-Мінеі надумае перакласці вершамі … параіў бы гэтаму сачыніцелю старацца лепш аб набыцці вялікіх ведаў у тых навуках, у якіх досведы ён з нарочным поспехам паказаў … &quot;&lt;ref&gt;Собеседник. ― СПб., 1783. Ч. 10&lt;/ref&gt;.

== Меер у Беларусі ==
У 1786 г. Меер падрыхтаваў «Апісанне Крычаўскага графства або былога стараства Гр. Ал. Пацёмкіна, у ста вярстах ад Дуброўны, паміж [[Смаленская губерня|Смаленскай]] і [[Магілёўская губерня|Магілёўскай]] губерняў. 1786 г.», дзе расказаў пра прыроду, побыццё і матэрыяльную культуру жыхароў сучасных [[Крычаўскі раён|Крычаўскага]], [[Клімавіцкі раён|Клімавіцкага]], [[Хоцімскі раён|Хоцімскага]], [[Касцюковіцкі раён|Касцюковіцкага]] і [[Краснапольскі раён|Краснапольскага раёнаў]] [[Беларусь|Беларусі]]. Рукапіс знаходзіцца ў [[Казанскі ўніверсітэт|Казанскім універсітэце]]. Апублікаваная ў 1901 г. з скарачэннямі [[Еўдакім Раманавіч Раманаў|Е. Р. Раманавым]] ў складзе [[Магілёўская даўніна|«Магілёўскай даўніны»]], 1901, вып. 2&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар = Андрэй Крыжэвіч.|загаловак= У пошуках святой крыніцы|спасылка= http://bfk.by/?p=3021|выданне=Краязнаўчая газета|месца = Мн.|выдавецтва=|год = 2016|нумар= 5 лютага|старонкі =|старонак =|isbn =}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Бандарчык В. К.|загаловак= Меер Андрэй Казіміравіч|выданне=Этнаграфія Беларусі|спасылка=|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1989|том=|старонкі=314|старонак=580|isbn=5-85700-014-9}}&lt;/ref&gt;.

Меер дзеліцца ўражаннямі ад мясцовага кірмашу: «Крычаўскія мяшчане гандлююць жалезам, соллю, тытунём, пянькой, рыбай, зернем …». Прыезджыя рыжскія і гданьскія купцы прывозяць «розныя суконныя паркалёвыя і шаўковыя тавары, напоі, шэрсць, шапкі, запрэжкі, рукавіцы, хусткі, батыст, галандскае і простае палатно і многія дробязі, якія ўжываюцца мясцовымі мяшчанамі і сялянамі. З Масквы прывозяць ў асноўным жалеза, чыгун і медзь, а з Маларосіі розную рыбу, асабліва сулу, данскіх карпаў, ці сазан, судакі, або, па-мясцоваму, калодкі, і многія іншыя салёныя і вараныя рыбы, таксама і напушчаны тытун». Меер пісаў, што большасць сялян «…сутнасць бедныя. І некаторыя з іх не толькі з мякінай змешанага хлеба не маюць, але і … таўкуць вымачанае ў вадзе, гнілое дубовае з сярэдзіны дрэва і пякуць з гэтага з прыбыткам мукі…».

Адзначае Меер асаблівасць прамовы мясцовых жыхароў: «Я думаю, што не брыдка будзе, калі я згадаю тут пра тую гаворку, якою усё (?) крычаўскія мяшчане, краўцы, шаўцы і іншых майстэрств людзі, а асабліва тыя, што жывуць каля польскай мяжы корелы (не ад карэлаў, а ад рабаванняў сваіх так названыя сяляне) паміж сабою тлумачацца. Гэта нарэчыя падобна шматлікім расійскім, а асабліва суздальскаму, уведзена ва ўжыванне валацужнымі і распуснымі майстравымі, якія, абвыкшы ўжо да ленасці і п’янства, прымусілі знаходзіць тое, каб пракарміць свайго падай гэта выдумаць і сплесці, каб староннія іх не разумелі, і яны ўсіх тым зручней абкрадваць і махляваць маглі. Яно не заснавана ні на якіх правілах і акрамя мноства адвольна выдуманых, складаецца яшчэ з пераламаных нямецкіх і лацінскіх слоў. Такая гаворка зовётся тут атверніцкаю». [[Вёска Атверніца|Атверніцай]] завецца вёска блізу Магілёва, якая дала назву атверніцкаму [[жаргон]]у, які складаўся не столькі з чужаземных слоў, колькі з слоў роднай мовы, але з «адварочвання» складоў, іх перастановай і заменай і устаўкай розных часціц (ку, хер, шаце і інш.). А. Меер прыводзіць некалькі слоў і выразаў гэтай мовы: «Еперь укаврюка чуху — скрадзі у пана шубу; хлізь ў хаз, а то Сяргей смакшуніць — хадзі ў хату, а то дождж замочыць; клёва кургае — добра пяе; манёк хімшае — мой брат хворы; клёва капені па лауде — добра бі яго па галаве» і т. д. Гэты жаргон, магчыма, быў занесян ў [[Смутны час]] ў Маскву беларусамі, якія прыйшлі з польскім войскам&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Романов Е. Р.|загаловак= Очерк быта нищих Могилёвской губернии и их условный язык|спасылка=|выданне=Этнографическое обозрение|месца=М.|выдавецтва=|год=1890|нумар=4|старонкі=126|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Рябичкина Г. В.|загаловак= Теоретическая концепция В. Д. Бондалетова: к проблеме анализа условно-профессиональных языков|спасылка=http://www.gramota.net/materials/1/2009/2-3/56.html|выданне=Альманах современной науки и образования|месца=Тамбов|выдавецтва=Грамота|год=2009|нумар=2|старонкі=147―151|старонак=|isbn=1993-5552}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
* ''Лаппо-Данилевский К. Ю.'' [http://lib.pushkinskijdom.ru/Default.aspx?tabid=1019 Мейер Андрей Казимирович] // Словарь русских писателей XVIII века. — СПб.: Институт русской литературы (Пушкинский Дом), 2010.

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Меер Андрэй Казіміравіч}}
[[Катэгорыя:Этнографы Беларусі]]
[[Катэгорыя:Краязнаўцы Беларусі]]</text>
      <sha1>amh1xzob3xrsbd3nep35n4kltib9c2h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мікалаш Затаўканюк</title>
    <ns>0</ns>
    <id>327333</id>
    <revision>
      <id>4195105</id>
      <parentid>3630951</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:16:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2867" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Затаўканюк}}
'''Мікалаш (Мікола) Затаўканю́к''' ({{lang-cs|Mikoláš Zatovkaňuk}}, {{lang-uk|Микола Затовканюк}}; {{ДН|21|9|1919}}, в. {{нп3|сяло Палонка|Палонка|uk|Полонка}}, цяпер [[Луцкі раён]], [[Валынская вобласць]], [[Украіна]]) — [[чэхія|чэшскі]] [[мовазнавец]]. [[Доктар філасофіі]] ([[1952]]).

== Біяграфія ==
У [[1939]]—[[1940]] гадах вучыўся на завочным аддзяленні [[Луцкі педагагічны інстытут|Луцкага педагагічнага інстытута]]. Скончыў у [[1947]] годзе [[Тбіліскі ўніверсітэт]]. У [[1947]]—[[1949]] гадах вывучаў [[славістыка|славістыку]] ў [[Карлаў універсітэт|Карлавым універсітэце]] ў [[Прага|Празе]]. З [[1949]] года выкладаў у гэтым універсітэце, у тым ліку курс «Уводзіны ў беларускую мову».

== Навуковая дзейнасць ==
Займаецца параўнальным вывучэннем [[Беларуская мова|беларускай]], [[Украінская мова|украінскай]] і [[Руская мова|рускай]] моў, іх узаемадзеяннямі з [[Заходнеславянскія мовы|заходне-славянскімі мовамі]], тыпалогіяй блізкароднасных моў, [[псіхалінгвістыка]]й. Аўтар [[манаграфія|манаграфіі]] «Словазмяненне назоўнікаў ва ўсходнеславянскіх мовах» ([[1975]]), даследаванняў і артыкулаў па праблемах [[беларусістыка|беларусістыкі]]: «Усходнеславянскія традыцыі і беларусістыка ў Пражскім універсітэце» ([[1970]]), «Пра лексічныя кантакты беларускай і польскай моў (з пункту гледжання моўнай інтэрферэнцыі)» ([[1973]]) і інш.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Затаўканюк Мікалаш. {{крыніцы/БЭ|7}}
{{Бібліяінфармацыя}}
{{ізаляваны артыкул}}

{{DEFAULTSORT:Затаўканюк Мікалаш}}
[[Катэгорыя:Дактары філасофіі]]
[[Катэгорыя:Мовазнаўцы Чэхіі]]
[[Катэгорыя:Беларусісты]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі Карлавага ўніверсітэта]]
[[Катэгорыя:Славісты Чэхіі]]</text>
      <sha1>lgkzibmpposw2ru5d0rol7ksq8skn5b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Юрый Іванавіч Нікіфараў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>333209</id>
    <revision>
      <id>4195011</id>
      <parentid>4063674</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:02:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10914" xml:space="preserve">{{цёзкі2|Нікіфараў}}
{{Мастак
 |фон                  = 
 |імя                  = Юрый Іванавіч Нікіфараў
 |арыгінал імя       = 
 |імя пры нараджэнні     = 
 |выява          = 
 |шырыня               = 
 |апісанне выявы = 
 |дата нараджэння        = 20.2.1937 
 |месца нараджэння       = 
 |дата смерці          = 18.6.2003
 |месца смерці         = 
 |паходжанне        = 
 |падданства           = 
 |грамадзянства          = {{СССР}} → {{Беларусь}}
 |жанр                 = гістарычны жанр
 |вучоба                = [[Ялец (горад)|Ялецкае]] мастацкае вучылішча (1957), [[Беларуская дзяржаўная акадэмія мастацтваў|Беларускі тэатральна-мастацкі інстытут]] (1965)
 |працы               =трыпціх «[[Слова пра паход Ігараў]]», &lt;br /&gt; серыя «Славянская сюіта», «Элада—70»
 |заступнікі          = 
 |уплыў              = [[Павел Канстанцінавіч Любамудраў|Павел Любамудраў]]
 |уплыў на           = 
 |узнагароды              = 
 |званні               = 
 |прэміі               = 
 |сайт                 = 
 |вікісховішча            = 
}}

'''Юрый Іванавіч Нікіфараў''' ({{ДН|20|2|1937}}, с. Соміна, Баксітагорскі раён, [[Ленінградская вобласць|Ленінградскай вобласці]] — {{ДС|18|6|2003}}, [[Бабруйск]]) — беларускі мастак-графік, акварэліст, педагог.

== Біяграфія ==
* [[1957 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1957]] — скончыў [[Ялец (горад)|Ялецкае]]мастацкае вучылішча.
* [[1964 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1964]] — стаў браць удзел у мастацкіх выстаўках.
* [[1965 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1965]] — скончыў [[Беларуская дзяржаўная акадэмія мастацтваў|Беларускі тэатральна-мастацкі інстытут]]. Вучыўся ў [[Павел Канстанцінавіч Любамудраў|Паўла Любамудрава]]. Дыпломная праца — серыя тэатральных афіш-плакатаў. Некаторы час працаваў у Мінску ў  часопісе «Фота і жыццё». З 1966 года пераехаў у Бабруйск.
* [[1974 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1974]] — уступіў у Саюз мастакоў СССР.
* [[1966 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1966]]—[[1977 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1977]] — выкладаў у [[Бабруйскі дзяржаўны мастацкі каледж імя А. Я. Ларына|Бабруйскім мастацкім вучылішчы]].
* [[1969 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1969]]—[[1999 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1999]] — працаваў у бабруйскіх мастацка-творчых майстэрнях.
Працаваў у станкавай графіцы і акварэльным жывапісе&lt;ref&gt;[http://catalog.library.mogilev.by/kray/Znak_new/bobr_gorod/r23p_32.htm Нікіфараў Юрый Іванавіч (1937—2003)]&lt;/ref&gt;. Аўтар манументальных кампазіцый на вуліцах Бабруйска — каляровых [[зграфіта]] з выявамі дзяўчыны ў хустцы і хлопца з кнігай на будынку [[Бабруйскі дзяржаўны аграрна-эканамічны каледж|Бабруйскага дзяржаўнага аграрна-эканамічнага каледжа]] па вуліцы Інтэрнацыянальнай, 46, а таксама яшчэ аднаго манахромнага зграфіта&lt;ref&gt;[http://komkur.info/history-of-bobruisk/mozaiki-netusknejut-ili-nagljadno-znakomye «Мозаики не тускнеют, или Наглядно знакомые»]&lt;/ref&gt;.

Значная частка твораў прысвечана [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайне]]:

&lt;blockquote&gt;&quot;Вострая дынаміка руху, дэфармацыя форм, колеравая экспрэсія ў карцінах «Рэквіем па камбату» і «Тыл» перадаюць трагедыю вайны вобразна і выразна. Асуджэнне і бяссілле перад маральнай слепатой і ўпадкам нораваў раскрыты ў творы «Звер чакае»&quot;.

''Ала Альфяровіч-Мальцава, мастацтвазнаўца''&lt;/blockquote&gt;

Асноўныя творы: графічныя лісты [[:ru:Отцы и дети|«Бацькі і дзеці»]], «Вясна 1944 года», «Жнівень 1982 года», «Набат», «Звер чакае», трыпціх «[[Слова пра паход Ігараў]]»; серыі «Да зорак», «Славянская сюіта»; графічныя кампазіцыі: «О, Іспанія!», «Элада—70», «Мір» і інш.

Ілюстраваў творы [[Бертальд Брэхт|Бертальда Брэхта]], [[Дантэ Аліг'еры]], [[Янка Купала|Янкі Купалы]], [[Аляксандр Сяргеевіч Пушкін|Аляксандра Пушкіна]], [[Уільям Шэкспір|Уільяма Шэкспіра]].

Творы знаходзяцца ў [[Нацыянальны мастацкі музей Рэспублікі Беларусь|Нацыянальным мастацкім музеі Беларусі]], [[Магілёўскі абласны мастацкі музей імя Паўла Масленікава|Магілёўскім абласным мастацкім музеі імя Паўла Масленікава]], [[Ялец (горад)|Ялецкім]] краязнаўчым музеі, [[Бабруйскі мастацкі музей імя Георгія Паплаўскага|Бабруйскім мастацкім музеі імя Георгія Паплаўскага]], фондах [[Беларускі саюз мастакоў|Беларускага саюза мастакоў]].

Асабістай кар'ерай не цікавіўся, адкрыў шлях у мастацтва шматлікім маладым талентам.

== Памяць ==

У [[1997 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|1997]] годзе мастак [[Уладзімір Міхайлавіч Рубцоў|Уладзімір Рубцоў]] прысвяціў Юрыю Нікіфараву, свайму сябру, жывапісны твор «Доб­ры дзень, спа­дар Ні­кі­фа­раў!»&lt;ref&gt;[http://catalog.library.mogilev.by/kray/Znak_new/bobr_gorod/r23p_39.htm Рубцоў Уладзімір Міхайлавіч]&lt;/ref&gt;.

23 лютага [[2007 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|2007]] года ў [[Бабруйскі мастацкі музей імя Георгія Паплаўскага|Бабруйскім мастацкім музеі імя Георгія Паплаўскага]] была адкрыта персанальная выстаўка карцін Юрыя Нікіфарава, прысвечаная 70-годдзю мастака, пад назвай «Успаміны аб Юрыі Нікіфараве».

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі. У 5 т. Т. 4. — Мінск, 1987.
* Беларускі саюз мастакоў, 1938—1998 : энцыклапедычны даведнік. — Мінск, 1998.
* Гейкер, Яфім. Почырк таленту: з выстаўкі работ мастака Ю. Нікіфарава / Яфім Гейкер // Камуніст. - 1971. - 22 мая.
* Коркияйнен, Е. Академик без пиджака / Евгения Коркияйнен // Коммерческий курьер. - 2007. - 28 февраля. - С. 5. {{ref-ru}}

== Спасылкі ==
* [http://img.tyt.by/n/fotofact/01/b/bobruyskiy-hud-muzey_9_.jpg «Рамэа і Джульета» і «Шэкспір» Юрыя Нікіфарава ў Бабруйскім мастацкім музеі] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20201007004354/https://img.tyt.by/n/fotofact/01/b/bobruyskiy-hud-muzey_9_.jpg |date=7 кастрычніка 2020 }}
* [http://img.tyt.by/n/kultura/09/5/nikiforov_korol_lir.jpg «Кароль Лір» Юрыя Нікіфарава, 1981 год]{{Недаступная спасылка}}
* [http://img.tyt.by/n/kultura/0a/b/nikiforov_yuriy.jpg Юрый Нікіфараў, аўтапартрэт]{{Недаступная спасылка}}
* http://artru.info/ar/34276/ {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20121119045041/http://artru.info/ar/34276/ |date=19 лістапада 2012 }}
* [http://kimpress.by/index.phtml?page=2&amp;id=345&amp;mode=print ''Культура і мастацтва''. «Альтруіст з Бабруйску»]
* http://news.tut.by/culture/436491.html {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20150727122912/http://news.tut.by/culture/436491.html |date=27 ліпеня 2015 }}

{{DEFAULTSORT:Нікіфараў Юрый Іванавіч}}
[[Катэгорыя:Выпускнікі Беларускай акадэміі мастацтваў]]
[[Катэгорыя:Мастакі СССР]]
[[Катэгорыя:Мастакі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Графікі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Педагогі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Члены Саюза мастакоў БССР]]
[[Катэгорыя:Мастакі XX стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Мастакі XXI стагоддзя]]</text>
      <sha1>6drj3xp4ogjpl7h3pa3mftnmjn59yjw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Валерый Фёдаравіч Шкаруба</title>
    <ns>0</ns>
    <id>334232</id>
    <revision>
      <id>4195005</id>
      <parentid>4182208</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:02:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="27388" xml:space="preserve">{{Мастак
 | імя              = Валерый Фёдаравіч Шкаруба
 | арыгінальнае імя = 
 | імя пры нараджэнні = 
 | партрэт =
 | шырыня =
 | загаловак =
 | дата нараджэння =
 | месца нараджэння = 
 | дата смерці =
 | месца смерці = 
 | паходжанне =
 | падданства =
 | грамадзянства =
 | жанр =рэалістычны пейзаж
 | вучоба =
 | стыль =
 | працы = «Белае змярканне» (1991); «Восеньскае святло» (2002); «Халоднае лета» (2004); «Чорны лес» (2007); «На вятры» (2013)
 | заступнікі =
 | уплыў =
 | уплыў на =
 | узнагароды =
 | сайт =
 | вікісховішча =Valery Shkaruba
}}
'''Валерый Фёдаравіч Шкаруба''' ({{ДН|10|12|1957}}, [[Барысаў]], [[Мінская вобласць]], [[БССР]] — {{ДС|19|11|2020}}, [[Мінск]]) — беларускі мастак-[[жывапісец]].

== Біяграфія ==
Нарадзіўся 10 снежня 1957 года ў Барысаве. З дзяцінства быў прывучаны да цяжкай сялянскай працы, а яго бацькі і дзяды ўсе моцна былі звязаны з працай на зямлі&lt;ref name=&quot;Пра вечнае, пра гармонію сусвету…&quot;&gt;''Беразінская, І.'' [http://lit-bel.org/assets/files/14-15.pdf Пра вечнае, пра гармонію сусвету…] / І. Беразінская // [[Новы час]]. — 2008. — № 43. — С. 30.&lt;/ref&gt;.

У шэсць гадоў Валерый узяўся маляваць, чым здзівіў сваіх бацькоў, таму што ў іх родзе ніхто такой справай не займаўся&lt;ref name=&quot;Пра вечнае, пра гармонію сусвету…&quot;/&gt;.

З 1965 па 1973 гады ў Барысаве займаўся ў выяўленчым гуртку Дома піянераў, а пасля тры гады ўдасканальваў сваё майстэрства ў студыі выяўленчага мастацтва Палаца культуры ў Барысаве. Пра той час юнацтва Валерый Шкаруба адзначыў: ''«Вельмі дапамагло мне тое, што ў Барысаве была адкрыта студыя выяўленчага мастацтва. Я меў магчымасць атрымаць першапачатковую мастацкую адукацыю. У мяне былі добрыя настаўнікі, энтузіясты сваёй справы»''&lt;ref name=&quot;Красамоўства маўчання&quot;&gt;''Жук, В.'' [http://www.kimpress.by/index.phtml?page=2&amp;DomainName=mast&amp;id=125&amp;mode=print Красамоўства маўчання]&lt;/ref&gt;. У 1975 г. скончыў сярэднюю школу № 16 горада Барысава.

У 1975—1981 гадах вучыўся і скончыў дызайнерскае аддзяленне&lt;ref name=&quot;artmuseum.by&quot;&gt;''Ізафатава, К.'' [http://www.artmuseum.by/by/vyst/muzejnaya-zhurnalstyka/magya-lstapada-vosenskm-svyatle-valeryya-shkaruby Магія лістапада ў «Восеньскім святле» Валерыя Шкарубы] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20160512155953/http://www.artmuseum.by/by/vyst/muzejnaya-zhurnalstyka/magya-lstapada-vosenskm-svyatle-valeryya-shkaruby |date=12 мая 2016 }}&lt;/ref&gt; [[Беларуская дзяржаўная акадэмія мастацтваў|Беларускага дзяржаўнага тэатральна-мастацкага інстытута]] ў [[Мінск]]у.

Валерый Шкаруба пачаў свой творчы шлях як дызайнер [[ЭВМ]] у НДІ ЭВМ у Мінску, дзе працаваў дзесяць гадоў: ён распрацоўваў знешні выгляд першых [[камп’ютар]]аў і меў шэраг прамысловых вынаходніцтваў&lt;ref name=&quot;Красамоўства маўчання&quot;/&gt;. Праца прамысловага дызайнера яго не задавальняла, таму штовечар ён займаўся жывапісам, кіраваў дзіцячай мастацкай студыяй&lt;ref name=&quot;Красамоўства маўчання&quot;/&gt;. Да тагож, было складана сумяшчаць працу і творчасць, бо яго вабіў жывапіс. З [[1984]] года пачаў удзельнічаць у мастацкіх выстаўках у [[Беларусь|Беларусі]] і за яе межамі.

Член [[Беларускі саюз мастакоў|Беларускага саюза мастакоў]] з 1989 года.

Жыў у [[Мінск]]у&lt;ref name=&quot;Пра вечнае, пра гармонію сусвету…&quot;/&gt;.

Памёр 19 лістапада 2020 года ў Мінску&lt;ref&gt;[https://www.tvr.by/bel/news/obshchestvo/ushel_iz_zhizni_valeriy_shkarubo/ Сышоў з жыцця Валерый Шкаруба]&lt;/ref&gt;.

== Сям’я ==
[[File:Valeryj Shkaruba and Volga Shkaruba - in Minsk - 2016 AD.JPG|thumb|Валерый Фёдаравіч Шкаруба і яго дачка [[Вольга Валер'еўна Шкаруба]] — у [[Нацыянальны мастацкі музей Рэспублікі Беларусь|Нацыянальным мастацкім музеі Рэспублікі Беларусь]], фота 27 красавіка 2016 г.]]
Дачка — [[Вольга Валер'еўна Шкаруба]] (1990 г. нар.) скончыла [[Беларуская дзяржаўная акадэмія мастацтваў|Беларускую дзяржаўную акадэмію мастацтваў]], таксама стала мастачкай&lt;ref&gt;[http://minsknews.by/blog/2015/04/16/pervaya-personalnaya-vyistavka-studentki-bgai-olgi-shkarubo-otkryilas-v-tsentre-minska/ У галерэі «Мастацтва» грамадскага аб’яднання «Беларускі саюз мастакоў» дэбютавала студэнтка Беларускай дзяржаўнай акадэміі мастацтваў, 24-гадовая Вольга Шкаруба] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20160305070643/http://minsknews.by/blog/2015/04/16/pervaya-personalnaya-vyistavka-studentki-bgai-olgi-shkarubo-otkryilas-v-tsentre-minska/ |date=5 сакавіка 2016 }}&lt;/ref&gt;.

== Творчасць ==
Валерый Шкаруба працаваў у станковым жывапісе, пераважна ў жанры [[пейзаж]]а. Пра свой выбар мастак адзначыў: ''«Мяне часта пытаюцца, чаму пішу толькі пейзажы. Былі ў маёй творчай біяграфіі і партрэты, і нацюрморты. Але „сціплы“ беларускі краявід бліжэй майму душэўнаму стану, светаадчуванню. Каб зразумець гэта, трэба зазірнуць у дзяцінства. Мне пашчасціла: маленства прайшло на ўскрайку Барысава, у прыватным доме. Я жыў у амаль вясковым асяродку. Побач — [[рака Бярэзіна|Бярэзіна]], лес, палі. Шмат і з асалодай пісаў навакольныя краявіды.»''&lt;ref name=&quot;Красамоўства маўчання&quot;/&gt;.

Складовымі рысамі манеры пісьма мастака з’яўляюцца скрупулёзная тэхніка алейнага жывапісу, лесіроўка, тонкая прапрацоўка формы, гарманічнасць у святле і колеры, глыбокая пераменнасць святлопаветранай атмасферы&lt;ref&gt;''Рыбчынская, В.'' [http://minsk.gov.by/ru/freepage/excursus/msii_zhivopis/11description_bel.html Валерый Шкаруба]; [http://www.sardegnabelarus.it/estateshkaruborusso.htm ВАЛЕРИЙ ФЕДОРОВИЧ ШКАРУБО]&lt;/ref&gt;. Галоўныя сюжэты яго карцін — таямнічыя лясы, ціхія рэчкі, заснежаныя палі, вясковыя пралескі, драўляныя хаты на фоне лірычных краявідаў, дарогі Беларусі, якія зафіксаваны на палатне заўсёды бязлюднымі і ў памежныя станы ў [[прырода|прыродзе]]: восень, вясна, вечар, туман, змярканне, апошні прамень сонца, час перад узыходам сонца і г.д.&lt;ref&gt;''Рыбчынская, В.'' [http://minsk.gov.by/ru/freepage/excursus/msii_zhivopis/11description_bel.html Валерый Шкаруба]; ''Ізафатава, К.'' [http://www.artmuseum.by/by/vyst/muzejnaya-zhurnalstyka/magya-lstapada-vosenskm-svyatle-valeryya-shkaruby Магія лістапада ў «Восеньскім святле» Валерыя Шкарубы] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20160512155953/http://www.artmuseum.by/by/vyst/muzejnaya-zhurnalstyka/magya-lstapada-vosenskm-svyatle-valeryya-shkaruby |date=12 мая 2016 }}; ''Жук, В.'' [http://www.kimpress.by/index.phtml?page=2&amp;DomainName=mast&amp;id=125&amp;mode=print Красамоўства маўчання]; [http://www.sardegnabelarus.it/estateshkaruborusso.htm ВАЛЕРИЙ ФЕДОРОВИЧ ШКАРУБО]&lt;/ref&gt;

Мастак ў 2015 годзе адзначыў пра сваю творчасць: ''«Менавіта [[Барысаўскі раён|Барысаўшчына]] стала для мяне кропкай адліку, якая ператварылася ў доўгую лінію эстэтыкі, заснаванай на пейзажным жывапісу. Мае працы — гэта ціхая песня ў славу [[Беларусь|Беларусі]]»''&lt;ref&gt;''Платтер, О.'' [http://www.borisovnews.by/znakomtes-xudozhnik-valerij-shkarubo.html Знакомьтесь: художник Валерий Шкарубо] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20161207030631/http://borisovnews.by/znakomtes-xudozhnik-valerij-shkarubo.html |date=7 снежня 2016 }}&lt;/ref&gt;.

Мастацтвазнавец Кацярына Ізафатава ахарактарызавала магію карцін Валерыя Шкарубы так: ''«у іх ёсць асаблівая філігранная індывідуальна-непаўторная пластыка, што гіпнатызуе і дзякуючы якой някідкія пейзажныя матывы беларускай зямлі зменьваюцца і ўспрымаюцца як фрагменты Вечнасці. Уменне ствараць „высокую прастату“, здольнасць Малое пераўтварыць у Вялікае, пагрузіць гледача ў глыбіннае ўспрыманне Часу, якое цяжка перадаць словамі, — вось што робіць почырк майстра пазнавальным з першага погляду»''&lt;ref name=&quot;artmuseum.by&quot;/&gt;.

Мастацтвазнавец [[Валерый Іванавіч Жук|Валерый Жук]] заўважае: ''«У творах В. Шкарубы дзіўным чынам спалучаюцца аскетычнасць колеравага вырашэння і графічная дакладнасць ліній, што абумоўлівае хісткасць і няўлоўнасць выяўленага стану. Тонкія градацыі амаль манахромнага каларыту набываюць пераканаўчую праўдзівасць, даюць адчуванне каляровасці, узнаўляюць прастору, вільготнае восеньскае паветра, туманную смугу сырой халоднай раніцы. Мікракосмас і макракосмас нібы выраўноўваюцца ў правах, становяцца аднолькава каштоўнымі для нашага ўспрымання і важнымі ў іерархіі прыродных матываў»''&lt;ref name=&quot;Красамоўства маўчання&quot;/&gt;.

Мастацкія творы Валерыя Шкарубы знаходзяцца ў [[Нацыянальны мастацкі музей Рэспублікі Беларусь|Нацыянальным мастацкім музеі Рэспублікі Беларусь]] («Белае змярканне» (1991), «Восеньскае святло» (2002) і інш.), Музеі сучаснага выяўленчага мастацтва (Мінск), Магілеўскім абласным мастацкім музеі імя П. Масленікава, Гродзенскім гісторыка-археалагічным музеі, Брэсцкім абласным краязнаўчым музеі, фондах [[Беларускі саюз мастакоў|Беларускага саюзу мастакоў]], Нямецкім федэральным банку (Лейпцыг, [[Германія]]), Музеі мастацтваў «Джынтай» ([[Пекін]], [[Кітай]]), Музеі замежнага мастацтва Міністэрства культуры Кітая (Кітай) і інш.&lt;ref&gt;[http://www.bel-art.by/authors_shkarubo_v.php Валерий Фёдорович Шкарубо] // bel-art.by&lt;/ref&gt;, а таксама ў прыватных калекцыях у [[ЗША]], Францыі, Італіі, Германіі, Бельгіі, Грэцыі, Аўстрыі, Славеніі, Даніі, Польшчы, Турцыі, Кітая, Расіі, Японіі.

У 1997 годзе [[Мерэт Меер-Грабер]], якая з’яўляецца ўнучкай [[Марк Шагал|Марка Шагала]] і віцэ-прэзідэнтам [[Камітэт Марка Шагала|Камітэта Марка Шагала]], набыла на выстаўцы ў гонар 40-годдзя Валерыя Шкарубы ў Нацыянальным мастацкім музеі Рэспублікі Беларусь карціну мастака «Белае змярканне» (1991)&lt;ref&gt;[http://minsknews.by/blog/2014/09/04/hudozhnik-valeriy-shkarubo-minsku-ne-hvataet-dushevnyih-gorodskih-skulptur/ ХУДОЖНИК ВАЛЕРИЙ ШКАРУБО: «МИНСКУ НЕ ХВАТАЕТ ДУШЕВНЫХ ГОРОДСКИХ СКУЛЬПТУР»] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20161023142639/http://minsknews.by/blog/2014/09/04/hudozhnik-valeriy-shkarubo-minsku-ne-hvataet-dushevnyih-gorodskih-skulptur/ |date=23 кастрычніка 2016 }}&lt;/ref&gt; і ў 1998 годзе падаравала гэты твор [[Нацыянальны мастацкі музей Рэспублікі Беларусь|Нацыянальнаму мастацкаму музею Рэспублікі Беларусь]], калі даведалася, што ў мастацкім музеі ў [[Мінск]]у няма ніводнай карціны Валерыя Шкарубы&lt;ref name=&quot;artmuseum.by&quot;/&gt;.
 
[[20 лістапада]] [[2015]] года ў [[горад Барысаў|Барысаве]] на другім паверсе цэнтральнай бібліятэцы імя І. Х. Каладзеева адбылося ўрачыстае адкрыццё карціннай галерэі Валерыя Шкарубы. У памяшканні агульнай плошчай 130 квадратных метраў было выстаўлена 30 карцін, якія Валерый Шкаруба перадаў у дар роднаму гораду&lt;ref&gt;''Викторова, В.'' [http://ex-press.by/article.php?id=109067 В Борисове открылась картинная галерея Валерия Шкарубо]&lt;/ref&gt;.

== Выстаўкі ==
;персанальныя
* 1991 — Палац мастацтваў (Мінск, [[Беларусь]])
* 1997 — Нацыянальны мастацкі музей Рэспублікі Беларусь (Мінск, Беларусь; да 40-годдзя мастака)
* 2002 — Галерэя «EXMA» (Кальяры, [[Італія]])
* 2004 — Рым, Аоста (Італія)
* 2005 — Палац Медычы (Сан-Лео, Італія)
* 2005 — Галерэя «Берман», (Турын, Італія)
* 2006 — Галерэя «MITSUCOSHI» (Сэндай, [[Японія]])
* 2006 — Палац Хофбург (Вена, [[Аўстрыя]])
* [[2007 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|2007]] — Нацыянальны мастацкі музей Рэспублікі Беларусь
* [[2017 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|2017]] — Нацыянальны мастацкі музей Рэспублікі Беларусь

;удзел
* 1990 — Мастацтва Беларусі ([[ААН]], Нью-Ёрк, [[ЗША]])
* 1999 — Вена, Лінц (Аўстрыя)
* 2000 — Еўрапарламент (Брусель, [[Бельгія]])
* 2000 — Галерэя «Брамантэ» (Рым, Італія)
* 2001 — Музей мастацтваў (Пекін, Кітай)
* 2002 — Зала Кардэна (Парыж, [[Францыя]])
* 2003 — Бундэсбанк (Лейпцыг, [[Германія]])
* 2004 — Дзюсельдорф (Германія)
* 2005 — 51-я Міжнародная мастацкая выстаўка [[Венецыянская біенале|«La Biennale di Venezia»]] ([[Італія]])
* 2008 — Лондан ([[Вялікабрытанія]])
* 2008 — Пекін (Кітай)
&lt;gallery perrow=5&gt;
File:Exhibition Chernobyl from eyes of Belarusian artists in NATO Headquarters in Brussel 2000 Valery Shkaruba.jpg|Валерый Шкаруба ''(першы злева)'' на фоне сваёй карціны і [[Віктар Фёдаравіч Шматаў|Віктар Шматаў]] ''(у цэнтры)'' — на выстаўцы «Чарнобыль вачыма беларускіх мастакоў» у Еўрапарламенце і штаб-кватэры [[НАТО]] ([[горад Брусель|Брусель]]), фота 2000 г.
File:Exhibition Chernobyl from eyes of Belarusian artists in NATO Headquarters in Brussel 2000 02.jpg|Валерый Шкаруба ''(першы справа)'' і Віктар Шматаў ''(першы злева)'' на выстаўцы «Чарнобыль вачыма беларускіх мастакоў» у Еўрапарламенце і штаб-кватэры [[НАТО]] ([[горад Брусель|Брусель]]), фота 2000 г.
File:Exhibition Chernobyl from eyes of Belarusian artists in NATO Headquarters in Brussel 2000 01.jpg|Валерый Шкаруба ''(другі злева)'' і Віктар Шматаў ''(першы справа)'' на выстаўцы «Чарнобыль вачыма беларускіх мастакоў» у Еўрапарламенце і штаб-кватэры [[НАТО]] ([[горад Брусель|Брусель]]), фота 2000 г.
File:Exhibition Chernobyl from eyes of Belarusian artists in NATO Headquarters in Brussel 2000 03.jpg|Валерый Шкаруба ''(другі справа)'' і [[Віктар Фёдаравіч Шматаў|Віктар Шматаў]] ''(другі злева)'' на выстаўцы «Чарнобыль вачыма беларускіх мастакоў» у Еўрапарламенце і штаб-кватэры [[НАТО]] ([[горад Брусель|Брусель]]), фота 2000 г.
File:Exhibition Alexandr Silvanovich in Minsk Art Gallery Shkaruba.jpg|Валерый Шкаруба ''(першы справа)'' на адкрыцці юбілейнай выстаўкі [[Аляксандр Мікалаевіч Сільвановіч|Аляксандра Сільвановіча]] «Неба» у галерэі «Мастацтва» (Мінск, Беларусь), фота 3 верасня 2015 г.
&lt;/gallery&gt;

== Узнагароды ==
* [[Дзяржаўная прэмія Рэспублікі Беларусь]] у галіне літаратуры, мастацтва і архітэктуры (2002) — ''за серыю пейзажаў «Спрадвечнае», выкананых у 1997—2000 гадах''&lt;ref name=&quot;Красамоўства маўчання&quot;/&gt;,
* [[медаль Францыска Скарыны]] (2008),
* [[Заслужаны дзеяч мастацтваў Рэспублікі Беларусь]] (2014),
* Ганаровы грамадзянін Барысаўскага раёна (2014)&lt;ref&gt;[http://minsk-region.gov.by/ru/homepage/novosti-oblasti/itemlist/tag/Валерий%20Шкарубо В БОРИСОВЕ ОТКРЫВАЕТСЯ КАРТИННАЯ ГАЛЕРЕЯ ВАЛЕРИЯ ШКАРУБО]{{Недаступная спасылка}}&lt;/ref&gt;,
* Ганаровы грамадзянін Мінскай вобласці (2018)&lt;ref&gt;[https://www.tvr.by/bel/news/kultura/zasluzhennyy_deyatel_iskusstv_valeriy_shkarubo_pochetnyy_grazhdanin_minskoy_oblasti_/ Заслужаны дзеяч мастацтваў Валерый Шкаруба — ганаровы грамадзянін Мінскай вобласці]&lt;/ref&gt;,
* [[Ордэн Францыска Скарыны]] ([[2020 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва|2020]]).

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Валерый Шкаруба : жывапіс : [альбом] / аўтар уступ. арт. [[Валерый Іванавіч Жук|В. І. Жук]]; пер. на бел. мову С. А. Шукан; пер. на англ. мову Т. А. Сурская; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мінск : Белпрынт, 2007. — 150 с. ISBN 978-985-459-100-1
* ''Беразінская, І.'' [http://lit-bel.org/assets/files/14-15.pdf Пра вечнае, пра гармонію сусвету…] / І. Беразінская // [[Новы час]]. — 2008. — № 43. — С. 30.

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}
* [https://ru-ru.facebook.com/valery.shkaruba акаунт Валерыя Шкарубы ў сацыяльнай сетцы] // facebook.com
* [http://www.interfax.by/event/68480 Живопись Валерия Шкарубы] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130207041029/http://www.interfax.by/event/68480 |date=7 лютага 2013 }} // interfax.by
* ''Платтер, О.'' [http://www.borisovnews.by/znakomtes-xudozhnik-valerij-shkarubo.html Знакомьтесь: художник Валерий Шкарубо] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20161207030631/http://borisovnews.by/znakomtes-xudozhnik-valerij-shkarubo.html |date=7 снежня 2016 }} // borisovnews.by
* [http://artbelarus.by/be/authors/1599.html Валерый Шкаруба] // artbelarus.by
* ''Рыбчынская, В.'' [http://minsk.gov.by/ru/freepage/excursus/msii_zhivopis/11description_bel.html Валерый Шкаруба] // minsk.gov.by
* [http://www.bel-art.by/authors_shkarubo_v.php Валерий Фёдорович Шкарубо] // bel-art.by
* [[Валерый Іванавіч Жук|''Жук, В.'']] [http://www.kimpress.by/index.phtml?page=2&amp;DomainName=mast&amp;id=125&amp;mode=print Красамоўства маўчання] // kimpress.by
* ''Ізафатава, К.'' [http://www.artmuseum.by/by/vyst/muzejnaya-zhurnalstyka/magya-lstapada-vosenskm-svyatle-valeryya-shkaruby Магія лістапада ў «Восеньскім святле» Валерыя Шкарубы] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20160512155953/http://www.artmuseum.by/by/vyst/muzejnaya-zhurnalstyka/magya-lstapada-vosenskm-svyatle-valeryya-shkaruby |date=12 мая 2016 }} / К. Ізафатава // Алеся. — 2015. — № 11.
* [http://www.artmuseum.by/ru/vyst/50-shedevrov-naczionalnogo-xudozhestvennogo-muzeya/v.-f.-shkarubo.-«osennij-svet»-(2002) В. Шкарубо. «Осенний свет» (2002)] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20190126024921/http://www.artmuseum.by/ru/vyst/50-shedevrov-naczionalnogo-xudozhestvennogo-muzeya/v.-f.-shkarubo.-%C2%ABosennij-svet%C2%BB-(2002) |date=26 студзеня 2019 }} // artmuseum.by
* ''Викторова, В.'' [http://ex-press.by/article.php?id=109067 В Борисове открылась картинная галерея Валерия Шкарубо] // ex-press.by
* [http://minsknews.by/blog/2014/09/04/hudozhnik-valeriy-shkarubo-minsku-ne-hvataet-dushevnyih-gorodskih-skulptur/ ХУДОЖНИК ВАЛЕРИЙ ШКАРУБО: «МИНСКУ НЕ ХВАТАЕТ ДУШЕВНЫХ ГОРОДСКИХ СКУЛЬПТУР»] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20161023142639/http://minsknews.by/blog/2014/09/04/hudozhnik-valeriy-shkarubo-minsku-ne-hvataet-dushevnyih-gorodskih-skulptur/ |date=23 кастрычніка 2016 }} // minsknews.by
* [http://www.sardegnabelarus.it/estateshkaruborusso.htm ВАЛЕРИЙ ФЕДОРОВИЧ ШКАРУБО] // sardegnabelarus.it
* [http://minsk-region.gov.by/ru/homepage/novosti-oblasti/itemlist/tag/Валерий%20Шкарубо В БОРИСОВЕ ОТКРЫВАЕТСЯ КАРТИННАЯ ГАЛЕРЕЯ ВАЛЕРИЯ ШКАРУБО]{{Недаступная спасылка}} // minsk-region.gov.by

{{DEFAULTSORT:Шкаруба Валерый Фёдаравіч}}
[[Катэгорыя:Выпускнікі Беларускай акадэміі мастацтваў]]
[[Катэгорыя:Члены Саюза мастакоў Беларусі]]
[[Катэгорыя:Узнагароджаныя медалём Францыска Скарыны]]
[[Катэгорыя:Лаўрэаты Дзяржаўнай прэміі Рэспублікі Беларусь]]
[[Катэгорыя:Заслужаныя дзеячы мастацтваў Рэспублікі Беларусь]]
[[Катэгорыя:Ганаровыя грамадзяне Барысаўскага раёна]]
[[Катэгорыя:Мастакі XX стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Мастакі XXI стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Мастакі СССР]]
[[Катэгорыя:Кавалеры ордэна Францыска Скарыны]]
[[Катэгорыя:Ганаровыя грамадзяне Мінскай вобласці]]</text>
      <sha1>syajj7jgzrofvcf55eiity43zwhr1ni</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сайрус Крысці</title>
    <ns>0</ns>
    <id>335000</id>
    <revision>
      <id>4194726</id>
      <parentid>4162336</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T14:23:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>перайшоў у «Хал Сіці»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3890" xml:space="preserve">{{цёзкі2|Крысці}}
{{Футбаліст
|імя                      = Сайрус Крысці
|поўнае імя               = Сайрус Сільвестр Фрэдэрык Крысці
|выява                    =
|месца нараджэння         = 
|грамадзянства            = {{Сцягафікацыя|Ірландыя}}&lt;br/&gt;{{Сцягафікацыя|Англія}}
|рост                     = 
|вага                     = 
|пазіцыя                  = [[Абаронца (футбол)|абаронца]]
|цяперашні клуб           = {{Сцяг|Англія}} [[ФК Хал Сіці|Хал Сіці]]
|нумар                    = 
|моладзевыя клубы         = {{футбольная кар’ера
 |2009—2010|{{Сцяг|Англія||20px}} [[ФК Ковентры Сіці|Ковентры Сіці]]|}}
|клубы                    = {{футбольная кар’ера
 |2010—2014|{{Сцяг|Англія||20px}} [[ФК Ковентры Сіці|Ковентры Сіці]]|102 (3)
 |2011|{{арэнда}} {{Сцяг|Англія||20px}} [[ФК Нанітан Таўн|Нанітан Таўн]]|5 (0)
 |2011|{{арэнда}} {{Сцяг|Англія||20px}} [[ФК Хінклі Юнайтэд|Хінклі Юнайтэд]]|7 (0)
 |2014—2017|{{Сцяг|Англія||20px}} [[ФК Дэрбі Каўнці|Дэрбі Каўнці]]|107 (2)
 |2017—2018|{{Сцяг|Англія||20px}} [[ФК Мідлсбра|Мідлсбра]]|23 (1)
 |2018—2022|{{Сцяг|Англія||20px}} [[ФК Фулхэм|Фулхэм]]|57 (1)
 |2020—2021|{{арэнда}} {{Сцяг|Англія||20px}} [[ФК Нотынгем Форэст|Нотынгем Форэст]]|44 (0)
 |2022|{{арэнда}} {{Сцяг|Уэльс||20px}} [[ФК Суонсі Сіці|Суонсі Сіці]]|23 (3)
 |2022—|{{Сцяг|Англія||20px}} [[ФК Хал Сіці|Хал Сіці]]| }}
|нацыянальная зборная = {{футбольная кар’ера
 |2014—|{{Сцяг|Ірландыя||20px}} [[Зборная Ірландыі па футболе|Ірландыя]]|30 (2) }}
|абнаўленне даных пра клуб = 26 жніўня 2022
|абнаўленне даных пра зборную = 20 ліпеня 2022
}}
'''Сайрус Сільвестр Фрэдэрык Крысці''' ({{lang-en|Cyrus Sylvester Frederick Christie}}; нар. {{ДН|30|9|1992}}, {{МН|Ковентры|у Ковентры}}, [[Англія]]) — англійскі і ірландскі [[футбаліст]], [[Абаронца (футбол)|абаронца]] клуба [[ФК Хал Сіці|«Хал Сіці»]] і [[Зборная Ірландыі па футболе|нацыянальнай зборнай Ірландыі]].

{{зноскі}}

{{Бібліяінфармацыя}}
{{Склад зборнай Ірландыі па футболе на чэмпіянаце Еўропы 2016}}
{{Малады футбаліст года ў Ірландыі}}

{{DEFAULTSORT:Крысці Сайрус}}
[[Катэгорыя:Футбалісты Англіі]]
[[Катэгорыя:Футбалісты Ірландыі]]
[[Катэгорыя:Ігракі зборнай Ірландыі па футболе]]
[[Катэгорыя:Ігракі ФК Ковентры Сіці]]
[[Катэгорыя:Ігракі ФК Нанітан Таўн]]
[[Катэгорыя:Ігракі ФК Хінклі Юнайтэд]]
[[Катэгорыя:Ігракі ФК Дэрбі Каўнці]]
[[Катэгорыя:Ігракі ФК Мідлсбра]]
[[Катэгорыя:Ігракі ФК Фулхэм]]
[[Катэгорыя:Ігракі ФК Нотынгем Форэст]]
[[Катэгорыя:Ігракі ФК Суонсі Сіці]]
[[Катэгорыя:Ігракі ФК Хал Сіці]]</text>
      <sha1>ai425016dw7t2b3qo3vhwx6cbgs0jnp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Алег Елізараў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>340948</id>
    <revision>
      <id>4195026</id>
      <parentid>4044637</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:03:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5532" xml:space="preserve">{{Мастак
|фон                = 
|імя                = Алег Елізараў
|імя пры нараджэнні = 
|выява              =Алег Елізараў.jpeg
|шырыня             = 
|дата нараджэння    = 14.05.1969
|месца нараджэння   =  
|дата смерці        = 15.04.2010
|месца смерці       =  
|грамадзянства      =  
|нацыянальнасць     = беларус
|жанр               = [[мастак]], [[авангардыст]]
|стыль              = белы стыль
}}

'''Алéг Елізáраў''' ({{ДН|18|5|1969}}, [[Салігорск]] [[Мінская вобласць|Мінскай вобласці]] — {{ДС|15|4|2010}}, Салігорск&lt;ref&gt;[http://euroradio.fm/u-saligorsku-pamyor-mastak-avangardyst-aleg-elizarau-fota У Салігорску памёр мастак-авангардыст Алег Елізараў] — euroradio.fm, 16.4.2010, 10:24&lt;/ref&gt;) — беларускі мастак-авангардыст.

== Біяграфія ==
Скончыў 8 класаў Салігорскай сярэдняй школы і паступіў у ПТВ, дзе вучыўся на электрыка і адначасова наведваў мастацкую школу. Пасля сканчэння вучылішча працаваў у салігорскіх саляных шахтах.&lt;ref&gt;''Тамашэвіч М.'' [http://www.kimpress.by/index.phtml?page=2&amp;id=4477 Ты кажаш: «Белае лета…»] // «Культура» № 33 (953), 14-20.08.2010.&lt;/ref&gt;. 

Пасля няўдалай спробы паступіць у [[Мінскі тэатральна-мастацкі інстытут]], Алег Елізараў прайшоў падрыхтоўчыя курсы і ў 1990 годзе паступіў на мастацка-графічны факультэт [[Віцебскі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт|Віцебскага дзяржаўнага педагагічнага ўніверсітэта]].&lt;ref&gt;[http://budzma.by/karcina-dnya/karcina-dnya-apteka-aleha-elizarava.html Карціна дня: «Аптэка» Алега Елізарава] — budzma.by, 08.12.2011&lt;/ref&gt;

Ужо на першых курсах Елізараў вылучаўся добрай падрыхтоўкай, усе класічныя мастацкія заданні рабіў з выдатным майстэрствам. Малады мастак пачаў выкарыстоўваць мінімум фарбы, эксперыментаваў з дадаваннем розных матэрыялаў: крэйды, цэменту, жэлаціну, прыйшоўшы такім чынам да свайго «белага стылю».

У час напісання дыплома мастак канчаткова вызначыўся з аўтарскім почыркам. У тым самым годзе ён становіцца лаўрэатам «Арт-сесіі» (1995) у Віцебску.

Пасля абароны дыплома маладога мастака запрасілі ў [[Полацк]]. Алег Елізараў трапіў па размеркаванні на працу ў Дзіцячую мастацкую школу, дзе цалкам раскрыўся з уласнымі аўтарскім стылем і тэхнікай.

Спачатку жыў у інтэрнаце, пабудаваным для рабочых мясцовага прадпрыемства, а пазней перасяліўся ў майстэрню.

Менавіта ў полацкі перыяд канчаткова сфарміраваўся своеасаблівы стыль аўтара, у большасці работ якога асноўным кампазіцыйным элементам з’яўлялася полацкая архітэктура, белы, святочны настрой горада — калыскі беларускай дзяржаўнасці. У Полацку Елізараў заснаваў і згуртаванне маладых мастакоў «Белы Круг».

Праз пяць гадоў працы Алегу Елізараву давялося пакінуць сваю майстэрню і з'ехаць на малую радзіму, дзе ён уладкаваўся на працу ў мясцовую Мастацкую школу.

Быў аўтарам і ўдзельнікам шматлікіх персанальных і калектыўных выстаў. Большасць карцін Елізарава не мае назваў і дакладнай даты напісання.

Па чутках, апошняя карціна Елізарава «Адзінокае неба» была набыта сузаснавальнікам карпарацыі «[[Майкрасофт]]» [[Стыў Бламер|Стывам Бламерам]].&lt;ref&gt;[http://news.tut.by/society/203959.html Трудный выбор белорусских художников: смерть в нищете или эмиграция?] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20110113135414/http://news.tut.by/society/203959.html |date=13 студзеня 2011 }} — tut.by, 9.11.2010, 9:03&lt;/ref&gt;

{{зноскі}}

{{DEFAULTSORT:Елізараў Алег}}
[[Катэгорыя:Мастакі Беларусі]]</text>
      <sha1>aka2cyed62368ee4k7e9fff7nh0x4mk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Алена Васілеўна Ванкевіч</title>
    <ns>0</ns>
    <id>342477</id>
    <revision>
      <id>4194964</id>
      <parentid>3895926</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:50:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Навуковая дзейнасць */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9336" xml:space="preserve">{{значэнні2|тып=прозвішча|Ванкевіч}}
{{Вучоны
| Грамадзянства =  
| Навуковая сфера = [[эканоміка]]
| Месца працы = 
| Альма-матэр = 
| Навуковы кіраўнік = 
| Знакамітыя вучні =
| Вядомы як = 
| Узнагароды і прэміі =
| Сайт =
}}
'''Алена Васілеўна Ванкевіч''' (нар. 13 мая 1966 г. у [[Горад Масква|Маскве]]) — беларускі вучоны-эканаміст, педагог, доктар эканамічных навук, [[прафесар]].

== Біяграфія ==
У 1987 годзе скончыла [[Беларускі дзяржаўны эканамічны ўніверсітэт]] па спецыяльнасці &quot;Планаванне прамысловасці&quot;.

У 1991—1994 гадах навучалася ў аспірантуры Беларускага дзяржаўнага эканамічнага ўніверсітэта, пасля чаго абараніла дысертацыю на суісканне вучонай ступені кандыдата эканамічных навук.

У 2001 годзе скончыла дактарантуру Беларускага дзяржаўнага эканамічнага ўніверсітэта па спецыяльнасці «Эканамічная тэорыя» і паспяхова абараніла ў тым жа ўніверсітэце доктарскую дысертацыю на тэму «Эканамічныя адносіны занятасці і іх рэгуляванне ў Рэспубліцы Беларусь».

У 2005 годзе прысвоена вучонае званне прафесара.

У 1987—1991 гг. з'яўлялася выкладчыкам кафедры гісторыі КПСС і палітэканоміі [[Полацкі дзяржаўны ўніверсітэт|Наваполацкага палітэхнічнага інстытута]].

У 1994—1996 гг. была дацэнтам кафедры эканомікі і фінансаў [[Полацкі дзяржаўны ўніверсітэт|Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта]].

З 1996 года працуе ў [[Віцебскі дзяржаўны тэхналагічны ўніверсітэт|Віцебскім дзяржаўным тэхналагічным універсітэце]]. Займае пасаду дацэнта, пазней - прафесара кафедры менеджмента. З 2005 па 2011 гг. узначальвае гэтую кафедру.

У 2011 годзе прызначана на пасаду прарэктара па навуковай рабоце Віцебскага дзяржаўнага тэхналагічнага ўніверсітэта.

== Навуковая дзейнасць ==
Аўтар больш за 200 навуковых публікацый па праблемах рынку працы, занятасці, беспрацоўя і менеджменту арганізацыі (у тым ліку ў Расіі, Польшчы, Латвіі, Літве, Украіне), з іх - 8 манаграфій.

Прымала ўдзел у праектах Праграмы Развіцця ААН (ПРААН) і Міністэрства працы і сацыяльнай абароны Рэспублікі Беларусь у якасці нацыянальнага эксперта па рынку працы:
* Развіцце дыялогу і партнерства на рэгіянальным узроўні па прадухіленні росту беспрацоўя і беднасці пры рэструктурызацыі горадаўтваральных прадпрыемстваў;
* Садзейнічанне Ўраду Рэспублікі Беларусь у распрацоўцы сістэмы ранняга папярэджання росту беспрацоўя і беднасці пры рэструктурызацыі горадаўтваральных прадпрыемстваў;
* Садзейнічанне ў падрыхтоўцы асноўных напрамкаў нацыянальнай стратэгіі папярэджання беднасці ў Рэспубліцы Беларусь;
* Распрацоўка мадэлі комплекснай сацыяльнай палітыкі для прадухілення беднасці ў Рэспубліцы Беларусь;
* Садзейнічанне сацыяльна-адказнаму реструктурированию прадпрыемстваў у Рэспубліцы Беларусь.

Прыцягваецца Міністэрствам працы і сацыяльнай абароны Рэспублікі Беларусь у якасці эксперта пры падрыхтоўцы аналітычных матэрыялаў па аналізе і рэгуляванні рынку працы, да распрацоўкі праграм і тэм міжнароднага і рэспубліканскага значэння, для павышэння кваліфікацыі работнікаў міністэрства працы і сацыяльнай абароны.

З'яўляецца членам двух саветаў па абароне дысертацый у Беларускім дзяржаўным эканамічным універсітэце, з'яўляецца членам Савета ВМА па эканамічным адукацыі і ВМА вышэйшых навучальных устаноў Беларусі па адукацыі ў галіне кіравання.

== Узнагароды ==
* 2005 г. — стыпендыя Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь
* 2005 г. - Грамата адміністрацыі Кастрычніцкага раёна г. Віцебска
* 2006 г. — Грамата Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь
* 2009 г. — ганаровае званне &quot;Чалавек года Віцебшчыны&quot;
* 2014 г. - ганаровы доктар Даўгаўпілскага ўніверсітэта

== Бібліяграфія ==
* Ванкевич, Е.В. Экономические отношения занятости: закономерности развития и регулирования/ Е.В. Ванкевич. - мн.: БГЭУ, 2000. - 238 с.
* Ванкевич, Е.В. Управление региональным рынком труда при переходе к рыночной модели социальной политики в Беларуси / Е.В. Ванкевич, А.П. Морозова, И.В. Новикова. - Витебск: УО «ВГТУ», 2004. - 303 с.
* Ванкевич, Е.В. Проблемы адаптации предприятий легкой промышленности к условиям внешней среды/ Е.В. Ванкевич [и др.]; под науч. ред. Е.В. Ванкевич. - Витебск: министерство образования Республики Беларусь, УО «ВГТУ», 2005. - 237 с.
* Ванкевич, Е.В. Перспективы формирования рынка труда Союзного государства/ Е.В. Ванкевич. - Витебск: УО «ВГТУ», 2008. - 120 с.
* Ванкевич, Е.В. Рынок труда Республики Беларусь : особенности формирования и развития/ под науч. ред. Е.В. Ванкевич. - Витебск: УО «ВГТУ», 2008. - 302 с.
* Ванкевич, Е.В. Современные проблемы организации производства, труда и управления на предприятиях легкой промышленности Республики Беларусь / Е.В. Ванкевич [и др.]; под. науч. ред. Е.В.Ванкевич, В.А. Скворцова. - Витебск: УО «ВГТУ», 2010. - 284 с.
* Ванкевич, Е.В. Рынок образовательных услуг и рынок труда Республики Беларусь: направления согласования/ Е.В. Ванкевич [и др.]; под науч. ред. Е.В. Ванкевич. - Витебск: УО «ВГТУ», 2010. - 206 с.
* Ванкевич, Е.В. Теоретические основы менеджмента: Учебное пособие/ Ванкевич Е.В., Шарстнев В.Л., Савицкая Т.Б., Бабеня И.Г., Коробова Е.Н. - Витебск: ВГТУ, 2009. - 416 с.

== Спасылкi ==
* [http://vstu.by/ru/rektorat/vankevich Бiяграфiя на сайце ВДТУ].

{{DEFAULTSORT:Ванкевіч Алена Васілеўна}}
[[Катэгорыя:Дактары эканамічных навук]]
[[Катэгорыя:Эканамісты Беларусі]]
[[Катэгорыя:Уладальнікі ганаровага звання «Чалавек года Віцебшчыны»]]</text>
      <sha1>ic6px5m389vsuvc5e9lbsg66lxka2ze</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Нямцоў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>345827</id>
    <revision>
      <id>4195392</id>
      <parentid>3939046</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T07:47:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Паўлюк Шапецька</username>
        <id>37440</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вядомыя носьбіты */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="651" xml:space="preserve">'''Нямцоў''' — прозвішча.

== Вядомыя носьбіты ==
* [[Барыс Яфімавіч Нямцоў]], расійскі палітык
* [[Валянцін Барысавіч Нямцоў]], беларускі вучоны ў галіне статыстычнай механікі
* [[Віктар Віктаравіч Нямцоў]], беларускі мастак
* [[Леанід Міхайлавіч Нямцоў]] (нар. 1958) — беларускі ўрач-гастраэнтэролаг. [[Доктар медыцынскіх навук]] (2005), [[прафесар]] (2015).

{{неадназначнасць}}</text>
      <sha1>qqx9bfw4blzitmqvk3txwog774pjski</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Васіль Васільевіч Гразноў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>346512</id>
    <revision>
      <id>4195096</id>
      <parentid>3851618</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:16:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у (2) з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13704" xml:space="preserve">{{навуковец}}
{{цёзкі2|Гразноў}}
'''Васіль Васільевіч Гразноў''' ({{ДН|||1840}}, {{МН|||}} — {{ДС|27|2|1909}}, {{МС|Вільня|ў Вільнюсе|}}) — [[мастацтвазнавец]], [[этнограф]], [[мастак]], [[Краязнаўства|краязнавец]], даследчык беларускай архітэктуры.

== Біяграфія ==
Скончыў [[Маскоўская дзяржаўная мастацка-прамысловая акадэмія імя С. Г. Строганава|Строганаўскае вучылішча тэхнічнага малявання]] па спецыяльнасці «вучоны малявальшчык і свабодны мастак пейзажнага жывапісу». Служыў у якасці мастака на «срэбнай фабрыцы» С. І. Сазикова. У 1864 годзе па запрашэнні папячыцеля [[Віленская навучальная акруга|Віленскай навучальнай акругі]] [[Іван Пятровіч Карнілаў|І. П. Карнілава]] пераехаў у [[Вільнюс|Вільню]], дзе, як пісаў ён мастацкаму крытыку [[Уладзімір Васільевіч Стасаў|У. В. Стасаву]], «прысвяціў сябе з палкім юнацкі запалам розным працам ... і асабліва па пошуку гістарычных помнікаў».

З 1862 года выкладаў маляванне і чыстапісанне ў Віленскай мужчынскай гімназіі, згадваецца ў Памятнай кніжцы Віленскай навучальнай акругі на 1895―1896 навучальны год. Яго калегамі па гімназіі з'яўляліся выкладчык геаграфіі і рэдактар «Віленскага Каляндара» Мікалай Іванавіч Юніцкі, гісторык [[Арсен Восіпавіч Турцэвіч|Арсень Турцэвіч]] і іншыя, не менш яркія асобы. З 1886 года выкладаў у жаночай гімназіі&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Серебряков М. В.|загаловак=Исторический очерк столетнего существования 1-й гимназии. 1803―1903|спасылка=|месца=Вільна|выдавецтва=|год=1903|том=1|старонкі=|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{кніга|загаловак=Памятная книга Виленской губернии на 1890|месца= Вильна|год=1890|старонкі=124, 127}}&lt;/ref&gt;.

== Даследчая дзейнасць і мастацкая творчасць ==
[[File:Lidzki zamak. Лідзкі замак (V. Griaznov, 1874).jpg|thumb|В. Гразноў. [[Лідскі замак]]]]
«Ёсць у Вільні яшчэ адзін шаноўны і бескарыслівы дзеяч па распрацоўцы мясцовай гісторыі, гэта выкладчык віленскай мужчынскай гімназіі, мастак В. В. Гразноў. Ён на свае небагатыя сродкі робіць паездкі ў розныя месцы Літвы і Беларусі, шукае старажытныя помнікі рускай народнасці і робіць з іх акварэльныя віды і здымкі. Паслугамі яго часткай ужо скарыстаўся П. М. Бацюшкаў у сваіх «Помніках рускай даўніны ў Заходніх губернях». Акрамя таго, некаторыя яго здымкі з мясцова шанаваных абразоў выдадзены ў «Віленскім Календары на 1887 г.». Але за ўсім тым у партфелі В. В. Гразнова назапасілася значная колькасць акварэляў са старажытных помнікаў рускай народнасці і праваслаўя ў краі, якія варта было б выдаць, але не ў Вільні, дзе ўласна няма і тэхнічных сродкаў да мастацкага рэпрадукавання», ― пісаў у віленскіх цыдулках [[Мікалай Іванавіч Пятроў (вучоны)|М. І. Пятроў]]&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар = Петров Н. И.|загаловак =Из путешествия в Северо-Западный край|выданне =Киевская Старина|месца = Киев|год = 1889|том= XXIV|старонкі = 475}}&lt;/ref&gt;.

Графіка Гразнова звычайна выстаўлялася ў Пецярбургу на археалагічных з'ездах. З яго ліста ад 4 студзеня 1900 года да І. П. Карнілава вядома, што [[Пецярбургскае таварыства архітэктараў]] выставіла 28 прац з выявамі беларуска-літоўскіх гістарычных помнікаў&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Алексеев Л. В.|загаловак=Василий Васильевич Грязнов|спасылка=http://adverbum.org/ru/alekseev-arheologija|выданне = Археология и краеведение Беларуси. XVI-30-е годы ХХ в.|месца=Мн.|выдавецтва =Беларуская навука|год=1996|старонкі= 121-122}}&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Васіль Гразноў. Краявід з замкавай гары і горада Вільні.JPG|thumb|В. Гразноў. Краявід з замкавай гары і горада Вільны]]
З прац В. Гразнова захаваліся нешматлікія. Так, вядомая яго акварэль з выявай Лідскага замка. Карціна напісана з іншага пункту, чым працы [[Юзаф Пешка|Ю. Пешкі]] і [[Вікенцій Ігнатавіч Дмахоўскі|В. Дмахоўкага]]. Ранішнія прамяні сонца падаюць на ўсходнюю сцяну старога замка, ад вежаў якога засталося толькі два астанцы. Над зарослым прудом ўзвышаюцца 16 байніц&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.lida.info/analiticheskoe-issledovanie-o-lidskom-zamke/|title=Аналітычнае даследаванне аб Лідскім замку|author=Валерый Сліўкін.|publisher=Lida.info|accessdate=2014-08-11}}&lt;/ref&gt;. Беларускі гісторык [[Алег Анатольевіч Трусаў|А. А. Трусаў]] лічыць малюнак лепшай выявай Лідскага замка&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Трусов О. А.|загаловак=Древних стен возрождение. Прошлое и настоящее Лидского замка|спасылка=http://pawet.net/library/history/city_district/common/murouadradzennie/%D0%94%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BD%D0%B8%D1%85_%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BD_%D0%B2%D0%BE%D0%B7%D1%80%D0%B0%D0%B6%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5._%D0%9F%D1%80%D0%BE%D1%88%D0%BB%D0%BE%D0%B5_%D0%B8_%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%8F%D1%89%D0%B5%D0%B5_%D0%9B%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%BA%D0%B0.html|месца=Мн.|выдацецтва=Полымя|год=1990}}&lt;/ref&gt;.
Беларуская [[Царква Святога Міхаіла, Сынкавічы|Сынкавіцкая царква св. Міхаіла]], вядомая як выдатны помнік архітэктуры. В. Гразноў, даследаваўшы яе, зрабіў некалькі замалёвак.

У 1860-я гг. В. Гразноў першы даследаваў і апісаў гарадзенскую [[Барысаглебская царква, Гродна|Барысаглебскую (Каложскую) царкву]], пакінуўшы свае ўражанні ў нарысе, які выйшаў у Вільні ў 1893 годзе. Гразноў выявіў у муры царквы [[галаснікі]], знакі на гліне і выказаў думку, што царква мела [[фрэска]]ваю афарбоўку: «На бакавіцы многіх цаглін Каложскай царквы заўважаюцца рэльефныя знакі рознага выгляду, якія ўяўляюць прамалінейныя зігзагі, невядомыя знакі і славянскія літары, пяціканцовую зорку і раўнаканцовы старажытны візантыйскі крыж, а на некаторых яны паўтараюцца некалькі разоў». В. Гразноў выявіў у правай частцы алтара закрашаныя сілуэты кампазіцыі ―«Святая Троіца», у сярэдняй частцы ― крыж, уверсе паміж алтарнай частцы ― выяву сонца і месяца. Ён зрабіў план і разрэзы руін храма, дэталёвы малюнак алтарнага вакна, віды паўднёвага і заходняга фасадаў. Ня гледзячы на тое, што Гразноў маляваў царкву ў 1856 годзе, і многае яму давялося аднаўляць па памяці ці па эскізах, зробленым яшчэ да 1853 года, тым не менш, малюнкі лічацца вельмі грунтоўнымі. Асаблівую цікавасць выклікае выгляд страчанага паўднёвага фасада. Згодна Гразнову, у царквы была драўляная вежа-званіца XVII-XVIII стст., якая ўжо да канца XIX стагоддзя была разабрана. Гэтыя малюнкі Гразнова лічацца ў навуковай літаратуры першакрыніцамі&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Грязнов В. В.|загаловак=Коложская Борисоглебская церковь в г. Гродне|месца=Вильна|выдавецтва=Типография А. Г. Сыркина|год=1893|старонак=11}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Трусов И. Г.|загаловак=Борисо-Глебская Коложская церковь|месца=Гродно|выдавецтва=ООО «ЮрСаПринт»|год=2011|старонак=52|isbn=978-985-90187-2-5}}&lt;/ref&gt;.

Малюнкі В. Гразнова сталі ілюстрацыямі да кніг [[Пампей Мікалаевіч Бацюшкаў|П. Бацюшкава]] («Беларусь і Літва», 1890), І. Карчынскага («Старажытная Каложская царква ў імя святых князёў Барыса і Глеба ў г. Гродна» 1908 г.), к трэцяму тому [[Маляўнічая Расія (выданне)|«Маляўнічай Расіі»]] (1882) і інш.
Аглядаючы ў 1864 годзе ў [[Мазырскі павет (Расійская імперыя)|Мазырскім павеце]] царкву ў [[Тураў|Тураве]], Гразноў убачыў сярод рознага хламу, скрыню з вуглём. Высыпаўшы яго, ён убачыў у скрыні старыя рукапісы, сярод якіх выявіўся пісьмовы помнік XI стагоддзя, які атрымаў у навуковым свеце назву [[Тураўскае Евангелле|Тураўскага Евангелля]]&lt;ref&gt;Шумейко М. Ф. История белорусской археографии / Археография: курс лекций. — Мінск: БДУ, 2005&lt;/ref&gt;.

Сабраў багатую калекцыю прадметаў беларускай культуры і побыту. Віленскія літаграфіі Гразнова знаходзяцца ў Эрмітажы (Пецярбург)&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=|загаловак=Гразноў Васіль Васілевіч|спасылка=|выданне=Энцыклапедыя Літаратуры і мастацтва|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1985|том=2 |старонкі=159|старонак=702|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* ''[[Генадзь Аляксандравіч Каханоўскі|Каханоўскі Г. А.]]'' Археологія і гістарычнае краязнаўства Беларусі ў XVI—XIX стст. ― Мн., 1984.
* [[Мікалай Мікалаевіч Улашчык|''Улащик Н. Н'']]. Введение в изучение белорусско-литовского летописания. ― М., 1985.
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Гразноў Васіль Васілевіч}}
[[Катэгорыя:Мастацтвазнаўцы Беларусі]]
[[Катэгорыя:Гісторыкі архітэктуры Беларусі]]
[[Катэгорыя:Этнографы Беларусі]]
[[Катэгорыя:Гісторыкі Беларусі]]</text>
      <sha1>r6bvr2nx46so6stzp1nbk4b4n3xots0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Іван Сямёнавіч Роўда</title>
    <ns>0</ns>
    <id>348725</id>
    <revision>
      <id>4195039</id>
      <parentid>4032726</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:05:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Навуковая дзейнасць */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16305" xml:space="preserve">{{навуковец}}
{{цёзкі2|Роўда}}
'''Івáн Сямёнавіч Ро́ўда''' ({{lang-ru|Ровдо Иван Семёнович}}; нар. {{ДН|13|6|1953}}, {{МН|Мядзел||}}, [[Мінская вобласць]]) — [[Беларусь|беларускі]] [[мовазнавец]], доктар філалагічных навук, [[прафесар]], дэкан філалагічнага факультэта [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|БДУ]], аўтар больш за 230 навуковых і вучэбна-метадычных прац.

== Біяграфія ==
Навучаўся ў Мядзельская сярэдняй школе. У 1970 годзе паступіў на філалагічны факультэт [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта]], які скончыў у 1975 годзе па спецыяльнасці «руская мова і літаратура». З гэтага часу працуе выкладчыкам кафедры рускага мовазнаўства.

У 1980 г. абараніў кандыдацкую дысертацыю па тэме «Межъязыковая омонимия в условиях русско-белорусского и белорусско-русского [[Білінгвізм|билингвизма]]», навуковы кіраўнік — [[прафесар]] П. П. Шуба.

У 1996 г. абараніў доктарскую дысертацыю «Лексічныя лакуны і сродкі іх кампенсацыі (супастаўляльнае сістэмна-функцыянальнае даследаванне [[Беларуская мова|беларускай]] і [[Руская мова|рускай моў]])», пасля чага быў прызначаны на пасаду намесніка дэкана філалагічнага факультэта па навуковай рабоце і міжнародных сувязях. У 1997 г. абіраецца на пасаду прафесара кафедры [[Руская мова|рускай мовы]], а ў 1999 г. — на пасаду загадчыка гэтай кафедры.

29 лістапада 2002 года ў БДУ адбылося ўрачыстае ўступленне Івана Сямёнавіча на пасаду дэкана філалагічнага факультэта.

== Навуковая дзейнасць ==
Выкладаў рускую мову на кароткатэрміновых курсах у [[Фінляндыя|Фінляндыі]], [[Італія|Італіі]], [[Англія|Англіі]]. На працягу 1986—1989 гадоў працаваў у [[Чэхія|Чэхіі]]. Выступаў з лекцыямі ва ўсіх буйных гарадах гэтай краіны.

Даследуе супастаўляльнае [[мовазнаўства]], [[Лексікалогія|лексікалогію]], [[словаўтварэнне]]. З’яўляецца аўтарам шэрагу [[Паручнік|падручнікаў]] і вучэбных дапаможнікаў па рускай і [[Беларуская мова|беларускай мовах]] для [[Вышэйшая навучальная ўстанова|ВНУ]] і [[Школа|школ]] Беларусі.

З’яўляецца членам Вучоных саветаў філалагічнага факультэта і БДУ, членам шэрагу Саветаў па абароне дысертацый.

== Асноўныя працы ==
# Русский язык в тестах и комментариях. Книга 1: Фонетика. Графика. Орфография. Морфемика. Словообразование: Пособие для учащихся / О. Н. Беляевская, И. С. Ровдо [и др.]. — Минск: Современное слово, 2001. — 416 с.
# Русский язык в тестах и комментариях. Книга 3: Морфология. Правописание частей речи: Пособие для учащихся / О. Н. Беляевская, И. С. Ровдо [и др.]. — Минск: Современное слово, 2001. — 448 с.
# Контрольные тесты по русскому языку: Пособие для общеобразовательных школ, лицеев, гимназий: 5-9 классы / Т. Н. Волынец, И. С. Ровдо [и др.]. — Минск: ООО «Сэр-Вит», 2001. — 416 с.
# Ровдо, И. С. Лингвистическая русистика университета на рубеже веков / И. С. Ровдо // Веснiк БДУ. — Минск, 2001. — Серыя 4. — № 2. — С. 13-18.
# Ровдо, И. С. Русский язык: культура устной и письменной речи: учебник для 5 класса 12-летней общеобразовательной школы с русским языком обучения / Л. А. Мурина, И. С. Ровдо [и др.]. — Минск: Оракул, 2002. — 271 с.
# Ровдо, И. С. Русский язык в Беларуси / И. С. Ровдо // Русский язык: система и функционирование: материалы Междунар. науч. конф.: в 2 ч. / отв. ред. И. С. Ровдо. — Минск: БГУ, 2002. — Ч. 1. — С. 46-51.
# Роўда, І. С. Мовазнаўства і літаратуразнаўства ў выданнях БДУ / І. С. Роўда // Беларускі універсітэт, 31 кастрычніка. — Мінск, 2002. — № 14. — С. 4.
# Роўда, І. С. Некаторыя аспекты функцыянавання беларускай і рускай моў / І. С. Роўда // Роднае слова. — 2003. — № 6. — С. 36-38.
# Русский язык: пособие для подготовки к обязательному централизованному тестированию и поступлению в вузы / И. С. Ровдо [и др.]; под общ. ред. Ровдо И. С. — Минск: Юнипресс, 2005. — 544 с.
# Роўда, І. С. Беларуская мова // Программы для учреждений, обеспечивающих получение общего среднего образования с русским языком обучения: 2 класс. — Минск: НИО, 2005. — С. 18-24.
# Ровдо, И. С. Современный русский язык: хрестоматия: в 3 ч. / Т. Н. Волынец, В. Л. Леонович, И. С. Ровдо — Минск: БГУ, 2005. — Ч. 2. Словообразование. Морфология. — 242 с.
# Во всем мне хочется дойти до самой сути…: К 80-летию профессора П. П. Шубы / отв. ред. И. С. Ровдо. — Минск: Изд. центр БГУ. — 2006. — 154 с.
# Ровдо, И. С.[http://elib.bsu.by/bitstream/123456789/25706/1/%D0%A0%D0%BE%D0%B2%D0%B4%D0%BE%20%D0%98.%20%D0%A1.%20%D0%A2%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%B8%20%D0%B8%20%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE%20%D0%B2%20%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%B2%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BC%20%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%B8%20%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%84%D0%B5%D1%81%D1%81%D0%BE%D1%80%D0%B0%20%D0%9F.%20%D0%9F.%20%D0%A8%D1%83%D0%B1%D1%8B.pdf Традиции и новаторство в лингвистическом наследии профессора П. П. Шубы] / И. С. Ровдо // Русский язык: система и функционирование (к 80-летию профессора П. П. Шубы): материалы III Междунар. науч. конф. / отв. ред. И. С. Ровдо. — Минск: РИВШ, 2006. — С. 3-10.
# Ровдо, И. С. Социокультурная адаптация русских в СНГ в свете реализации федеральной целевой программы «Русский язык (2006—2010)» / И. С. Ровдо // III Международный форум русистов стран СНГ и Балтии. — Минск: Нац. ин-т образования, 2010. — С. 121—125.
# Ровдо, И. С. Теория поля в межъязыковых сопоставительных исследованиях / И. С. Ровдо // Русский язык: исторические судьбы и современность: III Междунар. конгресс исследователей русского языка. 20-23 марта 2007 г.: труды и материалы. — М.: МАКС Пресс. 2007. — С. 452.
# Функционирование и преподавание современного русского языка в странах СНГ: аналитические материалы / В. Н. Арутюнян, И. С. Ровдо [и др.]. — СПб, 2007. — 100 с.
# Ровдо, И. С. Белорусская русистика: новое направление деятельности / И. С. Ровдо // Современное языковое и литературное образование в СНГ: диалог между теорией и практикой: материалы Международного форума русистов, 10-12 ноября 2008 г. — Минск: Нац. ин-т образования, 2009. — С. 271—276.
# Ровдо, И. С. [http://elib.bsu.by/bitstream/123456789/24761/1/%D0%A0%D0%BE%D0%B2%D0%B4%D0%BE%20%D0%98.%20%D0%A1.%20%D0%9E%D1%82%20%D0%BD%D0%BE%D1%80%D0%BC%D1%8B%20%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%B9%20%D0%BA%20%C2%AB%D0%BD%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B5%C2%BB%20%D1%80%D0%B5%D1%87%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D0%B9.pdf От нормы литературной к «норме» речевой] / И. С. Ровдо // Русский язык: система и функционирование (к 70-летию филологического факультета): сб. материалов ІV Междунар. науч. конф., г. Минск, 5-6 мая 2009 г.: в 2 ч. / Белорус. гос. ун-т; редкол.: И. С. Ровдо (отв. ред.) [и др.]. — Минск: РИВШ, 2009. — Ч. 1. — С. 45-51.
# Роўда, І. С. З любоўю да слова… / І. С. Роўда // Веснік БДУ. — Сер. 4. — 2009. — № 2. — С. 3-6.
# Роўда, І. С. Сапраўдны цэнтр беларусістыкі / І. С. Роўда // Роднае слова. — 2009. — № 9. — С. 59-60.
# Ровдо, И. С. Университетская филология от истоков до наших дней / И. С. Ровдо  // Русский язык и литература. — 2009. — № 10. — С. 60-63.
# Філалагічны факультэт. Да 70-годдзя заснавання / рэд. савет: І. С. Роўда (старш.) [і інш.]. — Мінск: БДУ, 2009. — 101 с.
# [http://elib.bsu.by/bitstream/123456789/4763/1/volynec_rovdo.pdf Волынец, Т. Н. Современный русский язык: тематический контроль. Словообразование. Морфология: учеб.-методич. пособие / Т. Н. Волынец, В. Л. Леонович, И. С. Ровдо. — Минск: БГУ, 2010. — 119 с.]
# Роўда, І. С. Філалогія / І. С. Роўда // Веснік БДУ. — Сер. ІV. — 2011. — № 2. — С. 5-7.
# Роўда, І. С. Месца прапіскі таленту / І. С. Роўда // Літаратура і мастацтва. — 2011. — № 30.
# [http://elib.bsu.by/bitstream/123456789/17111/1/%D0%A0%D0%BE%D0%B2%D0%B4%D0%BE%20%D0%98.%20%D0%A1.%20%D0%90%D0%BA%D1%82%D1%83%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B5%20%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%86%D0%B5%D1%81%D1%81%D1%8B%20%D0%B2%20%D1%80%D1%83%D1%81%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9%20%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B8%D0%BA%D0%B5%20%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE%20%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BE%D0%B4%D0%B0.pdf Актуальные процессы в русской лексике постсоветского периода] // Русский язык: система и функционированиею — Мн., 2011;
# Ровдо, И. С. Средства выражения словообразовательных значений в синтетических и аналитических номинациях / И. С. Ровдо // Foreign Language: Education &amp; Research. — 2014. — № 1. (Dalian). — C. 33-38.
# Т. Н. Волынец, И. С. Ровдо, И. Э. Ратникова, С. М. Якуба [http://elib.bsu.by/bitstream/123456789/110640/1/Rovdo%20I.%20S.pdf Русско-белорусское двуязычие: педагогический аспект] // Русский язык: система и функционирование (к 75-летию филологического факультета БГУ): сб. мат-лов VI Междунар. науч. конф., Минск, 28-29 окт. 2014 г.: в 2 ч. / отв. ред. И. С. Ровдо. — Минск: Изд. центр БГУ, 2014. — Ч. 1. — С. 29-41.
# Биноминации как явление письменной формы речи // Словаўтварэнне і іншыя ўзроўні беларускай літаратурнай мовы. — Мн., 2014 и др.

== Узнагароды ==
* [[Заслужаны работнік адукацыі Рэспублікі Беларусь]] (2021)&lt;ref&gt;[https://pravo.by/document/?guid=12551&amp;p0=P32100410&amp;p1 Указ Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 19 кастрычніка 2021 года № 410 «Аб узнагароджанні»]&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Культура Беларусі : энцыклапедыя. Т. 6 / рэдкал. : У. У. Андрыевіч (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск : Беларус. Энцыкл. імя П.Броўкі, 2015. — С. 284—285.
* Республика Беларусь: энциклопедия: В 6 т. Т. 6 / Редкол: Г. П. Пашков и др. — Минск : Беларус. Энцыклапедыя імя П.Броўкі, 2008. — С. 472.

== Спасылкі ==
* [https://www.bsu.by/ru/main.aspx?guid=69221 Биография на сайте БГУ]
* [https://www.bsu.by/main.aspx?guid=64631&amp;detail=82323 Заслуженные работники Белорусского государственного университета. Ровдо Иван Семенович.]
* [http://jour.folkndl.bsu.by/index.php/personalii/fakultety-i-vuchebnyya-instytuty/81-filologicheskij-fakultet/628-rovdo-ivan-semenovich Персаналіі Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Ровдо Иван Семенович.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20170717061003/http://jour.folkndl.bsu.by/index.php/personalii/fakultety-i-vuchebnyya-instytuty/81-filologicheskij-fakultet/628-rovdo-ivan-semenovich |date=17 ліпеня 2017 }}

{{DEFAULTSORT:Роўда Іван}}
[[Катэгорыя:Мовазнаўцы Беларусі]]
[[Катэгорыя:Дактары філалагічных навук]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі БДУ]]
[[Катэгорыя:Дэканы філалагічнага факультэта БДУ]]</text>
      <sha1>ep38uyxxtz1tfptsjfc288uv59s7d7c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Юстын Мурашка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>349598</id>
    <revision>
      <id>4195047</id>
      <parentid>4031062</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:06:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4512" xml:space="preserve">{{Палітык
| Імя                 = Юстын Мурашка
| Арыгінал імя        =
| Фота                =
| Шырыня              =
| Подпіс              = 
| Імя пры нараджэнні  = 
| Псеўданімы          =
| Дата нараджэння     =
| Месца нараджэння    =
| Дата смерці         =
| Месца смерці        =
| Грамадзянства       =
| Адукацыя            =
| Навуковая ступень   = 
| Нацыянальнасць      = 
| Веравызнанне        =  
| Партыя              = 
| Асноўныя ідэі       = 
| Род дзейнасці       = 
| Бацька              = 
| Маці                = 
| Муж                 = 
| Жонка               = 
| Дзеці               = 
| Узнагароды          =  
| Роспіс              = 
| Сайт                = 
| Commons             = 
| Rodovid             = 
}}
'''Юстын Мурашка''' (?, в. [[Вёска Маркаўцы, Шчучынскі раён|Маркаўцы]], [[Вішнеўская воласць]], [[Вілейскі павет, Расійская Імперыя|Вілейскі павет]] — {{ДС|||1952}}) — беларускі грамадска-палітычны дзеяч.

== Біяграфія ==
Да беларускага руху далучыўся ў [[1909]] годзе. Да [[1917]] году працаваў у беларускіх арганізацыя [[Горад Санкт-Пецярбург|Петраграда]]. Сябар [[Цэнтральная беларуская вайсковая рада|Цэнтральнай беларускай вайсковай рады]]. У [[1918]] годзе ў якасці прадстаўніка ўваходзіў у склад [[Рада БНР|Рады БНР]]. Удзельнік [[Першы Усебеларускі з'езд|Першага усебеларускага сходу]].

У чэрвені [[1919]] — абраны сакратаром Прэзідыума Беларускай Рады Віленшчыны і Гарадзеншчыны. Сябра [[Беларуская вайсковая камісія|Беларускай вайсковай камісіі]]. Пасля [[1920]] году жыў у Заходняй Беларусі.

У [[1928]] годзе балатаваўся ў польскі сойм па выбарчым спісе «[[Беларускія сяляне і работнікі]]» начале з [[Янка Станкевіч|Янкам Станкевічам]].

У лістападзе [[1941]] году быў бурмістам [[Горад Ашмяны|Ашмян]], дзе арганізаваў беларускае школьніцтва і адміністрацыю. Пасля далучэння Ашмян да [[Літва|Літвы]], быў бурмістрам у [[Горад Валожын|Валожыне]]&lt;ref&gt;[http://kamunikat.fontel.net/www/knizki/historia/malecki/04.htm Пад знакам Пагоні. Успаміны] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20071211070419/http://kamunikat.fontel.net/www/knizki/historia/malecki/04.htm |date=11 снежня 2007 }}, [[Язэп Малецкі]]&lt;/ref&gt;. На нейкі час быў арыштаваны паліцыяй па даносу польскага падполля&lt;ref&gt;[http://kamunikat.org/download.php?item=3476.html&amp;pubref=3472 Іх лёсы звязаны з Вільняй], [[Сямён Шарэцкі]]&lt;/ref&gt;. Пасля 1944 — з'ехаў на Захад.

У [[1949]] годзе браў удзел у [[Першы сусветны з'езд беларускай эміграцыі|Першым сусветным з'ездзе беларускай эміграцыі]].

{{Зноскі}}

== Літаратура ==
* Кароткі нарыс беларускага пытаньня (пер з польск.). Менск: Логвінаў, 2009. С.274, нататка 627.
* Юстын Мурашка. (На 30-я ўгодкі сьмерці.) «Беларус», № 305, кастрычнік 1982, с. 3—4. Кастусь Калоша

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Мурашка, Юстын}}
[[Катэгорыя:Беларускі калабарацыянізм]]
[[Катэгорыя:Постаці Ашмян]]
[[Катэгорыя:Постаці Валожына]]</text>
      <sha1>kqhl1gpjx27va3oxu3jm5y9v6sfik2b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Валяр’ян Якаўлевіч Авяр’янаў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>350664</id>
    <revision>
      <id>4195058</id>
      <parentid>4047077</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:07:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9067" xml:space="preserve">{{Цёзкі2|Авяр'янаў}}
{{Навуковец
 |Навуковая сфера      = [[радыётэхніка]], [[электроніка]]
 |Навуковая ступень    = {{Навуковая ступень|доктар|тэхнічных навук}}
 |Навуковае званне     = {{Навуковае званне||0}}
 |Узнагароды і прэміі  = {{{!}} style=&quot;background:transparent&quot;
{{!}} 
{{!}}}
{{{!}} style=&quot;background:transparent&quot;
{{!}} {{Ордэн Айчыннай вайны 1 ступені}} {{!!}} {{Ордэн Айчыннай вайны 2 ступені}} {{!!}} {{Ордэн Чырвонай Зоркі}}
{{!}}-
{{!}} {{Медаль За абарону Сталінграда}} {{!!}} {{Медаль За ўзяцце Кёнігсберга}}{{!!}} {{Медаль За перамогу над Германіяй у Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.}}
{{!}}}
}}
'''Валяр'ян Якаўлевіч Авяр'янаў''' ({{lang-ru|Аверьянов Валерьян Яковлевич}}; {{ДН|13|8|1919}}, {{МН|Уладзімір|ва Уладзіміры|Уладзімір (горад, Расія)}} — {{ДС|29|11|2010}}&lt;ref name=&quot;pm&quot;&gt;[http://www.polkmoskva.ru/people/1102965/ Аверьянов Валерьян Яковлевич // Бессмертный полк. Москва]&lt;/ref&gt;, {{МС|Мінск}}) — вучоны ў галіне [[Радыётэхніка|радыётэхнікі]] і [[Электроніка|электронікі]]. [[Доктар тэхнічных навук]] (1964). [[Прафесар]] (1968). Ганаровы член Міжнароднай Акадэміі прыкладной электронікі (1994). Заслужаны рацыяналізатар БССР (1967). Удзельнік [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]].

== Біяграфія ==
В. Я. Авяр'янаў нарадзіўся ў горадзе [[Уладзімір (горад, Расія)|Уладзімір]] ([[Расія]]). Удзельнічаў у будаўніцтве абарончых рубяжоў пад [[Горад Масква|Масквой]] у раёне горада [[Вязьма]]. У 1942 годзе скончыў [[Маскоўскі інстытут інжынераў сувязі]] і быў накіраваны на фронт. З мая 1942 г. начальнік сувязі 76-а гвардзейскага мінамётнага палка, 317-а гвардзейскага мінамётнага палка. Удзельнік [[Сталінградская бітва|Сталінградскай бітвы]], [[Аперацыя «Баграціён»|Беларускай]] і Кёнігсбергскай аперацый. Са студзеня 1948 г. начальнік сувязі 1377-а зенітнага артылерыйскага палка (Група савецкіх войскаў у Германіі). З мая 1948 г. В. Я. Авяр'янаў ад'юнкт у [[Ваенная артылерыйская акадэмія радыёлакацыі|Ваеннай артылерыйскай акадэміі радыёлакацы]]і, з 1951 г. старэйшы выкладчык, з 1953 г. намеснік начальніка, начальнік кафедры радыёпрыёмных устройстваў. У 1954—1954 гг. на пасадзе начальніка кафедры ў [[Гомельскае вышэйшае інжынернае радыётэхнічнае вучылішча проціпаветранай абароны|Гомельскім вышэйшым інжынерным радыётэхнічным вучылішчы]] Войскаў СПА краіны, з 1957 г. начальнік кафедры радыёперадаючых і радыёпрёмных устройстваў у [[Мінскае вышэйшае інжынернае радыётэхнічнае вучылішча проціпаветранай абароны|Мінскім вышэйшым інжынерным радыётэхнічным вучылішчы]] Войскаў СПА краіны.

У 1974 годзе [[палкоўнік]] В. Я. Авяр'янаў звольнены ў запас. З 1976 г. працаваў у [[БДУІР|Мінскім радыётэхнічным інстытуце]] (БДУІР), загадчык кафедры антэн і ўстройстваў ЗВЧ.

== Навуковая дзейнасць ==
В. Я. Авяр'янаў займаўся даследаваннямі разнесеных [[Радар|радыёлакацыйных станцый]] у мэтах павелічэння далёкасці дзеяння бартавых радыёлакацыйных прыцэлаў і галовак саманавядзення ракет, праблем радыёлакацыі нізкалётаючых цэляў, уздзеяння актыўных памех на работу радыёлакацыйных станцый. Аўтар электра-дыпольнай тэорыі шаравой маланкі, вялікай колькасці філасофскіх і навукова-метадычных работ. Аўтар шэрагу [[патэнт]]аў.

Сярод апублікаваных прац:
* На чём держится земля [Текст]: (Электр. гипотеза гравитации) / В. Я. Аверьянов ; Белорус. гос. ун-т информатики и радиоэлектроники. — Минск: [б. и.], 1994. — 30 с. : ил.&lt;ref name=&quot;irbis&quot;&gt;[http://webirbis.spsl.nsc.ru/irbis64r_01/cgi/cgiirbis_64.exe?Z21ID=&amp;I21DBN=CAT&amp;P21DBN=CAT&amp;S21STN=1&amp;S21REF=&amp;S21FMT=fullwebr&amp;C21COM=S&amp;S21CNR=&amp;S21P01=0&amp;S21P02=1&amp;S21P03=A=&amp;S21STR=Аверьянов, Валерьян Яковлевич // Государственная публичная научно-техническая библиотека СО РАН]{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;
* Электро-дипольная гипотеза гравитации и ее следствия / В. Я. Аверьянов ; Белорус. гос. ун-т информатики и радиоэлектроники. — Минск: БГУИР, 1999. — 59 с. : ил. — ISBN 985-444-096-6&lt;ref name=&quot;irbis&quot; /&gt;
* Разнесённые радиолокационные станции и системы / В. Я. Аверьянов; научный редактор А. Е. Охрименко — Мн., 1978.
* Шаровая молния: монография (2005)
* Электро-дипольная теория гравитации: монография (2004)
* Десять рассказов о Радио…

== Узнагароды ==
Узнагароджаны ордэнамі [[Ордэн Айчыннай вайны|Айчыннай вайны]] 1-й і 2-й ступені, ордэнам [[Ордэн Чырвонай Зоркі|Чырвонай Зоркі]], медалямі [[Медаль «За абарону Сталінграда»|«За абарону Сталінграда»]], [[Медаль «За ўзяцце Кёнігсберга»|«За ўзяцце Кёнігсберга»]], [[Медаль «За перамогу над Германіяй у Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.»|«За перамогу над Германіяй у Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.»]], «Ветэран Узброеных Сіл СССР»&lt;ref name=&quot;pm&quot; /&gt; і інш.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|1}}

== Спасылкі ==
* [http://respublika.sb.by/nauka-67/article/nebesnuyu-mekhaniku-pora-perepisyvat.html?AJAX_MONTH=4&amp;AJAX_YEAR=2011 Небесную механику пора переписывать?]{{Недаступная спасылка}}{{ref-ru}}
* [http://rntbcat.org.by/opac/pls/!search.http_keyword?query=a001=%22BY-SEK-184879%22&amp;lst_siz=20 Электронный каталог РНТБ]{{ref-ru}}
* [https://www.bsuir.by/online/showpage.jsp?lang=ru&amp;menuItemID=115061&amp;PageID=86784&amp;resID=101523 Педагог, учёный, патриот // Газета БДУІР «Импульс»]{{ref-ru}}
* [http://bypatents.com/patents/averyanov-valeryan-yakovlevich База патентов Беларуси]{{ref-ru}}
* [https://pamyat-naroda.ru/heroes/podvig-chelovek_nagrazhdenie34778306/ Партал «Память народа»]

{{DEFAULTSORT:Авяр'янаў Валяр'ян Якаўлевіч}}
[[Катэгорыя:Радыётэхнікі]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі БДУІР]]
[[Катэгорыя:Сувязісты Вялікай Айчыннай вайны]]
[[Катэгорыя:Удзельнікі Сталінградскай бітвы]]
[[Катэгорыя:Афіцэры СССР]]
[[Катэгорыя:Палкоўнікі СССР]]</text>
      <sha1>ilxt0d7hs98579v221tgkeyjql1werg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Павел Яўгенавіч Лукомскі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>353116</id>
    <revision>
      <id>4194797</id>
      <parentid>4056415</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:16:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: медыцынскім ўніверсітэце → медыцынскім універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6020" xml:space="preserve">{{Цёзкі2|Лукомскі}}
{{Навуковец
 |Навуковая сфера      = [[кардыялогія]]
 |Месца працы          = 
 |Навуковая ступень    = {{Навуковая ступень|доктар|медыцынскіх навук}}
 |Навуковае званне     = {{Навуковае званне||0}}, {{Навуковае званне|АМН СССР|0}}
 |Альма-матэр          = 
 |Навуковы кіраўнік    = Д. Д. Плятнёў, Д. А. Бурмін
 |Знакамітыя вучні     = 
 |Вядомы як            = 
 |Вядомая як           = 
 |Узнагароды і прэміі  = {{{!}} style=&quot;background:transparent&quot;
{{!}} {{Медаль Серп і Молат}} 
{{!}}}
{{{!}} style=&quot;background:transparent&quot;
{{!}} {{Ордэн Леніна}} {{!!}} {{Ордэн Леніна}} {{!!}} {{Ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга}}
{{!}}-
{{!}} {{Дзяржаўная прэмія СССР|1969}}
{{!}}}
 |Роспіс               = 
 |Шырыня роспісу       = 
 |Сайт                 = 
 |Вікікрыніцы          = 
}}
'''Павел Яўгенавіч Луко́мскі''' ({{ДН|23|7|1899|11}} — {{ДС|8|4|1974}}) — савецкі ўрач-тэрапеўт, [[кардыёлаг]] і [[педагог]]. [[Доктар медыцынскіх навук]], [[прафесар]]. Акадэмік Акадэміі медыцынскіх навук СССР (1963). Заслужаны дзеяч навукі РСФСР (1967). [[Герой Сацыялістычнай Працы]] (1969).

== Біяграфія ==
П. Я. Лукомскі нарадзіўся ў мястэчку Сувораўскі штаб (у сучаснай [[Гродзенская вобласць|Гродзенскай вобласці]] [[Беларусь|Беларусі]]). У 1923 годзе скончыў медыцынскі факультэт Маскоўскага ўніверсітэта. У 1923—1926 гг. праходзіў ардынатуру, пасля яе застаўся на кафедры шпітальнай тэрапіі. У 1927 годзе асістэнт, потым кіраўнік кафедры факультэцкай тэрапіі і прапеўдэтыкі ўнутраных хвароб, з 1943 г. прафесар. Да 1949 г. працаваў ў Чалябінскім медыцынскім універсітэце. З 1949 г. загадчык кафедрай факультэцкай тэрапіі і адначасова галоўны тэрапеўт Міністэрства аховы здароўя СССР. З 1953 г. П. Я. Лукомскі — загадчык кафедрай шпітальнай тэрапіі 2-га Маскоўскага медыцынскага інстытута (сучасны [[Расійскі нацыянальны даследчы медыцынскі інстытут імя М. І. Пірагова]]).

Памёр П. Я. Лукомскі 8 красавіка 1974 г. Пахаваны на Новадзявочых могілках у [[Масква|Маскве]].

== Навуковая дзейнасць ==
П. Я. Лукомскаму належаць працы па этыялогіі гіпертанічнай хваробы, [[атэрасклероз]]у і іншых сардэчна-сасудзістых захворванняў. Апублікаваў больш за 170 навуковых прац, у т.л. 4 [[Манаграфія|манаграфіі]]. Узначальваў Навуковы Савет па сардэчна-сасудзістым захворванням пры Прэзідыуме Акадэміі медыцынскіх навук СССР. З'яўляўся адным з арганізатараў і першым старшынёй Усесаюзнага кардыялагічнага таварыства, з 1966 года — галоўным рэдактарам часопіса «Кардыялогія».

== Узнагароды і званні ==
* [[Медаль «Серп і Молат»]] Героя Сацыялістычнай працы
* 2 [[Ордэн Леніна|ордэны Леніна]]
* [[Ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга]]
* [[Дзяржаўная прэмія СССР]] 1969 г.
* медалі
* Заслужаны дзеяч навукі РСФСР
* Ганаровы член навуковых кардыялагічных таварыстваў [[ГДР]], [[ПНР]], [[ЗША]].

== памяць ==
* У горадзе [[Чалябінск]]у мемарыяльная дошка на доме, у якім жыў П. Я. Лукомскі.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|9}} — С. 365.

== Спасылкі ==
* {{Warheroes|id=11541|star=Labor}}
* [http://rsmu.ru/755.html Гісторыя кафедры шпітальнай тэрапіі № 1 Расійскага нацыянальнага даследчага медыцынскага інстытута імя М. І. Пірагова] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20161222190511/http://rsmu.ru/755.html |date=22 снежня 2016 }}{{ref-ru}}
* [http://www.fesmu.ru/elib/Article.aspx?id=37963 ''Степанова А. Е.'' П. Е. Лукомский (К 100-летию со дня рождения) // Кардиология, 1999. — № 9. — С. 4—7.]{{ref-ru}}

{{DEFAULTSORT:Лукомскі Павел Яўгенавіч}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Гродзенскай вобласці]]
[[Катэгорыя:Медыкі СССР]]
[[Катэгорыя:Педагогі СССР]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі МДУ]]
[[Катэгорыя:Члены КПСС]]
[[Катэгорыя:Пахаваныя на Новадзявочых могілках]]</text>
      <sha1>rvwce1x5g09qriq9avj9xeobhd7vsg8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195067</id>
      <parentid>4194797</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:08:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6020" xml:space="preserve">{{Цёзкі2|Лукомскі}}
{{Навуковец
 |Навуковая сфера      = [[кардыялогія]]
 |Месца працы          = 
 |Навуковая ступень    = {{Навуковая ступень|доктар|медыцынскіх навук}}
 |Навуковае званне     = {{Навуковае званне||0}}, {{Навуковае званне|АМН СССР|0}}
 |Альма-матэр          = 
 |Навуковы кіраўнік    = Д. Д. Плятнёў, Д. А. Бурмін
 |Знакамітыя вучні     = 
 |Вядомы як            = 
 |Вядомая як           = 
 |Узнагароды і прэміі  = {{{!}} style=&quot;background:transparent&quot;
{{!}} {{Медаль Серп і Молат}} 
{{!}}}
{{{!}} style=&quot;background:transparent&quot;
{{!}} {{Ордэн Леніна}} {{!!}} {{Ордэн Леніна}} {{!!}} {{Ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга}}
{{!}}-
{{!}} {{Дзяржаўная прэмія СССР|1969}}
{{!}}}
 |Роспіс               = 
 |Шырыня роспісу       = 
 |Сайт                 = 
 |Вікікрыніцы          = 
}}
'''Павел Яўгенавіч Луко́мскі''' ({{ДН|23|7|1899|11}} — {{ДС|8|4|1974}}) — савецкі ўрач-тэрапеўт, [[кардыёлаг]] і [[педагог]]. [[Доктар медыцынскіх навук]], [[прафесар]]. Акадэмік Акадэміі медыцынскіх навук СССР (1963). Заслужаны дзеяч навукі РСФСР (1967). [[Герой Сацыялістычнай Працы]] (1969).

== Біяграфія ==
П. Я. Лукомскі нарадзіўся ў мястэчку Сувораўскі штаб (у сучаснай [[Гродзенская вобласць|Гродзенскай вобласці]] [[Беларусь|Беларусі]]). У 1923 годзе скончыў медыцынскі факультэт Маскоўскага ўніверсітэта. У 1923—1926 гг. праходзіў ардынатуру, пасля яе застаўся на кафедры шпітальнай тэрапіі. У 1927 годзе асістэнт, потым кіраўнік кафедры факультэцкай тэрапіі і прапеўдэтыкі ўнутраных хвароб, з 1943 г. прафесар. Да 1949 г. працаваў у Чалябінскім медыцынскім універсітэце. З 1949 г. загадчык кафедрай факультэцкай тэрапіі і адначасова галоўны тэрапеўт Міністэрства аховы здароўя СССР. З 1953 г. П. Я. Лукомскі — загадчык кафедрай шпітальнай тэрапіі 2-га Маскоўскага медыцынскага інстытута (сучасны [[Расійскі нацыянальны даследчы медыцынскі інстытут імя М. І. Пірагова]]).

Памёр П. Я. Лукомскі 8 красавіка 1974 г. Пахаваны на Новадзявочых могілках у [[Масква|Маскве]].

== Навуковая дзейнасць ==
П. Я. Лукомскаму належаць працы па этыялогіі гіпертанічнай хваробы, [[атэрасклероз]]у і іншых сардэчна-сасудзістых захворванняў. Апублікаваў больш за 170 навуковых прац, у т.л. 4 [[Манаграфія|манаграфіі]]. Узначальваў Навуковы Савет па сардэчна-сасудзістым захворванням пры Прэзідыуме Акадэміі медыцынскіх навук СССР. З'яўляўся адным з арганізатараў і першым старшынёй Усесаюзнага кардыялагічнага таварыства, з 1966 года — галоўным рэдактарам часопіса «Кардыялогія».

== Узнагароды і званні ==
* [[Медаль «Серп і Молат»]] Героя Сацыялістычнай працы
* 2 [[Ордэн Леніна|ордэны Леніна]]
* [[Ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга]]
* [[Дзяржаўная прэмія СССР]] 1969 г.
* медалі
* Заслужаны дзеяч навукі РСФСР
* Ганаровы член навуковых кардыялагічных таварыстваў [[ГДР]], [[ПНР]], [[ЗША]].

== памяць ==
* У горадзе [[Чалябінск]]у мемарыяльная дошка на доме, у якім жыў П. Я. Лукомскі.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|9}} — С. 365.

== Спасылкі ==
* {{Warheroes|id=11541|star=Labor}}
* [http://rsmu.ru/755.html Гісторыя кафедры шпітальнай тэрапіі № 1 Расійскага нацыянальнага даследчага медыцынскага інстытута імя М. І. Пірагова] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20161222190511/http://rsmu.ru/755.html |date=22 снежня 2016 }}{{ref-ru}}
* [http://www.fesmu.ru/elib/Article.aspx?id=37963 ''Степанова А. Е.'' П. Е. Лукомский (К 100-летию со дня рождения) // Кардиология, 1999. — № 9. — С. 4—7.]{{ref-ru}}

{{DEFAULTSORT:Лукомскі Павел Яўгенавіч}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Гродзенскай вобласці]]
[[Катэгорыя:Медыкі СССР]]
[[Катэгорыя:Педагогі СССР]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі МДУ]]
[[Катэгорыя:Члены КПСС]]
[[Катэгорыя:Пахаваныя на Новадзявочых могілках]]</text>
      <sha1>snsjpdchawenkz06aafeccrk8r4spvx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Эдуарда Фрэй Мантальва</title>
    <ns>0</ns>
    <id>358565</id>
    <revision>
      <id>4195089</id>
      <parentid>3764987</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:15:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1969" xml:space="preserve">{{ДД}}
'''Эдуарда Ніканор Фрэй Мантальва''' ({{lang-es|Eduardo Nicanor Frei Montalva}}, {{ДН|16|1|1911}} — {{ДС|22|1|1982}}) — чылійскі палітычны дзеяч, 28-ы прэзідэнт Чылі з 1964 па 1970 год.

Эдуарда Фрэй Мантальва нарадзіўся ў 1911 годзе ў [[Сант’яга]]. Яго бацька — немец, эмігрант з Швейцарыі. Эдуарда Фрэй Мантальва атрымаў юрыдычную адукацыю ў Каталіцкім універсітэце ў 1933 годзе. Палітычную дзейнасць пачаў у Кансерватыўнай партыі, у 1938 годзе стаў лідарам Нацыянальнага руху кансерватыўнай моладзі, ператворанага ў гэтым жа годзе ў партыю Нацыянальная фаланга. Выкладаў у Каталіцкім універсітэце. У 1937—1945 гадах член палаты дэпутатаў. У 1945—1946 гадах міністр грамадскіх работ і дарожнага будаўніцтва. У 1949—1964 гадах сенатар.

Пасля стварэння ў 1957 годзе Хрысціянска-дэмакратычнай партыі на базе Нацыянальнай фалангі і Сацыял-хрысціянскай кансерватыўнай партыі стаў яе лідарам. У 1958 годзе кандыдат у прэзідэнты, набраў 20,7 % галасоў і заняў трэцяе месца.

Яго старэйшы сын [[Эдуарда Фрэй Руіс-Тагле]] таксама быў прэзідэнтам Чылі ў 1994—2000 гг.
{{зноскі}}

{{Прэзідэнты Чылі}}
{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Прэзідэнты Чылі]]</text>
      <sha1>rdkdvuhjopozfs3jqepq9grs6c3c33v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Удзельнік:Evgen Lewandowskiy</title>
    <ns>2</ns>
    <id>359044</id>
    <revision>
      <id>4194734</id>
      <parentid>4191558</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T15:04:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Evgen Lewandowskiy</username>
        <id>63506</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1967" xml:space="preserve">{{Лічыльнік артыкулаў|413}}
{{Лічыльнік шаблонаў|7}}
{{Лічыльнік катэгорый|78}}

== Калі-небудзь зраблю ==
*[[Рабочы рух]]
*[[Хусінскае паўстанне]]
*[[Усекітайская федэрацыя прафсаюзаў]]
*[[Аргенцінская рэгіянальная рабочая федэрацыя]]
*[[Італьянскі сіндыкальны саюз]]
*[[Іспанская арганізацыя прафсаюзаў]]
*[[Усеагульная нямецкая рабочая асацыяцыя]]
*[[Рэвалюцыйны сіндыкалізм]]
*[[Рабочая партыя]]
*[[Міжнароднае таварыства працоўных]]
*[[Класавая барацьба]]
*[[Камуністычная партыя В'етнама]]
*[[Забастовачны рух у Польшчы 1988 года]]
*[[Культ асобы Сталіна]]
*[[Міжнародная сустрэча камуністычных і рабочых партый]]
*[[Чырвоная армія Японіі]]
*[[Пратэсты ў Польшчы (1976)]]
*[[Майскія падзеі 1968 года ў Францыі]]
*[[Гі Дэбор]]
*[[Рабочы інтэрнацыянал]]
*[[Патрыятычны рух нацыянальнага адраджэння]]
&lt;!--- * [[Забастоўка на МТЗ (2001)]]
* [[Забастоўка шахцёраў у СССР у 1989 годзе]]
* [[Забастоўка на «Гомсельмашы» (1990)]]
* [[Забастоўкі шахцёраў Салігорска (1989—1990-я гады)]]
* [[Забастовачны рух падчас пратэстаў у Беларусі (2020—2021)]] ---&gt;
* [[Сход рускіх фабрычна-завадскіх працоўных г. Санкт-Пецярбурга]]
* [[Міжнародны саюз маладых сацыялістаў]]</text>
      <sha1>1aby181lb9mwuwwiksr20jedmo3psf2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вольга Дзмітрыеўна Бажэнава</title>
    <ns>0</ns>
    <id>439311</id>
    <revision>
      <id>4195087</id>
      <parentid>3634706</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:13:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4550" xml:space="preserve">{{Вучоны 
 |Імя                  = Вольга Дзімітрыеўна Бажэнава 
 |Арыгінал імя  = 
 |Выява                 = 
 |Шырыня               = 
 |Подпіс               = 
 |Дата нараджэння      = 
 |Месца нараджэння     = 
 |Дата смерці          = 
 |Месца смерці         = 
 |Грамадзянства        =  
 |Навуковая сфера      = [[мастацтвазнаўства]]
 |Месца працы          = 
 |Навуковая ступень    = доктар мастацтвазнаўства
 |Навуковае званне     = 
 |Вікітэка             = 
}}
'''Вольга Дзмітрыеўна Бажэнава''' ({{ДН|24|2|1956}}, {{МН|Волагда}}) ― беларускі мастацтвазнавец, даследчык тыпалогіі культуры, [[доктар навук|доктар мастацтвазнаўства]].

== Біяграфія ==
Скончыла [[Інстытут жывапісу, скульптуры і архітэктуры імя І. Я. Рэпіна]] Акадэміі мастацтваў ССР (1980). З 1989 года выкладала ў [[Беларускі нацыянальны тэхнічны ўніверсітэт|Беларускім політэхнічным ун-це]], з 1996 года ― у [[Еўрапейскі гуманітарны ўніверсітэт|Еўрапейскім гуманітарным універсітэце]] (Мінск), у далейшым прафесар кафедры мастацтва [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|Беларускага дзяржаўнага ун-та]]. Кандыдат мастацтвазнаўства па тэме «Манументальныя ансамблі Беларусі XVIII стагоддзя» (1985), доктар мастацтвазнаўства па тэме «Манументальна-дэкаратыўнае мастацтва Нясвіжа» (2013)&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=|загаловак=Гаршкавоз (Бажэнава) Вольга Дзмітрыеўна|спасылка=|выданне=Энцыклапедыя гісторыі Беларусі|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1994|том=2|старонкі=364―365|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;. Узнагароджана граматай папы Рымскага [[Бенедыкт XVI, Папа Рымскі|Бенедыкта XVI]] (2007) і медалём прападобнай [[Ефрасіння Полацкая|Ефрасінні Полацкай]] (2009).

== Навуковыя напрамкі ==
Тыпалогія мастацтва, мастацтва беларускага [[барока]], [[беларускі іканапіс]], рэлігійная, партрэтная жывапіс. Аўтар больш 100 публікацый аб культуры Беларусі, гісторыі беларускага мастацтва. Складальнік, аўтар тэксту і каментароў фундаментальнага выдання «Радзівілы. Альбом партрэтаў XVIII―XIX стагоддзяў» (2010). Удзельнік шэрагу навуковых канферэнцый, нацыянальных і міжнародных праектаў&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.simst.bsu.by/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=1233&amp;Itemid=1671|title=Вольга Дзмітрыеўна Бажэнава|author= |date= |work= |publisher=Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|accessdate=|lang=}}&lt;/ref&gt;.

== Некаторыя працы ==
* Радзівілаўскі Нясвіж. Роспісы касцёла Божага Цела. — Мн., 2007
* Здабыццё ладу: праваслаўная беларуская культура ў славянскім свеце. ― Мн., 2009
* Мастацтва інтэр'еру. Гісторыя. Стилеобразование. Вучэбны дапаможнік. ― Мн., БДУ, 2012
* Беларусы Масквы. XVII стагоддзе. ― Мн., 2013

{{зноскі}}

{{DEFAULTSORT:Бажэнава Вольга Дзмітрыеўна}}
[[Катэгорыя:Мастацтвазнаўцы Беларусі]]
[[Катэгорыя:Дактары мастацтвазнаўства]]
[[Катэгорыя:Жанчыны Беларусі]]</text>
      <sha1>b0j2wurzrkhwcqre0yg816rly3p6nyv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Крысцін Мутанен</title>
    <ns>0</ns>
    <id>439314</id>
    <revision>
      <id>4195077</id>
      <parentid>3868264</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:10:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3637" xml:space="preserve">{{Дзяржаўны дзеяч
 | імя          =
 | арыгінал імя   = 
 | парадак              = 
 | выява = 
 | апісанне выявы 
 | пасада          = 
 | парадак            = 
 | сцяг              = 
 | перыяд праўлення  = 
 | папярэднік     = 
 | пераемнік           =
 | пасада_2          = 
 | парадак_2            = 
 | сцяг_2              =
 | перыяд праўлення_2  = 
 | папярэднік_2     = 
 | пераемнік_2           = 
 | дата нараджэння        = 
 | месца нараджэння       = 
 | дата смерці          = 
 | месца смерці         = 
 | адукацыя = 
 | жонка              = 
 | дзеці                 = 
 | бацька = 
 | маці = 
 | партыя               = 
 | нацыянальнасць       = 
 | узнагароды              = 
 | вікісховішча = 
}}
'''Крысцін Мутанен''' ({{lang-de|Christine Muttonen}}; {{ДН|16|7|1954}}, [[Філах]], [[Аўстрыя]]) — аўстрыйскі палітычны дзеяч, старшыня [[Парламенцкая асамблея АБСЕ|Парламенцкай асамблея АБСЕ]] (з 2016 года).

== Біяграфія ==
Нарадзілася 16 ліпеня 1954 года ў г. Філах ([[Аўстрыя]]). Вывучала гісторыю і англійскую мову ў [[Венскі ўніверсітэт|Венскім універсітэце]] і атрымала ступень магістра. У перыяд з 1983 па 1999 гады выкладала ў тэхнічным каледжы г. Філлах. З 1997 па 1999 гады была членам гарадскога савета г. Філлах.

З 1999 года — дэпутат Нацыянальнага савета Аўстрыі. З 2000 года — член аўстрыйскай дэлегацыі ў Парламенцкай асамблеі АБСЕ. З 2003 года — член аўстрыйскай дэлегацыі ў Парламенцкай асамблеі Рады Еўропы (у тым ліку намеснік старшыні падкамітэту па культурнай спадчыне; член Камітэта па палітычных пытаннях і дэмакратыі). У 2003—2009 гадах — старшыня Камітэта па справах культуры Нацыянальнай рады Аўстрыі. З 2009 года —спікер сацыял-дэмакратычнай фракцыі па міжнародных і еўрапейскіх справах; намеснік старшыні Камітэта Нацыянальнага савета па справах Еўрасаюза; член Нацыянальнага савета бяспекі. З 2014 года — сустаршыня Саюза парламентарыяў за нераспаўсюджванне ядзернай зброі і раззбраенне. З 2014 года — намеснік Старшыні Парламенцкай асамблеі АБСЕ, а таксама намеснік кіраўніка аўстрыйскай дэлегацыі ў ПА АБСЕ. З 2016 года — Старшыня Парламенцкай асамблеі АБСЕ.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Мутанен Крысцін}}
[[Катэгорыя:Палітыкі Аўстрыі]]</text>
      <sha1>m2vvkms3kiu9c32xlrufidny9uj0xk4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сербскае мастацтва</title>
    <ns>0</ns>
    <id>461469</id>
    <revision>
      <id>4195054</id>
      <parentid>4070968</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:07:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21838" xml:space="preserve">'''Сербскае мастацтва''' — мастацтва [[Сербы|сербаў]], якія пражываюць на тэрыторыі дзяржавы [[Сербія]]. На працягу доўгага часу сербскае мастацтва было выключна рэлігійным. Выяўленчае мастацтва Сербіі было звязана з архітэктурай, бо храмы распісваліся фрэскамі, царкоўныя пабудовы ўпрыгожвала скульптура.

Выяўленчае мастацтва [[Сярэднія вякі|Сярэдніх вякоў]] уключае ў сябе захаваныя ў сербскіх праваслаўных манастырах візантыйскія фрэскі і іконы. У пачатку сучаснага перыяду сербскае мастацтва знаходзілася пад уплывам мастацтва [[Габсбургская манархія|Габсбургскай манархіі]]. Сучаснае сербскае мастацтва бярэ пачатак з XIX стагоддзя.

== Сербскае мастацтва сярэднявечча ==

У 2-й палове IX стагоддзя ў Сербіі было прынята хрысціянства ў форме [[Сербская Праваслаўная Царква|праваслаўя]]. У краіне пачалі будавацца каменныя цэрквы. У царкоўнай архітэктуры адбылося злучэнне візантыйскага мастацтва з ўплывамі, якія ідуць з узбярэжжа [[Далмацыя|Далмацыі]]. Гэты ўплыў адчуваецца ў царкве Святога Пятра ў Расе каля Нові-Пазара (VIII—X стст.). Цэнтральную частку царквы, увянчаную купалам, акружае кольцападобны скляпеністы неф. У X—XI стагоддзі ў сербскіх храмах з'яўляюцца трохнефныя базілікі (царква Багародзіцы Левішскай ў [[Горад Прызран|Прызране]]).

Будаўніцтва храмаў у сярэдневяковай Сербіі падтрымлівалася сербскай дзяржавай. Узорам сярэдневяковага сербскага дойлідства з'яўляецца [[манастыр Студзеніца]], заснаваны [[Стэфан Неманя|Стэфанам Неманем]]. У гэтым манастыры сабраныя творы мастацтва візантыйскага стылю, якія ўключаюць у сябе [[Фрэска|фрэскі]], унутранае ўбранне, скульптуры святых. У 1986 годзе [[ЮНЕСКА]] ўнесла манастыр у спіс Сусветнай культурнай спадчыны. Узорам візантыйскага дойлідства з'яўляюцца манастыры {{нп3|манастыр Мілешева||ru|Монастырь Милешева}}, [[Манастыр Сопачані|Сопачані]] і {{нп3|манастыр Высокія Дзечаны||ru|Монастырь Высокие Дечаны}}.
[[Файл:Visoki Dečani, exterior view (Julian Nyča).jpg|міні|220x220пкс|Манастыр Высокія Дзечаны]]
Уплыў візантыйскага мастацтва ў краіне ўзмацніўся пасля захопу ў 1204 годзе [[Горад Канстанцінопаль|Канстанцінопаля]] ў час [[Чацвёрты крыжовы паход|чацвёртага крыжовага паходу]], калі многія грэчаскія мастакі беглі ў Сербію. Візантыйскі стыль прадстаўлены ў храме Ушэсця манастыра Мілешава, у насценным жывапісе і абразах храма Святых апосталаў у горадзе {{нп3|Горад Печ, Сербія|Печэ|ru|Печ}} і ў [[Манастыр Сопачані|манастыры Сопачані]]. Уплыў Візантыйскай архітэктуры дасягнуў [[Сербская Праваслаўная Царква|піка]] пасля 1300 года пры аднаўленні {{нп3|Царква Багародзіца Левішка|Царквы Багародзіцы Левішка|ru|Церковь Богородица Левишка}} (каля 1306—1307) і храма [[Георгій Перамаганосец|Георгія Перамоганосца]] ў Стара Нагорыяне. У 1-й палове XIV стагоддзя ў дойлідстве фарміруецца новы кірунак — косава-метохійская школа. У храмавай архітэктуры школы найбольшае распаўсюджванне атрымаў візантыйскі крыжова-купальны тып храма з заходнім [[бабінец|бабінцам]]. Прыкладам з'яўляецца царква Багародзіцы Левішскай ў Прызрэне (1306—1307), царква Святога Дзімітрыя (1321—1324) у комплексе Патрыярхіі ў Печэ.

У 1330—1350 гадах у Сербіі ([[Метохія]]) быў пабудаваны манастыр Высокія Дзечані. У адрозненне ад іншых сербскіх манастыроў гэтага перыяду, ён быў пабудаваны ў стылі [[Раманскі стыль|Раманскай архітэктуры]]. У 2004 годзе ЮНЕСКА таксама ўнесла Дзечанскі манастыр у спіс Сусветнай спадчыны.

Прадметамі сербскага сярэдневяковага мастацтва былі рукапісы. Рукапіс ''Міраслаўскага Евангелля'' змяшчае цікавыя мініяцюры, выдатную каліграфію. Прыгожа аформлена [[Хлудаўскі псалтыр]], які датуецца XIV стагоддзем. Сербскія князі XIV стагоддзя прыцягвалі да работ над рукапісамі лепшых [[Пісар|пісцоў]] і мастакоў.
&lt;gallery&gt;
Meister von Mileseva 001.jpg|Белы Анёл, манастыр Мілешева. 1235г.
14th-century_fresco_of_Jesus_Christ_bearing_the_cross,_Visoki_Dečani,_Kosovo.jpg|Хрыстос з крыжам, Высокія Дзечані, XIV ст.
Meister von Gracanica (II) 001.jpg|Успенне Прасвятой Багародзіцы, Грачаница, XIV ст.
Uspenje presvete Bogorodice - Sopocani.jpg|Успенне Прасвятой Дзевы Марыі, Сопочани, XIV ст.
Chludov david.jpg|Хлудаўскі псалтыр, XIV ст.
&lt;/gallery&gt;

== Ранняе Адраджэнне ==
[[Файл:Черногория,_Монастырь_Морача.jpg|міні|210x210пкс|Царква Успення маці Божай манастыра Морача]]
[[Файл:Черногория,_Монастырь_Морача_02.jpg|міні|210x210пкс|Унутраны двор манастыра]]
У перыяд турэцкага нашэсця ў краіне будаваліся абарончыя збудаванні. На гандлёвых шляхах у XIII—XV стагоддзях былі збудаваныя крэпасці з вялікімі каменнымі зубчастымі сценамі, высокімі квадратнымі або круглымі вежамі. У гарах цытадэльныя сцены трымаліся рэльефа мясцовасці (Звечан і Магліч ў даліне ракі Ібар; Голубац на рацэ [[Рака Дунай|Дунай]]).

Заваяванне туркамі Сербіі ў XV стагоддзі аказала негатыўны ўплыў на ўсё сербскае мастацтва, надоўга затрымала культурнае і эканамічнае развіццё сербскіх зямель. Сербаў, аб'яднаных у хрысціянскія абшчыны, туркі лічылі прадстаўнікамі ніжэйшага класа (падданыя ў мусульманскіх краінах — {{нп3|рая||ru|райа}}). Сербскае дваранства не было інтэгравана ў Асмансую дзяржаву. Асманскі ўрад скасаваў сербскую хрысціянскую царкву. Але паколькі менавіта прадстаўнікі дваранства і царквы былі галоўнымі заказчыкамі і заступнікамі архітэктараў і мастакоў, то пайшло на спад і сербскае мастацтва. Нягледзячы на гэтыя цяжкасці ў гэтыя гады ў краіне ствараліся помнікі мастацтваў.

Ажыўленне ў мастацтве пачалося пасля аднаўлення ў 1557 годзе Сербскай Патрыярхіі. У XVII—XVIII стагоддзях будаўніцтва храмаў вялося больш у Ваяводзіне, якая ў 1690 ўвайшла ў склад Аўстрыйскай імперыі. У пачатку 17-га стагоддзя тут працаваў мастак Георгій Мітрафанавіч, які стварыў цікавыя працы ў {{нп3|Манастыр Морача|манастыры Морача|ru|Монастырь Морача}}. У канцы 18-га стагоддзя ў сербскім мастацтве (мастакі Нікола Нескові, Тэадор Крачун, Якаў Орфелін) адчуўся ўплыў мастацкага напрамку [[барока]].

=== Барока ===
Ранняе барока прыйшло ў жывапіс Сербіі пад уплывам рускіх мастакоў. У гэтым стылі працавалі мастакі {{нп3|Ёв Васілевіч||ru|Йов Василевич}} і Васіль Рамановіч, Дзмітрый Васілеві, Ёакім Маркавіч, Ёван Попавіч і інш&lt;ref&gt;&lt;cite class=&quot;citation web&quot;&gt;[http://www.galerijamaticesrpske.rs/slikarstvo-ranog-baroka.html «СЛИКАРСТВО РАНОГ БАРОКА»] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20180930081319/http://www.galerijamaticesrpske.rs/slikarstvo-ranog-baroka.html |date=30 верасня 2018 }}.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;.

Узнікненне і развіццё жывапісу позняга барока вызначалася культурнымі і палітычнымі традыцыямі часоў Іосіфа II. У стылі позняга барока працавалі мастакі Якаў Орфелін і Тэадор Іліч, разьбяры па дрэве Аксенцій Маркавіч і Марка Вуятові. Неакласіцызм, як мастацкі стыль новага часу, выявіўся ў працах мастакоў наступнага стагоддзя: Стэфана Гаўрыловіча, Ёвана Ісайловіа, Георгія Мішковіча і Міхайла Жыўкавіча&lt;ref&gt;&lt;cite class=&quot;citation web&quot;&gt;[http://www.galerijamaticesrpske.rs/slikarstvo-kasnog-baroka.html «СЛИКАРСТВО КАСНОГ БАРОКА»] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20160614032246/http://www.galerijamaticesrpske.rs/slikarstvo-kasnog-baroka.html |date=14 чэрвеня 2016 }}. &lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;.

== Жывапіс XIX стагоддзя ==

=== Графіка ===
[[Файл:Anastas_Jovanović_(self-portrait).jpg|справа|міні|183x183пкс|Анастас Ёвановіч]]
У першыя дзесяцігоддзі XIX стагоддзя сербскія мастакі шмат працавалі ў тэхніцы літаграфіі. Да іх адносяцца {{нп3|Анастас Ёванавіч||ru|Анастас Йованович}}. У літаграфіі, якая стала часткай графічнай прадукцыі, пераважалі нацыянальна-гістарычныя тэмы. У гэтай галіне працавалі сербскія мастакі: Ёван Попавіч, Ураш Княжэвіч, Сіміч Паўле, Стеве Тадаровіч, Джорджу Крсціч і інш. У канцы 19-га стагоддзя ў Сербіі карысталіся папулярнасцю працы на бытавыя матывы з народнага жыцця, выявы гістарычных падзей і дзяржаўных дзеячаў&lt;ref&gt;&lt;cite class=&quot;citation web&quot;&gt;[http://www.galerijamaticesrpske.rs/grafika-19-veka.html «ГРАФІКА XIX СТАГОДДЗЯ»] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20161124083619/http://www.galerijamaticesrpske.rs/grafika-19-veka.html |date=24 лістапада 2016 }}. &lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;.

=== Неакласіцызм ===
У канцы XVII — пачатку XIX стагоддзя сербскае мастацтва знаходзілася пад уплывам ідэй [[Асветніцтва|эпохі Асветніцтва]] і філасофіі [[Рацыяналізм, філасофія|рацыяналізму]]. У дадатак да рэлігійнай жывапісу, які па-ранейшаму дамінаваў, мастакі звярнуліся да жанру партрэта. У галерэю партрэтнага жывапісу ўваходзілі партрэты сербскіх святароў, афіцэраў, грамадзянскіх асоб — юрыстаў, прафесараў, пісьменнікаў, багатых купцоў і іх жонак, і інш.&lt;ref&gt;&lt;cite class=&quot;citation web&quot;&gt;[http://www.galerijamaticesrpske.rs/neoklasicizam-arsenije-teodorovic-i-pavel-djurkovic.html «НЕОКЛАСИЦИЗАМ — АРСЕНИЈЕ ТЕОДОРОВИЋ І ПАВЕЛ ЂУРКОВИЋ»] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20170421093254/http://www.galerijamaticesrpske.rs/neoklasicizam-arsenije-teodorovic-i-pavel-djurkovic.html |date=21 красавіка 2017 }}. &lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

=== Рамантызм ===
У сярэдзіне XIX стагоддзя сербскія мастакі звярнуліся да рамантызму. Рамантычныя ідэі прыйшлі ў краіну з Аўстрыі, Германіі, Італіі. Сацыяльныя і палітычныя ўмовы жыцця ў Сербіі спрыялі росквіту гэтага напрамку мастацтва ў канцы 1860-х і пачатку 1870-х гадоў. Ствараемыя мастакамі ў цёплых танах кампазіцыі дапаўняліся гульнёй святла і ценю &lt;ref&gt;&lt;cite class=&quot;citation web&quot;&gt;[http://www.galerijamaticesrpske.rs/epoha-romantizma.html «ЕПОХА РАМАНТЫЗМУ»] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20170130153920/http://www.galerijamaticesrpske.rs/epoha-romantizma.html |date=30 студзеня 2017 }}. &lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;. У гэтым кірунку працавалі мастакі Катарына Іванавіч (1811—1882), [[Джура Якшыч]] (1832—1878), Павел Сіміч (1818—1876), Новак Радоні (1826—1890) і Стеве Тодаровіч (1832—1925).

== Сучаснае выяўленчае мастацтва ==
[[Файл:Nadezda_Petrovic.jpg|справа|міні|242x242пкс|Надзея Пятровіч]]
У 1895 годзе Кірыла Кутлік стварыў у Сербіі першую школу мастацтваў. Многія з яго вучняў працягнулі адукацыю ў Францыі і Германіі, пераняўшы там новыя авангардныя напрамкі ў жывапісу. Да іх ліку адносіцца {{нп3|Надзея Пятровіч||ru|Надежда Петрович}}, якая знаходзілася пад уплывам [[фавізм]]а, Сава Сумалові, які працаваў у стылі [[Кубізм]]у.

Пасля Другой Сусветнай вайны, асноўным напрамкам у сербскім жывапісе быў [[Сацыялістычны рэалізм]]. У 1970-я гады частка мастакоў звярнулася да [[Сюррэалізм]]у.

У ХХІ стагоддзі маладыя мастакі Ёванка Саниенаві і Сіманіда Райцэвіч, адпаведна філасофскім тэорыям (у жыцці ўсё рэальна і няма нічога рэальнага), спрабавалі аб'яднаць жывапіс рэалізму з сюррэалізмам&lt;ref&gt;Gordana Biba Marković, ''[http://www.domkulturecacak.org/node/474 XV Prolećni Anale] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20140903080440/http://www.domkulturecacak.org/node/474 |date=3 верасня 2014 }}''.&lt;/ref&gt;.

Да сучасных сербскіх мастакоў адносяцца: Уладзімір Маніч, Драган Бартулы, Ісідара Іванавіч, Дзеяна Мандзелца, Більяна Вукавіч, Сладжана Марынкавіч, Івана Настескі і Мая Джуравіч. Іх творы адлюстроўваюць як агульнасць культурных традыцый славянскіх народаў, так новыя павевы ў сучасным мастацтве.

== Заўвагі ==
{{reflist}}

== Літаратура ==
* {{Cite web|url=http://www.rastko.rs/isk/vdjuric-medieval_art.html|title=Art in the Middle ages|last=Đurić|first=Vojislav J.|work=История сербской культуры|publisher=Rastko|year=1995}}
* &lt;cite class=&quot;citation book&quot;&gt;Ваіслаў Ж Đurić; Гордана Бабіч-Джорджевич (1997). [https://books.google.com/books?id=GyNMAAAAMAAJ ''Српска umetnost у srednjem стагоддзя: ХIV-ХVI стагоддзе'']. &lt;/cite&gt;&lt;cite class=&quot;citation book&quot;&gt;Književna сербская задруга.&lt;/cite&gt;&lt;span class=&quot;Z3988&quot; title=&quot;ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fen.wikipedia.org%3ASerbian+art&amp;rft.au=Gordana+Babi%C4%87-%C4%90or%C4%91evi%C4%87&amp;rft.au=Vojislav+J.+%C4%90uri%C4%87&amp;rft.btitle=Srpska+umetnost+u+srednjem+veku%3A+XIV-XVI+vek&amp;rft.date=1997&amp;rft.genre=book&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DGyNMAAAAMAAJ&amp;rft.pub=Srpska+knji%C5%BEevna+zadruga&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&quot;&gt; &lt;/span&gt;
* {{Cite web|url=http://www.rastko.rs/isk/dmedakovic-art_xviii-xix.html|title=Art in the Eighteent and Nineteenth centuries|author=Dejan Medaković|work=История сербской культуры|publisher=Rastko|year=1995}}
* {{Cite web|url=http://www.rastko.rs/isk/mprotic-art_xx_a.html|title=Painting in the Twentieth century (The First epoch - 1900-1950)|author=Miodrag B. Protić|work=История сербской культуры|publisher=Rastko|year=1995}}
* {{Cite web|url=http://www.rastko.rs/isk/mprotic-art_xx_b.html|title=Painting in the Twentieth century (The Second Epoch - after 1950)|author=Miodrag B. Protić|work=История сербской культуры|publisher=Rastko|year=1995}}
* {{Cite web|url=http://www.rastko.rs/isk/mprotic-sculpture.html|title=Painting and sculpture in the twentieth century|author=Miodrag B. Protić|work=История сербской культуры|publisher=Rastko|year=1995}}
* {{Cite web|url=http://www.rastko.rs/isk/ksmiljkovic-naive_art.html|title=Naive art|author=Koviljka Smiljković|work=История сербской культуры|publisher=Rastko|year=1995}}
* {{Cite web|url=http://www.rastko.rs/isk/mfruht-applied_art.html|title=Design and Applied art|author=Miroslav Fruht|work=История сербской культуры|publisher=Rastko|year=1995}}
* Паштрнакова, Вярба (2011). Чедомир Папоў, ур. Српски биографски рачнік 5 (Кв-Мао)). Нові Сад: Бібліятэка Матице српске. ISBN 978-86-7946-085-1.

== Спасылкі ==
* [http://www.srpska.ru/article.php?nid=1069/11.11.2005/ Архітэктура, выяўленчае і дэкаратыўна-прыкладное мастацтва Сербіі IX — пачатку XIX стагоддзя]
* [http://www.sv-luka.org/ikone/sericins.htm Св.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20190610194232/http://www.sv-luka.org/ikone/sericins.htm |date=10 чэрвеня 2019 }} [http://www.sv-luka.org/ikone/sericins.htm Лука: Старая сербская ікона] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20190610194232/http://www.sv-luka.org/ikone/sericins.htm |date=10 чэрвеня 2019 }}
* [http://www.artgalerija.net Мастацкая галерэя]

{{ізаляваны артыкул}}
{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Мастацтва паводле народаў]]
[[Катэгорыя:Культура Сербіі]]</text>
      <sha1>gh9vy7vc2fb3mtivw0ajnkri16wvo4o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Браты Міладзінавы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>465395</id>
    <revision>
      <id>4194861</id>
      <parentid>4105100</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:35:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Зборнік братоў Міладзінавых */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9217" xml:space="preserve">{{Асоба
|імя                 = Дзімітр Міладзінаў
|арыгінал імя        = Димитар Миладинов
|имя пры нараджэнни  = 
|выява               = Dimitar Miladinov.jpg
|род дзейнасці       = 
|дата нараджэння     = 1810
|месца нараджэння    = {{МН|Струга|у Паўночнай Македоніі}}
|грамадзянства       = Асманская імперыя
|падданства          = 
|дата смерці         = 23.01.1862
|месца смерці        = {{МС|Канстаніцінопаль|у Стамбуле|Стамбул}}
|бацька              = Хрыста Міладзінаў
|маці                = Султана Міладзінава
|муж                 = 
|жонка               = 
|дзеці               = 
|узнагароды і прэміі = 
|сайт                = 
|вікісклад           = 
}}

{{Асоба
|імя                 = Канстанцін Міладзінаў
|арыгінал імя        = Константин Миладинов
|имя пры нараджэнни  = 
|выява               = Konstantin Miladinov.jpg
|род дзейнасці       = 
|дата нараджэння     = 1810
|месца нараджэння    = {{МН|Струга|у Паўночнай Македоніі}}
|грамадзянства       = Асманская імперыя
|падданства          = 
|дата смерці         = 18.01.1862
|месца смерці        = {{МС|Канстанцінопаль|у Стамбуле|Стамбул}}
|бацька              = Хрыста Міладзінаў
|маці                = Султана Міладзінава
|муж                 = 
|жонка               = 
|дзеці               = 
|узнагароды і прэміі = 
|сайт                = 
|Вікісклад           = 
}}

Браты '''Дзімітр''' ([[1810]], [[Горад Струга|Струга]] — [[23 студзеня]] [[1862]] [[Канстанцінопаль]]) і '''Канстанцін''' ([[1810]], [[Горад Струга|Струга]] — [[18 студзеня]] [[1862]]) '''Міладзінавы''' — дзеячы [[Балгарскае нацыянальнае адраджэнне|балгарскае культурнага адраджэння]] 19 стагоддзя.

== Сям'я ==
Браты Міладзінавы нарадзіліся ў вялікай сям'і ганчара Хрыста Міладзінава і яго жонкі Султаны Міладзінавай. Бацькі мелі восем дзяцей: Дзімітр і Канстанцін, Навум, Тане, Мате, Апостал, а таксама Ганна і Крэста.

== Дзейнасць ==
Абодва браты былі важнымі фігурамі ў справе балгарскае адраджэння.

== Зборнік братоў Міладзінавых ==
У [[1856]] годзе Дзімітр вярнуўся ў Стругі для суправаджэння свайго брата Канстанціна, які ездзіў у [[Расия|Расію]] для вывучэння славянскай філалогіі ў [[Маскоўскі ўніверсітэт|Маскоўскім універсітэце]].

У [[Горад Масква|Макве]] ён застаўся да заканчэння ўніверсітэта ў [[1860]] годзе, а затым у [[Горад Вена|Вене]] ён сустрэўся з {{нп3|Ёсіп Юрай Штросмаер|Ёсіпам Юраем Штросмаерам|ru|Йосип Юрай Штросмайер}}, яки дапамог яму ў выданні калекцыі балгарскіх народных песень.

Зборнік пад назвай «Бѫлгарски народни пѣсни. Собрани отъ братья Миладиновци, Димитрія и Константина и издадени отъ Константина. Въ Загребъ. Въ книгопечатница-та на А. Якича, 1861». Выходзіць у [[Горад Заграб|Заграбе]] ў [[1861]] годзе&lt;ref&gt;[http://books.google.bg/books?id=I9p_m7oXQOOC&amp;pg=PA144&amp;dq=miladinov+broters&amp;h1=bg&amp;sa=X&amp;ei=OgSSUfyJBMbKON3NgEA&amp;redir_esc=y#v=onepage&amp;q=miladinov%20broters&amp;f=false Nationalism, Globalisation and Ortodoxy: the social origins of ethnic conflict in the Balkans. Victor Roudlometof. Grenwood Publishing Group. 2001. ISBN 03133119499. p. 144]{{Недаступная спасылка}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://books.google.bg/books?id=miladinov+broters&amp;h1=bg&amp;sa=X&amp;ei=cQaSUbiJAorFPbXTgJA&amp;ved=OCFQQ6AEwBTgK#v=onepage&amp;q=miladinov% Language and National Identity in Greece. 1766—1976, Peter Nacridge, Oxford university Press, 2010, ISBN 019959905X. p/ 189/]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://books.google.bg/books&amp;id=ppbuavUZKEwC&amp;pg=PA38&amp;dq=miladinov+broters&amp;h1=bg&amp;sa=X&amp;ei=swWSUf68CczX7Abe!oDADA&amp;ved=OCD8Q6AEwAjgK#v=onepage&amp;q=miladinov%20broters&amp;f=false Who are the Macedonians&amp; Hugh Poulton, C. Hurst &amp; Co. Publishers, 2000, ISBN 1850656340, p 38.]{{Недаступная спасылка}}&lt;/ref&gt;. Ён складаўся з 660 балгарскіх народных песень з славянскіх рэгіёнаў Цэнтральных і Усходніх Балкан.

== Паэзія Канстанціна Міладзінава ==
Паэзія Канстанціна Міаладзінава была напоўнена сацыяльнымі і нацыянальнымі матывамі. Ніжэй прыведзены спіс прац, апублікаваных пры яго жыцці:&lt;ref&gt;«Бугарска преродбеничка поезија», избор и редакција Кирил Топалов, «-{Български писател}-» Софија, [[1980]]б стр 271&lt;/ref&gt;
* «Бисера», «Б'лгарски книжици», година I, [[1858]], кн. 15.
* «Желание», «Б'лгарски книжици», година I, [[1858]], кн 15.
* «Голапче», «Б'лгарски книжици», година I, [[1858]], кн. 15.
* «Шупељка», «Б'лгарски книжици», година I, [[1858]], кн. 15.
* «Не - не пијан», «Б'лгарски книжици», година I, [[1858]], кн. 15.
* «Клетва», «Б'лгарски книжици», година I, [[1858]], кн. 15.
* «Скрсти», «Б'лгарски книжици», година I, [[1858]], кн. 19.
* «Грк и Бугарин», «Б'лгарски книжици», година I, [[1858]], кн. 24.
* «Побратимство», «Б'лгарски книжици», година II, [[1859]], кн. 22.
* «Думание», «Б'лгарские книжици», година II, [[1859]], кн 22.
* «Сираче», «Братски труд», [[1860]], кн 1.
* «На сонцето», «Братски труд», [[1860]], кн. 1.
* «Еѓуптин делија», «Братски труд», [[1860]], кн. 3.
* «На чужина», «Дунавски лебед», година I, [[1860]], бр. 20.
* «Т'га за југ», «Дунавски лебед», година I, [[1860]], бр. 20.

== Смерць ==
У сярэдзіне 1861 года Канстанцін пакінуў [[Горад Заграб|Заграб]] і паехаў у [[Горад Бялград|Бялград]], дзе даведаўся, што яго брат Дзімітр знаходзіцца ў Канстанцінопальскай турме.

Потым, ён накіраваўся ў [[Горад Стамбул|Канстанцінопаль]], дзе быў арыштаваны туркамі, абвінавачаны ў шпіянажы і кінуты ў турму. Браты Канстанцін і Дзімітр Міладзінавы памерлі ў [[1862]] годзе ў Канстанцінопале пры загадкавых абставінах.

== Спасылкі ==
* [http://promacedonia.org/bugarash/bnpesni/bnpesni.pdf Original edition of 'Bulgarian Folk Songs']{{Недаступная спасылка}} {{ref-bg}}
* [http://liternet.bg/folklor/sbornici/miladinovci.content.htm Full text of «Bulgarian folk songs»]{{Недаступная спасылка}} {{ref-bg}}
* [http://macedoniainfo.com/Miladinov4.jpg Letter bearing the signature of Konstantin Miladinov] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20060822000622/http://macedoniainfo.com/Miladinov4.jpg |date=22 жніўня 2006 }}
* [http://www.slovo.bg/olf/km/index.htm Konstantin Miladinov poetry] {{ref-bg}}
* [http://www.struga.org/eng/konstantinmiladinov.htm official site og struga.org] {{ref-en}} {{ref-mk}}

{{зноскі}}

{{DEFAULTSORT:Міладзінавы}}
[[Катэгорыя:Паэты Балгарыі]]
[[Катэгорыя:Браты і сёстры]]
[[Катэгорыя:Збіральнікі фальклору]]
[[Катэгорыя:Панславісты]]</text>
      <sha1>kwpa09vohnvn3fw6ivhcamg9jnx9xn7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Гомельскія гарадскія аркестры</title>
    <ns>0</ns>
    <id>466862</id>
    <revision>
      <id>4195040</id>
      <parentid>4094172</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:05:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у (3) з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22144" xml:space="preserve">{{Музычны калектыў
| Назва                 = Гомельскія гарадскія аркестры
| Гады                  =З [[1989 год у гісторыі музыкі|1989]]
| Краіна                =Беларусь
| Горад                 =[[Гомель]]
| Жанры                 =[[Класічная музыка]]&lt;br&gt;[[Эстрадная музыка]]&lt;br&gt;[[Джаз]]
| Сайт                  =http://gomelorchestra.com/
}}

Дзяржаўная ўстанова '''«Гомельскія гарадскія аркестры»''' — тэатральна-відовішчная ўстанова культуры г. [[Горад Гомель|Гомеля]] ([[Беларусь|Рэспубліка Беларусь]]).

У арганізацыі працуюць музыканты з сярэдняй-спецыяльнай і вышэйшай адукацыяй. Артысты аркестраў маюць вялікі практычны вопыт працы. Праца сімфанічнага і духавога аркестраў неаднаразова адзначалася граматамі [[Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь]], Абласнога ўпраўлення культуры, аддзела культуры гарвыканкама.

== Склад ==
ДУ «Гомельскія гарадскія аркестры» ўключае у сябе:
* [[сімфанічны аркестр]] г. Гомеля
* [[духавы аркестр]] г. Гомеля
* камерны склад сімфанічнага аркестра «Классик» г. Гомеля

== Сімфанічны аркестр ==
[[Файл:Советская_50.JPG|міні|ДУ «Гомельскія гарадскія аркестры» размяшчаецца ў будынку па адрасе г. Гомель, [[Вуліца Савецкая, Гомель|вул. Савецкая]], 50]]

=== Гісторыя ===
У сакавіку 1919 года г. Гомель становіцца губернскім цэнтрам, а ўжо ў верасні [[1920 год у гісторыі музыкі|1920]] г. арганізаваны сімфанічны аркестр, у складзе якога было 26 музыкантаў. Праз год колькасць выканаўцаў дасягнула 50.

Пасля [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] было шмат спробаў адрадзіць сімфанічны аркестр у сценах Гомельскага музычнага вучылішча, да гэтага прыкладалі намаганні Вальтэр Мнацаканаў, Георгій Шпанькоў, Валянцін Краўцоў. Аднак спатрэбілася 45 гадоў, каб вярнуць Гомелю культуру на даваенны ўзровень і арганізаваць сімфанічны аркестр, што і адбылося ў [[1989 год у гісторыі музыкі|1989]] годзе.

Гэта здарылася па ініцыятыве таленавітага музыканта і дырыжора '''Валянціна Краўцова''', які на працягу 24 гадоў узначальваў калектыў. З 1997 года аркестр пераходзіць пад кіраванне аддзела культуры [[Гомельскі гарвыканкам|Гомельскага гарвыканкама]]. Калектыў прафесійны, укамплектаваны артыстамі з вышэйшай і сярэдне-спецыяльнай музычнай адукацыяй.

Сімфанічны аркестр вядзе шырокую канцэртную дзейнасць, дабрачынную і асветніцкую працу. Вялікая ўвага надаецца прапагандзе класічнага музычнага мастацтва. Праводзяцца дабрачынныя канцэрты для ветэранаў вайны.

Аркестр прымаў удзел у творчых паездках па [[Беларусь|Беларусі]], [[Германія|Германіі]], [[Латвія|Латвіі]], [[Расія|Расіі]].

Пастаянна абнаўляецца рэпертуар, ажыццяўляюцца розныя праекты. Найбольш яркія з іх:
* Міжнародны праект пры ўдзеле хору і Барокаркестра г. [[Горад Гайдэльберг|Гайдэльберг]] ([[Германія]]), Гомельскага сімфанічнага аркестра, І.С. Бах «Калядная араторыя», канцэрты адбыліся ў гарадах: [[Горад Рэчыца|Рэчыца]], [[Горад Гомель|Гомель]], [[Горад Мінск|Мінск]].
* Праект «Зоркі нацыянальнай оперы» РБ і сімфанічны аркестр Гомеля.
* Міжнародны праект [[Беларусь]] — [[Венесуэла]]. Канцэрт сімфанічнага канцэрта пад кіраўніцтвам Херардо Эстрада (каардынатара па культуры ў Пасольстве Венесуэлы ў РБ).
* Штогадовы Форум класічнай музыкі ў г. Гомелі з удзелам запрошаных дырыжораў і музыкантаў.
* Праект галоўнага дырыжора сімфанічнага аркестра Мурада Асуіла «Нашы традыцыі», які складаецца з пяці канцэртаў сімфанічнага аркестра г. Гомеля. У праекце прынялі ўдзел лепшыя педагогі краіны, а таксама іх вучні.
* Праект сімфанічнага аркестра г. Гомеля і пераможцы конкурсу «[[Конкурс песні Еўрабачанне 2009|Еўрабачанне-2009]]» [[Аляксандр Ігаравіч Рыбак|Аляксандра Рыбака]]. У праекце прынялі ўдзел вучні дзіцячых школ мастацтваў г. Гомеля, якія ўдзельнічалі ў майстар-класе і выступілі на адной сцэне з Аляксандрам Рыбаком.

Сімфанічны аркестр супрацоўнічаў з такімі дырыжорамі, як:
* [[Крыстаф Андрыанс Шэфер]] (Германія);
* [[Юліус Гюнтэр Рудэль]] (Германія);
* Мікалай Сукач (Украіна);
* Эдуард Дзядзюра (Масква);
* Херардо Эстрада (Венесуэла);
* [[Эдуард Амбарцумян]] — Заслужаны артыст Расіі;
* [[Генадзь Праватараў]] — Народны артыст СССР;
* [[Анатоль Лапуноў]] — Заслужаны дзеяч мастацтваў РБ;
* [[Вячаслаў Воліч]] — лаўрэат Прэміі Прэзідэнта РБ за 2009 г.;
* Аляксандр Сасноўскі (Беларусь);
* Вячаслаў Бартноўскі (Беларусь);
* Раман Майсееў (Масква);
* Яўген Асновіч (Беларусь);
* Уладзімір Міняеў (Беларусь);
* Рыгор Сарока (Беларусь);
* Мікалай Макарэвіч (Беларусь).
28 сакавіка [[2014 год у гісторыі музыкі|2014]] года сімфанічны аркестр горада Гомеля адзначыў сваё 25-годдзе. За гэтыя гады аркестр прайшоў вялікі шлях і дасягнуў вяршынь майстэрства. Пра гэта сведчаць імёны музыкаў, якія працавалі з аркестрам:
* Роберт Вайнрайн (Англія);
* Юрый Бліноў (Беларусь — ЗША);
* Канстанцін Зяленін (Беларусь — Ізраіль);
* Марк Драбінскі (Францыя);
* Павел Мінеў (Балгарыя);
* Аляксандр Трасцянскі — Заслужаны артыст Расіі;
* Ігар Алоўнікаў — Народны артыст РБ;
* Аляксандр Рыбак (Нарвегія).

А таксама больш за 100 лаўрэатаў і дыпламантаў міжнародных конкурсаў прынялі ўдзел у канцэртах сімфанічнага аркестра.

З [[2010 год у гісторыі музыкі|2010]] года па цяперашні час другім дырыжорам сімфанічнага аркестра з'яўляецца '''Уладзімір Мілюцін'''.

У [[2014 год у гісторыі музыкі|2014]] годзе сімфанічны аркестр узначальваў '''Яўген Асновіч'''.

З 2014 года па цяперашні час аркестрам кіруе галоўны дырыжор '''Мурад Асуіл'''.

== Дырыжоры ==
'''Мурад Асуіл''' — нарадзіўся 1 красавіка 1989 года ў горадзе [[Горад Мекнес|Мекнес]] ([[Марока]]). З 2004 года па 2008 год вучыўся ў [[Мінскі дзяржаўны музычны каледж імя М. І. Глінкі|Мінскім дзяржаўным музычным каледжы імя М. І. Глінкі]]. Скончыў [[Беларуская дзяржаўная акадэмія музыкі|БДАМ]], дзе вывучаў адначасова [[фартэпіяна]] (клас прафесара Л.З. Тэр-Мінасян) і дырыжыраванне ў класе дацэнта А.П. Сасноўскага. Падчас вучобы дырыжыраваў камерным аркестрам акадэміі музыкі. Па заканчэнні акадэміі стаў асістэнтам галоўнага дырыжора сімфанічнага аркестра [[Брэсцкі акадэмічны тэатр драмы імя Ленінскага камсамола Беларусі|Брэсцкага акадэмічнага тэатра драмы]] А.П. Сасноўскага. Магістр мастацтвазнаўства. Аспірант БДАМ.

Асуіл Мурад з'яўляецца лаўрэатам міжнародных фартэпіянных конкурсаў у Беларусі, Расіі, Францыі і Марока. Пераможца конкурсу маладых дырыжораў, прысвечанага 80-годдзю БДАМ. Удзельнік III Усерасійскага адкрытага конкурсу маладых дырыжораў ім. І.А. Мусіна. Удзельнік Міжнароднага майстар-класа Народнага артыста Расіі Юрыя Сіманава з аркестрам Маскоўскай філармоніі.

З кастрычніка 2015 года — Галоўны дырыжор сімфанічнага аркестра г. Гомеля.

З снежня 2016 года — Мастацкі кіраўнік і галоўны дырыжор сімфанічнага аркестра г. Гомеля.

'''Уладзімір Мілюцін''' — нарадзіўся 21 студзеня 1967 года ў горадзе [[Горад Віцебск|Віцебску]] (Беларусь). З 1982 па 1986 год вучыўся ў Віцебскім музычным каледжы ў класе валторнаў у прафесара В.В. Гестэ. З 1988 па 1993 год вучыўся ў БДАМ (клас прафесара Ю.Ф. Логінава). З 1991 года працаваў у [[Беларуская дзяржаўная філармонія|Беларускай дзяржаўнай філармоніі]] ў сімфанічным аркестры (саліст, канцэртмайстар групы валторнаў). З 1997 года працуе ў канцэртным прадпрыемстве «Мінск-аркестр», які ўваходзіць у склад TirollerfestshpieleErt (саліст і першая валторна).

З 2002 года па 2008 год Уладзімір Мілюцін выкладаў у [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт культуры і мастацтваў|Беларускім дзяржаўным універсітэце культуры і мастацтваў]], а таксама выкладаў у Мінскай дзяржаўнай гімназіі-каледжы мастацтваў.

У 2013 годзе Уладзімір Мілюцін скончыў БДАМ (клас загадчыка кафедры аркестравага дырыжыравання, дацэнта П.В. Вандзілоўскага).

З 2011 з'яўляецца дырыжорам камернага аркестра Гомельскай абласной філармоніі. З 2009 года працуе ў Гомельскім дзяржаўным каледжы мастацтваў ім. Н.Ф. Сакалоўскага ў якасці выкладчыка (валторна).

У 2010 годзе быў прыняты другім дырыжорам Сімфанічнага аркестра горада Гомеля ДУ «Гомельскія гарадскія аркестры».

== Духавы аркестр ==

=== Гісторыя ===
Упершыню духавы аркестр быў арганізаваны як дзіцячы калектыў пры Палацы культуры піянераў і школьнікаў Яфімам Васільевічам Юстусам, а ў [[30-я]] гады [[20 стагоддзе|XX]]-га стагоддзя рэарганізаваны ў духавы аркестр пры [[Гомельскі парк культуры і адпачынку ім. Луначарскага|Гомельскім парку культуры і адпачынку ім. Луначарскага]]. Аркестр выконваў творы рускай, замежнай класікі, асабліва папулярныя былі песні ваеннага часу. У [[1987 год у гісторыі музыкі|1987]] годзе аркестр па рашэнню Гомельскага абласнога выканаўчага камітэта атрымаў статус прафесійнага калектыву, па рэкамендацыі прафесійнага журы на чале з заслужаным артыстам Рэспублікі Беларусь Ю.А. Васілеўскім. У гарадскім парку аркестр ажыццяўляў творчую і канцэртную дзейнасць па абслугоўванню насельніцтва горада і вобласці да 1 красавіка 2007 года. З гэтага часу аркестр перайшоў пад юрысдыкцыю Гомельскага гарадскога выканаўчага камітэта.

Вялікая ўвага надаецца прапагандзе класічнага і эстрадна-духавога музычнага мастацтва, эстэтычнага выхавання маладога пакалення. Аркестр выконвае канцэртныя праграмы, даступныя не толькі для падрыхтаванага слухача, але і для дзіцячай, моладзевай аўдыторыі.

У рэпертуары аркестра музыка беларускіх кампазітараў, музычныя творы сусветнай класікі, сучасных аўтараў. Творчы калектыў супрацоўнічае з дырыжорамі блізкага і далёкага замежжа:
* Херардо Эстрада (Венесуэла);
* Абель Тома (Францыя);
* Аляксандр Разумаў (Беларусь);
* Міхаіл Берсан — Народны артыст РБ;
* Анатоль Ткачук — Заслужаны дзеяч мастацтваў Украіны.

Найбольш значныя дасягненні духавога аркестра:
* Лаўрэат міжнародных фестываляў у г. [[Горад Ліепая|Ліепая]] ([[Латвія]]), г. [[Горад Кёльн|Кёльн]] ([[Германія]]);
* Удзельнік Міжнароднага фестываля духавой музыкі «Брянск — 2008»;
* Лаўрэат Міжнароднага фестываля духавой музыкі «Беларускія фанфары» (2008, 2011);
* Удзельнік міжнароднага творчага праекта «Дружба» сумесна з духавым аркестрам Францыі (г. [[Горад Клермон-Феран|Клермон-Феран]], 2010);
* Прадстаўляў Рэспубліку Беларусь на 6-ым Міжнародным фестывалі ваенных аркестраў у г. [[Горад Вяліка Тырнава|Вяліка-Тырнава]] (Балгарыя, 2011);
* Удзельнік міжнароднага творчага праекта «Дні культуры Венесуэлы ў Гомелі»..
24 лютага [[2017 год у гісторыі музыкі|2017]] года духавы аркестр адзначыў сваё 30-годдзе.

== Дырыжоры ==
Духавым аркестрам кіравалі такія дырыжоры, як: Н. П. Сталяроў, Ю. І. Адзінцоў, А. Д. Чваркоў, В. В. Кравец, [[Максім Мікалаевіч Расоха|М. М. Расоха]].

'''Калупаха Сяргей Анатольевіч''' нарадзіўся 13 ліпеня 1973 года ў горадзе [[Горад Светлагорск|Светлагорск]] (Беларусь). У 1992 годзе скончыў духавое аддзяленне па класу трубы УА «[[Гомельскі дзяржаўны каледж мастацтваў імя Н.Ф Сакалоўскага]]» (выкладчык Кавалёў Валянцін Мікалаевіч).

Прафесійная кар’ера пачалася ў 1990 годзе ў [[Гомельскі дзяржаўны цырк|Гомельскім дзяржаўным цырку]]. З 1992 па 2000 гады Сяргей Анатольевіч працаваў вядучым артыстам духавога аркестра горада Гомеля.

Наступныя 11 гадоў (2000—2011 гг.) Калупаха С. А. працаваў за мяжой у такіх цырках, як «Sirena» ([[Польшча]]), «Zorba» ([[Нарвегія]]), «Renz Berlin» ([[Германія]]), а таксама на круізных лайнерах у Амерыцы, Англіі і Італіі.

У 2011 годзе Сяргей Анатольевіч вярнуўся ў Рэспубліку Беларусь у духавы аркестр ДУ «Гомельскія гарадскія аркестры».

За добрасумленную працу, творчыя дасягненні, прафесійны ўклад у развіццё культуры і мастацтва Сяргей Анатольевіч Калупаха быў адзначаны Ганаровай граматай аддзела ідэалагічнай работы, культуры і па справах моладзі Гомельскага гарадскога выканаўчага камітэта (2016) і Ганаровай граматай Галоўнага ўпраўлення ідэалагічнай работы, культуры і па справах моладзі Гомельскага абласнога выканаўчага камітэта (2017).

У красавіку 2017 года прызначаны на пасаду дырыжора духавога аркестра ДУ «Гомельскія гарадскія аркестры».

== Камерны склад сімфанічнага аркестра «Классик» ==
«Классик» быў створаны ў студзені [[2013 год у гісторыі музыкі|2013]] года. Мастацкім кіраўніком і аранжыроўшчыкам аркестра на працягу ўжо некалькіх гадоў з'яўляецца Таццяна Томсан.

«Классик» вядзе актыўную канцэртную дзейнасць, выступаючы ў школах, музеях, бібліятэках, на святочных мерапрыемствах горада і вобласці.

На сённяшні дзень рэпертуар «Классик» шырокі і разнастайны: гімны, полькі, вальсы, танга, менуэты, канцэрты, сімфоніі, музыка з кінафільмаў і інш.

== Спасылкі ==
* [http://gomelorchestra.com/ Афіцыйны сайт]
* [http://www.gorod.gomel.by/Culture/GorodskieOrkestry.aspx Гомельскія гарадскія аркестры на сайце Гомельскага гарвыканкама]
{{вонкавыя спасылкі}}

[[Катэгорыя:Культура Гомеля]]
[[Катэгорыя:Музычныя арганізацыі]]
[[Катэгорыя:Акадэмічныя калектывы Беларусі]]</text>
      <sha1>cuxwra3ohm3h5thnedp4hmv96eawjq2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Козырава</title>
    <ns>0</ns>
    <id>469039</id>
    <revision>
      <id>4195155</id>
      <parentid>3428436</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:35:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vadim i z</username>
        <id>660</id>
      </contributor>
      <comment>/* Гісторыя */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13821" xml:space="preserve">{{значэнні|Козырава}}
'''Ко́зырава, Ко́зыраўскае [[прадмесце]]''' — гістарычная мясцовасць [[Мінск]]а, размешчаная ў паўднёвай частцы [[горад]]а, уздоўж [[Лібава-Роменская чыгунка|Лібаўска-Роменскай чыгункі]].

На паўночны захад ад Козырава пачынаюцца [[Сенажаны]], на поўнач — [[Серабранскія Млыны]], на паўднёвым усходзе месціцца [[Лошыца|Лошыца Любанскіх]]&lt;ref name=&quot;m-2&quot;&gt;{{Крыніцы/Гісторыя Мінска, 2006|к}} C. 196—197.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;m-3&quot;&gt;{{Крыніцы/Гісторыя Мінска, 2006|к}} C. 550—551.&lt;/ref&gt;.

== Гісторыя ==
[[Файл:Miensk, Kozyrava, Mikałajeŭskaja. Менск, Козырава, Мікалаеўская (1944).jpg|міні|Царква ў Козыраве, 1944]]
[[Выява:Kozyrava (Minsk) — older part 15.jpg|thumb|right|Фізкультурная вуліца, 2019]]
[[Выява:Kozyrava (Minsk) — recent development 19.jpg|thumb|right|Вуліца Сонечная, 2019]]
Прадмесце з’явілася ў канцы XIX—пачатку XX стст&lt;ref name=&quot;nashapamiac&quot;&gt;{{cite web|url = http://nashapamiac.org/archive/getrubrics.html?rubricId=1|title = Беларускі архіў вуснай гісторыі. Гісторыя Мінска і яго ваколіц у памяці сведак часу|author = |authorlink = |date = |publisher = nashapamiac.org|language = |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190513160942/http://nashapamiac.org/archive/getrubrics.html?rubricId=1|archivedate = 13-5-2019|accessdate = 13-5-2019}}&lt;/ref&gt;. Козыравам гараджане называлі паўднёвую частку чыгуначнага пасёлка (цяпер паміж [[Вуліца Маякоўскага (Мінск)|вуліцай Маякоўскага]] і чыгункай ад Сямёнава да камвольнага камбіната) — у гонар кіраўніка [[Лібава-Роменская чыгунка|Лібаўска-Роменскай чыгункі]] Козырава, які стаў ініцыятарам пабудовы пасёлка і школы для дзяцей і чыгуначнікаў&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Гісторыя Мінска, 2006|к}} С. 229.&lt;/ref&gt;.

Жылі ў прадмесці ў асноўным рабочыя і служачыя чыгункі. Для зручнасці мясцовых жыхароў, аддаленых ад месца працы ([[Віленскі вакзал (Мінск)|Віленскага вакзала]]) быў арганізаваны прыпынак Козырава (будучая станцыя [[Мінск-Паўднёвы]]).

У пачатку [[XX стагоддзе|XX ст.]] Козырава ўваходзіла ў [[чацвертая паліцэйская частка Мінска|чацвертую паліцэйскую частку горада]]. Праз прадмесце праходзілі Германаўская (цяпер [[Вуліца Сямёнава (Мінск)|Сямёнава]]), Пушкінская ([[Фізкультурная вуліца (Мінск)|Фізкультурная]]), Вялікая Марская ([[Велікаморская вуліца (Мінск)|Велікаморская]]), [[Лібава-Роменская вуліца (Мінск)|Лібаўска-Роменская]], Лошынская ([[Сонечная вуліца (Мінск)|Сонечная]]), Лібаўская ([[Роменская вуліца (Мінск)|Роменская]]), 1-я і 2-я Лінія вуліцы, [[Ігуменскі тракт (Мінск)|Ігуменскі тракт]]&lt;ref&gt;Сацукевіч І. Тапанімія вуліцы і плошчаў Мінска ў XIX — пачатку XX стст. // «Беларускі калегіум», [[4 чэрвеня]] [[2008]].&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Мінск: Старонкі жыцця дарэвалюцыйнага горада, 1994|к}}&lt;/ref&gt;.

У 1919—1920 гадах у ваколіцах Козырава дзейнічала савецкая антыпольская партызанскай група, вядомая пад назвай [[Козыраўскія партызаны]]. Атрад створаны ў кастрычніку 1919 года пад кіраўніцтвам Менскага камітэта [[Камуністычная партыя (бальшавікоў) Літвы і Беларусі|КП(б)ЛіБ.]] У яго ўваходзілі жыхары прыгарадных вёсак Козырава, [[Калядзічы (Мінскі раён)|Калядзічы]], [[Сеніца]] і інш. Камандзір [[С. Плашчынскі]]. Партызаны распаўсюджвалі бальшавіцкую літаратуру, вялі агітацыю сярод насельніцтва і польскіх жаўнераў, перадавалі камандаванню [[Рабоча-сялянская Чырвоная армія|Чырвонай Арміі]] звесткі пра праціўніка, учынялі дыверсіі на камунікацыях і лініях сувязі, атакавалі польскія войскі. Падпольны партыйны камітэт планаваў нанесці ў траўні 1920 года сіламі партызан [[Мінскі павет|Менскага]] і [[Ігуменскі павет|Ігуменскага]] паветаў адначасовы ўдар па варожых камунікацыях, але польская [[дэфензіва]] 27—28 красавіка 1920 года арыштавала партызан, а 7 траўня частку расстраляла (партызаны пахаваныя на [[Вайсковыя могілкі (Мінск)|Вайсковых могілках]] Менска, на магіле помнік).

1 чэрвеня 1922 года ў Козыраве адкрыўся канцэнтрацыйны лагер для «перамешчаных асоб»{{efn-ua|«Перамешчаныя асобы» — асобы, што добраахвотна ці прымусова пры наступленні нямецкіх войскаў у часе Першай сусветнай вайны эвакуяваліся ўглыб Расійскай імперыі. Пры захаванні дакументаў, якія даказвалі факт іхнага пражывання на тэрыторыі Польскай Рэспублікі, яны мелі права вярнуцца на дамоў цераз лагер.|}} [[Першая сусветная вайна|Першай сусветнай вайны]]. Лагер займаў 9 колішніх уцалелых казармаў і вайсковых складоў, вакол агароджаны калючым дротам, агульная плошча — 6 гектараў{{Sfn|Лукашук А.|2005|с=82}}.

У 1935 годзе Козырава пераназванае ў пасёлак Фрунзэ{{Sfn|Минск : энциклопедический справочник|1983|с=193}}. Імаверна у другой палове 1930-х гадоў бальшавікамі спалена Мікалаеўская царква. У 1935 годзе настаяцель царквы Іаан Зянюк, святары і актыўныя прыхаджане былі асуджаны да розных тэрмінаў зняволення&lt;ref&gt;[http://www.marakou.by/by/davedniki/represavanyya-litaratary/tom-iii-kniga-i?id=21579 Біруля Уладзімір Вікенцевіч] // {{Крыніцы/Даведнік Маракова|РЛ|1|0|РЛ1-3|РЛ1-3}}&lt;/ref&gt;. У 1943 годзе намаганнямі протаіерэя Іаана Кур’яна ў прадмесці адбудавана царква Святога Мікалая (зруйнавана ў 1960 годзе)&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Праваслаўныя храмы на Беларусі, 2001|к}} С. 268—269.&lt;/ref&gt;. Ёсць звесткі, што некалі ў Козыраве існавала каталіцкая парафія&lt;ref&gt;[[Сяргей Харэўскі|Харэўскі С.]] Колькі шчыгулаў да разумення сучаснага Мінску, «Беларускі калегіум»&lt;/ref&gt;. У [[1917]] годзе адкрыліся [[Козыраўскія могілкі]], закрытыя ў [[1967]] годзе.

Знос дамоў прадмесця адбываўся ў сярэдзіны 1960-х гадоў і значна актывізаваўся ў 2000-я&lt;ref name=&quot;nashapamiac&quot;/&gt;.

У наш час пра Козырава нагадвае [[Козыраўская вуліца (Мінск)|Козыраўская вуліца]], захаваліся Козыраўскія могілкі.

== Старыя адрасы ==
*''Пушкінская.'' Машынабудаўнічы завод «Тэхнолаг», заснаваны ў 1897 годзе інжынерамі І. Залкіндам і Г. Вільбушэвічам. Вырас з інжынерна-механічнай майстэрні. Месціўся ў камяніцы з прыбудовамі для кузні і паравога катла. У 1900 годзе тут вырабляліся станкі для апрацоўкі драўніны, машыны для млыноў і маслабойкі, выконваліся разнастайныя кацельныя і рамонтныя працы. Да 1913 года завод распачаў вытворчасць турбін і машын для вінакурных прадпрыемстваў. Тэхнічнае і электратэхнічнае бюро на заказ ажыццяўляла мантаж абсталявання і выпісванне машын на іншыя прадпрыемствы. Завод размяшчаўся ў раёне цяперашняй Фізкультурнай вуліцы, там, дзе яна набліжаецца да чыгункі (будынкі № 11, 11а)&lt;ref&gt;{{Крыніцы/Мінск: Старонкі жыцця дарэвалюцыйнага горада, 1994|к}} С. 242—243.&lt;/ref&gt;.

== Заўвагі ==
{{Notelist-ua}}

== Зноскі ==
{{reflist|2}}

== Літаратура ==
* Козыраўскія партызаны // {{Крыніцы/ЭГБ|4}} С. 224
* {{Крыніцы/Гісторыя Мінска (2006)}}
* {{Крыніцы/Памяць/Мінск|1}}
*{{кніга|аўтар = |частка = Козырево|загаловак =  Минск : энциклопедический справочник|арыгінал = |спасылка = |адказны = Л. В. Аржаева и др.; редколлегия: [[Іван Пятровіч Шамякін|И. П. Шамякин]] (главный редактор) и др.|выданне = |месца = [[Горад Мінск|Минск]]|выдавецтва = [[Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі|Белорусская Советская Энциклопедия]]|год = 1983|том = |старонкі = |старонак = 467|серыя = |isbn = |тыраж = 70000|ref= Минск : энциклопедический справочник}}
* {{кніга|аўтар = [[Аляксандр Міхайлавіч Лукашук|Лукашук А]].|частка = |загаловак = Прыгоды АРА ў Беларусі|арыгінал = |спасылка = http://archive.svaboda.org/info/lukaszuk_ara.pdf|адказны = |выданне = |месца = |выдавецтва = |год = 2005|том = |старонкі = |старонак = 500|серыя = Бібліятэка Свабоды. ХХІ стагодзьдзе|isbn =  0929849-07-8|тыраж = |ref=Лукашук А.}}
* {{Крыніцы/Мінск: Старонкі жыцця дарэвалюцыйнага горада (1994)}}

== Спасылкі ==
* {{cite web|url = https://www.svaboda.org/a/24562832.html|title = Козырава. «Раскіданае гняздо»|author = Зьміцер Бартосік|authorlink = Зміцер Бартосік|date = 27-4-2012|publisher = svaboda.org|language = be-x-old|archiveurl = https://web.archive.org/web/20190302203624/https://www.svaboda.org/a/24562832.html|archivedate = 2-3-2019|accessdate = 2-3-2019}}
* [http://minchanin.esmasoft.com/walks/kozyrevo/index.html Шпацыраванне Козыравам], [http://minchanin.esmasoft.com Бібліятэка Менчука]{{ref-ru}}
* [http://minchanin.esmasoft.com/maps/1903/index.html План губернского города Минска (1903)], [http://minchanin.esmasoft.com Бібліятэка Менчука]{{ref-ru}}
* [http://minchanin.esmasoft.com/maps/1800-2004/index.html Формирование территории Минска (1800—2004)], [http://minchanin.esmasoft.com Бібліятэка Менчука]{{ref-ru}}
* [http://minchanin.esmasoft.com/maps/1898/index.html План губернского города Минска (1898)], [http://minchanin.esmasoft.com Бібліятэка Менчука]{{ref-ru}}

{{Гістарычныя раёны Мінска}}
[[Катэгорыя:Козырава|Козырава]]
[[Катэгорыя:Гістарычныя раёны Мінска]]</text>
      <sha1>qj2rdgrbanyosdnbvzr48zojbkz052r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Пётр Маркавіч Ляўкоў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>472840</id>
    <revision>
      <id>4195144</id>
      <parentid>3403597</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:19:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у (2) з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7731" xml:space="preserve">{{Цёзкі2|Ляўкоў}}
{{Ваенны дзеяч
|імя              = Пётр Маркавіч Ляўкоў
|дата нараджэння  = 
|месца нараджэння = 
|дата смерці      = 
|месца смерці     = 
|выява            = 
|шырыня           = 
|апісанне выявы   = 
|мянушка          = 
|прыналежнасць    = {{Сцягафікацыя|СССР}}
|гады службы      = [[1941]]—[[1945]]
|званне           = {{СССР, Сяржант}}
|род войскаў      = 
|камандаваў       = 
|бітвы            = [[Вялікая Айчынная вайна]]
|узнагароды       = {{{!}}
{{!}} {{Ордэн Чырвонай Зоркі}}{{!!}}{{Ордэн Славы}}{{!!}}{{Ордэн Славы}}{{!!}}{{Ордэн Славы}}
{{!}}} 
|сувязі           = 
|у адстаўцы       = 
}}
'''Пётр Маркавіч Ляўкоў''' ([[12 ліпеня]] [[1910]] — [[31 сакавіка]] [[1968]]) — [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|савецкі]] вайсковец, удзельнік [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]], [[Ордэн Славы|поўны кавалер ордэна Славы]], камандзір разліку 76-міліметровай гарматы 885-га стралковага палка 290-й стралковай дывізіі 3-й арміі [[2-і Беларускі фронт|2-га]] і [[1-ы Беларускі фронт|1-га Беларускіх]] франтоў, [[сяржант]].

== Біяграфія ==
Нарадзіўся [[12 ліпеня]] [[1910]] года ў вёсцы [[Вёска Аляксандраўка-1|Аляксандраўка-1]] [[Слаўгарадскі раён|Слаўгарадскага раёна]] [[Магілёўская вобласць|Магілёўскай вобласці]] Беларусі ў сялянскай сям'і. Скончыў 3 класа. Працаваў на шахце ў горадзе [[Горад Данецк|Данецку]].

У [[Рабоча-сялянская Чырвоная армія|Чырвонай Арміі]] і ў баях [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] з кастрычніка [[1941]] года.

Камандзір разліку 76-мм гарматы 885-га стралковага палка чырвонаармеец Пётр Ляўкоў у баях за плацдарм на рацэ [[Рака Нараў|Нараў]] [[12 кастрычніка]] [[1944]] года пры прарыве абароны праціўніка ў раёне вёскі Напрукі, размешчанай у пяці кіламетрах на поўдзень ад польскага горада Ружаны, камандуючы байцамі, падавіў два кулямёта. У баі пад вёскай Калоня пры адбіцці контратакі перавышаючых сіл пяхоты і танкаў праціўніка знішчыў звыш аддзялення пяхоты.

Загадам па 290-й стралковай дывізіі ад [[13 лістапада]] 1944 года за мужнасць і адвагу, праяўленыя ў баях, чырвонаармеец Ляўкоў Пётр Маркавіч узнагароджаны [[Ордэн Славы|ордэнам Славы]] 3-й ступені&lt;ref name=&quot;wh&quot;&gt;{{warheroes|id=10691}}&lt;/ref&gt;.

[[16 студзеня]] [[1945]] года каля вёскі Бараве, што ў 20-ці кіламетрах на поўдзень ад польскага населенага пункта Краснаселля, пры адбіцці контратакі праціўніка разлік Пятра Ляўкова ліквідаваў чатыры кулямёта з прыслугай і шмат варожых салдатаў і афіцэраў.

Загадам па 3-й арміі ад [[7 сакавіка]] 1945 года за мужнасць і адвагу, праяўленыя ў баях, сяржант Ляўкоў Пётр Маркавіч узнагароджаны [[Ордэн Славы|ордэнам Славы]] 2-й ступені&lt;ref name=&quot;wh&quot;/&gt;.

[[21 красавіка|21]] і [[28 красавіка]] 1945 года ў раёне пятнаццаці кіламетраў на паўднёвы ўсход ад германскага горада Бонсдарф з даручанай яму гарматы камандзір разліку Пётр Ляўкоў — 885-ы стралковы полк — разбіў бронетранспарцёр, тры аўтамашыны, рассеяў звыш за ўзвод праціўнікаў, чым садзейнічаў наступленню стралковага батальёна [[Рабоча-сялянская Чырвоная армія|Чырвонай Арміі]]. 28 красавіка 1945 года на подступах да сталіцы [[Германія|Германіі]] Пётр Ляўкоў у баі быў паранены, але не пакінуў поле бою, працягваючы кіраваць гарматным разлікам да заканчэння бою.

Прадстаўленне да ордэна Славы 1-й ступені падпісаў камандуючы 1-м Беларускім фронтам Маршал Савецкага Саюза [[Георгій Канстанцінавіч Жукаў|Жукаў Г. К.]]&lt;ref name=&quot;wh&quot;/&gt;

Указам Прэзідыума [[Вярхоўны Савет СССР|Вярхоўнага Савета СССР]] ад 15 мая 1946 года за ўзорнае выкананне заданняў камандавання ў баях з нямецка-варожымі захопнікамі сяржант Ляўкоў Пётр Маркавіч узнагароджаны [[Ордэн Славы|ордэнам Славы]] 1-й ступені, стаўшы поўным кавалерам ордэна Славы&lt;ref name=&quot;wh&quot;/&gt;.

У 1945 годзе Ляўкоў П. М. дэмабілізаваны. Працаваў у калгасе. Жыў у горадзе [[Горад Слаўгарад|Слаўгарадзе]] [[Магілёўская вобласць|Магілёўскай вобласці]]. Памёр 31 сакавіка 1968 года.

Узнагароджаны ордэнамі [[Ордэн Чырвонай Зоркі|Чырвонай Зоркі]], Славы 1-й, 2-й, 3-й ступені, медалямі&lt;ref name=&quot;wh&quot;/&gt;.

У Слаўгарадзе імем кавалера ордэна Славы трох ступеняў. П. М. Ляўкова названа адна з вуліц&lt;ref name=&quot;wh&quot;/&gt;.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* ''[[Барыс Дзмітрыевіч Даўгатовіч|Долготович Б. Д.]]'' Кавалеры ордена Славы. — Минск, 2006.
* {{Кніга:Героі Савецкага Саюза|3}}
* Навечно в сердце народном. 3-е изд., доп. и испр. — Минск, 1984.
* {{Крыніцы/БелЭн|9|Ляўкоў Пётр Маркавіч}} — С. 434.

== Спасылкі ==
{{Warheroes|id=10691|name=Пётр Маркович Левков}}

{{DEFAULTSORT:Ляўкоў Пётр Маркавіч}}
[[Катэгорыя:Артылерысты Вялікай Айчыннай вайны]]
[[Катэгорыя:Поўныя кавалеры ордэна Славы]]</text>
      <sha1>huz9ln0ij36bk2wq007v1kunklmt9nn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Іван Іванавіч Пятроўскі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>473221</id>
    <revision>
      <id>4195055</id>
      <parentid>3624315</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:07:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3722" xml:space="preserve">{{Навуковец 
 |Імя                  = Іван Іванавіч Пятроўскі
 |Арыгінал імя         = 
 |Фота                 = 
 |Шырыня               = 
 |Подпіс               = 
 |Дата нараджэння      = 
 |Месца нараджэння     = 
 |Дата смерці          = 
 |Месца смерці         =
 |Грамадзянства        = 
 |Навуковая сфера      = [[фізік]]
 |Месца працы          = 
 |Навуковая ступень    = {{Навуковая ступень|кандыдат|фізіка-матэматычных навук}}
 |Навуковае званне     = {{Навуковае званне||}}
 |Альма-матэр          = 
 |Навуковы кіраўнік    = 
 |Знакамітыя вучні     = 
 |Вядомы як            = 
 |Вядомая як           = 
 |Узнагароды і прэміі  = {{Ордэн Чырвонай Зоркі}} {{Медаль Партызану Айчыннай вайны 1 ступені}} 
 |Роспіс               = 
 |Шырыня роспісу       = 
 |Сайт                 = 
 |Вікікрыніцы             = 
}}
{{Цёзкі2|Пятроўскі}}
'''Іван Іванавіч Пятроўскі''' ({{ДН|||1923}}, в. [[Блонь]], {{МН|Пухавіцкі раён|ў Блоні|}} — {{ДС|||1973}}) — беларускі [[фізік]]. Кандыдат фізіка-матэматычных навук (1955), дацэнт (1957).

== Біяграфія ==
Іван Іванавіч Пятроўскі нарадзіўся ў Бабах і вучыўся ў Бабоўскай першапачатковаў школе (Па афіцыйным дадзеным — ён нарадзіўся ў в. Блонь).

Бацька, Іван Пятроўскі, быў у 20-30-е гады 20-га стагоддзя настаўнікам у школе. Пятроўскія жылі ў хаце Паўловіча Сідара Міронавіча.

Удзельнічаў у [[Другая сусветная вайна|Другой сусветнай вайне]].

У 1950 г. скончыў фізіка-матэматычны факультэт БДУ, аспірантуру па эксперыментальнай фізіцы (1953). Працаваў у БДУ выкладчыкам, старшым выкладчыкам, дацэнтам.

Аўтар кнігі «Электронная теория полупроводников», якая выдавалася двойчы.

Узнагароджаны ордэнам Баявога Чырвонага Сцяга, Чырвонай Зоркі, медалём «Партызану Вялікай Айчыннай вайны».

== Літаратура ==
* Исследование генерирующих кристаллических диодов : автореферат диссертации … кандидата физико-математических наук / И. И. Петровский. — Минск, 1955.
* Библиография диссертаций, защищенных в Белорусской ССР за 1945—1955 годы. — Минск, 1958. (БА55794) Физический факультет. — Минск, 2008.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
* [http://unicat.nlb.by/opac/pls/dict.prn_ref?tu=r&amp;tq=v0&amp;name_view=va_all&amp;a001=BY-SEK-195335&amp;strq=l_siz=20 Петровский, Иван Иванович (кандидат физико-математических наук ; 1923—1973)]

{{DEFAULTSORT:Пятроўскі}}
[[Катэгорыя:Фізікі Беларусі]]</text>
      <sha1>h3zwupz50xtfrn23etsju3beomv32oc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кучумава гарадзішча</title>
    <ns>0</ns>
    <id>474257</id>
    <revision>
      <id>4194866</id>
      <parentid>3904921</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:39:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10910" xml:space="preserve">[[Выява:CEM-15-Asia-Mercator-1595-Russia-2533.jpg|thumb|Горад Сібір на карце [[Герард Меркатар|Герарда Меркатара]] ([[1595]] г.)]]
{{coord|58|08|56.1|N|68|31|04.4|E|scale:600000|display=title}}
'''Кучумава гарадзішча''' ({{lang-ru|Кучумово городище}}) — помнік [[археалогія|археалогіі]] на месцы горада Кашлык (іншыя назвы: Сібір, Іскер, Ібір), сталіцы [[Сібірскае ханства|Сібірскага ханства]]. Мае статус гістарычнага помніка федэральнага значэння ў [[Расія|Расіі]]&lt;ref&gt;[http://tumen.mk.ru/articles/2011/06/01/593780-arheologi-issleduyut-kuchumovo-gorodische-i-chimgituru.html Археологи исследуют Кучумово городище и Чимги-Туру]&lt;/ref&gt;. Месціцца на правым беразе [[Рака Іртыш|ракі Іртыш]] за 17 км ад [[Табольск]]а, [[Цюменская вобласць]] (Расія).

== Кашлык ==
Згодна з [[археалогія|археалагічнымі]] дадзенымы, Кашлык узнік не раней за канец [[14 стагоддзе|XIV]] ст. - пачатак [[15 стагоддзе|XV]] ст. як умацаванае паселішча на высокім узвышшы пры зліцці рэк Сібірка і [[Рака Іртыш|Іртыш]]. [[Сібіры|Татары]] называлі гэтае ўзвышша ''алагфалы'', што значыла &quot;ўладарская зямля&quot;. Мяркуецца, што назва першай ракі дала найменне горада як Сібір або Ібір, пазней яно распаўсюдзілася на ўсе [[сібір]]скія тэрыторыі. [[Этымалогія]] назвы Сібір спрэчная. Мяркуецца, што слова паходзіць з [[мангольская мова|мангольскай мовы]], у [[татарская мова|татарскую мову]] і [[Еўропа|еўрапейскія]] мовы трапіла праз [[Арабская мова|арабскую]]&lt;ref&gt;Гл.: ''Бояршинова, З.Я.'' [https://books.google.by/books?id=yBj_AgAAQBAJ&amp;printsec=frontcover#v=onepage&amp;q&amp;f=false Население Западной Сибири до начала русской колонизации]. — Томск: Издательство Томского университета, 1960&lt;/ref&gt;, прычым раней за заснаванне горада. Другое распаўсюджанае найменне Кашлык значыць &quot;зімовы стан&quot;, &quot;стацыянарнае паселішча&quot;. Назва Іскер пачала ўжывацца ўжо пасля падзення сталіцы і значыла &quot;старое [[гарадзішча]]&quot;.

Заснавальнікі горада з выгодай выкарысталі натурпальныя ўмацаванні — абрывы і схілы. На паўднёвым захадзе, найбольш уразлівым напрамку, меліся тры лініі [[Роў, фартыфікацыя|роваў]], [[Вал, фартыфікацыя|валоў]] і [[драўніна|драўляных]] [[Абарончая сцяна|сцен]]. З пляцоўкі ўздоўж сцен вёўся абстрэл праціўніка з [[лук]]аў. Каля пляцоўкі месціліся [[Металургія|металургічныя]] майстэрні. Насельніцтва ўмацаванай часткі было малым. Нават жонкі хана знаходзіліся ў суседніх [[улус]]ах. Нешматлікія рамеснікі жылі ў [[цэгла|цагляных]] або драўляных хацінах. Згодна апісанням, пры хане [[Кучум]]е дзейнічала [[мячэць]]. Знойдзены рэшткі ханскага [[палац]]а і гарнізонных пабудоў. З заходняга боку ад умацаванай часткі існаваў рамесны [[пасад]]. Яго жыхары былі металургамі, апрацоўшыкамі [[косць|косці]] і [[скура|скур]], [[земляробства|земляробамі]], трымалі свойскую жывёлу, актыўна займаліся [[рыбалоўства]]м. Кашлык з'яўляўся цэнтрам міжнароднага [[гандаль|гандлю]]. Археолагамі знойдзены манеты з розных краін.

У [[19 стагоддзе|XIX]] ст. высоўвалася думка, што да хана Кучума існаваў нейкі іншы горад Сібір, дзе жылі ўладары [[Сібірскае ханства|Сібірскага ханства]], аднак яна ніяк не была падцверджана. Пасля [[Бітва на Чувашавым мысе|бітвы на Чувашавым мысе]] ў [[1482]] г. Кучум без бою заставіў Кашлык, куды ўвайшлі казакі [[Ярмак Цімафеевіч|Ярмака]]. Гэты [[гісторыя|гістарычны]] момант доўгі час тлумачыўся ў [[Расія|расійскай]] [[гістарыяграфія|гістарыяграфіі]] тым, што Кучум паходзіў з [[Цэнтральная Азія|Цэнтральнай Азіі]] і ўспрымаўся мясцовымі жыхарамі як чужынец, а таму не разлічваў на іх падтрымку. Аднак у апошнія гады даводзіцца думка, што Кучум быў звыклы да качавога ладу жыцця і сур'ёзна не ўспрымаў згубу горада&lt;ref&gt;''Маслюженко Д., Рябинина Е.'' [http://zaimka.ru/wp-content/uploads/2016/04/zaimka-ru_maslyuzhenko-kuchum.pdf Почему Кучум не стал защищать Искер?] // Присоединение Сибири к России: новые данные. Материалы Всероссийской научно-практической конференции с международным участием. Тюмень: Издательство Тюменского государственного университета, 2014. С. 139 - 144.&lt;/ref&gt;. У канцы [[16 стагоддзе|XVI]] ст. горад быў пакінуты яго жыхарамі.

== Навуковыя даследаванні ==
Адным з першых, хто наведаў і даў навуковае апісанне месца, дзе знаходзіўся Кашлык, быў [[Герхард Фрыдрых Мілер|Г. Ф. Мілер]] у [[1734]] г. Ужо ў яго час захавалася толькі круглявая пляцоўка без пабудоў. Гарадзішча моцна пацярпела ад здабытчыкаў [[салетра|салетры]], што працавалі тут ў гады кіравання [[Міхаіл Фёдаравіч, цар і вялікі князь усяе Русі|Міхаіла Фёдаравіча]]&lt;ref&gt;''Белич И.'' [https://cyberleninka.ru/article/v/chertezh-kuchyumovo-gorodische-i-staraya-sibir-iz-horograficheskoy-chertezhnoy-knigi-s-u-remezova-k-300-letiyu-sostavleniya-pervogo ЧЕРТЕЖ «КУЧЮМОВО ГОРОДИЩЕ И СТАРАЯ СИБИРЬ» ИЗ «ХОРОГРАФИЧЕСКОЙ ЧЕРТЕЖНОЙ КНИГИ» С.У. РЕМЕЗОВА К 300-летию составления первого русского географического атласа Сибири]&lt;/ref&gt;. У 1830-я гг. з'явіўся дэталёвы план месца. Сістэматычныя апісанні пачаліся толькі ў апошняе дваццацігоддзе [[19 стагоддзе|XIX]] ст. У [[1900]] г. у [[Казанскі ўніверсітэт|Казанскім універсітэце]] была складзена калекцыя рэчаў з Кучумава гарадзішча. У [[1901]] г., калі месца наведалі [[археалогія|археолагі]], яго плошча скарацілася ўтрая з-за абвалаў у [[Рака Іртыш|раку Іртыш]]. Раскопкі пачатку [[20 стагоддзе|XX]] ст. былі выбарачныя. Галоўным чынам даследаваліся пахаванні.

Найбольш важныя археалагічныя раскопкі арганізоўваліся ў [[1915]] г., [[1961]] - [[1969]] гг. У выніку апошніх раскопак было выяўлена і апісана некалькі коплексаў:

* Першы схіл. Знаходкі на глыбіні 90 - 140 см. Выяўлены рэшткі 2 будынкаў. Мяркуецца, што адзін з іх выкарыстоўваўся для [[Металургія|металургічнай]] вытворчасці. 
* Цэнтральная частка і паўднёвы схіл. Выяўлена некалькі будынкаў, што ставіліся на [[драўніна|драўляных]] [[слуп]]ах. Падземная частка для захавання абмазвалася [[глей|глеям]] або абгортвалася [[бяроза]]вай [[кара, біялогія|карой]]. 
* Суседняе ўзвышша, значна парушанае абваламі. Меркавана, жылая частка, [[пасад]].

Рэчавыя знаходкі эпохі [[сярэднявечча]] не былі багатымі — кавалкі [[кераміка|керамікі]], рэшткі [[косць|касцяных]] і [[метал]]ічных вырабаў. Ужо падчас раскопак [[1915]] г. стала зразумела, што гарадзішча не аднойчы рабавалася.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* ''Овчинникова Б.'' Искер – Кучумово городище (археологические исследования 1968 года). // [http://archaeologie.pro/ru/archive/7/127/ ПОВОЛЖСКАЯ АРХЕОЛОГИЯ. № 1 (7) 2014]. С. 166 - 193
{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Гарадзішчы Расіі]]
[[Катэгорыя:Былыя сталіцы]]
[[Катэгорыя:Колішнія гарады Азіі]]</text>
      <sha1>r2cjk6kcrrezbdhq99u3wta95c01s5o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Георгій Уладзіміравіч Меркуль</title>
    <ns>0</ns>
    <id>480742</id>
    <revision>
      <id>4194960</id>
      <parentid>3656898</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:49:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4497" xml:space="preserve">{{Вучоны 
 |Імя                  = Георгій Уладзіміравіч Меркуль
 |Дата нараджэння      = 
 |Месца нараджэння     = 
 |Месца працы          =  
 |Навуковая ступень    = [[Кандыдат сельскагаспадарчых навук]]
 |Навуковае званне     = 
 |Навуковы кіраўнік    = 
 |Знакамітыя вучні     = 
 |Вядомы як            =  
 |Узнагароды і прэміі  = 
}}
'''Георгій Уладзіміравіч Меркуль''' (нар. {{ДН|1|6|1938}}, в. [[Раўнаполле]], [[Пухавіцкі раён]], [[Мінская вобласць]]) — беларускі вучоны. [[Кандыдат сельскагаспадарчых навук]] (1974), [[дацэнт]] (1988). Спецыяліст у галіне лесазнаўства і лесаводства.

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі дзяржаўны тэхналагічны ўніверсітэт|Беларускі тэхналагічны інстытут імя С. М. Кірава]] (спецыяльнасць «Лясная гаспадарка», 1965; аспірантура, спецыяльнасць «Лесазнаўства і лесаводства; лясныя пажары і барацьба з імі», 1968).

З лютага 1966 года і да 1970 года працаваў кіраўніком Талькаўскага лясніцтва&lt;ref&gt;[http://old.talka.info/lecnich.html Талькаўскае лясніцтва]&lt;/ref&gt;.

У 1975—2013 гадах працаваў у Беларускім дзяржаўным тэхналагічным універсітэце (лесагаспадарчы факультэт, кафедра лесаводства, дацэнт).

== Навуковыя інтарэсы ==
Устойлівае лесакарыстанне; [[біялагічная разнастайнасць]] і павышэнне прадукцыйнасці лясоў. Адзін з аўтараў [[патэнт]]а «Устройство для измерения диаметров»&lt;ref name=&quot;ПДБ&quot;&gt;[https://patentdb.ru/patent/934192 Банк патентов РФ на изобретения и промышленные образцы ФИПС Роспатента]{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;

Сярод апублікаванага:
* Исследование влияния биологической мелиорации многолетним люпином и минеральных удобрений на рост средневозрастных, приспевающих и спелых сосновых насаждений : автореферат диссертации … кандидата сельскохозяйственных наук : 06.03.03 / Меркуль Георгий Владимирович. — Минск, 1974.
* Лесаводства : вучэбны дапаможнік для студэнтаў спецыяльнасцей «Лясная гаспадарка», «Садова-паркавае будаўніцтва» / [Г. У. Меркуль і інш.]. — Мінск, 2001.
* Тэхналогія лесагаспадарчай вытворчасці : практыкум : вучэбны дапаможнік / Г. Ул. Меркуль [і інш.]. — Мінск, 2004.

== Узнагароды ==
Ганаровыя граматы [[Міністэрства лясной гаспадаркі Рэспублікі Беларусь]] (2005), Беларускага тэхналагічнага інстытута і Беларускага дзяржаўнага тэхналагічнага ўніверсітэта (1982, 1986, 1987, 2000, 2008, 2010).

{{зноскі}}

== Літаратура ==

== Спасылкі ==
* [http://unicat.nlb.by/scient/pls/dict.prn_ref?tu=e&amp;tq=v0&amp;name_view=va_all&amp;a001=BY-BGTU-ar23481&amp;strq=l_siz=20 Вучоныя Беларусі. Меркуль, Георгій Уладзіміравіч (кандыдат сельскагаспадарчых навук; лясная гаспадарка; нар. 1938)]

{{DEFAULTSORT:Меркуль Георгій Уладзіміравіч}}
[[Катэгорыя:Кандыдаты сельскагаспадарчых навук]]
[[Катэгорыя:Лесаводы Беларусі]]
[[Катэгорыя:Лесаводы СССР]]</text>
      <sha1>4qkexo9i9166ihxgpvtxpmzsogbdoz3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Краязнаўства Беларусі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>536190</id>
    <revision>
      <id>4194865</id>
      <parentid>4168217</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:36:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце (4) з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="426577" xml:space="preserve">'''Краязнаўства Беларусі''' ― вывучэнне элементаў [[Гісторыя Беларусі|гісторыі]], [[Геаграфія Беларусі|геаграфіі]], [[Культура Беларусі|культуры]], [[побыт]]у, [[Геаграфія Беларусі|прыроды Беларусі]] ў цэлым, або горада, [[мястэчка]], [[Вёска|вёскі]], помнікаў культуры і г. д. У самім паняцці «''краязнаўства''» заключана яго азначэнне. У навуцы краязнаўства дзеліцца на комплекснае, калі вывучаюцца ўсе з’явы ў іх узаемасувязі, дзе на геаграфічнай базе аб’ядноўваюцца веды гісторыі, геаграфіі, [[Беларуская археалогія|археалогіі]], [[Тапаніміка|тапанімікі]], [[Тапаграфія|тапаграфіі]], [[Геральдыка|геральдыкі]], [[Беларуская этнаграфія|беларускай этнаграфіі]], філалогіі, [[мастацтвазнаўства]], і галіновае ― гістарычнае, этнаграфічнае, геаграфічнае і г. д&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=|загаловак=Краязнаўства|спасылка=http://adverbum.org/b-egb4.htm|выданне=Энцыклапедыя гісторыі Беларусі|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1997|том=4|старонкі=257―260|старонак=432|isbn=985-110100-1}}&lt;/ref&gt;.

== Агульныя звесткі пра краязнаўства ==
[[File:Belarus 1997 CIA map.jpg|left|thumb|250px|Беларусь на карце Еўропы. &lt;nowiki&gt;1997 год&lt;/nowiki&gt;]]
Асноўныя метады краязнаўства ― збіранне дакументаў, прадметаў матэрыяльнай культуры, узораў [[Фаўна Беларусі|фаўны]] і [[Карысныя выкапні Беларусі|карысных выкапняў]], пошукі [[Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь|гістарычных помнікаў]] і інш. Навуковы і ненавуковы падыход абумовіў міждысцыплінарны характар краязнаўства. Па словах [[Дзмітрый Сяргеевіч Ліхачоў|Д. С. Ліхачова]], ''«важная і выключна рэдкая асаблівасць краязнаўства, у тым, што ў яго няма „двух узроўняў“: для спецыялістаў і для шырокай публікі. Яно само па сабе папулярнае, і існуе пастолькі, паколькі ў яго стварэнні ўдзельнічаюць масы»''&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Лихачёв Д. С.|загаловак= Любить родной край|спасылка=http://puresalons.net/37983-otechestvo-kraevedcheskij-almanah-1-1990.html|выданне= Отечество: Краеведческий альманах|месца=М.|выдавецтва=|год=1990|нумар=1|старонкі=8|старонак=224|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

У [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]] краязнаўства актывізавалася ў другой палове XIX ст., але першыя фрагментарныя апісанні сустракаюцца ў сярэдзіне XVI ст. У 1804 годзе заснавана {{нп3|Маскоўскае таварыства гісторыі і старажытнасцей Расійскіх|Маскоўскае таварыства гісторыі і старажытнасцей Расійскіх|ru|Московское общество истории и древностей Российских}}, у 1845 годзе ўтварылася [[Рускае геаграфічнае таварыства]]. Многія даследчыкі Беларусі з’яўляліся яго членамі. У 1867 годзе ў [[Вільнюс|Вільні]] пачаў дзейнічаць [[Беларускае геаграфічнае таварыства|Паўночна-Заходні аддзел Рускага геаграфічнага таварыства]], які працаваў да 1876 года. У 1846 годзе ў Санкт-Пецярбургу ўтварылася {{нп3|Імператарскае Рускае археалагічнае таварыства|Імператарскае Рускае археалагічнае таварыства|ru|Императорское Русское археологическое общество}}. Арганізацыйнымі цэнтрамі краязнаўчай працы з 1880-х гадоў сталі губернскія архіўныя камісіі. Вялікую даследчую і выдавецкую працу зрабіла {{нп3|Віленская навучальная акруга|Віленская навучальная акруга|ru|Виленский учебный округ}}, якая выпусціла, у прыватнасці, «Археаграфічны зборнік дакументаў, якія адносяцца да гісторыі Паўночна-Заходняй Русі» ў 14 тамах (1867―1904). Зборнік склалі дакументы па гісторыі палітычнага складу, правоў і царквы ў XV―XIX стст., з мноствам звестак пра матэрыяльную культуру насельніцтва, уклад жыцця, звычаі. Тэрмін ''краязнаўства'' з’явіўся ў 1914 годзе. У СССР у 1920-я гады пад краязнаўствам разумелі метад сінтэтычнага вывучэння пэўнай тэрыторыі, якая вылучаецца па адміністрацыйных, гаспадарчых ці палітычных прыкметах. З 1960-х гадоў гэта ўжо комплекс навуковых дысцыплін, розных па метадах даследавання і па змесце, але ў сукупнасці ставілася за мэту ўсебаковае, у той ці іншай ступені, навуковае пазнанне краю. З 1980-х гадоў краязнаўства разглядалася як усебаковае пазнанне пэўнай тэрыторыі мясцовымі жыхарамі; пад усебаковым пазнаннем мелася на ўвазе вывучэнне гісторыі, прыроды, культуры і побыту&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Никонова М. А.|загаловак=Краеведение. Учебное пособие для высших педагогических учебных заведений|спасылка= http://www.academia-moscow.ru/ftp_share/_books/fragments/fragment_19982.pdf|месца=М.|выдавецтва=Академия|год=2009|старонкі=|старонак=187|isbn=978-5-7695-5676-0}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар|Вадим Штепа|загаловак=Забытое краеведение|ссылки|http://izvestia.ru/news/579442|выданне=Известия|месца=М.|выдавецтва=|год=2014|нумар=14 ноября|старонкі=|старонак=}}&lt;/ref&gt;.

У Беларусі склаліся тры арганізацыйныя формы краязнаўства: 1) дзяржаўнае ― якое ажыццяўляецца цэнтральнымі, абласнымі, гарадскімі, раённымі краязнаўчымі музеямі, архівамі, бібліятэкамі і навуковымі ўстановамі; 2) грамадскае (краязнаўцы-аматары, грамадскія арганізацыі, газеты); 3) школьнае&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Кохановский Г. А.|загаловак=Краеведение|выданне=Белорусская ССР. Краткая энциклопедия|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1980|том=3|старонкі=273|старонак=616}}&lt;/ref&gt;.

== Пачатак краязнаўства Беларусі ==
Краязнаўства было звязана са з’яўленнем [[Пісьменнасць|пісьменнасці]], — з’явілася магчымасць зафіксаваць усе асаблівасці мясцовасці і перадаваць гэтыя апісанні наступным пакаленням, вызваляючы іх ад неабходнасці вывучаць і апрабаваць на практыцы тое, што ўжо зроблена папярэднікамі&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=|загаловак=Краеведение Беларуси|месца=Минск|выдавецтва=РИПО|год=2014|старонкі=|старонак=302|isbn=978-985-503-419-4}}&lt;/ref&gt;.

Першыя краязнаўчыя звесткі аб беларускай тэрыторыі можна сустрэць у [[летапіс|летапісных крыніцах]], [[хроніка]]х, помніках [[Эпіграфіка|эпіграфікі]] і літаратуры ранняга Сярэднявечча&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар= Белазаровіч В. А.|загаловак= Гістарыяграфія гісторыі Беларусі: вучэбны дапаможнік|спасылка=http://kamunikat.org/halounaja.html?pubid=13121|месца=Мн.|выдавецтва= Гродзенскі Дзярж. ун-т імя Я. Купалы|год=2006|старонкі=|старонак=345|isbn=985-417-858-7}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Барбашев А. И.|загаловак=Летописные источники для истории Литвы в средние века|спасылка= http://avidreaders.ru/book/letopisnye-istochniki-dlya-istorii-litvy-v.html.|месца=СПб.|выдавецтва= Журнал «Библиограф»|год=1888|старонкі=|старонак=31|isbn=}}&lt;/ref&gt;. «[[Аповесць мінулых гадоў]]», [[Лаўрэнцеўскі летапіс|Лаўрэнцеўскі]] і [[Іпацьеўскі летапіс]]ы распавядаюць аб усходнеславянскіх плямёнах:
{{пачатак цытаты}}
«адны прыйшлі і селі па Дняпры і назваліся палянамі, а іншыя — драўляне, таму што селі ў лясах, а іншыя селі паміж Прыпяццю і Дзвіною і назваліся дрыгавічамі, іншыя селі па Дзвіне і назваліся палачанамі па рацэ, што ўпадае ў Дзвіну і называецца Палата… Ад гэтых апошніх пайшлі крывічы».
{{канец цытаты}}
Летапісы даюць звесткі аб першых [[Полацкія князі|полацкіх князях]], гарадах на тэрыторыі цяперашняй Беларусі&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Матюшевская М. И.|загаловак=Источниковедение истории Беларуси|спасылка=http://msu.mogilev.by/info/faculty/history/kaf_asid/umo/istochnikoved_ist_bel/matushevskaya_umk3_z.pdf|месца=Могилёв|выдавецтва=МГУ им. А. А. Кулешова|год=2011|старонкі=|старонак=60|isbn=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Кузьмин А. Г.|загаловак=К вопросу о «полочанах» Начальной летописи|спасылка= https://app.box.com/s/neeyb5xtowysikpy5ia2|выданне=Древние славяне и их соседи. Материалы и исследования по археологии СССР|месца=М.|выдавецтва=Наука|год=1970|нумар=176|старонкі=125―127|старонак=160|isbn=}}&lt;/ref&gt;. У «[[Радзівілаўскі летапіс|Радзівілаўскім летапісу]]» сярод 617 [[Мініяцюра|мініяцюр]] ёсць дзве, прысвечаныя беларускім землям: «Бітва на Нямізе» і «Паланенне князя Усяслава Полацкага»&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=|загаловак=Радзивилловская летопись: Текст. Исследования. Описание миниатюр|спасылка=|месца=СПб., М.|выдавецтва=Глагол, Искусство|год=1994|старонкі=|старонак=415|isbn=5-85381-022-7}}&lt;/ref&gt;. Мініяцюры «{{нп3|Летапісны звод Івана Грознага|Летапіснага зводу Івана Грознага|ru|Лицевой летописный свод}}» даюць уяўленне аб вобразе і вопратцы [[Вялікія князі літоўскія|вялікіх князёў]] [[Вялікае княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Мартынюк А. В.|загаловак= Правители Великого княжества Литовского в миниатюрах Лицевого
летописного свода XVI века. Вторая международная научная конференция|спасылка= |выданне= Верховная власть, элита и общество в России XIV– первой половины XIX века|месца=М.|выдавецтва=Министерство культуры РФ|год=2009|том=|старонкі=98―100|старонак=199|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

Мясцовае летапісанне зарадзілася на беларускіх землях у XII—XIV стагоддзях. Летапісцы прыводзілі ў сваіх працах звесткі, якія тычацца дадзенай мясцовасці, раскрывалі асаблівасці побыту, адносін паміж людзьмі, апісвалі прыродныя з’явы. Найбольш вядомыя, што дайшлі да нашага часу ― «[[Магілёўская хроніка]]» і «[[Віцебскі летапіс]]». Гістарычныя запісы вяліся таксама ў [[Навагрудак|Навагрудку]], [[Пінск]]у, [[Слуцк]]у і іншых гарадах Беларусі. У мясцовых летапісах апісваліся падзеі, якія тычыліся пераважна гісторыі асобнага [[Удзельнае княства|ўдзельнага княства]] і яго сталіцы.

Сярод непасрэдна беларускіх летапісаў краязнаўчыя звесткі сустракаюцца ў «[[Баркулабаўскі летапіс|Баркулабаўскім летапісу]]» ― зводзе хранікальных матэрыялаў пра падзеі ад 1563 да 1608 года, сабраных з розных крыніц і перапісаных разам у другой палове XVII ст. Ёсць меркаванне, што аўтарам быў жыхар беларускага мястэчка [[Баркулабава]], які належыў да праваслаўнага духавенства. Ён запісваў вядомыя яму падзеі, прычым уключаў у сваю хроніку запіскі іншых відавочцаў, розныя універсалы, лісты і іншае&lt;ref&gt;{{артыкул|загаловак=Баркулабовская летопись|спасылка=http://www.vostlit.info/Texts/rus17/Barkulab_letopis/pred.phtml?id=10610|выданне=Полное собрание русских летописей|месца=М.|год=1975|том=32|старонкі=174―192}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Бялова Т. У., Будзько І. У.|загаловак=Баркалабаўскі летапіс|спасылка=|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=2013|старонкі=|старонак=606|isbn=978-985-11-0733-5}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Мальцев А. Н.|загаловак= Баркулабовская летопись|спасылка=http://www.vostlit.info/Texts/rus17/Barkulab_letopis/pred.phtml?id=10610|выданне=Археографический ежегодник за 1960 год|месца=М.|выдавецтва=|год=1962|старонкі=|старонак=}}&lt;/ref&gt;.
[[File:Фрагмент Баркулабаўскага летапісу.jpg|thumb|Фрагмент [[Баркулабаўскі летапіс|Баркулабаўскага летапіса]].]]

З сярэдзіны XIV ст. у Вялікім Княстве Літоўскім пачалі фармавацца хронікі, у якіх у адрозненне ад летапісаў апісаны падзеі не толькі мясцовага, але і еўрапейскага маштабу, з частымі адступленнямі ад [[Храналогія|храналагічнай паслядоўнасці]]. Хронікі пісаліся па памяці або з выкарыстаннем дзённікавых запісаў. Аўтары шэрагу хронік вывучалі разнастайныя гістарычныя дакументы, што набліжае іх творы да гістарычных даследаванняў&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Чамярыцкі В. А.|загаловак=Хронікі|спасылка=|выданне= Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі|том=5|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1987|старонкі=456―457|старонак=703}}&lt;/ref&gt;. У XV ст. беларускае летапісанне набыло новыя якасці і рысы. У летапісах таго часу выявіліся погляды грамадскіх сіл Беларусі і Літвы, якія ўсталі на бок вялікакняжай улады ў барацьбе супраць [[Феадалізм|феадальнай]] раздробленасці за адзінства і магутнасць краіны. Вядомыя чатыры важныя гісторыка-літаратурныя летапісныя помнікі: «[[Летапісец вялікіх князёў літоўскіх]]», «[[Беларуска-літоўскі летапіс 1446 года]]», «[[Хроніка Вялікага Княства Літоўскага і Жамойцкага]]» і «[[Хроніка Быхаўца]]». У іх выкладзена гісторыя Вялікага Княства Літоўскага.

У XVI ст. беларуска-літоўскія летапісы паступова страцілі агульнарускі характар&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Чемерицкий В. А.|загаловак=Белорусская литература|спасылка=http://feb-web.ru/feb/ivl/vl3/vl3-4932.htm|выданне=История всемирной литературы|месца=М.|выдавецтва=АН СССР, Наука|год=1987|том=4|старонкі=371―375|старонак=687}}&lt;/ref&gt;. У другой палове XVI ст. летапісанне спынілася, аднак летапісы і хронікі XV―XVI стагоддзяў яшчэ доўга перапісваліся. У «Хроніцы Быхаўца», як мяркуецца, створанай у 1550―1570-х гадах, досыць падрабязна выкладзены падзеі ВКЛ да пачатку XVI стагоддзя&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Ючас М. А.|загаловак=Хроника Быховца|спасылка= http://vk.com/doc-26812_133415775?hash=9c38b02067a11ecfca&amp;dl=1f226dd131199c8a7f|выданне=Летописи и хроники. 1973 г.|месца=М.|выдавецтва=Наука|год=1974|старонкі=220―231|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Улащик Н. Н.|загаловак= Хроника Быховца|спасылка=http://adverbum.org/ru/ulashchik-vvedenje-v-izuchenije|выданне= Введение в изучение белорусско-литовского летописания|месца=М.|выдавецтва=|год=1985|старонкі=66―74|старонак=261}}&lt;/ref&gt;. «Магілёўская хроніка» стваралася з XVII па XIX стагоддзе, ахоплівала час з 1526 па 1856 гады і цяпер з’яўляецца важнай крыніцай па эканамічным і культурным жыцці Магілёва&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Чамярыцкі В.|загаловак= Магілёўская хроніка|спасылка=|выданне=Вялікае Княства Літоўскае. Энцыклапедыя ў 3 тт.|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=2005|том=2|старонкі=247―248|старонак=788|ISBN=985-11-0378-0}}&lt;/ref&gt;. У «Віцебскім летапісу Аверкі» маюцца каштоўныя звесткі па гісторыі Беларусі і Віцебска, асабліва пра падзеі канца XVII — пачатку XVIII стагоддзяў. У летапісе дадзены імёны членаў віцебскага [[магістрат]]а 1597 года, [[Ваяводы віцебскія|віцебскіх ваяводаў]] 1516―1753 гадоў, розныя юрыдычныя матэрыялы&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Улащик Н. Н.|загаловак= Витебская летопись Панцырного и Аверки|спасылка=http://adverbum.org/ru/ulashchik-vvedenje-v-izuchenije|выданне= Введение в изучение белорусско-литовского летописания|месца=М.|выдавецтва=Наука|год=1985|старонкі=117|старонак=261}}&lt;/ref&gt;. Летапісы і хронікі даюць шырокае поле дзейнасці для краязнаўцаў, якія вывучаюць гісторыю старажытнай Беларусі.

== Краязнаўства Беларусі ў XV стагоддзі ==
[[File:SOAOTO - Folio 044V.jpg|thumb|150px|Жыльбер дэ Лануа]]
Бургундскі дыпламат [[Жыльбер дэ Лануа]] падарожнічаў па Усходняй Еўропе ў 1413—1414 і 1421 гадах. Накіроўваўся паслом англійскага караля Генрыха V да вялікіх князёў [[Ягайла|Ягайлы]] і [[Вітаўт]]а. У першую чаргу дэ Лануа цікавілі фартыфікацыйныя збудаванні Вялікага Княства Літоўскага, але ў яго дзённіках даволі шмат і этнаграфічных звестак&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Лялькоў І.|загаловак=Жыльбер дэ Ланаа: фламадзец у Вялікім Княстве Літоўскім пачатку XVст.|спасылка=|выданне=Беларусь-Бельгія: Грамадска-культурнае ўзаемадзеянне: Матэрыялы Міжнароднага круглага стала|месца=Мн.|выдавецтва=Беларускі кнігазбор|год=2002|том=|старонкі=47―52|старонак=152|isbn=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=|загаловак= Путешествия и посольства господина Гилльбера де Ланнуа, кавалера золотого руна, владельца Санта, Виллерваля, Троншиена, Бомона, Вагени; в 1399–1550 годах|спасылка=http://www.vostlit.info/Texts/rus13/Lannoa/text3.phtml?id=6761|выданне=Записки Одесского общества истории и древностей, т. III|месца=Одесса|выдавецтва=|год=1853|старонкі=|старонак=}}&lt;/ref&gt;.

== Краязнаўства Беларусі ў XVI стагоддзі ==
Каштоўнай краязнаўчай крыніцай служыць выдадзеная [[Віленская археаграфічная камісія|Віленскай археаграфічнай камісіяй]] пад рэдакцыяй дырэктара народных вучылішчаў К. І. Сніткі «Пісцовая кніга Пінскага і Клецкага княстваў, складзеная пінскім старостаю Станіславам Хвальчэўскім ў 1552―1555 гг.» (Вільня, 1884). Па загадзе караля [[Жыгімонт II Аўгуст|Жыгімонта Аўгуста]] пінскі і кобрынскі староста [[Лаўрын Война]] ў 1561―1566 гадах займаўся складаннем Пісцовай кнігі [[Староства (Вялікае Княства Літоўскае)|Пінскага староства]]. Гэта вылілася ў аб’ёмную працу, якая змяшчае розныя гісторыка-краязнаўчыя звесткі аб жыцці рэгіёна&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Война Л.|загаловак=Писцовая книга бывшего Пинского староства, составленная по повелению короля Сигизмунда Августа в 1561―1566 годах Пинским и Кобринским старостою Лаврином Войною|спасылка= https://reslib.org/books/1147164|месца=Вильно|выдавецтва=Типография А. И. Зака|год=1874|том=1-2|старонкі=|старонак=453|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

Рускі купец-паломнік {{нп3|Трыфан Карабейнікаў|Трыфан Карабейнікаў|ru|Коробейников, Трифон}} адправіўся ў 1593 годзе ў Канстанцінопаль і Палесціну. Праязджаючы Мінск, ён пакінуў у дзённіку запіс: ''«Городок Менск древяной худ, в ыном месте развалился, величиною с Вязму{{efn-ua|У Вязьме ў канцы XVI стагоддзя было каля 500 двароў|}}, а под ним река Сыслан{{efn-ua|[[Свіслач (прыток Бярэзіны)|Свіслач]]|}} поменши реки Березыни, да пруды»''. Захаваліся ягоныя запісы і аб горадзе [[Слуцк]]у: ''«Городок Слутьцк невелик, поменши Коломны, древяной, а около городка острог на городовое дело, а в остроге торги да двор церков каменная да полаты каменные, да на посаде ратуша велика каменная, а порусски полата, а под нею подклет и погребы, а над погребы с надворья лавки, а над лавками сверху светлицы, а живёт в той палате коньстянтиновской жилец, их судья, а политовски ивоит, а посаду в Констянтинове с Ростов, а река под ним Случь»''. Піша Карабейнікаў таксама пра [[Барысаў]] і [[Орша|Оршу]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://bibliotekar.ru/rus/83.htm|title=Хождение Трифона Коробейникова в Царьград|author=|date= |work=Русская история|publisher=Библиотекарь. Ру|accessdate=|lang=}}&lt;/ref&gt;.

Польскі гісторык XVI стагоддзя [[Мацей Стрыйкоўскі]] быў першым, хто зацікавіўся археалагічнымі старажытнасцямі Беларусі і Літвы. Займаючыся археалогіяй, па знойдзеных артэфактах ён спрабаваў вызначыць месцазнаходжанні паселішчаў і час іх існавання&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Старостина И. П.|загаловак= М. Стрыйковский о язычестве древних литовцев|спасылка= http://dgve.csu.ru/bibl/VEDS_1995.shtml|выданне= Восточная Европа в древности и средневековье. Язычество, христианство, церковь. Тезисы докладов|месца=М.|выдавецтва=Ин-т российской истории РАН|год=1995|старонкі=79―80|старонак=90}}&lt;/ref&gt;. Яго цікавілі гарадзішчы, замкі, цэрквы. Стрыйкоўскі быў знаёмы з архівамі і бібліятэкамі [[Слуцкае княства|князёў слуцкіх]] і [[Ізяслаўскае княства|заслаўскіх]]. У [[Супрасльскі манастыр|Супрасльскім манастыры]] ён выявіў каля 200 рукапісаў. Вынікам яго краязнаўчай дзейнасці стала «[[Хроніка польская, літоўская, жамойцкая і ўсяе Русі]]» ({{Lang-pl|Kronika Polska, Litewska, Żmudzka i wszystkiej Rusi}}, 1582), якая распавядае пра падзеі ў Рэчы Паспалітай да 1581 года. Хроніка з’яўляецца творчай кампіляцыяй папярэдніх хронік [[Ян Длугаш|Яна Длугаша]], [[Мацей Мяхоўскі|Мацея Мяхоўскага]] і іншых. Праца выкарыстоўвалася ў хроніках XVII―XVIII стст&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Улащик Н. Н.|загаловак= Белая и Черная Русь в «Кронике» Матвея Стрыйковского|спасылка=|выданне= Исследования по истории и историографии феодализма|месца=М.|выдавецтва=Наука|год=1982|старонкі=238―241|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Улащик Н. Н.|загаловак= Летописные источники Мацея Стрыйковского|спасылка=http://adverbum.org/ru/ulashchik-vvedenje-v-izuchenije|выданне= Введение в изучение белорусско-литовского летописания|месца=М.|выдавецтва=Наука|год=1985|старонкі=117|старонак=261}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Semianczuk A.|загаловак= Maciej Stryjkowski i jego wpływy na historiografię Wielkiego Księstwa Litewskiego w XVII wieku|спасылка=|выданне= Senoji Lietuvos Literatūra|месца=Warszawa|выдавецтва=|год=2009|старонкі=243―271|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;.
[[File:Chronicle Stryjkowski.jpg|thumb|right|200px|Тытульны ліст «Хронікі…» Мацея Стрыйкоўскага]]
[[File:Ruseckas-Stumbro medžioklė.jpg| left|thumb||[[Канут Русецкі]]. «Паляванне на зубра». 1844]]
Італьянец [[Аляксандр Гваньіні]] з 1550-х гадоў служыў ротмістрам у войску ВКЛ. Магчыма, ён аўтар помніка гістарыяграфіі XVI стагоддзя, які стаў крыніцай для беларускіх і украінскіх хронік ― «Апісанне Еўрапейскай Сарматыі» ({{Lang-la|Sarmatiae Europeae descriptio}}). Гэта першы твор, які пазнаёміў заходняеўрапейскага чытача з гісторыяй Вялікага Княства Літоўскага. Складзены на лацінскай мове ў першай палове 1570-х гадоў, ён распавядае пра Масковію, Польшчу, Літву і іншыя краіны, пра культуру і звычаі народаў (напрыклад, артыкул «Спосаб ворыва глебы і сяўбы на Белай Русі»). Апісаны горад Барысаў, замкі ў Оршы, Лагойску, [[Копысь|Копысі]]&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Чамярыцкі В.|загаловак=«Хроніка Еўрапейскай Сарматыі»|спасылка=|выданне= Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі|том=5|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1987|старонкі=455|старонак=703}}&lt;/ref&gt;.

У паэме беларускага паэта-лацініста [[Мікола Гусоўскі|Міколы Гусоўскага]] «[[Песня пра зубра]]» (1522) упершыню апісана беларуская прырода, дадзеная карціна палявання на зубра. На думку [[Уладзімір Андрэевіч Калеснік|У. А. Калесніка]], ''«Гусоўскі спадзяваўся ўвесці беларускае жыццё і гісторыю ў кантэкст гуманітарнай культуры Еўропы»''&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Калеснік У.|загаловак=Зорны спеў|спасылка=http://www.rulit.me/author/kalesnik-uladzimir/zorny-speu-download-free-342229.html|месца=Мн.|выдавецтва=Мастацкая літаратура|год=1975|том=|старонкі=86|старонак=158|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

З 1581 года польскі гісторык-кальвініст [[Ян Ласіцкі]] жыў у Вільні, настаўнічаў у сям’і [[кашталян]]а мінскага [[Ян Янавіч Глябовіч|Яна Глябовіча]], затым пасяліўся ў Заслаўі. Вынікам назіранняў за жыццём Вільні, Заслаўя і [[Радашковічы|Радашковіч]] стала яго праца «Пра рэлігію, ахвярапрынашэнне, вясельныя, пахавальныя абрады русінаў, маскавітаў і татараў…» ({{Lang-la|De Russorum, Moscovitarum et Tartarorum religione, sacrificiis, nuotiarum funerum ritu}}, 1582), дзе аўтар распавядае пра вопратку, ежу і абрады беларусаў, будынкі Вільні і Полацка. Пасмяротна выйшла яго праца «Пра багоў жамойтаў, іншых сарматаў і несапраўдных хрысціян» ({{Lang-la|De diis Samogitarum, caeterorumque Sarmatarum...}}, Базель, 1615), дзе ўтрымліваюцца першыя звесткі аб паганскіх вераваннях Літвы&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://vkl.by/articles/2164|title=Ян Ласіцкі|author=Алесь Белы.|date=|work=|publisher=Электронная энциклопедия «Вялікае Княства Літовскае»|accessdate=|lang=}}&lt;/ref&gt;.

Успаміны аўстрыйскага дыпламата [[Сігізмунд Герберштэйн|Сігізмунда Герберштэйна]] «Запіскі пра Масковію» былі напісаны пасля яго службовых паездак у Маскву і Ноўгарад у 1516―1517 і 1526―1527 гадах. У главе «Пра Літву» ён кажа пра багацце рэк, азёр і балот, пра нядобры клімат, падрабязна апісвае зуброў. Сацыяльны ўклад Вялікага Княства Літоўскага, відавочна, выклікае ў яго непрыманне: {{цытата|«Народ прыгнечаны цяжкім рабствам, бо кожны, у суправаджэнні натоўпу слуг, які валодае уладай, увайшоўшы ў жыллё селяніна, можа беспакарана тварыць, што яму заўгодна, рабаваць і забіраць неабходныя ў жыццёвым побыце рэчы (з ежы, і ўсё, што заманецца) і нават жорстка збіваць селяніна, калі той раптам адмовіцца аддаваць. Таму вёскі размяшчаюцца ўдалечыні ад дарог. Сялянам падданым без падарункаў зачынены шлях да гаспадароў, якую б яны ні мелі да іх справу. А калі іх і дапусцяць, то ўсё роўна адсылаюць да службовых асоб і начальнікаў. І калі тыя не атрымаюць дароў, то не вырашаць і не пастановяць нічога добрага... Гэты парадак існуе не толькі для простага люду, але і для бедных дваран, калі яны хочуць дамагчыся чаго-небудзь ад вяльможаў. Я сам чуў, як адзін вышэйшы чыноўнік пры маладым каралі сказаў наступнае: „У Літве кожнае слова — золата“. Гэта значыць: нікога не выслухаюць і нікому не дапамогуць без грошай...»&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар= Белазаровіч В. А.|загаловак=Гістарыяграфія гісторыі Беларусі: вучэбны дапаможнік|спасылка=|месца=Гродно|выдавецтва= Гродзенскі дзярж. ун-т імя Я. Купалы|год=2006|том=|старонкі=42|старонак=345|isbn=985-417-858-7}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар= Сигизмунд Герберштейн|загаловак= Записки о Московии|спасылка=http://www.vostlit.info/Texts/rus8/Gerberstein/frametext8.htm|месца=М.|выдавецтва=МГУ|год=1988|том=|старонкі=|старонак=430|isbn=}}&lt;/ref&gt;|}}.

== Краязнаўства Беларусі ў XVII стагоддзі ==
[[Файл:Historiae Lithuanae.jpg|міні|180px|Тытульны аркуш «Historiae Lithuanae pars prior, de rebus Lithuanorum ante susceptam Christianam religionem conjunctionemque… cum regno Poloniae» (Данцыг, 1650)]]
Аўстрыйскі пасланнік [[Аўгусцін Меерберг]] пісаў у справаздачы «Падарожжа ў Масковію»: {{пачатак цытаты}}«Зрабіўшы яшчэ 70 вёрст па лясістай пустыні, 5 кастрычніка мы прыбылі ў Менск, галоўны горад Менскага ваяводства, які размешчаны на пагорках і рацэ і ўдастоены гонару мець вярхоўны суд для ўсёй Літвы, акрамя Вільні, кожныя тры гады па чарзе з новагародскім. Сумным позіркам мы глядзелі на спусташэнне, учыненае гэтаму гораду маскавіцянамі {{efn-ua|Падчас [[Вайна Расіі з Рэччу Паспалітай (1654—1667)|Вайны Расіі з Рэччу Паспалітай 1654―1667 гг.]] горад быў захоплены і разбураны, засталіся толькі дзве тысячы жыхароў і 300 дамоў}}. Далучаныя базыльяне, дамініканцы, бернардынцы пачалі ўжо там папраўляць свае разбураныя, святыя мясціны і цэрквы з дапамогай міласцяў набожных людзей. Айцы езуіцкай супольнасці таксама рыхтаваліся пакласці пачатак там свайго калегіума»''&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Августин Мейерберг.|загаловак= Путешествие в Московию барона Августина Майерберга и Горация Вильгельма Кальвуччи, послов Августейшего Римского Императора Леопольда к Царю и Великому Князю Алексею Михайловичу в 1661 году, описанное самим бароном Майербергом|спасылка= http://www.runivers.ru/lib/book4754/58863/|месца=М.|выдавецтва=Университетская типография|год=1874|старонкі=|старонак=260|isbn=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Тяпкова А. И.|загаловак=Местечки Беларуси в записках иностранных путешественников XVI―XIX вв.|спасылка=|выданне=Вестник Могилёвского государственного университета им. А. А. Кулешова. Серия А. Гуманитарные науки|месца=Мн.|выдавецтва=МГУ|год=2014|нумар=1(43)|старонкі=76―84|старонак=|issn=2073-8315}}&lt;/ref&gt;
{{канец цытаты}}.

Чэх Бернгард Танер у складзе польскай амбасады ездзіў у Маскву. Ягоныя нататкі паведамляюць аб становішчы Мінска ў 1678 годзе:
{{пачатак цытаты}}
Гэта — горад вялікі, шырока раскінуўся па ўзгорках і далінах. Ён пацярпеў ад масквіцян, якія ператварылі яго амаль ў разваліны; але з цягам часу ён стаў прымаць лепшы выгляд: манастыры [[Касцёл Святога Тамаша Аквінскага і кляштар дамініканцаў (Мінск)|дамініканцаў]] і [[Касцёл Святога Антонія Падуанскага і кляштар францысканцаў (Мінск)|францысканцаў]], калегія айцоў братэрства Ісусавага, якім пачатак ужо пакладзены, зноў нададуць гораду немалую красу. Ды неблагія і вельмі шматлікія царквы схізматыкаў{{efn-ua|праваслаўных}} і цяпер робяць горад прыгожым. Пасля схізматыкаў — усяго больш тут жыдоў з іх сінагогамі. Уносячы заўсёды акуратна магнатам велізарныя падаткі і будучы праз гэта ім вельмі карысныя, яны валодаюць і немалою свабодай. Галоўнае ўпрыгожванне плошчы — ратуша, якая стаіць у сярэдзіне, акружаная мноствам крам. Лад жыцця і адзенне, асабліва жаночы ўбор, цэрквы, параўнальна з іншымі больш прыглядныя, упрыгожаныя пры ўваходзе карцінамі, якія паказваюць на заможнасць гараджан. Панам сваім горад прызнае Яна Казіміра Сапегу, ваяводу полацкага, прызначанага ў той час паслом ад Вялікага Княства Літоўскага. У яго жыллё, пабудаванае на гары і забяспечанае ўсім неабходным, за яго адсутнасцю нас не пусцілі; мы спыніліся ў горадзе, дзе жыхары прынялі нас гасцінна, удосталь частавалі мёдам, півам і іншымі прынашэннямі…&quot;
{{канец цытаты|&lt;ref&gt;{{cite web|author =Ивакин И.|datepublished =|url =http://historydoc.edu.ru/catalog.asp?cat_ob_no=13299&amp;ob_no=13300|title =Коллекция: исторические документы. Бернгард Леопольд Франтишек Таннер. Вторая половина XVII в. Биографическая справка|publisher =Российский образовательный портал|accessdate =|мова =|description =|archiveurl =https://archive.today/20160328014408/http://historydoc.edu.ru/catalog.asp?cat_ob_no=13299&amp;ob_no=13300|archivedate =28 сакавіка 2016|deadurl =}}&lt;/ref&gt;.}}

Два гады падарожжаў маскоўскага стольніка [[Пётр Андрэевіч Талстой|П. А. Талстога]], апісаныя ім у дзённіку, захоўваюць апісанне Мінска станам на 1697 год:
{{пачатак цытаты}}
Горад мае каля сябе земляны вал. У ім жыве староста [[Крыштаф Станіслаў Завіша|пан Завіша]]; у маю бытнасць у Менску ён не быў, а быў у той час у сваёй маетнасці. Дом ягоны ў Менску ў замку, будынак драўляны… У Менску ж ёсць дом вялікі з каменным будынкам пана Глябовіча: стаіць пусты, жыхароў у ім нікога няма. Горад Менск менш за Магілёў у многім; будынкаў каменных у Менску нямала… У Менску ёсць шмат дамоў з каменнымі будынкамі; і ў радах, дзе гандлююць, крамы каменныя і тавараў ёсць нямала. У Менску ёсць манастыр набожнай грэчаскай веры ў імя святых апосталаў Пятра і Паўла. У тым манастыры [[Сабор Святых апосталаў Пятра і Паўла (Мінск)|царква]] каменная вялікая, ладнага будынку, падобная да магілёўскай саборнай царквы Брацкага манастыра… Скрозь Менск цячэ рака Віславіца невялікая, на ёй ёсць млын на чатырох камянях, і праз тую раку мост ладны, драўляны… Быў я ў [[Касцёл Дабравешчання Найсвяцейшай Дзевы Марыі і кляштар бернардзінак (Мінск)|кляштары ў панен бернардзінак]] і ў панен [[Касцёл Святога Войцеха і кляштар бенедыкцінак (Мінск)|бенедыкцянак]]. Дзяўчаты бернадынкі ходзяць у чорным, на голым целе носяць замест кашуль валасяніцы тоўстыя і падпаясаныя яны вяроўкамі з вузламі, ступаюць заўсёды босымі нагамі, у касцёл уваходзяць таемнай лесвіцай, уладкаванай у сцяне, і стаяць на хорах, гледзячы ў касцёл малымі скважынамі скрозь рашоткі, каб іх людзі не бачылі… Бенедыкцінкі ходзяць у белых вопратках і носяць на галовах белыя ўборы ж, зело ладна прыбіраюцца; а ў касцёл уваходзяць таксама сцяною таемна і стаяць у патаемных месцах, каб нікім былі бачаны…
{{канец цытаты|&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Толстой П. А.|загаловак= Путешествие стольника П. А. Толстого по Европе. 1697―1699.|спасылка= http://www.istmira.com/istnovvr/puteshestvie-stolnika-p-a-tolstogo-po-evrope-1697-|месца=М.|выдавецтва=Наука|год=1992|старонкі=|старонак=387|isbn=}}&lt;/ref&gt;.}}

У 1698 годзе ў Масковію праз Беларусь ехаў сакратар аўстрыйскага пасольства Ёган Корб. Цікавыя яго назіранні за жыццём манастыроў:
{{пачатак цытаты}}
У Ашмянах, мястэчку, якое належыць Сапегу, здабылі мы канец нашым працам, у надзеі назаўтра мець лепшую дарогу. Каля двара, дзе мы спыніліся, быў манастыр дамініканцаў; каля чатырох гадзін папаўдні з яго паказалася працэсія; так як гэта было ў Вялікі пост, то ўдзельнікі яе няшчадна секлі сябе бізунамі. Разам з іншымі і мы праспявалі малітву ў гонар Найсвяцейшай Панны Марыі. Затым у манастыры была сказаная на польскай мове пропаведзь, праспяваная песня аб пакутах Гасподніх і, у заключэнне, зайгралі на аргане. Пад гукі гэтага інструмента народ зноў стаў бічаваць сябе…&quot;. «У Менску была дзёнка. Абедню мы адслужылі ў езуітаў. Нам казалі, што тутэйшы езуіцкі калегіум не мае дастатковых фундушаў, пры ўсім тым, аднак жа, у ім жыве 12 манахаў. Базыльяне, бернардынцы і босыя таксама жывуць бедна. Адзін толькі касцёл дамініканцаў прыбраны лепей за іншых. Менск, некалі багаты і слаўны горад, даведзены гады тры таму назад моцным пажарам да поўнага заняпаду. У ім было раней шмат купцоў, цяпер жа не больш за два, ды і тыя з цяжкасцю ўтрымліваюць сябе і падтрымліваюць нікчэмны гандаль. На хорах францысканскага манастыра спявалі толькі два манахі, па гэтым можна судзіць аб іх малалікасці і беднасці…». «Мы прыбылі ў Смалявічы. Заезны двор утрымлівае тут яўрэй, і ў карчме было так брудна, што мы вырашылі адкласці святкаванне да месца нашага абеду — гарадка, які называецца аднымі Жодзін, а іншымі — Багуслаў. Але і тут карчма належыць яўрэю, таму набажэнства не было зусім». «Каля трох гадзін, пасля абеду, прыехалі мы ў горад Горкі, вельмі доўгі і заселены яўрэямі. Начавалі мы ў яўрэяў. У пакоях была яшчэ якая-ніякая чысціня, але спаўшыя ў адрынах знайшлі там гадасць, якая даводзіла іх да млосці
{{канец цытаты|&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=|загаловак= Дневник Иоганна Георга Корба во время посольства Лепольда I в Московское царство|спасылка=http://www.sedmitza.ru/lib/text/439160/|выданне=Рождение империи|месца=М.|выдавецтва=Фонд Сергея Дубового|год=1997|том=|старонкі=|старонак=544|isbn=5-89486-003-2}}&lt;/ref&gt;.}}

Польскі езуіт, доктар тэалогіі [[Альберт Віюк-Каяловіч]] добра ведаў жыццё Вялікага Княства Літоўскага, выкладаў у калегіуме [[Брэст]]а і [[Слонім]]а. Вынікам яго прац з’явіліся „Гербоўнік рыцарства Вялікага Княства Літоўскага“ і „Гісторыя Літвы“, ― у апошняй Каяловіч паспрабаваў растлумачыць сутнасць сялянскіх хваляванняў у ВКЛ&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар= Eugenija Ulčinaitė.|загаловак= Jėzuitiškoji tarnavimo dievui doktrina Alberto Vijūko-Kojalavičiaus raštuose|спасылка=http://www.llti.lt/failai/SLL27_Str_Ulcinaite.pdf|выданне= Senoji Lietuvos literatūra. Lietuvių literatūros ir tautosakos institutas|месца=Vilnius|выдавецтва= Vilniaus universitetas|год=2009|том=27|issn=1822-3656}}&lt;/ref&gt;.

== Краязнаўства Беларусі ў XVIII стагоддзі ==
[[File:Lepechin.jpg|thumb|left|Тытульны ліст кнігі І. І. Ляпёхіна]]
Каштоўнай краязнаўчай крыніцай першай паловы XVII ст. з’яўляецца „Інвентар Эканоміі Берасцейска-Кобрынскага графства Флемінга генерала артылерыі 1743 г.“ з ілюстрацыямі А. Даманскага.

У 1745―1747 гадах у [[Люблін]]е выпушчаны двухтомнік „Svada Latina…“ (Typographia S. R. M. Collegii S. J., 1747, р. 1624), які ўключаў статыстыку, лісты, панегірыкі, розныя надпісы і інш. Шмат дакументаў адносілася да дынастыі [[Род Сапегаў|Сапегаў]]. Зборнік склаў сакратар пінскага дыстрыкту [[Марыяне|ордэна марыянаў]] Я. Д. Астроўскі пры ўдзеле [[Канцлер вялікі літоўскі|канцлера вялікага літоўскага]] [[Ян Фрыдэрык Сапега|Яна Сапегі]]&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=|загаловак= Сборник библиографических материалов для географии, истории, истории права, статистики и этнографии Литвы с приложением списка литовских и древнепрусских книг с 1553 по 1903 г. Сост. С. Балтрамайтис|спасылка=http://www.runivers.ru/lib/book4329/52950/|месца=СПб.|выдавецтва=Тип. В. Безобразова|год=1904|том=|старонкі=|старонак=857|isbn=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Шумейка М. Ф.|загаловак=Станаўленне і развіццё беларускай археаграфіі ў першай палове XIX ст.|спасылка=http://www.belniidad.by/sites/default/files/bash/bash01_2000.pdf|выданне= Беларускі археаграфічны штогоднік|месца=Мн.|выдавецтва= Беларускі навукова-даследчы інстытут дакументазнаўства і архіўнай справы|год=2000|нумар=1|старонкі=19―40|старонак=266|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

[[File:Poleszuk XVIII cn.png|thumb|150px|А. Рыгельман. Сялянні-паляшук. Другая палова XVIII ст.]]
Першым беларускім археолагам можна лічыць [[Кашталяны полацкія|кашталяна полацкага]] [[Роберт Бжастоўскі|Роберта Бжастоўскага]]. У сваей сядзібе [[Мосар]] каля [[Глыбокае|Глыбокага]] ён распачаў спробы раскопак курганнага [[могільнік]]а пачатку XI стагоддзя. Знойдзеныя [[Артэфакт (археалогія)|артэфакты]] ― званочкі на раменьчыку ― ён адаслаў у 1790 годзе каралю Рэчы Паспалітай [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі|Станіславу Аўгусту Панятоўскаму]], які прыняў падарунак вельмі добразычліва&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=W. Mienicki.|загаловак= Wykopalisko w Mossarzu w końcu XVIII stulecia. Z korespondencyi króla Stanislawa Augusta z Robertem Brzostowskim, cześnikiem Wielkiego Ksie,stwa Litewskiego|спасылка=http://mbc.malopolska.pl/dlibra/plain-content?id=18344|выданне= [[Wiadomości numizmatyczno-archeologiczne]]|месца= Kraków|выдавецтва=Towarzystwo Numizmatyczno-Archeologiczne|год=1892|том=1-2|старонкі=285―289|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;. Праз 20 гадоў раскопкамі курганоў-[[валатоўка|валатовак]] на [[Лідскі павет (Вялікае Княства Літоўскае)|Лідчыне]] займаўся ваенны інжынер [[Тэадор Нарбут]], які выдаў аматарскае даследаванне „Пра курганы“&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://pawet.net/library/history/city_district/data_people/scientists/narbut_t/Теадор_Нарбут._Шавры.html|title=Тэадор Нарбут. Шавры|author=Кастусь Тарасаў.|date=25 траўня 2010|work=|publisher=Pawet|accessdate=|lang=}}&lt;/ref&gt;.

[[Ігнацій Кульчынскі]] ў 1736―1747 гадах быў [[архімандрыт]]ам гродзенскага [[Барысаглебскі Каложскі манастыр (Гродна)|Барысаглебскага (Каложскага) манастыра]]. Даследаваў гісторыю [[Жыровічы|Жыровічаў]], гродзенскай [[Барысаглебская царква (Гродна)|Барысаглебскай царквы]], напісаў „Хроніку ігуменаў, архімандрытаў, царкоўных старастаў і заступнікаў Гродзенскага Каложскага манастыра“, на аснове дакументаў манастырскага архіва сістэматызаваў і выдаў у 1738 годзе „Інвентар Гродзенскага Каложскага базыльянскага манастыра“. Пісаў на латыні і па-польску&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Алексеев Л. С.|загаловак= Игнатий Кульчинский — первый исследователь белорусских древностей|спасылка=http://historylib.org/historybooks/B—A—Timoshchuk-Drevnosti-slavyan-i-Rusi/19|выданне=Археалогія і краязнаўства Беларусі. XVI ст.―30-е гады XX ст.|месца=Мн.|выдавецтва=Беларуская навука|год=1996|том=|старонкі=14―15|старонак=206|isbn=985-08-0007-0}}&lt;/ref&gt;.

Сістэматычнае навуковае даследаванне Беларусі пачалося пасля яе далучэння да Расійскай імперыі. У Беларусь і Прыбалтыку ў 1773 годзе Акадэміяй навук накіроўваецца экспедыцыя {{нп3|Іван Іванавіч Ляпёхін|І. І. Ляпёхіна|ru|Лепёхин, Иван Иванович}}, якая апісала беларускую прыроду і сабрала [[гербарый]] для Батанічнага саду Пецярбургскай Акадэміі навук. Удзельнік экспедыцыі, будучы акадэмік {{нп3|Мікалай Якаўлевіч Азерацкоўскі|М. Я. Азерацкоўскі|ru|Озерецковский, Николай Яковлевич}}, акрамя прыродазнаўчай працы, збіраў матэрыялы мясцовага сялянскага побыту і сельскай гаспадаркі&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Таранович В. П.|загаловак= Экспедиция академика И. И. Лепехина в Белоруссию и Лифляндию в 1773 г.|спасылка=http://www.vostlit.info/Texts/Dokumenty/Russ/XVIII/1760-1780/Lepechin_I_I/pred3.htm|выданне=Труды Института истории науки и техники|месца=М.|выдавецтва=АН СССР|год=1935|том=5|старонкі=535―568|старонак=625|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

У 1780 годзе імператрыца [[Кацярына II]] распачала падарожжа ў беларускія землі. У губернскія і павятовыя гарады была папярэдне накіравана анкета з 16 пытаннямі: як ажыццяўляліся „Установы для кіравання губерняў Усерасійскай імперыі“ і ў якім стане фінансава-эканамічнае становішча губерняў і паветаў. Таксама было прапанавана выказаць свае меркаванні аб патрэбах і недахопах. Імператрыца пазнаёмілася з ходам рэформаў, станам прамысловасці і гандлю, укладам жыцця насельніцтва. Шлях Кацярыны II адзначыўся багатымі ахвяраваннямі на адкрыццё школ, добраўпарадкаванне праваслаўных храмаў і манастыроў, будаўніцтва устаноў. Пазней Акадэміяй навук была выпушчаная кніга [http://files.knihi.com/Knihi/Store1/other/Topograficheskie_primechania_na_znatneyshie_mesta_puteshestvia_Ee_Imperatorskogo_Velichestva_v_Belorusskie_namestnichestva_-_1780.pdf „Тапаграфічныя заўвагі на самыя знакамітыя месцы падарожжа Яе Імператарскай Вялікасці ў Беларускія намесніцтвы“] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20191210025145/http://files.knihi.com/Knihi/Store1/other/Topograficheskie_primechania_na_znatneyshie_mesta_puteshestvia_Ee_Imperatorskogo_Velichestva_v_Belorusskie_namestnichestva_-_1780.pdf |date=10 снежня 2019 }} з гісторыяй і станам усходнебеларускіх тэрыторый, апісаннем гарадоў і мястэчак з іх замкамі, манастырамі і храмамі, колькасцю жыхароў і родам іх заняткаў»&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Романов Е.|загаловак=К пребыванию императрицы Екатерины II в Пропойске|спасылка=|выданне=Могилевская старина|месца=Могилев|выдавецтва=|год=1901|том=2|старонкі=69|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Брикнер А. Г.|загаловак= Путешествие императрицы Екатерины II в Могилев в 1780 году|спасылка=|выданне=Русский вестник|месца=М.|выдавецтва=|год=1881|том=154 (8-9)|старонкі=459-509, 311-367|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

Аўтар «Батанічнага слоўніка», прысвечанага Кацярыне II, генерал-маёр [[Андрэй Казіміравіч Меер|А. К. Меер]] у 1786 годзе падрыхтаваў «Апісанне Крычаўскага графства або былога староства Г. А. Пацёмкіна, у ста вёрстах ад Дуброўны, паміж Смаленскаю і Магілёўскаю губернямі. 1786 г.», дзе распавёў аб прыродзе, побыце і матэрыяльнай культуры жыхароў сучасных [[Крычаўскі раён|Крычаўскага]], [[Клімавіцкі раён|Клімавіцкага]], [[Хоцімскі раён|Хоцімскага]], [[Касцюковіцкі раён|Касцюковіцкага]] і [[Краснапольскі раён|Краснапольскага раёнаў]] Беларусі. Рукапіс знаходзіцца ў [[Казанскі ўніверсітэт|Казанскім універсітэце]]. Апублікавана ў 1901 годзе з скарачэннямі [[Еўдакім Раманавіч Раманаў|Е. Р. Раманавым]] ў «[[Магілёўская даўніна|Магілёўскай даўніне]]», 1901, вып. 2&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://lib.pushkinskijdom.ru/Default.aspx?tabid=1019|title=Меер Александр Казимирович|author=Лаппо-Данилевский К. Ю.|date=2010 |work=Словарь русских писателей XVIII века|publisher=Институт русской литературы (Пушкинский Дом)|accessdate=|lang=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Андрэй Крыжэвіч.|загаловак=У пошуках святой крыніцы|спасылка=http://bfk.by/?p=3021|выданне=Краязнаўчая газета|месца=Мн.|выдавецтва=|год=2016|нумар=5 лютага|старонкі=|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;. Меер дзяліўся ўражаннямі ад мясцовага кірмаша: ''«Крычаўскія мяшчане гандлявалі жалезам, соллю, тытунём, пянькой, рыбай, зернем…»''. Прыезджыя рыжскія і гданьскія купцы прывозілі ''«розныя суконныя паркалёвыя і шаўковыя тавары, напоі, поўсць, шапкі, запрэжкі, рукавіцы, хусткі, батыст, галандскае і простае палатно і многія дробязі, якія ўжываюцца мясцовымі мяшчанамі і сялянамі. З Масквы прывозяцца ў асноўным жалеза, чыгун і медзь, а з Маларосіі розная рыба, асабліва сула, данскія карпы, або сазаны, судакі, ці, па-мясцоваму, калодкі, і многія іншыя салёныя і вараныя рыбы, таксама і тытунь»''. Меер пісаў, што большасць сялян ''«… сутнасць бедныя. І некаторыя з іх не толькі з мякінай змешанага хлеба не маюць, але і … таўкуць вымачанае ў вадзе гнілое дубовае з сярэдзіны дрэва і пякуць з гэтага з прыбыткам мукі..»''. Адзначае Меер асаблівасць гаворкі мясцовых жыхароў: ''«Я думаю, што не брыдка будзе, калі я згадаю тут пра тую гаворку, якім усе (?) крычаўскія мяшчане, краўцы, шаўцы і іншых мастэрстваў людзі, а асабліва тыя, што жывуць каля польскай мяжы карэлы (не ад карэлаў, а ад рабаванняў сваіх так названыя сяляне) паміж сабою размаўляюць. Гэта гаворка падобна да шматлікіх расійскіх, а асабліва суздальскаму, уведзена ва ўжытак марным і ў распусце і п’янству жывучым… гэта каб зручней абкрадваць і махляваць маглі. Яно не заснавана ні на якіх правілах і акрамя мноства адвольна выдуманых, складаецца яшчэ з пераламаных нямецкіх і лацінскіх слоў. Такая гаворка, што ўжываецца паміж імі, завецца тут атверніцкаю або адврашчонаю»''. [[Атверніца|Атверінцай]] называецца вёска каля Магілёва, якая дала назву атверніцкаму жаргону, які складаўся не столькі з чужаземных слоў, колькі слоў роднай мовы, але з «атварочваннем» складоў, іх перастановай і заменай і ўстаўкай розных часціц (ку, хер, шаце і інш.). Меер прыводзіць некалькі слоў і выразаў гэтай мовы: ''«Еперь укаврюка чуху — крадзі ў спадара футру; хлізь у хаз, а то Сяргей смакшуніць — ідзі ў хату, а то дожджык замочыць; клева кургае — добра спявае; манек хімшае — мой брат хварэе; клёва капені па лаўдзе — добранька стукні яго па галаве»'' і г. д. Гэты жаргон, магчыма, быў прынесены ў [[Смутны час]] у Маскву беларусамі, якія былі ў польскім войску&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Романов Е. Р.|загаловак= Очерк быта нищих Могилёвской губернии и их условный язык|спасылка=|выданне=Этнографическое обозрение|месца=М.|выдавецтва=|год=1890|нумар=4|старонкі=126|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Рябичкина Г. В.|загаловак= Теоретическая концепция В. Д. Бондалетова: к проблеме анализа условно-профессиональных языков|спасылка=http://www.gramota.net/materials/1/2009/2-3/56.html|выданне=Альманах современной науки и образования|месца=Тамбов|выдавецтва=Грамота|год=2009|нумар=2|старонкі=147―151|старонак=|issn=1993-5552}}&lt;/ref&gt;.

== Краязнаўства Беларусі ў XIX стагоддзі ==
[[File:Horadnia-Maračoŭščyna, Antoni Tyzenhaus. Горадня-Марачоўшчына, Антоні Тызэнгаўз (J. Alšeŭski, 1905).jpg|thumb|left|300px|Атоні Тызенгаўз.]]
[[Падскарбі надворны літоўскі]] [[Антоні Тызенгаўз]] кіраваў [[Гродзенская каралеўская эканомія|Гродзенскай каралеўскай эканоміяй]] у Вялікім Княстве Літоўскім. Ён арганізаваў у Гродне «кабінет натуральнай гісторыі», дзе сабраў больш за дзесяць тысяч экспанатаў ― мінералаў, старажытных закамянеласцяў і інш. Яго пляменнік [[Канстанцін Ігнатавіч Тызенгаўз|Канстанцін Тызенгаўз]], які захапляўся птушкамі, у [[Паставы|Паставах]] стварыў вялікі арніталагічны музей з выдатнай калекцыяй: каля трох тысяч пудзілаў птушак і некалькі сотняў птушыных яек. Упершыню адкрыў і апісаў гнездаванні ў Беларусі шэрагу відаў птушак, выдаў працы «Асновы арніталогіі, навукі аб птушках», «Агульная арніталогія, або апісанне птушак ўсіх частак Свету», «Каталог птушак і млекакормячых ВКЛ і Каралеўства Польскага», склаў ілюстраваныя табліцы да кнігі [[Уладзіслаў Казіміравіч Тачаноўскі|У. К. Тачаноўскага]] «Заалогія польскіх птушак». У 1856 годзе яго сын Рэйнальд Тызенгаўз перадаў экспанаты ў новы музей [[Віленская археалагічная камісія|Віленскай археалагічнай камісіі]]&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар= Вінчэўскі Дз. Я., Вінчэўскі А. Я.|загаловак= Канстанцін Тызенгаўз (1786―1853) – патрыёт і заснавальнік беларускай арніталогіі|спасылка=http://birdwatch.by/news/4023|выданне= Маэрыялы VII міжнароднай навукова-практычнай канфярэнцыі «Актуальныя праблемы экалогіі», Гродна 2010|год=2011|нумар=|старонкі=3―5|doi=|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

Двойчы (1819, 1821) пабываў у Беларусі адзін са стваральнікаў Рускага геаграфічнага таварыства, вядомы вучоны [[Пётр Іванавіч Кёпен|П. І. Кёпен]]. Вынікам яго паездак з’явіліся тры гісторыка-краязнаўчыя працы&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Кёппен П. И.|загаловак=О Рогволодовом камне и Двинских записях|спасылка=|месца=СПб.|год=1855|старонкі=|старонак=70|isbn=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Кёппен П. И.|загаловак= О происхождении, языке и литературе литовских народов: [Со включением краткого обозрения Литовской истории до XVI в.]|спасылка=http://dlib.rsl.ru/01003557971|месца=СПб.|выдавецтва=Тип. К. Крайя|год=1827|старонкі=|старонак=108|isbn=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Кёппен П. И.|загаловак=Новые сведения о численности и обиталищах литовского племени|спасылка=|месца=СПб.|год=1851|старонкі=|старонак=18|isbn=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Алексеев Л. В.|загаловак=Путешествие в Беларусь П. И. Кёппена|спасылка=http://adverbum.org/ru/alekseev-arheologija|выданне=Археология и краеведение Беларуси. XVI в.―30-е годы XX в.|месца=Мн.|выдавецтва=Беларуская навука|год=1996|старонкі=38―41|старонак=206|isbn=985-08-0007-0}}&lt;/ref&gt;.

Двойчы наведаў Беларусь акадэмік, заснавальнік рускай мінералагічнай школы [[Васіль Міхайлавіч Севяргін|В. М. Севяргін]]. Уражанне ад убачанага ён адлюстраваў у «Запісках падарожжа па заходніх правінцыях Расійскай дзяржавы…» (1803) і «Працягу запісак…» (1804). У іх змешчаны звесткі пра беларускія гарады, стан эканомікі, даецца аналіз глебы і мінералаў; у канцы першай кнігі ― «Роспіс раслінам, якія растуць у ваколіцах г. Гродна»&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Севергин В. М.|загаловак= Записки путешествия по западным провинциям Российского государства, или минералогические, хозяйственные и другие примечания, учиненные во время проезда через оные в 1802–1803 гг.|спасылка=http://e-heritage.ru/ras/view/publication/general.html?id=42051638|месца=СПб.|выдавецтва=Императорская Академия наук|год=1804|старонкі=|старонак=408|isbn=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Кузняева С. А.|загаловак=Севяргін Васіль Міхайлавіч|спасылка=|выданне=Этнаграфія Беларусі|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1989|старонкі=456 |старонак=580|isbn=5-85700-014-9}}&lt;/ref&gt;.

Граф [[Мікалай Пятровіч Румянцаў|М. П. Румянцаў]], які пасяліўся ў Гомелі, арганізаваў экспедыцыі па выяўленню археалагічных рэдкасцяў, стварыў у сваім замку хатні музей. Дзякуючы яму ў полацкім манастыры было знойдзена [[Дабрылава Евангелле]] 1164 года, на Гродзеншчыне ― [[Супрасльскі летапіс]] і архіў [[Род Сапегаў|Сапегаў]]. З гісторыкаў і археографаў Румянцаў арганізаваў гурток, які пасля атрымаў назву Румянцаўскага. Мэтай гуртка сталі пошук дакументальных помнікаў гісторыі ў архівах і бібліятэках і іх друкаванне&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Клепікаў М.|загаловак=Румянцаўскі гурток і ахова помнікаў гісторыі і культуры ў Беларусі|спасылка=|выданне=Беларускі гістарычны часопіс|месца=Мн.|выдавецтва=|год=2003|нумар=1|старонкі=60―66|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;. У пошуку дакументаў Румянцаву ў Беларусі дапамагалі прафесары [[Віленскі ўніверсітэт|Віленскага ўніверсітэта]] [[Міхаіл Кірылавіч Баброўскі|М. К. Баброўскі]], [[Іван Мікалаевіч Лабойка|І. М. Лабойка]], [[Ігнат Мікалаевіч Даніловіч|І. М. Даніловіч]]&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Доўнар Т. І.|загаловак=Даніловіч Ігнат Мікалаевіч|спасылка= |выданне=Мысліцелі і асветнікі Беларусі|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1995|старонкі=411―412|старонак=672|isbn=985-11-0016-1}}&lt;/ref&gt;, [[Іаахім Лялевель|І. Лялевель]]&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Кеневіч С.|загаловак=Лелевель|спасылка=http://pawet.net/library/history/bel_history/_books/pollel/%D0%9A%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87_%D0%A1%D1%82%D0%B5%D1%84%D0%B0%D0%BD._%D0%9B%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D0%BB%D1%8C.html|месца=М.|выдавецтва=Молодая гвардия|год=1970|старонкі=|старонак=192|isbn=}}&lt;/ref&gt;, архіварыус грэка-уніяцкай полацкай духоўнай кансісторыі І. Кунцэвіч, [[архімандрыт]] І. Шулакевіч, наглядчык полацкіх павятовых вучылішчаў А. М. Дарашкевіч, служачы полацкага павятовага казначэйства І. Сышчанка, перакладчык магілёўскага магістрацкага суда [[Мікалай Рыгоравіч Гартынскі|М. Р. Гартынскі]]&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Козлов В. П.|загаловак= Колумбы российских древностей|спасылка=http://historic.ru/books/item/f00/s00/z0000156/index.shtml|месца=М.|выдавецтва=Наука|год=1981|старонкі=8|старонак=168|isbn=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Каупуж А.|загаловак=Некоторые дополнительные сведения о виленских деятелях культуры начала XIX века в письмах профессора русской словесности Виленского университета И. Н. Лобойко|спасылка=|выданне=Lietuvos TSR aukstuju mokyklu moksliniai darbai. Literatura|месца=Vilnius|год=1963|том=10|старонкі=207|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;. У 1817 годзе І. М. Лабойка параіў Румянцаву ажыццявіць ''«крытычнае апісанне ўсіх ўнутраных і замежных крыніц, якія адносяцца да айчыннай гісторыі»'', у тым ліку археалагічныя помнікі, народныя легенды, казкі, міфалогію і г. д. Да 1836 года ім апісаны 132 рукапісы з бібліятэкі закрытага да таго часу Віленскага ўніверсітэта, рукапісы былі перададзеныя ў Імператарскую публічную бібліятэку ў Санкт-Пецярбург&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Каупуж А.|загаловак=Вклад И. Н. Лобойко в развитие русско-польско-литовских культурных связей в первой четверти XIX в.|спасылка=http://baltnexus.lt/uploads/publikacijos/Kalbotyra/Kalbotyra%20VII/07_06_A.%20Kaupu%C5%BE.pdf|выданне=Lietuvos TSR aukstuju mokyklu moksliniai darbai. Kalbotyra|месца=Vilnius|год=1963|том=7|старонкі=50―60|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;. Доктар багаслоўя М. К. Баброўскі яшчэ гімназістам зацікавіўся бібліятэкай і архівам беластоцкага Супрасльскага манастыра, дзе ў 1822 годзе знайшоў і даследаваў [[Супрасльскі рукапіс|Супрасльскі зборнік]], адзін са значных царкоўнаславянскіх помнікаў&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Щавинская Л. Л.|загаловак=Н. П. Румянцев и начало белорусоведческих исследований: Деятельность профессора М. К. Бобровского|спасылка= |выданне=Библиотечная Ассамблея Евразии. Информационный бюллетень|месца=М.|выдавецтва=Российская государственная библиотека|год=2000|том=12|старонкі=52―61|старонак=80|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

Некаторыя дакументы, якія тычацца беларускіх земляў, член румянцаўскага гуртка гомельскі [[протаіерэй]] [[Іван Іванавіч Грыгаровіч|І. І. Грыгаровіч]] аб’яднаў у том «Беларускі архіў старажытных грамат». Грыгаровічам было абследавана больш за 30 дзяржаўных, прыватных і царкоўных архіваў, складзена некалькі тысяч копій дакументаў. Ён жа склаў «Слоўнік западнарускага прыслоў’я». Пад беларускім прыслоўем румянцаўскі гурток разумеў не мясцовую народную мову, а старабеларускія і стараўкраінскія дыялекты, на аснове якіх утварыліся сучасныя літаратурныя беларуская і ўкраінская мовы. Грыгаровіч удакладняў: «''Заходнеруская гаворка, інакш званая беларускай, ужываецца жыхарамі Белай Русі, Літвы, Валыні, Падолля, Палесся і ў абласцях цяперашняй Аўстрыйскай Галіцыі, пачынаючы ад Заходняй Дзвіны і Дняпра па Вісле, Бугу, Днястру і за Карпацкімі гарамі»''&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Ильин А. Л.|загаловак=Возникновение белорусской национальной идеи ― новый взгляд|спасылка=http://brama.brestregion.com/nomer18/artic18.shtml|выданне=Гістарычная брама|месца=Брест|год=2001|нумар=1(18)|старонкі=|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;. Галоўнай працай Грыгаровіча стаў 5-томнік «Акты, якія адносяцца да гісторыі Заходняй Расіі» (СПб., 1843―1853), дзе ён сабраў архіўныя дакументы па гісторыі Беларусі, Украіны і Літвы XIV―XVII стагоддзяў&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://kronsh.prihod.ru/publikacii,_doklady,_vystuplenija/view/id/1125443|title= Труды протоиерея Иоанна Григоровича по белорусской археографии|author=св. Алексий Хотев.|date=22 мая 2012|work=|publisher= Минская епархия Белорусского Экзархата Русской Православной Церкви|accessdate=|lang=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Щавинская Л. Л.|загаловак= Гомельский протоиерей Иоанн Григорович и начало белорусской археографии|спасылка=|выданне=Н. П. Румянцев на Белорусской земле: материалы Международного круглого стола|месца=Мн.|выдавецтва=Национальная библиотека Беларуси|год=1996|старонкі=47―56|старонак=67|isbn=5-781-51073-7}}&lt;/ref&gt;.

У час [[вайна 1812 года|вайны 1812 года]] афіцэр [[Канстанцін Фёдаравіч Калайдовіч|К. Ф. Калайдовіч]] апынуўся ў Беларусі. Полк стаяў у Оршы. Па абавязку службы яму даводзілася ездзіць у Мінск, Вільню, Віцебск, бываць у беларускіх мястэчках. Калайдовіч склаў кароткі слоўнік беларускай мовы, які надрукаваў у 1822 годзе ў «Працах Таварыства расійскай славеснасці пры Маскоўскім універсітэце». Тады ж ён на сродкі М. П. Румянцава выдаў у Маскве творы [[Кірыла Тураўскі|Кірылы Тураўскага]], якія адшукаў у маскоўскай Сінадальнай бібліятэцы&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Батвіннік М. В.|загаловак=Калайдовіч Канстанцін Фёдаравіч|спасылка=|выданне=Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1985|том=2 |старонкі=621|старонак=702|isbn=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Прыгодзіч М. Р.|загаловак=Беларускае мовазнаўства: вучэбны дапаможнік|спасылка=|месца=Мн.|выдавецтва=БДУ|год=2006|старонкі=5―6|старонак=135|isbn=978-985-6824-69-5}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Щавинская Л. Л.|загаловак=Писания святителя Кирилла Туровского в народной среде Восточного Полесья: От времени открытий румянцевского кружка до современности|спасылка=|выданне=Н. П. Румянцев и его эпоха в контексте славянской культуры. Материалы международной научно-практической конференции|месца=Гомель|год=2004|старонкі=25―28|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

Будучы генерал, ваенны пісьменнік-гісторык, а ў 1810 годзе пакуль яшчэ лейтэнант расійскага флоту [[Уладзімір Багдановіч Бранеўскі|У. Б. Бранеўскі]] напісаў сваю першую кнігу дарожных нататак «Падарожжа ад Трыеста да С.-Пецярбурга ў 1810 годзе», дзе распавёў аб наведванні Пінска, Нясвіжа, Барысава, [[Лагішын]]а. Некалькі старонак у ёй прысвечаны Мінску:
{{пачатак цытаты}}
Вялікая чатырохвугольная плошча (плошча Свабоды) забудаваная двух- і трохпавярховымі дамамі, у цэнтры — ратуша і гаўптвахта простага, але вельмі прыемнага выгляду. Дзве каталіцкія царквы гатычнай (мабыць, барока) архітэктуры надаюць плошчы асаблівы выгляд. Ва ўсе бакі ідуць вуліцы, з якіх галоўныя забрукаваныя; дамы на іх драўляныя, нізкія, афарбаваныя. Горад невялікі, але ва ўсім бачны парадак і старанне. Частка Мінска, якая знаходзіцца на другім баку ракі, нядаўна выгарэла, што складае змрочную цень у панараме горада. Распавядаюць, што ў адну ноч згарэла каля сямісот дамоў, жыхары засталіся без прытулку, а многія пазбавіліся ўсёй маёмасці. Пара б забараніць будаваць у гарадах драўляныя хаты, якія, як парахавыя скляпы, узлятаюць ад маланкі, знікаюць ад іншых няшчасных выпадкаў… Публічны сад (парк Горкага), як нешта рэдкае, небывалае, спадабаўся мне больш. Я прыходзіў туды чатыры разы і заўсёды гуляў з роўным задавальненнем. У гарадах, дзе лад жыцця, так бы мовіць, разлучае з прыродай, такія ўстановы, як для ўпрыгожвання горада, так і для асвяжэння паветра ў ім, карысныя і неабходныя. Мінскі сад абавязаны сваім існаваннем былому губернатару Карнееву, які многімі карыснымі ўстановамі пакінуў аб сабе добрую памяць; усе грамадзяне ставяцца да яго з пахвалою. Размяшчэнне саду на раўніне па абодва бакі рэчкі робіць гонар ведаў і густу Яго Правасхадзіцельства… Шмат я бачыў садоў і па параўнанні стаўлю тутэйшы ў лік лепшых; ён будзе вельмі багаты, калі дрэвы разрастуцца і скончацца ўсе пачатыя па плане працы. Мастацтва слаўнага Лянотра ўжо састарэла — і ў самай справе, няма нічога аднастайней і таму сумней яго прамых праспектаў, стрыжаных алей, рассечаных у трыкутнікі, паралелаграмаў і іншых раслінных фігур… Мінскі сад размешчаны па ўзорах анлійскіх садоў; толькі ў прыстойных месцах лепшае запазычанае ад Лянотра, які сваім спосабам усюды безабразіў прыроду. Спадар Карнееў не дазволіў нажніцам закрануць ні аднаго дрэва, і яны пышна растуць ва ўсёй сваёй красе…
{{канец цытаты||&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Броневский В. Б.|загаловак=Путешествие от Триеста до С.-Петербурга в 1810 году. Часть 2|спасылка=|месца=М.|выдавецтва=Университетская типография|год=1818|старонкі=|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;.}}
[[Файл:Miensk, Vysoki Rynak. Менск, Высокі Рынак (J. Pieška, 1800).jpg|міні|336x336пкс|[[Менск]] у пачатку XIX ст. Малюнак [[Юзаф Пешка|Юзафа Пешкі]].]]
Рускі пісьменнік [[Іван Іванавіч Лажэчнікаў|І. І. Лажэчнікаў]] напісаў пра беларускія гарады ў «Паходных запісках рускага афіцэра» (1820). Вось як ён убачыў у 1812 годзе мясцовасць каля Барысава: {{цытата|«Шлях ад Рослаўля да Барысава ўсеяны мёртвымі целамі, якія прадстаўляюцца вачам у розных жудасных відах. Нікога не сустракаеш на дарозе, акрамя знявечаных воінаў вялікай арміі ў жаночых, сялянскіх, жыдоўскіх і іншых дзіўных адзеннях. Першы раз у жыцці бачу сумны маскерад. Спаленыя корчмы, спустошаныя вёскі, дзе бродзіць каля руінаў сваіх з палашам пры баку шляхціч, абрабаваны вялікімі сваімі вызваліцелямі — французамі: вось прадметы, якія паўтараць не занадта прыемна!..»''. Мінск, убачаны Лажэчнікавым у 1812 годзе: ''«Хто тутэйшыя насельнікі? — Жыды. Да каго звярнуцца для пакупкі ці продажу? — Да жыдоў. Дзе знойдзеш тут мастакоў і майстравых? — Паміж жыдамі. Яны прададуць, купяць, зробяць, знойдуць і даставяць усё, што толькі прадаць, купіць, зрабіць і адшукаць можна. Увесь гандаль і прамысловасць, усе мастацтвы і майстэрствы плацяць багатую даніну абаротлівым і спрытным яўрэям — і золата Польшчы большаю часткай сыплецца ў іх шырокія кішэні. У надзел прыродным яе насельнікам дасталіся: апрацоўка зямлі і абарона яе. Яны сілкуюць і абараняюць чужы народ, які спакойна седзячы ў сваіх канторах, крамах, майстэрнях і карчмах, збірае з іх жа грошы і іх жа падманвае»|}}.

Батанік-аматар, якога В. А. Жукоўскі называў ''«рускім Бюфонам»'', уладальнік багатай фларыстычнай калекцыі, якая захоўваецца цяпер пры Маскоўскім універсітэце, [[Нерахта|нерахцкі]] памешчык [[Аляксандр Карлавіч Башняк|А. К. Башняк]], які праехаў беларускія землі ў 1815 годзе, запісваў у дзённік уражанні ад убачаных ім курганоў, адзначаючы іх неаднастайнасць. Башняк таксама апісаў рэльеф глебы, стан дарог, гарады Віцебск, Полацк, Вільню, Мазыр, Бабруйск, Мінск. Вось якім ён убачыў цяперашнюю беларускую сталіцу: {{пачатак цытаты}}«Губернскі горад Мінск даволі шырокі і добра пабудаваны; ляжыць на няроўным, некалькі пагорыстым месцы; шмат прамых і даволі шырокіх вуліц, але таксама шмат крывых і вузкіх, як у Вільні; усе большай часткай брукаваныя. На канцах горада дамы драўляныя і, за выключэннем нешматлікіх, пабудаваныя з сучаснымі фасадамі, таму выгляд іх не агідны; у сярэдзіне ж горада ўсе будынкі каменныя і большай часткай у гатычным (на самай справе ў барочным) гусце; так што можна не без падстаў сказаць, што звонку Мінск падобны на рускі, а ў цэнтры — на польскі горад. У розных месцах узвышаюцца вялізныя касцёлы. Унутры горада шырокая плошча, званая Верхнім рынкам, сярэдзіна якой займаецца даволі вялікім, з каланадаю будынкам, які заключае ўладавыя месцы. На той жа плошчы стаіць і губернатарскі дом, некалькі цяжка пабудаваны, як і вялікая частка іншых у горадзе будынкаў; некалькі касцёлаў узвышаюцца па баках плошчы; аднак, вялізною сваёю ўражае расійскі сабор, тут жа знаходзіцца. Крамы, як і ў Вільні, знаходзяцца пад дамамі і, як частку плошчы, так і адну або дзве крывыя вуліцы займаюць. Наогул, хоць у Менску і будуецца шмат новых дамоў, з чаго вынікае выснова аб памнажэннні колькасці жыхароў, але не прыкметная тая жвавасць, што прысутнічае ўсюды у Вільні»''. Падрабязна расказана пра флору Беларусі. Башняк адзін з першых, хто ўслухаўся ў беларускую гаворку: ''«Яшчэ каля Ігумена пачынае прымячацца збліжэнне звычаяў літоўскіх з рускімі. За Бабруйскам і каля Мазыра сяляне кажуць даволі чыстай расейскай ці, лепш сказаць, маларасійскай мовай, і, несумненна, паказваюць сляды расійскага паходжання…»''. Аб жыцці вёскі: ''«Сяляне складаюць самы бедны ў Беларусі клас людзей: беднасць земляў, невуцтва злучыліся на іх пагібель. Галеча, да якой яны даведзены, пераўзыходзіць усякае апісанне. Мала таго, што жывуць у бедных халупах, якія крыты саломаю, без падлог і комінаў, мала таго, што ледзь маюць рубішчы для прыкрыцця галізны; але часта пакутуюць голадам, маючы патрэбу ў хлебе і ў якім? Багаты мужык змешвае муку напалову з мякінаю і захапляецца сваім, так званым, пуцінным хлебам; звычайна ж кладуць пяць частак мякіны праціву двух частак мукі, якая, за недахопам, не заўсёды чыста жытняя або ячная бывае, а змешаная з грэчняваю; пры недахопе жа ўжываюць і іншыя рэчывы: капаюць карэнні бабоўніка, пырніка, калосніцы балотнай, і, высушыўшы, таўкуць, заквашваюць і пякуць хлеб, ад ужывання якога, зрэшты, асабліва шкодных наступстваў не заўважана; у крайнасці ж падмешваюць таўчоную кару або гнілякі, з-за чаго адбываюцца завалы, паносы, гарачкі, пухліна па ўсім целе, а часта і самая смерць. Вясною ж, за недахопам мукі і мякіны, сяляне вымушаны часам здавольвацца заквашванымі ці проста ў вадзе адваранымі травой, як-то: лебядою, сніцью, крапівою і шчаўем; звычайна ж страва іх складаецца ў галушках, то бок: у камяках мукі, замешанай і варанай на вадзе, падбеленай, для прысмакі, малаком, і тое не заўсёды…»''. «Аруць сохамі, — піша Башняк пра беларускіх сялян, — і па прычыне камяністай глебы, забараніваюць прастою фінскаю бараною, якая, быўшы звязаная з пакладзеных крыж на крыж маладых елак, з абрубленымі і абвостранымі сукамі па лёгкасці сваёй зручна пераскоквае праз рассеяныя ўсюды камяні, не цягнучы іх за сабою». Таму, ''«ураджай бывае вельмі худы; сяляне часам і насення не здымаюць, і шмат калі жыта прыйдзе ў іх сама-трэцяя… бо ў некаторых няма ні коней, ні жывёлы… У памешчыкаў жа жыта прыходзіць складанасці сама-тычкі… бо ўтрымліваюць на дзесяціну скацін васьмі і больш»{{канец цытаты}}&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Грыцкевіч В., Мальдзіс А.|загаловак=Шляхі вялі праз Беларусь|спасылка=|месца=Мн.|выдавецтва=Мастацкая літаратура|год=1980|старонкі=|старонак=272|isbn=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Михаил Диев|загаловак=Благодетели мои и моего рода. Воспоминания священника Михаила Диева|выданне=Русский архив|месца=М.|выдавецтва|год=1891|нумар=5|старонкі=|старонак=66|isbn=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Бошняк А. К.|загаловак= Дневные записки путешествия в различные области западной и полуденной России (ч. 1 и 2, М., 1820—1821 гг.)|спасылка=|месца=М.|выдавецтва=Московский университет|год=1820|старонкі=|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

Прафесар Віленскага ўніверсітэта, пазней супрацоўнік Румянцаўскага музея, гісторык Вялікага Княства Літоўскага, [[Ігнат Сымонавіч Анацэвіч|І. С. Анацэвіч]] збіраў і апрацоўваў матэрыялы для «Актов Западной России». Сваё падарожжа па [[Гродзенская губерня|Гродзенскай губерні]] апісаў у часопісе «Северный архив» (т. 24, 1822)&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Габрусевіч С. А., Марозава С. В.|загаловак=Прафесар Ігнат Анацэвіч. Жыцьцё. Спадчына|спасылка=http://pawet.net/library/history/bel_history/marozava/07/Прафесар_Ігнат_Анацэвіч._Жыцце._Спадчына.html|месца=Гродна|выдавецтва=ГрДУ|год=2005|старонкі=|старонак=216|isbn=985-417}}&lt;/ref&gt;. Фрэйліна імператрыцы [[Лізавета Пятроўна|Лізаветы Пятроўны]], пісьменніца А. П. Шышкіна, аўтар рамана «Пракоп Ляпуноў, або Міжкаралеўе ў Расіі» (1845), якая ўчыніла ў 1845 годзе падарожжа па Расійскай імперыі, пакінула ўспаміны пра Оршу і Магілёў&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Шишкина О. П.|загаловак=Заметки и воспоминания русской путешественницы по России в 1845 году|спасылка=http://rarebook.onu.edu.ua:8081/handle/123456789/2240|месца=СПб.|выдавецтва=Типография II Отделения|год=1848|том=1|старонкі=|старонак=288|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

Карціну беларускага мястэчка 1840-х гадоў можна ўбачыць ва ўспамінах афіцэра Серпухаўскага пяхотнага палка А. Раіча. Яго полк, які кватараваў у Мінску, быў адпраўлены ў мястэчка [[Лагішын]] на ўціхамірванне [[Лагішынскі зямельны бунт 1874 года|Лагішынскага бунта 1874 года]]:
{{пачатак цытаты}}
Цьмяна асветленая знарок запаленымі жыхарамі смалянымі лучынамі, якія ледзь гарэлі, нам прадставілася наступная карціна: з абодвух бакоў дарогі стаялі дзве групы людзей: з аднаго боку — хрысціяне, з другога — яўрэі. На чале яўрэяў стаяў рабін са світкам дзесяці запаведзяў у руцэ, а побач з ім іншы яўрэй трымаў у адной руцэ падпаленую свечку, а ў другой хлеб з соллю. Хрысціяне стаялі на каленях, і адзін з іх таксама трымаў у руках хлеб-соль, пакрытыя тоўстым палатняным уціральнікам. Хрысціянская група складалася чалавек з 20, нейкіх панурых, загнаных лёсам аборвышаў: яны ціснуліся як авечкі адзін да аднаго і глядзелі ў зямлю. Яўрэі, наадварот, глядзелі весела і бадзёра, а з выгляду іх касцюмаў можна было заключыць, што на галечу яны скардзіцца не маюць права… «Дзе ж бунтаўшчыкі? Няўжо гэтыя бедныя людцы, якія пакорліва стаяць у брудзе на каленях, здольныя бунтаваць?» Гэтыя пытанні міжволі напрошваліся кожнаму афіцэру. Між тым, генерал, прыняўшы хлеб-соль ад яўрэяў, звярнуўся са строгай прамовай да хрысціян, заявіўшы, што хлеба-солі ён ад іх не прыме і патрабуе, каб яны неадкладна заплацілі належныя ўладальніку грошы і выдалі завадатараў непадпарадкавання паліцыі ўладам… Дзеянні па навядзенню парадку паміж «бунтаўнікамі», жыхарамі Лагішына, пачаліся на наступны дзень па прыбыцці батальёна. Роля войска абмежавалася пасылкай салдат у лес за лазой… на працягу трох дзён станавая кватэра агалошвалася крыкамі пакараных розгамі. Выбар суб’ектаў для лупцоўкі рабіўся па ўказанні мясцовага прыстава. У той жа час у мястэчку адбываўся аўкцыённы продаж маёмасці жыхароў на папаўненне падатку, што суправаджалася крыкамі баб і дзяцей, якія трымаліся за хвасты кароў і авечак, якіх цягнулі на продаж. Пакупнікамі з’явіліся мясцовыя жыдкі, якія добра набілі кішэні за кошт лагішынскіх бунтаўнікоў
{{канец цытаты|крыніца=&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Раич А.|загаловак= Логишинская экспедиция (Из воспоминаний участника)|спасылка=|выданне= Исторический вестник|месца=М.|год=1886|нумар=26|старонкі=596―602}}&lt;/ref&gt;.}}
[[File:bobrovskiypo.jpg|left|thumb|міні|П. В. Баброўскі]]
У канцы 1830-х гадоў ваеннае ведамства Расійскай імперыі пачало статыстычнае вывучэнне краіны. Пасля плённай працы выйшлі дзве шматтомныя серыі даследаванняў: «Ваенна-статыстычнае агляд Расійскай імперыі» і «Матэрыялы для геаграфіі і статыстыкі Расіі, сабраныя афіцэрамі Генеральнага штаба» ў 39 тамах. У шматтомнік увайшлі дакументы з архіваў, статыстычныя звесткі пра губерні, іх геаграфічныя апісанні, карты і планы, сабраныя афіцэрамі [[Генеральны штаб|Генеральнага штаба]]. Рэдактарам тома пра Гродзенскую губерню ў 1859 годзе быў зацверджаны генерал-маёр [[Павел Восіпавіч Баброўскі|П. В. Баброўскі]], які нарадзіўся ў сям’і віленскага прафесара і драгічынскай шляхцянкі. У томе даваліся звесткі аб гаспадарцы, побыце, этнаграфіі, матэрыяльнай культуры жыхароў губерні. За гэтую працу Баброўскі быў прыняты ў члены-карэспандэнты Рускага геаграфічнага таварыства. Імператар [[Аляксандр II]] узнагародзіў яго [[Ордэн Святога Уладзіміра|ордэнам Святога Уладзіміра]] 4-й ступені&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Бобровский П. О.|загаловак= Материалы для географии и статистики России, собранные офицерами Генерального штаба. Гродненская губерния. Часть 1|спасылка=http://www.runivers.ru/lib/book3308/16838/|месца=СПб.|выдавецтва=Тип. Департамента генерального штаба|год=1863|старонкі=|старонак=906|isbn=}}&lt;/ref&gt;. Баброўскім апублікавана больш за 100 гістарычных і краязнаўчых нарысаў, некаторыя з якіх прысвечаны беларускім мясцінам («Слонім і характэрныя мясціны Слонімскага павета», «Некалькі слоў пра зельвенскі кірмаш» і інш.)&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар= Бандарчык В. К.|загаловак= Гісторыя беларускай этнаграфіі XIX ст.|спасылка=|месца=Мн.|выдавецтва=Навука і тэхніка|год=1964|старонкі=|старонак=282|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

Па заданні генеральнага штаба ў 1831―1847 гг. пад кіраўніцтвам генерал-маёра [[Міхаіл Восіпавіч Без-Карніловіч|М. В. Без-Карніловіча]] ў Мінскай і Віцебскай губернях ды Беластоцкай акрузе праводзілася тапаграфічнае і вайскова-статыстычнае вывучэнне мясцовасці. Без-Карніловіч, які сабраў багаты гісторыка-этнаграфічны матэрыял, выдаў дзве кнігі ― «Віцебская губерня» (1852) і «Гістарычныя звесткі аб вартых увагі мясцінах Беларусі з прысавакупленнем і іншых звестак, якія да яе ж адносяцца» (1855)&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар= Без-Корнилович М. О.|загаловак= Исторические сведения о примечательнейших местах Белоруссии с присовокуплением и других сведений, к ней же относящихся|спасылка=|месца=СПб.|выдавецтва= Типография Второго отделения Собственной его императорского величества канцелярии|год=1885|старонкі=|старонак=363|isbn=}}&lt;/ref&gt;. Без-Карніловіч лічыў беларускай тэрыторыяй толькі Віцебскую і Магілёўскую губерні, дзе, на яго думку, жылі ''«нашчадкі крывічоў»'', якіх ён вельмі хваліў за патрыярхальнасць. Астатнія землі ён называў Літвой. Беларусаў вызначаў як асобнае самастойнае племя. Сабраў мноства звестак пра беларускія гарады і мястэчкі&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Яновіч М.|загаловак=Міхаіл Без-Карніловіч: генерал ад краязнаўства|спасылка=|выданне=Народная воля|месца=Мн.|год=2001|нумар=29 сакавіка|старонкі=|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Каханоўскі Г. А.|загаловак=Некаторыя пытанні станаўлення гістарычнага краязнаўства і археалогіі Беларусі ў дарэформенны перыяд XIX ст.|спасылка=|выданне=Весці АН БССР. Серыя грамадскіх навук|месца=Мн.|выдавецтва=АН БССР|год=1977|нумар=4|старонкі=|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;. У 1861 годзе выйшаў зборнік «Матэрыялы для геаграфіі і статыстыкі Расіі, сабраныя афіцэрамі Генеральнага штаба. Віленская губерня», які склаў капітан Генеральнага штаба {{нп3|Антон Ксавер’евіч Карэва|А. К. Карэва|ru|Корево, Антон Ксаверьевич}}. Ён таксама апублікаваў нарыс пра гісторыю беларускіх рэк «Рэчкі. Старажытнасці»&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Корево А. К.|загаловак=Речки. Древности|спасылка=|выданне=Труды Московского археологического общества. Материалы для археологического словаря|месца=М.|год=1865|том=1|старонкі=|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;. У 1864 годзе выйшаў двухтомнік Мінская губерня. «Матэрыялы для геаграфіі і статыстыкі, сабраныя афіцэрамі Генеральнага штаба» пад рэдакцыяй падпалкоўніка {{нп3|Іларыён Іовіч Зяленскі|І. І. Зяленскага|ru|Зеленский, Илларион Иович}}.

У 1835 годзе пачынае працаваць [[Гродзенскі губернскі статыстычны камітэт]] — навукова-адміністрацыйная ўстанова [[Расійская імперія|Расійскай імперыі]], орган дзяржаўнай (урадавай) статыстыкі ў [[Гродзенская губерня|Гродзенскай губерні]] (1835—1918).

Шэраг этнаграфічных экспедыцый у Беларусь арганізавала Рускае геаграфічнае таварыства. Пісьменнік і этнограф [[Сяргей Васільевіч Максімаў|С. В. Максімаў]] па заданні таварыства ў складзе этнаграфічнай экспедыцыі праехаў у 1867―1868 гадах Смаленскую, Магілёўскую, Віцебскую, Віленскую, Гарадзенскую і Мінскую губерні. Матэрыялы экспедыцыі друкаваліся ў часопісе «Древняя и Новая Россия», у трэцім томе «Живописной России». Беларускія ўражанні Максімава ўвайшлі ў кнігу нарысаў «Брадзячая Русь дзеля Хрыста», персанажы якой ― жабракі, багамольцы, вандроўныя гандляры і рамеснікі-адходнікі, сектанты. У 1908 годзе багаты мецэнат князь {{нп3|Вячаслаў Мікалаевіч Ценішаў|В. М. Ценішаў|ru|Тенишев, Вячеслав Николаевич}} стварыў у Пецярбургу «Этнаграфічнае бюро», дзе Максімаў заняўся падрыхтоўкай кніг пра народныя звычаі і вераванні. У яго кнігах «Нячыстая сіла» (1899) і «Нячыстая, невядомая і хросная сіла» (1903) шмат старонак прысвечана беларускай міфалогіі&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Лебедев Ю. В.|загаловак=Максимов Сергей Васильевич|спасылка=|выданне=Русские писатели. 1800―1917. Биографический словарь|месца=М.|выдавецтва=Большая российская энциклопедия|год=2004|том=3|старонкі=485―488|старонак=592|isbn=}}&lt;/ref&gt;.
[[File:Połacak, Vialikaja. Полацак, Вялікая (D. Strukov, 1864-67).jpg|thumb|250px|[[Дзмітрый Струкаў]]. «Полацк», 1867 г.]]

У 1864 годзе [[Міхаіл Мікалаевіч Мураўёў-Віленскі|М. М. Мураўёў]] запрасіў рускага мастака [[Дзмітрый Міхайлавіч Струкаў|Д. М. Струкава]] да ўдзелу ў этнаграфічнай экспедыцыі па Літве і Беларусі. Мэтай экспедыцыі было «''адшуканне ў краі старажытнарускіх помнікаў ці, па меншай меры, слядоў тых з іх, якія ў сляпой нянавісці да праваслаўя і рускай народнасці былі знішчаны»''. Струкаў зрысоўваў акварэллю, тушшу і пяром віды гарадоў і мястэчак, помнікі культуры і архітэктуры, мастацкія вырабы з розных матэрыялаў, паганскія помнікі, абразы і аклады кніг. Некаторыя храмы вядомыя толькі па працам Струкава. У 2011 годзе ў Мінску выйшла кніга «Д. Струкаў. Альбом малюнкаў. 1864―1867» ― альбом помнікаў архітэктуры, пейзажаў, твораў дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва Беларусі з 200 малюнкамі, каментарамі, дарожнымі нататкамі&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://minsk-old-new.com/minsk-3306.htm|title=Струков Дмитрий Михайлович|author=|date=|work=|publisher=Минск старый, новый|accessdate=|lang=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170615120557/http://minsk-old-new.com/minsk-3306.htm|archivedate=15 чэрвеня 2017|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://mozyrxxvek.blogspot.ru/2016/02/1864-1867.html|title= Из записок и рисунков Струкова Дмитрия Михайловича о Мозыре, Мозырском и Слуцком уездах 1864–1867 гг.|author=|date=|work=|publisher=Мозырь XX век|accessdate=|lang=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Баженова О. Д.|загаловак=Альбом рисунков Д. М. Струкова 1864 г. как источник по истории белорусской культуры: концепт и контекст альбома|спасылка=|выданне= Институт белорусской культуры и становление науки в Беларуси: к 90-летию создания Института белорусской культуры: материалы Международной научной конф., Минск, 8-9 дек. 2011 г. / редкол.: А.А.Коваленя и др.|месца=Мн.|выдавецтва=Белорусская наука|год=2012|старонкі=|старонак=769|isbn=978-985-08-1464-7}}&lt;/ref&gt;.

Этнограф [[Павел Платонавіч Чубінскі|П. П. Чубінскі]] ― аўтар слоў нацыянальнага [[Гімн Украіны|гімна Украіны]] «Ще не вмерла Україна»; у 1869―1870 гадах узначаліў экспедыцыю ў Беларусь, Украіну і Малдову. Экспедыцыя наведала некалькі беларускіх паветаў. У «Працы этнаграфічна-статыстычнай экспедыцыі ў Заходне-Рускі край» (т. 1-7, 1872―1879) увайшлі фальклорна-этнаграфічныя матэрыялы Мінскай і Гродзенскай губерняў: песні, прыказкі і загадкі, звычаі і абрады, народны дзённік, казкі, побыт беларусаў, яўрэяў і палякаў. Гэтая праца атрымала залатыя медалі Рускага геаграфічнага таварыства (1873), Міжнароднага геаграфічнага кангрэса ў Парыжы (1875 г.) і {{нп3|Увараўская прэмія|Увараўскую прэмію|ru|Уваровская премия}} Пецярбургскай Акадэміі навук (1879). У 1873―1875 гадах Чубінскі займаў пасаду сакратара Паўночна-Заходняга аддзела Рускага геаграфічнага таварыства&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=|загаловак= Чубінскі Павел Платонавіч=Этнаграфія Беларусі|спасылка=|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1989|том=|старонкі=532|старонак=580|isbn=5-85700-014-9}}&lt;/ref&gt;.

Стваральнік [[Віленская археалагічная камісія|Віленскай археалагічнай камісіі]] і [[Віленскі музей старажытнасцей|Віленскага музея старажытнасцей]], ганаровы член Пецярбургскай акадэміі навук, граф [[Яўстафій Піевіч Тышкевіч|Яўстафій Тышкевіч]], які жыў у Вільні і ў сваёй сядзібе Антопаль [[Барысаўскі павет|Барысаўскага павета]], сабраў вялікую калекцыю старых рукапісаў, манет, карт і гравюр. Толькі са скасаваных манастыроў ён вывез 7 тысяч тамоў. Збіраў фальклор, розны этнаграфічны матэрыял, рабіў раскопкі. Актыўна ўдзельнічаў у Мінскай часовай камісіі па збору і выданні старажытных актаў, грамат і прывілеяў XVI―XVIII стст. гарадоў Мінскай губерні&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Акуліч С.|загаловак=Музеі братоў Тышкевічаў|спасылка=http://adverbum.org/pomniki-gistoryi-i-kultury-belarusi1971-2|выданне=Помнікі гісторыі і культуры Беларусі|месца=Мн.|год=1983|нумар=2|старонкі=27–30|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;. Галоўныя працы ― «Апісанне Барысаўскага павета» (1847) і «Археалагічныя даследаванні помнікаў рамёстваў і г. д. у даўняй Літве і Русі Літоўскай» (1850)&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Каханоўскі Г. А.|загаловак=Руплівец нашай старасветчыны|спасылка=|месца=Мн.|выдавецтва=Навука і тэхніка|год=1991|старонкі=|старонак=63|isbn=5-343-00670-1}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Хаўратовіч І. П.|загаловак=Тышкевіч Яўстафій Піевіч|спасылка=|выданне=Мысліцелі і асветнікі Беларусі. Энцыклапедычны даведнік|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1995|старонкі=576―579|старонак=672|isbn=985-11-0016-1}}&lt;/ref&gt;. Брат Я. Тышкевіча ― [[Канстанцін Піевіч Тышкевіч|Канстанцін Тышкевіч]] — даследаваў больш за 200 курганоў, [[гарадзішча]]ў і замчышчаў у Мінскай губерні, выканаў тапаграфічныя планы гарадзішчаў. У 1856 годзе ён арганізаваў даследчую паездку па [[Вілія|Віліі]], якая дала багаты этнаграфічны матэрыял. Асноўныя працы ― «Гістарычныя звесткі аб старажытных замках, гарадзішчах і курганах у Літве і Літоўскай Русі» (1859), «Пра курганы ў Літве і Заходняй Русі» (1865), «Вілія і яе берагі» (1871)&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://museum.logoysk.info/ru/tyszkiewicz/52-dynasty/1082-constantine-tyszkiewicz.html|title=Константин Тышкевич|author=Людмила Трепет.|date= |work= |publisher=Логойский историко-краеведческий музей|accessdate=|lang=}}&lt;/ref&gt;. Дзейнасць Тышкевічаў выклікала цікавасць у іх кузэна, павятовага правадыра дынанбургскага дваранства графа [[Адам Сцяпанавіч Плятэр|Адама Плятэра]], які заняўся археалагічнымі раскопкамі, даследаваў басейн Заходняй Дзвіны, яе прыроду, рыб. Знойдзеныя артэфакты ў 1858 годзе ён перадаў Рускаму археалагічнаму таварыству&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.worldcat.org/identities/viaf-165051026/|title=Plater,Adam|author=|date= |work= |publisher=WorldCat Indentities|accessdate=|lang=}}&lt;/ref&gt;.

[[Віленская археалагічная камісія]], якая была заснавана на сродкі Я. Тышкевіча, знаходзілася пад заступніцтвам спадчынніка цэсарэвіча. Яе мэтай з’яўляўся «''сістэматычны агляд ўсіх помнікаў старажытнасці»''. Старшынямі камісіі былі Я. Тышкевіч і [[Юльян Фаміч Крачкоўскі|Ю. Ф. Крачкоўскі]], сярод актыўных удзельнікаў — П. В. Кукальнік і [[Адам Ганоры Кіркор|А. Г. Кіркор]]. У 1856 годзе арганізацыя мела 66 членаў. Быў адкрыты Музей старажытнасцей&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://museum.logoysk.info/ru/tyszkiewicz/62-archeology/1072-vilnya-museum-of-antiquities.html|title=Виленский музей древностей|author=Жигунова С. И.|date= |work= |publisher=Логойский виртуальный музей|accessdate=|lang=}}&lt;/ref&gt;, выпушчаны «Нататкі Віленскай часовай археалагічнай камісіі» (1856, 1858), «Збор дзяржаўных і прыватных актаў, якія тычацца гісторыі Літвы і злучаных з ёй уладанняў» (ад 1387 да 1710 г.) /Пад рэд. М. Круповіча. Вільна, 1858. Ч. 1. VIII , 164 с.)&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Иконников В. С.|загаловак=Опыт русской историографии|спасылка=http://www.runivers.ru/lib/book4748/|месца=Вильна|выдавецтва=Тип. Императорского Университета св. Владимира|год=1891|том=1|старонкі=309–310|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Улащик Н. Н.|загаловак= Очерки по археографии и источниковедению истории Белоруссии феодального периода|спасылка=
http://pawet.net/library/history/bel_history/_books/ulaszczuk/03/%D0%93%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%B0_II._%D0%9F%D0%A3%D0%91%D0%9B%D0%98%D0%9A%D0%90%D0%A6%D0%98%D0%98,_%D0%92%D0%AB%D0%A8%D0%95%D0%94%D0%A8%D0%98%D0%95_%D0%92_%D0%A1%D0%92%D0%95%D0%A2_%D0%92_%D0%9F%D0%95%D0%A0%D0%98%D0%9E%D0%94_%D0%9A%D0%90%D0%9F%D0%98%D0%A2%D0%90%D0%9B%D0%98%D0%97%D0%9C%D0%90_(1864-1915_%D0%B3%D0%B3.).html|месца=М.|выдавецтва=Наука|год=1973|старонкі=|старонак=173|isbn=}}&lt;/ref&gt;.
[[Файл:Адкрыты ліст, выдадзены З. Даленгу-Хадакоўскаму.png|міні|268x268пкс|left|Адкрыты ліст на правядзенне палявых даследаванняў, выдадзены [[Зарыян Якаўлевіч Даленга-Хадакоўскі|Зарыяну Даленгу-Хадакоўскаму]], 1818 г.]]
Вялікі ўклад у развіццё беларускага краязнаўства ўнёс мінскі адвакат [[Зарыян Якаўлевіч Даленга-Хадакоўскі|З. Я. Даленга-Хадакоўскі]]. Адзначыўшы яго цягу да гістарычных навук, князь [[Адам Ежы Чартарыйскі]] паслаў маладога чалавека ў Кракаўскі ўніверсітэт. Пазней З. Даленга-Хадакоўскі некаторы час жыў на Львоўшчыне, у Галіцыі, Кіеве, Чарнігаве, Гомелі. У 1818 годзе ён атрымаў ад Віленскага ўніверсітэта ліст на права археалагічных раскопак, пасля чаго даследаваў гарадзішчы ў Віцебску, Магілёве, Гомелі, каля Брэста і Бабруйска. Яго метад раскопак студнямі, або траншэямі зрабіўся пасля звычайным у археалогіі XIX ― пачатку XX стагоддзя. Вынікам даследаванняў стала праца «Пра славянства да хрысціянства», якая давала ўяўленне пра побыт і культуру старажытнаславянскага грамадства. Ён пісаў: «''…я павінен перанесціся за дзесяць стагоддзяў хрысціянскага летазлічэння і, сабраўшы, па магчымасці, некаторыя невядомыя адбіткі тых часоў, засцерагчы іх ад змроку забыцця»''. Карту гарадзішчаў, складзеную З. Даленгай-Хадакоўскім, [[Міхаіл Пятровіч Пагодзін|М. П. Пагодзін]] апублікаваў у трэцім томе «Старажытнай рускай гісторыі дамангольскага прыгнёту»&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар= Зарыян Далэнга-Хадакоўскі.|загаловак= Выбранае|адказны= Укладанне, прадмова, пераклад з польскамоўных тэкстаў Л. Малаш; каментар Л. Малаш, К. Цвіркі|спасылка=|месца=Мн.|выдавецтва=Кнігазбор|год=2007|старонкі=|старонак=444|isbn=978-985-6824-69-5}}&lt;/ref&gt;. Атрымаўшы ад Міністэрства асветы Расійскай імперыі фінансаванне этнаграфічнай паездкі, З. Даленга-Хадакоўскі праехаў па Беларусі, збіраючы фальклор, запісваючы мясцовыя абрады і звычаі, песні (каля 500 песень). Вызначыў межы распаўсюджвання беларускай мовы&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Аксамітаў А. С.|загаловак=Ля вытокаў беларускага мовазнаўства: Са спадчыны Зарыяна Даленгі-Хаадакоўскага|спасылка=|выданне=Роднае слова|месца=Мн.|год=1992|нумар=5|старонкі=52-57|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

[[Павел Міхайлавіч Шпілеўскі|П. М. Шпілеўскі]] нарадзіўся ў сям’і беларускага святара, вучыўся ў духоўнай семінарыі, у Пецярбургскай духоўнай акадэміі. Калі атрымаў ступень кандыдата багаслоўя, выкладаў славеснасць у Варшаўскім павятовым вучылішчы. З 1853 года жыў у Пецярбургу. На працягу трох гадоў ездзіў у Беларусь, добра вывучыў этнаграфічныя асаблівасці і побыт Гродзенскай, Віцебскай і Мінскай губерняў&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Кузняева С. А.|загаловак=Шпілеўскі Павел Міхайлавіч|спасылка=|выданне=Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1987|том=5|старонкі=586|старонак=703|isbn=}}&lt;/ref&gt;. У 1846 годзе пад псеўданімам П. Драўлянскі апублікаваў у «Часопісе Міністэрства Народнай Асветы» артыкул «{{нп3|Беларускія народныя паданні|Беларускія народныя паданні|ru|Белорусские народные предания}}» з апісаннем паганскіх 36 багоў і духаў «беларусцаў». У новым артыкуле 1852 года дадаў яшчэ 16 багоў. На артыкулы звярнулі ўвагу [[Аляксандр Мікалаевіч Афанасьеў|А. М. Афанасьеў]] і Адам Кіркор, але ў цэлым артыкулы выклікалі крытыку, якая ўлічала аўтара ў фальсіфікацыі. [[Аляксандр Апанасавіч Пацебня|А. А. Пацебня]] лічыў, што Шпілеўскі «''змешвае свае і чужыя фантазіі з народнымі павер’ямі, выдае нейкія варварскія віршы за народныя песні і таму аўтарытэтам… быць не можа»'', а на думку [[Іван Іванавіч Насовіч|І. І. Насовіча]], «''ствараў вобразы багоў на аснове няправільна зразумелых слоў і прыказак»''&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Потебня А. А.|загаловак=Символ и миф в народной культуре|спасылка=|месцаtwirp[=М.|выдавецтва=Лабиринт|год=2000|старонкі=192|старонак=480|isbn=5-87604-107-6}}&lt;/ref&gt;. Найноўшыя даследаванні таксама сумняваюцца ў сцвярджэннях Шпілеўскага&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Левкиевская Е. Е.|загаловак= Механизмы создания мифологических фантомов в «Белорусских народных преданиях» П. Древлянского|спасылка=http://ruthenia.ru/folklore/levkievskaya3.htm|выданне=Фольклор и постфольклор: структура, типология, семиотика|месца=М.|выдавецтва=Центр типологии и семиотики фольклора РГГУ|старонкі=|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Андрей Топорков.|загаловак= О «Белорусских народных преданиях» и их авторе|спасылка=http://www.krotov.info/libr_min/14_n/eb/ylo2.htm#44|выданне= Рукописи, которых не было. Подделки в области славянского фольклора|месца=М.|выдавецтва=Ладомир|год=2002|старонкі=255―310|старонак=|isbn=5-86218-381-7}}&lt;/ref&gt;. У часопісе «Масквіцянін» Шпілеўскім апублікавана праца «Даследаванні пра ваўкалаўкаў на падставе беларускіх павер’яў» (1853), «Беларусь у характарыстычных апісаннях і фантастычных казках», у часопісе «Современник»― «Падарожжа па Палессі і Беларускім краі» (13 гісторыка-этнаграфічных нарысаў). Падарожжа пачыналася ў Варшаве і сканчалася ў [[Грэск]]у Слуцкага павета. Тады ж выйшлі яго «Беларускія прыказкі», у 1857 годзе ― «Археалагічныя знаходкі». У часопісе «Иллюстрация» апублікаваны 6 «Заходнерускіх нарысаў». Працы Шпілеўскага з’яўляюцца каштоўным укладам у беларускае краязнаўства. Яны вывучаюцца ў школах і ўніверсітэтах, па ім пішуцца дысертацыі&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Кузняева С. А.|загаловак=Русская дореволюционная печать и советское литературоведение о Павле Шпилевском|спасылка= |выданне=Книга в Белоруссии: Книговедение, источники, библиография|месца=Мн.|выдавецтва=АН БССР|год=1981|старонкі=255―310|старонак=136|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

Член Маскоўскага археалагічнага таварыства [[Міхаіл Францавіч Кусцінскі|М. Ф. Кусцінскі]] скончыў Віленскі дваранскі інстытут і Пецярбургскі ўніверсітэт. Жывучы з 1885 года ў [[Завідзічы|Завідзічах]] [[Лепельскі павет|Лепельскага павета]], праводзіў раскопкі, склаў археалагічную карту павета, пачаў складаць фотатэку старажытнасцей Віцебскай губерні, вывучаў [[Барысавы камяні]]. Артыкулы публікаваў у «Працах археалагічных з’ездаў», «[[Віцебскія губернскія ведамасці|Віцебскіх губернскіх ведамасцях]]» і «Полацкіх епархіяльных ведамасцях» ― «Пра курганы Лепельскага павета», «Нататкі пра археалагічныя раскопкі ў Віцебскай губерні», «Вопыт археалагічных даследаванняў у Лепельскім павеце Віцебскай губерні», « Нататкі пра знаходкі ў Віцебскай губерні ў курганах з трупаспаленнем»&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=|загаловак=Кусцінскі Міхаіл Францавіч|спасылка= |выданне=Археалогія Беларусі: Энцыклапедыя ў двух тамах|месца=Мн.|выдавецтва=Бел Эн|год=2009|том=1|старонкі=490|старонак=496|isbn=978-985-11-0354-2}}&lt;/ref&gt;.
[[Файл:Book illustrations of Dvina or Boris stones - t.04.png|thumb|right|260px|Малюнкі Барысавых камяней, прадстаўленыя М. Ф. Кусцінскім на першым археалагічным з’ездзе ў Маскве ў 1869 годзе]]

Пошукамі вестак аб культавых камянях займаліся многія краязнаўцы, асабліва імі цікавіліся [[Фёдар Васільевіч Пакроўскі|Ф. В. Пакроўскі]] і [[Еўдакім Раманавіч Раманаў|Е. Р. Раманаў]]. Пакроўскі апублікаваў свае даследаванні археалагічных картаў&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=|загаловак=Труды IX Археологического съезда в Вильне|спасылка=|месца=М.|год=1893|старонкі=1―65|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;. Матэрыялы Раманава мала друкаваліся, знаходзяцца ў архіве [[Львоў|Львова]]&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Дучыц Л. У.|загаловак=Культавыя камяні Беларусі|спасылка=|выданне=Помнікі мастацкай культуры Беларусі|месца=Мн.|выдавецтва=Навука і тэхніка|год=1989|старонкі=169|старонак=204|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

Ураджэнец польскага [[Замасць|Замасця]], паэт і драматург [[Павел Васільевіч Кукальнік|П. В. Кукальнік]] пасля выхаду аб’ёмнай працы Л.-Ф. Сегюра «Скарочаная ўсеагульная гісторыя…» у яго перакладзе, быў прызначаны ў 1824 годзе прафесарам Віленскага ўніверсітэта на кафедры ўсеагульнай гісторыі. Пасля закрыцця ўніверсітэта выкладаў гісторыю ў каталіцкай [[Віленская акадэмія|Віленскай акадэміі]], з 1863 года ― старшыня Віленскага цэнзурнага камітэта. Захапіўшыся гісторыяй краю, апублікаваў у Вільні шэраг краязнаўчых нарысаў і нататак («Паданні літоўскага народа», «Гістарычныя ўспаміны пра раку Нёман», «Урыўкі з паездкі ў Гродзенскую губерню» і інш.), выдаў кнігі «Гістарычныя нататкі пра Літву» (1864), «Гістарычныя нататкі пра Паўночна-Заходнюю Расію» (1867)&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Шверубович А. И.|загаловак= Братья Кукольники. Очерк их жизни: Биография, служебно-литературная деятельность и Хроника современных им событий в Северо-Западном крае|спасылка= http://www.russianresources.lt/archive/Sverubovic/Sverubovic_0.html|месца=Вильна|выдавецтва= Типография Губернского правления|год=1885|старонкі=|старонак=73|isbn=}}&lt;/ref&gt;. Будучыню Беларусі і Літвы разглядаў выключна ў яднанні іх з Расіяй, адмаўляў сяброўства з Польшчай, лічачы пашырэнне каталіцтва экспансіяй на Усход&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Рябов А. К.|загаловак=Кукольник Павел Васильевич|спасылка=|выданне=Русские писатели. 1800―1917. Биографический словарь|месца=М.|выдавецтва=Большая Российская энциклопедия|год=1994|том=3|старонкі=216|старонак=592|isbn=5-85270-112-2}}&lt;/ref&gt;.

Дырэктар віленскага вучылішча, член Таварыства аматараў рускай славеснасці, гісторык і фалькларыст-славіст [[Пётр Аляксеевіч Бяссонаў|П. А. Бяссонаў]] у 1864―1867 гадах, калі ўзначальваў Віленскую археаграфічную камісію, выдаў зборнік песень-літаній старцаў «Калікі вандроўныя», у які ўвайшлі і беларускія песні. У 1871 годзе выпусціў у Маскве зборнік «Беларускія песні, з падрабязнымі тлумачэннямі іх творчасці і мовы, з нарысамі народнага абраду і ўсяго побыту» з [[Валачобны абрад|валачобнымі]], [[Юр’еў дзень (вясенні)|юр’еўскімі]], мікольскімі, [[Купальскія песні|купальскімі]] і [[Каляды|каляднымі]] песнямі&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Ліс А. С.|загаловак=Бяссонаў Пётр Аляксеевіч|спасылка=|выданне=Энцыклапедыя літаратура і мастацтва|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1984|том=1 |старонкі=553|старонак=727|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

Сакратар Віцебскага губернскага статыстычнага камітэта, рэдактар неафіцыйнай часткі «Віцебскіх губернскіх ведамасцяў», пазней рэдактар «[http://book-old.ru/BookLibrary/005001-Pam.-kn.-Vitebskoy-gubernii/1864.-Pamyatnaya-knizhka-Vitebskoy-gubernii-na-1864-god.html Памятнай кніжкі Віцебскай губерні] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20160405110313/http://book-old.ru/BookLibrary/005001-Pam.-kn.-Vitebskoy-gubernii/1864.-Pamyatnaya-knizhka-Vitebskoy-gubernii-na-1864-god.html |date=5 красавіка 2016 }}» [[Аляксандр Максімавіч Семянтоўскі-Курыла|А. М. Семянтоўскі-Курыла]] ― першы, хто заняўся сістэматычным краязнаўствам Віцебшчыны; аўтар 159 артыкулаў, нарысаў і нататак («Апісанне Віцебскай губерні ў лясных адносінах», «Віцебск і павятовыя гарады Віцебскай губерні», «Гідраграфічны агляд Віцебскай губерні», «Віцебск, статыстычны нарыс», «Пра кірмаш Віцебскай губерні», Помнікі даўніны «Віцебскай губерні», «[[c:File:Сементовский,_А._М._-_Белорусские_древности_(СПб.,_1890).djvu|Беларускія старажытнасці]]», «[http://witebsk.ru/lib/etno-obzor-vitebskoy-gubernii/ Этнаграфічны агляд Віцебскай губерні] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20160804150519/http://witebsk.ru/lib/etno-obzor-vitebskoy-gubernii/ |date=4 жніўня 2016 }}» і інш.). За плённую працу быў абраны членам-супрацоўнікам Вольнага эканамічнага таварыства, Рускага геаграфічнага таварыства і членам-карэспандэнтам Маскоўскага археалагічнага таварыства. Газета «[[Kurier Wileński (1840)|Виленский вестник]]» у 1869 годзе пісала: {{цытата|«У шэрагу губернскіх ведамасцяў і статыстычных камітэтаў „Віцебскім ведамасцям“ і камітэту належыць першае месца ў паўночна-заходняй і адно з бачных месцаў у іншай Расіі. Гэтым пераважаючым становішчам паміж сваімі субратамі „Віцебскія ведамасці“ і камітэт абавязаны дзейнасці А. М. Семянтоўскага, а таксама садзейнічанню М. Ф. Кушчынскага, А. М. Сазонава і некаторых іншых віцебцаў, што складаюць хоць малы, але асвечаны гурток людзей, сур’ёзна адданых навуцы. Дзейнасць яго пры самых бедных сродках, плён багаты колькасцю і якасцю, тым больш, што віцебскі гурток не атрымлівае ні тысячных акладаў жалавання, ні асаблівых сум і дапамог на выданні, як гэта бачым у некаторых навуковых установах.»|}} Сучасныя беларускія гісторыкі адзначаюць у працах Семянтоўскага вялікадзяржаўныя пазіцыі&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Каханоўскі Г. А.|загаловак=Семянтоўскі Аляксандр Максімавіч|выданне=Этнаграфія Беларусі|спасылка=|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1989|старонкі=458|старонак=580|индекс=5-85700-014-9}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url= http://www.starvitebsk.biz/index.php/2014-01-11-22-09-23/2014-01-11-22-24-08|title= Александр Максімовіч Сементовский|author= |date= |work= |publisher= Старажытны Віцебск|accessdate= |lang= |archiveurl= https://web.archive.org/web/20161022220453/http://www.starvitebsk.biz/index.php/2014-01-11-22-09-23/2014-01-11-22-24-08|archivedate= 22 кастрычніка 2016|deadurl= yes}}&lt;/ref&gt;.

Гісторык і краязнавец [[Аляксей Парфенавіч Сапуноў|А. П. Сапуноў]] пасля заканчэння Маскоўскага ўніверсітэта настаўнічаў у [[Віцебская мужчынская гімназія|віцебскай мужчынскай гімназіі]], працаваў у [[Віцебскі цэнтральны архіў старажытных актаў|Віцебскім цэнтральным архіве старажытных актаў]], з 1901 года — сакратар [[Віцебскі губернскі статыстычны камітэт|Віцебскага губернскага статыстычнага камітэта]], адзін з ініцыятараў адкрыцця [[Віцебскае аддзяленне Маскоўскага археалагічнага інстытута|Віцебскага аддзялення Маскоўскага археалагічнага інстытута]], выкладаў у ім. Адзін са стваральнікаў [[Віцебская губернская вучоная архіўная камісія|Віцебскай вучонай архіўнай камісіі]] (1909) і [[Віцебскі царкоўна-археалагічны музей|Віцебскага царкоўна-археалагічнага музея]] (1893). Аўтар прац па гісторыі, этнаграфіі і археалогіі Віцебшчыны: «Польска-літоўскае і рускае заканадаўства аб яўрэях» (1884), «Дзвінскія або Барысавы камяні» (1890), «Рака Заходняя Дзвіна: Гісторыка-геаграфічны агляд» (1893), «Матэрыялы па гісторыі і геаграфіі Дзісненскага і Вілейскага паветаў Віленскай губерні» (1896), «Помнікі часоў старажытных і найноўшых у Віцебскай губерні» (1903). Склаў і выдаў зборнік дакументаў па гісторыі краю «[[Віцебская даўніна]]» (1883―1888)&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Гончарова А. В., Пугачёва Н. А.|загаловак= Алексей Парфёнович Сапунов|спасылка= http://pdf.vlib.by/BS-2009/Sapunov-25-11-2009.pdf|месца=Витебск|выдавецтва=Витебская областная библиотека|год=2009|старонкі=|старонак=43|isbn=}}&lt;/ref&gt;. З шасці запланаваных ім тамоў атрымалася выпусціць тры. Першы том змяшчае ў асноўным віцебскія дакументы: гарадскія інвентары, прывілеі і дараваныя граматы, статыстыку ў розныя перыяды; у чацвёртым томе —віцебскія дакументы часоў [[Лівонская вайна|Лівонскай вайны]] і [[Вайна Расіі з Рэччу Паспалітай (1654—1667)|вайны Расіі з Рэччу Паспалітай 1654―1667 гадоў]]; у пятым томе — дакументы [[Полацкая епархія|Полацкай епархіі]] і дакументы скасавання ўніяцкай царквы. У другі і трэці тамы Сапуноў меў намер уключыць дакументы па гісторыі іншых гарадоў Віцебскай губерні; у шосты том ― вялікі гістарычны нарыс Віцебскай губерні з картамі, малюнкамі помнікаў архітэктуры і інш. У 1909 годзе Сапуноў прыняў удзел у стварэнні і працы [[Віцебская губернская вучоная архіўная камісія|Віцебскай губернскай вучонай архіўнай камісіі]], царкоўна-археалагічнага музея. Выкладаў у Віцебскім аддзяленні Маскоўскага археалагічнага інстытута (1911―1924) і [[Віцебскі інстытут народнай адукацыі|Віцебскім інстытуце народнай адукацыі]]. Быў ганаровым членам розных навуковых таварыстваў у Віцебску, Маскве, Пецярбургу, ганаровым грамадзянінам [[Веліж]]а. Удастоены залатога Увараўскага медаля [[Расійская акадэмія навук|Расійскай акадэміі навук]]. У 1907 годзе на з’ездзе віцебскіх землеўладальнікаў абраны ў члены III Дзяржаўнай думы. У гонар яго названа адна з віцебскіх вуліц&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Хмельніцкая Л.|загаловак=Гісторык з Віцебска. Жывапіс Аляксея Сапунова|спасылка=|месца=Мн.|выдавецтва=Беларускі гістарычны агляд|год=2001|старонкі=|старонак=256|isbn=985-6599-23-7}}&lt;/ref&gt;.

Выпускнік Строганаўскага вучылішча тэхнічнага малявання [[Васіль Васільевіч Гразноў|В. В. Гразноў]] па запрашэнні папячыцеля [[Віленская навучальная акруга|Віленскай навучальнай акругі]] [[Іван Пятровіч Карнілаў|І. П. Карнілава]] пасяліўся ў Вільні, дзе, як ён пісаў мастацкаму крытыку [[Уладзімір Васільевіч Стасаў|У. В. Стасаву]], ''«прысвяціў сабе з пылкім юнацкім запалам розным працам… і ў асаблівасці па пошуку гістарычных помнікаў»''. У 1860-я гады Гразноў першы даследаваў гродзенскую [[Барысаглебская царква (Гродна)|Барысаглебскую (Каложскую) царкву]], апісаў свае ўражанні ў нарысе, які выйшаў у Вільні ў 1893 годзе&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Грязнов В. В.|загаловак=Коложская Борисоглебская церковь в г. Гродне|месца=Вильна|выдавецтва=Типография А. Г. Сыркина|год=1893|старонак=11}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Трусов И. Г.|загаловак=Борисо-Глебская Коложская церковь|месца=Гродно|выдавецтва=ООО «ЮрСаПринт»|год=2011|старонак=52|isbn=978-985-90187-2-5}}&lt;/ref&gt;. Малюнкі Гразнова сталі ілюстрацыямі да кніг П. М. Бацюшкава («Беларусь і Літва», 1890), І. В. Карчынскага («Старажытная Каложская царква ў імя святых князёў Барыса і Глеба ў г. Гродне», 1908), трэцяга тому «Жывапіснай Расіі» (1882) і інш. У 1864 годзе, аглядаючы ў [[Мазырскі павет (Расійская імперыя)|Мазырскім павеце]] царкву ў [[Тураў|Тураве]], Гразноў у скрыні з вуглём знайшоў старыя рукапісы, сярод якіх выявіўся пісьмовы помнік XI стагоддзя, што пазней атрымаў у навуковым свеце назву [[Тураўскае Евангелле|Тураўскага Евангелля]]&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Алексеев Л. В.|загаловак=Василий Васильевич Грязнов|спасылка=http://adverbum.org/ru/alekseev-arheologija|выданне=Археология и краеведение Беларуси. XVI–30-е годы ХХ в.|месца=Мн.|выдавецтва=Беларуская навука|год=1996|старонкі=121–122}}&lt;/ref&gt;.
[[Файл:Bogdanovich - The remnants of the ancient world view of the Belarusians.PNG|міні|left|Вокладка «Перажыткаў старажытнага светапогляду беларусаў» [[Адам Ягоравіч Багдановіч|А. Я. Багдановіча]], 1895 г.]]
Даўно займаўся выдавецкай справай заснавальнік часопісаў «Вокруг света», «Новый мир», «Новь», «Задушевное слово» М. В. Вольф. Ён ажыццявіў пад рэдакцыяй [[Пётр Пятровіч Сямёнаў-Цян-Шанскі|П. П. Сямёнава-Цян-Шанскага]] выданне шматтомнага зборніка «Жывапісная Расія», дзе трэці том «Літоўскае Палессе» і «Беларускае Палессе» (1882) змяшчаў пераважна нарысы аўтарства А. Кіркора, якія прысвечаны гісторыі і прыродзе беларускіх земляў, матэрыяльнай і духоўнай культуры беларусаў. Кніга была перавыдадзена ў Мінску ў 1993 годзе.

Выпускнік Кіеўскай духоўнай акадэміі, чыноўнік дэпартамента шляхоў зносін [[Іван Пятровіч Барычэўскі|І. П. Барычэўскі]] вядомы ў гістарычнай навуцы як даследчык Вялікага Княства Літоўскага, ён жа аўтар прац па беларускай гісторыі, этнаграфіі і археалогіі ― «Камяні Літоўскіх багінь», «Даследаванне пра паходжанне, назву і мову літоўскага народа» (1847); сабраў і апублікаваў шмат беларускіх паданняў і павер’яў. Ураджэнка Гомельшчыны, [[Зінаіда Фёдараўна Радчанка|З. Ф. Радчанка]] апублікавала ў 1881―1911 гадах у Пецярбургу больш за 700 беларускіх народных песень, упершыню адзначыўшы двухгалоссе ў беларускіх напевах. Геаграфічнае таварыства прыняло яе ў правадзейныя члены. У прадмове да зборніка 1888 года Радчанка дэталёва апісала беларускі сялянскі побыт, жыллё, абрады і звычаі&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=|загаловак= Радчанка Зінаїда Федорівна|выданне= Мистецтво України: Біографічний довідник|спасылка=|месца=К.|год=1997|старонкі=499|старонак=700|індэкс=5-88500-071-9}}&lt;/ref&gt;.

Беларускі этнограф [[Адам Ягоравіч Багдановіч|А. Я. Багдановіч]] быў актыўным карэспандэнтам П. В. Шэйна, які выкарыстаў яго звесткі пра матэрыяльную і духоўную культуру сялян Барысаўскага павета. Першая этнаграфічная праца А. Багдановіча ― «Нарыс аб становішчы жанчыны ў сялянскім асяроддзі беларускага краю» («[[Мінскі лісток]]», 1886). У 1895 годзе выйшла фундаментальная праца Багдановіча &quot;[http://www.grodnolib.by/media/file/binary/2013/1/27/180012133827/1ba78856_pdf.pdf?srv=cms Перажыткі старажытнага светапогляду беларусаў]{{Недаступная спасылка}} &quot;, у якой вялікі фактычны матэрыял, сабраны на тэрыторыі Мінскай, Магілёўскай і Віцебскай губерняў класіфікаваны ў адмысловыя раздзелы ― фетышызм, культ сонца, вераванні ў нячыстую сілу і інш&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Пширков Ю. С.|загаловак=А. Е. Богданович|спасылка=|месца=Мн.|выдавецтва=Наука и техника|год=1966|старонкі=|старонак=128|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

Настаўнік гісторыі і грэчаскай мовы [[Марыінская жаночая гімназія (Гродна)|гродзенскай гімназіі]], а пазней шматгадовы бібліятэкар гарадской публічнай бібліятэкі [[Яўстафій Філарэтавіч Арлоўскі|Я. Ф. Арлоўскі]] ў «[[Гродзенскія губернскія ведамасці|Гродзенскіх губернскіх ведамасцях]]» вёў «Аддзел крытыкі і бібліяграфіі па гісторыі Заходняй Русі» і «Агляд гістарычных часопісаў», публікаваўся таксама ў «Гродзенскіх епархіяльных ведамасцях». Аўтар кніг «Нарыс гісторыі горада Гродна» (1889), «М. Свіслач-Ваўкавыская: гістарычны нарыс» (1895), «Гістарычны нарыс Гродзенскай гімназіі» (1901), артыкулаў «Пра Нёман», «Жыровіцы. З запісак турыста», «Граф М. Н. Мураўёў як дзеяч над умацаваннем правоў рускай народнасці», «Лёс праваслаўя ў сувязі з гісторыяй лацінства і уніі ў Гродзенскай губерні ў XIX стагоддзі (1794—1900)». Імем Арлоўскага названая вуліца ў Гродне&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Линкевич В. Н.|загаловак=Конфессиональная история Гродненщины в работах церковных краеведов второй половины XIX―начала XX вв.|спасылка=http://www.elib.grsu.by/katalog/436596pdf.pdf|выданне=Гродненщина в историческом, экономическом и культурном развитии 1801―1921 гг.|месца=Гродно|выдавецтва=ГрДу им. Я. Купалы|год=2012|старонкі=|старонак=194|isbn=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=|загаловак=Орловский Евстафий Филаретович|спасылка= |выданне=Гродно. Энциклопедический справочник|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1989|старонкі=303|старонак=438|isbn=5-85700-015-7}}&lt;/ref&gt;.

Артыкулы магістра багаслоўя, прафесара Кіеўскай духоўнай акадэміі і рэдактара «Весніка Еўропы» І. А. Эрэміча, чыя маладосць прайшла ў ваколіцах [[Ружаны|Ружанаў]], публікаваліся ў асноўным ў рэдагуемым ім часопісе. Асобнымі выданнямі выпушчаныя «Панскія фатэцыі» (Вільня, 1865) і «Нарысы беларускага Палесся» (Вільня, 1868)&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Эремич И.|загаловак=Очерки белорусского Полесья|спасылка=http://sources.ruzhany.info/048_1.html|месца=Вильно|год=1867|старонкі=|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

Ураджэнец усходняй Польшчы [[Станіслаў Паўлавіч Мікуцкі|Станіслаў Мікуцкі]], які скончыў [[Маскоўскі ўніверсітэт]] (1851), і спецыялізаваўся ў параўнальным мовазнаўстве, атрымаў для ''«напісання параўнальнага слоўніка літоўскай і славянскіх моў»'' камандзіроўку на два гады ад Акадэміі навук у Літву, у выніку якой склаў «Справаздачы пра падарожжы» (апублікаваны ў «Известиях Императорской Академии наук», 1853―1854). Мікуцкі стаў адным з першых ініцыятараў перакладу літоўскай мовы з лацінкі на кірыліцу; на аснове гэтай азбукі ў 1864 годзе быў выдадзены літоўскі «Буквар для сельскіх дзяцей», «Кароткая гісторыя Старога і Новага Запавету» і «Сельская хрэстаматыя, або Вытрымкі з твораў розных польскіх аўтараў»&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.genling.nw.ru/baltist/diploms/2011Pijanzina.pdf|title=Особенности передачи литовского языка кириллицей в 1864―1904 гг.|author=Пиянзина Л. Н.|date=2011|work= |publisher=Санкт-Петербургский университет |accessdate=|lang=}}&lt;/ref&gt;. Нароўні з мовазнаўчымі працамі Мікуцкі надрукаваў у «Этнографическом обозрении», «Живой старине» і «Виленском веснике» матэрыялы «Беларускія песні і загадкі, запісаныя ў Віцебскай губерні ў маёнтку Зябкі Дрысенскага павета», «Беларускія словы» і іншыя&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Фядосік А. С.|загаловак=Мікуцкі Станіслаў Паўлавіч|спасылка=|выданне= Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі|том=3|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1986|старонкі=522|старонак=751}}&lt;/ref&gt;.

Выпускнік Маскоўскага універсітэта, пасля прафесар [[Карлаў універсітэт|універсітэта]] ў Празе, гісторык рускай літаратуры [[Яўген Аляксандравіч Ляцкі|Я. А. Ляцкі]], вядомы ў літаратуразнаўстве як даследчык «[[Слова пра паход Ігараў]]» і рэдактар часопіса «Современник», удзельнічаў у фальклорных экспедыцыях па Літве і Палессі, збіраючы беларускі фальклор і народную міфалогію. Ён апублікаваў артыкулы «Уяўленне беларуса аб нячыстай сіле» (1890), «Хвароба і смерць ва ўяўленні беларуса» (1892), «Матэрыялы для вывучэння творчасці і быту беларусаў. Прыказкі, прымаўкі, загадкі» (1898). У 1927―1928 гадах у чэшскім часопісе «Slavia» апублікаваў серыю артыкулаў «Нататкі пра беларусазнаўства». Вялікая колькасць сабранага ім фальклорнага матэрыялу захоўваецца ў Інстытуце рускай літаратуры (Пушкінскі Дом) АН РФ&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Грачёва А. М.|загаловак=Ляцкий Евгений Александрович|спасылка=http://lib.pushkinskijdom.ru/LinkClick.aspx?fileticket=GI7xrH7lZM4%3d&amp;tabid=10547|выданне=Русская литература XX века. Прозаики, поэты, драматурги|месца=М.|выдавецтва=ОЛМА-ПРЕСС|год=2008|старонкі=|старонак=|isbn=5-94848-211-1}}&lt;/ref&gt;.
[[Файл:Nikiforovskiy N J.jpg|міні|М. Я. Нікіфароўскі]]
Сын магілёўскага купца-яўрэя [[Павел Васілевіч Шэйн|П. В. Шэйн]], які перайшоў у лютэранства, у 1851―1881 гадах быў настаўнікам у Віцебску. З сярэдзіны 1850-х гадоў ён стаў збіраць беларускі фальклор, які з 1859 года публікаваў з каментарыямі. Рускае геаграфічнае таварыства выдзеліла яму субсідыю, дапамагло і Міністэрства фінансаў. У «Виленском веснике» за 1877 год Шэйн надрукаваў зварот да настаўнікаў школ і семінарый ― «Праграму для збірання помнікаў народнай творчасці». Сярод яго карэспандэнтаў былі А. Я. Багдановіч, [[Янка Лучына]], [[Яўхім Фёдаравіч Карскі|Я. Ф. Карскі]], [[Юльян Фаміч Крачкоўскі|Ю. Ф. Крачкоўскі]], [[Мікалай Якаўлевіч Нікіфароўскі|М. Я. Нікіфароўскі]], З. Ф. Радчанка. У зборніку «Беларускія народныя песні…» (1874) змешчаны больш за тысячу тэкстаў, у «Матэрыялах для вывучэння побыту і мовы рускага насельніцтва Паўночна-Заходняга краю» (т. 1-3, 1887―1902) маюцца апісанні сямейных і каляндарных абрадаў з песнямі, розныя празаічныя жанры беларускага фальклору, звесткі па матэрыяльнай культуры. Зборнікі, пры ўсім багацці матэрыялу і складнасці яго сістэматызацыі, не пазбаўленыя некаторых недахопаў&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Новиков Н. В.|загаловак=Павел Васильевич Шейн: кніга о собирателе и издателе русского и белорусского фольклора|спасылка=|месца=Мн.|выдавецтва=Вышэйшая школа|год=1972|старонкі=|старонак=223|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

Ураджэнец Віцебшчыны, член Геаграфічнага таварыства, настаўнік [[Мікалай Якаўлевіч Нікіфароўскі|М. Я. Нікіфароўскі]] апублікаваў больш за 20 гісторыка-этнаграфічных нарысаў: «Нарысы простага жыцця-быцця ў Віцебскай Беларусі і апісанне прадметаў абіходнасці» (1895), «Прыкметы і павер’і, забабонныя абрады і звычаі, легендарныя паданні аб асобах і мясцінах» (1897), «Старонкі з нядаўняй даўніны горада Віцебска» (1899), «Нячысцікі: свод паданняў у Віцебскай Беларусі пра нячыстую сілу» (1907) і іншыя&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Бондарчик В. К., Чигринов И. Г.|загаловак=Николай Яковлевич Никифоровский: очерк жизни и деятельности|спасылка=|месца=Мн.|выдавецтва=АН БСССР|год=1960|старонкі=|старонак=103|isbn=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Васіль Бандарчык.|загаловак=Нікіфароўскі Мікалай Якаўлевіч|спасылка=http://adverbum.org/b-egb5.htm|выданне=Энцыклапедыя гісторыі Беларусі|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1999|том=5|старонкі=326|старонак=592|isbn=985-11-0141-9}}&lt;/ref&gt;.

Рэдактар з 1869 года «Літоўскіх епархіяльных ведамасцей», член Віленскай археаграфічнай камісіі [[Іаан Антонавіч Катовіч|І. А. Катовіч]] заўсёды спрыяў краязнаўчым публікацыям. Аўтар нарысаў «Пра праваслаўныя цэрквы ў г. Кобрыне», «Некалькі слоў пра віленскую Кальварыю і пра наведванне яе праваслаўнымі». Гісторык [[Пётр Андрэевіч Гільтэбрант|П. А. Гільтэбрант]], які служыў у 1865―1879 гадах памочнікам архіварыуса [[Віленскі цэнтральны архіў старажытных актаў|Віленскага цэнтральнага архіва старажытных актавых кніг]], а потым загадчыкам аддзела рукапісаў [[Віленская публічная бібліятэка|Віленскай публічнай бібліятэкі]], у Вільні выпусціў «Зборнік помнікаў народнай творчасці ў Паўночна-Заходнім краі» (1866) з 300 песнямі, 93 загадкамі, 150 прыказкамі, бытавымі і рэлігійнымі абрадамі Віленскай, Мінскай і Гродзенскай губерній. Аснову зборніка склалі матэрыялы, сабраныя вучнямі [[Маладзечанская настаўніцкая семінарыя|Маладзечанскай настаўніцкай семінарыі]]. Таксама з’яўляецца аўтарам «Даведачнага і тлумачальнага слоўніка да Новага Запавету»&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Цішчанка І. К.|загаловак=Гільтэбрант Пётр Андрээвіч|выданне=Этнаграфія Беларусі|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1989|старонкі=148|старонак=580|isbn=5-85700-014-9}}&lt;/ref&gt;.

Дырэктар [[Навагрудская гімназія|навагрудскай]], а пасля гродзенскай гімназій [[Міхаіл Аляксеевіч Дзмітрыеў|М. А. Дзмітрыеў]] стаў збіраць беларускі фальклор у 1850-х гадах. Публікаваўся ў «Вестнике Западной России», «Вестнике Императорского Русского географического общества», «Виленском вестнике», «[[Мінскія губернскія ведамасці|Мінскіх губернскіх ведамасцях]]», «Гродзенскіх губернскіх ведамасцях», «Памятнай кніжцы Гродзенскай губерні». Аўтар прац «Алфавітны паказальнік асаблівых слоў і казак Навагрудскага павета», «Вясельны абрад у вёсках Навагрудскага павета», «Некалькі звестак аб хатнім побыце сялян Паўночна-Заходніх губерняў», «Збор песень, казак, абрадаў і звычаяў сялян Паўночна-Заходняга краю», «Абрады і звычаі заходнерускіх сялян», «Вопыт збірання песень і казак сялян Паўночна-Заходняга краю» і інш. Апублікаваў шэраг беларускіх легенд. Узнагароджаны сярэбраным медалём Рускага геаграфічнага таварыства&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Цішчанка І. К.|загаловак=Дзмітрыеў Міхаіл Аляксеевіч|выданне=Этнаграфія Беларусі|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1989|старонкі=172|старонак=580|isbn=5-85700-014-9}}&lt;/ref&gt;.
[[Файл:Деды.jpg|міні|250x250пкс|left|Абрад «[[Дзяды]]»]]
Ураджэнец Слуцка, гісторык і аматар-археолаг, калекцыянер старых абразоў і кніг, [[Аляксандр Іванавіч Слупскі|А. І. Слупскі]] ў 1888 годзе ў Мінску апублікаваў працу «Ізяслаўль і Тураў, рассаднікі хрысціянства, заснаваныя св. Уладзімірам у цяперашняй Беларусі: (з нагоды 900-годдзя юбілея хрышчэння Русі)», дзе, у прыватнасці, даказваў, што легенда аб заснаванні [[Заслаўе|Заслаўя]] князем [[Уладзімір Святаславіч|Уладзімірам]] з’яўляецца гістарычным фактам. Пад рэдакцыяй Слупскага ў Мінску выйшаў «Паўночна-Заходні каляндар» за 1892 і 1893 гады, дзе змешчаны беларускі народны каляндар на аснове прыкмет і абрадавых песень. Выпусціў таксама «Гісторыю Мінска» і «Легенду аб Магілёве». У 1880-х ― 1890-х гадах публікаваў гісторыка-краязнаўчыя нарысы ў мінскіх газетах&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Александровіч С. Х.|загаловак=Слупскі Аляксандр Іванавіч|спасылка=|выданне=Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1987|том=5|старонкі=67|старонак=703|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

Хатні настаўнік князёў [[Род Друцкіх|Друцкіх-Любецкіх]] на Піншчыне, выпускнік Віленскага ўніверсітэта [[Рамуальд Сымонавіч Зянкевіч|Р. С. Зянкевіч]] апублікаваў у польскім перакладзе ў часопісе [[Юзаф Крашэўскі|Юзафа Крашэўскага]] «[[Athenaeum (1841)|Athenaeum]]» «Народныя песні, сабраныя на Піншчыне» (1847); у зборніку «Народныя песенькі пінскага люду» (Коўна, 1851) сабраў 219 беларускіх народных песень, у працы «Пра ўрочышчы і звычаі жыхароў Пінскага павета, а таксама пра характар іх песень» (1852) даў апісанне вясельных, купальскіх і іншых мясцовых абрадаў, забабонаў і вераванняў, упершыню ў этнаграфіі распавёў пра беларускі абрад [[дзяды]]. У 1843 годзе Зянкевіч правёў абмеры курганоў, гарадзішчаў, замчышчаў у [[Ашмянскі павет (Расійская імперыя)|Ашмянскім павеце]], стварыўшы яго археалагічную карту. Сцвярджаў, што ў VI ст. н. э. у беларускім Палессі жылі [[будзіны]], славяне ж з’явіліся пазней&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Саламевіч І. У.|загаловак=Зянкевіч Рамуальд Сыманавіч|выданне=Этнаграфія Беларусі|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1989|старонкі=217|старонак=580|isbn=5-85700-014-9}}&lt;/ref&gt;.

Інспектар народных вучылішчаў у Гродзенскай, пазней — у Мінскай губерні, Г. І. Кулжынскі, апублікаваў (1866―1874) у губернскіх газетах «Нататкі пра гісторыю народнай паэзіі», «Пра духоўныя песні Паўночна-Заходняга краю», «Сцэны з беларускага побыту». Выдаючы ў Харкаве духоўны часопіс «Дабравест», надрукаваў там «Успаміны пра Паўночна-Заходні край» (1861―1874)&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Ціхаміраў А.|загаловак=«Гродзенскія лісты» Рыгора Кулжынскага: вопыт інтэрпрэтацыі|спасылка=http://86.57.162.94:8088/Documents/Store/115|выданне=Горад Святога Губерта: альманах лакальнай гісторыі|месца=Гродна|год=2014|нумар=9|старонкі=|старонак=175|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

Наглядчык Свянцянскага дваранскага вучылішча [[Іван Іванавіч Насовіч|І. І. Насовіч]] заняўся этнаграфіяй, калі выйшаў у 1844 годзе ў адстаўку і пасяліўся ў [[Мсціслаў|Мсціславе]]. З 1864 года жыў у Пецярбургу, шмат працаваў у архівах. Аўтар прац «Беларускія прыказкі і прымаўкі» (1852), «Зборнік беларускіх прыказак» (1867, Залаты медаль рускага геаграфічнага таварыства), «Беларускія прыказкі і загадкі» (1868), «Беларускія песні» (1873). Асноўная праца ― «[[Слоўнік беларускай мовы Івана Насовіча|Слоўнік беларускай гаворкі]]» (1870), куды ўвайшлі больш за 30 тысяч слоў, запісаных Насовічам у беларускіх губернях, а таксама знойдзеных у старабеларускіх пісьмовых помніках. Цікавыя яго артыкулы на рэлігійныя тэмы: «Аб барацьбе сапраўднай набожнасці з забабонамі і памылкамі ў часы старазапаветнай царквы, або гістарычны нарыс унутранага жыцця іўдзеяў, выняты з кніг Святога пісання» (1867), «Пра адказ паслання расійскіх архірэяў да сарбонскіх біскупаў» (1848). У 1866 годзе ў Пецярбургу выйшлі яго вершаваныя пераклады [[Псалмы|псалмоў]]. У архіве бібліятэцы РАН у Пецярбургу захоўваецца нявыдадзены &quot;Алфавітны паказальнік старажытных слоў, вынятых з «Актаў, якія адносяцца да гісторыі Заходняй Расіі, выдадзеных у 1853 годзе» з 13 тысячамі слоў і іх тлумачэннямі&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://e-heritage.ru/ras/view/person/history.html?id=48394795|title=Носович Иван Иванович|author=|date=|work=|publisher=Электронная библиотека «Научное наследие России»|accessdate=|lang=}}{{Недаступная спасылка}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=|загаловак=Спадчына Івана Насовіча і беларускае мовазнаўства. Матэрыялы навуковых чытанняў, прісвечаных 220-годдзю з дня нараджэння Івана Іванавіча Насовіча|спасылка=
http://elib.bsu.by/bitstream/123456789/13263/1/%D0%A1%D0%BF%D0%B0%D0%B4%D1%87%D1%8B%D0%BD%D0%B0%20%D0%86%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B0%20%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%BE%D0%B2%D1%96%D1%87%D0%B0%20%D1%96%20%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B5%20%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D1%9E%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0.pdf|месца=Мн.|выдавецтва=БГУ, Право и экономика|год=2008|старонкі=|старонак=116|isbn=978-985-442-554-2}}&lt;/ref&gt;.
[[Файл:Zamoście, Jelski. Замосьце, Ельскі (1910-14).jpg|міні|315x315пкс|Краязнаўчы музей у [[Сядзібна-паркавы комплекс Ельскіх (Замосце)|сядзібе]] Аляксандра Ельскага.]]
Ураджэнец [[Ігуменскі павет|Ігуменскага павета]], гісторык і краязнаўца, член Кракаўскай акадэміі навук [[Аляксандр Карлавіч Ельскі|А. К. Ельскі]] у сваёй сядзібе [[Сядзібна-паркавы комплекс Ельскіх (Замосце)|Замосце]] ў 1864 годзе стварыў краязнаўчы музей, дзе з часам сабралася больш за 20 тысяч рукапісаў і 7 тысяч кніг з манастыроў і шляхецкіх хатніх архіваў, аўтографы [[Пётр I (імператар расійскі)|Пятра I]], [[Напалеон I Банапарт|Напалеона Банапарта]], [[Людовік XVI|Людовіка XVI]], тысячы запісаў беларускіх фальклорных твораў, прадметаў побыту, медалі і ордэны, [[Слуцкі пояс|слуцкія паясы]]. Сярод карцін былі палотны [[Пітэр Паўль Рубенс|Пітэра Рубенса]], [[Паала Веранезэ]], [[Валенцій-Вільгельм Ваньковіч|Валенція Ваньковіча]], [[Ян Дамель|Яна Дамеля]], [[Францішак Смуглевіч|Францішка Смуглевіча]], [[Іосіф Іванавіч Аляшкевіч|Язэпа Аляшкевіча]]; рэчы, якія належылі [[Адам Міцкевіч|Адаму Міцкевічу]] і [[Тадэвуш Касцюшка|Тадэвушу Касцюшку]]. Большасць экспанатаў не захавалася, некаторыя знаходзяцца ў архівах і музеях Мінска, Варшавы, Кракава, Львова, Кіева, Вільнюса і Ватыкана&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Федорук А. Т.|загаловак=Старинные усадьбы Минского края|спасылка=|месца=Мн.|выдавецтва=Полифакт|год=2000|старонкі=331–332|старонак=416|isbn=985―6107-24-5}}&lt;/ref&gt;. З 1882 года Аляксандр Ельскі публікаваўся з беларускімі этнаграфічнымі нарысамі ў кансерватыўным польскамоўным пецярбургскім часопісе «Kraj», пазней быў карэспандэнтам больш чым у 20 выданнях. У фундаментальнай польскай энцыклапедыі «[[Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага і іншых славянскіх краёў]]» (1888―1902) ён апісаў амаль усе беларускія паветы, у «Вялікай усеагульнай ілюстраванай энцыклапедыі С. Аргельбранта» (т. 1—28, Варшава) яму належаць вялікія артыкулы «Беларусь», «Беларуская мова», «Беларуская літаратура і бібліяграфія». З’яўляўся аўтарам прац «Піва і варэнне піва ў нашым мінулым» (1883), «Пра беларускую гаворку» (1885), «Слоўнік жабрацкай гаворкі на Белай Русі» (1886), «Слоўца пра матэрыялы для вывучэння беларускай гаворкі, этнаграфіі і літаратуры» (1886), «Нарыс гісторыі мясцовай гаспадаркі ў супастаўленні з народнымі звычаямі ад першабытнага да апошняга часу» (т. 1—2, 1893―1898), «Нарыс гісторыі Мінскай дыяцэзіі» 1907), «100 прыказак, загадак, прыдумак і гавенд для карысці беларускага (крывіцкага) народа» (Вільня, 1908) і іншых&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=|загаловак=Дзеля блізкіх і прышласці: матэрыялы міжнароднай навук.-практ. канф. «Універсітэты Ельскіх» (да 165-годдзя з дня нараджэння Ельскіх), Мінск, 7 кастр. 1999 г.|спасылка=|месца=Мн.|выдавецтва=Беларускі ун-т культуры|год=1999|старонкі=|старонак=156|isbn=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Мальдзіс А. І.|загаловак=Ельскі Аляксандр Карлавіч|спасылка= http://adverbum.org/b-egb3.htm/выданне=Энцыклапедыя гісторыі Беларусі|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1996|том=3|старонкі=350|старонак=527|isbn=5-85700-014-9}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Дуко А.|загаловак= Навукова-даследчыцкая і літаратурная дзейнасць Аляксандра Ельскага|спасылка=|выданне=Беларускі гістарычны часопіс|месца=Мн.|выдавецтва=|год=2009|нумар=6|старонкі=49―53|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

Вывучэнне курганных старажытнасцей спачатку насіла выпадковы характар. Ваенны інжынер, архітэктар і будаўнік [[Бабруйская крэпасць|Бабруйскай крэпасці]] [[Тэадор Нарбут]] быў пасланы ў 1810 годзе [[Міхаіл Багданавіч Барклай дэ Толі|М. Б. Барклаем-дэ-Толі]] ва ўсходнюю Беларусь для вывучэння мясцовасці на выпадак вайны з Напалеонам. Нарбут вельмі зацікавіўся курганамі каля [[Рагачоў|Рагачова]] і нават пачаў раскопкі. Пасяліўшыся ў [[Лідскі павет (Расійская імперыя)|Лідскім павеце]], ён працягнуў раскопкі, стаў збіраць розныя дакументы па гісторыі края, рабіў паведамленні ў Віленскую археалагічную камісію. Нарбут лічыў тамтэйшыя курганы старажытнымі магіламі, якія належаць невядомаму народу, які жыў тут ''«перад русінамі»''. Вынікам яго працы стала «Гісторыя літоўскага народа» ў 9 кнігах (1835―1841). У ёй Нарбут спрабаваў прасачыць гісторыю літоўскага народа ад старажытнасці да часу праўлення апошняга з [[Род Ягелонаў|Ягелонаў]] [[Жыгімонт II Аўгуст|Жыгімонта II Аўгуста]], які [[Люблінская унія|аб’яднаў]] у 1569 годзе Польшчу і Вялікае Княства Літоўскае ў адзіную дзяржаву Рэч Паспалітую&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Жалуновіч Л. А.|загаловак=Тэадор Яўхімавіч Нарбут|спасылка=http://elib.bsu.by/bitstream/123456789/1038/1/%d0%96%d0%b0%d0%bb%d1%83%d0%bd%d0%be%d0%b2%d1%96%d1%87%20%d0%9b%d0%90.pdf|выданне= XXI век: актуальные проблемы исторической науки: Материалы междунар. науч. конф., посвящ. 70-летию ист. фак. БГУ. Минск, 15–16 апр. 2004 г. / Редкол.: В. Н. Сидорцов. (отв. ред.) и др.|месца=Мн.|выдавецтва=БГУ|год=2004|старонкі=132―133|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

Выкладчык [[Полацкая духоўная семінарыя|Полацкай духоўнай семінарыі]], пасля рэдактар «[[Віцебскія губернскія ведамасці|Віцебскіх губернскіх ведамасцей]]» і выдавец часопіса «Пінскі веснік Паўднева-Заходняй Расіі» [[Ксенафонт Антонавіч Гаворскі|К. А. Гаворскі]] ў пачатку 1850-х гадоў раскопваў курганы каля Полацка і апісаў іх змест. Аўтар прац «Гісторыка-статыстычнае апісанне Полацкай епархіі» (1853), «Гістарычнае апісанне Полацкага Барысаглебскага манастыра» («Веснік заходняй Расіі», 1865), «Гістарычныя звесткі аб полацкім Сафійскім саборы», «Наведванне Пятром Вялікім Сафійскага сабора», «Пра пачатак хрысціянства ў былым Полацкім княстве», «Аб увядзенні, распаўсюдзе і лёсе кальвінізму ў Беларусі», нарысаў «Падарожжа з Полацка ў кірунку да так званай Альгердавай дарогі»&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Алексеев Л. В.|загаловак=Ксенофонт Антонович Говорский|спасылка=http://historylib.org/historybooks/B—A—Timoshchuk-Drevnosti-slavyan-i-Rusi/19|выданне=Археология и краеведение Беларуси. XVI в.―30-е годы XX в.|месца=Мн.|выдавецтва=Беларуская навука|год=1996|старонкі=90―96|сраниц=206|isbn=985-08-0007-0}}&lt;/ref&gt;.

Віленскі кнігагандляр [[Вандалін Шукевіч|В. А. Шукевіч]] друкаваў краязнаўчыя нататкі і нарысы ў «Літоўскім кур’еры», «Виленском веснике» і іншых газетах краю. З 1883 года заняўся даследаваннем археалагічных помнікаў на паўночным захадзе Беларусі і поўдні цяперашняй Літвы. Адшукаў каля 130 помнікаў [[мезаліт]]а, каля 10 курганных [[могільнік]]аў. Быў перакананы, у адрозненне ад Т. Нарбута, што ўжо ў каменным веку беларускі край быў заселены, а літоўскія плямёны прыйшлі сюды пазней. У выніку археалагічных пошукаў Шукевічам была сабрана багатая калекцыя, перададзеная ім у музеі Вільні, Кракава і Масквы. Ім былі сабраны беларускія легенды, вераванні, якія Шукевіч выклаў у нарысах «Вераванні і народная практыка» (часопіс «Вісла») і «Некаторыя вераванні, прымхі і забабоны нашага народа. Легенды і паданні» («Літоўскі паквартальнік»). З’яўляўся старшынёй віленскага археалагічнага гуртка «Таварыства прыхільнікаў старажытнасцяў і чалавеказнаўства» (1898―1906), задачай якога было захаванне жывапісу ў касцёлах Вільні. Член-карэспандэнт Кракаўскай Акадэміі навук (1901). У створаным у 1907 годзе Таварыстве сяброў навук, В. Шукевіч кіраваў музеем&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://pawet.net/library/history/bel_history/szukiewicz/Шукевіч_Вандалін.html|title=Вандалин Шукевич|author=|date=|work=|publisher=Лидский летописец/Pawet|accessdate=|lang=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Спицын А. А.|загаловак=Раскопки В. Шукевича|спасылка= http://www.library.chersonesos.org/showsection.php?section_code=2|выданне=Известия Императорской Археологической комиссии|месца=СПб.|год=1909|том=29|старонкі=68―70|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Лаўрэш Л. Л.|загаловак=Вандалін Шукевіч ― беларускі археолаг і краязнаўца|спасылка=|месца=Мн.|выдавецтва=Харвест|год=2014|старонкі=|старонак=63|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

Адзін з заснавальнікаў Маскоўскага археалагічнага таварыства і [[Дзяржаўны гістарычны музей (Масква)|Гістарычнага музея ў Маскве]] [[Аляксей Сяргеевіч Увараў|А. С. Увараў]] рабіў раскопкі курганоў у маёнтку [[Вотня]] на Магілёўшчыне і знайшоў 4 [[срэбранік]]а часоў князя [[Уладзімір Святаславіч|Уладзіміра]], манету [[Харун ар-Рашыд|Гарун-аль-Рашыда]] і бронзавыя завушніцы і шыйны жалезны абруч&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Головацкий Я.|загаловак=Археологические раскопки курганов, произведённые А. С. Уваровым в им. Вотне Могилёвской губ.|спасылка=|выданне=[[Виленский вестник]]|месца=Вильно|год=1880|нумар=228|старонкі=1―2|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;. Педагагічны дзеяч [[Мікалай Пятровіч Авенарыус|М. П. Авенарыус]], які заснаваў Маладзечанскую настаўніцкую семінарыю, у 1885―1890 гадах праводзіў курганныя раскопкі ў Барысаўскім і Навагрудскім паветах, абследаваў каменныя магілы на [[Беласток|Беласточчыне]]. Каля вёскі [[Эсьмоны]] на Магілёўшчыне сабраў 125 камянных сякер. Аўтар брашуры «Узоры беларускай гаворкі розных мясцовасцей» (1889) і артыкула «Драгічын Надбужскі і яго старажытнасці» (1890). Ён сцвярджаў, што сляды [[Яцвягі|яцвягаў]], іх могілкі і ''«спехам пазбіванае часовае жыллё»'' не варта шукаць, бо ''«праводзячы вялікую частку жыцця на вайне ці на паляванні, яцвяг, гэты вечны валацуга, паміраў далёка ад свайго дома, у дрымучым лесе, ці ў адкрытым баі. Косткі яго не спачываюць на радавых могілках або ў старанна складзенай каменнай магіле. Яны ляглі там, дзе заспела яго смерць, і зніклі бясследна»''&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=|загаловак=Очерки по археологии Белоруссии. Ч. II|спасылка=|месца=Мн.|выдавецтва=Наука и техника|год=1972|старонкі=44|старонак=248|isbn=978-985-6824-69-5}}&lt;/ref&gt;.

Рэдактар «Мінскіх губернскіх ведамасцей» [[Руф Гаўрылавіч Ігнацьеў|Р. Г. Ігнацьеў]] раскопваў курганы на Міншчыне, склаў археалагічную карту Мінскага павета. Адначасова з гэтым аформіў больш за 100 нотных запісаў беларускіх песень Міншчыны, даслаўшы іх на антрапалагічную выставу ў Маскву. У 1880 годзе ў «Весцях Таварыства аматараў прыродазнаўства, антрапалогіі і этнаграфіі» апублікаваў даклады «Пра помнікі народнай творчасці ў Мінскай губерні» і «Пра помнікі старажытнасцяў у Мінскай губерні», з якімі выступаў на Антрапалагічнай выстаўцы 1879 года. Яму належыць нарыс у «Мінскіх губернскіх ведамасцях» «Мястэчка Заслаўе або Ізяслаўль, горад нашчадкаў Рагнеды» (1878))&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Игнатьев Р. Г.|загаловак=Курганы и городища Минской губернии|спасылка=|выданне=Минские губернские ведомости|месца=Мн.|год=1878|нумар=51, 52,|старонкі=|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Лозка А. Ю.|загаловак= Ігнацьеў Руф Гаўрылавіч|выданне=Этнаграфія Беларусі|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1989|старонкі=218|старонак=580|isbn=5-85700-014-9}}&lt;/ref&gt;.

Генерал, начальнік дывізіі [[Мікалай Мацвеевіч Турбін|М. М. Турбін]] даследаваў курганы пад Заслаўем, у Аршанскім, Шклоўскім, Мсціслаўскім, Быхаўскім паветах; сумесна з Я. Тышкевічам ― у Мінскім, Барысаўскім, Ігуменскім паветах. Пасля прысвяціў сябе нумізматыцы, арганізаваў Маскоўскае нумізматычнае таварыства. Ганаровы член [[Таварыства вывучэння Магілёўскай губерні]] (1913). Нумізматычнае таварыства выдавала «Запіскі», дзе сярод іншых публікаваліся краязнаўчыя матэрыялы на беларускія тэмы («Археалагічныя пошукі ў Літве» (1849, 1850) і інш.).
[[Файл:Alexander Dembovetsky.jpg|міні|left|269x269пкс|Аляксандр Дамбавецкі.]]
Мінскі павятовы маршалак [[Генрых Хрыстафоравіч Татур|Г. Х. Татур]] з 1874 года вёў раскопкі ў Мінскай губерні, склаў на падставе іх археалагічную карту. У 1890 годзе ім раскапаныя 120 курганоў каля вёсак [[Дулебы (Бярэзінскі раён)|Дулебы]] і Нюнішчы Ігуменскага павета, 40 курганоў блізу вёскі [[Станькава]] ў 1892 годзе і 40 курганоў блізу вёскі [[Прылукі (Мінскі раён)|Прылукі]] ў 1893 годзе. Татур стварыў ў Мінску музей з археалагічнымі і этнаграфічнымі экспанатамі і бібліятэкай рукапісных і старадрукаваных кніг. Да гэтага часу не выдадзены яго працы, якія захоўваюцца ў архівах Літвы: «Гістарычны нарыс мястэчка Тураў, ранейшай сталіцы ўдзельнага Тураўскага княства», «Гісторыя Станькава», «Гісторыя Заслаўя» і іншыя&lt;ref&gt;{{cite web|url= http://tatur.su/family/tatur-genrih-hrizostomovich/|title=Род Татуров. Татур Генрих Хризостомович |author= |date= |work= |publisher=Tatur.su|accessdate=|lang=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Алег Дзярновіч.|загаловак= Мінскі антыквар і археолаг Генріх Татур|спасылка=http://pawet.net/library/history/bel_history/dziarnovich/45/%D0%9C%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%B0%D0%BD%D1%82%D1%8B%D0%BA%D0%B2%D0%B0%D1%80_%D1%96_%D0%B0%D1%80%D1%85%D0%B5%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B3_%D0%93%D0%B5%D0%BD%D1%80%D1%8B%D1%85_%D0%A2%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80.html|выданне= Знакамітыя мінчане ХІХ—ХХ стст. Вып. 6: Мінск і мінчане ў літаратурных творах на рубяжы ХІХ—ХХ стст.|месца=Мн.|выдавецтва= Інстытут Польскі ў Мінску|год=2011|старонкі=178―183|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Татур Г. Х.|загаловак= Очерки археологических памятников на просторах Минской губернии и их археологическое значение|спасылка=http://adverbum.org/ru/a-tatur.htm|месца=Мн.|выдавецтва=Губернская типография|год=1892|старонкі=|старонак=276|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

Выкладчык старажытнай гісторыі ў Варшаве, а затым у Кіеўскай духоўнай акадэміі [[Уладзімір Зянонавіч Завітневіч|У. З. Завітневіч]] абследаваў [[Рэчыцкі павет (Расійская імперыя)|Рэчыцкі]], [[Мазырскі павет (Расійская імперыя)|Мазырскі]] і [[Бабруйскі павет]]ы. Зрабіў раскопкі каля 700 курганоў і 82 могільнікаў дрыгавічоў, вызначыўшы межы іх рассялення. На працы Завітневіча спасылаліся вядомыя гісторыкі&lt;ref&gt;{{cite web|url= http://www.pravenc.ru/text/182435.html|title=Завитневич|author= |date= |work= |publisher=Православная энциклопедия|accessdate=|lang=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Киселев В. Н.|загаловак= Исследователь внимательный и трудолюбивый. О жизни и деятельности историка и богослова, профессора В. З. Завитневича|спасылка=|месца=Мн.|выдавецтва=Ильина В. П.|год=2007|старонкі=|старонак=383|isbn=978-985-6365-25-9}}&lt;/ref&gt;. Уладальнік сядзібы [[Пуцілкавічы]] на [[Ушацкі раён|Вушаччыне]] [[Францішак Леапольдавіч Вярэнька|Францішак Вярэнька]] выявіў у ваколіцах 9 [[гарадзішча]]ў [[Жалезны век|жалезнага веку]] і больш 50 курганных груп. Яму ўдалося раскапаць 36 курганоў. Рукапісы Ф. Варэнькі «Курганы ў Пуцілкавічах» (1887—1892), «Курганы і два дагістарычных паселішчаў ў Пуцілкавічах» з артэфактамі раскопак знаходзяцца ў Кракаўскім археалагічным музеі&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Дучыц Л. У.|загаловак= Вярэнька Францішак Леапольдавіч|спасылка=|выданне=Археалогія Беларусі: энцыклапедыя у 2 тт.|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1989|том=1|старонкі=208|старонак=492|isbn=978-985-11-0354-2}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Поболь Л. Д.|загаловак= Древности Белоруссии в музеях Польши|спасылка=http://padaread.com/?book=74814|месца=Мн.|выдавецтва=Наука и техника|старонкі=|старонак=208|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

Дырэктар магілёўскай гімназіі, рэдактар неафіцыйнай часткі «Магілёўскіх губернскіх ведамасцей» [[Мацвей Васільевіч Фурсаў|М. В. Фурсаў]] ў 1892 годзе праводзіў у губерні раскопкі, склаў карту гарадзішчаў і курганоў. Склаў вопіс экспанатаў мясцовага музея, напісаў уступ да кнігі «Вопыт апісання Магілёўскай губерні…» А. С. Дамбавецкага. У «Магілёўскіх губернскіх ведамасцях» апублікаваў шэраг нарысаў: «Гістарычны нарыс Магілёўскай гімназіі», «Друкаванне кніг на рускай мове ў Магілёўскім краі», «Справа магілёўскіх мяшчан з Максімовічам і Лаўровічам», «Паселішчы смаленскіх крывічоў у межах Магілёўскай губерні», «Бытавы бок Буйніцкага манастыра па старажытных актах», «Калі з’явіліся яўрэі ў Літве», «Палац Кацярыны ў Магілёве», «Магілёўская гімназія ў 1809 годзе», «Праваслаўе на Літве і ў Беларусі» і інш&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://wiki.mogilev.by/index.php/%D0%9C%D0%B0%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%B9_%D0%92%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87_%D0%A4%D1%83%D1%80%D1%81%D0%BE%D0%B2|title=Матвей Васильевич Фурсов|author= |date= |work= |publisher=MogilevWiki|accessdate=|lang=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://belhist.ru/2012/09/dmitrij-levin-nekrolog-mogilevskogo-istorika/|title=Некралог магілёўскага гісторыка Мацвея Фурсава як біяграфічная крыніца (факты і фігуры замоўчання)|author=Дзмітры Левін.|date=24.09.2012|work=|publisher=Новости и история Беларуси|accessdate=|lang=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160427022332/http://belhist.ru/2012/09/dmitrij-levin-nekrolog-mogilevskogo-istorika/|archivedate=27 красавіка 2016|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;.

Магілёўскі губернатар [[Аляксандр Станіслававіч Дамбавецкі|А. С. Дамбавецкі]] разам з эканамічнымі рэформамі шмат часу надаваў мінуламу даручанага яму краю, збіраючы старыя кнігі, гістарычныя дакументы і археалагічныя знаходкі. Па яго загадзе ў 1892 годзе пачаліся раскопкі курганоў у [[Быхаўскі павет|Быхаўскім]], [[Рагачоўскі павет|Рагачоўскім]], [[Клімавіцкі павет|Клімавіцкім]], [[Чэрыкаўскі павет|Чэрыкаўскім]] і [[Мсціслаўскі павет|Мсціслаўскім]] паветах. Вынікам 10-гадовай культурнай дзейнасці губернатара з’явіліся 3 тамы «Вопыту апісання Магілёўскай губерні ў гістарычных, фізіка-геаграфічных, прамысловых, сельскагаспадарчых, лясным, вучэбных, медыцынскіх і статыстычных адносінах»&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Борис Сидоренко|загаловак=Александр Дембовецкий: легенды и дела|спасылка= http://mogpravda.by/ru/issues?art_id=751|выданне=Могилёвская правда|месца=Могилёв|год=2010|нумар=22 октября|старонкі=|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Фурсов М. В.|загаловак=Курганные раскопки в пяти уездах Могилевской губернии в 1892 году|спасылка=|выданне=Труды IX Археологического съезда|месца=М.|год=1895|том=I|старонкі=236―245|старонак=702|isbn=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Тамара Калініна.|загаловак=Энцыклапедыя Дамбавецкага|спасылка= http://www.kimpress.by/index.phtml?page=2&amp;id=2163|выданне=Культура|месца=Мн.|выдавецтва=Культура і мастацтва|год=2008|нумар=14 февраля|старонкі=|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

Улетку 1886 года ў Беларусь адправілася антрапалагічная экспедыцыя з двума членамі Антрапалагічнага аддзела Таварыства аматараў прыродазнаўства, антрапалогіі і этнаграфіі К. М. Ікавым, які быў вядомы па раскопках старых маскоўскіх могілак, інароднічых пахаванняў у Паўднёвай Сібіры і [[Мікалай Андрэевіч Янчук|М. А. Янчуком]]. Экспедыцыя працавала ў Мінскай і Віцебскай губернях&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Марфина О. В.|загаловак=История антропологических исследований в Беларуси|спасылка=https://mybook.ru/author/olga-marfina/istoriya-antropologicheskih-issledovanij-v-belarus/|месца=Мн.|выдавецтва=Белорусская наука|год=2015|старонкі=|старонак=405|isbn=978-985-08-1807-2}}&lt;/ref&gt;. Мэтай Ікава было параўнальнае даследаванне [[Марфалогія (біялогія)|марфалогіі]] рускіх, украінцаў і беларусаў. Яму атрымалася вымераць і даследаваць каля 558 чалавек (290 мужчын, 128 жанчын, 140 дзяцей).
{{пачатак цытаты}}
Антрапалагічнае вывучэнне, то бок вымярэнне і апісанне сучаснага насельніцтва, справа новая. Тым больш цяжкім яно павінна быць для нас. Лепшым па сваёй чысціні антрапалагічным матэрыялам з’яўляюцца сяляне. Але чалавек, які ведае стаўленне нашых народных мас да ўсяго незразумелага, лёгка зразумее стаўленне сялянства да невядомай асобы, якая прыехала з нейкімі незразумелымі мэтамі; і з’яўляецца недавер і незадаволенасць, складаюцца небыліцы, пускаюцца плёткі… Вынікі маёй паездкі ў Беларусь вельмі сціплыя. Галоўная мая мэта была разведачная. Трэба заўважыць, што па антрапалогіі беларусаў няма зусім ніякіх матэрыялаў навуковага характару. Таму я паставіў сабе асноўнай задачай сабраць у некалькіх пунктах дадзеныя па фізічнай арганізацыі беларусаў, не спыняючыся на падрабязнасцях; я жадаў таксама атрымаць звесткі аб тых знешніх фактарах, якія маглі на працягу тысячагоддзяў аказаць свой уплыў на агульныя з’явы арганізацыі насельніцтва Заходняга краю…
{{канец цытаты|&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Алексеев Л. В.|загаловак=Константин Николаевич Иков|спасылка=http://adverbum.org/ru/alekseev-arheologija|выданне=Археология и краеведение Беларуси. XVI в.―30-е годы XX в.|месца=Мн.|выдавецтва=Беларуская навука|год=1996|старонкі=123―125|сраниц=206|isbn=985-08-0007-0}}&lt;/ref&gt;.}}
Ікаў прыйшоў да высновы, што ў большасці беларусаў захаваўся доўгагалаловы тып, які сустракаўся яму ў курганных раскопках 700-гадовай даўніны, і ў меншай ступені ― шыракагаловы. На гэтай падставе ён палічыў, што ў этнагенэзе беларусаў удзельнічалі нейкія іншыя групы ― хутчэй за ўсё, балцкія&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Иков К. Н.|загаловак= Программа антропологической поездки в Белоруссию и Литву|спасылка=|выданне= Известия Императорского общества любителей естествознания, антропологии и 
этнографии. Труды Антропологического отдела. Вып. 3|месца=М.|год=1890|том=XLIX|старонкі=529―594|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Иков К. Н.|загаловак= Предварительный отчет по экспедиции в Белоруссию и Литву летом 1886 г.|спасылка=|выданне=// Известия Императорского общества любителей естествознания, антропологии и 
этнографии. Труды Антропологического отдела. Вып. 5|месца=М.|год=1890|том=XLIX|старонкі=720―724|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

На аснове апісанняў жыхара Віцебскай губерні [[Мікалай Анімеле|Мікалая Анімеле]] Рускае геаграфічнае таварыства апублікавала ў «Этнаграфічным зборніку» (1854) нарыс «Побыт беларускіх сялян», дзе распавядалася аб сямейных абрадах (хрэсьбінах і вяселлях) і каляндарных святах. Там жа даваліся звесткі пра ўладкаванне беларускай хаты, віды адзення&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.starvitebsk.biz/index.php/2014-01-11-22-09-23/2014-01-11-22-19-33|title=Н. Анимеле|author=|date=|work=|publisher=Старый Витебск|accessdate=|lang=}}{{Недаступная спасылка}}&lt;/ref&gt;.
[[Файл:Belarus-SMFAL-Dnieper Region-House-6.jpg|міні|265x265пкс|Беларускі падворак з [[Беларускае Падняпроўе|Падняпроўя]]. [[Беларускі дзяржаўны музей народнай архітэктуры і побыту|Музей народнай архітэктуры і побыту]].]]
Аб земляробстве ў Мінскай губерні і становішчы сялян распавёў у «Дарожных нататках» заснавальнік Пецярбургскага камітэта пісьменнасці, чыноўнік асаблівых даручэнняў Міністэрства дзяржаўных маёмасцяў С. С. Лашкароў&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Лашкарёв С. С.|загаловак=Путевые заметки от Москвы до Бобруйска и по Минской губернии|спасылка=|месца=СПб|год=1859|старонкі=|старонак=15|isbn=}}&lt;/ref&gt;. Стацкі саветнік Ф. Д. Воінаў, які знаходзіўся ў Беларусі з інспекцыяй, у сваіх «Нататках» адзначыў славутасці і асаблівасці побыту Мінска, Бабруйска, Пінска, Слуцка, [[Навагрудак|Навагрудку]], Мазыра&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Воинов В. Д.|загаловак= Путевые записки ст. сов. Ф. Д. Воинова или Воспоминания о пребывании его в Минской губернии с февраля 1865 по 1 мая 1866|спасылка=|месца=СПб.|выдавецтва=Т-во «Общественная польза»|год=1891|старонкі=|старонак=85|isbn=}}&lt;/ref&gt;. Вядомы пецярбургскі пісьменнік [[Усевалад Уладзіміравіч Крастоўскі|У. У. Крастоўскі]] ў нарысах «Белавежская пушча» і «Базарны дзень у Свіслачы» распавёў аб прыродзе, вёсках у пушчы, іх цэрквах.

Святар Ашмянскага і Кобрынскага паветаў, член Рускага геаграфічнага таварыства [[Іван Андрэевіч Берман|І. А. Берман]] вывучаў народныя абрады і вераванні. У «Виленском веснике» ён апублікаваў серыю нарысаў «Парадак народнага вылічэння часу ў Паўночна-Заходняй Русі» (1869), «Назіранні нашага паўночна-заходняга сялянства адносна надвор’я і ўраджаю» (1870), «Ведзьмакі і знахары заходнерускага простага люду» (1903). За кнігу «Каляндар паводле народных паданняў у Валожынскім прыходзе Віленскай губерні Ашмянскага павета» (1874) Берман быў узнагароджаны медалём Геаграфічнага таварыства&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Бандарчык В. К.|загаловак=Берман Іван Андрэевіч|спасылка=|выданне=Этнаграфія Беларусі|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1989|старонкі=78|старонак=580|isbn=5-85700-014-9}}&lt;/ref&gt;.

Святар Вілейскага павета А. Троіцкі апублікаваў у «Літоўскіх епархіяльных ведамасцях» вялікі нарыс «Уклад» (1876), дзе дэталёва апісаў сямейныя і каляндарныя абрады жыхароў вёскі [[Гняздзілава (Докшыцкі раён)|Гняздзілава]]&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Васілевіч У. А.|загаловак=Троіцкі Аляксандр|спасылка=|выданне=Этнаграфія Беларусі|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1989|старонкі=499|старонак=580|isbn=5-85700-014-9}}&lt;/ref&gt;. Святар вёскі [[Нежкава (вёска)|Нежкава]] Магілёўскага павета [[Сцяпан Міхайлавіч Бекарэвіч|С. М. Бекарэвіч]] апублікаваў у газеце «Магілёўскія губенскія ведамасці» «Сельскія нарысы. Сяло Няжкова» (1864) і «Вясельны абрад сялян ў прыходзе вёскі Няжкова» (1865). Святар [[Дзмітрый Гаўрылавіч Булгакоўскі|Дз. Г. Булгакоўскі]] выкладаў царкоўнаславянскую мову ў [[Ваўкавыск]]е і [[Пінск]]е, яшчэ семінарыстам апублікаваў у «Мінскіх губернскіх ведамасцях» нарыс «Беларускія валачобныя песні». Пасля публікаваў фальклорныя артыкулы ў «Віленскім весніку», «Мінскіх губернскіх ведамасцях», «Санкт-Пецярбургскіх ведамасцях». Выдаваў брашуры для народа рэлігійна-маральнага зместу. Асобнай кнігай выйшла праца «Пінчукі. Этнаграфічны зборнік. Песні, загадкі, прыказкі, абрады, прыкметы, забабоны, павер’і, забабоны і мясцовы слоўнік» (1890), якая была ўзнагароджана Вялікім залатым медалём імператарскага Рускага геаграфічнага таварыства&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Бандарчык В. К.|загаловак=Булгакоўскі Дзмітрый Гаўрылавіч|спасылка=|выданне= Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі|том=1|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1984|старонкі=513―514|старонак=727}}&lt;/ref&gt;.

Надворны саветнік, суддзя Мазырскага павета [[Уладзімір Глебавіч Сакалоў|У. Г. Сакалоў]] апублікаваў у «Мінскіх губернскіх ведамасцях» і «Мінскіх епархіяльных ведамасцях» «Нарысы нораваў Барысаўскага павета», «Нарысы народных святкаванняў і маленняў на Палессі», «Палессе: Паездка на возера Князь-жыд» (1869)&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Лозка А. Ю.|загаловак=Сакалоў Уладзімір Глебавіч|спасылка=|выданне=Этнаграфія Беларусі|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1989|старонкі=443 |старонак=580|isbn=5-85700-014-9}}&lt;/ref&gt;. [[Настасся Якаўлеўна Васільева|Н. Я. Васільева]] працавала пісарам і настаўніцай у [[Беларускае Палессе|Беларускім Палессі]], супрацоўнічала з Мінскім губернскім статыстычным камітэтам, Таварыствам аматараў прыродазнаўства, Таварыствам антрапалогіі і этнаграфіі пры Маскоўскім універсітэце, перапісвалася з П. В. Шэйнам. Яе этнаграфічныя матэрыялы публікаваліся ў «Мінскіх губернскіх ведамасцях», Виленском веснике&quot;: «Вясельныя абрады ў раёне Грабаўскай воласці Мазырскага павета» (1877), «Кірмашы ў Мазырскім павета» (1879), «Легенды і павер’і ў Мінскай губерні» (1879), «Вытрымкі з жыцця беларускай жанчыны»(1880)&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Лозка А. Ю.|загаловак=Васільева Анастасія Якаўлеўна|спасылка=|выданне=Этнаграфія Беларусі|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1989|старонкі=104|старонак=580|isbn=5-85700-014-9}}&lt;/ref&gt;. Першая расійская жанчына-бібліёграф З. М. Пенкіна, аўтар розных паказальнікаў, у 1883 годзе выпусціла «Палессе. Бібліяграфічныя матэрыялы па гісторыі, геаграфіі, статыстыцы, этнаграфіі і эканамічнага стана Палесся». Паказальнік ахопліваў літаратуру на рускай мове за 1855―1880 гады&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Збралевіч Л. І.|загаловак=Пенкіна (Трыпалітава) Зінаіда Міхайлаўна|спасылка=|выданне=Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1987|том=4|старонкі=249|старонак=742|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

Шмат краязнаўчых матэрыялаў друкавалася ў сталічных часопісах ― «Исторический вестник», «Журнал Министерства внутренних дел», «Журнал Министерства народного просвещения», у губернскіх «Епархіяльных ведамасцях» і губернскіх газетах ― «[[Віцебскія губернскія ведамасці]]», «Віленскія губернскія ведамасці», «[[Гродзенскія губернскія ведамасці]]», «[[Мінскія губернскія ведамасці]]», «Магілёўскія губернскія ведамасці»), і з 1840 года ў «Памятных кніжках» губерняў. Так, у «Журнале Министерства внутренних дел» выйшлі «Статыстычны агляд губернскага горада Магілёва» (1837, 1840), «Статыстычныя звесткі пра Віцебскую губерню» (1841), «Нарысы Беларусі» [[Рамуальд Андрэевіч Падбярэскі|Р. Падбярэскага]], «Дарожныя нататкі пра Заходняю і Паўночна-Заходняю Расію» [[Канстанцін Іванавіч Арсеньеў|К. І. Арсеньева]] (1845), «Нататкі пра Беларусь» [[Мікалай Сямёнавіч Шчукін (пісьменнік, 1792)|М. С. Шчукіна]] (1846) і інш. У «Журнале Министерства народного просвещения» з беларускімі матэрыяламі публікаваліся П. М. Шпілеўскі, Я. Ф. Карскі, Ф. І. Леантовіч і інш., друкаваліся рэцэнзіі на этнаграфічныя працы&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Дорошкевич В.|загаловак=Как открывали Беларусь|спасылка=|выданне=Неман|месца=Мн.|год=2006|нумар=10|старонкі=|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

Часопіс «Вестник Западной России» спачатку выходзіў у Кіеве пад назвай «Вестник Северо-Западной России и Западной России» (1862), затым пад новай назвай (1864―1871) у Вільні. У 1862―1869 гадах рэдактар ― гісторык і археолаг [[Ксенафонт Антонавіч Гаворскі|К. А. Гаворскі]]. Акрамя артыкулаў на актуальныя тэмы, часопіс публікаваў дакументы і даследаванні па гісторыі краю, нарысы па гісторыі праваслаўнай царквы. У часопіс пісалі [[Міхаіл Восіпавіч Каяловіч|М. В. Каяловіч]], [[Панцеляймон Аляксандравіч Куліш|П. А. Куліш]], П. В. Кукальнік, М. У. Юзэфовіч і іншыя. У часопісе «Этнографическое обозрение» (1889―1916), які выходзіў пры Маскоўскім універсітэце, беларускі кірунак у асноўным вёў [[Мікалай Андрэевіч Янчук|М. А. Янчук]], які рассылаў этнаграфічныя праграмы і вёў перапіску з беларускімі аматарамі-этнографамі. У выніку яго дзейнасці ў часопісе было апублікавана больш за трох дзесяткаў артыкулаў і нарысаў па беларускім краязнаўстве&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Пятроўская Г. А.|загаловак=«Этнографическое обозрение»|спасылка=|выданне=Этнаграфія Беларусі|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1989|старонкі=551|старонак=580|isbn=5-85700-014-9}}&lt;/ref&gt;. У «Историческом вестнике» публікаваліся ўспаміны пра беларускія паездки [[Іван Мікалаевіч Захарьін|І. М. Захарьіна]], [[Сільвестр Сільвестравіч Гагоцкі|С. С. Гагоцкага]], [[Станіслаў Станіслававіч Акрэйц|С. С. Акрэйца]] і іншых&lt;ref&gt;{{cite web|url= http://starieknigi.info/index/IV.htm|title=«Исторический вестник». Указатель статей|author= |date= |work= |publisher=Старые книги|accessdate=|lang=}}&lt;/ref&gt;. Да афіцыйнай часткі «Губернскіх ведомостей» з 1856 года стала прыкладацца неафіцыйная частка, дзе публікаваліся матэрыялы па гісторыі, этнаграфіі і археалогіі. У 1903―1906 гг. неафіцыйная частка выходзіла асобным выданнем&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Сороко С. М.|загаловак=«Витебские губернские ведомости»|спасылка=http://www.psu.by/images/stories/Philosophy/personal/soroko_vitebsk_vedomosti.pdf|месца=Москва―Новополоцк|выдавецтва=Ин-т славяноведения РАН|год=2004|старонкі=|старонак=220|isbn=5-7576-0137-X}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Лисовская Т. А.|загаловак=«Гродненские губернские ведомости» как этнографический источник|спасылка=http://uctopuk.info/history/lisovskaja.htm|выданне=Наука-2009: сборник научных статей в 2-х тт.|месца=Гродно|выдавецтва=Гродненский государственный ун-т им. Янки Купалы|год=2009|старонкі=62―64|старонак=|isbn=978-985-515-146-4}}&lt;/ref&gt;.
[[Файл:Załučča-Smolhaŭ-Barejkaŭščyna-Mir-Niaśviž-Vilnia. Залучча-Смольгаў-Барэйкаўшчына-Мір-Нясьвіж-Вільня (1887).jpg|міні|291x291пкс|left|Мясціны, апісаныя [[Уладзіслаў Сыракомля|Уладзіславам Сыракомлем]]: Залучча, [[Смольгава]], [[Барайкішкес|Барэйкаўшчына]], [[Мір (Карэліцкі раён)|Мір]], [[Нясвіж]], [[Вільня]].]]
У 1863 годзе выйшаў першы нумар «Литовских епархиальных ведомостей». З 1868 года сталі выходзіць «[[Минские епархиальные ведомости]]» ― друкаваны орган Рускай праваслаўнай царквы, які складаўся, як і «Губернскія ведамасці», з афіцыйнай і неафіцыйнай часткі ў выглядзе прыкладанняў з матэрыяламі царкоўнага краязнаўства: «Апісанне цэркваў і прыходаў Мінскай епархіі» (1878―1879), «Кароткі гістарычны нарыс да 100-годдзя Мінскай епархіі (1793―1893)» (1893), «З жыцця і дзейнасці Мінскага царкоўнага гісторыка-археалагічнага камітэта» (1909), «300 гадоў у праваслаўі (Гістарычны нарыс трохсотгоддзя існавання [[Сабор Святых апосталаў Пятра і Паўла (Мінск)|мінскага Свята-Кацярынінскага сабора]])» (1913) і іншыя&lt;ref&gt;{{cite web|url= http://minds.by/articles/minskie-eparhial-ny-e-vedomosti-izdavavshiesya-v-kontse-xix-nachale-xx-stoletij-istoriya-izdaniya-naibolee-vy-dayushhiesya-redaktory#.Vrxd7m1DHCI|title=Минские Епархиальные Ведомости, издававшиеся в конце XIX, начале XX столетий: история издания, наиболее выдающиеся редакторы|author=Чистяков П. А.|date= |work= |publisher= Белорусская православная церковь. Минская духовная семинария|accessdate=|lang=}}&lt;/ref&gt;. Пазней «Епархіяльныя ведамасці» сталі выходзіць у Полацку, Магілёве і Гродне, публікаваць гістарычныя дакументы, артыкулы і нарысы царкоўна-гістарычнага і краязнаўчага характару&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Римко О. Г.|загаловак= Епархиальные ведомости 1863―1920 годов на территории Беларуси в отечественной историографии|спасылка=http://elib.psu.by:8080/handle/123456789/1688|выданне= Вестник Полоцкого государственного университета. Серия A. Гуманитарные науки: научно-теоретический журнал|месца=Новополоцк|выдавецтва=Полоцкий гос. ун-т|год=2011|нумар=2|старонкі=76―81|старонак=|isbn=2070-1608}}&lt;/ref&gt;. З 1886 года стала выходзіць першая ў Беларусі прыватная газета «[[Мінскі лісток|Мінскі лісток»]], якая выдавалася натарыусам І. П. Фацінскім. Разам з размовай пра мясцовае грамадска-культурнае жыццё і эканамічныя пытанні, газета часта публікавала гісторыка-краязнаўчыя, этнаграфічныя матэрыялы і рэцэнзіі на краязнаўчыя выданні, дарожныя нататкі. З 1886 па 1893 гады газета выпусціла чатыры кнігі, прыкладзеныя да «Паўночна-Заходняга каляндара» з апавяданнямі на беларускай мове, беларускімі прыказкамі і прымаўкамі, артыкуламі пра Беларусь&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.nlb.by/portal/page/portal/index/content?lang=ru&amp;classId=CF1C0FB1767C4F9FA39EFD7FC3643AFF|title=Минский листок|author=|date=|work=|publisher=Национальная библиотека Беларуси|accessdate=|lang=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140830210322/http://www.nlb.by/portal/page/portal/index/content?lang=ru|archivedate=30 жніўня 2014|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;.

Ніколі не публікаваліся часопісы Камітэта заходніх губерняў (1831―1848), створанага пасля [[Паўстанне 1830—1831 гадоў|паўстання 1830—1831 гадоў]]. Часопісы ўтрымліваюць тэксты пасяджэнняў Камітэта ― больш за 4 тысячы лістоў, і дадаткі да іх ― больш за 6 тысяч лістоў. Яны знаходзяцца ў Расійскім дзяржаўным гістарычным архіве.

У 1841―1851 гадах у Вільні пад рэдакцыяй [[Юзаф Крашэўскі|Ю. Крашэўскага]] выходзіў літаратурны часопіс «[[Athenaeum (1841)|Athenaeum]]», дзе разам з апавяданнямі публікаваліся, хоць і нячаста, беларускія фальклорныя і этнаграфічныя матэрыялы ― («Народныя песні, сабраныя на Піншчыне» Рамуальда Зянкевіча, «Матэрыялы да статыстыкі і этнаграфіі Гродзенскай губерні» [[Юзаф Ярашэвіч|Юзафа Ярашэвіча]])&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Цвірка К. А.|загаловак=Атэнэум|спасылка=|выданне=Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1984|том=1|старонкі=221|старонак=727|isbn=}}&lt;/ref&gt;. Варшаўскі «[[Tygodnik Ilustrowany]]» (1859) таксама змяшчаў краязнаўчыя матэрыялы пра Беларусь. Так, у ім выйшлі нарысы «Некалькі слоў пра звычаі насельніцтва ў Мінскай губерні» М. Камінскага, «Пінск і Піншчына» А. Бандзкевіча, «Некалькі слоў аб творчай фантазіі народа на Беларусі» Ф. Сурына, «Успаміны з Пінскага павета» [[Эліза Ажэшка|Э. Ажэшкі]], «Беларускі народ» С. Горскага і многія іншыя. У 1865 годзе ў Варшаве стаў выходзіць навукова-літаратурны часопіс «Klosy» («Каласы»), у якім беларускай тэме былі прысвечаны нарысы В. Поля «Экскурсія ў Пінск і на Піншчыну», Э. Хлапіцкага «На азёрах», [[Адам Плуг|А. Плуга]] «Перажыткі язычніцтва на Палессі» і іншыя. Віленскі выдавец навукова-літаратурных альманахаў Р. А. Падбярэскі рэгулярна змяшчаў у іх матэрыялы, звязаныя з Беларуссю. Ён аўтар нарысаў «Беларусь і Ян Баршчэўскі» (1844), «Беларускае вяселле», «Горад Барысаў» (абодва 1848)&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Литвинович А. Ф.|загаловак=Вопросы белорусской фольклористики в польской периодической печати второй половины XIX―начала XX в. Автореферат|спасылка=|месца=Мн.|выдавецтва=Академия наук Беларуси. Ин-т искусствоведения, этнографии и фольклора|год=1992|старонкі=|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

Гісторыяй, геаграфіяй і культурай беларускіх зямель сталі цікавіцца і папулярныя ў той час польскамоўныя пісьменнікі. Так, [[Уладзіслаў Сыракомля]] напісаў нарысы пра Мінск, [[Нёман]] і бліжэйшыя вёскі. [[Юльян Урсын Нямцэвіч]] падзяліўся ўражаннямі пра Мінск, Брэст, Гродна і Магілёў («Літоўскія лісты» (1812), «Гістарычныя падарожжы па польскіх землях, якія здарыліся ад 1811 да 1828 года»)&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Юлиан Немцевич.|загаловак=Путешествия исторические по землям Польским. Предисловие А. В. Королёва|спасылка=http://sources.ruzhany.info/047.html|месца=Париж―СПб.|год=1858|старонкі=|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар= Elżbieta Dąbrowicz.|загаловак= Litwa Niemcewicza|спасылка=|выданне= Julian Ursyn Niemcewicz : pisarz, historyk, świadek epoki|месца= Warszawa|выдавецтва= DiG |год=2002|старонкі=119―134|старонак=380|isbn=83-7181-248-5}}&lt;/ref&gt;. Ю. Крашэўскі ў нарысах «Пінск і Піншчына» (1837), «Успаміны пра Палессе, Валынь і Літву» (1840), «Карціны з жыцця і падарожжаў» (1842), «Адзенне сялян і мяшчан ваколіц Брэста, Кобрына, Пружан» (1860) распавёў пра месцы, у якіх жыў або пабываў. Большасць гэтых нарысаў ілюстравана самім жа Крашэўскім. Альбом пейзажаў Палесся выйшаў кнігай у Варшаве ў 1861 годзе. Таксама ён аформіў і праілюстраваў кнігу Канстанціна Тышкевіча «Рака Вілія і яе берагі: з пункту гледжання гідраграфіі, гісторыі, археалогіі і этнаграфіі» (Дрэздэн, 1871). Шмат краязнаўчых назіранняў у гістарычных працах Крашэўскага ― «Старажытная Літва. Яе гісторыя, законы, мова, вера, звычаі, песні…» (1842), «Вілія ад яе пачатку да 1750 года» (1842), «Польшча ў час трох падзелаў» (1875 г.)&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Мальдзіс А. І.|загаловак=Крашэўскі Юзаф Ігнацы|спасылка=|выданне=Этнаграфія Беларусі. Энцыклапедыя|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1989|старонкі=272|старонак=580|isbn=5-85700-014-9}}&lt;/ref&gt;.

Прафесар права Віленскага ўніверсітэта [[Юзаф Ярашэвіч]], які сыйшоў на пенсію і пасяліўся ў Бельску, прысвяціў свой час краязнаўчай і навуковай працы. Пісаў на польскай мове. З гісторыка-краязнаўчых прац вядомыя «Пра стан Літвы перад і пасля заснавання Акадэміі» (1844), «Матэрыялы да статыстыкі і этнаграфіі Гродзенскай губерні: Бельскі павет» (1848). Асноўная праца Ярашэвіча — «Вобраз Літвы з пункту гледжання цывілізацыі ад найстаражытнейшых часоў да канца XVIII стагоддзя» (тт. 1-3, 1844―1845) насіла выключна гістарычны вялікапольскі характар. У варшаўскіх часопісах друкаваў гісторыка-краязнаўчыя нарысы пра беларускія гарады. Займаўся раскопкамі разам з Т. Нарбутам&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Шылабрыт Т.|загаловак=Штрыхі да партрэта гісторыка Юзафа Ярашэвіча|спасылка=http://kamunikat.org/usie_czasopisy.html?pubid=2117|выданне=Гістарычны альманах|месца=Гродна|выдавецтва=|год=1999|нумар=2|старонкі=110―115|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

Кіраўнік радзівілаўскімі маёнткамі, беларускі і польскі паэт [[Ян Чачот]] за ўдзел у паўстанні быў высланы ва [[Уфа|Уфу]]. Калі вярнуўся, жыў на Лепельшчыне і Навагрудчыне, служыў губернскім сакратаром, бібліятэкарам у сядзібе [[Род Храптовічаў|Храптовічаў]]. Галоўнае месца ў яго літаратурнай працы займаюць «Сялянскія песенькі» (Вільня, 1837―1846) з 6-ці фальклорных зборнікаў з тысячаю беларускіх песень&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Малаш Л.|загаловак=Пачынальнік беларускай фалькларыстыкі|спасылка=|выданне=Мастацтва Беларусі|месца=Мн.|год=1986|нумар=7|старонкі=|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;. У трох кніжках «Дзённікаў» («Pamiętniki z życia», Wilno, 1856) [[Ева Фялінская|Евы Фялінскай]] распавядаецца пра жыццё беларускай сярэдняй і дробнай шляхты: чым яна займалася, як апраналася, што ела, як ставілася да сялян і ўлады&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Наталля Анофранка.|загаловак=Ня «цацка», але грамадзянка|спасылка= http://kimpress.by/index.phtml?page=2&amp;id=1143|выданне=Культура|месца=Мн.|год=2008|нумар=10(828)|старонкі=|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;. Нямала адводзіцца побыту сучаснікаў і ў мемуарах [[Габрыэля Пузына|Габрыэлі Пузыні]] «У Вільні і ў літоўскіх дварах» («Wilnie i w dworkach litewskich. Pamiętnik z lat 1815―1843)»)&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Бурдзялёва І.|загаловак=Габрыэля Пузыня: святло шчасця|спасылка= http://khblit.narod.ru/arhiu/pracy/pracy7.pdf|выданне= Працы кафедры гісторыі беларускай літаратуры Белдзяржуніверсітэта: Навуковы зборнік / Пад агульн. рэд. М. Хаўстовіча|месца=Мн.|выдавецтва=ВТАА «Право и экономика»|год=2006|нумар=7|старонкі=|старонак=|isbn=985-6299-79-9}}&lt;/ref&gt;. Аўтар аповесцяў аб шляхецкім мінулым на польска-ўкраінскім памежжы, Пётр Якса Быкоўскі ў штогодніку «Збор звестак па айчыннай антрапалогіі» (1878) апублікаваў працу «Абрадавыя песні рускага насельніцтва з аколіц Пінска», у якой даў апісанне кустовага і вясельнага абрадаў Піншчыны з дадаткам тэкстаў&lt;ref&gt;{{cite web|url= http://kuriergalicyjski.com/historia/postacie/100-j/1698-piotr-jaksa-bykowski-polski-pisarz-z-podola|title= Polski pisarz z Podola|author= Wiktor Melnyk.|date= stycznia 2012|work= |publisher= Kurier Galicijski|accessdate= |lang= |archiveurl= https://web.archive.org/web/20160720061704/http://kuriergalicyjski.com/historia/postacie/100-j/1698-piotr-jaksa-bykowski-polski-pisarz-z-podola|archivedate= 20 ліпеня 2016|deadurl= yes}}&lt;/ref&gt;. Ураджэнец Гродзенскі губерні [[Вінцэсь Каратынскі]] быў хатнім настаўнікам і сакратаром у Сыракомлі, суправаджаў рускага пісьменніка [[Мікалай Сямёнавіч Ляскоў|М. С. Ляскова]] ў паездцы па Паўночна-Заходняму краю. Восенню 1862 года Ляскоў праехаў праз Гродна, Пружаны, Антопаль, Пінск. Паездка вылілася ў нарысы «З аднаго дарожнага дзённіка»&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Клейн Б.|загаловак=В годину смятения. Белорусская поездка Н. Лескова|спасылка=|выданне=Неман|месца=Мн.|год=1979|нумар=2|старонкі=149―159|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;. З 1856 года Каратынскі публікаваў гісторыка-краязнаўчыя нататкі аб Навагрудчыне, для «Усеагульнай энцыклапедыі» С. Альгельбанта напісаў пра Віцебск, Валожын, Стоўбцы, Слуцк і іншыя гарады&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.spadchyna.net/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=1070:2009-11-17-12-17-55&amp;catid=36:2009-10-27-12-02-55&amp;Itemid=467|title=Вінцэсь Каратынскі|author= |date= |work= |publisher=Спадчына|accessdate=|lang=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Мархель У. І.|загаловак=Творчасць Вінцэся Каратынскага ў ацэнцы сучаснікаў і нашчадкаў|спасылка=|выданне=Белороссика: книговедение, источники, библиография|месца=Мн.|выдавецтва=АН БССР. Фундаментальная библиотека им. Я. Коласа|год=1980|старонкі=|старонак=115|isbn=}}&lt;/ref&gt;.
[[File:Pinchuky 1841.jpg|thumb|«Пінчукі». Мастак Ян Лявіцкі, 1840-я гады.]]

З літаратурнай спадчыны графа [[Леан Патоцкі|Лаеана Патоцкага]] найбольш вядомыя яго трохтомныя «Мемуары пана Камертона», дзе ён апісвае гістарычныя помнікі, прыводзіць беларускія легенды і звычаі жыхароў Літвы. Ва «Успамінах пра Тышкевічавыя Свіслач, Дзярэчын і Ружанаы» Патоцкага сабраныя звесткі аб жыцці мястэчак, кірмашах і інш&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Патоцкі Л.|загаловак= Успаміны пра Тышкевічаву Свіслач, Дзярэчын і Ружану / Укл., прадмова, камент. М. Філатавай|спасылка=http://pawet.net/library/history/bel_history/_memoirs/008/%D0%9F%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%86%D0%BA%D1%96_%D0%9B%D0%B5%D0%B0%D0%BD._%D0%A3%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%BC%D1%96%D0%BD%D1%8B_%D0%BF%D1%80%D0%B0_%D0%A2%D1%8B%D1%88%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87%D0%B0%D0%B2%D1%83_%D0%A1%D0%B2%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%87,_%D0%94%D0%B7%D1%8F%D1%80%D1%8D%D1%87%D1%8B%D0%BD_i_%D0%A0%D1%83%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D1%83.html|месца=Мн.|выдавецтва=Полымя|год=1997|старонкі=|старонак=319|isbn=5-345-00763-2}}&lt;/ref&gt;.

Арганізатар і першы старшыня Варшаўскага краязнаўчага таварыства [[Зыгмунт Глогер]] праводзіў археалагічныя раскопкі каля Ваўкавыска, у створаным ім музеі ў мястэчку Яжэве захоўваліся экспанаты, якія былі перададзены М. Федароўскім, А. Кіркорам, Тышкевічамі, А. Ельскім. Толькі з аднаго [[Слонімскі павет (Расійская імперыя)|Слонімскага павета]] было прывезена 190 артэфактаў. Сабраны Глогерам матэрыял знаходзіцца ў Варшаўскім і Кракаўскім музеях. Ягоныя нарысы аб побыце і абрадах публікаваліся ў часопісе «Biblioteka Warszawska» («Варшаўская бібліятэка»), нарысы падарожжаў уздоўж Нёмана і Буга — у часопісе «Wisla» («Вісла») . Асаблівую ўвагу Глогер надаваў драўлянай архітэктуры ― пра яе ён выпусціў зборнік артыкулаў у 2-х тамах.

Польскі этнограф і кампазітар [[Оскар Кольберг]] ― аўтар шматтомнай працы «Народ. Яго звычаі, лад жыцця, мова, паданні, прыказкі, абрады, павер’і, забавы, песні, музыка і танцы» (1857―1890), дзе ў 52-м томе «Беларусь ― Палессе» сабраныя беларускія песні, казкі і легенды, абрады і звычаі, вераванні і забабоны, дадзены 16 варыянтаў палескага вяселля.

Польскі этнограф і лінгвіст [[Ян Карловіч]] выдаў кнігу «Народныя паданні і казкі, сабраныя ў Літве» (1888), запісаў для М. А. Федароўскага больш за паўтысячы беларускіх песень. У 1887 годзе ён стварыў этнаграфічны часопіс («Wisla»), дзе публікаваў беларускія фальклорныя матэрыялы.

Доктар філасофіі [[Уладзіслаў Вярыга]] ў часопісе «Збор звестак да айчыннай антрапалогіі» («Zbior Wiadomosci do Antropologii Krajowej», т. 13, 1889) апублікаваў 45 беларускіх народных песень, запісаных ім у Лідскім павеце. Казкі, запісаныя там жа, былі апублікаваны ў кнізе «Беларускія паданні» (Львоў, 1889).

[[Міхал Адольфавіч Федароўскі|М. А. Федароўскі]] з’яўляўся членам Польскага краязнаўчага таварыства, Таварыства сяброў навук у Вільні і іншых асветніцкіх арганізацый. Жывучы ў 1877―1904 гадах у Заходняй Беларусі, ён сабраў шырокі матэрыял для археалагічнай карты дагістарычнай Беларусі, запісаў мноства беларускіх песень, каля 10 тысяч прыказак і прымавак, сотні казак і легенд. Сабраныя матэрыялы склалі працу «Люд беларускі» (т. 1-8, 1897―1981). Сярод рукапісаў Федароўскага ― апісанне народных рамёстваў, вясковых хат, сельскагаспадарчых прылад, дзіцячых гульняў, танцаў, [[батлейка]]вых спектакляў і інш. Федароўскі планаваў выдаць том «Матэрыяльная і духоўная культура беларускага народа і шляхты». Рукапіснае спадчына этнографа знаходзіцца ў бібліятэцы Варшаўскага універсітэта і ў Навуковым архіве Польскага этнаграфічнага таварыства (Вроцлаў)&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Kozerska H.|загаловак= Michał Federowski, etnograf i zbieracz dokumentów historycznych na Białorusi Zachodniej (1853―1923)|спасылка=|выданне=Slavia Orientalis|месца= Warszawa|выдавецтва= Komitet Słowianoznawstwa Polskiej Akademii Nauk|год=1957|том=6|старонкі=34–50|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Рублевская Л.|загаловак=Странник с блокнотом|спасылка=http://www.sb.by/kultura/article/strannik-s-bloknotom.html|выданне=Советская Белоруссия|месца=Мн.|год=2013|нумар=175(24312)|старонкі=|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

Цікавыя нарысы настаўніцы Лідскага павета [[Бірута (фалькларыстка)|Біруты]] (Амаліі Даравінскай). Яе манаграфію «Апісанне Лідскага павету» не прапусціла цэнзура, праца так і засталася недрукаванай. Матэрыялы Біруты захоўваюцца ў архівах Варшавы і Вільні&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=|загаловак=Збіральнікі: Оскар Кольберг, Зыгмунт Глогер, Іван Берман, Аляксандр Троіцкі, Аляксандр Пшчолка, Эма Яленская-Дмахоўская, Бірута, Уладзіслаў Вярыга, Чэслаў Пяткевіч, Казімір Машынскі|спасылка=|месца=Мн.|выдавецтва=Навука і тэхніка|год=1991|старонкі=|старонак=189|isbn=5-343-00674-4}}&lt;/ref&gt;. Уладальніца сядзіб у Рагачоўскім павеце Л. І. Паўлоўская (1830—1915), маці пісьменніка {{нп3|Уладзімір Людвігавіч Кігн|У. Л. Кігна|ru|Кигн, Владимир Людвигович}}, склала зборнік «Народныя беларускія песні», выдадзены ў 1853 годзе ў Пецярбургу, куды ўвайшлі ўзоры каляндарна-абрадавай паэзіі Быхаўскага павета, вясельныя абрады і песні. Паўлоўская называла іх ''«самароднымі помнікамі славеснасці»''. На кнігу адгукнуліся часопісы «Современник» (1853, т. 42) і «Отечественные записки» (1853, т. 90)&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Цішчанка І. Л.|загаловак=Паўлоўская Лізавета Іванаўна|выданне=Этнаграфія Беларусі|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1989|старонкі=392|старонак=580|isbn=5-85700-014-9}}&lt;/ref&gt;. Вясковыя ўражанні знайшлі адлюстраванне і ў цыкле нарысаў яе сына «Беларускія ўражанні» (1878, часопіс «Пчала»)&lt;ref&gt;{{cite web|url= http://gazeta-slovo.ru/obshestvo/1214-kign-dedlov-pisatel-i-patriot|title= В. Кигн-Дедлов ― писатель и патриот|author= |date= |work= |publisher= Слово. Общественно-политический еженедельник|accessdate= |lang= |archiveurl= https://web.archive.org/web/20161022220142/http://gazeta-slovo.ru/obshestvo/1214-kign-dedlov-pisatel-i-patriot|archivedate= 22 кастрычніка 2016|deadurl= yes}}&lt;/ref&gt;.

Польская пісьменніца [[Эма Дмахоўская]] запісала 11 сшыткаў народных беларускіх песень, склала 2 зборніка казак, сабраных ёю ў Мазырскім і Навагрудскім паветах. У парыжскім часопісе «La Tradition» апублікавала даследаванне аб палескім фальклоры&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Васілевіч У. А.|загаловак=Яленская Эма|спасылка=|выданне=Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1987|том=5|старонкі=683|старонак=703|isbn=5-85700-014-9}}&lt;/ref&gt;. Жыхарка Вільні [[Марыя Чарноўская]], якая часта бывала ў беларускай глыбінцы, запісвала песні і абрады. У «Виленском веснике» выйшаў яе нарыс «Элементы славянскай міфалогіі, што захаваліся ў звычаях сялянскага люду на Белай Русі» («Zabytki mitologii slowianskiej w zwyczajach wiejskiego ludu na Bialej Rusi dochowywane», 1817), годам пазней ён выйшаў на рускай мове пад назвай «Рэшткі славянскага баснаслоўя ў Беларусі» у «Весніку Еўропы». Яна пісала пра праваслаўных сялян, ранейшых уніятаў Магілёўшчыны: {{цытата|«Яны выконваюць ўсё тое, чаму іх навучылі запаветы продкаў, і з аднолькавай набожнасцю выконваюць як паганскія, так і хрысціянскія абрады, часта спалучаючы першае з іншым… Яны не могуць растлумачыць ні значэння, ні прычыны таго, што робяць. Увесь адказ, што так рабілі нашыя (іх) продкі і так казалі старыя людзі…»|}}&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Каханоўскі Г. А.|загаловак=Чарноўская Марыя|спасылка=|выданне= Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі|том=5|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1987|старонкі=512|старонак=703}}&lt;/ref&gt;.

Неаднаразова звярталіся да беларускай тэмы браты Зянон і Часлаў Пяткевічы. [[Зянон Пяткевіч]] апублікаваў працы «Пра Палессе» (1882), «Народ Літоўскага Палесся» (1883—1885) і інш&lt;ref&gt;{{артыкул|загаловак=Зянон Пяткевіч|выданне=Белорусская ССР. Краткая энциклопедия|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1982|том=5|старонкі=488}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Анатоль Літвіновіч. [http://elib.bsu.by/bitstream/123456789/91134/1/%D0%90%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%BB%D1%8C%20%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%B2%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D1%96%D1%87%20%D0%A3%D1%81%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%8F%D0%B5%20%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D1%81%D1%81%D0%B5%20%D1%9E%20%D0%BF%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B0%D1%85%20%D0%97.%D0%9F%D1%8F%D1%82%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87%D0%B0.pdf Усходняе Палессе ў працах З. Пяткевіча]&lt;/ref&gt;. [[Часлаў Пяткевіч]] у часопісе «Ziemia» («Зямля») змясціў артыкулы і нарысы «Дарогі на Рэчыцкім Палессі ў другой палове XIX стагоддзя» (1926), «Хойнікі» і «Палессе ў канцы XIX стагоддзя. Пажары ў барах і на балотах» (1927), «Душа і смерць у вераваннях беларусаў» (1930), «Вялікдзень на Беларусі» (1932); у часопісе «Pamietnik Warszawski» («Варшаўскі дзённік») ― «Мёртвыя ў вераваннях беларусаў» (1931); у часопісе «Wiadomosci ludoznawcze» («Этнаграфічныя звесткі») ― «Земляробчыя боствы ва вераваннях беларусаў» (1933). У грунтоўнай манаграфіі «Рэчыцкае Палессе: Этнаграфічныя матэрыялы. Ч. 1. Матэрыяльная культура» (Кракаў, 1928) падрабязна распавёў аб жыцці палескіх сялян. У манаграфіі «Духоўная культура Рэчыцкага Палесся: Этнаграфічныя матэрыялы» (Варшава, 1938) з выключнай паўнатой паказаў разнастайныя сферы духоўнага жыцця палешукоў&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=|загаловак=Пяткевіч Чэслаў|спасылка=|выданне=Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 13: Праміле — Рэлаксін / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=2001|том=13|старонкі=|старонак=567|isbn=985-11-0216-4}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Пяткевіч Ч.|загаловак=Грамадская культура Рэчыцкага Палесся. Прадмова Ганны Энгелькінг|спасылка=|месца=Мн.|выдавецтва=Беларуская навука|год=2015|старонкі=|старонак=319|isbn=978-985-08-1919-2}}&lt;/ref&gt;.

Краязнаўчыя звесткі пра Беларусь можна ўбачыць у польскіх раманах, аповесцях і апавяданнях. Так, у Элізы Ажэшкі ёсць дзве аповесці пра беларускіх сялян: «Нізіны» і «Дзюрдзі»&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар= Гапава В. І.|загаловак= Эліза Ажэшка: жыццё і творчасць|спасылка=|месца=Мн.|выдавецтва=Беларусь|год=1969|старонкі=|старонак=232|isbn=}}&lt;/ref&gt;. Беларускія рэаліі сустракаюцца ў аповесцях «Полацкая шляхта» [[Вайніслаў Казімір Канстанцінавіч Лада-Заблоцкі|Вайніслава Савіч-Заблоцкага]], «Лясныя Долы» Веранікі Трапачынскай-Агаркавай, «Птушыны бальшак» Галіны Аўдзерскай.

Карэннае насельніцтва Паўночна-Заходняга краю не было традыцыйна рускім, але ўладай меркавалася, што яно некалі мела адзіныя з рускім народам славянскія карані. У 1843 годзе ў Вільні выйшаў вялікі двухтомнік «Збор старажытных грамат і актаў горадоў Вільні, Коўна, Трокаў, праваслаўных манастыроў, цэркваў, і па розных прадметах». Пецярбургская газета «Северная пчела» адгукнулася рэцэнзіяй:
{{пачатак цытаты}}
Першы вынік які атрымліваецца адсюль, складаецца ў бясспрэчнай, вызваленай ад усялякага ценю сумневу ўпэўненасці, што руская мова была мовай пануючай у так званай некалі Літве, нават і ў той час, калі яна ўжо была злучана з Польшчай. Мова гэтая з’яўлялася народнай і дзяржаўнай, то бок дзелавой, афіцыйнай. На ёй здзяйсняюцца грамадзянскія акты, пішуцца судовыя вызначэнні, даюцца вялікакняскія і каралеўскія граматы. Праўда, у апошнім выпадку, лацінская мова, у той час агульная дыпламатычная мова ўсёй Заходняй Еўропы ідзе і тут рука аб руку з рускай… Але гэтая мова, якая ўвадзілася гвалтоўна, адвяргалася ўжываннем. Доказам таму ўяўляецца грамата караля Жыгімонта ад 29 жніўня 1536 года… Што мова руская мела спрадвеку адзінае законнае ўжыванне ў мясцовым судаводстве, гэта вядома ўжо з тых неабвержна даказаных фактаў: што Судзебнік караля Казіміра IV для Вялікага Княства Літоўскага быў запісаны каля 1480 года па-руску, што нават самы Статут Літоўскі, складзены ў 1529 г., а надрукаваны ў 1588 г., быў таксама па-руску і складзены, і надрукаваны… Ужыванне рускай мовы ў судаводстве Літоўскім было адменена ў 1697 годзе… такім чынам, хто можа цяпер яшчэ вагацца і аспрэчваць, што так званае Вялікае Княства Літоўскае заўсёды і ва ўсіх сваіх частках, нават у тых, дзе знаходзіцца сэрца ўласна Літвы [Жмудзь], было Рускае?… Мова руская магла мець такое паўсюднае і пастаяннае валадарства не інакш, як пры рашучай перавазе і перавазе народанасельніцтва Рускага. Гэта не была мова мёртвая, якой трэба было вучыцца з кніг….. Гэта тая самая мова, якая дагэтуль жыве ў вуснах некалькіх мільёнаў людзей, што заўсёды і ўсюды называюць сябе рускімі…
{{канец цытаты|&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Іваноў А. А.|загаловак=«Новыя кнігі». Агляд выдавецкай дзейнасці на старонках газеты «Віленскі веснік»|выданне=Веснік Магілёўскага дзяржаўнага ўніверсітэта ім. А. А. Куляшова|месца=Магілёў|выдавецтва=МДУ ім. А. А. Куляшова|год=2014|нумар=1 (43)|старонкі=47―53|старонак=|isbn=00791}}&lt;/ref&gt;.}}
[[Файл:Mitrafan Dounar-Zapolski - Ocherki po organizacii zapadno-ruskogo krestianstva v XVI veke - 1907 AD.JPG|міні|left|«Нарысы па арганізацыі заходнерускага хрысціянства ў XVI стагоддзі» [[Мітрафан Віктаравіч Доўнар-Запольскі|М. В. Доўнар-Запольскага]], 1907 г.]]
У 1850-х гадах было вырашана сабраць стары архіўны матэрыял і сістэматызаваць яго. Гэта стала неабходным для вызначэння шляхецкіх правоў, засведчання асабістага дваранства і наогул для выбудоўвання гісторыі Паўночна-Заходняга краю. Пецярбургская Археаграфічная камісія ў 1860-х гадах працягнула выданне заходнерускіх актаў; пад рэдакцыяй [[Мікалай Іванавіч Кастамараў|М. І. Кастамарава]] выйшлі «Акты, якія адносяцца да гісторыі паўднёвай і заходняй Расіі». У «Рускай гістарычнай бібліятэцы» пачалося выданне помнікаў заходнерускай палемічнай літаратуры&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Пыпин А. Н.|загаловак= История русской этнографии. Т. 4: Белоруссия и Сибирь|спасылка=http://www.istmira.com/yetnografiya/391-novejshee-vremya.html|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=2005|том=4|старонкі=|старонак=256|isbn=978-985-11-0329-2}}&lt;/ref&gt;. У 1862 годзе для збору і захоўвання дакументаў Вялікага Княства Літоўскага на тэрыторыі Віцебскай і Магілёўскай губерняў быў утвораны [[Віцебскі цэнтральны архіў старажытных актаў]]. У 1903 годзе ён меў 1896 актавыя кнігі, сярод якіх знаходзіліся акты [[Віцебскае ваяводства|Віцебскага ваяводства]], земскіх і гродскіх судоў, магістратаў, інвентары панскіх маёнткаў, каралеўскія прывілеі. Некаторыя дакументы былі апублікаваныя ў «Віцебскай даўніне».

Значнай падзеяй у гістарычным краязнаўстве стала выданне зборніка дакументаў па гісторыі ўсходняй Беларусі XVI―XVIII стагоддзяў «Гісторыка-юрыдычныя матэрыялы, якія атрыманыя з актавых кніг губерняў Віцебскай і Магілёўскай і якія захоўваюцца ў Цэнтральным архіве ў Віцебску» (1871―1906). Архіў падпарадкоўваўся Міністэрству ўнутраных спраў, з 1896 года — Міністэрству народнай асветы. Узначальвалі архіў паслядоўна А. М. Сазонаў, [[Міхаіл Лаўрэнцьевіч Вяроўкін|М. Л. Вяроўкін]], [[Дзмітрый Іванавіч Даўгяла|Д. І. Даўгяла]]. У 1904 годзе архіў скасаваны, дакументы былі перададзеныя ў Мінск&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=|загаловак=Витебский центральный архив древних актов|выданне=Витебск. Энциклопедический справочник|спасылка=http://evitebsk.com/wiki/Витебский_центральный_архив_древних_актов/месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1988|нумар=|старонкі=123|старонак=408|isbn=5-85700-004-1}}&lt;/ref&gt;.

Па ініцыятыве генерал-губернатара [[Міхаіл Мікалаевіч Мураўёў-Віленскі|М. М. Мураўёва]] і папячыцеля Віленскай навучальнай акругі [[Іван Пятровіч Карнілаў|І. П. Карнілава]] ў 1864 годзе ўтварылася [[Віленская камісія для разбору і выдання старажытных актаў|Віленская археаграфічная камісія]] з мэтай пацвердзіць публікацыямі старажытных актаў і грамат распаўсюд у Паўночна-Заходнім краі расійскай дзяржаўнасці і праваслаўя&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Улашчык Н. Н.|загаловак= Очерки по археографии и источниковедению истории Беларуси феодального периода|спасылка=http://pawet.net/library/history/bel_history/_books/ulaszczuk/03/%D0%93%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%B0_II._%D0%9F%D0%A3%D0%91%D0%9B%D0%98%D0%9A%D0%90%D0%A6%D0%98%D0%98,_%D0%92%D0%AB%D0%A8%D0%95%D0%94%D0%A8%D0%98%D0%95_%D0%92_%D0%A1%D0%92%D0%95%D0%A2_%D0%92_%D0%9F%D0%95%D0%A0%D0%98%D0%9E%D0%94_%D0%9A%D0%90%D0%9F%D0%98%D0%A2%D0%90%D0%9B%D0%98%D0%97%D0%9C%D0%90_(1864-1915_%D0%B3%D0%B3.).html|месца=М.|выдавецтва=Наука|год=1973|старонкі=11, 63, 70|старонак=173|isbn=}}&lt;/ref&gt;. Паслядоўна старшынямі Камісіі былі П. В. Кукальнік, П. А. Бяссонаў, І. А. Акімаў, [[Якаў Фёдаравіч Галавацкі|Я. Ф. Галавацкі]], Ю. Ф. Крачкоўскі, Ф. М. Дабранскі, найбольш актыўнымі супрацоўнікамі ― віленскі протаіерэй [[Антоні Іванавіч Пшчолка|А. І. Пшчолка]] (1818-1871) і архіварыус Віленскага архіва старажытных актавых кніг [[Мікіта Іванавіч Гарбачэўскі|М. І. Гарбачэўскі]].

Прафесар-гісторык [[Пётр Аляксеевіч Бяссонаў|П. А. Бяссонаў]] збіраў і вывучаў беларускі фальклор, выдаў зборнік «Беларускія песні» (1871); інспектар народных вучылішчаў [[Юльян Фаміч Крачкоўскі|Ю. Ф. Крачкоўскі]] ― аўтар прац па гісторыі царквы, этнаграфіі Беларусі «Вясельныя абрады заходнерускіх сялян» (1868), («Быт заходнерускага сяляніна» (1874))&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=|загаловак=Крачкоўскі Юльян Фаміч|выданне=Белорусская ССР. Краткая энциклопедия|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1982|том=5|старонкі=330|старонак=740}}&lt;/ref&gt;. Віленскі выкладчык Ф. М. Дабранскі друкаваў краязнаўчыя нарысы у «Виленском веснике», пры яго ўдзеле і з яго прадмовай выйшлі тры тамы «Актаў Віленскай археаграфічнай камісіі»; ён ― аўтар першага віленскага даведніка (1890)&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Vytautas Merkys.|загаловак= Flavianas Dobrianskis|выданне=Visuotinė lietuvių enciklopedija|месца= Vilnius|выдавецтва= Mokslo ir enciklopedijų leidybos institutas|год=2004|том=5|старонкі=|старонак=}}&lt;/ref&gt;.

[[Мікіта Іванавіч Гарбачэўскі|М. І. Гарбачэўскі]] сістэматызаваў дакументы па гісторыі Літвы і Беларусі, складаў каталогі; яму належаць «Кароткія табліцы, неабходныя для гісторыі, храналогіі…» (1867), «Каталог старажытных актавых кніг губерняў: Віленскай, Гродзенскай, Мінскай і Ковенскай…» (1872), &quot;Слоўнік старажытнай актавай мовы Паўночна-Заходняга краю і Царства Польскага (1874)&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=|загаловак=Гарбачэўскі Мікіта Іванавіч|выданне=Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1985|том=2|старонкі=44|старонак=702}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Щавинская Л. Л.|загаловак=Н. И. Горбачевский ― исследователь белорусской, литовской, русской и украинской старины|выданне=Научные записки Смоленского гуманитарного университета|месца=Смоленск|выдавецтва=СГУ|год=1994|том=1|старонкі=386―394|старонак=}}&lt;/ref&gt;. У 1867 годзе Віленская археаграфічная камісія пачала выдаваць «Археаграфічны зборнік дакументаў, якія адносяцца да гісторыі Паўночна-Заходняй Русі», куды ўваходзілі дакументы па дзяржаўнаму ладу, праву, царкве і гаспадарцы Беларусі і Літвы XV―XIX стагоддзяў. Станам на 1904 год выйшла 14 тамоў з багатым краязнаўчым матэрыялам: акты [[Гродскі суд|гродскіх]] і [[Земскі суд|земскіх]] судоў, [[магістрат]]аў, Галоўнага Літоўскага трыбунала, акты аб яўрэях, пісцовыя кнігі па староствах, інвентары маёнткаў, фальваркаў і вёсак, рэвізіі эканомій&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Турцевич А.|загаловак=Краткий исторический очерк Виленской комиссии для разбора древних актов: 1864 – 1906|спасылка=http://book-old.ru/BookLibrary/04100-Vilenskaya-komissiya/1906.-Kratkiy-istoricheskiy-ocherk-Vilenskoy-komissii-dlya-razbora-i-izdaniya-drevnih-aktov.html|месца=Вильно|выдавецтва=Друкарня А. Г. Сыркина|год=1906|старонкі=|старонак=68|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

У канцы XVIII — пачатку XIX ст. у Вільні і Гародні Т. Дубіткоўскім на польскай мове выдаюцца «Каляндар гаспадарчы» (1776―1800) і «Каляндар гродзенскі» (1801―1807). У апошнім меліся звесткі па мясцоваму краязнаўству, распавядалася аб замежных краінах. У Магілёве выходзілі «Каляндар беларускіх намесніцтваў на 1783», «Каляндар беларускі» (1785―1796). З краязнаўчага пункту гледжання ў іх згадваюцца цікавыя звесткі аб кірмашах у Магілёўскай губерні. З другой паловы XIX ст. сталі выходзіць «Памятныя кніжкі» губерняў. У 1889 годзе пад рэдакцыяй [[Мітрафан Віктаравіч Доўнар-Запольскі|М. В. Доўнар-Запольскага]] выйшаў «Каляндар Паўночна-Заходняга краю» на 1889 і 1890 гады. У першым каляндары быў апублікаваны нарыс Доўнар-Запольскага «Брагінская воласць». Другі каляндар утрымліваў звесткі пра кірмашы, медыцыну, хатнія палявыя работы па месяцах, статыстычныя дадзеныя. Навукова-літаратурны раздзел каляндара быў прадстаўлены геаграфічным нарысам пра Беларусь IX―XII стагоддзяў. «Паўночна-Заходні каляндар» на 1892 і 1893 гады пад рэдакцыяй А. І. Слупскага быў складзены на аснове забабонаў, абрадавых песень, прыказак.

У 1867 годзе ў Вільні быў адкрыты Паўночна-Заходні аддзел Рускага геаграфічнага таварыства, які аб’яднаў мясцовых краязнаўцаў, заклікаў беларускую інтэлігенцыю ― памешчыкаў, настаўнікаў, святароў і інш. ― удзельнічаць у шуканні дакументаў і збору этнаграфічных дадзеных. Атрыманыя адказы-апісанні (642) захоўваюцца ў бібліятэцы Віленскага ўніверсітэта. Аддзел працаваў у 1867―1875 і ў 1910―1914 гадах. Першапачаткова меў фізіка-матэматычную, этнаграфічную, археалогіі і археаграфіі, статыстычную секцыі. У 1911 годзе налічваў больш за 300 актыўных членаў. Друкаваны орган ― «Запіскі Паўночна-Заходняга аддзела Рускага геаграфічнага таварыства» — выходзілі пад рэдакцыяй Д. І. Даўгялы.

У 1880-я гады пачалі складвацца розныя этнаграфічныя калекцыі («кабінеты»): [[Міхаіл Антонавіч Гаўсман|М. А. Гаўсмана]] ў Мінску, вялікія калекцыі Тышкевічаў у [[Астрашыцкі Гарадок|Астрашыцкім Гарадку]], калекцыі [[Вацлаў Пятровіч Федаровіч|В. П. Федаровіча]] ў Віцебску. Выпускнік мазырскай гімназіі Гаўсман служыў сакратаром у Мінскім дваранскім сходзе. Пасля паўстання 1863 года быў высланы ў Валагодскую губерню, затым жыў у Варшаве. Збіраў пячаткі, медалі, манеты, прадметы археалагічных раскопак. У 1889 годзе арганізаваў у Мінску выставу артэфактаў, знойдзеных пры раскопках на тэрыторыі Беларусі. Публікаваў краязнаўчыя нататкі ў «Мінскіх губернскіх ведамасцях». У суаўтарстве з У. Сыракомляй напісаў нарыс пра Мінск&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Лозка А. Ю.|загаловак=Гаўсман Міхаіл Антонавіч|спасылка=|выданне=Этнаграфія Беларусі|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1989|старонкі=147|старонак=580|isbn=5-85700-014-9}}&lt;/ref&gt;. Віцебскі адвакат В. П. Федаровіч за сваю краязнаўчую дзейнасць быў абраны членам-карэспандэнтам Кракаўскай акадэміі навук, намеснікам старшыні Віцебскай вучонай архіўнай камісіі. У яго хатняй бібліятэцы знаходзілася больш за тысячу кніг па гісторыі і этнаграфіі Беларусі і Літвы, рукапісы Я. Баршчэўскага і А. Рыпінскага, выданні XVII―XVIII стагоддзяў. З сабранай ім вялікай калекцыі археалагічных знаходак, манет, медалёў, печаток, масонскіх знакаў і старадаўніх дакументаў Федаровіч стварыў прыватны музей. Пасля 1917 года калекцыя была нацыяналізаваная, і ў 1923 годзе на яе аснове быў створаны Музей беларуска-польскіх старажытнасцяў, затым перайменаваны ў Музей мясцовых старажытнасцей. У 1924 годзе калекцыя ўвайшла ў склад Віцебскага аддзялення Белдзяржмузея&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://evitebsk.com/wiki/%D0%A4%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87,_%D0%92%D0%B0%D1%86%D0%BB%D0%B0%D0%B2_%D0%9F%D0%B5%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87|title=Федорович Вацлав Петрович|publisher=Витебская энциклопедия|accessdate=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Варламава Н. П., Шишанов В. А.|загаловак=Масонская коллекция В. П. Федоровича|спасылка=https://issuu.com/linkedin63/docs/vitebskie_drevnosti_2013_masonskaja : матэрыялы навуковых канферэнцый / рэдкал.: Г. У. Савіцкі [і інш.]|месца=Мн.|выдавецтва=Нацыянальная бібліятэка|год=2013|старонкі=238-247|старонак=283|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

У 1860―1880-х гадах адкрываюцца музеі пры губернскіх статыстычных камітэтах. У 1867 годзе такі музей паводле рашэння губернскага праўлення адкрыўся ў Магілёве і праіснаваў да 1919 года. Сярод 1500 экспанатаў меліся грамата 1606 года караля Жыгімонта III [[Чарэя|чарэйскаму]] [[Свята-Міхайлаўская царква (Чарэя)|касцёлу]] і грамата 1767 года караля Станіслава Аўгуста на магдэбургскае права гораду [[Мсціслаў|Мсціславу]], сані, кінутыя Напалеонам падчас уцёкаў, скарбы манет, гербарыі і інш&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=|Клок Л. Д.|загаловак=Могилёвский музей|выданне=Белорусская ССР. Краткая энциклопедия|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1980|том=3|старонкі=332|старонак=616}}&lt;/ref&gt;. У 1897 годзе ў Магілёве адкрыты царкоўна-археалагічны кабінет. У 1892 годзе Е. Р. Раманаў звярнуўся да полацкага епіскапа Антаніна з прапановай арганізаваць у Віцебску царкоўнае сховішча. Годам пазней, дзякуючы яго і А. П. Сапунова намаганням, у 1897 годзе ў былым бернардынскім манастыры адкрыўся царкоўна-археалагічны кабінет. Акрамя археалагічных знаходак, у экспазіцыі былі манеты і медалі, царкоўнае начынне, рукапісныя кнігі, выданні беларускіх друкарняў, дакументы Полацкай епархіі, сістэматызаваныя Сапуновым у кнізе «Архіў Полацкай духоўнай кансісторыі» (1898)&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Грабянчук І.|загаловак= Краязнаўчы рух і стварэнне першых публічных музеяў у Беларусі|спасылка=|выданне=Беларускі гістарычны часопіс|мсца=Мн.|год=2007|нумар=4|старонкі=38―45|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

Адным са знамянальных культурных падзей стала багата аформленае выданне ў 8 тамах «Помнікі рускай даўніны ў заходніх губернях, якія выдаюцца з Найвышэйшага дазвалення» (1868―1885), складзенае кіраўніком Царкоўна-будаўнічага камітэта [[Пампей Мікалаевіч Бацюшкаў|П. М. Бацюшкавым]], які вызначыўся тым, што пабудаваў у Беларусі і Украіне каля 2 тысяч праваслаўных цэркваў. У прадмове гаварылася: {{пачатак цытаты}}«Да апошніх смут у Польшчы, што адбіліся і ў заходніх губернях імперыі, рускае грамадства было малазнаёмае з мінулым і сапраўдным становішчам гэтага краю. Выдадзеныя аб ім да таго часу звесткі былі вельмі няпоўныя або недакладныя. Калі польскія пісьменнікі, наўмысна скажаючы факты, прадстаўлялі становішча нашых заходніх губерняў у ілжывым святле, гэтак выгадным для ажыццяўлення запаветных мараў польскіх, а замежныя публіцысты паўтаралі іх няпраўду, мы, рускія, павінны былі нярэдка маўчаць, таму што былі не даволі знаёмыя з нашым родным здабыткам і, такім чынам, не маглі з належным аўтарытэтам абвяргаць хлусню. Ад няведання намі фактаў і адбылася тая велічэзная сіла польскай інтрыгі, якая ледзь не паспела запэўніць не толькі замежнікаў, але, на жаль, і многіх рускіх, адданых сваёй радзіме, што адзінае наша права на заходнія ўскраіны імперыі заснавана толькі на адным заваёве, тады як яно вынікае з уласцівых усяму заходняму краю асноўных рускіх пачаткаў з самага склада гістарычнага жыцця Расіі».{{канец цытаты}} Пасля скону Бацюшкава Расійская Акадэмія навук заснавала прэмію яго імя; прэмія давалася за працы, прысвечаныя палітычнай гісторыі Паўночна-Заходняга краю, гісторыі праваслаўнай царквы, вывучэнню мясцовай этнаграфіі і археалогіі, даследаванні помнікаў мовы і народнага побыту, і навуковай бібліяграфі твораў, якія адносіліся да Паўночна-Заходняга краю.

Першыя дакументальныя крыніцы аб [[Яўрэі ў Беларусі|яўрэях на беларускіх землях]] сустракаюцца ў грамаце (прывелеі-судзебніке) князя Вітаўта, якая выдадзена ў 1388 годзе берасцейскім яўрэям. У 1412 годзе брэсцкія яўрэі згадваюцца ў архіўных запісах. У далейшым яўрэі пачынаюць сяліцца ў Гродне (1436), Навагрудку (1445), Мінску (1489) і Пінску (1506). Да канца XIV ст. на землях Вялікага Княства Літоўскага знаходзілася 5 буйных яўрэйскіх суполак ― у Брэсце, Гродне, [[Тракай|Троках]], Луцку і [[Уладзімір-Валынскі|Уладзіміры-Валынскім]]. Яўрэі займаліся гандлем, рамёствамі, ліхвярствам, некаторыя земляробствам. У 1863 годзе іх налічвалася каля 350 тыс. чалавек, у 1897 годзе — 890 тыс. чалавек, большасць жылі ў гарадах і мястэчках. Да сярэдзіны XIX ст. яўрэі захоўвалі, у асноўным, традыцыйны ўклад жыцця. У канцы XIX ст. складалі 13, 7 % насельніцтва Беларусі і Літвы&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Бершадский С. А.|загаловак=Литовские евреи: история их юридического и общественного положения в Литве от Витовта до Люблинской унии, 1388―1569|спасылка=http://cybb.info/istorija/istoriya/evropa/s-a-bershadskij-litovskie-evrei-istoriya-ix-yuridicheskogo-i-obshhestvennogo-polozheniya-v-litve-ot-vitovta-do-lyublinskoj-unii-1388-1569-gg.html|месца=СПб.|выдавецтва=Типография М. М. Стасюлевича|год=1883|старонкі=|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|author =|datepublished =|url=https://eleven.co.il/article/15443|title=Россия. Демография еврейского населения Российской империи (1772―1917)|publisher =Электронная еврейская энциклопедия|accessdate =|lang=|description =}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Церашковіч П. У.|загаловак= Яўрэі|выданне=Этнаграфія Беларусі|спасылка=|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1989|старонкі=556|старонак=580|isbn=5-85700-014-9}}&lt;/ref&gt;.
[[File:К.Кукевич.Еврейские контрабандисты в окрестностях Вильно.JPG|thumb|left|К. Кукевіч. Жыдоўскія кантрабандысты ў наваколлях Вільны|295x295пкс]]

Калі ў 1780 годзе Кацярына ІІ прыехала ў Магілёў, яўрэйскае насельніцтва горада ўладкавала ілюмінацыю, на плошчы граў яўрэйскі аркестр. На плошчы вісеў вялікі надпіс: ''«Святкуем, як у часы Саламона!»''. Ад імя яўрэйскай абшчыны імператрыцы паднеслі ў выглядзе кніжачцы оду на парчовай падушачцы. На вокладцы ― сімвалы гандлю і мастацтва, над імі арол з сімвалам дзяржаўнай улады: залаты шар з каронай. На 12 атласных старонках кніжачкі былі надрукаваныя яўрэйскія вершы ў перакладзе на нямецкую і французскую мовы. Гэтак жа ўрачыста яе сустракалі ў Полацку і Шклове&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=|загаловак=Дневная записка путешествия её императорского величества чрез Псков и Полоцк в Могилёв, а оттуда обратно чрез Смоленск и Новгород|спасылка=|выданне=Сборник Русского исторического общества|месца=СПб.|год=1867|том=1|старонкі=384|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=[[Брикнер, Александр Густавович|А. Г. Брикнер]]|загаловак= Путешествие императрицы Екатерины II в Могилёв в 1780 году|спасылка=|выданне=Русский вестник|месца=М.|год=1881|том=154 (8–9)|старонкі=459–509, 311–367|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Махотина А. А.|загаловак=Путешествие Екатерины II: идейно-художественная программа церемониала встречи мператрицы|спасылка=|выданне= Вестник МГУ|месца=М.|выдавецтва=МГУ|год=2010|нумар=6|старонкі=112–125|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Лісоўскі А. І.|загаловак=Хвалебны верш для габрэяў Магілёва з нагоды прыбыцця ў горад Кацярыны II у 1780-м годзе|спасылка=http://www.ratusha-mogilev.com/files/KonfText.pdf|выданне=Гісторыя Магілёва: мінулае і сучаснасць. Зборнік навуковых прац удзельнікаў VIII Міжнароднай навукова-практычнай канферэнцыі|месца=Магілёў|выдавецтва=МДУХ|год=2013|старонкі=204–208|старонак=436|isbn=978-985-6985-13-6}}&lt;/ref&gt;.

Першыя апісання яўрэяў Беларусі ўтрымліваюцца ў выданні Е. П. Зяблоўскага &quot;Землеапісанне Расійскай імперыі для ўсіх станаў, &quot; (ч. 6, СПб., 1810). Пра яўрэяў распавядаецца ў «Географ-статыстычным слоўніку Расійскай імперыі» 1862―1866 П. Сямёнава, у «Матэрыялах для геаграфіі і статыстыкі…» А. Карэвы, у «Матэрыялах для геаграфіі і статыстыкі…» І. Зяленскага, у «Матэрыялах для геграфіі і статыстыкі…» П. Баброўскага. Навукова-краязнаўчыя і археаграфічныя даследаванні па гісторыі яўрэяў Беларусі пачаліся ў апошняй чвэрці XIX ст. У першую чаргу гэта працы прафесара Пецярбургскага універсітэта [[Сяргей Аляксандравіч Бяршадскі|С. А. Бяршадскага]], які выявіў у архівах Вільні, Мінска і Кіева і апублікаваў вялікую колькасць крыніц па гісторыі яўрэяў у Вялікім Княстве Літоўскім і Рэчы Паспалітай. Значным выданнем дзякуючы Бяршадскаму стаў двухтомны «Руска-яўрэйскі архіў». Аб стане мястэчак гаворыцца ў манаграфіі М. М. Галіцына «Гісторыя рускага заканадаўства аб яўрэях» у 2-х тт. (1886). З 1890-х гадоў публікацыяй крыніц па яўрэйскай гісторыі займалася Санкт-Пецярбургская Гісторыка-этнаграфічная камісія пры Таварыстве для распаўсюджвання асветы паміж яўрэямі ў Расіі, якая была ператворана ў 1908 годзе ў Яўрэйскае гісторыка-этнаграфічнае таварыства. Гісторыка-этнаграфічнай камісіяй быў выдадзены том дакументаў, куды ўвайшлі матэрыялы, якія захоўваліся ў асабістым архіве С. А. Бяршадскага.

Шматлікія публікацыі выходзілі ў часопісе «Яўрэйская Даўніна» і зборніках «Перажытае». Былі выпушчаныя «Акты, якія выдаюцца Камісіяй, найвысока зацверджанай для разбору старажытных актаў у Вільні» (т. 28-29: Акты пра яўрэях) і «Гісторыка-юрыдычныя матэрыялы, атрыманыя з актавых кніг губерняў Віцебскай і Магілёўскай, якія захоўваюцца ў цэнтральным архіве ў Віцебску» (Віцебск, 1871―1890). Выйшлі кнігі В. Н. Нікіціна «Яўрэйскія паселішчы паўночна- і паўднёва-заходніх губерняў (1835—1890)» (СПб., 1894)&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Бердников Л.|загаловак=Из кантонистов в писатели|спасылка=http://magazines.russ.ru/neva/2015/3/14b-pr.html|выданне=Нева|месца=СПб.|год=2015|нумар=3|старонкі=|старонак=560|индекс=}}&lt;/ref&gt;, А. П. Субоціна «У межах яўрэйскай аселасці: Урыўкі з эканамічнага даследаванні ў заходняй і паўднёва-заходняй Расіі за лета 1887 г. Выпускі 1-2» (СПб., 1888—1890), М. П. Сталпянскага «Дзевяць губерняў Заходне-Рускага краю» (СПб., 1866). Гісторыка-краязнаўчыя матэрыялы выходзілі ў часопісах «Маляўнічая беларуская бібліятэка» («Яўрэі ў Беларусі», 1857), «Світанак» («Нешта пра Шклоў», 1861), «Узыход» («Аб рэформе яўрэйскага школьнага выхавання», 1885), «У мяжы яўрэйскай аселасці», 1888), «З хронікі Мсціслаўскай абшчыны», 1889), «Яўрэі ў Магілёўскай губерні: гісторыка-статыстычны нарыс», 1886); у газетах «Рускі яўрэй» («Старонка з гісторыі культуры яўрэяў Царства Польскага», 1880), «Яўрэі Мінскай губерні», 1880, «Рамесныя класы пры Аршанскім пачатковым вучылішчы», 1884), «Віленскія губернскія ведамасці», «Мінскія губернскія ведамасці», «Гродзенскія губернскія ведамасці», «Магілёўскія губернскія ведамасці», «Виленский весник».
[[Файл:Iŭje, Rynak. Іўе, Рынак (1917) (2).jpg|міні|283x283пкс|Іўе. Яўрэі брукуюць пляц, 1917 г.]]
Кароткія звесткі пра беларускія «яўрэйскія» мястэчкі ёсць у працах Юзафа Лахніцкага («Статыстыка губерні Літоўска-Гродзенскай», Вільня, 1817), Міхала Балінскага («Старажытная Расія ў плане гістарычным, геаграфічным і статыстычным», Варшава, 1846), Юзафа Ярашэвіча («Матэрыялы для статыстыкі і этнаграфіі губерні Гродзенскай», Вільня, 1848). Пра яўрэяў распавядалі ў сваіх дзённіках, успамінах і дарожных нататках [[Фёдар Міхайлавіч Еўлашоўскі|Ф. М. Еўлашоўскі]]&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Антонович В. Б.|загаловак=«Дневник» новогрудского подсудка Фёдора Евлашевского (1545―1604)|спасылка=|выданне=Киевская старина|месца=К.|год=1886|том=14|старонкі=124―160|старонак=692|isbn=966-02-3570-4}}&lt;/ref&gt;, Бернгард Танер, Леан Патоцкі, П. Шпілеўскі, У. Сыракомля, Ф. Д. Воінаў&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Соркина И.|загаловак= Мир местечка Беларуси в зеркале мемуаров (ХІХ – начало ХХ в.)|спасылка=http://dspace.nbuv.gov.ua/xmlui/bitstream/handle/123456789/27014/35-Sorkina.pdf?sequence=1|выданне= Навукові Записки. Т.19. Кн.1. Ін-т укр. археографії та джерелознавства ім. М.С. Грушевського НАН України|месца=К.|год=2009|нумар=19|старонкі=|старонак=692|isbn=966-02-3570-4}}&lt;/ref&gt;. Дзяцінства першай беларуска-яўрэйскай пісьменніцы Паўліны Венгеравай прайшло ў мінскай купецкай сям’і. З’ехаўшы за мяжу, яна выпусціла ў Берліне ўспаміны пра мінскае жыццё «Memorien einer Grossmuter, Bilder aus der Kulturgeschichte der Juden Russlands» («Запіскі бабулі: карціны з гісторыі культуры рускіх яўрэяў у XIX стагоддзі», 1908), якія мелі вялікі поспех. У дадзенай працы яскрава апісаны побыт і заняткі багатай яўрэйскай сям’і ў 1830-х гадах: святы і абрады, гульні, вучоба ў [[хедар]]ы і інш. Венгерава піша: ''«Можна падумаць, што жыццё ў яўрэйскім доме ў даўніну, дзякуючы сваім звычаям і строгасці абрадаў, было невыносна цяжкім. О, не! Яўрэі таго часу мелі свае вялікія радасці, шмат задавальнення, спакою і прыволля ў межах сваёй сям’і… яўрэйскі народ жыў тады нібы на востраве, аддзелены ад астатняга»''&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Венгерова П.|загаловак=Воспоминания бабушки. Очерки культурной истории евреев в России в XIX в.|спасылка= http://narodknigi.ru/journals/49/polina_vengerova_vospominaniya_babushki/|месца=М.-Иерусалим|выдавецтва=Мосты культуры|год=2003|старонкі=|старонак=352|isbn=}}&lt;/ref&gt;. Жыццё мястэчка [[Капыль]] Слуцкага павета асвятляецца ва ўспамінах Абрама Паперны&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Паперна А. И.|загаловак=Из Николаевской эпохи. Воспоминания|спасылка=|выданне=Евреи в России. XIX век|месца=М.|выдавецтва=Новое литературное обозрение|год=2000|старонкі=|старонак=560|індэкс=}}&lt;/ref&gt;. Аб жыцці мястэчка [[Камянец]] Брэсцкага павета паведамляюць мемуары Ехезкеля Коціка&lt;ref&gt;{{cite web|author=Котик Е.|datepublished=|url=http://berkovich-zametki.com/AStarina/Nomer17/Kotik1.htm|title=Мои воспоминания|publisher = Center for the History of Polish Jewry, Diaspora Research Institute, Tel-Aviv University|accessdate =|мова=|description =}}&lt;/ref&gt;. Аб даследаваннях пра яўрэяў, апублікаваных у XX стагоддзі, дастаткова поўна распаведзена ў манаграфіі «Мястэчкі Беларусі ў канцы XVIII — першай палове ХІХ ст.» [[Іна Валер’еўна Соркіна|І. В. Соркінай]]. Пра яўрэяў у беларускім фальклоры напісана ў О. В. Бяловай&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Белова О. В.|загаловак= Фольклорная интерпретация ритуальных действий и предметов иудейского культа в Полесье|спасылка=|выданне=Мифология и повседневность. Материалы научной конференции 22―24 февраля 1999 г.|месца=СПб.|год=1999|нумар=2|старонкі=307―317|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

Як мяркуюць некаторыя даследчыкі, [[беларускія татары]] як народнасць вызначыліся ў XIV—XV стст.&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Грыцкевіч А.|загаловак= Фармаванне татарскай народнасці на Беларусі|спасылка=|выданне=Татары-мусульмане на землях Беларусі, Літвы i Польшчы: Матэрыялы Першай міжнароднай навукова-практычнай канферэнцыі|месца=Мн.|год=1994|том=1|старонкі=|старонак=191|індэкс=}}&lt;/ref&gt;. Як піша [[Ян Длугаш]] у працы «Roczniki czyli Kroniki Sławnego Krolestwa Polskiego», у 1397 годзе ''«Вітаўт рушыў супраць татараў… прайшоў Дон… у ваколіцах Волгі разграміў татараў з назвай Арда і шмат татар з жонкамі і дзецьмі і статкамі жывёлы ўзяў у палон і прывёў у Літву… Вітаўт пасяліў татараў у вёсках, і яны сваімі звычаямі жывуць і захоўваюць сваю веру»''. Першых татараў з Залатой Арды князь Вітаўт пасяліў каля Гродна. Самымі вялікімі татарскімі вёскамі былі [[Дайлідкі (Гродзенскі раён)|Дайлідкі]], Каралінава, [[Гневяншчына]] і [[Тарусічы]]. У XV—XVI стагоддзях татары пражывалі ў ваколіцах Полацка, Глыбокага, [[Мядзель|Мядзеля]] і [[Смаргонь|Смаргоні]]. Паступова татарскія вёскі з’явіліся каля Гродна, Слоніма, Навагрудка, Ліды. Пасля [[Клецкая бітва|Клецкай бітвы]] (1506) частка палонных татараў была паселена ў Мінску, яна утварыла татарскае прадмесце з Вялікай і Малой Татарскімі вуліцамі, татарскія вуліцы з’явіліся ў Клецку, Ляхавічах, Капылі, Уздзе, Смілавічах. Да канца XVI ст. татары рассяліліся па ўсёй паўночна-заходняй тэрыторыі ВКЛ&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Грыцкевіч А.|загаловак=З гісторыі паселішчаў татар у Беларусі|спасылка=|выданне=Весці АН БССР. Былі грамад. навук|месца=Мн.|выдавецтва=АН БССР|год=1981|нумар=6|старонкі=|старонак=|індэкс=}}&lt;/ref&gt;. Гісторык ВКЛ [[Іван Іванавіч Лапо|І. І. Лапо]] адзначаў: ''«Перасяляемым татарам даваліся вялікім князем землі ў іх поўную ўласнасць з правам поўнага распараджэння імі і з вызваленнем іх ад падаткаў і пабораў, пры тым з дазволам сяліцца не толькі ў вёсках, але і ў гарадах. Стараючыся пасяліць татараў у сваім княстве, Вітаўт прызнаваў за імі поўную свабоду іх рэлігіі і звычаяў»''&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Лапо І. І.|загаловак=Великое княжество Литовское за время от заключения Люблинской унии до смерти Стефана Батория (1569―1586)|спасылка=http://avidreaders.ru/book/velikoe-knyazhestvo-litovskoe-za-vremya-ot.html|месца=СПб.|выдавецтва= Типография И. Н. Скороходова|год=1901|старонкі=462|старонак=780|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

Пры падзеле Польшчы, маніфестам ад 20 снежня 1794 года [[Кацярына II]] пацвердзіла ўсе правы літоўскіх татараў. Пры [[Павел I (імператар расійскі)|Паўле I]] быў сфармаваны полк з літоўскіх татараў. Перад Першай сусветнай вайной у Паўночна-Заходнім краі жыло каля 14 тысяч татар-мусульман&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=|загаловак=Краткое изъяснение об обитающих в литовских губерниях татарах|спасылка=http://www.archive.gov.tatarstan.ru/magazine/go/anonymous/main/?path=mg:/numbers/2012_1_2/02/07/|выданне=Эхо веков. Научно-документальный журнал|месца=Казань|год=2012|нумар=1–2|старонкі=|старонак=191|индекс=}}&lt;/ref&gt;. Літоўскія татары пачынаюць згадвацца ў «Летапісу вялікіх князёў літоўскіх», «Хроніцы Быхаўца» і інш. Панегірык Вітаўту ў «Летапісу вялікіх князёў літоўскіх» адносіцца да гісторыі ўзаемаадносін вялікага князя з татарамі. Больш звестак аб татарах знаходзіцца ў «Хроніцы Быхаўца». 31-ы том «Літоўскай метрыкі» (Вільня, 1906) з прадмовай Ф. Дабранскага складаецца з актаў, якія тычацца літоўскіх татараў. Распавядаецца пра літоўскіх татараў і ў краязнаўчай чатыхтомнай працы (1896―1900) польскага літаратара [[Чэслаў Янкоўскі|Часлава Янкоўскага]] пра Ашмянскі павет, у дарожных дзённіках У. Сыракомлі. Пра літоўскіх татараў у першай палове XIX ст. пісалі [[Тадэвуш Чацкі|Т. Чацкі]] («O tatarach», Dziennik Wilenski, T. 3, 1816), Ю. Крашэўскі («Wilno od poczatkow jego do roku 1750», Wilno, 1840), К. Вайцыцкі («Tatarzy», Wilno, 1842), Я. Бандке («O tatarach, mieszkancach Krolewstwa Polskiego», Album Literackie. T. I. Warszawa, 1848). Выпускнік маладзечанскага вучылішча, пасля расійскі цюрколаг і прафесар Пецярбургскага універсітэта [[А. В. Мухлінскі]] быў першым, хто пачаў усебакова даследаваць гісторыю татараў у Беларусі, дзеля чаго быў камандзіраваны ўніверсітэтам у Мінскую і Гродзенскую губерні. Яму належаць працы «Даследаванне пра паходжанне і стан літоўскіх татараў» (СПб., 1857 г.; Мінск, 1993) і «Нарыс пра караімаў у Польшчы» (1862) і іншыя. Мухлінскі, які грунтаваўся на крыніцах, даў агляд татарскага асельніцтва ад князя Вітаўта да XIX стагоддзя: колькасць у той ці іншы час, адаптацыю да мясцовага жыцця, грамадскае і прававое становішча ў Вялікім Княстве Літоўскім&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://bioslovhist.history.spbu.ru/component/fabrik/details/1/544.html?listid_=1|title=Мухлинский Антон Осипович|author=|date=|work=Биографика СПбГУ |publisher=Санкт-Петербургский университет|accessdate=|lang=}}&lt;/ref&gt;.

== Краязнаўства Беларусі ў XX—XXI стагоддзях ==
[[File:Білоруси з Бобруйського району.jpg|left|thumb|Жанчыны з дзецьмі з вёскі Дражын [[Бабруйскі павет|Бабруйскага павета]]. Фатограф [[Ісак Абрамавіч Сербаў|Ісак Сербаў]], каля 1912 г.]]
Дзейнасць краязнаўчых цэнтраў Беларусі XIX — пачатку ХХ стагоддзя характарызаваў у сваёй кнізе «Краязнаўства» (Мн., 1929) [[Мікалай Іванавіч Каспяровіч|М. І. Каспяровіч]]. Ён вылучыў тры краязнаўчыя плыні: польскую, расійскую і, з канца XIX ст., уласна беларускую. На яго думку, польскае краязнаўства адбілася на дзейнасці Віленскага музея старажытнасцей, Віленскай археалагічнай камісіі, Віленскага таварыства аматараў навук. Рускае краязнаўства ― у дзейнасці Паўночна-Заходняга аддзела Рускага геаграфічнага таварыства, царкоўна-гістарычных і царкоўна-археалагічных камітэтаў, Віцебскай і Смаленскай архіўных камісій. Непасрэднае беларускае краязнаўства ― у дзейнасці «Нашай Нівы», беларускага навукова-літаратурнага гуртка студэнтаў і студэнцкага гуртка для вывучэння Беларусі і Літвы. Аднак, Каспяровіч многае абмінуў. Краязнаўства Беларусі пачатку XX стагоддзя адзначалася адкрыццём навуковых таварыстваў і музеяў. У 1902 годзе ў Магілёве Сапуновым, Раманавым, Турбіным, Сяровым і іншымі створана «Таварыства вывучэння Беларускага краю», якое ставіла на мэце пошук гістарычных матэрыялаў, вывучэнне іх і сістэматызацыю. У сувязі з узнікненнем гістарычна-краязнаўчых таварыстваў у Віцебску і Мінску, у 1913 годзе створана «Таварыства вывучэння Магілёўскай губерні». Таварыствам выдадзена праца Е. Р. Раманава «Першакрыніцы для гісторыі Магілёўскага краю» (1916), куды ўвайшлі «Баркулабаўскі летапіс» і «Шляхавыя нататкі стольніка П. А. Талстога». Падрыхтаваны да выдання 4-ы выпуск зборніка «[[Магілёўская даўніна]]». Дзейнасць Таварыства скончылася ў сувязі з вайной&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=|загаловак=Общество изучения Белорусского края|спасылка=|выданне=Этнографическое обозрение|месца=М.|выдавецтва=|год=1904|нумар=1|старонкі=176|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Бандарчык В. К.|загаловак=Гісторыя беларускай этнаграфіі. Пачатак XX ст.|спасылка=|месца=Мн.|выдавецтва=Наука и техника|год=1970|старонкі=13, 47|старонак=123|isbn=}}&lt;/ref&gt;. Краязнаўчыя матэрыялы публікавалі газеты «Голас правінцыі», «Беларускі веснік», «Заходні веснік», «Паўночна-Заходняя жыццё», «Паўночна-Заходні край», «Мінскі агеньчык», «[[Мінскі лісток]]», «[[Магілёўскі веснік]]», «Новы літоўскі веснік», «[[Полесская жизнь|Палескае жыццё]]», «Палессе», «Бабруйскія водгукі», «[[Беларускі голас]]», часопісы «Беларускі настаўніцкі веснік», беларускі часопіс для дзяцей і юнацтва «[[Лучынка (1914)]]» (рэдактар [[Аляксандр Мікітавіч Уласаў|А. М. Уласаў]]). У 1904 годзе створаны Гродзенскі царкоўна-археалагічны камітэт. Яго членамі сталі епіскап Брэсцкі і Гродзенскі [[Міканор (Каменскі)]], дырэктар народных вучылішчаў М. Ф. Фівейскі, шэраг выкладчыкаў мясцовых гімназій, чыноўнікі. Задачамі камітэта сталі пошук і апісанне пісьмовых помнікаў, якія захоўваюцца ў архівах манастыроў і семінарый, а таксама апісанне гістарычных царкоўных помнікаў. У Барысаглебскім манастыры былі арганізаваны «царкоўнае старасховішча» і музей, які ў 1920 годзе ўвайшоў у [[Гродзенскі дзяржаўны гісторыка-археалагічны музей|музей]] [[Юзаф Ядкоўскі|Юзафа Ядкоўскага]]. Справаздачы камітэта публікаваліся ў часопісах «Гродзенскія епархіяльныя ведамасці» і «Весніку Віленскага праваслаўнага святодуховнага братэрства». У 1907 годзе пачало дзейнасць Гродзенскае губернскае педагагічнае таварыства, якое складалася з настаўнікаў гімназій і вучылішчаў. Пры таварыстве былі секцыі: гісторыка-філалагічная, прыродазнаўча-матэматычная, вытанчаных мастацтваў. На пасяджэннях таварыства яго сябры абменьваліся звесткамі па гісторыі, этнаграфіі, культуры краю, абмяркоўвалі пытанні адукацыі і асветніцтва. У 1911―1914 гадах выходзіў часопіс «Педагогическое дело», дзе ў «аддзеле для навучэнцаў» публікаваліся фальклорныя творы, запісаныя на Гарадзеншчыне&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Швед В.|загаловак=Губернскі Гродна. Аповяды з гісторыі горада (канец XVIII―пачатак Х ст..)|спасылка=|месца=Баранавічы|выдавецтва=|год=2003|старонак=168|isbn=985-6676-27-4}}&lt;/ref&gt;. Рэдактар «Гродзенскіх епархіяльных ведамасцей» [[протаіерэй]] [[Пакроўскі кафедральны сабор (Гродна)|Гродзенскага кафедральнага сабора]] [[Мікалай Раманавіч Дзікоўскі|М. Р. Дзікоўскі]] сабраў вялікую бібліятэку старых кніг і дакументаў, у 1894 годзе выдаў «Вопыт бібліяграфічнага паказальніка артыкулаў і нататак, якія тычацца гісторыі цэркваў і манастыроў Гродзенскай губерні», «З летапісу Гродзенскага Барысаглебскага мужчынскага манастыра, 1846―1856 гг.». Бібліятэкай Дзікоўскага актыўна карыстаўся Ю. Ядкоўскі, які служыў на пасадзе захавальніка помнікаў даўніны ў заходніх губернях і быў ініцыятарам стварэння гродзенскага губернскага музея&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Какареко В. И.|загаловак=Юзеф Иодковский: музейщик и нумизмат|спасылка=http://www.nbrb.by/bv/articles/8110.pdf|выданне=Банковский вестник|месца=Мн.|выдавецтва=|год=2010|нумар=7|старонкі=20-27|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;. Вакол «Гродзенскіх епархіяльных ведамасцей» утварылася група мясцовых царкоўных краязнаўцаў ― С. Паўловіч, Л. Паеўскі, І. Карчынскі, І. Раманоўскі (Сіротка), І. Пашкевіч і інш&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Черепица В. Н.|загаловак=Гродненский исторический калейдоскоп: очерки истории, историографии и источниковедения|спасылка=http://zapadrus.su/bibli/geobib/grodnok/1307-v-n-cherepitsa-grodnenskij-istoricheskij-kalejdoskop-glava-1.html?start=3|месца=Гродно|выдавецтва=ГрГу|год=2014|старонкі=|старонак=599|isbn=978-985-515-740-4}}&lt;/ref&gt;.

Па ініцыятыве [[Аляксандр Уладзіміравіч Жыркевіч|А. У. Жыркевіча]] ў 1901 годзе ў Вільні адкрыўся музей графа [[Міхаіл Мікалаевіч Мураўёў-Віленскі|М. М. Мураўёва]]. Па словах Жыркевіча, мэты музея складаліся не ва ўслаўленні Мураўёва, а паказу яго як ''«археолага-аматара, выратавальніка ўсякай даўніны, не разбіраючы, да каго яна адносіцца, да Мураўёва, Касцюшкі, Сценькі Разіна і г. д.»''. Пры ўдзеле Жыркевіча быў створаны Віленскі ваенны музей пры Віленскім ваенным сходзе. Займаючыся археалогіяй і гісторыяй культуры Паўночна-Заходняга краю, Жыркевіч сабраў вялікую калекцыю рукапісаў і помнікаў даўніны, частку якой дараваў музеям Вільні, Пецярбурга, Гродна, Мінска, Коўна, бібліятэкам Расійскай Акадэміі навук і Кракаўскага ўніверсітэта&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Белецкий А. В.|загаловак=Открытие музея графа М. Н. Муравьева|спасылка=|месца=Вильно|выдавецтва=Русский почин|год=1901|старонкі=|старонак=31|isbn=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=|загаловак=Библиотека и музей Виленского военного собрания|спасылка=|выданне=Русский инвалид|месца=М.|выдавецтва=|год=1903|нумар=7|старонкі=5|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

У 1901 годзе выйшла кніга рэдактара «Гродзенскіх губернскіх ведамасцяў» [[Лук'ян Міхайлавіч Саланевіч|Л. М. Саланевіча]] «Кароткі гістарычны нарыс Гродзенскай губерні за сто гадоў яе існавання. 1802―1902». У 1908 годзе Саланевіч разам з П. Каранкевічам, А. Кудзерскім і Н. Врунцэвічам арганізаваў у Вільні «[[Беларускае таварыства]]», мэтай якога ставілася ''«барацьба з польска-каталіцкім уплывам на беларусаў у сацыяльна-эканамічным і культурным жыцці краю, аб’яднанне беларусаў на прынцыпах гістарычнага адзінства з вялікаросамі і маларосамі»''&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Забаўскі М. М.|загаловак=Беларускае таварыства|спасылка=http://adverbum.org/b-egb1.htm|выданне=Энцыклапедыя гісторыі Беларусі|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1993|том=1|старонкі=359|старонак=494|індэкс=5-85700-074-2}}&lt;/ref&gt;. Саланевіч спрабаваў выдаваць газету «[[Белорусская жизнь]]», але выйшаў толькі адзін нумар. У 1911 годзе выпускаў газету «[[Паўночна-Заходняе жыццё]]», якая выходзіла да 1916 года. Пры рэдакцыі дзейнічала «Беларуская гістарычная бібліятэка», якая давала магчымасць, як казаў Саланевіч, ''«кожнаму беларусу зазірнуць у нашу гістарычную скарбніцу»''. Ураджэнец [[Слуцкі павет|Слуцкага павета]] [[Аляксандр Казіміравіч Сержпутоўскі|А. К. Сержпутоўскі]] скончыў Пецярбургскі археалагічны інстытут, працаваў у этнаграфічным аддзеле [[Дзяржаўны Рускі музей|Рускага музея]] (цяперашні Расійскі этнаграфічны музей ў Пяцербургу). Па даручэнні музея сабраў у Беларусі багаты этнаграфічны матэрыял. Першы напісаў пра мясцовыя сялянскія прылады працы, [[бортніцтва]], [[Талака (звычай)|талаку]] («Земляробчыя прылады Беларускага Палесся», «Бортніцтва ў Беларусі», «Нарысы Беларусі»). Выдаў зборнікі казак і забабонаў [[Палешукі|палешукоў]]. Этнаграфічная спадчына Сержпутоўскага да канца не даследавана. Дарэчы, у архіве этнаграфічнага музея хаваецца шмат рукапісных матэріалаў, звыш 200 фотанэгатываў, сабраных студэнтам Пяцербургскага ўніверсітэта В. К. Косткай у Мінскай губерні ў 1910-х гадах&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Бондарчик В. К., Федосик А. С.|загаловак=А. К. Сержпутовский|спасылка= http://www.gants-region.info/load/serzhputovskij/8-1-0-85|месца=Мн.|выдавецтва=Наука и техника|год=1966|старонкі=|старонак=120|isbn=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Гавришина В. В.|загаловак= Этномузеологическое наследие В.К. Костко: музейные коллекции в контексте биографии собирателя|спасылка=|выданне=XII конгресс антропологов и этнологов России|месца=СПб.|выдавецтва=Ин-т этнологии и антропологии РАН|год=2017|нумар=|старонкі=64|старонак=511|isbn=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Винникова М. Н.|загаловак=Значение полевых материалов В. К. Костко для современных исследований в области традиционного белорусского костюма|спасылка=|выданне=Международная научная конференция 26-27 сентября 2016 года|месца=СПб.|выдавецтва=Музей антропологии и этнографии им. Петра Великого (Кунсткамера)|год=2016|старонкі=|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;. Ураджэнец Гродзеншчыны, член розных навуковых таварыстваў [[Яўхім Фёдаравіч Карскі|Я. Ф. Карскі]] вывучаў беларускую мову, яе вытокі і развіццё. Асноўнай працай Карскага стаў трохтомнік «Беларусы» (1 том выйшаў у 1903 годзе ў Варшаве, цалкам трохтомнік выйшаў у 1956 годзе ў Маскве)&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Булахов М. Г.|загаловак=Евфимий Федорович Карский|спасылка=|месца=|Мн.|выдавецтва=БГУ|год=1981|старонкі=|старонак=272|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

[[File:Yefim Karskiy.jpg|left|thumb|200px|Я. Ф. Карскі]]
У 1908 годзе пры [[Мінская епархія|Мінскай епархіі]] па ініцыятыве рэдактара «Мінскіх епархіяльных ведамасцяў» Дз. В. Скрынчанкі, А. К. Сніткі і іншых гісторыкаў і краязнаўцаў утвораны [[Мінскі царкоўны гісторыка-археалагічны камітэт]]. Члены камітэта арганізоўвалі паездкі па Беларусі, займаліся зборам фальклорных матэрыялаў, пошукам розных старадаўніх прадметаў побыту, даследаваннем манастырскіх архіваў. На сходах камітэта слухаліся лекцыі па гісторыі краю. Камітэт выпусціў 4 кнігі «Мінскай даўніны», дзе асабліва цікава апісанне дакументаў [[слуцк]]ага [[Слуцкі Троіцкі манастыр|Троіцкага манастыра]]&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Холодова Е.|загаловак= Минский церковно-археологический комитет и музей при нем: к 95-летию со дня создания|спасылка=|выданне= Архивы и делопроизводство|месца=Мн.|выдавецтва=Департамент по архивам и делопроизводству Министерства юстиции Республики Беларусь|год=2003|нумар=1|старонкі=126―128|старонак=|индекс=}}&lt;/ref&gt;.

Гістарычнае таварыства [[Віцебская губернская вучоная архіўная камісія]] заснавана ў 1909 годзе, працавала да 1919 года. Мэтай камісіі было вывучэнне помнікаў гісторыі і культуры Беларусі, збор пісьмовых архіўных помнікаў, археалагічныя раскопкі. На 1910 год Камісія мела 99 ганаровых і 325 правадзейных членаў, 15 членаў-супрацоўнікаў. Існавала на субсідыю ўрада. Па ініцыятыве Камісіі ў Віцебску адкрыта аддзяленне [[Маскоўскі археалагічны інстытут|Маскоўскага археалагічнага інстытута]]. Выдавала перыядычны зборнік «Працы Віцебскай вучонай архіўнай камісіі», пазней зборнік «[[Полацка-Віцебская даўніна]]»&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Клепікаў М.|загаловак= Віцебская вучоная архіўная камісія і ахова старажытных помнікаў даўніны|спасылка=|выданне=Беларускі гістарычны часопіс|месца=Мн.|выдавецтва=|год=2002|нумар=4|старонкі=37―40|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=|загаловак=Полоцко-Витебская старина|спасылка=|выданне=Белорусская ССР. Краткая энциклопедия|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1980|том=3|старонкі=407|старонак=616|индекс=}}&lt;/ref&gt;. У тым жа 1909 годзе пачаў неафіцыйна дзейнічаць [[Гродзенскі гурток беларускай моладзі]] з вучнняў мясцовых школ і гімназій, які спрабаваў пашыраць веды пра айчынны край, яго гісторыю і культуру. Кіраваў гуртком ксёндз [[Францішак Грынкевіч]]. Гурток адсылаў карэспандэнцыю ў «Нашу ніву», выпісваў кнігі з беларускай віленскай кнігарні. Ладзіліся вечарыны з лекцыямі, упершыню паказаны ў горадзе спектакль на беларускай мове «[[Па рэвізіі]]» [[Марка Лукіч Крапіўніцкі|М. Крапіўніцкага]]&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Зоська Верас.|загаловак=Гародзенскі гурток. З успамінаў|спасылка=|выданне=Маладосць|месца=Мн.|выдавецтва=|год=1972|нумар=10|старонкі=|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;.
[[File:Гродзенскі гурток беларускай моладзі.jpg|thumb|300px|Гродзенскі гурток беларускай моладзі. 1909. У цэнтры ксёндз [[Францішак Грынкевіч]]]]

У 1913 годзе ў Віцебску створана асветніцкае таварыства «[[Адукацыя (таварыства)|Адукацыя]]», якое праіснавала ўсяго толькі год. Старшынёй быў абраны былы віцэ-губернатар Н. Р. Шулепнікаў, калекцыянер і бібліяфіл. «{{нп3|Таварыства сяброў навук у Вільні|Таварыства сяброў навук|pl|Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie}}» (1909―1939) дзейнічала ў Вільні, яго члены даследавалі гісторыю, культуру і этнаграфію Беларусі, Літвы і Польшчы. Таварыства выдавала на польскай мове «Штогоднік таварыства». Валодала багатай бібліятэкай у 50 тысяч кніг, рознымі рукапісамі і архіўнымі матэрыяламі&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар= Henryka Ilgiewicz.|загаловак= Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie (1907-1939) i jego poprzednicy|спасылка=|месца= Warszawa|выдавецтва= Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Departament do Spraw Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą|год=2008|том=|старонкі=|старонак=668|індэкс=978-83-924311-4-5}}&lt;/ref&gt;. Грамадская арганізацыя [[Польскае таварыства «Асвета» ў Мінску|«Асвета»]] (1905) пры [[Мінскае таварыства сельскай гаспадаркі|Мінскім таварыстве сельскай гаспадаркі]] публікавала розныя краязнаўчыя матэрыялы, падаючы іх з каталіцкага пункту гледжання&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар= Dariusz Tarasiuk.|загаловак= 
Między nadzieją a niepokojem. Działalność społeczno-kulturalna i polityczna Polaków na wschodniej Białorusi w latach 1905-1918|спасылка=|выданне=|месца=Lublin|выдавецтва= Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskie|год=2007|старонкі=211|старонак=|індэкс=978-83-227-2629-7}}&lt;/ref&gt;. У 1912 годзе пры падтрымцы Мінскай гарадской думы пад старшынствам А. К. Аманфінскага ўтварылася «Мінскае таварыства аматараў прыродазнаўства, этнаграфіі і археалогіі» з мэтай натуральна-гістарычных, геаграфічных і этнаграфічных даследаванняў Мінскай губерні. Неўзабаве пры таварыстве адкрыўся музей з 5 экспазіцыямі: археалагічнай, прыродазнаўчай, гістарычнай і этнаграфічнай. З часам з’явіліся мінералы, чучалы жывёл, нумізматычныя калекцыі, узоры народнага побыту&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=|загаловак=Минское общество любителей естествознания|спасылка=http://elib.shpl.ru/ru/nodes/12647-3-4-god-24-y-kn-xciv-xcv-1913#page/1/mode/grid/zoom/1|выданне=Этнографическое обозрение|месца=М.|выдавецтва=|год=1912|нумар=3-4|старонкі=|старонак=193|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

У 1916 годзе адкрылася выстава народна-дэкаратыўнага мастацтва. У 1919 годзе ў Мінску адкрыўся беларускі дзяржаўны музей, аснову калекцыі якога склалі экспанаты і матэрыялы Мінскага царкоўна-археалагічнага музея і Мінскага таварыства аматараў прыродазнаўства, этнаграфіі і археалогіі. Музей папаўняўся вынікамі архіўных пошукаў, археалагічных раскопак, этнаграфічных экспедыцый. У 1941 годзе меў больш за 60 тысяч экспанатаў&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Грабянчук І. В.|загаловак=Музейныя праекты ў Беларусі другой паловы XIX―пачатку XX ст.|спасылка= http://kamunikat.fontel.net/www/czasopisy/spadczyna/2003-4-5/06.htm|выданне=Спадчына|месца=Мн.|выдавецтва=|год=2003|нумар=4-5|старонкі=|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

У 1910 годзе, пасля закрыцця ў 1875 годзе, у Вільні аднавіў дзейнасць Паўночна-Заходні аддзел Рускага геаграфічнага таварыства. Меў секцыі геаграфіі і статыстыкі, этнаграфіі і археалогіі, археаграфіі, гісторыі. У 1912 годзе налічваў каля 300 удзельнікаў: настаўнікі, святары, чыноўнікі. Праводзіліся раскопкі, этнаграфічныя экспедыцыі. Выдаваліся «Запіскі Паўночна-Заходняга аддзела Рускага геаграфічнага таварыства» (1910―1914) пад рэдакцыяй [[Дзмітрый Іванавіч Даўгяла|Дз. І. Даўгялы]]. Сярод публікацый ― «Знешні побыт быхаўскага беларуса», «Па Гродзенскім Палессі», «Археалагічны нарыс Гомельскага павета» Е. Раманава, «Паўпрыказкі, паўгаворкі, якія ўжываюцца ў Віцебскай Беларусі» Нікіфароўскага, «Сялянскае вяселле ў паўдневым Палессі» Сцепанца, «Па Дрыгавіцкай вобласці летам 1911 г.», «Паездка па Палессі летам 1912 г.» Сербава, гістарычныя нарысы пра вёскі і мястэчкі і інш&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Бондарчик В. К.|загаловак=Северо-Западный отдел Русского географического общества|спасылка=|выданне=Белорусская ССР. Краткая энциклопедия|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1980|том=4|старонкі=456|старонак=616|isbn=}}&lt;/ref&gt;. Мінскі настаўнік І. А. Сербаў у экспедыцыях па беларускім Палессі зрабіў больш за 5 тысяч фотаздымкаў&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Березкина Н. Ю.|загаловак=Библиотеки и распространение научных знаний в Беларуси XVI―XX вв.|спасылка=|выдавецтва= Белорусская наука|месца=Мн.|год=2011|том=|старонкі=278|старонак=524|индекс=978-985-08-1288-9}}&lt;/ref&gt;. Старшыня тайнага Таварыства прыхільнікаў старажытнасцяў і чалавеказнаўства [[Вандалін Шукевіч|В. А. Шукевіч]] адкрыў больш за 120 помнікаў каменнага стагоддзя, апублікаваў шэраг артыкулаў пра беларускі фальклор, беларускі побыт, народную медыцыну&lt;ref&gt;[http://pawet.net/library/history/city_district/data_people/scientists/szukiewicz_w/Wandalin_Szukiewicz.html Мар’яна Магдалена Бломберг. Сын Лідскай зямлі]&lt;/ref&gt;.

У 1913 годзе па ініцыятыве Віленскага сельскагаспадарчага таварыства прайшла краёвая выстава саматужнага промыслу і народнай творчасці, якая прадставіла археалагічныя і этнаграфічныя калекцыі беларускіх губерняў. [[Віленскае беларускае выдавецтва Б. Клецкіна]], якое адкрылася ў 1910 годзе, выпускала кнігі яўрэйскіх пісьменнікаў на ідыш, перакладную дзіцячую і пазнавальную літаратуру. З 1921 года выдавецтва пачало выпускаць беларускія кнігі, выйшла 32 (з іх 13 падручнікаў), у тым ліку творы [[Якуб Колас|Якуба Коласа]], [[Максім Іванавіч Гарэцкі|М. Гарэцкага]], [[Язэп Нарцызавіч Драздовіч|Я. Драздовіча]], навучальныя дапаможнікі [[Аркадзь Антонавіч Смоліч|А. Смоліча]], [[Сымон Аляксандравіч Рак-Міхайлоўскі|С. Рак-Міхайлоўскага]], [[Антон Станіслававіч Неканда-Трэпка|А. Неканда-Трэпкі]], [[Леаніла Усцінаўна Чарняўская|Л. Гарэцкай]] і інш. У 1916―1918 гадах пры выдавецтве размяшчалася рэдакцыя беларускай газэты «[[Гоман (1916)|Гоман]]»&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Туронак Ю.|загаловак=Мадэрная гісторыя Беларусі|спасылка=|месца=Вільня|выдавецтва=Інстытут беларусістыкі. Беларускае гістарычнае таварыства|год=2008|старонкі=|старонак=282|isbn=978-80-86961-13-2}}&lt;/ref&gt;.

У выніку рэвалюцыйных падзей [[Заходняя Беларусь|заходнія землі Беларусі]] апынуліся пад Польшчай. Пачалася [[Паланізацыя|палянізацыя]] культуры, у якой немалую ролю адыграла {{нп3|Польскае краязнаўчае таварыства|Польскае краязнаўчае таварыства|pl|Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze}} ў Вільні, якое мела аддзяленні ў буйных гарадах. Таварыствам былі адкрыты краязнаўчыя музеі ў Гродне (1922), Пінску (1924), Слоніме (1929), [[Баранавіцкі краязнаўчы музей]] (1929). Групай беларускай інтэлігенцыі з 1906 па чэрвень 1915 года выдавалася грамадска-палітычная і літаратурная газета «[[Наша ніва (1906)|Наша ніва]]», якая апіралася на сялянства і сельскую інтэлігенцыю. Яна іграла вялікую ролю ў аб’яднанні беларускіх культурных сіл. З верасня 1921 па студзень 1922 года выходзіла штотыднёвая газета «[[Беларускія ведамасці (газета)|Беларускія ведамасці]]», якая друкавала этнаграфічныя нарысы і беларускі фальклор, у 1923―1927 гадах у Коўне выходзіў часопіс «[[Крывіч (1923)|Крывіч]]», які публікаваў нарысы і артыкулы па [[Беларуская этнаграфія|беларускай этнаграфіі]] і фальклору, у 1927―1931 гадах выходзіў дзіцячы часопіс «[[Заранка (часопіс)|Заранка]]», у 1937 годзе часопіс «Снапок». У 1924 годзе Палескае краязнаўчае таварыства, якое з’яўлялася філіялам Польскага таварыства, прыняло рашэнне аб стварэнні музея [[Беларускае Палессе|Беларускага Палесся]]&lt;ref&gt;{{cite web|url= http://media-polesye.by/news/pinskiy-muzey-neveroyatnoe-i-interesnoe-ryadom-17391|title=Пинский музей ― невероятное и интересное рядом|author=Дм. Кисель.|date=24 декабря 2014|work=|publisher=МедиаПолесье|accessdate=|lang=}}&lt;/ref&gt;. У 1921 годзе на аснове Беларускай школьнай рады створана [[Таварыства беларускай школы]] (ТБШ), якое працавала да 1937 года. Таварыства вырасла ў вялікую арганізацыю: у 500 гуртках налічвалася каля 30 тысяч чалавек (1928). Галоўная ўправа ТБШ каардынавала дзейнасць Кантрольнага савета, акруговыя і павятовыя ўправы, выдавала «[[Беларускі летапіс (часопіс)]]» і «Бюлетэнь ТБШ», часопіс «[[Шлях моладзі (1929)|Шлях моладзі]]», газету «Наш палетак». Таксама ТБШ выдавала падручнікі і навучальныя дапаможнікі, арганізоўвала гурткі самаадукацыі, бібліятэкі, народныя клубы, праводзіла лекцыі пра духоўную і матэрыяльнаю культуру беларусаў. Сярод кіраўніцтва былі [[Браніслаў Адамавіч Тарашкевіч|Б. А. Тарашкевіч]], [[Ігнат Сымонавіч Дварчанін|І. С. Дварчанін]], [[Радаслаў Казіміравіч Астроўскі|Р. К. Астроўскі]], [[Аляксандр Мікітавіч Уласаў|А. М. Уласаў]], С. А. Рак-Міхайлоўскі, А. С. Няканда-Трэпка, [[Пятро Васільевіч Мятла|П. В. Мятла]], Е. К. Любецкая і інш. У 1937 годзе ТБШ была забаронена польскімі ўладамі&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.istpravda.ru/bel/research/12961/|title=Тыя, хто змагаліся за родную мову|author=Вячаслаў Зайцаў|date=11 сакавіка 2015|work=|publisher=Гістарычная праўда|accessdate=|lang=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170405141933/http://www.istpravda.ru/bel/research/12961|archivedate=5 красавіка 2017|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;.

У 1918 годзе заснавальнікам беларускай настаўніцкай семінарыі ў [[Свіслач (горад)|Свіслачы]] і Віленскай беларускай гімназіі [[Іван Іванавіч Луцкевіч|І. І. Луцкевічам]] было створана [[Беларускае навуковае таварыства (1918)|Беларускае навуковае таварыства]], якое адкрыла ў 1921 годзе Віленскі беларускі музей, дзе самыя старажытныя экспанаты датаваліся XIV стагоддзем&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Серыкава В.|загаловак= Браты Луцкевічы як стваральнікі і захавальнікі Беларускага музея ў Вільні (1921-1945)|спасылка=
http://pawet.net/library/history/bel_history/_miscellany/z_egu/serykava/%D0%A1%D0%B5%D1%80%D1%8B%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D0%B0_%D0%92._%D0%91%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%8B_%D0%9B%D1%83%D1%86%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87%D1%8B_%D1%8F%D0%BA_%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%96%D0%BA%D1%96_%D1%96_%D0%B7%D0%B0%D1%85%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%96%D0%BA%D1%96_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0_%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B5%D1%8F_%D1%9E_%D0%92%D1%96%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%96_(1921-1945).html|месца=Вильнюс|выдавецтва= Еўрапейскі гуманітарны універсітэт. Акадэмічны дэпартамент гісторыі|год=2009|старонкі=|старонак=61|isbn=}}&lt;/ref&gt;. У музейнай бібліятэцы налічвалася каля 15 тысяч кніг. Таварыства мела права ствараць і ўтрымліваць за свой кошт музеі, бібліятэкі, ладзіць выставкі, лекцыі, выдаваць кнігі. У працы таварыства актыўна ўдзельнічалі [[Вацлаў Юстынавіч Ластоўскі|В. Ю. Ластоўскі]], [[Вінцэнт Святаполк-Мірскі|В. Святаполк-Мірскі]], [[Ян Станкевіч|Я. Станкевіч]], [[Уладзіслаў Талочка|У. Талочка]] і іншыя. У 1939 годзе Таварыства спыніла сваю дзейнасць&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Ліс А.|загаловак=Беларускае навуковае таварыства|спасылка=|выданне=Энцыклапедыя гісторыі Беларусі|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1993|том=1|старонкі=355|старонак=494|isbn=5-85700-074-2}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Юркевіч А.|загаловак=Беларускае навуковае таварыства ў Вільні: хроніка дзейнасці ў 1918-1944 гг.|спасылка=|выданне=ARCHE|месца=Мн.|выдавецтва=|год=2014|нумар=7-8|старонкі=195-222|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

У верасні 1917 года вучні [[Слуцкая гімназія|Слуцкай гімназіі]] Сяргей Бусел і Янка Ракуцька арганізавалі культурна-асветніцкае таварыства «Папараць-кветка» з мэтай збору мясцовага фальклору, выдання беларускай краязнаўчай літаратуры. Членамі таварыства з’яўляліся больш за 200 чалавек. Выйшла 2 нумары часопіса «Наша каляіна», дзейнічалі драматычны гурток, хор беларускай песні. У 1920 годзе Таварыства забаронена польскімі ўладамі&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Гесь А., Ляхоўскі Ул., Міхнюк В.|загаловак=Слуцкі збройны чын 1920 г. у дакумэнтах і ўспамінах|спасылка=http://knigi.tor2.org/?b=4976285|месца=Мн.|выдавецтва=Медысонт|год=2006|старонкі=26|старонак=400|isbn=985-6530-37-7}}&lt;/ref&gt;.

У Маскве актыўна дзейнічаў Беларускі народны ўніверсітэт, дзе чыталіся лекцыі на розныя тэмы: беларуская культура, этнаграфія, антрапалогія, літаратура. Асабліва цікава ў 1918 годзе прагучала лекцыя прафесара {{нп3|Яфім Міхайлавіч Чэпуркоўскі|Я. М. Чэпуркоўскага|ru|Чепурковский, Ефим Михайлович}} пра [[Антрапалогія беларусаў|антрапалогію беларусаў]]&lt;ref&gt;{{cite web|url= http://by.ethnology.ru/win/general.htm|title=Общий очерк этнической истории Беларуси и российско-белорусских связей|author=|date=|work=|publisher=Кафедра этнографии и антропологии СПбГУ|accessdate=|lang=}}&lt;/ref&gt;.

[[File:Наш_Край_12_1926.jpg|thumb|Вокладка часопіса «Наш край». № 12, 1926.]]
У 1919―1921 гадах даследаванне старажытнасцей у Беларусі знаходзілася ў распараджэнні [[Народны камісарыят асветы БССР|наркамата асветы БССР]], у Мінску гэтым займалася Мінскае таварыства гісторыі і старажытнасцей пры [[Мінскі педагагічны інстытут|Мінскім педагагічным інстытуце]]; ён у студзені 1919 года арганізаваў дзяржаўны музей, складзены з экспанатаў мінскіх музеяў. Да 1941 года музей меў больш за 60 тысяч экспанатаў. У 1919 годзе арганізаваны краязнаўчы гурток пры Віцебскім аддзяленні Маскоўскага археалагічнага інстытута, які займаўся вывучэннем беларускай этнаграфіі, зборам прадметаў побыту. Гурток выдаваў часопіс «Белорусский этнограф». У 1922 годзе створаны [[Інстытут беларускай культуры]] (Інбелкульт), які, акрамя ўсяго іншага, стаў каардынатарам краязнаўчых арганізацый. Пры інстытуце з 1923 года дзейнічала Камісія па рэгістрацыі краязнаўчых арганізацый, а з 1924 года — [[Цэнтральнае Бюро краязнаўства]]. З 1924 года беларускі краязнаўчы рух пачынае набываць актыўны характар. Краязнаўчыя гурткі з’яўляюцца ў Магілёве, Слуцку, Віцебску, Барысаве, Оршы, Гомелі, Рагачове; да канца 1924 года іх было 19. У лістападзе 1924 года прайшла Першая Усебеларуская краязнаўчая канферэнцыя з удзелам каля 40 дэлегатаў. З кастрычніка 1925 года Цэнтральнае бюро краязнаўства выдавала штомесячны часопіс «[[Наш край (1925)|Наш край]]», у якім друкаваліся вядомыя навукоўцы і пісьменнікі. Адкрыліся двухгадовыя Вышэйшыя курсы беларусазнаўства&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=|загаловак=Институт белорусской культуры и становление науки в Беларуси: к 90-летию создания Института белорусской культуры: материалы Международной науч. конф., Минск, 8-9 дек. 2011 г.|спасылка=|месца=Мн.|выдавецтва=Белорусская наука|год=2012|старонкі=|старонак=769|isbn=978-985-08-1464-7}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Амелькович Л. Г.|загаловак=Деятельность Центрального бюро краеведения Белоруссии (1923―1933 гг.)|спасылка=|выданне=Вопросы библиотековедения и библиографоведения|месца=Мн.|выдавецтва=|год=1975|том=|старонкі=59―77|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;. У Віцебску ў 1924 годзе з гуртка пад кіраўніцтвам [[Мікалай Іванавіч Каспяровіч|М. І. Каспяровіча]] вырасла акруговае таварыства краязнаўства, якое аб’яднала больш за 500 удзельнікаў. Працавалі светазнаўчая, культурна-гістарычная, прыродазнаўчая, мастацкая, феналагічная і энтамалагічная секцыі. Пачалася праца па складанні геаграфічнага слоўніка Віцебшчыны, арганізацыі экскурсій, фальклорных экспедыцый і канферэнцый&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Рублевская Л.|загаловак=Человек, который верил в волатов|спасылка= http://www.sb.by/kultura/article/chelovek-kotoryy-veril-v-volatov.html|выданне=Беларусь сегодня|месца=Мн.|выдавецтва=|год=2010|нумар=|старонкі=|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

У ліпені 1924 года [[ЦВК Беларускай ССР]] разгледзеў пытанне «Аб практычных мерах па правядзенні нацыянальнай палітыкі». Сесія прыняла пастанову аб [[Беларусізацыя|беларусізацыі]] савецкіх, прафесійных і грамадскіх арганізацый. Для пераходу на беларускую мову апарата дзяржаўных і партыйных органаў былі арганізаваны курсы і гурткі беларусазнаўства. Да ліпеня 1925 года на беларускую мову перайшоў ЦВК БССР і ўсе камісіі пры ім, Наркамат асветы і яго аддзелы на месцах. У 1926 годзе на беларускую мову перайшоў [[Савет народных камісараў БССР|Саўнаркам БССР]], які прыняў у канцы 1926 года рашэнне аб праверцы беларусізацыі ў рэспубліцы. У выніку праверкі за нежаданне вучыць беларускую мову было звольнена 27 чалавек&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Коршук У. К, Платонаў Р. П., Раманоўскі І. Ф., Фалей Я. С.|загаловак=Беларусізацыя. 1920-я гады: Дакументы і матэріалы|спасылка= https://zapadrus.su/bibli/arhbib/574-1920.html|месца=Мн.|выдавецтва=БДУ|год=2001|старонкі=|старонак=270|isbn=985-445-495-9}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Навіцкі У.|загаловак=З гісторыі моўнай палітыкі ў Беларусі (1920―1990 гады)|спасылка=|выданне=Беларусіка-Albaruthenica|месца=Мн.|выдавецтва=Нацыянальны навукова-асветны цэнтр імя Ф. Скарыны|год=1993|нумар=2|старонкі=368―370|старонак=404|isbn=}}&lt;/ref&gt;. У лютым 1926 года прайшоў Першы Усебеларускі краязнаўчы з’езд, які абазначыў прыярытэты мясцовых арганізацый: вывучэнне дыялектаў беларускай мовы, ахова помнікаў, захаванасць мясцовых архіваў, прыродазнаўчыя даследаванні, лектарска-экскурсійная праца. У працы з’езда ўдзельнічала 146 дэлегатаў ад 87 краязнаўчых арганізацый і гурткоў. За год у Бюро краязнаўства было даслана 87 230 картак з дыялектнымі словамі, каля 10 тысяч фальклорных запісаў, больш за 400 апісанняў помнікаў гісторыі і культуры, прыроды, 800 іншых звестак. У 18 музеях знаходзілася больш за 11 тысяч экспанатаў. У 1926 годзе ў Мінску адкрыўся Музей рэвалюцыі з 10 тысячамі экспанатаў, у 1927 годзе яго наведала больш за 15 тысяч чалавек&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Саітова В.|загаловак=Развіццё краязнаўства ў Беларусі ў міжваенны перыяд|спасылка=|выданне=Краязнаўчая газета|месца=Мн.|выдавецтва=|год=2013|нумар=30-38|старонкі=|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;. У Віцебску адкрыўся першы ў Беларусі этнамалагічны музей з калекцыі мясцовага выкладчыка ветэрынарнага інстытута В. А. Плюшчэўскага-Плюшчыка (52 580 жукоў і матылькоў).

Погляды таго часу бачны, напрыклад, у прадмове да падручніка «Кароткі курс геаграфіі Беларусі» (1925), дзе Беларусь упершыню падавалася як самастойная дзяржава, і дзе А. Смоліч пісаў:
{{пачатак цытаты}} «Масы беларусаў, прайшоўшых расейскія ды іншыя школы, яшчэ і дагэтуль глядзяць на родны край вачамі казённых вучэбнікаў. (…) Вось жа, калі б тыя беларусы, што прачытаюць гэтую кнігу, зацікавіліся сваёй Бацькаўшчынаю, каб узяліся самі за глыбейшае навуковае пазнанне яе, ці асобных праяваў яе жыцьця, каб заахвоціліся шукаць і бачыць яе арыгінальнае хараство, дык бы аўтар лічыў сваю працу дайшоўшай мэты. А калі б у іх хоць крыху пабольшала замілаванння да сваей роднай шматпакутнай стараны, такой простай і разам цудоўнай, навет ў часы заняпаду свайго поўнай велічу і схаваных сілаў, каб яны паверылі ў яе вялікую будучыню і дзеля будучыні гэтай шчыра працаваць і змагацца пачалі, тады б аўтар быў папраўдзе шчаслівы». {{канец цытаты}}

У Заходняй Беларусі, якая знаходзілася пад польскай уладай, функцыянавалі Польскае краязнаўчае таварыства ({{Lang-pl|Polskie Towarzystwo Krajoznawcze}}), Польскі турыстычны клуб, Яўрэйскае краязнаўчае таварыства ({{Lang-pl|Żydowskie Towarzystwo Krajoznawcze}}), Віленскае краязнаўчае таварыства. Яны ў асноўным займаліся арганізацыяй турыстычных маршрутаў па краі, праводзілі экскурсіі, рыхтавалі экскурсаводаў&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Цітовіч І. У.|загаловак=Краязнаўчы рух на тэрыторыі Заходняй Беларусі|спасылка=|месца=Мн.|выдавецтва=БДУ|год=2006|старонкі=|старонак=104|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

У 1927 годзе адбыўся [[Другі Усебеларускі краязнаўчы з'езд|Другі Усебеларускі з’езд краязнаўцаў]] з удзелам 187 дэлегатаў&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=|загаловак=Працы другога Усебеларускага краязнаўчага з'езда, 10―13 лютага 1927 года|спасылка=https://knihi.com/none/Pracy_druhoha_usiebielaruskaha_krajaznaucaha_zjezdu_10-13_lutaha_1927_hodu.html#1|месца=у Менску (у Мінску)|выдавецтва= Інстытут беларускай культуры|год=1927|старонкі=|старонак=127|серыя =Інстытут беларускай культуры, Цэнтральнае бюро краязнаўства ; аддзел 5, серыя 5, кн. 2|=|тыраж =1000}} {{ref-be-x-old}}&lt;/ref&gt;. Да пачатку 1928 года ў Беларусі дзейнічалі больш за 300 краязнаўчых арганізацый і гурткоў, былі створаны віцебскі (1918), мінскі, [[Магілёўскі абласны краязнаўчы музей|магілёўскі]], гомельскі (1919), [[Полацкі краязнаўчы музей|полацкі]] (1926) і іншыя краязнаўчыя музеі&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Гужалоўскі А. А.|загаловак=Музеі Беларусі (1918―1941 гг.)|спасылка=|месца=|Мн.|выдавецтва=Нацыянальны архіў Беларусі|год=2002|старонкі=|старонак=176|isbn=985-6372-22-4}}&lt;/ref&gt;. У 1928 годзе Бюро краязнаўства прыняло рашэнне аб выкладанні методыкі краязнаўства ў беларускіх тэхнікумах. У 1930 годзе Наркаматам асветы краязнаўства было ўведзена ў праграму педагагічных інстытутаў.

[[Аляксандр Іванавіч Цвікевіч|А. І. Цвікевіч]](1888—1937), разглядаючы ўнёсак беларуска — польскіх культурных дзеячоў у фарміраванне беларускай нацыянальнай ідэі, ацэньваў іх дзейнасць наступным чынам:
{{пачатак цытаты}} ''«Творчасць Яна Чачота, Баршчэўскага, Сыракомлі, Э. Тышкевіча, А. Кіркора, Дуніна-Марцінкевіча і іншых… была занадта моцна прасякнута польскім зместам, занадта была рамантычнай, мела сваей крыніцай сэнтыментальна-панскую ці ў лепшым выпадку навукова-этнаграфічную зацікаўленасць да Беларусі як адной з польскіх правінцый і таму захапіць мужыка- селяніна не магла. (…) Па сутнасці ўся памянённая пляяда беларуска- польскіх вучоных, паэтаў і даследчыкаў была толькі першым першым падрыхтоўчым перыядам выяўлення беларускай нацыянальна- культурнай ідэі — перыядам надзвычайна яскравым, але толькі пыдрыхтоўчым»''&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар = А. Цьвікевіч|частка = |загаловак =«Западно-руссизм»: Нарысы з гісторыі грамадзскай мысьлі на Беларусі ў XIX і пачатку XX в. |арыгінал = |спасылка =http://pawet.net/library/history/bel_history/cvikievich/01/Западно-руссизм._Нарысы_з_гісторыі_грамадзкай_мысьлі_на_Беларусі.html|адказны = пасляслоў'е Арсеня Ліса|выданне =2-е выд.|месца =Менск|выдавецтва=Навука і тэхніка|год =1993|том = |старонкі =54|старонак =352|серыя = |isbn =5-343-01425-9|тыраж =5000}} {{ref-be-x-old}}&lt;/ref&gt;. {{канец цытаты}}

[[File:Arsen Siargeevich Lis - 14 June 2013 AD.jpg|left|thumb|Беларускі пісьменнік і краязнаўца [[Арсень Ліс]].]]
У 1932 годзе была прынята пастанова СНК БССР «Аб мерапрыемствах па разгортванні краязнаўчага руху», якая прадпісвала краязнаўчым гурткам і арганізацыям надаваць увагу выключна поспехам сацыялістычнага будаўніцтва, а не гістарычнаму мінуламу. Цэнтральнае бюро краязнаўства было распушчана, яго орган [[Савецкая краіна (1930)|«Савецкая краіна»]] зачынены. Кіраваць краязнаўчымі арганізацыямі стаў Наркамат асветы БССР, уся краязнаўчая дзейнасць стала праходзіць пад кіраўніцтвам навукова-метадычных аддзелаў мясцовых музеяў. Арганізаванае аматарскае краязнаўства паступова згасла, наперад вылучалася дзяржаўнае (навуковае) краязнаўства&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Дзянісаў А. У.|загаловак=Развіццё краязнаўчага руху ў БССР у 1920―1930-я гг.|спасылка=|выданне=Беларускі гістарычны часопіс|месца=Мн.|выдавецтва=|год=2008|нумар=4|старонкі=24-32|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;. Часопіс «Советское краеведение» (Масква, 1931, № 2) у артыкуле «На краязнаўчым фронце Беларусі і Украіны» пісаў: {{цытата|«Класавы вораг глыбока пракраўся ў працу краязнаўчых арганізацый… Падбор людзей вырабляўся з варожых нам элементаў, з асяроддзя інтэлігенцыі, студэнцтва. Галоўная ж стаўка рабілася на кулацтва. Гэтымі сіламі вялася праца спецыяльна па падрыхтоўцы інтэрвенцыі. Імі вывучаліся… раёны, якія непасрэдна мяжуюць з Польшчай… Загінулую панска-рабскую культуру… кантрэвалюцыйныя беларускія нацыянал-дэмакраты спрабавалі адраджаць і ёю ачмураць галавы працоўных мас Беларусі. Таму нацыянал-дэмакраты… арыентаваліся галоўным чынам на царквы, сінагогі, старадаўнія замкі… Пры арганізацыі музеяў збіраліся іконы і ўсялякая іншая непатрэбная і сацыяльна-шкодная старызна».}} У 1931 годзе ў Мінску выйшаў зборнік пад рэдакцыяй акадэміка [[Сямён Якаўлевіч Вальфсон|С. Я. Вальфсона]] «Навука на службе нацдэмаўскай контррэвалюцыі», дзе змешчаны артыкул самога Вальфсона «Ідэалогія і метадалогія нацдэмакратызму» і артыкул Р. Выдры «Беларускі нацдэмакратызм ў краязнаўчым руху БССР».
[[File:Гудзевіцкі літаратурна-краязнаўчы музэй, фрагмэнт экспазыцыі 1.jpg|thumb||250px|міні|Выстаўка ў Гудзевіцкім літаратурна-краязнаўчым музеі]]

У пасляваенны час больш увагі надавалася даследаванню гісторыі Вялікай Айчыннай вайны, [[Савецкі партызанскі рух у Беларусі (1941—1944)|беларускага партызанскага руху]]. Актывізавалася школьнае краязнаўства, адкрыліся краязнаўчыя музеі ў [[Баранавіцкі краязнаўчы музей|Баранавічах]] (1946), [[Лепельскі раённы краязнаўчы музей|Лепелі]] (1954), [[Лідскі гісторыка-мастацкі музей|Лідзе]] (1959). З’езд настаўнікаў БССР (1945) заклікаў педагагічныя калектывы надаць больш увагі краязнаўчай працы: экскурсіям, вывучэнню мясцовых гістарычных помнікаў, фальклорных крыніц. У 1947 годзе арганізаваны Рэспубліканскі савет па арганізацыі і правядзенні паходаў і экскурсій, які вызначыў маршруты па месцах баявой славы. Улетку 1947 года больш за тысячу беларускіх школьнікаў з настаўнікамі і піянерважатымі здзейснілі падарожжа па роднаму краю. У 1948 годзе Міністэрства асветы БССР прыняло пастанову «Аб задачах настаўнікаў і органаў народнай адукацыі ў арганізацыі падарожжаў піянераў і школьнікаў па родным краі ў 1948 г.», дзе абавязвала загадчыкаў аддзела народнай адукацыі, дырэктараў школ і дзіцячых дамоў разгарнуць разам з камсамольскімі і піянерскімі арганізацыямі працу па падрыхтоўцы да летніх паходаў і экскурсій. Вывучэнне роднага краю рэкамендавалася праводзіць па спецыяльнай тэматыцы Міністэрства асветы БССР. Далейшаму развіццю школьнага краязнаўства спрыяла таксама пастанова Міністэрства асветы БССР «Аб стане і мерах паляпшэння выкладання гісторыі і Канстытуцыі СССР ў школах Баранавіцкай і Віцебскай абласцей» (1947), якая прызывала глыбей ужываць нагляднасць на ўроках гісторыі, больш практыкаваць экскурсіі ў гістарычныя музеі і месцы гістарычных падзей. Колькасць вучняў-краязнаўцаў у 1948 годзе ўзрасла да 140 тысяч. Дзіцячыя часопісы «[[Беларускі піянер]]» (пасля «[[Бярозка (часопіс)|Бярозка]]»), «[[Піянер Беларусі]]», «Іскры Ільіча», «Зорка» распавядалі аб іх працы. Шмат месца краязнаўству надавалі «[[Настаўніцкая газета]]», часопісы «[[Родная прырода (1972)|Родная прырода]]», «[[Паляўнічы Беларусі]]», «Беларуская работніца і сялянка». Краязнаўчыя музеі ўзнікалі не толькі ў абласных цэнтрах, але і ў больш меншых населеных пунктах, у школах. Так, у 1955 годзе быў арганізаваны музей ў школе вёскі Вілейка Навагрудскага раёна; па ініцыятыве А. Белакоза — у [[Гудзевіцкі дзяржаўны літаратурна-краязнаўчы музей|школе]] вёскі [[Гудзевічы]] Мастоўскага раёна (1965); адкрыліся музеі ў Лідзе (1959); на аснове экспанатаў, сабраных мясцовым жыхаром М. Ф. Мельнікавым, ― у [[Крычаўскі раённы краязнаўчы музей|Крычаве]] (1961); у [[Мінскі абласны краязнаўчы музей|Маладзечне]] (1964), на аснове калекцыі Ф. Р. Шклярова ― у [[Веткаўскі музей стараабрадніцтва і беларускіх традыцый імя Ф. Р. Шклярава|Ветцы]] (1978)&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://krichev.gov.by/ru/nasledie/sozdanie|title=Гісторыя стварэння краязнаўчага музея ў Крычаве|author=|date=|work=Гісторыка-культурная спадчына Крычаўскага раёна|publisher=|accessdate=|lang=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160326212800/http://krichev.gov.by/ru/nasledie/sozdanie|archivedate=26 сакавіка 2016|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://vetka-museum.by/|title=Веткаўскі музей стараверства і беларускіх традыцый|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=|lang=}}&lt;/ref&gt;.

У 1965 годзе прынята пастанова ЦК КПБ «Аб стварэнні [[Беларускае добраахвотнае таварыства аховы помнікаў гісторыі і культуры|Беларускага добраахвотнага таварыства аховы помнікаў гісторыі і культуры]]». Таварыства мела секцыі гісторыі, археалогіі, архітэктуры, выяўленчага і народнага мастацтва, этнаграфіі, моладзевую. Да сярэдзіны 1970-х гадоў члены таварыства, большай часткай моладзь, выявілі тысячы імёнаў загінулых у гады вайны; дзякуючы падтрымцы мясцовых уладаў усталявалі каля 6 тысяч помнікаў і абеліскаў; стварылі каля 800 народных мемарыяльных музеяў і пакояў. Геаграфічнае таварыства стала больш надаваць увагі пытаннях аховы прыроды БССР, актывізавала выданне этнаграфічных зборнікаў. На [[Геаграфічны факультэт БДУ|геаграфічным факультэце БДУ]] з 1965 года стаў чытацца курс «Школьнае краязнаўства і турызм», з 1996 года ў Брэсцкім універсітэце адкрыта спецыялізацыя «Краязнаўства і турызм». З 1970 года пачаў выходзіць інфармацыйны бюлетэнь «Помнікі гісторыі і культуры Беларусі» на беларускай мове. З 1970 года Інстытут мастацтвазнаўства, фальклору і этнаграфіі АН Беларусі пачаў выпускаць серыю «Беларуская народная творчасць» ― шматтомнае выданне беларускага фальклору па жанравым прынцыпе. У другой палове 1980-х гадоў створана [[Таварыства беларускай мовы імя Францішка Скарыны]] на чале з гісторыкам [[Алег Анатольевіч Трусаў|А. А. Трусавым]], з 2017 года — [[Алена Мікалаеўна Анісім|Аленай Анісім]]. Стала выходзіць газета «[[Наша слова (1990)|Наша слова]]»&lt;ref&gt;{{cite web|url= http://tbm-mova.by/|title= Таварыства беларускай мовы імя Францішка Скарыны|author= |date= |work= |publisher= |accessdate= |lang= |archiveurl= https://web.archive.org/web/20211226115316/http://tbm-mova.by/|archivedate= 26 снежня 2021|deadurl= yes}}&lt;/ref&gt;. У 1960-я―1980-я гады выйшлі манаграфіі Л. В. Аляксеева, М. М. Улашчыка, В. А. Чамярыцкага, В. К. Бандарчыка, М. Ф. Піліпенкі, [[Генадзь Аляксандравіч Каханоўскі|Г. А. Каханоўскага]], дзе дэталёва, на грунтоўнай навуковай базе былі вывучаны гістарычныя шляхі фарміравання крыніцазнаўства, археалогіі і этнаграфіі Беларусі.

[[File:Belarus-Zdrawneva-Manor of Ilya Repin-1.jpg|thumb|250px|Музей-сядзіба І. Я. Рэпіна «Здраўнёва».]]
У снежні 1989 адбыўся ўстаноўчы з’езд [[Беларускае краязнаўчае таварыства|Беларускага краязнаўчага таварыства]], якое ўзначаліў Г. А. Каханоўскі, актыўны і дасведчаны краязнаўца, аўтар фундаментальнай працы «Археалогія і гістарычнае краязнаўства Беларусі XVI―XIX стст.» (перастала існаваць у 1994). Прыкметнымі сталі гісторыка-краязнаўчыя кнігі [[Уладзімір Сямёнавіч Караткевіч|У. Караткевіча]] «[[Зямля пад белымі крыламі]]»; [[Алесь Мікалаевіч Карлюкевіч|А. Карлюкевіча]] «Краязнаўчы рэсурс у вывучэнні беларускай літаратуры», «Старонкі радзіназнаўства: Месцы. Людзі. Краязнаўчыя нарысы», яго гісторыка-краязнаўчыя нарысы пра Ігуменшчыну і Пухаўшчыну; [[Валерый Мікалаевіч Чарапіца|В. Чарапіцы]] «Звенья цепи единой: Большие и малые события в истории Гродненщины XIX―XX столетий», «Гродненский исторический калейдоскоп: очерки истории, историографии и источниковедения». Краязнаўцамі Пінска выдадзена аб’ёмная кніга «Гісторыя Пінска ад старажытнасці да сучаснасці» (2012), якая працягвае краяўзнаўчыя традыцыі пінскага дыякана Паўла («Гісторыя Пінскай дыяцэзіі», Ленінград, 1956), Бенцыона Гофмана «Тысяча гадоў Пінска» (Нью-Ёрк, 1941) і іншых даследчыкаў старажытнага горада. У працы [[Павел Усеваладавіч Церашковіч|П. У. Церашковіча]] «Этнічная гісторыя Беларусі XIX―пачатку XX стст.» (2004) упершыню была спроба пазначыць праблемы нацыягенэза беларусаў.

Беларусі ў гады Вялікай Айчыннай вайны прысвечана гісторычная хроніка «[[Памяць (энцыклапедычнае выданне)|Памяць]]» у 146 тамах (1985—2005). Кожны том ― своеасаблівая энцыклапедыя аднаго раёна. «[[Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі]]» ― выданне, якое ўключае кароткую характарыстыку і спіс помнікаў археалогіі, гісторыі, архітэктуры, манументальнага мастацтва, узятых пад ахову. Кожны том прысвечаны адной вобласці. Мноства артыкулаў, якія тычацца краязнаўства змешчана ў «Энцыклапедыі літаратуры і мастацтва Беларусі» (1984―1987), у энцыклапедыі «Этнаграфія Беларусі» (1989), у энцыклапедычным даведніку «Народная культура Беларусі» (2002), энцыклапедыі «Археалогія і нумізматыка Беларусі», «[[Гарады і вёскі Беларусі]]» і інш&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=М. Півавар. Ст.|загаловак=Гістарычнае краязнаўства Беларусі ў другой палове XX стагоддзя|спасылка=|выданне=Беларускі гістарычны часопіс|месца=Мн.|выдавецтва=|год=2005|нумар=3|старонкі=46-52|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;.

У [[Інстытут гісторыі НАНБ|Інстытуце гісторыі НАН Беларусі]] маюцца аддзелы краязнаўства і археалогіі, захавання і выкарыстання археалагічнай спадчыны. У Міністэрстве культуры РБ ёсць Упраўленне па ахове культурна-гістарычнай спадчыны. Актыўна працуе [[Беларускі фонд культуры]] (1987), асноўныя задачы якога ― садзеянне ўдзелу розных групаў насельніцтва ў культурным будаўніцтве, выкарыстанне іх творчых намаганняў і матэрыяльных магчымасцяў; фонд аказвае матэрыяльную і прававую падтрымку ініцыятывам і пачынанням грамадскасці, якія накіраваныя на памнажэнне культурнай спадчыны, захаванне і выкарыстанне народных традыцый, развіццю краязнаўства, прафесійнай і аматарскай творчасці і г. д.; аказвае дапамогу ў пошуках архіўных матэрыялаў. З 2003 года пры Фондзе выпускаецца «Краязнаўчая газета», штомесяц выходзіць чатыры нумары. На старонках газеты нарысы мясцовых краязнаўцаў, прысвечаныя гісторыі і традыцыям рэгіёнаў краіны, даследаванні навукоўцаў па гісторыі, этнаграфіі, фальклору і архітэктуры, аб гістарычных падзеях і асобах, а таксама апавяданні пра землякоў, якія праславіліся не толькі ў Беларусі, але і за яе межамі. Асобная ўвага надаецца публікацыям пра досвед краязнаўчых пошукаў і працу музеяў у школах і бібліятэках краіны. Міністэрствам адукацыі Беларусі ў 1999 годзе на базе вучэбных калектываў, музеяў, гурткоў пазашкольных устаноў i аб’яднанняў, ва ўсіх рэгіёнах створана Усебеларуская турысцка-краязнаўчая экспедыцыя навучэнцаў «Наш край». Яе мэта — адкрыццё малавядомых і малавывучаных падзей, фактаў беларускай гісторыі, помнікаў мастацкай культуры, забытых iмёнаў землякоў, для дасканалага вывучэння этнаграфіі, геаграфіі, археалогіі i фальклору&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Вікторыя Здзярская|загаловак=Дзе шукаць невядомае?|спасылка=http://old2.zviazda.by/second.html?r=37&amp;p=22&amp;archiv=04082006|выданне=Звязда|месца=Мн.|выдавецтва=|год=2006|нумар=171|старонкі=|старонак=|isbn=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.gzt-akray.by/osipovichi/2015/03/shkolnyiya-muzei-gradzyanka/|title=Школьныя музеі Асіповіцкага раёна|author=Ніна Вікторчык.|date=13.03.2015|work=|publisher=Асіповіцкі край|accessdate=|lang=}}&lt;/ref&gt;. Сярод найбольш папулярных рубрык ― «Малая краязнаўчая энцыклапедыя», «Асоба ў краязнаўстве», «Наша гісторыя: ідэі, падзеі, асобы», «На паліцу краязнаўцы», «Царкоўнае краязнаўства», «Даследуюць вучні», «Землякі», «Спадчына ў небяспецы»&lt;ref&gt;{{cite web|url= http://bfk.by/|title=Беларускі фонд культуры|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=|lang=}}&lt;/ref&gt;. З 1991 года выходзіць газета «[[Культура (газета)|Культура]]».

[[Файл:Дыярама -Абарона Буйніцкага поля-.jpg|thumb|Дыярама «Абарона Буйніцкага поля» ў [[Магілёўскі абласны краязнаўчы музей імя Еўдакіма Раманавіча Раманава|Магілёўскім абласным краязнаўчым музеі]]]]
У 2009 праведзена ўстаноўчая канферэнцыя і створана «Беларускае краязнаўчае таварыства», старшынёй якога абраны [[Анатоль Іванавіч Бутэвіч|Анатоль Бутэвіч]], намеснікамі ― [[Віталь Уладзіміравіч Скалабан|Віталь Скалабан]], Рычард Саматыя і Павел Каралёў, але яно атрымала адмову ў дзяржаўнай рэгістрацыі. Выходзяць часопісы «[[Беларуская думка (часопіс)|Беларуская думка]]», «[[Беларускі гістарычны часопіс|Беларусі гістарычны часопіс]]», «[[Народная асвета (часопіс)|Народная асвета]]», «[[Архівы і справаводства (1999)|Архівы і справаводства]]», «Гістарычная брама», «Верасень», «[[Лідскі летапісец (1997)|Лідскі летапісец]]», «Беларускі гістарычны агляд» (Вільнюс), «Беларускі гістарычны зборнік» (Беласток)&lt;ref&gt;{{cite web|url= http://adverbum.org/ru/taxonomy/term/45|title=Журналы по истории Беларуси|author= |date=|work=|publisher=Adverum.org/accessdate=|lang=}}&lt;/ref&gt;. Папулярныя краязнаўчыя сайты «[[Radzima.org]]», «[[Мінск стары і новы]]», «[[Праваслаўная архітэктура Беларусі (сайт)|Праваслаўная архітэктура Беларусі]]», «[[Будзьма беларусамі]]», «Краязнаўца-даследчык Полацкай зямлі», «Студэнцкае этнаграфічнае таварыства», «[[Глобус Беларусі]]» і іншыя. Пры Міністэрстве адукацыі РБ працуе «[http://www.rctkum.by/ Рэспубліканскі цэнтр экалогіі і краязнаўства»] з аддзелам [http://www.rctkum.by/divisionstext/krajaznaucy краязнаўства і патрыятычнага выхавання], у многіх навучальных установах краіны дзейнічаюць краязнаўча-патрыятычныя клубы, вельмі развіта мясцовае краязнаўства&lt;ref&gt;{{cite web|url= http://www.url.by/category/111|title= Краеведение Беларуси|author= |date= |work= |publisher= |accessdate= |lang= |archiveurl= https://web.archive.org/web/20171124171222/http://www.url.by/category/111|archivedate= 24 лістапада 2017|deadurl= yes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://mova.na.by/kultura/krajaznaustva_ru.html|title=Культура: Краведение|author=|date=|work=|publisher=Белорусский язык в Интернете. Каталог сайтов|accessdate=|lang=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161103102842/http://mova.na.by/kultura/krajaznaustva_ru.html|archivedate=3 лістапада 2016|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;. Пры райвыканкамах дзейнічаюць раённыя цэнтры турызму і краязнаўства навучэнскай моладзі.

У 2013 годзе выйшла кніга [[Леанід Міхайлавіч Лыч|Леаніда Лыча]] «Краязнаўства ў кантэксце сучаснага нацыянальна-культурнага жыцця Беларусі», якая прысвечана раскрыццю становішча краязнаўчага руху ў Рэспубліцы Беларусь, паказаны яго дасягненні ў даследаванні розных праблем, звязаных з гісторыяй, нацыянальна-культурным жыццём. Аўтар шмат увагі надаў моўнаму і [[тапаніміка|тапанімічнаму]] аспектам краязнаўчых даследаванняў.

12-13 сакавіка 2020 адбыўся Першы Рэспубліканскі краязнаўчы форум Беларусі, арганізатарамі якога выступілі [[Нацыянальны гістарычны музей Рэспублікі Беларусь]] і [[Беларускі фонд культуры]]. Пасяджэнні форума праходзілі ў Мінску, на базе Нацыянальнага гістарычнага музея. У ліку задач форума былі: вывучэнне стану спраў у галіне краязнаўства; папулярызацыя гісторыка-культурнай і прыроднай спадчыны беларускіх гарадоў і вёсак; пашырэнне ведаў аб краязнаўчых праектах Беларусі; стварэнне ўмоў для дыялогу паміж краязнаўцамі; трансляцыя дасягненняў і вопыту краязнаўцаў; садзейнічанне пашырэнню пачуцця пачуцця нацыянальнай самасвядомасці, гонару да нацыянальнага багацця мінулага і сучаснасці Беларусі і г.д. У мерапрыемстве ўдзельнічалі каля 250 краязнаўцаў: супрацоўнікаў устаноў адукацыі і культуры, навукоўцаў, літаратараў, грамадскіх дзеячоў, студэнтаў і школьнікаў з усёй Беларусі. Удзельнікі форума працавалі ў пяці секцыях: «Краязнаўства ў сістэме навукова-даследчай працы» (зроблены 81 даклад), «Краязнаўства ў вучэбна-выхаваўчым працэсе ўстаноў адукацыі» (54 даклады), «Экалагічнае краязнаўства і турыстычная дзейнасць» і «Моладзь і краязнаўства» (разам 30 дакладаў), «Асоба ў краязнаўстве: з гісторыі біяграфій беларускіх краязнаўцаў» (31 даклад). На праведзеннай у рамках форума канферэнцыі школьнікаў «Пазашкольнае краязнаўства: вопыт рэгіёнаў» праслухана 44 даклады&lt;ref&gt;Краязнаўчая газета, сакавік 2020, № 11 (784)&lt;/ref&gt;.

== Заўвагі ==
{{Notelist-ua}}

== Зноскі ==
{{reflist|2}}

== Літаратура ==
* {{кніга|аўтар=|загаловак=Асветнікі зямлі Беларускай X―XX вв.|спасылка=|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=2001|старонкі=|старонак=490|isbn=985-11-0205-9|тыраж=}}
* {{кніга|аўтар =[[Л. Я. Кулажанка|Кулажанка Л.]]|загаловак=Літаратурныя мясціны Беларусі: Краязнаўчы даведнік у 3 кн.|спасылка =|месца=Мн.|выдавецтва =БелЭн|год=2000|старонкі=|старонак=288|isbn= |тираж=}}
* {{кніга|аўтар =Леванцэвіч Л. В.|загаловак=Лінгвістычнае краязнаўства Брэстчыны: курс лекцый для студэнтаў філалагічнага факультэта|спасылка =|месца=Брест|выдавецтва =БрДу|год=2013|старонкі=|старонак=135|isbn=978-985-473-985-4|тираж=}}
* {{кніга|аўтар =|загаловак=Бібліятэчнае краязнаўства: прастора вялікіх магчымасцей і перпектыў|спасылка=|месца=Мн.|выдавецтва=Нацыянальная бібліятэка Беларусі|год=2014|старонкі=|старонак=286|isbn=|тираж=}}
* {{кніга|аўтар =Багдановіч І. І. І інш.|загаловак=Гістарычнае краязнаўства Беларусі: вучэбна-метадычны дапамажнік|спасылка =|месца=Гродна|выдавецтва =ЮрСаПрінт|год=2014|старонкі=|старонак=219|isbn=|тираж=}}
* {{кніга|аўтар=Карев Д. В.|загаловак=Белорусская и украинская историография конца XVIII―начала 20-х гг. XX в. в процессе генезиса и развития национального исторического сознания белорусов и украинцев|спасылка=http://www.istvolyn.info/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=6144:-xviii-20-xx-&amp;catid=18|месца=Вильнюс|выдавецтва =ЕГУ|год=2007|старонкі=|старонак=312|isbn=978-9955-9878-5-7|тираж=}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:Belarusians}}
* [http://adverbum.org/ru/kraevedenie-belarusi Кнігі па крязнаўству Беларусі]
* [http://nashkraj.info/ Краязнаўчы сайт Гомеля і Гомельшчыны]
* [http://centrtur.grodno.by/ Гродненский областной центр туризма и краеведения]
* [http://kb.brl.by/index.php/home Краязнаўства Берасцейшчыны]

{{выдатны артыкул|Культура і грамадства}}
{{^}}{{Беларусы}}
{{Беларусь у тэмах}}

[[Катэгорыя:Краязнаўства Беларусі| ]]
[[Катэгорыя:Навука ў Беларусі]]
[[Катэгорыя:Краязнаўства паводле краін|Беларусь]]</text>
      <sha1>rsauk9xi8lqmvax03kw0nw4ud427ayy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Эдынбургскі вазапісец</title>
    <ns>0</ns>
    <id>536846</id>
    <revision>
      <id>4195032</id>
      <parentid>3312739</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:04:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2859" xml:space="preserve">{{Асоба}}
'''Эдынбургскі вазапісец''' ({{Lang-en|Edinburgh Painter}}) — умоўная назва старажытнагрэчаскага майстра па [[лекіф]]у з яго роспісам, што захоўвае музей у горадзе [[Эдынбург]], Шатландыя.

== Звесткі аб майстры і творах ==
[[Файл:NAMA_Pélée,_Achille_&amp;_Chiron.jpg|справа|міні|275x275пкс|Пелей перадае Ахілеса на выхаванне кентаўру [[Хірон]]у, [[лекіф]] з [[Вазапіс па белым фоне|белым фонам]], Эдынбургскі вазапісец, каля 500 да н. э., [[Нацыянальны археалагічны музей (Афіны)|Нацыянальны археалагічны музей Афін]]]]
Звестак пра Эдынбургскага вазапісца захавалася мала. Ён паходзіў з Атыкі і працаваў у [[Чорнафігурны вазапіс|чорнафігурнай тэхніцы вазапісу]]. На пачатак 21 стагоддзя знойдзена і атрыбутавана, як творы гэтага майстра каля ста ваз. Назву атрымаў па твору, які зберагае [[Нацыянальны музей Шатландыі]] ў горадзе [[Эдынбург]]. Пераважна мастак распісваў [[лекіф]]ы, [[Гідрыя|гідрыі]] і [[Лекана|леканы]] (менавіта гэтыя тыпы ваз пераважаюць сярод знойдзеных узораў).

У стылістычнай манеры Эдынбургскага майстра працавалі вазапісцы [[Вазапісец Дыясфос|Дыясфос]] і [[вазапісец Сапфо]], магчыма, яго вучні.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* [[Караліна Генрыета Эмілі Хаспелс|C. H. Emilie Haspels]]: Attic black-figured lekythoi, Paris 1936, p.&amp;nbsp;86-89. 215—221.
* [[Джон Дэвідсан Бізлі|John Beazley]]: Attic Black-Figure Vase-Painters, Oxford 1956, p.&amp;nbsp;476—480.
* [[Джон Бордман|John Boardman]]: Schwarzfigurige Vasen aus Athen. Ein Хандбух, Mainz 1977, ISBN 3-8053-0233-9, p.&amp;nbsp;159.
* [[Томас Манак|Thomas Mannack]]: Haspels addenda: additional references to C. H. E. Haspels Attic black-figured Lekythoi. Oxford 2006. ISBN 0-19-726315-1, p.

{{Грэчаскія вазы}}
{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:V стагоддзе да н.э.]]
[[Катэгорыя:Постаці Старажытных Афін]]
[[Катэгорыя:Вазапіс Старажытнай Грэцыі]]</text>
      <sha1>op3e6pu1rl1pp8fv5jz5pp1gt9js90q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ford Escort (1990—2000)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>537887</id>
    <revision>
      <id>4194774</id>
      <parentid>4042831</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:06:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Weintrauber</username>
        <id>17226</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне: продажы, афармленне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="35235" xml:space="preserve">{{Асноўны артыкул|Ford Escort}}
{{Аўтамабіль
| назва            = Ford Escort
| фота             = 1992 Ford Escort MKV (3729278475).jpg
| вытворца         = [[Ford]]
| гады вытворчасці = {{гады аўтамабіля|1990|2000}}
| папярэднік       = [[Ford Escort#Escort (1986—1990)|Ford Escort IV]]
| пераемнік        = [[Ford Focus]]
| вікісховішча     = Ford Escort MkV
}}
'''Ford Escort''' — кампактны легкавы аўтамабіль кампаніі [[Ford]].

Дэбютаваў у [[1990]] годзе, пасля чаго зведаў дзве мадэрнізацыі, з-за чаго ў некаторых каталогах мадэль 1990—1998 гадоў падзяляюць або на тры пакаленні — пятае ''('''MkV''', 1990)'', шостае ''('''MkVI''', 1992)'' і сёмае ''('''MkVII''', 1995)''&lt;ref name=&quot;abw-2006-12-04&quot;&gt;{{cite web
 |url         = https://www.abw.by/news/164134/
 |title       = Когда машины были надежны
 |date        = 04.12.2006
 |publisher   = abw.by
 |accessdate  = 2017-08-09
 |lang        = ru
}}
&lt;/ref&gt;, або на два — пятае ''('''MkV''', 1990—1995)'' і шостае ''('''MkVI''', 1995—1998)''.

== Гісторыя ==
* '''09.1990''': дэбют мадэлі.

&lt;center&gt;
&lt;gallery widths=&quot;200&quot; perrow=&quot;4&quot;&gt;
Выява:Ford Escort front 20080205.jpg|Ford Escort (1990—1992)
Выява:Ford Escort rear 20080205.jpg|Ford Escort (1990—1992)
Выява:Ford Escort Cockpit.jpg|Інтэр’ер (1990—1992)
&lt;/gallery&gt;
&lt;/center&gt;

* '''09.1991''': з’явіўся матор аб’ёмам 1,3 л (60 к.с.) абсталяваны сістэмай размеркаванага ўпырску паліва; дэбютуе спартовая мадыфікацыя ''RS 2000'', абсталяваная 2,0-літровым рухавіком магутнасці 150 к.с.

* '''02.1992''': з’явіліся бензінавыя рухавікі серыі Zetec аб’ёмам 1,8 л — 105 к.с. і 130 к.с.

* '''06.1992''': рэстайлінг мадэлі — змяніліся бамперы, капот з рашоткай радыятара, заднія ліхтары і некалькі дробных дэталяў. Гаму сілавых агрэгатаў дапоўніў рухавік сямейства Zetec аб’ёмам 1,6 л (90 к.с.).

&lt;center&gt;
&lt;gallery widths=&quot;200&quot; perrow=&quot;4&quot;&gt;
Выява:Ford-Escort-Limousine-2-türig-Modell-1993.jpg|Ford Escort (1992—1995)
Выява:Ford-Escort-Limousine-2-türig-Modell-1993-Heck.jpg|Ford Escort (1992—1995)
&lt;/gallery&gt;
&lt;/center&gt;

* '''02.1995''': грунтоўная мадэрнізацыя. Аўтамабіль атрымаў новыя капот, авальную рашотку радыятара і абцякальныя масіўныя бамперы, паказальнікі паваротаў аб’яднаныя з фарамі. Бакавыя молдынгі і дзвярныя ручкі сталі больш патопленымі ў дзверы, а бакавыя люстэркі здабылі новыя абрысы. Змены зведалі і ўнутраныя кузаўныя панэлі з мэтай паменшыць шум і вібрацыі, чаму спрыялі ўдасканаленыя падвеска рухавіка і выпускная сістэма. Дапрацавана падвеска. Цалкам змяніўся інтэр’ер. З’явілася паўнапрывадная версія (з рухавікамі 1,6i 16V; 1,8i 16V і 2,0i 16V). Версія ''Ghia'' знешне адрознівалася храміраванымі рашоткай радыятара і апраўленнем задняга нумара, бакавыя люстэркі былі афарбаваныя ў адзін колер з кузавам.

&lt;gallery widths=&quot;200&quot; perrow=&quot;4&quot; class=&quot;center&quot; caption=&quot;Ford Escort (1995—2000)&quot;&gt;
Выява:1997 Ford Escort 1.4i Encore (14416323429).jpg|
Выява:1997 Ford Escort 1.4i Encore (14596908311).jpg|
&lt;/gallery&gt;

&lt;gallery widths=&quot;200&quot; perrow=&quot;4&quot; class=&quot;center&quot; caption=&quot;Ford Escort ''Ghia'' (1995—2000)&quot;&gt;
Выява:Przód Escort 1998.JPG|
Выява:Tył Escort 1998.JPG|
Выява:Interior Escort Ghia 1998.JPG|
&lt;/gallery&gt;

* '''03.1996''': да шэрагу рухавікоў дадаўся турбадызель 1,8 л (70 к.с.).

* '''07.1998''': заканчэнне вытворчасці ў [[Германія|Германіі]]; але аўтамабілі яшчэ працягвалі выпускацца да 2000 года ў [[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]] і [[Беларусь|Беларусі]].

{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:90%; margin:auto; clear:both;&quot;
|+ Продажы Ford Escort у Еўропе
|- align=&quot;center&quot;
! 1991
! 1992
! 1993
! 1994
! 1995
! 1996
! 1997
! 1998
|- align=&quot;center&quot;
| &lt;!-- 1991 --&gt; {{Num|457800}}&lt;ref&gt;
{{cite web
 |url        = https://bestsellingcars.wordpress.com/1992/01/23/europe-1991-vw-golf-leads-ford-fiesta-and-renault-clio-on-podium/
 |title      = Europe 1991: VW Golf leads, Ford Fiesta &amp; Renault Clio on podium
 |date       = 
 |publisher  = bestsellingcars.wordpress.com
 |accessdate = 2022-08-26
 |lang       = en
}}
&lt;/ref&gt;
| &lt;!-- 1992 --&gt; {{Num|499400}}&lt;ref&gt;
{{cite web
 |url        = https://bestsellingcars.wordpress.com/1993/01/23/europe-1992-new-gen-vw-golf-and-opel-astra-on-top/
 |title      = Europe 1992: New gen VW Golf and Opel Astra on top
 |date       = 
 |publisher  = bestsellingcars.wordpress.com
 |accessdate = 2022-08-26
 |lang       = en
}}
&lt;/ref&gt;
| &lt;!-- 1993 --&gt; ''н.д.''
| &lt;!-- 1994 --&gt; ''н.д.''
| &lt;!-- 1995 --&gt; {{Num|477000}}&lt;ref&gt;
{{cite web
 |url        = https://bestsellingcars.wordpress.com/1996/01/23/europe-1995-fiat-punto-interrupts-154-months-of-golf-domination/
 |title      = Europe 1995: Fiat Punto interrupts 154 months of Golf domination
 |date       = 
 |publisher  = bestsellingcars.wordpress.com
 |accessdate = 2022-08-26
 |lang       = en
}}
&lt;/ref&gt;
| &lt;!-- 1996 --&gt; {{Num|462986}}&lt;ref&gt;
{{cite web
 |url        = https://bestsellingcars.wordpress.com/1997/01/23/europe-1996-vw-golf-resists-fiat-punto-assault/
 |title      = Europe 1996: VW Golf resists Fiat Punto assault
 |date       = 
 |publisher  = bestsellingcars.wordpress.com
 |accessdate = 2022-08-26
 |lang       = en
}}
&lt;/ref&gt;
| &lt;!-- 1997 --&gt; {{Num|422600}}&lt;ref&gt;
{{cite web
 |url        = https://bestsellingcars.wordpress.com/1998/01/23/europe-1997-fiat-punto-crowned-for-the-first-time/
 |title      = Europe 1997: Fiat Punto crowned for the first time
 |date       = 
 |publisher  = bestsellingcars.wordpress.com
 |accessdate = 2022-08-26
 |lang       = en
}}
&lt;/ref&gt;
| &lt;!-- 1998 --&gt; {{Num|380000}}&lt;ref&gt;
{{cite web
 |url        = https://bestsellingcars.wordpress.com/1999/01/24/europe-1998-vw-golf-renault-megane-and-fiat-punto-lead/
 |title      = Europe 1998: VW Golf, Renault Megane and Fiat Punto lead
 |date       = 
 |publisher  = bestsellingcars.wordpress.com
 |accessdate = 2022-08-26
 |lang       = en
}}
&lt;/ref&gt;
|-
|}

На змену ''Ford Escort'' прыйшла мадэль '''[[Ford Focus|Focus]]'''.

== Мадыфікацыі ==
Аўтамабіль прапаноўваўся з даволі шырокай гамай мадыфікацый: трох і пяцідзверны хэтчбек, седан (да [[1993]] года прадаваўся як асобная мадэль '''[[Ford Orion|Orion]]'''), універсал, кабрыялет і фургон.

&lt;center&gt;
&lt;gallery widths=&quot;200px&quot;&gt;
Выява:Ford Escort Euro 1.4 GL 1998 (14677591654).jpg|Ford Escort седан
Выява:Ford Escort Cabrio rear 20080715.jpg|Ford Escort Cabriolet
Выява:Ford Escort Kombi rear 20071205.jpg|Ford Escort Turnier
&lt;/gallery&gt;
&lt;/center&gt;

{|class=&quot;wikitable&quot; cellpadding=&quot;0&quot;  cellspacing=&quot;0&quot; style=&quot;text-align:center; font-size:90%;&quot;
|-
!style=&quot;background:#DCDCDC&quot; align=&quot;center&quot; valign=&quot;middle&quot; | 
!style=&quot;background:#e8e8e8&quot; align=&quot;center&quot; valign=&quot;middle&quot; | Escort хэтчбек
!style=&quot;background:#e8e8e8&quot; align=&quot;center&quot; valign=&quot;middle&quot; | Orion / Escort Sedan&lt;ref name=&quot;autoreview-1996-23&quot;&gt;{{артыкул
|загаловак  = Игра в четыре руки
|спасылка   = http://old.autoreview.ru/tests/4hand_23/page2.htm
|выданне    = Авторевю
|тып        = часопіс
|год        = 1996
|нумар      = 23 (138)
|старонкі   = 13
}} {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;

!style=&quot;background:#e8e8e8&quot; align=&quot;center&quot; valign=&quot;middle&quot; | Escort Turnier&lt;ref name=&quot;autocentre-2005-07-04&quot;&gt;
{{cite web
 |url         = https://www.autocentre.ua/used/obzor/ford-escort-opel-astra-bagazh-trebuet-mesta-288808.html
 |title       = Ford Escort, Opel Astra: Багаж требует места
 |date        = 04.07.2005
 |publisher   = autocentre.ua
 |accessdate  = 2017-08-13
 |lang        = ru
}}&lt;/ref&gt;

!style=&quot;background:#e8e8e8&quot; align=&quot;center&quot; valign=&quot;middle&quot; | Escort Van&lt;ref name=&quot;truck.pl-2009-11-27&quot;&gt;
{{cite web
 |url         = http://www.truck.pl/pl/article/775/ford-escord-van-dobry-bo-tani%2cmj_3560
 |title       = Ford Escort Van - dobry, bo tani
 |date        = 27.11.2009
 |publisher   = truck.pl
 |accessdate  = 2017-08-11
 |lang        = pl
}}&lt;/ref&gt;

!style=&quot;background:#e8e8e8&quot; align=&quot;center&quot; valign=&quot;middle&quot; | Escort Cabriolet
|-
! style=&quot;background:#DCDCDC&quot; | Даўжыня, мм
| 4036
| 4290
| 4300
| 4285
| 4036
|-
! style=&quot;background:#DCDCDC&quot; | Шырыня, мм
| 1692
| 1700
| 1685
| 1688
| 1692
|-
! style=&quot;background:#DCDCDC&quot; | Вышыня, мм
| 1395
| 1400
| 1416
| 1576
| 1395
|-
! style=&quot;background:#DCDCDC&quot; | Колавая база, мм
| colspan=5 | 2525
|-
|}

Базавая камплектацыя '''CL''' з дадатковага абсталявання мела толькі цэнтральны замок і аўдыёпадрыхтоўку. Тахометра ў камплектацыі ''CL'' няма, а яго месца займаў блок кантрольных лямпаў. Таксама не было ўзмацняльніка рулявога кіравання. Знешне аўтамабілі ў камплектацыі ''CL'' можна адрозніць па нефарбаваных чорных пластмасавых бамперах.

Больш дарагая камплектацыя — '''CLX''': цэнтральны замок, аўдыёпадрыхтоўка, тахометр, гідраўзмацняльнік рулявога кіравання, электрашклапад’ёмнікі ў пярэдніх дзвярах; бамперы, афарбаваныя ў колер кузава.

Люксавая версія '''Ghia''' мела падушкі бяспекі, узмацняльнік руля, нацягвальнік рамянёў бяспекі, заднія падгалоўнікі, імабілайзер, электрычны люк на даху, электрычныя шклапад’ёмнікі спераду, электрапрывад люстэркаў і прыборную панэль з імітацыяй аздаблення дрэвам. Кошт складаў 30 150 [[Нямецкая марка|марак]]&lt;ref name=&quot;auto-motor-und-sport&quot;&gt;{{cite web
 |url         = http://www.auto-motor-und-sport.de/vergleichstest/ford-escort-1-6i-opel-astra-1-6-vw-golf-1-8-757126.html
 |title       = Ford Escort 1.6i, Opel Astra 1.6, VW Golf 1.8
 |date        = 02.04.2003
 |publisher   = auto-motor-und-sport.de
 |accessdate  = 2017-08-11
 |lang        = de
 |archiveurl  = https://web.archive.org/web/20160314030620/http://www.auto-motor-und-sport.de/vergleichstest/ford-escort-1-6i-opel-astra-1-6-vw-golf-1-8-757126.html
 |archivedate = 14 сакавіка 2016
 |deadurl     = yes
}}&lt;/ref&gt;.

Седан ''Orion/Escort Sedan'', што рэдка для гэтага тыпу кузава, мог мець у якасці опцыі задні шклоачышчальнік&lt;ref&gt;
{{cite web
 |url         = http://www.autobild.de/marken-modelle/ford/orion/mk-2/
 |title       = Alle Infos zur Generation: Ford Orion MK 2
 |publisher   = autobild.de
 |accessdate  = 2017-11-03
 |lang        = de
}}&lt;/ref&gt;.

=== Escort Van / Escort Express ===
[[Выява:Ford Escort van blue.JPG|thumb|Ford Escort Van]]
[[Фургон]]. Грузападымальнасць стандартнай версіі складае 595 кг, а ўзмоцненага варыянта (з дызельным рухавіком) на 180 кг больш. Унутраныя памеры грузавога адсеку: даўжыня — 1823 мм, шырыня — 1625 мм, вышыня — 1076 мм; аб’ём — 2,5 куб. м&lt;ref name=&quot;truck.pl-2009-11-27&quot;/&gt;.

=== XR3i, RS2000 ===
* '''Escort ХR3i''' — мадыфікацыя з шаснаццаціклапанным маторам з электронным упырскам паліва аб’ёмам 1,8 літра і магутнасцю 130 к.с. Мог разганяцца да 60 міль у гадзіну (96 км/г) за 8,8 с і развіваў максімальную хуткасць звыш 200 км/г. У параўнанні са стандартнай мадэллю інтэр’ер меў сядзенні ''Recaro'', люк у даху з механічным прывадам і прайгравальнік з эквалайзерам, спідометр на панэлі прыладаў быў разлічаны да 240 км/г. Знешне быў адметны адсутнасцю рашоткі радыятара, пры гэтым астуджэнне ажыццяўлялася праз адтуліну ў бамперы&lt;ref name=&quot;quatrorodas-xr3&quot;&gt;{{cite web
 |url         = https://quatrorodas.abril.com.br/noticias/grandes-brasileiros-ford-escort-xr3-1992/
 |title       = Grandes Brasileiros: Ford Escort XR3 1992
 |date        = 23.11.2016
 |publisher   = quatrorodas.abril.com.br
 |accessdate  = 2017-11-03
 |lang        = pt
}}&lt;/ref&gt;. Сярод іншых знешніх адрозненняў былі аэрадынамічны абвес і спойлер.

* '''Escort RS2000''' — мадыфікацыя, абсталяваная 2-літровым агрэгатам магутнасцю 150 к.с., дзякуючы якому аўтамабіль мог паскарацца ад 0 да 100 км/г за 8,0 секунд і меў максімальную хуткасць 225 км/г. ''Escort RS2000'' таксама мог пахваліцца шырокім стандартным абсталяваннем, у прыватнасці, гідраўзмацняльнікам руля, ABS, цэнтральным замком, электрычнымі шклападымальнікамі і кандыцыянерам&lt;ref name=&quot;auto.cz-2017-07-10&quot;&gt;
{{cite web
 |url         = http://www.auto.cz/zapomenute-hot-hatche-devadesatych-let-aneb-celkem-nenapadni-sportovci-108345
 |title       = Zapomenuté hot hatche devadesátých let aneb celkem nenápadní sportovci
 |date        = 10.07.2017
 |publisher   = auto.cz
 |accessdate  = 2017-08-25
 |lang        = cz
}}&lt;/ref&gt;.

&lt;gallery widths=&quot;200&quot; perrow=&quot;4&quot;&gt;
Выява:Ford Escort RS2000 registered May 1992 1998cc.JPG|Ford Escort RS2000
Выява:Ford Escort RS 2000 registered May 1992 1998cc rear three quarters.JPG|Ford Escort RS2000
&lt;/gallery&gt;

=== Escort RS Cosworth ===
[[Выява:Ford Escort (group A).jpg|thumb|left|Ралійны Ford Escort RS Cosworth]]
'''Ford Escort RS Cosworth''' быў створаны для ўдзелу ў чэмпіянаце свету па ралі. Распрацоўка і падрыхтоўка да вытворчасці ажыццяўлялася кампаніяй ''SVE (Special Vehicle Engineering)'', якая ўваходзіць у склад Цэнтра даследаванняў і распрацовак Ford of Europe ў [[Дантан]]е ([[Вялікабрытанія]]). Вытворчасць ажыццяўлялася кампаніяй [[Karmann]].

Ад серыйнага ''Escort'' засталіся толькі дзверы, дах, лабавае шкло і фары. Кузаў аўтамабіля атрымаў развіты аэрадынамічны пакет: сплітар спераду і падвойны задні спойлер.

Рухавік — аб’ёмам 1993 куб. см., 16-клапанны турбіраваны, дапрацаваны фірмай Cosworth. Пры дапрацоўцы атрымаў турбанаддзіманне ''Garret Т25'', сістэму электроннага кіравання падачай паліва ''Ford ЕСС IV'' і мадэрнізаваную галоўку цыліндраў.
Матор пры невялікай (8,0:1) ступені сціску развіваў магутнасць 227 к.с. пры 5750 аб/хв, а максімальны круцільны момант складаў 299 Нм пры 2500 аб/хв.

''Escort RS Cosworth'' меў прывад на ўсе колы. У якасці міжвосевага дыферэнцыяла выкарыстоўвалася віскамуфта, якая ў штатных умовах размяркоўвала круцільны момант паміж пярэднімі і заднімі коламі ў суадносінах 1:2. Каробка перадач — сяміступеньчатая.
У падвесцы ўжытыя газавыя амартызатары і стабілізатары папярочнай устойлівасці як на пярэдніх, так і на задніх колах. Тормазы — дыскавыя на ўсіх колах, вентыляваныя.
{{clear}}

[[Выява:1993 Ford Escort RS Cosworth Luxury (14736242742).jpg|thumb|Дарожны Ford Escort RS Cosworth]]
Правілы амалагацыі абавязвалі выпусціць 2500 асобнікаў, а знешне серыйны аўтамабіль павінен быў выглядаць гэтак жа, як і гоначны. Такім чынам грамадзянскія аўтамабілі мелі такі самы аэрадынамічны пакет, у тым ліку і характэрны падвойны задні спойлер, аднак на некаторых рынках прапаноўваліся без яго верхняй часткі.

&lt;gallery widths=&quot;200&quot;&gt;
Выява:1993 Ford Escort RS Cosworth Luxury (14736242962).jpg|
Выява:E02027.JPG|
&lt;/gallery&gt;

У адрозненне ад баявых ралійных аўтамабіляў, дарожныя машыны мелі пяціступеньчатую каробку перадач ''MT75''.

Серыйная вытворчасць пачалася [[27 красавіка]] [[1992]] года&lt;ref name=&quot;graham-cosworth&quot;&gt;{{кніга
|аўтар      = Graham Robson
|загаловак  = Ford Escort RS Cosworth &amp; World Rally Car
|год        = 2008
|старонкі   = 21
|старонак   = 128
|выдавецтва = Veloce Publishing Ltd
|isbn       = 9781845841812
}}{{ref-en}}&lt;/ref&gt;.

Ралійны аўтамабіль выйграў ралі «Монтэ-Карла» у [[1994]] годзе. У гонар перамогі былі выраблены 70 машын спецыяльнай серыі ''Cosworth Monte Carlo''. Машыны адрозніваліся колерам кузава ''Jewel Violet'' і літымі дыскамі ''OZ''&lt;ref name=&quot;autoclassics-2018-12-07&quot;&gt;{{cite web |url = https://www.autoclassics.com/reviews/413584/escort-cosworth-ford-focus-rs/ |title = Generation X vs Millennial: Ford Escort Cosworth takes on Focus RS |date = 07.12.2018 |publisher = autoclassics.com |accessdate = 2020-09-12 |lang = en }}&lt;/ref&gt;.

Выпуск дарожных ''Escort RS Cosworth'' быў завершаны ў студзені 1996 года. Усяго было пабудавана 7145 дарожных машын: [[1992]] — 3448 адз.; [[1993]] — 1143 адз.; [[1994]] — 1180 адз.; [[1995]] — 1306 адз.; [[1996]] — 68 адз&lt;ref name=&quot;graham-cosworth&quot;/&gt;.

== Рухавікі ==
Аўтамабіль абсталёўваўся бензінавымі рухавікамі аб’ёмам 1,3; 1,4; 1,6; 1,8; 2,0 л і 1,8-літровым дызелем.

=== Бензінавыя ===
[[Выява:Engine Escort 1.6 90 KM 1998.JPG|thumb|Рухавік 1,6i (90 к.с.)]]
Аўтамабіль абсталёўваўся бензінавымі рухавікамі трох сямействаў.

Да першага належаў чыгунны верхняклапанны матор 1,3 л з ніжнім размяшчэннем размеркавальнага вала ў блоку цыліндраў (OHV) і ланцужным прывадам ГРМ. Гэта матор серыі ''HCS (High Compression Swirl)'', ён жа ''Endura-E'' ў мадэрнізаваным варыянце пад стандарт выхлапу EEC ​​96.

Другое — васьміклапанныя рухавікі 1,4 л або 1,6 л з верхнім размяшчэннем размеркавальнага вала (OHC) і паўсферычнымі камерамі згарання. З зубчастым рамянём ГРМ і гідраштурхачамі клапанаў. Гэтая серыя матораў пазначаецца як ''CVH (Compound Valve Hemi)'' або ''PT-E'' на апошніх серыях Escort.

Трэцяе — 16-клапанныя двухвальныя (DOHC) рухавікі серыі ''Zetec'' (у залежнасці ад сістэм упырску адрозніваюць ''Zetec-E'' і ''Zetec-SE''), якія з’явіліся ў лютым 1992 года.

{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;
|-
! Мадэль !! Тып !! Аб’ём !! Колькасць цыліндраў/клапанаў !! Магутнасць, кВт (к.с.)
|-
|1,3i || HCS / Endura-E || 1299 см³ || Р4/8V || 44 (60)
|-
|1,4i || CVH || 1391 см³ || Р4/8V || 52 (71)
|-
|1,4i || PT-E ||1391 см³ || Р4/8V || 55 (75)
|-
|1,6i || Zetec-E || 1597 см³ || Р4/16V || 65 (88)
|-
|1,6i || Zetec || 1597 см³ || Р4/16V || 66 (90)
|-
|1,6i || CVH || 1596 см³ || Р4/8V || 77 (105)
|-
|1,8 16V || Zetec || 1796 см³ || Р4/16V || 77 (105)
|-
|1,8 16V || Zetec-E ||1796 см³ || Р4/16V || 85 (115)
|-
|1,8 16V || Zetec || 1796 см³ || Р4/16V || 96 (130)
|-
|2,0 16V || DOHC || 1993 см³ || Р4/16V || 110 (150)
|-
|2,0 16V || DOHC || 1993 см³ || Р4/16V || 162 (220)
|-
|}

=== Дызельныя ===
Дызельны рухавік — 1,8-літровы віхракамерны, даступны ў трох варыянтах: атмасферны 60 к.с., і турбанаддзіманы 70 і 90 к.с.

{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;
|-
! Мадэль !! Тып !! Аб’ём !! Колькасць цыліндраў/клапанаў !! Магутнасць, кВт (к.с.)
|-
|1,8 D || Endura-D || 1753 см³ || Р4/8V || 44 (60)
|-
|1,8 TD || Endura-DE || 1753 см³ || Р4/8V || 51 (70)
|-
|1,8 TD || Endura-DE || 1753 см³ || Р4/8V || 66 (90)
|}

== Трансмісія і хадавая частка ==
Прывад: пярэдні, або поўны.

Каробка перадач — механічная, пяціступеньчатая; перадатачныя лікі: I – 3,58 (3,15); II – 1,91; III – 1,28; IV – 0,95; V – 0,76; задні ход – 3,62; галоўная перадача – 3,82 (4,27).

Акрамя механічных каробак, на 1,4- і 1,6-літровыя мадыфікацыі мог усталёўвацца варыятар ''CTX''.

Пярэдняя падвеска — незалежная, тыпу McPherson з адным рычагом. Задняя — паўзалежная, спружынная бэлька на падоўжных рычагах. Пярэдні стабілізатар папярочнай устойлівасці мацуецца да рычага праз стойку з двума шаравымі шарнірамі, усталёўваўся на ўсіх версіях; заднім абсталёўваліся толькі двухлітровыя мадыфікацыі. Тормазы з узмацнялнікам; пярэднія — дыскавыя, вентыляваныя; заднія — барабанныя.

== Бяспека ==
{{Euro NCAP
|аўтамабіль = Ford Escort 1.6 LX
|align = left
|год = 1999
|спасылка = https://www.euroncap.com/en/results/ford/escort/15498
|зоркі = 2
|дарослыя_балы = 14
|пешаходы_зоркі = 2
|пешаходы_балы = 18
}}
Упершыню Escort быў выпрабаваны спецыялістамі [[EuroNCAP]] у 1998 годзе, але камітэт не стаў публікаваць вынікі — як было абвешчана, &quot;у сувязі з дапрацоўкай фірмай Ford структуры кузава&quot; аўтамабіляў, якія выпушчаныя пасля кастрычніка 1998 года і ідэнтыфікацыйныя нумары (VIN) якіх пачынаюцца з ''XC15000''&lt;ref name=&quot;autoreview-1999-6&quot;&gt;
{{артыкул
|загаловак  = Рейтинг безопасности: старожилы гольф-класса
|выданне    = Авторевю
|тып        = часопіс
|год        = 1999
|нумар      = 6
|старонкі   = 30
}} {{ref-ru}}
&lt;/ref&gt;.

Пры паўторным выпрабаванні, праведзеным у наступным годзе, была адзначана моцная дэфармацыя падлогі, рулявая калонка значна ссунулася ў салон (уверх — на 122 мм), а ногі кіроўцы апынуліся без абароны пры ўдары аб дэталі пад панэллю прыбораў. На грудзі абодвух манекенаў дзейнічалі вялікія нагрузкі ад рамянёў бяспекі.

Пры першым бакавым краш-тэсце Escort паказаў вельмі сур’ёзную рызыку смяротных пашкоджанняў грудзей кіроўцы, і Ford істотна ўзмацніў бакавіны кузава. Дапрацаваны аўтамабіль атрымаў 11 балаў за бакавы ўдар.

У 1999 годзе краш-тэст аўтамабіля таксама быў праведзены расійскім выданнем Аўтарэвю ({{lang-ru|Авторевю}})&lt;ref name=&quot;autoreview-1999-2&quot;&gt;
{{артыкул
|загаловак  = Слишком добротный Escort 
|выданне    = Авторевю
|тып        = часопіс
|год        = 1999
|нумар      = 2
}} {{ref-ru}}
&lt;/ref&gt;.
{{clear}}

== Зборка ў Беларусі ==
{{Асноўны артыкул|Ford Union}}
[[30 ліпеня]] [[1997]] года ў пасёлку [[Вёска Апчак|Апчак]] [[Мінскі раён|Мінскага раёна]] быў адкрыты [[Ford Union|завод]] па зборцы аўтамабіляў &quot;[[Ford Motor Company|Форд]]&quot;.

На заводзе была наладжана зборка мікрааўтобусаў ''[[Ford Transit]]'' і хэтчбекаў і седанаў ''Ford Escort'' з карбюратарнымі рухавікамі аб’ёмам 1,3 і 1,6 л. У сабраных у Беларусі аўтамабілях ідэнтыфікацыйны VIN-нумар пачынаўся з '''Y4F''', а на восьмай пазіцыі (код зборачнага завода) меў літару '''A'''&lt;ref name=&quot;abw-2013-06-26&quot;&gt;{{cite web
 |url         = https://www.abw.by/news/151848/
 |title       = Обслуживаем Ford Escort: привет из девяностых
 |date        = 26.06.2013
 |publisher   = abw.by
 |accessdate  = 2017-08-05
 |lang        = ru
}}&lt;/ref&gt;.

5 снежня [[1997]] года на заводзе быў выраблены 1000-ы аўтамабіль &quot;Форд&quot;: ім стаў седан ''Эскорт CLX'' колеру &quot;срэбны металік&quot;, з рухавіком 1,6 л&lt;ref name=&quot;abw-1997-12-11&quot;&gt;
{{артыкул
|загаловак  = &quot;Форд Юнион&quot; с момента своего открытия выпустил 1000 автомобилей
|спасылка   = https://www.abw.by/archive/94/v-navi07/
|выданне    = Автобизнес-Weekly
|тып        = газета
|год        = 1997
|нумар      = 47 (94), 11 снежня
}} {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

З сакавіка [[1999]] года сабраныя аўтамабілі сталі абсталёўвацца рухавікамі з упырскам паліва, АБС, кандыцыянерам і падушкамі бяспекі&lt;ref name=&quot;autoreview-1999-4&quot;&gt;{{артыкул
|спасылка   = http://old.autoreview.ru/news/news049/page18.htm
|загаловак  = Ford Union возобновит работу в марте
|выданне    = Авторевю
|тып        = часопіс
|год        = 1999
|нумар      = 4
}} {{ref-ru}}
&lt;/ref&gt;.

Скасаванне падатковых і мытных ільгот і [[:ru:Экономический кризис в России (1998)|расійскі фінансавы крызіс 1998 года]] прывялі да таго, што завод так і не змог выйсці на запланаваную магутнасць. Ажыццяўляць зборку ў Беларусі стала нявыгадна і ў ліпені [[2000]] года ''Ford Union'' згортвае вытворчасць. З [[1997]] па [[2000]] год было сабрана 2380&lt;ref name=&quot;autoreview-2000-15&quot;&gt;
{{артыкул
|спасылка   = http://old.autoreview.ru/new_site/year2000/n15/news/news3.htm
|загаловак  = Завод Ford Union: продано!
|выданне    = Авторевю
|тып        = часопіс
|год        = 2000
|нумар      = 15
}} {{ref-ru}}
&lt;/ref&gt; аўтамабіляў Ford Escort, пераважна з кузавам седан, карбюратарнымі маторамі і ў базавай камплектацыі&lt;ref name=&quot;abw-2013-06-26&quot;/&gt;.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{артыкул
|загаловак  = Ford Escort RS Cosworth
|выданне    = Авторевю
|тып        = часопіс
|год        = 1994
|нумар      = 17 (85)
|старонкі   = 30
}} {{ref-ru}}
* {{артыкул
|загаловак  = Новый Ford Escort: еще на ступеньку выше
|выданне    = Авторевю
|тып        = часопіс
|год        = 1995
|нумар      = 06 (98)
|старонкі   = 6
}} {{ref-ru}}
* {{кніга
|аўтар      = Graham Robson
|загаловак  = Ford Escort RS Cosworth &amp; World Rally Car
|год        = 2008
|старонак   = 128
|выдавецтва = Veloce Publishing Ltd
|isbn       = 9781845841812
}}{{ref-en}}
* {{артыкул
|загаловак  = &quot;Форд-Эскорт&quot; по цене &quot;упакованной&quot; &quot;девятки&quot;
|спасылка   = https://www.zr.ru/archive/zr/1996/10/nashie-znakomstvo
|выданне    = За рулём
|тып        = часопіс
|год        = 1996
|нумар      = 10
|старонкі   = 45-47
}} {{ref-ru}}
* {{артыкул
|загаловак  = Игра в четыре руки
|спасылка   = http://old.autoreview.ru/tests/4hand_23/page2.htm
|выданне    = Авторевю
|тып        = часопіс
|год        = 1996
|нумар      = 23 (138)
}} {{ref-ru}}
* {{артыкул
|загаловак  = Ford Escort. Четыре месяца и 20 тысяч километров
|спасылка   = http://old.autoreview.ru/tests/ford_2/page1.htm
|выданне    = Авторевю
|тып        = часопіс
|год        = 1997
|нумар      = 2 (141)
}} {{ref-ru}}

== Відэа ==
* [https://www.youtube.com/watch?v=TITkBzitwjA Краш-тэст Euro NCAP, 1999 год]

== Спасылкі ==
* {{cite web
 |url         = http://www.autobild.de/artikel/ford-escort-iv-1990-1995--35062.html
 |title       = Zum Ford-Laufen
 |date        = 25.02.2002
 |publisher   = autobild.de
 |accessdate  = 2017-08-20
 |lang        = de
}}
* {{cite web
 |url         = http://www.autobild.de/artikel/ford-escort-iv-1990-2000--39269.html
 |title       = Zahnriemen – der Escort-Killer
 |date        = 11.11.2002
 |publisher   = autobild.de
 |accessdate  = 2017-08-11
 |lang        = de
}}
* {{cite web
 |url         = https://www.autocentre.ua/used/obzor/ford-escort-honda-civic-ty-sovsem-mne-ne-drug-i-ne-rodstvennik-291450.html
 |title       = Ford Escort, Honda Civic: Ты совсем мне не друг и не родственник
 |date        = 16.02.2004
 |publisher   = autocentre.ua
 |accessdate  = 2017-08-13
 |lang        = ru
}}
* {{cite web
 |url         = https://www.autocentre.ua/used/obzor/opel-astra-ford-escort-vw-golf-iii-mazda-323-honda-civic-praktichnaya-pyaterka-289480.html
 |title       = Opel Astra, Ford Escort, VW Golf III, Mazda 323, Honda Civic: Практичная пятерка
 |date        = 14.03.2005
 |publisher   = autocentre.ua
 |accessdate  = 2017-08-13
 |lang        = ru
}}
* {{cite web
 |url         = https://www.abw.by/news/164134/
 |title       = Когда машины были надежны
 |date        = 04.12.2006
 |publisher   = abw.by
 |accessdate  = 2017-08-09
 |lang        = ru
}}
* {{cite web
 |url         = https://www.abw.by/news/151848/
 |title       = Обслуживаем Ford Escort: привет из девяностых
 |date        = 26.06.2013
 |publisher   = abw.by
 |accessdate  = 2017-08-05
 |lang        = ru
}}
* {{cite web
 |url        = https://magazynauto.interia.pl/rozrywka/motor-z-przeszlosci/news-proponujemy-wersje-ghia,nId,1539152
 |title      = Proponujemy wersję Ghia
 |date       = 21.10.2014
 |publisher  = magazynauto.interia.pl
 |accessdate = 2020-05-30
 |lang       = pl
}}{{Недаступная спасылка}}

== Гл. таксама ==
{{Commonscat|Ford Escort MkV|Ford Escort Mk5}}
{{Commonscat|Ford Escort MkVI|Ford Escort Mk6}}
* [[Ford Escort]]
* [[Ford Orion]]
* [[Ford Union]]

[[Катэгорыя:Аўтамабілі Ford|Escort 5]]
[[Катэгорыя:Аўтамабілі паводле алфавіта]]
[[Катэгорыя:Аўтамабілі Беларусі|Ford Escort]]
[[Катэгорыя:Аўтамабілі, прадстаўленыя ў 1990]]
[[Катэгорыя:Аўтамабілі 1990-х]]</text>
      <sha1>nu4nnhq6iz4queqm0n7rei507l55zg6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аляксандр Аляксеевіч Палканаў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>541226</id>
    <revision>
      <id>4194868</id>
      <parentid>4044876</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:40:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7827" xml:space="preserve">{{Навуковец 
 |Імя                  = Аляксандр Аляксеевіч Палканаў
 |Арыгінал імя         = {{lang-ru|Александр Алексеевич Полканов}}
 |Фота                 = 
 |Шырыня               = 
 |Навуковая сфера      = [[геалогія]], [[мінералогія]], [[петраграфія]]
 |Месца працы          = 
 |Навуковая ступень    = {{Навуковая ступень|акадэмік|АН СССР}}
 |Навуковае званне     = {{Навуковае званне||0}}
 |Альма-матэр          = 
 |Навуковы кіраўнік    = 
 |Знакамітыя вучні     = 
 |Вядомы як            = 
 |Вядомая як           = 
 |Узнагароды і прэміі  = {{{!}} style=&quot;background:transparent&quot;
{{!}} 
{{!}}}
{{{!}} style=&quot;background:transparent&quot;
{{!}} {{Ордэн Леніна}} {{!!}} {{Ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга}} {{!!}} {{Ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга}}
{{!}}-
{{!}} {{Ленінская прэмія|1962}}
{{!}}}
 |Роспіс               = 
 |Шырыня роспісу       = 
 |Сайт                 = 
 |Вікікрыніцы          = 
}}
'''Аляксандр Аляксеевіч Палка́наў''' ({{lang-ru|Александр Алексеевич Полканов}}; {{ДН|25|5|1888}}, {{МН|Кастрама}} — {{ДС|10|1|1963}}, {{МС|Ленінград}}) — савецкі вучоны ў галіне [[Геалогія|геалогіі]], [[Мінералогія|мінералогіі]] і [[Петраграфія|петраграфіі]]. Доктар геолага-мінералагічных навук (1935)&lt;ref name=&quot;ke&quot;&gt;[http://ke.culture.gov-murman.ru/slovnik/?ELEMENT_ID=98980 Полканов Александр Алексеевич // Кольская энциклопедия]{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;. [[Акадэмік]] АН СССР (1943), [[прафесар]] (1930), Заслужаны дзеяч навукі РСФСР (1959). Лаўрэат [[Ленінская прэмія|Ленінскай прэміі]] (1962).

== Біяграфія ==
А. А. Палканаў нарадзіўся ў горадзе Кастрама. У 1906 годзе скончыў гімназію. У 1906—1908 гг. вучыўся на Фізіка-матэматычным факультэце [[Маскоўскі ўніверсітэт|Маскоўскага ўніверсітэта]], у 1908 годзе быў пераведзены ў Пецярбургскі ўніверсітэт, які скончыў у 1911 годзе па спецыяльнасці «геалогія і мінералогія». З 1911 года ў Пецярбургскім універсітэце. З 1916 года загадчык кафедры мінералогіі і прафесар [[Пермскі ўніверсітэт|Пермскага ўніверсітэта]]. З 1921 года А. А. Палканаў у [[Ленінградскі дзяржаўны ўніверсітэт|Ленінградскім дзяржаўным універсітэце]] — дацэнт, прафесар, загадчык кафедрай петралогіі. У 1939—1945 гг. дырэктар Інстытута зямной кары пры Ленінградскім універсітэце, у 1950—1963 гг. арганізатар і дырэктар лабараторыі дакембрыю АН СССР, у 1946—1950 гг. адзін з арганізатараў і старшыня Прэзідыума Карэльскага філіяла АН СССР.

== Навуковая дзейнасць ==
А. А. Палканаву належаць навуковыя працы па петралогіі інтрузійных парод [[Балтыйскі шчыт|Балтыйскага шчыта]], [[Кольскі паўвостраў|Кольскага паўвострава]] і [[Украіна|Украіны]]. Распрацаваў структурную класіфікацыю плутонаў. Сумесна з Э. К. Герлінгам распрацаваў калій-аргонавы метад вызначэнні ўзросту геалагічных фармацый. У 1915 годзе адкрыў жалезаруднае месцараджэнне ў [[Кольскі заліў|Кольскім фіёрдзе]]&lt;ref name=&quot;ke&quot; /&gt;. Аўтар геалагічнай карты Кольскага паўвострава.

Сярод апублікаваных работ:
* Геологические исследования на Кольском полуострове в 1917-27 гг., 1928;
* Проблемы Кольского полуострова. — 1933 (у сааўтарстве);
* Геология Карелии и Кольского полуострова. — 1947.

== Узнагароды, прэміі і ганаровыя званні ==
* [[Ордэн Леніна]] (1954)
* 2 [[Ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга|Ордэны Працоўнага Чырвонага Сцяга]] (1944, 1945)
* медалі
* [[Ленінская прэмія]] (1962)
* Заслужаны дзеяч навукі РСФСР (1959)
* Ганаровы член Французскага геалагічнага таварыства (1959)&lt;ref name=&quot;ke&quot; /&gt;
* Ганаровы член-карэспандэнт Шведскага геалагічнага таварыства (1961)&lt;ref name=&quot;ke&quot; /&gt;

== Памяць ==
У гонар А. А. Палканава названая града ўзгоркаў у раёне Берага прынца Улафа ў [[Антарктыда|Антарктыдзе]]&lt;ref name=&quot;ke&quot; /&gt;.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|12}} — С. 13.

== Спасылкі ==
* [http://www.isaran.ru/?q=ru/fund&amp;guid=B841FEB6-8A96-20EC-8424-179CDBD91D86&amp;ida=2 Полканов Александр Алексеевич, (1888—1963), геолог, петрограф, академик АН // Сайт информационной системы «Архивы РАН»]{{ref-ru}}
* [http://ke.culture.gov-murman.ru/slovnik/?ELEMENT_ID=98980 Полканов Александр Алексеевич // Кольская энциклопедия]{{ref-ru}}
* [http://www.psu.ru/files/flash/flipbook/psu_history_in_faces/index.html#367 Полканов Александр Алексеевич // Пермский государственный национальный исследовательский университет] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20171216080411/http://www.psu.ru/files/flash/flipbook/psu_history_in_faces/index.html#367 |date=16 снежня 2017 }}{{ref-ru}}
* [http://www.ras.ru/publishing/rasherald/rasherald_articleinfo.aspx?articleid=2f702b04-b387-461d-9f5c-b2754c70c210 ''Рундквист Д. В., Бархатова Н. Н.'' Академик Александр Алексеевич Полканов. К 100-летию со дня рождения]{{ref-ru}}

{{DEFAULTSORT:Палканаў Аляксандр Аляксеевіч}}
[[Катэгорыя:Пахаваныя на Багаслоўскіх могілках]]
[[Катэгорыя:Лаўрэаты Ленінскай прэміі]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі фізіка-матэматычнага факультэта Санкт-Пецярбургскага ўніверсітэта]]
[[Катэгорыя:Акадэмікі СССР]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі СПбДУ]]
[[Катэгорыя:Геолагі СССР]]</text>
      <sha1>4ujnakkm5oref3cl25u4rv88vzevd5s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уладзімір Сульянавіч Сянчук</title>
    <ns>0</ns>
    <id>545174</id>
    <revision>
      <id>4195045</id>
      <parentid>4192569</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:06:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2666" xml:space="preserve">{{Навуковец}}
{{цёзкі2|Сянчук}}
'''Уладзімір Сульянавіч Сянчук''' (нар. {{ДН|6|4|1923}}, в. [[Аграгарадок Пухавічы|Пухавічы]], [[Пухавіцкі раён]], [[Мінская вобласць]]) — беларускі вучоны, кандыдат медыцынскіх навук, дацэнт.

== Біяграфія ==
Нарадзіўся ў сям’і ветэрынарнага фельчара. Скончыў [[Пухавіцкая сярэдняя школа (Пухавіцкі раён)|Пухавіцкую сярэднюю школу]] (1940). [[Беларускі дзяржаўны медыцынскі ўніверсітэт|Мінскі медыцынскі інстытут]] (1954).

Удзельнік Вялікай Айчыннай вайны. Працаваў у [[МДБ БССР|органах дзяржаўнай бяспекі]] (1944—1948), пасля інстытута — урачом у [[Мінск]]у.

3 1957 года працуе выкладчыкам, з 1971 па 1982 года — загадчыкам, з 1982 года па цяперашні час — дацэнтам кафедры агульнай гігіены ў [[Мінскі медыцынскі інстытут|Мінскім медыцынскім інстытуце]].

== Навуковая дзейнасць ==
Аўтар многіх навуковых прац па агульнай гігіене.

== Узнагароды ==
Узнагароджаны баявым ордэнам, медалямі, значком «Выдатнік аховы здароўя», [[Ганаровая грамата Прэзідыума Вярхоўнага Савета БССР|Ганаровай граматай ВС БССР]] (1977); занесены ў Кнігу пашаны інстытута&lt;ref&gt;[https://www.bsmu.by/page/55/3248/ Сенчук Владимир Степанович (06.04.1923-)]&lt;/ref&gt;.

== Літаратура ==
Памяць : Пухавіцкі раён: гісторыка-дакументальныя хронікі гарадоў і раёнаў Беларусі / [укладальнік А. А. Прановіч; рэдкалегія: А. М. Карлюкевіч і інш.]. — Мінск : Беларусь, 2003. — 748 с. — 3000 экз. ISBN 985-01-0251-9

{{зноскі}}

{{DEFAULTSORT:Сянчук Уладзімір Сульянавіч}}
[[Катэгорыя:Дактары медыцынскіх навук]]
[[Катэгорыя:Дэканы медыка-прафілактычнага факультэта БДМУ]]</text>
      <sha1>5ya7c7nxa0qai3h351bgamqokij8qqv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тумяліна</title>
    <ns>0</ns>
    <id>548578</id>
    <revision>
      <id>4194821</id>
      <parentid>3669985</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:19:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4190" xml:space="preserve">{{НП-Літва
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Тумяліна
|арыгінальная назва    = Tumelina
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = 
 |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = 
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|павет                 = Уцянскі
|раён                  = Ігналінскі
|сянюнія               = Дукштаская
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 
}}

'''Тумяліна́'''&lt;ref&gt;{{ТКП-Літва}}&lt;/ref&gt; ({{lang-lt|Tumelina}}) — [[вёска]] ў [[Ігналінскі раён|Ігналінскім раёне]] [[Уцянскі павет|Уцянскага павета]] [[Літва|Літвы]]. Уваходзіць у склад [[Дукштаская сянюнія|Дукштаскай сянюніі]]. Размешчана за каля аўтамабільнай дарогі [[Дукштас]]-[[Ігналіна]] і чыгункі [[Вільнюс]]-[[Даўгаўпілс]]. Насельніцтва 17 чал. (2001 г.). На поўдні знаходзіцца возера [[Дзіснай]]. Дзейнічаюць [[старавер]]скі могілкі (з [[1854]] г.).

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска ў складзе Свянцянскага павета [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]] [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]].

== Насельніцтва ==
* 1921 год — 85 жыхароў, 9 двароў&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej — Tom VII — Część II — Ziemia Wileńska — Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 7.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 82 жыхары, 14 двароў&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin — 1,s. 46&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Дукштаская сянюнія}}
{{Ігналінскі раён}}
{{Заліўка НП-Літва}}

[[Катэгорыя:Дукштаская сянюнія]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Ігналінскага раёна]]</text>
      <sha1>amqa6m4e9a132ljrkhh6vlxud6jn3rv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Козыраўская вуліца (Мінск)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>566809</id>
    <revision>
      <id>4195158</id>
      <parentid>4119180</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:41:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vadim i z</username>
        <id>660</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3448" xml:space="preserve">{{Вуліца Мінска
 |назва = Козыраўская вуліца
 |населены пункт = Мінск
 |мясцовасць =
 |раён =
 |на карце = 
 |выява = Kozyrava (Minsk) — recent development 12.jpg
 |памер =
 |тлумачэнне = 
 |назва ў гонар =
 |былыя назвы =
 |працягласць =
 |насельніцтва =
 |каардынаты п    =  &lt;!-- {{Coord}} --&gt;
 |каардынаты      =  &lt;!-- {{Coord}} --&gt;
 |каардынаты к    =  &lt;!-- {{Coord}} --&gt;
 |пакрыцце =
 |рух =
 |індэкс =
 |тэлефоны = 
 |метро =
 |аўтобус =
 |трамвай =
 |тралейбус =
 |чыгунка =
 |маршрутныя таксі =
 |прыпынкі =
 |будынкі =
 |архітэктурныя помнікі =
 |помнікі =
 |храмы =
 |дзяржаўныя ўстановы =
 |навучальныя ўстановы =
 |установы культуры =
 |медыцынскія ўстановы =
 |аптэкі =
 |пошта =
 |камерцыя =
 |забудова =
 |прадпрыемствы =
 |паркі  =
}}

'''Козыраўская вуліца''' — [[вуліца]] ў [[Ленінскі раён (Мінск)|Ленінскім раёне]] [[Мінск]]а, у раёне былога пасёлка [[Козырава]]. Да 1987 г. — Паўднёва-Заходняя&lt;ref&gt;[http://minchanin.esmasoft.com/walks/kozyrevo/kozyrevo_topo.html Прогулка по Козыреву. Топонимическое отступление] // Библиотека Минчанина&lt;/ref&gt;. Знаходзіцца ў раёне станцыі [[Мінск-Паўднёвы]] (былая платформа Козырава).

Гістарычная Козыраўская вуліца 19 сакавіка 1934 года была перайменавана ў Гогалеўскую ў сувязі з 125-годдзем з дня нараджэння [[Мікалай Васільевіч Гогаль|М. В. Гогаля]], якое адзначалася 1 красавіка таго ж года. Цяпер ад яе засталася толькі асфальтаваная пешаходная дарожка.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
* [https://map.by/streets/Минск/К/Козыревская%20ул. Козыревская ул.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20161209164640/http://map.by/streets/%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA/%D0%9A/%D0%9A%D0%BE%D0%B7%D1%8B%D1%80%D0%B5%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%20%D1%83%D0%BB. |date=9 снежня 2016 }} // map.by
* [http://minchanin.esmasoft.com/walks/kozyrevo/kozyrevo_topo.html Прогулка по Козыреву. Топонимическое отступление] // Библиотека Минчанина
* З. В. Шибеко и С. Ф. Шибеко «Минск. Страницы жизни дореволюционного города». Минск, «Полымя», 1990.
* Памяць. Мiнск. У 4 кнiгах. Кнiга 2-я. Мiнск, БЕЛТА, 2002.
* Минск. Энциклопедический справочник. Изд. 2-е. Минск, «Бел. сов. энциклопедия», 1983.
{{Вуліцы Мінска:Ленінскі}}
[[Катэгорыя:Вуліцы Мінска]]
[[Катэгорыя:Ленінскі раён (Мінск)]]</text>
      <sha1>tqc968sm7s4glnul60ny0lj9b18fc2o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шаблон:Склад ФК Смаргонь</title>
    <ns>10</ns>
    <id>567318</id>
    <revision>
      <id>4195185</id>
      <parentid>4185846</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T18:44:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>нумары</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3182" xml:space="preserve">{{Склад спартыўнай каманды
 | назва           = Склад ФК Смаргонь
 | колер фону      = #000000
 | колер тэксту    = red
 | колер рамкі     = red
 | клуб_спасылка   = ФК Смаргонь
 | клуб            = Смаргонь
 | спіс            = 
{{ССК-ігрок|1|[[Павел Ахрамчук|Ахрамчук]]&amp;nbsp;&lt;small&gt;[[Брамнік (футбол)|(б)]]&lt;/small&gt;}}
{{ССК-ігрок|5|[[Віталь Ліхцін|Ліхцін]]}}
{{ССК-ігрок|6|[[Філіп Сяргеевіч Рудзік|Рудзік]]}}
{{ССК-ігрок|7|[[Цімур Міхайлавіч Лабанаў|Лабанаў]]}}
{{ССК-ігрок|10|[[Дзмітрый Міхайлавіч Тамела|Тамела]]}}
{{ССК-ігрок|11|[[Сяргей Аляксеевіч Усеня|Усеня]]}}
{{ССК-ігрок|14|[[Уладзіслаў Вадзімавіч Шубовіч|Шубовіч]]}}
{{ССК-ігрок|16|[[Антон Велясюк|Велясюк]]&amp;nbsp;&lt;small&gt;[[брамнік (футбол)|(б)]]&lt;/small&gt;}}
{{ССК-ігрок|17|[[Мікіта Аляксандравіч Дубіцкі|Дубіцкі]]}}
{{ССК-ігрок|18|[[Мацвей Уладзіслававіч Дукса|Дукса]]}}
{{ССК-ігрок|19|[[Дзмітрый Аляксандравіч Барысаў|Барысаў]]}}
{{ССК-ігрок|20|[[Аляксандр Віталевіч Францаў|Францаў]]}}
{{ССК-ігрок|26|[[Сяргей Кішко|Кішко]]}}
{{ССК-ігрок|29|[[Дзяніс Валер’евіч Крукаў|Крукаў]]}}
&lt;!--{{ССК-ігрок|29|[[Максім Алегавіч Пашкевіч|Пашкевіч]]}}--&gt;
{{ССК-ігрок|39|[[Ягор Валер’евіч Сямёнаў|Сямёнаў]]&amp;nbsp;&lt;small&gt;[[капітан (футбол)|(к)]]&lt;/small&gt;}}
{{ССК-ігрок|44|[[Ілья Жукаў|Жукаў]]}}
{{ССК-ігрок|66|[[Крысціян Інтсоен|Інтсоен]]}}
{{ССК-ігрок|71|[[Уладзіслаў Кавалевіч|Кавалевіч]]}}
{{ССК-ігрок|77|[[Максім Ігаравіч Краўцоў|Краўцоў]]}}
{{ССК-ігрок|88|[[Альберт Альбертавіч Капыціч|Капыціч]]}}
{{ССК-ігрок|99|[[Павел Андрэевіч Горбач|Горбач]]}}
{{ССК-ігрок||[[Максім Уладзіміравіч Аўгусціновіч|Аўгусціновіч]]}}
{{ССК-ігрок||[[Вадзім Дак|Дак]]}}
{{ССК-ігрок||[[Яўген Касевіч|Касевіч]]}}
{{ССК-ігрок||[[Дзмітрый Леанідавіч Лапко|Лапко]]&amp;nbsp;&lt;small&gt;[[брамнік (футбол)|(б)]]&lt;/small&gt;}}
{{ССК-ігрок||[[Артур Арцёмавіч Мардаян|Мардаян]]}}
{{ССК-ігрок||[[Ягор Роман|Роман]]}}
|трэнер       = [[Ігар Уладзіміравіч Трухаў|Ігар Трухаў]]}}&lt;noinclude&gt;
[[Катэгорыя:Шаблоны:Склады футбольных клубаў Беларусі|Смаргонь]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>1febre49bzpwe4ti0coc29k2fxjactf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Іван Васільевіч Гутараў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>568727</id>
    <revision>
      <id>4195038</id>
      <parentid>3859684</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:04:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10958" xml:space="preserve">{{Вучоны
 |Імя                     = Іван Васільевіч Гутараў
 |Малюнак                 = 
 |Месца нараджэння        = 
 |Грамадзянства           = {{Сцягафікацыя|Расійская імперыя}}, {{Сцягафікацыя|СССР}}
 |Род дзейнасці     = 
 |Альма-матэр          =  
 |Навуковая ступень    = {{Навуковая ступень|доктар|філалагічных навук}}
 |Навуковае званне     = {{Навуковае званне||0}}, {{Навуковае званне|АН БССР|1}}
 |Месца працы = 
 |Узнагароды і прэміі=  
}}
'''Іван Васільевіч Гутараў''' (нар. [[15 красавіка]] [[1906]], в. [[Ваўкаўцы]], [[Ходасаўскі сельсавет]], [[Мсціслаўскі раён]], [[Магілёўская вобласць]] — [[8 лютага]] [[1967]]) — беларускі [[Літаратуразнаўства|літаратуразнавец]] і [[Фалькларыстыка|фалькларыст]]. Член-карэспандэнт [[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі|Акадэміі Навук БССР]] (1953), [[доктар філалагічных навук]] (1949), [[прафесар]] (1949). Удзельнік [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]].

== Біяграфія ==
Нарадзіўся 15 красавіка 1906 года ў вёсцы [[Ваўкаўцы]] (зараз у [[Мсціслаўскі раён|Мсціслаўскім раёне]] [[Магілёўская вобласць|Магілёўскай вобласці]] Беларусі) ў сялянскай сям’і. Выхаванец Леменскай школы-камуны на Магілёўшчыне. Скончыў філалагічны факультэт [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта]] (1928). Выкладаў рускую літаратуру ў Магілёўскім палітыка-асветніцкім і педагагічным інстытутах, у [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|БДУ]].

У 1938-1939 гг. Іван Васільевіч Гутараў навучаўся ў аспірантуры Маскоўскага інстытута філасофіі i літаратуры. У 1939 годзе ён паспяхова абараніў кандыдацкую дысертацыю «Паэтычнае майстэрства Уладзіміра Маякоўскага».

У перадваенныя гады Іван Васільевіч Гутараў працаваў у Акадэміі навук БССР. Перад вучоным адкрыліся больш шырокія гарызонты навуковай дзейнасці. У 1939-1941 гг. ён займаў пасаду вучонага сакратара Аддзялення грамадскіх навук АН БССР.

У час [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] служыў у [[РСЧА|Чырвонай Арміі]], прымаў удзел у [[Савецкі партызанскі рух у Беларусі (1941—1944)|партызанскім руху]].У 1941-1943 гг. ён был камісарам партызанскага атраду імя Шчорса, які дзейнічаў на Браншчыне.

У 1945—1947 гг. — сакратар партыйнага бюро [[Саюз пісьменнікаў СССР|Саюза пісьменнікаў]] [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССР]]. У 1947 г. скончыў дактарантуру пры Інстытуце сусветнай літаратуры. Працаваў у [[Камуністычная партыя Беларусі (1918)|ЦК КПБ]] загадчыкам аддзела літаратуры і мастацтва Ўпраўлення прапаганды і агітацыі, а пасля рэарганізацыі намеснікам загадчыка аддзела [[Прапаганда|прапаганды]] і [[Агітацыя|агітацыі]]. У гэты перыяд ён прызначаны дацэнтам, а потым прафесарам Маскоўскага ўніверсітэта імя М. В. Ламаносава (1946-1954 гг.) i загадчыкам кафедры Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта імя У. I. Леніна (1947-1957 гг.).

У 1957—1967 гг. — загадчык сектара фальклору [[ІМЭФ НАНБ|Інстытута мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору АН БССР]]. Член-карэспандэнт [[АН БССР|Акадэміі навук БССР]] (1953), доктар філалагічных навук(1949), [[прафесар]](1949). Член [[Саюз пісьменнікаў СССР|СП СССР]] з 1946 г.

Аўтар звыш 150 навуковых прац, у тым ліку 5 манаграфій.

Памёр І. В. Гутараў 8 лютага 1967 года.

== Навуковая дзейнасць ==
У друку выступаў з 1930 г. Літаратурна-навуковую дзейнасць пачаў у 1932 г., выдаўшы ў Магілёве працу «[[Бальшавізм]] і літаратуразнаўства». Аўтар даследаванняў «[[Карл Маркс|К. Маркс]] і [[Фрыдрых Энгельс|Ф. Энгельс]] аб сутнасці і спецыфіцы [[Мастацкая літаратура|мастацкай літаратуры]]» ([[Магілёў]], 1933), «Барацьба і творчасць народных мсціўцаў» (1949), «Паэтычнае майстэрства [[Уладзімір Уладзіміравіч Маякоўскі|В. В. Маякоўскага]]» ([[Масква]], 1950), «Эстэтычныя асновы савецкай літаратуры»(1950), «Увядзенне у [[літаратуразнаўства]]»(1954), «Філасофска-эстэтычныя погляды [[Аляксандр Сяргеевіч Пушкін|А. С. Пушкіна]]»(1957), «Пытанні літаратуразнаўства»(метадычны дапаможнік для студэнтаў-завочнікаў, 1958), «Асновы савецкага літаратуразнаўства»(1967). Вывучаў пытанні марксісцка-ленінскай эстэтыкі, тэорыі і гісторыі рускай і беларускай літаратуры. Унёс велізарны ўклад у станаўленне гісторыі і тэорыі [[Эстэтыка|эстэтыкі]] як самастойнага навуковага напрамка на тэрыторыі [[Беларусь|Беларусі]]. У 1940—1960-я гады займаўся праблемамі беларускай фалькларыстыкі. Склаў хрэстаматыю «Вусна-паэтычная творчасць беларускага народа» (1959, сумесна з С. І. Васіленкам), зборнікі «Беларускі эпас» (1959, сумесна з [[Пятро Глебка|П. Ф. Глебкам]]), зборнік «Сучасны беларускі фальклор» (1963).
І. Гутараў з’яўляецца аўтарам больш за 150 навуковых прац (у тым ліку 5 [[Манаграфія|манаграфій]] і 7 брашур).

== Асноўныя працы ==
* Барацьба і творчасць народных мсціўцаў. — Мн.: Дзярж. выд. БССР, 1949.
* Эстэтычныя асновы савецкай літаратуры. — Мн.: Выд-ва Акад. навук БССР, 1950.
* Філасофска-эстэтычныя погляды А. С. Пушкіна. — Мн.: Выд-ва БДУ, 1957.
* Асновы савецкага літаратуразнаўства. 3 выд. — Мн.: Вышэйшая школа, 1967.
* Беларуская народная вусна-паэтычная творчасць. — Мн.: Навука і тэхніка, 1967 (у сааўт.).

== Узнагароды ==
І. Гутараў быў узнагароджаны [[Ордэн Чырвонага Сцяга|ордэнам Чырвонага Сцяга]] (1942), [[Ордэн Леніна|ордэнам Леніна]] (1943), медалём [[Медаль «Партызану Айчыннай вайны»|«Партызану Айчыннай вайны»]] I ступені (1943).

== Літаратура ==
* Рэспубліка Беларусь : энцыклапедыя. [В 7 т.]. Т. 3. — Мінск, 2006.
* Беларускі фальклор : энцыклапедыя. У 2 т. Т. 1. ― Мінск, 2006.
* Весці АН БССР. Серыя грамадскіх навук. 1966. № 2.
* Беларускія пісьменнікі: Біябібліяграфічны слоўнік. Т. 2. Мн.: БелЭн, 1993.

== Спасылкі ==
* [http://philology.bsu.by/ru/nashy-vypusknk/350-gutorov Гуторов Иван Васильевич (1906—1967)]{{ref-ru}} // Сайт [[Філалагічны факультэт БДУ|Філалагічнага факультэта Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта]]
* [http://csl.bas-net.by/news/one-news.asp?id=86508&amp;r=personalii База данных «История белорусской науки в лицах» Центральной научной библиотеки им. Я. Коласа НАН Беларуси]

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Гутараў Іван Васільевіч}}
[[Катэгорыя:Выпускнікі БДУ]]
[[Катэгорыя:Партызаны Вялікай Айчыннай вайны]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі БДУ]]
[[Катэгорыя:Супрацоўнікі ІМЭФ НАНБ]]
[[Катэгорыя:Члены Саюза пісьменнікаў СССР]]
[[Катэгорыя:Літаратуразнаўцы СССР]]
[[Катэгорыя:Літаратуразнаўцы Беларусі]]
[[Катэгорыя:Фалькларысты СССР]]
[[Катэгорыя:Фалькларысты Беларусі]]
[[Катэгорыя:Члены КПСС]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Мсціслаўскім раёне]]</text>
      <sha1>bhxpy472g4nbokshiomm41zt1tkvupr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Езуіты з Беларусі ў ЗША</title>
    <ns>0</ns>
    <id>568823</id>
    <revision>
      <id>4195051</id>
      <parentid>3868283</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:07:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9852" xml:space="preserve">Пасля скасавання папам [[Клімент XIV|Кліментам XIV]] [[21 ліпеня]] [[1773]] [[Таварыства Ісуса]] езуіты засталіся толькі ў [[беларусь|беларускіх землях]], далучаных пасля [[Першы падзел Рэчы Паспалітай|Першага падзелу Рэчы Паспалітай]] да [[Расія|Расійскай імперыі]]. Наступнік Клімента XIV, [[Пій VI]], зацвердзіў ордэн, захаваны на [[Беларусь|Беларусі]], і дазволіў прымаць кандыдатаў у [[навіцыят]]. У сувязі з гэтым езуіты распачалі сваю дзейнасьць і ў іншых землях [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]]: у 1801 адкрылі гімназію ў [[Санкт-Пецярбург]]у і атрымалі [[Касцёл Святой Кацярыны (Санкт-Пецярбург)|касцёл Св. Кацярыны]], заснавалі місіі ў [[Саратаў|Саратаве]] (1803), [[Адэса|Адэсе]] (1804), [[Астрахань|Астрахані]] (1805), на [[Каўказ]]е ў [[Маздок]]у (1805), у [[Іркуцк]]у (1811) і [[Томск]]у (1811), адкуль ажыццяўлялі душпастырскую апеку ня толькі ў Томскай губрніі, але штогод аб’яжджалі таксама Табольскую і Енісейскую губерніі і кіргіскія стэпы. 7 жніўня 1814 [[Пій VII]] аднавіў Таварыства Ісуса ва ўсім сьвеце.

== Гісторыя ==
Першым з беларускіх езуітаў у [[ЗША]] патрапіў кс. Норберт Корсак, прафесар філасофіі і матэматыкі з [[Полацк]]а. Спачатку яго накіравалі на місію ў [[Кітай]]. Паколькі патрапіць туды было праблематычна, у [[1805]] яго адправілі ў штат [[Мэрыленд]], ЗША, каб ён разгарнуў духоўную апеку над польскімі працоўнымі, якія ў пошуках хлеба выехалі на эміграцыю.

Хутка пасля ад’езду кс. Корсака генэралам ордэна стаў Тадэвуш Бжазоўскі. Ён распачаў планамерную акцыю папаўнення [[Паўночная Амерыка|Паўночнай Амерыкі]] святарамі з Беларусі. Для гэтага ён выкарыстоўваў найперш найбольш падрыхтаваных езуітаў, якія прыбылі з [[Заходняя Еўропа|Заходняй Еўропы]]. Усяго ў [[1805]]—[[1820]] у ЗША пераехала 13 святароў Таварысства Ісуса, якія належалі або паходзілі з беларускай правінцыі: 4 [[французы]] (П’ер Эпінэ, Фідэль Грывэль, Жан Анры, Жан Мэнэ); 4 [[беларусы]] ([[Францішак Дзеружынскі]] (нар. у [[Орша|Оршы]]), Вільгельм Файнэр (нар. у Полацку), Баніфацы Крукоўскі (з [[Дынабург]]у); 2 [[немцы]] (Антон Кольман, Максіміян Ранцаў), 2 бельгійцы (Франсуа Малевэ, П’ер Малю) і адзін [[італьянцы|італьянец]] (Джавані Грасі). Дзевяць з іх былі прафесарамі Полацкай езуіцкай акадэміі (Дзеружынскі, Эпінэ, Файнэр, Грасі, Грывэль, Корсак, Крукоўскі, Мэнэ, Сацкі), тры выкладалі ў школах, залежных ад [[Полацкая езуіцкая акадэмія|Полацкай акадэміі]] (Малю: [[Магілёў]], Ворша, Віцебск; Малевэ: Астрахань; Ранцаў: Санкт-Пецярбург).

Першымі для працы ў ЗША былі прызначаны Анры й Малевэ. Яны прыехалі ў Злучаныя Штаты ў канцы ліпеня [[1806]]. Працавалі сярод індзейцаў у [[Ілінойс]]е і [[Кентукі]]. Кс. Анры, француз. які адбыў навіцыят у Дынабургу, пасьля курса [[англійская мова|англійскай мовы]] ў Джорджтаўне стаў вандроўным місіянерам сярод каталіцкага насельніцтва, расцярушанага па невялікіх паселішчах.

Кс. Малевэ у Джорджтаўне навучаў англійскую мову і праводзіў рэкалекцыі ў навакольлі. 3 1808 працаваў у Ньютане і выпраўляўся з місіямі ў бліжэйшыя сялібы. У 1809 адкрыў школу ў Фрэдэрык. Таксама вёў місіі ў штатах Мэрылэнд і [[Вірджынія]].

[[Эльзас]]ец Кольман у Джорджтаўне стаў прафэсарам філасофіі і кіраўніком студыяў. Наведваў каталікоў у штатах Мэрылэнд, Вірджынія і [[Пенсільванія]]. Увосень [[1808]] ён быў накіраваны ў [[Нью-Ёрк]], дзе прысвяціў сябе парафіяльнай працы пры касцёле Святога Пятра, кіраваў парафіяльнай школкай для 400 бедакоў. Карыстаўся вялікай пашанай сярод пратэстантаў. Стаўшы адміністратарам новаўзьніклай Нью-Ёркскай дыяцэзіі, у 1809, адчуваючы неабходнасць адкрыцця школы, купіў пляц пад будаўніцтва каледжа, а пры катэдры Св. Патрыка заклаў ''New York Lіterary Іnstіtutіon''. Таксама адкрыў інтэрнат для моладзі, як каталіцкай, так і пратэстанцкай. У [[1820]] перавёўся ў [[Вашынгтон]]. Дзякуючы яму там узьнік ''[[:en:Gonzaga College|Gonzaga Соllеgе]]'', які стаў вядучай навучальнай установай сталіцы. А Эпінэ у Джорджтаўне навучаў [[Французская мова|французскай мове]] і [[лацінская мова|лаціне]], а таксама выкладаў філасофію.

Пасля выдатнага пачатку першых полацкіх езуітаў амнрыканская місія чакала далейшай кадравай падтрымкі з Беларусі. Аднак у 1807—1809 не прыехаў ніхто, бо расійскія ўлады не давалі патрэбнага дазволу. Толькі ў наступныя гады тры езуіты атрымалі дазвол на выезд: у [[1810]] выпусцілі Грасі, а ў 1811 — Ранцава і Малю.

Італьянец Грасі спачатку навучаў у Джорджтаўне італьянскай і французскай мовам, а з [[1813]] — матэматыцы. Вучэльню ён узбагаціў фізічнымі і астранамічнымі прыборамі, якія прывёз з сабой. У [[1812]] ён стаў рэктарам найстарэйшай каталіцкай навучальнай установы ў ЗША ў Джорджтаўне. Рэарганізаваўшы студыі, ён убярог каледж ад заняпаду і лічыўся яго другім заснавальнікам. Пры ягоным кіраванні школа атрымала такую славу, што туды пасылалі сваіх сыноў нават кангрэсмэны. У [[1815]] Кангрэс даў згоду на атрыманне у каледжах навуковых ступеняў. У [[1819]] Грасі апублікаваў у [[Мілан]]е працу, дзе апісаў стан Касцёлу ў ЗША ў першыя гады ХІХ стагодздзя.

Немец Ранцаў уступіў у ордэн [[29 лістапада]] [[1808]] будучы святаром. Ён стаў прафэсарам [[нямецкая мова|нямецкай мовы]] ў пецярбургскім канвікце. У [[1811]] выехаў у Злучаныя Штаты. Малю працаваў у Нью-Ёрку і Джорджтаўне. Кс. Францішак Дзеружынскі ў [[1823]] узначаліў ордэн езуітаў у ЗША.

Загадам цара Аляксандра І ад [[27 жніўня]] [[1820]] езуіты выдаляліся з Расійскай імперыі. Калі яны пакінулі Беларусь, выезд полацкіх езуітаў у ЗША наутральным чынам спыніўся.

== Літаратура ==
* Арлоў, У. Таямніцы полацкай гісторыі. — Мінск, 1994, 2000, 2002
{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Полацкі езуіцкі калегіум]]
[[Катэгорыя:Ордэн езуітаў]]
[[Катэгорыя:Езуіты]]</text>
      <sha1>47cgjj7xsmpbh6utp21ubqj181gwjd2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Альберт Пятровіч Калніньш</title>
    <ns>0</ns>
    <id>570073</id>
    <revision>
      <id>4195004</id>
      <parentid>3656402</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:02:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7113" xml:space="preserve">{{архітэктар}}
{{цёзкі2|Калніньш}}
'''Альберт Пятровіч Калніньш''' (нар. {{ДН|30|9|1928}}, [[Менск]]) — беларускі [[архітэктар]]. [[Заслужаны архітэктар Беларусі]] ([[1980]]).

== Біяграфія ==
У 1944—1952 гадах слесар, курсант, памочнік капітана цеплахода [[Рыжскае параходства|Рыжскага параходства]]&lt;ref name=&quot;ХЕХ&quot;/&gt;.

Член [[КПСС]] з 1953 года&lt;ref name=&quot;АБ&quot;&gt;{{крыніцы/Архітэктура Беларусі (1993)|Калніньш Альберт Пятровіч}}&lt;/ref&gt;. Скончыў у 1958 годзе [[архітэктурны факультэт БНТУ|архітэктурны факультэт]] [[БПІ]]. Да 1988 года працаваў у [[БелНДІдзіпрасельбуд]]зе: архітэктар, старшы архітэктар, з 1960 года — галоўны архітэктар праектаў, з 1976 года кіраўнік архітэктурнай майстэрні, якая з’яўлялася галаўной у рэспубліцы па праектаванні забудовы сельскіх населеных месцаў і вытворчых комплексаў, і перадавой у СССР па ўзроўні архітэктурна-планіровачных рашэнняў. У 1994—1997 гадах намеснік дырэктара ДП «[[Белаэранавігацыя]]»&lt;ref name=&quot;ХЕХ&quot;&gt;{{крыніцы/Хто ёсць хто ў Беларусі. Архітэктары|Калниньш Альберт Петрович}}&lt;/ref&gt;.

Член [[Саюз архітэктараў СССР|Саюза архітэктараў СССР]] з 1972 года.  Пражывае ў г. [[Мінск]].

== Творчасць ==
Асноўныя работы: [[генплан]] і [[праект дэталёвай планіроўкі]] г. [[Чавусы]] (1963—1967), у сааўтарстве праекты планіроўкі і забудовы вёсак [[Леніна, Горацкі раён|Леніна]] [[Горацкі раён|Горацкага]]&lt;ref name=&quot;АБ&quot;/&gt;, у т.л. перапланіроўка структуры вулічнай сеткі, рэканструкцыя помніка польскім воінам дывізіі імя Тадэвуша Касцюшкі, мемарыяльны комплекс [[Музей савецка-польскай баявой садружнасці|Помнік-музей савецка-польскай баявой садружнасці]], рэгенерацыя навакольнага ландшафту, плаціны, вадасховішча, тэхналагічныя транзітдарогі, мост на рацэ [[Мярэя]] (1965—1975, дыплом саюза архітэктараў СССР 1972)&lt;ref name=&quot;ХЕХ&quot;/&gt;, [[Сяменча, Жыткавіцкі раён|Сяменча]] [[Жыткавіцкі раён|Жыткавіцкага]] (1970—1978), [[Сноў]] [[Нясвіжскі раён|Нясвіжскага]] (1970—1980), [[Расна, Камянецкі раён|Расна]] [[Камянецкі раён|Камянецкага]] (1975—1980); комплексны праект [[Усакіна]] [[Клічаўскі раён|Клічаўскага]] і [[Жамчужны]] [[Баранавіцкі раён|Баранавіцкага]] (абодва 1979—1985) раёнаў; праекты мемарыяльных комплексаў [[Усакіна (мемарыяльны комплекс)|«Усакіна»]] ([[1982]])&lt;ref name=&quot;АСБ&quot;/&gt;, «[[Вязень-Сялец]]» (1985) у [[Клічаўскі раён|Клічаўскім раёне]], [[помнік У. I. Леніну (Клічаў)|помнік У. I. Леніну]] ў [[Клічаў|Клічаве]] (1985)&lt;ref name=&quot;АБ&quot;/&gt;. Комплексны праект планіровачнай структуры сельскай школьнай сеткі Беларусі (школы, інтэрнаты, размяшчэнне, развіццё; 1974—1979). Праекты планіроўкі і забудовы сёлаў з вытворчымі комплексамі на зноў асвойваных землях [[Беларускае Палессе|беларускага Палесся]] (1968—1986), сёлаў Камянецкага раёна [[Казахстан]]а (1960-61), [[Пыталаўскі раён|Пыталаўскага раёна]] [[Пскоўская вобласць|Пскоўскай вобласці]] РСФСР (1984—1985)&lt;ref name=&quot;ХЕХ&quot;/&gt;.

Аўтар публікацый па пытаннях архітэктуры, і капітальнага будаўніцтва на вёсцы&lt;ref name=&quot;АБ&quot;/&gt;, у т.л. «Шляхі пераўтварэння сяла ў пасёлкі новага тыпу» (часопіс «Сельскае будаўніцтва Беларусі», 1968); у суаўтарстве — «Добраўпарадкаванне і азеляненне сельскіх населеных пунктаў» (1980, 1991), «Дом для сяла» (1985)&lt;ref name=&quot;ХЕХ&quot;/&gt;.

== Узнагароды ==
Узнагароджаны [[Ганаровая грамата Прэзідыума Вярхоўнага Савета БССР|Ганаровай граматай Прэзідыума Вярхоўнага Савета БССР]] (1973), [[Залаты медаль ВДНГ|залатым]], [[сярэбраны медаль ВДНГ|сярэбранымі]] і [[Бронзавы медаль ВДНГ СССР|бронзавымі медалямі ВДНГ СССР]] (1970, 1976, 1980, 1982, 1983) за лепшыя рашэнні планіроўкі і забудовы сельскіх пасёлкаў, дыпломам СА СССР (1972) па выніках агляду творчых дасягненняў савецкай архітэктуры за праект планіроўкі і забудовы в. Леніна Горацкага раёна&lt;ref name=&quot;АСБ&quot;&gt;{{крыніцы/Архітэктары Савецкай Беларусі|Калниньш Альберт Петрович}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{крыніцы/Архітэктура Беларусі (1993)|Калніньш Альберт Пятровіч}}
* {{крыніцы/Хто ёсць хто ў Беларусі. Архітэктары|Калниньш Альберт Петрович}}
* {{крыніцы/Архітэктары Савецкай Беларусі|Калниньш Альберт Петрович}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Калніньш Альберт Пятровіч}}
[[Катэгорыя:Архітэктары Беларусі]]
[[Катэгорыя:Архітэктары XX стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Члены КПСС]]</text>
      <sha1>jiuibvekzah7844y6lg2e0eq0kybgc9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Васіль Іосіфавіч Герашчанка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>570126</id>
    <revision>
      <id>4195092</id>
      <parentid>3627082</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:15:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6381" xml:space="preserve">{{архітэктар}}
{{цёзкі2|Герашчанка}}
'''Васіль Іосіфавіч Гера́шчанка''' ([[7 студзеня]] [[1912]], г. [[Крывы Рог]] — [[17 снежня]] [[1990]]) — беларускі [[архітэктар]].

== Біяграфія ==
Нарадзіўся [[7 студзеня]] [[1912]] года ў вялікай [[сяляне|сялянскай]] сям’і ў г. [[Крывы Рог]]. Бацька памёр рана, і хлопчык, как зарабіць на жыццё, працаваў парабкам, пасвіў скаціну. Пасля заканчэння сямігодкі, у [[1929]] г. паступіў у аграрнае вучылішча. Педагогі, пабачыўшы талент да малявання, параілі перавесціся ў [[Харкаўскі мастацкі тэхнікум]], які ён скончыў у [[1932]] годзе. Пасля некалькіх гадоў вучобы ў мараходцы і працы на Харкаўскім заводзе «Серп і Молат», Васіль Герашчанка ў [[1939]] годзе паступіў на архітэктурны факультэт [[Харкаўскі інстытут камунальнай гаспадаркі|Харкаўскага інстытута камунальнай гаспадаркі]]. Атрымаць дыплом перашкодзіла вайна. У [[Ташкент|Ташкенце]], куды быў эвакуіраваны [[Маскоўскі архітэктурны інстытут]], Васіля Герашчанкі залічылі на архітэктурны факультэт. Увосень [[1944]] г. студэнты і выкладчыкі вярнуліся ў [[Масква|Маскву]], дзе пачаліся паўнавартасныя заняткі. У красавіку [[1946]] г. студэнт Герашчанка абараніў дыпломную працу «Музей 800-годдзя Масквы», кансультантам па якой быў акадэмік [[І. У. Жалтоўскі]]&lt;ref name=&quot;bsc&quot;&gt;[https://bsc.by/ru/story/k-100-letiyu-so-dnya-rozhdeniya-arhitektora-v-i-gerashchenko К 100-летию со дня рождения архитектора В. И. Геращенко]&lt;/ref&gt;.
 
Васіль Герашчанка жадаў вярнуцца ва [[Украіна|Украіну]], але яго накіравалі на працу ў [[Мінск]], які быў моцна разбураны ў час вайны. Працаваў раённым архітэктарам, намеснікам галоўнага архітэктара Мінска, галоўным архітэктарам праектаў, кіраўніком&lt;ref name=&quot;АСБ&quot;&gt;{{крыніцы/Архітэктары Савецкай Беларусі|Геращенко Василий Иосифович}}&lt;/ref&gt; [[Мінскпраект|архітэктурна-планіровачнай майстэрні Мінгарвыканкама]] (цяпер інстытут «[[Мінскпраект]]») з невялікімі перапынкамі да [[1963]] года. Адначасова з [[1946]] года выкладаў у [[Мінскі будаўнічы тэхнікум|Мінскім архітэктурна-будаўнічым тэхнікуме]], у які канчаткова перайшоў увосень [[1963]] года&lt;ref name=&quot;bsc&quot;/&gt;.

Член [[Саюз архітэктараў СССР|Саюза архітэктараў СССР]] з [[1960]] года. Пражываў у [[Мінск]]у.

Памёр [[17 снежня]] [[1990]] года&lt;ref name=&quot;bsc&quot;/&gt;.

== Творчасць ==
Асноўныя працы (у аўтарскім калектыве): жылыя дамы [[Мотавелазавод]]а па [[Магілёўская шаша (Мінск)|Магілёўскай шашы]] ([[1953]]), жылыя дамы вагонарамонтнага завода [[Прывакзальная плошча (Мінск)|Прывакзальнай плошчы]] ([[1952]]), навучальны корпус, інтэрнаты інтэрнат [[Мінскі архітэктурна-будаўнічы тэхнікум|архітэктурна-будаўнічага тэхнікума]] ([[1954]])&lt;ref name=&quot;АСБ&quot;/&gt; па [[вуліца З. Бядулі (Мінск)|вул. З. Бядулі]], рэканструкцыя [[клуб тонкасуконнага камбіната (Мінск)|клуба тонкасуконнага камбіната]], [[Дом мадэляў (Мінск)|Дом мадэляў]] на [[Паркавая магістраль (Мінск)|Паркавай магістралі]]&lt;ref name=&quot;bsc&quot;/&gt; ([[1963]]), кафэ «Летняе» ў [[Парк імя М. Горкага (Мінск)|парку імя М. Горкага]] (1970) у Мінску&lt;ref name=&quot;АСБ&quot;/&gt;.

== Узнагароды ==
Узнагароджаны медалямі, у т.л. [[медалі ВДНГ СССР|дзвюма ВДНГ СССР]]&lt;ref name=&quot;АСБ&quot;/&gt;.

== Сям’я ==
У шлюбе з архітэктарам [[Любоў Усава|Любоўю Усавай]], меў 2 сыноў, Сяргея і [[Дзмітрый Васілевіч Герашчанка|Дзмітрыя]], і малодшую дачку, таксама архітэктараў&lt;ref name=&quot;bsc&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;minsknews&quot;&gt;[https://minsknews.by/arhitektor-lyubov-usova-kogda-idu-po-ulitsam-goroda-i-smotryu-na-zdaniya-slovno-obshhayus-s-druzyami-i-kollegami/ Архитектор Любовь Усова: «Когда иду по улицам города и смотрю на здания, словно общаюсь с друзьями и коллегами»]&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{крыніцы/Архітэктары Савецкай Беларусі|Геращенко Василий Иосифович}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Герашчанка Васіль Іосіфавіч}}
[[Катэгорыя:Архітэктары Беларусі]]
[[Катэгорыя:Архітэктары XX стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Архітэктары Мінска]]</text>
      <sha1>94wvj1js9w9ba79p70mklpbgwk5emah</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Элкано Маркавіч Гальдштэйн</title>
    <ns>0</ns>
    <id>570138</id>
    <revision>
      <id>4194998</id>
      <parentid>3746194</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:01:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9834" xml:space="preserve">{{архітэктар
|выява = Элкано Маркавіч Гальдштэйн.JPG
}}
{{цёзкі2|Гальдштэйн}}
'''Элкано Маркавіч Гальдштэ́йн''' ({{ДН|28|3|1923}}, {{МН|Мінск||}} — {{ДС|28|07|2006}}) — беларускі [[архітэктар]]. [[Заслужаны архітэктар Беларусі]] ([[1991]]).

== Біяграфія ==
Э. М. Гальдштэйн нарадзіўся [[28 сакавіка]] [[1923]] года ў [[Мінск]]у, у сям’і служачага. У [[1940]] годзе скончыў сярэднюю школу № 1, паступіў на архітэктурны факультэт [[Ленінградскі інжынерна-будаўнічы інстытут|Ленінградскага інжынерна-будаўнічага інстытута]]. У час [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] ў ліпені [[1941]] годзе ўступіў па камсамольскай мабілізацыі ў атрад народнага апалчэння. Ваяваў на [[Заходні фронт (Вялікая Айчынная вайна)|Заходнім]], [[Паўднёва-Заходні фронт (Вялікая Айчынная вайна)|Паўднёва-Заходнім]], [[Паўночна-Каўказскі фронт|Паўночна-Каўказскім]] франтах у якасці палітбайца, снайпера, сапёра. У кастрычніку [[1945]] года вярнуўся ў інстытут і ў [[1950]] годзе абараніў дыпломны праект «Універмаг у г. Ленінградзе». Накіраваны на працу ў разбураны [[Мінск]]&lt;ref name=&quot;bsc&quot;&gt;[https://bsc.by/ru/story/k-90-letiyu-so-dnya-rozhdeniya-e-m-goldshteyna-28031923-28072006 К 90-летию со дня рождения Э. М. Гольдштейна 28.03.1923 — 28.07.2006]&lt;/ref&gt;.

Працаваў у праектным інстытуце «[[Ваенпраект]]», дзе ў складзе аўтарскага калектыва займаўся праектаваннем комплексу будынкаў насупраць [[штаб БВА|штаба БВА]] (раён [[Вуліца Чырвоная (Мінск)|вуліц Чырвонай]], [[Камуністычная вуліца (Мінск)|Камуністычнай]], [[Вуліца Куйбышава (Мінск)|Куйбышава]])&lt;ref name=&quot;bsc&quot;/&gt;.

Член [[Саюз архітэктараў СССР|Саюза архітэктараў СССР]] з [[1951]] года&lt;ref name=&quot;АСБ&quot;&gt;{{крыніцы/Архітэктары Савецкай Беларусі|Гольдштейн Элконо Маркович}}&lt;/ref&gt;. У красавіку [[1952]] года пераведзены ў «[[Белдзяржпраект]]»&lt;ref name=&quot;bsc&quot;/&gt;.

== Творчасць ==
[[Файл:Камуністычная 14 Мінск.JPG|міні|злева|[[Дом пад шпілем (Мінск)|Дом пад шпілем]] на рагу Камуністычнай і Чырвонай вуліц]]
[[Файл:Будынак эксперыментальнай школы ў мікрараёне Усход-1.JPG|thumb|Будынак {{нп5|Сярэдняя школа № 137 імя П. М. Машэрава|эксперыментальнай школы № 137|d|Q99438458}} у мікрараёне Усход-1]]
Асноўныя работы: у Мінску — комплекс жылых дамоў па [[вуліца Красная (Мінск)|вул. Краснай]] ([[1952]]—[[1953]], у сааўтарстве)&lt;ref name=&quot;АБ&quot;&gt;{{крыніцы/Архітэктура Беларусі (1993)|Гальдштэйн Элкано Маркавіч}}&lt;/ref&gt;, [[Дом пад шпілем (Мінск)|жылы дом з крамай «Ваенная кніга»]] па [[Камуністычная вуліца (Мінск)|вул. Камуністычнай]] ([[1951]])&lt;ref name=&quot;АСБ&quot;/&gt;, жылыя дамы па [[Вуліца Першамайская (Мінск)|вул. Першамайскай]], [[Омскі завулак (Мінск)|Омскім завулку]], [[Плошча Свабоды (Мінск)|пл. Свабоды]], у [[пасёлак трактарнага завода (Мінск)|пасёлку трактарнага завода]] ў г. [[Мінск]]у, гарадах [[Магілёў|Магілёве]] і [[Ліда|Лідзе]]&lt;ref name=&quot;bsc&quot;/&gt;, [[Мінскі радыётэхнічны тэхнікум]] па [[Ленінскі праспект, Мінск|Ленінскім праспекце]] ([[1956]]), кемпінг «Мінскі» па Брэсцкай шашы ([[1960]])&lt;ref name=&quot;АСБ&quot;/&gt;, [[Фундаментальная бібліятэка АН Беларусі]] ([[1967]]; праект быў паўторна выкарыстаны ў г. [[Запарожжа]] ва Украіне), [[Дом настаўніка (Мінск)|Дом настаўніка]] ([[1976]]; цяпер [[ліцэй БДУ]]), [[Мінскае вучылішча кінамеханікаў|комплекс вучылішча кінамеханікаў]], [[комплекс будынкаў Мінскага медыцынскага інстытута]] (абодва [[1979]], у сааўтарстве)&lt;ref name=&quot;АБ&quot;/&gt; і інтэрнат для студэнтаў па [[Праспект Дзяржынскага (Мінск)|праспекце Дзяржынскага]]&lt;ref name=&quot;bsc&quot;/&gt; ([[1970]])&lt;ref name=&quot;АСБ&quot;/&gt;; {{нп5|Сярэдняя школа № 137 імя П. М. Машэрава|эксперыментальныя школы|d|Q99438458}} з плавальнымі басейнамі ў [[Салігорск]]у на 1600 ([[1966]]), [[Брэст|Брэсце]] на 1200 навучэнцаў ([[1969]]), {{нп5|Сярэдняя школа № 137 імя П. М. Машэрава|эксперыментальная школа|d|Q99438458}} на 40 класаў са спартыўнымі заламі і плавальным басейнам у мікрараёне [[Усход (жылы раён, Мінск)|Усход]]-1 ([[1979]])&lt;ref name=&quot;АСБ&quot;/&gt;, забудова [[Вуліца Сямашкі (Мінск)|вул. Сямашкі]], [[ГПТВ-40 кінамеханікаў]] (1979) у Мінску&lt;ref name=&quot;АСБ&quot;/&gt;, серыі тыпавых праектаў школьных будынкаў рознай умяшчальнасці для масавага будаўніцтва ([[1960]]—[[1981]])&lt;ref name=&quot;АСБ&quot;/&gt;, [[Нараўлянская дзіцячая школа мастацтваў|дзіцячая школа мастацтваў]] у г. [[Нароўля]], [[Касцюковіцкі краязнаўчы музей|краязнаўчы музей]] у г. [[Касцюковічы]] і шмат іншых праектаў&lt;ref name=&quot;bsc&quot;/&gt;.

Аўтар васьмі навуковых работ па архітэктуры школьных будынкаў, шэрагу артыкулаў па абагульненні вопыту іх праектавання, будаўніцтва і эксплуатацыі&lt;ref name=&quot;bsc&quot;/&gt;.

=== Конкурсныя праекты ===
Элкано Маркавіч удзельнічаў у складзе аўтарскага калектыва ў міжнародным конкурсе на праект эксперыментальнага жылога раёна ў паўднёва-заходняй частцы г. [[Масква|Масквы]], у міжрэспубліканскім конкурсе ([[БССР]] і [[Літва]]) 1971 года на праект манумента ў гонар сумеснай барацьбы беларускіх і літоўскіх партызан у гады [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] 1941—1945 гг., у рэспубліканскім конкурсе на праект [[помнік маці-патрыётцы|помніка маці-патрыётцы Купрыянавай]] у г. [[Жодзіна]], якому прысуджана 2-я прэмія&lt;ref name=&quot;bsc&quot;/&gt;.

== Узнагароды ==
Узнагароджаны [[Ордэн Айчыннай вайны|ордэнам Вялікай Айчыннай вайны]] I ступені, медалямі. У аўтарскім калектыве ўзнагароджаны ганаровым дыпломам на Міжнародным конкурсе «Эксперыментальны раён на Паўднёвым захадзе Масквы» ([[1960]]), 2-я прэмія на рэспубліканскім конкурсе за праект помніка Купрыянавай у Жодзіне (1973)&lt;ref name=&quot;АСБ&quot;/&gt;.

== Сям’я ==
Меў сына [[Уладзімір Гальдштэйн|Уладзіміра]], таксама архітэктара.
{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{крыніцы/Архітэктура Беларусі (1993)|Гальдштэйн Элкано Маркавіч}}
* {{крыніцы/Архітэктары Савецкай Беларусі|Гольдштейн Элконо Маркович}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Гальдштэйн Элкано Маркавіч}}
[[Катэгорыя:Архітэктары Беларусі]]
[[Катэгорыя:Архітэктары XX стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Архітэктары Мінска]]
[[Катэгорыя:Заслужаныя архітэктары Беларусі]]</text>
      <sha1>d8l9gh2lltc2kyy2vgvc7lcjgbpqtf6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Эдуард Міхайлавіч Вараб’ёў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>571032</id>
    <revision>
      <id>4195061</id>
      <parentid>4094446</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:08:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4387" xml:space="preserve">{{вучоны}}
{{цёзкі2|Вараб’ёў}}
'''Эдуард Міхайлавіч Вараб’ёў''' (нар. [[27 жніўня]] [[1934]] г., сяло [[Шпакоўскае]], [[Стаўрапольскі край]], [[Расія]]) — савецкі і беларускі вучоны, [[сістэматэхнік]]. Доктар навук, [[прафесар]], акадэмік [[Міжнародная акадэмія інфармацыйных тэхналогій|Міжнароднай акадэміі інфармацыйных тэхналогій]]. Лаўрэат [[Дзяржаўная прэмія СССР|дзяржаўнай прэміі СССР]] (1977&lt;ref&gt;Паводле мемуараў Э. Вараб’ёва: Пастанова Савміна СССР № 06152 ад 3.11.1977, гл.: [http://berastouski.blogspot.com/2018/10/blog-post.html Эдуард Воробьев. Известный и неизвестный.] // Блог Андрэя Берастоўскага&lt;/ref&gt;), прэміі Міністэрства прамысловасці РБ у галіне навукі і тэхнікі (1999&lt;ref name=&quot;berastouski.blogspot.com&quot;&gt;Паводле мемуараў Э. Вараб’ёва. Гл.: [http://berastouski.blogspot.com/2018/10/blog-post.html Эдуард Воробьев. Известный и неизвестный.] // Блог Андрэя Берастоўскага&lt;/ref&gt;).

== Біяграфія ==
Нарадзіўся [[27 жніўня]] [[1934]] г. у сяле [[Шпакоўскае]], [[Стаўрапольскі край|Стаўрапольскага края]], [[Расія|Расіі]]. У [[1957]] г. скончыў радыётэхнічны факультэт [[Таганрогскі радыётэхнічны інстытут|Таганрогскага радыётэхнічнага Інстытута]]&lt;ref&gt;[http://trtu81.narod.ru/vypuskniki.pdf Энциклопедия ТРТУ. Список выпускников ТРТУ1956 — 2001], с.274&lt;/ref&gt;. З 1957 г. па пачатак 2000-х гг. працаваў у [[НВА «Агат»]], прайшоў шлях ад інжынера да начальніка навукова-тэхнічнага аддзела, неаднаразова прызначаўся галоўным канструктарам ствараемых сістэм спецыяльнага прызначэння. У 2001 г. быў галоўным спецыялістам УП НДІ Сродкаў аўтаматызацыі ДНВА «Агат»&lt;ref name=&quot;ReferenceA&quot;&gt;Паводле: Воробьев Эдуард Міхайлович//Кто есть кто в Республике Беларусь. 2001, т.1, Наука, образование. Под ред. И. В. Чекалова — Мн.: Энциклопедикс. 2001—220 с., с.34&lt;/ref&gt;. Асноўнай распрацоўкай Э. М. Вараб’ёва з’яўляецца праграміруемы тэхнічны кантролер аўтаматызіраваных сістэм кіравання, які ўжывалі як у абароннай прамысловасці, так і ў сістэмах кіравання вулічным рухам&lt;ref name=&quot;berastouski.blogspot.com&quot;/&gt;.

== Навуковая дзейнасць ==
Аўтар больш за 100 навуковых прац, у тым ліку каля 20 аўтарскіх пасведчанняў на вынаходніцтвы і [[патэнт]]аў&lt;ref name=&quot;ReferenceA&quot;/&gt;.

== Публікацыі з удзелам Э. М. Вараб’ёва ==
* Капский Д. В., Воробьев Э. М., Врубель Ю. А. Автоматизированные системы управления дорожным движением. Учебное пособие.
* ЭМ Воробьев, ДВ Капский, ЮИ Мосиенко. Автоматизированные системы управления дорожным движением. Минск: ОАО ТРОНТПРИНТ. 2005
* Воробьев Э. М. АСУ дорожным движением (Монография) Мн.:УП НИИСА, 2005. — 88с

{{зноскі}}

{{DEFAULTSORT:Вараб’ёў Эдуард Міхайлавіч}}
[[Катэгорыя:Постаці беларускай інфарматыкі]]</text>
      <sha1>op8cgapwowhebjwt64cw49b0j1x09w8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Юрый Фёдаравіч Патапаў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>573052</id>
    <revision>
      <id>4195003</id>
      <parentid>4063744</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:02:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9025" xml:space="preserve">{{Архітэктар}}
{{Цёзкі2|Патапаў}}
'''Юрый Фёдаравіч Патапаў''' ({{ДН|3|9|1930}}, [[Сяміпалацінск]], [[Казахстан]] — [[13 лютага]] [[2020]], г. [[Мінск]]) — беларускі [[архітэктар]]. [[Заслужаны архітэктар Беларусі]] (1985).

== Біяграфія ==
Нарадзіўся [[3 верасня]] [[1930]] г. у [[Сяміпалацінск]]у. Скончыў у [[1954]] годзе [[Маскоўскі архітэктурны інстытут]]. Працаваў у [[1954]]—[[1963]] гадах у [[Свярдлоўскграмадзянпраект|Свярдлоўскграмадзянпраекце]], кіраўніком групы архітэктараў у [[ДзіпраНДІ АН СССР]] у [[Масква|Маскве]]&lt;ref name=&quot;АСБ&quot;/&gt;. З [[1963]] года галоўны архітэктар праектаў у [[Белдзяржпраект|Белдзяржпраекце]], начальнік аддзела ў [[Дзяржбуд БССР|Дзяржбудзе БССР]], галоўны архітэктар [[БелНДІдзіпрасельбуд]]а, кіраўнік майстэрні ў [[Гроднаграмадзянпраект|Гроднаграмадзянпраекце]]&lt;ref name=&quot;bsa&quot;&gt;[http://bsa.by/news/BUA/13-fevralya-2020-goda-na-devyanostom-godu-ushel-iz-jizni-yuriy-fedorovich-potapov 13 февраля 2020 года на девяностом году ушел из жизни Юрий Федорович Потапов]&lt;/ref&gt;. У [[1980]]—[[1990]] гадах галоўны архітэктар інстытута «[[Белдзяржпраект]]»&lt;ref name=&quot;АБ&quot;/&gt;. З [[1990]] года да апошніх дзён жыцця&lt;ref name=&quot;bsa&quot;/&gt; кіраўнік творчай майстэрні&lt;ref name=&quot;БЭ&quot;&gt;{{крыніцы/БЭ|12|Патапаў Юрый Фёдаравіч}}&lt;/ref&gt;.

Член [[Саюз архітэктараў СССР|Саюза архітэктараў СССР]] з [[1962]] года&lt;ref name=&quot;bsa&quot;/&gt;. У [[1980]]—[[1985]] гадах старшыня праўлення [[Саюз архітэктараў Беларусі|Саюза архітэктараў Беларусі]]&lt;ref name=&quot;АБ&quot;/&gt;. Член [[КПСС]] з [[1970]] года&lt;ref name=&quot;АСБ&quot;&gt;{{крыніцы/Архітэктары Савецкай Беларусі|Потапов Юрий Федорович}}&lt;/ref&gt;.

== Творчасць ==
[[Файл:Church on Sharanhovicha in Minsk.jpg|міні|злева|[[храм Святога Архангела Міхаіла (Мінск)|Храм Святога Архангела Міхаіла]]]]
Асноўныя работы на Беларусі (усе ў сааўт.): генплан [[Бабруйск]]а (1964)&lt;ref name=&quot;bsa&quot;/&gt;; праект забудовы [[Цэнтральная плошча (Салігорск)|Цэнтральнай плошчы]] ([[1966]])&lt;ref name=&quot;АСБ&quot;/&gt;, ПДП Паўночнага жылога раёна і забудова мікрараёнаў № 1, № 2 і [[Вуліца Леніна (Салігорск)|вул. Леніна]] ([[1965]]—[[1967]]), будынак гарвыканкама, 9-павярховага жылога дома (1966) і адм. будынак (1967) у [[Салігорск]]у; ПДП [[Паўднёва-Усходні жылы раён (Гродна)|Паўднёва-Усходняга жылога раёна]], добраўпарадкаванне [[Прывакзальная плошча (Гродна)|прывакзальнай плошчы]] ([[1974]]—[[1985]]), праект планіроўкі і забудовы эксперыментальнага мікрараёна [[Рулёва (жылы раён)|Румлёва]] ([[1979]]), [[Гродна (гасцініца)|16-павярховая гасцініца]] па [[Вуліца Савецкіх Пагранічнікаў (Гродна)|вул. Савецкіх пагранічнікаў]] ([[1982]]) у [[Гродна|Гродне]]; мост цераз Заходнюю Дзвіну ([[1973]]) і добраўпарадкаванне [[плошча імя 1000-годдзя Віцебска|плошчы імя 1000-годдзя Віцебска]] ([[1985]]) у [[Віцебск]]у; забудова цэнтра в. [[Расна, Камянецкі раён|Расна]] [[Камянецкі раён|Камянецкага раёна]] ([[1976]]—[[1985]]); [[тыпавыя праекты жылых дамоў]] для індывідуальнага будаўніцтва ([[1975]]), жылыя дамы з кватэрамі ў двух узроўнях для індывідуальнага будаўніцтва Мінскай вобласці ([[1979]]) і [[дзіцячая дашкольная ўстанова|дзіцячых дашкольных устаноў]] ([[1980]]—[[1985]])&lt;ref name=&quot;АБ&quot;/&gt;; [[Мінскі лядовы палац спорту]] ([[1998]])&lt;ref name=&quot;БЭ&quot;/&gt;, [[храм Святога Архангела Міхаіла (Мінск)|храм Святога Архангела Міхаіла]] ў [[Сухарава (жылы раён)|Сухараве]] ([[2010-я]]; у сааўтарстве з [[Валерый Мікалаевіч Новікаў|Валерыем Новікавым]])&lt;ref&gt;[https://hram.by/%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%8C_%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA_%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%A0%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD Минская Область | Минский Район | Минск | Михайловская церковь]{{Недаступная спасылка}}&lt;/ref&gt;; адміністрацыйны будынак па [[Вуліца Ляўкова (Мінск)|вул. Ляўкова]], гандлёва-офісныя комплексы па [[Вуліца Веры Харужай (Мінск)|вул. Веры Харужай]], [[Вуліца Някрасава (Мінск)|вул. Някрасава]], ГЦ «[[Аквабел]]» на развязцы [[МКАД (Мінск)|МКАД]] і шматлікія іншыя будынкі&lt;ref name=&quot;bsa&quot;/&gt; ў [[Мінск]]у.

[[Файл:Братская могила коммунаров, Екатеринбург.jpg|thumb|Манумент на [[Плошча Камунараў (Екацярынбург)|пл. Камунараў]]]]
З іншых работ (усе ў сааўт.): планіроўка і добраўпарадкаванне [[Плошча Камунараў (Екацярынбург)|пл. Камунараў]] і манумент у гонар Уральскіх камунараў ([[1957]]—[[1958]]; з [[Б. А. Ізмадзенаў|Б. А. Ізмадзенавым]]), 110-кватэрны жылы дом і адм. будынак па [[вуліца Луначарскага (Екацярынбург)|вул. Луначарскага]], мікрараёны № 5 і № 7 у [[Паўднёва-Заходні (Екацярынбург)|Паўднёва-Заходнім жылым раёне]] (1962) у [[Свярдлоўск]]у; водалячэбніца [[Беларусь (санаторый, Друскінінкай)|санаторыя «Беларусь»]] ([[1984]]) у г. [[Друскінінкай]] ([[Літва]]) і інш&lt;ref name=&quot;АБ&quot;&gt;{{крыніцы/Архітэктура Беларусі (1993)|Патапаў Юрый Фёдаравіч}}&lt;/ref&gt;.

== Узнагароды ==
Узнагароджаны [[ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга|ордэнам Працоўнага Чырвонага Сцяга]] ў 1986 годзе&lt;ref name=&quot;bsa&quot;/&gt;.

== Сям’я ==
У шлюбе з архітэктарам [[Ася Патапава|Асяй Патапавай]] (нар. 1932).

== Бібліяграфія ==
* {{крыніцы/Архітэктары Савецкай Беларусі|Потапов Юрий Федорович}}

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{крыніцы/Архітэктура Беларусі (1993)|Патапаў Юрый Фёдаравіч}}
* {{крыніцы/БЭ|12|Патапаў Юрый Фёдаравіч}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Патапаў Юрый Фёдаравіч}}
[[Катэгорыя:Архітэктары Беларусі]]
[[Катэгорыя:Архітэктары XX стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Старшыні Беларускага саюза архітэктараў]]
[[Катэгорыя:Архітэктары Мінска]]
[[Катэгорыя:Архітэктары Бабруйска]]
[[Катэгорыя:Архітэктары Салігорска]]
[[Катэгорыя:Архітэктары Віцебска]]
[[Катэгорыя:Архітэктары Екацярынбурга]]</text>
      <sha1>1l4wox1wo8tefvpjfh4nysi0pxoi609</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Матэа Малінары</title>
    <ns>0</ns>
    <id>575842</id>
    <revision>
      <id>4195021</id>
      <parentid>3867040</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:03:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4986" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Малінары}}
'''Матэа Малінары''' ({{lang-it|Matteo Molinari}}, {{lang-pl|Mateusz Molinari}}, {{lang-la|Matthaeus Molinari}}; [[20 верасня]] [[1778]], [[Мілан]] — [[19 лістапада]] [[1861]], Старая Весь, [[Галічына]]) — дзеяч каталіцкага касцёла і Ордэна езуітаў; доктар тэалогіі, педагог.

Уступіў у [[Таварыства Ісуса]] [[4 кастрычніка]] [[1804]] г. у [[Полацк]]у і наступныя два гады праходзіў выпрабаванні ў Полацкім навіцыяце. Прафесар французскай мовы ў [[Аршанскі езуіцкі калегіум|Оршы]] (1806—1807) і рэгент канвікта ў [[Касцёл Святога Іосіфа і калегіум езуітаў (Віцебск)|Віцебску]] (1807—1811)&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;[http://www.sjweb.info/arsi/documents/Russia_all_pre1829.pdf Catalogs SJ 1774—1829. Russiae.]&lt;/ref&gt;. У 1811—1814 гг. у складзе групы з 12 місіянераў накіраваны ў [[Адэса|Адэскую]] місію, дзе была разгорнута апостальская дзейнасць сярод мясцовых італьянскіх і нямецкіх эмігрантаў&lt;ref&gt;Załęski, S. Jezuici w Polsce. T. 5, Jezuici w Polsce porozbiorowej 1773—1905. Cz. 1 : 1773—1820. — Kraków: W.L. Anczyc i sp, 1907. — s. 402—405.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Инглот, М. Общество Иисуса в Российской Империи (1772—1820 гг.) и его роль в повсеместном восстановлении Ордена во всем мире / М. Инглот; пер. А. Н. Коваля. — М. : Институт философии, теологии и истории св. Фомы, 2004. — С. 183—184.&lt;/ref&gt;.

У [[1814]] г. вярнуўся на [[Беларусь у складзе Расійскай імперыі|Беларусь]]. [[2 лютага]] [[1815]] г. склаў апошнія зарокі. Працаваў у [[Полацкая езуіцкая акадэмія|Полацкай езуіцкай акадэміі]]: прафесар Св. Пісання, царкоўнай гісторыі і старажытнаяўрэйскай мовы (1814—1816), старажытнаяўрэйскай, грэчаскай і французскай моў (1818—1819), старажытнаяўрэйскай і грэчаскай моў і нямецкай літаратуры (1819—1820); дэкан факультэта моў (1815—1817, 1818—1820) і цэнзар тыпаграфіі (1816—1817). У 1817—1818 гг. быў рэгентам канвікта ў Оршы&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;.

Пасля выгнання езуітаў з [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]] ([[1820]]) накіраваўся ў [[Італія|Італію]]. Але ў [[1823]] г. пераехаў на Галічыну, дзе выкладаў Св. Пісанне, старажытнаяўрэйскую і грэчаскую мовы ў [[Калегіум езуітаў у Стара Весі|Старой Весі]] (1823—1826) і [[Калегіум езуітаў у Тынцы|Тынцы]] (1826—1831). Апошнія дзесяцігоддзі жыцця пакутваў на хранічную хваробу&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;[https://www.jezuici.krakow.pl/cgi-bin/rjbo?b=enc&amp;n=4357&amp;q=0 Grzebień, L. (Ed.), ''Encyklopedia Wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy'', 1996.]&lt;/ref&gt;.

Памёр у Старой Весі 19 лістапада 1861 г.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Инглот, М. Общество Иисуса в Российской Империи (1772—1820 гг.) и его роль в повсеместном восстановлении Ордена во всем мире / М. Инглот; пер. А. Н. Коваля. — М. : Институт философии, теологии и истории св. Фомы, 2004. — 632 с.
* Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564—1995 / оprac. {{нп3|Людвік Гжэбень|L. Grzebień|pl|Ludwik Grzebień}}. — Kraków : Wyd-wo WAM, 1996. — 882 s.
* {{нп3|Ян Марэк Гіжыцкі|Giżycki, J.M.|ru|Гижицкий, Ян Марек}} Materyały do dziejów Akademii Połockiej i szkół odniej zależnych / J.M. Giżycki. — Kraków: Druk. W. Anczyca i spółki, 1905. — 288 s.
* Załęski, S. Jezuici w Polsce. T. 5, Jezuici w Polsce porozbiorowej 1773—1905. Cz. 1 : 1773—1820. — Kraków: W.L. Anczyc i sp, 1907. — 517 s.
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Малінары Матэа}}
[[Катэгорыя:Езуіты Беларусі]]</text>
      <sha1>skawq78x9vygrh851b8kbslkvh1jbjx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аланецкая губерня</title>
    <ns>0</ns>
    <id>579896</id>
    <revision>
      <id>4195355</id>
      <parentid>3501095</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T07:04:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>+[[Катэгорыя:Аланецкая губерня]]; ±[[Катэгорыя:Адміністрацыйны падзел Расійскай імперыі]]→[[Катэгорыя:Губерні Расійскай імперыі]] з дапамогай [[Вікіпедыя:Гаджэты/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1478" xml:space="preserve">{{Адміністрацыйная адзінка
|Колер1                    = 
|Колер2                    = 
|Беларуская назва          = Аланецкая губерня
|Арыгінальная назва        = Олонецкая губернія
|lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = 
 |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = 
 |CoordAddon              = 
 |CoordScale              = 
|Сцяг                      = 
|Краіна                    = [[Расійская імперыя]]
|Статут                    = 
|Гімн                      = 
|Уваходзіць у              = 
|Уключае                   = 
|Сталіца                   = [[Петразаводск]]
}}

'''Аланецкая губерня''' — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]], [[Расійская рэспубліка|Расійскай рэспублікі]] і [[РСФСР]]. Створаная ў [[1801]] у межах ранейшага Аланецкага намесніцтва, скасаваная ў [[1922]].

{{зноскі}}

{{Адміністрацыйны падзел Расійскай імперыі}}

[[Катэгорыя:Губерні Расійскай імперыі]]
[[Катэгорыя:Аланецкая губерня| ]]
[[Катэгорыя:Гісторыя Карэліі]]</text>
      <sha1>84w8n2ufy1srqxvxo6zo04og6utgq1l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Васіль Іванавіч Вядзернікаў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>580677</id>
    <revision>
      <id>4195057</id>
      <parentid>4035151</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:07:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4255" xml:space="preserve">{{Навуковец 
 |Імя                  = Васіль Іванавіч Вядзернікаў
 |Арыгінал імя         = {{lang-ru|Василий Иванович Ведерников}}
 |Фота                 = 
 |Шырыня               = 
 |Подпіс               = 
 |Навуковая сфера      = [[матэматыка]]
 |Месца працы          =
 |Навуковая ступень    = 
 |Навуковае званне     = {{Навуковае званне||0}}
 |Альма-матэр          = 
 |Навуковы кіраўнік    = 
 |Знакамітыя вучні     = 
 |Вядомы як            = 
 |Вядомая як           = 
 |Узнагароды і прэміі  = 
 |Роспіс               = 
 |Шырыня роспісу       = 
 |Сайт                 = 
 |Вікікрыніцы          = 
}}
{{Цёзкі2|Вядзернікаў}}
'''Васіль Іванавіч Вядзе́рнікаў'''&lt;ref name=&quot;БЭ4&quot;&gt;{{Крыніцы/БелЭн|4к}}&lt;/ref&gt; ({{lang-ru|Василий Иванович Ведерников}}; {{ДН|11|2|1919}}, {{МН|Ліпецк}} — {{ДС|16|3|1991}}, {{МС|Мінск}}) — [[вучоны]] ў галіне [[Матэматыка|матэматыкі]], [[доктар фізіка-матэматычных навук]] (1969), [[прафесар]] (1970).

== Біяграфія ==
Нарадзіўся ў Ліпецку. У 1941 годзе скончыў [[Варонежскі дзяржаўны ўніверсітэт]], з 1950 года працаваў у ім. З 1959 года ў [[Ніжагародскі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт імя Казьмы Мініна|Горкаўскім педагагічным інстытуце]], з 1969 года ў [[БДУ|Беларускім дзяржаўным універсітэце]].

== Навуковая дзейнасць ==
В. І. Вядзернікаву належаць навуковы працы па канформнай дыферэнцыяльнай геаметрыі, тэорыі гіперпаверхняў [[Еўклідава прастора|Еўклідавай прасторы]], тэорыі абагульненага метаду нармалізацый, тэорыі спецыяльнага класа аднародных прастораў і інш.

Сярод апублікаванага:
* Конформная наложимость поверхностей // Учен. зап. Казан. ун-та., 110:3 (1950)
* Обобщение метода нормализации А. П. Нордена на случай расслоенного пространства // Учен. зап. Казан. ун-та., 123:1 (1963)
* Псевдолинейная связность // Изв. вузов. Матем., 1964, № 2
* Симметрические пространства и их обобщения // Итоги науки и техн. Сер. Алгебра. Топол. Геом., 14 (1976) (у сааўтарстве)
* Дифференциальная геометрия. — Мн. 1982 (у сааўтарстве)

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|4}} — С. 338.

== Спасылкі ==
* [https://www.mag-matematiki.ru/raznoe/history/Mal.pdf ''Малаховский В. С.'' Мои воспоминания о геометрах — Калининрад, 2013. — С. 37.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20201024143006/https://www.mag-matematiki.ru/raznoe/history/Mal.pdf |date=24 кастрычніка 2020 }}{{ref-ru}}
* [http://www.mathnet.ru/rus/person36146 Ведерников Василий Иванович // Математический институт им. В. А. Стеклова РАН]{{ref-ru}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Вядзернікаў Васіль Іванавіч}}
[[Катэгорыя:Геометры]]
[[Катэгорыя:Матэматыкі СССР]]
[[Катэгорыя:Матэматыкі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Матэматыкі XX стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі БДУ]]</text>
      <sha1>89rxa1a3mptx2vrbjal5fgq9hf4mj7f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аляксандр Абрамавіч Грэйман</title>
    <ns>0</ns>
    <id>582065</id>
    <revision>
      <id>4195066</id>
      <parentid>3632967</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:08:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7012" xml:space="preserve">{{Вучоны
 |Імя                  = Аляксандр Абрамавіч Грэйман
 |Арыгінал імя         = 
 |Фота                 = 
 |Шырыня               = 
 |Подпіс               = 
 |Месца нараджэння     = 
 |Месца смерці         = 
 |Навуковая сфера      = 
 |Месца працы          =
 |Навуковая ступень    = {{Навуковая ступень|доктар|медыцынскіх навук}}
 |Навуковае званне     = {{Навуковае званне||0}}
 |Альма-матэр          =
 |Навуковы кіраўнік    = 
 |Знакамітыя вучні     = 
 |Вядомы як            = 
 |Вядомая як           = 
 |Узнагароды і прэміі  = 
 |Роспіс               = 
 |Шырыня роспісу       = 
 |Сайт                 = 
 |Вікікрыніцы          = 
}}
{{цёзкі2|Грэйман}}
'''Аляксандр Абрамавіч Грэ́йман'''&lt;ref name=&quot;БЭ5&quot;&gt;{{Крыніцы/БелЭн|5к}}&lt;/ref&gt; ({{ДН|8|7|1899}}, {{МН|Казань}}— {{ДС|1|6|1970}}, {{МС|Мінск}}) — [[вучоны]] ў галіне [[Хірургія|хірургіі]], [[доктар медыцынскіх навук]] (1961), [[прафесар]] (1963).

== Біяграфія ==
А. А. Грэйман нарадзіўся ў [[Казань|Казані]]. Паступіў на вучобу на медыцынскі факультэт [[Казанскі ўніверсітэт|Казанскага ўніверсітэта]]&lt;ref name=&quot;БДМУ&quot;&gt;[https://www.bsmu.by/page/55/3263/ Грейман Александр Абрамович (26.06(08.07).1899—01.06.1970)]{{ref-ru}} // Сайт УА «[[Беларускі дзяржаўны медыцынскі ўніверсітэт]]»&lt;/ref&gt;, быў пераведзены на медыцынскі факультэт [[БДУ|Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта]], які скончыў у 1926 годзе. У 1926—1931 гг. працаваў у [[Бярэзінскі раён|Бярэзінскім раёне]] хірургам у раённай бальніцы, загадчыкам раённым аддзелам аховы здароўя. У 1931—1934 гг. ардынатар хірургічнай клінікі БДУ, адначасова намеснік дырэктара 1-а клінічнага гарадка Мінска. У 1939—1940 гг. праходзіў службу ў [[РСЧА|Чырвонай Арміі]]. У час [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] камандзір медыка-санітарнага батальёна, вядучы і галоўны хірург эвакашпіталяў. У 1945—1947 гг. асістэнт кафедры шпітальнай хірургіі [[Мінскі медыцынскі інстытут|Мінскага медыцынскага інстытута]]. У 1946 годзе абараніў [[Кандыдат навук|кандыдацкую]] дысертацыю на тэму «Экспериментальные данные к вопросу об эволюции и патогенезе эндемического зоба в БССР». У 1947—1948 гг. дацэнт кафедры хірургіі Беларускага інстытута ўдасканалення ўрачоў, у 1948—1956 і ў 1957—1963 гг. дацэнт кафедры агульнай хірургіі Мінскага медыцынскага інстытута, у 1956—1957 гг. загадчык кафедрай. У 1961 годзе А. А. Грэйману прысвоена вучоная ступень доктара навук, у 1963 годзе вучонае званне прафесара. У 1963—1970 гг. ён на пасадзе 2-й кафедрай шпітальнай хірургіі Мінскага медыцынскага інстытута&lt;ref name=&quot;БДМУ&quot; /&gt;.

Памёр А. А. Грэйман 1 чэрвеня 1970 г. Пахаваны на [[Усходнія могілкі (Мінск)|Усходніх могілках]] Мінска.

== Навуковая дзейнасць ==
А. А. Грэйману належаць навуковыя працы па хірургіі [[валляк]]а і пухлін [[Шчытападобная залоза|шчытападобнай залозы]], органаў [[Брушная поласць|брушной поласці]]. Займаў пасаду намесніка старшыні Беларускага навуковага таварыства хірургаў&lt;ref name=&quot;БДМУ&quot; /&gt;. Аўтар больш за 60 навуковых прац, у тым ліку [[Манаграфія|манаграфіі]] «Хирургическое лечение и патоморфология зоба» (1964)&lt;ref name=&quot;БДМУ&quot; /&gt;. Рэдактар манаграфіі «Актуальные вопросы острого аппендицита» (1969)&lt;ref name=&quot;БДМУ&quot; /&gt;.

Сярод апублікаванага:
* Хирургическое лечение и патоморфология зоба. Клинико-морфол. материалы по Белорус. ССР [Текст] / А. А. Грейман. — Минск: Беларусь, 1964. — 136 с.

== Узнагароды ==
Узнагароджаны баявым ордэнам і медалямі, Ганаровай граматай [[Вярхоўны Савет БССР|Вярхоўнага Савета БССР]], значком «Выдатнік аховы здароўя»&lt;ref name=&quot;БДМУ&quot; /&gt;.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|5}}

== Спасылкі ==
* [https://www.bsmu.by/page/55/3263/ Грейман Александр Абрамович (26.06(08.07).1899—01.06.1970)]{{ref-ru}} // Сайт УА «[[Беларускі дзяржаўны медыцынскі ўніверсітэт]]»
* [http://med.by/content/znamdate/znamdate2009.pdf Здравоохранение Беларуси: Знаменитые и юбилейные даты. 2009 год]{{ref-ru}} // Музей гісторыі медыцыны Беларусі. Рэспубліканская навуковая медыцынская бібліятэка — Мн., 2009.
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Грэйман Аляксандр Абрамавіч}}
[[Катэгорыя:Выкладчыкі БДМУ]]
[[Катэгорыя:Хірургі СССР]]
[[Катэгорыя:Медыкі Вялікай Айчыннай вайны]]
[[Катэгорыя:Педагогі СССР]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі Беларускай медыцынскай акадэміі паслядыпломнай адукацыі]]</text>
      <sha1>cttrtxzwa3axn9til2du9jzr2d7afz4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аляюнай</title>
    <ns>0</ns>
    <id>582077</id>
    <revision>
      <id>4194798</id>
      <parentid>3667087</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:18:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3911" xml:space="preserve">{{НП-Літва
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Аляюнай
|арыгінальная назва    = Alejūnai
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = 
 |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = 
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|павет                 = Уцянскі
|раён                  = Ігналінскі
|сянюнія               = Дукштаская
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 
}}

'''Аляю́най'''&lt;ref&gt;{{ТКП-Літва}}&lt;/ref&gt; ({{lang-lt|Alejūnai}}) — [[вёска]] ў [[Ігналінскі раён|Ігналінскім раёне]] [[Уцянскі павет|Уцянскага павета]] [[Літва|Літвы]]. Уваходзіць у склад [[Дукштаская сянюнія|Дукштаскай сянюніі]]. Размешчана за 3 км ад [[Дукштас]]а.

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска ў складзе [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]] [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]].

== Насельніцтва ==
* 1921 год — 52 жыхары, 11 двароў&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej — Tom VII — Część II — Ziemia Wileńska — Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 7.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 81 жыхар, 13 двароў&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin — 1, s. 45&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Дукштаская сянюнія}}
{{Ігналінскі раён}}
{{Заліўка НП-Літва}}

[[Катэгорыя:Дукштаская сянюнія]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Ігналінскага раёна]]</text>
      <sha1>03zz0y0al2mnchbqy1m5yfq09yt3icp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чыжунай (Ігналінскі раён)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>582198</id>
    <revision>
      <id>4194852</id>
      <parentid>3677328</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:20:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4180" xml:space="preserve">{{НП-Літва
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Чыжунай
|арыгінальная назва    = Čižiūnai
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = Čižiūnų (Ignalinos r.) kapinės.JPG
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = 
 |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = 
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|павет                 = Уцянскі
|раён                  = Ігналінскі
|сянюнія               = Дукштаская
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = Čižiūnai (Ignalina)
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 
}}
{{значэнні|Чыжуны}}
'''Чыжу́най'''&lt;ref&gt;{{ТКП-Літва}}&lt;/ref&gt; ({{lang-lt|Čižiūnai}}), традыцыйная беларуская назва — '''Чыжуны'''&lt;ref&gt;{{крыніцы/ВГА|2|74}}&lt;/ref&gt; — [[вёска]] ў [[Ігналінскі раён|Ігналінскім раёне]] [[Уцянскі павет|Уцянскага павета]] [[Літва|Літвы]]. Уваходзіць у склад [[Дукштаская сянюнія|Дукштаскай сянюніі]]. Размешчана за 11 км ад [[Сянас Дукштас]]а. Насельніцтва 28 чал. (2001 г.).

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска ў складзе [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]] [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]].

== Насельніцтва ==

* 1921 год — 204 жыхары, 43 двары&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 10.&lt;/ref&gt;.
* 1931 год — 186 жыхароў, 46 двароў&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1, s. 11&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Дукштаская сянюнія}}
{{Ігналінскі раён}}
{{Заліўка НП-Літва}}

[[Катэгорыя:Дукштаская сянюнія]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Ігналінскага раёна]]</text>
      <sha1>6d7sosx0sgpzyttmqihn45lueyfell5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Гярвялес</title>
    <ns>0</ns>
    <id>582248</id>
    <revision>
      <id>4194850</id>
      <parentid>3675452</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:20:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4226" xml:space="preserve">{{НП-Літва
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Гярвялес
|арыгінальная назва    = Gervelės
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = 
 |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = 
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|павет                 = Уцянскі
|раён                  = Ігналінскі
|сянюнія               = Наўясісдаўгелішкіская
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 
}}

'''Гярвя́лес'''&lt;ref&gt;{{ТКП-Літва}}&lt;/ref&gt; ({{lang-lt|Gervelės}}), традыцыйная беларуская назва — '''Гярвелі'''&lt;ref&gt;{{крыніцы/ВГА|2|74}}&lt;/ref&gt; — [[вёска]] ў [[Ігналінскі раён|Ігналінскім раёне]] [[Уцянскі павет|Уцянскага павета]] [[Літва|Літвы]]. Уваходзіць у склад [[Наўясісдаўгелішкіская сянюнія|Наўясісдаўгелішкіскай сянюніі]]. Размешчана за 13 км ад [[Наўясіс Даўгелішкіс]]а. Насельніцтва 23 чал. (2001 г.).

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска ў складзе [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]] [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]].

== Насельніцтва ==
* 1921 год — 146 жыхароў, 34 двары&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej — Tom VII — Część II — Ziemia Wileńska — Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 10.&lt;/ref&gt;.
* 1931 год — 155 жыхароў, 32 двары&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin — 1, s. 11&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Наўясісдаўгелішкіская сянюнія}}
{{Ігналінскі раён}}
{{Заліўка НП-Літва}}

[[Катэгорыя:Наўясісдаўгелішкіская сянюнія]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Ігналінскага раёна]]</text>
      <sha1>krr46mofzs4lxur63mdqqhl34bgaeui</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Гярвянішке</title>
    <ns>0</ns>
    <id>582250</id>
    <revision>
      <id>4194851</id>
      <parentid>3677327</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:20:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4093" xml:space="preserve">{{НП-Літва
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Гярвянішке
|арыгінальная назва    = Gerveniškė
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = 
 |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = 
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|павет                 = Уцянскі
|раён                  = Ігналінскі
|сянюнія               = Рымшэўская
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 
}}

'''Гярвяні́шке'''&lt;ref&gt;{{ТКП-Літва}}&lt;/ref&gt; ({{lang-lt|Gerveniškė}}), традыцыйная беларуская назва — '''Гервянішкі'''&lt;ref&gt;{{крыніцы/ВГА|2|74}}&lt;/ref&gt; — [[вёска]] ў [[Ігналінскі раён|Ігналінскім раёне]] [[Уцянскі павет|Уцянскага павета]] [[Літва|Літвы]]. Уваходзіць у склад [[Рымшэўская сянюнія|Рымшэўскай сянюніі]]. Размешчана за 4 км ад [[Грышкішке]]. Насельніцтва 3 чал. (2001 г.).

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска ў складзе [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]] [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]].

== Насельніцтва ==

* 1921 год — 30 жыхароў, 4 двары&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 10.&lt;/ref&gt;.
* 1931 год — 44 жыхары, 7 двароў&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1, s. 11&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Рымшэўская сянюнія}}
{{Ігналінскі раён}}
{{Заліўка НП-Літва}}

[[Катэгорыя:Рымшэўская сянюнія]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Ігналінскага раёна]]</text>
      <sha1>i9gr1y12xxa18xwetx3iwlue4nt0u3n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Швікшчоніс</title>
    <ns>0</ns>
    <id>582593</id>
    <revision>
      <id>4194800</id>
      <parentid>3666799</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:18:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3875" xml:space="preserve">{{НП-Літва
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Швікшчоніс
|арыгінальная назва    = Švikščionys
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = 
 |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = 
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|павет                 = Уцянскі
|раён                  = Ігналінскі
|сянюнія               = Рымшэўская
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 
}}

'''Швікшчо́ніс'''&lt;ref&gt;{{ТКП-Літва}}&lt;/ref&gt; ({{lang-lt|Švikščionys}}) — [[вёска]] ў [[Ігналінскі раён|Ігналінскім раёне]] [[Уцянскі павет|Уцянскага павета]] [[Літва|Літвы]]. Уваходзіць у склад [[Рымшэўская сянюнія|Рымшэўскай сянюніі]]. Размешчана за 3 км ад [[Гайдзе (kaimas)|Гайдзе]]. Насельніцтва 16 чал. (2001 г.).

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]].

== Насельніцтва ==
* 1921 год — 75 жыхароў, 14 двароў&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 6.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 127 жыхароў, 22 двары&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1, s. 6&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Рымшэўская сянюнія}}
{{Ігналінскі раён}}
{{Заліўка НП-Літва}}

[[Катэгорыя:Рымшэўская сянюнія]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Ігналінскага раёна]]</text>
      <sha1>tt5pt9fn3di3ebbjbo1ep7mbctyhr4f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Таборас (Ігналінскі раён)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>582594</id>
    <revision>
      <id>4194803</id>
      <parentid>3887216</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:18:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3875" xml:space="preserve">{{НП-Літва
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Таборас
|арыгінальная назва    = Taboras
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 =Taboras (Ingalina, kaimas).jpg 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = 
 |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = 
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|павет                 = Уцянскі
|раён                  = Ігналінскі
|сянюнія               = Дукштаская
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 
}}

'''Табо́рас'''&lt;ref&gt;{{ТКП-Літва}}&lt;/ref&gt; ({{lang-lt|Taboras}}) — [[вёска]] ў [[Ігналінскі раён|Ігналінскім раёне]] [[Уцянскі павет|Уцянскага павета]] [[Літва|Літвы]]. Уваходзіць у склад [[Дукштаская сянюнія|Дукштаскай сянюніі]]. Размешчана за 4 км ад [[Сянас Дукштас]]а.

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска ў складзе Свянцянскага павета [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]] [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]].

== Насельніцтва ==
* 1921 год — 4 жыхары, 1 двор&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 4.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 13 жыхароў, 3 двары&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1,s. 4&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Дукштаская сянюнія}}
{{Ігналінскі раён}}
{{Заліўка НП-Літва}}

[[Катэгорыя:Дукштаская сянюнія]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Ігналінскага раёна]]</text>
      <sha1>l0kezgwxkty9rbxm0gv7bh0adb40rqd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тарасішке</title>
    <ns>0</ns>
    <id>582595</id>
    <revision>
      <id>4194799</id>
      <parentid>3669967</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:18:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3883" xml:space="preserve">{{НП-Літва
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Тарасішке
|арыгінальная назва    = Tarasiškė
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = 
 |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = 
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|павет                 = Уцянскі
|раён                  = Ігналінскі
|сянюнія               = Дукштаская
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 
}}

'''Тарасі́шке'''&lt;ref&gt;{{ТКП-Літва}}&lt;/ref&gt; ({{lang-lt|Tarasiškė}}) — [[вёска]] ў [[Ігналінскі раён|Ігналінскім раёне]] [[Уцянскі павет|Уцянскага павета]] [[Літва|Літвы]]. Уваходзіць у склад [[Дукштаская сянюнія|Дукштаскай сянюніі]]. Размешчана за 6 км ад [[Сянас Дукштас]]а.

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска ў складзе Свянцянскага павета [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]] [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]].

== Насельніцтва ==
* 1921 год — 33 жыхары, 4 двары&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej — Tom VII — Część II — Ziemia Wileńska — Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 7.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 46 жыхароў, 7 двароў&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin — 1,s. 46&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Дукштаская сянюнія}}
{{Ігналінскі раён}}
{{Заліўка НП-Літва}}

[[Катэгорыя:Дукштаская сянюнія]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Ігналінскага раёна]]</text>
      <sha1>chmcjmls72sddekgscbj0f60r4e16lk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уждзялей</title>
    <ns>0</ns>
    <id>582617</id>
    <revision>
      <id>4194842</id>
      <parentid>3669984</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:20:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4024" xml:space="preserve">{{НП-Літва
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Уждзялей
|арыгінальная назва    = Uždeliai
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = 
 |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = 
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|павет                 = Уцянскі
|раён                  = Ігналінскі
|сянюнія               = Казіцішкіская
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 
}}

'''Уждзя́лей'''&lt;ref&gt;{{ТКП-Літва}}&lt;/ref&gt; ({{lang-lt|Uždeliai}}), традыцыйная беларуская назва — '''Уздзялі'''&lt;ref&gt;{{крыніцы/ВГА|2|74}}&lt;/ref&gt; — [[вёска]] ў [[Ігналінскі раён|Ігналінскім раёне]] [[Уцянскі павет|Уцянскага павета]] [[Літва|Літвы]]. Уваходзіць у склад [[Казіцішкіская сянюнія|Казіцішкіскай сянюніі]]. Размешчана за 5 км ад [[Грыбенай|Грыбеная]].

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска ў складзе Свянцянскага павета [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]] [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]].

== Насельніцтва ==
* 1921 год — 68 жыхароў, 11 двароў&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 7.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 64 жыхары, 10 двароў&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1, s. 46.&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Казіцішкіская сянюнія}}
{{Ігналінскі раён}}
{{Заліўка НП-Літва}}

[[Катэгорыя:Казіцішкіская сянюнія]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Ігналінскага раёна]]</text>
      <sha1>neb4jxvq5ldwlbawtmu8csuu2tp14rz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Варнішкей (Ігналінскі раён)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>582627</id>
    <revision>
      <id>4194847</id>
      <parentid>3667073</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:20:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3990" xml:space="preserve">{{НП-Літва
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Варнішкей
|арыгінальная назва    = Varniškiai
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = 
 |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = 
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|павет                 = Уцянскі
|раён                  = Ігналінскі
|сянюнія               = Рымшэўская
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 
}}

'''Варні́шкей'''&lt;ref&gt;{{ТКП-Літва}}&lt;/ref&gt; ({{lang-lt|Varniškiai}}), традыцыйная беларуская назва — '''Варнішкі'''&lt;ref&gt;{{крыніцы/ВГА|2|74}}&lt;/ref&gt; — [[вёска]] ў [[Ігналінскі раён|Ігналінскім раёне]] [[Уцянскі павет|Уцянскага павета]] [[Літва|Літвы]]. Уваходзіць у склад [[Рымшэўская сянюнія|Рымшэўскай сянюніі]]. Размешчана за 2 км ад [[Гайдзе (kaimas)|Гайдзе]]. Насельніцтва 11 чал. (2001 г.).

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]].

== Насельніцтва ==
* 1921 год — 37 жыхароў, 8 двароў&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 6.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 77 жыхароў, 10 двароў&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1, s. 6&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Рымшэўская сянюнія}}
{{Ігналінскі раён}}
{{Заліўка НП-Літва}}

[[Катэгорыя:Рымшэўская сянюнія]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Ігналінскага раёна]]</text>
      <sha1>4rk3umqj3mc2i22axh6j8owtbf264di</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Варнас (Ігналінскі раён)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>582628</id>
    <revision>
      <id>4194814</id>
      <parentid>3669981</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:19:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3897" xml:space="preserve">{{НП-Літва
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Варнас
|арыгінальная назва    = Varnos
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = 
 |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = 
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|павет                 = Уцянскі
|раён                  = Ігналінскі
|сянюнія               = Дукштаская
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 
}}

'''Ва́рнас'''&lt;ref&gt;{{ТКП-Літва}}&lt;/ref&gt; ({{lang-lt|Varnos}}) — [[вёска]] ў [[Ігналінскі раён|Ігналінскім раёне]] [[Уцянскі павет|Уцянскага павета]] [[Літва|Літвы]]. Уваходзіць у склад [[Дукштаская сянюнія|Дукштаскай сянюніі]]. Размешчана за 5 км ад [[Сянас Дукштас]]а. Насельніцтва 9 чал. (2001 г.).

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска ў складзе Свянцянскага павета [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]] [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]].

== Насельніцтва ==
* 1921 год — 56 жыхароў, 9 двароў&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 7.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 48 жыхароў, 9 двароў&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1, s. 46&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Дукштаская сянюнія}}
{{Ігналінскі раён}}
{{Заліўка НП-Літва}}

[[Катэгорыя:Дукштаская сянюнія]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Ігналінскага раёна]]</text>
      <sha1>d240pzh9ezk35y9srsqilajafclm8oo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Васілішкес (Ігналінскі раён)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>582656</id>
    <revision>
      <id>4194801</id>
      <parentid>3666812</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:18:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>удакладненне, перанесена: 1921—1938 → 1921—1939 з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3861" xml:space="preserve">{{НП-Літва
|статус                = вёска
|беларуская назва      = Васілішкес
|арыгінальная назва    = Vosyliškės
|падначаленне          = 
|краіна                = 
|герб                  = 
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = 
 |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = 
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|павет                 = Уцянскі
|раён                  = Ігналінскі
|сянюнія               = Рымшэўская
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          = 
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = 
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
|OpenStreetMap         = 
}}

'''Васі́лішкес'''&lt;ref&gt;{{ТКП-Літва}}&lt;/ref&gt; ({{lang-lt|Vosyliškės}}) — [[вёска]] ў [[Ігналінскі раён|Ігналінскім раёне]] [[Уцянскі павет|Уцянскага павета]] [[Літва|Літвы]]. Уваходзіць у склад [[Рымшэўская сянюнія|Рымшэўскай сянюніі]]. Размешчана за 3 км ад [[Гайдзе (kaimas)|Гайдзе]]. Насельніцтва 9 чал. (2001 г.).

== Гісторыя ==
У 1921—1939 гадах вёска [[Браслаўскі павет (1922—1940)|Браслаўскага павета]] [[Віленскае ваяводства (1926—1939)|Віленскага ваяводства]].

== Насельніцтва ==
* 1921 год — 24 жыхары, 3 двары&lt;ref name=&quot;skorowidz&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część II - Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 6.&lt;/ref&gt;.
* 1938 год — 10 жыхароў, 1 двор&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin - 1, s. 6&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Рымшэўская сянюнія}}
{{Ігналінскі раён}}
{{Заліўка НП-Літва}}

[[Катэгорыя:Рымшэўская сянюнія]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Ігналінскага раёна]]</text>
      <sha1>dxzlcbp8u8a0puj0mub1nzfdookdi6y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Даўгаўпілскі ўніверсітэт</title>
    <ns>0</ns>
    <id>586561</id>
    <revision>
      <id>4195084</id>
      <parentid>3731715</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:12:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16735" xml:space="preserve">{{Картка ўніверсітэта
 |назва             = Даўгаўпілскі ўніверсітэт
 |скарачэнне           = ДУ (DU)
 |эмблема              = 
 |выява          = [[Выява:47364 Uniwersytet Dyneburski.jpg|300px]]
 |арыгінал             = {{lang-lv|Daugavpils Universitāte}}
 |міжназва        = 
 |ранейшае              = 
 |дэвіз                = 
 |заснаваны              = 1921
 |зачынены               = 1940
 |рэарганізаваны        = 2001
 |год рэарганізацыі    = 
 |тып                  = класічны ўніверсітэт
 |найменне пасады =Рэктар
 |піб пасады        = Арвідс Баршчэўскіс
 |прэзідэнт            = 
 |навуковы кіраўнік = 
 |студэнты             = 
 |замежныя студэнты = 
 |спецыялітэт          = 
 |бакалаўрыят          = 
 |магістратура         = 
 |аспірантура          = 
 |дактарантура         = 
 |дактары              = 
 |прафесары           = 
 |выкладчыкі        = 
 |размяшчэнне         = [[Даўгаўпілс]]
 |кампус               = 
 |адрас                = 
 |сайт                 = http://www.du.lv
 |узнагароды              = 
 |lat_dir = N |lat_deg = 55 |lat_min = 52 |lat_sec = 08
 |lon_dir = E |lon_deg = 26 |lon_min = 30 |lon_sec = 55
 |CoordScale          =  
 |edu_region          =  
}}
'''Даўгаўпілскі ўніверсітэт''' ({{lang-lv|Daugavpils Universitāte}}), ці ДУ (DU) — вышэйшая навучальная ўстанова ў [[Даўгаўпілс]]е ў [[Латвія|Латвіі]].

== Гісторыя ==

=== Даўгаўпілскі дяржаўны настаўніцкі інстытут ===
[[Файл:Historic building of Daugavpils State Gymnasium - Duneburgensis - Panoramio.jpg|міні|злева|Гістарычны будынак па вул. Гімназіяс 32, дзе ў 1921 г. была запачаткавана педагагічная вучэльня]]
Даўгаўпілскі ўніверсітэт сваімі каранямі сыходзіць у 1921 г. 4 лістапада ў сувязі з недахопам у [[Латвія|маладой краіне]] прафесійна падрыхтаваных настаўнікаў, у Даўгаўпілсе ў памяшканнях сярэдняй школы па вул. Вальдэмара 32 (цяпер вул. Гімназіяс) была адкрыта першая ў Латгаліі чатырохгадовая педагагічная вучэльня. Дырэктарам навучальнай установы быў прызначаны Яніс Юргенс. У калектыве было 9 настаўнікаў, у двух акадэмічных групах налічвалася 36 навучэнцаў.

У 1922/1923 навучальным годзе педагагічную школу перайменавалі ў настаўніцкую семінарыю з чатырма гадамі навучання. У снежні 1922 г. настаўніцкая семінарыя пераехала ў прадугледжаныя для яе памяшканні на сучаснай вул. Саўлес. Колькасць студэнаў павялічылася да 67, працавала ўжо 13 настаўнікаў і ўтварылася 3 групы. У семінарыі вывучалі [[Латышская мова|латышскую]], [[Нямецкая мова|нямецкую]], [[Руская мова|рускую]] мовы, [[Латгальская мова|латгальскі дыялект]], [[прыродазнаўчыя навукі]], [[Матэматыка|матэматыку]], [[Гісторыя|гісторыю]], фізкультуру і маляванне, спевы і [[закон Божы]] (асобна для [[Каталіцтва|каталікоў]] і [[Лютэранства|лютэранаў]]).

1 жніўня 1923 г. настаўніцкая семінарыя была рэарганізавана ў Даўгаўпілскі дзяржаўны настаўніцкі інстытут з пяцігадовымі навучальнымі праграмамі. Выпускнікі атрымлівалі дыпломы, якія давалі права выкладаць ва ўсіх шасцігадовых пачатковых школах, класах і агульнаадукацыйныя прадметы ніжэй узроўня прафесійна-тэхнічных вучэльняў. Працягласць навучання ў розныя часы была рознай і павялічылася з 4 гадоў у 1921—1923 гг. да 5 гадоў у 1924—1929 гг. і да 6 гадоў у 1929—1940 гг. Агулам з 1923 г. да 1940 г. навучальная ўстанова падрыхтавала 505 настаўнікаў. Акрамя вучэбнай дзейнасці, студэнты інстытута займаліся творчасцю: дзейнічалі сімфанічны аркестр, хор, тэатр, выдаваўся літаратурны часопіс. Студэнты ўдзельнічалі ў шматлікіх экскурсіях, збіралі па ўсёй Латгаліі фальклор і рознага роду этнаграфічныя матэрыялы. Пры інстытуце былі адчыненыя школа і дзіцячы садок, дзе студэнты маглі практыкавацца ў педагагічным майстэрстве.

16 ліпеня 1940 г. інстытут зачынілі, уся яго матэрыяльна-тэхнічная база была перададзена Педагагічнаму інстытуту ў [[Рэзэкнэ]]. Але ўжо ў кастрычніку 1944 г. было прынята рашэнне аб аднаўленні дзейнасці інстытута ў Даўгаўпілсе з двухгадовым тэрмінам навучання. У перыяд з 1944 па 1952 гг. навучанне ў настаўніцкім інстытуце прайшлі больш за 1500 студэнтаў очнай і завочнай форм навучання чатырох факультэтаў.

=== Даўгаўпілскі педагагічны інстытут ===
[[Файл:Daugavpils soviet ampir.jpg|міні|справа|Педагагічны інстытут у 1960-я гг.]]
У сувязі з пераходам [[СССР]] на ўсеагульную сярэднюю адукацыю і недахопам педагогаў з вышэйшай адукацыяй, у пачатку 1950-х гг. настаўніцкі інстытут быў ператвораны ў педагагічны інстытут на правах [[ВНУ|вну]]. 18 красавіка 1952 г. быў выдадзены загад аб рэарганізацыі настаўніцкага інстытута ў вышэйшую навучальную ўстанову — Даўгаўпілскі педагагічны інстытут (ДПІ). Працягласць навучання ў новым інстытуце складала 4 гады, і студэнты навучаліся на двух [[факультэт]]ах — фізіка-матэматычны і філалагічны.

З цягам часу ўзраслі як і колькасць выкладчыкаў, так і іх навуковая кваліфікацыя. Калі ў 1952 г. у інстытуце пачалі працаваць усяго 38 выкладчыкаў, то ўжо ў 1956 г. іх колькасць дасягнула 100 і працягвала кожы год расці. У 1954 г. былі створаныя два новых факультэты — прыродазнаўчых навук (пазней біялогіі) і гісторыі (у 1960-х гг. аб’яднаны з філалагічным) 1956 г. у гісторыі вышэйшай школы быў адметны дзвюма падзеямі — пабудаваны новы вучэбны корпус на сучаснай вул. Віенібас і здзейснены пераход на пяцігадовыя навучальныя праграмы. ДПІ імкліва рос, як і колькасць студэнтаў. Ужо на пятым годзе існавання вну колькасць студэнтаў вочнага аддзялення перавысіла 1 тыс.

У 1970-х гг. на гісторыка-філалагічным факультэце на базе кафедры музыкі і спеваў было створана музычна-педагагічнае аддзяленне, якое ператварылася ў музычна-педагагічны факультэт. На вуліцы Кандавас 1 у 1973 г. быў адкрыты новы спартыўны комплекс, у 1987 г. быў створаны і факультэт фізічнага выхавання. Такім чынам, у канцы 1980 — пачатку 1990-х гг. навучанне было арганізавана на пяці факультэтах (філалогіі, фізікі і матэматыкі, біялогіі і хіміі, музыкальнай педагогікі і фізічнага выхавання). У верасні 1989 г. быў адкрыты навучальны корпус па вул. Парадэс 1. У 1991 г. быў распачаты прыём студэнтаў на спецыяльнасці па сацыялогіі, філасофіі і эканомікі. Усяго ў пачатку 1990-х гг. у ДПІ навучалася больш за 2,5 тыс. студэнтаў.

=== Даўгаўпілскі ўніверсітэт ===
[[Файл:Даугавпилсский университет - panoramio.jpg|міні|злева|Новы корпус універсітэта]]
29 студзеня 2001 г. на пасяджэнні Сената вну была зацверджана канцэпцыя развіцця вну на 2001—2010 гг., дзе ўстанова ужо пазіцыянуецца як [[Латгалія|рэгіянальны]] адукацыйны, навуковы і культурны цэнтр. 5 сакавіка 2001 г. Устаноўчы сход зацвердзіў змяненне найменавання Даўгаўпілскага педагагічнага універсітэта на Даўгаўпілскі ўніверсітэт.

Адбыліся таксама значныя змены ў структуры вну. 1 кастрычніка 2001 г. быў створаны факультэт сацыяльных навук, рэарганізаваны факультэт педагогікі і псіхалогіі. 7 жніўня 2003 г. на пасяджэнні Сената вну створаны факультэт адукацыі і кіравання. Пасля 2001 г. ў ДУ былі заснаваныя і паспяхова працуюць некалькі навукова-даследчых інстытутаў і цэнтраў: Інстытут ўстойлівай адукацыі (2003 г.), Інстытут сацыяльных даследаванняў (2003 г.),Іінстытут кампаратыўных даследаванняў (2003 г.), Цэнтр вуснай гісторыі (2003 г.), Цэнтр інавацыйнай мікраскапіі (2004 г.), Інстытут экалогіі (2004 г.) і Інстытут сістэмнай біялогіі (2005 г). Сваю працу працягвае і Латгальскі даследчы інстытут (працуе з 1991 г.).

У цяперашні час навучальны працэс у ДУ праходзіць на пяці факультэтах: натуральных навук і матэматыкі, гуманітарнай адукацыйнай і кіравання, музыкі і мастацтва, сацыяльных навук у 3 навучальных карпусах: на вул. Віенібас 13, па вул. Парадэс 1 і вул. Саўлес, 1/3, а таксама ў спартыўным комплексе на вул. У 2006/2007 навучальным годзе ва ўніверсітэце навучалася каля 5 тыс. студэнтаў і працавала каля 200 выкладчык, з якіх амаль палова мелі навуковыя ступені [[Кандыдат навук|доктара]] і [[Хабілітацыя|доктара хабілітаванага]].

== Факультэты і кафедры ==
[[Файл:Daugavpils University square.jpg|міні|справа|Пляц перад галоўным корпусам універсітэта]]
* '''Факультэт матэматыкі і прыродазнаўчых навук'''
# Кафедра анатоміі і фізіялогіі
# Кафедра фізікі і матэматыкі
# Кафедра інфарматыкі
# Кафедра хіміі і геаграфіі
* '''Гуманітарны факультэт'''
# Кафедра англійскай філалогіі і перакладу
# Кафедра латышскай літаратуры і культуры
# Кафедра латышскай мовы
# Кафедра русістыкі і славістыкі
# Кафедра гісторыі
# Кафедра замежных моў
* '''Факультэт сацыяльных навук'''
# Кафедра эканомікі і сацыялогіі
# Кафедра сацыяльнай псіхалогіі
# Кафедра права
* '''Факультэт адукацыі і кіравання'''
# Кафедра спорту
# Кафедра педагогікі і педагагічнай псіхалогіі
* '''Факультэт музыкі і мастацтваў'''
# Кафедра музыкі

== Выбітныя выпускнікі ==
* Мітрапаліт Аляксандр (Кудрашоў) — [[Руская праваслаўная царква|праваслаўны]] [[Іерарх|царкоўны іерарх]], [[мітрапаліт]] [[Рыга|Рыжскі]] і ўсяе [[Латвія|Латвіі]]
* Рыта Стродэ — [[Латвія|латвійскі]] [[палітык]], [[мэр]] [[Даўгаўпілс]]а, [[дэпутат]] [[Сейм Латвіі|Сейма Латвіі]]
* Алег Раждзественскі — рэктар Даўгаўпілскага педагагічнага інстытута ў 1972—1992 гг.
* [[Антон Францавіч Бубала|Антон Бубала]] — [[Беларусь|беларускі]] грамадскі дзеяч, [[Краязнаўства|краязнавец]], [[паэт]]
* Барыс Юдзін — [[Расія|расійскі]] і [[ЗША|амерыканскі]] [[паэт]] і [[празаік]]
* [[Эдуард Браніслававіч Мекш|Эдуард Мекш]] - [[Латвія|латвійскі]] [[Літаратуразнаўства|літаратуразнаўца]], [[Хабілітацыя|хабілітаваны доктар]] [[Філалогія|філалогіі]], [[прафесар]]
* [[Зоя Карпаўна Крот|Зоя Крот]] - [[Беларусь|беларускі]] дзяржаўны дзеяч, [[дэпутат]] [[Палата прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Беларусі|Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Беларусі]]

== Спасылкі ==
* [https://du.lv/ Сайт Даўгаўпілскага ўніверсітэта] {{ref-lv}}, {{ref-en}}
{{Вышэйшыя навучальныя ўстановы Латвіі}}

[[Катэгорыя:Навучальныя ўстановы з латышскай мовай навучання]]
[[Катэгорыя:Даўгаўпілс]]
[[Катэгорыя:1921 год у Латвіі]]
[[Катэгорыя:Універсітэты Латвіі]]</text>
      <sha1>gv2x994827rvblr3rp52dexijywsr4p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Пётр Аляксеевіч Лярскі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>594558</id>
    <revision>
      <id>4195080</id>
      <parentid>3854015</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:12:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Навуковая дзейнасць, выкладчыцкая і грамадская дзейнасць */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10351" xml:space="preserve">{{Навуковец
 |Навуковая сфера      = [[геаграфія]], [[прыродазнаўства]]
 |Месца працы          = 
 |Навуковая ступень    = {{Навуковая ступень|кандыдат|геаграфічных навук}}
 |Навуковае званне     = {{Навуковае званне||1}}
 |Альма-матэр          =
 |Навуковы кіраўнік    = 
 |Знакамітыя вучні     = 
 |Вядомы як            = 
 |Вядомая як           = 
 |Узнагароды і прэміі  = 
 |Роспіс               = 
 |Шырыня роспісу       = 
 |Сайт                 = 
 |Вікікрыніцы          = 
}}
'''Пётр Аляксеевіч Ля́рскі'''&lt;ref name=&quot;БЭ9&quot;&gt;{{крыніцы/БелЭн|9к}}&lt;/ref&gt; ({{ДН|2|1|1918}} — {{ДС|25|10|2013}}&lt;ref name=&quot;СБ&quot;&gt;[https://www.sb.by/articles/geografiya-dushi-frontovika-lyarskogo-.html ''Ольга Кісляк'' География души фронтовика Лярского]{{ref-ru}} // [[СБ. Беларусь сегодня]]&lt;/ref&gt;) — [[географ]], [[краязнавец]] і [[педагог]], [[кандыдат геаграфічных навук]] (1954), дацэнт (1960). Заслужаны настаўнік БССР (1955).

== Біяграфія ==
Нарадзіўся ў вёсцы [[Рымінка]] (зараз у {{МН|Чавускім раёне|ў Чавускім раёне|Чавускі раён}} [[Магілёўская вобласць|Магілёўскай вобласці]] [[Беларусь|Беларусі]]). Вучыўся на рабфаку. У 1939 годзе скончыў геаграфічны факультэт [[МДУ імя Куляшова|Магілёўскага педагагічнага інстытута]]. Вучобу сумяшчаў з працай у інстытуце — сакратар дэканата, лабарант кафедры, выкладаў на падрыхтоўчым аддзяленні. Быў размеркаваны ў [[Нараўлянскі раён]] выкладчыкам ў нямецкую нацыянальную школу. З 1939 года на службе ў [[РСЧА|Чырвонай Арміі]]. У час [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] спачатку на фронце на заходняй мяжы [[СССР]], потым у [[Савецкі партызанскі рух у Беларусі (1941—1944)|партызанах]] у Чавускім раёне. Пасля вызвалення Беларусі быў накіраваны працаваць дырэктарам сельскай школы. Са студзеня 1945 г. П. А. Лярскі ў Магілёўскім педагагічным інстытуце (сучасны [[Магілёўскі дзяржаўны ўніверсітэт імя А. А. Куляшова]]). Займаў пасады старэйшага выкладчыка, дацэнта (з 1960 г.) кафедры фізічнай геаграфіі на геаграфічным факультэце, у 1977—1999 гг. дацэнта кафедры педагогікі і методыкі выкладання&lt;ref name=&quot;МДУ&quot;&gt;[https://fme.msu.by/index.php/home/novosti/331-2017-04-6 Лярский Петр Алексеевич]{{ref-ru}} // Факультэт матэматыкі і прыродазнаўства [[МДУ імя Куляшова]]&lt;/ref&gt;.

Памёр А. П. Лярскі 25 кастрычніка 2013 г. Пахаваны ў {{МС|Магілёве|ў Магілёве|Магілёў}} на Грузаўскіх могілках&lt;ref name=&quot;МДУ&quot; /&gt;.

== Навуковая дзейнасць, выкладчыцкая і грамадская дзейнасць ==
П. А. Лярскаму належаць навуковыя працы па гісторыі геаграфіі, геаграфіі Беларусі і краязнаўстве, методыцы выкладання [[прыродазнаўства]]. Аўтар больш за 150 навуковых прац&lt;ref name=&quot;МДУ&quot; /&gt;. Сярод апублікаванага:
* Наш край : (Магілёўская вобласць. Фізіка-геаграфічны нарыс) // Дняпро. — Магілёў, 1957.
* Прырода Магілёўскай вобласці. Магілёў, 1959.
* География : Уч. пособ. для студ. фак. подгот. учителей. — Минск, 1963. (разам з [[Мікалай Сцяпанавіч Ратабыльскі|М. С. Ратабыльскім]])
* Пособие по краеведению. — Мн., 1966.
* Землеведение и краеведение. — 2 изд. — Мн., 1987. (разам з М. С. Ратабыльскім)
* П. И. Рычков и его «Топография Оренбургская» // Геаграфія. — 2013.

З 1947 г. П. А. Лярскі быў сапраўдным членам Геаграфічнага таварыства СССР. Таксама быў Ганаровым членам грамадскага аб’яднання «[[Беларускае геаграфічнае таварыства]]» і Ганаровым старшынёй яго Магілёўскага абласнога аддзялення&lt;ref name=&quot;МДУ&quot; /&gt;. Чытаў лекцыі ў інстытуце ўдасканалення настаўнікаў, у народным універсітэце пры педагагічным інстытуце&lt;ref name=&quot;МДУ&quot; /&gt;. У 1959—1963 гг. вучоны сакратар, у 1963—1993 гг. старшыня Магілёўскага абласнога аддзела геаграфічнага таварыства, з 1993 года — Ганаровы старшыня. Уваходзіў у склад рэдакцыйнай калегіі часопіса «Магілёўскі мерыдыян», супрацоўнічаў з часопісамі «[[Народная асвета (часопіс)|Народная асвета]]», «Беларуская думка», «[[Нёман (часопіс)|Нёман]]», «Пачатковая школа» і інш.&lt;ref name=&quot;МДУ&quot; /&gt;

== Узнагароды і званні ==
* Выдатнік народнай асветы БССР (1955)
* Выдатнік народнай асветы СССР (1975)
* Прэмія Магілёўскага абласнога выканаўчага камітэта ў галіне навуковай і грамадскай дзейнасці з прысваеннем звання «Чалавек года Магілёўскай вобласці» (2006)&lt;ref name=&quot;МДУ&quot; /&gt;.

== Памяць ==
19 студзеня 2018 г. у Магілёве на доме № 44 па вуліцы [[Першамайская вуліца (Магілёў)|Першамайскай]] адбылося адкрыццё [[Мемарыяльная дошка|мемарыяльнай дошкі]] ў гонар 100-годдзя з дня нараджэння П. А. Лярскага&lt;ref name=&quot;СШ&quot;&gt;[http://sosh21.mogilev.by/?page_id=8503 Пётр Алексеевич Лярский]{{ref-ru}} // ДУА «Сярэдняя школа № 21 Магілёва»&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{крыніцы/БелЭн|9|''[[Ігар Мікалаевіч Шаруха|Шаруха І. М.]]'' Лярскі Пётр Аляксеевіч}} — С. 427.
* Настаўнік настаўнікаў ― рыцар прыроды : да 90-годдзя з дня нараджэння П. А. Лярскага / [[Ігар Мікалаевіч Шаруха|І. М. Шаруха]] [і інш.] // Магілёўскі мерыдыян : нататкі Магілёўскага аддзела Беларускага геаграфічнага таварыства : навуковы часопіс. — 2007. ― Т. 7, вып. 3/4. ― С. 3―6

== Спасылкі ==
* [http://catalog.library.mogilev.by/kray/Znak_new/mogilev/r15p11_7.htm Лярскі Пётр Аляксеевіч // Магілёўская абласная бібліятэка імя У. І. Леніна]
* [https://www.sb.by/articles/geografiya-dushi-frontovika-lyarskogo-.html ''Ольга Кисляк'' География души фронтовика Лярского]{{ref-ru}} // [[СБ. Беларусь сегодня]]
* [https://www.sb.by/articles/rekordy-dotsenta-lyarskogo.html ''Павел Минченко'' Рекорды доцента Лярского]{{ref-ru}} // [[СБ. Беларусь сегодня]]
* [https://fme.msu.by/index.php/home/novosti/331-2017-04-6 Лярский Петр Алексеевич]{{ref-ru}} // Факультэт матэматыкі і прыродазнаўства [[Магілёўскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Аркадзя Куляшова|Магілёўскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя А. А. Куляшова]]
* [http://sosh21.mogilev.by/?page_id=8503 Пётр Алексеевич Лярский]{{ref-ru}} // ДУА «Сярэдняя школа № 21 Магілёва»

{{DEFAULTSORT:Лярскі Пётр Аляксеевіч}}
[[Катэгорыя:Выпускнікі Магілёўскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя Аркадзя Куляшова]]
[[Катэгорыя:Партызаны Вялікай Айчыннай вайны]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі Магілёўскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя Аркадзя Куляшова]]
[[Катэгорыя:Географы СССР]]
[[Катэгорыя:Географы Беларусі]]
[[Катэгорыя:Заслужаныя настаўнікі БССР]]
[[Катэгорыя:Педагогі СССР]]
[[Катэгорыя:Прыродазнаўцы]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Чавускім раёне]]
[[Катэгорыя:Члены Беларускага геаграфічнага таварыства]]</text>
      <sha1>ekr4b37jckxuom29b2n37vfpqu0jbvb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Міраслаў Іван Любачыўскі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>595529</id>
    <revision>
      <id>4195056</id>
      <parentid>3862606</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:07:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13311" xml:space="preserve">{{Іерарх
| беларускае імя                  = Міраслаў Іван Любачыўскі
| арыгінальнае імя                = Мирослав Іван Любачівський
| беларускае імя пры нараджэнні   = 
| арыгінальнае імя пры нараджэнні = 
| выява                           = 
| шырыня партрэта                 = 
| подпіс                          = [[Кардынал]] з тытулам Санта Сафія а Віа Баччэа
| герб                            = Coat of arms of Myroslav Lubachivsky.svg
| подпіс герба                    = 
| шырыня герба                    = 
| тытул                           = Вярхоўны Архіепіскап Львоўскі, мітрапаліт Галіцкі, епіскап Камянецкі
| парадак                         = 
| сцяг                            = 
| царква                          = [[Украінская Грэка-Каталіцкая Царква]]
| абшчына                         = 
| абранне                         = 
| інтранізацыя                    = 
| каранацыя                       = 
| перыядпачатак                   = [[8 верасня]] [[1984]]
| перыядканец                     = [[14 снежня]] [[2000]]
| перыяд праўлення                = 
| папярэднік                      = [[Іосіф Сляпы]]
| пераемнік                       = [[Любамір Гузар]]
| адрачэнне                       = 
| каментар                        = 
| тытул_2                          = Кардынал з тытулам Санта Сафія а Віа Баччэа
| парадак_2                         = 
| сцяг_2                           = 
| царква_2                          = [[Украінская Грэка-Каталіцкая Царква]]
| абшчына_2                         = 
| абранне_2                         = 
| інтранізацыя_2                    = 
| каранацыя_2                       = 
| перыядпачатак_2                   = [[25 мая]] [[1985]]
| перыядканец_2                     = [[14 снежня]] [[2000]]
| перыяд праўлення_2                = 
| папярэднік_2                      = [[Іосіф Сляпы]]
| пераемнік_2                       = [[Любамір Гузар]]
| адукацыя                        = 
| дата нараджэння                 = 
| месца нараджэння                = 
| дата смерці                     =
| месца смерці                    = 
| пахаваны                        = 
| дынастыя                        = 
| бацька                          = Яўстафій
| маці                            = Ганна
| прыняцце манаства               = 
| сан                             = [[21 верасня]] [[1938]]
| хіратанія                       = [[21 лістапада]] [[1979]]
| кардынал                        = [[25 мая]] [[1985]]
| жонка                           = 
| дзеці                           = 
| аўтограф                        = 
| манаграма                       = 
| узнагароды                      =  
| Commons = Myroslav Lubachivsky
}}

'''Міраслаў Іван Любачыўскі''' ({{ДН|24|6|1914}}, [[Далына]] — {{ДС|14|12|2000}}, {{МС|Львоў||}}, [[Украіна]]) — украінскі рэлігійны дзеяч, прадстаяцель [[Украінская Грэка-Каталіцкая Царква|Украінскай Грэка-Каталіцкай Царквы]] ў 1984—2000 гг., [[кардынал]].

== Біяграфія ==
Міраслаў Іван Любачыўскі нарадзіўся 24 чэрвеня 1914 г. у мястэчку [[Далына|Даліна]] на [[Івана-Франкоўская вобласць|Івана-Франкоўшчыне]]. Яго бацькі — Яўстахій і Ганна — мелі трох сыноў, з якіх Міраслаў быў самым старэйшым. Пачатковую адукацыю атрымаў у школе ў Даліне. У 1933 г. скончыў з адзнакай навучанне ў [[Стрый (горад)|Стрыйскай]] гімназіі. У 1934—1937 гг. вучыўся ў [[Украінскі каталіцкі ўніверсітэт|Львоўскай багаслоўскай акадэміі]] на факультэце філасофіі, а затым — на факультэце тэалогіі. У 1937 г. пачаў далейшыя багаслоўскія студыі ва Універсітэце Канізіянум ў [[Інсбрук]]у ([[Аўстрыя]]).

18 жніўня 1938 г. прыняў пасвячэнне ў сан дыякана. 21 верасня 1938 г. ў капліцы мітрапалічых палат [[Сабор Святога Юра|Сабора Святога Юра]] ў Львове прымае іерэйскае пасвячэнне ад мітрапаліта [[Андрэй Шаптыцкі|Андрэя Шаптыцкага]]. Быў прызначаны на служэнне ў Львоўскую архіепархію. Пасля хіратаніі працягвае навучанне ў Інсбруку. У 1939 г. у сувязі з пачаткам [[Другая сусветная вайна|Другой сусветнай вайны]] ўніверсітэт быў вымушаны пераехаць ў [[Швейцарыя|Швейцарыю]]. Менавіта там, у 1941 г., Міраслаў абараніў сваю доктарскую працу па тэалогіі на тэму «Барацьба св. [[Васіль Вялікі|Васіля Вялікага]] з [[Арыянства (плынь пратэстантызму)|арыянствам]], выяўленая ў яго літургіі». Пасля таго, у 1942—1945 гг., вучыўся ў біблейскім інстытуце ў Рыме (Біблікум), дзе ў 1944 г. атрымлівае ступень магістра біблейскіх навук і доктара тэалогіі, і ў [[Грыгарыянскі ўніверсітэт|Грыгарыянскім універсітэце]] (1945—1947), дзе атрымаў [[ліцэнцыят]] па [[Філасофія|філасофіі]]. У 1945—1947 гг. вывучае медыцыну ў Каралеўскім італьянскім універсітэце ў [[Рым]]е. Падчас вайны аказвае духоўную апеку ўкраінцам у Еўропе.

У маі 1947 г. выехаў у [[ЗША]] для апекі над украінскімі эмігрантамі ў [[Філадэльфія|Філадэльфіі]], потым у Стэмфардзе. Служыць сакратаром Архіепіскапа [[УГКЦ]]. У 1949 г. прызначаны настаяцелем царквы св. Пятра і Паўла ў [[Кліўленд]]зе ([[Агая|штат Агая]]), служыў у прыходах штатаў [[Пенсільванія]] і [[Вісконсін]]. Тут пачалася яго пісьменніцкая дзейнасць. Сярод ранніх твораў і публікацый ёсць некалькі нядзельных пропаведзяў і пераклад [[Катэхізіс]]а [[Трыдэнцкі сабор|Трыдэнцкага сабора]]. У 1968 г. стаў духаўніком Ўкраінскай каталіцкай семінарыі св. Язафата ў [[Вашынгтон]]е. Працаваў у Манасе і Рычмандзе (штат [[Вірджынія]]).

У 1971 г. прызначаны прафесарам Акадэміі св. Васіля ў [[Філадэльфія|Філадэльфіі]] (штат [[Пенсільванія]]). У 1973 г. быў прызначаны духаўніком семінарыі св. Васіля ў Стэмфардзе, штат [[Канектыкут|Канэктыкут]]. У красавіку 1978 г. [[Павел VI (Папа Рымскі)|Папа Павел VI]] надаў яму ступень ганаровага прэлата. У 1977 г. прызначаны духоўным дырэктарам семінарыі св. Васіля Вялікага ў г. Стэмфард. 13 верасня 1979 г. Папа [[Ян Павел II (Папа Рымскі)|Ян Павел II]] прызначыў яго [[архіепіскап]]ам і [[мітрапаліт]]ам Філадэльфійскім і 12 лістапада 1979 г., разам з Вярхоўным архіепіскапам УГКЦ [[Іосіф Сляпы|Іосіфам Сляпым]] і мітрапалітам Максімам Германюком, у [[Сіксцінская капэла|Сікстынскай капэле]] ў [[Рым]]е хіратанізаваў яго на епіскапа (першая хіратанія пры непасрэдным удзеле Папы Яна Паўла II у гісторыі УГКЦ). Тады ж быў прызначаны архіепіскапам УГКЦ у Філадэльфіі.

27 сакавіка 1980 г. пасля [[Сінод]]у епіскапаў УГКЦ атрымаў прызначэнне на каад’ютара Вярхоўнага архіепіскапа Львоўскага з правам пераемнасці. Пераязджае ў [[Рым]]. Пасля смерці кардынала [[Іосіф Сляпы|Іосіфа Сляпога]], 7 верасня 1984 г. абраны на Вярхоўнага архіепіскапа Львоўскага. 25 мая 1985 г. прызначаны членам Калегіі кардыналаў з тытулам царквы Санта Сафія а Віа Бачэа ў Рыме. Чацвёрты кардынал у гісторыі УГКЦ. З 1984 г. — сакратар украінскай секцыі Нацыянальнай каталіцкай канферэнцыі.

Пасля легалізацыі УГКЦ 31 сакавіка 1991 г. урачыста вярнуўся ва [[Украіна|Украіну]]. Засноўвае Архіепіскапскую курыю, рэарганізуе структуру кліру, наладжвае працу навучальных устаноў для падрыхтоўкі пастыраў, стварае 4 новыя [[Епархія|епархіі]], аказвае ўвагу супрацоўніцтву з парафіянамі ў справе аднаўлення патрыярхальнага ўкладу, здымае напружанне ва ўзаемаадносінах з [[Праваслаўе|праваслаўнымі]], адбудоўвае розныя ўстановы, вырашае сацыяльныя патрэбы святарства, наладжвае сувязі з прадстаўнікамі свецкай улады, высвячае сотні новых святароў, наладжвае дзейнасць «нядзельных» (парафіяльных) школ для рэлігійнай адукацыі.

У маі 1992 г. адкрыў першы ў незалежнай Украіне Сінод епіскапаў УГКЦ, дзе заявіў пра далейшую дзейнасць, накіраваную на прызнанне [[Патрыярхат]]у УГКЦ. Аднаўляе дзейнасць [[Украінскі каталіцкі ўніверсітэт|Львоўскай багаслоўскай акадэміі (Украінскага каталіцкага ўніверсітэта).]] У 1995—1996 гг. у сувязі з дрэнным станам здароўя, Сінод епіскапаў УГКЦ выбраў [[Любамір Гузар|Любаміра Гузара]] епіскапам-памочнікам кіраўніка УГКЦ. Пасля чаго ён збольшага займаўся навукова-багаслоўскай дзейнасцю.

Памёр 14 снежня 2000 г. а 4-й гадзіне раніцы. Пахаваны ў [[Крыпта|крыпце]] [[Сабор Святога Юра|сабора св. Юра]] ў [[Львоў|Львове]].

{{зноскі}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Любачыўскі Міраслаў Іван}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Івана-Франкоўскай вобласці]]
[[Катэгорыя:Кардыналы]]
[[Катэгорыя:Біскупы УГКЦ]]
[[Катэгорыя:Рэлігійныя дзеячы Украіны]]
[[Катэгорыя:Ганаровыя грамадзяне Цярнопаля]]</text>
      <sha1>7abn9j0b9ewpgg58m1vt6wabstqwgmz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аляксей Уладзіміравіч Меляшэвіч</title>
    <ns>0</ns>
    <id>602508</id>
    <revision>
      <id>4194957</id>
      <parentid>3624171</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:49:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4472" xml:space="preserve">{{Вучоны
|Імя                  = Аляксей Уладзіміравіч Меляшэвіч
 |Арыгінал імя         = 
 |Фота                 = 
 |Шырыня               = 
 |Подпіс               = 
 |Дата нараджэння      = 
 |Месца нараджэння     = 
 |Дата смерці          = 
 |Месца смерці         =
 |Грамадзянства        = 
 |Навуковая сфера      = 
 |Месца працы          = Гродзенская абласная клінічная бальніца, [[Гродзенскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Янкі Купалы]]
 |Навуковая ступень    = 
 |Навуковае званне     = 
 |Альма-матэр          = 
}}
'''Аляксей Уладзіміравіч Меляшэ́віч'''&lt;ref name=&quot;БЭ10&quot;&gt;{{крыніцы/БелЭн|10к}}&lt;/ref&gt; ({{ДН|1|4|1932}} — {{ДС|1|12|2007}})&lt;ref name=&quot;НБ&quot;&gt;[http://unicat.nlb.by/scient/pls/dict.prn_ref?tu=e&amp;tq=v0&amp;name_view=va_all&amp;a001=BY-NLB-ar672218&amp;strq=l_siz=10 Меляшэвіч, Аляксей Уладзіміравіч (доктар медыцынскіх навук ; 1932—2007)] // [[Нацыянальная бібліятэка Беларусі]]&lt;/ref&gt; — [[вучоны]] ў галіне [[хірург]]іі, [[доктар медыцынскіх навук]] (1990), [[прафесар]] (1991).

== Біяграфія ==
Нарадзіўся ў вёсцы [[Нарутавічы]] [[Пружанскі павет (1921—1940)|Пружанскага павета]] [[Палескае ваяводства|Палескага ваяводства]] (сучасны аграгарадок у {{МН|Бярозаўскім раёне|ў Бярозаўскім раёне|Бярозаўскі раён}} [[Брэсцкая вобласць|Брэсцкай вобласці]] [[Беларусь|Беларусі]]). У 1957 годзе скончыў [[Мінскі медыцынскі інстытут]]. Працаваў хірургам-[[анколаг]]ам у Гродзенскай абласной клінічнай бальніцы, у 1962—1976 гг. хірургам у Гродзенскай гарадской бальніцы № 1&lt;ref name=&quot;НБ&quot; /&gt;. З 1972 г. А. У. Меляшэвіч у [[Гродзенскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Янкі Купалы|Гродзенскім дзяржаўным універсітэце імя Янкі Купалы]]. Займаў пасады старэйшага выкладчыка, дацэнта, а з 1991 года — загадчыка кафедрай асноў медыцынскіх ведаў&lt;ref name=&quot;НБ&quot; /&gt;.

== Навуковая дзейнасць ==
А. У. Меляшэвічу належаць навуковы працы па патагенезе гнойна-запаленчых працэсаў у [[Скура|скуры]] і падскурнай клятчатцы, прафілактыцы і лячэнні панарыцыю і [[Флегмона|флегмоны]] кісці, органазахавальных аперацыях і інш. З’яўляецца аўтарам шэрагу [[патэнт]]аў&lt;ref name=&quot;БП&quot;&gt;[http://bypatents.com/patents/meleshevich-aleksejj-vladimirovich База патентов Беларуси]{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

Сярод апублікаваных прац:
* Посттравматические остро-инфекционные заблоевания кисти. — [[Мінск|Мн.]], 1987. (разам з С. А. Паўловічам)

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|10|Меляшэвіч Аляксей Уладзіміравіч}} — С. 279.

== Спасылкі ==
* [http://unicat.nlb.by/scient/pls/dict.prn_ref?tu=e&amp;tq=v0&amp;name_view=va_all&amp;a001=BY-NLB-ar672218&amp;strq=l_siz=10 Меляшэвіч, Аляксей Уладзіміравіч (доктар медыцынскіх навук ; 1932—2007)] // [[Нацыянальная бібліятэка Беларусі]]

{{DEFAULTSORT:Меляшэвіч Аляксей Уладзіміравіч}}
[[Катэгорыя:Выкладчыкі Гродзенскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя Янкі Купалы]]
[[Катэгорыя:Хірургі СССР]]
[[Катэгорыя:Хірургі Беларусі]]</text>
      <sha1>fvgnd6g62b06muetpm6v6e2ohruxqz4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Таіса Іванаўна Сушко</title>
    <ns>0</ns>
    <id>603045</id>
    <revision>
      <id>4194963</id>
      <parentid>4060797</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:50:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5704" xml:space="preserve">{{Навуковец 
 |Імя                  = Таіса Іванаўна Сушко
 |Арыгінал імя         = 
 |Фота                 = 
 |Шырыня               = 
 |Подпіс               = 
 |Дата нараджэння      = 
 |Месца нараджэння     = 
 |Дата смерці          = 
 |Месца смерці         =
 |Грамадзянства        = 
 |Навуковая сфера      = 
 |Месца працы          = 
 |Навуковая ступень    =  
 |Навуковае званне     = 
 |Альма-матэр          = 
 |Навуковы кіраўнік    = 
 |Знакамітыя вучні     = 
 |Вядомы як            = 
 |Узнагароды і прэміі  = 
 |Роспіс               = 
 |Шырыня роспісу       = 
 |Сайт                 = 
 |Вікікрыніцы             = 
}}
{{цёзкі2|Сушко}}
'''Таіса Іванаўна Сушко''' ({{ДН|24|5|1949}}, [[Аграгарадок Вомельна|Вомельна]], [[Пухавіцкі раён]], [[Мінская вобласць]]) — беларускі вучоны-[[эканаміст]]. Кандыдат эканамічных навук (1981), дацэнт (1986), прафесар.

== Біяграфія ==
Скончыла Беларускі дзяржаўны інстытут народнай гаспадаркі імя В. У. Куйбышава (спецыяльнасць «Бухгалтарскі ўлік і кантроль», аспірантура ў 1981). Працуе ў Магілёўскім дзяржаўным універсітэце харчавання (з 1974, эканамічны факультэт, кафедра бухгалтарскага ўліку, аналізу і аўдыту, загадчык кафедры).

== Узнагароды ==
Грамата Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь (2009), Ганаровая грамата Міністэрства сельскай гаспадаркі і харчавання Рэспублікі Беларусь (2008), прэмія спецыяльнага фонду Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь па сацыяльнай падтрымцы адораных навучэнцаў і студэнтаў (2006).

== Навуковая дзейнасць ==
Асноўныя навучальна-метадычныя публікацыі:
* Сушко Т. И., Банцевич Е. Е., Козлова Е. А. Бухгалтерский учет в организациях пищевой промышленности: конспект лекций для студентов спец. 1-25 01 08 «Бухгалтерский учет, анализ и аудит» и направления спец. 1-27 01 01 20 «Экономика и организация производства (пищевая промышленность)». — Могилев: МГУП, 2009. — 320 с.{{ref-ru}}
* Сушко Т. И. Бухгалтерский учет и отчетность в промышленности : учеб. пособие / Т. И. Сушко. − Минск: Вышэйшая школа, 2013. − 527 с.: ил.{{ref-ru}}
* Сушко Т. И., Сударева О. О. Бухгалтерский финансовый учет в промышленности. Практикум : учебное пособие \ Т. И. Сушко, О. О. Сударева − Минск: Вышэйшая школа, 2016. − 363 с.{{ref-ru}}
* Сушко Т. И. Бухгалтерский учет : конспект лекций / Т. И. Сушко. − Могилев : МГУП, 2017. − 328 с.{{ref-ru}}

Асноўныя навуковыя публікацыі:

* Сушко Т. И. Развитие белорусского аудита: проблемы, решения / Т. И. Сушко, Д. А. Панков, А. А. Гавриленко, Ю. Ю. Новикова //Финансы, учет, аудит. — 2009. — № 7. — С.7-10.{{ref-ru}}
* Сушко Т. И., Сударева О. О. Особенности методики учета затрат и калькулирования себестоимости замороженной продукции, полуфабрикатов, услуг по заморозке и хранению в организациях плодоовощной отрасли / Т. И. Сушко, О. О. Сударева // Бухгалтерский учет и анализ. — 2010. — № 1. — С.12-16. {{ref-ru}}
* Сушко Т. И. Особенности методики планирования, учета затрат и калькулирования себестоимости замороженной продукции, полуфабрикатов, услуг по заморозке и хранению в организациях плодоовощной отрасли / Т. И. Сушко // Бухгалтерский учет и анализ. — 2010. — № 1. — С.12-16. {{ref-ru}}&lt;ref&gt;http://www.mgup.by/?q=ef/bua-i-a/sostav-kafedry {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20181028121902/http://www.mgup.by/?q=ef%2Fbua-i-a%2Fsostav-kafedry |date=28 кастрычніка 2018 }}&lt;/ref&gt;

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
* [http://unicat.nlb.by/scient/pls/dict.prn_ref?tu=e&amp;tq=v0&amp;name_view=va_all&amp;a001=BY-NLB-ar495566&amp;strq=l_siz=20/Сушко, Таіса Іванаўна ]

{{DEFAULTSORT:Сушко}}
[[Катэгорыя:Эканамісты Беларусі]]</text>
      <sha1>kumfvwpfgkvamaz5m0mflloa37o8tos</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сяргей Антонавіч Чуніхін</title>
    <ns>0</ns>
    <id>603065</id>
    <revision>
      <id>4194966</id>
      <parentid>4060457</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:50:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8746" xml:space="preserve">{{Вучоны
|Імя                  = 
 |Арыгінал імя         = 
 |Фота                 = 
 |Шырыня               = 
 |Подпіс               = 
 |Дата нараджэння      = 
 |Месца нараджэння     = 
 |Дата смерці          = 
 |Месца смерці         = 
 |Грамадзянства        = 
 |Навуковая сфера      = 
 |Месца працы          = 
 |Навуковая ступень    = 
 |Навуковае званне     = 
 |Альма-матэр          = 
 |Навуковы кіраўнік    = 
 |Знакамітыя вучні     = 
 |Вядомы як            = 
 |Вядомая як           = 
 |Узнагароды і прэміі  = 
{{{!}} style=&quot;background:transparent&quot;
{{!}} {{Ордэн Знак Пашаны}} {{!!}} {{Ордэн Знак Пашаны}} {{!!}} {{Ордэн Дружбы народаў}}
{{!}}-
{{!}} медалі
{{!}}}
 |Роспіс               = 
 |Шырыня роспісу       = 
 |Сайт                 = 
 |Вікікрыніцы          = 
}}
'''Сяргей Антонавіч Чуні́хін'''&lt;ref name=&quot;Б&quot;&gt;{{кніга|загаловак=Беларусь: Энцыкл. даведнік|адказны=Беларуская энцыклапедыя; Рэдкал. [[Барыс Іванавіч Сачанка|Б. І. Сачанка]] (гал. рэд.) і інш.|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1995|старонак=800|isbn=985-11-0026-9|тыраж=5000}}&lt;/ref&gt; ({{ДН|21|9|1905}} — {{ДС|29|10|1985}}) — [[вучоны]] ў галіне [[Матэматыка|матэматыкі]], [[доктар фізіка-матэматычных навук]] (1936), [[прафесар]] (1934), акадэмік [[АН БССР|Акадэміі навук БССР]] (1966), [[Заслужаны дзеяч навукі БССР]] (1968). Удзельнік [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]]&lt;ref name=&quot;nasb&quot;&gt;[http://nasb.gov.by/bel/members/academicians/chunikhin.php Акадэмік ЧУНІХІН Сяргей Антонавіч]{{ref-ru}} // [[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі]]&lt;/ref&gt;.

== Біяграфія ==
Нарадзіўся ў {{МН|Харкаве|ў Харкаве|Харкаў}}. У 1929 годзе скончыў [[Маскоўскі дзяржаўны ўніверсітэт]]. У 1933—1935 гг. займаў пасаду загадчыка кафедрай матэматыкі [[Тульскі дзяржаўны ўніверсітэт|Тульскага механічнага інстытута]], у 1935—1941 гг. Маскоўскага вячэрняга металургічнага інстытута. З 1941 года С. А. Чуніхін у [[Томск]]у, займаў пасады загадчыка кафедрамі ў [[Омскі дзяржаўны ўніверсітэт шляхоў зносін|Томскім электрамеханічным інстытуце інжынераў чыгуначнага транспарту]] і [[Томскі дзяржаўны ўніверсітэт|Томскім дзяржаўным універсітэце]]. У 1953 годзе пераехаў у [[Гомель]], дзе да 1960 года займаў пасаду загадчыка кафедрай у [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт транспарту|Беларускім інстытуце інжынераў чыгуначнага транспарту]]. З 1960 г. С. А. Чуніхін у Гомельскім аддзяленні [[Інстытут матэматыкі НАН Беларусі|Інстытута матэматыкі Акадэміі навук БССР]] на пасадзе загадчыка лабараторыяй, адначасова з 1978 года — намеснік дырэктара Інстытута матэматыкі па Гомельскаму аддзяленню.

== Навуковая дзейнасць ==
С. А. Чуніхіну належаць працы па [[Тэорыя груп|тэорыі груп]]. Ён пабудаваў агульную тэорыю фактарызацыі [[Канечная група|канечных груп]], вылучыў і вывучаў два новыя класы груп (П-аддзельныя і П-вырашальныя), стварыў новы метад даследавання груп&lt;ref name=&quot;Б&quot; /&gt;. Аўтар больш за 100 навуковых прац, у тым ліку [[Манаграфія|манаграфіі]] «Подгруппы конечных групп» (1964, перакладзена за мяжой на [[Англійская мова|англійскую мову]] ў 1969 годзе)&lt;ref name=&quot;УБ&quot;&gt;[http://nasb.gov.by/rus/publications/vestifm/vfm96_3a.php ''Шеметков Л. А.'' Сергей Антонович Чунихин (1905—1985)] // Известия Академии наук Беларуси. Серия физико-математических наук. № 3, 1996.{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

== Узнагароды і званні ==
* [[Ордэн «Знак Пашаны»]] (1954, 1985)
* [[Ордэн Дружбы народаў (СССР)|Ордэн Дружбы народаў]] (1975)
* Медалі
* 5 ганаровых гармат [[Вярхоўны Савет БССР|Вярхоўнага Савета БССР]]
* [[Заслужаны дзеяч навукі БССР]]

== Памяць ==
У Гомелі на доме № 32а па [[Вуліца Кірава (Гомель)|вуліцы Кірава]] ў 1995 годзе ўстаноўлена [[мемарыяльная дошка]] з [[барэльеф]]ам вучонага.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|17}}
* {{кніга|загаловак=Беларусь: Энцыкл. даведнік|адказны=Беларуская энцыклапедыя; Рэдкал. [[Барыс Іванавіч Сачанка|Б. І. Сачанка]] (гал. рэд.) і інш.|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1995|старонкі=760|старонак=800|isbn=985-11-0026-9|тыраж=5000}}

== Спасылкі ==
* [http://nasb.gov.by/bel/members/academicians/chunikhin.php Акадэмік ЧУНІХІН Сяргей Антонавіч]{{ref-ru}} // [[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі]]
* [http://unicat.nlb.by/AUTH/pls/dict.prn_ref?tu=e&amp;tq=v0&amp;name_view=va_all&amp;a001=BY-NLB-ar2503176&amp;strq=l_siz=20 Чунихин, Сергей Антонович (доктор физико-математических наук, математик ; 1905—1985)]{{Недаступная спасылка}}{{ref-ru}} // [[Нацыянальная бібліятэка Беларусі]]
* [http://nasb.gov.by/rus/publications/vestifm/vfm96_3a.php ''Шеметков Л. А.'' Сергей Антонович Чунихин (1905—1985)] // Известия Академии наук Беларуси. Серия физико-математических наук. № 3, 1996.{{ref-ru}}
* [https://monument.goub.by/?p=893 Чунихин Сергей Антонович // Памятники Гомельщины]{{ref-ru}}
* [https://docs.gsu.by/DocLib15/%D0%9C%D0%90%D0%AF%20%D0%9A%D0%A0%D0%90%D0%86%D0%9D%D0%90%20%D0%91%D0%95%D0%9B%D0%90%D0%A0%D0%A3%D0%A1%D0%AC/%D0%9B%D1%8E%D0%B4%D0%B7%D1%96/%D0%98%D0%BC%D0%B8%20%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B8%D1%82%D1%81%D1%8F%20%D0%93%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%89%D0%B8%D0%BD%D0%B0/%D0%92%D1%8B%D0%B4%D0%B0%D1%8E%D1%89%D0%B8%D0%B5%D1%81%D1%8F%20%D1%83%D1%87%D0%B5%D0%BD%D1%8B%D0%B5%20%D0%93%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%89%D0%B8%D0%BD%D1%8B.doc ''Штейнер И. Ф., Андреева О. В.'' Выдающиеся ученые Гомельщины]{{ref-ru}}

{{DEFAULTSORT:Чуніхін Сяргей Антонавіч}}
[[Катэгорыя:Выпускнікі МДУ]]
[[Катэгорыя:Матэматыкі СССР]]
[[Катэгорыя:Акадэмікі Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі]]
[[Катэгорыя:Заслужаныя дзеячы навукі Беларускай ССР]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі БелДУТ]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі Томскага дзяржаўнага ўніверсітэта]]
[[Катэгорыя:Супрацоўнікі Інстытута матэматыкі НАНБ]]
[[Катэгорыя:Удзельнікі Вялікай Айчыннай вайны]]</text>
      <sha1>mmfezz2lnkcrbq5alqink7hm0a56okn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Марына Мікалаеўна Дзямідка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>605125</id>
    <revision>
      <id>4194971</id>
      <parentid>3619047</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:53:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7277" xml:space="preserve">{{навуковец}}
{{цёзкі2|Дзямідка}}
'''Марына Мікалаеўна Дзямідка''' (нар. {{ДН|28|12|1960}}, в. [[Краснае (Карэліцкі раён)|Краснае]], [[Карэліцкі раён]], [[Гродзенская вобласць]]) — беларускі [[архітэктар]] і [[педагог]]. [[Кандыдат педагагічных навук]] ([[2003]]), [[дацэнт]] ([[2006]]).

== Біяграфія ==
Скончыла ў [[1983]] годзе [[Беларускі політэхнічны інстытут]], у [[1999]] годзе — завочную аспірантуру [[Нацыянальны інстытут адукацыі|Нацыянальнага інстытута адукацыі]] па спецыяльнасці «Агульная педагогіка, гісторыя педагогікі і адукацыі». У [[1983]]—[[1993]] гадах інжынер, архітэктар, старэйшы архітэктар [[праектнае бюро Галоўнага ўпраўлення архітэктуры і горадабудаўніцтва Мінгарвыканкама|праектнага бюро Галоўнага ўпраўлення архітэктуры і горадабудаўніцтва Мінгарвыканкама]], у [[1993]]—[[1998]] гадах выкладчык [[Мінскі тэхналагічны тэхнікум|Мінскага тэхналагічнага тэхнікума]]. З 1998 года ў [[Рэспубліканскі інстытут прафесійнай адукацыі|Рэспубліканскім інстытуце прафесійнай адукацыі (РІПА)]], старэйшы выкладчык (1998—2005), дацэнт (2005), загадчык кафедрай агульнай і прафесійнай педагогікі (2005—2009). У [[2009]]—[[2013]] гадах у [[Беларускі дзяржаўны тэхналагічны ўніверсітэт|Беларускім дзяржаўным тэхналагічным універсітэце (БДТУ)]], працавала выконваючым абавязкі загадчыка кафедры ландшафтнага праектавання і садова-паркавага будаўніцтва (2009-11), дацэнт кафедры (2001-13). З [[2013]] года начальнік Цэнтра развіцця РІПА.

== Узнагароды ==
Узнагароджана Ганаровымі граматамі РІПА (2004,2006), [[грамата Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь|граматай Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь]] ([[2005]]), граматай [[БДТУ]] ([[2010]]).

== Навуковая дзейнасць ==
Старшыня бюро [[Рэспубліканскае метадычнае аб’яднанне па прафесійна-педагагічнай адукацыі|Рэспубліканскага метадычнага аб’яднання па прафесійна-педагагічнай адукацыі]], член экспертнага савета РІПА, член спецыялізаванага савета па абароне кандыдацкіх дысертацый, член навучальна-метадычнага аб’яднання ВНУ Рэспублікі Беларусь па адукацыі ў вобласці прыродакарыстання і лясной гаспадаркі.

Удзельнік распрацоўкі будаўнічага каталога ЦІТП СССР — 4.2. ([[1990]]), Праграмы АНТП «Адукацыя і здароўе» ([[2007]]), выканаўца дзяржаўнай тэмы-замовы [[Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь]] «Навукова-метадычнае забеспячэнне развіцця прафесійна-тэхнічнай адукацыі з улікам новай прафесійна-кваліфікацыйнай структуры падрыхтоўных кадраў» ([[2001]]), навукова-даследчай працы «Методыка і распрацоўка навучальна-метадычнага комплексу па адной навучальнай спецыяльнасці прафесійна-тэхнічнай адукацыі» ([[2003]]), кіраўнік эксперыментальнага праекта «Апрабацыя мадэлі навучальнага плана для ліцэйскай групы з паглыбленай прафесійнай падрыхтоўкай па інтэграваных прафесіях» ([[2007]]) па заданні Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь, кіраўнік навукова-даследчай працы «Правядзенне даследаванняў па добраўпарадкаванні жылых тэрыторый у сучасных умовах г. Мінска» ([[2011]]), «Удасканаленне навучальнага працэсу ва ўмовах сучаснага адукацыйнага асяроддзя па дысцыпліне „Асновы праектавання малога саду“ на аснове аналізу тэндэнцый развіцця малых садоў у Рэспубліцы Беларусь» (2011—2015).

Сфера навуковых інтарэсаў — падрыхтоўка кампетэнтнага спецыяліста на аснове рэфлексіўных адукацыйных тэхналогій; павышэнне прывабнасці прафесійнай адукацыі для моладзі; фарміраванне гатовасці педагогаў да дыферэнцыяванага навучання навучэнцаў з асаблівасцямі псіхафізічнага развіцця; прафесійная моўная інкультурацыя спецыялістаў. Аўтар больш як 60 друкаваных прац, у тым ліку 39 навуковых выданняў, 9 навучальных праграм, 8 навучальна-метадычных дапаможнікаў, у тым ліку дапаможніка «Рысунак і перспектыва», 1 навучальнага дапаможніка&lt;ref&gt;[http://ripo.unibel.by/index.php?id=1082  Кафедра общей и профессиональной педагогики. Демидко Марина Николаевна]&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{крыніцы/Хто ёсць хто ў Беларусі. Архітэктары|Демидко Марина Николаевна}}
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Дзямідка Марына Мікалаеўна}}
[[Катэгорыя:Архітэктары Беларусі]]
[[Катэгорыя:Архітэктары XX стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Педагогі Беларусі]]</text>
      <sha1>6vjczhmndq3ox5zq27zeukuapbno866</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Абрам Іосіфавіч Міхельсон</title>
    <ns>0</ns>
    <id>617835</id>
    <revision>
      <id>4194790</id>
      <parentid>3979245</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:16:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: медыцынскім ўніверсітэце → медыцынскім універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5122" xml:space="preserve">{{Навуковец 
 |Імя                  = 
 |Арыгінал імя         = 
 |Фота                 = 
 |Шырыня               = 
 |Подпіс               = 
 |Дата нараджэння      = 
 |Месца нараджэння     = 
 |Дата смерці          = 
 |Месца смерці         = 
 |Грамадзянства        = 
 |Навуковая сфера      = 
 |Месца працы          = 
 |Навуковая ступень    = 
 |Навуковае званне     = 
 |Альма-матэр          = 
 |Навуковы кіраўнік    = 
 |Знакамітыя вучні     = 
 |Вядомы як            = 
 |Вядомая як           = 
 |Узнагароды і прэміі  = 
 |Роспіс               = 
 |Шырыня роспісу       = 
 |Сайт                 = 
 |Вікікрыніцы          = 
}}
{{Цёзкі2|Міхельсон}}
'''Абрам Іосіфавіч Міхельсо́н'''&lt;ref name=&quot;БЭ10&quot;&gt;{{Крыніцы/БелЭн|10к}}&lt;/ref&gt; ({{ДН|4|3|1902}}, {{МН|Мінск}} — {{ДС|23|3|1971}}, {{МС|Мінск}}) — [[вучоны]], [[хірург]] і [[уролаг]], [[доктар медыцынскіх навук]] (1956), [[прафесар]] (1960), [[Заслужаны дзеяч навукі БССР]] (1968).

== Біяграфія ==
Нарадзіўся ў [[Мінск]]у. У 1928 годзе скончыў медыцынскі факультэт&lt;ref name=&quot;НБ&quot;&gt;[http://unicat.nlb.by/scient/pls/dict.prn_ref?tu=e&amp;tq=v0&amp;name_view=va_all&amp;a001=BY-NLB-ar649848&amp;strq=l_siz=40 Міхельсон, Абрам Іосіфавіч (доктар медыцынскіх навук; уралогія; хірургія; 1902—1971)] // [[Нацыянальная бібліятэка Беларусі]]&lt;/ref&gt; [[БДУ|Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта]]. Працаваў на Негарэльскім ўрачэбным участку і ў Койданаўскай раённай бальніцы ([[Мінская вобласць]])&lt;ref name=&quot;НБ&quot; /&gt;. У 1931—1941 і 1945—1958 гг. у [[Беларускі дзяржаўны медыцынскі ўніверсітэт|Мінскім медыцынскім універсітэце]], у 1941—1944 гадах у [[Башкірскі дзяржаўны медыцынскі ўніверсітэт|Башкірскім медыцынскім інстытуце]]&lt;ref name=&quot;НБ&quot; /&gt;. У 1958—1971 гадах А. І. Міхельсон на пасадзе загадчыка кафедрай уралогіі [[БелМАПА|Беларускага інстытута ўдасканалення ўрачоў]].

19 сакавіка 1971 года быў зверскі расстраляны ў час прыёму хворых ў паліклініцы Мінскай абласной бальніцы&lt;ref name=&quot;НБ&quot; /&gt;. Памёр 23 сакавіка 1971 года. Пахаваны ў Мінску на [[Усходнія могілкі|Усходніх могілках]]&lt;ref name=&quot;НБ&quot; /&gt;.

== Навуковая дзейнасць ==
А. І. Міхельсону належаць навуковыя працы [[Хірургія|хірургіі]], [[Уралогія|уралогіі]], [[Нефралогія|нефралогіі]]. Займаўся распрацоўкай метадаў дыягностыкі і лячэння прыроджаных захворванняў органаў [[Мочапалавая сістэма|мочапалавой сістэмы]]. Аўтар аперацыі пузырна-кішэчнага сувусця, выкарыстоўваемай у практыцы лячэння хворых на прыроджаныя анамаліі [[Мачавы пузыр|мачавога пузыра]].

Сярод апублікаванага:
* Методика исследования урологических больных. 2 изд. — Мн., 1955.;
* Оперативное лечение недержания мочи на почве врождённых аномалий мочевой системы. — Мн., 1957.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|10|Міхельсон Абрам Іосіфавіч||486}}

== Спасылкі ==
* [http://unicat.nlb.by/scient/pls/dict.prn_ref?tu=e&amp;tq=v0&amp;name_view=va_all&amp;a001=BY-NLB-ar649848&amp;strq=l_siz=40 Міхельсон, Абрам Іосіфавіч (доктар медыцынскіх навук; уралогія; хірургія ; 1902—1971)] // [[Нацыянальная бібліятэка Беларусі]]
* {{bis.nlb.by|171080|Міхельсон Абрам Іосіфавіч, доктар медыцынскіх навук, уралогія, хірургія}}
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Міхельсон Абрам Іосіфавіч}}
[[Катэгорыя:Хірургі СССР]]
[[Катэгорыя:Уролагі СССР]]
[[Катэгорыя:Ахвяры забойстваў]]</text>
      <sha1>pz03ktjpa020kkjge1qgvszaeare45e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мікалай Дзмітрыевіч Чураба</title>
    <ns>0</ns>
    <id>620865</id>
    <revision>
      <id>4195015</id>
      <parentid>4061632</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:03:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у (2) з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19878" xml:space="preserve">{{Мастак
|партрэт = Мікалай Дзмітрыевіч Чураба.jpg
}}
'''Міко́ла (Мікала́й Дзмі́трыевіч) Чура́ба''' ({{Датанараджэння|24|12|1913|11}}, {{МН|Мінск||}} — {{ДС|29|1|1998}}, {{МС|Брэст||}}) — беларускі [[мастак]].

== Біяграфія ==
Бацька Дзмітрый Васілевіч — галоўны бухгалтар на пошце, любіў музыку, іграў на флейце, маці спявала ў [[царкоўны хор|царкоўным хоры]]. Сям’я была працоўнай, усе любілі спяваць, прыахвоцілі да спявання і малога Мікалая. У [[1920]] годзе сям’я пераехала ў [[Клімавічы]], дзе Мікола пайшоў у школу. Тут ён пачаў займацца спевамі ў прафесара кансерваторыі, які гатовы нават быў вучыць бясплатна, бо бацькі Міколы не мелі на гэта сродкаў. У семігодцы першым для Міхаіла настаўнікам малявання быў Міхаіл Ігнатавіч Станкевіч, які раскрыў здольнасці хлапчука і падрыхтаваў да паступлення ў тэхнікум&lt;ref name=&quot;brl&quot;/&gt;.

У [[1930]]—[[1933]] гадах вучыўся ў [[Віцебскі мастацкі тэхнікум|Віцебскім мастацкім тэхнікуме]], яго педагогамі былі мастак [[І. В. Ахрэмчык]] і скульптар [[М. А. Керзін]]&lt;ref name=&quot;brl&quot;/&gt;.

У [[1940]] годзе скончыў графічны факультэт [[Маскоўскі дзяржаўны акадэмічны мастацкі інстытут імя Сурыкава|Маскоўскага мастацкага інстытута імя В. І. Сурыкава]], дзе вучыўся ў [[Міхаіл Георгіевіч Эндэ|М. Эндэ]], [[А. Фогт]]а, [[Х. Даркевіч]]а, [[Уладзімір Фаворскі|Уладзіміра Фаворскага]], [[Павел Паўлінаў|Паўла Паўлінава]], [[Канстанцін Мікалаевіч Істомін|Канстанціна Істоміна]]&lt;ref name=&quot;brl&quot;/&gt;. Сваю дыпломную працу — ілюстрацыі да рамана [[Мікалай Астроўскі|Мікалая Астроўскага]] «Народжаныя бурай» — выканаў у тэхніцы [[Літаграфія|літаграфіі]].

У [[1940]] годзе, пасля сканчэння інстытута, маладога спецыяліста накіравалі на працу выкладчыкам ў [[Беласток]], дзе савецкая ўлада стварала мастацкі тэхнікум. Вёў мастацкія заняткі ў доме творчасці, што па {{нп5|рынак Касцюшкі (Беласток)|рынку Касцюшкі|pl|Rynek Kościuszki w Białymstoku}}.

З пачаткам [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] даводзілася зарабляць пілаваннем дроваў, уборкай збожжа, капаннем бульбы, афарміцельскімі работамі і інш. Спяваў у хоры пры [[Беларускі камітэт (Беласток)|Беларускім камітэце]] ў Беластоку, быў адным з лепшых яго тэнараў. Хор выконваў [[беларускія народныя песні]], ездзіў па ўсёй [[Беластоцкая акруга|Беласточчыне]]. 3 лютага [[1943]] года выступаў у [[Пружана]]х. У сувязі з разгромам нямецкіх войскаў у [[Сталінградская бітва|Сталінградскай бітве]] ў Германіі была абвешчана нацыянальная жалоба з [[4 лютага|4]] па [[6 лютага]]. Праз жалобу канцэрт адклалі, і артыстаў рассялілі па кватэрах. Мікалай Чураба патрапіў да сям’і Утгафаў дзе пазнаёміўся з 17-гадовай Таццянай&lt;ref name=&quot;sb&quot;&gt;[https://www.sb.by/articles/dom-i-krepost-nikolaya-churabo.html Любовь и творчество художника Николая Чурабо в воспоминаниях дочери Нины]&lt;/ref&gt;, сваёй будучай жонкай&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар = Николай Александров.|загаловак = Счастливые. История одной любви|арыгінал = |спасылка = http://bk-brest.by/ru/10/favourites/165/|аўтар выдання = |выданне = [[Брестский курьер]]|тып = |месца = |выдавецтва = |год = 2 сакавіка 2010|выпуск = |том = |нумар = |старонкі = |isbn = }}&lt;/ref&gt;. Пасля таго як незамужніх дзяўчын пачалі выводзіць у Германію, Чураба вярнуў з Беластока ў Пружаны&lt;ref name=&quot;sb&quot;/&gt; і [[19 мая]] [[1943]] года яны з Таццянай павянчаліся ў [[Прачысценская царква (Пружаны)|Прачысценскай царкве]]&lt;ref&gt;{{cite web|author = Дарафей Фіёнік.|last = |first = |authorlink = Дарафей Фіёнік|coauthors = |date = 8 кастрычніка 2012|url = http://samiosobie.info/articles.php?id_n=348&amp;id=8|title = Брэсцкая сустрэча|format = |work = Sami o Sobie. Miesięcznik społeczno-kulturalny|publisher = Fundacja im. Księcia Konstantego Ostrogskiego|language = |postscript = }}{{Недаступная спасылка}}&lt;/ref&gt; і засталіся жыць у Пружане. Сціплае вясельнае застолле адбылося праз некалькі дзён, сярод гасцей быў спявак [[Міхаіл Забэйда-Суміцкі]], які прыехаў у Пружаны з канцэртам, і будучы кампазітар [[Юрый Семяняка]]&lt;ref name=&quot;bk-brest&quot;/&gt;. У будучым у іх сям’і нарадзіліся трое дзяцей&lt;ref name=&quot;brl&quot;/&gt;.

Пасля вайны Мікола працаваў настаўнікам рысунку ў пружанскай школе, а ў [[1946]] сям’я пераехала ў [[Брэст]]. Тут мастак уладкаваўся ў Дом народнай творчасці і ў мастацкія майстэрні, адразу арганізаваў першую абласную выставу народнай творчасці. Спяваў у царкоўным хоры. Сям'я жыла на Маскоўскай вуліцы (цяпер [[Праспект Машэрава (Брэст)|праспект Машэрава]]),   майстэрня размяшчалася на гарышчы дома&lt;ref name=&quot;vb&quot;&gt;[https://vb.by/culture/arts/letopisec_goroda_nad_bugom.html Летописец города над Бугом. Как в Гродно хранят память известного брестского художника] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20191109185544/https://vb.by/culture/arts/letopisec_goroda_nad_bugom.html |date=9 лістапада 2019 }}&lt;/ref&gt;.

Член [[Саюз мастакоў СССР|Саюза мастакоў СССР]] з [[1947]] года.

У [[1954]] годзе з прычыны рэцыдыву [[язва страўніка|язвы]] ў яго выразалі частку [[страўнік]]а&lt;ref name=&quot;bk-brest&quot;/&gt;.

Разам з [[П. Данелія]], [[І. Фяцісаў|І. Фяцісавым]], [[В. Шыкін]]ым, [[І. Рудчык]]ам, [[П. Пагодзін]]ым стварылі групу прафесійных мастакоў, філіял Саюза мастакоў, якая ў [[1971]] годзе пераўтворана ў абласную арганізацыю [[СМ БССР]]. Быў арганізатарам першых мастацкіх выстаў у горадзе, якiя сталi праводзіцца з 1950 года&lt;ref name=&quot;brl&quot;/&gt;.

У [[1966]]—[[1982]] — выкладчык (з [[1972]] дацэнт) [[Брэсцкі дзяржаўны тэхнічны ўніверсітэт|Брэсцкага інжынерна-будаўнічага інстытута]].

У старэчыя гады перанёс складаную аперацыю&lt;ref name=&quot;bk-brest&quot;/&gt;. Памёр [[29 студзеня]] [[1998]] года&lt;ref name=&quot;brl&quot;/&gt;.

== Творчасць ==
Творчую дзейнасць Мікалай Чураба пачаў з 1939 года, калі яго творы з’явіліся на выставе пад час вучобы ў [[Масква|Маскве]]. Працаваў у [[Кніжная графіка|кніжнай]] і [[станкавая графіка|станкавай графіцы]], [[жывапіс]]е. Пісаў [[пейзаж]]ы, [[партрэт]]ы, [[нацюрморт]]ы. Маляваў [[Алейныя фарбы|алеем]], [[акварэль|акварэллю]], [[тэмпера]]й, [[пастэль|пастэллю]]. Ніколі не развітваўся з [[аловак|алоўкам]] і [[блакнот]]ам, паўсюль маляваў, нават у грамадскім транспарце&lt;ref name=&quot;brl&quot;/&gt;.

Аформіў кнігі: «Вершы для дзяцей» [[М. Лужанін]]а ([[1948]]), «Залаты карп» [[Я. Стаховіч]]а ([[1951]]), «Новая зямля» [[Я. Колас]]а ([[1958]]) i інш&lt;ref name=&quot;brl&quot;/&gt;.

Галоўная тэма жывапісных работ — гераічная [[Абарона Брэсцкай крэпасці (1941)|абарона Брэсцкай крэпасці]]. Упершыню ў крэпасць Міхаіл Чураба трапіў у [[1947]] годзе, адразу адчуў трагізм апаленай вайной зямлі, гераізм савецкіх салдат, хоць на той час яшчэ не былі напісаны нарысы [[С. Смірноў|С. Смірнова]] аб абароне Брэсцкай крэпасці. Асноўныя творы гэтай тэмы: «Цаною жыцця» ([[1961]]), «У Брэсцкай крэпасці» ([[1964]]), «Цярэспальскія вароты» ([[1966]]), «Цішыня ў цытадэлі» ([[1967]]), «Руіны парахавога склада» ([[1969]]), [[трыпціх]] «На парозе бессмяротнасці» ([[1971]]), «Не зарасце народная сцежка» ([[1973]]), «Смага» ([[1979]]), «Пад чыстым небам» ([[1981]]), «Байніцы Брэста» і «Ветэраны» ([[1982]]), «Зноў згушчаюцца хмары» ([[1983]]) і інш&lt;ref name=&quot;brl&quot;/&gt;.

На працягу творчага жыцця каля 1000 твораў мастака выстаўляліся на 100 выставах у [[Масква|Маскве]], [[Мінск]]у, [[Брэст|Брэсце]] і многіх іншых гарадах. З [[1964]] па [[1996]] год М. Чураба правёў 13 персанальных выстаў. Творы знаходзяцца ў [[Нацыянальны мастацкі музей Беларусі|Нацыянальным мастацкім музеі Беларусі]], [[Музей сучаснага выяўленчага мастацтва (Мінск)|Музеі сучаснага выяўленчага мастацтва]] ў [[Мінск]]у, [[Музей гісторыі Вялікай Айчыннай вайны|Беларускім музеі гісторыі Вялікай Айчыннай вайны]], фондах [[БСМ]], музеі мемарыяльнага комплексу [[Брэсцкая крэпасць-герой|«Брэсцкая крэпасць-герой»]] і інш&lt;ref name=&quot;brl&quot;/&gt;.

У [[2000]] годзе ў музеі-сядзібе [[Пружанскі палацык|«Пружанскі палацык»]] прайшла выстава твораў М. Чурабы. У студзені [[2004]] года ў Брэсцкім мастацкім музеi, а ў верасні ў выставачнай зале Брэста прайшла выстава «Доброта взгляда», прысвечаная 90-годдзю з дня нараджэння М. Чурабы. У студзені 2009 года ў выставачнай зале Брэста — выстава з 136 твораў жывапісу і графікі да 95-годдзя з дня нараджэння майстра. Затым у сакавіку гэта выстава дэманстравалася ў [[Палац Мастацтваў, Мінск|Рэспубліканскай мастацкай галерэі «Палац мастацтваў»]]&lt;ref name=&quot;brl&quot;/&gt;.

У кастрычніку [[2010]] года ў [[Брэсцкі мастацкі музей|Брэсцкім мастацкім музеі]] была адкрыта сумесная выстава М. Чурабы і яго вучня з Беластока А. Краўчука, які з [[1940]] года праз усё жыццё пранёс памяць пра яго ўрокі. З-за вайны сын селяніна [[Анатоль Краўчук]] застаўся працаваць на зямлі, не стаў прафесійным, але стаў адметным самадзейным мастаком, вядомым сярод землякоў&lt;ref name=&quot;brl&quot;&gt;[http://kb.brl.by/index.php/heritage/item/410-24-snezhnya-2013-g-100-gadou-z-dnya-naradzhennya-mikalaya-dzmitryevicha-churaby-1913-1998-mastaka-u-galine-knizhnaj-i-stankavaj-grafiki-zhyvapisu 24 снежня 2013 г. — 100 гадоў з дня нараджэння Мікалая Дзмітрыевіча Чурабы (1913—1998), мастака ў галіне кніжнай і станкавай графікі, жывапісу]&lt;/ref&gt;.

== Сям’я ==
У шлюбе з Таццянай Утгаф ([[1925]]-?) меў трох дзяцей: Людмілу (нар. [[1944]]), Мікалая і Ніну. Бацька жонкі Уладзімір Аляксандравіч Утгаф (1894-), які паходзіў з [[абруселыя немцы|абруселых немцаў]], у мінулым афіцэр царскай арміі, таксама маляваў. Пасля Кастрычніцкага перавароту з жонкай-настаўніцай пасяліўся ў Пружанах. Таццяна была ўжо трэцім дзіцем у сям’і. Бацька хрысціў яе на доме, а псаломшчыкам пры гэтым быў малады [[Рыгор Шырма]]&lt;ref name=&quot;bk-brest&quot;&gt;[http://www.bk-brest.by/2010/03/165/ Счастливые. История одной любви]&lt;/ref&gt;. У [[1946]] годзе Уладзімір Утгаф быў прыгавораны да 6 гадоў выпраўленча-працоўных лагераў за дапамаганне нямецкай акупацыі, у [[1991]] годзе рэабілітаваны&lt;ref name=&quot;vgd&quot;&gt;[https://forum.vgd.ru/794/87607/10.htm РЕПРЕССИРОВАННЫЕ в 1920-1940-е годы уроженцы (жители) Пружанского уезда, Пружанского, Ружанского, Шерешевского районов]&lt;/ref&gt;.

Муж малодшай дачкі [[Ніна Чураба|Ніны Чурабы]], мастачкі і мастацтвазнаўца — мастак [[Анатоль Скамарошчанка]]&lt;ref&gt;[http://tomin.by/news/cult/7730-u-vystavachnym-zale-na-savetskaj-adkrylasya-vystava-da-100-goddzya-mikalaya-churaby У выставачным зале на Савецкай адкрылася выстава да 100-годдзя Мікалая Чурабы]&lt;/ref&gt; ([[1954]]—[[2019]]). Унук [[Уладзімір Скамарошчанка]] (нар. [[1982]]) — вядомы брэсцкі графік, дызайнер, мастак, фатограф, ягоная жонка [[Кацярына Таберка]] — архітэктар па адукацыі, малюе, піша вершы. У іх сям’і дачка Дарыя і сын Даніла&lt;ref&gt;[http://belsmi.by/archive/article/69139 Пяцігадовая сенсацыя]&lt;/ref&gt;. Унучка [[Марыяна Анатолеўна Скамарошчанка|Марыяна Скамарошчанка]] (нар. [[1987]]) — дызайнер.

== Памяць ==
Да стагоддзя з дня нараджэння Мікалая Чурабы, якое адзначалася ў 2014 годзе, [[Брэсцкі аблвыканкам]] дапамог сям’і выдаць каталог яго карцін, дызайн якога распрацаваў унук мастака [[Уладзімір Скамарошчанка]]. У [[2014]] годзе ў рамках праекта «Мой Брэст — мая крэпасць» у Мінску, Брэсце і іншых абласных цэнтрах прайшла выстаўка жывапісу Чурабы, прысвечаная не толькі мастаку, але і 70-годдзю вызвалення Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў&lt;ref name=&quot;vb&quot;/&gt;.

У 2014 годзе на доме, дзе жыў і дзеяў мастак, была ўстаноўлена [[мемарыяльная дошка]]&lt;ref name=&quot;vb&quot;/&gt;.

{{Зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі|5|Чураба Мікалай Дзмітрыевіч}}
* {{артыкул
| аўтар          = Лена Глагоўская.
| загаловак      = Беластоцкі эпізод беларускага мастака Міколы Чурабы
| арыгінал       = 
| спасылка       = http://czasopis.pl/czasopis/2009-7-8/art-25
| мова           = 
| адказны        = 
| аўтар выдання = 
| выданне       = Czasopis
| тып            = 
| месца          = 
| выдавецтва     = 
| год            = Ліпень—жнівень 2009
| выпуск         = 
| том            = 
| нумар          = 7-8
| старонкі       = 
| isbn           = 
| issn           = 
}}

== Спасылкі ==
* [http://brestobl.com/hudoz/hudoz/hud6.htm Жыццяпіс]{{ref-ru}}{{ref-en}} // Мастакі Берасцейшчыны
* [http://kb.brl.by/index.php/heritage/item/410-24-snezhnya-2013-g-100-gadou-z-dnya-naradzhennya-mikalaya-dzmitryevicha-churaby-1913-1998-mastaka-u-galine-knizhnaj-i-stankavaj-grafiki-zhyvapisu 24 снежня 2013 г. — 100 гадоў з дня нараджэння Мікалая Дзмітрыевіча Чурабы (1913—1998), мастака ў галіне кніжнай і станкавай графікі, жывапісу]

{{DEFAULTSORT:Чураба Мікалай Дзмітрыевіч}}
[[Катэгорыя:Асобы]]
[[Катэгорыя:Мастакі Беларусі]]</text>
      <sha1>kck4kmn4jnxopmpydny3wns87yym4pm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Юрый Рыгоравіч Гігіняк</title>
    <ns>0</ns>
    <id>622548</id>
    <revision>
      <id>4195256</id>
      <parentid>4042176</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T20:52:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Чаховіч Уладзіслаў</username>
        <id>4656</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2841" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{Цёзкі2|Гігіняк}}
'''Юрый Рыгоравіч Гігіняк''' — беларускі [[гідрабіёлаг]], [[палярнік]]. [[Кандыдат біялагічных навук]] (1975).

== Біяграфія ==
Стаў першым беларускім біёлагам у [[Антарктыда|Антарктыд]]зе. Пасля Антарктыды ў Юрыя Гігіняка былі экспедыцыі на [[Камчатка|Камчатк]]у, у [[Сярэдняя Азія|Сярэднюю Азі]]ю, па Расіі, ён даследаваў усю Беларусь&lt;ref&gt;[https://www.sb.by/articles/ekstrimy-yuriya-giginyaka.html Экстримы Юрия Гигиняка] {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

Дачка — беларуская вучоная-гідрабіёлаг, [[Ірына Юр’еўна Гігіняк|Ірына Гігіняк]].

== Навуковая дзейнасць ==
Спецыяліст па ракападобных. Удзельнік антарктычных экспедыцый (1971, 2010—2011 і ў 2013—2014 гадах).

Галіна навуковых інтарэсаў: гідраэкалогія; фаўна халодных крыніц; біялогія крэветак і інш.

=== Бібліяграфія ===
* Некоторые особенности биологии и калорийность беспозвоночных сублиторали Антарктики : автореферат диссертации … кандидата биологических наук : 03.00.18 / Гигиняк Юрий Григорьевич. — Минск, 1975.
* Мониторинг животного мира Беларуси : основные принципы и результаты / Ю. Г. Гигиняк. — Минск, 2005

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
* [http://unicat.nlb.by/opac/pls/dict.prn_ref?tu=r&amp;tq=v0&amp;name_view=va_aall&amp;a001=BY-SEK-275977&amp;strq=l_siz=20 Гигиняк, Юрий Григорьевич (кандидат биологических наук)] {{ref-ru}}
* [http://biobel.by/index.php/vse-novosti/458-proekt-atn-nashi-uchenye-yurij-giginyak-issledovaniya-v-antarktike Проект АНТ «Наши учёные»] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20191128121850/http://biobel.by/index.php/vse-novosti/458-proekt-atn-nashi-uchenye-yurij-giginyak-issledovaniya-v-antarktike |date=28 лістапада 2019 }} {{ref-ru}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Гігіняк Юрый Рыгоравіч}}
[[Катэгорыя:Даследчыкі Антарктыкі]]
[[Катэгорыя:Падарожнікі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Эколагі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Біёлагі Беларусі]]</text>
      <sha1>1iatx7krqk1b3neqbo2r7vnlemsa95h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Віталь Альгімантавіч Йоцюс</title>
    <ns>0</ns>
    <id>624749</id>
    <revision>
      <id>4195257</id>
      <parentid>3690432</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T20:56:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Чаховіч Уладзіслаў</username>
        <id>4656</id>
      </contributor>
      <comment>/* Біяграфія */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2629" xml:space="preserve">{{Навуковец
|Імя = Віталь Альгімантавіч Йоцюс
|Дата нарадзэння = 11.08.1983
|Масца нараджэння = [[Мінск]]
|Грамадзянства = {{BLR}}
|Навуковая сфера = [[Гісторыя]]
|Навуковая ступень = {{Навуковая ступень|кандыдат|гістарычных навук}}
|Навуковы кіраўнік = [[Мікалай Міхайлавіч Забаўскі|Мікалай Забаўскі]]
}}
'''Йоцюс Віталь Альгімантавіч''' (нар. {{ДН|11|08|1983}}) — беларускі гісторык, кандыдат гістарычных навук (2017). У 2019—2020 намеснік дэкана [[Гістарычны факультэт БДПУ імя М. Танка|гістарычнага факультэта БДПУ]] па выхаваўчай працы.

== Біяграфія ==
Нарадзіўся 11 жніўня 1983 года ў [[Мінск]]у ў сям’і службоўцаў. Бацька — [[літовец]], маці — беларуска.

У 2008 годзе скончыў [[гістарычны факультэт БДПУ]]. У 2011 годзе магістратуру БДПУ па спецыяльнасці «Айчынная гісторыя»

З 2017 года выкладчык кафедры кафедры сацыяльна-гуманітарных дысцыплін. З 2018 на кафедры ўсеагульнай гісторыі і методыкі выкладання гісторыі.

== Навуковая дзейнасць ==
Сфера навуковых інтарэсаў: Сацыяльна-эканамічная гісторыя Беларусі 1920-1930-х гг.

;Асноўныя публікацыі:
* Фарміраванне адміністрацыйна-прававой асновы сельскагаспадарчага перасялення ў БССР
* Арганізацыя сельскагаспадарчага перасялення з БССР (1919—1941 г.г.)
* інш.

== Спасылкі ==
* Асабісты профіль на [https://bspu.by/blog/Iotsius/about сайце БДПУ]
{{зноскі}}

{{DEFAULTSORT:Йоцюс Віталь Альгімантавіч}}
[[Катэгорыя:Выкладчыкі БДПУ імя Максіма Танка]]
[[Катэгорыя:Вучоныя паводле алфавіта]]
[[Катэгорыя:Гісторыкі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі БДПУ імя Максіма Танка]]</text>
      <sha1>2kns4rrdegy82iqn86jg7ocz1lf2pqe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Анатоль Фёдаравіч Вялікі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>625029</id>
    <revision>
      <id>4195259</id>
      <parentid>4045196</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T21:01:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Чаховіч Уладзіслаў</username>
        <id>4656</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4904" xml:space="preserve">{{Навуковец 
 |Імя                  = Анатоль Фёдаравіч Вялікі
 |Арыгінал імя         = 
 |Фота                 = 
 |Шырыня               = 
 |Подпіс               = 
 |Дата нараджэння      = 29.02.1956 
 |Месца нараджэння     =  
 |Дата смерці          = 
 |Месца смерці         =
 |Грамадзянства        = {{BLR}}
 |Навуковая сфера      =
 |Месца працы          = [[БДПУ імя М. Танка]], [[Нацыянальны архіў Рэспублікі Беларусь]]
 |Навуковая ступень    = {{Навуковая ступень|кандыдат навук|гістарычных}}
 |Навуковае званне     =
 |Альма-матэр          = 
 |Навуковы кіраўнік    = 
 |Знакамітыя вучні     = 
 |Вядомы як            = 
 |Вядомая як           = 
 |Узнагароды і прэміі  =  
 |Роспіс               = 
 |Шырыня роспісу       = 
 |Сайт                 = 
 |Вікікрыніцы             = 
}}
'''Анатоль Фёдаравіч Вялікі''' ({{ДН|29|02|1956}}) — беларускі [[гісторык]], [[кандыдат гістарычных навук]] (2002).

== Біяграфія ==
У 1982 скончыў [[гістарычны факультэт Мінскага дзяржаўнага педагагічнага інстытута імя М. Горкага]]. З 2002 года кандадат гістарычных навук. Кандыдацкая дысертацыя: «Абмен насельніцтвам паміж БССР Польшчай. 1944—1946 гг.» З 1998 па 2019 г. працуе ў БДПУ імя М. Танка. У 1998 і 2001 гг. праходзіў навуковыя стажыроўкі ў [[Цэнтральна-Еўрапейскі ўніверсітэт|Цэнтральна-Еўрапейскім універсітэце]], у 2000 годзе ва [[Універсітэт Джорджа Вашынгтона|Універсітэце Джорджа Вашынгтона]] і ў 2005 годзе ў [[Варшаўскі ўніверсітэт|Варшаўскім універсітэце]]. З 2015 па 2019 займае пасаду загадчыка кафедры гісторыі Беларусі і славянскіх народаў.

Даследуе гісторыю беларуска-польскіх, польска-беларускіх узаемаадносін, гісторыю польскай нацыянальнай меншасці, архіваў і архіўнай справы ў Беларусі ў XX ст.

Лаўрэат прэміі «{{нп5|Przegląd Wschodni|Przeglądu Wschodniego|pl|Przegląd Wschodni}}» за сукупнасць прац па гісторыі польска-беларускіх узаемаадносін.

== Асноўныя публікацыі ==
Аўтар 112 артыкулаў, апублікаваных у Беларусі, Польшчы, Расіі, Украіне, а гэта жа:
* На раздарожжы. Беларусы і палякі ў час перасялення (1944—1946 гг.) (2005)
* Беларусь-Польшча. Невядомая рэпатрыяцыя. 1955—1959 гг. XX ст. (2007)
* Беларусь у савецка-польскіх міждзяржаўных адносінах. 1944—1959 гг. (2009)
* Беларусь у палітыцы суседніх і заходніх дзяржаў (1914—1919 гг.) (зб. дакументаў Т.1. Ч.1-2 (у сааўт., 2008))
* Polska-Bialorus. Wspólne dziedzictwo historyczne. Przewodnik po materiałach archiwalnych 1918—1939. T.1. (у сааўт., 2013)

== Спасылкі ==
* [https://fhist.bspu.by/teachers/17 Профіль на сайце гістарычнага факультэта БДПУ] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20191221110054/https://fhist.bspu.by/teachers/17 |date=21 снежня 2019 }}

== Літаратура ==
* {{кніга|загаловак=Историки Беларуси в начале XXI столетия : биобиблеогр. справ./Корзенко Г.В/|месца=Мн.|выдавецтва=Белорус. наука|год=2007|старонкі=|старонак=470|isbn=978-985-08-0855-4|тыраж= }}

{{DEFAULTSORT:Вялікі Анатоль Фёдаравіч}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Выкладчыкі БДПУ імя Максіма Танка]]
[[Катэгорыя:Вучоныя паводле алфавіта]]
[[Катэгорыя:Гісторыкі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі БДПУ імя Максіма Танка]]</text>
      <sha1>cyjb520w1kmmgrufx2r32nkqm46oa8a</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195261</id>
      <parentid>4195259</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T21:03:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Чаховіч Уладзіслаў</username>
        <id>4656</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4823" xml:space="preserve">{{Навуковец 
 |Імя                  = Анатоль Фёдаравіч Вялікі
 |Арыгінал імя         = 
 |Фота                 = 
 |Шырыня               = 
 |Подпіс               = 
 |Дата нараджэння      = 29.02.1956 
 |Месца нараджэння     =  
 |Дата смерці          = 
 |Месца смерці         =
 |Грамадзянства        = {{BLR}}
 |Навуковая сфера      =
 |Месца працы          =  
 |Навуковая ступень    = {{Навуковая ступень|кандыдат навук|гістарычных}}
 |Навуковае званне     =
 |Альма-матэр          = 
 |Навуковы кіраўнік    = 
 |Знакамітыя вучні     = 
 |Вядомы як            = 
 |Вядомая як           = 
 |Узнагароды і прэміі  =  
 |Роспіс               = 
 |Шырыня роспісу       = 
 |Сайт                 = 
 |Вікікрыніцы             = 
}}
{{цёзкі2|Вялікі}}
'''Анатоль Фёдаравіч Вялікі''' ({{ДН|29|02|1956}}) — беларускі [[гісторык]], [[кандыдат гістарычных навук]] (2002).

== Біяграфія ==
У 1982 скончыў [[гістарычны факультэт Мінскага дзяржаўнага педагагічнага інстытута імя М. Горкага]]. З 2002 года кандадат гістарычных навук. Кандыдацкая дысертацыя: «Абмен насельніцтвам паміж БССР Польшчай. 1944—1946 гг.» З 1998 па 2019 г. працуе ў БДПУ імя М. Танка. У 1998 і 2001 гг. праходзіў навуковыя стажыроўкі ў [[Цэнтральна-Еўрапейскі ўніверсітэт|Цэнтральна-Еўрапейскім універсітэце]], у 2000 годзе ва [[Універсітэт Джорджа Вашынгтона|Універсітэце Джорджа Вашынгтона]] і ў 2005 годзе ў [[Варшаўскі ўніверсітэт|Варшаўскім універсітэце]]. З 2015 па 2019 займае пасаду загадчыка кафедры гісторыі Беларусі і славянскіх народаў.

Даследуе гісторыю беларуска-польскіх, польска-беларускіх узаемаадносін, гісторыю польскай нацыянальнай меншасці, архіваў і архіўнай справы ў Беларусі ў XX ст.

Лаўрэат прэміі «{{нп5|Przegląd Wschodni|Przeglądu Wschodniego|pl|Przegląd Wschodni}}» за сукупнасць прац па гісторыі польска-беларускіх узаемаадносін.

== Асноўныя публікацыі ==
Аўтар 112 артыкулаў, апублікаваных у Беларусі, Польшчы, Расіі, Украіне, а гэта жа:
* На раздарожжы. Беларусы і палякі ў час перасялення (1944—1946 гг.) (2005)
* Беларусь-Польшча. Невядомая рэпатрыяцыя. 1955—1959 гг. XX ст. (2007)
* Беларусь у савецка-польскіх міждзяржаўных адносінах. 1944—1959 гг. (2009)
* Беларусь у палітыцы суседніх і заходніх дзяржаў (1914—1919 гг.) (зб. дакументаў Т.1. Ч.1-2 (у сааўт., 2008))
* Polska-Bialorus. Wspólne dziedzictwo historyczne. Przewodnik po materiałach archiwalnych 1918—1939. T.1. (у сааўт., 2013)

== Спасылкі ==
* [https://fhist.bspu.by/teachers/17 Профіль на сайце гістарычнага факультэта БДПУ] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20191221110054/https://fhist.bspu.by/teachers/17 |date=21 снежня 2019 }}

== Літаратура ==
* {{кніга|загаловак=Историки Беларуси в начале XXI столетия : биобиблеогр. справ./Корзенко Г.В/|месца=Мн.|выдавецтва=Белорус. наука|год=2007|старонкі=|старонак=470|isbn=978-985-08-0855-4|тыраж= }}

{{DEFAULTSORT:Вялікі Анатоль Фёдаравіч}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Выкладчыкі БДПУ імя Максіма Танка]]
[[Катэгорыя:Вучоныя паводле алфавіта]]
[[Катэгорыя:Гісторыкі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі БДПУ імя Максіма Танка]]</text>
      <sha1>injmc4e0cprb12a2auacwlr4ivwqtfe</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195299</id>
      <parentid>4195261</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T05:03:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3556" xml:space="preserve">{{Навуковец}}
'''Анатоль Фёдаравіч Вялікі''' (нар. [[29 лютага]] [[1956]]) — беларускі [[гісторык]], [[кандыдат гістарычных навук]] (2002).

== Біяграфія ==
У 1982 годзе скончыў [[гістарычны факультэт Мінскага дзяржаўнага педагагічнага інстытута імя М. Горкага]]. З 2002 года кандадат гістарычных навук. Кандыдацкая дысертацыя: «Абмен насельніцтвам паміж БССР Польшчай. 1944—1946 гг.» З 1998 па 2019 гады працаваў у БДПУ імя М. Танка. У 1998 і 2001 гадах праходзіў навуковыя стажыроўкі ў [[Цэнтральна-Еўрапейскі ўніверсітэт|Цэнтральна-Еўрапейскім універсітэце]], у 2000 годзе ва [[Універсітэт Джорджа Вашынгтона|Універсітэце Джорджа Вашынгтона]] і ў 2005 годзе ў [[Варшаўскі ўніверсітэт|Варшаўскім універсітэце]]. З 2015 па 2019 гады займаў пасаду загадчыка кафедры гісторыі Беларусі і славянскіх народаў.

Даследуе гісторыю беларуска-польскіх, польска-беларускіх узаемаадносін, гісторыю польскай нацыянальнай меншасці, архіваў і архіўнай справы ў Беларусі ў XX ст.

Лаўрэат прэміі «[[Przegląd Wschodni|Przeglądu Wschodniego]]» за сукупнасць прац па гісторыі польска-беларускіх узаемаадносін.

== Асноўныя публікацыі ==
Аўтар 112 артыкулаў, апублікаваных у Беларусі, Польшчы, Расіі, Украіне, а гэта жа:
* На раздарожжы. Беларусы і палякі ў час перасялення (1944—1946 гг.) (2005)
* Беларусь-Польшча. Невядомая рэпатрыяцыя. 1955—1959 гг. XX ст. (2007)
* Беларусь у савецка-польскіх міждзяржаўных адносінах. 1944—1959 гг. (2009)
* Беларусь у палітыцы суседніх і заходніх дзяржаў (1914—1919 гг.) (зб. дакументаў Т.1. Ч.1-2 (у сааўт., 2008))
* Polska-Bialorus. Wspólne dziedzictwo historyczne. Przewodnik po materiałach archiwalnych 1918—1939. T.1. (у сааўт., 2013)

{{Зноскі}}

== Літаратура ==
* {{кніга|загаловак=Историки Беларуси в начале XXI столетия : биобиблеогр. справ./Корзенко Г.В/|месца=Мн.|выдавецтва=Белорус. наука|год=2007|старонкі=|старонак=470|isbn=978-985-08-0855-4|тыраж= }}

== Спасылкі ==
* [https://fhist.bspu.by/teachers/17 Профіль на сайце гістарычнага факультэта БДПУ] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20191221110054/https://fhist.bspu.by/teachers/17 |date=21 снежня 2019 }}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Вялікі Анатоль Фёдаравіч}}
[[Катэгорыя:Гісторыкі Беларусі]]</text>
      <sha1>prub7jqiwng405otir6p8z3x1jdb4g8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Віктар Фёдаравіч Кулеш</title>
    <ns>0</ns>
    <id>625105</id>
    <revision>
      <id>4195266</id>
      <parentid>4141214</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T21:09:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Чаховіч Уладзіслаў</username>
        <id>4656</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5998" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{Цёзкі2|Кулеш}}
'''Віктар Фёдаравіч Кулеш''' (в. [[Лучнікі]], [[Слуцкі раён]], [[Мінская вобласць]]) — беларускі [[гідрабіёлаг]]. [[Доктар біялагічных навук]] (2013), [[дацэнт]] (1999).

Галіна навуковых інтарэсаў — біялагічныя рэсурсы, экалогія, акліматызацыя і аквакультуры прамысловых відаў ракападобных. Аўтар больш за 170 навуковых прац.

== Біяграфія ==
У 1975 годзе скончыў [[Біялагічны факультэт БДУ|біялагічны факультэт Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта]]. З 1975 па 1979 год старшы лабарант Інстытута заалогіі [[АН БССР]], у 1979—1982 гадах — аспірант у тым жа інстытуце. З 1982 па 2000 год малодшы навуковы супрацоўнік, навуковы супрацоўнік і старшы навуковы супрацоўнік [[Інстытут заалогіі НАН Беларусі|Інстытута заалогіі НАН Беларусі]]. Абараніў дысертацыю на суісканне вучонай ступені кандыдата біялагічных навук у 1985 годзе.

З 2000 года — дацэнт кафедры агульнай біялогіі [[БДПУ імя Максіма Танка|Беларускага дзяржаўнага педагагічнага ўніверсітэта імя Максіма Танка]].
У 2013 годзе абараніў доктарскую дысертацыю па тэме «Біялагічныя асновы цеплаводнай аквакультуры прамысловых ракападобных» і з таго ж года прафесар кафедры агульнай біялогіі і батанікі.

З’яўляецца Старшынёй праблемнага Савета па біялагічных навуках БДПУ. Член Савета па абароне дысертацый Д 01.32.01 пры дзяржаўным навукова-вытворчым аб’яднанні «Навукова-практычны цэнтр Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі па біярэсурсах»; член Савета па абароне дысертацый Д 02.01.22 пры Беларускім дзяржаўным універсітэце; член Дзяржаўнага экспертнага савета № 12 «Адкрытыя конкурсы асобных праектаў навуковых даследаванняў» ДКНТ Беларусі;

Член экспертнага савета Міністэрства адукацыі па экспертызе навукова-даследчых работ дактарантаў, аспірантаў, суіскальнікаў і студэнтаў конкурсу грантаў па навуковым кірунку «Экалогія, прыродныя рэсурсы, рэсурсазберажэнне, прыродакарыстанне і абарона ад надзвычайных сітуацый».

== Узнагароды ==
Узнагароджаны [[Бронзавы медаль ВДНГ СССР|бронзавым медалём ВДНГ СССР]] (1984) і дыпломам ВДНГ СССР (1987) за распрацоўку пытанняў аховы, аднаўлення і рацыянальнага выкарыстання гаспадарча-каштоўных відаў жывёл Беларусі. З’яўляецца лаўрэатам [[прэмія Акадэміі навук Беларусі|прэміі Акадэміі навук Беларусі]] за цыкл работ на тэму «Экалогія, акліматызацыя і развядзенне прэснаводных крэветак» (1995).

== Асноўныя публікацыі ==
* Домашние питомцы: Насекомые. Моллюски. Земноводные. Пресмыкающиеся. Птицы. Млекопитающие / В. Ф. Кулеш. — Минск: Высшая школа, 2009.- 176с.
* Биология культивирования промысловых видов пресноводных креветок и речных раков на теплых водах / В. Ф. Кулеш.- Москва: Новое знание, 2012.- 328 с.
* Пресноводные креветки / Н. Н. Хмелева, Ю. Г. Гигиняк, В. Ф. Кулеш. — Москва: Агропромиздат,1988.-128 c.
* Экология пресноводных креветок / Н. Н. Хмелева, В. Ф. Кулеш, А. В. Алехнович, Ю. Г. Гигиняк. — Минск: Беларуская навука,1997. — 254 с.

=== Патэнты ===
* Спосаб вырошчвання таварнай прэснаводнай крэветкі [[Крэветка ўсходняя субтрапічная рачная|Macrobrachium nipponense (De Haan)]] ва ўмеранай кліматычнай зоне
* Спосаб атрымання пасадкавага матэрыялу доўгаппальцага рака [[Рак вузкапальцы|Astacus leptodactylus Esch]]

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
* Асабісты профіль на [https://fsc.bsu.by/ru/kulesh-viktor-fedorovich/ сайце БДУ]
* Асабісты профіль на [https://fezn.bspu.by/teachers/37 сайце БДПУ]
{{Бібліяінфармацыя}}
{{DEFAULTSORT:Кулеш Віктар Фёдаравіч}}
[[Катэгорыя:Заолагі Беларусі]]</text>
      <sha1>erub61qmahcvocq2m1dtxpo86ip0yej</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195267</id>
      <parentid>4195266</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T21:09:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Чаховіч Уладзіслаў</username>
        <id>4656</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6015" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{Цёзкі2|Кулеш}}
'''Віктар Фёдаравіч Кулеш''' ({{ДН|||1952}}, в. [[Лучнікі]], [[Слуцкі раён]], [[Мінская вобласць]]) — беларускі [[гідрабіёлаг]]. [[Доктар біялагічных навук]] (2013), [[дацэнт]] (1999).

Галіна навуковых інтарэсаў — біялагічныя рэсурсы, экалогія, акліматызацыя і аквакультуры прамысловых відаў ракападобных. Аўтар больш за 170 навуковых прац.

== Біяграфія ==
У 1975 годзе скончыў [[Біялагічны факультэт БДУ|біялагічны факультэт Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта]]. З 1975 па 1979 год старшы лабарант Інстытута заалогіі [[АН БССР]], у 1979—1982 гадах — аспірант у тым жа інстытуце. З 1982 па 2000 год малодшы навуковы супрацоўнік, навуковы супрацоўнік і старшы навуковы супрацоўнік [[Інстытут заалогіі НАН Беларусі|Інстытута заалогіі НАН Беларусі]]. Абараніў дысертацыю на суісканне вучонай ступені кандыдата біялагічных навук у 1985 годзе.

З 2000 года — дацэнт кафедры агульнай біялогіі [[БДПУ імя Максіма Танка|Беларускага дзяржаўнага педагагічнага ўніверсітэта імя Максіма Танка]].
У 2013 годзе абараніў доктарскую дысертацыю па тэме «Біялагічныя асновы цеплаводнай аквакультуры прамысловых ракападобных» і з таго ж года прафесар кафедры агульнай біялогіі і батанікі.

З’яўляецца Старшынёй праблемнага Савета па біялагічных навуках БДПУ. Член Савета па абароне дысертацый Д 01.32.01 пры дзяржаўным навукова-вытворчым аб’яднанні «Навукова-практычны цэнтр Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі па біярэсурсах»; член Савета па абароне дысертацый Д 02.01.22 пры Беларускім дзяржаўным універсітэце; член Дзяржаўнага экспертнага савета № 12 «Адкрытыя конкурсы асобных праектаў навуковых даследаванняў» ДКНТ Беларусі;

Член экспертнага савета Міністэрства адукацыі па экспертызе навукова-даследчых работ дактарантаў, аспірантаў, суіскальнікаў і студэнтаў конкурсу грантаў па навуковым кірунку «Экалогія, прыродныя рэсурсы, рэсурсазберажэнне, прыродакарыстанне і абарона ад надзвычайных сітуацый».

== Узнагароды ==
Узнагароджаны [[Бронзавы медаль ВДНГ СССР|бронзавым медалём ВДНГ СССР]] (1984) і дыпломам ВДНГ СССР (1987) за распрацоўку пытанняў аховы, аднаўлення і рацыянальнага выкарыстання гаспадарча-каштоўных відаў жывёл Беларусі. З’яўляецца лаўрэатам [[прэмія Акадэміі навук Беларусі|прэміі Акадэміі навук Беларусі]] за цыкл работ на тэму «Экалогія, акліматызацыя і развядзенне прэснаводных крэветак» (1995).

== Асноўныя публікацыі ==
* Домашние питомцы: Насекомые. Моллюски. Земноводные. Пресмыкающиеся. Птицы. Млекопитающие / В. Ф. Кулеш. — Минск: Высшая школа, 2009.- 176с.
* Биология культивирования промысловых видов пресноводных креветок и речных раков на теплых водах / В. Ф. Кулеш.- Москва: Новое знание, 2012.- 328 с.
* Пресноводные креветки / Н. Н. Хмелева, Ю. Г. Гигиняк, В. Ф. Кулеш. — Москва: Агропромиздат,1988.-128 c.
* Экология пресноводных креветок / Н. Н. Хмелева, В. Ф. Кулеш, А. В. Алехнович, Ю. Г. Гигиняк. — Минск: Беларуская навука,1997. — 254 с.

=== Патэнты ===
* Спосаб вырошчвання таварнай прэснаводнай крэветкі [[Крэветка ўсходняя субтрапічная рачная|Macrobrachium nipponense (De Haan)]] ва ўмеранай кліматычнай зоне
* Спосаб атрымання пасадкавага матэрыялу доўгаппальцага рака [[Рак вузкапальцы|Astacus leptodactylus Esch]]

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
* Асабісты профіль на [https://fsc.bsu.by/ru/kulesh-viktor-fedorovich/ сайце БДУ]
* Асабісты профіль на [https://fezn.bspu.by/teachers/37 сайце БДПУ]
{{Бібліяінфармацыя}}
{{DEFAULTSORT:Кулеш Віктар Фёдаравіч}}
[[Катэгорыя:Заолагі Беларусі]]</text>
      <sha1>d3agt8ezzf4ll2daspkzly727t2qh1k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уладзімір Мікалаевіч Калюноў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>625707</id>
    <revision>
      <id>4194973</id>
      <parentid>4086484</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:53:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10269" xml:space="preserve">{{Вучоны
 |Імя                  = 
 |Арыгінал імя         = 
 |Фота                 = 
 |Шырыня               = 
 |Подпіс               = 
 |Дата нараджэння      = 11.03.1934
 |Месца нараджэння     = 
 |Дата смерці          = 
 |Месца смерці         =
 |Грамадзянства        = {{Сцягафікацыя|СССР}}, {{Сцягафікацыя|Беларусь}}
 |Навуковая сфера      = [[фізіялогія]]
 |Месца працы          = 
 |Навуковая ступень    = {{Навуковая ступень|доктар|медыцынскіх навук}}
 |Навуковае званне     = {{Навуковае званне||прафесар}}
 |Альма-матэр          = 
 |Навуковы кіраўнік    = [[Іван Андрэевіч Булыгін]]
 |Знакамітыя вучні     = 
 |Вядомы як            = 
 |Вядомая як           = 
 |Узнагароды і прэміі  = 
{{{!}} style=&quot;background:transparent&quot;
{{!}} {{Медаль У азнаменаванне 100-годдзя з дня нараджэння Уладзіміра Ільіча Леніна}} {{!!}} {{Медаль Ветэран працы}}
{{!}}}
 |Бацька = [[Мікалай Міхайлавіч Калюноў]]
 |Роспіс               = 
 |Шырыня роспісу       = 
 |Сайт                 = 
 |Вікікрыніцы          = 
}}
'''Уладзімір Мікалаевіч Калюно́ў'''&lt;ref name=&quot;ЭПБ2&quot;&gt;{{Крыніцы/ЭПБ|2}}&lt;/ref&gt; ({{lang-ru|Калюнов Владимир Николаевич}}; нар. {{ДН|11|3|1934}}, [[Іванава (Расія)|Іванава]]) — [[вучоны]]-[[фізіёлаг]] і [[педагог]], [[доктар біялагічных навук]] (1977), [[прафесар]] (1990).

== Біяграфія ==
Нарадзіўся ў горадзе [[Іванава (Расія)|Іванава]] (сучасны адміністрацыйны цэнтр [[Іванаўская вобласць|Іванаўскай вобласці]] [[Расія|Расіі]]). Сын [[Мікалай Міхайлавіч Калюноў|М. М. Калюнова]]&lt;ref name=&quot;Весці&quot;&gt;[https://vestimed.belnauka.by/jour/article/viewFile/127/127 Вучоныя Беларусі. Калюнов Владимир Николаевич (К 80-летию со дня рождения)]{{Ref-ru}} // Весці Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі, № 2, 2014. (Серыя медыцынскіх навук)&lt;/ref&gt;. Скончыў 7 класаў сярэдняй школы. У 1949 годзе сям’я Калюновых пераехала ў [[Мінск]], дзе Уладзімір Мікалаевіч скончыў сярэднюю школу і паступіў на вучобу ў [[Мінскі медыцынскі інстытут]], які скончыў у 1958 годзе. У 1958—1960 гг. працаваў ўрачом Абласнога ўрачэбна-фізкультурнага дыспансера ў горадзе [[Маладзечна]], загадчыкам кабінетам функцыянальнай дыягностыкі Рэспубліканскага ўрачэбна-фізкультурнага дыспансера ў Мінску&lt;ref name=&quot;Весці&quot; /&gt;. З 1960 года У. М. Калюноў у Інстытуце фізіялогіі акадэміі навук БССР на пасадзе малодшага навуковага супрацоўнікам, дзе ў 1965 годзе пад кіраўніцтвам акадэміка [[АН БССР]] [[Іван Андрэевіч Булыгін|І. А. Булыгіна]] абараніў [[Кандыдат навук|кандыдацкую]] дысертацыю на тэму «К анализу рецепторной функции некоторых экстрамуральных ганглиев вегетативной нервной системы»&lt;ref name=&quot;Весці&quot; /&gt;. У 1966—1975 гг. на пасадзе старэйшага навуковага супрацоўніка. У 1975 годзе абараніў доктарскую дысертацыю на тэму «Электрофизиологический анализ афферент-ных систем симпатических ганглиев»&lt;ref name=&quot;Весці&quot; /&gt; і да 1977 года ўзначальваў кафедру фізіялогіі жывёл і чалавека ў [[БДУ|Беларускім дзяржаўным універсітэце]]. У 1977 годзе вучоны вярнуўся ў Інстытут фізіялогіі, дзе да 1998 года займаў пасаду загадчыка лабараторыяй патафізіялогіі нервовай сістэмы.

З 1998 па 2003 гад У. М. Калюноў працаваў у [[Беларускі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт імя Максіма Танка|Беларускім дзяржаўным педагагічным універсітэце імя Максіма Танка]], дзе займаў пасады загадчыка кафедрай анатоміі, фізіялогіі і валеалогіі, потым прафесара. У 2006 годзе зноў вярнуўся ў Інстытут фізіялогіі НАН Беларусі, займаў пасады загадчыка лабараторыяй, вядучага навуковага супрацоўніка, з 2011 года — галоўнага навуковага супрацоўніка лабараторыі нейрафізіялогіі&lt;ref name=&quot;Весці&quot; /&gt;.

== Навуковая дзейнасць ==
У. М. Калюнову належаць навуковыя працы па фізіялогіі [[Аўтаномная нервовая сістэма|вегетатыўнай нервовай сістэмы]], даследаванні па біясінтэзу, механізмам дзеяння фактара росту нервовай тканкі, яго ўздзеянню на развіццё і дыферэнцыяцыю сімпатычных [[нейрон]]аў і міжнейронныя сувязі, ролі эндагенных [[Пептыды|пептыдаў]] ў марфагенэзе арганізма ў стадыі развіцця і інш. Распрацаваў эксперыментальныя мадэлі, якія даюць магчымасць вывучаць адаптыўны гамеастаз. Пад яго кіраўніцтва абаронены 10 кандыдацкіх і 2 [[магістр]]скія дысертацыі, шэраг дыпломных праектаў&lt;ref name=&quot;Весці&quot; /&gt;.

Аўтар 337 навуковых публікацый, у тым ліку 5 [[Манаграфія|манаграфій]] і 137 артыкулаў&lt;ref name=&quot;Весці&quot; /&gt;.
Адзін з аўтараў шэрагу [[патэнт]]аў&lt;ref name=&quot;ПБ&quot;&gt;[http://bypatents.com/patents/kalyunov-vladimir-nikolaevich База патэнтаў Беларусі]&lt;/ref&gt;.

Член Вучонага Інстытута фізіялогіі НАН Беларусі, рэдакцыйнай калегіі часопіса «Новости медико-биологических наук», Праўлення Беларускага таварыства фізіёлагаў і старшыня Праўлення яго Мінскага гарадскога аддзялення&lt;ref name=&quot;Весці&quot; /&gt;.

== Узнагароды ==
* [[Медаль «Ветэран працы»]] (1989)
* [[Медаль «У азнаменаванне 100-годдзя з дня нараджэння Уладзіміра Ільіча Леніна»]]
* Сярэбраны медаль ВДНГ СССР (1979)
* Знак «Ударнік 9-й пяцігодкі»
* Ганаровыя грамата Інстытута фізіялогіі НАН Беларусі (1972, 1973)
* Ганаровая грамата [[Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь]] (2001)
* Ганаровая грамата Прэзідыума НАН Беларусі (2013)

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/ЭПБ|2|Калюноў Уладзімір Мікалаевіч}} — С. 454.
* {{Крыніцы/БелЭн|7|Калюноў Уладзімір Мікалаевіч}}

== Спасылкі ==
* [https://time.bsu.by/ru/75-person/fakultety/bio/837-kalyunov-vladimir-nikolaevich-rod-1934.html Калюнов, Владимир Николаевич (род. 1934) // История БГУ]{{Ref-ru}}
* [http://unicat.nlb.by/AUTH/pls/dict.prn_ref?tu=e&amp;tq=v0&amp;name_view=va_all&amp;a001=BY-SEK-129069&amp;strq=l_siz=20 Калюнов, Владимир Николаевич (доктор биологических наук; род. 1934)]{{Недаступная спасылка}}{{Ref-ru}} // [[Нацыянальная бібліятэка Беларусі]]
* [https://vestimed.belnauka.by/jour/article/viewFile/127/127 Вучоныя Беларусі. Калюнов Владимир Николаевич (К 80-летию со дня рождения)]{{Ref-ru}} // Весці Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі, № 2, 2014. (Серыя медыцынскіх навук)

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Калюноў Уладзімір Мікалаевіч}}
[[Катэгорыя:Выпускнікі БДМУ]]
[[Катэгорыя:Фізіёлагі СССР]]
[[Катэгорыя:Фізіёлагі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Супрацоўнікі Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі БДПУ імя Максіма Танка]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі БДУ]]
[[Катэгорыя:Члены КПСС]]
[[Катэгорыя:Узнагароджаныя срэбраным медалём ВДНГ]]</text>
      <sha1>fo2cksglz1q3lyirh53z70ctblin24c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Павел Рыгоравіч Пятровіч</title>
    <ns>0</ns>
    <id>630464</id>
    <revision>
      <id>4195046</id>
      <parentid>3803718</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:06:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9139" xml:space="preserve">{{Вучоны
 |Імя                  = Павел Рыгоравіч Пятровіч
 |Арыгінал імя         = 
 |Фота                 = 
 |Шырыня               = 
 |Подпіс               = 
 |Дата нараджэння      = 
 |Месца нараджэння     = 
 |Дата смерці          = 
 |Месца смерці         =
 |Грамадзянства        = {{Сцягафікацыя|Расійская імперыя}}, {{Сцягафікацыя|СССР}}, {{Сцягафікацыя|Беларусь}}
 |Навуковая сфера      =
 |Месца працы          =
 |Навуковая ступень    = {{Навуковая ступень|кандыдат|біялагічных навук}}
 |Навуковае званне     = {{Навуковае званне||1}}
 |Альма-матэр          = 
 |Навуковы кіраўнік    = 
 |Знакамітыя вучні     = 
 |Вядомы як            = 
 |Вядомая як           = 
 |Узнагароды і прэміі  = 
{{{!}} style=&quot;background:transparent&quot;
{{!}} {{Ордэн Леніна}} {{!!}}{{Медаль За доблесную працу ў Вялікай Айчыннай вайне 1941-1945 гг.}}{{!!}} {{Медаль У азнаменаванне 100-годдзя з дня нараджэння Уладзіміра Ільіча Леніна}}
{{!}}}
 |Роспіс               = 
 |Шырыня роспісу       = 
 |Сайт                 = 
 |Вікікрыніцы          = 
}}
{{Цёзкі2|Пятровіч}}
'''Павел Рыгоравіч Пятро́віч'''&lt;ref name=&quot;ЭПБ4&quot;&gt;{{Крыніцы/ЭПБ|4}}&lt;/ref&gt; ({{ДН|24|11|1909}} — {{ДС|27|3|2002}}) — [[вучоны]] ў галіне [[Гідрабіялогія|гідрабіялогіі]], [[кандыдат біялагічных навук]] (1952), дацэнт (1955).

== Біяграфія ==
Нарадзіўся ў вёсцы [[Лучнікі]] [[Слуцкі павет|Слуцкага павета]] [[Мінская губерня|Мінскай губерні]] (сучасны [[аграгарадок]] у {{МН|Слуцкім раёне|ў Слуцкім раёне|Слуцкі раён}} [[Мінская вобласць|Мінскай вобласці]] [[Беларусь|Беларусі]]). У 1929 годзе скочыў Слуцкі педагагічны тэхнікум. Працаваў у [[Кольна|Коленскай]] пачатковай школе [[Жыткавіцкі раён|Жыткавіцкага раёна]] [[Гомельская вобласць|Гомельскай вобласці]] настаўнікам, загадчыкам вучэбнай часткай. У 1933 годзе паступіў на [[Біялагічны факультэт БДУ|біялагічны факультэт]] [[БДУ|Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта]], які скончыў у 1938 годзе і быў накіраваны ў [[Гомельскі педагагічны інстытут]], дзе займаў пасаду асістэнта. У 1939 годзе быў мабілізаваны. прымаў удзел у [[Савецка-фінляндская вайна (1939—1940)|савецка-фінляндскай вайне]], Быў цяжка паранены. Пасля лячэння вярнуўся ў Гомельскі педагагічны інстытут. У час [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] спачатку кіраваў эвакуацыяй інстытута, потым быў накіраваны ў [[Масква|Маскву]], дзе працаваў у Батанічным садзе [[ВДНГ|Усесаюзнай сельскагаспадарчай выстаўкі]]. У 1943—1946 гг. займаў пасаду начальніка аддзела педагагічных вучылішчаў [[Народны камісарыят асветы БССР|Народнага камісарыята асветы БССР]]. У 1946 годзе П. Р. Пятровіч вярнуўся ў Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт, дзе заняў пасаду старэйшага навуковага супрацоўніка на кафедры біялогіі. У 1953—1971 гг. — дэкан біялагічнага факультэта і адначасова ў 1967—1974 гг. — загадчык кафедрай заалогіі беспазваночных, пазней (да выхаду на пенсію ў 1984 годзе) — дацэнт кафедры агульнай экалогіі.

== Навуковая і грамадская дзейнасць ==
Займаўся вывучэннем пытанняў біялагічнай прадукцыйнасці [[зоапланктон]]у [[Возера|азёр]], [[Рака|рэк]] і [[вадасховішча]]ў. Кіраваў правядзеннем комплекснага гідрабіялагічнага даследавання [[вадаём]]аў [[Беларусь|Беларусі]]. Аўтар больш за 100&lt;ref name=&quot;Гіст&quot;&gt;[https://time.bsu.by/by/75-person/fakultety/bio/853-petrovich-pavel-grigorevich-24-11-1909-27-03-2003.html Петрович Павел Григорьевич (24.11.1919—27.3.2002) // История БГУ]{{ref-ru}}&lt;/ref&gt; навуковых і метадычных прац. Пад яго кіраўніцтва абаронены 4 кандыдацкія дысертацыі&lt;ref name=&quot;Гіст&quot; /&gt;.

Сярод апублікаванага:
* Многолетние показатели развития зоопланктона озёр. — М.: Наука, 1972. ([[манаграфія]])&lt;ref name=&quot;Гіст&quot; /&gt;

У 1962—1982 гг. займаў пасаду старшыні Беларускага аддзялення Усесаюзнага гідрабіялагічнага таварыства Акадэміі навук СССР, 1971 па 1987 год уваходзіў у склад яго Навуковага савета, быў абраны ганаровым членам&lt;ref name=&quot;Гіст&quot; /&gt;. Быў членам Навуковага савета па праблемам гідрабіялогіі, іхтыялогіі і выкарыстання рэсурсаў вадаёмаў [[АН СССР|Акадэміі навук СССР]], Навуковага савета па праблемам «Біялагічныя асновы асваення, рэканструкцыі і аховы жывёльнага свету» [[АН БССР|Акадэміі навук БССР]]&lt;ref name=&quot;Гіст&quot; /&gt;. З 1978 года — рэктар Народнага ўніверсітэта «Прырода» пры Беларускім дзяржаўным універсітэце.

== Узнагароды ==
* [[Ордэн Леніна]]
* [[Медаль «За доблесную працу ў Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.»]]
* [[Медаль «У азнаменаванне 100-годдзя з дня нараджэння Уладзіміра Ільіча Леніна»]]
* 10 урадавых узнагарод [[СССР]]&lt;ref name=&quot;Гіст&quot; /&gt;
* Ганаровыя граматы Міністэрства вышэйшай адукацыі БССР, Акадэміі навук БССР, Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта і інш.&lt;ref name=&quot;Гіст&quot; /&gt;

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/ЭПБ|4|Пятровіч Павел Рыгоравіч}} — С. 325.

== Спасылкі ==
* [http://www.bio.bsu.by/dekanat/petrovich.html 100 лет со дня рождения Павла Григорьевича Петровича]{{ref-ru}} // [[Біялагічны факультэт БДУ]]
* [https://time.bsu.by/by/75-person/fakultety/bio/853-petrovich-pavel-grigorevich-24-11-1909-27-03-2003.html Петрович Павел Григорьевич (24.11.1919—27.3.2002) // История БГУ]{{ref-ru}}
* [http://unicat.nlb.by/scient/pls/dict.prn_ref?tu=e&amp;tq=v0&amp;name_view=va_all&amp;a001=BY-NLB-ar673002&amp;strq=l_siz=20 Пятровіч, Павел Рыгоравіч (кандыдат біялагічных навук; гідрабіялогія; 1909—2002)] // [[Нацыянальная бібліятэка Беларусі]]

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Пятровіч Павел Рыгоравіч}}
[[Катэгорыя:Удзельнікі савецка-фінскай вайны]]
[[Катэгорыя:Гідрабіёлагі СССР]]
[[Катэгорыя:Гідрабіёлагі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі Гомельскага дзяржаўнага ўніверсітэта]]
[[Катэгорыя:Дэканы біялагічнага факультэта БДУ]]
[[Катэгорыя:Члены КПСС]]</text>
      <sha1>k1lg1qsh68gylscon0fb1f6jq6ds8v6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Юрый Канстанцінавіч Фамічоў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>631427</id>
    <revision>
      <id>4195041</id>
      <parentid>3803720</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:06:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у (3) з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5883" xml:space="preserve">{{Вучоны
|Грамадзянства = {{Сцягафікацыя|СССР}}, {{Сцягафікацыя|Беларусь}}
|Навуковае званне = {{Навуковае званне||0}}
|Альма-матэр = 
|Месца працы = Беларускі НДІ эпідэміялогіі і мікрабіялогіі, [[Беларускі дзяржаўны медыцынскі ўніверсітэт]]
| Узнагароды і прэміі = {{Медаль У азнаменаванне 100-годдзя з дня нараджэння Уладзіміра Ільіча Леніна}}
}}
{{Цёзкі2|Фамічоў}}
'''Юрый Канстанцінавіч Фамічо́ў'''&lt;ref name=&quot;ЭПБ5&quot;&gt;{{Крыніцы/ЭПБ|5}}&lt;/ref&gt; ({{lang-ru|Юрий Константинович Фомичёв}}; {{ДН|30|10|1929}} — {{ДС|2|3|2015}}) — [[вучоны]] ў галіне [[Мікрабіялогія|мікрабіялогіі]], [[доктар медыцынскіх навук]] (1967), [[прафесар]] (1968). [[Заслужаны работнік народнай адукацыі БССР]]&lt;ref name=&quot;БДУ&quot;&gt;[http://www.bio.bsu.by/dekanat/history_fomichev.html Сайт біялагічнага факультэта]{{Ref-ru}} // [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]]&lt;/ref&gt;.

== Біяграфія ==
Нарадзіўся ў горадзе [[Чыстапаль]] [[Татарская Аўтаномная Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|Татарскай АССР]] ([[Рэспубліка Татарстан]], [[Расія]]). У 1948 годзе скончыў сярэднюю школу ў [[Мінск]]у і паступіў у [[Мінскі медыцынскі інстытут]] на лячэбны факультэт. Інстытут скончыў у 1954 годзе, вучыўся ў [[Аспірантура|аспірантуры]] і ў 1957 годзе абараніў [[Кандыдат навук|кандыдацкую]] дысертацыю. Працаваў у Інстытуце эпідэміялогіі і мікрабіялогіі [[Міністэрства аховы здароўя БССР]]. У пачатку 1960-х гг. павышаў кваліфікацыю ў [[Масква|Маскве]] і [[Англія|Англіі]]&lt;ref name=&quot;БДУ&quot; /&gt;. У 1966 годзе абараніў доктарскую дысертацыю. З 1967 года Ю. К. Фамічоў у [[БДУ|Беларускім дзяржаўным універсітэце]], загадваў Праблемнай навукова-даследчай лабараторыяй эксперыментальнай біялогіі. Адначасова ў 1969—1988 гг. займаў пасаду загадчыка кафедрай мікрабіялогіі [[Біялагічны факультэт БДУ|біялагічнага факультэта]]. У 1970 годзе знаходзіўся ў навуковай камандзіроўцы ў [[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]], дзе на працягу 6 месяцаў працаваў у [[Эдынбургскі ўніверсітэт|Эдынбургскім універсітэце]]&lt;ref name=&quot;БДУ&quot; /&gt;. У 1971—1973 гг. займаў пасаду дэкана біялагічнага факультэта БДУ. З 1988 года займаў пасаду загадчыка кафедрай генетыкі, у 1993—2011 гг. — прафесара кафедры мікрабіялогіі&lt;ref name=&quot;БДУ&quot; /&gt;.

Памёр Ю. К. Фамічоў 2 сакавіка 2105 г. Пахаваны на [[Паўночныя могілкі (Мінск)|Паўночных могілках]] ў Мінску&lt;ref name=&quot;БДУ&quot; /&gt;.

== Навуковая дзейнасць ==
Аўтар больш за 300 навуковых прац, у т.л. 40 [[патэнт]]аў і аўтарскіх пасведчанняў на вынаходніцтвы, 10 лекцыйных курсаў у галіне агульнай мікрабіялогіі, генетыкі бактэрый, [[Малекулярная біялогія|малекулярнай біялогіі]], [[Генетычная інжынерыя|генетычнай інжынерыі]]&lt;ref name=&quot;БДУ&quot; /&gt;.

Пад кіраўніцтвам Ю. К. Фамічова абаронены 4 доктарскія і каля 40 кандыдацкіх дысертацый&lt;ref name=&quot;БДУ&quot; /&gt;.

== Узнагароды і званні ==
* [[Медаль «У азнаменаванне 100-годдзя з дня нараджэння Уладзіміра Ільіча Леніна»]];
* Заслужаны работнік народнай адукацыі БССР;
* Заслужаны работнік Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта;
* Заслужаны Сорасаўскі прафесар&lt;ref name=&quot;БДУ&quot; /&gt;.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/ЭПБ|5|Фамічоў Юрый Канстанцінавіч}} — С. 185.

== Спасылкі ==
* [http://www.bio.bsu.by/dekanat/history_fomichev.html Сайт біялагічнага факультэта] {{Ref-ru}} // [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]]

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Фамічоў Юрый Канстанцінавіч}}
[[Катэгорыя:Мікрабіёлагі СССР]]
[[Катэгорыя:Мікрабіёлагі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Дэканы біялагічнага факультэта БДУ]]
[[Катэгорыя:Уладальнікі ганаровага звання Беларускай ССР]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі БДУ]]</text>
      <sha1>j1k31pz96yoqmc8l5tfhejil6kuacfw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ігар Мікалаевіч Глебаў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>631668</id>
    <revision>
      <id>4195002</id>
      <parentid>3693253</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:02:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Творчасць */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3754" xml:space="preserve">{{мастак}}
{{цёзкі2|Глебаў}}
'''Ігар Мікалаевіч Глебаў''' ({{ДН|6|11|1923}}, в. [[Будзінка]], [[Бельскі раён (Цвярская вобласць)|Бельскі раён]], [[Цвярская вобласць]], [[РСФСР]] — {{ДС|18|4|1986}}) — беларускі [[скульптар]].

== Біяграфія ==
Пляменнік скульптара [[Аляксей Канстанцінавіч Глебаў|Аляксея Глебава]]. Удзельнік [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]]. Скончыў у [[1950]] годзе [[Мінскае мастацкае вучылішча]], у [[1955]] годзе [[Інстытут жывапісу, скульптуры і архітэктуры імя І. Рэпіна]] ў [[Ленінград]]зе. Вучыўся ў [[М. Керзін]]а, [[І. Крастоўскі|І. Крастоўскага]]. Удзельнік мастацкіх выставак з [[1956]] года. Выкладаў у [[1956]]—[[1964]] гадах у [[Мінскае мастацкае вучылішча|Мінскім мастацкім вучылішчы]], у [[1964]]—[[1976]] гадах [[Беларускі політэхнічны інстытут|Беларускім політэхнічным інстытуце]].

Член КПСС з [[1944]] года&lt;ref name=&quot;socrealizm&quot;/&gt;. Член [[Беларускі саюз мастакоў|Беларускага саюза мастакоў]] з [[1957]] года.

== Творчасць ==
Працаваў у [[станковая скульптура|станковай]] і [[манументальная скульптура|манументальнай скульптуры]]. Асноўныя творы: кампазіцыі «На палявым стане», «Даяркі», «У тыле ворага», «Разведчыца», «Будаўніца», «Партрэт Наташы»; помнікі [[помнік У. Леніну (Лепель)|У. Леніну]] ў [[Лепель|Лепелі]], [[Помнік Францыску Скарыну (Полацк)|Ф. Скарыну]] ў [[Полацк]]у, [[Помнік Калініну (Мінск)|М. Калініну]] ў [[Мінск]]у, [[Брацкая магіла савецкіх воінаў і партызан (Стоўбцы)|загінулым воінам і партызанам]] ў г. [[Стоўбцы]] і ў калгасе «Гігант» на Бабруйшчыне (усе ў сааўтарстве).

Творы знаходзяцца ў [[Нацыянальны мастацкі музей Беларусі|Нацыянальным мастацкім музеі Беларусі]].

== Узнагароды ==
Узнагароджаны двума [[Ордэн Чырвонай Зоркі|ордэнамі Чырвонай Зоркі]], [[Ордэн Айчыннай вайны|Айчыннай вайны]] II ступені, медалямі&lt;ref name=&quot;socrealizm&quot;&gt;[https://socrealizm.com.ua/gallery/artist/glebov-in-1923 Минский художник Глебов Игорь Николаевич]&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{крыніцы/Беларускі саюз мастакоў, 1938–1998|Глебаў Ігар Мікалаевіч}}

{{DEFAULTSORT:Глебаў Ігар Мікалаевіч}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Цвярской вобласці]]
[[Катэгорыя:Скульптары Беларусі]]
[[Катэгорыя:Скульптары XX стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Удзельнікі Вялікай Айчыннай вайны]]</text>
      <sha1>a2t5xcln16bc12bpp71shztch5b5ghr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Радаслаў Калета</title>
    <ns>0</ns>
    <id>632771</id>
    <revision>
      <id>4194978</id>
      <parentid>4150627</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:57:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="30103" xml:space="preserve">{{Перапісаць}}
{{Вучоны
| Імя                  = Радаслаў Калета
| Арыгінал імя       = 
| Фота                 = 
| Шырыня               = 
| Подпіс              = 
| Дата нараджэння        = 
| Навуковая сфера        =
| Месца працы         =  
 |Навуковая ступень    = 
 |Навуковае званне     = 
| Альма-матэр          = 
| Навуковы кіраўнік = 
| Знакамітыя вучні   = 
| Вядомы як         = 
| Узнагароды і прэміі     = 
| Сайт                 = 
}}
'''Радаслаў Калета''' ({{lang-pl|Radosław Kaleta}}&lt;ref&gt;http://kb.uw.edu.pl/katedra/pracownicy/kaleta-radoslaw/&lt;/ref&gt;) — польскі беларусіст, паланіст, мовазнаўца, настаўнік, выкладчык, рэдактар, загадчык [[Кафедра беларусістыкі Варшаўскага ўніверсітэта|кафедры беларусістыкі Варшаўскага ўніверсітэта]] (з 2019 г.), cуарганізатар курсаў польскай мовы для беларусаў&lt;ref&gt;https://www.uw.edu.pl/zakonczenie-kursu-dla-bialorusinow/&lt;/ref&gt;.

Навуковыя зацікаўленні: параўнальная лінгвістыка, перакладазнаўства, сучасныя польска-беларускія моўныя кантакты, гісторыя беларускага правапісу, культура мовы, польская і беларуская мова як замежная (глотадыдактыка), сацыялінгвістыка, лексікалогія і лексікаграфія.

== Біяграфія ==
2021 - прафесар Варшаўскага ўніверсітэта.

2019 — [[Варшаўскі ўніверсітэт]], факультэт прыкладной лінгвістыкі, [[Кафедра беларусістыкі Варшаўскага ўніверсітэта|кафедра беларусістыкі]], доктарская дысертацыя пра беларускую мову як замежную (на прыкладзе палякаў, якія вывучаюць беларускую) «Błędologia w glottodydaktyce białorutenistycznej»&lt;ref&gt;http://kb.uw.edu.pl/2018/06/13/bledologia-w-glottodydaktyce-bialorutenistycznej/&lt;/ref&gt; («Памылкалогія ў беларусістычнай глотадыдактыцы»&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;http://kb.uw.edu.pl/wp-content/uploads/sites/299/2018/06/%D0%9F%D0%B0%D0%BC%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D1%96%D1%8F-.pdf&lt;/ref&gt;). Гэта першая манаграфія прысвечаная цалкам беларускай мове як замежнай, дзе аўтар папулярызуе тэрмін беларусістычная глотадыдактыка і развівае тэорыю моўных памылак, так натуральных пры вывучэнні замежных моў.

2012 — [[Варшаўскі ўніверсітэт]], факультэт прыкладной лінгвістыкі, [[Кафедра беларусістыкі Варшаўскага ўніверсітэта|кафедра беларусістыкі]], кандыдацкая дысертацыя «Białorusko-polska homonimia międzyjęzykowa» («Беларуска-польская міжмоўная аманімія», навуковы кіраўнік д.ф.н. Ніна Баршчэўская, праф. ВУ)

2009 — [[Варшаўскі ўніверсітэт]], факультэт паланістыкі (Цэнтр польскай мовы і культуры для замежнікаў «Палонікум»), магістр, магістарская праца датычыла выкладання беларусам польскай мовы як замежнай  (навуковы кіраўнік д.ф.н. Пётр Гарнцарак). Галоўныя спэцыялізацыі — выкладаньне польскай мовы як замежнай, карэктура і выдавецкая дзейнасьць.

2007 — [[Варшаўскі ўніверсітэт]], факультэт прыкладной лінгвістыкі і ўсходнеславянскіх філалогій, [[Кафедра беларусістыкі Варшаўскага ўніверсітэта|кафедра беларусістыкі]], магістр (дыплом з адзнакай), тэма магістарскай працы напісанай на беларускай мове «Выбраныя марфалагічныя асаблівасці ў параўнанні двух правапісных стандартаў: тарашкевіцы і наркомаўкі» (навуковы кіраўнік д.ф.н. Ніна Баршчэўская). Галоўныя спэцыялізацыі — выкладанне беларускай мовы (педагагічныя практыкі ў беларускім ліцэі ў Гайнаўцы, 2006 г.)

2005 — [[Беларуская служба Польскага радыё]] — журналісцкая практыка (прыклад падрыхтаванага матэрыялу&lt;ref&gt;http://www2.polskieradio.pl/eo/dokument.aspx?iid=25399&lt;/ref&gt;)

== Навуковая дзейнасць ==
У 2007—2019 гг. у Польшчы, Беларусі, Літве, Чэхіі надрукавалі яго 50 артыкулаў (15 па-беларуску, 3 па-расійску), 10 рэцэнзій, 2 справаздачы, 4 манаграфіі (1 як рэдактар), 1 падручнік па беларускай мове як замежнай для палякаў (рэдакцыя), 1 водгук на аўтарэферат кандыдацкай дысертацыі абароненай у БДУ.

На польскай мове выйшлі яго беларусазнаўчыя кнігі: «Беларуска-польская міжмоўная аманімія» (2014)&lt;ref&gt;http://kb.uw.edu.pl/2018/02/06/dr-radoslaw-kaleta/&lt;/ref&gt;, «Польска-беларуская глотадыдактычная ляпсалогія» (2015)&lt;ref&gt;http://kb.uw.edu.pl/2018/02/07/polsko-bialoruska-lapsologia-glottodydaktyczna-dr-radoslaw-kaleta/&lt;/ref&gt;, «Памылкалогія ў беларусістычнай глотадыдактыцы» (2018)&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;, «Папулярная беларуская граматыка для іншаземцаў» (2021)&lt;ref&gt;http://kb.uw.edu.pl/wp-content/uploads/sites/299/2022/05/5BMZ-45-46.pdf&lt;/ref&gt;. Рэдагаваў таксама манаграфію «Беларусь у навуковым дыскурсе»&lt;ref&gt;http://kb.uw.edu.pl/2018/02/07/bialorus-w-dyskursie-naukowym-lingwistyka-socjologia-politologia/&lt;/ref&gt;, падручнік па беларускай мове для палякаў&lt;ref&gt;http://kb.uw.edu.pl/2018/02/16/jezyk-bialoruski-poziom-podstawowy-i-srednio-zaawansowany/&lt;/ref&gt; і кнігу «Мова, літаратура і культура Беларусі цягам стагоддзяў»&lt;ref&gt;http://kb.uw.edu.pl/2020/10/13/jezyk-literatura-i-kultura-bialorusi-na-przestrzeni-wiekow/&lt;/ref&gt;. З'яўляецца заснавальнікам і рэдактарам часопіса «Беларуская мова як замежная»&lt;ref name=&quot;kb.uw.edu.pl&quot;&gt;http://kb.uw.edu.pl/bmz/&lt;/ref&gt;.

Прыняў удзел у 46 канферэнцыях (у тым ліку ў Беларусі, у БДУ, МДЛУ і АН, шмат разоў выступаў на пленарным пасяджэнні). У 2015 г. арганізаваў вялікую секцыю «Беларуская мова як замежная»&lt;ref&gt;Больш гл. Радаслаў Kалета, 2017, ''Часопіс «Беларуская мова як замежная» у даследаваннях беларусістычнай глотадыдактыкі'', «Беларуская мова як замежная», № 1, с. 8, http://kb.uw.edu.pl/wp-content/uploads/sites/299/2018/02/BMZ_print2.pdf&lt;/ref&gt; (10 удзельнікаў) на VІ-м Міжнародным кангрэсе беларусістаў. Прайшоў стажыроўкі і чытаў гасцінныя лекцыі сярод іншага ў Беларусі, у Рэспубліканскім інстытуце вышэйшай школы (2015), Мінскім дзяржаўным лінгвістычным універсітэце (2017) і Інстытуце мовазнаўства Акадэміі Навук Беларусі (2019), а таксама ў Празе (2016) і ў Пецярбургу (2017).

У 2012—2015 гг. быў навуковым сакратаром беларусазнаўчага часопіса «Acta Albaruthenica»&lt;ref&gt;http://www.albaruthenica.uw.edu.pl/by/&lt;/ref&gt;. Рэцэнзент польскіх беларусазнаўчых часопісаў «Białorutenistyka Białostocka» і «Studia Białorutenistyczne». З 2014 г. сябра [[Таварыства беларускай мовы]] і [[Міжнародная асацыяцыя беларусістаў|Міжнароднай асацыяцыі беларусістаў]].

У 2013—2014 гг. супрацоўнічаў пры навуковым праекце [[Кафедра беларусістыкі Варшаўскага ўніверсітэта|кафедры беларусістыкі]] «Культурна-моўная спадчына Падляшша»&lt;ref&gt;https://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/bitstream/11320/6412/1/BB_9_2017_%D0%93_%D0%A2%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2i%D1%87_%D0%97_%D0%B3%D0%BB%D1%8B%D0%B1%D0%BE%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%BF%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%B9_%D0%B4%D0%B0_%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BDe%D1%83_%D0%B4%D0%B0_%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%B4%D1%87%D1%8B%D0%BD%D1%8B.pdf&lt;/ref&gt;.

На [[Кафедра беларусістыкі Варшаўскага ўніверсітэта|кафедры беларусістыкі Варшаўскага ўніверсітэта]] ініцыяваў у 2015 г. адкрыццё Майстэрні беларусістычнай глотадыдактыкі&lt;ref&gt;http://kb.uw.edu.pl/pracownia-glottodydaktyki-bialorutenistycznej/o-pracowni/&lt;/ref&gt;, якая выдае з 2017 г. часопіс «Беларуская мова як замежная»&lt;ref name=&quot;kb.uw.edu.pl&quot;/&gt;&lt;ref&gt;Больш гл. Радаслаў Kалета, 2017, ''Часопіс «Беларуская мова як замежная» у даследаваннях беларусістычнай глотадыдактыкі'', «Беларуская мова як замежная», № 1, с. 7-12.&lt;/ref&gt;.

14.10.2019 узнагароджаны памятным знакам У гонар 90-годдзя [[Інстытут мовазнаўства НАНБ|Інстытута мовазнаўства]] Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі&lt;ref&gt;http://www.iml.basnet.by/en/node/424 {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20200225170711/http://www.iml.basnet.by/en/node/424 |date=25 лютага 2020 }}&lt;/ref&gt; «за значны ўклад у распрацоўку праблем глотадыдактыкі, удасканаленне методыкі выкладання замежных моў». Узнагароду ўручыў акадэмік праф. Аляксандр Лукашанец.

== Бібліяграфія ==
* Радаслаў Калета, 2007, ''Асноўныя марфалагічныя адрозненні паміж наркамаўкай і тарашкевіцай,'' «Acta Albaruthenica» 2007, т. 7, с. 192—206.
* Радаслаў Калета, 2008, ''Выбраныя прыклады марфалагічнай дыферэнцыяцыі паміж двума правапіснымі стандартамі беларускай мовы,'' «Acta Albaruthenica» 2008, т. 8, с. 206—217
* Радаслаў Калета, 2008, ''Паміраньне Гэрбэрта: маналёг пра «Эпілёг буры»'', «Arche» 2008,  № 10, с. 137—150&lt;ref&gt;https://store.arche.by/item/1406&lt;/ref&gt;.
* Радаслаў Калета, 2010, ''Беларусь у Варшаве'', «Arche», № 4, с. 343—353&lt;ref&gt;https://store.arche.by/item/1001&lt;/ref&gt;.
* Радаслаў Калета, 2010, ''Цяжкасці польскае мовы: памылкі беларусаў, якія вывучаюць польскую мову'', «Arche», № 4, с. 358—400&lt;ref&gt;https://store.arche.by/item/1003&lt;/ref&gt;.
* Радаслаў Калета, 2013, ''Адрозненні паміж тарашкевіцай і наркамаўкай на прыкладзе займенніка ды лічэбніка'', «Studia i Szkice Slawistyczne» 2013, т. XII, с. 123—133.
* Радаслаў Калета, 2013, ''Некаторыя асаблівасці наркамаўкі і тарашкевіцы на прыкладзе выбраных пытанняў звязаных з дзеясловам'', «Linguodidactica», т. XVII, с. 81-92&lt;ref&gt;https://docplayer.pl/74868192-Na-prykladze-vybranyh-pytannyau-zvyazanyh.html&lt;/ref&gt;.
* Радаслаў Калета, 2013, ''Пра беларуска-польскіх «фальшывых сяброў пераклaдчыка»'', «Acta Albaruthenica», т. 13, с. 135—144&lt;ref&gt;http://www.albaruthenica.uw.edu.pl/pl/userfiles/downloads/AA_13_2013.pdf&lt;/ref&gt;.
* Радаслаў Калета,  2016, ''Аб варыянтах раманізацыі беларускага алфавіта, якія функцыянуюць у Польшчы'', [у:] ''Беларуска-польскія моўныя, літаратурныя, гістарычныя і культурныя сувязі: зб. арт.'', Беларусіка=Albaruthenica 37, пад рэд. І. Э. Багдановіч, М. І. Свістуновай, БДУ, Мінск, с. 105—117&lt;ref&gt;http://elib.bsu.by/handle/123456789/165756&lt;/ref&gt;.
* Радаслаў Калета, 2016, ''Беларуская мова як замежная ў Польшчы і ў свеце'', [у:] ''Мова — Літаратура — Культура. Матэрыялы VІІІ Міжнароднай навуковай канферэнцыі'' ''(да 90-годдзя прафесара Льва Міхайлавіча Шакуна), Мінск, 15-16 верасня 2016 г. У дзвюх частках'', частка 2, у аўтарскай рэдакцыі, Мінск, с. 159—165&lt;ref&gt;http://elib.bsu.by/handle/123456789/233258&lt;/ref&gt;.
* 
* Радаслаў Калета, 2016, ''Лексічны аналіз паланізмаў-архаізмаў у беларускай мове (на матэрыяле  беларускага'' Слоўніка архаізмаў і гістарызмаў'')'', [у:] ''Беларуска-польскія культурна-моўныя ўзаемадачыненні: ад гісторыі да сучаснасці : зб. навук. арт.'', Нац. акад. навук Беларусі, Цэнтр даслед. беларус. культ., мовы і літ-ры, Ін-т мовазнаўства імя Якуба Коласа / навук. рэд. В. М. Курцова, Н. А. Снігірова, M. Jankowiak, M. Ostrówka, Беларуская навука, Мінск, с. 123—128&lt;ref&gt;https://pbn.nauka.gov.pl/sedno-webapp/works/767340&lt;/ref&gt;.
* 
* Радаслаў Kалета, 2017, ''Часопіс «Беларуская мова як замежная» у даследаваннях беларусістычнай глотадыдактыкі'', «Беларуская мова як замежная», № 1, с. 7-12&lt;ref&gt;http://kb.uw.edu.pl/wp-content/uploads/sites/299/2018/02/BMZ_print2.pdf&lt;/ref&gt;.
* Радаслаў Калета, 2018, ''Выбраныя матэрыялы па вывучэнні беларускай мовы як замежнай (1973—2017 гг.)'', «Беларуская мова як замежная», № 2, с. 26-38&lt;ref&gt;http://kb.uw.edu.pl/wp-content/uploads/sites/299/2019/11/2BMZ_web.pdf&lt;/ref&gt;.
* Радаслаў Калета, 2018, ''Прафесар Антаніна Абрэмбска-Яблоньска вачамі маладых пакаленняў даследчыкаў кафедры беларусістыкі Варшаўскага ўніверсітэта'', [у:] ''Беларуска-польскія моўныя, літаратурныя, гістарычныя і культурныя сувязі. Да 220-годдзя з дня нараджэння Адама Міцкевіча : зб. арт. па матэрыялах міжнар. навук. канф.'' / Беларус. дзярж. ун-т ; рэдкал.: І. Э. Багдановіч (гал. рэд.) [і інш.] ; пад рэд. І. Э. Багдановіч, М. І. Свістуновай. — Мінск : БДУ, 2018. — 439 с.: [8] с. іл. — (Беларусіка = Albaruthenica ; кн. 38), с''.'' 142—151&lt;ref&gt;http://elib.bsu.by/handle/123456789/214822&lt;/ref&gt;.
* Радаслаў Калета, 2018, ''Часопіс «Беларуская мова як замежная» як прыклад польска-беларускага супрацоўніцтва ў галіне глотадыдактыкі,'' [у:] ''Беларуска-польскія моўныя, літаратурныя, гістарычныя і культурныя сувязі. Да 220-годдзя з дня нараджэння Адама Міцкевіча : зб. арт. па матэрыялах міжнар. навук. канф.'' / Беларус. дзярж. ун-т ; рэдкал.: І. Э. Багдановіч (гал. рэд.) [і інш.] ; пад рэд. І. Э. Багдановіч, М. І. Свістуновай. — Мінск : БДУ, 2018. — 439 с.: [8] с. іл. — (Беларусіка = Albaruthenica ; кн. 38), с. 271-279&lt;ref&gt;http://elib.bsu.by/handle/123456789/214834&lt;/ref&gt;.
* навуковы рэдактар: Каліта І., Садоўская А., Старавойтава Н., ''Фразеалагічны мінімум беларускай мовы: задачы і перспектывы'', Ústí nad Labem 2021&lt;ref&gt;https://www.academia.edu/64631060/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%82%D0%B0_%D0%86_%D0%A1%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90_%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D0%B9%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B0_%D0%9D_%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B5%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D1%96%D1%87%D0%BD%D1%8B_%D0%BC%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%BC%D1%83%D0%BC_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D1%8B_%D0%B7%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D1%87%D1%8B_%D1%96_%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%BF%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%8B%D0%B2%D1%8B&lt;/ref&gt;.
Іншыя публікацыі даступныя ў Польскай навуковай бібліяграфіі&lt;ref&gt;https://pbn.nauka.gov.pl/core/#/profile/public/5e70935b878c28a0473a7f17&lt;/ref&gt;.

== Спасылкі іншых аўтараў на яго працы ==
{{Чысціць раздзел}}
На яго працы спасылаліся аўтары наступных беларускамоўных артыкулаў:

Баршчэўская Н., 2013, ''Дасягненні Кафедры беларусістыкі Варшаўскага ўніверсітэта'', «Białorutenistyka Białostocka», т. 5, с. 486—487.

Баршчэўская Н., 2017, ''Польска-беларускія моўныя сувязі на працягу стагоддзяў'', «Studia Białorutenistyczne», т. 11, с. 211—223.

Барысенка В. У., 2017, ''Вучэбна-метадычныя дапаможнікі па беларускай мове як замежнай. Дыяхранічны аспект'', «Беларуская мова як замежная», № 1, с. 15-22.

Капылоў І. Л., 2016, ''Беларуска-польскія акадэмічныя мовазнаўчыя стасункі: гісторыя, сучаснасць і перспектывы'', [у:] ''Беларуска-польскія культурна-моўныя ўзаемадачыненні: ад гісторыі да сучаснасці. Зборнік навуковых артыкулаў'', рэд. В. Курцова, Н. Снігірова, M. Jankowiak, M. Ostrówka, Мінск, с. 136—147.

Кустава В., 2010, ''«Не пераймайся, мама, я ў Варшаву!..»'', «Arche», № 4, с. 333—340.

Рамза Т. Р., 2018, ''Беларуская мова як замежная на філалагічным факультэце БДУ'', [у:] Е. А. Пригодич (рэд.), ''Иностранные язкыки: иновации, перспективы исследования и преподавания. Материалы международной научно-практической конференции, Минск, 22-23 марта 2018 г.'', Минск, с. 51-67.

Сямешка Л., 2017, ''Беларуская мова як замежная ў кантэксце сучаснай адукацыйнай парадыгмы для выкладчыкаў беларускай мовы як замежнай і спецыялістаў па рабоце з замежнымі студэнтамі'', Мінск.

Тычына М., 2009, ''Pan Cogito Збігнева Гэрбэрта і Алеся Разанава: традыцыяналізм і універсалізм'', «Acta Albaruthenica», т. 9, с. 184—190.

== Беларускія рэцэнзіі на яго кнігі ==
Волкава Я. В., «Беларуская лінгвістыка» 2015, вып. 74, с. 166—167.

Свістунова М.,&quot;Веснік БДУ. Серыя 4&quot;, 2016, № 2, с. 144—146.

Барысенка В., ''Асаблівасці выкладання беаларускай мовы беларускамоўным навучэнцам (на матэрыяле метадычнага дапаможніка Р. Калеты «Польска-беларуская глотадыдактычная ляпсалогія»'', [у:] ''Беларуска-польскія '''м'''оўныя, літаратурныя, гістарычныя і культурныя сувязі: зб. арт.'', Беларусіка=Albaruthenica 37, пад рэд. І. Э. Багдановіч, М. І. Свістуновай, БДУ, Мінск 2016, с. 40-44&lt;ref&gt;http://elib.bsu.by/handle/123456789/165745&lt;/ref&gt;.

Барысенка В., «Журнал Белорусского государственного университета. Филология = Journal of the Belarusian State University. Philology»  2017, № 2, с. 115—116&lt;ref&gt;http://elib.bsu.by/handle/123456789/185418&lt;/ref&gt;.

Мячкоўская Н. Б., «Журнал Белорусского государственного университета. Филология = Journal of the Belarusian State University. Philology» 2017, № 3, s. 79-82&lt;ref&gt;http://elib.bsu.by/handle/123456789/193172&lt;/ref&gt;.

Караткевіч І.І., „Беларуская лінгвістыка” 2020, вып. 84, с. 153&lt;ref&gt;http://www.iml.basnet.by/publikacyi/bielaruskaja-linhvistyka-vyp-84 {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20201020180843/http://iml.basnet.by/publikacyi/bielaruskaja-linhvistyka-vyp-84 |date=20 кастрычніка 2020 }}&lt;/ref&gt;.

== Пераклады яго вершаў на беларускую ==
Arche № 6 (57) — 2007. С. 201—202&lt;ref&gt;https://store.arche.by/item/1637&lt;/ref&gt;

Arche № 12 (63) — 2007. С. 228—232&lt;ref&gt;https://store.arche.by/item/1711&lt;/ref&gt;

== Яго пераклады з беларускай на польскую ==
Верш Валярыны Куставай «Здраньцьвеюць вусны — буду вачыма гаварыць…»&lt;ref&gt;https://valjaryna.livejournal.com/302928.html&lt;/ref&gt;
Верш Максіма Багдановіча «Я хацеў бы спаткацца з Вамі на вуліцы»

== Інтэрв’ю ==
2015 СТВ — Міжнародная летняя школа беларусістыкі&lt;ref&gt;http://www.ctv.by/mezhdunarodnaya-letnyaya-shkola-belorusistiki-zavershaet-svoyu-rabotu-v-respublikanskom-institute {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20200221104424/http://www.ctv.by/mezhdunarodnaya-letnyaya-shkola-belorusistiki-zavershaet-svoyu-rabotu-v-respublikanskom-institute |date=21 лютага 2020 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://www.sb.by/upload/iblock/d75/d7503721e02ae0908893ef7ae46e4e71.pdf&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://www.sb.by/articles/pa-belarusku-ts-kava.html&lt;/ref&gt;

2016 Канал Культура Беларускага радыё&lt;ref&gt;https://radiokultura.by/be/news/vykladchyk-belaruskay-movy-z-polshy-belarusy-ne-pavinny-bayacca-rabic-pamylki-i-pavinny-gavaryc {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20200221104456/https://radiokultura.by/be/news/vykladchyk-belaruskay-movy-z-polshy-belarusy-ne-pavinny-bayacca-rabic-pamylki-i-pavinny-gavaryc |date=21 лютага 2020 }}&lt;/ref&gt;

2018 Радыё Свабода&lt;ref&gt;https://www.svaboda.org/a/29314082.html&lt;/ref&gt;

2019 [[Беларуская служба Польскага радыё]]&lt;ref&gt;&lt;nowiki&gt;https://www.polskieradio.pl/396/7811/Artykul/2376324,%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D1%8B%D1%8F-%D0%B4%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%B4%D1%87%D1%8B%D0%BA%D1%96-%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96-%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B0%D1%87%D0%B0%D0%BB%D1%96-%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%B4%D1%8D%D0%BC%D1%96%D1%87%D0%BD%D1%8B-%D0%B3%D0%BE%D0%B4-%D1%83-%D0%92%D0%B0%D1%80%D1%88%D0%B0%D0%B2%D0%B5&lt;/nowiki&gt;&lt;/ref&gt;

2020 [[Беларуская служба Польскага радыё]]&lt;ref&gt;https://www.polskieradio.pl/396/8226/Artykul/2527595,%D0%A0%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E-%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D1%82%D0%B0-%D0%AF-%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%9E-%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9-%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B9-%D0%B7%D0%B0-%D0%B4%D0%B7%D0%B5%D0%B2%D1%8F%D1%86%D1%8C-%D0%BC%D0%B5%D1%81%D1%8F%D1%86%D0%B0%D1%9E&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://www.polskieradio.pl/396/8226/Artykul/2551626,%D0%9B%D1%96%D0%BD%D0%B3%D0%B2%D1%96%D1%81%D1%82-%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F-%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0-%D0%BC%D0%BE%D0%B6%D0%B0-%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%B0%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D1%86%D1%8C-%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D0%BA%D1%83-%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%86%D1%8C-%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://www.polskieradio.pl/396/8226/Artykul/2600169,%D0%A3-%D0%92%D0%B0%D1%80%D1%88%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96%D0%BC-%D1%83%D0%BD%D1%96%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%81%D1%96%D1%82%D1%8D%D1%86%D0%B5-%D1%81%D0%B0%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%81%D1%8F-%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B0%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D1%9E%D1%86%D1%8B-%D0%B7-%D1%83%D1%81%D1%8F%D0%B3%D0%BE-%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%83&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://www.polskieradio.pl/397/8152/Artykul/2608840,%D0%98%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B-%D0%B2-%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%88%D0%B5-%D0%9A%D0%B0%D0%BA-%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B-%D0%B8%D0%B7%D1%83%D1%87%D0%B0%D1%8E%D1%82-%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9-%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://www.polskieradio.pl/396/7811/Artykul/2611433,%C2%AB%D0%9F%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B5%D1%81%D0%B0%D1%80-%D0%90%D0%BB%D1%8F%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80-%D0%91%D0%B0%D1%80%D1%88%D1%87%D1%8D%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96-%D0%B7%D0%B0%D1%9E%D1%81%D1%91%D0%B4%D1%8B-%D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%9E%D1%81%D1%8F-%D0%B0%D1%9E%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%82%D1%8D%D1%82%D0%B0%D0%BC-%D1%81%D0%B2%D0%B0%D1%96%D1%85-%D1%81%D1%82%D1%83%D0%B4%D1%8D%D0%BD%D1%82%D0%B0%D1%9E%C2%BB&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://www.polskieradio.pl/396/8226/Artykul/2652628,%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B5-%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0-chutki-%D1%81%D1%91%D0%BD%D0%BD%D1%8F-%D1%9E%D1%81%D0%BF%D1%80%D1%8B%D0%BC%D0%B0%D0%B5%D1%86%D1%86%D0%B0-%D1%8F%D0%BA-%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B5&lt;/ref&gt;

2021 Радыё Свабода&lt;ref&gt;https://www.svaboda.org/a/31524233.html&lt;/ref&gt;

2022 Радыё Свабода&lt;ref&gt;https://www.svaboda.org/a/31888907.html&lt;/ref&gt;, [[Беларуская служба Польскага радыё]]&lt;ref&gt;https://www.polskieradio.pl/396/7811/Artykul/2976073,%d0%ad%d0%bb%d1%8c%d0%b6%d0%b1%d0%b5%d1%82%d0%b0-%d0%a1%d0%bc%d1%83%d0%bb%d0%ba%d0%be%d0%b2%d0%b0-%d0%9d%d0%b0%d0%b2%d0%b0%d1%82-%d1%83-%d1%8d%d1%80%d1%83-%d0%b3%d0%bb%d0%b0%d0%b1%d0%b0%d0%bb%d1%96%d0%b7%d0%b0%d1%86%d1%8b%d1%96-%d0%bd%d0%b0%d1%86%d1%8b%d1%8f%d0%bd%d0%b0%d0%bb%d1%8c%d0%bd%d0%b0%d1%8f-%d0%bc%d0%be%d0%b2%d0%b0-%d0%b2%d0%b0%d0%b6%d0%bd%d1%8b-%d1%87%d1%8b%d0%bd%d0%bd%d1%96%d0%ba-%d1%96%d0%b4%d1%8d%d0%bd%d1%82%d1%8b%d1%87%d0%bd%d0%b0%d1%81%d1%86%d1%96&lt;/ref&gt;, Радыё Ўнэт&lt;ref&gt;https://www.facebook.com/radiounet/photos/a.106206794643955/469175101680454/&lt;/ref&gt;

{{зноскі}}

{{DEFAULTSORT:Калета Радаслаў}}
[[Катэгорыя:Беларусісты]]
[[Катэгорыя:Мовазнаўцы Польшчы]]
[[Катэгорыя:Перакладчыкі Польшчы]]
[[Катэгорыя:Перакладчыкі з польскай мовы]]
[[Катэгорыя:Перакладчыкі на беларускую мову]]
[[Катэгорыя:Перакладчыкі на польскую мову]]
[[Катэгорыя:Члены Таварыства беларускай мовы]]</text>
      <sha1>8cx6noi21k33lvml0542ayoq829f4sx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аляксандр Пятровіч Дуровіч</title>
    <ns>0</ns>
    <id>633135</id>
    <revision>
      <id>4194974</id>
      <parentid>3616801</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:54:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7211" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Аляксандр Пятровіч Дуровіч''' (нар. {{ДН|21|11|1957}}, [[Карытніца (Вілейскі раён)|в. Карытніца]], [[Вілейскі раён]], [[Мінская вобласць]]) — беларускі вучоны-эканаміст, доктар эканамічных навук.

== Біяграфія ==
Нарадзіўся [[21 лістапада]] [[1957]] года ў вёсцы [[Карытніца (Вілейскі раён)|Карытніца]], скончыў [[Ілья]]нскую сярэднюю школу ў 1975 годзе&lt;ref&gt;[https://ilya.vileyka-edu.gov.by/%D0%B2%D0%BE%D1%81%D0%BF%D0%B8%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F-%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%82%D0%B0/%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%82%D1%8B%D0%B5-%D0%B2%D1%8B%D0%BF%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8 Знакамітыя выпускнікі]&lt;/ref&gt;, у 1979 годзе з адзнакай скончыў [[Беларускі дзяржаўны эканамічны ўніверсітэт]].

У 1979—1980 гадах працаваў старшым тавараведам упраўлення гандлю прамысловымі таварамі Белкаапсаюза. З 1980 года стаў працаваць на пасадзе асістэнта кафедры таваразнаўства Беларускага дзяржаўнага эканамічнага ўніверсітэта, затым — [[дацэнт]]а, а з 1997 года — на пасадзе загадчыка кафедры кіравання турызмам. З 2006 года працуе на пасадзе прафесара ў [[Міжнародны ўніверсітэт МІПСА|Міжнародным універсітэце «МІПСА»]]&lt;ref&gt;[https://www.mitso.by/univiersitiet/kafiedry/kafiedra-loghistiki/professorsko-prepodavatelskiy-sostav/durovich-alieksandr-pietrovich Біяграфія на сайце МІПСА]&lt;/ref&gt;.

У 1984 годзе па вочнай форме навучання скончыў [[Аспірантура|аспірантуру]] [[Расійскі эканамічны ўніверсітэт імя Г. В. Пляханава|Расійскага эканамічнага ўніверсітэта імя Г. В. Пляханава]]. Праз год абараніў дысертацыю на суісканне вучонай ступені [[Кандыдат навук|кандыдата эканамічных навук]], а 30 сакавіка 2001 года — дысертацыю на суісканне вучонай ступені [[Доктар навук|доктара эканамічных навук]] па спецыяльнасці 08.00.05 «Эканоміка і кіраванне народнай гаспадаркай» на тэму «Кіраванне маркетынгам ў сістэме турызму Рэспублікі Беларусь» у [[Беларускі дзяржаўны эканамічны ўніверсітэт|Беларусім дзяржаўным эканамічным універсітэце]].

== Навуковая дзейнасць ==
Аўтар каля 200 навуковых і вучэбна-метадычных работ, у тым ліку трох манаграфій і 14 навучальных дапаможнікаў. Асноўныя навуковыя працы прысвечаны тэарэтыка-метадалагічным праблемам маркетынгу, пытанням фарміравання нацыянальнай мадэлі ўстойлівага развіцця турызму ў Беларусі&lt;ref&gt;[http://rntbcat.org.by/opac/pls/dict.prn_ref?tu=e&amp;tq=v0&amp;name_view=va_all&amp;a001=BY-NLB-ar2662496&amp;strq=l_siz=20 Электронны каталог РНТБ]&lt;/ref&gt;. Прымаў удзел у падрыхтоўцы Нацыянальных праграм развіцця турызму на 2001—2005 гг. і 2005—2010 гг., а таксама Дзяржаўнай праграмы развіцця турызму на 2010—2015 гг., як эксперт прымаў удзел у рэалізацыі міжнародных праектаў у сферы турызму.

== Узнагароды ==
* дыплом [[Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь]] (2000);
* персанальная надбаўка [[Прэзідэнт Рэспублікі Беларусь|Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь]] за выдатны ўклад у развіццё вышэйшай адукацыі (2001);
* Ганаровая грамата [[Беларускі дзяржаўны эканамічны ўніверсітэт|Беларускага дзяржаўнага эканамічнага ўніверсітэта]] (2003);
* дыплом лаўрэата І Рэспубліканскага конкурсу «Пазнай Беларусь» (2003);
* юбілейная грамата «80 гадоў прафсаюзнай адукацыі» (2010);
* ганаровая грамата [[Федэрацыя прафсаюзаў Беларусі|Федэрацыі прафсаюзаў Беларусі]] (2010(;
* юбілейны медаль «110 гадоў прафсаюзнаму руху Беларусі» (2015).

== Асноўныя публікацыі ==
* Канкурэнтаздольнасць тавараў у сістэме маркетынгу. Мінск: БДЭУ, 1993.
* Маркетынг ў прадпрымальніцкай дзейнасці. Мінск: Фінансы, улік, аўдыт, 1997.
* Рэклама ў турызме. Мінск: БДЭУ, 2000.
* Упраўленне маркетынгам ў турызме. Мінск: БДЭУ, 2000.
* Маркетынг ў турызме. Мінск: Новае веданне, 2001.
* Асновы маркетынгу. Мінск: Новае знаніе, 2006.
* Маркетынгавыя даследаванні ў турызме. Санкт-Пецярбург: Піцер, 2008.
* Маркетынгавыя даследаванні. Мінск: Тэтрасістэмс, 2009.
* Маркетынг. Мінск: Сучасная школа, 2010.
* Арганізацыя турызму. Санкт-Пецярбург: Піцер, 2011.
* Міжнародны маркетынг. Мінск: МІПСА, 2012.
* Рэклама ў турызме. Масква: Інфра-М, 2015.
* Маркетынг. Мінск: МІПСА, 2015.
* Маркетынг ў турызме. Масква: Інфра-М, 2016.
* Маркетынг ва ўмовах глабалізацыі. Мінск: МІПСА, 2016.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Беларуская энцыклапедыя. У 18 т. Т. 18, кн. 1. — Мінск, 2004.
* Республика Беларусь : энциклопедия. [В 7 т.]. Т. 3. — Минск, 2006.

{{DEFAULTSORT:Дуровіч Аляксандр Пятровіч}}
[[Катэгорыя:Эканамісты Беларусі]]</text>
      <sha1>pqfqrlfuvhju5f8vq23gadzx4j9i9o1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Міхаіл Аляксандравіч Алексенка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>634627</id>
    <revision>
      <id>4195273</id>
      <parentid>3628802</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T21:16:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Чаховіч Уладзіслаў</username>
        <id>4656</id>
      </contributor>
      <comment>−[[Катэгорыя:Постаці ўкраінскай брыялогіі]]; +[[Катэгорыя:Брыёлагі Украіны]]; ±[[Катэгорыя:Постаці ўкраінскай альгалогіі]]→[[Катэгорыя:Альголагі Украіны]] з дапамогай [[Вікіпедыя:Гаджэты/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1930" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Алексенка}}
'''Міхаіл Аляксандравіч Алексенка''' ([[1861]] — [[3 лістапада]] [[1920]], [[Харкаў]])&amp;nbsp;— украінскі батанік, прыват-дацэнт, [[Альгалогія|альголаг]] і [[Брыялогія|брыёлаг]].

== Жыццяпіс ==
Нарадзіўся ў сям’і палтаўскага памешчыка, дакладная дата і месца нараджэння невядомыя.

Скончыў [[Харкаўскі нацыянальны ўніверсітэт імя В. Н. Каразіна|Харкаўскі ўніверсітэт]]. У гэтым жа ўніверсітэце працаваў з 1896 да канца жыцця. З 1888 года член, з 1907 да 1920 — навуковы сакратар Таварыства прыродазнаўцаў пры Харкаўскім універсітэце.

Адным з першых Алексенка пачаў сістэматычна вывучаць [[водарасці]] і [[імхі]] на тэрыторыі [[Украіна|Украіны]] (Харкаўшчына, [[Палтаўская вобласць|Палтаўшчына]], [[Чарнігаўская вобласць|Чарнігаўшчына]]), а таксама ў былой [[Курская губерня|Курскай]] і іншых губернях; апісаў шэраг новых відаў водарасцяў.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{УСЭ}}
* {{Крыніцы/Энцыклапедыя ўкраіназнаўства}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Алексенка Міхаіл Аляксандравіч}}
[[Катэгорыя:Батанікі Украіны]]
[[Катэгорыя:Альголагі Украіны]]
[[Катэгорыя:Брыёлагі Украіны]]</text>
      <sha1>gwuvj376h25yaukqp8d0564w2lwlpqg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195301</id>
      <parentid>4195273</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T05:07:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>±[[Катэгорыя:Альголагі Украіны]]→[[Катэгорыя:Альголагі]]; ±[[Катэгорыя:Брыёлагі Украіны]]→[[Катэгорыя:Брыёлагі]] з дапамогай [[Вікіпедыя:Гаджэты/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1865" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Міхаіл Аляксандравіч Алексенка''' ([[1861]] — [[3 лістапада]] [[1920]], [[Харкаў]])&amp;nbsp;— украінскі батанік, прыват-дацэнт, [[Альгалогія|альголаг]] і [[Брыялогія|брыёлаг]].

== Жыццяпіс ==
Нарадзіўся ў сям’і палтаўскага памешчыка, дакладная дата і месца нараджэння невядомыя.

Скончыў [[Харкаўскі нацыянальны ўніверсітэт імя В. Н. Каразіна|Харкаўскі ўніверсітэт]]. У гэтым жа ўніверсітэце працаваў з 1896 да канца жыцця. З 1888 года член, з 1907 да 1920 — навуковы сакратар Таварыства прыродазнаўцаў пры Харкаўскім універсітэце.

Адным з першых Алексенка пачаў сістэматычна вывучаць [[водарасці]] і [[імхі]] на тэрыторыі [[Украіна|Украіны]] (Харкаўшчына, [[Палтаўская вобласць|Палтаўшчына]], [[Чарнігаўская вобласць|Чарнігаўшчына]]), а таксама ў былой [[Курская губерня|Курскай]] і іншых губернях; апісаў шэраг новых відаў водарасцяў.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{УСЭ}}
* {{Крыніцы/Энцыклапедыя ўкраіназнаўства}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Алексенка Міхаіл Аляксандравіч}}
[[Катэгорыя:Батанікі Украіны]]
[[Катэгорыя:Альголагі]]
[[Катэгорыя:Брыёлагі]]</text>
      <sha1>dkqu64fq0rpaxts3a7a8xkw6p13e4rd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Модуль:NumberOf/today</title>
    <ns>828</ns>
    <id>634872</id>
    <revision>
      <id>4195293</id>
      <parentid>4194404</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T00:00:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MBHbot</username>
        <id>91410</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="49081" xml:space="preserve">local info = {
['en'] = { pos = 1, activeusers = 115017, admins = 1032, articles = 6544638, edits = 1102150188, files = 893845, pages = 56415346, users = 44068099, depth = 1134.392 },
['ceb'] = { pos = 2, activeusers = 175, admins = 6, articles = 6125814, edits = 34883258, files = 0, pages = 11232214, users = 93683, depth = 2.158011 },
['de'] = { pos = 3, activeusers = 16846, admins = 190, articles = 2718919, edits = 224164506, files = 129066, pages = 7508053, users = 3982473, depth = 92.63199 },
['sv'] = { pos = 4, activeusers = 1944, admins = 66, articles = 2552449, edits = 51021146, files = 0, pages = 6121896, users = 832796, depth = 16.29866 },
['fr'] = { pos = 5, activeusers = 16529, admins = 159, articles = 2449524, edits = 195987067, files = 68490, pages = 12162685, users = 4451513, depth = 253.3703 },
['nl'] = { pos = 6, activeusers = 3506, admins = 36, articles = 2099300, edits = 62513705, files = 20, pages = 4468920, users = 1226081, depth = 17.82301 },
['ru'] = { pos = 7, activeusers = 10635, admins = 76, articles = 1848438, edits = 124806043, files = 238060, pages = 7418164, users = 3236005, depth = 152.7556 },
['es'] = { pos = 8, activeusers = 13360, admins = 63, articles = 1797621, edits = 145142302, files = 0, pages = 7716077, users = 6623331, depth = 203.9004 },
['it'] = { pos = 9, activeusers = 7432, admins = 122, articles = 1769128, edits = 128710180, files = 138815, pages = 7500185, users = 2286631, depth = 180.0909 },
['arz'] = { pos = 10, activeusers = 199, admins = 7, articles = 1597093, edits = 7344243, files = 1476, pages = 2011667, users = 189350, depth = 0.2459997 },
['pl'] = { pos = 11, activeusers = 4095, admins = 101, articles = 1533689, edits = 67704597, files = 261, pages = 3560948, users = 1188089, depth = 33.21975 },
['ja'] = { pos = 12, activeusers = 15016, admins = 41, articles = 1339419, edits = 90965415, files = 30022, pages = 3958275, users = 1971451, depth = 87.85382 },
['zh'] = { pos = 13, activeusers = 8616, admins = 66, articles = 1299423, edits = 73078571, files = 60871, pages = 7129684, users = 3255443, depth = 206.3454 },
['vi'] = { pos = 14, activeusers = 2179, admins = 20, articles = 1275540, edits = 68987721, files = 24568, pages = 19377882, users = 878151, depth = 717.0458 },
['war'] = { pos = 15, activeusers = 74, admins = 3, articles = 1265935, edits = 6287624, files = 42, pages = 2881779, users = 52986, depth = 3.554692 },
['uk'] = { pos = 16, activeusers = 3055, admins = 45, articles = 1190087, edits = 36871555, files = 110478, pages = 4130642, users = 640526, depth = 54.49731 },
['ar'] = { pos = 17, activeusers = 4794, admins = 26, articles = 1183952, edits = 58984771, files = 50038, pages = 7816797, users = 2293966, depth = 236.8332 },
['pt'] = { pos = 18, activeusers = 8363, admins = 55, articles = 1094455, edits = 64102888, files = 58365, pages = 5405949, users = 2796657, depth = 184.0201 },
['fa'] = { pos = 19, activeusers = 5158, admins = 34, articles = 924753, edits = 35358728, files = 81906, pages = 5346148, users = 1144782, depth = 151.1899 },
['ca'] = { pos = 20, activeusers = 978, admins = 30, articles = 709142, edits = 30535132, files = 15606, pages = 1767197, users = 426815, depth = 38.46492 },
['sr'] = { pos = 21, activeusers = 704, admins = 19, articles = 661951, edits = 25145838, files = 36485, pages = 3987079, users = 311056, depth = 159.1389 },
['id'] = { pos = 22, activeusers = 3251, admins = 44, articles = 627203, edits = 21551662, files = 47550, pages = 3297921, users = 1348092, depth = 118.4896 },
['ko'] = { pos = 23, activeusers = 1702, admins = 27, articles = 602704, edits = 33146669, files = 12717, pages = 2739008, users = 750103, depth = 152.0423 },
['no'] = { pos = 24, activeusers = 1065, admins = 44, articles = 596743, edits = 22861104, files = 4, pages = 1700424, users = 559824, depth = 45.98883 },
['fi'] = { pos = 25, activeusers = 1648, admins = 31, articles = 537685, edits = 20695648, files = 70468, pages = 1411528, users = 521426, depth = 38.72581 },
['tr'] = { pos = 26, activeusers = 2887, admins = 23, articles = 513483, edits = 28345474, files = 37598, pages = 2388429, users = 1421837, depth = 158.2329 },
['hu'] = { pos = 27, activeusers = 1529, admins = 24, articles = 510867, edits = 25153049, files = 8445, pages = 1450056, users = 511061, depth = 58.62679 },
['cs'] = { pos = 28, activeusers = 2075, admins = 33, articles = 509004, edits = 21586282, files = 1, pages = 1405519, users = 587267, depth = 47.64462 },
['ce'] = { pos = 29, activeusers = 52, admins = 3, articles = 481664, edits = 8688605, files = 315, pages = 908476, users = 30827, depth = 7.50968 },
['sh'] = { pos = 30, activeusers = 160, admins = 12, articles = 456899, edits = 41243203, files = 10243, pages = 4644366, users = 176584, depth = 745.9133 },
['ro'] = { pos = 31, activeusers = 858, admins = 17, articles = 433036, edits = 15021437, files = 116498, pages = 2622885, users = 592444, depth = 146.4578 },
['zh-min-nan'] = { pos = 32, activeusers = 82, admins = 6, articles = 431683, edits = 3135412, files = 362, pages = 1063317, users = 54073, depth = 6.312959 },
['tt'] = { pos = 33, activeusers = 77, admins = 5, articles = 417588, edits = 3527663, files = 6109, pages = 565026, users = 43246, depth = 0.7782901 },
['eu'] = { pos = 34, activeusers = 251, admins = 12, articles = 397734, edits = 9006265, files = 0, pages = 826510, users = 138897, depth = 12.66404 },
['ms'] = { pos = 35, activeusers = 528, admins = 15, articles = 360082, edits = 5639558, files = 19611, pages = 1042282, users = 299026, depth = 19.4214 },
['eo'] = { pos = 36, activeusers = 297, admins = 16, articles = 323447, edits = 7683031, files = 11286, pages = 719836, users = 199844, depth = 16.03009 },
['he'] = { pos = 37, activeusers = 3141, admins = 32, articles = 321148, edits = 34490098, files = 74068, pages = 1342741, users = 998932, depth = 259.9247 },
['hy'] = { pos = 38, activeusers = 410, admins = 11, articles = 293158, edits = 8486244, files = 11357, pages = 989184, users = 124163, depth = 48.35996 },
['da'] = { pos = 39, activeusers = 790, admins = 25, articles = 284063, edits = 11203861, files = 0, pages = 908543, users = 436239, depth = 59.59776 },
['bg'] = { pos = 40, activeusers = 722, admins = 25, articles = 283891, edits = 11478594, files = 549, pages = 632508, users = 312025, depth = 27.36633 },
['azb'] = { pos = 41, activeusers = 106, admins = 5, articles = 242297, edits = 1524160, files = 246, pages = 571991, users = 38117, depth = 4.933639 },
['sk'] = { pos = 42, activeusers = 528, admins = 10, articles = 241777, edits = 7405803, files = 0, pages = 549651, users = 222067, depth = 21.84747 },
['kk'] = { pos = 43, activeusers = 203, admins = 16, articles = 232124, edits = 3060827, files = 10544, pages = 588308, users = 121136, depth = 12.25019 },
['et'] = { pos = 44, activeusers = 420, admins = 33, articles = 229860, edits = 6175400, files = 757, pages = 542790, users = 168620, depth = 21.08632 },
['min'] = { pos = 45, activeusers = 44, admins = 5, articles = 225620, edits = 2444591, files = 177, pages = 385485, users = 16168, depth = 3.183833 },
['be'] = { pos = 46, activeusers = 273, admins = 11, articles = 221834, edits = 4186622, files = 3249, pages = 647858, users = 121121, depth = 23.83394 },
['simple'] = { pos = 47, activeusers = 985, admins = 17, articles = 217598, edits = 8389661, files = 36, pages = 705491, users = 1226743, depth = 59.78502 },
['hr'] = { pos = 48, activeusers = 474, admins = 11, articles = 213220, edits = 6435998, files = 21002, pages = 446198, users = 278378, depth = 17.22115 },
['el'] = { pos = 49, activeusers = 1041, admins = 22, articles = 212848, edits = 9621298, files = 18506, pages = 631047, users = 370081, depth = 58.85709 },
['lt'] = { pos = 50, activeusers = 313, admins = 10, articles = 204005, edits = 6660104, files = 23854, pages = 500459, users = 166796, depth = 28.10254 },
['gl'] = { pos = 51, activeusers = 244, admins = 8, articles = 188365, edits = 6158612, files = 343, pages = 473119, users = 128547, depth = 29.74759 },
['az'] = { pos = 52, activeusers = 642, admins = 17, articles = 186367, edits = 6581976, files = 23651, pages = 511986, users = 252393, depth = 39.24458 },
['sl'] = { pos = 53, activeusers = 311, admins = 22, articles = 177499, edits = 5735456, files = 8317, pages = 440079, users = 213926, depth = 28.52127 },
['ur'] = { pos = 54, activeusers = 308, admins = 11, articles = 175916, edits = 5123400, files = 12600, pages = 997464, users = 150074, depth = 112.0253 },
['uz'] = { pos = 55, activeusers = 619, admins = 20, articles = 170394, edits = 2810877, files = 2095, pages = 694871, users = 77356, depth = 38.32498 },
['nn'] = { pos = 56, activeusers = 129, admins = 14, articles = 162673, edits = 3391151, files = 16, pages = 372477, users = 122003, depth = 15.14413 },
['ka'] = { pos = 57, activeusers = 251, admins = 6, articles = 162573, edits = 4399398, files = 14840, pages = 460279, users = 143362, depth = 32.05165 },
['hi'] = { pos = 58, activeusers = 1189, admins = 6, articles = 152388, edits = 5613648, files = 3604, pages = 1192071, users = 711190, depth = 219.2014 },
['th'] = { pos = 59, activeusers = 981, admins = 15, articles = 149622, edits = 10244340, files = 27300, pages = 975440, users = 430544, depth = 319.9345 },
['ta'] = { pos = 60, activeusers = 341, admins = 31, articles = 148332, edits = 3491117, files = 7723, pages = 466666, users = 208082, depth = 34.45518 },
['la'] = { pos = 61, activeusers = 135, admins = 21, articles = 136970, edits = 3690834, files = 0, pages = 275708, users = 158461, depth = 13.73457 },
['cy'] = { pos = 62, activeusers = 106, admins = 16, articles = 135140, edits = 11099524, files = 11273, pages = 275379, users = 73873, depth = 43.40536 },
['mk'] = { pos = 63, activeusers = 217, admins = 12, articles = 130107, edits = 4793253, files = 8681, pages = 524611, users = 103498, depth = 84.00294 },
['ast'] = { pos = 64, activeusers = 108, admins = 11, articles = 129993, edits = 3708865, files = 0, pages = 228718, users = 107041, depth = 9.353087 },
['bn'] = { pos = 65, activeusers = 1147, admins = 13, articles = 126809, edits = 6055195, files = 15381, pages = 991547, users = 385988, depth = 283.9774 },
['zh-yue'] = { pos = 66, activeusers = 284, admins = 12, articles = 126565, edits = 1866361, files = 2629, pages = 285279, users = 244189, depth = 10.28796 },
['lv'] = { pos = 67, activeusers = 279, admins = 13, articles = 115331, edits = 3668801, files = 25577, pages = 468212, users = 108199, depth = 73.35777 },
['tg'] = { pos = 68, activeusers = 58, admins = 6, articles = 107780, edits = 1309625, files = 485, pages = 262947, users = 36210, depth = 10.32289 },
['af'] = { pos = 69, activeusers = 192, admins = 16, articles = 104584, edits = 2516857, files = 9616, pages = 373182, users = 152618, depth = 44.48493 },
['my'] = { pos = 70, activeusers = 137, admins = 4, articles = 103685, edits = 755903, files = 2977, pages = 217301, users = 103455, depth = 4.176875 },
['mg'] = { pos = 71, activeusers = 47, admins = 3, articles = 94879, edits = 1046622, files = 3, pages = 245164, users = 28892, depth = 10.71086 },
['bs'] = { pos = 72, activeusers = 170, admins = 9, articles = 90384, edits = 3416366, files = 5465, pages = 367835, users = 144799, depth = 87.51868 },
['oc'] = { pos = 73, activeusers = 94, admins = 4, articles = 89859, edits = 2323203, files = 925, pages = 159431, users = 48509, depth = 8.734945 },
['sq'] = { pos = 74, activeusers = 217, admins = 11, articles = 86129, edits = 2465813, files = 4732, pages = 263473, users = 144072, depth = 39.67878 },
['mr'] = { pos = 75, activeusers = 151, admins = 12, articles = 86079, edits = 2150014, files = 19140, pages = 285997, users = 146074, depth = 40.54985 },
['nds'] = { pos = 76, activeusers = 40, admins = 4, articles = 83919, edits = 990300, files = 0, pages = 162424, users = 49075, depth = 5.33569 },
['ky'] = { pos = 77, activeusers = 84, admins = 4, articles = 81603, edits = 425222, files = 2688, pages = 111419, users = 33277, depth = 0.5094986 },
['ml'] = { pos = 78, activeusers = 258, admins = 15, articles = 79116, edits = 3711125, files = 6967, pages = 489007, users = 163536, depth = 203.7036 },
['be-tarask'] = { pos = 79, activeusers = 129, admins = 4, articles = 78920, edits = 2327378, files = 1892, pages = 226753, users = 76375, depth = 36.01492 },
['te'] = { pos = 80, activeusers = 184, admins = 13, articles = 78088, edits = 3618639, files = 12708, pages = 306422, users = 114752, depth = 100.9713 },
['sw'] = { pos = 81, activeusers = 198, admins = 14, articles = 74617, edits = 1241274, files = 2270, pages = 151051, users = 55317, depth = 8.622667 },
['br'] = { pos = 82, activeusers = 89, admins = 6, articles = 72836, edits = 2004923, files = 5392, pages = 142431, users = 70316, depth = 12.8516 },
['new'] = { pos = 83, activeusers = 19, admins = 2, articles = 72352, edits = 848791, files = 0, pages = 196959, users = 25103, depth = 12.78229 },
['jv'] = { pos = 84, activeusers = 93, admins = 4, articles = 70708, edits = 1594422, files = 5430, pages = 178881, users = 54090, depth = 20.86122 },
['vec'] = { pos = 85, activeusers = 36, admins = 5, articles = 68994, edits = 1100901, files = 724, pages = 140394, users = 32139, depth = 8.397955 },
['ht'] = { pos = 86, activeusers = 43, admins = 3, articles = 67928, edits = 804124, files = 0, pages = 82103, users = 28587, depth = 0.4264936 },
['pms'] = { pos = 87, activeusers = 40, admins = 4, articles = 66377, edits = 855464, files = 2069, pages = 101502, users = 25352, depth = 2.360068 },
['pnb'] = { pos = 88, activeusers = 53, admins = 2, articles = 65839, edits = 606546, files = 225, pages = 113865, users = 32558, depth = 2.834392 },
['su'] = { pos = 89, activeusers = 41, admins = 7, articles = 61284, edits = 629460, files = 545, pages = 97420, users = 28443, depth = 2.246498 },
['lb'] = { pos = 90, activeusers = 62, admins = 5, articles = 61051, edits = 2392291, files = 2376, pages = 131550, users = 55270, depth = 24.24954 },
['ba'] = { pos = 91, activeusers = 77, admins = 7, articles = 60428, edits = 1151694, files = 1457, pages = 170069, users = 35531, depth = 22.29367 },
['lld'] = { pos = 92, activeusers = 10, admins = 2, articles = 59949, edits = 98739, files = 0, pages = 63796, users = 2278, depth = 0.006373466 },
['ga'] = { pos = 93, activeusers = 93, admins = 7, articles = 57435, edits = 1087798, files = 1123, pages = 96356, users = 52675, depth = 5.18423 },
['szl'] = { pos = 94, activeusers = 42, admins = 3, articles = 55867, edits = 347756, files = 0, pages = 69164, users = 21830, depth = 0.2848336 },
['lmo'] = { pos = 95, activeusers = 43, admins = 5, articles = 54974, edits = 1127033, files = 4437, pages = 123964, users = 37838, depth = 14.31854 },
['is'] = { pos = 96, activeusers = 124, admins = 19, articles = 54790, edits = 1761320, files = 3218, pages = 141717, users = 86935, depth = 31.28406 },
['ku'] = { pos = 97, activeusers = 86, admins = 3, articles = 53948, edits = 1094715, files = 565, pages = 109260, users = 51963, depth = 10.53241 },
['cv'] = { pos = 98, activeusers = 44, admins = 2, articles = 49684, edits = 750196, files = 537, pages = 97909, users = 31284, depth = 7.218775 },
['fy'] = { pos = 99, activeusers = 65, admins = 8, articles = 49384, edits = 1087968, files = 7608, pages = 150605, users = 43571, depth = 30.34907 },
['tl'] = { pos = 100, activeusers = 132, admins = 11, articles = 43203, edits = 1963189, files = 1896, pages = 234318, users = 123735, depth = 163.9525 },
['ckb'] = { pos = 101, activeusers = 175, admins = 7, articles = 42697, edits = 974259, files = 1603, pages = 185724, users = 51587, depth = 58.86372 },
['wuu'] = { pos = 102, activeusers = 40, admins = 4, articles = 42556, edits = 294488, files = 135, pages = 55386, users = 78899, depth = 0.4832805 },
['an'] = { pos = 103, activeusers = 72, admins = 6, articles = 42214, edits = 1838475, files = 1499, pages = 128514, users = 68557, depth = 59.78825 },
['sco'] = { pos = 104, activeusers = 90, admins = 4, articles = 40559, edits = 862557, files = 690, pages = 146774, users = 95762, depth = 40.30286 },
['diq'] = { pos = 105, activeusers = 35, admins = 3, articles = 40163, edits = 487390, files = 209, pages = 60561, users = 25036, depth = 2.0759 },
['vo'] = { pos = 106, activeusers = 29, admins = 2, articles = 39794, edits = 3271988, files = 0, pages = 170383, users = 32424, depth = 206.8061 },
['pa'] = { pos = 107, activeusers = 105, admins = 9, articles = 38524, edits = 610104, files = 1581, pages = 134587, users = 42448, depth = 28.18709 },
['io'] = { pos = 108, activeusers = 42, admins = 5, articles = 33553, edits = 993800, files = 0, pages = 49422, users = 33727, depth = 4.497954 },
['ne'] = { pos = 109, activeusers = 102, admins = 5, articles = 32331, edits = 1069779, files = 1259, pages = 103737, users = 58838, depth = 50.30273 },
['yo'] = { pos = 110, activeusers = 68, admins = 3, articles = 31634, edits = 553667, files = 168, pages = 56065, users = 25000, depth = 5.890214 },
['gu'] = { pos = 111, activeusers = 86, admins = 3, articles = 29976, edits = 826244, files = 0, pages = 117947, users = 69326, depth = 60.33275 },
['als'] = { pos = 112, activeusers = 70, admins = 9, articles = 29040, edits = 1015031, files = 571, pages = 69761, users = 92740, depth = 28.6095 },
['kn'] = { pos = 113, activeusers = 162, admins = 3, articles = 28544, edits = 1111924, files = 2600, pages = 130617, users = 76385, depth = 108.8598 },
['bar'] = { pos = 114, activeusers = 47, admins = 3, articles = 26982, edits = 831093, files = 1320, pages = 109209, users = 63624, depth = 70.67598 },
['scn'] = { pos = 115, activeusers = 37, admins = 5, articles = 26214, edits = 732881, files = 1407, pages = 55699, users = 41424, depth = 16.64645 },
['bpy'] = { pos = 116, activeusers = 17, admins = 3, articles = 25086, edits = 886487, files = 45, pages = 62807, users = 23552, depth = 31.91302 },
['avk'] = { pos = 117, activeusers = 29, admins = 6, articles = 24167, edits = 114839, files = 0, pages = 29365, users = 3132, depth = 0.1809199 },
['ia'] = { pos = 118, activeusers = 37, admins = 6, articles = 23833, edits = 642196, files = 4, pages = 37799, users = 44854, depth = 5.8341 },
['qu'] = { pos = 119, activeusers = 37, admins = 2, articles = 23067, edits = 650110, files = 0, pages = 55979, users = 27276, depth = 23.64221 },
['mn'] = { pos = 120, activeusers = 97, admins = 3, articles = 21411, edits = 708181, files = 1475, pages = 98107, users = 78188, depth = 92.62235 },
['nv'] = { pos = 121, activeusers = 16, admins = 2, articles = 20506, edits = 296027, files = 709, pages = 34668, users = 15201, depth = 4.07277 },
['crh'] = { pos = 122, activeusers = 33, admins = 2, articles = 19983, edits = 177985, files = 0, pages = 39980, users = 17919, depth = 4.458091 },
['xmf'] = { pos = 123, activeusers = 22, admins = 3, articles = 19647, edits = 186632, files = 0, pages = 36540, users = 17141, depth = 3.776058 },
['si'] = { pos = 124, activeusers = 85, admins = 3, articles = 18051, edits = 511743, files = 3115, pages = 80275, users = 58536, depth = 75.7504 },
['ha'] = { pos = 125, activeusers = 121, admins = 3, articles = 18022, edits = 168444, files = 0, pages = 31772, users = 18595, depth = 3.086103 },
['bat-smg'] = { pos = 126, activeusers = 22, admins = 5, articles = 17086, edits = 355530, files = 109, pages = 29095, users = 24211, depth = 6.036577 },
['os'] = { pos = 127, activeusers = 35, admins = 3, articles = 16262, edits = 525009, files = 164, pages = 59989, users = 22655, depth = 63.2771 },
['frr'] = { pos = 128, activeusers = 28, admins = 5, articles = 16142, edits = 231892, files = 1325, pages = 41373, users = 18056, depth = 13.69377 },
['or'] = { pos = 129, activeusers = 57, admins = 6, articles = 15926, edits = 462174, files = 125, pages = 71857, users = 31171, depth = 79.32831 },
['gd'] = { pos = 130, activeusers = 36, admins = 6, articles = 15909, edits = 566989, files = 347, pages = 32211, users = 25674, depth = 18.48274 },
['ps'] = { pos = 131, activeusers = 48, admins = 1, articles = 15640, edits = 284360, files = 1733, pages = 54720, users = 27918, depth = 32.44576 },
['cdo'] = { pos = 132, activeusers = 21, admins = 4, articles = 15556, edits = 89836, files = 0, pages = 31369, users = 19023, depth = 2.959255 },
['ban'] = { pos = 133, activeusers = 29, admins = 3, articles = 15424, edits = 123116, files = 113, pages = 30996, users = 5437, depth = 4.048587 },
['bug'] = { pos = 134, activeusers = 16, admins = 1, articles = 15411, edits = 200789, files = 0, pages = 19628, users = 12298, depth = 0.7659659 },
['yi'] = { pos = 135, activeusers = 46, admins = 3, articles = 15393, edits = 579357, files = 1062, pages = 44227, users = 45572, depth = 45.96445 },
['ilo'] = { pos = 136, activeusers = 21, admins = 2, articles = 15362, edits = 391879, files = 0, pages = 70157, users = 16220, depth = 71.06689 },
['sd'] = { pos = 137, activeusers = 30, admins = 4, articles = 15251, edits = 240325, files = 145, pages = 56249, users = 15817, depth = 30.87542 },
['am'] = { pos = 138, activeusers = 54, admins = 2, articles = 15053, edits = 371760, files = 1766, pages = 45964, users = 39376, depth = 34.10553 },
['nap'] = { pos = 139, activeusers = 24, admins = 3, articles = 14731, edits = 664703, files = 281, pages = 23715, users = 27786, depth = 10.42508 },
['sah'] = { pos = 140, activeusers = 33, admins = 3, articles = 14331, edits = 382113, files = 1765, pages = 47777, users = 22263, depth = 43.56205 },
['hsb'] = { pos = 141, activeusers = 33, admins = 4, articles = 13831, edits = 377440, files = 133, pages = 35390, users = 23113, depth = 25.91298 },
['fo'] = { pos = 142, activeusers = 34, admins = 3, articles = 13786, edits = 368834, files = 0, pages = 40271, users = 26986, depth = 33.80352 },
['li'] = { pos = 143, activeusers = 28, admins = 7, articles = 13772, edits = 454483, files = 623, pages = 65639, users = 26585, depth = 98.20734 },
['map-bms'] = { pos = 144, activeusers = 19, admins = 1, articles = 13752, edits = 213245, files = 462, pages = 30208, users = 14962, depth = 10.1082 },
['mai'] = { pos = 145, activeusers = 23, admins = 5, articles = 13724, edits = 229637, files = 115, pages = 39345, users = 11823, depth = 20.3415 },
['mzn'] = { pos = 146, activeusers = 28, admins = 3, articles = 13445, edits = 165843, files = 263, pages = 30431, users = 30341, depth = 8.698443 },
['gor'] = { pos = 147, activeusers = 18, admins = 2, articles = 13305, edits = 50789, files = 0, pages = 20832, users = 4071, depth = 0.7802842 },
['eml'] = { pos = 148, activeusers = 24, admins = 3, articles = 13011, edits = 152438, files = 2742, pages = 35067, users = 23424, depth = 12.49185 },
['ace'] = { pos = 149, activeusers = 24, admins = 3, articles = 12548, edits = 137376, files = 0, pages = 26483, users = 24218, depth = 6.397475 },
['bcl'] = { pos = 150, activeusers = 34, admins = 3, articles = 12287, edits = 233701, files = 865, pages = 33035, users = 19779, depth = 20.17191 },
['sa'] = { pos = 151, activeusers = 77, admins = 4, articles = 11778, edits = 469784, files = 445, pages = 70328, users = 35538, depth = 165.0748 },
['shn'] = { pos = 152, activeusers = 10, admins = 2, articles = 11647, edits = 55157, files = 60, pages = 27160, users = 3305, depth = 3.602751 },
['wa'] = { pos = 153, activeusers = 26, admins = 4, articles = 11575, edits = 388953, files = 614, pages = 27286, users = 22324, depth = 26.26171 },
['zh-classical'] = { pos = 154, activeusers = 47, admins = 6, articles = 11484, edits = 380423, files = 0, pages = 97157, users = 94739, depth = 217.9186 },
['ie'] = { pos = 155, activeusers = 33, admins = 3, articles = 11370, edits = 151389, files = 0, pages = 15176, users = 16964, depth = 1.117773 },
['lij'] = { pos = 156, activeusers = 27, admins = 8, articles = 11022, edits = 231886, files = 7, pages = 26608, users = 14535, depth = 17.42653 },
['as'] = { pos = 157, activeusers = 95, admins = 5, articles = 10662, edits = 331323, files = 1706, pages = 73370, users = 34741, depth = 156.2074 },
['zu'] = { pos = 158, activeusers = 46, admins = 1, articles = 10583, edits = 96763, files = 0, pages = 23985, users = 17658, depth = 6.469805 },
['mhr'] = { pos = 159, activeusers = 24, admins = 1, articles = 10440, edits = 185010, files = 0, pages = 27294, users = 13143, depth = 17.66579 },
['mrj'] = { pos = 160, activeusers = 13, admins = 1, articles = 10426, edits = 100537, files = 0, pages = 18680, users = 9979, depth = 3.373204 },
['hif'] = { pos = 161, activeusers = 29, admins = 2, articles = 10270, edits = 272324, files = 192, pages = 42278, users = 29662, depth = 62.56733 },
['hyw'] = { pos = 162, activeusers = 36, admins = 5, articles = 10257, edits = 195266, files = 0, pages = 21586, users = 7391, depth = 11.03562 },
['mni'] = { pos = 163, activeusers = 17, admins = 1, articles = 10103, edits = 48852, files = 0, pages = 16223, users = 2250, depth = 1.104977 },
['ig'] = { pos = 164, activeusers = 100, admins = 5, articles = 9839, edits = 95975, files = 0, pages = 15376, users = 13921, depth = 1.976796 },
['km'] = { pos = 165, activeusers = 56, admins = 6, articles = 9541, edits = 282477, files = 1101, pages = 33455, users = 36425, depth = 53.0443 },
['hak'] = { pos = 166, activeusers = 22, admins = 1, articles = 9446, edits = 122396, files = 0, pages = 18267, users = 30453, depth = 5.843052 },
['roa-tara'] = { pos = 167, activeusers = 10, admins = 2, articles = 9306, edits = 140183, files = 288, pages = 17647, users = 10841, depth = 6.381674 },
['pam'] = { pos = 168, activeusers = 25, admins = 2, articles = 8833, edits = 295786, files = 403, pages = 21410, users = 19440, depth = 28.00907 },
['sn'] = { pos = 169, activeusers = 22, admins = 1, articles = 8545, edits = 97797, files = 0, pages = 16864, users = 15536, depth = 5.49646 },
['nso'] = { pos = 170, activeusers = 14, admins = 1, articles = 8524, edits = 49820, files = 0, pages = 10773, users = 5871, depth = 0.3219282 },
['so'] = { pos = 171, activeusers = 58, admins = 1, articles = 8459, edits = 240061, files = 0, pages = 25783, users = 32327, depth = 39.05229 },
['rue'] = { pos = 172, activeusers = 32, admins = 1, articles = 8392, edits = 131316, files = 87, pages = 17659, users = 25463, depth = 9.067737 },
['bh'] = { pos = 173, activeusers = 36, admins = 2, articles = 8011, edits = 723523, files = 53, pages = 69169, users = 29792, depth = 609.6407 },
['se'] = { pos = 174, activeusers = 26, admins = 6, articles = 7802, edits = 300700, files = 0, pages = 20855, users = 26358, depth = 40.35822 },
['myv'] = { pos = 175, activeusers = 30, admins = 4, articles = 7710, edits = 139818, files = 0, pages = 26257, users = 11828, depth = 30.8146 },
['vls'] = { pos = 176, activeusers = 22, admins = 5, articles = 7640, edits = 308865, files = 480, pages = 21225, users = 24685, depth = 46.01014 },
['nds-nl'] = { pos = 177, activeusers = 13, admins = 6, articles = 7596, edits = 320855, files = 571, pages = 20404, users = 25929, depth = 44.7081 },
['mi'] = { pos = 178, activeusers = 27, admins = 2, articles = 7432, edits = 153464, files = 0, pages = 13468, users = 16703, depth = 7.516064 },
['sat'] = { pos = 179, activeusers = 48, admins = 3, articles = 7427, edits = 99694, files = 0, pages = 17367, users = 5497, depth = 10.2823 },
['sc'] = { pos = 180, activeusers = 19, admins = 4, articles = 7333, edits = 177580, files = 150, pages = 16398, users = 21991, depth = 16.54914 },
['nah'] = { pos = 181, activeusers = 23, admins = 3, articles = 7241, edits = 502497, files = 170, pages = 19503, users = 20757, depth = 73.88522 },
['vep'] = { pos = 182, activeusers = 25, admins = 1, articles = 6697, edits = 151755, files = 0, pages = 31131, users = 14497, depth = 64.89011 },
['gan'] = { pos = 183, activeusers = 21, admins = 1, articles = 6490, edits = 394922, files = 57, pages = 33494, users = 38683, depth = 204.132 },
['kab'] = { pos = 184, activeusers = 17, admins = 2, articles = 6444, edits = 105964, files = 0, pages = 15912, users = 12067, depth = 14.37603 },
['glk'] = { pos = 185, activeusers = 17, admins = 3, articles = 6438, edits = 62388, files = 807, pages = 13897, users = 14324, depth = 6.02614 },
['tk'] = { pos = 186, activeusers = 41, admins = 2, articles = 6404, edits = 230727, files = 319, pages = 15823, users = 24858, depth = 31.54398 },
['fiu-vro'] = { pos = 187, activeusers = 21, admins = 4, articles = 6313, edits = 177002, files = 196, pages = 12175, users = 13236, depth = 12.53514 },
['co'] = { pos = 188, activeusers = 26, admins = 2, articles = 6205, edits = 379570, files = 0, pages = 14797, users = 19929, depth = 49.18393 },
['bo'] = { pos = 189, activeusers = 20, admins = 1, articles = 6012, edits = 139900, files = 0, pages = 17574, users = 26548, depth = 29.44253 },
['ab'] = { pos = 190, activeusers = 16, admins = 2, articles = 5993, edits = 118559, files = 9, pages = 20397, users = 17800, depth = 33.57731 },
['gv'] = { pos = 191, activeusers = 18, admins = 3, articles = 5762, edits = 309414, files = 185, pages = 20885, users = 18107, depth = 102.0551 },
['ary'] = { pos = 192, activeusers = 27, admins = 3, articles = 5750, edits = 189714, files = 42, pages = 43735, users = 6433, depth = 189.3036 },
['frp'] = { pos = 193, activeusers = 20, admins = 2, articles = 5611, edits = 215358, files = 0, pages = 15502, users = 14758, depth = 43.16911 },
['kw'] = { pos = 194, activeusers = 23, admins = 2, articles = 5519, edits = 199507, files = 6, pages = 11765, users = 13765, depth = 21.71947 },
['kv'] = { pos = 195, activeusers = 19, admins = 1, articles = 5480, edits = 139813, files = 0, pages = 16730, users = 13270, depth = 35.2205 },
['csb'] = { pos = 196, activeusers = 21, admins = 3, articles = 5435, edits = 186006, files = 0, pages = 8728, users = 15479, depth = 7.823419 },
['pcd'] = { pos = 197, activeusers = 27, admins = 3, articles = 5417, edits = 68819, files = 49, pages = 10547, users = 15855, depth = 5.851894 },
['ug'] = { pos = 198, activeusers = 29, admins = 1, articles = 5397, edits = 154294, files = 249, pages = 15016, users = 19867, depth = 32.63997 },
['skr'] = { pos = 199, activeusers = 7, admins = 1, articles = 5276, edits = 27014, files = 0, pages = 5813, users = 1326, depth = 0.04814238 },
['udm'] = { pos = 200, activeusers = 18, admins = 4, articles = 5271, edits = 120973, files = 9, pages = 17275, users = 13835, depth = 36.3192 },
['tum'] = { pos = 201, activeusers = 21, admins = 2, articles = 5200, edits = 31902, files = 0, pages = 7338, users = 7200, depth = 0.734935 },
['zea'] = { pos = 202, activeusers = 17, admins = 3, articles = 5143, edits = 120867, files = 1, pages = 9800, users = 12092, depth = 10.11256 },
['ay'] = { pos = 203, activeusers = 22, admins = 1, articles = 5027, edits = 95623, files = 0, pages = 8630, users = 15374, depth = 5.691966 },
['gn'] = { pos = 204, activeusers = 25, admins = 2, articles = 4919, edits = 121256, files = 0, pages = 11374, users = 16515, depth = 18.35815 },
['nrm'] = { pos = 205, activeusers = 13, admins = 2, articles = 4833, edits = 219259, files = 0, pages = 10372, users = 12380, depth = 27.76669 },
['mt'] = { pos = 206, activeusers = 33, admins = 5, articles = 4828, edits = 279003, files = 1145, pages = 19241, users = 20238, depth = 129.2277 },
['bjn'] = { pos = 207, activeusers = 19, admins = 2, articles = 4631, edits = 77230, files = 1, pages = 22501, users = 12833, depth = 51.1074 },
['smn'] = { pos = 208, activeusers = 17, admins = 6, articles = 4536, edits = 67656, files = 0, pages = 14323, users = 2332, depth = 21.99001 },
['lez'] = { pos = 209, activeusers = 17, admins = 3, articles = 4307, edits = 86717, files = 10, pages = 13067, users = 9826, depth = 27.45281 },
['lfn'] = { pos = 210, activeusers = 22, admins = 1, articles = 4177, edits = 38054, files = 0, pages = 6672, users = 9272, depth = 2.034963 },
['stq'] = { pos = 211, activeusers = 15, admins = 5, articles = 4066, edits = 121164, files = 429, pages = 10692, users = 12560, depth = 30.09419 },
['lo'] = { pos = 212, activeusers = 29, admins = 1, articles = 4036, edits = 94977, files = 0, pages = 12320, users = 15484, depth = 32.47773 },
['olo'] = { pos = 213, activeusers = 15, admins = 2, articles = 3900, edits = 32236, files = 0, pages = 10688, users = 6037, depth = 9.136907 },
['mwl'] = { pos = 214, activeusers = 22, admins = 1, articles = 3882, edits = 98698, files = 0, pages = 10214, users = 12237, depth = 25.70889 },
['fur'] = { pos = 215, activeusers = 22, admins = 2, articles = 3760, edits = 170412, files = 318, pages = 8595, users = 13251, depth = 32.78473 },
['rm'] = { pos = 216, activeusers = 19, admins = 3, articles = 3755, edits = 163070, files = 51, pages = 9598, users = 18596, depth = 41.1382 },
['ang'] = { pos = 217, activeusers = 35, admins = 2, articles = 3695, edits = 205801, files = 299, pages = 16565, users = 117962, depth = 150.7246 },
['lad'] = { pos = 218, activeusers = 25, admins = 5, articles = 3603, edits = 208889, files = 23, pages = 12943, users = 19687, depth = 108.4541 },
['gom'] = { pos = 219, activeusers = 13, admins = 3, articles = 3552, edits = 206402, files = 0, pages = 9048, users = 8664, depth = 54.6146 },
['koi'] = { pos = 220, activeusers = 12, admins = 1, articles = 3442, edits = 59770, files = 0, pages = 11021, users = 7912, depth = 26.29446 },
['ext'] = { pos = 221, activeusers = 13, admins = 1, articles = 3376, edits = 116068, files = 0, pages = 7566, users = 16079, depth = 23.63031 },
['tyv'] = { pos = 222, activeusers = 12, admins = 1, articles = 3364, edits = 43482, files = 0, pages = 11233, users = 8111, depth = 21.18073 },
['dsb'] = { pos = 223, activeusers = 15, admins = 1, articles = 3325, edits = 142785, files = 0, pages = 11200, users = 17262, depth = 71.51257 },
['rw'] = { pos = 224, activeusers = 30, admins = 1, articles = 3316, edits = 86092, files = 0, pages = 9349, users = 11212, depth = 30.48143 },
['dty'] = { pos = 225, activeusers = 15, admins = 3, articles = 3307, edits = 237465, files = 3, pages = 19226, users = 5532, depth = 286.2028 },
['ln'] = { pos = 226, activeusers = 30, admins = 4, articles = 3281, edits = 121868, files = 32, pages = 8584, users = 11836, depth = 37.08778 },
['av'] = { pos = 227, activeusers = 18, admins = 2, articles = 3136, edits = 83316, files = 0, pages = 14758, users = 13372, depth = 77.53728 },
['cbk-zam'] = { pos = 228, activeusers = 17, admins = 2, articles = 3129, edits = 110086, files = 0, pages = 8234, users = 13531, depth = 35.58784 },
['dv'] = { pos = 229, activeusers = 16, admins = 3, articles = 3019, edits = 130000, files = 932, pages = 11203, users = 23388, depth = 85.27349 },
['ksh'] = { pos = 230, activeusers = 15, admins = 3, articles = 2916, edits = 1606850, files = 0, pages = 10543, users = 21393, depth = 1042.662 },
['gag'] = { pos = 231, activeusers = 17, admins = 1, articles = 2794, edits = 67768, files = 0, pages = 6579, users = 12713, depth = 18.90357 },
['bxr'] = { pos = 232, activeusers = 20, admins = 1, articles = 2772, edits = 69918, files = 9, pages = 11045, users = 13871, depth = 56.38491 },
['pfl'] = { pos = 233, activeusers = 20, admins = 4, articles = 2740, edits = 90010, files = 0, pages = 6916, users = 10789, depth = 30.23122 },
['pap'] = { pos = 234, activeusers = 16, admins = 2, articles = 2712, edits = 90673, files = 0, pages = 6039, users = 13396, depth = 22.5964 },
['pag'] = { pos = 235, activeusers = 13, admins = 1, articles = 2561, edits = 73092, files = 0, pages = 8794, users = 7588, depth = 49.23325 },
['pi'] = { pos = 236, activeusers = 11, admins = 2, articles = 2547, edits = 101647, files = 0, pages = 4637, users = 6653, depth = 14.7602 },
['haw'] = { pos = 237, activeusers = 15, admins = 1, articles = 2457, edits = 96469, files = 0, pages = 5526, users = 15101, depth = 27.23707 },
['awa'] = { pos = 238, activeusers = 8, admins = 1, articles = 2436, edits = 24114, files = 0, pages = 5350, users = 1928, depth = 6.449707 },
['tay'] = { pos = 239, activeusers = 18, admins = 0, articles = 2422, edits = 54188, files = 0, pages = 2832, users = 1117, depth = 0.548314 },
['tw'] = { pos = 240, activeusers = 40, admins = 2, articles = 2113, edits = 93643, files = 0, pages = 5080, users = 13936, depth = 36.34525 },
['inh'] = { pos = 241, activeusers = 12, admins = 2, articles = 2100, edits = 55039, files = 37, pages = 11822, users = 3319, depth = 99.78201 },
['dag'] = { pos = 242, activeusers = 45, admins = 4, articles = 2057, edits = 44395, files = 0, pages = 4485, users = 1835, depth = 13.79115 },
['krc'] = { pos = 243, activeusers = 14, admins = 2, articles = 2057, edits = 106213, files = 0, pages = 14327, users = 9692, depth = 263.7807 },
['xal'] = { pos = 244, activeusers = 11, admins = 1, articles = 2046, edits = 85068, files = 0, pages = 11872, users = 9281, depth = 165.2664 },
['szy'] = { pos = 245, activeusers = 10, admins = 1, articles = 2044, edits = 128491, files = 0, pages = 5360, users = 2333, depth = 63.09213 },
['za'] = { pos = 246, activeusers = 9, admins = 1, articles = 2010, edits = 39348, files = 0, pages = 4143, users = 9765, depth = 10.69541 },
['mdf'] = { pos = 247, activeusers = 16, admins = 3, articles = 1980, edits = 64780, files = 0, pages = 11847, users = 8546, depth = 135.7914 },
['kaa'] = { pos = 248, activeusers = 28, admins = 1, articles = 1953, edits = 46332, files = 3, pages = 5159, users = 10278, depth = 24.20126 },
['pdc'] = { pos = 249, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1932, edits = 105143, files = 0, pages = 5837, users = 30423, depth = 73.58996 },
['atj'] = { pos = 250, activeusers = 11, admins = 5, articles = 1912, edits = 14725, files = 0, pages = 3020, users = 3705, depth = 1.63739 },
['to'] = { pos = 251, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1908, edits = 41592, files = 12, pages = 5333, users = 9250, depth = 25.13059 },
['arc'] = { pos = 252, activeusers = 16, admins = 2, articles = 1850, edits = 95331, files = 0, pages = 6425, users = 18823, depth = 90.7402 },
['tcy'] = { pos = 253, activeusers = 35, admins = 2, articles = 1746, edits = 103000, files = 1, pages = 8999, users = 4945, depth = 197.5103 },
['kbp'] = { pos = 254, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1698, edits = 16064, files = 0, pages = 3375, users = 3859, depth = 4.642701 },
['jam'] = { pos = 255, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1685, edits = 20760, files = 0, pages = 3024, users = 7274, depth = 4.335178 },
['na'] = { pos = 256, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1661, edits = 89538, files = 4, pages = 4884, users = 11499, depth = 69.02606 },
['wo'] = { pos = 257, activeusers = 15, admins = 3, articles = 1651, edits = 104455, files = 0, pages = 5373, users = 13952, depth = 98.80318 },
['kbd'] = { pos = 258, activeusers = 8, admins = 1, articles = 1595, edits = 43686, files = 0, pages = 6742, users = 9154, depth = 67.47462 },
['nia'] = { pos = 259, activeusers = 17, admins = 1, articles = 1523, edits = 17631, files = 0, pages = 3615, users = 1215, depth = 9.202211 },
['nov'] = { pos = 260, activeusers = 12, admins = 3, articles = 1516, edits = 177713, files = 0, pages = 4408, users = 10839, depth = 146.7154 },
['ki'] = { pos = 261, activeusers = 18, admins = 1, articles = 1503, edits = 20656, files = 0, pages = 3074, users = 7982, depth = 7.341365 },
['tet'] = { pos = 262, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1503, edits = 66603, files = 0, pages = 3910, users = 8933, depth = 43.68691 },
['mnw'] = { pos = 263, activeusers = 22, admins = 2, articles = 1423, edits = 34371, files = 0, pages = 4721, users = 2684, depth = 39.10657 },
['lg'] = { pos = 264, activeusers = 14, admins = 1, articles = 1419, edits = 26751, files = 0, pages = 4814, users = 7172, depth = 31.8089 },
['bi'] = { pos = 265, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1395, edits = 41828, files = 0, pages = 3298, users = 12169, depth = 23.60183 },
['tpi'] = { pos = 266, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1351, edits = 86611, files = 0, pages = 5680, users = 12394, depth = 156.563 },
['nqo'] = { pos = 267, activeusers = 19, admins = 1, articles = 1322, edits = 10071, files = 0, pages = 2648, users = 2889, depth = 3.826298 },
['jbo'] = { pos = 268, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1305, edits = 111664, files = 0, pages = 5717, users = 15032, depth = 223.2518 },
['roa-rup'] = { pos = 269, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1292, edits = 205301, files = 0, pages = 4294, users = 13023, depth = 258.1222 },
['fj'] = { pos = 270, activeusers = 8, admins = 1, articles = 1274, edits = 35441, files = 0, pages = 3631, users = 8371, depth = 33.40873 },
['lbe'] = { pos = 271, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1264, edits = 50269, files = 0, pages = 14686, users = 7815, depth = 385.9553 },
['kg'] = { pos = 272, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1255, edits = 43792, files = 0, pages = 2905, users = 9988, depth = 26.05728 },
['xh'] = { pos = 273, activeusers = 36, admins = 1, articles = 1240, edits = 33903, files = 0, pages = 3830, users = 11769, depth = 38.61851 },
['ty'] = { pos = 274, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1217, edits = 53071, files = 0, pages = 2993, users = 6869, depth = 37.76203 },
['ks'] = { pos = 275, activeusers = 26, admins = 2, articles = 1215, edits = 62852, files = 9, pages = 7887, users = 9394, depth = 240.3072 },
['cu'] = { pos = 276, activeusers = 18, admins = 2, articles = 1167, edits = 82636, files = 0, pages = 5566, users = 23099, depth = 210.9562 },
['shi'] = { pos = 277, activeusers = 8, admins = 2, articles = 1154, edits = 33392, files = 0, pages = 3843, users = 1492, depth = 47.17828 },
['srn'] = { pos = 278, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1112, edits = 39153, files = 0, pages = 2729, users = 7048, depth = 30.33695 },
['trv'] = { pos = 279, activeusers = 19, admins = 0, articles = 1110, edits = 85906, files = 0, pages = 2064, users = 1200, depth = 30.7443 },
['om'] = { pos = 280, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1094, edits = 38044, files = 0, pages = 3742, users = 9484, depth = 59.56398 },
['guw'] = { pos = 281, activeusers = 24, admins = 2, articles = 1065, edits = 30074, files = 0, pages = 1791, users = 514, depth = 7.803144 },
['sm'] = { pos = 282, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1065, edits = 42639, files = 0, pages = 3295, users = 9638, depth = 56.73643 },
['gcr'] = { pos = 283, activeusers = 13, admins = 1, articles = 1050, edits = 16485, files = 0, pages = 2556, users = 2197, depth = 13.26782 },
['alt'] = { pos = 284, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1045, edits = 35996, files = 0, pages = 3726, users = 1662, depth = 63.5876 },
['chr'] = { pos = 285, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1020, edits = 46156, files = 0, pages = 3896, users = 21863, depth = 94.18606 },
['ltg'] = { pos = 286, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1015, edits = 35320, files = 0, pages = 3223, users = 6701, depth = 51.85928 },
['ny'] = { pos = 287, activeusers = 15, admins = 1, articles = 919, edits = 38054, files = 0, pages = 4003, users = 9390, depth = 107.0564 },
['pih'] = { pos = 288, activeusers = 14, admins = 1, articles = 891, edits = 44153, files = 0, pages = 3324, users = 10497, depth = 99.04396 },
['got'] = { pos = 289, activeusers = 11, admins = 1, articles = 866, edits = 46132, files = 0, pages = 3805, users = 17741, depth = 139.6404 },
['mad'] = { pos = 290, activeusers = 15, admins = 0, articles = 861, edits = 8890, files = 0, pages = 1629, users = 1578, depth = 4.34207 },
['st'] = { pos = 291, activeusers = 19, admins = 1, articles = 843, edits = 28448, files = 0, pages = 4255, users = 9453, depth = 109.5255 },
['ami'] = { pos = 292, activeusers = 24, admins = 0, articles = 839, edits = 32266, files = 0, pages = 1657, users = 949, depth = 18.50995 },
['blk'] = { pos = 293, activeusers = 21, admins = 1, articles = 824, edits = 16110, files = 0, pages = 3692, users = 239, depth = 52.86128 },
['tn'] = { pos = 294, activeusers = 21, admins = 2, articles = 777, edits = 28245, files = 0, pages = 3716, users = 9264, depth = 108.7484 },
['bm'] = { pos = 295, activeusers = 8, admins = 2, articles = 775, edits = 40189, files = 0, pages = 3145, users = 9881, depth = 119.5033 },
['ve'] = { pos = 296, activeusers = 14, admins = 1, articles = 749, edits = 19284, files = 0, pages = 2236, users = 7210, depth = 33.99254 },
['rmy'] = { pos = 297, activeusers = 12, admins = 1, articles = 730, edits = 50227, files = 0, pages = 2701, users = 16409, depth = 135.5627 },
['ts'] = { pos = 298, activeusers = 13, admins = 2, articles = 720, edits = 36668, files = 0, pages = 3764, users = 8844, depth = 174.1253 },
['chy'] = { pos = 299, activeusers = 9, admins = 1, articles = 662, edits = 24107, files = 0, pages = 2258, users = 10623, depth = 62.05388 },
['rn'] = { pos = 300, activeusers = 9, admins = 1, articles = 620, edits = 23098, files = 0, pages = 2450, users = 8976, depth = 82.13479 },
['iu'] = { pos = 301, activeusers = 12, admins = 2, articles = 593, edits = 44501, files = 0, pages = 3182, users = 17026, depth = 266.578 },
['ak'] = { pos = 302, activeusers = 14, admins = 1, articles = 589, edits = 28928, files = 0, pages = 2441, users = 12519, depth = 117.1661 },
['ss'] = { pos = 303, activeusers = 11, admins = 3, articles = 576, edits = 38085, files = 0, pages = 2416, users = 7639, depth = 160.8599 },
['ch'] = { pos = 304, activeusers = 12, admins = 1, articles = 543, edits = 22843, files = 0, pages = 2501, users = 14426, depth = 118.7586 },
['ff'] = { pos = 305, activeusers = 23, admins = 0, articles = 541, edits = 25102, files = 0, pages = 2499, users = 7892, depth = 131.5749 },
['pnt'] = { pos = 306, activeusers = 8, admins = 1, articles = 481, edits = 35125, files = 0, pages = 2039, users = 9483, depth = 180.7357 },
['kcg'] = { pos = 307, activeusers = 14, admins = 1, articles = 462, edits = 16453, files = 0, pages = 2301, users = 447, depth = 113.2943 },
['ady'] = { pos = 308, activeusers = 10, admins = 1, articles = 451, edits = 12089, files = 0, pages = 3108, users = 6009, depth = 135.0018 },
['ik'] = { pos = 309, activeusers = 12, admins = 2, articles = 445, edits = 37980, files = 0, pages = 2616, users = 7950, depth = 345.5547 },
['ee'] = { pos = 310, activeusers = 17, admins = 3, articles = 438, edits = 50072, files = 0, pages = 3126, users = 13275, depth = 603.2763 },
['sg'] = { pos = 311, activeusers = 13, admins = 2, articles = 311, edits = 20554, files = 0, pages = 1983, users = 5984, depth = 299.5887 },
['din'] = { pos = 312, activeusers = 11, admins = 1, articles = 306, edits = 8040, files = 0, pages = 1086, users = 5694, depth = 48.10305 },
['pwn'] = { pos = 313, activeusers = 15, admins = 0, articles = 279, edits = 11160, files = 0, pages = 434, users = 852, depth = 7.936508 },
['pcm'] = { pos = 314, activeusers = 20, admins = 1, articles = 249, edits = 12750, files = 0, pages = 937, users = 196, depth = 103.884 },
['kl'] = { pos = 315, activeusers = 17, admins = 2, articles = 244, edits = 74486, files = 0, pages = 2262, users = 12309, depth = 2252.396 },
['ti'] = { pos = 316, activeusers = 13, admins = 2, articles = 234, edits = 23841, files = 0, pages = 2731, users = 8476, depth = 994.0499 },
['dz'] = { pos = 317, activeusers = 14, admins = 1, articles = 227, edits = 29401, files = 0, pages = 2281, users = 9230, depth = 1055.324 },
['cr'] = { pos = 318, activeusers = 21, admins = 2, articles = 158, edits = 37454, files = 0, pages = 2162, users = 16774, depth = 2786.915 },
['ng'] = { pos = 319, activeusers = 0, admins = 1, articles = 8, edits = 5923, files = 0, pages = 443, users = 2385, depth = 39530.88 },
['cho'] = { pos = 320, activeusers = 0, admins = 1, articles = 6, edits = 4220, files = 0, pages = 201, users = 1809, depth = 22176 },
['kj'] = { pos = 321, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 3548, files = 0, pages = 114, users = 1377, depth = 23536.62 },
['mh'] = { pos = 322, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 4212, files = 0, pages = 206, users = 2140, depth = 52143.95 },
['ho'] = { pos = 323, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 3786, files = 0, pages = 129, users = 1575, depth = 51771.35 },
['ii'] = { pos = 324, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 11653, files = 0, pages = 189, users = 2031, depth = 237006 },
['lrc'] = { pos = 325, activeusers = 2, admins = 1, articles = 1, edits = 140064, files = 0, pages = 237, users = 5037, depth = 3.291563E+07 },
['mus'] = { pos = 326, activeusers = 0, admins = 1, articles = 1, edits = 3603, files = 0, pages = 115, users = 2348, depth = 407170.3 },
['aa'] = { pos = 327, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4685, files = 0, pages = 509, users = 4063, depth = 0 },
['hz'] = { pos = 328, activeusers = 1, admins = 1, articles = 0, edits = 4483, files = 0, pages = 176, users = 3761, depth = 0 },
['kr'] = { pos = 329, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4641, files = 0, pages = 162, users = 5464, depth = 0 },
['total'] = { activeusers = 280867, admins = 3758, articles = 59304399, edits = 3209626757, files = 2759568, pages = 244907398, users = 103549693, depth = 128.3656, date = '@1661558438' },
}
return info</text>
      <sha1>ejfr0lksy0liukx3y859o3oxcjqnsne</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Модуль:NumberOf/data</title>
    <ns>828</ns>
    <id>637010</id>
    <revision>
      <id>4194669</id>
      <parentid>4194572</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T12:01:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MBHbot</username>
        <id>91410</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="49092" xml:space="preserve">local info = {
['en'] = { pos = 1, activeusers = 115017, admins = 1032, articles = 6544409, edits = 1102046343, files = 893865, pages = 56412432, users = 44065501, depth = 1134.302 },
['ceb'] = { pos = 2, activeusers = 175, admins = 6, articles = 6125815, edits = 34883219, files = 0, pages = 11232212, users = 93667, depth = 2.158006 },
['de'] = { pos = 3, activeusers = 16846, admins = 190, articles = 2718752, edits = 224149874, files = 129057, pages = 7507578, users = 3982203, depth = 92.63126 },
['sv'] = { pos = 4, activeusers = 1944, admins = 66, articles = 2552429, edits = 51019323, files = 0, pages = 6121773, users = 832735, depth = 16.29772 },
['fr'] = { pos = 5, activeusers = 16529, admins = 159, articles = 2449272, edits = 195968847, files = 68479, pages = 12161548, users = 4451102, depth = 253.3764 },
['nl'] = { pos = 6, activeusers = 3506, admins = 36, articles = 2099203, edits = 62510548, files = 20, pages = 4468750, users = 1225989, depth = 17.82334 },
['ru'] = { pos = 7, activeusers = 10635, admins = 76, articles = 1848380, edits = 124795388, files = 238041, pages = 7417592, users = 3235789, depth = 152.7357 },
['es'] = { pos = 8, activeusers = 13360, admins = 63, articles = 1797540, edits = 145132106, files = 0, pages = 7715808, users = 6622966, depth = 203.8986 },
['it'] = { pos = 9, activeusers = 7432, admins = 122, articles = 1769030, edits = 128701406, files = 138810, pages = 7499752, users = 2286450, depth = 180.088 },
['arz'] = { pos = 10, activeusers = 199, admins = 7, articles = 1597085, edits = 7344173, files = 1476, pages = 2011654, users = 189312, depth = 0.2459955 },
['pl'] = { pos = 11, activeusers = 4095, admins = 101, articles = 1533653, edits = 67700932, files = 261, pages = 3560797, users = 1188001, depth = 33.21715 },
['ja'] = { pos = 12, activeusers = 15016, admins = 41, articles = 1339350, edits = 90957716, files = 30106, pages = 3958110, users = 1971333, depth = 87.85265 },
['zh'] = { pos = 13, activeusers = 8616, admins = 66, articles = 1299318, edits = 73072368, files = 60861, pages = 7129336, users = 3255335, depth = 206.3541 },
['vi'] = { pos = 14, activeusers = 2179, admins = 20, articles = 1275541, edits = 68986580, files = 24565, pages = 19377832, users = 878104, depth = 717.0306 },
['war'] = { pos = 15, activeusers = 74, admins = 3, articles = 1265935, edits = 6287624, files = 42, pages = 2881779, users = 52983, depth = 3.554692 },
['uk'] = { pos = 16, activeusers = 3055, admins = 45, articles = 1189959, edits = 36867288, files = 110469, pages = 4130220, users = 640438, depth = 54.49739 },
['ar'] = { pos = 17, activeusers = 4794, admins = 26, articles = 1183944, edits = 58981321, files = 50036, pages = 7816505, users = 2293766, depth = 236.8111 },
['pt'] = { pos = 18, activeusers = 8363, admins = 55, articles = 1094434, edits = 64099616, files = 58367, pages = 5405701, users = 2796409, depth = 184.0069 },
['fa'] = { pos = 19, activeusers = 5158, admins = 34, articles = 924676, edits = 35354492, files = 81902, pages = 5345681, users = 1144657, depth = 151.1835 },
['ca'] = { pos = 20, activeusers = 978, admins = 30, articles = 709129, edits = 30533802, files = 15599, pages = 1767131, users = 426774, depth = 38.46225 },
['sr'] = { pos = 21, activeusers = 704, admins = 19, articles = 661940, edits = 25143986, files = 36461, pages = 3987006, users = 311029, depth = 159.1294 },
['id'] = { pos = 22, activeusers = 3251, admins = 44, articles = 627176, edits = 21549860, files = 47549, pages = 3297770, users = 1348002, depth = 118.4843 },
['ko'] = { pos = 23, activeusers = 1702, admins = 27, articles = 602595, edits = 33145005, files = 12716, pages = 2738800, users = 750040, depth = 152.0872 },
['no'] = { pos = 24, activeusers = 1065, admins = 44, articles = 596726, edits = 22859921, files = 4, pages = 1700363, users = 559789, depth = 45.98706 },
['fi'] = { pos = 25, activeusers = 1648, admins = 31, articles = 537658, edits = 20694763, files = 70446, pages = 1411453, users = 521386, depth = 38.72585 },
['tr'] = { pos = 26, activeusers = 2887, admins = 23, articles = 513057, edits = 28342564, files = 37587, pages = 2387896, users = 1421725, depth = 158.4968 },
['hu'] = { pos = 27, activeusers = 1529, admins = 24, articles = 510817, edits = 25151538, files = 8445, pages = 1449993, users = 511017, depth = 58.63567 },
['cs'] = { pos = 28, activeusers = 2075, admins = 33, articles = 508981, edits = 21584660, files = 1, pages = 1405414, users = 587205, depth = 47.64019 },
['ce'] = { pos = 29, activeusers = 52, admins = 3, articles = 481664, edits = 8688576, files = 315, pages = 908461, users = 30826, depth = 7.509252 },
['sh'] = { pos = 30, activeusers = 160, admins = 12, articles = 456895, edits = 41242925, files = 10243, pages = 4644353, users = 176559, depth = 745.9201 },
['ro'] = { pos = 31, activeusers = 858, admins = 17, articles = 433028, edits = 15020498, files = 116497, pages = 2622781, users = 592396, depth = 146.4471 },
['zh-min-nan'] = { pos = 32, activeusers = 82, admins = 6, articles = 431681, edits = 3135331, files = 362, pages = 1063312, users = 54064, depth = 6.312824 },
['tt'] = { pos = 33, activeusers = 77, admins = 5, articles = 417585, edits = 3527579, files = 6109, pages = 565004, users = 43239, depth = 0.7781124 },
['eu'] = { pos = 34, activeusers = 251, admins = 12, articles = 397709, edits = 9005887, files = 0, pages = 826465, users = 138880, depth = 12.6646 },
['ms'] = { pos = 35, activeusers = 528, admins = 15, articles = 360078, edits = 5638871, files = 19611, pages = 1042272, users = 299002, depth = 19.41931 },
['eo'] = { pos = 36, activeusers = 297, admins = 16, articles = 323422, edits = 7682311, files = 11265, pages = 719558, users = 199823, depth = 16.0168 },
['he'] = { pos = 37, activeusers = 3141, admins = 32, articles = 321112, edits = 34486450, files = 74041, pages = 1342609, users = 998824, depth = 259.9322 },
['hy'] = { pos = 38, activeusers = 410, admins = 11, articles = 293156, edits = 8486032, files = 11357, pages = 989173, users = 124154, depth = 48.35869 },
['da'] = { pos = 39, activeusers = 790, admins = 25, articles = 284060, edits = 11203601, files = 0, pages = 908526, users = 436204, depth = 59.59608 },
['bg'] = { pos = 40, activeusers = 722, admins = 25, articles = 283878, edits = 11477953, files = 549, pages = 632455, users = 311996, depth = 27.36332 },
['azb'] = { pos = 41, activeusers = 106, admins = 5, articles = 242296, edits = 1524142, files = 246, pages = 571987, users = 38111, depth = 4.933566 },
['sk'] = { pos = 42, activeusers = 528, admins = 10, articles = 241773, edits = 7405557, files = 0, pages = 549596, users = 222053, depth = 21.84241 },
['kk'] = { pos = 43, activeusers = 203, admins = 16, articles = 232110, edits = 3060728, files = 10544, pages = 588269, users = 121122, depth = 12.25036 },
['et'] = { pos = 44, activeusers = 420, admins = 33, articles = 229857, edits = 6175122, files = 756, pages = 542776, users = 168607, depth = 21.08499 },
['min'] = { pos = 45, activeusers = 44, admins = 5, articles = 225617, edits = 2444585, files = 177, pages = 385481, users = 16168, depth = 3.183903 },
['be'] = { pos = 46, activeusers = 273, admins = 11, articles = 221795, edits = 4185996, files = 3249, pages = 647787, users = 121108, depth = 23.83779 },
['simple'] = { pos = 47, activeusers = 985, admins = 17, articles = 217582, edits = 8388954, files = 36, pages = 705445, users = 1226622, depth = 59.78532 },
['hr'] = { pos = 48, activeusers = 474, admins = 11, articles = 213211, edits = 6435693, files = 21001, pages = 446159, users = 278360, depth = 17.21886 },
['el'] = { pos = 49, activeusers = 1041, admins = 22, articles = 212838, edits = 9620092, files = 18505, pages = 631007, users = 370040, depth = 58.85053 },
['lt'] = { pos = 50, activeusers = 313, admins = 10, articles = 203992, edits = 6659668, files = 23854, pages = 500432, users = 166781, depth = 28.10314 },
['gl'] = { pos = 51, activeusers = 244, admins = 8, articles = 188351, edits = 6157958, files = 350, pages = 473044, users = 128536, depth = 29.74082 },
['az'] = { pos = 52, activeusers = 642, admins = 17, articles = 186354, edits = 6580984, files = 23658, pages = 511913, users = 252359, depth = 39.23527 },
['sl'] = { pos = 53, activeusers = 311, admins = 22, articles = 177496, edits = 5735326, files = 8317, pages = 440063, users = 213915, depth = 28.5198 },
['ur'] = { pos = 54, activeusers = 308, admins = 11, articles = 175907, edits = 5122952, files = 12600, pages = 997440, users = 150057, depth = 112.0256 },
['uz'] = { pos = 55, activeusers = 619, admins = 20, articles = 170339, edits = 2810249, files = 2095, pages = 694724, users = 77338, depth = 38.33583 },
['nn'] = { pos = 56, activeusers = 129, admins = 14, articles = 162673, edits = 3391102, files = 16, pages = 372476, users = 121992, depth = 15.1438 },
['ka'] = { pos = 57, activeusers = 251, admins = 6, articles = 162545, edits = 4399117, files = 14839, pages = 460229, users = 143357, depth = 32.05939 },
['hi'] = { pos = 58, activeusers = 1189, admins = 6, articles = 152383, edits = 5613175, files = 3601, pages = 1191979, users = 711124, depth = 219.1776 },
['th'] = { pos = 59, activeusers = 981, admins = 15, articles = 149617, edits = 10243685, files = 27300, pages = 975354, users = 430514, depth = 319.901 },
['ta'] = { pos = 60, activeusers = 341, admins = 31, articles = 148316, edits = 3490905, files = 7723, pages = 466621, users = 208067, depth = 34.45757 },
['la'] = { pos = 61, activeusers = 135, admins = 21, articles = 137040, edits = 3690596, files = 0, pages = 275758, users = 158443, depth = 13.71321 },
['cy'] = { pos = 62, activeusers = 106, admins = 16, articles = 135130, edits = 11099453, files = 11273, pages = 275370, users = 73866, depth = 43.41354 },
['mk'] = { pos = 63, activeusers = 217, admins = 12, articles = 130099, edits = 4793107, files = 8681, pages = 524603, users = 103491, depth = 84.01199 },
['ast'] = { pos = 64, activeusers = 108, admins = 11, articles = 129993, edits = 3708715, files = 0, pages = 228718, users = 107032, depth = 9.35271 },
['bn'] = { pos = 65, activeusers = 1147, admins = 13, articles = 126790, edits = 6053751, files = 15375, pages = 991347, users = 385941, depth = 283.9331 },
['zh-yue'] = { pos = 66, activeusers = 284, admins = 12, articles = 126564, edits = 1866186, files = 2629, pages = 285273, users = 244168, depth = 10.28672 },
['lv'] = { pos = 67, activeusers = 279, admins = 13, articles = 115321, edits = 3668142, files = 25570, pages = 468155, users = 108187, depth = 73.34669 },
['tg'] = { pos = 68, activeusers = 58, admins = 6, articles = 107779, edits = 1309592, files = 485, pages = 262943, users = 36204, depth = 10.32258 },
['af'] = { pos = 69, activeusers = 192, admins = 16, articles = 104573, edits = 2516761, files = 9616, pages = 373166, users = 152599, depth = 44.49285 },
['my'] = { pos = 70, activeusers = 137, admins = 4, articles = 103683, edits = 755846, files = 2977, pages = 217282, users = 103442, depth = 4.175836 },
['mg'] = { pos = 71, activeusers = 47, admins = 3, articles = 94879, edits = 1046596, files = 3, pages = 245164, users = 28890, depth = 10.71059 },
['bs'] = { pos = 72, activeusers = 170, admins = 9, articles = 90381, edits = 3416319, files = 5463, pages = 367826, users = 144788, depth = 87.52165 },
['oc'] = { pos = 73, activeusers = 94, admins = 4, articles = 89855, edits = 2321786, files = 925, pages = 159425, users = 48506, depth = 8.730222 },
['sq'] = { pos = 74, activeusers = 217, admins = 11, articles = 86129, edits = 2465765, files = 4732, pages = 263466, users = 144063, depth = 39.67592 },
['mr'] = { pos = 75, activeusers = 151, admins = 12, articles = 86067, edits = 2149564, files = 19140, pages = 285895, users = 146063, depth = 40.53061 },
['nds'] = { pos = 76, activeusers = 40, admins = 4, articles = 83919, edits = 990276, files = 0, pages = 162419, users = 49070, depth = 5.335046 },
['ky'] = { pos = 77, activeusers = 84, admins = 4, articles = 81602, edits = 425184, files = 2688, pages = 111418, users = 33274, depth = 0.5094701 },
['ml'] = { pos = 78, activeusers = 258, admins = 15, articles = 79116, edits = 3711059, files = 6967, pages = 488997, users = 163529, depth = 203.6942 },
['be-tarask'] = { pos = 79, activeusers = 129, admins = 4, articles = 78917, edits = 2327306, files = 1892, pages = 226737, users = 76365, depth = 36.01276 },
['te'] = { pos = 80, activeusers = 184, admins = 13, articles = 78079, edits = 3618275, files = 12701, pages = 306391, users = 114745, depth = 100.9752 },
['sw'] = { pos = 81, activeusers = 198, admins = 14, articles = 74617, edits = 1241254, files = 2270, pages = 151043, users = 55306, depth = 8.621181 },
['br'] = { pos = 82, activeusers = 89, admins = 6, articles = 72834, edits = 2004891, files = 5400, pages = 142437, users = 70310, depth = 12.85451 },
['new'] = { pos = 83, activeusers = 19, admins = 2, articles = 72352, edits = 848791, files = 0, pages = 196959, users = 25101, depth = 12.78229 },
['jv'] = { pos = 84, activeusers = 93, admins = 4, articles = 70707, edits = 1594407, files = 5430, pages = 178879, users = 54085, depth = 20.86146 },
['vec'] = { pos = 85, activeusers = 36, admins = 5, articles = 68993, edits = 1100897, files = 724, pages = 140393, users = 32139, depth = 8.398226 },
['ht'] = { pos = 86, activeusers = 43, admins = 3, articles = 67923, edits = 804073, files = 0, pages = 82094, users = 28584, depth = 0.4263353 },
['pms'] = { pos = 87, activeusers = 40, admins = 4, articles = 66377, edits = 855462, files = 2069, pages = 101502, users = 25351, depth = 2.360063 },
['pnb'] = { pos = 88, activeusers = 53, admins = 2, articles = 65839, edits = 606535, files = 225, pages = 113865, users = 32552, depth = 2.83434 },
['su'] = { pos = 89, activeusers = 41, admins = 7, articles = 61284, edits = 629459, files = 545, pages = 97420, users = 28440, depth = 2.246494 },
['lb'] = { pos = 90, activeusers = 62, admins = 5, articles = 61050, edits = 2392238, files = 2376, pages = 131548, users = 55262, depth = 24.24948 },
['ba'] = { pos = 91, activeusers = 77, admins = 7, articles = 60427, edits = 1151623, files = 1457, pages = 170060, users = 35525, depth = 22.29095 },
['lld'] = { pos = 92, activeusers = 10, admins = 2, articles = 59949, edits = 98734, files = 0, pages = 63796, users = 2276, depth = 0.006373144 },
['ga'] = { pos = 93, activeusers = 93, admins = 7, articles = 57432, edits = 1087308, files = 1123, pages = 96335, users = 52672, depth = 5.178772 },
['szl'] = { pos = 94, activeusers = 42, admins = 3, articles = 55867, edits = 347755, files = 0, pages = 69164, users = 21829, depth = 0.2848327 },
['lmo'] = { pos = 95, activeusers = 43, admins = 5, articles = 54973, edits = 1126999, files = 4437, pages = 123958, users = 37834, depth = 14.31724 },
['is'] = { pos = 96, activeusers = 124, admins = 19, articles = 54790, edits = 1761295, files = 3218, pages = 141716, users = 86928, depth = 31.28312 },
['ku'] = { pos = 97, activeusers = 86, admins = 3, articles = 53957, edits = 1094647, files = 565, pages = 109268, users = 51959, depth = 10.52709 },
['cv'] = { pos = 98, activeusers = 44, admins = 2, articles = 49681, edits = 750172, files = 537, pages = 97903, users = 31282, depth = 7.21896 },
['fy'] = { pos = 99, activeusers = 65, admins = 8, articles = 49381, edits = 1087954, files = 7608, pages = 150602, users = 43566, depth = 30.35298 },
['tl'] = { pos = 100, activeusers = 132, admins = 11, articles = 43185, edits = 1961852, files = 1896, pages = 234287, users = 123726, depth = 163.9769 },
['ckb'] = { pos = 101, activeusers = 175, admins = 7, articles = 42683, edits = 974031, files = 1603, pages = 185696, users = 51576, depth = 58.88591 },
['wuu'] = { pos = 102, activeusers = 40, admins = 4, articles = 42556, edits = 294488, files = 135, pages = 55386, users = 78893, depth = 0.4832805 },
['an'] = { pos = 103, activeusers = 72, admins = 6, articles = 42214, edits = 1838467, files = 1499, pages = 128514, users = 68551, depth = 59.78799 },
['vo'] = { pos = 104, activeusers = 29, admins = 2, articles = 40827, edits = 3270900, files = 0, pages = 171415, users = 32422, depth = 195.2226 },
['sco'] = { pos = 105, activeusers = 90, admins = 4, articles = 40558, edits = 862537, files = 690, pages = 146773, users = 95752, depth = 40.30419 },
['diq'] = { pos = 106, activeusers = 35, admins = 3, articles = 40163, edits = 487387, files = 209, pages = 60561, users = 25034, depth = 2.075887 },
['pa'] = { pos = 107, activeusers = 105, admins = 9, articles = 38522, edits = 610089, files = 1581, pages = 134581, users = 42446, depth = 28.18823 },
['io'] = { pos = 108, activeusers = 42, admins = 5, articles = 33537, edits = 993774, files = 0, pages = 49406, users = 33725, depth = 4.503588 },
['ne'] = { pos = 109, activeusers = 102, admins = 5, articles = 32331, edits = 1069732, files = 1259, pages = 103737, users = 58836, depth = 50.30052 },
['yo'] = { pos = 110, activeusers = 68, admins = 3, articles = 31634, edits = 553630, files = 168, pages = 56065, users = 24998, depth = 5.889821 },
['gu'] = { pos = 111, activeusers = 86, admins = 3, articles = 29976, edits = 826225, files = 0, pages = 117940, users = 69321, depth = 60.32534 },
['als'] = { pos = 112, activeusers = 70, admins = 9, articles = 29039, edits = 1015001, files = 571, pages = 69760, users = 92734, depth = 28.61103 },
['kn'] = { pos = 113, activeusers = 162, admins = 3, articles = 28541, edits = 1111891, files = 2600, pages = 130612, users = 76377, depth = 108.8793 },
['bar'] = { pos = 114, activeusers = 47, admins = 3, articles = 27041, edits = 831030, files = 1320, pages = 109268, users = 63615, depth = 70.32456 },
['scn'] = { pos = 115, activeusers = 37, admins = 5, articles = 26214, edits = 732881, files = 1407, pages = 55699, users = 41419, depth = 16.64645 },
['bpy'] = { pos = 116, activeusers = 17, admins = 3, articles = 25086, edits = 886486, files = 45, pages = 62807, users = 23547, depth = 31.91298 },
['avk'] = { pos = 117, activeusers = 29, admins = 6, articles = 24165, edits = 114830, files = 0, pages = 29363, users = 3132, depth = 0.180948 },
['ia'] = { pos = 118, activeusers = 37, admins = 6, articles = 23833, edits = 642183, files = 4, pages = 37799, users = 44851, depth = 5.833982 },
['qu'] = { pos = 119, activeusers = 37, admins = 2, articles = 23067, edits = 650108, files = 0, pages = 55979, users = 27274, depth = 23.64213 },
['mn'] = { pos = 120, activeusers = 97, admins = 3, articles = 21410, edits = 708132, files = 1475, pages = 98106, users = 78180, depth = 92.62554 },
['nv'] = { pos = 121, activeusers = 16, admins = 2, articles = 20506, edits = 296027, files = 709, pages = 34668, users = 15199, depth = 4.07277 },
['crh'] = { pos = 122, activeusers = 33, admins = 2, articles = 19973, edits = 177929, files = 0, pages = 39959, users = 17919, depth = 4.458588 },
['xmf'] = { pos = 123, activeusers = 22, admins = 3, articles = 19647, edits = 186632, files = 0, pages = 36540, users = 17138, depth = 3.776058 },
['si'] = { pos = 124, activeusers = 85, admins = 3, articles = 18051, edits = 511730, files = 3115, pages = 80274, users = 58529, depth = 75.74697 },
['ha'] = { pos = 125, activeusers = 121, admins = 3, articles = 18017, edits = 168388, files = 0, pages = 31747, users = 18586, depth = 3.08024 },
['bat-smg'] = { pos = 126, activeusers = 22, admins = 5, articles = 17086, edits = 355530, files = 109, pages = 29095, users = 24210, depth = 6.036577 },
['os'] = { pos = 127, activeusers = 35, admins = 3, articles = 16242, edits = 524890, files = 164, pages = 59931, users = 22653, depth = 63.36974 },
['frr'] = { pos = 128, activeusers = 24, admins = 5, articles = 16142, edits = 231834, files = 1325, pages = 41372, users = 18054, depth = 13.68959 },
['or'] = { pos = 129, activeusers = 57, admins = 6, articles = 15924, edits = 462148, files = 125, pages = 71852, users = 31170, depth = 79.34078 },
['gd'] = { pos = 130, activeusers = 36, admins = 6, articles = 15909, edits = 566989, files = 347, pages = 32211, users = 25672, depth = 18.48274 },
['ps'] = { pos = 131, activeusers = 48, admins = 1, articles = 15640, edits = 284355, files = 1733, pages = 54716, users = 27915, depth = 32.44093 },
['cdo'] = { pos = 132, activeusers = 21, admins = 4, articles = 15556, edits = 89829, files = 0, pages = 31369, users = 19022, depth = 2.959025 },
['ban'] = { pos = 133, activeusers = 29, admins = 3, articles = 15420, edits = 123091, files = 113, pages = 30992, users = 5436, depth = 4.050389 },
['bug'] = { pos = 134, activeusers = 16, admins = 1, articles = 15411, edits = 200789, files = 0, pages = 19628, users = 12298, depth = 0.7659659 },
['yi'] = { pos = 135, activeusers = 46, admins = 3, articles = 15393, edits = 579355, files = 1062, pages = 44227, users = 45568, depth = 45.96429 },
['ilo'] = { pos = 136, activeusers = 21, admins = 2, articles = 15362, edits = 391879, files = 0, pages = 70157, users = 16220, depth = 71.06689 },
['sd'] = { pos = 137, activeusers = 30, admins = 4, articles = 15251, edits = 240302, files = 145, pages = 56249, users = 15817, depth = 30.87246 },
['am'] = { pos = 138, activeusers = 54, admins = 2, articles = 15053, edits = 371757, files = 1766, pages = 45963, users = 39373, depth = 34.10379 },
['nap'] = { pos = 139, activeusers = 24, admins = 3, articles = 14731, edits = 664703, files = 281, pages = 23715, users = 27784, depth = 10.42508 },
['sah'] = { pos = 140, activeusers = 33, admins = 3, articles = 14328, edits = 382096, files = 1765, pages = 47775, users = 22262, depth = 43.58278 },
['hsb'] = { pos = 141, activeusers = 33, admins = 4, articles = 13831, edits = 377440, files = 133, pages = 35390, users = 23113, depth = 25.91298 },
['fo'] = { pos = 142, activeusers = 33, admins = 3, articles = 13786, edits = 368833, files = 0, pages = 40271, users = 26981, depth = 33.80343 },
['map-bms'] = { pos = 143, activeusers = 19, admins = 1, articles = 13752, edits = 213243, files = 462, pages = 30207, users = 14962, depth = 10.10721 },
['li'] = { pos = 144, activeusers = 28, admins = 7, articles = 13750, edits = 454457, files = 623, pages = 65617, users = 26583, depth = 98.54925 },
['mai'] = { pos = 145, activeusers = 23, admins = 5, articles = 13724, edits = 229633, files = 115, pages = 39343, users = 11822, depth = 20.33901 },
['mzn'] = { pos = 146, activeusers = 28, admins = 3, articles = 13445, edits = 165843, files = 263, pages = 30431, users = 30334, depth = 8.698443 },
['gor'] = { pos = 147, activeusers = 18, admins = 2, articles = 13305, edits = 50786, files = 0, pages = 20831, users = 4070, depth = 0.7800682 },
['eml'] = { pos = 148, activeusers = 24, admins = 3, articles = 13011, edits = 152437, files = 2742, pages = 35067, users = 23424, depth = 12.49177 },
['ace'] = { pos = 149, activeusers = 24, admins = 3, articles = 12548, edits = 137374, files = 0, pages = 26484, users = 24215, depth = 6.398059 },
['bcl'] = { pos = 150, activeusers = 34, admins = 3, articles = 12286, edits = 233680, files = 865, pages = 33027, users = 19777, depth = 20.16465 },
['sa'] = { pos = 151, activeusers = 77, admins = 4, articles = 11778, edits = 469751, files = 445, pages = 70328, users = 35535, depth = 165.0632 },
['shn'] = { pos = 152, activeusers = 10, admins = 2, articles = 11647, edits = 55154, files = 60, pages = 27160, users = 3305, depth = 3.602556 },
['wa'] = { pos = 153, activeusers = 26, admins = 4, articles = 11575, edits = 388944, files = 615, pages = 27287, users = 22321, depth = 26.26347 },
['zh-classical'] = { pos = 154, activeusers = 47, admins = 6, articles = 11476, edits = 380402, files = 0, pages = 97143, users = 94733, depth = 218.2113 },
['ie'] = { pos = 155, activeusers = 33, admins = 3, articles = 11370, edits = 151387, files = 0, pages = 15176, users = 16964, depth = 1.117758 },
['lij'] = { pos = 156, activeusers = 27, admins = 8, articles = 11022, edits = 231881, files = 7, pages = 26607, users = 14535, depth = 17.42457 },
['as'] = { pos = 157, activeusers = 95, admins = 5, articles = 10661, edits = 331270, files = 1705, pages = 73354, users = 34736, depth = 156.1711 },
['zu'] = { pos = 158, activeusers = 46, admins = 1, articles = 10583, edits = 96758, files = 0, pages = 23985, users = 17654, depth = 6.469471 },
['mhr'] = { pos = 159, activeusers = 24, admins = 1, articles = 10440, edits = 185008, files = 0, pages = 27292, users = 13143, depth = 17.6627 },
['mrj'] = { pos = 160, activeusers = 13, admins = 1, articles = 10426, edits = 100535, files = 0, pages = 18678, users = 9978, depth = 3.371863 },
['hif'] = { pos = 161, activeusers = 29, admins = 2, articles = 10270, edits = 272320, files = 192, pages = 42275, users = 29660, depth = 62.55913 },
['hyw'] = { pos = 162, activeusers = 36, admins = 5, articles = 10257, edits = 195257, files = 0, pages = 21586, users = 7388, depth = 11.03512 },
['mni'] = { pos = 163, activeusers = 17, admins = 1, articles = 10103, edits = 48852, files = 0, pages = 16223, users = 2247, depth = 1.104977 },
['ig'] = { pos = 164, activeusers = 100, admins = 5, articles = 9824, edits = 95510, files = 0, pages = 15368, users = 13919, depth = 1.979253 },
['km'] = { pos = 165, activeusers = 56, admins = 6, articles = 9540, edits = 282457, files = 1101, pages = 33454, users = 36418, depth = 53.05325 },
['hak'] = { pos = 166, activeusers = 22, admins = 1, articles = 9446, edits = 122396, files = 0, pages = 18267, users = 30452, depth = 5.843052 },
['roa-tara'] = { pos = 167, activeusers = 10, admins = 2, articles = 9306, edits = 140183, files = 288, pages = 17647, users = 10841, depth = 6.381674 },
['pam'] = { pos = 168, activeusers = 25, admins = 2, articles = 8833, edits = 295785, files = 403, pages = 21410, users = 19439, depth = 28.00897 },
['sn'] = { pos = 169, activeusers = 22, admins = 1, articles = 8542, edits = 97764, files = 0, pages = 16859, users = 15533, depth = 5.497452 },
['nso'] = { pos = 170, activeusers = 14, admins = 1, articles = 8524, edits = 49820, files = 0, pages = 10773, users = 5870, depth = 0.3219282 },
['so'] = { pos = 171, activeusers = 58, admins = 1, articles = 8461, edits = 240039, files = 0, pages = 25782, users = 32323, depth = 39.01825 },
['rue'] = { pos = 172, activeusers = 32, admins = 1, articles = 8391, edits = 131312, files = 87, pages = 17658, users = 25458, depth = 9.070135 },
['bh'] = { pos = 173, activeusers = 36, admins = 2, articles = 8011, edits = 723519, files = 53, pages = 69168, users = 29791, depth = 609.6262 },
['se'] = { pos = 174, activeusers = 26, admins = 6, articles = 7802, edits = 300700, files = 0, pages = 20855, users = 26356, depth = 40.35822 },
['myv'] = { pos = 175, activeusers = 30, admins = 4, articles = 7710, edits = 139810, files = 0, pages = 26257, users = 11828, depth = 30.81284 },
['vls'] = { pos = 176, activeusers = 22, admins = 5, articles = 7640, edits = 308864, files = 480, pages = 21225, users = 24685, depth = 46.00999 },
['nds-nl'] = { pos = 177, activeusers = 13, admins = 6, articles = 7596, edits = 320855, files = 571, pages = 20404, users = 25924, depth = 44.7081 },
['mi'] = { pos = 178, activeusers = 27, admins = 2, articles = 7432, edits = 153464, files = 0, pages = 13468, users = 16702, depth = 7.516064 },
['sat'] = { pos = 179, activeusers = 48, admins = 3, articles = 7426, edits = 99649, files = 0, pages = 17355, users = 5497, depth = 10.26478 },
['sc'] = { pos = 180, activeusers = 19, admins = 4, articles = 7333, edits = 177575, files = 150, pages = 16397, users = 21988, depth = 16.54603 },
['nah'] = { pos = 181, activeusers = 23, admins = 3, articles = 7241, edits = 502494, files = 170, pages = 19503, users = 20755, depth = 73.88479 },
['vep'] = { pos = 182, activeusers = 25, admins = 1, articles = 6697, edits = 151746, files = 0, pages = 31130, users = 14496, depth = 64.88303 },
['gan'] = { pos = 183, activeusers = 21, admins = 1, articles = 6490, edits = 394922, files = 57, pages = 33494, users = 38682, depth = 204.132 },
['kab'] = { pos = 184, activeusers = 17, admins = 2, articles = 6442, edits = 105961, files = 0, pages = 15910, users = 12067, depth = 14.38636 },
['glk'] = { pos = 185, activeusers = 17, admins = 3, articles = 6438, edits = 62388, files = 807, pages = 13897, users = 14323, depth = 6.02614 },
['tk'] = { pos = 186, activeusers = 41, admins = 2, articles = 6404, edits = 230727, files = 319, pages = 15823, users = 24856, depth = 31.54398 },
['fiu-vro'] = { pos = 187, activeusers = 22, admins = 4, articles = 6308, edits = 176984, files = 196, pages = 12170, users = 13235, depth = 12.5589 },
['co'] = { pos = 188, activeusers = 26, admins = 2, articles = 6205, edits = 379570, files = 0, pages = 14797, users = 19929, depth = 49.18393 },
['bo'] = { pos = 189, activeusers = 20, admins = 1, articles = 6012, edits = 139900, files = 0, pages = 17574, users = 26548, depth = 29.44253 },
['ab'] = { pos = 190, activeusers = 16, admins = 2, articles = 5993, edits = 118519, files = 9, pages = 20397, users = 17798, depth = 33.56598 },
['gv'] = { pos = 191, activeusers = 18, admins = 3, articles = 5762, edits = 309414, files = 185, pages = 20885, users = 18105, depth = 102.0551 },
['ary'] = { pos = 192, activeusers = 27, admins = 3, articles = 5749, edits = 189702, files = 42, pages = 43732, users = 6432, depth = 189.3505 },
['frp'] = { pos = 193, activeusers = 20, admins = 2, articles = 5611, edits = 215356, files = 0, pages = 15502, users = 14758, depth = 43.16871 },
['kw'] = { pos = 194, activeusers = 23, admins = 2, articles = 5519, edits = 199507, files = 6, pages = 11765, users = 13765, depth = 21.71947 },
['kv'] = { pos = 195, activeusers = 19, admins = 1, articles = 5480, edits = 139810, files = 0, pages = 16728, users = 13270, depth = 35.21144 },
['csb'] = { pos = 196, activeusers = 21, admins = 3, articles = 5434, edits = 186002, files = 0, pages = 8727, users = 15476, depth = 7.827027 },
['pcd'] = { pos = 197, activeusers = 27, admins = 3, articles = 5417, edits = 68818, files = 49, pages = 10547, users = 15855, depth = 5.851809 },
['ug'] = { pos = 198, activeusers = 29, admins = 1, articles = 5397, edits = 154235, files = 249, pages = 15005, users = 19864, depth = 32.57677 },
['skr'] = { pos = 199, activeusers = 7, admins = 1, articles = 5276, edits = 27014, files = 0, pages = 5813, users = 1326, depth = 0.04814238 },
['udm'] = { pos = 200, activeusers = 18, admins = 4, articles = 5271, edits = 120972, files = 9, pages = 17274, users = 13834, depth = 36.31496 },
['tum'] = { pos = 201, activeusers = 21, admins = 2, articles = 5200, edits = 31873, files = 0, pages = 7335, users = 7199, depth = 0.7325072 },
['zea'] = { pos = 202, activeusers = 17, admins = 3, articles = 5135, edits = 120850, files = 1, pages = 9789, users = 12092, depth = 10.14099 },
['ay'] = { pos = 203, activeusers = 22, admins = 1, articles = 5028, edits = 95605, files = 0, pages = 8631, users = 15374, depth = 5.687973 },
['gn'] = { pos = 204, activeusers = 25, admins = 2, articles = 4919, edits = 121254, files = 0, pages = 11374, users = 16515, depth = 18.35785 },
['nrm'] = { pos = 205, activeusers = 13, admins = 2, articles = 4833, edits = 219259, files = 0, pages = 10372, users = 12380, depth = 27.76669 },
['mt'] = { pos = 206, activeusers = 33, admins = 5, articles = 4827, edits = 278978, files = 1145, pages = 19237, users = 20237, depth = 129.2427 },
['bjn'] = { pos = 207, activeusers = 19, admins = 2, articles = 4631, edits = 77230, files = 1, pages = 22501, users = 12832, depth = 51.1074 },
['smn'] = { pos = 208, activeusers = 17, admins = 6, articles = 4534, edits = 67598, files = 0, pages = 14321, users = 2330, depth = 21.99362 },
['lez'] = { pos = 209, activeusers = 17, admins = 3, articles = 4307, edits = 86717, files = 10, pages = 13067, users = 9826, depth = 27.45281 },
['lfn'] = { pos = 210, activeusers = 22, admins = 1, articles = 4177, edits = 38054, files = 0, pages = 6672, users = 9270, depth = 2.034963 },
['stq'] = { pos = 211, activeusers = 15, admins = 5, articles = 4066, edits = 121164, files = 429, pages = 10692, users = 12560, depth = 30.09419 },
['lo'] = { pos = 212, activeusers = 29, admins = 1, articles = 4035, edits = 94972, files = 0, pages = 12318, users = 15482, depth = 32.48954 },
['olo'] = { pos = 213, activeusers = 15, admins = 2, articles = 3900, edits = 32234, files = 0, pages = 10686, users = 6037, depth = 9.132666 },
['mwl'] = { pos = 214, activeusers = 22, admins = 1, articles = 3881, edits = 98695, files = 0, pages = 10212, users = 12236, depth = 25.71826 },
['fur'] = { pos = 215, activeusers = 22, admins = 2, articles = 3760, edits = 170405, files = 318, pages = 8592, users = 13249, depth = 32.75414 },
['rm'] = { pos = 216, activeusers = 19, admins = 3, articles = 3755, edits = 163069, files = 51, pages = 9598, users = 18594, depth = 41.13794 },
['ang'] = { pos = 217, activeusers = 35, admins = 2, articles = 3695, edits = 205801, files = 299, pages = 16565, users = 117953, depth = 150.7246 },
['lad'] = { pos = 218, activeusers = 25, admins = 5, articles = 3603, edits = 208887, files = 23, pages = 12943, users = 19685, depth = 108.453 },
['gom'] = { pos = 219, activeusers = 13, admins = 3, articles = 3552, edits = 206401, files = 0, pages = 9047, users = 8661, depth = 54.60051 },
['koi'] = { pos = 220, activeusers = 12, admins = 1, articles = 3442, edits = 59768, files = 0, pages = 11019, users = 7912, depth = 26.28448 },
['ext'] = { pos = 221, activeusers = 13, admins = 1, articles = 3376, edits = 116062, files = 0, pages = 7565, users = 16078, depth = 23.62093 },
['tyv'] = { pos = 222, activeusers = 12, admins = 1, articles = 3364, edits = 43480, files = 0, pages = 11231, users = 8111, depth = 21.17276 },
['dsb'] = { pos = 223, activeusers = 15, admins = 1, articles = 3325, edits = 142785, files = 0, pages = 11200, users = 17260, depth = 71.51257 },
['rw'] = { pos = 224, activeusers = 30, admins = 1, articles = 3316, edits = 86092, files = 0, pages = 9349, users = 11211, depth = 30.48143 },
['dty'] = { pos = 225, activeusers = 15, admins = 3, articles = 3307, edits = 237463, files = 3, pages = 19225, users = 5531, depth = 286.1793 },
['ln'] = { pos = 226, activeusers = 30, admins = 4, articles = 3281, edits = 121867, files = 32, pages = 8584, users = 11834, depth = 37.08747 },
['av'] = { pos = 227, activeusers = 18, admins = 2, articles = 3135, edits = 83285, files = 0, pages = 14749, users = 13370, depth = 77.4984 },
['cbk-zam'] = { pos = 228, activeusers = 17, admins = 2, articles = 3129, edits = 110085, files = 0, pages = 8234, users = 13531, depth = 35.58751 },
['dv'] = { pos = 229, activeusers = 16, admins = 3, articles = 3019, edits = 130000, files = 932, pages = 11203, users = 23386, depth = 85.27349 },
['ksh'] = { pos = 230, activeusers = 15, admins = 3, articles = 2916, edits = 1606850, files = 0, pages = 10543, users = 21391, depth = 1042.662 },
['gag'] = { pos = 231, activeusers = 17, admins = 1, articles = 2794, edits = 67768, files = 0, pages = 6579, users = 12712, depth = 18.90357 },
['bxr'] = { pos = 232, activeusers = 20, admins = 1, articles = 2772, edits = 69918, files = 9, pages = 11045, users = 13869, depth = 56.38491 },
['pfl'] = { pos = 233, activeusers = 20, admins = 4, articles = 2740, edits = 90010, files = 0, pages = 6916, users = 10787, depth = 30.23122 },
['pap'] = { pos = 234, activeusers = 16, admins = 2, articles = 2712, edits = 90658, files = 0, pages = 6039, users = 13395, depth = 22.59266 },
['pag'] = { pos = 235, activeusers = 13, admins = 1, articles = 2561, edits = 73092, files = 0, pages = 8794, users = 7587, depth = 49.23325 },
['pi'] = { pos = 236, activeusers = 11, admins = 2, articles = 2547, edits = 101647, files = 0, pages = 4637, users = 6653, depth = 14.7602 },
['haw'] = { pos = 237, activeusers = 15, admins = 1, articles = 2457, edits = 96469, files = 0, pages = 5526, users = 15100, depth = 27.23707 },
['awa'] = { pos = 238, activeusers = 8, admins = 1, articles = 2436, edits = 24112, files = 0, pages = 5350, users = 1925, depth = 6.449172 },
['tay'] = { pos = 239, activeusers = 18, admins = 0, articles = 2422, edits = 54188, files = 0, pages = 2832, users = 1117, depth = 0.548314 },
['tw'] = { pos = 240, activeusers = 40, admins = 2, articles = 2113, edits = 93641, files = 0, pages = 5080, users = 13932, depth = 36.34447 },
['inh'] = { pos = 241, activeusers = 12, admins = 2, articles = 2100, edits = 55034, files = 37, pages = 11819, users = 3318, depth = 99.73668 },
['krc'] = { pos = 242, activeusers = 14, admins = 2, articles = 2057, edits = 106213, files = 0, pages = 14327, users = 9691, depth = 263.7807 },
['dag'] = { pos = 243, activeusers = 45, admins = 4, articles = 2056, edits = 44354, files = 0, pages = 4484, users = 1835, depth = 13.79489 },
['xal'] = { pos = 244, activeusers = 11, admins = 1, articles = 2046, edits = 85067, files = 0, pages = 11871, users = 9281, depth = 165.2448 },
['szy'] = { pos = 245, activeusers = 10, admins = 1, articles = 2044, edits = 128490, files = 0, pages = 5360, users = 2332, depth = 63.09164 },
['za'] = { pos = 246, activeusers = 9, admins = 1, articles = 2010, edits = 39348, files = 0, pages = 4143, users = 9764, depth = 10.69541 },
['mdf'] = { pos = 247, activeusers = 16, admins = 3, articles = 1978, edits = 64773, files = 0, pages = 11842, users = 8546, depth = 136.0262 },
['kaa'] = { pos = 248, activeusers = 28, admins = 1, articles = 1951, edits = 46244, files = 3, pages = 5153, users = 10276, depth = 24.1726 },
['pdc'] = { pos = 249, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1932, edits = 105142, files = 0, pages = 5837, users = 30420, depth = 73.58926 },
['atj'] = { pos = 250, activeusers = 11, admins = 5, articles = 1912, edits = 14725, files = 0, pages = 3020, users = 3705, depth = 1.63739 },
['to'] = { pos = 251, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1908, edits = 41592, files = 12, pages = 5333, users = 9250, depth = 25.13059 },
['arc'] = { pos = 252, activeusers = 16, admins = 2, articles = 1850, edits = 95331, files = 0, pages = 6425, users = 18820, depth = 90.7402 },
['tcy'] = { pos = 253, activeusers = 35, admins = 2, articles = 1746, edits = 102997, files = 1, pages = 8999, users = 4945, depth = 197.5046 },
['kbp'] = { pos = 254, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1698, edits = 16064, files = 0, pages = 3375, users = 3858, depth = 4.642701 },
['jam'] = { pos = 255, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1685, edits = 20760, files = 0, pages = 3024, users = 7272, depth = 4.335178 },
['na'] = { pos = 256, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1661, edits = 89538, files = 4, pages = 4884, users = 11499, depth = 69.02606 },
['wo'] = { pos = 257, activeusers = 15, admins = 3, articles = 1651, edits = 104453, files = 0, pages = 5373, users = 13951, depth = 98.80129 },
['kbd'] = { pos = 258, activeusers = 8, admins = 1, articles = 1595, edits = 43686, files = 0, pages = 6742, users = 9154, depth = 67.47462 },
['nia'] = { pos = 259, activeusers = 17, admins = 1, articles = 1522, edits = 17630, files = 0, pages = 3614, users = 1215, depth = 9.216333 },
['nov'] = { pos = 260, activeusers = 12, admins = 3, articles = 1516, edits = 177713, files = 0, pages = 4408, users = 10838, depth = 146.7154 },
['ki'] = { pos = 261, activeusers = 18, admins = 1, articles = 1503, edits = 20654, files = 0, pages = 3074, users = 7979, depth = 7.340654 },
['tet'] = { pos = 262, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1503, edits = 66602, files = 0, pages = 3910, users = 8933, depth = 43.68625 },
['mnw'] = { pos = 263, activeusers = 22, admins = 2, articles = 1423, edits = 34366, files = 0, pages = 4721, users = 2684, depth = 39.10088 },
['lg'] = { pos = 264, activeusers = 14, admins = 1, articles = 1419, edits = 26751, files = 0, pages = 4814, users = 7172, depth = 31.8089 },
['bi'] = { pos = 265, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1395, edits = 41828, files = 0, pages = 3298, users = 12168, depth = 23.60183 },
['tpi'] = { pos = 266, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1351, edits = 86611, files = 0, pages = 5680, users = 12394, depth = 156.563 },
['nqo'] = { pos = 267, activeusers = 19, admins = 1, articles = 1321, edits = 10067, files = 0, pages = 2646, users = 2887, depth = 3.827687 },
['jbo'] = { pos = 268, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1305, edits = 111664, files = 0, pages = 5717, users = 15030, depth = 223.2518 },
['roa-rup'] = { pos = 269, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1293, edits = 205287, files = 0, pages = 4295, users = 13018, depth = 257.6456 },
['fj'] = { pos = 270, activeusers = 9, admins = 1, articles = 1274, edits = 35441, files = 0, pages = 3631, users = 8371, depth = 33.40873 },
['lbe'] = { pos = 271, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1264, edits = 50267, files = 0, pages = 14684, users = 7813, depth = 385.8775 },
['kg'] = { pos = 272, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1255, edits = 43792, files = 0, pages = 2905, users = 9986, depth = 26.05728 },
['xh'] = { pos = 273, activeusers = 36, admins = 1, articles = 1240, edits = 33903, files = 0, pages = 3830, users = 11769, depth = 38.61851 },
['ty'] = { pos = 274, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1217, edits = 53071, files = 0, pages = 2993, users = 6869, depth = 37.76203 },
['ks'] = { pos = 275, activeusers = 26, admins = 2, articles = 1214, edits = 62831, files = 9, pages = 7884, users = 9392, depth = 240.5701 },
['cu'] = { pos = 276, activeusers = 18, admins = 2, articles = 1167, edits = 82636, files = 0, pages = 5566, users = 23099, depth = 210.9562 },
['shi'] = { pos = 277, activeusers = 8, admins = 2, articles = 1154, edits = 33392, files = 0, pages = 3843, users = 1491, depth = 47.17828 },
['srn'] = { pos = 278, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1112, edits = 39153, files = 0, pages = 2729, users = 7048, depth = 30.33695 },
['trv'] = { pos = 279, activeusers = 19, admins = 0, articles = 1110, edits = 85904, files = 0, pages = 2065, users = 1198, depth = 30.79315 },
['om'] = { pos = 280, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1094, edits = 38044, files = 0, pages = 3742, users = 9484, depth = 59.56398 },
['guw'] = { pos = 281, activeusers = 24, admins = 2, articles = 1065, edits = 30056, files = 0, pages = 1791, users = 513, depth = 7.798475 },
['sm'] = { pos = 282, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1065, edits = 42639, files = 0, pages = 3295, users = 9638, depth = 56.73643 },
['gcr'] = { pos = 283, activeusers = 13, admins = 1, articles = 1050, edits = 16485, files = 0, pages = 2556, users = 2197, depth = 13.26782 },
['alt'] = { pos = 284, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1045, edits = 35985, files = 0, pages = 3721, users = 1660, depth = 63.41639 },
['chr'] = { pos = 285, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1020, edits = 46156, files = 0, pages = 3896, users = 21863, depth = 94.18606 },
['ltg'] = { pos = 286, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1015, edits = 35320, files = 0, pages = 3223, users = 6701, depth = 51.85928 },
['ny'] = { pos = 287, activeusers = 15, admins = 1, articles = 919, edits = 38054, files = 0, pages = 4003, users = 9390, depth = 107.0564 },
['pih'] = { pos = 288, activeusers = 14, admins = 1, articles = 891, edits = 44153, files = 0, pages = 3324, users = 10496, depth = 99.04396 },
['got'] = { pos = 289, activeusers = 11, admins = 1, articles = 866, edits = 46132, files = 0, pages = 3805, users = 17739, depth = 139.6404 },
['mad'] = { pos = 290, activeusers = 15, admins = 0, articles = 861, edits = 8890, files = 0, pages = 1629, users = 1577, depth = 4.34207 },
['st'] = { pos = 291, activeusers = 19, admins = 1, articles = 843, edits = 28448, files = 0, pages = 4255, users = 9451, depth = 109.5255 },
['ami'] = { pos = 292, activeusers = 24, admins = 0, articles = 839, edits = 32262, files = 0, pages = 1659, users = 946, depth = 18.57585 },
['blk'] = { pos = 293, activeusers = 21, admins = 1, articles = 824, edits = 16063, files = 0, pages = 3683, users = 238, depth = 52.50478 },
['tn'] = { pos = 294, activeusers = 21, admins = 2, articles = 777, edits = 28245, files = 0, pages = 3716, users = 9263, depth = 108.7484 },
['bm'] = { pos = 295, activeusers = 8, admins = 2, articles = 775, edits = 40189, files = 0, pages = 3145, users = 9880, depth = 119.5033 },
['ve'] = { pos = 296, activeusers = 14, admins = 1, articles = 749, edits = 19284, files = 0, pages = 2236, users = 7210, depth = 33.99254 },
['rmy'] = { pos = 297, activeusers = 12, admins = 1, articles = 730, edits = 50227, files = 0, pages = 2701, users = 16409, depth = 135.5627 },
['ts'] = { pos = 298, activeusers = 13, admins = 2, articles = 720, edits = 36668, files = 0, pages = 3764, users = 8844, depth = 174.1253 },
['chy'] = { pos = 299, activeusers = 9, admins = 1, articles = 662, edits = 24107, files = 0, pages = 2258, users = 10622, depth = 62.05388 },
['rn'] = { pos = 300, activeusers = 9, admins = 1, articles = 620, edits = 23098, files = 0, pages = 2450, users = 8974, depth = 82.13479 },
['iu'] = { pos = 301, activeusers = 12, admins = 2, articles = 593, edits = 44501, files = 0, pages = 3182, users = 17026, depth = 266.578 },
['ak'] = { pos = 302, activeusers = 14, admins = 1, articles = 589, edits = 28927, files = 0, pages = 2441, users = 12518, depth = 117.1621 },
['ss'] = { pos = 303, activeusers = 11, admins = 3, articles = 576, edits = 38085, files = 0, pages = 2416, users = 7638, depth = 160.8599 },
['ch'] = { pos = 304, activeusers = 12, admins = 1, articles = 543, edits = 22843, files = 0, pages = 2501, users = 14425, depth = 118.7586 },
['ff'] = { pos = 305, activeusers = 39, admins = 0, articles = 541, edits = 25101, files = 0, pages = 2499, users = 7891, depth = 131.5696 },
['pnt'] = { pos = 306, activeusers = 8, admins = 1, articles = 481, edits = 35125, files = 0, pages = 2039, users = 9483, depth = 180.7357 },
['kcg'] = { pos = 307, activeusers = 14, admins = 1, articles = 462, edits = 16453, files = 0, pages = 2301, users = 447, depth = 113.2943 },
['ady'] = { pos = 308, activeusers = 10, admins = 1, articles = 451, edits = 12088, files = 0, pages = 3107, users = 6007, depth = 134.9324 },
['ik'] = { pos = 309, activeusers = 12, admins = 2, articles = 445, edits = 37980, files = 0, pages = 2616, users = 7948, depth = 345.5547 },
['ee'] = { pos = 310, activeusers = 17, admins = 3, articles = 438, edits = 50072, files = 0, pages = 3126, users = 13275, depth = 603.2763 },
['sg'] = { pos = 311, activeusers = 13, admins = 2, articles = 311, edits = 20554, files = 0, pages = 1983, users = 5984, depth = 299.5887 },
['din'] = { pos = 312, activeusers = 11, admins = 1, articles = 306, edits = 8040, files = 0, pages = 1086, users = 5693, depth = 48.10305 },
['pwn'] = { pos = 313, activeusers = 15, admins = 0, articles = 279, edits = 11053, files = 0, pages = 434, users = 852, depth = 7.860415 },
['kl'] = { pos = 314, activeusers = 17, admins = 2, articles = 244, edits = 74486, files = 0, pages = 2262, users = 12308, depth = 2252.396 },
['pcm'] = { pos = 315, activeusers = 20, admins = 1, articles = 244, edits = 12699, files = 0, pages = 937, users = 193, depth = 109.3243 },
['ti'] = { pos = 316, activeusers = 13, admins = 2, articles = 234, edits = 23841, files = 0, pages = 2731, users = 8476, depth = 994.0499 },
['dz'] = { pos = 317, activeusers = 14, admins = 1, articles = 227, edits = 29401, files = 0, pages = 2281, users = 9230, depth = 1055.324 },
['cr'] = { pos = 318, activeusers = 21, admins = 2, articles = 158, edits = 37453, files = 0, pages = 2161, users = 16772, depth = 2785.349 },
['ng'] = { pos = 319, activeusers = 0, admins = 1, articles = 8, edits = 5923, files = 0, pages = 443, users = 2385, depth = 39530.88 },
['cho'] = { pos = 320, activeusers = 0, admins = 1, articles = 6, edits = 4220, files = 0, pages = 201, users = 1809, depth = 22176 },
['kj'] = { pos = 321, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 3548, files = 0, pages = 114, users = 1377, depth = 23536.62 },
['mh'] = { pos = 322, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 4212, files = 0, pages = 206, users = 2140, depth = 52143.95 },
['ho'] = { pos = 323, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 3786, files = 0, pages = 129, users = 1575, depth = 51771.35 },
['ii'] = { pos = 324, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 11653, files = 0, pages = 189, users = 2031, depth = 237006 },
['lrc'] = { pos = 325, activeusers = 2, admins = 1, articles = 1, edits = 140064, files = 0, pages = 237, users = 5037, depth = 3.291563E+07 },
['mus'] = { pos = 326, activeusers = 0, admins = 1, articles = 1, edits = 3603, files = 0, pages = 115, users = 2348, depth = 407170.3 },
['aa'] = { pos = 327, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4685, files = 0, pages = 509, users = 4063, depth = 0 },
['hz'] = { pos = 328, activeusers = 1, admins = 1, articles = 0, edits = 4483, files = 0, pages = 176, users = 3761, depth = 0 },
['kr'] = { pos = 329, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4641, files = 0, pages = 162, users = 5464, depth = 0 },
['total'] = { activeusers = 280880, admins = 3758, articles = 59302728, edits = 3209378620, files = 2759480, pages = 244896314, users = 103542410, depth = 128.3557, date = '@1661515253' },
}
return info</text>
      <sha1>obukb3b4fnbbf5jndrdvrziko7r9tkf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194718</id>
      <parentid>4194669</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T14:00:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MBHbot</username>
        <id>91410</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="49084" xml:space="preserve">local info = {
['en'] = { pos = 1, activeusers = 115017, admins = 1032, articles = 6544434, edits = 1102061930, files = 893875, pages = 56412895, users = 44065982, depth = 1134.319 },
['ceb'] = { pos = 2, activeusers = 175, admins = 6, articles = 6125815, edits = 34883227, files = 0, pages = 11232212, users = 93671, depth = 2.158007 },
['de'] = { pos = 3, activeusers = 16846, admins = 190, articles = 2718778, edits = 224153002, files = 129059, pages = 7507677, users = 3982262, depth = 92.63239 },
['sv'] = { pos = 4, activeusers = 1944, admins = 66, articles = 2552435, edits = 51019648, files = 0, pages = 6121793, users = 832753, depth = 16.29782 },
['fr'] = { pos = 5, activeusers = 16529, admins = 159, articles = 2449299, edits = 195971839, files = 68483, pages = 12161704, users = 4451172, depth = 253.3782 },
['nl'] = { pos = 6, activeusers = 3506, admins = 36, articles = 2099222, edits = 62511185, files = 20, pages = 4468786, users = 1225997, depth = 17.82331 },
['ru'] = { pos = 7, activeusers = 10635, admins = 76, articles = 1848391, edits = 124797275, files = 238045, pages = 7417717, users = 3235833, depth = 152.7399 },
['es'] = { pos = 8, activeusers = 13360, admins = 63, articles = 1797550, edits = 145133318, files = 0, pages = 7715830, users = 6623019, depth = 203.8983 },
['it'] = { pos = 9, activeusers = 7432, admins = 122, articles = 1769050, edits = 128703220, files = 138809, pages = 7499834, users = 2286479, depth = 180.0883 },
['arz'] = { pos = 10, activeusers = 199, admins = 7, articles = 1597085, edits = 7344187, files = 1476, pages = 2011655, users = 189315, depth = 0.2459971 },
['pl'] = { pos = 11, activeusers = 4095, admins = 101, articles = 1533656, edits = 67701572, files = 261, pages = 3560772, users = 1188016, depth = 33.21665 },
['ja'] = { pos = 12, activeusers = 15016, admins = 41, articles = 1339373, edits = 90960005, files = 30106, pages = 3958157, users = 1971357, depth = 87.85243 },
['zh'] = { pos = 13, activeusers = 8616, admins = 66, articles = 1299339, edits = 73074280, files = 60864, pages = 7129404, users = 3255363, depth = 206.3542 },
['vi'] = { pos = 14, activeusers = 2179, admins = 20, articles = 1275544, edits = 68986946, files = 24566, pages = 19377868, users = 878116, depth = 717.0323 },
['war'] = { pos = 15, activeusers = 74, admins = 3, articles = 1265935, edits = 6287624, files = 42, pages = 2881779, users = 52985, depth = 3.554692 },
['uk'] = { pos = 16, activeusers = 3055, admins = 45, articles = 1190035, edits = 36868296, files = 110473, pages = 4130402, users = 640456, depth = 54.49346 },
['ar'] = { pos = 17, activeusers = 4794, admins = 26, articles = 1183935, edits = 58981884, files = 50036, pages = 7816553, users = 2293806, depth = 236.8196 },
['pt'] = { pos = 18, activeusers = 8363, admins = 55, articles = 1094437, edits = 64100104, files = 58367, pages = 5405754, users = 2796450, depth = 184.0098 },
['fa'] = { pos = 19, activeusers = 5158, admins = 34, articles = 924705, edits = 35355502, files = 81902, pages = 5345871, users = 1144685, depth = 151.184 },
['ca'] = { pos = 20, activeusers = 978, admins = 30, articles = 709133, edits = 30534014, files = 15600, pages = 1767144, users = 426788, depth = 38.46245 },
['sr'] = { pos = 21, activeusers = 704, admins = 19, articles = 661944, edits = 25144277, files = 36462, pages = 3987013, users = 311031, depth = 159.1293 },
['id'] = { pos = 22, activeusers = 3251, admins = 44, articles = 627182, edits = 21550314, files = 47549, pages = 3297792, users = 1348023, depth = 118.4852 },
['ko'] = { pos = 23, activeusers = 1702, admins = 27, articles = 602625, edits = 33145349, files = 12717, pages = 2738847, users = 750052, depth = 152.0734 },
['no'] = { pos = 24, activeusers = 1065, admins = 44, articles = 596731, edits = 22860129, files = 4, pages = 1700377, users = 559797, depth = 45.98708 },
['fi'] = { pos = 25, activeusers = 1648, admins = 31, articles = 537661, edits = 20694983, files = 70454, pages = 1411472, users = 521394, depth = 38.72672 },
['tr'] = { pos = 26, activeusers = 2887, admins = 23, articles = 513065, edits = 28342988, files = 37589, pages = 2387928, users = 1421744, depth = 158.4961 },
['hu'] = { pos = 27, activeusers = 1529, admins = 24, articles = 510826, edits = 25151800, files = 8445, pages = 1449999, users = 511024, depth = 58.6336 },
['cs'] = { pos = 28, activeusers = 2075, admins = 33, articles = 508989, edits = 21585033, files = 1, pages = 1405445, users = 587223, depth = 47.6409 },
['ce'] = { pos = 29, activeusers = 52, admins = 3, articles = 481664, edits = 8688582, files = 315, pages = 908463, users = 30827, depth = 7.50931 },
['sh'] = { pos = 30, activeusers = 160, admins = 12, articles = 456898, edits = 41242964, files = 10243, pages = 4644357, users = 176563, depth = 745.9107 },
['ro'] = { pos = 31, activeusers = 858, admins = 17, articles = 433030, edits = 15020788, files = 116497, pages = 2622802, users = 592404, depth = 146.4499 },
['zh-min-nan'] = { pos = 32, activeusers = 82, admins = 6, articles = 431683, edits = 3135354, files = 362, pages = 1063314, users = 54067, depth = 6.312799 },
['tt'] = { pos = 33, activeusers = 77, admins = 5, articles = 417585, edits = 3527581, files = 6109, pages = 565004, users = 43240, depth = 0.7781129 },
['eu'] = { pos = 34, activeusers = 251, admins = 12, articles = 397717, edits = 9005953, files = 0, pages = 826479, users = 138884, depth = 12.66433 },
['ms'] = { pos = 35, activeusers = 528, admins = 15, articles = 360082, edits = 5638999, files = 19611, pages = 1042280, users = 299006, depth = 19.4194 },
['eo'] = { pos = 36, activeusers = 297, admins = 16, articles = 323434, edits = 7682483, files = 11274, pages = 719611, users = 199824, depth = 16.0181 },
['he'] = { pos = 37, activeusers = 3141, admins = 32, articles = 321118, edits = 34487403, files = 74048, pages = 1342652, users = 998843, depth = 259.9402 },
['hy'] = { pos = 38, activeusers = 410, admins = 11, articles = 293156, edits = 8486061, files = 11357, pages = 989175, users = 124155, depth = 48.35903 },
['da'] = { pos = 39, activeusers = 790, admins = 25, articles = 284060, edits = 11203640, files = 0, pages = 908528, users = 436213, depth = 59.59654 },
['bg'] = { pos = 40, activeusers = 722, admins = 25, articles = 283880, edits = 11478046, files = 549, pages = 632461, users = 312001, depth = 27.36352 },
['azb'] = { pos = 41, activeusers = 106, admins = 5, articles = 242296, edits = 1524144, files = 246, pages = 571988, users = 38112, depth = 4.933594 },
['sk'] = { pos = 42, activeusers = 528, admins = 10, articles = 241774, edits = 7405598, files = 0, pages = 549597, users = 222055, depth = 21.84232 },
['kk'] = { pos = 43, activeusers = 203, admins = 16, articles = 232109, edits = 3060744, files = 10544, pages = 588270, users = 121123, depth = 12.25065 },
['et'] = { pos = 44, activeusers = 420, admins = 33, articles = 229857, edits = 6175186, files = 757, pages = 542779, users = 168609, depth = 21.08549 },
['min'] = { pos = 45, activeusers = 44, admins = 5, articles = 225620, edits = 2444588, files = 177, pages = 385484, users = 16168, depth = 3.183798 },
['be'] = { pos = 46, activeusers = 273, admins = 11, articles = 221807, edits = 4186046, files = 3249, pages = 647803, users = 121110, depth = 23.83535 },
['simple'] = { pos = 47, activeusers = 985, admins = 17, articles = 217583, edits = 8389021, files = 36, pages = 705456, users = 1226641, depth = 59.78675 },
['hr'] = { pos = 48, activeusers = 474, admins = 11, articles = 213212, edits = 6435776, files = 21002, pages = 446167, users = 278364, depth = 17.21965 },
['el'] = { pos = 49, activeusers = 1041, admins = 22, articles = 212839, edits = 9620291, files = 18505, pages = 631013, users = 370050, depth = 58.85204 },
['lt'] = { pos = 50, activeusers = 313, admins = 10, articles = 203998, edits = 6659807, files = 23854, pages = 500440, users = 166782, depth = 28.10201 },
['gl'] = { pos = 51, activeusers = 244, admins = 8, articles = 188353, edits = 6158097, files = 349, pages = 473079, users = 128536, depth = 29.74555 },
['az'] = { pos = 52, activeusers = 642, admins = 17, articles = 186349, edits = 6581217, files = 23652, pages = 511911, users = 252364, depth = 39.23964 },
['sl'] = { pos = 53, activeusers = 311, admins = 22, articles = 177497, edits = 5735358, files = 8317, pages = 440065, users = 213917, depth = 28.51972 },
['ur'] = { pos = 54, activeusers = 308, admins = 11, articles = 175910, edits = 5123015, files = 12600, pages = 997450, users = 150061, depth = 112.0239 },
['uz'] = { pos = 55, activeusers = 619, admins = 20, articles = 170353, edits = 2810394, files = 2095, pages = 694746, users = 77343, depth = 38.33146 },
['nn'] = { pos = 56, activeusers = 129, admins = 14, articles = 162673, edits = 3391134, files = 16, pages = 372477, users = 121993, depth = 15.14405 },
['ka'] = { pos = 57, activeusers = 251, admins = 6, articles = 162548, edits = 4399151, files = 14839, pages = 460235, users = 143357, depth = 32.05869 },
['hi'] = { pos = 58, activeusers = 1189, admins = 6, articles = 152386, edits = 5613253, files = 3603, pages = 1192000, users = 711137, depth = 219.1757 },
['th'] = { pos = 59, activeusers = 981, admins = 15, articles = 149618, edits = 10243870, files = 27300, pages = 975388, users = 430523, depth = 319.9169 },
['ta'] = { pos = 60, activeusers = 341, admins = 31, articles = 148322, edits = 3490967, files = 7723, pages = 466633, users = 208071, depth = 34.45581 },
['la'] = { pos = 61, activeusers = 135, admins = 21, articles = 136996, edits = 3690696, files = 0, pages = 275718, users = 158446, depth = 13.72518 },
['cy'] = { pos = 62, activeusers = 106, admins = 16, articles = 135130, edits = 11099456, files = 11273, pages = 275370, users = 73869, depth = 43.41355 },
['mk'] = { pos = 63, activeusers = 217, admins = 12, articles = 130100, edits = 4793124, files = 8681, pages = 524604, users = 103491, depth = 84.01084 },
['ast'] = { pos = 64, activeusers = 108, admins = 11, articles = 129993, edits = 3708719, files = 0, pages = 228718, users = 107033, depth = 9.35272 },
['bn'] = { pos = 65, activeusers = 1147, admins = 13, articles = 126794, edits = 6053977, files = 15375, pages = 991382, users = 385949, depth = 283.9362 },
['zh-yue'] = { pos = 66, activeusers = 284, admins = 12, articles = 126564, edits = 1866237, files = 2629, pages = 285275, users = 244174, depth = 10.28719 },
['lv'] = { pos = 67, activeusers = 279, admins = 13, articles = 115323, edits = 3668194, files = 25570, pages = 468162, users = 108191, depth = 73.34617 },
['tg'] = { pos = 68, activeusers = 58, admins = 6, articles = 107779, edits = 1309600, files = 485, pages = 262943, users = 36204, depth = 10.32264 },
['af'] = { pos = 69, activeusers = 192, admins = 16, articles = 104576, edits = 2516774, files = 9616, pages = 373170, users = 152602, depth = 44.49038 },
['my'] = { pos = 70, activeusers = 137, admins = 4, articles = 103683, edits = 755866, files = 2977, pages = 217285, users = 103444, depth = 4.17611 },
['mg'] = { pos = 71, activeusers = 47, admins = 3, articles = 94879, edits = 1046621, files = 3, pages = 245164, users = 28890, depth = 10.71085 },
['bs'] = { pos = 72, activeusers = 170, admins = 9, articles = 90381, edits = 3416329, files = 5463, pages = 367829, users = 144788, depth = 87.52309 },
['oc'] = { pos = 73, activeusers = 94, admins = 4, articles = 89856, edits = 2322316, files = 925, pages = 159426, users = 48507, depth = 8.731965 },
['sq'] = { pos = 74, activeusers = 217, admins = 11, articles = 86129, edits = 2465804, files = 4732, pages = 263470, users = 144067, depth = 39.67774 },
['mr'] = { pos = 75, activeusers = 151, admins = 12, articles = 86071, edits = 2149784, files = 19140, pages = 285924, users = 146064, depth = 40.53703 },
['nds'] = { pos = 76, activeusers = 40, admins = 4, articles = 83919, edits = 990278, files = 0, pages = 162421, users = 49072, depth = 5.335262 },
['ky'] = { pos = 77, activeusers = 84, admins = 4, articles = 81602, edits = 425193, files = 2688, pages = 111418, users = 33275, depth = 0.5094809 },
['ml'] = { pos = 78, activeusers = 258, admins = 15, articles = 79116, edits = 3711066, files = 6967, pages = 488999, users = 163530, depth = 203.6957 },
['be-tarask'] = { pos = 79, activeusers = 129, admins = 4, articles = 78920, edits = 2327318, files = 1892, pages = 226742, users = 76366, depth = 36.01038 },
['te'] = { pos = 80, activeusers = 184, admins = 13, articles = 78080, edits = 3618346, files = 12701, pages = 306398, users = 114746, depth = 100.9776 },
['sw'] = { pos = 81, activeusers = 198, admins = 14, articles = 74617, edits = 1241257, files = 2270, pages = 151043, users = 55309, depth = 8.621202 },
['br'] = { pos = 82, activeusers = 89, admins = 6, articles = 72835, edits = 2004898, files = 5400, pages = 142438, users = 70312, depth = 12.85411 },
['new'] = { pos = 83, activeusers = 19, admins = 2, articles = 72352, edits = 848791, files = 0, pages = 196959, users = 25102, depth = 12.78229 },
['jv'] = { pos = 84, activeusers = 93, admins = 4, articles = 70707, edits = 1594419, files = 5430, pages = 178880, users = 54085, depth = 20.86189 },
['vec'] = { pos = 85, activeusers = 36, admins = 5, articles = 68993, edits = 1100898, files = 724, pages = 140393, users = 32139, depth = 8.398233 },
['ht'] = { pos = 86, activeusers = 43, admins = 3, articles = 67923, edits = 804073, files = 0, pages = 82094, users = 28584, depth = 0.4263353 },
['pms'] = { pos = 87, activeusers = 40, admins = 4, articles = 66377, edits = 855464, files = 2069, pages = 101502, users = 25351, depth = 2.360068 },
['pnb'] = { pos = 88, activeusers = 53, admins = 2, articles = 65839, edits = 606535, files = 225, pages = 113865, users = 32553, depth = 2.83434 },
['su'] = { pos = 89, activeusers = 41, admins = 7, articles = 61284, edits = 629459, files = 545, pages = 97420, users = 28441, depth = 2.246494 },
['lb'] = { pos = 90, activeusers = 62, admins = 5, articles = 61051, edits = 2392271, files = 2376, pages = 131549, users = 55265, depth = 24.24883 },
['ba'] = { pos = 91, activeusers = 77, admins = 7, articles = 60428, edits = 1151652, files = 1457, pages = 170062, users = 35526, depth = 22.29092 },
['lld'] = { pos = 92, activeusers = 10, admins = 2, articles = 59949, edits = 98735, files = 0, pages = 63796, users = 2277, depth = 0.006373209 },
['ga'] = { pos = 93, activeusers = 93, admins = 7, articles = 57432, edits = 1087327, files = 1123, pages = 96335, users = 52675, depth = 5.178862 },
['szl'] = { pos = 94, activeusers = 42, admins = 3, articles = 55867, edits = 347755, files = 0, pages = 69164, users = 21829, depth = 0.2848327 },
['lmo'] = { pos = 95, activeusers = 43, admins = 5, articles = 54973, edits = 1127001, files = 4437, pages = 123958, users = 37835, depth = 14.31727 },
['is'] = { pos = 96, activeusers = 124, admins = 19, articles = 54790, edits = 1761300, files = 3218, pages = 141717, users = 86930, depth = 31.28371 },
['ku'] = { pos = 97, activeusers = 86, admins = 3, articles = 53957, edits = 1094660, files = 565, pages = 109268, users = 51960, depth = 10.52722 },
['cv'] = { pos = 98, activeusers = 44, admins = 2, articles = 49681, edits = 750173, files = 537, pages = 97903, users = 31282, depth = 7.218969 },
['fy'] = { pos = 99, activeusers = 65, admins = 8, articles = 49381, edits = 1087954, files = 7608, pages = 150602, users = 43566, depth = 30.35298 },
['tl'] = { pos = 100, activeusers = 132, admins = 11, articles = 43185, edits = 1962583, files = 1896, pages = 234288, users = 123733, depth = 164.039 },
['ckb'] = { pos = 101, activeusers = 175, admins = 7, articles = 42683, edits = 974040, files = 1603, pages = 185697, users = 51579, depth = 58.88696 },
['wuu'] = { pos = 102, activeusers = 40, admins = 4, articles = 42556, edits = 294488, files = 135, pages = 55386, users = 78895, depth = 0.4832805 },
['an'] = { pos = 103, activeusers = 72, admins = 6, articles = 42214, edits = 1838468, files = 1499, pages = 128514, users = 68551, depth = 59.78802 },
['vo'] = { pos = 104, activeusers = 29, admins = 2, articles = 40829, edits = 3270903, files = 0, pages = 171417, users = 32423, depth = 195.2014 },
['sco'] = { pos = 105, activeusers = 90, admins = 4, articles = 40558, edits = 862537, files = 690, pages = 146773, users = 95753, depth = 40.30419 },
['diq'] = { pos = 106, activeusers = 35, admins = 3, articles = 40163, edits = 487388, files = 209, pages = 60561, users = 25035, depth = 2.075892 },
['pa'] = { pos = 107, activeusers = 105, admins = 9, articles = 38523, edits = 610093, files = 1581, pages = 134583, users = 42446, depth = 28.18713 },
['io'] = { pos = 108, activeusers = 42, admins = 5, articles = 33545, edits = 993782, files = 0, pages = 49414, users = 33726, depth = 4.500748 },
['ne'] = { pos = 109, activeusers = 102, admins = 5, articles = 32330, edits = 1069734, files = 1259, pages = 103737, users = 58836, depth = 50.30513 },
['yo'] = { pos = 110, activeusers = 68, admins = 3, articles = 31634, edits = 553645, files = 168, pages = 56065, users = 24998, depth = 5.88998 },
['gu'] = { pos = 111, activeusers = 86, admins = 3, articles = 29976, edits = 826229, files = 0, pages = 117941, users = 69321, depth = 60.32649 },
['als'] = { pos = 112, activeusers = 70, admins = 9, articles = 29040, edits = 1015010, files = 571, pages = 69761, users = 92735, depth = 28.6089 },
['kn'] = { pos = 113, activeusers = 162, admins = 3, articles = 28542, edits = 1111908, files = 2600, pages = 130614, users = 76378, depth = 108.8738 },
['bar'] = { pos = 114, activeusers = 47, admins = 3, articles = 27041, edits = 831031, files = 1320, pages = 109268, users = 63617, depth = 70.32465 },
['scn'] = { pos = 115, activeusers = 37, admins = 5, articles = 26214, edits = 732881, files = 1407, pages = 55699, users = 41421, depth = 16.64645 },
['bpy'] = { pos = 116, activeusers = 17, admins = 3, articles = 25086, edits = 886487, files = 45, pages = 62807, users = 23547, depth = 31.91302 },
['avk'] = { pos = 117, activeusers = 29, admins = 6, articles = 24167, edits = 114836, files = 0, pages = 29365, users = 3132, depth = 0.1809152 },
['ia'] = { pos = 118, activeusers = 37, admins = 6, articles = 23833, edits = 642183, files = 4, pages = 37799, users = 44852, depth = 5.833982 },
['qu'] = { pos = 119, activeusers = 37, admins = 2, articles = 23067, edits = 650109, files = 0, pages = 55979, users = 27274, depth = 23.64217 },
['mn'] = { pos = 120, activeusers = 97, admins = 3, articles = 21410, edits = 708145, files = 1475, pages = 98107, users = 78180, depth = 92.62872 },
['nv'] = { pos = 121, activeusers = 16, admins = 2, articles = 20506, edits = 296027, files = 709, pages = 34668, users = 15199, depth = 4.07277 },
['crh'] = { pos = 122, activeusers = 33, admins = 2, articles = 19980, edits = 177950, files = 0, pages = 39974, users = 17919, depth = 4.457884 },
['xmf'] = { pos = 123, activeusers = 22, admins = 3, articles = 19647, edits = 186632, files = 0, pages = 36540, users = 17140, depth = 3.776058 },
['si'] = { pos = 124, activeusers = 85, admins = 3, articles = 18051, edits = 511733, files = 3115, pages = 80274, users = 58534, depth = 75.74742 },
['ha'] = { pos = 125, activeusers = 121, admins = 3, articles = 18018, edits = 168402, files = 0, pages = 31748, users = 18591, depth = 3.080057 },
['bat-smg'] = { pos = 126, activeusers = 22, admins = 5, articles = 17086, edits = 355530, files = 109, pages = 29095, users = 24210, depth = 6.036577 },
['os'] = { pos = 127, activeusers = 35, admins = 3, articles = 16244, edits = 524902, files = 164, pages = 59938, users = 22653, depth = 63.36269 },
['frr'] = { pos = 128, activeusers = 28, admins = 5, articles = 16142, edits = 231845, files = 1325, pages = 41372, users = 18054, depth = 13.69024 },
['or'] = { pos = 129, activeusers = 57, admins = 6, articles = 15925, edits = 462153, files = 125, pages = 71854, users = 31170, depth = 79.33231 },
['gd'] = { pos = 130, activeusers = 36, admins = 6, articles = 15909, edits = 566989, files = 347, pages = 32211, users = 25672, depth = 18.48274 },
['ps'] = { pos = 131, activeusers = 48, admins = 1, articles = 15640, edits = 284356, files = 1733, pages = 54717, users = 27916, depth = 32.44211 },
['cdo'] = { pos = 132, activeusers = 21, admins = 4, articles = 15556, edits = 89829, files = 0, pages = 31369, users = 19023, depth = 2.959025 },
['ban'] = { pos = 133, activeusers = 29, admins = 3, articles = 15421, edits = 123094, files = 113, pages = 30993, users = 5436, depth = 4.049832 },
['bug'] = { pos = 134, activeusers = 16, admins = 1, articles = 15411, edits = 200789, files = 0, pages = 19628, users = 12298, depth = 0.7659659 },
['yi'] = { pos = 135, activeusers = 46, admins = 3, articles = 15393, edits = 579355, files = 1062, pages = 44227, users = 45570, depth = 45.96429 },
['ilo'] = { pos = 136, activeusers = 21, admins = 2, articles = 15362, edits = 391879, files = 0, pages = 70157, users = 16220, depth = 71.06689 },
['sd'] = { pos = 137, activeusers = 30, admins = 4, articles = 15251, edits = 240302, files = 145, pages = 56249, users = 15817, depth = 30.87246 },
['am'] = { pos = 138, activeusers = 54, admins = 2, articles = 15053, edits = 371758, files = 1766, pages = 45963, users = 39373, depth = 34.10389 },
['nap'] = { pos = 139, activeusers = 24, admins = 3, articles = 14731, edits = 664703, files = 281, pages = 23715, users = 27784, depth = 10.42508 },
['sah'] = { pos = 140, activeusers = 33, admins = 3, articles = 14328, edits = 382097, files = 1765, pages = 47775, users = 22263, depth = 43.5829 },
['hsb'] = { pos = 141, activeusers = 33, admins = 4, articles = 13831, edits = 377440, files = 133, pages = 35390, users = 23113, depth = 25.91298 },
['fo'] = { pos = 142, activeusers = 34, admins = 3, articles = 13786, edits = 368833, files = 0, pages = 40271, users = 26982, depth = 33.80343 },
['map-bms'] = { pos = 143, activeusers = 19, admins = 1, articles = 13752, edits = 213243, files = 462, pages = 30207, users = 14962, depth = 10.10721 },
['li'] = { pos = 144, activeusers = 28, admins = 7, articles = 13750, edits = 454457, files = 623, pages = 65617, users = 26583, depth = 98.54925 },
['mai'] = { pos = 145, activeusers = 23, admins = 5, articles = 13724, edits = 229634, files = 115, pages = 39343, users = 11822, depth = 20.3391 },
['mzn'] = { pos = 146, activeusers = 28, admins = 3, articles = 13445, edits = 165843, files = 263, pages = 30431, users = 30334, depth = 8.698443 },
['gor'] = { pos = 147, activeusers = 18, admins = 2, articles = 13305, edits = 50786, files = 0, pages = 20831, users = 4070, depth = 0.7800682 },
['eml'] = { pos = 148, activeusers = 24, admins = 3, articles = 13011, edits = 152437, files = 2742, pages = 35067, users = 23424, depth = 12.49177 },
['ace'] = { pos = 149, activeusers = 24, admins = 3, articles = 12548, edits = 137374, files = 0, pages = 26484, users = 24215, depth = 6.398059 },
['bcl'] = { pos = 150, activeusers = 34, admins = 3, articles = 12287, edits = 233683, files = 865, pages = 33028, users = 19777, depth = 20.16102 },
['sa'] = { pos = 151, activeusers = 77, admins = 4, articles = 11778, edits = 469761, files = 445, pages = 70335, users = 35536, depth = 165.0897 },
['shn'] = { pos = 152, activeusers = 10, admins = 2, articles = 11647, edits = 55154, files = 60, pages = 27160, users = 3305, depth = 3.602556 },
['wa'] = { pos = 153, activeusers = 26, admins = 4, articles = 11575, edits = 388949, files = 614, pages = 27286, users = 22321, depth = 26.26144 },
['zh-classical'] = { pos = 154, activeusers = 47, admins = 6, articles = 11476, edits = 380406, files = 0, pages = 97146, users = 94736, depth = 218.2222 },
['ie'] = { pos = 155, activeusers = 33, admins = 3, articles = 11370, edits = 151389, files = 0, pages = 15176, users = 16964, depth = 1.117773 },
['lij'] = { pos = 156, activeusers = 27, admins = 8, articles = 11022, edits = 231881, files = 7, pages = 26607, users = 14535, depth = 17.42457 },
['as'] = { pos = 157, activeusers = 95, admins = 5, articles = 10661, edits = 331285, files = 1705, pages = 73362, users = 34737, depth = 156.201 },
['zu'] = { pos = 158, activeusers = 46, admins = 1, articles = 10583, edits = 96758, files = 0, pages = 23985, users = 17655, depth = 6.469471 },
['mhr'] = { pos = 159, activeusers = 24, admins = 1, articles = 10440, edits = 185008, files = 0, pages = 27292, users = 13143, depth = 17.6627 },
['mrj'] = { pos = 160, activeusers = 13, admins = 1, articles = 10426, edits = 100535, files = 0, pages = 18678, users = 9979, depth = 3.371863 },
['hif'] = { pos = 161, activeusers = 29, admins = 2, articles = 10270, edits = 272320, files = 192, pages = 42275, users = 29660, depth = 62.55913 },
['hyw'] = { pos = 162, activeusers = 36, admins = 5, articles = 10257, edits = 195257, files = 0, pages = 21586, users = 7389, depth = 11.03512 },
['mni'] = { pos = 163, activeusers = 17, admins = 1, articles = 10103, edits = 48852, files = 0, pages = 16223, users = 2247, depth = 1.104977 },
['ig'] = { pos = 164, activeusers = 100, admins = 5, articles = 9825, edits = 95545, files = 0, pages = 15368, users = 13920, depth = 1.978861 },
['km'] = { pos = 165, activeusers = 56, admins = 6, articles = 9540, edits = 282472, files = 1101, pages = 33454, users = 36420, depth = 53.05607 },
['hak'] = { pos = 166, activeusers = 22, admins = 1, articles = 9446, edits = 122396, files = 0, pages = 18267, users = 30453, depth = 5.843052 },
['roa-tara'] = { pos = 167, activeusers = 10, admins = 2, articles = 9306, edits = 140183, files = 288, pages = 17647, users = 10841, depth = 6.381674 },
['pam'] = { pos = 168, activeusers = 25, admins = 2, articles = 8833, edits = 295785, files = 403, pages = 21410, users = 19439, depth = 28.00897 },
['sn'] = { pos = 169, activeusers = 22, admins = 1, articles = 8542, edits = 97777, files = 0, pages = 16859, users = 15534, depth = 5.498183 },
['nso'] = { pos = 170, activeusers = 14, admins = 1, articles = 8524, edits = 49820, files = 0, pages = 10773, users = 5870, depth = 0.3219282 },
['so'] = { pos = 171, activeusers = 58, admins = 1, articles = 8460, edits = 240049, files = 0, pages = 25783, users = 32325, depth = 39.0366 },
['rue'] = { pos = 172, activeusers = 32, admins = 1, articles = 8391, edits = 131312, files = 87, pages = 17658, users = 25458, depth = 9.070135 },
['bh'] = { pos = 173, activeusers = 36, admins = 2, articles = 8011, edits = 723520, files = 53, pages = 69168, users = 29791, depth = 609.627 },
['se'] = { pos = 174, activeusers = 26, admins = 6, articles = 7802, edits = 300700, files = 0, pages = 20855, users = 26356, depth = 40.35822 },
['myv'] = { pos = 175, activeusers = 30, admins = 4, articles = 7710, edits = 139818, files = 0, pages = 26257, users = 11828, depth = 30.8146 },
['vls'] = { pos = 176, activeusers = 22, admins = 5, articles = 7640, edits = 308864, files = 480, pages = 21225, users = 24685, depth = 46.00999 },
['nds-nl'] = { pos = 177, activeusers = 13, admins = 6, articles = 7596, edits = 320855, files = 571, pages = 20404, users = 25925, depth = 44.7081 },
['mi'] = { pos = 178, activeusers = 27, admins = 2, articles = 7432, edits = 153464, files = 0, pages = 13468, users = 16702, depth = 7.516064 },
['sat'] = { pos = 179, activeusers = 48, admins = 3, articles = 7426, edits = 99680, files = 0, pages = 17360, users = 5497, depth = 10.27535 },
['sc'] = { pos = 180, activeusers = 19, admins = 4, articles = 7333, edits = 177577, files = 150, pages = 16398, users = 21988, depth = 16.54886 },
['nah'] = { pos = 181, activeusers = 23, admins = 3, articles = 7241, edits = 502495, files = 170, pages = 19503, users = 20756, depth = 73.88493 },
['vep'] = { pos = 182, activeusers = 25, admins = 1, articles = 6697, edits = 151752, files = 0, pages = 31130, users = 14496, depth = 64.88559 },
['gan'] = { pos = 183, activeusers = 21, admins = 1, articles = 6490, edits = 394922, files = 57, pages = 33494, users = 38682, depth = 204.132 },
['kab'] = { pos = 184, activeusers = 17, admins = 2, articles = 6442, edits = 105961, files = 0, pages = 15910, users = 12067, depth = 14.38636 },
['glk'] = { pos = 185, activeusers = 17, admins = 3, articles = 6438, edits = 62388, files = 807, pages = 13897, users = 14323, depth = 6.02614 },
['tk'] = { pos = 186, activeusers = 41, admins = 2, articles = 6404, edits = 230727, files = 319, pages = 15823, users = 24857, depth = 31.54398 },
['fiu-vro'] = { pos = 187, activeusers = 21, admins = 4, articles = 6308, edits = 176984, files = 196, pages = 12170, users = 13235, depth = 12.5589 },
['co'] = { pos = 188, activeusers = 26, admins = 2, articles = 6205, edits = 379570, files = 0, pages = 14797, users = 19929, depth = 49.18393 },
['bo'] = { pos = 189, activeusers = 20, admins = 1, articles = 6012, edits = 139900, files = 0, pages = 17574, users = 26548, depth = 29.44253 },
['ab'] = { pos = 190, activeusers = 16, admins = 2, articles = 5993, edits = 118559, files = 9, pages = 20397, users = 17798, depth = 33.57731 },
['gv'] = { pos = 191, activeusers = 18, admins = 3, articles = 5762, edits = 309414, files = 185, pages = 20885, users = 18107, depth = 102.0551 },
['ary'] = { pos = 192, activeusers = 27, admins = 3, articles = 5749, edits = 189705, files = 42, pages = 43734, users = 6432, depth = 189.3648 },
['frp'] = { pos = 193, activeusers = 20, admins = 2, articles = 5611, edits = 215356, files = 0, pages = 15502, users = 14758, depth = 43.16871 },
['kw'] = { pos = 194, activeusers = 23, admins = 2, articles = 5519, edits = 199507, files = 6, pages = 11765, users = 13765, depth = 21.71947 },
['kv'] = { pos = 195, activeusers = 19, admins = 1, articles = 5480, edits = 139810, files = 0, pages = 16728, users = 13270, depth = 35.21144 },
['csb'] = { pos = 196, activeusers = 21, admins = 3, articles = 5435, edits = 186006, files = 0, pages = 8728, users = 15476, depth = 7.823419 },
['pcd'] = { pos = 197, activeusers = 27, admins = 3, articles = 5417, edits = 68818, files = 49, pages = 10547, users = 15855, depth = 5.851809 },
['ug'] = { pos = 198, activeusers = 29, admins = 1, articles = 5397, edits = 154235, files = 249, pages = 15005, users = 19865, depth = 32.57677 },
['skr'] = { pos = 199, activeusers = 7, admins = 1, articles = 5276, edits = 27014, files = 0, pages = 5813, users = 1326, depth = 0.04814238 },
['udm'] = { pos = 200, activeusers = 18, admins = 4, articles = 5271, edits = 120972, files = 9, pages = 17274, users = 13834, depth = 36.31496 },
['tum'] = { pos = 201, activeusers = 21, admins = 2, articles = 5200, edits = 31876, files = 0, pages = 7335, users = 7199, depth = 0.7325761 },
['zea'] = { pos = 202, activeusers = 17, admins = 3, articles = 5137, edits = 120855, files = 1, pages = 9792, users = 12092, depth = 10.13476 },
['ay'] = { pos = 203, activeusers = 22, admins = 1, articles = 5028, edits = 95606, files = 0, pages = 8631, users = 15374, depth = 5.688032 },
['gn'] = { pos = 204, activeusers = 25, admins = 2, articles = 4919, edits = 121255, files = 0, pages = 11374, users = 16515, depth = 18.358 },
['nrm'] = { pos = 205, activeusers = 13, admins = 2, articles = 4833, edits = 219259, files = 0, pages = 10372, users = 12380, depth = 27.76669 },
['mt'] = { pos = 206, activeusers = 33, admins = 5, articles = 4827, edits = 278981, files = 1145, pages = 19237, users = 20237, depth = 129.2441 },
['bjn'] = { pos = 207, activeusers = 19, admins = 2, articles = 4631, edits = 77230, files = 1, pages = 22501, users = 12832, depth = 51.1074 },
['smn'] = { pos = 208, activeusers = 17, admins = 6, articles = 4535, edits = 67601, files = 0, pages = 14322, users = 2330, depth = 21.98336 },
['lez'] = { pos = 209, activeusers = 17, admins = 3, articles = 4307, edits = 86717, files = 10, pages = 13067, users = 9826, depth = 27.45281 },
['lfn'] = { pos = 210, activeusers = 22, admins = 1, articles = 4177, edits = 38054, files = 0, pages = 6672, users = 9271, depth = 2.034963 },
['stq'] = { pos = 211, activeusers = 15, admins = 5, articles = 4066, edits = 121164, files = 429, pages = 10692, users = 12560, depth = 30.09419 },
['lo'] = { pos = 212, activeusers = 29, admins = 1, articles = 4035, edits = 94972, files = 0, pages = 12318, users = 15482, depth = 32.48954 },
['olo'] = { pos = 213, activeusers = 15, admins = 2, articles = 3900, edits = 32234, files = 0, pages = 10686, users = 6037, depth = 9.132666 },
['mwl'] = { pos = 214, activeusers = 22, admins = 1, articles = 3881, edits = 98695, files = 0, pages = 10212, users = 12236, depth = 25.71826 },
['fur'] = { pos = 215, activeusers = 22, admins = 2, articles = 3760, edits = 170411, files = 318, pages = 8594, users = 13250, depth = 32.77479 },
['rm'] = { pos = 216, activeusers = 19, admins = 3, articles = 3755, edits = 163069, files = 51, pages = 9598, users = 18594, depth = 41.13794 },
['ang'] = { pos = 217, activeusers = 35, admins = 2, articles = 3695, edits = 205801, files = 299, pages = 16565, users = 117955, depth = 150.7246 },
['lad'] = { pos = 218, activeusers = 25, admins = 5, articles = 3603, edits = 208888, files = 23, pages = 12943, users = 19685, depth = 108.4535 },
['gom'] = { pos = 219, activeusers = 13, admins = 3, articles = 3552, edits = 206402, files = 0, pages = 9048, users = 8661, depth = 54.6146 },
['koi'] = { pos = 220, activeusers = 12, admins = 1, articles = 3442, edits = 59768, files = 0, pages = 11019, users = 7912, depth = 26.28448 },
['ext'] = { pos = 221, activeusers = 13, admins = 1, articles = 3376, edits = 116062, files = 0, pages = 7565, users = 16078, depth = 23.62093 },
['tyv'] = { pos = 222, activeusers = 12, admins = 1, articles = 3364, edits = 43480, files = 0, pages = 11231, users = 8111, depth = 21.17276 },
['dsb'] = { pos = 223, activeusers = 15, admins = 1, articles = 3325, edits = 142785, files = 0, pages = 11200, users = 17261, depth = 71.51257 },
['rw'] = { pos = 224, activeusers = 30, admins = 1, articles = 3316, edits = 86092, files = 0, pages = 9349, users = 11211, depth = 30.48143 },
['dty'] = { pos = 225, activeusers = 15, admins = 3, articles = 3307, edits = 237464, files = 3, pages = 19225, users = 5531, depth = 286.1805 },
['ln'] = { pos = 226, activeusers = 30, admins = 4, articles = 3281, edits = 121867, files = 32, pages = 8584, users = 11834, depth = 37.08747 },
['av'] = { pos = 227, activeusers = 18, admins = 2, articles = 3135, edits = 83298, files = 0, pages = 14749, users = 13370, depth = 77.51051 },
['cbk-zam'] = { pos = 228, activeusers = 17, admins = 2, articles = 3129, edits = 110086, files = 0, pages = 8234, users = 13531, depth = 35.58784 },
['dv'] = { pos = 229, activeusers = 16, admins = 3, articles = 3019, edits = 130000, files = 932, pages = 11203, users = 23386, depth = 85.27349 },
['ksh'] = { pos = 230, activeusers = 15, admins = 3, articles = 2916, edits = 1606850, files = 0, pages = 10543, users = 21392, depth = 1042.662 },
['gag'] = { pos = 231, activeusers = 17, admins = 1, articles = 2794, edits = 67768, files = 0, pages = 6579, users = 12713, depth = 18.90357 },
['bxr'] = { pos = 232, activeusers = 20, admins = 1, articles = 2772, edits = 69918, files = 9, pages = 11045, users = 13869, depth = 56.38491 },
['pfl'] = { pos = 233, activeusers = 20, admins = 4, articles = 2740, edits = 90010, files = 0, pages = 6916, users = 10789, depth = 30.23122 },
['pap'] = { pos = 234, activeusers = 16, admins = 2, articles = 2712, edits = 90658, files = 0, pages = 6039, users = 13395, depth = 22.59266 },
['pag'] = { pos = 235, activeusers = 13, admins = 1, articles = 2561, edits = 73092, files = 0, pages = 8794, users = 7588, depth = 49.23325 },
['pi'] = { pos = 236, activeusers = 11, admins = 2, articles = 2547, edits = 101647, files = 0, pages = 4637, users = 6653, depth = 14.7602 },
['haw'] = { pos = 237, activeusers = 15, admins = 1, articles = 2457, edits = 96469, files = 0, pages = 5526, users = 15100, depth = 27.23707 },
['awa'] = { pos = 238, activeusers = 8, admins = 1, articles = 2436, edits = 24112, files = 0, pages = 5350, users = 1925, depth = 6.449172 },
['tay'] = { pos = 239, activeusers = 18, admins = 0, articles = 2422, edits = 54188, files = 0, pages = 2832, users = 1117, depth = 0.548314 },
['tw'] = { pos = 240, activeusers = 40, admins = 2, articles = 2113, edits = 93641, files = 0, pages = 5080, users = 13932, depth = 36.34447 },
['inh'] = { pos = 241, activeusers = 12, admins = 2, articles = 2100, edits = 55034, files = 37, pages = 11819, users = 3318, depth = 99.73668 },
['krc'] = { pos = 242, activeusers = 14, admins = 2, articles = 2057, edits = 106213, files = 0, pages = 14327, users = 9691, depth = 263.7807 },
['dag'] = { pos = 243, activeusers = 45, admins = 4, articles = 2056, edits = 44364, files = 0, pages = 4485, users = 1835, depth = 13.80629 },
['xal'] = { pos = 244, activeusers = 11, admins = 1, articles = 2046, edits = 85067, files = 0, pages = 11871, users = 9281, depth = 165.2448 },
['szy'] = { pos = 245, activeusers = 10, admins = 1, articles = 2044, edits = 128491, files = 0, pages = 5360, users = 2332, depth = 63.09213 },
['za'] = { pos = 246, activeusers = 9, admins = 1, articles = 2010, edits = 39348, files = 0, pages = 4143, users = 9765, depth = 10.69541 },
['mdf'] = { pos = 247, activeusers = 16, admins = 3, articles = 1979, edits = 64776, files = 0, pages = 11844, users = 8546, depth = 135.8996 },
['kaa'] = { pos = 248, activeusers = 28, admins = 1, articles = 1953, edits = 46272, files = 3, pages = 5163, users = 10276, depth = 24.2115 },
['pdc'] = { pos = 249, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1932, edits = 105143, files = 0, pages = 5837, users = 30421, depth = 73.58996 },
['atj'] = { pos = 250, activeusers = 11, admins = 5, articles = 1912, edits = 14725, files = 0, pages = 3020, users = 3705, depth = 1.63739 },
['to'] = { pos = 251, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1908, edits = 41592, files = 12, pages = 5333, users = 9250, depth = 25.13059 },
['arc'] = { pos = 252, activeusers = 16, admins = 2, articles = 1850, edits = 95331, files = 0, pages = 6425, users = 18821, depth = 90.7402 },
['tcy'] = { pos = 253, activeusers = 35, admins = 2, articles = 1746, edits = 103000, files = 1, pages = 8999, users = 4945, depth = 197.5103 },
['kbp'] = { pos = 254, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1698, edits = 16064, files = 0, pages = 3375, users = 3858, depth = 4.642701 },
['jam'] = { pos = 255, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1685, edits = 20760, files = 0, pages = 3024, users = 7272, depth = 4.335178 },
['na'] = { pos = 256, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1661, edits = 89538, files = 4, pages = 4884, users = 11499, depth = 69.02606 },
['wo'] = { pos = 257, activeusers = 15, admins = 3, articles = 1651, edits = 104454, files = 0, pages = 5373, users = 13951, depth = 98.80224 },
['kbd'] = { pos = 258, activeusers = 8, admins = 1, articles = 1595, edits = 43686, files = 0, pages = 6742, users = 9154, depth = 67.47462 },
['nia'] = { pos = 259, activeusers = 17, admins = 1, articles = 1523, edits = 17631, files = 0, pages = 3615, users = 1215, depth = 9.202211 },
['nov'] = { pos = 260, activeusers = 12, admins = 3, articles = 1516, edits = 177713, files = 0, pages = 4408, users = 10838, depth = 146.7154 },
['ki'] = { pos = 261, activeusers = 18, admins = 1, articles = 1503, edits = 20654, files = 0, pages = 3074, users = 7979, depth = 7.340654 },
['tet'] = { pos = 262, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1503, edits = 66603, files = 0, pages = 3910, users = 8933, depth = 43.68691 },
['mnw'] = { pos = 263, activeusers = 22, admins = 2, articles = 1423, edits = 34367, files = 0, pages = 4721, users = 2684, depth = 39.10201 },
['lg'] = { pos = 264, activeusers = 14, admins = 1, articles = 1419, edits = 26751, files = 0, pages = 4814, users = 7172, depth = 31.8089 },
['bi'] = { pos = 265, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1395, edits = 41828, files = 0, pages = 3298, users = 12168, depth = 23.60183 },
['tpi'] = { pos = 266, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1351, edits = 86611, files = 0, pages = 5680, users = 12394, depth = 156.563 },
['nqo'] = { pos = 267, activeusers = 19, admins = 1, articles = 1321, edits = 10067, files = 0, pages = 2646, users = 2888, depth = 3.827687 },
['jbo'] = { pos = 268, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1305, edits = 111664, files = 0, pages = 5717, users = 15032, depth = 223.2518 },
['roa-rup'] = { pos = 269, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1293, edits = 205287, files = 0, pages = 4295, users = 13018, depth = 257.6456 },
['fj'] = { pos = 270, activeusers = 8, admins = 1, articles = 1274, edits = 35441, files = 0, pages = 3631, users = 8371, depth = 33.40873 },
['lbe'] = { pos = 271, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1264, edits = 50267, files = 0, pages = 14684, users = 7813, depth = 385.8775 },
['kg'] = { pos = 272, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1255, edits = 43792, files = 0, pages = 2905, users = 9986, depth = 26.05728 },
['xh'] = { pos = 273, activeusers = 36, admins = 1, articles = 1240, edits = 33903, files = 0, pages = 3830, users = 11769, depth = 38.61851 },
['ty'] = { pos = 274, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1217, edits = 53071, files = 0, pages = 2993, users = 6869, depth = 37.76203 },
['ks'] = { pos = 275, activeusers = 26, admins = 2, articles = 1214, edits = 62833, files = 9, pages = 7884, users = 9393, depth = 240.5778 },
['cu'] = { pos = 276, activeusers = 18, admins = 2, articles = 1167, edits = 82636, files = 0, pages = 5566, users = 23099, depth = 210.9562 },
['shi'] = { pos = 277, activeusers = 8, admins = 2, articles = 1154, edits = 33392, files = 0, pages = 3843, users = 1491, depth = 47.17828 },
['srn'] = { pos = 278, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1112, edits = 39153, files = 0, pages = 2729, users = 7048, depth = 30.33695 },
['trv'] = { pos = 279, activeusers = 19, admins = 0, articles = 1110, edits = 85904, files = 0, pages = 2065, users = 1198, depth = 30.79315 },
['om'] = { pos = 280, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1094, edits = 38044, files = 0, pages = 3742, users = 9484, depth = 59.56398 },
['guw'] = { pos = 281, activeusers = 24, admins = 2, articles = 1065, edits = 30056, files = 0, pages = 1791, users = 513, depth = 7.798475 },
['sm'] = { pos = 282, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1065, edits = 42639, files = 0, pages = 3295, users = 9638, depth = 56.73643 },
['gcr'] = { pos = 283, activeusers = 13, admins = 1, articles = 1050, edits = 16485, files = 0, pages = 2556, users = 2197, depth = 13.26782 },
['alt'] = { pos = 284, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1045, edits = 35985, files = 0, pages = 3721, users = 1660, depth = 63.41639 },
['chr'] = { pos = 285, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1020, edits = 46156, files = 0, pages = 3896, users = 21863, depth = 94.18606 },
['ltg'] = { pos = 286, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1015, edits = 35320, files = 0, pages = 3223, users = 6701, depth = 51.85928 },
['ny'] = { pos = 287, activeusers = 15, admins = 1, articles = 919, edits = 38054, files = 0, pages = 4003, users = 9390, depth = 107.0564 },
['pih'] = { pos = 288, activeusers = 14, admins = 1, articles = 891, edits = 44153, files = 0, pages = 3324, users = 10496, depth = 99.04396 },
['got'] = { pos = 289, activeusers = 11, admins = 1, articles = 866, edits = 46132, files = 0, pages = 3805, users = 17740, depth = 139.6404 },
['mad'] = { pos = 290, activeusers = 15, admins = 0, articles = 861, edits = 8890, files = 0, pages = 1629, users = 1578, depth = 4.34207 },
['st'] = { pos = 291, activeusers = 19, admins = 1, articles = 843, edits = 28448, files = 0, pages = 4255, users = 9451, depth = 109.5255 },
['ami'] = { pos = 292, activeusers = 24, admins = 0, articles = 839, edits = 32262, files = 0, pages = 1659, users = 947, depth = 18.57585 },
['blk'] = { pos = 293, activeusers = 21, admins = 1, articles = 824, edits = 16068, files = 0, pages = 3684, users = 238, depth = 52.54361 },
['tn'] = { pos = 294, activeusers = 21, admins = 2, articles = 777, edits = 28245, files = 0, pages = 3716, users = 9263, depth = 108.7484 },
['bm'] = { pos = 295, activeusers = 8, admins = 2, articles = 775, edits = 40189, files = 0, pages = 3145, users = 9880, depth = 119.5033 },
['ve'] = { pos = 296, activeusers = 14, admins = 1, articles = 749, edits = 19284, files = 0, pages = 2236, users = 7210, depth = 33.99254 },
['rmy'] = { pos = 297, activeusers = 12, admins = 1, articles = 730, edits = 50227, files = 0, pages = 2701, users = 16409, depth = 135.5627 },
['ts'] = { pos = 298, activeusers = 13, admins = 2, articles = 720, edits = 36668, files = 0, pages = 3764, users = 8844, depth = 174.1253 },
['chy'] = { pos = 299, activeusers = 9, admins = 1, articles = 662, edits = 24107, files = 0, pages = 2258, users = 10622, depth = 62.05388 },
['rn'] = { pos = 300, activeusers = 9, admins = 1, articles = 620, edits = 23098, files = 0, pages = 2450, users = 8974, depth = 82.13479 },
['iu'] = { pos = 301, activeusers = 12, admins = 2, articles = 593, edits = 44501, files = 0, pages = 3182, users = 17026, depth = 266.578 },
['ak'] = { pos = 302, activeusers = 14, admins = 1, articles = 589, edits = 28927, files = 0, pages = 2441, users = 12518, depth = 117.1621 },
['ss'] = { pos = 303, activeusers = 11, admins = 3, articles = 576, edits = 38085, files = 0, pages = 2416, users = 7638, depth = 160.8599 },
['ch'] = { pos = 304, activeusers = 12, admins = 1, articles = 543, edits = 22843, files = 0, pages = 2501, users = 14425, depth = 118.7586 },
['ff'] = { pos = 305, activeusers = 23, admins = 0, articles = 541, edits = 25102, files = 0, pages = 2499, users = 7891, depth = 131.5749 },
['pnt'] = { pos = 306, activeusers = 8, admins = 1, articles = 481, edits = 35125, files = 0, pages = 2039, users = 9483, depth = 180.7357 },
['kcg'] = { pos = 307, activeusers = 14, admins = 1, articles = 462, edits = 16453, files = 0, pages = 2301, users = 447, depth = 113.2943 },
['ady'] = { pos = 308, activeusers = 10, admins = 1, articles = 451, edits = 12088, files = 0, pages = 3107, users = 6007, depth = 134.9324 },
['ik'] = { pos = 309, activeusers = 12, admins = 2, articles = 445, edits = 37980, files = 0, pages = 2616, users = 7949, depth = 345.5547 },
['ee'] = { pos = 310, activeusers = 17, admins = 3, articles = 438, edits = 50072, files = 0, pages = 3126, users = 13275, depth = 603.2763 },
['sg'] = { pos = 311, activeusers = 13, admins = 2, articles = 311, edits = 20554, files = 0, pages = 1983, users = 5984, depth = 299.5887 },
['din'] = { pos = 312, activeusers = 11, admins = 1, articles = 306, edits = 8040, files = 0, pages = 1086, users = 5693, depth = 48.10305 },
['pwn'] = { pos = 313, activeusers = 15, admins = 0, articles = 279, edits = 11053, files = 0, pages = 434, users = 852, depth = 7.860415 },
['kl'] = { pos = 314, activeusers = 17, admins = 2, articles = 244, edits = 74486, files = 0, pages = 2262, users = 12308, depth = 2252.396 },
['pcm'] = { pos = 315, activeusers = 20, admins = 1, articles = 244, edits = 12699, files = 0, pages = 937, users = 193, depth = 109.3243 },
['ti'] = { pos = 316, activeusers = 13, admins = 2, articles = 234, edits = 23841, files = 0, pages = 2731, users = 8476, depth = 994.0499 },
['dz'] = { pos = 317, activeusers = 14, admins = 1, articles = 227, edits = 29401, files = 0, pages = 2281, users = 9230, depth = 1055.324 },
['cr'] = { pos = 318, activeusers = 21, admins = 2, articles = 158, edits = 37453, files = 0, pages = 2161, users = 16772, depth = 2785.349 },
['ng'] = { pos = 319, activeusers = 0, admins = 1, articles = 8, edits = 5923, files = 0, pages = 443, users = 2385, depth = 39530.88 },
['cho'] = { pos = 320, activeusers = 0, admins = 1, articles = 6, edits = 4220, files = 0, pages = 201, users = 1809, depth = 22176 },
['kj'] = { pos = 321, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 3548, files = 0, pages = 114, users = 1377, depth = 23536.62 },
['mh'] = { pos = 322, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 4212, files = 0, pages = 206, users = 2140, depth = 52143.95 },
['ho'] = { pos = 323, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 3786, files = 0, pages = 129, users = 1575, depth = 51771.35 },
['ii'] = { pos = 324, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 11653, files = 0, pages = 189, users = 2031, depth = 237006 },
['lrc'] = { pos = 325, activeusers = 2, admins = 1, articles = 1, edits = 140064, files = 0, pages = 237, users = 5037, depth = 3.291563E+07 },
['mus'] = { pos = 326, activeusers = 0, admins = 1, articles = 1, edits = 3603, files = 0, pages = 115, users = 2348, depth = 407170.3 },
['aa'] = { pos = 327, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4685, files = 0, pages = 509, users = 4063, depth = 0 },
['hz'] = { pos = 328, activeusers = 1, admins = 1, articles = 0, edits = 4483, files = 0, pages = 176, users = 3761, depth = 0 },
['kr'] = { pos = 329, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4641, files = 0, pages = 162, users = 5464, depth = 0 },
['total'] = { activeusers = 280867, admins = 3758, articles = 59303202, edits = 3209423546, files = 2759532, pages = 244898633, users = 103543786, depth = 128.3568, date = '@1661522437' },
}
return info</text>
      <sha1>rdsav59jqeelnmi2fq1swsviykjktpz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194769</id>
      <parentid>4194718</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:00:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MBHbot</username>
        <id>91410</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="49085" xml:space="preserve">local info = {
['en'] = { pos = 1, activeusers = 115017, admins = 1032, articles = 6544475, edits = 1102080545, files = 893867, pages = 56413416, users = 44066518, depth = 1134.336 },
['ceb'] = { pos = 2, activeusers = 175, admins = 6, articles = 6125816, edits = 34883246, files = 0, pages = 11232213, users = 93673, depth = 2.158007 },
['de'] = { pos = 3, activeusers = 16846, admins = 190, articles = 2718819, edits = 224155999, files = 129058, pages = 7507771, users = 3982325, depth = 92.63172 },
['sv'] = { pos = 4, activeusers = 1944, admins = 66, articles = 2552444, edits = 51019892, files = 0, pages = 6121813, users = 832764, depth = 16.29783 },
['fr'] = { pos = 5, activeusers = 16529, admins = 159, articles = 2449336, edits = 195975672, files = 68486, pages = 12161883, users = 4451252, depth = 253.3792 },
['nl'] = { pos = 6, activeusers = 3506, admins = 36, articles = 2099241, edits = 62511818, files = 20, pages = 4468823, users = 1226021, depth = 17.82329 },
['ru'] = { pos = 7, activeusers = 10635, admins = 76, articles = 1848395, edits = 124799064, files = 238049, pages = 7417859, users = 3235872, depth = 152.746 },
['es'] = { pos = 8, activeusers = 13360, admins = 63, articles = 1797559, edits = 145135079, files = 0, pages = 7715877, users = 6623084, depth = 203.9001 },
['it'] = { pos = 9, activeusers = 7432, admins = 122, articles = 1769064, edits = 128704941, files = 138811, pages = 7499915, users = 2286516, depth = 180.0902 },
['arz'] = { pos = 10, activeusers = 199, admins = 7, articles = 1597089, edits = 7344208, files = 1476, pages = 2011660, users = 189321, depth = 0.2459971 },
['pl'] = { pos = 11, activeusers = 4095, admins = 101, articles = 1533657, edits = 67702142, files = 261, pages = 3560822, users = 1188031, depth = 33.21803 },
['ja'] = { pos = 12, activeusers = 15016, admins = 41, articles = 1339386, edits = 90961449, files = 30108, pages = 3958206, users = 1971377, depth = 87.85343 },
['zh'] = { pos = 13, activeusers = 8616, admins = 66, articles = 1299351, edits = 73075901, files = 60867, pages = 7129483, users = 3255393, depth = 206.3574 },
['vi'] = { pos = 14, activeusers = 2179, admins = 20, articles = 1275552, edits = 68987307, files = 24566, pages = 19377883, users = 878130, depth = 717.027 },
['war'] = { pos = 15, activeusers = 74, admins = 3, articles = 1265935, edits = 6287624, files = 42, pages = 2881779, users = 52985, depth = 3.554692 },
['uk'] = { pos = 16, activeusers = 3055, admins = 45, articles = 1190056, edits = 36869105, files = 110474, pages = 4130483, users = 640472, depth = 54.49388 },
['ar'] = { pos = 17, activeusers = 4794, admins = 26, articles = 1183943, edits = 58982463, files = 50037, pages = 7816622, users = 2293836, depth = 236.821 },
['pt'] = { pos = 18, activeusers = 8363, admins = 55, articles = 1094441, edits = 64100605, files = 58367, pages = 5405795, users = 2796487, depth = 184.0116 },
['fa'] = { pos = 19, activeusers = 5158, admins = 34, articles = 924730, edits = 35356285, files = 81902, pages = 5345933, users = 1144700, depth = 151.1799 },
['ca'] = { pos = 20, activeusers = 978, admins = 30, articles = 709129, edits = 30534288, files = 15603, pages = 1767152, users = 426795, depth = 38.46393 },
['sr'] = { pos = 21, activeusers = 704, admins = 19, articles = 661952, edits = 25144882, files = 36462, pages = 3987035, users = 311038, depth = 159.1298 },
['id'] = { pos = 22, activeusers = 3251, admins = 44, articles = 627186, edits = 21550819, files = 47549, pages = 3297821, users = 1348046, depth = 118.4876 },
['ko'] = { pos = 23, activeusers = 1702, admins = 27, articles = 602676, edits = 33145726, files = 12717, pages = 2738925, users = 750060, depth = 152.0489 },
['no'] = { pos = 24, activeusers = 1065, admins = 44, articles = 596738, edits = 22860288, files = 4, pages = 1700393, users = 559802, depth = 45.98664 },
['fi'] = { pos = 25, activeusers = 1648, admins = 31, articles = 537662, edits = 20695089, files = 70455, pages = 1411477, users = 521403, depth = 38.72699 },
['tr'] = { pos = 26, activeusers = 2887, admins = 23, articles = 513088, edits = 28343423, files = 37590, pages = 2387973, users = 1421768, depth = 158.4851 },
['hu'] = { pos = 27, activeusers = 1529, admins = 24, articles = 510836, edits = 25152100, files = 8445, pages = 1450014, users = 511028, depth = 58.63202 },
['cs'] = { pos = 28, activeusers = 2075, admins = 33, articles = 508990, edits = 21585339, files = 1, pages = 1405455, users = 587229, depth = 47.64202 },
['ce'] = { pos = 29, activeusers = 52, admins = 3, articles = 481664, edits = 8688593, files = 315, pages = 908468, users = 30827, depth = 7.509455 },
['sh'] = { pos = 30, activeusers = 160, admins = 12, articles = 456898, edits = 41243064, files = 10243, pages = 4644359, users = 176565, depth = 745.913 },
['ro'] = { pos = 31, activeusers = 858, admins = 17, articles = 433031, edits = 15020950, files = 116497, pages = 2622831, users = 592412, depth = 146.4529 },
['zh-min-nan'] = { pos = 32, activeusers = 82, admins = 6, articles = 431683, edits = 3135388, files = 362, pages = 1063314, users = 54068, depth = 6.312869 },
['tt'] = { pos = 33, activeusers = 77, admins = 5, articles = 417585, edits = 3527581, files = 6109, pages = 565004, users = 43242, depth = 0.7781129 },
['eu'] = { pos = 34, activeusers = 251, admins = 12, articles = 397723, edits = 9006038, files = 0, pages = 826494, users = 138888, depth = 12.66436 },
['ms'] = { pos = 35, activeusers = 528, admins = 15, articles = 360082, edits = 5639174, files = 19611, pages = 1042282, users = 299011, depth = 19.42007 },
['eo'] = { pos = 36, activeusers = 297, admins = 16, articles = 323438, edits = 7682775, files = 11277, pages = 719773, users = 199827, depth = 16.02748 },
['he'] = { pos = 37, activeusers = 3141, admins = 32, articles = 321127, edits = 34488388, files = 74057, pages = 1342679, users = 998867, depth = 259.9369 },
['hy'] = { pos = 38, activeusers = 410, admins = 11, articles = 293156, edits = 8486086, files = 11357, pages = 989175, users = 124156, depth = 48.35917 },
['da'] = { pos = 39, activeusers = 790, admins = 25, articles = 284061, edits = 11203704, files = 0, pages = 908533, users = 436217, depth = 59.59689 },
['bg'] = { pos = 40, activeusers = 722, admins = 25, articles = 283882, edits = 11478116, files = 549, pages = 632465, users = 312006, depth = 27.36345 },
['azb'] = { pos = 41, activeusers = 106, admins = 5, articles = 242296, edits = 1524145, files = 246, pages = 571988, users = 38114, depth = 4.933597 },
['sk'] = { pos = 42, activeusers = 528, admins = 10, articles = 241775, edits = 7405628, files = 0, pages = 549598, users = 222057, depth = 21.84219 },
['kk'] = { pos = 43, activeusers = 203, admins = 16, articles = 232111, edits = 3060758, files = 10544, pages = 588276, users = 121124, depth = 12.25064 },
['et'] = { pos = 44, activeusers = 420, admins = 33, articles = 229859, edits = 6175207, files = 757, pages = 542781, users = 168611, depth = 21.08512 },
['min'] = { pos = 45, activeusers = 44, admins = 5, articles = 225620, edits = 2444589, files = 177, pages = 385484, users = 16168, depth = 3.183799 },
['be'] = { pos = 46, activeusers = 273, admins = 11, articles = 221813, edits = 4186096, files = 3249, pages = 647810, users = 121110, depth = 23.8342 },
['simple'] = { pos = 47, activeusers = 985, admins = 17, articles = 217584, edits = 8389214, files = 36, pages = 705460, users = 1226676, depth = 59.78798 },
['hr'] = { pos = 48, activeusers = 474, admins = 11, articles = 213213, edits = 6435838, files = 21002, pages = 446175, users = 278367, depth = 17.22038 },
['el'] = { pos = 49, activeusers = 1041, admins = 22, articles = 212844, edits = 9620478, files = 18505, pages = 631030, users = 370056, depth = 58.85221 },
['lt'] = { pos = 50, activeusers = 313, admins = 10, articles = 203999, edits = 6659837, files = 23854, pages = 500444, users = 166784, depth = 28.1022 },
['gl'] = { pos = 51, activeusers = 244, admins = 8, articles = 188356, edits = 6158218, files = 343, pages = 473088, users = 128539, depth = 29.74588 },
['az'] = { pos = 52, activeusers = 642, admins = 17, articles = 186352, edits = 6581411, files = 23650, pages = 511946, users = 252368, depth = 39.24456 },
['sl'] = { pos = 53, activeusers = 311, admins = 22, articles = 177497, edits = 5735383, files = 8317, pages = 440074, users = 213920, depth = 28.52122 },
['ur'] = { pos = 54, activeusers = 308, admins = 11, articles = 175912, edits = 5123095, files = 12600, pages = 997454, users = 150064, depth = 112.0232 },
['uz'] = { pos = 55, activeusers = 619, admins = 20, articles = 170366, edits = 2810564, files = 2095, pages = 694813, users = 77344, depth = 38.33213 },
['nn'] = { pos = 56, activeusers = 129, admins = 14, articles = 162673, edits = 3391135, files = 16, pages = 372477, users = 121997, depth = 15.14406 },
['ka'] = { pos = 57, activeusers = 251, admins = 6, articles = 162550, edits = 4399161, files = 14839, pages = 460237, users = 143358, depth = 32.05783 },
['hi'] = { pos = 58, activeusers = 1189, admins = 6, articles = 152390, edits = 5613391, files = 3603, pages = 1192026, users = 711155, depth = 219.1741 },
['th'] = { pos = 59, activeusers = 981, admins = 15, articles = 149620, edits = 10244085, files = 27300, pages = 975411, users = 430532, depth = 319.9238 },
['ta'] = { pos = 60, activeusers = 341, admins = 31, articles = 148325, edits = 3491026, files = 7723, pages = 466648, users = 208078, depth = 34.45649 },
['la'] = { pos = 61, activeusers = 135, admins = 21, articles = 136978, edits = 3690746, files = 0, pages = 275704, users = 158448, depth = 13.73046 },
['cy'] = { pos = 62, activeusers = 106, admins = 16, articles = 135131, edits = 11099461, files = 11273, pages = 275371, users = 73869, depth = 43.41277 },
['mk'] = { pos = 63, activeusers = 217, admins = 12, articles = 130103, edits = 4793135, files = 8681, pages = 524607, users = 103494, depth = 84.00668 },
['ast'] = { pos = 64, activeusers = 108, admins = 11, articles = 129993, edits = 3708721, files = 0, pages = 228718, users = 107035, depth = 9.352724 },
['bn'] = { pos = 65, activeusers = 1147, admins = 13, articles = 126797, edits = 6054306, files = 15377, pages = 991435, users = 385963, depth = 283.9558 },
['zh-yue'] = { pos = 66, activeusers = 284, admins = 12, articles = 126565, edits = 1866303, files = 2629, pages = 285278, users = 244181, depth = 10.28754 },
['lv'] = { pos = 67, activeusers = 279, admins = 13, articles = 115323, edits = 3668237, files = 25570, pages = 468163, users = 108191, depth = 73.3473 },
['tg'] = { pos = 68, activeusers = 58, admins = 6, articles = 107779, edits = 1309601, files = 485, pages = 262943, users = 36206, depth = 10.32265 },
['af'] = { pos = 69, activeusers = 192, admins = 16, articles = 104579, edits = 2516804, files = 9616, pages = 373173, users = 152608, depth = 44.488 },
['my'] = { pos = 70, activeusers = 137, admins = 4, articles = 103685, edits = 755892, files = 2977, pages = 217292, users = 103448, depth = 4.176326 },
['mg'] = { pos = 71, activeusers = 47, admins = 3, articles = 94879, edits = 1046621, files = 3, pages = 245164, users = 28890, depth = 10.71085 },
['bs'] = { pos = 72, activeusers = 170, admins = 9, articles = 90382, edits = 3416341, files = 5464, pages = 367831, users = 144789, depth = 87.52162 },
['oc'] = { pos = 73, activeusers = 94, admins = 4, articles = 89857, edits = 2322947, files = 925, pages = 159427, users = 48508, depth = 8.734089 },
['sq'] = { pos = 74, activeusers = 217, admins = 11, articles = 86129, edits = 2465810, files = 4732, pages = 263472, users = 144068, depth = 39.67842 },
['mr'] = { pos = 75, activeusers = 151, admins = 12, articles = 86070, edits = 2149922, files = 19140, pages = 285970, users = 146073, depth = 40.55311 },
['nds'] = { pos = 76, activeusers = 40, admins = 4, articles = 83919, edits = 990295, files = 0, pages = 162423, users = 49074, depth = 5.33556 },
['ky'] = { pos = 77, activeusers = 84, admins = 4, articles = 81603, edits = 425210, files = 2688, pages = 111419, users = 33276, depth = 0.5094842 },
['ml'] = { pos = 78, activeusers = 258, admins = 15, articles = 79116, edits = 3711087, files = 6967, pages = 489002, users = 163532, depth = 203.6986 },
['be-tarask'] = { pos = 79, activeusers = 129, admins = 4, articles = 78920, edits = 2327319, files = 1892, pages = 226742, users = 76369, depth = 36.0104 },
['te'] = { pos = 80, activeusers = 184, admins = 13, articles = 78080, edits = 3618456, files = 12705, pages = 306404, users = 114747, depth = 100.9839 },
['sw'] = { pos = 81, activeusers = 198, admins = 14, articles = 74617, edits = 1241271, files = 2270, pages = 151051, users = 55312, depth = 8.622647 },
['br'] = { pos = 82, activeusers = 89, admins = 6, articles = 72835, edits = 2004914, files = 5392, pages = 142430, users = 70312, depth = 12.85198 },
['new'] = { pos = 83, activeusers = 19, admins = 2, articles = 72352, edits = 848791, files = 0, pages = 196959, users = 25102, depth = 12.78229 },
['jv'] = { pos = 84, activeusers = 93, admins = 4, articles = 70707, edits = 1594419, files = 5430, pages = 178880, users = 54087, depth = 20.86189 },
['vec'] = { pos = 85, activeusers = 36, admins = 5, articles = 68993, edits = 1100898, files = 724, pages = 140393, users = 32139, depth = 8.398233 },
['ht'] = { pos = 86, activeusers = 43, admins = 3, articles = 67923, edits = 804074, files = 0, pages = 82094, users = 28585, depth = 0.4263359 },
['pms'] = { pos = 87, activeusers = 40, admins = 4, articles = 66377, edits = 855464, files = 2069, pages = 101502, users = 25351, depth = 2.360068 },
['pnb'] = { pos = 88, activeusers = 53, admins = 2, articles = 65839, edits = 606535, files = 225, pages = 113865, users = 32553, depth = 2.83434 },
['su'] = { pos = 89, activeusers = 41, admins = 7, articles = 61284, edits = 629459, files = 545, pages = 97420, users = 28441, depth = 2.246494 },
['lb'] = { pos = 90, activeusers = 62, admins = 5, articles = 61051, edits = 2392283, files = 2376, pages = 131550, users = 55265, depth = 24.24946 },
['ba'] = { pos = 91, activeusers = 77, admins = 7, articles = 60428, edits = 1151677, files = 1457, pages = 170069, users = 35528, depth = 22.29333 },
['lld'] = { pos = 92, activeusers = 10, admins = 2, articles = 59949, edits = 98739, files = 0, pages = 63796, users = 2277, depth = 0.006373466 },
['ga'] = { pos = 93, activeusers = 93, admins = 7, articles = 57432, edits = 1087348, files = 1123, pages = 96337, users = 52675, depth = 5.179388 },
['szl'] = { pos = 94, activeusers = 42, admins = 3, articles = 55867, edits = 347755, files = 0, pages = 69164, users = 21830, depth = 0.2848327 },
['lmo'] = { pos = 95, activeusers = 43, admins = 5, articles = 54973, edits = 1127001, files = 4437, pages = 123958, users = 37836, depth = 14.31727 },
['is'] = { pos = 96, activeusers = 124, admins = 19, articles = 54790, edits = 1761309, files = 3218, pages = 141717, users = 86931, depth = 31.28386 },
['ku'] = { pos = 97, activeusers = 86, admins = 3, articles = 53957, edits = 1094666, files = 565, pages = 109268, users = 51962, depth = 10.52728 },
['cv'] = { pos = 98, activeusers = 44, admins = 2, articles = 49683, edits = 750178, files = 537, pages = 97905, users = 31282, depth = 7.218289 },
['fy'] = { pos = 99, activeusers = 65, admins = 8, articles = 49383, edits = 1087964, files = 7608, pages = 150604, users = 43566, depth = 30.35039 },
['tl'] = { pos = 100, activeusers = 132, admins = 11, articles = 43188, edits = 1963126, files = 1896, pages = 234293, users = 123734, depth = 164.0615 },
['ckb'] = { pos = 101, activeusers = 175, admins = 7, articles = 42684, edits = 974069, files = 1603, pages = 185701, users = 51580, depth = 58.88716 },
['wuu'] = { pos = 102, activeusers = 40, admins = 4, articles = 42556, edits = 294488, files = 135, pages = 55386, users = 78897, depth = 0.4832805 },
['an'] = { pos = 103, activeusers = 72, admins = 6, articles = 42214, edits = 1838472, files = 1499, pages = 128514, users = 68553, depth = 59.78815 },
['vo'] = { pos = 104, activeusers = 29, admins = 2, articles = 40833, edits = 3270907, files = 0, pages = 171421, users = 32423, depth = 195.1588 },
['sco'] = { pos = 105, activeusers = 90, admins = 4, articles = 40558, edits = 862537, files = 690, pages = 146773, users = 95758, depth = 40.30419 },
['diq'] = { pos = 106, activeusers = 35, admins = 3, articles = 40163, edits = 487388, files = 209, pages = 60561, users = 25035, depth = 2.075892 },
['pa'] = { pos = 107, activeusers = 105, admins = 9, articles = 38524, edits = 610096, files = 1581, pages = 134584, users = 42446, depth = 28.18559 },
['io'] = { pos = 108, activeusers = 42, admins = 5, articles = 33553, edits = 993800, files = 0, pages = 49422, users = 33726, depth = 4.497954 },
['ne'] = { pos = 109, activeusers = 102, admins = 5, articles = 32331, edits = 1069771, files = 1259, pages = 103736, users = 58837, depth = 50.30142 },
['yo'] = { pos = 110, activeusers = 68, admins = 3, articles = 31634, edits = 553653, files = 168, pages = 56065, users = 24999, depth = 5.890065 },
['gu'] = { pos = 111, activeusers = 86, admins = 3, articles = 29976, edits = 826239, files = 0, pages = 117946, users = 69325, depth = 60.33153 },
['als'] = { pos = 112, activeusers = 70, admins = 9, articles = 29040, edits = 1015010, files = 571, pages = 69761, users = 92737, depth = 28.6089 },
['kn'] = { pos = 113, activeusers = 162, admins = 3, articles = 28544, edits = 1111923, files = 2600, pages = 130616, users = 76381, depth = 108.8584 },
['bar'] = { pos = 114, activeusers = 47, admins = 3, articles = 27041, edits = 831032, files = 1320, pages = 109268, users = 63617, depth = 70.32474 },
['scn'] = { pos = 115, activeusers = 37, admins = 5, articles = 26214, edits = 732881, files = 1407, pages = 55699, users = 41422, depth = 16.64645 },
['bpy'] = { pos = 116, activeusers = 17, admins = 3, articles = 25086, edits = 886487, files = 45, pages = 62807, users = 23547, depth = 31.91302 },
['avk'] = { pos = 117, activeusers = 29, admins = 6, articles = 24167, edits = 114838, files = 0, pages = 29365, users = 3132, depth = 0.1809184 },
['ia'] = { pos = 118, activeusers = 37, admins = 6, articles = 23833, edits = 642194, files = 4, pages = 37799, users = 44853, depth = 5.834082 },
['qu'] = { pos = 119, activeusers = 37, admins = 2, articles = 23067, edits = 650109, files = 0, pages = 55979, users = 27274, depth = 23.64217 },
['mn'] = { pos = 120, activeusers = 97, admins = 3, articles = 21411, edits = 708155, files = 1475, pages = 98107, users = 78184, depth = 92.61895 },
['nv'] = { pos = 121, activeusers = 16, admins = 2, articles = 20506, edits = 296027, files = 709, pages = 34668, users = 15199, depth = 4.07277 },
['crh'] = { pos = 122, activeusers = 33, admins = 2, articles = 19980, edits = 177954, files = 0, pages = 39975, users = 17919, depth = 4.458319 },
['xmf'] = { pos = 123, activeusers = 22, admins = 3, articles = 19647, edits = 186632, files = 0, pages = 36540, users = 17140, depth = 3.776058 },
['si'] = { pos = 124, activeusers = 85, admins = 3, articles = 18051, edits = 511738, files = 3115, pages = 80275, users = 58536, depth = 75.74966 },
['ha'] = { pos = 125, activeusers = 121, admins = 3, articles = 18021, edits = 168412, files = 0, pages = 31753, users = 18592, depth = 3.079627 },
['bat-smg'] = { pos = 126, activeusers = 22, admins = 5, articles = 17086, edits = 355530, files = 109, pages = 29095, users = 24210, depth = 6.036577 },
['os'] = { pos = 127, activeusers = 35, admins = 3, articles = 16244, edits = 524902, files = 164, pages = 59938, users = 22654, depth = 63.36269 },
['frr'] = { pos = 128, activeusers = 28, admins = 5, articles = 16143, edits = 231889, files = 1325, pages = 41374, users = 18055, depth = 13.69156 },
['or'] = { pos = 129, activeusers = 57, admins = 6, articles = 15925, edits = 462165, files = 125, pages = 71854, users = 31170, depth = 79.33437 },
['gd'] = { pos = 130, activeusers = 36, admins = 6, articles = 15909, edits = 566989, files = 347, pages = 32211, users = 25673, depth = 18.48274 },
['ps'] = { pos = 131, activeusers = 48, admins = 1, articles = 15640, edits = 284357, files = 1733, pages = 54718, users = 27917, depth = 32.44329 },
['cdo'] = { pos = 132, activeusers = 21, admins = 4, articles = 15556, edits = 89834, files = 0, pages = 31369, users = 19023, depth = 2.959189 },
['ban'] = { pos = 133, activeusers = 29, admins = 3, articles = 15421, edits = 123094, files = 113, pages = 30993, users = 5436, depth = 4.049832 },
['bug'] = { pos = 134, activeusers = 16, admins = 1, articles = 15411, edits = 200789, files = 0, pages = 19628, users = 12298, depth = 0.7659659 },
['yi'] = { pos = 135, activeusers = 46, admins = 3, articles = 15393, edits = 579356, files = 1062, pages = 44227, users = 45571, depth = 45.96436 },
['ilo'] = { pos = 136, activeusers = 21, admins = 2, articles = 15362, edits = 391879, files = 0, pages = 70157, users = 16220, depth = 71.06689 },
['sd'] = { pos = 137, activeusers = 30, admins = 4, articles = 15251, edits = 240306, files = 145, pages = 56249, users = 15817, depth = 30.87298 },
['am'] = { pos = 138, activeusers = 54, admins = 2, articles = 15053, edits = 371758, files = 1766, pages = 45963, users = 39373, depth = 34.10389 },
['nap'] = { pos = 139, activeusers = 24, admins = 3, articles = 14731, edits = 664703, files = 281, pages = 23715, users = 27784, depth = 10.42508 },
['sah'] = { pos = 140, activeusers = 33, admins = 3, articles = 14328, edits = 382097, files = 1765, pages = 47775, users = 22263, depth = 43.5829 },
['hsb'] = { pos = 141, activeusers = 33, admins = 4, articles = 13831, edits = 377440, files = 133, pages = 35390, users = 23113, depth = 25.91298 },
['fo'] = { pos = 142, activeusers = 34, admins = 3, articles = 13786, edits = 368834, files = 0, pages = 40271, users = 26982, depth = 33.80352 },
['map-bms'] = { pos = 143, activeusers = 19, admins = 1, articles = 13752, edits = 213243, files = 462, pages = 30207, users = 14962, depth = 10.10721 },
['li'] = { pos = 144, activeusers = 28, admins = 7, articles = 13750, edits = 454457, files = 623, pages = 65617, users = 26583, depth = 98.54925 },
['mai'] = { pos = 145, activeusers = 23, admins = 5, articles = 13724, edits = 229634, files = 115, pages = 39343, users = 11822, depth = 20.3391 },
['mzn'] = { pos = 146, activeusers = 28, admins = 3, articles = 13445, edits = 165843, files = 263, pages = 30431, users = 30334, depth = 8.698443 },
['gor'] = { pos = 147, activeusers = 18, admins = 2, articles = 13305, edits = 50788, files = 0, pages = 20832, users = 4070, depth = 0.7802687 },
['eml'] = { pos = 148, activeusers = 24, admins = 3, articles = 13011, edits = 152437, files = 2742, pages = 35067, users = 23424, depth = 12.49177 },
['ace'] = { pos = 149, activeusers = 24, admins = 3, articles = 12548, edits = 137374, files = 0, pages = 26484, users = 24217, depth = 6.398059 },
['bcl'] = { pos = 150, activeusers = 34, admins = 3, articles = 12287, edits = 233700, files = 865, pages = 33035, users = 19778, depth = 20.17182 },
['sa'] = { pos = 151, activeusers = 77, admins = 4, articles = 11778, edits = 469780, files = 445, pages = 70325, users = 35536, depth = 165.0635 },
['shn'] = { pos = 152, activeusers = 10, admins = 2, articles = 11647, edits = 55154, files = 60, pages = 27160, users = 3305, depth = 3.602556 },
['wa'] = { pos = 153, activeusers = 26, admins = 4, articles = 11575, edits = 388952, files = 614, pages = 27286, users = 22322, depth = 26.26164 },
['zh-classical'] = { pos = 154, activeusers = 47, admins = 6, articles = 11480, edits = 380417, files = 0, pages = 97154, users = 94739, depth = 218.0789 },
['ie'] = { pos = 155, activeusers = 33, admins = 3, articles = 11370, edits = 151389, files = 0, pages = 15176, users = 16964, depth = 1.117773 },
['lij'] = { pos = 156, activeusers = 27, admins = 8, articles = 11022, edits = 231881, files = 7, pages = 26607, users = 14535, depth = 17.42457 },
['as'] = { pos = 157, activeusers = 95, admins = 5, articles = 10661, edits = 331313, files = 1706, pages = 73366, users = 34738, depth = 156.2256 },
['zu'] = { pos = 158, activeusers = 46, admins = 1, articles = 10583, edits = 96763, files = 0, pages = 23985, users = 17656, depth = 6.469805 },
['mhr'] = { pos = 159, activeusers = 24, admins = 1, articles = 10440, edits = 185008, files = 0, pages = 27292, users = 13143, depth = 17.6627 },
['mrj'] = { pos = 160, activeusers = 13, admins = 1, articles = 10426, edits = 100535, files = 0, pages = 18678, users = 9979, depth = 3.371863 },
['hif'] = { pos = 161, activeusers = 29, admins = 2, articles = 10270, edits = 272322, files = 192, pages = 42276, users = 29660, depth = 62.56202 },
['hyw'] = { pos = 162, activeusers = 36, admins = 5, articles = 10257, edits = 195261, files = 0, pages = 21586, users = 7389, depth = 11.03534 },
['mni'] = { pos = 163, activeusers = 17, admins = 1, articles = 10103, edits = 48852, files = 0, pages = 16223, users = 2248, depth = 1.104977 },
['ig'] = { pos = 164, activeusers = 100, admins = 5, articles = 9830, edits = 95615, files = 0, pages = 15371, users = 13921, depth = 1.976483 },
['km'] = { pos = 165, activeusers = 56, admins = 6, articles = 9541, edits = 282477, files = 1101, pages = 33455, users = 36423, depth = 53.0443 },
['hak'] = { pos = 166, activeusers = 22, admins = 1, articles = 9446, edits = 122396, files = 0, pages = 18267, users = 30453, depth = 5.843052 },
['roa-tara'] = { pos = 167, activeusers = 10, admins = 2, articles = 9306, edits = 140183, files = 288, pages = 17647, users = 10841, depth = 6.381674 },
['pam'] = { pos = 168, activeusers = 25, admins = 2, articles = 8833, edits = 295786, files = 403, pages = 21410, users = 19440, depth = 28.00907 },
['sn'] = { pos = 169, activeusers = 22, admins = 1, articles = 8544, edits = 97787, files = 0, pages = 16861, users = 15535, depth = 5.495519 },
['nso'] = { pos = 170, activeusers = 14, admins = 1, articles = 8524, edits = 49820, files = 0, pages = 10773, users = 5870, depth = 0.3219282 },
['so'] = { pos = 171, activeusers = 58, admins = 1, articles = 8460, edits = 240051, files = 0, pages = 25783, users = 32325, depth = 39.03693 },
['rue'] = { pos = 172, activeusers = 32, admins = 1, articles = 8391, edits = 131312, files = 87, pages = 17658, users = 25458, depth = 9.070135 },
['bh'] = { pos = 173, activeusers = 36, admins = 2, articles = 8011, edits = 723520, files = 53, pages = 69168, users = 29791, depth = 609.627 },
['se'] = { pos = 174, activeusers = 26, admins = 6, articles = 7802, edits = 300700, files = 0, pages = 20855, users = 26356, depth = 40.35822 },
['myv'] = { pos = 175, activeusers = 30, admins = 4, articles = 7710, edits = 139818, files = 0, pages = 26257, users = 11828, depth = 30.8146 },
['vls'] = { pos = 176, activeusers = 22, admins = 5, articles = 7640, edits = 308864, files = 480, pages = 21225, users = 24685, depth = 46.00999 },
['nds-nl'] = { pos = 177, activeusers = 13, admins = 6, articles = 7596, edits = 320855, files = 571, pages = 20404, users = 25926, depth = 44.7081 },
['mi'] = { pos = 178, activeusers = 27, admins = 2, articles = 7432, edits = 153464, files = 0, pages = 13468, users = 16702, depth = 7.516064 },
['sat'] = { pos = 179, activeusers = 48, admins = 3, articles = 7426, edits = 99692, files = 0, pages = 17366, users = 5497, depth = 10.28545 },
['sc'] = { pos = 180, activeusers = 19, admins = 4, articles = 7333, edits = 177577, files = 150, pages = 16398, users = 21989, depth = 16.54886 },
['nah'] = { pos = 181, activeusers = 23, admins = 3, articles = 7241, edits = 502495, files = 170, pages = 19503, users = 20756, depth = 73.88493 },
['vep'] = { pos = 182, activeusers = 25, admins = 1, articles = 6697, edits = 151752, files = 0, pages = 31130, users = 14496, depth = 64.88559 },
['gan'] = { pos = 183, activeusers = 21, admins = 1, articles = 6490, edits = 394922, files = 57, pages = 33494, users = 38683, depth = 204.132 },
['kab'] = { pos = 184, activeusers = 17, admins = 2, articles = 6442, edits = 105961, files = 0, pages = 15910, users = 12067, depth = 14.38636 },
['glk'] = { pos = 185, activeusers = 17, admins = 3, articles = 6438, edits = 62388, files = 807, pages = 13897, users = 14324, depth = 6.02614 },
['tk'] = { pos = 186, activeusers = 41, admins = 2, articles = 6404, edits = 230727, files = 319, pages = 15823, users = 24857, depth = 31.54398 },
['fiu-vro'] = { pos = 187, activeusers = 21, admins = 4, articles = 6308, edits = 176984, files = 196, pages = 12170, users = 13235, depth = 12.5589 },
['co'] = { pos = 188, activeusers = 26, admins = 2, articles = 6205, edits = 379570, files = 0, pages = 14797, users = 19929, depth = 49.18393 },
['bo'] = { pos = 189, activeusers = 20, admins = 1, articles = 6012, edits = 139900, files = 0, pages = 17574, users = 26548, depth = 29.44253 },
['ab'] = { pos = 190, activeusers = 16, admins = 2, articles = 5993, edits = 118559, files = 9, pages = 20397, users = 17798, depth = 33.57731 },
['gv'] = { pos = 191, activeusers = 18, admins = 3, articles = 5762, edits = 309414, files = 185, pages = 20885, users = 18107, depth = 102.0551 },
['ary'] = { pos = 192, activeusers = 27, admins = 3, articles = 5749, edits = 189705, files = 42, pages = 43734, users = 6432, depth = 189.3648 },
['frp'] = { pos = 193, activeusers = 20, admins = 2, articles = 5611, edits = 215356, files = 0, pages = 15502, users = 14758, depth = 43.16871 },
['kw'] = { pos = 194, activeusers = 23, admins = 2, articles = 5519, edits = 199507, files = 6, pages = 11765, users = 13765, depth = 21.71947 },
['kv'] = { pos = 195, activeusers = 19, admins = 1, articles = 5480, edits = 139810, files = 0, pages = 16728, users = 13270, depth = 35.21144 },
['csb'] = { pos = 196, activeusers = 21, admins = 3, articles = 5435, edits = 186006, files = 0, pages = 8728, users = 15477, depth = 7.823419 },
['pcd'] = { pos = 197, activeusers = 27, admins = 3, articles = 5417, edits = 68818, files = 49, pages = 10547, users = 15855, depth = 5.851809 },
['ug'] = { pos = 198, activeusers = 29, admins = 1, articles = 5397, edits = 154248, files = 249, pages = 15006, users = 19865, depth = 32.58413 },
['skr'] = { pos = 199, activeusers = 7, admins = 1, articles = 5276, edits = 27014, files = 0, pages = 5813, users = 1326, depth = 0.04814238 },
['udm'] = { pos = 200, activeusers = 18, admins = 4, articles = 5271, edits = 120972, files = 9, pages = 17274, users = 13834, depth = 36.31496 },
['tum'] = { pos = 201, activeusers = 21, admins = 2, articles = 5200, edits = 31876, files = 0, pages = 7335, users = 7200, depth = 0.7325761 },
['zea'] = { pos = 202, activeusers = 17, admins = 3, articles = 5140, edits = 120859, files = 1, pages = 9795, users = 12092, depth = 10.12017 },
['ay'] = { pos = 203, activeusers = 22, admins = 1, articles = 5027, edits = 95623, files = 0, pages = 8630, users = 15374, depth = 5.691966 },
['gn'] = { pos = 204, activeusers = 25, admins = 2, articles = 4919, edits = 121256, files = 0, pages = 11374, users = 16515, depth = 18.35815 },
['nrm'] = { pos = 205, activeusers = 13, admins = 2, articles = 4833, edits = 219259, files = 0, pages = 10372, users = 12380, depth = 27.76669 },
['mt'] = { pos = 206, activeusers = 33, admins = 5, articles = 4828, edits = 278998, files = 1145, pages = 19239, users = 20237, depth = 129.2029 },
['bjn'] = { pos = 207, activeusers = 19, admins = 2, articles = 4631, edits = 77230, files = 1, pages = 22501, users = 12832, depth = 51.1074 },
['smn'] = { pos = 208, activeusers = 17, admins = 6, articles = 4535, edits = 67629, files = 0, pages = 14322, users = 2331, depth = 21.99247 },
['lez'] = { pos = 209, activeusers = 17, admins = 3, articles = 4307, edits = 86717, files = 10, pages = 13067, users = 9826, depth = 27.45281 },
['lfn'] = { pos = 210, activeusers = 22, admins = 1, articles = 4177, edits = 38054, files = 0, pages = 6672, users = 9271, depth = 2.034963 },
['stq'] = { pos = 211, activeusers = 15, admins = 5, articles = 4066, edits = 121164, files = 429, pages = 10692, users = 12560, depth = 30.09419 },
['lo'] = { pos = 212, activeusers = 29, admins = 1, articles = 4035, edits = 94972, files = 0, pages = 12318, users = 15483, depth = 32.48954 },
['olo'] = { pos = 213, activeusers = 15, admins = 2, articles = 3900, edits = 32234, files = 0, pages = 10686, users = 6037, depth = 9.132666 },
['mwl'] = { pos = 214, activeusers = 22, admins = 1, articles = 3881, edits = 98695, files = 0, pages = 10212, users = 12236, depth = 25.71826 },
['fur'] = { pos = 215, activeusers = 22, admins = 2, articles = 3760, edits = 170411, files = 318, pages = 8594, users = 13250, depth = 32.77479 },
['rm'] = { pos = 216, activeusers = 19, admins = 3, articles = 3755, edits = 163069, files = 51, pages = 9598, users = 18594, depth = 41.13794 },
['ang'] = { pos = 217, activeusers = 35, admins = 2, articles = 3695, edits = 205801, files = 299, pages = 16565, users = 117959, depth = 150.7246 },
['lad'] = { pos = 218, activeusers = 25, admins = 5, articles = 3603, edits = 208888, files = 23, pages = 12943, users = 19685, depth = 108.4535 },
['gom'] = { pos = 219, activeusers = 13, admins = 3, articles = 3552, edits = 206402, files = 0, pages = 9048, users = 8662, depth = 54.6146 },
['koi'] = { pos = 220, activeusers = 12, admins = 1, articles = 3442, edits = 59768, files = 0, pages = 11019, users = 7912, depth = 26.28448 },
['ext'] = { pos = 221, activeusers = 13, admins = 1, articles = 3376, edits = 116062, files = 0, pages = 7565, users = 16078, depth = 23.62093 },
['tyv'] = { pos = 222, activeusers = 12, admins = 1, articles = 3364, edits = 43480, files = 0, pages = 11231, users = 8111, depth = 21.17276 },
['dsb'] = { pos = 223, activeusers = 15, admins = 1, articles = 3325, edits = 142785, files = 0, pages = 11200, users = 17261, depth = 71.51257 },
['rw'] = { pos = 224, activeusers = 30, admins = 1, articles = 3316, edits = 86092, files = 0, pages = 9349, users = 11211, depth = 30.48143 },
['dty'] = { pos = 225, activeusers = 15, admins = 3, articles = 3307, edits = 237465, files = 3, pages = 19226, users = 5532, depth = 286.2028 },
['ln'] = { pos = 226, activeusers = 30, admins = 4, articles = 3281, edits = 121867, files = 32, pages = 8584, users = 11834, depth = 37.08747 },
['av'] = { pos = 227, activeusers = 18, admins = 2, articles = 3135, edits = 83298, files = 0, pages = 14749, users = 13370, depth = 77.51051 },
['cbk-zam'] = { pos = 228, activeusers = 17, admins = 2, articles = 3129, edits = 110086, files = 0, pages = 8234, users = 13531, depth = 35.58784 },
['dv'] = { pos = 229, activeusers = 16, admins = 3, articles = 3019, edits = 130000, files = 932, pages = 11203, users = 23387, depth = 85.27349 },
['ksh'] = { pos = 230, activeusers = 15, admins = 3, articles = 2916, edits = 1606850, files = 0, pages = 10543, users = 21392, depth = 1042.662 },
['gag'] = { pos = 231, activeusers = 17, admins = 1, articles = 2794, edits = 67768, files = 0, pages = 6579, users = 12713, depth = 18.90357 },
['bxr'] = { pos = 232, activeusers = 20, admins = 1, articles = 2772, edits = 69918, files = 9, pages = 11045, users = 13870, depth = 56.38491 },
['pfl'] = { pos = 233, activeusers = 20, admins = 4, articles = 2740, edits = 90010, files = 0, pages = 6916, users = 10789, depth = 30.23122 },
['pap'] = { pos = 234, activeusers = 16, admins = 2, articles = 2712, edits = 90658, files = 0, pages = 6039, users = 13395, depth = 22.59266 },
['pag'] = { pos = 235, activeusers = 13, admins = 1, articles = 2561, edits = 73092, files = 0, pages = 8794, users = 7588, depth = 49.23325 },
['pi'] = { pos = 236, activeusers = 11, admins = 2, articles = 2547, edits = 101647, files = 0, pages = 4637, users = 6653, depth = 14.7602 },
['haw'] = { pos = 237, activeusers = 15, admins = 1, articles = 2457, edits = 96469, files = 0, pages = 5526, users = 15101, depth = 27.23707 },
['awa'] = { pos = 238, activeusers = 8, admins = 1, articles = 2436, edits = 24112, files = 0, pages = 5350, users = 1926, depth = 6.449172 },
['tay'] = { pos = 239, activeusers = 18, admins = 0, articles = 2422, edits = 54188, files = 0, pages = 2832, users = 1117, depth = 0.548314 },
['tw'] = { pos = 240, activeusers = 40, admins = 2, articles = 2113, edits = 93641, files = 0, pages = 5080, users = 13932, depth = 36.34447 },
['inh'] = { pos = 241, activeusers = 12, admins = 2, articles = 2100, edits = 55035, files = 37, pages = 11819, users = 3318, depth = 99.73849 },
['krc'] = { pos = 242, activeusers = 14, admins = 2, articles = 2057, edits = 106213, files = 0, pages = 14327, users = 9691, depth = 263.7807 },
['dag'] = { pos = 243, activeusers = 45, admins = 4, articles = 2056, edits = 44364, files = 0, pages = 4485, users = 1835, depth = 13.80629 },
['xal'] = { pos = 244, activeusers = 11, admins = 1, articles = 2046, edits = 85067, files = 0, pages = 11871, users = 9281, depth = 165.2448 },
['szy'] = { pos = 245, activeusers = 10, admins = 1, articles = 2044, edits = 128491, files = 0, pages = 5360, users = 2332, depth = 63.09213 },
['za'] = { pos = 246, activeusers = 9, admins = 1, articles = 2010, edits = 39348, files = 0, pages = 4143, users = 9765, depth = 10.69541 },
['mdf'] = { pos = 247, activeusers = 16, admins = 3, articles = 1979, edits = 64776, files = 0, pages = 11844, users = 8546, depth = 135.8996 },
['kaa'] = { pos = 248, activeusers = 28, admins = 1, articles = 1951, edits = 46297, files = 3, pages = 5148, users = 10276, depth = 24.14822 },
['pdc'] = { pos = 249, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1932, edits = 105143, files = 0, pages = 5837, users = 30422, depth = 73.58996 },
['atj'] = { pos = 250, activeusers = 11, admins = 5, articles = 1912, edits = 14725, files = 0, pages = 3020, users = 3705, depth = 1.63739 },
['to'] = { pos = 251, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1908, edits = 41592, files = 12, pages = 5333, users = 9250, depth = 25.13059 },
['arc'] = { pos = 252, activeusers = 16, admins = 2, articles = 1850, edits = 95331, files = 0, pages = 6425, users = 18821, depth = 90.7402 },
['tcy'] = { pos = 253, activeusers = 35, admins = 2, articles = 1746, edits = 103000, files = 1, pages = 8999, users = 4945, depth = 197.5103 },
['kbp'] = { pos = 254, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1698, edits = 16064, files = 0, pages = 3375, users = 3858, depth = 4.642701 },
['jam'] = { pos = 255, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1685, edits = 20760, files = 0, pages = 3024, users = 7272, depth = 4.335178 },
['na'] = { pos = 256, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1661, edits = 89538, files = 4, pages = 4884, users = 11499, depth = 69.02606 },
['wo'] = { pos = 257, activeusers = 15, admins = 3, articles = 1651, edits = 104454, files = 0, pages = 5373, users = 13951, depth = 98.80224 },
['kbd'] = { pos = 258, activeusers = 8, admins = 1, articles = 1595, edits = 43686, files = 0, pages = 6742, users = 9154, depth = 67.47462 },
['nia'] = { pos = 259, activeusers = 17, admins = 1, articles = 1523, edits = 17631, files = 0, pages = 3615, users = 1215, depth = 9.202211 },
['nov'] = { pos = 260, activeusers = 12, admins = 3, articles = 1516, edits = 177713, files = 0, pages = 4408, users = 10838, depth = 146.7154 },
['ki'] = { pos = 261, activeusers = 18, admins = 1, articles = 1503, edits = 20656, files = 0, pages = 3074, users = 7980, depth = 7.341365 },
['tet'] = { pos = 262, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1503, edits = 66603, files = 0, pages = 3910, users = 8933, depth = 43.68691 },
['mnw'] = { pos = 263, activeusers = 22, admins = 2, articles = 1423, edits = 34371, files = 0, pages = 4721, users = 2684, depth = 39.10657 },
['lg'] = { pos = 264, activeusers = 14, admins = 1, articles = 1419, edits = 26751, files = 0, pages = 4814, users = 7172, depth = 31.8089 },
['bi'] = { pos = 265, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1395, edits = 41828, files = 0, pages = 3298, users = 12168, depth = 23.60183 },
['tpi'] = { pos = 266, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1351, edits = 86611, files = 0, pages = 5680, users = 12394, depth = 156.563 },
['nqo'] = { pos = 267, activeusers = 19, admins = 1, articles = 1321, edits = 10067, files = 0, pages = 2646, users = 2888, depth = 3.827687 },
['jbo'] = { pos = 268, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1305, edits = 111664, files = 0, pages = 5717, users = 15032, depth = 223.2518 },
['roa-rup'] = { pos = 269, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1292, edits = 205301, files = 0, pages = 4294, users = 13020, depth = 258.1222 },
['fj'] = { pos = 270, activeusers = 8, admins = 1, articles = 1274, edits = 35441, files = 0, pages = 3631, users = 8371, depth = 33.40873 },
['lbe'] = { pos = 271, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1264, edits = 50267, files = 0, pages = 14684, users = 7813, depth = 385.8775 },
['kg'] = { pos = 272, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1255, edits = 43792, files = 0, pages = 2905, users = 9987, depth = 26.05728 },
['xh'] = { pos = 273, activeusers = 36, admins = 1, articles = 1240, edits = 33903, files = 0, pages = 3830, users = 11769, depth = 38.61851 },
['ty'] = { pos = 274, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1217, edits = 53071, files = 0, pages = 2993, users = 6869, depth = 37.76203 },
['ks'] = { pos = 275, activeusers = 26, admins = 2, articles = 1215, edits = 62841, files = 9, pages = 7885, users = 9393, depth = 240.182 },
['cu'] = { pos = 276, activeusers = 18, admins = 2, articles = 1167, edits = 82636, files = 0, pages = 5566, users = 23099, depth = 210.9562 },
['shi'] = { pos = 277, activeusers = 8, admins = 2, articles = 1154, edits = 33392, files = 0, pages = 3843, users = 1491, depth = 47.17828 },
['srn'] = { pos = 278, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1112, edits = 39153, files = 0, pages = 2729, users = 7048, depth = 30.33695 },
['trv'] = { pos = 279, activeusers = 19, admins = 0, articles = 1110, edits = 85906, files = 0, pages = 2064, users = 1198, depth = 30.7443 },
['om'] = { pos = 280, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1094, edits = 38044, files = 0, pages = 3742, users = 9484, depth = 59.56398 },
['guw'] = { pos = 281, activeusers = 24, admins = 2, articles = 1065, edits = 30056, files = 0, pages = 1791, users = 513, depth = 7.798475 },
['sm'] = { pos = 282, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1065, edits = 42639, files = 0, pages = 3295, users = 9638, depth = 56.73643 },
['gcr'] = { pos = 283, activeusers = 13, admins = 1, articles = 1050, edits = 16485, files = 0, pages = 2556, users = 2197, depth = 13.26782 },
['alt'] = { pos = 284, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1045, edits = 35985, files = 0, pages = 3721, users = 1661, depth = 63.41639 },
['chr'] = { pos = 285, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1020, edits = 46156, files = 0, pages = 3896, users = 21863, depth = 94.18606 },
['ltg'] = { pos = 286, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1015, edits = 35320, files = 0, pages = 3223, users = 6701, depth = 51.85928 },
['ny'] = { pos = 287, activeusers = 15, admins = 1, articles = 919, edits = 38054, files = 0, pages = 4003, users = 9390, depth = 107.0564 },
['pih'] = { pos = 288, activeusers = 14, admins = 1, articles = 891, edits = 44153, files = 0, pages = 3324, users = 10496, depth = 99.04396 },
['got'] = { pos = 289, activeusers = 11, admins = 1, articles = 866, edits = 46132, files = 0, pages = 3805, users = 17740, depth = 139.6404 },
['mad'] = { pos = 290, activeusers = 15, admins = 0, articles = 861, edits = 8890, files = 0, pages = 1629, users = 1578, depth = 4.34207 },
['st'] = { pos = 291, activeusers = 19, admins = 1, articles = 843, edits = 28448, files = 0, pages = 4255, users = 9452, depth = 109.5255 },
['ami'] = { pos = 292, activeusers = 24, admins = 0, articles = 839, edits = 32262, files = 0, pages = 1659, users = 947, depth = 18.57585 },
['blk'] = { pos = 293, activeusers = 21, admins = 1, articles = 824, edits = 16089, files = 0, pages = 3685, users = 238, depth = 52.63479 },
['tn'] = { pos = 294, activeusers = 21, admins = 2, articles = 777, edits = 28245, files = 0, pages = 3716, users = 9263, depth = 108.7484 },
['bm'] = { pos = 295, activeusers = 8, admins = 2, articles = 775, edits = 40189, files = 0, pages = 3145, users = 9880, depth = 119.5033 },
['ve'] = { pos = 296, activeusers = 14, admins = 1, articles = 749, edits = 19284, files = 0, pages = 2236, users = 7210, depth = 33.99254 },
['rmy'] = { pos = 297, activeusers = 12, admins = 1, articles = 730, edits = 50227, files = 0, pages = 2701, users = 16409, depth = 135.5627 },
['ts'] = { pos = 298, activeusers = 13, admins = 2, articles = 720, edits = 36668, files = 0, pages = 3764, users = 8844, depth = 174.1253 },
['chy'] = { pos = 299, activeusers = 9, admins = 1, articles = 662, edits = 24107, files = 0, pages = 2258, users = 10622, depth = 62.05388 },
['rn'] = { pos = 300, activeusers = 9, admins = 1, articles = 620, edits = 23098, files = 0, pages = 2450, users = 8974, depth = 82.13479 },
['iu'] = { pos = 301, activeusers = 12, admins = 2, articles = 593, edits = 44501, files = 0, pages = 3182, users = 17026, depth = 266.578 },
['ak'] = { pos = 302, activeusers = 14, admins = 1, articles = 589, edits = 28928, files = 0, pages = 2441, users = 12519, depth = 117.1661 },
['ss'] = { pos = 303, activeusers = 11, admins = 3, articles = 576, edits = 38085, files = 0, pages = 2416, users = 7639, depth = 160.8599 },
['ch'] = { pos = 304, activeusers = 12, admins = 1, articles = 543, edits = 22843, files = 0, pages = 2501, users = 14425, depth = 118.7586 },
['ff'] = { pos = 305, activeusers = 23, admins = 0, articles = 541, edits = 25102, files = 0, pages = 2499, users = 7891, depth = 131.5749 },
['pnt'] = { pos = 306, activeusers = 8, admins = 1, articles = 481, edits = 35125, files = 0, pages = 2039, users = 9483, depth = 180.7357 },
['kcg'] = { pos = 307, activeusers = 14, admins = 1, articles = 462, edits = 16453, files = 0, pages = 2301, users = 447, depth = 113.2943 },
['ady'] = { pos = 308, activeusers = 10, admins = 1, articles = 451, edits = 12088, files = 0, pages = 3107, users = 6007, depth = 134.9324 },
['ik'] = { pos = 309, activeusers = 12, admins = 2, articles = 445, edits = 37980, files = 0, pages = 2616, users = 7949, depth = 345.5547 },
['ee'] = { pos = 310, activeusers = 17, admins = 3, articles = 438, edits = 50072, files = 0, pages = 3126, users = 13275, depth = 603.2763 },
['sg'] = { pos = 311, activeusers = 13, admins = 2, articles = 311, edits = 20554, files = 0, pages = 1983, users = 5984, depth = 299.5887 },
['din'] = { pos = 312, activeusers = 11, admins = 1, articles = 306, edits = 8040, files = 0, pages = 1086, users = 5693, depth = 48.10305 },
['pwn'] = { pos = 313, activeusers = 15, admins = 0, articles = 279, edits = 11053, files = 0, pages = 434, users = 852, depth = 7.860415 },
['pcm'] = { pos = 314, activeusers = 20, admins = 1, articles = 247, edits = 12710, files = 0, pages = 937, users = 194, depth = 105.8547 },
['kl'] = { pos = 315, activeusers = 17, admins = 2, articles = 244, edits = 74486, files = 0, pages = 2262, users = 12309, depth = 2252.396 },
['ti'] = { pos = 316, activeusers = 13, admins = 2, articles = 234, edits = 23841, files = 0, pages = 2731, users = 8476, depth = 994.0499 },
['dz'] = { pos = 317, activeusers = 14, admins = 1, articles = 227, edits = 29401, files = 0, pages = 2281, users = 9230, depth = 1055.324 },
['cr'] = { pos = 318, activeusers = 21, admins = 2, articles = 158, edits = 37453, files = 0, pages = 2161, users = 16772, depth = 2785.349 },
['ng'] = { pos = 319, activeusers = 0, admins = 1, articles = 8, edits = 5923, files = 0, pages = 443, users = 2385, depth = 39530.88 },
['cho'] = { pos = 320, activeusers = 0, admins = 1, articles = 6, edits = 4220, files = 0, pages = 201, users = 1809, depth = 22176 },
['kj'] = { pos = 321, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 3548, files = 0, pages = 114, users = 1377, depth = 23536.62 },
['mh'] = { pos = 322, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 4212, files = 0, pages = 206, users = 2140, depth = 52143.95 },
['ho'] = { pos = 323, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 3786, files = 0, pages = 129, users = 1575, depth = 51771.35 },
['ii'] = { pos = 324, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 11653, files = 0, pages = 189, users = 2031, depth = 237006 },
['lrc'] = { pos = 325, activeusers = 2, admins = 1, articles = 1, edits = 140064, files = 0, pages = 237, users = 5037, depth = 3.291563E+07 },
['mus'] = { pos = 326, activeusers = 0, admins = 1, articles = 1, edits = 3603, files = 0, pages = 115, users = 2348, depth = 407170.3 },
['aa'] = { pos = 327, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4685, files = 0, pages = 509, users = 4063, depth = 0 },
['hz'] = { pos = 328, activeusers = 1, admins = 1, articles = 0, edits = 4483, files = 0, pages = 176, users = 3761, depth = 0 },
['kr'] = { pos = 329, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4641, files = 0, pages = 162, users = 5464, depth = 0 },
['total'] = { activeusers = 280867, admins = 3758, articles = 59303690, edits = 3209471301, files = 2759548, pages = 244901110, users = 103545239, depth = 128.3581, date = '@1661529637' },
}
return info</text>
      <sha1>h993pv3c4zcg7sa9qbctmtbpba13og8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195168</id>
      <parentid>4194769</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T18:00:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MBHbot</username>
        <id>91410</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="49083" xml:space="preserve">local info = {
['en'] = { pos = 1, activeusers = 115017, admins = 1032, articles = 6544532, edits = 1102098643, files = 893878, pages = 56414093, users = 44066951, depth = 1134.349 },
['ceb'] = { pos = 2, activeusers = 175, admins = 6, articles = 6125816, edits = 34883248, files = 0, pages = 11232213, users = 93680, depth = 2.158007 },
['de'] = { pos = 3, activeusers = 16846, admins = 190, articles = 2718854, edits = 224158912, files = 129060, pages = 7507858, users = 3982376, depth = 92.63148 },
['sv'] = { pos = 4, activeusers = 1944, admins = 66, articles = 2552443, edits = 51020109, files = 0, pages = 6121824, users = 832774, depth = 16.298 },
['fr'] = { pos = 5, activeusers = 16529, admins = 159, articles = 2449376, edits = 195978603, files = 68486, pages = 12162094, users = 4451326, depth = 253.3792 },
['nl'] = { pos = 6, activeusers = 3506, admins = 36, articles = 2099258, edits = 62512448, files = 20, pages = 4468851, users = 1226033, depth = 17.82323 },
['ru'] = { pos = 7, activeusers = 10635, admins = 76, articles = 1848412, edits = 124801157, files = 238052, pages = 7417980, users = 3235902, depth = 152.749 },
['es'] = { pos = 8, activeusers = 13360, admins = 63, articles = 1797582, edits = 145136988, files = 0, pages = 7715950, users = 6623156, depth = 203.8991 },
['it'] = { pos = 9, activeusers = 7432, admins = 122, articles = 1769082, edits = 128706502, files = 138812, pages = 7499987, users = 2286548, depth = 180.0903 },
['arz'] = { pos = 10, activeusers = 199, admins = 7, articles = 1597090, edits = 7344216, files = 1476, pages = 2011661, users = 189330, depth = 0.2459969 },
['pl'] = { pos = 11, activeusers = 4095, admins = 101, articles = 1533666, edits = 67702545, files = 261, pages = 3560848, users = 1188045, depth = 33.21815 },
['ja'] = { pos = 12, activeusers = 15016, admins = 41, articles = 1339398, edits = 90962854, files = 30110, pages = 3958251, users = 1971401, depth = 87.85444 },
['zh'] = { pos = 13, activeusers = 8616, admins = 66, articles = 1299373, edits = 73076996, files = 60871, pages = 7129553, users = 3255406, depth = 206.3548 },
['vi'] = { pos = 14, activeusers = 2179, admins = 20, articles = 1275554, edits = 68987496, files = 24567, pages = 19377896, users = 878139, depth = 717.0271 },
['war'] = { pos = 15, activeusers = 74, admins = 3, articles = 1265935, edits = 6287624, files = 42, pages = 2881779, users = 52985, depth = 3.554692 },
['uk'] = { pos = 16, activeusers = 3055, admins = 45, articles = 1190077, edits = 36869966, files = 110476, pages = 4130556, users = 640478, depth = 54.4942 },
['ar'] = { pos = 17, activeusers = 4794, admins = 26, articles = 1183939, edits = 58983120, files = 50038, pages = 7816634, users = 2293867, depth = 236.826 },
['pt'] = { pos = 18, activeusers = 8363, admins = 55, articles = 1094430, edits = 64101136, files = 58364, pages = 5405811, users = 2796534, depth = 184.0186 },
['fa'] = { pos = 19, activeusers = 5158, admins = 34, articles = 924735, edits = 35356909, files = 81903, pages = 5345978, users = 1144728, depth = 151.1824 },
['ca'] = { pos = 20, activeusers = 978, admins = 30, articles = 709130, edits = 30534557, files = 15603, pages = 1767162, users = 426803, depth = 38.46459 },
['sr'] = { pos = 21, activeusers = 704, admins = 19, articles = 661962, edits = 25145370, files = 36483, pages = 3987070, users = 311047, depth = 159.1291 },
['id'] = { pos = 22, activeusers = 3251, admins = 44, articles = 627199, edits = 21551193, files = 47550, pages = 3297864, users = 1348064, depth = 118.4859 },
['ko'] = { pos = 23, activeusers = 1702, admins = 27, articles = 602685, edits = 33145991, files = 12717, pages = 2738945, users = 750074, depth = 152.0461 },
['no'] = { pos = 24, activeusers = 1065, admins = 44, articles = 596740, edits = 22860507, files = 4, pages = 1700413, users = 559811, depth = 45.98773 },
['fi'] = { pos = 25, activeusers = 1648, admins = 31, articles = 537669, edits = 20695314, files = 70458, pages = 1411497, users = 521409, depth = 38.72701 },
['tr'] = { pos = 26, activeusers = 2887, admins = 23, articles = 513111, edits = 28343874, files = 37590, pages = 2388004, users = 1421785, depth = 158.4727 },
['hu'] = { pos = 27, activeusers = 1529, admins = 24, articles = 510851, edits = 25152549, files = 8445, pages = 1450034, users = 511035, depth = 58.62944 },
['cs'] = { pos = 28, activeusers = 2075, admins = 33, articles = 508995, edits = 21585603, files = 1, pages = 1405468, users = 587238, depth = 47.64207 },
['ce'] = { pos = 29, activeusers = 52, admins = 3, articles = 481664, edits = 8688595, files = 315, pages = 908469, users = 30827, depth = 7.509484 },
['sh'] = { pos = 30, activeusers = 160, admins = 12, articles = 456898, edits = 41243104, files = 10243, pages = 4644366, users = 176573, depth = 745.9151 },
['ro'] = { pos = 31, activeusers = 858, admins = 17, articles = 433031, edits = 15021116, files = 116498, pages = 2622842, users = 592418, depth = 146.4554 },
['zh-min-nan'] = { pos = 32, activeusers = 82, admins = 6, articles = 431683, edits = 3135403, files = 362, pages = 1063314, users = 54070, depth = 6.312898 },
['tt'] = { pos = 33, activeusers = 77, admins = 5, articles = 417585, edits = 3527586, files = 6109, pages = 565005, users = 43242, depth = 0.7781233 },
['eu'] = { pos = 34, activeusers = 251, admins = 12, articles = 397726, edits = 9006108, files = 0, pages = 826500, users = 138893, depth = 12.66436 },
['ms'] = { pos = 35, activeusers = 528, admins = 15, articles = 360082, edits = 5639276, files = 19611, pages = 1042282, users = 299016, depth = 19.42042 },
['eo'] = { pos = 36, activeusers = 297, admins = 16, articles = 323440, edits = 7682819, files = 11277, pages = 719780, users = 199830, depth = 16.02763 },
['he'] = { pos = 37, activeusers = 3141, admins = 32, articles = 321129, edits = 34489213, files = 74058, pages = 1342689, users = 998886, depth = 259.942 },
['hy'] = { pos = 38, activeusers = 410, admins = 11, articles = 293157, edits = 8486131, files = 11357, pages = 989177, users = 124158, depth = 48.35915 },
['da'] = { pos = 39, activeusers = 790, admins = 25, articles = 284061, edits = 11203730, files = 0, pages = 908535, users = 436223, depth = 59.59729 },
['bg'] = { pos = 40, activeusers = 722, admins = 25, articles = 283884, edits = 11478275, files = 549, pages = 632471, users = 312012, depth = 27.36381 },
['azb'] = { pos = 41, activeusers = 106, admins = 5, articles = 242296, edits = 1524153, files = 246, pages = 571989, users = 38115, depth = 4.933645 },
['sk'] = { pos = 42, activeusers = 528, admins = 10, articles = 241776, edits = 7405661, files = 0, pages = 549601, users = 222058, depth = 21.84227 },
['kk'] = { pos = 43, activeusers = 203, admins = 16, articles = 232119, edits = 3060787, files = 10544, pages = 588294, users = 121129, depth = 12.25023 },
['et'] = { pos = 44, activeusers = 420, admins = 33, articles = 229860, edits = 6175265, files = 757, pages = 542784, users = 168613, depth = 21.08529 },
['min'] = { pos = 45, activeusers = 44, admins = 5, articles = 225620, edits = 2444591, files = 177, pages = 385485, users = 16168, depth = 3.183833 },
['be'] = { pos = 46, activeusers = 273, admins = 11, articles = 221823, edits = 4186497, files = 3249, pages = 647826, users = 121114, depth = 23.83442 },
['simple'] = { pos = 47, activeusers = 985, admins = 17, articles = 217588, edits = 8389309, files = 36, pages = 705467, users = 1226694, depth = 59.7866 },
['hr'] = { pos = 48, activeusers = 474, admins = 11, articles = 213214, edits = 6435871, files = 21002, pages = 446180, users = 278371, depth = 17.2207 },
['el'] = { pos = 49, activeusers = 1041, admins = 22, articles = 212847, edits = 9620848, files = 18505, pages = 631041, users = 370061, depth = 58.85405 },
['lt'] = { pos = 50, activeusers = 313, admins = 10, articles = 204003, edits = 6659885, files = 23854, pages = 500453, users = 166789, depth = 28.10174 },
['gl'] = { pos = 51, activeusers = 244, admins = 8, articles = 188358, edits = 6158321, files = 343, pages = 473094, users = 128542, depth = 29.7462 },
['az'] = { pos = 52, activeusers = 642, admins = 17, articles = 186354, edits = 6581547, files = 23651, pages = 511960, users = 252374, depth = 39.24635 },
['sl'] = { pos = 53, activeusers = 311, admins = 22, articles = 177498, edits = 5735411, files = 8317, pages = 440077, users = 213924, depth = 28.52127 },
['ur'] = { pos = 54, activeusers = 308, admins = 11, articles = 175916, edits = 5123235, files = 12600, pages = 997462, users = 150066, depth = 112.0214 },
['uz'] = { pos = 55, activeusers = 619, admins = 20, articles = 170379, edits = 2810701, files = 2095, pages = 694839, users = 77348, depth = 38.32861 },
['nn'] = { pos = 56, activeusers = 129, admins = 14, articles = 162673, edits = 3391140, files = 16, pages = 372477, users = 121999, depth = 15.14408 },
['ka'] = { pos = 57, activeusers = 251, admins = 6, articles = 162551, edits = 4399182, files = 14839, pages = 460238, users = 143360, depth = 32.05752 },
['hi'] = { pos = 58, activeusers = 1189, admins = 6, articles = 152391, edits = 5613498, files = 3604, pages = 1192056, users = 711175, depth = 219.1821 },
['th'] = { pos = 59, activeusers = 981, admins = 15, articles = 149621, edits = 10244205, files = 27300, pages = 975430, users = 430537, depth = 319.931 },
['ta'] = { pos = 60, activeusers = 341, admins = 31, articles = 148328, edits = 3491079, files = 7723, pages = 466658, users = 208080, depth = 34.4564 },
['la'] = { pos = 61, activeusers = 135, admins = 21, articles = 136970, edits = 3690788, files = 0, pages = 275701, users = 158452, depth = 13.73336 },
['cy'] = { pos = 62, activeusers = 106, admins = 16, articles = 135139, edits = 11099473, files = 11273, pages = 275379, users = 73870, depth = 43.40642 },
['mk'] = { pos = 63, activeusers = 217, admins = 12, articles = 130104, edits = 4793148, files = 8681, pages = 524608, users = 103497, depth = 84.00545 },
['ast'] = { pos = 64, activeusers = 108, admins = 11, articles = 129993, edits = 3708859, files = 0, pages = 228718, users = 107037, depth = 9.353074 },
['bn'] = { pos = 65, activeusers = 1147, admins = 13, articles = 126805, edits = 6054801, files = 15381, pages = 991520, users = 385975, depth = 283.9695 },
['zh-yue'] = { pos = 66, activeusers = 284, admins = 12, articles = 126565, edits = 1866317, files = 2629, pages = 285278, users = 244183, depth = 10.28762 },
['lv'] = { pos = 67, activeusers = 279, admins = 13, articles = 115327, edits = 3668308, files = 25571, pages = 468174, users = 108195, depth = 73.34481 },
['tg'] = { pos = 68, activeusers = 58, admins = 6, articles = 107780, edits = 1309615, files = 485, pages = 262947, users = 36208, depth = 10.32281 },
['af'] = { pos = 69, activeusers = 192, admins = 16, articles = 104583, edits = 2516824, files = 9616, pages = 373179, users = 152611, depth = 44.48489 },
['my'] = { pos = 70, activeusers = 137, admins = 4, articles = 103685, edits = 755897, files = 2977, pages = 217296, users = 103451, depth = 4.17657 },
['mg'] = { pos = 71, activeusers = 47, admins = 3, articles = 94879, edits = 1046622, files = 3, pages = 245164, users = 28892, depth = 10.71086 },
['bs'] = { pos = 72, activeusers = 170, admins = 9, articles = 90382, edits = 3416347, files = 5464, pages = 367831, users = 144792, depth = 87.52177 },
['oc'] = { pos = 73, activeusers = 94, admins = 4, articles = 89858, edits = 2323183, files = 925, pages = 159429, users = 48509, depth = 8.734924 },
['sq'] = { pos = 74, activeusers = 217, admins = 11, articles = 86129, edits = 2465810, files = 4732, pages = 263472, users = 144069, depth = 39.67842 },
['mr'] = { pos = 75, activeusers = 151, admins = 12, articles = 86078, edits = 2150004, files = 19140, pages = 285995, users = 146074, depth = 40.55047 },
['nds'] = { pos = 76, activeusers = 40, admins = 4, articles = 83919, edits = 990296, files = 0, pages = 162423, users = 49074, depth = 5.335566 },
['ky'] = { pos = 77, activeusers = 84, admins = 4, articles = 81603, edits = 425210, files = 2688, pages = 111419, users = 33277, depth = 0.5094842 },
['ml'] = { pos = 78, activeusers = 258, admins = 15, articles = 79116, edits = 3711120, files = 6967, pages = 489006, users = 163535, depth = 203.7027 },
['be-tarask'] = { pos = 79, activeusers = 129, admins = 4, articles = 78920, edits = 2327331, files = 1892, pages = 226745, users = 76373, depth = 36.01157 },
['te'] = { pos = 80, activeusers = 184, admins = 13, articles = 78082, edits = 3618576, files = 12708, pages = 306416, users = 114750, depth = 100.987 },
['sw'] = { pos = 81, activeusers = 198, admins = 14, articles = 74617, edits = 1241271, files = 2270, pages = 151051, users = 55315, depth = 8.622647 },
['br'] = { pos = 82, activeusers = 89, admins = 6, articles = 72835, edits = 2004915, files = 5392, pages = 142430, users = 70313, depth = 12.85199 },
['new'] = { pos = 83, activeusers = 19, admins = 2, articles = 72352, edits = 848791, files = 0, pages = 196959, users = 25102, depth = 12.78229 },
['jv'] = { pos = 84, activeusers = 93, admins = 4, articles = 70707, edits = 1594419, files = 5430, pages = 178880, users = 54088, depth = 20.86189 },
['vec'] = { pos = 85, activeusers = 36, admins = 5, articles = 68993, edits = 1100898, files = 724, pages = 140393, users = 32139, depth = 8.398233 },
['ht'] = { pos = 86, activeusers = 43, admins = 3, articles = 67924, edits = 804078, files = 0, pages = 82096, users = 28585, depth = 0.4263753 },
['pms'] = { pos = 87, activeusers = 40, admins = 4, articles = 66377, edits = 855464, files = 2069, pages = 101502, users = 25351, depth = 2.360068 },
['pnb'] = { pos = 88, activeusers = 53, admins = 2, articles = 65839, edits = 606536, files = 225, pages = 113865, users = 32553, depth = 2.834345 },
['su'] = { pos = 89, activeusers = 41, admins = 7, articles = 61284, edits = 629460, files = 545, pages = 97420, users = 28441, depth = 2.246498 },
['lb'] = { pos = 90, activeusers = 62, admins = 5, articles = 61051, edits = 2392290, files = 2376, pages = 131550, users = 55267, depth = 24.24953 },
['ba'] = { pos = 91, activeusers = 77, admins = 7, articles = 60428, edits = 1151694, files = 1457, pages = 170069, users = 35529, depth = 22.29367 },
['lld'] = { pos = 92, activeusers = 10, admins = 2, articles = 59949, edits = 98739, files = 0, pages = 63796, users = 2278, depth = 0.006373466 },
['ga'] = { pos = 93, activeusers = 93, admins = 7, articles = 57433, edits = 1087376, files = 1123, pages = 96339, users = 52675, depth = 5.179499 },
['szl'] = { pos = 94, activeusers = 42, admins = 3, articles = 55867, edits = 347755, files = 0, pages = 69164, users = 21830, depth = 0.2848327 },
['lmo'] = { pos = 95, activeusers = 43, admins = 5, articles = 54974, edits = 1127018, files = 4437, pages = 123963, users = 37836, depth = 14.31805 },
['is'] = { pos = 96, activeusers = 124, admins = 19, articles = 54790, edits = 1761314, files = 3218, pages = 141717, users = 86932, depth = 31.28395 },
['ku'] = { pos = 97, activeusers = 86, admins = 3, articles = 53957, edits = 1094673, files = 565, pages = 109269, users = 51962, depth = 10.52763 },
['cv'] = { pos = 98, activeusers = 44, admins = 2, articles = 49683, edits = 750180, files = 537, pages = 97905, users = 31284, depth = 7.218308 },
['fy'] = { pos = 99, activeusers = 65, admins = 8, articles = 49383, edits = 1087965, files = 7608, pages = 150604, users = 43567, depth = 30.35042 },
['tl'] = { pos = 100, activeusers = 132, admins = 11, articles = 43198, edits = 1963169, files = 1896, pages = 234309, users = 123734, depth = 163.9883 },
['ckb'] = { pos = 101, activeusers = 175, admins = 7, articles = 42686, edits = 974093, files = 1603, pages = 185706, users = 51582, depth = 58.88397 },
['wuu'] = { pos = 102, activeusers = 40, admins = 4, articles = 42556, edits = 294488, files = 135, pages = 55386, users = 78897, depth = 0.4832805 },
['an'] = { pos = 103, activeusers = 72, admins = 6, articles = 42214, edits = 1838473, files = 1499, pages = 128514, users = 68555, depth = 59.78818 },
['sco'] = { pos = 104, activeusers = 90, admins = 4, articles = 40558, edits = 862538, files = 690, pages = 146773, users = 95758, depth = 40.30424 },
['diq'] = { pos = 105, activeusers = 35, admins = 3, articles = 40163, edits = 487388, files = 209, pages = 60561, users = 25036, depth = 2.075892 },
['vo'] = { pos = 106, activeusers = 29, admins = 2, articles = 39989, edits = 3271764, files = 0, pages = 170577, users = 32424, depth = 204.5441 },
['pa'] = { pos = 107, activeusers = 105, admins = 9, articles = 38524, edits = 610103, files = 1581, pages = 134586, users = 42447, depth = 28.18667 },
['io'] = { pos = 108, activeusers = 42, admins = 5, articles = 33553, edits = 993800, files = 0, pages = 49422, users = 33726, depth = 4.497954 },
['ne'] = { pos = 109, activeusers = 102, admins = 5, articles = 32331, edits = 1069777, files = 1259, pages = 103737, users = 58837, depth = 50.30264 },
['yo'] = { pos = 110, activeusers = 68, admins = 3, articles = 31634, edits = 553658, files = 168, pages = 56065, users = 24999, depth = 5.890119 },
['gu'] = { pos = 111, activeusers = 86, admins = 3, articles = 29976, edits = 826242, files = 0, pages = 117946, users = 69325, depth = 60.33175 },
['als'] = { pos = 112, activeusers = 70, admins = 9, articles = 29040, edits = 1015019, files = 571, pages = 69761, users = 92739, depth = 28.60916 },
['kn'] = { pos = 113, activeusers = 162, admins = 3, articles = 28544, edits = 1111924, files = 2600, pages = 130617, users = 76383, depth = 108.8598 },
['bar'] = { pos = 114, activeusers = 47, admins = 3, articles = 27041, edits = 831032, files = 1320, pages = 109268, users = 63618, depth = 70.32474 },
['scn'] = { pos = 115, activeusers = 37, admins = 5, articles = 26214, edits = 732881, files = 1407, pages = 55699, users = 41422, depth = 16.64645 },
['bpy'] = { pos = 116, activeusers = 17, admins = 3, articles = 25086, edits = 886487, files = 45, pages = 62807, users = 23550, depth = 31.91302 },
['avk'] = { pos = 117, activeusers = 29, admins = 6, articles = 24167, edits = 114838, files = 0, pages = 29365, users = 3132, depth = 0.1809184 },
['ia'] = { pos = 118, activeusers = 37, admins = 6, articles = 23833, edits = 642195, files = 4, pages = 37799, users = 44853, depth = 5.834091 },
['qu'] = { pos = 119, activeusers = 37, admins = 2, articles = 23067, edits = 650110, files = 0, pages = 55979, users = 27274, depth = 23.64221 },
['mn'] = { pos = 120, activeusers = 97, admins = 3, articles = 21411, edits = 708158, files = 1475, pages = 98107, users = 78185, depth = 92.61934 },
['nv'] = { pos = 121, activeusers = 16, admins = 2, articles = 20506, edits = 296027, files = 709, pages = 34668, users = 15200, depth = 4.07277 },
['crh'] = { pos = 122, activeusers = 33, admins = 2, articles = 19980, edits = 177961, files = 0, pages = 39975, users = 17919, depth = 4.458495 },
['xmf'] = { pos = 123, activeusers = 22, admins = 3, articles = 19647, edits = 186632, files = 0, pages = 36540, users = 17140, depth = 3.776058 },
['si'] = { pos = 124, activeusers = 85, admins = 3, articles = 18051, edits = 511741, files = 3115, pages = 80275, users = 58536, depth = 75.7501 },
['ha'] = { pos = 125, activeusers = 121, admins = 3, articles = 18021, edits = 168412, files = 0, pages = 31753, users = 18592, depth = 3.079627 },
['bat-smg'] = { pos = 126, activeusers = 22, admins = 5, articles = 17086, edits = 355530, files = 109, pages = 29095, users = 24211, depth = 6.036577 },
['os'] = { pos = 127, activeusers = 35, admins = 3, articles = 16249, edits = 524923, files = 164, pages = 59949, users = 22654, depth = 63.33202 },
['frr'] = { pos = 128, activeusers = 28, admins = 5, articles = 16143, edits = 231890, files = 1325, pages = 41374, users = 18055, depth = 13.69162 },
['or'] = { pos = 129, activeusers = 57, admins = 6, articles = 15926, edits = 462173, files = 125, pages = 71856, users = 31171, depth = 79.3264 },
['gd'] = { pos = 130, activeusers = 36, admins = 6, articles = 15909, edits = 566989, files = 347, pages = 32211, users = 25673, depth = 18.48274 },
['ps'] = { pos = 131, activeusers = 48, admins = 1, articles = 15640, edits = 284360, files = 1733, pages = 54720, users = 27918, depth = 32.44576 },
['cdo'] = { pos = 132, activeusers = 21, admins = 4, articles = 15556, edits = 89836, files = 0, pages = 31369, users = 19023, depth = 2.959255 },
['ban'] = { pos = 133, activeusers = 29, admins = 3, articles = 15421, edits = 123094, files = 113, pages = 30993, users = 5436, depth = 4.049832 },
['bug'] = { pos = 134, activeusers = 16, admins = 1, articles = 15411, edits = 200789, files = 0, pages = 19628, users = 12298, depth = 0.7659659 },
['yi'] = { pos = 135, activeusers = 46, admins = 3, articles = 15393, edits = 579357, files = 1062, pages = 44227, users = 45571, depth = 45.96445 },
['ilo'] = { pos = 136, activeusers = 21, admins = 2, articles = 15362, edits = 391879, files = 0, pages = 70157, users = 16220, depth = 71.06689 },
['sd'] = { pos = 137, activeusers = 30, admins = 4, articles = 15251, edits = 240308, files = 145, pages = 56249, users = 15817, depth = 30.87324 },
['am'] = { pos = 138, activeusers = 54, admins = 2, articles = 15053, edits = 371758, files = 1766, pages = 45963, users = 39375, depth = 34.10389 },
['nap'] = { pos = 139, activeusers = 24, admins = 3, articles = 14731, edits = 664703, files = 281, pages = 23715, users = 27785, depth = 10.42508 },
['sah'] = { pos = 140, activeusers = 33, admins = 3, articles = 14330, edits = 382104, files = 1765, pages = 47775, users = 22263, depth = 43.56632 },
['hsb'] = { pos = 141, activeusers = 33, admins = 4, articles = 13831, edits = 377440, files = 133, pages = 35390, users = 23113, depth = 25.91298 },
['fo'] = { pos = 142, activeusers = 34, admins = 3, articles = 13786, edits = 368834, files = 0, pages = 40271, users = 26982, depth = 33.80352 },
['li'] = { pos = 143, activeusers = 28, admins = 7, articles = 13763, edits = 454470, files = 623, pages = 65630, users = 26583, depth = 98.34648 },
['map-bms'] = { pos = 144, activeusers = 19, admins = 1, articles = 13752, edits = 213245, files = 462, pages = 30208, users = 14962, depth = 10.1082 },
['mai'] = { pos = 145, activeusers = 23, admins = 5, articles = 13724, edits = 229636, files = 115, pages = 39344, users = 11822, depth = 20.34035 },
['mzn'] = { pos = 146, activeusers = 28, admins = 3, articles = 13445, edits = 165843, files = 263, pages = 30431, users = 30336, depth = 8.698443 },
['gor'] = { pos = 147, activeusers = 18, admins = 2, articles = 13305, edits = 50788, files = 0, pages = 20832, users = 4070, depth = 0.7802687 },
['eml'] = { pos = 148, activeusers = 24, admins = 3, articles = 13011, edits = 152437, files = 2742, pages = 35067, users = 23424, depth = 12.49177 },
['ace'] = { pos = 149, activeusers = 24, admins = 3, articles = 12548, edits = 137376, files = 0, pages = 26483, users = 24218, depth = 6.397475 },
['bcl'] = { pos = 150, activeusers = 34, admins = 3, articles = 12287, edits = 233700, files = 865, pages = 33035, users = 19778, depth = 20.17182 },
['sa'] = { pos = 151, activeusers = 77, admins = 4, articles = 11778, edits = 469782, files = 445, pages = 70326, users = 35536, depth = 165.0675 },
['shn'] = { pos = 152, activeusers = 10, admins = 2, articles = 11647, edits = 55154, files = 60, pages = 27160, users = 3305, depth = 3.602556 },
['wa'] = { pos = 153, activeusers = 26, admins = 4, articles = 11575, edits = 388953, files = 614, pages = 27286, users = 22323, depth = 26.26171 },
['zh-classical'] = { pos = 154, activeusers = 47, admins = 6, articles = 11480, edits = 380417, files = 0, pages = 97154, users = 94739, depth = 218.0789 },
['ie'] = { pos = 155, activeusers = 33, admins = 3, articles = 11370, edits = 151389, files = 0, pages = 15176, users = 16964, depth = 1.117773 },
['lij'] = { pos = 156, activeusers = 27, admins = 8, articles = 11022, edits = 231881, files = 7, pages = 26607, users = 14535, depth = 17.42457 },
['as'] = { pos = 157, activeusers = 95, admins = 5, articles = 10662, edits = 331320, files = 1706, pages = 73368, users = 34739, depth = 156.2003 },
['zu'] = { pos = 158, activeusers = 46, admins = 1, articles = 10583, edits = 96763, files = 0, pages = 23985, users = 17657, depth = 6.469805 },
['mhr'] = { pos = 159, activeusers = 24, admins = 1, articles = 10440, edits = 185008, files = 0, pages = 27292, users = 13143, depth = 17.6627 },
['mrj'] = { pos = 160, activeusers = 13, admins = 1, articles = 10426, edits = 100535, files = 0, pages = 18678, users = 9979, depth = 3.371863 },
['hif'] = { pos = 161, activeusers = 29, admins = 2, articles = 10270, edits = 272322, files = 192, pages = 42276, users = 29660, depth = 62.56202 },
['hyw'] = { pos = 162, activeusers = 36, admins = 5, articles = 10257, edits = 195265, files = 0, pages = 21586, users = 7389, depth = 11.03557 },
['mni'] = { pos = 163, activeusers = 17, admins = 1, articles = 10103, edits = 48852, files = 0, pages = 16223, users = 2249, depth = 1.104977 },
['ig'] = { pos = 164, activeusers = 100, admins = 5, articles = 9830, edits = 95635, files = 0, pages = 15371, users = 13921, depth = 1.976897 },
['km'] = { pos = 165, activeusers = 56, admins = 6, articles = 9541, edits = 282477, files = 1101, pages = 33455, users = 36423, depth = 53.0443 },
['hak'] = { pos = 166, activeusers = 22, admins = 1, articles = 9446, edits = 122396, files = 0, pages = 18267, users = 30453, depth = 5.843052 },
['roa-tara'] = { pos = 167, activeusers = 10, admins = 2, articles = 9306, edits = 140183, files = 288, pages = 17647, users = 10841, depth = 6.381674 },
['pam'] = { pos = 168, activeusers = 25, admins = 2, articles = 8833, edits = 295786, files = 403, pages = 21410, users = 19440, depth = 28.00907 },
['sn'] = { pos = 169, activeusers = 22, admins = 1, articles = 8544, edits = 97796, files = 0, pages = 16863, users = 15536, depth = 5.498016 },
['nso'] = { pos = 170, activeusers = 14, admins = 1, articles = 8524, edits = 49820, files = 0, pages = 10773, users = 5870, depth = 0.3219282 },
['so'] = { pos = 171, activeusers = 58, admins = 1, articles = 8459, edits = 240054, files = 0, pages = 25783, users = 32325, depth = 39.05115 },
['rue'] = { pos = 172, activeusers = 32, admins = 1, articles = 8391, edits = 131313, files = 87, pages = 17658, users = 25461, depth = 9.070205 },
['bh'] = { pos = 173, activeusers = 36, admins = 2, articles = 8011, edits = 723520, files = 53, pages = 69168, users = 29791, depth = 609.627 },
['se'] = { pos = 174, activeusers = 26, admins = 6, articles = 7802, edits = 300700, files = 0, pages = 20855, users = 26356, depth = 40.35822 },
['myv'] = { pos = 175, activeusers = 30, admins = 4, articles = 7710, edits = 139818, files = 0, pages = 26257, users = 11828, depth = 30.8146 },
['vls'] = { pos = 176, activeusers = 22, admins = 5, articles = 7640, edits = 308865, files = 480, pages = 21225, users = 24685, depth = 46.01014 },
['nds-nl'] = { pos = 177, activeusers = 13, admins = 6, articles = 7596, edits = 320855, files = 571, pages = 20404, users = 25926, depth = 44.7081 },
['mi'] = { pos = 178, activeusers = 27, admins = 2, articles = 7432, edits = 153464, files = 0, pages = 13468, users = 16702, depth = 7.516064 },
['sat'] = { pos = 179, activeusers = 48, admins = 3, articles = 7427, edits = 99694, files = 0, pages = 17367, users = 5497, depth = 10.2823 },
['sc'] = { pos = 180, activeusers = 19, admins = 4, articles = 7333, edits = 177578, files = 150, pages = 16398, users = 21991, depth = 16.54895 },
['nah'] = { pos = 181, activeusers = 23, admins = 3, articles = 7241, edits = 502495, files = 170, pages = 19503, users = 20756, depth = 73.88493 },
['vep'] = { pos = 182, activeusers = 25, admins = 1, articles = 6697, edits = 151754, files = 0, pages = 31130, users = 14496, depth = 64.88644 },
['gan'] = { pos = 183, activeusers = 21, admins = 1, articles = 6490, edits = 394922, files = 57, pages = 33494, users = 38683, depth = 204.132 },
['kab'] = { pos = 184, activeusers = 17, admins = 2, articles = 6442, edits = 105961, files = 0, pages = 15910, users = 12067, depth = 14.38636 },
['glk'] = { pos = 185, activeusers = 17, admins = 3, articles = 6438, edits = 62388, files = 807, pages = 13897, users = 14324, depth = 6.02614 },
['tk'] = { pos = 186, activeusers = 41, admins = 2, articles = 6404, edits = 230727, files = 319, pages = 15823, users = 24858, depth = 31.54398 },
['fiu-vro'] = { pos = 187, activeusers = 21, admins = 4, articles = 6308, edits = 176984, files = 196, pages = 12170, users = 13236, depth = 12.5589 },
['co'] = { pos = 188, activeusers = 26, admins = 2, articles = 6205, edits = 379570, files = 0, pages = 14797, users = 19929, depth = 49.18393 },
['bo'] = { pos = 189, activeusers = 20, admins = 1, articles = 6012, edits = 139900, files = 0, pages = 17574, users = 26548, depth = 29.44253 },
['ab'] = { pos = 190, activeusers = 16, admins = 2, articles = 5993, edits = 118559, files = 9, pages = 20397, users = 17799, depth = 33.57731 },
['gv'] = { pos = 191, activeusers = 18, admins = 3, articles = 5762, edits = 309414, files = 185, pages = 20885, users = 18107, depth = 102.0551 },
['ary'] = { pos = 192, activeusers = 27, admins = 3, articles = 5749, edits = 189706, files = 42, pages = 43733, users = 6432, depth = 189.3601 },
['frp'] = { pos = 193, activeusers = 20, admins = 2, articles = 5611, edits = 215356, files = 0, pages = 15502, users = 14758, depth = 43.16871 },
['kw'] = { pos = 194, activeusers = 23, admins = 2, articles = 5519, edits = 199507, files = 6, pages = 11765, users = 13765, depth = 21.71947 },
['kv'] = { pos = 195, activeusers = 19, admins = 1, articles = 5480, edits = 139810, files = 0, pages = 16728, users = 13270, depth = 35.21144 },
['csb'] = { pos = 196, activeusers = 21, admins = 3, articles = 5435, edits = 186006, files = 0, pages = 8728, users = 15478, depth = 7.823419 },
['pcd'] = { pos = 197, activeusers = 27, admins = 3, articles = 5417, edits = 68819, files = 49, pages = 10547, users = 15855, depth = 5.851894 },
['ug'] = { pos = 198, activeusers = 29, admins = 1, articles = 5397, edits = 154262, files = 249, pages = 15009, users = 19865, depth = 32.60092 },
['skr'] = { pos = 199, activeusers = 7, admins = 1, articles = 5276, edits = 27014, files = 0, pages = 5813, users = 1326, depth = 0.04814238 },
['udm'] = { pos = 200, activeusers = 18, admins = 4, articles = 5271, edits = 120972, files = 9, pages = 17274, users = 13835, depth = 36.31496 },
['tum'] = { pos = 201, activeusers = 21, admins = 2, articles = 5200, edits = 31883, files = 0, pages = 7337, users = 7200, depth = 0.7339103 },
['zea'] = { pos = 202, activeusers = 17, admins = 3, articles = 5140, edits = 120861, files = 1, pages = 9796, users = 12092, depth = 10.12365 },
['ay'] = { pos = 203, activeusers = 22, admins = 1, articles = 5027, edits = 95623, files = 0, pages = 8630, users = 15374, depth = 5.691966 },
['gn'] = { pos = 204, activeusers = 25, admins = 2, articles = 4919, edits = 121256, files = 0, pages = 11374, users = 16515, depth = 18.35815 },
['nrm'] = { pos = 205, activeusers = 13, admins = 2, articles = 4833, edits = 219259, files = 0, pages = 10372, users = 12380, depth = 27.76669 },
['mt'] = { pos = 206, activeusers = 33, admins = 5, articles = 4828, edits = 278998, files = 1145, pages = 19239, users = 20237, depth = 129.2029 },
['bjn'] = { pos = 207, activeusers = 19, admins = 2, articles = 4631, edits = 77230, files = 1, pages = 22501, users = 12832, depth = 51.1074 },
['smn'] = { pos = 208, activeusers = 17, admins = 6, articles = 4535, edits = 67651, files = 0, pages = 14322, users = 2331, depth = 21.99962 },
['lez'] = { pos = 209, activeusers = 17, admins = 3, articles = 4307, edits = 86717, files = 10, pages = 13067, users = 9826, depth = 27.45281 },
['lfn'] = { pos = 210, activeusers = 22, admins = 1, articles = 4177, edits = 38054, files = 0, pages = 6672, users = 9272, depth = 2.034963 },
['stq'] = { pos = 211, activeusers = 15, admins = 5, articles = 4066, edits = 121164, files = 429, pages = 10692, users = 12560, depth = 30.09419 },
['lo'] = { pos = 212, activeusers = 29, admins = 1, articles = 4035, edits = 94972, files = 0, pages = 12318, users = 15483, depth = 32.48954 },
['olo'] = { pos = 213, activeusers = 15, admins = 2, articles = 3900, edits = 32234, files = 0, pages = 10686, users = 6037, depth = 9.132666 },
['mwl'] = { pos = 214, activeusers = 22, admins = 1, articles = 3882, edits = 98698, files = 0, pages = 10214, users = 12237, depth = 25.70889 },
['fur'] = { pos = 215, activeusers = 22, admins = 2, articles = 3760, edits = 170412, files = 318, pages = 8595, users = 13250, depth = 32.78473 },
['rm'] = { pos = 216, activeusers = 19, admins = 3, articles = 3755, edits = 163069, files = 51, pages = 9598, users = 18595, depth = 41.13794 },
['ang'] = { pos = 217, activeusers = 35, admins = 2, articles = 3695, edits = 205801, files = 299, pages = 16565, users = 117960, depth = 150.7246 },
['lad'] = { pos = 218, activeusers = 25, admins = 5, articles = 3603, edits = 208888, files = 23, pages = 12943, users = 19687, depth = 108.4535 },
['gom'] = { pos = 219, activeusers = 13, admins = 3, articles = 3552, edits = 206402, files = 0, pages = 9048, users = 8663, depth = 54.6146 },
['koi'] = { pos = 220, activeusers = 12, admins = 1, articles = 3442, edits = 59768, files = 0, pages = 11019, users = 7912, depth = 26.28448 },
['ext'] = { pos = 221, activeusers = 13, admins = 1, articles = 3376, edits = 116062, files = 0, pages = 7565, users = 16078, depth = 23.62093 },
['tyv'] = { pos = 222, activeusers = 12, admins = 1, articles = 3364, edits = 43480, files = 0, pages = 11231, users = 8111, depth = 21.17276 },
['dsb'] = { pos = 223, activeusers = 15, admins = 1, articles = 3325, edits = 142785, files = 0, pages = 11200, users = 17261, depth = 71.51257 },
['rw'] = { pos = 224, activeusers = 30, admins = 1, articles = 3316, edits = 86092, files = 0, pages = 9349, users = 11211, depth = 30.48143 },
['dty'] = { pos = 225, activeusers = 15, admins = 3, articles = 3307, edits = 237465, files = 3, pages = 19226, users = 5532, depth = 286.2028 },
['ln'] = { pos = 226, activeusers = 30, admins = 4, articles = 3281, edits = 121867, files = 32, pages = 8584, users = 11834, depth = 37.08747 },
['av'] = { pos = 227, activeusers = 18, admins = 2, articles = 3135, edits = 83298, files = 0, pages = 14749, users = 13370, depth = 77.51051 },
['cbk-zam'] = { pos = 228, activeusers = 17, admins = 2, articles = 3129, edits = 110086, files = 0, pages = 8234, users = 13531, depth = 35.58784 },
['dv'] = { pos = 229, activeusers = 16, admins = 3, articles = 3019, edits = 130000, files = 932, pages = 11203, users = 23387, depth = 85.27349 },
['ksh'] = { pos = 230, activeusers = 15, admins = 3, articles = 2916, edits = 1606850, files = 0, pages = 10543, users = 21392, depth = 1042.662 },
['gag'] = { pos = 231, activeusers = 17, admins = 1, articles = 2794, edits = 67768, files = 0, pages = 6579, users = 12713, depth = 18.90357 },
['bxr'] = { pos = 232, activeusers = 20, admins = 1, articles = 2772, edits = 69918, files = 9, pages = 11045, users = 13870, depth = 56.38491 },
['pfl'] = { pos = 233, activeusers = 20, admins = 4, articles = 2740, edits = 90010, files = 0, pages = 6916, users = 10789, depth = 30.23122 },
['pap'] = { pos = 234, activeusers = 16, admins = 2, articles = 2712, edits = 90658, files = 0, pages = 6039, users = 13395, depth = 22.59266 },
['pag'] = { pos = 235, activeusers = 13, admins = 1, articles = 2561, edits = 73092, files = 0, pages = 8794, users = 7588, depth = 49.23325 },
['pi'] = { pos = 236, activeusers = 11, admins = 2, articles = 2547, edits = 101647, files = 0, pages = 4637, users = 6653, depth = 14.7602 },
['haw'] = { pos = 237, activeusers = 15, admins = 1, articles = 2457, edits = 96469, files = 0, pages = 5526, users = 15101, depth = 27.23707 },
['awa'] = { pos = 238, activeusers = 8, admins = 1, articles = 2436, edits = 24112, files = 0, pages = 5350, users = 1927, depth = 6.449172 },
['tay'] = { pos = 239, activeusers = 18, admins = 0, articles = 2422, edits = 54188, files = 0, pages = 2832, users = 1117, depth = 0.548314 },
['tw'] = { pos = 240, activeusers = 40, admins = 2, articles = 2113, edits = 93641, files = 0, pages = 5080, users = 13934, depth = 36.34447 },
['inh'] = { pos = 241, activeusers = 12, admins = 2, articles = 2100, edits = 55037, files = 37, pages = 11820, users = 3318, depth = 99.7542 },
['krc'] = { pos = 242, activeusers = 14, admins = 2, articles = 2057, edits = 106213, files = 0, pages = 14327, users = 9692, depth = 263.7807 },
['dag'] = { pos = 243, activeusers = 45, admins = 4, articles = 2056, edits = 44364, files = 0, pages = 4485, users = 1835, depth = 13.80629 },
['xal'] = { pos = 244, activeusers = 11, admins = 1, articles = 2046, edits = 85067, files = 0, pages = 11871, users = 9281, depth = 165.2448 },
['szy'] = { pos = 245, activeusers = 10, admins = 1, articles = 2044, edits = 128491, files = 0, pages = 5360, users = 2333, depth = 63.09213 },
['za'] = { pos = 246, activeusers = 9, admins = 1, articles = 2010, edits = 39348, files = 0, pages = 4143, users = 9765, depth = 10.69541 },
['mdf'] = { pos = 247, activeusers = 16, admins = 3, articles = 1979, edits = 64776, files = 0, pages = 11844, users = 8546, depth = 135.8996 },
['kaa'] = { pos = 248, activeusers = 28, admins = 1, articles = 1951, edits = 46305, files = 3, pages = 5148, users = 10276, depth = 24.15239 },
['pdc'] = { pos = 249, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1932, edits = 105143, files = 0, pages = 5837, users = 30423, depth = 73.58996 },
['atj'] = { pos = 250, activeusers = 11, admins = 5, articles = 1912, edits = 14725, files = 0, pages = 3020, users = 3705, depth = 1.63739 },
['to'] = { pos = 251, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1908, edits = 41592, files = 12, pages = 5333, users = 9250, depth = 25.13059 },
['arc'] = { pos = 252, activeusers = 16, admins = 2, articles = 1850, edits = 95331, files = 0, pages = 6425, users = 18821, depth = 90.7402 },
['tcy'] = { pos = 253, activeusers = 35, admins = 2, articles = 1746, edits = 103000, files = 1, pages = 8999, users = 4945, depth = 197.5103 },
['kbp'] = { pos = 254, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1698, edits = 16064, files = 0, pages = 3375, users = 3859, depth = 4.642701 },
['jam'] = { pos = 255, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1685, edits = 20760, files = 0, pages = 3024, users = 7273, depth = 4.335178 },
['na'] = { pos = 256, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1661, edits = 89538, files = 4, pages = 4884, users = 11499, depth = 69.02606 },
['wo'] = { pos = 257, activeusers = 15, admins = 3, articles = 1651, edits = 104454, files = 0, pages = 5373, users = 13952, depth = 98.80224 },
['kbd'] = { pos = 258, activeusers = 8, admins = 1, articles = 1595, edits = 43686, files = 0, pages = 6742, users = 9154, depth = 67.47462 },
['nia'] = { pos = 259, activeusers = 17, admins = 1, articles = 1523, edits = 17631, files = 0, pages = 3615, users = 1215, depth = 9.202211 },
['nov'] = { pos = 260, activeusers = 12, admins = 3, articles = 1516, edits = 177713, files = 0, pages = 4408, users = 10838, depth = 146.7154 },
['ki'] = { pos = 261, activeusers = 18, admins = 1, articles = 1503, edits = 20656, files = 0, pages = 3074, users = 7982, depth = 7.341365 },
['tet'] = { pos = 262, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1503, edits = 66603, files = 0, pages = 3910, users = 8933, depth = 43.68691 },
['mnw'] = { pos = 263, activeusers = 22, admins = 2, articles = 1423, edits = 34371, files = 0, pages = 4721, users = 2684, depth = 39.10657 },
['lg'] = { pos = 264, activeusers = 14, admins = 1, articles = 1419, edits = 26751, files = 0, pages = 4814, users = 7172, depth = 31.8089 },
['bi'] = { pos = 265, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1395, edits = 41828, files = 0, pages = 3298, users = 12169, depth = 23.60183 },
['tpi'] = { pos = 266, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1351, edits = 86611, files = 0, pages = 5680, users = 12394, depth = 156.563 },
['nqo'] = { pos = 267, activeusers = 19, admins = 1, articles = 1321, edits = 10067, files = 0, pages = 2646, users = 2888, depth = 3.827687 },
['jbo'] = { pos = 268, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1305, edits = 111664, files = 0, pages = 5717, users = 15032, depth = 223.2518 },
['roa-rup'] = { pos = 269, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1292, edits = 205301, files = 0, pages = 4294, users = 13022, depth = 258.1222 },
['fj'] = { pos = 270, activeusers = 8, admins = 1, articles = 1274, edits = 35441, files = 0, pages = 3631, users = 8371, depth = 33.40873 },
['lbe'] = { pos = 271, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1264, edits = 50267, files = 0, pages = 14684, users = 7813, depth = 385.8775 },
['kg'] = { pos = 272, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1255, edits = 43792, files = 0, pages = 2905, users = 9987, depth = 26.05728 },
['xh'] = { pos = 273, activeusers = 36, admins = 1, articles = 1240, edits = 33903, files = 0, pages = 3830, users = 11769, depth = 38.61851 },
['ty'] = { pos = 274, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1217, edits = 53071, files = 0, pages = 2993, users = 6869, depth = 37.76203 },
['ks'] = { pos = 275, activeusers = 26, admins = 2, articles = 1215, edits = 62843, files = 9, pages = 7885, users = 9393, depth = 240.1897 },
['cu'] = { pos = 276, activeusers = 18, admins = 2, articles = 1167, edits = 82636, files = 0, pages = 5566, users = 23099, depth = 210.9562 },
['shi'] = { pos = 277, activeusers = 8, admins = 2, articles = 1154, edits = 33392, files = 0, pages = 3843, users = 1492, depth = 47.17828 },
['srn'] = { pos = 278, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1112, edits = 39153, files = 0, pages = 2729, users = 7048, depth = 30.33695 },
['trv'] = { pos = 279, activeusers = 19, admins = 0, articles = 1110, edits = 85906, files = 0, pages = 2064, users = 1198, depth = 30.7443 },
['om'] = { pos = 280, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1094, edits = 38044, files = 0, pages = 3742, users = 9484, depth = 59.56398 },
['guw'] = { pos = 281, activeusers = 24, admins = 2, articles = 1065, edits = 30060, files = 0, pages = 1791, users = 513, depth = 7.799512 },
['sm'] = { pos = 282, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1065, edits = 42639, files = 0, pages = 3295, users = 9638, depth = 56.73643 },
['gcr'] = { pos = 283, activeusers = 13, admins = 1, articles = 1050, edits = 16485, files = 0, pages = 2556, users = 2197, depth = 13.26782 },
['alt'] = { pos = 284, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1045, edits = 35985, files = 0, pages = 3721, users = 1662, depth = 63.41639 },
['chr'] = { pos = 285, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1020, edits = 46156, files = 0, pages = 3896, users = 21863, depth = 94.18606 },
['ltg'] = { pos = 286, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1015, edits = 35320, files = 0, pages = 3223, users = 6701, depth = 51.85928 },
['ny'] = { pos = 287, activeusers = 15, admins = 1, articles = 919, edits = 38054, files = 0, pages = 4003, users = 9390, depth = 107.0564 },
['pih'] = { pos = 288, activeusers = 14, admins = 1, articles = 891, edits = 44153, files = 0, pages = 3324, users = 10496, depth = 99.04396 },
['got'] = { pos = 289, activeusers = 11, admins = 1, articles = 866, edits = 46132, files = 0, pages = 3805, users = 17740, depth = 139.6404 },
['mad'] = { pos = 290, activeusers = 15, admins = 0, articles = 861, edits = 8890, files = 0, pages = 1629, users = 1578, depth = 4.34207 },
['st'] = { pos = 291, activeusers = 19, admins = 1, articles = 843, edits = 28448, files = 0, pages = 4255, users = 9452, depth = 109.5255 },
['ami'] = { pos = 292, activeusers = 24, admins = 0, articles = 839, edits = 32262, files = 0, pages = 1659, users = 949, depth = 18.57585 },
['blk'] = { pos = 293, activeusers = 21, admins = 1, articles = 824, edits = 16108, files = 0, pages = 3690, users = 239, depth = 52.80964 },
['tn'] = { pos = 294, activeusers = 21, admins = 2, articles = 777, edits = 28245, files = 0, pages = 3716, users = 9263, depth = 108.7484 },
['bm'] = { pos = 295, activeusers = 8, admins = 2, articles = 775, edits = 40189, files = 0, pages = 3145, users = 9880, depth = 119.5033 },
['ve'] = { pos = 296, activeusers = 14, admins = 1, articles = 749, edits = 19284, files = 0, pages = 2236, users = 7210, depth = 33.99254 },
['rmy'] = { pos = 297, activeusers = 12, admins = 1, articles = 730, edits = 50227, files = 0, pages = 2701, users = 16409, depth = 135.5627 },
['ts'] = { pos = 298, activeusers = 13, admins = 2, articles = 720, edits = 36668, files = 0, pages = 3764, users = 8844, depth = 174.1253 },
['chy'] = { pos = 299, activeusers = 9, admins = 1, articles = 662, edits = 24107, files = 0, pages = 2258, users = 10622, depth = 62.05388 },
['rn'] = { pos = 300, activeusers = 9, admins = 1, articles = 620, edits = 23098, files = 0, pages = 2450, users = 8975, depth = 82.13479 },
['iu'] = { pos = 301, activeusers = 12, admins = 2, articles = 593, edits = 44501, files = 0, pages = 3182, users = 17026, depth = 266.578 },
['ak'] = { pos = 302, activeusers = 14, admins = 1, articles = 589, edits = 28928, files = 0, pages = 2441, users = 12519, depth = 117.1661 },
['ss'] = { pos = 303, activeusers = 11, admins = 3, articles = 576, edits = 38085, files = 0, pages = 2416, users = 7639, depth = 160.8599 },
['ch'] = { pos = 304, activeusers = 12, admins = 1, articles = 543, edits = 22843, files = 0, pages = 2501, users = 14425, depth = 118.7586 },
['ff'] = { pos = 305, activeusers = 23, admins = 0, articles = 541, edits = 25102, files = 0, pages = 2499, users = 7892, depth = 131.5749 },
['pnt'] = { pos = 306, activeusers = 8, admins = 1, articles = 481, edits = 35125, files = 0, pages = 2039, users = 9483, depth = 180.7357 },
['kcg'] = { pos = 307, activeusers = 14, admins = 1, articles = 462, edits = 16453, files = 0, pages = 2301, users = 447, depth = 113.2943 },
['ady'] = { pos = 308, activeusers = 10, admins = 1, articles = 451, edits = 12088, files = 0, pages = 3107, users = 6008, depth = 134.9324 },
['ik'] = { pos = 309, activeusers = 12, admins = 2, articles = 445, edits = 37980, files = 0, pages = 2616, users = 7949, depth = 345.5547 },
['ee'] = { pos = 310, activeusers = 17, admins = 3, articles = 438, edits = 50072, files = 0, pages = 3126, users = 13275, depth = 603.2763 },
['sg'] = { pos = 311, activeusers = 13, admins = 2, articles = 311, edits = 20554, files = 0, pages = 1983, users = 5984, depth = 299.5887 },
['din'] = { pos = 312, activeusers = 11, admins = 1, articles = 306, edits = 8040, files = 0, pages = 1086, users = 5693, depth = 48.10305 },
['pwn'] = { pos = 313, activeusers = 15, admins = 0, articles = 279, edits = 11053, files = 0, pages = 434, users = 852, depth = 7.860415 },
['pcm'] = { pos = 314, activeusers = 20, admins = 1, articles = 248, edits = 12713, files = 0, pages = 937, users = 196, depth = 104.7234 },
['kl'] = { pos = 315, activeusers = 17, admins = 2, articles = 244, edits = 74486, files = 0, pages = 2262, users = 12309, depth = 2252.396 },
['ti'] = { pos = 316, activeusers = 13, admins = 2, articles = 234, edits = 23841, files = 0, pages = 2731, users = 8476, depth = 994.0499 },
['dz'] = { pos = 317, activeusers = 14, admins = 1, articles = 227, edits = 29401, files = 0, pages = 2281, users = 9230, depth = 1055.324 },
['cr'] = { pos = 318, activeusers = 21, admins = 2, articles = 158, edits = 37454, files = 0, pages = 2162, users = 16773, depth = 2786.915 },
['ng'] = { pos = 319, activeusers = 0, admins = 1, articles = 8, edits = 5923, files = 0, pages = 443, users = 2385, depth = 39530.88 },
['cho'] = { pos = 320, activeusers = 0, admins = 1, articles = 6, edits = 4220, files = 0, pages = 201, users = 1809, depth = 22176 },
['kj'] = { pos = 321, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 3548, files = 0, pages = 114, users = 1377, depth = 23536.62 },
['mh'] = { pos = 322, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 4212, files = 0, pages = 206, users = 2140, depth = 52143.95 },
['ho'] = { pos = 323, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 3786, files = 0, pages = 129, users = 1575, depth = 51771.35 },
['ii'] = { pos = 324, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 11653, files = 0, pages = 189, users = 2031, depth = 237006 },
['lrc'] = { pos = 325, activeusers = 2, admins = 1, articles = 1, edits = 140064, files = 0, pages = 237, users = 5037, depth = 3.291563E+07 },
['mus'] = { pos = 326, activeusers = 0, admins = 1, articles = 1, edits = 3603, files = 0, pages = 115, users = 2348, depth = 407170.3 },
['aa'] = { pos = 327, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4685, files = 0, pages = 509, users = 4063, depth = 0 },
['hz'] = { pos = 328, activeusers = 1, admins = 1, articles = 0, edits = 4483, files = 0, pages = 176, users = 3761, depth = 0 },
['kr'] = { pos = 329, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4641, files = 0, pages = 162, users = 5464, depth = 0 },
['total'] = { activeusers = 280867, admins = 3758, articles = 59303332, edits = 3209516443, files = 2759610, pages = 244902550, users = 103546536, depth = 128.3632, date = '@1661536838' },
}
return info</text>
      <sha1>04l1hfgpx4xudqtfqilw5pb9nyz3jo4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195237</id>
      <parentid>4195168</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T20:00:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MBHbot</username>
        <id>91410</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="49083" xml:space="preserve">local info = {
['en'] = { pos = 1, activeusers = 115017, admins = 1032, articles = 6544570, edits = 1102116776, files = 893891, pages = 56414592, users = 44067411, depth = 1134.366 },
['ceb'] = { pos = 2, activeusers = 175, admins = 6, articles = 6125816, edits = 34883251, files = 0, pages = 11232214, users = 93682, depth = 2.158008 },
['de'] = { pos = 3, activeusers = 16846, admins = 190, articles = 2718875, edits = 224161517, files = 129065, pages = 7507932, users = 3982409, depth = 92.63226 },
['sv'] = { pos = 4, activeusers = 1944, admins = 66, articles = 2552440, edits = 51020542, files = 0, pages = 6121856, users = 832786, depth = 16.29841 },
['fr'] = { pos = 5, activeusers = 16529, admins = 159, articles = 2449446, edits = 195981149, files = 68486, pages = 12162316, users = 4451408, depth = 253.3713 },
['nl'] = { pos = 6, activeusers = 3506, admins = 36, articles = 2099275, edits = 62512902, files = 20, pages = 4468877, users = 1226046, depth = 17.8231 },
['ru'] = { pos = 7, activeusers = 10635, admins = 76, articles = 1848423, edits = 124803429, files = 238057, pages = 7418087, users = 3235950, depth = 152.753 },
['es'] = { pos = 8, activeusers = 13360, admins = 63, articles = 1797604, edits = 145138949, files = 0, pages = 7716001, users = 6623212, depth = 203.8975 },
['it'] = { pos = 9, activeusers = 7432, admins = 122, articles = 1769097, edits = 128707961, files = 138813, pages = 7500054, users = 2286576, depth = 180.091 },
['arz'] = { pos = 10, activeusers = 199, admins = 7, articles = 1597091, edits = 7344223, files = 1476, pages = 2011662, users = 189339, depth = 0.2459967 },
['pl'] = { pos = 11, activeusers = 4095, admins = 101, articles = 1533675, edits = 67703054, files = 261, pages = 3560881, users = 1188068, depth = 33.21849 },
['ja'] = { pos = 12, activeusers = 15016, admins = 41, articles = 1339401, edits = 90963692, files = 30020, pages = 3958203, users = 1971412, depth = 87.8525 },
['zh'] = { pos = 13, activeusers = 8616, admins = 66, articles = 1299394, edits = 73077606, files = 60871, pages = 7129597, users = 3255421, depth = 206.3503 },
['vi'] = { pos = 14, activeusers = 2179, admins = 20, articles = 1275556, edits = 68987588, files = 24568, pages = 19377901, users = 878146, depth = 717.0258 },
['war'] = { pos = 15, activeusers = 74, admins = 3, articles = 1265935, edits = 6287624, files = 42, pages = 2881779, users = 52985, depth = 3.554692 },
['uk'] = { pos = 16, activeusers = 3055, admins = 45, articles = 1190087, edits = 36870663, files = 110478, pages = 4130609, users = 640498, depth = 54.4952 },
['ar'] = { pos = 17, activeusers = 4794, admins = 26, articles = 1183944, edits = 58983739, files = 50038, pages = 7816683, users = 2293903, depth = 236.8281 },
['pt'] = { pos = 18, activeusers = 8363, admins = 55, articles = 1094433, edits = 64101606, files = 58364, pages = 5405850, users = 2796575, depth = 184.0207 },
['fa'] = { pos = 19, activeusers = 5158, admins = 34, articles = 924740, edits = 35357843, files = 81903, pages = 5346044, users = 1144749, depth = 151.1871 },
['ca'] = { pos = 20, activeusers = 978, admins = 30, articles = 709132, edits = 30534781, files = 15604, pages = 1767171, users = 426810, depth = 38.46497 },
['sr'] = { pos = 21, activeusers = 704, admins = 19, articles = 661966, edits = 25145619, files = 36485, pages = 3987088, users = 311053, depth = 159.1294 },
['id'] = { pos = 22, activeusers = 3251, admins = 44, articles = 627209, edits = 21551367, files = 47550, pages = 3297895, users = 1348080, depth = 118.4838 },
['ko'] = { pos = 23, activeusers = 1702, admins = 27, articles = 602695, edits = 33146274, files = 12717, pages = 2738974, users = 750088, depth = 152.0434 },
['no'] = { pos = 24, activeusers = 1065, admins = 44, articles = 596739, edits = 22860674, files = 4, pages = 1700416, users = 559817, depth = 45.98847 },
['fi'] = { pos = 25, activeusers = 1648, admins = 31, articles = 537679, edits = 20695500, files = 70462, pages = 1411514, users = 521417, depth = 38.72607 },
['tr'] = { pos = 26, activeusers = 2887, admins = 23, articles = 513230, edits = 28344400, files = 37591, pages = 2388136, users = 1421806, depth = 158.3956 },
['hu'] = { pos = 27, activeusers = 1529, admins = 24, articles = 510859, edits = 25152767, files = 8445, pages = 1450046, users = 511042, depth = 58.62813 },
['cs'] = { pos = 28, activeusers = 2075, admins = 33, articles = 508998, edits = 21585838, files = 1, pages = 1405474, users = 587244, depth = 47.64214 },
['ce'] = { pos = 29, activeusers = 52, admins = 3, articles = 481664, edits = 8688604, files = 315, pages = 908476, users = 30827, depth = 7.50968 },
['sh'] = { pos = 30, activeusers = 160, admins = 12, articles = 456899, edits = 41243144, files = 10243, pages = 4644363, users = 176579, depth = 745.9117 },
['ro'] = { pos = 31, activeusers = 858, admins = 17, articles = 433036, edits = 15021264, files = 116498, pages = 2622867, users = 592427, depth = 146.4547 },
['zh-min-nan'] = { pos = 32, activeusers = 82, admins = 6, articles = 431683, edits = 3135411, files = 362, pages = 1063317, users = 54072, depth = 6.312957 },
['tt'] = { pos = 33, activeusers = 77, admins = 5, articles = 417587, edits = 3527616, files = 6109, pages = 565011, users = 43243, depth = 0.7781563 },
['eu'] = { pos = 34, activeusers = 251, admins = 12, articles = 397727, edits = 9006154, files = 0, pages = 826503, users = 138896, depth = 12.66443 },
['ms'] = { pos = 35, activeusers = 528, admins = 15, articles = 360088, edits = 5639353, files = 19611, pages = 1042289, users = 299022, depth = 19.41997 },
['eo'] = { pos = 36, activeusers = 297, admins = 16, articles = 323444, edits = 7682958, files = 11277, pages = 719810, users = 199835, depth = 16.02895 },
['he'] = { pos = 37, activeusers = 3141, admins = 32, articles = 321132, edits = 34489453, files = 74058, pages = 1342696, users = 998899, depth = 259.9397 },
['hy'] = { pos = 38, activeusers = 410, admins = 11, articles = 293160, edits = 8486183, files = 11357, pages = 989182, users = 124159, depth = 48.35849 },
['da'] = { pos = 39, activeusers = 790, admins = 25, articles = 284062, edits = 11203791, files = 0, pages = 908540, users = 436230, depth = 59.59762 },
['bg'] = { pos = 40, activeusers = 722, admins = 25, articles = 283888, edits = 11478422, files = 549, pages = 632484, users = 312016, depth = 27.36424 },
['azb'] = { pos = 41, activeusers = 106, admins = 5, articles = 242297, edits = 1524155, files = 246, pages = 571990, users = 38116, depth = 4.933602 },
['sk'] = { pos = 42, activeusers = 528, admins = 10, articles = 241775, edits = 7405743, files = 0, pages = 549631, users = 222061, depth = 21.8459 },
['kk'] = { pos = 43, activeusers = 203, admins = 16, articles = 232124, edits = 3060811, files = 10544, pages = 588305, users = 121133, depth = 12.24998 },
['et'] = { pos = 44, activeusers = 420, admins = 33, articles = 229860, edits = 6175331, files = 757, pages = 542787, users = 168616, depth = 21.0858 },
['min'] = { pos = 45, activeusers = 44, admins = 5, articles = 225620, edits = 2444591, files = 177, pages = 385485, users = 16168, depth = 3.183833 },
['be'] = { pos = 46, activeusers = 273, admins = 11, articles = 221831, edits = 4186566, files = 3249, pages = 647840, users = 121118, depth = 23.83325 },
['simple'] = { pos = 47, activeusers = 985, admins = 17, articles = 217591, edits = 8389408, files = 36, pages = 705472, users = 1226716, depth = 59.78572 },
['hr'] = { pos = 48, activeusers = 474, admins = 11, articles = 213214, edits = 6435899, files = 21002, pages = 446182, users = 278376, depth = 17.221 },
['el'] = { pos = 49, activeusers = 1041, admins = 22, articles = 212849, edits = 9621055, files = 18505, pages = 631044, users = 370066, depth = 58.85421 },
['lt'] = { pos = 50, activeusers = 313, admins = 10, articles = 204006, edits = 6659971, files = 23854, pages = 500457, users = 166792, depth = 28.10125 },
['gl'] = { pos = 51, activeusers = 244, admins = 8, articles = 188362, edits = 6158490, files = 343, pages = 473101, users = 128544, depth = 29.74594 },
['az'] = { pos = 52, activeusers = 642, admins = 17, articles = 186359, edits = 6581747, files = 23651, pages = 511970, users = 252383, depth = 39.24588 },
['sl'] = { pos = 53, activeusers = 311, admins = 22, articles = 177498, edits = 5735425, files = 8317, pages = 440078, users = 213924, depth = 28.5215 },
['ur'] = { pos = 54, activeusers = 308, admins = 11, articles = 175917, edits = 5123339, files = 12600, pages = 997464, users = 150071, depth = 112.0225 },
['uz'] = { pos = 55, activeusers = 619, admins = 20, articles = 170386, edits = 2810821, files = 2095, pages = 694854, users = 77349, depth = 38.32744 },
['nn'] = { pos = 56, activeusers = 129, admins = 14, articles = 162673, edits = 3391143, files = 16, pages = 372477, users = 122000, depth = 15.14409 },
['ka'] = { pos = 57, activeusers = 251, admins = 6, articles = 162556, edits = 4399261, files = 14839, pages = 460246, users = 143360, depth = 32.05621 },
['hi'] = { pos = 58, activeusers = 1189, admins = 6, articles = 152390, edits = 5613550, files = 3604, pages = 1192070, users = 711186, depth = 219.1908 },
['th'] = { pos = 59, activeusers = 981, admins = 15, articles = 149622, edits = 10244281, files = 27300, pages = 975435, users = 430539, depth = 319.9305 },
['ta'] = { pos = 60, activeusers = 341, admins = 31, articles = 148330, edits = 3491099, files = 7723, pages = 466661, users = 208081, depth = 34.45565 },
['la'] = { pos = 61, activeusers = 135, admins = 21, articles = 136970, edits = 3690795, files = 0, pages = 275701, users = 158458, depth = 13.73339 },
['cy'] = { pos = 62, activeusers = 106, admins = 16, articles = 135140, edits = 11099484, files = 11273, pages = 275380, users = 73870, depth = 43.40567 },
['mk'] = { pos = 63, activeusers = 217, admins = 12, articles = 130106, edits = 4793166, files = 8681, pages = 524610, users = 103497, depth = 84.00287 },
['ast'] = { pos = 64, activeusers = 108, admins = 11, articles = 129993, edits = 3708861, files = 0, pages = 228718, users = 107038, depth = 9.353078 },
['bn'] = { pos = 65, activeusers = 1147, admins = 13, articles = 126809, edits = 6055099, files = 15380, pages = 991548, users = 385984, depth = 283.9733 },
['zh-yue'] = { pos = 66, activeusers = 284, admins = 12, articles = 126565, edits = 1866326, files = 2629, pages = 285279, users = 244185, depth = 10.28776 },
['lv'] = { pos = 67, activeusers = 279, admins = 13, articles = 115330, edits = 3668386, files = 25577, pages = 468197, users = 108195, depth = 73.34727 },
['tg'] = { pos = 68, activeusers = 58, admins = 6, articles = 107780, edits = 1309624, files = 485, pages = 262947, users = 36210, depth = 10.32288 },
['af'] = { pos = 69, activeusers = 192, admins = 16, articles = 104584, edits = 2516846, files = 9616, pages = 373182, users = 152615, depth = 44.48473 },
['my'] = { pos = 70, activeusers = 137, admins = 4, articles = 103685, edits = 755899, files = 2977, pages = 217298, users = 103452, depth = 4.17669 },
['mg'] = { pos = 71, activeusers = 47, admins = 3, articles = 94879, edits = 1046622, files = 3, pages = 245164, users = 28892, depth = 10.71086 },
['bs'] = { pos = 72, activeusers = 170, admins = 9, articles = 90382, edits = 3416349, files = 5464, pages = 367831, users = 144794, depth = 87.52183 },
['oc'] = { pos = 73, activeusers = 94, admins = 4, articles = 89858, edits = 2323196, files = 925, pages = 159430, users = 48509, depth = 8.735168 },
['sq'] = { pos = 74, activeusers = 217, admins = 11, articles = 86129, edits = 2465813, files = 4732, pages = 263473, users = 144072, depth = 39.67878 },
['mr'] = { pos = 75, activeusers = 151, admins = 12, articles = 86078, edits = 2150010, files = 19140, pages = 285995, users = 146074, depth = 40.55058 },
['nds'] = { pos = 76, activeusers = 40, admins = 4, articles = 83919, edits = 990300, files = 0, pages = 162424, users = 49075, depth = 5.33569 },
['ky'] = { pos = 77, activeusers = 84, admins = 4, articles = 81603, edits = 425212, files = 2688, pages = 111419, users = 33277, depth = 0.5094866 },
['ml'] = { pos = 78, activeusers = 258, admins = 15, articles = 79116, edits = 3711122, files = 6967, pages = 489006, users = 163535, depth = 203.7028 },
['be-tarask'] = { pos = 79, activeusers = 129, admins = 4, articles = 78920, edits = 2327337, files = 1892, pages = 226746, users = 76374, depth = 36.01199 },
['te'] = { pos = 80, activeusers = 184, admins = 13, articles = 78088, edits = 3618639, files = 12708, pages = 306422, users = 114751, depth = 100.9713 },
['sw'] = { pos = 81, activeusers = 198, admins = 14, articles = 74617, edits = 1241274, files = 2270, pages = 151051, users = 55316, depth = 8.622667 },
['br'] = { pos = 82, activeusers = 89, admins = 6, articles = 72836, edits = 2004918, files = 5392, pages = 142431, users = 70315, depth = 12.85156 },
['new'] = { pos = 83, activeusers = 19, admins = 2, articles = 72352, edits = 848791, files = 0, pages = 196959, users = 25102, depth = 12.78229 },
['jv'] = { pos = 84, activeusers = 93, admins = 4, articles = 70708, edits = 1594421, files = 5430, pages = 178881, users = 54088, depth = 20.8612 },
['vec'] = { pos = 85, activeusers = 36, admins = 5, articles = 68993, edits = 1100898, files = 724, pages = 140393, users = 32139, depth = 8.398233 },
['ht'] = { pos = 86, activeusers = 43, admins = 3, articles = 67924, edits = 804091, files = 0, pages = 82097, users = 28586, depth = 0.4264371 },
['pms'] = { pos = 87, activeusers = 40, admins = 4, articles = 66377, edits = 855464, files = 2069, pages = 101502, users = 25352, depth = 2.360068 },
['pnb'] = { pos = 88, activeusers = 53, admins = 2, articles = 65839, edits = 606536, files = 225, pages = 113865, users = 32557, depth = 2.834345 },
['su'] = { pos = 89, activeusers = 41, admins = 7, articles = 61284, edits = 629460, files = 545, pages = 97420, users = 28443, depth = 2.246498 },
['lb'] = { pos = 90, activeusers = 62, admins = 5, articles = 61051, edits = 2392291, files = 2376, pages = 131550, users = 55267, depth = 24.24954 },
['ba'] = { pos = 91, activeusers = 77, admins = 7, articles = 60428, edits = 1151694, files = 1457, pages = 170069, users = 35531, depth = 22.29367 },
['lld'] = { pos = 92, activeusers = 10, admins = 2, articles = 59949, edits = 98739, files = 0, pages = 63796, users = 2278, depth = 0.006373466 },
['ga'] = { pos = 93, activeusers = 93, admins = 7, articles = 57433, edits = 1087396, files = 1123, pages = 96344, users = 52675, depth = 5.180656 },
['szl'] = { pos = 94, activeusers = 42, admins = 3, articles = 55867, edits = 347756, files = 0, pages = 69164, users = 21830, depth = 0.2848336 },
['lmo'] = { pos = 95, activeusers = 43, admins = 5, articles = 54974, edits = 1127020, files = 4437, pages = 123963, users = 37838, depth = 14.31807 },
['is'] = { pos = 96, activeusers = 124, admins = 19, articles = 54790, edits = 1761314, files = 3218, pages = 141717, users = 86933, depth = 31.28395 },
['ku'] = { pos = 97, activeusers = 86, admins = 3, articles = 53957, edits = 1094681, files = 565, pages = 109269, users = 51962, depth = 10.52771 },
['cv'] = { pos = 98, activeusers = 44, admins = 2, articles = 49684, edits = 750185, files = 537, pages = 97906, users = 31284, depth = 7.217992 },
['fy'] = { pos = 99, activeusers = 65, admins = 8, articles = 49384, edits = 1087968, files = 7608, pages = 150605, users = 43569, depth = 30.34907 },
['tl'] = { pos = 100, activeusers = 132, admins = 11, articles = 43203, edits = 1963187, files = 1896, pages = 234318, users = 123734, depth = 163.9524 },
['ckb'] = { pos = 101, activeusers = 175, admins = 7, articles = 42694, edits = 974183, files = 1603, pages = 185715, users = 51584, depth = 58.86532 },
['wuu'] = { pos = 102, activeusers = 40, admins = 4, articles = 42556, edits = 294488, files = 135, pages = 55386, users = 78898, depth = 0.4832805 },
['an'] = { pos = 103, activeusers = 72, admins = 6, articles = 42214, edits = 1838474, files = 1499, pages = 128514, users = 68556, depth = 59.78821 },
['sco'] = { pos = 104, activeusers = 90, admins = 4, articles = 40558, edits = 862540, files = 690, pages = 146774, users = 95761, depth = 40.30482 },
['diq'] = { pos = 105, activeusers = 35, admins = 3, articles = 40163, edits = 487388, files = 209, pages = 60561, users = 25036, depth = 2.075892 },
['vo'] = { pos = 106, activeusers = 29, admins = 2, articles = 39789, edits = 3271979, files = 0, pages = 170377, users = 32424, depth = 206.8617 },
['pa'] = { pos = 107, activeusers = 105, admins = 9, articles = 38524, edits = 610104, files = 1581, pages = 134587, users = 42447, depth = 28.18709 },
['io'] = { pos = 108, activeusers = 42, admins = 5, articles = 33553, edits = 993800, files = 0, pages = 49422, users = 33727, depth = 4.497954 },
['ne'] = { pos = 109, activeusers = 102, admins = 5, articles = 32331, edits = 1069777, files = 1259, pages = 103737, users = 58837, depth = 50.30264 },
['yo'] = { pos = 110, activeusers = 68, admins = 3, articles = 31634, edits = 553666, files = 168, pages = 56065, users = 24999, depth = 5.890204 },
['gu'] = { pos = 111, activeusers = 86, admins = 3, articles = 29976, edits = 826244, files = 0, pages = 117947, users = 69326, depth = 60.33275 },
['als'] = { pos = 112, activeusers = 70, admins = 9, articles = 29040, edits = 1015026, files = 571, pages = 69761, users = 92739, depth = 28.60936 },
['kn'] = { pos = 113, activeusers = 162, admins = 3, articles = 28544, edits = 1111924, files = 2600, pages = 130617, users = 76385, depth = 108.8598 },
['bar'] = { pos = 114, activeusers = 47, admins = 3, articles = 26982, edits = 831093, files = 1320, pages = 109209, users = 63621, depth = 70.67598 },
['scn'] = { pos = 115, activeusers = 37, admins = 5, articles = 26214, edits = 732881, files = 1407, pages = 55699, users = 41423, depth = 16.64645 },
['bpy'] = { pos = 116, activeusers = 17, admins = 3, articles = 25086, edits = 886487, files = 45, pages = 62807, users = 23550, depth = 31.91302 },
['avk'] = { pos = 117, activeusers = 29, admins = 6, articles = 24167, edits = 114838, files = 0, pages = 29365, users = 3132, depth = 0.1809184 },
['ia'] = { pos = 118, activeusers = 37, admins = 6, articles = 23833, edits = 642195, files = 4, pages = 37799, users = 44853, depth = 5.834091 },
['qu'] = { pos = 119, activeusers = 37, admins = 2, articles = 23067, edits = 650110, files = 0, pages = 55979, users = 27276, depth = 23.64221 },
['mn'] = { pos = 120, activeusers = 97, admins = 3, articles = 21411, edits = 708161, files = 1475, pages = 98107, users = 78187, depth = 92.61974 },
['nv'] = { pos = 121, activeusers = 16, admins = 2, articles = 20506, edits = 296027, files = 709, pages = 34668, users = 15200, depth = 4.07277 },
['crh'] = { pos = 122, activeusers = 33, admins = 2, articles = 19981, edits = 177973, files = 0, pages = 39976, users = 17919, depth = 4.458238 },
['xmf'] = { pos = 123, activeusers = 22, admins = 3, articles = 19647, edits = 186632, files = 0, pages = 36540, users = 17140, depth = 3.776058 },
['si'] = { pos = 124, activeusers = 85, admins = 3, articles = 18051, edits = 511741, files = 3115, pages = 80275, users = 58536, depth = 75.7501 },
['ha'] = { pos = 125, activeusers = 121, admins = 3, articles = 18021, edits = 168418, files = 0, pages = 31753, users = 18593, depth = 3.079737 },
['bat-smg'] = { pos = 126, activeusers = 22, admins = 5, articles = 17086, edits = 355530, files = 109, pages = 29095, users = 24211, depth = 6.036577 },
['os'] = { pos = 127, activeusers = 35, admins = 3, articles = 16257, edits = 524960, files = 164, pages = 59960, users = 22655, depth = 63.27123 },
['frr'] = { pos = 128, activeusers = 28, admins = 5, articles = 16143, edits = 231891, files = 1325, pages = 41374, users = 18056, depth = 13.69168 },
['or'] = { pos = 129, activeusers = 57, admins = 6, articles = 15926, edits = 462174, files = 125, pages = 71857, users = 31171, depth = 79.32831 },
['gd'] = { pos = 130, activeusers = 36, admins = 6, articles = 15909, edits = 566989, files = 347, pages = 32211, users = 25674, depth = 18.48274 },
['ps'] = { pos = 131, activeusers = 48, admins = 1, articles = 15640, edits = 284360, files = 1733, pages = 54720, users = 27918, depth = 32.44576 },
['cdo'] = { pos = 132, activeusers = 21, admins = 4, articles = 15556, edits = 89836, files = 0, pages = 31369, users = 19023, depth = 2.959255 },
['ban'] = { pos = 133, activeusers = 29, admins = 3, articles = 15421, edits = 123094, files = 113, pages = 30993, users = 5436, depth = 4.049832 },
['bug'] = { pos = 134, activeusers = 16, admins = 1, articles = 15411, edits = 200789, files = 0, pages = 19628, users = 12298, depth = 0.7659659 },
['yi'] = { pos = 135, activeusers = 46, admins = 3, articles = 15393, edits = 579357, files = 1062, pages = 44227, users = 45571, depth = 45.96445 },
['ilo'] = { pos = 136, activeusers = 21, admins = 2, articles = 15362, edits = 391879, files = 0, pages = 70157, users = 16220, depth = 71.06689 },
['sd'] = { pos = 137, activeusers = 30, admins = 4, articles = 15251, edits = 240308, files = 145, pages = 56249, users = 15817, depth = 30.87324 },
['am'] = { pos = 138, activeusers = 54, admins = 2, articles = 15053, edits = 371758, files = 1766, pages = 45963, users = 39375, depth = 34.10389 },
['nap'] = { pos = 139, activeusers = 24, admins = 3, articles = 14731, edits = 664703, files = 281, pages = 23715, users = 27786, depth = 10.42508 },
['sah'] = { pos = 140, activeusers = 33, admins = 3, articles = 14331, edits = 382111, files = 1765, pages = 47775, users = 22263, depth = 43.55844 },
['hsb'] = { pos = 141, activeusers = 33, admins = 4, articles = 13831, edits = 377440, files = 133, pages = 35390, users = 23113, depth = 25.91298 },
['fo'] = { pos = 142, activeusers = 34, admins = 3, articles = 13786, edits = 368834, files = 0, pages = 40271, users = 26984, depth = 33.80352 },
['li'] = { pos = 143, activeusers = 28, admins = 7, articles = 13772, edits = 454482, files = 623, pages = 65639, users = 26584, depth = 98.20712 },
['map-bms'] = { pos = 144, activeusers = 19, admins = 1, articles = 13752, edits = 213245, files = 462, pages = 30208, users = 14962, depth = 10.1082 },
['mai'] = { pos = 145, activeusers = 23, admins = 5, articles = 13724, edits = 229636, files = 115, pages = 39344, users = 11822, depth = 20.34035 },
['mzn'] = { pos = 146, activeusers = 28, admins = 3, articles = 13445, edits = 165843, files = 263, pages = 30431, users = 30337, depth = 8.698443 },
['gor'] = { pos = 147, activeusers = 18, admins = 2, articles = 13305, edits = 50788, files = 0, pages = 20832, users = 4070, depth = 0.7802687 },
['eml'] = { pos = 148, activeusers = 24, admins = 3, articles = 13011, edits = 152438, files = 2742, pages = 35067, users = 23424, depth = 12.49185 },
['ace'] = { pos = 149, activeusers = 24, admins = 3, articles = 12548, edits = 137376, files = 0, pages = 26483, users = 24218, depth = 6.397475 },
['bcl'] = { pos = 150, activeusers = 34, admins = 3, articles = 12287, edits = 233701, files = 865, pages = 33035, users = 19778, depth = 20.17191 },
['sa'] = { pos = 151, activeusers = 77, admins = 4, articles = 11778, edits = 469782, files = 445, pages = 70326, users = 35536, depth = 165.0675 },
['shn'] = { pos = 152, activeusers = 10, admins = 2, articles = 11647, edits = 55154, files = 60, pages = 27160, users = 3305, depth = 3.602556 },
['wa'] = { pos = 153, activeusers = 26, admins = 4, articles = 11575, edits = 388953, files = 614, pages = 27286, users = 22323, depth = 26.26171 },
['zh-classical'] = { pos = 154, activeusers = 47, admins = 6, articles = 11481, edits = 380418, files = 0, pages = 97154, users = 94739, depth = 218.0363 },
['ie'] = { pos = 155, activeusers = 33, admins = 3, articles = 11370, edits = 151389, files = 0, pages = 15176, users = 16964, depth = 1.117773 },
['lij'] = { pos = 156, activeusers = 27, admins = 8, articles = 11022, edits = 231881, files = 7, pages = 26607, users = 14535, depth = 17.42457 },
['as'] = { pos = 157, activeusers = 95, admins = 5, articles = 10662, edits = 331321, files = 1706, pages = 73368, users = 34739, depth = 156.2007 },
['zu'] = { pos = 158, activeusers = 46, admins = 1, articles = 10583, edits = 96763, files = 0, pages = 23985, users = 17658, depth = 6.469805 },
['mhr'] = { pos = 159, activeusers = 24, admins = 1, articles = 10440, edits = 185008, files = 0, pages = 27292, users = 13143, depth = 17.6627 },
['mrj'] = { pos = 160, activeusers = 13, admins = 1, articles = 10426, edits = 100535, files = 0, pages = 18678, users = 9979, depth = 3.371863 },
['hif'] = { pos = 161, activeusers = 29, admins = 2, articles = 10270, edits = 272322, files = 192, pages = 42276, users = 29660, depth = 62.56202 },
['hyw'] = { pos = 162, activeusers = 36, admins = 5, articles = 10257, edits = 195266, files = 0, pages = 21586, users = 7390, depth = 11.03562 },
['mni'] = { pos = 163, activeusers = 17, admins = 1, articles = 10103, edits = 48852, files = 0, pages = 16223, users = 2249, depth = 1.104977 },
['ig'] = { pos = 164, activeusers = 100, admins = 5, articles = 9834, edits = 95787, files = 0, pages = 15373, users = 13921, depth = 1.976743 },
['km'] = { pos = 165, activeusers = 56, admins = 6, articles = 9541, edits = 282477, files = 1101, pages = 33455, users = 36425, depth = 53.0443 },
['hak'] = { pos = 166, activeusers = 22, admins = 1, articles = 9446, edits = 122396, files = 0, pages = 18267, users = 30453, depth = 5.843052 },
['roa-tara'] = { pos = 167, activeusers = 10, admins = 2, articles = 9306, edits = 140183, files = 288, pages = 17647, users = 10841, depth = 6.381674 },
['pam'] = { pos = 168, activeusers = 25, admins = 2, articles = 8833, edits = 295786, files = 403, pages = 21410, users = 19440, depth = 28.00907 },
['sn'] = { pos = 169, activeusers = 22, admins = 1, articles = 8544, edits = 97796, files = 0, pages = 16863, users = 15536, depth = 5.498016 },
['nso'] = { pos = 170, activeusers = 14, admins = 1, articles = 8524, edits = 49820, files = 0, pages = 10773, users = 5870, depth = 0.3219282 },
['so'] = { pos = 171, activeusers = 58, admins = 1, articles = 8459, edits = 240055, files = 0, pages = 25783, users = 32326, depth = 39.05132 },
['rue'] = { pos = 172, activeusers = 32, admins = 1, articles = 8392, edits = 131316, files = 87, pages = 17659, users = 25463, depth = 9.067737 },
['bh'] = { pos = 173, activeusers = 36, admins = 2, articles = 8011, edits = 723523, files = 53, pages = 69169, users = 29792, depth = 609.6407 },
['se'] = { pos = 174, activeusers = 26, admins = 6, articles = 7802, edits = 300700, files = 0, pages = 20855, users = 26357, depth = 40.35822 },
['myv'] = { pos = 175, activeusers = 30, admins = 4, articles = 7710, edits = 139818, files = 0, pages = 26257, users = 11828, depth = 30.8146 },
['vls'] = { pos = 176, activeusers = 22, admins = 5, articles = 7640, edits = 308865, files = 480, pages = 21225, users = 24685, depth = 46.01014 },
['nds-nl'] = { pos = 177, activeusers = 13, admins = 6, articles = 7596, edits = 320855, files = 571, pages = 20404, users = 25927, depth = 44.7081 },
['mi'] = { pos = 178, activeusers = 27, admins = 2, articles = 7432, edits = 153464, files = 0, pages = 13468, users = 16702, depth = 7.516064 },
['sat'] = { pos = 179, activeusers = 48, admins = 3, articles = 7427, edits = 99694, files = 0, pages = 17367, users = 5497, depth = 10.2823 },
['sc'] = { pos = 180, activeusers = 19, admins = 4, articles = 7333, edits = 177578, files = 150, pages = 16398, users = 21991, depth = 16.54895 },
['nah'] = { pos = 181, activeusers = 23, admins = 3, articles = 7241, edits = 502496, files = 170, pages = 19503, users = 20756, depth = 73.88508 },
['vep'] = { pos = 182, activeusers = 25, admins = 1, articles = 6697, edits = 151755, files = 0, pages = 31131, users = 14497, depth = 64.89011 },
['gan'] = { pos = 183, activeusers = 21, admins = 1, articles = 6490, edits = 394922, files = 57, pages = 33494, users = 38683, depth = 204.132 },
['kab'] = { pos = 184, activeusers = 17, admins = 2, articles = 6442, edits = 105961, files = 0, pages = 15910, users = 12067, depth = 14.38636 },
['glk'] = { pos = 185, activeusers = 17, admins = 3, articles = 6438, edits = 62388, files = 807, pages = 13897, users = 14324, depth = 6.02614 },
['tk'] = { pos = 186, activeusers = 41, admins = 2, articles = 6404, edits = 230727, files = 319, pages = 15823, users = 24858, depth = 31.54398 },
['fiu-vro'] = { pos = 187, activeusers = 21, admins = 4, articles = 6311, edits = 176995, files = 196, pages = 12173, users = 13236, depth = 12.54465 },
['co'] = { pos = 188, activeusers = 26, admins = 2, articles = 6205, edits = 379570, files = 0, pages = 14797, users = 19929, depth = 49.18393 },
['bo'] = { pos = 189, activeusers = 20, admins = 1, articles = 6012, edits = 139900, files = 0, pages = 17574, users = 26548, depth = 29.44253 },
['ab'] = { pos = 190, activeusers = 16, admins = 2, articles = 5993, edits = 118559, files = 9, pages = 20397, users = 17800, depth = 33.57731 },
['gv'] = { pos = 191, activeusers = 18, admins = 3, articles = 5762, edits = 309414, files = 185, pages = 20885, users = 18107, depth = 102.0551 },
['ary'] = { pos = 192, activeusers = 27, admins = 3, articles = 5750, edits = 189712, files = 42, pages = 43735, users = 6432, depth = 189.3016 },
['frp'] = { pos = 193, activeusers = 20, admins = 2, articles = 5611, edits = 215357, files = 0, pages = 15502, users = 14758, depth = 43.16891 },
['kw'] = { pos = 194, activeusers = 23, admins = 2, articles = 5519, edits = 199507, files = 6, pages = 11765, users = 13765, depth = 21.71947 },
['kv'] = { pos = 195, activeusers = 19, admins = 1, articles = 5480, edits = 139810, files = 0, pages = 16728, users = 13270, depth = 35.21144 },
['csb'] = { pos = 196, activeusers = 21, admins = 3, articles = 5435, edits = 186006, files = 0, pages = 8728, users = 15478, depth = 7.823419 },
['pcd'] = { pos = 197, activeusers = 27, admins = 3, articles = 5417, edits = 68819, files = 49, pages = 10547, users = 15855, depth = 5.851894 },
['ug'] = { pos = 198, activeusers = 29, admins = 1, articles = 5397, edits = 154286, files = 249, pages = 15014, users = 19867, depth = 32.62906 },
['skr'] = { pos = 199, activeusers = 7, admins = 1, articles = 5276, edits = 27014, files = 0, pages = 5813, users = 1326, depth = 0.04814238 },
['udm'] = { pos = 200, activeusers = 18, admins = 4, articles = 5271, edits = 120972, files = 9, pages = 17274, users = 13835, depth = 36.31496 },
['tum'] = { pos = 201, activeusers = 21, admins = 2, articles = 5200, edits = 31896, files = 0, pages = 7338, users = 7200, depth = 0.7347968 },
['zea'] = { pos = 202, activeusers = 17, admins = 3, articles = 5142, edits = 120863, files = 1, pages = 9798, users = 12092, depth = 10.11388 },
['ay'] = { pos = 203, activeusers = 22, admins = 1, articles = 5027, edits = 95623, files = 0, pages = 8630, users = 15374, depth = 5.691966 },
['gn'] = { pos = 204, activeusers = 25, admins = 2, articles = 4919, edits = 121256, files = 0, pages = 11374, users = 16515, depth = 18.35815 },
['nrm'] = { pos = 205, activeusers = 13, admins = 2, articles = 4833, edits = 219259, files = 0, pages = 10372, users = 12380, depth = 27.76669 },
['mt'] = { pos = 206, activeusers = 33, admins = 5, articles = 4828, edits = 279003, files = 1145, pages = 19241, users = 20237, depth = 129.2277 },
['bjn'] = { pos = 207, activeusers = 19, admins = 2, articles = 4631, edits = 77230, files = 1, pages = 22501, users = 12833, depth = 51.1074 },
['smn'] = { pos = 208, activeusers = 17, admins = 6, articles = 4535, edits = 67654, files = 0, pages = 14322, users = 2332, depth = 22.0006 },
['lez'] = { pos = 209, activeusers = 17, admins = 3, articles = 4307, edits = 86717, files = 10, pages = 13067, users = 9826, depth = 27.45281 },
['lfn'] = { pos = 210, activeusers = 22, admins = 1, articles = 4177, edits = 38054, files = 0, pages = 6672, users = 9272, depth = 2.034963 },
['stq'] = { pos = 211, activeusers = 15, admins = 5, articles = 4066, edits = 121164, files = 429, pages = 10692, users = 12560, depth = 30.09419 },
['lo'] = { pos = 212, activeusers = 29, admins = 1, articles = 4036, edits = 94977, files = 0, pages = 12320, users = 15484, depth = 32.47773 },
['olo'] = { pos = 213, activeusers = 15, admins = 2, articles = 3900, edits = 32234, files = 0, pages = 10686, users = 6037, depth = 9.132666 },
['mwl'] = { pos = 214, activeusers = 22, admins = 1, articles = 3882, edits = 98698, files = 0, pages = 10214, users = 12237, depth = 25.70889 },
['fur'] = { pos = 215, activeusers = 22, admins = 2, articles = 3760, edits = 170412, files = 318, pages = 8595, users = 13250, depth = 32.78473 },
['rm'] = { pos = 216, activeusers = 19, admins = 3, articles = 3755, edits = 163070, files = 51, pages = 9598, users = 18595, depth = 41.1382 },
['ang'] = { pos = 217, activeusers = 35, admins = 2, articles = 3695, edits = 205801, files = 299, pages = 16565, users = 117961, depth = 150.7246 },
['lad'] = { pos = 218, activeusers = 25, admins = 5, articles = 3603, edits = 208889, files = 23, pages = 12943, users = 19687, depth = 108.4541 },
['gom'] = { pos = 219, activeusers = 13, admins = 3, articles = 3552, edits = 206402, files = 0, pages = 9048, users = 8663, depth = 54.6146 },
['koi'] = { pos = 220, activeusers = 12, admins = 1, articles = 3442, edits = 59768, files = 0, pages = 11019, users = 7912, depth = 26.28448 },
['ext'] = { pos = 221, activeusers = 13, admins = 1, articles = 3376, edits = 116062, files = 0, pages = 7565, users = 16078, depth = 23.62093 },
['tyv'] = { pos = 222, activeusers = 12, admins = 1, articles = 3364, edits = 43480, files = 0, pages = 11231, users = 8111, depth = 21.17276 },
['dsb'] = { pos = 223, activeusers = 15, admins = 1, articles = 3325, edits = 142785, files = 0, pages = 11200, users = 17262, depth = 71.51257 },
['rw'] = { pos = 224, activeusers = 30, admins = 1, articles = 3316, edits = 86092, files = 0, pages = 9349, users = 11211, depth = 30.48143 },
['dty'] = { pos = 225, activeusers = 15, admins = 3, articles = 3307, edits = 237465, files = 3, pages = 19226, users = 5532, depth = 286.2028 },
['ln'] = { pos = 226, activeusers = 30, admins = 4, articles = 3281, edits = 121867, files = 32, pages = 8584, users = 11835, depth = 37.08747 },
['av'] = { pos = 227, activeusers = 18, admins = 2, articles = 3135, edits = 83298, files = 0, pages = 14749, users = 13371, depth = 77.51051 },
['cbk-zam'] = { pos = 228, activeusers = 17, admins = 2, articles = 3129, edits = 110086, files = 0, pages = 8234, users = 13531, depth = 35.58784 },
['dv'] = { pos = 229, activeusers = 16, admins = 3, articles = 3019, edits = 130000, files = 932, pages = 11203, users = 23387, depth = 85.27349 },
['ksh'] = { pos = 230, activeusers = 15, admins = 3, articles = 2916, edits = 1606850, files = 0, pages = 10543, users = 21393, depth = 1042.662 },
['gag'] = { pos = 231, activeusers = 17, admins = 1, articles = 2794, edits = 67768, files = 0, pages = 6579, users = 12713, depth = 18.90357 },
['bxr'] = { pos = 232, activeusers = 20, admins = 1, articles = 2772, edits = 69918, files = 9, pages = 11045, users = 13870, depth = 56.38491 },
['pfl'] = { pos = 233, activeusers = 20, admins = 4, articles = 2740, edits = 90010, files = 0, pages = 6916, users = 10789, depth = 30.23122 },
['pap'] = { pos = 234, activeusers = 16, admins = 2, articles = 2712, edits = 90658, files = 0, pages = 6039, users = 13396, depth = 22.59266 },
['pag'] = { pos = 235, activeusers = 13, admins = 1, articles = 2561, edits = 73092, files = 0, pages = 8794, users = 7588, depth = 49.23325 },
['pi'] = { pos = 236, activeusers = 11, admins = 2, articles = 2547, edits = 101647, files = 0, pages = 4637, users = 6653, depth = 14.7602 },
['haw'] = { pos = 237, activeusers = 15, admins = 1, articles = 2457, edits = 96469, files = 0, pages = 5526, users = 15101, depth = 27.23707 },
['awa'] = { pos = 238, activeusers = 8, admins = 1, articles = 2436, edits = 24114, files = 0, pages = 5350, users = 1928, depth = 6.449707 },
['tay'] = { pos = 239, activeusers = 18, admins = 0, articles = 2422, edits = 54188, files = 0, pages = 2832, users = 1117, depth = 0.548314 },
['tw'] = { pos = 240, activeusers = 40, admins = 2, articles = 2113, edits = 93641, files = 0, pages = 5080, users = 13934, depth = 36.34447 },
['inh'] = { pos = 241, activeusers = 12, admins = 2, articles = 2100, edits = 55038, files = 37, pages = 11821, users = 3319, depth = 99.7681 },
['krc'] = { pos = 242, activeusers = 14, admins = 2, articles = 2057, edits = 106213, files = 0, pages = 14327, users = 9692, depth = 263.7807 },
['dag'] = { pos = 243, activeusers = 45, admins = 4, articles = 2056, edits = 44364, files = 0, pages = 4485, users = 1835, depth = 13.80629 },
['xal'] = { pos = 244, activeusers = 11, admins = 1, articles = 2046, edits = 85067, files = 0, pages = 11871, users = 9281, depth = 165.2448 },
['szy'] = { pos = 245, activeusers = 10, admins = 1, articles = 2044, edits = 128491, files = 0, pages = 5360, users = 2333, depth = 63.09213 },
['za'] = { pos = 246, activeusers = 9, admins = 1, articles = 2010, edits = 39348, files = 0, pages = 4143, users = 9765, depth = 10.69541 },
['mdf'] = { pos = 247, activeusers = 16, admins = 3, articles = 1979, edits = 64776, files = 0, pages = 11844, users = 8546, depth = 135.8996 },
['kaa'] = { pos = 248, activeusers = 28, admins = 1, articles = 1953, edits = 46319, files = 3, pages = 5152, users = 10277, depth = 24.12167 },
['pdc'] = { pos = 249, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1932, edits = 105143, files = 0, pages = 5837, users = 30423, depth = 73.58996 },
['atj'] = { pos = 250, activeusers = 11, admins = 5, articles = 1912, edits = 14725, files = 0, pages = 3020, users = 3705, depth = 1.63739 },
['to'] = { pos = 251, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1908, edits = 41592, files = 12, pages = 5333, users = 9250, depth = 25.13059 },
['arc'] = { pos = 252, activeusers = 16, admins = 2, articles = 1850, edits = 95331, files = 0, pages = 6425, users = 18822, depth = 90.7402 },
['tcy'] = { pos = 253, activeusers = 35, admins = 2, articles = 1746, edits = 103000, files = 1, pages = 8999, users = 4945, depth = 197.5103 },
['kbp'] = { pos = 254, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1698, edits = 16064, files = 0, pages = 3375, users = 3859, depth = 4.642701 },
['jam'] = { pos = 255, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1685, edits = 20760, files = 0, pages = 3024, users = 7273, depth = 4.335178 },
['na'] = { pos = 256, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1661, edits = 89538, files = 4, pages = 4884, users = 11499, depth = 69.02606 },
['wo'] = { pos = 257, activeusers = 15, admins = 3, articles = 1651, edits = 104454, files = 0, pages = 5373, users = 13952, depth = 98.80224 },
['kbd'] = { pos = 258, activeusers = 8, admins = 1, articles = 1595, edits = 43686, files = 0, pages = 6742, users = 9154, depth = 67.47462 },
['nia'] = { pos = 259, activeusers = 17, admins = 1, articles = 1523, edits = 17631, files = 0, pages = 3615, users = 1215, depth = 9.202211 },
['nov'] = { pos = 260, activeusers = 12, admins = 3, articles = 1516, edits = 177713, files = 0, pages = 4408, users = 10839, depth = 146.7154 },
['ki'] = { pos = 261, activeusers = 18, admins = 1, articles = 1503, edits = 20656, files = 0, pages = 3074, users = 7982, depth = 7.341365 },
['tet'] = { pos = 262, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1503, edits = 66603, files = 0, pages = 3910, users = 8933, depth = 43.68691 },
['mnw'] = { pos = 263, activeusers = 22, admins = 2, articles = 1423, edits = 34371, files = 0, pages = 4721, users = 2684, depth = 39.10657 },
['lg'] = { pos = 264, activeusers = 14, admins = 1, articles = 1419, edits = 26751, files = 0, pages = 4814, users = 7172, depth = 31.8089 },
['bi'] = { pos = 265, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1395, edits = 41828, files = 0, pages = 3298, users = 12169, depth = 23.60183 },
['tpi'] = { pos = 266, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1351, edits = 86611, files = 0, pages = 5680, users = 12394, depth = 156.563 },
['nqo'] = { pos = 267, activeusers = 19, admins = 1, articles = 1321, edits = 10067, files = 0, pages = 2646, users = 2888, depth = 3.827687 },
['jbo'] = { pos = 268, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1305, edits = 111664, files = 0, pages = 5717, users = 15032, depth = 223.2518 },
['roa-rup'] = { pos = 269, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1292, edits = 205301, files = 0, pages = 4294, users = 13023, depth = 258.1222 },
['fj'] = { pos = 270, activeusers = 8, admins = 1, articles = 1274, edits = 35441, files = 0, pages = 3631, users = 8371, depth = 33.40873 },
['lbe'] = { pos = 271, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1264, edits = 50267, files = 0, pages = 14684, users = 7814, depth = 385.8775 },
['kg'] = { pos = 272, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1255, edits = 43792, files = 0, pages = 2905, users = 9987, depth = 26.05728 },
['xh'] = { pos = 273, activeusers = 36, admins = 1, articles = 1240, edits = 33903, files = 0, pages = 3830, users = 11769, depth = 38.61851 },
['ty'] = { pos = 274, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1217, edits = 53071, files = 0, pages = 2993, users = 6869, depth = 37.76203 },
['ks'] = { pos = 275, activeusers = 26, admins = 2, articles = 1215, edits = 62852, files = 9, pages = 7887, users = 9393, depth = 240.3072 },
['cu'] = { pos = 276, activeusers = 18, admins = 2, articles = 1167, edits = 82636, files = 0, pages = 5566, users = 23099, depth = 210.9562 },
['shi'] = { pos = 277, activeusers = 8, admins = 2, articles = 1154, edits = 33392, files = 0, pages = 3843, users = 1492, depth = 47.17828 },
['srn'] = { pos = 278, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1112, edits = 39153, files = 0, pages = 2729, users = 7048, depth = 30.33695 },
['trv'] = { pos = 279, activeusers = 19, admins = 0, articles = 1110, edits = 85906, files = 0, pages = 2064, users = 1198, depth = 30.7443 },
['om'] = { pos = 280, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1094, edits = 38044, files = 0, pages = 3742, users = 9484, depth = 59.56398 },
['guw'] = { pos = 281, activeusers = 24, admins = 2, articles = 1065, edits = 30074, files = 0, pages = 1791, users = 513, depth = 7.803144 },
['sm'] = { pos = 282, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1065, edits = 42639, files = 0, pages = 3295, users = 9638, depth = 56.73643 },
['gcr'] = { pos = 283, activeusers = 13, admins = 1, articles = 1050, edits = 16485, files = 0, pages = 2556, users = 2197, depth = 13.26782 },
['alt'] = { pos = 284, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1045, edits = 35985, files = 0, pages = 3721, users = 1662, depth = 63.41639 },
['chr'] = { pos = 285, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1020, edits = 46156, files = 0, pages = 3896, users = 21863, depth = 94.18606 },
['ltg'] = { pos = 286, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1015, edits = 35320, files = 0, pages = 3223, users = 6701, depth = 51.85928 },
['ny'] = { pos = 287, activeusers = 15, admins = 1, articles = 919, edits = 38054, files = 0, pages = 4003, users = 9390, depth = 107.0564 },
['pih'] = { pos = 288, activeusers = 14, admins = 1, articles = 891, edits = 44153, files = 0, pages = 3324, users = 10496, depth = 99.04396 },
['got'] = { pos = 289, activeusers = 11, admins = 1, articles = 866, edits = 46132, files = 0, pages = 3805, users = 17740, depth = 139.6404 },
['mad'] = { pos = 290, activeusers = 15, admins = 0, articles = 861, edits = 8890, files = 0, pages = 1629, users = 1578, depth = 4.34207 },
['st'] = { pos = 291, activeusers = 19, admins = 1, articles = 843, edits = 28448, files = 0, pages = 4255, users = 9452, depth = 109.5255 },
['ami'] = { pos = 292, activeusers = 24, admins = 0, articles = 839, edits = 32266, files = 0, pages = 1657, users = 949, depth = 18.50995 },
['blk'] = { pos = 293, activeusers = 21, admins = 1, articles = 824, edits = 16108, files = 0, pages = 3690, users = 239, depth = 52.80964 },
['tn'] = { pos = 294, activeusers = 21, admins = 2, articles = 777, edits = 28245, files = 0, pages = 3716, users = 9263, depth = 108.7484 },
['bm'] = { pos = 295, activeusers = 8, admins = 2, articles = 775, edits = 40189, files = 0, pages = 3145, users = 9880, depth = 119.5033 },
['ve'] = { pos = 296, activeusers = 14, admins = 1, articles = 749, edits = 19284, files = 0, pages = 2236, users = 7210, depth = 33.99254 },
['rmy'] = { pos = 297, activeusers = 12, admins = 1, articles = 730, edits = 50227, files = 0, pages = 2701, users = 16409, depth = 135.5627 },
['ts'] = { pos = 298, activeusers = 13, admins = 2, articles = 720, edits = 36668, files = 0, pages = 3764, users = 8844, depth = 174.1253 },
['chy'] = { pos = 299, activeusers = 9, admins = 1, articles = 662, edits = 24107, files = 0, pages = 2258, users = 10622, depth = 62.05388 },
['rn'] = { pos = 300, activeusers = 9, admins = 1, articles = 620, edits = 23098, files = 0, pages = 2450, users = 8976, depth = 82.13479 },
['iu'] = { pos = 301, activeusers = 12, admins = 2, articles = 593, edits = 44501, files = 0, pages = 3182, users = 17026, depth = 266.578 },
['ak'] = { pos = 302, activeusers = 14, admins = 1, articles = 589, edits = 28928, files = 0, pages = 2441, users = 12519, depth = 117.1661 },
['ss'] = { pos = 303, activeusers = 11, admins = 3, articles = 576, edits = 38085, files = 0, pages = 2416, users = 7639, depth = 160.8599 },
['ch'] = { pos = 304, activeusers = 12, admins = 1, articles = 543, edits = 22843, files = 0, pages = 2501, users = 14426, depth = 118.7586 },
['ff'] = { pos = 305, activeusers = 23, admins = 0, articles = 541, edits = 25102, files = 0, pages = 2499, users = 7892, depth = 131.5749 },
['pnt'] = { pos = 306, activeusers = 8, admins = 1, articles = 481, edits = 35125, files = 0, pages = 2039, users = 9483, depth = 180.7357 },
['kcg'] = { pos = 307, activeusers = 14, admins = 1, articles = 462, edits = 16453, files = 0, pages = 2301, users = 447, depth = 113.2943 },
['ady'] = { pos = 308, activeusers = 10, admins = 1, articles = 451, edits = 12088, files = 0, pages = 3107, users = 6008, depth = 134.9324 },
['ik'] = { pos = 309, activeusers = 12, admins = 2, articles = 445, edits = 37980, files = 0, pages = 2616, users = 7950, depth = 345.5547 },
['ee'] = { pos = 310, activeusers = 17, admins = 3, articles = 438, edits = 50072, files = 0, pages = 3126, users = 13275, depth = 603.2763 },
['sg'] = { pos = 311, activeusers = 13, admins = 2, articles = 311, edits = 20554, files = 0, pages = 1983, users = 5984, depth = 299.5887 },
['din'] = { pos = 312, activeusers = 11, admins = 1, articles = 306, edits = 8040, files = 0, pages = 1086, users = 5694, depth = 48.10305 },
['pwn'] = { pos = 313, activeusers = 15, admins = 0, articles = 279, edits = 11160, files = 0, pages = 434, users = 852, depth = 7.936508 },
['pcm'] = { pos = 314, activeusers = 20, admins = 1, articles = 248, edits = 12718, files = 0, pages = 937, users = 196, depth = 104.7645 },
['kl'] = { pos = 315, activeusers = 17, admins = 2, articles = 244, edits = 74486, files = 0, pages = 2262, users = 12309, depth = 2252.396 },
['ti'] = { pos = 316, activeusers = 13, admins = 2, articles = 234, edits = 23841, files = 0, pages = 2731, users = 8476, depth = 994.0499 },
['dz'] = { pos = 317, activeusers = 14, admins = 1, articles = 227, edits = 29401, files = 0, pages = 2281, users = 9230, depth = 1055.324 },
['cr'] = { pos = 318, activeusers = 21, admins = 2, articles = 158, edits = 37454, files = 0, pages = 2162, users = 16773, depth = 2786.915 },
['ng'] = { pos = 319, activeusers = 0, admins = 1, articles = 8, edits = 5923, files = 0, pages = 443, users = 2385, depth = 39530.88 },
['cho'] = { pos = 320, activeusers = 0, admins = 1, articles = 6, edits = 4220, files = 0, pages = 201, users = 1809, depth = 22176 },
['kj'] = { pos = 321, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 3548, files = 0, pages = 114, users = 1377, depth = 23536.62 },
['mh'] = { pos = 322, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 4212, files = 0, pages = 206, users = 2140, depth = 52143.95 },
['ho'] = { pos = 323, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 3786, files = 0, pages = 129, users = 1575, depth = 51771.35 },
['ii'] = { pos = 324, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 11653, files = 0, pages = 189, users = 2031, depth = 237006 },
['lrc'] = { pos = 325, activeusers = 2, admins = 1, articles = 1, edits = 140064, files = 0, pages = 237, users = 5037, depth = 3.291563E+07 },
['mus'] = { pos = 326, activeusers = 0, admins = 1, articles = 1, edits = 3603, files = 0, pages = 115, users = 2348, depth = 407170.3 },
['aa'] = { pos = 327, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4685, files = 0, pages = 509, users = 4063, depth = 0 },
['hz'] = { pos = 328, activeusers = 1, admins = 1, articles = 0, edits = 4483, files = 0, pages = 176, users = 3761, depth = 0 },
['kr'] = { pos = 329, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4641, files = 0, pages = 162, users = 5464, depth = 0 },
['total'] = { activeusers = 280867, admins = 3758, articles = 59303631, edits = 3209557340, files = 2759560, pages = 244904265, users = 103547796, depth = 128.3645, date = '@1661544037' },
}
return info</text>
      <sha1>iv3nb24ilblemzckno6offop1o062i0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195290</id>
      <parentid>4195237</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T22:00:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MBHbot</username>
        <id>91410</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="49074" xml:space="preserve">local info = {
['en'] = { pos = 1, activeusers = 115017, admins = 1032, articles = 6544599, edits = 1102135082, files = 893903, pages = 56414997, users = 44067804, depth = 1134.383 },
['ceb'] = { pos = 2, activeusers = 175, admins = 6, articles = 6125814, edits = 34883253, files = 0, pages = 11232214, users = 93683, depth = 2.158011 },
['de'] = { pos = 3, activeusers = 16846, admins = 190, articles = 2718904, edits = 224163475, files = 129066, pages = 7507999, users = 3982448, depth = 92.63174 },
['sv'] = { pos = 4, activeusers = 1944, admins = 66, articles = 2552443, edits = 51020978, files = 0, pages = 6121887, users = 832796, depth = 16.29868 },
['fr'] = { pos = 5, activeusers = 16529, admins = 159, articles = 2449509, edits = 195984312, files = 68488, pages = 12162571, users = 4451466, depth = 253.3671 },
['nl'] = { pos = 6, activeusers = 3506, admins = 36, articles = 2099288, edits = 62513362, files = 20, pages = 4468897, users = 1226068, depth = 17.82304 },
['ru'] = { pos = 7, activeusers = 10635, admins = 76, articles = 1848433, edits = 124805028, files = 238059, pages = 7418133, users = 3235981, depth = 152.7544 },
['es'] = { pos = 8, activeusers = 13360, admins = 63, articles = 1797605, edits = 145140762, files = 0, pages = 7716023, users = 6623279, depth = 203.9007 },
['it'] = { pos = 9, activeusers = 7432, admins = 122, articles = 1769109, edits = 128709282, files = 138813, pages = 7500113, users = 2286599, depth = 180.0919 },
['arz'] = { pos = 10, activeusers = 199, admins = 7, articles = 1597093, edits = 7344241, files = 1476, pages = 2011667, users = 189345, depth = 0.2459997 },
['pl'] = { pos = 11, activeusers = 4095, admins = 101, articles = 1533687, edits = 67703682, files = 261, pages = 3560921, users = 1188081, depth = 33.21882 },
['ja'] = { pos = 12, activeusers = 15016, admins = 41, articles = 1339411, edits = 90964408, files = 30022, pages = 3958254, users = 1971436, depth = 87.85349 },
['zh'] = { pos = 13, activeusers = 8616, admins = 66, articles = 1299420, edits = 73078096, files = 60870, pages = 7129632, users = 3255432, depth = 206.343 },
['vi'] = { pos = 14, activeusers = 2179, admins = 20, articles = 1275540, edits = 68987655, files = 24568, pages = 19377881, users = 878148, depth = 717.0449 },
['war'] = { pos = 15, activeusers = 74, admins = 3, articles = 1265935, edits = 6287624, files = 42, pages = 2881779, users = 52986, depth = 3.554692 },
['uk'] = { pos = 16, activeusers = 3055, admins = 45, articles = 1190085, edits = 36871287, files = 110478, pages = 4130644, users = 640518, depth = 54.49722 },
['ar'] = { pos = 17, activeusers = 4794, admins = 26, articles = 1183947, edits = 58984326, files = 50038, pages = 7816740, users = 2293936, depth = 236.8314 },
['pt'] = { pos = 18, activeusers = 8363, admins = 55, articles = 1094440, edits = 64102198, files = 58364, pages = 5405894, users = 2796614, depth = 184.0217 },
['fa'] = { pos = 19, activeusers = 5158, admins = 34, articles = 924748, edits = 35358457, files = 81905, pages = 5346097, users = 1144765, depth = 151.1887 },
['ca'] = { pos = 20, activeusers = 978, admins = 30, articles = 709137, edits = 30534934, files = 15605, pages = 1767183, users = 426815, depth = 38.46487 },
['sr'] = { pos = 21, activeusers = 704, admins = 19, articles = 661966, edits = 25145737, files = 36485, pages = 3987090, users = 311054, depth = 159.1302 },
['id'] = { pos = 22, activeusers = 3251, admins = 44, articles = 627203, edits = 21551436, files = 47550, pages = 3297895, users = 1348085, depth = 118.487 },
['ko'] = { pos = 23, activeusers = 1702, admins = 27, articles = 602696, edits = 33146395, files = 12717, pages = 2738977, users = 750094, depth = 152.0436 },
['no'] = { pos = 24, activeusers = 1065, admins = 44, articles = 596741, edits = 22860952, files = 4, pages = 1700420, users = 559822, depth = 45.98878 },
['fi'] = { pos = 25, activeusers = 1648, admins = 31, articles = 537685, edits = 20695591, files = 70464, pages = 1411524, users = 521420, depth = 38.72546 },
['tr'] = { pos = 26, activeusers = 2887, admins = 23, articles = 513359, edits = 28345145, files = 37598, pages = 2388302, users = 1421824, depth = 158.3154 },
['hu'] = { pos = 27, activeusers = 1529, admins = 24, articles = 510867, edits = 25152959, files = 8445, pages = 1450055, users = 511059, depth = 58.6265 },
['cs'] = { pos = 28, activeusers = 2075, admins = 33, articles = 509002, edits = 21586174, files = 1, pages = 1405503, users = 587260, depth = 47.64381 },
['ce'] = { pos = 29, activeusers = 52, admins = 3, articles = 481664, edits = 8688605, files = 315, pages = 908476, users = 30827, depth = 7.50968 },
['sh'] = { pos = 30, activeusers = 160, admins = 12, articles = 456899, edits = 41243180, files = 10243, pages = 4644366, users = 176583, depth = 745.9129 },
['ro'] = { pos = 31, activeusers = 858, admins = 17, articles = 433036, edits = 15021383, files = 116498, pages = 2622878, users = 592437, depth = 146.4568 },
['zh-min-nan'] = { pos = 32, activeusers = 82, admins = 6, articles = 431683, edits = 3135412, files = 362, pages = 1063317, users = 54073, depth = 6.312959 },
['tt'] = { pos = 33, activeusers = 77, admins = 5, articles = 417588, edits = 3527659, files = 6109, pages = 565025, users = 43244, depth = 0.77828 },
['eu'] = { pos = 34, activeusers = 251, admins = 12, articles = 397734, edits = 9006214, files = 0, pages = 826510, users = 138896, depth = 12.66396 },
['ms'] = { pos = 35, activeusers = 528, admins = 15, articles = 360088, edits = 5639434, files = 19611, pages = 1042289, users = 299024, depth = 19.42025 },
['eo'] = { pos = 36, activeusers = 297, admins = 16, articles = 323447, edits = 7682996, files = 11277, pages = 719825, users = 199840, depth = 16.02937 },
['he'] = { pos = 37, activeusers = 3141, admins = 32, articles = 321141, edits = 34489789, files = 74063, pages = 1342714, users = 998916, depth = 259.9288 },
['hy'] = { pos = 38, activeusers = 410, admins = 11, articles = 293162, edits = 8486213, files = 11357, pages = 989185, users = 124162, depth = 48.35799 },
['da'] = { pos = 39, activeusers = 790, admins = 25, articles = 284062, edits = 11203839, files = 0, pages = 908542, users = 436237, depth = 59.59813 },
['bg'] = { pos = 40, activeusers = 722, admins = 25, articles = 283890, edits = 11478513, files = 549, pages = 632494, users = 312024, depth = 27.36489 },
['azb'] = { pos = 41, activeusers = 106, admins = 5, articles = 242297, edits = 1524156, files = 246, pages = 571990, users = 38116, depth = 4.933605 },
['sk'] = { pos = 42, activeusers = 528, admins = 10, articles = 241777, edits = 7405791, files = 0, pages = 549651, users = 222065, depth = 21.84744 },
['kk'] = { pos = 43, activeusers = 203, admins = 16, articles = 232124, edits = 3060824, files = 10544, pages = 588305, users = 121133, depth = 12.25003 },
['et'] = { pos = 44, activeusers = 420, admins = 33, articles = 229860, edits = 6175386, files = 757, pages = 542790, users = 168619, depth = 21.08628 },
['min'] = { pos = 45, activeusers = 44, admins = 5, articles = 225620, edits = 2444591, files = 177, pages = 385485, users = 16168, depth = 3.183833 },
['be'] = { pos = 46, activeusers = 273, admins = 11, articles = 221834, edits = 4186619, files = 3249, pages = 647858, users = 121120, depth = 23.83392 },
['simple'] = { pos = 47, activeusers = 985, admins = 17, articles = 217597, edits = 8389572, files = 36, pages = 705485, users = 1226733, depth = 59.7842 },
['hr'] = { pos = 48, activeusers = 474, admins = 11, articles = 213220, edits = 6435951, files = 21002, pages = 446189, users = 278376, depth = 17.22004 },
['el'] = { pos = 49, activeusers = 1041, admins = 22, articles = 212848, edits = 9621189, files = 18505, pages = 631046, users = 370073, depth = 58.85624 },
['lt'] = { pos = 50, activeusers = 313, admins = 10, articles = 204005, edits = 6660040, files = 23854, pages = 500456, users = 166794, depth = 28.10186 },
['gl'] = { pos = 51, activeusers = 244, admins = 8, articles = 188363, edits = 6158562, files = 343, pages = 473104, users = 128546, depth = 29.7462 },
['az'] = { pos = 52, activeusers = 642, admins = 17, articles = 186365, edits = 6581875, files = 23651, pages = 511987, users = 252389, depth = 39.24546 },
['sl'] = { pos = 53, activeusers = 311, admins = 22, articles = 177499, edits = 5735449, files = 8317, pages = 440079, users = 213925, depth = 28.52123 },
['ur'] = { pos = 54, activeusers = 308, admins = 11, articles = 175917, edits = 5123374, files = 12600, pages = 997464, users = 150071, depth = 112.0232 },
['uz'] = { pos = 55, activeusers = 619, admins = 20, articles = 170394, edits = 2810873, files = 2095, pages = 694871, users = 77355, depth = 38.32492 },
['nn'] = { pos = 56, activeusers = 129, admins = 14, articles = 162673, edits = 3391150, files = 16, pages = 372477, users = 122003, depth = 15.14412 },
['ka'] = { pos = 57, activeusers = 251, admins = 6, articles = 162557, edits = 4399334, files = 14840, pages = 460262, users = 143361, depth = 32.05846 },
['hi'] = { pos = 58, activeusers = 1189, admins = 6, articles = 152388, edits = 5613628, files = 3604, pages = 1192070, users = 711189, depth = 219.2004 },
['th'] = { pos = 59, activeusers = 981, admins = 15, articles = 149622, edits = 10244320, files = 27300, pages = 975438, users = 430542, depth = 319.9331 },
['ta'] = { pos = 60, activeusers = 341, admins = 31, articles = 148331, edits = 3491105, files = 7723, pages = 466663, users = 208082, depth = 34.45532 },
['la'] = { pos = 61, activeusers = 135, admins = 21, articles = 136970, edits = 3690834, files = 0, pages = 275708, users = 158460, depth = 13.73457 },
['cy'] = { pos = 62, activeusers = 106, admins = 16, articles = 135141, edits = 11099513, files = 11273, pages = 275380, users = 73872, depth = 43.40451 },
['mk'] = { pos = 63, activeusers = 217, admins = 12, articles = 130107, edits = 4793241, files = 8681, pages = 524611, users = 103497, depth = 84.00273 },
['ast'] = { pos = 64, activeusers = 108, admins = 11, articles = 129993, edits = 3708861, files = 0, pages = 228718, users = 107040, depth = 9.353078 },
['bn'] = { pos = 65, activeusers = 1147, admins = 13, articles = 126809, edits = 6055168, files = 15381, pages = 991547, users = 385984, depth = 283.9761 },
['zh-yue'] = { pos = 66, activeusers = 284, admins = 12, articles = 126565, edits = 1866349, files = 2629, pages = 285279, users = 244188, depth = 10.28789 },
['lv'] = { pos = 67, activeusers = 279, admins = 13, articles = 115331, edits = 3668568, files = 25577, pages = 468202, users = 108198, depth = 73.35051 },
['tg'] = { pos = 68, activeusers = 58, admins = 6, articles = 107780, edits = 1309624, files = 485, pages = 262947, users = 36210, depth = 10.32288 },
['af'] = { pos = 69, activeusers = 192, admins = 16, articles = 104584, edits = 2516857, files = 9616, pages = 373182, users = 152617, depth = 44.48493 },
['my'] = { pos = 70, activeusers = 137, admins = 4, articles = 103685, edits = 755899, files = 2977, pages = 217298, users = 103453, depth = 4.17669 },
['mg'] = { pos = 71, activeusers = 47, admins = 3, articles = 94879, edits = 1046622, files = 3, pages = 245164, users = 28892, depth = 10.71086 },
['bs'] = { pos = 72, activeusers = 170, admins = 9, articles = 90383, edits = 3416356, files = 5465, pages = 367833, users = 144797, depth = 87.52023 },
['oc'] = { pos = 73, activeusers = 94, admins = 4, articles = 89859, edits = 2323202, files = 925, pages = 159431, users = 48509, depth = 8.734941 },
['sq'] = { pos = 74, activeusers = 217, admins = 11, articles = 86129, edits = 2465813, files = 4732, pages = 263473, users = 144072, depth = 39.67878 },
['mr'] = { pos = 75, activeusers = 151, admins = 12, articles = 86078, edits = 2150011, files = 19140, pages = 285995, users = 146074, depth = 40.55061 },
['nds'] = { pos = 76, activeusers = 40, admins = 4, articles = 83919, edits = 990300, files = 0, pages = 162424, users = 49075, depth = 5.33569 },
['ky'] = { pos = 77, activeusers = 84, admins = 4, articles = 81603, edits = 425214, files = 2688, pages = 111419, users = 33277, depth = 0.5094891 },
['ml'] = { pos = 78, activeusers = 258, admins = 15, articles = 79116, edits = 3711122, files = 6967, pages = 489006, users = 163535, depth = 203.7028 },
['be-tarask'] = { pos = 79, activeusers = 129, admins = 4, articles = 78920, edits = 2327349, files = 1892, pages = 226749, users = 76374, depth = 36.01316 },
['te'] = { pos = 80, activeusers = 184, admins = 13, articles = 78088, edits = 3618639, files = 12708, pages = 306422, users = 114752, depth = 100.9713 },
['sw'] = { pos = 81, activeusers = 198, admins = 14, articles = 74617, edits = 1241274, files = 2270, pages = 151051, users = 55316, depth = 8.622667 },
['br'] = { pos = 82, activeusers = 89, admins = 6, articles = 72836, edits = 2004923, files = 5392, pages = 142431, users = 70315, depth = 12.8516 },
['new'] = { pos = 83, activeusers = 19, admins = 2, articles = 72352, edits = 848791, files = 0, pages = 196959, users = 25103, depth = 12.78229 },
['jv'] = { pos = 84, activeusers = 93, admins = 4, articles = 70708, edits = 1594421, files = 5430, pages = 178881, users = 54088, depth = 20.8612 },
['vec'] = { pos = 85, activeusers = 36, admins = 5, articles = 68994, edits = 1100901, files = 724, pages = 140394, users = 32139, depth = 8.397955 },
['ht'] = { pos = 86, activeusers = 43, admins = 3, articles = 67924, edits = 804104, files = 0, pages = 82098, users = 28586, depth = 0.426499 },
['pms'] = { pos = 87, activeusers = 40, admins = 4, articles = 66377, edits = 855464, files = 2069, pages = 101502, users = 25352, depth = 2.360068 },
['pnb'] = { pos = 88, activeusers = 53, admins = 2, articles = 65839, edits = 606546, files = 225, pages = 113865, users = 32558, depth = 2.834392 },
['su'] = { pos = 89, activeusers = 41, admins = 7, articles = 61284, edits = 629460, files = 545, pages = 97420, users = 28443, depth = 2.246498 },
['lb'] = { pos = 90, activeusers = 62, admins = 5, articles = 61051, edits = 2392291, files = 2376, pages = 131550, users = 55270, depth = 24.24954 },
['ba'] = { pos = 91, activeusers = 77, admins = 7, articles = 60428, edits = 1151694, files = 1457, pages = 170069, users = 35531, depth = 22.29367 },
['lld'] = { pos = 92, activeusers = 10, admins = 2, articles = 59949, edits = 98739, files = 0, pages = 63796, users = 2278, depth = 0.006373466 },
['ga'] = { pos = 93, activeusers = 93, admins = 7, articles = 57434, edits = 1087773, files = 1123, pages = 96350, users = 52675, depth = 5.183282 },
['szl'] = { pos = 94, activeusers = 42, admins = 3, articles = 55867, edits = 347756, files = 0, pages = 69164, users = 21830, depth = 0.2848336 },
['lmo'] = { pos = 95, activeusers = 43, admins = 5, articles = 54974, edits = 1127029, files = 4437, pages = 123964, users = 37838, depth = 14.31849 },
['is'] = { pos = 96, activeusers = 124, admins = 19, articles = 54790, edits = 1761315, files = 3218, pages = 141717, users = 86934, depth = 31.28397 },
['ku'] = { pos = 97, activeusers = 86, admins = 3, articles = 53948, edits = 1094715, files = 565, pages = 109260, users = 51963, depth = 10.53241 },
['cv'] = { pos = 98, activeusers = 44, admins = 2, articles = 49684, edits = 750193, files = 537, pages = 97909, users = 31284, depth = 7.218746 },
['fy'] = { pos = 99, activeusers = 65, admins = 8, articles = 49384, edits = 1087968, files = 7608, pages = 150605, users = 43571, depth = 30.34907 },
['tl'] = { pos = 100, activeusers = 132, admins = 11, articles = 43203, edits = 1963187, files = 1896, pages = 234318, users = 123734, depth = 163.9524 },
['ckb'] = { pos = 101, activeusers = 175, admins = 7, articles = 42696, edits = 974247, files = 1603, pages = 185720, users = 51584, depth = 58.86456 },
['wuu'] = { pos = 102, activeusers = 40, admins = 4, articles = 42556, edits = 294488, files = 135, pages = 55386, users = 78898, depth = 0.4832805 },
['an'] = { pos = 103, activeusers = 72, admins = 6, articles = 42214, edits = 1838474, files = 1499, pages = 128514, users = 68557, depth = 59.78821 },
['sco'] = { pos = 104, activeusers = 90, admins = 4, articles = 40559, edits = 862555, files = 690, pages = 146774, users = 95762, depth = 40.30277 },
['diq'] = { pos = 105, activeusers = 35, admins = 3, articles = 40163, edits = 487390, files = 209, pages = 60561, users = 25036, depth = 2.0759 },
['vo'] = { pos = 106, activeusers = 29, admins = 2, articles = 39794, edits = 3271988, files = 0, pages = 170383, users = 32424, depth = 206.8061 },
['pa'] = { pos = 107, activeusers = 105, admins = 9, articles = 38524, edits = 610104, files = 1581, pages = 134587, users = 42447, depth = 28.18709 },
['io'] = { pos = 108, activeusers = 42, admins = 5, articles = 33553, edits = 993800, files = 0, pages = 49422, users = 33727, depth = 4.497954 },
['ne'] = { pos = 109, activeusers = 102, admins = 5, articles = 32331, edits = 1069778, files = 1259, pages = 103737, users = 58838, depth = 50.30268 },
['yo'] = { pos = 110, activeusers = 68, admins = 3, articles = 31634, edits = 553667, files = 168, pages = 56065, users = 25000, depth = 5.890214 },
['gu'] = { pos = 111, activeusers = 86, admins = 3, articles = 29976, edits = 826244, files = 0, pages = 117947, users = 69326, depth = 60.33275 },
['als'] = { pos = 112, activeusers = 70, admins = 9, articles = 29040, edits = 1015028, files = 571, pages = 69761, users = 92740, depth = 28.60941 },
['kn'] = { pos = 113, activeusers = 162, admins = 3, articles = 28544, edits = 1111924, files = 2600, pages = 130617, users = 76385, depth = 108.8598 },
['bar'] = { pos = 114, activeusers = 47, admins = 3, articles = 26982, edits = 831093, files = 1320, pages = 109209, users = 63623, depth = 70.67598 },
['scn'] = { pos = 115, activeusers = 37, admins = 5, articles = 26214, edits = 732881, files = 1407, pages = 55699, users = 41424, depth = 16.64645 },
['bpy'] = { pos = 116, activeusers = 17, admins = 3, articles = 25086, edits = 886487, files = 45, pages = 62807, users = 23551, depth = 31.91302 },
['avk'] = { pos = 117, activeusers = 29, admins = 6, articles = 24167, edits = 114838, files = 0, pages = 29365, users = 3132, depth = 0.1809184 },
['ia'] = { pos = 118, activeusers = 37, admins = 6, articles = 23833, edits = 642196, files = 4, pages = 37799, users = 44853, depth = 5.8341 },
['qu'] = { pos = 119, activeusers = 37, admins = 2, articles = 23067, edits = 650110, files = 0, pages = 55979, users = 27276, depth = 23.64221 },
['mn'] = { pos = 120, activeusers = 97, admins = 3, articles = 21411, edits = 708165, files = 1475, pages = 98107, users = 78188, depth = 92.62025 },
['nv'] = { pos = 121, activeusers = 16, admins = 2, articles = 20506, edits = 296027, files = 709, pages = 34668, users = 15201, depth = 4.07277 },
['crh'] = { pos = 122, activeusers = 33, admins = 2, articles = 19983, edits = 177985, files = 0, pages = 39980, users = 17919, depth = 4.458091 },
['xmf'] = { pos = 123, activeusers = 22, admins = 3, articles = 19647, edits = 186632, files = 0, pages = 36540, users = 17140, depth = 3.776058 },
['si'] = { pos = 124, activeusers = 85, admins = 3, articles = 18051, edits = 511741, files = 3115, pages = 80275, users = 58536, depth = 75.7501 },
['ha'] = { pos = 125, activeusers = 121, admins = 3, articles = 18021, edits = 168434, files = 0, pages = 31766, users = 18594, depth = 3.0846 },
['bat-smg'] = { pos = 126, activeusers = 22, admins = 5, articles = 17086, edits = 355530, files = 109, pages = 29095, users = 24211, depth = 6.036577 },
['os'] = { pos = 127, activeusers = 35, admins = 3, articles = 16262, edits = 525009, files = 164, pages = 59989, users = 22655, depth = 63.2771 },
['frr'] = { pos = 128, activeusers = 28, admins = 5, articles = 16142, edits = 231892, files = 1325, pages = 41373, users = 18056, depth = 13.69377 },
['or'] = { pos = 129, activeusers = 57, admins = 6, articles = 15926, edits = 462174, files = 125, pages = 71857, users = 31171, depth = 79.32831 },
['gd'] = { pos = 130, activeusers = 36, admins = 6, articles = 15909, edits = 566989, files = 347, pages = 32211, users = 25674, depth = 18.48274 },
['ps'] = { pos = 131, activeusers = 48, admins = 1, articles = 15640, edits = 284360, files = 1733, pages = 54720, users = 27918, depth = 32.44576 },
['cdo'] = { pos = 132, activeusers = 21, admins = 4, articles = 15556, edits = 89836, files = 0, pages = 31369, users = 19023, depth = 2.959255 },
['ban'] = { pos = 133, activeusers = 29, admins = 3, articles = 15422, edits = 123101, files = 113, pages = 30994, users = 5437, depth = 4.049407 },
['bug'] = { pos = 134, activeusers = 16, admins = 1, articles = 15411, edits = 200789, files = 0, pages = 19628, users = 12298, depth = 0.7659659 },
['yi'] = { pos = 135, activeusers = 46, admins = 3, articles = 15393, edits = 579357, files = 1062, pages = 44227, users = 45571, depth = 45.96445 },
['ilo'] = { pos = 136, activeusers = 21, admins = 2, articles = 15362, edits = 391879, files = 0, pages = 70157, users = 16220, depth = 71.06689 },
['sd'] = { pos = 137, activeusers = 30, admins = 4, articles = 15251, edits = 240314, files = 145, pages = 56249, users = 15817, depth = 30.87401 },
['am'] = { pos = 138, activeusers = 54, admins = 2, articles = 15053, edits = 371758, files = 1766, pages = 45963, users = 39376, depth = 34.10389 },
['nap'] = { pos = 139, activeusers = 24, admins = 3, articles = 14731, edits = 664703, files = 281, pages = 23715, users = 27786, depth = 10.42508 },
['sah'] = { pos = 140, activeusers = 33, admins = 3, articles = 14331, edits = 382113, files = 1765, pages = 47777, users = 22263, depth = 43.56205 },
['hsb'] = { pos = 141, activeusers = 33, admins = 4, articles = 13831, edits = 377440, files = 133, pages = 35390, users = 23113, depth = 25.91298 },
['fo'] = { pos = 142, activeusers = 34, admins = 3, articles = 13786, edits = 368834, files = 0, pages = 40271, users = 26985, depth = 33.80352 },
['li'] = { pos = 143, activeusers = 28, admins = 7, articles = 13772, edits = 454483, files = 623, pages = 65639, users = 26585, depth = 98.20734 },
['map-bms'] = { pos = 144, activeusers = 19, admins = 1, articles = 13752, edits = 213245, files = 462, pages = 30208, users = 14962, depth = 10.1082 },
['mai'] = { pos = 145, activeusers = 23, admins = 5, articles = 13724, edits = 229637, files = 115, pages = 39345, users = 11823, depth = 20.3415 },
['mzn'] = { pos = 146, activeusers = 28, admins = 3, articles = 13445, edits = 165843, files = 263, pages = 30431, users = 30340, depth = 8.698443 },
['gor'] = { pos = 147, activeusers = 18, admins = 2, articles = 13305, edits = 50789, files = 0, pages = 20832, users = 4070, depth = 0.7802842 },
['eml'] = { pos = 148, activeusers = 24, admins = 3, articles = 13011, edits = 152438, files = 2742, pages = 35067, users = 23424, depth = 12.49185 },
['ace'] = { pos = 149, activeusers = 24, admins = 3, articles = 12548, edits = 137376, files = 0, pages = 26483, users = 24218, depth = 6.397475 },
['bcl'] = { pos = 150, activeusers = 34, admins = 3, articles = 12287, edits = 233701, files = 865, pages = 33035, users = 19778, depth = 20.17191 },
['sa'] = { pos = 151, activeusers = 77, admins = 4, articles = 11778, edits = 469783, files = 445, pages = 70327, users = 35537, depth = 165.0711 },
['shn'] = { pos = 152, activeusers = 10, admins = 2, articles = 11647, edits = 55157, files = 60, pages = 27160, users = 3305, depth = 3.602751 },
['wa'] = { pos = 153, activeusers = 26, admins = 4, articles = 11575, edits = 388953, files = 614, pages = 27286, users = 22324, depth = 26.26171 },
['zh-classical'] = { pos = 154, activeusers = 47, admins = 6, articles = 11484, edits = 380423, files = 0, pages = 97157, users = 94739, depth = 217.9186 },
['ie'] = { pos = 155, activeusers = 33, admins = 3, articles = 11370, edits = 151389, files = 0, pages = 15176, users = 16964, depth = 1.117773 },
['lij'] = { pos = 156, activeusers = 27, admins = 8, articles = 11022, edits = 231886, files = 7, pages = 26608, users = 14535, depth = 17.42653 },
['as'] = { pos = 157, activeusers = 95, admins = 5, articles = 10662, edits = 331323, files = 1706, pages = 73370, users = 34741, depth = 156.2074 },
['zu'] = { pos = 158, activeusers = 46, admins = 1, articles = 10583, edits = 96763, files = 0, pages = 23985, users = 17658, depth = 6.469805 },
['mhr'] = { pos = 159, activeusers = 24, admins = 1, articles = 10440, edits = 185010, files = 0, pages = 27294, users = 13143, depth = 17.66579 },
['mrj'] = { pos = 160, activeusers = 13, admins = 1, articles = 10426, edits = 100537, files = 0, pages = 18680, users = 9979, depth = 3.373204 },
['hif'] = { pos = 161, activeusers = 29, admins = 2, articles = 10270, edits = 272324, files = 192, pages = 42278, users = 29662, depth = 62.56733 },
['hyw'] = { pos = 162, activeusers = 36, admins = 5, articles = 10257, edits = 195266, files = 0, pages = 21586, users = 7390, depth = 11.03562 },
['mni'] = { pos = 163, activeusers = 17, admins = 1, articles = 10103, edits = 48852, files = 0, pages = 16223, users = 2249, depth = 1.104977 },
['ig'] = { pos = 164, activeusers = 100, admins = 5, articles = 9838, edits = 95875, files = 0, pages = 15375, users = 13921, depth = 1.975266 },
['km'] = { pos = 165, activeusers = 56, admins = 6, articles = 9541, edits = 282477, files = 1101, pages = 33455, users = 36425, depth = 53.0443 },
['hak'] = { pos = 166, activeusers = 22, admins = 1, articles = 9446, edits = 122396, files = 0, pages = 18267, users = 30453, depth = 5.843052 },
['roa-tara'] = { pos = 167, activeusers = 10, admins = 2, articles = 9306, edits = 140183, files = 288, pages = 17647, users = 10841, depth = 6.381674 },
['pam'] = { pos = 168, activeusers = 25, admins = 2, articles = 8833, edits = 295786, files = 403, pages = 21410, users = 19440, depth = 28.00907 },
['sn'] = { pos = 169, activeusers = 22, admins = 1, articles = 8545, edits = 97797, files = 0, pages = 16864, users = 15536, depth = 5.49646 },
['nso'] = { pos = 170, activeusers = 14, admins = 1, articles = 8524, edits = 49820, files = 0, pages = 10773, users = 5870, depth = 0.3219282 },
['so'] = { pos = 171, activeusers = 58, admins = 1, articles = 8459, edits = 240055, files = 0, pages = 25783, users = 32327, depth = 39.05132 },
['rue'] = { pos = 172, activeusers = 32, admins = 1, articles = 8392, edits = 131316, files = 87, pages = 17659, users = 25463, depth = 9.067737 },
['bh'] = { pos = 173, activeusers = 36, admins = 2, articles = 8011, edits = 723523, files = 53, pages = 69169, users = 29792, depth = 609.6407 },
['se'] = { pos = 174, activeusers = 26, admins = 6, articles = 7802, edits = 300700, files = 0, pages = 20855, users = 26358, depth = 40.35822 },
['myv'] = { pos = 175, activeusers = 30, admins = 4, articles = 7710, edits = 139818, files = 0, pages = 26257, users = 11828, depth = 30.8146 },
['vls'] = { pos = 176, activeusers = 22, admins = 5, articles = 7640, edits = 308865, files = 480, pages = 21225, users = 24685, depth = 46.01014 },
['nds-nl'] = { pos = 177, activeusers = 13, admins = 6, articles = 7596, edits = 320855, files = 571, pages = 20404, users = 25928, depth = 44.7081 },
['mi'] = { pos = 178, activeusers = 27, admins = 2, articles = 7432, edits = 153464, files = 0, pages = 13468, users = 16703, depth = 7.516064 },
['sat'] = { pos = 179, activeusers = 48, admins = 3, articles = 7427, edits = 99694, files = 0, pages = 17367, users = 5497, depth = 10.2823 },
['sc'] = { pos = 180, activeusers = 19, admins = 4, articles = 7333, edits = 177580, files = 150, pages = 16398, users = 21991, depth = 16.54914 },
['nah'] = { pos = 181, activeusers = 23, admins = 3, articles = 7241, edits = 502497, files = 170, pages = 19503, users = 20756, depth = 73.88522 },
['vep'] = { pos = 182, activeusers = 25, admins = 1, articles = 6697, edits = 151755, files = 0, pages = 31131, users = 14497, depth = 64.89011 },
['gan'] = { pos = 183, activeusers = 21, admins = 1, articles = 6490, edits = 394922, files = 57, pages = 33494, users = 38683, depth = 204.132 },
['kab'] = { pos = 184, activeusers = 17, admins = 2, articles = 6442, edits = 105962, files = 0, pages = 15911, users = 12067, depth = 14.38863 },
['glk'] = { pos = 185, activeusers = 17, admins = 3, articles = 6438, edits = 62388, files = 807, pages = 13897, users = 14324, depth = 6.02614 },
['tk'] = { pos = 186, activeusers = 41, admins = 2, articles = 6404, edits = 230727, files = 319, pages = 15823, users = 24858, depth = 31.54398 },
['fiu-vro'] = { pos = 187, activeusers = 21, admins = 4, articles = 6313, edits = 177002, files = 196, pages = 12175, users = 13236, depth = 12.53514 },
['co'] = { pos = 188, activeusers = 26, admins = 2, articles = 6205, edits = 379570, files = 0, pages = 14797, users = 19929, depth = 49.18393 },
['bo'] = { pos = 189, activeusers = 20, admins = 1, articles = 6012, edits = 139900, files = 0, pages = 17574, users = 26548, depth = 29.44253 },
['ab'] = { pos = 190, activeusers = 16, admins = 2, articles = 5993, edits = 118559, files = 9, pages = 20397, users = 17800, depth = 33.57731 },
['gv'] = { pos = 191, activeusers = 18, admins = 3, articles = 5762, edits = 309414, files = 185, pages = 20885, users = 18107, depth = 102.0551 },
['ary'] = { pos = 192, activeusers = 27, admins = 3, articles = 5750, edits = 189714, files = 42, pages = 43735, users = 6433, depth = 189.3036 },
['frp'] = { pos = 193, activeusers = 20, admins = 2, articles = 5611, edits = 215358, files = 0, pages = 15502, users = 14758, depth = 43.16911 },
['kw'] = { pos = 194, activeusers = 23, admins = 2, articles = 5519, edits = 199507, files = 6, pages = 11765, users = 13765, depth = 21.71947 },
['kv'] = { pos = 195, activeusers = 19, admins = 1, articles = 5480, edits = 139812, files = 0, pages = 16730, users = 13270, depth = 35.22025 },
['csb'] = { pos = 196, activeusers = 21, admins = 3, articles = 5435, edits = 186006, files = 0, pages = 8728, users = 15479, depth = 7.823419 },
['pcd'] = { pos = 197, activeusers = 27, admins = 3, articles = 5417, edits = 68819, files = 49, pages = 10547, users = 15855, depth = 5.851894 },
['ug'] = { pos = 198, activeusers = 29, admins = 1, articles = 5397, edits = 154294, files = 249, pages = 15016, users = 19867, depth = 32.63997 },
['skr'] = { pos = 199, activeusers = 7, admins = 1, articles = 5276, edits = 27014, files = 0, pages = 5813, users = 1326, depth = 0.04814238 },
['udm'] = { pos = 200, activeusers = 18, admins = 4, articles = 5271, edits = 120973, files = 9, pages = 17275, users = 13835, depth = 36.3192 },
['tum'] = { pos = 201, activeusers = 21, admins = 2, articles = 5200, edits = 31902, files = 0, pages = 7338, users = 7200, depth = 0.734935 },
['zea'] = { pos = 202, activeusers = 17, admins = 3, articles = 5143, edits = 120867, files = 1, pages = 9800, users = 12092, depth = 10.11256 },
['ay'] = { pos = 203, activeusers = 22, admins = 1, articles = 5027, edits = 95623, files = 0, pages = 8630, users = 15374, depth = 5.691966 },
['gn'] = { pos = 204, activeusers = 25, admins = 2, articles = 4919, edits = 121256, files = 0, pages = 11374, users = 16515, depth = 18.35815 },
['nrm'] = { pos = 205, activeusers = 13, admins = 2, articles = 4833, edits = 219259, files = 0, pages = 10372, users = 12380, depth = 27.76669 },
['mt'] = { pos = 206, activeusers = 33, admins = 5, articles = 4828, edits = 279003, files = 1145, pages = 19241, users = 20238, depth = 129.2277 },
['bjn'] = { pos = 207, activeusers = 19, admins = 2, articles = 4631, edits = 77230, files = 1, pages = 22501, users = 12833, depth = 51.1074 },
['smn'] = { pos = 208, activeusers = 17, admins = 6, articles = 4536, edits = 67655, files = 0, pages = 14323, users = 2332, depth = 21.98968 },
['lez'] = { pos = 209, activeusers = 17, admins = 3, articles = 4307, edits = 86717, files = 10, pages = 13067, users = 9826, depth = 27.45281 },
['lfn'] = { pos = 210, activeusers = 22, admins = 1, articles = 4177, edits = 38054, files = 0, pages = 6672, users = 9272, depth = 2.034963 },
['stq'] = { pos = 211, activeusers = 15, admins = 5, articles = 4066, edits = 121164, files = 429, pages = 10692, users = 12560, depth = 30.09419 },
['lo'] = { pos = 212, activeusers = 29, admins = 1, articles = 4036, edits = 94977, files = 0, pages = 12320, users = 15484, depth = 32.47773 },
['olo'] = { pos = 213, activeusers = 15, admins = 2, articles = 3900, edits = 32236, files = 0, pages = 10688, users = 6037, depth = 9.136907 },
['mwl'] = { pos = 214, activeusers = 22, admins = 1, articles = 3882, edits = 98698, files = 0, pages = 10214, users = 12237, depth = 25.70889 },
['fur'] = { pos = 215, activeusers = 22, admins = 2, articles = 3760, edits = 170412, files = 318, pages = 8595, users = 13251, depth = 32.78473 },
['rm'] = { pos = 216, activeusers = 19, admins = 3, articles = 3755, edits = 163070, files = 51, pages = 9598, users = 18596, depth = 41.1382 },
['ang'] = { pos = 217, activeusers = 35, admins = 2, articles = 3695, edits = 205801, files = 299, pages = 16565, users = 117962, depth = 150.7246 },
['lad'] = { pos = 218, activeusers = 25, admins = 5, articles = 3603, edits = 208889, files = 23, pages = 12943, users = 19687, depth = 108.4541 },
['gom'] = { pos = 219, activeusers = 13, admins = 3, articles = 3552, edits = 206402, files = 0, pages = 9048, users = 8663, depth = 54.6146 },
['koi'] = { pos = 220, activeusers = 12, admins = 1, articles = 3442, edits = 59770, files = 0, pages = 11021, users = 7912, depth = 26.29446 },
['ext'] = { pos = 221, activeusers = 13, admins = 1, articles = 3376, edits = 116068, files = 0, pages = 7566, users = 16078, depth = 23.63031 },
['tyv'] = { pos = 222, activeusers = 12, admins = 1, articles = 3364, edits = 43482, files = 0, pages = 11233, users = 8111, depth = 21.18073 },
['dsb'] = { pos = 223, activeusers = 15, admins = 1, articles = 3325, edits = 142785, files = 0, pages = 11200, users = 17262, depth = 71.51257 },
['rw'] = { pos = 224, activeusers = 30, admins = 1, articles = 3316, edits = 86092, files = 0, pages = 9349, users = 11211, depth = 30.48143 },
['dty'] = { pos = 225, activeusers = 15, admins = 3, articles = 3307, edits = 237465, files = 3, pages = 19226, users = 5532, depth = 286.2028 },
['ln'] = { pos = 226, activeusers = 30, admins = 4, articles = 3281, edits = 121868, files = 32, pages = 8584, users = 11836, depth = 37.08778 },
['av'] = { pos = 227, activeusers = 18, admins = 2, articles = 3136, edits = 83316, files = 0, pages = 14758, users = 13372, depth = 77.53728 },
['cbk-zam'] = { pos = 228, activeusers = 17, admins = 2, articles = 3129, edits = 110086, files = 0, pages = 8234, users = 13531, depth = 35.58784 },
['dv'] = { pos = 229, activeusers = 16, admins = 3, articles = 3019, edits = 130000, files = 932, pages = 11203, users = 23388, depth = 85.27349 },
['ksh'] = { pos = 230, activeusers = 15, admins = 3, articles = 2916, edits = 1606850, files = 0, pages = 10543, users = 21393, depth = 1042.662 },
['gag'] = { pos = 231, activeusers = 17, admins = 1, articles = 2794, edits = 67768, files = 0, pages = 6579, users = 12713, depth = 18.90357 },
['bxr'] = { pos = 232, activeusers = 20, admins = 1, articles = 2772, edits = 69918, files = 9, pages = 11045, users = 13871, depth = 56.38491 },
['pfl'] = { pos = 233, activeusers = 20, admins = 4, articles = 2740, edits = 90010, files = 0, pages = 6916, users = 10789, depth = 30.23122 },
['pap'] = { pos = 234, activeusers = 16, admins = 2, articles = 2712, edits = 90665, files = 0, pages = 6039, users = 13396, depth = 22.5944 },
['pag'] = { pos = 235, activeusers = 13, admins = 1, articles = 2561, edits = 73092, files = 0, pages = 8794, users = 7588, depth = 49.23325 },
['pi'] = { pos = 236, activeusers = 11, admins = 2, articles = 2547, edits = 101647, files = 0, pages = 4637, users = 6653, depth = 14.7602 },
['haw'] = { pos = 237, activeusers = 15, admins = 1, articles = 2457, edits = 96469, files = 0, pages = 5526, users = 15101, depth = 27.23707 },
['awa'] = { pos = 238, activeusers = 8, admins = 1, articles = 2436, edits = 24114, files = 0, pages = 5350, users = 1928, depth = 6.449707 },
['tay'] = { pos = 239, activeusers = 18, admins = 0, articles = 2422, edits = 54188, files = 0, pages = 2832, users = 1117, depth = 0.548314 },
['tw'] = { pos = 240, activeusers = 40, admins = 2, articles = 2113, edits = 93641, files = 0, pages = 5080, users = 13935, depth = 36.34447 },
['inh'] = { pos = 241, activeusers = 12, admins = 2, articles = 2100, edits = 55039, files = 37, pages = 11822, users = 3319, depth = 99.78201 },
['dag'] = { pos = 242, activeusers = 45, admins = 4, articles = 2057, edits = 44391, files = 0, pages = 4485, users = 1835, depth = 13.7899 },
['krc'] = { pos = 243, activeusers = 14, admins = 2, articles = 2057, edits = 106213, files = 0, pages = 14327, users = 9692, depth = 263.7807 },
['xal'] = { pos = 244, activeusers = 11, admins = 1, articles = 2046, edits = 85068, files = 0, pages = 11872, users = 9281, depth = 165.2664 },
['szy'] = { pos = 245, activeusers = 10, admins = 1, articles = 2044, edits = 128491, files = 0, pages = 5360, users = 2333, depth = 63.09213 },
['za'] = { pos = 246, activeusers = 9, admins = 1, articles = 2010, edits = 39348, files = 0, pages = 4143, users = 9765, depth = 10.69541 },
['mdf'] = { pos = 247, activeusers = 16, admins = 3, articles = 1980, edits = 64780, files = 0, pages = 11847, users = 8546, depth = 135.7914 },
['kaa'] = { pos = 248, activeusers = 28, admins = 1, articles = 1953, edits = 46330, files = 3, pages = 5158, users = 10277, depth = 24.18981 },
['pdc'] = { pos = 249, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1932, edits = 105143, files = 0, pages = 5837, users = 30423, depth = 73.58996 },
['atj'] = { pos = 250, activeusers = 11, admins = 5, articles = 1912, edits = 14725, files = 0, pages = 3020, users = 3705, depth = 1.63739 },
['to'] = { pos = 251, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1908, edits = 41592, files = 12, pages = 5333, users = 9250, depth = 25.13059 },
['arc'] = { pos = 252, activeusers = 16, admins = 2, articles = 1850, edits = 95331, files = 0, pages = 6425, users = 18822, depth = 90.7402 },
['tcy'] = { pos = 253, activeusers = 35, admins = 2, articles = 1746, edits = 103000, files = 1, pages = 8999, users = 4945, depth = 197.5103 },
['kbp'] = { pos = 254, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1698, edits = 16064, files = 0, pages = 3375, users = 3859, depth = 4.642701 },
['jam'] = { pos = 255, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1685, edits = 20760, files = 0, pages = 3024, users = 7273, depth = 4.335178 },
['na'] = { pos = 256, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1661, edits = 89538, files = 4, pages = 4884, users = 11499, depth = 69.02606 },
['wo'] = { pos = 257, activeusers = 15, admins = 3, articles = 1651, edits = 104454, files = 0, pages = 5373, users = 13952, depth = 98.80224 },
['kbd'] = { pos = 258, activeusers = 8, admins = 1, articles = 1595, edits = 43686, files = 0, pages = 6742, users = 9154, depth = 67.47462 },
['nia'] = { pos = 259, activeusers = 17, admins = 1, articles = 1523, edits = 17631, files = 0, pages = 3615, users = 1215, depth = 9.202211 },
['nov'] = { pos = 260, activeusers = 12, admins = 3, articles = 1516, edits = 177713, files = 0, pages = 4408, users = 10839, depth = 146.7154 },
['ki'] = { pos = 261, activeusers = 18, admins = 1, articles = 1503, edits = 20656, files = 0, pages = 3074, users = 7982, depth = 7.341365 },
['tet'] = { pos = 262, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1503, edits = 66603, files = 0, pages = 3910, users = 8933, depth = 43.68691 },
['mnw'] = { pos = 263, activeusers = 22, admins = 2, articles = 1423, edits = 34371, files = 0, pages = 4721, users = 2684, depth = 39.10657 },
['lg'] = { pos = 264, activeusers = 14, admins = 1, articles = 1419, edits = 26751, files = 0, pages = 4814, users = 7172, depth = 31.8089 },
['bi'] = { pos = 265, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1395, edits = 41828, files = 0, pages = 3298, users = 12169, depth = 23.60183 },
['tpi'] = { pos = 266, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1351, edits = 86611, files = 0, pages = 5680, users = 12394, depth = 156.563 },
['nqo'] = { pos = 267, activeusers = 19, admins = 1, articles = 1322, edits = 10068, files = 0, pages = 2647, users = 2888, depth = 3.820833 },
['jbo'] = { pos = 268, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1305, edits = 111664, files = 0, pages = 5717, users = 15032, depth = 223.2518 },
['roa-rup'] = { pos = 269, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1292, edits = 205301, files = 0, pages = 4294, users = 13023, depth = 258.1222 },
['fj'] = { pos = 270, activeusers = 8, admins = 1, articles = 1274, edits = 35441, files = 0, pages = 3631, users = 8371, depth = 33.40873 },
['lbe'] = { pos = 271, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1264, edits = 50269, files = 0, pages = 14686, users = 7814, depth = 385.9553 },
['kg'] = { pos = 272, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1255, edits = 43792, files = 0, pages = 2905, users = 9988, depth = 26.05728 },
['xh'] = { pos = 273, activeusers = 36, admins = 1, articles = 1240, edits = 33903, files = 0, pages = 3830, users = 11769, depth = 38.61851 },
['ty'] = { pos = 274, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1217, edits = 53071, files = 0, pages = 2993, users = 6869, depth = 37.76203 },
['ks'] = { pos = 275, activeusers = 26, admins = 2, articles = 1215, edits = 62852, files = 9, pages = 7887, users = 9393, depth = 240.3072 },
['cu'] = { pos = 276, activeusers = 18, admins = 2, articles = 1167, edits = 82636, files = 0, pages = 5566, users = 23099, depth = 210.9562 },
['shi'] = { pos = 277, activeusers = 8, admins = 2, articles = 1154, edits = 33392, files = 0, pages = 3843, users = 1492, depth = 47.17828 },
['srn'] = { pos = 278, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1112, edits = 39153, files = 0, pages = 2729, users = 7048, depth = 30.33695 },
['trv'] = { pos = 279, activeusers = 19, admins = 0, articles = 1110, edits = 85906, files = 0, pages = 2064, users = 1198, depth = 30.7443 },
['om'] = { pos = 280, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1094, edits = 38044, files = 0, pages = 3742, users = 9484, depth = 59.56398 },
['guw'] = { pos = 281, activeusers = 24, admins = 2, articles = 1065, edits = 30074, files = 0, pages = 1791, users = 513, depth = 7.803144 },
['sm'] = { pos = 282, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1065, edits = 42639, files = 0, pages = 3295, users = 9638, depth = 56.73643 },
['gcr'] = { pos = 283, activeusers = 13, admins = 1, articles = 1050, edits = 16485, files = 0, pages = 2556, users = 2197, depth = 13.26782 },
['alt'] = { pos = 284, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1045, edits = 35993, files = 0, pages = 3726, users = 1662, depth = 63.58231 },
['chr'] = { pos = 285, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1020, edits = 46156, files = 0, pages = 3896, users = 21863, depth = 94.18606 },
['ltg'] = { pos = 286, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1015, edits = 35320, files = 0, pages = 3223, users = 6701, depth = 51.85928 },
['ny'] = { pos = 287, activeusers = 15, admins = 1, articles = 919, edits = 38054, files = 0, pages = 4003, users = 9390, depth = 107.0564 },
['pih'] = { pos = 288, activeusers = 14, admins = 1, articles = 891, edits = 44153, files = 0, pages = 3324, users = 10496, depth = 99.04396 },
['got'] = { pos = 289, activeusers = 11, admins = 1, articles = 866, edits = 46132, files = 0, pages = 3805, users = 17741, depth = 139.6404 },
['mad'] = { pos = 290, activeusers = 15, admins = 0, articles = 861, edits = 8890, files = 0, pages = 1629, users = 1578, depth = 4.34207 },
['st'] = { pos = 291, activeusers = 19, admins = 1, articles = 843, edits = 28448, files = 0, pages = 4255, users = 9452, depth = 109.5255 },
['ami'] = { pos = 292, activeusers = 24, admins = 0, articles = 839, edits = 32266, files = 0, pages = 1657, users = 949, depth = 18.50995 },
['blk'] = { pos = 293, activeusers = 21, admins = 1, articles = 824, edits = 16108, files = 0, pages = 3690, users = 239, depth = 52.80964 },
['tn'] = { pos = 294, activeusers = 21, admins = 2, articles = 777, edits = 28245, files = 0, pages = 3716, users = 9263, depth = 108.7484 },
['bm'] = { pos = 295, activeusers = 8, admins = 2, articles = 775, edits = 40189, files = 0, pages = 3145, users = 9880, depth = 119.5033 },
['ve'] = { pos = 296, activeusers = 14, admins = 1, articles = 749, edits = 19284, files = 0, pages = 2236, users = 7210, depth = 33.99254 },
['rmy'] = { pos = 297, activeusers = 12, admins = 1, articles = 730, edits = 50227, files = 0, pages = 2701, users = 16409, depth = 135.5627 },
['ts'] = { pos = 298, activeusers = 13, admins = 2, articles = 720, edits = 36668, files = 0, pages = 3764, users = 8844, depth = 174.1253 },
['chy'] = { pos = 299, activeusers = 9, admins = 1, articles = 662, edits = 24107, files = 0, pages = 2258, users = 10623, depth = 62.05388 },
['rn'] = { pos = 300, activeusers = 9, admins = 1, articles = 620, edits = 23098, files = 0, pages = 2450, users = 8976, depth = 82.13479 },
['iu'] = { pos = 301, activeusers = 12, admins = 2, articles = 593, edits = 44501, files = 0, pages = 3182, users = 17026, depth = 266.578 },
['ak'] = { pos = 302, activeusers = 14, admins = 1, articles = 589, edits = 28928, files = 0, pages = 2441, users = 12519, depth = 117.1661 },
['ss'] = { pos = 303, activeusers = 11, admins = 3, articles = 576, edits = 38085, files = 0, pages = 2416, users = 7639, depth = 160.8599 },
['ch'] = { pos = 304, activeusers = 12, admins = 1, articles = 543, edits = 22843, files = 0, pages = 2501, users = 14426, depth = 118.7586 },
['ff'] = { pos = 305, activeusers = 23, admins = 0, articles = 541, edits = 25102, files = 0, pages = 2499, users = 7892, depth = 131.5749 },
['pnt'] = { pos = 306, activeusers = 8, admins = 1, articles = 481, edits = 35125, files = 0, pages = 2039, users = 9483, depth = 180.7357 },
['kcg'] = { pos = 307, activeusers = 14, admins = 1, articles = 462, edits = 16453, files = 0, pages = 2301, users = 447, depth = 113.2943 },
['ady'] = { pos = 308, activeusers = 10, admins = 1, articles = 451, edits = 12089, files = 0, pages = 3108, users = 6009, depth = 135.0018 },
['ik'] = { pos = 309, activeusers = 12, admins = 2, articles = 445, edits = 37980, files = 0, pages = 2616, users = 7950, depth = 345.5547 },
['ee'] = { pos = 310, activeusers = 17, admins = 3, articles = 438, edits = 50072, files = 0, pages = 3126, users = 13275, depth = 603.2763 },
['sg'] = { pos = 311, activeusers = 13, admins = 2, articles = 311, edits = 20554, files = 0, pages = 1983, users = 5984, depth = 299.5887 },
['din'] = { pos = 312, activeusers = 11, admins = 1, articles = 306, edits = 8040, files = 0, pages = 1086, users = 5694, depth = 48.10305 },
['pwn'] = { pos = 313, activeusers = 15, admins = 0, articles = 279, edits = 11160, files = 0, pages = 434, users = 852, depth = 7.936508 },
['pcm'] = { pos = 314, activeusers = 20, admins = 1, articles = 248, edits = 12718, files = 0, pages = 937, users = 196, depth = 104.7645 },
['kl'] = { pos = 315, activeusers = 17, admins = 2, articles = 244, edits = 74486, files = 0, pages = 2262, users = 12309, depth = 2252.396 },
['ti'] = { pos = 316, activeusers = 13, admins = 2, articles = 234, edits = 23841, files = 0, pages = 2731, users = 8476, depth = 994.0499 },
['dz'] = { pos = 317, activeusers = 14, admins = 1, articles = 227, edits = 29401, files = 0, pages = 2281, users = 9230, depth = 1055.324 },
['cr'] = { pos = 318, activeusers = 21, admins = 2, articles = 158, edits = 37454, files = 0, pages = 2162, users = 16774, depth = 2786.915 },
['ng'] = { pos = 319, activeusers = 0, admins = 1, articles = 8, edits = 5923, files = 0, pages = 443, users = 2385, depth = 39530.88 },
['cho'] = { pos = 320, activeusers = 0, admins = 1, articles = 6, edits = 4220, files = 0, pages = 201, users = 1809, depth = 22176 },
['kj'] = { pos = 321, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 3548, files = 0, pages = 114, users = 1377, depth = 23536.62 },
['mh'] = { pos = 322, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 4212, files = 0, pages = 206, users = 2140, depth = 52143.95 },
['ho'] = { pos = 323, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 3786, files = 0, pages = 129, users = 1575, depth = 51771.35 },
['ii'] = { pos = 324, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 11653, files = 0, pages = 189, users = 2031, depth = 237006 },
['lrc'] = { pos = 325, activeusers = 2, admins = 1, articles = 1, edits = 140064, files = 0, pages = 237, users = 5037, depth = 3.291563E+07 },
['mus'] = { pos = 326, activeusers = 0, admins = 1, articles = 1, edits = 3603, files = 0, pages = 115, users = 2348, depth = 407170.3 },
['aa'] = { pos = 327, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4685, files = 0, pages = 509, users = 4063, depth = 0 },
['hz'] = { pos = 328, activeusers = 1, admins = 1, articles = 0, edits = 4483, files = 0, pages = 176, users = 3761, depth = 0 },
['kr'] = { pos = 329, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4641, files = 0, pages = 162, users = 5464, depth = 0 },
['total'] = { activeusers = 280867, admins = 3758, articles = 59304072, edits = 3209596176, files = 2759598, pages = 244906053, users = 103548874, depth = 128.3651, date = '@1661551238' },
}
return info</text>
      <sha1>ongejh4tiadxdj3rxlv41th1hylpdg0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195294</id>
      <parentid>4195290</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T00:00:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MBHbot</username>
        <id>91410</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="49081" xml:space="preserve">local info = {
['en'] = { pos = 1, activeusers = 115017, admins = 1032, articles = 6544638, edits = 1102150188, files = 893845, pages = 56415346, users = 44068099, depth = 1134.392 },
['ceb'] = { pos = 2, activeusers = 175, admins = 6, articles = 6125814, edits = 34883258, files = 0, pages = 11232214, users = 93683, depth = 2.158011 },
['de'] = { pos = 3, activeusers = 16846, admins = 190, articles = 2718919, edits = 224164506, files = 129066, pages = 7508053, users = 3982473, depth = 92.63199 },
['sv'] = { pos = 4, activeusers = 1944, admins = 66, articles = 2552449, edits = 51021146, files = 0, pages = 6121896, users = 832796, depth = 16.29866 },
['fr'] = { pos = 5, activeusers = 16529, admins = 159, articles = 2449524, edits = 195987067, files = 68490, pages = 12162685, users = 4451513, depth = 253.3703 },
['nl'] = { pos = 6, activeusers = 3506, admins = 36, articles = 2099300, edits = 62513705, files = 20, pages = 4468920, users = 1226081, depth = 17.82301 },
['ru'] = { pos = 7, activeusers = 10635, admins = 76, articles = 1848438, edits = 124806043, files = 238060, pages = 7418164, users = 3236005, depth = 152.7556 },
['es'] = { pos = 8, activeusers = 13360, admins = 63, articles = 1797621, edits = 145142302, files = 0, pages = 7716077, users = 6623331, depth = 203.9004 },
['it'] = { pos = 9, activeusers = 7432, admins = 122, articles = 1769128, edits = 128710180, files = 138815, pages = 7500185, users = 2286631, depth = 180.0909 },
['arz'] = { pos = 10, activeusers = 199, admins = 7, articles = 1597093, edits = 7344243, files = 1476, pages = 2011667, users = 189350, depth = 0.2459997 },
['pl'] = { pos = 11, activeusers = 4095, admins = 101, articles = 1533689, edits = 67704597, files = 261, pages = 3560948, users = 1188089, depth = 33.21975 },
['ja'] = { pos = 12, activeusers = 15016, admins = 41, articles = 1339419, edits = 90965415, files = 30022, pages = 3958275, users = 1971451, depth = 87.85382 },
['zh'] = { pos = 13, activeusers = 8616, admins = 66, articles = 1299423, edits = 73078571, files = 60871, pages = 7129684, users = 3255443, depth = 206.3454 },
['vi'] = { pos = 14, activeusers = 2179, admins = 20, articles = 1275540, edits = 68987721, files = 24568, pages = 19377882, users = 878151, depth = 717.0458 },
['war'] = { pos = 15, activeusers = 74, admins = 3, articles = 1265935, edits = 6287624, files = 42, pages = 2881779, users = 52986, depth = 3.554692 },
['uk'] = { pos = 16, activeusers = 3055, admins = 45, articles = 1190087, edits = 36871555, files = 110478, pages = 4130642, users = 640526, depth = 54.49731 },
['ar'] = { pos = 17, activeusers = 4794, admins = 26, articles = 1183952, edits = 58984771, files = 50038, pages = 7816797, users = 2293966, depth = 236.8332 },
['pt'] = { pos = 18, activeusers = 8363, admins = 55, articles = 1094455, edits = 64102888, files = 58365, pages = 5405949, users = 2796657, depth = 184.0201 },
['fa'] = { pos = 19, activeusers = 5158, admins = 34, articles = 924753, edits = 35358728, files = 81906, pages = 5346148, users = 1144782, depth = 151.1899 },
['ca'] = { pos = 20, activeusers = 978, admins = 30, articles = 709142, edits = 30535132, files = 15606, pages = 1767197, users = 426815, depth = 38.46492 },
['sr'] = { pos = 21, activeusers = 704, admins = 19, articles = 661951, edits = 25145838, files = 36485, pages = 3987079, users = 311056, depth = 159.1389 },
['id'] = { pos = 22, activeusers = 3251, admins = 44, articles = 627203, edits = 21551662, files = 47550, pages = 3297921, users = 1348092, depth = 118.4896 },
['ko'] = { pos = 23, activeusers = 1702, admins = 27, articles = 602704, edits = 33146669, files = 12717, pages = 2739008, users = 750103, depth = 152.0423 },
['no'] = { pos = 24, activeusers = 1065, admins = 44, articles = 596743, edits = 22861104, files = 4, pages = 1700424, users = 559824, depth = 45.98883 },
['fi'] = { pos = 25, activeusers = 1648, admins = 31, articles = 537685, edits = 20695648, files = 70468, pages = 1411528, users = 521426, depth = 38.72581 },
['tr'] = { pos = 26, activeusers = 2887, admins = 23, articles = 513483, edits = 28345474, files = 37598, pages = 2388429, users = 1421837, depth = 158.2329 },
['hu'] = { pos = 27, activeusers = 1529, admins = 24, articles = 510867, edits = 25153049, files = 8445, pages = 1450056, users = 511061, depth = 58.62679 },
['cs'] = { pos = 28, activeusers = 2075, admins = 33, articles = 509004, edits = 21586282, files = 1, pages = 1405519, users = 587267, depth = 47.64462 },
['ce'] = { pos = 29, activeusers = 52, admins = 3, articles = 481664, edits = 8688605, files = 315, pages = 908476, users = 30827, depth = 7.50968 },
['sh'] = { pos = 30, activeusers = 160, admins = 12, articles = 456899, edits = 41243203, files = 10243, pages = 4644366, users = 176584, depth = 745.9133 },
['ro'] = { pos = 31, activeusers = 858, admins = 17, articles = 433036, edits = 15021437, files = 116498, pages = 2622885, users = 592444, depth = 146.4578 },
['zh-min-nan'] = { pos = 32, activeusers = 82, admins = 6, articles = 431683, edits = 3135412, files = 362, pages = 1063317, users = 54073, depth = 6.312959 },
['tt'] = { pos = 33, activeusers = 77, admins = 5, articles = 417588, edits = 3527663, files = 6109, pages = 565026, users = 43246, depth = 0.7782901 },
['eu'] = { pos = 34, activeusers = 251, admins = 12, articles = 397734, edits = 9006265, files = 0, pages = 826510, users = 138897, depth = 12.66404 },
['ms'] = { pos = 35, activeusers = 528, admins = 15, articles = 360082, edits = 5639558, files = 19611, pages = 1042282, users = 299026, depth = 19.4214 },
['eo'] = { pos = 36, activeusers = 297, admins = 16, articles = 323447, edits = 7683031, files = 11286, pages = 719836, users = 199844, depth = 16.03009 },
['he'] = { pos = 37, activeusers = 3141, admins = 32, articles = 321148, edits = 34490098, files = 74068, pages = 1342741, users = 998932, depth = 259.9247 },
['hy'] = { pos = 38, activeusers = 410, admins = 11, articles = 293158, edits = 8486244, files = 11357, pages = 989184, users = 124163, depth = 48.35996 },
['da'] = { pos = 39, activeusers = 790, admins = 25, articles = 284063, edits = 11203861, files = 0, pages = 908543, users = 436239, depth = 59.59776 },
['bg'] = { pos = 40, activeusers = 722, admins = 25, articles = 283891, edits = 11478594, files = 549, pages = 632508, users = 312025, depth = 27.36633 },
['azb'] = { pos = 41, activeusers = 106, admins = 5, articles = 242297, edits = 1524160, files = 246, pages = 571991, users = 38117, depth = 4.933639 },
['sk'] = { pos = 42, activeusers = 528, admins = 10, articles = 241777, edits = 7405803, files = 0, pages = 549651, users = 222067, depth = 21.84747 },
['kk'] = { pos = 43, activeusers = 203, admins = 16, articles = 232124, edits = 3060827, files = 10544, pages = 588308, users = 121136, depth = 12.25019 },
['et'] = { pos = 44, activeusers = 420, admins = 33, articles = 229860, edits = 6175400, files = 757, pages = 542790, users = 168620, depth = 21.08632 },
['min'] = { pos = 45, activeusers = 44, admins = 5, articles = 225620, edits = 2444591, files = 177, pages = 385485, users = 16168, depth = 3.183833 },
['be'] = { pos = 46, activeusers = 273, admins = 11, articles = 221834, edits = 4186622, files = 3249, pages = 647858, users = 121121, depth = 23.83394 },
['simple'] = { pos = 47, activeusers = 985, admins = 17, articles = 217598, edits = 8389661, files = 36, pages = 705491, users = 1226743, depth = 59.78502 },
['hr'] = { pos = 48, activeusers = 474, admins = 11, articles = 213220, edits = 6435998, files = 21002, pages = 446198, users = 278378, depth = 17.22115 },
['el'] = { pos = 49, activeusers = 1041, admins = 22, articles = 212848, edits = 9621298, files = 18506, pages = 631047, users = 370081, depth = 58.85709 },
['lt'] = { pos = 50, activeusers = 313, admins = 10, articles = 204005, edits = 6660104, files = 23854, pages = 500459, users = 166796, depth = 28.10254 },
['gl'] = { pos = 51, activeusers = 244, admins = 8, articles = 188365, edits = 6158612, files = 343, pages = 473119, users = 128547, depth = 29.74759 },
['az'] = { pos = 52, activeusers = 642, admins = 17, articles = 186367, edits = 6581976, files = 23651, pages = 511986, users = 252393, depth = 39.24458 },
['sl'] = { pos = 53, activeusers = 311, admins = 22, articles = 177499, edits = 5735456, files = 8317, pages = 440079, users = 213926, depth = 28.52127 },
['ur'] = { pos = 54, activeusers = 308, admins = 11, articles = 175916, edits = 5123400, files = 12600, pages = 997464, users = 150074, depth = 112.0253 },
['uz'] = { pos = 55, activeusers = 619, admins = 20, articles = 170394, edits = 2810877, files = 2095, pages = 694871, users = 77356, depth = 38.32498 },
['nn'] = { pos = 56, activeusers = 129, admins = 14, articles = 162673, edits = 3391151, files = 16, pages = 372477, users = 122003, depth = 15.14413 },
['ka'] = { pos = 57, activeusers = 251, admins = 6, articles = 162573, edits = 4399398, files = 14840, pages = 460279, users = 143362, depth = 32.05165 },
['hi'] = { pos = 58, activeusers = 1189, admins = 6, articles = 152388, edits = 5613648, files = 3604, pages = 1192071, users = 711190, depth = 219.2014 },
['th'] = { pos = 59, activeusers = 981, admins = 15, articles = 149622, edits = 10244340, files = 27300, pages = 975440, users = 430544, depth = 319.9345 },
['ta'] = { pos = 60, activeusers = 341, admins = 31, articles = 148332, edits = 3491117, files = 7723, pages = 466666, users = 208082, depth = 34.45518 },
['la'] = { pos = 61, activeusers = 135, admins = 21, articles = 136970, edits = 3690834, files = 0, pages = 275708, users = 158461, depth = 13.73457 },
['cy'] = { pos = 62, activeusers = 106, admins = 16, articles = 135140, edits = 11099524, files = 11273, pages = 275379, users = 73873, depth = 43.40536 },
['mk'] = { pos = 63, activeusers = 217, admins = 12, articles = 130107, edits = 4793253, files = 8681, pages = 524611, users = 103498, depth = 84.00294 },
['ast'] = { pos = 64, activeusers = 108, admins = 11, articles = 129993, edits = 3708865, files = 0, pages = 228718, users = 107041, depth = 9.353087 },
['bn'] = { pos = 65, activeusers = 1147, admins = 13, articles = 126809, edits = 6055195, files = 15381, pages = 991547, users = 385988, depth = 283.9774 },
['zh-yue'] = { pos = 66, activeusers = 284, admins = 12, articles = 126565, edits = 1866361, files = 2629, pages = 285279, users = 244189, depth = 10.28796 },
['lv'] = { pos = 67, activeusers = 279, admins = 13, articles = 115331, edits = 3668801, files = 25577, pages = 468212, users = 108199, depth = 73.35777 },
['tg'] = { pos = 68, activeusers = 58, admins = 6, articles = 107780, edits = 1309625, files = 485, pages = 262947, users = 36210, depth = 10.32289 },
['af'] = { pos = 69, activeusers = 192, admins = 16, articles = 104584, edits = 2516857, files = 9616, pages = 373182, users = 152618, depth = 44.48493 },
['my'] = { pos = 70, activeusers = 137, admins = 4, articles = 103685, edits = 755903, files = 2977, pages = 217301, users = 103455, depth = 4.176875 },
['mg'] = { pos = 71, activeusers = 47, admins = 3, articles = 94879, edits = 1046622, files = 3, pages = 245164, users = 28892, depth = 10.71086 },
['bs'] = { pos = 72, activeusers = 170, admins = 9, articles = 90384, edits = 3416366, files = 5465, pages = 367835, users = 144799, depth = 87.51868 },
['oc'] = { pos = 73, activeusers = 94, admins = 4, articles = 89859, edits = 2323203, files = 925, pages = 159431, users = 48509, depth = 8.734945 },
['sq'] = { pos = 74, activeusers = 217, admins = 11, articles = 86129, edits = 2465813, files = 4732, pages = 263473, users = 144072, depth = 39.67878 },
['mr'] = { pos = 75, activeusers = 151, admins = 12, articles = 86079, edits = 2150014, files = 19140, pages = 285997, users = 146074, depth = 40.54985 },
['nds'] = { pos = 76, activeusers = 40, admins = 4, articles = 83919, edits = 990300, files = 0, pages = 162424, users = 49075, depth = 5.33569 },
['ky'] = { pos = 77, activeusers = 84, admins = 4, articles = 81603, edits = 425222, files = 2688, pages = 111419, users = 33277, depth = 0.5094986 },
['ml'] = { pos = 78, activeusers = 258, admins = 15, articles = 79116, edits = 3711125, files = 6967, pages = 489007, users = 163536, depth = 203.7036 },
['be-tarask'] = { pos = 79, activeusers = 129, admins = 4, articles = 78920, edits = 2327378, files = 1892, pages = 226753, users = 76375, depth = 36.01492 },
['te'] = { pos = 80, activeusers = 184, admins = 13, articles = 78088, edits = 3618639, files = 12708, pages = 306422, users = 114752, depth = 100.9713 },
['sw'] = { pos = 81, activeusers = 198, admins = 14, articles = 74617, edits = 1241274, files = 2270, pages = 151051, users = 55317, depth = 8.622667 },
['br'] = { pos = 82, activeusers = 89, admins = 6, articles = 72836, edits = 2004923, files = 5392, pages = 142431, users = 70316, depth = 12.8516 },
['new'] = { pos = 83, activeusers = 19, admins = 2, articles = 72352, edits = 848791, files = 0, pages = 196959, users = 25103, depth = 12.78229 },
['jv'] = { pos = 84, activeusers = 93, admins = 4, articles = 70708, edits = 1594422, files = 5430, pages = 178881, users = 54090, depth = 20.86122 },
['vec'] = { pos = 85, activeusers = 36, admins = 5, articles = 68994, edits = 1100901, files = 724, pages = 140394, users = 32139, depth = 8.397955 },
['ht'] = { pos = 86, activeusers = 43, admins = 3, articles = 67928, edits = 804124, files = 0, pages = 82103, users = 28587, depth = 0.4264936 },
['pms'] = { pos = 87, activeusers = 40, admins = 4, articles = 66377, edits = 855464, files = 2069, pages = 101502, users = 25352, depth = 2.360068 },
['pnb'] = { pos = 88, activeusers = 53, admins = 2, articles = 65839, edits = 606546, files = 225, pages = 113865, users = 32558, depth = 2.834392 },
['su'] = { pos = 89, activeusers = 41, admins = 7, articles = 61284, edits = 629460, files = 545, pages = 97420, users = 28443, depth = 2.246498 },
['lb'] = { pos = 90, activeusers = 62, admins = 5, articles = 61051, edits = 2392291, files = 2376, pages = 131550, users = 55270, depth = 24.24954 },
['ba'] = { pos = 91, activeusers = 77, admins = 7, articles = 60428, edits = 1151694, files = 1457, pages = 170069, users = 35531, depth = 22.29367 },
['lld'] = { pos = 92, activeusers = 10, admins = 2, articles = 59949, edits = 98739, files = 0, pages = 63796, users = 2278, depth = 0.006373466 },
['ga'] = { pos = 93, activeusers = 93, admins = 7, articles = 57435, edits = 1087798, files = 1123, pages = 96356, users = 52675, depth = 5.18423 },
['szl'] = { pos = 94, activeusers = 42, admins = 3, articles = 55867, edits = 347756, files = 0, pages = 69164, users = 21830, depth = 0.2848336 },
['lmo'] = { pos = 95, activeusers = 43, admins = 5, articles = 54974, edits = 1127033, files = 4437, pages = 123964, users = 37838, depth = 14.31854 },
['is'] = { pos = 96, activeusers = 124, admins = 19, articles = 54790, edits = 1761320, files = 3218, pages = 141717, users = 86935, depth = 31.28406 },
['ku'] = { pos = 97, activeusers = 86, admins = 3, articles = 53948, edits = 1094715, files = 565, pages = 109260, users = 51963, depth = 10.53241 },
['cv'] = { pos = 98, activeusers = 44, admins = 2, articles = 49684, edits = 750196, files = 537, pages = 97909, users = 31284, depth = 7.218775 },
['fy'] = { pos = 99, activeusers = 65, admins = 8, articles = 49384, edits = 1087968, files = 7608, pages = 150605, users = 43571, depth = 30.34907 },
['tl'] = { pos = 100, activeusers = 132, admins = 11, articles = 43203, edits = 1963189, files = 1896, pages = 234318, users = 123735, depth = 163.9525 },
['ckb'] = { pos = 101, activeusers = 175, admins = 7, articles = 42697, edits = 974259, files = 1603, pages = 185724, users = 51587, depth = 58.86372 },
['wuu'] = { pos = 102, activeusers = 40, admins = 4, articles = 42556, edits = 294488, files = 135, pages = 55386, users = 78899, depth = 0.4832805 },
['an'] = { pos = 103, activeusers = 72, admins = 6, articles = 42214, edits = 1838475, files = 1499, pages = 128514, users = 68557, depth = 59.78825 },
['sco'] = { pos = 104, activeusers = 90, admins = 4, articles = 40559, edits = 862557, files = 690, pages = 146774, users = 95762, depth = 40.30286 },
['diq'] = { pos = 105, activeusers = 35, admins = 3, articles = 40163, edits = 487390, files = 209, pages = 60561, users = 25036, depth = 2.0759 },
['vo'] = { pos = 106, activeusers = 29, admins = 2, articles = 39794, edits = 3271988, files = 0, pages = 170383, users = 32424, depth = 206.8061 },
['pa'] = { pos = 107, activeusers = 105, admins = 9, articles = 38524, edits = 610104, files = 1581, pages = 134587, users = 42448, depth = 28.18709 },
['io'] = { pos = 108, activeusers = 42, admins = 5, articles = 33553, edits = 993800, files = 0, pages = 49422, users = 33727, depth = 4.497954 },
['ne'] = { pos = 109, activeusers = 102, admins = 5, articles = 32331, edits = 1069779, files = 1259, pages = 103737, users = 58838, depth = 50.30273 },
['yo'] = { pos = 110, activeusers = 68, admins = 3, articles = 31634, edits = 553667, files = 168, pages = 56065, users = 25000, depth = 5.890214 },
['gu'] = { pos = 111, activeusers = 86, admins = 3, articles = 29976, edits = 826244, files = 0, pages = 117947, users = 69326, depth = 60.33275 },
['als'] = { pos = 112, activeusers = 70, admins = 9, articles = 29040, edits = 1015031, files = 571, pages = 69761, users = 92740, depth = 28.6095 },
['kn'] = { pos = 113, activeusers = 162, admins = 3, articles = 28544, edits = 1111924, files = 2600, pages = 130617, users = 76385, depth = 108.8598 },
['bar'] = { pos = 114, activeusers = 47, admins = 3, articles = 26982, edits = 831093, files = 1320, pages = 109209, users = 63624, depth = 70.67598 },
['scn'] = { pos = 115, activeusers = 37, admins = 5, articles = 26214, edits = 732881, files = 1407, pages = 55699, users = 41424, depth = 16.64645 },
['bpy'] = { pos = 116, activeusers = 17, admins = 3, articles = 25086, edits = 886487, files = 45, pages = 62807, users = 23552, depth = 31.91302 },
['avk'] = { pos = 117, activeusers = 29, admins = 6, articles = 24167, edits = 114839, files = 0, pages = 29365, users = 3132, depth = 0.1809199 },
['ia'] = { pos = 118, activeusers = 37, admins = 6, articles = 23833, edits = 642196, files = 4, pages = 37799, users = 44854, depth = 5.8341 },
['qu'] = { pos = 119, activeusers = 37, admins = 2, articles = 23067, edits = 650110, files = 0, pages = 55979, users = 27276, depth = 23.64221 },
['mn'] = { pos = 120, activeusers = 97, admins = 3, articles = 21411, edits = 708181, files = 1475, pages = 98107, users = 78188, depth = 92.62235 },
['nv'] = { pos = 121, activeusers = 16, admins = 2, articles = 20506, edits = 296027, files = 709, pages = 34668, users = 15201, depth = 4.07277 },
['crh'] = { pos = 122, activeusers = 33, admins = 2, articles = 19983, edits = 177985, files = 0, pages = 39980, users = 17919, depth = 4.458091 },
['xmf'] = { pos = 123, activeusers = 22, admins = 3, articles = 19647, edits = 186632, files = 0, pages = 36540, users = 17141, depth = 3.776058 },
['si'] = { pos = 124, activeusers = 85, admins = 3, articles = 18051, edits = 511743, files = 3115, pages = 80275, users = 58536, depth = 75.7504 },
['ha'] = { pos = 125, activeusers = 121, admins = 3, articles = 18022, edits = 168444, files = 0, pages = 31772, users = 18595, depth = 3.086103 },
['bat-smg'] = { pos = 126, activeusers = 22, admins = 5, articles = 17086, edits = 355530, files = 109, pages = 29095, users = 24211, depth = 6.036577 },
['os'] = { pos = 127, activeusers = 35, admins = 3, articles = 16262, edits = 525009, files = 164, pages = 59989, users = 22655, depth = 63.2771 },
['frr'] = { pos = 128, activeusers = 28, admins = 5, articles = 16142, edits = 231892, files = 1325, pages = 41373, users = 18056, depth = 13.69377 },
['or'] = { pos = 129, activeusers = 57, admins = 6, articles = 15926, edits = 462174, files = 125, pages = 71857, users = 31171, depth = 79.32831 },
['gd'] = { pos = 130, activeusers = 36, admins = 6, articles = 15909, edits = 566989, files = 347, pages = 32211, users = 25674, depth = 18.48274 },
['ps'] = { pos = 131, activeusers = 48, admins = 1, articles = 15640, edits = 284360, files = 1733, pages = 54720, users = 27918, depth = 32.44576 },
['cdo'] = { pos = 132, activeusers = 21, admins = 4, articles = 15556, edits = 89836, files = 0, pages = 31369, users = 19023, depth = 2.959255 },
['ban'] = { pos = 133, activeusers = 29, admins = 3, articles = 15424, edits = 123116, files = 113, pages = 30996, users = 5437, depth = 4.048587 },
['bug'] = { pos = 134, activeusers = 16, admins = 1, articles = 15411, edits = 200789, files = 0, pages = 19628, users = 12298, depth = 0.7659659 },
['yi'] = { pos = 135, activeusers = 46, admins = 3, articles = 15393, edits = 579357, files = 1062, pages = 44227, users = 45572, depth = 45.96445 },
['ilo'] = { pos = 136, activeusers = 21, admins = 2, articles = 15362, edits = 391879, files = 0, pages = 70157, users = 16220, depth = 71.06689 },
['sd'] = { pos = 137, activeusers = 30, admins = 4, articles = 15251, edits = 240325, files = 145, pages = 56249, users = 15817, depth = 30.87542 },
['am'] = { pos = 138, activeusers = 54, admins = 2, articles = 15053, edits = 371760, files = 1766, pages = 45964, users = 39376, depth = 34.10553 },
['nap'] = { pos = 139, activeusers = 24, admins = 3, articles = 14731, edits = 664703, files = 281, pages = 23715, users = 27786, depth = 10.42508 },
['sah'] = { pos = 140, activeusers = 33, admins = 3, articles = 14331, edits = 382113, files = 1765, pages = 47777, users = 22263, depth = 43.56205 },
['hsb'] = { pos = 141, activeusers = 33, admins = 4, articles = 13831, edits = 377440, files = 133, pages = 35390, users = 23113, depth = 25.91298 },
['fo'] = { pos = 142, activeusers = 34, admins = 3, articles = 13786, edits = 368834, files = 0, pages = 40271, users = 26986, depth = 33.80352 },
['li'] = { pos = 143, activeusers = 28, admins = 7, articles = 13772, edits = 454483, files = 623, pages = 65639, users = 26585, depth = 98.20734 },
['map-bms'] = { pos = 144, activeusers = 19, admins = 1, articles = 13752, edits = 213245, files = 462, pages = 30208, users = 14962, depth = 10.1082 },
['mai'] = { pos = 145, activeusers = 23, admins = 5, articles = 13724, edits = 229637, files = 115, pages = 39345, users = 11823, depth = 20.3415 },
['mzn'] = { pos = 146, activeusers = 28, admins = 3, articles = 13445, edits = 165843, files = 263, pages = 30431, users = 30341, depth = 8.698443 },
['gor'] = { pos = 147, activeusers = 18, admins = 2, articles = 13305, edits = 50789, files = 0, pages = 20832, users = 4071, depth = 0.7802842 },
['eml'] = { pos = 148, activeusers = 24, admins = 3, articles = 13011, edits = 152438, files = 2742, pages = 35067, users = 23424, depth = 12.49185 },
['ace'] = { pos = 149, activeusers = 24, admins = 3, articles = 12548, edits = 137376, files = 0, pages = 26483, users = 24218, depth = 6.397475 },
['bcl'] = { pos = 150, activeusers = 34, admins = 3, articles = 12287, edits = 233701, files = 865, pages = 33035, users = 19779, depth = 20.17191 },
['sa'] = { pos = 151, activeusers = 77, admins = 4, articles = 11778, edits = 469784, files = 445, pages = 70328, users = 35538, depth = 165.0748 },
['shn'] = { pos = 152, activeusers = 10, admins = 2, articles = 11647, edits = 55157, files = 60, pages = 27160, users = 3305, depth = 3.602751 },
['wa'] = { pos = 153, activeusers = 26, admins = 4, articles = 11575, edits = 388953, files = 614, pages = 27286, users = 22324, depth = 26.26171 },
['zh-classical'] = { pos = 154, activeusers = 47, admins = 6, articles = 11484, edits = 380423, files = 0, pages = 97157, users = 94739, depth = 217.9186 },
['ie'] = { pos = 155, activeusers = 33, admins = 3, articles = 11370, edits = 151389, files = 0, pages = 15176, users = 16964, depth = 1.117773 },
['lij'] = { pos = 156, activeusers = 27, admins = 8, articles = 11022, edits = 231886, files = 7, pages = 26608, users = 14535, depth = 17.42653 },
['as'] = { pos = 157, activeusers = 95, admins = 5, articles = 10662, edits = 331323, files = 1706, pages = 73370, users = 34741, depth = 156.2074 },
['zu'] = { pos = 158, activeusers = 46, admins = 1, articles = 10583, edits = 96763, files = 0, pages = 23985, users = 17658, depth = 6.469805 },
['mhr'] = { pos = 159, activeusers = 24, admins = 1, articles = 10440, edits = 185010, files = 0, pages = 27294, users = 13143, depth = 17.66579 },
['mrj'] = { pos = 160, activeusers = 13, admins = 1, articles = 10426, edits = 100537, files = 0, pages = 18680, users = 9979, depth = 3.373204 },
['hif'] = { pos = 161, activeusers = 29, admins = 2, articles = 10270, edits = 272324, files = 192, pages = 42278, users = 29662, depth = 62.56733 },
['hyw'] = { pos = 162, activeusers = 36, admins = 5, articles = 10257, edits = 195266, files = 0, pages = 21586, users = 7391, depth = 11.03562 },
['mni'] = { pos = 163, activeusers = 17, admins = 1, articles = 10103, edits = 48852, files = 0, pages = 16223, users = 2250, depth = 1.104977 },
['ig'] = { pos = 164, activeusers = 100, admins = 5, articles = 9839, edits = 95975, files = 0, pages = 15376, users = 13921, depth = 1.976796 },
['km'] = { pos = 165, activeusers = 56, admins = 6, articles = 9541, edits = 282477, files = 1101, pages = 33455, users = 36425, depth = 53.0443 },
['hak'] = { pos = 166, activeusers = 22, admins = 1, articles = 9446, edits = 122396, files = 0, pages = 18267, users = 30453, depth = 5.843052 },
['roa-tara'] = { pos = 167, activeusers = 10, admins = 2, articles = 9306, edits = 140183, files = 288, pages = 17647, users = 10841, depth = 6.381674 },
['pam'] = { pos = 168, activeusers = 25, admins = 2, articles = 8833, edits = 295786, files = 403, pages = 21410, users = 19440, depth = 28.00907 },
['sn'] = { pos = 169, activeusers = 22, admins = 1, articles = 8545, edits = 97797, files = 0, pages = 16864, users = 15536, depth = 5.49646 },
['nso'] = { pos = 170, activeusers = 14, admins = 1, articles = 8524, edits = 49820, files = 0, pages = 10773, users = 5871, depth = 0.3219282 },
['so'] = { pos = 171, activeusers = 58, admins = 1, articles = 8459, edits = 240061, files = 0, pages = 25783, users = 32327, depth = 39.05229 },
['rue'] = { pos = 172, activeusers = 32, admins = 1, articles = 8392, edits = 131316, files = 87, pages = 17659, users = 25463, depth = 9.067737 },
['bh'] = { pos = 173, activeusers = 36, admins = 2, articles = 8011, edits = 723523, files = 53, pages = 69169, users = 29792, depth = 609.6407 },
['se'] = { pos = 174, activeusers = 26, admins = 6, articles = 7802, edits = 300700, files = 0, pages = 20855, users = 26358, depth = 40.35822 },
['myv'] = { pos = 175, activeusers = 30, admins = 4, articles = 7710, edits = 139818, files = 0, pages = 26257, users = 11828, depth = 30.8146 },
['vls'] = { pos = 176, activeusers = 22, admins = 5, articles = 7640, edits = 308865, files = 480, pages = 21225, users = 24685, depth = 46.01014 },
['nds-nl'] = { pos = 177, activeusers = 13, admins = 6, articles = 7596, edits = 320855, files = 571, pages = 20404, users = 25929, depth = 44.7081 },
['mi'] = { pos = 178, activeusers = 27, admins = 2, articles = 7432, edits = 153464, files = 0, pages = 13468, users = 16703, depth = 7.516064 },
['sat'] = { pos = 179, activeusers = 48, admins = 3, articles = 7427, edits = 99694, files = 0, pages = 17367, users = 5497, depth = 10.2823 },
['sc'] = { pos = 180, activeusers = 19, admins = 4, articles = 7333, edits = 177580, files = 150, pages = 16398, users = 21991, depth = 16.54914 },
['nah'] = { pos = 181, activeusers = 23, admins = 3, articles = 7241, edits = 502497, files = 170, pages = 19503, users = 20757, depth = 73.88522 },
['vep'] = { pos = 182, activeusers = 25, admins = 1, articles = 6697, edits = 151755, files = 0, pages = 31131, users = 14497, depth = 64.89011 },
['gan'] = { pos = 183, activeusers = 21, admins = 1, articles = 6490, edits = 394922, files = 57, pages = 33494, users = 38683, depth = 204.132 },
['kab'] = { pos = 184, activeusers = 17, admins = 2, articles = 6444, edits = 105964, files = 0, pages = 15912, users = 12067, depth = 14.37603 },
['glk'] = { pos = 185, activeusers = 17, admins = 3, articles = 6438, edits = 62388, files = 807, pages = 13897, users = 14324, depth = 6.02614 },
['tk'] = { pos = 186, activeusers = 41, admins = 2, articles = 6404, edits = 230727, files = 319, pages = 15823, users = 24858, depth = 31.54398 },
['fiu-vro'] = { pos = 187, activeusers = 21, admins = 4, articles = 6313, edits = 177002, files = 196, pages = 12175, users = 13236, depth = 12.53514 },
['co'] = { pos = 188, activeusers = 26, admins = 2, articles = 6205, edits = 379570, files = 0, pages = 14797, users = 19929, depth = 49.18393 },
['bo'] = { pos = 189, activeusers = 20, admins = 1, articles = 6012, edits = 139900, files = 0, pages = 17574, users = 26548, depth = 29.44253 },
['ab'] = { pos = 190, activeusers = 16, admins = 2, articles = 5993, edits = 118559, files = 9, pages = 20397, users = 17800, depth = 33.57731 },
['gv'] = { pos = 191, activeusers = 18, admins = 3, articles = 5762, edits = 309414, files = 185, pages = 20885, users = 18107, depth = 102.0551 },
['ary'] = { pos = 192, activeusers = 27, admins = 3, articles = 5750, edits = 189714, files = 42, pages = 43735, users = 6433, depth = 189.3036 },
['frp'] = { pos = 193, activeusers = 20, admins = 2, articles = 5611, edits = 215358, files = 0, pages = 15502, users = 14758, depth = 43.16911 },
['kw'] = { pos = 194, activeusers = 23, admins = 2, articles = 5519, edits = 199507, files = 6, pages = 11765, users = 13765, depth = 21.71947 },
['kv'] = { pos = 195, activeusers = 19, admins = 1, articles = 5480, edits = 139813, files = 0, pages = 16730, users = 13270, depth = 35.2205 },
['csb'] = { pos = 196, activeusers = 21, admins = 3, articles = 5435, edits = 186006, files = 0, pages = 8728, users = 15479, depth = 7.823419 },
['pcd'] = { pos = 197, activeusers = 27, admins = 3, articles = 5417, edits = 68819, files = 49, pages = 10547, users = 15855, depth = 5.851894 },
['ug'] = { pos = 198, activeusers = 29, admins = 1, articles = 5397, edits = 154294, files = 249, pages = 15016, users = 19867, depth = 32.63997 },
['skr'] = { pos = 199, activeusers = 7, admins = 1, articles = 5276, edits = 27014, files = 0, pages = 5813, users = 1326, depth = 0.04814238 },
['udm'] = { pos = 200, activeusers = 18, admins = 4, articles = 5271, edits = 120973, files = 9, pages = 17275, users = 13835, depth = 36.3192 },
['tum'] = { pos = 201, activeusers = 21, admins = 2, articles = 5200, edits = 31902, files = 0, pages = 7338, users = 7200, depth = 0.734935 },
['zea'] = { pos = 202, activeusers = 17, admins = 3, articles = 5143, edits = 120867, files = 1, pages = 9800, users = 12092, depth = 10.11256 },
['ay'] = { pos = 203, activeusers = 22, admins = 1, articles = 5027, edits = 95623, files = 0, pages = 8630, users = 15374, depth = 5.691966 },
['gn'] = { pos = 204, activeusers = 25, admins = 2, articles = 4919, edits = 121256, files = 0, pages = 11374, users = 16515, depth = 18.35815 },
['nrm'] = { pos = 205, activeusers = 13, admins = 2, articles = 4833, edits = 219259, files = 0, pages = 10372, users = 12380, depth = 27.76669 },
['mt'] = { pos = 206, activeusers = 33, admins = 5, articles = 4828, edits = 279003, files = 1145, pages = 19241, users = 20238, depth = 129.2277 },
['bjn'] = { pos = 207, activeusers = 19, admins = 2, articles = 4631, edits = 77230, files = 1, pages = 22501, users = 12833, depth = 51.1074 },
['smn'] = { pos = 208, activeusers = 17, admins = 6, articles = 4536, edits = 67656, files = 0, pages = 14323, users = 2332, depth = 21.99001 },
['lez'] = { pos = 209, activeusers = 17, admins = 3, articles = 4307, edits = 86717, files = 10, pages = 13067, users = 9826, depth = 27.45281 },
['lfn'] = { pos = 210, activeusers = 22, admins = 1, articles = 4177, edits = 38054, files = 0, pages = 6672, users = 9272, depth = 2.034963 },
['stq'] = { pos = 211, activeusers = 15, admins = 5, articles = 4066, edits = 121164, files = 429, pages = 10692, users = 12560, depth = 30.09419 },
['lo'] = { pos = 212, activeusers = 29, admins = 1, articles = 4036, edits = 94977, files = 0, pages = 12320, users = 15484, depth = 32.47773 },
['olo'] = { pos = 213, activeusers = 15, admins = 2, articles = 3900, edits = 32236, files = 0, pages = 10688, users = 6037, depth = 9.136907 },
['mwl'] = { pos = 214, activeusers = 22, admins = 1, articles = 3882, edits = 98698, files = 0, pages = 10214, users = 12237, depth = 25.70889 },
['fur'] = { pos = 215, activeusers = 22, admins = 2, articles = 3760, edits = 170412, files = 318, pages = 8595, users = 13251, depth = 32.78473 },
['rm'] = { pos = 216, activeusers = 19, admins = 3, articles = 3755, edits = 163070, files = 51, pages = 9598, users = 18596, depth = 41.1382 },
['ang'] = { pos = 217, activeusers = 35, admins = 2, articles = 3695, edits = 205801, files = 299, pages = 16565, users = 117962, depth = 150.7246 },
['lad'] = { pos = 218, activeusers = 25, admins = 5, articles = 3603, edits = 208889, files = 23, pages = 12943, users = 19687, depth = 108.4541 },
['gom'] = { pos = 219, activeusers = 13, admins = 3, articles = 3552, edits = 206402, files = 0, pages = 9048, users = 8664, depth = 54.6146 },
['koi'] = { pos = 220, activeusers = 12, admins = 1, articles = 3442, edits = 59770, files = 0, pages = 11021, users = 7912, depth = 26.29446 },
['ext'] = { pos = 221, activeusers = 13, admins = 1, articles = 3376, edits = 116068, files = 0, pages = 7566, users = 16079, depth = 23.63031 },
['tyv'] = { pos = 222, activeusers = 12, admins = 1, articles = 3364, edits = 43482, files = 0, pages = 11233, users = 8111, depth = 21.18073 },
['dsb'] = { pos = 223, activeusers = 15, admins = 1, articles = 3325, edits = 142785, files = 0, pages = 11200, users = 17262, depth = 71.51257 },
['rw'] = { pos = 224, activeusers = 30, admins = 1, articles = 3316, edits = 86092, files = 0, pages = 9349, users = 11212, depth = 30.48143 },
['dty'] = { pos = 225, activeusers = 15, admins = 3, articles = 3307, edits = 237465, files = 3, pages = 19226, users = 5532, depth = 286.2028 },
['ln'] = { pos = 226, activeusers = 30, admins = 4, articles = 3281, edits = 121868, files = 32, pages = 8584, users = 11836, depth = 37.08778 },
['av'] = { pos = 227, activeusers = 18, admins = 2, articles = 3136, edits = 83316, files = 0, pages = 14758, users = 13372, depth = 77.53728 },
['cbk-zam'] = { pos = 228, activeusers = 17, admins = 2, articles = 3129, edits = 110086, files = 0, pages = 8234, users = 13531, depth = 35.58784 },
['dv'] = { pos = 229, activeusers = 16, admins = 3, articles = 3019, edits = 130000, files = 932, pages = 11203, users = 23388, depth = 85.27349 },
['ksh'] = { pos = 230, activeusers = 15, admins = 3, articles = 2916, edits = 1606850, files = 0, pages = 10543, users = 21393, depth = 1042.662 },
['gag'] = { pos = 231, activeusers = 17, admins = 1, articles = 2794, edits = 67768, files = 0, pages = 6579, users = 12713, depth = 18.90357 },
['bxr'] = { pos = 232, activeusers = 20, admins = 1, articles = 2772, edits = 69918, files = 9, pages = 11045, users = 13871, depth = 56.38491 },
['pfl'] = { pos = 233, activeusers = 20, admins = 4, articles = 2740, edits = 90010, files = 0, pages = 6916, users = 10789, depth = 30.23122 },
['pap'] = { pos = 234, activeusers = 16, admins = 2, articles = 2712, edits = 90673, files = 0, pages = 6039, users = 13396, depth = 22.5964 },
['pag'] = { pos = 235, activeusers = 13, admins = 1, articles = 2561, edits = 73092, files = 0, pages = 8794, users = 7588, depth = 49.23325 },
['pi'] = { pos = 236, activeusers = 11, admins = 2, articles = 2547, edits = 101647, files = 0, pages = 4637, users = 6653, depth = 14.7602 },
['haw'] = { pos = 237, activeusers = 15, admins = 1, articles = 2457, edits = 96469, files = 0, pages = 5526, users = 15101, depth = 27.23707 },
['awa'] = { pos = 238, activeusers = 8, admins = 1, articles = 2436, edits = 24114, files = 0, pages = 5350, users = 1928, depth = 6.449707 },
['tay'] = { pos = 239, activeusers = 18, admins = 0, articles = 2422, edits = 54188, files = 0, pages = 2832, users = 1117, depth = 0.548314 },
['tw'] = { pos = 240, activeusers = 40, admins = 2, articles = 2113, edits = 93643, files = 0, pages = 5080, users = 13936, depth = 36.34525 },
['inh'] = { pos = 241, activeusers = 12, admins = 2, articles = 2100, edits = 55039, files = 37, pages = 11822, users = 3319, depth = 99.78201 },
['dag'] = { pos = 242, activeusers = 45, admins = 4, articles = 2057, edits = 44395, files = 0, pages = 4485, users = 1835, depth = 13.79115 },
['krc'] = { pos = 243, activeusers = 14, admins = 2, articles = 2057, edits = 106213, files = 0, pages = 14327, users = 9692, depth = 263.7807 },
['xal'] = { pos = 244, activeusers = 11, admins = 1, articles = 2046, edits = 85068, files = 0, pages = 11872, users = 9281, depth = 165.2664 },
['szy'] = { pos = 245, activeusers = 10, admins = 1, articles = 2044, edits = 128491, files = 0, pages = 5360, users = 2333, depth = 63.09213 },
['za'] = { pos = 246, activeusers = 9, admins = 1, articles = 2010, edits = 39348, files = 0, pages = 4143, users = 9765, depth = 10.69541 },
['mdf'] = { pos = 247, activeusers = 16, admins = 3, articles = 1980, edits = 64780, files = 0, pages = 11847, users = 8546, depth = 135.7914 },
['kaa'] = { pos = 248, activeusers = 28, admins = 1, articles = 1953, edits = 46332, files = 3, pages = 5159, users = 10278, depth = 24.20126 },
['pdc'] = { pos = 249, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1932, edits = 105143, files = 0, pages = 5837, users = 30423, depth = 73.58996 },
['atj'] = { pos = 250, activeusers = 11, admins = 5, articles = 1912, edits = 14725, files = 0, pages = 3020, users = 3705, depth = 1.63739 },
['to'] = { pos = 251, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1908, edits = 41592, files = 12, pages = 5333, users = 9250, depth = 25.13059 },
['arc'] = { pos = 252, activeusers = 16, admins = 2, articles = 1850, edits = 95331, files = 0, pages = 6425, users = 18823, depth = 90.7402 },
['tcy'] = { pos = 253, activeusers = 35, admins = 2, articles = 1746, edits = 103000, files = 1, pages = 8999, users = 4945, depth = 197.5103 },
['kbp'] = { pos = 254, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1698, edits = 16064, files = 0, pages = 3375, users = 3859, depth = 4.642701 },
['jam'] = { pos = 255, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1685, edits = 20760, files = 0, pages = 3024, users = 7274, depth = 4.335178 },
['na'] = { pos = 256, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1661, edits = 89538, files = 4, pages = 4884, users = 11499, depth = 69.02606 },
['wo'] = { pos = 257, activeusers = 15, admins = 3, articles = 1651, edits = 104455, files = 0, pages = 5373, users = 13952, depth = 98.80318 },
['kbd'] = { pos = 258, activeusers = 8, admins = 1, articles = 1595, edits = 43686, files = 0, pages = 6742, users = 9154, depth = 67.47462 },
['nia'] = { pos = 259, activeusers = 17, admins = 1, articles = 1523, edits = 17631, files = 0, pages = 3615, users = 1215, depth = 9.202211 },
['nov'] = { pos = 260, activeusers = 12, admins = 3, articles = 1516, edits = 177713, files = 0, pages = 4408, users = 10839, depth = 146.7154 },
['ki'] = { pos = 261, activeusers = 18, admins = 1, articles = 1503, edits = 20656, files = 0, pages = 3074, users = 7982, depth = 7.341365 },
['tet'] = { pos = 262, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1503, edits = 66603, files = 0, pages = 3910, users = 8933, depth = 43.68691 },
['mnw'] = { pos = 263, activeusers = 22, admins = 2, articles = 1423, edits = 34371, files = 0, pages = 4721, users = 2684, depth = 39.10657 },
['lg'] = { pos = 264, activeusers = 14, admins = 1, articles = 1419, edits = 26751, files = 0, pages = 4814, users = 7172, depth = 31.8089 },
['bi'] = { pos = 265, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1395, edits = 41828, files = 0, pages = 3298, users = 12169, depth = 23.60183 },
['tpi'] = { pos = 266, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1351, edits = 86611, files = 0, pages = 5680, users = 12394, depth = 156.563 },
['nqo'] = { pos = 267, activeusers = 19, admins = 1, articles = 1322, edits = 10071, files = 0, pages = 2648, users = 2889, depth = 3.826298 },
['jbo'] = { pos = 268, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1305, edits = 111664, files = 0, pages = 5717, users = 15032, depth = 223.2518 },
['roa-rup'] = { pos = 269, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1292, edits = 205301, files = 0, pages = 4294, users = 13023, depth = 258.1222 },
['fj'] = { pos = 270, activeusers = 8, admins = 1, articles = 1274, edits = 35441, files = 0, pages = 3631, users = 8371, depth = 33.40873 },
['lbe'] = { pos = 271, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1264, edits = 50269, files = 0, pages = 14686, users = 7815, depth = 385.9553 },
['kg'] = { pos = 272, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1255, edits = 43792, files = 0, pages = 2905, users = 9988, depth = 26.05728 },
['xh'] = { pos = 273, activeusers = 36, admins = 1, articles = 1240, edits = 33903, files = 0, pages = 3830, users = 11769, depth = 38.61851 },
['ty'] = { pos = 274, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1217, edits = 53071, files = 0, pages = 2993, users = 6869, depth = 37.76203 },
['ks'] = { pos = 275, activeusers = 26, admins = 2, articles = 1215, edits = 62852, files = 9, pages = 7887, users = 9394, depth = 240.3072 },
['cu'] = { pos = 276, activeusers = 18, admins = 2, articles = 1167, edits = 82636, files = 0, pages = 5566, users = 23099, depth = 210.9562 },
['shi'] = { pos = 277, activeusers = 8, admins = 2, articles = 1154, edits = 33392, files = 0, pages = 3843, users = 1492, depth = 47.17828 },
['srn'] = { pos = 278, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1112, edits = 39153, files = 0, pages = 2729, users = 7048, depth = 30.33695 },
['trv'] = { pos = 279, activeusers = 19, admins = 0, articles = 1110, edits = 85906, files = 0, pages = 2064, users = 1200, depth = 30.7443 },
['om'] = { pos = 280, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1094, edits = 38044, files = 0, pages = 3742, users = 9484, depth = 59.56398 },
['guw'] = { pos = 281, activeusers = 24, admins = 2, articles = 1065, edits = 30074, files = 0, pages = 1791, users = 514, depth = 7.803144 },
['sm'] = { pos = 282, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1065, edits = 42639, files = 0, pages = 3295, users = 9638, depth = 56.73643 },
['gcr'] = { pos = 283, activeusers = 13, admins = 1, articles = 1050, edits = 16485, files = 0, pages = 2556, users = 2197, depth = 13.26782 },
['alt'] = { pos = 284, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1045, edits = 35996, files = 0, pages = 3726, users = 1662, depth = 63.5876 },
['chr'] = { pos = 285, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1020, edits = 46156, files = 0, pages = 3896, users = 21863, depth = 94.18606 },
['ltg'] = { pos = 286, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1015, edits = 35320, files = 0, pages = 3223, users = 6701, depth = 51.85928 },
['ny'] = { pos = 287, activeusers = 15, admins = 1, articles = 919, edits = 38054, files = 0, pages = 4003, users = 9390, depth = 107.0564 },
['pih'] = { pos = 288, activeusers = 14, admins = 1, articles = 891, edits = 44153, files = 0, pages = 3324, users = 10497, depth = 99.04396 },
['got'] = { pos = 289, activeusers = 11, admins = 1, articles = 866, edits = 46132, files = 0, pages = 3805, users = 17741, depth = 139.6404 },
['mad'] = { pos = 290, activeusers = 15, admins = 0, articles = 861, edits = 8890, files = 0, pages = 1629, users = 1578, depth = 4.34207 },
['st'] = { pos = 291, activeusers = 19, admins = 1, articles = 843, edits = 28448, files = 0, pages = 4255, users = 9453, depth = 109.5255 },
['ami'] = { pos = 292, activeusers = 24, admins = 0, articles = 839, edits = 32266, files = 0, pages = 1657, users = 949, depth = 18.50995 },
['blk'] = { pos = 293, activeusers = 21, admins = 1, articles = 824, edits = 16110, files = 0, pages = 3692, users = 239, depth = 52.86128 },
['tn'] = { pos = 294, activeusers = 21, admins = 2, articles = 777, edits = 28245, files = 0, pages = 3716, users = 9264, depth = 108.7484 },
['bm'] = { pos = 295, activeusers = 8, admins = 2, articles = 775, edits = 40189, files = 0, pages = 3145, users = 9881, depth = 119.5033 },
['ve'] = { pos = 296, activeusers = 14, admins = 1, articles = 749, edits = 19284, files = 0, pages = 2236, users = 7210, depth = 33.99254 },
['rmy'] = { pos = 297, activeusers = 12, admins = 1, articles = 730, edits = 50227, files = 0, pages = 2701, users = 16409, depth = 135.5627 },
['ts'] = { pos = 298, activeusers = 13, admins = 2, articles = 720, edits = 36668, files = 0, pages = 3764, users = 8844, depth = 174.1253 },
['chy'] = { pos = 299, activeusers = 9, admins = 1, articles = 662, edits = 24107, files = 0, pages = 2258, users = 10623, depth = 62.05388 },
['rn'] = { pos = 300, activeusers = 9, admins = 1, articles = 620, edits = 23098, files = 0, pages = 2450, users = 8976, depth = 82.13479 },
['iu'] = { pos = 301, activeusers = 12, admins = 2, articles = 593, edits = 44501, files = 0, pages = 3182, users = 17026, depth = 266.578 },
['ak'] = { pos = 302, activeusers = 14, admins = 1, articles = 589, edits = 28928, files = 0, pages = 2441, users = 12519, depth = 117.1661 },
['ss'] = { pos = 303, activeusers = 11, admins = 3, articles = 576, edits = 38085, files = 0, pages = 2416, users = 7639, depth = 160.8599 },
['ch'] = { pos = 304, activeusers = 12, admins = 1, articles = 543, edits = 22843, files = 0, pages = 2501, users = 14426, depth = 118.7586 },
['ff'] = { pos = 305, activeusers = 23, admins = 0, articles = 541, edits = 25102, files = 0, pages = 2499, users = 7892, depth = 131.5749 },
['pnt'] = { pos = 306, activeusers = 8, admins = 1, articles = 481, edits = 35125, files = 0, pages = 2039, users = 9483, depth = 180.7357 },
['kcg'] = { pos = 307, activeusers = 14, admins = 1, articles = 462, edits = 16453, files = 0, pages = 2301, users = 447, depth = 113.2943 },
['ady'] = { pos = 308, activeusers = 10, admins = 1, articles = 451, edits = 12089, files = 0, pages = 3108, users = 6009, depth = 135.0018 },
['ik'] = { pos = 309, activeusers = 12, admins = 2, articles = 445, edits = 37980, files = 0, pages = 2616, users = 7950, depth = 345.5547 },
['ee'] = { pos = 310, activeusers = 17, admins = 3, articles = 438, edits = 50072, files = 0, pages = 3126, users = 13275, depth = 603.2763 },
['sg'] = { pos = 311, activeusers = 13, admins = 2, articles = 311, edits = 20554, files = 0, pages = 1983, users = 5984, depth = 299.5887 },
['din'] = { pos = 312, activeusers = 11, admins = 1, articles = 306, edits = 8040, files = 0, pages = 1086, users = 5694, depth = 48.10305 },
['pwn'] = { pos = 313, activeusers = 15, admins = 0, articles = 279, edits = 11160, files = 0, pages = 434, users = 852, depth = 7.936508 },
['pcm'] = { pos = 314, activeusers = 20, admins = 1, articles = 249, edits = 12750, files = 0, pages = 937, users = 196, depth = 103.884 },
['kl'] = { pos = 315, activeusers = 17, admins = 2, articles = 244, edits = 74486, files = 0, pages = 2262, users = 12309, depth = 2252.396 },
['ti'] = { pos = 316, activeusers = 13, admins = 2, articles = 234, edits = 23841, files = 0, pages = 2731, users = 8476, depth = 994.0499 },
['dz'] = { pos = 317, activeusers = 14, admins = 1, articles = 227, edits = 29401, files = 0, pages = 2281, users = 9230, depth = 1055.324 },
['cr'] = { pos = 318, activeusers = 21, admins = 2, articles = 158, edits = 37454, files = 0, pages = 2162, users = 16774, depth = 2786.915 },
['ng'] = { pos = 319, activeusers = 0, admins = 1, articles = 8, edits = 5923, files = 0, pages = 443, users = 2385, depth = 39530.88 },
['cho'] = { pos = 320, activeusers = 0, admins = 1, articles = 6, edits = 4220, files = 0, pages = 201, users = 1809, depth = 22176 },
['kj'] = { pos = 321, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 3548, files = 0, pages = 114, users = 1377, depth = 23536.62 },
['mh'] = { pos = 322, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 4212, files = 0, pages = 206, users = 2140, depth = 52143.95 },
['ho'] = { pos = 323, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 3786, files = 0, pages = 129, users = 1575, depth = 51771.35 },
['ii'] = { pos = 324, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 11653, files = 0, pages = 189, users = 2031, depth = 237006 },
['lrc'] = { pos = 325, activeusers = 2, admins = 1, articles = 1, edits = 140064, files = 0, pages = 237, users = 5037, depth = 3.291563E+07 },
['mus'] = { pos = 326, activeusers = 0, admins = 1, articles = 1, edits = 3603, files = 0, pages = 115, users = 2348, depth = 407170.3 },
['aa'] = { pos = 327, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4685, files = 0, pages = 509, users = 4063, depth = 0 },
['hz'] = { pos = 328, activeusers = 1, admins = 1, articles = 0, edits = 4483, files = 0, pages = 176, users = 3761, depth = 0 },
['kr'] = { pos = 329, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4641, files = 0, pages = 162, users = 5464, depth = 0 },
['total'] = { activeusers = 280867, admins = 3758, articles = 59304399, edits = 3209626757, files = 2759568, pages = 244907398, users = 103549693, depth = 128.3656, date = '@1661558438' },
}
return info</text>
      <sha1>ejfr0lksy0liukx3y859o3oxcjqnsne</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195296</id>
      <parentid>4195294</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T02:00:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MBHbot</username>
        <id>91410</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="49082" xml:space="preserve">local info = {
['en'] = { pos = 1, activeusers = 115017, admins = 1032, articles = 6544663, edits = 1102166167, files = 893822, pages = 56415557, users = 44068346, depth = 1134.405 },
['ceb'] = { pos = 2, activeusers = 175, admins = 6, articles = 6125814, edits = 34883259, files = 0, pages = 11232214, users = 93683, depth = 2.158011 },
['de'] = { pos = 3, activeusers = 16846, admins = 190, articles = 2718924, edits = 224165100, files = 129066, pages = 7508072, users = 3982486, depth = 92.63219 },
['sv'] = { pos = 4, activeusers = 1944, admins = 66, articles = 2552451, edits = 51021226, files = 0, pages = 6121899, users = 832799, depth = 16.29866 },
['fr'] = { pos = 5, activeusers = 16529, admins = 159, articles = 2449535, edits = 195988537, files = 68492, pages = 12162773, users = 4451544, depth = 253.3721 },
['nl'] = { pos = 6, activeusers = 3506, admins = 36, articles = 2099300, edits = 62513828, files = 20, pages = 4468923, users = 1226087, depth = 17.82308 },
['ru'] = { pos = 7, activeusers = 10635, admins = 76, articles = 1848437, edits = 124806693, files = 238060, pages = 7418195, users = 3236025, depth = 152.7577 },
['es'] = { pos = 8, activeusers = 13360, admins = 63, articles = 1797638, edits = 145143727, files = 0, pages = 7716130, users = 6623398, depth = 203.8996 },
['it'] = { pos = 9, activeusers = 7432, admins = 122, articles = 1769126, edits = 128710595, files = 138798, pages = 7500187, users = 2286647, depth = 180.0921 },
['arz'] = { pos = 10, activeusers = 199, admins = 7, articles = 1597093, edits = 7344243, files = 1476, pages = 2011667, users = 189352, depth = 0.2459997 },
['pl'] = { pos = 11, activeusers = 4095, admins = 101, articles = 1533690, edits = 67704765, files = 261, pages = 3560954, users = 1188098, depth = 33.2199 },
['ja'] = { pos = 12, activeusers = 15016, admins = 41, articles = 1339439, edits = 90967013, files = 30022, pages = 3958329, users = 1971476, depth = 87.85384 },
['zh'] = { pos = 13, activeusers = 8616, admins = 66, articles = 1299431, edits = 73079785, files = 60874, pages = 7129733, users = 3255453, depth = 206.3477 },
['vi'] = { pos = 14, activeusers = 2179, admins = 20, articles = 1275541, edits = 68987884, files = 24568, pages = 19377888, users = 878156, depth = 717.0466 },
['war'] = { pos = 15, activeusers = 74, admins = 3, articles = 1265935, edits = 6287624, files = 42, pages = 2881779, users = 52987, depth = 3.554692 },
['uk'] = { pos = 16, activeusers = 3055, admins = 45, articles = 1190138, edits = 36871785, files = 110479, pages = 4130707, users = 640533, depth = 54.49265 },
['ar'] = { pos = 17, activeusers = 4794, admins = 26, articles = 1183959, edits = 58985487, files = 50039, pages = 7816881, users = 2293989, depth = 236.8362 },
['pt'] = { pos = 18, activeusers = 8363, admins = 55, articles = 1094460, edits = 64103401, files = 58365, pages = 5406015, users = 2796705, depth = 184.0229 },
['fa'] = { pos = 19, activeusers = 5158, admins = 34, articles = 924728, edits = 35358971, files = 81905, pages = 5346124, users = 1144787, depth = 151.1999 },
['ca'] = { pos = 20, activeusers = 978, admins = 30, articles = 709142, edits = 30535206, files = 15606, pages = 1767197, users = 426819, depth = 38.46502 },
['sr'] = { pos = 21, activeusers = 704, admins = 19, articles = 661953, edits = 25146143, files = 36486, pages = 3987345, users = 311059, depth = 159.1545 },
['id'] = { pos = 22, activeusers = 3251, admins = 44, articles = 627211, edits = 21551892, files = 47550, pages = 3297943, users = 1348100, depth = 118.4883 },
['ko'] = { pos = 23, activeusers = 1702, admins = 27, articles = 602738, edits = 33147424, files = 12717, pages = 2739066, users = 750108, depth = 152.0289 },
['no'] = { pos = 24, activeusers = 1065, admins = 44, articles = 596743, edits = 22861160, files = 4, pages = 1700425, users = 559829, depth = 45.989 },
['fi'] = { pos = 25, activeusers = 1648, admins = 31, articles = 537687, edits = 20695683, files = 70469, pages = 1411532, users = 521429, depth = 38.72566 },
['tr'] = { pos = 26, activeusers = 2887, admins = 23, articles = 513479, edits = 28345625, files = 37593, pages = 2388426, users = 1421845, depth = 158.2366 },
['hu'] = { pos = 27, activeusers = 1529, admins = 24, articles = 510870, edits = 25153171, files = 8445, pages = 1450063, users = 511069, depth = 58.62661 },
['cs'] = { pos = 28, activeusers = 2075, admins = 33, articles = 509004, edits = 21586309, files = 1, pages = 1405519, users = 587268, depth = 47.64467 },
['ce'] = { pos = 29, activeusers = 52, admins = 3, articles = 481664, edits = 8688609, files = 315, pages = 908476, users = 30827, depth = 7.509684 },
['sh'] = { pos = 30, activeusers = 160, admins = 12, articles = 456899, edits = 41243204, files = 10243, pages = 4644366, users = 176585, depth = 745.9133 },
['ro'] = { pos = 31, activeusers = 858, admins = 17, articles = 433036, edits = 15021462, files = 116498, pages = 2622889, users = 592445, depth = 146.4584 },
['zh-min-nan'] = { pos = 32, activeusers = 82, admins = 6, articles = 431683, edits = 3135413, files = 362, pages = 1063317, users = 54074, depth = 6.312962 },
['tt'] = { pos = 33, activeusers = 77, admins = 5, articles = 417588, edits = 3527663, files = 6109, pages = 565026, users = 43246, depth = 0.7782901 },
['eu'] = { pos = 34, activeusers = 251, admins = 12, articles = 397734, edits = 9006276, files = 0, pages = 826510, users = 138899, depth = 12.66405 },
['ms'] = { pos = 35, activeusers = 528, admins = 15, articles = 360083, edits = 5639633, files = 19611, pages = 1042283, users = 299028, depth = 19.42153 },
['eo'] = { pos = 36, activeusers = 297, admins = 16, articles = 323451, edits = 7683067, files = 11287, pages = 719848, users = 199847, depth = 16.03015 },
['he'] = { pos = 37, activeusers = 3141, admins = 32, articles = 321151, edits = 34490290, files = 74069, pages = 1342751, users = 998949, depth = 259.9229 },
['hy'] = { pos = 38, activeusers = 410, admins = 11, articles = 293155, edits = 8486288, files = 11357, pages = 989188, users = 124164, depth = 48.36197 },
['da'] = { pos = 39, activeusers = 790, admins = 25, articles = 284064, edits = 11203872, files = 0, pages = 908544, users = 436245, depth = 59.59734 },
['bg'] = { pos = 40, activeusers = 722, admins = 25, articles = 283894, edits = 11478637, files = 549, pages = 632511, users = 312028, depth = 27.36572 },
['azb'] = { pos = 41, activeusers = 106, admins = 5, articles = 242297, edits = 1524160, files = 246, pages = 571991, users = 38117, depth = 4.933639 },
['sk'] = { pos = 42, activeusers = 528, admins = 10, articles = 241777, edits = 7405807, files = 0, pages = 549651, users = 222067, depth = 21.84748 },
['kk'] = { pos = 43, activeusers = 203, admins = 16, articles = 232124, edits = 3060829, files = 10544, pages = 588308, users = 121136, depth = 12.2502 },
['et'] = { pos = 44, activeusers = 420, admins = 33, articles = 229860, edits = 6175400, files = 757, pages = 542790, users = 168623, depth = 21.08632 },
['min'] = { pos = 45, activeusers = 44, admins = 5, articles = 225620, edits = 2444592, files = 177, pages = 385485, users = 16168, depth = 3.183834 },
['be'] = { pos = 46, activeusers = 273, admins = 11, articles = 221834, edits = 4186625, files = 3249, pages = 647858, users = 121122, depth = 23.83396 },
['simple'] = { pos = 47, activeusers = 985, admins = 17, articles = 217602, edits = 8389729, files = 36, pages = 705504, users = 1226753, depth = 59.7844 },
['hr'] = { pos = 48, activeusers = 474, admins = 11, articles = 213220, edits = 6436001, files = 21002, pages = 446198, users = 278379, depth = 17.22116 },
['el'] = { pos = 49, activeusers = 1041, admins = 22, articles = 212849, edits = 9621389, files = 18506, pages = 631049, users = 370083, depth = 58.85719 },
['lt'] = { pos = 50, activeusers = 313, admins = 10, articles = 204005, edits = 6660106, files = 23854, pages = 500459, users = 166797, depth = 28.10254 },
['gl'] = { pos = 51, activeusers = 244, admins = 8, articles = 188365, edits = 6158636, files = 343, pages = 473123, users = 128549, depth = 29.74829 },
['az'] = { pos = 52, activeusers = 642, admins = 17, articles = 186370, edits = 6582021, files = 23651, pages = 511989, users = 252394, depth = 39.24335 },
['sl'] = { pos = 53, activeusers = 311, admins = 22, articles = 177499, edits = 5735462, files = 8317, pages = 440079, users = 213928, depth = 28.5213 },
['ur'] = { pos = 54, activeusers = 308, admins = 11, articles = 175916, edits = 5123422, files = 12600, pages = 997464, users = 150074, depth = 112.0258 },
['uz'] = { pos = 55, activeusers = 619, admins = 20, articles = 170394, edits = 2810881, files = 2095, pages = 694872, users = 77356, depth = 38.32512 },
['nn'] = { pos = 56, activeusers = 129, admins = 14, articles = 162673, edits = 3391152, files = 16, pages = 372477, users = 122004, depth = 15.14413 },
['ka'] = { pos = 57, activeusers = 251, admins = 6, articles = 162573, edits = 4399399, files = 14840, pages = 460279, users = 143364, depth = 32.05166 },
['hi'] = { pos = 58, activeusers = 1189, admins = 6, articles = 152389, edits = 5613688, files = 3604, pages = 1192080, users = 711192, depth = 219.2018 },
['th'] = { pos = 59, activeusers = 981, admins = 15, articles = 149623, edits = 10244412, files = 27300, pages = 975446, users = 430545, depth = 319.9345 },
['ta'] = { pos = 60, activeusers = 341, admins = 31, articles = 148335, edits = 3491322, files = 7723, pages = 466670, users = 208082, depth = 34.45574 },
['la'] = { pos = 61, activeusers = 135, admins = 21, articles = 136970, edits = 3690844, files = 0, pages = 275708, users = 158464, depth = 13.73461 },
['cy'] = { pos = 62, activeusers = 106, admins = 16, articles = 135142, edits = 11099546, files = 11273, pages = 275385, users = 73874, depth = 43.40569 },
['mk'] = { pos = 63, activeusers = 217, admins = 12, articles = 130107, edits = 4793253, files = 8681, pages = 524611, users = 103499, depth = 84.00294 },
['ast'] = { pos = 64, activeusers = 108, admins = 11, articles = 129993, edits = 3708868, files = 0, pages = 228718, users = 107042, depth = 9.353095 },
['bn'] = { pos = 65, activeusers = 1147, admins = 13, articles = 126810, edits = 6055254, files = 15381, pages = 991551, users = 385991, depth = 283.9765 },
['zh-yue'] = { pos = 66, activeusers = 284, admins = 12, articles = 126566, edits = 1866410, files = 2629, pages = 285280, users = 244191, depth = 10.28803 },
['lv'] = { pos = 67, activeusers = 279, admins = 13, articles = 115331, edits = 3668817, files = 25577, pages = 468215, users = 108202, depth = 73.35886 },
['tg'] = { pos = 68, activeusers = 58, admins = 6, articles = 107780, edits = 1309625, files = 485, pages = 262947, users = 36210, depth = 10.32289 },
['af'] = { pos = 69, activeusers = 192, admins = 16, articles = 104584, edits = 2516858, files = 9616, pages = 373182, users = 152619, depth = 44.48495 },
['my'] = { pos = 70, activeusers = 137, admins = 4, articles = 103687, edits = 755918, files = 2977, pages = 217304, users = 103456, depth = 4.176813 },
['mg'] = { pos = 71, activeusers = 47, admins = 3, articles = 94879, edits = 1046622, files = 3, pages = 245164, users = 28892, depth = 10.71086 },
['bs'] = { pos = 72, activeusers = 170, admins = 9, articles = 90384, edits = 3416370, files = 5465, pages = 367835, users = 144799, depth = 87.51879 },
['oc'] = { pos = 73, activeusers = 94, admins = 4, articles = 89859, edits = 2323206, files = 925, pages = 159431, users = 48509, depth = 8.734957 },
['sq'] = { pos = 74, activeusers = 217, admins = 11, articles = 86129, edits = 2465813, files = 4732, pages = 263473, users = 144072, depth = 39.67878 },
['mr'] = { pos = 75, activeusers = 151, admins = 12, articles = 86079, edits = 2150015, files = 19140, pages = 285997, users = 146074, depth = 40.54987 },
['nds'] = { pos = 76, activeusers = 40, admins = 4, articles = 83919, edits = 990301, files = 0, pages = 162425, users = 49076, depth = 5.335799 },
['ky'] = { pos = 77, activeusers = 84, admins = 4, articles = 81603, edits = 425222, files = 2688, pages = 111419, users = 33277, depth = 0.5094986 },
['ml'] = { pos = 78, activeusers = 258, admins = 15, articles = 79116, edits = 3711127, files = 6967, pages = 489008, users = 163537, depth = 203.7043 },
['be-tarask'] = { pos = 79, activeusers = 129, admins = 4, articles = 78920, edits = 2327378, files = 1892, pages = 226753, users = 76376, depth = 36.01492 },
['te'] = { pos = 80, activeusers = 184, admins = 13, articles = 78088, edits = 3618655, files = 12708, pages = 306430, users = 114752, depth = 100.9762 },
['sw'] = { pos = 81, activeusers = 198, admins = 14, articles = 74617, edits = 1241274, files = 2270, pages = 151051, users = 55317, depth = 8.622667 },
['br'] = { pos = 82, activeusers = 89, admins = 6, articles = 72836, edits = 2004923, files = 5392, pages = 142431, users = 70316, depth = 12.8516 },
['new'] = { pos = 83, activeusers = 19, admins = 2, articles = 72352, edits = 848791, files = 0, pages = 196959, users = 25103, depth = 12.78229 },
['jv'] = { pos = 84, activeusers = 93, admins = 4, articles = 70708, edits = 1594427, files = 5430, pages = 178881, users = 54090, depth = 20.86128 },
['vec'] = { pos = 85, activeusers = 36, admins = 5, articles = 68994, edits = 1100901, files = 724, pages = 140394, users = 32139, depth = 8.397955 },
['ht'] = { pos = 86, activeusers = 43, admins = 3, articles = 67928, edits = 804124, files = 0, pages = 82103, users = 28587, depth = 0.4264936 },
['pms'] = { pos = 87, activeusers = 40, admins = 4, articles = 66377, edits = 855464, files = 2069, pages = 101502, users = 25352, depth = 2.360068 },
['pnb'] = { pos = 88, activeusers = 53, admins = 2, articles = 65839, edits = 606546, files = 225, pages = 113865, users = 32558, depth = 2.834392 },
['su'] = { pos = 89, activeusers = 41, admins = 7, articles = 61284, edits = 629460, files = 545, pages = 97420, users = 28444, depth = 2.246498 },
['lb'] = { pos = 90, activeusers = 62, admins = 5, articles = 61051, edits = 2392291, files = 2376, pages = 131550, users = 55271, depth = 24.24954 },
['ba'] = { pos = 91, activeusers = 77, admins = 7, articles = 60428, edits = 1151704, files = 1457, pages = 170069, users = 35531, depth = 22.29386 },
['lld'] = { pos = 92, activeusers = 10, admins = 2, articles = 59949, edits = 98739, files = 0, pages = 63796, users = 2278, depth = 0.006373466 },
['ga'] = { pos = 93, activeusers = 93, admins = 7, articles = 57435, edits = 1087801, files = 1123, pages = 96356, users = 52675, depth = 5.184244 },
['szl'] = { pos = 94, activeusers = 42, admins = 3, articles = 55867, edits = 347756, files = 0, pages = 69164, users = 21831, depth = 0.2848336 },
['lmo'] = { pos = 95, activeusers = 43, admins = 5, articles = 54974, edits = 1127033, files = 4437, pages = 123964, users = 37839, depth = 14.31854 },
['is'] = { pos = 96, activeusers = 124, admins = 19, articles = 54792, edits = 1761330, files = 3218, pages = 141720, users = 86936, depth = 31.28201 },
['ku'] = { pos = 97, activeusers = 86, admins = 3, articles = 53948, edits = 1094715, files = 565, pages = 109260, users = 51963, depth = 10.53241 },
['cv'] = { pos = 98, activeusers = 44, admins = 2, articles = 49684, edits = 750197, files = 537, pages = 97909, users = 31284, depth = 7.218784 },
['fy'] = { pos = 99, activeusers = 65, admins = 8, articles = 49384, edits = 1087968, files = 7608, pages = 150605, users = 43572, depth = 30.34907 },
['tl'] = { pos = 100, activeusers = 132, admins = 11, articles = 43203, edits = 1963190, files = 1896, pages = 234319, users = 123738, depth = 163.9536 },
['ckb'] = { pos = 101, activeusers = 175, admins = 7, articles = 42698, edits = 974288, files = 1603, pages = 185727, users = 51587, depth = 58.86341 },
['wuu'] = { pos = 102, activeusers = 40, admins = 4, articles = 42556, edits = 294488, files = 135, pages = 55386, users = 78901, depth = 0.4832805 },
['an'] = { pos = 103, activeusers = 72, admins = 6, articles = 42214, edits = 1838482, files = 1499, pages = 128514, users = 68557, depth = 59.78848 },
['sco'] = { pos = 104, activeusers = 90, admins = 4, articles = 40559, edits = 862561, files = 690, pages = 146774, users = 95764, depth = 40.30305 },
['diq'] = { pos = 105, activeusers = 35, admins = 3, articles = 40163, edits = 487390, files = 209, pages = 60561, users = 25037, depth = 2.0759 },
['vo'] = { pos = 106, activeusers = 29, admins = 2, articles = 39794, edits = 3271988, files = 0, pages = 170383, users = 32424, depth = 206.8061 },
['pa'] = { pos = 107, activeusers = 105, admins = 9, articles = 38524, edits = 610110, files = 1581, pages = 134589, users = 42448, depth = 28.18813 },
['io'] = { pos = 108, activeusers = 42, admins = 5, articles = 33555, edits = 993809, files = 0, pages = 49424, users = 33728, depth = 4.497277 },
['ne'] = { pos = 109, activeusers = 102, admins = 5, articles = 32331, edits = 1069952, files = 1259, pages = 103739, users = 58838, depth = 50.31271 },
['yo'] = { pos = 110, activeusers = 68, admins = 3, articles = 31634, edits = 553667, files = 168, pages = 56065, users = 25000, depth = 5.890214 },
['gu'] = { pos = 111, activeusers = 86, admins = 3, articles = 29976, edits = 826244, files = 0, pages = 117947, users = 69326, depth = 60.33275 },
['als'] = { pos = 112, activeusers = 70, admins = 9, articles = 29040, edits = 1015034, files = 571, pages = 69761, users = 92741, depth = 28.60958 },
['kn'] = { pos = 113, activeusers = 162, admins = 3, articles = 28544, edits = 1111924, files = 2600, pages = 130617, users = 76385, depth = 108.8598 },
['bar'] = { pos = 114, activeusers = 47, admins = 3, articles = 26982, edits = 831093, files = 1320, pages = 109209, users = 63625, depth = 70.67598 },
['scn'] = { pos = 115, activeusers = 37, admins = 5, articles = 26214, edits = 732881, files = 1407, pages = 55699, users = 41424, depth = 16.64645 },
['bpy'] = { pos = 116, activeusers = 17, admins = 3, articles = 25086, edits = 886487, files = 45, pages = 62807, users = 23552, depth = 31.91302 },
['avk'] = { pos = 117, activeusers = 29, admins = 6, articles = 24167, edits = 114839, files = 0, pages = 29365, users = 3132, depth = 0.1809199 },
['ia'] = { pos = 118, activeusers = 37, admins = 6, articles = 23833, edits = 642196, files = 4, pages = 37799, users = 44854, depth = 5.8341 },
['qu'] = { pos = 119, activeusers = 37, admins = 2, articles = 23067, edits = 650110, files = 0, pages = 55979, users = 27276, depth = 23.64221 },
['mn'] = { pos = 120, activeusers = 97, admins = 3, articles = 21411, edits = 708187, files = 1475, pages = 98107, users = 78189, depth = 92.62313 },
['nv'] = { pos = 121, activeusers = 16, admins = 2, articles = 20506, edits = 296027, files = 709, pages = 34668, users = 15201, depth = 4.07277 },
['crh'] = { pos = 122, activeusers = 33, admins = 2, articles = 19983, edits = 177985, files = 0, pages = 39980, users = 17919, depth = 4.458091 },
['xmf'] = { pos = 123, activeusers = 22, admins = 3, articles = 19647, edits = 186632, files = 0, pages = 36540, users = 17141, depth = 3.776058 },
['si'] = { pos = 124, activeusers = 85, admins = 3, articles = 18051, edits = 511750, files = 3115, pages = 80275, users = 58536, depth = 75.75143 },
['ha'] = { pos = 125, activeusers = 121, admins = 3, articles = 18021, edits = 168454, files = 0, pages = 31778, users = 18595, depth = 3.089189 },
['bat-smg'] = { pos = 126, activeusers = 22, admins = 5, articles = 17086, edits = 355530, files = 109, pages = 29095, users = 24211, depth = 6.036577 },
['os'] = { pos = 127, activeusers = 35, admins = 3, articles = 16262, edits = 525009, files = 164, pages = 59989, users = 22655, depth = 63.2771 },
['frr'] = { pos = 128, activeusers = 28, admins = 5, articles = 16142, edits = 231892, files = 1325, pages = 41373, users = 18057, depth = 13.69377 },
['or'] = { pos = 129, activeusers = 57, admins = 6, articles = 15926, edits = 462174, files = 125, pages = 71857, users = 31171, depth = 79.32831 },
['gd'] = { pos = 130, activeusers = 36, admins = 6, articles = 15909, edits = 566989, files = 347, pages = 32211, users = 25674, depth = 18.48274 },
['ps'] = { pos = 131, activeusers = 48, admins = 1, articles = 15640, edits = 284360, files = 1733, pages = 54720, users = 27918, depth = 32.44576 },
['cdo'] = { pos = 132, activeusers = 21, admins = 4, articles = 15556, edits = 89836, files = 0, pages = 31369, users = 19023, depth = 2.959255 },
['ban'] = { pos = 133, activeusers = 29, admins = 3, articles = 15429, edits = 123143, files = 113, pages = 31004, users = 5437, depth = 4.047367 },
['bug'] = { pos = 134, activeusers = 16, admins = 1, articles = 15411, edits = 200790, files = 0, pages = 19628, users = 12298, depth = 0.7659696 },
['yi'] = { pos = 135, activeusers = 46, admins = 3, articles = 15393, edits = 579357, files = 1062, pages = 44227, users = 45572, depth = 45.96445 },
['ilo'] = { pos = 136, activeusers = 21, admins = 2, articles = 15362, edits = 391879, files = 0, pages = 70157, users = 16220, depth = 71.06689 },
['sd'] = { pos = 137, activeusers = 30, admins = 4, articles = 15251, edits = 240325, files = 145, pages = 56249, users = 15817, depth = 30.87542 },
['am'] = { pos = 138, activeusers = 54, admins = 2, articles = 15053, edits = 371760, files = 1766, pages = 45964, users = 39377, depth = 34.10553 },
['nap'] = { pos = 139, activeusers = 24, admins = 3, articles = 14731, edits = 664703, files = 281, pages = 23715, users = 27786, depth = 10.42508 },
['sah'] = { pos = 140, activeusers = 33, admins = 3, articles = 14331, edits = 382114, files = 1765, pages = 47778, users = 22263, depth = 43.56386 },
['hsb'] = { pos = 141, activeusers = 33, admins = 4, articles = 13831, edits = 377440, files = 133, pages = 35390, users = 23114, depth = 25.91298 },
['fo'] = { pos = 142, activeusers = 34, admins = 3, articles = 13786, edits = 368834, files = 0, pages = 40271, users = 26986, depth = 33.80352 },
['li'] = { pos = 143, activeusers = 28, admins = 7, articles = 13772, edits = 454483, files = 623, pages = 65639, users = 26585, depth = 98.20734 },
['map-bms'] = { pos = 144, activeusers = 19, admins = 1, articles = 13752, edits = 213245, files = 462, pages = 30208, users = 14962, depth = 10.1082 },
['mai'] = { pos = 145, activeusers = 23, admins = 5, articles = 13724, edits = 229637, files = 115, pages = 39345, users = 11823, depth = 20.3415 },
['mzn'] = { pos = 146, activeusers = 28, admins = 3, articles = 13445, edits = 165843, files = 263, pages = 30431, users = 30341, depth = 8.698443 },
['gor'] = { pos = 147, activeusers = 18, admins = 2, articles = 13305, edits = 50789, files = 0, pages = 20832, users = 4071, depth = 0.7802842 },
['eml'] = { pos = 148, activeusers = 24, admins = 3, articles = 13011, edits = 152438, files = 2742, pages = 35067, users = 23424, depth = 12.49185 },
['ace'] = { pos = 149, activeusers = 24, admins = 3, articles = 12549, edits = 137378, files = 0, pages = 26485, users = 24218, depth = 6.396984 },
['bcl'] = { pos = 150, activeusers = 34, admins = 3, articles = 12287, edits = 233701, files = 865, pages = 33035, users = 19779, depth = 20.17191 },
['sa'] = { pos = 151, activeusers = 77, admins = 4, articles = 11778, edits = 469784, files = 445, pages = 70328, users = 35538, depth = 165.0748 },
['shn'] = { pos = 152, activeusers = 10, admins = 2, articles = 11647, edits = 55157, files = 60, pages = 27160, users = 3305, depth = 3.602751 },
['wa'] = { pos = 153, activeusers = 26, admins = 4, articles = 11575, edits = 388953, files = 614, pages = 27286, users = 22324, depth = 26.26171 },
['zh-classical'] = { pos = 154, activeusers = 47, admins = 6, articles = 11484, edits = 380423, files = 0, pages = 97157, users = 94739, depth = 217.9186 },
['ie'] = { pos = 155, activeusers = 33, admins = 3, articles = 11370, edits = 151389, files = 0, pages = 15176, users = 16964, depth = 1.117773 },
['lij'] = { pos = 156, activeusers = 27, admins = 8, articles = 11022, edits = 231886, files = 7, pages = 26608, users = 14535, depth = 17.42653 },
['as'] = { pos = 157, activeusers = 95, admins = 5, articles = 10662, edits = 331338, files = 1706, pages = 73371, users = 34742, depth = 156.2173 },
['zu'] = { pos = 158, activeusers = 46, admins = 1, articles = 10583, edits = 96763, files = 0, pages = 23985, users = 17658, depth = 6.469805 },
['mhr'] = { pos = 159, activeusers = 24, admins = 1, articles = 10440, edits = 185010, files = 0, pages = 27294, users = 13143, depth = 17.66579 },
['mrj'] = { pos = 160, activeusers = 13, admins = 1, articles = 10426, edits = 100537, files = 0, pages = 18680, users = 9979, depth = 3.373204 },
['hif'] = { pos = 161, activeusers = 29, admins = 2, articles = 10270, edits = 272324, files = 192, pages = 42278, users = 29662, depth = 62.56733 },
['hyw'] = { pos = 162, activeusers = 36, admins = 5, articles = 10257, edits = 195266, files = 0, pages = 21586, users = 7392, depth = 11.03562 },
['mni'] = { pos = 163, activeusers = 17, admins = 1, articles = 10103, edits = 48852, files = 0, pages = 16223, users = 2250, depth = 1.104977 },
['ig'] = { pos = 164, activeusers = 100, admins = 5, articles = 9839, edits = 95976, files = 0, pages = 15376, users = 13921, depth = 1.976817 },
['km'] = { pos = 165, activeusers = 56, admins = 6, articles = 9541, edits = 282478, files = 1101, pages = 33455, users = 36425, depth = 53.04449 },
['hak'] = { pos = 166, activeusers = 22, admins = 1, articles = 9446, edits = 122396, files = 0, pages = 18267, users = 30453, depth = 5.843052 },
['roa-tara'] = { pos = 167, activeusers = 10, admins = 2, articles = 9306, edits = 140183, files = 288, pages = 17647, users = 10841, depth = 6.381674 },
['pam'] = { pos = 168, activeusers = 25, admins = 2, articles = 8833, edits = 295786, files = 403, pages = 21410, users = 19440, depth = 28.00907 },
['sn'] = { pos = 169, activeusers = 22, admins = 1, articles = 8545, edits = 97797, files = 0, pages = 16864, users = 15536, depth = 5.49646 },
['nso'] = { pos = 170, activeusers = 14, admins = 1, articles = 8524, edits = 49820, files = 0, pages = 10773, users = 5871, depth = 0.3219282 },
['so'] = { pos = 171, activeusers = 58, admins = 1, articles = 8459, edits = 240061, files = 0, pages = 25783, users = 32327, depth = 39.05229 },
['rue'] = { pos = 172, activeusers = 32, admins = 1, articles = 8392, edits = 131316, files = 87, pages = 17659, users = 25464, depth = 9.067737 },
['bh'] = { pos = 173, activeusers = 36, admins = 2, articles = 8011, edits = 723524, files = 53, pages = 69170, users = 29793, depth = 609.6526 },
['se'] = { pos = 174, activeusers = 26, admins = 6, articles = 7802, edits = 300700, files = 0, pages = 20855, users = 26358, depth = 40.35822 },
['myv'] = { pos = 175, activeusers = 30, admins = 4, articles = 7710, edits = 139818, files = 0, pages = 26257, users = 11828, depth = 30.8146 },
['vls'] = { pos = 176, activeusers = 22, admins = 5, articles = 7640, edits = 308865, files = 480, pages = 21225, users = 24685, depth = 46.01014 },
['nds-nl'] = { pos = 177, activeusers = 13, admins = 6, articles = 7596, edits = 320855, files = 571, pages = 20404, users = 25929, depth = 44.7081 },
['mi'] = { pos = 178, activeusers = 27, admins = 2, articles = 7432, edits = 153464, files = 0, pages = 13468, users = 16703, depth = 7.516064 },
['sat'] = { pos = 179, activeusers = 48, admins = 3, articles = 7427, edits = 99695, files = 0, pages = 17367, users = 5497, depth = 10.2824 },
['sc'] = { pos = 180, activeusers = 19, admins = 4, articles = 7333, edits = 177580, files = 150, pages = 16398, users = 21991, depth = 16.54914 },
['nah'] = { pos = 181, activeusers = 23, admins = 3, articles = 7241, edits = 502499, files = 170, pages = 19503, users = 20757, depth = 73.88551 },
['vep'] = { pos = 182, activeusers = 25, admins = 1, articles = 6697, edits = 151755, files = 0, pages = 31131, users = 14497, depth = 64.89011 },
['gan'] = { pos = 183, activeusers = 21, admins = 1, articles = 6490, edits = 394922, files = 57, pages = 33494, users = 38683, depth = 204.132 },
['kab'] = { pos = 184, activeusers = 17, admins = 2, articles = 6444, edits = 105964, files = 0, pages = 15912, users = 12067, depth = 14.37603 },
['glk'] = { pos = 185, activeusers = 17, admins = 3, articles = 6438, edits = 62388, files = 807, pages = 13897, users = 14324, depth = 6.02614 },
['tk'] = { pos = 186, activeusers = 41, admins = 2, articles = 6404, edits = 230727, files = 319, pages = 15823, users = 24858, depth = 31.54398 },
['fiu-vro'] = { pos = 187, activeusers = 21, admins = 4, articles = 6313, edits = 177002, files = 196, pages = 12175, users = 13236, depth = 12.53514 },
['co'] = { pos = 188, activeusers = 26, admins = 2, articles = 6205, edits = 379570, files = 0, pages = 14797, users = 19930, depth = 49.18393 },
['bo'] = { pos = 189, activeusers = 20, admins = 1, articles = 6012, edits = 139900, files = 0, pages = 17574, users = 26549, depth = 29.44253 },
['ab'] = { pos = 190, activeusers = 16, admins = 2, articles = 5993, edits = 118559, files = 9, pages = 20397, users = 17800, depth = 33.57731 },
['gv'] = { pos = 191, activeusers = 18, admins = 3, articles = 5762, edits = 309414, files = 185, pages = 20885, users = 18107, depth = 102.0551 },
['ary'] = { pos = 192, activeusers = 27, admins = 3, articles = 5750, edits = 189714, files = 42, pages = 43735, users = 6433, depth = 189.3036 },
['frp'] = { pos = 193, activeusers = 20, admins = 2, articles = 5611, edits = 215358, files = 0, pages = 15502, users = 14758, depth = 43.16911 },
['kw'] = { pos = 194, activeusers = 23, admins = 2, articles = 5519, edits = 199507, files = 6, pages = 11765, users = 13765, depth = 21.71947 },
['kv'] = { pos = 195, activeusers = 19, admins = 1, articles = 5480, edits = 139813, files = 0, pages = 16730, users = 13271, depth = 35.2205 },
['csb'] = { pos = 196, activeusers = 21, admins = 3, articles = 5435, edits = 186006, files = 0, pages = 8728, users = 15479, depth = 7.823419 },
['pcd'] = { pos = 197, activeusers = 27, admins = 3, articles = 5417, edits = 68819, files = 49, pages = 10547, users = 15855, depth = 5.851894 },
['ug'] = { pos = 198, activeusers = 29, admins = 1, articles = 5397, edits = 154294, files = 249, pages = 15016, users = 19867, depth = 32.63997 },
['skr'] = { pos = 199, activeusers = 7, admins = 1, articles = 5275, edits = 27046, files = 0, pages = 5813, users = 1326, depth = 0.04839744 },
['udm'] = { pos = 200, activeusers = 18, admins = 4, articles = 5271, edits = 120973, files = 9, pages = 17275, users = 13835, depth = 36.3192 },
['tum'] = { pos = 201, activeusers = 21, admins = 2, articles = 5200, edits = 31902, files = 0, pages = 7338, users = 7200, depth = 0.734935 },
['zea'] = { pos = 202, activeusers = 17, admins = 3, articles = 5143, edits = 120867, files = 1, pages = 9800, users = 12092, depth = 10.11256 },
['ay'] = { pos = 203, activeusers = 22, admins = 1, articles = 5027, edits = 95623, files = 0, pages = 8630, users = 15374, depth = 5.691966 },
['gn'] = { pos = 204, activeusers = 25, admins = 2, articles = 4919, edits = 121256, files = 0, pages = 11374, users = 16515, depth = 18.35815 },
['nrm'] = { pos = 205, activeusers = 13, admins = 2, articles = 4833, edits = 219259, files = 0, pages = 10372, users = 12380, depth = 27.76669 },
['mt'] = { pos = 206, activeusers = 33, admins = 5, articles = 4828, edits = 279003, files = 1145, pages = 19241, users = 20238, depth = 129.2277 },
['bjn'] = { pos = 207, activeusers = 19, admins = 2, articles = 4631, edits = 77230, files = 1, pages = 22501, users = 12833, depth = 51.1074 },
['smn'] = { pos = 208, activeusers = 17, admins = 6, articles = 4536, edits = 67656, files = 0, pages = 14323, users = 2332, depth = 21.99001 },
['lez'] = { pos = 209, activeusers = 17, admins = 3, articles = 4307, edits = 86717, files = 10, pages = 13067, users = 9826, depth = 27.45281 },
['lfn'] = { pos = 210, activeusers = 22, admins = 1, articles = 4177, edits = 38054, files = 0, pages = 6672, users = 9272, depth = 2.034963 },
['stq'] = { pos = 211, activeusers = 15, admins = 5, articles = 4066, edits = 121164, files = 429, pages = 10692, users = 12562, depth = 30.09419 },
['lo'] = { pos = 212, activeusers = 29, admins = 1, articles = 4036, edits = 94977, files = 0, pages = 12320, users = 15484, depth = 32.47773 },
['olo'] = { pos = 213, activeusers = 15, admins = 2, articles = 3900, edits = 32236, files = 0, pages = 10688, users = 6037, depth = 9.136907 },
['mwl'] = { pos = 214, activeusers = 22, admins = 1, articles = 3882, edits = 98698, files = 0, pages = 10214, users = 12237, depth = 25.70889 },
['fur'] = { pos = 215, activeusers = 22, admins = 2, articles = 3760, edits = 170412, files = 318, pages = 8595, users = 13251, depth = 32.78473 },
['rm'] = { pos = 216, activeusers = 19, admins = 3, articles = 3755, edits = 163070, files = 51, pages = 9598, users = 18597, depth = 41.1382 },
['ang'] = { pos = 217, activeusers = 35, admins = 2, articles = 3695, edits = 205801, files = 299, pages = 16565, users = 117963, depth = 150.7246 },
['lad'] = { pos = 218, activeusers = 25, admins = 5, articles = 3603, edits = 208889, files = 23, pages = 12943, users = 19687, depth = 108.4541 },
['gom'] = { pos = 219, activeusers = 13, admins = 3, articles = 3552, edits = 206402, files = 0, pages = 9048, users = 8664, depth = 54.6146 },
['koi'] = { pos = 220, activeusers = 12, admins = 1, articles = 3442, edits = 59770, files = 0, pages = 11021, users = 7912, depth = 26.29446 },
['ext'] = { pos = 221, activeusers = 13, admins = 1, articles = 3376, edits = 116068, files = 0, pages = 7566, users = 16079, depth = 23.63031 },
['tyv'] = { pos = 222, activeusers = 12, admins = 1, articles = 3364, edits = 43482, files = 0, pages = 11233, users = 8111, depth = 21.18073 },
['dsb'] = { pos = 223, activeusers = 15, admins = 1, articles = 3325, edits = 142785, files = 0, pages = 11200, users = 17262, depth = 71.51257 },
['rw'] = { pos = 224, activeusers = 30, admins = 1, articles = 3316, edits = 86092, files = 0, pages = 9349, users = 11212, depth = 30.48143 },
['dty'] = { pos = 225, activeusers = 15, admins = 3, articles = 3307, edits = 237465, files = 3, pages = 19226, users = 5532, depth = 286.2028 },
['ln'] = { pos = 226, activeusers = 30, admins = 4, articles = 3281, edits = 121868, files = 32, pages = 8584, users = 11836, depth = 37.08778 },
['av'] = { pos = 227, activeusers = 18, admins = 2, articles = 3136, edits = 83316, files = 0, pages = 14758, users = 13372, depth = 77.53728 },
['cbk-zam'] = { pos = 228, activeusers = 17, admins = 2, articles = 3129, edits = 110086, files = 0, pages = 8234, users = 13531, depth = 35.58784 },
['dv'] = { pos = 229, activeusers = 16, admins = 3, articles = 3019, edits = 130000, files = 932, pages = 11203, users = 23388, depth = 85.27349 },
['ksh'] = { pos = 230, activeusers = 15, admins = 3, articles = 2916, edits = 1606850, files = 0, pages = 10543, users = 21393, depth = 1042.662 },
['gag'] = { pos = 231, activeusers = 17, admins = 1, articles = 2794, edits = 67768, files = 0, pages = 6579, users = 12713, depth = 18.90357 },
['bxr'] = { pos = 232, activeusers = 20, admins = 1, articles = 2772, edits = 69918, files = 9, pages = 11045, users = 13872, depth = 56.38491 },
['pfl'] = { pos = 233, activeusers = 20, admins = 4, articles = 2740, edits = 90010, files = 0, pages = 6916, users = 10789, depth = 30.23122 },
['pap'] = { pos = 234, activeusers = 16, admins = 2, articles = 2712, edits = 90673, files = 0, pages = 6039, users = 13396, depth = 22.5964 },
['pag'] = { pos = 235, activeusers = 13, admins = 1, articles = 2561, edits = 73092, files = 0, pages = 8794, users = 7588, depth = 49.23325 },
['pi'] = { pos = 236, activeusers = 11, admins = 2, articles = 2547, edits = 101647, files = 0, pages = 4637, users = 6653, depth = 14.7602 },
['haw'] = { pos = 237, activeusers = 15, admins = 1, articles = 2457, edits = 96473, files = 0, pages = 5526, users = 15101, depth = 27.2382 },
['awa'] = { pos = 238, activeusers = 8, admins = 1, articles = 2436, edits = 24114, files = 0, pages = 5350, users = 1928, depth = 6.449707 },
['tay'] = { pos = 239, activeusers = 18, admins = 0, articles = 2422, edits = 54188, files = 0, pages = 2832, users = 1117, depth = 0.548314 },
['tw'] = { pos = 240, activeusers = 40, admins = 2, articles = 2113, edits = 93644, files = 0, pages = 5080, users = 13936, depth = 36.34564 },
['inh'] = { pos = 241, activeusers = 12, admins = 2, articles = 2100, edits = 55039, files = 37, pages = 11822, users = 3320, depth = 99.78201 },
['dag'] = { pos = 242, activeusers = 45, admins = 4, articles = 2057, edits = 44395, files = 0, pages = 4485, users = 1835, depth = 13.79115 },
['krc'] = { pos = 243, activeusers = 14, admins = 2, articles = 2057, edits = 106213, files = 0, pages = 14327, users = 9692, depth = 263.7807 },
['xal'] = { pos = 244, activeusers = 11, admins = 1, articles = 2046, edits = 85068, files = 0, pages = 11872, users = 9281, depth = 165.2664 },
['szy'] = { pos = 245, activeusers = 10, admins = 1, articles = 2044, edits = 128491, files = 0, pages = 5360, users = 2333, depth = 63.09213 },
['za'] = { pos = 246, activeusers = 9, admins = 1, articles = 2010, edits = 39348, files = 0, pages = 4143, users = 9765, depth = 10.69541 },
['mdf'] = { pos = 247, activeusers = 16, admins = 3, articles = 1981, edits = 64784, files = 0, pages = 11850, users = 8546, depth = 135.6834 },
['kaa'] = { pos = 248, activeusers = 28, admins = 1, articles = 1953, edits = 46332, files = 3, pages = 5159, users = 10278, depth = 24.20126 },
['pdc'] = { pos = 249, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1932, edits = 105143, files = 0, pages = 5837, users = 30423, depth = 73.58996 },
['atj'] = { pos = 250, activeusers = 11, admins = 5, articles = 1912, edits = 14725, files = 0, pages = 3020, users = 3705, depth = 1.63739 },
['to'] = { pos = 251, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1908, edits = 41592, files = 12, pages = 5333, users = 9250, depth = 25.13059 },
['arc'] = { pos = 252, activeusers = 16, admins = 2, articles = 1850, edits = 95331, files = 0, pages = 6425, users = 18823, depth = 90.7402 },
['tcy'] = { pos = 253, activeusers = 35, admins = 2, articles = 1746, edits = 103000, files = 1, pages = 8999, users = 4945, depth = 197.5103 },
['kbp'] = { pos = 254, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1698, edits = 16064, files = 0, pages = 3375, users = 3859, depth = 4.642701 },
['jam'] = { pos = 255, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1685, edits = 20760, files = 0, pages = 3024, users = 7275, depth = 4.335178 },
['na'] = { pos = 256, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1661, edits = 89538, files = 4, pages = 4884, users = 11499, depth = 69.02606 },
['wo'] = { pos = 257, activeusers = 15, admins = 3, articles = 1651, edits = 104455, files = 0, pages = 5373, users = 13952, depth = 98.80318 },
['kbd'] = { pos = 258, activeusers = 8, admins = 1, articles = 1595, edits = 43686, files = 0, pages = 6742, users = 9154, depth = 67.47462 },
['nia'] = { pos = 259, activeusers = 17, admins = 1, articles = 1523, edits = 17636, files = 0, pages = 3615, users = 1215, depth = 9.204822 },
['nov'] = { pos = 260, activeusers = 12, admins = 3, articles = 1516, edits = 177713, files = 0, pages = 4408, users = 10839, depth = 146.7154 },
['ki'] = { pos = 261, activeusers = 18, admins = 1, articles = 1503, edits = 20656, files = 0, pages = 3074, users = 7982, depth = 7.341365 },
['tet'] = { pos = 262, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1503, edits = 66603, files = 0, pages = 3910, users = 8933, depth = 43.68691 },
['mnw'] = { pos = 263, activeusers = 22, admins = 2, articles = 1423, edits = 34371, files = 0, pages = 4721, users = 2685, depth = 39.10657 },
['lg'] = { pos = 264, activeusers = 14, admins = 1, articles = 1419, edits = 26751, files = 0, pages = 4814, users = 7172, depth = 31.8089 },
['bi'] = { pos = 265, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1395, edits = 41828, files = 0, pages = 3298, users = 12169, depth = 23.60183 },
['tpi'] = { pos = 266, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1351, edits = 86611, files = 0, pages = 5680, users = 12394, depth = 156.563 },
['nqo'] = { pos = 267, activeusers = 19, admins = 1, articles = 1322, edits = 10071, files = 0, pages = 2648, users = 2889, depth = 3.826298 },
['jbo'] = { pos = 268, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1305, edits = 111664, files = 0, pages = 5717, users = 15032, depth = 223.2518 },
['roa-rup'] = { pos = 269, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1292, edits = 205301, files = 0, pages = 4294, users = 13023, depth = 258.1222 },
['fj'] = { pos = 270, activeusers = 8, admins = 1, articles = 1274, edits = 35441, files = 0, pages = 3631, users = 8372, depth = 33.40873 },
['lbe'] = { pos = 271, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1264, edits = 50269, files = 0, pages = 14686, users = 7815, depth = 385.9553 },
['kg'] = { pos = 272, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1255, edits = 43792, files = 0, pages = 2905, users = 9988, depth = 26.05728 },
['xh'] = { pos = 273, activeusers = 36, admins = 1, articles = 1240, edits = 33903, files = 0, pages = 3830, users = 11769, depth = 38.61851 },
['ty'] = { pos = 274, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1217, edits = 53071, files = 0, pages = 2993, users = 6869, depth = 37.76203 },
['ks'] = { pos = 275, activeusers = 26, admins = 2, articles = 1215, edits = 62857, files = 9, pages = 7887, users = 9394, depth = 240.3263 },
['cu'] = { pos = 276, activeusers = 18, admins = 2, articles = 1167, edits = 82636, files = 0, pages = 5566, users = 23100, depth = 210.9562 },
['shi'] = { pos = 277, activeusers = 8, admins = 2, articles = 1154, edits = 33392, files = 0, pages = 3843, users = 1492, depth = 47.17828 },
['srn'] = { pos = 278, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1112, edits = 39153, files = 0, pages = 2729, users = 7048, depth = 30.33695 },
['trv'] = { pos = 279, activeusers = 19, admins = 0, articles = 1110, edits = 85906, files = 0, pages = 2064, users = 1200, depth = 30.7443 },
['om'] = { pos = 280, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1094, edits = 38044, files = 0, pages = 3742, users = 9484, depth = 59.56398 },
['guw'] = { pos = 281, activeusers = 24, admins = 2, articles = 1065, edits = 30074, files = 0, pages = 1791, users = 514, depth = 7.803144 },
['sm'] = { pos = 282, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1065, edits = 42639, files = 0, pages = 3295, users = 9638, depth = 56.73643 },
['gcr'] = { pos = 283, activeusers = 13, admins = 1, articles = 1050, edits = 16485, files = 0, pages = 2556, users = 2197, depth = 13.26782 },
['alt'] = { pos = 284, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1045, edits = 35996, files = 0, pages = 3726, users = 1662, depth = 63.5876 },
['chr'] = { pos = 285, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1020, edits = 46156, files = 0, pages = 3896, users = 21864, depth = 94.18606 },
['ltg'] = { pos = 286, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1015, edits = 35320, files = 0, pages = 3223, users = 6701, depth = 51.85928 },
['ny'] = { pos = 287, activeusers = 15, admins = 1, articles = 919, edits = 38054, files = 0, pages = 4003, users = 9390, depth = 107.0564 },
['pih'] = { pos = 288, activeusers = 14, admins = 1, articles = 891, edits = 44153, files = 0, pages = 3324, users = 10497, depth = 99.04396 },
['got'] = { pos = 289, activeusers = 11, admins = 1, articles = 866, edits = 46132, files = 0, pages = 3805, users = 17741, depth = 139.6404 },
['mad'] = { pos = 290, activeusers = 15, admins = 0, articles = 861, edits = 8890, files = 0, pages = 1629, users = 1578, depth = 4.34207 },
['st'] = { pos = 291, activeusers = 19, admins = 1, articles = 843, edits = 28448, files = 0, pages = 4255, users = 9453, depth = 109.5255 },
['ami'] = { pos = 292, activeusers = 24, admins = 0, articles = 839, edits = 32266, files = 0, pages = 1657, users = 949, depth = 18.50995 },
['blk'] = { pos = 293, activeusers = 21, admins = 1, articles = 824, edits = 16114, files = 0, pages = 3693, users = 239, depth = 52.89696 },
['tn'] = { pos = 294, activeusers = 21, admins = 2, articles = 777, edits = 28245, files = 0, pages = 3716, users = 9264, depth = 108.7484 },
['bm'] = { pos = 295, activeusers = 8, admins = 2, articles = 775, edits = 40189, files = 0, pages = 3145, users = 9881, depth = 119.5033 },
['ve'] = { pos = 296, activeusers = 14, admins = 1, articles = 749, edits = 19284, files = 0, pages = 2236, users = 7210, depth = 33.99254 },
['rmy'] = { pos = 297, activeusers = 12, admins = 1, articles = 730, edits = 50227, files = 0, pages = 2701, users = 16409, depth = 135.5627 },
['ts'] = { pos = 298, activeusers = 13, admins = 2, articles = 720, edits = 36668, files = 0, pages = 3764, users = 8844, depth = 174.1253 },
['chy'] = { pos = 299, activeusers = 9, admins = 1, articles = 662, edits = 24107, files = 0, pages = 2258, users = 10623, depth = 62.05388 },
['rn'] = { pos = 300, activeusers = 9, admins = 1, articles = 620, edits = 23098, files = 0, pages = 2450, users = 8976, depth = 82.13479 },
['iu'] = { pos = 301, activeusers = 12, admins = 2, articles = 593, edits = 44501, files = 0, pages = 3182, users = 17026, depth = 266.578 },
['ak'] = { pos = 302, activeusers = 14, admins = 1, articles = 589, edits = 28928, files = 0, pages = 2441, users = 12519, depth = 117.1661 },
['ss'] = { pos = 303, activeusers = 11, admins = 3, articles = 576, edits = 38085, files = 0, pages = 2416, users = 7639, depth = 160.8599 },
['ch'] = { pos = 304, activeusers = 12, admins = 1, articles = 543, edits = 22843, files = 0, pages = 2501, users = 14426, depth = 118.7586 },
['ff'] = { pos = 305, activeusers = 23, admins = 0, articles = 541, edits = 25102, files = 0, pages = 2499, users = 7892, depth = 131.5749 },
['pnt'] = { pos = 306, activeusers = 8, admins = 1, articles = 481, edits = 35125, files = 0, pages = 2039, users = 9483, depth = 180.7357 },
['kcg'] = { pos = 307, activeusers = 14, admins = 1, articles = 462, edits = 16453, files = 0, pages = 2301, users = 447, depth = 113.2943 },
['ady'] = { pos = 308, activeusers = 10, admins = 1, articles = 451, edits = 12089, files = 0, pages = 3108, users = 6009, depth = 135.0018 },
['ik'] = { pos = 309, activeusers = 12, admins = 2, articles = 445, edits = 37980, files = 0, pages = 2616, users = 7950, depth = 345.5547 },
['ee'] = { pos = 310, activeusers = 17, admins = 3, articles = 438, edits = 50072, files = 0, pages = 3126, users = 13275, depth = 603.2763 },
['sg'] = { pos = 311, activeusers = 13, admins = 2, articles = 311, edits = 20554, files = 0, pages = 1983, users = 5984, depth = 299.5887 },
['din'] = { pos = 312, activeusers = 11, admins = 1, articles = 306, edits = 8040, files = 0, pages = 1086, users = 5694, depth = 48.10305 },
['pwn'] = { pos = 313, activeusers = 15, admins = 0, articles = 279, edits = 11160, files = 0, pages = 434, users = 852, depth = 7.936508 },
['pcm'] = { pos = 314, activeusers = 20, admins = 1, articles = 249, edits = 12755, files = 0, pages = 937, users = 196, depth = 103.9248 },
['kl'] = { pos = 315, activeusers = 17, admins = 2, articles = 244, edits = 74486, files = 0, pages = 2262, users = 12309, depth = 2252.396 },
['ti'] = { pos = 316, activeusers = 13, admins = 2, articles = 234, edits = 23841, files = 0, pages = 2731, users = 8476, depth = 994.0499 },
['dz'] = { pos = 317, activeusers = 14, admins = 1, articles = 227, edits = 29401, files = 0, pages = 2281, users = 9230, depth = 1055.324 },
['cr'] = { pos = 318, activeusers = 21, admins = 2, articles = 158, edits = 37454, files = 0, pages = 2162, users = 16774, depth = 2786.915 },
['ng'] = { pos = 319, activeusers = 0, admins = 1, articles = 8, edits = 5923, files = 0, pages = 443, users = 2385, depth = 39530.88 },
['cho'] = { pos = 320, activeusers = 0, admins = 1, articles = 6, edits = 4220, files = 0, pages = 201, users = 1809, depth = 22176 },
['kj'] = { pos = 321, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 3548, files = 0, pages = 114, users = 1377, depth = 23536.62 },
['mh'] = { pos = 322, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 4212, files = 0, pages = 206, users = 2140, depth = 52143.95 },
['ho'] = { pos = 323, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 3786, files = 0, pages = 129, users = 1575, depth = 51771.35 },
['ii'] = { pos = 324, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 11653, files = 0, pages = 189, users = 2031, depth = 237006 },
['lrc'] = { pos = 325, activeusers = 2, admins = 1, articles = 1, edits = 140064, files = 0, pages = 237, users = 5037, depth = 3.291563E+07 },
['mus'] = { pos = 326, activeusers = 0, admins = 1, articles = 1, edits = 3603, files = 0, pages = 115, users = 2348, depth = 407170.3 },
['aa'] = { pos = 327, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4685, files = 0, pages = 509, users = 4063, depth = 0 },
['hz'] = { pos = 328, activeusers = 1, admins = 1, articles = 0, edits = 4483, files = 0, pages = 176, users = 3761, depth = 0 },
['kr'] = { pos = 329, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4641, files = 0, pages = 162, users = 5464, depth = 0 },
['total'] = { activeusers = 280867, admins = 3758, articles = 59304607, edits = 3209655729, files = 2759533, pages = 244908609, users = 103550400, depth = 128.3667, date = '@1661565640' },
}
return info</text>
      <sha1>505b5dqd3ggxjocckve0f1hh0t38l1b</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195297</id>
      <parentid>4195296</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T04:00:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MBHbot</username>
        <id>91410</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="49070" xml:space="preserve">local info = {
['en'] = { pos = 1, activeusers = 115017, admins = 1032, articles = 6544700, edits = 1102181131, files = 893835, pages = 56416073, users = 44068643, depth = 1134.418 },
['ceb'] = { pos = 2, activeusers = 175, admins = 6, articles = 6125814, edits = 34883265, files = 0, pages = 11232214, users = 93685, depth = 2.158012 },
['de'] = { pos = 3, activeusers = 16846, admins = 190, articles = 2718924, edits = 224165644, files = 129066, pages = 7508075, users = 3982502, depth = 92.6325 },
['sv'] = { pos = 4, activeusers = 1944, admins = 66, articles = 2552455, edits = 51021282, files = 0, pages = 6121898, users = 832804, depth = 16.29859 },
['fr'] = { pos = 5, activeusers = 16529, admins = 159, articles = 2449547, edits = 195989486, files = 68492, pages = 12162993, users = 4451564, depth = 253.3771 },
['nl'] = { pos = 6, activeusers = 3506, admins = 36, articles = 2099300, edits = 62513898, files = 20, pages = 4468923, users = 1226094, depth = 17.8231 },
['ru'] = { pos = 7, activeusers = 10635, admins = 76, articles = 1848440, edits = 124807088, files = 238061, pages = 7418215, users = 3236035, depth = 152.7582 },
['es'] = { pos = 8, activeusers = 13360, admins = 63, articles = 1797671, edits = 145145299, files = 0, pages = 7716204, users = 6623435, depth = 203.8952 },
['it'] = { pos = 9, activeusers = 7432, admins = 122, articles = 1769127, edits = 128710917, files = 138798, pages = 7500196, users = 2286655, depth = 180.0927 },
['arz'] = { pos = 10, activeusers = 199, admins = 7, articles = 1597100, edits = 7344323, files = 1476, pages = 2011742, users = 189358, depth = 0.2460718 },
['pl'] = { pos = 11, activeusers = 4095, admins = 101, articles = 1533692, edits = 67704858, files = 261, pages = 3560953, users = 1188100, depth = 33.21976 },
['ja'] = { pos = 12, activeusers = 15016, admins = 41, articles = 1339467, edits = 90968530, files = 30021, pages = 3958395, users = 1971508, depth = 87.85271 },
['zh'] = { pos = 13, activeusers = 8616, admins = 66, articles = 1299438, edits = 73081637, files = 60875, pages = 7129791, users = 3255472, depth = 206.3526 },
['vi'] = { pos = 14, activeusers = 2179, admins = 20, articles = 1275543, edits = 68988154, files = 24568, pages = 19377897, users = 878164, depth = 717.0472 },
['war'] = { pos = 15, activeusers = 74, admins = 3, articles = 1265935, edits = 6287626, files = 42, pages = 2881779, users = 52987, depth = 3.554693 },
['uk'] = { pos = 16, activeusers = 3055, admins = 45, articles = 1190138, edits = 36871898, files = 110479, pages = 4130711, users = 640534, depth = 54.4929 },
['ar'] = { pos = 17, activeusers = 4794, admins = 26, articles = 1183962, edits = 58986478, files = 50040, pages = 7816918, users = 2294001, depth = 236.8403 },
['pt'] = { pos = 18, activeusers = 8363, admins = 55, articles = 1094449, edits = 64104088, files = 58364, pages = 5406006, users = 2796722, depth = 184.0291 },
['fa'] = { pos = 19, activeusers = 5158, admins = 34, articles = 924729, edits = 35359216, files = 81905, pages = 5346134, users = 1144788, depth = 151.2009 },
['ca'] = { pos = 20, activeusers = 978, admins = 30, articles = 709143, edits = 30535248, files = 15606, pages = 1767198, users = 426822, depth = 38.46494 },
['sr'] = { pos = 21, activeusers = 704, admins = 19, articles = 661954, edits = 25146185, files = 36486, pages = 3987356, users = 311061, depth = 159.1548 },
['id'] = { pos = 22, activeusers = 3251, admins = 44, articles = 627237, edits = 21552234, files = 47554, pages = 3298014, users = 1348124, depth = 118.4818 },
['ko'] = { pos = 23, activeusers = 1702, admins = 27, articles = 602768, edits = 33148063, files = 12717, pages = 2739119, users = 750114, depth = 152.017 },
['no'] = { pos = 24, activeusers = 1065, admins = 44, articles = 596743, edits = 22861214, files = 4, pages = 1700434, users = 559832, depth = 45.98962 },
['fi'] = { pos = 25, activeusers = 1648, admins = 31, articles = 537687, edits = 20695723, files = 70469, pages = 1411533, users = 521431, depth = 38.72579 },
['tr'] = { pos = 26, activeusers = 2887, admins = 23, articles = 513480, edits = 28345668, files = 37595, pages = 2388430, users = 1421852, depth = 158.2365 },
['hu'] = { pos = 27, activeusers = 1529, admins = 24, articles = 510870, edits = 25153260, files = 8445, pages = 1450063, users = 511070, depth = 58.62682 },
['cs'] = { pos = 28, activeusers = 2075, admins = 33, articles = 509005, edits = 21586326, files = 1, pages = 1405523, users = 587270, depth = 47.64471 },
['ce'] = { pos = 29, activeusers = 52, admins = 3, articles = 481664, edits = 8688609, files = 315, pages = 908476, users = 30827, depth = 7.509684 },
['sh'] = { pos = 30, activeusers = 160, admins = 12, articles = 456899, edits = 41243210, files = 10243, pages = 4644366, users = 176585, depth = 745.9134 },
['ro'] = { pos = 31, activeusers = 858, admins = 17, articles = 433037, edits = 15021471, files = 116498, pages = 2622891, users = 592446, depth = 146.4578 },
['zh-min-nan'] = { pos = 32, activeusers = 82, admins = 6, articles = 431683, edits = 3135413, files = 362, pages = 1063317, users = 54076, depth = 6.312962 },
['tt'] = { pos = 33, activeusers = 77, admins = 5, articles = 417588, edits = 3527663, files = 6109, pages = 565026, users = 43246, depth = 0.7782901 },
['eu'] = { pos = 34, activeusers = 251, admins = 12, articles = 397734, edits = 9006278, files = 0, pages = 826510, users = 138899, depth = 12.66405 },
['ms'] = { pos = 35, activeusers = 528, admins = 15, articles = 360088, edits = 5639697, files = 19611, pages = 1042288, users = 299030, depth = 19.42111 },
['eo'] = { pos = 36, activeusers = 297, admins = 16, articles = 323456, edits = 7683095, files = 11287, pages = 719858, users = 199848, depth = 16.02989 },
['he'] = { pos = 37, activeusers = 3141, admins = 32, articles = 321151, edits = 34490368, files = 74069, pages = 1342755, users = 998954, depth = 259.9248 },
['hy'] = { pos = 38, activeusers = 410, admins = 11, articles = 293155, edits = 8486305, files = 11357, pages = 989195, users = 124166, depth = 48.3627 },
['da'] = { pos = 39, activeusers = 790, admins = 25, articles = 284064, edits = 11203885, files = 0, pages = 908544, users = 436250, depth = 59.59741 },
['bg'] = { pos = 40, activeusers = 722, admins = 25, articles = 283894, edits = 11478649, files = 549, pages = 632513, users = 312031, depth = 27.36598 },
['azb'] = { pos = 41, activeusers = 106, admins = 5, articles = 242297, edits = 1524160, files = 246, pages = 571991, users = 38118, depth = 4.933639 },
['sk'] = { pos = 42, activeusers = 528, admins = 10, articles = 241777, edits = 7405808, files = 0, pages = 549651, users = 222069, depth = 21.84749 },
['kk'] = { pos = 43, activeusers = 203, admins = 16, articles = 232124, edits = 3060833, files = 10544, pages = 588308, users = 121136, depth = 12.25021 },
['et'] = { pos = 44, activeusers = 420, admins = 33, articles = 229860, edits = 6175413, files = 757, pages = 542792, users = 168623, depth = 21.08656 },
['min'] = { pos = 45, activeusers = 44, admins = 5, articles = 225620, edits = 2444594, files = 177, pages = 385485, users = 16169, depth = 3.183837 },
['be'] = { pos = 46, activeusers = 273, admins = 11, articles = 221834, edits = 4186626, files = 3249, pages = 647858, users = 121122, depth = 23.83396 },
['simple'] = { pos = 47, activeusers = 985, admins = 17, articles = 217606, edits = 8389758, files = 36, pages = 705509, users = 1226770, depth = 59.78224 },
['hr'] = { pos = 48, activeusers = 474, admins = 11, articles = 213220, edits = 6436002, files = 21002, pages = 446198, users = 278380, depth = 17.22116 },
['el'] = { pos = 49, activeusers = 1041, admins = 22, articles = 212849, edits = 9621423, files = 18506, pages = 631049, users = 370085, depth = 58.8574 },
['lt'] = { pos = 50, activeusers = 313, admins = 10, articles = 204005, edits = 6660115, files = 23854, pages = 500459, users = 166798, depth = 28.10258 },
['gl'] = { pos = 51, activeusers = 244, admins = 8, articles = 188367, edits = 6158658, files = 343, pages = 473127, users = 128549, depth = 29.74792 },
['az'] = { pos = 52, activeusers = 642, admins = 17, articles = 186376, edits = 6582062, files = 23651, pages = 511995, users = 252397, depth = 39.24061 },
['sl'] = { pos = 53, activeusers = 311, admins = 22, articles = 177499, edits = 5735462, files = 8317, pages = 440079, users = 213929, depth = 28.5213 },
['ur'] = { pos = 54, activeusers = 308, admins = 11, articles = 175918, edits = 5123450, files = 12600, pages = 997466, users = 150076, depth = 112.0237 },
['uz'] = { pos = 55, activeusers = 619, admins = 20, articles = 170399, edits = 2810917, files = 2095, pages = 694880, users = 77356, depth = 38.32336 },
['nn'] = { pos = 56, activeusers = 129, admins = 14, articles = 162673, edits = 3391154, files = 16, pages = 372477, users = 122004, depth = 15.14414 },
['ka'] = { pos = 57, activeusers = 251, admins = 6, articles = 162573, edits = 4399399, files = 14840, pages = 460279, users = 143364, depth = 32.05166 },
['hi'] = { pos = 58, activeusers = 1189, admins = 6, articles = 152392, edits = 5613753, files = 3604, pages = 1192090, users = 711200, depth = 219.1969 },
['th'] = { pos = 59, activeusers = 981, admins = 15, articles = 149624, edits = 10244518, files = 27300, pages = 975452, users = 430549, depth = 319.9354 },
['ta'] = { pos = 60, activeusers = 341, admins = 31, articles = 148337, edits = 3491522, files = 7723, pages = 466675, users = 208085, depth = 34.45707 },
['la'] = { pos = 61, activeusers = 135, admins = 21, articles = 136970, edits = 3690858, files = 0, pages = 275708, users = 158464, depth = 13.73466 },
['cy'] = { pos = 62, activeusers = 106, admins = 16, articles = 135142, edits = 11099552, files = 11273, pages = 275387, users = 73874, depth = 43.40663 },
['mk'] = { pos = 63, activeusers = 217, admins = 12, articles = 130107, edits = 4793254, files = 8681, pages = 524611, users = 103500, depth = 84.00296 },
['ast'] = { pos = 64, activeusers = 108, admins = 11, articles = 129993, edits = 3708868, files = 0, pages = 228718, users = 107044, depth = 9.353095 },
['bn'] = { pos = 65, activeusers = 1147, admins = 13, articles = 126811, edits = 6055464, files = 15382, pages = 991577, users = 386000, depth = 283.9909 },
['zh-yue'] = { pos = 66, activeusers = 284, admins = 12, articles = 126566, edits = 1866444, files = 2629, pages = 285280, users = 244193, depth = 10.28821 },
['lv'] = { pos = 67, activeusers = 279, admins = 13, articles = 115331, edits = 3668823, files = 25577, pages = 468216, users = 108203, depth = 73.35923 },
['tg'] = { pos = 68, activeusers = 58, admins = 6, articles = 107780, edits = 1309625, files = 485, pages = 262947, users = 36211, depth = 10.32289 },
['af'] = { pos = 69, activeusers = 192, admins = 16, articles = 104584, edits = 2516859, files = 9616, pages = 373182, users = 152620, depth = 44.48496 },
['my'] = { pos = 70, activeusers = 137, admins = 4, articles = 103687, edits = 755925, files = 2977, pages = 217305, users = 103460, depth = 4.176905 },
['mg'] = { pos = 71, activeusers = 47, admins = 3, articles = 94879, edits = 1046622, files = 3, pages = 245164, users = 28892, depth = 10.71086 },
['bs'] = { pos = 72, activeusers = 170, admins = 9, articles = 90384, edits = 3416372, files = 5465, pages = 367835, users = 144800, depth = 87.51884 },
['oc'] = { pos = 73, activeusers = 94, admins = 4, articles = 89859, edits = 2323519, files = 925, pages = 159431, users = 48509, depth = 8.736134 },
['sq'] = { pos = 74, activeusers = 217, admins = 11, articles = 86129, edits = 2465816, files = 4732, pages = 263473, users = 144072, depth = 39.67882 },
['mr'] = { pos = 75, activeusers = 151, admins = 12, articles = 86077, edits = 2150025, files = 19140, pages = 285993, users = 146077, depth = 40.5517 },
['nds'] = { pos = 76, activeusers = 40, admins = 4, articles = 83919, edits = 990301, files = 0, pages = 162425, users = 49076, depth = 5.335799 },
['ky'] = { pos = 77, activeusers = 84, admins = 4, articles = 81603, edits = 425224, files = 2688, pages = 111419, users = 33277, depth = 0.509501 },
['ml'] = { pos = 78, activeusers = 258, admins = 15, articles = 79116, edits = 3711135, files = 6967, pages = 489011, users = 163540, depth = 203.7064 },
['be-tarask'] = { pos = 79, activeusers = 129, admins = 4, articles = 78920, edits = 2327378, files = 1892, pages = 226753, users = 76376, depth = 36.01492 },
['te'] = { pos = 80, activeusers = 184, admins = 13, articles = 78089, edits = 3618693, files = 12710, pages = 306433, users = 114752, depth = 100.9754 },
['sw'] = { pos = 81, activeusers = 198, admins = 14, articles = 74617, edits = 1241274, files = 2270, pages = 151051, users = 55318, depth = 8.622667 },
['br'] = { pos = 82, activeusers = 89, admins = 6, articles = 72836, edits = 2004923, files = 5392, pages = 142431, users = 70317, depth = 12.8516 },
['new'] = { pos = 83, activeusers = 19, admins = 2, articles = 72352, edits = 848791, files = 0, pages = 196959, users = 25103, depth = 12.78229 },
['jv'] = { pos = 84, activeusers = 93, admins = 4, articles = 70708, edits = 1594428, files = 5430, pages = 178881, users = 54091, depth = 20.8613 },
['vec'] = { pos = 85, activeusers = 36, admins = 5, articles = 68995, edits = 1100907, files = 724, pages = 140398, users = 32139, depth = 8.398222 },
['ht'] = { pos = 86, activeusers = 43, admins = 3, articles = 67928, edits = 804124, files = 0, pages = 82103, users = 28587, depth = 0.4264936 },
['pms'] = { pos = 87, activeusers = 40, admins = 4, articles = 66377, edits = 855464, files = 2069, pages = 101502, users = 25352, depth = 2.360068 },
['pnb'] = { pos = 88, activeusers = 53, admins = 2, articles = 65844, edits = 606567, files = 225, pages = 113874, users = 32558, depth = 2.834307 },
['su'] = { pos = 89, activeusers = 41, admins = 7, articles = 61284, edits = 629464, files = 545, pages = 97420, users = 28444, depth = 2.246512 },
['lb'] = { pos = 90, activeusers = 62, admins = 5, articles = 61051, edits = 2392291, files = 2376, pages = 131550, users = 55271, depth = 24.24954 },
['ba'] = { pos = 91, activeusers = 77, admins = 7, articles = 60428, edits = 1151709, files = 1457, pages = 170069, users = 35531, depth = 22.29396 },
['lld'] = { pos = 92, activeusers = 10, admins = 2, articles = 59949, edits = 98739, files = 0, pages = 63796, users = 2278, depth = 0.006373466 },
['ga'] = { pos = 93, activeusers = 93, admins = 7, articles = 57435, edits = 1087815, files = 1123, pages = 96356, users = 52675, depth = 5.184311 },
['szl'] = { pos = 94, activeusers = 42, admins = 3, articles = 55867, edits = 347757, files = 0, pages = 69164, users = 21831, depth = 0.2848344 },
['lmo'] = { pos = 95, activeusers = 43, admins = 5, articles = 54974, edits = 1127033, files = 4437, pages = 123964, users = 37839, depth = 14.31854 },
['is'] = { pos = 96, activeusers = 124, admins = 19, articles = 54792, edits = 1761341, files = 3218, pages = 141721, users = 86936, depth = 31.2827 },
['ku'] = { pos = 97, activeusers = 86, admins = 3, articles = 53948, edits = 1094718, files = 565, pages = 109260, users = 51963, depth = 10.53244 },
['cv'] = { pos = 98, activeusers = 44, admins = 2, articles = 49684, edits = 750198, files = 537, pages = 97910, users = 31284, depth = 7.21902 },
['fy'] = { pos = 99, activeusers = 65, admins = 8, articles = 49384, edits = 1087968, files = 7608, pages = 150605, users = 43572, depth = 30.34907 },
['tl'] = { pos = 100, activeusers = 132, admins = 11, articles = 43203, edits = 1963194, files = 1896, pages = 234319, users = 123740, depth = 163.954 },
['ckb'] = { pos = 101, activeusers = 175, admins = 7, articles = 42698, edits = 974288, files = 1603, pages = 185727, users = 51587, depth = 58.86341 },
['wuu'] = { pos = 102, activeusers = 40, admins = 4, articles = 42556, edits = 294492, files = 135, pages = 55387, users = 78902, depth = 0.4833537 },
['an'] = { pos = 103, activeusers = 72, admins = 6, articles = 42214, edits = 1838482, files = 1499, pages = 128514, users = 68560, depth = 59.78848 },
['sco'] = { pos = 104, activeusers = 90, admins = 4, articles = 40559, edits = 862568, files = 690, pages = 146774, users = 95767, depth = 40.30338 },
['diq'] = { pos = 105, activeusers = 35, admins = 3, articles = 40163, edits = 487390, files = 209, pages = 60561, users = 25038, depth = 2.0759 },
['vo'] = { pos = 106, activeusers = 29, admins = 2, articles = 39794, edits = 3271988, files = 0, pages = 170383, users = 32424, depth = 206.8061 },
['pa'] = { pos = 107, activeusers = 105, admins = 9, articles = 38524, edits = 610111, files = 1581, pages = 134590, users = 42449, depth = 28.18855 },
['io'] = { pos = 108, activeusers = 42, admins = 5, articles = 33555, edits = 993809, files = 0, pages = 49424, users = 33728, depth = 4.497277 },
['ne'] = { pos = 109, activeusers = 102, admins = 5, articles = 32331, edits = 1070106, files = 1259, pages = 103740, users = 58839, depth = 50.32087 },
['yo'] = { pos = 110, activeusers = 68, admins = 3, articles = 31634, edits = 553667, files = 168, pages = 56065, users = 25000, depth = 5.890214 },
['gu'] = { pos = 111, activeusers = 86, admins = 3, articles = 29976, edits = 826245, files = 0, pages = 117948, users = 69327, depth = 60.33368 },
['als'] = { pos = 112, activeusers = 70, admins = 9, articles = 29040, edits = 1015034, files = 571, pages = 69761, users = 92743, depth = 28.60958 },
['kn'] = { pos = 113, activeusers = 162, admins = 3, articles = 28544, edits = 1111926, files = 2600, pages = 130617, users = 76386, depth = 108.86 },
['bar'] = { pos = 114, activeusers = 47, admins = 3, articles = 26982, edits = 831093, files = 1320, pages = 109209, users = 63626, depth = 70.67598 },
['scn'] = { pos = 115, activeusers = 37, admins = 5, articles = 26214, edits = 732881, files = 1407, pages = 55699, users = 41424, depth = 16.64645 },
['bpy'] = { pos = 116, activeusers = 17, admins = 3, articles = 25085, edits = 886489, files = 45, pages = 62806, users = 23552, depth = 31.91614 },
['avk'] = { pos = 117, activeusers = 29, admins = 6, articles = 24167, edits = 114839, files = 0, pages = 29365, users = 3132, depth = 0.1809199 },
['ia'] = { pos = 118, activeusers = 37, admins = 6, articles = 23833, edits = 642197, files = 4, pages = 37799, users = 44854, depth = 5.83411 },
['qu'] = { pos = 119, activeusers = 37, admins = 2, articles = 23067, edits = 650110, files = 0, pages = 55979, users = 27276, depth = 23.64221 },
['mn'] = { pos = 120, activeusers = 97, admins = 3, articles = 21412, edits = 708197, files = 1475, pages = 98109, users = 78191, depth = 92.61632 },
['nv'] = { pos = 121, activeusers = 16, admins = 2, articles = 20506, edits = 296033, files = 709, pages = 34669, users = 15201, depth = 4.073309 },
['crh'] = { pos = 122, activeusers = 33, admins = 2, articles = 19983, edits = 177985, files = 0, pages = 39980, users = 17919, depth = 4.458091 },
['xmf'] = { pos = 123, activeusers = 22, admins = 3, articles = 19647, edits = 186632, files = 0, pages = 36540, users = 17141, depth = 3.776058 },
['si'] = { pos = 124, activeusers = 85, admins = 3, articles = 18051, edits = 511784, files = 3115, pages = 80274, users = 58536, depth = 75.75497 },
['ha'] = { pos = 125, activeusers = 121, admins = 3, articles = 18021, edits = 168454, files = 0, pages = 31778, users = 18595, depth = 3.089189 },
['bat-smg'] = { pos = 126, activeusers = 22, admins = 5, articles = 17086, edits = 355530, files = 109, pages = 29095, users = 24211, depth = 6.036577 },
['os'] = { pos = 127, activeusers = 35, admins = 3, articles = 16262, edits = 525009, files = 164, pages = 59989, users = 22655, depth = 63.2771 },
['frr'] = { pos = 128, activeusers = 28, admins = 5, articles = 16142, edits = 231892, files = 1325, pages = 41373, users = 18057, depth = 13.69377 },
['or'] = { pos = 129, activeusers = 57, admins = 6, articles = 15926, edits = 462175, files = 125, pages = 71857, users = 31171, depth = 79.32848 },
['gd'] = { pos = 130, activeusers = 36, admins = 6, articles = 15909, edits = 566989, files = 347, pages = 32211, users = 25674, depth = 18.48274 },
['ps'] = { pos = 131, activeusers = 48, admins = 1, articles = 15640, edits = 284360, files = 1733, pages = 54720, users = 27918, depth = 32.44576 },
['cdo'] = { pos = 132, activeusers = 21, admins = 4, articles = 15556, edits = 89836, files = 0, pages = 31369, users = 19023, depth = 2.959255 },
['ban'] = { pos = 133, activeusers = 29, admins = 3, articles = 15429, edits = 123143, files = 113, pages = 31004, users = 5438, depth = 4.047367 },
['bug'] = { pos = 134, activeusers = 16, admins = 1, articles = 15411, edits = 200790, files = 0, pages = 19628, users = 12298, depth = 0.7659696 },
['yi'] = { pos = 135, activeusers = 46, admins = 3, articles = 15393, edits = 579357, files = 1062, pages = 44227, users = 45574, depth = 45.96445 },
['ilo'] = { pos = 136, activeusers = 21, admins = 2, articles = 15362, edits = 391879, files = 0, pages = 70157, users = 16220, depth = 71.06689 },
['sd'] = { pos = 137, activeusers = 30, admins = 4, articles = 15251, edits = 240325, files = 145, pages = 56249, users = 15817, depth = 30.87542 },
['am'] = { pos = 138, activeusers = 54, admins = 2, articles = 15053, edits = 371760, files = 1766, pages = 45964, users = 39377, depth = 34.10553 },
['nap'] = { pos = 139, activeusers = 24, admins = 3, articles = 14731, edits = 664703, files = 281, pages = 23715, users = 27786, depth = 10.42508 },
['sah'] = { pos = 140, activeusers = 33, admins = 3, articles = 14331, edits = 382114, files = 1765, pages = 47778, users = 22263, depth = 43.56386 },
['hsb'] = { pos = 141, activeusers = 33, admins = 4, articles = 13831, edits = 377440, files = 133, pages = 35390, users = 23114, depth = 25.91298 },
['fo'] = { pos = 142, activeusers = 34, admins = 3, articles = 13786, edits = 368834, files = 0, pages = 40271, users = 26987, depth = 33.80352 },
['li'] = { pos = 143, activeusers = 28, admins = 7, articles = 13772, edits = 454483, files = 623, pages = 65639, users = 26585, depth = 98.20734 },
['map-bms'] = { pos = 144, activeusers = 19, admins = 1, articles = 13752, edits = 213245, files = 462, pages = 30208, users = 14963, depth = 10.1082 },
['mai'] = { pos = 145, activeusers = 23, admins = 5, articles = 13724, edits = 229637, files = 115, pages = 39345, users = 11823, depth = 20.3415 },
['mzn'] = { pos = 146, activeusers = 28, admins = 3, articles = 13445, edits = 165843, files = 263, pages = 30431, users = 30341, depth = 8.698443 },
['gor'] = { pos = 147, activeusers = 18, admins = 2, articles = 13305, edits = 50789, files = 0, pages = 20832, users = 4072, depth = 0.7802842 },
['eml'] = { pos = 148, activeusers = 24, admins = 3, articles = 13011, edits = 152438, files = 2742, pages = 35067, users = 23424, depth = 12.49185 },
['ace'] = { pos = 149, activeusers = 24, admins = 3, articles = 12549, edits = 137378, files = 0, pages = 26485, users = 24219, depth = 6.396984 },
['bcl'] = { pos = 150, activeusers = 34, admins = 3, articles = 12288, edits = 233703, files = 865, pages = 33036, users = 19781, depth = 20.16819 },
['sa'] = { pos = 151, activeusers = 77, admins = 4, articles = 11778, edits = 469789, files = 445, pages = 70328, users = 35538, depth = 165.0765 },
['shn'] = { pos = 152, activeusers = 10, admins = 2, articles = 11647, edits = 55157, files = 60, pages = 27160, users = 3305, depth = 3.602751 },
['wa'] = { pos = 153, activeusers = 26, admins = 4, articles = 11575, edits = 388953, files = 614, pages = 27286, users = 22324, depth = 26.26171 },
['zh-classical'] = { pos = 154, activeusers = 47, admins = 6, articles = 11484, edits = 380423, files = 0, pages = 97157, users = 94739, depth = 217.9186 },
['ie'] = { pos = 155, activeusers = 33, admins = 3, articles = 11370, edits = 151389, files = 0, pages = 15176, users = 16964, depth = 1.117773 },
['lij'] = { pos = 156, activeusers = 27, admins = 8, articles = 11022, edits = 231886, files = 7, pages = 26608, users = 14536, depth = 17.42653 },
['as'] = { pos = 157, activeusers = 95, admins = 5, articles = 10662, edits = 331342, files = 1706, pages = 73371, users = 34742, depth = 156.2192 },
['zu'] = { pos = 158, activeusers = 46, admins = 1, articles = 10583, edits = 96763, files = 0, pages = 23985, users = 17658, depth = 6.469805 },
['mhr'] = { pos = 159, activeusers = 24, admins = 1, articles = 10440, edits = 185010, files = 0, pages = 27294, users = 13143, depth = 17.66579 },
['mrj'] = { pos = 160, activeusers = 13, admins = 1, articles = 10426, edits = 100537, files = 0, pages = 18680, users = 9979, depth = 3.373204 },
['hif'] = { pos = 161, activeusers = 29, admins = 2, articles = 10270, edits = 272325, files = 192, pages = 42279, users = 29663, depth = 62.57 },
['hyw'] = { pos = 162, activeusers = 36, admins = 5, articles = 10257, edits = 195266, files = 0, pages = 21586, users = 7392, depth = 11.03562 },
['mni'] = { pos = 163, activeusers = 17, admins = 1, articles = 10103, edits = 48852, files = 0, pages = 16223, users = 2251, depth = 1.104977 },
['ig'] = { pos = 164, activeusers = 100, admins = 5, articles = 9839, edits = 95976, files = 0, pages = 15376, users = 13921, depth = 1.976817 },
['km'] = { pos = 165, activeusers = 56, admins = 6, articles = 9541, edits = 282478, files = 1101, pages = 33455, users = 36426, depth = 53.04449 },
['hak'] = { pos = 166, activeusers = 22, admins = 1, articles = 9446, edits = 122396, files = 0, pages = 18267, users = 30453, depth = 5.843052 },
['roa-tara'] = { pos = 167, activeusers = 10, admins = 2, articles = 9306, edits = 140183, files = 288, pages = 17647, users = 10841, depth = 6.381674 },
['pam'] = { pos = 168, activeusers = 25, admins = 2, articles = 8833, edits = 295786, files = 403, pages = 21410, users = 19440, depth = 28.00907 },
['sn'] = { pos = 169, activeusers = 22, admins = 1, articles = 8545, edits = 97797, files = 0, pages = 16864, users = 15537, depth = 5.49646 },
['nso'] = { pos = 170, activeusers = 14, admins = 1, articles = 8524, edits = 49820, files = 0, pages = 10773, users = 5871, depth = 0.3219282 },
['so'] = { pos = 171, activeusers = 58, admins = 1, articles = 8459, edits = 240061, files = 0, pages = 25783, users = 32327, depth = 39.05229 },
['rue'] = { pos = 172, activeusers = 32, admins = 1, articles = 8392, edits = 131316, files = 87, pages = 17659, users = 25464, depth = 9.067737 },
['bh'] = { pos = 173, activeusers = 36, admins = 2, articles = 8011, edits = 723530, files = 53, pages = 69172, users = 29795, depth = 609.68 },
['se'] = { pos = 174, activeusers = 26, admins = 6, articles = 7802, edits = 300700, files = 0, pages = 20855, users = 26358, depth = 40.35822 },
['myv'] = { pos = 175, activeusers = 30, admins = 4, articles = 7710, edits = 139818, files = 0, pages = 26257, users = 11828, depth = 30.8146 },
['vls'] = { pos = 176, activeusers = 22, admins = 5, articles = 7640, edits = 308865, files = 480, pages = 21225, users = 24685, depth = 46.01014 },
['nds-nl'] = { pos = 177, activeusers = 13, admins = 6, articles = 7596, edits = 320855, files = 571, pages = 20404, users = 25929, depth = 44.7081 },
['mi'] = { pos = 178, activeusers = 27, admins = 2, articles = 7432, edits = 153464, files = 0, pages = 13468, users = 16703, depth = 7.516064 },
['sat'] = { pos = 179, activeusers = 48, admins = 3, articles = 7428, edits = 99701, files = 0, pages = 17369, users = 5497, depth = 10.28114 },
['sc'] = { pos = 180, activeusers = 19, admins = 4, articles = 7333, edits = 177580, files = 150, pages = 16398, users = 21991, depth = 16.54914 },
['nah'] = { pos = 181, activeusers = 23, admins = 3, articles = 7241, edits = 502505, files = 170, pages = 19503, users = 20757, depth = 73.8864 },
['vep'] = { pos = 182, activeusers = 25, admins = 1, articles = 6697, edits = 151755, files = 0, pages = 31131, users = 14497, depth = 64.89011 },
['gan'] = { pos = 183, activeusers = 21, admins = 1, articles = 6490, edits = 394922, files = 57, pages = 33494, users = 38683, depth = 204.132 },
['kab'] = { pos = 184, activeusers = 17, admins = 2, articles = 6444, edits = 105964, files = 0, pages = 15912, users = 12067, depth = 14.37603 },
['glk'] = { pos = 185, activeusers = 17, admins = 3, articles = 6438, edits = 62388, files = 807, pages = 13897, users = 14324, depth = 6.02614 },
['tk'] = { pos = 186, activeusers = 41, admins = 2, articles = 6404, edits = 230727, files = 319, pages = 15823, users = 24858, depth = 31.54398 },
['fiu-vro'] = { pos = 187, activeusers = 21, admins = 4, articles = 6313, edits = 177002, files = 196, pages = 12175, users = 13236, depth = 12.53514 },
['co'] = { pos = 188, activeusers = 26, admins = 2, articles = 6205, edits = 379570, files = 0, pages = 14797, users = 19930, depth = 49.18393 },
['bo'] = { pos = 189, activeusers = 20, admins = 1, articles = 6012, edits = 139900, files = 0, pages = 17574, users = 26549, depth = 29.44253 },
['ab'] = { pos = 190, activeusers = 16, admins = 2, articles = 5993, edits = 118559, files = 9, pages = 20397, users = 17800, depth = 33.57731 },
['gv'] = { pos = 191, activeusers = 18, admins = 3, articles = 5763, edits = 309431, files = 185, pages = 20888, users = 18107, depth = 102.0377 },
['ary'] = { pos = 192, activeusers = 27, admins = 3, articles = 5750, edits = 189714, files = 42, pages = 43735, users = 6433, depth = 189.3036 },
['frp'] = { pos = 193, activeusers = 20, admins = 2, articles = 5611, edits = 215358, files = 0, pages = 15502, users = 14759, depth = 43.16911 },
['kw'] = { pos = 194, activeusers = 23, admins = 2, articles = 5519, edits = 199507, files = 6, pages = 11765, users = 13765, depth = 21.71947 },
['kv'] = { pos = 195, activeusers = 19, admins = 1, articles = 5480, edits = 139813, files = 0, pages = 16730, users = 13272, depth = 35.2205 },
['csb'] = { pos = 196, activeusers = 21, admins = 3, articles = 5435, edits = 186006, files = 0, pages = 8728, users = 15479, depth = 7.823419 },
['pcd'] = { pos = 197, activeusers = 27, admins = 3, articles = 5417, edits = 68819, files = 49, pages = 10547, users = 15855, depth = 5.851894 },
['ug'] = { pos = 198, activeusers = 29, admins = 1, articles = 5397, edits = 154294, files = 249, pages = 15016, users = 19867, depth = 32.63997 },
['skr'] = { pos = 199, activeusers = 7, admins = 1, articles = 5275, edits = 27046, files = 0, pages = 5813, users = 1326, depth = 0.04839744 },
['udm'] = { pos = 200, activeusers = 18, admins = 4, articles = 5271, edits = 120973, files = 9, pages = 17275, users = 13835, depth = 36.3192 },
['tum'] = { pos = 201, activeusers = 21, admins = 2, articles = 5200, edits = 31902, files = 0, pages = 7338, users = 7201, depth = 0.734935 },
['zea'] = { pos = 202, activeusers = 17, admins = 3, articles = 5143, edits = 120867, files = 1, pages = 9800, users = 12092, depth = 10.11256 },
['ay'] = { pos = 203, activeusers = 22, admins = 1, articles = 5027, edits = 95623, files = 0, pages = 8630, users = 15375, depth = 5.691966 },
['gn'] = { pos = 204, activeusers = 25, admins = 2, articles = 4919, edits = 121256, files = 0, pages = 11374, users = 16516, depth = 18.35815 },
['nrm'] = { pos = 205, activeusers = 13, admins = 2, articles = 4833, edits = 219259, files = 0, pages = 10372, users = 12380, depth = 27.76669 },
['mt'] = { pos = 206, activeusers = 33, admins = 5, articles = 4828, edits = 279003, files = 1145, pages = 19241, users = 20238, depth = 129.2277 },
['bjn'] = { pos = 207, activeusers = 19, admins = 2, articles = 4631, edits = 77230, files = 1, pages = 22501, users = 12833, depth = 51.1074 },
['smn'] = { pos = 208, activeusers = 17, admins = 6, articles = 4536, edits = 67656, files = 0, pages = 14323, users = 2333, depth = 21.99001 },
['lez'] = { pos = 209, activeusers = 17, admins = 3, articles = 4307, edits = 86717, files = 10, pages = 13067, users = 9826, depth = 27.45281 },
['lfn'] = { pos = 210, activeusers = 22, admins = 1, articles = 4177, edits = 38054, files = 0, pages = 6672, users = 9272, depth = 2.034963 },
['stq'] = { pos = 211, activeusers = 15, admins = 5, articles = 4066, edits = 121164, files = 429, pages = 10692, users = 12562, depth = 30.09419 },
['lo'] = { pos = 212, activeusers = 29, admins = 1, articles = 4036, edits = 94977, files = 0, pages = 12320, users = 15484, depth = 32.47773 },
['olo'] = { pos = 213, activeusers = 15, admins = 2, articles = 3900, edits = 32237, files = 0, pages = 10688, users = 6037, depth = 9.13719 },
['mwl'] = { pos = 214, activeusers = 22, admins = 1, articles = 3882, edits = 98698, files = 0, pages = 10214, users = 12237, depth = 25.70889 },
['fur'] = { pos = 215, activeusers = 22, admins = 2, articles = 3760, edits = 170412, files = 318, pages = 8595, users = 13251, depth = 32.78473 },
['rm'] = { pos = 216, activeusers = 19, admins = 3, articles = 3755, edits = 163070, files = 51, pages = 9598, users = 18597, depth = 41.1382 },
['ang'] = { pos = 217, activeusers = 35, admins = 2, articles = 3695, edits = 205801, files = 299, pages = 16565, users = 117964, depth = 150.7246 },
['lad'] = { pos = 218, activeusers = 25, admins = 5, articles = 3603, edits = 208889, files = 23, pages = 12943, users = 19687, depth = 108.4541 },
['gom'] = { pos = 219, activeusers = 13, admins = 3, articles = 3552, edits = 206402, files = 0, pages = 9048, users = 8664, depth = 54.6146 },
['koi'] = { pos = 220, activeusers = 12, admins = 1, articles = 3442, edits = 59770, files = 0, pages = 11021, users = 7912, depth = 26.29446 },
['ext'] = { pos = 221, activeusers = 13, admins = 1, articles = 3376, edits = 116068, files = 0, pages = 7566, users = 16079, depth = 23.63031 },
['tyv'] = { pos = 222, activeusers = 12, admins = 1, articles = 3364, edits = 43482, files = 0, pages = 11233, users = 8111, depth = 21.18073 },
['dsb'] = { pos = 223, activeusers = 15, admins = 1, articles = 3325, edits = 142785, files = 0, pages = 11200, users = 17262, depth = 71.51257 },
['rw'] = { pos = 224, activeusers = 30, admins = 1, articles = 3316, edits = 86096, files = 0, pages = 9349, users = 11213, depth = 30.48284 },
['dty'] = { pos = 225, activeusers = 15, admins = 3, articles = 3307, edits = 237465, files = 3, pages = 19226, users = 5532, depth = 286.2028 },
['ln'] = { pos = 226, activeusers = 30, admins = 4, articles = 3281, edits = 121868, files = 32, pages = 8584, users = 11836, depth = 37.08778 },
['av'] = { pos = 227, activeusers = 18, admins = 2, articles = 3136, edits = 83316, files = 0, pages = 14758, users = 13372, depth = 77.53728 },
['cbk-zam'] = { pos = 228, activeusers = 17, admins = 2, articles = 3129, edits = 110086, files = 0, pages = 8234, users = 13532, depth = 35.58784 },
['dv'] = { pos = 229, activeusers = 16, admins = 3, articles = 3019, edits = 130000, files = 932, pages = 11203, users = 23389, depth = 85.27349 },
['ksh'] = { pos = 230, activeusers = 15, admins = 3, articles = 2916, edits = 1606850, files = 0, pages = 10543, users = 21393, depth = 1042.662 },
['gag'] = { pos = 231, activeusers = 17, admins = 1, articles = 2794, edits = 67768, files = 0, pages = 6579, users = 12713, depth = 18.90357 },
['bxr'] = { pos = 232, activeusers = 20, admins = 1, articles = 2772, edits = 69918, files = 9, pages = 11045, users = 13872, depth = 56.38491 },
['pfl'] = { pos = 233, activeusers = 20, admins = 4, articles = 2740, edits = 90010, files = 0, pages = 6916, users = 10789, depth = 30.23122 },
['pap'] = { pos = 234, activeusers = 16, admins = 2, articles = 2712, edits = 90673, files = 0, pages = 6039, users = 13397, depth = 22.5964 },
['pag'] = { pos = 235, activeusers = 13, admins = 1, articles = 2561, edits = 73095, files = 0, pages = 8794, users = 7588, depth = 49.23527 },
['pi'] = { pos = 236, activeusers = 11, admins = 2, articles = 2547, edits = 101647, files = 0, pages = 4637, users = 6653, depth = 14.7602 },
['haw'] = { pos = 237, activeusers = 15, admins = 1, articles = 2458, edits = 96485, files = 0, pages = 5526, users = 15101, depth = 27.20168 },
['awa'] = { pos = 238, activeusers = 8, admins = 1, articles = 2436, edits = 24114, files = 0, pages = 5350, users = 1928, depth = 6.449707 },
['tay'] = { pos = 239, activeusers = 18, admins = 0, articles = 2422, edits = 54188, files = 0, pages = 2832, users = 1117, depth = 0.548314 },
['tw'] = { pos = 240, activeusers = 40, admins = 2, articles = 2113, edits = 93644, files = 0, pages = 5080, users = 13936, depth = 36.34564 },
['inh'] = { pos = 241, activeusers = 12, admins = 2, articles = 2100, edits = 55039, files = 37, pages = 11822, users = 3320, depth = 99.78201 },
['dag'] = { pos = 242, activeusers = 45, admins = 4, articles = 2057, edits = 44395, files = 0, pages = 4485, users = 1835, depth = 13.79115 },
['krc'] = { pos = 243, activeusers = 14, admins = 2, articles = 2057, edits = 106213, files = 0, pages = 14327, users = 9692, depth = 263.7807 },
['xal'] = { pos = 244, activeusers = 11, admins = 1, articles = 2046, edits = 85068, files = 0, pages = 11872, users = 9281, depth = 165.2664 },
['szy'] = { pos = 245, activeusers = 10, admins = 1, articles = 2044, edits = 128491, files = 0, pages = 5360, users = 2333, depth = 63.09213 },
['za'] = { pos = 246, activeusers = 9, admins = 1, articles = 2010, edits = 39348, files = 0, pages = 4143, users = 9765, depth = 10.69541 },
['mdf'] = { pos = 247, activeusers = 16, admins = 3, articles = 1981, edits = 64784, files = 0, pages = 11850, users = 8546, depth = 135.6834 },
['kaa'] = { pos = 248, activeusers = 28, admins = 1, articles = 1953, edits = 46332, files = 3, pages = 5159, users = 10278, depth = 24.20126 },
['pdc'] = { pos = 249, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1932, edits = 105143, files = 0, pages = 5837, users = 30423, depth = 73.58996 },
['atj'] = { pos = 250, activeusers = 11, admins = 5, articles = 1912, edits = 14725, files = 0, pages = 3020, users = 3706, depth = 1.63739 },
['to'] = { pos = 251, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1908, edits = 41592, files = 12, pages = 5333, users = 9251, depth = 25.13059 },
['arc'] = { pos = 252, activeusers = 16, admins = 2, articles = 1850, edits = 95331, files = 0, pages = 6425, users = 18823, depth = 90.7402 },
['tcy'] = { pos = 253, activeusers = 35, admins = 2, articles = 1746, edits = 103000, files = 1, pages = 8999, users = 4945, depth = 197.5103 },
['kbp'] = { pos = 254, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1698, edits = 16064, files = 0, pages = 3375, users = 3859, depth = 4.642701 },
['jam'] = { pos = 255, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1685, edits = 20760, files = 0, pages = 3024, users = 7275, depth = 4.335178 },
['na'] = { pos = 256, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1661, edits = 89538, files = 4, pages = 4884, users = 11499, depth = 69.02606 },
['wo'] = { pos = 257, activeusers = 15, admins = 3, articles = 1651, edits = 104455, files = 0, pages = 5373, users = 13952, depth = 98.80318 },
['kbd'] = { pos = 258, activeusers = 8, admins = 1, articles = 1595, edits = 43686, files = 0, pages = 6742, users = 9154, depth = 67.47462 },
['nia'] = { pos = 259, activeusers = 17, admins = 1, articles = 1523, edits = 17636, files = 0, pages = 3615, users = 1215, depth = 9.204822 },
['nov'] = { pos = 260, activeusers = 12, admins = 3, articles = 1516, edits = 177713, files = 0, pages = 4408, users = 10839, depth = 146.7154 },
['ki'] = { pos = 261, activeusers = 18, admins = 1, articles = 1503, edits = 20656, files = 0, pages = 3074, users = 7982, depth = 7.341365 },
['tet'] = { pos = 262, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1503, edits = 66603, files = 0, pages = 3910, users = 8933, depth = 43.68691 },
['mnw'] = { pos = 263, activeusers = 22, admins = 2, articles = 1423, edits = 34372, files = 0, pages = 4721, users = 2685, depth = 39.10771 },
['lg'] = { pos = 264, activeusers = 14, admins = 1, articles = 1419, edits = 26751, files = 0, pages = 4814, users = 7173, depth = 31.8089 },
['bi'] = { pos = 265, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1395, edits = 41828, files = 0, pages = 3298, users = 12170, depth = 23.60183 },
['tpi'] = { pos = 266, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1351, edits = 86611, files = 0, pages = 5680, users = 12394, depth = 156.563 },
['nqo'] = { pos = 267, activeusers = 19, admins = 1, articles = 1322, edits = 10071, files = 0, pages = 2648, users = 2889, depth = 3.826298 },
['jbo'] = { pos = 268, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1305, edits = 111664, files = 0, pages = 5717, users = 15032, depth = 223.2518 },
['roa-rup'] = { pos = 269, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1292, edits = 205301, files = 0, pages = 4294, users = 13024, depth = 258.1222 },
['fj'] = { pos = 270, activeusers = 8, admins = 1, articles = 1274, edits = 35441, files = 0, pages = 3631, users = 8372, depth = 33.40873 },
['lbe'] = { pos = 271, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1264, edits = 50269, files = 0, pages = 14686, users = 7815, depth = 385.9553 },
['kg'] = { pos = 272, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1255, edits = 43792, files = 0, pages = 2905, users = 9988, depth = 26.05728 },
['xh'] = { pos = 273, activeusers = 36, admins = 1, articles = 1240, edits = 33903, files = 0, pages = 3830, users = 11769, depth = 38.61851 },
['ty'] = { pos = 274, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1217, edits = 53071, files = 0, pages = 2993, users = 6869, depth = 37.76203 },
['ks'] = { pos = 275, activeusers = 26, admins = 2, articles = 1215, edits = 62880, files = 9, pages = 7889, users = 9394, depth = 240.4975 },
['cu'] = { pos = 276, activeusers = 18, admins = 2, articles = 1167, edits = 82636, files = 0, pages = 5566, users = 23101, depth = 210.9562 },
['shi'] = { pos = 277, activeusers = 8, admins = 2, articles = 1154, edits = 33392, files = 0, pages = 3843, users = 1492, depth = 47.17828 },
['srn'] = { pos = 278, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1112, edits = 39153, files = 0, pages = 2729, users = 7048, depth = 30.33695 },
['trv'] = { pos = 279, activeusers = 19, admins = 0, articles = 1110, edits = 85906, files = 0, pages = 2064, users = 1200, depth = 30.7443 },
['om'] = { pos = 280, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1094, edits = 38044, files = 0, pages = 3742, users = 9484, depth = 59.56398 },
['guw'] = { pos = 281, activeusers = 24, admins = 2, articles = 1065, edits = 30074, files = 0, pages = 1791, users = 514, depth = 7.803144 },
['sm'] = { pos = 282, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1065, edits = 42639, files = 0, pages = 3295, users = 9638, depth = 56.73643 },
['gcr'] = { pos = 283, activeusers = 13, admins = 1, articles = 1050, edits = 16485, files = 0, pages = 2556, users = 2197, depth = 13.26782 },
['alt'] = { pos = 284, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1045, edits = 35996, files = 0, pages = 3726, users = 1662, depth = 63.5876 },
['chr'] = { pos = 285, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1020, edits = 46156, files = 0, pages = 3896, users = 21864, depth = 94.18606 },
['ltg'] = { pos = 286, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1015, edits = 35320, files = 0, pages = 3223, users = 6701, depth = 51.85928 },
['ny'] = { pos = 287, activeusers = 15, admins = 1, articles = 919, edits = 38054, files = 0, pages = 4003, users = 9391, depth = 107.0564 },
['pih'] = { pos = 288, activeusers = 14, admins = 1, articles = 891, edits = 44153, files = 0, pages = 3324, users = 10497, depth = 99.04396 },
['got'] = { pos = 289, activeusers = 11, admins = 1, articles = 866, edits = 46132, files = 0, pages = 3805, users = 17744, depth = 139.6404 },
['mad'] = { pos = 290, activeusers = 15, admins = 0, articles = 861, edits = 8890, files = 0, pages = 1629, users = 1578, depth = 4.34207 },
['st'] = { pos = 291, activeusers = 19, admins = 1, articles = 843, edits = 28448, files = 0, pages = 4255, users = 9453, depth = 109.5255 },
['ami'] = { pos = 292, activeusers = 24, admins = 0, articles = 839, edits = 32266, files = 0, pages = 1657, users = 949, depth = 18.50995 },
['blk'] = { pos = 293, activeusers = 21, admins = 1, articles = 824, edits = 16120, files = 0, pages = 3695, users = 239, depth = 52.96178 },
['tn'] = { pos = 294, activeusers = 21, admins = 2, articles = 777, edits = 28245, files = 0, pages = 3716, users = 9264, depth = 108.7484 },
['bm'] = { pos = 295, activeusers = 8, admins = 2, articles = 775, edits = 40189, files = 0, pages = 3145, users = 9882, depth = 119.5033 },
['ve'] = { pos = 296, activeusers = 14, admins = 1, articles = 749, edits = 19284, files = 0, pages = 2236, users = 7210, depth = 33.99254 },
['rmy'] = { pos = 297, activeusers = 12, admins = 1, articles = 730, edits = 50227, files = 0, pages = 2701, users = 16409, depth = 135.5627 },
['ts'] = { pos = 298, activeusers = 13, admins = 2, articles = 720, edits = 36668, files = 0, pages = 3764, users = 8844, depth = 174.1253 },
['chy'] = { pos = 299, activeusers = 9, admins = 1, articles = 662, edits = 24107, files = 0, pages = 2258, users = 10623, depth = 62.05388 },
['rn'] = { pos = 300, activeusers = 9, admins = 1, articles = 620, edits = 23098, files = 0, pages = 2450, users = 8976, depth = 82.13479 },
['iu'] = { pos = 301, activeusers = 12, admins = 2, articles = 593, edits = 44501, files = 0, pages = 3182, users = 17026, depth = 266.578 },
['ak'] = { pos = 302, activeusers = 14, admins = 1, articles = 589, edits = 28928, files = 0, pages = 2441, users = 12520, depth = 117.1661 },
['ss'] = { pos = 303, activeusers = 11, admins = 3, articles = 576, edits = 38085, files = 0, pages = 2416, users = 7639, depth = 160.8599 },
['ch'] = { pos = 304, activeusers = 12, admins = 1, articles = 543, edits = 22843, files = 0, pages = 2501, users = 14427, depth = 118.7586 },
['ff'] = { pos = 305, activeusers = 23, admins = 0, articles = 541, edits = 25102, files = 0, pages = 2499, users = 7892, depth = 131.5749 },
['pnt'] = { pos = 306, activeusers = 8, admins = 1, articles = 481, edits = 35126, files = 0, pages = 2039, users = 9483, depth = 180.7408 },
['kcg'] = { pos = 307, activeusers = 14, admins = 1, articles = 462, edits = 16453, files = 0, pages = 2301, users = 447, depth = 113.2943 },
['ady'] = { pos = 308, activeusers = 10, admins = 1, articles = 451, edits = 12089, files = 0, pages = 3108, users = 6009, depth = 135.0018 },
['ik'] = { pos = 309, activeusers = 12, admins = 2, articles = 445, edits = 37980, files = 0, pages = 2616, users = 7950, depth = 345.5547 },
['ee'] = { pos = 310, activeusers = 17, admins = 3, articles = 438, edits = 50072, files = 0, pages = 3126, users = 13275, depth = 603.2763 },
['sg'] = { pos = 311, activeusers = 13, admins = 2, articles = 311, edits = 20554, files = 0, pages = 1983, users = 5984, depth = 299.5887 },
['din'] = { pos = 312, activeusers = 11, admins = 1, articles = 306, edits = 8040, files = 0, pages = 1086, users = 5694, depth = 48.10305 },
['pwn'] = { pos = 313, activeusers = 15, admins = 0, articles = 279, edits = 11160, files = 0, pages = 434, users = 852, depth = 7.936508 },
['pcm'] = { pos = 314, activeusers = 20, admins = 1, articles = 249, edits = 12755, files = 0, pages = 937, users = 196, depth = 103.9248 },
['kl'] = { pos = 315, activeusers = 17, admins = 2, articles = 244, edits = 74486, files = 0, pages = 2262, users = 12310, depth = 2252.396 },
['ti'] = { pos = 316, activeusers = 13, admins = 2, articles = 234, edits = 23841, files = 0, pages = 2731, users = 8476, depth = 994.0499 },
['dz'] = { pos = 317, activeusers = 14, admins = 1, articles = 227, edits = 29401, files = 0, pages = 2281, users = 9230, depth = 1055.324 },
['cr'] = { pos = 318, activeusers = 21, admins = 2, articles = 158, edits = 37454, files = 0, pages = 2162, users = 16776, depth = 2786.915 },
['ng'] = { pos = 319, activeusers = 0, admins = 1, articles = 8, edits = 5923, files = 0, pages = 443, users = 2385, depth = 39530.88 },
['cho'] = { pos = 320, activeusers = 0, admins = 1, articles = 6, edits = 4220, files = 0, pages = 201, users = 1809, depth = 22176 },
['kj'] = { pos = 321, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 3548, files = 0, pages = 114, users = 1377, depth = 23536.62 },
['mh'] = { pos = 322, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 4212, files = 0, pages = 206, users = 2140, depth = 52143.95 },
['ho'] = { pos = 323, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 3786, files = 0, pages = 129, users = 1575, depth = 51771.35 },
['ii'] = { pos = 324, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 11653, files = 0, pages = 189, users = 2031, depth = 237006 },
['lrc'] = { pos = 325, activeusers = 2, admins = 1, articles = 1, edits = 140064, files = 0, pages = 237, users = 5037, depth = 3.291563E+07 },
['mus'] = { pos = 326, activeusers = 0, admins = 1, articles = 1, edits = 3603, files = 0, pages = 115, users = 2348, depth = 407170.3 },
['aa'] = { pos = 327, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4685, files = 0, pages = 509, users = 4063, depth = 0 },
['hz'] = { pos = 328, activeusers = 1, admins = 1, articles = 0, edits = 4483, files = 0, pages = 176, users = 3761, depth = 0 },
['kr'] = { pos = 329, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4641, files = 0, pages = 162, users = 5464, depth = 0 },
['total'] = { activeusers = 280867, admins = 3758, articles = 59304842, edits = 3209683635, files = 2759556, pages = 244909996, users = 103551110, depth = 128.3676, date = '@1661572836' },
}
return info</text>
      <sha1>j11432evtpzg2senghapfk03j2bnvhn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195320</id>
      <parentid>4195297</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T06:00:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MBHbot</username>
        <id>91410</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="49076" xml:space="preserve">local info = {
['en'] = { pos = 1, activeusers = 115017, admins = 1032, articles = 6544736, edits = 1102196044, files = 893848, pages = 56416474, users = 44068938, depth = 1134.43 },
['ceb'] = { pos = 2, activeusers = 175, admins = 6, articles = 6125814, edits = 34883261, files = 0, pages = 11232214, users = 93685, depth = 2.158011 },
['de'] = { pos = 3, activeusers = 16846, admins = 190, articles = 2718931, edits = 224167099, files = 129066, pages = 7508092, users = 3982523, depth = 92.6328 },
['sv'] = { pos = 4, activeusers = 1944, admins = 66, articles = 2552458, edits = 51021369, files = 0, pages = 6121914, users = 832807, depth = 16.29865 },
['fr'] = { pos = 5, activeusers = 16529, admins = 159, articles = 2449555, edits = 195990519, files = 68492, pages = 12163138, users = 4451592, depth = 253.3809 },
['nl'] = { pos = 6, activeusers = 3506, admins = 36, articles = 2099303, edits = 62513996, files = 20, pages = 4468932, users = 1226096, depth = 17.82313 },
['ru'] = { pos = 7, activeusers = 10635, admins = 76, articles = 1848452, edits = 124807877, files = 238062, pages = 7418262, users = 3236057, depth = 152.7581 },
['es'] = { pos = 8, activeusers = 13360, admins = 63, articles = 1797685, edits = 145146102, files = 0, pages = 7716230, users = 6623474, depth = 203.8933 },
['it'] = { pos = 9, activeusers = 7432, admins = 122, articles = 1769130, edits = 128711234, files = 138798, pages = 7500206, users = 2286668, depth = 180.0927 },
['arz'] = { pos = 10, activeusers = 199, admins = 7, articles = 1597100, edits = 7344324, files = 1476, pages = 2011742, users = 189360, depth = 0.2460719 },
['pl'] = { pos = 11, activeusers = 4095, admins = 101, articles = 1533694, edits = 67705054, files = 261, pages = 3560957, users = 1188102, depth = 33.21981 },
['ja'] = { pos = 12, activeusers = 15016, admins = 41, articles = 1339473, edits = 90969979, files = 30021, pages = 3958424, users = 1971545, depth = 87.85421 },
['zh'] = { pos = 13, activeusers = 8616, admins = 66, articles = 1299455, edits = 73084346, files = 60878, pages = 7129881, users = 3255502, depth = 206.3575 },
['vi'] = { pos = 14, activeusers = 2179, admins = 20, articles = 1275545, edits = 68988569, files = 24568, pages = 19377910, users = 878174, depth = 717.0496 },
['war'] = { pos = 15, activeusers = 74, admins = 3, articles = 1265936, edits = 6287628, files = 42, pages = 2881780, users = 52987, depth = 3.554687 },
['uk'] = { pos = 16, activeusers = 3055, admins = 45, articles = 1190146, edits = 36872263, files = 110480, pages = 4130728, users = 640537, depth = 54.49282 },
['ar'] = { pos = 17, activeusers = 4794, admins = 26, articles = 1184010, edits = 58986720, files = 50041, pages = 7817031, users = 2294018, depth = 236.8233 },
['pt'] = { pos = 18, activeusers = 8363, admins = 55, articles = 1094438, edits = 64105018, files = 58361, pages = 5405989, users = 2796733, depth = 184.0355 },
['fa'] = { pos = 19, activeusers = 5158, admins = 34, articles = 924733, edits = 35359634, files = 81905, pages = 5346167, users = 1144797, depth = 151.2024 },
['ca'] = { pos = 20, activeusers = 978, admins = 30, articles = 709144, edits = 30535285, files = 15606, pages = 1767200, users = 426825, depth = 38.46491 },
['sr'] = { pos = 21, activeusers = 704, admins = 19, articles = 661955, edits = 25146225, files = 36486, pages = 3987357, users = 311064, depth = 159.1545 },
['id'] = { pos = 22, activeusers = 3251, admins = 44, articles = 627241, edits = 21552607, files = 47556, pages = 3298031, users = 1348141, depth = 118.4829 },
['ko'] = { pos = 23, activeusers = 1702, admins = 27, articles = 602841, edits = 33148554, files = 12717, pages = 2739257, users = 750126, depth = 151.984 },
['no'] = { pos = 24, activeusers = 1065, admins = 44, articles = 596744, edits = 22861227, files = 4, pages = 1700436, users = 559836, depth = 45.98952 },
['fi'] = { pos = 25, activeusers = 1648, admins = 31, articles = 537688, edits = 20695782, files = 70472, pages = 1411539, users = 521434, depth = 38.72604 },
['tr'] = { pos = 26, activeusers = 2887, admins = 23, articles = 513485, edits = 28345862, files = 37595, pages = 2388435, users = 1421857, depth = 158.2341 },
['hu'] = { pos = 27, activeusers = 1529, admins = 24, articles = 510870, edits = 25153408, files = 8445, pages = 1450091, users = 511074, depth = 58.62952 },
['cs'] = { pos = 28, activeusers = 2075, admins = 33, articles = 509005, edits = 21586352, files = 1, pages = 1405535, users = 587272, depth = 47.64564 },
['ce'] = { pos = 29, activeusers = 52, admins = 3, articles = 481665, edits = 8688613, files = 315, pages = 908478, users = 30827, depth = 7.509675 },
['sh'] = { pos = 30, activeusers = 160, admins = 12, articles = 456899, edits = 41243222, files = 10243, pages = 4644366, users = 176586, depth = 745.9137 },
['ro'] = { pos = 31, activeusers = 858, admins = 17, articles = 433038, edits = 15021543, files = 116498, pages = 2622900, users = 592453, depth = 146.4584 },
['zh-min-nan'] = { pos = 32, activeusers = 82, admins = 6, articles = 431683, edits = 3135413, files = 362, pages = 1063317, users = 54076, depth = 6.312962 },
['tt'] = { pos = 33, activeusers = 77, admins = 5, articles = 417588, edits = 3527663, files = 6109, pages = 565026, users = 43246, depth = 0.7782901 },
['eu'] = { pos = 34, activeusers = 251, admins = 12, articles = 397734, edits = 9006284, files = 0, pages = 826510, users = 138901, depth = 12.66406 },
['ms'] = { pos = 35, activeusers = 528, admins = 15, articles = 360089, edits = 5639734, files = 19611, pages = 1042289, users = 299031, depth = 19.42112 },
['eo'] = { pos = 36, activeusers = 297, admins = 16, articles = 323460, edits = 7683125, files = 11287, pages = 719864, users = 199849, depth = 16.02959 },
['he'] = { pos = 37, activeusers = 3141, admins = 32, articles = 321150, edits = 34490625, files = 74069, pages = 1342768, users = 998968, depth = 259.9329 },
['hy'] = { pos = 38, activeusers = 410, admins = 11, articles = 293155, edits = 8486314, files = 11357, pages = 989195, users = 124166, depth = 48.36275 },
['da'] = { pos = 39, activeusers = 790, admins = 25, articles = 284067, edits = 11203904, files = 0, pages = 908547, users = 436252, depth = 59.59606 },
['bg'] = { pos = 40, activeusers = 722, admins = 25, articles = 283894, edits = 11478665, files = 549, pages = 632516, users = 312031, depth = 27.36636 },
['azb'] = { pos = 41, activeusers = 106, admins = 5, articles = 242299, edits = 1524180, files = 246, pages = 571997, users = 38118, depth = 4.933691 },
['sk'] = { pos = 42, activeusers = 528, admins = 10, articles = 241777, edits = 7405816, files = 0, pages = 549652, users = 222073, depth = 21.84761 },
['kk'] = { pos = 43, activeusers = 203, admins = 16, articles = 232125, edits = 3060863, files = 10544, pages = 588313, users = 121140, depth = 12.2504 },
['et'] = { pos = 44, activeusers = 420, admins = 33, articles = 229860, edits = 6175459, files = 757, pages = 542798, users = 168624, depth = 21.08729 },
['min'] = { pos = 45, activeusers = 44, admins = 5, articles = 225620, edits = 2444594, files = 177, pages = 385485, users = 16169, depth = 3.183837 },
['be'] = { pos = 46, activeusers = 273, admins = 11, articles = 221834, edits = 4186647, files = 3249, pages = 647864, users = 121122, depth = 23.83453 },
['simple'] = { pos = 47, activeusers = 985, admins = 17, articles = 217607, edits = 8389912, files = 36, pages = 705537, users = 1226782, depth = 59.78703 },
['hr'] = { pos = 48, activeusers = 474, admins = 11, articles = 213220, edits = 6436010, files = 21002, pages = 446198, users = 278383, depth = 17.22119 },
['el'] = { pos = 49, activeusers = 1041, admins = 22, articles = 212849, edits = 9621461, files = 18506, pages = 631054, users = 370087, depth = 58.85857 },
['lt'] = { pos = 50, activeusers = 313, admins = 10, articles = 204005, edits = 6660144, files = 23854, pages = 500461, users = 166798, depth = 28.10297 },
['gl'] = { pos = 51, activeusers = 244, admins = 8, articles = 188367, edits = 6158671, files = 343, pages = 473131, users = 128550, depth = 29.74857 },
['az'] = { pos = 52, activeusers = 642, admins = 17, articles = 186377, edits = 6582047, files = 23651, pages = 511995, users = 252397, depth = 39.23986 },
['sl'] = { pos = 53, activeusers = 311, admins = 22, articles = 177499, edits = 5735474, files = 8317, pages = 440079, users = 213931, depth = 28.52136 },
['ur'] = { pos = 54, activeusers = 308, admins = 11, articles = 175920, edits = 5123549, files = 12600, pages = 997468, users = 150078, depth = 112.023 },
['uz'] = { pos = 55, activeusers = 619, admins = 20, articles = 170411, edits = 2810999, files = 2095, pages = 694903, users = 77356, depth = 38.31943 },
['nn'] = { pos = 56, activeusers = 129, admins = 14, articles = 162673, edits = 3391154, files = 16, pages = 372477, users = 122004, depth = 15.14414 },
['ka'] = { pos = 57, activeusers = 251, admins = 6, articles = 162575, edits = 4399415, files = 14840, pages = 460281, users = 143364, depth = 32.05085 },
['hi'] = { pos = 58, activeusers = 1189, admins = 6, articles = 152395, edits = 5613832, files = 3604, pages = 1192110, users = 711215, depth = 219.1948 },
['th'] = { pos = 59, activeusers = 981, admins = 15, articles = 149625, edits = 10244682, files = 27301, pages = 975469, users = 430556, depth = 319.9431 },
['ta'] = { pos = 60, activeusers = 341, admins = 31, articles = 148337, edits = 3491567, files = 7723, pages = 466678, users = 208086, depth = 34.45793 },
['la'] = { pos = 61, activeusers = 135, admins = 21, articles = 136970, edits = 3690881, files = 0, pages = 275708, users = 158466, depth = 13.73475 },
['cy'] = { pos = 62, activeusers = 106, admins = 16, articles = 135144, edits = 11099558, files = 11273, pages = 275391, users = 73874, depth = 43.40598 },
['mk'] = { pos = 63, activeusers = 217, admins = 12, articles = 130107, edits = 4793254, files = 8681, pages = 524611, users = 103500, depth = 84.00296 },
['ast'] = { pos = 64, activeusers = 108, admins = 11, articles = 129993, edits = 3708867, files = 0, pages = 228718, users = 107045, depth = 9.353093 },
['bn'] = { pos = 65, activeusers = 1147, admins = 13, articles = 126815, edits = 6055703, files = 15382, pages = 991621, users = 386006, depth = 283.9978 },
['zh-yue'] = { pos = 66, activeusers = 284, admins = 12, articles = 126568, edits = 1866466, files = 2629, pages = 285284, users = 244193, depth = 10.28812 },
['lv'] = { pos = 67, activeusers = 279, admins = 13, articles = 115331, edits = 3668842, files = 25577, pages = 468218, users = 108203, depth = 73.36014 },
['tg'] = { pos = 68, activeusers = 58, admins = 6, articles = 107780, edits = 1309625, files = 485, pages = 262947, users = 36211, depth = 10.32289 },
['af'] = { pos = 69, activeusers = 192, admins = 16, articles = 104584, edits = 2516858, files = 9616, pages = 373182, users = 152621, depth = 44.48495 },
['my'] = { pos = 70, activeusers = 137, admins = 4, articles = 103687, edits = 755950, files = 2977, pages = 217309, users = 103463, depth = 4.177261 },
['mg'] = { pos = 71, activeusers = 47, admins = 3, articles = 94879, edits = 1046622, files = 3, pages = 245164, users = 28892, depth = 10.71086 },
['bs'] = { pos = 72, activeusers = 170, admins = 9, articles = 90384, edits = 3416373, files = 5465, pages = 367835, users = 144800, depth = 87.51887 },
['oc'] = { pos = 73, activeusers = 94, admins = 4, articles = 89859, edits = 2324084, files = 925, pages = 159431, users = 48511, depth = 8.738257 },
['sq'] = { pos = 74, activeusers = 217, admins = 11, articles = 86129, edits = 2465820, files = 4732, pages = 263474, users = 144073, depth = 39.67918 },
['mr'] = { pos = 75, activeusers = 151, admins = 12, articles = 86077, edits = 2150034, files = 19140, pages = 285995, users = 146079, depth = 40.55239 },
['nds'] = { pos = 76, activeusers = 40, admins = 4, articles = 83919, edits = 990301, files = 0, pages = 162425, users = 49076, depth = 5.335799 },
['ky'] = { pos = 77, activeusers = 84, admins = 4, articles = 81603, edits = 425224, files = 2688, pages = 111419, users = 33277, depth = 0.509501 },
['ml'] = { pos = 78, activeusers = 258, admins = 15, articles = 79119, edits = 3711170, files = 6967, pages = 489019, users = 163543, depth = 203.6945 },
['be-tarask'] = { pos = 79, activeusers = 129, admins = 4, articles = 78921, edits = 2327378, files = 1892, pages = 226753, users = 76376, depth = 36.01352 },
['te'] = { pos = 80, activeusers = 184, admins = 13, articles = 78089, edits = 3618951, files = 12722, pages = 306462, users = 114752, depth = 100.9987 },
['sw'] = { pos = 81, activeusers = 198, admins = 14, articles = 74617, edits = 1241274, files = 2270, pages = 151051, users = 55318, depth = 8.622667 },
['br'] = { pos = 82, activeusers = 89, admins = 6, articles = 72836, edits = 2004909, files = 5392, pages = 142431, users = 70318, depth = 12.85151 },
['new'] = { pos = 83, activeusers = 19, admins = 2, articles = 72352, edits = 848791, files = 0, pages = 196959, users = 25103, depth = 12.78229 },
['jv'] = { pos = 84, activeusers = 93, admins = 4, articles = 70708, edits = 1594428, files = 5430, pages = 178881, users = 54092, depth = 20.8613 },
['vec'] = { pos = 85, activeusers = 36, admins = 5, articles = 68995, edits = 1100910, files = 724, pages = 140398, users = 32139, depth = 8.398245 },
['ht'] = { pos = 86, activeusers = 43, admins = 3, articles = 67928, edits = 804125, files = 0, pages = 82103, users = 28587, depth = 0.4264941 },
['pms'] = { pos = 87, activeusers = 40, admins = 4, articles = 66377, edits = 855464, files = 2069, pages = 101502, users = 25352, depth = 2.360068 },
['pnb'] = { pos = 88, activeusers = 53, admins = 2, articles = 65849, edits = 606581, files = 225, pages = 113879, users = 32558, depth = 2.833818 },
['su'] = { pos = 89, activeusers = 41, admins = 7, articles = 61284, edits = 629464, files = 545, pages = 97420, users = 28444, depth = 2.246512 },
['lb'] = { pos = 90, activeusers = 62, admins = 5, articles = 61051, edits = 2392294, files = 2376, pages = 131550, users = 55271, depth = 24.24957 },
['ba'] = { pos = 91, activeusers = 77, admins = 7, articles = 60428, edits = 1151709, files = 1457, pages = 170069, users = 35531, depth = 22.29396 },
['lld'] = { pos = 92, activeusers = 10, admins = 2, articles = 59949, edits = 98741, files = 0, pages = 63796, users = 2278, depth = 0.006373595 },
['ga'] = { pos = 93, activeusers = 93, admins = 7, articles = 57435, edits = 1087850, files = 1123, pages = 96356, users = 52675, depth = 5.184477 },
['szl'] = { pos = 94, activeusers = 42, admins = 3, articles = 55867, edits = 347757, files = 0, pages = 69164, users = 21831, depth = 0.2848344 },
['lmo'] = { pos = 95, activeusers = 43, admins = 5, articles = 54974, edits = 1127033, files = 4437, pages = 123964, users = 37839, depth = 14.31854 },
['is'] = { pos = 96, activeusers = 124, admins = 19, articles = 54792, edits = 1761342, files = 3218, pages = 141722, users = 86936, depth = 31.28322 },
['ku'] = { pos = 97, activeusers = 86, admins = 3, articles = 53949, edits = 1094728, files = 565, pages = 109261, users = 51963, depth = 10.53205 },
['cv'] = { pos = 98, activeusers = 44, admins = 2, articles = 49684, edits = 750218, files = 537, pages = 97913, users = 31285, depth = 7.21989 },
['fy'] = { pos = 99, activeusers = 65, admins = 8, articles = 49385, edits = 1087971, files = 7608, pages = 150607, users = 43573, depth = 30.34813 },
['tl'] = { pos = 100, activeusers = 132, admins = 11, articles = 43205, edits = 1963204, files = 1896, pages = 234323, users = 123741, depth = 163.9403 },
['ckb'] = { pos = 101, activeusers = 175, admins = 7, articles = 42698, edits = 974290, files = 1603, pages = 185727, users = 51588, depth = 58.86354 },
['wuu'] = { pos = 102, activeusers = 40, admins = 4, articles = 42556, edits = 294492, files = 135, pages = 55387, users = 78902, depth = 0.4833537 },
['an'] = { pos = 103, activeusers = 72, admins = 6, articles = 42214, edits = 1838482, files = 1499, pages = 128514, users = 68560, depth = 59.78848 },
['sco'] = { pos = 104, activeusers = 90, admins = 4, articles = 40559, edits = 862568, files = 690, pages = 146774, users = 95768, depth = 40.30338 },
['diq'] = { pos = 105, activeusers = 35, admins = 3, articles = 40163, edits = 487390, files = 209, pages = 60561, users = 25038, depth = 2.0759 },
['vo'] = { pos = 106, activeusers = 29, admins = 2, articles = 39794, edits = 3271988, files = 0, pages = 170383, users = 32424, depth = 206.8061 },
['pa'] = { pos = 107, activeusers = 105, admins = 9, articles = 38524, edits = 610111, files = 1581, pages = 134590, users = 42449, depth = 28.18855 },
['io'] = { pos = 108, activeusers = 42, admins = 5, articles = 33555, edits = 993809, files = 0, pages = 49424, users = 33728, depth = 4.497277 },
['ne'] = { pos = 109, activeusers = 102, admins = 5, articles = 32331, edits = 1070121, files = 1259, pages = 103743, users = 58841, depth = 50.32435 },
['yo'] = { pos = 110, activeusers = 68, admins = 3, articles = 31634, edits = 553668, files = 168, pages = 56065, users = 25000, depth = 5.890225 },
['gu'] = { pos = 111, activeusers = 86, admins = 3, articles = 29976, edits = 826247, files = 0, pages = 117950, users = 69329, depth = 60.33554 },
['als'] = { pos = 112, activeusers = 70, admins = 9, articles = 29040, edits = 1015042, files = 571, pages = 69761, users = 92743, depth = 28.60981 },
['kn'] = { pos = 113, activeusers = 162, admins = 3, articles = 28544, edits = 1111940, files = 2600, pages = 130617, users = 76386, depth = 108.8614 },
['bar'] = { pos = 114, activeusers = 47, admins = 3, articles = 26982, edits = 831034, files = 1320, pages = 109209, users = 63628, depth = 70.67095 },
['scn'] = { pos = 115, activeusers = 37, admins = 5, articles = 26214, edits = 732881, files = 1407, pages = 55699, users = 41424, depth = 16.64645 },
['bpy'] = { pos = 116, activeusers = 17, admins = 3, articles = 25085, edits = 886488, files = 45, pages = 62806, users = 23552, depth = 31.91611 },
['avk'] = { pos = 117, activeusers = 29, admins = 6, articles = 24167, edits = 114839, files = 0, pages = 29365, users = 3132, depth = 0.1809199 },
['ia'] = { pos = 118, activeusers = 37, admins = 6, articles = 23833, edits = 642197, files = 4, pages = 37799, users = 44854, depth = 5.83411 },
['qu'] = { pos = 119, activeusers = 37, admins = 2, articles = 23067, edits = 650110, files = 0, pages = 55979, users = 27277, depth = 23.64221 },
['mn'] = { pos = 120, activeusers = 97, admins = 3, articles = 21412, edits = 708238, files = 1475, pages = 98110, users = 78192, depth = 92.62315 },
['nv'] = { pos = 121, activeusers = 16, admins = 2, articles = 20506, edits = 296033, files = 709, pages = 34669, users = 15201, depth = 4.073309 },
['crh'] = { pos = 122, activeusers = 33, admins = 2, articles = 19983, edits = 177985, files = 0, pages = 39980, users = 17919, depth = 4.458091 },
['xmf'] = { pos = 123, activeusers = 22, admins = 3, articles = 19647, edits = 186632, files = 0, pages = 36540, users = 17141, depth = 3.776058 },
['si'] = { pos = 124, activeusers = 85, admins = 3, articles = 18051, edits = 511812, files = 3115, pages = 80274, users = 58537, depth = 75.75912 },
['ha'] = { pos = 125, activeusers = 121, admins = 3, articles = 18021, edits = 168454, files = 0, pages = 31778, users = 18595, depth = 3.089189 },
['bat-smg'] = { pos = 126, activeusers = 22, admins = 5, articles = 17086, edits = 355532, files = 109, pages = 29095, users = 24211, depth = 6.036611 },
['os'] = { pos = 127, activeusers = 35, admins = 3, articles = 16262, edits = 525009, files = 164, pages = 59989, users = 22655, depth = 63.2771 },
['frr'] = { pos = 128, activeusers = 28, admins = 5, articles = 16142, edits = 231892, files = 1325, pages = 41373, users = 18057, depth = 13.69377 },
['or'] = { pos = 129, activeusers = 57, admins = 6, articles = 15925, edits = 462192, files = 125, pages = 71857, users = 31173, depth = 79.3442 },
['gd'] = { pos = 130, activeusers = 36, admins = 6, articles = 15909, edits = 566989, files = 347, pages = 32211, users = 25674, depth = 18.48274 },
['ps'] = { pos = 131, activeusers = 48, admins = 1, articles = 15640, edits = 284360, files = 1733, pages = 54720, users = 27918, depth = 32.44576 },
['cdo'] = { pos = 132, activeusers = 21, admins = 4, articles = 15556, edits = 89836, files = 0, pages = 31369, users = 19023, depth = 2.959255 },
['ban'] = { pos = 133, activeusers = 29, admins = 3, articles = 15434, edits = 123148, files = 113, pages = 31009, users = 5438, depth = 4.044257 },
['bug'] = { pos = 134, activeusers = 16, admins = 1, articles = 15411, edits = 200790, files = 0, pages = 19628, users = 12298, depth = 0.7659696 },
['yi'] = { pos = 135, activeusers = 46, admins = 3, articles = 15393, edits = 579357, files = 1062, pages = 44227, users = 45574, depth = 45.96445 },
['ilo'] = { pos = 136, activeusers = 21, admins = 2, articles = 15362, edits = 391879, files = 0, pages = 70157, users = 16220, depth = 71.06689 },
['sd'] = { pos = 137, activeusers = 30, admins = 4, articles = 15251, edits = 240325, files = 145, pages = 56249, users = 15817, depth = 30.87542 },
['am'] = { pos = 138, activeusers = 54, admins = 2, articles = 15053, edits = 371760, files = 1766, pages = 45964, users = 39377, depth = 34.10553 },
['nap'] = { pos = 139, activeusers = 24, admins = 3, articles = 14731, edits = 664703, files = 281, pages = 23715, users = 27787, depth = 10.42508 },
['sah'] = { pos = 140, activeusers = 33, admins = 3, articles = 14331, edits = 382114, files = 1765, pages = 47778, users = 22263, depth = 43.56386 },
['hsb'] = { pos = 141, activeusers = 33, admins = 4, articles = 13831, edits = 377440, files = 133, pages = 35390, users = 23114, depth = 25.91298 },
['fo'] = { pos = 142, activeusers = 34, admins = 3, articles = 13786, edits = 368834, files = 0, pages = 40271, users = 26987, depth = 33.80352 },
['li'] = { pos = 143, activeusers = 28, admins = 7, articles = 13772, edits = 454483, files = 623, pages = 65639, users = 26585, depth = 98.20734 },
['map-bms'] = { pos = 144, activeusers = 19, admins = 1, articles = 13752, edits = 213245, files = 462, pages = 30208, users = 14963, depth = 10.1082 },
['mai'] = { pos = 145, activeusers = 23, admins = 5, articles = 13724, edits = 229640, files = 115, pages = 39345, users = 11823, depth = 20.34177 },
['mzn'] = { pos = 146, activeusers = 28, admins = 3, articles = 13445, edits = 165843, files = 263, pages = 30431, users = 30341, depth = 8.698443 },
['gor'] = { pos = 147, activeusers = 18, admins = 2, articles = 13305, edits = 50789, files = 0, pages = 20832, users = 4072, depth = 0.7802842 },
['eml'] = { pos = 148, activeusers = 24, admins = 3, articles = 13011, edits = 152438, files = 2742, pages = 35067, users = 23424, depth = 12.49185 },
['ace'] = { pos = 149, activeusers = 24, admins = 3, articles = 12549, edits = 137377, files = 0, pages = 26485, users = 24219, depth = 6.396936 },
['bcl'] = { pos = 150, activeusers = 34, admins = 3, articles = 12289, edits = 233720, files = 865, pages = 33043, users = 19781, depth = 20.17377 },
['sa'] = { pos = 151, activeusers = 77, admins = 4, articles = 11778, edits = 469791, files = 445, pages = 70329, users = 35539, depth = 165.0805 },
['shn'] = { pos = 152, activeusers = 10, admins = 2, articles = 11647, edits = 55157, files = 60, pages = 27160, users = 3305, depth = 3.602751 },
['wa'] = { pos = 153, activeusers = 26, admins = 4, articles = 11575, edits = 388953, files = 614, pages = 27286, users = 22324, depth = 26.26171 },
['zh-classical'] = { pos = 154, activeusers = 47, admins = 6, articles = 11484, edits = 380424, files = 0, pages = 97158, users = 94740, depth = 217.922 },
['ie'] = { pos = 155, activeusers = 33, admins = 3, articles = 11370, edits = 151389, files = 0, pages = 15176, users = 16964, depth = 1.117773 },
['lij'] = { pos = 156, activeusers = 27, admins = 8, articles = 11022, edits = 231886, files = 7, pages = 26608, users = 14536, depth = 17.42653 },
['as'] = { pos = 157, activeusers = 95, admins = 5, articles = 10662, edits = 331364, files = 1706, pages = 73375, users = 34742, depth = 156.241 },
['zu'] = { pos = 158, activeusers = 46, admins = 1, articles = 10583, edits = 96765, files = 0, pages = 23985, users = 17658, depth = 6.469939 },
['mhr'] = { pos = 159, activeusers = 24, admins = 1, articles = 10440, edits = 185010, files = 0, pages = 27294, users = 13143, depth = 17.66579 },
['mrj'] = { pos = 160, activeusers = 13, admins = 1, articles = 10426, edits = 100537, files = 0, pages = 18680, users = 9979, depth = 3.373204 },
['hif'] = { pos = 161, activeusers = 29, admins = 2, articles = 10270, edits = 272325, files = 192, pages = 42279, users = 29663, depth = 62.57 },
['hyw'] = { pos = 162, activeusers = 36, admins = 5, articles = 10257, edits = 195266, files = 0, pages = 21586, users = 7392, depth = 11.03562 },
['mni'] = { pos = 163, activeusers = 17, admins = 1, articles = 10103, edits = 48852, files = 0, pages = 16223, users = 2251, depth = 1.104977 },
['ig'] = { pos = 164, activeusers = 100, admins = 5, articles = 9839, edits = 95981, files = 0, pages = 15376, users = 13921, depth = 1.97692 },
['km'] = { pos = 165, activeusers = 56, admins = 6, articles = 9542, edits = 282481, files = 1101, pages = 33455, users = 36426, depth = 53.0295 },
['hak'] = { pos = 166, activeusers = 22, admins = 1, articles = 9446, edits = 122396, files = 0, pages = 18267, users = 30453, depth = 5.843052 },
['roa-tara'] = { pos = 167, activeusers = 10, admins = 2, articles = 9306, edits = 140183, files = 288, pages = 17647, users = 10841, depth = 6.381674 },
['pam'] = { pos = 168, activeusers = 25, admins = 2, articles = 8833, edits = 295787, files = 403, pages = 21410, users = 19441, depth = 28.00916 },
['sn'] = { pos = 169, activeusers = 22, admins = 1, articles = 8545, edits = 97813, files = 0, pages = 16865, users = 15537, depth = 5.498354 },
['nso'] = { pos = 170, activeusers = 14, admins = 1, articles = 8524, edits = 49820, files = 0, pages = 10773, users = 5871, depth = 0.3219282 },
['so'] = { pos = 171, activeusers = 58, admins = 1, articles = 8463, edits = 240078, files = 0, pages = 25787, users = 32327, depth = 39.01209 },
['rue'] = { pos = 172, activeusers = 32, admins = 1, articles = 8392, edits = 131316, files = 87, pages = 17659, users = 25464, depth = 9.067737 },
['bh'] = { pos = 173, activeusers = 36, admins = 2, articles = 8011, edits = 723530, files = 53, pages = 69172, users = 29795, depth = 609.68 },
['se'] = { pos = 174, activeusers = 26, admins = 6, articles = 7802, edits = 300700, files = 0, pages = 20855, users = 26359, depth = 40.35822 },
['myv'] = { pos = 175, activeusers = 30, admins = 4, articles = 7710, edits = 139818, files = 0, pages = 26257, users = 11828, depth = 30.8146 },
['vls'] = { pos = 176, activeusers = 22, admins = 5, articles = 7640, edits = 308865, files = 480, pages = 21225, users = 24685, depth = 46.01014 },
['nds-nl'] = { pos = 177, activeusers = 13, admins = 6, articles = 7596, edits = 320855, files = 571, pages = 20404, users = 25929, depth = 44.7081 },
['mi'] = { pos = 178, activeusers = 27, admins = 2, articles = 7432, edits = 153464, files = 0, pages = 13468, users = 16704, depth = 7.516064 },
['sat'] = { pos = 179, activeusers = 48, admins = 3, articles = 7428, edits = 99757, files = 0, pages = 17374, users = 5497, depth = 10.2943 },
['sc'] = { pos = 180, activeusers = 19, admins = 4, articles = 7333, edits = 177580, files = 150, pages = 16398, users = 21991, depth = 16.54914 },
['nah'] = { pos = 181, activeusers = 23, admins = 3, articles = 7241, edits = 502517, files = 170, pages = 19503, users = 20757, depth = 73.88817 },
['vep'] = { pos = 182, activeusers = 25, admins = 1, articles = 6697, edits = 151755, files = 0, pages = 31131, users = 14497, depth = 64.89011 },
['gan'] = { pos = 183, activeusers = 21, admins = 1, articles = 6490, edits = 394922, files = 57, pages = 33494, users = 38683, depth = 204.132 },
['kab'] = { pos = 184, activeusers = 17, admins = 2, articles = 6444, edits = 105965, files = 0, pages = 15912, users = 12067, depth = 14.37617 },
['glk'] = { pos = 185, activeusers = 17, admins = 3, articles = 6438, edits = 62388, files = 807, pages = 13897, users = 14324, depth = 6.02614 },
['tk'] = { pos = 186, activeusers = 41, admins = 2, articles = 6404, edits = 230727, files = 319, pages = 15823, users = 24858, depth = 31.54398 },
['fiu-vro'] = { pos = 187, activeusers = 21, admins = 4, articles = 6313, edits = 177002, files = 196, pages = 12175, users = 13236, depth = 12.53514 },
['co'] = { pos = 188, activeusers = 26, admins = 2, articles = 6205, edits = 379570, files = 0, pages = 14797, users = 19931, depth = 49.18393 },
['bo'] = { pos = 189, activeusers = 20, admins = 1, articles = 6012, edits = 139900, files = 0, pages = 17574, users = 26549, depth = 29.44253 },
['ab'] = { pos = 190, activeusers = 16, admins = 2, articles = 5993, edits = 118559, files = 9, pages = 20397, users = 17800, depth = 33.57731 },
['gv'] = { pos = 191, activeusers = 18, admins = 3, articles = 5766, edits = 309437, files = 185, pages = 20893, users = 18107, depth = 101.936 },
['ary'] = { pos = 192, activeusers = 27, admins = 3, articles = 5750, edits = 189716, files = 42, pages = 43736, users = 6433, depth = 189.3112 },
['frp'] = { pos = 193, activeusers = 20, admins = 2, articles = 5611, edits = 215362, files = 0, pages = 15499, users = 14759, depth = 43.15208 },
['kw'] = { pos = 194, activeusers = 23, admins = 2, articles = 5519, edits = 199507, files = 6, pages = 11765, users = 13765, depth = 21.71947 },
['kv'] = { pos = 195, activeusers = 19, admins = 1, articles = 5480, edits = 139814, files = 0, pages = 16730, users = 13272, depth = 35.22075 },
['csb'] = { pos = 196, activeusers = 21, admins = 3, articles = 5435, edits = 186006, files = 0, pages = 8728, users = 15479, depth = 7.823419 },
['pcd'] = { pos = 197, activeusers = 27, admins = 3, articles = 5417, edits = 68819, files = 49, pages = 10547, users = 15855, depth = 5.851894 },
['ug'] = { pos = 198, activeusers = 29, admins = 1, articles = 5397, edits = 154294, files = 249, pages = 15016, users = 19867, depth = 32.63997 },
['skr'] = { pos = 199, activeusers = 7, admins = 1, articles = 5275, edits = 27046, files = 0, pages = 5813, users = 1326, depth = 0.04839744 },
['udm'] = { pos = 200, activeusers = 18, admins = 4, articles = 5271, edits = 120973, files = 9, pages = 17275, users = 13835, depth = 36.3192 },
['tum'] = { pos = 201, activeusers = 21, admins = 2, articles = 5200, edits = 31902, files = 0, pages = 7338, users = 7201, depth = 0.734935 },
['zea'] = { pos = 202, activeusers = 17, admins = 3, articles = 5143, edits = 120867, files = 1, pages = 9800, users = 12092, depth = 10.11256 },
['ay'] = { pos = 203, activeusers = 22, admins = 1, articles = 5027, edits = 95622, files = 0, pages = 8630, users = 15375, depth = 5.691906 },
['gn'] = { pos = 204, activeusers = 25, admins = 2, articles = 4919, edits = 121256, files = 0, pages = 11374, users = 16516, depth = 18.35815 },
['nrm'] = { pos = 205, activeusers = 13, admins = 2, articles = 4833, edits = 219259, files = 0, pages = 10372, users = 12380, depth = 27.76669 },
['mt'] = { pos = 206, activeusers = 33, admins = 5, articles = 4828, edits = 279003, files = 1145, pages = 19241, users = 20238, depth = 129.2277 },
['bjn'] = { pos = 207, activeusers = 19, admins = 2, articles = 4631, edits = 77230, files = 1, pages = 22501, users = 12833, depth = 51.1074 },
['smn'] = { pos = 208, activeusers = 17, admins = 6, articles = 4536, edits = 67656, files = 0, pages = 14323, users = 2333, depth = 21.99001 },
['lez'] = { pos = 209, activeusers = 17, admins = 3, articles = 4307, edits = 86717, files = 10, pages = 13067, users = 9826, depth = 27.45281 },
['lfn'] = { pos = 210, activeusers = 22, admins = 1, articles = 4177, edits = 38054, files = 0, pages = 6672, users = 9272, depth = 2.034963 },
['stq'] = { pos = 211, activeusers = 15, admins = 5, articles = 4066, edits = 121164, files = 429, pages = 10692, users = 12562, depth = 30.09419 },
['lo'] = { pos = 212, activeusers = 29, admins = 1, articles = 4036, edits = 94977, files = 0, pages = 12320, users = 15484, depth = 32.47773 },
['olo'] = { pos = 213, activeusers = 15, admins = 2, articles = 3900, edits = 32237, files = 0, pages = 10688, users = 6037, depth = 9.13719 },
['mwl'] = { pos = 214, activeusers = 22, admins = 1, articles = 3882, edits = 98698, files = 0, pages = 10214, users = 12237, depth = 25.70889 },
['fur'] = { pos = 215, activeusers = 22, admins = 2, articles = 3760, edits = 170412, files = 318, pages = 8595, users = 13251, depth = 32.78473 },
['rm'] = { pos = 216, activeusers = 19, admins = 3, articles = 3755, edits = 163070, files = 51, pages = 9598, users = 18597, depth = 41.1382 },
['ang'] = { pos = 217, activeusers = 35, admins = 2, articles = 3695, edits = 205801, files = 299, pages = 16565, users = 117964, depth = 150.7246 },
['lad'] = { pos = 218, activeusers = 25, admins = 5, articles = 3603, edits = 208891, files = 23, pages = 12943, users = 19687, depth = 108.4551 },
['gom'] = { pos = 219, activeusers = 13, admins = 3, articles = 3552, edits = 206402, files = 0, pages = 9048, users = 8664, depth = 54.6146 },
['koi'] = { pos = 220, activeusers = 12, admins = 1, articles = 3442, edits = 59770, files = 0, pages = 11021, users = 7912, depth = 26.29446 },
['ext'] = { pos = 221, activeusers = 13, admins = 1, articles = 3376, edits = 116068, files = 0, pages = 7566, users = 16079, depth = 23.63031 },
['tyv'] = { pos = 222, activeusers = 12, admins = 1, articles = 3364, edits = 43482, files = 0, pages = 11233, users = 8111, depth = 21.18073 },
['dsb'] = { pos = 223, activeusers = 15, admins = 1, articles = 3325, edits = 142785, files = 0, pages = 11200, users = 17262, depth = 71.51257 },
['rw'] = { pos = 224, activeusers = 30, admins = 1, articles = 3316, edits = 86107, files = 0, pages = 9349, users = 11214, depth = 30.48674 },
['dty'] = { pos = 225, activeusers = 15, admins = 3, articles = 3307, edits = 237468, files = 3, pages = 19227, users = 5532, depth = 286.2274 },
['ln'] = { pos = 226, activeusers = 30, admins = 4, articles = 3281, edits = 121868, files = 32, pages = 8584, users = 11836, depth = 37.08778 },
['av'] = { pos = 227, activeusers = 18, admins = 2, articles = 3136, edits = 83316, files = 0, pages = 14758, users = 13372, depth = 77.53728 },
['cbk-zam'] = { pos = 228, activeusers = 17, admins = 2, articles = 3129, edits = 110086, files = 0, pages = 8234, users = 13532, depth = 35.58784 },
['dv'] = { pos = 229, activeusers = 16, admins = 3, articles = 3019, edits = 130000, files = 932, pages = 11203, users = 23389, depth = 85.27349 },
['ksh'] = { pos = 230, activeusers = 15, admins = 3, articles = 2916, edits = 1606850, files = 0, pages = 10543, users = 21393, depth = 1042.662 },
['gag'] = { pos = 231, activeusers = 17, admins = 1, articles = 2794, edits = 67768, files = 0, pages = 6579, users = 12713, depth = 18.90357 },
['bxr'] = { pos = 232, activeusers = 20, admins = 1, articles = 2772, edits = 69918, files = 9, pages = 11045, users = 13872, depth = 56.38491 },
['pfl'] = { pos = 233, activeusers = 20, admins = 4, articles = 2740, edits = 90011, files = 0, pages = 6916, users = 10789, depth = 30.23155 },
['pap'] = { pos = 234, activeusers = 16, admins = 2, articles = 2712, edits = 90673, files = 0, pages = 6039, users = 13397, depth = 22.5964 },
['pag'] = { pos = 235, activeusers = 13, admins = 1, articles = 2561, edits = 73095, files = 0, pages = 8794, users = 7589, depth = 49.23527 },
['pi'] = { pos = 236, activeusers = 11, admins = 2, articles = 2547, edits = 101647, files = 0, pages = 4637, users = 6653, depth = 14.7602 },
['haw'] = { pos = 237, activeusers = 15, admins = 1, articles = 2458, edits = 96487, files = 0, pages = 5526, users = 15101, depth = 27.20225 },
['awa'] = { pos = 238, activeusers = 8, admins = 1, articles = 2436, edits = 24114, files = 0, pages = 5350, users = 1928, depth = 6.449707 },
['tay'] = { pos = 239, activeusers = 18, admins = 0, articles = 2422, edits = 54188, files = 0, pages = 2832, users = 1117, depth = 0.548314 },
['tw'] = { pos = 240, activeusers = 40, admins = 2, articles = 2113, edits = 93644, files = 0, pages = 5080, users = 13936, depth = 36.34564 },
['inh'] = { pos = 241, activeusers = 12, admins = 2, articles = 2100, edits = 55039, files = 37, pages = 11822, users = 3320, depth = 99.78201 },
['dag'] = { pos = 242, activeusers = 45, admins = 4, articles = 2057, edits = 44395, files = 0, pages = 4485, users = 1835, depth = 13.79115 },
['krc'] = { pos = 243, activeusers = 14, admins = 2, articles = 2057, edits = 106213, files = 0, pages = 14327, users = 9692, depth = 263.7807 },
['xal'] = { pos = 244, activeusers = 11, admins = 1, articles = 2046, edits = 85068, files = 0, pages = 11872, users = 9281, depth = 165.2664 },
['szy'] = { pos = 245, activeusers = 10, admins = 1, articles = 2044, edits = 128491, files = 0, pages = 5360, users = 2334, depth = 63.09213 },
['za'] = { pos = 246, activeusers = 9, admins = 1, articles = 2010, edits = 39348, files = 0, pages = 4143, users = 9765, depth = 10.69541 },
['mdf'] = { pos = 247, activeusers = 16, admins = 3, articles = 1981, edits = 64784, files = 0, pages = 11850, users = 8546, depth = 135.6834 },
['kaa'] = { pos = 248, activeusers = 28, admins = 1, articles = 1953, edits = 46335, files = 3, pages = 5160, users = 10278, depth = 24.21324 },
['pdc'] = { pos = 249, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1932, edits = 105143, files = 0, pages = 5837, users = 30423, depth = 73.58996 },
['atj'] = { pos = 250, activeusers = 11, admins = 5, articles = 1912, edits = 14725, files = 0, pages = 3020, users = 3706, depth = 1.63739 },
['to'] = { pos = 251, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1908, edits = 41592, files = 12, pages = 5333, users = 9251, depth = 25.13059 },
['arc'] = { pos = 252, activeusers = 16, admins = 2, articles = 1850, edits = 95331, files = 0, pages = 6425, users = 18823, depth = 90.7402 },
['ks'] = { pos = 253, activeusers = 26, admins = 2, articles = 1790, edits = 63478, files = 9, pages = 8466, users = 9394, depth = 104.2969 },
['tcy'] = { pos = 254, activeusers = 35, admins = 2, articles = 1746, edits = 103000, files = 1, pages = 8999, users = 4945, depth = 197.5103 },
['kbp'] = { pos = 255, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1698, edits = 16064, files = 0, pages = 3375, users = 3859, depth = 4.642701 },
['jam'] = { pos = 256, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1685, edits = 20760, files = 0, pages = 3024, users = 7275, depth = 4.335178 },
['na'] = { pos = 257, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1661, edits = 89538, files = 4, pages = 4884, users = 11499, depth = 69.02606 },
['wo'] = { pos = 258, activeusers = 15, admins = 3, articles = 1651, edits = 104455, files = 0, pages = 5373, users = 13952, depth = 98.80318 },
['kbd'] = { pos = 259, activeusers = 8, admins = 1, articles = 1595, edits = 43686, files = 0, pages = 6742, users = 9154, depth = 67.47462 },
['nia'] = { pos = 260, activeusers = 17, admins = 1, articles = 1523, edits = 17637, files = 0, pages = 3615, users = 1215, depth = 9.205343 },
['nov'] = { pos = 261, activeusers = 12, admins = 3, articles = 1516, edits = 177713, files = 0, pages = 4408, users = 10839, depth = 146.7154 },
['ki'] = { pos = 262, activeusers = 18, admins = 1, articles = 1503, edits = 20656, files = 0, pages = 3074, users = 7982, depth = 7.341365 },
['tet'] = { pos = 263, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1503, edits = 66603, files = 0, pages = 3910, users = 8933, depth = 43.68691 },
['mnw'] = { pos = 264, activeusers = 22, admins = 2, articles = 1423, edits = 34376, files = 0, pages = 4721, users = 2685, depth = 39.11226 },
['lg'] = { pos = 265, activeusers = 14, admins = 1, articles = 1419, edits = 26751, files = 0, pages = 4814, users = 7173, depth = 31.8089 },
['bi'] = { pos = 266, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1395, edits = 41828, files = 0, pages = 3298, users = 12170, depth = 23.60183 },
['tpi'] = { pos = 267, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1351, edits = 86611, files = 0, pages = 5680, users = 12394, depth = 156.563 },
['nqo'] = { pos = 268, activeusers = 19, admins = 1, articles = 1322, edits = 10071, files = 0, pages = 2648, users = 2889, depth = 3.826298 },
['jbo'] = { pos = 269, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1305, edits = 111664, files = 0, pages = 5717, users = 15032, depth = 223.2518 },
['roa-rup'] = { pos = 270, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1292, edits = 205301, files = 0, pages = 4294, users = 13024, depth = 258.1222 },
['fj'] = { pos = 271, activeusers = 8, admins = 1, articles = 1274, edits = 35441, files = 0, pages = 3631, users = 8372, depth = 33.40873 },
['lbe'] = { pos = 272, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1264, edits = 50269, files = 0, pages = 14686, users = 7815, depth = 385.9553 },
['kg'] = { pos = 273, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1255, edits = 43792, files = 0, pages = 2905, users = 9988, depth = 26.05728 },
['xh'] = { pos = 274, activeusers = 36, admins = 1, articles = 1240, edits = 33903, files = 0, pages = 3830, users = 11769, depth = 38.61851 },
['ty'] = { pos = 275, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1217, edits = 53071, files = 0, pages = 2993, users = 6869, depth = 37.76203 },
['cu'] = { pos = 276, activeusers = 18, admins = 2, articles = 1167, edits = 82636, files = 0, pages = 5566, users = 23101, depth = 210.9562 },
['shi'] = { pos = 277, activeusers = 8, admins = 2, articles = 1154, edits = 33393, files = 0, pages = 3843, users = 1492, depth = 47.17969 },
['srn'] = { pos = 278, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1112, edits = 39153, files = 0, pages = 2729, users = 7048, depth = 30.33695 },
['trv'] = { pos = 279, activeusers = 19, admins = 0, articles = 1110, edits = 85906, files = 0, pages = 2064, users = 1200, depth = 30.7443 },
['om'] = { pos = 280, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1094, edits = 38044, files = 0, pages = 3742, users = 9484, depth = 59.56398 },
['guw'] = { pos = 281, activeusers = 24, admins = 2, articles = 1065, edits = 30076, files = 0, pages = 1792, users = 514, depth = 7.820808 },
['sm'] = { pos = 282, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1065, edits = 42639, files = 0, pages = 3295, users = 9638, depth = 56.73643 },
['gcr'] = { pos = 283, activeusers = 13, admins = 1, articles = 1050, edits = 16485, files = 0, pages = 2556, users = 2197, depth = 13.26782 },
['alt'] = { pos = 284, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1045, edits = 35997, files = 0, pages = 3726, users = 1662, depth = 63.58937 },
['chr'] = { pos = 285, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1020, edits = 46156, files = 0, pages = 3896, users = 21864, depth = 94.18606 },
['ltg'] = { pos = 286, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1015, edits = 35320, files = 0, pages = 3223, users = 6701, depth = 51.85928 },
['ny'] = { pos = 287, activeusers = 15, admins = 1, articles = 919, edits = 38054, files = 0, pages = 4003, users = 9391, depth = 107.0564 },
['pih'] = { pos = 288, activeusers = 14, admins = 1, articles = 891, edits = 44153, files = 0, pages = 3324, users = 10497, depth = 99.04396 },
['got'] = { pos = 289, activeusers = 11, admins = 1, articles = 866, edits = 46132, files = 0, pages = 3805, users = 17744, depth = 139.6404 },
['mad'] = { pos = 290, activeusers = 15, admins = 0, articles = 861, edits = 8890, files = 0, pages = 1629, users = 1578, depth = 4.34207 },
['st'] = { pos = 291, activeusers = 19, admins = 1, articles = 843, edits = 28448, files = 0, pages = 4255, users = 9453, depth = 109.5255 },
['ami'] = { pos = 292, activeusers = 24, admins = 0, articles = 839, edits = 32264, files = 0, pages = 1657, users = 949, depth = 18.50881 },
['blk'] = { pos = 293, activeusers = 21, admins = 1, articles = 824, edits = 16122, files = 0, pages = 3696, users = 239, depth = 52.99091 },
['tn'] = { pos = 294, activeusers = 21, admins = 2, articles = 777, edits = 28253, files = 0, pages = 3716, users = 9264, depth = 108.7792 },
['bm'] = { pos = 295, activeusers = 8, admins = 2, articles = 775, edits = 40189, files = 0, pages = 3145, users = 9882, depth = 119.5033 },
['ve'] = { pos = 296, activeusers = 14, admins = 1, articles = 749, edits = 19284, files = 0, pages = 2236, users = 7210, depth = 33.99254 },
['rmy'] = { pos = 297, activeusers = 12, admins = 1, articles = 730, edits = 50227, files = 0, pages = 2701, users = 16409, depth = 135.5627 },
['ts'] = { pos = 298, activeusers = 13, admins = 2, articles = 720, edits = 36668, files = 0, pages = 3764, users = 8844, depth = 174.1253 },
['chy'] = { pos = 299, activeusers = 9, admins = 1, articles = 662, edits = 24107, files = 0, pages = 2258, users = 10623, depth = 62.05388 },
['rn'] = { pos = 300, activeusers = 9, admins = 1, articles = 620, edits = 23098, files = 0, pages = 2450, users = 8976, depth = 82.13479 },
['iu'] = { pos = 301, activeusers = 12, admins = 2, articles = 593, edits = 44501, files = 0, pages = 3182, users = 17026, depth = 266.578 },
['ak'] = { pos = 302, activeusers = 14, admins = 1, articles = 589, edits = 28928, files = 0, pages = 2441, users = 12520, depth = 117.1661 },
['ss'] = { pos = 303, activeusers = 11, admins = 3, articles = 576, edits = 38085, files = 0, pages = 2416, users = 7639, depth = 160.8599 },
['ch'] = { pos = 304, activeusers = 12, admins = 1, articles = 543, edits = 22843, files = 0, pages = 2501, users = 14427, depth = 118.7586 },
['ff'] = { pos = 305, activeusers = 23, admins = 0, articles = 541, edits = 25102, files = 0, pages = 2499, users = 7892, depth = 131.5749 },
['pnt'] = { pos = 306, activeusers = 8, admins = 1, articles = 481, edits = 35126, files = 0, pages = 2039, users = 9483, depth = 180.7408 },
['kcg'] = { pos = 307, activeusers = 14, admins = 1, articles = 462, edits = 16453, files = 0, pages = 2301, users = 447, depth = 113.2943 },
['ady'] = { pos = 308, activeusers = 10, admins = 1, articles = 451, edits = 12089, files = 0, pages = 3108, users = 6009, depth = 135.0018 },
['ik'] = { pos = 309, activeusers = 12, admins = 2, articles = 445, edits = 37980, files = 0, pages = 2616, users = 7950, depth = 345.5547 },
['ee'] = { pos = 310, activeusers = 17, admins = 3, articles = 438, edits = 50072, files = 0, pages = 3126, users = 13275, depth = 603.2763 },
['sg'] = { pos = 311, activeusers = 13, admins = 2, articles = 311, edits = 20554, files = 0, pages = 1983, users = 5984, depth = 299.5887 },
['din'] = { pos = 312, activeusers = 11, admins = 1, articles = 306, edits = 8040, files = 0, pages = 1086, users = 5694, depth = 48.10305 },
['pwn'] = { pos = 313, activeusers = 15, admins = 0, articles = 279, edits = 11160, files = 0, pages = 434, users = 852, depth = 7.936508 },
['pcm'] = { pos = 314, activeusers = 20, admins = 1, articles = 249, edits = 12755, files = 0, pages = 937, users = 196, depth = 103.9248 },
['kl'] = { pos = 315, activeusers = 17, admins = 2, articles = 244, edits = 74486, files = 0, pages = 2262, users = 12310, depth = 2252.396 },
['ti'] = { pos = 316, activeusers = 13, admins = 2, articles = 234, edits = 23841, files = 0, pages = 2731, users = 8476, depth = 994.0499 },
['dz'] = { pos = 317, activeusers = 14, admins = 1, articles = 227, edits = 29401, files = 0, pages = 2281, users = 9230, depth = 1055.324 },
['cr'] = { pos = 318, activeusers = 21, admins = 2, articles = 158, edits = 37454, files = 0, pages = 2162, users = 16776, depth = 2786.915 },
['ng'] = { pos = 319, activeusers = 0, admins = 1, articles = 8, edits = 5923, files = 0, pages = 443, users = 2385, depth = 39530.88 },
['cho'] = { pos = 320, activeusers = 0, admins = 1, articles = 6, edits = 4220, files = 0, pages = 201, users = 1809, depth = 22176 },
['kj'] = { pos = 321, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 3548, files = 0, pages = 114, users = 1377, depth = 23536.62 },
['mh'] = { pos = 322, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 4212, files = 0, pages = 206, users = 2140, depth = 52143.95 },
['ho'] = { pos = 323, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 3786, files = 0, pages = 129, users = 1575, depth = 51771.35 },
['ii'] = { pos = 324, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 11653, files = 0, pages = 189, users = 2031, depth = 237006 },
['lrc'] = { pos = 325, activeusers = 2, admins = 1, articles = 1, edits = 140064, files = 0, pages = 237, users = 5037, depth = 3.291563E+07 },
['mus'] = { pos = 326, activeusers = 0, admins = 1, articles = 1, edits = 3603, files = 0, pages = 115, users = 2348, depth = 407170.3 },
['aa'] = { pos = 327, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4685, files = 0, pages = 509, users = 4063, depth = 0 },
['hz'] = { pos = 328, activeusers = 1, admins = 1, articles = 0, edits = 4483, files = 0, pages = 176, users = 3761, depth = 0 },
['kr'] = { pos = 329, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4641, files = 0, pages = 162, users = 5464, depth = 0 },
['total'] = { activeusers = 280867, admins = 3758, articles = 59305734, edits = 3209714718, files = 2759590, pages = 244912060, users = 103551838, depth = 128.3655, date = '@1661580037' },
}
return info</text>
      <sha1>3f1pfp3729cko7gywq03nyq8sve47ou</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195401</id>
      <parentid>4195320</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T08:00:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MBHbot</username>
        <id>91410</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="49078" xml:space="preserve">local info = {
['en'] = { pos = 1, activeusers = 115017, admins = 1032, articles = 6544764, edits = 1102209018, files = 893848, pages = 56416847, users = 44069245, depth = 1134.442 },
['ceb'] = { pos = 2, activeusers = 175, admins = 6, articles = 6125813, edits = 34883268, files = 0, pages = 11232213, users = 93689, depth = 2.158013 },
['de'] = { pos = 3, activeusers = 16846, admins = 190, articles = 2718998, edits = 224169751, files = 129066, pages = 7508181, users = 3982559, depth = 92.62908 },
['sv'] = { pos = 4, activeusers = 1944, admins = 66, articles = 2552451, edits = 51021622, files = 0, pages = 6121925, users = 832813, depth = 16.29896 },
['fr'] = { pos = 5, activeusers = 16529, admins = 159, articles = 2449572, edits = 195992068, files = 68492, pages = 12163172, users = 4451633, depth = 253.3796 },
['nl'] = { pos = 6, activeusers = 3506, admins = 36, articles = 2099318, edits = 62514290, files = 20, pages = 4468965, users = 1226104, depth = 17.8231 },
['ru'] = { pos = 7, activeusers = 10635, admins = 76, articles = 1848462, edits = 124809168, files = 238059, pages = 7418313, users = 3236086, depth = 152.7592 },
['es'] = { pos = 8, activeusers = 13360, admins = 63, articles = 1797682, edits = 145146819, files = 0, pages = 7716247, users = 6623506, depth = 203.8959 },
['it'] = { pos = 9, activeusers = 7432, admins = 122, articles = 1769151, edits = 128712012, files = 138798, pages = 7500263, users = 2286691, depth = 180.0904 },
['arz'] = { pos = 10, activeusers = 199, admins = 7, articles = 1597100, edits = 7344334, files = 1476, pages = 2011743, users = 189367, depth = 0.2460733 },
['pl'] = { pos = 11, activeusers = 4095, admins = 101, articles = 1533698, edits = 67705464, files = 261, pages = 3560981, users = 1188113, depth = 33.22026 },
['ja'] = { pos = 12, activeusers = 15016, admins = 41, articles = 1339504, edits = 90971463, files = 30018, pages = 3958471, users = 1971584, depth = 87.85161 },
['zh'] = { pos = 13, activeusers = 8616, admins = 66, articles = 1299483, edits = 73085832, files = 60879, pages = 7129983, users = 3255530, depth = 206.3551 },
['vi'] = { pos = 14, activeusers = 2179, admins = 20, articles = 1275549, edits = 68988889, files = 24568, pages = 19377941, users = 878184, depth = 717.0496 },
['war'] = { pos = 15, activeusers = 74, admins = 3, articles = 1265935, edits = 6287630, files = 42, pages = 2881779, users = 52987, depth = 3.554695 },
['uk'] = { pos = 16, activeusers = 3055, admins = 45, articles = 1190162, edits = 36872836, files = 110482, pages = 4130775, users = 640544, depth = 54.49273 },
['ar'] = { pos = 17, activeusers = 4794, admins = 26, articles = 1184002, edits = 58987136, files = 50041, pages = 7817051, users = 2294036, depth = 236.8295 },
['pt'] = { pos = 18, activeusers = 8363, admins = 55, articles = 1094441, edits = 64105354, files = 58361, pages = 5406002, users = 2796745, depth = 184.0359 },
['fa'] = { pos = 19, activeusers = 5158, admins = 34, articles = 924749, edits = 35360287, files = 81905, pages = 5346223, users = 1144811, depth = 151.2012 },
['ca'] = { pos = 20, activeusers = 978, admins = 30, articles = 709149, edits = 30535407, files = 15606, pages = 1767206, users = 426833, depth = 38.46446 },
['sr'] = { pos = 21, activeusers = 704, admins = 19, articles = 661956, edits = 25146312, files = 36486, pages = 3987360, users = 311069, depth = 159.1547 },
['id'] = { pos = 22, activeusers = 3251, admins = 44, articles = 627254, edits = 21552824, files = 47557, pages = 3298058, users = 1348151, depth = 118.4795 },
['ko'] = { pos = 23, activeusers = 1702, admins = 27, articles = 602938, edits = 33149233, files = 12717, pages = 2739432, users = 750137, depth = 151.9396 },
['no'] = { pos = 24, activeusers = 1065, admins = 44, articles = 596747, edits = 22861288, files = 4, pages = 1700440, users = 559838, depth = 45.98916 },
['fi'] = { pos = 25, activeusers = 1648, admins = 31, articles = 537697, edits = 20696024, files = 70477, pages = 1411561, users = 521436, depth = 38.72574 },
['tr'] = { pos = 26, activeusers = 2887, admins = 23, articles = 513490, edits = 28346144, files = 37595, pages = 2388443, users = 1421871, depth = 158.2326 },
['hu'] = { pos = 27, activeusers = 1529, admins = 24, articles = 510888, edits = 25153634, files = 8445, pages = 1450140, users = 511079, depth = 58.62781 },
['cs'] = { pos = 28, activeusers = 2075, admins = 33, articles = 509006, edits = 21586470, files = 1, pages = 1405540, users = 587274, depth = 47.64596 },
['ce'] = { pos = 29, activeusers = 52, admins = 3, articles = 481665, edits = 8688616, files = 315, pages = 908478, users = 30827, depth = 7.509677 },
['sh'] = { pos = 30, activeusers = 160, admins = 12, articles = 456899, edits = 41243240, files = 10243, pages = 4644366, users = 176587, depth = 745.914 },
['ro'] = { pos = 31, activeusers = 858, admins = 17, articles = 433039, edits = 15021600, files = 116502, pages = 2622910, users = 592454, depth = 146.4589 },
['zh-min-nan'] = { pos = 32, activeusers = 82, admins = 6, articles = 431683, edits = 3135416, files = 362, pages = 1063317, users = 54077, depth = 6.312968 },
['tt'] = { pos = 33, activeusers = 77, admins = 5, articles = 417588, edits = 3527665, files = 6109, pages = 565026, users = 43247, depth = 0.7782906 },
['eu'] = { pos = 34, activeusers = 251, admins = 12, articles = 397735, edits = 9006322, files = 0, pages = 826512, users = 138903, depth = 12.66408 },
['ms'] = { pos = 35, activeusers = 528, admins = 15, articles = 360089, edits = 5639768, files = 19611, pages = 1042291, users = 299035, depth = 19.42131 },
['eo'] = { pos = 36, activeusers = 297, admins = 16, articles = 323468, edits = 7683336, files = 11287, pages = 720018, users = 199853, depth = 16.03761 },
['he'] = { pos = 37, activeusers = 3141, admins = 32, articles = 321153, edits = 34490868, files = 74071, pages = 1342782, users = 998988, depth = 259.9328 },
['hy'] = { pos = 38, activeusers = 410, admins = 11, articles = 293154, edits = 8486316, files = 11357, pages = 989193, users = 124166, depth = 48.36304 },
['da'] = { pos = 39, activeusers = 790, admins = 25, articles = 284070, edits = 11203923, files = 0, pages = 908550, users = 436254, depth = 59.59469 },
['bg'] = { pos = 40, activeusers = 722, admins = 25, articles = 283897, edits = 11478726, files = 549, pages = 632524, users = 312034, depth = 27.36636 },
['azb'] = { pos = 41, activeusers = 106, admins = 5, articles = 242301, edits = 1524188, files = 246, pages = 572000, users = 38119, depth = 4.933639 },
['sk'] = { pos = 42, activeusers = 528, admins = 10, articles = 241778, edits = 7405827, files = 0, pages = 549653, users = 222076, depth = 21.84742 },
['kk'] = { pos = 43, activeusers = 203, admins = 16, articles = 232128, edits = 3060919, files = 10544, pages = 588314, users = 121140, depth = 12.25015 },
['et'] = { pos = 44, activeusers = 420, admins = 33, articles = 229860, edits = 6175531, files = 757, pages = 542813, users = 168625, depth = 21.08898 },
['min'] = { pos = 45, activeusers = 44, admins = 5, articles = 225620, edits = 2444594, files = 177, pages = 385485, users = 16170, depth = 3.183837 },
['be'] = { pos = 46, activeusers = 273, admins = 11, articles = 221856, edits = 4186728, files = 3249, pages = 647893, users = 121124, depth = 23.82998 },
['simple'] = { pos = 47, activeusers = 985, admins = 17, articles = 217602, edits = 8390152, files = 36, pages = 705574, users = 1226800, depth = 59.79863 },
['hr'] = { pos = 48, activeusers = 474, admins = 11, articles = 213220, edits = 6436018, files = 21002, pages = 446200, users = 278386, depth = 17.22143 },
['el'] = { pos = 49, activeusers = 1041, admins = 22, articles = 212853, edits = 9621537, files = 18506, pages = 631058, users = 370089, depth = 58.85645 },
['lt'] = { pos = 50, activeusers = 313, admins = 10, articles = 204006, edits = 6660204, files = 23854, pages = 500463, users = 166801, depth = 28.10302 },
['gl'] = { pos = 51, activeusers = 244, admins = 8, articles = 188367, edits = 6158667, files = 343, pages = 473131, users = 128550, depth = 29.74855 },
['az'] = { pos = 52, activeusers = 642, admins = 17, articles = 186375, edits = 6582294, files = 23651, pages = 511995, users = 252404, depth = 39.24266 },
['sl'] = { pos = 53, activeusers = 311, admins = 22, articles = 177501, edits = 5735507, files = 8317, pages = 440084, users = 213935, depth = 28.52121 },
['ur'] = { pos = 54, activeusers = 308, admins = 11, articles = 175923, edits = 5123725, files = 12601, pages = 997481, users = 150082, depth = 112.0243 },
['uz'] = { pos = 55, activeusers = 619, admins = 20, articles = 170429, edits = 2811200, files = 2096, pages = 694950, users = 77364, depth = 38.31572 },
['nn'] = { pos = 56, activeusers = 129, admins = 14, articles = 162674, edits = 3391196, files = 16, pages = 372478, users = 122006, depth = 15.1441 },
['ka'] = { pos = 57, activeusers = 251, admins = 6, articles = 162587, edits = 4399444, files = 14840, pages = 460299, users = 143365, depth = 32.04637 },
['hi'] = { pos = 58, activeusers = 1189, admins = 6, articles = 152395, edits = 5613984, files = 3604, pages = 1192134, users = 711238, depth = 219.2064 },
['th'] = { pos = 59, activeusers = 981, admins = 15, articles = 149626, edits = 10244910, files = 27303, pages = 975488, users = 430560, depth = 319.9536 },
['ta'] = { pos = 60, activeusers = 341, admins = 31, articles = 148339, edits = 3491655, files = 7723, pages = 466685, users = 208086, depth = 34.45843 },
['la'] = { pos = 61, activeusers = 135, admins = 21, articles = 136970, edits = 3690822, files = 0, pages = 275708, users = 158469, depth = 13.73453 },
['cy'] = { pos = 62, activeusers = 106, admins = 16, articles = 135144, edits = 11099556, files = 11273, pages = 275391, users = 73875, depth = 43.40598 },
['mk'] = { pos = 63, activeusers = 217, admins = 12, articles = 130108, edits = 4793258, files = 8681, pages = 524612, users = 103501, depth = 84.00156 },
['ast'] = { pos = 64, activeusers = 108, admins = 11, articles = 129993, edits = 3708867, files = 0, pages = 228718, users = 107046, depth = 9.353093 },
['bn'] = { pos = 65, activeusers = 1147, admins = 13, articles = 126824, edits = 6055908, files = 15382, pages = 991648, users = 386020, depth = 283.9712 },
['zh-yue'] = { pos = 66, activeusers = 284, admins = 12, articles = 126568, edits = 1866537, files = 2629, pages = 285287, users = 244200, depth = 10.2888 },
['lv'] = { pos = 67, activeusers = 279, admins = 13, articles = 115333, edits = 3668874, files = 25577, pages = 468224, users = 108203, depth = 73.35896 },
['tg'] = { pos = 68, activeusers = 58, admins = 6, articles = 107780, edits = 1309625, files = 485, pages = 262947, users = 36213, depth = 10.32289 },
['af'] = { pos = 69, activeusers = 192, admins = 16, articles = 104584, edits = 2516865, files = 9616, pages = 373182, users = 152622, depth = 44.48507 },
['my'] = { pos = 70, activeusers = 137, admins = 4, articles = 103687, edits = 755950, files = 2977, pages = 217311, users = 103463, depth = 4.17737 },
['mg'] = { pos = 71, activeusers = 47, admins = 3, articles = 94879, edits = 1046622, files = 3, pages = 245164, users = 28892, depth = 10.71086 },
['bs'] = { pos = 72, activeusers = 170, admins = 9, articles = 90384, edits = 3416376, files = 5465, pages = 367835, users = 144803, depth = 87.51894 },
['oc'] = { pos = 73, activeusers = 94, admins = 4, articles = 89860, edits = 2324148, files = 925, pages = 159432, users = 48512, depth = 8.738249 },
['sq'] = { pos = 74, activeusers = 217, admins = 11, articles = 86129, edits = 2465830, files = 4732, pages = 263474, users = 144073, depth = 39.67934 },
['mr'] = { pos = 75, activeusers = 151, admins = 12, articles = 86081, edits = 2150030, files = 19140, pages = 286006, users = 146081, depth = 40.54983 },
['nds'] = { pos = 76, activeusers = 40, admins = 4, articles = 83919, edits = 990302, files = 0, pages = 162426, users = 49077, depth = 5.335907 },
['ky'] = { pos = 77, activeusers = 84, admins = 4, articles = 81603, edits = 425225, files = 2688, pages = 111419, users = 33278, depth = 0.5095022 },
['ml'] = { pos = 78, activeusers = 258, admins = 15, articles = 79118, edits = 3711204, files = 6967, pages = 489023, users = 163546, depth = 203.7048 },
['be-tarask'] = { pos = 79, activeusers = 129, admins = 4, articles = 78922, edits = 2327393, files = 1892, pages = 226756, users = 76376, depth = 36.01334 },
['te'] = { pos = 80, activeusers = 184, admins = 13, articles = 78094, edits = 3619100, files = 12739, pages = 306484, users = 114755, depth = 100.9977 },
['sw'] = { pos = 81, activeusers = 198, admins = 14, articles = 74617, edits = 1241276, files = 2270, pages = 151051, users = 55318, depth = 8.622682 },
['br'] = { pos = 82, activeusers = 89, admins = 6, articles = 72836, edits = 2004909, files = 5392, pages = 142431, users = 70318, depth = 12.85151 },
['new'] = { pos = 83, activeusers = 19, admins = 2, articles = 72352, edits = 848791, files = 0, pages = 196959, users = 25103, depth = 12.78229 },
['jv'] = { pos = 84, activeusers = 93, admins = 4, articles = 70708, edits = 1594428, files = 5430, pages = 178881, users = 54093, depth = 20.8613 },
['vec'] = { pos = 85, activeusers = 36, admins = 5, articles = 68995, edits = 1100911, files = 724, pages = 140398, users = 32140, depth = 8.398252 },
['ht'] = { pos = 86, activeusers = 43, admins = 3, articles = 67928, edits = 804125, files = 0, pages = 82103, users = 28588, depth = 0.4264941 },
['pms'] = { pos = 87, activeusers = 40, admins = 4, articles = 66377, edits = 855465, files = 2069, pages = 101502, users = 25352, depth = 2.360071 },
['pnb'] = { pos = 88, activeusers = 53, admins = 2, articles = 65851, edits = 606589, files = 225, pages = 113881, users = 32558, depth = 2.833633 },
['su'] = { pos = 89, activeusers = 41, admins = 7, articles = 61284, edits = 629464, files = 545, pages = 97420, users = 28444, depth = 2.246512 },
['lb'] = { pos = 90, activeusers = 62, admins = 5, articles = 61051, edits = 2392299, files = 2376, pages = 131550, users = 55271, depth = 24.24962 },
['ba'] = { pos = 91, activeusers = 77, admins = 7, articles = 60428, edits = 1151711, files = 1457, pages = 170069, users = 35531, depth = 22.29399 },
['lld'] = { pos = 92, activeusers = 10, admins = 2, articles = 59949, edits = 98741, files = 0, pages = 63796, users = 2278, depth = 0.006373595 },
['ga'] = { pos = 93, activeusers = 93, admins = 7, articles = 57436, edits = 1087970, files = 1123, pages = 96364, users = 52675, depth = 5.186304 },
['szl'] = { pos = 94, activeusers = 42, admins = 3, articles = 55868, edits = 347760, files = 0, pages = 69165, users = 21831, depth = 0.2848225 },
['lmo'] = { pos = 95, activeusers = 43, admins = 5, articles = 54974, edits = 1127034, files = 4437, pages = 123964, users = 37839, depth = 14.31855 },
['is'] = { pos = 96, activeusers = 124, admins = 19, articles = 54792, edits = 1761342, files = 3218, pages = 141722, users = 86936, depth = 31.28322 },
['ku'] = { pos = 97, activeusers = 86, admins = 3, articles = 53949, edits = 1094721, files = 565, pages = 109261, users = 51963, depth = 10.53199 },
['cv'] = { pos = 98, activeusers = 44, admins = 2, articles = 49684, edits = 750220, files = 537, pages = 97913, users = 31287, depth = 7.219909 },
['fy'] = { pos = 99, activeusers = 65, admins = 8, articles = 49385, edits = 1087972, files = 7608, pages = 150607, users = 43573, depth = 30.34815 },
['tl'] = { pos = 100, activeusers = 132, admins = 11, articles = 43206, edits = 1963208, files = 1896, pages = 234324, users = 123744, depth = 163.9323 },
['ckb'] = { pos = 101, activeusers = 175, admins = 7, articles = 42698, edits = 974294, files = 1603, pages = 185728, users = 51589, depth = 58.86428 },
['wuu'] = { pos = 102, activeusers = 40, admins = 4, articles = 42556, edits = 294499, files = 135, pages = 55387, users = 78902, depth = 0.4833652 },
['an'] = { pos = 103, activeusers = 72, admins = 6, articles = 42214, edits = 1838482, files = 1499, pages = 128514, users = 68561, depth = 59.78848 },
['sco'] = { pos = 104, activeusers = 90, admins = 4, articles = 40559, edits = 862568, files = 690, pages = 146774, users = 95769, depth = 40.30338 },
['diq'] = { pos = 105, activeusers = 35, admins = 3, articles = 40163, edits = 487390, files = 209, pages = 60561, users = 25038, depth = 2.0759 },
['vo'] = { pos = 106, activeusers = 29, admins = 2, articles = 38587, edits = 3273201, files = 0, pages = 169176, users = 32424, depth = 221.5976 },
['pa'] = { pos = 107, activeusers = 105, admins = 9, articles = 38524, edits = 610114, files = 1581, pages = 134593, users = 42452, depth = 28.18982 },
['io'] = { pos = 108, activeusers = 42, admins = 5, articles = 33555, edits = 993809, files = 0, pages = 49424, users = 33728, depth = 4.497277 },
['ne'] = { pos = 109, activeusers = 102, admins = 5, articles = 32331, edits = 1070128, files = 1259, pages = 103743, users = 58841, depth = 50.32468 },
['yo'] = { pos = 110, activeusers = 68, admins = 3, articles = 31635, edits = 553673, files = 168, pages = 56066, users = 25000, depth = 5.8898 },
['gu'] = { pos = 111, activeusers = 86, admins = 3, articles = 29976, edits = 826250, files = 0, pages = 117951, users = 69330, depth = 60.33662 },
['als'] = { pos = 112, activeusers = 70, admins = 9, articles = 29040, edits = 1015045, files = 571, pages = 69761, users = 92745, depth = 28.60989 },
['kn'] = { pos = 113, activeusers = 162, admins = 3, articles = 28547, edits = 1111976, files = 2600, pages = 130621, users = 76387, depth = 108.8408 },
['bar'] = { pos = 114, activeusers = 47, admins = 3, articles = 26982, edits = 831034, files = 1320, pages = 109209, users = 63628, depth = 70.67095 },
['scn'] = { pos = 115, activeusers = 37, admins = 5, articles = 26214, edits = 732881, files = 1407, pages = 55699, users = 41424, depth = 16.64645 },
['bpy'] = { pos = 116, activeusers = 17, admins = 3, articles = 25085, edits = 886488, files = 45, pages = 62806, users = 23552, depth = 31.91611 },
['avk'] = { pos = 117, activeusers = 29, admins = 6, articles = 24167, edits = 114841, files = 0, pages = 29365, users = 3132, depth = 0.1809231 },
['ia'] = { pos = 118, activeusers = 37, admins = 6, articles = 23833, edits = 642197, files = 4, pages = 37799, users = 44855, depth = 5.83411 },
['qu'] = { pos = 119, activeusers = 37, admins = 2, articles = 23067, edits = 650110, files = 0, pages = 55979, users = 27277, depth = 23.64221 },
['mn'] = { pos = 120, activeusers = 97, admins = 3, articles = 21414, edits = 708251, files = 1475, pages = 98110, users = 78193, depth = 92.60271 },
['nv'] = { pos = 121, activeusers = 16, admins = 2, articles = 20506, edits = 296035, files = 709, pages = 34669, users = 15201, depth = 4.073337 },
['crh'] = { pos = 122, activeusers = 33, admins = 2, articles = 20004, edits = 178017, files = 0, pages = 40001, users = 17919, depth = 4.447199 },
['xmf'] = { pos = 123, activeusers = 22, admins = 3, articles = 19647, edits = 186634, files = 0, pages = 36540, users = 17141, depth = 3.776098 },
['si'] = { pos = 124, activeusers = 85, admins = 3, articles = 18051, edits = 511818, files = 3115, pages = 80274, users = 58538, depth = 75.76 },
['ha'] = { pos = 125, activeusers = 121, admins = 3, articles = 18021, edits = 168454, files = 0, pages = 31778, users = 18597, depth = 3.089189 },
['bat-smg'] = { pos = 126, activeusers = 22, admins = 5, articles = 17086, edits = 355532, files = 109, pages = 29095, users = 24211, depth = 6.036611 },
['os'] = { pos = 127, activeusers = 35, admins = 3, articles = 16262, edits = 525006, files = 164, pages = 59989, users = 22655, depth = 63.27674 },
['frr'] = { pos = 128, activeusers = 28, admins = 5, articles = 16148, edits = 231898, files = 1325, pages = 41379, users = 18057, depth = 13.68196 },
['or'] = { pos = 129, activeusers = 57, admins = 6, articles = 15925, edits = 462207, files = 125, pages = 71858, users = 31173, depth = 79.34851 },
['gd'] = { pos = 130, activeusers = 36, admins = 6, articles = 15909, edits = 566989, files = 347, pages = 32211, users = 25674, depth = 18.48274 },
['ps'] = { pos = 131, activeusers = 48, admins = 1, articles = 15640, edits = 284361, files = 1733, pages = 54721, users = 27919, depth = 32.44695 },
['cdo'] = { pos = 132, activeusers = 21, admins = 4, articles = 15556, edits = 89836, files = 0, pages = 31369, users = 19024, depth = 2.959255 },
['ban'] = { pos = 133, activeusers = 29, admins = 3, articles = 15434, edits = 123157, files = 113, pages = 31009, users = 5438, depth = 4.044553 },
['bug'] = { pos = 134, activeusers = 16, admins = 1, articles = 15411, edits = 200790, files = 0, pages = 19628, users = 12298, depth = 0.7659696 },
['yi'] = { pos = 135, activeusers = 46, admins = 3, articles = 15393, edits = 579357, files = 1062, pages = 44227, users = 45574, depth = 45.96445 },
['ilo'] = { pos = 136, activeusers = 21, admins = 2, articles = 15362, edits = 391879, files = 0, pages = 70157, users = 16220, depth = 71.06689 },
['sd'] = { pos = 137, activeusers = 30, admins = 4, articles = 15251, edits = 240335, files = 145, pages = 56249, users = 15817, depth = 30.8767 },
['am'] = { pos = 138, activeusers = 54, admins = 2, articles = 15053, edits = 371762, files = 1766, pages = 45965, users = 39379, depth = 34.10718 },
['nap'] = { pos = 139, activeusers = 24, admins = 3, articles = 14731, edits = 664703, files = 281, pages = 23715, users = 27787, depth = 10.42508 },
['sah'] = { pos = 140, activeusers = 33, admins = 3, articles = 14331, edits = 382114, files = 1765, pages = 47778, users = 22264, depth = 43.56386 },
['hsb'] = { pos = 141, activeusers = 33, admins = 4, articles = 13831, edits = 377440, files = 133, pages = 35390, users = 23114, depth = 25.91298 },
['fo'] = { pos = 142, activeusers = 34, admins = 3, articles = 13786, edits = 368834, files = 0, pages = 40271, users = 26987, depth = 33.80352 },
['li'] = { pos = 143, activeusers = 28, admins = 7, articles = 13772, edits = 454483, files = 623, pages = 65639, users = 26586, depth = 98.20734 },
['map-bms'] = { pos = 144, activeusers = 19, admins = 1, articles = 13752, edits = 213245, files = 462, pages = 30208, users = 14963, depth = 10.1082 },
['mai'] = { pos = 145, activeusers = 23, admins = 5, articles = 13724, edits = 229640, files = 115, pages = 39345, users = 11823, depth = 20.34177 },
['mzn'] = { pos = 146, activeusers = 28, admins = 3, articles = 13445, edits = 165843, files = 263, pages = 30431, users = 30343, depth = 8.698443 },
['gor'] = { pos = 147, activeusers = 18, admins = 2, articles = 13305, edits = 50789, files = 0, pages = 20832, users = 4072, depth = 0.7802842 },
['eml'] = { pos = 148, activeusers = 24, admins = 3, articles = 13011, edits = 152438, files = 2742, pages = 35067, users = 23424, depth = 12.49185 },
['ace'] = { pos = 149, activeusers = 24, admins = 3, articles = 12549, edits = 137377, files = 0, pages = 26485, users = 24219, depth = 6.396936 },
['bcl'] = { pos = 150, activeusers = 34, admins = 3, articles = 12291, edits = 233737, files = 865, pages = 33044, users = 19781, depth = 20.16611 },
['sa'] = { pos = 151, activeusers = 77, admins = 4, articles = 11778, edits = 469795, files = 445, pages = 70330, users = 35539, depth = 165.0852 },
['shn'] = { pos = 152, activeusers = 10, admins = 2, articles = 11647, edits = 55157, files = 60, pages = 27160, users = 3305, depth = 3.602751 },
['wa'] = { pos = 153, activeusers = 26, admins = 4, articles = 11575, edits = 388955, files = 614, pages = 27286, users = 22324, depth = 26.26184 },
['zh-classical'] = { pos = 154, activeusers = 47, admins = 6, articles = 11484, edits = 380435, files = 0, pages = 97159, users = 94741, depth = 217.9311 },
['ie'] = { pos = 155, activeusers = 33, admins = 3, articles = 11370, edits = 151389, files = 0, pages = 15176, users = 16965, depth = 1.117773 },
['lij'] = { pos = 156, activeusers = 27, admins = 8, articles = 11022, edits = 231886, files = 7, pages = 26608, users = 14536, depth = 17.42653 },
['as'] = { pos = 157, activeusers = 95, admins = 5, articles = 10663, edits = 331372, files = 1706, pages = 73377, users = 34743, depth = 156.2162 },
['zu'] = { pos = 158, activeusers = 46, admins = 1, articles = 10583, edits = 96765, files = 0, pages = 23985, users = 17659, depth = 6.469939 },
['mhr'] = { pos = 159, activeusers = 24, admins = 1, articles = 10440, edits = 185010, files = 0, pages = 27294, users = 13143, depth = 17.66579 },
['mrj'] = { pos = 160, activeusers = 13, admins = 1, articles = 10426, edits = 100537, files = 0, pages = 18680, users = 9979, depth = 3.373204 },
['hif'] = { pos = 161, activeusers = 29, admins = 2, articles = 10270, edits = 272326, files = 192, pages = 42280, users = 29664, depth = 62.57265 },
['hyw'] = { pos = 162, activeusers = 36, admins = 5, articles = 10257, edits = 195265, files = 0, pages = 21586, users = 7392, depth = 11.03557 },
['mni'] = { pos = 163, activeusers = 17, admins = 1, articles = 10103, edits = 48852, files = 0, pages = 16223, users = 2251, depth = 1.104977 },
['ig'] = { pos = 164, activeusers = 100, admins = 5, articles = 9841, edits = 95983, files = 0, pages = 15378, users = 13922, depth = 1.975901 },
['km'] = { pos = 165, activeusers = 56, admins = 6, articles = 9542, edits = 282483, files = 1101, pages = 33455, users = 36426, depth = 53.02987 },
['hak'] = { pos = 166, activeusers = 22, admins = 1, articles = 9446, edits = 122396, files = 0, pages = 18267, users = 30453, depth = 5.843052 },
['roa-tara'] = { pos = 167, activeusers = 10, admins = 2, articles = 9306, edits = 140183, files = 288, pages = 17647, users = 10841, depth = 6.381674 },
['pam'] = { pos = 168, activeusers = 25, admins = 2, articles = 8833, edits = 295790, files = 403, pages = 21410, users = 19442, depth = 28.00944 },
['sn'] = { pos = 169, activeusers = 22, admins = 1, articles = 8545, edits = 97814, files = 0, pages = 16865, users = 15539, depth = 5.498411 },
['nso'] = { pos = 170, activeusers = 14, admins = 1, articles = 8524, edits = 49820, files = 0, pages = 10773, users = 5871, depth = 0.3219282 },
['so'] = { pos = 171, activeusers = 58, admins = 1, articles = 8465, edits = 240093, files = 0, pages = 25790, users = 32328, depth = 38.99606 },
['rue'] = { pos = 172, activeusers = 32, admins = 1, articles = 8392, edits = 131316, files = 87, pages = 17659, users = 25465, depth = 9.067737 },
['bh'] = { pos = 173, activeusers = 36, admins = 2, articles = 8011, edits = 723532, files = 53, pages = 69174, users = 29797, depth = 609.7039 },
['se'] = { pos = 174, activeusers = 26, admins = 6, articles = 7802, edits = 300700, files = 0, pages = 20855, users = 26360, depth = 40.35822 },
['myv'] = { pos = 175, activeusers = 30, admins = 4, articles = 7710, edits = 139823, files = 0, pages = 26259, users = 11829, depth = 30.82 },
['vls'] = { pos = 176, activeusers = 22, admins = 5, articles = 7640, edits = 308865, files = 480, pages = 21225, users = 24686, depth = 46.01014 },
['nds-nl'] = { pos = 177, activeusers = 13, admins = 6, articles = 7596, edits = 320855, files = 571, pages = 20404, users = 25930, depth = 44.7081 },
['mi'] = { pos = 178, activeusers = 27, admins = 2, articles = 7432, edits = 153464, files = 0, pages = 13468, users = 16705, depth = 7.516064 },
['sat'] = { pos = 179, activeusers = 48, admins = 3, articles = 7428, edits = 99757, files = 0, pages = 17374, users = 5497, depth = 10.2943 },
['sc'] = { pos = 180, activeusers = 19, admins = 4, articles = 7333, edits = 177580, files = 150, pages = 16398, users = 21991, depth = 16.54914 },
['nah'] = { pos = 181, activeusers = 23, admins = 3, articles = 7241, edits = 502517, files = 170, pages = 19503, users = 20757, depth = 73.88817 },
['vep'] = { pos = 182, activeusers = 25, admins = 1, articles = 6697, edits = 151755, files = 0, pages = 31131, users = 14497, depth = 64.89011 },
['gan'] = { pos = 183, activeusers = 21, admins = 1, articles = 6490, edits = 394922, files = 57, pages = 33494, users = 38683, depth = 204.132 },
['kab'] = { pos = 184, activeusers = 17, admins = 2, articles = 6444, edits = 105965, files = 0, pages = 15912, users = 12067, depth = 14.37617 },
['glk'] = { pos = 185, activeusers = 17, admins = 3, articles = 6438, edits = 62388, files = 807, pages = 13897, users = 14325, depth = 6.02614 },
['tk'] = { pos = 186, activeusers = 41, admins = 2, articles = 6404, edits = 230727, files = 319, pages = 15823, users = 24858, depth = 31.54398 },
['fiu-vro'] = { pos = 187, activeusers = 21, admins = 4, articles = 6314, edits = 177017, files = 196, pages = 12178, users = 13236, depth = 12.5377 },
['co'] = { pos = 188, activeusers = 26, admins = 2, articles = 6205, edits = 379570, files = 0, pages = 14797, users = 19931, depth = 49.18393 },
['bo'] = { pos = 189, activeusers = 20, admins = 1, articles = 6012, edits = 139900, files = 0, pages = 17574, users = 26549, depth = 29.44253 },
['ab'] = { pos = 190, activeusers = 16, admins = 2, articles = 5993, edits = 118559, files = 9, pages = 20397, users = 17801, depth = 33.57731 },
['gv'] = { pos = 191, activeusers = 18, admins = 3, articles = 5766, edits = 309437, files = 185, pages = 20893, users = 18107, depth = 101.936 },
['ary'] = { pos = 192, activeusers = 27, admins = 3, articles = 5751, edits = 189725, files = 42, pages = 43737, users = 6434, depth = 189.25 },
['frp'] = { pos = 193, activeusers = 20, admins = 2, articles = 5611, edits = 215359, files = 0, pages = 15499, users = 14759, depth = 43.15148 },
['kw'] = { pos = 194, activeusers = 23, admins = 2, articles = 5519, edits = 199507, files = 6, pages = 11765, users = 13765, depth = 21.71947 },
['kv'] = { pos = 195, activeusers = 19, admins = 1, articles = 5480, edits = 139814, files = 0, pages = 16730, users = 13272, depth = 35.22075 },
['csb'] = { pos = 196, activeusers = 21, admins = 3, articles = 5435, edits = 186006, files = 0, pages = 8728, users = 15479, depth = 7.823419 },
['pcd'] = { pos = 197, activeusers = 27, admins = 3, articles = 5417, edits = 68819, files = 49, pages = 10547, users = 15855, depth = 5.851894 },
['ug'] = { pos = 198, activeusers = 29, admins = 1, articles = 5398, edits = 154302, files = 249, pages = 15020, users = 19868, depth = 32.64124 },
['skr'] = { pos = 199, activeusers = 7, admins = 1, articles = 5275, edits = 27049, files = 0, pages = 5813, users = 1326, depth = 0.0484028 },
['udm'] = { pos = 200, activeusers = 18, admins = 4, articles = 5271, edits = 120973, files = 9, pages = 17275, users = 13836, depth = 36.3192 },
['tum'] = { pos = 201, activeusers = 21, admins = 2, articles = 5200, edits = 31902, files = 0, pages = 7338, users = 7201, depth = 0.734935 },
['zea'] = { pos = 202, activeusers = 17, admins = 3, articles = 5143, edits = 120867, files = 1, pages = 9800, users = 12092, depth = 10.11256 },
['ay'] = { pos = 203, activeusers = 22, admins = 1, articles = 5027, edits = 95622, files = 0, pages = 8630, users = 15375, depth = 5.691906 },
['gn'] = { pos = 204, activeusers = 25, admins = 2, articles = 4919, edits = 121256, files = 0, pages = 11374, users = 16516, depth = 18.35815 },
['nrm'] = { pos = 205, activeusers = 13, admins = 2, articles = 4833, edits = 219259, files = 0, pages = 10372, users = 12380, depth = 27.76669 },
['mt'] = { pos = 206, activeusers = 33, admins = 5, articles = 4830, edits = 279011, files = 1145, pages = 19243, users = 20238, depth = 129.1109 },
['bjn'] = { pos = 207, activeusers = 19, admins = 2, articles = 4631, edits = 77230, files = 1, pages = 22501, users = 12834, depth = 51.1074 },
['smn'] = { pos = 208, activeusers = 17, admins = 6, articles = 4536, edits = 67667, files = 0, pages = 14323, users = 2333, depth = 21.99359 },
['lez'] = { pos = 209, activeusers = 17, admins = 3, articles = 4307, edits = 86716, files = 10, pages = 13067, users = 9826, depth = 27.4525 },
['lfn'] = { pos = 210, activeusers = 22, admins = 1, articles = 4177, edits = 38054, files = 0, pages = 6672, users = 9273, depth = 2.034963 },
['stq'] = { pos = 211, activeusers = 15, admins = 5, articles = 4066, edits = 121164, files = 429, pages = 10692, users = 12562, depth = 30.09419 },
['lo'] = { pos = 212, activeusers = 29, admins = 1, articles = 4036, edits = 94977, files = 0, pages = 12320, users = 15484, depth = 32.47773 },
['olo'] = { pos = 213, activeusers = 15, admins = 2, articles = 3900, edits = 32238, files = 0, pages = 10688, users = 6037, depth = 9.137473 },
['mwl'] = { pos = 214, activeusers = 22, admins = 1, articles = 3882, edits = 98698, files = 0, pages = 10214, users = 12237, depth = 25.70889 },
['fur'] = { pos = 215, activeusers = 22, admins = 2, articles = 3760, edits = 170409, files = 318, pages = 8595, users = 13251, depth = 32.78415 },
['rm'] = { pos = 216, activeusers = 19, admins = 3, articles = 3755, edits = 163070, files = 51, pages = 9598, users = 18597, depth = 41.1382 },
['ang'] = { pos = 217, activeusers = 35, admins = 2, articles = 3695, edits = 205803, files = 299, pages = 16565, users = 117965, depth = 150.7261 },
['lad'] = { pos = 218, activeusers = 25, admins = 5, articles = 3603, edits = 208892, files = 23, pages = 12943, users = 19687, depth = 108.4556 },
['gom'] = { pos = 219, activeusers = 13, admins = 3, articles = 3552, edits = 206410, files = 0, pages = 9048, users = 8664, depth = 54.61672 },
['koi'] = { pos = 220, activeusers = 12, admins = 1, articles = 3442, edits = 59770, files = 0, pages = 11021, users = 7912, depth = 26.29446 },
['ext'] = { pos = 221, activeusers = 13, admins = 1, articles = 3376, edits = 116068, files = 0, pages = 7566, users = 16079, depth = 23.63031 },
['tyv'] = { pos = 222, activeusers = 12, admins = 1, articles = 3364, edits = 43482, files = 0, pages = 11233, users = 8111, depth = 21.18073 },
['dsb'] = { pos = 223, activeusers = 15, admins = 1, articles = 3325, edits = 142785, files = 0, pages = 11200, users = 17262, depth = 71.51257 },
['rw'] = { pos = 224, activeusers = 30, admins = 1, articles = 3316, edits = 86107, files = 0, pages = 9349, users = 11214, depth = 30.48674 },
['dty'] = { pos = 225, activeusers = 15, admins = 3, articles = 3307, edits = 237468, files = 3, pages = 19227, users = 5532, depth = 286.2274 },
['ln'] = { pos = 226, activeusers = 30, admins = 4, articles = 3281, edits = 121868, files = 32, pages = 8584, users = 11836, depth = 37.08778 },
['av'] = { pos = 227, activeusers = 18, admins = 2, articles = 3136, edits = 83316, files = 0, pages = 14758, users = 13372, depth = 77.53728 },
['cbk-zam'] = { pos = 228, activeusers = 17, admins = 2, articles = 3129, edits = 110086, files = 0, pages = 8234, users = 13532, depth = 35.58784 },
['dv'] = { pos = 229, activeusers = 16, admins = 3, articles = 3019, edits = 130000, files = 932, pages = 11203, users = 23389, depth = 85.27349 },
['ksh'] = { pos = 230, activeusers = 15, admins = 3, articles = 2916, edits = 1606850, files = 0, pages = 10543, users = 21393, depth = 1042.662 },
['gag'] = { pos = 231, activeusers = 17, admins = 1, articles = 2794, edits = 67768, files = 0, pages = 6579, users = 12714, depth = 18.90357 },
['bxr'] = { pos = 232, activeusers = 20, admins = 1, articles = 2772, edits = 69918, files = 9, pages = 11045, users = 13872, depth = 56.38491 },
['pfl'] = { pos = 233, activeusers = 20, admins = 4, articles = 2740, edits = 90011, files = 0, pages = 6916, users = 10789, depth = 30.23155 },
['pap'] = { pos = 234, activeusers = 16, admins = 2, articles = 2712, edits = 90673, files = 0, pages = 6039, users = 13397, depth = 22.5964 },
['pag'] = { pos = 235, activeusers = 13, admins = 1, articles = 2561, edits = 73097, files = 0, pages = 8794, users = 7589, depth = 49.23661 },
['pi'] = { pos = 236, activeusers = 11, admins = 2, articles = 2547, edits = 101647, files = 0, pages = 4637, users = 6653, depth = 14.7602 },
['haw'] = { pos = 237, activeusers = 15, admins = 1, articles = 2458, edits = 96491, files = 0, pages = 5526, users = 15101, depth = 27.20338 },
['awa'] = { pos = 238, activeusers = 8, admins = 1, articles = 2436, edits = 24114, files = 0, pages = 5350, users = 1928, depth = 6.449707 },
['tay'] = { pos = 239, activeusers = 18, admins = 0, articles = 2422, edits = 54188, files = 0, pages = 2832, users = 1118, depth = 0.548314 },
['tw'] = { pos = 240, activeusers = 40, admins = 2, articles = 2113, edits = 93645, files = 0, pages = 5080, users = 13936, depth = 36.34603 },
['inh'] = { pos = 241, activeusers = 12, admins = 2, articles = 2100, edits = 55041, files = 37, pages = 11823, users = 3320, depth = 99.79772 },
['dag'] = { pos = 242, activeusers = 45, admins = 4, articles = 2057, edits = 44395, files = 0, pages = 4485, users = 1836, depth = 13.79115 },
['krc'] = { pos = 243, activeusers = 14, admins = 2, articles = 2057, edits = 106213, files = 0, pages = 14327, users = 9692, depth = 263.7807 },
['xal'] = { pos = 244, activeusers = 11, admins = 1, articles = 2046, edits = 85068, files = 0, pages = 11872, users = 9282, depth = 165.2664 },
['szy'] = { pos = 245, activeusers = 10, admins = 1, articles = 2044, edits = 128491, files = 0, pages = 5360, users = 2334, depth = 63.09213 },
['za'] = { pos = 246, activeusers = 9, admins = 1, articles = 2010, edits = 39348, files = 0, pages = 4143, users = 9765, depth = 10.69541 },
['mdf'] = { pos = 247, activeusers = 16, admins = 3, articles = 1982, edits = 64785, files = 0, pages = 11851, users = 8546, depth = 135.5372 },
['kaa'] = { pos = 248, activeusers = 28, admins = 1, articles = 1953, edits = 46334, files = 3, pages = 5164, users = 10279, depth = 24.25435 },
['pdc'] = { pos = 249, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1932, edits = 105143, files = 0, pages = 5837, users = 30423, depth = 73.58996 },
['atj'] = { pos = 250, activeusers = 11, admins = 5, articles = 1912, edits = 14725, files = 0, pages = 3020, users = 3706, depth = 1.63739 },
['to'] = { pos = 251, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1908, edits = 41592, files = 12, pages = 5333, users = 9252, depth = 25.13059 },
['arc'] = { pos = 252, activeusers = 16, admins = 2, articles = 1850, edits = 95331, files = 0, pages = 6425, users = 18823, depth = 90.7402 },
['ks'] = { pos = 253, activeusers = 26, admins = 2, articles = 1790, edits = 63511, files = 9, pages = 8470, users = 9394, depth = 104.4269 },
['tcy'] = { pos = 254, activeusers = 35, admins = 2, articles = 1746, edits = 103001, files = 1, pages = 8999, users = 4945, depth = 197.5123 },
['kbp'] = { pos = 255, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1698, edits = 16064, files = 0, pages = 3375, users = 3859, depth = 4.642701 },
['jam'] = { pos = 256, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1685, edits = 20760, files = 0, pages = 3024, users = 7275, depth = 4.335178 },
['na'] = { pos = 257, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1661, edits = 89538, files = 4, pages = 4884, users = 11499, depth = 69.02606 },
['wo'] = { pos = 258, activeusers = 15, admins = 3, articles = 1651, edits = 104455, files = 0, pages = 5373, users = 13952, depth = 98.80318 },
['kbd'] = { pos = 259, activeusers = 8, admins = 1, articles = 1595, edits = 43686, files = 0, pages = 6742, users = 9154, depth = 67.47462 },
['nia'] = { pos = 260, activeusers = 17, admins = 1, articles = 1523, edits = 17637, files = 0, pages = 3615, users = 1215, depth = 9.205343 },
['nov'] = { pos = 261, activeusers = 12, admins = 3, articles = 1516, edits = 177713, files = 0, pages = 4408, users = 10839, depth = 146.7154 },
['ki'] = { pos = 262, activeusers = 18, admins = 1, articles = 1503, edits = 20656, files = 0, pages = 3074, users = 7982, depth = 7.341365 },
['tet'] = { pos = 263, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1503, edits = 66603, files = 0, pages = 3910, users = 8933, depth = 43.68691 },
['mnw'] = { pos = 264, activeusers = 22, admins = 2, articles = 1423, edits = 34396, files = 0, pages = 4721, users = 2685, depth = 39.13501 },
['lg'] = { pos = 265, activeusers = 14, admins = 1, articles = 1419, edits = 26751, files = 0, pages = 4814, users = 7173, depth = 31.8089 },
['bi'] = { pos = 266, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1395, edits = 41828, files = 0, pages = 3298, users = 12170, depth = 23.60183 },
['tpi'] = { pos = 267, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1351, edits = 86611, files = 0, pages = 5680, users = 12394, depth = 156.563 },
['nqo'] = { pos = 268, activeusers = 19, admins = 1, articles = 1322, edits = 10072, files = 0, pages = 2648, users = 2889, depth = 3.826678 },
['jbo'] = { pos = 269, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1305, edits = 111664, files = 0, pages = 5717, users = 15032, depth = 223.2518 },
['roa-rup'] = { pos = 270, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1292, edits = 205301, files = 0, pages = 4294, users = 13024, depth = 258.1222 },
['fj'] = { pos = 271, activeusers = 8, admins = 1, articles = 1274, edits = 35441, files = 0, pages = 3631, users = 8372, depth = 33.40873 },
['lbe'] = { pos = 272, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1264, edits = 50269, files = 0, pages = 14686, users = 7815, depth = 385.9553 },
['kg'] = { pos = 273, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1255, edits = 43792, files = 0, pages = 2905, users = 9988, depth = 26.05728 },
['xh'] = { pos = 274, activeusers = 36, admins = 1, articles = 1240, edits = 33903, files = 0, pages = 3830, users = 11770, depth = 38.61851 },
['ty'] = { pos = 275, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1217, edits = 53071, files = 0, pages = 2993, users = 6869, depth = 37.76203 },
['cu'] = { pos = 276, activeusers = 18, admins = 2, articles = 1167, edits = 82636, files = 0, pages = 5566, users = 23101, depth = 210.9562 },
['shi'] = { pos = 277, activeusers = 8, admins = 2, articles = 1154, edits = 33393, files = 0, pages = 3843, users = 1492, depth = 47.17969 },
['srn'] = { pos = 278, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1112, edits = 39153, files = 0, pages = 2729, users = 7048, depth = 30.33695 },
['trv'] = { pos = 279, activeusers = 19, admins = 0, articles = 1110, edits = 85906, files = 0, pages = 2064, users = 1200, depth = 30.7443 },
['om'] = { pos = 280, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1094, edits = 38044, files = 0, pages = 3742, users = 9484, depth = 59.56398 },
['guw'] = { pos = 281, activeusers = 24, admins = 2, articles = 1065, edits = 30083, files = 0, pages = 1792, users = 514, depth = 7.822629 },
['sm'] = { pos = 282, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1065, edits = 42639, files = 0, pages = 3295, users = 9638, depth = 56.73643 },
['gcr'] = { pos = 283, activeusers = 13, admins = 1, articles = 1050, edits = 16485, files = 0, pages = 2556, users = 2197, depth = 13.26782 },
['alt'] = { pos = 284, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1045, edits = 35997, files = 0, pages = 3726, users = 1663, depth = 63.58937 },
['chr'] = { pos = 285, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1020, edits = 46156, files = 0, pages = 3896, users = 21865, depth = 94.18606 },
['ltg'] = { pos = 286, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1015, edits = 35320, files = 0, pages = 3223, users = 6701, depth = 51.85928 },
['ny'] = { pos = 287, activeusers = 15, admins = 1, articles = 919, edits = 38054, files = 0, pages = 4003, users = 9391, depth = 107.0564 },
['pih'] = { pos = 288, activeusers = 14, admins = 1, articles = 891, edits = 44153, files = 0, pages = 3324, users = 10497, depth = 99.04396 },
['got'] = { pos = 289, activeusers = 11, admins = 1, articles = 866, edits = 46132, files = 0, pages = 3805, users = 17744, depth = 139.6404 },
['mad'] = { pos = 290, activeusers = 15, admins = 0, articles = 861, edits = 8890, files = 0, pages = 1629, users = 1578, depth = 4.34207 },
['st'] = { pos = 291, activeusers = 19, admins = 1, articles = 843, edits = 28448, files = 0, pages = 4255, users = 9453, depth = 109.5255 },
['ami'] = { pos = 292, activeusers = 24, admins = 0, articles = 839, edits = 32264, files = 0, pages = 1657, users = 949, depth = 18.50881 },
['blk'] = { pos = 293, activeusers = 21, admins = 1, articles = 824, edits = 16147, files = 0, pages = 3697, users = 239, depth = 53.09568 },
['bm'] = { pos = 294, activeusers = 8, admins = 2, articles = 775, edits = 40189, files = 0, pages = 3145, users = 9882, depth = 119.5033 },
['tn'] = { pos = 295, activeusers = 21, admins = 2, articles = 773, edits = 28259, files = 0, pages = 3712, users = 9264, depth = 110.0497 },
['ve'] = { pos = 296, activeusers = 14, admins = 1, articles = 749, edits = 19284, files = 0, pages = 2236, users = 7211, depth = 33.99254 },
['rmy'] = { pos = 297, activeusers = 12, admins = 1, articles = 730, edits = 50227, files = 0, pages = 2701, users = 16409, depth = 135.5627 },
['ts'] = { pos = 298, activeusers = 13, admins = 2, articles = 720, edits = 36668, files = 0, pages = 3764, users = 8845, depth = 174.1253 },
['chy'] = { pos = 299, activeusers = 9, admins = 1, articles = 662, edits = 24107, files = 0, pages = 2258, users = 10623, depth = 62.05388 },
['rn'] = { pos = 300, activeusers = 9, admins = 1, articles = 620, edits = 23098, files = 0, pages = 2450, users = 8976, depth = 82.13479 },
['iu'] = { pos = 301, activeusers = 12, admins = 2, articles = 593, edits = 44501, files = 0, pages = 3182, users = 17026, depth = 266.578 },
['ak'] = { pos = 302, activeusers = 14, admins = 1, articles = 589, edits = 28928, files = 0, pages = 2441, users = 12520, depth = 117.1661 },
['ss'] = { pos = 303, activeusers = 11, admins = 3, articles = 576, edits = 38085, files = 0, pages = 2416, users = 7639, depth = 160.8599 },
['ch'] = { pos = 304, activeusers = 12, admins = 1, articles = 543, edits = 22843, files = 0, pages = 2501, users = 14427, depth = 118.7586 },
['ff'] = { pos = 305, activeusers = 23, admins = 0, articles = 541, edits = 25102, files = 0, pages = 2499, users = 7892, depth = 131.5749 },
['pnt'] = { pos = 306, activeusers = 8, admins = 1, articles = 481, edits = 35126, files = 0, pages = 2039, users = 9483, depth = 180.7408 },
['kcg'] = { pos = 307, activeusers = 14, admins = 1, articles = 462, edits = 16453, files = 0, pages = 2301, users = 447, depth = 113.2943 },
['ady'] = { pos = 308, activeusers = 10, admins = 1, articles = 451, edits = 12089, files = 0, pages = 3108, users = 6009, depth = 135.0018 },
['ik'] = { pos = 309, activeusers = 12, admins = 2, articles = 445, edits = 37980, files = 0, pages = 2616, users = 7950, depth = 345.5547 },
['ee'] = { pos = 310, activeusers = 17, admins = 3, articles = 438, edits = 50072, files = 0, pages = 3126, users = 13275, depth = 603.2763 },
['sg'] = { pos = 311, activeusers = 13, admins = 2, articles = 311, edits = 20554, files = 0, pages = 1983, users = 5984, depth = 299.5887 },
['din'] = { pos = 312, activeusers = 11, admins = 1, articles = 306, edits = 8040, files = 0, pages = 1086, users = 5694, depth = 48.10305 },
['pwn'] = { pos = 313, activeusers = 15, admins = 0, articles = 279, edits = 11160, files = 0, pages = 434, users = 852, depth = 7.936508 },
['pcm'] = { pos = 314, activeusers = 20, admins = 1, articles = 249, edits = 12757, files = 0, pages = 937, users = 196, depth = 103.9411 },
['kl'] = { pos = 315, activeusers = 17, admins = 2, articles = 244, edits = 74486, files = 0, pages = 2262, users = 12310, depth = 2252.396 },
['ti'] = { pos = 316, activeusers = 13, admins = 2, articles = 234, edits = 23841, files = 0, pages = 2731, users = 8476, depth = 994.0499 },
['dz'] = { pos = 317, activeusers = 14, admins = 1, articles = 227, edits = 29403, files = 0, pages = 2281, users = 9230, depth = 1055.396 },
['cr'] = { pos = 318, activeusers = 21, admins = 2, articles = 158, edits = 37454, files = 0, pages = 2162, users = 16776, depth = 2786.915 },
['ng'] = { pos = 319, activeusers = 0, admins = 1, articles = 8, edits = 5923, files = 0, pages = 443, users = 2385, depth = 39530.88 },
['cho'] = { pos = 320, activeusers = 0, admins = 1, articles = 6, edits = 4220, files = 0, pages = 201, users = 1809, depth = 22176 },
['kj'] = { pos = 321, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 3548, files = 0, pages = 114, users = 1377, depth = 23536.62 },
['mh'] = { pos = 322, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 4212, files = 0, pages = 206, users = 2140, depth = 52143.95 },
['ho'] = { pos = 323, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 3786, files = 0, pages = 129, users = 1575, depth = 51771.35 },
['ii'] = { pos = 324, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 11653, files = 0, pages = 189, users = 2031, depth = 237006 },
['lrc'] = { pos = 325, activeusers = 2, admins = 1, articles = 1, edits = 140064, files = 0, pages = 237, users = 5037, depth = 3.291563E+07 },
['mus'] = { pos = 326, activeusers = 0, admins = 1, articles = 1, edits = 3603, files = 0, pages = 115, users = 2348, depth = 407170.3 },
['aa'] = { pos = 327, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4685, files = 0, pages = 509, users = 4063, depth = 0 },
['hz'] = { pos = 328, activeusers = 1, admins = 1, articles = 0, edits = 4483, files = 0, pages = 176, users = 3761, depth = 0 },
['kr'] = { pos = 329, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4641, files = 0, pages = 162, users = 5464, depth = 0 },
['total'] = { activeusers = 280867, admins = 3758, articles = 59305071, edits = 3209747741, files = 2759620, pages = 244912740, users = 103552767, depth = 128.3712, date = '@1661587237' },
}
return info</text>
      <sha1>4n4axcnxxhzsrpi9c2umgks5v9wa1rr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195444</id>
      <parentid>4195401</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T10:00:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MBHbot</username>
        <id>91410</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="49083" xml:space="preserve">local info = {
['en'] = { pos = 1, activeusers = 115017, admins = 1032, articles = 6544819, edits = 1102223824, files = 893855, pages = 56417262, users = 44069591, depth = 1134.446 },
['ceb'] = { pos = 2, activeusers = 175, admins = 6, articles = 6125811, edits = 34883280, files = 0, pages = 11232213, users = 93689, depth = 2.158016 },
['de'] = { pos = 3, activeusers = 16846, admins = 190, articles = 2719024, edits = 224173037, files = 129067, pages = 7508253, users = 3982606, depth = 92.62955 },
['sv'] = { pos = 4, activeusers = 1944, admins = 66, articles = 2552458, edits = 51021899, files = 0, pages = 6121946, users = 832818, depth = 16.29903 },
['fr'] = { pos = 5, activeusers = 16529, admins = 159, articles = 2449590, edits = 195994973, files = 68492, pages = 12163295, users = 4451684, depth = 253.3826 },
['nl'] = { pos = 6, activeusers = 3506, admins = 36, articles = 2099334, edits = 62515061, files = 20, pages = 4469007, users = 1226121, depth = 17.82327 },
['ru'] = { pos = 7, activeusers = 10635, admins = 76, articles = 1848536, edits = 124810733, files = 238058, pages = 7418494, users = 3236132, depth = 152.7511 },
['es'] = { pos = 8, activeusers = 13360, admins = 63, articles = 1797693, edits = 145147913, files = 0, pages = 7716273, users = 6623533, depth = 203.8953 },
['it'] = { pos = 9, activeusers = 7432, admins = 122, articles = 1769173, edits = 128713645, files = 138798, pages = 7500357, users = 2286733, depth = 180.0905 },
['arz'] = { pos = 10, activeusers = 199, admins = 7, articles = 1597102, edits = 7344351, files = 1476, pages = 2011745, users = 189373, depth = 0.246073 },
['pl'] = { pos = 11, activeusers = 4095, admins = 101, articles = 1533728, edits = 67705847, files = 261, pages = 3561035, users = 1188123, depth = 33.21944 },
['ja'] = { pos = 12, activeusers = 15016, admins = 41, articles = 1339517, edits = 90973017, files = 30018, pages = 3958527, users = 1971614, depth = 87.85305 },
['zh'] = { pos = 13, activeusers = 8616, admins = 66, articles = 1299515, edits = 73087245, files = 60883, pages = 7130069, users = 3255543, depth = 206.3502 },
['vi'] = { pos = 14, activeusers = 2179, admins = 20, articles = 1275553, edits = 68989339, files = 24569, pages = 19377966, users = 878195, depth = 717.0504 },
['war'] = { pos = 15, activeusers = 74, admins = 3, articles = 1265935, edits = 6287629, files = 42, pages = 2881779, users = 52988, depth = 3.554695 },
['uk'] = { pos = 16, activeusers = 3055, admins = 45, articles = 1190184, edits = 36873262, files = 110482, pages = 4130852, users = 640564, depth = 54.49237 },
['ar'] = { pos = 17, activeusers = 4794, admins = 26, articles = 1184025, edits = 58987722, files = 50041, pages = 7817133, users = 2294066, depth = 236.8244 },
['pt'] = { pos = 18, activeusers = 8363, admins = 55, articles = 1094441, edits = 64105223, files = 58361, pages = 5406007, users = 2796757, depth = 184.0358 },
['fa'] = { pos = 19, activeusers = 5158, admins = 34, articles = 924779, edits = 35360961, files = 81905, pages = 5346307, users = 1144839, depth = 151.1956 },
['ca'] = { pos = 20, activeusers = 978, admins = 30, articles = 709153, edits = 30535640, files = 15606, pages = 1767219, users = 426837, depth = 38.46469 },
['sr'] = { pos = 21, activeusers = 704, admins = 19, articles = 661959, edits = 25146370, files = 36486, pages = 3987366, users = 311073, depth = 159.1536 },
['id'] = { pos = 22, activeusers = 3251, admins = 44, articles = 627265, edits = 21553158, files = 47557, pages = 3298098, users = 1348174, depth = 118.4783 },
['ko'] = { pos = 23, activeusers = 1702, admins = 27, articles = 603013, edits = 33150011, files = 12717, pages = 2739555, users = 750151, depth = 151.9054 },
['no'] = { pos = 24, activeusers = 1065, admins = 44, articles = 596759, edits = 22861655, files = 4, pages = 1700455, users = 559844, depth = 45.98789 },
['fi'] = { pos = 25, activeusers = 1648, admins = 31, articles = 537697, edits = 20696189, files = 70478, pages = 1411565, users = 521442, depth = 38.72629 },
['tr'] = { pos = 26, activeusers = 2887, admins = 23, articles = 513519, edits = 28346475, files = 37600, pages = 2388504, users = 1421894, depth = 158.2179 },
['hu'] = { pos = 27, activeusers = 1529, admins = 24, articles = 510899, edits = 25153968, files = 8445, pages = 1450160, users = 511084, depth = 58.62638 },
['cs'] = { pos = 28, activeusers = 2075, admins = 33, articles = 509010, edits = 21586636, files = 1, pages = 1405548, users = 587276, depth = 47.64574 },
['ce'] = { pos = 29, activeusers = 52, admins = 3, articles = 481665, edits = 8688626, files = 315, pages = 908480, users = 30828, depth = 7.50974 },
['sh'] = { pos = 30, activeusers = 160, admins = 12, articles = 456899, edits = 41243229, files = 10243, pages = 4644363, users = 176588, depth = 745.9131 },
['ro'] = { pos = 31, activeusers = 858, admins = 17, articles = 433041, edits = 15021703, files = 116503, pages = 2622927, users = 592458, depth = 146.4596 },
['zh-min-nan'] = { pos = 32, activeusers = 82, admins = 6, articles = 431684, edits = 3135456, files = 362, pages = 1063322, users = 54077, depth = 6.313069 },
['tt'] = { pos = 33, activeusers = 77, admins = 5, articles = 417588, edits = 3527670, files = 6109, pages = 565029, users = 43248, depth = 0.7783192 },
['eu'] = { pos = 34, activeusers = 251, admins = 12, articles = 397740, edits = 9006389, files = 0, pages = 826519, users = 138905, depth = 12.66387 },
['ms'] = { pos = 35, activeusers = 528, admins = 15, articles = 360091, edits = 5639856, files = 19611, pages = 1042294, users = 299036, depth = 19.4214 },
['eo'] = { pos = 36, activeusers = 297, admins = 16, articles = 323469, edits = 7683411, files = 11287, pages = 720034, users = 199857, depth = 16.03853 },
['he'] = { pos = 37, activeusers = 3141, admins = 32, articles = 321159, edits = 34491346, files = 74043, pages = 1342769, users = 999012, depth = 259.9195 },
['hy'] = { pos = 38, activeusers = 410, admins = 11, articles = 293155, edits = 8486393, files = 11357, pages = 989200, users = 124167, depth = 48.36364 },
['da'] = { pos = 39, activeusers = 790, admins = 25, articles = 284073, edits = 11204033, files = 0, pages = 908574, users = 436257, depth = 59.59645 },
['bg'] = { pos = 40, activeusers = 722, admins = 25, articles = 283901, edits = 11478811, files = 549, pages = 632530, users = 312035, depth = 27.36585 },
['azb'] = { pos = 41, activeusers = 106, admins = 5, articles = 242301, edits = 1524195, files = 246, pages = 572000, users = 38120, depth = 4.933662 },
['sk'] = { pos = 42, activeusers = 528, admins = 10, articles = 241779, edits = 7405835, files = 0, pages = 549653, users = 222077, depth = 21.84712 },
['kk'] = { pos = 43, activeusers = 203, admins = 16, articles = 232129, edits = 3060949, files = 10544, pages = 588314, users = 121140, depth = 12.25009 },
['et'] = { pos = 44, activeusers = 420, admins = 33, articles = 229864, edits = 6175602, files = 757, pages = 542822, users = 168627, depth = 21.08881 },
['min'] = { pos = 45, activeusers = 44, admins = 5, articles = 225620, edits = 2444594, files = 177, pages = 385485, users = 16170, depth = 3.183837 },
['be'] = { pos = 46, activeusers = 273, admins = 11, articles = 221869, edits = 4186771, files = 3249, pages = 647907, users = 121125, depth = 23.82703 },
['simple'] = { pos = 47, activeusers = 985, admins = 17, articles = 217605, edits = 8390169, files = 36, pages = 705583, users = 1226813, depth = 59.79781 },
['hr'] = { pos = 48, activeusers = 474, admins = 11, articles = 213222, edits = 6436046, files = 21003, pages = 446204, users = 278389, depth = 17.22132 },
['el'] = { pos = 49, activeusers = 1041, admins = 22, articles = 212856, edits = 9621748, files = 18506, pages = 631053, users = 370096, depth = 58.8543 },
['lt'] = { pos = 50, activeusers = 313, admins = 10, articles = 204008, edits = 6660325, files = 23854, pages = 500463, users = 166803, depth = 28.10261 },
['gl'] = { pos = 51, activeusers = 244, admins = 8, articles = 188369, edits = 6158692, files = 343, pages = 473133, users = 128550, depth = 29.74792 },
['az'] = { pos = 52, activeusers = 642, admins = 17, articles = 186380, edits = 6582493, files = 23651, pages = 512018, users = 252409, depth = 39.24432 },
['sl'] = { pos = 53, activeusers = 311, admins = 22, articles = 177501, edits = 5735547, files = 8317, pages = 440084, users = 213938, depth = 28.52141 },
['ur'] = { pos = 54, activeusers = 308, admins = 11, articles = 175933, edits = 5123939, files = 12601, pages = 997528, users = 150085, depth = 112.0211 },
['uz'] = { pos = 55, activeusers = 619, admins = 20, articles = 170447, edits = 2811339, files = 2096, pages = 694987, users = 77365, depth = 38.31026 },
['nn'] = { pos = 56, activeusers = 129, admins = 14, articles = 162676, edits = 3391210, files = 16, pages = 372481, users = 122008, depth = 15.14381 },
['ka'] = { pos = 57, activeusers = 251, admins = 6, articles = 162587, edits = 4399450, files = 14840, pages = 460299, users = 143366, depth = 32.04641 },
['hi'] = { pos = 58, activeusers = 1189, admins = 6, articles = 152397, edits = 5614137, files = 3604, pages = 1192151, users = 711252, depth = 219.2099 },
['th'] = { pos = 59, activeusers = 981, admins = 15, articles = 149627, edits = 10245080, files = 27303, pages = 975507, users = 430567, depth = 319.9624 },
['ta'] = { pos = 60, activeusers = 341, admins = 31, articles = 148342, edits = 3491721, files = 7723, pages = 466697, users = 208091, depth = 34.45876 },
['la'] = { pos = 61, activeusers = 135, admins = 21, articles = 136970, edits = 3690827, files = 0, pages = 275709, users = 158471, depth = 13.73469 },
['cy'] = { pos = 62, activeusers = 106, admins = 16, articles = 135144, edits = 11099577, files = 11274, pages = 275392, users = 73876, depth = 43.40652 },
['mk'] = { pos = 63, activeusers = 217, admins = 12, articles = 130110, edits = 4793270, files = 8681, pages = 524614, users = 103503, depth = 83.99889 },
['ast'] = { pos = 64, activeusers = 108, admins = 11, articles = 129993, edits = 3708870, files = 0, pages = 228718, users = 107046, depth = 9.353101 },
['bn'] = { pos = 65, activeusers = 1147, admins = 13, articles = 126825, edits = 6056077, files = 15383, pages = 991657, users = 386026, depth = 283.9773 },
['zh-yue'] = { pos = 66, activeusers = 284, admins = 12, articles = 126572, edits = 1866634, files = 2629, pages = 285310, users = 244204, depth = 10.29032 },
['lv'] = { pos = 67, activeusers = 279, admins = 13, articles = 115333, edits = 3668892, files = 25577, pages = 468227, users = 108205, depth = 73.36009 },
['tg'] = { pos = 68, activeusers = 58, admins = 6, articles = 107780, edits = 1309623, files = 485, pages = 262947, users = 36217, depth = 10.32287 },
['af'] = { pos = 69, activeusers = 192, admins = 16, articles = 104588, edits = 2516892, files = 9616, pages = 373187, users = 152627, depth = 44.48188 },
['my'] = { pos = 70, activeusers = 137, admins = 4, articles = 103687, edits = 755969, files = 2977, pages = 217319, users = 103466, depth = 4.177909 },
['mg'] = { pos = 71, activeusers = 47, admins = 3, articles = 94879, edits = 1046623, files = 3, pages = 245164, users = 28892, depth = 10.71087 },
['bs'] = { pos = 72, activeusers = 170, admins = 9, articles = 90384, edits = 3416379, files = 5465, pages = 367835, users = 144803, depth = 87.51902 },
['oc'] = { pos = 73, activeusers = 94, admins = 4, articles = 89866, edits = 2324426, files = 925, pages = 159439, users = 48513, depth = 8.737995 },
['sq'] = { pos = 74, activeusers = 217, admins = 11, articles = 86131, edits = 2465872, files = 4732, pages = 263479, users = 144075, depth = 39.67877 },
['mr'] = { pos = 75, activeusers = 151, admins = 12, articles = 86080, edits = 2150050, files = 19140, pages = 286007, users = 146085, depth = 40.55181 },
['nds'] = { pos = 76, activeusers = 40, admins = 4, articles = 83919, edits = 990303, files = 0, pages = 162426, users = 49077, depth = 5.335913 },
['ky'] = { pos = 77, activeusers = 84, admins = 4, articles = 81603, edits = 425225, files = 2688, pages = 111419, users = 33278, depth = 0.5095022 },
['ml'] = { pos = 78, activeusers = 258, admins = 15, articles = 79118, edits = 3711227, files = 6967, pages = 489024, users = 163547, depth = 203.7067 },
['be-tarask'] = { pos = 79, activeusers = 129, admins = 4, articles = 78921, edits = 2327409, files = 1892, pages = 226756, users = 76376, depth = 36.01499 },
['te'] = { pos = 80, activeusers = 184, admins = 13, articles = 78100, edits = 3619296, files = 12754, pages = 306516, users = 114756, depth = 101.0001 },
['sw'] = { pos = 81, activeusers = 198, admins = 14, articles = 74617, edits = 1241277, files = 2270, pages = 151051, users = 55318, depth = 8.622688 },
['br'] = { pos = 82, activeusers = 89, admins = 6, articles = 72834, edits = 2004949, files = 5376, pages = 142412, users = 70319, depth = 12.84791 },
['new'] = { pos = 83, activeusers = 19, admins = 2, articles = 72352, edits = 848792, files = 0, pages = 196959, users = 25103, depth = 12.78231 },
['jv'] = { pos = 84, activeusers = 93, admins = 4, articles = 70710, edits = 1594456, files = 5430, pages = 178894, users = 54094, depth = 20.86321 },
['vec'] = { pos = 85, activeusers = 36, admins = 5, articles = 68995, edits = 1100911, files = 724, pages = 140398, users = 32140, depth = 8.398252 },
['ht'] = { pos = 86, activeusers = 43, admins = 3, articles = 67930, edits = 804134, files = 0, pages = 82105, users = 28589, depth = 0.4264634 },
['pms'] = { pos = 87, activeusers = 40, admins = 4, articles = 66377, edits = 855465, files = 2069, pages = 101502, users = 25352, depth = 2.360071 },
['pnb'] = { pos = 88, activeusers = 53, admins = 2, articles = 65851, edits = 606588, files = 225, pages = 113881, users = 32558, depth = 2.833629 },
['su'] = { pos = 89, activeusers = 41, admins = 7, articles = 61284, edits = 629472, files = 545, pages = 97420, users = 28444, depth = 2.246541 },
['lb'] = { pos = 90, activeusers = 62, admins = 5, articles = 61051, edits = 2392305, files = 2376, pages = 131550, users = 55271, depth = 24.24968 },
['ba'] = { pos = 91, activeusers = 77, admins = 7, articles = 60428, edits = 1151711, files = 1457, pages = 170069, users = 35532, depth = 22.29399 },
['lld'] = { pos = 92, activeusers = 10, admins = 2, articles = 59949, edits = 98761, files = 0, pages = 63797, users = 2278, depth = 0.006378102 },
['ga'] = { pos = 93, activeusers = 93, admins = 7, articles = 57436, edits = 1088010, files = 1123, pages = 96366, users = 52676, depth = 5.186919 },
['szl'] = { pos = 94, activeusers = 42, admins = 3, articles = 55868, edits = 347760, files = 0, pages = 69165, users = 21831, depth = 0.2848225 },
['lmo'] = { pos = 95, activeusers = 43, admins = 5, articles = 54974, edits = 1127036, files = 4437, pages = 123964, users = 37839, depth = 14.31857 },
['is'] = { pos = 96, activeusers = 124, admins = 19, articles = 54792, edits = 1761343, files = 3218, pages = 141723, users = 86936, depth = 31.28374 },
['ku'] = { pos = 97, activeusers = 86, admins = 3, articles = 53950, edits = 1094733, files = 565, pages = 109263, users = 51965, depth = 10.5319 },
['cv'] = { pos = 98, activeusers = 44, admins = 2, articles = 49684, edits = 750220, files = 537, pages = 97913, users = 31288, depth = 7.219909 },
['fy'] = { pos = 99, activeusers = 65, admins = 8, articles = 49385, edits = 1087973, files = 7608, pages = 150607, users = 43575, depth = 30.34818 },
['tl'] = { pos = 100, activeusers = 132, admins = 11, articles = 43195, edits = 1963252, files = 1896, pages = 234325, users = 123746, depth = 164.0394 },
['ckb'] = { pos = 101, activeusers = 175, admins = 7, articles = 42701, edits = 974315, files = 1603, pages = 185739, users = 51589, depth = 58.86039 },
['wuu'] = { pos = 102, activeusers = 40, admins = 4, articles = 42556, edits = 294499, files = 135, pages = 55387, users = 78903, depth = 0.4833652 },
['an'] = { pos = 103, activeusers = 72, admins = 6, articles = 42214, edits = 1838482, files = 1499, pages = 128514, users = 68562, depth = 59.78848 },
['sco'] = { pos = 104, activeusers = 90, admins = 4, articles = 40559, edits = 862567, files = 690, pages = 146774, users = 95771, depth = 40.30333 },
['diq'] = { pos = 105, activeusers = 35, admins = 3, articles = 40163, edits = 487390, files = 209, pages = 60561, users = 25039, depth = 2.0759 },
['pa'] = { pos = 106, activeusers = 105, admins = 9, articles = 38532, edits = 610131, files = 1581, pages = 134601, users = 42452, depth = 28.17723 },
['vo'] = { pos = 107, activeusers = 29, admins = 2, articles = 38081, edits = 3271202, files = 0, pages = 168670, users = 32424, depth = 228.0688 },
['io'] = { pos = 108, activeusers = 42, admins = 5, articles = 33555, edits = 993810, files = 0, pages = 49424, users = 33728, depth = 4.497282 },
['ne'] = { pos = 109, activeusers = 102, admins = 5, articles = 32331, edits = 1070130, files = 1259, pages = 103743, users = 58841, depth = 50.32477 },
['yo'] = { pos = 110, activeusers = 68, admins = 3, articles = 31635, edits = 553679, files = 168, pages = 56066, users = 25001, depth = 5.889864 },
['gu'] = { pos = 111, activeusers = 86, admins = 3, articles = 29976, edits = 826253, files = 0, pages = 117952, users = 69330, depth = 60.33771 },
['als'] = { pos = 112, activeusers = 70, admins = 9, articles = 29042, edits = 1015052, files = 571, pages = 69763, users = 92746, depth = 28.60533 },
['kn'] = { pos = 113, activeusers = 162, admins = 3, articles = 28551, edits = 1112003, files = 2601, pages = 130627, users = 76387, depth = 108.8122 },
['bar'] = { pos = 114, activeusers = 47, admins = 3, articles = 26982, edits = 831037, files = 1320, pages = 109211, users = 63629, depth = 70.67336 },
['scn'] = { pos = 115, activeusers = 37, admins = 5, articles = 26214, edits = 732881, files = 1407, pages = 55699, users = 41424, depth = 16.64645 },
['bpy'] = { pos = 116, activeusers = 17, admins = 3, articles = 25085, edits = 886488, files = 45, pages = 62806, users = 23552, depth = 31.91611 },
['avk'] = { pos = 117, activeusers = 29, admins = 6, articles = 24168, edits = 115312, files = 0, pages = 29367, users = 3133, depth = 0.1817076 },
['ia'] = { pos = 118, activeusers = 37, admins = 6, articles = 23833, edits = 642197, files = 4, pages = 37799, users = 44855, depth = 5.83411 },
['qu'] = { pos = 119, activeusers = 37, admins = 2, articles = 23067, edits = 650110, files = 0, pages = 55979, users = 27277, depth = 23.64221 },
['mn'] = { pos = 120, activeusers = 97, admins = 3, articles = 21415, edits = 708259, files = 1475, pages = 98111, users = 78193, depth = 92.59418 },
['nv'] = { pos = 121, activeusers = 16, admins = 2, articles = 20506, edits = 296035, files = 709, pages = 34669, users = 15201, depth = 4.073337 },
['crh'] = { pos = 122, activeusers = 33, admins = 2, articles = 20004, edits = 178020, files = 0, pages = 40001, users = 17919, depth = 4.447275 },
['xmf'] = { pos = 123, activeusers = 22, admins = 3, articles = 19647, edits = 186637, files = 0, pages = 36540, users = 17141, depth = 3.776159 },
['si'] = { pos = 124, activeusers = 85, admins = 3, articles = 18051, edits = 511826, files = 3115, pages = 80276, users = 58538, depth = 75.76417 },
['ha'] = { pos = 125, activeusers = 121, admins = 3, articles = 18021, edits = 168454, files = 0, pages = 31778, users = 18598, depth = 3.089189 },
['bat-smg'] = { pos = 126, activeusers = 22, admins = 5, articles = 17086, edits = 355532, files = 109, pages = 29095, users = 24211, depth = 6.036611 },
['os'] = { pos = 127, activeusers = 35, admins = 3, articles = 16262, edits = 525006, files = 164, pages = 59989, users = 22655, depth = 63.27674 },
['frr'] = { pos = 128, activeusers = 28, admins = 5, articles = 16148, edits = 231906, files = 1327, pages = 41381, users = 18057, depth = 13.68394 },
['or'] = { pos = 129, activeusers = 57, admins = 6, articles = 15925, edits = 462212, files = 125, pages = 71858, users = 31173, depth = 79.34937 },
['gd'] = { pos = 130, activeusers = 36, admins = 6, articles = 15909, edits = 566991, files = 347, pages = 32211, users = 25674, depth = 18.48281 },
['ps'] = { pos = 131, activeusers = 48, admins = 1, articles = 15640, edits = 284362, files = 1733, pages = 54722, users = 27919, depth = 32.44813 },
['cdo'] = { pos = 132, activeusers = 21, admins = 4, articles = 15556, edits = 89840, files = 0, pages = 31369, users = 19024, depth = 2.959387 },
['ban'] = { pos = 133, activeusers = 29, admins = 3, articles = 15441, edits = 123262, files = 113, pages = 31018, users = 5438, depth = 4.044197 },
['bug'] = { pos = 134, activeusers = 16, admins = 1, articles = 15411, edits = 200790, files = 0, pages = 19628, users = 12298, depth = 0.7659696 },
['yi'] = { pos = 135, activeusers = 46, admins = 3, articles = 15393, edits = 579357, files = 1062, pages = 44227, users = 45577, depth = 45.96445 },
['ilo'] = { pos = 136, activeusers = 21, admins = 2, articles = 15362, edits = 391879, files = 0, pages = 70157, users = 16220, depth = 71.06689 },
['sd'] = { pos = 137, activeusers = 30, admins = 4, articles = 15251, edits = 240337, files = 145, pages = 56249, users = 15817, depth = 30.87696 },
['am'] = { pos = 138, activeusers = 54, admins = 2, articles = 15053, edits = 371762, files = 1766, pages = 45965, users = 39379, depth = 34.10718 },
['nap'] = { pos = 139, activeusers = 24, admins = 3, articles = 14731, edits = 664703, files = 281, pages = 23715, users = 27787, depth = 10.42508 },
['sah'] = { pos = 140, activeusers = 33, admins = 3, articles = 14331, edits = 382115, files = 1765, pages = 47778, users = 22265, depth = 43.56398 },
['hsb'] = { pos = 141, activeusers = 33, admins = 4, articles = 13831, edits = 377440, files = 133, pages = 35390, users = 23114, depth = 25.91298 },
['fo'] = { pos = 142, activeusers = 34, admins = 3, articles = 13786, edits = 368835, files = 0, pages = 40271, users = 26987, depth = 33.80361 },
['li'] = { pos = 143, activeusers = 28, admins = 7, articles = 13772, edits = 454483, files = 623, pages = 65639, users = 26587, depth = 98.20734 },
['map-bms'] = { pos = 144, activeusers = 19, admins = 1, articles = 13752, edits = 213246, files = 462, pages = 30209, users = 14964, depth = 10.10914 },
['mai'] = { pos = 145, activeusers = 23, admins = 5, articles = 13724, edits = 229640, files = 115, pages = 39345, users = 11823, depth = 20.34177 },
['mzn'] = { pos = 146, activeusers = 28, admins = 3, articles = 13445, edits = 165843, files = 263, pages = 30431, users = 30343, depth = 8.698443 },
['gor'] = { pos = 147, activeusers = 18, admins = 2, articles = 13305, edits = 50789, files = 0, pages = 20832, users = 4072, depth = 0.7802842 },
['eml'] = { pos = 148, activeusers = 24, admins = 3, articles = 13011, edits = 152438, files = 2742, pages = 35067, users = 23424, depth = 12.49185 },
['ace'] = { pos = 149, activeusers = 24, admins = 3, articles = 12549, edits = 137377, files = 0, pages = 26485, users = 24219, depth = 6.396936 },
['bcl'] = { pos = 150, activeusers = 34, admins = 3, articles = 12291, edits = 233737, files = 865, pages = 33044, users = 19781, depth = 20.16611 },
['sa'] = { pos = 151, activeusers = 77, admins = 4, articles = 11778, edits = 469785, files = 445, pages = 70330, users = 35539, depth = 165.0817 },
['shn'] = { pos = 152, activeusers = 10, admins = 2, articles = 11647, edits = 55158, files = 60, pages = 27161, users = 3305, depth = 3.603149 },
['wa'] = { pos = 153, activeusers = 26, admins = 4, articles = 11575, edits = 388954, files = 614, pages = 27286, users = 22324, depth = 26.26177 },
['zh-classical'] = { pos = 154, activeusers = 47, admins = 6, articles = 11484, edits = 380435, files = 0, pages = 97159, users = 94741, depth = 217.9311 },
['ie'] = { pos = 155, activeusers = 33, admins = 3, articles = 11370, edits = 151389, files = 0, pages = 15176, users = 16965, depth = 1.117773 },
['lij'] = { pos = 156, activeusers = 27, admins = 8, articles = 11022, edits = 231887, files = 7, pages = 26608, users = 14536, depth = 17.4266 },
['as'] = { pos = 157, activeusers = 95, admins = 5, articles = 10664, edits = 331384, files = 1706, pages = 73379, users = 34743, depth = 156.1933 },
['zu'] = { pos = 158, activeusers = 46, admins = 1, articles = 10583, edits = 96765, files = 0, pages = 23985, users = 17659, depth = 6.469939 },
['mhr'] = { pos = 159, activeusers = 24, admins = 1, articles = 10440, edits = 185012, files = 0, pages = 27296, users = 13143, depth = 17.66888 },
['mrj'] = { pos = 160, activeusers = 13, admins = 1, articles = 10426, edits = 100539, files = 0, pages = 18682, users = 9979, depth = 3.374544 },
['hif'] = { pos = 161, activeusers = 29, admins = 2, articles = 10270, edits = 272328, files = 192, pages = 42282, users = 29666, depth = 62.57797 },
['hyw'] = { pos = 162, activeusers = 36, admins = 5, articles = 10257, edits = 195266, files = 0, pages = 21586, users = 7392, depth = 11.03562 },
['mni'] = { pos = 163, activeusers = 17, admins = 1, articles = 10103, edits = 48852, files = 0, pages = 16223, users = 2251, depth = 1.104977 },
['ig'] = { pos = 164, activeusers = 100, admins = 5, articles = 9845, edits = 95990, files = 0, pages = 15382, users = 13923, depth = 1.973926 },
['km'] = { pos = 165, activeusers = 56, admins = 6, articles = 9542, edits = 282483, files = 1101, pages = 33455, users = 36426, depth = 53.02987 },
['hak'] = { pos = 166, activeusers = 22, admins = 1, articles = 9446, edits = 122397, files = 0, pages = 18267, users = 30453, depth = 5.8431 },
['roa-tara'] = { pos = 167, activeusers = 10, admins = 2, articles = 9306, edits = 140183, files = 288, pages = 17647, users = 10841, depth = 6.381674 },
['pam'] = { pos = 168, activeusers = 25, admins = 2, articles = 8833, edits = 295790, files = 403, pages = 21410, users = 19442, depth = 28.00944 },
['sn'] = { pos = 169, activeusers = 22, admins = 1, articles = 8545, edits = 97814, files = 0, pages = 16865, users = 15540, depth = 5.498411 },
['nso'] = { pos = 170, activeusers = 14, admins = 1, articles = 8524, edits = 49821, files = 0, pages = 10773, users = 5871, depth = 0.3219347 },
['so'] = { pos = 171, activeusers = 58, admins = 1, articles = 8465, edits = 240100, files = 0, pages = 25790, users = 32329, depth = 38.9972 },
['rue'] = { pos = 172, activeusers = 32, admins = 1, articles = 8392, edits = 131316, files = 87, pages = 17659, users = 25465, depth = 9.067737 },
['bh'] = { pos = 173, activeusers = 36, admins = 2, articles = 8011, edits = 723533, files = 53, pages = 69175, users = 29798, depth = 609.7158 },
['se'] = { pos = 174, activeusers = 26, admins = 6, articles = 7802, edits = 300700, files = 0, pages = 20855, users = 26360, depth = 40.35822 },
['myv'] = { pos = 175, activeusers = 30, admins = 4, articles = 7710, edits = 139823, files = 0, pages = 26259, users = 11830, depth = 30.82 },
['vls'] = { pos = 176, activeusers = 22, admins = 5, articles = 7640, edits = 308865, files = 480, pages = 21225, users = 24686, depth = 46.01014 },
['nds-nl'] = { pos = 177, activeusers = 13, admins = 6, articles = 7596, edits = 320855, files = 571, pages = 20404, users = 25930, depth = 44.7081 },
['mi'] = { pos = 178, activeusers = 27, admins = 2, articles = 7432, edits = 153464, files = 0, pages = 13468, users = 16707, depth = 7.516064 },
['sat'] = { pos = 179, activeusers = 48, admins = 3, articles = 7428, edits = 99788, files = 0, pages = 17375, users = 5497, depth = 10.29897 },
['sc'] = { pos = 180, activeusers = 19, admins = 4, articles = 7333, edits = 177580, files = 150, pages = 16398, users = 21991, depth = 16.54914 },
['nah'] = { pos = 181, activeusers = 23, admins = 3, articles = 7241, edits = 502517, files = 170, pages = 19503, users = 20758, depth = 73.88817 },
['vep'] = { pos = 182, activeusers = 25, admins = 1, articles = 6697, edits = 151755, files = 0, pages = 31131, users = 14497, depth = 64.89011 },
['gan'] = { pos = 183, activeusers = 21, admins = 1, articles = 6490, edits = 394922, files = 57, pages = 33494, users = 38683, depth = 204.132 },
['kab'] = { pos = 184, activeusers = 17, admins = 2, articles = 6444, edits = 105965, files = 0, pages = 15912, users = 12067, depth = 14.37617 },
['glk'] = { pos = 185, activeusers = 17, admins = 3, articles = 6438, edits = 62388, files = 807, pages = 13897, users = 14325, depth = 6.02614 },
['tk'] = { pos = 186, activeusers = 41, admins = 2, articles = 6404, edits = 230733, files = 319, pages = 15823, users = 24858, depth = 31.5448 },
['fiu-vro'] = { pos = 187, activeusers = 21, admins = 4, articles = 6317, edits = 177032, files = 196, pages = 12181, users = 13236, depth = 12.52377 },
['co'] = { pos = 188, activeusers = 26, admins = 2, articles = 6205, edits = 379571, files = 0, pages = 14797, users = 19931, depth = 49.18406 },
['bo'] = { pos = 189, activeusers = 20, admins = 1, articles = 6012, edits = 139900, files = 0, pages = 17574, users = 26549, depth = 29.44253 },
['ab'] = { pos = 190, activeusers = 16, admins = 2, articles = 5993, edits = 118585, files = 9, pages = 20397, users = 17801, depth = 33.58467 },
['gv'] = { pos = 191, activeusers = 18, admins = 3, articles = 5766, edits = 309437, files = 185, pages = 20893, users = 18107, depth = 101.936 },
['ary'] = { pos = 192, activeusers = 27, admins = 3, articles = 5751, edits = 189730, files = 42, pages = 43739, users = 6434, depth = 189.2663 },
['frp'] = { pos = 193, activeusers = 20, admins = 2, articles = 5611, edits = 215359, files = 0, pages = 15499, users = 14759, depth = 43.15148 },
['kw'] = { pos = 194, activeusers = 23, admins = 2, articles = 5519, edits = 199507, files = 6, pages = 11765, users = 13765, depth = 21.71947 },
['kv'] = { pos = 195, activeusers = 19, admins = 1, articles = 5480, edits = 139816, files = 0, pages = 16732, users = 13272, depth = 35.22957 },
['csb'] = { pos = 196, activeusers = 21, admins = 3, articles = 5435, edits = 186006, files = 0, pages = 8728, users = 15479, depth = 7.823419 },
['pcd'] = { pos = 197, activeusers = 27, admins = 3, articles = 5417, edits = 68819, files = 49, pages = 10547, users = 15855, depth = 5.851894 },
['ug'] = { pos = 198, activeusers = 29, admins = 1, articles = 5398, edits = 154307, files = 249, pages = 15022, users = 19868, depth = 32.65152 },
['skr'] = { pos = 199, activeusers = 7, admins = 1, articles = 5275, edits = 27049, files = 0, pages = 5813, users = 1326, depth = 0.0484028 },
['udm'] = { pos = 200, activeusers = 18, admins = 4, articles = 5271, edits = 120974, files = 9, pages = 17276, users = 13836, depth = 36.32345 },
['tum'] = { pos = 201, activeusers = 21, admins = 2, articles = 5200, edits = 31902, files = 0, pages = 7338, users = 7201, depth = 0.734935 },
['zea'] = { pos = 202, activeusers = 17, admins = 3, articles = 5143, edits = 120869, files = 1, pages = 9800, users = 12093, depth = 10.11273 },
['ay'] = { pos = 203, activeusers = 22, admins = 1, articles = 5027, edits = 95622, files = 0, pages = 8630, users = 15375, depth = 5.691906 },
['gn'] = { pos = 204, activeusers = 25, admins = 2, articles = 4919, edits = 121256, files = 0, pages = 11374, users = 16516, depth = 18.35815 },
['nrm'] = { pos = 205, activeusers = 13, admins = 2, articles = 4833, edits = 219259, files = 0, pages = 10372, users = 12380, depth = 27.76669 },
['mt'] = { pos = 206, activeusers = 33, admins = 5, articles = 4831, edits = 279020, files = 1145, pages = 19244, users = 20239, depth = 129.055 },
['bjn'] = { pos = 207, activeusers = 19, admins = 2, articles = 4631, edits = 77230, files = 1, pages = 22501, users = 12834, depth = 51.1074 },
['smn'] = { pos = 208, activeusers = 17, admins = 6, articles = 4537, edits = 67675, files = 0, pages = 14327, users = 2333, depth = 21.99383 },
['lez'] = { pos = 209, activeusers = 17, admins = 3, articles = 4307, edits = 86716, files = 10, pages = 13067, users = 9827, depth = 27.4525 },
['lfn'] = { pos = 210, activeusers = 22, admins = 1, articles = 4177, edits = 38055, files = 0, pages = 6672, users = 9274, depth = 2.035016 },
['stq'] = { pos = 211, activeusers = 15, admins = 5, articles = 4066, edits = 121164, files = 429, pages = 10692, users = 12562, depth = 30.09419 },
['lo'] = { pos = 212, activeusers = 29, admins = 1, articles = 4036, edits = 94977, files = 0, pages = 12320, users = 15484, depth = 32.47773 },
['olo'] = { pos = 213, activeusers = 15, admins = 2, articles = 3900, edits = 32240, files = 0, pages = 10690, users = 6037, depth = 9.141716 },
['mwl'] = { pos = 214, activeusers = 22, admins = 1, articles = 3882, edits = 98698, files = 0, pages = 10214, users = 12237, depth = 25.70889 },
['fur'] = { pos = 215, activeusers = 22, admins = 2, articles = 3760, edits = 170409, files = 318, pages = 8595, users = 13251, depth = 32.78415 },
['rm'] = { pos = 216, activeusers = 19, admins = 3, articles = 3755, edits = 163070, files = 51, pages = 9598, users = 18598, depth = 41.1382 },
['ang'] = { pos = 217, activeusers = 35, admins = 2, articles = 3695, edits = 205803, files = 299, pages = 16565, users = 117965, depth = 150.7261 },
['lad'] = { pos = 218, activeusers = 25, admins = 5, articles = 3603, edits = 208892, files = 23, pages = 12943, users = 19687, depth = 108.4556 },
['gom'] = { pos = 219, activeusers = 13, admins = 3, articles = 3552, edits = 206410, files = 0, pages = 9048, users = 8664, depth = 54.61672 },
['koi'] = { pos = 220, activeusers = 12, admins = 1, articles = 3442, edits = 59772, files = 0, pages = 11023, users = 7912, depth = 26.30445 },
['ext'] = { pos = 221, activeusers = 13, admins = 1, articles = 3376, edits = 116068, files = 0, pages = 7566, users = 16079, depth = 23.63031 },
['tyv'] = { pos = 222, activeusers = 12, admins = 1, articles = 3364, edits = 43484, files = 0, pages = 11235, users = 8111, depth = 21.1887 },
['dsb'] = { pos = 223, activeusers = 15, admins = 1, articles = 3325, edits = 142785, files = 0, pages = 11200, users = 17262, depth = 71.51257 },
['rw'] = { pos = 224, activeusers = 30, admins = 1, articles = 3316, edits = 86107, files = 0, pages = 9349, users = 11215, depth = 30.48674 },
['dty'] = { pos = 225, activeusers = 15, admins = 3, articles = 3307, edits = 237468, files = 3, pages = 19227, users = 5532, depth = 286.2274 },
['ln'] = { pos = 226, activeusers = 30, admins = 4, articles = 3281, edits = 121868, files = 32, pages = 8584, users = 11836, depth = 37.08778 },
['av'] = { pos = 227, activeusers = 18, admins = 2, articles = 3136, edits = 83316, files = 0, pages = 14758, users = 13372, depth = 77.53728 },
['cbk-zam'] = { pos = 228, activeusers = 17, admins = 2, articles = 3129, edits = 110086, files = 0, pages = 8234, users = 13532, depth = 35.58784 },
['dv'] = { pos = 229, activeusers = 16, admins = 3, articles = 3019, edits = 130000, files = 932, pages = 11203, users = 23389, depth = 85.27349 },
['ksh'] = { pos = 230, activeusers = 15, admins = 3, articles = 2916, edits = 1606850, files = 0, pages = 10543, users = 21393, depth = 1042.662 },
['gag'] = { pos = 231, activeusers = 17, admins = 1, articles = 2794, edits = 67768, files = 0, pages = 6579, users = 12714, depth = 18.90357 },
['bxr'] = { pos = 232, activeusers = 20, admins = 1, articles = 2772, edits = 69918, files = 9, pages = 11045, users = 13872, depth = 56.38491 },
['pfl'] = { pos = 233, activeusers = 20, admins = 4, articles = 2740, edits = 90011, files = 0, pages = 6916, users = 10790, depth = 30.23155 },
['pap'] = { pos = 234, activeusers = 16, admins = 2, articles = 2712, edits = 90674, files = 0, pages = 6039, users = 13397, depth = 22.59665 },
['pag'] = { pos = 235, activeusers = 13, admins = 1, articles = 2561, edits = 73097, files = 0, pages = 8794, users = 7589, depth = 49.23661 },
['pi'] = { pos = 236, activeusers = 11, admins = 2, articles = 2547, edits = 101647, files = 0, pages = 4637, users = 6654, depth = 14.7602 },
['haw'] = { pos = 237, activeusers = 15, admins = 1, articles = 2458, edits = 96491, files = 0, pages = 5526, users = 15102, depth = 27.20338 },
['awa'] = { pos = 238, activeusers = 8, admins = 1, articles = 2436, edits = 24115, files = 0, pages = 5350, users = 1928, depth = 6.449975 },
['tay'] = { pos = 239, activeusers = 18, admins = 0, articles = 2422, edits = 54188, files = 0, pages = 2832, users = 1118, depth = 0.548314 },
['tw'] = { pos = 240, activeusers = 40, admins = 2, articles = 2113, edits = 93645, files = 0, pages = 5080, users = 13937, depth = 36.34603 },
['inh'] = { pos = 241, activeusers = 12, admins = 2, articles = 2100, edits = 55060, files = 37, pages = 11828, users = 3320, depth = 99.89263 },
['dag'] = { pos = 242, activeusers = 45, admins = 4, articles = 2057, edits = 44396, files = 0, pages = 4486, users = 1836, depth = 13.79974 },
['krc'] = { pos = 243, activeusers = 14, admins = 2, articles = 2057, edits = 106213, files = 0, pages = 14327, users = 9692, depth = 263.7807 },
['xal'] = { pos = 244, activeusers = 11, admins = 1, articles = 2046, edits = 85069, files = 0, pages = 11873, users = 9282, depth = 165.2881 },
['szy'] = { pos = 245, activeusers = 10, admins = 1, articles = 2044, edits = 128491, files = 0, pages = 5360, users = 2334, depth = 63.09213 },
['za'] = { pos = 246, activeusers = 9, admins = 1, articles = 2010, edits = 39348, files = 0, pages = 4143, users = 9765, depth = 10.69541 },
['mdf'] = { pos = 247, activeusers = 16, admins = 3, articles = 1982, edits = 64787, files = 0, pages = 11853, users = 8546, depth = 135.5734 },
['kaa'] = { pos = 248, activeusers = 28, admins = 1, articles = 1955, edits = 46339, files = 3, pages = 5166, users = 10280, depth = 24.19799 },
['pdc'] = { pos = 249, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1932, edits = 105143, files = 0, pages = 5837, users = 30423, depth = 73.58996 },
['atj'] = { pos = 250, activeusers = 11, admins = 5, articles = 1912, edits = 14725, files = 0, pages = 3020, users = 3706, depth = 1.63739 },
['to'] = { pos = 251, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1908, edits = 41592, files = 12, pages = 5333, users = 9254, depth = 25.13059 },
['arc'] = { pos = 252, activeusers = 16, admins = 2, articles = 1850, edits = 95331, files = 0, pages = 6425, users = 18823, depth = 90.7402 },
['ks'] = { pos = 253, activeusers = 26, admins = 2, articles = 1790, edits = 63512, files = 9, pages = 8470, users = 9394, depth = 104.4285 },
['tcy'] = { pos = 254, activeusers = 35, admins = 2, articles = 1746, edits = 103005, files = 1, pages = 8999, users = 4945, depth = 197.52 },
['kbp'] = { pos = 255, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1698, edits = 16064, files = 0, pages = 3375, users = 3859, depth = 4.642701 },
['jam'] = { pos = 256, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1685, edits = 20760, files = 0, pages = 3024, users = 7276, depth = 4.335178 },
['na'] = { pos = 257, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1661, edits = 89538, files = 4, pages = 4884, users = 11499, depth = 69.02606 },
['wo'] = { pos = 258, activeusers = 15, admins = 3, articles = 1651, edits = 104455, files = 0, pages = 5373, users = 13952, depth = 98.80318 },
['kbd'] = { pos = 259, activeusers = 8, admins = 1, articles = 1595, edits = 43686, files = 0, pages = 6742, users = 9154, depth = 67.47462 },
['nia'] = { pos = 260, activeusers = 17, admins = 1, articles = 1523, edits = 17638, files = 0, pages = 3615, users = 1215, depth = 9.205865 },
['nov'] = { pos = 261, activeusers = 12, admins = 3, articles = 1516, edits = 177713, files = 0, pages = 4408, users = 10839, depth = 146.7154 },
['ki'] = { pos = 262, activeusers = 18, admins = 1, articles = 1503, edits = 20656, files = 0, pages = 3074, users = 7982, depth = 7.341365 },
['tet'] = { pos = 263, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1503, edits = 66603, files = 0, pages = 3910, users = 8933, depth = 43.68691 },
['mnw'] = { pos = 264, activeusers = 22, admins = 2, articles = 1423, edits = 34396, files = 0, pages = 4721, users = 2685, depth = 39.13501 },
['lg'] = { pos = 265, activeusers = 14, admins = 1, articles = 1419, edits = 26751, files = 0, pages = 4814, users = 7173, depth = 31.8089 },
['bi'] = { pos = 266, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1395, edits = 41828, files = 0, pages = 3298, users = 12171, depth = 23.60183 },
['tpi'] = { pos = 267, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1351, edits = 86611, files = 0, pages = 5680, users = 12395, depth = 156.563 },
['nqo'] = { pos = 268, activeusers = 19, admins = 1, articles = 1322, edits = 10072, files = 0, pages = 2648, users = 2889, depth = 3.826678 },
['jbo'] = { pos = 269, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1305, edits = 111664, files = 0, pages = 5717, users = 15033, depth = 223.2518 },
['roa-rup'] = { pos = 270, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1292, edits = 205298, files = 0, pages = 4294, users = 13024, depth = 258.1184 },
['fj'] = { pos = 271, activeusers = 8, admins = 1, articles = 1274, edits = 35441, files = 0, pages = 3631, users = 8374, depth = 33.40873 },
['lbe'] = { pos = 272, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1264, edits = 50269, files = 0, pages = 14686, users = 7815, depth = 385.9553 },
['kg'] = { pos = 273, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1255, edits = 43792, files = 0, pages = 2905, users = 9989, depth = 26.05728 },
['xh'] = { pos = 274, activeusers = 36, admins = 1, articles = 1240, edits = 33903, files = 0, pages = 3830, users = 11770, depth = 38.61851 },
['ty'] = { pos = 275, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1217, edits = 53071, files = 0, pages = 2993, users = 6869, depth = 37.76203 },
['cu'] = { pos = 276, activeusers = 18, admins = 2, articles = 1167, edits = 82636, files = 0, pages = 5566, users = 23103, depth = 210.9562 },
['shi'] = { pos = 277, activeusers = 8, admins = 2, articles = 1154, edits = 33393, files = 0, pages = 3843, users = 1492, depth = 47.17969 },
['srn'] = { pos = 278, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1112, edits = 39153, files = 0, pages = 2729, users = 7048, depth = 30.33695 },
['trv'] = { pos = 279, activeusers = 19, admins = 0, articles = 1110, edits = 85905, files = 0, pages = 2064, users = 1200, depth = 30.74394 },
['om'] = { pos = 280, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1094, edits = 38044, files = 0, pages = 3742, users = 9484, depth = 59.56398 },
['guw'] = { pos = 281, activeusers = 24, admins = 2, articles = 1066, edits = 30094, files = 0, pages = 1792, users = 514, depth = 7.789342 },
['sm'] = { pos = 282, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1065, edits = 42639, files = 0, pages = 3295, users = 9638, depth = 56.73643 },
['gcr'] = { pos = 283, activeusers = 13, admins = 1, articles = 1050, edits = 16485, files = 0, pages = 2556, users = 2197, depth = 13.26782 },
['alt'] = { pos = 284, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1045, edits = 35998, files = 0, pages = 3726, users = 1663, depth = 63.59114 },
['chr'] = { pos = 285, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1020, edits = 46156, files = 0, pages = 3896, users = 21865, depth = 94.18606 },
['ltg'] = { pos = 286, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1015, edits = 35320, files = 0, pages = 3223, users = 6701, depth = 51.85928 },
['ny'] = { pos = 287, activeusers = 15, admins = 1, articles = 919, edits = 38054, files = 0, pages = 4003, users = 9391, depth = 107.0564 },
['pih'] = { pos = 288, activeusers = 14, admins = 1, articles = 891, edits = 44153, files = 0, pages = 3324, users = 10497, depth = 99.04396 },
['got'] = { pos = 289, activeusers = 11, admins = 1, articles = 866, edits = 46132, files = 0, pages = 3805, users = 17744, depth = 139.6404 },
['mad'] = { pos = 290, activeusers = 15, admins = 0, articles = 861, edits = 8890, files = 0, pages = 1629, users = 1578, depth = 4.34207 },
['st'] = { pos = 291, activeusers = 19, admins = 1, articles = 843, edits = 28448, files = 0, pages = 4255, users = 9453, depth = 109.5255 },
['ami'] = { pos = 292, activeusers = 24, admins = 0, articles = 839, edits = 32264, files = 0, pages = 1657, users = 949, depth = 18.50881 },
['blk'] = { pos = 293, activeusers = 21, admins = 1, articles = 824, edits = 16147, files = 0, pages = 3697, users = 239, depth = 53.09568 },
['bm'] = { pos = 294, activeusers = 8, admins = 2, articles = 775, edits = 40189, files = 0, pages = 3145, users = 9882, depth = 119.5033 },
['tn'] = { pos = 295, activeusers = 21, admins = 2, articles = 773, edits = 28251, files = 0, pages = 3712, users = 9264, depth = 110.0186 },
['ve'] = { pos = 296, activeusers = 14, admins = 1, articles = 749, edits = 19284, files = 0, pages = 2236, users = 7211, depth = 33.99254 },
['rmy'] = { pos = 297, activeusers = 12, admins = 1, articles = 730, edits = 50227, files = 0, pages = 2701, users = 16410, depth = 135.5627 },
['ts'] = { pos = 298, activeusers = 13, admins = 2, articles = 720, edits = 36668, files = 0, pages = 3764, users = 8846, depth = 174.1253 },
['chy'] = { pos = 299, activeusers = 9, admins = 1, articles = 662, edits = 24107, files = 0, pages = 2258, users = 10623, depth = 62.05388 },
['rn'] = { pos = 300, activeusers = 9, admins = 1, articles = 620, edits = 23098, files = 0, pages = 2450, users = 8976, depth = 82.13479 },
['iu'] = { pos = 301, activeusers = 12, admins = 2, articles = 593, edits = 44501, files = 0, pages = 3182, users = 17026, depth = 266.578 },
['ak'] = { pos = 302, activeusers = 14, admins = 1, articles = 589, edits = 28928, files = 0, pages = 2441, users = 12521, depth = 117.1661 },
['ss'] = { pos = 303, activeusers = 11, admins = 3, articles = 576, edits = 38085, files = 0, pages = 2416, users = 7639, depth = 160.8599 },
['ch'] = { pos = 304, activeusers = 12, admins = 1, articles = 543, edits = 22843, files = 0, pages = 2501, users = 14427, depth = 118.7586 },
['ff'] = { pos = 305, activeusers = 23, admins = 0, articles = 541, edits = 25102, files = 0, pages = 2499, users = 7892, depth = 131.5749 },
['pnt'] = { pos = 306, activeusers = 8, admins = 1, articles = 481, edits = 35126, files = 0, pages = 2039, users = 9483, depth = 180.7408 },
['kcg'] = { pos = 307, activeusers = 14, admins = 1, articles = 462, edits = 16453, files = 0, pages = 2301, users = 447, depth = 113.2943 },
['ady'] = { pos = 308, activeusers = 10, admins = 1, articles = 451, edits = 12090, files = 0, pages = 3109, users = 6009, depth = 135.0711 },
['ik'] = { pos = 309, activeusers = 12, admins = 2, articles = 445, edits = 37980, files = 0, pages = 2616, users = 7951, depth = 345.5547 },
['ee'] = { pos = 310, activeusers = 17, admins = 3, articles = 438, edits = 50073, files = 0, pages = 3127, users = 13275, depth = 603.5442 },
['sg'] = { pos = 311, activeusers = 13, admins = 2, articles = 311, edits = 20554, files = 0, pages = 1983, users = 5984, depth = 299.5887 },
['din'] = { pos = 312, activeusers = 11, admins = 1, articles = 306, edits = 8040, files = 0, pages = 1086, users = 5694, depth = 48.10305 },
['pwn'] = { pos = 313, activeusers = 15, admins = 0, articles = 279, edits = 11161, files = 0, pages = 434, users = 852, depth = 7.93722 },
['pcm'] = { pos = 314, activeusers = 20, admins = 1, articles = 249, edits = 12757, files = 0, pages = 937, users = 196, depth = 103.9411 },
['kl'] = { pos = 315, activeusers = 17, admins = 2, articles = 244, edits = 74486, files = 0, pages = 2262, users = 12311, depth = 2252.396 },
['ti'] = { pos = 316, activeusers = 13, admins = 2, articles = 234, edits = 23841, files = 0, pages = 2731, users = 8476, depth = 994.0499 },
['dz'] = { pos = 317, activeusers = 14, admins = 1, articles = 227, edits = 29407, files = 0, pages = 2282, users = 9230, depth = 1056.105 },
['cr'] = { pos = 318, activeusers = 21, admins = 2, articles = 158, edits = 37454, files = 0, pages = 2162, users = 16776, depth = 2786.915 },
['ng'] = { pos = 319, activeusers = 0, admins = 1, articles = 8, edits = 5923, files = 0, pages = 443, users = 2385, depth = 39530.88 },
['cho'] = { pos = 320, activeusers = 0, admins = 1, articles = 6, edits = 4220, files = 0, pages = 201, users = 1809, depth = 22176 },
['kj'] = { pos = 321, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 3548, files = 0, pages = 114, users = 1377, depth = 23536.62 },
['mh'] = { pos = 322, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 4212, files = 0, pages = 206, users = 2140, depth = 52143.95 },
['ho'] = { pos = 323, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 3786, files = 0, pages = 129, users = 1575, depth = 51771.35 },
['ii'] = { pos = 324, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 11653, files = 0, pages = 189, users = 2031, depth = 237006 },
['lrc'] = { pos = 325, activeusers = 2, admins = 1, articles = 1, edits = 140064, files = 0, pages = 237, users = 5037, depth = 3.291563E+07 },
['mus'] = { pos = 326, activeusers = 0, admins = 1, articles = 1, edits = 3603, files = 0, pages = 115, users = 2348, depth = 407170.3 },
['aa'] = { pos = 327, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4685, files = 0, pages = 509, users = 4063, depth = 0 },
['hz'] = { pos = 328, activeusers = 1, admins = 1, articles = 0, edits = 4483, files = 0, pages = 176, users = 3761, depth = 0 },
['kr'] = { pos = 329, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4641, files = 0, pages = 162, users = 5464, depth = 0 },
['total'] = { activeusers = 280867, admins = 3758, articles = 59305248, edits = 3209784975, files = 2759616, pages = 244914433, users = 103553813, depth = 128.3732, date = '@1661594437' },
}
return info</text>
      <sha1>1tndx1mfqypmsyfp317bbgvwltz22ns</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сцяпан Іларыёнавіч Іларыёнаў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>637076</id>
    <revision>
      <id>4195142</id>
      <parentid>3963212</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:19:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у (2) з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4623" xml:space="preserve">{{Ваенны дзеяч}}
{{цёзкі2|Іларыёнаў}}
'''Міхаіл Ціханавіч Кузняцоў''' (нар. {{ДН|4|12|1904}}, в. Кіўсерт-Янішава Вурнарскага раёна — {{ДС|27|6|1944}}, [[Бешанковіцкі раён]]) — [[Герой Савецкага Саюза]] (1945).

== Біяграфія ==
Пасля службы ў арміі, быў дэмабілізаваны і жыў у роднай вёсцы, дзе ўдзельнічаў у стварэнні калгаса. З 1936 года пераехаў у в. Бурсак Ібрэсінскага раёна. У 1941 годзе зноў прызваны ў армію, з сакавіка 1942 года — на франтах [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]]. Двойчы быў паранены. У чэрвені 1944 года гвардыі яфрэйтар Сцяпан Іларыёнаў быў стралком 158-га гвардзейскага стралковага палка 51-й гвардзейскай стралковай дывізіі 6-й гвардзейскай арміі першага [[Прыбалтыйскі фронт|Прыбалтыйскага фронту]]. 25 чэрвеня 1944 года пад варожым агнём Сцяпан Іларыёнавіч адным з першых пераправіўся цераз [[Заходняя Дзвіна|Заходнюю Дзвіну]] ў раёне в. Балбечча [[Бешанковіцкі раён|Бешанковіцкага раёна]] і прыняў актыўны ўдзел у баях за плацдарм.

Узначаліўшы групу байцоў, павёў іх у атаку. Праціўнік быў выбіты з траншэі, а кулямётная кропка — знішчана. Дзякуючы дзеянням групы рота Іларыёнава здолела вызваліць в. [[Залужжа (Бешанковіцкі раён)|Залужжа]] і забяспечыць спрыяльныя ўмовы для пераправы ўсяго палка. У баі Іларыёнаў атрымаў раненні, але працягваў змагацца. Ён памёр у шпіталі 27 чэрвеня 1944-га ад атрыманых раненняў, пахаваны ў [[Брацкая магіла (Галыні)|брацкай магіле]] вёскі [[Галыні]]&lt;ref&gt;[http://beshenkovichi.vitebsk-region.gov.by/uploads/files/POMNIKI-GISTORYI.pdf ПОМНІКІ ГІСТОРЫІ]&lt;/ref&gt;.

Указам [[Прэзідыум Вярхоўнага савета СССР|Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР]] ад 22 ліпеня 1944 года за «ўзорнае выкананне баявых заданняў камандавання на фронце барацьбы з нямецкімі захопнікамі і праяўленыя пры гэтым мужнасць і гераізм» гвардыі яфрэйтар Сцяпан Іларыёнаў пасмяротна быў удастоены высокага звання — Герой Савецкага Саюза.

== Узнагароды ==
* Герой Савецкага Саюза
* [[Ордэн Леніна]]
* [[Медаль «Залатая Зорка» (СССР)|Медаль «Залатая Зорка»]]
* [[Ордэн Чырвонай Зоркі]]

== Памяць ==
У яго гонар названа вуліца і помнік у Вурнарах. 22 ліпеня 2015 года у в. Кіўсерт-Янішава быў усталяваны памятны камень&lt;ref&gt;[http://belsmi.by/archive/article/96307 У Бешанковічах прымалі дэлегацыю Чувашскай Рэспублікі]&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Герои Советского Союза: Краткий биографический словарь / Пред. ред. коллегии И. Н. Шкадов. — М.: Воениздат, 1987. — Т. 1 /Абаев — Любичев/. — 911 с. — 100 000 экз. — ISBN отс., Рег. № в РКП 87-95382.
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Іларыёнаў Сцяпан Іларыёнавіч}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Чувашыі]]
[[Катэгорыя:Загінулі ў баях Вялікай Айчыннай вайны]]
[[Катэгорыя:Пехацінцы Вялікай Айчыннай вайны]]</text>
      <sha1>exfapuprebuw27bhgbkopmgyrendugk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вячаслаў Міхайлавіч Шырокаў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>637487</id>
    <revision>
      <id>4195035</id>
      <parentid>4058669</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:04:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8589" xml:space="preserve">{{Вучоны 
 |Імя                  = Вячаслаў Міхайлавіч Шырокаў
 |Арыгінал імя         = {{lang-ru|Вячеслав Михайлович Широков}}
 |Фота                 = 
 |Шырыня               = 
 |Подпіс               = 
 |Дата нараджэння      = 14.02.1929
 |Месца нараджэння     = 
 |Дата смерці          = 1994
 |Месца смерці         =
 |Грамадзянства        = {{Сцягафікацыя|СССР}}
 |Навуковая сфера      = [[гідралогія]]
 |Месца працы          = 
 |Навуковая ступень    = {{Навуковая ступень|доктар|геаграфічных навук}}
 |Навуковае званне     = {{Навуковае званне||0}}
 |Альма-матэр          = 
 |Навуковы кіраўнік    = 
 |Знакамітыя вучні     = 
 |Вядомы як            = 
 |Вядомая як           = 
 |Узнагароды і прэміі  = 
 |Роспіс               = 
 |Шырыня роспісу       = 
 |Сайт                 = 
 |Вікікрыніцы          = 
}}
{{Цёзкі2|Шырокаў}}
'''Вячаслаў Міхайлавіч Шыро́каў'''&lt;ref name=&quot;ЭПБ5&quot;&gt;{{Крыніцы/ЭПБ|5}}&lt;/ref&gt; ({{lang-ru|Вячеслав Михайлович Широков}}; {{ДН|14|2|1929}}, {{МН|Ульянаўск|ва Ульянаўску}} — {{ДС|||1994}}) — [[вучоны]] ў галіне [[Гідралогія|гідралогіі]], [[доктар геаграфічных навук]] (1973), [[прафесар]] (1975).

== Біяграфія ==
Нарадзіўся ў горадзе [[Ульянаўск]] (зараз у [[Расія|Расіі]]). У 1956 годзе скончыў [[Казанскі ўніверсітэт]] і працаваў у горадзе [[Тальяці]], дзе ўзначальваў лабараторыю па вывучэнню берагоў і ложа вадасховішчаў Камсамольскай навукова-даследчай гідраметэаралагічнай абсерваторыі&lt;ref name=&quot;БДУ&quot;&gt;[http://elib.bsu.by/bitstream/123456789/113859/6/ВЯЧЕСЛАВ%20МИХАЙЛОВИЧ%20ШИРОКОВ.pdf ''Лопух П. С., Иванов Д. Л., Власов Б. В.'' Вячеслав михайлович Широков: К 85-летию со дня рождения]{{Ref-ru}} // [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]]
&lt;/ref&gt;. У 1964 годзе абараніў [[Кандыдат навук|кандыдацкую]] дысертацыю на тэму «Формирование подводного рельефа Куйбышевского водохранилища» і пачаў працаваць старэйшым навуковым супрацоўнікам, загадчыкам лабараторыяй гідралогіі вадасховішчаў у Сібірскім навукова-даследчым інстытуце энергетыкі Міністэрства энергетыкі СССР&lt;ref name=&quot;БДУ&quot; /&gt;. Адначасова выкладаў у [[Іркуцкі дзяржаўны ўніверсітэт|Іркуцкім дзяржаўным універсітэце]] і іншых навучальных установах [[Сібір]]ы&lt;ref name=&quot;БДУ&quot; /&gt;.
У 1972 годзе абараніў доктарскую дысертацыю на тэму «Формирование берегов и ложа крупных водохранилищ Сибири».

З 1974 года В. М. Шырокаў у [[Мінск]]у, займае пасаду загадчыка створаным пад яго кіраўніцтвам аддзелам эксплуатацыі вадасховішчаў Цэнтральнага навукова-даследчага інстытута комплекснага выкарыстання прыродных рэсурсаў. З 1977 года прафесар кафедры агульнага земляробства [[Геаграфічны факультэт БДУ|геаграфічнага факультэта]] [[БДУ|Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта]].

== Навуковая дзейнасць ==
Навуковая дзейнасць В. М. Шырокава звязана з вывучэннем водных рэсурсаў, іх пераўтварэння, выкарыстання і аховы. Аўтар больш за 200 навуковых прац, у тым ліку [[падручнік]]аў і [[Манаграфія|манаграфій]]. Пад яго кіраўніцтвам абаронены 12 кандыдацкіх дысертацый&lt;ref name=&quot;БДУ&quot; /&gt;.

Сярод апублікаванага:
* Водохозяйственный баланс бассейна Днепра. — Мн., 1980. (разам з А. М. Пянькоўскім і В. М. Плужнікавым);
* Основы географического прогнозирования, учебное пособие для студентов географических факультетов университетов — Минск: Вышэйшая школа, 1985. (разам з В. М. Трафімавым і [[Валерый Станіслававіч Аношка|В. С. Аношка]]);
* Конструктивная география рек: основы преобразования и природопользования / В. М. Широков. — Минск: Университетское, 1985. — 188, [1] с. : ил. — 945 экз.;
* Формирование малых водохранилищ гидроэлектростанций / В. М. Широков, [[Пётр Сцяпанавіч Лопух|П. С. Лопух]]. — Москва: Энергоатомиздат, 1986. — 142, [2] с.: рис., табл.;
* Формирование берегов малых водохранилищ лесной зоны: монография / В. М. Широков, П. С. Лопух, В. Е. Левкович. — СПб.: Гидрометеоиздат, 1992. — 161 с. — ISBN 5-286-00629-9

У 1976—1991 гадах В. М. Шырокаў быў членам секцыі вадасховішчаў Навуковага савета «Комплекснае выкарыстанне і ахова водных рэсурсаў» Дзяржаўнага камітэта па навуцы і тэхніцы [[Савет Міністраў СССР|Савета Міністраў СССР]]&lt;ref name=&quot;БДУ&quot; /&gt;. Таксама быў навуковым рэдактарам шэрагу выданняў выдавецтва «Навука», намеснікам адказнага рэдактара часопіса «Вестник Белорусского университета имени В. И. Ленина. Серия 2»&lt;ref name=&quot;БДУ&quot; /&gt;.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|18-2|Шырокаў Вячаслаў Міхайлавіч}}
* {{Крыніцы/ЭПБ|5|Шырокаў Вячаслаў Міхайлавіч||406}}

== Спасылкі ==
* [http://unicat.nlb.by/opac/pls/dict.prn_ref?tu=r&amp;tq=v0&amp;name_view=va_aall&amp;a001=BY-SEK-193437&amp;strq=l_siz=20 Широков, Вячеслав Михайлович (1929—1994)]{{Ref-ru}} // [[Нацыянальная бібліятэка Беларусі]]
* [http://elib.bsu.by/bitstream/123456789/113859/6/ВЯЧЕСЛАВ%20МИХАЙЛОВИЧ%20ШИРОКОВ.pdf ''Лопух П. С., Иванов Д. Л., Власов Б. В.'' Вячеслав михайлович Широков: К 85-летию со дня рождения]{{Ref-ru}} // [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]]
* {{bis.nlb.by|140797|Шырокаў Вячаслаў Міхайлавіч}}
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Шырокаў Вячаслаў Міхайлавіч}}
[[Катэгорыя:Выпускнікі Казанскага ўніверсітэта]]
[[Катэгорыя:Гідролагі]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі Іркуцкага дзяржаўнага ўніверсітэта]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі БДУ]]
[[Катэгорыя:Географы Беларусі]]
[[Катэгорыя:Географы СССР]]</text>
      <sha1>h139igtdk6sgasi7k9o75sl9arvzyb6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Леў Аляксандравіч Зянкевіч</title>
    <ns>0</ns>
    <id>642652</id>
    <revision>
      <id>4194863</id>
      <parentid>4110542</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:35:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12722" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{Цёзкі2|Зянкевіч}}
{{Сістэматык|Заолаг=Zenkevitch|wikispecies=Zenkevitch Lev Alexandrovich}}
'''Леў Аляксандравіч Зянке́віч'''&lt;ref name=&quot;ЭПБ2&quot;&gt;{{Крыніцы/ЭПБ|2}}&lt;/ref&gt; ({{lang-ru|Лев Александрович Зенкевич}}; {{ДН|16|6|1889}} — {{ДС|20|6|1970}}) — савецкі [[вучоны]] ў галіне [[Акіяналогія|акіяналогіі]] і [[Гідрабіялогія|гідрабіялогіі]], [[доктар біялагічных навук]], [[прафесар]], акадэмік [[Акадэмія навук СССР|Акадэміі навук СССР]] (1968).

== Біяграфія ==
Нарадзіўся ў [[горад]]зе Цароў Цароўскага павета [[Астраханская губерня|Астраханскай губерні]] (зараз [[сяло]] ў [[Валгаградская вобласць|Валгаградскай вобласці]] [[Расія|Расіі]]). Вучыўся ў Цвярской, потым у Арэнбургскай гімназіі. Паступіў на юрыдычны факультэт [[МДУ|Маскоўскага ўніверсітэта]], у 1911 годзе быў адлічаны за антыўрадавую дзейнасць і высланы ў Тулу, але скончыў яго экстэрнам у 1912 годзе і паступіў на фізіка-матэматычны факультэт. Універсітэт скончыў у 1916 годзе і быў пакінуты ў ім на кафедры заалогіі для падрыхтоўкі к прафесарскаму званню. У 1917—1925 гадах асістэнт, з 1925 года — прыват-дацэнт, з 1931 года — загадчык наноў утворанай кафедры заалогіі беспазваночных. У 1935 годзе абараніў дысертацыю на ступень доктара біялагічных навук і атрымаў званне прафесара. Адначасова за працай у Маскоўскім універсітэце, па запрашэнню ўзначальваў кафедру заалогіі беспазваночных [[БДУ|Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта]] ў 1936—1947 гадах. З 1946 года з перапынкамі працаваў у [[Інстыту акіяналогіі імя П. П. Шыршова РАН|Інстытуце акіяналогіі Акадэміі навук СССР]], дзе ўзначальваў Лабараторыю бентасу.

Памёр Л. А. Зянкевіч 20 чэрвеня 1970 года. Пахаваны на [[Новадзявочыя могілкі|Новадзявочых могілках]] у [[Масква|Маскве]].

== Навуковая і грамадская дзейнасць ==
Аўтар навуковых прац па акіяналогіі і гідрабіялогіі. У шэраг навуковых інтарэсаў Л. А. Зянкевіча ўваходзілі пытанні [[Марфалогія (біялогія)|марфалогіі]], [[Анатомія|анатоміі]], [[Біялагічная сістэматыка|сістэматыкі]] і экалогіі водных арганізмаў, [[Біяцэналогія|бяіцэналогіі]] і прадукцыйнасці марской фаўны і флоры, яе колькаснага размеркавання і [[Біягеаграфія|біягеаграфіі]], паходжання і старажытнасці глыбакаводнай фаўны, выкарыстання біялагічных і мінеральных рэсурсаў мораў і акіянаў . Шэраг прац прысвечаны развіццю ўяўлення аб біялагічнай структуры акіяна і аб акіянічных біяцэнозах і экасістэмах, прагнозам гаспадарчага выкарыстання і развіцця рыбнага промыслу ў батыяльнай зоне акіяна, марыкультуры і інш.

Прымаў удзел у стварэнні Косінскай біялагічнай станцыі Маскоўскага дзяржаўнага ўніверсітэта ў 1918—1919 гадах, будаўніцтве першага даследчага судна «Персей», Плывучага марскога інстытута з 1919 года (займаў пасаду намесніка яго дырэктара ў 1921—1932 гадах і загадваў гідрабіялагічнай лабараторыяй). Узначальваў экспедыцыі і прымаў удзел у іх на суднах «Персей», «Малыгін», «Віцязь», «Акадэмік Курчатаў». У 1949—1952 гадах узначальваў Комплексную акіянаграфічную экспедыцыю Інстытута акіяналогіі па даследаванню [[Далёкі Усход|далёкаўсходніх]] мораў.

У час працы ў Беларускім дзяржаўным універсітэце пад кіраўніцтвам Л. А. Зянкевіча закладзены асновы комплекснага даследавання вадаёмаў на тэрыторыі [[БССР]], падрыхтоўкі навуковых кадраў па гідрабіялогіі ў [[Аспірантура|аспірантуры]]. У 1946 годзе па яго ініцыятыве была створана [[Нарачанская біялагічная станцыя імя Г. Г. Вінберга|Нарачанская біялагічная станцыя]]&lt;ref name=&quot;ЭПБ2&quot; /&gt;.

У 1951—1970 гадах займаў пасаду старшыні Акіянаграфічнай камісіі пры Прэзідыуме Акадэміі навук СССР, у 1954—1970 гадах — прэзідэнт Усесаюзнага акіянаграфічнага таварыства, у 1950—1970 гадах — віцэ-прэзідэнт Маскоўскага таварыства даследчыкаў прыроды&lt;ref name=&quot;БДУ&quot;&gt;[http://www.bio.bsu.by/dekanat/history_zenkevich.html Зенкевич Лев Александрович]{{Ref-ru}} // Сайт [[Біялагічны факультэт БДУ|біялагічнага факультэта БДУ]]&lt;/ref&gt;. З 1957 года займаў пасаду акадэміка-сакратара Аддзялення акіянаграфіі, фізікі атмасферы і геаграфіі Акадэміі навук СССР. У 1960—1970 гадах быў галоўным рэдактарам створанага па яго ініцыятыве [[часопіс]]а «Акіяналогія». Таксама ўваходзіў у склад рэдакцыйных калегій шэрагу савецкіх і замежных навуковых часопісаў і навуковых выданняў. Займаў ў пасаду галоўнага рэдактара шматтомнага выдання «Жизнь животных» (1968—1971)&lt;ref name=&quot;БДУ&quot; /&gt;.

Сярод апублікаваных прац:
* География животных. — М. 1946. (у сааўтарстве)
* Фауна и биологическая продуктивность моря. Т, 1—2. — М.: Сов. наука, 1947—1951.
* Моря СССР, их фауна и флора. — М.: Учпедгиз, 1951.
* Исследования Мирового океана. — М.: Знание, 1961.
* Биология морей СССР. — М.: Изд-во АН СССР., 1963.
* Дары моря: 200 рецептов. — М.: Экономика, 1968.

== Узнагароды і прэміі ==
* 2 [[Ордэн Леніна|ордэны Леніна]]
* [[Ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга]]
* [[Медаль «За доблесную працу ў Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.»]]
* [[Медаль «У памяць 800-годдзя Масквы»]]
* [[Сталінская прэмія]] 1951 года
* [[Ленінская прэмія]] 1965 года
* Прэмія II ступені імя М. В. Ламаносава Маскоўскага дзяржаўнага ўніверсітэта (1954)
* Залаты медаль імя Ф. П. Літке Геаграфічнага таварыства СССР (1956)
* Залаты медаль Альберта I Прынца Манакскага

== Членства ў навуковых установах ==
* Правадзейны член Сербскай акадэміі навук і мастацтваў(1947),
* Правадзейны член Міжнароднай заалагічнай Акадэміі навук Індыі (1960),
* Ганаровы доктар Марсельскага ўніверсітэта (1960),
* Член савета Французскага акіянаграфічнага інстытута,
* Ганаровы член Брытанскай марской біялагічнай асацыяцыі.

== Памяць ==
[[File:Зенкевич Лев Александрович (конверт).jpg|thumb|Мастацкі канверт Пошты СССР, прысвечаны Л. А. Зянкевічу]]
У гонар вучонага Пошта СССР у 1989 годзе выпусціла маркіраваны мастацкі канверт. Яго імем названы вал у [[Ціхі акіян|Ціхім акіяне]], адкрыты ў 1953 годзе ў час экспедыцыі на навукова-даследчым судне «Віцязь»&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Алехина Г. Н., Ушакова М. Г., Агапова Г. В.|загаловак=Имена ученых и научных судов Института океанологии на карте Мирового океана|выданне=Природа|год=2016|нумар=8|старонкі=6—14|спасылка=https://ocean.ru/images/about/history/names_on_the_map.pdf}}{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/ЭПБ|2|Зянкевіч Леў Аляксандравіч}}

== Спасылкі ==
* [http://www.bio.bsu.by/dekanat/history_zenkevich.html Зенкевич Лев Александрович]{{Ref-ru}} // Сайт [[Біялагічны факультэт БДУ|біялагічнага факультэта БДУ]]
* [https://ocean.ru/index.php/homepage/tseli-i-zadachi-instituta/item/736-zenkevich-lev-aleksandrovich Зенкевич Лев Александрович (1889—1970)]{{Ref-ru}} // Інстытут акіяналогіі імя П. П. Шыршова Расійскай акадэміі навук
* [http://zmmu.msu.ru/musei/istoriya/rukovodstvo-muzeem/zenkevich-lev-aleksandrovich Зенкевич Лев Александрович (1889—1970)] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20200225214842/http://zmmu.msu.ru/musei/istoriya/rukovodstvo-muzeem/zenkevich-lev-aleksandrovich |date=25 лютага 2020 }}{{Ref-ru}} // Навукова-даследчы заалагічны музей Маскоўскага дзяржаўнага ўніверсітэта
* [http://www.vniro.ru/ru/ob-institute/walk-fame/zenkevich-lev-aleksandrovich Зенкевич Лев Александрович]{{Ref-ru}} // Усерасійскі навукова-даследчы інстытут рыбнай гаспадаркі і акіянаграфіі

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Зянкевіч Леў Аляксандравіч}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Валгаградскай вобласці]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі гімназій Расійскай імперыі]]
[[Катэгорыя:Акіянолагі]]
[[Катэгорыя:Гідрабіёлагі СССР]]
[[Катэгорыя:Гідрабіёлагі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі біялагічнага факультэта МДУ]]
[[Катэгорыя:Супрацоўнікі Расійскай акадэміі навук]]
[[Катэгорыя:Аўтары заалагічных таксонаў]]</text>
      <sha1>gz7k90p6g56lc0tgro7rrnbwdmkorma</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Анатоль Іванавіч Храноўскі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>642654</id>
    <revision>
      <id>4195135</id>
      <parentid>3625590</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:19:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9363" xml:space="preserve">{{Асоба
|імя               = Анатоль Храноўскі
|арыгінал імя      = 
|партрэт           = Анатоль_Храноўскі.jpg
|апісанне          =
|род дзейнасці     = грамадскі дзеяч
|дата нараджэння   = 
|месца нараджэння  = 
|дата смерці       = 
|месца смерці      =  
|бацька            = 
}}
'''Анатоль Храноўскі''' ([[3 сакавіка]] [[1934]] — [[31 сакавіка]] [[2020]]) — [[грамадскі дзеяч]] [[Беларусы Канады|беларускай дыяспары ў Канадзе]]. Сябра [[Рада БНР|Рады БНР]].

== Біяграфія ==
Нарадзіўся [[3 сакавіка]] [[1934]] года ў в. [[Талькаўшчына]] [[Слонімскі павет (Польская Рэспубліка)|Слонімскага павета]] [[Навагрудскае ваяводства (Польшча)|Навагрудскага ваяводства]] ў [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспубліцы]]. Бацька Іван Храноўскі за рознымі ўладамі працаваў загадчыкам па лесанарыхтоўцы, маці Любоў займалася домам. Брат Уладзімір памёр ад сур’ёзнай хваробы, меў сястру Зінаіду (потым жыла непадалёк ад Анатоля Храноўскага) і брата Івана, які пазней эміграваў у Брытанскую Калумбію.

З пачаткам [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] сям’я перасялілася ў [[Слонім]]. У сваіх успамінах Анатоль Храноўскі пісаў, што гэта было выклікана тэрорам партызанаў у вёсцы, а ў Слоніме было бяспечней, бо яго пільнавала [[Беларуская дапаможная паліцыя|беларуская паліцыя]]. Брат Іван Храноўскі быў завадовым у [[Саюз беларускай моладзі|Саюзе беларускай моладзі]] пад кіраўніцтвам [[Барыс Суравы|Барыса Суравага]]. Пад канец [[Другая сусветная вайна|Другой сусветнай вайны]] разам з сям’ёй апынуўся ў [[Германія|Германіі]], дзе пражыў пяць гадоў у лагерах для перамешчаных асоб.

У 1949 годзе па выкліку швагра сям’я эмігравала ў [[Канада|Канаду]], у [[Манрэаль]], дзе Анатоль Храноўскі правёў найбольш актыўную частку свайго жыцця. Першыя дзесяць год сям’я жыла бедна. Першы час Анатоль Храноўскі жыў у маленькім пакоі на сем чалавек, без аніякай дапамогі з боку дзяржавы. Працаваў на розных нізкакваліфікаваных работах, скончыў курсы чарцёжніка і потым дваццаць год займаў на фабрыцы функцыю інспектара: кантраляваў якасць вырабленай прадукцыі.

У 1989 годзе ён арганізаваў Згуртаванне Беларусаў у [[Правінцыя Квебек|Квебеку]], якое ўзначальваў на працягу 25 гадоў. Кожны год у Манрэалі арганізоўваў [[Дзень Волі|угодкі 25 сакавіка]], куды таксама часам прыязджалі беларусы з [[Атава|Атавы]] і [[Таронта]]. Сябры Згуртавання беларусаў Квебека прымалі ўдзел у палітычных акцыях пратэсту ў Манрэалі і Атаве. Так, 17 кастрычніка 1999 года і 16 сакавіка 2000 года больш як 20 прадстаўнікоў з Атавы, Манрэаля і Таронта ўдзельнічалі ў пікетах «Марш Свабоды» каля амбасады Беларусі ў сталіцы Канады, а 6 красавіка 2003 года ў Атаве каля пасольства [[Расія|Расіі]] адбылася дэманстрацыя супраць планаванага аднаўлення саюза Расіі і Беларусі.

У 1993 годзе быў удзельнікам [[I з’езд беларусаў свету|I з’езду беларусаў свету]].

Пры ягоным непасрэдным удзеле беларусы былі прадстаўлены на розных канадскіх значных падзеях і мерапрыемствах. Дзякуючы ягоным намаганням і з яго ініцыятывы быў арганізаваны беларускі куточак у Saint Joseph Oratorium (Манрэаль), беларуская частка выстаўкі ў музеі розных культур у Rawdon. Выдаваў друкаваны часопіс «Прамень», які рэгулярна рассылаў за кошт уласных сродкаў. Дапамагаў беларусам матэрыяльна, таксама ў выданні кніг. Перадаў некалькі соцень кніг са сваёй бібліятэкі ў Цэнтр беларускіх даследаванняў у [[Канзас]]е. У вольны час маляваў карціны. Напісаў невялікія ўспаміны «Канада ў рэбры ўлезла ды з рэбраў вылезла» для кнігі [[Аляксандр Адзінец|Аляксандра Адзінца]] «Паваенная эміграцыя: скрыжаванні лёсаў: зборнік успамінаў».

Сябра [[Рада БНР|Рады БНР]].

Пераехаў у невялікі гарадок {{нп4|Сатан (Квебек)|Сатан|en|Sutton, Quebec}}.

У [[2019]] годзе быў узнагароджаны [[Медаль 100 гадоў БНР|медалём 100 гадоў БНР]] [[Рада Беларускай Народнай Рэспублікі|Рады Беларускай Народнай Рэспублікі]]&lt;ref&gt;[http://www.radabnr.org/bnr100-medali-ottawa/ Уручэньне Мэдалёў да стагодзьдзя БНР у Атаве]&lt;/ref&gt;.

Памёр [[31 сакавіка]] [[2020]] года.

== Сям’я ==
Сям’я Анатоля Храноўскага таксама прымала актыўны ўдзел у жыцці беларусаў у Манрэалі і Квебеку. Жонка Крысціна, [[палякі|полька]] народжаная ў [[Францыя|Францыі]], добра размаўляла па-беларуску і дапамагала мужу ў выданні часопісу «Прамень».
Пакінуў пасля сябе жонку Крысціну, дачок Ларысу і Алёну, сыноў Антона і Рыгора, унукаў.

== Памяць ==
* У 2008 годзе [[Пётр Мурзёнак]] яшчэ пры жыцці Анатоля Храноўскага прысвяціў яму твор «НАДЗЕЯ (ода)».
* У 2020 годзе [[Пётр Мурзёнак]] з прычыны смерці Анатоля Храноўскага напісаў некралог на старонцы Згуртавання Беларусаў Канады&lt;ref&gt;[https://belaruscanada.org/2020/04/28/1-3/ Згуртаваньне Беларусаў Канады. Памяці АНАТОЛЯ ІВАНАВІЧА ХРАНОЎСКАГА (3.03.1934 — 31.03.2020)]&lt;/ref&gt;.

== Літаратура ==
* Адзінец, А. Паваенная эміграцыя: скрыжаванні лёсаў: зборнік успамінаў / Аляксандр Адзінец. — Мн.: Медисонт, 2007. — 704 с., [28] с. іл. — (Бібліятэка Бацькаўшчыны: Кніга 11).

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
* [https://belaruscanada.org/2014/06/20/80-%D0%B3%D0%BE%D0%B4-%D1%81%D0%BF%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D1%96%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%8F-%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%BB%D1%8E-%D1%96%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87%D1%83-%D1%85%D1%80%D0%B0/ 80 год споўнілася АНАТОЛЮ ІВАНАВІЧУ ХРАНОЎСКАМУ]

{{DEFAULTSORT:Храноўскі Анатоль Іванавіч}}
[[Катэгорыя:Члены Рады Беларускай Народнай Рэспублікі]]
[[Катэгорыя:Постаці беларускай эміграцыі]]
[[Катэгорыя:Імігравалі ў Канаду з Беларусі]]
[[Катэгорыя:Беларусы ў Канадзе]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Слонімскім раёне]]</text>
      <sha1>oyemgxi138ipl8fasboqwvp15moiae5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Валерый Раманавіч Собаль</title>
    <ns>0</ns>
    <id>642987</id>
    <revision>
      <id>4195102</id>
      <parentid>3804208</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:16:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3189" xml:space="preserve">{{Навуковец}}
{{Цёзкі2|Собаль (значэнні)|Собаль}}
'''Валерый Раманавіч Собаль''' ({{ДН|13|1|1955}}, [[Докшыцы]], [[Віцебская вобласць]]) — беларускі фізік. [[Кандыдат фізіка-матэматычных навук]] (1986), [[дацэнт]] (2001), [[доктар фізіка-матэматычных навук]] (2006), [[прафесар]] (2011).

== Біяграфія ==
Скончыў [[БДУ]] (1976). 3 1976 года ў [[Інстытут фізікі АН Беларусі|Інстытуце фізікі АН Беларусі]], навуковы, старшы навуковы, з 2003 года — вядучы навуковы супрацоўнік Інстытута фізікі цвёрдага цела і праваднікоў [[НАН Беларусі]]. 3 2005 года выкладаў у [[Беларускі дзяржаўны аграрны тэхнічны ўніверсітэт|Беларускім дзяржаўным аграрным тэхнічным універсітэце]] (аграэнергетычны факультэт, кафедра фізікі, з 2006 года — загадчык кафедры). З 2009 года ў [[Беларускі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт імя Максіма Танка|Беларускім дзяржаўным педагагічным універсітэце імя М. Танка]] (фізіка-матэматычны факультэт, кафедра фізікі і методыкі выкладання фізікі) — загадчык кафедры. У 2013—2015 гадах быў дэканам факультэта.

== Навуковая дзейнасць ==
Навуковыя інтарэсы: фундаментальныя і прыкладныя даследаванні электрычных, цеплавых, магнітных, трываласных уласцівасцей металаў і матэрыялаў. Навуковыя даследаванні па нізкатэмпературнай электрадынаміцы нармальных металаў і матэрыялаў. Аўтар больш за 120 навуковых прац&lt;ref&gt;[http://unicat.nlb.by/scient/pls/dict.prn_ref?tu=e&amp;tq=v0&amp;name_view=va_all&amp;a001=BY-NLB-ar657629&amp;strq=l_siz=10 Собаль, Валерый Раманавіч (доктар фізіка-матэматычных навук; нар. 1955)]&lt;/ref&gt;.

{{Зноскі}}

== Літаратура ==
* Собаль Валерый Раманавіч // Памяць: Докшыцкі раён : гісторыка-дакументальныя хронікі гарадоў і раёнаў Беларусі / рэдкал.: Г. П. Пашкоў [і інш.]; уклад. А. В. Скараход; мастак Э. Э. Жакевіч. — Мінск : БелЭн, 2004. — С. 638.

{{DEFAULTSORT:Собаль Валерый Раманавіч}}
[[Катэгорыя:Фізікі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Дэканы БДПУ імя Максіма Танка]]</text>
      <sha1>h7w578h8xo12dqfq0m1p2ybgi81s74d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кісялёва (Дарагабужскі раён)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>645931</id>
    <revision>
      <id>4195377</id>
      <parentid>4176191</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T07:24:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Паўлюк Шапецька</username>
        <id>37440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1490" xml:space="preserve">{{НП-Расія}}
'''Кісялёва'''&lt;ref name=&quot;ГКНП&quot;&gt;{{ГКНП}}&lt;/ref&gt; ({{lang-ru|Киселево}}) — вёска ў [[Дарагабужскі раён|Дарагабужскім раёне]] [[Смаленская вобласць|Смаленскай вобласці]] [[Расія|Расіі]]. Уваходзіць у склад [[Усвяцкае сельскае паселішча|Усвяцкага сельскага паселішча]].

== Гісторыя ==
У гады [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] вёска была пад нямецкай акупацыяй з кастрычніка [[1941]] года, вызвалена ў [[1943]] годзе.&lt;ref&gt;[http://www.admin-smolensk.ru/~websprav/history/raion/book/-Ov-.htm Вызваленне Смаленшчыны./Энцыклапедыя Смаленскай вобласці] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20160827132942/http://websprav.admin-smolensk.ru/history/raion/book/-Ov-.htm |date=27 жніўня 2016 }}&lt;/ref&gt;

== Вядомыя асобы ==
* [[Іван Антонавіч Петухоў]] (1917—1998) — урач-хірург. [[Доктар медыцынскіх навук]] (1974), [[прафесар]] (1976).

{{зноскі}}

{{Дарагабужскі раён}}

{{Заліўка НП-Расія}}
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Дарагабужскага раёна]]</text>
      <sha1>dzsq9zmrjfhuwagxkx14jnq5jllbdfz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Наталля Віталеўна Казлоўская</title>
    <ns>0</ns>
    <id>651341</id>
    <revision>
      <id>4194867</id>
      <parentid>3926334</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:39:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5080" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{Цёзкі2|Казлоўская}}
'''Наталля Віталеўна Казло́ўская''' ({{lang-ru|Наталия Витальевна Козловская}}; {{ДН|8|8|1923}} — {{ДС|30|6|1991}}) — [[батанік]], [[доктар біялагічных навук]] (1981).

== Біяграфія ==
Нарадзілася ў [[Петраград]]зе. У 1941 годзе скончыла сярэднюю школу і паступіла на біялагічны факультэт [[Санкт-Пецярбургскі дзяржаўны ўніверсітэт|Ленінградскага ўніверсітэта]]. У чэрвені 1942 года добраахвотнікам пайшла на фронт. Пасля вайны працягвала вучобу ў Ленінградскім універсітэце, які скончыла ў 1950 годзе і паступіла ў аспірантуру. У 1953 годзе абараніла [[Кандыдат навук|кандыдацкую]] дысертацыю. У 1953—1979 гадах працавала ў [[Інстытут біялогіі АН БССР|Інстытуце біялогіі]] [[АН БССР|Акадэміі навук БССР]] (сучасны [[Інстытут эксперыментальнай батанікі імя В. Ф. Купрэвіча НАН Беларусі]]). Доктарскую дысертацыю на тэму «Флора Белоруссии, закономерности её формирования, научные основы использования и охраны» абараніла ў [[Батанічны інстытут імя У. Л. Камарова РАН|Батанічным інстытуце]] [[АН СССР|Акадэміі навук СССР]] у 1980 годзе.

== Навуковая дзейнасць ==
Аўтар навуковых прац па фларыстытцы, фітагеаграфіі, [[Сістэматыка раслін|сістэматыцы раслін]], навуковых асновах аховы [[Флора|флоры]] і інш.
Адна са збіральнікаў калекцыі гербарыя кафедры батанікі [[Біялагічны факультэт БДУ|біялагічнага факультэта Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта]]&lt;ref name=&quot;БДУ&quot;&gt;[http://www.bio.bsu.by/botany/gerbariy.html Гербарий кафедры ботаники БГУ]{{ref-ru}} // Сайт біялагічнага факультэта БДУ&lt;/ref&gt;.

Сярод апублікаваных прац:
* Хорология флоры Белоруссии. — Мн., 1972. (разам з [[Віктар Іванавіч Парфёнаў|В. І. Парфёнавым]])
* Флора Белоруссии, закономерности её формирования, научные основы использования и охраны. — [[Мн.]], 1978.
* Загадки белорусской флоры: занимательные рассказы / Н. В. Козловская — Мн.: Вышэйшая школа, 1986.
* «Красная книга» и охрана флоры БССР / Правл. о-ва «Знание» Бел. ССР — Мн., 1986. (разам з [[Генадзь Уладзіміравіч Вынаеў|Г. У. Вынаевым]]).
* Лекарственные растения, применяемые в научной медицине. 5 изд. — Мн., 1974. (у сааўтарстве).

== Узнагароды ==
* [[Ордэн Айчыннай вайны]] II ступені.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|7|Казлоўская Наталля Віталеўна||431}}
* {{Крыніцы/ЭПБ|2|Казлоўская Наталля Віталеўна}} — С. 430.

== Спасылкі ==
* [http://botany.by/2013/08/torzhestvennoe-zasedanie-uchenogo-soveta-instituta-posvyashhennoe-90-letiyu-so-dnya-rozhdeniya-d-b-n-n-v-kozlovskoj-27-avgusta-2013-goda/ Торжественное заседание ученого совета института, посвященное 90-летию со дня рождения д.б.н. Н. В. Козловской, 27 августа 2013 года]{{ref-ru}} // [[Інстытут эксперыментальнай батанікі імя В. Ф. Купрэвіча НАН Беларусі]]

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Казлоўская Наталля Віталеўна}}
[[Катэгорыя:Выпускнікі СПбДУ]]
[[Катэгорыя:Супрацоўнікі Інстытута эксперыментальнай батанікі імя В. Ф. Купрэвіча НАНБ]]
[[Катэгорыя:Батанікі СССР]]
[[Катэгорыя:Батанікі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Удзельнікі Вялікай Айчыннай вайны]]
[[Катэгорыя:Члены КПСС]]</text>
      <sha1>jwx1v75kb4sdit0r8xprnw99o4xskcl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аляксандр Фёдаравіч Рогалеў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>653141</id>
    <revision>
      <id>4195466</id>
      <parentid>3862432</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T11:30:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>37.215.55.186</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Навуковая і публіцыстычная дзейнасць */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3667" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Аляксандр Фёдаравіч Рогалеў''' (нар. {{ДН|27|12|1956}}, г. {{МН|Гомель||}}) — беларускі [[вучоны]] ў галіне [[мовазнаўства]]. Краязнавец, даследчык гісторыі тапаніміі Гомеля і Гомельшчыны. [[Доктар філалагічных навук]] (1996), дацэнт (1991), [[прафесар]] (1998).

== Біяграфія ==
Скончыў гісторыка-філалагічны факультэт [[Гомельскі дзяржаўны ўніверсітэт|Гомельскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя Ф. Скарыны]] (1980). Служыў у [[Савецкая Армія|Савецкай Арміі]]. З 1982 г. працуе ў ГДУ імя. Ф. Скарыны. Прафесар кафедры  рускага, агульнага і славянскага мовазнаўства.

== Навуковая і публіцыстычная дзейнасць ==
Аўтар шматлікіх навуковых, навукова-папулярных і краязнаўчых публікацый, у тым ліку рада кніг.

Вывучае паходжанне геаграфічных назваў Беларусі, гісторыю беларускай мовы і этнаса, праводзіць краязнаўчыя даследаванні Гомеля і  Гомельшчыны, а разам з тым займаецца «эзатэрычнай лінгвістыкай». 

Аўтар звыш 2000 публікацый па названых вышэй тэмах ў перыядычным друку.

== Узнагароды ==
Узнагароджаны Ганаровай граматай Гомельскага гарадскога Савета.

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|13|Рогалеў Аляксандр Фёдаравiч||392}}
* Рогалеў Аляксандр Фёдаравiч // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі : У 6 т. Т. 6. Кн.1: Пузыны — Усая / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал.рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 2001. — С. 116.
*[https://person.goub.by/?p=2358 Рогалев Александр Федорович] // Знаменитые люди Гомельщины (27.08.2018).
*[http://philology.gsu.by/index.php/o-fakultete-2/kafedry/15-ab/200-2013-02-12-11-32-00 Рогалев Александр Федорович] // Филологический факультет ГГУ им. Ф. Скорины.
*[https://gomelstreet.by/znamenitye-gomelchane/rogaljov-aleksandr-fjodorovich/ Рогалёв Александр Фёдорович] // Гомельпедия. Электронный энциклопедический справочник Гомеля.

== Спасылкі ==
* [http://philology.gsu.by/index.php/2011-12-12-22-24-34/2013-02-11-13-35-00/sostkafrus/nauchnye-publikatsii-sotrudnikov/335-rogalev-aleksandr-fedorovich.html Сайт філалагічнага факультэта ГДУ імя Ф. Скарыны]

{{DEFAULTSORT:Рогалеў Аляксандр Фёдаравіч}}
[[Катэгорыя:Выпускнікі Гомельскага дзяржаўнага ўніверсітэта]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі Гомельскага дзяржаўнага ўніверсітэта]]
[[Катэгорыя:Мовазнаўцы СССР]]
[[Катэгорыя:Мовазнаўцы Беларусі]]</text>
      <sha1>5mu6fc71bp32291sdfzilsvxyar0eim</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195469</id>
      <parentid>4195466</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T11:36:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Maksim L.</username>
        <id>13</id>
      </contributor>
      <comment>Адхіленая 1 апошняя тэкставая змена (зробленая [[Адмысловае:Contributions/37.215.55.186|37.215.55.186]]) і адноўленая версія 3862432, зробленая Balachon77</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3671" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Аляксандр Фёдаравіч Рогалеў''' (нар. {{ДН|27|12|1956}}, г. {{МН|Гомель||}}) — беларускі [[вучоны]] ў галіне [[мовазнаўства]]. Краязнавец, даследчык гісторыі тапаніміі Гомеля і Гомельшчыны. [[Доктар філалагічных навук]] (1996), дацэнт (1991), [[прафесар]] (1998).

== Біяграфія ==
Скончыў гісторыка-філалагічны факультэт [[Гомельскі дзяржаўны ўніверсітэт|Гомельскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя Ф. Скарыны]] (1980). Служыў у [[Савецкая Армія|Савецкай Арміі]]. З 1982 г. працуе ў ГДУ імя. Ф. Скарыны. Прафесар кафедры  рускага, агульнага і славянскага мовазнаўства.

== Навуковая і публіцыстычная дзейнасць ==
Аўтар шматлікіх навуковых, навукова-папулярных і краязнаўчых публікацый, у тым ліку шэрагу кніг.

Вывучае паходжанне геаграфічных назваў Беларусі, гісторыю беларускай мовы і этнаса, праводзіць краязнаўчыя даследаванні Гомеля і  Гомельшчыны, а разам з тым займаецца «эзатэрычнай лінгвістыкай». 

Аўтар звыш 2000 публікацый па названых вышэй тэмах ў перыядычным друку.

== Узнагароды ==
Узнагароджаны Ганаровай граматай Гомельскага гарадскога Савета.

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|13|Рогалеў Аляксандр Фёдаравiч||392}}
* Рогалеў Аляксандр Фёдаравiч // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі : У 6 т. Т. 6. Кн.1: Пузыны — Усая / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал.рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 2001. — С. 116.
*[https://person.goub.by/?p=2358 Рогалев Александр Федорович] // Знаменитые люди Гомельщины (27.08.2018).
*[http://philology.gsu.by/index.php/o-fakultete-2/kafedry/15-ab/200-2013-02-12-11-32-00 Рогалев Александр Федорович] // Филологический факультет ГГУ им. Ф. Скорины.
*[https://gomelstreet.by/znamenitye-gomelchane/rogaljov-aleksandr-fjodorovich/ Рогалёв Александр Фёдорович] // Гомельпедия. Электронный энциклопедический справочник Гомеля.

== Спасылкі ==
* [http://philology.gsu.by/index.php/2011-12-12-22-24-34/2013-02-11-13-35-00/sostkafrus/nauchnye-publikatsii-sotrudnikov/335-rogalev-aleksandr-fedorovich.html Сайт філалагічнага факультэта ГДУ імя Ф. Скарыны]

{{DEFAULTSORT:Рогалеў Аляксандр Фёдаравіч}}
[[Катэгорыя:Выпускнікі Гомельскага дзяржаўнага ўніверсітэта]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі Гомельскага дзяржаўнага ўніверсітэта]]
[[Катэгорыя:Мовазнаўцы СССР]]
[[Катэгорыя:Мовазнаўцы Беларусі]]</text>
      <sha1>muxeeqbp4y20i85yo5pm3ecg9kmyavn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вядомыя асобы Магілёва</title>
    <ns>0</ns>
    <id>656960</id>
    <revision>
      <id>4195331</id>
      <parentid>4172332</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T06:28:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Паўлюк Шапецька</username>
        <id>37440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="27478" xml:space="preserve">{{пералік}}

[[Выява:Coat of Arms of Mahiloŭ.svg|thumb|200px|[[Герб Магілёва]]]]
Вядомыя ўраджэнцы [[Магілёў|Магілёва]]:
{{АБВ}}

__NOTOC__
[[Выява:Aleh Astrashapkin 20170924.jpg|thumb|175px|[[Алег Аляксандравіч Астрашапкін|Алег Астрашапкін]]]]

[[Выява:Vital Bulyga Tom.JPG|thumb|175px|[[Віталь Мікалаевіч Булыга|Віталь Булыга]]]]
[[Выява:Могилев - Березкин Г.С.image001.jpg|thumb|175px|[[Рыгор Саламонавіч Бярозкін|Рыгор Бярозкін]]]]
[[Выява:Dmitry Verkhovtsov 2012.jpg|thumb|175px|[[Дзмітрый Мікалаевіч Верхаўцоў|Дзмітрый Верхаўцоў]]]]
[[Выява:Вишневецкий Николай Петрович.jpg|thumb|175px|[[Мікалай Пятровіч Вішнявецкі|Мікалай Вішнявецкі]]]]
[[Выява:Натан Воранаў.jpg|thumb|175px|[[Натан Майсеевіч Воранаў|Натан Воранаў]]]]
[[Выява:Andrei Sergeevich VEDERNIKOV.jpg|thumb|175px|[[Андрэй Сяргеевіч Вядзернікаў|Андрэй Вядзернікаў]]]]
[[Выява:Andrey Gorbunov (2015).jpg|thumb|175px|[[Андрэй Аляксандравіч Гарбуноў|Андрэй Гарбуноў]]]]
[[Выява:Гранат Игнатий Наумович.jpg|thumb|175px|[[Ігнацій Навумавіч Гранат|Ігнацій Гранат]]]]
[[Выява:Валерия Грибусова Лауреат 1 премии Славянского Базара.jpg|thumb|175px|[[Валерыя Грыбусава]]]]
[[Выява:Hubin.jpg|thumb|175px|[[Валерый Мікалаевіч Губін|Валерый Губін]]]]
[[Выява:Iryna Darafiejeva.jpg|thumb|175px|[[Ірына Аркадзьеўна Дарафеева|Ірына Дарафеева]]]]
[[Выява:Siarhiej Ihnatovič.2019.1.png|thumb|175px|[[Сяргей Сяргеевіч Ігнатовіч|Сяргей Ігнатовіч]]]]
[[Выява:Мікола Ільін.jpg|thumb|175px|[[Мікола Ільін]]]]

== А ==
* [[Сяргей Віктаравіч Абадоўскі]] (1950—2003) — беларускі праваабаронца, прафсаюзны дзеяч.
* [[Віктар Сяргеевіч Аверын]] (нар. 1954) — беларускі навуковец і палітык.
* [[Рафаэль Агмон]], Кузьмінскі (нар. 1915) — ізраільскі педагог, спецыяліст у галіне сельскагаспадарчай вытворчасці. Узначальваў аддзел сельскагаспадарчага планавання Міністэрства сельскай гаспадаркі Ізраіля.
* [[Мікалай Васільевіч Акуліч]] (нар. 1971) — беларускі фізіёлаг.
* [[Ірына Барысаўна Акуловіч]] (нар. 1974) — беларускі дзяржаўны дзеяч.
* [[Алег Міхайлавіч Аляхновіч]] (нар. 1940) — беларуская фалькларыст, музыкант. Кандыдат філалагічных навук (1988), прафесар (2003).
* [[Алег Аляксандравіч Астрашапкін]] (нар. 1992) — беларускі [[гандбаліст]].
* [[Наталля Пятроўна Аўдзеева]] (нар. 1957) — беларускі [[палітык]].
* [[Васіль Аляксандравіч Аўдзееў]] (нар. 1966—1987) — савецкі ваеннаслужачы, удзельнік [[Афганская вайна (1979—1989)|Афганскай вайны]].
* [[Генадзь Сцяпанавіч Аўсяннікаў]] (нар. 1935) — беларускі [[акцёр]].
* [[Іна Афанасьева]] (нар. 1968) — беларуская эстрадная спявачка, тэлевядучая.

== Б ==
* [[Мікіта Мікалаевіч Бабчонак]] (нар. 1999) — беларускі [[футбол|футбаліст]].
* [[Сяргей Георгіевіч Багласаў]] (нар. 1949) — беларускі [[архітэктар]].
* [[Саламон Ісакавіч Баеўскі]] (нар. 1923) — савецкі ўсходазнавец, філолаг і перакладчык.
* [[Святлана Мікалаеўна Баітава]] (нар. 1972) — беларуская гімнастка, алімпійская чэмпіёнка 1988 года ў камандным першынстве, чэмпіёнка свету, неаднаразовая чэмпіёнка СССР. Заслужаны майстар спорту СССР (1988).
* [[Ілья Эдуардавіч Балтрушэвіч]] (нар. 1999) — беларускі [[футбол|футбаліст]].
* [[Павел Віктаравіч Бардукоў]] (нар. 1993) — беларускі [[футбол|футбаліст]].
* [[Аляксандр Аляксандравіч Барысаў (трэнер)|Аляксандр Барысаў]] (нар. 1949) — беларускі баскетбаліст, трэнер.
* [[Ігар Пятровіч Барысаў]] (нар. 1982) — беларускі палітык, рэдактар і журналіст. Магістр палітычных навук. Старшыня [[Беларуская сацыял-дэмакратычная партыя (Грамада)|Беларуская сацыял-дэмакратычнай партыі (Грамада)]].
* [[Таццяна Іванаўна Барысік]] (нар. 1977) — беларуская [[пісьменніца]].
* [[Аляксей Мікалаевіч Бацюкоў]] (нар. 1977) — беларускі [[пісьменнік]], [[эсэіст]] і [[журналіст]].
* [[Алеся Башарымава]] (нар. 1987) — беларуская паэтка і перакладніца.
* [[Алёна Беланожка]] (нар. 1985) — беларуская [[паэтэса]].
* [[Тамара Аляксееўна Белкіна]] (нар. 1952) — беларускі палітык.
* [[Мацвей Захаравіч Беляніцкі]] (1909—1990) — беларускі [[жывапісец]].
* [[Леанід Лявонцьевіч Беразень]] (1939—2016) — беларускі [[архітэктар]].
* [[Ірвінг Берлін]] (1888—1989) — амерыканскі кампазітар і паэт-песеннік, адзін з «вялікай пяцёркі» амерыканскіх кампазітараў ХХ ст. (разам з [[Д. Гершвін]]ым, [[Дж. Керн]]ам, [[Р. Роджэрс]]ам і [[К. Портэр]]ам).
* [[Рахіль Львоўна Блюман]] (1888—1978) — савецкі музычны педагог, піяністка, грамадскі дзеяч.
* [[Леанід Раманавіч Брэль]] (нар. 1938) — беларускі [[архітэктар]].
* [[Віталь Мікалаевіч Булыга]] (нар. 1980) — былы беларускі футбаліст.
* [[Аляксандр Якаўлевіч Быхоўскі]] (1888—1978) — жывапісец, графік, мастак тэатра і кіно, педагог.
* [[Аляксандр Віктаравіч Бычанок]] (нар. 1985) — беларускі [[футбол|футбаліст]].
* [[Марыя Сяргееўна Бялінская]] (1906—1990) — беларуская савецкая актрыса. [[Народны артыст Беларусі|Народная артыстка БССР]]
* [[Рыгор Саламонавіч Бярозкін]] (1918—1981) — крытык, журналіст

== В ==
* [[Эдуард Станіслававіч Валасевіч]] (1918-?) — беларускі [[пісьменнік]], [[паэт]]-[[байкапісец]]
* [[Андрэй Алегавіч Вараб’ёў]] (нар. 1969) — беларускі скульптар.
* [[Ірына Віктараўна Варанец]] (нар. 1958) — беларускі [[архітэктар]].
* [[Максім Ярмалініч Вашчанка]] (1650-я—1708) — беларускі [[друкар]] і [[гравёр]] па медзі.
* [[Дзмітрый Мікалаевіч Верхаўцоў]] (нар. 1986) — беларускі [[футбол|футбаліст]], абаронца.
* [[Іван Сямёнавіч Весялоўскі]] (1795—1867) — рускі [[вучоны]], [[фізік]], [[прафесар]] [[Маскоўскі ўніверсітэт|Маскоўскага ўніверсітэта]], [[доктар медыцыны]] (1823).
* [[Мікалай Пятровіч Вішнявецкі]] (1897—1941) — удзельнік [[Кастрычніцкая рэвалюцыя|Кастрычніцкай рэвалюцыі]] ў [[Горад Санкт-Пецярбург|Петраградзе]], адзін з арганізатараў [[Чырвоная гвардыя, Расія|Чырвонай гвардыі]].
* [[Надзея Давыдаўна Вольпін]] (1900—1998) — расійская перакладчыца, а таксама паэтэса-[[імажынізм|імажыніст]] і мемуарыстка. Грамадзянская жонка паэта [[Сяргей Аляксандравіч Ясенін|Сяргея Ясеніна]].
* [[Натан Майсеевіч Воранаў]] (1916—1978) — беларускі [[жывапіс]]ец. [[Заслужаны дзеяч мастацтваў Рэспублікі Беларусь|Заслужаны дзеяч мастацтваў БССР]] (1966)
* [[Андрэй Сяргеевіч Вядзернікаў]] (нар. 1961) — майстар [[баявыя мастацтвы|баявых мастацтваў]] ([[Gosoku Ryu]], Battodo, Kubojutsu, [[Кэндо]], рукапашны бой і інш.), заснавальнік і кіраўнік [[International Karate Association|International Karate Association of Belarus]].
* [[Расціслаў Мікалаевіч Вяргун]] (нар. 1982) — беларускі баскетбаліст, трэнер.

== Г ==
* [[Таццяна Васільеўна Гаеўская]] (нар. 1946) — дырэктар установы [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|БДУ]] [[Навукова-даследчы інстытут фізіка-хімічных праблем БДУ|«Навукова-даследчы інстытут фізіка-хімічных праблем» (НДІ ФХП БДУ)]], загадчыца [[Лабараторыя|лабараторыі]] [[Хімія|хіміі]] тонкіх плёнак [[Навукова-даследчы інстытут фізіка-хімічных праблем БДУ|НДІ ФХП БДУ]], [[Кандыдат навук|кандыдат хімічных навук]], [[дацэнт]], заслужаны работнік [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|БДУ]].
* [[Валерый Іванавіч Галубовіч]] (нар. 1943) — беларускі [[гісторык]].
* [[Юрый Гарадзецкі]] (нар. 1983) — беларускі оперны спявак, [[тэнар]].
* [[Анатоль Мікалаевіч Гаранін]] (1898—1970) — генерал-лейтэнант артылерыі (1944).
* [[Андрэй Аляксандравіч Гарбуноў]] (нар. 1983) — беларускі [[футбол|футбаліст]], [[брамнік (футбол)|брамнік]].
* [[Мікалай Рыгоравіч Гартынскі]] (1799—1887) — [[археограф]].
* [[Вячаслаў Леанідавіч Герашчанка]] (нар. 1972) — былы беларускі [[футбол|футбаліст]] і трэнер.
* [[Вячаслаў Аляксандравіч Голік]] (нар. 1989) — беларускі [[футбол|футбаліст]].
* [[Уладзімір Піліпавіч Горын-Галкін]] (1861—1925) — удзельнік рэвалюцыйнага руху, філосаф, гісторык і {{публіцыст|Расійскай імперыі|Расіі|СССР|}}.
* [[Галіна Дзмітрыеўна Горына]] (нар. 1937) — беларускі [[архітэктар]].
* [[Ігнацій Навумавіч Гранат]] (1863—1941) — расійскі выдавец, заснавальнік выдавецтва [[Гранат, выдавецтва|«Гранат»]].
* [[Дзяніс Віктаравіч Грачыха]] (нар. 1999) — беларускі [[футбол|футбаліст]].
* [[Кандрат Іванавіч Грум-Гржымайла]] (1794—1874) — расійскі [[хірург]] і [[курортолаг]].
* [[Васіль Фёдаравіч Грушэцкі]] — [[стацкі саветнік]] у г. [[Магілёў|Магілёве]], прафесар, настаўнік 1-й [[Варшава|Варшаўскай]] рускай гімназіі, аўтар падручнікаў.
* [[Раман Андрэевіч Грыбоўскі]] (нар. 1995) — беларускі [[футбол|футбаліст]].
* [[Валерыя Грыбусава]] (нар. 1995) — беларуская спявачка.
* [[Валерый Мікалаевіч Губін]] (нар. 1948) — беларускі геолаг і географ.
* [[Кірыл Ігаравіч Гусеў]] (нар. 1999) — беларускі [[футбол|футбаліст]].

== Д ==
* [[Наталля Вітольдаўна Дамянікава]] (нар. 1958) — беларускі народны майстар саломапляцення.
* [[Ірына Аркадзьеўна Дарафеева]] (нар. 1977) — беларуская [[спявачка]], выканаўца папулярнага рэпертуара, [[палітык]]. [[Заслужаная артыстка Рэспублікі Беларусь]] ([[2007]]). Дэпутат [[Палата прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Беларусі|Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь]] [[Спіс дэпутатаў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь 6-га склікання|VI склікання]].
* [[Беньямін Якаўлевіч Двоскін]] (1923-?) — савецкі эканаміст-географ, доктар геаграфічных навук (1969), [[прафесар]] (1971).
* [[Дзмітрый Дзмітрыеў]] (нар. 1978) — беларускі [[паэт]], [[перакладчык]], гукарэжысёр.
* [[Леанід Паўлавіч Дубар]] (1925—1978) — беларускі [[жывапісец]] і [[графіка, мастацтва|графік]].
* [[Уладзімір Аляксеевіч Дудараў]] (нар. 1977) — беларускі палітык, дзеяч мясцовага кіравання.
* [[Валянцін Уладзіміравіч Дудкевіч]] (нар. 1943) — [[беларусь|беларускі]] [[танцоўшчык]], [[харэограф]]. [[Заслужаны дзеяч мастацтваў Беларусі]] ([[1986]]).

== Ж ==
* [[Эдуард Станіслававіч Жаўнераў]] (нар. 1987) — беларускі [[футбол|футбаліст]].
* [[Ісак Саламонавіч Жораў]] (1898—1976) — савецкі вучоны-медык, хірург, адзін з заснавальнікаў савецкай [[Анестэзіялогія|анестэзіялогіі]] і стваральнік першай савецкай анестэзіялагічнай школы, прафесар (1938)
* [[Уладзімір Віталевіч Жураў]] (нар. 1991) — беларускі [[футбол|футбаліст]].

== З ==
* [[Лідзія Аляксандраўна Заблоцкая]] — беларуская спявачка.
* [[Яфім Ізраілевіч Злацін]] (1913—1965) — [[Герой Савецкага Саюза]].

== І ==
* [[Леанід Леанідавіч Іваноў]] (1940—2009) — [[Народны артыст Беларусі]], [[Заслужаны дзеяч мастацтваў БССР|заслужаны дзеяч мастацтваў БССР]], заслужаны выкладчык БССР.
* [[Сяргей Сяргеевіч Ігнатовіч]] (нар. 1992) — беларускі [[футбол|футбаліст]], [[брамнік (футбол)|брамнік]].
* [[Дзмітрый Мікалаевіч Ігнаценка]] (нар. 1988) — беларускі [[футбол|футбаліст]], [[паўабаронца (футбол)|паўабаронца]].
* [[Мікола Ільін]] (1984—2020) — [[Беларусь|беларускі]] грамадскі і ваенны дзеяч.
* [[Таццяна Мікалаеўна Ісачанка]] (нар. 1957) — беларускі палітык.
* [[Ігнацій Іяўлевіч]] (1619 — каля 1686) — беларускі педагог-асветнік, пісьменнік, грамадскі і царкоўны дзеяч.
* [[Фама Іяўлевіч]] (канец [[XVI стагоддзе|XVI ст.]] — пасля 1632) — старажытнабеларускі паэт эпохі [[барока]], рэлігійны дзеяч.

== К ==
* [[Павел Сямёнавіч Кабзарэўскі]] (Фавій Залманавіч Гардон; 1909—1970) — рускі пісьменнік-перакладчык.
* [[Данііл Ігаравіч Кавалёў]]
* [[Сяргей Валер’евіч Кавалёў]]
* [[Кірыл Уладзіміравіч Казакоў]] (нар. 1979) — беларускі журналіст, дырэктар [[СТБ]].
* [[Барыс Ільіч Казановіч]]
* [[Міхаіл Міхайлавіч Казлоў]]
* [[Яўген Кузьміч Казлоў]]
* [[Цімафей Сяргеевіч Калачоў]]
* [[Валянціна Валянцінаўна Камінская]]
* [[Арцём Аляксандравіч Канцавы]]
* [[Руслан Анатолевіч Капанцоў]]
* [[Андрэй Марленавіч Каўхута]]
* [[Максім Аляксандравіч Кіркор]]
* [[Аляксандр Іосіфавіч Корбут]]
* [[Яўген Уладзіміравіч Красноў]]
* [[Андрэй Віталевіч Крыванос]] (нар. 1975) — беларускі баскетбаліст, трэнер.
* [[Дэвід Арнольд Крол]]

== Л ==
* [[Алена Міхайлаўна Ланская]]
* [[Віталь Аляксандравіч Ланько]]
* [[Віктар Іосіфавіч Левін]]
* [[Матэвуш Ліпскі]]
* [[Дзмітрый Яўгенавіч Ліхтаровіч]]
* [[Кацярына Ліцвінава]]
* [[Уладзіслаў Алегавіч Ложкін]]
* [[Леанід Дзмітрыевіч Лорчанка]]
* [[Віктар Аляксандравіч Лукашэнка]]
* [[Дзмітрый Аляксандравіч Лукашэнка]]
* [[Міхаіл Васілевіч Лусто]]
* [[Міхаіл Яўгенавіч Лусцянкоў]] (нар. 1974) — беларускі спецыяліст у галіне машыназнаўства, сістэм прывадаў і дэталей машын.

== М ==
* [[Сяргей Аляксеевіч Мазанік]]
* [[Вікторыя Мікалаеўна Мазур]]
* [[Барыс Міхайлавіч Маісееў]]
* [[Монас Ісакавіч Манасзон]]
* [[Леанід Ісаакавіч Мандэльштам]]
* [[Барыс Іванавіч Маркаў]] (1935—2020) — беларускі скульптар.
* [[Павел Юр’евіч Маркаў]]
* [[Аляксандр Анатолевіч Марчанка]]
* [[Аляксандр Анатолевіч Масяйкоў]]
* [[Антон Яўгенавіч Мацвеенка]]
* [[Андрэй Аляксандравіч Мельнікаў]]
* [[Уладзімір Юр’евіч Мельцэр]]
* [[Сяргей Іванавіч Мігай]]
* [[Яфім Львовіч Мінкін]]
* [[Уладзімір Абрамавіч Мінькін]]
* [[Сяргей Аляксандравіч Міцько]]
* [[Андрэй Мікалаевіч Мяцеліца]] (нар. 1976) — беларускі дыпламат.

== Н ==
* [[Генадзь Васілевіч Навіцкі]]
* [[Ігар Васілевіч Навіцкі]]
* [[Максім Сяргеевіч Несцярэнка]]
* [[Алег Сяргеевіч Нікіфарэнка]]
* [[Іосіф Маркавіч Нядзвецкі]]
* [[Даніла Вячаслававіч Нячаеў]]

== П ==
* [[Наталля Юр’еўна Падольская]]
* [[Дзмітрый Аляксандравіч Падстрэлаў]]
* [[Леў Абрамавіч Палугаеўскі]]
* [[Барыс Алегавіч Панкратаў]]
* [[Лізавета Іванаўна Паўлоўская]] (1830—1915) — збіральніца беларускага фальклору.
* [[Мікалай Раманавіч Пракапчук]] (нар. 1948) — беларускі фізікахімік.
* [[Руслан Віктаравіч Пархамовіч]]
* [[Яўгенія Уладзіміраўна Пастарнак]] (Лур’е; 1898—1965) — савецкая мастачка, першая жонка паэта [[Барыс Пастарнак|Барыса Пастарнака]].
* [[Павел Сяргеевіч Паўлючэнка]]
* [[Аляксандр Эдуардавіч Плятнёў]]
* [[Валянцін Антонавіч Пянькоўскі]]
* [[Таццяна Алегаўна Пятрэня]] (нар. 1981) — беларуская спартсменка (скачкі на батуце), [[Заслужаны майстар спорту Беларусі|заслужаны майстар спорту Беларусі]] (2014)

== Р ==
* [[Ісак Майсеевіч Рабіновіч]] (1886—1977) — савецкі вучоны ў галіне [[Будаўнічая механіка|будаўнічай механікі]].
* [[Арцём Аляксандравіч Радзькоў]]
* [[Ігар Аляксандравіч Ражкоў]]
* [[Ірына Анатолеўна Раінчык]] (нар. 1973) — беларускі палітык.
* [[Захар Аляксандравіч Раговін]] (1905—1981) — вучоны-хімік.
* [[Анатоль Мікалаевіч Рубінаў]]
* [[Андрэй Анатолевіч Рыбакоў]]
* [[Віталь Рыжкоў]]
* [[Фелікс Рымкевіч]]

== С ==
* [[Іван Яўграфавіч Савельеў]]
* [[Аляксандр Яўгенавіч Сазанкоў]]
* [[Ігар Сяргеевіч Сазонаў]] (нар. 1951) — беларускі вучоны ў галiне машынабудавання.
* [[Аляксандр Пятровіч Сасноўскі]] (нар. 1955) — беларускі дырыжор, педагог.
* [[Уладзімір Якаўлевіч Саханько]]
* [[Кірыл Андрэевіч Сідарэнка]]
* [[Мікалай Генадзевіч Снапкоў]]
* [[Спірыдон Міронавіч Собаль]]
* [[Сяргей Мікалаевіч Сотнікаў]]
* [[Ігар Станіслававіч Станкевіч]]
* [[Аляксандр Генадзьевіч Старавойтаў]] (нар. 1973) — беларускі палітык.
* [[Людміла Віктараўна Старасціна]]
* [[Вадзім Мікалаевіч Стральцоў]]
* [[Аляксандр Віктаравіч Студнеў]]
* [[Мікалай Судзілоўскі]]
* [[Аляксандр Сяргеевіч Сяднёў]]

== Т ==
* [[Юрый Трубніцкі]]
* [[Іаіль Труцэвіч]]
* [[Віктар Цімафеевіч Тураў]]

== У ==
* [[Анка Упала]]

== Ф ==
* [[Вацлаў Пятровіч Федаровіч]]
* [[Іеранім Іосіфавіч Філіповіч]]
* [[Сяргей Валянцінавіч Франкоўскі]]
* [[Фёдар Юльевіч фон Фрыдэ]]
* [[Аляксандр Самуйлавіч Фурман]] (1890—1964) - урач-пульманолаг. Доктар медыцынскіх навук (1936), прафесар.
* [[Іван Пятровіч Фурман]]
* [[Уладзіслаў Аляксандравіч Фядосаў]]

== Х ==
* [[Мікалай Захаравіч Хейфец]] (1888—1942) — трамбаніст, дырыжор, кампазітар.
* [[Уладзімір Міхайлавіч Хількевіч]] (нар. 1987) — беларускі [[футбол|футбаліст]].
* [[Людміла Хрысцесева]] (нар. 1978) — беларуска-шведская мастачка.

== Ц ==
* [[Зіновій Барысавіч Цалюк]] (нар. 1931) — расійскі матэматык. Прафесар Кубанскага дзяржаўнага ўніверсітэта.
* [[Вераніка Валер’еўна Цапкала]]
* [[Павел (Цімафеенкаў)]]
* [[Аляксандр Уладзіміравіч Цітоў]]
* [[Уладзімір Рыгоравіч Цішкоўскі]]
* [[Мікіта Дзмітрыевіч Цмыг]]
* [[Уладзімір Ільіч Цямноў]]

== Ч ==
* [[Станіслаў Уладзіміравіч Чадовіч]]
* [[Уладзімір Віталевіч Чапелін]]
* [[Алег Аляксандравіч Чмырыкаў]]

== Ш ==
* [[Васа Фёдараўна Шабека]]
* [[Уладзімір Уладзіміравіч Шантаровіч]] (нар. 1952) — беларускі трэнер (веславанне на байдарках і каноэ), заслужаны трэнер Беларусі.
* [[Ота Юльевіч Шміт]]
* [[Мікіта Юр’евіч Шугункоў]]
* [[Ісай Шур]]
* [[Святлана Аляксандраўна Шутава]]
* [[Павел Васілевіч Шэйн]]
* [[Антон Васілевіч Шэпелеў]]

== Э ==
* [[Аркадзь Данілавіч Элькінд]]

== Ю ==
* [[Раман Мікалаевіч Юзапчук]]
* [[Уладзімір Васілевіч Юрчанка]]
* [[Аляксандр Мікалаевіч Юшкевіч]]

== Я ==
* [[Пётр Пятровіч Ялфімаў]]
* [[Тамаш Яўлевіч]]
* [[Пётр Пятровіч Яцына]]

== C ==
* [[CYGO]]

[[Катэгорыя:Постаці Магілёва| ]]</text>
      <sha1>4qkyhjz5cgl4qrpbonp3ik53qbap5gb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Партал:Кінематограф/Новыя артыкулы</title>
    <ns>100</ns>
    <id>658977</id>
    <revision>
      <id>4194748</id>
      <parentid>4192693</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T15:50:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>NirvanaBot</username>
        <id>40832</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>+2 новых</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2087" xml:space="preserve">{{Новы артыкул|Уільям Сараян|2022-08-23T10:05:23Z|Rymchonak}}
{{Новы артыкул|Марк Кермад|2022-08-22T14:22:28Z|StachLysy}}
{{Новы артыкул|Васіль Іванавіч Вайнонен|2022-08-22T12:05:25Z|Rymchonak}}
{{Новы артыкул|Барыс Якаўлевіч Брэгвадзэ|2022-08-22T11:46:51Z|Rymchonak}}
{{Новы артыкул|Мікалай Мікалаевіч Баярчыкаў|2022-08-22T11:41:13Z|Rymchonak}}
{{Новы артыкул|Ігар Дзмітрыевіч Бельскі|2022-08-22T10:42:41Z|Rymchonak}}
{{Новы артыкул|Джонатан Разенбаўм|2022-08-19T21:15:10Z|StachLysy}}
{{Новы артыкул|Ота Небель|2022-08-19T04:58:05Z|Rymchonak}}
{{Новы артыкул|Анжэліка (фільм, 2015)|2022-08-18T12:18:30Z|StachLysy}}
{{Новы артыкул|Гісторыя вечнасці|2022-08-17T11:58:40Z|StachLysy}}
{{Новы артыкул|Піяніст (фільм, 2002)|2022-08-13T13:28:59Z|StachLysy}}
{{Новы артыкул|Войцех Кіляр|2022-08-13T13:28:53Z|StachLysy}}
{{Новы артыкул|Юрый Міхайлавіч Стальмакоў|2022-08-13T11:49:39Z|VladimirZhV}}
{{Новы артыкул|Страта і любоў|2022-08-10T21:33:55Z|StachLysy}}
{{Новы артыкул|Абель Ганс|2022-08-10T05:56:21Z|Rymchonak}}
{{Новы артыкул|Фарух Садулаевіч Рузіматаў|2022-08-09T09:47:28Z|Rymchonak}}
{{Новы артыкул|Алтынай Абдуахімаўна Асылмуратава|2022-08-08T11:57:03Z|Rymchonak}}
{{Новы артыкул|Брэд Фідэль|2022-08-06T19:57:01Z|StachLysy}}
{{Новы артыкул|Павел Уладзіміравіч Іваноў|2022-08-05T09:24:40Z|Паўлюк Шапецька}}
{{Новы артыкул|Джон Малкавіч|2022-08-04T12:38:25Z|Rymchonak}}
&lt;noinclude&gt;
[[Катэгорыя:Вікіпедыя:Спісы новых артыкулаў паводле тэм|{{PAGENAME}}]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>r8q0n9ff69lk994vx80qopfenz4rd6r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Прэмія імя Сахарава</title>
    <ns>0</ns>
    <id>659294</id>
    <revision>
      <id>4195311</id>
      <parentid>4022823</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T05:41:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ellis Novak</username>
        <id>30436</id>
      </contributor>
      <comment>/* Лаўрэаты */ вікіфікацыя</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26044" xml:space="preserve">{{Картка прэміі
 | назва = Прэмія імя Сахарава
 | арыгінальная назва = {{lang-en|Sakharov Prize for Freedom of Thought}}
 | узнагарода за = выключны ўклад у барацьбу за правы чалавека па ўсім зямным шары
 | заснавальнік = [[Еўрапейскі парламент]]
 | заснаванне = [[1988]]
 | апошні ўладальнік = [[Каардынацыйная рада (Беларусь)]]
 | сайт = [https://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/home Sakharov prize]
 }}
'''Прэмія імя Сахарава «За свабоду думкі»''' ({{lang-en|Sakharov Prize for Freedom of Thought}}) — прэмія ў галіне [[Правы чалавека|правоў чалавека]], заснаваная ў [[1988]] годзе [[Еўрапейскі парламент|Еўрапейскім парламентам]] у гонар [[Андрэй Сахараў|Андрэя Сахарава]]. Прэмія ўручаецца асобам, якія ўнеслі «выключны ўклад у барацьбу за правы чалавека па ўсім зямным шары»&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/home.html|title=The European Parliament supports human rights|publisher=[[Еўрапейскі парламент]]|date=|accessdate=25 кастрычніка 2020}}&lt;/ref&gt;.

== Лаўрэаты ==
{|class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:left;&quot;
|-
! Год
! class=&quot;unsortable&quot; |Лаўрэат
! Краіна
! class=&quot;unsortable&quot; |{{comment|З.|Заўвагb}}
|-

| rowspan=&quot;2&quot; | 1988
|[[Нельсан Мандэла]]
|{{сцягафікацыя|ПАР}}
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1988-1998.html#laureate1|title=Nelson Rolihlahla Mandela - 1988, South Africa|publisher=[[Еўрапейскі парламент]]|date=|accessdate=25 кастрычніка 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160918084911/http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1988-1998.html#laureate1|archivedate=18 верасня 2016|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
|-
|[[Анатоль Ціханавіч Марчанка|Анатоль Марчанка]]
|{{сцягафікацыя|СССР}}
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1988-1998.html#laureate2|title=Anatoli Marchenko (posthumously) - 1988, Russia|publisher=[[Еўрапейскі парламент]]|date=|accessdate=25 кастрычніка 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160918084911/http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1988-1998.html#laureate2|archivedate=18 верасня 2016|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
|-
|1989
|[[Аляксандр Дубчак]]
|{{сцягафікацыя|Чэхія}}
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1988-1998.html#laureate3|title=Alexander Dubček - 1989, Slovakia|publisher=[[Еўрапейскі парламент]]|date=|accessdate=25 кастрычніка 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160918084911/http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1988-1998.html#laureate3|archivedate=18 верасня 2016|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
|-
|1990
|[[Аўн Сан Су Чжы]]
|{{сцягафікацыя|М’янма}}
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1988-1998.html#laureate4|title=Aung San Suu Kyi - 1990, Burma/Myanmar|publisher=[[Еўрапейскі парламент]]|date=|accessdate=25 кастрычніка 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160918084911/http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1988-1998.html#laureate4|archivedate=18 верасня 2016|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
|-
|1991
|[[Адэм Дэмачы]]
|{{сцягафікацыя|Косава}}
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1988-1998.html#laureate5|title=Adem Demaçi - 1991, Kosovo|publisher=[[Еўрапейскі парламент]]|date=|accessdate=25 кастрычніка 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160918084911/http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1988-1998.html#laureate5|archivedate=18 верасня 2016|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
|-
|1992
|«[[Маці плошчы Мая]]»
|{{сцягафікацыя|Аргенціна}}
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1988-1998.html#laureate6|title=Las Madres de Plaza de Mayo - 1992, Argentina|publisher=[[Еўрапейскі парламент]]|date=|accessdate=25 кастрычніка 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160918084911/http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1988-1998.html#laureate6|archivedate=18 верасня 2016|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
|-
|1993
|«{{нп5|Oslobođenje|Oslobođenje|en|Oslobođenje}}»
|{{сцягафікацыя|Боснія і Герцагавіна|1992}}
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1988-1998.html#laureate7|title=Oslobodjenje - 1993, Bosnia and Herzegovina|publisher=[[Еўрапейскі парламент]]|date=|accessdate=25 кастрычніка 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160918084911/http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1988-1998.html#laureate7|archivedate=18 верасня 2016|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
|-
|1994
|[[Тасліма Насрін]]
|{{сцягафікацыя|Бангладэш}}
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1988-1998.html#laureate8|title=Taslima Nasreen - 1994, Bangladesh|publisher=[[Еўрапейскі парламент]]|date=|accessdate=25 кастрычніка 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160918084911/http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1988-1998.html#laureate8|archivedate=18 верасня 2016|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
|-
|1995
|[[Лэйла Зана]]
|{{сцягафікацыя|Турцыя}}
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1988-1998.html#laureate9|title=Leyla Zana - 1995, Turkey|publisher=[[Еўрапейскі парламент]]|date=|accessdate=25 кастрычніка 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160918084911/http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1988-1998.html#laureate9|archivedate=18 верасня 2016|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
|-
|1996
|{{нп5|Вэй Цзіншэн|Вэй Цзіншэн|en|Wei Jingsheng}}
|{{сцягафікацыя|Кітай}}
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1988-1998.html#laureate10|title=Wei Jingsheng - 1996, China|publisher=[[Еўрапейскі парламент]]|date=|accessdate=25 кастрычніка 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160918084911/http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1988-1998.html#laureate10|archivedate=18 верасня 2016|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
|-
|1997
|[[Саліма Гезалі]]
|{{сцягафікацыя|Алжыр}}
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1988-1998.html#laureate11|title=Salima Ghezali - 1997, Algeria|publisher=[[Еўрапейскі парламент]]|date=|accessdate=25 кастрычніка 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160918084911/http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1988-1998.html#laureate11|archivedate=18 верасня 2016|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
|-
|1998
|[[Ібрагім Ругова]]
|{{сцягафікацыя|Косава}}
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1988-1998.html#laureate12|title=Ibrahim Rugova - 1998, Kosovo|publisher=[[Еўрапейскі парламент]]|date=|accessdate=25 кастрычніка 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160918084911/http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1988-1998.html#laureate12|archivedate=18 верасня 2016|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
|-
|1999
|[[Шанана Гужмау]]
|{{сцягафікацыя|Усходні Тымор}}
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1999-2009.html#laureate1|title=Xanana Gusmão - 1999, East Timor|publisher=[[Еўрапейскі парламент]]|date=|accessdate=25 кастрычніка 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150726005829/http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1999-2009.html#laureate1|archivedate=26 ліпеня 2015|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
|-
|2000
|«[[¡Basta Ya!]]»
|{{сцягафікацыя|Іспанія}}
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1999-2009.html#laureate2|title=¡BASTA YA! - 2000, Spain|publisher=[[Еўрапейскі парламент]]|date=|accessdate=25 кастрычніка 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150726005829/http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1999-2009.html#laureate2|archivedate=26 ліпеня 2015|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;3&quot; |2001
|{{нп5|Закарыяс Камвеню|Закарыяс Камвеню|en|Zacarias Kamwenho}}
|{{сцягафікацыя|Ангола}}
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1999-2009.html#laureate3|title=Dom Zacarias Kamwenho - 2001, Angola|publisher=[[Еўрапейскі парламент]]|date=|accessdate=25 кастрычніка 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150726005829/http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1999-2009.html#laureate3|archivedate=26 ліпеня 2015|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
|-
|[[Нурыт Пелед-Элханан]]
|{{сцягафікацыя|Ізраіль}}
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1999-2009.html#laureate4|title=Nurit Peled-Elhanan - 2001, Israel|publisher=[[Еўрапейскі парламент]]|date=|accessdate=25 кастрычніка 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150726005829/http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1999-2009.html#laureate4|archivedate=26 ліпеня 2015|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
|-
|{{нп5|Іззат Газаві|Іззат Газаві|en|Izzat Ghazzawi}}
|{{сцягафікацыя|Палесціна}}
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1999-2009.html#laureate5|title=Izzat Ghazzawi - 2001, Palestine|publisher=[[Еўрапейскі парламент]]|date=|accessdate=25 кастрычніка 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150726005829/http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1999-2009.html#laureate5|archivedate=26 ліпеня 2015|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
|-
|2002
|{{нп5|Асвальда Пайя|Асвальда Пайя|en|Oswaldo Payá}}
|{{сцягафікацыя|Куба}}
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1999-2009.html#laureate6|title=Oswaldo José Payá Sardiñas - 2002, Cuba|publisher=[[Еўрапейскі парламент]]|date=|accessdate=25 кастрычніка 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150726005829/http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1999-2009.html#laureate6|archivedate=26 ліпеня 2015|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2003
|[[Арганізацыя Аб’яднаных Нацый]]
|{{Сцяг ААН}} [[Зямля (планета)|Зямля]]
| rowspan=&quot;2&quot; |&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1999-2009.html#laureate7|title=United Nations Secretary-General Kofi Annan and all the staff of the UN - 2003, headquaters in New York, USA|publisher=[[Еўрапейскі парламент]]|date=|accessdate=25 кастрычніка 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150726005829/http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1999-2009.html#laureate7|archivedate=26 ліпеня 2015|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
|-
|[[Кофі Анан]]
|{{сцягафікацыя|Гана}}
|-
|2004
|[[Беларуская асацыяцыя журналістаў]]
|{{сцягафікацыя|Беларусь}}
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1999-2009.html#laureate8|title=The Belarusian Association of Journalists - 2004, Belarus|publisher=[[Еўрапейскі парламент]]|date=|accessdate=25 кастрычніка 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150726005829/http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1999-2009.html#laureate8|archivedate=26 ліпеня 2015|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;3&quot; |2005
|«[[Рэпарцёры без межаў]]»
|{{Сцяг ААН}} [[Зямля (планета)|Зямля]]
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1999-2009.html#laureate9|title=Reporters Without Borders - 2005, headquaters in France|publisher=[[Еўрапейскі парламент]]|date=|accessdate=25 кастрычніка 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150726005829/http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1999-2009.html#laureate9|archivedate=26 ліпеня 2015|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
|-
|[[Хаува Ібрагім]]
|{{сцягафікацыя|Нігерыя}}
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1999-2009.html#laureate10|title=Hauwa Ibrahim - 2005, Nigeria|publisher=[[Еўрапейскі парламент]]|date=|accessdate=25 кастрычніка 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150726005829/http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1999-2009.html#laureate10|archivedate=26 ліпеня 2015|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
|-
|«[[Жанчыны ў белым]]»
|{{сцягафікацыя|Куба}}
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1999-2009.html#laureate11|title=Ladies in White - 2005, Cuba|publisher=[[Еўрапейскі парламент]]|date=|accessdate=25 кастрычніка 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150726005829/http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1999-2009.html#laureate11|archivedate=26 ліпеня 2015|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
|-
|2006
|[[Аляксандр Уладзіміравіч Мілінкевіч|Аляксандр Мілінкевіч]]
|{{сцягафікацыя|Беларусь}}
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1999-2009.html#laureate12|title=Aliaksandr Milinkevich - 2006, Belarus|publisher=[[Еўрапейскі парламент]]|date=|accessdate=25 кастрычніка 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150726005829/http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1999-2009.html#laureate12|archivedate=26 ліпеня 2015|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
|-
|2007
|{{нп5|Саліх Махмуд Асман|Саліх Махмуд Асман|en|Salih Mahmoud Osman}}
|{{сцягафікацыя|Судан}}
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1999-2009.html#laureate13|title=Salih Mahmoud Mohamed Osman - 2007, Sudan|publisher=[[Еўрапейскі парламент]]|date=|accessdate=25 кастрычніка 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150726005829/http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1999-2009.html#laureate13|archivedate=26 ліпеня 2015|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
|-
|2008
|[[Ху Цзя]]
|{{сцягафікацыя|Кітай}}
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1999-2009.html#laureate14|title=Hu Jia - 2008, China|publisher=[[Еўрапейскі парламент]]|date=|accessdate=25 кастрычніка 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150726005829/http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1999-2009.html#laureate14|archivedate=26 ліпеня 2015|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;4&quot; |2009
|«[[Мемарыял (арганізацыя)|Мемарыял]]»
| rowspan=&quot;4&quot; |{{сцягафікацыя|Расія}}
| rowspan=&quot;4&quot; |&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1999-2009.html#laureate15|title=Memorial - 2009, Russia|publisher=[[Еўрапейскі парламент]]|date=|accessdate=25 кастрычніка 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150726005829/http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/1999-2009.html#laureate15|archivedate=26 ліпеня 2015|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
|-
|[[Алег Пятровіч Арлоў|Алег Арлоў]]
|-
|[[Сяргей Адамавіч Кавалёў|Сяргей Кавалёў]]
|-
|[[Людміла Міхайлаўна Аляксеева|Людміла Аляксеева]]
|-
|2010
|[[Гільерма Фарыньяс]]
|{{сцягафікацыя|Куба}}
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/since-2010.html#laureate1|title=Guillermo Fariñas - 2010, Cuba|publisher=[[Еўрапейскі парламент]]|date=|accessdate=25 кастрычніка 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029043651/http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/since-2010.html#laureate1|archivedate=29 кастрычніка 2016|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;5&quot; |2011
|[[Разан Зейтунэ]]
|{{сцягафікацыя|Сірыя}}
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/since-2010.html#laureate2|title=Razan Zaitouneh - 2011, Syria|publisher=[[Еўрапейскі парламент]]|date=|accessdate=25 кастрычніка 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029043651/http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/since-2010.html#laureate2|archivedate=29 кастрычніка 2016|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
|-
|{{нп5|Ахмед ас-Сенусі|Ахмед ас-Сенусі|en|Ahmed al-Senussi}}
|{{сцягафікацыя|Лівія}}
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/since-2010.html#laureate3|title=Ahmed El Zuber El Senussi - 2011, Libya|publisher=[[Еўрапейскі парламент]]|date=|accessdate=25 кастрычніка 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029043651/http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/since-2010.html#laureate3|archivedate=29 кастрычніка 2016|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
|-
|[[Асма Махфуз]]
|{{сцягафікацыя|Егіпет}}
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/since-2010.html#laureate4|title=Asmaa Mahfouz - 2011, Egypt|publisher=[[Еўрапейскі парламент]]|date=|accessdate=25 кастрычніка 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029043651/http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/since-2010.html#laureate4|archivedate=29 кастрычніка 2016|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
|-
|[[Алі Ферзат]]
|{{сцягафікацыя|Сірыя}}
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/since-2010.html#laureate5|title=Ali Ferzat - 2011, Syria|publisher=[[Еўрапейскі парламент]]|date=|accessdate=25 кастрычніка 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029043651/http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/since-2010.html#laureate5|archivedate=29 кастрычніка 2016|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
|-
|[[Махамед Буазізі]]
|{{сцягафікацыя|Туніс}}
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/since-2010.html#laureate6|title=Mohamed Bouazizi - 2011, Tunisia|publisher=[[Еўрапейскі парламент]]|date=|accessdate=25 кастрычніка 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029043651/http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/since-2010.html#laureate6|archivedate=29 кастрычніка 2016|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2012
|[[Джафар Панахі]]
| rowspan=&quot;2&quot; |{{сцягафікацыя|Іран}}
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/since-2010.html#laureate7|title=Jafar Panahi - 2012, Iran|publisher=[[Еўрапейскі парламент]]|date=|accessdate=25 кастрычніка 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029043651/http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/since-2010.html#laureate7|archivedate=29 кастрычніка 2016|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
|-
|[[Насрін Сотудэ]]
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/since-2010.html#laureate8|title=Nasrin Sotoudeh - 2012, Iran|publisher=[[Еўрапейскі парламент]]|date=|accessdate=25 кастрычніка 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029043651/http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/since-2010.html#laureate8|archivedate=29 кастрычніка 2016|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
|-
|2013
|[[Малала Юсуфзай]]
|{{сцягафікацыя|Пакістан}}
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/since-2010.html#laureate9|title=Malala Yousafzai - 2013, Pakistan|publisher=[[Еўрапейскі парламент]]|date=|accessdate=25 кастрычніка 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029043651/http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/since-2010.html#laureate9|archivedate=29 кастрычніка 2016|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
|-
|2014
|[[Дэні Муквеге]]
|{{сцягафікацыя|ДР Конга}}
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/since-2010.html#laureate10|title=Denis Mukwege - 2014, Democratic Republic of Congo|publisher=[[Еўрапейскі парламент]]|date=|accessdate=25 кастрычніка 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029043651/http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/since-2010.html#laureate10|archivedate=29 кастрычніка 2016|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
|-
|2015
|[[Раіф Бадаві]]
|{{сцягафікацыя|Саудаўская Аравія}}
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/since-2010.html#laureate11|title=Raif Badawi - 2015, Saudi Arabia|publisher=[[Еўрапейскі парламент]]|date=|accessdate=25 кастрычніка 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029043651/http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/since-2010.html#laureate11|archivedate=29 кастрычніка 2016|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2016
|[[Надзя Мурад]]
| rowspan=&quot;2&quot; |{{сцягафікацыя|Ірак}}
| rowspan=&quot;2&quot; |&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/since-2010.html#laureate12|title=Nadia Murad and Lamiya Aji Bashar - 2016, Iraq|publisher=[[Еўрапейскі парламент]]|date=|accessdate=25 кастрычніка 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029043651/http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates/since-2010.html#laureate12|archivedate=29 кастрычніка 2016|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
|-
|[[Ламія Аджы Башар]]
|-
|2017
|[[Круглы стол дэмакратычнага адзінства|Дэмакратычная апазіцыя Венесуэлы]]
|{{сцягафікацыя|Венесуэла}}
| &lt;ref&gt;{{cw|url=http://www.europarl.europa.eu/news/en/headlines/eu-affairs/20171023STO86606/parliament-awards-sakharov-prize-2017-to-democratic-opposition-in-venezuela|title=Parliament awards Sakharov Prize 2017 to Democratic Opposition in Venezuela|publisher=[[Еўрапейскі парламент]]|date=|accessdate=25 кастрычніка 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|2018
|[[Алег Генадзьевіч Сянцоў|Алег Сянцоў]]
|{{сцягафікацыя|Украіна}}
| &lt;ref&gt;{{cw|url=http://www.europarl.europa.eu/news/en/headlines/eu-affairs/20181018STO16585/sakharov-prize-2018-goes-to-oleg-sentsov|title= Sakharov Prize 2018 goes to Oleg Sentsov |publisher=[[Еўрапейскі парламент]]|date=|accessdate=25 кастрычніка 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|2019
|[[Ільхам Тахці]]
|{{сцягафікацыя|Кітай}}
| &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.europarl.europa.eu/news/en/headlines/eu-affairs/20191018STO64607/ilham-tohti-wins-2019-sakharov-prize-for-freedom-of-thought|title=Ilham Tohti wins 2019 Sakharov Prize for Freedom of Thought|publisher=[[Еўрапейскі парламент]]|date=|accessdate=25 кастрычніка 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|2020
|[[Каардынацыйная рада (Беларусь)|Дэмакратычная апазіцыя Беларусі]]

|{{сцягафікацыя|Беларусь}}
| &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.europarl.europa.eu/news/en/headlines/priorities/sakharov-prize-2020/20201016IPR89546/the-2020-sakharov-prize-awarded-to-the-democratic-opposition-in-belarus|title=The 2020 Sakharov Prize awarded to the democratic opposition in Belarus|publisher=[[Еўрапейскі парламент]]|date=|accessdate=25 кастрычніка 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|2021
|[[Аляксей Анатолевіч Навальны|Аляксей Навальны]]
|{{сцягафікацыя|Расія}}
|&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2021-10-20|title=Alexej Nawalny bekommt Menschenrechtspreis der EU|language=de|publisher=[[Der Spiegel]]|url=https://www.spiegel.de/ausland/alexej-nawalny-bekommt-menschenrechtspreis-der-eu-a-ed2489ea-a033-457f-bf96-2820c87c24e1|url-status=live|accessdate=2021-10-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211020160555/https://www.spiegel.de/ausland/alexej-nawalny-bekommt-menschenrechtspreis-der-eu-a-ed2489ea-a033-457f-bf96-2820c87c24e1|archivedate=2021-10-20|issn=2195-1349}}&lt;/ref&gt;
|}

{{зноскі}}

{{Прэмія Сахарава}}

[[Катэгорыя:Прэміі ў вобласці праў чалавека]]</text>
      <sha1>p6drnsprfr8vllamp821ira7a9qko5v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Веньямін Іванавіч Сянько</title>
    <ns>0</ns>
    <id>659614</id>
    <revision>
      <id>4194890</id>
      <parentid>3803460</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:43:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2917" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Сянько}}
'''Веньямін Іванавіч Сянько''' ({{ДН|29|9|1946}}, [[Скідзель]], [[Гродзенскі раён]], [[Гродзенская вобласць]] — {{ДС|27|3|2020}}) — спецыяліст у галіне рухомага саставу чыгункі, цягі паяздоў і электрыфікацыі. [[Доктар тэхнічных навук]] (1990), [[прафесар]] (1992).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі інстытут інжынераў чыгуначнага транспарту]]. З 1969 года працаваў ў Беларускім дзяржаўным універсітэце транспарту, у 1988—2001 гадах быў дэканам [[Механічны факультэт БелДУТ|механічнага факультэта]], у 2001—2016 гадах — рэктарам.
 
Быў дэпутатам [[Гомельскі абласны Савет дэпутатаў|Гомельскага абласнога Савета дэпутатаў]] (з 2003), народны засядацель [[Вярхоўны Суд Рэспублікі Беларусь|Вярхоўнага Суда Рэспублікі Беларусь]] (з 1990).

== Узнагароды ==
Узнагарожаны званнем «[[Заслужаны работнік адукацыі Рэспублікі Беларусь]]», ордэнам імя Святых Кірылы і Мяфодзія (зацверджаны Міжнароднай акадэміяй славянскай пісьменнасці імя Святых Кірылы і Мяфодзія), медалем «Почетный транспортник СНГ», знакам «Ганаровы транспартнік», «Выдатнік адукацыі», званне «Ганаровы грамадзянін г. Гомеля» і інш&lt;ref&gt;[https://www.bsut.by/novosti-kafedr/6139-ushel-iz-zhizni-pochetnyj-rektor-belguta-senko-veniamin-ivanovich Ушел из жизни почетный ректор БелГУТа Сенько Вениамин Иванович]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.person.goub.by/?p=2440 Сенько Вениамин Иванович]&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Рэктары БелДУТ}}

{{DEFAULTSORT:Сянько Веньямін Іванавіч}}
[[Катэгорыя:Дэпутаты Гомельскага абласнога Савета дэпутатаў 24-га склікання]]
[[Катэгорыя:Ганаровыя грамадзяне Гомеля]]
[[Катэгорыя:Рэктары Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта транспарту‎]]
[[Катэгорыя:Дэканы механічнага факультэта БелДУТ]]
[[Катэгорыя:Машынабудаўнікі Беларусі]]</text>
      <sha1>lr79vwky18tbkob95yhea4bb98fiaid</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195012</id>
      <parentid>4194890</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:03:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2917" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Сянько}}
'''Веньямін Іванавіч Сянько''' ({{ДН|29|9|1946}}, [[Скідзель]], [[Гродзенскі раён]], [[Гродзенская вобласць]] — {{ДС|27|3|2020}}) — спецыяліст у галіне рухомага саставу чыгункі, цягі паяздоў і электрыфікацыі. [[Доктар тэхнічных навук]] (1990), [[прафесар]] (1992).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі інстытут інжынераў чыгуначнага транспарту]]. З 1969 года працаваў у Беларускім дзяржаўным універсітэце транспарту, у 1988—2001 гадах быў дэканам [[Механічны факультэт БелДУТ|механічнага факультэта]], у 2001—2016 гадах — рэктарам.
 
Быў дэпутатам [[Гомельскі абласны Савет дэпутатаў|Гомельскага абласнога Савета дэпутатаў]] (з 2003), народны засядацель [[Вярхоўны Суд Рэспублікі Беларусь|Вярхоўнага Суда Рэспублікі Беларусь]] (з 1990).

== Узнагароды ==
Узнагарожаны званнем «[[Заслужаны работнік адукацыі Рэспублікі Беларусь]]», ордэнам імя Святых Кірылы і Мяфодзія (зацверджаны Міжнароднай акадэміяй славянскай пісьменнасці імя Святых Кірылы і Мяфодзія), медалем «Почетный транспортник СНГ», знакам «Ганаровы транспартнік», «Выдатнік адукацыі», званне «Ганаровы грамадзянін г. Гомеля» і інш&lt;ref&gt;[https://www.bsut.by/novosti-kafedr/6139-ushel-iz-zhizni-pochetnyj-rektor-belguta-senko-veniamin-ivanovich Ушел из жизни почетный ректор БелГУТа Сенько Вениамин Иванович]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.person.goub.by/?p=2440 Сенько Вениамин Иванович]&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Рэктары БелДУТ}}

{{DEFAULTSORT:Сянько Веньямін Іванавіч}}
[[Катэгорыя:Дэпутаты Гомельскага абласнога Савета дэпутатаў 24-га склікання]]
[[Катэгорыя:Ганаровыя грамадзяне Гомеля]]
[[Катэгорыя:Рэктары Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта транспарту‎]]
[[Катэгорыя:Дэканы механічнага факультэта БелДУТ]]
[[Катэгорыя:Машынабудаўнікі Беларусі]]</text>
      <sha1>2dlwif9h2n4kn124i96mk259qgefnyu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Іван Іванавіч Пляхімовіч</title>
    <ns>0</ns>
    <id>659743</id>
    <revision>
      <id>4195019</id>
      <parentid>4043599</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:03:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфічныя звесткі */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3984" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Іван Іванавіч Пляхімовіч''' (нар. {{ДН|30|1|1978}}, г. [[Ашмяны]], Гродзенская вобласць) — беларускі [[юрыст]]. [[Кандыдат юрыдычных навук]] (2004), [[дацэнт]] (2007).

== Біяграфічныя звесткі ==
Скончыў [[Гродзенскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Я. Купалы]] (спецыяльнасць «Правазнаўства», 1999), [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]] (аспірантура, спецыяльнасць «Канстытуцыйнае права; муніцыпальнае права», 2002).

Працаваў у [[Нацыянальны цэнтр законапраектнай дзейнасці пры Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь|Нацыянальным цэнтры законапраектнай дзейнасці]] (2004—2008, намеснік дырэктара), [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|Беларускім дзяржаўным універсітэ]]це (з 2002, у 2004—2008 — па сумяшчальніцтве, юрыдычны факультэт, кафедра канстытуцыйнага права, дацэнт). Да 2016 года ён выкладаў [[канстытуцыйнае права]], потым прадмет адабралі&lt;ref&gt;[https://nashaniva.by/?c=ar&amp;i=222174 nashaniva.by]&lt;/ref&gt;. З 1 ліпеня 2019 года Іван Пляхімовіч афіцыйна звольнены з БДУ&lt;ref&gt;[https://nashaniva.by/?c=ar&amp;i=233062 nashaniva.by]&lt;/ref&gt;.

== Навукова-даследчыцкая дзейнасць ==
Навуковыя інтарэсы: канстытуцыйнае права (асновы канстытуцыйнага ладу; прававыя акты; нарматворчы працэс). Аўтар двухтомнага Каментара да [[Канстытуцыя Рэспублікі Беларусь|Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь]], дзе маюцца ў тым ліку прыклады парушэння Канстытуцыі&lt;ref&gt;[https://naviny.media/article/20200918/1600447966-ivan-plyahimovich-narod-u-nas-est-takoe-pravo-na-soprotivlenie /naviny.media] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20201101032556/https://naviny.media/article/20200918/1600447966-ivan-plyahimovich-narod-u-nas-est-takoe-pravo-na-soprotivlenie |date=1 лістапада 2020 }}&lt;/ref&gt;.

== Выбраная бібліяграфія ==
* Канстытуцыйнае заканадаўства Беларусі: агульнасістэмны і іерархічны аспекты / І. І. Пляхімовіч // Вестник Полоцкого государственного университета. — 2008. ― № 4. ― С. 127―132.
* Дэмакратыя. Аўтарытарызм. Навука / І. І. Пляхімовіч // Демократия. Закон. Право: сб. материалов круглого стола, посвящ. 90-летию со дня рождения А. А. Головко, Минск, 12 дек. 2015 г. / Белорус. гос. ун-т. — Минск, 2016. — С. 112—115.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
* [http://unicat.nlb.by/scient/pls/dict.prn_ref?tu=e&amp;tq=v0&amp;name_view=va_all&amp;a001=BY-BSU-ar330086083&amp;strq=l_siz=40 unicat.nlb.by]

{{DEFAULTSORT:Пляхімовіч Іван Іванавіч}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Ашмянах]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі Гродзенскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя Янкі Купалы]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі БДУ]]
[[Катэгорыя:Кандыдаты юрыдычных навук]]
[[Катэгорыя:Юрысты Беларусі]]</text>
      <sha1>dhacsgfyvfiydpk7cqwsnb7ajseo9zs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Махамед Юніс аль-Ахмед</title>
    <ns>0</ns>
    <id>660097</id>
    <revision>
      <id>4195114</id>
      <parentid>4076890</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:17:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у (2) з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8119" xml:space="preserve">{{Палітык
| Імя                 = Махамед Юніс аль-Ахмед
| Арыгінал імя        =
| Выява               = Muhammad Yunis al-Ahmad.jpg
| Шырыня              = 180px
| Подпіс              = Фотаздымак Ахмеда ў 1990-я.
| Імя пры нараджэнні  = 
| Псеўданімы          =
| Дата нараджэння     =
| Месца нараджэння    =
| Дата смерці         =
| Месца смерці        =
| Грамадзянства       =
| Адукацыя            =
| Навуковая ступень   = 
| Нацыянальнасць      = 
| Веравызнанне        = [[іслам]] [[суніты|суніцкага толку]]
| Партыя              = [[Баас]]
| Асноўныя ідэі       = [[баасізм]]
| Род дзейнасці       = [[палітык]], [[партызан]]
| Бацька              = 
| Маці                = 
| Муж                 = 
| Жонка               = 
| Дзеці               = 
| Узнагароды          =  
| Роспіс              = 
| Сайт                = 
| Commons             = 
| Rodovid             = 
}}
'''Махамед Юніс аль-Ахмед аль-Мувалі''' ({{lang-ar|محمد يونس الأحمد}}; нар. [[1949]]) — высокапастаўлены член іракскай партыі [[Баас]], кіраўнік падпольнай арганізацыі «[[Аль-Аўда]]», актыўны арганізатар партызанскіх аперацый супраць сіл [[Міжнародныя кааліцыйныя сілы ў Іраку|міжнароднай кааліцыі]] падчас [[Іракская вайна|Іракскай вайны]] [[2003]]—[[2011]] гадоў&lt;ref&gt;[http://www.cbsnews.com/stories/2006/07/03/iraq/main1773952.shtml Iraq Releases Most-Wanted List] - CBS, 3 July 2006&lt;/ref&gt;.

== Біяграфія ==
Ахмед нарадзіўся ў 1949 годзе ў Аль-Мавале ў правінцыі Масул&lt;ref&gt;[http://www.hm-treasury.gov.uk/d/iraq.htm Consolidated list of financial sanctions targets in the UK - HM Treasury]&lt;/ref&gt; і падняўся ў шэрагах іракскай партыі Баас пры кіраванні [[Садам Хусейн|Садама Хусейна]]. Першапачаткова ён служыў ва ўпраўленні палітычнага кіраўніцтва іракскай арміі, якому было даручана забяспечыць кантроль над ваеннымі, а затым стаў старэйшым членам ваеннага бюро партыі&lt;ref name=&quot;Reviving&quot;&gt;{{cite web|url=https://jamestown.org/program/reviving-the-iraqi-baath-a-profile-of-general-muhammad-yunis-al-ahmad/ |title=Reviving the Iraqi Ba'ath: A Profile of General Muhammad Yunis al-Ahmad |author=Rafid Fadhil Ali |work=Jamestown Foundation|date=9 February 2009 |accessdate=6 August 2018 }}&lt;/ref&gt;.

Хоць да моманту [[Уварванне ў Ірак (2003)|ўварвання ў Ірак у 2003 годзе]] Ахмед уваходзіў у склад вышэйшага камандавання партыі Баас, [[ЗША|Злучаныя Штаты]] не надавалі першароднага значэння яго злове да таго часу, пакуль не прайшло некалькі месяцаў пасля падзення баасісцкага ўрада, ненаўмысна даўшы Ахмеду дастаткова часу, каб схавацца&lt;ref name=&quot;Reviving&quot;/&gt;.

На той момант ён стаў адной з вядучых фігур сярод [[іракскія паўстанцы|іракскіх паўстанцаў]] і галоўным партыйным супернікам [[Ібрагім Ізат ад-Дуры|Ізата Ібрагіма аль-Дуры]]&lt;ref&gt;[https://www.theguardian.com/Iraq/Story/0,,1980915,00.html Battle for New Leader Likely] The Guardian, 1 January 2007&lt;/ref&gt;. У [[2006]] годзе іракскі ўрад сцвярджаў, што ён быў «аператыўных лідарам», «фінансавым пасярэднікам» і палявым камандзірам паўстанцаў-баасітаў.

Падчас вайны аль-Ахмед у аснўным жыў у [[Сірыя|Сірыі]], будучы абвінавачаным іракскім прэзідэнтам [[Нуры аль-Малікі]] ў тым, што ён кіруе баявымі дзеяннямі суніцкіх паўстанцаў унутры Ірака&lt;ref&gt;[http://www.iraqdirectory.com/DisplayNews.aspx?id=2584  A conflict over 15 billion dollars between Izzat Al-Duri and Mohammed Younis al-Ahmed] Iraq Directory, 16 November 2006&lt;/ref&gt;. Па словах журналістаў Майкла Вайса і Хасана Хасана, прэзідэнт Сірыі [[Башар Асад]] у нейкі момант паспрабаваў зрабіць аль-Ахмеда лідарам іракскіх паўстанцаў-баасістаў. Аднак іншыя паведамлялі, што яго арганізацыя, Аль-Авда мае шмат [[шыіты|шыітаў]] сярэдняга ўзроўню і прывабная для некаторых былых шыітаў-баасістаў з паўднёвага Ірака&lt;ref name=&quot;Reviving&quot;/&gt;, і лічыцца, што шыіцкія паслядоўнікі Юніса актыўныя ў Паўднёвым Іраку&lt;ref&gt;[https://jamestown.org/program/al-awda-party-and-the-baathist-dream-of-return-in-iraq/ Al-Awda Party and the Ba’athist Dream of Return in Iraq]&lt;/ref&gt;. Акрамя таго, паведамляецца, што арганізацыя Ахмеда сканцэнтравана на забеспячэнні палітычнай рэабілітацыі, амністыі і рэпатрыяцыі выгнаннікаў-баасістаў, у адрозненне ад [[Армія людзей накшбандзійскага ордэна|арміі Накшбандзіі]], што хоча гвалтоўна звергнуць іракскі ўрад, створаны амерыканцамі&lt;ref&gt;[http://www.washingtoninstitute.org/uploads/Documents/opeds/4cb5e0af99213.pdf Gulf States Newsletter]. ''Washington Institute''&lt;/ref&gt;.

У кастрычніку [[2020]] года, у сувязі са смерцю ад-Дуры, заходнія крыніцы лічылі яго найбольш верагодным кандыдатам на пасаду сакратара іракскага Баас.

== Гл. таксама ==
* [[‎Салах аль-Мухтар]]

{{Зноскі}}

== Спасылкі ==
*{{cite book
|last1= Cordesman
|first1= Anthony H.
|last2= Baetjer
|first2= Patrick 
|title= Iraqi Security Forces: A Strategy for Success
|url= https://archive.org/details/iraqisecurityfor00cord
|url-access= registration
|date= 2006
|publisher= Praeger
|location= Westport; London
|isbn= 
|ref=harv}}
*{{cite book
|last= Hafez
|first= Mohammed M.
|title= Suicide Bombers in Iraq: The Strategy and Ideology of Martyrdom
|url= https://books.google.com/books?id=0I8m2CnuVooC
|date= 2007
|publisher= United States Institute of Peace
|location= Washington D.C.
|isbn= 978-1601270047
|ref=harv}}
*{{cite book
|last1= Weiss
|first1= Michael 
|last2= Hassan
|first2= Hassan
|title= ISIS: Inside the Army of Terror
|url= https://archive.org/details/isisinsidearmyof0000weis_z9k7
|date= 2016
|edition=2nd
|orig-year=1st pub. 2015
|publisher= Regan Arts
|location= London; New York City
|isbn= 978-1941393574
|ref=harv}}
{{іракская вайна}}

[[Катэгорыя:Палітыкі Ірака]]
[[Катэгорыя:Члены іракскага аддзялення партыі Баас]]
[[Катэгорыя:Удзельнікі Іракскай вайны]]
[[Катэгорыя:Партызаны]]</text>
      <sha1>ptf9asdqxqx7x1ls1wmhrvb28ghjdij</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Віктар Уладзіміравіч Краснапрошын</title>
    <ns>0</ns>
    <id>661147</id>
    <revision>
      <id>4195107</id>
      <parentid>3947724</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:16:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3559" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Вiктар Уладзiмiравiч Краснапрошын''' (нар. {{ДН|23|11|1947}}, [[Кобрын]], [[Брэсцкая вобласць]]) — беларускі матэматык, спецыяліст у галіне матэматычнай кібернетыкі, тэарэтычных асноў інфарматыкі. [[Доктар тэхнічных навук]] (2008), [[кандыдат фізіка-матэматычных навук]] (1979), [[прафесар]] (2008).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]] (спецыяльнасць «Прыкладная матэматыка», 1974; аспірантура, 1979).
    
Выкладаў у Беларускім дзяржаўным універсітэце (з 1974, факультэт прыкладной матэматыкі і інфарматыкі, кафедра інфармацыйных сістэм кіравання, загадчык кафедры).

Навуковыя інтарэсы: распазнаванне вобразаў; штучны інтэлект; тэорыя прыняцця рашэнняў; інфармацыйна-камп’ютарныя тэхналогіі.

== Узнагароды ==
* ганаровая грамата Дзяржаўнага камітэта па навуцы і тэхналогіях Рэспублікі Беларусь (2009),
* ганаровая грамата НАН Беларусі (2010),
* Заслужаны работнік адукацыі Рэспублікі Беларусь (2021)&lt;ref&gt;[https://pravo.by/document/?guid=12551&amp;p0=P32100410&amp;p1 Указ Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 19 кастрычніка 2021 года № 410 «Аб узнагароджанні»]&lt;/ref&gt;.

== Бібліяграфія ==
* Теоретические основы и технологии построения систем распознавания по прецедентности : диссертация … доктора технических наук : 05.13.17 : защищена 20.12.2007 : утверждена 02.04.2008 / Краснопрошин Виктор Владимирович. — Минск, 2007.
* Модели с дискретными корректорами в задачах распознавания : автореферат диссертации … кандидата физико-математических наук : 01.01.09 / Краснопрошин Виктор Владимирович. — Минск, 1979.
* Decision-Making in Economy and Management: Problems and Prospects / V. Krasnoproshin. — Barcelona, 1999.
* Problem of Solvalibility and Choice of Algorithms for Decision Making by Precedence / V. V. Krasnoproshin, V. A. Obraztsov // Pattern Recognition and Image Analysis. — 2006. — Vol. 16, № 2. — P. 155—169.

{{Зноскі}}

== Літаратура ==
* Краснопрошин Виктор Владимирович // Регионы Беларуси : энциклопедия : в 7 т. — Минск, 2009. — [Т. 1] : Брестская область. Кн. 1. — С. 507.

{{DEFAULTSORT:Краснапрошын Вiктар Уладзiмiравiч}}
[[Катэгорыя:Матэматыкі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Кібернетыкі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Матэматыкі XXI стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Матэматыкі СССР]]</text>
      <sha1>k38y1n3u0h1jk41auc5i8gr5s75wo89</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Георгій Мікалаевіч Барздоў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>664186</id>
    <revision>
      <id>4194936</id>
      <parentid>3746639</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:46:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2891" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Георгій Мiкалаевіч Барздоў''' (нар. {{ДН|5|10|1949}}, [[Баранавічы]]) — беларускі фізік-тэарэтык і оптык. [[Доктар фізіка-матэматычных навук]] (1994), [[прафесар]] (1996).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]] ([[Фізічны факультэт БДУ|фізічны факультэт]], 1971).
    
Працаваў у Беларускім дзяржаўным універсітэце (з 1972, фізічны факультэт, кафедра тэарэтычнай фізікі і астрафізікі, прафесар).

Навуковыя інтарэсы: аператарныя метады ў электрадынаміцы і акустыцы анізатропных асяроддзяў; гіратропныя і біанізатропныя матэрыялы; прамыя і адваротныя гранічныя задачы ў электрадынаміцы суцэльных асяроддзяў.

== Бібліяграфія ==
* Операторные методы в электродинамике анизотропных сред : диссертация … доктора физико-математических наук : 01.04.02 : защищена : 15.12.1993 : утверждена 11.03.1994 / Борздов Георгий Николаевич. — Минск, 1993.
* Метод тензорных импедансов в оптике плоскослоистых анизотропных сред : автореферат диссертации … кандидата физико-математических наук : 01.04.05 / Борздов Георгий Николаевич. — Минск, 1977.
* Frequency domain wave splitting techniques for plane stratified bianisotropic media / G. N. Borzdov // Journal of Mathematical Physics. — 1997. — Vol. 38, № 12. — P. 6328—6366.
* Plane-wave superpositions defined by orthonormal scalar functions on two-and three-dimensional manifolds / G. N. Borzdov // Physical Review E. — 2000. — Vol. 61, № 4. — P. 4462—4478.

== Літаратура ==
* Борздов Георгий Николаевич // Прафесары і дактары навук Беларускага дзяржаўнага універсітэта, 1921—2001 : 80 год. — Мінск, 2001. — С. 34.
* Борздов Георгий Николаевич // Физический факультет / Белорусский государственный университет. — Минск, 2008. — С. 104.

{{DEFAULTSORT:Барздоў Георгiй Мiкалаевiч}}
[[Катэгорыя:Фізікі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Фізікі-тэарэтыкі]]</text>
      <sha1>b8v5kmpyy6f66l3v9v7cyuqcutr9ar5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Япанчэ Вагізавіч Алішаў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>665132</id>
    <revision>
      <id>4194930</id>
      <parentid>3746619</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:46:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3218" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Япанчэ Вагізавіч Алішаў''' ({{ДН|24|11|1925}}, [[Чыстапаль]], Татарыя, Расія — {{ДС|7|7|2005}}) — вучоны ў галіне оптаэлектронікі. Інжынер-палкоўнік. [[Доктар тэхнічных навук]], [[прафесар]] (1985). Акадэмік [[Беларуская інжынерная акадэмія|Беларускай інжынернай акадэміі]], Міжнароднай акадэміі арганізацыйных і кіраўніцкіх навук. Удзельнік [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]].

== Біяграфія ==
Скончыў [[Харкаўскае вышэйшае ваеннае камандна-інжынернае вучылішча|Харкаўскае вышэйшае авіяцыйна-інжынернае ваеннае вучылішча]] (кваліфікацыя «Радыёінжынер», 1958).

Працаваў у Харкаўскім вышэйшым авіяцыйна-інжынерным ваенным вучылішчы (1958—1971), [[Харкаўскі нацыянальны ўніверсітэт радыёэлектронікі|Харкаўскім інстытуце радыёэлектронікі]] (1971—1973), [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт інфарматыкі і радыёэлектронікі|Беларускім дзяржаўным універсітэце інфарматыкі і радыёэлектронікі]] (з 1973, у 1974—1984 — загадчык кафедр аўтаматычнай і многаканальнай электрасувязі і многаканальнай электрасувязі).

Навуковыя інтарэсы: аптычная лакацыя і сувязь; лазерныя сістэмы кіравання аб’ектамі; валаконна-аптычныя тэлекамунікацыйныя сістэмы; лічбавыя інтэгральныя і інтэлектуальныя сеткі.

== Узнагароды ==
[[Ордэн Айчыннай вайны]], знакі «Вынаходнік СССР», «Ганаровы радыст СССР» і інш.

== Літаратура ==
* Алишев Япанче Вагизович // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.]. — Минск, 2006. — Т. 2. — С. 80.
* Алішаў Япанчэ Вагізавіч // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 1996. — Т. 1. — С. 262.
* Алишев Япанче Вагизович // Белорусский государственный университет информатики и радиоэлектроники: история в биографиях ректоров, ученых, удостоенных почетных званий, лауреатов премий, профессоров, докторов наук : 40 лет (1964—2004). ― Минск, 2004. — С. 224—227.

{{DEFAULTSORT:Алішаў Япанчэ Вагізавіч}}</text>
      <sha1>suez59rj8mnghli19bbxsenw24pyl3t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аляксандр Віктаравіч Аліфанаў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>665147</id>
    <revision>
      <id>4194919</id>
      <parentid>4111214</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:45:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3116" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Аляксандр Віктаравіч Аліфанаў''' ({{н}}{{ДН|13|11|1941}}, г. [[Краснакамск]], [[Пермскі край|Пермская вобласць]], [[Расія]]) — [[Беларусь|беларускі]] спецыяліст у галіне высокаэнергетычных метадаў умацавання стальных вырабаў. [[Доктар тэхнічных навук]] (2001), cтаршы навуковы супрацоўнік (1988), прафесар (2013). Паэт.

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі тэхналагічны інстытут імя С. М. Кірава]] (спецыяльнасць «Машыны і механізмы лясной і дрэваапрацоўчай прамысловасці», кваліфікацыя «Інжынер-механік», 1971), [[Фізіка-тэхнічны інстытут АН БССР]] (аспірантура, 1983), [[Фізіка-тэхнічны інстытут НАН Беларусі]] (дактарантура, 2001).

Працаваў у СКБ-3 Мінаўтапрама СССР (1964—1967, старшы тэхнік, інжынер-канструктар), Паўднёва-Заходнем ўпраўленне трэста «Аргхарчпром» (1967—1968, інжынер), Беларускім тэхналагічным інстытуце імя С. М. Кірава (1968—1973, загадчык лабараторыі), Фізіка-тэхнічным інстытуце НАН Беларусі (1973—2008, малодшы навуковы супрацоўнік, вучоны сакратар, загадчык лабараторыі, загадчык аддзела), [[Баранавіцкі дзяржаўны ўніверсітэт|Баранавіцкім дзяржаўным універсітэце]] (з 2008, інжынерны факультэт, кафедра абсталявання і аўтаматызацыі вытворчасці, прафесар).

Навуковыя інтарэсы: апрацоўка металаў ціскам; атрыманне танных і высокатрывалых рэжучых элементаў з аксідна-субаксіднай керамікі і з мадыфікаваных чыгуноў; магнітна-імпульсная ўмацоўваючая апрацоўка стальных вырабаў, як не загартаваных, так і загартаваных.

== Узнагароды ==
[[Дзяржаўная прэмія Беларускай ССР]] (1988), нагрудны знак «Выдатнік адукацыі» (2014), [[Ганаровая грамата Вышэйшай атэстацыйнай камісіі Рэспублікі Беларусь]] (2018)&lt;ref&gt;[http://eap.barsu.by/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=142&amp;Itemid=10 Алифанов Александр Викторович]&lt;/ref&gt;.
 
{{зноскі}}

{{DEFAULTSORT:Аліфанаў Аляксандр Віктаравіч}}</text>
      <sha1>7plsiw0v3sw822ltj4pa0ehqhhe42av</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Міхаіл Паўлавіч Батура</title>
    <ns>0</ns>
    <id>665392</id>
    <revision>
      <id>4194961</id>
      <parentid>3980542</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:50:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5391" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Батура}}
'''Міхаіл Паўлавіч Батура''' (нар. {{ДН|16|5|1950}}, в. [[Клюкавічы (Навагрудскі раён)|Клюкавічы]], [[Навагрудскі раён]], [[Гродзенская вобласць]]) — [[Беларусь|беларускі]] вучоны ў галіне сістэмнага аналізу, кіравання і апрацоўкі інфармацыі ў тэхнічных і арганізацыйных сістэмах. [[Доктар тэхнічных навук]] (2000), [[прафесар]] (2004). Акадэмік Міжнароднай акадэміі навук вышэйшай школы (г. [[Масква]]).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Мінскі радыётэхнічны інстытут]] (спецыяльнасць «Аўтаматызаваныя сістэмы кіравання», 1975).
    
Працаваў у [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт інфарматыкі і радыёэлектронікі|Беларускім дзяржаўным універсітэце інфарматыкі і радыёэлектронікі]] (з 1975; у 1987—1995 — дэкан факультэта аўтаматызацыі кіравання, у 1995—1998 — дэкан факультэта інфармацыйных тэхналогій і кіравання, з 1998 — прарэктар па вучэбнай рабоце, з 1999 — першы прарэктар, у 2000—2018 — рэктар, загадчык лабараторыі «Новыя навучальныя тэхналогіі»).

Навуковыя інтарэсы: матэматычныя метады аптымальнага кіравання, аналізу і сінтэзу нелінейных стахастычных дыскрэтных сістэм кіравання.

=== Удзел у рэпрэсіўнай сістэме Аляксандара Лукашэнкі ===
У рамках міжнародных санкцыяў супраць {{нп3|Рэжым Лукашэнкі|рэжыму Лукашэнкі|be-x-old|Рэжым Лукашэнкі}} ў Беларусі пасля здушэння апазіцыі пасля [[Прэзідэнцкія выбары ў Беларусі (2010)|прэзыдэнцкіх выбараў 2010 года]] Міхаіл Батура стаў  суб’ектам забароны на паездкі і замарожвання актываў [[Еўрапейскі Саюз|Еўрапейскім Саюзам]] як частка [[Спіс беларускіх чыноўнікаў, якім забаронены ўезд на тэрыторыю ЕС|спісу беларускіх чыноўнікаў, адказных за палітычныя рэпрэсіі, падтасоўку вынікаў галасавання і прапаганду]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://nn.by/?c=ar&amp;i=61552|title=Поўны спіс 208 беларускіх чыноўнікаў, якім забаронены ўезд у ЕС|language=be|publisher=[[Наша Ніва (1991)|Наша Ніва]]|date=2011-10-11}}&lt;/ref&gt;. У сваім рашэнні [[Еўрапейскі савет]] абвінаваціў Батуру ў «адлічэнні студэнтаў, якія ўдзельнічалі ў пратэстах пасля выбараў у снежні 2010 года»&lt;ref name=&quot;EU2012&quot;&gt;.[http://eur-lex.europa.eu/eli/dec/2012/642/oj Council Decision 2012/642/CFSP of 15 October 2012 concerning restrictive measures against Belarus], {{нп3|EUR-Lex|EUR-Lex|en|EUR-Lex}}, 2012&lt;/ref&gt;.

== Узнагароды і прэміі ==
Званні «[[Заслужаны работнік адукацыі Рэспублікі Беларусь]]» (2011), «Мінчанін года» (2008), [[Ганаровая грамата Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь]] (2014), нагрудны знак «Выдатнік адукацыі Рэспублікі Беларусь» (2000) і інш.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Батура Михаил Павлович // Белорусский государственный университет информатики и радиоэлектроники: история в биографиях ректоров, ученых, удостоенных почетных званий, лауреатов премий, профессоров, докторов наук : 40 лет (1964—2004). ― Минск, 2004. — С. 51—70.
* {{Крыніцы/БелЭн|18-1|Батура Міхаіл Паўлавіч||346}}
* Батура Михаил Павлович // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.]. — Минск, 2006. — Т. 2. — С. 219.

== Спасылкі ==
* {{bis.nlb.by|141023|Батура Міхаіл Паўлавіч}}
{{Рэктары БДУІР}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Батура Міхаіл Паўлавіч}}
[[Катэгорыя:Рэктары БДУІР]]
[[Катэгорыя:Фізікі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Вынаходнікі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Беларускія асобы ў Чорным спісе ЕС]]</text>
      <sha1>7kfjav3bj4zqs036jphgagn1am6gvh1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вадзім Анатольевіч Богуш</title>
    <ns>0</ns>
    <id>665394</id>
    <revision>
      <id>4194935</id>
      <parentid>3934728</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:46:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4311" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Богуш}}
'''Вадзім Анатольевіч Богуш''' (нар. {{ДН|||1975}}, г. [[Бабруйск]], [[Магілёўская вобласць]]) — [[Беларусь|беларускі]] спецыяліст у галіне электронікі і [[Мікраэлектроніка|мікраэлектронікі]]. [[Доктар фізіка-матэматычных навук]] (2007), [[кандыдат тэхнічных навук]] (2000).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт інфарматыкі і радыёэлектронікі]] (кваліфікацыя «Інжынер радыётэхнічных сістэм», 1997).

Працаваў у [[Акадэмія кіравання пры Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь|Акадэміі кіравання пры Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь]] (прарэктар па вучэбнай рабоце, прарэктар па навуковай рабоце).

3 верасня 2010 года прызначаны намеснікам старшыні [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь|Нацыянальнага статыстычнага камітэта Рэспублікі Беларусь]]&lt;ref&gt;[https://pravo.by/document/?guid=2012&amp;oldDoc=2010-213/2010-213(004-016).pdf&amp;oldDocPage=13 Указ Президента Республики Беларусь от 3 сентября 2010 года № 472 «О назначении В.А.Богуша»]&lt;/ref&gt;. Працаваў у [[Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь|Міністэрстве адукацыі Рэспублікі Беларусь]] (2014—2018, першы намеснік міністра), [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт інфарматыкі і радыёэлектронікі|Беларускім дзяржаўным універсітэце інфарматыкі і радыёэлектронікі]] (з 2018 года дацэнт кафедры аховы інфармацыі, загадчык кафедры метралогіі і стандартызацыі, з 24 мая 2018 года — рэктар).

Навуковыя інтарэсы: даследаванне праблем кіравання бяспекай; электрамагнітная і інфармацыйная бяспека ў тэхнічных сістэмах; распрацоўка тэарэтычных асноў і метадаў стварэння новых элементаў і матэрыялаў для электроннай тэхнікі (у т. л. мікра- і нанаэлектронікі); распрацоўка і прымяненне інфармацыйна-камунікацыйных сістэм, сэрвісаў у сістэмах кіравання, вучэбным працэсе і навуковай дзейнасці.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Формирование наноструктурированных металлсодержащих покрытий осаждением из водных растворов, их свойства и применение в электронике : диссертация … доктора физико-математических наук : 05.27.01 : защищена 12.04.2007 : утверждена 03.10.2007 / Богуш Вадим Анатольевич. — Минск, 2006.
* Композитные металлосодержащие волокнистые материалы для гибких экранов электромагнитного излучения : диссертация … кандидата технических наук : 05.27.06 : защищена 27.04.2000 : утверждена 13.10.2000 / Богуш Вадим Анатольевич. — Минск, 2000.

{{Рэктары БДУІР}}

{{DEFAULTSORT:Богуш Вадзім Анатольевіч}}
[[Катэгорыя:Рэктары БДУІР]]
[[Катэгорыя:Намеснікі міністраў Рэспублікі Беларусь]]</text>
      <sha1>mqwjpouprpxc1aami0dnxe3sjfaqpdc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мікалай Леанідавіч Кузьмініч</title>
    <ns>0</ns>
    <id>665445</id>
    <revision>
      <id>4194872</id>
      <parentid>4108769</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:41:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце (2) з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3654" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Кузьмініч}}
'''Мікалай Леанідавіч Кузьмініч''' (нар. {{ДН|4|4|1958}}, г. [[Орша]], [[Віцебская вобласць]]) — беларускі спецыяліст у галіне тэорыі, методыкі і арганізацыі сацыяльна-культурнай дзейнасці, музыкант. [[Кандыдат педагагічных навук]] (1989), дацэнт (1993).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Мінскі інстытут культуры]] (спецыяльнасць «Культурна-асветніцкая работа», кваліфікацыя «Кіраўнік аркестра», 1980), [[Маскоўскі дзяржаўны інстытут культуры]] (аспірантура, 1988).

Працаваў у [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт культуры і мастацтваў|Беларускім дзяржаўным універсітэце культуры і мастацтваў]] (1980—2008, у 1997—2006 — прарэктар па мастацкай творчасці і выхаваўчай рабоце, 2006—2008 — першы прарэктар), [[Беларускі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт імя Максіма Танка|Беларускім дзяржаўным педагагічным універсітэце]] (2008—2013, факультэт эстэтычнай адукацыі, кафедра тэорыі і методыкі выкладання мастацтва, дацэнт), [[Інстытут культуры Беларусі|Інстытуце культуры Беларусі]] (2013, першы прарэктар), [[Мінскі гарадскі інстытут развіцця адукацыі|Мінскім гарадскім інстытуце развіцця адукацыі]] (факультэт павышэння кваліфікацыі педагагічных работнікаў, з 2015 — дэкан факультэта, у 2013 — загадчык кафедры педагогікі).

Навуковыя інтарэсы: тэорыя і гісторыя музычнай адукацыі; падрыхтоўка музычна-педагагічных кадраў.

== Узнагароды ==
Граматы Міністэрства адукацыі (1998), Міністэрства абароны (2002, 2003, 2004), Дзяржаўнага камітэта пагранічных войск (2005), Міністэрства культуры (2008) Рэспублікі Беларусь, Мінскага абласнога камітэта прафсаюза работнікаў культуры (2000), адміністрацыі Кастрычніцкага раённага выканаўчага камітэта г. Мінска (2003), персанальная надбаўка Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь, ганаровы знак Беларускага прафсаюза работнікаў культуры (2008)&lt;ref&gt;[http://mgiro.minsk.edu.by/main.aspx?guid=8151 Кузьминич Николай Леонидович]&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

{{DEFAULTSORT:Кузьмініч Мікалай Леанідавіч}}
[[Катэгорыя:Рэктары Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта культуры і мастацтваў]]
[[Катэгорыя:Музыканты Беларусі]]
[[Катэгорыя:Музычныя педагогі Беларусі]]</text>
      <sha1>20zil5jc8t2s2mab182lpbntunn9s5w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Валянцін Дзмітрыевіч Ткачоў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>665599</id>
    <revision>
      <id>4194888</id>
      <parentid>3791560</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:42:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2949" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Ткачоў}}
'''Валянцін Дзмітрыевіч Ткачоў''' ({{ДН|19|2|1939}}, г. [[Мінск]] — {{ДС|16|2|1985}}) — [[Беларусь|беларускі]] фізік. [[Доктар фізіка-матэматычных навук]] (1968), [[прафесар]] (1969). Член-карэспандэнт АН Беларускай ССР (1974). Дэпутат [[Вярхоўны Савет Беларускай ССР|Вярхоўнага Савета Беларускай ССР]] (1980—1985).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]] (1961).

Працаваў у [[Інстытут фізікі АН БССР|Інстытуце фізікі АН БССР]] (1961—1962), [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|Беларускім дзяржаўным універсітэце]] (з 1962, [[Фізічны факультэт БДУ|фізічны факультэт]], праблемная лабараторыя паўправадніковай тэхнікі, у 1964—1966 — загадчык лабараторыі, з 1966 — кафедры фізікі паўправаднікоў, адначасова з 1972 — аддзела фізікі і тэхнікі паўправаднікоў НДІ прыкладных фізічных праблем), [[Беларускі політэхнічны інстытут|Беларускім політэхнічным інстытуце]] (рэктар у 1976—1983 гадах), [[Інстытут фізікі цвёрдага цела і паўправаднікоў АН БССР|Інстытуце фізікі цвёрдага цела і паўправаднікоў АН БССР]] (з 1983, загадчык лабараторыі спектраскапіі паўправаднікоў).

Навуковыя інтарэсы: фізіка паўправаднікоў; радыяцыйная фізіка і спектраскапія цвёрдага цела; паўправадніковая электроніка.

== Узнагароды ==
Званне «[[Заслужаны дзеяч навукі Беларускай ССР]]» (1980), прэмія Ленінскага камсамола Беларусі (1972) і інш&lt;ref&gt;[http://unicat.nlb.by/scient/pls/dict.prn_ref?tu=e&amp;tq=v0&amp;name_view=va_all&amp;a001=BY-NLB-ar676006&amp;strq=l_siz=20 Ткачоў, Валянцін Дзмітрыевіч (доктар фізіка-матэматычных навук; фізіка ; 1939—1985)]&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Рэктары БНТУ}}

{{DEFAULTSORT:Ткачоў Валянцін Дзмітрыевіч}}
[[Катэгорыя:Рэктары БНТУ]]
[[Катэгорыя:Дэпутаты Вярхоўнага Савета БССР 10-га склікання]]
[[Катэгорыя:Фізікі Беларусі]]</text>
      <sha1>c2p3qmkkhpbv0kzdd3o9k05yg1begwg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сяргей Васільевіч Харытончык</title>
    <ns>0</ns>
    <id>665605</id>
    <revision>
      <id>4195073</id>
      <parentid>4060468</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:09:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5445" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Харытончык}}
'''Сяргей Васільевіч Харытончык''' (нар. {{ДН|7|3|1971}}, [[Красны (Смаленская вобласць)|Красны]], [[Смаленская вобласць]]) — [[Беларусь|беларускі]] вучоны, спецыяліст у галіне калёснага і гусенічнага машынабудавання. [[Доктар тэхнічных навук]] (2017), [[дацэнт]]. Рэктар [[Беларускі нацыянальны тэхнічны ўніверсітэт|Беларускага нацыянальнага тэхнічнага ўніверсітэта]] (з 2017).

== Біяграфія ==
Нарадзіўся 7 сакавіка 1971 года ў [[Красны (Смаленская вобласць)|Красным]] [[Смаленская вобласць|Смаленскай вобласці]].

У 1988 годзе скончыў з срэбным медалём школу № 18 горада [[Баранавічы]]. Працаваў аўтаслесарам, вадзіцелем на птушкафабрыцы «Дружба» Баранавіцкага раёна&lt;ref name=&quot;bal&quot;&gt;[https://rep.bntu.by/bitstream/handle/data/47108/Biografii_rektorov_BPI_BGPA_BNTU.pdf Баландин, К. И. Биографии ректоров БПИ — БГПА — БНТУ / К. И. Баландин. — Минск: БНТУ, 2018. — 15 с. — С. 15.]&lt;/ref&gt;.

У 1989 годзе паступіў у [[Беларуская дзяржаўная політэхнічная акадэмія|Беларускую дзяржаўную політэхнічную акадэмію]], якую скончыў з адзнакай у 1994 годзе&lt;ref name=&quot;bal&quot;/&gt;.

Пасля заканчэння ВНУ з 1994 года працаваў малодшым навуковым супрацоўнікам, навуковым супрацоўнікам, старшым навуковым супрацоўнікам, в.а. вучонага сакратара (у 2001—2002)&lt;ref name=&quot;ІММ2001&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20010830004621/http://www.ac.by/organizations/institutes/inoteh.html#off14748 профіль Інстытута механікі машын на сайце НАН Беларусі, 2001]&lt;/ref&gt;, начальнікам аддзела, дырэктарам камп’ютэрнага цэнтра машынабудаўнічага профілю ў [[Навуковы цэнтр праблем механікі машын НАН Беларусі|Навуковым цэнтры праблем механікі машын НАН Беларусі]]&lt;ref name=&quot;bal&quot;/&gt;. З ліпеня 2005 года — дырэктар Рэспубліканскага камп’ютарнага цэнтра машынабудаўнічага профілю [[Інстытут механікі і надзейнасці машын НАН Беларусі|Інстытута механікі і надзейнасці машын НАН Беларусі]].

З 2002 года пачаў працаваць ў [[Беларускі нацыянальны тэхнічны ўніверсітэт|Беларускім нацыянальным тэхнічным універсітэце]] на кафедры «Вялікагрузныя аўтамабілі» [[Аўтатрактарны факультэт БНТУ|аўтатрактарнага факультэта]]&lt;ref name=&quot;bal&quot;/&gt;. У 2014 годзе стаў дэканам [[Машынабудаўнічы факультэт БНТУ|машынабудаўнічага факультэта]] БНТУ. У 2016—2017 гадах працаваў прарэктарам БНТУ па вучэбнай рабоце.

28 верасня 2017 года прызначаны рэктарам БНТУ&lt;ref&gt;[https://pravo.by/novosti/novosti-pravo-by/2017/september/25737/ Президент Республики Беларусь произвел ряд кадровых назначений]&lt;/ref&gt;.

У 1999 годзе абараніў кандыдацкую дысертацыю, а ў 2012 годзе — доктарскую дысертацыю&lt;ref name=&quot;bal&quot;/&gt;. У 2006 годзе прысвоена вучонае званне дацэнта. Аўтар больш за 120 навуковых прац, у тым ліку больш за 20 [[патэнт]]аў&lt;ref&gt;[https://rep.bntu.by/bitstream/handle/data/47108/Biografii_rektorov_BPI_BGPA_BNTU.pdf?sequence=1&amp;isAllowed=y БИОГРАФИИ РЕКТОРОВ БПИ — БГПА — БНТУ]&lt;/ref&gt;.

У 2006 і 2014 гадах атрымліваў стыпендыі Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь як таленавіты малады вучоны&lt;ref name=&quot;bal&quot;/&gt;.

== Узнагароды ==
* ганаровая грамата НАН Беларусі&lt;ref name=&quot;bal&quot;/&gt;;
* ганаровая грамата Міністэрства прамысловасці Рэспублікі Беларусь&lt;ref name=&quot;bal&quot;/&gt;.

{{зноскі}}

{{Рэктары БНТУ}}

{{DEFAULTSORT:Харытончык Сяргей Васільевіч}}
[[Катэгорыя:Рэктары БНТУ]]
[[Катэгорыя:Машынабудаўнікі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Дэканы машынабудаўнічага факультэт БНТУ]]</text>
      <sha1>11i0o6u3zfqpbyp44i7okxo0jx766lm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Алена Мікалаеўна Барун</title>
    <ns>0</ns>
    <id>665721</id>
    <revision>
      <id>4195279</id>
      <parentid>3775104</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T21:23:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Чаховіч Уладзіслаў</username>
        <id>4656</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9989" xml:space="preserve">{{Навуковец 
 |Імя                  = Алена Мікалаеўна Барун
 |Арыгінал імя         = 
 |Фота                 = 
 |Шырыня               = 
 |Подпіс               = 
 |Дата нараджэння      = [[23 чэрвеня]] [[1977]]
 |Месца нараджэння     = 
 |Дата смерці          = 
 |Месца смерці         =
 |Грамадзянства        = {{BLR}}
 |Навуковая сфера      = [[гісторыя]]
 |Месца працы          = [[Полацкі дзяржаўны ўніверсітэт]]
 |Навуковая ступень    = {{Навуковая ступень|кандыдат|гістарычных навук}}
 |Навуковае званне     = 
 |Альма-матэр          = 
 |Навуковы кіраўнік    = [[Андрэй Аляксандравіч Гарбацкі]]
 |Знакамітыя вучні     = 
 |Вядомы як            = 
 |Вядомая як           = 
 |Узнагароды і прэміі  = 
 |Роспіс               = 
 |Шырыня роспісу       = 
 |Сайт                 = 
 |Вікікрыніцы             = 
}}
'''Алена Мікалаеўна Барун''' (нар. {{ДН|23|06|1977}}) — [[Беларусь|беларускі]] [[Гісторыя|гісторык]], [[Педагогіка|педагог]], [[кандыдат гістарычных навук]].

== Біяграфічныя звесткі ==
Скончыла ў [[1999]] годзе [[Гісторыка-філалагічны факультэт ПДУ|гісторыка-філалагічны факультэт]] [[Полацкі дзяржаўны ўніверсітэт|Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта]] па спецыяльнасці «Гісторыя», атрымаўшы дыплом з адзнакай. У [[2009]] годзе там жа абараніла [[Магістр|магістарскую]] дысертацыю па спецыяльнасці «Айчынная гісторыя». У [[2001]]-[[2004]] гадах навучалася ў [[Аспірантура|аспірантуры]] [[Брэсцкі дзяржаўны ўніверсітэт імя А. С. Пушкіна|Брэсцкага дзяржаўнага ўніверсітэта імя А. С. Пушкіна]].

Дысертацыю на саісканне вучонай ступені [[Кандыдат гістарычных навук|кандыдата гістарычных навук]] па спецыяльнасці «Айчынная гісторыя» абараніла [[13 мая]] [[2015]] года ў [[Інстытут гісторыі Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі|Інстытуце гісторыі Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі]]. Тэма дысертацыі: «Праваслаўныя манастыры на тэрыторыі Беларусі: прававы статус і сацыяльна-культурная дзейнасць ([[1938]]-[[1917]] гг.)». Рацэннем [[Вышэйшая атэстацыйная камісія Рэспублікі Беларусь|ВАК Рэспублікі Беларусь]] ёй было прысвоена вучонае званне [[дацэнт]]а па спецыяльнасці «Гісторыя». 

З часу заканчэння ўніверсітэта і па сёняшні дзень працуе ў [[Полацкі дзяржаўны ўніверсітэт|Полацкім дзяржаўным універсітэце]]: з'яўлялася асістэнтам, старэйшым выкладчыкам, дацэнтам кафедры філасофіі ([[1999]]-[[2007]]), сацыяльна-гуманітарных дысцыплін ([[2008]]-[[2016]]). Сёння з'яўляецца загадчыкам кафедры фізічнай культуры і спорту гуманітарнага факультэта [[Полацкі дзяржаўны ўніверсітэт|Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта]]. 

Праходзіла навукова-даследчыя стажыроўкі ў Інстытуце гісторыі Літвы ([[Літва]]), [[Даўгаўпілскі ўніверсітэт|Даўгаўпілскім універсітэце]] ([[Латвія]]), [[Беларускі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт імя Максіма Танка|Беларускім дзяржаўным педагагічным універсітэце імя Максіма Танка]] ([[Беларусь]]) і інш. 

Член Рэспубліканскага вучэбна-метадычнага аб'яднання па адукацыі ў галіне фізічнай культуры. Намеснік выканаўчага дырэктара па рабоце ў Віцебскай вобласці Рэспубліканскай грамадскай арганізацыі «Беларускае рэспубліканскае геранталагічнае грамадскае аб'яднанне».

== Навуковая дзейнасць ==
Займаецца вывучэннем царкоўнай гісторыі і гісторыі рэлігійна-канфесійных адносін на беларускіх землях у [[ХІХ ст.|ХІХ]] - пачатку [[ХХ стагоддзе|ХХ стагоддзяў]]. Вывучае гісторыю [[Праваслаўе ў Беларусі|праваслаўя на Беларусі]], гісторыю манаскіх супольнасцяў і іх сацыяльную і культурную дзейнасць на тэрыторыі Беларусі, сацыяльны склад, структуру, арганізацыю і матэрыяльны стан. Даследуе гісторыю храмаў і манастыроў [[Полацк]]а, страчаныя архітэктурныя аб'екты сакральнай гісторыі [[Полацк]]а і [[Паўночная Беларусь|Паўночнай Беларусі]] і інш.

== Бібліяграфія ==
=== Выбраныя навуковыя артыкулы ===
* Борун, Е. Н. Полоцкий Спасо-Евфросиниевский женский монастырь: век XX (исторический очерк) / Е. Н. Борун // Веснік Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта. Серыя А. Гуманітарныя навукі. – 2005. – № 7. – С. 17–21.
* Борун, Е. Н. Монашеские общины города Полоцка: история, организация управления, характеристика братств в середине XIX – начале XX веков / Е. Н. Борун // Веснік Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта. Серыя А. Гуманітарныя навукі. – 2010. – № 1. – С. 57–65.
* Борун, Е. Н. Социально-каритативная деятельность православных монастырей на территории Беларуси во второй четверти XIX – начале XX вв. / Е. Н. Борун // Веснік Брэсцкага універсітэта. Серыя 2. Гісторыя, эканоміка, права. – 2013. – № 1. – С. 65–76.
* Борун, Е. Н. Государственно-правовое регулирование деятельности православных монастырей на территории Беларуси во второй четверти XIX –
начале XX веков / Е. Н. Борун // Веснік Брэсцкага універсітэта. Серыя 2. Гісторыя, эканоміка, права. – 2014. – № 1. – С. 60–67.
* Борун, Е. Н. Православные монастыри на территории Беларуси (1839–1917 гг.): структура и социально-культурная деятельность / Е. Н. Борун // Веснік Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта. Серыя А. Гуманітарныя навукі. – 2015. – № 1. – С. 54–63.
* Борун, Е. Н. Регламентация правового положения монахов мужских и женских монастырей на территории Беларуси (вторая треть XIX ― начало XX в.) / Е. Н. Борун // Веснік Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта. Серыя А. Гуманітарныя навукі. — 2020. ― № 1. ― С. 33―39.

== Спасылкі ==
* [https://www.psu.by/universitet/personalii/245-personal-b/7407-borun-elena-nikolaevna#bibliografiya Біяграфія на сайце Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта]
* [https://scholar.google.com/citations?user=FJp_Gx4AAAAJ&amp;hl=ru Профіль аўтара ў Google Scholar]
* [https://www.elibrary.ru/author_profile.asp?id=895372 Профіль аўтара ў eLIBRARY.RU]

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Барун Алена Мікалаеўна}}
[[Катэгорыя:Выпускнікі Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі гісторыка-філалагічнага факультэта ПДУ]]
[[Катэгорыя:Гісторыкі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Кандыдаты гістарычных навук]]</text>
      <sha1>m2fptdnci1rrtj0o326nwj7rkpiegl3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195300</id>
      <parentid>4195279</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T05:06:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8362" xml:space="preserve">{{Навуковец}}
'''Алена Мікалаеўна Барун''' (нар. {{ДН|23|06|1977}}) — [[Беларусь|беларускі]] [[Гісторыя|гісторык]], [[Педагогіка|педагог]], [[кандыдат гістарычных навук]].

== Біяграфічныя звесткі ==
Скончыла ў 1999 годзе [[Гісторыка-філалагічны факультэт ПДУ|гісторыка-філалагічны факультэт]] [[Полацкі дзяржаўны ўніверсітэт|Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта]] па спецыяльнасці «Гісторыя», атрымаўшы дыплом з адзнакай. У 2009 годзе там жа абараніла [[Магістр|магістарскую]] дысертацыю па спецыяльнасці «Айчынная гісторыя». У 2001—2004 гадах навучалася ў [[Аспірантура|аспірантуры]] [[Брэсцкі дзяржаўны ўніверсітэт імя А. С. Пушкіна|Брэсцкага дзяржаўнага ўніверсітэта імя А. С. Пушкіна]].

Дысертацыю на саісканне вучонай ступені [[Кандыдат гістарычных навук|кандыдата гістарычных навук]] па спецыяльнасці «Айчынная гісторыя» абараніла 13 мая 2015 года ў [[Інстытут гісторыі Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі|Інстытуце гісторыі Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі]]. Тэма дысертацыі: «Праваслаўныя манастыры на тэрыторыі Беларусі: прававы статус і сацыяльна-культурная дзейнасць (1938—1917 гг.)». Рашэннем [[Вышэйшая атэстацыйная камісія Рэспублікі Беларусь|ВАК Рэспублікі Беларусь]] ёй было прысвоена вучонае званне [[дацэнт]]а па спецыяльнасці «Гісторыя».

З часу заканчэння ўніверсітэта і па сёняшні дзень працуе ў [[Полацкі дзяржаўны ўніверсітэт|Полацкім дзяржаўным універсітэце]]: з’яўлялася асістэнтам, старшым выкладчыкам, дацэнтам кафедры філасофіі (1999—2007), сацыяльна-гуманітарных дысцыплін (2008—2016). Сёння з’яўляецца загадчыкам кафедры фізічнай культуры і спорту гуманітарнага факультэта [[Полацкі дзяржаўны ўніверсітэт|Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта]].

Праходзіла навукова-даследчыя стажыроўкі ў Інстытуце гісторыі Літвы ([[Літва]]), [[Даўгаўпілскі ўніверсітэт|Даўгаўпілскім універсітэце]] ([[Латвія]]), [[Беларускі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт імя Максіма Танка|Беларускім дзяржаўным педагагічным універсітэце імя Максіма Танка]] ([[Беларусь]]) і інш.

Член Рэспубліканскага вучэбна-метадычнага аб’яднання па адукацыі ў галіне фізічнай культуры. Намеснік выканаўчага дырэктара па рабоце ў Віцебскай вобласці Рэспубліканскай грамадскай арганізацыі «Беларускае рэспубліканскае геранталагічнае грамадскае аб’яднанне».

== Навуковая дзейнасць ==
Займаецца вывучэннем царкоўнай гісторыі і гісторыі рэлігійна-канфесійных адносін на беларускіх землях у ХІХ — пачатку ХХ стагоддзяў. Вывучае гісторыю [[Праваслаўе ў Беларусі|праваслаўя на Беларусі]], гісторыю манаскіх супольнасцяў і іх сацыяльную і культурную дзейнасць на тэрыторыі Беларусі, сацыяльны склад, структуру, арганізацыю і матэрыяльны стан. Даследуе гісторыю храмаў і манастыроў [[Полацк]]а, страчаныя архітэктурныя аб’екты сакральнай гісторыі [[Полацк]]а і [[Паўночная Беларусь|Паўночнай Беларусі]] і інш.

== Бібліяграфія ==

=== Выбраныя навуковыя артыкулы ===
* Борун, Е. Н. Полоцкий Спасо-Евфросиниевский женский монастырь: век XX (исторический очерк) / Е. Н. Борун // Веснік Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта. Серыя А. Гуманітарныя навукі. — 2005. — № 7. — С. 17-21.
* Борун, Е. Н. Монашеские общины города Полоцка: история, организация управления, характеристика братств в середине XIX — начале XX веков / Е. Н. Борун // Веснік Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта. Серыя А. Гуманітарныя навукі. — 2010. — № 1. — С. 57-65.
* Борун, Е. Н. Социально-каритативная деятельность православных монастырей на территории Беларуси во второй четверти XIX — начале XX вв. / Е. Н. Борун // Веснік Брэсцкага універсітэта. Серыя 2. Гісторыя, эканоміка, права. — 2013. — № 1. — С. 65-76.
* Борун, Е. Н. Государственно-правовое регулирование деятельности православных монастырей на территории Беларуси во второй четверти XIX -
начале XX веков / Е. Н. Борун // Веснік Брэсцкага універсітэта. Серыя 2. Гісторыя, эканоміка, права. — 2014. — № 1. — С. 60-67.
* Борун, Е. Н. Православные монастыри на территории Беларуси (1839—1917 гг.): структура и социально-культурная деятельность / Е. Н. Борун // Веснік Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта. Серыя А. Гуманітарныя навукі. — 2015. — № 1. — С. 54-63.
* Борун, Е. Н. Регламентация правового положения монахов мужских и женских монастырей на территории Беларуси (вторая треть XIX ― начало XX в.) / Е. Н. Борун // Веснік Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта. Серыя А. Гуманітарныя навукі. — 2020. ― № 1. ― С. 33―39.

{{Зноскі}}

== Спасылкі ==
* [https://www.psu.by/universitet/personalii/245-personal-b/7407-borun-elena-nikolaevna#bibliografiya Біяграфія на сайце Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта]
* [https://scholar.google.com/citations?user=FJp_Gx4AAAAJ&amp;hl=ru Профіль аўтара ў Google Scholar]
* [https://www.elibrary.ru/author_profile.asp?id=895372 Профіль аўтара ў eLIBRARY.RU]

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Барун Алена Мікалаеўна}}
[[Катэгорыя:Гісторыкі Беларусі]]</text>
      <sha1>nblwvbmj1ekfves06sagkveliq78eq6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Андрэй Аляксандравіч Гарбацкі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>665749</id>
    <revision>
      <id>4194932</id>
      <parentid>3759145</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:46:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце (2) з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12237" xml:space="preserve">{{Навуковец 
 |Імя                  = Андрэй Аляксандравіч Гарбацкі
 |Арыгінал імя         = 
 |Фота                 = 
 |Шырыня               = 
 |Подпіс               = 
 |Дата нараджэння      = 
 |Месца нараджэння     =  
 |Дата смерці          = 
 |Месца смерці         =
 |Грамадзянства        = {{BLR}}
 |Навуковая сфера      = [[гісторыя]]
 |Месца працы          = 
 |Навуковая ступень    = {{Навуковая ступень|доктар|гістарычных навук}}
 |Навуковае званне     = [[прафесар]]
 |Альма-матэр          = 
 |Навуковы кіраўнік    = 
 |Знакамітыя вучні     = [[Алена Мікалаеўна Барун]]
 |Вядомы як            = 
 |Вядомая як           = 
 |Узнагароды і прэміі  = 
 |Роспіс               = 
 |Шырыня роспісу       = 
 |Сайт                 = 
 |Вікікрыніцы             = 
}}
'''Андрэй Аляксандравіч Гарбацкі''' (нар. {{ДН|22|3|1956}} года ў [[Вёска|в.]] [[Віўнева]] [[Іванаўскі раён|Іванаўскага раёна]] [[Брэсцкая вобласць|Брэсцкай вобл.]]) — [[Беларусь|беларускі]] [[Гісторыя|гісторык]], [[культуролаг]], [[Педагогіка|педагог]], [[доктар гістарычных навук]], [[прафесар]].

== Біяграфічныя звесткі ==
У [[1971]] годзе паступіў у Брэсцкае прафесійнае вучылішча чыгуначнага транспарту, якое скончыў з адзнакай. У [[1976]] годзе паступае на падрыхтоўчае аддзяленне [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта]], а пасля яго заканчэння становіцца студэнтам [[Гістарычны факультэт БДУ|гістарычнага факультэта]] гэтага ўніверсітэта, які ён і скончыў у [[1982]] годзе, атрымаўшы кваліфікацыю гісторыка, выкладчыка [[Гісторыя|гісторыі]] і [[грамадазнаўства]].

У [[1982]] годзе пачынае сваю працоўную дзейнасць у [[Брэсцкі дзяржаўны ўніверсітэт імя А. С. Пушкіна|Брэсцкім дзяржаўным універсітэце імя А. С. Пушкіна]]. У [[1984]] годзе паступае ў [[Аспірантура|аспірантуру]] [[Гістарычны факультэт Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта|гістарычнага факультэта Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта]], а ў [[1988]] годзе абараняе дысертацыю на суісканне вучонай ступені [[Кандыдат навук|кандыдата гістарычных навук]] на тэму &quot;Праца партыйных арганізацый па фарміраванні навукова-атэістычнага, матэрыялістычнага светапогляду вучняў у сістэме народнай адукацыі (1971-1980 гады): на матэрыялах Беларусі&quot;. У [[1996]] годзе паступае ўжо ў дактарантуру [[Інстытут гісторыі Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі|Інстытута гісторыі Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі]] і ў [[1999]] годзе паспяхова абараняе дысертацыю на суісканне вучонай ступені [[Доктар навук|доктара гістарычных навук]] на тэму &quot;[[Стараверства ў Беларусі|Стараверства на Беларусі]] ў канцы [[XVII стагоддзе|XVII]] - пачатку [[XX стагоддзе|XX стагоддзяў]]&quot;. У [[2004]] годзе яму было прысвоена вучонае званне [[прафесар]]а па спецыяльнасці &quot;[[Культуралогія]]&quot;.

У [[2000]]-[[2003]] гадах займаў пасаду прафесара кафедры гісторыі культуры і рэлігіі ў [[Брэсцкі дзяржаўны ўніверсітэт імя А. С. Пушкіна|Брэсцкім дзяржаўным універсітэце імя А. С. Пушкіна]].  З [[2003]] па [[2005]] год з'яўляўся прарэктарам па навуковай працы, першым прарэктарам [[Брэсцкі дзяржаўны ўніверсітэт імя А. С. Пушкіна|Брэсцкага ўніверсітэта]], з [[2006]] года перайшоў на пасаду прафесара кафедры гісторыі славянскіх народаў [[Брэсцкі дзяржаўны ўніверсітэт імя А. С. Пушкіна|Брэсцкага ўніверсітэта]]. У цяперашні час займае пасаду прафесара кафедры гісторыі і тэорыі адукацыі, кіраўніка секцыі тэорыі выхавання і педагагічнай антрапалогіі факультэта навук аб адукацыі [[Беластоцкі ўніверсітэт|Беластоцкага ўніверсітэта]].

== Навуковая дзейнасць ==
Асноўныя даследаванні канцэнтруюцца вакол гісторыі культуры і сацыяльна-культурнай антрапалогіі. Ён упершыню ў айчыннай гістарыяграфіі вылучыў у якасці прадмета спецыяльнага комплекснага гістарычнага даследавання стараверства як спецыфічны феномен беларускай культуры, правёў комплексную і сістэмную рэканструкцыю гісторыі беларускіх праваслаўных манастыроў. Актыўна займаецца праблемамі гісторыі і культуры памежжа, шмат гадоў узначальваў Цэнтр даследавання памежжа [[Брэсцкі дзяржаўны ўніверсітэт імя А. С. Пушкіна|Брэсцкага ўніверсітэта]]. Асобныя працы прысвечаны пытанням сацыяльна-культурнай антрапалогіі штодзённасці, царкоўна-канфесійнай гісторыі беларускіх зямель, гісторыі сацальна-эканамічных і сацыякультурных працэсаў беларускага памежжа і інш.

== Нагароды ==
* 2005 - Грамата Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь
* 2011 - Грамата Берасцейскай і Кобрынскай праваслаўнай епархіі
* 2012 - Ганаровая грамата Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь

== Бібліяграфія ==
== Кнігі ==
* Стараабраднiцтва на Беларусi ў канцы XVII ― пачатку XX ст.ст. / А. А. Гарбацкі. - Брэст: БрДУ, 1999. - 202 с. 
* Введение в историю религии: курс лекций / А. А. Горбацкий. - Брест: БрГУ, 2003. - 159 с. 
* Старообрядчество на белорусских землях: моногр. / А. А. Горбацкий. - Брест: БрГУ, 2004. - 236 с. 
* Введение в историю религии: учеб. пособие / А. А. Горбацкий. - Брест: БрГУ, 2004. - 152 с. 
* Введение в историю религии: учеб. пособие / А. А. Горбацкий. - Минск: Четыре четверти, 2005. - 150 с. 
* Белорусское Полесье: туристские трансъевропейские водные магистрали / Е. Н. Мешечко, А. А. Горбацкий. - Минск: Четыре четверти, 2005. - 95 с. 
* Православные монастыри Беларуси: история и современность. Чонский монастырь: моногр. / А. А. Горбацкий. - Брест: БрГУ, 2011. - 100 с.

=== Выбраныя навуковыя артыкулы ===

* Административно-хозяйственное устройство земель Ивановского района Брестской области во второй половине XVI в. / А. А. Горбацкий // Веснік Брэсцкага ўніверсітэта. — 2012. ― № 2. ― С. 14―22.
* Мотоль в исторической памяти / А. А. Горбацкий // Веснік Брэсцкага ўніверсітэта. — 2013. ― № 1. ― С. 5―18.
* Хозяйственно-культурный образ Ивановского района во второй половине ХVI в. / А. А. Горбацкий // Вучоныя запіскі Брэсцкага дзяржаўнага ўніверсітэта імя А. С. Пушкіна. — 2013. ― Вып. 9, ч. 1. ― С. 78―89.
* Магдебургское право Мотоля? / А. А. Горбацкий // Веснік Брэсцкага ўніверсітэта. — 2014. ― № 1. ― С. 6―12.
* Административно-территориальное устройство земель Малоритского района Брестской области во второй половине XVI в. / А. А. Горбацкий // Веснік Брэсцкага ўніверсітэта. — 2015. ― № 1. ― С. 6―18.
* Малоритские земли в граничных спорах между Великим княжеством Литовским и Польской Короной ( конец XV — начало XVII вв.) / А. А. Горбацкий // Веснік Брэсцкага ўніверсітэта. — 2015. ― № 2. ― С. 5―11.
* &quot;Малая родина&quot; как память в исторической антропологии / А. А. Горбацкий // Веснік Брэсцкага ўніверсітэта. — 2016. ― № 1. ― С. 5―14.

== Спасылкі ==
* [http://noe.uwb.edu.pl/pracownicy.php?p=171#bloklist_id_79 Інфармацыя на сайце Беластоцкага ўніверсітэта]
* [http://kamunikat.org/Harbacki_Andrej.html Выданні Андрэя Гарбацкага ў Беларускай інтэрнэт-бібліятэцы Kamunikat]
* [http://rntbcat.org.by/opac/pls/dict.prn_ref?tu=e&amp;tq=v0&amp;name_view=va_all&amp;a001=BY-SEK-554191&amp;strq=l_siz=20 Электронный каталог РНТБ: справка]

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Гарбацкі Андрэй Аляксандравіч}}
[[Катэгорыя:Выпускнікі БДУ]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі гістарычнага факультэта БДУ]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі Брэсцкага дзяржаўнага ўніверсітэта]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі Беластоцкага ўніверсітэта]]
[[Катэгорыя:Гісторыкі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Дактары гістарычных навук]]
[[Катэгорыя:Культуролагі Беларусі]]</text>
      <sha1>qbja4f2k9ub7vcq70k1qxwjs840yu5l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Валянцін Пятровіч Ярашэвіч</title>
    <ns>0</ns>
    <id>665779</id>
    <revision>
      <id>4194950</id>
      <parentid>3803469</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:48:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4655" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Ярашэвіч}}
'''Валянцін Пятровіч Ярашэвіч''' (нар. {{ДН|23|6|1936}}, в. [[Толкава]], [[Драгічынскі раён]], [[Брэсцкая вобласць]] — {{ДС|29|8|2000}}) — беларскі інжынер шляхоў зносін, спецыяліст у галіне кіравання працэсамі перавозак. [[Кандыдат тэхнічных навук]] (1967), [[прафесар]] (1989).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Брэсцкі тэхнікум чыгуначнага транспарту]] (1957), [[Беларускі інстытут інжынераў чыгуначнага транспарта]] (эксплуатацыйны факультэт, 1964; аспірантура, 1967).

На працягу двух гадоў працаваў дзяжурным па станцыі і дыспетчарам на станцыі [[Брэст-Паўночны]]. Працаваў у Беларускім дзяржаўным універсітэце транспарту (з 1966, [[Факультэт кіравання працэсамі перавозак БелДУТ|факультэт кіравання працэсамі перавозак]], кафедра «Кіраванне эксплуатацыйнай работай», у 1980—1987 — дэкан факультэта, з 1987 — прарэктар па вучэбнай рабоце, у 1997—2000 — рэктар).

Абіраўся дэпутатам [[Гомельскі абласны Савет дэпутатаў|Гомельскага абласнога Савета дэпутатаў]].

Навуковыя інтарэсы: эфектыўнасць работы чыгуначных участкаў, станцый і вузлоў і іх перспектыўнае развіццё; тэорыя графіка руху паяздоў і прапускной здольнасці чыгуначных напрамкаў.

== Узнагароды ==
Званне «Заслужаны работнік народнай адукацыі Рэспублікі Беларусь» (1994), [[Ордэн Дружбы народаў (СССР)|ордэн «Дружба народов»]], знакам «За отличные успехи в работе» ў галіне вышэйшай адукацыі СССР, [[Ганаровая грамата Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь|Ганаровымі граматамі Савета Міністраў]] і Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь, знакам «Почётному железнодорожнику».

== Літаратура ==
* Исследование технологии и размещение грузовых устройств на сортировочных станциях : автореферат диссертации … кандидата технических наук / В. П. Ярошевич. — Гомель, 1967.
* Ярашэвіч Валянцін Пятровіч // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 2004. — Т. 18, кн. 1. — С. 298.
* Ярошевич Валентин Петрович // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.]. — Минск, 2008. — Т. 7. — С 730.
* Жизнь, как струна / В. Чижонок // Профессора Белорусского государственного университета транспорта. — Гомель, 2003. — С. 308—313.
* Жизнь, как струна / В. Чижонок // Путь в науку. — Гомель, 2006. — Вып. 1 : Доктора и профессора — выпускники БелГУТа. — С. 150—154.
* Ученый и организатор подготовки специалистов для транспорта / Л. А. Редько // Вестник Белорусского государственного университета транспорта. Наука и транспорт. — 2015. — № 2. — С. 149—152.
{{Рэктары БелДУТ}}

{{DEFAULTSORT:Ярашэвіч Валянцін Пятровіч}}
[[Катэгорыя:Рэктары Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта транспарту]]
[[Катэгорыя:Дэпутаты Гомельскага абласнога Савета дэпутатаў]]
[[Катэгорыя:Дэканы БелДУТ]]</text>
      <sha1>6yvtayat802jsjkrmrc4qjuofd6k9nx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Андрэй Раманавіч Гарбачоў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>665819</id>
    <revision>
      <id>4194877</id>
      <parentid>3767714</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:42:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2759" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Гарбачоў}}
'''Андрэй Раманавіч Гарбачоў''' (нар. {{ДН|31|8|1909}}, в. [[Рыскоў]], [[Рагачоўскі раён]], [[Гомельская вобласць]] — {{ДС|||1995}}) — [[Беларусь|беларускі]] гісторык. [[Кандыдат гістарычных навук]] (1960), [[дацэнт]] (1963). Удзельнік [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]].

== Біяграфія ==
Скончыў [[Мінскі дзяржаўны педагагічны інстытут імя А. М. Горкага]] (гістарычны факультэт, 1936).
    
Працаваў у [[Брэсцкі дзяржаўны педагагічны інстытут імя А. С. Пушкіна|Брэсцкім дзяржаўным педагагічным інстытуце імя А. С. Пушкіна]] (1946—1963, выкладчык, загадчык кафедры гісторыі, выкладчык кафедры асноў марксізму-ленінізму, у 1947—1963 — намеснік дырэктара па вучэбна-навуковай рабоце), [[Віцебскі дзяржаўны ўніверсітэт імя П. М. Машэрава|Віцебскім дзяржаўным універсітэце]] (1963—1995, дацэнт кафедры філасофіі, у 1963—1978 — рэктар).

Навуковыя інтарэсы: гісторыя грамадска-палітычных вучэнняў; гісторыя Беларусі&lt;ref&gt;[https://vsu.by/be/university-2/gistarychny-narys.html ГІСТАРЫЧНЫ НАРЫС]&lt;/ref&gt;.

== Узнагароды ==
Званне «Заслужаны работнік вышэйшай школы Беларускай ССР» (1972), [[Ордэн Леніна|ордэны Леніна]], [[Ордэн Чырвонай Зоркі|Чырвонай Зоркі]], [[Ордэн Кастрычніцкай Рэвалюцыі|Кастрычніцкай рэваолюцыі]], [[Ордэн Айчыннай вайны II ступені|Айчыннай вайны II ступені]] і інш&lt;ref&gt;[http://unicat.nlb.by/scient/pls/dict.prn_ref?tu=e&amp;tq=v0&amp;name_view=va_all&amp;a001=BY-NLB-ar675524&amp;strq=l_siz=20 Гарбачоў, Андрэй Раманавіч (кандыдат гістарычных навук ; 1909—1995)]&lt;/ref&gt;.
 
{{зноскі}}
{{Рэктары ВДУ імя П. М. Машэрава}}

{{DEFAULTSORT:Гарбачоў Андрэй Раманавіч}}
[[Катэгорыя:Рэктары Віцебскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя П. М. Машэрава]]</text>
      <sha1>4nwue55r9zrfyizc52xzg6unjpi2gum</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Георгій Пятровіч Андраюк</title>
    <ns>0</ns>
    <id>665883</id>
    <revision>
      <id>4194939</id>
      <parentid>4076746</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:47:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3967" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Андраюк}}
'''Георгій Пятровіч Андраюк''' ({{ДН|23|2|1929}}, в. [[Выгнанка]], [[Камянецкі раён]], [[Брэсцкая вобласць]] — {{ДС|||2006}}) — [[Беларусь|беларускі]] гісторык, [[філолаг]]. [[Кандыдат гістарычных навук]] (1967), [[дацэнт]] (1970).

== Біяграфія ==
У 1954 годзе скончыў [[Брэсцкі дзяржаўны педагагічны інстытут імя А. С. Пушкіна]] па спецыяльнасці «Руская мова і літаратура», у 1966 годзе скончыў аспірантуру Акадэміі грамадскіх навук пры ЦК КПСС.
    
Працаваў у Вялікарыцкай СШ [[Маларыцкі раён|Маларыцкага раёна]] Брэсцкай вобласці (1956—1958, дырэктар), Маларыцкім дзіцячым доме (1958—1959, дырэктар), Маларыцкім раённым камітэце КПБ (1959—1963, лектар), Доме палітасвета ў г. [[Брэст|Брэсце]] (1966—1967, намеснік загадчыка), Брэсцкім дзяржаўным універсітэце імя А. С. Пушкіна (1954—1956 і 1967—2000, асістэнт кафедры рускай мовы, старшы выкладчык кафедры гісторыі КПСС і навуковага камунізму, дацэнт кафедры навуковага камунізму, кафедры паліталогіі, сацыялогіі і тэорыі сацыялізму, кафедры культуралогіі, у 1968—1971 — загадчык кафедры гісторыі КПСС і навуковага камунізму.

У 1970—1989 гадах быў рэктарам Брэсцкага дзяржаўнага педагагічнага інстытута імя А. С. Пушкіна.

Навуковыя інтарэсы: гісторыя СССР; нацыянальна-вызваленчы рух; станаўленне савецкай інтэлігенцыі.

== Узнагароды ==
* [[ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга]] (1981).

== Літаратура ==
* Формирование интеллигенции в период построения экономического фундамента социализма в СССР (1921—1932 гг.) : автореферат диссертации … кандидата исторических наук / Андреюк Г. П. — Москва, 1966.
* Брэсцкі педагагічны інстытут імя А. С. Пушкіна / Г. П. Андраюк, В. Б. Ангелаў (архітэктура) // Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі : у 5 т. — Мінск, 1984. — Т. 1. — С. 500.
* Андраюк Георгій Пятровіч // Выкладчыкі Брэсцкага дзяржаўнага ўніверсітэта: 1945—2014 : біябібліяграфічны даведнік. — Брэст, 2015. — С. 13—14.
* Андреюк Георгий Петрович : Наш ректор / Татьяна Александровна Гераськина // Прикосновение к будущему. — Брест, 2015. — С. 92—94.

== Спасылкі ==
* {{bis.nlb.by|bis.nlb.by|Андраюк Георгій Пятровіч, кандыдат гістарычных навук}}
{{Рэктары БрДУ імя А.С. Пушкіна}}
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Андраюк Георгій Пятровіч}}
[[Катэгорыя:Рэктары Брэсцкага дзяржаўнага ўніверсітэта імя А. С. Пушкіна]]</text>
      <sha1>k2qz7kfbb0jlhhu6vwg2e7qkbzx5vce</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сяргей Адамавіч Гусак</title>
    <ns>0</ns>
    <id>665900</id>
    <revision>
      <id>4194884</id>
      <parentid>3767669</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:42:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3741" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Гусак}}
'''Сяргей Адамавіч Гусак''' ({{ДН|2|4|1930}}, в. [[Іванкаўшчына (Мазырскі раён)|Іванкаўшчына]], [[Мазырскі раён]], [[Гомельская вобласць]] — {{ДС|19|12|1969}}) — [[Беларусь|беларускі]] крытык, літаратуразнавец. [[Кандыдат філалагічных навук]] (1965), дацэнт (1969).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]] (філалагічны факультэт, 1955; аспірантура, 1960).

Працаваў у газеце «Сельская праўда» (1953—1955, карэктар, стыльрэдактар, літаратурны работнік), Жалудоцкай школе [[Шчучынскі раён|Шчучынскага раёна]] [[Гродзенская вобласць|Гродзенскай вобласці]], Воўчынскай школе [[Камянецкі раён|Камянецкага раёна]] і Малазводскай школе [[Брэсцкі раён|Брэсцкага раёна]] [[Брэсцкая вобласць|Брэсцкай вобласці]] (1955—1958, настаўнік беларускай мовы і літаратуры), Высокаўскім раённым аддзеле народнай адукацыі Брэсцкай вобласці (1958—1959, загадчык аддзела), [[Навукова-даследчы інстытут педагогікі і педалогіі|Навукова-даследчым інстытуце педагогікі]] [[Міністэрства асветы БССР|Міністэрства асветы Беларускай ССР]] (1960—1962, старшы навуковы супрацоўнік), [[Міністэрства асветы БССР|Міністэрстве асветы Беларускай ССР]] (1962—1965, начальнік вучэбна-метадычнага аддзела), [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|Беларускім дзяржаўным універсітэце]] (1965—1968, дацэнт кафедры беларускай літаратуры), [[Брэсцкі дзяржаўны педагагічны інстытут імя А. С. Пушкіна|Брэсцкім дзяржаўным педагагічным інстытуце імя А. С. Пушкіна]] (01.10.1968-19.12.1969, рэктар).

Навуковыя інтарэсы: праблемы сучаснай беларускай прозы.

== Літаратура ==
* Творчество Алексея Кулаковского : автореферат диссертации … кандидата филологических наук / С. А. Гусак. — Минск, 1965.
* Гусак Сяргей Адамавіч // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Минск, 1997. — Т. 5. — С. 541.
* Гусак Сяргей Адамавіч // Выкладчыкі Брэсцкага дзяржаўнага ўніверсітэта: 1945—2001 : біябібліяграфічны даведнік. — Брэст, 2015. — С. 13.
* Тры браты — тры вучоныя / М. Капач // Памяць : Мазыр. Мазырскі раён. — Мінск, 1997. — С. 514—515.
{{Рэктары БрДУ імя А.С. Пушкіна}}

{{DEFAULTSORT:Гусак Сяргей Адамавіч}}
[[Катэгорыя:Рэктары Брэсцкага дзяржаўнага ўніверсітэта імя А. С. Пушкіна]]</text>
      <sha1>5q90r4xsjx5giqi2fiunck4zwfmg413</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Пётр Васілевіч Гарэлік</title>
    <ns>0</ns>
    <id>665981</id>
    <revision>
      <id>4194786</id>
      <parentid>3800364</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:15:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: медыцынскім ўніверсітэце → медыцынскім універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2814" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Гарэлік}}
'''Пётр Васілевіч Гарэлік''' ({{ДН|15|2|1949}}, в. [[Кавальцы (Маладзечанскі раён)|Кавальцы]], [[Маладзечанскі раён]], [[Мінская вобласць]]) — беларускі ўрач-хірург. [[Доктар медыцынскіх навук]] (1992), [[прафесар]] (1994).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Юрацішкаўскае медыцынскае вучылішча]], г. п. Юрацішкі, Гродзенская вобласць (1968), [[Гродзенскі дзяржаўны медыцынскі інстытут]] (1974).
    
Працаваў у [[Маладзечанская гарадская бальніца|Маладзечанскай гарадской бальніцы]] (1974—1978, урач-хірург), [[Гродзенскі дзяржаўны медыцынскі ўніверсітэт|Гродзенскім дзяржаўным медыцынскім універсітэце]] (з 1978, лячэбны факультэт, кафедра гаспітальнай хірургіі, у 1978—1980 — клінічны ардынатар, у 1980—1987 — асістэнт, у 1987—1992 — дацэнт, у 1992—1994 — прафесар, кафедра агульнай хірургіі, у 1994—2005 і з 2010 — загадчык кафедры, у 1998—2010 — рэктар).

Навуковыя інтарэсы: хірургічная гастраэнтэралогія; хірургічная панкрэаталогія; хірургічная гепаталогія.

== Узнагароды ==
[[Медаль Францыска Скарыны|Медалі Францыска Скарыны]] (2002), [[Медаль Свяціцеля Кірылы Тураўскага|Свяціцеля Кірылы Тураўскага]] (2006), [[Ордэн свяціцеля Кірыла Тураўскага|ордэн Свяціцеля Кірылы Тураўскага]], залаты медаль імя Альберта Швейцэра (1999, 2001), званне «[[Заслужаны дзеяч навукі Рэспублікі Беларусь]]» (2007), знак «[[Выдатнік аховы здароўя Рэспублікі Беларусь]]» (2007).

== Літаратура ==
* Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 1997. — Т. 5. — С. 79.
* Здравоохранение. — 2019. — № 2. — С. 79-80.
{{Рэктары ГрДМУ}}

{{DEFAULTSORT:Гарэлік Пётр Васілевіч}}
[[Катэгорыя:Рэктары Гродзенскага дзяржаўнага медыцынскага ўніверсітэта]]</text>
      <sha1>5mhtc91z0ac4quge3czrx5f2f93rv2u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дзмітрый Спірыдонавіч Маркоўскі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>666025</id>
    <revision>
      <id>4194897</id>
      <parentid>3984252</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:43:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4360" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Маркоўскі}}
'''Дзмітрый Спірыдонавіч Маркоўскі''' ({{ДН|12|6|1912}}, в. [[Мачаск]], [[Бярэзінскі раён]], [[Мінская вобласць]] — {{ДС|||1990}}) — [[Беларусь|беларускі]] гісторык. [[Кандыдат гістарычных навук]] (1955), [[дацэнт]]. Удзельнік [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]].

== Біяграфія ==
Скончыў [[Барысаўскі педагагічны тэхнікум]], [[Мінскі дзяржаўны педагагічны інстытут імя А. М. Горкага|Мінскі дзяржаўны педагагічны інстытут імя А. М. Горкага]] ([[Гістарычны факультэт БДПУ імя М. Танка|гістарычны факультэт]], 1938), Авіяшкола (1939), Інстытут павышэння кваліфікацыі выкладчыкаў марксізму-ленінізму [[Кіеўскі дзяржаўны ўніверсітэт|Кіеўскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя Т. Р. Шаўчэнкі]] (аспірантура, 1955).
    
Працаваў у сямігадовай школе ў в. Мачаск (1930—1934, дырэктар), [[Міністэрства асветы БССР|Міністэрстве асветы БССР]] (1938, начальнік упраўлення сярэдніх школ), Доме Чырвонай Арміі (1939—1941, начальнік), [[Брэсцкае педагагічнае вучылішча|Брэсцкім педагагічным вучылішчы]] (1945—1953, дырэктар), [[Маладзечанскі настаўніцкі інстытут|Маладзечанскім настаўніцкім інстытуце]] (1953—1955, дырэктар), [[Гродзенскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Я. Купалы|Гродзенскім дзяржаўным універсітэце імя Я. Купалы]] (з 1955, у 1955—1973 — рэктар).

Навуковыя інтарэсы: палітычная гісторыя; арганізацыя адукацыі.

== Узнагароды ==
[[Ордэн Чырвонага Сцяга|Ордэны Чырвонага Сцяга]], [[Ордэн Айчыннай вайны|Айчыннай вайны 2-й ступені]], [[Ордэн Чырвонай Зоркі|Чырвонай Зоркі]], [[Ордэн «Знак Пашаны»|«Знак Почета»]], [[Ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга|Працоўнага Чырвонага Сцяга]] і інш&lt;ref&gt;[https://www.grsu.by/by/vupysk/vakansii/item/34097-velikaya-otechestvennaya-vojna-v-sud-bakh-sotrudnikov-kupalovskogo-universiteta-dmitrij-markovskij.html «Вялікая Айчынная вайна ў лёсах супрацоўнікаў Купалаўскага ўніверсітэта»: Дзмітрый Маркоўскі]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://unicat.nlb.by/scient/pls/dict.prn_ref?tu=e&amp;tq=v0&amp;name_view=va_all&amp;a001=BY-NLB-ar691491&amp;strq=l_siz=20 Маркоўскі, Дзмітрый Спірыдонавіч (кандыдат гістарычных навук ; 1912—1990)]&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
* {{bis.nlb.by|172454|Маркоўскі Дзмітрый Спірыдонавіч, кандыдат гістарычных навук}}

{{Паслядоўнасць людзей
|спіс       = рэктар [[Гродзенскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Янкі Купалы|Гродзенскага ўніверсітэта]]
|гады       = 1955-1973
|папярэднік = [[Іосіф Мікалаевіч Малюкевіч]]
|пераемнік  = [[Аляксандр Васільевіч Бадакоў]]
}}
{{Рэктары ГрДУ ім. Янкі Купалы}}
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Маркоўскі Дзмітрый Спірыдонавіч}}
[[Катэгорыя:Гісторыкі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Рэктары Гродзенскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя Янкі Купалы]]</text>
      <sha1>chfgl0zj22fkay2e0rii3v6tmettge1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Яўген Паўлавіч Кудрашоў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>666063</id>
    <revision>
      <id>4194929</id>
      <parentid>3770301</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:46:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3674" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Кудрашоў}}
'''Яўген Паўлавіч Кудрашоў''' ({{ДН|5|12|1929}}, г. [[Асташкаў]], [[Калінінская вобласць|Калінінская (Цвярская) вобласць]], [[Расія]] — {{ДС|20|10|2011}}) — [[Беларусь|беларускі]] эканаміст. [[Кандыдат эканамічных навук]] (1966), [[дацэнт]] (1973).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Магілёўскі дзяржаўны педагагічны інстытут]] (геаграфічны факультэт, 1951), [[Інстытут эканомікі АН БССР]] (аспірантура, 1966).
    
Працаваў у вайсковай часцы № 1207 [[Міністэрства ўнутраных спраў СССР]] (1951—1953, выкладчык), Магілёўскім дзяржаўным універсітэце імя А. А. Куляшова (1953—2007, дацэнт кафедры эканомікі і кіравання, у 1966—1972 — дэкан гістарычнага факультэта, 1971—1994 — рэктар).

Навуковыя інтарэсы: эканамічная тэорыя; эканоміка працы.

== Узнагароды ==
Узнагароды: званне «[[Заслужаны работнік вышэйшай школы БССР|Заслужаны работнік вышэйшай школы Беларускай ССР]]» (1978), нагрудны знак «[[Выдатнік асветы СССР]]» (1986) і інш.

== Літаратура ==
* Использование общественных фондов потребления в материальном стимулировании труда (на материалах промышленности БССР) : автореферат диссертации … кандидата экономических наук / Е. П. Кудряшов. — Минск, 1966.
* Могилевский государственный педагогический институт : краткий очерк истории (к 60-летию основания) / В. А. Бондаренко; [редколлегия: Е. П. Кудряшев (главный редактор) и др.]. ― Минск, 1978. — Форма имени «Кудряшев Е. П.» — ошибочная.
* Месца грамадскіх фондаў спажывання ў сістэме матэрыяльнага стымулявання працы / Я. П. Кудрашоў // Весці Акадэміі навук Беларускай ССР. Серыя грамадскіх навук. — 1965. — № 1. — С. 59—67.
* Я. П. Кудрашоў // Прафесары і выкладчыкі геаграфічнага факультэта Магілёўскага педагагічнага інстытута, 1934—1978 : бібліяграфічны даведнік / аўтар-складальнік І. М. Шаруха. — Магілёў, 2000. — С. 38.
* Яўген Паўлавіч Кудрашоў // Гістарычны факультэт : да 75-годдзя ўтварэння / Магілёўскі дзяржаўны універсітэт імя А. А. Куляшова. — Магілёў, 2010. — С. 49.
{{Рэктары МДУ імя А. А. Куляшова}}

{{DEFAULTSORT:Кудрашоў Яўген Паўлавіч}}
[[Катэгорыя:Рэктары Магілёўскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя Аркадзя Куляшова]]</text>
      <sha1>n75g90sixs72b2isgb7l3zdy642jvq8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Канстанцін Міхайлавіч Бандарэнка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>666109</id>
    <revision>
      <id>4194894</id>
      <parentid>3828327</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:43:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3698" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Бандарэнка}}
'''Канстанцін Міхайлавіч Бандарэнка''' ({{ДН|6|6|1951}}, в. [[Кучын (Кармянскі раён)|Кучын]], [[Кармянскі раён]], [[Гомельская вобласць]]) — [[Беларусь|беларускі]] гісторык. [[Доктар гістарычных навук]] (2016), [[дацэнт]] (1987).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Магілёўскі дзяржаўны педагагічны інстытут]] (спецыяльнасць «Гісторыя», 1976), [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт імя У. І. Леніна]] (аспірантура, 1982).

Працаваў у Магілёўскім дзяржаўным універсітэце імя А. А. Куляшова (з 1976; гісторыка-філалагічны факультэт, кафедра гісторыі Беларусі і ўсходніх славян, прафесар, у 1992—2002 — загадчык кафедры, 2000—2003 — рэктар ІПК і ПК, 2003—2017 — рэктар універсітэта)&lt;ref&gt;[https://belarusprofile.com/be/profile/bandarenka-kanstancin-mihaylavich Бандарэнка Канстанцін Міхайлавіч]&lt;/ref&gt;.

Навуковыя інтарэсы: гісторыя палітычных партый Расіі і Беларусі пачатку XX ст.

== Абвінавачванні ў палітычных рэпрэсіях супраць студэнтаў ==
Паводле справаздачы, падрыхтаванай Польскім фондам свабоды і дэмакратыі, на пасадзе рэктара [[Магілёўскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Аркадзя Куляшова|Магілёўскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя Аркадзя Куляшова]] Канстанцін Бандарэнка быў адказны за адлічэнні студэнтаў за іх палітычную дзейнасць&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар = |частка = | арыгінал =Białoruski system represji. Prześladowcy i ich ofiary | загаловак =Беларуская сістэма рэпрэсій. Пераследнікі і іх ахвяры |спасылка = http://web.archive.org/web/20131203002146/http://wid.org.pl/raport.pdf|адказны =pod redakcją
dr Dariusza Zalewskiego, {{нп3|Марэк Бучко|Marka Bućko|pl|Marek Bućko}}, Michała Kurkiewicza i Tomasza Pisuli |выданне = |месца =Warszawa |выдавецтва = Fundacja Wolność i Demokracja|год =2007 |том = |старонкі =42 |старонак =72 |серыя = |isbn = |тыраж = |ref = }}&lt;/ref&gt;.

== Узнагароды ==
Узнагароды: званне «[[Заслужаны работнік адукацыі Рэспублікі Беларусь]]», [[Медаль «За працоўную доблесць»|медаль СССР «За працоўную доблесць»]] і інш&lt;ref&gt;[http://unicat.nlb.by/scient/pls/dict.prn_ref?tu=e&amp;tq=v0&amp;name_view=va_all&amp;a001=BY-NLB-ar14621&amp;strq=l_siz=10 Бандарэнка, Канстанцін Міхайлавіч (доктар гістарычных навук; нар. 1951)]&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

{{Рэктары МДУ імя А. А. Куляшова}}

{{DEFAULTSORT:Бандарэнка Канстанцін Міхайлавіч}}
[[Катэгорыя:Рэктары Магілёўскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя Аркадзя Куляшова]]</text>
      <sha1>qpeltxdz51ykycw045ucairmb3i3s9d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Міхаіл Аляксандравіч Аўласевіч</title>
    <ns>0</ns>
    <id>666197</id>
    <revision>
      <id>4194931</id>
      <parentid>3770302</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:46:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4230" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Міхаіл Аляксандравіч Аўласевіч''' ({{ДН|20|6|1939}}, в. Прошкі, Шаркаўшчынскі раён, Віцебская вобласць — {{ДС|11|3|2008}}) — [[Беларусь|беларускі]] мовазнавец. [[Кандыдат філалагічных навук]] (1970), [[прафесар]] (1992).

== Біяграфія ==
Скончыла [[Станіславова (Шаркаўшчынскі раён)|Станіславоўскую]] сямігодку, [[Полацкі педагагічны тэхнікум]], [[Магілёўскі дзяржаўны педагагічны інстытут]] (спецыяльнасць «Беларуская і руская мова і літаратура», 1962), [[Інстытут мовазнаўства імя Я. Коласа АН БССР]] (аспірантура, спецыяльнасць «Беларуская мова», 1970).

Працаваў у [[Магілёўскі дзяржаўны ўніверсітэт імя А. А. Куляшова|Магілёўскім дзяржаўным універсітэце імя А. А. Куляшова]] (1962—2001, філалагічны факультэт, кафедра рускай мовы, прафесар, у 1972—1991 — прарэктар па вучэбнай рабоце, 1991—1994 — першы прарэктар, 1994—2001 — рэктар), [[Савет Рэспублікі Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь|Савеце Рэспублікі Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь]] (2001—2004, намеснік старшыні).

Навуковыя інтарэсы: сучасныя руская і бларуская мовы (словаўтварэнне, сінтаксіс, методыка выкладання); лексікаграфія (руска-беларуская тэрміналогія); сацыяльная лінгвістыка.

Пахаваны ў г. [[Мінск]]у.

== Узнагароды ==
* Выдатнік народнай асветы БССР (1978)
* Выдатнік народнай асветы СССР (1984)
* Заслужаны работнік адукацыі БССР (1989)

== Літаратура ==
* Вводные компоненты предложения в белорусском литературном языке : автореферат диссертации … кандидата филологических наук / М. А. Авласевич. — Минск, 1970.
* Аўласевіч Міхаіл Аляксандравіч // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 1996. — Т. 2. — С. 86.
* Аўласевіч Міхаіл Аляксандравіч // Мовазнаўцы Магілёўскага дзяржаўнага універсітэта імя А. А. Куляшова : Агульнае і славянскае мовазнаўства (1930—2001) : біябібліяграфічны даведнік. — Магілёў, 2002. — С. 25—38.
* Авласевич Михаил Александрович // Ученые МГУ имени А. А. Кулешова : биобиблиографический справочник. — Могилев, 2013. — С. 143—144.
* Михаил Александрович Авласевич : биобиблиографический указатель / Могилевский государственный университет им. А. А. Кулешова; авторы-составители: А. А. Папейко, С. Н. Новикова. — Могилев, 2015.
{{Рэктары МДУ імя А. А. Куляшова}}

{{DEFAULTSORT:Аўласевіч Міхаіл Аляксандравіч}}
[[Катэгорыя:Рэктары Магілёўскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя Аркадзя Куляшова]]
[[Катэгорыя:Члены Савета Рэспублікі Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь 2-га склікання]]</text>
      <sha1>iguwibrx1e40gdcf68f14awykltg7nj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уладзімір Нілавіч Беланогаў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>666242</id>
    <revision>
      <id>4194891</id>
      <parentid>3767500</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:43:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2639" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Уладзімір Нілавіч Беланогаў''' ({{ДН|4|11|1946}}, г. [[Каменск-Уральскі]], [[Свярдлоўская вобласць]], [[Расія]] — {{ДС|25|6|2012}}) — [[Беларусь|беларускі]] спецыяліст у галіне вакуумнай і кампрэсарнай тэхнікі. [[Кандыдат тэхнічных навук]] (1975), [[дацэнт]] (1983).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Ленінградскі політэхнічны інстытут]] (спецыяльнасць «Халадзільныя і кампрэсарныя машыны і ўстаноўкі», 1970; аспірантура, 1975).

Працаваў на завод «Vienybe» (г. [[Укмярге]], [[Літва]]; 1954—1965, інжынер-канструктар, намеснік галоўнага канструктара), [[Магілёўскі абласны камітэт КПБ|Магілёўскім абласным камітэце КПБ]] (1987—1990), Магілёўскім абласным выканаўчым камітэце (з 1994), [[Магілёўскі дзяржаўны ўніверсітэт харчавання|Магілёўскім дзяржаўным універсітэце харчавання]] (1977—1987, 1991—1994, 2009—2012; дацэнт кафедры «Машыны і апараты харчовых вытворчасцей», у 1982—1985 — загадчык кафедры «Абсталяванне прадпрыемстваў грамадскага харчавання», 1979—1985 — прарэктар па науковай рабоце, прарэктар па вучэбнай рабоце, чэрвені — лістападзе 1986 — в. а. рэктара).

Навуковыя інтарэсы: фізіка і тэхніка нізкіх тэмператур.

== Літаратура ==
* Исследование работы прямоточного клапана в высокооборотном поршневом компрессоре : автореферат диссертации … кандидата технических наук : 05.04.06 / Белоногов Владимир Нилович. — Ленинград, 1975.
{{Рэктары Магілёўскага дзяржаўнага ўніверсітэта харчавання}}

{{DEFAULTSORT:Беланогаў Уладзімір Нілавіч}}
[[Катэгорыя:Рэктары Магілёўскага дзяржаўнага ўніверсітэта харчавання]]</text>
      <sha1>f0ueakwvwmf30tgth15gypsj0j7qa89</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Алег Георгіевіч Палячонак</title>
    <ns>0</ns>
    <id>666245</id>
    <revision>
      <id>4194881</id>
      <parentid>4044636</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:42:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3275" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Алег Георгіевіч Палячонак''' ({{ДН|11|12|1936}}, [[Санкт-Пецярбург|Ленінград]], [[Расія]]) — беларускі хімік-неарганік. [[Доктар хімічных навук]] (1973), [[прафесар]] (1975). Член [[Амерыканскае хімічнае таварыства]] (2010).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Ленінградскі дзяржаўны ўніверсітэт|Ленінградскі дзяржаўны ўніверсітэт імя А. А. Жданава]] (спецыяльнасць «Хімія», кваліфікацыя «Радыяхімія», 1959; аспірантура, 1963).
   
Працаваў у [[Дзяржаўны аптычны інстытут|Дзяржаўным аптычным інстытуце імя С. І. Вавілава]] (Ленінград; 1963—1966, старшы навуковы супрацоўнік), [[Беларускі тэхналагічны інстытут імя С. М. Кірава|Беларускім тэхналагічным інстытуце імя С. М. Кірава]] (1966—1979, з 1973 — загадчык кафедры), [[Магілёўскі дзяржаўны ўніверсітэт харчавання|Магілёўскім дзяржаўным універсітэце харчавання]] (інжынерна-тэхналагічны факультэт завочнай адукацыі, кафедра хіміі, з 1991 — загадчык кафедры, у 1979—1986 — рэктар).

Навуковыя інтарэсы: неарганічная хімія; хімія рэдкіх і рэдказямельных элементаў; хімічная тэрмадынаміка.

== Узнагароды ==
[[Медаль «Ветэран працы»|Медалі «Ветэран працы»]] (1987), [[Медаль «За працоўныя заслугі» (Беларусь)|«За працоўныя заслугі»]] (2008); нагрудныя знакі «Жителю блокадного Ленинграда» (1989), «Выдатнік адукацыі Рэспублікі Беларусь» (1993) і інш&lt;ref&gt;[http://www.mgup.by/sites/default/files/userfiles/library/img/bd-trudi-prep-mgup/polyachenok_o_g_2014._zak._138-2014.compressed.pdf Библиографический указатель трудов и научных публикаций доктора химических наук, профессора — Поляченка Олега Георгиевича]{{Недаступная спасылка}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://unicat.nlb.by/scient/pls/dict.prn_ref?tu=e&amp;tq=v0&amp;name_view=va_all&amp;a001=BY-NLB-ar543584&amp;strq=l_siz=20 Палячонак, Алег Георгіевіч (доктар хімічных навук; неарганічная хімія; нар. 1936)]&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Рэктары Магілёўскага дзяржаўнага ўніверсітэта харчавання}}

{{DEFAULTSORT:Палячонак Алег Георгіевіч}}
[[Катэгорыя:Рэктары Магілёўскага дзяржаўнага ўніверсітэта харчавання]]</text>
      <sha1>dejdt6vojiy0xekntsgko5vrjhwh8uv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аляксандр Рыгоравіч Бясчастнаў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>666247</id>
    <revision>
      <id>4195070</id>
      <parentid>3767498</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:09:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2484" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Аляксандр Рыгоравіч Бясчастнаў''' ({{ДН|24|5|1927}}, с. Раздорскае, Міхайлаўскі раён, [[Валгаградская вобласць]], [[Расія]] — {{ДС|||1999}}) — беларускі спецыяліст у галіне тэхналогіі хлебапякарнай вытворчасці. [[Кандыдат тэхнічных навук]] (1962).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Маскоўскі дзяржаўны ўніверсітэт харчовых вытворчасцей|Маскоўскі тэхналагічны інстытут харчовай прамысловасці]] (кваліфікацыя «Інжынер-тэхнолаг харчовай прамысловасці», 1951).

Працаваў у [[Мінскі дзяржаўны каледж харчовай прамысловасці|Мінскі тэхнікум харчовай прамысловасці]] (1951—1960, выкладчык), [[Інстытут пладаводства|Беларускім навукова-даследчым інстытуце прамысловасці харчовых тавараў]] (1960—1964, загадчык аддзела, намеснік дырэктара), [[Магілёўскі тэхналагічны інстытут|Магілёўскім тэхналагічным інстытуце]] (1973—1979, [[рэктар]]), [[Беларускі аграрны тэхнічны ўніверсітэт|Беларускім аграрным тэхнічным універсітэце]] (1964—1973, 1979—1998, кафедра агульнай хіміі, дацэнт, загадчык кафедры, прафесар кафедры, у 1979—1986 — дэкан інжынерна-педагагічнага факультэта).

== Літаратура ==
* Исследование созревания ржаной муки разного выхода : автореферат диссертации … кандидата технических наук / А. Г. Бесчастнов. — Москва, 1962.
{{Рэктары Магілёўскага дзяржаўнага ўніверсітэта харчавання}}

{{DEFAULTSORT:Бясчастнаў Аляксандр Рыгоравіч}}
[[Катэгорыя:Рэктары Магілёўскага дзяржаўнага ўніверсітэта харчавання]]</text>
      <sha1>einhkwmbcbthny74qtsqeaimwmdks0b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Валерый Мікалаевіч Наўныка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>666290</id>
    <revision>
      <id>4194945</id>
      <parentid>3763161</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:48:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2691" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Валерый Мікалаевіч Наўныка''' ({{ДН|||1981}}, г. [[Сарань]], [[Карагандзінская вобласць]], [[Казахстан]]) — беларускі фізік-оптык. [[Кандыдат фізіка-матэматычных навук]] (2008), [[дацэнт]] (2011).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Мазырскі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт імя І. П. Шамякіна|Мазырскі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт імя І. П. Шамякіна]] (факультэт тэхналогіі, 2003; аспірантура, 2006), [[Акадэмія кіравання пры Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь]] (спецыяльнасць «Дзяржаўнае кіраванне сацыяльнай сферай», 2018).
    
Працаваў у [[Інстытут радыебіялогіі НАН Беларусі|Інстытуце радыялогіі]] ([[Гомель]]; 2003). Выкладае ў [[Мазырскі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт імя І. П. Шамякіна|Мазырскім дзяржаўным педагагічным універсітэце імя І. П. Шамякіна]] (з 2006, фізіка-інжынерны факультэт, кафедра тэарэтычнай фізікі і прыкладной інфарматыкі, дацэнт, у 2009—2010 — загадчык навукова-даследчага сектара, 2010—2015 — дэкан факультэта тэхналогіі, 2015—2016 — дэкан тэхнолага-біялагічнага факультэта, 2016—2018 — прарэктар па навуковай рабоце, з 14.11.2018 — рэктар).

Навуковыя інтарэсы: галаграфія ў фотарэфрактыўных крышталях; [[крышталяоптыка]]; [[крышталяграфія]]&lt;ref&gt;[http://unicat.nlb.by/scient/pls/dict.prn_ref?tu=e&amp;tq=v0&amp;name_view=va_all&amp;a001=BY-NLB-ar675008&amp;strq=l_siz=20  Наўныка, Валерый Мікалаевіч (кандыдат фізіка-матэматычных навук; фізіка; нар. 1981)]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://mspu.by/index.php/by/rektoratby/rektor Наўныка Валерый Мікалаевіч]&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

{{DEFAULTSORT:Наўныка Валерый Мікалаевіч}}
[[Катэгорыя:Рэктары Мазырскага дзяржаўнага педагагічнага ўніверсітэта імя І. П. Шамякіна]]</text>
      <sha1>kzfradhvdmrg105i7lw6jh9oh5877s6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Валянцін Васільевіч Валетаў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>666294</id>
    <revision>
      <id>4194875</id>
      <parentid>4047046</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:41:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце (2) з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3825" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Валянцін Васільевіч Валетаў''' ({{ДН|23|2|1951}}, в. [[Востраў (Ельскі раён)|Востраў]], [[Ельскі раён]], [[Гомельская вобласць]]) — беларускі вучоны. [[Доктар біялагічных навук]] (1993), [[кандыдат сельскагаспадарчых навук]] (1983), [[прафесар]] (1998).

== Біяграфія ==
Скончыў скончыў сярэднюю школу № 1 г. [[Ельск]]а&lt;ref&gt;[http://www.yelsk.by/2018/04/rodam-z-vyoski-vostra%D1%9E-rektar-mazyrskaga-dzyarzha%D1%9Enaga-pedagagichnaga-%D1%9Eniversiteta-valyancin-valeta%D1%9E/ Родам з вёскі Востраў рэктар Мазырскага дзяржаўнага педагагічнага ўніверсітэта Валянцін Валетаў]{{Недаступная спасылка}}&lt;/ref&gt;, [[Гомельскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Францыска Скарыны|Гомельскі дзяржаўны ўніверсітэт]] (спецыяльнасць «Біялогія», 1976); [[Беларускі тэхналагічны інстытут імя С. М. Кірава]] (аспірантура).

Працаваў у [[Бярэзінскі біясферны запаведнік|Бярэзінскім біясферным запаведніку]] (1976—1993, навуковы супрацоўнік), [[Гомельскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Ф. Скарыны|Гомельскім дзяржаўным універсітэце імя Ф. Скарыны]] (1993—1997, кафедра батанікі і фізіялогіі раслін, у 1996—1997 загадчык кафедры), [[Мазырскі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт імя І. П. Шамякіна|Мазырскім дзяржаўным педагагічным універсітэце імя І. П. Шамякіна]] (1997—2018, рэктар, з 2018 — тэхнолага-біялагічны факультэт, кафедра біялогіі і экалогіі, прафесар).

Навуковыя інтарэсы: раслінныя рэсурсы прыродных і асушаных балотных сістэм; экалогія балот; аптымізацыя адукацыйнай дзейнасці ў ВНУ.

== Узнагароды ==
Званне «[[Заслужаны работнік адукацыі Рэспублікі Беларусь]]» (2013), медалі — Сярэбраны [[Медалі ВДНГ|медаль ВДНГ]] СССР (1998), Нацыянальнага алімпійскага камітэта Рэспублікі Беларусь «За выдатныя заслугі» (2007), [[Медаль Францыска Скарыны|Францыска Скарыны]] (2008), [[Медаль Свяціцеля Кірылы Тураўскага|Свяціцеля Кірылы Тураўскага]] (Беларуская праваслаўная царква, 2008), [[Ганаровая грамата Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь]] (2011)&lt;ref&gt;[http://unicat.nlb.by/scient/pls/dict.prn_ref?tu=e&amp;tq=v0&amp;name_view=va_all&amp;a001=BY-MSPU-ar92504&amp;strq=l_siz=20 Валетаў, Валянцін Васільевіч (доктар біялагічных навук; кандыдат сельскагаспадарчых навук; нар. 1951)]&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

{{DEFAULTSORT:Валетаў Валянцін Васільевіч}}
[[Катэгорыя:Рэктары Мазырскага дзяржаўнага педагагічнага ўніверсітэта імя І. П. Шамякіна]]</text>
      <sha1>fxd1ki2qa82ah32pz4v5eoorucvv0o4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Святлана Мікалаеўна Лебедзева</title>
    <ns>0</ns>
    <id>666401</id>
    <revision>
      <id>4195088</id>
      <parentid>4141669</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:14:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5230" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Лебедзева}}
'''Святлана Мікалаеўна Лебедзева''' ({{н}}{{ДН|24|6|1963}}, [[Гомель]]) — беларускі [[эканаміст]]. [[Доктар эканамічных навук]] (2007), [[прафесар]] (2008). Акадэмік Украінскай тэхналагічнай акадэміі (2016).

== Біяграфія ==
Скончыла [[Гомельскі кааператыўны інстытут]] па спецыяльнасці «Эканоміка гандлю» (1984), Навукова-даследчы эканамічны інстытут, г. Мінск (аспірантура, спецыяльнасць «Эканоміка, планаванне, арганізацыя кіравання народнай гаспадаркай і яго галінамі», 1995), [[Беларускі дзяржаўны эканамічны ўніверсітэт]] (дактарантура, спецыяльнасць «Эканоміка і кіраванне народнай гаспадаркай», 2005).

Працуе ў [[Беларускі гандлёва-эканамічны ўніверсітэт спажывецкай кааперацыі|Беларускім гандлёва-эканамічным універсітэце спажывецкай кааперацыі]] (з 1989; у 1996—1997 — кафедра эканомікі гандлю, дацэнт, у 1997—2012 — кафедра сусветнай і нацыянальнай эканомікі, загадчык кафедры, з 2013 — рэктар).

Навуковыя інтарэсы: сусветная і нацыянальная эканоміка; эканоміка працы; рэгуляванне аплаты працы ва ўмовах структурных пераўтварэнняў эканомікі і эфектыўнасць стымулявання працы работнікаў галін нацыянальнай гаспадаркі.

== Узнагароды ==
* ганаровае званне Белкаапсаюза «Чалавек года» ў намінацыі «Лепшы навуковы супрацоўнік года» (2008, 2016),
* [[Ганаровая грамата Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь]] (2013),
* грамата Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь (2004),
* ганаровая грамата Праўлення Белкаапсаюза (2013, 2018),
* ганаровая грамата Рэспубліканскага камітэта Беларускага прафсаюза работнікаў спажывецкай кааперацыі (2018),
* ганаровая грамата Гомельскага абласнога выканаўчага камітэта (2015),
* ганаровая грамата Гомельскага гарадскога выканаўчага камітэта (2018),
* ганаровая грамата Гомельскага абласнога Савета дэпутатаў (2018),
* ганаровая грамата Гомельскага філіяла Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі (2014),
* нагрудны знак «Выдатнік спажывецкай кааперацыі Беларусі» (2014),
* нагрудны знак Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь «Выдатнік адукацыі» (2018),
* юбілейная ганаровая грамата Гомельскага абласнога Савета дэпутатаў і Гомельскага абласнога выканаўчага камітэта (2013).

== Літаратура ==
* Ученый, наставник, новатор, руководитель / подготовила Т. В. Гасанова // Потребительская кооперация. — 2013. — № 3. — С. 3—5.
* Вклад ученых Белорусского торгово-экономического университета потребительской кооперации в социально-экономическое развитие Республики Беларусь / И. С. Котов // Потребительская кооперация. — 2013. — № 2. — С. 83—91.
* Белорусский торгово-экономический университет потребительской кооперации // Вузовская наука Беларуси / [составители: С. Г. Девяткова, Т. И. Жуковская, В. Ф. Николайчук]. — Минск, 2017. — С. 268—275.
* Лебедева Светлана Николаевна: умелый руководитель, опытный педагог и талантливый ученый // Потребительская кооперация. — 2018. — № 2. — С. 100—103.

{{Рэктары БГЭУСК}}

{{DEFAULTSORT:Лебедзева Святлана Мікалаеўна}}
[[Катэгорыя:Рэктары БГЭУСК]]</text>
      <sha1>h91f2ue92ad1vahgru9inkhfy87wnqu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аляксандр Антонавіч Мілюцін</title>
    <ns>0</ns>
    <id>666409</id>
    <revision>
      <id>4194952</id>
      <parentid>4075570</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:49:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3206" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Мілюцін}}
'''Аляксандр Антонавіч Мілюцін''' ({{ДН|2|8|1950}}, [[Свэса]], [[Ямпільскі раён]], [[Сумская вобласць]], [[Украіна]] — {{ДС|14|10|2002}}) — беларускі біяфізік, біяхімік. [[Доктар біялагічных навук]] (1993), [[прафесар]] (2001).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]] ([[Біялагічны факультэт БДУ|біялагічны факультэт]], 1972).

Працаваў у [[Сектар геранталогіі АН БССР|Сектары геранталогіі АН БССР]] (з 1972), [[Міжнародны дзяржаўны экалагічны ўніверсітэт імя А. Дз. Сахарава|Міжнародным дзяржаўным экалагічным універсітэце імя А. Д. Сахарава]] (з 1994, з ліпеня 1996 — прарэктар па вучэбнай рабоце, з верасня 1997 — в. а. рэктара, з сакавіка 1998 — рэктар).

Навуковыя інтарэсы: малекулярная радыебіялогія; біяхімія і біяфізіка мембран; малекулярная эндакрыналогія; малекуляная эпідэміялогія
{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Структурно-функциональные перестройки биологических мембран и их роль в механизмах регуляции физиологических процессов при старении организма : автореферат диссертации … доктора биологических наук : 03.00.04 / Милютин Александр Антонович. — Минск, 1992.
* Структурно-функциональное состояние синаптосомальных мембран мозга животных разного вида и возраста : автореферат диссертации … кандидата биологических наук : 03.00.02 / Милютин Александр Антонович. — Минск, 1978.
* Мілюцін Аляксандр Антонавіч // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 2000. — Т. 10. — С. 375.
* Милютин Александр Антонович // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.]. — Минск, 2007. — Т. 4. — С. 749. — Ошибочная информация: год смерти — 2003.
* Милютин Александр Антонович // Выпускники биологического факультета / [Белорусский государственный университет]. ― Минск, 2011. — С. 238—239.
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Мілюцін Аляксандр Антонавіч}}
[[Катэгорыя:Рэктары МДЭІ імя А. Дз. Сахарава]]</text>
      <sha1>o53gbp6kmzycqa4ks47tnm6ymw80gtu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Валерый Іванавіч Дунай</title>
    <ns>0</ns>
    <id>666411</id>
    <revision>
      <id>4194870</id>
      <parentid>4130231</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:41:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце (3) з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3574" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Дунай (значэнні)|Дунай}}
'''Валерый Іванавіч Дунай''' (нар. {{ДН|4|8|1970}}, г. [[Слуцк]], [[Мінская вобласць]]) — беларускі фізіёлаг. [[Кандыдат біялагічных навук]] (1999), [[дацэнт]] (2004). Рэктар [[Палескі дзяржаўны ўніверсітэт|Палескага дзяржаўнага ўніверсітэта]] (з 2021 года).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]] (спецыяльнасць «Біялогія», 1995).

Працаваў у [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|Беларускім дзяржаўным універсітэце]] (з 1995, гуманітарны факультэт, кафедра экалогіі чалавека, з 2008 — загадчык кафедры), [[Міжнародны дзяржаўны экалагічны ўніверсітэт імя А. Дз. Сахарава|Міжнародным дзяржаўным экалагічным універсітэце імя А. Д. Сахарава]] (2013—2015, рэктар), [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт фізічнай культуры|Беларускім дзяржаўным універсітэце фізічнай культуры]] (2015—2017, першы прарэктар), [[Інстытут сучасных ведаў імя А. М. Шырокава|Інстытуце сучасных ведаў імя А. М. Шырокава]] (2017—2021, першы прарэктар).

[[11 сакавіка]] [[2021]] года прызначаны рэктарам [[Палескі дзяржаўны ўніверсітэт|Палескага дзяржаўнага ўніверсітэта]]&lt;ref&gt;https://blr.belta.by/president/view/lukashenka-uzgadniu-naznachenne-novyh-rektarau-u-troh-universitetah-97672-2021/&lt;/ref&gt;.

Навуковыя інтарэсы: біялогія развіцця; нармальная фізіялогія.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Роль монооксида азота в становлении терморегуляции в онтогенезе : диссертация … кандидата биологических наук : 14.00.17 : защищена 28.12.1999 : утверждена 17.03.2000 / Дунай Валерий Иванович. — Минск, 1999.
* Становление терморегуляции в онтогенезе: участие монооксида азота / В. И. Дунай. — Минск, 2005.
* Филогенез и онтогенез NO-ергической системы головного мозга / В. И. Дунай. — Минск, 2007.
* Влияние ингибитора синтазы NO, введенного в неонатальном периоде, на терморегуляцию при системном и локальном воспалении у взрослых крыс / В. И. Дунай // Весцi Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі. Серыя бiялагічных навук. — 2007. — № 4. — С. 84—86.

{{DEFAULTSORT:Дунай Валерый Іванавіч}}
[[Катэгорыя:Фізіёлагі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Рэктары МДЭІ імя А. Дз. Сахарава]]
[[Катэгорыя:Рэктары ПалесДУ]]</text>
      <sha1>fjlraoo0jo5hry1nayesq2ig1gd80mw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Наталля Яўгеньеўна Лапцева</title>
    <ns>0</ns>
    <id>666467</id>
    <revision>
      <id>4194874</id>
      <parentid>3764474</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:41:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце (2) з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3221" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Наталля Яўгеньеўна Лапцева''' ({{ДН|4|4|1968}}, в. [[Асінаўка (Чавускі раён)|Асінаўка]], [[Чавускі раён]], [[Магілёўская вобласць]]) — беларускі педагог, спецыяліст у галіне тэорыі і методыкі навучання і выхавання (замежныя мовы). [[Кандыдат педагагічных навук]] (2004), [[дацэнт]] (2006).

== Біяграфія ==
Скончыла [[Мінскі дзяржаўны педагагічны інстытут замежных моў]] (спецыяльнасць «Нямецкая і англійская мова», 1990), [[Мінскі дзяржаўны лінгвістычны ўніверсітэт]] (аспірантура, 2001).
    
Працавала ў [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|Беларускім дзяржаўным універсітэце]] (дацэнт кафедры нямецкай мовы). Працуе ў [[Мінскі дзяржаўны лінгвістычны ўніверсітэт|Мінскім дзяржаўным лінгвістычным універсітэце]] (факультэт нямецкай мовы, дацэнт кафедры лексікалогіі нямецкай мовы, з 2013 — дэкан факультэта, з 2020 — рэктар).

Навуковыя інтарэсы: распрацоўка канцэпцыі для стварэння дапаможнікаў па навучанню замежнай мове дарослых.

== Літаратура ==
* Формирование речевого лексического навыка на основе дифференцированного использования знаний (немецкий язык, неязыковой вуз) : диссертация … кандидата педагогических наук : 13.00.02 : защищена 23.12.2004 : утверждена 23.03.2005 / Лаптева Наталья Евгеньевна. — Минск, 2004.
* Немецкий язык для студентов-юристов : учебно-методическое пособие / Н. Е. Лаптева [и др.]. — Минск, 2008.
* Комплекс упражнений для формирования речевого лексического навыка на основе квантования знаний / Н. Е. Лаптева // Замежныя мовы ў Рэспубліцы Беларусь. — 2004. — № 3. — С. 39—43.
* О путях повышения эффективности профессиональной деятельности преподавателя иностранных языков / Н. Е. Лаптева, И. Е. Руденкова // Замежныя мовы ў Рэспубліцы Беларусь. — 2008. — № 2. — С. 30—34.

{{DEFAULTSORT:Лапцева Наталля Яўгеньеўна}}
[[Катэгорыя:Рэктары Мінскага дзяржаўнага лінгвістычнага ўніверсітэта]]</text>
      <sha1>nodrzf3722bjhvpl6mj7dvijqekmrny</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аляксандр Сяргеевіч Ключнікаў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>666499</id>
    <revision>
      <id>4194903</id>
      <parentid>3797669</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:43:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4110" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Аляксандр Сяргеевіч Ключнікаў''' ({{ДН|13|7|1945}}, г. [[Давыд-Гарадок]], [[Столінскі раён]], [[Брэсцкая вобласць]] — {{ДС|23|2|2014}}) — беларускі спецыяліст у галіне радыёфізікі і інфарматыкі. [[Доктар тэхнічных навук]] (1984), [[прафесар]] (1986). Віцэ-прэзідэнт Міжнароднай акадэміі навук інфармацыйных працэсаў і тэхналогій (2006).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт імя У. І. Леніна]] (спецыяльнасць «Радыёфізіка», 1967; аспірантура, 1969).
    
Працаваў у Беларускім дзяржаўным універсітэце (1967—1988), [[Віцебскі дзяржаўны тэхналагічны ўніверсітэт|Віцебскім дзяржаўным тэхналагічным інстытуце]] (1988—1998, у 1988—1993 — рэктар, 1993—1998 — загадчык кафедры аўтаматызацыі тэхналагічных працэсаў і вытворчасцей), Віцебскім філіяле [[Інстытут сучасных ведаў імя А. М. Шырокава|Інстытута сучасных ведаў]] (з 1995), Гродзенскім філіяле Інстытута сучасных ведаў (з 2000), СП «Фортэкс — водныя тэхналогіі» (з 2004), [[Віцебскі дзяржаўны ўніверсітэт імя П. М. Машэрава|Віцебскім дзяржаўным універсітэце імя П. М. Машэрава]] (1999—2000, 2006—2013, матэматычны факультэт, кафедра інжынернай фізікі, у 1999—2000 і 2006—2012 — загадчык кафедры).

Навуковыя інтарэсы: інфарматыка; радыёлакацыйнае ўзбраенне; дыфракцыя электрамагнетычных хваль; галаграфія; педагогіка вышэйшай школы.

== Узнагароды ==
* [[Дзяржаўная прэмія Беларускай ССР]] (1974)
* [[Дзяржаўная прэмія СССР]] (1983).

== Літаратура ==
* Ключнікаў Аляксандр Сяргеевіч / М. П. Савік // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. Мінск, 1999. Т. 8. С. 352.
* Ключников Александр Сергеевич / Н. П. Савик // Регионы Беларуси : энциклопедия : в 7 т. Минск, 2010. Т. 2, кн. 1. С. 495.
* Ключников Александр Сергеевич // Регионы Беларуси : энциклопедия : в 7 т. Минск, 2009. Т. 1, кн. 1. С. 461.
* Ключников Александр Сергеевич / Н. П. Савик // Республика Беларусь : энциклопедия : в 7 т. Минск, 2007. Т. 4. С. 90.
* Ключников Александр Сергеевич // Кто есть кто в Республике Беларусь. Деловой мир СНГ. Минск, 2006. Вып. 3. С. 172.
* Ключников Александр Сергеевич // Кто есть кто в Республике Беларусь. Минск, 2004. С. 131.
* Ключнікаў Аляксандр Сяргеевіч // Памяць. Столінскі раён : гіст.-дакум. хроніка. Мінск, 2003. С. 505.
* Ключников Александр Сергеевич // Кто есть кто. Деловой мир СНГ. Минск, 2002. Вып. 2. С. 173.
{{Рэктары ВДТУ}}

{{DEFAULTSORT:Ключнікаў Аляксандр Сяргеевіч}}
[[Катэгорыя:Рэктары Віцебскага дзяржаўнага тэхналагічнага ўніверсітэта]]</text>
      <sha1>fkxrvetfmopw2nbc0sttsdhsw2duzsj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Андрэй Аляксандравіч Кузняцоў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>666504</id>
    <revision>
      <id>4194924</id>
      <parentid>4045228</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:46:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3164" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Кузняцоў}}
'''Андрэй Аляксандравіч Кузняцоў''' ({{ДН|27|2|1970}}, г. [[Віцебск]]) — беларускі спецыяліст ў галіне радыёэлектронікі, матэрыялазнаўства вытворчасцей тэкстыльнай і лёгкай прамысловасці. [[Доктар тэхнічных навук]] (2008), [[дацэнт]] (2005).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Ваенна-касмічная акадэмія імя А. Ф. Мажайскага|Ваенны інжынерна-касмічны інстытут імя А. Ф. Мажайскага]], г. [[Санкт-Пецярбург]] (спецыяльнасць «Радыёэлектронныя сродкі», кваліфікацыя «Інжынер радыёэлектроннай тэхнікі», 1992), [[Маскоўскі дзяржаўны тэкстыльны ўніверсітэт імя А. М. Касыгіна]] (дактарантура, 2007).
    
Працуе ў [[Віцебскі дзяржаўны тэхналагічны ўніверсітэт|Віцебскім дзяржаўным тэхналагічным універсітэце]] (з 1993, механіка-тэхналагічны факультэт, кафедра фізікі, прафесар, з 2011 — кафедра аўтаматызацыі тэхналагічных працэсаў і вытворчасцей, загадчык кафедры, з чэрвеня 2016 — рэктар).

Навуковыя інтарэсы: метады і сродкі ацэнкі і прагназавання паказчыкаў якасці вырабаў і матэрыялаў лёгкай і тэкстыльнай прамысловасці.

== Узнагароды ==
[[Ганаровая грамата Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь|Грамата Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь]] (2014), стыпендыя Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь (2009), ганаровая грамата Віцебскага абласнога выканаўчага камітэта (2015)&lt;ref&gt;[http://unicat.nlb.by/scient/pls/dict.prn_ref?tu=e&amp;tq=v0&amp;name_view=va_all&amp;a001=BY-NLB-ar456687&amp;strq=l_siz=10 Кузняцоў, Андрэй Аляксандравіч (доктар тэхнічных навук ; нар. 1970)]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://vstu.by/universitet/rektor Кузнецов Андрей Александрович – ректор Витебского государственного технологического университета] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20210121072240/https://www.vstu.by/universitet/rektor |date=21 студзеня 2021 }}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Рэктары ВДТУ}}

{{DEFAULTSORT:Кузняцоў Андрэй Аляксандравіч}}
[[Катэгорыя:Рэктары Віцебскага дзяржаўнага тэхналагічнага ўніверсітэта]]</text>
      <sha1>5vdmc7crmfwcdmf51pcgyfoxes28atu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сяргей Іванавіч Цімошын</title>
    <ns>0</ns>
    <id>666695</id>
    <revision>
      <id>4194946</id>
      <parentid>3811238</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:48:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3058" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Цімошын}}
'''Сяргей Іванавіч Цімошын''' ({{ДН|23|12|1955}}, п. [[Сяльцо (горад)|Сяльцо]], [[Бранская вобласць]], [[Расія]]) — беларускі фізік, спецыяліст у галіне фізікі высоких энергій і тэарэтычнай фізікі. [[Доктар фізіка-матэматычных навук]] (1999), [[прафесар]] (2006). [[Беларуская інжынерная акадэмія|Акадэмік Беларускай інжынернай акадэміі]] (2000).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Гомельскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Францыска Скарыны|Гомельскі дзяржаўны ўніверсітэт]] (фізічны факультэт, 1978), [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]] (аспірантура, спецыяльнасць «Тэарэтычная і матэматычная фізіка», 1985).
    
Выкладае ў [[Гомельскі дзяржаўны тэхнічны ўніверсітэт імя П. В. Сухога|Гомельскім дзяржаўным тэхнічным універсітэце імя П. В. Сухога]] (1978—1980 і з 1985, кафедра вышэйшай матэматыкі, асістэнт, з 2001 — першы прарэктар, з 2007 да 2021 — рэктар).

Навуковыя інтарэсы: фізіка высокіх энергій.

== Літаратура ==
* Спиновые и радиационные эффекты в процессах рассеяния нейтрино и заряженных поляризованных лептонов на поляризованных нуклонах : диссертация … доктора физико-математических наук : 01.04.23 : защищена 09.02.1999 : утверждена 23.06.1999 / Тимошин Сергей Иванович. — Гомель, 1998.
* Спиновые и электрослабые эффекты в лептон-нуклонном рассеянии / С. И. Тимошин. — Гомель, 2002.
* Тимошин Сергей Иванович // Регионы Беларуси : энциклопедия : в 7 т. — Минск, 2013. — Т. 3: Гомельская область : в 2 кн., кн. 2. — С. 389.
* Увлеченный микрофизикой / Е. Дей // Путь в науку : очерки о докторах и профессорах — выпускниках гомельских вузов. — Гомель, 2005. — Вып. 2 : Доктора и профессора — выпускники ГГУ им. Ф. Скорины. — С. 222—224.
{{Рэктары ГДТУ імя П. В. Сухога}}

{{DEFAULTSORT:Цімошын Сяргей Іванавіч}}
[[Катэгорыя:Рэктары ГДТУ імя П. В. Сухога]]</text>
      <sha1>qlxb4eesvltc637czxfuez58ofk9ocz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Станіслаў Браніслававіч Сарэла</title>
    <ns>0</ns>
    <id>666758</id>
    <revision>
      <id>4194958</id>
      <parentid>3801159</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:49:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4015" xml:space="preserve">{{Вучоны}}

'''Станіслаў Браніслававіч Сарэла''' ({{ДН|8|5|1942}}, в. [[Эйтуны]], [[Лідскі раён]], [[Гродзенская вобласць]] — {{ДС|26|2|2021}}) — беларускі спецыяліст у галіне апрацоўкі металаў ціскам. [[Кандыдат тэхнічных навук]] (1971), [[дацэнт]] (1977). [[Акадэмік Беларускай інжынернай акадэміі]] (1999, член-карэспандэнт з 1996), член-карэспандэнт Міжнароднай інжынернай акадэміі (2003).

== Біяграфія ==
Нарадзўся 8 мая 1942 года ў в. [[Эйтуны]] [[Лідскі раён|Лідскага раёна]] [[Гродзенская вобласць|Гродзенскай вобласці]].

У 1964 годзе скончыў [[Беларускі політэхнічны інстытут]] па спецыяльнасці «Машыны і тэхналогія апрацоўкі металаў ціскам». У 1970 годзе скончыў аспірантуру [[Беларускі політэхнічны інстытут|Беларускага політэхнічнага інстытута]].
    
Працаваў у [[Гомельскі дзяржаўны тэхнічны ўніверсітэт імя П. В. Сухога|Гомельскім дзяржаўным тэхнічным універсітэце імя П. В. Сухога]] (у 1972—1987 — намеснік дэкана, дэкан вячэрняга факультэта, 1987—2001 — прарэктар па вучэбнай рабоце, першы прарэктар, 2001—2007 — рэктар, з 2007 — механіка-тэхналагічны факультэт, кафедра «Металургія і тэхналогія апрацоўкі матэрыялаў», дацэнт).

Навуковыя інтарэсы: структурныя ператварэнні пры высокаскорасным дэфармаванні металаў і сплаваў; напружана-дэфармаваны стан матэрыялаў пры пластычным дэфармаванні; тэхналогія і аснастка вырабу дэталей халоднай штампоўкай.

Памёр 26 лютага 2021 года&lt;ref&gt;[https://gp.by/novosti/obshchestvo/news231069.html На 79 году ушел из жизни бывший ректор Гомельского государственного технического университета имени П.О.Сухого Сарело Станислав Брониславович]&lt;/ref&gt;

== Узнагароды ==
[[Медаль «Ветэран працы»]] (1990), [[Ганаровая грамата Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь|ганаровыя граматы Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь]] (2002), Прэзідыума ЦК Беларускага прафсаюза работнікаў адукацыі і навукі (2003), нагрудны знак «Выдатнік адукацыі» (2007) і інш&lt;ref&gt;[http://unicat.nlb.by/scient/pls/dict.prn_ref?tu=e&amp;tq=v0&amp;name_view=va_all&amp;a001=BY-NLB-ar586430&amp;strq=l_siz=20 Сарэла, Станіслаў Браніслававіч (кандыдат тэхнічных навук; металургія; нар. 1942)]&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Сарело Станислав Брониславович // Путь в науку : кандидаты наук вузов и НИИ Гомельщины. — Гомель, 2007. — Вып. 4. — С. 191—192.
{{Рэктары ГДТУ імя П. В. Сухога}}

{{DEFAULTSORT:Сарэла Станіслаў Браніслававіч}}
[[Катэгорыя:Рэктары ГДТУ імя П. В. Сухога]]</text>
      <sha1>97r8ud6mz9ndkd80ae9o9jglxmluspb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Васіль Пятровіч Стаўроў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>666815</id>
    <revision>
      <id>4194876</id>
      <parentid>3792986</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:42:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце (2) з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4347" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Васіль Пятровіч Стаўроў''' ({{ДН|1|9|1940}}, г. [[Кушва]], [[Свярдлоўская вобласць]], [[Расія]] — {{ДС|22|7|2012}}) — беларускі спецыяліст ў галіне механікі і тэхналогіі кампазіцыйных матэрыялаў. [[Доктар тэхнічных навук]] (1981), [[прафесар]] (1984).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Паўднёва-Уральскі дзяржаўны ўніверсітэт|Чалябінскі політэхнічны інстытут]] (1962; аспірантура, 1967; дактарантура, 1981).

Працаваў на Уральскім машынабудаўнічым заводзе, [[Інстытут матэматыкі і механікі УрА РАН|Свярдлоўскім аддзяленні НДІ матэматыкі АН СССР]], Уральскім політэхнічным інстытуце, [[Гомельскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Францыска Скарыны|Гомельскім дзяржаўным універсітэце]], [[Гомельскі політэхнічны інстытут|Гомельскім політэхнічным інстытуце]] (рэктар, 1981—1986).

Працаваў у [[Міністэрства вышэйшай і сярэдняй спецыяльнай адукацыі БССР|Міністэрстве вышэйшай і сярэдняй спецыяльнай адукацыі БССР]] (намеснік міністра), [[Міністэрства адукацыі і навукі Рэспублікі Беларусь|Міністэрстве адукацыі і навукі Рэспублікі Беларусь]] (намеснік міністра)

Выкладаў у [[Беларускі дзяржаўны тэхналагічны ўніверсітэт|Беларускім дзяржаўным тэхналагічным універсітэце]] (з 1991, факультэт хімічнай тэхналогіі і тэхнікі, кафедра супраціўлення матэрыялаў, загадчык кафедры ў 1994—2005, з 2005 — кафедра механікі матэрыялаў і канструкцый, прафесар).
    
Навуковыя інтарэсы: механіка і тэхналогія кампазіцыйных матэрыялаў — мадэляванне структуры, працэсаў дэфармавання і ўзбурэння кампазітаў; распрацоўка і даследаванне метадаў атрымання кампазітаў з тэрмапластычнай матрыцай і працэсаў формаўтварэння вырабаў з іх.

== Узнагароды ==
Узнагароды: [[медаль «За асваенне цалінных зямель»]], нагрудны знак «Выдатнік адукацыі» і інш.

== Літаратура ==
* Статистические задачи материаловедения стекловолокнитов в аспекте управления качеством машиностроительных изделий : автореферат диссертации … доктора технических наук. — Минск, 1981.
* Механика композиционных материалов : учебное пособие / В. П. Ставров. — Минск, 2008.
* Статистическая механика композитных материалов / С. Д. Волков, В. П. Ставров. — Минск, 1978.
* Ставров Василий Петрович // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.]. — Минск, 2008. — Т. 7. — С. 85.
* Стаўроў Васіль Пятровіч / М. П. Савік // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 2002. — Т. 15. — С. 180. (Форма имени: Васіль.)
{{Рэктары ГДТУ імя П. В. Сухога}}

{{DEFAULTSORT:Стаўроў Васіль Пятровіч}}
[[Катэгорыя:Рэктары ГДТУ імя П. В. Сухога]]</text>
      <sha1>fj16jg0uiat59q0tgody0r8cqdu98gg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уладзімір Сяргеевіч Раманаў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>666861</id>
    <revision>
      <id>4194944</id>
      <parentid>3791005</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:48:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4300" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Раманаў}}
'''Уладзімір Сяргеевіч Раманаў''' ({{ДН|20|5|1926}}, в. [[Чыстыя Лужы]], [[Веткаўскі раён]], [[Гомельская вобласць]] — {{ДС|19|9|2006}}) — беларускі лесавод, эколаг. [[Доктар сельскагаспадарчых навук]] (1986), [[прафесар]] (1976). Удзельнік [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]].

== Біяграфія ==
Скончыў [[Санкт-Пецярбургскі дзяржаўны лесатэхнічны ўніверсітэт|Ленінградскую лесатэхнічную акадэмію]] (1952), Інстытут кіравання народнай гаспадаркай пры Дзяржаўным камітэце Савета Міністраў СССР па навуцы і тэхніцы (1972).

Працаваў у Жорнаўскай лясной доследнац станцыі ([[Магілёўская вобласць]]; з 1955, дырэктар), Запаведна-паляўнічай гаспадарке «[[Белавежская пушча (нацыянальны парк)|Белавежская пушча]]» (з 1957, дырэктар), [[Міністэрства лясной гаспадаркі БССР|Міністэрстве лясной гаспадаркі Беларускай ССР]] (з 1966, намеснік міністра), [[Беларускі дзяржаўны тэхналагічны ўніверсітэт|Беларускім дзяржаўным тэхналагічным універсітэце]] (1973—2006, [[Лесагаспадарчы факультэт БДТУ|лесагаспадарчы факультэт]], кафедра лесаводства, у 1982—1991 — загадчык кафедры, 1973—1987 — рэктар).

Навуковыя інтарэсы: лесазнаўства; паляўніцтвазнаўства; ахова прыроды.

== Узнагароды ==
Узнагароды: званне «[[Заслужаны дзеяч навукі Беларускай ССР]]» (1980).

== Літаратура ==
* Лесоводственно-экологические основы и опыт лесоохотничьего хозяйства в Белорусской ССР : диссертация … доктора сельскохозяйственных наук в форме научного доклада : 06.03.03 / Романов Владимир Сергеевич. — Ленинград, 1986.
* Раманаў Уладзімір Сяргеевіч // Беларуская ССР : кароткая энцыклапедыя : [у 5 т.]. — Мінск, 1981. — Т. 5. — С. 594.
* {{Крыніцы/БелЭн|13|Раманаў Уладзімір Сяргеевіч||292}}
* Романов Владимир Сергеевич // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.]. — Минск, 2008. — Т. 6. — С. 490—491.
* Романов Владимир Сергеевич // Регионы Беларуси : энциклопедия : в 7 т. — Минск, 2013. — Т. 3 : Гомельская область : в 2 кн., кн. 2. — С. 294—295.

== Спасылкі ==
* [https://bis.nlb.by/ru/documents/134994 Беларусь у асобах і падзеях: Раманаў Уладзімір Сяргеевіч] // [[Нацыянальная бібліятэка Беларусі]]
* [https://mlh.by/lioh/2016-5/3.pdf ''Бородин В.'' Наука и практика Владимира Романова // Лесное и охотничье хозяйство, № 5, май 2016. — С.16—17.]{{ref-ru}}
* [https://person.goub.by/?p=2372 Знаменитые люди гомельщины. Романов Владимир Сергеевич]{{ref-ru}}
{{Рэктары БДТУ‎}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Раманаў Уладзімір Сяргеевіч}}
[[Катэгорыя:Рэктары БДТУ]]
[[Катэгорыя:Лесаводы СССР]]
[[Катэгорыя:Лесаводы Беларусі]]</text>
      <sha1>hviyn47ped9qglmfw8spm35ty5obpik</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сяргей Анатольевіч Хахомаў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>667099</id>
    <revision>
      <id>4194883</id>
      <parentid>3768502</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:42:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2177" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Сяргей Анатольевіч Хахомаў''' (нар. {{ДН|21|6|1967}}, [[Гомель]]) — [[Беларусь|беларускі]] фізік. Доктар фізіка-матэматычных навук (2018), дацэнт (2000). Член Беларускага фізічнага таварыства (1999), Міжнароднага радыётэхнічнага саюза (International Union of Radio Science, 2000).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Гомельскі дзяржаўны універсітэт]] (1984—1991)

Працуе ў Гомельскім дзяржаўным універсітэце імя Ф. Скарыны (з 1995, [[Факультэт фізічнай культуры ГДУ імя Ф. Скарыны|фізічны факультэт]], у 1997—2003 — намеснік дэкана факультэта, 2003—2009 — дырэктар цэнтра тэсціравання, адначасова загадчык кафедры оптыкі, 2009—2010 — дэкан факультэта; з 2010 — прарэктар па вучэбнай рабоце, з верасня 2014 — першы прарэктар, з чэрвеня 2016 — рэктар).

Навуковыя інтарэсы: акустыка крышталяў; электрадынаміка штучных анізатропных структур.

== Узнагароды ==
Грамата Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь (2014), Ганаровая грамата Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь (2017) і інш&lt;ref&gt;[http://www.gsu.by/be/rector-khakhomov ХАХОМАЎ СЯРГЕЙ АНАТОЛЬЕВІЧ]&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
 
{{Рэктары ГДУ імя Ф. Скарыны}}

{{DEFAULTSORT:Хахомаў Сяргей Анатольевіч}}
[[Катэгорыя:Рэктары Гомельскага дзяржаўнага ўніверсітэта]]
[[Катэгорыя:Дэпутаты Гомельскага абласнога Савета дэпутатаў 28-га склікання]]</text>
      <sha1>5ajxu7evh2hoainhktyr23unri0iog0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Святлана Уладзіміраўна Андрыеўская</title>
    <ns>0</ns>
    <id>667154</id>
    <revision>
      <id>4195356</id>
      <parentid>4059337</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T07:04:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Чаховіч Уладзіслаў</username>
        <id>4656</id>
      </contributor>
      <comment>/* Спасылкі */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9291" xml:space="preserve">{{Навуковец 
 |Імя                  = Святлана Уладзіміраўна Андрыеўская
 |Арыгінал імя         = 
 |Фота                 = 
 |Шырыня               = 
 |Подпіс               = 
 |Дата нараджэння      = 
 |Месца нараджэння     = 
 |Дата смерці          = 
 |Месца смерці         =
 |Грамадзянства        = {{BLR}}
 |Навуковая сфера      = [[гісторыя]], [[этнаграфія]]
 |Месца працы          = 
 |Навуковая ступень    = {{Навуковая ступень|кандыдат|гістарычных навук}}
 |Навуковае званне     = 
 |Альма-матэр          = 
 |Навуковы кіраўнік    = [[Міхаіл Фёдаравіч Піліпенка]]
 |Знакамітыя вучні     = 
 |Вядомы як            = 
 |Вядомая як           = 
 |Узнагароды і прэміі  = 
 |Роспіс               = 
 |Шырыня роспісу       = 
 |Сайт                 = 
 |Вікікрыніцы             = 
}}
'''Святлана Уладзіміраўна Андрыеўская''' (нар. у {{ДН|||1977}} годзе) — [[Беларусь|беларускі]] [[Гісторыя|гісторык]], [[этнограф]], [[Педагогіка|педагог]], [[кандыдат гістарычных навук]].

== Біяграфічныя звесткі ==
Скончыла ў [[1999]] годзе [[Гісторыка-філалагічны факультэт ПДУ|гісторыка-філалагічны факультэт]] [[Полацкі дзяржаўны ўніверсітэт|Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта]] па спецыяльнасці «Гісторыя», атрымаўшы дыплом з адзнакай. У [[1999]]-[[2003]] гадах навучаўся ў [[Аспірантура|аспірантуры]] [[Інстытут мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя Кандрата Крапівы НАН Беларусі|Інстытута мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя Кандрата Крапівы]] [[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі|Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі]] па спецыяльнасці «Этнаграфія, этналогія і антрапалогія». 

Дысертацыю на саісканне вучонай ступені [[Кандыдат гістарычных навук|кандыдата гістарычных навук]] па спецыяльнасці «Этнаграфія, этналогія і антрапалогія» абараніла [[25 лістапада]] [[2004]] года ў [[Інстытут мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя Кандрата Крапівы НАН Беларусі|Інстытуце мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя Кандрата Крапівы]] [[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі|Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі]]. Тэма кандыдацкай дысертацыі: «Функцыі і семантыка традыцыйных цацак беларусаў у ХІХ-ХХ стст.». Навуковы кіраўнік - [[Міхаіл Фёдаравіч Піліпенка]].

З [[1999]] года працуе ў [[Полацкі дзяржаўны ўніверсітэт|Полацкім дзяржаўным універсітэце]]. З'яўлялася выкладчыкам, старэйшым выкладчыкам кафедры сацыяльна-гуманітарных дысцыплін. У цяперашні час працуе на пасадзе дацэнта кафедры тэхналогіі і методыкі выкладання гуманітарнага факультэта [[Полацкі дзяржаўны ўніверсітэт|Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта]].

== Навуковая дзейнасць ==
Асноўныя даследаванні сканцэнтраваныя вакол праблем гісторыі традыцыйных беларускіх [[Цацка|цацак]] і [[Гульня|гульняў]] і іх вывучэння з пункту гледжання [[Этнаграфія|этнаграфіі]], [[Этналогія|этналогіі]] і сацыяльна-культурнай антрапалогіі. Яна ўпершыню ў айчыннай гістарыяграфіі вызначыла семантыку традыцыйных цацак [[Беларусы|беларусаў]]; даследавала функцыі традыцыйных цацак беларусаў; прааналізавала музейныя калекцыі традыцыйных цацак беларусаў ХІХ-ХХ стагоддзяў; выявіла сувязь вобразаў традыцыйных цацак з міфалагічнымі ўяўленнямі і светаўспрыманнем беларусаў; правяла аналогіі паміж традыцыйнымі цацкамі беларусаў і традыцыйнымі цацкамі суседніх славянскіх народаў ([[Рускія|рускіх]], [[Украінцы|украінцаў]], [[Палякі|палякаў]]); распрацавала ўласную класіфікацыя традыцыйных цацак беларусаў і інш.

== Бібліяграфія ==

=== Выбраныя навуковыя артыкулы ===
* Праблема вывучэння цацкі і гульнёвай культуры ў Расіі, Польшчы і Беларусі / С. У. Касцюкевіч // Веснік Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта. – 2002. – № 4. - Т. 1. – С. 41 – 49.
* Даследаванне гульнёвай культуры і цацкі ў Польшчы і Беларусі / С. У. Касцюкевіч // Весці Нацыянальнай Акадэміі навук Беларусі. Серыя гуманітарных навук. – 2004. – № 1. – С. 92-97.
* Пецярбургскія калекцыі беларускай народнай цацкі / С. У. Касцюкевіч // Веснік Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта. – 2004. – № 3. – Т. 1. - С. 11 – 14.
* Палявыя даследаванні Падзвіння па этнаграфіі дзяцінства летам 2010 г. / С. У. Андрыеўская // Веснік Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта. – № 1. – 2011 – С. 92–98.
* Жабрак у традыцыйнай культуры беларусаў Падзвіння кан. ХІХ – пач. ХХ ст. / С. У. Андрыеўская // Веснік Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта. - 2011. - № 9. - Ч. 1. - С. 49-53.

=== Вучэбна-метадычныя выданні ===
* Крыніцазнаўства: вучэб.-метад. компл. / С. У. Касцюкевіч. – Наваполацк: ПДУ, 2006. – 160 с.
* Социология: учеб.-метод. компл. / С. В. Андриевская. - Новополоцк: ПГУ, 2011. - 239 с. 
* Социология: учеб.-метод. компл. для студ. заочн. / С. В. Андриевская. - Новополоцк: ПГУ, 2011. - 99 с. 

{{зноскі}}
== Спасылкі ==
* [https://www.psu.by/universitet/personalii/244-personal-a/7404-andrievskaja-svetlana-vladimirovna#biografiya Біяграфія на сайце Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20210107150003/https://www.psu.by/universitet/personalii/244-personal-a/7404-andrievskaja-svetlana-vladimirovna#biografiya |date=7 студзеня 2021 }}
* [https://www.elibrary.ru/author_profile.asp?id=903641 Профіль аўтара на ELIBRARY.RU]
* [https://scholar.google.com/citations?hl=ru&amp;user=O3pmEdkAAAAJ Профіль аўтара ў Google Scholar]

{{Бібліяінфармацыя}}
{{ізаляваны артыкул}}

{{DEFAULTSORT:Андрыеўская Святлана Уладзіміраўна}}
[[Катэгорыя:Выпускнікі Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі гісторыка-філалагічнага факультэта ПДУ]]
[[Катэгорыя:Гісторыкі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Этнографы Беларусі]]
[[Катэгорыя:Кандыдаты гістарычных навук]]</text>
      <sha1>stc8wwbol87kb09vwxy2wwjyctjo2to</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ігар Якаўлевіч Герасіменка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>667899</id>
    <revision>
      <id>4195018</id>
      <parentid>3943325</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:03:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11736" xml:space="preserve">{{Архітэктар
|імя= Ігар Якаўлевіч Герасіменка
|стыль=
|найважнейшыя пабудовы=
|навуковыя працы=
|арыгінальнае імя=
|дата нараджэння= 16.04.1939
|дата смерці=
|месца нараджэння= 
|месца смерці=
|месца пахавання=
|грамадзянства= {{Сцягафікацыя|СССР}}, &lt;br /&gt;{{Сцягафікацыя|Беларусь}}
|Альма-матар= 
|Месца працы=
|Навуковая ступень=
|Навуковае званне=
|Член у=  
|узнагароды= 
|Сайт= http://gera.by/
}}
{{цёзкі2|Герасіменка}}
'''Ігар Якаўлевіч Герасіменка ''' — беларускі [[архітэктар]], [[дызайн]]ер, [[педагог]].

== Біяграфія ==
Нарадзіўся 16 красавіка 1939 года ў горадзе [[Смаленск]]у ў сям’і чыгуначніка. Бацька родам з Украіны, з сяла [[Лэбэдын (Барыспільскі раён)|Лебядзіна]] [[Кіеўская вобласць|Кіеўскай вобласці]]. Маці напалову [[руская]]. Бацькі партыйныя. Ваенныя гады сям’я правяла ў [[Масква|Маскве]], куды бацька быў накіраваны на працу. Ён быў падпалкоўнікам чыгуначнай службы. Пасля вызвалення сям’я вярнулася ў Смаленск. У 1953 годзе бацька быў пераведзены на мінскую чыгунку і сям’я пераехала.

Ігар Герасіменка ў 1962 годзе скончыў [[архітэктурны факультэт Беларускага політэхнічнага інстытута]]. У 1962—1967 гг. працаваў у [[Беларускі дзяржаўны інстытут праектавання сельскага будаўніцтва|Беларускім дзяржаўным інстытуце праектавання сельскага будаўніцтва]], на [[Мінскі завод імя Кірава|заводзе імя Кірава]], [[Канструктарскае бюро дакладнага электроннага машынабудавання|Канструктарскім бюро дакладнага электроннага машынабудавання (КБДЭМ)]].

У 1967 г. у Беларускім дзяржаўным тэатральна-мастацкім інстытуце была створана кафедра прамысловага мастацтва. І. Я. Герасіменка быў прызначаны на пасаду загадчыка кафедры прамысловага мастацтва (кафедры дызайну) і стварыў унікальны калектыў выкладчыкаў, у які ўваходзілі [[А. В. Чарнышоў]], [[В. Я. Баклагіна]], [[Павел Апанасавіч Семчанка|П. А. Семчанка]]. І. Я. Герасіменка распрацаваў унікальную методыку навучання дызайну, якую потым падтрымалі і развілі яго вучні і аднадумцы. У аснове гэтай методыкі былі пакладзены ўзаемадзеянне прынцыпаў навуковай, мастацкай і тэхнічнай творчасці. Яго школа дызайна прадугледжвала ўніверсальны, канцептуальна-абагульнены падыход да мастацкага канструявання. Гэтая методыка дала моцны імпульс развіццю прафесіі мастака-канструктара (дызайнера) у БССР. Дызайн першапачаткова меў сацыяльны напрамак. Студэнтаў вучылі творчасці думкі, але з улікам рэальнасці ды ўзроўню стану прамысловасці. Студэнты кафедры вывучалі тэхналогію матэрыялаў і дысцыпліны звязаныя з тэхнічным канструяваннем прамысловых вырабаў. У гэтыя гады атрымалі свае дыпломы вядомыя выпускнікі кафедры і выбітныя дызайнеры Беларусі: [[Л. Агібалаў]], [[У. Цэслер]], [[С. Паланевіч]]. Пакінуў пасаду ў 1984 годзе.

У 1982 годзе атрымаў ступень кандыдата мастацтвазнаўства ў [[УНДІТЭ|Маскоўскім тэхналагічным універсітэце (УНДІТЭ)]]. У 1984 годзе арганізаваў там выстаўку.

З 1985 года кіраўнік дызайн-цэнтра інстытута «[[Мінскграмадзянпраект]]». Загадчык кафедры дызайну ў [[Еўрапейскі гуманітарны ўніверсітэт|Еўрапейскім гуманітарным універсітэце]], прафесар кафедры дызайну [[Інстытут сучасных ведаў імя А. М. Шырокава|Інстытута сучасных ведаў імя Шырокага]], выкладчык у «[[Лятучы ўніверсітэт (Беларусь)|Лятучым універсітэце]]»

== Значныя падзеі за перыяд працы загадчыкам кафедры ў БДАМ ==
* 1974 г. — выпуск «Праспекта» — буклет з працамі студэнтаў па малюнку, жывапісу, прадметам: архітэктоніка, фармальная кампазіцыя, праектаванне, таксама з дыпломнымі працамі.
* 1976 г. — ініцыяваў стварэнне прамысловага факультэту. Па загаду Міністэрства вышэйшай адукацыі БССР № 275 ад 22 мая 1976 года з 1 верасня 1976 года мастацкі факультэт быў падзелены на мастацкі факультэт і мастацка-прамысловы факультэт. Дэканам прамысловага факультэту быў прызначаны Бяляеў Міхаіл Веніямінавіч.
* 1977 г. — ініцыяваў стварэнне новай кафедры «Наглядная агітацыя, выстава, рэклама». «Прамысловая графіка і ўпакоўка». Першы загадчык кафедры быў рэкамендаваны і прызначаны выкладчык кафедры Занеўскі Анатоль Нарцысавіч.

== Грамадская дзейнасць ==
* 3 красавіка 1987 г. — удзельнік і дэлегат першага ўстаноўчага з’езда Саюза дызайнераў СССР (Масква)
* Чэрвень, 1987 г. — на прыёме сябраў Саюза дызайнераў СССР ініцыяваў стварэнне асобнага творчага прафесійнага аб’яднання «Грамадскае аб’яднанне Саюз дызайнераў» БССР, які быў перайменаваны ў «Грамадскае аб’яднанне Беларускі саюз дызайнераў»

== Асноўныя працы ==
* ''Ветравое шкло аўтамабіля'' — Патэнт 2221706
* ''Аўтамабіль, пераважна прагулачны'' — Патэнт 2222438
* ''Аўтамабіль са ссоўваемымі дзвярыма'' — Патэнт 2223875
* ''Дзверы кузава аўтамабіля ссоўваемыя'' — Патэнт 2302950
* ''Аэрамабіль'' — Патэнт 2385807
* ''Манарэйкавая транспартная сістэма дзеля перавозкі пасажыраў і грузаў'' — Патэнт U 5835
* Архітэктурныя дызайн праэкты і пабудовы па Нарачанскаму рэгіёну (санаторыі і прафілакторыі Федерацыі пафсаюзаў Беларусі, Мінэлектрасетак, Белтрансгаза), дызайн легкавых аўтамабіляў, канцэпцыя выставы: «Дызайн Беларусі»
* Праца на «Е-мабілем» з Прохаравым. Узор дэманстраваўся на выставе ў Франкфурце.

== Публікацыі ==
* 1972 г. — «Прогнозирование формы», часопіс «Декоративное искусство СССР»,
* 1975 г. — «Композиционные возможности и технологии» (працы ў Маскоўскім тэхналагічным універсітэце),
* 1981 г. — «Проблема технологического обеспечения художественно-конструкторского формообразования», часопіс «Техническая эстетика»,
* 1982 г. — Тэхналогія вытворчасці і праблемы мастацка-канструктарскага формаўтварэння: дысертацыя
* 2001 г. — «Архитектура и дизайн: границы возможностей» PRO дызайн: Аўт. З.Сурскі, А. Рымкевіч і аст. Мн:ГА «Беларускі саюз дызайнераў», 2001
* 2007 г. — Дызайн ва ўмовах традыцыйнай культуры /І. Я. Герасіменка// Дызайн і нацыянальная культура: матэрыялы I міжнароднай навукова-практычнай канферэнцыі, Мінск, 25 красавіка 2007 г./ Мінскі інстытут кіравання — Мінск, 2007. — с.12-15
* 2008 г. Дызайн і культурная ідэнтычнасць нацыі / І. Я. Герасіменка// Кіраванне ў сацыяльных і эканамічных сістэмах: матэрыялы ХVII Міжнароднай навукова-практычнай канферэнцыі (2-6 чэрвеня 2008 г., Мінск)/ Мінскі інстытут кіравання — Мінск, 2008 — с. 284—285.
* 2009 г. — «Еще раз об идентификации культуры». Кіраванне ў сацыяльных і эканамічных сістэмах: матэрыялы ХVIII міжнароднай навукова-практычнай канферэнцыі

== Спасылкі ==
* [http://gera.by/ Афіцыйны сайт]

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Герасіменка Ігар Якаўлевіч}}
[[Катэгорыя:Архітэктары Беларусі]]
[[Катэгорыя:Архітэктары XX стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Архітэктары XXI стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Старшыні Беларускага саюза архітэктараў]]
[[Катэгорыя:Члены Беларускага саюза дызайнераў]]</text>
      <sha1>01ccbwuc3q3leqo0immo1y92aqvy6x3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Канстанцін Афанасьевіч Бачкоў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>670636</id>
    <revision>
      <id>4194937</id>
      <parentid>3803473</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:47:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3721" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Бачкоў}}
'''Канстанцін Афанасьевіч Бачкоў''' ({{ДН|25|9|1950}}, [[Ельск]], [[Гомельская вобласць]]) — беларускі спецыяліст у галіне эксплуатацыі чыгуначнага транспарту. [[Доктар тэхнічных навук]] (1993), [[прафесар]] (1994).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі інстытут інжынераў чыгуначнага транспарта|Беларускі інстытут інжынераў чыгуначнага транспарту]] (спецыяльнасць «Аўтаматыка, тэлемеханіка і сувязь», 1973), [[Ленінградскі інстытут інжынераў чыгуначнага транспарту]] (аспірантура, 1981), [[Расійскі ўніверсітэт транспарту|Маскоўскі інстытут інжынераў чыгуначнага транспарту]] (дактарантура, 1993).

Выкладаў у Беларускім дзяржаўным універсітэце транспарту (з 1973, [[Электратэхнічны факультэт БелДУТ|электратэхнічны факультэт]], кафедра «Аўтаматыка і тэлемеханіка», у 1987—1989 і 1993—2001 — загадчык кафедры, 1994—1997 — дэкан факультэта, 2001—2017 — прарэктар па вучэбнай рабоце, дырэктар ІПК, з 2017 — НДЛ «Бяспека і электрамагнітная сумяшчальнасць тэхнічных сродкаў», загадчык лабараторыі).

Навуковыя інтарэсы: электрамагнітная сумяшчальнасць; крытычныя да бяспекі сістэмы кіравання; функцыянальная бяспека.

== Узнагароды ==
Знакі «Ганаровы чыгуначнік» (2003), «[[Выдатнік Беларускай чыгункі (адзнака)|Выдатнік Беларускай чыгункі]]» (2004), «Выдатнік адукацыі» (2010), «Ганаровы транспартнік» (2017), медаль «[[За працоўныя заслугі]]» (2014) і інш.

== Літаратура ==
* Теория и методы контроля электромагнитной совместимости микроэлектронных систем обеспечения безопасности движения поездов : диссертация … доктора технических наук : 05.22.08 : защищена 09.04.1993 : утверждена 30.07.1993 / Бочков Константин Афанасьевич. — Москва, 1993.
* Бачкоў Канстанцін Афанасьевіч // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 2004. — Т. 18, кн. 1. — С. 346.
* Бочков Константин Афанасьевич // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.]. — Минск, 2006. — Т. 2. — С. 482.
* Труден путь в науку / А. Коврига // Путь в науку. — Гомель, 2006. — Вып. 1. — С. 30—35 ; Профессора Белорусского государственного университета транспорта. — Гомель, 2003. — С. 14—19.

{{DEFAULTSORT:Бачкоў Канстанцін Афанасьевіч}}
[[Катэгорыя:Дэканы БелДУТ]]</text>
      <sha1>degqea2vxg6qk27m3559wg01250emsp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Святлана Мікалаеўна Сакалова</title>
    <ns>0</ns>
    <id>670715</id>
    <revision>
      <id>4194862</id>
      <parentid>4157302</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:35:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10487" xml:space="preserve">{{Цёзкі|Сакалова}}
{{Вучоны}}
'''Святлана Мікалаеўна Сакалова''' ({{ДН|16|11|1966}}, Ярцава, [[Смаленская вобласць]]) — беларускі навуковец, прафесар, доктар філасофскіх навук (2011), прарэктар [[Палескі дзяржаўны ўніверсітэт|Палескага дзяржаўнага ўніверсітэта]].

== Біяграфія ==
Нарадзілася ў сям’і вайскоўца. Скончыла школу ў [[Патсдам]]е. У 1984 годзе паступіла ў Чыцінскай дзяржаўны педінстытут ім. Н. Г. Чарнышэўскага на гісторыка-філалагічны факультэт, у 1985 годзе працягнула навучанне ў [[Смаленскі дзяржаўны ўніверсітэт|Смаленскам педагагічным інстытуце]] на гістарычным факультэце. Ўваходзіла ў склад зборнай інстытута па лёгкай атлетыцы, трэніравалася ў школе алімпійскага рэзерву, кандыдат у майстры спорту па лёгкай атлетыцы, займалася парашутным спортам.

Па заканчэнні інстытута працавала сакратаром камсамольскай арганізацыі ў Смаленскам будаўнічым тэхнікуме, настаўнікам гісторыі, выкладчыкам у Смаленскам дзяржаўным інстытуце мастацтваў. У 1997 годзе скончыла маскоўскую аспірантуру па спецыяльнасці «Філасофія», у 1999 годзе абараніла кандыдацкую дысертацыю па тэме «Філасофскі аналіз канцэпцыі культурна-гістарычных тыпаў М. Я. Данілеўскага». З 1999 года метадыст аспірантуры ў Маскоўскай акадэміі павышэння кваліфікацыі і перападрыхтоўкі работнікаў адукацыі, выкладчык у Маскоўскім псіхолага-сацыяльным інстытуце.

З 2000 года служыла ў Расійскай арміі, дацэнт кафедры сацыяльна-гуманітарных дысцыплін у Вайсковым універсітэце вайсковай супрацьпаветранай абароны, выкладала дысцыпліны «Вайсковае прагназаванне», «Логіка», «Філасофска-метадалагічныя асновы кіраўніцкай дзейнасці ваенных кадраў» у афіцэраў-слухачоў, ад’юнктаў з краін СНД, Югаславіі, Алжыра і Кітая. Дацэнт у Ваеннай акадэміі вайсковай супрацьпаветранай абароны.

У 2006 годзе скончыла Усерасійскі завочны фінансава-эканамічны інстытут па спецыяльнасці «Бухгалтарскі ўлік і аўдыт», з адзнакай абараніла дыплом на тэму «Аналіз і ацэнка фінансавых вынікаў дзейнасці арганізацыі».

З 2006 года дацэнт кафедры гуманітарных і сацыяльна-эканамічных дысцыплін у Смаленскай акадэміі фізічнай культуры, спорту і турызму. У 2011 годзе ў [[Маскоўскі дзяржаўны тэхнічны ўніверсітэт імя М. Э. Баўмана|Маскоўскім дзяржаўным тэхнічным універсітэце імя Н. Э. Баумана]] абараніла доктарскую дысертацыю па тэме «Філасофія дзяржаўнага рэгулявання бяспекі ў расійскім грамадстве».

З 2011 года прафесар кафедры гуманітарных навук, філасофіі і права ў Палескім дзяржаўным універсітэце.

Удзельнік Міжакадэмічнага Савета па праблемах развіцця Саюзнай дзяржавы. Аўтар больш за 200 артыкулаў, якяія апублікаваны ў Расіі, [[Беларусь|Беларусі]], [[Малдова|Малдовы]], [[Украіна|Украіны]], [[Германія|Германіі]], [[Канада|Канадзе]] і ЗША у выданнях «Палітычнае адукацыя», «Праблемы бяспекі расійскага грамадства», «Філасофскія навукі», «Улада», «Весткі Расійскай акадэміі адукацыі», «Інфармацыйнае права», «Вышэйшая школа», «Бяспека Еўразіі», «Global Science and Innovation», « Science, Technology and Higher Education», «American Journal of Scientific Research» і інш., у навуковых зборніках. Выступала з дакладамі на міжнародных, усерасійскіх і беларускіх навуковых канферэнцыях&lt;ref&gt;{{cite web|url= https://scholar.google.ru/citations?user=9Uffn40AAAAJ&amp;hl=ru|title=Артыкулы С. М. Сакаловай|author=|date=|work=|publisher= Google Академия|accessdate=|lang=}}&lt;/ref&gt;.

Асноўныя напрамкі навукова-даследчай працы: філасофія бяспекі, палітыка-прававы механізм рэгулявання сферы бяспекі, нанабяспека, біятэрарызм і біобяспека&lt;ref&gt;{{cite web|url= https://famous-scientists.ru/13797|title=Соколова Светлана Николаевна|author=|date=|work=|publisher=Энциклопедия Известные учёные. FAMOUS SCIENTISTS|accessdate=|lang=}}&lt;/ref&gt;.

== Манаграфіі ==
* Государственное регулирование сферы безопасности в условиях самобытной российской цивилизации. — М.: Российская академия образования. Полиграфинтер, 2005. С. 150.
* Философское осмысление государственного регулирования безопасности общества : монография. — Смоленск: Военная академия ПВО ВС РФ, 2007. С. 280.
* Безопасность российского общества: генезис и перспективы: монография — Смоленск: Военная академия войсковой противовоздушной обороны. Маджента, 2008. С. 153.
* Феноменология безопасности современного общества. — Минск, Центр системного анализа и стратегических исследований НАН Беларуси, 2013. — С. 344.
* Феноменология безопасности современного общества. — Пинск: Полесский государственный ун-т. 2013. С. 183.
* У сааўтарстве: Государственное регулирование в современном политическом процессе России. — М.: Российская экономическая академия им. Г. В. Плеханова, Ассоциация военных политологов. 2009. С. 224.
* У сааўтарстве: Стратегия национальной безопасности Российской Федерации до 2020 года: проблемы реализации. М.: Ассоциация военных политологов, Ин-т политического и военного анализа. 2011. С. 236.

== Навучальныя выданні, метадычныя рэкамендацыі ==
* Политология: учебно-методическое пособие. — Смоленск: ПринтА, 2008. С. 98.
* Философия: учебное пособие для курсантов. — Смоленск: М-во обороны РФ, ВАВПО, 2008.. С. 254.
* Культурология: методические рекомендации. — М.: Народный учитель, 2000. С. 29.
* Логика: методические рекомендации — М.: Народный учитель, 2000. С. 16.
* Основополагающие понятия философской науки: учебно-методическое пособие — М.: ВУ В ПВО ВС РФ, 2002. С. 40.
* Краткий словарь философских категорий: справочное пособие. — М.: Народный учитель, 2003. С. 40.
* Основы философских знаний: учебно-методическое пособие — М.: Изд-во МГОУ, 2004. С. 47.
* Культура и цивилизация в русской философии: учебное пособие — Смоленск: ВУ ВПВО ВС РФ, 2004. С. 90.
* Религиоведение: учебное пособие. — Смоленск, ВУ ВПВО, 2005. С. 166.
* Философские проблемы сознания: учебно-методическое пособие. — М.: Изд-во МГОУ, 2005. С. 47.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* [https://rep.polessu.by/handle/123456789/8407 Светлана Николаевна Соколова. Биобиблиография.] — Пінск, Міністерства адукацыі РБ. Пінскі дз. ун-т. 2014. С. 66.

{{DEFAULTSORT:Сакалова Святлана Мікалаеўна}}
[[Катэгорыя:Філосафы Беларусі]]
[[Катэгорыя:Дактары філасофскіх навук]]</text>
      <sha1>m1y17fvkfr49xnmll0eug5d557uouy6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Артур Уладзіміравіч Пуцята</title>
    <ns>0</ns>
    <id>670964</id>
    <revision>
      <id>4194947</id>
      <parentid>3814006</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:48:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3770" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Пуцята}}
'''Артур Уладзіміравіч Пуцята''' (нар. {{ДН|3|9|1978}}, [[Асіповічы]], [[Магілёўская вобласць]]) — беларускі спецыяліст у галіне рухомага саставу чыгункі, цягі паяздоў і электрыфікацыі. [[Доктар тэхнічных навук]] (2012), [[прафесар]] (2012). Рэктар [[Гомельскі дзяржаўны тэхнічны ўніверсітэт імя П. В. Сухога|Гомельскага дзяржаўнага тэхнічнага ўніверсітэта імя П. В. Сухога]] (з 2021 года).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт транспарту]] (спецыяльнасць «Вагоны», кваліфікацыя «Інжынер-механік», 2000; аспірантура, 2004; дактарантура, 2011).

Выкладаў у Беларускім дзяржаўным універсітэце транспарту ([[Механічны факультэт БелДУТ|механічны факультэт]], у 2000—2012 — дацэнт кафедры «Тэхнічная фізіка і тэарэтычная механіка», 2012—2014 — вядучы навуковы супрацоўнік ГНДЛ «Тэхнічныя і тэхналагічныя ацэнкі рэсурсу адзінак рухомага саставу», 2014—2017 — загадчык кафедры «Дынаміка, трываласць і зносастойкасць транспартных сродкаў», з 2017 — в. а. загадчыка кафедры «Лакаматывы»).

[[11 сакавіка]] [[2021]] года прызначаны рэктарам [[Гомельскі дзяржаўны тэхнічны ўніверсітэт імя П. В. Сухога|Гомельскага дзяржаўнага тэхнічнага ўніверсітэта імя П. В. Сухога]]&lt;ref&gt;https://blr.belta.by/president/view/lukashenka-uzgadniu-naznachenne-novyh-rektarau-u-troh-universitetah-97672-2021/&lt;/ref&gt;.

Навуковыя інтарэсы: чыгуначны рухомы састаў; камп’ютарнае мадэляванне дынамікі і трываласці механічных сістэм.

== Узнагароды ==
Грамата Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь (2013), [[Прэмія Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі|прэмія НАН Беларусі]] (2011), стыпендыя Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь (2007, 2014).

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* За надежность подвижного состава : [Путято А. В.] / В. И. Сенько // Путь в науку : очерки о докторах и кандидатах наук Гомельщины. — Гомель, 2013. — Вып. 7. — С. 72—73.
* Путято Артур Владимирович // Гордость Беларуси. Молодые, талантливые, одаренные. — Минск, 2015. — С. 218—219.
* Путято Артур Владимирович // Путь в науку. — Гомель, 2007. — Вып. 4 : Кандидаты наук вузов и НИИ Гомельщины. — С. 43.

{{DEFAULTSORT:Пуцята Артур Уладзіміравіч}}
[[Катэгорыя:Дэканы механічнага факультэта БелДУТ]]
[[Катэгорыя:Рэктары ГДТУ імя П. В. Сухога]]</text>
      <sha1>8obi33ucbqs1q8djd8bgnm6anim0oxs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Генадзь Рыгоравіч Мармыш</title>
    <ns>0</ns>
    <id>671140</id>
    <revision>
      <id>4194789</id>
      <parentid>3804762</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:15:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: медыцынскім ўніверсітэце → медыцынскім універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3476" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Генадзь Рыгоравіч Мармыш''' (нар. {{ДН|14|1|1953}}, в. [[Воля-Крупіцы]], [[Мастоўскі раён]], [[Гродзенская вобласць]]) — беларускі [[Урач|ўрач]]-[[хірург]]. [[Доктар медыцынскіх навук]] (2000), [[прафесар]] (2001).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Гродзенскі дзяржаўны медыцынскі інстытут]] (спецыяльнасць «Лячэбная справа», 1980).
    
Працаваў у [[Слонімская цэнтральная раённая бальніца|Слонімскай цэнтральнай раённай бальніцы]] (1982—1985, урач-хірург), [[Гродзенскі дзяржаўны медыцынскі ўніверсітэт|Гродзенскім дзяржаўным медыцынскім універсітэце]] (з 1985, [[Лячэбны факультэт ГрДМУ|лячэбны факультэт]], кафедра агульнай хірургіі, прафесар, з 2000 — дэкан факультэта).

Навуковыя інтарэсы: хірургічная [[гастраэнтэралогія]]; панкрэаталогія; біліярная хірургія.

== Узнагароды ==
Знак «[[Выдатнік аховы здароўя Рэспублікі Беларусь]]» (2003), [[Ганаровая грамата Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь|ганаровыя граматы Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь]] (2008), [[Ганаровая грамата Міністэрства аховы здароўя Беларусі|Міністэрства аховы здароўя Рэспублікі Беларусь]] (2012) і інш.

== Літаратура ==
* Общая хирургия : учебник : в 2 т. / [Г. П. Рычагов и др.]. — Гродно, 2008—2009. — 2 т.
* Эндоскопическая хирургия желчнокаменной болезни / П. В. Гарелик [и др.]. — Москва, 2010.
* Мармыш Генадзь Рыгоравіч // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 2004. — Т. 18, кн. 1. — С. 426.
* Мармыш Геннадий Григорьевич // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.]. — Минск, 2007. — Т. 4. — С. 652.
* Мармыш Геннадий Григорьевич // Регионы Беларуси : энциклопедия : 7 т. — Минск, 2015. — Т. 4 : Гродненская область : в 2 кн., кн. 2. — С. 67.
* Мармыш Геннадий Григорьевич // 50 лет Гродненскому государственному медицинскому университету: события и биографии / П. В. Гарелик, Е. М. Тищенко. — Гродно, 2008. — С. 300.

{{DEFAULTSORT:Мармыш Генадзь Рыгоравіч}}
[[Катэгорыя:Дэканы лячэбнага факультэта ГрДМУ]]
[[Катэгорыя:Дэканы педыятрычнага факультэта ГрДМУ]]
[[Катэгорыя:Дэканы медыка-псіхалагічнага факультэта ГрДМУ]]</text>
      <sha1>tv2npdvv8m7mhsabhspr3aa4kaj3owu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Барыс Аляксандравіч Багатаў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>671677</id>
    <revision>
      <id>4195072</id>
      <parentid>3805738</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:09:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3443" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Барыс Аляксандравіч Багатаў''' (нар. {{ДН|1|4|1938}}, г. [[Арэхава-Зуева]], [[Маскоўская вобласць]], [[Расія]] — {{ДС|6|10|2005}}) — беларускі спецыяліст у галіне мадэлявання і аптымізацыі працэсаў горнай вытворчасці. [[Доктар тэхнічных навук]] (1974), [[прафесар]] (1979).

== Біяграфія ==
Скончыў Маскоўскі тарфяны інстытут (1960).

Працаваў Усесаюзным навукова-даследчым інстытуце тарфяной прамысловасці (1960—1964, старшы навуковы супрацоўнік, загадчык лабараторыі брыкетавання), Усесаюзным навукова-даследчым інстытуце сінтэтычных валокнаў (1965—1967, старшы навуковы супрацоўнік лабараторыі працэсаў і апаратаў), Калінінскім політэхнічным інстытуце (1972—1977, дацэнт, загадчык кафедры вышэйшай матэматыкі), [[Беларускі нацыянальны тэхнічны ўніверсітэт|Беларускім нацыянальным тэхнічным універсітэце]] (1977—2005, [[Факультэт горнай справы і інжынернай экалогіі БНТУ|факультэт горнай справы і інжынернай экалогіі]], кафедра «Горныя работы», загадчык кафедры, адначасова з 2002 — дэкан факультэта).

Навуковыя інтарэсы: мадэляванне, матэматычнае апісанне і аптымізацыя тэхналагічных працэсаў распрацоўкі радовішчаў торфу; рэсурсазберажэнне; ахова навакольнага асяроддзя.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Теоретические и экспериментальные исследования проблем моделирования в торфобрикетном производстве в связи с решением задач оптимизации : автореферат диссертации … доктора технических наук : 05.02.17 / Богатов Борис Александрович. — Калинин, 1973.
* Багатаў Барыс Аляксандравіч // Беларуская энцыклапедыя : у18 т. — Мінск, 1996. — Т. 2. — С. 201.
* Богатов Борис Александрович // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.]. — Минск, 2006. — Т. 2. — С. 424.
* Богатов Борис Александрович // Кто есть кто : доктора наук, профессора, заслуженные деятели науки и лауреаты премий Белорусской государственной политехнической академии : справочник. — Минск, 2000. — С. 48—49.

{{DEFAULTSORT:Багатаў Барыс Аляксандравіч}}
[[Катэгорыя:Дэканы БНТУ]]</text>
      <sha1>5otfq0w7wr5ohnq3hvt5deou8moigfb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Яўген Міхайлавіч Цішчанка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>671688</id>
    <revision>
      <id>4194795</id>
      <parentid>3808472</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:16:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: медыцынскім ўніверсітэце → медыцынскім універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3681" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Цішчанка}}
'''Яўген Міхайлавіч Цішчанка''' ({{ДН|7|12|1960}}, [[Гродна]] — {{ДС|1|8|2016}}) — беларускі [[Урач|ўрач]], гісторык медыцыны. [[Доктар медыцынскіх навук]] (2004), [[прафесар]] (2005). Член Міжнароднай канфедэрацыі гісторыкаў медыцыны СНД (2003), Беларускага таварыства гісторыі медыцыны і фармацыі (1995), Беларускага грамадскага аб’яднання арганізатараў аховы здароўя (2000), Польскага таварыства гісторыкаў медыцыны і фармацыі (1997).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Гродзенскі дзяржаўны медыцынскі інстытут]] па спецыяльнасці «Лячэбная справа» ў 1983 годзе.
    
Працаваў у [[Гродзенскі дзяржаўны медыцынскі ўніверсітэт|Гродзенскім дзяржаўным медыцынскім універсітэце]] (з 1983, [[Медыка-дыягнастычны факультэт ГрДМУ|медыка-дыягнастычны факультэт]], кафедра грамадскага здароўя і аховы здароўя, у 2002—2005 і з 2013 — загадчык кафедры, 2008—2013 — дэкан факультэта, 2000 — прарэктар універсітэта па выхаваўчай рабоце).

Навуковыя інтарэсы: гісторыя медыцыны; гісторыя медыцыны Беларусі; грамадскае здароўе; ахова здароўя; медыцынская адукацыя.

== Узнагароды ==
Ганаровая грамата Міністэрства аховы здароўя Рэспублікі Беларусь і Беларускага рэспубліканскага прафсаюза работнікаў аховы здароўя (2008).

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|17|старонкі=132|артыкул=Цішчанка Яўген Міхайлавіч}}
* Тищенко Евгений Михайлович // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.]. — Минск, 2008. — Т. 7. — С. 227.
* Тищенко Евгений Михайлович // Регионы Беларуси : энциклопедия : 7 т. — Минск, 2015. — Т. 4 : Гродненская область : в 2 кн., кн. 2. — С. 418.
* История здравоохранения Белоруссии в ХХ веке : диссертация … доктора медицинских наук : 07.00.10: защищена 24.01.2002 : утверждена 05.07.2004 / Тищенко Евгений Михайлович. — Москва, 2001.
* Евгений Михайлович Тищенко : биобиблиографический указатель : к 50-летию со дня рождения / Гродненский государственный медицинский университет; [составители: Е. С. Волкова, Е. А. Гирза]. — Гродно, 2010.

{{DEFAULTSORT:Цішчанка Яўген Міхайлавіч}}
[[Катэгорыя:Дэканы медыка-дыягнастычнага факультэта ГрДМУ]]
[[Катэгорыя:Гісторыкі медыцыны]]
[[Катэгорыя:Медыкі Беларусі]]</text>
      <sha1>4ftvlgcqs2wjkjmazmmmb6m0q67v6kw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Наталля Рыгораўна Абрашына-Жадаева</title>
    <ns>0</ns>
    <id>671700</id>
    <revision>
      <id>4194953</id>
      <parentid>4031378</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:49:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4799" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Наталля Рыгораўна Абрашына-Жадаева''' (нар. {{ДН|28|2|1951}}, [[Мінск]]) — [[Беларусь|беларускі]] [[матэматык]], спецыяліст у галіне вылічальнай матэматыкі. [[Доктар фізіка-матэматычных навук]] (2008), [[прафесар]]&lt;ref&gt;[https://bsu.by/employee/39966-d Наталья Григорьевна Абрашина-Жадаева]&lt;/ref&gt;.

== Біяграфія ==
Скончыла [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]] (спецыяльнасць «Матэматыка», 1973), [[Інстытут матэматыкі АН БССР]] (аспірантура, 1976).
    
Працавала ў [[Інстытут матэматыкі АН БССР|Інстытуце матэматыкі АН БССР]] (1972—1982), Беларускім дзяржаўным універсітэце (з 1977, на пастаяннай аснове — з 1982, [[Фізічны факультэт БДУ|фізічны факультэт]], кафедра вышэйшай матэматыкі і матэматычнай фізікі, з 2002 — загадчык кафедры).

Навуковыя інтарэсы: матэматычнае мадэляванне на аснове дыскрэтных мадэлей цеплавых працэсаў, гідрадынамікі, нелакальных працэсаў і інш.

У студзені 2022 года, у час [[палітычныя чысткі ў Беларусі (2020-я)|палітычных чыстак]], запісала відэазварот у абарону свайго звольненага калегі [[Максім Шундалаў|Максіма Шундалава]]&lt;ref name=&quot;nashaniva&quot;/&gt;:
{{цытата|Мы жылі тут і будзем жыць. І хочам, каб была змяняльнасць улады, а не [[Канстытуцыйны рэферэндум у Беларусі (2022)|перапісванне Канстытуцы]]і па жаданні «аднаго». Колькі нашых грамадзян уцякло з краіны, колькі сягоння звальняюць, каб дагадзіць «аднаму».

Сёння вы прамаўчалі, а заўтра з вамі гэтак жа разлічацца. Так ужо было ў гісторыі. Кожны сам выбірае: служыць ці прыслугоўваць. Як кажуць: служыць Богу ці прыслугоўваць Юду!}}
Яна таксама заклікала ўсіх падтрымліваць звольненых і адмаўляцца займаць іх працоўныя месцы&lt;ref name=&quot;nashaniva&quot;&gt;{{cite web|author = |last = |first = |authorlink = |coauthors = |date = 2022-01-22|url = https://nashaniva.com/?c=ar&amp;i=283434|title = Прафесар БДУ запісала зварот у абарону звольненага калегі, заклікае адмаўляцца ад працы на месцы звольненых |format = |work = |publisher = [[Наша Ніва (1991)|Наша Ніва]]|accessdate = 2022-01-22|language = be|postscript = }}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Многокомпонентные векторные схемы расщепления в методах математической физики : автореферат диссертации … доктора физико-математических наук : 01.01.07 / Абрашина-Жадаева Наталья Григорьевна. — Казань, 2008.
* О разностных схемах для нелинейных систем уравнений парабролического типа / Н. Г. Жадаева // Доклады Академии наук Белорусской ССР. — 1975. — № 3. — С. 293—296.
* Метод сеток для решения нелинейных задач типа Стефана / Н. Г. Жадаева // Доклады Академии наук Белорусской ССР. — 1980. — Т. 24, № 12. — С. 1070—1072.
* A splitting type algorithm for numerical solution of PDEs of fractional order / N. Abrashina-Zhadaeva, N. Romanova // Mathematical Modeling and Analysis. — 2007. — Vol. 12, iss. 4. — P. 399—408.
* Абрашина-Жадаева Наталья Григорьевна // Физический факультет / Белорусский государственный университет. ― Минск, 2008. — С. 97.

{{DEFAULTSORT:Абрашына-Жадаева Наталля Рыгораўна}}</text>
      <sha1>kxmsooke1ezc1gvtmbmf0wr13de0we9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Генадзь Якаўлевіч Бяляеў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>671746</id>
    <revision>
      <id>4195071</id>
      <parentid>3805731</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:09:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2571" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Бяляеў}}
'''Генадзь Якаўлевіч Бяляеў''' (нар. {{ДН|25|10|1939}}, в. [[Старое Сяло (Віцебскі раён)|Старое Сяло]], [[Віцебскі раён]], [[Віцебская вобласць]]) — [[Беларусь|беларускі]] спецыяліст у галіне тэхналогіі машынабудавання. [[Кандыдат тэхнічных навук]] (1975), [[дацэнт]] (1978), [[прафесар]] (1998). Член-карэспандэнт Міжнароднай акадэміі тэхнічнай адукацыі (1995), Беларускай інжынернай акадэміі (2000).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі політэхнічны інстытут]] (спецыяльнасць «Металарэзныя станкі і інструменты», 1968).
    
Працаваў у Беларускім нацыянальным тэхнічным універсітэце (з 1968, [[Машынабудаўнічы факультэт БНТУ|машынабудаўнічы факультэт]], кафедра «Тэхналогія машынабудавання», прафесар, у 1976—2004 — дэкан факультэта).

Навуковыя інтарэсы: абразіўнае зношванне матэрыялаў; тэхналогія лазернай плазменнай і газаплазменнай апрацоўкі матэрыялаў.

== Узнагароды ==
Медалі «[[За асваенне цалінных зямель]]», «[[Ветэран працы (медаль)|Ветэран працы]]», значкі «[[Выдатнік вышэйшай школы СССР]]», «[[Вынаходнік СССР]]», «[[Выдатнік адукацыі Рэспублікі Беларусь]]», вышэйшы знак Міністэрства адукацыі ГДР «За супрацоўніцтва ў галіне адукацыі».

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Исследование абразивного изнашивания самофлюсующихся твердых сплавов : автореферат диссертации … кандидата технических наук : 05.02.08 / Беляев Геннадий Яковлевич. — Минск, 1975

{{DEFAULTSORT:Бяляеў Генадзь }}
[[Катэгорыя:Дэканы машынабудаўнічага факультэт БНТУ]]</text>
      <sha1>6g2j8m4zgsg0y7yf1q1hpk8ndjw27fe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Міхаіл Уладзіміравіч Шалак</title>
    <ns>0</ns>
    <id>671831</id>
    <revision>
      <id>4195104</id>
      <parentid>4014149</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:16:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6200" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Міхаіл Уладзіміравіч Шалак''' (нар. {{ДН|7|4|1941}}, в. [[Зорніца]], [[Лепельскі раён]], [[Віцебская вобласць]]) — [[Беларусь|беларускі]] спецыяліст у галіне кармлення сельскагаспадарчай жывёлы і тэхналогіі кармоў. [[Доктар сельскагаспадарчых навук]] (1997), [[прафесар]] (1997). Акадэмік [[Беларуская інжынерная акадэмія|Беларускай інжынернай акадэміі]] (2004).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларуская дзяржаўная сельскагаспадарчая акадэмія|Беларускую дзяржаўную сельскагаспадарчую акадэмію]] (спецыяльнасць «Заатэхнія», 1968; аспірантура, 1974).
    
Выкладаў у Беларускай дзяржаўнай сельскагаспадарчай акадэміі (з 1968, [[Факультэт біятэхналогіі і аквакультуры БДСГА|факультэт біятэхналогіі і аквакультуры]], кафедра буйной жывёлагадоўлі і перапрацоўкі жывёлагадоўчай прадукцыі, прафесар, у 1993—2003 і 2008—2013 — загадчык кафедры, 1973—1978 — дырэктар доследнай станцыі, 1981—1988 — дэкан зоаінжынернага факультэта, 1988—1991 — сакратар парткама, 2003—2008 — прарэктар па навуковай рабоце).

Навуковыя інтарэсы: распрацоўка метадаў выкарыстання біялагічна актыўных рэчываў расліннага паходжання і нізкалазернага выпраменьвання ў жывёлагадоўлі і ўплыў гэтых фактараў на якасць прадукцыі.

== Узнагароды ==
[[Медаль Францыска Скарыны]] (2017), граматы Міністэрства сельскай гаспадаркі БССР (1978), Міністэрства вышэйшай і сярэдняй спецыяльнай адукацыі БССР (1983), Дзяржаўнага аграпрамысловага камітэта БССР (1990), Галоўнага ўпраўлення вышэйшых навучальных устаноў пры Дзяржаўнай камісіі Савета Міністраў СССР па харчаванні і закупках (1990), Міністэрства народнай адукацыі БССР (1991), Вышэйшай атэстацыйнай камісіі Рэспублікі Беларусь (2010), Падзяка Міністра сельскай гаспадаркі і харчавання Рэспублікі Беларусь (1991, 2005, 2007, 2011, 2016) і інш.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* ''Гончарова, Л.'' «Университеты» профессора Шалака : [о профессоре БГСГА, докторе сельскохозяйственных наук Михаиле Владимировиче Шалаке] / Людмила Гончарова // Зямля і людзі. — 2016. — 22 чэрвеня. — С. 13.
* ''Пугач, А.'' Патриот родного факультета / А. Пугач // Белорусская нива. — 2001. — 13 июля.
* ''Пугач, А.'' «Продолжаю школу Солнцева…» / Андрей Пугач // Горацкі веснік (Горкі). — 2011. — 2 ліпеня. — С. 3.
* ''Садомов, Н. А.'' Михаил Владимирович Шалак : (к 70-летию со дня рождения) / Н. А. Садомов, Н. В. Барулин // Вестник БГСХА. — 2011. — № 3. — С. 179—181.
* ''Саскевич, П. А.'' Михаил Владимирович Шалак : (к 75-летию со дня рождения) / П. А. Саскевич, А. И. Портной // Вестник БГСХА. — 2016. — № 2. — С. 130—131.
* Шалак Михаил Владимирович // История в биографиях ученых, удостоенных почетных званий, лауреатов премий, профессоров, докторов наук / авторы-составители Цыганов А. Р., Лившиц В. М. ; БГСХА. — Могилев, 2005. — С. 135—136.
* Шалак Михаил Владимирович // Кто есть кто в Белорусской сельскохозяйственной академии : информационно-справочный указатель. — Горки, 1999. — С. 71.
* Шалак Михаил Владимирович, доктор сельскохозяйственных наук, профессор, профессор кафедры крупного животноводства и переработки животноводческой продукции, академик БИА : библиографический указатель научно-педагогической деятельности / БГСХА ; [ответственный за выпуск А. Н. Карташевич]. — Горки : [БГСХА], 2015. — 47 с.

== Спасылкі ==
* {{bis.nlb.by|169313|Шалак Міхаіл Уладзіміравіч, доктар сельскагаспадарчых навук, заатэхнія}}
* {{bis.nlb.by|140335|Шалак Міхаіл Уладзіміравіч}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Шалак Міхаіл Уладзіміравіч}}
[[Катэгорыя:Дэканы факультэта біятэхналогіі і аквакультуры БДСГА]]
[[Катэгорыя:Акадэмікі Беларускай інжынернай акадэміі]]</text>
      <sha1>fl0787q65endym711sln96l6gr1n6ao</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Партал:ЛГБТ/Новыя артыкулы</title>
    <ns>100</ns>
    <id>671832</id>
    <revision>
      <id>4194749</id>
      <parentid>4135241</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T15:51:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>NirvanaBot</username>
        <id>40832</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>+4 новых</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1810" xml:space="preserve">{{Новы артыкул|Нарцыза Жмыхоўская|2022-08-25T17:45:32Z|Чаховіч Уладзіслаў}}
{{Новы артыкул|Віялет Ледзюк|2022-08-25T17:35:28Z|Чаховіч Уладзіслаў}}
{{Новы артыкул|Мадам дэ Лавернь|2022-08-25T17:17:00Z|Чаховіч Уладзіслаў}}
{{Новы артыкул|Люсі Дэлару-Мардрус|2022-08-25T16:57:32Z|Чаховіч Уладзіслаў}}
{{Новы артыкул|Правы ЛГБТ у Славеніі|2022-05-27T13:41:38Z|Kegarrique}}
{{Новы артыкул|Правы ЛГБТ у Латвіі|2022-05-19T11:56:00Z|Culamar}}
{{Новы артыкул|Першыя ластаўкі|2021-12-01T05:55:55Z|ZlyiLev}}
{{Новы артыкул|Пінк|2021-08-15T00:03:06Z|ZlyiLev}}
{{Новы артыкул|Вясёлкавы сцяг (ЛГБТ)|2021-05-23T15:30:06Z|Чаховіч Уладзіслаў}}
{{Новы артыкул|Сага Бекер|2021-03-23T21:33:02Z|Lagommaria}}
{{Новы артыкул|Уладзіслаў Гарбацкі|2021-03-08T14:49:49Z|Nieszczarda2}}
{{Новы артыкул|Алі Сістані|2021-01-27T09:18:09Z|DBatura}}
{{Новы артыкул|Максім Сяргееевіч Марцінкевіч|2020-10-05T07:03:57Z|VolnyiLev}}
{{Новы артыкул|Ганна Барысаўна Шарыгіна|2020-03-15T18:34:58Z|Андрій Гриценко}}
{{Новы артыкул|Жорж Экгаўт|2021-03-09T14:49:49Z|Nieszczarda2}}
&lt;noinclude&gt;
[[Катэгорыя:Вікіпедыя:Спісы новых артыкулаў паводле тэм|{{PAGENAME}}]]
&lt;/noinclude&gt;
&lt;noinclude&gt;
[[Катэгорыя:Вікіпедыя:Спісы новых артыкулаў паводле тэм|{{PAGENAME}}]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>ei5wm1r1jqayugbscaxlqdakcygcvyj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Галіна Уладзіміраўна Ананчанка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>672160</id>
    <revision>
      <id>4194898</id>
      <parentid>3830283</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:43:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2812" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Галіна Уладзіміраўна Ананчанка''' (нар. {{ДН|12|6|1946}}, г. [[Макар’еў]], [[Кастрамская вобласць]], [[РСФСР]]) — [[Беларусь|беларускі]] педагог, спецыяліст у галіне тэорыі і методыкі навучання і выхавання (музыка). [[Кандыдат педагагічных навук]] (1981), [[прафесар]] (2001).

== Біяграфія ==
Скончыла [[Адэская нацыянальная музычная акадэмія імя А. В. Няжданавай|Адэскую дзяржаўную кансерваторыю]] (музычна-педагагічны факультэт, 1979), Навукова-даследчы інстытут мастацкага выхавання Акадэміі педагагічных навук СССР ([[аспірантура]], 1979).

Працавала ў дзіцячай музычнай школе г. [[Кастрама|Кастрамы]] (1962—1968, выкладчык), [[Цэнтральнаўкраінскі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт імя Уладзіміра Віннічэнкі|Кіраваградскім педагагічным інстытуце]] (1971—1976, выкладчык), [[Віцебскі дзяржаўны ўніверсітэт імя П. М. Машэрава|Віцебскім дзяржаўным універсітэце імя П. М. Машэрава]] (з 1979, [[Педагагічны факультэт ВДУ імя П. М. Машэрава|педагагічны факультэт]], кафедра музыкі, прафесар)&lt;ref&gt;[https://vsu.by/236-universitet/personalii/1040-6.html АНАНЧЕНКО ГАЛИНА ВЛАДИМИРОВНА]&lt;/ref&gt;.

Навуковыя інтарэсы: методыка музычнага выхавання; тэорыя і методыка навучання і выхавання навучэнскай і студэнцкай моладзі.

== Узнагароды ==
Узнагароджана нагрудны знакам «[[Выдатнік адукацыі Беларусі|Выдатнік адукацыі]]» (2006), [[Ганаровая грамата Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь|ганаровай граматай Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь]] (1992, 1996), [[Ганаровая грамата Міністэрства культуры Беларусі|Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь]] (1998).

{{зноскі}}

{{DEFAULTSORT:Ананчанка Галіна Уладзіміраўна}}</text>
      <sha1>ludotqgxb9t5ghd1yei8j8prdcfxoxw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Любоў Адамаўна Антанюк</title>
    <ns>0</ns>
    <id>672190</id>
    <revision>
      <id>4194907</id>
      <parentid>4087831</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:44:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3363" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Антанюк}}
'''Любоў Адамаўна Антанюк''' ({{ДН|28|4|1949}}, в. [[Ломыш (вёска)|Ломыш]], [[Хойніцкі раён]], [[Гомельская вобласць]] — {{ДС|6|1|2006}}) — [[Беларусь|беларускі]] мовазнавец, спецыяліст у галіне беларускага мовазнаўства. [[Доктар філалагічных навук]] (1992), [[прафесар]] (1997).

== Біяграфія ==
Скончыла [[Мазырскі дзяржаўны педагагічны інстытут|Мазырскі дзяржаўны педагагічны інстытут імя Н. К. Крупскай]] (спецыяльнасць «Руская мова і літаратура», 1970).

Працавала ў [[Інстытут мовазнаўства імя Я. Коласа АН БССР|Інстытуце мовазнаўства імя Я. Коласа АН БССР]] (з 1970), [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|Беларускім дзяржаўным універсітэце]] (з 1991, [[Філалагічны факультэт БДУ|філалагічны факультэт]], кафедра сучаснай беларускай мовы, прафесар), [[Акадэмія кіравання пры Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь|Акадэміі кіравання пры Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь]] (з 1998, кафедра беларусазнаўства, загадчык кафедры).

Навуковыя інтарэсы: лексікалогія, тэрміналогія, граматыка беларускай мовы.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Белорусская терминология (становление, развитие, структура) : автореферат диссертации … доктора филолологических наук : 10.02.02 / Антонюк Любовь Адамовна. — Минск, 1992.
* Лексико-грамматические категории совместного и взаимного действия в современном белорусском литературном языке : автореферат диссертации … кандидата филологических наук : 10.02.02 / Антонюк Любовь Адамовна. — Минск, 1974.
* Антанюк Любоў Адамаўна // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 1996. — Т. 1. — С. 382.
* Антонюк Любовь Адамовна // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.]. — Минск, 2005. — Т. 1. — С. 122.
* Антонюк Любовь Адамовна // Регионы Беларуси : энциклопедия : в 7 т. — Минск, 2012. — Т. 3 : Гомельская область : в 2 кн., кн. 1. — С. 17.
* Антанюк Любоў Адамаўна // Хто ёсць хто ў сучаснай беларускай лінгвістыцы. — Мінск, 1997. — С. 9.
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Антанюк Любоў Адамаўна}}</text>
      <sha1>64o2pp2kqoghay182o3kdh30qqsk7bz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кацярына Анатольеўна Анціпава</title>
    <ns>0</ns>
    <id>672200</id>
    <revision>
      <id>4194916</id>
      <parentid>3827585</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:45:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2807" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Кацярына Анатольеўна Анціпава''' (нар. {{ДН|20|3|1963}}, г. [[Мінск]]) — [[Беларусь|беларускі]] [[географ]]. [[Доктар геаграфічных навук]] (2009), [[прафесар]] (2010).

== Біяграфія ==
Скончыла [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]] ([[Геаграфічны факультэт БДУ|геаграфічны факультэт]], спецыяльнасць «Геаграфія», 1985; аспірантура, спецыяльнасць «Эканамічная і сацыяльная геаграфія», 1993).

Працуе ў Беларускім дзяржаўным універсітэце (геаграфічны факультэт, кафедра эканамічнай геаграфіі замежных краін, прафесар, з 2013 — загадчык кафедры)&lt;ref&gt;[https://nastgaz.by/katsyaryna-antsipava-prafesar-bdu-ya-getuyu-rabotu-ni-na-shto-ne-pamyanyayu/ Кацярына АНЦІПАВА, прафесар БДУ: «Я гэтую работу ні на што не памяняю»]&lt;/ref&gt;.

Навуковыя інтарэсы: сацыяльна-эканамічная геаграфія; геаграфія насельніцтва; дэмаграфія.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Сельское расселение Беларуси: территориальная структура и геодемографическое развитие : диссертация … доктора географических наук : 25.00.24 : защищена 27.11.2008 : утверждена 06.05.2009 / Антипова Екатерина Анатольевна. — Минск, 2008.
* Беларусь и Молдова: геодемографические сходства и различия сельской местности / Е. А. Антипова, Л. В. Фокеева. — Минск, 2010.
* Демогеографические потери и современные трудоресурсные возможности сельской местности Беларуси / Б. А. Манак, Е. А. Антипова. — Минск, 2002.
* Регионы Беларуси: особенности демографического развития и трудовой потенциал сельской местности : монография / Е. А. Антипова, Б. А. Манак. — Минск, 2007.
* Belarus : A demographic portrait / Yekaterina Antipova, Alexandre Kokcharov, Bronislava Monak // Belarus &amp; Business. — 1998. — № 1. — P. 8—9.

{{DEFAULTSORT:Анціпава Кацярына Анатольеўна}}</text>
      <sha1>n5yarh5bvqou74czabkgp6ea63cvm0j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Лідзія Васільеўна Арлова</title>
    <ns>0</ns>
    <id>672202</id>
    <revision>
      <id>4194959</id>
      <parentid>3830286</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:49:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3728" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Арлова}}
'''Лідзія Васільеўна Арлова''' (нар. {{ДН|20|4|1954}}, в. Верхні Ламоў, [[Ніжнеламоўскі раён]], [[Пензенская вобласць]], [[РСФСР]]) — [[Беларусь|беларускі]] псіхолаг, спецыяліст у галіне педагагічнай псіхалогіі. [[Кандыдат псіхалагічных навук]] (2001), [[дацэнт]] (2003), [[прафесар]].

== Біяграфія ==
Скончыла Ульянаўскі дзяржаўны педагагічны інстытут імя І. М. Ульянава (спецыяльнасць «Педагогіка і псіхалогія», 1975), [[Санкт-Пецярбургскі дзяржаўны ўніверсітэт]] (спецыяльнасць «Псіхолага-сацыяльная работа», 1996).

Працаввала ў [[Гімназія № 3 (Мінск)|Гімназія № 3]] г. [[Мінск]]а (1992—2002), [[Беларускі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт імя Максіма Танка|Беларускім дзяржаўным педагагічным універсітэце імя М. Танка]] (2002), [[Мінскі гарадскі інстытут развіцця адукацыі|Мінскім гарадскім інстытуце развіцця адукацыі]] (з 2001, кафедра псіхалогіі і прадметных методык, прафесар, у 2001—2013 — загадчык кафедры педагагічнай псіхалогіі).

Навуковыя інтарэсы: псіхалогія асобы педагога; дадатковая адукацыя дарослых; методыка выкладання псіхалогіі; павышэнне кваліфікацыі і перападрыхтоўка кадраў.

Пазапрафесійная дзейнасць: спартыўная гімнастыка.

== Узнагароды ==
Ганаровая грамата Мінскага гарадскога Савета дэпутатаў (2015), нагрудны знак «Выдатнік адукацыі» (2015) і інш.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Развитие психологической культуры старшеклассника в процессе изучения психологии : диссертация … кандидата психологических наук : 19.00.07 : защищена 21.02.2001 : утверждена 27.06.2001 / Орлова Лидия Васильевна. — Минск, 2001.
* Призвание. Как прожить в профессии без острых углов / Л. В. Орлова, С. В. Радькова. — Минск, 2013.
* Развитие психологической культуры школьника : учебно-методическое пособие / Л. В. Орлова. — Мозырь, 2000.
* Социально-психологическая помощь / авторы-составители: Л. В. Орлова, Н. В. Кастюк. — Минск, 2005.
* Психологические аспекты профильного обучения / Л. В. Орлова // Вестник МГИРО. — Минск, 2015. — № 3. — С. 25—31.
* Орлова Лидия Васильевна // Психологи Республики Беларусь: путь к диалогу : справочник. ― Минск, 2008. — С. 42—43.

{{DEFAULTSORT:Арлова Лідзія Васільеўна}}</text>
      <sha1>ou2jmlmf07glm0hlgtqhly4vn16w7ab</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Валянціна Мікалаеўна Бібіла</title>
    <ns>0</ns>
    <id>672215</id>
    <revision>
      <id>4194941</id>
      <parentid>4047523</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:47:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3637" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Бібіла}}
'''Валянціна Мікалаеўна Бібіла''' (нар. {{ДН|6|8|1949}}, в. [[Нацавічы]], [[Мастоўскі раён]], [[Гродзенская вобласць]]) — [[Беларусь|беларускі]] [[юрыст]]. [[Доктар юрыдычных навук]] (1996), [[прафесар]] (2003).

== Біяграфія ==
Нарадзілася 6 жніўня 1949 года ў в. [[Нацавічы]] [[Мастоўскі раён|Мастоўскага раёна]] [[Гродзенская вобласць|Гродзенскай вобласці]].

У 1975 годзе скончыла [[Юрыдычны факультэт БДУ|юрыдыячны факультэт]] [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт фізічнай культуры|Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта]] па спецыяльнасці «Правазнаўства». У 1978 годзе скончыла аспірантуру па спецыяльнасці «Крымінальны працэс».
    
Выкладае ў Беларускім дзяржаўным універсітэце (з 1978, юрыдычны факультэт, кафедра крымінальнага працэсу і пракурорскага нагляду, прафесар).

Навуковыя інтарэсы: судовы лад; крымінальны працэс; агульная тэорыя права; гісторыя дзяржавы і права.

== Узнагароды ==
* нагрудны знак Міністэрства юстыцыі Рэспублікі Беларусь «За адзнаку» (2009),
* нагрудны знак Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь «[[Выдатнік адукацыі]]» (2009),
* [[медаль «За працоўныя заслугі»]] (2020)&lt;ref&gt;[https://pravo.by/upload/docs/op/P32000007_1578690000.pdf Указ Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 8 студзеня 2020 года № 7 «Аб узнагароджанні»]&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Социально-правовые основы правосудия по уголовным делам : автореферат диссертации … доктора юридических наук : 12.00.09 / Бибило Валентина Николаевна. — Минск, 1995.
* Бібіла Валянціна Мікалаеўна // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 2004. — Т. 18, кн. 1. — С. 352.
* Бібіла Валянціна Мікалаеўна // Прафесары і дактары навук Беларускага дзяржаунага універсітэта, 1921—2001 : 80 год. — Мінск, 2001. — С. 27.
* Бібіла Валянціна Мікалаеўна // Юрыдычны факультэт : Гісторыя. Сучаснасць. Імёны / Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт. — Минск, 2015. — С. 120.
* Бибило Валентина Николаевна // Белорусская юридическая энциклопедия : в 4 т. — Минск, 2007. — Т. 1. — С. 122.
* Бибило Валентина Николаевна // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.]. — Минск, 2006. — Т. 2. — С. 384.

{{DEFAULTSORT:Бібіла Валянціна Мікалаеўна}}</text>
      <sha1>gq8z4ezqhzo6rwq9jxgg50l9ebresue</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ніна Паўлаўна Кануннікава</title>
    <ns>0</ns>
    <id>672303</id>
    <revision>
      <id>4194899</id>
      <parentid>3809895</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:43:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3333" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Ніна Паўлаўна Кануннікава''' (нар. {{ДН|6|8|1946}}, г. [[Рэчыца]], [[Гомельская вобласць]]) — [[Беларусь|беларускі]] [[Біяхімія|біяхімік]]. [[Доктар біялагічных навук]] (2000), [[дацэнт]] (2008), [[прафесар]] (2018). Член Беларускага біяхімічнага таварыства (1971), Беларускага таварыства фізіёлагаў (1971), Расійскага нейрахімічнага таварыства (1998).

== Біяграфія ==
Скончыла [[Гродзенскі дзяржаўны медыцынскі інстытут]] (спецыяльнасць «Лячэбная справа», 1970).

Працавала ў [[Мінскі дзяржаўны медыцынскі інстытут|Мінскмі дзяржаўным медыцынскім інстытуце]] (1976—1979, загадчык лабараторыі нейрагармонаў), [[Інстытут біяхіміі НАН Беларусі|Інстытуце біяхіміі НАН Беларусі]] (1979—2002, галоўны навуковы супрацоўнік, вучоны сакратар), [[Гродзенскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Я. Купалы|Гродзенскім дзяржаўным універсітэце імя Я. Купалы]] (з 2002, [[Факультэт біялогіі і экалогіі ГрДУ|факультэт біялогіі і экалогіі]], кафедра заалогіі і фізіялогіі чалавека і жывёл, загадчык кафедры; кафедра тэхналогіі, фізіялогіі і гігіены харчавання, прафесар)&lt;ref&gt;[http://unicat.nlb.by/SCIENT/DOC/FILES/BY-NLB-ar307824_Kanunnikova_N_P/BY-NLB-ar307824_Kanunnikova_N_P.htm Канунникова Нина Павловна]&lt;/ref&gt;.

Навуковыя інтарэсы: нейрахімія; наркалогія; [[нейрафізіялогія]].

== Асноўныя публікацыі ==
* Основы анатомии, физиологии и патологии : учебное пособие / Н. П. Канунникова, Н. З. Башун. — Минск, 2013.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Кануннікава Ніна Паўлаўна // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 2004. — Т. 18, кн. 1. — С. 400.
* Канунникова Нина Павловна // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.]. — Минск, 2006. — Т. 3. — С. 868.
* Канунникова Нина Павловна // Регионы Беларуси : энциклопедия : в 7 т. — Минск, 2012. — Т. 3 : Гомельская область : в 2 кн., кн. 1. — С. 312.
* Биохимик : Канунникова Нина Павловна / Н. Башун // Путь в науку. — Гомель, 2008. — Вып. 5 : Очерки о докторах и кандидатах наук — уроженцах Гомельщины. — С. 147.

{{DEFAULTSORT:Кануннікава Ніна Паўлаўна}}</text>
      <sha1>tie9gklr5ekcvjfisj7h3mrt5fj3jr4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Валянціна Уладзіміраўна Багданава</title>
    <ns>0</ns>
    <id>672311</id>
    <revision>
      <id>4194902</id>
      <parentid>3870517</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:43:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2286" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Багданава}}
'''Валянцiна Уладзiмiраўна Багданава''' (нар. {{ДН|4|10|1947}}, с. [[Хароль]], [[Прыморскі край]], [[РСФСР]]) — [[Беларусь|беларускі]] хімік, спецыяліст у галіне фізічнай хіміі і хіміі высокамалекулярных злучэнняў. [[Доктар хімічных навук]] (2005), старшы навуковы супрацоўнік (1988), [[прафесар]] (2011).

== Біяграфія ==
Скончыла [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]] (спецыяльнасць «Хімія», спецыялізацыя «Фізічная хімія», 1969).

Працавала ў Беларускім дзяржаўным універсітэце (з 1969, [[Хімічны факультэт БДУ|хімічны факультэт]], кафедра неарганічнай хіміі, навуковы супрацоўнік, з 1972 — [[Навукова-даследчы інстытут фізіка-хімічных праблем БДУ]], лабараторыя вогнетушыльных матэрыялаў, загадчык лабараторыі).

Навуковыя інтарэсы: [[хімія цвёрдага цела]]; інгібіраванне гарэння; кампазіцыйныя матэрыялы.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Механизм тушения торфа огнегасящими составами / В. В. Богданова // Наука и инновации. — 2003. — № 7/8. — С. 124—135.
* Application of laminar plasma jet to test fireproof мaterials / I. P. Smyaglikov, V. V. Bogdanova, O. N. Buraya // Plasma Physics and Plasma Technology : VI International Conference Contributed papers, Minsk, September 28 — October 2, 2009 : contributed papers : in 2 vol. — Minsk, 2009. — Vol. 2. — P. 712—715.

{{DEFAULTSORT:Багданава Валянцiна Уладзiмiраўна}}
[[Катэгорыя:Хімікі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Фізікахімікі СССР]]
[[Катэгорыя:Фізікахімікі Беларусі]]</text>
      <sha1>dvfgdnaob1d9m1t6oo4nbvef6oyzg90</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Алена Уладзіміраўна Баранава</title>
    <ns>0</ns>
    <id>672366</id>
    <revision>
      <id>4194906</id>
      <parentid>3830292</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:44:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2678" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Алена Уладзіміраўна Баранава''' ({{ДН|20|4|1954}}, г. [[Гродна]]) — [[Беларусь|беларускі]] [[палітолаг]]. [[Доктар палітычных навук]] (2001), [[прафесар]] (2004).

== Біяграфія ==
У 1980 годзе скончыла [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт імя У. І. Леніна|Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт імя У. І. Леніна]] па спецыяльнасці «[[Журналістыка]]».

Выкладала ў Беларускім дзяржаўным універсітэце (з 2005, [[Інстытут журналістыкі БДУ|Інстытут журналістыкі]], кафедра тэорыі і метадалогіі журналістыкі, прафесар).

Навуковыя інтарэсы: сістэмная трансфармацыя постсавецкага перыяду; ідэалагічная складаючая сацыяльнай дзяржаўнасці; палітычная культура і матывацыя грамадскай актыўнасці.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Многопартийность в процессе трансформации политической власти постсоветского периода : на примере Белоруссии : автореферат диссертации, доктора политических наук : 09.00.10 / Баранова Елена Владимировна. — Москва, 2000.
* Политические партии и проблемы модернизации власти в Республике Беларусь / Е. В. Баранова. — Минск, 1995.
* Политология : курс лекций / Е. В. Баранова. — Минск, 2003.
* Социология политики : курс лекций / Е. В. Баранова. — Минск, 2006.
* Баранава Алена Уладзіміраўна // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 2004. — Т. 18, кн. 1. — С. 343.
* Баранова Елена Владимировна // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.]. — Минск, 2006. — Т. 2. — С. 190.
* Баранава Алена Уладзіміраўна // Культура Беларусі : энцыклапедыя : [у 6 т.]. — Мінск, 2010. — Т. 1. — С. 438.

{{DEFAULTSORT:Баранава Алена Уладзіміраўна}}</text>
      <sha1>b68op2wyupvoaovb5tk05nu8wu2x7s1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вольга Аляксееўна Ляшчынская</title>
    <ns>0</ns>
    <id>672470</id>
    <revision>
      <id>4194968</id>
      <parentid>3919595</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:51:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6698" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Ляшчынская}}
'''Вольга Аляксееўна Ляшчынская''' (нар. {{ДН|30|4|1946}}, в. [[Уселюб]], [[Навагрудскі раён]], [[Гродзенская вобласць]]) — [[Беларусь|беларускі]] [[мовазнавец]], педагог. [[Доктар філалагічных навук]] (2005), [[прафесар]] (2006).

== Біяграфія ==
Скончыла сярэднюю школу ва Уселюбе (1963). У 1963 годзе паступіла на [[Філалагічны факультэт БДПУ імя М. Танка|філалагічны факультэт]] [[Мінскі дзяржаўны педагагічны інстытут|Мінскага дзяржаўнага педагагічнага інстытута імя А. М. Горкага]] (спецыяльнасць «Руская мова і літаратура. Беларуская мова і літаратура»), у 1968 годзе — у аспірантуру [[Інстытут мовазнаўства імя Якуба Коласа|Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа Акадэміі навук БССР]], якую закончыла з прадстаўленнем дысертацыі да абароны ў 1971 годзе.

У 1971 годзе пачала выкладаць у [[Гомельскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Ф. Скарыны|Гомельскім дзяржаўным універсітэце імя Ф. Скарыны]] (выкладчык кафедры беларускай і рускай моў, прафесар кафедры беларускай мовы). [[Кандыдат філалагічных навук|Кандыдат філагагічных навук]] (1974). [[Дацэнт]] (1980).

== Навуковая дзейнасць ==
Друкуецца з 1971 года. Даследуе праблемы словаўтварэння, лексікалогіі, методыкі выкладання беларускай мовы ў сярэдняй і вышэйшай школе. Выйшла яе манаграфія «Марфемны склад і словаўтварэнне ў школе» (Гомель, 1982). Выдала ў сааўтарстве дапаможнікі: «Зборнік практыкаванняў па лексіцы і стылістыцы» (1974), «Педагагічная практыка студэнтаў — філолагаў» (1983), «Асновы маўлення і стылістыкі беларускай мовы» (1992).

Аўтар больш за 330 навуковых і метадычных прац, звязаных з пытаннямі лексікалогіі і фразеалогіі сучаснай беларускай мовы, стылістыкі і культуры маўлення, лексікаграфіі, тэрміназнаўства, анамастыкі, лінгвадыдактыкі, лінгвакультуралогіі, у тым ліку манаграфій, вучэбных дапаможнікаў з грыфам Міністэрства адукацыі, слоўнікаў, шматлікіх артыкулаў, апублікаваных не толькі ў рэспубліканскіх навуковых зборніках і часопісах, але і ў разнастайных замежных выданнях.

Навуковыя інтарэсы: словаўтварэнне; лексікалогія; лексікаграфія; фразеалогія; фразеаграфія; культура мовы; стылістыка; лінгвакультуралогія; лінгвадыдактыка&lt;ref&gt;[https://nov-centr.of.by/personal/lyashchynskaya-volga-alyaksee%d1%9ena/ ЛЯШЧЫНСКАЯ ВОЛЬГА АЛЯКСЕЕЎНА]&lt;/ref&gt;.

=== Выбраныя працы ===
* ''Ляшчынская, В. А.'' Марфемны склад і словаўтварэнні ў школе: манаграфія / В. А. Ляшчынская. — Гомель, 1982.
* Зборнік практыкаванняў па лексіцы і стылістыцы: дапаможнік / В. А. Ляшчынская [і інш.]. — 1974.
* Педагагічная практыка студэнтаў-філолагаў: дапаможнік / В. А. Ляшчынская [і інш.].- 1983.
* Асновы маўлення і стылістыкі беларускай мовы: дапаможнік / В. А. Ляшчынская [і інш.].- 1992.

== Узнагароды ==
* [[медаль «За працоўныя заслугі»]] (2021)&lt;ref&gt;[https://pravo.by/document/?guid=12551&amp;p0=P32100334&amp;p1 Указ Прэзідэнта Республікі Беларусь ад 10 верасня 2021 года № 336 «Аб узнагароджанні»]&lt;/ref&gt;;
* нагрудны знак «Выдатнік адукацыі Рэспублкі Беларусь» (2014);
* ганаровыя граматы Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь (2005, 2008).

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/Республика Беларусь : энциклопедия|4|Лещинская Ольга Алексеевна}} — С. 472
* Ляшчынская Вольга Аляксееўна // Людзі культуры з Гродзеншчыны : даведнік / Аляксей Пяткевіч. — Гродна, 2000. — С. 192—193.
* ''Грынь, І.'' Нашы землякі // Навагрудчына ў гістарычна-культурнай спадчыне Еўропы (да 600-годдзя Грунвальдскай бітвы). — Мн., 2010. — С. 352—373.
* ''Ермакова, А. М.'' Чалавек не ўзнікае так — ён збываецца, адбываецца… : да юбілею Вольгі Ляшчынскай / Алена Ермакова // Роднае слова. — 2016. — № 4. — С. 26-27.
* ''Смыкоўская, В.'' Несці людзям агонь душы і сэрца жар : [пра Вольгу Ляшчынскую, доктара філалагічных навук, прафесара Гомельскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя Ф.Скарыны] // Роднае слова. — 2006. — № 4. — C. 28.

{{DEFAULTSORT:Ляшчынская Вольга Аляксееўна}}
[[Катэгорыя:Мовазнаўцы Беларусі]]</text>
      <sha1>hprmsrdr6xawwb6c4badmn94wmevh06</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Наталля Аляксееўна Булацкая</title>
    <ns>0</ns>
    <id>672943</id>
    <revision>
      <id>4194917</id>
      <parentid>3830296</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:45:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2935" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Наталля Аляксееўна Булацкая''' (нар. {{ДН|27|4|1953}}, г. [[Навазыбкаў]], [[Бранская вобласць]], [[РСФСР]]) — [[Беларусь|беларускі]] [[літаратуразнавец]]. [[Кандыдат філалагічных навук]] (1989), [[дацэнт]] (1994), [[прафесар]].

== Біяграфія ==
Скончыла [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]] (спецыяльнасць «Руская мова і літаратура», 1975; аспірантура, 1988).

Працавала ў [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт культуры і мастацтваў|Беларускім дзяржаўным універсітэце культуры і мастацтваў]] (з 1975, [[Факультэт інфармацыйна-дакументных камунікацый (БДУКМ)|факультэт інфармацыйна-дакументных камунікацый]], кафедра беларускай філалогіі і сусветнай літаратуры, прафесар, у 1991—2006 — загадчык кафедры).

Навуковыя інтарэсы: тэорыя літаратуры; славянскія літаратуры; методыка выкладання літаратуры ў вну.

== Узнагароды ==
Ганаровыя граматы Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь (2000), Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт культуры і мастацтваў (2003).

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* История русской литературы XIX века в схемах и комментариях : учебное пособие / Н. А. Булацкая. — Минск, 2003.
* Славянские литературы: классика и современность : (болгарская, польская, сербская, чешская) : учебно-методическое пособие / Н. А. Булацкая. — Минск, 2011.
* Інавацыйныя метады і формы самастойнага вывучэння сусветнай літаратуры студэнтамі-завочнікамі Універсітэта культуры / Н. А. Булацкая // Псіхолага-педагагічныя і метадычныя праблемы актывізацыі самастойнай пазнавальнай работы студэнтаў : матэрыялы навукова-метадычнай канферэнцыі (1—2 лютага 2001 г.) / Беларускі дзяржаўны універсітэт культуры. — Мінск, 2001. — С. 30—34.

{{DEFAULTSORT:Булацкая Наталля Аляксееўна}}</text>
      <sha1>ndlzihyqwlxoyqireg064jwf6035cvl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аляксандр Паўлавіч Астапеня</title>
    <ns>0</ns>
    <id>672946</id>
    <revision>
      <id>4194915</id>
      <parentid>3814502</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:45:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2904" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Астапеня}}
'''Аляксандр Паўлавіч Астапеня''' ({{ДН|29|1|1939}}, г. [[Мінск]] — {{ДС|25|2|2012}},г. [[Мінск]]) — [[Беларусь|беларускі]] гідрабіёлаг. [[Доктар біялагічных навук]] (1989), [[прафесар]] (2005). Член-карэспандэнт [[НАН Беларусі]] (1996).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]] (1961).

Працаваў у Беларускім дзяржаўным універсітэце (з 1965, [[Біялагічны факультэт БДУ|біялагічны факультэт]], Праблемная НДЛ эксперыментальнай біялогіі, старшы навуковы супрацоўнік, з 1967 — кіраўнік групы гідрабіёлагаў, з 1971 — загадчык сектара гідрабіялогіі, у 1991—2012 — НДЛ гідраэкалогіі, загадчык лабараторыі, у 2001—2005 — Міжведамасны цэнтр праблем нацыянальных паркаў і запаведнікаў, дырэктар).

Навуковыя інтарэсы: прадукцыйная гідрабіялогія; роля сестону і дэтрыту ў функцыянаванні водных экасістэм.

== Узнагароды ==
[[Медаль Францыска Скарыны]] (2001) і інш.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Астапеня Аляксандр Паўлавіч // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 1996. — Т. 2. — С. 44.
* Остапеня Александр Павлович // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.]. — Минск, 2007. — Т. 5. — С. 637.
* Остапеня Александр Павлович // Национальная академия наук Беларуси : персональный состав, 1928—2018. — Минск, 2018. — С. 466—467.
* Научное наследие А. П. Остапени / Белорусский государственный университет. — Минск, 2014.
* Памяти Александра Павловича Остапени // Озерные экосистемы: биологические процессы, антропогенная трансформация, качество воды : материалы V Международной научной конференции 12—17 сентября 2016 г., Минск — Нарочь. — Минск, 2016. — С. 11—14.

{{DEFAULTSORT:Астапеня Аляксандр Паўлавіч}}
[[Катэгорыя:Члены-карэспандэнты НАНБ]]</text>
      <sha1>tsvvntjk16objkoqaayb1gb37qpx74r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Георгій Сямёнавіч Юньеў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>672957</id>
    <revision>
      <id>4194934</id>
      <parentid>3854826</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:46:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2759" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Георгій Сямёнавіч Юньеў''' ({{ДН|5|5|1898}}, г. Санкт-Пецярбург (па некаторых звестках г. Волагда), Расія — {{ДС|||1989}},г. [[Мінск]]) — фізіёлаг. Доктар біялагічных навук (1949), прафесар (1951).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Казанскі ўніверсітэт|Казанскі дзяржаўны ўніверсітэт]] (1929).

Працаваў у Інстытуце фізіялогіі АН СССР (1930—1948, загадчык электрафізіялагічнай лабараторыі), Інстытуце псіхіятрыі Міністэрства аховы здароўя СССР (1948—1950, загадчык лабараторыі), [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|Беларускім дзяржаўным універсітэце]] (з 1950, [[Біялагічны факультэт БДУ|біялагічны факультэт]], кафедра фізіялогіі чалавека і жывёл, у 1950—1954, 1957—1971 — загадчык кафедры).

Навуковыя інтарэсы: вывучэнне цэнтральнай нервовай, нервова-мышачнай, дыхальнай і сардэчна-сасудзістай сістэм з выкарыстаннем электрафізіялагічных метадаў даследавання.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Скорость распространения возбуждения в центральной нервной системе / Г. С. Юньев. — Минск, 1963.
* Юньеў Георгій Сямёнавіч // Беларуская савецкая энцыклапедыя : [у 12 т.]. — Мінск, 1974. — Т. 11. — С. 508.
* Юньеў Георгій Сямёнавіч // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 2004. — Т. 18, кн. 1. — С. 211.
* Юньев Георгий Семенович // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.]. — Минск, 2008. — Т. 7. — С. 694.
* Юньев Георгий Семенович // Прафесары і дактары навук Беларускага дзяржаўнага універсітэта, 1921—2001. — Минск, 2001. — С. 324.
* Георгий Семенович Юньев / [В. И. Калинин] // Имена вологжан в науке и технике. — [Вологда], 1968. — С. 204—205.
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Юньеў Георгій Сямёнавіч}}</text>
      <sha1>onhfwnknbzip3y3qwl5s9vcxeurwaa1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Алена Паўлаўна Кесарава</title>
    <ns>0</ns>
    <id>672959</id>
    <revision>
      <id>4194892</id>
      <parentid>3830297</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:43:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3436" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Алена Паўлаўна Кесарава''' ({{ДН|5|10|1910}}, [[Вільня]] — {{ДС|17|3|1972}}, [[Мінск]]) — беларускі [[фізіёлаг]]. [[Доктар біялагічных навук]] (1960), [[прафесар]] (1961). Удзельнік [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]].

== Біяграфія ==
Скончыла [[Смаленская дзяржаўная медыцынская інстытут|Смаленскі дзяржаўны медыцынскі інстытут]] (1931), [[Казанскі ўніверсітэт|Казанскі дзяржаўны ўніверсітэт]] (аспірантура, 1935).

Працавала ў Смаленскім дзяржаўным медыцынскім інстытуце (з 1935, кафедра нармальнай фізіялогіі, асістэнт), [[Беларускі дзяржаўны інстытут фізічнай культуры|Беларускім дзяржаўным інстытуце фізічнай культуры]] (1948—1964 — на пастаяннай аснове, 1964—1972 — па сумяшчальнасці, кафедра фізіялогіі і біяхіміі, дацэнт, у 1949—1964 — загадчык кафедры), [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|Беларускім дзяржаўным універсітэце]] (з 1964, кафедра фізіялогіі чалавека і жывёл, прафесар).

Навуковыя інтарэсы: нервовыя і гумаральныя механізмы рэгуляцыі тонусу шкілетных мышцаў чалавека; уплыў заняткаў спортам на арганізм, які расце; касмічная фізіялогія.

== Узнагароды ==
[[Ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга]] (1961).

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Безусловные и условные тонические рефлексы в их связи с двигательной деятельностью человека : автореферат диссертации … доктора биологических наук / Е. П. Кесарева. — Минск, 1959.
* Кесарава Алена Паўлаўна // Беларуская савецкая энцыклапедыя : [у 12 т.]. — Мінск, 1975. — Т. 2. — С. 553.
* Кесарава Алена Паўлаўна // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 1999. — Т. 8. — С. 240.
* Кесарева Елена Павловна // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.]. — Минск, 2007. — Т. 4. — С. 28—29.
* Кесарева Елена Павловна // Прафесары і дактары навук Беларускага дзяржаўнага універсітэта, 1921—2001. — Минск, 2001. — С. 123.
* Белорусский государственный университет физической культуры: о времени, о спорте, о себе : [70 лет]. — Минск, 2007. — Информация на с. 53, 102, 123, 262, 301, 302.

{{DEFAULTSORT:Кесарава Алена Паўлаўна}}</text>
      <sha1>0qxp3aa8h35hey7867kj8sqxkhq3f8n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мікалай Тарасавіч Раманоўскі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>672965</id>
    <revision>
      <id>4194913</id>
      <parentid>3814657</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:44:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2819" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Раманоўскі}}
'''Мікалай Тарасавіч Раманоўскі''' ({{ДН|7|12|1912}}, г. [[Мінск]] — {{ДС|7|1|1997}}) — беларускі [[эканаміст]], географ. [[Доктар эканамічных навук]] (1971), [[прафесар]] (1972). Удзельнік [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]].

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі дзяржаўны інстытут народнай гаспадаркі ім. В. У. Куйбышава]] (1938).

Працаваў у Мінскім статыстычным тэхнікуме (1944—1946, дырэктар), [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|Беларускім дзяржаўным універсітэце]] (з 1946, [[Геаграфічны факультэт БДУ|геаграфічны факультэт]], кафедра эканамічнай геаграфіі замежных краін, у 1968—1986 — загадчык кафедры, 1947—1956 і 1962—1983 — дэкан факультэта).

Навуковыя інтарэсы: эканамічная геаграфія Беларусі.

== Узнагароды ==
[[Ордэн Айчыннай вайны|Ордэны Айчыннай вайны]] 1-й і 2-й ступеняў, [[Ордэн Чырвонай Зоркі|Чырвонай Зоркі]], [[Ордэн Дружбы народаў (СССР)|Дружбы народаў]], званне «Заслужаны работнік вышэйшай школы Беларускай ССР» (1975) і інш.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Раманоўскі Мікалай Тарасавіч // Беларуская ССР : кароткая энцыклапедыя : [у 5 т.]. — Мінск, 1981. — Т. 5. — С. 512.
* Раманоўскі Мікалай Тарасавіч // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 2001. — Т. 13. — С. 294. — Інфармацыя: год нараджэння 1919 — памылковы.
* Романовский Николай Тарасович // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.]. — Минск, 2008. — Т. 6. — С. 492.
* Романовский Николай Тарасович // Прафесары і дактары навук Беларускага дзяржаўнага універсітэта, 1921—2001 : 80 год. — Мінск, 2001. — С. 238—239.

{{DEFAULTSORT:Раманоўскі Мікалай Тарасавіч}}
[[Катэгорыя:Дэканы факультэта геаграфіі і геаінфарматыкі БДУ]]</text>
      <sha1>kun5uljcs2bjhhlk5mj3pqztc0zrb70</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Барыс Барысавіч Багаслоўскі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>672976</id>
    <revision>
      <id>4194860</id>
      <parentid>3814705</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:35:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце (2) з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2593" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Барыс Барысавіч Багаслоўск''' ({{ДН|10|3|1916}}, г. Масква — {{ДС|1|5|1989}}) — гідролаг, возеразнавец. Доктар геаграфічных навук (1962), прафесар (1964). Удзельнік Вялікай Айчыннай вайны.

== Біяграфія ==
Сконыў [[Ленінградскі дзяржаўны ўніверсітэт]] (спецыяльнасць «Гідралогія сушы», 1941), [[Маскоўскі дзяржаўны ўніверсітэт імя М. В. Ламаносава]] (аспірантура, 1947).

Працаваў у [[Чарнавіцкі дзяржаўны ўніверсітэт|Чарнавіцкім дзяржаўным універсітэце]] (1947—1949), Маскоўскім дзяржаўным універсітэце імя М. В. Ламаносава (1949—1965), Лабараторыі возеразнаўства Аддзялення геолага-геаграфічных навук АН СССР (Ленінград, 1965—1970), [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|Беларускім дзяржаўным ўнівверсітэце]] (1970—1972, кафедра фізічнай геаграфіі СССР, прафесар), [[Расійскі дзяржаўны гідраметэаралагічны ўніверсітэт|Ленінградскім гідраметэаралагічным інстытуце]] (1974—1989).

Навуковыя інтарэсы: заканамернасці водаабмену і фарміравання водных мас буйных возераў; падабенства возераў і водасховішч; водны баланс вадаёмаў.
 
{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Морфология и морфометрия озер и водохранилищ : конспект лекций / Б. Б. Богословский. — Ленинград, 1977.
* Озероведение / Б. Б. Богословский. — Москва, 1960.
* Основы гидрологии суши. Реки, озера, водохранилища / Б. Б. Богословский. — Минск, 1974.
* Богословский Борис Борисович // Прафесары і дактары навук Беларускага дзяржаўнага універсітэта, 1921—2001. — Минск, 2001. — С. 31—32.

{{DEFAULTSORT:Багаслоўск Барыс Барысавіч}}</text>
      <sha1>jiwx3o31q3eu479mdqk15gg44aasmxo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Юрый Максімавіч Абухоўскі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>672983</id>
    <revision>
      <id>4194928</id>
      <parentid>3814727</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:46:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3081" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Абухоўскі}}
'''Юрый Максімавіч Абухоўскі''' (нар. {{ДН|6|5|1944}}, в. [[Жытомля]], [[Скідзельскі раён]], [[Гродзенская вобласць]]) — беларускі [[геамарфолаг]], ландшафтазнавец. [[Доктар геаграфічных навук]] (1998), [[прафесар]].

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]] (спецыяльнасць «Геаграфія», 1967), [[Інстытут геалагічных навук НАН Беларусі|Беларускі навукова-даследчы геолагаразведачны інстытут]] (аспірантура, спецыяльнасць «Фізічная геаграфія, геахімія і геафізіка ландшафтаў», 1976).

Працаваў у Беларускім навукова-даследчым геолагаразведачным інстытуце (1967—1980), [[Інстытут праблем выкарыстання прыродных рэсурсаў і экалогіі|Інстытуце праблем выкарыстання прыродных рэсурсаў і экалогіі НАН Беларусі]] (1981—2003), [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|Беларускім дзяржаўным універсітэце]] (з 2003, [[Геаграфічны факультэт БДУ|геаграфічны факультэт]], кафедра геадэзіі і картаграфіі, дацэнт, у 2003—2013 — загадчык кафедры).

Навуковыя інтарэсы: дыстанцыйная ландшафтная індыкацыя; тэматычнае картаграфаванне.

== Узнагароды ==
Прэмія АН Беларускай ССР (1990).

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Ландшафтная индикация : учебное пособие для студентов вузов по географическим специальностям / Ю. М. Обуховский. — Минск, 2008.
* Ландшафтная индикация четвертичных отложений и почв Припятского Полесья / Ю. М. Обуховский. — Минск, 1990.
* Абухоўскі Юрый Максімавіч // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 2004. — Т. 18, кн. 1. — С. 328.
* Обуховский Юрий Максимович // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.]. — Минск, 2007. — Т. 5. — С. 507.
* Обуховский Юрий Максимович // Геологи и горные инженеры Беларуси : биографический справочник : [в 2 ч. ]. — Минск, 2008. — Ч. 1. — С. 171—172.

{{DEFAULTSORT:Абухоўскі Юрый Максімавіч}}</text>
      <sha1>jf9qu3mfymf7s733tbqpp3rytutz3cb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Эдуард Аляксандравіч Высоцкі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>672995</id>
    <revision>
      <id>4194925</id>
      <parentid>3814776</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:46:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2978" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Высоцкі}}
'''Эдуард Аляксандравіч Высоцкі''' (нар. {{ДН|13|8|1943}}, г. [[Віцебск]] — {{ДС|||2011}}) — беларускі [[геолаг]]. [[Доктар геолага-мінералагічных навук]] (1998), [[прафесар]] (2000).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]] (спецыяльнасць «Геаграфія», 1965), [[Інстытут геалагічных навук НАН Беларусі|Беларускі навукова-даследчы геолага-разведачны інстытут]] (аспірантура, спецыяльнасць «Геалогія», 1971).

Працаваў у Беларускім дзяржаўным універсітэце ([[Геаграфічны факультэт БДУ|геаграфічны факультэт]], кафедра дынамічнай геалогіі, дацэнт).

Навуковыя інтарэсы: радовішчы карысных выкапняў; седзіментагенез эвапарытаў.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Геология металлических полезных ископаемых : учебное пособие для студентов вузов / [Э. А. Высоцкий и др.]. — Минск, 2006.
* Калиеносные бассейны мира / Э. А. Высоцкий, Р. Г. Гарецкий, В. З. Кислик. — Минск, 1988.
* Месторождения калийных солей Беларуси : геология и рациональное недропользование / [Э. А. Высоцкий и др.]. — Минск, 2003.
* Marine and continental Lower Permian evaporites of the Prypiac' Trough (Belarus) / Eduard A. Vysotskiy [et al.] // Sedimentary Geology. — 2004. — Vol. 172, iss. 1/2 — P. 211—222.
* Высоцкi Эдуард Аляксандравiч // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 2004. — Т. 18, кн.1. — С. 365—366.
* Высоцкий Эдуард Александрович // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.]. — Минск, 2006. — Т. 2. — С. 846.
* Высоцкий Эдуард Александрович // Геологи и горные инженеры Беларуси : биографический справочник : [в 2 ч.]. — Минск, 2008. — Ч. 1. — С. 47—48.
* Высоцкий Эдуард Александрович // Прафесары і дактары навук Беларускага дзяржаўнага універсітэта, 1921—2001 : 80 год. — Мінск, 2001. — С. 52.

{{DEFAULTSORT:Высоцкі Эдуард Аляксандравіч}}
[[Катэгорыя:Геолагі Беларусі]]</text>
      <sha1>b90egzgs2pmpx40ht655afpm5c1lqcb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Людміла Васільеўна Казлоўская</title>
    <ns>0</ns>
    <id>672997</id>
    <revision>
      <id>4194896</id>
      <parentid>4087830</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:43:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2372" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Казлоўская}}
'''Людміла Васільеўна Казлоўская''' ({{ДН|28|11|1936}}, в. [[Бабчын]], [[Хойніцкі раён]], [[Гомельская вобласць]] — {{ДС|17|11|2020}}) — беларуская [[эканаміст]]ка. [[Доктар эканамічных навук]] (1983), [[прафесар]] (1989)&lt;ref&gt;[https://scholar.google.com/citations?user=kKZ3_48AAAAJ&amp;hl=ru Козловская Людмила Васильевна]&lt;/ref&gt;.

== Біяграфія ==
Скончыла [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]] (спецыяльнасць «Фізічная геаграфія», 1958), [[Інстытут эканомікі АН БССР]] (аспірантура, 1965).

Працавала ў Інстытуце эканомікі АН БССР (1965—1988, у 1980—1983 — загадчык сектара, з 1983 — намеснік дырэктара па навуковай рабоце), Беларускім дзяржаўным універсітэце (1988—2015, [[Геаграфічны факультэт БДУ|геаграфічны факультэт]], кафедра эканамічнай геаграфіі Беларусі і дзяржаў Садружнасці, прафесар, у 1988—2002 — загадчык кафедры).

Навуковыя інтарэсы: рэгіянальная эканоміка; тэрытарыяльная арганізацыя прамысловасці; тэрытарыяльная арганізацыя грамадства.

== Узнагароды ==
[[Грамата Вярхоўнага Савета БССР|Граматы Вярхоўнага Савета Беларускай ССР]] (1981, 1983), Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь (2001, 2006), Вышэйшай атэстацыйнай камісіі Рэспублікі Беларусь (2001), нагрудны значок «Выдатнік адукацыі Рэспублікі Беларусь» (1996).

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Казлоўская Людміла Васільеўна}}
[[Катэгорыя:Географы Беларусі]]
[[Катэгорыя:Эканамісты Беларусі]]</text>
      <sha1>5rwz88gxqy9ek8j0j67icbrfrwz48fk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Пётр Сцяпанавіч Лопух</title>
    <ns>0</ns>
    <id>673000</id>
    <revision>
      <id>4194901</id>
      <parentid>3814802</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:43:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2464" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Пётр Сцяпанавіч Лопух''' (нар. {{ДН|10|8|1949}}, в. [[Мерчыцы]], [[Пінскі раён]], [[Брэсцкая вобласць]]) — беларускі географ, [[гідролаг]]. [[Доктар геаграфічных навук]] (2003), [[прафесар]] (2010).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]] (спецыяльнасць «Фізічная геаграфія», 1972), [[Цэнтральны навукова-даследчы інстытут комплекснага выкарыстання водных рэсурсаў]] (аспірантура, 1980).

Працаваў у Беларускім дзяржаўным універсітэце ([[Геаграфічны факультэт БДУ|геаграфічны факультэт]], кафедра агульнага землязнаўства і гідраметэаралогіі, з 2003 — загадчык кафедры).

Навуковыя інтарэсы: колькасная і якасная ацэнка водных рэсурсаў; пытанні эвалюцыі водных экасістэм; адаптацыя гаспадаркі да ўмоў зменлівасці клімату; методыка выкладання геаграфіі ў сярэдняй школе.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Гідралогія сушы : курс лекцый / П. С. Лопух . — Мінск, 2009.
* Закономерности развития природы водоемов замедленного водообмена, их использование и охрана / П. С. Лопух. — Минск, 2000.
* Формирование малых водохранилищ гидроэлектростанций / В. М. Широков, П. С. Лопух. — Москва, 1986.
* Лопух Пётр Сцяпанавіч // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 2004. — Т. 18, кн. 1. — С. 421.
* Лопух Петр Степанович // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.]. — Минск, 2007. — Т. 4. — С. 544.
* Лопух Петр Степанович // Ученые Пинщины. — Минск, 2003. — С. 75—76.

{{DEFAULTSORT:Лопух Пётр Сцяпанавіч}}</text>
      <sha1>fwsp08r5dn568w3dk4v2q9ee7a2b0pe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Георгій Якаўлевіч Рылюк</title>
    <ns>0</ns>
    <id>673156</id>
    <revision>
      <id>4194912</id>
      <parentid>4048573</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:44:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2681" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Рылюк}}
'''Аркадзь Фядосавіч Рылюк''' ({{ДН|6|3|1935}}, в. [[Пікачы]] (з 1976 у складзе в. [[Ліпнікі (Драгічынскі раён)|Ліпнікі]]), [[Драгічынскі раён]], [[Брэсцкая вобласць]] — {{ДС|19|1|2006}}) — беларускі [[географ]]. [[Кандыдат геаграфічных навук]] (1974), дацэнт (1976), [[прафесар]].

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]] (1963).

Працаваў у Беларускім дзяржаўным універсітэце (з 1963, [[Геаграфічны факультэт БДУ|геаграфічны факультэт]], кафедра фізічнай геаграфіі мацерыкоў і акіянаў і методыкі выкладання геаграфіі, прафесар).

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Рылюк Георгій Якаўлевіч // Памяць : Драгічынскі раён. — Мінск, 1997. — С. 435.
* Георгий Яковлевич Рылюк : [некролог] // Вестник Белорусского государственного университета. Серия 2, Химия. Биология. География. — 2006. — № 1. — С. 109. — Сведения доступны также по Интернету: http://elib.bsu.by/bitstream/123456789/22815/1/109.pdf
* Вклад Г. Я. Рылюка в развитие географических наук (к 80-летию со дня рождения : материалы университетских научных чтений, Минск, 1 октября 2016 г. — Минск, 2016. — 37 с. : фото. — Основные научные труды и учебные пособия профессора Г. Я. Рылюка: с. 9—12. — Сведения доступны также по Интернету: http://elib.bsu.by/bitstream/123456789/158812/1/Вклад{{Недаступная спасылка}} Г. Я. Рылюка в развитие географических наук.pdf
* Вклад профессора Г. Я. Рылюка в развитие географических наук (к 80-летию со дня рождения) / Я. К. Еловичева // Вестник БГУ. Серия 2, Химия. Биология. География. — 2016. — № 1. — С. 87—90.

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Рылюк Георгій Якаўлевіч}}</text>
      <sha1>tro707tvwj3s2vlhfgtoxelmjvc80a8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аляксандр Фёдаравіч Санько</title>
    <ns>0</ns>
    <id>673164</id>
    <revision>
      <id>4194878</id>
      <parentid>3815259</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:42:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце (2) з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3258" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Санько}}
'''Аляксандр Фёдаравіч Санько''' (нар. {{ДН|2|2|1950}}, в. [[Маяк (Слуцкі раён)|Маяк]], [[Слуцкі раён]], [[Мінская вобласць]]) — беларускі [[геолаг]], [[геамарфолаг]]. [[Доктар геолага-мінералагічных навук]] (2001), [[кандыдат геаграфічных наву]]к (1982), [[дацэнт]] (2009), [[прафесар]].

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]] (спецыяльнасць «Геаграфія», 1972), [[Інстытут геахіміі і геафізікі АН БССР]] (аспірантура, 1975).

Працаваў у Інстытуце геахіміі і геафізікі НАН Беларусі, [[Беларускі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт імя Максіма Танка|Беларускім дзяржаўным педагагічным універсітэце імя М. Танка]] (2006—2012), Беларускім дзяржаўным універсітэце (з 2012, [[Геаграфічны факультэт БДУ|геаграфічны факультэт]], кафедра інжынернай геалогіі і геафізікі, прафесар, з 2014 — загадчык кафедры).

Навуковыя інтарэсы: чацвярцічная геалогія; геамарфалогія; прэснаводная і наземная малакафаўна чацвярцічнага перыяду.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Генетические типы и фации четвертичных отложений Беларуси / А. Ф. Санько, В. И. Ярцев, А. В. Дубман. — Минск, 2012.
* Развiццё фаўны (Mollusca, Insecta, Mammalia) за апошнiя 130 тысяч гадоў на тэрыторыi Беларусi i яе будучае / У. I. Назараў, П. Ф. Калiноўскi, А. Ф. Санько // Лiтасфера. — 1996. — № 4. — С. 85—95.
* Quaternary Interglacials in Belarus, Lithuania and north-east Poland according to freshwater malacofauna / A. Sanko // Quaternary International. — 2012. — Vol. 279/280. — P. 425.
* Pόźnoplejstoceński rozwόj doliny Niemna w rejonie Grodna na Białorusi / Leszek Lindner, Aleksander Sanko // Przegląd Geologiczny. — 2008. — Vol. 56, № 1. — S. 73—80. — Звесткі даступныя таксама па Інтэрнэце: http://www.pgi.gov.pl/images/stories/przeglad/pg_2008_01_29.pdf
* Санько Александр Федорович // Геологи и горные инженеры Беларуси : биографический справочник : в 2 ч. — Минск, 2008. — Ч. 1. — С. 195.
* Санько Аляксандр Фёдаравіч // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 2004. — Т. 18, кн. 1. — С. 447.

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Санько Аляксандр Фёдаравіч}}</text>
      <sha1>pdq4a143x82fp36mnzdvgbsk9ppx735</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ядзвіга Казіміраўна Яловічава</title>
    <ns>0</ns>
    <id>673177</id>
    <revision>
      <id>4194927</id>
      <parentid>3815316</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:46:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3217" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Ядзвіга Казіміраўна Яловічава''' (нар. {{ДН|5|6|1946}}, в. [[Аляксандрава (Мінскі раён)|Аляксандрава]], [[Мінскі раён]], [[Мінская вобласць]]) — беларускі [[географ]], [[геолаг]], [[палінолаг]]. [[Доктар геаграфічных навук]] (1992), [[кандыдат геолага-мінералагічных навук]] (1977), старшы навуковы супрацоўнік (1986), дацэнт (2008), [[прафесар]] (2016).

== Біяграфія ==
Скончыла [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]] (спецыяльнасць «Геаграфія», 1969), [[Інстытут геалагічных навук НАН Беларусі|Беларускі навукова-даследчы геолагаразведачны інстытут]] (аспірантура, спецыяльнасць «Агульная і рэгіянальная геалогія», 1972).

Працавала ў [[Інстытут геалагічных навук НАН Беларусі|Інстытуце геалагічных навук]] (1972—2003, галоўны навуковы супрацоўнік), Беларускім дзяржаўным універсітэце (з 2003, [[Геаграфічны факультэт БДУ|геаграфічны факультэт]], кафедра фізічнай геаграфіі свету і адукацыйных тэхналогій, прафесар, у 2003—2017 — загадчык кафеды).

Навуковыя інтарэсы: стратыграфія; палеагеаграфія плейстацэна Беларусі.

== Узнагароды ==
Ганаровая грамата Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь (2006) і інш.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Геологические условия залегания и палеоботаническая характеристика отложений шкловского (рославльского) межледниковья Белоруссии и смежных территорий : автореферат диссертации … кандидата геолого-минералогических наук : 04.00.01 / Еловичева Ядвига Казимировна. — Вильнюс, 1977.
* Яловічава Ядзвіга Казіміраўна // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 2004. — Т. 18, кн. 1. — С. 261.
* Еловичева Ядвига Казимировна // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.]. — Минск, 2006. — Т. 3. — С. 495.
* Еловичева Ядвига Казимировна // Геологи и горные инженеры Беларуси : биографический справочник : в 2 ч. — Минск, 2008. — Ч. 1. — С. 73.

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Яловічава Ядзвіга Казіміраўна}}</text>
      <sha1>g668mzo9xzaupn7uv43w2x52vu440x5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мікалай Канстанцінавіч Чартко</title>
    <ns>0</ns>
    <id>673179</id>
    <revision>
      <id>4194933</id>
      <parentid>3815325</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:46:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3351" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Мікалай Канстанцінавіч Чартко''' (нар. {{ДН|8|1|1934}}, в. [[Мастытычы]], [[Баранавіцкі раён]], [[Брэсцкая вобласць]]) — беларускі [[географ]], глебазнавец. [[Доктар геаграфічных навук]] (1991), [[прафесар]] (1993).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]] (спецыяльнасць «Фізічная геаграфія», 1957; аспірантура, спецыяльнасць «Геаграфія глебаў», 1962).

Працаваў у Беларускім дзяржаўным універсітэце (кафедра глебазнаўства і зямельных інфармацыйных сістэм, прафесар).

Навуковыя інтарэсы: геаграфія глебаў; геахімія ландшафтаў.

== Узнагароды ==
Медалі «[[За доблесную працу. У адзначэнне 100-годдзя з дня нараджэння У. І. Леніна|За доблесную працу]]» (1970), «[[Медаль «Ветэран працы»|Ветэран працы]]» (1985), [[Грамата Вярхоўнага Савета БССР]] (1971), нагрудны знак «Пераможца сацыялістычнага спаборніцтва» (1978).

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Геохимия : учебное пособие / Н. К. Чертко. — Минск, 2009.
* Геохимия ландшафта : учебное пособие / Н. К. Чертко. — Минск, 1981.
* Жыццё глебы / М. К. Чартко. — Мінск, 1976.
* Математические методы в географии : учебно-методическое пособие / Н. К. Чертко, А. А. Карпиченко. — Минск, 2009.
* Чартко Мікалай Канстанцінавіч // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 2003. — Т. 17. — С. 248.
* Чертко Николай Константинович // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.]. — Минск, 2008. — Т. 7. — С. 534.
* Чертко Николай Константинович // Геологи и горные инженеры Беларуси : биографический справочник : [в 2 ч.]. — Минск, 2008. — Ч. 1. — С. 227.
* Чертко Николай Константинович // Прафесары і дактары навук Беларускага дзяржаўнага універсітэта, 1921—2001 : 80 год. — Мінск, 2001. — С. 303—304.
* Чертко Николай Константинович : к 70-летию со дня рождения : библиографический указатель / [составители: П. В. Жумарь, А. А. Карпиченко]. — Минск, 2005.

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Чартко Мікалай Канстанцінавіч}}
[[Катэгорыя:Географы Беларусі]]
[[Катэгорыя:Глебазнаўцы Беларусі]]</text>
      <sha1>6lct54qtcghvle1y34q6xhjw3z72mq1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Павел Іванавіч Ткачоў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>673181</id>
    <revision>
      <id>4194942</id>
      <parentid>4085746</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:47:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3726" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Ткачоў}}
'''Павел Іванавіч Ткачоў''' ({{ДН|3|9|1930}}, с. Скадаінаўка, Каменскі раён, [[Растоўская вобласць]], [[Расія]] — {{ДС|1|1|1998}}, [[Мінск]]) — беларускі [[літаратуразнавец]], [[пісьменнік]]. [[Доктар філалагічных навук]] (1981), [[прафесар]] (1982). Член [[Саюза пісьменнікаў Беларусі (недзяржаўны)|Саюза пісьменнікаў Беларусі]] (1964), [[Саюз журналістаў Беларусі|Саюза журналістаў Беларусі]].

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]] (адзяленне журналістыкі, 1955; аспірантура, 1967).

Працаваў у газеце «[[Зорька]]» (з 1955, загадчык аддзела пісем), «[[Піянер Беларусі]]» (1960—1964, адказны сакратар), Беларускім дзяржаўным універсітэце (з 1967, [[Філалагічны факультэт БДУ|філалагічны факультэт]], кафедра рускай класічнай літаратуры, з 1969 — загадчык кафедры, адначасова ў 1981—1986 — дэкан [[Факультэт журналістыкі БДУ|факультэта журналістыкі]]).

Навуковыя інтарэсы: пытанні мастацкай літаратуры і публіцыстыкі; памфлет і сатыра.

== Узнагароды ==
Узнагароды: званне «[[Заслужаны работнік вышэйшай школы БССР|Заслужаны работнік вышэйшай школы Беларускай ССР]]» (1983), нагрудны знак «Отличник высшего образования СССР» і інш.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Памфлетное наследие Ярослава Галана и традиции М. Горького : автореферат диссертации ... кандидата филологических наук / П. И. Ткачев. — Минск, 1967.
* Ткачоў Павел Іванавіч // Беларуская ССР : кароткая энцыклапедыя : [у 5 т.]. — Мінск, 1981. — Т. 5. — С. 600.
* Ткачоў Павел Іванавіч / І. У. Саламевіч // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 2002. — Т. 15. — С. 474.
* Ткачоў Павел Іванавіч / Л. А. Суднік // Энцыклапедыя ллітаратуры і мастацтва Беларусі : у 5 т. — Мінск, 1987. — Т. 5. — С. 256—257.
* Ткачев Павел Иванович // Белорусская ССР : краткая энциклопедия : [в 5 т.]. — Мінск, 1982. — Т. 5. — С. 627.
* Ткачоў Павел // Беларускія пісьменнікі : біябібліяграфічны слоўнік : у 6 т. — Мінск, 1995. — Т. 6. — С. 90—93.
* Ткачоў Павел Іванавіч // Прафесары і дактары навук Беларускага дзяржаўнага універсітэта, 1921—2001 : 80 год. — Мінск, 2001. — С. 276—277.

{{DEFAULTSORT:Ткачоў Павел Іванавіч}}
[[Катэгорыя:Пісьменнікі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Дэканы факультэта журналістыкі БДУ]]</text>
      <sha1>do8ir9jm7wlw2ttnna6za7ctx6zztf4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сяргей Валянцінавіч Дубовік</title>
    <ns>0</ns>
    <id>673183</id>
    <revision>
      <id>4194904</id>
      <parentid>3815356</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:43:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3003" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Дубовік}}
'''Сяргей Валянцінавіч Дубовік''' ({{ДН|16|8|1952}}, в. [[Крыніца (Капыльскі раён)|Крыніца]], [[Капыльскі раён]], [[Мінская вобласць]]) — беларускі [[журналіст]], [[літаратуразнавец]]. [[Кандыдат філалагічных навук]] (2000), [[дацэнт]] (2006).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Мінскі дзяржаўны педагагічны інстытут імя А. М. Горкага]] (кваліфікацыя «Настаўнік рускай і беларускай мовы і літаратуры», 1975), [[Акадэмія кіравання пры Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь|Акадэмію кіравання пры Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь]] (кваліфікацыя «Эканаміст-менеджар», 1996).

Працаваў ў [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|Беларускім дзяржаўным універсітэце]] ([[Інстытут журналістыкі БДУ|Інстытут журналістыкі]], кафедра тэорыі і метадалогіі журналістыкі, загадчык кафедры, у 2005—2018 — дырэктар Інстытута).

Навуковыя інтарэсы: нацыянальныя СМІ ва ўмовах трансфармацыі грамадства.

== Узнагароды ==
Ордэн «[[За службу Радзіме ва Узброеных сілах СССР]]» 3 ступені, [[Ганаровая грамата Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь|ганаровыя граматы Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь]] (2004), Парламенцкага сходу Саюза Беларусі і Расіі (2004).

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Союзное государство в глазах общественности / С. В. Дубовик // Союзный вестник. — 2001. — № 1. — С. 57—62.
* СМІ постсацыялістычнай Беларусі: пошук новай рацыянальнасці / С. В. Дубовiк. — Мінск, 2003.
* Дубовік Сяргей Валянцінавіч // Журфак : факультэт журналістыкі, 1944—2004 : 60 [год / Беларускі дзяржаўны універсітэт]. — Мінск, 2004. — С. 172.

{{DEFAULTSORT:Дубовік Сяргей Валянцінавіч}}
[[Катэгорыя:Дэканы факультэта журналістыкі БДУ]]
[[Катэгорыя:Дэпутаты Палаты Прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь 2-га склікання]]</text>
      <sha1>1xbh7wg2r47abqlcqxiic2e84vu6hq3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195034</id>
      <parentid>4194904</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:04:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3003" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Дубовік}}
'''Сяргей Валянцінавіч Дубовік''' ({{ДН|16|8|1952}}, в. [[Крыніца (Капыльскі раён)|Крыніца]], [[Капыльскі раён]], [[Мінская вобласць]]) — беларускі [[журналіст]], [[літаратуразнавец]]. [[Кандыдат філалагічных навук]] (2000), [[дацэнт]] (2006).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Мінскі дзяржаўны педагагічны інстытут імя А. М. Горкага]] (кваліфікацыя «Настаўнік рускай і беларускай мовы і літаратуры», 1975), [[Акадэмія кіравання пры Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь|Акадэмію кіравання пры Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь]] (кваліфікацыя «Эканаміст-менеджар», 1996).

Працаваў у [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|Беларускім дзяржаўным універсітэце]] ([[Інстытут журналістыкі БДУ|Інстытут журналістыкі]], кафедра тэорыі і метадалогіі журналістыкі, загадчык кафедры, у 2005—2018 — дырэктар Інстытута).

Навуковыя інтарэсы: нацыянальныя СМІ ва ўмовах трансфармацыі грамадства.

== Узнагароды ==
Ордэн «[[За службу Радзіме ва Узброеных сілах СССР]]» 3 ступені, [[Ганаровая грамата Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь|ганаровыя граматы Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь]] (2004), Парламенцкага сходу Саюза Беларусі і Расіі (2004).

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Союзное государство в глазах общественности / С. В. Дубовик // Союзный вестник. — 2001. — № 1. — С. 57—62.
* СМІ постсацыялістычнай Беларусі: пошук новай рацыянальнасці / С. В. Дубовiк. — Мінск, 2003.
* Дубовік Сяргей Валянцінавіч // Журфак : факультэт журналістыкі, 1944—2004 : 60 [год / Беларускі дзяржаўны універсітэт]. — Мінск, 2004. — С. 172.

{{DEFAULTSORT:Дубовік Сяргей Валянцінавіч}}
[[Катэгорыя:Дэканы факультэта журналістыкі БДУ]]
[[Катэгорыя:Дэпутаты Палаты Прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь 2-га склікання]]</text>
      <sha1>t4rct298vwwm9y7fos1iijuzteppyvr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Васіль Пятровіч Вараб’ёў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>673222</id>
    <revision>
      <id>4194895</id>
      <parentid>3819218</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:43:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2405" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Вараб’ёў}}
'''Васілій Пятровіч Вараб’ёў''' (нар. {{ДН|3|1|1957}}, в. [[Арэшкавічы (Бярэзінскі раён)|Арэшкавічы]], [[Бярэзінскі раён]], [[Мінская вобласць]]) — беларускі [[журналіст]]. [[Кандыдат філалагічных навук]] (1987), [[дацэнт]] (1990), [[прафесар]].

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт імя У. І. Леніна]] (спецыяльнасць «Журналістыка», 1979).

Працаваў у Беларускім дзяржаўным універсітэце (з 1979, [[Факультэт журналістыкі БДУ|факультэт журналістыкі]], кафедра медыялогіі, прафесар, у 1998—2018 — загадчык кафедры).

Навуковыя інтарэсы: паліталогія журналістыкі; сацыялогія журналістыкі; псіхалогія журналістыкі; менеджмент СМІ.

== Узнагароды ==
[[Медаль Францыска Скарыны]] (2000), нагрудныя значкі «Выдатнік друку Беларусі» (1999), «Выдатнік адукацыі Рэспублікі Беларусь» (1999), званне «Заслужаны журналіст Беларускага саюза журналістаў» (1999) і інш.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Система СМИ Беларуси / В. П. Воробьев. — Минск, 2002.
* Журналістыка: ад А да Я : даведнiк / В. П. Вараб’ёу, С. В. Дубовiк. — Мінск, 2002.
* Журфак : факультэт журналістыкі, 1944—2004 : 60 [год / Беларускі дзяржаўны універсітэт; аўтары-складальнікі: Вараб’ёў В. П. і інш.]. — Мінск, 2004.
* Каб бруіліся творчыя крыніцы / В. П. Вараб’ёў // Беларуская думка. — 2005. — № 1. — С. 97—104.

{{DEFAULTSORT:Вараб'ёў Васіль Пятровіч}}
[[Катэгорыя:Дэканы факультэта журналістыкі БДУ]]</text>
      <sha1>4u8l50h3htoq5cnhu65cnnha1pjlfwh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аркадзь Іосіфавіч Наркевіч</title>
    <ns>0</ns>
    <id>673341</id>
    <revision>
      <id>4194922</id>
      <parentid>3815999</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:46:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2743" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Наркевіч}}
'''Аркадзь Іосіфавіч Наркевіч''' ({{ДН|10|3|1929}}, в. [[Варонаўшчына]], [[Капыльскі раён]], [[Мінская вобласць]] — {{ДС|13|10|2002}}) — беларускі [[мовазнавец]], спецыяліст у галіне беларускага мовазнаўства. [[Доктар філалагічных навук]] (1974), [[прафесар]] (1976).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Мінскі дзяржаўны педагагічны інстытут імя А. М. Горкага]] (1951).

Працаваў у [[Інстытут мовазнаўства імя Я. Коласа АН БССР|Інстытуце мовазнаўства імя Я. Коласа АН БССР]] (1955—1965, старшы навуковы супрацоўнік), [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|Беларускім дзяржаўным універсітэце]] (1965—2002, дацэнт кафедры беларускай мовы філалагічнага факультэта, прафесар кафедры стылістыкі і літаратурнага рэдагавання [[Факультэт журналістыкі БДУ|факультэта журналістыкі]], у 1989—1996 — загадчык кафедры).

Навуковыя інтарэсы: марфалогія і сінтаксіс сучаснай беларускай літаратурнай мовы; культура мовы.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Наркевіч Аркадзь Іосіфавіч / Я. Г. Міляшкевіч // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 2000. — Т. 11. — С. 161.
* Наркевіч Аркадзь Іосіфавіч // Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі : у 5 т. — Мінск, 1987. — Т. 4. — С. 10—11.
* Наркевіч Аркадзь Іосіфавіч / І. К. Германовіч // Беларуская мова : энцыклапедыя. — Мінск, 1994. — С. 374—375.
* Наркевич Аркадий Иосифович / В. И. Ивченков // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.]. — Минск, 2007. — Т. 5. — С. 305.
* Аркадзь Іосіфавіч Наркевіч / М. Я. Цікоцкі // Веснік БДУ. Серыя 4, Філалогія. Журналістыка. Педагогіка. — Мінск, 1999. — № 1. — С. 77.

{{DEFAULTSORT:Наркевіч Аркадзь Іосіфавіч}}</text>
      <sha1>6a8xqibyor10y12xi52gz74zzs5mqbg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Алена Уладзіміраўна Макарава</title>
    <ns>0</ns>
    <id>673343</id>
    <revision>
      <id>4194889</id>
      <parentid>3830298</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:42:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2908" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Макарава}}
'''Алена Уладзіміраўна Макарава''' (нар. {{ДН|4|3|1947}}, г. [[Масква]], [[РСФСР]]) — беларускі [[мовазнавец]]. [[Кандыдат філалагічных навук]] (1977), [[прафесар]] (1992).

== Біяграфія ==
Скончыла [[Маскоўскі дзяржаўны ўніверсітэт імя М. В. Ламаносава]] (філалагічны факультэт, рамана-германскае аддзяленне, кваліфікацыя «Філолаг. Настаўнік англійскай мовы сярэдняй школы», 1970), [[Мінскі дзяржаўны педагагічны інстытут замежных моў]] (аспірантура, спецыяльнасць «Германскія мовы», 1976).

Працавала ў Мінскім дзяржаўным педагагічным інстытуце замежных моў (1971—1980), [[Мінскае вышэйшае ваеннае каманднае вучылішча|Мінскім вышэйшым ваенным камандным вучылішчы]] (1980—1994), [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|Беларускім дзяржаўным універсітэце]] (з 1997, [[Інстытут журналістыкі БДУ|Інстытут журналістыкі]], кафедра англійскай мовы і маўленчай камунікацыі, прафесар).

Навуковыя інтарэсы: сучасная [[англійская мова]]; функцыянальныя асаблівасці граматычных форм часу; сацыякультурныя асаблівасці пабудовы навуковага тэксту; методыка выкладання замежных моў.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Набери 100 баллов! Английский язык. Централизованное тестирование : лексико-грамматические тесты, грамматический справочник по темам: Nouns, Articles, Pronouns, Adjectives and Adverbs, Numerals, словообразование, тесты по каждой теме, тесты по страноведению и чтению, итоговый тест: набери 100 баллов! / Е. В. Макарова, Т. В. Пархамович, И. Ф. Ухванова. — Минск, 2006.
* Научный доклад на английском языке. Планирование. Письмо. Редактирование : учебное пособие / [автор-составитель Е. В. Макарова]. — Минск, 2005.

{{DEFAULTSORT:Макарава Алена Уладзіміраўна}}</text>
      <sha1>dtqq22sdwjyifqzmdqxj2ma12anqlz6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Іван Іванавіч Сачанка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>673345</id>
    <revision>
      <id>4194955</id>
      <parentid>3907731</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:49:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3689" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Сачанка}}
'''Іван Іванавіч Сачанка''' (нар. {{ДН|11|8|1938}}, в. [[Вялікі Бор (Хойніцкі раён)|Вялікі Бор]], [[Хойніцкі раён]], [[Гомельская вобласць]]) — беларускі [[гісторык]], [[журналіст]]. [[Доктар гістарычных навук]] (1983), [[кандыдат філалагічных навук]] (1972), [[прафесар]] (1984). Брат [[Барыс Іванавіч Сачанка|Барыса Іванавіча Сачанкі]] (1936—1995), [[пісьменнік]]а.

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт імя У. І. Леніна]] (спецыяльнасць «Журналістыка», 1965).

Працаваў у Беларускім дзяржаўным універсітэце (з 1970, [[Інстытут журналістыкі БДУ|Інстытут журналістыкі]], кафедра замежнай журналістыкіт і літаратуры, прафесар).

Навуковыя інтарэсы: айчынная і замежная гісторыя; тэорыя і практыка прэсы.

== Узнагароды ==
* Прэмія Саюза журналістаў СССР (1980);
* Нагрудны значок «Выдатнік адукацыі Рэспублікі Беларусь» (1998);
* Званне «Заслужаны журналіст Беларускага саюза журналістаў» (1998);
* Юбілейныя медалі ў гонар Перамогі савецкага народа ў Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Кузьма Чорный — журналист, публицист : автореферат диссертации … кандидата филологических наук : 10.678 / И. И. Саченко. — Минск, 1970.
* Гісторыя беларускай журналістыкі / Р. В. Булацкі, І. І. Сачанка, С. В. Говін. — Мінск, 1979.
* {{Крыніцы/БелЭн|14|Сачанка Іван Іванавіч||219}}
* Саченко Иван Иванович // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.]. — Минск, 2008. — Т. 6. — С. 576—577.
* Сачанка Іван Іванавіч // Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі : у 5 т. — Мінск, 1987. — Т. 4. — С. 662.
* Сачанка Іван Іванавіч // Прафесары і дактары навук Беларускага дзяржаўнага універсітэта, 1921—2001 : 80 год. — Мінск, 2001. — С. 248.

== Спасылкі ==
* {{bis.nlb.by|136887|Сачанка Іван Іванавіч}}
* [https://time.bsu.by/ru/55-history-bsu/1941-1945/veteran/231-sachanka-ivan-ivanavich.html Сачанка Іван Іванавіч // Гісторыя БДУ]
* [https://zviazda.by/be/news/20181107/1541605022-prafesaru-belaruskamu-zhurnalistu-ivanu-sachanku-80 ''Юнчыц Г.'' Прафесару, беларускаму журналісту Івану Сачанку — 80!] // [[Газета «Звязда»]], 08.11.2018.
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Сачанка Іван Іванавіч}}
[[Катэгорыя:Журналісты Беларусі]]
[[Катэгорыя:Гісторыкі СССР]]
[[Катэгорыя:Гісторыкі Беларусі]]</text>
      <sha1>54uc85fq1idu4u4l9t8dc5oyde5ncfe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ніна Ціханаўна Фральцова</title>
    <ns>0</ns>
    <id>673348</id>
    <revision>
      <id>4194921</id>
      <parentid>4090153</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:46:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2942" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Ніна Ціханаўна Фральцова''' (нар. {{ДН|24|7|1944}}, г. [[Арэхава-Зуева]], [[Маскоўская вобласць]], [[РСФСР]]) — беларускі [[журналіст]], кіназнавец. [[Доктар філалагічных навук]] (2003), [[кандыдат мастацтвазнаўства]] (1974), [[прафесар]] (2005).

== Біяграфія ==
Скончыла [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]] ([[Факультэт журналістыкі БДУ|факультэт журналістыкі]], спецыяльнасць «Журналістыка», 1967).

Працуе ў Беларускім дзяржаўным універсітэце (з 1975, Інстытут журналістыкі, кафедра тэорыі і метадалогіі журналістыкі, прафесар).

Навуковыя інтарэсы: тэорыя і метадалогія журналістыкі і сродкаў масавай камунікацыі.

== Узнагароды ==
Нагрудныя знакі Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь «За ўклад у развіццё культуры Беларусі» (2003), Міністэрства інфармацыі Рэспублікі Беларусь «Выдатнік друку Беларусі» (2005).

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Разгубленая муза тэлэбачання / Н. Фральцова // Мастацтва. — 2000. — № 2. — С. 44—46.
* Современная журналистка : методология, творчество, перспективы : сборник научных статей / [редколлегия: Н. Т. Фрольцова (главный редактор) и др.]. — Минск, 2008.
* Фральцова Ніна Ціханаўна // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 2004. — Т. 18, кн. 1. — С. 465.
* Фральцова Ніна Ціханаўна / Г. У. Шур // Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі : у 5 т. — Мінск, 1987. — Т. 5. — С. 417.
* Фральцова Ніна Ціханаўна // Журфак : факультэт журналістыкі, 1944—2004 : 60 [год / Беларускі дзяржаўны універсітэт]. — Мінск, 2004. — С. 263—268.
* Фрольцова Нина Тихоновна // Белорусское кино : персоналии. — Минск, 2007. — С. 365—366.
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Фральцова Ніна Ціханаўна}}
[[Катэгорыя:Тэлевядучыя Беларусі]]
[[Катэгорыя:Мастацтвазнаўцы Беларусі]]</text>
      <sha1>18tb7b9pj54le992qz7kdbm63zi7gue</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ігар Вацлававіч Аржахоўскі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>673359</id>
    <revision>
      <id>4194879</id>
      <parentid>3816724</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:42:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце (2) з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2728" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Ігар Вацлававіч Аржахоўскі''' ({{ДН|11|5|1933}}, [[Мінск|Менск]] — {{ДС|29|4|2002}}) — беларускі [[гісторык]]. [[Доктар гістарычных навук]] (1975), [[прафесар]] (1980).

== Біяграфія ==
Скончыў Горкаўскае сувораўскае ваеннае вучылішча (1951), [[Ніжагародскі дзяржаўны ўніверсітэт імя М. І. Лабачэўскага|Горкаўскі дзяржаўны ўніверсітэт імя М. І. Лабачэўскага]] (гісторыка-філалагічны факультэт, 1961; аспірантура, 1964).

Працаваў у Горкаўскім дзяржаўным універсітэце імя М. І. Лабачэўскага (1963—1976), [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|Беларускім дзяржаўным універсітэце]] (з 1976, [[Гістарычны факультэт БДУ|гістарычны факультэт]], кафедра гісторыі Расіі, прафесар, у 1976—1998 — загадчык кафедры расійскай і славянскай гісторыі).

Навуковыя інтарэсы: гісторыя Расіі 19 — пачатку 20 стст.; праблемы ўнутранай палітыкі самадзяржаўя; гісторыя вызваленчага руху; гісторыя царквы і ваеннага духавенства.

== Літаратура ==
* Землевладение и землепользование помещичьих крестьян Нижегородской губернии во второй половине XIX века : автореферат диссертации … кандидата исторических наук / Оржеховский И. В. — Москва, 1964.
* {{Крыніцы/Рэспубліка Беларусь: Энцыклапедыя ў 6 тамах|5|Оржеховский Игорь Вацлавович}}
* {{Крыніцы/БелЭн|1|артыкул=Аржахоўскі Ігар Вацлававіч|старонкі=477}}
* Аржахоўскі Ігар Вацлававіч // {{Крыніцы/ЭГБ|6-2}} — С. 321.
* Аржахоўскі Ігар Вацлававіч // Гістарычны факультэт / Беларускі дзяржаўны універсітэт. — Мінск, 2004. — С. 115—116.

{{DEFAULTSORT:Аржахоўскі Ігар Вацлававіч}}
[[Катэгорыя:Гісторыкі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Гісторыкі СССР]]</text>
      <sha1>6oimwzexr4p6wpu95dymxrwg073k989</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Пётр Іосіфавіч Зялінскі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>673392</id>
    <revision>
      <id>4194956</id>
      <parentid>3995209</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:49:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3106" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Зялінскі}}
'''Пётр Іосіфавіч Зялінскі''', вядомы як '''Пятро Зялінскі''' ({{ДН|31|12|1931}}, в. Заканалле, [[Люблінскае ваяводства]], [[Польшча]] — {{ДС|15|7|2019}}, [[Мінск]]) — беларускі гісторык. [[Доктар гістарычных навук]] (1990), [[прафесар]] (1991).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Гомельскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Францыска Скарыны|Гомельскі дзяржаўны педагагічны інстытут]] (кваліфікацыя «Настаўнік гісторыі сярэдняй школы», 1958), [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]] ([[аспірантура]], 1968).

Працаваў у Беларускім дзяржаўным універсітэце (з 1968, [[Гістарычны факультэт БДУ|гістарычны факультэт]], кафедра гісторыі Беларусі новага і найноўшага часу, прафесар).

Навуковыя інтарэсы: [[гісторыя Беларусі]].

== Узнагароды ==
Ганаровыя граматы Міністэрства вышэйшай і сярэдняй спецыяльнай адукацыі БССР (1981), [[Ганаровая грамата Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь|Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь]] (2002), Мінскага гарадскога выканаўчага камітэта (2005).

== Літаратура ==
* «Атомные солдаты» Беларуси : воспоминания / [Ф. Д. Попов и др.]. — Минск, 2003.
* Великая Отечественная война в контексте второй мировой войны : учебное пособие / П. И. Зелинский. — Минск, 2005.
* Палітычныя партыі Беларусі : гісторыя і сучаснасць / [У. К. Коршук і інш.]. — Мінск, 2011.
* Политическая работа КПЗБ в массах, 1923—1938 / П. И. Зелинский. — Минск, 1986.
* Зялінскі Пётр Іосіфавіч // {{Крыніцы/ЭГБ|3}} — С. 458.
* Зялінскі Пётр Іосіфавіч // Историки Беларуси в начале XXI столетия : биобиблиографический справочник / Г. В. Корзенко. — Минск, 2007. — С. 139.
* Зелинский Петр Иосифович // Прафесары і дактары навук Беларускага дзяржаўнага універсітэта, 1921—2001 : 80 год. — Мінск, 2001. — С. 104.

== Спасылкі ==
* {{bis.nlb.by|134514}}

{{DEFAULTSORT:Зялінскі Пётр Іосіфавіч}}
[[Катэгорыя:Гісторыкі Беларусі]]</text>
      <sha1>g30hlcqbovb82fbp1ez5i0atjbafc12</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ігар Арэставіч Еўтухоў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>673394</id>
    <revision>
      <id>4194908</id>
      <parentid>3816310</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:44:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2210" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Ігар Арэставіч Еўтухоў''' (нар. {{ДН|14|4|1962}}, г. [[Чалябінск]], [[Расія]]) — беларускі гісторык. [[Доктар гістарычных навук]] (2001), [[прафесар]] (2004).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]] (спецыяльнасць «Гісторыя», 1988; аспірантура, спецыяльнасць «Сусветная гісторыя», 1991; дактарантура, 2001).

Працаваў ў Беларускім дзяржаўным універсітэце ([[Гістарычны факультэт БДУ|гістарычны факультэт]], кафедра гісторыі старажытнага свету і сярэдніх вякоў, прафесар).

Навуковыя інтарэсы: заходнееўрапейская ментальнасць позняй [[Антычнасць|антычнасці]] і ранняга [[Сярэдневякоўе|сярэдневякоўя]].

{{зноскі}}

== Літаратура ==
Познаантычныя канцэпцыі чалавека / І. А. Еўтухоў. — Мінск, 2000.
Страны и народы средневекового Запада : словарь-справочник / И. О. Евтухов. — Минск, 2008.
Успрыняцце прасторы і часу ў познаантычным менталітэце / І. А. Еўтухоў. — Мінск, 1999.
Еўтухоў Ігар Арэставіч // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі : у 6 т. — Мінск, 2003. — Т. 6, кн. 2. — С. 382.
Еўтухоў Ігар Арэставіч // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 2004. — Т. 18, кн. 1. — С. 384.
Евтухов Игорь Орестович // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т. ]. — Минск, 2006. — Т. 3. — С. 486—487.

{{DEFAULTSORT:Еўтухоў Ігар Арэставіч}}
[[Катэгорыя:Гісторыкі Беларусі]]</text>
      <sha1>4goj1o2buliu9v1fa2z4b0fmomrzz3p</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194909</id>
      <parentid>4194908</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:44:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2210" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Ігар Арэставіч Еўтухоў''' (нар. {{ДН|14|4|1962}}, г. [[Чалябінск]], [[Расія]]) — беларускі гісторык. [[Доктар гістарычных навук]] (2001), [[прафесар]] (2004).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]] (спецыяльнасць «Гісторыя», 1988; аспірантура, спецыяльнасць «Сусветная гісторыя», 1991; дактарантура, 2001).

Працаваў у Беларускім дзяржаўным універсітэце ([[Гістарычны факультэт БДУ|гістарычны факультэт]], кафедра гісторыі старажытнага свету і сярэдніх вякоў, прафесар).

Навуковыя інтарэсы: заходнееўрапейская ментальнасць позняй [[Антычнасць|антычнасці]] і ранняга [[Сярэдневякоўе|сярэдневякоўя]].

{{зноскі}}

== Літаратура ==
Познаантычныя канцэпцыі чалавека / І. А. Еўтухоў. — Мінск, 2000.
Страны и народы средневекового Запада : словарь-справочник / И. О. Евтухов. — Минск, 2008.
Успрыняцце прасторы і часу ў познаантычным менталітэце / І. А. Еўтухоў. — Мінск, 1999.
Еўтухоў Ігар Арэставіч // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі : у 6 т. — Мінск, 2003. — Т. 6, кн. 2. — С. 382.
Еўтухоў Ігар Арэставіч // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 2004. — Т. 18, кн. 1. — С. 384.
Евтухов Игорь Орестович // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т. ]. — Минск, 2006. — Т. 3. — С. 486—487.

{{DEFAULTSORT:Еўтухоў Ігар Арэставіч}}
[[Катэгорыя:Гісторыкі Беларусі]]</text>
      <sha1>3hhzgji6dn31fvm4cchp5v14fsh36qb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кірыл Конанавіч Герман</title>
    <ns>0</ns>
    <id>673399</id>
    <revision>
      <id>4194885</id>
      <parentid>3816329</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:42:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1655" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Герман}}
'''Кірыл Конанавіч Герман''' (нар. {{ДН|27|2|1913}}, в. [[Гарадзішча (значэнні)|Гарадзішча]], [[Глускі раён]], [[Магілёўская вобласць]] — {{ДС|||1996}}) — беларускі гісторык. [[Доктар гістарычных навук]] (1973), [[прафесар]] (1975).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]] (1940).

Працаваў у школах [[Рагачоўскі раён|Рагачоўскага раёна]] [[Гомельская вобласць|Гомельской вобласці]] і [[Слуцкі раён|Слуцкага раёна]] [[Мінская вобласць|Мінскай вобласці]] (1931—1935), служыў у [[Савецкая Армія]] (1940—1960), выкладаў ў Беларускім дзяржаўным універсітэце (1960—1990, прафесар кафедры гісторыі КПСС прыродазнаўчых факультэтаў, у 1964—1976 — дэкан факультэта па навучанні замежных студэнтаў, аспірантаў і стажораў).

Навуковыя інтарэсы: гісторыя КПСС; роля рабочага класа ў стварэнні калгасаў у Беларусі.

{{зноскі}}

== Літаратура ==

{{DEFAULTSORT:Герман Кірыл Конанавіч}}
[[Катэгорыя:Гісторыкі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Дэканы БДУ]]</text>
      <sha1>6xw40fpbi6e32j0vtxdjyosf3qgsw6f</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195103</id>
      <parentid>4194885</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:16:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1655" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Герман}}
'''Кірыл Конанавіч Герман''' (нар. {{ДН|27|2|1913}}, в. [[Гарадзішча (значэнні)|Гарадзішча]], [[Глускі раён]], [[Магілёўская вобласць]] — {{ДС|||1996}}) — беларускі гісторык. [[Доктар гістарычных навук]] (1973), [[прафесар]] (1975).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]] (1940).

Працаваў у школах [[Рагачоўскі раён|Рагачоўскага раёна]] [[Гомельская вобласць|Гомельской вобласці]] і [[Слуцкі раён|Слуцкага раёна]] [[Мінская вобласць|Мінскай вобласці]] (1931—1935), служыў у [[Савецкая Армія]] (1940—1960), выкладаў у Беларускім дзяржаўным універсітэце (1960—1990, прафесар кафедры гісторыі КПСС прыродазнаўчых факультэтаў, у 1964—1976 — дэкан факультэта па навучанні замежных студэнтаў, аспірантаў і стажораў).

Навуковыя інтарэсы: гісторыя КПСС; роля рабочага класа ў стварэнні калгасаў у Беларусі.

{{зноскі}}

== Літаратура ==

{{DEFAULTSORT:Герман Кірыл Конанавіч}}
[[Катэгорыя:Гісторыкі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Дэканы БДУ]]</text>
      <sha1>nfgnm58dbyoqroo8ykbow83x78vc3e3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Анатоль Агапеевіч Круглоў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>673414</id>
    <revision>
      <id>4194923</id>
      <parentid>3819287</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:46:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2720" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Круглоў}}
'''Анатолій Агапеевіч Круглоў''' (нар. {{ДН|4|3|1932}}, с. Курганава, [[Ярцаўскі раён]], [[Смаленская вобласць]], [[Расія]]) — беларускі гісторык. [[Доктар гістарычных навук]] (1996), [[прафесар]] (2008).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]] (кваліфіацыя «Філолаг. Выкладчык рускай мовы і літаратуры», 1958; аспірантура, спецыяльнасць «Навуковы атэізм», 1969).

Працаваў у Беларускім дзяржаўным універсітэце (з 1968, [[Гістарычны факультэт БДУ|гістарычны факультэт]], кафедра гісторыі паўднёвых і заходніх славян, прафесар, у 1979—1983 — загадчык кафедры этыкі, эстэтыкі і навуковага атэізму).

Навуковыя інтарэсы: гісторыя і тэорыя рэлігіі і свабодамыснасці.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Основы научного атеизма / А. А. Круглов. — Минск, 1983.
* Развитие атеизма в Белоруссии (1917—1987) / А. А. Круглов. — Минск, 1989.
* Религиоведение : пособие для студентов вузов / А. А. Круглов. — Минск, 2008.
* Круглоў Анатоль[ій!] Агапеевіч / П. М. Бараноўскі // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Минск, 1999. — Т. 8. — С. 482.
* Круглов Анатолий Агапеевич // Философы России ХIХ—ХХ столетий : биографии, идеи, труды / А. П. Алексеев. — Москва, 1999. — С. 499.
* Круглов Анатолий Агапеевич // Прафесары і дактары навук Беларускага дзяржаўнага універсітэта, 1921—2001 : 80 год. — Минск, 2001. — С. 147.
* Анатолий Агапеевич Круглов / В. А. Федосик, О. И. Малюгин // Журнал Белорусского государственного университета. История. — 2017. — № 2. — С. 131—133. — Наши юбиляры.

{{DEFAULTSORT:Круглоў Анатолій Агапеевіч}}
[[Катэгорыя:Гісторыкі Беларусі]]</text>
      <sha1>aa5rx47npb3cj9bb2xu8w826o8l1abs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Міхаіл Сямёнавіч Корзун</title>
    <ns>0</ns>
    <id>673415</id>
    <revision>
      <id>4194940</id>
      <parentid>4089350</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:47:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3221" xml:space="preserve">{{Вучоны|Фота=Михаил Семёнович Корзун (2019).jpg}}
{{цёзкі2|Корзун}}
'''Міхаіл Сямёнавіч Корзун''' (нар. {{ДН|10|8|1935}}, в. [[Мышкавічы (Кіраўскі раён)|Мышкавічы]], [[Кіраўскі раён]], [[Магілёўская вобласць]]) — беларускі гісторык. [[Доктар гістарычных навук]] (1996), [[прафесар]] (2008).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]] (спецыяльнасць «Гісторыя», 1957), [[Ленінградскі дзяржаўны ўніверсітэт]] (аспірантура, спецыяльнасць «Усеагульная гісторыя», 1965).

Працаваў у Беларускім дзяржаўным універсітэце ([[Гістарычны факультэт БДУ|гістарычны факультэт]], кафедра гісторыі старажытнага свету і сярэдніх вякоў, прафесар).

== Навуковая дзейнасць ==
Навуковыя інтарэсы: гісторыя [[Старажытная Грэцыя|Старажытнай Грэцыі]] і [[Старажытны Рым|Старажытнага Рыма]]; культура і гістарыяграфія антычнасці; гісторыя [[Руская Праваслаўная Царква|Рускай праваслаўнай царквы]] ([[10 студзеня|10 ст]]. — 2000 г.).

=== Бібліяграфія ===
* Социально-политическая борьба в Афинах в 444—425 гг. до нашей эры / М. С. Корзун. — Минск, 1975.
* Русская православная церковь на службе эксплуататорских классов, Х век — 1917 г. / М. С. Корзун. — Минск, 1984.
* История Русской православной церкви, Х век — 2000 год : учебно-методический комплекс для студентов исторического факультета / М. С. Корзун. — Минск, 2009.

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|8|артыкул=Корзун Міхаіл Сямёнавіч|старонкі=419}}.
* Корзун Міхаіл Сямёнавіч // Гістарычны факультэт : [да 70-годдзя заснавання] / Беларускі дзяржаўны універсітэт. — Мінск, 2004. — С. 93.
* Корзун Михаил Степанович // Историки Беларуси в начале ХХI столетия : биобиблиографический справочник / Г. В. Корзенко. — Минск, 2007. — С. 180—181.
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Корзун Міхаіл Сямёнавіч}}
[[Катэгорыя:Гісторыкі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Антыказнаўцы]]
[[Катэгорыя:Гісторыкі праваслаўнай царквы Беларусі]]</text>
      <sha1>o5ve3jp6uy4tcfgmx0yj2d4n65lityt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уладзімір Рыгоравіч Івашын</title>
    <ns>0</ns>
    <id>673422</id>
    <revision>
      <id>4194943</id>
      <parentid>3816466</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:48:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3756" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Івашын}}
'''Уладзімір Рыгоравіч Івашын''' ({{ДН|8|6|1918}}, в. [[Кукшавічы]], [[Дзяржынскі раён]], [[Мінская вобласць]] — {{ДС|3|3|2001}}) — беларускі гісторык. [[Доктар гістарычных навук]] (1973), [[прафесар]] (1973).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Казахскі нацыянальны педагагічны ўніверсітэт імя Абая|Алма-Ацінскі дзяржаўны педагагічны інстытут]] (1947), [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]] ([[аспірантура]]).

Служыў у [[Рабоча-сялянская Чырвоная армія|Рабоча-сялянская Чырвоная Армія]] (1938—1946). Працаваў у Беларускім дзяржаўным універсітэце (1950—1994, [[Гістарычны факультэт БДУ|гістарычны факультэт]], кафедра палітычнай гісторыі, прафесар, у 1954—1964 — дэкан завочнага факультэта, 1974—1988 — прарэктар па вучэбнай рабоце гуманітарных факультэтаў, першы прарэктар).

Навуковыя інтарэсы: гісторыя [[Кастрычніцкая рэвалюцыя на Беларусі|Кастрычніцкай рэвалюцыі ў Беларусі]]; гісторыя [[Камуністычная партыя Савецкага Саюза|Камуністычнай партыі Савецкага Саюза]].

== Узнагароды ==
Званне «Заслужаны работнік вышэйшай школы Беларускай ССР» (1976), ордэны «[[Ордэн Знак Пашаны|Знак Пашаны]]» (1961), [[Ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга|Працоўнага Чырвонага Сцяга]] і інш.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Революционная деятельность Минского Совета рабочих и солдатских депутатов в период подготовки и проведения Октябрьской социалистической революции (март — декабрь 1917 года) : автореферат диссертации … кандидата исторических наук / Ивашин В. Г. — Минск, 1953.
* Івашын Уладзімір Рыгоравіч // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 1998. — Т. 7. — С. 158—159.
* Івашын Уладзімір Рыгоравіч // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі : у 6 т. — Мінск, 1996. — Т. 3. — С. 469.
* Ивашин Владимир Григорьевич // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.]. — Минск, 2006. — Т. 3. — С. 702—703.
* Ивашин Владимир Григорьевич // Регионы Беларуси : энциклопедия : в 7 т. — Минск, 2017. — Т. 5 : Минская область : в 3 кн., кн. 2. — С. 40.
* Ивашин Владимир Григорьевич // Прафесары і дактары навук Беларускага дзяржаўнага універсітэта, 1921—2001. — Минск, 2001. — С. 107—108.

{{DEFAULTSORT:Івашын Уладзімір Рыгоравіч}}
[[Катэгорыя:Гісторыкі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Дэканы БДУ]]</text>
      <sha1>kxzwcegfqjbyrqtomw753isyfjzgfhp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Данііл Сяргеевіч Клімоўскі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>673440</id>
    <revision>
      <id>4194920</id>
      <parentid>4117294</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:45:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2643" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Данііл Сяргеевіч Клімоўскі''' (нар. {{ДН|24|12|1920}}, хутар Суйкова, [[Дубраўскі раён]], [[Бранская вобласць]], [[Расія]] — {{ДС|30|6|1982}}) — беларускі гісторык. [[Доктар гістарычных навук]] (1979), [[прафесар]] (1980). Удзельнік [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]].

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]] ([[Гістарычны факультэт БДУ|гістарычны факультэт]], 1956; аспірантура, 1963).

Выкладчык [[Мясцовая проціпаветраная абарона|МППА]] (Мінскія курсы, выкладчык), МППА [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]] (інспектар), працаваў у рэспубліканскім навукова-метадычным кабінеце культасветработы (з 1954, кансультант-метадыст, дырэктар кабінета), Беларускім дзяржаўным універсітэце (з 1963, [[Гістарычны факультэт БДУ|гістарычны факультэт]], кафедра гісторыі старажытнага часу і сярэдніх вякоў, у 1977—1982 — загадчык кафедры).

Навуковыя інтарэсы: гісторыя міжнародных адносін; германа-польскія адносіны 1920-х — 1930-х гг.; гісторыя сярэдніх вякоў.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Даниил Сергеевич Климовский / М. В. Стрелец, О. Г. Радькова // Веснік БДУ. Серыя 3, Гісторыя. Філасофія. Псіхалогія. Паліталогія. Сацыялогія. Эканоміка. Права. — Мінск, 2011. — № 1. — С. 108—109.
* Клімоўскі Данііл Сяргеевіч // Гістарычны факультэт / Беларускі дзяржаўны універсітэт. — Мінск, 2004. — С. 90.

== Спасылкі ==
* {{bis.nlb.by|172845|Клімоўскі Данііл Сяргеевіч, доктар гістарычных навук}}

{{DEFAULTSORT:Клімоўскі Данііл Сяргеевіч}}
[[Катэгорыя:Гісторыкі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Гісторыкі СССР]]</text>
      <sha1>lpiahuhh7i8edi81bufsav7j5iyox94</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вячаслаў Іванавіч Мянькоўскі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>673441</id>
    <revision>
      <id>4194893</id>
      <parentid>3818522</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:43:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2442" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Вячаслаў Іванавіч Мянькоўскі''' (нар. {{ДН|13|10|1959}}, г. [[Лейпцыг]], [[Германія]]) — беларускі гісторык. [[Доктар гістарычных навук]] (2003), [[прафесар]] (2009).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]] (спецыяльнасць «Гісторыя», 1981; аспірантура, спецыяльнасць «Гісторыя КПСС», 1986; дактарантура, 2002).

Выкладаў у [[Беларускі дзяржаўны інстытут народнай гаспадаркі|Беларускім дзяржаўным інстытуце народнай гаспадаркі]] (1981—1992), Беларускім дзяржаўным універсітэце (з 1992, [[Гістарычны факультэт БДУ|гістарычны факультэт]], кафедра гісторыі Расіі, прафесар).

Навуковыя інтарэсы: гістарыяграфія; навейшая гісторыя; [[гісторыя Расіі]] і СССР; [[гісторыя Беларусі]].

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* История и историография: Советский Союз 1930-х гг. в трудах англо-американских историков и политологов / В. И. Меньковский. — Минск, 2007.
* Современная российская историография : в 2 ч. / [В. И. Меньковский и др.]. — Минск, 2009. — 2 ч.
* Менькоўскі Вячаслаў Іванавіч // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 2004. — Т. 18, кн. 1. — С. 428.
* Меньковский Вячеслав Иванович // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.]. — Минск, 2007. — Т. 4. — С. 719.
* Меньковский Вячеслав Иванович // Историки Беларуси в начале XXI столетия : биобиблиографический справочник / Г. В. Корзенко. — Минск, 2007. — С. 256—257.

{{DEFAULTSORT:Мянькоўскі Вячаслаў Іванавіч}}
[[Катэгорыя:Гісторыкі Беларусі]]</text>
      <sha1>bpbsgubgd371x0j65aziowy92fxe8yu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Гілер Маркавіч Ліўшыц</title>
    <ns>0</ns>
    <id>673442</id>
    <revision>
      <id>4194900</id>
      <parentid>4131426</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:43:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4069" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Ліўшыц}}
'''Гілер Маркавіч Ліўшыц''' (нар. {{ДН|8|7|1909|25|6}}, в. [[Дараганава]], [[Бабруйскі павет]], [[Мінская губерня]] — {{ДС|27|6|1983}}) — беларускі гісторык, [[філосаф]]. [[Доктар гістарычных навук]] (1961), [[доктар філасофскіх навук]] (1977), [[прафесар]] (1962).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі дзяржаўны вышэйшы педагагічны інстытут]] (эканамічнае аддзяленне сацыяльна-эканамічнага факультэта, 1934).

Працаваў ў Мінскім дзяржаўным педагагічным інстытуце імя А. М. Горкага (з 1934), Кзыл-Ардзінскім дзяржаўным педагагічным інстытуце (1941—1944), [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|Беларускім дзяржаўным універсітэце]] (з 1944, [[Гістарычны факультэт БДУ|гістарычны факультэт]], кафедра гісторыі старажытнага свету і сярэдніх вякоў, прафесар).

Навуковыя інтарэсы: сацыяльна-эканамічная і палітычная гісторыя старажытнага свету і сярэдневяковай Еўропы; рэлігіязнаўства; гісторыя філасофіі.

Памёр 27 чэрвеня 1983 года ў Мінску. Пахаваны ў Мінску на [[Усходнія могілкі|Усходніх могілках]].

== Узнагароды ==
* «[[Заслужаны дзеяч навукі Беларускай ССР]]» (1979),
* [[Ордэн «Знак Пашаны»]] (1976).

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Классовая борьба в Иудее и восстания против Рима : к проблеме социально-экономического строя римских провинций / Г. М. Лившиц. — Минск, 1957.
* Свободомыслие и материалистическая философия в Западной Европе (вторая половина XVII в.) / Г. М. Лившиц. — Минск, 1975.
* Г. М. Лившиц : историографический очерк / Марат Ботвинник. — Минск, 1994.
* Память и слава : Гилер Маркович Лившиц : к 100-летию со дня рождения. — Минск, 2009.
* Ліўшыц Гілер Маркавіч // Беларуская савецкая энцыклапедыя : [у 12 т.]. — Мінск, 1972. — Т. 6. — С. 408.
* Ліўшыц Гілер Маркавіч / М. Б. Батвіннік // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 1999. — Т. 9. — С. 319.
* Лившиц Гилер Маркович // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.]. — Минск, 2007. — Т. 4. — С. 475.
* Ліўшыц Гілер Маркавіч / Марат Батвіннік // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі : у 6 т. — Мінск, 1997. — Т. 4. — С. 388.
* Гилер Маркович Лившиц // Исторический факультет БГУ : 80 лет, 1934―2014 / Белорусский государственный университет. ― Минск, 2014. ― С. 128.
* Г. М. Лившиц (1909—1983) // Кафедра истории древнего мира и средних веков БГУ : к 80 летию создания. ― Минск, 2015. ― С. 66—75.

{{DEFAULTSORT:Ліўшыц Гілер Маркавіч}}
[[Катэгорыя:Гісторыкі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Філосафы Беларусі]]</text>
      <sha1>g27opa6fu3wcu8zjorlwbhjwofrextl</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195027</id>
      <parentid>4194900</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:03:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4069" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Ліўшыц}}
'''Гілер Маркавіч Ліўшыц''' (нар. {{ДН|8|7|1909|25|6}}, в. [[Дараганава]], [[Бабруйскі павет]], [[Мінская губерня]] — {{ДС|27|6|1983}}) — беларускі гісторык, [[філосаф]]. [[Доктар гістарычных навук]] (1961), [[доктар філасофскіх навук]] (1977), [[прафесар]] (1962).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі дзяржаўны вышэйшы педагагічны інстытут]] (эканамічнае аддзяленне сацыяльна-эканамічнага факультэта, 1934).

Працаваў у Мінскім дзяржаўным педагагічным інстытуце імя А. М. Горкага (з 1934), Кзыл-Ардзінскім дзяржаўным педагагічным інстытуце (1941—1944), [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|Беларускім дзяржаўным універсітэце]] (з 1944, [[Гістарычны факультэт БДУ|гістарычны факультэт]], кафедра гісторыі старажытнага свету і сярэдніх вякоў, прафесар).

Навуковыя інтарэсы: сацыяльна-эканамічная і палітычная гісторыя старажытнага свету і сярэдневяковай Еўропы; рэлігіязнаўства; гісторыя філасофіі.

Памёр 27 чэрвеня 1983 года ў Мінску. Пахаваны ў Мінску на [[Усходнія могілкі|Усходніх могілках]].

== Узнагароды ==
* «[[Заслужаны дзеяч навукі Беларускай ССР]]» (1979),
* [[Ордэн «Знак Пашаны»]] (1976).

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Классовая борьба в Иудее и восстания против Рима : к проблеме социально-экономического строя римских провинций / Г. М. Лившиц. — Минск, 1957.
* Свободомыслие и материалистическая философия в Западной Европе (вторая половина XVII в.) / Г. М. Лившиц. — Минск, 1975.
* Г. М. Лившиц : историографический очерк / Марат Ботвинник. — Минск, 1994.
* Память и слава : Гилер Маркович Лившиц : к 100-летию со дня рождения. — Минск, 2009.
* Ліўшыц Гілер Маркавіч // Беларуская савецкая энцыклапедыя : [у 12 т.]. — Мінск, 1972. — Т. 6. — С. 408.
* Ліўшыц Гілер Маркавіч / М. Б. Батвіннік // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 1999. — Т. 9. — С. 319.
* Лившиц Гилер Маркович // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.]. — Минск, 2007. — Т. 4. — С. 475.
* Ліўшыц Гілер Маркавіч / Марат Батвіннік // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі : у 6 т. — Мінск, 1997. — Т. 4. — С. 388.
* Гилер Маркович Лившиц // Исторический факультет БГУ : 80 лет, 1934―2014 / Белорусский государственный университет. ― Минск, 2014. ― С. 128.
* Г. М. Лившиц (1909—1983) // Кафедра истории древнего мира и средних веков БГУ : к 80 летию создания. ― Минск, 2015. ― С. 66—75.

{{DEFAULTSORT:Ліўшыц Гілер Маркавіч}}
[[Катэгорыя:Гісторыкі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Філосафы Беларусі]]</text>
      <sha1>rgqobgtlsbu8i23n6h351u6puotcx14</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Віктар Аляксандравіч Астрога</title>
    <ns>0</ns>
    <id>673483</id>
    <revision>
      <id>4194880</id>
      <parentid>3971660</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:42:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2845" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Астрога}}
'''Віктар Аляксандравіч Астрога''' (нар. {{ДН|4|6|1967}}, г. [[Баранавічы]], [[Брэсцкая вобласць]]) — [[Беларусь|беларускі]] гісторык. [[Доктар гістарычных навук]] (2018), [[прафесар]].

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]] (спецыяльнасць «Гісторыя», 1989; аспірантура, спецыяльнасць «Усеагульная і айчынная гісторыя», 1996).

Працаваў у [[Інстытут гісторыі НАН Беларусі|Інстытуце гісторыі НАН Беларусі]] (1995—2002), Дзяржаўным камітэце пагранічных войскаў Рэспублікі Беларусь, Цэнтры пагранічных даследаванняў (2001—2005), [[Акадэмія кіравання пры Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь|Акадэміі кіравання пры Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь]] (2002—2004), Мінскай цэнтральнай мытні. Выкладае ў Беларускім дзяржаўным універсітэце ([[Факультэт міжнародных адносін БДУ|факультэт міжнародных адносін]], загадчык кафедры мытнай справы).

Навуковыя інтарэсы: гісторыя мытнай справы; гісторыя пагранічнай службы; мытнае права; [[гістарыяграфія]].

== Узнагароды ==
Нагрудныя знакі «Выдатнік памежных войскаў» II ступені (2005), «Дзяржаўная мытная служба Беларусі. 15 год» (2006) і інш.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Астрога Віктар Аляксандравіч // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі : у 6 т. — Мінск, 2003. — Т. 6, кн. 2. — С. 324.
* Острога Виктор Александрович // Институт истории НАН Беларуси в лицах, 1929—2008 гг. : биобиблиографический справочник. — Минск, 2008. — С. 268.
* Острога Виктор Александрович // Историки Беларуси в начале XXI столетия : биобиблиографический справочник / Г. В. Корзенко. ― Минск, 2007. — С. 284—285.

{{DEFAULTSORT:Астрога Віктар Аляксандравіч}}
[[Катэгорыя:Гісторыкі Беларусі]]</text>
      <sha1>gjn544w4wfpziuzwx98hyx2sd8dsb9j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Юрый Пятровіч Броўка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>673495</id>
    <revision>
      <id>4194914</id>
      <parentid>3816802</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:44:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2469" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Броўка}}
'''Юрый Пятровіч Броўка''' ({{ДН|20|11|1936}}, г. [[Мінск]] — {{ДС|23|9|2019}}) — беларускі [[юрыст]]. [[Доктар юрыдычных навук]] (1991), [[прафесар]] (1994). Сын [[пісьменнік]]а [[Пятрусь Броўка|Петруся Броўкі]].

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]] (1959; [[аспірантура]], 1965).

Працаваў ў Беларускім дзяржаўным універсітэце (з 1965, [[Факультэт міжнародных адносін БДУ|факультэт міжнародных адносін]], кафедра міжнароднага права, прафесар).

== Навуковая дзейнасць ==
Навуковыя інтарэсы: працэс міждзяржаўнай інтэграцыі ў постсавецкай прасторы.

=== Бібліяграфія ===
* Международное публичное право. Общая часть : учебное пособие / [Ю. П. Бровка и др.]. — Минск, 2010.
* Международная правосубъектность Республики Беларусь в условиях интеграции / Юрий Бровка // Белорусский журнал международного права и международных отношений. — 1999. — № 1. — С. 3—6.

== Літаратура ==
* Броўка Юрый Пятровіч // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 1996. — Т. 3. — С. 263.
* Бровка Юрий Петрович // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.]. — Минск, 2006. — Т. 2. — С. 536.
* Бровка Юрий Петрович // Прафесары і дактары навук Беларускага дзяржаўнага універсітэта, 1921—2001 : 80 год. — Мінск, 2001. — С. 37.
* Броўка Юрый Пятровіч // Юрыдычны факультэт : Гісторыя. Сучаснасць. Імёны / Беларускі дзяржаўны універсітэт. — Мінск, 2004. — С. 59.

{{DEFAULTSORT:Броўка Юрый Пятровіч}}
[[Катэгорыя:Юрысты Беларусі]]</text>
      <sha1>f5qzjqe69ctaduu89clzne6l2xegpxg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195049</id>
      <parentid>4194914</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:06:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2469" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Броўка}}
'''Юрый Пятровіч Броўка''' ({{ДН|20|11|1936}}, г. [[Мінск]] — {{ДС|23|9|2019}}) — беларускі [[юрыст]]. [[Доктар юрыдычных навук]] (1991), [[прафесар]] (1994). Сын [[пісьменнік]]а [[Пятрусь Броўка|Петруся Броўкі]].

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]] (1959; [[аспірантура]], 1965).

Працаваў у Беларускім дзяржаўным універсітэце (з 1965, [[Факультэт міжнародных адносін БДУ|факультэт міжнародных адносін]], кафедра міжнароднага права, прафесар).

== Навуковая дзейнасць ==
Навуковыя інтарэсы: працэс міждзяржаўнай інтэграцыі ў постсавецкай прасторы.

=== Бібліяграфія ===
* Международное публичное право. Общая часть : учебное пособие / [Ю. П. Бровка и др.]. — Минск, 2010.
* Международная правосубъектность Республики Беларусь в условиях интеграции / Юрий Бровка // Белорусский журнал международного права и международных отношений. — 1999. — № 1. — С. 3—6.

== Літаратура ==
* Броўка Юрый Пятровіч // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 1996. — Т. 3. — С. 263.
* Бровка Юрий Петрович // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.]. — Минск, 2006. — Т. 2. — С. 536.
* Бровка Юрий Петрович // Прафесары і дактары навук Беларускага дзяржаўнага універсітэта, 1921—2001 : 80 год. — Мінск, 2001. — С. 37.
* Броўка Юрый Пятровіч // Юрыдычны факультэт : Гісторыя. Сучаснасць. Імёны / Беларускі дзяржаўны універсітэт. — Мінск, 2004. — С. 59.

{{DEFAULTSORT:Броўка Юрый Пятровіч}}
[[Катэгорыя:Юрысты Беларусі]]</text>
      <sha1>0xojbj9806nxsu7mz4e1jpzi79lunyf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аляксей Васільевіч Данільчанка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>673574</id>
    <revision>
      <id>4194926</id>
      <parentid>4088429</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:46:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3233" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Аляксей Васільевіч Данільчанка''' ({{ДН|25|2|1959}}, г. [[Саснагорск]], [[Рэспубліка Комі]]) — беларускі [[эканаміст]]. [[Доктар эканамічных навук]] (1999), [[прафесар]] (2007).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]] (спецыяльнасць «Палітычная эканомія», 1981; аспірантура, 1984), [[Нацыянальны інстытут адукацыі]] ([[Мінск]], дактарантура, 1997).

Працаваў у [[Беларускі політэхнічны інстытут|Беларускім політэхнічным інстытуце]] (з 1984), [[Міністэрства народнай адукацыі БССР|Міністэрстве народнай адукацыі БССР]] (з 1989), [[Нацыянальны інстытут адукацыі|Нацыянальным інстытуце адукацыі]] (з 1991), [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт фізічнай культуры|Беларускай дзяржаўнай акадэміі фізічнай культуры]] (1999—2001, прарэктар), Беларускім дзяржаўным універсітэце (з 2001, [[Факультэт міжнародных адносін БДУ|факультэт міжнародных адносін]], кафедра міжнародных эканамічных адносін, прафесар).

== Навуковая дзейнасць ==
Навуковыя інтарэсы: стратэгіі інтэрнацыяналізацыі эканомікі і прадпрыемства; транснацыяналізацыя бізнесу; міжнародны менеджмент; прафесійная эканамічная адукацыя.

=== Бібліяграфія ===
* Стимулирование экспорта и экспортные барьеры: теоретические и практические аспекты / Л. М. Петровская, А. В. Данильченко. — Минск, 2007.
* Теории интернационализации предпринимательства: становление и развитие / А. В. Данильченко. — Минск, 1997.
* Транснационализация промышленного и банковского капитала / А. В. Данильченко, Д. С. Калинин, О. Г. Ковшевич. — Минск, 2007.

== Літаратура ==
* Данільчанка Аляксей Васiл[ь!]евiч // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 2004. — Т. 18, кн. 1. — С. 377.
* Данильченко Алексей Васильевич // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.]. — Минск, 2006. — Т. 3. — С. 303.
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Данільчанка Аляксей Васільевіч}}
[[Катэгорыя:Эканамісты Беларусі]]</text>
      <sha1>s173t4z06m2j6lbil4cy30bj04ypets</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Алена Мікалаеўна Рудэнка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>673575</id>
    <revision>
      <id>4194871</id>
      <parentid>4113724</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:41:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце (2) з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3034" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Рудэнка}}
'''Алена Мікалаеўна Рудэнка''' (нар. {{ДН|6|10|1961}}, г. [[Чыгырын]], [[Чаркаская вобласць]], [[УССР]]) — беларускі мовазнавец. [[Доктар філалагічных навук]] (2000), [[прафесар]] (2005).

== Біяграфія ==
Скончыла [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]] ([[Філалагічны факультэт БДУ|філалагічны факультэт]], спецыяльнасць «Руская мова і літаратура», 1985), [[Інстытут мовазнаўства імя Я. Коласа АН БССР]] (аспірантура, 1988), [[Мінскі дзяржаўны лінгвістычны ўніверсітэт]] (дактарантура, 1999).

Працавала ў [[Інстытут мовазнаўства АН БССР|Інстытуце мовазнаўства АН БССР]] (1988—1989), Мінскім дзяржаўным лінгвістычным універсітэце (з 1989, кафедра мовазнаўства, старшы выкладчык), Беларускім дзяржаўным універсітэце (філалагічны факультэт, кафедра тэарэтычнага і славянскага мовазнаўства, з 2005 — прафесар; [[Факультэт міжнародных адносін БДУ|факультэт міжнародных адносін]], кафедра мовазнаўства і краіназнаўства Усходу, прафесар).

== Навуковая дзейнасць ==
Навуковыя інтарэсы: семантыка мовы; гісторыя мовы; кагнітыўная лінгвістыка; этналінгвістыка.

=== Бібліяграфія ===
* Семантычная сістэма дзеясловаў кагнітыўнай дзейнасці: на матэрыале беларускай мовы : дысертацыя … доктара філалагічных навук/ Рудэнка Алена Мікалаеўна. ― Минск, 2000.

== Літаратура ==
* Руденко Елена Николаевна / Н. Н. Кривко // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.]. — Минск, 2008. — Т. 6. — С. 521.
* Рудэнка Алена Мікалаеўна / М. Н. Крыўко // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 2001. — Т. 13. — С. 432.
* Рудэнка Алена Мікалаеўна // Прафесары і дактары навук Беларускага дзяржаўнага універсітэта, 1921—2001 : 80 год. — Мінск, 2001. — С. 243.
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Рудэнка Алена Мікалаеўна}}
[[Катэгорыя:Мовазнаўцы Беларусі]]</text>
      <sha1>pz70blmd5fk41xypb7f9hscy8ce3pac</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Анатоль Мікалаевіч Сіроцкі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>673578</id>
    <revision>
      <id>4194948</id>
      <parentid>3850861</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:48:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3483" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Анатоль Мікалаевіч Сіроцкі''' (нар. {{ДН|28|6|1938}}, в. [[Бібікі (Мазырскі раён)|Бібікі]], [[Мазырскі раён]], [[Гомельская вобласць]]) — беларускі гісторык. [[Кандыдат гістарычных навук]] (1976), [[дацэнт]] (1983), [[прафесар]].

== Біяграфія ==
Скончыў [[Мазырскі дзяржаўны педагагічны інстытут]] ([[Філалагічны факультэт МДПУ імя І. П. Шамякіна|філалагічны факультэт]], спецыяльнасць «Філалогія», 1960), [[Мінская вышэйшая партыйная школа|Мінскую вышэйшую партыйную школу]] (аддзяленне журналістыкі, 1969), [[Акадэмія грамадскіх навук пры ЦК КПСС|Акадэмію грамадскіх навук пры ЦК КПСС]] (аспірантура, спецыяльнасць «Гісторыя», 1976).

Выкладаў у Беларускім дзяржаўным універсітэце ([[Факультэт міжнародных адносін БДУ|факультэт міжнародных адносін]], кафедра мытнай справы, прафесар).

== Узнагароды ==
* Медаль «[[За асваенне цалінных зямель]]» (1958);
* [[Медаль «У азнаменаванне 100-годдзя з дня нараджэння Уладзіміра Ільіча Леніна»]] (1970);
* [[Ганаровая грамата Вярхоўнага Савета БССР]] (1988);
* Ганаровая грамата Міністэрства юстыцыі Рэспублікі Беларусь (2007).

== Навуковая дзейнасць ==
Навуковыя інтарэсы: беларуская дыяспара ў этнакультурным працэсе; мытная справа і мытнае регуляванне ў сістэме міжнароднага і айчыннага мытнага права.

=== Бібліяграфія ===
* Комментарий к Таможенному кодексу Республики Беларусь / А. Н. Сиротский. — Минск, 2002.
* Основы таможенного дела : учебник для студентов специальности «Таможенное дело» вузов / [В. А. Гошин и др.]. — Минск, 2003.
* Беларуская дыяспара : нарысы гісторыі і сучаснага стану / [аўтары-складальнікі: М. М. Бацян і інш.]. — Мінск, 2006.
* Таможенное дело : словарь-справочник / [С. А. Алейников и др. ; под общей редакцией и научным руководством А. Н. Сиротского]. — Минск, 2004.

== Літаратура ==
* Сіроцкі Анатоль Мікалаевіч // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі : у 6 т. — Мінск, 2003. — Т. 6, кн. 2. — С. 436.
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Сіроцкі Анатоль Мікалаевіч}}
[[Катэгорыя:Гісторыкі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Гісторыкі СССР]]</text>
      <sha1>od0bflt3qfdmo4he35p7ssh7b0x0w0l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Валянцін Мікалаевіч Русак</title>
    <ns>0</ns>
    <id>674098</id>
    <revision>
      <id>4195438</id>
      <parentid>3820723</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T09:55:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vadim i z</username>
        <id>660</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4106" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{Цёзкі2|Русак}}
'''Валянцін Мікалаевіч Руса́к'''{{sfn|БелЭн|2001}} ({{ДН|10|8|1936}} — {{ДС|27|8|2022}}) — [[вучоны]], [[матэматык]], [[доктар фізіка-матэматычных навук]] (1988), [[прафесар]] (1989).

== Біяграфія ==
Нарадзіўся ў вёсцы [[Затур’я]] ([[Нясвіжскі раён]] [[Мінская вобласць|Мінскай вобласці]] [[Беларусь|Беларусі]]). У 1959 годзе скончыў [[Механіка-матэматычны факультэт БДУ|механіка-матэматычны факультэт Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта]] і потым [[аспірант]]уру пры кафедры вылічальнай матэматыкі&lt;ref name=&quot;Весці&quot;&gt;[https://elib.bsu.by/bitstream/123456789/172313/1/175-176.pdf Валентин Николаевич РУСАК // Вестник БГУ. Сер. 1. 2016. № 3] {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;. З 1962 года ў [[БДУ|Беларускім дзяржаўным універсітэце]], выкладае на кафедры вышэйшай матэматыкі і матэматычнай фізікі [[Фізічны факультэт БДУ|фізічнага факультэта]]. З 1976 па 2002 год займаў пасаду загадчыка гэтай кафедры&lt;ref name=&quot;Весці&quot; /&gt;, з 2002 года — прафесар&lt;ref name=&quot;БДУ&quot;&gt;[https://bsu.by/employee/41781-d Русак Валентин Николаевич] {{ref-ru}} // Сайт [[БДУ]]&lt;/ref&gt;.

[[Кандыдат навук|Кандыдацкую]] дысертацыю абараніў у 1963 годзе ў [[Інстытут матэматыкі НАН Беларусі|Інстытуце матэматыкі Акадэміі навук БССР]], доктарскую — у 1988 годзе ў [[Інстытут матэматыкі НАН Украіны|Інстытуце матэматыкі]] [[Нацыянальная акадэмія навук Украіны|Акадэміі навук Украінскай ССР]]&lt;ref name=&quot;Весці&quot; /&gt;.

== Навуковая дзейнасць ==
Аўтар больш за 180 навуковых прац па матэматычным аналізе, вылічальнай матэматыцы, матэматычнай фізіцы і інш. Аўтар [[падручнік]]аў і вучэбных дапаможнікаў&lt;ref name=&quot;Весці&quot; /&gt;. Пад навуковым кіраўніцтвам В. М. Русака падрыхтаваны і абаронены 9 кандыдацкіх і 3 доктарскія дысертацыі&lt;ref name=&quot;Весці&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;БДУ&quot; /&gt;.

== Узнагароды ==
* Знак Міністэрства вышэйшай адукацыі СССР «За выдатныя поспехі ў працы» (1982).
* Медаль «Ветэран працы» (1996).
* Знак «Выдатнік адукацыі» [[Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь]] (2002).
* Заслужаны работнік Беларускага дзяржаўнага універсітэта (2011)ref name=&quot;Весці&quot; /&gt;.
{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|13|Русак Валянцін Мікалаевіч|Бараноўскі П. М.|454}}

== Спасылкі ==
* [https://bsu.by/employee/41781-d Русак Валентин Николаевич] {{ref-ru}} // Сайт [[БДУ]]
* [https://elib.bsu.by/bitstream/123456789/172313/1/175-176.pdf Валентин Николаевич РУСАК // Вестник БГУ. Сер. 1. 2016. № 3] {{ref-ru}}
{{Бібліяінфармацыя}}
{{DEFAULTSORT:Русак Валянцін Мікалаевіч}}
[[Катэгорыя:Матэматыкі СССР]]
[[Катэгорыя:Матэматыкі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Аўтары падручнікаў]]</text>
      <sha1>50bms2ttm3hg68kbuuz0si2n87fyaqa</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195440</id>
      <parentid>4195438</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T09:56:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vadim i z</username>
        <id>660</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4183" xml:space="preserve">{{Вучоны
| Дата смерці = 27.08.2022
| Месца смерці = Мінск
}}
{{Цёзкі2|Русак}}
'''Валянцін Мікалаевіч Руса́к'''{{sfn|БелЭн|2001}} ({{ДН|10|8|1936}} — {{ДС|27|8|2022}}) — [[вучоны]], [[матэматык]], [[доктар фізіка-матэматычных навук]] (1988), [[прафесар]] (1989).

== Біяграфія ==
Нарадзіўся ў вёсцы [[Затур’я]] ([[Нясвіжскі раён]] [[Мінская вобласць|Мінскай вобласці]] [[Беларусь|Беларусі]]). У 1959 годзе скончыў [[Механіка-матэматычны факультэт БДУ|механіка-матэматычны факультэт Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта]] і потым [[аспірант]]уру пры кафедры вылічальнай матэматыкі&lt;ref name=&quot;Весці&quot;&gt;[https://elib.bsu.by/bitstream/123456789/172313/1/175-176.pdf Валентин Николаевич РУСАК // Вестник БГУ. Сер. 1. 2016. № 3] {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;. З 1962 года ў [[БДУ|Беларускім дзяржаўным універсітэце]], выкладае на кафедры вышэйшай матэматыкі і матэматычнай фізікі [[Фізічны факультэт БДУ|фізічнага факультэта]]. З 1976 па 2002 год займаў пасаду загадчыка гэтай кафедры&lt;ref name=&quot;Весці&quot; /&gt;, з 2002 года — прафесар&lt;ref name=&quot;БДУ&quot;&gt;[https://bsu.by/employee/41781-d Русак Валентин Николаевич] {{ref-ru}} // Сайт [[БДУ]]&lt;/ref&gt;.

[[Кандыдат навук|Кандыдацкую]] дысертацыю абараніў у 1963 годзе ў [[Інстытут матэматыкі НАН Беларусі|Інстытуце матэматыкі Акадэміі навук БССР]], доктарскую — у 1988 годзе ў [[Інстытут матэматыкі НАН Украіны|Інстытуце матэматыкі]] [[Нацыянальная акадэмія навук Украіны|Акадэміі навук Украінскай ССР]]&lt;ref name=&quot;Весці&quot; /&gt;.

== Навуковая дзейнасць ==
Аўтар больш за 180 навуковых прац па матэматычным аналізе, вылічальнай матэматыцы, матэматычнай фізіцы і інш. Аўтар [[падручнік]]аў і вучэбных дапаможнікаў&lt;ref name=&quot;Весці&quot; /&gt;. Пад навуковым кіраўніцтвам В. М. Русака падрыхтаваны і абаронены 9 кандыдацкіх і 3 доктарскія дысертацыі&lt;ref name=&quot;Весці&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;БДУ&quot; /&gt;.

== Узнагароды ==
* Знак Міністэрства вышэйшай адукацыі СССР «За выдатныя поспехі ў працы» (1982).
* Медаль «Ветэран працы» (1996).
* Знак «Выдатнік адукацыі» [[Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь]] (2002).
* Заслужаны работнік Беларускага дзяржаўнага універсітэта (2011)ref name=&quot;Весці&quot; /&gt;.
{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|13|Русак Валянцін Мікалаевіч|Бараноўскі П. М.|454}}

== Спасылкі ==
* [https://bsu.by/employee/41781-d Русак Валентин Николаевич] {{ref-ru}} // Сайт [[БДУ]]
* [https://elib.bsu.by/bitstream/123456789/172313/1/175-176.pdf Валентин Николаевич РУСАК // Вестник БГУ. Сер. 1. 2016. № 3] {{ref-ru}}
{{Бібліяінфармацыя}}
{{DEFAULTSORT:Русак Валянцін Мікалаевіч}}
[[Катэгорыя:Матэматыкі СССР]]
[[Катэгорыя:Матэматыкі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Аўтары падручнікаў]]</text>
      <sha1>0lsir2n2rnx6o0l6m6f78gk4jh0f7g5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195442</id>
      <parentid>4195440</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T09:59:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vadim i z</username>
        <id>660</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4184" xml:space="preserve">
{{Вучоны
| Дата смерці = 27.08.2022
| Месца смерці = Мінск
}}
{{Цёзкі2|Русак}}
'''Валянцін Мікалаевіч Руса́к'''{{sfn|БелЭн|2001}} ({{ДН|10|8|1936}} — {{ДС|27|8|2022}}) — [[вучоны]], [[матэматык]], [[доктар фізіка-матэматычных навук]] (1988), [[прафесар]] (1989).

== Біяграфія ==
Нарадзіўся ў вёсцы [[Затур’я]] ([[Нясвіжскі раён]] [[Мінская вобласць|Мінскай вобласці]] [[Беларусь|Беларусі]]). У 1959 годзе скончыў [[Механіка-матэматычны факультэт БДУ|механіка-матэматычны факультэт Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта]] і потым [[аспірант]]уру пры кафедры вылічальнай матэматыкі&lt;ref name=&quot;Весці&quot;&gt;[https://elib.bsu.by/bitstream/123456789/172313/1/175-176.pdf Валентин Николаевич РУСАК // Вестник БГУ. Сер. 1. 2016. № 3] {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;. З 1962 года ў [[БДУ|Беларускім дзяржаўным універсітэце]], выкладае на кафедры вышэйшай матэматыкі і матэматычнай фізікі [[Фізічны факультэт БДУ|фізічнага факультэта]]. З 1976 па 2002 год займаў пасаду загадчыка гэтай кафедры&lt;ref name=&quot;Весці&quot; /&gt;, з 2002 года — прафесар&lt;ref name=&quot;БДУ&quot;&gt;[https://bsu.by/employee/41781-d Русак Валентин Николаевич] {{ref-ru}} // Сайт [[БДУ]]&lt;/ref&gt;.

[[Кандыдат навук|Кандыдацкую]] дысертацыю абараніў у 1963 годзе ў [[Інстытут матэматыкі НАН Беларусі|Інстытуце матэматыкі Акадэміі навук БССР]], доктарскую — у 1988 годзе ў [[Інстытут матэматыкі НАН Украіны|Інстытуце матэматыкі]] [[Нацыянальная акадэмія навук Украіны|Акадэміі навук Украінскай ССР]]&lt;ref name=&quot;Весці&quot; /&gt;.

== Навуковая дзейнасць ==
Аўтар больш за 180 навуковых прац па матэматычным аналізе, вылічальнай матэматыцы, матэматычнай фізіцы і інш. Аўтар [[падручнік]]аў і вучэбных дапаможнікаў&lt;ref name=&quot;Весці&quot; /&gt;. Пад навуковым кіраўніцтвам В. М. Русака падрыхтаваны і абаронены 9 кандыдацкіх і 3 доктарскія дысертацыі&lt;ref name=&quot;Весці&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;БДУ&quot; /&gt;.

== Узнагароды ==
* Знак Міністэрства вышэйшай адукацыі СССР «За выдатныя поспехі ў працы» (1982).
* Медаль «Ветэран працы» (1996).
* Знак «Выдатнік адукацыі» [[Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь]] (2002).
* Заслужаны работнік Беларускага дзяржаўнага універсітэта (2011)ref name=&quot;Весці&quot; /&gt;.
{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|13|Русак Валянцін Мікалаевіч|Бараноўскі П. М.|454}}

== Спасылкі ==
* [https://bsu.by/employee/41781-d Русак Валентин Николаевич] {{ref-ru}} // Сайт [[БДУ]]
* [https://elib.bsu.by/bitstream/123456789/172313/1/175-176.pdf Валентин Николаевич РУСАК // Вестник БГУ. Сер. 1. 2016. № 3] {{ref-ru}}
{{Бібліяінфармацыя}}
{{DEFAULTSORT:Русак Валянцін Мікалаевіч}}
[[Катэгорыя:Матэматыкі СССР]]
[[Катэгорыя:Матэматыкі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Аўтары падручнікаў]]</text>
      <sha1>h80c2egytloytafasyzh5m3gnlywx6m</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195455</id>
      <parentid>4195442</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T10:54:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vadim i z</username>
        <id>660</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4217" xml:space="preserve">{{Нядаўна памерлы}}
{{Вучоны
| Дата смерці = 27.08.2022
| Месца смерці = Мінск
}}
{{Цёзкі2|Русак}}
'''Валянцін Мікалаевіч Руса́к'''{{sfn|БелЭн|2001}} ({{ДН|10|8|1936}} — {{ДС|27|8|2022}}) — [[вучоны]], [[матэматык]], [[доктар фізіка-матэматычных навук]] (1988), [[прафесар]] (1989).

== Біяграфія ==
Нарадзіўся ў вёсцы [[Затур’я]] ([[Нясвіжскі раён]] [[Мінская вобласць|Мінскай вобласці]] [[Беларусь|Беларусі]]). У 1959 годзе скончыў [[Механіка-матэматычны факультэт БДУ|механіка-матэматычны факультэт Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта]] і потым [[аспірант]]уру пры кафедры вылічальнай матэматыкі&lt;ref name=&quot;Весці&quot;&gt;[https://elib.bsu.by/bitstream/123456789/172313/1/175-176.pdf Валентин Николаевич РУСАК // Вестник БГУ. Сер. 1. 2016. № 3] {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;. З 1962 года ў [[БДУ|Беларускім дзяржаўным універсітэце]], выкладае на кафедры вышэйшай матэматыкі і матэматычнай фізікі [[Фізічны факультэт БДУ|фізічнага факультэта]]. З 1976 па 2002 год займаў пасаду загадчыка гэтай кафедры&lt;ref name=&quot;Весці&quot; /&gt;, з 2002 года — прафесар&lt;ref name=&quot;БДУ&quot;&gt;[https://bsu.by/employee/41781-d Русак Валентин Николаевич] {{ref-ru}} // Сайт [[БДУ]]&lt;/ref&gt;.

[[Кандыдат навук|Кандыдацкую]] дысертацыю абараніў у 1963 годзе ў [[Інстытут матэматыкі НАН Беларусі|Інстытуце матэматыкі Акадэміі навук БССР]], доктарскую — у 1988 годзе ў [[Інстытут матэматыкі НАН Украіны|Інстытуце матэматыкі]] [[Нацыянальная акадэмія навук Украіны|Акадэміі навук Украінскай ССР]]&lt;ref name=&quot;Весці&quot; /&gt;.

== Навуковая дзейнасць ==
Аўтар больш за 180 навуковых прац па матэматычным аналізе, вылічальнай матэматыцы, матэматычнай фізіцы і інш. Аўтар [[падручнік]]аў і вучэбных дапаможнікаў&lt;ref name=&quot;Весці&quot; /&gt;. Пад навуковым кіраўніцтвам В. М. Русака падрыхтаваны і абаронены 9 кандыдацкіх і 3 доктарскія дысертацыі&lt;ref name=&quot;Весці&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;БДУ&quot; /&gt;.

== Узнагароды ==
* Знак Міністэрства вышэйшай адукацыі СССР «За выдатныя поспехі ў працы» (1982).
* Медаль «Ветэран працы» (1996).
* Знак «Выдатнік адукацыі» [[Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь]] (2002).
* Заслужаны работнік Беларускага дзяржаўнага універсітэта (2011)ref name=&quot;Весці&quot; /&gt;.
{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|13|Русак Валянцін Мікалаевіч|Бараноўскі П. М.|454}}

== Спасылкі ==
* [https://bsu.by/employee/41781-d Русак Валентин Николаевич] {{ref-ru}} // Сайт [[БДУ]]
* [https://elib.bsu.by/bitstream/123456789/172313/1/175-176.pdf Валентин Николаевич РУСАК // Вестник БГУ. Сер. 1. 2016. № 3] {{ref-ru}}
{{Бібліяінфармацыя}}
{{DEFAULTSORT:Русак Валянцін Мікалаевіч}}
[[Катэгорыя:Матэматыкі СССР]]
[[Катэгорыя:Матэматыкі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Аўтары падручнікаў]]</text>
      <sha1>sntylgzigmjz574rixmnsdtxueov8oa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аляксандр Міхайлавіч Малярэвіч</title>
    <ns>0</ns>
    <id>675185</id>
    <revision>
      <id>4194954</id>
      <parentid>3826398</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:49:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3929" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Аляксандр Міхайлавіч Малярэвіч''' (нар. {{ДН|20|11|1962}}, г. [[Мінск]]) — беларускі вучоны ў галіне оптыка-электроннага і лазернага прыборабудавання. [[Член-карэспандэнт НАН Беларусі|Член-карэспандэнт]] (2017), [[доктар фізіка-матэматычных навук]] (2009), [[прафесар]] (2010).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт імя У. І. Леніна]] (1984).

З 1984 года ў Беларускім дзяржаўным універсітэце. З 1994 года старшы навуковы супрацоўнік, вядучы навуковы супрацоўнік, у 1996—2001 гадах вучоны сакратар, з 2009 года загадчык лабараторыі Міжнароднага лазернага цэнтра (з 1995 у складзе [[Беларускі нацыянальны тэхнічны ўніверсітэт|беларускага нацыянальнага тэхнічнага ўніверсітэта]]). Адначасова з 1996 года дацэнт, з 2009 года прафесар кафедры Беларускага нацыянальнага тэхнічнага ўніверсітэта. З 2010 года дэкан [[Прыборабудаўнічы факультэт БНТУ|прыборабудаўнічага факультэта]], з 2016 годапрарэктар па навуковай рабоце Беларускага нацыянальнага тэхнічнага ўніверсітэта&lt;ref&gt;[https://nasb.gov.by/bel/members/chleny-korrespondenty/malyarevich.php МАЛЯРЭВІЧ Аляксандр Міхайлавіч]&lt;/ref&gt;.

== Навуковая дзейнасць ==
Навуковыя даследаванні ў галіне распрацоўкі новых аптычных матэрыялаў для кіравання характарыстыкамі выпраменьвання цвёрдацельных лазераў і стварэння на іх аснове оптыка-электронных прыбораў і лазерных сістэм. Пад яго навуковым кіраўніцтвам распрацаваны клас шклокрышталічных матэрыялаў для лазернай тэхнікі, што дазволіла ствараць шырокі спектр лазерных сістэм блізкага інфрачырвонага дыяпазону, генерыруючых імпульсы выпраменьвання працягласцю ад адзінак пікасекунд да дзясяткаў нанасекунд у залежнасці ад патрабаванняў. Распрацаваны ўнікальныя навукова-навучальныя комплексы для вымярэння шэрагу лінейных і нелінейных аптычных характарыстык, аналізу фотапругкіх скажэнняў лазерных элементаў і аптычных матэрыялаў.

Аўтар каля 290 навуковых і вучэбна-метадычных работ, у тым ліку 1 манаграфіі, 9 патэнтаў.

=== Бібліяграфія ===
* Твердотельные просветляющиеся среды. Минск, 2008 (в соавт.).
* Semiconductor-Doped Glass Saturable Absorbers for Near-Infrared Solid-State Lasers // J. Appl. Physics. 2008. Vol. 103, N 8.
* Optical applications of glass-ceramics // J. Non-Cryst. Solids. 2010. Vol. 356, N 52.

{{зноскі}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Малярэвіч Аляксандр Міхайлавіч}}</text>
      <sha1>0110q83m2m8zkns6eznrjhk355pb88n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Роберт Цупрык</title>
    <ns>0</ns>
    <id>676145</id>
    <revision>
      <id>4195025</id>
      <parentid>3971759</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:03:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3943" xml:space="preserve">{{цёзкі2|Цупрык}}
{{Асоба
|імя                 = Роберт-Усевалад Цупрык
|арыгінал імя        =
|партрэт             = Роберт_Цупрык.jpg
|шырыня              = 
|подпіс              = 
|апісанне            = 
|імя пры нараджэнні  = 
|род дзейнасці       = 
|дата нараджэння     = 
|месца нараджэння    = 
|грамадзянства       = {{Сцягафікацыя|ЗША}}
|падданства          = 
|дата смерці         = 
|месца смерці        = 
|Месца пахавання     = 
|бацька              = 
|маці                = 
|муж                 = 
|жонка               = 
|дзеці               = 
|узнагароды і прэміі = 
|сайт                = 
|Commons             = 
|Rodovid             = 
}}
'''Роберт-Усевалад Цупрык''' ({{ДН|26|9|1954}} — {{ДС|24|2|2021}}) — беларускі грамадскі дзеяч. Старшыня [[Беларускі кангрэсавы камітэт Амерыкі|Беларускага кангрэсавага камітэта Амерыкі]] (2001—2021).

== Біяграфія ==
Нарадзіўся [[26 верасня]] [[1954]] года ў [[Саўт-Рывер]]ы ([[ЗША]]) ў сям’і Янкі Цупрыка і актрысы тэатра Ірэны Жылінскай. Пераняў ад бацькоў беларускую нацыянальную свядомасць, мову, а таксама рэлігійны светапогляд.

У 1976 годзе скончыў [[Ратгерскі ўніверсітэт]]. Працаваў у бібліятэцы Медыцынска-дантыстычнага штатнага ўніверсітэта. Браў удзел у моладзевым руху. Браў актыўны ўдзел у жыцці парафіі Св. Еўфрасінні Полацкай. Ездзіў у [[Беларусь]] з медыцынскай дапамогай ахвярам [[Чарнобыльская катастрофа|Чарнобыльскай катастрофы]].

У 1990 годзе быў абраны на пасаду старшыні [[Беларускі кангрэсавы камітэт Амерыкі|Беларускага кангрэсавага камітэту Амерыкі]]. Дзясяткі гадоў быў у гушчы палітычнага, культурніцкага і царкоўнага жыцця.

Памёр [[24 лютага]] [[2021]] года пасля зацяжной хваробы на рак. Пахаваны на [[Беларускія могілкі (Саўт-Рывер)|Беларускіх могілках ў Саўт-Рыверы]]

== Літаратура ==
* ''Гардзіенка А.'' Беларускі кангрэсавы камітэт Амэрыкі (БККА) / Алег Гардзіенка. — [[Смаленск]]: [б.в.], 2009. — 428 с., [12] с. іл. — С. 407. — (БІНІМ; Бібліятэка Бацькаўшчыны, Кніга 16).
* '' Пранчак Л.'' Беларуская Амерыка / Леанід Пранчак. — Мінск: Полымя, 1994. — 414, [2] с.: іл. — С. 169—171. — ISBN 5-345-00628-8.

== Спасылкі ==
* [https://nn.by/?c=ar&amp;i=268972 Памёр дзеяч беларускай грамады ў ЗША Роберт Цупрык]

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Цупрык Роберт}}
[[Катэгорыя:Выпускнікі Ратгерскага ўніверсітэта]]
[[Катэгорыя:Беларусы ў ЗША]]
[[Катэгорыя:Члены Беларускага кангрэсавага камітэту Амерыкі]]
[[Катэгорыя:Памерлі ад раку]]</text>
      <sha1>ahp4dcduszk41yr46vdowxpt3pblx9g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ісідар Самуілавіч Феертаг</title>
    <ns>0</ns>
    <id>678629</id>
    <revision>
      <id>4195280</id>
      <parentid>3850675</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T21:26:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Чаховіч Уладзіслаў</username>
        <id>4656</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4722" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Феертаг}}
'''Ісідар Самуілавіч Феертаг''' (1843—1912) — беларускі медык, ваенны ўрач, [[стацкі надворны саветнік]]&lt;ref name=&quot;МВА&quot;/&gt;.

== Біяграфія ==
[[Файл:На похоронах доктора И.С. Фейертага.jpg|250px|міні|Пахаванне лекара І. С. Феертага]]
У 1886 годзе ў статусе ваеннага ўрача ў адстаўцы ўзначаліў яўрэйскую абшчынную бальніцу на 30 коек&lt;ref name=&quot;МВА&quot;&gt;[https://wiki.bobr.by/%D0%A4%D0%B5%D0%B9%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%B3,_%D0%98%D1%81%D0%B8%D0%B4%D0%BE%D1%80_%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D1%83%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87 Фейертаг, Исидор Самуилович] {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

З таго ж 1886 года стаў першым старшынёй [[Бабруйскае таварыства ўрачоў|Бабруйскага таварыства ўрачоў]]&lt;ref name=&quot;МВА&quot;/&gt;.

Памёр у 1912 годзе&lt;ref name=&quot;МВА&quot;/&gt;. У апошні шлях яго праводзіў увесь горад і нават прыехаў генерал-губернатар з [[Мінск]]а&lt;ref&gt;[http://aviv.by/history/mazl-tov-bobruysk-2/ Мазл тов, Бобруйск!] {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

[[Абрам Ісакавіч Рабкін|Абрам Рабкін]] у кнізе «Уніз па Шашэйнай» згадвае, што нібыта ў ваколіцах дома Феертага размяшчаўся артылерыйскі полк царскай арміі, і цяжкія гарматы і кованые коні па бруку грукаталі так, як быццам ішла вайна. Калі доктар Феертаг хварэў, людзі секлі пад Цітаўкай яловыя лапы і засцілалі імі ўсю вуліцу да самага пераезду&lt;ref name=&quot;МВА&quot;/&gt;.

== Сям’я ==

Пляменнікамі І. Феертага былі вядомыя латвійскія псіхіятры [[Макс Львовіч Шонфельт|Макс]] і {{нп3|Леапольд Шонфельт|Леапольд|pl|Leopold Schönfeldt}} Шонфельты&lt;ref name=&quot;МВА&quot;/&gt;. Макс абараніў дысертацыю «аб індукаваным вар’яцтве (folie communiquée)» ({{Lang-de|Ueber das inducirte Irresein}}), прысвяціўшы яе свайму дзядзьку; дысертацыя была апублікаваная асобным выданнем (1893)&lt;ref&gt;[https://books.google.com/books?id=-sgQAQAAIAAJ&amp;printsec=frontcover&amp;source=gbs_ge_summary_r&amp;cad=0#v=onepage&amp;q&amp;f=false Ueber das inducirte Irresein (1893)]: Посвящение дяде — на титульном листе.&lt;/ref&gt; і ў часопісе {{Нп3|European Archives of Psychiatry and Clinical Neuroscience|''Archiv für Psychiatrie und Nervenkrankheiten''||European Archives of Psychiatry and Clinical Neuroscience}} (Bd. 26, S. 202—266, 1894)&lt;ref&gt;[https://books.google.com/books?id=hpsvAAAAIAAJ&amp;pg=PA266&amp;lpg=PA266&amp;dq= Max Schonfeldt «Ueber das inducirte Irresein (folie communiquée)»]&lt;/ref&gt;, і разглядаецца адной з асноўных работ у галіне {{нп3|Індуцыраваны разлад з трызненнем|індуцыраванных разладаў з трызненнем|ru|Индуцированное бредовое расстройство}}&lt;ref&gt;[https://books.google.com/books?id=IJ1EBQAAQBAJ&amp;pg=PA6&amp;lpg=PA6&amp;dq= Dinesh Bhugra, Gin S. Malhi. Troublesome Disguises: Managing Challenging Disorders in Psychiatry (2015)]&lt;/ref&gt;.

== Дом ==

Захаваўся драўляны дом Феертага, сучасны адрас вуліца Пушкіна, 109&lt;ref&gt;[https://bobruisk.ru/news/2019/04/15/v-bobrujske-zhili-legendarnye-vrachi-a-pervaya-uezdnaya-bolnica-byla-nedaleko-ot-kostela-nash-fotoreportazh-s-festa-ekskursovodov В Бобруйске жили легендарные врачи, а первая уездная больница была недалеко от костела. Наш фоторепортаж с «Феста экскурсоводов»] {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
{{DEFAULTSORT:Феертаг Ісідар Самуілавіч}}
[[Катэгорыя:Медыкі Расійскай імперыі]]
[[Катэгорыя:Ваенныя ўрачы Расійскай імперыі]]
[[Катэгорыя:Медыкі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Ваенныя ўрачы Беларусі]]</text>
      <sha1>5l2isjw83lo33f2xojnz7ob02dkhq3i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дыяна Уладзіміраўна Тропнікава</title>
    <ns>0</ns>
    <id>678881</id>
    <revision>
      <id>4194886</id>
      <parentid>4049811</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:42:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3368" xml:space="preserve">{{Футбаліст
|імя                         = Дыяна Тропнікава
|поўнае імя                  =  
|выява                       = 
|дата нараджэння             =  
|мянушкі                     = 
|месца нараджэння            =
|грамадзянства               = {{Сцягафікацыя|Беларусь}}
|рост                        = 
|вага                        = 
|пазіцыя                     = [[нападнік (футбол)|нападніца]]
|каманда              =  
|моладзевыя клубы            = 
|клубы                      = {{футбольная кар’ера
 |2010—| {{Сцяг|Беларусь||20px}} [[ЖФК Зорка-БДУ|Зорка-БДУ (Мінск)]]|}}
}} 
'''Дыяна Тропнікава''' (нар. {{ДН|28|6|1986}}, [[Гомель]]) — [[Беларусь|беларуская]] [[футбаліст]]ка, [[нападнік (футбол)|нападніца]] клуба [[ЖФК Зорка-БДУ|«Зорка-БДУ»]] і трэнер па навукова-метадычнай рабоце мінскага [[ФК Дынама Мінск|«Дынама»]]. Выкладае ў [[БДУФК]].

== Біяграфія ==
Прафесійна футболам занялася ў 16 гадоў у Беларускім дзяржаўным універсітэце фізічнай культуры. Усю кар’еру правяла ў «Зорцы-БДУ»&lt;ref&gt;[https://dinamo-minsk.by/be/press-tsentr/~shownews/dianatropnikova_08_03_2016 Дыяна Тропнікава: мне камфортней працаваць у мужчынскім калектыве!] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20210525091831/https://dinamo-minsk.by/be/press-tsentr/~shownews/dianatropnikova_08_03_2016 |date=25 мая 2021 }}&lt;/ref&gt;.

У жніўні 2019 года атрымала трэнерскую ліцэнзію катэгорыі B&lt;ref&gt;[http://football.by/news/129742.html Омельянчук, Сосновский, Панковец и Ботяновская получили тренерские лицензии УЕФА категории &quot;В&quot;]&lt;/ref&gt;.

== Дасягненні ==
* 8-разовы сярэбраны і 3-разовы бронзавы прызёр [[Жаночая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе|Чэмпіянату Беларусі]].
* 3-разовы ўладальнік [[Жаночы Кубак Беларусі па футболе|Кубка Беларусі]] і 4-разовы ўладальнік [[Жаночы Суперкубак Беларусі па футболе|Суперкубка Беларусі]].
* Рэкардсмен «Зоркі-БДУ» па колькасці матчаў у чэмпіянатах краіны — 195, найлепшы бамбардзір каманды — 147 галоў.

{{зноскі}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Тропнікава Дыяна Уладзіміраўна}}
[[Катэгорыя:Футбалісткі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Футбольныя трэнеры Беларусі]]
[[Катэгорыя:Ігракі ЖФК Зорка-БДУ]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі БДУФК]]</text>
      <sha1>b2i36ox3zdq0kls2jrc45us9deda6ik</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Лукас ван Лейдэн</title>
    <ns>0</ns>
    <id>679594</id>
    <revision>
      <id>4195043</id>
      <parentid>3856669</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:06:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4303" xml:space="preserve">{{Асоба}}
'''Лукас ван Лейдэн''', ''Лука Лейдэнскі'', '''Лукас Хюйгенс''' (нідэрл. Lucas van Leyden) {{ДН|||1494}}, {{МН|Лейдэн||}} — {{ДС|||1533}}) — нідэрландскі жывапісец Паўночнага Рэнесансу і выбітны майстар разцовай [[гравюра|гравюры]], пры жыцці праславіўся за межамі роднай краіны, дзякуючы наватарскай і самабытнай творчасці.

== Біяграфія ==
Вучыўся жывапісу спачатку ў свайго бацькі Хугэ Якабса (работы апошняга да цяперашняга часу не захаваліся), потым у [[Карнеліс Энгельбрэхтсен|Карнеліса Энгелбрэхтсена]] (адначасова з [[Артген ван Лейдэн|Артгенам ван Лейдэнам]]). Вельмі рана авалодаў мастацтвам гравюры і працаваў у [[Лейдэн]]е і [[Мідэлбург]]у.

[[Карэл ван Мандэр]] паведамляе пра тое, што Лукас быў нястомным мастаком, які ў дзяцінстве раздражняў сваю маці, бо паліў шмат свечак, малюючы доўгія гадзіны пасля наступлення цемры. Таксама трывожыла яе, што, занадта шмат працуючы, сын падрываў сваё здароўе. Па словах ван Мандэра, яшчэ хлопчыкам ён меў зносіны з іншымі маладымі мастакамі, гравёрамі па шкле і ювелірамі. Як распавядае ван Мандер, за акварэль з выявай святога Хуберта Лукас атрымаў ад нейкага Ёхана ван Локхарста з Лейдэна (пам. у 1510 годзе) па 1 залатых флорынаў за кожныя са сваіх 12 гадоў. Пачаўшы працаваць прафесійна ў маладым узросце, ён, нягледзячы на ​​раннюю смерць, пакінуў значнае творчую спадчыну.

Дзе Лукас вывучаў мастацтва гравіравання, невядома. Матывы для сваіх гравюр і карцін ён браў, перапрацоўваючы іх, у Маркантоніа Раймондзі. Ён вельмі хутка стаў першакласным гравёрам: самы ранні з вядомых твораў Лукаса («Магамет і манах Сергій») датуецца 1508 годам. Гэтым жа годам датуецца атрыбутыруемая Лукасу ван Лейдэне карціна «Гульня ў шахматы», якая з’яўляецца адным з першых жанравых твораў у нідэрландскай жывапісу і змяшчае адзінае малюнак партыі ў кур’ерскія шахматы.

У 1514 годзе Лукас увайшоў у гільдыю жывапісцаў Лейдэна. Ён пабываў у [[Антверпен]]е ў 1521 годзе, у той час, калі па Нідэрландах падарожнічаў [[Альбрэхт Дзюрэр]]. У 1527 годзе Лукас пабываў у Мідэлбург, сустрэўшыся там з [[Мабюз]]ам. Бесперапынны шэраг датаваных гравюр дазваляе прасачыць за развіццём Лукаса як майстра графікі на працягу ўсёй яго жыцця. Адным з тых, хто аказаў найбольшы ўплыў на Лукаса, быў Дзюрэр.

У 1522 годзе мастак ўступіў у гільдыю святога Лукі ў Антверпене, затым вярнуўся ў Лейдэн, дзе памёр у 1533 годзе.
{{зноскі}}

{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Мастакі Нідэрландаў]]</text>
      <sha1>p3av55lan11miqnecktlznt47qycg2g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Гаэтана Петынеці</title>
    <ns>0</ns>
    <id>679988</id>
    <revision>
      <id>4194994</id>
      <parentid>3864083</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:01:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2757" xml:space="preserve">{{Тэатральны дзеяч
| Імя              = Гаэтана Петынеці
| Арыгінал імя   = {{lang-it|Petinеttі}}
| Выява             = 
| Шырыня           = 
| Апісанне выявы          = 
| Імя пры нараджэнні = 
| Дата нараджэння    = 
| Месца нараджэння   = 
| Дата смерці      = 
| Месца смерці     = 
| Прафесія        =  
| Грамадзянства      = 
| Гады актыўнасці  = 
| Псеўданімы       = 
| Амплуа           = 
| Тэатр            = [[Тэатр Антонія Тызенгаўза]], [[Нясвіжскі тэатр Радзівілаў]]
| Ролі =
| Спектаклі =
| Узнагароды =
| Сайт =
| imdb_id =
}}
'''Гаэтана Петыне́ці''' ({{lang-it|Petinеttі}}; таксама '''Петынелі''', {{lang-it|Petinelli}}) — [[танцы|танцоўшчык]], [[педагог]] і [[балетмайстар]] 2-й паловы [[18 стагоддзе|18 стагоддзя]].

== Біяграфія ==
Працаваў у [[Неапаль|Неапалі]].

У [[1774]]—[[1779]] гадах разам з братам Людавікам Петынеці працаваў у [[Тэатр Антонія Тызенгаўза|прыдворным тэатры]] і [[Гродзенская музычна-тэатральная школа Тызенгаўза|тэатральнай школе]] [[Антоні Тызенгаўз|А.Тызенгаўза]] ў [[Гродна|Гродне]]. Пастаноўшчык балетаў «Квартэт дудароў», «Другі балет пекараў», «Сялянскі балет» (усе ў [[1778]] годзе, у апошнім выступалі яго вучні).

З [[1779]] года па запрашэнні [[Караль Станіслаў Радзівіл Пане Каханку|К. С. Радзівіла]] працаваў танцорам і балетмайстрам [[Нясвіжскі тэатр Радзівілаў|Нясвіжскага тэатра]]. Разам з [[Антон Лойка|А.Лойкам]] і Ф.Каселі ў [[1784]] годзе удзельнічаў у падрыхтоўцы балетаў «Арфей і Эўрыдыка» («Арфей у пекле») і, магчыма, «Пігмаліён». Пакінуў [[Нясвіж]] у [[1786]] годзе.

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|12}}
* {{Крыніцы/Тэатральная Беларусь|2|Петынеці}}

{{DEFAULTSORT:Петынеці, Гаэтана}}
[[Катэгорыя:Балетмайстры паводле алфавіта]]</text>
      <sha1>sde0g26ilw6629b9d66ijhf38llwkg2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аляксандр Вячаслававіч Драган</title>
    <ns>0</ns>
    <id>680047</id>
    <revision>
      <id>4195286</id>
      <parentid>3869851</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T21:32:27Z</timestamp>
      <contributor deleted="deleted" />
      <comment deleted="deleted" />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3835" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Аляксандр Вячаслававіч Драган''' ({{н}} {{ДН|||1975}}, г. [[Брэст]], [[БССР]]) — беларускі спецыяліст у галіне [[машыназнаўства]], сістэм прывадаў і дэталей машын, тэхналогіі машынабудавання. [[Кандыдат тэхнічных навук]] (2000), [[дацэнт]] (2004).

== Біяграфія ==
Нарадзіўся ў 1975 годзе ў сям’і вядомага вучонага Вячаслава Драгана, які доўгі час ён быў першым прарэктарам [[Брэсцкі дзяржаўны тэхнічны ўніверсітэт|Брэсцкага дзяржаўнага тэхнічнага ўніверсітэта]] (БрДТУ)&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;https://vb.by/help/who_is_who/dragan-aleksandr-vyacheslavovich.html&lt;/ref&gt;.

У 1997 годзе скончыў Брэсцкі дзяржаўны тэхнічны ўніверсітэт і паступіў у аспірантуру Інстытута надзейнасці машын Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі. У 2000 годзе абараніў дысертацыю на суісканне вучонай ступені кандыдата тэхнічных навук па спецыяльнасці 05.02.02 «Машыназнаўства і дэталі машын». У 2000 годзе, адразу пасля абароны дысертацыі, вярнуўся ў БрДТУ&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;https://elib.bsu.by/bitstream/123456789/211901/1/%D0%9D%D0%B0%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F_%D0%92%D0%A8_3-2018-012-013.pdf&lt;/ref&gt;.

Працоўную дзейнасць ва ўніверсітэце пачаў з пасады [[Малодшы навуковы супрацоўнік|малодшага навуковага супрацоўніка]] навукова-даследчага сектара. Працаваў [[Асістэнт (пасада ў ВНУ)|асістэнтам]], [[Старшы выкладчык|старшым выкладчыкам]], [[Дацэнт|дацэнтам]] кафедры тэхналогіі машынабудавання Брэсцкага дзяржаўнага тэхнічнага ўніверсітэта, у 2006—2009 гадах — яе загадчыкам. У 2009—2018 гадах — дэкан машынабудаўнічага факультэта ўніверсітэта&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;.

З 2018 па 2020 год займаў пасаду рэктара БрДТУ, пакуль не быў вызвалены ад займаемай пасады 20 кастрычніка 2020 года за падтрымку студэнтаў універсітэта падчас [[Пратэсты ў Беларусі (2020—2021)|пратэстаў у Беларусі]]&lt;ref name=&quot;:02&quot;&gt;{{cite web|url=https://news.tut.by/society/705795.html|title=После акции солидарности в БрГТУ девять студентов попали в список на отчисление|publisher=[[TUT.BY]]|date=2020-10-28|accessdate=2020-10-28|language=ru|archivedate=2020-11-01|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201101043502/https://news.tut.by/society/705795.html|deadlink=yes}}&lt;/ref&gt;.

{{Зноскі}}

{{Рэктары БрДТУ}}

{{DEFAULTSORT:Драган Аляксандр Вячаслававіч}}
[[Катэгорыя:Машынабудаўнікі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Дэканы БрДТУ]]
[[Катэгорыя:Рэктары Брэсцкага дзяржаўнага тэхнічнага ўніверсітэта]]
[[Катэгорыя:Рэпрэсаваныя рэжымам Лукашэнкі]]</text>
      <sha1>sz4x6l15j7sg2qrevcog0btu4xysn7g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ноак</title>
    <ns>0</ns>
    <id>680566</id>
    <revision>
      <id>4195048</id>
      <parentid>3863158</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:06:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2053" xml:space="preserve">{{Тэатральны дзеяч
| Імя              = Ноак
| Арыгінал імя   = 
| Выява             = 
| Шырыня           = 
| Апісанне выявы          = 
| Імя пры нараджэнні = 
| Дата нараджэння    = 
| Месца нараджэння   = 
| Дата смерці      = 
| Месца смерці     = 
| Прафесія        =  
| Грамадзянства      = 
| Гады актыўнасці  = 
| Псеўданімы       = 
| Амплуа           = 
| Тэатр            = [[Слонімскі тэатр Агінскага]]
| Ролі =
| Спектаклі =
| Узнагароды =
| Сайт =
| imdb_id =
}}
'''Ноак''' (Noak) — [[балетмайстар]] 2-й паловы [[18 стагоддзе|18 стагоддзя]]. Па паходжанні [[немец]].

== Біяграфія ==
У [[1776]]—[[1796]] (?) гадах працаваў у [[Слонімскі тэатр Агінскага|Слонімскім тэатры М. К. Агінскага]].

Стваральнік ([[1777]]), кіраўнік (да [[1781]] года) і педагог [[Слонімская балетная школа|Слонімскай балетнай школы]].

Верагодна, выконваў і галоўныя мужчынскія партыі ў [[балет]]ах тэатра.

Мяркуюць, што ў яго абавязкі ўваходзіла таксама назіранне за балетам у [[Целяханы|Целяханах]].

З [[1777]] года на слонімскай сцэне выступала жонка Ноака, прымадонна слонімскага балета (апошнія звесткі пра яе адносяцца да [[1785]] года).

== Літаратура ==
* {{крыніцы/БЭ|11}}
* {{Крыніцы/Тэатральная Беларусь|2|Ноак}}

{{DEFAULTSORT:Ноак}}
[[Катэгорыя:Балетмайстры паводле алфавіта]]</text>
      <sha1>3jeytgfsnniuag1oarrgayt1oqle0mv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Міхась Шэка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>681512</id>
    <revision>
      <id>4195141</id>
      <parentid>4109960</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:19:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфічныя звесткі */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3383" xml:space="preserve">{{Асоба
| імя           = Міхась Шэка
| Месца працы   = «[[Новае жыцьцё]]»
}}

'''Міхась Шэка''' ({{Датанараджэння|1|1|1926}} — {{Датасмерці|8|11|1991}}; [[Джыланг]], [[Аўстралія]]) — беларускі грамадскі дзеяч, [[маёр]] [[Беларуская краёвая абарона|БКА]].

== Біяграфічныя звесткі ==
Меў тэхнічную асвету і прафесію інжынера. Быў [[лейтэнант]]ам, пазней [[маёр]]ам [[Беларуская краёвая абарона|БКА]]. У час [[Другая сусветная вайна|Другой сусветнай вайны]] апынуўся ў [[Трэці рэйх|Германіі]].

Па сканчэнні вайны выкладаў [[Англійская мова|англійскую мову]] ў беларускай гімназіі ў [[Ватэнштэт (Зальцгітэр)|Ватэнштэце]]. У 1950 годзе пераехаў у [[Аўстралія|Аўстралію]]. Першыя гады жыў у [[Мельбурн]]е, актыўна ўдзельнічаў у грамадскім жыцці [[Беларусы Аўстраліі|беларусаў Аўстраліі]]. Сябра аддзела [[Беларускае аб’яднанне ў Вікторыі|Беларускага аб’яднання ў Вікторыі]], удзельнік рэдакцыйнай калегіі часопіса «[[Новае жыцьцё]]». У 1958 годзе пераехаў з сям’ёй у [[Джыланг]] (за 100 км ад Мельбурна). Аднак, дарма што дыстанцыя, ён падтрымліваў кантакты з беларускімі арганізацыямі. Сябра беларускага цэнтральнага камітэта ў Вікторыі, удзельнік Кааператыва [[Беларускі дом (Мельбурн)|беларускага дому]].

У 1980-х гадах сыйшоў на пенсію і зноў стаў актыўным удзельнікам беларускіх дзеяў. У 1983—1985 гадах — старшыня выканаўчага камітэта [[Федэральная рада беларускіх арганізацый у Аўстраліі|Федэральнай рады беларускіх арганізацый у Аўстраліі]]. Ініцыятар выдання бюлетэня ФРБАА. У 1989 годзе пераклаў і выдаў «Катэхізіс праваслаўнай царквы». Пахаваны ў Джылангу на тамтэйшых могілках.

== Спасылкі ==
* {{Артыкул|спасылка=http://kamunikat.org/usie_czasopisy.html?pubid=34727|выдавецтва=[[БІНіМ]]|мова=be-tarask|загаловак=Шэка Міхась|месца=[[Нью-Ёрк]] — [[Менск]]|год=2014|старонкі=250|нумар=37|выданне=[[Запісы БІНіМ|Запісы]]}}

{{DEFAULTSORT:Шэка Міхась}}
[[Катэгорыя:Грамадскія дзеячы Беларусі]]
[[Катэгорыя:Перакладчыкі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Беларусы ў Аўстраліі]]</text>
      <sha1>c6mcrmyc8v8c019zacpemd5scnxqp2s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Зялёна Гура (баскетбольны клуб)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>683793</id>
    <revision>
      <id>4195197</id>
      <parentid>4181444</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T19:10:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Паўлюк Шапецька</username>
        <id>37440</id>
      </contributor>
      <comment>/* Трэнеры */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5860" xml:space="preserve">{{Картка БК
| назва              = Зялёна Гура
| заснаваны               = [[1946]]
| расфарміраваны         =  
| краіна                = {{Сцягафікацыя|Польшча}}
| горад                 = [[Зялёна Гура]] 
}}
'''Зялёна Гура''' — польскі прафесійны баскетбольны клуб з горада [[Зялёна Гура]]. Створаны ў 1946 годзе. У вышэйшай лізе дэбютаваў ў 1984 годзе. Упершыню стаў Чэмпіёнам Польшчы ў 2013 годзе.

== Дасягненні ==
'''[[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе]]'''
* [[Файл:Gold medal icon.svg|15px]] '''Чэмпіён (5)''': [[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе 2012/2013|2012/2013]], [[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе 2014/2015|2014/2015]], [[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе 2015/2016|2015/2016]], [[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе 2016/2017|2016/2017]], [[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе 2019/2020|2019/2020]]
* [[Файл:Silver medal icon.svg|15px]] '''Сярэбраны прызёр (2)''': [[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе 2013/2014|2013/2014]], [[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе 2020/2021|2020/2021]]
* [[Файл:Bronze medal icon.svg|15px]] '''Бронзавы прызёр (1)''': [[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе 2011/2012|2011/2012]]

'''[[Кубак Польшчы па баскетболе]]'''
* [[Файл:Gold medal icon.svg|15px]] '''Чэмпіён (3)''': [[Кубак Польшчы па баскетболе 2014/2015|2014/2015]], [[Кубак Польшчы па баскетболе 2016/2017|2016/2017]], [[Кубак Польшчы па баскетболе 2020/2021|2020/2021]]
* [[Файл:Silver medal icon.svg|15px]] '''Фіналіст (3)''': [[Кубак Польшчы па баскетболе 2011/2012|2011/2012]], [[Кубак Польшчы па баскетболе 2015/2016|2015/2016]], [[Кубак Польшчы па баскетболе 2017/2018|2017/2018]]

'''[[Суперкубак Польшчы па баскетболе]]'''
* [[Файл:Gold medal icon.svg|15px]] '''Чэмпіён (3)''': [[Суперкубак Польшчы па баскетболе 2015|2015]], [[Суперкубак Польшчы па баскетболе 2020|2020]], [[Суперкубак Польшчы па баскетболе 2021|2021]]
* [[Файл:Silver medal icon.svg|15px]] '''Фіналіст (3)''': [[Суперкубак Польшчы па баскетболе 2013|2013]], [[Суперкубак Польшчы па баскетболе 2016|2016]], [[Суперкубак Польшчы па баскетболе 2017|2017]]

== Статыстыка выступленняў ==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
|-
! Сезон !! Ліга !![[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе|Чэмпіянат Польшчы]]!! [[Кубак Польшчы па баскетболе|Кубак]] !! Заўвагі
|-
| 2011-12|| [[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе 2011/2012|Вышэйшая ліга]] || style=&quot;background:#cc9966&quot;|Бронзавы прызёр || bgcolor=Silver|[[Кубак Польшчы па баскетболе 2011/2012|Фіналіст]] ||
|-
| 2012-13|| [[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе 2012/2013|Вышэйшая ліга]] || bgcolor=gold|Чэмпіён ||  ||
|-
| 2013-14|| [[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе 2013/2014|Вышэйшая ліга]] || bgcolor=Silver|Сярэбраны прызёр ||  ||
|-
| 2014-15|| [[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе 2014/2015|Вышэйшая ліга]] || bgcolor=gold|Чэмпіён || bgcolor=Gold|[[Кубак Польшчы па баскетболе 2014/2015|Уладальнік]] ||
|-
| 2015-16|| [[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе 2015/2016|Вышэйшая ліга]] || bgcolor=gold|Чэмпіён || bgcolor=Silver|[[Кубак Польшчы па баскетболе 2015/2016|Фіналіст]] ||
|-
| 2016-17|| [[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе 2016/2017|Вышэйшая ліга]] || bgcolor=gold|Чэмпіён || bgcolor=Gold|[[Кубак Польшчы па баскетболе 2016/2017|Уладальнік]] ||
|-
| 2017-18|| [[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе 2017/2018|Вышэйшая ліга]] || 4 || bgcolor=Silver|[[Кубак Польшчы па баскетболе 2017/2018|Фіналіст]] ||
|-
| 2018-19|| [[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе 2018/2019|Вышэйшая ліга]] || 4 || [[Кубак Польшчы па баскетболе 2018/2019|Чвэрцьфінал]] ||
|-
| 2019-20|| [[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе 2019/2020|Вышэйшая ліга]] || bgcolor=gold|Чэмпіён || [[Кубак Польшчы па баскетболе 2019/2020|3-4]] ||
|-
| 2020-21|| [[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе 2020/2021|Вышэйшая ліга]] || bgcolor=Silver|Сярэбраны прызёр || bgcolor=Gold|[[Кубак Польшчы па баскетболе 2020/2021|Уладальнік]] ||
|}

== Трэнеры ==
* [[Ежы Худэвуш]] (1990–1992)
* [[Томаш Херкт]] (2008–2011) 
* [[Артур Гронэк]] (2016—2017)

{{зноскі}}

{{Вонкавыя спасылкі}}
[[Катэгорыя:Зялёна Гура (баскетбольны клуб)]]</text>
      <sha1>d5xka5je25sicgw119fvd3wrzwqcdr3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Леанід Адамавіч Сасноўскі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>685519</id>
    <revision>
      <id>4194972</id>
      <parentid>3904738</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:53:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7338" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Сасноўскі}}
'''Леанід Адамавіч Сасно́ўскі'''{{sfn|БелЭн|2002}} (нар. {{ДН|25|7|1935}}) — [[вучоны]] ў галіне [[Прыкладная механіка|прыкладной механікі]], [[доктар тэхнічных навук]] (1987), [[прафесар]] (1988), адзін з заснавальнікаў [[Трыбафатыка|трыбафатыкі]].

== Біяграфія ==
Нарадзіўся ў вёсцы [[Палессе (Чачэрскі раён)|Палессе]] (сучасны аграгарадок у [[Чачэрскі раён|Чачэрскім раёне]] [[Гомельская вобласць|Гомельскай вобласці]] [[Беларусь|Беларусі]]). У 1958 годзе скончыў [[Ленінградскі горны інстытут]] па спецыяльнасці «Горныя машыны». Быў накіраваны на Аляксандраўскі машынабудаўнічы завод ([[Аляксандраўск (Пермскі край)|Аляксандраўск]], [[Пермскі край]], [[Расія]]) і да 1962 года працаваў інжынерам-тэхнолагам, інжынерам-канструктарам, інжынерам-тэхнолагам і старшым інжынерам-тэхнолагам канструктарскага бюро&lt;ref name=&quot;знам&quot;&gt;[https://person.goub.by/?p=2489 Сосновский Леонид Адамович // Знаменитые люди Гомельщины] {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;. У 1962—1964 гадах — старшы выкладчык [[Пермскі нацыянальны даследчы політэхнічны ўніверсітэт|Пермскага політэхнічнага інстытута]]&lt;ref name=&quot;Чач&quot;&gt;[http://chech-bib.by/Почетные-граждане-г-Чечерска-и-Чечерского-района/ Ганаровыя грамадзяне горада Чачэрска і Чачэрскага раёна // Чачэрская цэнтральная раённая бібліятэка]&lt;/ref&gt;. У 1964—1967 гадах праходзіў навучанне ў [[аспірантура|аспірантуры]] Цэнтральнага навукова-даследчага інстытута тэхналогіі машынабудавання ў [[Масква|Маскве]] і ў 1967 годзе абараніў [[Кандыдат навук|кандыдацкую]] дысертацыю. У 1967—1976 гадах старшы навуковы супрацоўнік, загадчык лабараторыі, загадчык аддзела трываласці Усесаюзнага навукова-даследчага інстытута кампрэсарнага машынабудавання ў горадзе [[Сумы]]&lt;ref name=&quot;Чач&quot; /&gt;.

З 1976 года Л. А. Сасноўскі ў Магілёўскім тэхналагічным інстытуце — дацэнт, з 1978 года — загадчык кафедры{{sfn|БелЭн|2002}}. З 1980 года працуе ў [[БелДУТ|Беларускім дзяржаўным універсітэце транспарту]] — прафесар, дацэнт, загадчык кафедры будаўнічай механікі, з 1992 года — загадчык кафедры прыкладной матэматыкі і тэорыі надзейнасці. Адначасова з 1992 года дырэктар ААТ «НПА ТРЫБАФАТЫКА», з 1998 года — галоўны навуковы супрацоўнік, загадчык лабараторыяй трыбафатыкі — ГКСБ ВА «[[Гомсельмаш]]»&lt;ref name=&quot;Чач&quot; /&gt;.

== Навуковая дзейнасць ==
Аўтар больш за за 800 навуковых прац, 2 [[Манаграфія|манаграфій]], 3 даведнікаў, 3 вучэбных дапаможнікаў&lt;ref name=&quot;Чач&quot; /&gt; па [[Будаўнічая механіка|будаўнічай механіцы]], тэорыі надзейнасці, механіцы стомленаснага разбурэння, тэарэтычным асновам трыбафатыкі.

Сярод апублікаванага:
* Статистическая механика усталостного разрушения. — Мн., 1987.
* Трибофатика: О диалектике жизни. 2 изд. — Гомель, 1999.
* Основы тибофатики: Учебное пособие. Ч. 1—2. — Гомель, 2003.
* Surprises of Tribo-Faigu / L. A. Sosnovskiy, S. S. Sherbakov; trans. editor D. V. Tkachik -Minsk: Magik Book, 2009.

Аўтар паэтычнага зборніка «Россыпь чувств» і праекта «Далоні цёплыя зямлі»&lt;ref name=&quot;Чач&quot; /&gt;.

== Узнагароды і званні ==
* [[Медаль Францыска Скарыны]]
* [[Заслужаны дзеяч навукі Рэспублікі Беларусь]] (1998)
* Дзяржаўная прэмія Украіны ў галіне навукі і тэхнікі (1997)
* Знакі «За выдатныя поспехі ў працы» ў галіне вышэйшай адукацыі СССР, «Ганаровы транспартнік», «Ганаровы чыгуначнік ААТ РЖД»
* Памятны знак «175 гадоў расійскім чыгункам»
* сярэбраны медаль ВДНГ СССР
* Ганаровы грамадзянін Чачэрскага раёна (2004)&lt;ref name=&quot;Чач&quot; /&gt;.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|14|Сасноўскі Леанід Адамавіч||191}}
* Сосновский Леонид Адамович // Кто есть Кто в Республике Беларусь. 2001. Т. 1.: Наука. Образование / Под ред. И. В. Чекалова. — Мн., 2001. — С. 149.{{ref-ru}}

== Спасылкі ==
* {{bis.nlb.by|138999|Сасноўскі Леанід Адамавіч}}
* [https://person.goub.by/?p=2489 Сосновский Леонид Адамович // Знаменитые люди Гомельщины] {{ref-ru}}
* [http://chech-bib.by/Почетные-граждане-г-Чечерска-и-Чечерского-района/ Ганаровыя грамадзяне горада Чачэрска і Чачэрскага раёна // Чачэрская цэнтральная раённая бібліятэка]
* [https://www.bsut.by/rosters/personal/sosnovskiy Сосновский Леонид Адамович] {{ref-ru}} // Сайт [[БелДУТ]]
* [https://bypatents.com/patents/sosnovskijj-leonid-adamovich База патентов Беларуси] {{ref-ru}}

{{Вонкавыя спасылкі}}

{{DEFAULTSORT:Сасноўскі Леанід Адамавіч}}
[[Катэгорыя:Механікі СССР]]
[[Катэгорыя:Механікі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі ВНУ Расіі]]
[[Катэгорыя:Ганаровыя грамадзяне Чачэрскага раёна]]</text>
      <sha1>62cuvf6prx9dv1vtqf4bau7c0bqx5uq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уладзімір Аляксандравіч Янчук</title>
    <ns>0</ns>
    <id>686574</id>
    <revision>
      <id>4195281</id>
      <parentid>3913465</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T21:28:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Чаховіч Уладзіслаў</username>
        <id>4656</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1985" xml:space="preserve">{{Цёзкі2|Янчук}}
{{Вучоны}}
'''Уладзімір Аляксандравіч Янчу{{націск}}к''' (нар. {{ДН|13|3|1954}}, пас. [[Абастумані]], [[Грузія]]) — беларускі [[псіхолаг]]. [[Доктар псіхалагічных навук]] (2001).

== Біяграфічныя звесткі ==
Скончыў [[БДУ]] (1981). З 1984 працуе ў БДУ. З 1986 у [[Беларускі ўніверсітэт культуры|Беларускім універсітэце культуры]]. З 1992 загадчык кафедры, з 2002 дэкан факультэта псіхалогіі [[Акадэмія паслядыпломнай адукацыі (Мінск)|Акадэміі паслядыпломнай адукацыі]] Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь.

== Навукова-даследчыцкая дзейнсць ==
Навуковыя працы па метадалогіі навук, пазнання, метадалогіі і метадах псіхалагічных даследаванняў, сацыяльнай псіхалогіі, псіхалогіі асобы.

== Выбраная бібліяграфія ==
* Методология, теория и метод в современной социальной психологии и персонологии: интегративно-эклектический подход. — Мн., 2000.

== Узнагароды ==
* [[медаль Францыска Скарыны]]

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БЭ|18-1}}
{{Бібліяінфармацыя}}
{{DEFAULTSORT:Янчук Уладзімір Аляксандравіч}}
[[Катэгорыя:Выпускнікі БДУ]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі БДУ]]
[[Катэгорыя:Дактары псіхалагічных навук]]
[[Катэгорыя:Псіхолагі Беларусі]]</text>
      <sha1>t0oz1usicm77gdpev5j04fct3lv7tbr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мікалай Георгіевіч Сіняк</title>
    <ns>0</ns>
    <id>687322</id>
    <revision>
      <id>4195282</id>
      <parentid>4087877</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T21:29:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Чаховіч Уладзіслаў</username>
        <id>4656</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10356" xml:space="preserve">{{цёзкі2|Сіняк}}
{{Навуковец 
 |Імя                  = Мікалай Георгіевіч Сіняк
 |Арыгінал імя         = 
 |Фота                 = Nikolai_Siniak.jpg
 |Шырыня               = 
 |Подпіс               = 
 |Дата нараджэння      =  
 |Месца нараджэння     =  
 |Дата смерці          = 
 |Месца смерці         =
 |Грамадзянства        = {{BLR}}
 |Навуковая сфера      = [[эканоміка]], [[Кіраванне|кіраванне]]
 |Месца працы          = 
 |Навуковая ступень    = 
 |Навуковае званне     = 
 |Альма-матэр          = 
 |Навуковы кіраўнік    = 
 |Знакамітыя вучні     = 
 |Вядомы як            = рэктар [[Прыватны інстытут кіравання і прадпрымальніцтва|Прыватнага інстытута кіравання і прадпрымальніцтва]]
 |Вядомая як           = 
 |Узнагароды і прэміі  = 
 |Роспіс               = 
 |Шырыня роспісу       = 
 |Сайт                 = 
 |Вікікрыніцы             = 
}}

'''Мікалай Георгіевіч Сіняк''' (нар. {{ДН|11|9|1972}} года ў [[Слонім]]е) — [[Беларусь|беларускі]] [[навуковец]], [[Педагогіка|педагог]], [[кандыдат эканамічных навук]], [[дацэнт]], рэктар [[Прыватны інстытут кіравання і прадпрымальніцтва|Прыватнага інстытута кіравання і прадпрымальніцтва]].

== Біяграфічныя звесткі ==
Скончыў з адзнакай [[Беларускі дзяржаўны тэхналагічны ўніверсітэт]] ў [[1995]] годзе па спецыяльнасці «Машыны і абсталяванне ляснога комплексу». У [[1998]] годзе скончыў [[Аспірантура|аспірантуру]] гэтага ж [[універсітэт]]а па спецыяльнасці «Эканоміка і кіраванне народнай гаспадаркай». Пазней таксама навучаўся ў дактарантуры [[Беларускі дзяржаўны тэхналагічны ўніверсітэт|БДТУ]]. У [[2001]] годзе прайшоў перападрыхтоўку па спецыяльнасці «[[Англійская мова]]» ў [[Мінскі дзяржаўны лінгвістычны ўніверсітэт|Мінскім дзяржаўным лінгвістычным універсітэце]].

Дысертацыю на саісканне [[Навуковая ступень|навуковай ступені]] [[Кандыдат навук|кандыдата эканамічных навук]] па спецыяльнасці «Эканоміка і кіраванне народнай гаспадаркай» абараніў у [[1998]] годзе ў [[Беларускі дзяржаўны тэхналагічны ўніверсітэт|Беларускім дзяржаўным тэхналагічным універсітэце]]. Тэма дысертацыі: «Метады абгрунтавання вытворчай праграмы мэблевага прадпрыемства». У [[2005]] годзе [[Вышэйшая атэстацыйная камісія Рэспублікі Беларусь]] прысвоіла яму [[навуковае званне]] [[дацэнт]]а па спецыяльнасці «Эканоміка», а ў [[2019]] годзе аформіла яму нацыянальны дыплом [[Доктар філасофіі|доктара філасофіі]] ў галіне эканомікі.

Працаваў на прадпрыемствах у сферы дрэваапрацоўкі і [[Машынабудаванне і металаапрацоўка|машынабудавання]] ў [[Слонім]]е і [[Мінск]]у. З [[1998]] па [[2017]] год працаваў у [[Беларускі дзяржаўны тэхналагічны ўніверсітэт|Беларускім дзяржаўным тэхналагічным універсітэце]] ў [[Мінск]]у, у тым ліку ў [[2008]]-[[2009]] гадах займаў пасаду загадчыка кафедры эканомікі і кіравання на прадпрыемствах хіміка-ляснога комплексу, а з [[2009]] па [[2017]] гады займаў пасаду загадчыка кафедры арганізацыі вытворчасці і эканомікі нерухомай маёмасці гэтай [[ВНУ]]. З [[2017]] года — [[прафесар]], а з кастрычніка [[2018]] года — дэкан факультэта прыкладной тэорыі інфармацыі, машыннага інтэлекту і робататэхнікі ва Універсітэце інфармацыйных навук і тэхналогій імя Святога Апостала Паўла ў [[Охрыд]]зе ([[Паўночная Македонія|Македонія]]). Таксама з'яўляўся навуковым супрацоўнікам факультэта сацыяльна-эканамічных адносін [[Трэнчынскі ўніверсітэт Аляксандра Дубчака|Трэнчынскага ўніверсітэта Аляксандра Дубчака]] ([[Славакія]]), віцэ-прэзідэнтам па міжнароднаму развіццю Універсітэта UMEF у [[Жэнева|Жэневе]] ([[Швейцарыя]]), а таксама [[Запрошаны прафесар|запрошаным прафесарам]] [[Заходне-Саксонская вышэйшая школа ў Цвікау|Заходне-саксонскай вышэйшай школы]] ў горадзе [[Цвікау]] ([[Германія]]).

[[26 кастрычніка]] [[2020]] года прызначаны на пасаду рэктара [[Прыватны інстытут кіравання і прадпрымальніцтва|Прыватнага інстытута кіравання і прадпрымальніцтва]] ў [[Мінск]]у.

== Навуковая дзейнасць ==
Асноўныя навуковыя інтарэсы засяроджваюцца ў сферы лічбавай эканомікі, &quot;разумнага&quot; [[Устойлівае развіццё|ўстойлівага развіцця]], [[менеджмент]]у, эканомікі прадпрыемстваў, эканомікі нерухомай маёмасці, яе ацэнкі і кіравання. Даследуе таксама пытанні эканомікі [[Лясная гаспадарка|лясной гаспадаркі]] і развіцця лесапрамысловага комплексу, інавацыйнага і ўстойлівага развіцця прадпрыемстваў і галін эканомікі, займаецца эканоміка-матэматычным мадэляваннем і рашэннем актуальных задач па эканоміцы і кіраванні для мэтаў [[Устойлівае развіццё|устойлівага развіцця]], вывучае праблемы павышэння эфектыўнасці выкарыстання і ўключэння [[Дзяржаўная ўласнасць|дзяржаўнай уласнасці]] ў эканамічную дзейнасць, пытанні рэструктурызацыі прадпрыемстваў і інш.

Аўтар больш 200 навуковых публікацый, у тым ліку дзясятка [[Манаграфія|манаграфій]] і двух дзясяткаў вучэбных і вучэбна-медатычных выданняў. Падрыхтаваў аднаго [[Кандыдат навук|кандыдата навук]]. Арганізатар і сябар арганізацыйных і праграмных камітэтаў шэрагу міжнародных навуковых і навукова-практычных канферэнцый ў [[Беларусь|Беларусі]] і за мяжой. Сябар рэдакцыйных калегій шэрагу айчынных і міжнародных навуковых часопісаў.

== Грамадская актыўнасць ==
Спецыяльны прадстаўнік Генеральнага сакратарыята Арганізацыі еўразійскага эканамічнага супрацоўніцтва (EECO) у [[Еўрапейскі Саюз|Еўрапейскім саюзе]] (з [[2018]] года). Старшыня камітэта па навуцы і адукацыі EECO. Сябар Вышэйшага савета еўразійскага рынку нерухомасці, Нямецкага таварыства даследчыкаў нерухомай уласнасці, Еўрапейскага таварыства нерухомасці і інш. З'яўляецца нацыянальным сертыфікаваным экспертам у сферы прыватна-дзяржаўнага партнёрства.

== Спасылкі ==
* [http://unicat.nlb.by/scient/pls/dict.prn_ref?tu=e&amp;tq=v0&amp;name_view=va_all&amp;a001=BY-BSTU-ar371004&amp;strq=l_siz=10 База дадзеных «Навукоўцы Беларусі»]
* [https://www.belstu.by/personalnye-stranicy/nikolai-siniak.html Біяграфія на сайце БДТУ] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20210918203745/https://www.belstu.by/personalnye-stranicy/nikolai-siniak.html |date=18 верасня 2021 }}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Сіняк Мікалай Георгіевіч}}
[[Катэгорыя:Выпускнікі БДТУ]]
[[Катэгорыя:Эканамісты Беларусі]]</text>
      <sha1>0ghr16u3ctfnmnjfzpit149n7h89dg5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Жуль Сезар Савіньі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>687324</id>
    <revision>
      <id>4195069</id>
      <parentid>4160467</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:08:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7264" xml:space="preserve">{{Навуковец
|Імя                  = Жуль Сезар Савіньі
|Арыгінал імя         = {{lang-fr|Marie Jules César Lelorgne de Savigny}}
|Фота                 = 
|Шырыня               = 
|Подпіс               = 
|Сайт                 =
}}
{{Сістэматык
| Шырына       = 265px
| IPNI         = 8978-1
| List IPNI    = +
| Заолаг       = Savigny
| Заўв_заолаг  = 
| wikispecies  = 
| commons      = 
}}
'''Жуль Сезар Савіньі''' ({{lang-fr|Marie Jules César Lelorgne de Savigny}}; [[5 красавіка]] [[1777]]; Провен, Францыя — [[5 кастрычніка]] [[1851]]; [[Версаль]], [[Францыя]]) — французскі [[натураліст]] і [[заолаг]]. Вядомы па сваіх даследаваннях нехрыбтовых, якія насяляюць [[Егіпет]] і [[Сірыя|Сірыю]]: павукападобных, ракападобных, малюскаў, чарвякоў, складаных асцыдый. Заслугай навукоўца з’яўляецца і ўсталяванне факта гамалогіі ротавых частак насякомых&lt;ref&gt;[https://books.google.com/books?id=dAsoAAAAYAAJ&amp;pg=PA5&amp;lpg=PA5&amp;dq=Savigny+%22mouth+parts%22&amp;source=bl&amp;ots=tpfTmNsKKO&amp;sig=KPcRp_QRCWoSCeU9mhd72OwGxNQ&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwju4fqd7qfKAhXMbD4KHdycDWcQ6AEIIjAB#v=onepage&amp;q=Savigny%20%22mouth%20parts%22&amp;f=false The Anatomy of the Mouth-parts and of the Sucking Apparatus of Some Diptera] by George Dimmock&lt;/ref&gt;.

== Жыццё і дзейнасць ==

Нарадзіўся ў старадаўнім французскім горадзе Провен, змесцаваным у Шампані.

Ва узросце 16 гадоў для завяршэння навучання адправіўся ў Парыж, дзе з такими натуралістамі як Жан-Батыст Ламрк і Жорж Леапольд Кюўе працаваў у нацыянальным музеі прыродазнаўчай гісторыі.

Здзейсніў падарожжа ў Кітай. Падчас навуковай экспедыцыі Напалеона Банапарта ў Егіпет у 1798—1802 гадах, Савіньі суправаджаў, у якасці заолага, Жофруа Сэнт-Ілера. У экспедыцыі Савіньі займаўся, галоўным чынам, вывучэннем нехрыбтовых. Па вяртанні, Савіньі публікуе паміж 1809 і 1813 годам каля пяцідзесяці даследчых публікацый пра насякомых, на падставе сабраных у гэтай кампаніі матэрыялаў.

У 1817 годзе зрок Савіньі пагоршыўся, і яму давялося на некалькі гадоў спыніць працу.

30 ліпеня 1821 года Савіньі быў абраны чальцом Французскай акадэміі навук&lt;ref&gt;{{cite web |url= https://www.academie-sciences.fr/fr/Liste-des-membres-depuis-la-creation-de-l-Academie-des-sciences/les-membres-du-passe-dont-le-nom-commence-par-s.html|title=Les membres du passé dont le nom commence par S |author=Académie des sciences |date= |work= |publisher= |accessdate= |lang=fr}}&lt;/ref&gt;. Ён з’яўляўся таксама чальцом шматлікіх замежных акадэмій, у прыватнасці, у 1826 годзе быў абраны карэспандэнтам Прускай Каралеўскай акадэміі навук &lt;ref&gt;{{cite web |url= https://www.bbaw.de/die-akademie/akademie-historische-aspekte/mitglieder-historisch/historisches-mitglied-marie-jules-cesar-lelorgne-de-savigny-2386 |title=Marie Jules César LELORGNE de Savigny |author=Berlin-Brandenburgische Akademie der Wissenschaften |date= |work= |publisher= |accessdate= |lang=de}}&lt;/ref&gt;.

У 1824 годзе ён пазбыўся зроку.

Памёр Савіньі у 1851 годзе у Парыжы&lt;ref&gt;[http://archives.yvelines.fr/ark:/36937/s0053ceb246b257d/53ceb247bf4cc Archives des Yvelines, commune de Versailles, acte de décès 865, année 1851 (page 183/219)]&lt;/ref&gt;.
[[File:Cimetière de la ville-haute, Provins - Grave of Jules-César Savigny 02.JPG|thumb|Магіла Савіньі ў Провене]]

== Бібліяграфія ==

* ''Histoire naturelle des Dorades de Chine&quot;'', 1798.
* ''Histoire naturelle et mythologique de l’ibis''. París, 1805.
* ''Description de l'Égypte''. París, 1805.
* ''Système des oiseaux de l'Égypte et de la Syrie'', 1811.&lt;ref name=ref_duplicada_1&gt;Maurice Boubier (1925). ''L’Évolution de l’ornithologie.'' Ed. Librairie Félix Alcan. París, Nouvelle collection scientifique : ii + 308 p.&lt;/ref&gt;
* ''Mémoires sur les animaux sans vertèbres''. Ed. d'Éterville &amp; Dufour: Paris, 1816—1820.

== Названыя ў гонар навукоўца біялагічныя роды і віды ==

=== Роды ===
* ''Savignya'' &lt;small&gt;DC.&lt;/small&gt;
* ''Savignyella'' &lt;small&gt;DC.&lt;/small&gt;
* ''Savignia'' &lt;small&gt;Blackwall, 1833&lt;/small&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal| last= Blackwall| first=J.| year=1833| title=Characters of some undescribed genera and species of Araneidae| journal=London and Edinburgh Philosophical Magazine and Journal of Science (| volume=3| issue=3| pages=104–112| author-link=John_Blackwall}}&lt;/ref&gt;

=== Віды ===
* ''Acanthodactylus savignyi'' &lt;small&gt;[[Jean Victoir Audouin|Audouin]], 1809&lt;/small&gt;&lt;ref name=&quot;EDR&quot;&gt;{{cite book| last1=Beolens| first1=Bo| last2=Watkins| first2=Michael| last3=Grayson| first3=Michael| year=2011| title=The Eponym Dictionary of Reptiles| publisher=Baltimore: Johns Hopkins University Press| isbn=978-1-4214-0135-5| pages=233–234}}&lt;/ref&gt;
* ''Anachis savignyi'' &lt;small&gt;Moazzo, 1939&lt;/small&gt;
* ''Ciona savignyi'' &lt;small&gt;Herdman, 1882&lt;/small&gt;
* ''Diadema savignyi'' &lt;small&gt;(Audouin, 1809)&lt;/small&gt;
* ''Embia savignyi'' &lt;small&gt;Westwood, 1837&lt;/small&gt;
* ''Goniopora savignyi'' &lt;small&gt;(Dana, 1846)&lt;/small&gt;
* ''Hyla savignyi'' &lt;small&gt;Audouin, 1827&lt;/small&gt;
* ''Leptochelia savignyi'' &lt;small&gt;(Krøyer, 1842)&lt;/small&gt;
* ''Loimia savignyi'' &lt;small&gt;M’Intosh, 1885&lt;/small&gt;
* ''Microcosmus savignyi'' &lt;small&gt;Monniot, 1962&lt;/small&gt;
* ''Ophiactis savignyi'' &lt;small&gt;J. Müller &amp; Troschel&lt;/small&gt;
* ''Planaxis savignyi'' &lt;small&gt;Deshayes, 1844&lt;/small&gt;
* ''Pusia savignyi'' &lt;small&gt;Payraudeau, 1826)&lt;/small&gt;
* ''Sepia savignyi'' &lt;small&gt;H. de Blainville, 1827&lt;/small&gt;
* ''Siderastrea savignyana'' &lt;small&gt;H. Milne Edwards &amp; Haime, 1850&lt;/small&gt;
* ''Dynamenella savignii'' &lt;small&gt;H. Milne Edwards, 1840&lt;/small&gt;
* ''Thais savignyi'' &lt;small&gt;(Deshayes, 1844)&lt;/small&gt;
* ''Trapelus savignii'' &lt;small&gt;A.M.C. Duméril &amp; Bibron, 1837&lt;/small&gt;
* ''Trididemnum savignii'' &lt;small&gt;(Herdman, 1886)&lt;/small&gt;

{{зноскі}}
{{ізаляваны артыкул|date=2021-09-19}}
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Савіньі Жуль Сезар}}
[[Катэгорыя:Заолагі Францыі]]
[[Катэгорыя:Батанікі Францыі]]
[[Катэгорыя:Аўтары заалагічных таксонаў]]</text>
      <sha1>aztzbb5gz6i4sl39xqbdnd5rycjf252</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Баскет-25 Быдгашч</title>
    <ns>0</ns>
    <id>689070</id>
    <revision>
      <id>4195198</id>
      <parentid>4122998</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T19:11:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Паўлюк Шапецька</username>
        <id>37440</id>
      </contributor>
      <comment>/* Трэнеры */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6912" xml:space="preserve">{{Картка БК
| назва              = Баскет-25 Быдгашч
| заснаваны               = [[1994]]
| расфарміраваны         =  
| краіна                = {{Сцягафікацыя|Польшча}}
| горад                 = [[Быдгашч]] 
| званні = 
| вэбсайт = 
| д_майка =  FFFFFF 
| д_выява_майка = 
| д_трусы = FFFFFF 
| д_выява_трусы = 
| г_майка = FF69B4 
| г_выява_майка =  
| г_трусы = FF69B4 
| г_выява_трусы = 
}}
'''«Баскет-25»''' ({{lang-pl|Basket 25 Bydgoszcz}}) — польскі прафесійны жаночы баскетбольны клуб з горада [[Быдгашч]].

== Гісторыя ==
Клуб быў створаны ў 1994 годзе. Ранейшая назва «Артэга». У 2009 годзе клуб выйшаў у [[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе сярод жанчын|вышэйшую лігу]].

== Дасягненні ==
[[Файл:Баскет-25 Быдгашч - АЗС Познань (2021-10-09).jpg|міні|справа|Каманда падчас матча з АЗС Познань у Быдгашчы, 9 кастрычніка 2021 года.]]
'''[[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе сярод жанчын|Чэмпіянат Польшчы]]:'''
* [[Файл:Silver medal icon.svg|15px]] '''Сярэбраны прызёр (4)''': [[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе сярод жанчын 2014/2015|2014/2015]], [[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе сярод жанчын 2015/2016|2015/2016]], [[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе сярод жанчын 2017/2018|2017/2018]], [[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе сярод жанчын 2019/2020|2019/2020]]
* [[Файл:Bronze medal icon.svg|15px]] '''Бронзавы прызёр (3)''': [[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе сярод жанчын 2012/2013|2012/2013]], [[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе сярод жанчын 2013/2014|2013/2014]], [[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе сярод жанчын 2020/2021|2020/2021]]

'''[[Кубак Польшчы па баскетболе сярод жанчын|Кубак Польшчы]]:'''
* [[Файл:Gold medal icon.svg|15px]] '''Уладальнік (1)''': [[Кубак Польшчы па баскетболе сярод жанчын 2018|2018]]

'''[[Суперкубак Польшчы па баскетболе сярод жанчын|Суперкубак Польшчы]]:'''
* [[Файл:Silver medal icon.svg|15px]] '''Фіналіст (1)''': [[Суперкубак Польшчы па баскетболе сярод жанчын 2020|2020]]

'''[[Кубак Еўропы ФІБА сярод жанчын|Кубак Еўропы ФІБА]]:'''
* 1/16 фіналу: [[Кубак ФІБА Еўропы сярод жанчын 2017/2018|2017/2018]], [[Кубак ФІБА Еўропы сярод жанчын 2018/2019|2018/2019]], [[Кубак ФІБА Еўропы сярод жанчын 2019/2020|2019/2020]]

== Статыстыка выступленняў ==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
|-
! Сезон !! Ліга !! [[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе сярод жанчын|Чэмпіянат Польшчы]] !! [[Кубак Польшчы па баскетболе сярод жанчын|Кубак]] !! Заўвагі
|-
| 2009-10 || [[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе сярод жанчын 2009/2010|Чэмпіянат Польшчы]] || 11 || ||
|-
| 2010-11 || [[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе сярод жанчын 2010/2011|Чэмпіянат Польшчы]] || 8 || ||
|-
| 2011-12 || [[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе сярод жанчын 2011/2012|Чэмпіянат Польшчы]] || || ||
|-
| 2012-13 || [[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе сярод жанчын 2012/2013|Чэмпіянат Польшчы]] || style=&quot;background:#cc9966&quot;|3 || ||
|-
| 2013-14 || [[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе сярод жанчын 2013/2014|Чэмпіянат Польшчы]] || style=&quot;background:#cc9966&quot;|3 || ||
|-
| 2014-15 || [[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе сярод жанчын 2014/2015|Чэмпіянат Польшчы]] || bgcolor=Silver|2 || ||
|-
| 2015-16 || [[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе сярод жанчын 2015/2016|Чэмпіянат Польшчы]] || bgcolor=Silver|2 || ||
|-
| 2016-17 || [[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе сярод жанчын 2016/2017|Чэмпіянат Польшчы]] || 5-8 || ||
|-
| 2017-18 || [[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе сярод жанчын 2017/2018|Чэмпіянат Польшчы]] || bgcolor=Silver|2 || bgcolor=gold|[[Кубак Польшчы па баскетболе сярод жанчын 2018|Уладальнік]] ||
|-
| 2018-19 || [[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе сярод жанчын 2018/2019|Чэмпіянат Польшчы]] || 5-8 || ||
|-
| 2019-20 || [[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе сярод жанчын 2019/2020|Чэмпіянат Польшчы]] || bgcolor=Silver|2 || || bgcolor=Silver|Фіналіст [[Суперкубак Польшчы па баскетболе сярод жанчын 2020|Суперкубак Польшчы]]
|-
| 2020-21 || [[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе сярод жанчын 2020/2021|Чэмпіянат Польшчы]] || style=&quot;background:#cc9966&quot;|3 || ||
|-
| [[Сезон 2021/2022 «Баскет-25» Быдгашч|2021-22]] || [[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе сярод жанчын 2021/2022|Чэмпіянат Польшчы]] || 5-8 ||[[Кубак Польшчы па баскетболе сярод жанчын 2022|Чвэрцьфінал]]||
|}

== Склад 2022/23 ==

=== Склад каманды ===

=== Трэнеры каманды ===

== Трэнеры ==
* Адам Зямінскі (1998, 2000—2001, 2001—2002)
* [[Томаш Херкт]] (2004—2005)
* Адам Зямінскі (2009—2012)
* [[Томаш Херкт]] (2012—2020)
* [[Пётр Кулпекша]] (ад 2020)

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
* [https://ksbasket25.pl/ Афіцыйны сайт клуба]

{{Вонкавыя спасылкі}}
{{Спорт у Быдгашчы}}

[[Катэгорыя:Баскет-25 Быдгашч| ]]</text>
      <sha1>6jzw4kjj1e1zxcfkptem2tkw3h4f2i6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аляксандр Данілавіч Панько</title>
    <ns>0</ns>
    <id>690689</id>
    <revision>
      <id>4194965</id>
      <parentid>3947841</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:50:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7259" xml:space="preserve">{{навуковец}}
{{цёзкі2|Панько}}
'''Аляксандр Данілавіч Панько''' (нар. [[24 чэрвеня]] [[1976]], г. [[Маларыта]], [[Брэсцкая вобласць]]) — беларускі вучоны-[[краязнавец]]. [[Кандыдат гістарычных навук]].

== Біяграфія ==
Нарадзіўся 24 чэрвеня 1976 г. у г. [[Маларыта]] [[Брэсцкая вобласць|Брэсцкай вобласці]]. З 1983 па 1993 гг. вучыўся ў сярэдняй школе № 1 г. Маларыта. У 1998 г. закончыў [[Брэсцкі дзяржаўны ўніверсітэт]] па спецыяльнасці «Гісторыя і сацыяльная педагогіка». З 1998 па 2000 гг. працаваў навуковым супрацоўнікам мемарыяла «[[Брэсцкая крэпасць-герой]]».

У 2000—2003 гг. навучаўся ў аспірантуры [[Львоўскі нацыянальны ўніверсітэт імя Івана Франко|Львоўскага нацыянальнага ўніверсітэта імя Івана Франка]]. У ліпені 2001 года стажыраваўся ў [[Варшаўскі ўніверсітэт|Варшаўскім універсітэце]].

З 2003 па 2007 гг. працаваў у [[Палескі аграрна-экалагічны інстытут НАН Беларусі|Палескім аграрна-экалагічным інстытуце НАН Беларусі]] на пасадах загадчыка патэнтна-ліцэнзійнай дзейнасці і старэйшага навуковага супрацоўніка. [[Кандыдат гістарычных навук]] (2004).

З 2007 г. працуе ў [[Брэсцкі дзяржаўны ўніверсітэт імя А. С. Пушкіна|Брэсцкім дзяржаўным універсітэце імя А. С. Пушкіна]]. У 2007—2009 гг. — дацэнт, у 2009—2011 — загадчык кафедры кафедры сацыяльна-эканамічнай геаграфіі і турызму. У лістападзе 2010 года стажыраваўся ва [[Універсітэт імя Мацея Бела|Універсітэце імя Мацея Бела]] (Славакія).

2011—2012 — дырэктар [[Інстытут павышэння кваліфікацыя і перападрыхтоўкі БрДУ імя А. С. Пушкіна|Інстытута павышэння кваліфікацыя і перападрыхтоўкі БрДУ імя А. С. Пушкіна]].

2012 −2015 гг. — дацэнт кафедры сацыяльна-эканамічнай геаграфіі і турызму, намеснік дэкана [[геаграфічны факультэт БрДУ|геаграфічнага факультэта]] па навуковай працы. У красавіку 2013 года стажыраваўся ў [[Эканамічны ўніверсітэт Прагі|Эканамічным універсітэце Прагі]] (Чэхія).

2017—2020 г. — загадчык кафедры турызму і краіназнаўства, з 2021 — дацэнт. Выкладае дысцыпліны «Экскурсазнаўства», «Гісторыя падарожжаў і турызму», «Турызм у Беларусі», «Менеджмент інавацыйных праектаў».

== Навуковая дзейнасць ==
Навуковыя інтарэсы: [[краязнаўства]], [[культурная спадчына]], тэхналогіі абслугоўвання турыстаў, навуковыя аспекты актыўнага турызму, мэнеджмент некамерцыйных праектаў.

Аўтар больш чым 100 навуковых, метадычных і папулярных выданняў і артыкулаў, сярод якіх калектыўная энцыклапедыя «Брэст.1000» (2019), калектыўная [[манаграфія]] «Муховец: энциклопедия малой реки» (2006), калектыўны [[падручнік]] «Экологические туры: разработка и продвижение» (2011), [[дапаможнік]] «История путешествий и туризма» (2011), турысцкі [[пуцевадзіцель]] «Неоткрытый Восток: Бяла-Подляска — Брест» (2008) і інш.

Аўтар ЭУМК «История путешествий и туризма», «Туристско-оздоровительная деятельность», практыкума «Менеджмент инновационных проектов», метадычных рэкамендацый «Учебные практики по рекреационно-оздоровиетельному, туристско-спортивному и водному походам».

== Міжнародная дзейнасць ==
За перыяд з 2005 па 2021 гг. з’яўляўся ўдзельнікам (каардынатар, эксперт, кансультант) больш 30 міжнародных праектаў, фінансаваных [[Еўрапейскі Саюз|Еўрапейскім Саюзам]], [[ПРААН]], [[ЯТФ]], урадамі [[Польшча|Польшчы]] і [[Нарвегія|Нарвегіі]].

2008—2009 — каардынатар праекта «Тры Палессі — сумесная стратэгія аховы і экалагічнага выкарыстоўвання прыроднай спадчыны польска-беларуска-украінскага памежжа» (Праграма CBC PL-BY-UA 2004—2006), сааўтар метадычнага дапожніка і выніковай стратэгіі.

2010—2011 — эксперт праекта «Еўрапейскае супрацоўніцтва на карысць развіцця экалагічнага турызму ў Еўрарэгіёне Буг» (Праграма Трансгранічнага партнёрства).

2012—2014 — каардынатар праекта «Веласіпедны маршрут — слядамі прыбужскіх таямніц» (Праграма CBC PL-BY-UA 2007—2013).

2019—2021 — каардынатар праекта «Свабодны доступ да медыцынскіх паслуг у трансгранічным рэгіёне» (Праграма CBC PL-BY-UA 2014—2020).

== Спасылкі ==
* [http://www.brsu.by/div/panko-alyaksandr-danilavich Панько Аляксандр Данілавіч]

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Панько Аляксандр Данілавіч}}
[[Катэгорыя:Краязнаўцы Беларусі]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі геаграфічнага факультэта БрДУ імя А. С. Пушкіна]]</text>
      <sha1>iyf4iuclru56mhjf2d6z9i8o4w1o7oa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аляксандр Міхайлавіч Мядзведзеў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>690727</id>
    <revision>
      <id>4195333</id>
      <parentid>3948162</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T06:29:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Чаховіч Уладзіслаў</username>
        <id>4656</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2533" xml:space="preserve">{{навуковец}}
{{цёзкі2|Мядзведзеў}}
'''Аляксандр Міхайлавіч Мядзведзеў''' (нар. [[7 лютага]] [[1960]], [[Мінск]]) — беларускі [[археолаг]]. [[Кандыдат гістарычных навук]] (1991), [[дацэнт]] (2001).

== Біяграфія ==
Скончыў [[БДУ]] у 1984 г. Навучаўся ў 1987—1990 гадах у аспірантуры пры [[Інстытут археалогіі АН СССР|Інстытуце археалогіі АН СССР]]. У 1991 г. абараніў дысертацыю кандыдата гісторычных навук па тэме «Беларускае Панямонне ў раннім жалезным веку (1 тыс. да н.э. — 5 ст.н.э.)» (навуковы кіраўнік — [[В. В. Сядоў]]).

З 1980 г. працуе ў [[Інстытут гісторыі НАНБ|Інстытуце гісторыі НАН Беларусі]]. У 2001 г. — прысвоена вучонае званне [[дацэнт]]. У 2006—2013 гг. — знаходзіўся на пасадзе загадчыка аддзела; 2013—2016 гг. — загадчык аддзела першабытнай археалогіі, 2016—2019 гг. — загадчык аддзела археалогii першабытнага грамадства, з 10 чэрвеня 2019 г. — [[старшы навуковы супрацоўнік]] таго ж аддзела.

== Навуковая дзейнасць ==
Даследуе праблемы паходжання беларускага этнасу, этнакультурныя працэсы ў [[Жалезны век|жалезным веку]] і [[ранняе сярэднявечча|раннім сярэднявеччы]]. Праводзіў раскопкі помнікаў жалезнага веку і сярэднявечча. Выконвае працы па гаспадарчых дамовах.

Аўтар 85 навуковых выданняў (у тым ліку 3 [[манаграфія|манаграфіі]], 7 раздзелаў у каллектыўных працах).

== Спасылкі ==
* [http://history.by/be/medvedev/ Мядзведзеў Аляксандр Міхайлавіч]

{{DEFAULTSORT:Мядзведзеў Аляксандр Міхайлавіч}}
{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Археолагі Беларусі]]</text>
      <sha1>3vr2h7bwy1nzrls4zq8nhziu47r1pd0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195367</id>
      <parentid>4195333</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T07:16:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2551" xml:space="preserve">{{навуковец}}
{{цёзкі2|Мядзведзеў}}
'''Аляксандр Міхайлавіч Мядзведзеў''' (нар. [[7 лютага]] [[1960]], [[Мінск]]) — беларускі [[археолаг]]. [[Кандыдат гістарычных навук]] (1991), [[дацэнт]] (2001).

== Біяграфія ==
Скончыў [[БДУ]] у 1984 г. Навучаўся ў 1987—1990 гадах у аспірантуры пры [[Інстытут археалогіі АН СССР|Інстытуце археалогіі АН СССР]]. У 1991 г. абараніў дысертацыю кандыдата гісторычных навук па тэме «Беларускае Панямонне ў раннім жалезным веку (1 тыс. да н.э. — 5 ст.н.э.)» (навуковы кіраўнік — [[В. В. Сядоў]]).

З 1980 г. працуе ў [[Інстытут гісторыі НАНБ|Інстытуце гісторыі НАН Беларусі]]. У 2001 г. — прысвоена вучонае званне [[дацэнт]]. У 2006—2013 гг. — знаходзіўся на пасадзе загадчыка аддзела; 2013—2016 гг. — загадчык аддзела першабытнай археалогіі, 2016—2019 гг. — загадчык аддзела археалогii першабытнага грамадства, з 10 чэрвеня 2019 г. — [[старшы навуковы супрацоўнік]] таго ж аддзела.

== Навуковая дзейнасць ==
Даследуе праблемы паходжання беларускага этнасу, этнакультурныя працэсы ў [[Жалезны век|жалезным веку]] і [[ранняе сярэднявечча|раннім сярэднявеччы]]. Праводзіў раскопкі помнікаў жалезнага веку і сярэднявечча. Выконвае працы па гаспадарчых дамовах.

Аўтар 85 навуковых выданняў (у тым ліку 3 [[манаграфія|манаграфіі]], 7 раздзелаў у каллектыўных працах).

{{Зноскі}}

== Спасылкі ==
* [http://history.by/be/medvedev/ Мядзведзеў Аляксандр Міхайлавіч]

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Мядзведзеў Аляксандр Міхайлавіч}}
[[Катэгорыя:Археолагі Беларусі]]</text>
      <sha1>ek0k0w528dzk8rnqw8etoyv8kf5g51o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Люцыян Кастравіцкі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>690922</id>
    <revision>
      <id>4195133</id>
      <parentid>4189425</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:19:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6967" xml:space="preserve">{{ДД}}
'''Люцыян Кастравіцкі''' ({{lang-pl|Lucjan Kostrowicki}}; 1816, [[Вена]] — 1867) — памешчык з роду Кастравіцкіх, землеўласнік у [[Лідскі павет (Расійская імперыя)|Лідскім павеце]].

== Біяграфія ==
Належаў да каталіцкага сярэднезаможнага [[Шляхта|шляхецкага]] [[Род Кастравіцкіх|роду Кастравіцкіх]] герба «[[Байбуза]]». Сын [[Самуэль Кастравіцкі (1788—1859)|Самуэля Кастравіцкага (1788—1859)]] і Ганны Залескай. Як і сёстры Мялання ды Юлія нарадзіўся ў [[Вена|Вене]], куды пасля смерці свайго бацькі Ігната, які стала жыў там, пераехаў Самуэль.

Вучыўся ў [[Сен-Сір|Французскай ваеннай акадэміі Сен-Сір]], быў здольным кадэтам і падчас візіту расійскага імператара, [[Аляксандр І|Аляксандра І]] ці [[Мікалай I (імператар расійскі)|Мікалая І]], у [[Парыж]] быў яму прадстаўлены з вялікімі пахваламі. Аднак імператар, якому здалося, што гэта палітычны ўцякач, загадаў схапіць кадэта і пад вартай адправіць у [[Расійская імперыя|Расію]]. Люцыян пехатой, пад канвоем прыйшоў на радзіму, але замест турмы, патрапіў пад амністыю, за ім быў устаноўлены нагляд. Тым не менш, выезд у Еўропу яму быў назаўсёды забаронены.

Люцыян Кастравіцкі ажаніўся з лідскай падкамаранкай Юзэфай Сяклюцкай. Яны мелі чацвёра дзяцей: Вінцэнта, Самуэля, Марціна і Ганну. Сям'я жыла ў [[Паперня (Лідскі раён)|Паперні]]. Кастравіцкім тады належылі Паперня з 3000 га зямлі, [[Ваверка]] з 6000 га, [[Кавалі (Лідскі раён)|Кавалі]] з 3000 га, [[Касцянева|Касцянёва]] з 3750 га. Пэўны час ім належала [[Малое Мажэйкава]]. У першай палове XIX ст. ўладанні Кастравіцкіх налічвалі 17 000 га зямлі. З 1832 па 1850 г., Люцыян Кастравіцкі прадаў Кавалі, Ваверку і Паперню — 2/3 сваёй маёмасці і ўсе грошы перавёў сёстрам Мяланні і Юліі ў [[Вена|Вену]]. Потым самі Кастравіцкія лічылі, што грошы былі патрэбны на выхаванне ўнука [[Напалеон]]а, якога па легендах сястра Мялання, якая знаходзілася ў бліжнім атачэнні жонкі Банапарта [[Марыя-Луіза Аўстрыйская|Марыі-Луізы]], нарадзіла ад ягонага сына [[Напалеон II|Напалеона II]]&lt;ref name=&quot;pawet1&quot;&gt;[http://pawet.net/library/history/city_district/data_people/ahulnaie/10g/%D0%9A%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%86%D0%BA%D1%96%D1%8F.html Беларуская Манон Ляско]&lt;/ref&gt;. Пры Люцыяне Кастравіцкім засталося толькі Касцянёва.

Люцыян Кастравіцкі меў шмат дзіўных звычак. Напрыклад, ён заўсёды насіў 1000 рублёў. Гэтую вялікую суму разам з дакументамі ён трымаў у адмысловым скураным ворку на плячах пад бялізнай і таму заўсёды меў выгляд гарбуна. Калі яму даводзілася выкарыстаць частку грошай і «капітал на спіне» памяншаўся, Люцыян Кастравіцкі моцна нерваваўся, покуль зноў не папаўняў гэты запас да сумы ў 1000 рублёў.

[[Ян Люцыян Кастравіцкі]] пісаў: ''«Люцыян Кастравіцкі жыў у часовым доме, а руіны старога дома [ў Касцянёве] чакалі, покуль яго сын Самуэль закончыць курс архітэктуры ў Дэрпцкім універсітэце і пачне працаваць па прафесіі»''.

Падчас самазабойства нікога з родных каля яго не было, а паліцыянты, якія забралі цела нябожчыка, знялі з яго скураны ворак і не вярнулі не толькі грошы, але і паперы.

== Сям’я ==
[[Файл:Ішчална. Каля касцёла. Юзэфа з Сяклюцкіх Кастравіцкая.jpg|thumb|Магіла Юзэфы з Сяклюцкіх Кастравіцкай у Ішчалне]]
Жонка Юзэфа з [[Сяклюцкія|Сяклюцкіх]] (пам. 1880), ад якой было чацвёра дзяцей, пахавана на [[Касцёл Найсвяцейшай Тройцы (Ішчална)|касцёльным двары]] ў [[Ішчална|Ішчалне]].

Дзеці:
* Вінцэнт, выбраў ваенную кар’еру ў расійскай арміі;
* Самуэль, вывучаў архітэктуру ў [[Дэрпцкі універсітэт|Дэрпце (Тарту)]], дзе пазней стаў галоўным архітэктарам;
* Марцін (1855-1905) стаў электратэхнікам, пасля смерці бацькі нядоўга жыў у Касцянёве, але неўзабаве пераехаў у Варшаву;
* Ганна.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
* [http://pawet.net/library/history/city_district/towns/koscenew1/%D0%9C%D0%B0%D1%91%D0%BD%D1%82%D0%BA%D1%96_%D0%9A%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8F%D0%BD%D1%91%D0%B2%D0%B0_%D1%96_%D0%9F%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%BD%D1%8F.html Лаўрэш Леанід. Маёнткі Касцянёва і Паперня // Наша Слова. № 39 (1554), 30 верасня 2021.; № 40 (1555), 7 кастрычніка 2021.; № 41 (1556), 14 кастрычніка 2021.; № 42 (1557), 21 кастрычніка 2021.]

{{Продкі}}
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Кастравіцкі Люцыян}}
[[Катэгорыя:Самазабойцы]]</text>
      <sha1>imth1cwntet9hyrx0ghgj8b15vjhsn3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сяргей Уладзіміравіч Данскіх</title>
    <ns>0</ns>
    <id>691485</id>
    <revision>
      <id>4195335</id>
      <parentid>3983812</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T06:33:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Чаховіч Уладзіслаў</username>
        <id>4656</id>
      </contributor>
      <comment>/* Біяграфічныя звесткі */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7659" xml:space="preserve">{{Навуковец 
 |Імя                  = Сяргей Уладзіміравіч Данскіх
 |Арыгінал імя         = 
 |Фота                 = 
 |Шырыня               = 
 |Подпіс               = 
 |Дата нараджэння      = [[1971]]
 |Месца нараджэння     = 
 |Дата смерці          = 
 |Месца смерці         =
 |Грамадзянства        = {{BLR}}
 |Навуковая сфера      = [[культуралогія]], [[краязнаўства]]
 |Месца працы          = [[Гродзенскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Янкі Купалы]]
 |Навуковая ступень    = {{Навуковая ступень|кандыдат|культуралогіі}}
 |Навуковае званне     = [[дацэнт]]
 |Альма-матэр          = [[Гродзенскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Янкі Купалы]]
 |Навуковы кіраўнік    = 
 |Знакамітыя вучні     = 
 |Вядомы як            = 
 |Вядомая як           = 
 |Узнагароды і прэміі  = 
 |Роспіс               = 
 |Шырыня роспісу       = 
 |Сайт                 = 
 |Вікікрыніцы             = 
}}
'''Сяргей Уладзіміравіч Данскіх''' (нар. у {{ДН|||1971}} годзе) — [[Беларусь|беларускі]] [[навуковец]], [[Педагогіка|педагог]], [[Турызмалогія|турызмолаг]], [[кандыдат культуралогіі]], [[дацэнт]].

== Біяграфічныя звесткі ==
Навучаўся ў школе № 1 і школе мастацтваў у [[Шчучын]]е. Скончыў з адзнакай у [[1994]] годзе [[гістарычны факультэт Гродзенскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя Янкі Купалы]] па спецыяльнасці «Гісторыя». У [[1994]]-[[1994]] гадах навучаўся ў [[Аспірантура|аспірантуры]] гэтай жа ВНУ па спецыяльнасці «Тэорыя і гісторыя культуры (філасофскія навукі)». Пасля таксама навучаўся ў дактарантуры.

Дысертацыю на саісканне вучонай ступені [[Кандыдат навук|кандыдата культуралогіі]] па спецыяльнасці «Тэорыя і гісторыя культуры» абараніў у [[1999]] годзе ў [[Гродзенскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Янкі Купалы|Гродзенскім дзяржаўным універсітэце імя Янкі Купалы]]. Тэма кандыдацкай дысертацыі: «Праблемы культуры ў філасофіі [[Васіль Васілевіч Разанаў|В. В. Разанава]]». Ягоная кандыдацкая дысертацыя — першая ў Рэспубліцы Беларусь кандыдацкая дысертацыя па культуралогіі. Выканана пад навуковым кіраўніцтвам прафесара [[Абрам Давыдавіч Разенфельд|Абрама Разенфельда]]. У [[2003]] годзе Прэзідыум [[Вышэйшая атэстацыйная камісія Рэспублікі Беларусь|Вышэйшай атэстацыйнай камісіі Рэспублікі Беларусь]] прысвоіў яму [[навуковае званне]] [[дацэнт]]а.

З [[1997]] года працуе ў [[Гродзенскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Янкі Купалы|Гродзенскім дзяржаўным універсітэце імя Янкі Купалы]]. У розны час займаў пасады выкладчыка кафедры тэорыі і гісторыі сусветнай культуры, дацэнта кафедры культуралогіі, намесніка начальніка і начальніка вучэбна-метадычнага ўпраўлення ўніверсітэта, намесніка дэкана факультэта эканомікі і кіравання, намесніка дэкана гуманітарнага факультэта, намесніка дэкана факультэта турызму і сервісу. У [[2008]]-[[2010]] гадах займаў пасаду дэкана факультэта турызму і сервісу, у [[2010]]-[[2013]] з'яўляўся загадчыкам кафедры турызму і культурнай спадчыны. З [[2019]] года займае пасаду дацэнта гэтай кафедры.

== Навуковая дзейнасць ==
Асноўныя навуковыя даследаванні прысвечаны пытанням [[Турызмалогія|турызмалогіі]], культурнай спадчыны і [[краязнаўства]] [[Гродзенская вобласць|Гродзеншчыны]]. Аўтар каля 200 навуковых работ і каля 60 навукова-папулярных работ, у тым ліку 5 манаграфій, 5 вучэбна-метадычных дапаможнікаў, 2 даведнікаў, некалькі дзясяткаў артыкулаў у навуковых перыядычных выданнях. Падрыхтаваў 9 магістраў навук, у тым ліку 1 замежнага грамадзяніна. З'яўляецца сябрам каардынацыйнай рады па турызму Гродзенскага абласнога выканаўчага камітэта.

== Узнагароды і прэміі ==
* [[2003]] — Стыпендыя Лэна Кіркланда
* [[2005]] — Ліст падзякі ад Гродзенскага абласнога выканаўчага камітэта
* [[2006]] — Стыпендыя Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь таленавітым маладым навукоўцам 
* [[2015]] — Ганаровая грамата Гродзенскага абласнога выканаўчага камітэта
* [[2019]] — Падзяка Гродзенскага гарадскога выканаўчага камітэта
* [[2020]] — Ганаровая грамата Гродзенскага абласнога камітэта прафсаюза работнікаў адукацыі і навукі

== Спасылкі ==
* [https://fh.grsu.by/index.php/st-dep-tour?id=824 Біяграфія на сайце факультэта гісторыі, камунікацый і турызму ГрДУ]
* [https://grodnonews.by/news/zhizn/sergey_donskikh_zavkafedroy_turizma_i_kulturnogo_naslediya_grgu_imeni_yanki_kupaly_o_svoey_maloy_rod.html Інтэрв'ю газеце &quot;Гродзенская праўда&quot;]
* [https://scholar.google.com/citations?user=mLurlIoAAAAJ&amp;hl=ru Профіль у Google Scholar]

{{Бібліяінфармацыя}}
{{DEFAULTSORT:Данскіх Сяргей Уладзіміравіч}}
[[Катэгорыя:Выпускнікі Гродзенскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя Янкі Купалы]]
[[Катэгорыя:Культуролагі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Кандыдаты культуралогіі]]</text>
      <sha1>ix9g3ogo9zc045eneg9plr15mnbc50i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Жаночая зборная Беларусі па футболе U-17</title>
    <ns>0</ns>
    <id>692376</id>
    <revision>
      <id>4195192</id>
      <parentid>4118631</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T18:56:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dzianis Niadbajla</username>
        <id>5766</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Вынікі выступленняў */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4031" xml:space="preserve">{{Зборная краіны па футболе
| Назва                      = Жаночая зборная Беларусі па футболе U-17
| Лагатып                    = АБФФ.png
| Шырыня                     = 150px
| Мянушкі                    =
| Канфедэрацыя               = [[УЕФА]] ([[Еўропа]])
| Федэрацыя                  = [[Беларуская федэрацыя футбола]]
| Трэнер                     = {{Сцяг|Беларусь}} [[Марына Аляксандраўна Ліс]]
| Капітан                    = 
| Найбольшая кол-ць гульняў  = 
| Лепшы бамбардзір           = 
| Хатні стадыён              = 
| Код ФІФА                   = 
| pattern_la1 = _belarus1617h
| pattern_b1 = _belarus1617h
| pattern_ra1 = _belarus1617h
| pattern_sh1 = _belarus1617h
| pattern_so1 = _3_stripes_black
| leftarm1 = FFFFFF
| body1 = FFFFFF
| rightarm1 = FFFFFF
| shorts1 = FFFFFF
| socks1 = FFFFFF
| pattern_la2 = _belarus1617a
| pattern_b2 = _belarus1617a
| pattern_ra2 = _belarus1617a
| pattern_sh2 = _belarus1617a
| pattern_so2 = _3_stripes_white
| leftarm2 = 000000
| body2 = 000000
| rightarm2 = 000000
| shorts2 = 000000
| socks2 = 000000
| Найвышэйшы рэйтынг         = 
| Найніжэйшы рэйтынг         = 
| Рэйтынг Эла                = 
| Найвышэйшы рэйтынг Эла     = 
| Найніжэйшы рэйтынг Эла     = 
| Першая гульня              = 
| Перамога                   = 
| Паражэнне                  =
| Гульняў ЧС                 = 
| Першы ЧС                   = 
| Дасягненні ЧС              = 
| Чэмпіянат рэг              = 
| Гульняў рэг                = 
| Першы рэг                  = 
| Дасягненні рэг             = 
}}
'''Жаночая зборная Беларусі па футболе U-17''' (таксама '''Жаночая зборная Беларусі па футболе да 17 гадоў''') прадстаўляе [[Беларусь]] на чэмпіянаце Еўропы па футболе U-17.

== Вынікі выступленняў ==
=== Чэмпіянат свету ===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align: center;&quot;
|-
!Год
!Вынік
!Гульняў
!Пабед
!Draws*
!Losses
!GF
!GA
|- 
|{{NZL}} [[Чэмпіянату свету па футболе сярод дзяўчат U-17 2008|2008]]||colspan=7 rowspan=7|Не прайшла кваліфікацыю 
|- 
|{{TTO}} [[Чэмпіянату свету па футболе сярод дзяўчат U-17 2010|2010]] 
|- 
|{{AZE}} [[Чэмпіянату свету па футболе сярод дзяўчат U-17 2012|2012]]
|- 
|{{CRI}} [[Чэмпіянату свету па футболе сярод дзяўчат U-17 2014|2014]]
|- 
|{{JOR}} [[Чэмпіянату свету па футболе сярод дзяўчат U-17 2016|2016]]
|- 
|{{URU}} [[Чэмпіянату свету па футболе сярод дзяўчат U-17 2018|2018]]
|- 
|{{IND}} [[Чэмпіянату свету па футболе сярод дзяўчат U-17 2022|2022]]
|-
|'''Total'''||0/7||0||0||0||0||0||0
|}

== Галоўныя трэнеры ==
{{Div col|2}}
* [[Эдуард Іванавіч Дземенкавец]] (2010)
* [[Ірына Іосіфаўна Булыгіна]] (~2015)
* [[Марына Аляксандраўна Ліс]] (2016—2017)
* [[Эдуард Іванавіч Дземенкавец]] (2018)
* [[Яна Анатолеўна Вышэдка]] (2020—2021)
* [[Марына Аляксандраўна Ліс]] (з 2021)
{{Div col end}}
{{зноскі}}

{{Футбол у Беларусі}}
{{Нацыянальныя спартыўныя зборныя Беларусі}}

[[Катэгорыя:Жаночая зборная Беларусі па футболе]]</text>
      <sha1>2q31pqwrxaovg2z1ur1xjutns88m56i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уладзімір Леанідавіч Клюня</title>
    <ns>0</ns>
    <id>693036</id>
    <revision>
      <id>4195033</id>
      <parentid>3992018</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:04:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфічныя звесткі */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9223" xml:space="preserve">{{Навуковец 
 |Імя                  = Уладзімір Леанідавіч Клюня
 |Арыгінал імя         = 
 |Фота                 = 
 |Шырыня               = 
 |Подпіс               = 
 |Дата нараджэння      =  
 |Месца нараджэння     = 
 |Дата смерці          = 
 |Месца смерці         =
 |Грамадзянства        = {{BLR}}
 |Навуковая сфера      = [[эканоміка]]
 |Месца працы          =
 |Навуковая ступень    = {{Навуковая ступень|доктар|эканамічных навук}}
 |Навуковае званне     = [[прафесар]]
 |Альма-матэр          = 
 |Навуковы кіраўнік    = 
 |Знакамітыя вучні     = [[Інга Уладзіміраўна Зянькова]]
 |Вядомы як            = прарэктар [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|БДУ]]
 |Вядомая як           = 
 |Узнагароды і прэміі  = 
 |Роспіс               = 
 |Шырыня роспісу       = 
 |Сайт                 = 
 |Вікікрыніцы             = 
}}
'''Уладзімір Леанідавіч Клюня''' (нар. {{ДН|24|5|1954}} года ў [[Вялікія Якентаны|Вялікіх Якентанах]] [[Астравецкі раён|Астравецкага р-на]]) — [[Беларусь|беларускі]] [[навуковец]], [[Эканоміка|эканаміст]], [[Педагогіка|педагог]], [[доктар эканамічных навук]], [[прафесар]].

== Біяграфічныя звесткі ==
У [[1970]] годзе паступіў і ў [[1975]] годзе скончыў [[Гістарычны факультэт Гродзенскага дзяржаўнага ўніверсітэта|гістарычны факультэт]] [[Гродзенскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Янкі Купалы]]. У [[1975]]-[[1979]] гадах навучалася ў [[Аспірантура|аспірантуры]] пры кафедры палітічнай эканоміі [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта]] ў [[Мінск]]у.

Дысертацыю на саісканне вучонай ступені [[Кандыдат навук|кандыдата эканамічных навук]] па спецыяльнасці «Палітычная эканомія» абараніў у [[1981]] годе ў [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|Беларускім дзяржаўным універсітэце]]. Тэма дысертацыі: «Пашыранае ўзнаўленне асноўных вытворчых фондаў як найважнейшая ўмова змены характару сельскагаспадарчай працы». У [[1986]] годзе Вышэйшая атэстацыйная камісія [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССР]] надала яму [[навуковае званне]] [[дацэнт]]а.

Дысертацыю на саісканне вучонай ступені [[Доктар навук|доктара эканамічных навук]] па спецыяльнасці «Эканамічная тэорыя» абараніў [[17 лютага]] [[2000]] года ў [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|Беларускім дзяржаўным універсітэце]]. Тэма дысертацыі: «Эканамічныя праблемы развіцця аграпрамысловага комплексу ва ўмовах пераходнай эканомікі». У [[2001]] годзе [[Вышэйшая атэстацыйная камісія Рэспублікі Беларусь]] надала яму [[навуковае званне]] [[прафесар]]а па спецыяльнасці «Эканоміка».

У [[1979]]-[[2019]] гадах працаваў у [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|Беларускім дзяржаўным універсітэце]]. З [[1991]] года на працягу амаль трыццаці год кіраваў кафедрай эканамічнай тэорыі [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|БДУ]]. У [[2000-я|2000-х гадах]] займаў пасаду прарэктара па вучэбнай рабоце [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|БДУ]], адказнага за гуманітарныя спецыяльнасці. Пасля таго, як у [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|БДУ]] расфармавалі кафедру эканамічнай тэорыі, перайшоў на працу ў [[Полацкі дзяржаўны ўніверсітэт]], дзе дагэтуль займае пасаду прафесара кафедры эканомікі.

== Навуковая дзейнасць ==
Навуковая дзейнасць у асноўным накіравана на тэарэтычную распрацоўку праблем функцыянавання [[Сельская гаспадарка Беларусі|аграпрамысловага комплексу Беларусі]], аграпрамысловых сістэм замежных краін. Аўтар каля 200 навуковых прац, у тым ліку каля двух дзясяткаў [[Манаграфія|манаграфій]]. Асабіста і ў суаўтарстве апублікаваў больш за 20 навучальных дапаможнікаў, 12 з якіх з грыфам [[Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь]]. Падрыхтаваў 12 [[Кандыдат навук|кандыдатаў навук]]. У [[2001]]-[[2015]] гадах з'яўляўся старшынёй савета па абароне [[Дысертацыя|дысертацый]] па эканамічных навуках пры [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|Беларускім дзяржаўным універсітэце]].

== Узнагароды ==
=== Граматы ===
* Ганаровая грамата [[Нацыянальны сход Рэспублікі Беларусь|Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь]]
* Ганаровая грамата [[Савет Міністраў Рэспублікі Беларусь|Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь]]
* Ганаровая грамата [[Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь]]
* Грамата [[Садружнасць Незалежных Дзяржаў|Выканаўчага камітэта СНД]]
* Ганаровыя граматы [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта]]

=== Ордэны і медалі ===
* [[2006]] — [[Медаль Свяціцеля Кірылы Тураўскага]]
* [[2007]] — [[Ордэн свяціцеля Кірыла Тураўскага]] II ступеня
* [[2009]] — [[Ордэн прападобнай Ефрасінні Полацкай]]
* [[2014]] — [[Ордэн свяціцеля Кірыла Тураўскага]] I ступеня

=== Іншае ===
* Нагрудны знак [[Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь]] &quot;Выдатнік адукацыі&quot; 
* Заслужаны супрацоўнік [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта]]

== Спасылкі ==
* [https://scholar.google.com/citations?user=vvfYL1sAAAAJ&amp;hl=ru Профіль аўтара ў Google Scholar]
* [https://ekonomika.by/ekonomisty/klyunya-vladimir-leonidovich Біяграфія на сайце &quot;Эканоміка.by&quot;]
* [https://old.psu.by/universitet/personalii/254-personal-k/12395-klyunya-vladimir-leonidovich Біяграфія на сайце Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта]
* [https://bsu.by/best_employers/23217-d Біяграфія на сайце Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта]

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Клюня Уладзімір Леанідавіч}}
[[Катэгорыя:Выкладчыкі БДУ]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта]]
[[Катэгорыя:Эканамісты Беларусі]]
[[Катэгорыя:Дактары эканамічных навук]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі Гродзенскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя Янкі Купалы]]</text>
      <sha1>ku53lu8efmqgbln1rupc6h300zswgwj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Валерый Сцяпанавіч Серада</title>
    <ns>0</ns>
    <id>693055</id>
    <revision>
      <id>4195052</id>
      <parentid>3966433</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:07:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2564" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Серада (значэнні)}}
'''Валерый Сцяпанавіч Серада́'''{{sfn|БелЭн|2002}} ({{ДН|5|12|1936}} — {{ДС|17|6|1997}}) — [[вучоны]], [[эканаміст]], [[доктар эканамічных навук]] (1986), [[прафесар]] (1987).

== Біяграфія ==
Нарадзіўся ў вёсцы [[Акрыёны]] ([[Петрыкаўскі раён]] [[Гомельская вобласць|Гомельскай вобласці]] [[Беларусь|Беларусі]]). У 1959 годзе скончыў [[Беларускі інстытут інжынераў чыгуначнага транспарту]]. У 1978—1997 гадах працаваў у [[БДПУ|Мінскім дзяржаўным педагагічным інстытуце]]&lt;ref&gt;З 1993 года Беларускі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт&lt;/ref&gt; на пасадзе загадчыка кафедры.

== Навуковая дзейнасць ==
Навуковая дзейнасць В. С. Серады звязаная з праблемамі эканамічнай тэорыі, пытаннямі развіцця народнай гаспадаркі, удасканалення вытворчых адносін, якасці прадукцыі, кіравання ў сферы [[Адукацыя|адукацыі]].

Сярод апублікаваных прац:
* Вопросы научного творчества студентов: (Методика, теория, практика) — Мн., 1975. (разам з М. І. Базылевым);
* Резервы развития народного хозяйства. — Мн., 1986;
* Экономиеский словарь-справочник. — Мн., 1989 (разам з М. А. Кушыным і І. С. Святліцкім);
* Экономика и управление в сфере образования. — Мн., 1999. (у сааўтарстве).

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|14|Серада Валерый Сцяпанавіч|Бараноўскі П. М.|342}}

== Спасылкі ==
* {{bis.nlb.by|141706|Серада Валерый Сцяпанавіч}}

{{Вонкавыя спасылкі}}

{{DEFAULTSORT:Серада Валерый Сцяпанавіч}}
[[Катэгорыя:Эканамісты СССР]]
[[Катэгорыя:Эканамісты Беларусі]]
[[Катэгорыя:Акрыёны]]</text>
      <sha1>kii7fh9vaqqd6q89ojlmmqtjydzyeat</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Герхард Эртль</title>
    <ns>0</ns>
    <id>693459</id>
    <revision>
      <id>4195076</id>
      <parentid>4048613</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:09:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7876" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Герхард Эртль''' ({{Lang-de|Gerhard Ertl}}; нар. [[10 кастрычніка]] [[1936]], [[Штутгарт]], [[Трэці рэйх|Германія]]) — нямецкі вучоны-хімік, кіраўнік Інстытута Фрыца Габера [[Таварыства Макса Планка]] ([[1986]]—[[2004]]), ганаровы прафесар, лаўрэат [[Прэмія Вольфа па хіміі|прэміі Вольфа па хіміі]] ([[1998]]), лаўрэат [[Нобелеўская прэмія па хіміі|Нобелеўскай прэміі па хіміі]] 2007 года.

== Біяграфія ==
Герхард Эртль нарадзіўся ў [[Штутгарт|Штутгарце]]. З 1955 да 1957 года ён вучыўся ў [[Штутгарцкі ўніверсітэт|тэхнічным універсітэце Штутгарта]], затым у [[Сарбона|Парыжскім універсітэце]] (1957—1958) і [[Мюнхенскі ўніверсітэт|Мюнхенскім універсітэце імя Людвіга і Максімільяна]] (1958—1959).

Пасля прысуджэння звання доктара філасофіі, ён стаў асістэнтам і лектарам у [[Мюнхенскі тэхнічны ўніверсітэт|Мюнхенскім тэхнічным універсітэце]] (1965—1968). З 1968 па 1973 год Герхард Эртль быў прафесарам і дырэктарам у [[Гановерскі ўніверсітэт імя Готфрыда Лейбніца|Гановерскім тэхнічным універсітэце]]. Быў таксама прафесарам у інстытуце фізічнай хіміі [[Мюнхенскі ўніверсітэт|Універсітэта імя Людвіга і Максіміліяна]] ў [[Мюнхен]]е (1973—1986). На працягу 1970-х і 1980-х гадоў вучоны чытаў лекцыі ў [[Каліфарнійскі тэхналагічны інстытут|Каліфарнійскім тэхналагічным інстытуце]], ва ўніверсітэце Вісконсін-Мілуокі і [[Каліфарнійскі ўніверсітэт у Берклі|Каліфарнійскім універсітэце ў Берклі]]. У 1986 годзе ён стаў прафесарам у [[Берлінскі вольны ўніверсітэт|Вольным універсітэце Берліна]] і ў [[Берлінскі тэхнічны ўніверсітэт|Берлінскім тэхнічным універсітэце]].

У 1986 годзе Герхард Эртль заняў пасаду дырэктара Інстытута Фрыца Габера [[Таварыства Макса Планка]], які ўзначальваў да 2004 года. У 1996 годзе ён стаў прафесарам у [[Берлінскі ўніверсітэт імя Гумбальта|Берлінскім універсітэце імя Гумбальта]].

== Навуковыя даследаванні ==
Герхард Эртль дэталёва даследаваў малекулярны механізм каталітычнага сінтэзу [[аміяк]]у на [[Жалеза|жалезе]] (працэс Габера-Боша) і каталітычнага акіслення монааксіду вугляроду на [[паладый]]. Ён адкрыў важную з’яву вагальных рэакцый на плацінавых паверхнях і, выкарыстоўваючы фотаэлектронны мікраскоп, упершыню сфатаграфаваў вагальныя змены ў структуры паверхні і пакрыцці, якія адбываюцца ў ходзе рэакцыі.

== Узнагароды і званні ==
Эртль падзяліў з Габорам Саморжаем з [[Каліфарнійскі ўніверсітэт у Берклі|Каліфарнійскага універсітэта ў Берклі]] [[Прэмія Вольфа|прэмію Вольфа]] па хіміі ў 1998 годзе за «асаблівы ўклад у галіне навукі аб паверхнях у цэлым і за тлумачэнне фундаментальных механізмаў гетэрагенных каталітычных рэакцый на асобнай крышталічнай паверхні ў прыватнасці».

Герхард Эртль атрымаў Нобелеўскую прэмію па хіміі ў 2007 годзе за даследаванні хімічных працэсаў на цвёрдых паверхнях.

Член Германскай акадэміі прыродазнаўцаў «Леапальдзіна» (1986)&lt;ref&gt;[https://www.leopoldina.org/mitglieder/mitgliederverzeichnis/member/345/ Prof. Dr. Gerhard Ertl] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20190321141518/https://www.leopoldina.org/mitglieder/mitgliederverzeichnis/member/345/ |date=21 сакавіка 2019 }} {{ref-de}}&lt;/ref&gt;, [[Папская акадэмія навук|Папскай акадэміі навук]] (2010)&lt;ref&gt;[http://www.pas.va/content/accademia/en/academicians/ordinary/ertl.html Gerhard L. Ertl] {{ref-en}}&lt;/ref&gt;, член-карэспандэнт [[Аўстрыйская акадэмія навук|Аўстрыйскай акадэміі навук]] (2001)&lt;ref&gt;[https://www.oeaw.ac.at/m/ertl-gerhard/ emer. Prof. Dr. Dr. h. c. mult. Gerhard Ertl]{{ref-de}}&lt;/ref&gt;, замежны член [[Нацыянальная акадэмія навук ЗША|Нацыянальнай акадэміі навук ЗША]] (2002), [[Расійская акадэмія навук|Расійскай акадэміі навук]] (2011)&lt;ref&gt;[http://www.ras.ru/about/generalmeeting/meetingdecisions.aspx?ID=dc80e6f3-1f12-48f0-9f8a-ce03b1a3e683 Постановление Общего собрания Российской академии наук №&amp;nbsp;24 от 22.12.2011 «Об избрании иностранных членов Российской академии наук»]&lt;/ref&gt;.

== Цікавыя факты ==
У гонар Герхарда Эртля ў 2011/2012 навучальным годзе была праведзена Міжнародная алімпіяда па асновах навук (па хіміі)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://pandia.ru/text/78/142/14163.php|title=Положение о проведении первого этапа VIII Международной Олимпиады по основам наук 2011/2012 учебный год|author=|website=pandia.ru|date=|publisher=}}&lt;/ref&gt;.
{{Зноскі}}

== Спасылкі ==

* [http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/2007/ Інфармацыя на сайце Нобелеўскага камітэта] {{Ref-en}}
{{Commonscat-inline|Gerhard Ertl|Герхард Эртль}}

{{Нобелеўская прэмія па хіміі 2001—2025}}
{{Лаўрэаты прэміі Вольфа па хіміі}}
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Эртль Герхард}}
[[Катэгорыя:Замежныя члены РАН]]
[[Катэгорыя:Лаўрэаты прэміі Японіі]]
[[Катэгорыя:Лаўрэаты Нобелеўскай прэміі з Германіі]]
[[Катэгорыя:Хімікі Германіі]]
[[Катэгорыя:Вікіпедыя:Спасылка на Вікісховішча непасрэдна ў артыкуле]]
[[Катэгорыя:Лаўрэаты Нобелеўскай прэміі паводле алфавіта]]</text>
      <sha1>5q9ph485lasl47ao5lpetoqa942c9jz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уладзімір Іванавіч Сытчанка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>693616</id>
    <revision>
      <id>4195093</id>
      <parentid>3993219</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:16:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5441" xml:space="preserve">{{Мастак}}
'''Уладзімір Іванавіч Сытчанка''' ({{ДН|5|8|1951}}, [[Маладзечна]] — {{ДС|27|10|2021}}) — беларускі мастак, Дацэнт [[Беларуская дзяржаўная акадэмія мастацтваў|Беларускай дзяржаўнай акадэміі мастацтваў]].

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі тэатральна-мастацкі інстытут]] (1975). Вучыўся ў [[Васіль Пятровіч Шаранговіч|В. Шаранговіч]]а, [[П. Любамудраў|П. Любамудра]]ва. Удзельнік мастацкіх выставак з 1975 года. Працаваў у розных жанрах [[станковая графіка|станковай]] і [[кніжная графіка|кніжнай графік]]і, а таксама ў [[жывапіс]]е і [[плакат|плака]]це. Палотны знаходзяцца ў [[Нацыянальны мастацкі музей Рэспублікі Беларусь|Нацыянальным мастацкім музеі Беларусі]], фондах грамадскага аб’яднання «[[Беларускі саюз мастакоў]]».

Быў кніжным ілюстратарам, аздабляў такія кнігі, як «[[Прыгоды Электроніка і яго сяброў]]», «Кар’ер» [[Васіль Быкаў|Васіля Быка]]ва, кнігі [[Анатоль Вярцінскі|Анатоля Вярцінск]]ага. У яго афармленні выдадзена больш за 400 кніг розных жанраў.

Выкладаў у [[Беларуская дзяржаўная акадэмія мастацтваў|Беларускай дзяржаўнай акадэміі мастацтваў]] (з 2000). Аўтар вучэбна-метадычнага дапаможніка «Роля сістэмнасці ў арганізацыі працоўнага месца ў навучальным працэсе на ФД і ДПМ». Удзельнік шматлікіх міжнародных і рэспубліканскіх выставак. Член грамадскага аб’яднання «Беларускі саюз мастакоў» з 1988 года. Выкладаў малюнак на факультэце дызайну і дэкаратыўна-ўжытковага мастацтва БДАМ.

Памёр ад [[COVID-19|Covid-19]] 27 кастрычніка 2021 года&lt;ref&gt;[https://nashaniva.com/?c=ar&amp;i=279743 Ад каранавіруса памёр мастак Уладзімір Сытчанка], Наша Ніва, 27-10-2021&lt;/ref&gt;.

== Асноўныя творы ==
* Афармленне кнігі: Паэзія заходніх беларускіх паэтаў «Ростані волі» 1990, [[Васіль Быкаў|В. Быкаў]] «У тумане» 1990, [[Вячаслаў Адамчык|В. Адамчык]] «Голас крыві брата твайго» 1991, А. Вярцінскі «Хлопчык глядзіць» 1992, Г. Ферры «Лясны бадзяга» 1993, А. Аўруцін «Па другую старану дыхання» 1997, К. Камейша «Крыгагром» 2001, Беларускія народныя казкі «Ванячка і ведзьма» 2002, Т. Мушынская «Свята печанай бульбы» 2004, П. Прыходзька «Бярозавы Лісток» 2004.
* Станкавая графіка. Лінарыты: «Нядзелька» 1981, «Натурморт з люстэркам» 1981, «Джогер» 1984, «Вуліца Камсамольская» 1984. «Партрэт Ул. Дубавецкага» 1991, «Стары» 1993, «Надзея» 1994, «Князь Вячка» 1995,
* Гравюры на аргаліце: «Ростані волі», «Паўстанцы», «Пагоня», «Ф. Скарына», «Цяжкая доля» 1990.
* Акварэлі. «Нацюрморт з лялькай» 1978, «Аўтапартрэт» 1979, «Нацюрморт з макамі» 1986, «Партрэт Т. Мурзіной» 2002.
* Малюнкі: «Акраіна Мінска» 1999, «Тацьцяна» 1999, «Маці» 1987, «Натурморт з нажніцамі» 2002, «Усе сабраліся» 2006, «Цішыня» 2007,
* Серыя агітплакатаў: «Усе на ўдарную вахту», «Новых перамог у новым годзе»…… 1978—1986.

== Узнагароды ==
* Дыпломы за ўдзел у беларускіх рэспубліканскіх конкурсах
* Лаўрэат прэміі часопіса «[[Вясёлка (часопіс)|Вяселка]]» 1994 года
* Грамата за добрасумленную працу ў Беларускай дзяржаўнай акадэміі мастацтваў 2009 г.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
* [https://plakat.unid.by/avtory/sytchanka-ui Сытчанка на сайце Беларускі плакат]

{{DEFAULTSORT:Сытчанка Уладзімір Іванавіч}}
[[Катэгорыя:Мастакі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Памерлі ад каранавіруснай інфекцыі COVID-19]]</text>
      <sha1>rysxf0td043nfmu53bomszzkespmfml</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катажынкі Торунь</title>
    <ns>0</ns>
    <id>694265</id>
    <revision>
      <id>4195199</id>
      <parentid>4181208</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T19:12:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Паўлюк Шапецька</username>
        <id>37440</id>
      </contributor>
      <comment>/* Трэнеры */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2229" xml:space="preserve">{{Картка БК
| назва              = Катажынкі Торунь
| заснаваны               = [[2005]]
| расфарміраваны         =  
| краіна                = {{Сцягафікацыя|Польшча}}
| горад                 = [[Торунь]] 
| званні = 
| вэбсайт = 
| д_майка =  
| д_выява_майка = 
| д_трусы = 
| д_выява_трусы = 
| г_майка = 
| г_выява_майка =  
| г_трусы = 
| г_выява_трусы = 

}}
'''Катажынкі''' ({{lang-pl|Katarzynki Toruń}}) — польскі прафесійны жаночы баскетбольны клуб з горада [[Торунь]].

== Гісторыя ==
Клуб быў створаны ў 2005 годзе. У 2006 годзе клуб выйшаў у [[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе сярод жанчын|вышэйшую лігу]].

== Дасягненні ==
'''[[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе сярод жанчын]]'''
* [[Файл:Bronze medal icon.svg|15px]] '''Бронзавы прызёр (3)''': [[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе сярод жанчын 2009/2010|2009/2010]], [[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе сярод жанчын 2011/2012|2011/2012]], [[Чэмпіянат Польшчы па баскетболе сярод жанчын 2014/2015|2014/2015]]

'''[[Кубак Польшчы па баскетболе сярод жанчын]]'''
* [[Файл:Silver medal icon.svg|15px]] '''Фіналіст (3)''': [[Кубак Польшчы па баскетболе сярод жанчын 2011|2011]], [[Кубак Польшчы па баскетболе сярод жанчын 2015|2015]], [[Кубак Польшчы па баскетболе сярод жанчын 2019|2019]]

== Трэнеры ==
* [[Ярослаў Завадка]] (2001–2003)
* [[Томаш Херкт]] (2020–2021)

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
* [https://energa-katarzynki.pl/ Афіцыйны сайт клуба]

{{Вонкавыя спасылкі}}

[[Катэгорыя:Катажынкі Торунь]]</text>
      <sha1>t3xra8r1ivhjimq8ztepvwr8rn0jlla</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Яўген Барышнікаў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>694911</id>
    <revision>
      <id>4194918</id>
      <parentid>4053463</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:45:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4466" xml:space="preserve">{{музыкант}}
{{Цёзкі2|Барышнікаў}}
'''Яўген Барышнікаў''' (нар. {{ДН|21|11|1983}}, г. [[Слонім]], [[Беларусь]]) — беларускі фалькларыст, кампазытар, бард, дудар і паэт&lt;ref&gt;[https://www.polskieradio.pl/396/7811/Artykul/2831220,Пра-шкоднасць-міфаў-разважае-дудар-Яўген-Барышнікаў Пра шкоднасць міфаў разважае дудар Яўген Барышнікаў]&lt;/ref&gt;. З 2009 па 2017 год быў намеснікам старшыні [[Студэнцкае этнаграфічнае таварыства|Студэнцкага этнаграфічнага таварыства]], з’яўляецца сябрам Беларускага дударскага клуба і Цэнтра этнакасмалогіі «[[KRYUJA]]».

== Біяграфія ==
У 2001 годзе скончыў [[сярэдняя школа|сярэднюю школу]] № 3 г. Слонім. З 2001 па 2005 год вучыўся ў [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт інфарматыкі і радыёэлектронікі|Беларускім дзяржаўным універсітэце інфарматыкі і радыёэлектронікі]].

Выступае з 2006 года. Да 2013 года быў удзельнікам беларускага гурта «[[Ceilidh Ceol]]» (бойрана і дарабуке), з 2010 года ў «[[На Таку (капэла)|На Таку]]» (граў на бубне і дудзе).

Быў куратарам «Дударскага клуба» і праекта «Этнаўсё» (Ethno.by)&lt;ref&gt;[https://ethno.by/ Этнаўсё]&lt;/ref&gt;.

== Навуковая дзейнасць ==
* Барышнікаў Я. Дуды на тэрыторыі Беларусі ў працах замежных аўтараў — 2013
* Барышнікаў Я., «Месцы самыя дударскія»: спроба картаграфавання звестак аб дударскай традыцыі «рэгіёну ВКЛ» — 2014
* Аўтэнтычны фальклор: праблемы захавання, вывучэння, успрымання : зборнік навуковых прац удзельнікаў VIII Міжнароднай навуковай канферэнцыі (Мінск, 25-27 красавіка 2014 г.) / Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт культуры і мастацтваў. — Мінск, 2014. — 216 с.

== Узнагароды ==
[[Файл:Ceilidh ceol.jpg|міні|злева|Выступленне гурта «Кейлі кёл» у [[Дудуткі|Дудутках]] на Грунвальд-600. Апошні с права — Яўген Барышнікаў]]
Лаўрэат фэстываляў аўтарскай песні «Фэст-А 2006» ([[Мінск]]), «OPPA 2009» ([[Варшава]], [[Польшча]]), «Купалаўскія вакацыі» (2010, Мінск)&lt;ref&gt;[https://mspring.media/16-cervenia/ 16 чэрвеня — паэт Віталь Рыжкоў і музыка Яўген Барышнікаў у Магілёве]&lt;/ref&gt;, пераможца XVII Фестывалю беларускай бардаўскай ды аўтарскай песні «Бардаўская восень — 2010» ([[Бельск Падляскі]], Польшча)&lt;ref&gt;[https://old.tuzinfm.by/performer/199/iauhien-barysnikau.html ЯЎГЕН БАРЫШНІКАЎ]&lt;/ref&gt;.
 
{{зноскі}}

== Спасылкі ==
* [https://www.gs.by/2012/01/04/yaugen-baryshnikau-ne-treba-ratavats-tyh-kamu-geta-ne-patrebna/ Яўген Барышнікаў: «Не трэба ратаваць тых, каму гэта не патрэбна»]
* [https://ethno.by/persanalii/534785956 Барышнікаў Яўген]
* [https://ethno.academia.edu/EugenBaryshnikau?fbclid=IwAR0V6JMuz4sjHQ29fkCXA892A75So7CDMW3aNH-yPaU_yLeokG1EMnA1jwU Eugen Baryshnikau]
* [https://docs.google.com/document/d/1uecf606Vz5Wt230iNs7iNqMqXVafiAzznBZ1Zly5_oU/edit#heading=h.re1qtuma0rpm Resume of Eugen Baryshnikau]

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Барышнікаў Яўген}}
[[Катэгорыя:Дудары Беларусі]]
[[Катэгорыя:Члены Студэнцкага этнаграфічнага таварыства]]</text>
      <sha1>2a4zwxcjeye2uo7j4aqis8ldjdr89cu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Нарадзіліся ў Аланецкай губерні</title>
    <ns>14</ns>
    <id>695117</id>
    <revision>
      <id>4195354</id>
      <parentid>3977524</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T07:03:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдалена [[Катэгорыя:Аланецкая губерня]]; дададзена [[Катэгорыя:Постаці Аланецкай губерні]] з дапамогай [[Вікіпедыя:Гаджэты/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="188" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Расійскай імперыі|Аланецкая губерня]]
[[Катэгорыя:Постаці Аланецкай губерні]]</text>
      <sha1>hnsx25ay2pl6ubquow4i73lrifmyf6t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Петракоўская губерня</title>
    <ns>0</ns>
    <id>695314</id>
    <revision>
      <id>4194760</id>
      <parentid>4194089</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T15:56:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ElisavetaIvanova</username>
        <id>69289</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1495" xml:space="preserve">'''Пятрокаўская губерня''' ({{lang-ru|Петроковская губерния}}) — губерня ў складзе [[Каралеўства Польскае (1916—1918)|Каралеўства Польскага]] з адміністрацыйным цэнтрам у [[Пётркаў Трыбунальскі|Пётркуве Трыбунальскім]].

== Гісторыя ==
Была ўтворана ў 1867 годзе і існавала да захопу мясцовасці [[Германская імперыя|кайзераўскімі войскамі]] падчас [[Першая сусветная вайна|Першай сусветнай вайны]].

== Генерал-губернатары ==
* 1867 ― 1884 — [[Іван Качанаў]]
* 1884 ― 1887 — [[Мікалай Зіноўеў]]
* 1887 ― 1890 — [[Аляксандр Камароў]]
* 1890 ― 1904 — [[Канстанцін Канстанцінавіч Мілер|Канстанцін Мілер]]
* 1904 ― 1906 — [[Міхаіл Арцымовіч]]
* 1906 ― 1910 — [[Антон фон Эсэн]]
* 1911 ― 1917 — [[Міхаіл Ячэўскі]]

{{Адміністрацыйны падзел Расійскай імперыі}}
{{Адміністрацыйны падзел Царства Польскага}}
[[Катэгорыя:Губерні Расійскай імперыі]]
[[Катэгорыя:Губерні Царства Польскага]]</text>
      <sha1>d7p6apjsl3aew0cp33fbe47hafby9vg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тэхналагічны ўніверсітэт імя К. Н. Тусі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>697112</id>
    <revision>
      <id>4194976</id>
      <parentid>3993044</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:56:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>+[[Катэгорыя:Універсітэты Ірана]]; ±[[Катэгорыя:Articles using infobox university]]→[[Катэгорыя:Універсітэты паводле алфавіта]] з дапамогай [[Вікіпедыя:Гаджэты/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9241" xml:space="preserve">{{ізаляваны артыкул|date=2021-12-27}}
'''Тэхналагічны ўніверсітэт''' '''Хаджы Насіра Тусі''' (KNTU) ({{Lang-fa|دانشگاه صنعتی خواجه نصيرالدين طوسی}}), таксама вядомы як '''Тэхналагічны ўніверсітэт К. Н. Тусі''', з’яўляецца дзяржаўным даследчым універсітэтам у [[Тэгеран]]е, Іран. Названа ў гонар сярэднявечнага персідскага вучонага Хаджы Насіра Тусі . Універсітэт лічыцца адным з самых прэстыжных вышэйшых навучальных устаноў Ірана. Прыём ва ўніверсітэт з’яўляецца вельмі канкурэнтным, для паступлення на праграмы бакалаўрыяту і магістратуры патрабуецца набраць бал сярод 1 % лепшых студэнтаў на ўступным экзамене ў Іранскі ўніверсітэт, таксама вядомым як «Konkour», што паходзіць ад аналагічнага французскага слова «concours», што азначае спаборніцтва. .

== Гісторыя ==
[[Файл:KNToosi_University.jpg|справа|міні| Памятная марка да 50-годдзя]]
[[Файл:The_stamp_of_90th_anniversary_of_K._N._Toosi_University_of_Technology.png|справа|міні| Марка 90-годдзя Тэхналагічнага ўніверсітэта імя К. Н. Тусі]]
Універсітэт быў заснаваны ў 1928 годзе, падчас праўлення Рэза Шаха Пехлеві, у Тэгеране і атрымаў назву «Інстытут камунікацыі» ({{Lang-fa|دانشکده مخابرات}}). Таму ён лічыцца найстарэйшай ацалелай акадэмічнай установай па ўсёй краіне. (У Іране ад 800 да 2000 гадоў таму былі універсітэты, ад якіх захаваліся толькі назва, руіны і навуковая гісторыя.)

Пазней гэты інстытут быў пашыраны з кафедрай электроннай і электраэнергетыкі. 50-годдзе стварэння гэтага акадэмічнага інстытута адзначалася ў 1978 годзе, а памятная марка была выпушчана Поштай Ірана да Ісламскай рэвалюцыі 1979 года (гл. фота)..

Кафедра будаўніцтва была заснавана ў 1955 годзе як Геадэзічны інстытут. Да гэтага інстытута пазней далучыліся Інстытуты гідратэхнікі і канструкцыі. Кафедра [[Машынабудаванне і металаапрацоўка|машынабудавання]] заснавана ў 1973 годзе. Гэтыя вышэйшыя навучальныя ўстановы былі афіцыйна інтэграваныя ў 1980 годзе і атрымалі назву «Тэхнічна-інжынерны ўніверсітэцкі комплекс». У якасці агульнай практыкі аддання даніны павагі навуковым і навуковым дзеячам краіны ўніверсітэт быў перайменаваны ў 1984 годзе ў Тэхналагічны ўніверсітэт Хаджы Насір-Аль-Дзіна Тусі (К. Н. Тусі). Ён звязаны з Міністэрствам навукі, даследаванняў і тэхналогій Ірана .

Па стане на 2012 год ва ўніверсітэце плануюцца высокатэхналагічныя праекты, у тым ліку вытворчасць новага спадарожніка пад назвай «Саар» (Шпак), а таксама ўхіляючых радыёлакацыйныя пакрыццё для самалётаў. Навуковы савет універсітэта таксама ўдзельнічае ў шматлікіх прамысловых праектах, у тым ліку ў будаўніцтве авіяносцаў-спадарожнікаў і карэннага 8-мясцовага верталёта.

== Вядомыя выпускнікі ==

* Хамідрэза Зарэйпур, прафесар Універсітэта Калгары .
* Хадзі Мейдані дацэнт Універсітэта Ілінойса ў Урбана-Шампейн .
* Ашкан Ашрафі, прафесар універсітэта Дзяржаўнага ўніверсітэта Сан-Дыега .
* Даніял Фагіхі дацэнт [[Універсітэт Буфала|універсітэта ў Бафала]] .
* Садэг Азізі, выкладчык [[Лідскі ўніверсітэт|Лідскага ўніверсітэта]] .
* Хасэйн Саядзі дацэнт Універсітэта штата Каліфорнія, Лонг-Біч .
* Рамцін Хадзідзі дацэнт універсітэта Клемсана .
* Фаршыд Вахедыфард Кансультатыўны савет Цэнтральнай і Усходняй Еўропы, прафесар Універсітэта штата Місісіпі .
* Эхсан Газанфары, дацэнт універсітэта Вермонта .
* Махамад Амін Харыры-Ардэбілі Навуковы супрацоўнік [[Каларадскі ўніверсітэт у Боўлдэры|Універсітэта Каларада Боулдэр]] .
* Махмуд Ях’яі ад’юнкт-прафесар Універсітэта штата Морган .
* Махамед Магімі дацэнт універсітэта Паўночнага Ілінойса .
* Фархад Джазаі дацэнт універсітэта Мемфіса .
* Омід Момені, дацэнт Каліфарнійскага ўніверсітэта, Дэвіс .
* Маджыд Бейдагі дацэнт Універсітэта Оберна.
* Мехдзі Мартазаві дацэнт Універсітэта Заходняй Новай Англіі .
* Махамад Ардакані, які займаў пасаду міністра кааператываў і губернатара правінцыі Кум .
* Махамад Аліабадзі, былы віцэ-прэзідэнт і кіраўнік Арганізацыі фізічнага выхавання [[Іран]]а, таксама быў прэзідэнтам Нацыянальнага алімпійскага камітэта Ісламскай Рэспублікі Іран з 2008 па 2014 год.
* Алі Мотахары, прадстаўнік Shabestar на 8-х выбарах [[Ісламскі кансультацыйны савет|Ісламскай кансультатыўнай асамблеі]] .
* Алі Акбар Маузави Кхоини ён быў абраны ў якасці члена парламента ў 6 — ом [[Ісламскі кансультацыйны савет|парламенце Ірана]] .
* Фарзад Хасані — папулярны іранскі акцёр
* Айдзін Базоргі, іранскі альпініст, знік у [[Броўд-Пік|Брод Піку]]
* Махмуд Гандзі

== Рэйтынгі ==

У апошнім універсітэцкім рэйтынгу, абвешчаным ''Times Higher Education Supplement'' у верасні 2016 года, Тэхналагічны ўніверсітэт К. Н. Тусі ўвайшоў у лік 5 лепшых універсітэтаў Ірана і ў дыяпазоне ад 601 да 800 лепшых універсітэтаў свету.

Таксама займае 400—450 месца ў рэйтынгу QS World University Rankings у галіне электратэхнікі і машынабудавання. &lt;ref&gt;{{Cite web|date=2015-07-16|title=K. N. Toosi University of Technology|url=https://www.topuniversities.com/universities/k-n-toosi-university-technology|website=Top Universities|language=en}}&lt;/ref&gt;

У 2020 Round University Ranking — Clarivate абвясціў, што Тэхналагічны ўніверсітэт KN Toosi заняў 470-е месца ў агульным сусветным рэйтынгу. &lt;ref&gt;{{Cite web|title=K. N. Toosi University of Technology|url=https://roundranking.com/universities/k-n-toosi-university-of-technology.html?sort=O&amp;year=2020&amp;subject=SO|website=roundranking.com}}&lt;/ref&gt;

{{Зноскі}}

[[Катэгорыя:Навучальныя ўстановы, заснаваныя ў 1928 годзе]]
[[Катэгорыя:Універсітэты Ірана]]
[[Катэгорыя:Універсітэты паводле алфавіта]]</text>
      <sha1>hq1mw20l5wr6fmwd43xtn35ql4ijvqx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аляксандр Аляксандравіч Рагачоў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>697234</id>
    <revision>
      <id>4194962</id>
      <parentid>4132199</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:50:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5822" xml:space="preserve">{{цёзкі2|Рагачоў (значэнні)}}
{{Вучоны}}
'''Аляксандр Аляксандравіч Рагачоў''' (нар. {{ДН|20|11|1978}}, [[Гомель]], [[БССР]]) — спецыяліст у галіне матэрыялазнаўства, нанатэхналогій і нанаматэрыялаў. Доктар тэхнічных навук (2016), прафесар (2019)&lt;ref name=&quot;nlb&quot;&gt;http://unicat.nlb.by/scient/pls/dict.prn_ref?tu=e&amp;tq=v0&amp;name_view=va_all&amp;a001=BY-NLB-ar676031&amp;strq=l_siz=20&lt;/ref&gt;, [[член-карэспандэнт НАН Беларусі|член-карэспандэнт Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі]] (2021)&lt;ref&gt;https://nasb.gov.by/rus/news/photo/20211220/list.pdf&lt;/ref&gt;.

== Біяграфія ==
Нарадзіўся 20 лістапада 1978 года ў Гомелі. Бацька — [[Аляксандр Уладзіміравіч Рагачоў]] (нар. 1949) вучоны ў галіне фізічнай хіміі.

У 2001 годзе скончыў [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт транспарту]] па спецыяльнасці «Абсталяванне і тэхналогіі высокаэфектыўных працэсаў апрацоўкі матэрыялаў», кваліфікацыя «Інжынер-механік», 2001; у 2005 годзе скончыў [[аспірант]]уру, у 2014 у [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|Беларускім дзяржаўным універсітэце]] скончыў дактарантуру.

З 2005 года працаваў навуковым супрацоўнікам у на кафедры «Матэрыялазнаўства, апрацоўка і ўмацаванне матэрыялаў» механічнага факультэта Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта транспарту; з 2006 года працаваў на кафедры «Матэрыялазнаўства і тэхналогія матэрыялаў» старшым навуковым супрацоўнікам, з 2008 года — дацэнтам, а з 2017 года — прафесарам&lt;ref name=&quot;nlb&quot;/&gt;.

З 2008 па 2020 год з’яўляўся навуковым супрацоўнікам лабараторыі «Фізікахімія і тэхналогіі мікра- і нанапамерных сістэм» [[Гомельскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Францыска Скарыны|Гомельскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя Францыска Скарыны]]. У 2016 годзе пастановаю ВАК Беларусі прысвоена навуковая ступень доктара тэхнічных навук па спецыяльнасці 05.16.08 — нанаматэрыялы і нанатэхналогія, а 22 чэрвеня 2019 года прысвоена навуковае званне прафесара па спецыяльнасці «Матэрыялазнаўства».

З лютага 2020 года працуе дырэктарам [[Інстытут хіміі новых матэрыялаў НАН Беларусі|Інстытута хіміі новых матэрыялаў НАН Беларусі]]&lt;ref&gt;[https://belchemoil.by/news/tehnologii-i-trendy/razvitie-intellektualnoj-himii РАЗВИТИЕ ИНТЕЛЛЕКТУАЛЬНОЙ ХИМИИ]&lt;/ref&gt;.

== Навуковая і грамадская дзейнасць ==
З’яўляецца спецыялістам у галіне фізікахіміі павярхоўных з’яў, займаецца вывучэннем працэсаў, якія праходзяць пры асаджэнні аднакампанентных і нанакампазіцыйных пакрыццяў з актыўнай газавай фазы, даследаваннем фізіка-хімічных уласцівасцяў пакрыццяў. Атрымаў шэраг важных вынікаў пры эксперыментальным даследаванні і мадэляванні асаджэнні тонкіх пакрыццяў з газавай фазы. Правёў сістэматычныя даследаванні структуры межавых пластоў і памерных эфектаў плёнак поліялефінаў, фторпалімераў, поліарыленаў якія абложваюцца з лёткіх прадуктаў электроннапрамянёвага дыспергавання.

Па выніках навуковай дзейнасці апублікавана звыш 270 прац, у тым ліку 3 манаграфіі, 4 часткі ў кнізе, 6 навучальна-метадычных дапаможнікаў, 132 артыкулы ў рэцэнзаваных навуковых часопісах і 8 патэнтаў.

З’яўляецца членам рэдкалегіі навуковага часопіса «Тэлекамунікацыі і інфармацыйныя тэхналогіі», МТУСІ г. Масква.

== Узнагароды ==
* Стыпендыя Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь таленавітым маладым вучоным (2010, 2019).

== Спасылкі ==
* [https://www.gsu.by/node/5049 Профіль А. А. Рагачова на сайце ГДУ імя Францыска Скарыны]
{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Рагачоў Аляксандр Аляксандравіч}}
[[Катэгорыя:Матэрыялазнаўцы Беларусі]]</text>
      <sha1>k4jiyfls1n1yc45keb87pz334hmzjke</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Валерый Мікалаевіч Чарапіца</title>
    <ns>0</ns>
    <id>697909</id>
    <revision>
      <id>4194905</id>
      <parentid>3999706</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:44:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3194" xml:space="preserve">{{Навуковец}}
'''Валерый Мікалаевіч Чарапіца''' (нар. {{ДН|1|1|1945}}, ст. Жудзілава, [[Унецкі раён]], [[Бранская вобласць]], [[Расія]]) — беларускі гісторык. [[Кандыдат гістарычных навук]] (1956), [[прафесар]] (1991). Член Саюза пісьменнікаў Беларусі (2010)

== Біяграфія ==
Скончыў [[Гродзенскі дзяржаўны педагагічны інстытут імя Я. Купалы]] (спецыяльнасць «Гісторыя», 1970; аспірантура, 1976).

Працаваў у Гродзенскім дзяржаўным універсітэце імя Я. Купалы (з 1970, кафедра ўсеагульнай і славянскай гісторыі, прафесар, у 1995—2015 — загадчык кафедры гісторыі славянскіх дзяржаў, 1979—1995 — дэкан факультэта), адначасова [[Гродзенскі дзяржаўны медыцынскі ўніверсітэт]] (з 2019, кафедра сацыяльна-гуманітарных навук, прафесар).

== Навуковыя інтарэсы ==
Гістарыяграфія; крыніцазнаўства; гісторыя рэлігіі; ваенная гісторыя; гістарычнае краязнаўства.

== Узнагароды ==
* [[Медаль Францыска Скарыны]] (2000)
* [[Ордэн Францыска Скарыны]] (2010)

== Літаратура ==
* Чарапіца Валерый Мікалаевіч // Выкладчыкі Гродзенскага дзяржаўнага універсітэта імя Янкі Купалы : біябібліяграфічны даведнік. — Гродна, 1999. — С. 542—543.
* Чарапіца Валерый Мікалаевіч // Прафесары Гродзенскага дзяржаўнага універсітэта імя Янкі Купалы, 1940—2010 : біябібліяграфічны слоўнік. — Гродна, 2010. — С. 115—118.
* Чарапіца Валерый Мікалаевіч // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі : у 6 т. — Мінск, 2003. — Т. 6, кн. 2. — С. 137.
* Через прошлое ― к настоящему и будущему : сборник научных статей (к 65-летию профессора В. Н. Черепицы). — Гродно, 2010.
* Черепица Валерий Николаевич // Историки Беларуси в начале XXI столетия : биобиблиографический справочник / Г. В. Корзенко. — Минск, 2007. — С. 421—422.

{{DEFAULTSORT:Чарапіца Валерый Мікалаевіч}}
[[Катэгорыя:Гісторыкі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Гісторыкі XX стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Гісторыкі XXI стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Краязнаўцы Беларусі]]</text>
      <sha1>t33x4ddvco8aqadugy4vyhbzrk90wv6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Леў Платонавіч Сімірэнка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>698381</id>
    <revision>
      <id>4195147</id>
      <parentid>4013814</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:19:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6859" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Леў Платонавіч Сімірэ́нка'''{{sfn|БелЭн|2002}} ({{lang-uk |Левко Платонович Симиренко}}; {{ДН|18|2|1855}} — {{ДС|6|1|1920}}&lt;ref name=&quot;ВРЭ&quot; /&gt;) — [[вучоны]] ў галіне [[пладаводства]] і [[Памалогія|памалогіі]].

== Біяграфія ==
Нарадзіўся ў сяле Мліеў Чаркаскага павета [[Кіеўская губерня|Кіеўскай губерні]]. У 1873 годзе скончыў гімназію і паступіў на фізіка-матэматычны факультэт [[Кіеўскі ўніверсітэт|Кіеўскага ўніверсітэта]]. Потым перайшоў на натуральны факультэт [[Адэскі нацыянальны ўніверсітэт імя І. І. Мечнікава|Імператарскага Наварасійскага ўніверсітэта]] ([[Адэса]]). У час вучобы прымаў удзел у студэнцкім рэвалюцыйным руху, быў тройчы арыштаваны. Наварасійскі ўніверсітэт скончыў у 1879 годзе{{sfn|БелЭн|2002}}. На апошнім курсе ўніверсітэта Л. П. Сімірэнка абараніў дысертацыю па [[Арганічная хімія|арганічнай хіміі]] і яму была прысуджана ступень [[Кандыдат навук|кандыдата натуральных навук]]&lt;ref name=&quot;ВРЭ&quot;&gt;{{ВРЭ|Симиренко Лев Платонович|id=4850693}}&lt;/ref&gt;. У 1878 годзе быў сасланы ў [[Краснаярск]], потым — у Балаганск [[Іркуцкая губерня|Іркуцкай губерні]]. У Краснаярску па прапанове прамыслоўца П. І. Кузняцова заняў месца яго садоўніка ў аранжарэйнай гаспадарцы, вырошчваў новую для гэтага краю раннюю [[Гародніна|гародніну]], пладовыя і дэкаратыўныя дрэвы, рэканструяваў гарадскі парк&lt;ref name=&quot;ВРЭ&quot; /&gt;. Пасля сканчэння ссылкі ў канцы 1886 года Л. П. Сімірэнка пераехаў у [[Курск]], а ў 1887 годзе вярнуўся на радзіму, у Мліеў&lt;ref name=&quot;ВРЭ&quot; /&gt;. Тут ён закладвае першы ў [[Расійская імперыя|Расіі]] пладовы гадавальнік і памалагічны сад&lt;ref name=&quot;ВРЭ&quot; /&gt;. У 1888—1917 гадах неаднаразова прыязджаў у [[Крым]], дзе вывучаў прамысловае пладаводства, сартымент вырошчваемых сартоў. Пры ўдзеле Л. П. Сімірэнкі ў Крыме ў 1913 годзе была арганізавана першая ў Расійскай імперыі доследная станцыя садаводства — Салгірская памолага-садовая станцыя (цяпер Крымская доследная станцыя садаводства)&lt;ref name=&quot;ВРЭ&quot; /&gt;. Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі Л. П. Сімірэнка жыў у Мліеве, быў прызначаны дырэктарам і навуковым кіраўніком створанага ім гадавальніка.

6 студзеня 1920 года Л. П. Сімірэнка трагічна загінуў пры нявысветленых абставінах.

== Прызнанне ==
* Быў абраны членам-карэспандэнтам Бельгійскага таварыства садаводаў, у 1895 годзе — ганаровым членам Французскага нацыянальнага памалагічнага таварыства.
* Праца Л. П. Сімірэнкі «Крымскае прамысловае пладаводства» была ўдастоена ў 1913 годзе залатога медаля Французскага нацыянальнага Таварыства садаводства, Вялікага залатога медаля імя [[Хрысціян Хрысціянавіч Стэвен|Стэвена]] на Усерасійскай выставе пладаводства і ў 1914 годзе — Вялікага залатога медаля горада Петраграда на Міжнароднай выставе садаводства.

== Памяць ==
[[File:Stamp-of-Ukraine-s109.jpg|thumb|]]
У гонар Л. П. Сімірэнкі названы Інстытут памалогіі Нацыянальнай акадэміі аграрных навук Украіны, вуліцы ў [[Кіеў|Кіеве]], [[Адэса|Адэсе]], [[Краснадар]]ы, сяле [[Мэдвэжэ Вушка]] ў [[Вінніцкі раён|Вінніцкім раёне]] [[Вінніцкая вобласць|Вінніцкай вобласці]], завулак у [[Сімферопаль|Сімферопалі]]. У 1980 годзе заснавана Прэмія [[НАН Украіны|Нацыянальнай акадэміі навук Украіны]] за выдатныя навуковыя працы ў галіне садаводства, дэндрабіялогіі і кветкаводства. У 1996 годзе была выпушчана [[паштовая марка]] Украіны, прысвечаная Льву Платонавічу Сімірэнку.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|14|Сімірэнка Леў Платонавіч||387}}

== Спасылкі ==
* [http://unicat.nlb.by/opac/pls/dict.prn_ref?tu=e&amp;tq=v0&amp;name_view=va_200&amp;a001=BY-NLB-ar2648560&amp;strq=l_siz=20 Симиренко, Левко Платонович (1855—1920) (украінская мова)] // [[Нацыянальная бібліятэка Беларусі]]
* [https://web.archive.org/web/20100923005302/http://www.lol.org.ua/rus/vegetables/showart.php?id=23768 ''Виктория Сорокопуд''. К 150-летию со дня рождения Л. П. Симиренко] {{ref-ru}}
* [http://vpk-sevastopol.ru/?p=1661 Основатель крымского плодоводства Л. П. Симиренко // Военно-Патриотический Клуб «Севастополь»] {{ref-ru}}
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Сімірэнка Леў Платонавіч}}
[[Катэгорыя:Садаводы]]
[[Катэгорыя:Асобы на марках]]</text>
      <sha1>0ze68srsczkac6h9ykwduf7pqj2p42u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ульяна Васілеўна Шчурко</title>
    <ns>0</ns>
    <id>698873</id>
    <revision>
      <id>4195347</id>
      <parentid>4031695</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T06:52:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Чаховіч Уладзіслаў</username>
        <id>4656</id>
      </contributor>
      <comment>/* Спасылкі */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9083" xml:space="preserve">{{Навуковец 
 |Імя                  = Ульяна Васілеўна Шчурко
 |Арыгінал імя         = Уляна Василівна Щурко
 |Фота                 =
 |Шырыня               = 
 |Подпіс               = 
 |Дата нараджэння      = [[24 лютага]] [[1977]]
 |Месца нараджэння     = [[Львоў]]
 |Дата смерці          = 
 |Месца смерці         =
 |Грамадзянства        = {{Сцягафікацыя|Украіна}}
 |Навуковая сфера      = [[эканоміка]]
 |Месца працы          = [[Львоўская нацыянальная акадэмія мастацтваў]]
 |Навуковая ступень    = {{Навуковая ступень|доктар|эканамічных навук}}
 |Навуковае званне     = [[дацэнт]]
 |Альма-матэр          = [[Львоўскі гандлёва-эканамічны ўніверсітэт]]
 |Навуковы кіраўнік    = [[Марыя Ігараўна Фляйчук]]
 |Знакамітыя вучні     = 
 |Вядомы як            = 
 |Вядомая як           = 
 |Узнагароды і прэміі  = 
 |Роспіс               = 
 |Шырыня роспісу       = 
 |Сайт                 = 
 |Вікікрыніцы             = 
}}
'''Ульяна Васілеўна Шчурко''' (нар. {{ДН|24|2|1977}} года ў [[Львоў|Львове]]) — [[Украіна|украінскі]] [[навуковец]], [[Эканоміка|эканаміст]], [[доктар эканамічных навук]].

== Біяграфічныя звесткі ==
Скончыла Львоўскі дзяржаўны педагагічны каледж (аддзяленне [[Англійская мова|англійскай мовы]]) ў [[1997]] годзе. У [[2002]] годзе скончыла факультэт міжнародных эканамічных адносін [[Львоўскі гандлёва-эканамічны ўніверсітэт|Львоўскай камерцыйнай акадэміі]]. У [[2003]] годзе таксама скончыла [[магістр]]атуру [[Львоўскі гандлёва-эканамічны ўніверсітэт|Львоўскай камерцыйнай акадэміі]]. Навучалася ва [[Украінскі каталіцкі ўніверсітэт|Украінскім каталіцкім універсітэце]]. У [[2008]] годзе скончыла [[Аспірантура|аспірантуру]] [[Нацыянальны інстытут стратэгічных даследаванняў пры Прэзідэнце Украіны|Нацыянальнага інстытута стратэгічных даследаванняў пры Прэзідэнце Украіны]].

Працавала ў Львоўскім філіяле [[Нацыянальны інстытут стратэгічных даследаванняў пры Прэзідэнце Украіны|Нацыянальнага інстытута стратэгічных даследаванняў]], [[Львоўскі гарадскі савет|Львоўскім гарадскім савеце]] і іншых установах, у тым ліку перакладчыцай з [[Англійская мова|англійскай мовы]]. У [[2009]] годзе пачала працаваць у [[Львоўскі інстытут менеджменту|Львоўскім інстытуце менеджменту]], з [[2010]] года — у [[Львоўскі гандлёва-эканамічны ўніверсітэт|Львоўскай камерцыйнай акадэміі]], з [[2013]] года працуе на кафедры менеджменту мастацтваў [[Львоўская нацыянальная акадэмія мастацтваў|Львоўскай нацыянальнай акадэміі мастацтваў]].

== Навуковая дзейнасць ==
У [[2009]] годзе ў [[Нацыянальны інстытут міжнароднай бяспекі (Украіна)|Нацыянальным інстытуце міжнароднай бяспекі]] пры [[Савет нацыянальнай бяспекі і абароны Украіны|Савеце нацыянальнай бяспекі і абароны Украіны]] абараніла дысертацыю на суісканне вучонай ступені [[Кандыдат навук|кандыдата эканамічных навук]] на тэму «Рэлігійныя фактары ў сістэме эканамічнай бяспекі дзяржавы».

У [[2021]] годзе ў [[Нацыянальны інстытут стратэгічных даследаванняў пры Прэзідэнце Украіны|Нацыянальным інстытуце стратэгічных даследаванняў пры Прэзідэнце Украіны]] пад навуковым кіраўніцтвам [[прафесар|прафесара]] [[Марыя Ігараўна Фляйчук|Марыі Фляйчук]] абараніла дысертацыю на саісканне навуковай ступені [[Доктар навук|доктара эканамічных навук]] па спецыяльнасці «Эканамічная бяспека» на тэму «Стратэгіі канкурэнтнай бяспекі для рэальнага сектар эканомікі». [[29 чэрвеня]] [[2021]] года Міністэрства адукацыі і навукі [[Украіна|Украіны]] зацвердзіла рашэнне спецыялізаванага вучонага савета аб прысуджэнні ёй [[Навуковая ступень|навуковай ступені]] [[Доктар навук|доктара эканамічных навук]].

Аўтар больш за 70 навуковых і навукова-метадычных публікацый, артыкулаў і манаграфій. Лаўрэат міжнародных конкурсаў навукоўцаў [[Інстытут адкрытага грамадства|Інстытута адкрытага грамадства]] ([[Злучаныя Штаты Амерыкі]], [[Венгрыя]]). Удзельнік шматлікіх даследчых праектаў, праграм і стажыровак.

== Грамадская дзейнасць ==
З'яўляецца заснавальнікам і кіраўніком [[Грамадская арганізацыя|грамадскай арганізацыі]] «Цэнтр грамадскіх інавацый». У мінулым — сябра Згуртавання ўкраінскіх каталіцкіх студэнтаў «Абнаўленне» ([[1997]]-[[2004]] гады). Узначальвала там вучэбную камісію, камісію па падрыхтоўцы новых удзельнікаў руху, арганізоўвала навучальныя курсы, лагеры і лекцыі. Удзельнічала ў праграмах [[Савет Еўропы|Савета Еўропы]], [[Еўрапейскі парламент|Еўрапейскага парламента]], Міжнароднага каталіцкага моладзевага руху JE-MIEC, Міжнароднага камітэта міран, EKV, Pax Romana, Deutscher Kirchentag і інш. Удзельнічала ў праграме паглыбленага навучання [[Інстытут адкрытага грамадства|Інстытута адкрытага грамадства]] HESP «Багацце, беднасць і задаволенасць жыццём у пераходных грамадствах» ([[2011]]-[[2013]] гады) і інш. З [[2018]] года з'яўляецца каардынатарам міжнароднага праекта [[Брытанскі савет|Брытанскага савета]] «Creative Spark» па развіцці прадпрымальніцкіх навыкаў студэнтаў.

== Спасылкі ==
* [https://lnam.edu.ua/uk/faculty/art-history/management/teachers/vikladach-kafedri/schurko-y-v.html Біяграфія на сайце Львоўскай нацыянальнай акадэміі мастацтваў]
* [https://scholar.google.com.ua/citations?user=cIOxQIEAAAAJ&amp;hl=uk Профіль аўтара ў Google Scholar]
* [http://www.socialinnovation.org.ua/%D0%BF%D1%80%D0%BE_%D0%BD%D0%B0%D1%81_ua_290cms.htm ГА «Цэнтр грамадскіх інавацый»].

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Шчурко Ульяна Васілеўна}}
[[Катэгорыя:Дактары эканамічных навук]]</text>
      <sha1>lfxhue92e5ol2fkqg3vh0uejbrno4g6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195348</id>
      <parentid>4195347</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T06:52:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Чаховіч Уладзіслаў</username>
        <id>4656</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>дададзена [[Катэгорыя:Эканамісты Украіны]] з дапамогай [[Вікіпедыя:Гаджэты/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9142" xml:space="preserve">{{Навуковец 
 |Імя                  = Ульяна Васілеўна Шчурко
 |Арыгінал імя         = Уляна Василівна Щурко
 |Фота                 =
 |Шырыня               = 
 |Подпіс               = 
 |Дата нараджэння      = [[24 лютага]] [[1977]]
 |Месца нараджэння     = [[Львоў]]
 |Дата смерці          = 
 |Месца смерці         =
 |Грамадзянства        = {{Сцягафікацыя|Украіна}}
 |Навуковая сфера      = [[эканоміка]]
 |Месца працы          = [[Львоўская нацыянальная акадэмія мастацтваў]]
 |Навуковая ступень    = {{Навуковая ступень|доктар|эканамічных навук}}
 |Навуковае званне     = [[дацэнт]]
 |Альма-матэр          = [[Львоўскі гандлёва-эканамічны ўніверсітэт]]
 |Навуковы кіраўнік    = [[Марыя Ігараўна Фляйчук]]
 |Знакамітыя вучні     = 
 |Вядомы як            = 
 |Вядомая як           = 
 |Узнагароды і прэміі  = 
 |Роспіс               = 
 |Шырыня роспісу       = 
 |Сайт                 = 
 |Вікікрыніцы             = 
}}
'''Ульяна Васілеўна Шчурко''' (нар. {{ДН|24|2|1977}} года ў [[Львоў|Львове]]) — [[Украіна|украінскі]] [[навуковец]], [[Эканоміка|эканаміст]], [[доктар эканамічных навук]].

== Біяграфічныя звесткі ==
Скончыла Львоўскі дзяржаўны педагагічны каледж (аддзяленне [[Англійская мова|англійскай мовы]]) ў [[1997]] годзе. У [[2002]] годзе скончыла факультэт міжнародных эканамічных адносін [[Львоўскі гандлёва-эканамічны ўніверсітэт|Львоўскай камерцыйнай акадэміі]]. У [[2003]] годзе таксама скончыла [[магістр]]атуру [[Львоўскі гандлёва-эканамічны ўніверсітэт|Львоўскай камерцыйнай акадэміі]]. Навучалася ва [[Украінскі каталіцкі ўніверсітэт|Украінскім каталіцкім універсітэце]]. У [[2008]] годзе скончыла [[Аспірантура|аспірантуру]] [[Нацыянальны інстытут стратэгічных даследаванняў пры Прэзідэнце Украіны|Нацыянальнага інстытута стратэгічных даследаванняў пры Прэзідэнце Украіны]].

Працавала ў Львоўскім філіяле [[Нацыянальны інстытут стратэгічных даследаванняў пры Прэзідэнце Украіны|Нацыянальнага інстытута стратэгічных даследаванняў]], [[Львоўскі гарадскі савет|Львоўскім гарадскім савеце]] і іншых установах, у тым ліку перакладчыцай з [[Англійская мова|англійскай мовы]]. У [[2009]] годзе пачала працаваць у [[Львоўскі інстытут менеджменту|Львоўскім інстытуце менеджменту]], з [[2010]] года — у [[Львоўскі гандлёва-эканамічны ўніверсітэт|Львоўскай камерцыйнай акадэміі]], з [[2013]] года працуе на кафедры менеджменту мастацтваў [[Львоўская нацыянальная акадэмія мастацтваў|Львоўскай нацыянальнай акадэміі мастацтваў]].

== Навуковая дзейнасць ==
У [[2009]] годзе ў [[Нацыянальны інстытут міжнароднай бяспекі (Украіна)|Нацыянальным інстытуце міжнароднай бяспекі]] пры [[Савет нацыянальнай бяспекі і абароны Украіны|Савеце нацыянальнай бяспекі і абароны Украіны]] абараніла дысертацыю на суісканне вучонай ступені [[Кандыдат навук|кандыдата эканамічных навук]] на тэму «Рэлігійныя фактары ў сістэме эканамічнай бяспекі дзяржавы».

У [[2021]] годзе ў [[Нацыянальны інстытут стратэгічных даследаванняў пры Прэзідэнце Украіны|Нацыянальным інстытуце стратэгічных даследаванняў пры Прэзідэнце Украіны]] пад навуковым кіраўніцтвам [[прафесар|прафесара]] [[Марыя Ігараўна Фляйчук|Марыі Фляйчук]] абараніла дысертацыю на саісканне навуковай ступені [[Доктар навук|доктара эканамічных навук]] па спецыяльнасці «Эканамічная бяспека» на тэму «Стратэгіі канкурэнтнай бяспекі для рэальнага сектар эканомікі». [[29 чэрвеня]] [[2021]] года Міністэрства адукацыі і навукі [[Украіна|Украіны]] зацвердзіла рашэнне спецыялізаванага вучонага савета аб прысуджэнні ёй [[Навуковая ступень|навуковай ступені]] [[Доктар навук|доктара эканамічных навук]].

Аўтар больш за 70 навуковых і навукова-метадычных публікацый, артыкулаў і манаграфій. Лаўрэат міжнародных конкурсаў навукоўцаў [[Інстытут адкрытага грамадства|Інстытута адкрытага грамадства]] ([[Злучаныя Штаты Амерыкі]], [[Венгрыя]]). Удзельнік шматлікіх даследчых праектаў, праграм і стажыровак.

== Грамадская дзейнасць ==
З'яўляецца заснавальнікам і кіраўніком [[Грамадская арганізацыя|грамадскай арганізацыі]] «Цэнтр грамадскіх інавацый». У мінулым — сябра Згуртавання ўкраінскіх каталіцкіх студэнтаў «Абнаўленне» ([[1997]]-[[2004]] гады). Узначальвала там вучэбную камісію, камісію па падрыхтоўцы новых удзельнікаў руху, арганізоўвала навучальныя курсы, лагеры і лекцыі. Удзельнічала ў праграмах [[Савет Еўропы|Савета Еўропы]], [[Еўрапейскі парламент|Еўрапейскага парламента]], Міжнароднага каталіцкага моладзевага руху JE-MIEC, Міжнароднага камітэта міран, EKV, Pax Romana, Deutscher Kirchentag і інш. Удзельнічала ў праграме паглыбленага навучання [[Інстытут адкрытага грамадства|Інстытута адкрытага грамадства]] HESP «Багацце, беднасць і задаволенасць жыццём у пераходных грамадствах» ([[2011]]-[[2013]] гады) і інш. З [[2018]] года з'яўляецца каардынатарам міжнароднага праекта [[Брытанскі савет|Брытанскага савета]] «Creative Spark» па развіцці прадпрымальніцкіх навыкаў студэнтаў.

== Спасылкі ==
* [https://lnam.edu.ua/uk/faculty/art-history/management/teachers/vikladach-kafedri/schurko-y-v.html Біяграфія на сайце Львоўскай нацыянальнай акадэміі мастацтваў]
* [https://scholar.google.com.ua/citations?user=cIOxQIEAAAAJ&amp;hl=uk Профіль аўтара ў Google Scholar]
* [http://www.socialinnovation.org.ua/%D0%BF%D1%80%D0%BE_%D0%BD%D0%B0%D1%81_ua_290cms.htm ГА «Цэнтр грамадскіх інавацый»].

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Шчурко Ульяна Васілеўна}}
[[Катэгорыя:Дактары эканамічных навук]]
[[Катэгорыя:Эканамісты Украіны]]</text>
      <sha1>kt0d0mgqwnhw8yfz8nyrpo8k8964d8e</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195349</id>
      <parentid>4195348</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T06:53:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Чаховіч Уладзіслаў</username>
        <id>4656</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8963" xml:space="preserve">{{Навуковец 
 |Імя                  = Ульяна Васілеўна Шчурко
 |Арыгінал імя         = Уляна Василівна Щурко
 |Фота                 =
 |Шырыня               = 
 |Подпіс               = 
 |Дата нараджэння      = [[24 лютага]] [[1977]]
 |Месца нараджэння     =  
 |Дата смерці          = 
 |Месца смерці         =
 |Грамадзянства        = {{Сцягафікацыя|Украіна}}
 |Навуковая сфера      = [[эканоміка]]
 |Месца працы          = 
 |Навуковая ступень    = {{Навуковая ступень|доктар|эканамічных навук}}
 |Навуковае званне     = [[дацэнт]]
 |Альма-матэр          = 
 |Навуковы кіраўнік    = [[Марыя Ігараўна Фляйчук]]
 |Знакамітыя вучні     = 
 |Вядомы як            = 
 |Вядомая як           = 
 |Узнагароды і прэміі  = 
 |Роспіс               = 
 |Шырыня роспісу       = 
 |Сайт                 = 
 |Вікікрыніцы             = 
}}
'''Ульяна Васілеўна Шчурко''' (нар. {{ДН|24|2|1977}} года ў [[Львоў|Львове]]) — [[Украіна|украінскі]] [[навуковец]], [[Эканоміка|эканаміст]], [[доктар эканамічных навук]].

== Біяграфічныя звесткі ==
Скончыла Львоўскі дзяржаўны педагагічны каледж (аддзяленне [[Англійская мова|англійскай мовы]]) ў [[1997]] годзе. У [[2002]] годзе скончыла факультэт міжнародных эканамічных адносін [[Львоўскі гандлёва-эканамічны ўніверсітэт|Львоўскай камерцыйнай акадэміі]]. У [[2003]] годзе таксама скончыла [[магістр]]атуру [[Львоўскі гандлёва-эканамічны ўніверсітэт|Львоўскай камерцыйнай акадэміі]]. Навучалася ва [[Украінскі каталіцкі ўніверсітэт|Украінскім каталіцкім універсітэце]]. У [[2008]] годзе скончыла [[Аспірантура|аспірантуру]] [[Нацыянальны інстытут стратэгічных даследаванняў пры Прэзідэнце Украіны|Нацыянальнага інстытута стратэгічных даследаванняў пры Прэзідэнце Украіны]].

Працавала ў Львоўскім філіяле [[Нацыянальны інстытут стратэгічных даследаванняў пры Прэзідэнце Украіны|Нацыянальнага інстытута стратэгічных даследаванняў]], [[Львоўскі гарадскі савет|Львоўскім гарадскім савеце]] і іншых установах, у тым ліку перакладчыцай з [[Англійская мова|англійскай мовы]]. У [[2009]] годзе пачала працаваць у [[Львоўскі інстытут менеджменту|Львоўскім інстытуце менеджменту]], з [[2010]] года — у [[Львоўскі гандлёва-эканамічны ўніверсітэт|Львоўскай камерцыйнай акадэміі]], з [[2013]] года працуе на кафедры менеджменту мастацтваў [[Львоўская нацыянальная акадэмія мастацтваў|Львоўскай нацыянальнай акадэміі мастацтваў]].

== Навуковая дзейнасць ==
У [[2009]] годзе ў [[Нацыянальны інстытут міжнароднай бяспекі (Украіна)|Нацыянальным інстытуце міжнароднай бяспекі]] пры [[Савет нацыянальнай бяспекі і абароны Украіны|Савеце нацыянальнай бяспекі і абароны Украіны]] абараніла дысертацыю на суісканне вучонай ступені [[Кандыдат навук|кандыдата эканамічных навук]] на тэму «Рэлігійныя фактары ў сістэме эканамічнай бяспекі дзяржавы».

У [[2021]] годзе ў [[Нацыянальны інстытут стратэгічных даследаванняў пры Прэзідэнце Украіны|Нацыянальным інстытуце стратэгічных даследаванняў пры Прэзідэнце Украіны]] пад навуковым кіраўніцтвам [[прафесар|прафесара]] [[Марыя Ігараўна Фляйчук|Марыі Фляйчук]] абараніла дысертацыю на саісканне навуковай ступені [[Доктар навук|доктара эканамічных навук]] па спецыяльнасці «Эканамічная бяспека» на тэму «Стратэгіі канкурэнтнай бяспекі для рэальнага сектар эканомікі». [[29 чэрвеня]] [[2021]] года Міністэрства адукацыі і навукі [[Украіна|Украіны]] зацвердзіла рашэнне спецыялізаванага вучонага савета аб прысуджэнні ёй [[Навуковая ступень|навуковай ступені]] [[Доктар навук|доктара эканамічных навук]].

Аўтар больш за 70 навуковых і навукова-метадычных публікацый, артыкулаў і манаграфій. Лаўрэат міжнародных конкурсаў навукоўцаў [[Інстытут адкрытага грамадства|Інстытута адкрытага грамадства]] ([[Злучаныя Штаты Амерыкі]], [[Венгрыя]]). Удзельнік шматлікіх даследчых праектаў, праграм і стажыровак.

== Грамадская дзейнасць ==
З'яўляецца заснавальнікам і кіраўніком [[Грамадская арганізацыя|грамадскай арганізацыі]] «Цэнтр грамадскіх інавацый». У мінулым — сябра Згуртавання ўкраінскіх каталіцкіх студэнтаў «Абнаўленне» ([[1997]]-[[2004]] гады). Узначальвала там вучэбную камісію, камісію па падрыхтоўцы новых удзельнікаў руху, арганізоўвала навучальныя курсы, лагеры і лекцыі. Удзельнічала ў праграмах [[Савет Еўропы|Савета Еўропы]], [[Еўрапейскі парламент|Еўрапейскага парламента]], Міжнароднага каталіцкага моладзевага руху JE-MIEC, Міжнароднага камітэта міран, EKV, Pax Romana, Deutscher Kirchentag і інш. Удзельнічала ў праграме паглыбленага навучання [[Інстытут адкрытага грамадства|Інстытута адкрытага грамадства]] HESP «Багацце, беднасць і задаволенасць жыццём у пераходных грамадствах» ([[2011]]-[[2013]] гады) і інш. З [[2018]] года з'яўляецца каардынатарам міжнароднага праекта [[Брытанскі савет|Брытанскага савета]] «Creative Spark» па развіцці прадпрымальніцкіх навыкаў студэнтаў.

== Спасылкі ==
* [https://lnam.edu.ua/uk/faculty/art-history/management/teachers/vikladach-kafedri/schurko-y-v.html Біяграфія на сайце Львоўскай нацыянальнай акадэміі мастацтваў]
* [https://scholar.google.com.ua/citations?user=cIOxQIEAAAAJ&amp;hl=uk Профіль аўтара ў Google Scholar]
* [http://www.socialinnovation.org.ua/%D0%BF%D1%80%D0%BE_%D0%BD%D0%B0%D1%81_ua_290cms.htm ГА «Цэнтр грамадскіх інавацый»].

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Шчурко Ульяна Васілеўна}}
[[Катэгорыя:Дактары эканамічных навук]]
[[Катэгорыя:Эканамісты Украіны]]</text>
      <sha1>5ypdrk7bt2xxp5wmeehtzj5iidsq1fb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Юрый Адамавіч Малевіч</title>
    <ns>0</ns>
    <id>700126</id>
    <revision>
      <id>4195074</id>
      <parentid>4045071</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:09:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4126" xml:space="preserve">{{навуковец}}
{{цёзкі2|Малевіч}}
'''Юрый Адамавіч Малевіч''' ({{ДН|17|1|1939}}, г. [[Баранавічы]], [[Брэсцкая вобласць]] — {{ДС|14|12|2002}}) — беларускі [[вучоны]], сецыяліст у галіне прамысловай цеплаэнергетыкі, цеплафізікі, тэарэтычных асноў цеплатэхнікі. [[Доктар тэхнічных навук]] (1992), [[прафесар]] (1994).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі нацыянальны тэхнічны ўніверсітэт|Беларускі політэхнічны інстытут]] ([[Энергетычны факультэт БНТУ|энергетычны факультэт]], 1960), [[Кіеўскі політэхнічны інстытут]] (аспірантура, 1966).

Працаваў у [[Маладзечанскі дзяржаўны політэхнічны каледж|Маладзечанскім політэхнічным тэхнікуме]] (1960—1962), Беларускім нацыянальным тэхнічным універсітэце (з 1966, энергетычны факультэт, кафедра прамысловай цеплаэнергетыкі, у 1974—1986 і з 1997 — загадчык кафедры, 1970—1976 — дэкан факультэта).

== Навуковая дзейнасць ==
Цеплаэнергетычнае абсталяванне прамысловых прадпрыемстваў; распрацоўка новых рэсурсазберагальных тэхналогій; цеплафізіка металургічных працэсаў.

== Узнагароды ==
Медаль «За доблестный труд. В ознаменование 100-летия со дня рождения Владимира Ильича Ленина» (1968), [[Грамата Прэзідыума Вярхоўнага Савета БССР|грамата Вярхоўнага Савета Беларускай ССР]] (1972), нагрудны знак «Отличник высшей школы СССР» (1989) і інш.

== Літаратура ==
* Теплофизические основы ресурсоэнергосберегающих технологий затвердевания, охлаждения и нагрева непрерывнолитных сортовых стальных заготовок : автореферат диссертации … доктора технических наук : 05.14.05 / Малевич Юрий Адамович. — Минск, 1992.
* Теплообмен и аэродинамические сопротивления труб с осенесимметричным оребрением : автореферат диссертации … кандидата технических наук / Малевич Ю. А. — Киев, 1966.
* Малевіч Юрый Адамавіч // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 2000. — Т. 10. — С. 25.
* Малевич Юрий Адамович // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.]. — Минск, 2007. — Т. 4. — С. 627.
* Малевич Юрий Адамович // Кто есть кто : доктора наук, профессора, заслуженные деятели науки и лауреаты премий Белорусской государственной политехнической академии : справочник. — Минск, 2000. — С. 153—154.
* Профессор Малевич Юрий Адамович : [некролог] // Энергетика. Известия высших учебных заведений и энергетических объединений СНГ. — 2003. — № 1. — С. 99—100.

{{DEFAULTSORT:Малевіч Юрый Адамавіч}}
[[Катэгорыя:Дэканы энергетычнага факультэта БНТУ]]</text>
      <sha1>fv1wp2jk510acn4l519ecsbo003mm28</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вілем ван Алст</title>
    <ns>0</ns>
    <id>701166</id>
    <revision>
      <id>4195053</id>
      <parentid>4096820</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:07:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Жыццё і творчасць */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3213" xml:space="preserve">{{Мастак}}
'''Вілем ван Алст''' (нідэрл. Willem van Aelst, нар. 16 мая 1627 г. (хрышчоны) Утрэхт або Дэльфт — памёр пасля 1683, {{МС|Амстэрдам||}}) — нідэрландскі мастак эпохі барока, прадстаўнік галандскай школы кветкавага і фруктовага нацюрморта.

== Жыццё і творчасць ==
Вілем ван Алст вучыўся жывапісу ў свайго дзядзькі, мастака [[Эверт ван Алст|Эверта ван Алста]]. 9 лістапада 1643 года быў прыняты ў дэлфцкую гільдыю мастакоў св. Лукі. У 1645—1649 гадах ван Алст жыве і працуе ў [[Францыя|Францыі]], затым да 1656 года — у Італіі. Доўгі час знаходзіцца ў [[Фларэнцыя|Фларэнцыі]], дзе выконвае замовы вялікага герцага Тасканскага Фердынанда II Медычы. У Італіі ван Алст знаёміцца ​​і супрацоўнічае разам з іншым нідэрландскім майстрам, [[Ота Марсеус ван Скрык|Ота Марсеусам ван Скрыкам]], які часта выконвае выявы насякомых у нацюрмортах ван Алста. Пасля знаходжання ў Італіі доўгі час падпісваў свае карціны замацаванай за ім мянушкай «Vogelverschrikker» (птушынае пудзіла), якая зрабілася потым яго псеўданімам. З 1657 года і да сваёй смерці мастак жыў і працаваў у [[Амстэрдам]]е. Уладкаваўшы майстэрню, ён пачаў прымаць вучняў, сярод якіх былі [[Рашэль Руйш]] і [[Марыя ван Астэрвейк]].

Самая ранняя з работ ван Алста, «Нацюрморт з садавінай» (1642), была знішчана падчас Другой Сусветнай вайны.

Вілем ван Алст быў выдатным майстрам нацюрморта, цудоўна валодаў колерам і асаблівым уменнем перадаваць на сваіх карцінах малюнкі тканін, металаў, птушынага пер’я і т. п. Яго нацюрморты адрозніваюцца ад нацюрмортаў яго галандскіх суайчыннікаў багаццем антыкварных цацанак эпохі Адраджэння. У яго нацюрмортах часта сустракаецца сіні аксаміт. Мастак выкарыстоўваў вельмі дарагі лазурытавы пігмент. Гэты інгрэдыент прывозілі з Кітая. У наш час яго палотны можна ўбачыць у найбуйных музеях і карцінных галерэях.</text>
      <sha1>6ed73zw4morzp9v6ldt43848hvmhozq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Віталь Васілевіч Скурко</title>
    <ns>0</ns>
    <id>701832</id>
    <revision>
      <id>4194967</id>
      <parentid>4071327</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:51:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5688" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Скурко}}
'''Віталь Васілевіч Скурко́'''{{sfn|БелЭн|2002}} ({{ДН|23|9|1933}} — {{ДС|12|5|2000}}) — [[вучоны]] ў галіне [[Механіка|механікі]] і [[педагог]], [[кандыдат тэхнічных навук]] (1968), [[прафесар]] (1993).

== Біяграфія ==
Нарадзіўся ў вёсцы [[Ойцінава]] ([[Валожынскі раён]], [[Мінская вобласць]] [[Беларусь|Беларусі]]). У 1956 годзе скончыў горна-механічны факультэт (тарфяны) [[БНТУ|Беларускага політэхнічнага інстытута]]. У 1956—1973 гадах працаваў інжынерам-канструктарам, галоўным канструктарам, галоўны механікам аддзела механізацыі, намеснікам галоўнага інжынера па навукова-даследчай рабоце ў Беларускім комплексным праектна-тэхналагічным і канструктарска-даследчым інстытуце тарфяной прамысловасці (Белдзіпраторф)&lt;ref name=&quot;НББ&quot;&gt;{{bis.nlb.by|172682|Скурко Віталь Васілевіч, кандыдат тэхнічных навук}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;БДУІР&quot;&gt;[https://www.bsuir.by/ru/kaf-inzh-komp-graf/istoriya-kafedry Кафедра инженерной графики. История кафедры.] {{ref-ru}} // Сайт [[БДУІР]]&lt;/ref&gt;. У 1966 годзе скончыў [[Аспірантура|аспірантуру]] пры [[Інстытут прыродакарыстання НАН Беларусі|Інстытуце торфу]] [[НАНБ|Акадэміі навук БССР]]&lt;ref name=&quot;НББ&quot; /&gt;. З 1973 года В. В. Скурко працаваў у [[БДУІР|Беларускім дзяржаўным універсітэце інфарматыкі і радыёэлектронікі]] старшым выкладчыкам на кафедры інжынернай графікі, пасаду загадчыка якой займаў у 1975—2000 гадах.

== Навуковая дзейнасць ==
Аўтар навуковых прац па механізацыі здабычы [[торф]]у, удасканаленню методыкі выкладання начартальнай геаметрыі і інжынернай графікі ў вышэйшых навучальных установах радыёэлектроннага профілю. Шэраг машын і механізмаў, створаных пад кіраўніцтвам В. В. Скурко, укаранёныя ў прамысловасці. Прымаў удзел у [[ВДНГ СССР]]&lt;ref name=&quot;БДУІР&quot; /&gt;. Мае 7 аўтарскіх пасведчанняў на [[Вынаходства|вынаходствы]]&lt;ref name=&quot;БДУІР&quot;  /&gt;.

Сярод апублікаванга:
* Исследование движения по торфяной поверхности колёсного ходового устройства с арочными шинами: автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата технических наук, специальность 179 Машины для добычи и транспортирования торфа / Министерство высшего и среднего специального образования БССР, Белорусский политехнический институт, 1968.
* Составление учебных чертежей и эскизов деталей радиотехнических и электронных изделий. // В. В. Скурко, В. Н. Куценко. — Мн.: МРТИ, 1982.
* Злучэнні дэталей у прыборах РЭА і ЭВА: альбом. вучэбных чарцяжоў. / Беларус. дзярж. ун-т інфарматыкі і радыёэлектронікі, Каф. інж. графікі. [В. В. Скурко і інш.] Пад рэд. В. В. Скурко, М. В. Місько. — Мн. : БДУІР, 1996.
 
{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|14|Скурко Віталь Васілевіч|[[Аляксандр Іванавіч Болсун|Болсун А. І.]]|483}}

== Спасылкі ==
* {{bis.nlb.by|141739|Скурко Віталь Васілевіч}}
* {{bis.nlb.by|172682|Скурко Віталь Васілевіч, кандыдат тэхнічных навук}}
* [https://www.bsuir.by/ru/kaf-inzh-komp-graf/istoriya-kafedry Кафедра инженерной графики. История кафедры.] {{ref-ru}} // Сайт [[БДУІР]]
* [https://patentdb.ru/author/952742 Банк патентов РФ на изобретения и промышленные образцы ФИПС Роспатента] {{ref-ru}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Скурко Віталь Васілевіч}}
[[Катэгорыя:Механікі СССР]]
[[Катэгорыя:Механікі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Педагогі СССР]]
[[Катэгорыя:Педагогі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі БНТУ]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі БДУІР]]
[[Катэгорыя:Супрацоўнікі праектных інстытутаў Беларусі]]</text>
      <sha1>jgnajtechb06bz6p8059zf8p7zvkmrv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Леанід Пятровіч Смаляк</title>
    <ns>0</ns>
    <id>702125</id>
    <revision>
      <id>4195050</id>
      <parentid>4074910</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:06:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5158" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Смаляк (значэнні)}}
'''Леанід Пятровіч Смаля́к'''{{sfn|БелЭн|2002}} ({{ДН|8|6|1923}} — {{ДС|28|3|1995}}) — [[вучоны]] ў галіне [[геабатанік]]і, [[доктар біялагічных навук]] (1968), [[прафесар]] (1979).

== Біяграфія ==
Нарадзіўся ў вёсцы [[Асобіна (Буда-Кашалёўскі раён)|Асобіна]] [[Гомельскі павет|Гомельскага павета]] [[Гомельская губерня|Гомельскай губерні]] (зараз у [[Буда-Кашалёўскі раён|Буда-Кашалёўскім раёне]] [[Гомельская вобласць|Гомельскай вобласці]] [[Беларусь|Беларусі]]). Удзельнік [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]]. Скончыў [[Беларускі лесатэхнічны інстытут]] у 1948 годзе. З 1950 года працаваў у [[Інстытут лесу НАН Беларусі|Інстытуце лесу]] [[АН БССР|Акадэміі навук БССР]], дзе ў 1956—1960 гадах займаў пасаду загадчыка аддзела гідралесамеліярацыі і глебазнаўства, у 1963—1971 гадах — намеснік дырэктара па навуковай рабоце&lt;ref name=&quot;ВБ&quot;&gt;[http://unicat.nlb.by/scient/pls/dict.prn_ref?tu=e&amp;tq=v0&amp;name_view=va_all&amp;a001=BY-NLB-ar749022&amp;strq=l_siz=20 Вучоныя Беларусі. Смаляк, Леанід Пятровіч (доктар біялагічных навук; кандыдат сельскагаспадарчых навук; 1923—1995)]&lt;/ref&gt;. У 1971—1977 гадах Л. П. Смаляк на пасадзе загадчыка лабараторыі прадукцыйнасці і воднага рэжыму фітацэнозаў&lt;ref name=&quot;ВБ&quot; /&gt; [[ІЭБ НАН Беларусі|Інстытута эксперыментальнай батанікі імя В. Ф. Купрэвіча]]. З 1977 года працаваў загадчыкам кафедры дэндралогіі і фізіялогіі раслін [[БДТУ|Беларускага тэхналагічнага інстытута]].

== Навуковая дзейнасць ==
Аўтар прац па гідралесамеліярацыі, лясным балотазнаўстве, лесаводстве; экалогіі раслін.

Сярод апублікаванага:
* Влияние уровня грунтовых вод на потребление минеральных веществ сосной из почвы // Доклады АН БССР. — 1963. — Т. 7. — № 9.
* Эколого-физиологические основы мелиорации почв агрофитоценозов. / Л. П. Смоляк, [[Уладзімір Рыгоравіч Рэуцкі|В. Г. Реуцкий]]; АН БССР. Ин-т эксперим. ботаники им. В. Ф. Купревича. — Мн., 1974;
* Водное питание и продуктивность основных фитоценозов. — Мн., 1978;
* Дендрология: [Учеб. пособие для вузов по спец. 31.12 «Лесн. и садово-парковое хоз-во»] / Л. П. Смоляк, [[Васіль Рыгоравіч Анціпаў|В. Г. Антипов]], И. В. Гуняженко. — Мн.: [[Вышэйшая школа (выдавецтва)|Вышэйшая школа]], 1990. — ISBN 5-339-00401-5

== Узнагароды ==
* [[Ордэн Айчыннай вайны]] II ступені (1985)
* [[Медаль «За адвагу» (СССР)|Медаль «За адвагу»]]
* [[Дзяржаўная прэмія БССР]] 1972 года

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|15|Смаляк Леанід Пятровіч|Рэуцкі У. Р.|47}}
* Смаляк Леанід Пятровіч // Памяць: Гіст. дакум. хроніка Буда-Кашалёўскага р-на. У 2 кн. Кн. 2-я. — Мн.: БЕЛТА, 2000. — С. 400.

== Спасылкі ==
* {{bis.nlb.by|141757|Смаляк Леанід Пятровіч}}
* [https://person.goub.by/?p=2477 Смоляк Леонид Петрович // Знаменитые люди Гомельщины] {{ref-ru}}
* [https://pamyat-naroda.su/awards/anniversaries/1520426723 '''Память народа''' — электронный банк документов периода Великой Отечественной войны] {{ref-ru}}
* [https://1418museum.ru/heroes/33140325/ Музейный комплекс «Дорога памяти»] {{ref-ru}}

{{DEFAULTSORT:Смаляк Леанід Пятровіч}}
[[Катэгорыя:Геабатанікі]]
[[Катэгорыя:Геабатанікі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Аўтары падручнікаў]]</text>
      <sha1>euzx4acv6rw9x4amyrvhl30sc6oztsw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Юрый Мерчынк</title>
    <ns>0</ns>
    <id>702358</id>
    <revision>
      <id>4195082</id>
      <parentid>4076652</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:12:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5579" xml:space="preserve">{{Пісьменнік}}
'''Ю́рый Ме́рчынк''' ({{lang-hsb|Jurij Měrćink}}, вёска [[Кёльн (Радзібор)|Хельна]], [[Лужыца]], [[Германія]] — [[Баўтцэн|Будзішын]], [[Германская Дэмакратычная Рэспубліка]]) — [[Лужычане|верхнялужыцкі]] пісьменнік, журналіст, педагог і першы дырэктар Сербалужыцкага нацыянальнага ўніверсітэта.

== Біяграфія ==
Нарадзіўся 20 мая 1914 года ў сербалужыцкай сялянскай сям'і ў вёсцы Хельна. Вучыўся ў сярэдніх школах ў Радвары і Будзішыне. Сярэднюю адукацыю атрымаў у 1966 годзе. Пасля прыходу да ўлады нацыстаў адмовіўся ўступіць у студэнцкі нацыянал-сацыялістычны саюз, пасля чаго яму забаранілі вучыцца ў Лейпцыгскім універсітэце, і ён паступіў у [[Карлаў універсітэт|Пражскі ўніверсітэт]], дзе вывучаў [[Германістыка|германістыку]] і [[Сарабістыка|сарабістыку]]. Падчас навучання ва ўніверсітэце прымаў актыўны ўдзел у дзейнасці сербалужыцкай студэнцкай арганізацыі «[[Сербаўка]]». Удзельнічаў у падпольнай дзейнасці па распаўсюджванню сербалужыцкіх друкаваных выданняў у Германіі. 16 жніўня 1937 года, калі перапраўляў праз чэхаславацка-германскую мяжу ўлёткі для сербалужыцкай культурна-асветнцкай арганізацыі «[[Домавіна]]», быў затрыманы нямецкімі памежнікамі. Яго арышт стаў падтавай для нацыстскіх улад забараніць дзейнасць ў Баўтцэне [[Сербалужыцкі дом|Сербскі дом]]. Да 1940 года трымаўся ў зняволенні, потым яго адправілі ў канцэнтрацыйны лагер [[Заксэнхаўзэн (канцэнтрацыйны лагер)|Заксэнхаўзэн]].

Пасля [[Другая сусветная вайна|Другой сусветнай вайны]] жыў у Праге, дзе займаўся выданнем сербалужыцкіх часопісаў «Naš puć» і «Naše nowiny». Займаўся грамадскай дзейнасцю сярод лужычанаў, якія жылі ў Праге. Заснаваў чэшскае аддзяленне Домавіны. У 1948 годзе вярнуўся ў Лужыцу. Па 1952 год быў першым дырэктарам новастворанага Сербалужыцкага нацыянальнага ўніверсітэта. Потым выкладаў у Сербалужыцкім педагагічным інстытуце. У 1962 годзе быў адным з арганізатараў Інстытута сербалужыцкага народазнаўства  (Institut za serbski ludospyt), які ў 1992 годзе быў пераўтвораны ў [[Сербалужыцкі інстытут]].

Бацька сербалужыцкай пісьменніцы і палітыка [[Ангела Стахава|Ангелы Стахавай]].

Памер 14 сакавіка 1988 года ў Будзішыне, дзе пахаваны на [[Могілкі Святога Мікалая|могілках Святога Мікалая]].

== Творы ==
У 1961 годзе на аснове сваёй біяграфіі выдаў раман аб жыцці ў канцэнтрацыйным лагеры «Hdyž čerty ćěkaja». У рамках дзейнасці Інстытута сербскага народазнаўства працаваў над стварэннем Нямецка-верхнялужыцкага слоўніка. Пераклаў на [[верхнялужыцкая мова|верхнялужыцкую мову]] твор [[Юліус Фучык|Юліуса Фучыка]] «Рэпартаж з пятлёй на шыі».

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Гугнин А. А., Введение в историю серболужицкой словесности и литературы от истоков до наших дней, Российская академия наук, Институт славяноведения и балканистики, научный центр славяно-германских отношений, М., 1997, стр. 160, ISBN 5-7576-0063-2
* Anton Nawka: Dopomnjenki na dobreho přećela. W Rozhledźe 38 (1988), čisło 5, s. 167—168.
* Ben Budar: Za serbstwo so horił: dopomnjenki k 80. posmjertnym narodninam Jurja Měrćinka. W Rozhledźe 44 (1994), čisło 5, s. 198—200.
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Мерчынк}}
[[Катэгорыя:Верхнялужыцкія пісьменнікі]]
[[Катэгорыя:Лужыцкія педагогі]]
[[Катэгорыя:Пахаваныя на могілках Святога Мікалая (Баўтцэн)]]</text>
      <sha1>qbk0qrxme9b7zva4px99uou86u81uwn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аня Поганчава</title>
    <ns>0</ns>
    <id>702485</id>
    <revision>
      <id>4195075</id>
      <parentid>4081255</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:09:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце (2) з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5396" xml:space="preserve">{{Асоба}}
'''А́ня По́ганчава''', нямецкі варыянт — '''Аня Поганч''' ({{lang-dsb| Anja Pohončowa }}, {{lang-de|Anja Pohontsch}}; [[1970]], [[Фечаў (Шпрэвальд)|Фечаў]], [[Германская Дэмакратычная Рэспубліка]]) — лужыцкая грамадская дзеячка, вучоны-лінгвіст, навуковы супрацоўнік [[Сербалужыцкі інстытут|Сербалужыцкага інстытута]], [[лужычане|ніжнялужыцкая]] журналістка, рэдактар, і тэлевядучая праграмы на [[ніжнялужыцкая мова|ніжнялужыцкай мове]] «[[Łužyca]]», якая выходзіць у [[Баўцэн]]скай сербалужыцкай радыёстанцыі Rundfunk Berlin-Brandenburg (RBB). Старшыня сербалужыцкай культурна-асветніцкай арганізацыі [[Маціца серба-лужыцкая|Маціца сербская]] (з 2020 года).

== Біяграфія ==
Нарадзілася ў 1970 годзе ў ніжнялужыцкай камуне [[Фечаў (Шпрвальд)|Веташаў]]. Вучылася ў ніжнялужыцкай сярэдняй школе. Сярднюю адукацыю атрымала ў [[Ніжнялужыцкая гімназія|ніжнялужыцкай гімназіі]] ў [[Котбус]]е. З 1984 па 1994 гады вывучала [[русістыка|русістыку]] і [[сарабістыка|сарабістыку]] ў [[Лейпцыгскі ўніверсітэт|Лейпцыгскім універсітэце]]. Абараніла доктарскую навуковую ступень ў [[Дрэздэнскі тэхнічны ўніверсітэт|Дрэздэнскім тэхнічным універсітэце]]. Пасля арганізацыі на радыёстанцыі Rundfunk Berlin-Brandenburg (RBB) тэлепраграмы «Łužyca» на ніжнялужыцкай мове, была яе тэлевядучай да 2001 года. З сярэдзіны 2005 года з'яўляецца рэдактарам гэтай праграмы. З 1999 года з'яўляецца навуковым супрацоўнікам [[Сербалужыцкі інстытут|Сербалужыцкага інстытута]] ў [[Баўтцэн|Будзішыне]] і чаргуе вядзенне праграмы са сваім калегай Хрысціянам Матэе.

Уваходзіла ў рэдакцыю энцыклапедыі «[[Sorbisches Kulturlexikon]]», якая выйшла ў 2014 годзе.

З'яўляецца членам [[Верхнялужыцкая моўная камісія|Верхнялужыцкай моўнай камісіі]] і членам Камісіі лінгвістычнай бібліяграфіі (Kommission für linguistische Bibliographie) Міжнароднага славянскага камітэта (Internationalen Slawistenkomitee). Уваходзіць у склад Савета сербалужыцкай культурна-асветніцкай арганізацыі «[[Маціца серба-лужыцкая|Маціцы сербскай]]»

== Асноўныя творы ==
* Geschichte und Gegenwart der obersorbischen Schriftsprache
* Lexikologie, Wortbildung und Lexikografie des Obersorbischen, moderne Terminologie im Obersorbischen
* Bibliografie der sorbischen Sprachwissenschaft

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* [[Sorbisches Kulturlexikon]]. Herausgegeben von Franz Schön und Dietrich Scholze unter Mitarbeit von Susanne Hose, Maria Mirtschin und Anja Pohontsch, Bautzen 2014, 579 S.
* Deutsch-niedersorbisches Schulwörterbuch , Bautzen 2012 (Mitautoren: Erwin Hannusch, Manfred Starosta)
* Z labyrinta serbšćiny. Bjesady wo rěči (= Aus dem Labyrinth der sorbischen Sprache. Sprachglossen), Bautzen 2009, 192 s. (Mitautorinnen: Jana Šołćina, Sonja Wölkowa)
* Dołojcne serbojstwo we łužyskich casopisach 1793—1941 (Hrsg.) (= Das Niederlausitzer Wendentum in Lausitzer Zeitschriften 1793—1941), Budyšyn 2007, 390 s.
* Deutsch-obersorbisches Wörterbuch neuer Lexik , Bautzen 2006, 193 s. (Mitautoren: Helmut Jentsch, Jana Schulz)
* Der Einfluss obersorbischer Lexik auf die niedersorbische Schriftsprache, Bautzen 2002, 386 s. (Spisy Serbskeho instituta; 30)

== Спасылкі ==
* [https://portal.dnb.de/opac.htm?method=simpleSearch&amp;query=123762456 Бібліяграфія]{{ref-de}}
* [http://www.serbski-institut.de/cms/de/111/Dr-Anja-Pohontsch Біяграфічныя звесткі на сайце Сербалужыцкага інстытута]{{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20160323032527/http://www.serbski-institut.de/cms/de/111/Dr-Anja-Pohontsch |date=23 сакавіка 2016 }}{{ref-de}}

{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Лужыцкія журналісты]]
[[Катэгорыя:Лужыцкія грамадскія дзеячы]]
[[Катэгорыя:Члены Маціцы серба-лужыцкай]]
[[Катэгорыя:Лужыцкія лінгвісты]]
[[Катэгорыя:Старшыні Маціцы серба-лужыцкай]]</text>
      <sha1>hdjqs8ol2dn9ljdbm1h1bcvwmivo3ox</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Юліус Бісьер</title>
    <ns>0</ns>
    <id>702705</id>
    <revision>
      <id>4195106</id>
      <parentid>4079431</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:16:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3337" xml:space="preserve">{{цёзкі2|Бісьер}}
{{Асоба}}
'''Юліус Бісьер''' (ням.: Julius Bissier; {{ДН|3|12|1893}}, Фрайбург-ім-Брайсгау — {{ДС|18|6|1965}}, {{МС|Аскона||}}) — нямецкі жывапісец-абстракцыяніст, блізкі кірунку інфармаль (фр. art informel), які пачынаў як мастак Новай рэчыўнасці (ням. Neue Sachlichkeit).

== Біяграфія ==
Нарадзіўся ў небагатай сям’і. Яго бацька памёр у 1907 годзе, калі хлопчыку было 13 гадоў. У 1913 годзе вывучаў гісторыю мастацтваў у Фрайбургскім універсітэце. У 1914 годзе працягнуў навучанне ў Мастацкай акадэміі Карлсруэ. У 1914—1918 гадах у войску. У 1918 годзе працягнуў навучанне на мастака ў Мюнхене. На Бісьер моцна паўплывала знаёмства з сінолагам Эрнстам Гросэ (1862—1927), якое адбылося ў 1919 годзе. Гросэ пазнаёміў маладога мастака з мастацтвам і духоўнымі практыкамі Азіі. Бісьер вывучаў прыёмы традыцыйнага жывапісу тушшу (свае першыя працы тушшу мастак стварае ў 1926 годзе).

У 1928 годзе атрымаў Залаты медаль у галіне жывапісу горада Дзюсельдорф. У 1930 годзе Бісьер пазнаёміўся ​​ў Парыжы са скульптарам [[Канстанцін Бранкузі|Канстанцінам Бранкузі]]. Гэтая сустрэча (як і папярэдняя ёй — з жывапісцам [[Вілі Баўмейстэр]]ам) паслужыла штуршком да эксперыментаў Бісьера у галіне беспрадметнасці.

У 1929—1933 гадах выкладаў у Фрайбургскім універсітэце. У 1934 годзе пры пажары ва ўніверсітэце гіне велізарная колькасць прац мастака. У 1935—1938 гадах неаднаразова наведваў Італію. У 1939 годзе пераехаў у Хагнау на Бодэнскім возеры. У 1955—1956 гадах пачаў сваю серыю работ «Мініяцюры». У 1958 годзе — рэтраспектыва работ Ю.Бісьера ў «Таварыстве Кёстнера», Гановер. У 1959 годзе прыняў удзел у выставе сучаснага мастацтва дакумента II, Касель; мастаку прысуджаецца прэмія Карнеліуса горада Дзюсельдорфа.
У 1959—1960 гадах Ю. Бісьер ствараў насценныя пано для Фрэйбургскага ўніверсітэта; рэтраспектывы яго работ у Грамадскім музеі (Gemeente-Museum), Гаага і Палацы прыгожых мастацтваў, Брусель.
{{зноскі}}</text>
      <sha1>94najoljzz2p1jdk95feqri46t4ce8x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Феліцыян Славай-Складкоўскі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>703955</id>
    <revision>
      <id>4195109</id>
      <parentid>4088302</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:17:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2209" xml:space="preserve">{{ДД}}
'''Феліцыян Славай-Складкоўскі''' ({{lang-pl|Felicjan Sławoj Składkowski}}; [[9 чэрвеня]] [[1885]] — [[31 жніўня]] [[1962]] года) — [[Польшча|польскі]] палітык, [[Прэм’ер-міністр Польшчы|прэм'ер-міністр Польшчы]], [[генерал]] [[Узброеныя сілы Польшчы|Войска Польскага]], [[Масонства|масон]], [[Доктар філасофіі|доктар]] [[Медыцына|медыцыны]].

Удзельнік [[Польска-савецкая вайна|польска-бальшавіцкай вайны]], прыхільнік [[Санацыя (Польшча)|рэжыму Санацыі]], пасля [[Майскі пераварот (Польшча)|майскага перавароту]] ўпаўнаважаны па справах [[Варшава|сталічнага горада Варшавы]] (з [[13 мая]] па [[1 кастрычніка]] [[1926]] года). Тройчы міністр унутраных спраў (з [[2 кастрычніка]] [[1926]] па [[7 снежня]] [[1929]], з [[3 чэрвеня]] [[1930]] па [[23 чэрвеня]] [[1931]] і з [[15 мая]] [[1936]] па [[30 верасня]] [[1939]] года), другі намеснік міністра ваенных спраў і кіраўнік адміністрацыі арміі (з [[24 чэрвеня]] [[1932]] па [[15 мая]] [[1936]] года). [[прэм’ер-міністр Польшчы]] (з [[15 мая]] [[1936]] па [[30 верасня]] [[1939]] года). З пачаткам [[Другая сусветная вайна|Другой сусветнай вайны]] інтэрнаваны ў [[Румынія|Румыніі]], затым знаходзіўся ў [[Турцыя|Турцыі]] і [[Палесціна|Палесціне]]. З [[1947]] года жыў у [[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]].

{{зноскі}}

{{бібліяінфармацыя}}
{{Прэм’ер-міністры Польшчы}}

{{DEFAULTSORT:Феліцыян Славай-Складкоўскі}}</text>
      <sha1>cckku3epvilfx6wuf15giu1gdd2vrn4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Адам Султанавіч Дзелімханаў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>705753</id>
    <revision>
      <id>4195065</id>
      <parentid>4112855</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:08:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22690" xml:space="preserve">{{Дзяржаўны дзеяч}}
'''Адам Султанавіч Дзелімханаў''' ({{lang-ru|Адам Султанович Делимханов}}; нар. [[25 верасня]] [[1969]], [[Беной (Нажай-Юртаўскі раён)|Беной]], [[Нажай-Юртаўскі раён]], [[Чачэна-Інгушская Аўтаномная Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|Чачэна-Інгушская АССР]], [[РСФСР]], [[СССР]]) — [[Расія|расійскі]] [[дзяржаўны дзеяч]]. Намеснік старшыні [[Урад Чачэнскай Рэспублікі|Урада Чачэнскай рэспублікі]] ([[2006]]—[[2007]]). Дэпутат [[Дзяржаўная Дума Расійскай Федэрацыі|Дзяржаўнай думы Расійскай Федэрацыі]] V, VI і VII скліканняў, член партыі «[[Адзіная Расія]]». У Дзярждуме VII склікання — член камітэта Дзярждумы па бяспецы і супрацьдзеянні карупцыі&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://duma.gov.ru/duma/persons/99110948/|title=Делимханов Адам Султанович|publisher=Государственная Дума|lang=ru|accessdate=2019-08-03}}&lt;/ref&gt;.

У часы [[Чачэнская Рэспубліка Ічкерыя|Ічкерыі]] быў асабістым кіроўцам [[палявы камандзір|палявога камандзіра]] [[Салман Бетыравіч Радуеў|Салмана Радуева]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.kavkaz-uzel.eu/articles/118997/|title=Делимханов Адам Султанович|author=Кавказский Узел|website=Кавказский Узел|accessdate=2021-01-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://www.kommersant.ru/doc/1150992 Чем известен Адам Делимханов]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://tass.ru/encyclopedia/person/delimhanov-adam-sultanovich|title=Делимханов, Адам Султанович|website=ТАСС|accessdate=2021-01-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=ru|url=https://www.kavkazr.com/a/styd-kadyrovtsa/28595585.html|title=Стыд кадыровца|website=RFE/RL|accessdate=2021-01-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=ru-RU|url=https://www.proekt.media/investigation/kadyrov-krotov/|title=Как зарабатывают Рамзан Кадыров и Адам Делимханов|website=Проект.|date=2020-07-14|accessdate=2021-01-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=ru|url=https://www.rbc.ru/politics/23/02/2016/56cc7b429a7947d87e7210b7|title=Кадыров в девяти главах: что нового о лидере Чечни узнали авторы доклада|website=РБК|accessdate=2021-01-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=ru|url=https://novayagazeta.ru/articles/2019/11/23/82841-shpionit-donosit-nakazyvat|title=Шпионить, доносить, наказывать|website=Новая газета - Novayagazeta.ru|accessdate=2021-01-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=ru-RU|url=https://ru.reporter.kg/kto-takoi-adam-delimkhanov-figuriruiushchii-v-pokazaniiakh-atakhanova-po-delu-batukaeva/|title=Кто такой Адам Делимханов, фигурирующий в показаниях Атаханова по делу Батукаева?|website=Reporter.kg|date=2019-11-22|accessdate=2021-01-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://ladno.ru/person/delimhanov/bio/|title=Делимханов Адам Султанович, Биография|website=ladno.ru|accessdate=2021-01-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=ru-RU|url=https://mbk-news.appspot.com/suzhet/osobennosti-chechenskogo/|title=Особенности чеченского бизнеса. Что нужно знать про расследование «Проекта» о связанных с руководством Чечни активах – МБХ медиа|website=МБХ медиа — новости, тексты, видео|date=2020-07-14|accessdate=2021-01-12|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210113203121/https://mbk-news.appspot.com/suzhet/osobennosti-chechenskogo/|archivedate=13 студзеня 2021|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;. У 2009 годзе кіраўнік Чачэнскай Рэспублікі [[Рамзан Кадыраў]] назваў Дзелімханава «чалавекам, які можа яго змяніць»&lt;ref name=&quot;Zavtra&quot;&gt;[http://zavtra.ru/cgi//veil//data/zavtra/09/827/21.html Кавказ — стратегический рубеж России] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20090927153851/http://zavtra.ru/cgi//veil//data/zavtra/09/827/21.html |date=27 верасня 2009 }} «Беседа» Р. Кадырова и главного редактора газеты «Завтра» Александра Проханова, 23 сентября 2009.&lt;/ref&gt;. Праваабаронцы і журналісты Расіі неаднаразова абвінавачвалі Дзелімханава ў сур’ёзных парушэннях правоў чалавека&lt;ref&gt;[https://www.golos-ameriki.ru/a/us-kadyrov-sanctions/4818623.html США могут заняться поисками активов Рамзана Кадырова в арабских странах]&lt;/ref&gt;.

== Біяграфія ==
[[Файл:Адам Делимханов и Ахмед Догаев.jpg|thumb|Адам Дзелімханаў і [[Ахмед Шамхановіч Дагаеў|Ахмед Дагаеў]] на сустрэчы з прэзідэнтам РФ, 2021 год]]
Адам Дзелімханаў нарадзіўся 25 верасня 1969 года ў паселішчы [[Беной (Нажай-Юртаўскі раён)|Беной]] Нажай-Юртаўскага раёна [[Чачэна-Інгушская Аўтаномная Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|Чачэна-Інгушскай АССР]]. Сваяк (па дадзеных шэрагу СМІ, стрыечны брат) [[Рамзан Кадыраў|Рамзана Кадырава]]&lt;ref name=&quot;Komm&quot;&gt;[http://www.kommersant.ru/doc-y.aspx?DocsID=1150992 Чем известен Адам Делимханов] Коммерсантъ 6 апреля 2009.&lt;/ref&gt;.

У 1987—1989 гадах Дзелімханаў праходзіў тэрміновую службу ў [[Савецкая Армія|Савецкай Арміі]]. З сакавіка па ліпень 1990 года працаваў слесарам 3-га разраду ў рамонтна-тэхнічным прадпрыемстве «Аргунскае», затым па 1991 год — забеспячэнцам прадпрыемства «Цешам». У 1994 годзе скончыў [[Чачэнскі дзяржаўны ўніверсітэт]]&lt;ref name=&quot;Komm&quot;/&gt;.

У другой палове 1990-х гадоў Дэлімханаў быў кіроўцам чачэнскага палявога камандзіра [[Салман Бетыравіч Радуеў|Салмана Радуева]]&lt;ref name=&quot;Komm&quot; /&gt;. З пачаткам Другой чачэнскай вайны ў 1999 годзе ён апынуўся сярод чачэнцаў, якія перайшлі на бок федэральных сіл. З сакавіка 2000-га да жніўня 2003 года працаваў у органах унутраных спраў у якасці стажора, потым супрацоўніка, а ў далейшым — інспектара па аналізе і планаванні штаба асобнай роты міліцыі пры МУС Чачэнскай Рэспублікі па ахове аб’ектаў — будынкаў органаў дзяржаўнай улады (служба бяспекі кіраўніка адміністрацыі Чачні Ахмата Кадырава). З 2000 года працаваў у праваахоўных органах РФ. У снежні 2001 года на Дзелімханава быў здзейснены замах. У жніўні—верасні 2003 года — камандзір батальёна міліцыі аддзела пазаведамаснай аховы пры [[Гудэрмес]]скам ГАУС. У 2003—2006 гадах — камандзір палка ўпраўлення пазаведамаснай аховы пры МУС Чачэнскай рэспублікі па ахове аб’ектаў нафтагазавага комплексу.

З 18 ліпеня 2006 года — намеснік старшыні ўрада Чачэнскай Рэспублікі. «Новая газета» адзначала, што калі ў маі 2007 года ў МУС Чачні выклікалі каля ста бацькоў баевікоў, віцэ-прэм’ер Чачні Адам Дзелімханаў заявіў, што нікому з тых, што пайшлі ў лес прабачэння не будзе: «ім будуць галовы рэзаць»&lt;ref&gt;[http://www.novayagazeta.ru/politics/46543.html Чечня: война поколений, «Новая Газета».]&lt;/ref&gt;.

У верасні 2007 года Дзелімханаў паведаміў, што [[Доку Хаматавіч Умараў|Доку Умараў]], які называў сябе «прэзідэнтам [[Чачэнская Рэспубліка Ічкерыя|Ічкерыі]]», будзе затрыманы і аддадзены пад суд, альбо знішчаны.

На [[Выбары ў Дзяржаўную думу (2007)|выбарах]] 2 снежня 2007 года Дзелімханаў абраны ў Дзяржаўную думу. У Думе займаў пасаду намесніка старшыні Камітэта па справах федэрацыі і рэгіянальнай палітыцы.

У 2008 годзе, пасля забойства [[Руслан Бекмірзаевіч Ямадаеў|Руслана Ямадаева]], былога дэпутата Дзярждумы, застрэленага ў цэнтры Масквы, яго брат [[Іса Бекмірзаевіч Ямадаеў|Іса Ямадаеў]] у інтэрв’ю «Московскому комсомольцу» прама абвінаваціў Дзелімханава ў непасрэднай арганізацыі забойства і паведаміў, што ў Чачні ён вядомы пад мянушкай «Кат», таму што ён кіруе карамі і выкраданнямі&lt;ref name=autogenerated1&gt;[http://www.newsru.com/world/27apr2009/interpol.html Новости NEWSru.com :: Фото депутата Делимханова украсило собой сайт Интерпола: как опасного преступника его ищут по всему миру, но не в РФ&lt;!-- Заголовок добавлен ботом --&gt;]&lt;/ref&gt;.

5 красавіка 2009 года паліцыя горада [[Дубай (горад)|Дубай]] ([[Аб’яднаныя Арабскія Эміраты]]) заявіла, што арыштаваны двое непасрэдных удзельнікаў замаху на Суліма Ямадаева: грамадзянін [[Іран]]а Махдзі Лорнія і грамадзянін [[Таджыкістан]]а Махсуд Джан; было таксама заяўлена, што трое грамадзян Расіі і грамадзянін Казахстана будуць абвешчаны ў міжнародны вышук, у прыватнасці, Адам Дзелімханаў; апошні назваў абвінавачванні ў яго адрас правакацыяй і заявіў пра гатоўнасць супрацоўнічаць са следствам&lt;ref&gt;[http://www.kommersant.ru/doc.aspx?docsid=1150932 Дубайская полиция пришла к диаспорным выводам] // Коммерсантъ, 6 апреля 2009.&lt;/ref&gt;. Дзелімханаў абвешчаны ў міжнародны вышук. Яго анкета і фатаграфія з’явіліся на афіцыйным сайце Генеральнага сакратарыята Інтэрпола. Як адзначаў «Інтэрфакс», дакумент распаўсюджаны з так званым «чырвоным кутом» — сведчаннем дачыненні дадзенага чалавека&lt;ref name=autogenerated1 /&gt;.

У інтэрв’ю, апублікаваным 23 верасня 2009 года, кіраўнік Чачні Рамзан Кадыраў назваў Адама Дзелімханава сваім пераемнікам: {{цытата|Ёсць каманда, ёсць людзі, якія працягнуць маю справу. Кожнаму камандзіру я заўсёды ставіў задачу рыхтаваць пасля сябе чалавека. Я падрыхтаваў чалавека, які можа мяне змяніць. [- Аляксандр Праханаў: гэта хто?] Адам Дзелімханаў. Самы блізкі мой сябар. Бліжэй, чым брат. Яго ўсе мае браты, усе пляменнікі, усе сваякі любяць, і ўсе яны ў баі. Ён цяпер у гарах ваюе. Будучы дэпутатам Дзярждумы ад Чачэнскай рэспублікі, ён ваюе ў гарах&lt;ref name=&quot;Zavtra&quot; /&gt;&lt;ref&gt;[http://www.rian.ru/politics/20090924/186329049.html Кадыров назвал депутата Делимханова своим преемником, «РИА Новости».]&lt;/ref&gt;}}

У 2010 г. Адам Дзелімханаў курыраваў работы па стварэнні мемарыяльнага паркавага комплексу на [[Вуліца Кадырава|вуліцы Кадырава]] ў Маскве. Былі добраўпарадкаваны двары, створаны дзіцячыя пляцоўкі. Галоўнымі ўпрыгожваннямі сталі два фантана і мініяцюрная арка. Сродкі былі вылучаныя рэгіянальным грамадскім фондам ім. А. Кадырава. {{цытата|Оюдзі прывыклі да еўрапейскага стылю, але мы прадставілі тут наш, [[Вайнахі|вайнахскі]] стыль. Упэўнены, жыхарам дамоў спадабаецца новы аблічча вуліцы. Мы, у сваю чаргу, асноўны акцэнт робім на якасць праводзімых работ. Пасля іх заканчэння ацэнку праведзенай работы кіраўнік Чачэнскай Рэспублікі дасць асабіста.}}- сказаў ён на афіцыйным адкрыцці комплексу 19 верасня 2010 г.

3 снежня 2013 года ў Дзярждуме Дзелімханаў уступіў у слоўны канфлікт з іншым дэпутатам ад «Адзінай Расіі» [[Аляксей Аляксандравіч Жураўлёў|Аляксеем Жураўлёвым]], падчас якога завязалася бойка, таксама пацярпеў і наведвальнік Жураўлёва. Са слоў відавочцаў, падчас бойкі ў Дзелімханава выпаў залаты пісталет. Старшыня Дзярждумы Сяргей Нарышкін рэзка раскрытыкаваў паводзіны абодвух дэпутатаў. Пазней Дзелімханаў і Юураўлёў заявілі аб прымірэнні&lt;ref&gt;[http://www.gazeta.ru/social/2013/12/04/5782873.shtml Депутаты Делимханов и Журавлев объявили о примирении после драки — Газета. Ru | Общество&lt;!-- Заголовок добавлен ботом --&gt;]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://grani.ru/Politics/Russia/Parliament/Duma/m.221855.html Грани. Ру: В Думе подрались единоросы Делимханов и Журавлев | Политика / Россия / Парламент / Госдума&lt;!-- Заголовок добавлен ботом --&gt;]&lt;/ref&gt;.

У ліпені 2014 года Міністэрства фінансаў ЗША увяло санкцыі ў дачыненні да Дзелімханава. Яны прадугледжваюць замарозку актываў на тэрыторыі ЗША і забарону на камерцыйныя аперацыі з грамадзянамі гэтай краіны. У Мінфіне лічалі, што дэпутат «дзейнічаў ад імя або ў інтарэсах ключавога члена» транснацыянальнай крымінальнай групоўкі «Брацкае кола» [[Гафуры-Арсланбек Ахмедавіч Рахімаў|Гафуры Рахімава]]&lt;ref&gt;[https://www.kommersant.ru/doc/2503982 Минфин США вписал депутата Госдумы в организованную преступность]&lt;/ref&gt;.

У сакавіку 2019 года Камітэт па замежных справах Кангрэсу ЗША ухваліў праект рэзалюцыі аб санкцыях за забойства Барыса Нямцова. Ініцыятарам расследавання фінансавай дзейнасці лідара Чачні выступіў кангрэсмэн Том Маліноўскі. Дзелімханаў з’яўляўся фігурантам гэтага пакета санкцый разам з кіраўніком рэспублікі Кадыравым, у рамках якога планавалася ўвядзенне абмежавальных мер і праверка актываў у арабскіх краінах&lt;ref&gt;[https://echo.msk.ru/news/2385065-echo.html Соединенные штаты заинтересовались активами Рамзана Кадырова в арабских странах]&lt;/ref&gt;.

1 лютага 2022 года ў прамым эфіры ў Instagram паабяцаў [[Абезгалоўліванне|адрэзаць галовы]] членам сям’і суддзі [[Справа Янгулбаевых|Сайдзі Янгулбаева]] і тым, хто перавядзе відэа на рускую мову. Раней з пагрозамі ў адрас сям’і Янгулбаевых выступіў і кіраўнік Чачні Рамзан Кадыраў&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Депутат Госдумы Адам Делимханов поклялся отрезать головы родственникам судьи Янгулбаева и тем, кто переведет его угрозы на русский язык|url=https://theins.ru/news/248307|website=The Insider|date=2022-02-01}}&lt;/ref&gt;.

== Законатворчая дзейнасць ==
З 2007 па 2019 год, на працягу выканання паўнамоцтваў дэпутата Дзяржаўнай Думы V, VI і VII скліканняў, выступіў сааўтарам 20 заканадаўчых ініцыятыў і паправак да праектаў федэральных законаў&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://sozd.duma.gov.ru/oz?cond%5BThematicBlockOfBills%5D=any&amp;b%5BPersonDeputy%5D%5B%5D=434E4B81-B01E-48EC-ADBE-DCF92A30AB96#data_source_tab_b|title=Объекты законотворчества :: Система обеспечения законодательной деятельности|publisher=sozd.duma.gov.ru|accessdate=2019-08-03}}&lt;/ref&gt;.

== Багацце ==
У рэйтынгу 500 расійскіх мільярдэраў, складзеным часопісам «Финанс» у пачатку 2011 года, Адам Дэлімханаў заняў 314 месца. Яго капітал быў ацэнены ў 300 мільёнаў даляраў або 9,1 млрд рублёў&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://m2011.finansmag.ru/ |title=Рейтинг российских миллиардеров 2011. Журнал «Финанс.» № 5 (384) 14-20.02.2011 |accessdate=2011-10-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120605031517/http://m2011.finansmag.ru/ |archivedate=2012-06-05 |deadlink=yes }}&lt;/ref&gt;. Па афіцыйных дадзеных за 2011 год Делимханов атрымаў даход у суме 1,9 млн рублёў, а яго жонка — 187 тысяч рублёў&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.duma.gov.ru/structure/deputies/131490/|title=Делимханов Адам Султанович|publisher=Государственная дума Российской Федерации|accessdate=2012-12-13|archiveurl=https://www.webcitation.org/6CxdRI4fk?url=http://www.duma.gov.ru/structure/deputies/131490/|archivedate=2012-12-16}}&lt;/ref&gt;.

== Зноскі ==
{{Reflist|2}}

== Спасылкі ==
* [http://www.gosduma.net/structure/deputies/1756816/ Адам Делимханов на сайте Государственной Думы]
* [http://www.grozny-inform.ru/main.mhtml?Part=17&amp;PubID=3095 Интервью Адама Делимханова]

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Дзелімханаў Адам Султанавіч}}
[[Катэгорыя:Удзельнікі Першай чачэнскай вайны]]
[[Катэгорыя:Удзельнікі Другой чачэнскай вайны]]
[[Катэгорыя:Дэпутаты Дзяржаўнай думы Расійскай Федэрацыі V склікання]]
[[Катэгорыя:Дэпутаты Дзяржаўнай думы Расійскай Федэрацыі VI склікання]]
[[Катэгорыя:Дэпутаты Дзяржаўнай думы Расійскай Федэрацыі VII склікання]]
[[Катэгорыя:Дэпутаты Дзяржаўнай думы Расійскай Федэрацыі VIII склікання]]
[[Катэгорыя:Дэпутаты Дзяржаўнай думы Расійскай Федэрацыі ад аднамандатных акруг]]</text>
      <sha1>aox8s8y02ft28d4wvvsj7a3is09040m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аляксандр Міхайлавіч Рай</title>
    <ns>0</ns>
    <id>705781</id>
    <revision>
      <id>4195145</id>
      <parentid>4102013</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:19:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2500" xml:space="preserve">{{Ваенны дзеяч}}
'''Аляксандр Міхайлавіч Рай''' ({{ДН|31|10|1924}}, г. [[Луганск]] — {{ДС|7|9|1993}}, г. [[Луганск]], [[Украіна]]) — [[Герой Савецкага Саюза]].

== Біяграфія ==
Закончыў 7 класаў і школу ФЗН. Працаваў токарам на паравозна-будаўнічым заводзе. У арміі з 16 лютага 1943 года, на фронце з 12 мая 1943 года. Радавы, наводчык станкавага кулямёта 190-га стралковага палка (5-я стралковая Арлоўская Чырванасцяжная дывізія 3-й арміі [[2-гі Беларускі фронт|2-га Беларускага фронту]]). 29 кастрычнка 1943 года ў баі за ўзяцце сопкі ў раёне вёскі Майчажрак павёў за сабою байцоў і першым уварваўся ў варожыя траншэі. У гэтым баі з асабістай зброі знішчыў 15 нямецкіх салдат пасля чаго быў цяжка паранены. За гэты бой узнагароджаны [[Ордэн Славы|Ордэнам Славы]] 3-й ступені.

Пасля вайны дэмабілізаваны. Жыў у [[Варашылаўград]]зе. У 1959 годзе скончыў машынабудаўнічы тэхнікум. Працаваў у вытворчым аб’яднанні «Варашылаўградтеплавоз» старэйшым тэхнолагам кузаўнога цэха.

== Узнагароды ==
Узнагароджаны ордэнам Леніна, Кастрычніцкай Рэвалюцыі (1971 г.), Айчыннай вайны 1-й ст., медалямі&lt;ref&gt;[https://volkovysk.by/lenta-novostej/lyustradzyon-na-syonnya-72.html 31 кастрычніка 1924 г. у г. Луганск (Варашылаўград) у сям’і працоўнага нарадзіўся РАЙ Аляксандр Міхайлавіч. 24.03.1945 г. удастоены звання Героя Савецкага Саюза за вызваленне Ваўкавыска]&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
 
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Рай Аляксандр Міхайлавіч}}
[[Катэгорыя:Пехацінцы Вялікай Айчыннай вайны]]</text>
      <sha1>r73daic8hsew997dc5j15kv3tcw02dg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аляксандр Аляксандравіч Галкоўскі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>708072</id>
    <revision>
      <id>4195060</id>
      <parentid>4122350</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:07:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15827" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Галкоўскі}}
'''Аляксандр Аляксандравіч Галкоўскі''' (нар. {{ДН|24|12|1990}}) — малодшы навуковы супрацоўнік, загадчык чарнобыльскага сектару аддзела старажытнабеларускай культуры [[Цэнтр даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры|Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН РБ]]. [[Палітычныя зняволеныя|Палітычны зняволены]], абвінавачаны і асуджаны падчас [[Пратэсты ў Беларусі (2020—2021)|пратэстаў у Беларусі ў 2020 годзе]].

== Біяграфія ==
Нарадзіўся Аляксандр (Алесь) Галкоўскі ў Клімавіцкім раёне Магілёўскай вобласці, дзяцінства правёў у вёсцы [[Судзілы]] гэтага раёна. Бацька Алеся, [[Аляксандр Мікалаевіч Галкоўскі]] — майстар дэкаратыўна прыкладнога мастацтва, краязнаўца, даследчык беларускай казкі і стараста вёскі Судзілы&lt;ref&gt;[http://catalog.library.mogilev.by/kray/Znak_new/klimovichi/r10p7_2.htm Галкоўскі Аляксандр Мікалаевіч] {{ref-be}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://vk.com/video/playlist/-43412695_49834292 Сьпявае Аляксандр Галкоўскі] {{ref-be}}&lt;/ref&gt;. Праз захапленні бацькі [[Беларускі фальклор|фальклорам]] і народнымі спевамі Алесь таксама з дзяцінства стаў цікавіцца краязнаўствам і беларускай культурай&lt;ref&gt;[https://nastgaz.by/rarytety-ad-kutsyur/ Рарытэты ад куцюр] {{ref-be}}&lt;/ref&gt;.

У 2013 годзе Алесь скончыў кафедру гісторыі Беларусі і музейнай справы ў [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт культуры і мастацтваў|Інстытуце культуры і мастацтваў]] ў Мінску, атрымаў спецыяльнасць гісторык-музейшчык, на практыцы працаваў у розных музеях Мінска і ў Магілёве. Па размеркаванні трапіў у родны Клімавіцкі раён, дзе працаваў у мясцовым краязнаўчым музеі, быў адказным за ахову гісторыка-культурнай спадчыны раёна. Як экскурсавод пачаў і пасля стала удзельнічаў у Фэсце экскурсаводаў&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;[https://spring96.org/be/news/105635 «Мы марым жыць на сваёй сядзібе, гадаваць сына, займацца сваёй справай». Маналог жонкі палітвязня] {{ref-be}}&lt;/ref&gt;.

У ліпені 2015-га пабраўся шлюбам са сваёй жонкай Настай, хутка ў іх нарадзіўся сын Альгерд. Сям’я пераехала у Мінск, дзе Алесь перавёўся на працу малодшым навуковым супрацоўнікам ў музей старажытнабеларускай культуры НАН РБ. Там меліся сабранныя па ініцыатыве загадчыка аддзела старажытнабеларускай культуры [[Віктар Фёдаравіч Шматаў|Віктара Шматава]] матэрыялы, прысвечаныя культурнай спадчыне вёсак і мястэчак, якія былі адселены ў выніку [[Чарнобыльская катастрофа|аварыі на ЧАЭС]], Алесю было прапанавана упарадкаваць гэтыя матэрыялы і зрабіць спецыяльную экспазіцыю. Праца ў гэтым кірунку пачалася яшчэ ў пачатку 1990-ых і працягвалася да пачатку 2000-ых, за гэты час навукоўцы правялі шэраг экспедыцый, дзе абследавалі адселеныя пасля аварыі на ЧАЭС вёскі, і, нягледзячы на адсутнасць свайго транспарту, спецадзення і амаль не абсталяваныя тэхнічна, супрацоўнікі выратавалі сотні унікальных помнікаў традыцыйнай народнай культуры і мастацтва, уласнаруч адмылі (правялі «дэзактывацыю») сабраных рэчаў. Алесь актыўна далучыўся да гэтай працы, за кароткі час з дапамогай валанцёраў стварыў і пасля падтрымліваў новую экспазіцыю, прысвечаную «Чарнобыльскай калекцыі», якая з 26 красавіка 2016 пачала працаваць у Мінску. Таксама 26 красавіка 2016 Галкоўскі прэзентаваў складзеную ім кнігу-каталог экспанатаў аддзела пад назвай «Захаваная памяць страчанай зямлі»&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;&lt;ref&gt;[https://novychas.online/kultura/zahavanaja-pamjac-straczanaj-zjamli-pra-szto-rask Захаваная памяць страчанай зямлі: пра што расказваюць «чарнобыльскія» рэчы?] {{ref-be}}&lt;/ref&gt;.

На сваім прыватным участку ў аграгарадку Гарадок у Маладзечанскім раёне Алесь самастойна за два гады пабудаваў дом: праект, устаноўка, уся мэбля былі ўласнаруч зроблены Алесем&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;.

Пасля падзей 9-11 жніўня 2020, звязанных з пратэстамі супраць вынікаў выбараў прэзідэнта Беларусі, Галкоўскі далучыўся да «Зварота прадстаўнікоў навуковай грамадскасці Рэспублікі Беларусь»&lt;ref&gt;[https://scienceby2020.github.io/ Зварот прадстаўнікоў навуковай грамадскасці Рэспублікі Беларусь] {{ref-be}}&lt;/ref&gt;.

== Палітычны пераслед ==
Затрыманне Аляксандра Галкоўскага адбылося 27 лютага 2021 на яго прыватным участку ў аграгарадку Гарадок у Маладзечанскім раёне. Агулам АМАП затрымаў 25 чалавек, якія святкавалі Масленіцу на прыватным катэджным участку. На фотаздымке і відэа, якое апублікаваў на наступны дзень адзін з праўладных тэлеграм-каналаў, «Жёлтые сливы», відаць чырвона-зялёнае пудзіла, пазней некалькі мужчын яго спальваюць, што і стала фармальнай падставай для затрымання. Усіх затрыманных прывезлі ў Маладзечанскі РАУС, дзе склалі адміністратыўныя пратаколы, адну дзяўчыну з РАУС забрала хуткая дапамога&lt;ref&gt;[https://novychas.online/hramadstva/stali-vjadomyja-akalicznasci-masavyh-zatrymannjau Сталі вядомыя акалічнасці масавых затрыманняў, што адбыліся ў Маладзечанскім раёне 27 лютага] {{ref-be}}&lt;/ref&gt;. Па адміністрацыйнай справе Галкоўскі адбыў 15 сутак арышту. Таксама на падставе гэтага выпадку была распачата крымінальная справа за абразу прэзідэнта (ч. 1 арт. 368 [[Крымінальны кодэкс Рэспублікі Беларусь|Крымінальнага кодэкса РБ]])(бо пудзіла нібыта мела знешнія прыкметы, сходныя са знешнімі прыкметамі [[Аляксандр Рыгоравіч Лукашэнка|Аляксандра Лукашэнкі]]) супраць траіх удзельнікаў святкавання: Аляксандра Галкоўскага, Багдана Шымановіча, 48-гадовага былога доктара анэстэзіёлага-рэаніматолага, а на момант затрымання самазанятага рамесніка, і Андрэя Хадкевіча, 56-гадовага шліфоўшчыка. Усе яны не прызналі сябе вінаватымі, ніхто з іх раней не быў судзімы і не прыцягваўся да адміністрацыйнай адказнасці — за выключэннем 15 сутак арышту па гэтай справе.

Суд распачаўся ў верасні 2021, на ім Галкоўскі, у тым ліку, засведчыў пра працэсуальныя парушэнні і пагрозы: «''У першую ноч у мяне было тры дадатковыя допыты, якія нідзе не фігуруюць. Людзі пэўнага целаскладу, якія не прадстаўляліся, патрабавалі ад мяне „паролі-яўкі“, пагражалі тэрмінам да пяці гадоў. Верагодна, гэта былі прадстаўнікі [[Камітэт дзяржаўнай бяспекі Рэспублікі Беларусь|КДБ]] і [[Галоўнае ўпраўленне па барацьбе з арганізаванай злачыннасцю і карупцыяй|ГУБАЗіК]]. Я разумеў, што калі нешта не падпішу, магу адтуль не выйсці. Следчы сказаў так. Я прыняў рашэнне, каб выйсці з сутак, сказаць так. Тыя паказанні я не падтрымліваю, гэта было на эмоцыях. Прамога прымусу не было, але я ўспрыняў гэта як пагрозу, што я не выйду. Калі табе пагражаюць, што твая жонка будзе шыць рукавіцы ў гомельскай калоніі, а твой сын будзе па дзетдамах цягацца — як я павінен быў паступіць? Для мяне, як для законапаслухмянага грамадзяніна, які нават за безбілетны праезд не меў штрафаў, гэта быў шок і стрэсавы стан''»&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;[https://novychas.online/hramadstva/za-spalvanne-maslenicznaha-pudzila-na-pryvatnym Траіх мінчан асудзілі да «хіміі» з накіраваннем і без за спальванне масленічнага пудзіла на прыватным участку] {{ref-be}}&lt;/ref&gt;.

14 верасня 2021 суд Маладзечанскага раёна ў асобе суддзі Алега Лагачова па запыце пракурора Алены Балоцінай вынес прысуды тром абвінавачаным, Аляксандр Галкоўскі атрымаў 1 год і 6 месяцаў абмежавання волі з накіраваннем у папраўчую ўстанову адкрытага тыпу («хімія»), нягледзячы на тое, што на яго ўтрыманні знаходзіцца пяцігадовае дзіця, а сям’я пражывала ў жытле, выдзеленым Галкоўскаму па месцы яго працы&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;.

З 16 кастрычніка 2021 Галкоўскі пачаў адбываць прызначаны судом тэрмін ў папраўчай установе адкрытага тыпу № 9 у [[Віцебск]]у, дзе працуе на пілараме, робіць паддоны.

25 кастрычніка 2021 года дзевяць беларускіх праваабарончых арганізацый, сярод якіх [[Праваабарончы цэнтр «Вясна»]], [[Беларуская асацыяцыя журналістаў]], [[Беларускі Хельсінскі камітэт]], [[Беларускі ПЭН-цэнтр]], прызналі Аляксандра Галкоўскага [[Палітычныя зняволеныя|палітычным зняволеным]], яго справа стала яшчэ адной у шэрагу крымінальных пераследаў па дыфамацыйных артыкулах, за дэкрыміналізацыю якіх выступае праваабарончая супольнасць Беларусі&lt;ref&gt;[https://spring96.org/be/news/105455 Заява праваабарончых арганізацый Беларусі аб прызнанні шасці новых палітвязняў] {{ref-be}}&lt;/ref&gt;.

== Публікацыі ==
* Музей музея? : [пра Клімавіцкі раённы краязнаўчы музей] / Аляксандр Галкоўскі // Краязнаўчая газета. — 2013. — № 35 (верасень). — С. 3.
* Спроба разбору Клімавіцкай легенды / Аляксандр Галкоўскі // Краязнаўчая газета. — 2013. — № 47 (снежань). — С. 5.
* Фэст у Клімавічах : [супрацоўнікі краязнаўчага музея і спецыялісты раённага аддзела адукацыі, спорту і турызму правялі экскурсіі] / Аляксандр Галкоўскі // Краязнаўчая газета. — 2015. — № 17 (май). — С. 3.
* Захаваная памяць страчанай зямлі = Сохраненная память утраченной земли = Preserved memory of the lost land : [альбом / укладальнікі: Б. А. Лазука, А. А. Галкоўскі; аўтар тэксту А. А. Галкоўскі; фота: М. П. Мельнікаў і інш.]. ― Мінск : Беларусь, 2016. — 206, [1] с. : каляр. іл. ; 29 см.

{{Зноскі}}

== Спасылкі ==
* [https://prisoners.spring96.org/be/person/alaksandar-halkouski Старонка Аляксандра Галкоўскага на сайце Праваабарончага цэнтра «Вясна»]
{{ВС}}

{{DEFAULTSORT:Галкоўскі Аляксандр Аляксандравіч}}
[[Катэгорыя:Вучоныя паводле алфавіта]]
[[Катэгорыя:Беларусісты]]
[[Катэгорыя:Палітвязні Беларусі]]
[[Катэгорыя:Асобы, прызнаныя вязнямі сумлення праваабарончым цэнтрам «Вясна»]]</text>
      <sha1>9gc1oix1u2mlmp6pd2jqo8qeq8z8inv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Васіль Емяльянавіч Макух</title>
    <ns>0</ns>
    <id>708152</id>
    <revision>
      <id>4195064</id>
      <parentid>4189244</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:08:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8706" xml:space="preserve">{{Асоба}}
'''Васіль Емяльянавіч Макух''' ({{Lang-uk|Василь Омелянович Макух}}; [[14 лістапада]] [[1927]], [[Карыў]], [[Львоўскае ваяводства]] — [[6 лістапада]] [[1968]], [[Кіеў]]) — савецкі ўкраінскі рабочы, які ў 1968 годзе здзейсніў самаспаленне на [[Хрэшчатык]]у ў знак пратэсту супраць становішча, якое Украіна займае ў складзе СССР, і супраць [[Інтэрвенцыя Арганізацыі Варшаўскага дагавора ў Чэхаславакію|ўводу войскаў у Чэхаславакію]]{{Sfn|Овсієнко|2006}}.

== Біяграфія ==
Нарадзіўся ў сялянскай сям’і ў вёсцы [[Карыў]] [[Львоўскае ваяводства|Львоўскага ваяводства]]{{Sfn|Овсієнко|2006|с=419}}.

У 1944 годзе пад уплывам бацькі і суседзяў Мікалая і Пятра Дужых ўступіў у шэрагі [[Украінская паўстанчая армія|Украінскай паўстанчай арміі]], дзе служыў у ваеннай выведцы. У лютым 1946 года быў паранены ў нагу і трапіў у савецкі палон{{Sfn|Овсієнко|2006|с=419}}.

Быў асуджаны на 10 гадоў зняволення і 5 гадоў ссылкі. Адбываў зняволенне ў [[Мардовія|Мардовіі]]. У ссылцы ў Сібіры пазнаёміўся з артысткай Лідзіяй Іванаўнай Запарай, заключанай за выступ у канцэртах агітбрыгады падчас [[Рэйхскамісарыят Украіна|нямецкай акупацыі]]. Пасля яе вызвалення перапісваўся з ёй{{Sfn|Овсієнко|2006|с=419}}.

Пасля вызвалення Макуху было забаронена пражыванне ў [[Заходняя Украіна|Заходняй Украіне]], таму ён з’ехаў да Лідзіі ў [[Дніпро|Днепрапятроўск]]. Дабудаваў дом яе бабулі, пазней ажаніўся з Лідзіяй. У 1960 годзе ў пары нарадзілася дачка Оля, у 1964 годзе — сын Уладзімір. Макух працаваў у шкодным цэху вогнетрывалых матэрыялаў завода «Прамцынк», з-за чаго набыў праблемы са здароўем — падвышаны ціск. Таксама ён працаваў слесарам у механічным цэху{{Sfn|Овсієнко|2006|с=419}}.

Пайшоў у 9 клас вячэрняй школы, скончыў дзесяцігадовую праграму. Паступіў на педагагічны факультэт універсітэта, але быў выключаны за тое, што схаваў ад прыёмнай камісіі судзімасць. Вучыўся самастойна, каб аднавіцца на вячэрнім або завочным аддзяленні, але гэта не было яму дазволена{{Sfn|Овсієнко|2006|с=419}}.

Макухі аддалі сваіх дзяцей у мясцовыя дзіцячы сад і школу{{Sfn|Овсієнко|2006|с=419}}. Дзеці скардзіліся, што аднагодкі кпяць з іх з-за выкарыстання ўкраінскага мовы{{Sfn|Овсієнко|2006|с=419—420}}. Макух абураўся, што ў Днепрапятроўску, былым казацкім краі, не выкарыстоўваецца ўкраінская мова. Макух ездзіў у [[Галічына|Галіцыну]], сустракаўся з былымі паплечнікамі{{Sfn|Овсієнко|2006|с=420}}.

Вялікае ўражанне на Макуха зрабіла несправядлівая крытыка рамана «Сабор», напісанага украінскім пісьменнікам [[Алесь Ганчар|Алесем Ганчаром]] і апублікаванага ў нумары часопіса «Айчына» за студзень 1968 года. Таксама яго ўразіў [[Інтэрвенцыя Арганізацыі Варшаўскага дагавора ў Чэхаславакію|увод войскаў краін Варшаўскай дамовы ў Чэхаславакію]]. Макух казаў жонцы, што гатовы ахвяраваць сабой дзеля свабоднай Украіны і будучыні іх дзяцей{{Sfn|Овсієнко|2006|с=420}}.

У кастрычніку 1968 Макух узяў адпачынак для паездкі на [[Львоўская вобласць|Львоўшчыну]]. Перад ад’ездам ён сказаў жонцы і дзецям: «Калі са мной нешта здарыцца, то ведайце, што я вас усіх вельмі люблю». Яго пляменніца заўважыла, што, збіраючы рэчы, ён запакоўваў трохлітровы слоік, які ён патлумачыў як гасцінец ад суседкі{{Sfn|Овсієнко|2006|с=420}}.

Замест Львоўшчыны Макух паехаў у Кіеў, дзе днём 5 лістапада 1968 года на [[Хрэшчатык]]у, каля дома № 27 непадалёк ад Бесарабскага рынку, ён абліўся бензінам і падпаліў сябе. Ён бег у кірунку цяперашняй [[Плошча Незалежнасці (Кіеў)|Плошчы Незалежнасці]] і выкрыкваў «Далоў каланізатараў! Няхай жыве Свабодная Украіна!». Людзі ў жаху разбягаліся, а міліцыянты спрабавалі патушыць яго. Макух атрымаў апёкі 70 % скуры, яго адвезлі ў бальніцу, дзе ён на наступны дзень памёр{{Sfn|Овсієнко|2006|с=420}}.

Калі ўдава прыехала забраць цела, яна апынулася пад пільнай апекай. Пахаванне прайшло пад наглядам КДБ, наведвальнікаў фатаграфавалі і перапісвалі. Удаву тры месяцы выклікалі на допыты ў КДБ, яна была выгнаная з працы кухаркай, не магла ўладкавацца{{Sfn|Овсієнко|2006|с=420}}. Сястру Макуха Праскоўю праз дзень пасля яго самаспалення выклікалі ў КДБ, адкуль яна вярнулася з пашкоджанымі лёгкімі і харкая крывёю, праз два гады яна памерла{{Sfn|Овсієнко|2006|с=421}}.

Ва ўкраінскіх СМІ ніякіх паведамленняў аб самаспаленні Макуха не было. Замежныя інфармагенцтвы атрымалі інфармацыю з самвыдату і перадалі кароткае паведамленне аб тым, што адбылося{{Sfn|Овсієнко|2006|с=421}}.
{{Зноскі}}

== Літаратура ==

* {{артыкул|аўтар=Овсієнко Василь Васильович|загаловак=Макух Василь Омелянович|спасылка=http://museum.khpg.org/1184404827|выданне=[http://library.khpg.org/index.php?id=1558206322 Міжнародний біоґрафічний словник дисидентів країн Цент­ральної та Східної Європи й колишнього СРСР|месца=Харків|выдавецтва=Права людини|год=2006|том=1. Україна|старонкі=419—421|isbn=966-8919-09-2|issn=|doi=|bibcode=|arxiv=|pmid=|ref=Овсієнко}}

{{Бібліяінфармацыя}}
{{ізаляваны артыкул|date=2022-05-13}}

{{DEFAULTSORT:Макух Васіль Емяльянавіч}}
[[Катэгорыя:Самаспаленні ў знак пратэсту]]
[[Катэгорыя:Старонкі з недагледжанымі перакладамі]]</text>
      <sha1>22fxlqiasbw7a70u8c47qx3ddmec2rt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Трытон (інтэрвал)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>709359</id>
    <revision>
      <id>4195463</id>
      <parentid>4168246</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T11:09:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Šelechaŭ</username>
        <id>23545</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11972" xml:space="preserve">[[Файл:Augmented fourth on C.png|thumb|150px|Павялічаная кварта]]
[[Файл:Diminished fifth on C.png|thumb|150px|Паменшаная квінта]]
'''Трытон''' ({{lang-lat|tritonus}} — складаецца з трох тонаў) — [[Інтэрвал, музыка|музычны інтэрвал]] велічынёй у тры [[Цэлы тон|цэлых тону]].&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Н. А. Далматов.|частка=Частка 2|загаловак=Музыкальная грамота и сольфеджио|адказны=Редактор К. Соловьёва|месца={{М.}}|выдавецтва=Музыка|год=1965|старонкі=84—89|старонак=248}}&lt;/ref&gt;

У элементарнай тэорыі музыкі, якая арыентуецца на мажорна-мінорную [[Танальнасць (музыка)|танальнасць]], трытон інтэрпрэтуецца як:
* Павялічаная [[Кварта (інтэрвал)|кварта]] — інтэрвал шырынёй у чатыры [[Ступень, музыка|ступені]], які сустракаецца ў асноўным (дыятонічным) гукарадзе ў выглядзе выключэння, бо ўсе астатнія шэсць кварт гэтага гукараду з’яўляюцца чыстымі і маюць два з паловай тону. Сярод [[Храматызм, музыка|храматычных інтэрвалаў]] павялічаная кварта таксама з’яўляецца выключэннем, бо [[Энгарманізм|энгарманічна]] роўная паменшанай [[Квінта|квінце]], тады як усе іншыя храматычныя інтэрвалы энгарманічна роўныя дыятонічным.
* Паменшаная [[Квінта|квінта]] — інтэрвал шырынёй у пяць ступеней, які з’яўляецца зваротам павялічанай кварты, для якога таксама справядліва ўсё вышэйсказанае.

== Агульныя звесткі ==
Трытон з’яўляецца моцным [[дысананс]]ам і мае першараднае значэнне для мажорна-мінорнай танальнасці. Гэты інтэрвал уваходзіць у склад дамінантсептакорда (паміж яго тэрцыяй і септымай) і іншых няўстойлівых акордаў.

=== Дыятонічныя і гарманічныя трытоны ===
''Дыятонічныя трытоны'' ўтвараюцца ў натуральным [[мажор]]ы на IV і VII [[ступень (музыка)|ступенях]], і ў натуральным [[мінор]]ы — на VI і II ступенях.

''Трытоны гарманічнага віду'' ўтвараюцца ў [[гарманічны мажор|гарманічным мажоры]] на VI паніжанай і II ступенях, і ў [[гарманічны мінор|гарманічным міноры]] — на VII падвышанай і IV ступенях&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://slovari.yandex.ru/~книги/Краткий%20музыкальный%20словарь/|title=''Булучевский Ю., Фомин В.'' Краткий музыкальный словарь. — М.: Музыка, 2005. — 461 с.|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130501152338/http://slovari.yandex.ru/~%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3%D0%B8/%D0%9A%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%BA%D0%B8%D0%B9%20%D0%BC%D1%83%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B9%20%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8C/|archivedate=2013-05-01|accessdate=2019-06-20|deadlink=yes}}&lt;/ref&gt;.

=== Дамінантавыя і субдамінантавыя трытоны ===
Утвораныя на IV і VII ступенях у натуральным мажоры і на IV і VII падвышанай ступенях у гарманічным міноры трытоны называюцца ''дамінантавымі'', бо гэтыя ступені ўваходзяць у склад [[дамінантсептакорд]]а. Гукі дамінантавых трытонаў вырашаюцца па ладавым прыцягненні: павялічаная кварта вырашаецца ў [[тоніка|танічную]] [[секста|сексту]], паменшаная квінта — у танічную [[тэрцыя (інтэрвал)|тэрцыю]].

''Субдаминантавыя'' трытоны щтвараюцца на II і VI паніжанай ступенях у гарманічным мажоры і на II і VI ступенях у натуральным міноры, бо з’яўляюцца гукамі [[септакорд другой ступені|септакорда II ступені]]. Пры вырашэнні трытонаў, якія змяшчаюць II ступень, апошняя пераходзіць не ў тоніку, а ў III ступень, каб пазбегнуць непажаданага ў двухгалоссі паралельнага руху квінтамі ці квартамі.

Трытон з’яўляецца інтэрвалам яркім і які востра прыцягваецца, таму ён часта выкарыстоўваецца для падкрэслення важных момантаў кампазіцыі, у тым ліку пры пераходзе ў іншыя танальнасці.

Прыклады трытонаў:
''c-fis'', ''d-gis'', ''e-ais'', ''f-h'', ''g-cis'', ''a-dis'', ''h-eis''

=== Акустыка ===
[[Частата|Частоты]] гукаў трытону па-рознаму суадносяцца ў розных ладах. У [[Піфагарэйскі лад|піфагарэйскім ладзе]] павялічаная кварта валодае суадносінамі 729:512, а паменшаная квінта (каматычны трытон) — 1024:729. У [[Раўнамерна тэмпераваны лад|раўнамерна тэмпераваным ладзе]] суадносіны заўсёды &lt;math&gt;\sqrt{2}:1&lt;/math&gt;.

== Гістарычны нарыс ==
У гісторыі заходняй Еўропы пачынаючы з часоў [[Грыгарыянскі харал|грыгарыянскай манодыі]] шматлікія тэарэтыкі музыкі ў сваіх класіфікацыях інтэрвалікі («дыястэмалогіях») пакідалі трытон без увагі. У практычных падручніках па кампазіцыі пачынаючы з позняга сярэднявечча да эпохі барока (уключаючы яе) ''меладычны'' трытон у прамым руху (напрыклад, f-g-a-h) быў забаронены.

У расійскім музыказнаўстве замацаваўся пункт гледжання, што менавіта сярэднявеччу абавязана вядомае метафарычнае пазначэнне трытону як «д’ябла ў музыцы» ({{lang-lat|diabolus in musica}}). Напрыклад, [[Баляслаў Леапольдавіч Яворскі|Б. Л. Яворскі]] яшчэ напачатку XX стагоддзя пісаў:

{{пачатак цытаты}}Сярод дванаццаці гукавых адносін ёсць адно — асноўнае, у залежнасці ад якога знаходзяцца ўсе астатнія адносіны — гэта адносіны гукаў на адлегласці шасці паўтонаў (паменшаная квінта, павялічаная кварта, трытон, сярэднявечнае diabolus in musica).{{канец цытаты|крыніца=Строение музыкальной речи. М. , 1908, с. 5-6}}.

«Д’ябальскаму» трытону прысвяціў пасаж і класік савецкага музыказнаўства [[Барыс Уладзіміравіч Асаф'еў|Б. У. Асаф’еў]] у сваёй манаграфіі «Музычная форма як працэс» (1940-я гады):

{{пачатак цытаты}}…кансерватыўна-абывацельскі слых мяшчан сярэднявечча мог баяцца гэтага «музычнага д’ябла» не меней, чым у наш час музыкі «Sacre» Стравінскага ці яго «Вяселейкі» («Свадебки»), інтэлектуалізму Шэнберга, «скіфства» С. Пракоф’ева і т. д.{{канец цытаты|крыніца=Музыкальная форма как процесс. Кн. 2. Л.: Музыка, 1971, с. 242}}

У рэчаіснасці, метафара ''diabolus in musica'' рэгіструецца ўпершыню толькі ў XVIII стагоддзі (напрыклад, у 1725 у [[Іяган Ёзэф Фукс|І. Ё. Фукса]] і ў 1739 у [[Іяган Матэзон|І. Матэзона]]), раней усяго — у працах [[Андрэас Веркмейстэр|А. Веркмейстэра]], прычым яна ўжываецца ў Веркмейстэра не толькі да трытону, але і ў адносінах да храматычнага паўтону ([[Апатома|апатома]]) ''b-h''&lt;ref&gt;Es scheinet auch, daß die Italiäner &lt;…&gt; heutiges Tages noch mehr Zeichen wolten einführen, welche doch nirgend zu nüße seynd, insonderheit da sie das &lt;math&gt;\natural&lt;/math&gt; quadratum &lt;намаляваны сімвал, падобны на сучасны [[бекар]]&gt; hinsetzen, wo es seinen Locum nicht hat &lt;…&gt; Und weil dieser Clavis &lt;math&gt;\natural&lt;/math&gt; dem lateinischen ''h'' nicht gar zu ungleich aussiehet, so haben die Organisten denselben gar den Namen ''H'' zum Unterscheide des ''b'' rotundi gegeben &lt;…&gt; da doch hierinnen ein großer Unterscheid ist, denn ''Mi contra fa est diabolus in Musica'': &lt;math&gt;\natural&lt;/math&gt;-''dur'' und ''B-moll'' ist ein großer Unterscheid. (Musicalische Paradoxal-Discourse, 1707, S. 75—76).&lt;br /&gt;
У іншай працы Веркмейстэра той жа выраз ''diabolus in musica'' адносіцца да іншага (таксама храматычнага) паўтону ''f-fis'' (пад словам 'Griff' Веркмейстэр разумее вертыкальны інтэрвал ці акорд усякага роду): Bey allen Griffen nun müssen, wie schon gesagt, die ''tertiae majores'' und minores wohl unterschieden werden. Dann wann der Sänger oder Violist zum ''d'' das ''fis'' (so der Componist gesetzet hat) anschlägt, und der Organist wolte ''f'' nehmen, so würde eine garstige Constellation («Zusammenstimmung» wolte ich sagen) entstehen; und diss ist eigentlich das ''mi contra fa'', wovon die Alten gesaget ''est diabolus in musica''. Es haben auch etliche hiermit die ''Tritonos'' verstanden und die ''relationes non harmonicas'', wie solches bey den alten Autoribus kann nachgeschlagen werden (Harmonologia musica, 1702, S. 6).&lt;/ref&gt;.

== Прыклады гучання ==
{|
|
{{Listen
|filename=Tritonus auf.ogg
|title=C-Fis
|description=Узыходная паслядоўнасць
}}
|
{{Listen
|filename=Tritonus ab.ogg
|title=C-Ges
|description=Сыходная паслядоўнасць
}}
|}

{{зноскі}}

{{Музычныя інтэрвалы}}

[[Катэгорыя:Музычныя інтэрвалы]]
[[Катэгорыя:Музычныя тэрміны]]</text>
      <sha1>6y43hhkrgvwttku33y8tb0c7n9k6w46</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Секунда (інтэрвал)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>709362</id>
    <revision>
      <id>4195462</id>
      <parentid>4132071</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T11:09:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Šelechaŭ</username>
        <id>23545</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3506" xml:space="preserve">'''Секунда''' ({{lang-la|secunda}} — другая) — [[інтэрвал, музыка|музычны інтэрвал]] шырынёй у дзве [[Ступень, музыка|ступені]], пазначаецца лічбай 2.

== Разнавіднасці секунд ==
[[Файл:Notenbeispiel Sekunde.gif|thumb|400px|''(a) — вялікая секунда, (b) — малая секунда, (c) — павялічаная секунда, (d) — паменшаная секунда'']]

* '''Вялікая секунда''' — інтэрвал у дзве ступені, ці на [[цэлы тон]]. Пазначаецца ''б. 2''
* '''Малая секунда''' — інтэрвал у адну ступень, або на [[Паўтон|паўтон]]. Пазначаецца ''м. 2''
* '''Павялічаная секунда''' — інтэрвал у тры ступені, або на паўтара тону. [[Энгарманізм|Энгарманічна]] роўная малой [[Тэрцыя, інтэрвал|тэрцыі]], пазначаецца ''пав. 2''
*: Павялічаная секунда на VI ступені гарманічнага мажору і мінору з’яўляецца [[Характэрныя інтэрвалы|характэрным інтэрвалам]] і вырашаецца ў чыстую кварту на V ступені. Таксама можа быць утворана:
** у мажоры на I (з удзелам II падвышанай) і на II паніжанай ступенях. У абодвух выпадках рухам аднаго з галасоў на паўтон вырашаецца ў вялікую тэрцыю на I ступені.
** у міноры на III (з удзелам IV падвышанай) і на IV паніжанай ступенях. У абодвух выпадках рухам аднаго з галасоў на паўтон вырашаецца ў вялікую тэрцыю на III ступені.
* '''Паменшаная секунда''' [[Энгарманізм|энгарманічна]] роўная чыстай [[Прыма, інтэрвал|прыме]], пазначаецца ''пам. 2''. У музыцы амаль не выкарыстоўваецца.

== Суадносіны частот ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Лад
!Малая секунда
!Вялікая секунда
|-
|[[Піфагарэйскі лад|піфагарэйскі]]
|15 : 16
|8 : 9 ці 9 : 10
|-
|[[Раўнамерна тэмпераваны лад|раўнамерна тэмпераваны]]
|&lt;math&gt;1:\sqrt[12]{2}&lt;/math&gt;
|&lt;math&gt;1:\sqrt[6]{2}&lt;/math&gt;
|}

== Гучанне ==
* [[Секунда, інтэрвал)|Малая секунда]] (паўтон):
{|
|
{{Listen
|filename = Kl sekunde auf.ogg
|title = C-Des
|description = Узыходная паслядоўнасць
}}
|
{{Listen
|filename = Kl sekunde ab.ogg
|title = C-H
|description = Сыходная паслядоўнасць
}}
|}
* [[Секунда, інтэрвал|Вялікая секунда]] (поўны тон):
{|
|
{{Listen
|filename = Gr sekunde auf.ogg
|title = C-D
|description = Узыходная паслядоўнасць
}}
|
{{Listen
|filename = Gr sekunde ab.ogg
|title = C-B
|description = Сыходная паслядоўнасць
}}
|}

{{Музычныя інтэрвалы}}


[[Катэгорыя:Музычныя інтэрвалы]]</text>
      <sha1>sok4q1gf3boxz9mfidz5xdhg0ut7ia2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Секста</title>
    <ns>0</ns>
    <id>709378</id>
    <revision>
      <id>4195461</id>
      <parentid>4130877</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T11:08:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Šelechaŭ</username>
        <id>23545</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3170" xml:space="preserve">[[Файл:Секста.jpg|alt=Прыклад сексты|thumb|Секста]]
'''Секста''' ({{lang-la|sexta}} — шостая) — [[інтэрвал (музыка)|музычны інтэрвал]] шырынёй у шэсць [[Ступень (музыка)|ступеней]], пазначаецца лічбай 6.

== Разнавіднасці сексты ==
[[Файл:Notenbeispiel Sexten.gif|thumb|400px|(a) — вялікая секста, (b) — малая секста, (c) — павялічаная секста, (d) — паменшаная секста|alt=СЕКСТЫ]]

* '''Вялікая секста''' — інтэрвал у шэсць ступеней і чатыры з паловай [[Цэлы тон|тону]], пазначаецца ''б. 6.''

* '''Малая секста''' — інтэрвал у шэсць ступеней і чатыры тону, пазначаецца ''м. 6''.

* '''Павялічаная секста''' — інтэрвал у шэсць ступеней і 5 тонаў, пазначаецца ''пав. 6'', [[Энгарманізм|энгарманічна]] роўная малой [[Септыма|септыме]].

Павялічаная секста ўтвараецца:

* на II паніжанай ступені ў [[мажор]]ы і [[Гарманічны мінор|гарманічным міноры]], [[Вырашэнне (музыка)|вырашаецца]] ў чыстую [[Актава|актаву]] на I ступені
* на IV (з удзелам II падвышанай) у мажоры і IV паніжанай у [[мінор]]ы, вырашаецца ў чыстую [[Актава|актаву]] на III ступені
* на VI [[Гарманічны мажор|гарманічным у мажоры]] і VI у міноры, вырашаецца ў чыстую [[Актава|актаву]] на V ступені.

* '''Паменшаная секста''' — інтэрвал у шэсць ступеней і тры з паловай тону, пазначаецца ''пам. 6'', [[Энгарманізм|энгарманічна]] роўная чыстай [[квінта|квінце]]. Утвараецца на IV падвышанай ступені ў мажоры і міноры (у абодвух выпадках з удзелам II паніжанай ступені) і вырашаецца ў чыстую кварту на V ступені.

== Гучанне ==
* Малая секста:
{|
|
{{Listen
|filename=Kl sexte auf.ogg
|title=C-As
|description=Узыходная паслядоўнасць
}}
|
{{Listen
|filename=Kl sexte ab.ogg
|title=C-E
|description=Сыходная паслядоўнасць
}}
|}

* Вялікая секста:
{|
|
{{Listen
|filename=Gr sexte auf.ogg
|title=C-A
|description=Узыходная паслядоўнасць
}}
|
{{Listen
|filename=Gr sexte ab.ogg
|title=C-Es
|description=Сыходная паслядоўнасць
}}
|}

== Гл. таксама ==
* [[Секстакорд]]

{{Музычныя інтэрвалы}}

[[Катэгорыя:Музычныя інтэрвалы]]</text>
      <sha1>qwsvd8y3v9xgab4bpxbz59yte3ds9r5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аляксандр Кобздзей</title>
    <ns>0</ns>
    <id>710115</id>
    <revision>
      <id>4195086</id>
      <parentid>4136402</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:13:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="893" xml:space="preserve">{{Мастак}}
'''Аляксандр Кобздзей''' (польск.: Aleksander Kobzdej; {{ДН|12|9|1920}}, [[Алэска]], [[Украіна]] — {{ДС|29|9|1972}}, {{МС|Варшава||}}, [[Польшча]]) — польскі мастак, архітэктар.

== Біяграфія ==
Аляксандр Кобздзей нарадзіўся 12 верасня 1920 года ў Алэска, Украіна. З 1939 па 1941 год вывучаў архітэктуру ў Львове. У 1946 годзе скончыў навучанне ў Гданьскім політэхнічным універсітэце, затым навучаўся ў Кракаўскай акадэміі мастацтваў.

Памёр 29 верасня 1972 года ў Варшаве і быў пахаваны на вайсковых могілках Павонзкі.
{{зноскі}}</text>
      <sha1>ae6b71btva6sm2iskjg168sb1ro97lo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ліга чэмпіёнаў УЕФА 2022/2023</title>
    <ns>0</ns>
    <id>711234</id>
    <revision>
      <id>4195165</id>
      <parentid>4189063</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:57:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Imlookingfor</username>
        <id>116706</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Кваліфікацыйны раўнд плей-оф */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16317" xml:space="preserve">'''Ліга чэмпіёнаў УЕФА 2022/23''' — 31-ы розыгрыш [[Ліга чэмпіёнаў УЕФА|Лігі чэмпіёнаў УЕФА]] і 68-ы розыгрыш [[Кубак еўрапейскіх чэмпіёнаў|Кубка еўрапейскіх чэмпіёнаў]]. Фінал турніра адбудзецца ў [[Стамбул|Стамбуле]] на &quot;Алімпійскім стадыёне Атацюрка&quot;. Пераможца турніра атрымае права ўдзельнічаць у групавым этапе Лігі чэмпіёнаў УЕФА наступнага сезона, а таксама - у фінальным матчы за Суперкубак УЕФА 2023.

Час правядзення турніра: з 21 чэрвеня 2022 па 10 чэрвеня 2023.

== Рэйтынг футбольных асацыяцый на сезон 2022/23 ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Месца
!Асацыяцыя
!Каэф.
!Каманды
!Заўвагі
|-
!1
|Англія
|100,569
| rowspan=&quot;4&quot; |4
|
|-
!2
|Іспанія
|97,855
|
|-
!3
|Італія
|75,438
|
|-
!4
|Германія
|73,570
|
|-
!5
|Францыя
|56,081
| rowspan=&quot;2&quot; |3
|
|-
!6
|Партугалія
|48,549
|
|-
!7
|Нідэрланды
|39,200
|2
|
|-
!8
|Расія
|38,382
|0
|
|-
!9
|Бельгія
|36,500
| rowspan=&quot;7&quot; |2
|
|-
!10
|Аўстрыя
|35,825
|
|-
!11
|Шатландыя
|33,375
|
|-
!12
|Украіна
|33,100
|
|-
!13
|Турцыя
|30,100
|
|-
!14
|Данія
|27,875
|
|-
!15
|Кіпр
|27,750
|
|-
!16
|Сербія
|26,750
| rowspan=&quot;4&quot; |1
|
|-
!17
|Чэхія
|26,600
|
|-
!18
|Харватыя
|26,275
|
|-
!19
|Швейцарыя
|26,225
|
|}
|
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Месца
!Асацыяцыя
!Каэф.
!Каманды
!Заўвагі
|-
!20
|Грэцыя
|26,000
| rowspan=&quot;13&quot; |1
|
|-
!21
|Ізраіль
|24,375
|
|-
!22
|Нарвегія
|21,000
|
|-
!23
|Швецыя
|20,500
|
|-
!24
|Балгарыя
|20,375
|
|-
!25
|Румынія
|18,200
|
|-
!26
|Азербайджан
|16,875
|
|-
!27
|Казахстан
|15,625
|
|-
!28
|Венгрыя
|15,500
|
|-
!29
|'''Беларусь'''
|15,250
|
|-
!30
|Польшча
|15,125
|
|-
!31
|Славенія
|14,250
|
|-
!32
|Славакія
|13,625
|
|-
!33
|Ліхтэнштэйн*
|9,000
|0
|
|-
!34
|Літва
|8,750
| rowspan=&quot;4&quot; |1
|
|-
!35
|Люксембург
|8,250
|
|-
!36
|Боснія і Герцагавіна
|8,000
|
|-
!37
|Ірландыя
|7,875
|
|}
|
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Месца
!Асацыяцыя
!Каэф.
!Каманды
!Заўвагі
|-
!38
|Паўночная Македонія
|7,625
| rowspan=&quot;18&quot; |1
|
|-
!39
|Арменія
|7,375
|
|-
!40
|Латвія
|7,375
|
|-
!41
|Албанія
|7,250
|
|-
!42
|Паўночная Ірландыя
|6,958
|
|-
!43
|Грузія
|6,875
|
|-
!44
|Фінляндыя
|6,875
|
|-
!45
|Малдова
|6,875
|
|-
!46
|Мальта
|6,375
|
|-
!47
|Фарэрскія астравы
|6,125
|
|-
!48
|Косава
|5,833
|
|-
!49
|Гібралтар
|5,666
|
|-
!50
|Чарнагорыя
|5,000
|
|-
!51
|Уэльс
|5,000
|
|-
!52
|Ісландыя
|4,875
|
|-
!53
|Эстонія
|4,750
|
|-
!54
|Андора
|3,331
|
|-
!55
|Сан-Марына
|1,166
|
|}
|}
&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt;Ад Ліхтэнштэйна ў Лізе чэмпіёнаў УЕФА ўдзельнічае пераможца Кубка Ліхтэнштэйна.

== Расклад Лігі чэмпіёнаў УЕФА сезона 2022/23 ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Стадыя
!Раўнд
!Лёсаванне
!Даты матчаў
|-
| rowspan=&quot;5&quot; |Кваліфікацыя
|Папярэдні раўнд
|7 чэрвеня 2022
|21—24 чэрвеня 2022 (паўфіналы і фінал)
|-
|Першы кваліфікацыйны раўнд
|14 чэрвеня 2022
|5—6 ліпеня 2022 і 12—13 ліпеня 2022
|-
|Другі кваліфікацыйны раўнд
|15 чэрвеня 2022
|19—20 ліпеня 2022 і 26—27 ліпеня 2022
|-
|Трэці кваліфікацыйны раўнд
|18 ліпеня 2022
|2—3 жніўня 2022 і 9 жніўня 2022
|-
|Кваліфікацыйны раўнд плей-оф
|2 жніўня 2022
|16—17 жніўня 2022 і 23—24 жніўня 2022
|-
| rowspan=&quot;6&quot; |Групавы этап
|Гульнявы дзень 1
| rowspan=&quot;6&quot; |25 жніўня 2022
|6—7 верасня 2022
|-
|Гульнявы дзень 2
|13—14 верасня 2022
|-
|Гульнявы дзень 3
|4—5 кастрычніка 2022
|-
|Гульнявы дзень 4
|11—12 кастрычніка 2022
|-
|Гульнявы дзень 5
|25—26 кастрычніка 2022
|-
|Гульнявы дзень 6
|1—2 лістапада 2022
|-
| rowspan=&quot;4&quot; |Плей-оф
|1/8 фінала
|14 лістапада 2022
|14, 15, 21, 22 лютага 2023 і 7, 8, 14, 15 сакавіка 2023
|-
|1/4 фінала
| rowspan=&quot;3&quot; |17 сакавіка 2023
|11—12 красавіка 2023 і 18—19 красавіка 2023
|-
|Паўфіналы
|9—10 мая 2023 і 16—17 мая 2023
|-
|Фінал
|10 чэрвеня 2023 на «Алімпійскім стадыёне Атацюрка», Стамбул
|}

== Кваліфікацыя ==

=== Папярэдні кваліфікацыйны раўнд ===
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Стадыя
!Дата
!Каманда 1
!Вынік
!Каманда 2
|-
|Паўфінал 1
|21.06.2022
|{{Сцяг|Сан-Марына||20px}} [[ФК Ла Фіярыта|Ла Фіярыта]]
|1:2
|{{Сцяг|Андора||20px}} [[ФК Інтэр Эскальдэс|'''Інтэр (Эскальдэс)''']]
|-
|Паўфінал 2
|21.06.2022
|{{Сцяг|Эстонія||20px}} [[ФК Левадыя Талін|Левадыя]]
| 1:6
|{{Сцяг|Ісландыя||20px}} [[ФК Вікінгур Рэйк’явік|'''Вікінгур''']]
|-
|Фінал
|24.06.2022
|{{Сцяг|Андора||20px}} [[ФК Інтэр Эскальдэс|Інтэр (Эскальдэс)]]
| 0:1
|{{Сцяг|Ісландыя||20px}} [[ФК Вікінгур Рэйк’явік|'''Вікінгур''']]
|}

=== Першы кваліфікацыйны раўнд ===
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Каманда 1
!Каманда 2
!1-ы матч
!2-і матч
|-
|{{Сцяг|Арменія||20px}} '''[[ФК Пюнік|Пюнік]]*'''
|{{Сцяг|Румынія||20px}} [[ФК ЧФР Клуж|ЧФР]]
|0:0
|1:1 (1:1 - дад. час, 4:3 - пен.)
|-
|{{Сцяг|Славенія||20px}} '''[[ФК Марыбар|Марыбар]]*'''
|{{Сцяг|Беларусь||20px}} [[ФК Шахцёр Салігорск|Шахцёр (Салігорск)]]
|0:0
|2:0
|-
|{{Сцяг|Балгарыя||20px}} '''[[ФК Лудагорац Разград|Лудагорац]]*'''
|{{Сцяг|Чарнагорыя||20px}} [[ФК Суцьеска Нікшыч|Суцьеска]]
|2:0
|1:0
|-
|{{Сцяг|Люксембург||20px}} '''[[ФК Ф91 Дзюдзеланж|Ф91 Дзюдзеланж]]*'''
|{{Сцяг|Албанія||20px}} [[ФК Тырана|Тырана]]
|1:0
|2:1
|-
|{{Сцяг|Казахстан||20px}} [[ФК Табол Кастанай|Табол]]
|{{Сцяг|Венгрыя||20px}} '''[[ФК Ферэнцвараш|Ферэнцвараш]]*'''
|0:0
|1:5
|-
|{{Сцяг|Швецыя||20px}} '''[[ФК Мальмё|Мальмё]]*'''
|{{Сцяг|Ісландыя||20px}} [[ФК Вікінгур Рэйк’явік|Вікінгур]] Рэйк’явік
|3:2
|3:3
|-
|{{Сцяг|Косава||20px}} [[ФК Балкані|Балкані]]
|{{Сцяг|Літва||20px}} '''[[ФК Жальгірыс Вільнюс|Жальгірыс]]*'''
|1:1
|0:0 (0:1 - дад. час)
|-
|{{Сцяг|Фінляндыя||20px}} '''[[ФК ХІК Хельсінкі|ХІК]]*'''
|{{Сцяг|Латвія||20px}} [[ФК РФШ Рыга|РФШ]]
|1:0
|1:2 (5:4 - пен.)
|-
|{{Сцяг|Нарвегія||20px}} '''[[ФК Будзё-Глімт|Будзё-Глімт]]*'''
|{{Сцяг|Фарэрскія астравы||20px}} [[ФК КІ Клаксвік|КІ Клаксвік]]
|3:0
|1:3
|-
|{{Сцяг|Уэльс||20px}} [[ФК Нью-Сэйнтс|Нью-Сэйнтс]]
|{{Сцяг|Паўночная Ірландыя||20px}} [[ФК Лінфілд|'''Лінфілд*''']]
|1:0
|0:1 (0:1 - дад. час)
|-
|{{Сцяг|Ірландыя||20px}} '''[[ФК Шэмрак Роверс|Шэмрак Роверс]]*'''
|{{Сцяг|Мальта||20px}} [[ФК Хіберніянс|Хіберніянс]]
|3:0
|0:0
|-
|{{Сцяг|Польшча||20px}} [[ФК Лех Познань|Лех]]
|{{Сцяг|Азербайджан||20px}} '''[[ФК Карабах Агдам|Карабах]]*'''
|1:0
|1:5
|-
|{{Сцяг|Паўночная Македонія||20px}} '''[[ФК Шкупі|Шкупі]]*'''
|{{Сцяг|Гібралтар||20px}} [[ФК Лінкальн Рэд Імпс|Лінкальн Рэд Імпс]]
|3:0
|0:2
|-
|{{Сцяг|Боснія і Герцагавіна||20px}} [[ФК Зрыньскі Мостар|Зрыньскі]]
|{{Сцяг|Малдова||20px}} '''[[ФК Шэрыф Ціраспаль|Шэрыф]]*'''
|0:0
|0:1
|-
|{{Сцяг|Славакія||20px}} '''[[ФК Слован Браціслава|Слован]] (Браціслава)*'''
|{{Сцяг|Грузія||20px}} [[ФК Дынама Батумі|Дынама]] (Батумі)
|0:0
|0:0 (2:1 - дад. час)
|}
&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt; Прайшлі ў другі кваліфікацыйны раўнд Лігі чэмпіёнаў УЕФА 2022/2023

=== Другі кваліфікацыйны раўнд ===
Шлях чэмпіёнаў
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Каманда 1
!Каманда 2
!1-ы матч
!2-і матч
|-
|{{Сцяг|Венгрыя||20px}} [[ФК Ферэнцвараш|'''Ферэнцвараш''']]
|{{Сцяг|Славакія||20px}} [[ФК Слован Браціслава|Слован]] (Браціслава)
|1:2
|4:1
|-
|{{Сцяг|Харватыя||20px}} [[ФК Дынама Заграб|'''Дынама Загрэб''']]
|{{Сцяг|Паўночная Македонія||20px}} [[ФК Шкупі|Шкупі]]
|2:2
|1:0
|-
|{{Сцяг|Азербайджан||20px}} [[ФК Карабах Агдам|'''Карабах''']]
|{{Сцяг|Швейцарыя||15px}} [[ФК Цюрых|Цюрых]]
|3:2
|1:2 (1:0 - дад. час)
|-
|{{Сцяг|Фінляндыя||20px}} [[ФК ХІК Хельсінкі|ХІК]]
|{{Сцяг|Чэхія||20px}} [[ФК Вікторыя Пльзень|'''Вікторыя Пльзень''']]
|1:2
|0:5
|-
|{{Сцяг|Паўночная Ірландыя||20px}} [[ФК Лінфілд|Лінфілд]]
|{{Сцяг|Нарвегія||20px}} [[ФК Будзё-Глімт|'''Будзё-Глімт''']]
|1:0
|0:8
|-
|{{Сцяг|Літва||20px}} [[ФК Жальгірыс Вільнюс|'''Жальгірыс''']]
|{{Сцяг|Швецыя||20px}} [[ФК Мальмё|Мальмё]]
|1:0
|2:0
|-
|{{Сцяг|Балгарыя||20px}} [[ФК Лудагорац Разград|'''Лудагорац''']]
|{{Сцяг|Ірландыя||20px}} [[ФК Шэмрак Роверс|Шэмрак Роверс]]
|3:0
|1:2
|-
|{{Сцяг|Славенія||20px}} [[ФК Марыбар|Марыбар]]
|{{Сцяг|Малдова||20px}} [[ФК Шэрыф Ціраспаль|'''Шэрыф''']]
|0:0
|0:1
|-
|{{Сцяг|Ізраіль||20px}} [[ФК Макабі Хайфа|'''Макабі Хайфа''']]
|{{Сцяг|Грэцыя||20px}} [[ФК Алімпіякос Пірэй|Алімпіякос]]
|1:1
|4:0
|-
|{{Сцяг|Арменія||20px}} [[ФК Пюнік|'''Пюнік''']]
|{{Сцяг|Люксембург||20px}} [[ФК Ф91 Дзюдзеланж|Ф91 Дзюделанж]]
|0:1
|4:1
|}
Шлях прадстаўнікоў ліг
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Каманда 1
!Каманда 2
!1-ы матч
!2-і матч
|-
|{{Сцяг|Данія||20px}} [[ФК Міт’юлан|'''Міт’юлан''']]
|{{Сцяг|Кіпр||20px}} [[ФК АЕК Ларнака|АЕК]]
|1:1
|1:1 (1:0 - дад. час)
|-
|{{Сцяг|Украіна||20px}} [[ФК Дынама Кіеў|'''Дынама Кіеў''']]
|{{Сцяг|Турцыя||20px}} [[ФК Фенербахчэ|Фенербахчэ]]
|0:0
|1:1 (1:0 - дад. час)
|}

=== Трэці кваліфікацыйны раўнд ===
Шлях чэмпіёнаў
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Каманда 1
!Каманда 2
!1-ы матч
!2-і матч
|-
|'''{{Сцяг|Ізраіль||20px}} [[ФК Макабі Хайфа|Макабі Хайфа]]'''
|{{Сцяг|Кіпр||20px}} [[ФК Апалон Лімасол|Апалон Лімасол]]
|4:0
|0:2
|-
|'''{{Сцяг|Азербайджан||20px}} [[ФК Карабах Агдам|Карабах]]'''
|{{Сцяг|Венгрыя||20px}} [[ФК Ферэнцвараш|Ферэнцвараш]]
|1:1
|3:1
|-
|{{Сцяг|Балгарыя||20px}} [[ФК Лудагорац Разград|Лудагорац]]
|'''{{Сцяг|Харватыя||20px}} [[ФК Дынама Заграб|Дынама Загрэб]]'''
|1:2
|2:4
|-
|{{Сцяг|Малдова||20px}} [[ФК Шэрыф Ціраспаль|Шэрыф]]
|'''{{Сцяг|Чэхія||20px}} [[ФК Вікторыя Пльзень|Вікторыя Пльзень]]'''
|1:2
|1:2
|-
|'''{{Сцяг|Нарвегія||20px}} [[ФК Будзё-Глімт|Будзё-Глімт]]'''
|{{Сцяг|Літва||20px}} [[ФК Жальгірыс Вільнюс|Жальгірыс]]
|5:0
|1:1
|-
|'''{{Сцяг|Сербія||20px}} [[ФК Црвена Звезда|Црвена Звезда]]'''
|{{Сцяг|Арменія||20px}} [[ФК Пюнік|Пюнік]]
|5:0
|2:0
|}
Шлях прадстаўнікоў ліг
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Каманда 1
!Каманда 2
!1-ы матч
!2-і матч
|+
|{{Сцяг|Францыя||20px}} [[ФК Манака|Манака]] 
|'''{{Сцяг|Нідэрланды||20px}} [[ФК ПСВ Эйндхавен|ПСВ]]'''
|1:1
|2:3 (дад. час)
|-
|'''{{Сцяг|Украіна||20px}} [[ФК Дынама Кіеў|Дынама Кіеў]]'''
|{{Сцяг|Аўстрыя||20px}} [[ФК Штурм|Штурм]]
|1:0
|2:1 (дад. час)
|-
|{{Сцяг|Бельгія||20px}} [[ФК Юніён Сент-Жылуаз|Юніён Сент-Жылуаз]]
|'''{{Сцяг|Шатландыя||20px}} [[ФК Рэйнджэрс|Рэйнджэрс]]'''
|2:0
|0:3
|-
|'''{{Сцяг|Партугалія||20px}} [[ФК Бенфіка Лісабон|Бенфіка]]'''
|{{Сцяг|Данія||20px}} [[ФК Міт’юлан|Міт’юлан]]
|4:1
|3:1
|}

=== Кваліфікацыйны раўнд плей-оф ===
Шлях прадстаўнікоў ліг
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Каманда 1
!Каманда 2
!1-ы матч
!2-і матч
|+
|{{Сцяг|Украіна||20px}} [[ФК Дынама Кіеў|Дынама Кіеў]]
|'''{{Сцяг|Партугалія||20px}} [[ФК Бенфіка Лісабон|Бенфіка]]'''
|0:2
|0:3
|-
|'''{{Сцяг|Шатландыя||20px}} [[ФК Рэйнджэрс|Рэйнджэрс]]'''
|{{Сцяг|Нідэрланды||20px}} [[ФК ПСВ Эйндхавен|ПСВ]]
|2:2
|1:0
|}
Шлях чэмпіёнаў
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Каманда 1
!Каманда 2
!1-ы матч
!2-і матч
|+
|{{Сцяг|Азербайджан||20px}} [[ФК Карабах Агдам|Карабах]]
|'''{{Сцяг|Чэхія||20px}} [[ФК Вікторыя Пльзень|Вікторыя Пльзень]]'''
|0:0
|1:2
|-
|{{Сцяг|Нарвегія||20px}} [[ФК Будзё-Глімт|Будзё-Глімт]]
|'''{{Сцяг|Харватыя||20px}} [[ФК Дынама Заграб|Дынама Загрэб]]'''
|1:0
|1:2 (0:2 - дад. час)
|-
|'''{{Сцяг|Ізраіль||20px}} [[ФК Макабі Хайфа|Макабі Хайфа]]'''
|{{Сцяг|Сербія||20px}} [[ФК Црвена Звезда|Црвена Звезда]]
|3:2
|2:2
|-
|'''{{Сцяг|Данія||20px}} [[ФК Капенгаген|Капенгаген]]'''
|{{Сцяг|Турцыя||20px}} [[ФК Трабзанспор|Трабзоанспор]]
|2:1
|0:0
|}
[[Катэгорыя:Ліга чэмпіёнаў УЕФА|2022]]
[[Катэгорыя:2022 год у футболе]]
[[Катэгорыя:2023 год у футболе]]</text>
      <sha1>hyeh2klewcbcugk2lh8rrsyedjbcjxa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Удзельнік:Maksim L./Чарнавік</title>
    <ns>2</ns>
    <id>711309</id>
    <revision>
      <id>4194690</id>
      <parentid>4163137</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T12:27:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Maksim L.</username>
        <id>13</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3559" xml:space="preserve">'''Сцяпан Янушавіч Сапега''' () --

З чарэйскай лініі роду Сапегаў, трэці сын Януша Багданавіча Сапегі і Ганны Крошынскай, у сям’і яшчэ было тры сыны — Глеб, Дзмітрый, Міхаіл, і дзве дачкі — Таццяна і Настасся.

Пасля смерці Януша Сапегі каля 1530 года, пэўны час браты жылі ў згодзе. У 1532 годзе яны разам атрымалі судовы ліст па скарзе на незаконнае закладанне каралевай Бонай мястэчка каля іх дзедзічнага маёнтка Лунна. А 15 кастрычніка 1533 года разглядалася скарга нейкага конюха Алешкі і яго сына Андрэя на ўсіх братоў Сапегаў разам за крыўды ад іх.(376)

Аднак згоды паміж братамі не было. 25 мая 1541 года Глеб Янушавіч з прычыны варожых адносін паміж братамі ініцыяваў палюбоўны і роўны падзел бацькоўскай і матчынай спадчыны.(376) У выніку Глеб, Дзмітр, Сцяпан і Міхаіл, разам з сёстрамі, падзялілі на 6 роўных частак маёнткі Лунна, Свіслач і Вайкелішкі з фальваркамі. На часткі, якая каму дастанецца, яны кідалі жэрабя.(377)

Падзел бацькаўшчыны аднак не задаволіў і не супакоіў братоў, з пазнейшых падзей зразумела, што ён быў не канчатковы, прынамсі таму, што ў ім канстатавалася, на думку Сапег, прысваенне часткі іх «людзей» каралевай Бонай. Перманентныя судовыя спрэчкі і наезды паміж братамі працягваліся амаль 20 гадоў. У 1552 годзе Андрэй Мацковіч ад імя сваёй маці і айчыма Сцяпана Сапегі скардзіўся на Дзмітра Сапегу ў сувязі з наездам на іх дзедзіцтва Лунна і забранне адтуль «лістоў».(377)

На пачатку 1554 года памёр малодшы з братоў — Міхаіл, перад смерцю ён запісаў сваю частку спадчынных маёнткаў у вена жонцы Марыне Яцкаўне Быстрыцкай, якая памянялася Луннам на іншы маёнтак з родным братам Мацвеем Яцкавічам Быстрыцкім, каморнікам вялікага князя. Аднак, з гэтай менай пагадзіліся Сапегі, асабліва Сцяпан і Дзмітр. Напэўна, яны лічылі сябе першачарговымі нашчадкамі на спадчынныя ўладанні Чарлёна-Лунна, і не хацелі ні з кім дзяліцца. Дзеянні іх былі агрэсіўнымі, удзел у іх старэйшага брата Глеба не згадваецца, але ён мог быць натхняльнікам малодшых.(377)</text>
      <sha1>jg2lsl8zkb7irdhzvzh12q08wtzj9yk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195153</id>
      <parentid>4194690</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:35:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Maksim L.</username>
        <id>13</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6877" xml:space="preserve">'''Сцяпан Янушавіч Сапега''' () --

З чарэйскай лініі роду Сапегаў, трэці сын Януша Багданавіча Сапегі і Ганны Крошынскай, у сям’і яшчэ было тры сыны — Глеб, Дзмітрый, Міхаіл, і дзве дачкі — Таццяна і Настасся.

Пасля смерці Януша Сапегі каля 1530 года, пэўны час браты жылі ў згодзе. У 1532 годзе яны разам атрымалі судовы ліст па скарзе на незаконнае закладанне каралевай Бонай мястэчка каля іх дзедзічнага маёнтка Лунна. А 15 кастрычніка 1533 года разглядалася скарга нейкага конюха Алешкі і яго сына Андрэя на ўсіх братоў Сапегаў разам за крыўды ад іх.(376)

Аднак згоды паміж братамі не было. 25 мая 1541 года Глеб Янушавіч з прычыны варожых адносін паміж братамі ініцыяваў палюбоўны і роўны падзел бацькоўскай і матчынай спадчыны.(376) У выніку Глеб, Дзмітр, Сцяпан і Міхаіл, разам з сёстрамі, падзялілі на 6 роўных частак маёнткі Лунна, Свіслач і Вайкелішкі з фальваркамі. На часткі, якая каму дастанецца, яны кідалі жэрабя.(377)

Падзел бацькаўшчыны аднак не задаволіў і не супакоіў братоў, з пазнейшых падзей зразумела, што ён быў не канчатковы, прынамсі таму, што ў ім канстатавалася, на думку Сапег, прысваенне часткі іх «людзей» каралевай Бонай. Перманентныя судовыя спрэчкі і наезды паміж братамі працягваліся амаль 20 гадоў. У 1552 годзе Андрэй Мацковіч ад імя сваёй маці і айчыма Сцяпана Сапегі скардзіўся на Дзмітра Сапегу ў сувязі з наездам на іх дзедзіцтва Лунна і забранне адтуль «лістоў».(377)

На пачатку 1554 года памёр малодшы з братоў — Міхаіл, перад смерцю ён запісаў сваю частку спадчынных маёнткаў у вена жонцы Марыне Яцкаўне Быстрыцкай, якая памянялася Луннам на іншы маёнтак з родным братам Мацвеем Яцкавічам Быстрыцкім, каморнікам вялікага князя. Аднак, з гэтай менай пагадзіліся Сапегі, асабліва Сцяпан і Дзмітр. Напэўна, яны лічылі сябе першачарговымі нашчадкамі на спадчынныя ўладанні Чарлёна-Лунна, і не хацелі ні з кім дзяліцца. Дзеянні іх былі агрэсіўнымі, удзел у іх старэйшага брата Глеба не згадваецца, але мог быць натхняльнікам малодшых.(377)

Спачатку Сцяпан Сапега захапіў частку памерлага брата Міхаіла. Праз гэтага 20 ліпеня 1554 года ён меў судовую справу па скарзе Мацвея Быстрыцкага. Суд у выніку прызначыў Сцяпану Сапезе прысягнуць, што «шкодаў, гвалтаў, бояў, рабункаў людзям Лунненскім пані Міхаловай Сапежынай і ёй самой не чыніў». Сцяпан Сапега доўга адмаўляўся прысягаць, але, нарэшце, у трэцім тэрміне засведчыў, што прысягаць надалей адмаўляецца, але згодны мірыцца з панам Мацвеем Быстрыцкім. Восенню 1555 года здарыўся канфлікт Мацвея Быстрыцкага і з Дзмітром Сапегам.(378)

Налета, у 1556 годзе канфлікт Мацвея Быстрыцкага з Дзмітром і Сцяпанам Сапегамі разам яшчэ болей абвастрыўся. Паводле скаргі Быстрыцкага 13 ліпеня 1556 года, на пачатку месяца Дзмітр і Сцяпан (378) са сваімі шваграмі Гаўрылам Тышковічам і Жданам Словікам, са слугамі і падданымі агульнай колькасцю каля 300 чалавек «яко один посторонный неприятель», наехалі на маёнтак Чарлёна Мацвея Быстрыцкага, нарабавалі і нарабілі шкоды на 3 тысячы коп грошаў, а таксама абвясцілі, што цяпер гэты Чарлёнскі двор належыць ім.(379)

Намер Дзмітра і Сцяпана Сапегаў выжыць М. Быстрыцкага з Чарлёны быў вельмі сур’ёзны, што выявілася ў стаўленні братоў да гаспадарскіх судовых выканаўцаў, якія з’явіліся ў Чарлёне. Пра гэта гаспадарскі дваранін Ян Васілевіч Клікоўскі, пасланы каролём разглядзець скаргі М. Быстрыцкага на братоў Сапегаў, вярнуць нарабаванае і навесці парадак, паведаміў 29 ліпеня 1556 года земскім суддзям Гарадзенскага павета Пятру Міцуту і Мікалаю Шымкавічу Талочку. Паводле М. Быстрыцкага, нарабаваная ў яго маёмасць знаходзілася на Чарлёнскім двары Сцяпана Сапегі. Дваранін Клікоўскі прыехаў туды з віжамі і іншымі службовымі асобамі. Браты Сапегі закрыліся ў святліцы «на высокомъ дому Степана Сопегу» і не адзываліся на патрабаванні адкрыць і выслухаць волю вялікага князя.(379)</text>
      <sha1>qek5b3fv9nizhtwya63ppu7vhyo50if</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195170</id>
      <parentid>4195153</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T18:06:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Maksim L.</username>
        <id>13</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10141" xml:space="preserve">'''Сцяпан Янушавіч Сапега''' () --

З чарэйскай лініі роду Сапегаў, трэці сын Януша Багданавіча Сапегі і Ганны Крошынскай, у сям’і яшчэ было тры сыны — Глеб, Дзмітрый, Міхаіл, і дзве дачкі — Таццяна і Настасся.

Пасля смерці Януша Сапегі каля 1530 года, пэўны час браты жылі ў згодзе. У 1532 годзе яны разам атрымалі судовы ліст па скарзе на незаконнае закладанне каралевай Бонай мястэчка каля іх дзедзічнага маёнтка Лунна. А 15 кастрычніка 1533 года разглядалася скарга нейкага конюха Алешкі і яго сына Андрэя на ўсіх братоў Сапегаў разам за крыўды ад іх.(376)

Аднак згоды паміж братамі не было. 25 мая 1541 года Глеб Янушавіч з прычыны варожых адносін паміж братамі ініцыяваў палюбоўны і роўны падзел бацькоўскай і матчынай спадчыны.(376) У выніку Глеб, Дзмітр, Сцяпан і Міхаіл, разам з сёстрамі, падзялілі на 6 роўных частак маёнткі Лунна, Свіслач і Вайкелішкі з фальваркамі. На часткі, якая каму дастанецца, яны кідалі жэрабя.(377)

Падзел бацькаўшчыны аднак не задаволіў і не супакоіў братоў, з пазнейшых падзей зразумела, што ён быў не канчатковы, прынамсі таму, што ў ім канстатавалася, на думку Сапег, прысваенне часткі іх «людзей» каралевай Бонай. Перманентныя судовыя спрэчкі і наезды паміж братамі працягваліся амаль 20 гадоў. У 1552 годзе Андрэй Мацковіч ад імя сваёй маці і айчыма Сцяпана Сапегі скардзіўся на Дзмітра Сапегу ў сувязі з наездам на іх дзедзіцтва Лунна і забранне адтуль «лістоў».(377)

На пачатку 1554 года памёр малодшы з братоў — Міхаіл, перад смерцю ён запісаў сваю частку спадчынных маёнткаў у вена жонцы Марыне Яцкаўне Быстрыцкай, якая памянялася Луннам на іншы маёнтак з родным братам Мацвеем Яцкавічам Быстрыцкім, каморнікам вялікага князя. Аднак, з гэтай менай пагадзіліся Сапегі, асабліва Сцяпан і Дзмітр. Напэўна, яны лічылі сябе першачарговымі нашчадкамі на спадчынныя ўладанні Чарлёна-Лунна, і не хацелі ні з кім дзяліцца. Дзеянні іх былі агрэсіўнымі, удзел у іх старэйшага брата Глеба не згадваецца, але мог быць натхняльнікам малодшых.(377)

Спачатку Сцяпан Сапега захапіў частку памерлага брата Міхаіла. Праз гэтага 20 ліпеня 1554 года ён меў судовую справу па скарзе Мацвея Быстрыцкага. Суд у выніку прызначыў Сцяпану Сапезе прысягнуць, што «шкодаў, гвалтаў, бояў, рабункаў людзям Лунненскім пані Міхаловай Сапежынай і ёй самой не чыніў». Сцяпан Сапега доўга адмаўляўся прысягаць, але, нарэшце, у трэцім тэрміне засведчыў, што прысягаць надалей адмаўляецца, але згодны мірыцца з панам Мацвеем Быстрыцкім. Восенню 1555 года здарыўся канфлікт Мацвея Быстрыцкага і з Дзмітром Сапегам.(378)

Налета, у 1556 годзе канфлікт Мацвея Быстрыцкага з Дзмітром і Сцяпанам Сапегамі разам яшчэ болей абвастрыўся. Паводле скаргі Быстрыцкага 13 ліпеня 1556 года, на пачатку месяца Дзмітр і Сцяпан (378) са сваімі шваграмі Гаўрылам Тышковічам і Жданам Словікам, са слугамі і падданымі агульнай колькасцю каля 300 чалавек «яко один посторонный неприятель», наехалі на маёнтак Чарлёна Мацвея Быстрыцкага, нарабавалі і нарабілі шкоды на 3 тысячы коп грошаў, а таксама абвясцілі, што цяпер гэты Чарлёнскі двор належыць ім.(379)

Намер Дзмітра і Сцяпана Сапегаў выжыць М. Быстрыцкага з Чарлёны быў вельмі сур’ёзны, што выявілася ў стаўленні братоў да гаспадарскіх судовых выканаўцаў, якія з’явіліся ў Чарлёне. Пра гэта гаспадарскі дваранін Ян Васілевіч Клікоўскі, пасланы каролём разглядзець скаргі М. Быстрыцкага на братоў Сапегаў, вярнуць нарабаванае і навесці парадак, паведаміў 29 ліпеня 1556 года земскім суддзям Гарадзенскага павета Пятру Міцуту і Мікалаю Шымкавічу Талочку. Паводле М. Быстрыцкага, нарабаваная ў яго маёмасць знаходзілася на Чарлёнскім двары Сцяпана Сапегі. Дваранін Клікоўскі прыехаў туды з віжамі і іншымі службовымі асобамі. Браты Сапегі закрыліся ў святліцы «на высокомъ дому Степана Сопегу» і не адзываліся на патрабаванні адкрыць і выслухаць волю вялікага князя.(379)

Клікоўскі з Быстрыцкім пачалі самі шукаць нарабаваныя рэчы, знайшлі большасць -- каня, зброю, ювелірныя вырабы, адзенне, пасцель, прыватную і службовую перапіску(379), знайшліся таксама служэбнікі і падданыя Чарлёнскага маёнтка М. Быстрыцкага. Калі Клікоўскі спрабаваў абвінаваціць Сапегаў у нападзе і рабаванні, яны з вокнаў пачалі страляць па ім і яго людзях з аркебуз і лукаў, потым Сцяпан Сапега са сваімі слугамі выскачыў са двара і пачаў гнаць камісараў, сярод іх былі параненыя і яны ледзь здолелі ад Сцяпана ўцячы.(380)

Прымірэнне паміж братамі Сапегамі і Быстрыцкім адбылося ў лістападзе 1557 года, Сцяпан Сапега заплаціў Быстрыцкаму 12 коп грошаў, а ён ад імя сястры і «людзей Лунненскіх» адмовіўся ад сваіх прэтэнзій на чарлёнскую долю па Міхаіле Сапезе.(380)

Нягледзячы на супольныя акцыі супраць Быстрыцкага, браты не жылі ў згодзе, пасля падзелу бацькаўшчыны асабліва напружанымі былі спрэчкі за Чарлёну і Лунна. У кастрычніку 1555 года Сцяпан скардзіўся на Дзмітра за напад і выгнанне яго з жонкай і пасынкам Багданам Мацковічам з яго часткі маёнткаў Лунны-Чарлёны. Вясной 1556 года ўжо Дзмітр скардзіўся гаспадарскаму суду, што брат Сцяпан увесь двор Чарлёнскі «захамаваў» і дакументы папаліў. У 1556 годзе, 18 ліпеня складзена і 15 снежня запісана да кніг Метрыкі ўмова вечнай згоды паміж Дзмітром і Сцяпанам Янушавічамі Сапегамі.(380) Паводле ўмовы Дзмітр саступіў Сцяпану правы на сваю долю ў маёнтках Лунна, Чарлёна, Астроўна, Тухачова, Берашнікі ў выпадку смерці без нашчадкаў. Дзмітр, Сцяпан і Глеб, павінны былі сумесна валодаць сваімі часткамі ў Лунна і Чарлёне да канчатковага падзелу іх паміж сабою. Таксама нованабытыя маёнткі, багацці і збожжа браты абавязаліся дзяліць пароўну. Дзмітр абяцаў таксама дапамагчы Сцяпану выплаціць суму за закладзены ім маёнтак Вайкілішкі.(381)</text>
      <sha1>flqxhj6cbscxpgxuoxvg8uojp8vk3kf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Казімір Францавіч Градзіцкі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>711804</id>
    <revision>
      <id>4194858</id>
      <parentid>4157100</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:34:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26383" xml:space="preserve">{{Асоба}}
'''Казімір Францавіч Градзіцкі''' ({{lang-ru|Казимир Францевич Гродзицкий}}) ({{ДН|2|2|1891}}, горад [[Груец]], [[Варшаўская губерня]], [[Расійская імперыя]] — {{ДС|27|7|1959}}, [[Нароўля]], [[Нараўлянскі раён]], [[Гомельская вобласць]], [[Беларусь]]) — акушэр, гінеколаг, хірург, папулярызатар медыцынскіх ведаў, глаўурач (1921—1936) нараўлянскай раённай бальніцы, удзельнік [[Першая сусветная вайна|Першай]] і [[Другая сусветная вайна|Другой сусветных войн]], партызан-медык, кавалер [[ордэн Чырвонай Зоркі|ордэна Чырвонай Зоркі]], выдатнік аховы здароўя (1949), [[Спіс заслужаных урачоў Беларусі|заслужаны ўрач БССР]] (1956). Прысвяціў 40 гадоў медыцыне і ахове здароўя [[Нараўлянскі раён|Нараўлянскага раёна]] і [[Беларускае Палессе|Палескага краю]].

== Паходжанне і сям’я ==
Нарадзіўся [[2 лютага]] [[1891]] г. у горадзе [[Груец]] [[Варшаўская губерня|Варшаўскай губерні]] ([[Расійская імперыя]]) у сям’і Франца Аляксандравіча Градзіцкага (03.10.1863—1922) і яго жонкі Тэклі Андрэеўны Ліневіч (Ляневіч) (1861—1937)

Казімір Францавіч Градзіцкі быў унукам Андрэя Ліневіча (Ляневіча) (1814—01.01.1876), адміністратара маёнтка Нароўля [[род Горватаў|паноў Горватаў]], пахаванага Горватамі ў [[Нароўля|Нароўлі]] на тэрыторыі парку каля [[Палацава-паркавы комплекс Горватаў (Нароўля)|палаца Горватаў]]&lt;ref&gt;[https://narovlya.by/themes/novosti-narovli/park-eto-gordost-narovlyan/ Парк — это гордость наровлян]&lt;/ref&gt;.

Разам з бацькамі Казімір у пяцігадовым узросце з Варшаўскай губерні пераехаў у мястэчка [[Нароўля]] Рэчыцкага павета Мінскай губерні (Расійская імперыя), дзе яго бацька Франц Градзіцкі пачаў працаваць садоўнікам у маёнтку [[Артур Даніэлевіч Горват|Артура Даніэлевіча Горвата]] (1831—1903).

Ажаніўся з Янінай Юльянаўнай, ад якой меў дзяцей:
* Данііл Казіміравіч Градзіцкі (1920—пасля 1985&lt;ref&gt;[https://pamyat-naroda.su/awards/anniversaries/1515084173 Юбилейная награда Даниила Гродзицкого]&lt;/ref&gt;), нараўлянскі настаўнік, які ў час [[Другая сусветная вайна|Другой сусветнай вайны]] ваяваў з 19 верасня па 12 снежня 1943 г. разам з бацькам Казімірам у [[27-я Нараўлянская партызанская брыгада імя С. М. Кірава|нараўлянскім партызанскім атрадзе імя С. Кірава]]&lt;ref&gt;[https://partizany.by/partisans/207065/ Гродзицкий Даниил Казимирович]&lt;/ref&gt;. У анкеце Данііл Казіміравіч Градзіцкі пазначыў сваю нацыянальнасць як [[палякі|паляк]]&lt;ref&gt;[https://partizany.by/partisans/207065/ Гродзицкий Даниил Казимирович]&lt;/ref&gt;. Скончыў у 1937 г. школу ў Нароўлі, разам з [[Арсеній Ільіч Ярэй|Арсеніем Ільічом Ярэем]]&lt;ref&gt;[https://gimn-nrv.schools.by/pages/istoricheskaja-spravka Государственное учреждение образования «Гимназия г. Наровли»]&lt;/ref&gt;.
* Юзаф Казіміравіч Градзіцкі (12.08.1926—14.12.1982), які ў час Другой сусветнай вайны ваяваў з 19 верасня па 12 снежня 1943 г. разам з бацькам Казімірам і братам Даніілам у [[27-я Нараўлянская партызанская брыгада імя С. М. Кірава|нараўлянскім партызанскім атрадзе імя С. Кірава]]&lt;ref&gt;[https://partizany.by/partisans/207064/ Гродзицкий Иосиф Казимирович]&lt;/ref&gt;. У анкеце Юзаф Казіміравіч Градзіцкі пазначыў сваю нацыянальнасць як [[палякі|паляк]]&lt;ref&gt;[https://partizany.by/partisans/207064/ Гродзицкий Иосиф Казимирович]&lt;/ref&gt;.

== Адукацыя ==
Адукацыю атрымаў за кошт заможнага дзядзькі ў Мазырскай прагімназіі, а пасля [[Бабруйская гімназія|Бабруйскай гімназіі]], якую скончыў у 1911 г.

У 1911—1916 гг. вучыўся ў [[Кіеўскі ўніверсітэт|Кіеўскім універсітэце Св. Уладзіміра]] на медыцынскім факультэце. Падчас летніх студэнцкіх канікул ездзіў у Нароўлю і працаваў у Нараўлянскай земскай бальніцы, каб атрымаць практычныя навыкі. Тут жа пад кіраўніцтвам дасведчаных лекараў С. В. Мароза і Л. М. Кухаржэўскай рабіў выскробанне маткі, дробныя ампутацыі, рэзекцыю рэбраў. Пад наглядам фельчара В. Ф. Крэменя тампаніраваў насаглотку пры дапамозе гумовага катэтара, часам самастойна праводзіў амбулаторны прыём хворых.

Калі быў студэнтам V курса, прымаў удзел у ліквідацыі эпідэміі азіяцкай халеры, зафіксаванай 15 чэрвеня 1915 г. падчас кірмашу «Івана» ў стражніка Дэйкуна. У вёсках Нараўлянскай воласці таксама былі выяўлены ачагі заражэння: мястэчка Нароўля, вёскі Заракітнае, Завайць, Дворышча і Канатоп. Казімір Градзіцкі быў прызначаны лекарам у санітарны атрад, які працаваў у спецыяльна адкрытым у Нароўлі заразным бараку, каб ліквідаваць захворванне. Ужо да сярэдзіны верасня 1915 г. эпідэмія была цалкам ліквідавана.

Скончыў універсітэт з адзнакай, атрымаў званне лекара і ў 1916 г. быў прызваны ў расійскае войска, калі ішла [[Першая сусветная вайна]], служыць вайсковым лекарам.

== Лекарская дзейнасць у Нароўлі ==
Пасля дэмабілізацыі з расійскага войска, у 1918 г. вярнуўся ў Нароўлю, каб працаваць дома, але рашэннем Рэчыцкага павятовага аддзела аховы здароўя быў накіраваны ў мястэчка [[Брагін]].

У [[1920]] г. у Нароўлі па рашэнні нараўлянскага валаснога рэвалюцыйнага камітэта пад рэзідэнцыю бальніцы (амбулаторыю і стацыянар на 15 ложкаў) быў адведзены [[Будынак былога жылога дома (Нароўля)|двухпавярховы драўляны жылы будынак]], які ў 1912 г. нараўлянскі дваранін [[Эдвард Артуравіч Горват]] (1866—1935) пабудаваў для адміністратара свайго маёнтка Юзафа Андрэевіча Ліневіча, які быў дзядзькам Казіміра Градзіцкага. (Цяпер у тым будынку знаходзіцца [[Нараўлянскі гісторыка-этнаграфічны музей]]). У жніўні 1920 г. Казімір Градзіцкі быў прызначаны на пасаду ўчастковага ўрача бальніцы ў Нароўлі, а ў 1921 г. стаў галоўным урачом нараўлянскай бальніцы і паралельна неаднаразова быў загадчыкам Рэчыцкага павятовага аддзела аховы здароўя.

Пасля [[Першая сусветная вайна|Першай сусветнай вайны]], сітуацыі грамадзянскай вайны на тэрыторыі былой Расійскай імперыі і агульных рэсурсных праблем, стан аховы здароўя ў Нароўлі і павеце быў у заняпадзе. Градзіцкі на сваёй пасадзе загадчыка Рэчыцкага павятовага аддзела аховы здароўя зрабіў вялікую працу па арганізацыі лячэбнай сеткі павета (аднаўлення дзейнасці фельчарскіх пунктаў): па яго рашэнні з Рэчыцы перадавалі медыкаменты і інструментар, перавозілі гужавым транспартам неабходную мэблю.

У 1925 г. лячэбная сетка Нараўлянскага раёна (створаны ў 1924 г.) пашырылася, быў павялічаны штат сярэдніх медыцынскіх работнікаў: складалася з нараўлянскай раённай бальніцы на 30 ложкаў, радзільнага аддзялення на 8 ложкаў, амбулаторыі і дзіцяча-жаночай кансультацыі.

У 1928 г. Казімір Градзіцкі быў незаслужана асуджаны і заключаны пад варту на пяць месяцаў. (17 лістапада 1992 г. Казімір Градзіцкі быў рэабілітаваны).

Да 1930 г. у Нараўлянскім раёне ўжо функцыянавалі 2 участковыя бальніцы (на 10 ложкаў стацыянара), 6 фельчарска-акушэрскіх пунктаў, адкрываліся радзільныя дамы ў калгасах (для змяншэння высокай дзіцячай смяротнасці), а ў 1930-я гг. у вёсках Нараўлянскага раёна было арганізавана 25 дзяржаўных ясляў. Нараўлянская раённая бальніца ў 1930-ыя гг. лічылася адной з першых на [[Беларускае Палессе|беларускім Палессі]] па колькасці і дыяпазону хірургічных умяшальніцтваў. Прычым на развіццё хірургічнай дапамогі ў нараўлянскай бальніцы вялікі ўплыў аказалі «бацька Палескай хірургіі» Ф. В. Абрамовіч, а таксама яго вучні-хірургі А. І. Коган і Э. Я. Кёнігсберг. Шмат часу і энергіі Градзіцкаму прышлося аддаць і на ліквідацыю эпідэмій сыпнога тыфа, шкарлятыны, малярыі, халеры, крывавага паноса, якія лютавалі ў Нараўлянскім раёне.

Вялікую ўвага надаваў пытанням распаўсюлення навуковых ведаў і паляпшэнню медыка-санітарнай справы ў Нараўлянскім раёне. У 1920—1930 гг. скончыў курсы ўдасканалення лекараў у [[Петраград]]зе, у Цэнтральным інстытуце ўдасканалення лекараў у Маскве. Акрамя таго, удзельнічаў у акруговых з’ездах участковых лекараў [[Мазырская акруга|Мазырскай акругі]] ў 1928—1929 гг.

Па прычыне пагаршэння свайго здароўя, у 1936 г. Казімір Градзіцкі перайшоў у нараўлянскай раённай бальніцы з пасады галоўнага ўрача на пасаду загадчыка радзільнага аддзялення і жаночай кансультацыяй, дзе прапрацаваў да 21 жніўня 1941 г.

[[Вялікая Айчынная вайна|Пасля пачатку вайны Германіі супраць СССР,]] у жніўні 1941 г. быў прызваны ў Чырвоную армію і прызначаны на пасаду ардынатара медыка-санітарнага батальёна 200-й стралковай дывізіі. У верасні 1941 г. у баі пад вёскай Тарасаўка Палтаўскай вобласці быў кантужаны, трапіў у нямецкі палон і неўзабаве адпраўлены ў лагер для савецкіх ваеннапалонных у пасёлак Аржыца. Разам з двума таварышамі Градзіцкаму ўдалося збегчы і вярнуцца ў акупаваную фашыстамі Нароўлю, дзе ён пачаў працаваць другім лекарам у нараўлянскай раённай бальніцы. Праз студэнтку IV курса Мінскага медыцынскага інстытута Г. І. Кручок Казімір Градзіцкі наладзіў сувязь з [[27-я Нараўлянская партызанская брыгада імя С. М. Кірава|савецкай партызанскай брыгадай імя С. М. Кірава]], якую забяспечваў медыкаментамі, інструментарыем і каштоўнай інфармацыяй, бо добра ведаў [[нямецкая мова|нямецкую мову]] і меў даверлівыя стасункі з нямецкімі акупацыйнымі ўладамі ў Нароўлі.

Паступова медыцынскі персанал Нараўлянскай раённай бальніцы пачаў таемна пераходзіць у партызанскія атрады. А 18 верасня 1943 г. усе лекары (у тым ліку Казімір Градзіцкі са сваімі сынамі Даніілам і Юзафам) і большасць сярэдняга персаналу, якія яшчэ працавалі ў бальніцы, захапіўшы з сабой інструменты, медыкаменты, перавязачны матэрыял, таемна пайшлі ў партызанскі атрад. Казімір Градзіцкі спачатку далучыўся да [[27-я Нараўлянская партызанская брыгада імя С. М. Кірава|савецкай партызанскай брыгады імя С. М. Кірава]], а пасля быў залічаны начальнікам санітарнай часткі [[Хадакі (партызанскі атрад)|дыверсійнага партызанскага атрада імя Ф. Э. Дзяржынскага]], у складзе якога з баямі прайшоў тэрыторыю Заходняй Украіны і Польшчы. Разам з байцамі не раз хадзіў на адказныя баявыя заданні. У цяжкіх умовах ваеннага часу, нярэдка прама на партызанскіх вазах з саломай, Казімір Градзіцкі правёў больш за 50 складаных медыцынскіх аперацый, чым заслужыў у атрадзе паважлівую мянушку «партызанскі акадэмік» за свой прафесіяналізм.

У 1944 г. вярнуўся ў Нароўлю, дзе канца свайго жыцця працаваў акушэрам-гінеколагам нараўлянскай раённай бальніцы, уклаў шмат часу і энергіі ў справу аднаўлення сістэмы аховы здароўя ў Нараўлянскім раёне ў пасля ваенны час, асабліва ў галіне аховы мацярынства і дзяцінства. З’яўляўся ўзорам самаахвярнасці, мэтанакіраванасці і працавітасці. Напісаў мемуары.

== Смерць і пахаванне ==
Памёр [[27 ліпеня]] [[1959]] г. у Нароўлі пасля працяглай хваробы ў бальніцы, якой прысвяціў 40 гадоў сваёй медычнай дзейнасці.

На пахаванне Казіміра Градзіцкага ў Нароўлі прышло шмат людзей (як мясцовых жыхароў, так і прылеглых паселішчаў), што з’явілася вялікім прызнаннем яго заслуг.

Побач з магілай Казіміра Градзіцкага на нараўлянскіх могілках знаходзіцца магіла яго сына Юзафа Казіміравіча Градзіцкага (12.08.1926—14.12.1982), і бацькоў — Франца Аляксандравіча Градзіцкага (03.10.1863—1922) і яго жонкі Тэклі Андрэеўны Градзіцкай (1861—1937) з роду Ліневічаў (Ляневічаў)&lt;ref&gt;[https://vk.com/wall-29270384_3826 Волонтёры ГУО «Средняя школа 2 им. Шаврея» навели порядок на памятнике Гродзицкого Казимира Францевича]&lt;/ref&gt;.

== Узнагароды і званні ==
За баявыя заслугі, адданую службу людзям, выдатныя дасягненні ў медыцыне атрымаў узнагароды і званні:
* [[ордэн Чырвонай Зоркі]]
* [[медаль «Партызану Айчыннай вайны»]] I ступені
* [[медаль «За доблесную працу ў Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.»]]
* значок «Выдатнік аховы здароўя» (31 сакавіка 1949 г.)
* званне «[[Спіс заслужаных урачоў Беларусі|Заслужаны ўрач БССР]]» (26 мая 1956 г.)&lt;ref&gt;[https://narovlya.by/novosti/obschestvo/kazimir-grodzitskij-partizanskij-akademik/ Казимир ГРОДЗИЦКИЙ — партизанский академик]&lt;/ref&gt;

== Характарыстыка ад сяброў ==
Практыкант Казіміра Градзіцкага, доктар медыцынскіх навук, прафесар [[Эдуард Іосіфавіч Збароўскі]] высока ацаніў чалавечыя якасці і прафесіяналізм свайго нараўлянскага настаўніка: ''«Яго праца ў глыбінцы была прыкладам. Ён не пакідаў радзільнага аддзялення па 2-3 сутак, калі бачыў небяспеку для жыцця маці і дзіцяці. І персанал працаваў з такой жа адказнасцю. Летам Казімір Градзіцкі хадзіў па мястэчку [Нароўлі], у белым ільняным касцюме, з кійком. Акуратная бародка выклікала асаблівую давер да яго абліччу»''.

== Ушанаванне памяці ==
[[Файл:Нароўля. Алея герояў і школа мастацтваў.jpg|thumb|Школа мастацтваў і Алея Славы нараўлянцаў (2010). Фота 2017 г.]]
Імя і фатаграфія Казіміра Францавіча Градзіцкага ў [[Нароўля|Нароўлі]] былі размешчаны на пастаменце з таблічкай у Алеі Славы нараўляцаў&lt;ref&gt;[http://narovlya.gov.by/ru/alleya/ Аллея Славы]&lt;/ref&gt;.

На [[Будынак былога жылога дома (Нароўля)|драўляным жылым доме Юзафа Ліневіча 1912 года]], які цяпер служыць рэзідэнцыяй [[Нараўлянскі гісторыка-этнаграфічны музей|Нараўлянскага гісторыка-этнаграфічнага музея (1982)]], па вул. Кастрычніцкай (д. 12) была размешчана мемарыяльная шыльда з імем Казіміра Францавіча Градзіцкага&lt;ref&gt;[https://www.youtube.com/watch?v=_73S17Occf8 НАРОВЛЯ. ПАРК. УСАДЬБА ГОРВАТТА. КРАСНЫЙ МОЗЫРЯНИН]&lt;/ref&gt;.
{{зноскі}}

== Літаратура ==
* ''Бобр, Р.'' Партизанский академик / Р. Бобр // Прыпяцкая праўда. — 2003. — 23 лістап.
* ''Кульпанович, О. А.'' История медицины Беларуси в биографиях ее врачей. XVII—ХХ вв.: биобиблиограф. справ. от А до Я: 2000 биографий врачей. — Минск, 2011.
* Памяць: Нараўлянскі раён: гісторыка-дакументальныя хронікі гарадоў і раёнаў Беларусі / уклад.: П. П. Рабянок, К. Ф. Ярмоленка. — Мінск : БЕЛТА, 1998. — 445 с.
* ''Зборовский, Э. И.'' // Тезисы докладов XXIII студ. науч. конф. 1965 г. с участием бывших кружковцев. — Минск, 1965. — С.43—44.
* ''Зборовский, Э. И.'' Заслуженный врач БССР // Здравоохр. Белоруссии.— 1967. — № 1. — С.78—79.
* ''Зборовский, Э. И.'' // Аргументы и факты. — 2013. — 27 марта. — С.3—4.
* ''Кульпанович, О. А.'' // Здравоохранение. — 2015. — № 5. — С.68—73.
* ''Змачинская, Н. Ф.'', ''Марченко, Л. Н.'' // Здравоохранение. — 2010. — № 6. — С.76—79.

== Спасылкі ==
* [https://slonimsmc.grodno.by/museum/Histori%20med/Belarus/Ludi/Grozdiski.htm КАЗИМИР ФРАНЦЕВИЧ ГРОДЗИЦКИЙ (1891—1959)] // slonimsmc.grodno.by
* [https://www.zdrav.by/istoriya-meditsiny/kazimir-frantsevich-grodzitskij-1891-1959/ Казимир Францевич Гродзицкий (1891—1959)] // zdrav.by
* [http://unicat.nlb.by/opac/pls/dict.prn_ref?tu=e&amp;tq=v0&amp;name_view=va_200&amp;a001=BY-SEK-ar10612830&amp;strq=l_siz=20 Гродзицкий, Казимир Францевич (1891—1959)] // unicat.nlb.by
* [https://person.goub.by/?p=670 Гродзицкий Казимир Францевич] // person.goub.by
* [https://narovlya.by/novosti/130-let-so-dnya-rozhdeniya-kazimira-grodzitskogo/ 130 лет со дня рождения Казимира Гродзицкого]
* [https://narovlya.by/novosti/obschestvo/kazimir-grodzitskij-partizanskij-akademik/ Казимир ГРОДЗИЦКИЙ — партизанский академик]
* [https://partizany.by/partisans/207064/ Гродзицкий Иосиф Казимирович]

{{DEFAULTSORT:Градзіцкі Казімір Францавіч}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Груйцы]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Нароўлі]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі Бабруйскай гімназіі]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі медыцынскага факультэта Кіеўскага ўніверсітэта]]
[[Катэгорыя:Удзельнікі Першай сусветнай вайны]]
[[Катэгорыя:Удзельнікі Другой сусветнай вайны]]
[[Катэгорыя:Гінеколагі СССР]]
[[Катэгорыя:Узнагароджаныя медалём «Партызану Айчыннай вайны»]]
[[Катэгорыя:Узнагароджаныя медалём «За доблесную працу ў Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.»]]
[[Катэгорыя:Кавалеры ордэна Чырвонай Зоркі]]
[[Катэгорыя:Партызаны Вялікай Айчыннай вайны]]
[[Катэгорыя:Заслужаныя ўрачы Беларускай ССР]]
[[Катэгорыя:Постаці беларускай аховы здароўя]]
[[Катэгорыя:Хірургі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Гінеколагі Беларусі]]</text>
      <sha1>aqdpgxqd89keflf5vtzqldlxu43bdse</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Размовы з удзельнікам:Waren1</title>
    <ns>3</ns>
    <id>715085</id>
    <revision>
      <id>4195175</id>
      <parentid>4169241</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T18:18:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Waren1</username>
        <id>111894</id>
      </contributor>
      <comment>афармленне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="312" xml:space="preserve">{| class=&quot;toccolours floatright&quot; width=&quot;240&quot;
|- align=&quot;center&quot;
| [[File:Presa de decissions.png|64px|Arutelulehekülg]]
'''Старонка размоў'''
----
|- align=&quot;center&quot;
| Звычайна новыя тэмы дадаюцца знізу з дапамогай укладкі «дадаць тэму».
|}</text>
      <sha1>d2f4zduukq3ft848ek0j9p7gs4eq6eb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195179</id>
      <parentid>4195175</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T18:33:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Waren1</username>
        <id>111894</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>афармленне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="344" xml:space="preserve">{| class=&quot;toccolours floatright&quot; width=&quot;240&quot;
|- align=&quot;center&quot;
| [[File:Presa de decissions.png|64px|Старонка размоў]]
'''Старонка размоў'''
----
|- align=&quot;center&quot;
| Звычайна новыя тэмы дадаюцца знізу з дапамогай укладкі&lt;br/&gt;«{{color|blue|Дадаць тэму}}».
|}</text>
      <sha1>lxsul7gm98gtcsops2aw9mdacc6ylwa</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195205</id>
      <parentid>4195179</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T19:21:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Waren1</username>
        <id>111894</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне: Архівы</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="407" xml:space="preserve">{| class=&quot;toccolours floatright&quot; width=&quot;235&quot;
|- align=&quot;center&quot;
| [[File:Presa de decissions.png|64px|Старонка размоў]]
'''Старонка размоў'''
----
|- align=&quot;center&quot;
| Звычайна новыя тэмы дадаюцца знізу з дапамогай укладкі&lt;br/&gt;«{{color|blue|Дадаць тэму}}».
|}

{{змест злева}}
{{Архівы|
* [[/2022|2022]]
}}</text>
      <sha1>eigl5ss5rx3scfw5j2ri7mr68949jfi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аляксандр Мікалаевіч Унсовіч</title>
    <ns>0</ns>
    <id>715213</id>
    <revision>
      <id>4194911</id>
      <parentid>4170360</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:44:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3159" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Аляксандр Мікалаевіч Унсовіч''' ({{н}}{{ДН|3|11|1970}}, в. [[Прошыка]], [[Крупскі раён]], [[Мінская вобласць]]) — беларускі педагог, спецыяліст у галіне тэорыі і методыкі навучання матэматыцы. [[Кандыдат педагагічных навук]] (2012), [[дацэнт]] (2015).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт імя Максіма Танка|Беларускі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт імя М. Танка]] (спецыяльнасць «Фізіка і інфарматыка», 1996; аспірантура, 2006).

Працаваў у [[Беларускі  інстытут правазнаўства|Беларускім інстытуце правазнаўства]] (1996—2004), [[Баранавіцкі дзяржаўны ўніверсітэт|Баранавіцкім дзяржаўным універсітэце]] (з 2004, [[Інжынерны факультэт БарДУ|інжынерны факультэт]], кафедра фізіка-матэматычных дысцыплін і інфарматыкі, дацэнт, у 2007—2013 — начальнік Цэнтра дыстаныйнага навучання, 2013—2016 — дырэктар [[Інстытут павышэння кваліфікацыі і перападрыхтоўкі БарДУ|Інстытута павышэння кваліфікацыі і перападрыхтоўкі]], з 2016 — першы прарэктар).

Навуковыя інтарэсы: методыка выкладання матэматыкі; інфармацыйныя тэхналогіі; дыстанцыйнае навучанне; электроннае навучанне.

== Літаратура ==
* Высшая математика : учебно-методический комплекс : в 2 ч. / А. Н. Унсович. — Барановичи, 2006. — 2 ч.
* Дистанционная форма получения образования: от организации до реализации / А. Н. Унсович // Вестник БарГУ. Серия «Педагогические науки. Психологические науки. Филологические науки (Литературоведение)». — 2013. — Вып. 1. — С. 57—67.
* Повышение эффективности математической подготовки студентов на основе инфокоммуникационной модели модульного обучения / А. Н. Унсович // Веснік Мазырскага дзяржаўнага педагагічнага ўніверсітэта імя І. П. Шамякіна. — 2012. — № 2. — С. 90—96.

{{зноскі}}

{{DEFAULTSORT:Унсовіч Аляксандр Мікалаевіч}}
[[Катэгорыя:Рэктары БарДУ]]</text>
      <sha1>9dqps5y7r7v6npk9myo21r37l0mp3co</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аляксандр Міхайлавіч Бутлераў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>715291</id>
    <revision>
      <id>4195319</id>
      <parentid>4171517</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T05:59:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>+ 6 катэгорый з дапамогай [[Вікіпедыя:Гаджэты/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2283" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Аляксандр Міха́йлавіч Бутлераў''' ({{lang-ru|Алекса́ндр Миха́йлович Бу́тлеров}}; 3 [15] верасня 1828, {{МН|Чыстапаль||}}, [[Казанская губерня]], [[Расійская імперыя]] — 5 [17] жніўня 1886, Бутлераўка, [[Казанская губерня]], [[Расійская імперыя]]) — рускі [[хімік]], заслужаны прафесар, стваральнік [[тэорыя хімічнай будовы|тэорыі хімічнай будовы]] арганічных рэчываў, родапачынальнік «бутлераўскай школы» рускіх хімікаў, вучоны-[[пчаляр]] і лепідаптэролаг, грамадскі дзеяч, рэктар [[Казанскі ўніверсітэт|Імператарскага Казанскага ўніверсітэта]] ў 1860—1863 гадах.

{{зноскі}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Бутлераў Аляксандр Міхайлавіч}}
[[Катэгорыя:Хімікі Расійскай імперыі]]
[[Катэгорыя:Хімікі XIX стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Пчаляры]]
[[Катэгорыя:Публіцысты Расійскай імперыі]]
[[Катэгорыя:Публіцысты XIX стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Рэктары Казанскага ўніверсітэта]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі фізіка-матэматычнага факультэта Санкт-Пецярбургскага ўніверсітэта]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Татарстане]]
[[Катэгорыя:Дактары навук]]
[[Катэгорыя:Правадзейныя члены Санкт-Пецярбургскай акадэміі навук]]
[[Катэгорыя:Кавалеры ордэна Святой Ганны 2-й ступені з імператарскай каронай]]
[[Катэгорыя:Кавалеры ордэна Святога Станіслава 1 ступені]]
[[Катэгорыя:Кавалеры ордэна Святога Уладзіміра 3 ступені]]</text>
      <sha1>dk7zal0slldadlbkhifuo33hverukp4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Маза да Сан Фрыяна</title>
    <ns>0</ns>
    <id>715369</id>
    <revision>
      <id>4195249</id>
      <parentid>4171657</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T20:24:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>+[[Катэгорыя:Мастакі Італіі XVI стагоддзя]]; +[[Катэгорыя:Мастакі Фларэнцыі]]; +[[Катэгорыя:Мастакі маньерызму]] з дапамогай [[Вікіпедыя:Гаджэты/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1620" xml:space="preserve">{{Мастак}}
'''Тамаза Манцуолі''', вядомы як '''Маза да Сан Фрыяна''' (1531 — верасень / кастрычнік 1571, {{МС|Фларэнцыя||}}) — італьянскі жывапісец, мастак позняга маньерызму.

== Біяграфія ==
Паводле Вазары, Маса быў вучнем П’ера Франчэска Фоскі, а паводле Баргіні — Карла Партэлі.

Алтар з Наведваннем, напісаны ў 1560 годзе для царквы Сан-П’ер-Маджорэ ў Фларэнцыі, уяўляе сабой завяршэнне яго юнацтва. Пасля 1561 года ён напісаў «Унебаўзяцце ўсіх святых» і «Сустрэчу Іаакіма і Ганны ў Санта-Фелічыта», якія сведчаць аб прызнанні мастака ў фларэнтыйскім асяроддзі, пацверджаным яго ўдзелам у падрыхтоўцы пахавання Мікеланджэла ў 1564 годзе і вяселля Франчэска I Медычы і Іаанны Аўстрыйскай у 1565 годзе.

{{зноскі}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Маза да Сан Фрыяна}}   &lt;!--  мянушка, якая паказвае паходжанне  --&gt;
[[Катэгорыя:Мастакі Італіі XVI стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Мастакі Фларэнцыі]]
[[Катэгорыя:Мастакі маньерызму]]</text>
      <sha1>nbrnp29iqjpveyfr2r60r0xuy3oayyj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Маза дзі Банка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>715370</id>
    <revision>
      <id>4195248</id>
      <parentid>4191507</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T20:20:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>+[[Катэгорыя:Мастакі Італіі XIV стагоддзя]]; +[[Катэгорыя:Мастакі Фларэнцыі]] з дапамогай [[Вікіпедыя:Гаджэты/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2218" xml:space="preserve">{{Мастак}}
'''Маза дзі Банка''' ({{lang-it|Maso di Banco}}; вядомы па згадках 1320-х — 1340-х гадоў) — італьянскі [[мастак]].

[[Джорджа Вазары]] ў сваёй шматтомнай працы «Жыццяпісы найбольш знакамітых жывапісцаў разьбяроў і дойлідаў» (1568 год) не пакінуў біяграфіі Маза дзі Банка. Сярод вучняў [[Джота дзі Бандонэ|Джота]] Вазары згадвае нейкага «Маза празванага Джаціна», мастака, які быў ці то сынам Стэфана, ці то сынам самога Джота; пры гэтым Вазары спасылаецца на [[Ларэнца Гіберці|Гіберці]] і на [[Даменіка Гірландая|Даменіка дэль Гірландая]], успаміны якога да нас не дайшлі. Захаваліся літаратурныя працы Ларэнца Гіберці (1378—1455), які ў сваіх «Каментарах» называючы Маза «чалавекам выдатных талентаў», паведамляе, што мастак стварыў цыкл фрэсак у царкве Санта Крочэ і быў не толькі славутым жывапісцам, але і скульптарам, які пакінуў пасля сябе шмат вучняў. Аднак Джорджа Вазары ў сваёй працы прыпісваў гэтыя фрэскі мастаку Стэфана. Узніклая блытаніна з трох імёнаў — Маза, Стэфана і Джаціна — працяглы час не дазваляла навукоўцам вызначыць, хто і што з іх стварыў.

{{зноскі}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Маза дзі Банка}}   &lt;!-- не прозвішча, а пазначэнне паходжання  --&gt;
[[Катэгорыя:Мастакі Італіі XIV стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Мастакі Фларэнцыі]]</text>
      <sha1>pqec7xyr9tokrhtrtqrspbsjr91fnzs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мазаліна</title>
    <ns>0</ns>
    <id>715371</id>
    <revision>
      <id>4195244</id>
      <parentid>4171669</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T20:13:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>+[[Катэгорыя:Мастакі Італіі XV стагоддзя]]; +[[Катэгорыя:Мастакі Адраджэння]]; +[[Катэгорыя:Мастакі готыкі]] з дапамогай [[Вікіпедыя:Гаджэты/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1108" xml:space="preserve">{{Мастак}}
'''Мазаліна''' або '''Мазаліна да Панікале''' ({{lang-it|Masolino da Panicale}}; нар. каля 1383, Панікале (у даліне р. Арно) — каля 1440) — мянушка, пад якой працаваў у пачатку кватрачэнта італьянскі жывапісец '''Тамаза да Крыстафора-Фіні'''. У 1407 годзе паступіў у майстэрню Гіберці. Яго першыя творы па вытанчанасці нагадваюць мастацтва [[Ларэнца Манака]] і [[Даменіка Венецыяна]]. У 1424—1425 гадах [[Мазачыа]] і Мазаліна выканалі карціну «Святая Ганна з Марыяй і Дзіцяткам Езусам» (Фларэнцыя, Уфіцы).

{{зноскі}}

{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Мастакі Італіі XV стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Мастакі Адраджэння]]
[[Катэгорыя:Мастакі готыкі]]</text>
      <sha1>r4vik0olyt6thkspi37uavy1c8vmrkg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195246</id>
      <parentid>4195244</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T20:15:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>дададзена [[Катэгорыя:Мастакі Фларэнцыі]] з дапамогай [[Вікіпедыя:Гаджэты/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1165" xml:space="preserve">{{Мастак}}
'''Мазаліна''' або '''Мазаліна да Панікале''' ({{lang-it|Masolino da Panicale}}; нар. каля 1383, Панікале (у даліне р. Арно) — каля 1440) — мянушка, пад якой працаваў у пачатку кватрачэнта італьянскі жывапісец '''Тамаза да Крыстафора-Фіні'''. У 1407 годзе паступіў у майстэрню Гіберці. Яго першыя творы па вытанчанасці нагадваюць мастацтва [[Ларэнца Манака]] і [[Даменіка Венецыяна]]. У 1424—1425 гадах [[Мазачыа]] і Мазаліна выканалі карціну «Святая Ганна з Марыяй і Дзіцяткам Езусам» (Фларэнцыя, Уфіцы).

{{зноскі}}

{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Мастакі Італіі XV стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Мастакі Адраджэння]]
[[Катэгорыя:Мастакі готыкі]]
[[Катэгорыя:Мастакі Фларэнцыі]]</text>
      <sha1>13qytd97yx7u7pyfb54fd1ybun65n3h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хайнц Мак</title>
    <ns>0</ns>
    <id>715375</id>
    <revision>
      <id>4195240</id>
      <parentid>4171695</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T20:06:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>+[[Катэгорыя:Мастакі Германіі XX стагоддзя]]; +[[Катэгорыя:Мастакі Германіі XXI стагоддзя]] з дапамогай [[Вікіпедыя:Гаджэты/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2214" xml:space="preserve">{{Мастак}}
'''Хайнц Мак''' ({{lang-de|Heinz Mack}}; нар. {{ДН|8|3|1931}}, [[Лолар]], Германія) — мастак нямецкага паходжання, прадстаўнік оп-арта і кінетычнага мастацтва.

== Біяграфія і творчасць ==
Хайнц Мак нарадзіўся 8 сакавіка 1931 года ў горадзе Лолары ў нямецкай зямлі Гесэн. У 1949 годзе ён пераехаў у [[Дзюсельдорф]], дзе вывучаў жывапіс у Дзяржаўнай мастацкай акадэміі з 1950 па 1953 гады. Хайнц Мак таксама атрымаў ступень па філасофіі ва Універсітэце Кёльна ў 1956 годзе, у тым жа годзе пачаў вывучаць праблемы руху і святла. З 1956 па 1958 гады мастак распрацоўваў светлавыя рэльефы і светлавыя кінетычныя канструкцыі — работы, зробленыя з паліраванага металу, які вібраваў і адлюстроўваў колеры асяроддзя.

Хайнц Мак распрацаваў тэорыю «дынамічных структур», якую ўпершыню прадставіў у 1958 годзе ў падобным на маніфест эсэ «Die Ruhe der Unruhe» («Спакой неспакою»), апублікаваным у першым выпуску часопіса «Zero».

Першая персанальная выстаўка мастака прайшла ў Галерэі Шмела ў Дзюсельдорфе ў 1957 годзе. У 1957—1958 гадах разам з [[Ота Пінэ]] стварыў групу «Зеро», у якую ўвайшлі Гюнтэр Юкер, [[Іў Кляйн]], [[Жан Тэнглі]] і іншыя.

{{зноскі}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Мак Хайнц}}
[[Катэгорыя:Мастакі Германіі XX стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Мастакі Германіі XXI стагоддзя]]</text>
      <sha1>e97p55rkn6hi146ngm098gvit3q4494</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Біл Хейдэр</title>
    <ns>0</ns>
    <id>715440</id>
    <revision>
      <id>4195322</id>
      <parentid>4172272</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T06:18:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>+ 15 катэгорый з дапамогай [[Вікіпедыя:Гаджэты/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3487" xml:space="preserve">{{Кінематаграфіст}}
'''Уільям Томас Хейдэр-малодшы''' ({{lang-en|William Thomas Hader Jr.}}; нар. {{ДН|7|6|1978}}) — амерыканскі [[акцёр]], комік, сцэнарыст, прадзюсар і [[рэжысёр]]. Лаўрэат трох прэмій «Эмі», а таксама намінант на прэмію «[[Залаты глобус]]». Хейдэр дамогся вядомасці дзякуючы працы над вар’етэ-шоу «Saturday Night Live», якая прынесла яму дзве намінацыі на прэмію «Эмі», а таксама ўзнагароду Пібадзі. Пачынаючы з 2018 года, ён выконваў вядучую ролю ў серыяле HBO «Бары», дзе таксама выступаў са-стваральнікам. За сваю працу над шоу ён выйграў прэміі «Эмі», Гільдыі рэжысёраў і сцэнарыстаў ЗША, а таксама быў намінаваны на «Залаты глобус». Ён таксама з’яўляецца стваральнікам псеўдадакуменальнага тэлесерыяла «Дакументалістыка сёння!» (2015).

Хейдэр вядомы па ролях другога плана ў такіх фільмах, як «SuperПерцы» (2007), «Салдаты няўдачы» (2008), «У пралёце» (2008), «Парк культуры і адпачынку» (2009), «Пол: Сакрэтны матэрыялальчык» (2011), «Людзі ў чорным 3» (2012), «План Мэгі» (2015) і «Яно 2» (2019), а таксама па галоўных ролях у фільмах «Двайняты» (2014) і «Дзяўчына без комплексаў» (2015). Сярод праектаў Хейдэра як акцёра агучвання лічацца такія мультфільмы, як франшыза «Хмарна, магчымы ападкі ў выглядзе фрыкадэлек» (2009—2014), «Універсітэт монстраў» (2013), «Турба» (2013), «Галаваломка» (2015), «У пошуках Доры» (2016), франшыза «Angry Birds» (2016—2019) і «Ральф супраць Інтэрнэту» (2018).

{{зноскі}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Хейдэр Біл}}
[[Катэгорыя:Акцёры XX стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Акцёры XXI стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Акцёры тэлебачання ЗША]]
[[Катэгорыя:Акцёры агучвання ЗША]]
[[Катэгорыя:Комікі ЗША]]
[[Катэгорыя:Сцэнарысты XXI стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Сцэнарысты тэлебачання ЗША]]
[[Катэгорыя:Рэжысёры XXI стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Рэжысёры тэлебачання ЗША]]
[[Катэгорыя:Акцёры ЗША]]
[[Катэгорыя:Стэндап-комікі ЗША]]
[[Катэгорыя:Лаўрэаты прэміі «Эмі»]]
[[Катэгорыя:Лаўрэаты прэміі «Спадарожнік»]]
[[Катэгорыя:Лаўрэаты прэміі Гільдыі рэжысёраў ЗША]]
[[Катэгорыя:Лаўрэаты прэміі Гільдыі сцэнарыстаў ЗША]]</text>
      <sha1>2us09ijmfhqnhnqz9i5czrww2beuuih</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ганс Макарт</title>
    <ns>0</ns>
    <id>715441</id>
    <revision>
      <id>4195204</id>
      <parentid>4172277</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T19:20:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>+ 5 катэгорый з дапамогай [[Вікіпедыя:Гаджэты/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3000" xml:space="preserve">{{Мастак}}
'''Ганс (Ханс) Макарт''' ({{lang-de|Hans Makart}}; {{ДН|28|5|1840}}, {{МН|Зальцбург||}} — {{ДС|3|10|1884}}, {{МС|Вена||}}) — аўстрыйскі [[мастак]], дэкаратар, дызайнер мэблі і інтэр’ераў, мастак па касцюмах, прадстаўнік [[акадэмізм]]у.

== Біяграфія ==
Макарт навучаўся жывапісу ў [[Мюнхен]]е ў [[Карл Тэадор фон Пілоці|Карла Тэадора фон Пілоці]]. У 1861—1865 гадах Ганс Макарт выпрацаваў уласны стыль. Першая яго карціна — «Лавуазье ў турме» — была прысвечана апошнім дням вялікага французскага фізіка, ахвяры якабінскага тэрору.

Ганс Макарт — аўтар вялікіх гістарычных і алегарычных кампазіцый, мноства партрэтаў. Пры жыцці атрымаў шырокае прызнанне і меў шмат прыхільнікаў. Яго студыя ў 1870-1880 гадах была цэнтрам культурнага жыцця венскага грамадства.

Макарт аказаў уплыў на еўрапейскіх мастакоў-мадэрністаў, такіх як [[Густаў Клімт]] і [[Альфонс Муха]].

У 1882 годзе імператар Франц Іосіф даручыў Макарту роспіс спальні імператрыцы Лізаветы на [[Віла Гермес|віле Гермес]] у венскім прадмесці [[Лайнцэр Ціргартэн]]. Жывапіс павінен быў ілюстраваць «Сон у летнюю ноч» Шэкспіра. Макарт выканаў мноства эцюдаў, але распісаць сцены яму перашкодзіла смерць. Ён памёр ва ўзросце 44 гадоў ад выкліканага сіфілісам прагрэсіўнага паралічу. Заказ на віле Гермес быў выкананы мастакамі Густавам і Эрнстам Клімтамі і [[Франц фон Мач|Францам Мачам]].

Большасць прац Макарта знаходзяцца ў музеях Вены. Макарт намаляваны на аўстрыйскіх паштовых марках 1932, 1948 і 1990 гадоў.

{{зноскі}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Макарт Ганс}}
[[Катэгорыя:Мастакі Аўстрыі]]
[[Катэгорыя:Мастакі XIX стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Мастакі-арыенталісты]]
[[Катэгорыя:Мастакі гістарычнага жанру]]
[[Катэгорыя:Памерлі ад сіфілісу]]</text>
      <sha1>p1oktgxvaph0n3k9z1zloa6c2z9d1da</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Стэнтан Мак-Дональд-Райт</title>
    <ns>0</ns>
    <id>715443</id>
    <revision>
      <id>4195208</id>
      <parentid>4172280</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T19:24:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>+ 3 катэгорыі з дапамогай [[Вікіпедыя:Гаджэты/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="885" xml:space="preserve">{{Мастак}}
'''Стэнтан Мак-Дональд-Райт''' ({{lang-en|Stanton MacDonald-Wright}}; {{ДН|8|7|1890}}, Шарлатсвіл — {{ДС|22|8|1973}}, {{МС|Лос-Анджэлес||}}, Каліфорнія) — амерыканскі [[мастак]], адзін з заснавальнікаў сінхрамізму, першай абстрактнай плыні ў амерыканскім мастацтве, якая мела міжнароднае значэнне.

{{зноскі}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Мак-Дональд-Райт Стэнтан}}
[[Катэгорыя:Мастакі ЗША XX стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Мастакі-абстракцыяністы]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі Нацыянальнай вышэйшай школы прыгожых мастацтваў]]</text>
      <sha1>k6tg7a9sa1ne7v9u1p0ifon8j9cz6bt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Эдуарда Мак Энтайр</title>
    <ns>0</ns>
    <id>715462</id>
    <revision>
      <id>4195219</id>
      <parentid>4172358</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T19:40:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>+[[Катэгорыя:Мастакі Аргенціны]]; +[[Катэгорыя:Мастакі XX стагоддзя]]; +[[Катэгорыя:Мастакі XXI стагоддзя]] з дапамогай [[Вікіпедыя:Гаджэты/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="916" xml:space="preserve">{{Мастак}}
'''Эдуарда Мак Энтайр''' ({{ДН|20|2|1929}} — {{ДС|5|5|2014}}) — аргенцінскі [[мастак]], вядомы сваімі геаметрычнымі карцінамі.

Нарадзіўся ў [[Буэнас-Айрэс]]е, Аргенціна, ад бацькі-шатландца і маці-бельгійкі. Праяўляць свой талент пачаў ва ўзросце дваццаці гадоў. Яго работы ўпершыню былі выстаўлены ў 1954 годзе ў Мастацкай галерэі Контэ ў Буэнас-Айрэсе.

{{зноскі}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Мак Энтайр Эдуарда}}
[[Катэгорыя:Мастакі Аргенціны]]
[[Катэгорыя:Мастакі XX стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Мастакі XXI стагоддзя]]</text>
      <sha1>ec7oeb6n5zloxr0kn8belujb5n1bq6j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сяргей Барысавіч Рэпкін</title>
    <ns>0</ns>
    <id>715586</id>
    <revision>
      <id>4194873</id>
      <parentid>4173662</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:41:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце (2) з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3102" xml:space="preserve">{{ДД}}
'''Сяргей Барысавіч Рэпкін''' (нар. {{ДН|15|1|1979}}, г. [[Брэст]]) — беларускі эканаміст, спартыўны трэнер (гандбол). [[Кандыдат эканамічных навук]] (2017), [[дацэнт]] (2011).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Рэспубліканскае дзяржаўнае вучылішча алімпійскага рэзерву|Рэспубліканскае вучылішча алімпійскага рэзерву]] (спецыяльнасць «Фізічная культура і спорт», 1998), [[Беларускі дзяржаўны эканамічны ўніверсітэт]] (спецыяльнасць «Эканоміка і кіраванне на прадпрыемстве», 2004; аспірантура, 2008).
    
Працаваў у спецыялізаванай дзіцяча-юнацкай школе алімпійскага рэзерву (1999, трэнер-выкладчык), Кастрычніцкім ФАЦ (Мінск, 1999—2001, трэнер-выкладчык), Рэспубліканскім цэнтры алімпійскай падрыхтоўкі па гандболу (1999, 2001—2004, трэнер-выкладчык), Беларускім дзяржаўным эканамічным універсітэце (2004—2017, кафедра фізічнай культуры і спорту, з 2009 — загадчык кафедры), [[Беларускі  дзяржаўны ўніверсітэт фізічнай культуры|Беларускім дзяржаўным універсітэце фізічнай культуры]] (з 05.2017, рэктар).

Навуковыя інтарэсы: эканоміка спорту.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Экономика игровых видов спорта в Республике Беларусь: стратегия развития и организационно-методический инструментарий ее реализации : диссертация … доктора экономических наук : 08.00.05 : защищена 12.05.2017 : утверждена 20.12.2017 / Репкин Сергей Борисович. ― Минск, 2017.
* Экономическая оценка человеческого капитала и эффективность его использования инвестором в игровых видах спорта : диссертация … кандидата экономических наук : 08.00.05 : защищена 29.02.2008 : утверждена 11.06.2008 / Репкин Сергей Борисович. ― Минск, 2008.
* Экономика спортивной организации: методы финансового планирования и анализа / Д. А. Панков, С. Б. Репкин. — Минск, 2004.

{{DEFAULTSORT:Касячэнка Рыгор Паўлавіч}}
[[Катэгорыя:Рэктары БДУФК]]</text>
      <sha1>lfu0ne4bbachspxnk1wryy7colxz33v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Міхаіл Яфімавіч Кобрынскі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>715593</id>
    <revision>
      <id>4194887</id>
      <parentid>4173709</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:42:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2000" xml:space="preserve">{{вучоны}}
{{цёзкі2|Кобрынскі}}
'''Міхаіл Яфімавіч Кобрынскі''' (нар. {{ДН|3|10|1951}}, г. [[Рэчыца]], [[Гомельская вобласць]]) — [[беларусь|беларускі]] педагог, спецыяліст у галіне агульнай педагогікі, гісторыі педагогікі і адукацыі. Доктар педагагічных навук (2001), прафесар (2002).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Гомельскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Францыска Скарыны|Гомельскі дзяржаўны ўніверсітэт]] (спецыяльнасць «Фізічнае выхаванне», 1973; спецыяльнасць «Гісторыя», 1983).
    
Працаваў у [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт фізічнай культуры|Беларускім дзяржаўным універсітэце фізічнай культуры]] (з 1999, спартыўна-педагагічны факультэт масавых відаў спорту, кафедра педагогікі, прафесар, у 1999—2012 — рэктар).

Навуковыя інтарэсы: маральна-духоўнае выхаванне; алімпійская адукацыя; кіраванне фізічнай культурай і спортам.

== Узнагароды ==
Ордэн СССР «[[Ордэн «Знак Пашаны»|Знак Пашаны]]» (1986), званне «[[Заслужаны работнік адукацыі Рэспублікі Беларусь]]».

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
* [http://unicat.nlb.by/SCIENT/DOC/FILES/BY-NLB-ar449944_Kobrinskiy_ME/BY-NLB-ar449944_Kobrinskiy_ME.htm Кобринский Михаил Ефимович]

{{DEFAULTSORT:Кобрынскі Міхаіл Яфімавіч}}
[[Катэгорыя:Рэктары БДУФК]]</text>
      <sha1>5fkguylbncxdj1xyrrsbpkza8rs5e46</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Віктар Аляксеевіч Сакалоў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>715596</id>
    <revision>
      <id>4194949</id>
      <parentid>4173733</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:48:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4254" xml:space="preserve">{{вучоны}}
{{цёзкі2|Сакалоў}}
'''Віктар Аляксеевіч Сакалоў''' ({{ДН|11|5|1938}}, ст. Спірава, Цвярская вобласць, Расія — {{ДС|7|9|2014}}) — [[беларусь|беларускі]] вучоны ў галіне фізкультуры і спорта, педагог, заслужаны трэнер Беларусі (1973), заслужаны дзеяч фізічнай культуры Беларусі (1983). [[Доктар педагагічных навук]] (1992), [[прафесар]] (1989)

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт фізічнай культуры|Беларускі дзяржаўны інстытут фізічнай культуры]] (1964).
   
Працаваў у [[Беларускі дзяржаўны інстытут народнай гаспадаркі ім. В. У. Куйбышава|Беларускім дзяржаўным інстытуце народнай гаспадаркі імя В. У. Куйбышава]] (1970—1985, загадчык кафедры фізічнага выхавання), [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт фізічнай культуры|Акадэміі фізічнага выхавання і спорту Рэспублікі Беларусь]] (1985—1995, рэктар), [[Беларускі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт імя Максіма Танка|Беларускім дзяржаўным педагагічным універсітэце імя М. Танка]] (з 1997, прафесар кафедры тэорыі і методыкі фізічнай культуры, у 1997—2008 — загадчык кафедры).

Навуковыя інтарэсы: тэорыя і методыка фізічнай культуры; спартыўная трэніроўка; аздараўленчая фізічная культура; матывацыя фізічнай і спартыўнай дзейнасці навучэнскай моладзі і механізмы яе выхавання.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.]. — Минск, 2008. — Т. 7. — С. 21.
* Спортивная энциклопедия Беларуси. — Минск, 2005. — С. 402
* Сущность, структура и содержание социально-педагогических факторов, детерминирующих физкультурную активность студенческой молодежи : автореферат диссертации в форме научного доклада … доктора педагогических наук : 13.00.04 / Соколов Виктор Алексеевич. — Киев, 1991.
* Мотивация занятий физической культурой и спортом школьников : автореферат диссертации … кандидата педагогических наук : 13.00.04 / Соколов Виктор Алексеевич. — Минск, 1973.
* Соколов Виктор Алексеевич // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.]. — Минск, 2008. — Т. 7. — С. 21.
* Соколов Виктор Алексеевич // Спортивная энциклопедия Беларуси. — Минск, 2005. — С. 402.
* Памяти Виктора Алексеевича Соколова / Усенко И. В. // Мир спорта. — Минск, 2014. — № 3. — С. 69—70.
* Белорусский государственный университет физической культуры: о времени, о спорте, о себе. — Минск, 2007. — Информация на с. 6. 7, 135, 2139, 212, 303, 304.

{{DEFAULTSORT:Сакалоў Віктар Аляксеевіч}}
[[Катэгорыя:Рэктары БДУФК]]
[[Катэгорыя:Заслужаныя дзеячы фізічнай культуры БССР]]</text>
      <sha1>9yt6n7b3q01yy5rpuzad5aoeax7s2va</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вячаслаў Цімафеевіч Горын</title>
    <ns>0</ns>
    <id>715831</id>
    <revision>
      <id>4195314</id>
      <parentid>4179216</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T05:48:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>+[[Катэгорыя:Постаці савецкай жывёлагадоўлі]]; +[[Катэгорыя:Постаці беларускай жывёлагадоўлі]]; +[[Катэгорыя:Вучоныя Расіі]] з дапамогай [[Вікіпедыя:Гаджэты/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3409" xml:space="preserve">{{цёзкі2|Горын}}
{{Вучоны}}
'''Вячаслаў Цімафеевіч Горын''' ({{ДН|6|2|1931}}, {{МН|Астрахань||}}, [[РСФСР]] — {{ДС|2|10|1994}}) — савецкі і беларускі вучоны ў галіне [[заатэхнія|заатэхніі]], развядзення і генетыкі [[сельскагаспадарчыя жывёлы|сельскагаспадарчых жывёл]]. Акадэмік УАСГНІЛ (1973).

== Біяграфія ==
У 1948 годзе паступіў у [[Беларуская сельскагаспадарчая акадэмія|Беларускую сельскагаспадарчую акадэмію]], якую скончыў у 1953 годзе. У тым жа годзе ўладкаваўся на працу малодшым навуковым супрацоўнікам у Інстытут жывёлагадоўлі, але прапрацаваўшы там некаторы час, сышоў у Капыльскую МТС, дзе да 1955 года займаў пасаду галоўнага заатэхніка.

У 1955 годзе ўзначаліў калгас імя Чапаева і працаваў там да 1959 года. З 1959 года намеснік начальніка Упраўлення па племянной справе і штучнаму асемяненню сельскагаспадарчых жывёл. З 1959 па 1964 гады старшыня калгаса «40 гадоў Кастрычніка».

У 1964 годзе прызначаны дырэктарам Беларускага НДІ жывёлагадоўлі, гэтую пасаду займаў да 1973 года, адначасова з гэтым з 1964 па 1977 гады загадваў аддзелам генетыкі і развядзення сельскагаспадарчых жывёл у гэтым жа НДІ.

У 1973—1975 гадах віцэ-прэзідэнт УАСГНІЛ. Рэктар (1975—1977), загадчык кафедры генетыкі і развядзення сельскагаспадарчых жывёл (1975—1987) Усесаюзнага СГІ завочнай адукацыі.

У 1977—1979 гадах дырэктар УНДІ племянной справы (1977—1979). У 1987—1991 гадах генеральны дырэктар Усесаюзнага навукова-вытворчага аб’яднання па племянной справе ў жывёлагадоўлі, дырэктар і загадчык аддзела прыкладной генетыкі Галаўнога селекцыйна-генетычнага цэнтра (г. Быкава Маскоўскай вобласці).

З 1991 года дырэктар Усерасійскага навукова-даследчага селекцыйна-генетычнага інстытута жывёлагадоўлі.

Памёр 2 кастрычніка 1994 года.

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Горын Вячаслаў Цімафеевіч}}
[[Катэгорыя:Постаці савецкай жывёлагадоўлі]]
[[Катэгорыя:Постаці беларускай жывёлагадоўлі]]
[[Катэгорыя:Вучоныя Расіі]]
[[Катэгорыя:Старшыні калгасаў]]</text>
      <sha1>4a1m87j3d1jx4srjcydv6ipi6po1sh8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Джон Хокінс</title>
    <ns>0</ns>
    <id>715844</id>
    <revision>
      <id>4195310</id>
      <parentid>4179263</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T05:39:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>+ 9 катэгорый з дапамогай [[Вікіпедыя:Гаджэты/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1599" xml:space="preserve">{{Ваенны дзеяч}}
Сэр '''Джон Хокінс''' ({{lang-en|John Hawkins}} або {{lang-en2|John Hawkyns}}; {{ДН|||1532}}, [[Плімут (Англія)|Плімут]] — Вест-Індыя (у моры) {{ДС|12|11|1595}}) — англійскі марак, караблебудаўнік, адмірал, таленавіты арганізатар, камерсант, рабагандляр, пірат. За адвагу ў бітве з [[непераможная армада|Непераможнай армадай]] ганараваны ў рыцарства (1588).

Патомны дваранін. Сын сэра Уільяма Хокінса і Джаан Трэлані. Па матчынай лініі ўзыходзіць да Элеаноры Ланкастэрскай.

Бацька Джона Уільям быў даверанай асобай [[Генрых VIII|Генрыха VIII]] і адным з выбітных капітанаў Англіі.

{{зноскі}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Хокінс Джон}}
[[Катэгорыя:Караблебудаўнікі]]
[[Катэгорыя:Рыцары-бакалаўры]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў моры]]
[[Катэгорыя:Гандляры рабамі]]
[[Катэгорыя:Піраты Англіі]]
[[Катэгорыя:Мараплаўцы Англіі]]
[[Катэгорыя:Памерлі ад дызентэрыі]]
[[Катэгорыя:Адміралы Англіі]]
[[Катэгорыя:Дзяржаўныя дзеячы Англіі]]</text>
      <sha1>hmnschlxf1k266iyp7lywt8ih2hsnso</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шахбаз Шарыф</title>
    <ns>0</ns>
    <id>715851</id>
    <revision>
      <id>4195309</id>
      <parentid>4179289</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T05:31:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>дададзена [[Катэгорыя:Палітыкі Пакістана]] з дапамогай [[Вікіпедыя:Гаджэты/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1566" xml:space="preserve">{{ДД}}
'''Шахбаз Шарыф''' (нар. {{ДН|23|9|1951}}, {{МН|Лахор||}}) — пакістанскі дзяржаўны і палітычны дзеяч. Прэм’ер-міністр Пакістана з 11 красавіка 2022 года. Былы галоўны міністр правінцыі Пенджаб.

== Біяграфія ==
Шахбаз Шарыф нарадзіўся ў Лахоры 23 верасня 1951 года. Пасля ваеннага перавароту ў 1999 годзе і прыходу да ўлады генерала [[Первез Мушараф|Первеза Мушарафа]] Шахбаз разам са сваім родным братам [[Наваз Шарыф|Навазам]] збеглі ў [[Лондан]]. Пасля вяртання з эміграцыі Шахбаз узначаліў партыю [[Пакістанская мусульманская ліга (Н)]]. 30 сакавіка 2009 года стаў галоўным міністрам правінцыі Пенджаб, папярэдні галоўны міністр быў звольнены за тое, што выкраў сваю былую жонку.

Узначаліў урад краіны 11 красавіка 2022 года.

{{зноскі}}

{{Прэм’ер-міністры Пакістана}}
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Шарыф Шахбаз}}
[[Катэгорыя:Прэм’ер-міністры Пакістана]]
[[Катэгорыя:Палітыкі Пакістана]]</text>
      <sha1>5le5q4ul0941dxckslt4v6uu048ravs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Алтынай Абдуахімаўна Асылмуратава</title>
    <ns>0</ns>
    <id>715852</id>
    <revision>
      <id>4195303</id>
      <parentid>4179293</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T05:22:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>+ 8 катэгорый з дапамогай [[Вікіпедыя:Гаджэты/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1942" xml:space="preserve">{{Тэатральны дзеяч}}
'''Алтынай Абдуахімаўна Асылмуратава''' (нар. {{ДН|1|1|1961}}, [[Алматы]]) — савецкая і расійская артыстка [[балет]]а і педагог. Прыма-балерына Ленінградскага тэатра оперы і балета ім. С. М. Кірава — [[Марыінскі тэатр|Марыінскага тэатра]] (1987—1999), англійскага Каралеўскага балета (1989—1993) і Марсельскага балета Ралана Пеці (1995—1997). Мастацкі кіраўнік [[Акадэмія рускага балета імя А. Я. Ваганавай|Акадэміі рускага балета імя А. Я. Ваганавай]] (2000—2013), мастацкі кіраўнік балета тэатра «Астана-опера» (з 2015), рэктар Казахскай нацыянальнай акадэміі харэаграфіі (з 2016). Народная артыстка Расіі (2001).

Жонка танцоўшчыка Канстанціна Заклінскага.

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Асылмуратава Алтынай Абдуахімаўна}}
[[Катэгорыя:Артысты балета СССР]]
[[Катэгорыя:Артысты балета Расіі]]
[[Катэгорыя:Артысты балета XX стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Балетныя педагогі Расіі]]
[[Катэгорыя:Балетныя педагогі Казахстана]]
[[Катэгорыя:Балетныя педагогі XX стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Артысты балета Марыінскага тэатра]]
[[Катэгорыя:Лаўрэаты Дзяржаўнай прэміі РФ у вобласці літаратуры і мастацтва]]</text>
      <sha1>qs78z6yfnn1wqr2sy4g52kkr1sdp7kw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аліхан Асханавіч Смаілаў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>715855</id>
    <revision>
      <id>4195302</id>
      <parentid>4179302</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T05:14:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>дададзена [[Катэгорыя:Палітыкі Казахстана]] з дапамогай [[Вікіпедыя:Гаджэты/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1687" xml:space="preserve">{{ДД}}
'''Аліхан Асханавіч Смаілаў''' ({{lang-kz|Әліхан Асханұлы Смайылов}}; нар. {{ДН|18|12|1972}}, [[Алматы]], [[Казахская ССР]]) — казахстанскі дзяржаўны і палітычны дзеяч, прэм’ер-міністр Рэспублікі Казахстан з 11 студзеня 2022 года.

== Біяграфія ==
Паходзіць з роду канглы.

У 1994 годзе скончыў [[Казахскі нацыянальны ўніверсітэт|Казахскі дзяржаўны нацыянальны ўніверсітэт імя аль-Фарабі]] па спецыяльнасці «прыкладная матэматыка», а ў 1996 годзе — Казахстанскі інстытут менеджменту, эканомікі і прагназавання пры Прэзідэнце Рэспублікі Казахстан, атрымаўшы ступень магістра дзяржаўнага кіравання.

5 студзеня 2022 года ўказам Прэзідэнта Рэспублікі Казахстан быў прызначаны часовым выканаўцам абавязкаў прэм’ер-міністра Казахстана.

11 студзеня 2022 года Указам Прэзідэнта Рэспублікі Казахстан назначаны на пасаду прэм’ер-міністра Рэспублікі Казахстан.

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Смаілаў Аліхан Асханавіч}}
[[Катэгорыя:Палітыкі Казахстана]]</text>
      <sha1>t09l22poac1t8x9lyrejund9laph2sz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ніна Георгіеўна Краснова</title>
    <ns>0</ns>
    <id>715899</id>
    <revision>
      <id>4194910</id>
      <parentid>4180123</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:44:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1852" xml:space="preserve">{{ДД}} 
'''Ніна Георгіеўна Краснова''' (нар. {{ДН|31|5|1928}}, г. [[Гомель]]) — беларускі гісторык. Кандыдат гістарычных навук (1969), прафесар (1978).

== Біяграфія ==
Скончыла [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]] (спецыяльнасць «Гісторыя», 1951; аспірантура, 1954).
    
Працавала ў ЦК ЛКСМБ (1952—1959, загадчык аддзела, сакратар), [[ЦК КПБ]] (1959—1970, намеснік начальніка аддзела навукі і навучальных устаноў), [[Мінскі дзяржаўны лінгвістычны ўніверсітэт|Мінскім дзяржаўным лінгвістычным універсітэце]] (у 1970—1990 — рэктар, 1991—2011 — прафесар кафедр палітычнай гісторыі, гісторыі і беларусазнаўства, айчыннай гісторыі і сусветнай культуры).

Навуковыя інтарэсы: гісторыя Беларусі; гісторыя і арганізацыя адукацыі ў Беларусі.

== Узнагароды ==
Званне «Заслужаны работнік народнай адукацыі Беларускай ССР» (1988), [[Ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга|ордэны Працоўнага Чырвонага Сцяга]] (1966), «[[Ордэн «Знак Пашаны»|Знак Пашаны]]» (1960, 1981) і інш.

{{зноскі}}

{{DEFAULTSORT:Краснова Ніна Георгіеўна}}
[[Катэгорыя:Рэктары Мінскага дзяржаўнага лінгвістычнага ўніверсітэта]]</text>
      <sha1>loukyqhv14724bgmsr3m937onhr0ay7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Фарух Садулаевіч Рузіматаў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>715934</id>
    <revision>
      <id>4195362</id>
      <parentid>4180632</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T07:13:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>+ 6 катэгорый з дапамогай [[Вікіпедыя:Гаджэты/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5160" xml:space="preserve">{{Тэатральны дзеяч}}
'''Фарух Садулаевіч (Садзілаевіч) Рузіматаў''' (нар. {{ДН|26|6|1963}}, {{МН|Ташкент||}}, Узбекская ССР) — артыст балета, прэм’ер, вядучы саліст балета [[Марыінскі тэатр|Марыінскага тэатра]] ў 1986—2007 гадах. Заслужаны артыст Таджыкскай ССР (1988); Лаўрэат прэміі «Залатая маска» (1998), Народны артыст Расіі (2000). Мастацкі кіраўнік балета Вялікага тэатра Узбекістана.

== Біяграфія ==
Нарадзіўся Фарух Рузіматаў 26 чэрвеня 1963 года ў Ташкенце, дзе ў той час жылі яго бацькі, ураджэнцы Ленінабадскай вобласці Таджыкскай ССР: бацька — Садула Шакіравіч Рузіматаў (нар.1941) — педагог тэарэтычных музычных дысцыплін, маці — Мая Амонаўна Рузіматава — педагог па вакале.

У 1973 годзе педагог з [[Акадэмія рускага балета імя А. Я. Ваганавай|Ленінградскага харэаграфічнага вучылішча ім. А. Я. Ваганавай]], які прыехаў у Душанбэ, дзе жыла сям’я Рузіматавых, пры праглядзе здольных для навучання танцам дзяцей нечакана для дзесяцігадовага школьніка і яго бацькоў абраў і Фаруха — ён стаў выхаванцам праслаўленай Ваганаўскай балетнай школы, дзе яго педагогамі былі Г. Н. Сялюцкі, М. В. Балтачэева, М. М. Сярэбранікаў і інш. На выпускным спектаклі ў 1981 годзе яму, як аднаму з найлепшых вучняў курса, даручылі выканаць найскладанейшае па-дэ-дэ з упадабанага Фаруху балета — «[[Дон Кіхот (балет)|Дон Кіхот]]».

Пасля выпуску ў 1981 годзе па класе педагога Генадзя Сялюцкага быў прыняты ў трупу Ленінградскага тэатра оперы і балета імя Кірава. У 1986 годзе быў вылучаны на пазіцыю саліста. Выконваў вядучыя партыі практычна ва ўсіх балетах класічнага рэпертуару. У 1990—1991 гадах быў запрошаным салістам Амерыканскага тэатра балета (Нью-Ёрк). У 1992 годзе ўдзельнічаў нароўні з такімі зоркамі, як [[Мая Плісецкая]], [[Мсціслаў Растраповіч]], [[Уладзімір Віктаравіч Васільеў|Уладзімір Васільеў]], [[Кацярына Сяргееўна Максімава|Кацярына Максімава]], у першым канцэрце на Чырвонай плошчы, які азначае канец СССР і пачатак новых часоў у Расіі, станцаваў з Маргарытай Кулік па-дэ-дэ з балета. «Карсар».

Танцаваў з Таццянай Церахавай, Маргарытай Кулік, [[Алтынай Асылмуратава]]й, [[Юлія Віктараўна Махаліна|Юліяй Махалінай]], Ларысай Лежнінай, Ірынай Чысцяковай, Святланай Захаравай. Пасля 1995 года ў яго склаўся яркі дуэт з маладой балерынай [[Дзіяна Вішнёва|Дзіянай Вішнёвай]].

З верасня па снежань 2018 года мастацкі кіраўнік балета Вялікага тэатра Узбекістана.

З сакавіка 2021 года — кіраўнік балетнай трупы Новасібірскага тэатра оперы і балета (НАВАТА). У цяперашні час узначальвае балетную трупу Акадэмічнага тэатра оперы і балета Таджыкістана ў Душанбэ.

{{зноскі}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Рузіматаў Фарух Садулаевіч}}
[[Катэгорыя:Артысты балета СССР]]
[[Катэгорыя:Артысты балета Расіі]]
[[Катэгорыя:Артысты балета XX стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Артысты балета Марыінскага тэатра]]
[[Катэгорыя:Постаці Міхайлаўскага тэатра]]
[[Катэгорыя:Заслужаныя артысты Таджыкскай ССР]]</text>
      <sha1>h3d5t8a0cwj21olz9n0cb0cgdodg54e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Піліп Фёдаравіч Фартунатаў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>715971</id>
    <revision>
      <id>4195351</id>
      <parentid>4181454</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T07:01:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>+ 14 катэгорый з дапамогай [[Вікіпедыя:Гаджэты/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2300" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Піліп Фёдаравіч Фартунатаў''' ({{lang-ru|Фили́пп Фёдорович Фортуна́тов}}; 2 студзеня [14 студзеня] 1848, {{МН|Волагда||}} — 20 верасня [3 кастрычніка] 1914, в. Косалма, пад [[Петразаводск]]ам) — расійскі лінгвіст, [[прафесар]], правадзейны член Пецярбургскай акадэміі навук (1898), заснавальнік маскоўскай лінгвістычнай школай («фармальнай», «фартунатаўскай»), адзін з найбольш значных лінгвістаў дарэвалюцыйнай Расіі. Працаваў над гісторыяй [[індаарыйскія мовы|індаарыйскіх]], [[балтыйскія мовы|балтыйскіх]] і [[славянскія мовы|славянскіх моў]], працаваў з індаеўрапеістыкай, тэорыяй граматыкі; займаўся шырокай педагагічнай дзейнасцю. Брат А. Ф. Фартунатава і С. Ф. Фартунатава.

{{зноскі}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Фартунатаў Піліп Фёдаравіч}}
[[Катэгорыя:Памерлі ў Карэліі]]
[[Катэгорыя:Пахаваныя ў Карэліі]]
[[Катэгорыя:Славісты Расійскай імперыі]]
[[Катэгорыя:Балтысты]]
[[Катэгорыя:Усходазнаўцы]]
[[Катэгорыя:Замежныя члены Сербскай акадэміі навук і мастацтваў]]
[[Катэгорыя:Марфолагі мовы]]
[[Катэгорыя:Акцэнтолагі]]
[[Катэгорыя:Гісторыкі мовы]]
[[Катэгорыя:Індаеўрапеісты]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Аланецкай губерні]]
[[Катэгорыя:Кампаратывісты]]
[[Катэгорыя:Правадзейныя члены Санкт-Пецярбургскай акадэміі навук]]
[[Катэгорыя:Мовазнаўцы Расіі]]
[[Катэгорыя:Дактары навук]]</text>
      <sha1>bzb05ov52518bft6okccxi8obzbagu8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хуан Баўтыста Марцінес дэль Маса</title>
    <ns>0</ns>
    <id>715977</id>
    <revision>
      <id>4195224</id>
      <parentid>4181669</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T19:45:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>+ 6 катэгорый з дапамогай [[Вікіпедыя:Гаджэты/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="984" xml:space="preserve">{{Мастак}}
'''Хуан Баўтыста Марцінес дэль Маса''' ({{lang-es|Juan Bautista Martínez del Mazo}}; каля 1612, [[Куэнка (Іспанія)|Куэнка]] — {{ДС|10|2|1667}}, {{МС|Мадрыд||}}) — іспанскі мастак эпохі [[барока]], прадстаўнік мастацкай школы Дыега Веласкеса і яго зяць, прыдворны мастак.

{{зноскі}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Марцінес дэль Маса Хуан Баўтыста}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў XVII стагоддзі]]
[[Катэгорыя:Мастакі Іспаніі XVII стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Мастакі-пейзажысты Іспаніі]]
[[Катэгорыя:Мастакі-партрэтысты Іспаніі]]
[[Катэгорыя:Прыдворныя мастакі]]
[[Катэгорыя:Мастакі барока]]</text>
      <sha1>89n9sazkntra12jsuvcn9el514yot0i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Антанен Арто</title>
    <ns>0</ns>
    <id>715982</id>
    <revision>
      <id>4195253</id>
      <parentid>4181500</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T20:43:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>+ 15 катэгорый з дапамогай [[Вікіпедыя:Гаджэты/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2272" xml:space="preserve">{{Пісьменнік}}
'''Антанен Арто''' ({{lang-fr|Antonin Artaud}}; {{ДН|4|9|1896}}, {{МН|Марсель||}} — {{ДС|4|3|1948}}, {{МС|Парыж||}}) — французскі [[пісьменнік]], [[паэт]], драматург, акцёр тэатра і кіно, мастак, кінасцэнарыст, рэжысёр і тэарэтык тэатра, наватар тэатральнай мовы, які прысвяціў жыццё і творчасць пытанні аб новым абгрунтаванні мастацтва, яго месцы ў свеце і права на існаванне. Арто распрацаваў уласную тэатральную канцэпцыю, якая называецца «тэатр жорсткасці» («круятычны тэатр»).

У 1920-х — першай палове 1930-х сыграў шэраг роляў у кіно ў такіх рэжысёраў, як [[Абель Ганс]], [[Фрыц Ланг]], [[Георг Вільгельм Пабст]], [[Карл Тэадор Дрэер]], Марсель Л’Эрб’е, [[Жэрмен Дзюлак]], [[Клод Атан-Лара]], [[Марыс Турнёр]] інш.

{{зноскі}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Арто Антанен}}
[[Катэгорыя:Пісьменнікі Францыі XX стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Паэты Францыі]]
[[Катэгорыя:Паэты XX стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Драматургі Францыі]]
[[Катэгорыя:Драматургі XX стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Эсэісты Францыі]]
[[Катэгорыя:Эсэісты XX стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Тэатральныя рэжысёры Францыі]]
[[Катэгорыя:Тэатральныя рэжысёры XX стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Акцёры Францыі]]
[[Катэгорыя:Акцёры XX стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Франкамоўныя паэты]]
[[Катэгорыя:Перапахаваныя]]
[[Катэгорыя:Сюррэалісты]]
[[Катэгорыя:Памерлі ад калярэктальнага раку]]</text>
      <sha1>ebiwsstay6yzov6wgt3ar658tl4h2w7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Андрэй Мацвеевіч Мацвееў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>715984</id>
    <revision>
      <id>4195235</id>
      <parentid>4181510</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T19:55:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>+[[Катэгорыя:Мастакі Расійскай імперыі]]; +[[Катэгорыя:Мастакі Расіі XVIII стагоддзя]]; +[[Катэгорыя:Мастакі-партрэтысты Расійскай імперыі]] з дапамогай [[Вікіпедыя:Гаджэты/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1229" xml:space="preserve">{{Цёзкі2|Мацвееў}}
{{Мастак}}
'''Андрэй Мацвеевіч Мацвееў''' (1701/1702 — {{ДС|23|4|1739}}, [[Санкт-Пецярбург]]) — рускі жывапісец, партрэтыст. У 1716 годзе паводле ўказа [[Пётр I (імператар расійскі)|Пятра Першага]] пасланы вучыцца ў Галандыю. У 1717—1723 гадах вучыўся ў [[Амстэрдам]]е, у 1723—1727 гадах у Акадэміі мастацтваў у Антверпене. Пасля вяртання ў 1727 годзе ў Пецярбург, пасля смерці Пятра Першага, прыняты ў Канцылярыю ад будынкаў і з 1731 года, атрымаўшы званне майстра, кіраваў «жывапіснай камандай» Канцылярыі і вялікай групай вучняў.

{{зноскі}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Мацвееў Андрэй Мацвеевіч}}
[[Катэгорыя:Мастакі Расіі XVIII стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Мастакі-партрэтысты Расійскай імперыі]]</text>
      <sha1>5y1dzfry9ovrhef7hjtaz8mgirbq2du</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Матэа дзі Джавані</title>
    <ns>0</ns>
    <id>715986</id>
    <revision>
      <id>4195229</id>
      <parentid>4182215</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T19:51:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>+[[Катэгорыя:Мастакі Італіі XV стагоддзя]]; +[[Катэгорыя:Мастакі Адраджэння]] з дапамогай [[Вікіпедыя:Гаджэты/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="827" xml:space="preserve">{{Мастак}}
'''Матэа дзі Джавані''', або '''Матэа да Сіена''' ({{lang-it|Matteo di Giovanni di Bartolo}}); каля 1430, Борга (Сан Сепалькра) — {{ДС|||1495}}, {{МС|Сіена||}}) — італьянскі мастак, прадстаўнік рэалістычнай плыні ў сіенскім і ўмбрыйскім жывапісе кватрачэнта.

{{зноскі}}

{{ізаляваны артыкул|date=2022-08-10}}
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Матэа дзі Джавані}}   &lt;!-- не прозвішча, а, відаць, імя бацькі ці іншае паходжанне --&gt;
[[Катэгорыя:Мастакі Італіі XV стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Мастакі Адраджэння]]</text>
      <sha1>16f2uye3yy965c0l30mekx1kaa4y4uj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Іван Прохаравіч Дзядзюля</title>
    <ns>0</ns>
    <id>716417</id>
    <revision>
      <id>4195063</id>
      <parentid>4190677</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:08:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: ў ў → ў у з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6689" xml:space="preserve">{{Ваенны дзеяч}}
'''Іва́н Про́харавіч Дзядзю́ля''' ([[18 верасня]] [[1917]], [[Асавец (Любанскі раён)|Асавец]], [[Любанскі раён]] — [[5 сакавіка]] [[2013]], [[Масква]]) — савецкі разведчык, дыпламат, палкоўнік дзяжбяспекі, удзельнік [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]], памочнік старшыні КДБ СССР па разведцы.

== Біяграфія ==
Іван Дзядзюля нарадзіўся 18 верасня 1917 года ў сялянскай сям'е. У 1939 годзе пасля заканчэння літаратурнага факультэта [[Магілёўскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Аркадзя Куляшова|Магілёўскага педагагічнага інстытута]] быў прызваны ў [[РСЧА]]. Удзельнік [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] з 1941 года, быў палітруком роты, меў раненні.

У 1942 годзе быў у складзе групы накіраваны ў Мінскую вобласць для арганізацыі партызанскага руху. У гэтым жа годзе прызначаны камісарам створанага атрада «Смерць фашызму». З 1943 года — камісар [[Партызанская брыгада «Смерць фашызму»|партызанскай брыгады «Смерць фашызму»]].

З 1944 года працаваў у Смалявіцкім райкаме КП(б)Б. З 1947 года пасля заканчэння Вышэйшай дыпламатычнай школы МЗС СССР, працаваў у апараце палітычнага саветніка пры Савецкай ваеннай адміністацыі у Германіі, быў начальнкам консульскага аддзела ў [[Дрэздэн]]е.

З 1951 года ў ранзе першага сакратара працаваў у цэнтральным апараце Міністэрства замежных спраў СССР. Збірўся пісаць кандыдыцкую дысертацыю, калі атрымаў прапанову перайсці ў разведку&lt;ref name=ReferenceA&gt;{{cite web|url=http://www.pressmon.com/cgi-bin/press_view.cgi?id=1683791|title=ПРОВАЛ ПЕНЬКОВСКОГО НАЧАЛСЯ С ТАЙНИКА|accessdate=2013-04-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304122449/http://www.pressmon.com/cgi-bin/press_view.cgi?id=1683791|archivedate=2016-03-04|deadlink=yes}}&lt;/ref&gt;. З 1954 года пасля заканчэння Курсаў разведкі быў прызначаны памочнікам начальніка, начальнікам 2-га аддзела Спецупраўлення Першага галоўнага упраўлення КДБ пры Савеце Міністраў СССР. З 1957 года прызначаўся памочнікам, намеснікам рэзідэнта  ПГУ КДБ СССР у [[Аўстрыя|Аўстрыі]], працаваў пад прыкрыццём пасады супрацоўніка консульскага аддзела пасольства, пазней — на пасадзе консула.

З 1962 года — рэзідэнт у [[Ізраіль|Ізраіле]] пад дыпламатычным прыкрыццём  пасады консульскага аддзела пасольства СССР&lt;ref name=ReferenceA /&gt;. У 1967 годзе прызначаны памочнікам (старэйшы рэферэнт) старшыні КДБ СССР па разведцы.

З 1985 года ў адстаўцы.

Памёр 5 сакавіка 2013 года ў [[Масква|Маскве]]. Пахаваны на [[Траякураўскія могілкі|Траякураўскіх могілках]].

Аўтар кніг (пад псеўданімам І. П. Прохараў) «Германскае пытанне і задачы забеспячэння еўрапейскай бяспекі» (1954), «Лясная гвардыя» (1968), «Партызански фронт» (1975).

== Узнагароды ==
* [[ордэн Чырвонага Сцяга]];
* два [[Ордэн Айчыннай вайны|ордэны Айчыннай вайны]] 1-й ступені;
* два [[Ордэн Чырвонай Зоркі|ордэны Чырвонай Зоркі]];
* [[медаль «Партызану Айчыннай вайны»]] 1-й і 2-й ступені;
* [[медаль «За перамогу над Германіяй у Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.»]];
* ведамасныя адзнакі.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/Беларусь у Вялікай Айчыннай вайне||}}
* Энциклопедия секретных служб России. — {{М.}}: АСТ., 2003. — 800 стр.
* [https://web.archive.org/web/20120906014058/http://svr.gov.ru/history/dedula.htm Дедюля Н. П. на сайте Службы Внешней разведки РФ]
* [http://shieldandsword.mozohin.ru/personnel/dedulya_i_p.htm Дедюля Иван Прохорович на сайте истории Советских спецслужб]{{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20160304054903/http://shieldandsword.mozohin.ru/personnel/dedulya_i_p.htm |date=4 сакавіка 2016 }}
* Владимир Карпов (составитель). Рассекречено внешней разведкой // Иван Дедюля. ВЫСОКОЕ ДОВЕРИЕ. — {{М.}}: ОЛМА-ПРЕСС Образование, 2003. — ISBN 5-94849-084-X.

{{DEFAULTSORT:Дзядзюля}}
[[Катэгорыя:Ганаровыя супрацоўнікі дзяржбяспекі]]
[[Катэгорыя:Пахаваныя на Траякураўскіх могілках]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі Магілёўскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя Аркадзя Куляшова]]
[[Катэгорыя:Партызаны Вялікай Айчыннай вайны]]
[[Катэгорыя:Разведчыкі СССР]]
[[Катэгорыя:Дыпламаты СССР]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі Дыпламатычнай акадэміі МЗС РФ]]</text>
      <sha1>s67yy6id4944ft0ashx8hh2cxtlmy1t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Міхаіл Васілевіч Несцераў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>716928</id>
    <revision>
      <id>4195255</id>
      <parentid>4189879</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T20:50:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>+ 12 катэгорый з дапамогай [[Вікіпедыя:Гаджэты/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1847" xml:space="preserve">{{цёзкі2|Несцераў}}
{{Мастак}}
'''Міхаіл Васільевіч Несцераў''' ({{lang-ru|Михаи́л Васи́льевич Не́стеров}}; 19 (31) мая 1862, [[Уфа]], [[Арэнбургская губерня]], [[Расійская імперыя]] — {{ДС|18|10|1942}}, {{МС|Масква||}}, [[РСФСР]]) — рускі і савецкі мастак, жывапісец, удзельнік Таварыства перасоўных выставак і «Свету мастацтва». Акадэмік жывапісу (1898). Заслужаны дзеяч мастацтваў РСФСР (1942). Лаўрэат [[Сталінская прэмія|Сталінскай прэміі]] першай ступені (1941).

{{зноскі}}

{{Перасоўнікі}}
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Несцераў Міхаіл Васілевіч}}
[[Катэгорыя:Мастакі Расіі XIX стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Мастакі Расіі XX стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Мастакі-партрэтысты Расійскай імперыі]]
[[Катэгорыя:Мастакі-партрэтысты СССР]]
[[Катэгорыя:Перасоўнікі]]
[[Катэгорыя:Правадзейныя члены Імператарскай Акадэміі мастацтваў]]
[[Катэгорыя:Акадэмікі Імператарскай Акадэміі мастацтваў]]
[[Катэгорыя:Мастакі гістарычнага жанру]]
[[Катэгорыя:Мастакі-манументалісты]]
[[Катэгорыя:Мемуарысты Расіі]]
[[Катэгорыя:Мастакі-пейзажысты СССР]]
[[Катэгорыя:Мастакі-пейзажысты Расіі]]</text>
      <sha1>qrypmmc0otjb1pdamwxhs23jv7tyll2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Міхаіл Уладзіміравіч Пятровіч</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717015</id>
    <revision>
      <id>4194938</id>
      <parentid>4190881</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:47:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: м ўніверсітэце → м універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2559" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Пятровіч}} 
'''Міхаіл Уладзіміравіч Пятровіч''' (нар. {{ДН|19|7|1951}}, [[Любанскі раён]], [[Мінская вобласць]]) — беларускі вучоны-эканаміст. Доктар эканамічных навук, прафесар.

== Біяграфія ==
Скончыў [[Беларускі дзяржаўны інстытут народнай гаспадаркі ім. В. У. Куйбышава]] (1969—1973), аспірантуру [[Расійскі ўніверсітэт кааперацыі|Маскоўскага кааператыўнага інстытута]], дактарантуру [[Акадэмія кіравання пры Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь|Акадэміі кіравання]].

Працаваў у Беларускім філіяле Усесаюзным навукова-даследчым інстытуце эканомікі кааператыўнага гандлю (1973—1987), Усесаюзным навукова-даследчым інстытуце кан’юнктуры і попыту (1987—1991). У 1992—1997 гадах — дырэктар Беларускага інстытута рынку. У 1997—2012 гадах — праца ў [[Акадэмія кіравання пры Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь|Акадэміі кіравання]]. З 2012 года працуе ў Беларускім дзяржаўным эканамічным універсітэце.

== Узнагароды ==
* Прысвоена званне «Ганаровы грамадзянін Любанскага раёна»&lt;ref&gt;[https://www.lyuban.gov.by/ru/grazdane/ Почетные граждане Любанского района]&lt;/ref&gt;.

 {{зноскі}}

== Літаратура ==
* Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 2001. — Т. 18, кн. 1. — С. 441.
* Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.]. — Минск, 2008. — Т. 6. — С. 48.

== Спасылкі ==
* [http://bseu.by/personalpages/Pietrovich/biography.htm Петрович Михаил Владимирович]

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Пятровіч Міхаіл Уладзіміравіч}}
[[Катэгорыя:Эканамісты Беларусі]]
[[Катэгорыя:Ганаровыя грамадзяне Любанскага раёна]]</text>
      <sha1>75sq7gzrnhb6jxa4g4eigd5tsmb0eix</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Некрамантыя</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717041</id>
    <revision>
      <id>4195242</id>
      <parentid>4192969</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T20:09:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frantishak</username>
        <id>22737</id>
      </contributor>
      <comment>/* Сярэднявечча і Рэнесанс */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16297" xml:space="preserve">[[Выява:Endor.jpg|міні|Саул раіцца з памерлым Самуілам. Гравюра [[1681]] г.]]
'''Некрама́нтыя''' (ад {{lang-gr|νεκρός}} «мёртвы» і {{lang-gr|μαντεία}} «варажба») — [[магія|магічная]] практыка, якая залучае памерлых. У шырокім сэнсе некрамантыяй называюць адмоўную (чорную) магію.

== Старажытны свет ==
Упершыню слова '''некрамантыя''' было ўжыта [[хрысціянства|хрысціянскім]] багасловам [[Арыген]]ам ([[3 стагоддзе|III]] ст.), аднак сама практыка некрамантыі мае болей старажытныя карані. Звесткі пра яе сустракаюцца ў асобных крыніцах [[Шумер]]а, [[Элам]]а, [[Вавілонія|Вавілоніі]], [[Старажытны Егіпет|Старажытнага Егіпта]].

[[Эліны|Старажытныя грэкі]] верылі ў тое, што душы памерлых валодалі здольнасцю прадбачыць будучыню. У [[пячора|пячоры]] [[Аід]]а на поўдні [[Лаконія|Лаконіі]], у [[Кумы|Кумах]], [[Гераклея Пантыйская|Гераклеі]], [[Эрміёні|Герміёне]] і на рацэ [[Ахеран]] у [[Эпір]]ы дзейнічалі свяцілішчы, дзе, як лічылася, вернікі маглі ўступіць у кантакт з нябожчыкамі. Найбольш вядомым быў храм Некрамантэён («аракул памерлых») на Ахеране. [[Паломніцтва|Пілігрымы]], што з’яўляліся сюды, на працягу вызначанага часу знаходзіліся ў цемры, харчаваліся ежай памерлых — [[Боб|бабамі]], [[свініна]]й, [[ячмень|ячменным]] [[хлеб]]ам і [[Вустрыцы|вустрыцамі]], абмываліся і маліліся. Потым у суправаджэнні [[жрэцтва|жраца]] яны праходзілі праз некалькі [[калідор]]аў і жалезную [[брама|браму]], якія сімвалізавалі ўваход у свет нябожчыкаў, прыносілі ў ахвяру [[авечка свойская|авечку]] і спыняліся ў цэнтральнай зале, дзе жрэц спяваў [[малітва|малітвы]] і выклікаў мёртвыя душы. У [[1958]] г. падчас [[Археалагічныя даследаванні|археалагічных раскопак]] Некрамантэёна ў цэнтральнай зале, пабудаванай у [[4 стагоддзе да н.э.|IV]] ст. да н.э., былі выяўлены рэшткі [[Пад’ёмны кран|пад’ёмнага крана]], што мог рухацца з суседняга пакоя&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20150607193200/http://www.newsfinder.org/site/more/the_nekromanteio_at_acheron/ The Nekromanteio at Acheron by Fotopoulou Sophia]&lt;/ref&gt;. Даследчыкі палічылі, што з яго дапамогай жрацы ўводзілі ў зман наведвальнікаў. Пасля наведвання храма пілігрымы праходзілі трохдзённы абрад ачышчэння і абавязваліся маўчаць пра тое, што пачулі і ўбачылі, пад пагрозай смерці.

[[Стары Запавет]] забараняў [[Іўдаізм|іўдзеям]] некрамантыю&lt;ref&gt;[https://www.biblija.by/bible-lav/ Лявіт], 19:31&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://www.biblija.by/bible-lav/ Другі Закон], 18:9—11&lt;/ref&gt;:
{{Пачатак цытаты}}Не зьвяртайцеся да закліначоў мёртвых, і да чарадзеяў не хадзеце, і не даводзьце сябе да апаганьваньня імі. {{Канец цытаты}}
{{Пачатак цытаты}}Калі ты ўвойдзеш у зямлю, якую дае табе Гасподзь, Бог твой, тады не навучыся рабіць брыдоты, якія рабілі народы гэтыя: не павінен быць у цябе той, хто праводзіць сына свайго альбо дачку сваю праз агонь, ні вяшчун, ні варажбіт, ні чарнакніжнік, ні чарадзей, ні змусьнік, які заклінае духаў, ні чараўнік, які апытвае нябожчыкаў {{Канец цытаты}}

Тым не менш, у [[Першая кніга Царстваў|Першай кнізе Царстваў]] апавядаецца, як валадар [[Саул]] падчас нашэсця [[філістымляне|філістымлян]] звяртаўся праз жанчыну-чараўніцу да памерлага прарока [[Самуіл]]а&lt;ref&gt;[https://www.biblija.by/bible-car1 Першая кніга Царстваў], 28:7—25&lt;/ref&gt;.

З іўдаізму забарона на некрамантыю і іншыя [[магія|магічныя]] дзеянні распаўсюдзілася на [[хрысціянства|хрысціянскіх]] вернікаў. Раннія хрысціянскія аўтары ўзгадвалі звычаі звароту да нябожчыкаў толькі як прыкмету прыхільнікаў [[паганства]].

== Сярэднявечча і Рэнесанс ==
Да [[13 стагоддзе|XIII]] ст. большасць [[хрысціянства|хрысціянскіх]] [[тэалогія|тэолагаў]] разглядала [[магія|магію]] як народныя забабоны. Паміж [[1252]] г. і [[1284]] г. пры двары [[Альфонса X Кастыльскі|Альфонса X]] быў складзены «Picatrix», [[лацінская мова|лацінамоўны]] твор, выкладзены на аснове [[арабская мова|арабскіх]] кніг «Мэта мудрых» ({{lang-ar|غاية الحكيم}}), прысвечаных варажбе. Ён стаў пачаткам адраджэння цікавасці да магіі і некрамантыі. Апошняя набыла больш шырокае тлумачэнне і прыраўновалася да чорнай магіі, часцяком называлася «ніграмантыя» (ад {{lang-la|niger}} «чорны»)&lt;ref&gt;[https://www.medievalists.net/2015/10/necromancy-from-antiquity-to-medieval-and-modern-times Necromancy from Antiquity to Medieval and Modern Times]&lt;/ref&gt;. У [[Заходняя Еўропа|Заходняй Еўропе]] працы па некрамантыі распаўсюджваліся нягледзячы на забарону з боку [[Рымска-Каталіцкая Царква|Касцёла]].

Дзеянні некрамантаў складаліся першым чынам з ахвярапрынашэнняў [[кроў|крыві]] жывёл, [[малако|малака]] ці [[мёд]]а, што распырскваліся ў паветры, попелу, [[галіт|солі]] і [[мука|мукі]] ў збанах, замоў і дзеянняў для прыцягнення духаў. Формулы для замоваў мелі тую ж структуру, што і царкоўныя [[экзарцызм]]ы. Але іх мэта была супрацьлеглая — не выгнанне, а выклік і падпарадкаванне [[дэман]]аў. Некраманты ўжывалі свае веды [[астралогія|астралогіі]] для разліку прыдатнага часу для выклікаў. Захаваныя кіраўніцтвы да [[рытуал]]аў не ўтрымоўвалі дамовы з [[Д’ябал|д’яблам]] або насмешкі з хрысціянства. Варажбіты нават маглі звяртацца да [[Ісус Хрыстос|Ісуса Хрыста]], [[Святы Дух|Святога Духа]], [[Дзева Марыя|Багародзіцы]], святых [[анёл]]аў. [[Пісьмо]]выя сведчанні і абвінавачванні паказваюць на [[святар]]оў як асноўную сацыяльную групу, схільную да некрамантыі&lt;ref&gt;[https://www.sciencia.cat/temes/medieval-necromancy-art-controlling-demons Sebastià Giralt Medieval necromancy, the art of controlling demons. Origins, practitioners, languages and techniques of magic via the spirits]&lt;/ref&gt;.

Хаця некаторыя [[гуманізм|гуманісты]] эпохі [[Адраджэнне|Адраджэння]], накшталт [[Марсіліа Фічына]] і [[Джавані Піка дэла Мірандола]]&lt;ref&gt;[https://www.encyclopedia.com/environment/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/magic-magic-medieval-and-renaissance-europe Magic: Magic In Medieval And Renaissance Europe]&lt;/ref&gt;, імкнуліся ўзвысіць [[Алхімія|алхімію]], [[мантыка|мантыку]] і знахарства і аддзяліць іх ад чорнай магіі, некрамантыя працягвала атаесамляцца з апошняй і з’яўлялася частым пунктам абвінавачвання алхімікаў, [[Натурфіласофія|даследчыкаў прыроды]], а часам і палітычных ворагаў. Так, у [[1441]] г. у [[Каралеўства Англія|Англіі]] быў чвартаваны абвінавачаны ў некрамантыі астролаг {{нп5|Роджэр Болінгбрак||en|Roger Bolingbroke}}, чалец [[Герцаг Глостэрскі|сям’і Глостэраў]]. У [[1484]] г. [[Парламент Вялікабрытаніі|парламент]] абвінаваціў у некрамантыі прыхільнікаў [[Ланкастэры|Ланкастэраў]]&lt;ref&gt;[https://theanarchistlibrary.org/library/william-godwin-lives-of-the-necromancers William Godwin Lives of the Necromancers]&lt;/ref&gt;. У «Боскай камедыі» [[Дантэ Аліг’еры]] душа, выкліканая некрамантамі, дастаўлялася з ніжняга ўзроўню [[пекла]]. Разам з гэтым, узрасталі сумневы адукаваных людзей у стаўленні да практыкі некрамантыі. У сваёй аўтабіяграфіі [[Бенвенута Чэліні]] паведамляў, як выявіў маніпуляванне [[Оптыка|аптычнымі]] ілюзіямі падчас сеанса выкліку духаў&lt;ref&gt;[https://www.gutenberg.org/cache/epub/4028/pg4028.txt The Autobiography of Benvenuto Cellini]&lt;/ref&gt;.

[[Жыгімонт II Аўгуст|Жыгімонту Аўгусту]] прыпісваўся зварот да некрамантаў з мэтай выклікаць дух [[Барбара Радзівіл|Барбары Радзівіл]]&lt;ref&gt;[https://bis.nlb.by/by/documents/131835 Барбара Радзівіл, дачка Юрыя Радзівіла]&lt;/ref&gt;. Матыў залучэння духаў мёртвых для дапамогі існуе ў [[беларусы|беларускім]] [[фальклор]]ы, у [[казка]]х з сюжэтнай лініяй накшталт «[[Кароль і каралева (казка)|Кароль і каралева]]».

== Фарміраванне сучаснага стаўлення ==
У эпоху [[Асветніцтва]] некрамантыя часцей разглядалася як фікцыя і нават супрацьпастаўлялася [[рацыяналізм]]у. «Кішэнны філософскі слоўнік» [[Вальтэр]]а высмейваў байкі аб жывых мерцвяках&lt;ref&gt;[https://blog.oup.com/2015/04/dracula-vampire-mythology-early-modern-europe The birth of the vampyre: Dracula and mythology in Early Modern Europe]&lt;/ref&gt;. У перыяд [[рамантызм]]у некрамантыя з аднаго боку лічылася [[культура|культурнай]] з'явай, што патрабавала вывучэння, з іншага боку апявалася ў [[літаратура|літаратурнай]] творчасці як выклік [[грамадства|сацыяльнай]] рэчаіснасці. У знакамітых творах «Фаўст» [[Ёган Вольфганг фон Гётэ|Ёгана Вольфганга фон Гётэ]] і «Франкенштэйн, альбо сучасны Праметэй» [[Мэры Шэлі]] некраманты выглядалі як рацыянальныя даследчыкі. Так, Ё. В. фон Гётэ тлумачыў дзеянні Фаўста наступным чынам&lt;ref&gt;[https://knihi.com/Johan_Volfhanh_Hiote/Faust.html Ёган Вольфганг Гётэ. Фаўст - Беларуская Палічка]&lt;/ref&gt;: 

{{Пачатак цытаты}}І вось пачаў я варажыць,

Спадзеючыся, што адвечны дух

Мне разамкне таемнасці ланцуг,

Каб ведаў я, што гавару,—

Ці злу служу я, ці дабру,—

Каб сувязь рэчаў разгадаць

І тлумачэнне думцы даць,

Каб дзеянняў спазнаць асновы,

І перакласці іх дакладна ў словы{{Канец цытаты}}

Сур'ёзнае стаўленне да заручэння духаў нябожчыкаў захавалася сярод прыхільнікаў [[акультызм]]у. У прыватнасці, выклікам духаў памерлых займаўся [[лейпцыг]]скі авантурыст {{нп5|Ёган Георг Шрэпфер||de|Johann Georg Schrepfer}} (каля 1738 — 1774 гг.), які першым выкарыстаў у сваіх сеансах «чароўны ліхтар». [[Эмануэль Сведэнборг]], [[Франц Антон Месмер]], [[Алан Кардэк]] і [[Эндру Джэксан Дэвіс]] заклалі асновы [[спірытуалізм]]у, які ўключае практыку выкліку духаў памерлых людзей і зносіны з імі. Сярод прыхільнікаў гэтай практыкі былі такія вядомыя асобы, як [[Вікторыя (каралева брытанская)|каралева Вікторыя]], [[Мэры Тод Лінкальн]], [[Артур Конан Дойл]], [[Томас Эдысан]], [[Мэй Уэст]]&lt;ref&gt;[https://www.history.com/news/spiritualism-communication-dead-figures 8 Famous Figures Who Believed in Communicating with the Dead]&lt;/ref&gt; і іншыя. 

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
* [https://www.newadvent.org/cathen/10735a.htm CATHOLIC ENCYCLOPEDIA: Necromancy — New Advent]
* [https://www.jewishencyclopedia.com/articles/11411-necromancy NECROMANCY — JewishEncyclopedia.com]
* [https://www.encyclopedia.com/philosophy-and-religion/other-religious-beliefs-and-general-terms/miscellaneous-religion/necromancy Necromancy — Encyclopedia.com]
* [https://cvltnation.com/tapping-bones-brief-history-necromancy-ancient-greece-boneghazi/ Tapping The Bones: A Brief History Of Necromancy From Ancient Greece To Boneghazi]

[[Катэгорыя:Магія]]
[[Катэгорыя:Акультызм]]
[[Катэгорыя:Жыццё пасля смерці]]</text>
      <sha1>8fcuaqg5xnogvm45gk42v4du0qeh0n0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195243</id>
      <parentid>4195242</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T20:13:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frantishak</username>
        <id>22737</id>
      </contributor>
      <comment>/* Фарміраванне сучаснага стаўлення */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16297" xml:space="preserve">[[Выява:Endor.jpg|міні|Саул раіцца з памерлым Самуілам. Гравюра [[1681]] г.]]
'''Некрама́нтыя''' (ад {{lang-gr|νεκρός}} «мёртвы» і {{lang-gr|μαντεία}} «варажба») — [[магія|магічная]] практыка, якая залучае памерлых. У шырокім сэнсе некрамантыяй называюць адмоўную (чорную) магію.

== Старажытны свет ==
Упершыню слова '''некрамантыя''' было ўжыта [[хрысціянства|хрысціянскім]] багасловам [[Арыген]]ам ([[3 стагоддзе|III]] ст.), аднак сама практыка некрамантыі мае болей старажытныя карані. Звесткі пра яе сустракаюцца ў асобных крыніцах [[Шумер]]а, [[Элам]]а, [[Вавілонія|Вавілоніі]], [[Старажытны Егіпет|Старажытнага Егіпта]].

[[Эліны|Старажытныя грэкі]] верылі ў тое, што душы памерлых валодалі здольнасцю прадбачыць будучыню. У [[пячора|пячоры]] [[Аід]]а на поўдні [[Лаконія|Лаконіі]], у [[Кумы|Кумах]], [[Гераклея Пантыйская|Гераклеі]], [[Эрміёні|Герміёне]] і на рацэ [[Ахеран]] у [[Эпір]]ы дзейнічалі свяцілішчы, дзе, як лічылася, вернікі маглі ўступіць у кантакт з нябожчыкамі. Найбольш вядомым быў храм Некрамантэён («аракул памерлых») на Ахеране. [[Паломніцтва|Пілігрымы]], што з’яўляліся сюды, на працягу вызначанага часу знаходзіліся ў цемры, харчаваліся ежай памерлых — [[Боб|бабамі]], [[свініна]]й, [[ячмень|ячменным]] [[хлеб]]ам і [[Вустрыцы|вустрыцамі]], абмываліся і маліліся. Потым у суправаджэнні [[жрэцтва|жраца]] яны праходзілі праз некалькі [[калідор]]аў і жалезную [[брама|браму]], якія сімвалізавалі ўваход у свет нябожчыкаў, прыносілі ў ахвяру [[авечка свойская|авечку]] і спыняліся ў цэнтральнай зале, дзе жрэц спяваў [[малітва|малітвы]] і выклікаў мёртвыя душы. У [[1958]] г. падчас [[Археалагічныя даследаванні|археалагічных раскопак]] Некрамантэёна ў цэнтральнай зале, пабудаванай у [[4 стагоддзе да н.э.|IV]] ст. да н.э., былі выяўлены рэшткі [[Пад’ёмны кран|пад’ёмнага крана]], што мог рухацца з суседняга пакоя&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20150607193200/http://www.newsfinder.org/site/more/the_nekromanteio_at_acheron/ The Nekromanteio at Acheron by Fotopoulou Sophia]&lt;/ref&gt;. Даследчыкі палічылі, што з яго дапамогай жрацы ўводзілі ў зман наведвальнікаў. Пасля наведвання храма пілігрымы праходзілі трохдзённы абрад ачышчэння і абавязваліся маўчаць пра тое, што пачулі і ўбачылі, пад пагрозай смерці.

[[Стары Запавет]] забараняў [[Іўдаізм|іўдзеям]] некрамантыю&lt;ref&gt;[https://www.biblija.by/bible-lav/ Лявіт], 19:31&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://www.biblija.by/bible-lav/ Другі Закон], 18:9—11&lt;/ref&gt;:
{{Пачатак цытаты}}Не зьвяртайцеся да закліначоў мёртвых, і да чарадзеяў не хадзеце, і не даводзьце сябе да апаганьваньня імі. {{Канец цытаты}}
{{Пачатак цытаты}}Калі ты ўвойдзеш у зямлю, якую дае табе Гасподзь, Бог твой, тады не навучыся рабіць брыдоты, якія рабілі народы гэтыя: не павінен быць у цябе той, хто праводзіць сына свайго альбо дачку сваю праз агонь, ні вяшчун, ні варажбіт, ні чарнакніжнік, ні чарадзей, ні змусьнік, які заклінае духаў, ні чараўнік, які апытвае нябожчыкаў {{Канец цытаты}}

Тым не менш, у [[Першая кніга Царстваў|Першай кнізе Царстваў]] апавядаецца, як валадар [[Саул]] падчас нашэсця [[філістымляне|філістымлян]] звяртаўся праз жанчыну-чараўніцу да памерлага прарока [[Самуіл]]а&lt;ref&gt;[https://www.biblija.by/bible-car1 Першая кніга Царстваў], 28:7—25&lt;/ref&gt;.

З іўдаізму забарона на некрамантыю і іншыя [[магія|магічныя]] дзеянні распаўсюдзілася на [[хрысціянства|хрысціянскіх]] вернікаў. Раннія хрысціянскія аўтары ўзгадвалі звычаі звароту да нябожчыкаў толькі як прыкмету прыхільнікаў [[паганства]].

== Сярэднявечча і Рэнесанс ==
Да [[13 стагоддзе|XIII]] ст. большасць [[хрысціянства|хрысціянскіх]] [[тэалогія|тэолагаў]] разглядала [[магія|магію]] як народныя забабоны. Паміж [[1252]] г. і [[1284]] г. пры двары [[Альфонса X Кастыльскі|Альфонса X]] быў складзены «Picatrix», [[лацінская мова|лацінамоўны]] твор, выкладзены на аснове [[арабская мова|арабскіх]] кніг «Мэта мудрых» ({{lang-ar|غاية الحكيم}}), прысвечаных варажбе. Ён стаў пачаткам адраджэння цікавасці да магіі і некрамантыі. Апошняя набыла больш шырокае тлумачэнне і прыраўновалася да чорнай магіі, часцяком называлася «ніграмантыя» (ад {{lang-la|niger}} «чорны»)&lt;ref&gt;[https://www.medievalists.net/2015/10/necromancy-from-antiquity-to-medieval-and-modern-times Necromancy from Antiquity to Medieval and Modern Times]&lt;/ref&gt;. У [[Заходняя Еўропа|Заходняй Еўропе]] працы па некрамантыі распаўсюджваліся нягледзячы на забарону з боку [[Рымска-Каталіцкая Царква|Касцёла]].

Дзеянні некрамантаў складаліся першым чынам з ахвярапрынашэнняў [[кроў|крыві]] жывёл, [[малако|малака]] ці [[мёд]]а, што распырскваліся ў паветры, попелу, [[галіт|солі]] і [[мука|мукі]] ў збанах, замоў і дзеянняў для прыцягнення духаў. Формулы для замоваў мелі тую ж структуру, што і царкоўныя [[экзарцызм]]ы. Але іх мэта была супрацьлеглая — не выгнанне, а выклік і падпарадкаванне [[дэман]]аў. Некраманты ўжывалі свае веды [[астралогія|астралогіі]] для разліку прыдатнага часу для выклікаў. Захаваныя кіраўніцтвы да [[рытуал]]аў не ўтрымоўвалі дамовы з [[Д’ябал|д’яблам]] або насмешкі з хрысціянства. Варажбіты нават маглі звяртацца да [[Ісус Хрыстос|Ісуса Хрыста]], [[Святы Дух|Святога Духа]], [[Дзева Марыя|Багародзіцы]], святых [[анёл]]аў. [[Пісьмо]]выя сведчанні і абвінавачванні паказваюць на [[святар]]оў як асноўную сацыяльную групу, схільную да некрамантыі&lt;ref&gt;[https://www.sciencia.cat/temes/medieval-necromancy-art-controlling-demons Sebastià Giralt Medieval necromancy, the art of controlling demons. Origins, practitioners, languages and techniques of magic via the spirits]&lt;/ref&gt;.

Хаця некаторыя [[гуманізм|гуманісты]] эпохі [[Адраджэнне|Адраджэння]], накшталт [[Марсіліа Фічына]] і [[Джавані Піка дэла Мірандола]]&lt;ref&gt;[https://www.encyclopedia.com/environment/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/magic-magic-medieval-and-renaissance-europe Magic: Magic In Medieval And Renaissance Europe]&lt;/ref&gt;, імкнуліся ўзвысіць [[Алхімія|алхімію]], [[мантыка|мантыку]] і знахарства і аддзяліць іх ад чорнай магіі, некрамантыя працягвала атаесамляцца з апошняй і з’яўлялася частым пунктам абвінавачвання алхімікаў, [[Натурфіласофія|даследчыкаў прыроды]], а часам і палітычных ворагаў. Так, у [[1441]] г. у [[Каралеўства Англія|Англіі]] быў чвартаваны абвінавачаны ў некрамантыі астролаг {{нп5|Роджэр Болінгбрак||en|Roger Bolingbroke}}, чалец [[Герцаг Глостэрскі|сям’і Глостэраў]]. У [[1484]] г. [[Парламент Вялікабрытаніі|парламент]] абвінаваціў у некрамантыі прыхільнікаў [[Ланкастэры|Ланкастэраў]]&lt;ref&gt;[https://theanarchistlibrary.org/library/william-godwin-lives-of-the-necromancers William Godwin Lives of the Necromancers]&lt;/ref&gt;. У «Боскай камедыі» [[Дантэ Аліг’еры]] душа, выкліканая некрамантамі, дастаўлялася з ніжняга ўзроўню [[пекла]]. Разам з гэтым, узрасталі сумневы адукаваных людзей у стаўленні да практыкі некрамантыі. У сваёй аўтабіяграфіі [[Бенвенута Чэліні]] паведамляў, як выявіў маніпуляванне [[Оптыка|аптычнымі]] ілюзіямі падчас сеанса выкліку духаў&lt;ref&gt;[https://www.gutenberg.org/cache/epub/4028/pg4028.txt The Autobiography of Benvenuto Cellini]&lt;/ref&gt;.

[[Жыгімонт II Аўгуст|Жыгімонту Аўгусту]] прыпісваўся зварот да некрамантаў з мэтай выклікаць дух [[Барбара Радзівіл|Барбары Радзівіл]]&lt;ref&gt;[https://bis.nlb.by/by/documents/131835 Барбара Радзівіл, дачка Юрыя Радзівіла]&lt;/ref&gt;. Матыў залучэння духаў мёртвых для дапамогі існуе ў [[беларусы|беларускім]] [[фальклор]]ы, у [[казка]]х з сюжэтнай лініяй накшталт «[[Кароль і каралева (казка)|Кароль і каралева]]».

== Фарміраванне сучаснага стаўлення ==
У эпоху [[Асветніцтва]] некрамантыя часцей разглядалася як фікцыя і нават супрацьпастаўлялася [[рацыяналізм]]у. «Кішэнны філософскі слоўнік» [[Вальтэр]]а высмейваў байкі аб жывых мерцвяках&lt;ref&gt;[https://blog.oup.com/2015/04/dracula-vampire-mythology-early-modern-europe The birth of the vampyre: Dracula and mythology in Early Modern Europe]&lt;/ref&gt;. У перыяд [[рамантызм]]у некрамантыя з аднаго боку лічылася [[культура|культурнай]] з'явай, што патрабавала вывучэння, з іншага боку апявалася ў [[літаратура|літаратурнай]] творчасці як выклік [[грамадства|сацыяльнай]] рэчаіснасці. У знакамітых творах «Фаўст» [[Ёган Вольфганг фон Гётэ|Ёгана Вольфганга фон Гётэ]] і «Франкенштэйн, альбо сучасны Праметэй» [[Мэры Шэлі]] некраманты выглядалі як рацыянальныя даследчыкі. Так, Ё. В. фон Гётэ тлумачыў дзеянні Фаўста наступным чынам&lt;ref&gt;[https://knihi.com/Johan_Volfhanh_Hiote/Faust.html Ёган Вольфганг Гётэ. Фаўст - Беларуская Палічка]&lt;/ref&gt;: 

{{Пачатак цытаты}}І вось пачаў я варажыць,

Спадзеючыся, што адвечны дух

Мне разамкне таемнасці ланцуг,

Каб ведаў я, што гавару,—

Ці злу служу я, ці дабру,—

Каб сувязь рэчаў разгадаць

І тлумачэнне думцы даць,

Каб дзеянняў спазнаць асновы,

І перакласці іх дакладна ў словы{{Канец цытаты}}

Сур'ёзнае стаўленне да залучэння духаў нябожчыкаў захавалася сярод прыхільнікаў [[акультызм]]у. У прыватнасці, выклікам духаў памерлых займаўся [[лейпцыг]]скі авантурыст {{нп5|Ёган Георг Шрэпфер||de|Johann Georg Schrepfer}} (каля 1738 — 1774 гг.), які першым выкарыстаў у сваіх сеансах «чароўны ліхтар». [[Эмануэль Сведэнборг]], [[Франц Антон Месмер]], [[Алан Кардэк]] і [[Эндру Джэксан Дэвіс]] заклалі асновы [[спірытуалізм]]у, які ўключае практыку выкліку духаў памерлых людзей і зносіны з імі. Сярод прыхільнікаў гэтай практыкі былі такія вядомыя асобы, як [[Вікторыя (каралева брытанская)|каралева Вікторыя]], [[Мэры Тод Лінкальн]], [[Артур Конан Дойл]], [[Томас Эдысан]], [[Мэй Уэст]]&lt;ref&gt;[https://www.history.com/news/spiritualism-communication-dead-figures 8 Famous Figures Who Believed in Communicating with the Dead]&lt;/ref&gt; і іншыя. 

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
* [https://www.newadvent.org/cathen/10735a.htm CATHOLIC ENCYCLOPEDIA: Necromancy — New Advent]
* [https://www.jewishencyclopedia.com/articles/11411-necromancy NECROMANCY — JewishEncyclopedia.com]
* [https://www.encyclopedia.com/philosophy-and-religion/other-religious-beliefs-and-general-terms/miscellaneous-religion/necromancy Necromancy — Encyclopedia.com]
* [https://cvltnation.com/tapping-bones-brief-history-necromancy-ancient-greece-boneghazi/ Tapping The Bones: A Brief History Of Necromancy From Ancient Greece To Boneghazi]

[[Катэгорыя:Магія]]
[[Катэгорыя:Акультызм]]
[[Катэгорыя:Жыццё пасля смерці]]</text>
      <sha1>5nndiidopiwikdtim2jie91tw2sldhn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Нампхо</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717259</id>
    <revision>
      <id>4194683</id>
      <parentid>4192382</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T12:20:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4859" xml:space="preserve">{{НП
|статус=Горад
}}
'''Нампхо''' ({{Lang-ko3|남포|南浦}}) — партовы горад у правінцыі [[Пхёнан-Намдо]], [[Паўночная Карэя|КНДР]]. Аванпорт [[Пхеньян]]а на [[Жоўтае мора|Жоўтым моры]]. Нампхо быў горадам прамога падпарадкавання (''Чыкхальсі'', {{Lang-ko|직할시}}) з 1980 да 2004 года, аднак цяпер ён з’яўляецца часткай правінцыі [[Пхёнан-Намдо]].

Горад знаходзіцца за 50 км на паўночны захад  ад Пхеньяна, у вусці ракі [[Тэданган]]. У горадзе маецца развітая прамысловасць, створаная дзякуючы значным дзяржаўным інвестыцыям. Нампхо з’яўляецца цэнтрам суднабудаўнічай прамысловасці [[Паўночная Карэя|КНДР]].

== Гісторыя ==
Калісьці гэта месца было маленькай рыбацкай вёскай. У 1897 годзе горад стаў адкрытым для замежнай гандлю. Нампхо стаў развівацца як сучасны порт пасля аднаўлення карэйскай незалежнасці ў 1945 годзе.

== Геаграфія ==
Горад размешчаны на паўночным беразе ракі [[Тэданган]], за 15 км на ўсход ад вусця. Хоць гэта месца мае кантынентальны клімат і раўнінны рэльеф, сельская гаспадарка ў раёне Нампхо абмежавана з-за малой колькасці ападкаў і недахопу вады.

=== Клімат ===

* Сярэднегадавая тэмпература паветра — 10,9 °C
* Адносная вільготнасць паветра — 72,7 %
* Сярэдняя хуткасць ветру — 2,7 м/с{{Клімат мясцовасці||Горад_род=Нампхо|крыніца=[http://www.retscreen.net/ru/home.php NASA. База данных RETScreen]|Сту_сяр=-4.9|Лют_сяр=-2.3|Сак_сяр=3.3|Кра_сяр=10.5|Май_сяр=16.3|Чэр_сяр=20.9|Ліп_сяр=23.9|Жні_сяр=24.5|Вер_сяр=19.9|Кас_сяр=13.5|Ліс_сяр=5.4|Сне_сяр=-1.5|Год_сяр=10.9}}

== Эканоміка ==
Прамысловасць Нампхо — суднабудаванне, каляровая металургія, машынабудаванне, шкляныя і тэкстыльныя прадпрыемствы, вытворчасць будматэрыялаў, харчовая прамысловасць, рыбалоўства.

== Транспарт ==
Нампхо злучаны з Пхеньянам чыгункай і аўтамабільнай трасай. Васьмікіламетровая [[дамба]] горада мае тры шлюзавыя камеры, якія дазваляюць прапускаць судны памерам да 50 000 тон. Порт мае сучасную інфраструктуру і можа прымаць судны да 20 000 тон. Падчас зімы гавань замярзае. Нампхо з’яўляецца варотамі Пхеньяна ў Жоўтае мора.

Раней, у 1982—2009 гадах, дзейнічала тралейбусная сістэма&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://transphoto.ru/city/1359/|title=Нампхо — TransPhoto&lt;!-- Заголовок добавлен ботом --&gt;|archive-date=2017-08-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20170824005802/http://transphoto.ru/city/1359/|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

== Помнікі ==
«Манумент вызвалення» — мемарыял [[Рабоча-сялянская Чырвоная армія|савецкім воінам]], загінулым пры вызваленні Карэі ад японскай акупацыі.

== Галерэя ==
&lt;gallery&gt;
Файл:Namp'o 125.39169E 38.73185N.jpg|Здымак з космасу
Файл:Hero Youth Highway in DPRK.jpg|Траса, якая злучае Нампхо з Пхеньянам
Файл:NK-Hafen Nampo.jpg|Плаціна на Жоўтым моры
Файл:Nampo west sea barrage.jpg|Малюнак адкрыцця плаціны
&lt;/gallery&gt;

== Гарады-пабрацімы ==
{{гарады-пабрацімы}}

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}
* [http://nk.joins.com/map/view.asp?idx=i024.htm Карта Нампхо]{{Ref-ko}}

{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Гарады Паўночнай Карэі]]</text>
      <sha1>9lxf09699py8zj1rvpbx0v6m5oqvcqk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уладзімір Лук’янавіч Шалюта</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717474</id>
    <revision>
      <id>4194796</id>
      <parentid>4193404</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:16:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: медыцынскім ўніверсітэце → медыцынскім універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4420" xml:space="preserve">{{цёзкі2|Шалюта}}
{{Навуковец}}
'''Уладзімір Лук’янавіч Шалюта''' ({{ДН|2|12|1938}}, в. [[Свяцілавічы (Веткаўскі раён)|Свяцілавічы]], [[Веткаўскі раён]], [[Гомельская вобласць]] — {{ДС|3|4|2009}}) — беларускі фармаколаг. Доктар фармацэўтычных навук (1989), [[прафесар]] (1989).

== Біяграфія ==
Нарадзіўся 2 снежня 1938 года ў в. [[Свяцілавічы (Веткаўскі раён)|Свяцілавічы]] [[Веткаўскі раён|Веткаўскага раёна]] [[Гомельская вобласць|Гомельскай вобласці]].

У 1956 годзе, пасля заканчэння Свяцілавіцкай сярэдняй школы, паступіў у [[Магілёўскае медыцынскае вучылішча]] на фармацэўтычнае аддзяленне, якое скончыў у 1958 годзе. У гэтым жа годзе быў прызваны ў шэрагі Савецкай Арміі, дэмабілізаваны ў 1961 годзе&lt;ref&gt;[https://elib.vsmu.by/bitstream/123/7210/1/vf_2009_2_108.pdf Некролог. Владимир Лукьянович Шелюто]&lt;/ref&gt;. У 1966 годзе скончыў [[Віцебскі дзяржаўны медыцынскі інстытут]].

З 1966 года працаваў у Віцебскім дзяржаўным медыцынскім універсітэце на [[Фармацэўтычны факультэт ВДМУ|фармацэўтычным факультэце]]: у 1966—1981 гадах — выкладчык кафедры аналітычнай і таксікалагічнай хіміі, з 1981 года — выкладчык кафедры фармакагнозіі і батанікі, у 1981—1996 і 1998—2001 гадах — загадчык кафедры, у 1996—1997 гадах — дэкан факультэта.

Навуковыя інтарэсы: флаваноідны састаў раслін Беларусі; пошук і вывучэнне біялагічна актыўных рэчываў у раслінах; распрацоўка нарматыўнай дакументацыі на лекавую раслінную сыравіну.

Памёр 3 красавіка 2009 года.
 
{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Поиск биологически активных соединений производных γ-пирона и разработка нормативно-технической документации для создания и анализа препаратов на их основе : автореферат диссертации на соискание ученой степени доктора фармацевтических наук / Шелюто Владимир Лукьянович. — Москва, 1988.
* Изучение флавоноидов некоторых представителей рода Cirsium : автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата фармацевтических наук : 791 / Владимир Лукьянович Шелюто. — Москва, 1972.
* {{Крыніцы/БелЭн|17|Шалюта Уладзімір Лук’янавіч||364}}
* Шелюто Владимир Лукьянович // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.]. — Минск, 2008. — Т. 7. — С. 583.
* Шелюто Владимир Лукьянович // Регионы Беларуси : энциклопедия : в 7 т. — Минск, 2013. — Т. 3 : Гомельская область : в 2 кн., кн. 2. — С. 482—483.
* Памяти профессора Владимира Лукьяновича Шелюто / Гореньков В. Ф., Цареньков В. М., Царик Г. Н. // Рецепт. — 2009. — № 2. — С. 225—226.

{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Шалюта Уладзімір Лук'янавіч}}
[[Катэгорыя:Дэканы фармацэўтычнага факультэта ВДМУ]]
[[Катэгорыя:Фармаколагі Беларусі]]</text>
      <sha1>d6sbpw3tr05zqm5sugwk0q2du4dh148</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ігар Веніямінавіч Васілеўскі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717542</id>
    <revision>
      <id>4194793</id>
      <parentid>4193651</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:16:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: медыцынскім ўніверсітэце → медыцынскім універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3780" xml:space="preserve">{{цёзкі2|Васілеўскі}}
{{Навуковец}}
'''Ігар Веніямінавіч Васілеўскі''' (нар. {{ДН|21|7|1941}}, г. [[Арол (горад)|Арол]], [[Расія]]) — педыятр. [[Доктар медыцынскіх навук]] (1992), [[прафесар]] (1993). Галоўны спецыяліст па дзіцячай алергалогіі (з 1997) [[Міністэрства аховы здароўя Рэспублікі Беларусь]].

== Біяграфія ==
Скончыў [[Мінскі дзяржаўны медыцынскі інстытут]] (1964; аспірантура, 1970).
    
Працаваў у Рыжкоўскайй ўчастковай бальніцы ([[Быхаўскі раён]], [[Магілёўская вобласць]]; 1964—1966); Беларускім дзяржаўным медыцынскім універсітэце (1970—1974 і з 2009 — прафесар кафедры клінічнай фармакалогіі); [[Беларуская медыцынская акадэмія паслядыпломнай адукацыі|Беларускай медыцынскай акадэміі паслядыпломнай адукацыі]] (1974—2009; у 1995—1996 — прарэктар па навуковай рабоце, у 1996—1998 — па вучэбнай рабоце, у 1999—2005 — загадчык 1-ай кафедры педыятрыі, у 2005—2007 — прафесар кафедры паліклінічнай педыятрыі).

Навуковыя інтарэсы: педыятрыя; алергалогія; пульманалогія; імуналогія; клінічная фармакалогія; клінічная біяхімія; клінічная генетыка.

== Узнагароды ==
[[Ганаровая грамата Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь|Ганаровыя граматы Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь]] (2004), Міністэрства аховы здароўя Рэспублікі Беларусь і інш.
 
{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Маркеры и формы наследственного предрасположения как основа прогнозирования бронхиальной астмы у детей : автореферат диссертации … доктора медицинских наук : 14.00.09 / Василевский Игорь Вениаминович. — Санкт-Петербург, 1992.
* Василевский Игорь Вениаминович // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.]. — Минск, 2006. — Т. 2. — С. 593.
* Васілеўскі Ігар Веніямінавіч // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 2004. — Т. 18, кн. 1. — С.
* Василевский Игорь Вениаминович // Заведующие кафедрами, профессора и доктора наук Белорусской медицинской академии последипломного образования, 1931—2011. — Минск, 2011. — С. 39—41.
* Василевский Игорь Вениаминович // Руководители, заведующие кафедрами, профессора и доктора наук Белорусской медицинской академии последипломного образования (1931—2006). — Минск, 2006. — С. 174—176.
 
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Васілеўскі Ігар Веніямінавіч}}</text>
      <sha1>qxvksak8cjj08nbldi5mpz2cy1f4r9u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мікалай Мікалаевіч Чур</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717544</id>
    <revision>
      <id>4194794</id>
      <parentid>4193658</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:16:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: медыцынскім ўніверсітэце → медыцынскім універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3364" xml:space="preserve">{{Навуковец}}
'''Мікалай Мікалаевіч Чур''' (нар. {{ДН|19|8|1948}}, г. [[Вілейка]], [[Мінская вобласць]]) — беларускі ўрач-хірург. [[Доктар медыцынскіх навук]] (1999), [[прафесар]] (2007). Галоўны хірург Мінскай вобласці (1983—1993).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Віцебскі дзяржаўны медыцынскі інстытут]] (1972).
   
Працаваў у Пастаўскай цэнтральнай раённай бальніцы ([[Віцебская вобласць]]; 1972—1975); Мінскай абласной клінічнай бальніцы (з 1975, ангіяхірург, з 1989 — загадчык гнойнага хірургічнага аддзялення); [[Беларуская медыцынская акадэмія паслядыпломнай адукацыі|Беларускай медыцынскай акадэміі паслядыпломнай адукацыі]] (1995—2011, асістэнт, з 1999 — дацэнт кафедры клінічнай і эксперыментальнай хірургіі, з 2005 — прафесар кафедры хірургіі); [[Беларускі дзяржаўны медыцынскі ўніверсітэт|Беларускім дзяржаўным медыцынскім універсітэце]] (з 2011, 1-я кафедра хірургічных хвароб, прафесар).
    
Навуковыя інтарэсы: лячэнне хворых з трафічнымі язвамі ніжніх канечнасцей пры хранічнай вянознай недастатковасці з ужываннем лазерных тэхналогій; пытанні гнойна-некратычных ускладненняў і антыбіётыкатэрапіі. 5 патэнтаў, 19 рацыяналізатарскіх прапаноў.

== Узнагароды ==
Нагрудны знак імя М. І. Пірагова, знак «[[Выдатнік аховы здароўя Рэспублікі Беларусь]]».

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Синдром диабетической стопы. Патогенез, клиника и лечение : диссертация … доктора медицинских наук : 14.00.27 ; 14.00.03 : защищена 16.12.1998 : утверждена 23.06.1999 / Чур Николай Николаевич. — Минск, 1998.
* Чур Николай Николаевич // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.]. — Минск, 2008. — Т. 7. — С. 556.
* Чур Мікалай Мікалаевіч // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 2003. — Т. 17. — С. 291.
* Чур Николай Николаевич // Заведующие кафедрами, профессора и доктора наук Белорусской медицинской академии последипломного образования, 1931—2011 : к 80-летию БелМАПО. — Минск, 2011. — С. 383—384.
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Чур Мікалай Мікалаевіч}}</text>
      <sha1>mo3pp8lonafhyzka3leq9fkjgq04zol</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Марыям Баўардзі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717590</id>
    <revision>
      <id>4194678</id>
      <parentid>4194648</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T12:17:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>+[[Катэгорыя:Кананізаваныя каталіцкія манашкі]]; +[[Катэгорыя:Хрысціянскія святыя XIX стагоддзя]]; +[[Катэгорыя:Кананізаваныя ў XXI стагоддзі]] з дапамогай [[Вікіпедыя:Гаджэты/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4290" xml:space="preserve">{{Святы}}
'''Марыям Баўардзі''' ({{ДН|2|1|1846}}, г. Ібілін — {{ДС|26|8|1878}}, г. [[Віфлеем]]) — каталіцкая святая.

== Біяграфія ==
Бацькі былі вельмі беднымі, але сумленнымі людзьмі і пабожнымі грэка-католікамі. Застаўшыся разам з братам Паўлам круглай сіратой ва ўзросце трох гадкоў, была аддадзена пад апеку свайго дзядзькі, брата таты, які праз пэўны час пераехаў у [[Егіпет]]. Дзяўчынка не хадзіла ў школу і заставалася непісьменнай.

Калі ёй было трынаццаць гадоў, дзядзька, згодна з усходнімі звычаямі, збіраўся выдаць яе замуж, але дзяўчына рашуча адмовілася, бо жадала належаць выключна Богу. На працягу наступных гадоў яна працавала ў якасці хатняй прыслугі ў [[Александрыя|Александрыі]], [[Іерусалім]]е, [[Бейрут|Бейруце]] і [[Марсель|Марселі]].

У 1865 годзе ўступіла ў супольнасць сясцёр кампасіяністак, але з-за хваробы праз два месяцы была вымушана яе пакінуць. Потым была прынятая ў супольнасць юзэфітак, але праз два гады пастулату (падрыхтоўкі да распачацця манаскага жыцця) выйшла з яе, паколькі, паводле меркавання настаяцельніц, была больш схільная да жыцця ў кляўзуры.

У выніку 14 чэрвеня 1867 года яна ўступіла ў кляштар кармелітак у По ([[Францыя]]), дзе пазней прыняла імя Марыя ад Езуса Укрыжаванага.

21 жніўня 1870 года, яшчэ ў навіцыяце (уступны этап манаскага жыцця), была скіравана ў [[Індыя|Індыю]], дзе засноўваўся кляштар кармелітак у Мангалуры. 21 лістапада 1871 года дала першыя манаскія абяцанні, а праз год вярнулася ў По, адкуль у жніўні 1875 года была скіравана ў [[Віфлеем]], дзе засноўваўся першы кляштар кармелітак на тэрыторыі [[Палесціна|Палесціны]].

Памерла 26 жніўня 1878 года. Прычынай смерці стала [[гангрэна]], якая пачалася з-за пералому ад падзення.

Была беатыфікавана Папам [[Ян Павел II|Янам Паўлам ІІ]] 13 лістапада 1983 года, і кананізаваная [[Францыск (Папа Рымскі)|Папам Францішкам]] у [[Рым]]е 17 мая 2015 года.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
* [https://catholic.by/3/news/announcements/14897-na-navagrudchyne-z-yavyatstsa-pryvezenyya-z-betleema-relikvii-malenkaj-arabki-svyatoj-yakuyu-ushanouvayuts-khrystsiyane-i-musulmane На Навагрудчыне з’явяцца прывезеныя з Бэтлеема рэліквіі «маленькай арабкі» — святой, якую ўшаноўваюць хрысціяне і мусульмане]

{{Бібліяінфармацыя}}
{{ізаляваны артыкул|date=2022-08-26}}

{{DEFAULTSORT:Баўардзі Марыям}}
[[Катэгорыя:Хрысціянскія містыкі]]
[[Катэгорыя:Каталіцкія святыя]]
[[Катэгорыя:Кармеліты]]
[[Катэгорыя:Кананізаваныя каталіцкія манашкі]]
[[Катэгорыя:Хрысціянскія святыя XIX стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Кананізаваныя ў XXI стагоддзі]]</text>
      <sha1>1ptqcfrelvux5uf4n5qdngox897yamk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194679</id>
      <parentid>4194678</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T12:17:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Artsiom91 перанёс старонку [[Марыам Баўардзі]] у [[Марыям Баўардзі]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4290" xml:space="preserve">{{Святы}}
'''Марыям Баўардзі''' ({{ДН|2|1|1846}}, г. Ібілін — {{ДС|26|8|1878}}, г. [[Віфлеем]]) — каталіцкая святая.

== Біяграфія ==
Бацькі былі вельмі беднымі, але сумленнымі людзьмі і пабожнымі грэка-католікамі. Застаўшыся разам з братам Паўлам круглай сіратой ва ўзросце трох гадкоў, была аддадзена пад апеку свайго дзядзькі, брата таты, які праз пэўны час пераехаў у [[Егіпет]]. Дзяўчынка не хадзіла ў школу і заставалася непісьменнай.

Калі ёй было трынаццаць гадоў, дзядзька, згодна з усходнімі звычаямі, збіраўся выдаць яе замуж, але дзяўчына рашуча адмовілася, бо жадала належаць выключна Богу. На працягу наступных гадоў яна працавала ў якасці хатняй прыслугі ў [[Александрыя|Александрыі]], [[Іерусалім]]е, [[Бейрут|Бейруце]] і [[Марсель|Марселі]].

У 1865 годзе ўступіла ў супольнасць сясцёр кампасіяністак, але з-за хваробы праз два месяцы была вымушана яе пакінуць. Потым была прынятая ў супольнасць юзэфітак, але праз два гады пастулату (падрыхтоўкі да распачацця манаскага жыцця) выйшла з яе, паколькі, паводле меркавання настаяцельніц, была больш схільная да жыцця ў кляўзуры.

У выніку 14 чэрвеня 1867 года яна ўступіла ў кляштар кармелітак у По ([[Францыя]]), дзе пазней прыняла імя Марыя ад Езуса Укрыжаванага.

21 жніўня 1870 года, яшчэ ў навіцыяце (уступны этап манаскага жыцця), была скіравана ў [[Індыя|Індыю]], дзе засноўваўся кляштар кармелітак у Мангалуры. 21 лістапада 1871 года дала першыя манаскія абяцанні, а праз год вярнулася ў По, адкуль у жніўні 1875 года была скіравана ў [[Віфлеем]], дзе засноўваўся першы кляштар кармелітак на тэрыторыі [[Палесціна|Палесціны]].

Памерла 26 жніўня 1878 года. Прычынай смерці стала [[гангрэна]], якая пачалася з-за пералому ад падзення.

Была беатыфікавана Папам [[Ян Павел II|Янам Паўлам ІІ]] 13 лістапада 1983 года, і кананізаваная [[Францыск (Папа Рымскі)|Папам Францішкам]] у [[Рым]]е 17 мая 2015 года.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
* [https://catholic.by/3/news/announcements/14897-na-navagrudchyne-z-yavyatstsa-pryvezenyya-z-betleema-relikvii-malenkaj-arabki-svyatoj-yakuyu-ushanouvayuts-khrystsiyane-i-musulmane На Навагрудчыне з’явяцца прывезеныя з Бэтлеема рэліквіі «маленькай арабкі» — святой, якую ўшаноўваюць хрысціяне і мусульмане]

{{Бібліяінфармацыя}}
{{ізаляваны артыкул|date=2022-08-26}}

{{DEFAULTSORT:Баўардзі Марыям}}
[[Катэгорыя:Хрысціянскія містыкі]]
[[Катэгорыя:Каталіцкія святыя]]
[[Катэгорыя:Кармеліты]]
[[Катэгорыя:Кананізаваныя каталіцкія манашкі]]
[[Катэгорыя:Хрысціянскія святыя XIX стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Кананізаваныя ў XXI стагоддзі]]</text>
      <sha1>1ptqcfrelvux5uf4n5qdngox897yamk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Размовы:Марыям Баўардзі</title>
    <ns>1</ns>
    <id>717591</id>
    <revision>
      <id>4194681</id>
      <parentid>4193905</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T12:17:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Artsiom91 перанёс старонку [[Размовы:Марыам Баўардзі]] у [[Размовы:Марыям Баўардзі]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="465" xml:space="preserve">== Марыям ==

: Марыям?
[[Удзельнік:Rymchonak|Rymchonak]] ([[Размовы з удзельнікам:Rymchonak|размовы]]) 12:05, 25 жніўня 2022 (+03)
:: [https://catholic.by/3/news/announcements/14897-na-navagrudchyne-z-yavyatstsa-pryvezenyya-z-betleema-relikvii-malenkaj-arabki-svyatoj-yakuyu-ushanouvayuts-khrystsiyane-i-musulmane Падана як Мар’ям], але ва Укр. мове - Маріам, напрыклад</text>
      <sha1>fhmykm4tx467jepw3ep23vwkj8gthfj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сядлецкая губерня</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717611</id>
    <revision>
      <id>4194767</id>
      <parentid>4194339</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T15:58:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ElisavetaIvanova</username>
        <id>69289</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2606" xml:space="preserve">{{Адміністрацыйная адзінка Расійскай імперыі
|назва = Сядлецкая губерня
|статус=Губерня
|Герб= Coat of arms of Sedlets Governorate 1869.svg
|карта =Седлецкая губерния 1896.jpg
|цэнтр = Седльцы
|утворана = [[1867]]
|плошча = 12595,6 км²
|насельніцтва = 994 800 асоб
|да = Люблінская губерня
|пасля = Холмская губерня
}}
'''Сядлецкая губерня''' ({{lang-pl|Gubernia siedlecka}}) — губерня ў [[Царства Польскае|Царстве Польскім]] у складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]]. Губернскі горад [[Седльцы]]. Утворана ў [[1867]] годзе з часткі [[Люблінская губерня|Люблінскай губерні]].

== Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел ==
Падзялялася на восем паветаў:
* [[Бельскі павет (Падляскае ваяводства)|Бельскі павет]] 
* [[Гарвалінскі павет]]
* [[Канстанцін-Язёрна|Канстанцінаўскі павет]]
* [[Лукоўскі павет]]
* [[Радзыньскі павет]]
* [[Сядлецкі павет]]
* [[Сакалоўскі павет]]
* [[Уладаўскі павет]]

== Губернатары ==
* [[Сцяпан Сцяпанавіч Грамейка]] — з [[1 студзеня]] [[1867]] года па [[12 снежня]] [[1875]] года
* [[Дзмітрый Фёдаравіч Масквін]] — з [[30 снежня]] [[1875]] года па [[6 лістапада]] [[1884]] года
* [[Міхаіл Аляксандравіч Зіноўеў]] — з [[28 снежня]] [[1884]] года па [[9 мая]] [[1885]] года
* [[Яўген Міхайлавіч Суботкін]] — з [[9 мая]] [[1885]] года па [[20 лютага]] [[1904]] года
* [[Аляксандр Мікалаевіч Волжын]] — з [[20 лютага]] [[1904]] года па [[1 верасня]] [[1913]] года

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}
{{Адміністрацыйны падзел Расійскай імперыі}}
{{Адміністрацыйны падзел Царства Польскага}}
[[Катэгорыя:Губерні Царства Польскага]]
[[Катэгорыя:Губерні Расійскай імперыі]]</text>
      <sha1>rd6cdsf9qxzifi31n2sbkl0e5vcxcm2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Эмануэль Сведэнборг</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717647</id>
    <revision>
      <id>4195081</id>
      <parentid>4194139</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:12:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>/* Спасылкі */ афармленне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5390" xml:space="preserve">{{Філосаф
|імя              = Эмануэль Сведэнборг
|партрэт          = Emanuel Swedenborg.PNG
|памер           = 
|подпіс          = 
|імя пры нараджэнні = Emanuel Swedberg
|арыгінал імя   = Emanuel Swedenborg
|дата нараджэння    = 29.01.1686
|месца нараджэння   = [[Стакгольм]], [[Швецыя]]
|дата смерці      = 29.03.1772
|месца смерці     = {{Месца смерці|Лондан}}, [[Вялікабрытанія]]
|школа            = 
|перыяд           = 
|кірунак      = 
|інтарэсы         = [[спірытуалізм]]
|ідэі             = 
|папярэднікі  = 
|паслядоўнікі    = 
|грамадзянства      = [[Швецыя]]
|узнагароды і прэміі = 
|сайт             =
}}

'''Эмануэль Сведэнборг''' ({{lang-sv|Emanuel Swedenborg}}, [[29 студзеня]] [[1688]] г., [[Стакгольм]] — [[29 сакавіка]] [[1772]] г., [[Лондан]]) — [[Швецыя|шведскі]] рэлігійны [[філосаф]], [[тэалогія|тэолаг]] і [[вынаходнік]]. 

== Біяграфія ==
Нарадзіўся ў сям'і [[лютэранства|лютэранскага]] [[біскуп]]а, прафесара [[тэалогія|тэалогіі]]. З дзяцінства цікавіўся [[навука]]мі, навучаўся па самастойна абранай праграме, што ў выніку паўплывала на фарміраванне рознабаковых ведаў. У [[1709]] г. скончыў [[Упсальскі ўніверсітэт]]. 

У [[1710]] — [[1715]] гг. вандраваў па [[Еўропа|еўрапейскіх]] краінах, некаторы час жыў у [[Лондан]]е, дзе вывучаў [[фізіка|фізіку]] і [[механіка|механіку]]. У [[1716]] — [[1718]] гг. выдаваў у [[Швецыя|Швецыі]] навуковы часопіс «Паўночны Дэдал», у якім апублікаваў праект свайго лятальнага апарата. Займаў пасаду [[асэсар]]а кіраўніцтва [[шахта]]мі, выконваў даручэнні пры двары [[Ульрыка Элеанора|Ульрыкі Элеаноры]]. З-за [[заіканне|заікання]] адмовіўся ў [[1724]] г. выкладаць ва Упсальскім універсітэце. 

У [[1744]] г. выехаў у працяглую вандроўку. Падчас знаходжання ў [[Нідэрланды|Нідэрландах]] у мроях убачыў [[Ісус Хрыстос|Ісуса Хрыста]], пасля чаго завёў дзённік мрояў і прыняў рашэнне займацца тэалогіяй. 

Памёр у [[1772]] г. у Лондане пасля перанесенага [[інсульт]]у.

== Погляды ==
Эмануэль Сведэнборг меў досвед у розных [[навука]]х свайго часу, напісаў некалькі прац па [[мінералогія|мінералогіі]], даследваў чалавечы [[мозг]] і адным з першых прапанаваў ідэю [[нейрон]]а. Выступаў за [[вегетарыянства]]. У [[рэлігія|рэлігійных]] пытаннях прытрымліваўся [[плюралізм]]у. У канцы жыцця сфарміраваў так званае «нябеснае вучэнне», у якім выступаў за матэрыяльнасць [[душа|душы]], спасціжэнне свету праз [[інтуіцыя|інтуіцыю]] і ўяўленні, казаў пра тое, што другое прышэсце [[Ісус Хрыстос|Ісуса Хрыста]] і [[Страшны Суд]] ужо адбыліся ў духоўным свеце.

Стаўленне сучаснікаў і нашчадкаў да спадчыны Эмануэля Сведэнборга не было адназначным, паколькі многія сцверджанні ён будаваў на аснове мрой і ўяў, да якіх адносіўся надзвычай сур'ёзна. Аказаў прамы ўплыў на погляды [[Імануіл Кант|Імануіла Канта]] і [[Джона Уэслі|Джона Уэслі]]. [[Тэалогія|Тэалагічныя]] працы садзейнічалі станаўленню [[спірытуалізм]]у.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
* [https://newchurch.org/about/swedenborg/swedenborgs-biography/ Кароткая біяграфія]
* [https://www.sacred-texts.com/swd/ Тэксты прац]
* [https://swedenborg.com Фонд Сведэнборга]
{{Бібліяінфармацыя}}
{{DEFAULTSORT:Сведэнборг Эмануэль}}
[[Катэгорыя:Філосафы Швецыі]]
[[Катэгорыя:Багасловы Швецыі]]
[[Катэгорыя:Эпоха Асветніцтва]]
[[Катэгорыя:Вынаходнікі Швецыі]]
[[Катэгорыя:Фізіёлагі Швецыі]]</text>
      <sha1>7qy4fc4oylqg2h0irx47xf0sudwao77</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аўгустоўская губерня</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717648</id>
    <revision>
      <id>4194751</id>
      <parentid>4194336</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T15:54:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ElisavetaIvanova</username>
        <id>69289</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1365" xml:space="preserve">{{Адміністрацыйная адзінка}}
'''Аўгустоўская губерня''' ({{lang-pl|Gubernia augustowska}}) — губерня ў [[Царства Польскае|Царстве Польскім]] у складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]]. 

Губернскі горад [[Ломжа]] ([[1837]]-[[1844]]), пазней [[Сувалкі]] ([[1844]]-[[1866]]). 

Утворана ў [[1837]] годзе. Скасавана ў 1866 годзе, калі яе тэрыторыя ўвайшла ў склад [[Сувалкаўская губерня|Сувалкаўскай]] і [[Ломжынская губерня|Ломжынскай губерняў]].

Складалася з пяці паветаў:
* [[Аўгустоўскі павет]]
* [[Кальварыя (горад)|Кальварыйскі павет]]
* [[Ламжынскі павет]]
* [[Сэйнэнскі павет]] 
* [[Марыямпальскі павет]]

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}
{{Адміністрацыйны падзел Царства Польскага}}
{{Адміністрацыйны падзел Расійскай імперыі}}
[[Катэгорыя:Губерні Царства Польскага]]
[[Катэгорыя:Губерні Расійскай імперыі]]</text>
      <sha1>8dpeoc92l12765pywqd2t73jwjzh5iu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194856</id>
      <parentid>4194751</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:30:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1459" xml:space="preserve">{{Адміністрацыйная адзінка}}
'''Аўгустоўская губерня''' ({{lang-pl|Gubernia augustowska}}) — губерня ў [[Царства Польскае|Царстве Польскім]] у складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]]. 

Губернскі горад [[Ломжа]] ([[1837]]-[[1844]]), пазней [[Сувалкі]] ([[1844]]-[[1866]]). 

Утворана ў [[1837]] годзе. Скасавана ў 1866 годзе, калі яе тэрыторыя ўвайшла ў склад [[Сувалкаўская губерня|Сувалкаўскай]] і [[Ломжынская губерня|Ломжынскай губерняў]].

Складалася з пяці паветаў:
* [[Аўгустоўскі павет]]
* [[Кальварыя (горад)|Кальварыйскі павет]]
* [[Ламжынскі павет]]
* [[Сэйнэнскі павет]] 
* [[Марыямпальскі павет]]

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Губерні Расійскай імперыі на беларускіх землях}}
{{Адміністрацыйны падзел Царства Польскага}}
{{Адміністрацыйны падзел Расійскай імперыі}}

[[Катэгорыя:Губерні Царства Польскага]]
[[Катэгорыя:Губерні Расійскай імперыі]]</text>
      <sha1>372pehftspbmsamr2wwi0jzp8v61iwr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Знаменская царква (Дубровіцы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717670</id>
    <revision>
      <id>4194714</id>
      <parentid>4194644</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T13:37:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Waren1</username>
        <id>111894</id>
      </contributor>
      <comment>афармленне: вікіфікацыя, выдалены дубль карты</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="54487" xml:space="preserve">{{арфаграфія}}
&lt;br /&gt;

{{Храм
|Тып храма                = Праваслаўны храм 
|Беларуская назва         = Знаменская царква (Дубровіцы)
|Арыгінальная назва       = {{lang-ru|Церковь Знаме́ния Пресвято́й Богоро́дицы в Дубровицах|}} 
 |Выява                   = Дубровицкая церковь 23мая2022.jpg
 |Подпіс выявы            = Агульны выгляд храма з боку галоўнага ўваходу
 |Шырыня выявы            = 330
|Сучасны статус           = 
|Краіна                   = Расія 
|Краіна2                  = 
|Назва месцазнаходжання   = Пасёлак 
|Месцазнаходжанне         = {{нп3|Дубровіцы (Маскоўская вобласць)|Дубровіцы|ru|Дубровицы (Московская область)}},&lt;br/&gt;гарадская акруга [[Падольск]],&lt;br/&gt;[[Маскоўская вобласць]]
 |lat_dir = N|lat_deg = 55|lat_min = 26|lat_sec = 28.67
 |lon_dir = E|lon_deg = 37|lon_min = 29|lon_sec = 39.87  
 |region                  = RU   
 |CoordScale              = 
|Канфесія                 = [[Праваслаўе]] 
|Епархія                  = Падольская &lt;br&gt;(Маскоўская [[мітраполія]] [[Руская Праваслаўная Царква|РПЦ]])
|Ордэнская прыналежнасць  = 
|Тып будынка              = [[Царква]]
|Архітэктурны стыль       = [[Барока]] (галіцынскі стыль)
|Аўтар праекта            = 
|Будаўнік                 = 
|Заснавальнік             = {{нп3|Галіцын, Барыс Аляксеевіч|Барыс Галіцын|ru|Голицын, Борис Алексеевич}}&lt;br/&gt;пры ўдзеле [[цар]]а [[Пётр I (імператар расійскі)|Пятра I]]
|Першае згадванне         = [[1698]] 
|Заснаванне               = [[22 ліпеня]] ([[1 жніўня]]) [[1690]]
|Асноўныя даты            = {{Славутасць/Даты||||||}}
|Скасаваны                = [[1930]]
|Пачатак будаўніцтва      = [[1690]]
|Заканчэнне будаўніцтва   = [[1704]]
|Рэліквіі                 = 
|Сучасны стан             = Дзеючы, рэстаўруецца
|Сайт                     = [http://www.dubrovitsy-hram.ru/ dubrovitsy-hram.ru] &lt;small&gt;(руск.)&lt;/small&gt;
|Commons                  = Church of the Theotokos of the Sign (Dubrovitsy)
}}

'''Знаменская царква''' ці '''Царква Азнакі Прасвятой Багародзіцы у Дубровіцах''' ({{lang-ru|Церковь Знаме́ния Пресвято́й Богоро́дицы в Дубровицах}}) — [[Парафія|парафіяльны]] [[храм]] Падольскай [[Епархія|епархіі]] [[Руская Праваслаўная Царква|Рускай праваслаўнай царквы]]. Галоўны прастол храма асвечаны ў гонар [[Ікона|іконы]] [[Дзева Марыя|Божай Маці]] «Знаменне» ({{lang-ru|Знаме́ние|}}). Размешчаны ў пасёлку {{нп3|Дубровіцы (Маскоўская вобласць)|Дубровіцы|ru|Дубровицы (Московская область)}} ў 4 км ад [[Падольск]]а [[Маскоўская вобласць|Маскоўскай вобласці]], [[Расія]]. [[Царква (збудаванне)|Царква]] з’яўляецца цэнтральнай часткай [[Архітэктурны ансамбль|архітэктурнага ансамбля]] сядзібы Дубровіцы, якая некалі належала прадстаўнікам [[Дваране|дваранскіх]] сем’яў {{нп3|Марозавы (баярскі род)|Марозавых|ru|Морозовы (боярский род)}}, {{нп3|Галіцыны|Галіцыных|ru|Голицыны}} і {{нп3|Дзмітрыевы-Мамонавы|Дзмітрыевых-Мамонавых|ru|Дмитриевы-Мамоновы}}. Вядома царква сваёй унікальнай архітэктурай у стылі [[барока]], незвычайнай для рускага царкоўнага [[дойлідства]], а таксама таямнічай гісторыяй стварэння, да якога прыклаў руку сам [[цар]] [[Пётр I (імператар расійскі)|Пётр I]]. Храм мае статус Аб’екта культурнай спадчыны [[Расія|РФ]]&lt;ref&gt;{{cite web|author = |url = https://ru-monuments.toolforge.org/get_info.php?id=501410413080086 |title = Культурная спадчына РФ. Аб'ект № 501410413080086 |lang = ru |website = ru-monuments.toolforge.org |date = |access-date = 2022-08-04|deadlink = no|archive-url = |archive-date = }}&lt;/ref&gt;. Настаяцель — протаіерэй Андрэй Грыцышын.

[[Файл:Banner PodolskyDistrict 0147.jpg|835px]]

== Гісторыя ==
&lt;!-- Галерэя --&gt;
{|align=&quot;left&quot; style=&quot;margin-right:2em; &quot;
|{{Галерэя 2
|Name       = Галерэя
|border     = #CCCCFF
|background = #EEEEFF
|loop       = yes
|Памер      = 300px
|Файл:Boris Alexeevich Golitsyn.jpg |Барыс Аляксеевіч Галіцын, фундатар царквы
|Файл:Metropolitan Stephen Yavorsky.jpg |Экзарх, мітрапаліт Разанскі і Мурамскі Стэфан
|Файл:Dmitriev-Mamonov Alexandr Matveevich.jpg |Аляксандр Мацвеевіч Дзмітрыеў-Мамонаў, гаспадар сядзібы
|Файл:Renovation of the Temple of the Sign.jpg |Знаменская царква у Дубровіцах на літаграфіі Фрыдрыха Дрэгера (А. Ф. Вельтман, 1850) 
|Файл:Рихтер Фёдор Фёдорович (1857).jpg |Фёдар Фёдаравіч Рыхтэр, архітэктар
|Файл:Filaret (Drozdov) by Gau.jpg |Мітрапаліт Маскоўскі і Каломенскі Філарэт
|Файл:Дубровицы, храм Знамения и взорванная колокольня, 1930 г.jpg |Знаменская царква і ўзарваная званіца (1931)
|Файл:Metropolitan Juvenal (Poyarkov) (22.09.2016).jpg |Мітрапаліт Круціцкі і Каломенскі Ювеналій
|Файл:Dubrovitsy, Moskovskaya oblast', Russia - panoramio (10).jpg |Курган на паўночным усходзе ад царквы (2014)
}}
|}

=== Будаўніцтва храма ===
Будаўніцтва Знаменскай царквы адносіцца да часоў, калі сядзібай Дубровіцы валодаў [[князь]] {{нп3|Галіцын, Барыс Аляксеевіч|Барыс Аляксеевіч Галіцын|ru|Голицын, Борис Алексеевич}}, выхавальнік маладога Пятра I. Закладка каменнага храма была праведзена 22&amp;nbsp;ліпеня (1 жніўня) 1690&amp;nbsp;года на месцы драўлянай царквы [[Ілья (прарок)|Іллі Прарока]]. Драўляную Ільінскую царкву разабралі і перанеслі ў найбліжэйшую вёску Лемяшэва ({{lang-ru|Ле́мешово|}}). Будаўніцтва царквы вялося 14 гадоў — з 1690 па 1704 год. Сам цар Пётр I удзельнічаў у ажыццяўленні грандыёзнай задумы {{nobr|Б. А. Галіцына}}{{sfn| Семёнов К. А.|2004|с=7.}}.

Царква будавалася з мясцовага белага каменя, які паўсюль сустракаецца ў Падольскім краі. У будаўніцтве ўдзельнічалі замежныя майстры, запрошаныя князем Галіцыным спецыяльна для гэтай мэты. Архітэктар і некалькі разьбяроў і скульптараў, верагодна, былі запрошаны з-за мяжы, а асноўнымі іх памагатымі былі прыгонныя рускія муляры. Імя галоўнага архітэктара невядома, існуе мноства здагадак, але даць адназначны адказ з-за адсутнасці дакументаў да гэтага часу не ўдалося{{sfn|Тарунов А. М.|1991|с=25.}}. Працы па ўзвядзенні царквы вяліся толькі ўлетку. У зімовы перыяд працавалі ў бараках, дзе адны майстры выконвалі разьбярства па камені, а іншыя — таўклі шкло і [[Гіпс|алебастр]], якія дадаваліся ў [[Вапна|вапну]] пры кладцы блокаў сцяны.

Царква выканана з рэдкім мастацкім майстэрствам у стылі {{нп3|Галіцынскае барока|Галіцынскага барока|ru|Голицынское барокко}}. Вялікае [[асвячэнне]] царквы здзейсніў {{nobr|11 (22) лютага}} 1704&amp;nbsp;года [[экзарх]], [[мітрапаліт]] [[Разань|Разанскі]] і [[Мурам]]скі {{нп3|Стэфан (Яварскі)|Стэфан (Яварскі)|ru|Стефан Яворский}}. На [[Богаслужэнне|богаслужэнні]] ў гэты дзень прысутнічалі цар Пётр I і яго сын царэвіч [[Аляксей Пятровіч|Аляксей]], духоўныя і шляхетныя свецкія асобы. Урачыстасці з гэтай нагоды працягваліся цэлы тыдзень і на іх запрасілі ўсіх мясцовых жыхароў{{sfn| Семёнов К. А.|2004|с=9—10.}}.

=== Новыя ўладальнікі сядзібы ===
Да сярэдзіны XVIII стагоддзя на паўднёвы захад ад царквы была пабудавана трох’ярусная [[званіца]]. Пад званіцай у 1780-х гадах была асвечана цёплая царква ў імя святых мучанікаў Адрыяна і Наталлі. Пры ўнуку Б. А. Галіцына {{нп3|Галіцын, Сяргей Аляксеевіч|Сяргею Аляксеевічу|ru|Голицын, Сергей Алексеевич}} ў {{nobr|1750–1753}} гадах пабудаваны сядзібны дом, конны двор, чатыры флігелі, гаспадарчыя пабудовы. У 1781&amp;nbsp;годзе сядзібу купіў генерал-аншэф князь [[Рыгор Аляксандравіч Пацёмкін]]. Яму не давялося доўга валодаць сядзібай. Улетку 23&amp;nbsp;чэрвеня (4 ліпеня) 1787 года імператрыца [[Кацярына II]] наведала Дубровіцы, каб купіць сядзібу і падарыць яе свайму фаварыту {{нп3|Дзмітрыеў-Мамонаў, Аляксандр Мацвеевіч|Аляксандру Мацвеевічу Дзмітрыеву-Мамонаву|ru|Дмитриев-Мамонов, Александр Матвеевич}}{{sfn|Тарунов А. М.|1991|с=50.}}. Пры Аляксандры ў Дубровіцах быў перабудаваны сядзібны палац у стылі [[класіцызм]]у. Пасля смерці Аляксандра сядзібу атрымаў у спадчыну яго сын Мацвей.

У 1812 годзе ў Дубровіцах пабывалі французы. Невялікі атрад конніцы маршала [[Іаахім Мюрат|Іаахіма Мюрата]] пакінуў Дубровіцы 10&amp;nbsp;(22)&amp;nbsp;кастрычніка 1812&amp;nbsp;года. Царква тады не пацярпела. На паўночны ўсход ад царквы быў створаны [[курган]] і пасаджаны на ім акацыі. Пасля [[Вайна 1812 года|Французска-рускай вайны 1812 гады]] на кургане штогод здзяйснялася [[паніхіда]] па загінуўшых у [[Барадзінская бітва|Барадзінскай бітве]]{{sfn|Православные храмы|2014|с=7.}}. [[Граф]] {{нп3|Дзмітрыеў-Мамонаў, Мацвей Аляксандравіч|Мацвей Аляксандравіч Дзмітрыеў-Мамонаў|ru|Дмитриев-Мамонов, Матвей Александрович}} быў адным з самых знакамітых і найбагацейшых людзей Расіі. У пачатку {{nobr|1820-х}} гадоў Мацвей правёў перабудову сядзібы накшталт сярэднявечных [[рыцар]]скіх [[Замак|замкаў]]. Вакол сядзібы была пабудавана каменная зубчастая агароджа. Пры Мацвеі царква доўга пуставала, вельмі састарэла. Рамы ўсё пагнілі і амаль усе вываліліся, [[ляпніна]] ад дажджу і снегу размокла і падала на падлогу. Званы пайшлі на гарматы. Спатрэбілася тэрміновая [[рэстаўрацыя]] царквы{{sfn|Цветаев В. Д.|1907|с=9, прим.}}. У перыяд, калі граф знаходзіўся пад апекай у [[Масква|Маскве]], адбылася першая рэстаўрацыя (1848—1850) царквы.

Рэстаўрацыйнымі працамі кіраваў архітэктар {{нп3|Рыхтэр, Фёдар Фёдаравіч|Ф. Ф. Рыхтэр|ru|Рихтер, Фёдор Фёдорович}}. Ён імкнуўся перарабіць царкву ў «[[Русь|старарускім]]» стылі. Лацінскія вершы былі заменены на [[Царкоўнаславянская мова|царкоўнаславянскія]] тэксты. Асвячэнне абноўленай царквы здзейсніў 27 жніўня (8&amp;nbsp;верасня) 1850 года мітрапаліт [[Масква|Маскоўскі]] і [[Каломна|Каломенскі]] {{нп3|Філарэт (Драздоў)|Філарэт (Драздоў)|ru|Филарет (Дроздов)}}{{sfn|Семёнов К. А.|2004|с=47.}}. У 1863&amp;nbsp;годзе ўладальнікам Дубровіц стаў князь {{нп3|Галіцын, Сяргей Міхайлавіч (1843—1915)|Сяргей Міхайлавіч Галіцын|ru|Голицын, Сергей Михайлович (1843—1915)}}. У гэты час у сядзібе абнавілі палац і сядзібны парк. Частка сядзібы была аддадзена пад дачы. Пры царкве дзейнічала трохгадовая царкоўна-прыходская школа, а таксама багадзельня для маламаёмасных сялян{{sfn|Семёнов К. А.|2004|с=62.}}.

=== Пасля рэвалюцыі 1917 года ===
Пасля [[рэвалюцыя 1917 года ў Расіі]] царква больш за дзесяць гадоў была дзейнай, пакуль у 1929 годзе ў ёй не спыніліся богаслужэнні. У верасні 1931 года званіца была ўзарвана. Царква моцна пацярпела ў 30-х гадах, многія [[Скульптура|скульптуры]] [[святы]]х і [[Статуя|статуі]] [[анёл]]аў былі пашкоджаны. З 1930 па 1990 гады быў перыяд закрыцця царквы. У канцы 1950-х гадоў царква знаходзілася ў запусценні. У жніўні 1960 года сядзіба Дубровіцы і царква былі прызнаны помнікамі архітэктуры і ўзяты пад ахову дзяржавы. У 1961 годзе ў Дубровіцах размясціўся {{нп3|Усерасійскі НДІ жывёлагадоўлі імя Л. К. Эрнста|Усесаюзны інстытут жывёлагадоўлі|ru|Всероссийский НИИ животноводства имени Л. К. Эрнста}}. Царква перайшла ў распараджэнне гэтага інстытута. Памяшканне царквы выкарыстоўвалася інстытутам у якасці склада. У ходзе рэстаўрацыйных работ 1967—1972 гадоў аднавілі палац і гаспадарчыя будынкі, а рэстаўрацыя царквы, зацягнуўшыся на некалькі дзесяцігоддзяў, і не была завершана. У 1990 годзе царкву вярнулі [[Парафія|вернікам]]{{sfn|Семёнов К. А.|2004|с=67.}}.

=== Аднаўленне богаслужэння ў храме ===
22 ліпеня 1990 года, пасля доўгага перапынку, адбылося першае богаслужэнне, а 13 кастрычніка пробашч здзейсніў малебен ля сцен [[алтар]]а з малым асвячэннем храма. Мітрапаліт Круціцкі і Каломенскі {{нп3|Ювеналій (Паяркоў)|Ювеналій|ru|Ювеналий (Поярков)}} благаславіў адкрыццё царквы{{sfn|Семёнов К. А.|2004|с=70.}}. Дзіцячая нядзельная школа пры храме існуе з 2003 года, ёсць [[Праваслаўе|праваслаўны]] маладзёжны клуб і тэатральная студыя&lt;ref&gt;{{cite web|author = |url = https://www.dubrovitsy-hram.ru/ |title = Детская воскресная школа при Знаменском храме. |lang =  ru |website = dubrovitsy-hram.ru |date = |access-date = 2022-08-14|deadlink = no|archive-url = |archive-date = }}&lt;/ref&gt;. У&amp;nbsp;2002-2003 гадах былі праведзены рэстаўрацыйныя работы пры падрыхтоўцы да 300-годдзя царквы. Было выканана абнаўленне [[інтэр'ер]]аў царквы, праведзена добраўпарадкаванне прылеглай тэрыторыі. Адрэстаўравалі [[купал]]ьны [[крыж]], старую згнілую карону замянілі новай. Курган, які знаходзіцца каля царквы, уладкавалі і размясцілі на яго вяршыні назіральную пляцоўку. Унутры царквы, аднавілі [[гарэльеф]]ныя кампазіцыі і скульптуры, на сцены вярнулі лацінскія вершы, адрэстаўравалі [[іканастас]] і [[хоры]]&lt;ref&gt;{{cite web|author = |url = https://restmast.com/obekt/9/ |title = Реставрационная строительная проектная мастерская : Церковь Знамения Пресвятой Богородицы в усадьбе Дубровицы. |lang =  ru |website = restmast.com |date = |access-date = 2022-08-14|deadlink = yes|archive-url = https://web.archive.org/web/20210128035503/https://restmast.com/obekt/9/|archive-date = 2021-01-28}}&lt;/ref&gt;. Іконы рэстаўравалі ў майстэрні [[Дзяржаўны гістарычны музей (Масква)|Дзяржаўнага Гістарычнага музея]] і ў майстэрні [[Дзяржаўная Траццякоўская галерэя|Дзяржаўнай Траццякоўскай галерэі]]{{sfn|Православные храмы|2014|с=13.}}. Аднаўленне знешняга ўбрання царквы засталося незавершаным. 7&amp;nbsp;кастрычніка 2009 года Сусветны фонд помнікаў уключыў царкву ў спіс аб’ектаў, якія знаходзяцца пад пагрозай знішчэння&lt;ref&gt;{{cite web|author = |url = http://www.wmf.org/project/church-icon-mother-god-sign |title = World Monuments Watch 2010 : Church of the Icon of the Mother of God of the Sign. |lang = en |website = wmf.org |date = |access-date = 2022-08-14|deadlink = no|archive-url = |archive-date = }}&lt;/ref&gt;. Царква атрымала за намаганні па аднаўленні ўзнагароду 2010 года ад Фонду паслоў ЗША па захаванні культуры&lt;ref&gt;{{cite web|author = |url = https://ru.usembassy.gov/education-culture/cooperation-programs/afcp/ |title = The Fund of American Ambassadors for the Preservation of Cultural Heritage : AFCP in Russia 2009—2010. |lang = en |website = ru.usembassy.gov |date = |access-date = 2022-08-14|deadlink = no|archive-url = |archive-date = }}&lt;/ref&gt;. З пачатку 2022 года вядуцца работы па ўзнаўленні трох’яруснай званіцы на ранейшым месцы. На першым ярусе званіцы размяшчаецца [[Хрышчэнне|хрысцільны]] храм.

== Архітэктура і ўбранне храма ==
&lt;!-- Галерэя --&gt;
{|align=&quot;left&quot; style=&quot;margin-right:2em; &quot;
|{{Галерэя 2
|Name       = Галерэя
|border     = #CCCCFF
|background = #EEEEFF
|loop       = yes
|Памер      = 300px
|Файл:Церковь Знамения Богородицы в Дубровицах.jpg |Погляд на мыс, утвораны зліццём рэк Дзясна і Пахра
|Файл:План Церкви Знамения.jpg |План царквы – гэта роўнаканечны крыж&lt;br/&gt;(М. В. Красоўскі, 1910)
|Файл:Знаменская церковь, Дубровицы 2019 Купол.jpg |Вянчае царкву металічная пазалочаная карона
|Файл:Церковь Знамения Пресвятой Богородицы в Дубровицах. Вид сбоку.jpg |Дэкаратыўныя элементы на фасадзе царквы
|Файл:Dubrovitsy, Moskovskaya oblast', Russia - panoramio (12).jpg |Каля галоўнага ўваходу стаяць дзве белакаменныя статуі
|Файл:Dubrovitsy church of Sign (13).JPG |Статуя Евангеліста Матфея з анёлам ля цокаля царквы
|Файл:Знаменская церковь (Дубровицы) интерьер 1.jpg |Падкупальная прастора царквы
|Файл:Знаменская церковь (Дубровицы) интерьер 2.jpg |Барочны разны іканастас
|Файл:Dubrovitsy, Moskovskaya oblast', Russia - panoramio (13).jpg |Двух'ярусныя хоры з пазалочанай разьбой па дрэве
}}
|}

=== Экстэр’ер ===
Знаменская царква з’яўляецца адным з самых неардынарных помнікаў рускага царкоўнага дойлідства. Яна адрозніваецца ад іншых рускіх храмаў мяжы XVII—XVIII стагоддзяў накіраванай уверх цэнтральнай кампазіцыяй, крыжападобным планам і высокай цэнтральнай вежай, увянчанай металічнай пазалочанай каронай{{sfn|Яковлев А. Н.|2015|с=379.}}. У архітэктурным ансамблі сядзібы царква з’яўляецца [[Дамінанта (архітэктура)|дамінантай]], таму што знаходзіцца ў цэнтры кампазіцыйнай восі: парк — палац — царква — курган. Знаменская царква стаіць на высокім беразе мыса, утворанага зліццём рэк Дзясна і [[Пахра]].

У намеры дойліда, на думку дырэктара [[Аружэйная палата|Маскоўскай Аружэйнай палаты]], пісьменніка {{нп3|Вельтман, Аляксандр Фаміч|А. Ф. Вельтмана|ru|Вельтман, Александр Фомич}}, было стварыць падабенства старажытнай [[Базіліка|базілікі]], з усімі ўпрыгожваннямі [[Готыка|каталіка-гатычных]] храмаў{{sfn|Вельтман А. Ф.|1850|с=7.}}. Высокі белакаменны будынак царквы ў плане ўяўляе сабой роўнаканечны крыж з закругленымі канцамі; канцоўкі падзелены на тры часткі. Цэнтрычны тып храма гэтай формы быў шырока распаўсюджаны ў каталіцкіх краінах і выказваў асноўныя рысы еўрапейскага барока XVII стагоддзі{{sfn|Греч А. Н.|1925|с=78.}}.

Па тыпе архітэктурнай кампазіцыі царква ўяўляе сабой [[васьмярык]] (вежа) на [[Чацвярык (збудаванне)|чацверыку]] (база). Цэнтральная частка будынка мае форму правільнага квадрата і злучаецца з алтаром і [[прытвор]]амі [[Арка|арачнымі]] пралётамі, якія ператвараюць сцены царквы ў чатыры [[пілон]]а. Гэтая кампазіцыя ў асноўным выкарыстоўвалася ў афармленні рускіх праваслаўных храмаў{{sfn|Красовский М. В.|1910|с=56.}}.

Васьмігранная вежа мае гарызантальнае дзяленне [[карніз]]амі на тры светлавыя ярусы і завяршаецца купалам, які нясе ажурную «вогненную» карону. Вышыня купала — {{Num|4.5|м}}, крыжа — {{Num|4.8|м}}. Завяршэнне храма каронай зусім не ў рускай традыцыі. Ніжні ярус вежы адзначаюць выступоўцы прастакутныя вокны са скругленай верхняй часткай. Такія ж вокны ёсць у сярэднім ярусе, а ў верхнім яны — невялікія, васьмівугольныя, багата упрыгожаныя разьбой. На купале можна ўбачыць чатырохпялёсткавыя вокны. Вышыня царквы з купалам — {{Num|42.3|м}}{{sfn|Православные храмы|2014|с=15.}}.

Вонкавыя сцены царквы ўпрыгожаны [[Рэльеф (скульптура)|рэльефным]] мурам у стылі [[рустыка]]. [[Фасад]] багата [[Дэкор|дэкараваны]]: розныя [[Калона|калоны]], рэльефныя завіткі і пэндзлі, італьянскія ракавінкі, высечаныя ў камені экзатычныя кветкі і плады, лісце міжземнаморскага [[Акант (арнамент)|аканта]]. Усё гэтае ўпрыгожванне заканчваецца выявамі крылатых [[херувім]]аў. Многія з гэтых дэкаратыўных элементаў ніколі раней не сустракаліся ў рускім царкоўным дойлідстве{{sfn|Тарунов А. М.|1991|с=26.}}.

Восем статуй [[Апосталы|апосталаў]] устаноўлены у ніжнім ярусе васьміграннай вежы, паміж вокнамі. Апосталы перш трымалі, акрамя кніг, прылады [[Мукі Хрыстовы|Мук Хрыстовых]]. Сёння многія статуі страцілі гэтыя атрыбуты. Апосталаў цяжка апазнаць, бо статуі не маюць подпісаў персанажаў. Скульптурныя выявы [[Біблія|біблейскіх]] персанажаў не былі традыцыйнымі для рускага царкоўнага дойлідства{{sfn|Греч А. Н.|1925|с=77.}}. На даху царквы на [[франтон]]ах па ўсім перыметры ўстаноўлены ілжывыя вокны. Над кожным ілжывым паддашкавым акном размешчаны чатыры маленькія фігуркі анёлаў. Паміж ілжывымі вокнамі стаяць статуі херувімаў на [[П’едэстал|пастаментах]]-шарах. Гэтыя восем херувімаў, усталяваных на даху царквы, трымаюць у руках прылады Мук Хрыстовых: Дзіда, Усходы, Крыж, Цвікі, Цярновы Вянок, Губку і інш. З часам у большасці херувімаў адламаліся прадметы, якія яны некалі трымалі ў руках{{sfn|Семёнов К. А.|2004|с=19.}}.

Першы паверх царквы пастаўлены на высокім [[Падмурак|падмурку]]; у царкве таксама ёсць [[падвал]]. Вакол царквы, паўтараючы контур яе плана, ідзе вузкая [[галерэя]] ({{Num|1.3|м}}), якая ўзвышаецца над зямлёй на дзесяць прыступак і абгароджана высокім [[парапет]]ам. [[Цокаль]] і парапет пакрыты цэлай сеткай пышнага рэльефнага [[арнамент]]у, скамбінаванага на цокалі з [[Валюта (архітэктура)|волют]], лісця і гронкі вінаграда, а на парапеце — з лісця аканта{{sfn|Греч А. Н.|1925|с=75.}}. Па баках царквы чатыры шырокія веерападобныя лесвіцы, якія вядуць да дзвярэй (у тым ліку з усходняга боку). Ёсць тры ўваходныя дзверы, размешчаныя на захадзе (галоўны ўваход), поўначы і поўдні. Ва ўсходняй сцяне замест дзвярэй уладкована [[ніша]]. У глыбіні гэтай нішы раней змяшчалася [[Распяцце Ісуса|Распяцце]] з фігурамі [[Ян (апостал)|Іаана Багаслова]] і [[Дзева Марыя|Багародзіцы]]. Цяпер Распяцце знаходзіцца ўнутры царквы. [[Партал]]ы апраўленыя буйна руставанымі камянямі. [[Ліштва|Ліштвы]] партала упрыгожаны двума [[Карынфскі ордар|карынфскімі]] калонамі, якія падтрымліваюць арнаментальны [[Фрыз (архітэктура)|фрыз]]{{sfn|Тарунов А. М.|1991|с=26.}}.

Царква ўпрыгожана скульптурай у поўны рост. Скульптуры прадстаўляюць высокіх старцаў, апранутых у [[Мантыя (аблачэнне)|мантыі]]. Каля галоўнага ўваходу, па баках заходняй лесвіцы, устаноўлены дзве белакаменныя статуі. З левага боку знаходзіцца статуя [[Свяціцель|свяціцеля]] [[Іаан Златавуст|Іаана Залатавуста]], пад яго пятай мяшок з грашыма, а з правага боку статуя свяціцеля [[Грыгорый Багаслоў|Рыгора Багаслова]] з кнігай і лампадай ля ног. На даху, прама над заходнім уваходам, знаходзіцца статуя свяціцеля [[Васілій Вялікі|Васіля Вялікага]] з кнігай і [[Мітра (аблачэнне)|мітрай]] ля ног. У цяперашні час у гэтых статуй адсутнічаюць часткі рук{{sfn|Семёнов К. А.|2004|с=15.}}.

Ля самай зямлі, на невысокім [[подыум]]е, па кутах цокаля, стаяць моцна пашкоджаныя статуі чатырох [[Евангелісты|евангелістаў]]: [[Марк (евангеліст)|Марк]], [[Лука (евангеліст)|Лука]], Іаан і [[Матфей (евангеліст)|Матфей]]. Гэтыя статуі зроблены вельмі мастацка, але ў цэлым усе яны непрапарцыйна кароткія{{sfn|Тарунов А. М.|1991|с=27.}}. Каменныя фігуры (леў, вол, арол і анёл), якія знаходзяцца ля ног евангелістаў, узнаўляюць адно з увасабленняў {{нп3|Тэтраморф|Тэтраморфа|ru|Тетраморф}} (міфічнага крылатага [[дэман]]а з бачанняў прарока [[Езекііль|Іезекііля]]). Калі прайсці па гадзіннікавай стрэлцы ад галоўнага ўваходу царквы ўздоўж цокаля, то статуі евангелістаў будуць такімі: з паўночна-заходняга боку — Матфей з анёлам; на паўночным усходзе — Лука з валом; з паўднёва-ўсходняга боку — Іаан з арлом; з паўднёва-заходняга боку — Марк са львом.

=== Iнтэр’ер ===
{{Частка выявы
|выява = Znamen Church In Dubrovici (Interier).jpg
|пазіцыя = right
|агульная = 1000
|шырыня = 340
|вышыня = 280
|верх = 350
|лева = 420
|права = 
|ніз = 
|загаловак = Цыкл Мукі Хрыстовы
|подпіс = Цэнтральная сцэна Укрыжаванне Ісуса
|колер_фону = #EEEEFF
}}
{{Частка выявы
|выява = Церковь Божией Матери «Знамение»Интерьер.jpg
|пазіцыя = right
|агульная = 1200
|шырыня = 340
|вышыня = 280
|верх = 700
|лева = 550
|права = 
|ніз = 
|загаловак = Цыкл Мукі Хрыстовы
|подпіс = Сцэна Палажэнне ў труну
|колер_фону = #EEEEFF
}}
Унутраныя аб’ёмы царквы раскошныя. Першае, што прыцягвае ўвагу ў царкве, — гэта адсутнасць асобных калон, так бы мовіць, безапорная прастора. Чатыры магутныя паўкруглыя [[Арка|аркі]] разам з чатырма [[Парус (архітэктура)|парусямі]] служаць падставай для якія сыходзяць уверх ярусаў цэнтральнай вежы{{sfn|Красовский М. В.|1910|с=58.}}. Інтэр’ер царквы багата ўпрыгожаны мноствам рэльефных кампазіцый, надпісамі на латыні, майстэрска выразаным іканастасам і хорамі ў стылі барока.

На чатырох пілонах апорных арак размешчаны рэльефныя фігуры: на ўсходняй сцяне направа ад іканастаса — [[Іосіф Абручнік]] (муж [[Дзева Марыя|Марыі]]) з кветкай лілеі ў руцэ; налева — Маці Божая, якая прынесла ў храм Дзіцятка [[Ісус Хрыстос|Хрыста]]. Наадварот, па баках хор, на паўночна-заходнім пілоне, {{нп3|Сімяон Багапрымац|Сімяон Багапрымац|ru|Симеон Богоприимец}}, які трымае на руках Дзіцятка — {{нп3|Збавіцель свету|Госпада Збавіцеля|ru|Спаситель мира}}. А на іншым, паўднёва-заходнім, пілоне [[Стары Запавет|старазапаветная]] {{нп3|Ганна Прарочыца (Стары Запавет)|Ганна Прарочыца|ru|Анна Пророчица (Ветхий Завет)}}. Фігуры размешчаны такім чынам, што здаецца, быццам яны рухаюцца насустрач адна адной.

У парусях на скляпеністых паверхнях змешчаны фігуры чатырох евангелістаў у клубячых аблоках і ў асяроддзі пуці: справа над іканастасам — Матфей з анёлам, злева — Іаан з арлом. Наадварот, над хорамі — Лука з валом, і на другім баку — Марк са львом. Яны намаляваны тымі, хто сядзіць і пішуць [[Евангелле]]{{sfn|Семёнов К. А.|2004|с=23.}}.

Адмысловую ўнікальнасць Знаменскай царквы надае наяўнасць на ўсходняй сцяне гарэльефнага {{нп3|Рэтабла|рэтабла|ru|Ретабло}} на ўсю вышыню вежы. Яно ўключае чатыры сцэны з цыкла [[Мукі Хрыстовы]]: над іканастасам сцэна [[Распяцце Ісуса|Укрыжаванне Ісуса]] — цэнтральны сюжэт цыкла; Над Укрыжаваннем — [[Уваскрэсенне Ісуса Хрыста|Уваскрэсенне Хрыстова]]. Яшчэ вышэй — {{нп3|Каранаванне Маці Божай|Каранаванне Панны Марыі|ru|Коронование Богоматери}} і сцэна {{нп3|Саваоф|Гасподзь Саваоф|ru|Саваоф}}{{sfn|Семёнов К. А.|2004|с=30.}}. Скульптурны малюнак біблейскіх персанажаў не з’яўляўся традыцыйным для тагачаснай рускай царкоўнай архітэктуры.

Рэльефныя кампазіцыі інтэр’еру выкананы ў тэхніцы [[стука]], яны вельмі разнастайныя, але ў іх ёсць адно агульнае: усе яны заснаваны на біблейскіх матывах і размешчаны ў пэўным парадку па ярусах вежы. У першым ярусе — [[Цярновы вянок|Ўвянчанне цярновым вянком]], {{нп3|Крыжовы шлях Ісуса Хрыста|Крыжовы шлях|ru|Крестный путь Иисуса Христа}} і {{нп3|Пахаваньне Хрыста|Палажэнне ў труну|ru|Погребение Христа}}. Сцэна Ўвянчанне цярновым вянком знаходзіцца на заходняй сцяне, прама над хорамі. Над гэтай сцэнай можна ўбачыць змешчаны ў акенца твар маладога чалавека з доўгімі валасамі і ў італьянскай шапачцы. Мяркуюць, што гэта партрэт галоўнага майстра, які стварыў гэтыя рэльефныя кампазіцыі, а магчыма і ўсё ўбранне царквы. Над паўночнай аркай — сцэна Крыжовы шлях; над паўднёвай аркай знаходзіцца сцэна Палажэнне ў труну. Паміж сцэнамі ў [[Картуш (архітэктура)|картушах]] зроблены лацінскія надпісы, пазначаныя двума гуллівымі [[Пута|пуці]]. На арках ёсць [[Медальён (архітэктура)|медальёны]] з [[барэльеф]]нымі партрэтамі князя Б. А. Галіцына, яго жонкі і сына{{sfn|Семёнов К. А.|2004|с=25–28.}}.

У наступным ярусе вежы — старазапаветныя прарокі. З’яўленне ў інтэр’еры царквы скульптур прарокаў можна растлумачыць тым, што многія падзеі з Мукі Хрыстовы былі прадказаны прарокамі [[Стары Запавет|Старога Запавету]] і самім [[Ісус Хрыстос|Ісусам Хрыстом]]. У кутах вежы, паміж вокнамі, змешчаны фігуры шасці прарокаў у поўны рост. Злева ад Укрыжавання стаіць цар [[Давід]] у кароне, са скіпетрам і арфай. На другім баку постаць цара [[Саламон]]а — у кароне і са скіпетрам, якім ён паказвае на сцэну Палажэнне ў труну. Прарокі [[Майсей]] са {{нп3|Скрыжалі Запавету|Скрыжалямі Запавету|ru|Скрижали Завета}} і Ільля з поясам у руцэ змешчаныя на паўночнай і паўднёвай сцяне адпаведна. На заходняй сцяне знаходзяцца фігуры старазапаветных {{нп3|Першасьвятар|першасвятароў|ru|Первосвященник}}. Бліжэй да Іллі — [[Захарый]] са скруткам, бліжэй да Майсея — [[Аарон]] з {{нп3|Кадзіла (рэлігія)|кадзілам|ru|Кадило}}{{sfn|Семёнов К. А.|2004|с=30.}}. Рэалістычныя рысы персанажаў гавораць аб еўрапейскай школе пластыкі. Паўкружныя вокны ў сваёй верхняй частцы маюць раслінны арнамент або выява птушкі [[Фенікс (міфалогія)|Фенікс]].

У трэцім ярусе, над прарокамі, можна ўбачыць пад кожным акном трох пуці, якія трымаюць палатно з лацінскімі вершамі, якія тлумачаць сілу прылад Мук Хрыстовых. Грані апошняга яруса запоўнены фігурамі анёлаў, пастаўленымі над вокнамі. Анёлы нясуць прылады Мук Хрыстовых — Дзіда, Слуп, Бізун, Цярновы Вянок, Молат, Цвікі і Губу. У купале вакол чатырохпялёсткавых акенцаў-[[Люкарна|люкарн]] развяваюцца пышныя раслінныя гірлянды, якія падтрымліваюцца пуці. У самым купале царквы, дзе мацуецца ланцуг для {{нп3|Панікадзіла|панікадзіла|ru|Паникадило}}, вылеплены чатыры пухлыя пуці, размешчаныя па баках свету. Колькасць розных скульптур, гарэльефаў і тэкстаў на невялікай паверхні сцен вежы большая, чым у еўрапейскіх цэрквах.

У царкве асабліва шануецца драўлянае паліхромнае скульптурнае Распяцце — яму ўжо больш за трыста гадоў{{sfn|Православные храмы|2014|с=12.}}. Добра захаваўся чатырох’ярусны іканастас. Ва ўбранні іканастаса прысутнічаюць разнастайныя раслінныя і дэкаратыўныя ўзоры, месцамі са скульптурнымі выявамі анёлаў. Іканастас запоўнены старажытнымі іконамі, акружанымі пазалочанай разьбой. Іконы выдатна гармануюць з разьбявай часткай іканастаса. Адзінаццаць абразоў з дваццаці шасці, якія раней знаходзіліся ў іканастасе, захаваліся; многія іконы ўжо адрэстаўраваны, а некаторыя напісаны нанава{{sfn|Семёнов К. А.|2004|с=23.}}. Самы ўшанаваны [[абраз]] — {{нп3|Знаменне (ікона)|«Знаменне» Багародзіцы|ru|Знамение (икона)}}.

У верхняй частцы заходняга прытвора знаходзяцца масіўныя драўляныя двух’ярусныя хоры. Яны цалкам пакрытыя вытанчанай пазалочанай разьбой. Ніжні ярус выкананы ў выглядзе галерэі, верхні — у выглядзе балкона, які абапіраецца на калоны гэтай галерэі. Для паведамлення ніжняга яруса хору з верхнім уладкованыя шрубавыя ўсходы, складзеная ў драўляную трубу{{sfn|Православные храмы|2014|с=18.}}.

У супрацьлегласць цэнтральнай вежы прытворі адрозніваюцца прастатой аздаблення. Тут няма нават намёкаў на [[Ляпніна|ляпніну]], і ўся прыгажосць заключаецца толькі ў хупавым спалучэнні паверхняў сцен і скляпенняў.

== Гл. таксама ==
* [[Дабравешчанне Прасвятой Багародзіцы|Знаменне (Дабравешчання)]]

== Заўвагі ==
{{reflist|2}}

== Літаратура ==
* {{кніга
|аўтар = Вельтман, А. Ф.
|загаловак = Обновления Храма Знамения Пресвятые Богородицы в селе Дубровицах (Московской губернии, Подольского уезда, в имении Графа М. А. Дмитриева-Мамонова), основанного в 1690 году и освященного в 1704 году в присутствии Храмоздателя Государя Царя и Великого Князя Петра Алексеевича
|месца = М.
|выдавецтва = Тип. Александра Семена
|год = 1850
|старонак = 15
|ref = Вельтман А. Ф.
}} {{ref-lang|руск.||}}

* {{кніга
|аўтар        = Греч, А. Н.
|частка       = Дубровицы
|загаловак    = Ольгово. Дубровицы
|адказны      = Под ред. Ив. Лазаревского и В. Згура
|месца        = М.–Л.
|выданне      = Вып. 4
|выдавецтва   = Гос. изд-во
|год          = 1925
|старонак     = 132
|старонкі     = 69–116
|серыя        = Подмосковные музеи. Путеводители
|тыраж        = 3000
|ref          = Греч А. Н.
}} {{ref-lang|руск.||}}

* {{кніга
|аўтар        = Красовский, М. В.
|частка       = Церковь села Дубровиц
|загаловак    = Известия Императорской Археологической Комиссии
|месца        = С.-Петербург
|выданне      = Вып. 34
|выдавецтва   = Тип. Главного Управления Уделов
|год          = 1910
|старонак     = 92
|старонкі     = 55–71
|ref = Красовский М. В.
}} {{ref-lang|руск.||}}

* {{кніга
|загаловак    = Православные храмы : журнал
|выданне      = № 4
|год          = 2014
|старонак     = 31
|серыя        = Путешествие по святым местам
|ref          = Православные храмы
}} {{ref-lang|руск.||}}

* {{кніга
|аўтар        = Семёнов, К. А.
|загаловак    = Преславное Знамение: К трёхсотлетнему юбилею Великого освящения храма Знамения Пресвятой Богородицы в селе Дубровицы 1704—2004
|месца        = Дубровицы
|год          = 2004
|старонак     = 91
|тыраж        = 5000
|ref          = Семёнов К. А.
}} {{ref-lang|руск.||}}

* {{кніга
|аўтар        = Тарунов, А. М.
|загаловак    = Дубровицы
|месца        = М.
|выдавецтва   = Московский рабочий
|год          = 1991
|старонак     = 112, [16]
|серыя        = Памятники Подмосковья
|isbn         = 5-239-01177-X
|тыраж        = 45000
|ref          = Тарунов А. М.
}} {{ref-lang|руск.||}}

* {{кніга
|аўтар        = Цветаев, В. Д.
|загаловак    = Дубровицы. Из дачных впечатлений
|месца        = М.
|выдавецтва   = Университетская тип.
|год          = 1907
|старонак     = 16
|ref          = Цветаев В. Д.
}} {{ref-lang|руск.||}}

* {{кніга
|аўтар        = Яковлев, А. Н.
|частка       = Купол
|загаловак    = Православная энциклопедия
|месца        = М.
|том          = 39
|выдавецтва   = Церковно-научный центр «Православная Энциклопедия»
|год          = 2015
|старонак     = 752
|старонкі     = 367–379
|тыраж        = 33 000
|ref          = Яковлев А. Н.
|isbn         = 978-5-89572-033-2
}} {{ref-lang|руск.||}}

== Спасылкі ==
* {{cite web 2
 |title       = Дубровицы. Церковь иконы Божией Матери &quot;Знамение&quot;
 |url         = https://sobory.ru/article/?object=00451
 |website     = Соборы.Ru
 |accessdate  = 2022-08-03
 |lang        = ru
 |showlang    = yes
}} ({{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20220803073241/https://sobory.ru/article/?object=00451|date=03 жніўня 2022}})
* {{cite web 2 |url=https://dubrovitsy.tilda.ws/hram |title=Дубровицы. Музей, которого нет |website=Дубровицы.Ru  |accessdate=04.08.2022 |lang=ru |showlang=yes}} ({{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20220804081805/https://dubrovitsy.tilda.ws/hram |date=04 жніўня 2022}})
* {{cite web 2 |url=https://www.google.com/maps/@55.4413606,37.4945557,3a,90y,69.01h,88.32t/data=!3m7!1e1!3m5!1sAF1QipPOvfgS8aXRZ7AUmquDrIoaQOzxXGVcesVgwpkY!2e10!3e12!7i10240!8i5120|title=3D View Google – інтэр'ер царквы, 2021 |website=[[Google Maps]] |accessdate=04.08.2022 }}
* &lt;div style=&quot;font-size:100%;&quot;&gt;🎦 {{youtube|https://www.youtube.com/watch?v=|Jv93F7Cw2KQ|Дубровицы. Церковь Знамения Пресвятой Богородицы - Ombio Productions}}&lt;/div&gt;

{{Партал|Архітэктура}}
&lt;!-- Аб’ект культурнай спадчыны РФ --&gt;
&lt;div style=&quot;clear:none; float:right;&quot;&gt;
&lt;div style=&quot;border:1px solid #ccc; background: #fff; border-right:3px solid #ccc; border-bottom:3px solid #ccc; text-align: center; padding:3px; font-size: smaller; line-height: 1.3; margin-right: 4px; width: 250px;&quot;&gt;&lt;div style=&quot;width:100%&quot;&gt;[[Выява:Coat of Arms of the Russian Federation 2.svg|30px|link=|Герб Расіі]]&amp;nbsp;&lt;span title=&quot;Аб’ект культурнай спадчыны РФ&quot; style=&quot;margin-left: 0.2em; font-size: 100%;&quot;&gt;'''Аб’ект культурнай спадчыны РФ''' &lt;span class=&quot;noprint&quot; style=&quot;white-space:nowrap;&quot;&gt;[https://ru-monuments.toolforge.org/get_info.php?id=501410413080086 № 501410413080086] (руск.)&lt;/span&gt;&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;

{{ізаляваны артыкул|date=2022-08-26}}

[[Катэгорыя:Праваслаўныя храмы Масквы]]
[[Катэгорыя:Храмы паводле алфавіта]]
[[Катэгорыя:З’явіліся ў 1704 годзе]]
[[Катэгорыя:Аб’екты культурнай спадчыны Расіі]]
[[Катэгорыя:Маскоўскае барока]]</text>
      <sha1>bxy1qfvf3i5ih2shl62aznap6rud1l3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194717</id>
      <parentid>4194714</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T13:52:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Waren1</username>
        <id>111894</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>афармленне: Сучасны статус – недоступная ссылка у шаблоне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="54543" xml:space="preserve">{{арфаграфія}}
&lt;br /&gt;

{{Храм
|Тып храма                = Праваслаўны храм 
|Беларуская назва         = Знаменская царква (Дубровіцы)
|Арыгінальная назва       = {{lang-ru|Церковь Знаме́ния Пресвято́й Богоро́дицы в Дубровицах|}} 
 |Выява                   = Дубровицкая церковь 23мая2022.jpg
 |Подпіс выявы            = Агульны выгляд храма з боку галоўнага ўваходу
 |Шырыня выявы            = 330
|Сучасны статус           = Аб’ект культурнай спадчыны РФ
|Краіна                   = Расія 
|Краіна2                  = 
|Назва месцазнаходжання   = Пасёлак 
|Месцазнаходжанне         = {{нп3|Дубровіцы (Маскоўская вобласць)|Дубровіцы|ru|Дубровицы (Московская область)}},&lt;br/&gt;гарадская акруга [[Падольск]],&lt;br/&gt;[[Маскоўская вобласць]]
 |lat_dir = N|lat_deg = 55|lat_min = 26|lat_sec = 28.67
 |lon_dir = E|lon_deg = 37|lon_min = 29|lon_sec = 39.87  
 |region                  = RU   
 |CoordScale              = 
|Канфесія                 = [[Праваслаўе]] 
|Епархія                  = Падольская &lt;br&gt;(Маскоўская [[мітраполія]] [[Руская Праваслаўная Царква|РПЦ]])
|Ордэнская прыналежнасць  = 
|Тып будынка              = [[Царква]]
|Архітэктурны стыль       = [[Барока]] (галіцынскі стыль)
|Аўтар праекта            = 
|Будаўнік                 = 
|Заснавальнік             = {{нп3|Галіцын, Барыс Аляксеевіч|Барыс Галіцын|ru|Голицын, Борис Алексеевич}}&lt;br/&gt;пры ўдзеле [[цар]]а [[Пётр I (імператар расійскі)|Пятра I]]
|Першае згадванне         = [[1698]] 
|Заснаванне               = [[22 ліпеня]] ([[1 жніўня]]) [[1690]]
|Асноўныя даты            = {{Славутасць/Даты||||||}}
|Скасаваны                = [[1930]]
|Пачатак будаўніцтва      = [[1690]]
|Заканчэнне будаўніцтва   = [[1704]]
|Рэліквіі                 = 
|Сучасны стан             = Дзеючы, рэстаўруецца
|Сайт                     = [http://www.dubrovitsy-hram.ru/ dubrovitsy-hram.ru] &lt;small&gt;(руск.)&lt;/small&gt;
|Commons                  = Church of the Theotokos of the Sign (Dubrovitsy)
}}

'''Знаменская царква''' ці '''Царква Азнакі Прасвятой Багародзіцы у Дубровіцах''' ({{lang-ru|Церковь Знаме́ния Пресвято́й Богоро́дицы в Дубровицах}}) — [[Парафія|парафіяльны]] [[храм]] Падольскай [[Епархія|епархіі]] [[Руская Праваслаўная Царква|Рускай праваслаўнай царквы]]. Галоўны прастол храма асвечаны ў гонар [[Ікона|іконы]] [[Дзева Марыя|Божай Маці]] «Знаменне» ({{lang-ru|Знаме́ние|}}). Размешчаны ў пасёлку {{нп3|Дубровіцы (Маскоўская вобласць)|Дубровіцы|ru|Дубровицы (Московская область)}} ў 4 км ад [[Падольск]]а [[Маскоўская вобласць|Маскоўскай вобласці]], [[Расія]]. [[Царква (збудаванне)|Царква]] з’яўляецца цэнтральнай часткай [[Архітэктурны ансамбль|архітэктурнага ансамбля]] сядзібы Дубровіцы, якая некалі належала прадстаўнікам [[Дваране|дваранскіх]] сем’яў {{нп3|Марозавы (баярскі род)|Марозавых|ru|Морозовы (боярский род)}}, {{нп3|Галіцыны|Галіцыных|ru|Голицыны}} і {{нп3|Дзмітрыевы-Мамонавы|Дзмітрыевых-Мамонавых|ru|Дмитриевы-Мамоновы}}. Вядома царква сваёй унікальнай архітэктурай у стылі [[барока]], незвычайнай для рускага царкоўнага [[дойлідства]], а таксама таямнічай гісторыяй стварэння, да якога прыклаў руку сам [[цар]] [[Пётр I (імператар расійскі)|Пётр I]]. Храм мае статус Аб’екта культурнай спадчыны [[Расія|РФ]]&lt;ref&gt;{{cite web|author = |url = https://ru-monuments.toolforge.org/get_info.php?id=501410413080086 |title = Культурная спадчына РФ. Аб'ект № 501410413080086 |lang = ru |website = ru-monuments.toolforge.org |date = |access-date = 2022-08-04|deadlink = no|archive-url = |archive-date = }}&lt;/ref&gt;. Настаяцель — протаіерэй Андрэй Грыцышын.

[[Файл:Banner PodolskyDistrict 0147.jpg|835px]]

== Гісторыя ==
&lt;!-- Галерэя --&gt;
{|align=&quot;left&quot; style=&quot;margin-right:2em; &quot;
|{{Галерэя 2
|Name       = Галерэя
|border     = #CCCCFF
|background = #EEEEFF
|loop       = yes
|Памер      = 300px
|Файл:Boris Alexeevich Golitsyn.jpg |Барыс Аляксеевіч Галіцын, фундатар царквы
|Файл:Metropolitan Stephen Yavorsky.jpg |Экзарх, мітрапаліт Разанскі і Мурамскі Стэфан
|Файл:Dmitriev-Mamonov Alexandr Matveevich.jpg |Аляксандр Мацвеевіч Дзмітрыеў-Мамонаў, гаспадар сядзібы
|Файл:Renovation of the Temple of the Sign.jpg |Знаменская царква у Дубровіцах на літаграфіі Фрыдрыха Дрэгера (А. Ф. Вельтман, 1850) 
|Файл:Рихтер Фёдор Фёдорович (1857).jpg |Фёдар Фёдаравіч Рыхтэр, архітэктар
|Файл:Filaret (Drozdov) by Gau.jpg |Мітрапаліт Маскоўскі і Каломенскі Філарэт
|Файл:Дубровицы, храм Знамения и взорванная колокольня, 1930 г.jpg |Знаменская царква і ўзарваная званіца (1931)
|Файл:Metropolitan Juvenal (Poyarkov) (22.09.2016).jpg |Мітрапаліт Круціцкі і Каломенскі Ювеналій
|Файл:Dubrovitsy, Moskovskaya oblast', Russia - panoramio (10).jpg |Курган на паўночным усходзе ад царквы (2014)
}}
|}

=== Будаўніцтва храма ===
Будаўніцтва Знаменскай царквы адносіцца да часоў, калі сядзібай Дубровіцы валодаў [[князь]] {{нп3|Галіцын, Барыс Аляксеевіч|Барыс Аляксеевіч Галіцын|ru|Голицын, Борис Алексеевич}}, выхавальнік маладога Пятра I. Закладка каменнага храма была праведзена 22&amp;nbsp;ліпеня (1 жніўня) 1690&amp;nbsp;года на месцы драўлянай царквы [[Ілья (прарок)|Іллі Прарока]]. Драўляную Ільінскую царкву разабралі і перанеслі ў найбліжэйшую вёску Лемяшэва ({{lang-ru|Ле́мешово|}}). Будаўніцтва царквы вялося 14 гадоў — з 1690 па 1704 год. Сам цар Пётр I удзельнічаў у ажыццяўленні грандыёзнай задумы {{nobr|Б. А. Галіцына}}{{sfn| Семёнов К. А.|2004|с=7.}}.

Царква будавалася з мясцовага белага каменя, які паўсюль сустракаецца ў Падольскім краі. У будаўніцтве ўдзельнічалі замежныя майстры, запрошаныя князем Галіцыным спецыяльна для гэтай мэты. Архітэктар і некалькі разьбяроў і скульптараў, верагодна, былі запрошаны з-за мяжы, а асноўнымі іх памагатымі былі прыгонныя рускія муляры. Імя галоўнага архітэктара невядома, існуе мноства здагадак, але даць адназначны адказ з-за адсутнасці дакументаў да гэтага часу не ўдалося{{sfn|Тарунов А. М.|1991|с=25.}}. Працы па ўзвядзенні царквы вяліся толькі ўлетку. У зімовы перыяд працавалі ў бараках, дзе адны майстры выконвалі разьбярства па камені, а іншыя — таўклі шкло і [[Гіпс|алебастр]], якія дадаваліся ў [[Вапна|вапну]] пры кладцы блокаў сцяны.

Царква выканана з рэдкім мастацкім майстэрствам у стылі {{нп3|Галіцынскае барока|Галіцынскага барока|ru|Голицынское барокко}}. Вялікае [[асвячэнне]] царквы здзейсніў {{nobr|11 (22) лютага}} 1704&amp;nbsp;года [[экзарх]], [[мітрапаліт]] [[Разань|Разанскі]] і [[Мурам]]скі {{нп3|Стэфан (Яварскі)|Стэфан (Яварскі)|ru|Стефан Яворский}}. На [[Богаслужэнне|богаслужэнні]] ў гэты дзень прысутнічалі цар Пётр I і яго сын царэвіч [[Аляксей Пятровіч|Аляксей]], духоўныя і шляхетныя свецкія асобы. Урачыстасці з гэтай нагоды працягваліся цэлы тыдзень і на іх запрасілі ўсіх мясцовых жыхароў{{sfn| Семёнов К. А.|2004|с=9—10.}}.

=== Новыя ўладальнікі сядзібы ===
Да сярэдзіны XVIII стагоддзя на паўднёвы захад ад царквы была пабудавана трох’ярусная [[званіца]]. Пад званіцай у 1780-х гадах была асвечана цёплая царква ў імя святых мучанікаў Адрыяна і Наталлі. Пры ўнуку Б. А. Галіцына {{нп3|Галіцын, Сяргей Аляксеевіч|Сяргею Аляксеевічу|ru|Голицын, Сергей Алексеевич}} ў {{nobr|1750–1753}} гадах пабудаваны сядзібны дом, конны двор, чатыры флігелі, гаспадарчыя пабудовы. У 1781&amp;nbsp;годзе сядзібу купіў генерал-аншэф князь [[Рыгор Аляксандравіч Пацёмкін]]. Яму не давялося доўга валодаць сядзібай. Улетку 23&amp;nbsp;чэрвеня (4 ліпеня) 1787 года імператрыца [[Кацярына II]] наведала Дубровіцы, каб купіць сядзібу і падарыць яе свайму фаварыту {{нп3|Дзмітрыеў-Мамонаў, Аляксандр Мацвеевіч|Аляксандру Мацвеевічу Дзмітрыеву-Мамонаву|ru|Дмитриев-Мамонов, Александр Матвеевич}}{{sfn|Тарунов А. М.|1991|с=50.}}. Пры Аляксандры ў Дубровіцах быў перабудаваны сядзібны палац у стылі [[класіцызм]]у. Пасля смерці Аляксандра сядзібу атрымаў у спадчыну яго сын Мацвей.

У 1812 годзе ў Дубровіцах пабывалі французы. Невялікі атрад конніцы маршала [[Іаахім Мюрат|Іаахіма Мюрата]] пакінуў Дубровіцы 10&amp;nbsp;(22)&amp;nbsp;кастрычніка 1812&amp;nbsp;года. Царква тады не пацярпела. На паўночны ўсход ад царквы быў створаны [[курган]] і пасаджаны на ім акацыі. Пасля [[Вайна 1812 года|Французска-рускай вайны 1812 гады]] на кургане штогод здзяйснялася [[паніхіда]] па загінуўшых у [[Барадзінская бітва|Барадзінскай бітве]]{{sfn|Православные храмы|2014|с=7.}}. [[Граф]] {{нп3|Дзмітрыеў-Мамонаў, Мацвей Аляксандравіч|Мацвей Аляксандравіч Дзмітрыеў-Мамонаў|ru|Дмитриев-Мамонов, Матвей Александрович}} быў адным з самых знакамітых і найбагацейшых людзей Расіі. У пачатку {{nobr|1820-х}} гадоў Мацвей правёў перабудову сядзібы накшталт сярэднявечных [[рыцар]]скіх [[Замак|замкаў]]. Вакол сядзібы была пабудавана каменная зубчастая агароджа. Пры Мацвеі царква доўга пуставала, вельмі састарэла. Рамы ўсё пагнілі і амаль усе вываліліся, [[ляпніна]] ад дажджу і снегу размокла і падала на падлогу. Званы пайшлі на гарматы. Спатрэбілася тэрміновая [[рэстаўрацыя]] царквы{{sfn|Цветаев В. Д.|1907|с=9, прим.}}. У перыяд, калі граф знаходзіўся пад апекай у [[Масква|Маскве]], адбылася першая рэстаўрацыя (1848—1850) царквы.

Рэстаўрацыйнымі працамі кіраваў архітэктар {{нп3|Рыхтэр, Фёдар Фёдаравіч|Ф. Ф. Рыхтэр|ru|Рихтер, Фёдор Фёдорович}}. Ён імкнуўся перарабіць царкву ў «[[Русь|старарускім]]» стылі. Лацінскія вершы былі заменены на [[Царкоўнаславянская мова|царкоўнаславянскія]] тэксты. Асвячэнне абноўленай царквы здзейсніў 27 жніўня (8&amp;nbsp;верасня) 1850 года мітрапаліт [[Масква|Маскоўскі]] і [[Каломна|Каломенскі]] {{нп3|Філарэт (Драздоў)|Філарэт (Драздоў)|ru|Филарет (Дроздов)}}{{sfn|Семёнов К. А.|2004|с=47.}}. У 1863&amp;nbsp;годзе ўладальнікам Дубровіц стаў князь {{нп3|Галіцын, Сяргей Міхайлавіч (1843—1915)|Сяргей Міхайлавіч Галіцын|ru|Голицын, Сергей Михайлович (1843—1915)}}. У гэты час у сядзібе абнавілі палац і сядзібны парк. Частка сядзібы была аддадзена пад дачы. Пры царкве дзейнічала трохгадовая царкоўна-прыходская школа, а таксама багадзельня для маламаёмасных сялян{{sfn|Семёнов К. А.|2004|с=62.}}.

=== Пасля рэвалюцыі 1917 года ===
Пасля [[рэвалюцыя 1917 года ў Расіі]] царква больш за дзесяць гадоў была дзейнай, пакуль у 1929 годзе ў ёй не спыніліся богаслужэнні. У верасні 1931 года званіца была ўзарвана. Царква моцна пацярпела ў 30-х гадах, многія [[Скульптура|скульптуры]] [[святы]]х і [[Статуя|статуі]] [[анёл]]аў былі пашкоджаны. З 1930 па 1990 гады быў перыяд закрыцця царквы. У канцы 1950-х гадоў царква знаходзілася ў запусценні. У жніўні 1960 года сядзіба Дубровіцы і царква былі прызнаны помнікамі архітэктуры і ўзяты пад ахову дзяржавы. У 1961 годзе ў Дубровіцах размясціўся {{нп3|Усерасійскі НДІ жывёлагадоўлі імя Л. К. Эрнста|Усесаюзны інстытут жывёлагадоўлі|ru|Всероссийский НИИ животноводства имени Л. К. Эрнста}}. Царква перайшла ў распараджэнне гэтага інстытута. Памяшканне царквы выкарыстоўвалася інстытутам у якасці склада. У ходзе рэстаўрацыйных работ 1967—1972 гадоў аднавілі палац і гаспадарчыя будынкі, а рэстаўрацыя царквы, зацягнуўшыся на некалькі дзесяцігоддзяў, і не была завершана. У 1990 годзе царкву вярнулі [[Парафія|вернікам]]{{sfn|Семёнов К. А.|2004|с=67.}}.

=== Аднаўленне богаслужэння ў храме ===
22 ліпеня 1990 года, пасля доўгага перапынку, адбылося першае богаслужэнне, а 13 кастрычніка пробашч здзейсніў малебен ля сцен [[алтар]]а з малым асвячэннем храма. Мітрапаліт Круціцкі і Каломенскі {{нп3|Ювеналій (Паяркоў)|Ювеналій|ru|Ювеналий (Поярков)}} благаславіў адкрыццё царквы{{sfn|Семёнов К. А.|2004|с=70.}}. Дзіцячая нядзельная школа пры храме існуе з 2003 года, ёсць [[Праваслаўе|праваслаўны]] маладзёжны клуб і тэатральная студыя&lt;ref&gt;{{cite web|author = |url = https://www.dubrovitsy-hram.ru/ |title = Детская воскресная школа при Знаменском храме. |lang =  ru |website = dubrovitsy-hram.ru |date = |access-date = 2022-08-14|deadlink = no|archive-url = |archive-date = }}&lt;/ref&gt;. У&amp;nbsp;2002-2003 гадах былі праведзены рэстаўрацыйныя работы пры падрыхтоўцы да 300-годдзя царквы. Было выканана абнаўленне [[інтэр'ер]]аў царквы, праведзена добраўпарадкаванне прылеглай тэрыторыі. Адрэстаўравалі [[купал]]ьны [[крыж]], старую згнілую карону замянілі новай. Курган, які знаходзіцца каля царквы, уладкавалі і размясцілі на яго вяршыні назіральную пляцоўку. Унутры царквы, аднавілі [[гарэльеф]]ныя кампазіцыі і скульптуры, на сцены вярнулі лацінскія вершы, адрэстаўравалі [[іканастас]] і [[хоры]]&lt;ref&gt;{{cite web|author = |url = https://restmast.com/obekt/9/ |title = Реставрационная строительная проектная мастерская : Церковь Знамения Пресвятой Богородицы в усадьбе Дубровицы. |lang =  ru |website = restmast.com |date = |access-date = 2022-08-14|deadlink = yes|archive-url = https://web.archive.org/web/20210128035503/https://restmast.com/obekt/9/|archive-date = 2021-01-28}}&lt;/ref&gt;. Іконы рэстаўравалі ў майстэрні [[Дзяржаўны гістарычны музей (Масква)|Дзяржаўнага Гістарычнага музея]] і ў майстэрні [[Дзяржаўная Траццякоўская галерэя|Дзяржаўнай Траццякоўскай галерэі]]{{sfn|Православные храмы|2014|с=13.}}. Аднаўленне знешняга ўбрання царквы засталося незавершаным. 7&amp;nbsp;кастрычніка 2009 года Сусветны фонд помнікаў уключыў царкву ў спіс аб’ектаў, якія знаходзяцца пад пагрозай знішчэння&lt;ref&gt;{{cite web|author = |url = http://www.wmf.org/project/church-icon-mother-god-sign |title = World Monuments Watch 2010 : Church of the Icon of the Mother of God of the Sign. |lang = en |website = wmf.org |date = |access-date = 2022-08-14|deadlink = no|archive-url = |archive-date = }}&lt;/ref&gt;. Царква атрымала за намаганні па аднаўленні ўзнагароду 2010 года ад Фонду паслоў ЗША па захаванні культуры&lt;ref&gt;{{cite web|author = |url = https://ru.usembassy.gov/education-culture/cooperation-programs/afcp/ |title = The Fund of American Ambassadors for the Preservation of Cultural Heritage : AFCP in Russia 2009—2010. |lang = en |website = ru.usembassy.gov |date = |access-date = 2022-08-14|deadlink = no|archive-url = |archive-date = }}&lt;/ref&gt;. З пачатку 2022 года вядуцца работы па ўзнаўленні трох’яруснай званіцы на ранейшым месцы. На першым ярусе званіцы размяшчаецца [[Хрышчэнне|хрысцільны]] храм.

== Архітэктура і ўбранне храма ==
&lt;!-- Галерэя --&gt;
{|align=&quot;left&quot; style=&quot;margin-right:2em; &quot;
|{{Галерэя 2
|Name       = Галерэя
|border     = #CCCCFF
|background = #EEEEFF
|loop       = yes
|Памер      = 300px
|Файл:Церковь Знамения Богородицы в Дубровицах.jpg |Погляд на мыс, утвораны зліццём рэк Дзясна і Пахра
|Файл:План Церкви Знамения.jpg |План царквы – гэта роўнаканечны крыж&lt;br/&gt;(М. В. Красоўскі, 1910)
|Файл:Знаменская церковь, Дубровицы 2019 Купол.jpg |Вянчае царкву металічная пазалочаная карона
|Файл:Церковь Знамения Пресвятой Богородицы в Дубровицах. Вид сбоку.jpg |Дэкаратыўныя элементы на фасадзе царквы
|Файл:Dubrovitsy, Moskovskaya oblast', Russia - panoramio (12).jpg |Каля галоўнага ўваходу стаяць дзве белакаменныя статуі
|Файл:Dubrovitsy church of Sign (13).JPG |Статуя Евангеліста Матфея з анёлам ля цокаля царквы
|Файл:Знаменская церковь (Дубровицы) интерьер 1.jpg |Падкупальная прастора царквы
|Файл:Знаменская церковь (Дубровицы) интерьер 2.jpg |Барочны разны іканастас
|Файл:Dubrovitsy, Moskovskaya oblast', Russia - panoramio (13).jpg |Двух'ярусныя хоры з пазалочанай разьбой па дрэве
}}
|}

=== Экстэр’ер ===
Знаменская царква з’яўляецца адным з самых неардынарных помнікаў рускага царкоўнага дойлідства. Яна адрозніваецца ад іншых рускіх храмаў мяжы XVII—XVIII стагоддзяў накіраванай уверх цэнтральнай кампазіцыяй, крыжападобным планам і высокай цэнтральнай вежай, увянчанай металічнай пазалочанай каронай{{sfn|Яковлев А. Н.|2015|с=379.}}. У архітэктурным ансамблі сядзібы царква з’яўляецца [[Дамінанта (архітэктура)|дамінантай]], таму што знаходзіцца ў цэнтры кампазіцыйнай восі: парк — палац — царква — курган. Знаменская царква стаіць на высокім беразе мыса, утворанага зліццём рэк Дзясна і [[Пахра]].

У намеры дойліда, на думку дырэктара [[Аружэйная палата|Маскоўскай Аружэйнай палаты]], пісьменніка {{нп3|Вельтман, Аляксандр Фаміч|А. Ф. Вельтмана|ru|Вельтман, Александр Фомич}}, было стварыць падабенства старажытнай [[Базіліка|базілікі]], з усімі ўпрыгожваннямі [[Готыка|каталіка-гатычных]] храмаў{{sfn|Вельтман А. Ф.|1850|с=7.}}. Высокі белакаменны будынак царквы ў плане ўяўляе сабой роўнаканечны крыж з закругленымі канцамі; канцоўкі падзелены на тры часткі. Цэнтрычны тып храма гэтай формы быў шырока распаўсюджаны ў каталіцкіх краінах і выказваў асноўныя рысы еўрапейскага барока XVII стагоддзі{{sfn|Греч А. Н.|1925|с=78.}}.

Па тыпе архітэктурнай кампазіцыі царква ўяўляе сабой [[васьмярык]] (вежа) на [[Чацвярык (збудаванне)|чацверыку]] (база). Цэнтральная частка будынка мае форму правільнага квадрата і злучаецца з алтаром і [[прытвор]]амі [[Арка|арачнымі]] пралётамі, якія ператвараюць сцены царквы ў чатыры [[пілон]]а. Гэтая кампазіцыя ў асноўным выкарыстоўвалася ў афармленні рускіх праваслаўных храмаў{{sfn|Красовский М. В.|1910|с=56.}}.

Васьмігранная вежа мае гарызантальнае дзяленне [[карніз]]амі на тры светлавыя ярусы і завяршаецца купалам, які нясе ажурную «вогненную» карону. Вышыня купала — {{Num|4.5|м}}, крыжа — {{Num|4.8|м}}. Завяршэнне храма каронай зусім не ў рускай традыцыі. Ніжні ярус вежы адзначаюць выступоўцы прастакутныя вокны са скругленай верхняй часткай. Такія ж вокны ёсць у сярэднім ярусе, а ў верхнім яны — невялікія, васьмівугольныя, багата упрыгожаныя разьбой. На купале можна ўбачыць чатырохпялёсткавыя вокны. Вышыня царквы з купалам — {{Num|42.3|м}}{{sfn|Православные храмы|2014|с=15.}}.

Вонкавыя сцены царквы ўпрыгожаны [[Рэльеф (скульптура)|рэльефным]] мурам у стылі [[рустыка]]. [[Фасад]] багата [[Дэкор|дэкараваны]]: розныя [[Калона|калоны]], рэльефныя завіткі і пэндзлі, італьянскія ракавінкі, высечаныя ў камені экзатычныя кветкі і плады, лісце міжземнаморскага [[Акант (арнамент)|аканта]]. Усё гэтае ўпрыгожванне заканчваецца выявамі крылатых [[херувім]]аў. Многія з гэтых дэкаратыўных элементаў ніколі раней не сустракаліся ў рускім царкоўным дойлідстве{{sfn|Тарунов А. М.|1991|с=26.}}.

Восем статуй [[Апосталы|апосталаў]] устаноўлены у ніжнім ярусе васьміграннай вежы, паміж вокнамі. Апосталы перш трымалі, акрамя кніг, прылады [[Мукі Хрыстовы|Мук Хрыстовых]]. Сёння многія статуі страцілі гэтыя атрыбуты. Апосталаў цяжка апазнаць, бо статуі не маюць подпісаў персанажаў. Скульптурныя выявы [[Біблія|біблейскіх]] персанажаў не былі традыцыйнымі для рускага царкоўнага дойлідства{{sfn|Греч А. Н.|1925|с=77.}}. На даху царквы на [[франтон]]ах па ўсім перыметры ўстаноўлены ілжывыя вокны. Над кожным ілжывым паддашкавым акном размешчаны чатыры маленькія фігуркі анёлаў. Паміж ілжывымі вокнамі стаяць статуі херувімаў на [[П’едэстал|пастаментах]]-шарах. Гэтыя восем херувімаў, усталяваных на даху царквы, трымаюць у руках прылады Мук Хрыстовых: Дзіда, Усходы, Крыж, Цвікі, Цярновы Вянок, Губку і інш. З часам у большасці херувімаў адламаліся прадметы, якія яны некалі трымалі ў руках{{sfn|Семёнов К. А.|2004|с=19.}}.

Першы паверх царквы пастаўлены на высокім [[Падмурак|падмурку]]; у царкве таксама ёсць [[падвал]]. Вакол царквы, паўтараючы контур яе плана, ідзе вузкая [[галерэя]] ({{Num|1.3|м}}), якая ўзвышаецца над зямлёй на дзесяць прыступак і абгароджана высокім [[парапет]]ам. [[Цокаль]] і парапет пакрыты цэлай сеткай пышнага рэльефнага [[арнамент]]у, скамбінаванага на цокалі з [[Валюта (архітэктура)|волют]], лісця і гронкі вінаграда, а на парапеце — з лісця аканта{{sfn|Греч А. Н.|1925|с=75.}}. Па баках царквы чатыры шырокія веерападобныя лесвіцы, якія вядуць да дзвярэй (у тым ліку з усходняга боку). Ёсць тры ўваходныя дзверы, размешчаныя на захадзе (галоўны ўваход), поўначы і поўдні. Ва ўсходняй сцяне замест дзвярэй уладкована [[ніша]]. У глыбіні гэтай нішы раней змяшчалася [[Распяцце Ісуса|Распяцце]] з фігурамі [[Ян (апостал)|Іаана Багаслова]] і [[Дзева Марыя|Багародзіцы]]. Цяпер Распяцце знаходзіцца ўнутры царквы. [[Партал]]ы апраўленыя буйна руставанымі камянямі. [[Ліштва|Ліштвы]] партала упрыгожаны двума [[Карынфскі ордар|карынфскімі]] калонамі, якія падтрымліваюць арнаментальны [[Фрыз (архітэктура)|фрыз]]{{sfn|Тарунов А. М.|1991|с=26.}}.

Царква ўпрыгожана скульптурай у поўны рост. Скульптуры прадстаўляюць высокіх старцаў, апранутых у [[Мантыя (аблачэнне)|мантыі]]. Каля галоўнага ўваходу, па баках заходняй лесвіцы, устаноўлены дзве белакаменныя статуі. З левага боку знаходзіцца статуя [[Свяціцель|свяціцеля]] [[Іаан Златавуст|Іаана Залатавуста]], пад яго пятай мяшок з грашыма, а з правага боку статуя свяціцеля [[Грыгорый Багаслоў|Рыгора Багаслова]] з кнігай і лампадай ля ног. На даху, прама над заходнім уваходам, знаходзіцца статуя свяціцеля [[Васілій Вялікі|Васіля Вялікага]] з кнігай і [[Мітра (аблачэнне)|мітрай]] ля ног. У цяперашні час у гэтых статуй адсутнічаюць часткі рук{{sfn|Семёнов К. А.|2004|с=15.}}.

Ля самай зямлі, на невысокім [[подыум]]е, па кутах цокаля, стаяць моцна пашкоджаныя статуі чатырох [[Евангелісты|евангелістаў]]: [[Марк (евангеліст)|Марк]], [[Лука (евангеліст)|Лука]], Іаан і [[Матфей (евангеліст)|Матфей]]. Гэтыя статуі зроблены вельмі мастацка, але ў цэлым усе яны непрапарцыйна кароткія{{sfn|Тарунов А. М.|1991|с=27.}}. Каменныя фігуры (леў, вол, арол і анёл), якія знаходзяцца ля ног евангелістаў, узнаўляюць адно з увасабленняў {{нп3|Тэтраморф|Тэтраморфа|ru|Тетраморф}} (міфічнага крылатага [[дэман]]а з бачанняў прарока [[Езекііль|Іезекііля]]). Калі прайсці па гадзіннікавай стрэлцы ад галоўнага ўваходу царквы ўздоўж цокаля, то статуі евангелістаў будуць такімі: з паўночна-заходняга боку — Матфей з анёлам; на паўночным усходзе — Лука з валом; з паўднёва-ўсходняга боку — Іаан з арлом; з паўднёва-заходняга боку — Марк са львом.

=== Iнтэр’ер ===
{{Частка выявы
|выява = Znamen Church In Dubrovici (Interier).jpg
|пазіцыя = right
|агульная = 1000
|шырыня = 340
|вышыня = 280
|верх = 350
|лева = 420
|права = 
|ніз = 
|загаловак = Цыкл Мукі Хрыстовы
|подпіс = Цэнтральная сцэна Укрыжаванне Ісуса
|колер_фону = #EEEEFF
}}
{{Частка выявы
|выява = Церковь Божией Матери «Знамение»Интерьер.jpg
|пазіцыя = right
|агульная = 1200
|шырыня = 340
|вышыня = 280
|верх = 700
|лева = 550
|права = 
|ніз = 
|загаловак = Цыкл Мукі Хрыстовы
|подпіс = Сцэна Палажэнне ў труну
|колер_фону = #EEEEFF
}}
Унутраныя аб’ёмы царквы раскошныя. Першае, што прыцягвае ўвагу ў царкве, — гэта адсутнасць асобных калон, так бы мовіць, безапорная прастора. Чатыры магутныя паўкруглыя [[Арка|аркі]] разам з чатырма [[Парус (архітэктура)|парусямі]] служаць падставай для якія сыходзяць уверх ярусаў цэнтральнай вежы{{sfn|Красовский М. В.|1910|с=58.}}. Інтэр’ер царквы багата ўпрыгожаны мноствам рэльефных кампазіцый, надпісамі на латыні, майстэрска выразаным іканастасам і хорамі ў стылі барока.

На чатырох пілонах апорных арак размешчаны рэльефныя фігуры: на ўсходняй сцяне направа ад іканастаса — [[Іосіф Абручнік]] (муж [[Дзева Марыя|Марыі]]) з кветкай лілеі ў руцэ; налева — Маці Божая, якая прынесла ў храм Дзіцятка [[Ісус Хрыстос|Хрыста]]. Наадварот, па баках хор, на паўночна-заходнім пілоне, {{нп3|Сімяон Багапрымац|Сімяон Багапрымац|ru|Симеон Богоприимец}}, які трымае на руках Дзіцятка — {{нп3|Збавіцель свету|Госпада Збавіцеля|ru|Спаситель мира}}. А на іншым, паўднёва-заходнім, пілоне [[Стары Запавет|старазапаветная]] {{нп3|Ганна Прарочыца (Стары Запавет)|Ганна Прарочыца|ru|Анна Пророчица (Ветхий Завет)}}. Фігуры размешчаны такім чынам, што здаецца, быццам яны рухаюцца насустрач адна адной.

У парусях на скляпеністых паверхнях змешчаны фігуры чатырох евангелістаў у клубячых аблоках і ў асяроддзі пуці: справа над іканастасам — Матфей з анёлам, злева — Іаан з арлом. Наадварот, над хорамі — Лука з валом, і на другім баку — Марк са львом. Яны намаляваны тымі, хто сядзіць і пішуць [[Евангелле]]{{sfn|Семёнов К. А.|2004|с=23.}}.

Адмысловую ўнікальнасць Знаменскай царквы надае наяўнасць на ўсходняй сцяне гарэльефнага {{нп3|Рэтабла|рэтабла|ru|Ретабло}} на ўсю вышыню вежы. Яно ўключае чатыры сцэны з цыкла [[Мукі Хрыстовы]]: над іканастасам сцэна [[Распяцце Ісуса|Укрыжаванне Ісуса]] — цэнтральны сюжэт цыкла; Над Укрыжаваннем — [[Уваскрэсенне Ісуса Хрыста|Уваскрэсенне Хрыстова]]. Яшчэ вышэй — {{нп3|Каранаванне Маці Божай|Каранаванне Панны Марыі|ru|Коронование Богоматери}} і сцэна {{нп3|Саваоф|Гасподзь Саваоф|ru|Саваоф}}{{sfn|Семёнов К. А.|2004|с=30.}}. Скульптурны малюнак біблейскіх персанажаў не з’яўляўся традыцыйным для тагачаснай рускай царкоўнай архітэктуры.

Рэльефныя кампазіцыі інтэр’еру выкананы ў тэхніцы [[стука]], яны вельмі разнастайныя, але ў іх ёсць адно агульнае: усе яны заснаваны на біблейскіх матывах і размешчаны ў пэўным парадку па ярусах вежы. У першым ярусе — [[Цярновы вянок|Ўвянчанне цярновым вянком]], {{нп3|Крыжовы шлях Ісуса Хрыста|Крыжовы шлях|ru|Крестный путь Иисуса Христа}} і {{нп3|Пахаваньне Хрыста|Палажэнне ў труну|ru|Погребение Христа}}. Сцэна Ўвянчанне цярновым вянком знаходзіцца на заходняй сцяне, прама над хорамі. Над гэтай сцэнай можна ўбачыць змешчаны ў акенца твар маладога чалавека з доўгімі валасамі і ў італьянскай шапачцы. Мяркуюць, што гэта партрэт галоўнага майстра, які стварыў гэтыя рэльефныя кампазіцыі, а магчыма і ўсё ўбранне царквы. Над паўночнай аркай — сцэна Крыжовы шлях; над паўднёвай аркай знаходзіцца сцэна Палажэнне ў труну. Паміж сцэнамі ў [[Картуш (архітэктура)|картушах]] зроблены лацінскія надпісы, пазначаныя двума гуллівымі [[Пута|пуці]]. На арках ёсць [[Медальён (архітэктура)|медальёны]] з [[барэльеф]]нымі партрэтамі князя Б. А. Галіцына, яго жонкі і сына{{sfn|Семёнов К. А.|2004|с=25–28.}}.

У наступным ярусе вежы — старазапаветныя прарокі. З’яўленне ў інтэр’еры царквы скульптур прарокаў можна растлумачыць тым, што многія падзеі з Мукі Хрыстовы былі прадказаны прарокамі [[Стары Запавет|Старога Запавету]] і самім [[Ісус Хрыстос|Ісусам Хрыстом]]. У кутах вежы, паміж вокнамі, змешчаны фігуры шасці прарокаў у поўны рост. Злева ад Укрыжавання стаіць цар [[Давід]] у кароне, са скіпетрам і арфай. На другім баку постаць цара [[Саламон]]а — у кароне і са скіпетрам, якім ён паказвае на сцэну Палажэнне ў труну. Прарокі [[Майсей]] са {{нп3|Скрыжалі Запавету|Скрыжалямі Запавету|ru|Скрижали Завета}} і Ільля з поясам у руцэ змешчаныя на паўночнай і паўднёвай сцяне адпаведна. На заходняй сцяне знаходзяцца фігуры старазапаветных {{нп3|Першасьвятар|першасвятароў|ru|Первосвященник}}. Бліжэй да Іллі — [[Захарый]] са скруткам, бліжэй да Майсея — [[Аарон]] з {{нп3|Кадзіла (рэлігія)|кадзілам|ru|Кадило}}{{sfn|Семёнов К. А.|2004|с=30.}}. Рэалістычныя рысы персанажаў гавораць аб еўрапейскай школе пластыкі. Паўкружныя вокны ў сваёй верхняй частцы маюць раслінны арнамент або выява птушкі [[Фенікс (міфалогія)|Фенікс]].

У трэцім ярусе, над прарокамі, можна ўбачыць пад кожным акном трох пуці, якія трымаюць палатно з лацінскімі вершамі, якія тлумачаць сілу прылад Мук Хрыстовых. Грані апошняга яруса запоўнены фігурамі анёлаў, пастаўленымі над вокнамі. Анёлы нясуць прылады Мук Хрыстовых — Дзіда, Слуп, Бізун, Цярновы Вянок, Молат, Цвікі і Губу. У купале вакол чатырохпялёсткавых акенцаў-[[Люкарна|люкарн]] развяваюцца пышныя раслінныя гірлянды, якія падтрымліваюцца пуці. У самым купале царквы, дзе мацуецца ланцуг для {{нп3|Панікадзіла|панікадзіла|ru|Паникадило}}, вылеплены чатыры пухлыя пуці, размешчаныя па баках свету. Колькасць розных скульптур, гарэльефаў і тэкстаў на невялікай паверхні сцен вежы большая, чым у еўрапейскіх цэрквах.

У царкве асабліва шануецца драўлянае паліхромнае скульптурнае Распяцце — яму ўжо больш за трыста гадоў{{sfn|Православные храмы|2014|с=12.}}. Добра захаваўся чатырох’ярусны іканастас. Ва ўбранні іканастаса прысутнічаюць разнастайныя раслінныя і дэкаратыўныя ўзоры, месцамі са скульптурнымі выявамі анёлаў. Іканастас запоўнены старажытнымі іконамі, акружанымі пазалочанай разьбой. Іконы выдатна гармануюць з разьбявай часткай іканастаса. Адзінаццаць абразоў з дваццаці шасці, якія раней знаходзіліся ў іканастасе, захаваліся; многія іконы ўжо адрэстаўраваны, а некаторыя напісаны нанава{{sfn|Семёнов К. А.|2004|с=23.}}. Самы ўшанаваны [[абраз]] — {{нп3|Знаменне (ікона)|«Знаменне» Багародзіцы|ru|Знамение (икона)}}.

У верхняй частцы заходняга прытвора знаходзяцца масіўныя драўляныя двух’ярусныя хоры. Яны цалкам пакрытыя вытанчанай пазалочанай разьбой. Ніжні ярус выкананы ў выглядзе галерэі, верхні — у выглядзе балкона, які абапіраецца на калоны гэтай галерэі. Для паведамлення ніжняга яруса хору з верхнім уладкованыя шрубавыя ўсходы, складзеная ў драўляную трубу{{sfn|Православные храмы|2014|с=18.}}.

У супрацьлегласць цэнтральнай вежы прытворі адрозніваюцца прастатой аздаблення. Тут няма нават намёкаў на [[Ляпніна|ляпніну]], і ўся прыгажосць заключаецца толькі ў хупавым спалучэнні паверхняў сцен і скляпенняў.

== Гл. таксама ==
* [[Дабравешчанне Прасвятой Багародзіцы|Знаменне (Дабравешчання)]]

== Заўвагі ==
{{reflist|2}}

== Літаратура ==
* {{кніга
|аўтар = Вельтман, А. Ф.
|загаловак = Обновления Храма Знамения Пресвятые Богородицы в селе Дубровицах (Московской губернии, Подольского уезда, в имении Графа М. А. Дмитриева-Мамонова), основанного в 1690 году и освященного в 1704 году в присутствии Храмоздателя Государя Царя и Великого Князя Петра Алексеевича
|месца = М.
|выдавецтва = Тип. Александра Семена
|год = 1850
|старонак = 15
|ref = Вельтман А. Ф.
}} {{ref-lang|руск.||}}

* {{кніга
|аўтар        = Греч, А. Н.
|частка       = Дубровицы
|загаловак    = Ольгово. Дубровицы
|адказны      = Под ред. Ив. Лазаревского и В. Згура
|месца        = М.–Л.
|выданне      = Вып. 4
|выдавецтва   = Гос. изд-во
|год          = 1925
|старонак     = 132
|старонкі     = 69–116
|серыя        = Подмосковные музеи. Путеводители
|тыраж        = 3000
|ref          = Греч А. Н.
}} {{ref-lang|руск.||}}

* {{кніга
|аўтар        = Красовский, М. В.
|частка       = Церковь села Дубровиц
|загаловак    = Известия Императорской Археологической Комиссии
|месца        = С.-Петербург
|выданне      = Вып. 34
|выдавецтва   = Тип. Главного Управления Уделов
|год          = 1910
|старонак     = 92
|старонкі     = 55–71
|ref = Красовский М. В.
}} {{ref-lang|руск.||}}

* {{кніга
|загаловак    = Православные храмы : журнал
|выданне      = № 4
|год          = 2014
|старонак     = 31
|серыя        = Путешествие по святым местам
|ref          = Православные храмы
}} {{ref-lang|руск.||}}

* {{кніга
|аўтар        = Семёнов, К. А.
|загаловак    = Преславное Знамение: К трёхсотлетнему юбилею Великого освящения храма Знамения Пресвятой Богородицы в селе Дубровицы 1704—2004
|месца        = Дубровицы
|год          = 2004
|старонак     = 91
|тыраж        = 5000
|ref          = Семёнов К. А.
}} {{ref-lang|руск.||}}

* {{кніга
|аўтар        = Тарунов, А. М.
|загаловак    = Дубровицы
|месца        = М.
|выдавецтва   = Московский рабочий
|год          = 1991
|старонак     = 112, [16]
|серыя        = Памятники Подмосковья
|isbn         = 5-239-01177-X
|тыраж        = 45000
|ref          = Тарунов А. М.
}} {{ref-lang|руск.||}}

* {{кніга
|аўтар        = Цветаев, В. Д.
|загаловак    = Дубровицы. Из дачных впечатлений
|месца        = М.
|выдавецтва   = Университетская тип.
|год          = 1907
|старонак     = 16
|ref          = Цветаев В. Д.
}} {{ref-lang|руск.||}}

* {{кніга
|аўтар        = Яковлев, А. Н.
|частка       = Купол
|загаловак    = Православная энциклопедия
|месца        = М.
|том          = 39
|выдавецтва   = Церковно-научный центр «Православная Энциклопедия»
|год          = 2015
|старонак     = 752
|старонкі     = 367–379
|тыраж        = 33 000
|ref          = Яковлев А. Н.
|isbn         = 978-5-89572-033-2
}} {{ref-lang|руск.||}}

== Спасылкі ==
* {{cite web 2
 |title       = Дубровицы. Церковь иконы Божией Матери &quot;Знамение&quot;
 |url         = https://sobory.ru/article/?object=00451
 |website     = Соборы.Ru
 |accessdate  = 2022-08-03
 |lang        = ru
 |showlang    = yes
}} ({{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20220803073241/https://sobory.ru/article/?object=00451|date=03 жніўня 2022}})
* {{cite web 2 |url=https://dubrovitsy.tilda.ws/hram |title=Дубровицы. Музей, которого нет |website=Дубровицы.Ru  |accessdate=04.08.2022 |lang=ru |showlang=yes}} ({{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20220804081805/https://dubrovitsy.tilda.ws/hram |date=04 жніўня 2022}})
* {{cite web 2 |url=https://www.google.com/maps/@55.4413606,37.4945557,3a,90y,69.01h,88.32t/data=!3m7!1e1!3m5!1sAF1QipPOvfgS8aXRZ7AUmquDrIoaQOzxXGVcesVgwpkY!2e10!3e12!7i10240!8i5120|title=3D View Google – інтэр'ер царквы, 2021 |website=[[Google Maps]] |accessdate=04.08.2022 }}
* &lt;div style=&quot;font-size:100%;&quot;&gt;🎦 {{youtube|https://www.youtube.com/watch?v=|Jv93F7Cw2KQ|Дубровицы. Церковь Знамения Пресвятой Богородицы - Ombio Productions}}&lt;/div&gt;

{{Партал|Архітэктура}}
&lt;!-- Аб’ект культурнай спадчыны РФ --&gt;
&lt;div style=&quot;clear:none; float:right;&quot;&gt;
&lt;div style=&quot;border:1px solid #ccc; background: #fff; border-right:3px solid #ccc; border-bottom:3px solid #ccc; text-align: center; padding:3px; font-size: smaller; line-height: 1.3; margin-right: 4px; width: 250px;&quot;&gt;&lt;div style=&quot;width:100%&quot;&gt;[[Выява:Coat of Arms of the Russian Federation 2.svg|30px|link=|Герб Расіі]]&amp;nbsp;&lt;span title=&quot;Аб’ект культурнай спадчыны РФ&quot; style=&quot;margin-left: 0.2em; font-size: 100%;&quot;&gt;'''Аб’ект культурнай спадчыны РФ''' &lt;span class=&quot;noprint&quot; style=&quot;white-space:nowrap;&quot;&gt;[https://ru-monuments.toolforge.org/get_info.php?id=501410413080086 № 501410413080086] (руск.)&lt;/span&gt;&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;

{{ізаляваны артыкул|date=2022-08-26}}

[[Катэгорыя:Праваслаўныя храмы Масквы]]
[[Катэгорыя:Храмы паводле алфавіта]]
[[Катэгорыя:З’явіліся ў 1704 годзе]]
[[Катэгорыя:Аб’екты культурнай спадчыны Расіі]]
[[Катэгорыя:Маскоўскае барока]]</text>
      <sha1>f9bi825zwkd23a7pg3vh75ok1dqwn0t</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194719</id>
      <parentid>4194717</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T14:00:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Waren1</username>
        <id>111894</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>афармленне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="54548" xml:space="preserve">{{арфаграфія}}
&lt;br /&gt;

{{Храм
|Тып храма                = Праваслаўны храм 
|Беларуская назва         = Знаменская царква (Дубровіцы)
|Арыгінальная назва       = {{lang-ru|Церковь Знаме́ния Пресвято́й Богоро́дицы в Дубровицах|}} 
 |Выява                   = Дубровицкая церковь 23мая2022.jpg
 |Подпіс выявы            = Агульны выгляд храма з боку галоўнага ўваходу
 |Шырыня выявы            = 330
|Сучасны статус           = Аб’ект культурнай спадчыны РФ
|Краіна                   = Расія 
|Краіна2                  = 
|Назва месцазнаходжання   = Пасёлак 
|Месцазнаходжанне         = {{нп3|Дубровіцы (Маскоўская вобласць)|Дубровіцы|ru|Дубровицы (Московская область)}},&lt;br/&gt;гарадская акруга [[Падольск]],&lt;br/&gt;[[Маскоўская вобласць]]
 |lat_dir = N|lat_deg = 55|lat_min = 26|lat_sec = 28.67
 |lon_dir = E|lon_deg = 37|lon_min = 29|lon_sec = 39.87  
 |region                  = RU   
 |CoordScale              = 
|Канфесія                 = [[Праваслаўе]] 
|Епархія                  = Падольская &lt;br&gt;(Маскоўская [[мітраполія]] [[Руская Праваслаўная Царква|РПЦ]])
|Ордэнская прыналежнасць  = 
|Тып будынка              = [[Царква]]
|Архітэктурны стыль       = [[Барока]] (галіцынскі стыль)
|Аўтар праекта            = 
|Будаўнік                 = 
|Заснавальнік             = {{нп3|Галіцын, Барыс Аляксеевіч|Барыс Галіцын|ru|Голицын, Борис Алексеевич}}&lt;br/&gt;пры ўдзеле [[цар]]а [[Пётр I (імператар расійскі)|Пятра I]]
|Першае згадванне         = [[1698]] 
|Заснаванне               = [[22 ліпеня]] ([[1 жніўня]]) [[1690]]
|Асноўныя даты            = {{Славутасць/Даты||||||}}
|Скасаваны                = [[1930]]
|Пачатак будаўніцтва      = [[1690]]
|Заканчэнне будаўніцтва   = [[1704]]
|Рэліквіі                 = 
|Сучасны стан             = Дзеючы, рэстаўруецца
|Сайт                     = [http://www.dubrovitsy-hram.ru/ dubrovitsy-hram.ru] &lt;small&gt;(руск.)&lt;/small&gt;
|Commons                  = Church of the Theotokos of the Sign (Dubrovitsy)
}}

'''Знаменская царква''' ці '''Царква Азнакі Прасвятой Багародзіцы у Дубровіцах''' ({{lang-ru|Церковь Знаме́ния Пресвято́й Богоро́дицы в Дубровицах}}) — [[Парафія|парафіяльны]] [[храм]] Падольскай [[Епархія|епархіі]] [[Руская Праваслаўная Царква|Рускай праваслаўнай царквы]]. Галоўны прастол храма асвечаны ў гонар [[Ікона|іконы]] [[Дзева Марыя|Божай Маці]] «Знаменне» ({{lang-ru|Знаме́ние|}}). Размешчаны ў пасёлку {{нп3|Дубровіцы (Маскоўская вобласць)|Дубровіцы|ru|Дубровицы (Московская область)}} ў 4 км ад [[Падольск]]а [[Маскоўская вобласць|Маскоўскай вобласці]], [[Расія]]. [[Царква (збудаванне)|Царква]] з’яўляецца цэнтральнай часткай [[Архітэктурны ансамбль|архітэктурнага ансамбля]] сядзібы Дубровіцы, якая некалі належала прадстаўнікам [[Дваране|дваранскіх]] сем’яў {{нп3|Марозавы (баярскі род)|Марозавых|ru|Морозовы (боярский род)}}, {{нп3|Галіцыны|Галіцыных|ru|Голицыны}} і {{нп3|Дзмітрыевы-Мамонавы|Дзмітрыевых-Мамонавых|ru|Дмитриевы-Мамоновы}}. Вядома царква сваёй унікальнай архітэктурай у стылі [[барока]], незвычайнай для рускага царкоўнага [[дойлідства]], а таксама таямнічай гісторыяй стварэння, да якога прыклаў руку сам [[цар]] [[Пётр I (імператар расійскі)|Пётр I]]. Храм мае статус Аб’екта культурнай спадчыны [[Расія|РФ]]&lt;ref&gt;{{cite web|author = |url = https://ru-monuments.toolforge.org/get_info.php?id=501410413080086 |title = Культурная спадчына РФ. Аб'ект №&amp;nbsp;501410413080086 |lang = ru |website = ru-monuments.toolforge.org |date = |access-date = 2022-08-04|deadlink = no|archive-url = |archive-date = }}&lt;/ref&gt;. Настаяцель — протаіерэй Андрэй Грыцышын.

[[Файл:Banner PodolskyDistrict 0147.jpg|835px]]

== Гісторыя ==
&lt;!-- Галерэя --&gt;
{|align=&quot;left&quot; style=&quot;margin-right:2em; &quot;
|{{Галерэя 2
|Name       = Галерэя
|border     = #CCCCFF
|background = #EEEEFF
|loop       = yes
|Памер      = 300px
|Файл:Boris Alexeevich Golitsyn.jpg |Барыс Аляксеевіч Галіцын, фундатар царквы
|Файл:Metropolitan Stephen Yavorsky.jpg |Экзарх, мітрапаліт Разанскі і Мурамскі Стэфан
|Файл:Dmitriev-Mamonov Alexandr Matveevich.jpg |Аляксандр Мацвеевіч Дзмітрыеў-Мамонаў, гаспадар сядзібы
|Файл:Renovation of the Temple of the Sign.jpg |Знаменская царква у Дубровіцах на літаграфіі Фрыдрыха Дрэгера (А. Ф. Вельтман, 1850) 
|Файл:Рихтер Фёдор Фёдорович (1857).jpg |Фёдар Фёдаравіч Рыхтэр, архітэктар
|Файл:Filaret (Drozdov) by Gau.jpg |Мітрапаліт Маскоўскі і Каломенскі Філарэт
|Файл:Дубровицы, храм Знамения и взорванная колокольня, 1930 г.jpg |Знаменская царква і ўзарваная званіца (1931)
|Файл:Metropolitan Juvenal (Poyarkov) (22.09.2016).jpg |Мітрапаліт Круціцкі і Каломенскі Ювеналій
|Файл:Dubrovitsy, Moskovskaya oblast', Russia - panoramio (10).jpg |Курган на паўночным усходзе ад царквы (2014)
}}
|}

=== Будаўніцтва храма ===
Будаўніцтва Знаменскай царквы адносіцца да часоў, калі сядзібай Дубровіцы валодаў [[князь]] {{нп3|Галіцын, Барыс Аляксеевіч|Барыс Аляксеевіч Галіцын|ru|Голицын, Борис Алексеевич}}, выхавальнік маладога Пятра I. Закладка каменнага храма была праведзена 22&amp;nbsp;ліпеня (1 жніўня) 1690&amp;nbsp;года на месцы драўлянай царквы [[Ілья (прарок)|Іллі Прарока]]. Драўляную Ільінскую царкву разабралі і перанеслі ў найбліжэйшую вёску Лемяшэва ({{lang-ru|Ле́мешово|}}). Будаўніцтва царквы вялося 14 гадоў — з 1690 па 1704 год. Сам цар Пётр I удзельнічаў у ажыццяўленні грандыёзнай задумы {{nobr|Б. А. Галіцына}}{{sfn| Семёнов К. А.|2004|с=7.}}.

Царква будавалася з мясцовага белага каменя, які паўсюль сустракаецца ў Падольскім краі. У будаўніцтве ўдзельнічалі замежныя майстры, запрошаныя князем Галіцыным спецыяльна для гэтай мэты. Архітэктар і некалькі разьбяроў і скульптараў, верагодна, былі запрошаны з-за мяжы, а асноўнымі іх памагатымі былі прыгонныя рускія муляры. Імя галоўнага архітэктара невядома, існуе мноства здагадак, але даць адназначны адказ з-за адсутнасці дакументаў да гэтага часу не ўдалося{{sfn|Тарунов А. М.|1991|с=25.}}. Працы па ўзвядзенні царквы вяліся толькі ўлетку. У зімовы перыяд працавалі ў бараках, дзе адны майстры выконвалі разьбярства па камені, а іншыя — таўклі шкло і [[Гіпс|алебастр]], якія дадаваліся ў [[Вапна|вапну]] пры кладцы блокаў сцяны.

Царква выканана з рэдкім мастацкім майстэрствам у стылі {{нп3|Галіцынскае барока|Галіцынскага барока|ru|Голицынское барокко}}. Вялікае [[асвячэнне]] царквы здзейсніў {{nobr|11 (22) лютага}} 1704&amp;nbsp;года [[экзарх]], [[мітрапаліт]] [[Разань|Разанскі]] і [[Мурам]]скі {{нп3|Стэфан (Яварскі)|Стэфан (Яварскі)|ru|Стефан Яворский}}. На [[Богаслужэнне|богаслужэнні]] ў гэты дзень прысутнічалі цар Пётр I і яго сын царэвіч [[Аляксей Пятровіч|Аляксей]], духоўныя і шляхетныя свецкія асобы. Урачыстасці з гэтай нагоды працягваліся цэлы тыдзень і на іх запрасілі ўсіх мясцовых жыхароў{{sfn| Семёнов К. А.|2004|с=9—10.}}.

=== Новыя ўладальнікі сядзібы ===
Да сярэдзіны XVIII стагоддзя на паўднёвы захад ад царквы была пабудавана трох’ярусная [[званіца]]. Пад званіцай у 1780-х гадах была асвечана цёплая царква ў імя святых мучанікаў Адрыяна і Наталлі. Пры ўнуку Б. А. Галіцына {{нп3|Галіцын, Сяргей Аляксеевіч|Сяргею Аляксеевічу|ru|Голицын, Сергей Алексеевич}} ў {{nobr|1750–1753}} гадах пабудаваны сядзібны дом, конны двор, чатыры флігелі, гаспадарчыя пабудовы. У 1781&amp;nbsp;годзе сядзібу купіў генерал-аншэф князь [[Рыгор Аляксандравіч Пацёмкін]]. Яму не давялося доўга валодаць сядзібай. Улетку 23&amp;nbsp;чэрвеня (4 ліпеня) 1787 года імператрыца [[Кацярына II]] наведала Дубровіцы, каб купіць сядзібу і падарыць яе свайму фаварыту {{нп3|Дзмітрыеў-Мамонаў, Аляксандр Мацвеевіч|Аляксандру Мацвеевічу Дзмітрыеву-Мамонаву|ru|Дмитриев-Мамонов, Александр Матвеевич}}{{sfn|Тарунов А. М.|1991|с=50.}}. Пры Аляксандры ў Дубровіцах быў перабудаваны сядзібны палац у стылі [[класіцызм]]у. Пасля смерці Аляксандра сядзібу атрымаў у спадчыну яго сын Мацвей.

У 1812 годзе ў Дубровіцах пабывалі французы. Невялікі атрад конніцы маршала [[Іаахім Мюрат|Іаахіма Мюрата]] пакінуў Дубровіцы 10&amp;nbsp;(22)&amp;nbsp;кастрычніка 1812&amp;nbsp;года. Царква тады не пацярпела. На паўночны ўсход ад царквы быў створаны [[курган]] і пасаджаны на ім акацыі. Пасля [[Вайна 1812 года|Французска-рускай вайны 1812 гады]] на кургане штогод здзяйснялася [[паніхіда]] па загінуўшых у [[Барадзінская бітва|Барадзінскай бітве]]{{sfn|Православные храмы|2014|с=7.}}. [[Граф]] {{нп3|Дзмітрыеў-Мамонаў, Мацвей Аляксандравіч|Мацвей Аляксандравіч Дзмітрыеў-Мамонаў|ru|Дмитриев-Мамонов, Матвей Александрович}} быў адным з самых знакамітых і найбагацейшых людзей Расіі. У пачатку {{nobr|1820-х}} гадоў Мацвей правёў перабудову сядзібы накшталт сярэднявечных [[рыцар]]скіх [[Замак|замкаў]]. Вакол сядзібы была пабудавана каменная зубчастая агароджа. Пры Мацвеі царква доўга пуставала, вельмі састарэла. Рамы ўсё пагнілі і амаль усе вываліліся, [[ляпніна]] ад дажджу і снегу размокла і падала на падлогу. Званы пайшлі на гарматы. Спатрэбілася тэрміновая [[рэстаўрацыя]] царквы{{sfn|Цветаев В. Д.|1907|с=9, прим.}}. У перыяд, калі граф знаходзіўся пад апекай у [[Масква|Маскве]], адбылася першая рэстаўрацыя (1848—1850) царквы.

Рэстаўрацыйнымі працамі кіраваў архітэктар {{нп3|Рыхтэр, Фёдар Фёдаравіч|Ф. Ф. Рыхтэр|ru|Рихтер, Фёдор Фёдорович}}. Ён імкнуўся перарабіць царкву ў «[[Русь|старарускім]]» стылі. Лацінскія вершы былі заменены на [[Царкоўнаславянская мова|царкоўнаславянскія]] тэксты. Асвячэнне абноўленай царквы здзейсніў 27 жніўня (8&amp;nbsp;верасня) 1850 года мітрапаліт [[Масква|Маскоўскі]] і [[Каломна|Каломенскі]] {{нп3|Філарэт (Драздоў)|Філарэт (Драздоў)|ru|Филарет (Дроздов)}}{{sfn|Семёнов К. А.|2004|с=47.}}. У 1863&amp;nbsp;годзе ўладальнікам Дубровіц стаў князь {{нп3|Галіцын, Сяргей Міхайлавіч (1843—1915)|Сяргей Міхайлавіч Галіцын|ru|Голицын, Сергей Михайлович (1843—1915)}}. У гэты час у сядзібе абнавілі палац і сядзібны парк. Частка сядзібы была аддадзена пад дачы. Пры царкве дзейнічала трохгадовая царкоўна-прыходская школа, а таксама багадзельня для маламаёмасных сялян{{sfn|Семёнов К. А.|2004|с=62.}}.

=== Пасля рэвалюцыі 1917 года ===
Пасля [[рэвалюцыя 1917 года ў Расіі]] царква больш за дзесяць гадоў была дзейнай, пакуль у 1929 годзе ў ёй не спыніліся богаслужэнні. У верасні 1931 года званіца была ўзарвана. Царква моцна пацярпела ў 30-х гадах, многія [[Скульптура|скульптуры]] [[святы]]х і [[Статуя|статуі]] [[анёл]]аў былі пашкоджаны. З 1930 па 1990 гады быў перыяд закрыцця царквы. У канцы 1950-х гадоў царква знаходзілася ў запусценні. У жніўні 1960 года сядзіба Дубровіцы і царква былі прызнаны помнікамі архітэктуры і ўзяты пад ахову дзяржавы. У 1961 годзе ў Дубровіцах размясціўся {{нп3|Усерасійскі НДІ жывёлагадоўлі імя Л. К. Эрнста|Усесаюзны інстытут жывёлагадоўлі|ru|Всероссийский НИИ животноводства имени Л. К. Эрнста}}. Царква перайшла ў распараджэнне гэтага інстытута. Памяшканне царквы выкарыстоўвалася інстытутам у якасці склада. У ходзе рэстаўрацыйных работ 1967—1972 гадоў аднавілі палац і гаспадарчыя будынкі, а рэстаўрацыя царквы, зацягнуўшыся на некалькі дзесяцігоддзяў, і не была завершана. У 1990 годзе царкву вярнулі [[Парафія|вернікам]]{{sfn|Семёнов К. А.|2004|с=67.}}.

=== Аднаўленне богаслужэння ў храме ===
22 ліпеня 1990 года, пасля доўгага перапынку, адбылося першае богаслужэнне, а 13 кастрычніка пробашч здзейсніў малебен ля сцен [[алтар]]а з малым асвячэннем храма. Мітрапаліт Круціцкі і Каломенскі {{нп3|Ювеналій (Паяркоў)|Ювеналій|ru|Ювеналий (Поярков)}} благаславіў адкрыццё царквы{{sfn|Семёнов К. А.|2004|с=70.}}. Дзіцячая нядзельная школа пры храме існуе з 2003 года, ёсць [[Праваслаўе|праваслаўны]] маладзёжны клуб і тэатральная студыя&lt;ref&gt;{{cite web|author = |url = https://www.dubrovitsy-hram.ru/ |title = Детская воскресная школа при Знаменском храме. |lang =  ru |website = dubrovitsy-hram.ru |date = |access-date = 2022-08-14|deadlink = no|archive-url = |archive-date = }}&lt;/ref&gt;. У&amp;nbsp;2002-2003 гадах былі праведзены рэстаўрацыйныя работы пры падрыхтоўцы да 300-годдзя царквы. Было выканана абнаўленне [[інтэр'ер]]аў царквы, праведзена добраўпарадкаванне прылеглай тэрыторыі. Адрэстаўравалі [[купал]]ьны [[крыж]], старую згнілую карону замянілі новай. Курган, які знаходзіцца каля царквы, уладкавалі і размясцілі на яго вяршыні назіральную пляцоўку. Унутры царквы, аднавілі [[гарэльеф]]ныя кампазіцыі і скульптуры, на сцены вярнулі лацінскія вершы, адрэстаўравалі [[іканастас]] і [[хоры]]&lt;ref&gt;{{cite web|author = |url = https://restmast.com/obekt/9/ |title = Реставрационная строительная проектная мастерская : Церковь Знамения Пресвятой Богородицы в усадьбе Дубровицы. |lang =  ru |website = restmast.com |date = |access-date = 2022-08-14|deadlink = yes|archive-url = https://web.archive.org/web/20210128035503/https://restmast.com/obekt/9/|archive-date = 2021-01-28}}&lt;/ref&gt;. Іконы рэстаўравалі ў майстэрні [[Дзяржаўны гістарычны музей (Масква)|Дзяржаўнага Гістарычнага музея]] і ў майстэрні [[Дзяржаўная Траццякоўская галерэя|Дзяржаўнай Траццякоўскай галерэі]]{{sfn|Православные храмы|2014|с=13.}}. Аднаўленне знешняга ўбрання царквы засталося незавершаным. 7&amp;nbsp;кастрычніка 2009 года Сусветны фонд помнікаў уключыў царкву ў спіс аб’ектаў, якія знаходзяцца пад пагрозай знішчэння&lt;ref&gt;{{cite web|author = |url = http://www.wmf.org/project/church-icon-mother-god-sign |title = World Monuments Watch 2010 : Church of the Icon of the Mother of God of the Sign. |lang = en |website = wmf.org |date = |access-date = 2022-08-14|deadlink = no|archive-url = |archive-date = }}&lt;/ref&gt;. Царква атрымала за намаганні па аднаўленні ўзнагароду 2010 года ад Фонду паслоў ЗША па захаванні культуры&lt;ref&gt;{{cite web|author = |url = https://ru.usembassy.gov/education-culture/cooperation-programs/afcp/ |title = The Fund of American Ambassadors for the Preservation of Cultural Heritage : AFCP in Russia 2009—2010. |lang = en |website = ru.usembassy.gov |date = |access-date = 2022-08-14|deadlink = no|archive-url = |archive-date = }}&lt;/ref&gt;. З пачатку 2022 года вядуцца работы па ўзнаўленні трох’яруснай званіцы на ранейшым месцы. На першым ярусе званіцы размяшчаецца [[Хрышчэнне|хрысцільны]] храм.

== Архітэктура і ўбранне храма ==
&lt;!-- Галерэя --&gt;
{|align=&quot;left&quot; style=&quot;margin-right:2em; &quot;
|{{Галерэя 2
|Name       = Галерэя
|border     = #CCCCFF
|background = #EEEEFF
|loop       = yes
|Памер      = 300px
|Файл:Церковь Знамения Богородицы в Дубровицах.jpg |Погляд на мыс, утвораны зліццём рэк Дзясна і Пахра
|Файл:План Церкви Знамения.jpg |План царквы – гэта роўнаканечны крыж&lt;br/&gt;(М. В. Красоўскі, 1910)
|Файл:Знаменская церковь, Дубровицы 2019 Купол.jpg |Вянчае царкву металічная пазалочаная карона
|Файл:Церковь Знамения Пресвятой Богородицы в Дубровицах. Вид сбоку.jpg |Дэкаратыўныя элементы на фасадзе царквы
|Файл:Dubrovitsy, Moskovskaya oblast', Russia - panoramio (12).jpg |Каля галоўнага ўваходу стаяць дзве белакаменныя статуі
|Файл:Dubrovitsy church of Sign (13).JPG |Статуя Евангеліста Матфея з анёлам ля цокаля царквы
|Файл:Знаменская церковь (Дубровицы) интерьер 1.jpg |Падкупальная прастора царквы
|Файл:Знаменская церковь (Дубровицы) интерьер 2.jpg |Барочны разны іканастас
|Файл:Dubrovitsy, Moskovskaya oblast', Russia - panoramio (13).jpg |Двух'ярусныя хоры з пазалочанай разьбой па дрэве
}}
|}

=== Экстэр’ер ===
Знаменская царква з’яўляецца адным з самых неардынарных помнікаў рускага царкоўнага дойлідства. Яна адрозніваецца ад іншых рускіх храмаў мяжы XVII—XVIII стагоддзяў накіраванай уверх цэнтральнай кампазіцыяй, крыжападобным планам і высокай цэнтральнай вежай, увянчанай металічнай пазалочанай каронай{{sfn|Яковлев А. Н.|2015|с=379.}}. У архітэктурным ансамблі сядзібы царква з’яўляецца [[Дамінанта (архітэктура)|дамінантай]], таму што знаходзіцца ў цэнтры кампазіцыйнай восі: парк — палац — царква — курган. Знаменская царква стаіць на высокім беразе мыса, утворанага зліццём рэк Дзясна і [[Пахра]].

У намеры дойліда, на думку дырэктара [[Аружэйная палата|Маскоўскай Аружэйнай палаты]], пісьменніка {{нп3|Вельтман, Аляксандр Фаміч|А. Ф. Вельтмана|ru|Вельтман, Александр Фомич}}, было стварыць падабенства старажытнай [[Базіліка|базілікі]], з усімі ўпрыгожваннямі [[Готыка|каталіка-гатычных]] храмаў{{sfn|Вельтман А. Ф.|1850|с=7.}}. Высокі белакаменны будынак царквы ў плане ўяўляе сабой роўнаканечны крыж з закругленымі канцамі; канцоўкі падзелены на тры часткі. Цэнтрычны тып храма гэтай формы быў шырока распаўсюджаны ў каталіцкіх краінах і выказваў асноўныя рысы еўрапейскага барока XVII стагоддзі{{sfn|Греч А. Н.|1925|с=78.}}.

Па тыпе архітэктурнай кампазіцыі царква ўяўляе сабой [[васьмярык]] (вежа) на [[Чацвярык (збудаванне)|чацверыку]] (база). Цэнтральная частка будынка мае форму правільнага квадрата і злучаецца з алтаром і [[прытвор]]амі [[Арка|арачнымі]] пралётамі, якія ператвараюць сцены царквы ў чатыры [[пілон]]а. Гэтая кампазіцыя ў асноўным выкарыстоўвалася ў афармленні рускіх праваслаўных храмаў{{sfn|Красовский М. В.|1910|с=56.}}.

Васьмігранная вежа мае гарызантальнае дзяленне [[карніз]]амі на тры светлавыя ярусы і завяршаецца купалам, які нясе ажурную «вогненную» карону. Вышыня купала — {{Num|4.5|м}}, крыжа — {{Num|4.8|м}}. Завяршэнне храма каронай зусім не ў рускай традыцыі. Ніжні ярус вежы адзначаюць выступоўцы прастакутныя вокны са скругленай верхняй часткай. Такія ж вокны ёсць у сярэднім ярусе, а ў верхнім яны — невялікія, васьмівугольныя, багата упрыгожаныя разьбой. На купале можна ўбачыць чатырохпялёсткавыя вокны. Вышыня царквы з купалам — {{Num|42.3|м}}{{sfn|Православные храмы|2014|с=15.}}.

Вонкавыя сцены царквы ўпрыгожаны [[Рэльеф (скульптура)|рэльефным]] мурам у стылі [[рустыка]]. [[Фасад]] багата [[Дэкор|дэкараваны]]: розныя [[Калона|калоны]], рэльефныя завіткі і пэндзлі, італьянскія ракавінкі, высечаныя ў камені экзатычныя кветкі і плады, лісце міжземнаморскага [[Акант (арнамент)|аканта]]. Усё гэтае ўпрыгожванне заканчваецца выявамі крылатых [[херувім]]аў. Многія з гэтых дэкаратыўных элементаў ніколі раней не сустракаліся ў рускім царкоўным дойлідстве{{sfn|Тарунов А. М.|1991|с=26.}}.

Восем статуй [[Апосталы|апосталаў]] устаноўлены у ніжнім ярусе васьміграннай вежы, паміж вокнамі. Апосталы перш трымалі, акрамя кніг, прылады [[Мукі Хрыстовы|Мук Хрыстовых]]. Сёння многія статуі страцілі гэтыя атрыбуты. Апосталаў цяжка апазнаць, бо статуі не маюць подпісаў персанажаў. Скульптурныя выявы [[Біблія|біблейскіх]] персанажаў не былі традыцыйнымі для рускага царкоўнага дойлідства{{sfn|Греч А. Н.|1925|с=77.}}. На даху царквы на [[франтон]]ах па ўсім перыметры ўстаноўлены ілжывыя вокны. Над кожным ілжывым паддашкавым акном размешчаны чатыры маленькія фігуркі анёлаў. Паміж ілжывымі вокнамі стаяць статуі херувімаў на [[П’едэстал|пастаментах]]-шарах. Гэтыя восем херувімаў, усталяваных на даху царквы, трымаюць у руках прылады Мук Хрыстовых: Дзіда, Усходы, Крыж, Цвікі, Цярновы Вянок, Губку і інш. З часам у большасці херувімаў адламаліся прадметы, якія яны некалі трымалі ў руках{{sfn|Семёнов К. А.|2004|с=19.}}.

Першы паверх царквы пастаўлены на высокім [[Падмурак|падмурку]]; у царкве таксама ёсць [[падвал]]. Вакол царквы, паўтараючы контур яе плана, ідзе вузкая [[галерэя]] ({{Num|1.3|м}}), якая ўзвышаецца над зямлёй на дзесяць прыступак і абгароджана высокім [[парапет]]ам. [[Цокаль]] і парапет пакрыты цэлай сеткай пышнага рэльефнага [[арнамент]]у, скамбінаванага на цокалі з [[Валюта (архітэктура)|волют]], лісця і гронкі вінаграда, а на парапеце — з лісця аканта{{sfn|Греч А. Н.|1925|с=75.}}. Па баках царквы чатыры шырокія веерападобныя лесвіцы, якія вядуць да дзвярэй (у тым ліку з усходняга боку). Ёсць тры ўваходныя дзверы, размешчаныя на захадзе (галоўны ўваход), поўначы і поўдні. Ва ўсходняй сцяне замест дзвярэй уладкована [[ніша]]. У глыбіні гэтай нішы раней змяшчалася [[Распяцце Ісуса|Распяцце]] з фігурамі [[Ян (апостал)|Іаана Багаслова]] і [[Дзева Марыя|Багародзіцы]]. Цяпер Распяцце знаходзіцца ўнутры царквы. [[Партал]]ы апраўленыя буйна руставанымі камянямі. [[Ліштва|Ліштвы]] партала упрыгожаны двума [[Карынфскі ордар|карынфскімі]] калонамі, якія падтрымліваюць арнаментальны [[Фрыз (архітэктура)|фрыз]]{{sfn|Тарунов А. М.|1991|с=26.}}.

Царква ўпрыгожана скульптурай у поўны рост. Скульптуры прадстаўляюць высокіх старцаў, апранутых у [[Мантыя (аблачэнне)|мантыі]]. Каля галоўнага ўваходу, па баках заходняй лесвіцы, устаноўлены дзве белакаменныя статуі. З левага боку знаходзіцца статуя [[Свяціцель|свяціцеля]] [[Іаан Златавуст|Іаана Залатавуста]], пад яго пятай мяшок з грашыма, а з правага боку статуя свяціцеля [[Грыгорый Багаслоў|Рыгора Багаслова]] з кнігай і лампадай ля ног. На даху, прама над заходнім уваходам, знаходзіцца статуя свяціцеля [[Васілій Вялікі|Васіля Вялікага]] з кнігай і [[Мітра (аблачэнне)|мітрай]] ля ног. У цяперашні час у гэтых статуй адсутнічаюць часткі рук{{sfn|Семёнов К. А.|2004|с=15.}}.

Ля самай зямлі, на невысокім [[подыум]]е, па кутах цокаля, стаяць моцна пашкоджаныя статуі чатырох [[Евангелісты|евангелістаў]]: [[Марк (евангеліст)|Марк]], [[Лука (евангеліст)|Лука]], Іаан і [[Матфей (евангеліст)|Матфей]]. Гэтыя статуі зроблены вельмі мастацка, але ў цэлым усе яны непрапарцыйна кароткія{{sfn|Тарунов А. М.|1991|с=27.}}. Каменныя фігуры (леў, вол, арол і анёл), якія знаходзяцца ля ног евангелістаў, узнаўляюць адно з увасабленняў {{нп3|Тэтраморф|Тэтраморфа|ru|Тетраморф}} (міфічнага крылатага [[дэман]]а з бачанняў прарока [[Езекііль|Іезекііля]]). Калі прайсці па гадзіннікавай стрэлцы ад галоўнага ўваходу царквы ўздоўж цокаля, то статуі евангелістаў будуць такімі: з паўночна-заходняга боку — Матфей з анёлам; на паўночным усходзе — Лука з валом; з паўднёва-ўсходняга боку — Іаан з арлом; з паўднёва-заходняга боку — Марк са львом.

=== Iнтэр’ер ===
{{Частка выявы
|выява = Znamen Church In Dubrovici (Interier).jpg
|пазіцыя = right
|агульная = 1000
|шырыня = 340
|вышыня = 280
|верх = 350
|лева = 420
|права = 
|ніз = 
|загаловак = Цыкл Мукі Хрыстовы
|подпіс = Цэнтральная сцэна Укрыжаванне Ісуса
|колер_фону = #EEEEFF
}}
{{Частка выявы
|выява = Церковь Божией Матери «Знамение»Интерьер.jpg
|пазіцыя = right
|агульная = 1200
|шырыня = 340
|вышыня = 280
|верх = 700
|лева = 550
|права = 
|ніз = 
|загаловак = Цыкл Мукі Хрыстовы
|подпіс = Сцэна Палажэнне ў труну
|колер_фону = #EEEEFF
}}
Унутраныя аб’ёмы царквы раскошныя. Першае, што прыцягвае ўвагу ў царкве, — гэта адсутнасць асобных калон, так бы мовіць, безапорная прастора. Чатыры магутныя паўкруглыя [[Арка|аркі]] разам з чатырма [[Парус (архітэктура)|парусямі]] служаць падставай для якія сыходзяць уверх ярусаў цэнтральнай вежы{{sfn|Красовский М. В.|1910|с=58.}}. Інтэр’ер царквы багата ўпрыгожаны мноствам рэльефных кампазіцый, надпісамі на латыні, майстэрска выразаным іканастасам і хорамі ў стылі барока.

На чатырох пілонах апорных арак размешчаны рэльефныя фігуры: на ўсходняй сцяне направа ад іканастаса — [[Іосіф Абручнік]] (муж [[Дзева Марыя|Марыі]]) з кветкай лілеі ў руцэ; налева — Маці Божая, якая прынесла ў храм Дзіцятка [[Ісус Хрыстос|Хрыста]]. Наадварот, па баках хор, на паўночна-заходнім пілоне, {{нп3|Сімяон Багапрымац|Сімяон Багапрымац|ru|Симеон Богоприимец}}, які трымае на руках Дзіцятка — {{нп3|Збавіцель свету|Госпада Збавіцеля|ru|Спаситель мира}}. А на іншым, паўднёва-заходнім, пілоне [[Стары Запавет|старазапаветная]] {{нп3|Ганна Прарочыца (Стары Запавет)|Ганна Прарочыца|ru|Анна Пророчица (Ветхий Завет)}}. Фігуры размешчаны такім чынам, што здаецца, быццам яны рухаюцца насустрач адна адной.

У парусях на скляпеністых паверхнях змешчаны фігуры чатырох евангелістаў у клубячых аблоках і ў асяроддзі пуці: справа над іканастасам — Матфей з анёлам, злева — Іаан з арлом. Наадварот, над хорамі — Лука з валом, і на другім баку — Марк са львом. Яны намаляваны тымі, хто сядзіць і пішуць [[Евангелле]]{{sfn|Семёнов К. А.|2004|с=23.}}.

Адмысловую ўнікальнасць Знаменскай царквы надае наяўнасць на ўсходняй сцяне гарэльефнага {{нп3|Рэтабла|рэтабла|ru|Ретабло}} на ўсю вышыню вежы. Яно ўключае чатыры сцэны з цыкла [[Мукі Хрыстовы]]: над іканастасам сцэна [[Распяцце Ісуса|Укрыжаванне Ісуса]] — цэнтральны сюжэт цыкла; Над Укрыжаваннем — [[Уваскрэсенне Ісуса Хрыста|Уваскрэсенне Хрыстова]]. Яшчэ вышэй — {{нп3|Каранаванне Маці Божай|Каранаванне Панны Марыі|ru|Коронование Богоматери}} і сцэна {{нп3|Саваоф|Гасподзь Саваоф|ru|Саваоф}}{{sfn|Семёнов К. А.|2004|с=30.}}. Скульптурны малюнак біблейскіх персанажаў не з’яўляўся традыцыйным для тагачаснай рускай царкоўнай архітэктуры.

Рэльефныя кампазіцыі інтэр’еру выкананы ў тэхніцы [[стука]], яны вельмі разнастайныя, але ў іх ёсць адно агульнае: усе яны заснаваны на біблейскіх матывах і размешчаны ў пэўным парадку па ярусах вежы. У першым ярусе — [[Цярновы вянок|Ўвянчанне цярновым вянком]], {{нп3|Крыжовы шлях Ісуса Хрыста|Крыжовы шлях|ru|Крестный путь Иисуса Христа}} і {{нп3|Пахаваньне Хрыста|Палажэнне ў труну|ru|Погребение Христа}}. Сцэна Ўвянчанне цярновым вянком знаходзіцца на заходняй сцяне, прама над хорамі. Над гэтай сцэнай можна ўбачыць змешчаны ў акенца твар маладога чалавека з доўгімі валасамі і ў італьянскай шапачцы. Мяркуюць, што гэта партрэт галоўнага майстра, які стварыў гэтыя рэльефныя кампазіцыі, а магчыма і ўсё ўбранне царквы. Над паўночнай аркай — сцэна Крыжовы шлях; над паўднёвай аркай знаходзіцца сцэна Палажэнне ў труну. Паміж сцэнамі ў [[Картуш (архітэктура)|картушах]] зроблены лацінскія надпісы, пазначаныя двума гуллівымі [[Пута|пуці]]. На арках ёсць [[Медальён (архітэктура)|медальёны]] з [[барэльеф]]нымі партрэтамі князя Б. А. Галіцына, яго жонкі і сына{{sfn|Семёнов К. А.|2004|с=25–28.}}.

У наступным ярусе вежы — старазапаветныя прарокі. З’яўленне ў інтэр’еры царквы скульптур прарокаў можна растлумачыць тым, што многія падзеі з Мукі Хрыстовы былі прадказаны прарокамі [[Стары Запавет|Старога Запавету]] і самім [[Ісус Хрыстос|Ісусам Хрыстом]]. У кутах вежы, паміж вокнамі, змешчаны фігуры шасці прарокаў у поўны рост. Злева ад Укрыжавання стаіць цар [[Давід]] у кароне, са скіпетрам і арфай. На другім баку постаць цара [[Саламон]]а — у кароне і са скіпетрам, якім ён паказвае на сцэну Палажэнне ў труну. Прарокі [[Майсей]] са {{нп3|Скрыжалі Запавету|Скрыжалямі Запавету|ru|Скрижали Завета}} і Ільля з поясам у руцэ змешчаныя на паўночнай і паўднёвай сцяне адпаведна. На заходняй сцяне знаходзяцца фігуры старазапаветных {{нп3|Першасьвятар|першасвятароў|ru|Первосвященник}}. Бліжэй да Іллі — [[Захарый]] са скруткам, бліжэй да Майсея — [[Аарон]] з {{нп3|Кадзіла (рэлігія)|кадзілам|ru|Кадило}}{{sfn|Семёнов К. А.|2004|с=30.}}. Рэалістычныя рысы персанажаў гавораць аб еўрапейскай школе пластыкі. Паўкружныя вокны ў сваёй верхняй частцы маюць раслінны арнамент або выява птушкі [[Фенікс (міфалогія)|Фенікс]].

У трэцім ярусе, над прарокамі, можна ўбачыць пад кожным акном трох пуці, якія трымаюць палатно з лацінскімі вершамі, якія тлумачаць сілу прылад Мук Хрыстовых. Грані апошняга яруса запоўнены фігурамі анёлаў, пастаўленымі над вокнамі. Анёлы нясуць прылады Мук Хрыстовых — Дзіда, Слуп, Бізун, Цярновы Вянок, Молат, Цвікі і Губу. У купале вакол чатырохпялёсткавых акенцаў-[[Люкарна|люкарн]] развяваюцца пышныя раслінныя гірлянды, якія падтрымліваюцца пуці. У самым купале царквы, дзе мацуецца ланцуг для {{нп3|Панікадзіла|панікадзіла|ru|Паникадило}}, вылеплены чатыры пухлыя пуці, размешчаныя па баках свету. Колькасць розных скульптур, гарэльефаў і тэкстаў на невялікай паверхні сцен вежы большая, чым у еўрапейскіх цэрквах.

У царкве асабліва шануецца драўлянае паліхромнае скульптурнае Распяцце — яму ўжо больш за трыста гадоў{{sfn|Православные храмы|2014|с=12.}}. Добра захаваўся чатырох’ярусны іканастас. Ва ўбранні іканастаса прысутнічаюць разнастайныя раслінныя і дэкаратыўныя ўзоры, месцамі са скульптурнымі выявамі анёлаў. Іканастас запоўнены старажытнымі іконамі, акружанымі пазалочанай разьбой. Іконы выдатна гармануюць з разьбявай часткай іканастаса. Адзінаццаць абразоў з дваццаці шасці, якія раней знаходзіліся ў іканастасе, захаваліся; многія іконы ўжо адрэстаўраваны, а некаторыя напісаны нанава{{sfn|Семёнов К. А.|2004|с=23.}}. Самы ўшанаваны [[абраз]] — {{нп3|Знаменне (ікона)|«Знаменне» Багародзіцы|ru|Знамение (икона)}}.

У верхняй частцы заходняга прытвора знаходзяцца масіўныя драўляныя двух’ярусныя хоры. Яны цалкам пакрытыя вытанчанай пазалочанай разьбой. Ніжні ярус выкананы ў выглядзе галерэі, верхні — у выглядзе балкона, які абапіраецца на калоны гэтай галерэі. Для паведамлення ніжняга яруса хору з верхнім уладкованыя шрубавыя ўсходы, складзеная ў драўляную трубу{{sfn|Православные храмы|2014|с=18.}}.

У супрацьлегласць цэнтральнай вежы прытворі адрозніваюцца прастатой аздаблення. Тут няма нават намёкаў на [[Ляпніна|ляпніну]], і ўся прыгажосць заключаецца толькі ў хупавым спалучэнні паверхняў сцен і скляпенняў.

== Гл. таксама ==
* [[Дабравешчанне Прасвятой Багародзіцы|Знаменне (Дабравешчання)]]

== Заўвагі ==
{{reflist|2}}

== Літаратура ==
* {{кніга
|аўтар = Вельтман, А. Ф.
|загаловак = Обновления Храма Знамения Пресвятые Богородицы в селе Дубровицах (Московской губернии, Подольского уезда, в имении Графа М. А. Дмитриева-Мамонова), основанного в 1690 году и освященного в 1704 году в присутствии Храмоздателя Государя Царя и Великого Князя Петра Алексеевича
|месца = М.
|выдавецтва = Тип. Александра Семена
|год = 1850
|старонак = 15
|ref = Вельтман А. Ф.
}} {{ref-lang|руск.||}}

* {{кніга
|аўтар        = Греч, А. Н.
|частка       = Дубровицы
|загаловак    = Ольгово. Дубровицы
|адказны      = Под ред. Ив. Лазаревского и В. Згура
|месца        = М.–Л.
|выданне      = Вып. 4
|выдавецтва   = Гос. изд-во
|год          = 1925
|старонак     = 132
|старонкі     = 69–116
|серыя        = Подмосковные музеи. Путеводители
|тыраж        = 3000
|ref          = Греч А. Н.
}} {{ref-lang|руск.||}}

* {{кніга
|аўтар        = Красовский, М. В.
|частка       = Церковь села Дубровиц
|загаловак    = Известия Императорской Археологической Комиссии
|месца        = С.-Петербург
|выданне      = Вып. 34
|выдавецтва   = Тип. Главного Управления Уделов
|год          = 1910
|старонак     = 92
|старонкі     = 55–71
|ref = Красовский М. В.
}} {{ref-lang|руск.||}}

* {{кніга
|загаловак    = Православные храмы : журнал
|выданне      = № 4
|год          = 2014
|старонак     = 31
|серыя        = Путешествие по святым местам
|ref          = Православные храмы
}} {{ref-lang|руск.||}}

* {{кніга
|аўтар        = Семёнов, К. А.
|загаловак    = Преславное Знамение: К трёхсотлетнему юбилею Великого освящения храма Знамения Пресвятой Богородицы в селе Дубровицы 1704—2004
|месца        = Дубровицы
|год          = 2004
|старонак     = 91
|тыраж        = 5000
|ref          = Семёнов К. А.
}} {{ref-lang|руск.||}}

* {{кніга
|аўтар        = Тарунов, А. М.
|загаловак    = Дубровицы
|месца        = М.
|выдавецтва   = Московский рабочий
|год          = 1991
|старонак     = 112, [16]
|серыя        = Памятники Подмосковья
|isbn         = 5-239-01177-X
|тыраж        = 45000
|ref          = Тарунов А. М.
}} {{ref-lang|руск.||}}

* {{кніга
|аўтар        = Цветаев, В. Д.
|загаловак    = Дубровицы. Из дачных впечатлений
|месца        = М.
|выдавецтва   = Университетская тип.
|год          = 1907
|старонак     = 16
|ref          = Цветаев В. Д.
}} {{ref-lang|руск.||}}

* {{кніга
|аўтар        = Яковлев, А. Н.
|частка       = Купол
|загаловак    = Православная энциклопедия
|месца        = М.
|том          = 39
|выдавецтва   = Церковно-научный центр «Православная Энциклопедия»
|год          = 2015
|старонак     = 752
|старонкі     = 367–379
|тыраж        = 33 000
|ref          = Яковлев А. Н.
|isbn         = 978-5-89572-033-2
}} {{ref-lang|руск.||}}

== Спасылкі ==
* {{cite web 2
 |title       = Дубровицы. Церковь иконы Божией Матери &quot;Знамение&quot;
 |url         = https://sobory.ru/article/?object=00451
 |website     = Соборы.Ru
 |accessdate  = 2022-08-03
 |lang        = ru
 |showlang    = yes
}} ({{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20220803073241/https://sobory.ru/article/?object=00451|date=03 жніўня 2022}})
* {{cite web 2 |url=https://dubrovitsy.tilda.ws/hram |title=Дубровицы. Музей, которого нет |website=Дубровицы.Ru  |accessdate=04.08.2022 |lang=ru |showlang=yes}} ({{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20220804081805/https://dubrovitsy.tilda.ws/hram |date=04 жніўня 2022}})
* {{cite web 2 |url=https://www.google.com/maps/@55.4413606,37.4945557,3a,90y,69.01h,88.32t/data=!3m7!1e1!3m5!1sAF1QipPOvfgS8aXRZ7AUmquDrIoaQOzxXGVcesVgwpkY!2e10!3e12!7i10240!8i5120|title=3D View Google – інтэр'ер царквы, 2021 |website=[[Google Maps]] |accessdate=04.08.2022 }}
* &lt;div style=&quot;font-size:100%;&quot;&gt;🎦 {{youtube|https://www.youtube.com/watch?v=|Jv93F7Cw2KQ|Дубровицы. Церковь Знамения Пресвятой Богородицы - Ombio Productions}}&lt;/div&gt;

{{Партал|Архітэктура}}
&lt;!-- Аб’ект культурнай спадчыны РФ --&gt;
&lt;div style=&quot;clear:none; float:right;&quot;&gt;
&lt;div style=&quot;border:1px solid #ccc; background: #fff; border-right:3px solid #ccc; border-bottom:3px solid #ccc; text-align: center; padding:3px; font-size: smaller; line-height: 1.3; margin-right: 4px; width: 250px;&quot;&gt;&lt;div style=&quot;width:100%&quot;&gt;[[Выява:Coat of Arms of the Russian Federation 2.svg|30px|link=|Герб Расіі]]&amp;nbsp;&lt;span title=&quot;Аб’ект культурнай спадчыны РФ&quot; style=&quot;margin-left: 0.2em; font-size: 100%;&quot;&gt;'''Аб’ект культурнай спадчыны РФ''' &lt;span class=&quot;noprint&quot; style=&quot;white-space:nowrap;&quot;&gt;[https://ru-monuments.toolforge.org/get_info.php?id=501410413080086 № 501410413080086] (руск.)&lt;/span&gt;&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;

{{ізаляваны артыкул|date=2022-08-26}}

[[Катэгорыя:Праваслаўныя храмы Масквы]]
[[Катэгорыя:Храмы паводле алфавіта]]
[[Катэгорыя:З’явіліся ў 1704 годзе]]
[[Катэгорыя:Аб’екты культурнай спадчыны Расіі]]
[[Катэгорыя:Маскоўскае барока]]</text>
      <sha1>6hcmlgmw7gvb1orlv3dtjcsemg6vazq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Падляская губерня</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717687</id>
    <revision>
      <id>4194759</id>
      <parentid>4194330</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T15:56:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ElisavetaIvanova</username>
        <id>69289</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1205" xml:space="preserve">{{Адміністрацыйная адзінка Расійскай імперыі
|назва = Падляская губерня
|статус=Губерня
|Герб= KP województwo podlaskie COA.svg
|карта =KingdomofPoland1815.jpg
|цэнтр = Седльцы
|утворана = [[1837]]
|плошча = 
|насельніцтва = 
|да = Падляшскае ваяводства (1513—1795)
|пасля = Люблінская губерня
}}
'''Падляская губерня''' ({{lang-pl|Gubernia podlaska}}) — губерня ў [[Царства Польскае|Царстве Польскім]] у складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]]. Губернскі горад [[Седльцы]]. Утворана ў [[1837]] годзе, скасавана ў [[1844]] годзе.

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}
{{Адміністрацыйны падзел Царства Польскага}}
{{Адміністрацыйны падзел Расійскай імперыі}}
[[Катэгорыя:Губерні Царства Польскага]]
[[Катэгорыя:Губерні Расійскай імперыі]]</text>
      <sha1>ra6oik1xbcq7uc2g65eq0pmslg6pys7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мазавецкая губерня</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717688</id>
    <revision>
      <id>4194758</id>
      <parentid>4194353</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T15:56:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ElisavetaIvanova</username>
        <id>69289</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1256" xml:space="preserve">{{Адміністрацыйная адзінка Расійскай імперыі
|назва = Мазавецкая губерня
|статус=Губерня
|Герб= KP województwo mazowieckie COA.svg
|карта =KingdomofPoland1815.jpg
|цэнтр = Варшава
|утворана = 1837
|плошча = 
|насельніцтва = 
|да = Мазавецкае ваяводства (1529—1795){{!}}Мазавецкае ваяводства
|пасля = Варшаўская губерня
}}
'''Мазавецкая губерня''' ({{lang-pl|Gubernia mazowiecka}}) — губерня ў [[Царства Польскае|Царстве Польскім]] у складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]]. Губернскі горад [[Варшава]]. Утворана ў [[1837]] годзе, скасавана ў [[1844]] годзе. 

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}
{{Адміністрацыйны падзел Расійскай імперыі}}
{{Адміністрацыйны падзел Царства Польскага}}
[[Катэгорыя:Губерні Царства Польскага]]
[[Катэгорыя:Губерні Расійскай імперыі]]</text>
      <sha1>jd3l6sefhu7aaddefr2oujcm1vwsde4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Калішская губерня</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717690</id>
    <revision>
      <id>4194753</id>
      <parentid>4194352</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T15:55:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ElisavetaIvanova</username>
        <id>69289</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1715" xml:space="preserve">{{Адміністрацыйная адзінка Расійскай імперыі
|назва = Калішская губерня
|статус=Губерня
|Герб= Coat of arms of Kalisz Governorate 1869.svg
|карта =KingdomofPoland1815.jpg
|цэнтр = Каліш
|утворана = 1837
|плошча = 
|насельніцтва = 
|да = Калішскае ваяводства (1314—1793){{!}}Калішскае ваяводства
|пасля = Лодзьскае ваяводства (1919—1939){{!}}Лодзьскае ваяводства
}}
'''Калішская губерня''' ({{lang-pl|Gubernia kaliska}}) — губерня ў [[Царства Польскае|Царстве Польскім]] у складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]]. Губернскі горад [[Каліш]]. Утворана ў [[1837]] годзе, скасавана ў [[1844]] годзе, у 1867 годзе адноўлена і ў такім выглядзе праіснавала да [[1918]] года.

== Паветы ==
* [[Калішскі павет]]
* [[Кольскі павет]]
* [[Канінскі павет]]
* [[Лэнчыцкі павет]]
* [[Сярадзкі павет]]
* [[Слупэцкі павет]]
* [[Турэцкі павет]]
* [[Вялюньскі павет]]

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}
{{Адміністрацыйны падзел Расійскай імперыі}}
{{Адміністрацыйны падзел Царства Польскага}}
[[Катэгорыя:Губерні Царства Польскага]]
[[Катэгорыя:Губерні Расійскай імперыі]]</text>
      <sha1>8iuj6onued5kziv1qt228pausjhg6hn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Помнік у памяць вайны 1812 года (Клясціцы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717727</id>
    <revision>
      <id>4194778</id>
      <parentid>4194668</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:13:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Artsiom91 перанёс старонку [[Помнік у памяць аб вайне 1812 года]] у [[Помнік у памяць вайны 1812 года (Клясціцы)]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2005" xml:space="preserve">{{Помнік}}
'''Помнік у памяць аб вайне 1812 года''' — былы помнік у [[Клясціцы|Клясціцах]] [[Расонскі раён|Расонскага раёна]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Знаходзіўся паблізу [[Царква Святых апосталаў Пятра і Паўла (Клясціцы)|царквы Святых апосталаў Пятра і Паўла]].

== Апісанне ==
Устаноўлены ў 1857 годзе у памяць [[Бітва пад Клясціцамі|бітвы пад Клясціцамі]] 1812 года па мадэлі архітэктара [[Антоніа Адаміні]]. Уяўляў сабою востраканечную васьмібаковую піраміду з купалам і пазалочаным крыжам. У 1930-я гады помнік разбураны. У 1962 годзе прыкладна ў тым месцы, дзе стаяў манумент, устанавілі «Помнік у гонар перамогі рускіх войскаў»; у 1992 годзе ён быў дэмантаваны.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|8|Клясціцы||355—356}}
* Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Віцебская вобласць. — Мінск, 1985.

{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:З’явіліся ў 1857 годзе]]
[[Катэгорыя:1857 год у Беларусі]]
[[Катэгорыя:Зніклі ў 1930-я гады]]
[[Катэгорыя:Славутасці Расонскага раёна]]
[[Катэгорыя:Помнікі Віцебскай вобласці]]
[[Катэгорыя:Клясціцы]]
[[Катэгорыя:Вайна 1812 года ў помніках]]
[[Катэгорыя:Знішчаныя збудаванні Беларусі]]</text>
      <sha1>320xf3tdkuc0e55hghqovof9b99jq4c</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194782</id>
      <parentid>4194778</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:15:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2029" xml:space="preserve">{{Помнік}}
'''Помнік у памяць [[вайна 1812 года|вайны 1812 года]]''' — былы помнік у [[Клясціцы|Клясціцах]] [[Расонскі раён|Расонскага раёна]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. Знаходзіўся паблізу [[Царква Святых апосталаў Пятра і Паўла (Клясціцы)|царквы Святых апосталаў Пятра і Паўла]].

== Апісанне ==
Устаноўлены ў 1857 годзе у памяць [[Бітва пад Клясціцамі|бітвы пад Клясціцамі]] 1812 года па мадэлі архітэктара [[Антоніа Адаміні]]. Уяўляў сабою востраканечную васьмібаковую піраміду з купалам і пазалочаным крыжам. У 1930-я гады помнік разбураны. У 1962 годзе прыкладна ў тым месцы, дзе стаяў манумент, устанавілі «Помнік у гонар перамогі рускіх войскаў»; у 1992 годзе ён быў дэмантаваны.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|8|Клясціцы||355—356}}
* Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Віцебская вобласць. — Мінск, 1985.

{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:З’явіліся ў 1857 годзе]]
[[Катэгорыя:1857 год у Беларусі]]
[[Катэгорыя:Зніклі ў 1930-я гады]]
[[Катэгорыя:Славутасці Расонскага раёна]]
[[Катэгорыя:Помнікі Віцебскай вобласці]]
[[Катэгорыя:Клясціцы]]
[[Катэгорыя:Вайна 1812 года ў помніках]]
[[Катэгорыя:Знішчаныя збудаванні Беларусі]]</text>
      <sha1>klfn80akog7agaoo0dn9aglvu1mgzaq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium kopsedorum</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717733</id>
    <revision>
      <id>4195327</id>
      <parentid>4194531</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T06:25:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>KrBot</username>
        <id>24355</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>+ {{ізаляваны артыкул}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4015" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium kopsedorum
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium kopsedorum
| commons           = Category:Allium kopsedorum
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium kopsedorum'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; эндэмік [[Іран]]а.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium kopsedorum'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] [[Іран]]а&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77134733-1|archive-date=30 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210830151952/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77134733-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
{{ізаляваны артыкул|date=2022-08-27}}

[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>3onqvq86kgvcibu2oqx2bti0y96vkys</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium kwakense</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717740</id>
    <revision>
      <id>4195326</id>
      <parentid>4194548</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T06:25:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>KrBot</username>
        <id>24355</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>+ {{ізаляваны артыкул}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4033" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium kwakense
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium kwakense
| commons           = Category:Allium kwakense
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium kwakense'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}, эндэмік [[Таджыкістан]]а.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium kwakense'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] [[Таджыкістан]]а&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77104892-1|archive-date=29 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210829065404/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77104892-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
{{ізаляваны артыкул|date=2022-08-27}}

[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>hdx2nwswca7pmfz815fy4l26wbbzyzw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Лячэбны факультэт ВДМУ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717743</id>
    <revision>
      <id>4194685</id>
      <parentid>4194628</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T12:23:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4742" xml:space="preserve">{{Картка факультэта
| name        = Лячэбны факультэт
| university  = [[Віцебскі дзяржаўны медыцынскі ўніверсітэт]]
| image       = 
| latin_name  = 
| motto       = 
| established =  
| head        =  
| city        = {{Сцягафікацыя|Беларусь}}, [[Віцебск]] 
| homepage    =  
| e-mail      = 
}}
'''Лячэбны факультэт ВДМУ''' — структурнае падраздзяленне [[Віцебскі дзяржаўны медыцынскі ўніверсітэт|Віцебскага дзяржаўнага медыцынскага ўніверсітэта]].

== Апісанне ==
Факультэт рыхтуе правізараў па спецыяльнасці «Фармацыя» для Рэспублікі Беларусь, а таксама магістраў фармацыі для замежных краін (Сірыйскай Арабскай Рэспублікі, [[Іарданія|Іарданіі]], [[Марока|Каралеўства Марока]], [[Туніс]]а і інш.).

== Кафедры ==
У структуры факультэта (загад рэктара ад 01.10.2020 № 246-уч) наступныя кафедры:
{{Div col|2}}
* анестэзіялогіі і рэаніматалогіі з курсам ФПК і ПК;
* акушэрства і гінекалогіі;
* анатоміі чалавека; гісталогіі, цыталогіі і эмбрыялогіі;
* шпітальнай тэрапіі з курсам ФПК і ПК;
* шпітальнай хірургіі з курсам ФПК і ПК;
* дэрматавенералогіі і касметалогіі;
* клінічнай імуналогіі і алергалогіі з курсам ФПК і ПК;
* медыцынскай біялогіі і агульнай генетыкі;
* медыцынскай рэабілітацыі і фізічнай культуры з курсам ФПК і ПК;
* неўралогіі і нейрахірургіі;
* нармальнай фізіялогіі;
* агульнай урачэбнай практыкі;
* агульнай і клінічнай біяхіміі з курсам ФПК і ПК;
* агульнай хірургіі;
* грамадскага здароўя і аховы здароўя з курсам ФПК і ПК;
* анкалогіі з курсам ФПК і ПК;
* аператыўнай хірургіі і тапаграфічнай анатоміі;
* отарыналарынгалогіі;
* афтальмалогіі;
* паталагічнай анатоміі і судовай медыцыны з курсам ФПК і ПК;
* паталагічнай фізіялогіі;
* педыятрыі;
* прапедэўтыкі ўнутраных хвароб;
* псіхіятрыі і наркалогіі з курсам ФПК і ПК;
* траўматалогіі, артапедыі і ваенна-палявой хірургіі;
* факультэцкай тэрапіі і кардыялогіі з курсам ФПК і ПК;
* факультэцкай хірургіі;
* фтызіяпульманалогіі з курсам ФПК і ПК;
* экалагічнай і прафілактычнай медыцыны.
{{Div col end}}

== Дэканы ==
{{Div col|2}}
* [[Файвіш Мордухавіч Гурэвіч]]
* Г. І. Коган (1937),
* Н. Л. Крычэўскі (1939),
* В. В. Каробка (1939—1941),
* Е. С. Кеціладзэ (1957—1959),
* [[Дзмітрый Андрэевіч Маслакоў]] (1959—1964)
* Н. П. Леткіна (1965—1967)
* [[Ганна Фларыянаўна Катовіч]] (1967—1969)
* [[Міхаіл Міхайлавіч Пяткевіч]] (1969—1970),
* [[Мікалай Фядосавіч Лызікаў]] (1970—1976),
* [[Яўгеній Восіпавіч Непакойчыцкі]] (1971—1976),
* [[Уладзімір Сцяпанавіч Макарэнка]] (1976—1985),
* [[Юрый Барысавіч Мартаў]] (1985—1989),
* [[Міхаіл Аляксандравіч Нікольскі]] (1989—1997).
* Н. Ю. Канявалава (1997—2006)
* [[Валерый Міхайлавіч Сямёнаў]] (2006—2014)
* Ірына Уладзіміраўна Гарадзецкая (2014—2018)
* Марына Пятроўна Фаміна (з 2018)
{{Div col end}}

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
* [https://www.vsmu.by/be/fakultety/lyachebny-fakultet.html Лячэбны факультэт]

{{ВДМУ}}

[[Катэгорыя:Лячэбны факультэт ВДМУ| ]]</text>
      <sha1>nh45lp5f8qk35lvog61pox935xzptjq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мікалай Фядосавіч Лызікаў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717749</id>
    <revision>
      <id>4194675</id>
      <parentid>4194591</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T12:12:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>+ 6 катэгорый з дапамогай [[Вікіпедыя:Гаджэты/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5666" xml:space="preserve">{{цёзкі2|Лызікаў}}
{{Навуковец}}
'''Мікалай Фядосавіч Лызікаў''' ({{ДН|13|12|1920}}, в. Баронькі, Касцюковіцкі раён, Магілёўская вобласць — {{ДС|13|8|1999}}) — беларускі вучоны ў галіне акушэрства і гінекалогіі. [[Доктар медыцынскіх навук]] (1969), [[прафесар]] (1969). Удзельнік [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]].

== Біяграфія ==
Пасля заканчэння сямі класаў Баронькаўскай пачатковай сярэдняй школы ў 1936 годзе паступіў вучыцца ў [[Магілёўскі дзяржаўны медыцынскі каледж|Магілёўскую фельчарска-акушэрскую школу]], якую паспяхова скончыў у 1939 годзе. Па заканчэнні вучобы яго накіравалі ў суседнюю вёску [[Гаўрыленка (Касцюковіцкі раён)|Гаўрыленка]] працаваць загадчыкам фельчарска-акушэрскага пункта.

У кастрычніку 1939 года быў прызваны ў Чырвоную армію і накіраваны ў 125-ю стралковую дывізію санітарным інструктарам за 8 кіламетраў ад мяжы з Усходняй Прусіяй. З першага дня Вялікай Айчыннай вайны прымаў удзел у баях, быў паранены.

Афіцэрскае званне ваенфельчарам было прысвоена ў 1942 годзе. У чэрвені 1944 года быў прызначаны на пасаду старшага ад’ютанта асобнага медыка-санітарнага батальёна, быў цяжка паранены ў баі.

Пасля вайны ў 1951 годзе скончыў [[Віцебскі дзяржаўны медыцынскі ўніверсітэт|Віцебскі медыцынскі інстытут]], працаваў у ім да 1991 года (у 1959—1985 гадах — загадчык кафедры акушэрства і гінекалогіі).
    
Навуковыя інтарэсы: ускладненні цяжарнасці і родаў.

== Узнагароды ==
Узнагароджаны ордэнам «Знак Пашаны». Прысвоена ганаровае званне «Заслужаны работнік вышэйшай школы Беларускай ССР». Узнагароджаны трыма [[Ганаровая грамата Вярхоўнага Савета БССР|Ганаровымі граматамі Вярхоўнага Савета БССР]]. Усесаюзнае навуковае таварыства акушэраў-гінеколагаў абрала яго «Ганаровым членам таварыства».

== Працы ==
* Лызиков, Н. Принципы ведения беременности и родов, осложненных преждевременным излитием околоплодных вод/Н. Лызиков // Акушерство и гинекология. — 1969. — № 7.
* Лызиков, Н. Преждевременное отхождение околоплодных вод / Н. Лызиков. — Мн., 1971.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Материалы к изучению причин и патогенеза преждевременного отхождения околоплодных вод и дифференцированное ведение беременности и родов при этом осложнении : автореферат диссертации … доктора медицинских наук : 750 / Н. Ф. Лызиков. — Минск, 1968.
* Профилактика офталмобленорреи новорожденных синтомициновой эмульсией : автореферат диссертации … кандидата медицинских наук / Н. Ф. Лызиков. ― Минск, 1956.
* Лызікаў Мікалай Фядосавіч // Беларуская савецкая энцыклапедыя : [у 12 т.]. — Мінск, 1972. — Т. 6. — С. 448.
* {{Крыніцы/БелЭн|9|Лызікаў Мікалай Фядосавіч||382}}
* Лызиков Николай Федосович // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.]. — Минск, 2007. — Т. 4. — С. 573.
* Лызиков Николай Федосович // Регионы Беларуси : энциклопедия : в 7 т. — Минск, 2021. — Т. 6 : Могилевская область : в 2 кн., кн. 2. — С. 28.
 
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Лызікаў Мікалай Фядосавіч}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Касцюковіцкім раёне]]
[[Катэгорыя:Дэканы лячэбнага факультэта ВДМУ]]
[[Катэгорыя:Акушэры Беларусі]]
[[Катэгорыя:Акушэры СССР]]
[[Катэгорыя:Гінеколагі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Гінеколагі СССР]]
[[Катэгорыя:Удзельнікі Вялікай Айчыннай вайны]]
[[Катэгорыя:Ваенныя ўрачы СССР]]</text>
      <sha1>38aimk9qidc644vili2kxc7ydqnlkv5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Міхаіл Аляксандравіч Нікольскі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717756</id>
    <revision>
      <id>4194670</id>
      <parentid>4194605</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T12:02:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>+[[Катэгорыя:Дэканы ВДТУ]]; +[[Катэгорыя:Артапеды Беларусі]]; +[[Катэгорыя:Траўматолагі Беларусі]]; +[[Катэгорыя:Хірургі СССР]] з дапамогай [[Вікіпедыя:Гаджэты/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3721" xml:space="preserve">{{цёзкі2|Нікольскі}}
{{Вучоны}}
'''Міхаіл Аляксандравіч Нікольскі''' (нар. {{ДН|4|9|1935}}, с. Сількавічы, Барацінскі раён, [[Калужская вобласць]], Расія) — урач-траўматолаг-артапед. Кандыдат медыцынскіх навук (1972), прафесар (1991).

== Біяграфія ==
Скончыў Смаленскі дзяржаўны медыцынскі інстытут (1961).

Працаваў у Новасібірскім медыцынскім інстытуце (1966—1975), [[Віцебскі дзяржаўны медыцынскі ўніверсітэт|Віцебскім дзяржаўным медыцынскім ўніверсітэце]] (1975—2015, прафесар кафедры траўматалогіі, артапедыі і ваенна-палявой хірургіі, у 1984—1992 — загадчык кафедры, з 1981 — дэкан па рабоце з замежнымі студэнтамі, у 1989—1997 — дэкан [[Лячэбны факультэт ВДМУ|лячэбнага факультэта]], 1997—2001 — прарэктар па вучэбнай рабоце).

Навуковыя інтарэсы: хірургія пашкоджванняў і захворванняў пазваночніка; эндапратэзаванне шыйкі бядра; магнітатэрапія.

== Узнагароды ==
[[Ордэн Пашаны (Беларусь)|Ордэн Пашаны]] (2000), нагрудныя знакі «Выдатніку аховы здароўя» (1978), «За выдатныя поспехі ў галіне вышэйшай адукацыі» (1984) і інш.
 
{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Исходы костной пластики на телах поясничных позвонков : автореферат диссертации … кандидата медицинских наук / М. А. Никольский. — Новосибирск, 1971.
* {{Крыніцы/БелЭн|11|Нікольскі Міхаіл Аляксандравіч||345}}
* К позвоночнику на «Вы» : [профессор М. А. Никольский] / Л. Козырева // Беларуская думка. — 2003. — № 7. — С. 155—157.
* Пионер в хирургии позвоночника в Беларуси / М. М. Дятлов // Вестник Витебского государственного медицинского университета. — 2005. — Т. 4, № 3. — С. 111.
* Уверенно по жизни: к юбилею М. А. Никольского : 80 лет со дня рождения // Вестник Витебского государственного медицинского университета. — 2015. — Т. 14, № 3. — С. 118—121.
* Михаил Александрович Никольский // Медвузовец. — Витебск, 2005. — Сентябрь (№ 7). — С. 4.
* Ответственный за жизнь : [профессор М. А. Никольский] / Т. Кузьмич // Віцебскі рабочы. — 2005. — 3 верасня. — С. 3.

{{DEFAULTSORT:Нікольскі Міхаіл Аляксандравіч}}
[[Катэгорыя:Дэканы лячэбнага факультэта ВДМУ]]
[[Катэгорыя:Дэканы ВДТУ]]
[[Катэгорыя:Артапеды Беларусі]]
[[Катэгорыя:Траўматолагі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Хірургі СССР]]</text>
      <sha1>4gjlv98me8f90ykuzs3n6sj4ze0sgtk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194671</id>
      <parentid>4194670</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T12:03:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>дададзена [[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Калужскай вобласці]] з дапамогай [[Вікіпедыя:Гаджэты/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3806" xml:space="preserve">{{цёзкі2|Нікольскі}}
{{Вучоны}}
'''Міхаіл Аляксандравіч Нікольскі''' (нар. {{ДН|4|9|1935}}, с. Сількавічы, Барацінскі раён, [[Калужская вобласць]], Расія) — урач-траўматолаг-артапед. Кандыдат медыцынскіх навук (1972), прафесар (1991).

== Біяграфія ==
Скончыў Смаленскі дзяржаўны медыцынскі інстытут (1961).

Працаваў у Новасібірскім медыцынскім інстытуце (1966—1975), [[Віцебскі дзяржаўны медыцынскі ўніверсітэт|Віцебскім дзяржаўным медыцынскім ўніверсітэце]] (1975—2015, прафесар кафедры траўматалогіі, артапедыі і ваенна-палявой хірургіі, у 1984—1992 — загадчык кафедры, з 1981 — дэкан па рабоце з замежнымі студэнтамі, у 1989—1997 — дэкан [[Лячэбны факультэт ВДМУ|лячэбнага факультэта]], 1997—2001 — прарэктар па вучэбнай рабоце).

Навуковыя інтарэсы: хірургія пашкоджванняў і захворванняў пазваночніка; эндапратэзаванне шыйкі бядра; магнітатэрапія.

== Узнагароды ==
[[Ордэн Пашаны (Беларусь)|Ордэн Пашаны]] (2000), нагрудныя знакі «Выдатніку аховы здароўя» (1978), «За выдатныя поспехі ў галіне вышэйшай адукацыі» (1984) і інш.
 
{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Исходы костной пластики на телах поясничных позвонков : автореферат диссертации … кандидата медицинских наук / М. А. Никольский. — Новосибирск, 1971.
* {{Крыніцы/БелЭн|11|Нікольскі Міхаіл Аляксандравіч||345}}
* К позвоночнику на «Вы» : [профессор М. А. Никольский] / Л. Козырева // Беларуская думка. — 2003. — № 7. — С. 155—157.
* Пионер в хирургии позвоночника в Беларуси / М. М. Дятлов // Вестник Витебского государственного медицинского университета. — 2005. — Т. 4, № 3. — С. 111.
* Уверенно по жизни: к юбилею М. А. Никольского : 80 лет со дня рождения // Вестник Витебского государственного медицинского университета. — 2015. — Т. 14, № 3. — С. 118—121.
* Михаил Александрович Никольский // Медвузовец. — Витебск, 2005. — Сентябрь (№ 7). — С. 4.
* Ответственный за жизнь : [профессор М. А. Никольский] / Т. Кузьмич // Віцебскі рабочы. — 2005. — 3 верасня. — С. 3.

{{DEFAULTSORT:Нікольскі Міхаіл Аляксандравіч}}
[[Катэгорыя:Дэканы лячэбнага факультэта ВДМУ]]
[[Катэгорыя:Дэканы ВДТУ]]
[[Катэгорыя:Артапеды Беларусі]]
[[Катэгорыя:Траўматолагі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Хірургі СССР]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Калужскай вобласці]]</text>
      <sha1>r4q2ncecnb3l5kj0q9tgn84g9yfwad8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194787</id>
      <parentid>4194671</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:15:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Біяграфія */арфаграфія, перанесена: медыцынскім ўніверсітэце → медыцынскім універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3806" xml:space="preserve">{{цёзкі2|Нікольскі}}
{{Вучоны}}
'''Міхаіл Аляксандравіч Нікольскі''' (нар. {{ДН|4|9|1935}}, с. Сількавічы, Барацінскі раён, [[Калужская вобласць]], Расія) — урач-траўматолаг-артапед. Кандыдат медыцынскіх навук (1972), прафесар (1991).

== Біяграфія ==
Скончыў Смаленскі дзяржаўны медыцынскі інстытут (1961).

Працаваў у Новасібірскім медыцынскім інстытуце (1966—1975), [[Віцебскі дзяржаўны медыцынскі ўніверсітэт|Віцебскім дзяржаўным медыцынскім універсітэце]] (1975—2015, прафесар кафедры траўматалогіі, артапедыі і ваенна-палявой хірургіі, у 1984—1992 — загадчык кафедры, з 1981 — дэкан па рабоце з замежнымі студэнтамі, у 1989—1997 — дэкан [[Лячэбны факультэт ВДМУ|лячэбнага факультэта]], 1997—2001 — прарэктар па вучэбнай рабоце).

Навуковыя інтарэсы: хірургія пашкоджванняў і захворванняў пазваночніка; эндапратэзаванне шыйкі бядра; магнітатэрапія.

== Узнагароды ==
[[Ордэн Пашаны (Беларусь)|Ордэн Пашаны]] (2000), нагрудныя знакі «Выдатніку аховы здароўя» (1978), «За выдатныя поспехі ў галіне вышэйшай адукацыі» (1984) і інш.
 
{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Исходы костной пластики на телах поясничных позвонков : автореферат диссертации … кандидата медицинских наук / М. А. Никольский. — Новосибирск, 1971.
* {{Крыніцы/БелЭн|11|Нікольскі Міхаіл Аляксандравіч||345}}
* К позвоночнику на «Вы» : [профессор М. А. Никольский] / Л. Козырева // Беларуская думка. — 2003. — № 7. — С. 155—157.
* Пионер в хирургии позвоночника в Беларуси / М. М. Дятлов // Вестник Витебского государственного медицинского университета. — 2005. — Т. 4, № 3. — С. 111.
* Уверенно по жизни: к юбилею М. А. Никольского : 80 лет со дня рождения // Вестник Витебского государственного медицинского университета. — 2015. — Т. 14, № 3. — С. 118—121.
* Михаил Александрович Никольский // Медвузовец. — Витебск, 2005. — Сентябрь (№ 7). — С. 4.
* Ответственный за жизнь : [профессор М. А. Никольский] / Т. Кузьмич // Віцебскі рабочы. — 2005. — 3 верасня. — С. 3.

{{DEFAULTSORT:Нікольскі Міхаіл Аляксандравіч}}
[[Катэгорыя:Дэканы лячэбнага факультэта ВДМУ]]
[[Катэгорыя:Дэканы ВДТУ]]
[[Катэгорыя:Артапеды Беларусі]]
[[Катэгорыя:Траўматолагі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Хірургі СССР]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Калужскай вобласці]]</text>
      <sha1>qlq16flmo0dsbddaw1sipay0seakrhm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Помнік у памяць аб вайне 1812</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717759</id>
    <redirect title="Помнік у памяць вайны 1812 года (Клясціцы)" />
    <revision>
      <id>4194792</id>
      <parentid>4194625</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:16:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>3088</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Робат: выпраўленьне падвойнага перанакіраваньня → [[Помнік у памяць вайны 1812 года (Клясціцы)]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="86" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Помнік у памяць вайны 1812 года (Клясціцы)]]</text>
      <sha1>kibbmdfe2mjh8z7bm4jin2oguqcj5p7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Эстэр Срулеўна Алексенцава</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717761</id>
    <revision>
      <id>4194729</id>
      <parentid>4194665</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T14:34:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>+[[Катэгорыя:Фізіёлагі СССР]]; +[[Катэгорыя:Удзельнікі Вялікай Айчыннай вайны]] з дапамогай [[Вікіпедыя:Гаджэты/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2363" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Эстэр Срулеўна Алексенцава''' ({{ДН|27|2|1906}}, с. Голта, зараз раён г. [[Пэрвамайск (Мікалаеўская вобласць)|Пэрвамайск]], [[Мікалаеўская вобласць]], [[Украіна]] — {{ДС|4|2|1967}}) — урач-фізіёлаг. Доктар медыцынскіх навук (1947), прафесар (1949). Удзельніца Вялікай Айчыннай вайны.

== Біяграфія ==
Скончыла [[Харкаўскі медыцынскі інстытут]] (1935).
    
Працавала ў Харкаўскім фармацэўтычным інстытуце (1938—1941, дырэктар інстытута, адначасова загадчык кафедры фізіялогіі), [[Віцебскі дзяржаўны медыцынскі інстытут|Віцебскім дзяржаўным медыцынскім інстытуце]] (у 1949—1964 — загадчык кафедры нармальнай фізіялогіі, з 1964 — прафесар-кансультант).

Навуковыя інтарэсы: змяненні ўзроўню цукру ў крыві пры захворваннях; рэгуляцыя працэсаў знясілення; працэсы знясілення і ўзнаўлення функцый сліннай залозы і шкілетных мышц пры павышаным артэрыяльным ціску.

== Узнагароды ==
[[Ордэн Чырвонай Зоркі|Ордэны Чырвонай Зоркі]], [[ордэн Айчыннай вайны|Айчыннай вайны]] 2-й ступені і інш.
 
{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Колебания уровня сахара крови в норме и при различных воздействиях : диссертация … доктора медицинских наук / Эстер Срулевна Алексенцева. — Харьков, 1946.
* {{Крыніцы/БелЭн|11|Алексенцава Эстэр Срулеўна||578}}

{{DEFAULTSORT:Алексенцава Эстэр Срулеўна}}
[[Катэгорыя:Фізіёлагі СССР]]
[[Катэгорыя:Удзельнікі Вялікай Айчыннай вайны]]</text>
      <sha1>oac79z8etbeq0n746q90grfozywt525</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Размовы:Помнік у памяць вайны 1812 года (Клясціцы)</title>
    <ns>1</ns>
    <id>717762</id>
    <revision>
      <id>4194780</id>
      <parentid>4194667</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:13:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Artsiom91 перанёс старонку [[Размовы:Помнік у памяць аб вайне 1812 года]] у [[Размовы:Помнік у памяць вайны 1812 года (Клясціцы)]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="354" xml:space="preserve">== Назва ==

Калі гэта не нейкая замацаваная назва помніка, то &quot;у памяць вайны&quot; або &quot;у памяць пра вайну&quot; прынамсі. [[Удзельнік:Maksim L.|Максім Л.]] ([[Размовы з удзельнікам:Maksim L.|размовы]]) 14:47, 26 жніўня 2022 (+03)</text>
      <sha1>fn244xpp6wzu0kq9f4j44jf5zsym8v3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium leucosphaerum</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717763</id>
    <revision>
      <id>4194673</id>
      <timestamp>2022-08-26T12:08:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565580|Allium leucosphaerum]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1712" xml:space="preserve">'''''Allium leucosphaerum'''''&amp;nbsp;- від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ў [[Афганістан|Афганістане]], [[Іран|Іране]], [[Таджыкістан|Таджыкістане]], [[Туркменістан|Туркменістане]].

== Апісанне ==
Травяністая шматгадовая расліна, якая дае 4-6 [[Ліст|лісткоў]] даўжынёй 20-40&amp;nbsp;см і адну ці дзве квітнеючыя сцяблінкі вышынёй 25-60&amp;nbsp;см ад падземнай [[Цыбуліна|цыбуліны]] таўшчынёй 7-10&amp;nbsp;мм&lt;ref name=&quot;temperate&quot;&gt;[http://temperate.theferns.info/plant/Allium+leucosphaerum Useful Temperate Plants]&lt;/ref&gt;. 

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ў [[Афганістан|Афганістане]], [[Іран|Іране]], [[Таджыкістан|Таджыкістане]], [[Туркменістан|Туркменістане]]. Насяляе пясчаныя пустыні і стракатыя фармацыі ў перадгор'ях&lt;ref name=&quot;temperate&quot;&gt;[http://temperate.theferns.info/plant/Allium+leucosphaerum Useful Temperate Plants]&lt;/ref&gt;.

== Выкарыстанне ==
Расліна, верагодна, збіраецца з дзікай прыроды для мясцовага выкарыстання ў якасці ежы&lt;ref name=&quot;temperate&quot;&gt;[http://temperate.theferns.info/plant/Allium+leucosphaerum Useful Temperate Plants]&lt;/ref&gt;.
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>mr389q18zpcupxi3ewcaqnjpqiceh1n</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194674</id>
      <parentid>4194673</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T12:09:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4671" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium leucosphaerum
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium leucosphaerum
| commons           = Category:Allium leucosphaerum
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium leucosphaerum'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ў [[Афганістан]]е, [[Іран]]е, [[Таджыкістан]]е, [[Туркменістан]]е.

== Апісанне ==
Травяністая шматгадовая расліна, якая дае 4-6 [[Ліст|лісткоў]] даўжынёй 20-40&amp;nbsp;см і адну ці дзве квітнеючыя сцяблінкі вышынёй 25-60&amp;nbsp;см ад падземнай [[Цыбуліна|цыбуліны]] таўшчынёй 7-10&amp;nbsp;мм&lt;ref name=&quot;temperate&quot;&gt;[http://temperate.theferns.info/plant/Allium+leucosphaerum Useful Temperate Plants]&lt;/ref&gt;.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium leucosphaerum'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ў [[Афганістан]]е, [[Іран]]е, [[Таджыкістан]]е, [[Туркменістан]]е. Насяляе пясчаныя пустыні і стракатыя фармацыі ў перадгор’ях&lt;ref name=&quot;temperate&quot;/&gt;.

== Выкарыстанне ==
Расліна, верагодна, збіраецца з дзікай прыроды для мясцовага выкарыстання ў якасці ежы&lt;ref name=&quot;temperate&quot;/&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>bev1nr4o3g4k099sv3750r4e0xv622f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Гермон</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717764</id>
    <redirect title="Эш-Шэйх" />
    <revision>
      <id>4194676</id>
      <timestamp>2022-08-26T12:13:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>+</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="27" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Эш-Шэйх]]</text>
      <sha1>2c61ef0sexeydkfi7wpq8ch8x761mk0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уладзімір Мікалаевіч Шылянок</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717765</id>
    <revision>
      <id>4194677</id>
      <timestamp>2022-08-26T12:16:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Паўлюк Шапецька</username>
        <id>37440</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «{{Вучоны}} '''Уладзімір Мікалаевіч Шылянок''' ({{ДН|6|6|1937}}, в. [[Астроўна (Бешанковіцкі раён)|Астроўна]], [[Бешанковіцкі раён]], [[Віцебская вобласць]] — {{ДС|5|12|2021}}) — беларусскі ўрач-хірург. [[Доктар медыцынскіх навук]] (1975).  == Біяграфія == Скончыў Віцебскі дзяржа...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2691" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Уладзімір Мікалаевіч Шылянок''' ({{ДН|6|6|1937}}, в. [[Астроўна (Бешанковіцкі раён)|Астроўна]], [[Бешанковіцкі раён]], [[Віцебская вобласць]] — {{ДС|5|12|2021}}) — беларусскі ўрач-хірург. [[Доктар медыцынскіх навук]] (1975).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Віцебскі дзяржаўны медыцынскі інстытут]] (1960; аспірантура, 1965).
    
Працаваў у Лепельскай цэнтральнай раённай бальніцы (Віцебская вобласць; 1960—1962, в. а. загадчыка хірургічнага аддзялення), Віцебскім дзяржаўным медыцынскім ўніверсітэце (з 1965, прафесар кафедры факультэцкай хірургіі, у 1975—2020 — загадчык кафедры).
    
Навуковыя інтарэсы: паталогіі шчытападобай залозы і іх хірургічнае лячэннне; абдамінальная хірургія; таракальная хірургія; арганазахоўваючыя аперацыі; метад праграмаваных санацый брушной поласці.

== Узнагароды ==
Званне «[[Заслужаны ўрач Рэспублікі Беларусь]]» (2018), [[Медаль «За працоўныя заслугі»|медаль «За працоўныя заслугi»]] (2008), знакі «Отличнику здравоохранения», «Изобретатель СССР» і інш.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Глюкокортикоидная функция надпочечников при операциях на щитовидной железе : автореферат диссертации … кандидата медицинских наук / В. Н. Шиленок. ― Витебск, 1965.
* Владимир Николаевич Шиленок (к 80-летию со дня рождения) // Новости хирургии. — 2017. — Т. 25, № 4. — С. 437—438.
* Владимир Николаевич Шиленок (к 70-летию со дня рождения) // Здравоохранение. — 2007. — № 7. — С. 79.
* Владимир Николаевич Шиленок (к 60-летию со дня рождения) // Здравоохранение. — 1997. — № 8. — С. 58.

{{DEFAULTSORT:Шылянок Уладзімір Мікалаевіч}}</text>
      <sha1>41tqxfss44zvfhtsrbong2g2h3zls5x</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194715</id>
      <parentid>4194677</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T13:39:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>+[[Катэгорыя:Хірургі СССР]]; +[[Катэгорыя:Хірургі Беларусі]] з дапамогай [[Вікіпедыя:Гаджэты/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2727" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Уладзімір Мікалаевіч Шылянок''' ({{ДН|6|6|1937}}, в. [[Астроўна (Бешанковіцкі раён)|Астроўна]], [[Бешанковіцкі раён]], [[Віцебская вобласць]] — {{ДС|5|12|2021}}) — беларускі ўрач-хірург. [[Доктар медыцынскіх навук]] (1975).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Віцебскі дзяржаўны медыцынскі інстытут]] (1960; аспірантура, 1965).
    
Працаваў у Лепельскай цэнтральнай раённай бальніцы (Віцебская вобласць; 1960—1962, в. а. загадчыка хірургічнага аддзялення), Віцебскім дзяржаўным медыцынскім універсітэце (з 1965, прафесар кафедры факультэцкай хірургіі, у 1975—2020 — загадчык кафедры).
    
Навуковыя інтарэсы: паталогіі шчытападобай залозы і іх хірургічнае лячэннне; абдамінальная хірургія; таракальная хірургія; арганазахоўваючыя аперацыі; метад праграмаваных санацый брушной поласці.

== Узнагароды ==
Званне «[[Заслужаны ўрач Рэспублікі Беларусь]]» (2018), [[медаль «За працоўныя заслугі»]] (2008), знакі «Выдатніку аховы здароўя», «Вынаходнік СССР» і інш.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Глюкокортикоидная функция надпочечников при операциях на щитовидной железе : автореферат диссертации … кандидата медицинских наук / В. Н. Шиленок. ― Витебск, 1965.
* Владимир Николаевич Шиленок (к 80-летию со дня рождения) // Новости хирургии. — 2017. — Т. 25, № 4. — С. 437—438.
* Владимир Николаевич Шиленок (к 70-летию со дня рождения) // Здравоохранение. — 2007. — № 7. — С. 79.
* Владимир Николаевич Шиленок (к 60-летию со дня рождения) // Здравоохранение. — 1997. — № 8. — С. 58.

{{DEFAULTSORT:Шылянок Уладзімір Мікалаевіч}}
[[Катэгорыя:Хірургі СССР]]
[[Катэгорыя:Хірургі Беларусі]]</text>
      <sha1>6ie1pf3cnvilh972z4u5phnyhzeedxj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Марыам Баўардзі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717766</id>
    <redirect title="Марыям Баўардзі" />
    <revision>
      <id>4194680</id>
      <timestamp>2022-08-26T12:17:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>Artsiom91 перанёс старонку [[Марыам Баўардзі]] у [[Марыям Баўардзі]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Марыям Баўардзі]]</text>
      <sha1>7mrhtqwhj1p28ckkl8zmm8mxm4r0uan</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Размовы:Віртуальная чорная дзірка</title>
    <ns>1</ns>
    <id>717768</id>
    <revision>
      <id>4194684</id>
      <timestamp>2022-08-26T12:22:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>178.120.18.68</ip>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «Асноўнае ураўнанне квантавай тэорыі гравітацыі ўпершыню ва ўсім свеце знайшоў беларус, ураджэнец вёскі Роўбіцк Пружанскага раёна Брэсцкай вобласці. Беларусы, падтрымайце свайго земляка. Яму ўжо 72 гады, хутка на спакой. Вылучыце на прысуджэнне Нобелеў...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="585" xml:space="preserve">Асноўнае ураўнанне квантавай тэорыі гравітацыі ўпершыню ва ўсім свеце знайшоў беларус, ураджэнец вёскі Роўбіцк Пружанскага раёна Брэсцкай вобласці. Беларусы, падтрымайце свайго земляка. Яму ўжо 72 гады, хутка на спакой. Вылучыце на прысуджэнне Нобелеўскай прэміі. [[Адмысловае:Contributions/178.120.18.68|178.120.18.68]] 15:22, 26 жніўня 2022 (+03)</text>
      <sha1>o257i5xvuzuib1qf415zd1gxgube92v</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194689</id>
      <parentid>4194684</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T12:27:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Alexander Klimets</username>
        <id>41014</id>
      </contributor>
      <comment>Адказ</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="891" xml:space="preserve">Асноўнае ураўнанне квантавай тэорыі гравітацыі ўпершыню ва ўсім свеце знайшоў беларус, ураджэнец вёскі Роўбіцк Пружанскага раёна Брэсцкай вобласці. Беларусы, падтрымайце свайго земляка. Яму ўжо 72 гады, хутка на спакой. Вылучыце на прысуджэнне Нобелеўскай прэміі. [[Адмысловае:Contributions/178.120.18.68|178.120.18.68]] 15:22, 26 жніўня 2022 (+03)

:Яго імя Клімец Аляксандр Паўлавіч, жыве ў горадзе Брэсце, вул. Кіеўская. [[Удзельнік:Alexander Klimets|Alexander Klimets]] ([[Размовы з удзельнікам:Alexander Klimets|размовы]]) 15:27, 26 жніўня 2022 (+03)</text>
      <sha1>c9p2z6j5cqt1waq3zgp94ujj3njxsgp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194694</id>
      <parentid>4194689</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T12:29:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Alexander Klimets</username>
        <id>41014</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="585" xml:space="preserve">Асноўнае ураўнанне квантавай тэорыі гравітацыі ўпершыню ва ўсім свеце знайшоў беларус, ураджэнец вёскі Роўбіцк Пружанскага раёна Брэсцкай вобласці. Беларусы, падтрымайце свайго земляка. Яму ўжо 72 гады, хутка на спакой. Вылучыце на прысуджэнне Нобелеўскай прэміі. [[Адмысловае:Contributions/178.120.18.68|178.120.18.68]] 15:22, 26 жніўня 2022 (+03)</text>
      <sha1>o257i5xvuzuib1qf415zd1gxgube92v</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194695</id>
      <parentid>4194694</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T12:30:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Alexander Klimets</username>
        <id>41014</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="718" xml:space="preserve">Асноўнае ураўнанне квантавай тэорыі гравітацыі ўпершыню ва ўсім свеце знайшоў беларус, ураджэнец вёскі Роўбіцк Пружанскага раёна Брэсцкай вобласці. Беларусы, падтрымайце свайго земляка. Яму ўжо 72 гады, хутка на спакой. Вылучыце на прысуджэнне Нобелеўскай прэміі. Яго імя Клімец Аляксандр Паўлавіч, жыве ў горадзе Брэсце, вул. Кіеўская. 
 [[Адмысловае:Contributions/178.120.18.68|178.120.18.68]] 15:22, 26 жніўня 2022 (+03)</text>
      <sha1>9m9byow6thx1l2d73vrzcsohlzfv9m7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium libani</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717769</id>
    <revision>
      <id>4194686</id>
      <timestamp>2022-08-26T12:24:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565581|Allium libani]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1976" xml:space="preserve">'''''Allium libani'''''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}, распаўсюджаны ў [[Пярэдняя Азія|Заходняй Азіі]].

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ў [[Пярэдняя Азія|Заходняй Азіі]] - [[Ізраіль]], [[Ліван]], [[Сірыя]].

Насяляе сухія камяніста-скалістыя схілы на вышынях ад 1600 да 2800 метраў — [[Ліван (хрыбет)|Ліванскі хрыбет]] і г. [[Эш-Шэйх|Гермон]]&lt;ref name=&quot;iucn&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.iucnredlist.org/species/13144552/18613051|дата=2017|archive-date=20 січня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210120062317/https://www.iucnredlist.org/species/13144552/18613051}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

== Пагрозы і ахова ==
Горналыжныя раёны і ваеннае будаўніцтва могуць паўплываць на насельніцтва вакол Паўднёвай Гары Гермон. Будучае развіццё на Ліванскім хрыбце таксама можа паўплывае на вид.

Трапляецца ў ахоўнай зоне на паўднёвай гары Гермон. Папуляцыя на гары &lt;nowiki&gt;{{нп3|Барук||fr|Mont Barouk}}&lt;/nowiki&gt; трапляе ў прыродны &lt;nowiki&gt;{{нп3|Прыродны кедравы запаведнік Аль-Шуф|запаведнік Шуф|uk|Природний кедровий заповідник Аль-Шуф}}&lt;/nowiki&gt;, а некаторыя папуляцыі знаходзяцца пад аховай у прыродным запаведніку &lt;nowiki&gt;{{нп3|Хорш Эхдэн|Эхдэн|uk|Хорш Ехден}}&lt;/nowiki&gt;.
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>3bk0mbcwejauepgnok22wttznnwygs1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194687</id>
      <parentid>4194686</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T12:25:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5211" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium libani
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium libani
| commons           = Category:Allium libani
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium libani'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}, распаўсюджаны ў [[Пярэдняя Азія|Заходняй Азіі]].

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium libani'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ў [[Пярэдняя Азія|Заходняй Азіі]] — [[Ізраіль]], [[Ліван]], [[Сірыя]].

Насяляе сухія камяніста-скалістыя схілы на вышынях ад 1600 да 2800 метраў — [[Ліван (хрыбет)|Ліванскі хрыбет]] і г. [[Эш-Шэйх|Гермон]]&lt;ref name=&quot;iucn&quot;&gt;{{Cite web|title=iucnredlist.org|url=https://www.iucnredlist.org/species/13144552/18613051|дата=2017|archive-date=20 січня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210120062317/https://www.iucnredlist.org/species/13144552/18613051}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

== Пагрозы і ахова ==
Горналыжныя раёны і ваеннае будаўніцтва могуць паўплываць на насельніцтва вакол Паўднёвай Гары Гермон. Будучае развіццё на Ліванскім хрыбце таксама можа паўплывае на вид.

Трапляецца ў ахоўнай зоне на паўднёвай гары Гермон. Папуляцыя на гары {{нп3|Барук||fr|Mont Barouk}} трапляе ў прыродны {{нп3|Прыродны кедравы запаведнік Аль-Шуф|запаведнік Шуф|uk|Природний кедровий заповідник Аль-Шуф}}, а некаторыя папуляцыі знаходзяцца пад аховай у прыродным запаведніку {{нп3|Хорш Эхдэн|Эхдэн|uk|Хорш Ехден}}.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>aap1077kuj5fpbh9uibltthatm24e6r</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194706</id>
      <parentid>4194687</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T12:47:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5221" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium libani
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium libani
| commons           = Category:Allium libani
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium libani'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}, распаўсюджаны ў [[Пярэдняя Азія|Заходняй Азіі]].

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium libani'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ў [[Пярэдняя Азія|Заходняй Азіі]] — [[Ізраіль]], [[Ліван]], [[Сірыя]].

Насяляе сухія камяніста-скалістыя схілы на вышынях ад 1600 да 2800 метраў — [[Ліван (хрыбет)|Ліванскі хрыбет]] і г. [[Эш-Шэйх|Хермон]]&lt;ref name=&quot;iucn&quot;&gt;{{Cite web|title=iucnredlist.org|url=https://www.iucnredlist.org/species/13144552/18613051|дата=2017|archive-date=20 студзеня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210120062317/https://www.iucnredlist.org/species/13144552/18613051}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

== Пагрозы і ахова ==
Горналыжныя раёны і ваеннае будаўніцтва могуць паўплываць на насельніцтва вакол Паўднёвай Гары Хермон. Будучае развіццё на Ліванскім хрыбце таксама можа паўплываць на від.

Трапляецца ў ахоўнай зоне на паўднёвай гары Хермон. Папуляцыя на гары {{нп3|Барук||fr|Mont Barouk}} трапляе ў прыродны {{нп3|Прыродны кедравы запаведнік Аль-Шуф|запаведнік Шуф|uk|Природний кедровий заповідник Аль-Шуф}}, а некаторыя папуляцыі знаходзяцца пад аховай у прыродным запаведніку {{нп3|Хорш Эхдэн|Эхдэн|uk|Хорш Ехден}}.

{{зноскі}}

{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>7ulnt90ijyibl9mpxo5ojdvjigeqi96</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Плоцкая губерня</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717770</id>
    <revision>
      <id>4194688</id>
      <timestamp>2022-08-26T12:26:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ElisavetaIvanova</username>
        <id>69289</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «{{Адміністрацыйная адзінка Расійскай імперыі |назва = Плоцкая губерня |статус=Губерня |Герб= Coat of arms of Plotsk Governorate 1869.svg |карта =Плоцкая губерния 1896.jpg |цэнтр = Плоцк |утворана = [[1837]] |плошча = 10187,7 км² |насельніцтва = 694 400 асоб |да = Плоцкае ваяводства |пасля = Варш...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1441" xml:space="preserve">{{Адміністрацыйная адзінка Расійскай імперыі
|назва = Плоцкая губерня
|статус=Губерня
|Герб= Coat of arms of Plotsk Governorate 1869.svg
|карта =Плоцкая губерния 1896.jpg
|цэнтр = Плоцк
|утворана = [[1837]]
|плошча = 10187,7 км²
|насельніцтва = 694 400 асоб
|да = Плоцкае ваяводства
|пасля = Варшаўскае ваяводства
}}
'''Плоцкая губерня''' ({{lang-pl|Gubernia siedlecka}}) — губерня ў [[Царства Польскае|Царстве Польскім]] у складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]]. Губернскі горад [[Плоцк]].

== Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел ==
* [[Ліпноўскі павет]]
* [[Млаўскі павет]]
* [[Плоцкі павет]]
* [[Плоньскі павет]]
* [[Пшаснышскі павет]]
* [[Рыпінскі павет]]
* [[Сярпэцкі павет]]
* [[Цеханоўскі павет]]

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Адміністрацыйны падзел Расійскай імперыі}}

[[Катэгорыя:Губерні Царства Польскага]]
[[Катэгорыя:Губерні Расійскай імперыі]]</text>
      <sha1>nbnbvizgdrasm1f8fhpxmigak3j12mu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194691</id>
      <parentid>4194688</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T12:27:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ElisavetaIvanova</username>
        <id>69289</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1469" xml:space="preserve">{{Адміністрацыйная адзінка Расійскай імперыі
|назва = Плоцкая губерня
|статус=Губерня
|Герб= Coat of arms of Plotsk Governorate 1869.svg
|карта =Плоцкая губерния 1896.jpg
|цэнтр = Плоцк
|утворана = [[1837]]
|плошча = 10187,7 км²
|насельніцтва = 694 400 асоб
|да = Плоцкае ваяводства (1816—1837)
|пасля = Варшаўскае ваяводства (1919—1939)
}}
'''Плоцкая губерня''' ({{lang-pl|Gubernia siedlecka}}) — губерня ў [[Царства Польскае|Царстве Польскім]] у складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]]. Губернскі горад [[Плоцк]].

== Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел ==
* [[Ліпноўскі павет]]
* [[Млаўскі павет]]
* [[Плоцкі павет]]
* [[Плоньскі павет]]
* [[Пшаснышскі павет]]
* [[Рыпінскі павет]]
* [[Сярпэцкі павет]]
* [[Цеханоўскі павет]]

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Адміністрацыйны падзел Расійскай імперыі}}

[[Катэгорыя:Губерні Царства Польскага]]
[[Катэгорыя:Губерні Расійскай імперыі]]</text>
      <sha1>qrnlpsvdjqwbns7g26vydbrljtri13e</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194696</id>
      <parentid>4194691</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T12:31:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ElisavetaIvanova</username>
        <id>69289</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1451" xml:space="preserve">{{Адміністрацыйная адзінка Расійскай імперыі
|назва = Плоцкая губерня
|статус=Губерня
|Герб= Coat of arms of Plotsk Governorate 1869.svg
|карта =Плоцкая губерния 1896.jpg
|цэнтр = Плоцк
|утворана = [[1837]]
|плошча = 10187,7 км²
|насельніцтва = 694 400 асоб
|да = Плоцкае ваяводства (1816—1837)
|пасля = Варшаўскае ваяводства (1919—1939)
}}
'''Плоцкая губерня''' ({{lang-pl|Gubernia siedlecka}}) — губерня ў [[Царства Польскае|Царстве Польскім]] у складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]]. Губернскі горад [[Плоцк]].

== Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел ==
* [[Ліпноўскі павет]]
* [[Млаўскі павет]]
* [[Плоцкі павет]]
* [[Плоньскі павет]]
* [[Пшаснышскі павет]]
* [[Рыпінскі павет]]
* [[Сярпэцкі павет]]
* [[Цеханоўскі павет]]

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Адміністрацыйны падзел Расійскай імперыі}}

[[Катэгорыя:Губерні Царства Польскага]]
[[Катэгорыя:Губерні Расійскай імперыі]]</text>
      <sha1>7untw5rn183ep5vfvtmji58ej1dtx6h</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194710</id>
      <parentid>4194696</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T12:59:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1449" xml:space="preserve">{{Адміністрацыйная адзінка Расійскай імперыі
|назва = Плоцкая губерня
|статус=Губерня
|Герб= Coat of arms of Plotsk Governorate 1869.svg
|карта =Плоцкая губерния 1896.jpg
|цэнтр = Плоцк
|утворана = [[1837]]
|плошча = 10187,7 км²
|насельніцтва = 694 400 асоб
|да = Плоцкае ваяводства (1816—1837)
|пасля = Варшаўскае ваяводства (1919—1939)
}}
'''Плоцкая губерня''' ({{lang-pl|Gubernia płocka}}) — губерня ў [[Царства Польскае|Царстве Польскім]] у складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]]. Губернскі горад [[Плоцк]].

== Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел ==
* [[Ліпноўскі павет]]
* [[Млаўскі павет]]
* [[Плоцкі павет]]
* [[Плоньскі павет]]
* [[Пшаснышскі павет]]
* [[Рыпінскі павет]]
* [[Сярпэцкі павет]]
* [[Цеханоўскі павет]]

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Адміністрацыйны падзел Расійскай імперыі}}

[[Катэгорыя:Губерні Царства Польскага]]
[[Катэгорыя:Губерні Расійскай імперыі]]</text>
      <sha1>3f2ktsilk6ei3cm4l9ld66gsb45xt9i</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194761</id>
      <parentid>4194710</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T15:57:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ElisavetaIvanova</username>
        <id>69289</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1529" xml:space="preserve">{{Адміністрацыйная адзінка Расійскай імперыі
|назва = Плоцкая губерня
|статус=Губерня
|Герб= Coat of arms of Plotsk Governorate 1869.svg
|карта =Плоцкая губерния 1896.jpg
|цэнтр = Плоцк
|утворана = [[1837]]
|плошча = 10187,7 км²
|насельніцтва = 694 400 асоб
|да = Плоцкае ваяводства (1816—1837)
|пасля = Варшаўскае ваяводства (1919—1939)
}}
'''Плоцкая губерня''' ({{lang-pl|Gubernia płocka}}) — губерня ў [[Царства Польскае|Царстве Польскім]] у складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]]. Губернскі горад [[Плоцк]].

== Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел ==
* [[Ліпноўскі павет]]
* [[Млаўскі павет]]
* [[Плоцкі павет]]
* [[Плоньскі павет]]
* [[Пшаснышскі павет]]
* [[Рыпінскі павет]]
* [[Сярпэцкі павет]]
* [[Цеханоўскі павет]]

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}
{{Адміністрацыйны падзел Расійскай імперыі}}
{{Адміністрацыйны падзел Царства Польскага}}
[[Катэгорыя:Губерні Царства Польскага]]
[[Катэгорыя:Губерні Расійскай імперыі]]</text>
      <sha1>kbwl4iywvs69d1zp9xf1ceqp2mv3pfh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium lilacinum</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717771</id>
    <revision>
      <id>4194692</id>
      <timestamp>2022-08-26T12:27:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565583|Allium lilacinum]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="806" xml:space="preserve">'''''Allium lilacinum'''''&amp;nbsp;- від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; эндэмік [[Гімалаі|Гімалаеў]] паўночнага захаду [[Індыя|Індыі]].

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] [[Гімалаі|Гімалаеў]] паўночнага захаду [[Індыя|Індыі]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528314-1|archive-date=31 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210831110047/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528314-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>phw273eejlpkgh1c17la2whzn3y5pgr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194693</id>
      <parentid>4194692</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T12:28:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4113" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium lilacinum
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium lilacinum
| commons           = Category:Allium lilacinum
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium lilacinum'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; эндэмік [[Гімалаі|Гімалаеў]] паўночнага захаду [[Індыя|Індыі]].

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium lilacinum'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] [[Гімалаі|Гімалаеў]] паўночнага захаду [[Індыя|Індыі]]&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528314-1|archive-date=31 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210831110047/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528314-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>g2ljktxp7wor0o4iizdklcu2rlu07az</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194707</id>
      <parentid>4194693</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T12:48:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4115" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium lilacinum
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium lilacinum
| commons           = Category:Allium lilacinum
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium lilacinum'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; эндэмік [[Гімалаі|Гімалаяў]] паўночнага захаду [[Індыя|Індыі]].

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium lilacinum'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] [[Гімалаі|Гімалаяў]] паўночнага захаду [[Індыя|Індыі]]&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528314-1|archive-date=31 жніўня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210831110047/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528314-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>ln6rq9afrdmj32qxk6dofrg67fahikn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium lipskyanum</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717772</id>
    <revision>
      <id>4194697</id>
      <timestamp>2022-08-26T12:33:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565586|Allium lipskyanum]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1256" xml:space="preserve">'''''Allium lipskyanum'''''&amp;nbsp;- від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ва [[Узбекістан|Узбекістане]] і [[Таджыкістан|Таджыкістане]].

== Апісанне ==
Гнуткае сцябло вышынёй 20-50&amp;nbsp;см. [[Ліст|Лісткоў]] 2, вузкія, распасцёртыя. Парасонік шчыльны. [[Кветка|Кветкі]] чашападобныя, даволі буйныя (15&amp;nbsp;мм), глыбокага ружовага колеру&lt;ref&gt;[https://www.rareplants.co.uk/product/allium-lipskyanum/ RarePlants]&lt;/ref&gt;. 

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ва [[Узбекістан|Узбекістане]] і [[Туркменістан|Туркменістане]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528321-1|archive-date=30 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210830081237/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528321-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>btpssbl7i0mycy2icf6y0pwkqbqsrms</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194699</id>
      <parentid>4194697</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T12:34:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4467" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium lipskyanum
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium lipskyanum
| commons           = Category:Allium lipskyanum
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium lipskyanum'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ва [[Узбекістан]]е і [[Таджыкістан]]е.

== Апісанне ==
Гнуткае сцябло вышынёй 20-50&amp;nbsp;см. [[Ліст]]коў 2, вузкія, распасцёртыя. Парасонік шчыльны. [[Кветка|Кветкі]] чашападобныя, даволі буйныя (15&amp;nbsp;мм), глыбокага ружовага колеру&lt;ref&gt;[https://www.rareplants.co.uk/product/allium-lipskyanum/ RarePlants]&lt;/ref&gt;.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium lipskyanum'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ва [[Узбекістан]]е і [[Туркменістан]]е&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528321-1|archive-date=30 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210830081237/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528321-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>ny4328l3023m04wrthj3ialbptafbaj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Баі за Мерыду (1936)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717773</id>
    <revision>
      <id>4194698</id>
      <timestamp>2022-08-26T12:33:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DBatura</username>
        <id>73587</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «{{Узброены канфлікт     |канфлікт     = Баі за Мерыду |частка = [[Грамадзянская вайна ў Іспаніі]] |дата         = 2 — 14 жніўня 1936 |месца        = [[Мерыда (Іспанія)]] |выява  =  |загаловак    =  |вынік         = перамога паўстанцаў  |праціўнік1   = {{Сцягафікацыя|Другая Іспанская Рэсп...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8903" xml:space="preserve">{{Узброены канфлікт    
|канфлікт     = Баі за Мерыду
|частка = [[Грамадзянская вайна ў Іспаніі]]
|дата         = 2 — 14 жніўня 1936
|месца        = [[Мерыда (Іспанія)]]
|выява  = 
|загаловак    = 
|вынік         = перамога паўстанцаў 
|праціўнік1   = {{Сцягафікацыя|Другая Іспанская Рэспубліка}}
|праціўнік2 = [[File:Bandera del bando nacional 1936-1938.svg|22px]] Паўстанцы-нацыяналісты
|камандзір1 = [[Карлас Радрыгес Медына]]
|камандзір2 = [[Карлас Асенсіа Кабанільяс]],&lt;br&gt;[[Хуан Ягуэ]],&lt;br&gt;[[Антоніа Кастэхон]]&lt;br&gt;[[Ранальда дэ Тэла]]
|сілы1 = 1500 чалавек
|сілы2 = 3000 чалавек
|страты1 =300—400 забітых
|страты2 =60 забітых
}}
'''Баі за Мерыду''' ({{lang-es|Batalla de Mérida}}) — адна з першых бітваў [[Грамадзянская вайна ў Іспаніі|грамадзянскай вайны ў Іспаніі]], падчас якой рэспубліканскія апалчэнцы двойчы беспаспяхова спрабавалі спыніць Афрыканскую армію мяцежнікаў у правінцыі Бадахос пад горадам [[Мерыда (Іспанія)|Мерыда]].

== Планы і сілы бакоў ==
З першых дзён [[Путч у Іспаніі (1936)|бунту]] была арганізавана неадкладная перакідка на паўвостраў войскаў афрыканскай арміі альбо па паветры з дапамогай некалькіх наяўных самалётаў, альбо па моры, спрабуючы абыйсці блакаду рэспубліканскага флоту. Да пачатку жніўня ў [[Севілья|Севільі]] ўжо была сабрана значная колькасць вайскоўцаў і тэхнікі. Камандаваннем мяцежнікаў прынята рашэнне прасоўвацца на поўнач.

2 жніўня калона мараканскіх войскаў пад камандаваннем падпалкоўніка [[Карлас Асенсіа Кабанільяс]]а пакінула Севілью з мэтай падпарадкаваць [[Эстрэмадура|Эстрэмадуру]] і злучыцца з мяцежнікамі, якія наступалі з поўначы Іспаніі. Канчатковая мэта калоны заключалася ў захопе [[Мадрыд]]а. 3 жніўня да калоны маёра [[Антоніа Кастэхон]]а далучылася другая калона. Гэтыя калоны, па 1500 салдат у кожнай, складаліся з двух батальёнаў лёгкай пяхоты, а таксама артылерыйскай батарэі.

==Ход баёў==
6 жніўня Карлас Асенсіа Кабанільяс накіраваўся на поўнач, душачы контратакі рэспубліканцаў. На наступны дзень Афрыканская армія пасля кровапралітнага бою выгнала рэспубліканскіх апалчэнцаў з горада [[Альмендралеха]]. Рэспубліканцы адступілі на поўнач, да Мерыды, а [[нацыяналізм|нацыяналісты]] спынілі свой марш, каб дачакацца трэцяй калоны падпалкоўніка [[Ранальда дэ Тэла]].

Да 10 жніўня рэспубліканскія апалчэнцы (усяго 1500 чалавек) пад камандаваннем капітана [[Карлас Радрыгес Медзіна|Карласа Радрыгеса Медзіна]] выкапалі траншэі ўздоўж ракі [[Гвадыяна]] ў некалькіх кіламетрах на поўдзень ад Мерыды. Пазіцыя падтрымлівалася двума гарматамі і авіяцыяй з базы Дон Беніта.

Аб’яднаная калона нацыяналістаў падышла да горада. Асенсіа загадаў размясціць на схіле над паўднёвай часткай Мерыды артылерыйскія батарэі. 10 жніўня мяцежнікі пры падтрымцы артылерыі атакавалі і захапілі Паўднёвы бераг.

Раніцай 11 жніўня Асенсіа рушыў з трох розных напрамкаў. Пасля непрацяглай артылерыйскай падрыхтоўкі [[іспанскі легіён|легіянеры]] і мараканцы прарвалі фронт праціўніка каля Рымскага моста, абясшкодзілі выбуховыя прылады, закладзеныя для яго падрыву, і ўвайшлі апоўдні ў горад. Апалчэнцы адступілі, каб не трапіць у акружэнне.

У выніку баёў атрады апалчэнцаў і штурмавой гвардыі страцілі ад 300 да 400 чалавек. Нацыяналісты страцілі каля 60 салдат. На наступны дзень пасля захопу 200 чалавек былі расстраляны мяцежнікамі.

[[Хуан Ягуэ]], які прыняў камандаванне над аб’яднанай калонай, накіраваў свае войскі на захад да [[Бадахос]]а, пакінуўшы атрад пад камандаваннем падпалкоўніка Тэлы ў Мерыдзе для забеспячэння бяспекі лініі фронту.

Рэспубліканскае камандаванне, усведамляючы стратэгічную важнасць горада, вырашыла адбіць Мерыду, таму 12—13 жніўня ўрадавая авіяцыя атакавала горад з паветра. У выніку налётаў загінула шмат мірных жыхароў.

Да 14 жніўня Рэспубліканскае апалчэнне было ўзмоцнена вялікім кантынгентам штурмавой гвардыі і грамадзянскай гвардыі, якія прыбылі з Мадрыда, а таксама падмацаваннем у артылерыі і тэхніцы. Рэспубліканскія войскі атакавалі Мерыду і паспрабавалі захапіць варожыя пазіцыі, але легіянеры Тэлы адбілі ўсе атакі праціўніка, такім чынам, праваліўшы апошнюю спробу рэспубліканцаў вярнуць горад.

Тым часам атрад Ягуэ штурмам [[Бітва пры Бадахосе (1936)|узяў Бадахос]].

==Вынікі==
Пасля захопу Мерыды і Бадахоса нацыяналісты злучылі кантраляваную імі Паўночную і Паўднёвую зоны. Больш таго, яны авалодалі заходняй паловай правінцыі Бадахос, а рэспубліканскі ўрад страціў кантроль над партугальскай мяжой. Мяцежнікі сталі ажыццяўляць рэпрэсіі на заваяванай тэрыторыі.

== Літаратура==
* Томас Х. Гражданская война в Испании. 1931—1939 гг. — М.: Центрполиграф, 2003. — 573 с. — ISBN 5-9524-0341-7.
* Данилов С. Ю. Гражданская война в Испании (1936—1939). — М.: Вече, 2004. — 352 с. — ISBN 5-9533-0225-8.

== Спасылкі ==
* Mérida. 11-08-1936 [https://www.guerracivilenbadajoz.com/apartados/aportaciones-del-usuario/11-blog/frente-rebelde/53-merida-11-08-1936-foto]
* Los silenciados bombardeos frentepopulistas sobre Mérida: el Guernica extremeño [https://www.libertaddigital.com/cultura/historia/2018-11-28/los-silenciados-bombardeos-frentepopulistas-sobre-merida-el-guernica-extremeno-1276628976/]
[[Катэгорыя:Бітвы ў Іспаніі]]
[[Катэгорыя:Бітвы і аперацыі грамадзянскай вайны ў Іспаніі]]
[[Катэгорыя:Жнівень 1936 года]]</text>
      <sha1>gioq0dg6f7vbqt7m5wh8n76fuk5cf7c</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194730</id>
      <parentid>4194698</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T14:46:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9022" xml:space="preserve">{{Узброены канфлікт    
|канфлікт     = Баі за Мерыду
|частка = [[Грамадзянская вайна ў Іспаніі]]
|дата         = 2 — 14 жніўня 1936
|месца        = [[Мерыда (Іспанія)]]
|выява  = 
|загаловак    = 
|вынік         = перамога паўстанцаў 
|праціўнік1   = {{Сцягафікацыя|Другая Іспанская Рэспубліка}}
|праціўнік2 = [[File:Bandera del bando nacional 1936-1938.svg|22px]] Паўстанцы-нацыяналісты
|камандзір1 = [[Карлас Радрыгес Медына]]
|камандзір2 = [[Карлас Асенсіа Кабанільяс]],&lt;br&gt;[[Хуан Ягуэ]],&lt;br&gt;[[Антоніа Кастэхон]]&lt;br&gt;[[Ранальда дэ Тэла]]
|сілы1 = 1500 чалавек
|сілы2 = 3000 чалавек
|страты1 =300—400 забітых
|страты2 =60 забітых
}}
'''Баі за Мерыду''' ({{lang-es|Batalla de Mérida}}) — адна з першых бітваў [[Грамадзянская вайна ў Іспаніі|грамадзянскай вайны ў Іспаніі]], падчас якой рэспубліканскія апалчэнцы двойчы беспаспяхова спрабавалі спыніць Афрыканскую армію мяцежнікаў у правінцыі Бадахос пад горадам [[Мерыда (Іспанія)|Мерыда]].

== Планы і сілы бакоў ==
З першых дзён [[Путч у Іспаніі (1936)|бунту]] была арганізавана неадкладная перакідка на паўвостраў войскаў афрыканскай арміі альбо па паветры з дапамогай некалькіх наяўных самалётаў, альбо па моры, спрабуючы абыйсці блакаду рэспубліканскага флоту. Да пачатку жніўня ў [[Севілья|Севільі]] ўжо была сабрана значная колькасць вайскоўцаў і тэхнікі. Камандаваннем мяцежнікаў прынята рашэнне прасоўвацца на поўнач.

2 жніўня калона мараканскіх войскаў пад камандаваннем падпалкоўніка [[Карлас Асенсіа Кабанільяс]]а пакінула Севілью з мэтай падпарадкаваць [[Эстрэмадура|Эстрэмадуру]] і злучыцца з мяцежнікамі, якія наступалі з поўначы Іспаніі. Канчатковая мэта калоны заключалася ў захопе [[Мадрыд]]а. 3 жніўня да калоны маёра [[Антоніа Кастэхон]]а далучылася другая калона. Гэтыя калоны, па 1500 салдат у кожнай, складаліся з двух батальёнаў лёгкай пяхоты, а таксама артылерыйскай батарэі.

==Ход баёў==
6 жніўня Карлас Асенсіа Кабанільяс накіраваўся на поўнач, душачы контратакі рэспубліканцаў. На наступны дзень Афрыканская армія пасля кровапралітнага бою выгнала рэспубліканскіх апалчэнцаў з горада [[Альмендралеха]]. Рэспубліканцы адступілі на поўнач, да Мерыды, а [[нацыяналізм|нацыяналісты]] спынілі свой марш, каб дачакацца трэцяй калоны падпалкоўніка [[Ранальда дэ Тэла]].

Да 10 жніўня рэспубліканскія апалчэнцы (усяго 1500 чалавек) пад камандаваннем капітана [[Карлас Радрыгес Медзіна|Карласа Радрыгеса Медзіна]] выкапалі траншэі ўздоўж ракі [[Гвадыяна]] за некалькі кіламетраў на поўдзень ад Мерыды. Пазіцыя падтрымлівалася двума гарматамі і авіяцыяй з базы Дон Беніта.

Аб’яднаная калона нацыяналістаў падышла да горада. Асенсіа загадаў размясціць на схіле над паўднёвай часткай Мерыды артылерыйскія батарэі. 10 жніўня мяцежнікі пры падтрымцы артылерыі атакавалі і захапілі Паўднёвы бераг.

Раніцай 11 жніўня Асенсіа рушыў з трох розных напрамкаў. Пасля непрацяглай артылерыйскай падрыхтоўкі [[іспанскі легіён|легіянеры]] і мараканцы прарвалі фронт праціўніка каля Рымскага моста, абясшкодзілі выбуховыя прылады, закладзеныя для яго падрыву, і ўвайшлі апоўдні ў горад. Апалчэнцы адступілі, каб не трапіць у акружэнне.

У выніку баёў атрады апалчэнцаў і штурмавой гвардыі страцілі ад 300 да 400 чалавек. Нацыяналісты страцілі каля 60 салдат. На наступны дзень пасля захопу 200 чалавек былі расстраляны мяцежнікамі.

[[Хуан Ягуэ]], які прыняў камандаванне над аб’яднанай калонай, накіраваў свае войскі на захад да [[Бадахос]]а, пакінуўшы атрад пад камандаваннем падпалкоўніка Тэлы ў Мерыдзе для забеспячэння бяспекі лініі фронту.

Рэспубліканскае камандаванне, усведамляючы стратэгічную важнасць горада, вырашыла адбіць Мерыду, таму 12—13 жніўня ўрадавая авіяцыя атакавала горад з паветра. У выніку налётаў загінула шмат мірных жыхароў.

Да 14 жніўня Рэспубліканскае апалчэнне было ўзмоцнена вялікім кантынгентам штурмавой гвардыі і грамадзянскай гвардыі, якія прыбылі з Мадрыда, а таксама падмацаваннем у артылерыі і тэхніцы. Рэспубліканскія войскі атакавалі Мерыду і паспрабавалі захапіць варожыя пазіцыі, але легіянеры Тэлы адбілі ўсе атакі праціўніка, такім чынам, праваліўшы апошнюю спробу рэспубліканцаў вярнуць горад.

Тым часам атрад Ягуэ штурмам [[Бітва пры Бадахосе (1936)|узяў Бадахос]].

==Вынікі==
Пасля захопу Мерыды і Бадахоса нацыяналісты злучылі кантраляваную імі Паўночную і Паўднёвую зоны. Больш за тое, яны авалодалі заходняй паловай правінцыі Бадахос, а рэспубліканскі ўрад страціў кантроль над партугальскай мяжой. Мяцежнікі сталі ажыццяўляць рэпрэсіі на заваяванай тэрыторыі.

== Літаратура==
* Томас Х. Гражданская война в Испании. 1931—1939 гг. — М.: Центрполиграф, 2003. — 573 с. — ISBN 5-9524-0341-7.
* Данилов С. Ю. Гражданская война в Испании (1936—1939). — М.: Вече, 2004. — 352 с. — ISBN 5-9533-0225-8.

== Спасылкі ==
* Mérida. 11-08-1936 [https://www.guerracivilenbadajoz.com/apartados/aportaciones-del-usuario/11-blog/frente-rebelde/53-merida-11-08-1936-foto]
* Los silenciados bombardeos frentepopulistas sobre Mérida: el Guernica extremeño [https://www.libertaddigital.com/cultura/historia/2018-11-28/los-silenciados-bombardeos-frentepopulistas-sobre-merida-el-guernica-extremeno-1276628976/]

[[Катэгорыя:Бітвы ў Іспаніі]]
[[Катэгорыя:Бітвы і аперацыі грамадзянскай вайны ў Іспаніі]]
[[Катэгорыя:Жнівень 1936 года]]
[[Катэгорыя:Канфлікты 1936 года]]
[[Катэгорыя:Бадахос (правінцыя)]]</text>
      <sha1>fqtzyhji4xfvkhmw4i6lrsxyfhwgodu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194768</id>
      <parentid>4194730</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:00:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>дададзена [[Катэгорыя:1936 год у Іспаніі]] з дапамогай [[Вікіпедыя:Гаджэты/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9075" xml:space="preserve">{{Узброены канфлікт    
|канфлікт     = Баі за Мерыду
|частка = [[Грамадзянская вайна ў Іспаніі]]
|дата         = 2 — 14 жніўня 1936
|месца        = [[Мерыда (Іспанія)]]
|выява  = 
|загаловак    = 
|вынік         = перамога паўстанцаў 
|праціўнік1   = {{Сцягафікацыя|Другая Іспанская Рэспубліка}}
|праціўнік2 = [[File:Bandera del bando nacional 1936-1938.svg|22px]] Паўстанцы-нацыяналісты
|камандзір1 = [[Карлас Радрыгес Медына]]
|камандзір2 = [[Карлас Асенсіа Кабанільяс]],&lt;br&gt;[[Хуан Ягуэ]],&lt;br&gt;[[Антоніа Кастэхон]]&lt;br&gt;[[Ранальда дэ Тэла]]
|сілы1 = 1500 чалавек
|сілы2 = 3000 чалавек
|страты1 =300—400 забітых
|страты2 =60 забітых
}}
'''Баі за Мерыду''' ({{lang-es|Batalla de Mérida}}) — адна з першых бітваў [[Грамадзянская вайна ў Іспаніі|грамадзянскай вайны ў Іспаніі]], падчас якой рэспубліканскія апалчэнцы двойчы беспаспяхова спрабавалі спыніць Афрыканскую армію мяцежнікаў у правінцыі Бадахос пад горадам [[Мерыда (Іспанія)|Мерыда]].

== Планы і сілы бакоў ==
З першых дзён [[Путч у Іспаніі (1936)|бунту]] была арганізавана неадкладная перакідка на паўвостраў войскаў афрыканскай арміі альбо па паветры з дапамогай некалькіх наяўных самалётаў, альбо па моры, спрабуючы абыйсці блакаду рэспубліканскага флоту. Да пачатку жніўня ў [[Севілья|Севільі]] ўжо была сабрана значная колькасць вайскоўцаў і тэхнікі. Камандаваннем мяцежнікаў прынята рашэнне прасоўвацца на поўнач.

2 жніўня калона мараканскіх войскаў пад камандаваннем падпалкоўніка [[Карлас Асенсіа Кабанільяс]]а пакінула Севілью з мэтай падпарадкаваць [[Эстрэмадура|Эстрэмадуру]] і злучыцца з мяцежнікамі, якія наступалі з поўначы Іспаніі. Канчатковая мэта калоны заключалася ў захопе [[Мадрыд]]а. 3 жніўня да калоны маёра [[Антоніа Кастэхон]]а далучылася другая калона. Гэтыя калоны, па 1500 салдат у кожнай, складаліся з двух батальёнаў лёгкай пяхоты, а таксама артылерыйскай батарэі.

==Ход баёў==
6 жніўня Карлас Асенсіа Кабанільяс накіраваўся на поўнач, душачы контратакі рэспубліканцаў. На наступны дзень Афрыканская армія пасля кровапралітнага бою выгнала рэспубліканскіх апалчэнцаў з горада [[Альмендралеха]]. Рэспубліканцы адступілі на поўнач, да Мерыды, а [[нацыяналізм|нацыяналісты]] спынілі свой марш, каб дачакацца трэцяй калоны падпалкоўніка [[Ранальда дэ Тэла]].

Да 10 жніўня рэспубліканскія апалчэнцы (усяго 1500 чалавек) пад камандаваннем капітана [[Карлас Радрыгес Медзіна|Карласа Радрыгеса Медзіна]] выкапалі траншэі ўздоўж ракі [[Гвадыяна]] за некалькі кіламетраў на поўдзень ад Мерыды. Пазіцыя падтрымлівалася двума гарматамі і авіяцыяй з базы Дон Беніта.

Аб’яднаная калона нацыяналістаў падышла да горада. Асенсіа загадаў размясціць на схіле над паўднёвай часткай Мерыды артылерыйскія батарэі. 10 жніўня мяцежнікі пры падтрымцы артылерыі атакавалі і захапілі Паўднёвы бераг.

Раніцай 11 жніўня Асенсіа рушыў з трох розных напрамкаў. Пасля непрацяглай артылерыйскай падрыхтоўкі [[іспанскі легіён|легіянеры]] і мараканцы прарвалі фронт праціўніка каля Рымскага моста, абясшкодзілі выбуховыя прылады, закладзеныя для яго падрыву, і ўвайшлі апоўдні ў горад. Апалчэнцы адступілі, каб не трапіць у акружэнне.

У выніку баёў атрады апалчэнцаў і штурмавой гвардыі страцілі ад 300 да 400 чалавек. Нацыяналісты страцілі каля 60 салдат. На наступны дзень пасля захопу 200 чалавек былі расстраляны мяцежнікамі.

[[Хуан Ягуэ]], які прыняў камандаванне над аб’яднанай калонай, накіраваў свае войскі на захад да [[Бадахос]]а, пакінуўшы атрад пад камандаваннем падпалкоўніка Тэлы ў Мерыдзе для забеспячэння бяспекі лініі фронту.

Рэспубліканскае камандаванне, усведамляючы стратэгічную важнасць горада, вырашыла адбіць Мерыду, таму 12—13 жніўня ўрадавая авіяцыя атакавала горад з паветра. У выніку налётаў загінула шмат мірных жыхароў.

Да 14 жніўня Рэспубліканскае апалчэнне было ўзмоцнена вялікім кантынгентам штурмавой гвардыі і грамадзянскай гвардыі, якія прыбылі з Мадрыда, а таксама падмацаваннем у артылерыі і тэхніцы. Рэспубліканскія войскі атакавалі Мерыду і паспрабавалі захапіць варожыя пазіцыі, але легіянеры Тэлы адбілі ўсе атакі праціўніка, такім чынам, праваліўшы апошнюю спробу рэспубліканцаў вярнуць горад.

Тым часам атрад Ягуэ штурмам [[Бітва пры Бадахосе (1936)|узяў Бадахос]].

==Вынікі==
Пасля захопу Мерыды і Бадахоса нацыяналісты злучылі кантраляваную імі Паўночную і Паўднёвую зоны. Больш за тое, яны авалодалі заходняй паловай правінцыі Бадахос, а рэспубліканскі ўрад страціў кантроль над партугальскай мяжой. Мяцежнікі сталі ажыццяўляць рэпрэсіі на заваяванай тэрыторыі.

== Літаратура==
* Томас Х. Гражданская война в Испании. 1931—1939 гг. — М.: Центрполиграф, 2003. — 573 с. — ISBN 5-9524-0341-7.
* Данилов С. Ю. Гражданская война в Испании (1936—1939). — М.: Вече, 2004. — 352 с. — ISBN 5-9533-0225-8.

== Спасылкі ==
* Mérida. 11-08-1936 [https://www.guerracivilenbadajoz.com/apartados/aportaciones-del-usuario/11-blog/frente-rebelde/53-merida-11-08-1936-foto]
* Los silenciados bombardeos frentepopulistas sobre Mérida: el Guernica extremeño [https://www.libertaddigital.com/cultura/historia/2018-11-28/los-silenciados-bombardeos-frentepopulistas-sobre-merida-el-guernica-extremeno-1276628976/]

[[Катэгорыя:Бітвы ў Іспаніі]]
[[Катэгорыя:Бітвы і аперацыі грамадзянскай вайны ў Іспаніі]]
[[Катэгорыя:Жнівень 1936 года]]
[[Катэгорыя:Канфлікты 1936 года]]
[[Катэгорыя:Бадахос (правінцыя)]]
[[Катэгорыя:1936 год у Іспаніі]]</text>
      <sha1>1sv0iwlyb24trba9q8kqojkpell3sc1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Алег Паўлавіч Шапелін</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717774</id>
    <revision>
      <id>4194700</id>
      <timestamp>2022-08-26T12:34:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Паўлюк Шапецька</username>
        <id>37440</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «{{Вучоны}} '''Алег Паўлавіч Шапелін''' ({{ДН|12|8|1929}}, в. Баршчова, Раднікоўскі раён, Іванаўская вобласць, Расія — {{ДС|5|12|2021}}) — урач-гігіеніст. [[Доктар медыцынскіх навук]] (1972), [[прафесар]] (1973).  == Біяграфія == Скончыў Ленінградскі санітарна-гігіенічны медыцынск...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3235" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Алег Паўлавіч Шапелін''' ({{ДН|12|8|1929}}, в. Баршчова, Раднікоўскі раён, Іванаўская вобласць, Расія — {{ДС|5|12|2021}}) — урач-гігіеніст. [[Доктар медыцынскіх навук]] (1972), [[прафесар]] (1973).

== Біяграфія ==
Скончыў Ленінградскі санітарна-гігіенічны медыцынскі інстытут (1947; аспірантура, 1959).
    
Працаваў у Благавешчанскім дзяржаўным медыцынскім інстытуце (1960—1962), Уладзівастоцкім медыцынскім інстытуце (1962—1977, загадчык кафедры гігіены), [[Віцебскі дзяржаўны медыцынскі ўніверсітэт|Віцебскім дзяржаўным медыцынскім ўніверсітэце]] (1978—1999, прафесар кафедры агульнай гігіены, у 1978—1998 — загадчык кафедры).
 
Навуковыя інтарэсы: гігіена працы; прафпаталогія; прамысловая экалогія; навуковае абгрунтаванне прафілактычных мерапрыемстваў на прадпрыемствах суднабудаўнічай і суднарэмонтнай прамысловасці ў Далёкаўсходнім рэгіёне; праблемы медыцынскай адукацыі. Пазапрафесійная дзейнасць: літаратурная творчасць (паэт).
 
{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Гигиена труда и состояние здоровья рабочих предприятий судоремонтной промышленности : автореферат диссертации … доктора медицинских наук : 756 / О. П. Шепелин. — Ленинград, 1971.
* Влияние импульсного и стабильного шума на отдельные функции организма в производственных и экспериментальных условиях : автореферат диссертации … кандидата медицинских наук / Шепелин О. П. — Ленинград, 1959.
* Память сердца : избранное : стихи / Олег Шепелин. ― Витебск, 2007.
* Шапелін Алег Паўлавіч // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 2003. — Т. 17. — С. 372.
* Шепелин Олег Павлович // Руководители санитарно-эпидемиологической службы Республики Беларусь. ― Минск, 2001. — С. 46.
* Олег Павлович Шепелин : [к 60-летию со дня рождения] // Медвузовец / [Витебский государственный медицинский университет]. — 1999. — Ноябрь (№ 11). — С. 4.

{{DEFAULTSORT:Шапелін Алег Паўлавіч}}</text>
      <sha1>9006qok50djyejnqlqw25jwqduxrpob</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194713</id>
      <parentid>4194700</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T13:32:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>+[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Іванаўскай вобласці]]; +[[Катэгорыя:Гігіеністы]]; +[[Катэгорыя:Медыкі Беларусі]]; +[[Катэгорыя:Медыкі СССР]] з дапамогай [[Вікіпедыя:Гаджэты/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3391" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Алег Паўлавіч Шапелін''' ({{ДН|12|8|1929}}, в. Баршчова, Раднікоўскі раён, Іванаўская вобласць, Расія — {{ДС|5|12|2021}}) — урач-гігіеніст. [[Доктар медыцынскіх навук]] (1972), [[прафесар]] (1973).

== Біяграфія ==
Скончыў Ленінградскі санітарна-гігіенічны медыцынскі інстытут (1947; аспірантура, 1959).
    
Працаваў у Благавешчанскім дзяржаўным медыцынскім інстытуце (1960—1962), Уладзівастоцкім медыцынскім інстытуце (1962—1977, загадчык кафедры гігіены), [[Віцебскі дзяржаўны медыцынскі ўніверсітэт|Віцебскім дзяржаўным медыцынскім універсітэце]] (1978—1999, прафесар кафедры агульнай гігіены, у 1978—1998 — загадчык кафедры).
 
Навуковыя інтарэсы: гігіена працы; прафпаталогія; прамысловая экалогія; навуковае абгрунтаванне прафілактычных мерапрыемстваў на прадпрыемствах суднабудаўнічай і суднарэмонтнай прамысловасці ў Далёкаўсходнім рэгіёне; праблемы медыцынскай адукацыі. Пазапрафесійная дзейнасць: літаратурная творчасць (паэт).
 
{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Гигиена труда и состояние здоровья рабочих предприятий судоремонтной промышленности : автореферат диссертации … доктора медицинских наук : 756 / О. П. Шепелин. — Ленинград, 1971.
* Влияние импульсного и стабильного шума на отдельные функции организма в производственных и экспериментальных условиях : автореферат диссертации … кандидата медицинских наук / Шепелин О. П. — Ленинград, 1959.
* Память сердца : избранное : стихи / Олег Шепелин. ― Витебск, 2007.
* {{Крыніцы/БелЭн|17|Шапелін Алег Паўлавіч||372}}
* Шепелин Олег Павлович // Руководители санитарно-эпидемиологической службы Республики Беларусь. ― Минск, 2001. — С. 46.
* Олег Павлович Шепелин : [к 60-летию со дня рождения] // Медвузовец / [Витебский государственный медицинский университет]. — 1999. — Ноябрь (№ 11). — С. 4.

{{DEFAULTSORT:Шапелін Алег Паўлавіч}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Іванаўскай вобласці]]
[[Катэгорыя:Гігіеністы]]
[[Катэгорыя:Медыкі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Медыкі СССР]]</text>
      <sha1>pxw9b1huibwaczh6hl58yyb5uxersge</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195325</id>
      <parentid>4194713</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T06:25:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>KrBot</username>
        <id>24355</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>+ {{ізаляваны артыкул}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3440" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Алег Паўлавіч Шапелін''' ({{ДН|12|8|1929}}, в. Баршчова, Раднікоўскі раён, Іванаўская вобласць, Расія — {{ДС|5|12|2021}}) — урач-гігіеніст. [[Доктар медыцынскіх навук]] (1972), [[прафесар]] (1973).

== Біяграфія ==
Скончыў Ленінградскі санітарна-гігіенічны медыцынскі інстытут (1947; аспірантура, 1959).

Працаваў у Благавешчанскім дзяржаўным медыцынскім інстытуце (1960—1962), Уладзівастоцкім медыцынскім інстытуце (1962—1977, загадчык кафедры гігіены), [[Віцебскі дзяржаўны медыцынскі ўніверсітэт|Віцебскім дзяржаўным медыцынскім універсітэце]] (1978—1999, прафесар кафедры агульнай гігіены, у 1978—1998 — загадчык кафедры).

Навуковыя інтарэсы: гігіена працы; прафпаталогія; прамысловая экалогія; навуковае абгрунтаванне прафілактычных мерапрыемстваў на прадпрыемствах суднабудаўнічай і суднарэмонтнай прамысловасці ў Далёкаўсходнім рэгіёне; праблемы медыцынскай адукацыі. Пазапрафесійная дзейнасць: літаратурная творчасць (паэт).

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Гигиена труда и состояние здоровья рабочих предприятий судоремонтной промышленности : автореферат диссертации … доктора медицинских наук : 756 / О. П. Шепелин. — Ленинград, 1971.
* Влияние импульсного и стабильного шума на отдельные функции организма в производственных и экспериментальных условиях : автореферат диссертации … кандидата медицинских наук / Шепелин О. П. — Ленинград, 1959.
* Память сердца : избранное : стихи / Олег Шепелин. ― Витебск, 2007.
* {{Крыніцы/БелЭн|17|Шапелін Алег Паўлавіч||372}}
* Шепелин Олег Павлович // Руководители санитарно-эпидемиологической службы Республики Беларусь. ― Минск, 2001. — С. 46.
* Олег Павлович Шепелин : [к 60-летию со дня рождения] // Медвузовец / [Витебский государственный медицинский университет]. — 1999. — Ноябрь (№ 11). — С. 4.

{{ізаляваны артыкул|date=2022-08-27}}

{{DEFAULTSORT:Шапелін Алег Паўлавіч}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Іванаўскай вобласці]]
[[Катэгорыя:Гігіеністы]]
[[Катэгорыя:Медыкі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Медыкі СССР]]</text>
      <sha1>dpua62doejuvn5qbk1puosg3cy1dz1t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Размовы:Баі за Мерыду (1936)</title>
    <ns>1</ns>
    <id>717775</id>
    <revision>
      <id>4194701</id>
      <timestamp>2022-08-26T12:34:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DBatura</username>
        <id>73587</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «{{пераклад|ru|Бои за Мериду (1936)}} ~~~~»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="198" xml:space="preserve">{{пераклад|ru|Бои за Мериду (1936)}} [[Удзельнік:DBatura|DBatura]] ([[Размовы з удзельнікам:DBatura|размовы]]) 15:34, 26 жніўня 2022 (+03)</text>
      <sha1>8iesodbuddmp39jm8ayrxpr6x1v4abb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium litardierei</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717776</id>
    <revision>
      <id>4194702</id>
      <timestamp>2022-08-26T12:35:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565589|Allium litardierei]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="783" xml:space="preserve">'''''Allium litardierei'''''&amp;nbsp;- від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ў [[Алжыр|Алжыры]], [[Марока]], [[Туніс|Тунісе]].

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ў [[Алжыр|Алжыры]], [[Марока]], [[Туніс|Тунісе]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77106285-1|archive-date=29 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210829112039/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77106285-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Афрыкі]]</text>
      <sha1>laojyazdr3ar9ounz90l34o0aq76tgr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194703</id>
      <parentid>4194702</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T12:36:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4054" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium litardierei
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium litardierei
| commons           = Category:Allium litardierei
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium litardierei'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ў [[Алжыр]]ы, [[Марока]], [[Туніс]]е.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium litardierei'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ў [[Алжыр]]ы, [[Марока]], [[Туніс]]е&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77106285-1|archive-date=29 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210829112039/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77106285-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Афрыкі]]</text>
      <sha1>0sqn0gwb6oz6otls91lpxk784cg9gur</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195324</id>
      <parentid>4194703</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T06:25:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>KrBot</username>
        <id>24355</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>+ {{ізаляваны артыкул}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4109" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium litardierei
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium litardierei
| commons           = Category:Allium litardierei
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium litardierei'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ў [[Алжыр]]ы, [[Марока]], [[Туніс]]е.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium litardierei'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ў [[Алжыр]]ы, [[Марока]], [[Туніс]]е&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77106285-1|archive-date=29 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210829112039/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77106285-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
{{ізаляваны артыкул|date=2022-08-27}}

[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Афрыкі]]</text>
      <sha1>hpj56eavc9c2wkw9ojreuro621minmr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium litvinovii</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717777</id>
    <revision>
      <id>4194704</id>
      <timestamp>2022-08-26T12:38:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565591|Allium litvinovii]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="953" xml:space="preserve">'''''Allium litvinovii'''''&amp;nbsp;- від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ва [[Узбекістан|Узбекістане]], [[Кыргызстан|Кыргызстане]] і [[Таджыкістан|Таджыкістане]].

== Апісанне ==
Парасонік шчыльны, шарападобны. [[Кветка|Кветкі]] цёмныя, сінія з адценнем фіялетавага. 

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ва [[Узбекістан|Узбекістане]], [[Кыргызстан|Кыргызстане]] і [[Туркменістан|Туркменістане]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528325-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>pjmf15qzhc7irslazddq3uim143ga8x</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194705</id>
      <parentid>4194704</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T12:39:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4131" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium litvinovii
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium litvinovii
| commons           = Category:Allium litvinovii
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium litvinovii'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ва [[Узбекістан]]е, [[Кыргызстан]]е і [[Таджыкістан]]е.

== Апісанне ==
Парасонік шчыльны, шарападобны. [[Кветка|Кветкі]] цёмныя, сінія з адценнем фіялетавага.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium litvinovii'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ва [[Узбекістан]]е, [[Кыргызстан]]е і [[Туркменістан]]е&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528325-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>pdhcki3puqg1sjcg8lcpj5j4c6hrlqw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Іаанна Дзмітрыеўна Хлопіна</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717778</id>
    <revision>
      <id>4194709</id>
      <timestamp>2022-08-26T12:55:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Паўлюк Шапецька</username>
        <id>37440</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «{{Вучоны}} '''Іаанна Дзмітрыеўна Хлопіна''' ({{ДН|7|1|1905}}, г. [[Пушкін (горад)|Царскае Сяло]], Расія — ?) — урач-патолагаанатом. [[Доктар медыцынскіх навук]] (1955), [[прафесар]] (1956).  == Біяграфія == Скончыла Ленінградскі ўніверсітэт (геаграфічнае аддзяленне, 1926), Ленінг...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1417" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Іаанна Дзмітрыеўна Хлопіна''' ({{ДН|7|1|1905}}, г. [[Пушкін (горад)|Царскае Сяло]], Расія — ?) — урач-патолагаанатом. [[Доктар медыцынскіх навук]] (1955), [[прафесар]] (1956).

== Біяграфія ==
Скончыла Ленінградскі ўніверсітэт (геаграфічнае аддзяленне, 1926), Ленінградскі медыцынскі інстытут (1935).
    
Працавала Інстытуце эксперыментальнай медыцыны Акадэміі медыцынскіх навук СССР ([[Ленінград]]; 1939—1955), [[Віцебскі дзяржаўны медыцынскі інстытут|Віцебскім дзяржаўным медыцынскім інстытуце]] (1955—1967, кафедра паталагічнай анатоміі, прафесар, у 1955—1965 — загадчык кафедры).
     
Навуковыя інтарэсы: даследаванне нервовай трофікі; развіццё трафічных язваў нейрагеннага паходжання.

== Узнагароды ==
[[Медаль «За працоўную доблесць»]].
{{зноскі}}

== Літаратура ==

{{DEFAULTSORT:Хлопіна Іаанна Дзмітрыеўна}}</text>
      <sha1>gwmxs2lu9k0lz8lbtrxlaiopv4kxhed</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194731</id>
      <parentid>4194709</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T14:52:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>дададзена [[Катэгорыя:Патолагаанатамы СССР]] з дапамогай [[Вікіпедыя:Гаджэты/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1585" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Іаанна Дзмітрыеўна Хлопіна''' ({{ДН|7|1|1905}}, г. [[Пушкін (горад)|Царскае Сяло]], Расія — ?) — урач-патолагаанатом. [[Доктар медыцынскіх навук]] (1955), [[прафесар]] (1956).

== Біяграфія ==
Скончыла Ленінградскі ўніверсітэт (геаграфічнае аддзяленне, 1926), Ленінградскі медыцынскі інстытут (1935).
    
Працавала ў Інстытуце эксперыментальнай медыцыны Акадэміі медыцынскіх навук СССР ([[Ленінград]]; 1939—1955), [[Віцебскі дзяржаўны медыцынскі інстытут|Віцебскім дзяржаўным медыцынскім інстытуце]] (1955—1967, кафедра паталагічнай анатоміі, прафесар, у 1955—1965 гадах — загадчык кафедры).
     
Навуковыя інтарэсы: даследаванне нервовай трофікі; развіццё трафічных язваў нейрагеннага паходжання.

== Узнагароды ==
[[Медаль «За працоўную доблесць»]].

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелСЭ|11|Хлопіна Іаанна Дзмітрыеўна||65}}

{{DEFAULTSORT:Хлопіна Іаанна Дзмітрыеўна}}
[[Катэгорыя:Патолагаанатамы СССР]]</text>
      <sha1>qjk7y95cgoz0cb78cb0jy0j8qcomgp4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium longifolium</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717779</id>
    <revision>
      <id>4194711</id>
      <timestamp>2022-08-26T13:11:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565599|Allium longifolium]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1242" xml:space="preserve">'''''Allium longifolium'''''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}, распаўсюджаны на поўдні [[ЗША]] і ў [[Мексіка|Мексіцы]].

== Апісанне ==
Травяністая шматгадовая расліна, якая дае 2-5 [[Ліст|лісткоў]] даўжынёй 10-21&amp;nbsp;см і адзін або некалькі кветканосаў вышынёй 15-30&amp;nbsp;см ад падземнай цыбуліны&lt;ref&gt;[http://temperate.theferns.info/plant/Allium+longifolium Allium longifolium - Useful Temperate Plants]&lt;/ref&gt;. 

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны на поўдні [[Злучаныя Штаты Амерыкі|ЗША]] і ў [[Мексіка|Мексіцы]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528334-1|archive-date=31 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210831001459/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528334-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Паўночнай Амерыкі]]</text>
      <sha1>ltamm2x8alymc67xs0wlb5d9b0dbbnb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194712</id>
      <parentid>4194711</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T13:13:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4554" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium albiflorum
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium albiflorum
| commons           = Category:Allium albiflorum
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium longifolium'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}, распаўсюджаны на поўдні [[ЗША]] і ў [[Мексіка|Мексіцы]].

== Апісанне ==
Травяністая шматгадовая расліна, якая дае 2-5 [[Ліст|лісткоў]] даўжынёй 10-21&amp;nbsp;см і адзін або некалькі кветканосаў вышынёй 15-30&amp;nbsp;см ад падземнай цыбуліны&lt;ref&gt;[http://temperate.theferns.info/plant/Allium+longifolium Allium longifolium — Useful Temperate Plants]&lt;/ref&gt;.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium longifolium'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны на поўдні [[Злучаныя Штаты Амерыкі|ЗША]] і ў [[Мексіка|Мексіцы]]&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528334-1|archive-date=31 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210831001459/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528334-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Паўночнай Амерыкі]]</text>
      <sha1>2bo0ptag1u3ecr8gpon2fp1371bs0l3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Келецкая губерня</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717780</id>
    <revision>
      <id>4194735</id>
      <timestamp>2022-08-26T15:13:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ElisavetaIvanova</username>
        <id>69289</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «{{Адміністрацыйная адзінка Расійскай імперыі |назва = Келецкая губерня |статус=Губерня |Герб= Coat of Arms of Kielce gubernia (Russian empire).svg |карта =Келецкая губерния 1896.jpg |цэнтр = Кельцы |утворана = [[1841]] |плошча = 10092,6 км² |насельніцтва = 1 005 500 асоб |да = Кракаўская губерня |па...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1450" xml:space="preserve">{{Адміністрацыйная адзінка Расійскай імперыі
|назва = Келецкая губерня
|статус=Губерня
|Герб= Coat of Arms of Kielce gubernia (Russian empire).svg
|карта =Келецкая губерния 1896.jpg
|цэнтр = Кельцы
|утворана = [[1841]]
|плошча = 10092,6 км²
|насельніцтва = 1 005 500 асоб
|да = Кракаўская губерня
|пасля = Варшаўскае ваяводства (1919—1939)
}}
'''Келецкая губерня''' ({{lang-pl|Gubernia kielecka}}) — губерня ў [[Царства Польскае|Царстве Польскім]] у складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]]. Губернскі горад [[Кельцы]].

== Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел ==
* [[Алькушскі павет]]
* [[Енджэёўскі павет]]
* [[Кялецкі павет]]
* [[Мяхоўскі павет]]
* [[Піньчоўскі павет]]
* [[Стапніца|Стапніцкі павет]]
* [[Улашчоўскі павет]]

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Адміністрацыйны падзел Расійскай імперыі}}

[[Катэгорыя:Губерні Царства Польскага]]
[[Катэгорыя:Губерні Расійскай імперыі]]</text>
      <sha1>mj9qusa5b68xvybz2oktetvfclbiui0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194736</id>
      <parentid>4194735</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T15:14:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ElisavetaIvanova</username>
        <id>69289</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1446" xml:space="preserve">{{Адміністрацыйная адзінка Расійскай імперыі
|назва = Келецкая губерня
|статус=Губерня
|Герб= Coat of Arms of Kielce gubernia (Russian empire).svg
|карта =Келецкая губерния 1896.jpg
|цэнтр = Кельцы
|утворана = [[1841]]
|плошча = 10092,6 км²
|насельніцтва = 1 005 500 асоб
|да = Кракаўская губерня
|пасля = Келецкае ваяводства (1919—1939)
}}
'''Келецкая губерня''' ({{lang-pl|Gubernia kielecka}}) — губерня ў [[Царства Польскае|Царстве Польскім]] у складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]]. Губернскі горад [[Кельцы]].

== Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел ==
* [[Алькушскі павет]]
* [[Енджэёўскі павет]]
* [[Кялецкі павет]]
* [[Мяхоўскі павет]]
* [[Піньчоўскі павет]]
* [[Стапніца|Стапніцкі павет]]
* [[Улашчоўскі павет]]

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Адміністрацыйны падзел Расійскай імперыі}}

[[Катэгорыя:Губерні Царства Польскага]]
[[Катэгорыя:Губерні Расійскай імперыі]]</text>
      <sha1>qia1nd0cu0x52ys5su7xw4bovvzigza</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194754</id>
      <parentid>4194736</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T15:55:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ElisavetaIvanova</username>
        <id>69289</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1526" xml:space="preserve">{{Адміністрацыйная адзінка Расійскай імперыі
|назва = Келецкая губерня
|статус=Губерня
|Герб= Coat of Arms of Kielce gubernia (Russian empire).svg
|карта =Келецкая губерния 1896.jpg
|цэнтр = Кельцы
|утворана = [[1841]]
|плошча = 10092,6 км²
|насельніцтва = 1 005 500 асоб
|да = Кракаўская губерня
|пасля = Келецкае ваяводства (1919—1939)
}}
'''Келецкая губерня''' ({{lang-pl|Gubernia kielecka}}) — губерня ў [[Царства Польскае|Царстве Польскім]] у складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]]. Губернскі горад [[Кельцы]].

== Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел ==
* [[Алькушскі павет]]
* [[Енджэёўскі павет]]
* [[Кялецкі павет]]
* [[Мяхоўскі павет]]
* [[Піньчоўскі павет]]
* [[Стапніца|Стапніцкі павет]]
* [[Улашчоўскі павет]]

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}
{{Адміністрацыйны падзел Расійскай імперыі}}
{{Адміністрацыйны падзел Царства Польскага}}
[[Катэгорыя:Губерні Царства Польскага]]
[[Катэгорыя:Губерні Расійскай імперыі]]</text>
      <sha1>t61rvaglqgojylg3hwdgj907nfhhanr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ломжынская губерня</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717781</id>
    <revision>
      <id>4194737</id>
      <timestamp>2022-08-26T15:21:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ElisavetaIvanova</username>
        <id>69289</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «{{Адміністрацыйная адзінка Расійскай імперыі |назва = Ломжынская губерня |статус=Губерня |Герб= Coat of Arms of Łomża gubernia (Russian empire).png |карта =Ломжинская губерния 1896.jpg |цэнтр = Ломжа |утворана = [[1867]] |плошча = 12 086,9 км² |насельніцтва = 632 300 асоб |да = Аўгустоўская губер...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1599" xml:space="preserve">{{Адміністрацыйная адзінка Расійскай імперыі
|назва = Ломжынская губерня
|статус=Губерня
|Герб= Coat of Arms of Łomża gubernia (Russian empire).png
|карта =Ломжинская губерния 1896.jpg
|цэнтр = Ломжа
|утворана = [[1867]]
|плошча = 12 086,9 км²
|насельніцтва = 632 300 асоб
|да = Аўгустоўская губерня
|пасля = Келецкае ваяводства (1919—1939)
}}
'''Ломжынская губерня''' ({{lang-pl|Gubernia łomżyńska}}) — губерня ў [[Царства Польскае|Царстве Польскім]] у складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]]. Губернскі горад [[Кельцы]].

== Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел ==
* [[Астроўскі павет (Мазавецкае ваяводства)|Астроўскі павет]]
* [[Астралэнцкі павет]]
* [[Кальнэнскі павет]]
* [[Ламжынскі павет]]
* [[Макоўскі павет]]
* [[Высокамазавецкі павет]]
* [[Пултускі павет]]
* [[Граеўскі павет|Шчучынскі павет]]

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Адміністрацыйны падзел Расійскай імперыі}}

[[Катэгорыя:Губерні Царства Польскага]]
[[Катэгорыя:Губерні Расійскай імперыі]]</text>
      <sha1>2hhtzeougn4oxy44hyp1duc9rcphg71</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194738</id>
      <parentid>4194737</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T15:21:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ElisavetaIvanova</username>
        <id>69289</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1597" xml:space="preserve">{{Адміністрацыйная адзінка Расійскай імперыі
|назва = Ломжынская губерня
|статус=Губерня
|Герб= Coat of Arms of Łomża gubernia (Russian empire).png
|карта =Ломжинская губерния 1896.jpg
|цэнтр = Ломжа
|утворана = [[1867]]
|плошча = 12 086,9 км²
|насельніцтва = 632 300 асоб
|да = Аўгустоўская губерня
|пасля = Келецкае ваяводства (1919—1939)
}}
'''Ломжынская губерня''' ({{lang-pl|Gubernia łomżyńska}}) — губерня ў [[Царства Польскае|Царстве Польскім]] у складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]]. Губернскі горад [[Ломжа]].

== Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел ==
* [[Астроўскі павет (Мазавецкае ваяводства)|Астроўскі павет]]
* [[Астралэнцкі павет]]
* [[Кальнэнскі павет]]
* [[Ламжынскі павет]]
* [[Макоўскі павет]]
* [[Высокамазавецкі павет]]
* [[Пултускі павет]]
* [[Граеўскі павет|Шчучынскі павет]]

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Адміністрацыйны падзел Расійскай імперыі}}

[[Катэгорыя:Губерні Царства Польскага]]
[[Катэгорыя:Губерні Расійскай імперыі]]</text>
      <sha1>kdgiyn0u23jskjmda4tx7ogg43ovni7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194740</id>
      <parentid>4194738</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T15:22:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ElisavetaIvanova</username>
        <id>69289</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1603" xml:space="preserve">{{Адміністрацыйная адзінка Расійскай імперыі
|назва = Ломжынская губерня
|статус=Губерня
|Герб= Coat of Arms of Łomża gubernia (Russian empire).png
|карта =Ломжинская губерния 1896.jpg
|цэнтр = Ломжа
|утворана = [[1867]]
|плошча = 12 086,9 км²
|насельніцтва = 632 300 асоб
|да = Аўгустоўская губерня
|пасля = Беластоцкае ваяводства (1919—1939)
}}
'''Ломжынская губерня''' ({{lang-pl|Gubernia łomżyńska}}) — губерня ў [[Царства Польскае|Царстве Польскім]] у складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]]. Губернскі горад [[Ломжа]].

== Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел ==
* [[Астроўскі павет (Мазавецкае ваяводства)|Астроўскі павет]]
* [[Астралэнцкі павет]]
* [[Кальнэнскі павет]]
* [[Ламжынскі павет]]
* [[Макоўскі павет]]
* [[Высокамазавецкі павет]]
* [[Пултускі павет]]
* [[Граеўскі павет|Шчучынскі павет]]

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Адміністрацыйны падзел Расійскай імперыі}}

[[Катэгорыя:Губерні Царства Польскага]]
[[Катэгорыя:Губерні Расійскай імперыі]]</text>
      <sha1>ry1zrtjl64eo7rr6etuhepctphpo80o</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194756</id>
      <parentid>4194740</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T15:55:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ElisavetaIvanova</username>
        <id>69289</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1683" xml:space="preserve">{{Адміністрацыйная адзінка Расійскай імперыі
|назва = Ломжынская губерня
|статус=Губерня
|Герб= Coat of Arms of Łomża gubernia (Russian empire).png
|карта =Ломжинская губерния 1896.jpg
|цэнтр = Ломжа
|утворана = [[1867]]
|плошча = 12 086,9 км²
|насельніцтва = 632 300 асоб
|да = Аўгустоўская губерня
|пасля = Беластоцкае ваяводства (1919—1939)
}}
'''Ломжынская губерня''' ({{lang-pl|Gubernia łomżyńska}}) — губерня ў [[Царства Польскае|Царстве Польскім]] у складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]]. Губернскі горад [[Ломжа]].

== Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел ==
* [[Астроўскі павет (Мазавецкае ваяводства)|Астроўскі павет]]
* [[Астралэнцкі павет]]
* [[Кальнэнскі павет]]
* [[Ламжынскі павет]]
* [[Макоўскі павет]]
* [[Высокамазавецкі павет]]
* [[Пултускі павет]]
* [[Граеўскі павет|Шчучынскі павет]]

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}
{{Адміністрацыйны падзел Расійскай імперыі}}
{{Адміністрацыйны падзел Царства Польскага}}
[[Катэгорыя:Губерні Царства Польскага]]
[[Катэгорыя:Губерні Расійскай імперыі]]</text>
      <sha1>qwe1pht6ttypeqp4ki03vxvptv0v9r4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Нацыянальны фронт</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717782</id>
    <revision>
      <id>4194739</id>
      <timestamp>2022-08-26T15:22:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Evgen Lewandowskiy</username>
        <id>63506</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «* [[Брытанскі нацыянальны фронт]] —  фашысцкая палітычная партыя ў Велікабрытаніі * [[Нацыянальны фронт выратавання Лівіі]] — апазіцыйная рэжыму [[Муамар Кадафі|Кадафі]] арганізацыя * [[Нацыянальны фронт ГДР]] — грамадская арганізацыя ў Германская Дэмакр...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="676" xml:space="preserve">* [[Брытанскі нацыянальны фронт]] —  фашысцкая палітычная партыя ў Велікабрытаніі
* [[Нацыянальны фронт выратавання Лівіі]] — апазіцыйная рэжыму [[Муамар Кадафі|Кадафі]] арганізацыя
* [[Нацыянальны фронт ГДР]] — грамадская арганізацыя ў [[Германская Дэмакратычная Рэспубліка|ГДР]]
* [[Нацыянальны фронт Батсваны]] — сацыял-дэмакратычная партыя ў Батсване

{{неадназначнасць}}</text>
      <sha1>0gru7qi5xeq0go7cq12vc47h5hdq21d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Радамская губерня</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717783</id>
    <revision>
      <id>4194742</id>
      <timestamp>2022-08-26T15:29:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ElisavetaIvanova</username>
        <id>69289</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «{{Адміністрацыйная адзінка Расійскай імперыі |назва = Радамская губерня |статус=Губерня |Герб= Coat of Arms of Radom gubernia (Russian empire).png |карта =Радомская губерния 1896.jpg |цэнтр = Радам |утворана = [[1867]] |плошча = 12 352 км² |насельніцтва = 1 117 300 асоб |да = Келецкая губерня |пасл...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1520" xml:space="preserve">{{Адміністрацыйная адзінка Расійскай імперыі
|назва = Радамская губерня
|статус=Губерня
|Герб= Coat of Arms of Radom gubernia (Russian empire).png
|карта =Радомская губерния 1896.jpg
|цэнтр = Радам
|утворана = [[1867]]
|плошча = 12 352 км²
|насельніцтва = 1 117 300 асоб
|да = Келецкая губерня
|пасля = Варшаўскае ваяводства (1919—1939)
}}
'''Радамская губерня''' ({{lang-pl|Gubernia radomska}}) — губерня ў [[Царства Польскае|Царстве Польскім]] у складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]]. Губернскі горад [[Радам]].

== Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел (1866) ==
* [[Кялецкі павет]]
* [[Мяхоўскі павет]]
* [[Алькушскі павет]]
* [[Апатоўскі павет]]
* [[Апачынскі  павет]]
* [[Радомскі павет]]
* [[Сандамежскі павет|Сандамірскі павет]]
* [[Стапніца|Стапніцкі павет]]

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Адміністрацыйны падзел Расійскай імперыі}}

[[Катэгорыя:Губерні Царства Польскага]]
[[Катэгорыя:Губерні Расійскай імперыі]]</text>
      <sha1>pi3sikjiwatoojvd63rp7h47t05xl0i</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194762</id>
      <parentid>4194742</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T15:57:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ElisavetaIvanova</username>
        <id>69289</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1600" xml:space="preserve">{{Адміністрацыйная адзінка Расійскай імперыі
|назва = Радамская губерня
|статус=Губерня
|Герб= Coat of Arms of Radom gubernia (Russian empire).png
|карта =Радомская губерния 1896.jpg
|цэнтр = Радам
|утворана = [[1867]]
|плошча = 12 352 км²
|насельніцтва = 1 117 300 асоб
|да = Келецкая губерня
|пасля = Варшаўскае ваяводства (1919—1939)
}}
'''Радамская губерня''' ({{lang-pl|Gubernia radomska}}) — губерня ў [[Царства Польскае|Царстве Польскім]] у складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]]. Губернскі горад [[Радам]].

== Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел (1866) ==
* [[Кялецкі павет]]
* [[Мяхоўскі павет]]
* [[Алькушскі павет]]
* [[Апатоўскі павет]]
* [[Апачынскі  павет]]
* [[Радомскі павет]]
* [[Сандамежскі павет|Сандамірскі павет]]
* [[Стапніца|Стапніцкі павет]]

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}
{{Адміністрацыйны падзел Расійскай імперыі}}
{{Адміністрацыйны падзел Царства Польскага}}
[[Катэгорыя:Губерні Царства Польскага]]
[[Катэгорыя:Губерні Расійскай імперыі]]</text>
      <sha1>6pjga11ffdf3tq3lb72kd0884tx01xb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сандамірская губерня</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717784</id>
    <revision>
      <id>4194743</id>
      <timestamp>2022-08-26T15:37:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ElisavetaIvanova</username>
        <id>69289</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «{{Адміністрацыйная адзінка Расійскай імперыі |назва = Сандамірская губерня |статус=Губерня |Герб= KP województwo sandomierskie COA.svg |карта =KingdomofPoland1815.jpg |цэнтр = Радам |утворана = [[1837]] |плошча = 11 578 км² |насельніцтва =  |да = Сандамірскае ваяводства (Царства Польскае) |пас...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1453" xml:space="preserve">{{Адміністрацыйная адзінка Расійскай імперыі
|назва = Сандамірская губерня
|статус=Губерня
|Герб= KP województwo sandomierskie COA.svg
|карта =KingdomofPoland1815.jpg
|цэнтр = Радам
|утворана = [[1837]]
|плошча = 11 578 км²
|насельніцтва = 
|да = Сандамірскае ваяводства (Царства Польскае)
|пасля = Радамская губерня
}}
'''Сандамірская губерня''' ({{lang-pl|Gubernia sandomierska}}, {{lang-ru|Сандомирская губерния}}) — губерня ў [[Царства Польскае|Царстве Польскім]] у складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]]. Губернскі горад [[Радам]]. Існавала ў [[1837]]—[[1844]] гадах.

== Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел ==
* [[Апатоўскі павет]]
* [[Сандамежскі павет|Сандамірскі павет]]
* [[Апачынскі павет]]
* [[Радомскі павет]]

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Адміністрацыйны падзел Расійскай імперыі}}

[[Катэгорыя:Губерні Царства Польскага]]
[[Катэгорыя:Губерні Расійскай імперыі]]</text>
      <sha1>qg0ulz1etz1dp1f68np5vbd1szqu8qm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194763</id>
      <parentid>4194743</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T15:57:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ElisavetaIvanova</username>
        <id>69289</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1533" xml:space="preserve">{{Адміністрацыйная адзінка Расійскай імперыі
|назва = Сандамірская губерня
|статус=Губерня
|Герб= KP województwo sandomierskie COA.svg
|карта =KingdomofPoland1815.jpg
|цэнтр = Радам
|утворана = [[1837]]
|плошча = 11 578 км²
|насельніцтва = 
|да = Сандамірскае ваяводства (Царства Польскае)
|пасля = Радамская губерня
}}
'''Сандамірская губерня''' ({{lang-pl|Gubernia sandomierska}}, {{lang-ru|Сандомирская губерния}}) — губерня ў [[Царства Польскае|Царстве Польскім]] у складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]]. Губернскі горад [[Радам]]. Існавала ў [[1837]]—[[1844]] гадах.

== Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел ==
* [[Апатоўскі павет]]
* [[Сандамежскі павет|Сандамірскі павет]]
* [[Апачынскі павет]]
* [[Радомскі павет]]

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}
{{Адміністрацыйны падзел Расійскай імперыі}}
{{Адміністрацыйны падзел Царства Польскага}}
[[Катэгорыя:Губерні Царства Польскага]]
[[Катэгорыя:Губерні Расійскай імперыі]]</text>
      <sha1>t2a5kg0m2c2b3qy7lgfltrpx1ypioog</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кракаўская губерня</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717785</id>
    <revision>
      <id>4194744</id>
      <timestamp>2022-08-26T15:41:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ElisavetaIvanova</username>
        <id>69289</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «{{Адміністрацыйная адзінка Расійскай імперыі |назва = Кракаўская губерня |статус=Губерня |Герб= KP województwo krakowskie COA.svg |карта =KingdomofPoland1815.jpg |цэнтр = Кельцы |утворана = [[1837]] |плошча =  |насельніцтва =  |да = Кракаўскае ваяводства (Царства Польскае) |пасля = Келецкая...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1169" xml:space="preserve">{{Адміністрацыйная адзінка Расійскай імперыі
|назва = Кракаўская губерня
|статус=Губерня
|Герб= KP województwo krakowskie COA.svg
|карта =KingdomofPoland1815.jpg
|цэнтр = Кельцы
|утворана = [[1837]]
|плошча = 
|насельніцтва = 
|да = Кракаўскае ваяводства (Царства Польскае)
|пасля = Келецкая губерня
}}
'''Кракаўская губерня''' ({{lang-pl|Gubernia sandomierska}}, {{lang-ru|Сандомирская губерния}}) — губерня ў [[Царства Польскае|Царстве Польскім]] у складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]]. Губернскі горад [[Кельцы]]. Існавала ў [[1837]]—[[1842]] гадах.

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Адміністрацыйны падзел Расійскай імперыі}}

[[Катэгорыя:Губерні Царства Польскага]]
[[Катэгорыя:Губерні Расійскай імперыі]]</text>
      <sha1>4y4mc7l41eba8f8czzdktfock9gny7z</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194755</id>
      <parentid>4194744</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T15:55:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ElisavetaIvanova</username>
        <id>69289</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1249" xml:space="preserve">{{Адміністрацыйная адзінка Расійскай імперыі
|назва = Кракаўская губерня
|статус=Губерня
|Герб= KP województwo krakowskie COA.svg
|карта =KingdomofPoland1815.jpg
|цэнтр = Кельцы
|утворана = [[1837]]
|плошча = 
|насельніцтва = 
|да = Кракаўскае ваяводства (Царства Польскае)
|пасля = Келецкая губерня
}}
'''Кракаўская губерня''' ({{lang-pl|Gubernia sandomierska}}, {{lang-ru|Сандомирская губерния}}) — губерня ў [[Царства Польскае|Царстве Польскім]] у складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]]. Губернскі горад [[Кельцы]]. Існавала ў [[1837]]—[[1842]] гадах.

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}
{{Адміністрацыйны падзел Расійскай імперыі}}
{{Адміністрацыйны падзел Царства Польскага}}
[[Катэгорыя:Губерні Царства Польскага]]
[[Катэгорыя:Губерні Расійскай імперыі]]</text>
      <sha1>8u1a8h1012yu5hiveet1m4f206bb5x1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шаблон:Адміністрацыйны падзел Царства Польскага</title>
    <ns>10</ns>
    <id>717786</id>
    <revision>
      <id>4194750</id>
      <timestamp>2022-08-26T15:53:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ElisavetaIvanova</username>
        <id>69289</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «{{Навігацыйная табліца  | імя                        = Адміністрацыйны падзел Царства Польскага | загаловак                  = Адміністрацыйны падзел [[Царства Польскае|Царства Польскага]] | выява                      = [[Выява:Coat of arms of Poland under Russian rule.svg|70px|Герб Царства Польскага]] | сты...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2924" xml:space="preserve">{{Навігацыйная табліца 
| імя                        = Адміністрацыйны падзел Царства Польскага
| загаловак                  = Адміністрацыйны падзел [[Царства Польскае|Царства Польскага]]
| выява                      = [[Выява:Coat of arms of Poland under Russian rule.svg|70px|Герб Царства Польскага]]
| стыль_цела                 = 
| стыль_асноўнага_загалоўка  = 
| стыль_загалоўкаў           = 
| стыль_спісаў               =
| клас_спісаў                = hlist

| загаловак1                 = [[Ваяводства|Ваяводствы]] (1816—1837)

| спіс1                      = 
* [[Аўгустоўскае ваяводства]]
* [[Калішскае ваяводства (1816—1837)|Калішскае ваяводства]]
* [[Кракаўскае ваяводства (1816—1837)|Кракаўскае ваяводства]]
* [[Люблінскае ваяводства (1816—1837)|Люблінскае ваяводства]]
* [[Мазавецкае ваяводства (1816—1837)|Мазавецкае ваяводства]]
* [[Падляскае ваяводства (1816—1837)|Падляскае ваяводства]]
* [[Плоцкае ваяводства (1816—1837)|Плоцкае ваяводства]]
* [[Сандамірскае ваяводства (1816—1837)|Сандамірскае ваяводства]]

| загаловак2                 = [[Губерня|Губерні]] (1837—1918)

| спіс2                      = 
* [[Аўгустоўская губерня|Аўгустоўская]]
* [[Варшаўская губерня|Варшаўская]]
* [[Калішская губерня|Калішская]]
* [[Келецкая губерня|Келецкая]]
* [[Кракаўская губерня|Кракаўская]]
* [[Ломжынская губерня|Ломжынская]]
* [[Люблінская губерня|Люблінская]]
* [[Мазавецкая губерня|Мазавецкая]]
* [[Падляская губерня|Падляская]]
* [[Петракоўская губерня|Петракоўская]]
* [[Плоцкая губерня|Плоцкая]]
* [[Радамская губерня|Радамская]]
* [[Сандамірская губерня|Сандамірская]]
* [[Сувалкаўская губерня|Сувалкаўская]]
* [[Сядлецкая губерня|Сядлецкая]]
}}&lt;noinclude&gt;

[[Катэгорыя:Навігацыйныя шаблоны:Польшча]]
[[Катэгорыя:Царства Польскае]]
[[Катэгорыя:Гісторыя адміністрацыйнага падзелу Польшчы]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>cq6or4m0exvdfnxor1zivjorsm0o0pr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195188</id>
      <parentid>4194750</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T18:47:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2781" xml:space="preserve">{{Навігацыйная табліца 
| імя                        = Адміністрацыйны падзел Царства Польскага
| загаловак                  = Адміністрацыйны падзел [[Царства Польскае|Царства Польскага]]
| выява                      = [[Выява:Coat of arms of Poland under Russian rule.svg|70px|Герб Царства Польскага]]
| стыль_цела                 = 
| стыль_асноўнага_загалоўка  = 
| стыль_загалоўкаў           = 
| стыль_спісаў               =
| клас_спісаў                = hlist

| загаловак1                 = [[Ваяводства|Ваяводствы]] (1816—1837)

| спіс1                      = 
* [[Аўгустоўскае ваяводства]]
* [[Калішскае ваяводства (1816—1837)|Калішскае ваяводства]]
* [[Кракаўскае ваяводства (1816—1837)|Кракаўскае ваяводства]]
* [[Люблінскае ваяводства (1816—1837)|Люблінскае ваяводства]]
* [[Мазавецкае ваяводства (1816—1837)|Мазавецкае ваяводства]]
* [[Падляскае ваяводства (1816—1837)|Падляскае ваяводства]]
* [[Плоцкае ваяводства (1816—1837)|Плоцкае ваяводства]]
* [[Сандамірскае ваяводства (1816—1837)|Сандамірскае ваяводства]]

| загаловак2                 = [[Губерня|Губерні]] (1837—1918)

| спіс2                      = 
* [[Аўгустоўская губерня|Аўгустоўская]]
* [[Варшаўская губерня|Варшаўская]]
* [[Калішская губерня|Калішская]]
* [[Келецкая губерня|Келецкая]]
* [[Кракаўская губерня|Кракаўская]]
* [[Ломжынская губерня|Ломжынская]]
* [[Люблінская губерня|Люблінская]]
* [[Мазавецкая губерня|Мазавецкая]]
* [[Падляская губерня|Падляская]]
* [[Петракоўская губерня|Петракоўская]]
* [[Плоцкая губерня|Плоцкая]]
* [[Радамская губерня|Радамская]]
* [[Сандамірская губерня|Сандамірская]]
* [[Сувалкаўская губерня|Сувалкаўская]]
* [[Сядлецкая губерня|Сядлецкая]]
}}&lt;noinclude&gt;

[[Катэгорыя:Навігацыйныя шаблоны:Гісторыя Польшчы]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>039m2064x215oeohc6ta5bgypn14gp0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1936 год у Іспаніі</title>
    <ns>14</ns>
    <id>717787</id>
    <revision>
      <id>4194770</id>
      <timestamp>2022-08-26T16:01:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «{{Гады ў краіне|1936|у|Іспаніі}}  [[Катэгорыя:1936 год у Еўропе|Іспанія]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="118" xml:space="preserve">{{Гады ў краіне|1936|у|Іспаніі}}

[[Катэгорыя:1936 год у Еўропе|Іспанія]]</text>
      <sha1>rwwpjpmgq8cbnrv78w0szqlcapctx1g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Гады XX стагоддзя ў Іспаніі</title>
    <ns>14</ns>
    <id>717788</id>
    <revision>
      <id>4194771</id>
      <timestamp>2022-08-26T16:02:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «[[Катэгорыя:XX стагоддзе ў Іспаніі]] [[Катэгорыя:Гады ў Іспаніі|20]] [[Катэгорыя:Гады XX стагоддзя ў Еўропе|Іспанія]] [[Катэгорыя:Гады XX стагоддзя паводле краін|Іспанія]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="295" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:XX стагоддзе ў Іспаніі]]
[[Катэгорыя:Гады ў Іспаніі|20]]
[[Катэгорыя:Гады XX стагоддзя ў Еўропе|Іспанія]]
[[Катэгорыя:Гады XX стагоддзя паводле краін|Іспанія]]</text>
      <sha1>tmus0r2rnxsjt3yexauapg1ywcqahzv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дзмітрый Кузьміч Новікаў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717789</id>
    <revision>
      <id>4194772</id>
      <timestamp>2022-08-26T16:03:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Паўлюк Шапецька</username>
        <id>37440</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «{{Вучоны}} {{цёзкі2|Новікаў}} '''Дзмітрый Кузьміч Новікаў''' ({{ДН|10|8|1938}}, в. Вялікі Рай, Манастыршчынскі раён, Смаленская вобласць, Расія — {{ДС|14|5|2021}}) — урач-патафізіёлаг, імунолаг-алерголаг. Доктар медыцынскіх навук (1974), прафесар (1980).  == Біяграфія == Скончыў [...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3299" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Новікаў}}
'''Дзмітрый Кузьміч Новікаў''' ({{ДН|10|8|1938}}, в. Вялікі Рай, Манастыршчынскі раён, Смаленская вобласць, Расія — {{ДС|14|5|2021}}) — урач-патафізіёлаг, імунолаг-алерголаг. Доктар медыцынскіх навук (1974), прафесар (1980).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Віцебскі дзяржаўны медыцынскі інстытут]] (1961; аспірантура, 1964).
    
Працаваў у Віцебскім дзяржаўным медыцынскім універсітэце (з 1964, старшы навуковы супрацоўнік ЦНДЛ, з 1983 — прафесар кафедры шпітальнай тэрапіі, з 1986 — загадчык кафедры клінічнай імуналогіі і алергалогіі).

Навуковыя інтарэсы: эксперыментальная і клінічная імунапаталогія і алергалогія; імунакарэгіруючая тэрапія; проціпухлінныя рэакцыі лейкацытаў; бранхіальная астма.
    
 {{зноскі}}

== Літаратура ==
* Реакции трансплантационного иммунитета in vivo и in vitro в различных иммуногенетических системах : автореферат диссертации … доктора медицинских наук : 14.00.16 / Новиков Дмитрий Кузьмич. ― Витебск, 1974.
* Изменение иммунобиологических свойств перевивных опухолей под влиянием суспензий нормальных чужеродных тканей : автореферат диссертации … кандидата медицинских наук / Д. К. Новиков. ― Витебск, 1965.
* Новікаў Дзмітрый Кузьміч // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 2000. — Т. 11. — С. 370.
* Новиков Дмитрий Кузьмич // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.]. — Минск, 2007. — Т. 5. — С. 455.
* Дмитрий Кузьмич Новиков (к 75-летию со дня рождения) // Иммунопатология. Аллергология. Инфектология. — 2013. — № 3. — С. 6—9.
* Дмитрий Кузьмин Новиков (к 70-летию со дня рождения) // Иммунопатология. Аллергология. Инфектология. — 2008. — № 3. — С. 6—9.
* Дмитрий Кузьмич Новиков (к 60-летию со дня рождения) // Здравоохранение. — 1998. —№ 11. — С. 56.
* Ученый и Врач с большой буквы : [Новиков Д. К.] / В. И. Новикова, И. Ю. Карпук, О. В. Ищенко // Медвузовец. — Витебск, 2021. — Июнь (№ 5). — С. 1.
 
{{DEFAULTSORT:Новікаў Дзмітрый Кузьміч}}</text>
      <sha1>fwhn73tg0gx2xrv410jl58j5i11ve7t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тхэджо (кіраўнік Каро)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717790</id>
    <revision>
      <id>4194775</id>
      <timestamp>2022-08-26T16:07:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:ru:Special:Redirect/revision/122141752|Тхэджо (правитель Корё)]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9469" xml:space="preserve">'''Тэджо''' ({{Lang-ko-hhrm|태조|太祖|Taejo}}){{Sfn|Концевич|2010}} - першы кіраўнік адзінай [[Карэя|Карэі]], заснавальнік дынастыі Ван і дзяржавы &lt;nowiki&gt;{{нп3|Каро||uk|Корьо}}&lt;/nowiki&gt;, якая існавала на тэрыторыі [[Карэйскі паўвостраў|Карэйскага паўвострава]] ў перыяд з [[X стагоддзе|X]] паводле [[XIV стагоддзе]]. Ван Гон кіраваў дзяржавай з [[918]] (канчаткова ўсталяваў ўладу толькі ў [[936]]) паводле [[943|943 год]]. Імя і прозвішча — '''Ван Гон''' ({{Lang-ko-hhrm|왕건|王建|Wang Geon}}), другое імя — '''Якчхон'''{{Sfn|Концевич|2010}}. Пасмяротны тытул - Сінсон тэван ({{Lang-ko-hhrm|신성대왕|神聖大王|Sinseong-Daewang}}).

Кіраваў пад &lt;nowiki&gt;{{нп3|Летазлічэнне па дэвізах праўлення (Карэя)|дэвізам праўлення|ru|Летосчисление по девизам правления (Корея)}}&lt;/nowiki&gt; Чхонсу{{Sfn|Концевич|2010|с=641}}.

== Юнацтва ==
Ван Гон нарадзіўся ў 877 годзе ва ўплывовай купецкай сям'і з горада Сандо (сёння [[Кэсон]]). Яго бацька, Ван Рун ({{Lang-ko|[[:ko:왕륭|왕륭]], 王隆}}), разбагацеў на гандлі з [[Кітай|Кітаем]]. У той час Карэя была падзелена на &lt;nowiki&gt;{{нп3|Познія тры карэйскія дзяржавы|тры дзяржавы|ru|Поздние три корейские государства}}&lt;/nowiki&gt;, якія вялі паміж сабой вайну за панаванне над усім [[Карэйскі паўвостраў|паўвостравам]]. Многія мясцовыя лідары і бандыты аб'ядналіся супраць улады аслабелай дзяржавы [[Сіла (дзяржава)|Сіла]]. Паўстанец &lt;nowiki&gt;{{нп3|Кун'е||ru|Кунъе}}&lt;/nowiki&gt;, які набіраў сілу, супрацьстаяў дзяржаве Сіла, узяўшы ў 895 годзе родны горад Ван Гона Сандо.

== Прыход да ўлады ==
Ван Гон разам са сваім бацькам і іншымі ўплывовымі прадстаўнікамі багатых кланаў паступілі на службу да Кун'е. Ван Гон так добра праявіў сябе ў якасці воіна, што Кун'е прызначыў яго сваім генералам. У 900 годзе Ван Гон правёў паспяховы напад на &lt;nowiki&gt;{{нп3|Хупэкчэ||uk|Хупекче}}&lt;/nowiki&gt;, у 903 годзе правёў супраць іх паспяховую марскую кампанію. У 913 годзе Ван Гон прызначаны кіраўніком дзяржавы &lt;nowiki&gt;{{нп3|Тхэбон||ru|Тхэбон}}&lt;/nowiki&gt;. Тым часам Кун'е стаў называць сябе [[Буда|Будай]], а з нязгоднымі ён жорстка распраўляўся; у тым ліку Кун'е загадаў пакараць смерцю сваю жонку і двух сваіх сыноў. Яго дзеянні выклікалі вялікую незадаволенасць у краіне.

== Каранацыя, стварэнне дынастыі Каро ==
У 918 годзе высокапастаўленыя военачальнікі &lt;nowiki&gt;{{нп3|Хон Ю||ko|홍유}}&lt;/nowiki&gt;, &lt;nowiki&gt;{{нп3|Пэ Хён-гён||ko|배현경}}&lt;/nowiki&gt;, &lt;nowiki&gt;{{нп3|Сін Сунгём|||Sin Sung-gyeom}}&lt;/nowiki&gt; і &lt;nowiki&gt;{{нп3|Пок Чыгём||ko|복지겸}}&lt;/nowiki&gt; зладзілі змову з мэтай звяржэння ўлады Кун'е. У пошуках новага лідэра дзяржавы ваеначальнікі звярнуліся да Ван Гона, які спачатку не быў гатовы стаць кіраўніком, але пазней генералы ўсё ж такі змаглі яго ўгаварыць стаць заснавальнікам новай дынастыі. Пасля таго як у 918 годзе Кун'е быў забіты, ваеначальнікі абвясцілі Ван Гона новым кіраўніком Карэі. Ван Гон пераназваў дзяржаву ў &lt;nowiki&gt;{{нп3|Каро||uk|Корьо}}&lt;/nowiki&gt;, даўшы пачатак дынастыі Каро. Пры Ван Гоне дзяржаўнай рэлігіяй Каро стаў [[будызм]]. Ван Гон працягваў барацьбу ў паўночнай Карэі і ў [[Маньчжурыя|Маньчжурыі]], складаючы саюзы з мясцовымі кланамі.

== Аб'яднанне Карэі ==
У 927 годзе мяцежнік &lt;nowiki&gt;{{нп3|Кён Хвон|||Gyeon Hwon}}&lt;/nowiki&gt; захапіў сталіцу дзяржавы Сіла, &lt;nowiki&gt;{{нп3|Кёнджу||ru|Кёнджу}}&lt;/nowiki&gt;, забіўшы мясцовага кіраўніка і паставіўшы марыянеткавага манарха. Ван Гон, даведаўшыся пра планы паўстанцаў па захопе Каро, планаваў атаку кавалерыяй на Кён Хвона на яго шляху дадому, але пацярпеў паразу ў бітве, страціўшы высокапастаўленых ваеначальнікаў, у тым ліку Сін Сунгёма, асабіста каранаваўшага Ван Гона. У 935 годзе апошні кароль Сіла, &lt;nowiki&gt;{{нп3|Кёнсун||uk|Кьонсун}}&lt;/nowiki&gt;, зразумеўшы, што вярнуць дзяржаву ў яго не выйдзе, звярнуўся за дапамогай да Ван Гона. Ван Гон з радасцю прыняў яго ў размяшчэнне, даўшы Кёнсуну тытул прынца, таксама прыняўшы дачку Кёнсуна ў якасці адной са сваіх жонак. Гэтыя падзеі выклікалі агіду да Кён Хвона. У тым жа годзе старэйшы сын Кён Хвона, &lt;nowiki&gt;{{нп3|Кён Сінгём|||Gyeon Singeom}}&lt;/nowiki&gt;, збунтаваўся супраць свайго бацькі і зняволіў яго ў будысцкім храме. У 936 годзе Ван Гон пачаў апошнюю кампанію супраць Сінгёма. Сінгём спрабаваў супраціўляцца, але сутыкнуўся з праблемамі і ўнутранымі канфліктамі і здаўся Ван Гону. Упершыню за доўгі час Карэя была аб'яднаная пад уладай адзінага кіраўніка - дынастыі Каро, і застанецца адзінай аж да заканчэння [[Другая сусветная вайна|Другой сусветнай вайны]]. Ван Гон кіраваў Карэяй да сваёй смерці ад хваробы ў 943 годзе.

== Памяць ==
Аб'яднанне пазнейшых трох карэйскіх дзяржаў у 936 годзе было вельмі важным у гісторыі Карэі; Аб'яднанне Сіла ў 668 было выканана толькі паловай карэйскага народа, у выніку чаго поўнач Карэі належала супернікам Каро. Нягледзячы на мінулае, пасля аб'яднання Карэі пад уладай адзінага кіраўніка Ван Гона карэйцы прыйшлі да пагаднення жыць разам адзінай нацыяй у адзінай дзяржаве. Карэя заставалася адзінай на працягу тысячагоддзя, аж да падзелу дзяржавы на [[Паўночная Карэя|Паўночную]] і [[Паўднёвая Карэя|Паўднёвую]] Карэі ў 1948 годзе. Сучасныя карэйцы ўшаноўваюць памяць Ван Гона як аб'яднальніка нацыі, асабліва падчас цяперашняга канфлікту.

== Літаратура ==

** {{кніга|аўтар={{нп3|Леў Рафаілавіч Канцэвіч|Концевич Л. Р.|ru|Концевич, Лев Рафаилович}}|частка=|спасылка частка=|загаловак=Хронология стран Восточной и Центральной Азии|арыгінал=|спасылка=http://search.rsl.ru/ru/catalog/record/4696545|вікікрыніцы=|адказны=|выданне=|месца=Москва|выдавецтва=Восточная литература РАН|год=2010|том=|старонкі=|слупкі=|старонак=806|серыя=|isbn=978-5-02-036350-2|тыраж=|ref=Концевич}}


&lt;nowiki&gt;{{Продкі}}&lt;/nowiki&gt;
[[Катэгорыя:Постаці Карэі]]</text>
      <sha1>mfcgc9zs9nvwucnxg0yprhq5gx4gik8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194776</id>
      <parentid>4194775</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:12:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>афармленне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9283" xml:space="preserve">{{ДД}}
'''Тэджо''' ({{Lang-ko-hhrm|태조|太祖|Taejo}}){{Sfn|Концевич|2010}} — першы кіраўнік адзінай [[Карэя|Карэі]], заснавальнік дынастыі Ван і дзяржавы {{нп3|Каро||uk|Корьо}}, якая існавала на тэрыторыі [[Карэйскі паўвостраў|Карэйскага паўвострава]] ў перыяд з [[X стагоддзе|X]] паводле [[XIV стагоддзе]]. Ван Гон кіраваў дзяржавай з [[918]] (канчаткова ўсталяваў ўладу толькі ў [[936]]) паводле [[943]] год. Імя і прозвішча — '''Ван Гон''' ({{Lang-ko-hhrm|왕건|王建|Wang Geon}}), другое імя — '''Якчхон'''{{Sfn|Концевич|2010}}. Пасмяротны тытул — Сінсон тэван ({{Lang-ko-hhrm|신성대왕|神聖大王|Sinseong-Daewang}}).

Кіраваў пад {{нп3|Летазлічэнне па дэвізах праўлення (Карэя)|дэвізам праўлення|ru|Летосчисление по девизам правления (Корея)}} Чхонсу{{Sfn|Концевич|2010|с=641}}.

== Юнацтва ==
Ван Гон нарадзіўся ў 877 годзе ва ўплывовай купецкай сям’і з горада Сандо (сёння [[Кэсон]]). Яго бацька, Ван Рун ({{Lang-ko|[[:ko:왕륭|왕륭]], 王隆}}), разбагацеў на гандлі з [[Кітай|Кітаем]]. У той час Карэя была падзелена на {{нп3|Познія тры карэйскія дзяржавы|тры дзяржавы|ru|Поздние три корейские государства}}, якія вялі паміж сабой вайну за панаванне над усім [[Карэйскі паўвостраў|паўвостравам]]. Многія мясцовыя лідары і бандыты аб’ядналіся супраць улады аслабелай дзяржавы [[Сіла (дзяржава)|Сіла]]. Паўстанец {{нп3|Кун’е||ru|Кунъе}}, які набіраў сілу, супрацьстаяў дзяржаве Сіла, узяўшы ў 895 годзе родны горад Ван Гона Сандо.

== Прыход да ўлады ==
Ван Гон разам са сваім бацькам і іншымі ўплывовымі прадстаўнікамі багатых кланаў паступілі на службу да Кун’е. Ван Гон так добра праявіў сябе ў якасці воіна, што Кун’е прызначыў яго сваім генералам. У 900 годзе Ван Гон правёў паспяховы напад на {{нп3|Хупэкчэ||uk|Хупекче}}, у 903 годзе правёў супраць іх паспяховую марскую кампанію. У 913 годзе Ван Гон прызначаны кіраўніком дзяржавы {{нп3|Тхэбон||ru|Тхэбон}}. Тым часам Кун’е стаў называць сябе [[Буда]]й, а з нязгоднымі ён жорстка распраўляўся; у тым ліку Кун’е загадаў пакараць смерцю сваю жонку і двух сваіх сыноў. Яго дзеянні выклікалі вялікую незадаволенасць у краіне.

== Каранацыя, стварэнне дынастыі Каро ==
У 918 годзе высокапастаўленыя военачальнікі {{нп3|Хон Ю||ko|홍유}}, {{нп3|Пэ Хён-гён||ko|배현경}}, {{нп3|Сін Сунгём|||Sin Sung-gyeom}} і {{нп3|Пок Чыгём||ko|복지겸}} зладзілі змову з мэтай звяржэння ўлады Кун’е. У пошуках новага лідэра дзяржавы ваеначальнікі звярнуліся да Ван Гона, які спачатку не быў гатовы стаць кіраўніком, але пазней генералы ўсё ж такі змаглі яго ўгаварыць стаць заснавальнікам новай дынастыі. Пасля таго як у 918 годзе Кун’е быў забіты, ваеначальнікі абвясцілі Ван Гона новым кіраўніком Карэі. Ван Гон пераназваў дзяржаву ў {{нп3|Каро||uk|Корьо}}, даўшы пачатак дынастыі Каро. Пры Ван Гоне дзяржаўнай рэлігіяй Каро стаў [[будызм]]. Ван Гон працягваў барацьбу ў паўночнай Карэі і ў [[Маньчжурыя|Маньчжурыі]], складаючы саюзы з мясцовымі кланамі.

== Аб’яднанне Карэі ==
У 927 годзе мяцежнік {{нп3|Кён Хвон|||Gyeon Hwon}} захапіў сталіцу дзяржавы Сіла, {{нп3|Кёнджу||ru|Кёнджу}}, забіўшы мясцовага кіраўніка і паставіўшы марыянеткавага манарха. Ван Гон, даведаўшыся пра планы паўстанцаў па захопе Каро, планаваў атаку кавалерыяй на Кён Хвона на яго шляху дадому, але пацярпеў паразу ў бітве, страціўшы высокапастаўленых ваеначальнікаў, у тым ліку Сін Сунгёма, асабіста каранаваўшага Ван Гона. У 935 годзе апошні кароль Сіла, {{нп3|Кёнсун||uk|Кьонсун}}, зразумеўшы, што вярнуць дзяржаву ў яго не выйдзе, звярнуўся за дапамогай да Ван Гона. Ван Гон з радасцю прыняў яго ў размяшчэнне, даўшы Кёнсуну тытул прынца, таксама прыняўшы дачку Кёнсуна ў якасці адной са сваіх жонак. Гэтыя падзеі выклікалі агіду да Кён Хвона. У тым жа годзе старэйшы сын Кён Хвона, {{нп3|Кён Сінгём|||Gyeon Singeom}}, збунтаваўся супраць свайго бацькі і зняволіў яго ў будысцкім храме. У 936 годзе Ван Гон пачаў апошнюю кампанію супраць Сінгёма. Сінгём спрабаваў супраціўляцца, але сутыкнуўся з праблемамі і ўнутранымі канфліктамі і здаўся Ван Гону. Упершыню за доўгі час Карэя была аб’яднаная пад уладай адзінага кіраўніка — дынастыі Каро, і застанецца адзінай аж да заканчэння [[Другая сусветная вайна|Другой сусветнай вайны]]. Ван Гон кіраваў Карэяй да сваёй смерці ад хваробы ў 943 годзе.

== Памяць ==
Аб’яднанне пазнейшых трох карэйскіх дзяржаў у 936 годзе было вельмі важным у гісторыі Карэі; Аб’яднанне Сіла ў 668 было выканана толькі паловай карэйскага народа, у выніку чаго поўнач Карэі належала супернікам Каро. Нягледзячы на мінулае, пасля аб’яднання Карэі пад уладай адзінага кіраўніка Ван Гона карэйцы прыйшлі да пагаднення жыць разам адзінай нацыяй у адзінай дзяржаве. Карэя заставалася адзінай на працягу тысячагоддзя, аж да падзелу дзяржавы на [[Паўночная Карэя|Паўночную]] і [[Паўднёвая Карэя|Паўднёвую]] Карэі ў 1948 годзе. Сучасныя карэйцы ўшаноўваюць памяць Ван Гона як аб’яднальніка нацыі, асабліва падчас цяперашняга канфлікту.
{{зноскі}}

== Літаратура ==

* {{кніга|аўтар={{нп3|Леў Рафаілавіч Канцэвіч|Концевич Л. Р.|ru|Концевич, Лев Рафаилович}}|частка=|спасылка частка=|загаловак=Хронология стран Восточной и Центральной Азии|арыгінал=|спасылка=http://search.rsl.ru/ru/catalog/record/4696545|вікікрыніцы=|адказны=|выданне=|месца=Москва|выдавецтва=Восточная литература РАН|год=2010|том=|старонкі=|слупкі=|старонак=806|серыя=|isbn=978-5-02-036350-2|тыраж=|ref=Концевич}}

{{Продкі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Постаці Карэі]]</text>
      <sha1>nx3sun4snt583wi39knqsqt3s42igde</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мікалай Рыгоравіч Харкевіч</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717791</id>
    <revision>
      <id>4194777</id>
      <timestamp>2022-08-26T16:13:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Паўлюк Шапецька</username>
        <id>37440</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «{{Вучоны}} '''Мікалай Рыгоравіч Харкевіч''' ({{ДН|2|1|1933}}, в. [[Язвінкі]], [[Лунінецкі раён]], [[Брэсцкая вобласць]] — {{ДС|1|12|2020}}) — беларускі ўрач-нейрахірург. [[Доктар медыцынскіх навук]] (1983), [[прафесар]] (1986).  == Біяграфія == Скончыў Віцебскі дзяржаўны медыцынскі і...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3225" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Мікалай Рыгоравіч Харкевіч''' ({{ДН|2|1|1933}}, в. [[Язвінкі]], [[Лунінецкі раён]], [[Брэсцкая вобласць]] — {{ДС|1|12|2020}}) — беларускі ўрач-нейрахірург. [[Доктар медыцынскіх навук]] (1983), [[прафесар]] (1986).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Віцебскі дзяржаўны медыцынскі інстытут]] (1963; аспірантура, 1968).
    
Працаваў у Рудакоўскаяй участковай бальніце ([[Віцебскі раён]], 1963—1965, галоўны ўрач), Віцебскім дзяржаўным медыцынскім ўніверсітэце (з 1968, прафесар кафедры факультэцкой хірургіі, з 1989 — загадчык кафедры хірургіі факультэта ўдасканальвання ўрачоў, з 1992 — загадчык кафедры шпітальнай хірургіі № 2, з 2003 — прафесар кафедры аперацыйнай хірургіі і тапаграфічнай анатоміі лячэбнага факультэта).

Навуковыя інтарэсы: дыягностыка і лячэнне чэрапна-мазгавых траўм; актуальныя пытанні абдамінальнай хірургіі; хірургічная дапамога на сяле; падрыхтоўка кадраў медыцынскіх работнікаў.

== Узнагароды ==
Нагрудны знак «Отличнику здравоохранения» (1977) і інш.
    
 {{зноскі}}

== Літаратура ==
* Клинико-патогенетические особенности закрытой черепно-мозговой травмы в аспекте стресса : автореферат диссертации … доктора медицинских наук : 14.00.28 / Харкевич Николай Григорьевич. ― Москва, 1983.
* Функциональное состояние коры надпочечников при сотрясении головного мозга : автореферат диссертации … кандидата медицинских наук : 777 / Н. Г. Харкевич. ― Витебск, 1968.
* Николай Григорьевич Харкевич : к 80-летию со дня рождения // Новости хирургии. — 2013. — Т. 21, № 1. — С. 117—118.
* Путь педагога, врача и научного работника : к 75-летию со дня рождения Николая Григорьевича Харкевича // Новости хирургии. — 2008. — Т. 16, № 1. — С. 165—167.
* Николай Григорьевич Харкевич (02.01.1933 г. — 01.12.2020 г.) // Вестник Витебского государственного медицинского университета. — 2020. — № 6. — С. 135—136.
 
{{DEFAULTSORT:Харкевіч Мікалай Рыгоравіч}}</text>
      <sha1>8v86sodggiizyvyluxdl1rr08bcspqt</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4194791</id>
      <parentid>4194777</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:16:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91Bot</username>
        <id>51617</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>арфаграфія, перанесена: медыцынскім ўніверсітэце → медыцынскім універсітэце з дапамогай [[Project:AWB|AWB]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3224" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Мікалай Рыгоравіч Харкевіч''' ({{ДН|2|1|1933}}, в. [[Язвінкі]], [[Лунінецкі раён]], [[Брэсцкая вобласць]] — {{ДС|1|12|2020}}) — беларускі ўрач-нейрахірург. [[Доктар медыцынскіх навук]] (1983), [[прафесар]] (1986).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Віцебскі дзяржаўны медыцынскі інстытут]] (1963; аспірантура, 1968).
    
Працаваў у Рудакоўскаяй участковай бальніце ([[Віцебскі раён]], 1963—1965, галоўны ўрач), Віцебскім дзяржаўным медыцынскім універсітэце (з 1968, прафесар кафедры факультэцкой хірургіі, з 1989 — загадчык кафедры хірургіі факультэта ўдасканальвання ўрачоў, з 1992 — загадчык кафедры шпітальнай хірургіі № 2, з 2003 — прафесар кафедры аперацыйнай хірургіі і тапаграфічнай анатоміі лячэбнага факультэта).

Навуковыя інтарэсы: дыягностыка і лячэнне чэрапна-мазгавых траўм; актуальныя пытанні абдамінальнай хірургіі; хірургічная дапамога на сяле; падрыхтоўка кадраў медыцынскіх работнікаў.

== Узнагароды ==
Нагрудны знак «Отличнику здравоохранения» (1977) і інш.
    
 {{зноскі}}

== Літаратура ==
* Клинико-патогенетические особенности закрытой черепно-мозговой травмы в аспекте стресса : автореферат диссертации … доктора медицинских наук : 14.00.28 / Харкевич Николай Григорьевич. ― Москва, 1983.
* Функциональное состояние коры надпочечников при сотрясении головного мозга : автореферат диссертации … кандидата медицинских наук : 777 / Н. Г. Харкевич. ― Витебск, 1968.
* Николай Григорьевич Харкевич : к 80-летию со дня рождения // Новости хирургии. — 2013. — Т. 21, № 1. — С. 117—118.
* Путь педагога, врача и научного работника : к 75-летию со дня рождения Николая Григорьевича Харкевича // Новости хирургии. — 2008. — Т. 16, № 1. — С. 165—167.
* Николай Григорьевич Харкевич (02.01.1933 г. — 01.12.2020 г.) // Вестник Витебского государственного медицинского университета. — 2020. — № 6. — С. 135—136.

{{DEFAULTSORT:Харкевіч Мікалай Рыгоравіч}}</text>
      <sha1>nq7csaz4qvmddips0vryktim4mjwi4g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Помнік у памяць аб вайне 1812 года</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717792</id>
    <redirect title="Помнік у памяць вайны 1812 года (Клясціцы)" />
    <revision>
      <id>4194779</id>
      <timestamp>2022-08-26T16:13:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>Artsiom91 перанёс старонку [[Помнік у памяць аб вайне 1812 года]] у [[Помнік у памяць вайны 1812 года (Клясціцы)]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="86" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Помнік у памяць вайны 1812 года (Клясціцы)]]</text>
      <sha1>kibbmdfe2mjh8z7bm4jin2oguqcj5p7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Нарадзіліся ў Кэсоне</title>
    <ns>14</ns>
    <id>717794</id>
    <revision>
      <id>4194783</id>
      <timestamp>2022-08-26T16:15:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>новая</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="112" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Паўночнай Карэі]]
[[Катэгорыя:Кэсон]]</text>
      <sha1>3bfiaroaijgjppo3am3plg2xa72bl3b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Памерлі ў Кэсоне</title>
    <ns>14</ns>
    <id>717795</id>
    <revision>
      <id>4194788</id>
      <timestamp>2022-08-26T16:15:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>новая</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="104" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Памерлі ў Паўночнай Карэі]]
[[Катэгорыя:Кэсон]]</text>
      <sha1>om703s091wqf9ajchtb2876ulhk25h7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Удзельнік:Nicholas Wittmann-Plett</title>
    <ns>2</ns>
    <id>717796</id>
    <revision>
      <id>4194970</id>
      <timestamp>2022-08-26T16:51:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Nicholas Wittmann-Plett</username>
        <id>119378</id>
      </contributor>
      <comment>Створана пустая старонка</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="0" />
      <sha1>phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium longiradiatum</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717797</id>
    <revision>
      <id>4195148</id>
      <timestamp>2022-08-26T17:25:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565601|Allium longiradiatum]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="536" xml:space="preserve">'''''Allium longiradiatum'''''&amp;nbsp;- від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ў [[Казахстан|Казахстане]] і [[Узбекістан|Узбекістане]].

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ў [[Казахстан|Казахстане]] і [[Узбекістан|Узбекістане]].
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>7nhwc530758ot52gcy59g6odgwt6hs2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195149</id>
      <parentid>4195148</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:26:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3746" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium longiradiatum
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium longiradiatum
| commons           = Category:Allium longiradiatum
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium longiradiatum'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ў [[Казахстан]]е і [[Узбекістан]]е.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium longiradiatum'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ў [[Казахстан]]е і [[Узбекістан]]е.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>c2pqhgl0x4opgbzqlk9ywr4v7eqbyb1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium longisepalum</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717798</id>
    <revision>
      <id>4195150</id>
      <timestamp>2022-08-26T17:32:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565602|Allium longisepalum]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1136" xml:space="preserve">'''''Allium longisepalum'''''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}, распаўсюджаны ў [[Пярэдняя Азія|Заходняй Азіі]].

== Апісанне ==
Кветаножкі даўжынёй 15-25 (30)&amp;nbsp;мм. Кветкі шырока-званочкавыя, у верхняй частцы не звужаныя, даўжынёй 10-15&amp;nbsp;мм, ружовай афарбоўкі або чыста белыя&lt;ref&gt;{{Артыкул|назва=A new Allium species from section Molium from Israel: A. akirense (Amaryllidaceae)|DOI=10.11646/phytotaxa.173.2.4}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ў [[Пярэдняя Азія|Заходняй Азіі]] (дзяржавы [[Персідскі заліў|Персідскага заліва]], [[Іран]], [[Ірак]], [[Кувейт]], [[Ліван]], [[Сірыя]], паўднёвы ўсход [[Турцыя|Турцыі]]).
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>qi0z4qmpu76x741qo33cypupgvcy7s1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195151</id>
      <parentid>4195150</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:33:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4428" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium longisepalum
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium longisepalum
| commons           = Category:Allium longisepalum
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium longisepalum'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}, распаўсюджаны ў [[Пярэдняя Азія|Заходняй Азіі]].

== Апісанне ==
Кветаножкі даўжынёй 15-25 (30)&amp;nbsp;мм. Кветкі шырока-званочкавыя, у верхняй частцы не звужаныя, даўжынёй 10-15&amp;nbsp;мм, ружовай афарбоўкі або чыста белыя&lt;ref&gt;{{Артыкул|загаловак=A new Allium species from section Molium from Israel: A. akirense (Amaryllidaceae)|DOI=10.11646/phytotaxa.173.2.4}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium longisepalum'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ў [[Пярэдняя Азія|Заходняй Азіі]] (дзяржавы [[Персідскі заліў|Персідскага заліва]], [[Іран]], [[Ірак]], [[Кувейт]], [[Ліван]], [[Сірыя]], паўднёвы ўсход [[Турцыя|Турцыі]]).

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>oegi4n9msr1yc2ztfccdi69uuwvsfcy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium longivaginatum</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717799</id>
    <revision>
      <id>4195152</id>
      <timestamp>2022-08-26T17:34:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565604|Allium longivaginatum]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="416" xml:space="preserve">'''''Allium longivaginatum'''''&amp;nbsp;- від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; эндэмік [[Іран|Ірана]]. [[Храмасома|2n]]=16.

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] [[Іран|Ірана]].
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>eppzmvgs1pp2uyjibm01gxjzj331hvx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195154</id>
      <parentid>4195152</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:35:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3664" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium longivaginatum
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium longivaginatum
| commons           = Category:Allium longivaginatum
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium longivaginatum'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; эндэмік [[Іран]]а. [[Храмасома|2n]]=16.

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium longivaginatum'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] [[Іран]]а.
{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>8bqk43f61zwkucpaci3fa5cjvb4lwdx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium loratum</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717800</id>
    <revision>
      <id>4195156</id>
      <timestamp>2022-08-26T17:38:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565606|Allium loratum]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="526" xml:space="preserve">'''''Allium loratum'''''&amp;nbsp;- від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ў [[Афганістан|Афганістане]] і паўночна-заходняй [[Індыя|Індыі]].

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджанне: [[Афганістан]], паўночна-заходняя [[Індыя]].
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>9ncfsej04zn71dgue1o8vxjp8uvspa9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195157</id>
      <parentid>4195156</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:39:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>афармленне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3762" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium loratum
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium loratum
| commons           = Category:Allium loratum
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium loratum'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ў [[Афганістан]]е і паўночна-заходняй [[Індыя|Індыі]].

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Цыбуля мядзведжая'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджанне: [[Афганістан]], паўночна-заходняя [[Індыя]].

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>l1i4domq8lhjjhy2tk06200tu3e7je5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium lutescens</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717801</id>
    <revision>
      <id>4195159</id>
      <timestamp>2022-08-26T17:42:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565613|Allium lutescens]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="905" xml:space="preserve">'''''Allium lutescens'''''&amp;nbsp;- від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ў [[Казахстан|Казахстане]], [[Узбекістан|Узбекістане]], [[Кыргызстан|Кыргызстане]].

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ў [[Казахстан|Казахстане]], [[Узбекістан|Узбекістане]], [[Кыргызстан|Кыргызстане]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528352-1|archive-date=16 липня 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200716000452/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528352-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>9ubjrvvac5pund06xnxfs3ccq790alr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195162</id>
      <parentid>4195159</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:44:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4062" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium lutescens
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium lutescens
| commons           = Category:Allium lutescens
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium lutescens'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ў [[Казахстан]]е, [[Узбекістан]]е, [[Кыргызстан]]е.

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium lutescens'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ў [[Казахстан]]е, [[Узбекістан]]е, [[Кыргызстан]]е&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528352-1|archive-date=16 липня 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200716000452/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528352-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>hv9hspossgyppwbmn566klgt7r9mg5t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium macedonicum</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717802</id>
    <revision>
      <id>4195163</id>
      <timestamp>2022-08-26T17:52:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565617|Allium macedonicum]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="494" xml:space="preserve">'''''Allium macedonicum'''''&amp;nbsp;- від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; эндэмік [[Грэцыя|Грэцыі]].

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] паўночна-ўсходняй [[Грэцыя|Грэцыі]] — &lt;nowiki&gt;{{нп3|Пангей||uk|Пангей}}&lt;/nowiki&gt;.
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Еўропы]]</text>
      <sha1>1ulirk3q82zvebxratt6wh0gnjykjj8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195164</id>
      <parentid>4195163</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:54:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3760" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium macedonicum
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium macedonicum
| commons           = Category:Allium macedonicum
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium macedonicum'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; эндэмік [[Грэцыя|Грэцыі]].

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] паўночна-ўсходняй [[Грэцыя|Грэцыі]] — {{нп3|Пангей||uk|Пангей}}.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium macedonicum'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Еўропы]]</text>
      <sha1>tvdf2rm6urz0neowd1jfbygseiki8bm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тэльманскі замак</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717803</id>
    <revision>
      <id>4195166</id>
      <timestamp>2022-08-26T17:59:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vasil777</username>
        <id>110835</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «{{Замак  |Беларуская назва   = Замак Вішнявецкіх  |Изображение             = Стена Тельманского замка.jpg  |Подпись изображения     = Общий вид фрагментов замка  |Ширина изображения      =   |Сучасны статус      = Гісторико-культурная каштоўнасць  |Краіна                  = Белар...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11665" xml:space="preserve">{{Замак
 |Беларуская назва   = Замак Вішнявецкіх
 |Изображение             = Стена Тельманского замка.jpg
 |Подпись изображения     = Общий вид фрагментов замка
 |Ширина изображения      = 
 |Сучасны статус      = Гісторико-культурная каштоўнасць
 |Краіна                  = Беларусь
 |Архітектурны стыль     = [[Барока]] 
 |Назва месцазнаходжання = Вёска
 |Месцазнаходжанне         = [[Тэльман (Гомельская вобласць)|Тэльман]]
 |lat dir =|lat_deg =|lat_min =|lat_sec =
 |lon dir =|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
 |Архітэктар              =
 |Заснавальнік              =
 |Асноўныя даты           =
 |Пачатак будаўніцтва    = не пазней XVI стагоддзя
 |Канец будаўніцтва =
 |Стан               = руіны
 |Матэрыял                = [[цэгла]]
 |Commons                 =
 |Вставка = {{+ИПК|Координаты центра = 51.8112/30.3033|Метка=да|Увеличение=13|Кайма=да|Отступ=да}}
}}
{{Гісторико-культурная каштоўнасць Рэспублікі Беларусь|313Г000121}}

'''Замак Вішнявецкіх''', '''Парк з рэшткамі сцяны замка Вішнявецкіх''' , '''Двор-Гарадзішчанскі замак''', '''Тэльманскі замак''' — абарончае умацаванне і рэзіденцыя ў вёсцы Тэльман (да савецкай улады Двор-Городзішча) [[Брагінскі раён|Брагінскага раёна]] [[Гомельская вобласць|Гомельскай вобласці]] [[Рэспубліка Беларусь|Рэспублікі Беларусь]]. Знаходзіцца ў паўднёвай частцы вёскі [[Тэльман (Гомельская вобласць)]], на правым беразе [[Брагінка|ракі Брагінкі]].

Дакладная дата будаўніцтва замка невядомая. З XVI стагоддзя гэтыя землі належалі князям Вішнявецкім, якія і пабудавалі тут замак (па іншых крыніцах - проста размясціліся ва Старым замку, які ўжо быў на гэтых землях). Таксама мясцовыя краязнаўцы сцвярджаюць, што менавіта ў гэтым замку некаторы час жылі людзі-легенды Смутнага часу [[Ілжэдзмітрый I]] і [[Аляксандр Юзэф Лісоўскі]]. Ці так гэта, невядома, але тое, што гэты замак &quot;з гісторыяй&quot;, факт.

Сёння ад замка ў пасёлку [[Тэльман (Гомельская вобласць)]] практычна нічога не засталося: частка адной сцяны. Аднак гэты замак таксама быў уключаны ў праграму «Замкі Беларусі» і паводле яе ў 2012 годзе была праведзена кансервацыя рэшткаў сцен і прыведзена ў парадак навакольная тэрыторыя.


== Гісторыя замка ==
У 1574 годзе мястэчка Брагін з прылеглымі валасцямі былі падораны каралём Польскім і вялікім князем Літоўскім Генрыхам Валуа літоўскім магнатам Аляксандру і Міхаілу Вішнявецкім (Збаражскім). На гэтай тэрыторыі былі пабудаваны 2 замкі: у сталым княжай рэзідэнцыяй Брагінe і ў вёсцы Гарадзішча (Двор-Гарадзішча) за 4 км ад яго, на правым беразе р. [[Брагінка]].

З паркам, закладзеным тут у XVIII стагоддзі, злучана некалькі прыгожых легенд. У прыватнасці, тут знаходзіцца валун у форме сэрца, які атрымаў неафіцыйную назву Камень кахання. Па легендзе, менавіта ў гэтага каменя ў 1603 годзе адбылося знаёмства авантурыста Ілжэдзмітрыя (1605—1606) з будучай жонкай Марынай Мнішак. Нібыта тут прыгажуня ўпершыню пачула палкія прызнанні ад будучага расійскага цара. Гэтая гісторыя перадаецца з пакалення ў пакаленне, а парк і сёння застаецца месцам рамантычных сустрэч закаханых. Каб шлюб быў доўгім і ўдалым, маладыя лічаць сваім абавязкам пасядзець на камені, а яго кавалачкі ідуць на сувеніры.

Калі Ілжэдзмітрый і Марына і пазнаёміліся ля гэтага валуна, то тады ён знаходзіўся ў брагінскім парку Вішнявецкія. Пасля разбурэння Брагінскага замка падчас паўстання Багдана Хмяльніцкага валун быў перанесены ў Гарадзішча, а затым - у Гарадзішчанскі парк.

23 снежня 2011 года комплексу прысвоены рэгістрацыйны нумар ахоўнага абавязацельства - № 11-02-07/3099.

Сёння ад замка ў пасёлку Тэльман практычна нічога не засталося: частка адной сцяны. Аднак гэты замак таксама быў уключаны ў праграму «Замкі Беларусі» і паводле яе ў 2012 годзе была праведзена кансервацыя рэшткаў сцен і прыведзена ў парадак навакольная тэрыторыя. Цікава, што зроблена гэта было за сродкі французскіх фондаў &quot;Спадчына без межаў&quot; і &quot;Валь дэ Вуар&quot;.

== Апісанне замка == 
Першай праявай сваёй магнацкай годнасці [[Вішнявецкія]] лічылі раскошнае жыллё, у якіх адчувалі сваю моц і непахіснасць. Новы двор князя Вішнявецкага размяшчаўся ў паўднёвай частцы вёскі Тэльман Малейкаўскага сельскага Савета Брагінскага раёна, на правым беразе р. [[Брагінка]].

Мяркуюць, што замак быў пабудаваны ў стылі [[барока]]. Перад замкам быў разбіты вялікі газон з валуном. [[Файл:Камень в парке.jpg|thumb|Той самы валун у парку]] У канцы XVIII стагоддзі тут быў закладзены парк, які таксама меў характэрныя прыметы барочнага паркабудавання. Ад замка ў бок ракі разыходзяцца 3 засаджаныя алеем расліннасцю. У планіровачную структуру парка арганічна ўключана рака, па беразе якой праходзіць алея. Растуць [[ліпа]], [[клён]], [[граб]], [[дуб]], [[вяз]], [[вярба]].

== У фальклоры == 
З даўніх часоў да нас дайшоў верш невядомага аўтара пра тагачасныя гарадзішчанскія падзеі:

 &lt;poem&gt;У Гарадзішчы ёсць адданне:
 У ракі, дзе панскі сад,
 Былі сустрэчы і спатканні 
 Шмат гадоў таму назад. 

 Там у дзеці мінулай славы,
 У цёмнай зеляніне галін,
 У ціхім змроку дубравы 
 Спяваў Марыне салавей. 

 Там, насмешкай цешачыся року,
 Смелы юнак марыў. 
 Ён нявесце чорнавокай
 Аб каханні сваёй шаптаў.

 Там, сярод палескіх багнаў,
 Вішнявецкі пан-магнат
 Стан разбіў свой з халопіяў,
 Са шляхецтва і салдат. 

 Бачу я праз далеч нямую:
 У замку князя бляск палат 
 Бачу Мнішак маладую, 
 Чую ў гонар яе: «Віват!» 

 Час смуты і крамалы 
 Пранеслася, як цяжкае імгненне,
 Ліхалецця сон цяжкі На Русі вялікай верш.
 Няма ні замка ў Брагінкі,

 Дзе Лжэдзмітрый баляваў,
 Ні бязбожніцы Марынкі,
 — Толькі адзін застаўся вал. 
 Дыхаюць таямніцай ён халоднай

 І маўчыць, 
 Не кажучы, 
 Што тут выхадзец бязродны 
 Зваўся імем цара.&lt;/poem&gt;

== Літаратура ==
* Зямля нашых продкаў : У складзе Вялікага княства Літоўскага і Рэчы Паспалітай // Памяць : Брагінскі раён : Гісторыка-дакументальныя хронікі гарадоў і раёнаў Беларусі / укладальнік: І. Ф. Ганжураў. — Мінск : Мастацкая літаратура, 2003. — С. 37-50.
* Парк // Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі : Гомельская вобласць / АН БССР, Інстытут мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору; рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск : Беларуская Савецкая Энцыклапедыя, 1985. — С. 104.
* Парк з рэшткамі сцяны замка Вішнявецкіх // Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь / складальнікі: В. Я. Абламскі, І. М. Чарняўскі, Ю. А. Барысюк. — Мінск : БЕЛТА, 2009. — С. 239.
* Тэльман // Гарады і вёскі Беларусі : Энцыклапедыя. — Т. 1. — Кн. 1 : Гомельская вобласць / Станіслаў Віктаравіч Марцэлеў ; рэд. кал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск : Беларуская Энцыклапедыя, 2004. — С. 112.

== Спасылкі ==
* [http://www.bragin.gomel-region.by/ru/ikc/]
* [http://monument.goub.by/?p=1717]

{{Вонкавыя спасылкі}}

{{DEFAULTSORT:Вішнявецкіх замак}}
[[Катэгорыя:Брагінскі раён]]</text>
      <sha1>qm9prc9c8uvowwre8sm0zpvbywcn8p8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195171</id>
      <parentid>4195166</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T18:08:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vasil777</username>
        <id>110835</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>афармленне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11630" xml:space="preserve">{{Замак
 |Беларуская назва   = Замак Вішнявецкіх
 |Выява             = Стена Тельманского замка.jpg
 |Подпіс выявы     = Агульны выгляд рэшткаў замка
 |Шырыня выявы      = 
 |Сучасны статус      = Гісторико-культурная каштоўнасць
 |Краіна                  = Беларусь
 |Архітектурны стыль     = [[Барока]] 
 |Назва месцазнаходжання = Вёска
 |Месцазнаходжанне         = [[Тэльман (Гомельская вобласць)|Тэльман]]
 |lat dir =|lat_deg =|lat_min =|lat_sec =
 |lon dir =|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
 |Архітэктар              =
 |Заснавальнік              =
 |Асноўныя даты           =
 |Пачатак будаўніцтва    = не пазней XVI стагоддзя
 |Канец будаўніцтва =
 |Стан               = руіны
 |Матэрыял                = [[цэгла]]
 |Commons                 =
 |Устаўка = {{+ИПК|Координаты центра = 51.8112/30.3033|Метка=да|Увеличение=13|Кайма=да|Отступ=да}}
}}
{{Гісторико-культурная каштоўнасць Рэспублікі Беларусь|313Г000121}}

'''Замак Вішнявецкіх''', '''Парк з рэшткамі сцяны замка Вішнявецкіх''' , '''Двор-Гарадзішчанскі замак''', '''Тэльманскі замак''' — абарончае умацаванне і рэзіденцыя ў вёсцы Тэльман (да савецкай улады Двор-Городзішча) [[Брагінскі раён|Брагінскага раёна]] [[Гомельская вобласць|Гомельскай вобласці]] [[Рэспубліка Беларусь|Рэспублікі Беларусь]]. Знаходзіцца ў паўднёвай частцы вёскі [[Тэльман (Гомельская вобласць)]], на правым беразе [[Брагінка|ракі Брагінкі]].

Дакладная дата будаўніцтва замка невядомая. З XVI стагоддзя гэтыя землі належалі князям Вішнявецкім, якія і пабудавалі тут замак (па іншых крыніцах - проста размясціліся ва Старым замку, які ўжо быў на гэтых землях). Таксама мясцовыя краязнаўцы сцвярджаюць, што менавіта ў гэтым замку некаторы час жылі людзі-легенды Смутнага часу [[Ілжэдзмітрый I]] і [[Аляксандр Юзэф Лісоўскі]]. Ці так гэта, невядома, але тое, што гэты замак &quot;з гісторыяй&quot;, факт.

Сёння ад замка ў пасёлку [[Тэльман (Гомельская вобласць)]] практычна нічога не засталося: частка адной сцяны. Аднак гэты замак таксама быў уключаны ў праграму «Замкі Беларусі» і паводле яе ў 2012 годзе была праведзена кансервацыя рэшткаў сцен і прыведзена ў парадак навакольная тэрыторыя.


== Гісторыя замка ==
У 1574 годзе мястэчка Брагін з прылеглымі валасцямі былі падораны каралём Польскім і вялікім князем Літоўскім Генрыхам Валуа літоўскім магнатам Аляксандру і Міхаілу Вішнявецкім (Збаражскім). На гэтай тэрыторыі былі пабудаваны 2 замкі: у сталым княжай рэзідэнцыяй Брагінe і ў вёсцы Гарадзішча (Двор-Гарадзішча) за 4 км ад яго, на правым беразе р. [[Брагінка]].

З паркам, закладзеным тут у XVIII стагоддзі, злучана некалькі прыгожых легенд. У прыватнасці, тут знаходзіцца валун у форме сэрца, які атрымаў неафіцыйную назву Камень кахання. Па легендзе, менавіта ў гэтага каменя ў 1603 годзе адбылося знаёмства авантурыста Ілжэдзмітрыя (1605—1606) з будучай жонкай Марынай Мнішак. Нібыта тут прыгажуня ўпершыню пачула палкія прызнанні ад будучага расійскага цара. Гэтая гісторыя перадаецца з пакалення ў пакаленне, а парк і сёння застаецца месцам рамантычных сустрэч закаханых. Каб шлюб быў доўгім і ўдалым, маладыя лічаць сваім абавязкам пасядзець на камені, а яго кавалачкі ідуць на сувеніры.

Калі Ілжэдзмітрый і Марына і пазнаёміліся ля гэтага валуна, то тады ён знаходзіўся ў брагінскім парку Вішнявецкія. Пасля разбурэння Брагінскага замка падчас паўстання Багдана Хмяльніцкага валун быў перанесены ў Гарадзішча, а затым - у Гарадзішчанскі парк.

23 снежня 2011 года комплексу прысвоены рэгістрацыйны нумар ахоўнага абавязацельства - № 11-02-07/3099.

Сёння ад замка ў пасёлку Тэльман практычна нічога не засталося: частка адной сцяны. Аднак гэты замак таксама быў уключаны ў праграму «Замкі Беларусі» і паводле яе ў 2012 годзе была праведзена кансервацыя рэшткаў сцен і прыведзена ў парадак навакольная тэрыторыя. Цікава, што зроблена гэта было за сродкі французскіх фондаў &quot;Спадчына без межаў&quot; і &quot;Валь дэ Вуар&quot;.

== Апісанне замка == 
Першай праявай сваёй магнацкай годнасці [[Вішнявецкія]] лічылі раскошнае жыллё, у якіх адчувалі сваю моц і непахіснасць. Новы двор князя Вішнявецкага размяшчаўся ў паўднёвай частцы вёскі Тэльман Малейкаўскага сельскага Савета Брагінскага раёна, на правым беразе р. [[Брагінка]].

Мяркуюць, што замак быў пабудаваны ў стылі [[барока]]. Перад замкам быў разбіты вялікі газон з валуном. [[Файл:Камень в парке.jpg|thumb|Той самы валун у парку]] У канцы XVIII стагоддзі тут быў закладзены парк, які таксама меў характэрныя прыметы барочнага паркабудавання. Ад замка ў бок ракі разыходзяцца 3 засаджаныя алеем расліннасцю. У планіровачную структуру парка арганічна ўключана рака, па беразе якой праходзіць алея. Растуць [[ліпа]], [[клён]], [[граб]], [[дуб]], [[вяз]], [[вярба]].

== У фальклоры == 
З даўніх часоў да нас дайшоў верш невядомага аўтара пра тагачасныя гарадзішчанскія падзеі:

 &lt;poem&gt;У Гарадзішчы ёсць адданне:
 У ракі, дзе панскі сад,
 Былі сустрэчы і спатканні 
 Шмат гадоў таму назад. 

 Там у дзеці мінулай славы,
 У цёмнай зеляніне галін,
 У ціхім змроку дубравы 
 Спяваў Марыне салавей. 

 Там, насмешкай цешачыся року,
 Смелы юнак марыў. 
 Ён нявесце чорнавокай
 Аб каханні сваёй шаптаў.

 Там, сярод палескіх багнаў,
 Вішнявецкі пан-магнат
 Стан разбіў свой з халопіяў,
 Са шляхецтва і салдат. 

 Бачу я праз далеч нямую:
 У замку князя бляск палат 
 Бачу Мнішак маладую, 
 Чую ў гонар яе: «Віват!» 

 Час смуты і крамалы 
 Пранеслася, як цяжкае імгненне,
 Ліхалецця сон цяжкі
 На Русі вялікай верш.

 Няма ні замка ў Брагінкі,
 Дзе Лжэдзмітрый баляваў,
 Ні бязбожніцы Марынкі,
 — Толькі адзін застаўся вал.
 
 Дыхаюць таямніцай ён халоднай
 І маўчыць, не кажучы, 
 Што тут выхадзец бязродны 
 Зваўся імем цара.&lt;/poem&gt;

== Літаратура ==
* Зямля нашых продкаў : У складзе Вялікага княства Літоўскага і Рэчы Паспалітай // Памяць : Брагінскі раён : Гісторыка-дакументальныя хронікі гарадоў і раёнаў Беларусі / укладальнік: І. Ф. Ганжураў. — Мінск : Мастацкая літаратура, 2003. — С. 37-50.
* Парк // Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі : Гомельская вобласць / АН БССР, Інстытут мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору; рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск : Беларуская Савецкая Энцыклапедыя, 1985. — С. 104.
* Парк з рэшткамі сцяны замка Вішнявецкіх // Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь / складальнікі: В. Я. Абламскі, І. М. Чарняўскі, Ю. А. Барысюк. — Мінск : БЕЛТА, 2009. — С. 239.
* Тэльман // Гарады і вёскі Беларусі : Энцыклапедыя. — Т. 1. — Кн. 1 : Гомельская вобласць / Станіслаў Віктаравіч Марцэлеў ; рэд. кал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск : Беларуская Энцыклапедыя, 2004. — С. 112.

== Спасылкі ==
* [http://www.bragin.gomel-region.by/ru/ikc/]
* [http://monument.goub.by/?p=1717]

{{Вонкавыя спасылкі}}

{{DEFAULTSORT:Вішнявецкіх замак}}
[[Катэгорыя:Брагінскі раён]]</text>
      <sha1>gga37opcno0t61ewf8e0mhoyya6jv2e</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195172</id>
      <parentid>4195171</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T18:12:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vasil777</username>
        <id>110835</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>афармленне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11609" xml:space="preserve">{{Замак
 |Беларуская назва   = Замак Вішнявецкіх
 |Выява             = Стена Тельманского замка.jpg
 |Подпіс выявы     = Агульны выгляд рэшткаў замка
 |Шырыня выявы      = 
 |Сучасны статус      = Гісторико-культурная каштоўнасць
 |Краіна                  = Беларусь
 |Архітектурны стыль     = [[Барока]] 
 |Назва месцазнаходжання = Вёска
 |Месцазнаходжанне         = [[Тэльман (Гомельская вобласць)|Тэльман]]
 |lat dir =|lat_deg =|lat_min =|lat_sec =
 |lon dir =|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
 |Архітэктар              =
 |Заснавальнік              =
 |Асноўныя даты           =
 |Пачатак будаўніцтва    = не пазней XVI стагоддзя
 |Канец будаўніцтва =
 |Стан               = руіны
 |Матэрыял                = [[цэгла]]
 |Commons                 =
 |Устаўка = {{+ИПК|Координаты центра = 51.8112/30.3033|Метка=да|Увеличение=13|Кайма=да|Отступ=да}}
}}
{{Гісторико-культурная каштоўнасць Рэспублікі Беларусь|313Г000121}}

'''Замак Вішнявецкіх''', '''Парк з рэшткамі сцяны замка Вішнявецкіх''', '''Двор-Гарадзішчанскі замак''', '''Тэльманскі замак''' — абарончае умацаванне і рэзіденцыя ў вёсцы Тэльман (да савецкай улады Двор-Городзішча) [[Брагінскі раён|Брагінскага раёна]] [[Гомельская вобласць|Гомельскай вобласці]] [[Рэспубліка Беларусь|Рэспублікі Беларусь]]. Знаходзіцца ў паўднёвай частцы вёскі [[Тэльман (Брагінскі раён)]], на правым беразе [[Брагінка|ракі Брагінкі]].

Дакладная дата будаўніцтва замка невядомая. З XVI стагоддзя гэтыя землі належалі князям Вішнявецкім, якія і пабудавалі тут замак (па іншых крыніцах - проста размясціліся ва Старым замку, які ўжо быў на гэтых землях). Таксама мясцовыя краязнаўцы сцвярджаюць, што менавіта ў гэтым замку некаторы час жылі людзі-легенды Смутнага часу [[Ілжэдзмітрый I]] і [[Аляксандр Юзэф Лісоўскі]]. Ці так гэта, невядома, але тое, што гэты замак &quot;з гісторыяй&quot;, факт.

Сёння ад замка ў пасёлку [[Тэльман (Брагінскі раён)]] практычна нічога не засталося: частка адной сцяны. Аднак гэты замак таксама быў уключаны ў праграму «Замкі Беларусі» і паводле яе ў 2012 годзе была праведзена кансервацыя рэшткаў сцен і прыведзена ў парадак навакольная тэрыторыя.


== Гісторыя замка ==
У 1574 годзе мястэчка Брагін з прылеглымі валасцямі былі падораны каралём Польскім і вялікім князем Літоўскім Генрыхам Валуа літоўскім магнатам Аляксандру і Міхаілу Вішнявецкім (Збаражскім). На гэтай тэрыторыі былі пабудаваны 2 замкі: у сталым княжай рэзідэнцыяй Брагінe і ў вёсцы Гарадзішча (Двор-Гарадзішча) за 4 км ад яго, на правым беразе р. [[Брагінка]].

З паркам, закладзеным тут у XVIII стагоддзі, злучана некалькі прыгожых легенд. У прыватнасці, тут знаходзіцца валун у форме сэрца, які атрымаў неафіцыйную назву Камень кахання. Па легендзе, менавіта ў гэтага каменя ў 1603 годзе адбылося знаёмства авантурыста Ілжэдзмітрыя (1605—1606) з будучай жонкай Марынай Мнішак. Нібыта тут прыгажуня ўпершыню пачула палкія прызнанні ад будучага расійскага цара. Гэтая гісторыя перадаецца з пакалення ў пакаленне, а парк і сёння застаецца месцам рамантычных сустрэч закаханых. Каб шлюб быў доўгім і ўдалым, маладыя лічаць сваім абавязкам пасядзець на камені, а яго кавалачкі ідуць на сувеніры.

Калі Ілжэдзмітрый і Марына і пазнаёміліся ля гэтага валуна, то тады ён знаходзіўся ў брагінскім парку Вішнявецкія. Пасля разбурэння Брагінскага замка падчас паўстання Багдана Хмяльніцкага валун быў перанесены ў Гарадзішча, а затым - у Гарадзішчанскі парк.

23 снежня 2011 года комплексу прысвоены рэгістрацыйны нумар ахоўнага абавязацельства - № 11-02-07/3099.

Сёння ад замка ў пасёлку Тэльман практычна нічога не засталося: частка адной сцяны. Аднак гэты замак таксама быў уключаны ў праграму «Замкі Беларусі» і паводле яе ў 2012 годзе была праведзена кансервацыя рэшткаў сцен і прыведзена ў парадак навакольная тэрыторыя. Цікава, што зроблена гэта было за сродкі французскіх фондаў &quot;Спадчына без межаў&quot; і &quot;Валь дэ Вуар&quot;.

== Апісанне замка == 
Першай праявай сваёй магнацкай годнасці [[Вішнявецкія]] лічылі раскошнае жыллё, у якіх адчувалі сваю моц і непахіснасць. Новы двор князя Вішнявецкага размяшчаўся ў паўднёвай частцы вёскі Тэльман Малейкаўскага сельскага Савета Брагінскага раёна, на правым беразе р. [[Брагінка]].

Мяркуюць, што замак быў пабудаваны ў стылі [[барока]]. Перад замкам быў разбіты вялікі газон з валуном. [[Файл:Камень в парке.jpg|thumb|Той самы валун у парку]] У канцы XVIII стагоддзі тут быў закладзены парк, які таксама меў характэрныя прыметы барочнага паркабудавання. Ад замка ў бок ракі разыходзяцца 3 засаджаныя алеем расліннасцю. У планіровачную структуру парка арганічна ўключана рака, па беразе якой праходзіць алея. Растуць [[ліпа]], [[клён]], [[граб]], [[дуб]], [[вяз]], [[вярба]].

== У фальклоры == 
З даўніх часоў да нас дайшоў верш невядомага аўтара пра тагачасныя гарадзішчанскія падзеі:

 &lt;poem&gt;У Гарадзішчы ёсць адданне:
 У ракі, дзе панскі сад,
 Былі сустрэчы і спатканні 
 Шмат гадоў таму назад. 

 Там у дзеці мінулай славы,
 У цёмнай зеляніне галін,
 У ціхім змроку дубравы 
 Спяваў Марыне салавей. 

 Там, насмешкай цешачыся року,
 Смелы юнак марыў. 
 Ён нявесце чорнавокай
 Аб каханні сваёй шаптаў.

 Там, сярод палескіх багнаў,
 Вішнявецкі пан-магнат
 Стан разбіў свой з халопіяў,
 Са шляхецтва і салдат. 

 Бачу я праз далеч нямую:
 У замку князя бляск палат 
 Бачу Мнішак маладую, 
 Чую ў гонар яе: «Віват!» 

 Час смуты і крамалы 
 Пранеслася, як цяжкае імгненне,
 Ліхалецця сон цяжкі
 На Русі вялікай верш.

 Няма ні замка ў Брагінкі,
 Дзе Лжэдзмітрый баляваў,
 Ні бязбожніцы Марынкі,
 — Толькі адзін застаўся вал.
 
 Дыхаюць таямніцай ён халоднай
 І маўчыць, не кажучы, 
 Што тут выхадзец бязродны 
 Зваўся імем цара.&lt;/poem&gt;

== Літаратура ==
* Зямля нашых продкаў : У складзе Вялікага княства Літоўскага і Рэчы Паспалітай // Памяць : Брагінскі раён : Гісторыка-дакументальныя хронікі гарадоў і раёнаў Беларусі / укладальнік: І. Ф. Ганжураў. — Мінск : Мастацкая літаратура, 2003. — С. 37-50.
* Парк // Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі : Гомельская вобласць / АН БССР, Інстытут мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору; рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск : Беларуская Савецкая Энцыклапедыя, 1985. — С. 104.
* Парк з рэшткамі сцяны замка Вішнявецкіх // Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь / складальнікі: В. Я. Абламскі, І. М. Чарняўскі, Ю. А. Барысюк. — Мінск : БЕЛТА, 2009. — С. 239.
* Тэльман // Гарады і вёскі Беларусі : Энцыклапедыя. — Т. 1. — Кн. 1 : Гомельская вобласць / Станіслаў Віктаравіч Марцэлеў ; рэд. кал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск : Беларуская Энцыклапедыя, 2004. — С. 112.

== Спасылкі ==
* [http://www.bragin.gomel-region.by/ru/ikc/]
* [http://monument.goub.by/?p=1717]

{{Вонкавыя спасылкі}}

{{DEFAULTSORT:Вішнявецкіх замак}}
[[Катэгорыя:Брагінскі раён]]</text>
      <sha1>i6lxtgtggg32d9x2o31wypdax4xr302</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195180</id>
      <parentid>4195172</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T18:35:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vasil777</username>
        <id>110835</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11802" xml:space="preserve">{{Замак
 |Беларуская назва   = Замак Вішнявецкіх
 |Выява             = Стена Тельманского замка.jpg
 |Подпіс выявы     = Агульны выгляд рэшткаў замка
 |Шырыня выявы      = 
 |Сучасны статус      = Гісторико-культурная каштоўнасць
 |Краіна                  = Беларусь
 |Архітектурны стыль     = [[Барока]] 
 |Назва месцазнаходжання = Вёска
 |Месцазнаходжанне         = [[Тэльман (Гомельская вобласць)|Тэльман]]
 |lat dir =|lat_deg =|lat_min =|lat_sec =
 |lon dir =|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
 |Архітэктар              =
 |Заснавальнік              =
 |Асноўныя даты           =
 |Пачатак будаўніцтва    = не пазней XVI стагоддзя
 |Канец будаўніцтва =
 |Стан               = руіны
 |Матэрыял                = [[цэгла]]
 |Commons                 =
 |Устаўка = {{+ИПК|Координаты центра = 51.8112/30.3033|Метка=да|Увеличение=13|Кайма=да|Отступ=да}}
}}

'''Замак Вішнявецкіх''', '''Парк з рэшткамі сцяны замка Вішнявецкіх''', '''Двор-Гарадзішчанскі замак''', '''Тэльманскі замак''' — абарончае умацаванне і рэзіденцыя ў вёсцы Тэльман (да савецкай улады Двор-Городзішча) [[Брагінскі раён|Брагінскага раёна]] [[Гомельская вобласць|Гомельскай вобласці]] [[Рэспубліка Беларусь|Рэспублікі Беларусь]]. Знаходзіцца ў паўднёвай частцы вёскі [[Тэльман (Брагінскі раён)]], на правым беразе [[Брагінка|ракі Брагінкі]].

Дакладная дата будаўніцтва замка невядомая. З XVI стагоддзя гэтыя землі належалі князям Вішнявецкім, якія і пабудавалі тут замак (па іншых крыніцах - проста размясціліся ва Старым замку, які ўжо быў на гэтых землях). Таксама мясцовыя краязнаўцы сцвярджаюць, што менавіта ў гэтым замку некаторы час жылі людзі-легенды Смутнага часу [[Ілжэдзмітрый I]] і [[Аляксандр Юзэф Лісоўскі]]. Ці так гэта, невядома, але тое, што гэты замак &quot;з гісторыяй&quot;, факт.

Сёння ад замка ў пасёлку [[Тэльман (Брагінскі раён)]] практычна нічога не засталося: частка адной сцяны. Аднак гэты замак таксама быў уключаны ў праграму «Замкі Беларусі» і паводле яе ў 2012 годзе была праведзена кансервацыя рэшткаў сцен і прыведзена ў парадак навакольная тэрыторыя.


== Гісторыя замка ==
У 1574 годзе мястэчка Брагін з прылеглымі валасцямі былі падораны каралём Польскім і вялікім князем Літоўскім Генрыхам Валуа літоўскім магнатам Аляксандру і Міхаілу Вішнявецкім (Збаражскім). На гэтай тэрыторыі былі пабудаваны 2 замкі: у сталым княжай рэзідэнцыяй Брагінe і ў вёсцы Гарадзішча (Двор-Гарадзішча) за 4 км ад яго, на правым беразе р. [[Брагінка]].

З паркам, закладзеным тут у XVIII стагоддзі, злучана некалькі прыгожых легенд. У прыватнасці, тут знаходзіцца валун у форме сэрца, які атрымаў неафіцыйную назву Камень кахання. Па легендзе, менавіта ў гэтага каменя ў 1603 годзе адбылося знаёмства авантурыста Ілжэдзмітрыя (1605—1606) з будучай жонкай Марынай Мнішак. Нібыта тут прыгажуня ўпершыню пачула палкія прызнанні ад будучага расійскага цара. Гэтая гісторыя перадаецца з пакалення ў пакаленне, а парк і сёння застаецца месцам рамантычных сустрэч закаханых. Каб шлюб быў доўгім і ўдалым, маладыя лічаць сваім абавязкам пасядзець на камені, а яго кавалачкі ідуць на сувеніры.

Калі Ілжэдзмітрый і Марына і пазнаёміліся ля гэтага валуна, то тады ён знаходзіўся ў брагінскім парку Вішнявецкія. Пасля разбурэння Брагінскага замка падчас паўстання Багдана Хмяльніцкага валун быў перанесены ў Гарадзішча, а затым - у Гарадзішчанскі парк.

23 снежня 2011 года комплексу прысвоены рэгістрацыйны нумар ахоўнага абавязацельства - № 11-02-07/3099.

Сёння ад замка ў пасёлку Тэльман практычна нічога не засталося: частка адной сцяны. Аднак гэты замак таксама быў уключаны ў праграму «Замкі Беларусі» і паводле яе ў 2012 годзе была праведзена кансервацыя рэшткаў сцен і прыведзена ў парадак навакольная тэрыторыя. Цікава, што зроблена гэта было за сродкі французскіх фондаў &quot;Спадчына без межаў&quot; і &quot;Валь дэ Вуар&quot;.

== Апісанне замка == 
Першай праявай сваёй магнацкай годнасці [[Вішнявецкія]] лічылі раскошнае жыллё, у якіх адчувалі сваю моц і непахіснасць. Новы двор князя Вішнявецкага размяшчаўся ў паўднёвай частцы вёскі Тэльман Малейкаўскага сельскага Савета Брагінскага раёна, на правым беразе р. [[Брагінка]].

Мяркуюць, што замак быў пабудаваны ў стылі [[барока]]. Перад замкам быў разбіты вялікі газон з валуном. [[Файл:Камень в парке.jpg|thumb|Той самы валун у парку]] У канцы XVIII стагоддзі тут быў закладзены парк, які таксама меў характэрныя прыметы барочнага паркабудавання. Ад замка ў бок ракі разыходзяцца 3 засаджаныя алеем расліннасцю. У планіровачную структуру парка арганічна ўключана рака, па беразе якой праходзіць алея. Растуць [[ліпа]], [[клён]], [[граб]], [[дуб]], [[вяз]], [[вярба]].

== У фальклоры == 
З даўніх часоў да нас дайшоў верш невядомага аўтара пра тагачасныя гарадзішчанскія падзеі:

 &lt;poem&gt;У Гарадзішчы ёсць адданне:
 У ракі, дзе панскі сад,
 Былі сустрэчы і спатканні 
 Шмат гадоў таму назад. 

 Там у дзеці мінулай славы,
 У цёмнай зеляніне галін,
 У ціхім змроку дубравы 
 Спяваў Марыне салавей. 

 Там, насмешкай цешачыся року,
 Смелы юнак марыў. 
 Ён нявесце чорнавокай
 Аб каханні сваёй шаптаў.

 Там, сярод палескіх багнаў,
 Вішнявецкі пан-магнат
 Стан разбіў свой з халопіяў,
 Са шляхецтва і салдат. 

 Бачу я праз далеч нямую:
 У замку князя бляск палат 
 Бачу Мнішак маладую, 
 Чую ў гонар яе: «Віват!» 

 Час смуты і крамалы 
 Пранеслася, як цяжкае імгненне,
 Ліхалецця сон цяжкі
 На Русі вялікай верш.

 Няма ні замка ў Брагінкі,
 Дзе Лжэдзмітрый баляваў,
 Ні бязбожніцы Марынкі,
 — Толькі адзін застаўся вал.
 
 Дыхаюць таямніцай ён халоднай
 І маўчыць, не кажучы, 
 Што тут выхадзец бязродны 
 Зваўся імем цара.&lt;/poem&gt;

== Літаратура ==
{{Гісторико-культурная каштоўнасць Рэспублікі Беларусь|313Г000121}}
* Зямля нашых продкаў : У складзе Вялікага княства Літоўскага і Рэчы Паспалітай // Памяць : Брагінскі раён : Гісторыка-дакументальныя хронікі гарадоў і раёнаў Беларусі / укладальнік: І. Ф. Ганжураў. — Мінск : Мастацкая літаратура, 2003. — С. 37-50.
* Парк // Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі : Гомельская вобласць / АН БССР, Інстытут мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору; рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск : Беларуская Савецкая Энцыклапедыя, 1985. — С. 104.
* Парк з рэшткамі сцяны замка Вішнявецкіх // Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь / складальнікі: В. Я. Абламскі, І. М. Чарняўскі, Ю. А. Барысюк. — Мінск : БЕЛТА, 2009. — С. 239.
* Тэльман // Гарады і вёскі Беларусі : Энцыклапедыя. — Т. 1. — Кн. 1 : Гомельская вобласць / Станіслаў Віктаравіч Марцэлеў ; рэд. кал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск : Беларуская Энцыклапедыя, 2004. — С. 112.

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}
{{Замкі Беларусі}}

[[Катэгорыя:Замкі Вялікага Княства Літоўскага]]
[[Катэгорыя:Замкі Беларусі]]
* [http://www.bragin.gomel-region.by/ru/ikc/]
* [http://monument.goub.by/?p=1717]

{{Вонкавыя спасылкі}}

{{DEFAULTSORT:Вішнявецкіх замак}}
[[Катэгорыя:Брагінскі раён]]</text>
      <sha1>nt378t14hsqh03s6imv2s9rsjlsg16t</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195189</id>
      <parentid>4195180</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T18:48:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vasil777</username>
        <id>110835</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11852" xml:space="preserve">{{Замак
 |Беларуская назва   = Замак Вішнявецкіх
 |Выява             = Стена Тельманского замка.jpg
 |Подпіс выявы     = Агульны выгляд рэшткаў замка
 |Шырыня выявы      = 
 |Сучасны статус      = Гісторико-культурная каштоўнасць Рэспублікі Беларусь|313Г000121
 |Краіна                  = Беларусь
 |Архітектурны стыль     = [[Барока]] 
 |Назва месцазнаходжання = Вёска
 |Месцазнаходжанне         = [[Тэльман (Гомельская вобласць)|Тэльман]]
 |lat dir =|lat_deg =|lat_min =|lat_sec =
 |lon dir =|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
 |Архітэктар              =
 |Заснавальнік              =
 |Асноўныя даты           =
 |Пачатак будаўніцтва    = не пазней XVI стагоддзя
 |Канец будаўніцтва =
 |Стан               = руіны
 |Матэрыял                = [[цэгла]]
 |Commons                 =
 |Вставка = {{+ИПК|Координаты центра = 51.8112/30.3033|Метка=да|Увеличение=13|Кайма=да|Отступ=да}}
}}

'''Замак Вішнявецкіх''', '''Парк з рэшткамі сцяны замка Вішнявецкіх''', '''Двор-Гарадзішчанскі замак''', '''Тэльманскі замак''' — абарончае умацаванне і рэзіденцыя ў вёсцы Тэльман (да савецкай улады Двор-Городзішча) [[Брагінскі раён|Брагінскага раёна]] [[Гомельская вобласць|Гомельскай вобласці]] [[Рэспубліка Беларусь|Рэспублікі Беларусь]]. Знаходзіцца ў паўднёвай частцы вёскі [[Тэльман (Брагінскі раён)]], на правым беразе [[Брагінка|ракі Брагінкі]].

Дакладная дата будаўніцтва замка невядомая. З XVI стагоддзя гэтыя землі належалі князям Вішнявецкім, якія і пабудавалі тут замак (па іншых крыніцах - проста размясціліся ва Старым замку, які ўжо быў на гэтых землях). Таксама мясцовыя краязнаўцы сцвярджаюць, што менавіта ў гэтым замку некаторы час жылі людзі-легенды Смутнага часу [[Ілжэдзмітрый I]] і [[Аляксандр Юзэф Лісоўскі]]. Ці так гэта, невядома, але тое, што гэты замак &quot;з гісторыяй&quot;, факт.

Сёння ад замка ў пасёлку [[Тэльман (Брагінскі раён)]] практычна нічога не засталося: частка адной сцяны. Аднак гэты замак таксама быў уключаны ў праграму «Замкі Беларусі» і паводле яе ў 2012 годзе была праведзена кансервацыя рэшткаў сцен і прыведзена ў парадак навакольная тэрыторыя.


== Гісторыя замка ==
У 1574 годзе мястэчка Брагін з прылеглымі валасцямі былі падораны каралём Польскім і вялікім князем Літоўскім Генрыхам Валуа літоўскім магнатам Аляксандру і Міхаілу Вішнявецкім (Збаражскім). На гэтай тэрыторыі былі пабудаваны 2 замкі: у сталым княжай рэзідэнцыяй Брагінe і ў вёсцы Гарадзішча (Двор-Гарадзішча) за 4 км ад яго, на правым беразе р. [[Брагінка]].

З паркам, закладзеным тут у XVIII стагоддзі, злучана некалькі прыгожых легенд. У прыватнасці, тут знаходзіцца валун у форме сэрца, які атрымаў неафіцыйную назву Камень кахання. Па легендзе, менавіта ў гэтага каменя ў 1603 годзе адбылося знаёмства авантурыста Ілжэдзмітрыя (1605—1606) з будучай жонкай Марынай Мнішак. Нібыта тут прыгажуня ўпершыню пачула палкія прызнанні ад будучага расійскага цара. Гэтая гісторыя перадаецца з пакалення ў пакаленне, а парк і сёння застаецца месцам рамантычных сустрэч закаханых. Каб шлюб быў доўгім і ўдалым, маладыя лічаць сваім абавязкам пасядзець на камені, а яго кавалачкі ідуць на сувеніры.

Калі Ілжэдзмітрый і Марына і пазнаёміліся ля гэтага валуна, то тады ён знаходзіўся ў брагінскім парку Вішнявецкія. Пасля разбурэння Брагінскага замка падчас паўстання Багдана Хмяльніцкага валун быў перанесены ў Гарадзішча, а затым - у Гарадзішчанскі парк.

23 снежня 2011 года комплексу прысвоены рэгістрацыйны нумар ахоўнага абавязацельства - № 11-02-07/3099.

Сёння ад замка ў пасёлку Тэльман практычна нічога не засталося: частка адной сцяны. Аднак гэты замак таксама быў уключаны ў праграму «Замкі Беларусі» і паводле яе ў 2012 годзе была праведзена кансервацыя рэшткаў сцен і прыведзена ў парадак навакольная тэрыторыя. Цікава, што зроблена гэта было за сродкі французскіх фондаў &quot;Спадчына без межаў&quot; і &quot;Валь дэ Вуар&quot;.

== Апісанне замка == 
Першай праявай сваёй магнацкай годнасці [[Вішнявецкія]] лічылі раскошнае жыллё, у якіх адчувалі сваю моц і непахіснасць. Новы двор князя Вішнявецкага размяшчаўся ў паўднёвай частцы вёскі Тэльман Малейкаўскага сельскага Савета Брагінскага раёна, на правым беразе р. [[Брагінка]].

Мяркуюць, што замак быў пабудаваны ў стылі [[барока]]. Перад замкам быў разбіты вялікі газон з валуном. [[Файл:Камень в парке.jpg|thumb|Той самы валун у парку]] У канцы XVIII стагоддзі тут быў закладзены парк, які таксама меў характэрныя прыметы барочнага паркабудавання. Ад замка ў бок ракі разыходзяцца 3 засаджаныя алеем расліннасцю. У планіровачную структуру парка арганічна ўключана рака, па беразе якой праходзіць алея. Растуць [[ліпа]], [[клён]], [[граб]], [[дуб]], [[вяз]], [[вярба]].

== У фальклоры == 
З даўніх часоў да нас дайшоў верш невядомага аўтара пра тагачасныя гарадзішчанскія падзеі:

 &lt;poem&gt;У Гарадзішчы ёсць адданне:
 У ракі, дзе панскі сад,
 Былі сустрэчы і спатканні 
 Шмат гадоў таму назад. 

 Там у дзеці мінулай славы,
 У цёмнай зеляніне галін,
 У ціхім змроку дубравы 
 Спяваў Марыне салавей. 

 Там, насмешкай цешачыся року,
 Смелы юнак марыў. 
 Ён нявесце чорнавокай
 Аб каханні сваёй шаптаў.

 Там, сярод палескіх багнаў,
 Вішнявецкі пан-магнат
 Стан разбіў свой з халопіяў,
 Са шляхецтва і салдат. 

 Бачу я праз далеч нямую:
 У замку князя бляск палат 
 Бачу Мнішак маладую, 
 Чую ў гонар яе: «Віват!» 

 Час смуты і крамалы 
 Пранеслася, як цяжкае імгненне,
 Ліхалецця сон цяжкі
 На Русі вялікай верш.

 Няма ні замка ў Брагінкі,
 Дзе Лжэдзмітрый баляваў,
 Ні бязбожніцы Марынкі,
 — Толькі адзін застаўся вал.
 
 Дыхаюць таямніцай ён халоднай
 І маўчыць, не кажучы, 
 Што тут выхадзец бязродны 
 Зваўся імем цара.&lt;/poem&gt;

== Літаратура ==
{{Гісторико-культурная каштоўнасць Рэспублікі Беларусь|313Г000121}}
* Зямля нашых продкаў : У складзе Вялікага княства Літоўскага і Рэчы Паспалітай // Памяць : Брагінскі раён : Гісторыка-дакументальныя хронікі гарадоў і раёнаў Беларусі / укладальнік: І. Ф. Ганжураў. — Мінск : Мастацкая літаратура, 2003. — С. 37-50.
* Парк // Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі : Гомельская вобласць / АН БССР, Інстытут мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору; рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск : Беларуская Савецкая Энцыклапедыя, 1985. — С. 104.
* Парк з рэшткамі сцяны замка Вішнявецкіх // Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь / складальнікі: В. Я. Абламскі, І. М. Чарняўскі, Ю. А. Барысюк. — Мінск : БЕЛТА, 2009. — С. 239.
* Тэльман // Гарады і вёскі Беларусі : Энцыклапедыя. — Т. 1. — Кн. 1 : Гомельская вобласць / Станіслаў Віктаравіч Марцэлеў ; рэд. кал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск : Беларуская Энцыклапедыя, 2004. — С. 112.

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}
{{Замкі Беларусі}}

[[Катэгорыя:Замкі Вялікага Княства Літоўскага]]
[[Катэгорыя:Замкі Беларусі]]
* [http://www.bragin.gomel-region.by/ru/ikc/]
* [http://monument.goub.by/?p=1717]

{{Вонкавыя спасылкі}}

{{DEFAULTSORT:Вішнявецкіх замак}}
[[Катэгорыя:Брагінскі раён]]</text>
      <sha1>l7a02a73nrgk0qxar86uo2ptj5ssi02</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195190</id>
      <parentid>4195189</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T18:51:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vasil777</username>
        <id>110835</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11790" xml:space="preserve">{{Замак
 |Беларуская назва   = Замак Вішнявецкіх
 |Выява             = Стена Тельманского замка.jpg
 |Подпіс выявы     = Агульны выгляд рэшткаў замка
 |Шырыня выявы      = 
 |Сучасны статус      = Гісторико-культурная каштоўнасць РБ|313Г000121
 |Краіна                  = [[Беларусь]]
 |Архітектурны стыль     = [[Барока]] 
 |Назва месцазнаходжання = Вёска
 |Месцазнаходжанне         = [[Тэльман (Гомельская вобласць)|Тэльман]]
 |lat dir =|lat_deg =|lat_min =|lat_sec =
 |lon dir =|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
 |Архітэктар              =
 |Заснавальнік              =
 |Асноўныя даты           =
 |Пачатак будаўніцтва    = не пазней XVI стагоддзя
 |Канец будаўніцтва =
 |Стан               = руіны
 |Матэрыял                = [[цэгла]]
 |Commons                 =
 |Вставка = {{+ИПК|Координаты центра = 51.8112/30.3033|Метка=да|Увеличение=13|Кайма=да|Отступ=да}}
}}

'''Замак Вішнявецкіх''', '''Парк з рэшткамі сцяны замка Вішнявецкіх''', '''Двор-Гарадзішчанскі замак''', '''Тэльманскі замак''' — абарончае умацаванне і рэзіденцыя ў вёсцы Тэльман (да савецкай улады Двор-Городзішча) [[Брагінскі раён|Брагінскага раёна]] [[Гомельская вобласць|Гомельскай вобласці]] [[Рэспубліка Беларусь|Рэспублікі Беларусь]]. Знаходзіцца ў паўднёвай частцы вёскі [[Тэльман (Брагінскі раён)]], на правым беразе [[Брагінка|ракі Брагінкі]].

Дакладная дата будаўніцтва замка невядомая. З XVI стагоддзя гэтыя землі належалі князям Вішнявецкім, якія і пабудавалі тут замак (па іншых крыніцах - проста размясціліся ва Старым замку, які ўжо быў на гэтых землях). Таксама мясцовыя краязнаўцы сцвярджаюць, што менавіта ў гэтым замку некаторы час жылі людзі-легенды Смутнага часу [[Ілжэдзмітрый I]] і [[Аляксандр Юзэф Лісоўскі]]. Ці так гэта, невядома, але тое, што гэты замак &quot;з гісторыяй&quot;, факт.

Сёння ад замка ў пасёлку [[Тэльман (Брагінскі раён)]] практычна нічога не засталося: частка адной сцяны. Аднак гэты замак таксама быў уключаны ў праграму «Замкі Беларусі» і паводле яе ў 2012 годзе была праведзена кансервацыя рэшткаў сцен і прыведзена ў парадак навакольная тэрыторыя.


== Гісторыя замка ==
У 1574 годзе мястэчка Брагін з прылеглымі валасцямі былі падораны каралём Польскім і вялікім князем Літоўскім Генрыхам Валуа літоўскім магнатам Аляксандру і Міхаілу Вішнявецкім (Збаражскім). На гэтай тэрыторыі былі пабудаваны 2 замкі: у сталым княжай рэзідэнцыяй Брагінe і ў вёсцы Гарадзішча (Двор-Гарадзішча) за 4 км ад яго, на правым беразе р. [[Брагінка]].

З паркам, закладзеным тут у XVIII стагоддзі, злучана некалькі прыгожых легенд. У прыватнасці, тут знаходзіцца валун у форме сэрца, які атрымаў неафіцыйную назву Камень кахання. Па легендзе, менавіта ў гэтага каменя ў 1603 годзе адбылося знаёмства авантурыста Ілжэдзмітрыя (1605—1606) з будучай жонкай Марынай Мнішак. Нібыта тут прыгажуня ўпершыню пачула палкія прызнанні ад будучага расійскага цара. Гэтая гісторыя перадаецца з пакалення ў пакаленне, а парк і сёння застаецца месцам рамантычных сустрэч закаханых. Каб шлюб быў доўгім і ўдалым, маладыя лічаць сваім абавязкам пасядзець на камені, а яго кавалачкі ідуць на сувеніры.

Калі Ілжэдзмітрый і Марына і пазнаёміліся ля гэтага валуна, то тады ён знаходзіўся ў брагінскім парку Вішнявецкія. Пасля разбурэння Брагінскага замка падчас паўстання Багдана Хмяльніцкага валун быў перанесены ў Гарадзішча, а затым - у Гарадзішчанскі парк.

23 снежня 2011 года комплексу прысвоены рэгістрацыйны нумар ахоўнага абавязацельства - № 11-02-07/3099.

Сёння ад замка ў пасёлку Тэльман практычна нічога не засталося: частка адной сцяны. Аднак гэты замак таксама быў уключаны ў праграму «Замкі Беларусі» і паводле яе ў 2012 годзе была праведзена кансервацыя рэшткаў сцен і прыведзена ў парадак навакольная тэрыторыя. Цікава, што зроблена гэта было за сродкі французскіх фондаў &quot;Спадчына без межаў&quot; і &quot;Валь дэ Вуар&quot;.

== Апісанне замка == 
Першай праявай сваёй магнацкай годнасці [[Вішнявецкія]] лічылі раскошнае жыллё, у якіх адчувалі сваю моц і непахіснасць. Новы двор князя Вішнявецкага размяшчаўся ў паўднёвай частцы вёскі Тэльман Малейкаўскага сельскага Савета Брагінскага раёна, на правым беразе р. [[Брагінка]].

Мяркуюць, што замак быў пабудаваны ў стылі [[барока]]. Перад замкам быў разбіты вялікі газон з валуном. [[Файл:Камень в парке.jpg|thumb|Той самы валун у парку]] У канцы XVIII стагоддзі тут быў закладзены парк, які таксама меў характэрныя прыметы барочнага паркабудавання. Ад замка ў бок ракі разыходзяцца 3 засаджаныя алеем расліннасцю. У планіровачную структуру парка арганічна ўключана рака, па беразе якой праходзіць алея. Растуць [[ліпа]], [[клён]], [[граб]], [[дуб]], [[вяз]], [[вярба]].

== У фальклоры == 
З даўніх часоў да нас дайшоў верш невядомага аўтара пра тагачасныя гарадзішчанскія падзеі:

 &lt;poem&gt;У Гарадзішчы ёсць адданне:
 У ракі, дзе панскі сад,
 Былі сустрэчы і спатканні 
 Шмат гадоў таму назад. 

 Там у дзеці мінулай славы,
 У цёмнай зеляніне галін,
 У ціхім змроку дубравы 
 Спяваў Марыне салавей. 

 Там, насмешкай цешачыся року,
 Смелы юнак марыў. 
 Ён нявесце чорнавокай
 Аб каханні сваёй шаптаў.

 Там, сярод палескіх багнаў,
 Вішнявецкі пан-магнат
 Стан разбіў свой з халопіяў,
 Са шляхецтва і салдат. 

 Бачу я праз далеч нямую:
 У замку князя бляск палат 
 Бачу Мнішак маладую, 
 Чую ў гонар яе: «Віват!» 

 Час смуты і крамалы 
 Пранеслася, як цяжкае імгненне,
 Ліхалецця сон цяжкі
 На Русі вялікай верш.

 Няма ні замка ў Брагінкі,
 Дзе Лжэдзмітрый баляваў,
 Ні бязбожніцы Марынкі,
 — Толькі адзін застаўся вал.
 
 Дыхаюць таямніцай ён халоднай
 І маўчыць, не кажучы, 
 Што тут выхадзец бязродны 
 Зваўся імем цара.&lt;/poem&gt;

== Літаратура ==
{{Гісторико-культурная каштоўнасць РБ|313Г000121}}
* Зямля нашых продкаў : У складзе Вялікага княства Літоўскага і Рэчы Паспалітай // Памяць : Брагінскі раён : Гісторыка-дакументальныя хронікі гарадоў і раёнаў Беларусі / укладальнік: І. Ф. Ганжураў. — Мінск : Мастацкая літаратура, 2003. — С. 37-50.
* Парк // Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі : Гомельская вобласць / АН БССР, Інстытут мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору; рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск : Беларуская Савецкая Энцыклапедыя, 1985. — С. 104.
* Парк з рэшткамі сцяны замка Вішнявецкіх // Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь / складальнікі: В. Я. Абламскі, І. М. Чарняўскі, Ю. А. Барысюк. — Мінск : БЕЛТА, 2009. — С. 239.
* Тэльман // Гарады і вёскі Беларусі : Энцыклапедыя. — Т. 1. — Кн. 1 : Гомельская вобласць / Станіслаў Віктаравіч Марцэлеў ; рэд. кал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск : Беларуская Энцыклапедыя, 2004. — С. 112.

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}
{{Замкі Беларусі}}

[[Катэгорыя:Замкі Вялікага Княства Літоўскага]]
[[Катэгорыя:Замкі Беларусі]]
* [http://www.bragin.gomel-region.by/ru/ikc/]
* [http://monument.goub.by/?p=1717]

{{Вонкавыя спасылкі}}

{{DEFAULTSORT:Вішнявецкіх замак}}
[[Катэгорыя:Брагінскі раён]]</text>
      <sha1>2gu7p1ww43eupspkxwm0cous7r2ykdm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195191</id>
      <parentid>4195190</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T18:54:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vasil777</username>
        <id>110835</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11842" xml:space="preserve">{{Замак
 |Беларуская назва        = Замак Вішнявецкіх
 |Выява                  = Стена Тельманского замка.jpg
 |Подпіс выявы          = Агульны выгляд рэшткаў замка
 |Шырыня выявы           = 
 |Сучасны статус           = Гісторико-культурная каштоўнасць РБ 4|313Г000121
 |Краіна                       = [[Беларусь]]
 |Архітектурны стыль          = [[Барока]] 
 |Назва месцазнаходжання      = Вёска
 |Месцазнаходжанне              = [[Тэльман (Брагінскі раён)|Тэльман]]
 |lat dir =|lat_deg =|lat_min =|lat_sec =
 |lon dir =|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
 |Архітэктар              =
 |Заснавальнік              =
 |Асноўныя даты           =
 |Пачатак будаўніцтва         = не пазней XVI стагоддзя
 |Канец будаўніцтва      =
 |Стан                    = руіны
 |Матэрыял                = [[цэгла]]
 |Commons                 =
 |Вставка = {{+ИПК|Координаты центра = 51.8112/30.3033|Метка=да|Увеличение=13|Кайма=да|Отступ=да}}
}}

'''Замак Вішнявецкіх''', '''Парк з рэшткамі сцяны замка Вішнявецкіх''', '''Двор-Гарадзішчанскі замак''', '''Тэльманскі замак''' — абарончае умацаванне і рэзіденцыя ў вёсцы Тэльман (да савецкай улады Двор-Городзішча) [[Брагінскі раён|Брагінскага раёна]] [[Гомельская вобласць|Гомельскай вобласці]] [[Рэспубліка Беларусь|Рэспублікі Беларусь]]. Знаходзіцца ў паўднёвай частцы вёскі [[Тэльман (Брагінскі раён)]], на правым беразе [[Брагінка|ракі Брагінкі]].

Дакладная дата будаўніцтва замка невядомая. З XVI стагоддзя гэтыя землі належалі князям Вішнявецкім, якія і пабудавалі тут замак (па іншых крыніцах - проста размясціліся ва Старым замку, які ўжо быў на гэтых землях). Таксама мясцовыя краязнаўцы сцвярджаюць, што менавіта ў гэтым замку некаторы час жылі людзі-легенды Смутнага часу [[Ілжэдзмітрый I]] і [[Аляксандр Юзэф Лісоўскі]]. Ці так гэта, невядома, але тое, што гэты замак &quot;з гісторыяй&quot;, факт.

Сёння ад замка ў пасёлку [[Тэльман (Брагінскі раён)]] практычна нічога не засталося: частка адной сцяны. Аднак гэты замак таксама быў уключаны ў праграму «Замкі Беларусі» і паводле яе ў 2012 годзе была праведзена кансервацыя рэшткаў сцен і прыведзена ў парадак навакольная тэрыторыя.


== Гісторыя замка ==
У 1574 годзе мястэчка Брагін з прылеглымі валасцямі былі падораны каралём Польскім і вялікім князем Літоўскім Генрыхам Валуа літоўскім магнатам Аляксандру і Міхаілу Вішнявецкім (Збаражскім). На гэтай тэрыторыі былі пабудаваны 2 замкі: у сталым княжай рэзідэнцыяй Брагінe і ў вёсцы Гарадзішча (Двор-Гарадзішча) за 4 км ад яго, на правым беразе р. [[Брагінка]].

З паркам, закладзеным тут у XVIII стагоддзі, злучана некалькі прыгожых легенд. У прыватнасці, тут знаходзіцца валун у форме сэрца, які атрымаў неафіцыйную назву Камень кахання. Па легендзе, менавіта ў гэтага каменя ў 1603 годзе адбылося знаёмства авантурыста Ілжэдзмітрыя (1605—1606) з будучай жонкай Марынай Мнішак. Нібыта тут прыгажуня ўпершыню пачула палкія прызнанні ад будучага расійскага цара. Гэтая гісторыя перадаецца з пакалення ў пакаленне, а парк і сёння застаецца месцам рамантычных сустрэч закаханых. Каб шлюб быў доўгім і ўдалым, маладыя лічаць сваім абавязкам пасядзець на камені, а яго кавалачкі ідуць на сувеніры.

Калі Ілжэдзмітрый і Марына і пазнаёміліся ля гэтага валуна, то тады ён знаходзіўся ў брагінскім парку Вішнявецкія. Пасля разбурэння Брагінскага замка падчас паўстання Багдана Хмяльніцкага валун быў перанесены ў Гарадзішча, а затым - у Гарадзішчанскі парк.

23 снежня 2011 года комплексу прысвоены рэгістрацыйны нумар ахоўнага абавязацельства - № 11-02-07/3099.

Сёння ад замка ў пасёлку Тэльман практычна нічога не засталося: частка адной сцяны. Аднак гэты замак таксама быў уключаны ў праграму «Замкі Беларусі» і паводле яе ў 2012 годзе была праведзена кансервацыя рэшткаў сцен і прыведзена ў парадак навакольная тэрыторыя. Цікава, што зроблена гэта было за сродкі французскіх фондаў &quot;Спадчына без межаў&quot; і &quot;Валь дэ Вуар&quot;.

== Апісанне замка == 
Першай праявай сваёй магнацкай годнасці [[Вішнявецкія]] лічылі раскошнае жыллё, у якіх адчувалі сваю моц і непахіснасць. Новы двор князя Вішнявецкага размяшчаўся ў паўднёвай частцы вёскі Тэльман Малейкаўскага сельскага Савета Брагінскага раёна, на правым беразе р. [[Брагінка]].

Мяркуюць, што замак быў пабудаваны ў стылі [[барока]]. Перад замкам быў разбіты вялікі газон з валуном. [[Файл:Камень в парке.jpg|thumb|Той самы валун у парку]] У канцы XVIII стагоддзі тут быў закладзены парк, які таксама меў характэрныя прыметы барочнага паркабудавання. Ад замка ў бок ракі разыходзяцца 3 засаджаныя алеем расліннасцю. У планіровачную структуру парка арганічна ўключана рака, па беразе якой праходзіць алея. Растуць [[ліпа]], [[клён]], [[граб]], [[дуб]], [[вяз]], [[вярба]].

== У фальклоры == 
З даўніх часоў да нас дайшоў верш невядомага аўтара пра тагачасныя гарадзішчанскія падзеі:

 &lt;poem&gt;У Гарадзішчы ёсць адданне:
 У ракі, дзе панскі сад,
 Былі сустрэчы і спатканні 
 Шмат гадоў таму назад. 

 Там у дзеці мінулай славы,
 У цёмнай зеляніне галін,
 У ціхім змроку дубравы 
 Спяваў Марыне салавей. 

 Там, насмешкай цешачыся року,
 Смелы юнак марыў. 
 Ён нявесце чорнавокай
 Аб каханні сваёй шаптаў.

 Там, сярод палескіх багнаў,
 Вішнявецкі пан-магнат
 Стан разбіў свой з халопіяў,
 Са шляхецтва і салдат. 

 Бачу я праз далеч нямую:
 У замку князя бляск палат 
 Бачу Мнішак маладую, 
 Чую ў гонар яе: «Віват!» 

 Час смуты і крамалы 
 Пранеслася, як цяжкае імгненне,
 Ліхалецця сон цяжкі
 На Русі вялікай верш.

 Няма ні замка ў Брагінкі,
 Дзе Лжэдзмітрый баляваў,
 Ні бязбожніцы Марынкі,
 — Толькі адзін застаўся вал.
 
 Дыхаюць таямніцай ён халоднай
 І маўчыць, не кажучы, 
 Што тут выхадзец бязродны 
 Зваўся імем цара.&lt;/poem&gt;

== Літаратура ==
{{Гісторико-культурная каштоўнасць РБ|313Г000121}}
* Зямля нашых продкаў : У складзе Вялікага княства Літоўскага і Рэчы Паспалітай // Памяць : Брагінскі раён : Гісторыка-дакументальныя хронікі гарадоў і раёнаў Беларусі / укладальнік: І. Ф. Ганжураў. — Мінск : Мастацкая літаратура, 2003. — С. 37-50.
* Парк // Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі : Гомельская вобласць / АН БССР, Інстытут мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору; рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск : Беларуская Савецкая Энцыклапедыя, 1985. — С. 104.
* Парк з рэшткамі сцяны замка Вішнявецкіх // Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь / складальнікі: В. Я. Абламскі, І. М. Чарняўскі, Ю. А. Барысюк. — Мінск : БЕЛТА, 2009. — С. 239.
* Тэльман // Гарады і вёскі Беларусі : Энцыклапедыя. — Т. 1. — Кн. 1 : Гомельская вобласць / Станіслаў Віктаравіч Марцэлеў ; рэд. кал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск : Беларуская Энцыклапедыя, 2004. — С. 112.

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}
{{Замкі Беларусі}}

[[Катэгорыя:Замкі Вялікага Княства Літоўскага]]
[[Катэгорыя:Замкі Беларусі]]
* [http://www.bragin.gomel-region.by/ru/ikc/]
* [http://monument.goub.by/?p=1717]

{{Вонкавыя спасылкі}}

{{DEFAULTSORT:Вішнявецкіх замак}}
[[Катэгорыя:Брагінскі раён]]</text>
      <sha1>dfe0q7yp06j57vurnz4xaq93pcns0du</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195194</id>
      <parentid>4195191</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T19:03:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vasil777</username>
        <id>110835</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11836" xml:space="preserve">{{Замак
 |Беларуская назва        = Замак Вішнявецкіх
 |Выява                  = Стена Тельманского замка.jpg
 |Подпіс выявы          = Агульны выгляд рэшткаў замка
 |Шырыня выявы           = 
 |Сучасны статус           = Гісторыка-культурная каштоўнасць РБ|313Г000121
 |Краіна                       = [[Беларусь]]
 |Архітектурны стыль          = [[барока]] 
 |Назва месцазнаходжання      = вёска
 |Месцазнаходжанне              = [[Тэльман (Брагінскі раён)|Тэльман]]
 |lat dir =|lat_deg =|lat_min =|lat_sec =
 |lon dir =|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
 |Архітэктар              =
 |Заснавальнік              =
 |Асноўныя даты           =
 |Пачатак будаўніцтва         = не пазней XVI стагоддзя
 |Канец будаўніцтва      =
 |Стан                    = руіны
 |Матэрыял                = [[цэгла]]
 |Commons                 =
 |Вставка = {{+ИПК|Координаты центра = 51.8112/30.3033|Метка=да|Увеличение=13|Кайма=да|Отступ=да}}
}}

'''Замак Вішнявецкіх''', '''Парк з рэшткамі сцяны замка Вішнявецкіх''', '''Двор-Гарадзішчанскі замак''', '''Тэльманскі замак''' — абарончае умацаванне і рэзіденцыя ў вёсцы Тэльман (да савецкай улады Двор-Городзішча) [[Брагінскі раён|Брагінскага раёна]] [[Гомельская вобласць|Гомельскай вобласці]] [[Рэспубліка Беларусь|Рэспублікі Беларусь]]. Знаходзіцца ў паўднёвай частцы вёскі [[Тэльман (Брагінскі раён)]], на правым беразе [[Брагінка|ракі Брагінкі]].

Дакладная дата будаўніцтва замка невядомая. З XVI стагоддзя гэтыя землі належалі князям Вішнявецкім, якія і пабудавалі тут замак (па іншых крыніцах - проста размясціліся ва Старым замку, які ўжо быў на гэтых землях). Таксама мясцовыя краязнаўцы сцвярджаюць, што менавіта ў гэтым замку некаторы час жылі людзі-легенды Смутнага часу [[Ілжэдзмітрый I]] і [[Аляксандр Юзэф Лісоўскі]]. Ці так гэта, невядома, але тое, што гэты замак &quot;з гісторыяй&quot;, факт.

Сёння ад замка ў пасёлку [[Тэльман (Брагінскі раён)]] практычна нічога не засталося: частка адной сцяны. Аднак гэты замак таксама быў уключаны ў праграму «Замкі Беларусі» і паводле яе ў 2012 годзе была праведзена кансервацыя рэшткаў сцен і прыведзена ў парадак навакольная тэрыторыя.


== Гісторыя замка ==
У 1574 годзе мястэчка Брагін з прылеглымі валасцямі былі падораны каралём Польскім і вялікім князем Літоўскім Генрыхам Валуа літоўскім магнатам Аляксандру і Міхаілу Вішнявецкім (Збаражскім). На гэтай тэрыторыі былі пабудаваны 2 замкі: у сталым княжай рэзідэнцыяй Брагінe і ў вёсцы Гарадзішча (Двор-Гарадзішча) за 4 км ад яго, на правым беразе р. [[Брагінка]].

З паркам, закладзеным тут у XVIII стагоддзі, злучана некалькі прыгожых легенд. У прыватнасці, тут знаходзіцца валун у форме сэрца, які атрымаў неафіцыйную назву Камень кахання. Па легендзе, менавіта ў гэтага каменя ў 1603 годзе адбылося знаёмства авантурыста Ілжэдзмітрыя (1605—1606) з будучай жонкай Марынай Мнішак. Нібыта тут прыгажуня ўпершыню пачула палкія прызнанні ад будучага расійскага цара. Гэтая гісторыя перадаецца з пакалення ў пакаленне, а парк і сёння застаецца месцам рамантычных сустрэч закаханых. Каб шлюб быў доўгім і ўдалым, маладыя лічаць сваім абавязкам пасядзець на камені, а яго кавалачкі ідуць на сувеніры.

Калі Ілжэдзмітрый і Марына і пазнаёміліся ля гэтага валуна, то тады ён знаходзіўся ў брагінскім парку Вішнявецкія. Пасля разбурэння Брагінскага замка падчас паўстання Багдана Хмяльніцкага валун быў перанесены ў Гарадзішча, а затым - у Гарадзішчанскі парк.

23 снежня 2011 года комплексу прысвоены рэгістрацыйны нумар ахоўнага абавязацельства - № 11-02-07/3099.

Сёння ад замка ў пасёлку Тэльман практычна нічога не засталося: частка адной сцяны. Аднак гэты замак таксама быў уключаны ў праграму «Замкі Беларусі» і паводле яе ў 2012 годзе была праведзена кансервацыя рэшткаў сцен і прыведзена ў парадак навакольная тэрыторыя. Цікава, што зроблена гэта было за сродкі французскіх фондаў &quot;Спадчына без межаў&quot; і &quot;Валь дэ Вуар&quot;.

== Апісанне замка == 
Першай праявай сваёй магнацкай годнасці [[Вішнявецкія]] лічылі раскошнае жыллё, у якіх адчувалі сваю моц і непахіснасць. Новы двор князя Вішнявецкага размяшчаўся ў паўднёвай частцы вёскі Тэльман Малейкаўскага сельскага Савета Брагінскага раёна, на правым беразе р. [[Брагінка]].

Мяркуюць, што замак быў пабудаваны ў стылі [[барока]]. Перад замкам быў разбіты вялікі газон з валуном. [[Файл:Камень в парке.jpg|thumb|Той самы валун у парку]] У канцы XVIII стагоддзі тут быў закладзены парк, які таксама меў характэрныя прыметы барочнага паркабудавання. Ад замка ў бок ракі разыходзяцца 3 засаджаныя алеем расліннасцю. У планіровачную структуру парка арганічна ўключана рака, па беразе якой праходзіць алея. Растуць [[ліпа]], [[клён]], [[граб]], [[дуб]], [[вяз]], [[вярба]].

== У фальклоры == 
З даўніх часоў да нас дайшоў верш невядомага аўтара пра тагачасныя гарадзішчанскія падзеі:

 &lt;poem&gt;У Гарадзішчы ёсць адданне:
 У ракі, дзе панскі сад,
 Былі сустрэчы і спатканні 
 Шмат гадоў таму назад. 

 Там у дзеці мінулай славы,
 У цёмнай зеляніне галін,
 У ціхім змроку дубравы 
 Спяваў Марыне салавей. 

 Там, насмешкай цешачыся року,
 Смелы юнак марыў. 
 Ён нявесце чорнавокай
 Аб каханні сваёй шаптаў.

 Там, сярод палескіх багнаў,
 Вішнявецкі пан-магнат
 Стан разбіў свой з халопіяў,
 Са шляхецтва і салдат. 

 Бачу я праз далеч нямую:
 У замку князя бляск палат 
 Бачу Мнішак маладую, 
 Чую ў гонар яе: «Віват!» 

 Час смуты і крамалы 
 Пранеслася, як цяжкае імгненне,
 Ліхалецця сон цяжкі
 На Русі вялікай верш.

 Няма ні замка ў Брагінкі,
 Дзе Лжэдзмітрый баляваў,
 Ні бязбожніцы Марынкі,
 — Толькі адзін застаўся вал.
 
 Дыхаюць таямніцай ён халоднай
 І маўчыць, не кажучы, 
 Што тут выхадзец бязродны 
 Зваўся імем цара.&lt;/poem&gt;

== Літаратура ==
Гісторыка-культурная каштоўнасць РБ|313Г000121
* Зямля нашых продкаў : У складзе Вялікага княства Літоўскага і Рэчы Паспалітай // Памяць : Брагінскі раён : Гісторыка-дакументальныя хронікі гарадоў і раёнаў Беларусі / укладальнік: І. Ф. Ганжураў. — Мінск : Мастацкая літаратура, 2003. — С. 37-50.
* Парк // Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі : Гомельская вобласць / АН БССР, Інстытут мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору; рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск : Беларуская Савецкая Энцыклапедыя, 1985. — С. 104.
* Парк з рэшткамі сцяны замка Вішнявецкіх // Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь / складальнікі: В. Я. Абламскі, І. М. Чарняўскі, Ю. А. Барысюк. — Мінск : БЕЛТА, 2009. — С. 239.
* Тэльман // Гарады і вёскі Беларусі : Энцыклапедыя. — Т. 1. — Кн. 1 : Гомельская вобласць / Станіслаў Віктаравіч Марцэлеў ; рэд. кал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск : Беларуская Энцыклапедыя, 2004. — С. 112.

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}
{{Замкі Беларусі}}

[[Катэгорыя:Замкі Вялікага Княства Літоўскага]]
[[Катэгорыя:Замкі Беларусі]]
* [http://www.bragin.gomel-region.by/ru/ikc/]
* [http://monument.goub.by/?p=1717]

{{Вонкавыя спасылкі}}

{{DEFAULTSORT:Вішнявецкіх замак}}
[[Катэгорыя:Брагінскі раён]]</text>
      <sha1>okw5t0603spn43o733b7rtgd69hcmjr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195195</id>
      <parentid>4195194</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T19:05:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vasil777</username>
        <id>110835</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Літаратура */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11840" xml:space="preserve">{{Замак
 |Беларуская назва        = Замак Вішнявецкіх
 |Выява                  = Стена Тельманского замка.jpg
 |Подпіс выявы          = Агульны выгляд рэшткаў замка
 |Шырыня выявы           = 
 |Сучасны статус           = Гісторыка-культурная каштоўнасць РБ|313Г000121
 |Краіна                       = [[Беларусь]]
 |Архітектурны стыль          = [[барока]] 
 |Назва месцазнаходжання      = вёска
 |Месцазнаходжанне              = [[Тэльман (Брагінскі раён)|Тэльман]]
 |lat dir =|lat_deg =|lat_min =|lat_sec =
 |lon dir =|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
 |Архітэктар              =
 |Заснавальнік              =
 |Асноўныя даты           =
 |Пачатак будаўніцтва         = не пазней XVI стагоддзя
 |Канец будаўніцтва      =
 |Стан                    = руіны
 |Матэрыял                = [[цэгла]]
 |Commons                 =
 |Вставка = {{+ИПК|Координаты центра = 51.8112/30.3033|Метка=да|Увеличение=13|Кайма=да|Отступ=да}}
}}

'''Замак Вішнявецкіх''', '''Парк з рэшткамі сцяны замка Вішнявецкіх''', '''Двор-Гарадзішчанскі замак''', '''Тэльманскі замак''' — абарончае умацаванне і рэзіденцыя ў вёсцы Тэльман (да савецкай улады Двор-Городзішча) [[Брагінскі раён|Брагінскага раёна]] [[Гомельская вобласць|Гомельскай вобласці]] [[Рэспубліка Беларусь|Рэспублікі Беларусь]]. Знаходзіцца ў паўднёвай частцы вёскі [[Тэльман (Брагінскі раён)]], на правым беразе [[Брагінка|ракі Брагінкі]].

Дакладная дата будаўніцтва замка невядомая. З XVI стагоддзя гэтыя землі належалі князям Вішнявецкім, якія і пабудавалі тут замак (па іншых крыніцах - проста размясціліся ва Старым замку, які ўжо быў на гэтых землях). Таксама мясцовыя краязнаўцы сцвярджаюць, што менавіта ў гэтым замку некаторы час жылі людзі-легенды Смутнага часу [[Ілжэдзмітрый I]] і [[Аляксандр Юзэф Лісоўскі]]. Ці так гэта, невядома, але тое, што гэты замак &quot;з гісторыяй&quot;, факт.

Сёння ад замка ў пасёлку [[Тэльман (Брагінскі раён)]] практычна нічога не засталося: частка адной сцяны. Аднак гэты замак таксама быў уключаны ў праграму «Замкі Беларусі» і паводле яе ў 2012 годзе была праведзена кансервацыя рэшткаў сцен і прыведзена ў парадак навакольная тэрыторыя.


== Гісторыя замка ==
У 1574 годзе мястэчка Брагін з прылеглымі валасцямі былі падораны каралём Польскім і вялікім князем Літоўскім Генрыхам Валуа літоўскім магнатам Аляксандру і Міхаілу Вішнявецкім (Збаражскім). На гэтай тэрыторыі былі пабудаваны 2 замкі: у сталым княжай рэзідэнцыяй Брагінe і ў вёсцы Гарадзішча (Двор-Гарадзішча) за 4 км ад яго, на правым беразе р. [[Брагінка]].

З паркам, закладзеным тут у XVIII стагоддзі, злучана некалькі прыгожых легенд. У прыватнасці, тут знаходзіцца валун у форме сэрца, які атрымаў неафіцыйную назву Камень кахання. Па легендзе, менавіта ў гэтага каменя ў 1603 годзе адбылося знаёмства авантурыста Ілжэдзмітрыя (1605—1606) з будучай жонкай Марынай Мнішак. Нібыта тут прыгажуня ўпершыню пачула палкія прызнанні ад будучага расійскага цара. Гэтая гісторыя перадаецца з пакалення ў пакаленне, а парк і сёння застаецца месцам рамантычных сустрэч закаханых. Каб шлюб быў доўгім і ўдалым, маладыя лічаць сваім абавязкам пасядзець на камені, а яго кавалачкі ідуць на сувеніры.

Калі Ілжэдзмітрый і Марына і пазнаёміліся ля гэтага валуна, то тады ён знаходзіўся ў брагінскім парку Вішнявецкія. Пасля разбурэння Брагінскага замка падчас паўстання Багдана Хмяльніцкага валун быў перанесены ў Гарадзішча, а затым - у Гарадзішчанскі парк.

23 снежня 2011 года комплексу прысвоены рэгістрацыйны нумар ахоўнага абавязацельства - № 11-02-07/3099.

Сёння ад замка ў пасёлку Тэльман практычна нічога не засталося: частка адной сцяны. Аднак гэты замак таксама быў уключаны ў праграму «Замкі Беларусі» і паводле яе ў 2012 годзе была праведзена кансервацыя рэшткаў сцен і прыведзена ў парадак навакольная тэрыторыя. Цікава, што зроблена гэта было за сродкі французскіх фондаў &quot;Спадчына без межаў&quot; і &quot;Валь дэ Вуар&quot;.

== Апісанне замка == 
Першай праявай сваёй магнацкай годнасці [[Вішнявецкія]] лічылі раскошнае жыллё, у якіх адчувалі сваю моц і непахіснасць. Новы двор князя Вішнявецкага размяшчаўся ў паўднёвай частцы вёскі Тэльман Малейкаўскага сельскага Савета Брагінскага раёна, на правым беразе р. [[Брагінка]].

Мяркуюць, што замак быў пабудаваны ў стылі [[барока]]. Перад замкам быў разбіты вялікі газон з валуном. [[Файл:Камень в парке.jpg|thumb|Той самы валун у парку]] У канцы XVIII стагоддзі тут быў закладзены парк, які таксама меў характэрныя прыметы барочнага паркабудавання. Ад замка ў бок ракі разыходзяцца 3 засаджаныя алеем расліннасцю. У планіровачную структуру парка арганічна ўключана рака, па беразе якой праходзіць алея. Растуць [[ліпа]], [[клён]], [[граб]], [[дуб]], [[вяз]], [[вярба]].

== У фальклоры == 
З даўніх часоў да нас дайшоў верш невядомага аўтара пра тагачасныя гарадзішчанскія падзеі:

 &lt;poem&gt;У Гарадзішчы ёсць адданне:
 У ракі, дзе панскі сад,
 Былі сустрэчы і спатканні 
 Шмат гадоў таму назад. 

 Там у дзеці мінулай славы,
 У цёмнай зеляніне галін,
 У ціхім змроку дубравы 
 Спяваў Марыне салавей. 

 Там, насмешкай цешачыся року,
 Смелы юнак марыў. 
 Ён нявесце чорнавокай
 Аб каханні сваёй шаптаў.

 Там, сярод палескіх багнаў,
 Вішнявецкі пан-магнат
 Стан разбіў свой з халопіяў,
 Са шляхецтва і салдат. 

 Бачу я праз далеч нямую:
 У замку князя бляск палат 
 Бачу Мнішак маладую, 
 Чую ў гонар яе: «Віват!» 

 Час смуты і крамалы 
 Пранеслася, як цяжкае імгненне,
 Ліхалецця сон цяжкі
 На Русі вялікай верш.

 Няма ні замка ў Брагінкі,
 Дзе Лжэдзмітрый баляваў,
 Ні бязбожніцы Марынкі,
 — Толькі адзін застаўся вал.
 
 Дыхаюць таямніцай ён халоднай
 І маўчыць, не кажучы, 
 Што тут выхадзец бязродны 
 Зваўся імем цара.&lt;/poem&gt;

== Літаратура ==
{{Гісторыка-культурная каштоўнасць РБ|313Г000121}}
* Зямля нашых продкаў : У складзе Вялікага княства Літоўскага і Рэчы Паспалітай // Памяць : Брагінскі раён : Гісторыка-дакументальныя хронікі гарадоў і раёнаў Беларусі / укладальнік: І. Ф. Ганжураў. — Мінск : Мастацкая літаратура, 2003. — С. 37-50.
* Парк // Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі : Гомельская вобласць / АН БССР, Інстытут мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору; рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск : Беларуская Савецкая Энцыклапедыя, 1985. — С. 104.
* Парк з рэшткамі сцяны замка Вішнявецкіх // Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь / складальнікі: В. Я. Абламскі, І. М. Чарняўскі, Ю. А. Барысюк. — Мінск : БЕЛТА, 2009. — С. 239.
* Тэльман // Гарады і вёскі Беларусі : Энцыклапедыя. — Т. 1. — Кн. 1 : Гомельская вобласць / Станіслаў Віктаравіч Марцэлеў ; рэд. кал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск : Беларуская Энцыклапедыя, 2004. — С. 112.

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}
{{Замкі Беларусі}}

[[Катэгорыя:Замкі Вялікага Княства Літоўскага]]
[[Катэгорыя:Замкі Беларусі]]
* [http://www.bragin.gomel-region.by/ru/ikc/]
* [http://monument.goub.by/?p=1717]

{{Вонкавыя спасылкі}}

{{DEFAULTSORT:Вішнявецкіх замак}}
[[Катэгорыя:Брагінскі раён]]</text>
      <sha1>h3ktxpm8tj2axym4vimlec0zq3vm65p</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195202</id>
      <parentid>4195195</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T19:16:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vasil777</username>
        <id>110835</id>
      </contributor>
      <comment>абнаўленне звестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12009" xml:space="preserve">{{Замак
 |Беларуская назва                   = Замак Вішнявецкіх
 |Выява                              = Стена Тельманского замка.jpg
 |Подпіс выявы                       = Агульны выгляд рэшткаў замка
 |Шырыня выявы                       = 
 |Сучасны статус                     = {{Гісторыка-культурная каштоўнасць Рэспублікі Беларусь| 313Г000121}}
 |Краіна                             = [[Беларусь]]
 |Архітектурны стыль                 = [[барока]] 
 |Назва месцазнаходжання             = вёска
 |Месцазнаходжанне                   = [[Тэльман (Брагінскі раён)|Тэльман]]
 |lat dir = N |lat_deg =51|lat_min =48|lat_sec =28
 |lon dir = E |lon_deg =30|lon_min =18|lon_sec =12
 |Архітэктар              =
 |Заснавальнік              =
 |Асноўныя даты           =
 |Пачатак будаўніцтва                = не пазней XVI стагоддзя
 |Канец будаўніцтва      =
 |Стан                               = руіны
 |Матэрыял                           = [[цэгла]]
 |Commons                 =
 |Вставка = {{+ИПК|Координаты центра = 51.8112/30.3033|Метка=да|Увеличение=13|Кайма=да|Отступ=да}}
}}

'''Замак Вішнявецкіх''', '''Парк з рэшткамі сцяны замка Вішнявецкіх''', '''Двор-Гарадзішчанскі замак''', '''Тэльманскі замак''' — абарончае умацаванне і рэзіденцыя ў вёсцы Тэльман (да савецкай улады Двор-Городзішча) [[Брагінскі раён|Брагінскага раёна]] [[Гомельская вобласць|Гомельскай вобласці]] [[Рэспубліка Беларусь|Рэспублікі Беларусь]]. Знаходзіцца ў паўднёвай частцы вёскі [[Тэльман (Брагінскі раён)]], на правым беразе [[Брагінка|ракі Брагінкі]].

Дакладная дата будаўніцтва замка невядомая. З XVI стагоддзя гэтыя землі належалі князям Вішнявецкім, якія і пабудавалі тут замак (па іншых крыніцах - проста размясціліся ва Старым замку, які ўжо быў на гэтых землях). Таксама мясцовыя краязнаўцы сцвярджаюць, што менавіта ў гэтым замку некаторы час жылі людзі-легенды Смутнага часу [[Ілжэдзмітрый I]] і [[Аляксандр Юзэф Лісоўскі]]. Ці так гэта, невядома, але тое, што гэты замак &quot;з гісторыяй&quot;, факт.

Сёння ад замка ў пасёлку [[Тэльман (Брагінскі раён)]] практычна нічога не засталося: частка адной сцяны. Аднак гэты замак таксама быў уключаны ў праграму «Замкі Беларусі» і паводле яе ў 2012 годзе была праведзена кансервацыя рэшткаў сцен і прыведзена ў парадак навакольная тэрыторыя.


== Гісторыя замка ==
У 1574 годзе мястэчка Брагін з прылеглымі валасцямі былі падораны каралём Польскім і вялікім князем Літоўскім Генрыхам Валуа літоўскім магнатам Аляксандру і Міхаілу Вішнявецкім (Збаражскім). На гэтай тэрыторыі былі пабудаваны 2 замкі: у сталым княжай рэзідэнцыяй Брагінe і ў вёсцы Гарадзішча (Двор-Гарадзішча) за 4 км ад яго, на правым беразе р. [[Брагінка]].

З паркам, закладзеным тут у XVIII стагоддзі, злучана некалькі прыгожых легенд. У прыватнасці, тут знаходзіцца валун у форме сэрца, які атрымаў неафіцыйную назву Камень кахання. Па легендзе, менавіта ў гэтага каменя ў 1603 годзе адбылося знаёмства авантурыста Ілжэдзмітрыя (1605—1606) з будучай жонкай Марынай Мнішак. Нібыта тут прыгажуня ўпершыню пачула палкія прызнанні ад будучага расійскага цара. Гэтая гісторыя перадаецца з пакалення ў пакаленне, а парк і сёння застаецца месцам рамантычных сустрэч закаханых. Каб шлюб быў доўгім і ўдалым, маладыя лічаць сваім абавязкам пасядзець на камені, а яго кавалачкі ідуць на сувеніры.

Калі Ілжэдзмітрый і Марына і пазнаёміліся ля гэтага валуна, то тады ён знаходзіўся ў брагінскім парку Вішнявецкія. Пасля разбурэння Брагінскага замка падчас паўстання Багдана Хмяльніцкага валун быў перанесены ў Гарадзішча, а затым - у Гарадзішчанскі парк.

23 снежня 2011 года комплексу прысвоены рэгістрацыйны нумар ахоўнага абавязацельства - № 11-02-07/3099.

Сёння ад замка ў пасёлку Тэльман практычна нічога не засталося: частка адной сцяны. Аднак гэты замак таксама быў уключаны ў праграму «Замкі Беларусі» і паводле яе ў 2012 годзе была праведзена кансервацыя рэшткаў сцен і прыведзена ў парадак навакольная тэрыторыя. Цікава, што зроблена гэта было за сродкі французскіх фондаў &quot;Спадчына без межаў&quot; і &quot;Валь дэ Вуар&quot;.

== Апісанне замка == 
Першай праявай сваёй магнацкай годнасці [[Вішнявецкія]] лічылі раскошнае жыллё, у якіх адчувалі сваю моц і непахіснасць. Новы двор князя Вішнявецкага размяшчаўся ў паўднёвай частцы вёскі Тэльман Малейкаўскага сельскага Савета Брагінскага раёна, на правым беразе р. [[Брагінка]].

Мяркуюць, што замак быў пабудаваны ў стылі [[барока]]. Перад замкам быў разбіты вялікі газон з валуном. [[Файл:Камень в парке.jpg|thumb|Той самы валун у парку]] У канцы XVIII стагоддзі тут быў закладзены парк, які таксама меў характэрныя прыметы барочнага паркабудавання. Ад замка ў бок ракі разыходзяцца 3 засаджаныя алеем расліннасцю. У планіровачную структуру парка арганічна ўключана рака, па беразе якой праходзіць алея. Растуць [[ліпа]], [[клён]], [[граб]], [[дуб]], [[вяз]], [[вярба]].

== У фальклоры == 
З даўніх часоў да нас дайшоў верш невядомага аўтара пра тагачасныя гарадзішчанскія падзеі:

 &lt;poem&gt;У Гарадзішчы ёсць адданне:
 У ракі, дзе панскі сад,
 Былі сустрэчы і спатканні 
 Шмат гадоў таму назад. 

 Там у дзеці мінулай славы,
 У цёмнай зеляніне галін,
 У ціхім змроку дубравы 
 Спяваў Марыне салавей. 

 Там, насмешкай цешачыся року,
 Смелы юнак марыў. 
 Ён нявесце чорнавокай
 Аб каханні сваёй шаптаў.

 Там, сярод палескіх багнаў,
 Вішнявецкі пан-магнат
 Стан разбіў свой з халопіяў,
 Са шляхецтва і салдат. 

 Бачу я праз далеч нямую:
 У замку князя бляск палат 
 Бачу Мнішак маладую, 
 Чую ў гонар яе: «Віват!» 

 Час смуты і крамалы 
 Пранеслася, як цяжкае імгненне,
 Ліхалецця сон цяжкі
 На Русі вялікай верш.

 Няма ні замка ў Брагінкі,
 Дзе Лжэдзмітрый баляваў,
 Ні бязбожніцы Марынкі,
 — Толькі адзін застаўся вал.
 
 Дыхаюць таямніцай ён халоднай
 І маўчыць, не кажучы, 
 Што тут выхадзец бязродны 
 Зваўся імем цара.&lt;/poem&gt;

== Літаратура ==
{{Гісторыка-культурная каштоўнасць РБ| 313Г000121}}
* Зямля нашых продкаў : У складзе Вялікага княства Літоўскага і Рэчы Паспалітай // Памяць : Брагінскі раён : Гісторыка-дакументальныя хронікі гарадоў і раёнаў Беларусі / укладальнік: І. Ф. Ганжураў. — Мінск : Мастацкая літаратура, 2003. — С. 37-50.
* Парк // Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі : Гомельская вобласць / АН БССР, Інстытут мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору; рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск : Беларуская Савецкая Энцыклапедыя, 1985. — С. 104.
* Парк з рэшткамі сцяны замка Вішнявецкіх // Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь / складальнікі: В. Я. Абламскі, І. М. Чарняўскі, Ю. А. Барысюк. — Мінск : БЕЛТА, 2009. — С. 239.
* Тэльман // Гарады і вёскі Беларусі : Энцыклапедыя. — Т. 1. — Кн. 1 : Гомельская вобласць / Станіслаў Віктаравіч Марцэлеў ; рэд. кал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск : Беларуская Энцыклапедыя, 2004. — С. 112.

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}
{{Замкі Беларусі}}

[[Катэгорыя:Замкі Вялікага Княства Літоўскага]]
[[Катэгорыя:Замкі Беларусі]]
* [http://www.bragin.gomel-region.by/ru/ikc/]
* [http://monument.goub.by/?p=1717]

{{Вонкавыя спасылкі}}

{{DEFAULTSORT:Вішнявецкіх замак}}
[[Катэгорыя:Брагінскі раён]]</text>
      <sha1>67z4aztsg3zh9kjbnwbbkhdi9i6ab7i</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195209</id>
      <parentid>4195202</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T19:24:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vasil777</username>
        <id>110835</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12054" xml:space="preserve">{{Замак
 |Беларуская назва                   = Замак Вішнявецкіх
 |Выява                              = Стена Тельманского замка.jpg
 |Подпіс выявы                       = Агульны выгляд рэшткаў замка
 |Шырыня выявы                       = 
 |Сучасны статус                     = {{Гісторыка-культурная каштоўнасць Рэспублікі Беларусь| 313Г000121}}
 |Краіна                             = [[Беларусь]]
 |Архітектурны стыль                 = [[барока]] 
 |Назва месцазнаходжання             = вёска
 |Месцазнаходжанне                   = [[Тэльман (Брагінскі раён)|Тэльман]]
 |lat dir = N |lat_deg =51|lat_min =48|lat_sec =28
 |lon dir = E |lon_deg =30|lon_min =18|lon_sec =12
 |Архітэктар              =
 |Заснавальнік              =
 |Асноўныя даты           =
 |Пачатак будаўніцтва                = не пазней XVI стагоддзя
 |Канец будаўніцтва      =
 |Стан                               = руіны
 |Матэрыял                           = [[цэгла]]
 |Commons                 =
 |Вставка = {{+ИПК|Координаты центра = 51.8112/30.3033|Метка=да|Увеличение=13|Кайма=да|Отступ=да}}
}}

'''Замак Вішнявецкіх''', '''Парк з рэшткамі сцяны замка Вішнявецкіх''', '''Двор-Гарадзішчанскі замак''', '''Тэльманскі замак''' — абарончае умацаванне і рэзіденцыя ў вёсцы Тэльман (да савецкай улады Двор-Городзішча) [[Брагінскі раён|Брагінскага раёна]] [[Гомельская вобласць|Гомельскай вобласці]] [[Рэспубліка Беларусь|Рэспублікі Беларусь]]. Знаходзіцца ў паўднёвай частцы вёскі [[Тэльман (Брагінскі раён)]], на правым беразе [[Брагінка|ракі Брагінкі]].

Дакладная дата будаўніцтва замка невядомая. З XVI стагоддзя гэтыя землі належалі князям Вішнявецкім, якія і пабудавалі тут замак (па іншых крыніцах - проста размясціліся ва Старым замку, які ўжо быў на гэтых землях). Таксама мясцовыя краязнаўцы сцвярджаюць, што менавіта ў гэтым замку некаторы час жылі людзі-легенды Смутнага часу [[Ілжэдзмітрый I]] і [[Аляксандр Юзаф Лісоўскі|Аляксандр Юзаф Лісоўскі]]. Ці так гэта, невядома, але тое, што гэты замак &quot;з гісторыяй&quot;, факт.

Сёння ад замка ў пасёлку [[Тэльман (Брагінскі раён)]] практычна нічога не засталося: частка адной сцяны. Аднак гэты замак таксама быў уключаны ў праграму «Замкі Беларусі» і паводле яе ў 2012 годзе была праведзена кансервацыя рэшткаў сцен і прыведзена ў парадак навакольная тэрыторыя.


== Гісторыя замка ==
У 1574 годзе мястэчка Брагін з прылеглымі валасцямі былі падораны каралём Польскім і вялікім князем Літоўскім Генрыхам Валуа літоўскім магнатам Аляксандру і Міхаілу Вішнявецкім (Збаражскім). На гэтай тэрыторыі былі пабудаваны 2 замкі: у сталым княжай рэзідэнцыяй Брагінe і ў вёсцы Гарадзішча (Двор-Гарадзішча) за 4 км ад яго, на правым беразе р. [[Брагінка]].

З паркам, закладзеным тут у XVIII стагоддзі, злучана некалькі прыгожых легенд. У прыватнасці, тут знаходзіцца валун у форме сэрца, які атрымаў неафіцыйную назву Камень кахання. Па легендзе, менавіта ў гэтага каменя ў 1603 годзе адбылося знаёмства авантурыста Ілжэдзмітрыя (1605—1606) з будучай жонкай Марынай Мнішак. Нібыта тут прыгажуня ўпершыню пачула палкія прызнанні ад будучага расійскага цара. Гэтая гісторыя перадаецца з пакалення ў пакаленне, а парк і сёння застаецца месцам рамантычных сустрэч закаханых. Каб шлюб быў доўгім і ўдалым, маладыя лічаць сваім абавязкам пасядзець на камені, а яго кавалачкі ідуць на сувеніры.

Калі Ілжэдзмітрый і Марына і пазнаёміліся ля гэтага валуна, то тады ён знаходзіўся ў брагінскім парку Вішнявецкія. Пасля разбурэння Брагінскага замка падчас паўстання Багдана Хмяльніцкага валун быў перанесены ў Гарадзішча, а затым - у Гарадзішчанскі парк.

23 снежня 2011 года комплексу прысвоены рэгістрацыйны нумар ахоўнага абавязацельства - № 11-02-07/3099.

Сёння ад замка ў пасёлку Тэльман практычна нічога не засталося: частка адной сцяны. Аднак гэты замак таксама быў уключаны ў праграму «Замкі Беларусі» і паводле яе ў 2012 годзе была праведзена кансервацыя рэшткаў сцен і прыведзена ў парадак навакольная тэрыторыя. Цікава, што зроблена гэта было за сродкі французскіх фондаў &quot;Спадчына без межаў&quot; і &quot;Валь дэ Вуар&quot;.

== Апісанне замка == 
Першай праявай сваёй магнацкай годнасці [[Вішнявецкія]] лічылі раскошнае жыллё, у якіх адчувалі сваю моц і непахіснасць. Новы двор князя Вішнявецкага размяшчаўся ў паўднёвай частцы вёскі Тэльман Малейкаўскага сельскага Савета Брагінскага раёна, на правым беразе р. [[Брагінка]].

Мяркуюць, што замак быў пабудаваны ў стылі [[барока]]. Перад замкам быў разбіты вялікі газон з валуном. [[Файл:Камень в парке.jpg|thumb|Той самы валун у парку]] У канцы XVIII стагоддзі тут быў закладзены парк, які таксама меў характэрныя прыметы барочнага паркабудавання. Ад замка ў бок ракі разыходзяцца 3 засаджаныя алеем расліннасцю. У планіровачную структуру парка арганічна ўключана рака, па беразе якой праходзіць алея. Растуць [[ліпа]], [[клён]], [[граб]], [[дуб]], [[вяз]], [[вярба]].

== У фальклоры == 
З даўніх часоў да нас дайшоў верш невядомага аўтара пра тагачасныя гарадзішчанскія падзеі:

 &lt;poem&gt;У Гарадзішчы ёсць адданне:
 У ракі, дзе панскі сад,
 Былі сустрэчы і спатканні 
 Шмат гадоў таму назад. 

 Там у дзеці мінулай славы,
 У цёмнай зеляніне галін,
 У ціхім змроку дубравы 
 Спяваў Марыне салавей. 

 Там, насмешкай цешачыся року,
 Смелы юнак марыў. 
 Ён нявесце чорнавокай
 Аб каханні сваёй шаптаў.

 Там, сярод палескіх багнаў,
 Вішнявецкі пан-магнат
 Стан разбіў свой з халопіяў,
 Са шляхецтва і салдат. 

 Бачу я праз далеч нямую:
 У замку князя бляск палат 
 Бачу Мнішак маладую, 
 Чую ў гонар яе: «Віват!» 

 Час смуты і крамалы 
 Пранеслася, як цяжкае імгненне,
 Ліхалецця сон цяжкі
 На Русі вялікай верш.

 Няма ні замка ў Брагінкі,
 Дзе Лжэдзмітрый баляваў,
 Ні бязбожніцы Марынкі,
 — Толькі адзін застаўся вал.
 
 Дыхаюць таямніцай ён халоднай
 І маўчыць, не кажучы, 
 Што тут выхадзец бязродны 
 Зваўся імем цара.&lt;/poem&gt;

== Літаратура ==
{{Гісторыка-культурная каштоўнасць РБ| 313Г000121}}
* Зямля нашых продкаў : У складзе Вялікага княства Літоўскага і Рэчы Паспалітай // Памяць : Брагінскі раён : Гісторыка-дакументальныя хронікі гарадоў і раёнаў Беларусі / укладальнік: І. Ф. Ганжураў. — Мінск : Мастацкая літаратура, 2003. — С. 37-50.
* Парк // Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі : Гомельская вобласць / АН БССР, Інстытут мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору; рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск : Беларуская Савецкая Энцыклапедыя, 1985. — С. 104.
* Парк з рэшткамі сцяны замка Вішнявецкіх // Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь / складальнікі: В. Я. Абламскі, І. М. Чарняўскі, Ю. А. Барысюк. — Мінск : БЕЛТА, 2009. — С. 239.
* Тэльман // Гарады і вёскі Беларусі : Энцыклапедыя. — Т. 1. — Кн. 1 : Гомельская вобласць / Станіслаў Віктаравіч Марцэлеў ; рэд. кал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск : Беларуская Энцыклапедыя, 2004. — С. 112.

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}
{{Замкі Беларусі}}

[[Катэгорыя:Замкі Вялікага Княства Літоўскага]]
[[Катэгорыя:Замкі Беларусі]]
* [http://www.bragin.gomel-region.by/ru/ikc/]
* [http://monument.goub.by/?p=1717]

{{Вонкавыя спасылкі}}

{{DEFAULTSORT:Вішнявецкіх замак}}
[[Катэгорыя:Брагінскі раён]]</text>
      <sha1>7rwezgy4kuux5i1qaa6enan6ev2tzpe</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195234</id>
      <parentid>4195209</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T19:54:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vasil777</username>
        <id>110835</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12568" xml:space="preserve">{{Замак
 |Беларуская назва                   = Замак Вішнявецкіх
 |Выява                              = Стена Тельманского замка.jpg
 |Подпіс выявы                       = Агульны выгляд рэшткаў замка
 |Шырыня выявы                       = 
 |Сучасны статус                     = {{Гісторыка-культурная каштоўнасць Рэспублікі Беларусь| 313Г000121}}
 |Краіна                             = [[Беларусь]]
 |Архітектурны стыль                 = [[барока]] 
 |Назва месцазнаходжання             = вёска
 |Месцазнаходжанне                   = [[Тэльман (Брагінскі раён)|Тэльман]]
 |lat dir = N |lat_deg =51|lat_min =48|lat_sec =28
 |lon dir = E |lon_deg =30|lon_min =18|lon_sec =12
 |Архітэктар              =
 |Заснавальнік              =
 |Асноўныя даты           =
 |Пачатак будаўніцтва                = не пазней XVI стагоддзя
 |Канец будаўніцтва      =
 |Стан                               = руіны
 |Матэрыял                           = [[цэгла]]
 |Commons                 =
 |Вставка = {{+ИПК|Координаты центра = 51.8112/30.3033|Метка=да|Увеличение=13|Кайма=да|Отступ=да}}
}}

'''Замак Вішнявецкіх''', '''Парк з рэшткамі сцяны замка Вішнявецкіх''', '''Двор-Гарадзішчанскі замак''', '''Тэльманскі замак''' — абарончае умацаванне і рэзіденцыя ў вёсцы Тэльман (да савецкай улады Двор-Городзішча) [[Брагінскі раён|Брагінскага раёна]] [[Гомельская вобласць|Гомельскай вобласці]] [[Рэспубліка Беларусь|Рэспублікі Беларусь]]. Знаходзіцца ў паўднёвай частцы вёскі [[Тэльман (Брагінскі раён)]], на правым беразе [[Брагінка|ракі Брагінкі]].

Дакладная дата будаўніцтва замка невядомая. З XVI стагоддзя гэтыя землі належалі князям Вішнявецкім, якія і пабудавалі тут замак (па іншых крыніцах - проста размясціліся ва Старым замку, які ўжо быў на гэтых землях). Таксама мясцовыя краязнаўцы сцвярджаюць, што менавіта ў гэтым замку некаторы час жылі людзі-легенды Смутнага часу [[Ілжэдзмітрый I]] і [[Аляксандр Юзаф Лісоўскі|Аляксандр Юзаф Лісоўскі]]. Ці так гэта, невядома, але тое, што гэты замак &quot;з гісторыяй&quot;, факт.

Сёння ад замка ў пасёлку [[Тэльман (Брагінскі раён)]] практычна нічога не засталося: частка адной сцяны. Аднак гэты замак таксама быў уключаны ў праграму «Замкі Беларусі» і паводле яе ў 2012 годзе была праведзена кансервацыя рэшткаў сцен і прыведзена ў парадак навакольная тэрыторыя.


== Гісторыя замка ==
У 1574 годзе мястэчка Брагін з прылеглымі валасцямі былі падораны каралём Польскім і вялікім князем Літоўскім Генрыхам Валуа літоўскім магнатам Аляксандру і Міхаілу Вішнявецкім (Збаражскім). На гэтай тэрыторыі былі пабудаваны 2 замкі: у сталым княжай рэзідэнцыяй Брагінe і ў вёсцы Гарадзішча (Двор-Гарадзішча) за 4 км ад яго, на правым беразе р. [[Брагінка]].

З паркам, закладзеным тут у XVIII стагоддзі, злучана некалькі прыгожых легенд. У прыватнасці, тут знаходзіцца валун у форме сэрца, які атрымаў неафіцыйную назву Камень кахання. Па легендзе, менавіта ў гэтага каменя ў 1603 годзе адбылося знаёмства авантурыста Ілжэдзмітрыя (1605—1606) з будучай жонкай Марынай Мнішак. Нібыта тут прыгажуня ўпершыню пачула палкія прызнанні ад будучага расійскага цара. Гэтая гісторыя перадаецца з пакалення ў пакаленне, а парк і сёння застаецца месцам рамантычных сустрэч закаханых. Каб шлюб быў доўгім і ўдалым, маладыя лічаць сваім абавязкам пасядзець на камені, а яго кавалачкі ідуць на сувеніры.

Калі Ілжэдзмітрый і Марына і пазнаёміліся ля гэтага валуна, то тады ён знаходзіўся ў брагінскім парку Вішнявецкія. Пасля разбурэння Брагінскага замка падчас паўстання Багдана Хмяльніцкага валун быў перанесены ў Гарадзішча, а затым - у Гарадзішчанскі парк. [[File:Марына Мнішак і Дзітры Самазванец. Гравюра С. ф. Галакціёнава.jpg|thumb|250px|Марына Мнішак і Дзмітры Самазванец у замкавым саду ў [[Самбар]]ы. Гравюра С. Ф. Галакціёнава, пач. XIX ст.]]

23 снежня 2011 года комплексу прысвоены рэгістрацыйны нумар ахоўнага абавязацельства - № 11-02-07/3099.

Сёння ад замка ў пасёлку Тэльман практычна нічога не засталося: частка адной сцяны. Аднак гэты замак таксама быў уключаны ў праграму «Замкі Беларусі» і паводле яе ў 2012 годзе была праведзена кансервацыя рэшткаў сцен і прыведзена ў парадак навакольная тэрыторыя. Цікава, што зроблена гэта было за сродкі французскіх фондаў &quot;Спадчына без межаў&quot; і &quot;Валь дэ Вуар&quot;.

== Апісанне замка == 
Першай праявай сваёй магнацкай годнасці [[Вішнявецкія]] лічылі раскошнае жыллё, у якіх адчувалі сваю моц і непахіснасць. Новы двор князя Вішнявецкага размяшчаўся ў паўднёвай частцы вёскі Тэльман Малейкаўскага сельскага Савета Брагінскага раёна, на правым беразе р. [[Брагінка]]. [[File:Сцяна ў пачатку XIX ст.png|thumb|250px|Сцяна ў двары Гарадзішча, пач. XX ст. Здымак з сямейнага архіва Афонскіх.]]

Мяркуюць, што замак быў пабудаваны ў стылі [[барока]]. Перад замкам быў разбіты вялікі газон з валуном. [[Файл:Камень в парке.jpg|thumb|Той самы валун у парку]] У канцы XVIII стагоддзі тут быў закладзены парк, які таксама меў характэрныя прыметы барочнага паркабудавання. Ад замка ў бок ракі разыходзяцца 3 засаджаныя алеем расліннасцю. У планіровачную структуру парка арганічна ўключана рака, па беразе якой праходзіць алея. Растуць [[ліпа]], [[клён]], [[граб]], [[дуб]], [[вяз]], [[вярба]].

== У фальклоры == 
З даўніх часоў да нас дайшоў верш невядомага аўтара пра тагачасныя гарадзішчанскія падзеі:

 &lt;poem&gt;У Гарадзішчы ёсць адданне:
 У ракі, дзе панскі сад,
 Былі сустрэчы і спатканні 
 Шмат гадоў таму назад. 

 Там у дзеці мінулай славы,
 У цёмнай зеляніне галін,
 У ціхім змроку дубравы 
 Спяваў Марыне салавей. 

 Там, насмешкай цешачыся року,
 Смелы юнак марыў. 
 Ён нявесце чорнавокай
 Аб каханні сваёй шаптаў.

 Там, сярод палескіх багнаў,
 Вішнявецкі пан-магнат
 Стан разбіў свой з халопіяў,
 Са шляхецтва і салдат. 

 Бачу я праз далеч нямую:
 У замку князя бляск палат 
 Бачу Мнішак маладую, 
 Чую ў гонар яе: «Віват!» 

 Час смуты і крамалы 
 Пранеслася, як цяжкае імгненне,
 Ліхалецця сон цяжкі
 На Русі вялікай верш.

 Няма ні замка ў Брагінкі,
 Дзе Лжэдзмітрый баляваў,
 Ні бязбожніцы Марынкі,
 — Толькі адзін застаўся вал.
 
 Дыхаюць таямніцай ён халоднай
 І маўчыць, не кажучы, 
 Што тут выхадзец бязродны 
 Зваўся імем цара.&lt;/poem&gt;

== Літаратура ==
{{Гісторыка-культурная каштоўнасць РБ| 313Г000121}}
* Зямля нашых продкаў : У складзе Вялікага княства Літоўскага і Рэчы Паспалітай // Памяць : Брагінскі раён : Гісторыка-дакументальныя хронікі гарадоў і раёнаў Беларусі / укладальнік: І. Ф. Ганжураў. — Мінск : Мастацкая літаратура, 2003. — С. 37-50.
* Парк // Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі : Гомельская вобласць / АН БССР, Інстытут мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору; рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск : Беларуская Савецкая Энцыклапедыя, 1985. — С. 104.
* Парк з рэшткамі сцяны замка Вішнявецкіх // Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь / складальнікі: В. Я. Абламскі, І. М. Чарняўскі, Ю. А. Барысюк. — Мінск : БЕЛТА, 2009. — С. 239.
* Тэльман // Гарады і вёскі Беларусі : Энцыклапедыя. — Т. 1. — Кн. 1 : Гомельская вобласць / Станіслаў Віктаравіч Марцэлеў ; рэд. кал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск : Беларуская Энцыклапедыя, 2004. — С. 112.

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}
{{Замкі Беларусі}}

[[Катэгорыя:Замкі Вялікага Княства Літоўскага]]
[[Катэгорыя:Замкі Беларусі]]
* [http://www.bragin.gomel-region.by/ru/ikc/]
* [http://monument.goub.by/?p=1717]

{{Вонкавыя спасылкі}}

{{DEFAULTSORT:Вішнявецкіх замак}}
[[Катэгорыя:Брагінскі раён]]</text>
      <sha1>6zswq2i3pua3ubjo61d1rqdzoun04e8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Кэсон</title>
    <ns>14</ns>
    <id>717804</id>
    <revision>
      <id>4195186</id>
      <timestamp>2022-08-26T18:45:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «{{catmain}}  [[Катэгорыя:Гарады Паўночнай Карэі]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="78" xml:space="preserve">{{catmain}}

[[Катэгорыя:Гарады Паўночнай Карэі]]</text>
      <sha1>colmtq2wdw71zoyq04k1tnedamsdwfq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium machmelianum</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717805</id>
    <revision>
      <id>4195201</id>
      <timestamp>2022-08-26T19:16:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565618|Allium machmelianum]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2540" xml:space="preserve">'''''Allium machmelianum'''''&amp;nbsp;- від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ў [[Ліван|Ліване]] і [[Сірыя|Сірыі]].

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ў цэнтральным і паўночным [[Ліван|Ліване]], заходняй [[Сірыя|Сірыі]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528357-1|archive-date=31 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210831153819/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528357-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;iucn&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.iucnredlist.org/species/13144558/18613190|archive-date=22 жовтня 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201022061250/https://www.iucnredlist.org/species/13144558/18613190}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

Від расце ў скалістых месцах, на гравійных вяршынях і каля снежнай лініі&lt;ref name=&quot;iucn&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.iucnredlist.org/species/13144558/18613190|дата=2017|archive-date=22 жовтня 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201022061250/https://www.iucnredlist.org/species/13144558/18613190}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

== Пагрозы і ахова ==
Няма вядомых прамых пагроз, аднак у [[Ліван|Ліване]] і [[Антыліван|Антыліване]] на від уплывае дэградацыя асяроддзя пражывання з-за шэрагу прычын, уключаючы празмерны выпас і змену клімату, якая памяншае працягласць снежнага покрыва, што прыводзіць да высушвання&lt;ref name=&quot;iucn&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.iucnredlist.org/species/13144558/18613190|дата=2017|archive-date=22 жовтня 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201022061250/https://www.iucnredlist.org/species/13144558/18613190}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

Від не абаронены ў сваім арэале&lt;ref name=&quot;iucn&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.iucnredlist.org/species/13144558/18613190|дата=2017|archive-date=22 жовтня 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201022061250/https://www.iucnredlist.org/species/13144558/18613190}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>kcik1vnck36h3fkf2thuq0axqcztz2r</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195203</id>
      <parentid>4195201</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T19:18:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5100" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium machmelianum
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium machmelianum
| commons           = Category:Allium machmelianum
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium machmelianum'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ў [[Ліван]]е і [[Сірыя|Сірыі]].

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium machmelianum'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ў цэнтральным і паўночным [[Ліван]]е, заходняй [[Сірыя|Сірыі]]&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528357-1|archive-date=31 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210831153819/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528357-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;iucn&quot;&gt;{{Cite web|title=iucnredlist.org|url=https://www.iucnredlist.org/species/13144558/18613190|archive-date=22 жовтня 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201022061250/https://www.iucnredlist.org/species/13144558/18613190}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

Від расце ў скалістых месцах, на гравійных вяршынях і каля снежнай лініі&lt;ref name=&quot;iucn&quot;/&gt;.

== Пагрозы і ахова ==
Няма вядомых прамых пагроз, аднак у [[Ліван]]е і [[Антыліван]]е на від уплывае дэградацыя асяроддзя пражывання з-за шэрагу прычын, уключаючы празмерны выпас і змену клімату, якая памяншае працягласць снежнага покрыва, што прыводзіць да высушвання&lt;ref name=&quot;iucn&quot;/&gt;.

Від не абаронены ў сваім арэале&lt;ref name=&quot;iucn&quot;/&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>l41nd3fpzt7tjnd144bj0buj5xk1up9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Размовы з удзельнікам:Waren1/2022</title>
    <ns>3</ns>
    <id>717806</id>
    <revision>
      <id>4195206</id>
      <timestamp>2022-08-26T19:23:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Waren1</username>
        <id>111894</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «{{архіў|2022|Размовы з удзельнікам:Waren1}}»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="67" xml:space="preserve">{{архіў|2022|Размовы з удзельнікам:Waren1}}</text>
      <sha1>luzbyl88sn1hhwnga1gxsujljhjl9u2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium macleanii</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717807</id>
    <revision>
      <id>4195207</id>
      <timestamp>2022-08-26T19:23:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565619|Allium macleanii]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1623" xml:space="preserve">'''''Allium macleanii'''''&amp;nbsp;- від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ад [[Сярэдняя Азія|Сярэдняй Азіі]] да [[Гімалаі|Гімалаяў]] [[Пакістан|Пакістана]], [[Непал|Непала]], [[Індыя|Індыі]].

== Апісанне ==
[[Цыбуліна|Цыбуліны]] ад яйцападобных да круглявых, 2-6&amp;nbsp;см шырынёй; вонкавыя абалонкі шаравата-чорныя. Сцеблы ≈ 1 м вышынёй. [[Ліст|Лісткі]] шырокалінейныя, 1-3&amp;nbsp;мм шырынёй, голыя. Парасонікі сферычныя, 6-7&amp;nbsp;см папярок, шматколерныя. Лісточкі [[Калякветнік|калякветніка]] пурпурныя, ланцэтныя, 5-6&amp;nbsp;мм даўжынёй, ад вострых да тупых.

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджанне: [[Кыргызстан]], [[Таджыкістан]], [[Туркменістан]], [[Афганістан]], [[Пакістан]], [[Непал]], паўночная [[Індыя]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528358-1|archive-date=30 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210830103825/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528358-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]
[[Катэгорыя:Цыбуля]]</text>
      <sha1>pqq5i7goulycrlrysct7w7ruavdnbn7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195210</id>
      <parentid>4195207</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T19:25:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4868" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium macleanii
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium macleanii
| commons           = Category:Allium macleanii
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium macleanii'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ад [[Сярэдняя Азія|Сярэдняй Азіі]] да [[Гімалаі|Гімалаяў]] [[Пакістан]]а, [[Непал]]а, [[Індыя|Індыі]].

== Апісанне ==
[[Цыбуліна|Цыбуліны]] ад яйцападобных да круглявых, 2-6&amp;nbsp;см шырынёй; вонкавыя абалонкі шаравата-чорныя. Сцеблы ≈ 1 м вышынёй. [[Ліст]]кі шырокалінейныя, 1-3&amp;nbsp;мм шырынёй, голыя. Парасонікі сферычныя, 6-7&amp;nbsp;см папярок, шматколерныя. Лісточкі [[Калякветнік|калякветніка]] пурпурныя, ланцэтныя, 5-6&amp;nbsp;мм даўжынёй, ад вострых да тупых.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium macleanii'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджанне: [[Кыргызстан]], [[Таджыкістан]], [[Туркменістан]], [[Афганістан]], [[Пакістан]], [[Непал]], паўночная [[Індыя]]&lt;ref&gt;{{Cite web|title=|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528358-1|archive-date=30 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210830103825/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528358-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]
[[Катэгорыя:Цыбуля]]</text>
      <sha1>gqzxgrrkzsq4y9i6ekdmv8iggwvkwut</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195211</id>
      <parentid>4195210</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T19:26:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>/* Распаўсюджанне */ вікіфікацыя</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4894" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium macleanii
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium macleanii
| commons           = Category:Allium macleanii
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium macleanii'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ад [[Сярэдняя Азія|Сярэдняй Азіі]] да [[Гімалаі|Гімалаяў]] [[Пакістан]]а, [[Непал]]а, [[Індыя|Індыі]].

== Апісанне ==
[[Цыбуліна|Цыбуліны]] ад яйцападобных да круглявых, 2-6&amp;nbsp;см шырынёй; вонкавыя абалонкі шаравата-чорныя. Сцеблы ≈ 1 м вышынёй. [[Ліст]]кі шырокалінейныя, 1-3&amp;nbsp;мм шырынёй, голыя. Парасонікі сферычныя, 6-7&amp;nbsp;см папярок, шматколерныя. Лісточкі [[Калякветнік|калякветніка]] пурпурныя, ланцэтныя, 5-6&amp;nbsp;мм даўжынёй, ад вострых да тупых.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium macleanii'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджанне: [[Кыргызстан]], [[Таджыкістан]], [[Туркменістан]], [[Афганістан]], [[Пакістан]], [[Непал]], паўночная [[Індыя]]&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528358-1|archive-date=30 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210830103825/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528358-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]
[[Катэгорыя:Цыбуля]]</text>
      <sha1>eyzhmzh4bzeahifiiskknzwuu9kpgud</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium macrochaetum</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717808</id>
    <revision>
      <id>4195212</id>
      <timestamp>2022-08-26T19:28:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565625|Allium macrochaetum]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1032" xml:space="preserve">'''''Allium macrochaetum'''''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}, распаўсюджаны ў [[Пярэдняя Азія|Заходняй Азіі]].

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ў [[Пярэдняя Азія|Заходняй Азіі]] (паўночны захад [[Іран|Ірана]], паўночны [[Ірак]], [[Сірыя]], [[Іарданія]], цэнтральная і ўсходняя [[Турцыя]])&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528363-1|archive-date=17 лютого 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200217093348/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528363-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxonomydetail.aspx?id=459427}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>qucaadogmup8jiqtjx1ambrldon4oyi</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195213</id>
      <parentid>4195212</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T19:30:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4367" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium macrochaetum
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium macrochaetum
| commons           = Category:Allium macrochaetum
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium macrochaetum'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}, распаўсюджаны ў [[Пярэдняя Азія|Заходняй Азіі]].

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium macrochaetum'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ў [[Пярэдняя Азія|Заходняй Азіі]] (паўночны захад [[Іран]]а, паўночны [[Ірак]], [[Сірыя]], [[Іарданія]], цэнтральная і ўсходняя [[Турцыя]])&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528363-1|archive-date=17 лютого 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200217093348/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528363-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title=npgsweb.ars-grin.gov|url=https://npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxonomydetail.aspx?id=459427}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>l7o4ouzg6pvy89ernl6iw6o24y0xc24</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium macrostylum</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717809</id>
    <revision>
      <id>4195214</id>
      <timestamp>2022-08-26T19:32:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565628|Allium macrostylum]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="714" xml:space="preserve">'''''Allium macrostylum'''''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}, эндэмік [[Кыргызстан|Кыргызстана]].

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] [[Кыргызстан|Кыргызстана]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528369-1|archive-date=11 квітня 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200411120647/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528369-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>ejrxsz9p63ndwi802i1frj5z6jduwt4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195215</id>
      <parentid>4195214</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T19:34:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3985" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium macrostylum
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium macrostylum
| commons           = Category:Allium macrostylum
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium macrostylum'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}, эндэмік [[Кыргызстан]]а.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium macrostylum'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] [[Кыргызстан]]а&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528369-1|archive-date=11 квітня 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200411120647/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528369-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>1i0lrp64idv335hablfsi3w8tiizgyp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium majus</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717810</id>
    <revision>
      <id>4195216</id>
      <timestamp>2022-08-26T19:36:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565634|Allium majus]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="708" xml:space="preserve">'''''Allium majus'''''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}, эндэмік [[Узбекістан|Узбекістана]].

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] [[Узбекістан|Узбекістана]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528377-1|archive-date=30 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210830103826/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528377-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>rfgjhfosuse8d3j3ffbfmox4khtx4oz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195217</id>
      <parentid>4195216</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T19:38:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3955" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium majus
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium majus
| commons           = Category:Allium majus
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium majus'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}, эндэмік [[Узбекістан]]а.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium majus'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] [[Узбекістан]]а&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528377-1|archive-date=30 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210830103826/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528377-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>83hiq0i5u4rojwu755rbimg1yuw4pka</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium mannii</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717811</id>
    <revision>
      <id>4195218</id>
      <timestamp>2022-08-26T19:40:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565638|Allium mannii]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="737" xml:space="preserve">'''''Allium mannii'''''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}, эндэмік штата [[Дуранга]], [[Мексіка]].

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] штата [[Дуранга]], [[Мексіка]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528378-1|archive-date=4 серпня 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200804203930/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528378-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Паўночнай Амерыкі]]</text>
      <sha1>sy8us0r7oirnpp5hubmg75cwzde4yur</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195221</id>
      <parentid>4195218</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T19:41:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4030" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium mannii
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium mannii
| commons           = Category:Allium mannii
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium mannii'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}, эндэмік штата [[Дуранга]], [[Мексіка]].

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium mannii'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] штата [[Дуранга]], [[Мексіка]]&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528378-1|archive-date=4 серпня 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200804203930/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528378-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Паўночнай Амерыкі]]</text>
      <sha1>8f4y289s0surubdcqflqrhxui1lkrs8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Нарадзіліся ў правінцыі Куэнка</title>
    <ns>14</ns>
    <id>717812</id>
    <revision>
      <id>4195222</id>
      <timestamp>2022-08-26T19:45:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Кастыліі — Ла-Манчы|Куэнка]] [[Катэгорыя:Постаці правінцыі Куэнка]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="168" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Кастыліі — Ла-Манчы|Куэнка]]
[[Катэгорыя:Постаці правінцыі Куэнка]]</text>
      <sha1>re9rnnknj2ghvicmgdnujsovczeja2g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium marathasicum</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717813</id>
    <revision>
      <id>4195223</id>
      <timestamp>2022-08-26T19:45:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565641|Allium marathasicum]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2338" xml:space="preserve">'''''Allium marathasicum'''''&amp;nbsp;- від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; эндэмік [[Кіпр|Кіпра]].

== Распаўсюджанне ==
Эндэмік [[Кіпр|Кіпра]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:970922-1|archive-date=30 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210830055420/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:970922-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

Расце на вялікай вышыні ў цэнтральным горным масіве &lt;nowiki&gt;{{нп3|Троадас||uk|Троодос}}&lt;/nowiki&gt;. Тыповы матэрыял быў сабраны з прыдарожных [[Сінантропныя арганізмы|сінантропных]] месцаў пражывання. Знойдзена ў арашальных садках і на ўзлесках. Від трапляецца ў садках фруктовых дрэў&lt;ref name=&quot;iucn&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.iucnredlist.org/species/13144564/18612885|дата=2017|archive-date=30 жовтня 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201030112550/https://www.iucnredlist.org/species/13144564/18612885}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

== Пагрозы і ахова ==
Асноўнымі пагрозамі з'яўляюцца закінутасць зямель, выкарыстанне [[Пестыцыды|пестыцыдаў]] і асваенне зямель&lt;ref name=&quot;iucn&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.iucnredlist.org/species/13144564/18612885|дата=2017|archive-date=30 жовтня 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201030112550/https://www.iucnredlist.org/species/13144564/18612885}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

У Чырвонай кнізе флоры [[Кіпр|Кіпра]] від мае статус CR&lt;ref name=&quot;iucn&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.iucnredlist.org/species/13144564/18612885|дата=2017|archive-date=30 жовтня 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201030112550/https://www.iucnredlist.org/species/13144564/18612885}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.
[[Катэгорыя:Расліны, апісаныя ў 1993 годзе]]
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Еўропы]]</text>
      <sha1>nv2wo349i0vkwuzi6ie4yvxejcyd91g</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195227</id>
      <parentid>4195223</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T19:47:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5151" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium marathasicum
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium marathasicum
| commons           = Category:Allium marathasicum
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium marathasicum'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; эндэмік [[Кіпр]]а.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium marathasicum'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
Эндэмік [[Кіпр]]а&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:970922-1|archive-date=30 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210830055420/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:970922-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

Расце на вялікай вышыні ў цэнтральным горным масіве {{нп3|Троадас||uk|Троодос}}. Тыповы матэрыял быў сабраны з прыдарожных [[Сінантропныя арганізмы|сінантропных]] месцаў пражывання. Знойдзена ў арашальных садках і на ўзлесках. Від трапляецца ў садках фруктовых дрэў&lt;ref name=&quot;iucn&quot;&gt;{{Cite web|title=iucnredlist.org|url=https://www.iucnredlist.org/species/13144564/18612885|дата=2017|archive-date=30 жовтня 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201030112550/https://www.iucnredlist.org/species/13144564/18612885}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

== Пагрозы і ахова ==
Асноўнымі пагрозамі з’яўляюцца закінутасць зямель, выкарыстанне [[Пестыцыды|пестыцыдаў]] і асваенне зямель&lt;ref name=&quot;iucn&quot;/&gt;.

У Чырвонай кнізе флоры [[Кіпр]]а від мае статус CR&lt;ref name=&quot;iucn&quot;/&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Расліны, апісаныя ў 1993 годзе]]
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Еўропы]]</text>
      <sha1>cjh14bqcgq4nt0u7ynnqki97a3zcbhi</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195250</id>
      <parentid>4195227</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T20:26:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдалена [[Катэгорыя:Флора Еўропы]]; дададзена [[Катэгорыя:Флора Азіі]] з дапамогай [[Вікіпедыя:Гаджэты/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5147" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium marathasicum
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium marathasicum
| commons           = Category:Allium marathasicum
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium marathasicum'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; эндэмік [[Кіпр]]а.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium marathasicum'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
Эндэмік [[Кіпр]]а&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:970922-1|archive-date=30 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210830055420/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:970922-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

Расце на вялікай вышыні ў цэнтральным горным масіве {{нп3|Троадас||uk|Троодос}}. Тыповы матэрыял быў сабраны з прыдарожных [[Сінантропныя арганізмы|сінантропных]] месцаў пражывання. Знойдзена ў арашальных садках і на ўзлесках. Від трапляецца ў садках фруктовых дрэў&lt;ref name=&quot;iucn&quot;&gt;{{Cite web|title=iucnredlist.org|url=https://www.iucnredlist.org/species/13144564/18612885|дата=2017|archive-date=30 жовтня 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201030112550/https://www.iucnredlist.org/species/13144564/18612885}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

== Пагрозы і ахова ==
Асноўнымі пагрозамі з’яўляюцца закінутасць зямель, выкарыстанне [[Пестыцыды|пестыцыдаў]] і асваенне зямель&lt;ref name=&quot;iucn&quot;/&gt;.

У Чырвонай кнізе флоры [[Кіпр]]а від мае статус CR&lt;ref name=&quot;iucn&quot;/&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Расліны, апісаныя ў 1993 годзе]]
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>j1si9xt0irtk898sf2cuql3v1fynsjw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Постаці правінцыі Куэнка</title>
    <ns>14</ns>
    <id>717814</id>
    <revision>
      <id>4195225</id>
      <timestamp>2022-08-26T19:46:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «[[Катэгорыя:Асобы паводле правінцый Іспаніі|Куэнка]] [[Катэгорыя:Постаці Кастыліі — Ла-Манчы|Куэнка]] [[Катэгорыя:Куэнка (правінцыя)]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="240" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Асобы паводле правінцый Іспаніі|Куэнка]]
[[Катэгорыя:Постаці Кастыліі — Ла-Манчы|Куэнка]]
[[Катэгорыя:Куэнка (правінцыя)]]</text>
      <sha1>a2jskur2l54on47r19dl0d1600x7ugc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Мастакі-пейзажысты Іспаніі</title>
    <ns>14</ns>
    <id>717815</id>
    <revision>
      <id>4195228</id>
      <timestamp>2022-08-26T19:47:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «[[Катэгорыя:Мастакі-пейзажысты паводле краін|Іспанія]] [[Катэгорыя:Мастакі Іспаніі паводле тэматыкі|Пейзажысты]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="205" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Мастакі-пейзажысты паводле краін|Іспанія]]
[[Катэгорыя:Мастакі Іспаніі паводле тэматыкі|Пейзажысты]]</text>
      <sha1>g817spvkrd4dfs78pa6b7ecanajn2f8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium mardinense</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717816</id>
    <revision>
      <id>4195232</id>
      <timestamp>2022-08-26T19:53:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/34693026|Allium mardinense]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1110" xml:space="preserve">'''''Allium mardinense'''''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}.

== Біямарфалагічная характарыстыка ==
Від нагадвае &lt;nowiki&gt;{{bt-bellat||Allium aybukeae}}&lt;/nowiki&gt; і &lt;nowiki&gt;{{bt-bellat||Allium enginii}}&lt;/nowiki&gt;, але адрозніваецца ад іх некалькімі марфалагічнымі прыкметамі, такімі як даўжыня ніткі, форма і паверхня ўнутранага калякветніка, а таксама колер пылавікоў&lt;ref name=&quot;Balos&quot;&gt;{{Артыкул|назва=''Allium mardinense'' (Amaryllidaceae), a new species from southeastern Turkey|DOI=10.5735/085.058.0419}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;. 

== Асяроддзе пражывання ==
''Allium mardinense'' апісаны з правінцыі [[Мардзін (правінцыя)|Мардзін]], паўднёва-ўсходняя [[Турцыя]].
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>mtd46hxw7d2jm3tzacibe3kg3ny9iis</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195233</id>
      <parentid>4195232</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T19:54:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4359" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium mardinense
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium mardinense
| commons           = Category:Allium mardinense
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium mardinense'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}.

== Біямарфалагічная характарыстыка ==
Від нагадвае {{bt-bellat||Allium aybukeae}} і {{bt-bellat||Allium enginii}}, але адрозніваецца ад іх некалькімі марфалагічнымі прыкметамі, такімі як даўжыня ніткі, форма і паверхня ўнутранага калякветніка, а таксама колер пылавікоў&lt;ref name=&quot;Balos&quot;&gt;{{Артыкул|загаловак=''Allium mardinense'' (Amaryllidaceae), a new species from southeastern Turkey|DOI=10.5735/085.058.0419}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium mardinense'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Асяроддзе пражывання ==
''Allium mardinense'' апісаны з правінцыі [[Мардзін (правінцыя)|Мардзін]], паўднёва-ўсходняя [[Турцыя]].

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>bftikb4x8niw6rnn6lumaa0dp88w1hj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195323</id>
      <parentid>4195233</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T06:24:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>KrBot</username>
        <id>24355</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>+ {{ізаляваны артыкул}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4414" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium mardinense
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium mardinense
| commons           = Category:Allium mardinense
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium mardinense'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}.

== Біямарфалагічная характарыстыка ==
Від нагадвае {{bt-bellat||Allium aybukeae}} і {{bt-bellat||Allium enginii}}, але адрозніваецца ад іх некалькімі марфалагічнымі прыкметамі, такімі як даўжыня ніткі, форма і паверхня ўнутранага калякветніка, а таксама колер пылавікоў&lt;ref name=&quot;Balos&quot;&gt;{{Артыкул|загаловак=''Allium mardinense'' (Amaryllidaceae), a new species from southeastern Turkey|DOI=10.5735/085.058.0419}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium mardinense'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Асяроддзе пражывання ==
''Allium mardinense'' апісаны з правінцыі [[Мардзін (правінцыя)|Мардзін]], паўднёва-ўсходняя [[Турцыя]].

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
{{ізаляваны артыкул|date=2022-08-27}}

[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>9d4drw85g0blzs1ie4qqg4z1yr7zvrn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Мастакі Расіі XVIII стагоддзя</title>
    <ns>14</ns>
    <id>717817</id>
    <revision>
      <id>4195236</id>
      <timestamp>2022-08-26T19:55:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «[[Катэгорыя:Мастакі Расіі паводле стагоддзяў|18]] [[Катэгорыя:Мастакі XVIII стагоддзя паводле краін|Расія]] [[Катэгорыя:XVIII стагоддзе ў Расіі]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="249" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Мастакі Расіі паводле стагоддзяў|18]]
[[Катэгорыя:Мастакі XVIII стагоддзя паводле краін|Расія]]
[[Катэгорыя:XVIII стагоддзе ў Расіі]]</text>
      <sha1>nmgs1tskmx9afjmvdcd1xw6igj8bcg2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium margaritae</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717818</id>
    <revision>
      <id>4195238</id>
      <timestamp>2022-08-26T20:02:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565643|Allium margaritae]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="913" xml:space="preserve">'''''Allium margaritae'''''&amp;nbsp;- від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ў [[Казахстан|Казахстане]], [[Кыргызстан|Кыргызстане]].

== Апісанне ==
Расліна вышынёй 10-20 см. Кветкі белыя&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.flora.kg/index.php/en/home/166-luk-margarity-allium-margaritae-b-fedtsch|archive-date=14 липня 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200714164828/http://www.flora.kg/index.php/en/home/166-luk-margarity-allium-margaritae-b-fedtsch}} {{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ў [[Казахстан|Казахстане]], [[Кыргызстан|Кыргызстане]].
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>e8b6je2mau66od9tdqtwewojjzblvr0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195239</id>
      <parentid>4195238</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T20:03:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4127" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium margaritae
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium margaritae
| commons           = Category:Allium margaritae
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium margaritae'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ў [[Казахстан]]е, [[Кыргызстан]]е.

== Апісанне ==
Расліна вышынёй 10-20 см. Кветкі белыя&lt;ref&gt;{{Cite web|title=flora.kg|url=http://www.flora.kg/index.php/en/home/166-luk-margarity-allium-margaritae-b-fedtsch|archive-date=14 липня 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200714164828/http://www.flora.kg/index.php/en/home/166-luk-margarity-allium-margaritae-b-fedtsch}} {{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium margaritae'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ў [[Казахстан]]е, [[Кыргызстан]]е.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>np32eonraz7qnd81k51mb2ghemrmns4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium margaritiferum</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717819</id>
    <revision>
      <id>4195241</id>
      <timestamp>2022-08-26T20:07:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/32688703|Allium margaritiferum]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="967" xml:space="preserve">'''''Allium margaritiferum'''''&amp;nbsp;- від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ва [[Узбекістан|Узбекістане]] і [[Таджыкістан|Таджыкістане]].

== Апісанне ==
Расліна мае ружаватыя лісточкі [[Калякветнік|калякветніка]] і ружаватыя завязі&lt;ref&gt;{{Артыкул|назва=Taxonomic remarks on Allium L. subg. Allium sect. Allium s. lat|DOI=}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;. 

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ва [[Узбекістан|Узбекістане]] і [[Туркменістан|Туркменістане]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528384-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>eorn6qdunk3hquulguu7kb1gzjlk9e4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195307</id>
      <parentid>4195241</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T05:31:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4203" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium margaritiferum
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium margaritiferum
| commons           = Category:Allium margaritiferum
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium margaritiferum'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ва [[Узбекістан]]е і [[Таджыкістан]]е.

== Апісанне ==
Расліна мае ружаватыя лісточкі [[Калякветнік|калякветніка]] і ружаватыя завязі&lt;ref&gt;{{Артыкул|назва=Taxonomic remarks on Allium L. subg. Allium sect. Allium s. lat|DOI=}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium margaritiferum'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ва [[Узбекістан]]е і [[Туркменістан]]е&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528384-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>f818dfm0t5fc0ntfo343ccly8fbi6i7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195308</id>
      <parentid>4195307</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T05:31:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>/* Апісанне */ арфаграфія</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4211" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium margaritiferum
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium margaritiferum
| commons           = Category:Allium margaritiferum
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium margaritiferum'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ва [[Узбекістан]]е і [[Таджыкістан]]е.

== Апісанне ==
Расліна мае ружаватыя лісточкі [[Калякветнік|калякветніка]] і ружаватыя завязі&lt;ref&gt;{{Артыкул|загаловак=Taxonomic remarks on Allium L. subg. Allium sect. Allium s. lat|DOI=}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium margaritiferum'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ва [[Узбекістан]]е і [[Туркменістан]]е&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528384-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>sbk46jbm3v6vvntdjrry3kqljv3ylr3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Гістарычны факультэт Мінскага дзяржаўнага педагагічнага інстытута імя М. Горкага</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717820</id>
    <redirect title="Гістарычны факультэт БДПУ імя М. Танка" />
    <revision>
      <id>4195260</id>
      <timestamp>2022-08-26T21:01:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Чаховіч Уладзіслаў</username>
        <id>4656</id>
      </contributor>
      <comment>Перасылае да [[Гістарычны факультэт БДПУ імя М. Танка]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="84" xml:space="preserve">#REDIRECT [[гістарычны факультэт БДПУ імя М. Танка]]</text>
      <sha1>p8thmexqbp2whxsnpu36kdkfaab0utg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Анатоль Вялікі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717821</id>
    <redirect title="Анатоль Фёдаравіч Вялікі" />
    <revision>
      <id>4195262</id>
      <timestamp>2022-08-26T21:04:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Чаховіч Уладзіслаў</username>
        <id>4656</id>
      </contributor>
      <comment>Перасылае да [[Анатоль Фёдаравіч Вялікі]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="60" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Анатоль Фёдаравіч Вялікі]]</text>
      <sha1>sihv9pvewpnpglow0w0hg1ih0j4i5mi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>А. Вялікі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717822</id>
    <redirect title="Анатоль Фёдаравіч Вялікі" />
    <revision>
      <id>4195263</id>
      <timestamp>2022-08-26T21:04:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Чаховіч Уладзіслаў</username>
        <id>4656</id>
      </contributor>
      <comment>Перасылае да [[Анатоль Фёдаравіч Вялікі]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="60" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Анатоль Фёдаравіч Вялікі]]</text>
      <sha1>sihv9pvewpnpglow0w0hg1ih0j4i5mi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>А. Ф. Вялікі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717823</id>
    <redirect title="Анатоль Фёдаравіч Вялікі" />
    <revision>
      <id>4195264</id>
      <timestamp>2022-08-26T21:04:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Чаховіч Уладзіслаў</username>
        <id>4656</id>
      </contributor>
      <comment>Перасылае да [[Анатоль Фёдаравіч Вялікі]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="60" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Анатоль Фёдаравіч Вялікі]]</text>
      <sha1>sihv9pvewpnpglow0w0hg1ih0j4i5mi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Брытанскі саюз фашыстаў і нацыянал-сацыялістаў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717824</id>
    <redirect title="Брытанскі саюз фашыстаў" />
    <revision>
      <id>4195265</id>
      <timestamp>2022-08-26T21:05:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dzianis Niadbajla</username>
        <id>5766</id>
      </contributor>
      <comment>Перасылае да [[Брытанскі саюз фашыстаў]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="58" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Брытанскі саюз фашыстаў]]</text>
      <sha1>56xqw4c283oo5w75g4ehxtr08p94hfb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Прэмія Акадэміі навук Беларусі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717825</id>
    <redirect title="Прэмія Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі" />
    <revision>
      <id>4195269</id>
      <timestamp>2022-08-26T21:13:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Чаховіч Уладзіслаў</username>
        <id>4656</id>
      </contributor>
      <comment>Перасылае да [[Прэмія Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="96" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Прэмія Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі]]</text>
      <sha1>4sym7hejk0g41oi2qy9hs1w5q1g4nid</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Віктар Кулеш</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717826</id>
    <redirect title="Віктар Фёдаравіч Кулеш" />
    <revision>
      <id>4195270</id>
      <timestamp>2022-08-26T21:13:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Чаховіч Уладзіслаў</username>
        <id>4656</id>
      </contributor>
      <comment>Перасылае да [[Віктар Фёдаравіч Кулеш]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="56" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Віктар Фёдаравіч Кулеш]]</text>
      <sha1>eu8d7p06feto2f5xsb26w8ri7792hh5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>В. Кулеш</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717827</id>
    <redirect title="Віктар Фёдаравіч Кулеш" />
    <revision>
      <id>4195271</id>
      <timestamp>2022-08-26T21:14:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Чаховіч Уладзіслаў</username>
        <id>4656</id>
      </contributor>
      <comment>Перасылае да [[Віктар Фёдаравіч Кулеш]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="56" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Віктар Фёдаравіч Кулеш]]</text>
      <sha1>eu8d7p06feto2f5xsb26w8ri7792hh5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>В. Ф. Кулеш</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717828</id>
    <redirect title="Віктар Фёдаравіч Кулеш" />
    <revision>
      <id>4195272</id>
      <timestamp>2022-08-26T21:14:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Чаховіч Уладзіслаў</username>
        <id>4656</id>
      </contributor>
      <comment>Перасылае да [[Віктар Фёдаравіч Кулеш]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="56" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Віктар Фёдаравіч Кулеш]]</text>
      <sha1>eu8d7p06feto2f5xsb26w8ri7792hh5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Эндру Джэксан Дэвіс</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717829</id>
    <revision>
      <id>4195274</id>
      <timestamp>2022-08-26T21:18:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frantishak</username>
        <id>22737</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «{{Асоба |імя                 = Эндру Джэксан Дэвіс |арыгінал імя        = {{lang-en|Andrew Jackson Davis}} |партрэт             = Andrew Jackson Davis young.jpg |шырыня              =  |подпіс              =  |апісанне            =  |імя пры нараджэнні  =  |род дзейнасці       = [[спірытуалізм|спірытуаліст]] |дата нараджэння     =...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3121" xml:space="preserve">{{Асоба
|імя                 = Эндру Джэксан Дэвіс
|арыгінал імя        = {{lang-en|Andrew Jackson Davis}}
|партрэт             = Andrew Jackson Davis young.jpg
|шырыня              = 
|подпіс              = 
|апісанне            = 
|імя пры нараджэнні  = 
|род дзейнасці       = [[спірытуалізм|спірытуаліст]]
|дата нараджэння     = 
|месца нараджэння    = 
|грамадзянства       = [[ЗША]]
|падданства          = 
|дата смерці         =
|месца смерці        = 
|бацька              = 
|маці                = 
|муж                 = 
|жонка               = 
|дзеці               = 
|узнагароды і прэміі = 
|сайт                = 
|Commons             = Andrew Jackson Davis
|Rodovid             = 
}}

'''Эндру Джэксан Дэвіс''' ({{lang-en|Andrew Jackson Davis}}, [[11]] [[жніўня]] [[1826]] г. — [[13]] [[студзеня]] [[1910]] г.) — [[ЗША|амерыканскі]] празорлівец, прыхільнік [[спірытуалізм]]у. 

Э. Дж. Дэвіс быў выхадцам з беднай [[сям'я|сям'і]], у маладосці не атрымаў фармальнай адукацыі. У 16 гадоў уладкаваўся ў абутковую майстэрню. У [[1843]] г., уражаны лекцыяй, прысвечанай [[Франц Антон Месмер|месмерызму]], і пачаў праводзіць вопыты з выкарыстаннем [[гіпноз]]у. У [[1844]] г. абвясціў, што сустракаўся з духамі [[Гален]]а і [[Эмануэль Сведэнборг|Эмануэля Сведэнборга]], быў прызнаны празорліўцам, пасля чаго займаўся лекаваннем і выдавецкай дзейнасцю.  

У [[1845]] — [[1885]] гг. апублікаваў каля 30 прац, у якіх выклаў свае погляды на [[сусвет]], прыроду чалавека, [[медыцына|медыцыну]], [[смерць]] і паслясмяротнае існаванне. У іх ён прадказаў адкрыццё некалькіх новых [[планета|планет]] і [[планетоід]]аў [[пояс Койпера|поясу Койпера]], рух [[Сонечная сістэма|Сонечнай сістэмы]] вакол цэнтру [[галактыка|галактыкі]], з'яўленне самарухаючых вазоў і інш. 

== Спасылкі ==
* [https://www.encyclopedia.com/people/philosophy-and-religion/other-religious-beliefs-biographies/andrew-jackson-davis Andrew Jackson Davis — Encyclopedia.com]
* [https://www.edgarcayce.org/media/8729/vi_poughkeepsie_seer.pdf The Poughkeepsie Seer — Edgar Cayce's A.R.E.]

[[Катэгорыя:Акультысты]]
[[Катэгорыя:Пісьменнікі ЗША]]</text>
      <sha1>p75tve7m4twm0kyxyfqm7rn570b0flg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195275</id>
      <parentid>4195274</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T21:19:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frantishak</username>
        <id>22737</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3118" xml:space="preserve">{{Асоба
|імя                 = Эндру Джэксан Дэвіс
|арыгінал імя        = {{lang-en|Andrew Jackson Davis}}
|партрэт             = Andrew Jackson Davis young.jpg
|шырыня              = 
|подпіс              = 
|апісанне            = 
|імя пры нараджэнні  = 
|род дзейнасці       = [[спірытуалізм|спірытуаліст]]
|дата нараджэння     = 
|месца нараджэння    = 
|грамадзянства       = [[ЗША]]
|падданства          = 
|дата смерці         =
|месца смерці        = 
|бацька              = 
|маці                = 
|муж                 = 
|жонка               = 
|дзеці               = 
|узнагароды і прэміі = 
|сайт                = 
|Commons             = Andrew Jackson Davis
|Rodovid             = 
}}

'''Эндру Джэксан Дэвіс''' ({{lang-en|Andrew Jackson Davis}}, [[11]] [[жніўня]] [[1826]] г. — [[13]] [[студзеня]] [[1910]] г.) — [[ЗША|амерыканскі]] празорлівец, прыхільнік [[спірытуалізм]]у. 

Э. Дж. Дэвіс быў выхадцам з беднай [[сям'я|сям'і]], у маладосці не атрымаў фармальнай адукацыі. У 16 гадоў уладкаваўся ў абутковую майстэрню. У [[1843]] г., уражаны лекцыяй, прысвечанай [[Франц Антон Месмер|месмерызму]], пачаў праводзіць вопыты з выкарыстаннем [[гіпноз]]у. У [[1844]] г. абвясціў, што сустракаўся з духамі [[Гален]]а і [[Эмануэль Сведэнборг|Эмануэля Сведэнборга]], быў прызнаны празорліўцам, пасля чаго займаўся лекаваннем і выдавецкай дзейнасцю.  

У [[1845]] — [[1885]] гг. апублікаваў каля 30 прац, у якіх выклаў свае погляды на [[сусвет]], прыроду чалавека, [[медыцына|медыцыну]], [[смерць]] і паслясмяротнае існаванне. У іх ён прадказаў адкрыццё некалькіх новых [[планета|планет]] і [[планетоід]]аў [[пояс Койпера|поясу Койпера]], рух [[Сонечная сістэма|Сонечнай сістэмы]] вакол цэнтру [[галактыка|галактыкі]], з'яўленне самарухаючых вазоў і інш. 

== Спасылкі ==
* [https://www.encyclopedia.com/people/philosophy-and-religion/other-religious-beliefs-biographies/andrew-jackson-davis Andrew Jackson Davis — Encyclopedia.com]
* [https://www.edgarcayce.org/media/8729/vi_poughkeepsie_seer.pdf The Poughkeepsie Seer — Edgar Cayce's A.R.E.]

[[Катэгорыя:Акультысты]]
[[Катэгорыя:Пісьменнікі ЗША]]</text>
      <sha1>39d3aqqwqnvjmyl5dektrt1lo97mqes</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195276</id>
      <parentid>4195275</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T21:19:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frantishak</username>
        <id>22737</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3110" xml:space="preserve">{{Асоба
|імя                 = Эндру Джэксан Дэвіс
|арыгінал імя        = {{lang-en|Andrew Jackson Davis}}
|партрэт             = Andrew Jackson Davis young.jpg
|шырыня              = 
|подпіс              = 
|апісанне            = 
|імя пры нараджэнні  = 
|род дзейнасці       = [[спірытуалізм|спірытуаліст]]
|дата нараджэння     = 
|месца нараджэння    = 
|грамадзянства       = [[ЗША]]
|падданства          = 
|дата смерці         =
|месца смерці        = 
|бацька              = 
|маці                = 
|муж                 = 
|жонка               = 
|дзеці               = 
|узнагароды і прэміі = 
|сайт                = 
|Commons             = Andrew Jackson Davis
|Rodovid             = 
}}

'''Эндру Джэксан Дэвіс''' ({{lang-en|Andrew Jackson Davis}}, [[11 жніўня]] [[1826]] г. — [[13 студзеня]] [[1910]] г.) — [[ЗША|амерыканскі]] празорлівец, прыхільнік [[спірытуалізм]]у. 

Э. Дж. Дэвіс быў выхадцам з беднай [[сям'я|сям'і]], у маладосці не атрымаў фармальнай адукацыі. У 16 гадоў уладкаваўся ў абутковую майстэрню. У [[1843]] г., уражаны лекцыяй, прысвечанай [[Франц Антон Месмер|месмерызму]], пачаў праводзіць вопыты з выкарыстаннем [[гіпноз]]у. У [[1844]] г. абвясціў, што сустракаўся з духамі [[Гален]]а і [[Эмануэль Сведэнборг|Эмануэля Сведэнборга]], быў прызнаны празорліўцам, пасля чаго займаўся лекаваннем і выдавецкай дзейнасцю.  

У [[1845]] — [[1885]] гг. апублікаваў каля 30 прац, у якіх выклаў свае погляды на [[сусвет]], прыроду чалавека, [[медыцына|медыцыну]], [[смерць]] і паслясмяротнае існаванне. У іх ён прадказаў адкрыццё некалькіх новых [[планета|планет]] і [[планетоід]]аў [[пояс Койпера|поясу Койпера]], рух [[Сонечная сістэма|Сонечнай сістэмы]] вакол цэнтру [[галактыка|галактыкі]], з'яўленне самарухаючых вазоў і інш. 

== Спасылкі ==
* [https://www.encyclopedia.com/people/philosophy-and-religion/other-religious-beliefs-biographies/andrew-jackson-davis Andrew Jackson Davis — Encyclopedia.com]
* [https://www.edgarcayce.org/media/8729/vi_poughkeepsie_seer.pdf The Poughkeepsie Seer — Edgar Cayce's A.R.E.]

[[Катэгорыя:Акультысты]]
[[Катэгорыя:Пісьменнікі ЗША]]</text>
      <sha1>neo4mhsfb6a7i959lfaecu11f5k2fn4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195277</id>
      <parentid>4195276</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T21:20:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frantishak</username>
        <id>22737</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3127" xml:space="preserve">{{Асоба
|імя                 = Эндру Джэксан Дэвіс
|арыгінал імя        = {{lang-en|Andrew Jackson Davis}}
|партрэт             = Andrew Jackson Davis young.jpg
|шырыня              = 
|подпіс              = 
|апісанне            = 
|імя пры нараджэнні  = 
|род дзейнасці       = [[спірытуалізм|спірытуаліст]]
|дата нараджэння     = 
|месца нараджэння    = 
|грамадзянства       = [[ЗША]]
|падданства          = 
|дата смерці         =
|месца смерці        = 
|бацька              = 
|маці                = 
|муж                 = 
|жонка               = 
|дзеці               = 
|узнагароды і прэміі = 
|сайт                = 
|Commons             = Andrew Jackson Davis
|Rodovid             = 
}}

'''Эндру Джэксан Дэвіс''' ({{lang-en|Andrew Jackson Davis}}, [[11 жніўня]] [[1826]] г. — [[13 студзеня]] [[1910]] г.) — [[ЗША|амерыканскі]] празорлівец, прыхільнік [[спірытуалізм]]у. 

Э. Дж. Дэвіс быў выхадцам з беднай [[сям'я|сям'і]], у маладосці не атрымаў фармальнай адукацыі. У 16 гадоў уладкаваўся ў абутковую майстэрню. У [[1843]] г., уражаны лекцыяй, прысвечанай [[Франц Антон Месмер|месмерызму]], пачаў праводзіць вопыты з выкарыстаннем [[гіпноз]]у. У [[1844]] г. абвясціў, што сустракаўся з духамі [[Гален]]а і [[Эмануэль Сведэнборг|Эмануэля Сведэнборга]], быў прызнаны празорліўцам, пасля чаго займаўся лекаваннем і выдавецкай дзейнасцю.  

У [[1845]] — [[1885]] гг. апублікаваў каля 30 прац, у якіх выклаў свае погляды на [[сусвет]], прыроду чалавека, [[медыцына|медыцыну]], [[смерць]] і паслясмяротнае існаванне. У іх ён прадказаў адкрыццё некалькіх новых [[планета|планет]] і [[Астэроід|планетоідаў]] [[пояс Койпера|поясу Койпера]], рух [[Сонечная сістэма|Сонечнай сістэмы]] вакол цэнтру [[галактыка|галактыкі]], з'яўленне самарухаючых вазоў і інш. 

== Спасылкі ==
* [https://www.encyclopedia.com/people/philosophy-and-religion/other-religious-beliefs-biographies/andrew-jackson-davis Andrew Jackson Davis — Encyclopedia.com]
* [https://www.edgarcayce.org/media/8729/vi_poughkeepsie_seer.pdf The Poughkeepsie Seer — Edgar Cayce's A.R.E.]

[[Катэгорыя:Акультысты]]
[[Катэгорыя:Пісьменнікі ЗША]]</text>
      <sha1>6q2d0rwt89dzhcjqeqjw2zz9b98mp1x</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195278</id>
      <parentid>4195277</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T21:21:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frantishak</username>
        <id>22737</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3145" xml:space="preserve">{{Асоба
|імя                 = Эндру Джэксан Дэвіс
|арыгінал імя        = {{lang-en|Andrew Jackson Davis}}
|партрэт             = Andrew Jackson Davis young.jpg
|шырыня              = 
|подпіс              = 
|апісанне            = 
|імя пры нараджэнні  = 
|род дзейнасці       = [[спірытуалізм|спірытуаліст]]
|дата нараджэння     = 
|месца нараджэння    = 
|грамадзянства       = [[ЗША]]
|падданства          = 
|дата смерці         =
|месца смерці        = 
|бацька              = 
|маці                = 
|муж                 = 
|жонка               = 
|дзеці               = 
|узнагароды і прэміі = 
|сайт                = 
|Commons             = Andrew Jackson Davis
|Rodovid             = 
}}

'''Эндру Джэксан Дэвіс''' ({{lang-en|Andrew Jackson Davis}}, [[11 жніўня]] [[1826]] г. — [[13 студзеня]] [[1910]] г.) — [[ЗША|амерыканскі]] празорлівец, прыхільнік [[спірытуалізм]]у. 

Э. Дж. Дэвіс быў выхадцам з беднай [[сям'я|сям'і]], у маладосці не атрымаў фармальнай адукацыі. У 16 гадоў уладкаваўся ў абутковую майстэрню. У [[1843]] г., уражаны лекцыяй, прысвечанай [[Франц Антон Месмер|месмерызму]], пачаў праводзіць вопыты з выкарыстаннем [[гіпноз]]у. У [[1844]] г. абвясціў, што сустракаўся з духамі [[Гален]]а і [[Эмануэль Сведэнборг|Эмануэля Сведэнборга]], быў прызнаны празорліўцам, пасля чаго займаўся лекаваннем і выдавецкай дзейнасцю.  

У [[1845]] — [[1885]] гг. апублікаваў каля 30 прац, у якіх выклаў свае погляды на [[сусвет]], прыроду чалавека, [[медыцына|медыцыну]], [[смерць]] і паслясмяротнае існаванне. У іх ён прадказаў адкрыццё некалькіх новых [[планета|планет]] і [[Астэроід|планетоідаў]] [[пояс Койпера|поясу Койпера]], рух [[Сонечная сістэма|Сонечнай сістэмы]] вакол цэнтру [[галактыка|галактыкі]], з'яўленне самарухаючых вазоў і інш. 

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
* [https://www.encyclopedia.com/people/philosophy-and-religion/other-religious-beliefs-biographies/andrew-jackson-davis Andrew Jackson Davis — Encyclopedia.com]
* [https://www.edgarcayce.org/media/8729/vi_poughkeepsie_seer.pdf The Poughkeepsie Seer — Edgar Cayce's A.R.E.]

[[Катэгорыя:Акультысты]]
[[Катэгорыя:Пісьменнікі ЗША]]</text>
      <sha1>myb852d816jsm5931cqt7g4z9v4bkov</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уладзімір Янчук</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717830</id>
    <redirect title="Уладзімір Аляксандравіч Янчук" />
    <revision>
      <id>4195283</id>
      <timestamp>2022-08-26T21:30:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Чаховіч Уладзіслаў</username>
        <id>4656</id>
      </contributor>
      <comment>Перасылае да [[Уладзімір Аляксандравіч Янчук]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="70" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Уладзімір Аляксандравіч Янчук]]</text>
      <sha1>mct1jm55hy2tjrind4fqrof7j98mh47</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>У. Янчук</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717831</id>
    <redirect title="Уладзімір Аляксандравіч Янчук" />
    <revision>
      <id>4195284</id>
      <timestamp>2022-08-26T21:30:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Чаховіч Уладзіслаў</username>
        <id>4656</id>
      </contributor>
      <comment>Перасылае да [[Уладзімір Аляксандравіч Янчук]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="70" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Уладзімір Аляксандравіч Янчук]]</text>
      <sha1>mct1jm55hy2tjrind4fqrof7j98mh47</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>У. А. Янчук</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717832</id>
    <redirect title="Уладзімір Аляксандравіч Янчук" />
    <revision>
      <id>4195285</id>
      <timestamp>2022-08-26T21:30:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Чаховіч Уладзіслаў</username>
        <id>4656</id>
      </contributor>
      <comment>Перасылае да [[Уладзімір Аляксандравіч Янчук]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="70" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Уладзімір Аляксандравіч Янчук]]</text>
      <sha1>mct1jm55hy2tjrind4fqrof7j98mh47</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аляксандр Драган</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717833</id>
    <redirect title="Аляксандр Вячаслававіч Драган" />
    <revision>
      <id>4195287</id>
      <timestamp>2022-08-26T21:32:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Чаховіч Уладзіслаў</username>
        <id>4656</id>
      </contributor>
      <comment>Перасылае да [[Аляксандр Вячаслававіч Драган]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="70" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Аляксандр Вячаслававіч Драган]]</text>
      <sha1>6psjoobqgp1afc0rwscn37v3rqu2xri</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>А. Драган</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717834</id>
    <redirect title="Аляксандр Вячаслававіч Драган" />
    <revision>
      <id>4195288</id>
      <timestamp>2022-08-26T21:33:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Чаховіч Уладзіслаў</username>
        <id>4656</id>
      </contributor>
      <comment>Перасылае да [[Аляксандр Вячаслававіч Драган]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="70" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Аляксандр Вячаслававіч Драган]]</text>
      <sha1>6psjoobqgp1afc0rwscn37v3rqu2xri</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>А. В. Драган</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717835</id>
    <redirect title="Аляксандр Вячаслававіч Драган" />
    <revision>
      <id>4195289</id>
      <timestamp>2022-08-26T21:33:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Чаховіч Уладзіслаў</username>
        <id>4656</id>
      </contributor>
      <comment>Перасылае да [[Аляксандр Вячаслававіч Драган]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="70" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Аляксандр Вячаслававіч Драган]]</text>
      <sha1>6psjoobqgp1afc0rwscn37v3rqu2xri</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Балетныя педагогі Казахстана</title>
    <ns>14</ns>
    <id>717836</id>
    <revision>
      <id>4195304</id>
      <timestamp>2022-08-27T05:23:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «[[Катэгорыя:Балетныя педагогі паводле краін|Казахстан]] [[Катэгорыя:Педагогі Казахстана]] [[Катэгорыя:Балет у Казахстане]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="220" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Балетныя педагогі паводле краін|Казахстан]]
[[Катэгорыя:Педагогі Казахстана]]
[[Катэгорыя:Балет у Казахстане]]</text>
      <sha1>b0bmrku1fvjqyribhbm3e6gdvq73nqs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Балет у Казахстане</title>
    <ns>14</ns>
    <id>717837</id>
    <revision>
      <id>4195305</id>
      <timestamp>2022-08-27T05:24:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «[[Катэгорыя:Балет паводле краін|Казахстан]] [[Катэгорыя:Тэатр Казахстана|Балет]] [[Катэгорыя:Танцы Казахстана|Балет]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="210" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Балет паводле краін|Казахстан]]
[[Катэгорыя:Тэатр Казахстана|Балет]]
[[Катэгорыя:Танцы Казахстана|Балет]]</text>
      <sha1>4nk3mft4hsvcapzvo8sji1fh6hhbklp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Танцы Казахстана</title>
    <ns>14</ns>
    <id>717838</id>
    <revision>
      <id>4195306</id>
      <timestamp>2022-08-27T05:26:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «[[Катэгорыя:Танцы паводле краін|Казахстан]] [[Катэгорыя:Мастацтва Казахстана]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="141" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Танцы паводле краін|Казахстан]]
[[Катэгорыя:Мастацтва Казахстана]]</text>
      <sha1>gj1suzf2cmdjd6qvnmfo4xf3u3isxxu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Нарадзіліся ў Чыстапалі</title>
    <ns>14</ns>
    <id>717839</id>
    <revision>
      <id>4195315</id>
      <timestamp>2022-08-27T05:50:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Татарстане|Чыстапаль]] [[Катэгорыя:Постаці Чыстапаля]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="145" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Татарстане|Чыстапаль]]
[[Катэгорыя:Постаці Чыстапаля]]</text>
      <sha1>j1xchkkmg006ly32lwtwe2h1c1ht14u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Постаці Чыстапаля</title>
    <ns>14</ns>
    <id>717840</id>
    <revision>
      <id>4195316</id>
      <timestamp>2022-08-27T05:51:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «[[Катэгорыя:Асобы паводле гарадоў Татарстана|Чыстапаль]] [[Катэгорыя:Чыстапаль]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="145" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Асобы паводле гарадоў Татарстана|Чыстапаль]]
[[Катэгорыя:Чыстапаль]]</text>
      <sha1>2brkaiyfs5marliu20obxoxlcil01v9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Чыстапаль</title>
    <ns>14</ns>
    <id>717841</id>
    <revision>
      <id>4195317</id>
      <timestamp>2022-08-27T05:51:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «{{catmain}}  [[Катэгорыя:Гарады Татарстана]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="69" xml:space="preserve">{{catmain}}

[[Катэгорыя:Гарады Татарстана]]</text>
      <sha1>f5d90dl9e5hj7xp7q25ipg0gdz7kqu7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Кандыдаты універсітэта</title>
    <ns>14</ns>
    <id>717842</id>
    <revision>
      <id>4195321</id>
      <timestamp>2022-08-27T06:10:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «[[Катэгорыя:Кандыдаты навук]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="52" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Кандыдаты навук]]</text>
      <sha1>2aae5r9jn1taek4d0qisuj97ygd90v1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium marginatum</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717843</id>
    <revision>
      <id>4195328</id>
      <timestamp>2022-08-27T06:26:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565645|Allium marginatum]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="965" xml:space="preserve">'''''Allium marginatum'''''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}, распаўсюджаны ў былой [[Чэхаславакія|Чэхаславакіі]] і [[Венгрыя|Венгрыі]].

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ў былой [[Чэхаславакія|Чэхаславакіі]] і [[Венгрыя|Венгрыі]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528385-1|archive-date=19 січня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210119021626/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528385-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://ww2.bgbm.org/EuroPlusMed/PTaxonDetail.asp?NameCache=Allium%20marginatum&amp;PTRefFk=8000000}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.
[[Катэгорыя:Флора Еўропы]]
[[Катэгорыя:Цыбуля]]</text>
      <sha1>28rfwm897qq5zh7jsa7ptc9mjpjroyv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195329</id>
      <parentid>4195328</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T06:27:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4274" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium marginatum
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium marginatum
| commons           = Category:Allium marginatum
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium marginatum'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}, распаўсюджаны ў былой [[Чэхаславакія|Чэхаславакіі]] і [[Венгрыя|Венгрыі]].

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium marginatum'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ў былой [[Чэхаславакія|Чэхаславакіі]] і [[Венгрыя|Венгрыі]]&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528385-1|archive-date=19 січня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210119021626/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528385-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://ww2.bgbm.org/EuroPlusMed/PTaxonDetail.asp?NameCache=Allium%20marginatum&amp;PTRefFk=8000000}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Флора Еўропы]]
[[Катэгорыя:Цыбуля]]</text>
      <sha1>btvsrfk043z8iwoaji8qj1sa6dgf9by</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195330</id>
      <parentid>4195329</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T06:28:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>/* Распаўсюджанне */ афармленне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4289" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium marginatum
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium marginatum
| commons           = Category:Allium marginatum
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium marginatum'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}, распаўсюджаны ў былой [[Чэхаславакія|Чэхаславакіі]] і [[Венгрыя|Венгрыі]].

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium marginatum'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ў былой [[Чэхаславакія|Чэхаславакіі]] і [[Венгрыя|Венгрыі]]&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528385-1|archive-date=19 січня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210119021626/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528385-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title=bgbm.org|url=http://ww2.bgbm.org/EuroPlusMed/PTaxonDetail.asp?NameCache=Allium%20marginatum&amp;PTRefFk=8000000}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Флора Еўропы]]
[[Катэгорыя:Цыбуля]]</text>
      <sha1>or0hov9bjbs892b4ey7vwis8mvbfncl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аляксандр Самуйлавіч Фурман</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717844</id>
    <revision>
      <id>4195337</id>
      <timestamp>2022-08-27T06:36:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Паўлюк Шапецька</username>
        <id>37440</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «{{Вучоны}} {{цёзкі2|Фурман}} '''Аляксандр Самуйлавіч Фурман''' ({{ДН|||1890}}, г. [[Магілёў]] — {{ДС|||1964}}) — урач-пульманолаг. [[Доктар медыцынскіх навук]] (1936), [[прафесар]]. Удзельнік [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] (1941—1943).  == Біяграфія == Скончыў Імпе...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2422" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Фурман}}
'''Аляксандр Самуйлавіч Фурман''' ({{ДН|||1890}}, г. [[Магілёў]] — {{ДС|||1964}}) — урач-пульманолаг. [[Доктар медыцынскіх навук]] (1936), [[прафесар]]. Удзельнік [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] (1941—1943).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Імператарскі ўніверсітэт Святога Уладзіміра|Імператарскі Кіеўскі ўніверсітэт імя Святога Уладзіміра]] (медыцынскі факультэт, 1914).
    
Працаваў у [[Віцебскі дзяржаўны медыцынскі інстытут|Віцебскім дзяржаўным медыцынскім інстытуце]] (у 1936—1938 — загадчык кафедры тэрапіі), [[Расійская медыцынская непрарыўнай прафесійнай адукацыі |Цэнтральным інстытуце ўдасканалення ўрачоў]] (г. [[Масква]], загадчык кафедры туберкулёза).

Навуковыя інтарэсы: туберкулёз лёгкіх (дыягностыка, лячэнне, прафілактыка); штучны (лячэбны) пнеўматоракс.

== Узнагароды ==
[[Ордэн Чырвонай Зоркі]] (1942).
    
 {{зноскі}}

== Літаратура ==
* Железисто-плевральные формы туберкулеза взрослых [35 рентгенограмм и 5 рисунков в тексте] : [диссертация … доктора медицинских наук] / А. С. Фурман. — Москва, 1936.
* Курс пропедевтики и диагностики внутренних болезней : [для студентов 3-го курса медицинского института] / А. С. Фурман. — [Витебск], 1940.
* Легочный туберкулез / А. С. Фурман. — Киев, 1963.
* Фурман Аляксандр Самуйлавіч // Навуковыя работнікі БССР [Машынапіс]. — Менск [Мінск], 1936. — С. 215.

{{DEFAULTSORT:Фурман Аляксандр Самуйлавіч}}</text>
      <sha1>g60ifxqf5fn2acbw8lisbcc8i6u8j47</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium melanantherum</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717845</id>
    <revision>
      <id>4195338</id>
      <timestamp>2022-08-27T06:37:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565658|Allium melanantherum]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2136" xml:space="preserve">'''''Allium melanantherum'''''&amp;nbsp;- від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ў [[Балгарыя|Балгарыі]], паўночнай [[Грэцыя|Грэцыі]], усходняй [[Паўночная Македонія|Паўночнай Македоніі]], паўднёва-ўсходняй [[Сербія|Сербіі]].

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ў [[Балгарыя|Балгарыі]], паўночнай [[Грэцыя|Грэцыі]], усходняй [[Паўночная Македонія|Паўночнай Македоніі]], паўднёва-ўсходняй [[Сербія|Сербіі]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528398-1|archive-date=8 липня 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200708193655/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528398-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://ww2.bgbm.org/EuroPlusMed/PTaxonDetail.asp?NameCache=Allium%20melanantherum&amp;PTRefFk=8000000|archive-date=8 липня 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200708184839/http://ww2.bgbm.org/EuroPlusMed/PTaxonDetail.asp?NameCache=Allium%20melanantherum&amp;PTRefFk=8000000}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxonomydetail.aspx?id=2316|archive-date=8 липня 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200708175355/https://npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxonomydetail.aspx?id=2316}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

Гэты від расце на лугах і пашах да вышыні 2000&amp;nbsp;м, а таксама ў скалістых месцах. Цвіце ў канцы ліпеня і жніўні&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.iucnredlist.org/species/172104/6824573|archive-date=11 липня 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200711143839/https://www.iucnredlist.org/species/172104/6824573}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Еўропы]]</text>
      <sha1>1dhcrklbqr74dbud0hcexl4eeli795g</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195339</id>
      <parentid>4195338</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T06:38:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5523" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium melanantherum
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium melanantherum
| commons           = Category:Allium melanantherum
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium melanantherum'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ў [[Балгарыя|Балгарыі]], паўночнай [[Грэцыя|Грэцыі]], усходняй [[Паўночная Македонія|Паўночнай Македоніі]], паўднёва-ўсходняй [[Сербія|Сербіі]].

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium melanantherum'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ў [[Балгарыя|Балгарыі]], паўночнай [[Грэцыя|Грэцыі]], усходняй [[Паўночная Македонія|Паўночнай Македоніі]], паўднёва-ўсходняй [[Сербія|Сербіі]]&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528398-1|archive-date=8 липня 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200708193655/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528398-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title=bgbm.org|url=http://ww2.bgbm.org/EuroPlusMed/PTaxonDetail.asp?NameCache=Allium%20melanantherum&amp;PTRefFk=8000000|archive-date=8 липня 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200708184839/http://ww2.bgbm.org/EuroPlusMed/PTaxonDetail.asp?NameCache=Allium%20melanantherum&amp;PTRefFk=8000000}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title=npgsweb.ars-grin.gov|url=https://npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxonomydetail.aspx?id=2316|archive-date=8 липня 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200708175355/https://npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxonomydetail.aspx?id=2316}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

Гэты від расце на лугах і пашах да вышыні 2000&amp;nbsp;м, а таксама ў скалістых месцах. Цвіце ў канцы ліпеня і жніўні&lt;ref&gt;{{Cite web|title=iucnredlist.org|url=https://www.iucnredlist.org/species/172104/6824573|archive-date=11 липня 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200711143839/https://www.iucnredlist.org/species/172104/6824573}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Еўропы]]</text>
      <sha1>on8yxj2xqr4fitm726x3v2fw55cvudv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium melanogyne</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717846</id>
    <revision>
      <id>4195342</id>
      <timestamp>2022-08-27T06:44:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565660|Allium melanogyne]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1176" xml:space="preserve">'''''Allium melanogyne'''''&amp;nbsp;- від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; эндэмік [[Грэцыя|Грэцыі]].

== Апісанне ==
[[Цыбуліна]] адзінкавая, круглява-яйцападобная, дыяметрам 1-1.5&amp;nbsp;см. [[Ліст|Лісце]] 1-2, прыкаранёвае, вузкалінейнае, 4-7&amp;nbsp;мм шырынёй. Сцябло 30-45&amp;nbsp;см вышынёй і 1.2–2&amp;nbsp;мм у таўшчыню. Эпітэт ''melanogyne'' азначае &quot;чорная жанчына&quot; паказваючы на [[завязь]] фіялетава-чорнага колеру.

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] [[Грэцыя]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528356-1|archive-date=1 вересня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210901061605/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528356-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Еўропы]]</text>
      <sha1>taapbqi7srgu2j9bray11vu0x6fg79k</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195343</id>
      <parentid>4195342</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T06:45:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4506" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium melanogyne
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium melanogyne
| commons           = Category:Allium melanogyne
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium melanogyne'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; эндэмік [[Грэцыя|Грэцыі]].

== Назва ==

Эпітэт ''melanogyne'' азначае «чорная жанчына» паказваючы на [[завязь]] фіялетава-чорнага колеру.

== Апісанне ==
[[Цыбуліна]] адзінкавая, круглява-яйцападобная, дыяметрам 1-1.5&amp;nbsp;см. [[Ліст|Лісце]] 1-2, прыкаранёвае, вузкалінейнае, 4-7&amp;nbsp;мм шырынёй. Сцябло 30-45&amp;nbsp;см вышынёй і 1.2-2&amp;nbsp;мм у таўшчыню.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium melanogyne'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] [[Грэцыя]]&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528356-1|archive-date=1 вересня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210901061605/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528356-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Еўропы]]</text>
      <sha1>p0ckabkfl8tpuwxe9gg3z5daqm1ydrg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195365</id>
      <parentid>4195343</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T07:16:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4521" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium melanogyne
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium melanogyne
| commons           = Category:Allium melanogyne
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium melanogyne'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; эндэмік [[Грэцыя|Грэцыі]].

== Назва ==
Эпітэт ''melanogyne'' азначае «чорная жанчына», паказваючы на [[завязь]] фіялетава-чорнага колеру.

== Апісанне ==
[[Цыбуліна]] адзінкавая, круглява-яйцападобная, дыяметрам 1-1.5&amp;nbsp;см. [[Ліст|Лісце]] 1-2, прыкаранёвае, вузкалінейнае, 4-7&amp;nbsp;мм шырынёй. Сцябло 30-45&amp;nbsp;см вышынёй і 1.2-2&amp;nbsp;мм у таўшчыню.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium melanogyne'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] [[Грэцыя|Грэцыі]]&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528356-1|archive-date=1 верасня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210901061605/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528356-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Еўропы]]</text>
      <sha1>9sv6s52icpf1owlc2vhw1hrt79ivqi1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Павел Маркавіч Трасучаў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717847</id>
    <revision>
      <id>4195344</id>
      <timestamp>2022-08-27T06:48:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Паўлюк Шапецька</username>
        <id>37440</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «{{Вучоны}} '''Павел Маркавіч Трасучаў''' (нар. {{ДН|3|7|1938}}, г. [[Томск]], [[Расія]]) — урач-анатом. [[Доктар медыцынскіх навук]] (1986), [[прафесар]] (1987).  == Біяграфія == Скончыў [[Новасібірскі медыцынскі ўніверсітэт|Новасібірскі дзяржаўны медыцынскі інстытут]] (1961; аспір...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2835" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
'''Павел Маркавіч Трасучаў''' (нар. {{ДН|3|7|1938}}, г. [[Томск]], [[Расія]]) — урач-анатом. [[Доктар медыцынскіх навук]] (1986), [[прафесар]] (1987).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Новасібірскі медыцынскі ўніверсітэт|Новасібірскі дзяржаўны медыцынскі інстытут]] (1961; аспірантура, 1964).

Працаваў у Новасібірскім дзяржаўным медыцынскім інстытуце (1964—1987, прафесар кафедры нармальнай анатоміі), [[Віцебскі дзяржаўны медыцынскі ўніверсітэт|Віцебскім дзяржаўным медыцынскім ўніверсітэце]] (з 1987, прафесар кафедры анатоміі чалавека, у 1987—1997 — загадчык кафедры).

Навуковыя інтарэсы: функцыянальная анатомія лімфатычных вузлоў; педагогіка вышэйшай школы; укараненне рэнтгенанатоміі ў вучэбны працэс.

== Узнагароды ==
Нагрудны знак «Отличнику здравоохранения» і інш.
 {{зноскі}}

== Літаратура ==
* Анатомо-функциональное исследование регионарных, видовых и экологических особенностей лимфатических узлов : автореферат диссертации … доктора медицинских наук : 14.00.02 / Трясучев Павел Маркович. ― Новосибирск, 1983.
* Трасучаў Павел Маркавіч // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 2002. — Т. 15. — С. 518.
* Трясучев Павел Маркович // Анатомы Беларуси / П. И. Лобко. — Минск, 2003. — С. 38—40.
* Из плеяды классических анатомов : 75 лет профессору Павлу Марковичу Трясучеву / А. К. Усович // Вестник Витебского государственного медицинского университета. — 2013. — Т. 12, № 3. — С. 182—183.
* Павел Маркович Трясучев // Медвузовец : газета учреждения образования «Витебский государственный ордена Дружбы народов медицинский университет». — 2008. — Сентябрь (№ 7). — С. 4.
 
{{DEFAULTSORT:Трасучаў Павел Маркавіч}}</text>
      <sha1>frr3zpml1jimad2trkvdj4cfdf2n8jl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium melliferum</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717848</id>
    <revision>
      <id>4195345</id>
      <timestamp>2022-08-27T06:50:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565661|Allium melliferum]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="738" xml:space="preserve">'''''Allium melliferum'''''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}, эндэмік штата [[Халіска]], [[Мексіка]].

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] штата [[Халіска]], [[Мексіка]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:8806-2|archive-date=30 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210830103827/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:8806-2}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Паўночнай Амерыкі]]</text>
      <sha1>fute6xsvdz8lj5mjfv9nfuikhanix78</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195346</id>
      <parentid>4195345</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T06:52:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4047" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium melliferum
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium melliferum
| commons           = Category:Allium melliferum
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium melliferum'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}, эндэмік штата [[Халіска]], [[Мексіка]].

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium melliferum'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] штата [[Халіска]], [[Мексіка]]&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:8806-2|archive-date=30 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210830103827/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:8806-2}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Паўночнай Амерыкі]]</text>
      <sha1>s8lcgc4u71dnrfoml96lulc0dsngklt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Выкладчыкі Новасібірскага медыцынскага ўніверсітэта</title>
    <ns>14</ns>
    <id>717849</id>
    <revision>
      <id>4195350</id>
      <timestamp>2022-08-27T06:53:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Паўлюк Шапецька</username>
        <id>37440</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «[[Катэгорыя:Выкладчыкі ВНУ Новасібірска|Медыцынскі ўніверсітэт]] [[Катэгорыя:Новасібірскі медыцынскі ўніверсітэт]] [[Катэгорыя:Выкладчыкі медыцынскіх ВНУ Расіі|Новасібірскі медыцынскі ўніверсітэт]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="365" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Выкладчыкі ВНУ Новасібірска|Медыцынскі ўніверсітэт]]
[[Катэгорыя:Новасібірскі медыцынскі ўніверсітэт]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі медыцынскіх ВНУ Расіі|Новасібірскі медыцынскі ўніверсітэт]]</text>
      <sha1>hfqpslup4hn3ohp3z2gobklweelofwa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Памерлі ў Аланецкай губерні</title>
    <ns>14</ns>
    <id>717850</id>
    <revision>
      <id>4195352</id>
      <timestamp>2022-08-27T07:02:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «[[Катэгорыя:Памерлі ў Расійскай імперыі|Аланецкая губерня]] [[Катэгорыя:Постаці Аланецкай губерні]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="180" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Памерлі ў Расійскай імперыі|Аланецкая губерня]]
[[Катэгорыя:Постаці Аланецкай губерні]]</text>
      <sha1>fqmg3mgs46fza2yp89xokvwh0ywiid9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Постаці Аланецкай губерні</title>
    <ns>14</ns>
    <id>717851</id>
    <revision>
      <id>4195353</id>
      <timestamp>2022-08-27T07:03:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «[[Катэгорыя:Асобы паводле рэгіёнаў Расійскай імперыі|Аланецкая губерня]] [[Катэгорыя:Аланецкая губерня]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="190" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Асобы паводле рэгіёнаў Расійскай імперыі|Аланецкая губерня]]
[[Катэгорыя:Аланецкая губерня]]</text>
      <sha1>czs790kvuc7ai7bjy67blzrh599zh8b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Аланецкая губерня</title>
    <ns>14</ns>
    <id>717852</id>
    <revision>
      <id>4195357</id>
      <timestamp>2022-08-27T07:04:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «{{catmain}}  [[Катэгорыя:Губерні Расійскай імперыі]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="84" xml:space="preserve">{{catmain}}

[[Катэгорыя:Губерні Расійскай імперыі]]</text>
      <sha1>7zbzak4oyzqhx4fm53uu6nfgiwyx7ah</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium meronense</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717853</id>
    <revision>
      <id>4195359</id>
      <timestamp>2022-08-27T07:07:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565663|Allium meronense]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2437" xml:space="preserve">'''''Allium meronense'''''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}, распаўсюджаны ў [[Пярэдняя Азія|Заходняй Азіі]].

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ў [[Пярэдняя Азія|Заходняй Азіі]] - [[Ізраіль]], [[Ліван]], [[Сірыя]]&lt;ref name=&quot;iucn&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.iucnredlist.org/species/80083001/81524524|дата=2017|archive-date=22 січня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210122030930/https://www.iucnredlist.org/species/80083001/81524524}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77122071-1|дата=|archive-date=30 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210830123107/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77122071-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

Знойдзены ў міжземнаморскім кустарніку&lt;ref name=&quot;iucn&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.iucnredlist.org/species/80083001/81524524|дата=2017|archive-date=22 січня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210122030930/https://www.iucnredlist.org/species/80083001/81524524}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

== Пагрозы і ахова ==
Пад уплывам выпасу жывёлы і развіцця сельскай гаспадаркі&lt;ref name=&quot;iucn&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.iucnredlist.org/species/80083001/81524524|дата=2017|archive-date=22 січня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210122030930/https://www.iucnredlist.org/species/80083001/81524524}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

Від ахоўваецца ў прыродным запаведніку &lt;nowiki&gt;{{нп3|Мерон (гара)|Мерон|pl|Meron (góra)}}&lt;/nowiki&gt;, які ахоплівае каля 50% вядомых папуляцый. Неабходна далейшае абследаванне ў межах яго дыяпазону ў паўднёвым [[Ліван|Ліване]]&lt;ref name=&quot;iucn&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.iucnredlist.org/species/80083001/81524524|дата=2017|archive-date=22 січня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210122030930/https://www.iucnredlist.org/species/80083001/81524524}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>2s07ythdej4tg5q9guskxx0scmjqjqi</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195361</id>
      <parentid>4195359</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T07:09:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4985" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium meronense
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium meronense
| commons           = Category:Allium meronense
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium meronense'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}, распаўсюджаны ў [[Пярэдняя Азія|Заходняй Азіі]].

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium meronense'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ў [[Пярэдняя Азія|Заходняй Азіі]] — [[Ізраіль]], [[Ліван]], [[Сірыя]]&lt;ref name=&quot;iucn&quot;&gt;{{Cite web|title=iucnredlist.org|url=https://www.iucnredlist.org/species/80083001/81524524|дата=2017|archive-date=22 січня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210122030930/https://www.iucnredlist.org/species/80083001/81524524}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77122071-1|дата=|archive-date=30 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210830123107/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77122071-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

Знойдзены ў міжземнаморскім кустарніку&lt;ref name=&quot;iucn&quot;/&gt;.

== Пагрозы і ахова ==
Пад уплывам выпасу жывёлы і развіцця сельскай гаспадаркі&lt;ref name=&quot;iucn&quot;/&gt;.

Від ахоўваецца ў прыродным запаведніку {{нп3|Мерон (гара)|Мерон|pl|Meron (góra)}}, які ахоплівае каля 50 % вядомых папуляцый. Неабходна далейшае абследаванне ў межах яго дыяпазону ў паўднёвым [[Ліван]]е&lt;ref name=&quot;iucn&quot;/&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>0z48ikidxpxaqexcp9fdf6wxtd4l8a4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Заслужаныя артысты Таджыкскай ССР</title>
    <ns>14</ns>
    <id>717854</id>
    <revision>
      <id>4195363</id>
      <timestamp>2022-08-27T07:14:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>31770</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «[[Катэгорыя:Заслужаныя артысты рэспублік СССР|Таджыкская ССР]] [[Катэгорыя:Уладальнікі ганаровага звання Таджыкскай ССР]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="222" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Заслужаныя артысты рэспублік СССР|Таджыкская ССР]]
[[Катэгорыя:Уладальнікі ганаровага звання Таджыкскай ССР]]</text>
      <sha1>ld5uk9cxcluyf3f0zxpm2o21gqqnid3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium mexicanum</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717855</id>
    <revision>
      <id>4195364</id>
      <timestamp>2022-08-27T07:15:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565665|Allium mexicanum]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="738" xml:space="preserve">'''''Allium mexicanum'''''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}, эндэмік штата [[Тамауліпас]], [[Мексіка]].

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] [[Тамауліпас]], [[Мексіка]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:8808-2|archive-date=30 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210830091308/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:8808-2}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Паўночнай Амерыкі]]</text>
      <sha1>3a3j159ptd3p202ue8x8iwczkse1mk0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195366</id>
      <parentid>4195364</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T07:16:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4043" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium mexicanum
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium mexicanum
| commons           = Category:Allium mexicanum
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium mexicanum'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}, эндэмік штата [[Тамауліпас]], [[Мексіка]].

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium mexicanum'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] [[Тамауліпас]], [[Мексіка]]&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:8808-2|archive-date=30 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210830091308/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:8808-2}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Паўночнай Амерыкі]]</text>
      <sha1>rqn62195k5qwza6gx6dzmhu6zrj2jms</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Георгій Сямёнаў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717856</id>
    <revision>
      <id>4195371</id>
      <timestamp>2022-08-27T07:19:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Паўлюк Шапецька</username>
        <id>37440</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «&lt;noinclude&gt;{{цёзкі2|Сямёнаў}} '''Георгій Сямёнаў''':&lt;/noinclude&gt; * [[Георгій Васільевіч Сямёнаў]] (1902—1976) — Герой Сацыялістычнай Працы. * [[Георгій Віталевіч Сямёнаў]] — рускі пісьменнік. * [[Георгій Мінавіч Сямёнаў]] — адзін з арганізатараў Мінскага патрыятычнага падп...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="528" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;{{цёзкі2|Сямёнаў}}
'''Георгій Сямёнаў''':&lt;/noinclude&gt;
* [[Георгій Васільевіч Сямёнаў]] (1902—1976) — Герой Сацыялістычнай Працы.
* [[Георгій Віталевіч Сямёнаў]] — рускі пісьменнік.
* [[Георгій Мінавіч Сямёнаў]] — адзін з арганізатараў Мінскага патрыятычнага падполля.
&lt;noinclude&gt;{{Спіс цёзак-цёзак}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>5o70fyi3285wurk5y9yrrn3tye0c77s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium michaelis</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717857</id>
    <revision>
      <id>4195372</id>
      <timestamp>2022-08-27T07:20:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565666|Allium michaelis]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="716" xml:space="preserve">'''''Allium michaelis'''''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}, эндэмік [[Узбекістан|Узбекістана]].

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] [[Узбекістан|Узбекістана]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77103807-1|archive-date=29 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210829112039/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77103807-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>a1r3bsmvcfy1uc7eblt6v8k0cqtcy9a</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195375</id>
      <parentid>4195372</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T07:22:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3979" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium michaelis
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium michaelis
| commons           = Category:Allium michaelis
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium michaelis'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}, эндэмік [[Узбекістан]]а.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium michaelis'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] [[Узбекістан]]а&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77103807-1|archive-date=29 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210829112039/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77103807-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>cje6e04oh9wnvww4rec1ym8npv8upeg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дзмітрый Сямёнаў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717858</id>
    <revision>
      <id>4195374</id>
      <timestamp>2022-08-27T07:21:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Паўлюк Шапецька</username>
        <id>37440</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «&lt;noinclude&gt;{{цёзкі2|Сямёнаў}} '''Дзмітрый Сямёнаў''':&lt;/noinclude&gt; * [[Дзмітрый Аляксандравіч Сямёнаў]] — беларускі грамадскі дзеяч. * [[Дзмітрый Дзмітрыевіч Сямёнаў]] — беларускі і расійскі педагог. &lt;noinclude&gt;{{Спіс цёзак-цёзак}}&lt;/noinclude&gt;»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="390" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;{{цёзкі2|Сямёнаў}}
'''Дзмітрый Сямёнаў''':&lt;/noinclude&gt;
* [[Дзмітрый Аляксандравіч Сямёнаў]] — беларускі грамадскі дзеяч.
* [[Дзмітрый Дзмітрыевіч Сямёнаў]] — беларускі і расійскі педагог.
&lt;noinclude&gt;{{Спіс цёзак-цёзак}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>i6slq0wdk3l3whvzyt9nl6l2xyuc9oj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium michoacanum</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717859</id>
    <revision>
      <id>4195378</id>
      <timestamp>2022-08-27T07:30:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565667|Allium michoacanum]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="743" xml:space="preserve">'''''Allium michoacanum'''''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}, эндэмік штата [[Мічаакан]], [[Мексіка]].

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] штата [[Мічаакан]], [[Мексіка]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:8809-2|archive-date=31 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210831123708/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:8809-2}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Паўночнай Амерыкі]]</text>
      <sha1>3o3v8cbba99a2tg9tm1vu90qyp866yw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195380</id>
      <parentid>4195378</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T07:33:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4056" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium michoacanum
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium michoacanum
| commons           = Category:Allium michoacanum
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium michoacanum'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}, эндэмік штата [[Мічаакан]], [[Мексіка]].

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium michoacanum'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] штата [[Мічаакан]], [[Мексіка]]&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:8809-2|archive-date=31 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210831123708/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:8809-2}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Паўночнай Амерыкі]]</text>
      <sha1>d02anw1vjn9bdvf3vncziq7jd9d6ojq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Іван Антонавіч Петухоў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717860</id>
    <revision>
      <id>4195379</id>
      <timestamp>2022-08-27T07:30:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Паўлюк Шапецька</username>
        <id>37440</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «{{Вучоны}} {{цёзкі2|Петухоў}} '''Іван Антонавіч Петухоў''' ({{ДН|27|4|1917}}, в. [[Кісялёва (Дарагабужскі раён)|Кісялёва]], [[Дарагабужскі раён]], [[Смаленская вобласць]], [[Расія]] — {{ДС|13|2|1998}}) — урач-хірург. [[Доктар медыцынскіх навук]] (1974), [[прафесар]] (1976).  == Біяграфія ==...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2517" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Петухоў}}
'''Іван Антонавіч Петухоў''' ({{ДН|27|4|1917}}, в. [[Кісялёва (Дарагабужскі раён)|Кісялёва]], [[Дарагабужскі раён]], [[Смаленская вобласць]], [[Расія]] — {{ДС|13|2|1998}}) — урач-хірург. [[Доктар медыцынскіх навук]] (1974), [[прафесар]] (1976).

== Біяграфія ==
Скончыў Рослаўскі медыцынскі тэхнікум, [[Смаленскі дзяржаўны медыцынскі ўніверсітэт|Смаленскі дзяржаўны медыцынскі інстытут]] (1940), [[Расійская медыцынская непрарыўнай прафесійнай адукацыі|Цэнтральны інстытут удаскалення ўрачоў]] (аспірантура).
    
Працаваў у [[Віцебскі дзяржаўны медыцынскі інстытут|Віцебскім дзяржаўным медыцынскім інстытуце]] (1956—1998, кафедра шпітальнай хірургіі, прафесар, у 1968—1983 — загадчык кафедры).

Навуковыя інтарэсы: хірургічная эндакрыналогія; анкалогія; абдамінальная хірургія; таракальная хірургія; анестэзіялогія; пасляаперацыйныя ўскладненні.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Послеоперационный перитонит (клинико-экспериментальное исследование) : автореферат диссертации … доктора медицинских наук : 14.00.27 / Петухов Иван Антонович. — Москва, 1973.
* Базедова болезнь и ее хирургическое лечение (по материалам 1-й хирургической клиники Центрального института усовершенствования врачей) : автореферат диссертации … кандидата медицинских наук / И. А. Петухов. — Смоленск, 1958.
* Петухоў Іван Антонавіч // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 2001. — Т. 12. — С. 338—339.
 
{{DEFAULTSORT:Петухоў Іван Антонавіч}}</text>
      <sha1>q50nn4gcytuhncxys6jp0mjh3fseeud</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Івана-Франкоўскі медыцынскі інстытут</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717861</id>
    <redirect title="Івана-Франкоўскі нацыянальны медыцынскі ўніверсітэт" />
    <revision>
      <id>4195381</id>
      <timestamp>2022-08-27T07:33:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Чаховіч Уладзіслаў</username>
        <id>4656</id>
      </contributor>
      <comment>Перасылае да [[Івана-Франкоўскі нацыянальны медыцынскі ўніверсітэт]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="112" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Івана-Франкоўскі нацыянальны медыцынскі ўніверсітэт]]</text>
      <sha1>3u3i0ktehm9pc3ugm30u8ljeo3fdl4r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Украінская акадэмія навук</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717862</id>
    <redirect title="Нацыянальная акадэмія навук Украіны" />
    <revision>
      <id>4195382</id>
      <timestamp>2022-08-27T07:34:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Чаховіч Уладзіслаў</username>
        <id>4656</id>
      </contributor>
      <comment>Перасылае да [[Нацыянальная акадэмія навук Украіны]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="81" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Нацыянальная акадэмія навук Украіны]]</text>
      <sha1>sdgiu64eora2wulkuwdecb69yyp20ch</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium micranthum</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717863</id>
    <revision>
      <id>4195383</id>
      <timestamp>2022-08-27T07:36:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565668|Allium micranthum]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1059" xml:space="preserve">'''''Allium micranthum'''''&amp;nbsp;- від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ў [[Афганістан|Афганістане]] і [[Пакістан|Пакістане]].

== Апісанне ==
[[Цыбуліна]] яйцападобная, ≈ 2&amp;nbsp;см шырынёй; вонкавыя абалонкі лускаватыя, белыя. Сцёблы 30-40&amp;nbsp;см вышынёй. [[Ліст|Лісткоў]] 2, лінейныя, 1.5-3&amp;nbsp;мм шырынёй, голыя або ледзь шурпатыя. Парасонікі амаль круглай формы. Лісточкі [[калякветнік]]&lt;nowiki/&gt;а пурпурныя, ланцэтныя, 3 3&amp;nbsp;мм даўжынёй, вострыя.

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджанне: [[Афганістан]], паўночна-заходні [[Пакістан]].
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>msqp65ciiwfq5iepawlzhpuid715xp4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195384</id>
      <parentid>4195383</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T07:37:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4281" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium micranthum
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium micranthum
| commons           = Category:Allium micranthum
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium micranthum'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ў [[Афганістан]]е і [[Пакістан]]е.

== Апісанне ==
[[Цыбуліна]] яйцападобная, ≈ 2&amp;nbsp;см шырынёй; вонкавыя абалонкі лускаватыя, белыя. Сцёблы 30-40&amp;nbsp;см вышынёй. [[Ліст]]коў 2, лінейныя, 1.5-3&amp;nbsp;мм шырынёй, голыя або ледзь шурпатыя. Парасонікі амаль круглай формы. Лісточкі [[калякветнік]]а пурпурныя, ланцэтныя, 3 3&amp;nbsp;мм даўжынёй, вострыя.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium micranthum'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджанне: [[Афганістан]], паўночна-заходні [[Пакістан]].

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>qmnveyo206stc9xoy6khw66mmgsn1ey</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195385</id>
      <parentid>4195384</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T07:38:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>/* Апісанне */ афармленне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4282" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium micranthum
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium micranthum
| commons           = Category:Allium micranthum
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium micranthum'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ў [[Афганістан]]е і [[Пакістан]]е.

== Апісанне ==
[[Цыбуліна]] яйцападобная, ≈ 2&amp;nbsp;см шырынёй; вонкавыя абалонкі лускаватыя, белыя. Сцёблы 30-40&amp;nbsp;см вышынёй. [[Ліст]]коў 2, лінейныя, 1.5-3&amp;nbsp;мм шырынёй, голыя або ледзь шурпатыя. Парасонікі амаль круглай формы. Лісточкі [[калякветнік]]а пурпурныя, ланцэтныя, ≈3&amp;nbsp;мм даўжынёй, вострыя.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium micranthum'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджанне: [[Афганістан]], паўночна-заходні [[Пакістан]].

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>ctkkc4i61rfo827ys4dvueqazsyugfh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Іспанская арганізацыя прафсаюзаў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717864</id>
    <revision>
      <id>4195386</id>
      <timestamp>2022-08-27T07:38:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Evgen Lewandowskiy</username>
        <id>63506</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «{{Арганізацыя  |назва            = Іспанская арганізацыя прафсаюзаў  |альтэрнатыўная   = Organización Sindical Española  |цэнтр            = {{Сцяг|Іспанія}} [[Мадрыд]], [[Іспанія]]  |тып              = [[прафсаюз]]  |дата_заснавання1   = [[1940]]  |дата_ліквідацыі          = [[1977]] }} '''Іспанская арганізацы...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2684" xml:space="preserve">{{Арганізацыя
 |назва            = Іспанская арганізацыя прафсаюзаў
 |альтэрнатыўная   = Organización Sindical Española
 |цэнтр            = {{Сцяг|Іспанія}} [[Мадрыд]], [[Іспанія]]
 |тып              = [[прафсаюз]]
 |дата_заснавання1   = [[1940]]
 |дата_ліквідацыі          = [[1977]]
}}
'''Іспанская арганізацыя прафсаюзаў''' ({{lang-es|Organización Sindical Española}}) гэтак жа вядомая як '''Вертыкальны прафсаюз''' ({{lang-es|Sindicato Vertical}}) — .адзіны легальны прафсаюз у [[Франкісцкая Іспанія|франкісцкай Іспаніі]]. Апазіцыйныя [[Франкізм|рэжыму Франка]] [[прафсаюз|прафсаюзы]], такія як [[Анархізм|анархічная]] [[Нацыянальная канфедэрацыя працы]] і [[Сацыялізм|сацыялістычная]] [[Усеагульная канфедэрацыя працы (Іспанія)|Усеагульная канфедэрацыя працы]] былі забароненыя, а ўступленне ІАП было абавязковым для ўсіх працуючых грамадзян Іспаніі&lt;ref&gt;{{cite book |last= Barred|first= Mikel|date= 2006|title=La Democracia española: realidades y desafíos. Análisis del sistema político español.|publisher=Open University of Catalonia}}&lt;/ref&gt;.

ІАП была заснавана ў [[1940]] годзе згодна з законам «аб прафсаюзным адзінстве»&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=gQ78AQAAQBAJ&amp;pg=PA327|title=The Contemporary Spanish Economy: A Historical Perspective|last=Lieberman|first=Sima|date=2013-11-05|publisher=Routledge|isbn=9781136590351|language=en}}&lt;/ref&gt;.

З заканчэннем існавання франкісісцкай дзяржавы Іспанская арганізацыя прафсаюзаў пачала губляць свой уплыў, а нелегальныя прафсаюзы, наадварот, павялічылі сваё прадстаўніцтва на прадпрыемствах, што ў канчатковым выніку і прывяло да закрыцця ІАП у [[1977]] годзе пасля [[Пераход Іспаніі да дэмакратыі|пераходу Іспаніі да дэмакратыі]].

{{зноскі}}

{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Прафсаюзы Іспаніі]]</text>
      <sha1>omjjn7virfkjgau9c5l3ahyrtvgdp0i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium microspathum</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717865</id>
    <revision>
      <id>4195387</id>
      <timestamp>2022-08-27T07:40:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565670|Allium microspathum]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="848" xml:space="preserve">'''''Allium microspathum'''''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}, эндэмік усходняй [[Турцыя|Турцыі]].

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] усходняй [[Турцыя|Турцыі]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528413-1|archive-date=16 лютого 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200216150004/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528413-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://ww2.bgbm.org/EuroPlusMed/PTaxonDetail.asp?NameCache=Allium%20microspathum&amp;PTRefFk=8000000}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>ga9ymzor3c6ihl6e864sn3wtxydzbtr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195389</id>
      <parentid>4195387</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T07:44:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4180" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium microspathum
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium microspathum
| commons           = Category:Allium microspathum
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium microspathum'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}, эндэмік усходняй [[Турцыя|Турцыі]].

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium microspathum'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] усходняй [[Турцыя|Турцыі]]&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528413-1|archive-date=16 лютого 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200216150004/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528413-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title=bgbm.org|url=http://ww2.bgbm.org/EuroPlusMed/PTaxonDetail.asp?NameCache=Allium%20microspathum&amp;PTRefFk=8000000}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>no2yxdhvhoufq0pb6hdtnekese9q9qu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Юрый Якаўлевіч Радзівонаў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717866</id>
    <revision>
      <id>4195388</id>
      <timestamp>2022-08-27T07:41:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Паўлюк Шапецька</username>
        <id>37440</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «{{Вучоны}} {{цёзкі2|Радзівонаў}} '''Юрый Якаўлевіч Радзівонаў''' (нар. {{ДН|5|8|1927}}, с. Наяхан, [[Магаданская вобласць]], [[Расія]]) — беларускі урач-патафізіёлаг. [[Доктар медыцынскіх навук]] (1982), [[прафесар]] (1984).  == Біяграфія == Скончыў Віцебскі дзяржаўны медыцынскі...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2318" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Радзівонаў}}
'''Юрый Якаўлевіч Радзівонаў''' (нар. {{ДН|5|8|1927}}, с. Наяхан, [[Магаданская вобласць]], [[Расія]]) — беларускі урач-патафізіёлаг. [[Доктар медыцынскіх навук]] (1982), [[прафесар]] (1984).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Віцебскі дзяржаўны медыцынскі інстытут]] (1961).
    
Працаваў у Віцебскім дзяржаўным медыцынскім ўніверсітэце (з 1964, прафесар кафедры паталагічнай фізіялогіі, у 1996—2001 — загадчык кафедры).

Навуковыя інтарэсы: мадэляванне фізіялагічных і патафізіялагічных працэсаў; фізіялогія і патафізіялогія сістэм кровазвароту і згусання крыві; фібрыноліз, кінінагенез прэсарна-дэпрэсарнага дзеяння.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Патофизиологические аспекты прессорно-депрессорной (эндокринной) функции почек : автореферат диссертации … доктора медицинских наук : 14.00.16 / Родионов Юрий Яковлевич. — Москва, 1980.
* Изменения общей гемодинамики при острых нарушениях почечного кровообращения у собак : автореферат диссертации … кандидата медицинских наук / Ю. Я. Родионов. ― Витебск, 1966.
* Радзівонаў Юрый Якаўлевіч // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 2001. — Т. 13. — С. 218.
* К юбилею Родионова Юрия Яковлевича : 80 лет со дня рождения // Вестник Витебского государственного медицинского университета. — 2017. — № 4. — С. 139—141.
 
{{DEFAULTSORT:Радзівонаў Юрый Якаўлевіч}}</text>
      <sha1>jwelkkuyt94xfjzijo0arttdagy1c75</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195390</id>
      <parentid>4195388</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T07:45:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Паўлюк Шапецька</username>
        <id>37440</id>
      </contributor>
      <comment>/* Біяграфія */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2318" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Радзівонаў}}
'''Юрый Якаўлевіч Радзівонаў''' (нар. {{ДН|5|8|1927}}, с. Наяхан, [[Магаданская вобласць]], [[Расія]]) — беларускі урач-патафізіёлаг. [[Доктар медыцынскіх навук]] (1982), [[прафесар]] (1984).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Віцебскі дзяржаўны медыцынскі інстытут]] (1961).
    
Працаваў у Віцебскім дзяржаўным медыцынскім універсітэце (з 1964, прафесар кафедры паталагічнай фізіялогіі, у 1996—2001 — загадчык кафедры).

Навуковыя інтарэсы: мадэляванне фізіялагічных і патафізіялагічных працэсаў; фізіялогія і патафізіялогія сістэм кровазвароту і згусання крыві; фібрыноліз, кінінагенез прэсарна-дэпрэсарнага дзеяння.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Патофизиологические аспекты прессорно-депрессорной (эндокринной) функции почек : автореферат диссертации … доктора медицинских наук : 14.00.16 / Родионов Юрий Яковлевич. — Москва, 1980.
* Изменения общей гемодинамики при острых нарушениях почечного кровообращения у собак : автореферат диссертации … кандидата медицинских наук / Ю. Я. Родионов. ― Витебск, 1966.
* Радзівонаў Юрый Якаўлевіч // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 2001. — Т. 13. — С. 218.
* К юбилею Родионова Юрия Яковлевича : 80 лет со дня рождения // Вестник Витебского государственного медицинского университета. — 2017. — № 4. — С. 139—141.
 
{{DEFAULTSORT:Радзівонаў Юрый Якаўлевіч}}</text>
      <sha1>k3hpacflscz6s303l1nxwv1vv9jvur6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium minutiflorum</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717867</id>
    <revision>
      <id>4195391</id>
      <timestamp>2022-08-27T07:47:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565672|Allium minutiflorum]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1295" xml:space="preserve">'''''Allium minutiflorum'''''&amp;nbsp;- від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; эндэмік [[Іран|Ірана]].

== Апісанне ==
[[Ліст|Лісткоў]] 2, доўгія выгнутыя серабрыста-попельныя. Сцябло моцнае, 20-25&amp;nbsp;см. [[Суквецце]] шчыльнае, амаль шарападобнае. [[Кветка|Кветкі]] зоркавыя; лісточкі [[Калякветнік|калякветніка]] ад белых да глыбокіх ружовых кожная з цэнтральнай пурпурнай лініяй; [[Тычынка|тычынкавыя]] ніткі пурпурныя. 

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] цэнтральнага і паўночна-цэнтральнага [[Іран|Ірана]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528415-1|archive-date=31 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210831153820/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528415-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>ot3fmqx1xwjjdlx28eqljv76bhj98ca</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195394</id>
      <parentid>4195391</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T07:50:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>афармленне, дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4586" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium minutiflorum
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium minutiflorum
| commons           = Category:Allium minutiflorum
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium minutiflorum'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; эндэмік [[Іран]]а.

== Апісанне ==
[[Ліст]]коў 2, доўгія выгнутыя серабрыста-попельныя. Сцябло моцнае, 20-25&amp;nbsp;см. [[Суквецце]] шчыльнае, амаль шарападобнае. [[Кветка|Кветкі]] зоркавыя; лісточкі [[Калякветнік|калякветніка]] ад белых да глыбокіх ружовых кожная з цэнтральнай пурпурнай лініяй; [[Тычынка|тычынкавыя]] ніткі пурпурныя.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium minutiflorum'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] цэнтральнага і паўночна-цэнтральнага [[Іран]]а&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528415-1|archive-date=31 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210831153820/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528415-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>oppzgci33zt5l63vtkjogxljc1yi51e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium minutum</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717868</id>
    <revision>
      <id>4195395</id>
      <timestamp>2022-08-27T07:51:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565673|Allium minutum]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1166" xml:space="preserve">'''''Allium minutum'''''&amp;nbsp;- від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ў [[Кыргызстан|Кыргызстане]] і [[Таджыкістан|Таджыкістане]].

== Апісанне ==
[[Цыбуліна]] адна, яйцападобная, 0.5–0.75&amp;nbsp;см таўшчынёй; вонкавыя абалонкі чорна-бурыя. Дробныя цыбулінкі, нешматлікія, бялёсыя. Сцябло 10-25&amp;nbsp;см&lt;ref&gt;{{Кніга|том=3–4|isbn=}} {{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ў [[Кыргызстан|Кыргызстане]] і [[Таджыкістан|Таджыкістане]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528416-1|archive-date=28 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210828222943/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528416-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>kbny5rs8n6xpdu0cmip63ij43f7x4wa</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195397</id>
      <parentid>4195395</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T07:54:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4587" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium minutum
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium minutum
| commons           = Category:Allium minutum
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium minutum'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ў [[Кыргызстан]]е і [[Таджыкістан]]е.

== Апісанне ==
[[Цыбуліна]] адна, яйцападобная, 0.5-0.75&amp;nbsp;см таўшчынёй; вонкавыя абалонкі чорна-бурыя. Дробныя цыбулінкі, нешматлікія, бялёсыя. Сцябло 10-25&amp;nbsp;см&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=|загаловак=Флора Киргизской ССР|месца=|том=3–4|выдаўніцтва=|год=1951|старонкі=83|isbn=|спасылка=https://books.google.com.ua/books?hl=uk&amp;id=6C-1AAAAIAAJ&amp;}} {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium minutum'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ў [[Кыргызстан]]е і [[Таджыкістан]]е&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528416-1|archive-date=28 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210828222943/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528416-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>pgaiwba7tb5mj5ntuizrzkd43vvuw77</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Леанід Міхайлавіч Нямцоў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717869</id>
    <revision>
      <id>4195398</id>
      <timestamp>2022-08-27T07:55:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Паўлюк Шапецька</username>
        <id>37440</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «{{Вучоны}} {{цёзкі2|Нямцоў}} '''Леанід Міхайлавіч Нямцоў''' (нар. {{ДН|24|7|1958}}, в. [[Мазалава (Віцебскі раён)|Мазалава]], [[Віцебскі раён]], [[Віцебская вобласць]]) — беларускі ўрач-гастраэнтэролаг. [[Доктар медыцынскіх навук]] (2005), [[прафесар]] (2015).  == Біяграфія == Скончы...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2511" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Нямцоў}}
'''Леанід Міхайлавіч Нямцоў''' (нар. {{ДН|24|7|1958}}, в. [[Мазалава (Віцебскі раён)|Мазалава]], [[Віцебскі раён]], [[Віцебская вобласць]]) — беларускі ўрач-гастраэнтэролаг. [[Доктар медыцынскіх навук]] (2005), [[прафесар]] (2015).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Віцебскі дзяржаўны медыцынскі ўніверсітэт]] (спецыяльнасць «Лячэбная справа», 1981).
    
Працаваў у Ходцаўскай ўчастковай бальніце [[Сенненскі раён|Сенненскага раёна]] Віцебскай вобласці (1982—1986, галоўны ўрач); Віцебскай гарадскйой бальніце № 3 (1988—1999, загадчык гастраэнтэралагічнага аддзялення); Віцебскім дзяржаўным медыцынскім універсітэце (з 1999; [[Лячэбны факультэт ВДМУ|лячэбны факультэт]], кафедра прапедэўтыкі ўнутраных хвароб, прафесар, у 2007—2008 — загадчык кафедры).

Навуковыя інтарэсы: гастраэнтэралогія; унутраныя хваробы.

== Узнагароды ==
Знак «[[Выдатнік аховы здароўя Рэспублікі Беларусь]]» (2006).

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Клинико-патофизиологическое обоснование особенностей формирования вариантности дисмоторики желчного пузыря при билиарной патологии : диссертация … доктора медицинских наук : 14.00.05 : защищена 16.02.2005 : утверждена 15.06.2005 / Немцов Леонид Михайлович. — Витебск, 2004.
* Холецистокинин сыворотки крови и клинико-функциональная вариантность билиарной патологии / Л. М. Немцов // Экспериментальная и клиническая гастроэнтерология. — 2014. — Т. 112, № 12. — С. 24—29.

{{DEFAULTSORT:Нямцоў Леанід Міхайлавіч}}</text>
      <sha1>d1v2cuy7v3tkxvzs4qgh7y2bj8fn8iu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195432</id>
      <parentid>4195398</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T09:30:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Чаховіч Уладзіслаў</username>
        <id>4656</id>
      </contributor>
      <comment>/* Біяграфія */ бальніцЫ</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2656" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Нямцоў}}
'''Леанід Міхайлавіч Нямцоў''' (нар. {{ДН|24|7|1958}}, в. [[Мазалава (Віцебскі раён)|Мазалава]], [[Віцебскі раён]], [[Віцебская вобласць]]) — беларускі ўрач-гастраэнтэролаг. [[Доктар медыцынскіх навук]] (2005), [[прафесар]] (2015).

== Біяграфія ==
Скончыў [[Віцебскі дзяржаўны медыцынскі ўніверсітэт]] (спецыяльнасць «Лячэбная справа», 1981).
    
Працаваў у Ходцаўскай участковай бальніцы [[Сенненскі раён|Сенненскага раёна]] Віцебскай вобласці (1982—1986, галоўны ўрач); [[Віцебская гарадская бальніца|Віцебскай гарадской бальніцы]] № 3 (1988—1999, загадчык гастраэнтэралагічнага аддзялення); [[Віцебскі дзяржаўны медыцынскі ўніверсітэт|Віцебскім дзяржаўным медыцынскім універсітэце]] (з 1999; [[Лячэбны факультэт ВДМУ|лячэбны факультэт]], кафедра прапедэўтыкі ўнутраных хвароб, прафесар, у 2007—2008 — загадчык кафедры).

Навуковыя інтарэсы: [[гастраэнтэралогія]]; унутраныя хваробы.

== Узнагароды ==
Знак «[[Выдатнік аховы здароўя Рэспублікі Беларусь]]» (2006).

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Клинико-патофизиологическое обоснование особенностей формирования вариантности дисмоторики желчного пузыря при билиарной патологии : диссертация … доктора медицинских наук : 14.00.05 : защищена 16.02.2005 : утверждена 15.06.2005 / Немцов Леонид Михайлович. — Витебск, 2004.
* Холецистокинин сыворотки крови и клинико-функциональная вариантность билиарной патологии / Л. М. Немцов // Экспериментальная и клиническая гастроэнтерология. — 2014. — Т. 112, № 12. — С. 24—29.

{{DEFAULTSORT:Нямцоў Леанід Міхайлавіч}}</text>
      <sha1>89o3qc8hilfcl91mjqec5g8hvkntnx5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium mirum</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717870</id>
    <revision>
      <id>4195399</id>
      <timestamp>2022-08-27T07:57:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565674|Allium mirum]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1376" xml:space="preserve">'''''Allium mirum'''''&amp;nbsp;- від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ў [[Афганістан|Афганістане]].

== Апісанне ==
[[Цыбуліна|Цыбуліны]] амаль шарападобныя, больш ці менш адзіночныя. Сцёблы 20-40&amp;nbsp;см вышынёй. [[Ліст|Лісткі]] ад эліптычных да вузка-яйкападобных, шызых, да 30&amp;nbsp;см даўжынёй. Парасонікі шарападобныя, дыяметрам 5-9&amp;nbsp;см, шматкветкавыя. [[Кветка|Кветкі]] шырока-званочкавыя, да 1.2&amp;nbsp;см даўжынёй, ад светла-карычнева-пурпуровых да амаль белых з цёмнай жылкай.

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ў [[Афганістан|Афганістане]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528418-1|archive-date=29 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210829084521/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528418-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>ffhzdya7p6lqoa53otatlfpk99u8ud6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195400</id>
      <parentid>4195399</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T07:59:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4616" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium mirum
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium mirum
| commons           = Category:Allium mirum
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium mirum'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ў [[Афганістан]]е.

== Апісанне ==
[[Цыбуліна|Цыбуліны]] амаль шарападобныя, больш ці менш адзіночныя. Сцёблы 20-40&amp;nbsp;см вышынёй. [[Ліст]]кі ад эліптычных да вузка-яйкападобных, шызых, да 30&amp;nbsp;см даўжынёй. Парасонікі шарападобныя, дыяметрам 5-9&amp;nbsp;см, шматкветкавыя. [[Кветка|Кветкі]] шырока-званочкавыя, да 1.2&amp;nbsp;см даўжынёй, ад светла-карычнева-пурпуровых да амаль белых з цёмнай жылкай.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium mirum'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ў [[Афганістан]]е&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528418-1|archive-date=29 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210829084521/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528418-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>cq5w5f8uxlhvdimdk3r8djow9kh073x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium mirzajevii</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717871</id>
    <revision>
      <id>4195402</id>
      <timestamp>2022-08-27T08:02:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565675|Allium mirzajevii]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1446" xml:space="preserve">'''''Allium mirzajevii'''''&amp;nbsp;- від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}. Эндэмік [[Дагестан|Дагестана]].

== Апісанне ==
Колькасць [[Цыбуліна|цыбулін]] на карэнішча дасягае 60-80; унутраныя лускі цыбулін маюць колер ад ружовага да фіялетавага. [[Ліст|Лісткі]] вузкія, ніткападобныя, шызыя. Кветкі зоркавыя; [[калякветнік]] ружовы; лісточкі калякветніка завострана-яйцаватыя, з чырванавата-фіялетавай жылкай&lt;ref name=&quot;Алибегова&quot;&gt;{{Артыкул|назва=О видовой самостоятельности Allium mirzajevii Tscholok.(Alliaceae)|DOI=}} {{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] [[Дагестан|Дагестана]]&lt;ref name=&quot;Алибегова&quot; /&gt;. Расце на друзавых вапняковых схілах у сярэднім горным поясе&lt;ref name=&quot;Алибегова&quot;&gt;{{Артыкул|назва=О видовой самостоятельности Allium mirzajevii Tscholok.(Alliaceae)|DOI=}} {{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;.
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>9hzre0o9x9e3pdk82o66fqzwjrckqxt</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195403</id>
      <parentid>4195402</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T08:05:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>афармленне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4697" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium mirzajevii
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium mirzajevii
| commons           = Category:Allium mirzajevii
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium mirzajevii'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}. Эндэмік [[Дагестан]]а.

== Апісанне ==
Колькасць [[Цыбуліна|цыбулін]] на карэнішча дасягае 60-80; унутраныя лускі цыбулін маюць колер ад ружовага да фіялетавага. [[Ліст]]кі вузкія, ніткападобныя, шызыя. Кветкі зоркавыя; [[калякветнік]] ружовы; лісточкі калякветніка завострана-яйцаватыя, з чырванавата-фіялетавай жылкай&lt;ref name=&quot;Алибегова&quot;&gt;{{Артыкул|загаловак=О видовой самостоятельности Allium mirzajevii Tscholok.(Alliaceae)|DOI=}} {{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium mirzajevii'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] [[Дагестан]]а&lt;ref name=&quot;Алибегова&quot; /&gt;. Расце на друзавых вапняковых схілах у сярэднім горным поясе&lt;ref name=&quot;Алибегова&quot;&gt;{{Артыкул|загаловак=О видовой самостоятельности Allium mirzajevii Tscholok.(Alliaceae)|DOI=}} {{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>aaofpk9sck8qhwujp1s5x4830le4jka</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium moderense</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717872</id>
    <revision>
      <id>4195406</id>
      <timestamp>2022-08-27T08:08:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565676|Allium moderense]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="432" xml:space="preserve">'''''Allium moderense'''''&amp;nbsp;- від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; эндэмік [[Іран|Ірана]].

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] &lt;nowiki&gt;{{нп3|Марказі||uk|Марказі}}&lt;/nowiki&gt;, [[Іран]].
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>kck4mwbv4ofegslgj86y1musw7t4tih</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195407</id>
      <parentid>4195406</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T08:10:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3680" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium moderense
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium moderense
| commons           = Category:Allium moderense
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium moderense'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; эндэмік [[Іран]]а.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium moderense'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] {{нп3|Марказі||uk|Марказі}}, [[Іран]].

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>hecelhygqpurksuygiwq7t5f4n1wlqt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Павел Дзмітрыевіч Новікаў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717873</id>
    <revision>
      <id>4195408</id>
      <timestamp>2022-08-27T08:10:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Паўлюк Шапецька</username>
        <id>37440</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «{{Вучоны}} {{цёзкі2|Новікаў}} '''Павел Дзмітрыевіч Новікаў''' ({{ДН|14|6|1971}}, г. [[Віцебск]] — {{ДС|||}}) — беларускі ўрач-алерголаг-імунолаг, педыятр. Доктар медыцынскіх навук (2005), прафесар.  == Біяграфія == Скончыў [[Віцебскі дзяржаўны медыцынскі інстытут]] (1994).      Пра...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2124" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Новікаў}}
'''Павел Дзмітрыевіч Новікаў''' ({{ДН|14|6|1971}}, г. [[Віцебск]] — {{ДС|||}}) — беларускі ўрач-алерголаг-імунолаг, педыятр. Доктар медыцынскіх навук (2005), прафесар.

== Біяграфія ==
Скончыў [[Віцебскі дзяржаўны медыцынскі інстытут]] (1994).
    
Працаваў у Віцебскац абласноц дзіцячац клінічнац бальніце (1994—1997, урач-стажор, клінічны ардынатар), Віцебскім дзяржаўным медыцынскім ўніверсітэце (у 1997—2003 — асістэнт кафедры дзіцячых хвароб, 2003—2022 — прафесар кафедры клінічнай імуналогіі і алергалогіі).

Навуковыя інтарэсы: імунадыягностыка і імунатэрапія імунадэфіцытаў і алергіі ў дзяцей і дарослых.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
* [https://www.vsmu.by/home/poslednie-novosti/8838-ushjol-iz-zhizni-pavel-dmitrievich-novikov.html Ушёл из жизни Павел Дмитриевич Новиков]

== Літаратура ==
* Новые методы оценки иммунного статуса и диагностики аллергических заболеваний : диссертация … доктора медицинских наук : 14.00.36 : защищена 23.12.2004 : утверждена 01.06.2005 / Новиков Павел Дмитриевич. — Витебск, 2004.
* Клиническое значение нарушений иммунного статуса при бронхитах у детей : автореферат диссертации … кандидата медицинских наук : 14.00.09 / Новиков Павел Дмитриевич. — Смоленск, 1998.

{{DEFAULTSORT:Новікаў Павел Дзмітрыевіч}}</text>
      <sha1>dsjw0tjh7k2gh6lpkoirfz4bfuyuort</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195409</id>
      <parentid>4195408</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T08:11:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Паўлюк Шапецька</username>
        <id>37440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2128" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Новікаў}}
'''Павел Дзмітрыевіч Новікаў''' ({{ДН|14|6|1971}}, г. [[Віцебск]] — {{ДС|||2022}}) — беларускі ўрач-алерголаг-імунолаг, педыятр. Доктар медыцынскіх навук (2005), прафесар.

== Біяграфія ==
Скончыў [[Віцебскі дзяржаўны медыцынскі інстытут]] (1994).
    
Працаваў у Віцебскац абласноц дзіцячац клінічнац бальніце (1994—1997, урач-стажор, клінічны ардынатар), Віцебскім дзяржаўным медыцынскім ўніверсітэце (у 1997—2003 — асістэнт кафедры дзіцячых хвароб, 2003—2022 — прафесар кафедры клінічнай імуналогіі і алергалогіі).

Навуковыя інтарэсы: імунадыягностыка і імунатэрапія імунадэфіцытаў і алергіі ў дзяцей і дарослых.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
* [https://www.vsmu.by/home/poslednie-novosti/8838-ushjol-iz-zhizni-pavel-dmitrievich-novikov.html Ушёл из жизни Павел Дмитриевич Новиков]

== Літаратура ==
* Новые методы оценки иммунного статуса и диагностики аллергических заболеваний : диссертация … доктора медицинских наук : 14.00.36 : защищена 23.12.2004 : утверждена 01.06.2005 / Новиков Павел Дмитриевич. — Витебск, 2004.
* Клиническое значение нарушений иммунного статуса при бронхитах у детей : автореферат диссертации … кандидата медицинских наук : 14.00.09 / Новиков Павел Дмитриевич. — Смоленск, 1998.

{{DEFAULTSORT:Новікаў Павел Дзмітрыевіч}}</text>
      <sha1>r2enwp3ulnrdupcsorh8vkepp6mowfn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195412</id>
      <parentid>4195409</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T08:18:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Паўлюк Шапецька</username>
        <id>37440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2136" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Новікаў}}
'''Павел Дзмітрыевіч Новікаў''' ({{ДН|14|6|1971}}, г. [[Віцебск]] — {{ДС|7|4|2022}}) — беларускі ўрач-алерголаг-імунолаг, педыятр. [[Доктар медыцынскіх навук]] (2005), [[прафесар]].

== Біяграфія ==
Скончыў [[Віцебскі дзяржаўны медыцынскі інстытут]] (1994).
    
Працаваў у Віцебска1 абласноц дзіцячай клінічна1 бальніце (1994—1997, урач-стажор, клінічны ардынатар), Віцебскім дзяржаўным медыцынскім універсітэце (у 1997—2003 — асістэнт кафедры дзіцячых хвароб, 2003—2022 — прафесар кафедры клінічнай імуналогіі і алергалогіі).

Навуковыя інтарэсы: імунадыягностыка і імунатэрапія імунадэфіцытаў і алергіі ў дзяцей і дарослых.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
* [https://www.vsmu.by/home/poslednie-novosti/8838-ushjol-iz-zhizni-pavel-dmitrievich-novikov.html Ушёл из жизни Павел Дмитриевич Новиков]

== Літаратура ==
* Новые методы оценки иммунного статуса и диагностики аллергических заболеваний : диссертация … доктора медицинских наук : 14.00.36 : защищена 23.12.2004 : утверждена 01.06.2005 / Новиков Павел Дмитриевич. — Витебск, 2004.
* Клиническое значение нарушений иммунного статуса при бронхитах у детей : автореферат диссертации … кандидата медицинских наук : 14.00.09 / Новиков Павел Дмитриевич. — Смоленск, 1998.

{{DEFAULTSORT:Новікаў Павел Дзмітрыевіч}}</text>
      <sha1>o0jzj3nki72hsw7uwf6sj2cjz1pr0fv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195430</id>
      <parentid>4195412</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T09:28:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Чаховіч Уладзіслаў</username>
        <id>4656</id>
      </contributor>
      <comment>/* Біяграфія */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2315" xml:space="preserve">{{Вучоны}}
{{цёзкі2|Новікаў}}
'''Павел Дзмітрыевіч Новікаў''' ({{ДН|14|6|1971}}, г. [[Віцебск]] — {{ДС|7|4|2022}}) — беларускі ўрач-алерголаг-імунолаг, педыятр. [[Доктар медыцынскіх навук]] (2005), [[прафесар]].

== Біяграфія ==
Скончыў [[Віцебскі дзяржаўны медыцынскі інстытут]] (1994).
    
Працаваў у [[Віцебская абласная дзіцячая клінічная бальніца|Віцебскай абласной дзіцячай клінічнай бальніцы]] (1994—1997, урач-стажор, клінічны ардынатар), [[Віцебскі дзяржаўны медыцынскі ўніверсітэт|Віцебскім дзяржаўным медыцынскім унів]]ерсітэце (у 1997—2003 — асістэнт кафедры дзіцячых хвароб, 2003—2022 — прафесар кафедры клінічнай імуналогіі і алергалогіі).

Навуковыя інтарэсы: імунадыягностыка і імунатэрапія імунадэфіцытаў і алергіі ў дзяцей і дарослых.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
* [https://www.vsmu.by/home/poslednie-novosti/8838-ushjol-iz-zhizni-pavel-dmitrievich-novikov.html Ушёл из жизни Павел Дмитриевич Новиков]

== Літаратура ==
* Новые методы оценки иммунного статуса и диагностики аллергических заболеваний : диссертация … доктора медицинских наук : 14.00.36 : защищена 23.12.2004 : утверждена 01.06.2005 / Новиков Павел Дмитриевич. — Витебск, 2004.
* Клиническое значение нарушений иммунного статуса при бронхитах у детей : автореферат диссертации … кандидата медицинских наук : 14.00.09 / Новиков Павел Дмитриевич. — Смоленск, 1998.

{{DEFAULTSORT:Новікаў Павел Дзмітрыевіч}}</text>
      <sha1>26m8qwvdvlymptyu8p0lf7luf6hw1ma</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium monachorum</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717874</id>
    <revision>
      <id>4195410</id>
      <timestamp>2022-08-27T08:14:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565678|Allium monachorum]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1945" xml:space="preserve">'''''Allium monachorum'''''&amp;nbsp;- від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; эндэмік [[Краснаярскі край|Краснаярскага краю]] [[Расія|Расіі]].

== Апісанне ==
[[Цыбуліна|Цыбуліны]] па некалькі або групамі размешчаны на скарочаным карэнішчы, вузка-цыліндрычныя; вонкавыя абалонкі бурыя. Сцябло 60-80(90)&amp;nbsp;см вышынёй, з ліставымі похвамі на 1/3-1/2. [[Ліст|Лісткоў]] 3-4, лінейныя, шырынёй 4-6&amp;nbsp;мм. Парасонік шарападобны, густы, да 4&amp;nbsp;см у дыяметры, шматкветкавы (да 225 кветак у суквецці). Кветаножкі прыкметна няроўныя, у 3-4 разы даўжэйшыя за калякветнік. Лісточкі [[Калякветнік|калякветніка]] светлыя, бледна-ружовыя, амаль белыя, з нярэзкай зялёнай жылкай&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.plantarium.ru/page/view/item/62280.html|archive-date=12 липня 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200712110348/https://www.plantarium.ru/page/view/item/62280.html}} {{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] [[Краснаярскі край|Краснаярскага краю]] [[Расія]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77150184-1|archive-date=14 липня 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200714175407/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77150184-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Еўразіі]]</text>
      <sha1>e34fg0ga4d4xb32yl75899scdyetgfu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195411</id>
      <parentid>4195410</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T08:15:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5267" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium monachorum
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium monachorum
| commons           = Category:Allium monachorum
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium monachorum'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; эндэмік [[Краснаярскі край|Краснаярскага краю]] [[Расія|Расіі]].

== Апісанне ==
[[Цыбуліна|Цыбуліны]] па некалькі або групамі размешчаны на скарочаным карэнішчы, вузка-цыліндрычныя; вонкавыя абалонкі бурыя. Сцябло 60-80(90)&amp;nbsp;см вышынёй, з ліставымі похвамі на 1/3-1/2. [[Ліст]]коў 3-4, лінейныя, шырынёй 4-6&amp;nbsp;мм. Парасонік шарападобны, густы, да 4&amp;nbsp;см у дыяметры, шматкветкавы (да 225 кветак у суквецці). Кветаножкі прыкметна няроўныя, у 3-4 разы даўжэйшыя за калякветнік. Лісточкі [[Калякветнік|калякветніка]] светлыя, бледна-ружовыя, амаль белыя, з нярэзкай зялёнай жылкай&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantarium.ru|url=https://www.plantarium.ru/page/view/item/62280.html|archive-date=12 липня 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200712110348/https://www.plantarium.ru/page/view/item/62280.html}} {{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium monachorum'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] [[Краснаярскі край|Краснаярскага краю]] [[Расія]]&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77150184-1|archive-date=14 липня 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200714175407/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77150184-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Еўразіі]]</text>
      <sha1>hx6c1wy85who82it4dkt99jo61vfwaq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium monophyllum</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717875</id>
    <revision>
      <id>4195413</id>
      <timestamp>2022-08-27T08:19:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565681|Allium monophyllum]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1327" xml:space="preserve">'''''Allium monophyllum'''''&amp;nbsp;- від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ў паўночна-ўсходнім [[Іран|Іране]] і паўднёвым [[Туркменістан|Туркменістане]].

== Апісанне ==
[[Цыбуліна]] адна, шарападобная, ≈ 1.5&amp;nbsp;см у дыяметры; вонкавыя абалонкі шэра-чорныя. Сцябліна амаль да парасоніка загорнута ў ліставыя похвы. Лісток адзін, ланцэтны, 4-11&amp;nbsp;мм шырынёй. Лісточкі калякветніка 5-6&amp;nbsp;мм даўжынёй.

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ў паўночна-ўсходнім [[Іран|Іране]] і паўднёвым [[Туркменістан|Туркменістане]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528435-1|archive-date=10 серпня 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200810060541/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528435-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>rnzxi7c92u74ho8ntflbonkfwtbr9v7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195414</id>
      <parentid>4195413</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T08:21:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4574" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium monophyllum
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium monophyllum
| commons           = Category:Allium monophyllum
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium monophyllum'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ў паўночна-ўсходнім [[Іран]]е і паўднёвым [[Туркменістан]]е.

== Апісанне ==
[[Цыбуліна]] адна, шарападобная, ≈ 1.5&amp;nbsp;см у дыяметры; вонкавыя абалонкі шэра-чорныя. Сцябліна амаль да парасоніка загорнута ў ліставыя похвы. Лісток адзін, ланцэтны, 4-11&amp;nbsp;мм шырынёй. Лісточкі калякветніка 5-6&amp;nbsp;мм даўжынёй.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium monophyllum'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ў паўночна-ўсходнім [[Іран]]е і паўднёвым [[Туркменістан]]е&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528435-1|archive-date=10 серпня 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200810060541/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528435-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>7ph4nr7vbz5ymycerdczkji8bbpgmae</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium montanostepposum</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717876</id>
    <revision>
      <id>4195415</id>
      <timestamp>2022-08-27T08:24:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565682|Allium montanostepposum]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1958" xml:space="preserve">'''''Allium montanostepposum'''''&amp;nbsp;- від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ў [[Цэнтральная Азія|Цэнтральнай Азіі]].

== Апісанне ==
Кветаножкі даўжынёй 7-9 (10)&amp;nbsp;мм; [[Суквецце|суквецц]]&lt;nowiki/&gt;е амаль шарападобнае ў перыяд цвіцення, шчыльнае&lt;ref name=&quot;Seregin&quot;&gt;{{Артыкул|назва=Molecular and morphological revision of the Allium saxatile group (Amaryllidaceae): geographical isolation as the driving force of underestimated speciation|DOI=}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

Перыяд цвіцення: ліпень-жнівень&lt;ref name=&quot;Seregin&quot;&gt;{{Артыкул|назва=Molecular and morphological revision of the Allium saxatile group (Amaryllidaceae): geographical isolation as the driving force of underestimated speciation|DOI=}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджанне: [[Казахстан]], [[Кітай]] — [[Сіньцзян-Уйгурскі аўтаномны раён|Сіньцзян]], [[Расія]] — [[Алтай]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77147238-1|archive-date=9 червня 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200609153822/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77147238-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

Насяляе стэпавыя групоўкі на камяністых схілах і рэдка на засоленай зямлі&lt;ref name=&quot;Seregin&quot;&gt;{{Артыкул|назва=Molecular and morphological revision of the Allium saxatile group (Amaryllidaceae): geographical isolation as the driving force of underestimated speciation}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>dviodck64n8p5d1mf813uus26bv64rc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195416</id>
      <parentid>4195415</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T08:25:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5319" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium montanostepposum
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium montanostepposum
| commons           = Category:Allium montanostepposum
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium montanostepposum'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ў [[Цэнтральная Азія|Цэнтральнай Азіі]].

== Апісанне ==
Кветаножкі даўжынёй 7-9 (10)&amp;nbsp;мм; [[Суквецце|суквецц]]&lt;nowiki/&gt;е амаль шарападобнае ў перыяд цвіцення, шчыльнае&lt;ref name=&quot;Seregin&quot;&gt;{{Артыкул|загаловак=Molecular and morphological revision of the Allium saxatile group (Amaryllidaceae): geographical isolation as the driving force of underestimated speciation|DOI=}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

Перыяд цвіцення: ліпень-жнівень&lt;ref name=&quot;Seregin&quot;&gt;{{Артыкул|загаловак=Molecular and morphological revision of the Allium saxatile group (Amaryllidaceae): geographical isolation as the driving force of underestimated speciation|DOI=}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium montanostepposum'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджанне: [[Казахстан]], [[Кітай]] — [[Сіньцзян-Уйгурскі аўтаномны раён|Сіньцзян]], [[Расія]] — [[Алтай]]&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77147238-1|archive-date=9 червня 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200609153822/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77147238-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

Насяляе стэпавыя групоўкі на камяністых схілах і рэдка на засоленай зямлі&lt;ref name=&quot;Seregin&quot;&gt;{{Артыкул|загаловак=Molecular and morphological revision of the Allium saxatile group (Amaryllidaceae): geographical isolation as the driving force of underestimated speciation}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>eeajc47gjdfmi7t77ahg42k50vnhffq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195417</id>
      <parentid>4195416</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T08:26:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>афармленне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4894" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium montanostepposum
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium montanostepposum
| commons           = Category:Allium montanostepposum
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium montanostepposum'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ў [[Цэнтральная Азія|Цэнтральнай Азіі]].

== Апісанне ==
Кветаножкі даўжынёй 7-9 (10)&amp;nbsp;мм; [[Суквецце|суквецц]]&lt;nowiki/&gt;е амаль шарападобнае ў перыяд цвіцення, шчыльнае&lt;ref name=&quot;Seregin&quot;&gt;{{Артыкул|загаловак=Molecular and morphological revision of the Allium saxatile group (Amaryllidaceae): geographical isolation as the driving force of underestimated speciation|DOI=}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

Перыяд цвіцення: ліпень-жнівень&lt;ref name=&quot;Seregin&quot;/&gt;.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium montanostepposum'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджанне: [[Казахстан]], [[Кітай]] — [[Сіньцзян-Уйгурскі аўтаномны раён|Сіньцзян]], [[Расія]] — [[Алтай]]&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77147238-1|archive-date=9 червня 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200609153822/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77147238-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

Насяляе стэпавыя групоўкі на камяністых схілах і рэдка на засоленай зямлі&lt;ref name=&quot;Seregin&quot;/&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>4qtatfdaikzr6p43mqx56sga4fez3lb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium montibaicalense</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717877</id>
    <revision>
      <id>4195418</id>
      <timestamp>2022-08-27T08:28:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565684|Allium montibaicalense]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="688" xml:space="preserve">'''''Allium montibaicalense'''''&amp;nbsp;- від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; эндэмік [[Бурація|Бураціі]].

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] [[Бурація|Бураціі]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:961611-1|archive-date=30 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210830140402/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:961611-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>2jlvykzm77m6jomexguvt6cu1662c3y</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195419</id>
      <parentid>4195418</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T08:29:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4019" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium montibaicalense
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium montibaicalense
| commons           = Category:Allium montibaicalense
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium montibaicalense'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; эндэмік [[Бурація|Бураціі]].

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium montibaicalense'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] [[Бурація|Бураціі]]&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:961611-1|archive-date=30 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210830140402/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:961611-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>o0ctnmt7ecbgfb5cg9py7x8i4rsj7q5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium mozaffarianii</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717878</id>
    <revision>
      <id>4195421</id>
      <timestamp>2022-08-27T08:32:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565687|Allium mozaffarianii]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="742" xml:space="preserve">'''''Allium mozaffarianii'''''&amp;nbsp;- від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; эндэмік паўночна-заходняга [[Іран|Ірана]].

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] паўночна-заходняга [[Іран|Ірана]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77107002-1|archive-date=29 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210829030528/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77107002-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>t2xitxeflhu5u7qhsx72yoe1choqooq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195422</id>
      <parentid>4195421</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T08:33:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4030" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium mozaffarianii
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium mozaffarianii
| commons           = Category:Allium mozaffarianii
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium mozaffarianii'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; эндэмік паўночна-заходняга [[Іран]]а.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium mozaffarianii'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] паўночна-заходняга [[Іран]]а&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77107002-1|archive-date=29 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210829030528/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77107002-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>83po57mm5bqyl12mjijwfa8xn8l76vb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195423</id>
      <parentid>4195422</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T08:33:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>/* Распаўсюджанне */ афармленне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4046" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium mozaffarianii
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium mozaffarianii
| commons           = Category:Allium mozaffarianii
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium mozaffarianii'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; эндэмік паўночна-заходняга [[Іран]]а.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium mozaffarianii'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] паўночна-заходняга [[Іран]]а&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77107002-1|archive-date=29 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210829030528/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77107002-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.
{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>4vfaaq77ak45zf2i2wezk3ra65nklb8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium multibulbosum</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717879</id>
    <revision>
      <id>4195424</id>
      <timestamp>2022-08-27T08:35:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565688|Allium multibulbosum]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1175" xml:space="preserve">'''''Allium multibulbosum'''''&amp;nbsp;- від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны на поўдні [[Еўропа|Еўропы]], у міжземнаморскіх абласцях [[Афрыка|Афрыкі]] і [[Азія|Азіі]].

== Апісанне ==
Лісточак [[Калякветнік|калякветніка]] даўгаватыя, ад белых да ружова-кармінавых. Тычынкавыя ніткі такога ж колеру, як і лісцікі калякветніка&lt;ref&gt;{{Артыкул|назва=New species of Allium sect. Melanocrommyum from the eastern Mediterranean|DOI=}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны на поўдні [[Еўропа|Еўропы]], у міжземнаморскіх абласцях [[Афрыка|Афрыкі]] і [[Азія|Азіі]].
[[Катэгорыя:Флора Паўночнай Афрыкі]]
[[Катэгорыя:Флора Еўропы]]
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>lew7cmnmjvkdk2nrcsh1khs9pg1u5ii</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195425</id>
      <parentid>4195424</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T08:36:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4473" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium multibulbosum
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium multibulbosum
| commons           = Category:Allium multibulbosum
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium multibulbosum'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны на поўдні [[Еўропа|Еўропы]], у міжземнаморскіх абласцях [[Афрыка|Афрыкі]] і [[Азія|Азіі]].

== Апісанне ==
Лісточак [[Калякветнік|калякветніка]] даўгаватыя, ад белых да ружова-кармінавых. Тычынкавыя ніткі такога ж колеру, як і лісцікі калякветніка&lt;ref&gt;{{Артыкул|загаловак=New species of Allium sect. Melanocrommyum from the eastern Mediterranean|DOI=}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium multibulbosum'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны на поўдні [[Еўропа|Еўропы]], у міжземнаморскіх абласцях [[Афрыка|Афрыкі]] і [[Азія|Азіі]].

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Флора Паўночнай Афрыкі]]
[[Катэгорыя:Флора Еўропы]]
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>e933pf920tufl6txpffg4yfwqc9r3j2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Італьянскі сіндыкальны саюз</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717880</id>
    <revision>
      <id>4195426</id>
      <timestamp>2022-08-27T09:11:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Evgen Lewandowskiy</username>
        <id>63506</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «{{Арганізацыя  |назва            = Італьянскі сіндыкальны саюз  |альтэрнатыўная   = Unione Sindacale Italiana  |цэнтр            = {{Сцяг|Італія}} [[Генуя]], [[Італія]]  |тып              = [[прафсаюз]]  |дата_заснавання1   = [[1912]] }} '''Італьянскі сіндыкальны саюз''' ({{lang-it|Unione Sindacale Italiana}}) — прафса...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3545" xml:space="preserve">{{Арганізацыя
 |назва            = Італьянскі сіндыкальны саюз
 |альтэрнатыўная   = Unione Sindacale Italiana
 |цэнтр            = {{Сцяг|Італія}} [[Генуя]], [[Італія]]
 |тып              = [[прафсаюз]]
 |дата_заснавання1   = [[1912]]
}}
'''Італьянскі сіндыкальны саюз''' ({{lang-it|Unione Sindacale Italiana}}) — [[прафсаюз]] у [[Італія|Італіі]], які раней стаяў на прынцыпах [[Анарха-сіндыкалізм|анарха-сіндыкалізму]], у цяперашні час прытрымліваецца [[лібертарны сацыялізм|лібертарнага сацыялізму]], [[рабочае самакіраванне|рабочага самакіравання]] і [[Федэралізм|федэралізму]]&lt;ref&gt;{{cite web|title= Statuto e Principi – USI-CIT |accessdate = 2022-08-27|url = https://usi-cit.org/statuto-e-principi/ |lang= it}}&lt;/ref&gt;.

ІСС была створана ў [[1912]] годзе былымі членамі [[Усеагульная канфедэрацыя працы (Італія)|Усеагульнай канфедэрацыі працы]].

Пасля прыходу да ўлады ў Італіі [[Беніта Мусаліні]], Італьянскі сіндыкальны саюз быў забаронены ў [[1926]] годзе, аднак працягнуў дзейнасць у падполлі. Члены ІСС удзельнічалі ў [[Грамадзянская вайна ў Іспаніі|грамадзянскай вайне ў Іспаніі]] на баку [[Федэрацыя анархістаў Іберыі|Федэрацыі анархістаў Іберыі]]. Пасля заканчэння [[Другая сусветная вайна|Другой сусветнай вайны]] большасць членаў ІСС стварылі [[Усеагульная італьянская канфедэрацыя працы|Усеагульную італьянскую канфедэрацыю працы]]&lt;ref&gt;{{Cite book|author = Maurizio Antonioli |title= Armando Borghi e l'unione sindacale italiana |date = 1991}}&lt;/ref&gt;.

Пачынаючы з [[1950]] года ІСС з'яўлялася малалікай арганізацыяй і існавала толькі ў некалькіх рэгіёнах Італіі. Толькі ў [[1983]] годзе прафсаюз здолеў правесці з'езд і аднавіць паўнавартасную дзейнасць. У [[2016]] годзе ІСС выйшла з [[Міжнародная асацыяцыя працоўных|Міжнароднай асацыяцыі працоўных]] і разам з іспанскай [[Нацыянальная канфедэрацыя працы|Нацыянальнай канфедэрацыяй працы]] заснавала [[Міжнародная канфедэрацыя працы|Міжнародную канфедэрацыю працы]]&lt;ref&gt;{{Cite web|title= L’Unione Sindacale Italiana a congresso, redazionale (n°215) - Cenerentola Info |accessfate = 2022-04-11 |publisher= www.cenerentola.info |url = http://www.cenerentola.info/index.php/lavoro-e-sindacato/1684-l-unione-sindacale-italiana-a-congresso}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}

{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Прафсаюзы Іспаніі]]</text>
      <sha1>733vlgpgw1shtnqxjyyfwvxivcwj7az</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Арганізацыі, заснаваныя ў 1912 годзе</title>
    <ns>14</ns>
    <id>717881</id>
    <revision>
      <id>4195427</id>
      <timestamp>2022-08-27T09:12:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Evgen Lewandowskiy</username>
        <id>63506</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «{{Commonscat|Organizations established in 1912}} {{Тэма паводле гадоў|Арганізацыі, заснаваныя ў|1912|годзе}} [[Катэгорыя:Арганізацыі, заснаваныя ў 1910-х гадах]] [[Катэгорыя:З’явіліся ў 1912 годзе]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="303" xml:space="preserve">{{Commonscat|Organizations established in 1912}}
{{Тэма паводле гадоў|Арганізацыі, заснаваныя ў|1912|годзе}}
[[Катэгорыя:Арганізацыі, заснаваныя ў 1910-х гадах]]
[[Катэгорыя:З’явіліся ў 1912 годзе]]</text>
      <sha1>49hv8ac4tufdr3k0l2yzlw79eluinrh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium muratozelii</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717882</id>
    <revision>
      <id>4195433</id>
      <timestamp>2022-08-27T09:36:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/36865092|Allium muratozelii]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1326" xml:space="preserve">'''''Allium muratozelii'''''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}. Па марфалагічных прыкметах новы від ставіцца да ''Allium'' subg. ''Melanocrommyum'' sect. ''Melanocrommyum''.

== Біямарфалагічная характарыстыка ==
Яго адрозніваюць ад марфалагічна падобнага &lt;nowiki&gt;{{bt-bellat||Allium colchicifolium}}&lt;/nowiki&gt; перш за ўсё па даўжыні сцябла і лісця, форме лісця, краямі калякветніка і колерам ніткі&lt;ref name=&quot;Armağan&quot;&gt;{{Артыкул|назва=''Allium muratozelii'' (Amaryllidaceae), a new species from Turkey|DOI=10.11646/phytotaxa.498.4.3}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;. 

== Распаўсюджанне ==
''Allium muratozelii'' вядомы з правінцыі [[Тунджэлі (правінцыя)|Тунджэлі]] ва ўсходняй [[Анатолія|Анатоліі]], [[Турцыя]]&lt;ref name=&quot;Armağan&quot;&gt;{{Артыкул|назва=''Allium muratozelii'' (Amaryllidaceae), a new species from Turkey|DOI=10.11646/phytotaxa.498.4.3}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>0chbqsgo8o2hac3290dwpg8d8gh6dw2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195434</id>
      <parentid>4195433</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T09:37:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4453" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium muratozelii
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium muratozelii
| commons           = Category:Allium muratozelii
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium muratozelii'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}. Па марфалагічных прыкметах новы від ставіцца да ''Allium'' subg. ''Melanocrommyum'' sect. ''Melanocrommyum''.

== Біямарфалагічная характарыстыка ==
Яго адрозніваюць ад марфалагічна падобнага {{bt-bellat||Allium colchicifolium}} перш за ўсё па даўжыні сцябла і лісця, форме лісця, краямі калякветніка і колерам ніткі&lt;ref name=&quot;Armağan&quot;&gt;{{Артыкул|загаловак=''Allium muratozelii'' (Amaryllidaceae), a new species from Turkey|DOI=10.11646/phytotaxa.498.4.3}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium muratozelii'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
''Allium muratozelii'' вядомы з правінцыі [[Тунджэлі (правінцыя)|Тунджэлі]] ва ўсходняй [[Анатолія|Анатоліі]], [[Турцыя]]&lt;ref name=&quot;Armağan&quot;/&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>lg9ip45kcg00ycs5280n3jlwutzvp5i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium narcissiflorum</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717883</id>
    <revision>
      <id>4195436</id>
      <timestamp>2022-08-27T09:45:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565694|Allium narcissiflorum]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1790" xml:space="preserve">'''''Allium narcissiflorum'''''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}, распаўсюджаны ў [[Францыя|Францыі]], [[Італія|Італіі]], [[Партугалія|Партугаліі]] (магчыма інтрадукаваны).

== Апісанне ==
[[Шматгадовыя расліны|Шматгадовая расліна]] 20–50&amp;nbsp;см. [[Цыбуліна]] даўгаватыя; абалонка кудзелістая, карычневая. Сцябло жорсткае, цыліндрычнае, лісцяное ў ніжняй чвэрці. [[Ліст|Лісткоў]] 4-8, лінейныя, плоскія, шырынёй 2-5&amp;nbsp;мм, карацейшыя за сцябло. [[Кветка|Кветкі]] ярка-ружовыя, буйныя.

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ў [[Францыя|Францыі]], [[Італія|Італіі]], [[Партугалія|Партугаліі]] (магчыма інтрадуцыраваны).

Расце на камяністых асыпках&lt;ref name=&quot;iucn&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.iucnredlist.org/species/172099/6823736}}&lt;/ref&gt;.

== Пагрозы і ахова ==
Патрэбныя даследаванні для збору інфармацыі аб патэнцыйных пагрозах для гэтага віду&lt;ref name=&quot;iucn&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.iucnredlist.org/species/172099/6823736|дата=2011|archive-date=22 жовтня 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201022101616/https://www.iucnredlist.org/species/172099/6823736}}&lt;/ref&gt;.
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Еўропы]]</text>
      <sha1>9t8o6uh67d9iljhnltwmv6yb5g49iys</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195437</id>
      <parentid>4195436</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T09:48:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>афармленне, удакладненне, абнаўленне звестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4867" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium narcissiflorum
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium narcissiflorum
| commons           = Category:Allium narcissiflorum
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium narcissiflorum'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}, распаўсюджаны ў [[Францыя|Францыі]], [[Італія|Італіі]], [[Партугалія|Партугаліі]] (магчыма інтрадукаваны).

== Апісанне ==
[[Шматгадовыя расліны|Шматгадовая расліна]] 20-50&amp;nbsp;см. [[Цыбуліна]] даўгаватыя; абалонка кудзелістая, карычневая. Сцябло жорсткае, цыліндрычнае, лісцяное ў ніжняй чвэрці. [[Ліст]]коў 4-8, лінейныя, плоскія, шырынёй 2-5&amp;nbsp;мм, карацейшыя за сцябло. [[Кветка|Кветкі]] ярка-ружовыя, буйныя.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium narcissiflorum'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ў [[Францыя|Францыі]], [[Італія|Італіі]], [[Партугалія|Партугаліі]] (магчыма інтрадуцыраваны).

Расце на камяністых асыпках&lt;ref name=&quot;iucn&quot;&gt;{{Cite web|title=iucnredlist.org|url=https://www.iucnredlist.org/species/172099/6823736}}&lt;/ref&gt;.

== Пагрозы і ахова ==
Патрэбныя даследаванні для збору інфармацыі аб патэнцыйных пагрозах для гэтага віду&lt;ref name=&quot;iucn&quot;/&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Еўропы]]</text>
      <sha1>ixnufgrnthww3csq97aa2hxh7d08vq4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium nebrodense</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717884</id>
    <revision>
      <id>4195439</id>
      <timestamp>2022-08-27T09:56:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565698|Allium nebrodense]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1934" xml:space="preserve">'''''Allium nebrodense'''''&amp;nbsp;- від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; эндэмік [[Сіцылія|Сіцыліі]], [[Італія]].

== Апісанне ==
Сцябло ўзыходнае. Пара чырвоных кіпцюроў ахутвае суквецці. Кветкі жоўтыя. 

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] гор &lt;nowiki&gt;{{нп3|Маданіе||ru|Мадоние}}&lt;/nowiki&gt;, [[Сіцылія]], [[Італія]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528471-1|archive-date=24 липня 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200724235510/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528471-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;. Насяляе адкрытыя, скалістыя вобласці да вяршыні гары&lt;ref name=&quot;iucn&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.iucnredlist.org/species/13144622/18612665|archive-date=24 липня 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200724091411/https://www.iucnredlist.org/species/13144622/18612665}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

== Пагрозы і ахова ==
Галоўнай пагрозай з'яўляецца пашкоджанне чужароднымі відамі (&lt;nowiki&gt;{{bt-bellat||Sus scrofa}}&lt;/nowiki&gt;, &lt;nowiki&gt;{{bt-bellat||Dama dama}}&lt;/nowiki&gt;), а таксама праз рэкрэацыйную дзейнасць.

Большасць ці ўсе вядомыя субпапуляцыі знаходзяцца ў межах рэгіянальнага прыроднага парку і месцаў &lt;nowiki&gt;{{нп3|Natura 2000||ru|Natura 2000}}&lt;/nowiki&gt;&lt;ref name=&quot;iucn&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.iucnredlist.org/species/13144622/18612665}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Еўропы]]</text>
      <sha1>8xyztrqraiey4vivq2uecoeiu5avf8w</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195441</id>
      <parentid>4195439</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T09:58:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>афармленне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5131" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium nebrodense
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium nebrodense
| commons           = Category:Allium nebrodense
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium nebrodense'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; эндэмік [[Сіцылія|Сіцыліі]], [[Італія]].

== Апісанне ==
Сцябло ўзыходнае. Пара чырвоных кіпцюроў ахутвае суквецці. Кветкі жоўтыя.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium nebrodense'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] гор {{нп3|Маданіе||ru|Мадоние}}, [[Сіцылія]], [[Італія]]&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528471-1|archive-date=24 липня 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200724235510/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528471-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;. Насяляе адкрытыя, скалістыя вобласці да вяршыні гары&lt;ref name=&quot;iucn&quot;&gt;{{Cite web|title=iucnredlist.org|url=https://www.iucnredlist.org/species/13144622/18612665|archive-date=24 липня 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200724091411/https://www.iucnredlist.org/species/13144622/18612665}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

== Пагрозы і ахова ==
Галоўнай пагрозай з’яўляецца пашкоджанне чужароднымі відамі ({{bt-bellat||Sus scrofa}}, {{bt-bellat||Dama dama}}), а таксама праз рэкрэацыйную дзейнасць.

Большасць ці ўсе вядомыя субпапуляцыі знаходзяцца ў межах рэгіянальнага прыроднага парку і месцаў &lt;nowiki&gt;{{нп3|Natura 2000||ru|Natura 2000}}&lt;/nowiki&gt;&lt;ref name=&quot;iucn&quot;/&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Еўропы]]</text>
      <sha1>bnrhx5yr9j6fzkefivxzhqy4syg2csb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195443</id>
      <parentid>4195441</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T09:59:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5114" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium nebrodense
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium nebrodense
| commons           = Category:Allium nebrodense
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium nebrodense'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; эндэмік [[Сіцылія|Сіцыліі]], [[Італія]].

== Апісанне ==
Сцябло ўзыходнае. Пара чырвоных кіпцюроў ахутвае суквецці. Кветкі жоўтыя.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium nebrodense'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] гор {{нп3|Маданіе||ru|Мадоние}}, [[Сіцылія]], [[Італія]]&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528471-1|archive-date=24 липня 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200724235510/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528471-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;. Насяляе адкрытыя, скалістыя вобласці да вяршыні гары&lt;ref name=&quot;iucn&quot;&gt;{{Cite web|title=iucnredlist.org|url=https://www.iucnredlist.org/species/13144622/18612665|archive-date=24 липня 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200724091411/https://www.iucnredlist.org/species/13144622/18612665}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

== Пагрозы і ахова ==
Галоўнай пагрозай з’яўляецца пашкоджанне чужароднымі відамі ({{bt-bellat||Sus scrofa}}, {{bt-bellat||Dama dama}}), а таксама праз рэкрэацыйную дзейнасць.

Большасць ці ўсе вядомыя субпапуляцыі знаходзяцца ў межах рэгіянальнага прыроднага парку і месцаў {{нп3|Natura 2000||ru|Natura 2000}}&lt;ref name=&quot;iucn&quot;/&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Еўропы]]</text>
      <sha1>rykqytvrhyr9anbomgwjeufp8m92w0d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium negevense</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717885</id>
    <revision>
      <id>4195445</id>
      <timestamp>2022-08-27T10:03:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565700|Allium negevense]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="986" xml:space="preserve">'''''Allium negevense'''''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}, распаўсюджаны ва ўсходнім Міжземнамор'і.

== Апісанне ==
Кветканос даўжынёй 10-15 мм, кветкі бела-жаўтлявыя&lt;ref name=&quot;Friesen&quot;&gt;{{Артыкул|назва=A new Allium species from section Molium from Israel: A. akirense (Amaryllidaceae)|DOI=}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ва ўсходнім [[Міжземнамор’е|Міжземнамор'і]] - [[Ізраіль]].

Насяляе камяністыя паўпустынныя нагор'і&lt;ref name=&quot;Friesen&quot;&gt;{{Артыкул|назва=A new Allium species from section Molium from Israel: A. akirense (Amaryllidaceae)|DOI=}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>tfn6qg5g9q9v14u9wjxrprvab8am78r</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195446</id>
      <parentid>4195445</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T10:04:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4146" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium albiflorum
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium albiflorum
| commons           = Category:Allium albiflorum
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium negevense'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}, распаўсюджаны ва ўсходнім Міжземнамор’і.

== Апісанне ==
Кветканос даўжынёй 10-15 мм, кветкі бела-жаўтлявыя&lt;ref name=&quot;Friesen&quot;&gt;{{Артыкул|загаловак=A new Allium species from section Molium from Israel: A. akirense (Amaryllidaceae)|DOI=}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium negevense'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ва ўсходнім [[Міжземнамор’е|Міжземнамор’і]] — [[Ізраіль]].

Насяляе камяністыя паўпустынныя нагор’і&lt;ref name=&quot;Friesen&quot;/&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>67kerjrzbgch7khgncawt71yyu379j8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium nevskianum</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717886</id>
    <revision>
      <id>4195447</id>
      <timestamp>2022-08-27T10:08:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565706|Allium nevskianum]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="830" xml:space="preserve">'''''Allium nevskianum'''''&amp;nbsp;- від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ў [[Таджыкістан|Таджыкістане]] і [[Узбекістан|Узбекістане]].

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ў [[Таджыкістан|Таджыкістане]] і [[Узбекістан|Узбекістане]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528483-1|archive-date=29 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210829113457/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528483-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>owpolvk58xwvq9xqf5yy067c51flmky</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195448</id>
      <parentid>4195447</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T10:10:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4053" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium nevskianum
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium nevskianum
| commons           = Category:Allium nevskianum
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium nevskianum'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ў [[Таджыкістан]]е і [[Узбекістан]]е.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium nevskianum'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ў [[Таджыкістан]]е і [[Узбекістан]]е&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528483-1|archive-date=29 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210829113457/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528483-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>m2yl0wjqmuk1q1nztsswoxkrw7sqzxa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium notabile</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717887</id>
    <revision>
      <id>4195449</id>
      <timestamp>2022-08-27T10:16:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565709|Allium notabile]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2282" xml:space="preserve">'''''Allium notabile'''''&amp;nbsp;- від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; эндэмік [[Ірак|Ірака]].

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] паўночнага [[Ірак|Іраку]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528498-1|archive-date=30 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210830195251/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528498-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

Насяляе натуральныя скалістыя сухія лугі паблізу дарогі і акружаны стэпавым адкрытым дубовым лесам або адкрытым хваёвым лесам адпаведна&lt;ref name=&quot;iucn&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.iucnredlist.org/species/117540944/117540947|archive-date=25 листопада 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201125103905/https://www.iucnredlist.org/species/117540944/117540947}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;

== Выкарыстанне ==
&lt;nowiki&gt;Від патэнцыйна ядомы і, хутчэй за ўсё, сабраны ў змешванні з некалькімі відамі Allium sect. Allium, напрыклад, {{bt-bellat||Allium &lt;/nowiki&gt;''rotundum''&lt;nowiki&gt;}}, які традыцыйна збіраюць для ежы ў іншых курдскіх рэгіёнах&lt;/nowiki&gt;&lt;ref name=&quot;iucn&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.iucnredlist.org/species/117540944/117540947|archive-date=25 листопада 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201125103905/https://www.iucnredlist.org/species/117540944/117540947}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

== Пагрозы і ахова ==
На гэтым этапе пагрозы невядомыя. Прыродаахоўных мерапрыемстваў няма&lt;ref name=&quot;iucn&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.iucnredlist.org/species/117540944/117540947|дата=2017|archive-date=25 листопада 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201125103905/https://www.iucnredlist.org/species/117540944/117540947}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>07j1d9ydwufwlj5zekxc0xx4ljxbs8a</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195450</id>
      <parentid>4195449</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T10:18:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5059" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium notabile
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium notabile
| commons           = Category:Allium notabile
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium notabile'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; эндэмік [[Ірак]]а.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium notabile'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] паўночнага [[Ірак]]у&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528498-1|archive-date=30 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210830195251/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528498-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

Насяляе натуральныя скалістыя сухія лугі паблізу дарогі і акружаны стэпавым адкрытым дубовым лесам або адкрытым хваёвым лесам адпаведна&lt;ref name=&quot;iucn&quot;&gt;{{Cite web|title=iucnredlist.org|url=https://www.iucnredlist.org/species/117540944/117540947|archive-date=25 листопада 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201125103905/https://www.iucnredlist.org/species/117540944/117540947}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;

== Выкарыстанне ==
Від патэнцыйна ядомы і, хутчэй за ўсё, сабраны ў змешванні з некалькімі відамі Allium sect. Allium, напрыклад, {{bt-bellat||Allium rotundum}}, які традыцыйна збіраюць для ежы ў іншых курдскіх рэгіёнах&lt;ref name=&quot;iucn&quot;/&gt;.

== Пагрозы і ахова ==
На гэтым этапе пагрозы невядомыя. Прыродаахоўных мерапрыемстваў няма&lt;ref name=&quot;iucn&quot;/&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>88auohdt7duemqsz4stxkkoip7bn7hk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium nuristanicum</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717888</id>
    <revision>
      <id>4195451</id>
      <timestamp>2022-08-27T10:21:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565710|Allium nuristanicum]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="722" xml:space="preserve">'''''Allium nuristanicum'''''&amp;nbsp;- від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ў [[Афганістан|Афганістане]].

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ў [[Афганістан|Афганістане]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528502-1|archive-date=28 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210828204921/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528502-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>220advliju36x5ip5wv1ru3a35i8hco</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195452</id>
      <parentid>4195451</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T10:23:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3999" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium nuristanicum
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium nuristanicum
| commons           = Category:Allium nuristanicum
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium nuristanicum'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ў [[Афганістан]]е.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium nuristanicum'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ў [[Афганістан]]е&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528502-1|archive-date=28 серпня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210828204921/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528502-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>g0h5w038nqrfjy3455lzzgw7vgpk6p9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium oltense</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717889</id>
    <revision>
      <id>4195453</id>
      <timestamp>2022-08-27T10:26:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565717|Allium oltense]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="949" xml:space="preserve">'''''Allium oltense'''''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}, распаўсюджаны ў [[Турцыя|Турцыі]] і [[Закаўказзе|Закаўказзі]].

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджанне: паўднёва-ўсходняя [[Турцыя]] ([[Эрзурум]]), паўднёвае [[Закаўказзе]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528529-1|archive-date=15 лютого 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200215094646/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528529-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://ww2.bgbm.org/EuroPlusMed/PTaxonDetail.asp?NameCache=Allium%20oltense&amp;PTRefFk=8000000}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>o4c3tbs75no2q46esylwl3ayypnmm71</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195454</id>
      <parentid>4195453</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T10:27:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4261" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium oltense
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium oltense
| commons           = Category:Allium oltense
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium oltense'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}, распаўсюджаны ў [[Турцыя|Турцыі]] і [[Закаўказзе|Закаўказзі]].

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium oltense'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджанне: паўднёва-ўсходняя [[Турцыя]] ([[Эрзурум]]), паўднёвае [[Закаўказзе]]&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528529-1|archive-date=15 лютого 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200215094646/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528529-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title=bgbm.org|url=http://ww2.bgbm.org/EuroPlusMed/PTaxonDetail.asp?NameCache=Allium%20oltense&amp;PTRefFk=8000000}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>n5w5ov05kh2yry5gjziiymna10q5iic</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium olympicum</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717890</id>
    <revision>
      <id>4195456</id>
      <timestamp>2022-08-27T10:56:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565718|Allium olympicum]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2658" xml:space="preserve">'''''Allium olympicum'''''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}, распаўсюджаны ў [[Грэцыя|Грэцыі]] і [[Турцыя|Турцыі]].

== Апісанне ==
[[Цыбуліна]] яйцападобная, дыяметрам 0,8–1&amp;nbsp;см; вонкавыя абалонкі чарнаватыя, паласатыя. Сцябло вышынёй 30-50&amp;nbsp;см. [[Ліст|Лісткоў]] 2-3, вузкалінейныя, 3-4, 5&amp;nbsp;мм шырынёй, плоскія. Парасонік паўсферычны, 2-3&amp;nbsp;см дыяметрам, шматкветкавы, шчыльны. [[Калякветнік]] коратка-званочкавы; сегменты фіялетава-чырвоныя або бэзава-ружовыя, яйцападобныя, 3-4&amp;nbsp;мм, тупыя. Пылавікі фіялетавыя. [[Каробачка]] кругла-трохвугольная, ≈ 3&amp;nbsp;мм&lt;ref name=&quot;Türkiyebitkileri.com&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.turkiyebitkileri.com/en/photo-gallery/view-album/306.html|archive-date=15 лютого 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200215095856/https://www.turkiyebitkileri.com/en/photo-gallery/view-album/306.html}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджанне: [[Эгейскія астравы]] (&lt;nowiki&gt;{{нп3|Калімнас||uk|Калімнос}}&lt;/nowiki&gt;), поўнач [[Турцыя|Турцыі]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528530-1|archive-date=15 лютого 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200215095859/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528530-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://ww2.bgbm.org/EuroPlusMed/PTaxonDetail.asp?NameCache=Allium%20olympicum&amp;PTRefFk=8000000}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

Насяляе [[Піхта|піхтавыя]] і [[Бор (лес)|хваёвыя лясы]], зараснікі хмызняковага [[Ядловец|ядлоўцу]], альпійскія пашы над лініяй дрэва, здараецца на вышынях 1300-2800&amp;nbsp;метраў н.у.м&lt;ref name=&quot;Türkiyebitkileri.com&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.turkiyebitkileri.com/en/photo-gallery/view-album/306.html|archive-date=15 лютого 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200215095856/https://www.turkiyebitkileri.com/en/photo-gallery/view-album/306.html}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>9lcahmenz3htx733by7hhqnxcs5cddn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195457</id>
      <parentid>4195456</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T10:59:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5707" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium olympicum
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium olympicum
| commons           = Category:Allium olympicum
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium olympicum'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}, распаўсюджаны ў [[Грэцыя|Грэцыі]] і [[Турцыя|Турцыі]].

== Апісанне ==
[[Цыбуліна]] яйцападобная, дыяметрам 0,8-1&amp;nbsp;см; вонкавыя абалонкі чарнаватыя, паласатыя. Сцябло вышынёй 30-50&amp;nbsp;см. [[Ліст]]коў 2-3, вузкалінейныя, 3-4, 5&amp;nbsp;мм шырынёй, плоскія. Парасонік паўсферычны, 2-3&amp;nbsp;см дыяметрам, шматкветкавы, шчыльны. [[Калякветнік]] коратка-званочкавы; сегменты фіялетава-чырвоныя або бэзава-ружовыя, яйцападобныя, 3-4&amp;nbsp;мм, тупыя. Пылавікі фіялетавыя. [[Каробачка]] кругла-трохвугольная, ≈ 3&amp;nbsp;мм&lt;ref name=&quot;Türkiyebitkileri.com&quot;&gt;{{Cite web|title=turkiyebitkileri.com|url=https://www.turkiyebitkileri.com/en/photo-gallery/view-album/306.html|archive-date=15 лютого 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200215095856/https://www.turkiyebitkileri.com/en/photo-gallery/view-album/306.html}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium olympicum'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджанне: [[Эгейскія астравы]] ({{нп3|Калімнас||uk|Калімнос}}), поўнач [[Турцыя|Турцыі]]&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528530-1|archive-date=15 лютого 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200215095859/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528530-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title=bgbm.org|url=http://ww2.bgbm.org/EuroPlusMed/PTaxonDetail.asp?NameCache=Allium%20olympicum&amp;PTRefFk=8000000}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

Насяляе [[піхта]]выя і [[Бор (лес)|хваёвыя лясы]], зараснікі хмызняковага [[Ядловец|ядлоўцу]], альпійскія пашы над лініяй дрэва, здараецца на вышынях 1300—2800&amp;nbsp;метраў н.у.м&lt;ref name=&quot;Türkiyebitkileri.com&quot;/&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>d7vbfg7y9jobgnla7u35flqteps3b3e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium opacum</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717891</id>
    <revision>
      <id>4195458</id>
      <timestamp>2022-08-27T11:04:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565720|Allium opacum]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="945" xml:space="preserve">'''''Allium opacum'''''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}, распаўсюджаны ў паўднёвай [[Турцыя|Турцыі]] і паўночнай [[Сірыя|Сірыі]].

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ў паўднёвай [[Турцыя|Турцыі]] і паўночнай [[Сірыя|Сірыі]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528532-1|archive-date=15 лютого 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200215083629/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528532-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://ww2.bgbm.org/EuroPlusMed/PTaxonDetail.asp?NameCache=Allium%20opacum&amp;PTRefFk=8000000}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>thf28y08ad4fhf8r3aucvn1z175bamc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195459</id>
      <parentid>4195458</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T11:05:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4253" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium opacum
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium opacum
| commons           = Category:Allium opacum
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium opacum'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}, распаўсюджаны ў паўднёвай [[Турцыя|Турцыі]] і паўночнай [[Сірыя|Сірыі]].

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium opacum'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ў паўднёвай [[Турцыя|Турцыі]] і паўночнай [[Сірыя|Сірыі]]&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528532-1|archive-date=15 лютого 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200215083629/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528532-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title=bgbm.org|url=http://ww2.bgbm.org/EuroPlusMed/PTaxonDetail.asp?NameCache=Allium%20opacum&amp;PTRefFk=8000000}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>pcnvg9pn9nn23r8u3nizctfmv57x6s5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium ophiophyllum</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717892</id>
    <revision>
      <id>4195460</id>
      <timestamp>2022-08-27T11:07:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565721|Allium ophiophyllum]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1168" xml:space="preserve">'''''Allium ophiophyllum'''''&amp;nbsp;- від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ва [[Узбекістан|Узбекістане]] і [[Туркменістан|Туркменістане]].

== Апісанне ==
[[Цыбуліна]] адна, яйцападобная, 1.5–2.5&amp;nbsp;см у даўжыню і ≈ 1&amp;nbsp;см у таўшчыню; вонкавыя абалонкі карычневыя. Цыбулінкі паралельна няроўныя&lt;ref&gt;{{Кніга|том=1|isbn=}} {{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ва [[Узбекістан|Узбекістане]] і [[Туркменістан|Туркменістане]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528533-1|archive-date=16 червня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210616065414/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528533-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>b4l7syh4fmjifgl1j8yj44k4mk7rrvt</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195470</id>
      <parentid>4195460</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T11:38:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4393" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium ophiophyllum
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium ophiophyllum
| commons           = Category:Allium ophiophyllum
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium ophiophyllum'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ва [[Узбекістан]]е і [[Туркменістан]]е.

== Апісанне ==
[[Цыбуліна]] адна, яйцападобная, 1.5-2.5&amp;nbsp;см у даўжыню і ≈ 1&amp;nbsp;см у таўшчыню; вонкавыя абалонкі карычневыя. Цыбулінкі паралельна няроўныя&lt;ref&gt;{{Кніга|том=1|isbn=}} {{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium ophiophyllum'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ва [[Узбекістан]]е і [[Туркменістан]]е&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528533-1|archive-date=16 червня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210616065414/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528533-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>ewedwwdasd6qor9b5p4dxevgooc3eel</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195471</id>
      <parentid>4195470</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T11:39:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>/* Апісанне */ дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4716" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium ophiophyllum
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium ophiophyllum
| commons           = Category:Allium ophiophyllum
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium ophiophyllum'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ва [[Узбекістан]]е і [[Туркменістан]]е.

== Апісанне ==
[[Цыбуліна]] адна, яйцападобная, 1.5-2.5&amp;nbsp;см у даўжыню і ≈ 1&amp;nbsp;см у таўшчыню; вонкавыя абалонкі карычневыя. Цыбулінкі паралельна няроўныя&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=|загаловак=Флора Туркмении|месца=|том=1|выдаўніцтва=Изд. Академии наук СССР и ботанического института Туркменской ССР|год=1932|старонкі=272, 280|isbn=|спасылка=https://books.google.com.ua/books?id=TBe1AAAAIAAJ}} {{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium ophiophyllum'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ва [[Узбекістан]]е і [[Туркменістан]]е&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528533-1|archive-date=16 червня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210616065414/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528533-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>josa5f54z3jltv3i5sn9jgxhoi3cq2x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium optimae</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717893</id>
    <revision>
      <id>4195472</id>
      <timestamp>2022-08-27T11:45:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565722|Allium optimae]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1123" xml:space="preserve">'''''Allium optimae'''''&amp;nbsp;- від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; эндэмік [[Грэцыя|Грэцыі]].

== Апісанне ==
Від цесна звязаны з &lt;nowiki&gt;{{bt-bellat||Allium pallens}}&lt;/nowiki&gt; L.. &lt;nowiki&gt;{{bt-bellat||Allium optimae}}&lt;/nowiki&gt; мае больш кароткія лісточкі калякветніка і іншую форму лісця - пласцінка плоская, з трыма выразнымі вострымі рэбрамі ўздоўж абаксіяльнай паверхні&lt;ref name=&quot;Kalpoutzakis&quot;&gt;{{Артыкул|назва=Chorological additions for some noteworthy taxa of the Greek flora|DOI=}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] [[Грэцыя|Грэцыі]]. Гэта лакальны эндэмік усходняга ўзбярэжжа паўвострава &lt;nowiki&gt;{{нп3|Малея||ru|Малея}}&lt;/nowiki&gt;.
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Еўропы]]</text>
      <sha1>kmng3c9q6akwh61posxquvj2s3dkrhg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195473</id>
      <parentid>4195472</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T11:46:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4348" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium optimae
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium optimae
| commons           = Category:Allium optimae
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium optimae'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; эндэмік [[Грэцыя|Грэцыі]].

== Апісанне ==
Від цесна звязаны з {{bt-bellat||Allium pallens}} L. {{bt-bellat||Allium optimae}} мае больш кароткія лісточкі калякветніка і іншую форму лісця — пласцінка плоская, з трыма выразнымі вострымі рэбрамі ўздоўж абаксіяльнай паверхні&lt;ref name=&quot;Kalpoutzakis&quot;&gt;{{Артыкул|загаловак=Chorological additions for some noteworthy taxa of the Greek flora|DOI=}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium optimae'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] [[Грэцыя|Грэцыі]]. Гэта лакальны эндэмік усходняга ўзбярэжжа паўвострава {{нп3|Малея||ru|Малея}}.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Еўропы]]</text>
      <sha1>778ke13laj4a0490q2pcbjrkrfes7je</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195474</id>
      <parentid>4195473</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T11:46:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>/* Апісанне */ афармленне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4333" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium optimae
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium optimae
| commons           = Category:Allium optimae
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium optimae'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; эндэмік [[Грэцыя|Грэцыі]].

== Апісанне ==
Від цесна звязаны з {{bt-bellat||Allium pallens}} L. Allium optimae мае больш кароткія лісточкі калякветніка і іншую форму лісця — пласцінка плоская, з трыма выразнымі вострымі рэбрамі ўздоўж абаксіяльнай паверхні&lt;ref name=&quot;Kalpoutzakis&quot;&gt;{{Артыкул|загаловак=Chorological additions for some noteworthy taxa of the Greek flora|DOI=}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium optimae'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
[[Эндэмізм|Эндэмік]] [[Грэцыя|Грэцыі]]. Гэта лакальны эндэмік усходняга ўзбярэжжа паўвострава {{нп3|Малея||ru|Малея}}.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Еўропы]]</text>
      <sha1>pbppvv1f4cto3doma7wkq49p6qpc364</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium oreodictyum</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717894</id>
    <revision>
      <id>4195475</id>
      <timestamp>2022-08-27T11:49:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565723|Allium oreodictyum]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="832" xml:space="preserve">'''''Allium oreodictyum'''''&amp;nbsp;- від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ў [[Таджыкістан|Таджыкістане]] і [[Узбекістан|Узбекістане]].

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ў [[Таджыкістан|Таджыкістане]] і [[Узбекістан|Узбекістане]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528538-1|archive-date=1 вересня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210901092721/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528538-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>815trs0jalrnc43vc3opg84czm35qd6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195478</id>
      <parentid>4195475</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T11:51:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4059" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium oreodictyum
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium oreodictyum
| commons           = Category:Allium oreodictyum
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium oreodictyum'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ў [[Таджыкістан]]е і [[Узбекістан]]е.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium oreodictyum'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ў [[Таджыкістан]]е і [[Узбекістан]]е&lt;ref&gt;{{Cite web|title=plantsoftheworldonline.org|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528538-1|archive-date=1 вересня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210901092721/http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:528538-1}} {{Ref-en}}&lt;/ref&gt;.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>9hml1ts693rbhqme5z3giufkz406m0z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allium oreophiloides</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717895</id>
    <revision>
      <id>4195479</id>
      <timestamp>2022-08-27T11:54:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>Створана перакладам старонкі «[[:uk:Special:Redirect/revision/35565724|Allium oreophiloides]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1009" xml:space="preserve">'''''Allium oreophiloides'''''&amp;nbsp;- від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ў [[Афганістан|Афганістане]], [[Кыргызстан|Кыргызстане]] і [[Таджыкістан|Таджыкістане]].

== Апісанне ==
[[Цыбуліна]] адна (рэдка іх дзве), шарападобная, 0.8–1.5&amp;nbsp;см таўшчынёй; вонкавыя абалонкі шэрыя. Сцябло 3-10&amp;nbsp;см вышынёй, гладкае або шурпатае. [[Ліст|Лісткоў]] 2, ніткападобныя, жалабковыя.

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ў [[Афганістан|Афганістане]], [[Кыргызстан|Кыргызстане]] і [[Таджыкістан|Таджыкістане]].
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>2lu05wcje72colm6653iq4ghjtg560x</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>4195480</id>
      <parentid>4195479</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T11:55:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Хомелка</username>
        <id>6638</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4158" xml:space="preserve">{{Таксон
| name              = 
| image file        = 
| image title       = 
| image descr       = 
| regnum            = Расліны
| parent            = Allium
| rang              = Від
| latin             = Allium oreophiloides
| author            = 
| syn               = 
| children name     = 
| children          = 
| typus             = 
| range map         = 
| range map caption = 
| range map width   = 
| range legend      = 
| iucnstatus        = 
| wikispecies       = Allium oreophiloides
| commons           = Category:Allium oreophiloides
| iucn              = 
| grin              = 
}}
'''Allium oreophiloides'''&amp;nbsp;— від [[Трава|травяністых]] раслін сямейства {{bt-bellat|Амарылісавыя|Amaryllidaceae}}; распаўсюджаны ў [[Афганістан]]е, [[Кыргызстан]]е і [[Таджыкістан]]е.

== Апісанне ==
[[Цыбуліна]] адна (рэдка іх дзве), шарападобная, 0.8-1.5&amp;nbsp;см таўшчынёй; вонкавыя абалонкі шэрыя. Сцябло 3-10&amp;nbsp;см вышынёй, гладкае або шурпатае. [[Ліст]]коў 2, ніткападобныя, жалабковыя.

== Таксанамія ==

{{Табліца1222222
|a=аддзел [[Кветкавыя|'''Кветкавыя''', ці '''Пакрытанасенныя''']]
|b1=парадак '''[[Спаржакветныя]]'''
|b2=яшчэ 58 парадкаў кветкавых раслін (згодна з [[Сістэма APG III|Сістэмай класіфікацыі {{s|APG III}}]])&lt;ref name=&quot;APG3&quot;&gt;{{артыкул|аўтар=Angiosperm Phylogeny Group (2009)|загаловак=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract|выданне=Botanical Journal of the Linnean Society|тып=часопіс|месца=Лондон|год=2009|том=161|нумар=2|старонкі=105—121|doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x}}{{ref-en}}{{V|28|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|c1= яшчэ 13 сямействаў, сярод якіх найбольш буйныя — &lt;!--у алфавітным парадку--&gt;[[Касачовыя]]&lt;!--болей 2000 відаў--&gt;, [[Асфадэлавыя]]&lt;!--каля 900 відаў--&gt;, [[Архідныя]]&lt;!--больш 22000 відаў--&gt;, [[Спаржавыя]]&lt;!--2500 відаў--&gt;
|c2=сямейства '''[[Амарылісавыя]]''' (каля 1600 відаў)
|d1=падсямейства '''''[[Allioideae]]'''''
|d2=яшчэ два падсямействы, ''[[Agapanthoideae]]'' і ''[[Amaryllidoideae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot;&gt;[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 Семейство ''Amaryllidaceae'' J. St.-Hil., nom. cons.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20130221190111/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/family.pl?49 |date=21 лютага 2013 }} // ''[[Germplasm Resources Information Network]]'' (''GRIN'') — 3 чэрвеня 2003 (апошнія змены). {{ref-en}}{{V|8|1|2013}}&lt;/ref&gt;
|e1=яшчэ дзве трыбы: ''[[Gilliesieae]]'', ''[[Tulbaghieae]]''&lt;ref name=&quot;GRIN-Amaryllidaceae&quot; /&gt;
|e2=трыба '''''[[Allieae]]'''''
|f1=род '''[[Цыбуля]]'''
|f2=яшчэ каля 15 родаў, з іх да роду Цыбуля найбольш блізкі {{bt-bellat||Nectaroscordum}}
|g1 = яшчэ некалькі соцен відаў, у тым ліку [[Цыбуля-батун]], [[Цыбуля-парэй]], [[Часнок]], [[Цыбуля скарада]], [[Цыбуля рэпчатая]]
|g2=&lt;div style=&quot;background-color:#90A0A0; font-size:200%; margin:15px;&quot;&gt;'''Allium oreophiloides'''&lt;/div&gt;
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}

== Распаўсюджанне ==
Распаўсюджаны ў [[Афганістан]]е, [[Кыргызстан]]е і [[Таджыкістан]]е.

{{зноскі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Цыбуля]]
[[Катэгорыя:Флора Азіі]]</text>
      <sha1>3we0jaetra5vojp1dxjnvg4hp7j2qf8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Прудок (гарадзішча)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>717896</id>
    <revision>
      <id>4195481</id>
      <timestamp>2022-08-27T11:55:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Balachon77</username>
        <id>65750</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3601" xml:space="preserve">{{Значэнні|Прудок (значэнні)}}

'''Прудок''' — [[гарадзішча]] [[Жалезны век на Беларусі|жалезнага века]] (І тыс. да н.э.) і перыяда [[Кіеўская Русь|Кіеўскай Русі]] ([[XII стагоддзе|ХІІ]]—[[XIII стагоддзе|ХІІІ]] стст.)&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;Прудок, городище // // Гомель. Энциклопедический справочник / Гл. редактор И. П. Шамякин. — Минск. : БелСЭ им. П. Бровки, 1991. — С. 392.&lt;/ref&gt;. Знаходзіцца ў частцы мікрараёна [[Стары Аэрадром (Гомель)|Стары Аэрадром]], прыналежнага да [[Чыгуначны раён (Гомель)|Чыгуначнага раёна]] [[Гомель|Гомеля]]&lt;ref&gt;Супастаўлена паводле: Гомель. Атлас туриста. / Справоч. изд. Ред. Ю. М. Нестеровская. — Минск : РУП «Белкартография», 2019. — С. 14-15.&lt;/ref&gt;. Размешчана каля палаца лёгкай атлетыкі на высокай тэрасе правага берага ракі [[Сож]] (карэнны бераг)&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;. Назву атрымала ад блізкасці да былой вёскі [[Прудок (Гомель)|Прудок]].

У 1880-я гг. трапіла ў поле ўвагі [[Археалогія|археолага]]-аматара Міхаіла Філонава. Дылетанцкі характар праведзеных ім раскопак негатыўным чынам адбіўся на стане археалагічнага помніка. Выяўленыя ўпрыгожанні (буршытнавыя пацеркі, срэбныя колцы) не атрыбутаваліся. 

Першым з прафесійных археолагаў ім зацікавіўся [[Еўдакім Раманавіч Раманаў|Е. Р. Раманаў]] ([[1910]] г.). Традыцыйна для таго часу называў помнік «гарадком», адзначыў яго кепскую захаванасць («цяпер разараны»)&lt;ref&gt;Романов, Е. Археологический очерк Гомельского уезда / Е. Романов // Записки Северо-Западного отдела Императорского Русского географического общества. — Вильна : тип. А. Г. Сыркина, 1910. — Кн. 1. — С. 110.&lt;/ref&gt;. Абследаванні тут праводзілі ў [[1936]] г. [[Аляксандр Мікалаевіч Ляўданскі|А. М. Ляўданскі]] і [[Аляксандр Дзмітрыевіч Каваленя|А. Д. Каваленя]], а ў [[1980]] г. — [[Алег Анатольевіч Макушнікаў|А. А. Макушнікаў]]&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;.

Мяркуецца, што гарадзішча займала мыс памерамі 1000×500, было ўмацавана валам і ровам. Культурны слой складаў каля 0,5 м. Знойдзеная ляпная і ганчарная кераміка захоўвалася ў [[Гомельскі палацава-паркавы ансамбль|Гомельскім абласным краязнаўчым музеі]]&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;.

{{Зноскі}}
[[Катэгорыя:Гісторыя Гомеля]]</text>
      <sha1>faxqafm8628nyeypndvew2moz2vilnm</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>